Uur Mumcu _ Sulular ve Gller Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.

com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz.

Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.kitapsevenler.com www.yasarmutlu.com Uur Mumcu _ Sulular ve Gller UUR MUMCU sulular ve gller SULULAR VE GLLER ISBN 975-478-118-4 Sulular ve Gller, Uur Mumcu / 20. Basm, 1993 / Kapak, Erkal Yavi / Kapak Basks, zylmaz Matbaas / i Bask, Yaylack Matbaas / Cilt, Aziz~Kan Mcellithanesi./ Kitab Yaymlayan Tekin Yaynevi, Ankara Cad. No: 43 STANBUL Tel: 527 69 69 - 512 59 84 Fax: 511 11 22 UUR MUMCU SULULAR ve GLLER Yirminci Basm TEKN YAYINEV 12 MART ZERNE Doan AVCIOGLU 12 Mart, amalarna ulaabilmi deildir. Fakat Z Mart'a yol aan nesnel koullarn deitii pek sylenemez. Bunun iindir ki, 12 Mart' ve onu hazrlayan ekonomik, toplumsal ve siyasal nedenleri dikkatle incelemekte yarar var. EKONOMK VE TOPLUMSAL IKMAZ 1969 ve 1970 yllar, toplumun btn kesimleri iin bir bunalm dnemi olmutur: Sanayi, hammadde salama glklerinin yan sra, nemli bir pazar sorunuyla karkarya kalmtr. nc Be Yllk Kalknma Pln'nda belirtildii zere, imalt sanayiinde kapasite kullanm orannda byk dler grlmtr. Tketim mal sanayilerinde kapasite kullanm oran 1967 ylnn ikinci yarsnda yzde 90'a yakn iken, bu oran 1968 ylnn ikinci yarsnda yzde 75'e kadar gerilemi, hafif bir iyilemeden sonra 1970 ylnda yzde 80'in altna dmtr. zel" likle dokuma ve giyim eyas sanayii, sat glkleri iindedir. Aramal sanayilerinde de ayn eilim izlenmitir. Yatrm mallar sanayiinde ise, 1968'in ilk yarsndan itibaren hzl bir d balam, 1970'in ilk yarsnda kapasite kullanma oran yzde 65'e inmitir. Sanayiin byme hz, 1969 ylnda yzde 9,4 iken, 5 1970 ylnda yzde 2,5'e gerilemitir. Gerek ii creti 19G9 ylnda yzde 8,3 orannda oalrken, 1970 ylnda cretler yerinde saymtr. ok eitli tevik tedbirlerine karn, tketim mal sanayiinde zel kesim yatrmlar greceli olarak azalmtr. zel kesimin tketim sanayiine yatrm oran 1969'da yzde 29 iken, bu oran 1970 ve 1971'-de yzde 18 ve yzde 20'dir. Bu koullarda iverenlerin honutsuzluu byrken, ii kesiminin tepkileri oalmtr. ok sayda sert grevler grlm ve 16 Haziran 1970 olaylaryla ii tepkisi dorua ulamtr. Tarm kesiminde ise, 1968 -1970 kt yllar dnemi olmutur. Tarmsal byme, 1968 ylnda yzde 1,9, 1970 ylnda yzde 1,4'tr. 1969 ylnda ise, byme yok, gerileme vardr. Demirel hkmeti, sanayii koruyucu bir fiyat politikas izlamitir. Bu nedenle sanayi - tarm fiyat dengesi 1965 -1970 dneminde tarm aleyhine gelimitir. 1963 -1965 dneminde tarm fiyatlar yzde 10,3 sanayi fiyatlar yzde 7,8 oalm ve tarm lehine yzde 2,3 iyileme olmutur. 1965 -1970 dneminde ise,

sanayi fiyatlar yzde 42,4 artarken, tarm fiyatlarnda art yzde 27,8'den ibaret kalm ve tarm aleyhine yzde 11,4 orannda ktleme grlmtr. Bu ktleme, byk iftiyi de, kk iftiyi de etkilemitir. Kk ifti, aleyhte gelimenin arln daha ok duymutur. Kk iftiler traktrlerle protesto gsterileri, dzenlemilerdir. Saylar hzla oalan topraksz kyllerin toprak igalleri oalmtr. SYASAL IKMAZ Tarm ve sanayide bunalm younlarken, iktidar partisi, iinden paralanmtr. Bu paralanma sonucu, btesi reddedilen Demirel Hkmeti, 1970 6 ubatnda istifa zorunda kalmtr. Birader yolsuzluklar ve ellefyan ilikileri kamuoyunu etkileyen konular olmutur. O gnlerin gazetelerinin deyimiyle Mebus Pazar kurulmu, bz bamszlar ve Birlik Partisinden kopan birka milletvekili elde edilerek, Adalet Partisi zayf bir ounluk salamtr. Bakan Sunay, Demirel'e yeniden hkmet kurma grevi vermitir. Blent Ecevit, Sunay'n uyarlara deer vermeyen srarlar ile Demirel'm yeniden greve gelebildiini yazmaktadr. Zayf bir Mebus Pazar ounluuna dayanan ve aibeli diye devaml sulanan bir iktidar, arlaan sorunlar zmekte gsz kalmtr. renci eylemleri iddet kazanm, hatt yarglar bile sokaa dklmlerdir. Uur Mumcu'nun belgeleriyle aklad zere, rencileri blmek, onlar birbiriyle vuruturmak ve kkrtc ajanlar kullanmak biiminde tertipler, ortal iyice kartrmtr. Ge kalm ve ge kald iin de oran yksek tutulmu olan Austos 1970 devalasyonu, toplumsal huzursuzluu daha da arttrmtr. Byk ii evrelerinden dahi tepkiler gelmitir. 27 Mays 1960'-ta drlen Menderes Hkmetinin Babakan Yardmcs ve Akbank - Hac mer Sabanc Holding grubundan Medeni Berk, 1970'te Odalar Birlii Bakan olarak devalasyona iddetle kar km, 1946 ve 1958 devalasyonlarndan sonra politik iktidarlarn deitiini ve her trl harekete elverili bir ortam meydana ktn hatrlatarak, bz politikaclar, sosyal bir dalgalanmay beklemek ve bundan medet ummakla sulamtr. Devalasyondan ksa bir sre sonra grtmz otomobil sanayiinde nemli yatrmlar yapm byk bir iadamnn, bu sanayi kolundaki durgunluktan yaknarak Demirel'e veryansn ettiini de belirtelim. Demirel'e yakn gazeteciler, temasta olduklar 7 byk iadamlarnn o gnlerde Yunanistan tipi bir rejim zlemi iinde bulunduklarn tekrar tekrar yazmlardr. 26 Aralk 1971 tarihli Yank dergisinin belirttii zere, bir ksm sermayedarlar, dnya i leminde nl The Financial Times gazetesi ile Economist Intelligence Unitin Trkiye'deki i evreleri muhabiri olan Norman Covey'e Olmuyor. Bu rejimler olmuyor. Ancak bir asker ynetim gelirse, iler yoluna girer diyerek zlemlerini aka dile getirmilerdir. DEVRM GAZETESNN 1971 BAI DURUM MUHAKEMES 1971 yl balarna ulaldnda, rejimin kmaz iinde bulunduu gzler nne serilmitir. Kamuoyu, bir mdahaleyi beklemekteydi. Fakat bu sevinli bir bekleyi deildi. Mdahale yapabilecek glerin en ileri ve iyi niyetli kesimleri dahi, kmaza zm getirecek olanaklardan yoksundu. Hi deilse, Uur Mumcu'nun da iinde bulunduu Devrim Gazetesi Grubu olarak biz durumu byle deerlendiriyor ve ktmserliimizi belirtiyorduk. 12 Mart'tan on gn nce, 2 Mart 1971 tarihli Devrim Gazetesinin bayazsnda dncelerimizi yle dile getiriyorduk: Faizme tene, Anayasa'dan ikyeti en geri ve ibirliki snflar iktidardadrlar ve faizmin en koyusuna doru yol almaktadrlar. Bundan daha kts, Trkiye'nin koullarnda dnlemez. Fakat lkemizin dvas, ktlerden en az kty seme dvas deildir. Mazlum lkeler arasnda ilk kurtulu savan veren Trkiye'miz, en geri ve uydu lkeler safna srklenmenin aybn silebilmek iin, kurtulu yolunda, 1919 yllarnda olduu gibi bir srama yapmak zorundadr. Bu byk kurtulu sramasn yapabilecek miyiz? Uzun vdede iyimser olmakla birlikte, yakn gelecekte bunu baarabileceimizi sanmyoruz.

8 Gnmzn koullarnda bir kurtulu sramas, ancak bilinli ve rgtl halk gleri eliyle gerekletirilebilir. Bundan henz yoksunuz. Baarya ulamak iin en azndan bu gcn inasna en byk ncelik tannmak ,gereklidir. Ne var ki, kudret sahibi evrelerin bu zorunluluu anladklarn sylemek gtr... Sanlmaktadr ki, kkl dzen deiiklii, gl halk destei olmadan, brokratik yollardan baarlabilir. st kademeleri Babli brokrasisinden farksz nitelik kazanan brokrasi eliyle bir devrimci eylem yrtlebilir... Trkiye'mizin, zm bekleyen toplumsal sorunlarnn zorlamasyla, doru yolu bulaca inancndayz. Fakat grn odur ki, bu doru yolu bulana kadar, bir hayli bocalanacaktr. MLL GVENLK KURULU TARTIMALARI Ekonomik, toplumsal ve siyasal kmazn Ordu alt kademelerinde yaratt huzursuzluun, Milli Gvenlik Kurulu toplantlarnda sk sk dile getirildii anlalmaktadr. Hava Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur, Bakan Sunay'a verdii muhtrada ve Mill Gvenlik Konseyinde yapt eitli konumalarda huzursuzluu belirttiini aklamtr. Batur, Silhlt Kuvvetler'de kprdamalar dan, fikirlerin sola kay-dndan, 27 Mays ncesi komutanlarnn durumuna dmek ten, komuta katna duyulan nisb gvenin gittike azalmakta olduundan sz etmitir. Ekonomik ve toplumsal reformlar zorunluluunu Demirel'le tartmtr. Buna karlk Genelkurmay Bakan Memduh Tama'n toplumsal gelimenin ekonominin boyutlarn atn belirttii ve Anayasal dzeni bundan sorumlu tuttuu bilinmektedir. Parlamentoda ve lkede destei zayflayan De-mirel ise, komutanlar kendi safnda gstermeye zenen manevralara girimitir. 1971 balarnda Demi9 rel'in bir bakan tarafndan hazrlanan ve Hk-met'in desteklendiini belirten bir bildiri, Milli Gvenlik Kurulu Sekreterine bir tertip sonucu okutulmu ve bu manevra komutanlarn tepkisine yol amtr. Blent Ecevit, 12 ubat 1975 tarihli Cumhuri-yet'te aklad zere, 12 Mart Muhtrasnn bu tertip yznden verildii kansndadr. Ecevit'in gr yledir: Milli Gvenlik Kurulu yesi sayn kumandanlar, hkmeti destekleme grntsne belki de kendilerine ramen drlmlerdir. yiniyetleri dolaysiyle ve ince politika oyunlarndan anlamadklar iin belki de bu duruma gelmilerdir. yle sanyorum ki, Ordu ii ve d kamuoyunun dncelerine ters den bu grntnn uyandrd tepki karsnda sayn kumandanlar ancak byle bir k yaparak, kendi kamuoylarn tatmin edebileceklerini dnmlerdir. 12 Mart ncesi olaylarnn iinde yaayan ye 12 Mart'tan hemen sonra emekli edilen Tmgeneral Ce-lil Grkan, alttan gelen baskyla Muhtra'nn verildiini ileri srmektedir. Celil Grkan, Trk Silhl Kuvvetleri hizmet Kanunundaki 'Cumhuriyeti korumak ve kollamak' hkmne dayanarak, kendi id-dialarnca 'durumdan grev karan, ancak gerekte devrimci glerin oluturduu dinamiin etkisi ile 'durumdan grev karma' zorunluunda braklan en st kademedeki drt komutan'n 12 Mart Muhtrasn imzaladn yazmaktadr. Demirel'e yakn Son Havadis gazetesi ise, 26 Kasm 1974 tarihli saysnda 12 Mart ncesi gnlerde Muhsin Batur'un yeni bir muhtray Kuvvet Komutanlarna imza ettirmeye altn renen MT Mstear Fuat Dounun bunu Sunay ve Tamac'a duyurduunu, Fuat Dou ile bz ilgililerin nlenmesi imknsz hle gelmi mdahaleyi solcular lehine kullandrmamak, iin ynetimini Batur ve Gr10 ler ikilisinin elinden almak kararna vardklarn, adn aklamad kiilere dayanarak ileri srmektedir. Gazeteye gre, bu kararn ilk adam olarak Tamac'n da muhtray imzalamas ve ilerinde grnmesi uygun bulunmutur. Bu iddiann doruluk derecesi hakknda bir ey syleyecek deiliz. Fakat, 27 Mays ncesi komutanlarn durumuna dmemek iin alttan gelen bask karsnda bz komutanlarn bireyler yapmak gereini duyduklar, kontrol ele almak amacyla muhtra vermeye yneldikleri, fakat Sunay ve Tama'n skynetim komutanlaryla birlikte duruma egemen olduklar anlalmaktadr. DITAN GELEN MDAHALE

Fakat 12 Mart olay yalnzca i nedenlerle aklanamaz. D nedenler de, i nedenler kadar nemli dir. 1969-1971 yllar Nixon ve ekibinin Trkiye'ye kar, afyon ekimini yasaklatma savana giritikleri bir dnemdir. Nixon ve yaknlarnn, kendi siyasal amalarna ulamak iin nasl bir ete gibi altklar, CIA ve FBI polis rgtlerini kirli ilerde kullandklar Watergate . skandali dolaysiyle herkes tarafndan renilmitir. Afyon savann iyz de, b-tri ayrntlaryla Amerikan basnnda aklanmtr. Nixon, Amerika'daki asayisizliin, sokaklardaki soygun ve cinayetlerin eroin yznden ktna inanarak, afyon ekimini yasaklatmay ve ABD'ye asayi getiren cumhurbakan olmay amalamtr. ran ve Hindistan'a sz geirilemeyecei anlalnca, bu ilk baar salama niyetiyle, en kolay sz geirilebilecek lke saydklar Trkiye'ye kar Nixon ynetimi, ekimi yasaklatmak iin en ar basklara girimitir. Aralk 1974 tarihli Esquire dergisinde yaynlanan Edward Jay Epstein'in incelemesinde en yetkili kiilere dayanarak belirtildii zere, Nixon'un Afyon 11 Komitesi, direndii takdirde Trkiye'yi dman iln etmeyi, hatta NATO'dan atmay konumutur. Ald kesin direktif zerine Ankara'daki Bykeli William Handley ABD'ye giren eroinin yzde 80'inden Trkiye'yi sorumlu tutmu ve ekiminin yasaklanmasn istemitir. stein yerine getirilmesi siyasal bakmdan olanaksz saylm, kaakla kar kontrol tedbirlerinin artrlaca, iftileri haha yerine baka bitkiler ekmeye altrarak sorunun zaman iinde zlecei belirtilmitir. Birinci Erim Hkmeti'nin Dileri Bakan Osman Olcay, Epstein'a Demirel Hkmeti'nin tutumunu yle aklamtr: Trkiye'de biraz sallantda bir parlamenter demokrasi olmas, sorunun zmn daha da gletirmekteydi. Amerika'nn tutumunu en ok sempatiyle karlayan bakanlar ve askerler dahi farkndaydlar ki, $arm milyon Trk iftisini ala mahkm edecek bir hkmet, iktidarda bir gn bile tutunamazd. Zayf bir ounlua sahip bulunan Demirel Hkmeti, devrilmemek iin, afyon basksna iyi bildii oyalama yntemleriyle direnmitir. Direnme, zayflktan gelmitir. Nitekim Demirel daha sonra Erim Hkmeti'nin yasaklamasn kabullenmitir. Nixon ise, kesin kararldr. Trkiye'ye kar basky artrr. Hatta yeni kurulan, modern toplumlarn sorunlaryla ilgili bir NATO komitesinin araclyla, NATO'yu da afyon basksnda kullanr. Nixon'un Afyon Komitesinden Rossides, ABD Kongre yelerinden, Trkiye'ye yaplan askeri yardmn kesilmesi iin baskda bulunmalarn ister. Bykeli Handley, Beyaz Saray'a arlr. Nixon'un ii ne kadar ciddi tuttuunu Hand-ley'e hissettirmek iin, bir yardmcs, Bir anlamaya varlmazsa. Bakan'a Altnc Filo'nun Boazlar'a yrmesini ve stanbul'u bombalamasn nereceini syler. Baka bir yardmc, Handley'e Neyvyork sokaklarnda ka ceset topladn sorar. Bykeli12 nin az ak kalnca, yle devam eder: Ben ahsen eroini fazla kararak len kurbanlar ambulanslarla topladm. Onlarn lmnden Trkler sorumlu. Bunu onlara syle.* Handley Ankara'ya dnecei srada da bizzat Nixon, eroinden lenlerle ilgili gazete kuprlerini Bykeliye verir ve Ankara'ya varr varmaz kuprleri Trkiye Babakanna vermesini ister. Afyon savanda baarszla urayan diplomatlarn grevlerinden uzaklatrlacaklar Handley'e iyice anlatlr. Epstein, yazsna u szlerle devam etmektedir: Hi deilse diplomatlar hesabna krler olsun .ki, Ordu seimle gelen Hkmeti 1971'de devirdi ve Amerikan askeri yardmn ve dostluunu afyon yznden tehlikeye atmaya daha az istekli bir hkmeti ibana getirdi. Afyon sorunu, 12 Mart sayesinde zlm olur... Afyon sorunu ile 12 Mart arasnda dorudan doruya bir balant bulunup bulunmadn bilemeyiz. Fakat Demirel'in yakn, eski Devlet Bakan Turhan Bilgin, sahibi bulunduu Gne gazetesinde, Ekim 1974'teki AP Byk Kongresi'nden nce byle bir iddia ortaya atmtr. CIA'y sulayan Bilgin'e gre, Brksel'de yaplan bir toplantda darbe karar alnm, haber nedense hzla yaylm ve BBC'ye bile u-lamtr. BBC'den haber, Londra'da bulunan Devlet Bakan Turhan Bilgin'e iletilmi, Bilgin Londra Bykelisi Zeki Kuneralp araclyla durumu Demi-rel'e duyurmutur. Gazete, AP Byk Kongresinden sonra, bu konudaki belge ve dokmanlar kamuoyuna

aklayacan iln etmise de, kongre kazanlnca Demirel CIA'nn namlusunda ifaat yarda kesilmitir. Bu nedenle, Turhan Bilgin'in gazetesi gibi, 12 Mart' CIA tertipledi* diyebilecek durumda deiliz. Fakat Nixon ynetiminin yaamsal nemde sayd afyon sorununun ancak 12 Mart mdahalesiyle zlebildii aktr. 13 Zaten sorun, bir afyon sorunundan ibaret deildir. 1970-1971 yllarnda Vietnam Sava'ndan syrlmaya karar veren Nixon ynetimi, Dou Akdeniz'de 1967 savandan sonra yitirilen mevzileri kazanmay ve ABD'nin mevkiini glendirmeyi nemle ele almtr. Amerika'nn eski Ankara Bykelisi Parker Harfin New Middle East dergisinde akladna gre, 1971 ylnda Gneydou Asya'da durumu rahatlayan ABD, Dou Akdeniz'e gerekli nemi vermeye balamtr. Kissinger, 1971 ylnda Sovyetleri Msr'dan kovmak, Orta Dou'daki ABD politikasnn zorunlu amacdr demektedir. Nitekim bu yolda az ok baarl olunmu, MsrSuudi Arabistan yaknlamas salanm, Nsrc sol kanat tasfiye edilmi, Sovyet teknisyenleri 1972 ylnda Msr'dan uzaklatrlmtr. ABD'nin mttefikleri olan Suudi Arabistan'n Suriye ve ran'n Irak zerindeki basklaryla ve Msr'n lml desteiyle, ABD diplomasisi Dou Akdeniz'de genel bir taarruza gemitir, tik kurban, Filistin Kurtulu rgt olmutur. rdn Kral Hseyin, ABD'nin desteiyle. Kurtulu rgt'ne ar bir darbe indirmitir. ABD, Sovyetler Birlii'ni kuatan ve Orta Dou ile Sovyet Bloku arasnda tampon blge tekil eden lkelerde de durumunu glendirmeye zen gstermitir. Parker Hart, Orta Dou'da asl nemli olan Amerikan karlarnn Trkiye, tran ve Yunanistan'n yatt blgede bulunduunu yazmaktadr. Yine Parker Hart'a gre, Nihat Erim'in ABD gezisinden nce ve sonra Trkiye'nin askeri alandaki istekleri karlanm, 1970'te Yunanistan'a silh yardmnn yeniden balamasndan sonra Pire'de Altnc Filo iin s salanm ve bu gelimeler Yakn Dou blgesindeki Amerikan varln ok glendirmitir. Gerekten Trkiye ve Yunanistan'a 1970'lere doru ABD'nin ilgisinin artt aktr. Yunanistan'da bu daha belirgin gzkmektedir. Zira Nixon 1966'de ikT4 tidara gelince Atina'daki Cunta'ya kar tutumunu sertletirmitir. Yunanistan'a askeri ar malzeme evkini durdurmu, Atina'ya yeni bir bykeli atamaktan kanm ve yardmclarn Cunta'y eletirme yolunda cesaretlendirmitir. Temmuz 1969'da Savunma Bakan Melvin Laird, asker yardm ambargosunun rdrleceini belirtmitir. Bu tutum, The Atlantic Monthly Review'in ubat 1975 saysndaki aratrmada da belirtildii zere, 1969 sonlarna doru Orta Dou'da gerginliklerin artar gibi olduu srada deitirilmitir. Nixon, en beendiim diplomat dedii Tasca'y Atna'ya atamtr. Tasa, Cunta'ya kar saylan Atina'daki Amerikal diplomatlar uzakla-trm ve yardmclarndan raporlarnda Cunta'dan olumlu dille sz etmelerini istemitir. 1970 Eyllnde ar silh sevkiyat yeniden balamtr. Savunma Bakan Laird ve Bakan Yardmcs Agnew Atina'ya giderek Yunanistan'a verilen nemi belirtmilerdir. 1972 balarnda ABD'ye yeni sler ve kolaylklar tanyan yeni anlamalar imzalanmtr. Trkiye'de 12 Mart, ABD ile ilikilerde bir balay dnemi olmutur. Amerikallarn afyon konusunun dnda da, lke sorunlarn zmekte yetersiz kald iin Demi-rel'den ikyeti olduklar anlalmaktadr. Nitekim Erim Hkmeti'nde Kltr Bakanl yapan Talt Halman, 1969 seimlerine doru Milliyet gazetesi adna Washington'a gittiinde ABD Dileri Bakanlnn Trkiye Masas yetkilisi kayglarn saklamam-tr. Halman, sylenenleri Milliyet gazetesinde yazmtr. Halman'a gre Amerikan yetkilisi yle konumutur: Trkiye'nin ekonomik durumu umutsuz grnmeye balyor. Yakn gelecekte hatr saylr lde kredi salamaya imkn yok. thaltnz ok yksek dzeyde, buna karlk ihracatnz nemli bir art gstermiyor. Mevcut kaynaklarnzn birounu ve15 rimli olarak iletip memleket iinde ekonomik canllk salamak ve ihracat hacmini artrmak bakmndan hkmetiniz ok baarsz kald. Devalasyondan

kanmaya imkn yok. Trkiye, iktisadi ynden feci durumda. Washington, memleketiniz haknda umutsuzluk iinde. Halman, bu deerlendirmeyi ktmser bulmutur: iflsa benzer bir panorama iziyorsunuz. Bu ekonomik koullar altnda Trkiye'nin yakn gelecekte siyasal durumu deiebilir mi? 1969 genel seimlerinde AP'nin hezimete uramas beklenmez. Peki re? AP ile CHP tarafndan kurulacak bir koalisyon, belki de Trkiye iin en yararl zm yoludur. Ne var ki, AP-CHP koalisyonu gereklemez. De-mirel CHP'yi solculukla ve komnistleri korumakla sulamakta devam eder. CHP, aibeli iktidara yumuak davranmaktan kanr. Fakat 12 Mart'ta bir tarafszn bakanlnda AP-CHP koalisyonu Gven Partisi'nin de katlmasyla Blent Ecevit'e ramen gerekleir. Ecevit, Genel Sekreterlikten istifa eder. 12 Mart ile birlikte Amerikan aleyhtar gsteriler son bulur. Altnc Filo tekrar limanlarmza gelmeye balar. Erim Hkmetinin NATO'da nemli grevlerde bulunmu Dileri Bakan Osman Olcay, International Herald Tribune'e, Amerika ile dostluu kolaylatran ve halkn eilimlerine uygun den Trkiye'nin yeni hkmet biimini ver. Olcay, yle konuur : Skynetim, ar propaganday susturarak, muhtemelen bizim durumumuzu kuvvetlendirmitir. Fakat halk da bizim temsil ettiimiz hkmet biimine daha ok gvenmektedir. Amerika ile dostane ilikiler, Trk halknn genellikle Bat yanls tutu16 muna uygun dmektedir. Trk halk, kaderinin Bat'nm kaderi olduuna inanmaktadr. Nixon, Erim Hkmeti'ne desteini belirtmek iin Bakan Yardmcs Agnew'u Trkiye'ye yollar. Ag-new, Ekim 1971'de Yank dergisinin aklad zere, ABD Eliliinde 200 Amerikal grevliyi toplayarak onlardan Erim Hkmeti'ne destek olmalarn u szlerle ister: Babakan Erim Hkmeti tarafndan getirilmi olan reform tasarlarn Amerika itenlikle desteklemektedir. Siz de gnlk davranlarnzda Trklere, siyaset, eitim ve toprakla ilgili reformlar gerekletirmelerine yardm edebilirsiniz. Metin Toker, Amerikal generallerle konuur ve onlardan Trkiye'nin emrindeyiz biiminde tebessmle okunacak demeler alr. rnein 11 Ekim 1971 tarihli Hrriyet'te Altnc Filo Komutan Amiral Kidd'i Metin Toker yle konuturur: Trkiye, bir tecavze uramas sonunda destek arad gn, vurucu filo, buradaki bizim filomuz NA-TO'ya, NATO orta bulunmas sfatyla Trkiye'ye ait olacaktr. Bugn NATO'da artk bir Gney kanad yoktur, bir Gney Cephesi vardr. Bu cephe, Trkiye'de muazzam yeni ortak tesislere muhtatr. Bunlar NATO'ya ok pahalya mal olacaktr. Trkiye'ye bunu salamaya mecburuz. Nihat Erim, bu sk dostluk havas iinde 1972 balarnda Amerika'ya gider. Nixon, Erim'e byk yaknlk ve ilgi gsterir. Erim'in askeri yardm isteklerini gerekletireceini vaadeder. Erim, bu ilgiyi KoiTlUtanlarn istedikleri hereyi verdiler biiminde aklar. Kongre, yardmda cmert deildir. Nixon, Kongre'nin isteksizliini srail'in savunmas iin Trkiye ve Yunanistan'a askeri yardm zorunlu diye karlar. ABD, bu yaknlamay ve 1? Mart' Trk - Yunan ilikilerini glendirmek ve KbrZf sorununu NATO 17 F.: 2 karlarna uygun biimde zmek iin byk frsat diye deerlendirmeye almtr. 1968'den sonra ABD'nin abalaryla Trk - Yunan ilikilerinde hayli yumuama salanmtr. Atina Bykelisi liter Trkmen, Yunan Cuntas ile yakn ilikiler kurmutur. Yunan subaylar, zmir'deki NATO kararghna dnmlerdir. Ortak manevralara iki tarafn kuvvetleri katlmaya balamtr. Fakat yine de Trk Yunan ilikilerinde soukluk vardr. 12 Mart'tan sonra bu soukluk ortadan kalkar. Trk - Yunan iadamlar arasnda sk ilkiler kurulur. Temmuz 197l'de Eskiehir'de yaplan NATO at yarmalarna Yunanllar da katlr. 1971 sonlarna doru Atina'daki

Genelkurmay Bakanlar toplantsnda Yunan Cuntas, Memduh Tama'a zel ilgi gsterir. nn, Trk - Yunan dostluunu yeniden canlandran grevini yklenir. Tama'tan sonra Atina'ya gider. Byk gsterilerle karlanr. Papadopu-los, havaalannda nn'y bekler. Gdml basn, Byk nn'ye Yunanistan sevgi kollarn at diye manet atar. Papadopulos ve nn, Trk-Yunan dostluunu gl biimde kurmak iin Kbrs sorununu iki lkenin karlarna uygun olarak zme hususunda anlarlar. Papadopulos, nn'ye bu konuda sz verir. Daha nce Atina'ya gelen NATO Genel Sekreteri Luns, bir basn toplantsnda, Kbrs konusunda gr birliini olduunu aklar: ok memnunum. Yunanistan ve Trkiye'nin Kbrs konusundaki grleri biribirinden farkl deil. Bu gr birliinin ne olduu beliiriilmez. Fakat Sovyet ve Kbrs Rum basn, Mays 1971 NATO Konseyi toplantsnda bir cins tafm plannn kararlatrldn iddia ederler. Pl^na gre, Ada'da cemaatlar aras karklklar kacak, Trkiye ve Yunanistan Garanti Anlamasna dayanarak mdahale ede18 eklerdir. Makarios engeli kaldrlacaktr. Bylece Kbrs, NATO'ya balanacaktr. Atina, nl eteci Grivas' gizlice Ada'ya yollar. Trklere kar vahetiyle tannan Grivas'n Kbrs'a yollanmasna, Yunan subaylarnn desteiyle EOKA'-y rgtlendirmesine ve silhlanmasna Ankara bir tepki gstermez. Trk Dileri Bakanl szcleri, 21 ubat 1972 tarihli Yank dergisinde bu tepkisizlii, Bize ne... Bu, Makarios'un ve Atina'nn problemi diye aklarlar. Makarios'un Grivas'a ve Yunan subaylarna kar kendisini savunmak iin ek silhlar almasna ise, byk tepki gsterir. Cumhurbakan Yardmcs Fazl Kk, Mart 1972'de Trkiye ve Yunanistan'n Kbrs'a askeri mdahalesini isler. Oyun ortadadr. Sorumluluklar omuzlanlmal-dr. Ada yeniden kana boyanmadan iki garantr devlet, duruma mdahale etmelidir. Fakat Makarios, mdahale frsat vermez. ek silhlarn Birlemi Milletler'e teslim eder. Grivas'n faaliyetini engeller. Birlemi Milletler ve Sovyetler Birlii'ni devreye sokar. Kbrs ii askda kalr. Nihat Erim Amerika gezisinde Makarios olmazsa, Atina ile Ankara anlaabilirler der. Fakat 12 Mart dneminde, Yunan Cuntas'nn eitli tertiplerine ra-nien, Makarios engeli alamaz. CIA'NIN ROL Btn bu gelimeleri hatrlamakla istediimiz, 12 Mart mdahalesinin ABD tarafndan byk bir honutlukla karlandn, haha ve Kbrs sorunlarn zmek, NATO'nun Gneydou kanadn glendirmek iin mdahalenin nemli bir frsat sayldn belirtmektir. CIA'nn mdahalede dorudan doruya bir etkisi var mdr? Bu konuda, Demirel'in Devlet Bakan Turhan Bilgin'inkine benzer birok iddia vardr. Fakat C1A faaliyetleri hakknda tam bil19 gi, genellikle ABD'de aklandnda elde edildiinden kesin birey sylemeye imdilik olanak yoktur. Bilinen, CIA'nn Trkiye ve Yunanistan'n i ileriyle yakndan ilgilendiidir. Yunanistan'da CIA'nn 1950 balarnda Mareal Papagos'a parti kurdurduu, Papandreu Hkmetini devirdii, nisbi temsilden ounluk sistemine geilmesini salad, Papandreu Hkmetini devirdii, CIA ajan Papadopu-los'u ibana getirdii ve 1973de Papadoplos'u drp Gizikis'i iktidar yapt, Makarios'a kar Samson darbesinde rol oynad artk herkese bilinmektedir. Trkiye'deki faaliyetleri ise, pek az bilinmektedir. CIA'nn Souk Sava'n iddetli gnlerinde Rusya'ya gitmeye ve geni ekonomik yardm almaya kalkan Menderes'e kar bir askeri mdahale dzenlendiini haber ald, fakat haberi Menderes'e iletmekten kand 27 Mays sonras gnlerde ABD basnnda yazlmtr, fakat konu zerinde durulmamtr. Metin Toker, CIA'nn Johnson ile anlaamayan nn'nn yerine bir babakan bulmak zere General Porter'i Trkiye'ye gnderdiini iddia etmitir, sonraki gelimeler bu iddiay desteklemitir; fakat bu konuda da baka birey renilememir. Yalnz 1966 ylnda Haydar Tunkanat tarafndan aklanan bir CIA raporu, Trk kamuoyunda byk

yanklar uyandrmtr. Rapor, AP iktidar adna biz diye konuan ve yksek mevkilerde bit politikac olduu izlenimini veren yerli bir CIA ajan tarafndan hazrlanmtr. Raporu Trkiye'deki CIA efi Albay Dick-son'a sunan CIA yetkilisi E. M. raporun nemli olduunu ve kaynan kompetan* grndn yazmtr. M.P. tarafndan nerilen gvenlik tedbirleriyle intibak hlinde hazrland belirtilen raporda, reformcu subay ve memurlarn tasfiyesi u szlerle istenmektedir: Subaylarn byk ounluunun reform psikozunun etkisi altnda nn'nn krkrne hayran20 lan ve Adalet Partisi'ne dman olular rejim iin potansiyel bir tehlike yaratr. Bu durumdan kurtulmak iin izlenecek politika, emir ve kumandann tekrar kurulmas, devlet mekanizmasnn muhalefet yanls elemanlardan temizlenmesi ve CHP'nin leti olan bz hasm kurulularn zararsz hle getirilmesi olduuna herkes inanmtr. Buna bal olarak, bz hkmet tedbirlerinin hazrlanmas ve uygulanmasyla birlikte, rejime sdh olmayan devlet memurlar ve subaylardan en tehlikelileri, bir program erevesinde tasfiye edilmek zere saptanmaktadr. Rapor, CIA'nn ne lde i ilerimizle ilgilendiini /tj nelere el attn kamuoyunun gzleri nne sermitir. Byle bir rgtn, 12 Mart ncesi ve sonras olaylara seyirci kaldna inanmak gtr. CIA, byk burjuvazinin gsz olduu Yunanistan ve benzeri lkelerde i ilere mdahale olanan brokrasinin st kesimlerindeki etkili kiileri ve gizli polis rgtn kontrol altnda tutarak salamaktadr. rnein Yunan Merkez stihbarat Servisini (KYP), CIA ile deil, srail, Portekiz, talya, hatta Fransa gizli polis rgtleriyle yakn ilikiler kurmutur, deta uluslararas faizmdin kollar hline gelmilerdir. Merkez CIA'dr. Teknik yardm ve eitim salama yoluyla CIA, ulusal gizli polis rgtlerine kolayca szmay baarmtr. 1972 sonbaharnda bana Kontrgerilla ss diye bildirilen Erenky'deki nl kke gtrldmde, odamdaki yatak bir Amerikan yata idi. Yatan stnde markas ve fiyat yazlyd: New Beauty Rest, 69,5 Dolar Pencereleri siyah ktla kaplanm ve iinden tten bir soba borusu geen eski kkn harap odasnda 69,5 dolar fiyatl yeni bir A-merikan yata pek az yakyordu. htimal, kkte benim grmediim, fakat varln feryatlarndan sezinlediim, Amerikan yardmndan salanm birok 24 teknik ara bulunmaktayd... 12 Mart olaylarnda, gizli polise bal kkrtc ajanlarn oynadklar nemli roller, skynetim dvalarnda aklanmtr. Daha ilgin bir aklamay 27 Ekim 1974 tarihli Gnaydn gazetesinde Birinci Erim Hkmeti'nin MT'e bakmakla grevli Babakan Yardmcs Sadi Koa yapmtr. Bilindii gibi, 12 Mart uygulamalarnda 18 Mays 1971 tarihi, binlerce aydnn tutuklanmasyla bir dnm noktas tekil etmektedir. Sadi Koa, bu tutuklamalarn gizli polisin harekete gemesiyle hkmetten habersiz yapldn ileri srmektedir! Hkmet, tutuklamalardan sonra olan, biteni renmitir. Sadi Ka'm bu ilgin ifaat yledir: Bir ksm valiler... kitle hlinde tutuklamalara girimi ve olayla hi ilgisi bulunmayan yzlerce vatanda tutuklamlard... Hkmet, tutuklamalarn sr'atli kitle hlinde, yurdun drt kesinde birden ve ayn metodla yaplm oluundan dolay, bunun plnl bir eylemin sonucu olabileceini dnm ve sr'atle durumu inceletmiti. Hemen ayn gn Hkmet endiesinde hakl olduunu tesbit etmitir. Ankara'dan yetkisiz bir makamn yetkisiz, basiretsiz, fakat cretkr ba, aksine kesin emir de alm olmasna ramen, keyfi alkanlklara dayanan bir tutumla valilere talimat vermi ve btn Trkiye'de bir aydn avna giriilmiti. Bu bir oldu bitti idi. Sadi Koa, bir gazeteciye, 12 Mart'n nl Anayasa deiikliklerini kapsayan dosyann da bu yetkisiz makam aracl ile hkmete geldiini sylemitir. Sadi Koa'n yaknmalarna karn, yetkisiz makam 12 Mart uygulamalarnda aktif rol oynamakta devam etmitir.

12 Mart'ta CIA'nn etkisi, yetkisiz makamm oynad roln altnda deerlendirilmelidir. Kontr gerilla" da bana yneltilen ve yazl cevap istenen belli bal sorulardan biri, Amerika'y neden eletirdiimiz idi... 22 S MART REFORMLARI 12 Mart'tan sonra kurulan Birinci Erim Hkmeti, grne gre, nemli reformlar gerekletirme umudunu tamtr. Atilla Karaosmanolu ve ekibinin, iyiniyetle hzl bir kalknma iin zorunlu reformlar hazrlamaya yneldiklerinden kuku yoktur. E-sasen ilk Erim Hkmetinin program, pazar, finansman ve altyap yatrmlarnn yetersizlii gibi sorunlarla karlaan kapitalizmin, daha salam temeller zerinde gelimesini salayacak tedbirleri ngrmekteydi. Programda ukurova Elektrik, bor madenleri ve petrol ana depolar dnda devletletirme n:d-birleri yoktu. Kalknma hzn artrmaya ve bu amala kaynak yaratmaya nem verilmekteydi. Ciddi saylabilecek bir toprak reformuyla sanayiin tarm alannda pazarn geniletmeye ve kaynaklarn artrmaya almaktayd. Kkl bir vergi reformuyla, yatrlabilir kaynaklar artrmaya ve yzde 8'in stnde bir kalknma hz salamaya ynelinmek istenmekteydi. Kamu gelirlerinin oaltlmas, sanayie ynelmi byk sermayenin yararnayd. Bu sayede bugn ok yaknlan enerji, liman, ulatrma, depolama vb. gibi temel yatrmlar gerekletirilebilecek ve lsz bir enflasyona gitmeden zel sanayie fon aktarlabilecekti. Sanayiin yatrm mallar ve aramal-lar yatrmna kaydrlmas sanayi kesimleri arasndaki alm - satm oaltarak pazar geniletebilecek-ti. Btn bunlar zel sanayiin genel karlarna uygundu. Ne var ki, byk sermaye, uzun sreli karlarn dnmeden, d ticarette fiyat kontrollerine gidilmesini ve tevik tedbirlerinin duraklamasn bahane ederek, Karaosmanolu ekibine yaylm atei at. Yoprak ve vergi reformlar konusunda Hkmet'e herhangi bir destek getirmedi ve sanayi burjuvazisinin snrl bir ilerici rol oynayacan umanlar hayal krklna uratarak tutucu gler koalisyonu iin23 de yerini ald. Sanayi burjuvazisi bu miyop tutumuyla, ileriki yllarda kendi glklerini ve elikilerini artracann farkna bile varmad. Balangta aydn kamuoyunun birok kesimlerinde umutlar uyandran reform hayalcilii bylece son buldu. Uur Mumcu ve Devrim Gazetesi Grubu, bu hayalcilii ilk gnnden itibaren paylaanlar arasnda deildi. Nitekim Erim Hkmeti kurulunca, Devrim gazetesi 30 Mart 1971'de Reform Hayalcilii adl bayazsnda yle yazmtr: Byk Paalarn iradesine dayanlarak, sac ve solcu teknisyenleri biraraya getiren bir karma hkmet kurulmutur. Hkmetin karsnda dmen bir parlamento ve siyas partiler vardr. Egemen snflar, iktidarlar ve toplumu etkilemek iin, eskisi gibi her trl olanaa sahiptirler. D gler ok daha faaldir. Bu kudretli tutucular koalisyonu karsnda, iktidar halktan kopuktur. Hatta byle bir destei aramaktan uzaktr... Bu koullar, muhtrasal iradeyi de geni lde etkileyeceinden, reformculuk denemesi ok snrl kalmaya mahkmdur. Snrl bir reformculuk denemesi bile, baarya ulaamamtr. Karaosmanolu ve ekibi, sekiz ay iinde istifa zorunda kalmtr. Atatrk reformlar edebiyat srdrlmse de, 1971 sonunda reformlara artk inanan kalmamtr. Nihat Erim, ikinci hkmetini kurarken, Atatrk reformlar edebiyatnn filozofa aklamasn yapmtr. Herkes Atatrk. Kimin dedii Atatrk reformudur, kiminki deildir? Bunu nasl halledeceiz? Ya oy'la halledilir, yahut da yumruu kuvvetli biri 'Benim dediim Atatrk reformdur' der. 'Evet efendim' dersin karsn iin iinden. kinci Erim Hkmeti, reformlardan vazgetiini uygun dille belirtiyordu. zel kesime nem verilecei, tevik tedbirlerinin alnaca belirtiliyor, boraks 24 ve petrol ana depolarnn devletletirilmesi geitiriliyor, yabanc sermayeye getirilen bz kstlamalar kaldrlyordu. Parlamentonun reform projelerini deitirmeye, kabul ya da reddetmeye hakk olduu zellikle ve alt izilerek aklanyordu. Nihat Erim, Karaosmanolu ekibine kar ktndan byk

sermayenin gvenini kazanan Merkez Bankas Bakan Nairn Talu'nun bu nedenle Ticaret Bakanl'na getirildiini sylyordu: zel sektrn kukularn yok etmek iin mesel Ticaret Bakanl'nn bana Merkez Bankas Bakann getirdik. Bu, balbana bir teminat. Merkez Bankas Bakan bizim i hayatmzda tannm bir mazisi olan bir kii. Byk Sermaye, kinci Erim Hkmeti'ne derhal gvenoyu vermitir. Diyalog kurabildii hkmeti desteklediini aklamtr. Gerekten bundan sonraki, 12 Mart hkmetleri, byk sermayenin gvenine lyk bir politika izlemitir. Tevik tedbirleri, byk lde arttrlmtr. Maliye Bakan Mesut Erez, 1968 bandan Mart 1972'ye kadar 10,5 milyar liralk yatrm iin tevik belgesi verildii halde, 1972 yl sonuna kadar yalnz dokuz ayda 310 projeye 27 milyar lira yatrm iin tevik salandn aklamtr. 1973'te 45 milyar lira yatrm tevikten yararlanmtr. zel kesimin 10 milyarlk yatrmnn 4 milyarn kendi z kaynaklarndan, 3 milyarn tevik uygulamalarndan ve geri kalan kredilerden salad hesaplanmtr. Devlet, yatrm indirimi, gmrk vergileri muafiyetleri ve ihracatta vergi iadesi yoluyla milyarlarca lira kayna zel kesime aktarmtr. Yalnzca ihracatta vergi iadesi kanalyla ihracat yapan sanayie 1971'de 385 milyon, 1972'd.e 718 milyon ve 1973'te 1 milyar 53 milyon lira prim verilmitir. hracat sanayie 1971-1973 dneminde 11 milyar 620 milyon lira ve ayrca 33 milyon dolar kredi salanmtr. 25 1972 ylnda i ve d kredi olanaklar genitir. 1971 sonunda 42 milyar olan banka kredileri, 1972 sonunda yzde 30 artarak 56 milyar liraya kmtr. evreleri, d kredilerden de geni lde yararlanmtr. Bat piyasalarnda speklatif amalarla dolaan 463 milyon dolar 1972 sonuna kadar Trkiye'ye akm, bunun karl olan 6 milyar lira bankalar araclyla kullanlmtr. 1970 -1973 dneminde 34 firma, 100 milyon dolar tutarnda d satc kredisi almtr. Hkmet zel kesime 150 milyon dolar yatrm fonu ayrmtr. Sanayi ve ticarete lsz miktarda kredi aktarlrken, tarm kredileri ise daraltlmtr. Fiilen kullanlan tarm kredileri 1971 banda 9 milyar lira iken, 1972 Hazirannda 8 milyar 200 milyona dm, tarm kredi kooperatiflerinin kredi olanaklar iyice daraltlmtr. 1972, bu sayede zel bankalarn altn yl olmutur. Bankas, Akbank, Yap ve Kredi gibi bankalarn krlar yzde 60 il 80 orannda artmtr. Yalnz Bankas'nn 1972 faiz geliri milyar liraya yaklamtr. 1973 ylnda banka kredileri 85 milyar liraya ykselmitir. Banka kredileri yetmeyince, Merkez Bankas kaynaklar zel kesime almtr. 1973 ylnda Merkez Bankas kredileri 8,3 milyar artrlm, bunun ancak 500 milyonu kamu kesimine ayrlm, geri kalan 7,8 milyar zel kesime gitmitir. ktisadi devlet kurulularnn finansmann salayan Devlet Yatrm Bankas kredilerindeki art ise, 1971'de 250 milyon lira iken 139 milyon liraya dmtr. Ayrca sanayie kaynak salamak amacyla nihai kredi maliyeti 1973 banda yzde 8 orannda ucuzlatlm-tr. Doaldr ki, bu kaynak akmndan en byk pay holdinglemi byk sermayeye gitmitir. Ar kredi genilemesinin sonucu, gerek tasarruflar artrma yolunda bir tejdbir alnmadndan, iddetli enflasyon olmutur. Fiyatlar 1971 -1973 dneminde yzde 70'e yakn artmtr. Yalnz 1973 y26 lnda, fiyat art yzde 30'a ulamtr. Fiyatlarda en byk art, sanayi kesiminde grlmtr. Tarmda taban fiyatlar 1973 seimlerine kadar, sistemli biimde dk tutulmutur. rnein 1972 ylnda tarm fiyatlar yzde 15, sanayi fiyatlar yzde 22 orannda artarak, i ticaret hadleri tarm aleyhine yzde 6 orannda deimitir. Tarm kesiminin skntlar artmtr. Enflasyondan btn cretliler nemli lde kayplara uramtr. i gerek creti, 1971 -1973 dneminde yzde 10 gerilemitir. Asgari cret, 1972 sonbaharnda 1969 ylna gre yzde 11 dk olarak saptanmtr. Bu uygulamalar sanayiin krlarn, ii kesiminin skntsn artrmtr. Nitekim Austos 1972'de Trk-t yneticisi Halil Tun, u szlerle ii kesiminin honutsuzluunu dile getirmek gereini duymutur: 'Yurdumuzda bir ittifak kurulmu, devletin de, toplumun da kar kk bir aznln kar uruna unutturulmutur.

Ar fiyat ykselileri, artan speklsyon ve byk sermayenin genilemesi, kk sanayici ve esnafn da glklerini oaltmtr. Kk sanayici, artan lde kredi yetersizliinden, hammaddenin karaborsa fiyatlaryla salanndan yakmmtr. Esnaf ve sanatkr kurulular, demir, pamuk iplii, kereste fiyatlarnn ar ykselileri nedeniyle, esnafn iyerlerinin kaplarn kapama durumunda kaldn devaml aklamlardr. Bir esnaf ve kk sanatkrlar kuruluu, yllk raporunda, byk sermaye egemenlii altnda ezilip yok olduklarn belirtmitir: Ekonomik byme, toplumsal kalknma esnaf ve sanatkrlarn srtnda gereklemektedir... Dev kurulularn irilemeleri, orta snf dediimiz bizlerin ortadan kalkma durumuna yot aacak bir izlenim tamaktadr. 7 Kk esnaf ve sanatkrlar gibi, orta sanayici de teviklerin ve kredilerin byk sermayeye aktarlmasndan yaknmaktadr. Anadolu - stanbul rekabeti diye belirtilen bu kar tartmas, yalnz Anadolu giriimcilerini deil, stanbul kk ve orta giriimcilerini kapsamaktadr. Ksaca, 12 Mart dneminde byk sermayeyi destekleyen bir ekonomi politikas izlenmi, enflasyon krklenmi, speklatrler, toptanc tccar, byk sanayiciler, bankaclar bundan yararlanrken, iisi, iftisi, esnaf, kk ve orta sanayicisiyle toplumun btn teki kesimleri bundan zarar grmtr. Babakan Talu ise, byk sanayiin sermaye birikimini kolaylatrd ve krlarn artrd iin enflasyonu ftursuzca savunmutur. ^Ekonomiyi zorlamadmz iin bir takm fiyat artlar olacaktr. Ayrca tevik bakmndan da fiyat hareketlerinin biraz artmas yine kalknmaya bir vasta olmak bakmndan doru bir yol gibi gzkmektedir. nk abuk amorti edersin. SERMAYE DKTASI Artan honutsuzluk baskyla susturulmutur. Basn, sessizdir. Byk sermaye basn zerinde kontrol kurmutur. Nadir Nadi, Ortam dergisinde bu durumdan yaknarak, "Bir ksm sermaye evreleri ni irkin politikaclarn denekisi olmakla sulamak gereini duymutur. Radyo ve basn, byk sarma-ye evrelerinin szcs durumuna gelmitir. Austos 1972'de Halil Tun, bu ibirliini belirtmitir: ^Egemen evrelerin ekonomik glerini artrmak amac gden bu ittifakla yetkililerin yan sra, iln basksyla kontrol altnda tutulan basn ve TRT de yer almtr. Grevler genellikle yasaklanm, lokavt uygulamalar ise geniletilmitir. Lokavt says 1971'de 2 28 iken, 1972'de 82'ye kmtr. 1973'te lokavt yznden yitirilen i gn says, grevlerle yitirilenin te birine ulamtr. Byk sermayenin altn yl olan 1972'de, stanbul Sanayi Odas Bakan Erturul Soysal, i cretlerindeki art, endstriyi kertecek niteliktedir diyebilmitir. CHP'nin Ecevit kanad dnda sol, btnyle susturulmu gibidir. Yalnzca byk sermaye bol bol konumutur. Ecevit kanadnn dnda, Parlamento'-nun ve byk sermayenin alklar arasnda solun tam tasfiyesi plan uygulanmtr. Ankara 1 Numaral Skynetim Mahkemesi Bakan A7l Elverdi, egemen dnceyi 15 Kasm 1974 tarihli Son Havadis gazetesinde u szlerle aklamaktadr: "Bugn Trkiye'de nihayet 40 milyonda, olsun da 3-5 yz bin solcu dnceli olsun. Geri kalan milyonlarca Trk bizimle beraberdir. Bu solcularn dirijanlarndan yurdumuz kurtulursa, bu memleket refaha, huzura kavuur. Sol dirijanlardan kurtulma uygulamas, Ecevit'e kadar uzanmtr. lgintir ki, CHP'yi de byk sermayenin gvendii Kemal Satr liderliinde AP'ye benzer bir parti hline getirmeye nn de katlmtr. 5 Mays 1972 gn Ecevit ve ekibini tasfiye amacyla olaanst CHP Kurultay toplanmtr. Ecevit yanlsdr diye kongrelerde yeni seilen delegelerin Kurultay'a katlmas engellenmitir. O sralarda K-zldere olaylar, Sofya'ya uak karma, Orgeneral Eken'e suikast giriimi olmu, Kurultay'n topland sabah ise Deniz Gezmi ve arkadalar idam edilmilerdir. Hava son derece gergindir. Kurultay salonu polisle kuatlmtr. Salona dinleyici alnmamtr.

eride ve darda bir terr .havas estirilmitir. leye doru bir byk, gazete, nn'nn hasta deinde bir resmini yaynlamtr. Resim, birka yl 29 nceye aittir. Gdlen ama bellidir. Kurultay, hastalk haberleri zerine bir gn sonraya ertelenmitir. Ertesi gn, nn, doktorlar ve hastabakclarla Kurultay'a gelmitir. Btn gzler yaldr. nn J durum nzik. Ya o, ya ben diye konumu, hastaln unutarak Kurultay'a srekli mdahalelerde bulunmutur. Fakat plan baarszlkla sonulanm, Ecevit Kurltay'dan galip kmtr. Umut, artk genel seimlerdedir. Seimlerde, AP ve MGP'nin baars beklenmitir. Oysa sermayeden yana uygulanan enflasyonist politikann yaratt tepki nedeniyle Ecevit'in CHP'si en yksek oy'u alm, AP oylar ise paralanmtr. Bylece, byk sermaye ve diktac evrelerin aknlk dnemi balamtr. 1975'te DURUM Byk sermayenin yararna politika, byk sermayenin glklerini zmeye yetmemi, aksine elikiler daha da artmtr. eitli tevik tedbirleriyle desteklenen byk sanayi, tketim mallar sanayiinde ylmtr. Yalnzca tekstilde 20 byk iplik fabrikas tevik belgesi almtr. zel kesimin tketim mal yatrmlarnn toplam yatrmlara oran 1971'de yzde 20'ye dmken, 1972'de yzde 40'a, 1973,'de yzde 41'e kmtr. Tketim sanayiinde bu yl, dnya kapitalist sisteminin bunalmnn da etkisiyle, sermayenin verimini drmtr. Pazar bulma ve finansman glklerini artrmlardr. 1974 ylnda byk sanayiin kapasite kullanm oran, TSAD anketine gre yzde 70'tir. Sanayiin yzde 50'sinin kapasite kullanm oran, yzde 70'in altndadr. zel yatrmlarn fiziki gerekleme oran yzde 54'tr. Sanayi firmalarnn yzde 43'nn krll azalm, yzde 33'nn krll artmamtr. Finansman ve sat glkleri oalmtr. Byk sanayi, 1970'tekin-den daha ar bir bunalm iine dmtr. 30 1975 btesinin finansman skkl 20 milyar liray bulmaktadr. 12 Mart dneminde ciddi bir vergi reformuna gidilemediinden, kamu yatrmlar kaynak yetersizliinden geri kalmakta, enerji ve benzeri altyap yatrmlar yetersizlii, zel kesimde de ekonomik bymeyi baltalayacak boyutlara erimektedir. Enflasyon hzlanmakta, hzlanan enflasyon tasarruf kaynaklarn kurutmakta, tasarruflarn azalmas ise enflasyonu krklemektedir. Enflasyon geni kitlenin honutsuzluunu oaltmakta, fakat byk sermaye enflasyonsuz yaayamamaktadr. Grevler ve lokavtlar oalmaktadr. Ttn dnda, arm kesiminin skntlar bymekte, btn yurtta huzursuzluk artmaktadr. Ksaca, 12 Mart' yaratan nesnel koullar daha arlam biimde bugn de srmektedir. Hkmet kurulamamaktadr. Faist partiler cephesi yeni bir 12 Mart zlemi iindedir. Bu karamsar tablonun deimesi iin umut, genellikle, Ecevit CHP'sinin seim kazanmasna balanmtr. Bu umut gerekleebilecek mi? Greceiz. Fakat demokrasiden yana btn glerin bugnk koullarda ba grevi, faizm tehlikesine kar uyank olmak, 12 Mart' belleklerde canl tutmaktr. Uur Mumcu, bu yaptnda 'balyoz slubuyla bu grevi yerine getiriyor. D. A. 31 SIKIYNETM MAHKEMELER GREV VE MEMUR Her demokrasi bir eit oligaridir. nsanlarn bir arada yaamaya balamalarndan bu yana, yneten, ynetilen ayrm, eitli toplumsal temellere gre deien, ancak bu nitelii dnda ortadan kalkmayan bir olgudur. Ynetilenler, tarih boyunca ynetenlere kar, kendi hak ve zgrlklerini koruyabilmek iin, eitli yollara bavurmulardr. Hukuksal ve siyasal deer yarglar, tarih boyunca, bu dnmlere bal olarak yaratlmlar ve ortadan kaldrlmlardr. Burjuva Devrimi yaplmcdan nce aristokrasinin hukuku vard; bu hukuk yerini burjuva hukukuna brakt. Burjuva hukukunun liberal snrlar

geliti ve bugn Bat demokrasilerinde bir g dengesi olarak sosyal demokrasiyi oluturdu. Trkiye'de iki yz yldr bir demokrasi kavgas verilmektedir. Ancak iki yz yldr, ayn ksr dngnn iersinde dolap durulmaktadr. Demokrasiyi gerektiren temel kurum ve ilkeler benimsenmeden sadece biimsel kurallar ile snrl bir demokrasi anlayn, ada demokrasi adyla savunmaktayz. Trkiye'de son yllarda yaadmz siyasal olaylar, Trk toplum yaps ve siyasal geliimin dnda yorumlarsak, ancak dzeyde ve kendi kendimizi avutan bir soyutlama yapm oluruz. Sosyolojik geliimleri, birer zabta vakas olarak grp bastna ve yasaklayc tedbirler almak ise, polis devletinin bavuraca yollardandr. Trkiye'de grev konusu, geliim ve koullar ile ilgin bir sorundur. Bu sorunun gzleminde, Trk demokrasisinin gelimelerini grmek mmkndr. Grev, Bat demokrasilerinin temel kurumlarndan biridir. Marksist demokrasilerde, grev hakkna yer verilmez. Trkiye'de grev, yl33 F.: 3 larca komnizm propagandas arac saylm, bir ok dnr ve ii grev hakkn savunduklar iin cezalandrlmlardr. Bugn, memur grevi konusu da ayn yanl gzlem ve sulamalarla gelimektedir. Su mu, hck m? 1936 tarihinde Kanunu kabul edilirken devrin nl devlet adamlarndan Recep Peker, grev hakk konusunda unlar sylyordu: ... Kanunu bir rejim kanunu olacaktr. Bu kanunla Trkiye i hayat yeni rejimimizin istedii ahenk ve alma yoluna girecektir... Yeni Kanunu snflk uurunun domasna ve yaamasna imkn verici hat bulutlarn ortadan silip sprecektir... (*). nl politikacy byle konumaya ynelten etken, Kanununun grev hakkn kabul etmemesiydi. Aradan yllar geti. 1961 Anayasas hazrlanrken grev hakk bu kez bir anayasal hak olarak savunuldu. eyrek yzyl sonra bir Kurucu Meclis yesi grev hakk konusunda u szleri sylyordu: ...erefli Trk iisine grev hakk tanyarak, tarih nnde, millet nnde ok erefli bir vazife ifa ettiimize kani bulunmaktaym. Maddeyi huzurunuza getiren komisyonu bu konuda mazide hi kimseye nasip olmayan tarih erefi iktisap etmi olduklar iin tebrik etmek isterim... (**). Hukuk, sosyal oluumun ok gerisinde kalabilir. Yasalar, yazldklar anda eskirler. Toplumsal geliimler, yasalarn dar kalplarn aar ve bir gn yeni hukuk dzeninin temellerini atmaya balar. Bir devirde su olan bir kavram, bir baka devirde vazgeilmez bir hak olabilir. Grev hakk, daha eyrek yzyl nce yasak iken bugn bir anayasa! hak oldu ve grev hakkn savunanlar, kimseye nasip olmayan tarih ereflerin sahipleri olarak kutlandlar. Hem de kimler tarafndan? Bugn sac hkmet(*) T.B.M.M. Zabt Ceridesi, Cilt 12, Devre 3, S, 6, Ank. 1936, s. 184. (**) Trkiye Cumhuriyeti Anayasas, Kzm ztttrk, s. 2059, Seyfi ztttrk'Uni konumas. 34 lerin de hi de sosyal, hi de liberal olmayan bakanlarn azyla.. Ya, grev hakkn daha nce savunanlar? Onlar sosyal geliimleri daha nce grdkleri iin, hayatlarnn en gzel yllar, polis takibinde, adliye koridorlarnda ve ranzalarda geti. Anayasann 42 nci maddesine gre: ...alma herkesin hakk ve devidir. Devlet, alanlarn insanca yaamas iin, sosyal, iktisad ve mal tedbirlerle alanlar korur ve almay destekler, isizlii nleyici tedbirler alr... Anayasann bu ak buyruuna ramen devlet, memurlar iin sosyal, iktisad ve mal hi bir tedbir almamtr. Mill gelirden en az pay alan memurlar, devlete glerine gre en ok vergi veren yurttalar kesiminde-dir. Ancak devlet, deien yaama koullar, fiyat hareketleri karsnda memurun ilesine ve acsna kulak vermez ise, devletin anayasal grevi bir gn kendisine hatrlatlr. Kendisi grevini yerine getirmeyen bir devlet, memuruna Grevini yapmyorsun demek hakkna sahip midir?

Kald ki, Anayasann hi bir maddesinde grev hakkn engelleyici bir hkm yoktur. Anayasann 117 nci maddesinde memurlarn nitelikleri, dev ve yetkileri ile zlk ilerinin kanunla dzenlenecei belirtilmektedir. Memurlara da iiler gibi grev hakknn tannmas Anayasann ruhunu uygun decektir. Kamu dzeni bozulur mu? Memurlara grev hakknn tannmamasn isteyenler, bu hakkn kamu dzenini, eski tanmla mme intizamn sarsaca kansndadrlar. Bugn Trkiye'de, niversitelerimiz, Dantay ve Yargtaymza ramen, henz kimin ii, kimin memur olduu konusu kesinlik kazanm deildir. yleyse, kimin kamu dzenini sarsaca, kimin sarsmayaca da hukuk asndan, pek de ispatlanm deildir. Ayn devlet rgtnde alanlarn bir ksm ii olur, bunlar grev yapabilir, bu durumda kamu dzeni sarslmaz; ancak ayn devlet kurumunda alanlardan me35 mur saylanlarn boykot giriimleri bile. kamu dzeni ile ilikili saylr. Bugn, Bat demokrasilerinin ounda memurlara grev hakk tannmtr. Artk memur grevleri, Bat demokrasisini oluturan temel unsurlardan biri olarak nitelenmektedir. ngiltere, Fransa, Belika'da Memur Sendikalarnn grev haklar vardr (*). Grev hakk tanmayan Sendika Kanunlar ise, akamlan, memurlarn yorgunluk kahvesi itikleri birer kurulu olmaktan teye bir anlam ve etkinlik kazanamazlar. Grev hakk veremeyen bir sendika, ancak bir aldatmacadr. Trk memurlar da 624 sayl Devlet Personeli Sendikalar Kanunu ile avutulmaktadrlar. Demokratik hak Marksist demokrasilerde grev hakk yoktur. nk, sosyalist devletlerde, devlet, ii devleti olarak nitelendii iin, iinin kendi kendisine kar grev yapmas da kabul edilmemektedir. Trkiye de ayn gr, bir baka trl, ancak ayn gereke ile benimsenmektedir. Brokrasinin devletin temsilcisi olduu, dolaysyla devletin kendi kendisine kar grevin mme nizamsn sarsaca kabul edilmektedir. Oysa, bugn, memur grevi. Bat demokrasilerinin gereklerinden biri saylmaktadr. Batda grev hakk, tpk, bugn Trkiye'mizde yaand gibi zahmetle kazanlmtr. Trkiye'de, btn engellemelere ramen, bu hak elde edilecektir. Bu giriimleri, khnemi, eskimi ve ou Anayasaya aykr kanun maddeleri ile nlemek mmkn deildir. Trkiye'de, yeni Anayasa ile gelien sosyal birikimlerin filizleri, hukukunun khne kalplarn zorlamaya balamtr. retmenlerin pasif direnileri. Anayasaca benimsenen sosyal devletin, gerekten sosyal m, yoksa patron devlet mi olduunu ispatlayacak ve sonunda devletin vey evltlar memurlar, haklarn elde edeceklerdir. (Milliyet - 27 Aralk 1969) (*) Devlet Memurlarnn Hrriyetleri, Mukbil zyrk, 1956, Ank. s. 17-71. 36 YABANCI DLDE ETLK Eitlik ve zgrlk, zerlerinde en ok tartlan, ancak anlam ve kapsamlar kesinlikle saptanamayan soyut iki kavramdr. Hukuk kurallar genelletike, bu kurallar ile amalanan hak ve zgrlklerin z ve snrlarn tanmlamak gleir. Toplumsal dzenler, bilimsel retiler ve yasalar bu gibi genel kavramlara kendi kuramlarna uygun nitelikler vererek, dzenlerinde kimlerin zgr ve eit olacaklarn belirtirler. Yasalar ve tm biimsel kurallar, toplumsal ilikilerden doarlar. Hukukun kayna sosyal gereklerdir. Sosyal gerekler ise toplum hayatnn kendisidir. Biimsel kurallar genellikle hak ve zgrlklerin herkesi kapsadn anlatr, sosyal gerek tm zellikleri ile yaam koullarn yanstr. Herkes iin varsaylan zgrlklerin gerekte kimler iin varolduunu gsterir. Yasalrffc arkasndaki toplumsal koullarn gzlemi, biimsel kurallarn temel dayanaklarn ortaya koyar. Bylece toplumun derinliine ve dzeyden grnmleri belirlenir; z ve biim gerek niteliklerini kazanr. Somut gereklerin soyut kurallara uymad siyasal dzenlerde, z silinir; biimsel kurallar savunulur. Bu yol kanuncu-luk sosyal gerekle biimsel kurallarn atma ve uyumlarn aratrmak ise hukukuluktur. Biimsel grnm ile, herkesi kapsayan ve tm yurttalara gvenceler salayan Anayasa, gerekte hibir etkinlik gcne sahip deilse, tad toplumsal ilkeler uygulanmyorsa, Anayasa'y yrrlkte saymak ve onun bekiliinden sz

etmek, ancak bir Anayasa duygusall olur. rnein. Anayasa aileyi toplumun temeli sayar ve devlete ailenin, anann ve ocuun korunmas grevini yklerken, aileler a, ocuklar bakmszlktan lrlerse, bu Anayasa hkmnn ne gibi bir anlam olacaktr? Yine Anayasa, insan onuruna yarar bir yaays dzeyinin salanmasn, her yurttan tbb bakm grmesini, halkn beslenmesini devlete grev olarak verir, ama insanlar, alktan, doktorsuzluktan, ilszlktan lrlerse, Anayasa* 37 egemenliinden rnekler vermek bir siyasal avuntu olmaz m? Bu yazmzda soyut kurallar ile somut gerekleri karlatrarak biim ile z arasndaki elimelere deinecek ve grmz kantlamak iin yabanc dil sorununu konu olarak seeceiz. Anayasa kurallar Anayasann 12 nci maddesi Eitlik kenar balnda u hkm tamaktadr: Herkes, dil, rk, cinsiyet, siyas dnce, felsef inan, din ve mezheb ayrm gzetilmeksizin kanun nnde eittir. Hibir kiiye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz.. Yasa nnde eitlik, yerli-yabanc herkesi kapsayan bir hukuksal ilkedir. Bu ilke, yasama ve yrtme organlarn ve idare makamlar ile kiileri balayan bir genel Anayasa kuraldr. Yasama organ belli kiilere ayrcalklar tanyan yasalar koyamyaca gibi, yrtme organ ve idare makamlar yrrlkte olan yasalar eit olarak uygulamak devindedirler. Bir kiiye, aileye, zmreye ya da snfa ayrcalklar tanyan yasalar Anayasaya aykr olaca gibi. herhangi bir kii, aile. zmre ya da snfa ayrcalk salayan uygulamalarda, Anayasann yasa nnde eitlik ilkesi ile eliir; dolaysyla Anayasaya aykr bir sonu yaratlr. Anayasamzda, eitim konusuna iki madde ayrlmtr. Eitim hakkna ilikin 21 inci maddede herkesin ...bilim ve sanat serbeste renme ve retme, aklama, yayma ve bu alanlarda her trl aratrma hakkna sahip... olduu belirtilerek, eitim temel haklar kapsam iine alnmaktadr. Bu maddede herkes iin bir hak olarak nitelenen eitim, Anayasann 50 nci maddesine gre de devletin yerine getirmesi gereken temel bir grev olarak kabul edilmektedir. Gerekten sz konusu 50 nci madde ...Halkn renim ve eitim ihtiyalarn salama devletin bata gelen devleridir... derken, devletin ynelmesi gereken temel hizmet atann gstermektedir. 38 Eitim, toplumun gereklerine ve ada koullara gre saptanr. Trkiye'de devletin eitim grevinin son derece nemi vardr. Az gelimiliin olumsuz izlerine en ok eitim alannda rastlanr. Eitim eitsizlii, toplumsal, blgesel ve snfsal zellikleri ile toplumun her kesimini etkileyen temel adaletsizlik kaynadr. Devletin brokratik arkn evirecek, siyasal hayatta yer alacak kiiler bu dengesizliin ortamnda yetiirler. Binlerce prl prl zek okulsuzluktan ve geim darlndan dolay, eitim olanaklar bulamaz ve sesleri Anadolu'nun karanlnda duyulmaz olur. Eitilme olanaklar bulanlar, blgesel koullarna gre gerekli bilgiler ile yetiemezler. Yeterli sayda retmen ve eitim arac yoktur. rnein, dou illerinde ana dilimizi bile retemeden mezunlar verilir. Doaldr ki bu engel koullar ierisinde yabanc dil retme olana yoktur. Devlet liselerinde retilen yabanc dille herhangi bir yabanc yayn izlemek olanakszdr. Buna kar yabanc dil, kolejlerde ve yabanc liselerinde gerei gibi retilir. Bu liselerden mezun olanlar kolaylkla yabanc yaynlar izleyebilirler. Anayasann yasa nnde eitlik ilkesini ve hi kimseye ayrcalk tannmayacan belirten 12 nci maddesi ile eitim hakkna ilikin 21 inci maddesi ve devletin eitim grevini hkm altna alan 50 nci maddesi bir arada dnlrse, toplumumuzdaki eitim adaletsizliini kantlayacak bir salam l elde etmi oluruz. Bu l ile, sadece bir rnek olan niversite Asistanlk ve Dileri Bakanl Meslek Memurluklar snavlarnn Anayasaya aka aykr olduu sonucuna varrz. yle ki: Somut gerek Devlet statistik Enstits aratrmalarna gre, 1964-1965 ders ylnda toplam lise mezunlarnn yzde 86,7'si (19.925 kii), devlet liselerinden, yzde 1,4'

(323 kii), resm kolejlerden, yzde 0,7'sl (156 kii) Akam Liselerinden, yzde 8,3' (1928 kii) zel Trk Liselerinden, yzde 1,1'i (251 kii) Aznlk Liselerinden ve yzde 2,8'i (643 kii) Yabanc Liselerden mezun olmulardr. Yine 1964-65 39 rakamlarna gre toplam 223 liseden 8'i Kolej, 139'u Devlet Lisesidir. Geri kalan 7 lise Akam Lisesi, 69'u ise ze! Lisedir. Yeterli yabanc dil eitimi yapan Resm Kolejler ve Yabanc Liseleri 1964-65 ders ylnda bitirenlerin toplam 966'dr. 1964-65 ders ylnda mezun olanlar konumuza rnek olarak alrsak u sonuca ularz: Yeterli yabanc dil eitimi yapmayan devlet liselerinden 19.925 kiiye kar bir yabanc dili yazan ve konuan 966 kii mezun olmutur. Bir yabanc dili ok iyi bilen bu 966 kii, yksek renimlerini tamamladklarnda, lise mezunlarna oranla ayrcalkl bir hukuksal uygulamadan yararlanmaktadrlar. niversiteler Kanununun 39 uncu maddesi uyarnca ya plan dil snavn, orta retimde bir yabanc dili yeterince renmi olan kolej ve yabanc lise mezunlar kazanmakta, dil gl nedeni ile lise mezunu olan adaylar snavlara girememektedirler. Snavlarda ise, ancak yabanc dil eitimi grm kolejlerden gelen rencilerin baarabilecekleri dzeyde sorular snav konusu olmaktadr. Grnte, belli bir diploma derecesi koulu ile tm faklte mezunlarna tannm olan asistanlk snavlar gerekte, dil eitimi grm varlkl aile ocuklarna aktr. Dileri Bakanl Meslek memurluu snavlarnda bu eitsizlik tm koullar ile hkm srmektedir. Bu snavlarda diplomatik yazma dzeyinde Trkeden bir yabanc dile ve o yabanc dilden de Trkeye eviriler snav sorusu olarak sorulmaktadr. Doaldr ki, bu snavlar da orta retiminde bir yabanc dili renmi, ya da eitimini yurt dnda yapm olanlar kazanmaktadr. Bu snavlar devlet liselerinden gelmi olanlarn kazanmas objektif olarak olanakszdr. Ankara Maarif Koleji, Galatasaray Lisesi, Sen Josef Lisesi, Tarsus Koleji gibi ancak ayrcalkl ailelerin ocuklarnn okuyabilecei okullar bitirenler bu meslee ayrlabilmektedirler. Hakkri Lisesinden. Kars Lisesinden, Urfa Lisesinden, Sivas Lisesinden gelen Hukuk ve Siyasal Bilgiler Fakltesi mezunlarna bu meslein kaplar kapaldr... Hariciyecilik meslei birka lisenin ve ailenin tekelindedir. 40 Bu uygulama Anayasann 12 nci maddesinin ikinci fkrasnda belirtilen oHi bir kimseye, aileye, zmreye veya snfa imtiyaz tannamaz.. hkmne aka aykrdr. nk, devletin kendi olanaklar ile retmedii, ancak, paral okullarda okuyanlarn kazanabilecei snavlarda, bu paral orta retim yapm kiilere imtiyaz tannmaktadr. Devlet kamu hizmetini genellik ilkesi uyarnca yerine getirir. Devletin olanaklar bir yabanc dil retmeye yetmiyorsa ancak bir ksm yurttalarn gidebilecei okullarda renilecek dili snav konusu yapamaz. Yapt anda, kiilere, ailelere, zmrelere ve snflara ayrcalk tanm olur. rneimizde 1964-65 ylnda resm kolej ve yabanc liseleri bitiren 966 kii, toplum lise mezunlarnn 4,2'si olmalarna ramen mezunlarn yzde 87,7'si olan 19.925 kii karsnda ayrcalkl durumdadrlar. Bir yldaki lise mezunlarnn her yirmi kiisinden ancak bir kiisi yeterli derecede dil bilmekte, sz geen snavlar da bu ayrcalkl kiiler kazanmaktadr. Dzensizliin temeli niversite retim yelii ve Dileri Bakanl Meslek Memurlar iin yabanc dilieri yeterince bilmek bir zorunluluktur. Ancak bu zorunluluun ykn bir ksm yurttalarn omuzlarna yklememek gerekir. Bu adaletsiz durumun ilk bakta olduka basit bir zm yolu vardr. Gerek niversite Asistanlk, gerekse Dileri Meslek Memuru snavlarnda, dil snav yaplmaz, bilim snavm kazanan adaylar, bir ya da iki yl sre ile yurt iinde ve dnda yabanc dil eitiminden geirilirse, bu adaletsizliin nne geilir. kinci Be Yllk Kalknma Plnnda niversite asistanlar iin frsat eitliini salama amac ile yabanc dil bilme zorunluluunun kaldrlaca belirtilmise de (*) bugnedek yasay deitirmek konusunda tutarl ve kararl bir giriime rastlanmamtr.

Yukarda anlatlan konu, biimsel kurallar ile toplumsal gerek arasndaki gelimenin sadece bir rneidir. Geri bir toplum ile ileri bir Anayasann temel konularda (*) cra Pln, 1969 Yl Program, s. 101, madde 439. 41 atp eliecekleri bir sosyolojik zorunluluktur. Ancak bu gibi sorunlarn sadece birer Anayasa ve hukuk sorunlar olmadklarn, maddelerin dar kalplarn aan toplumsal temellere dayandklarnn bilinmesi gerekir. Bu bilinmedike sadece gzmze arpan adaletsizlikleri zmeye ynelen ksr bir devrimcilie ve dar kamnculuk mantna saplanrz. Oysa toplumun her kesiminde, adaletsizlii gn na km bugnk bozuk dzen! perakende zm yollar ile deitirmek ancak bir iyimserlik olur. Dzensizlik toplumun temelindedir. (Milliyet - 27 Austos 1969) ANAYASA VE DANITAY KARARLARI Anayasa, ssl szlerden oluan bir siyasal belge deildir. Hukuk kurallarn, toplumun iinde bulunduu koullardan syrp, maddeler, fkralar,, bentler yn olarak soyutlarsak, toplumu sadece durgunlua ve tutuculua srklemi oluruz. Anayasaya konulu amalarna uygun bir uygulama gc vermek, biimsel kurallar ile toplum yaantsnn atma, elime ve uyumlarn izlemekle mmkndr. Anayasann konulduu anda eskiyen kurallarna canllk vermek, bir zdeyile onu raftan kye indirmek, ncelikle Anayasa kurulularna, kamu oyuna ve Anayasann tm uyank bekilerine den bir tarihsel grevdir. Bugn Anayasa, konulu koullarna aykr bir tutum ierisinde, kendi z ile elimeli bir uygulama ierisindedir. Anayasa kendi koullarna zg biimde yabanclam, Anayasaya aykr davranlar giderek Anayasann yerini alan bir alkanlk niteliine brnmtr. Anayasay yaatmak, ncelikle siyasal partilerin temel greviyken, bu grev bugn Dantay'n omuzlarna yklenmitir. darenin 1961 Anayasas ile elien eylem ve ilemlerini bir bir denetleyen bu yksek mahkeme, bugn birok evrelerin tek hedefi olmutur. Bu atmalarn temel nedeni, Anayasa dzeni ile elien ve bu Anayasay egemen evrelerin snrsz iktidarna kar ekilmi bir duvar olarak gren evrelerin yasa d davranlardr. 42 1961 Anayasas yeni bir devir amtr. Ve de bu Anayasa yeni ilkeler ve kurumlar getirmitir. Temel sorun bu Anayasa devrimini tm koul ve sonular ile benimsemek ya da benimsememektir. Tartma bu noktadan balamtr. Hukuk devleti Anayasann Cumhuriyetin niteliklerini sralyan ikinci maddesinde Trkiye Cumhuriyetinin ...balangta belirtilen temel ilkelere dayanan mill, demokratik, lik ve sosyal bir hukuk devleti... olduu belirtilmitir. Hukuk devleti kavram ise, kapsam ve ayrntlarnda eitli grler olmakla birlikte, birtakm elerin (unsurlarn) varl ya da yokluu ile tanmlanabilmektedir. Btn dnya hukukularnn benimsedii bu eler, kanun idare esas ve yarg denetimidir. Yarg denetiminin genilemesi ise ancak hukuk devletinin geliiminin belirtisi saylmaktadr. Aksine, yarg denetiminin darald, idareye mutlak takdir yetkisinin tannd ynetimlerse, hukuk devleti kavramyla badatrlmamaktadr. Anayasa koyucu bu temel ilkeye dayanarak idarenin her trl eylem ve ilemleri, hibir halde, yarg denetiminin dnda braklamaz diyen nl 114 nc maddeyi getirmi ve gerekesinde ...Birok kanunlarmzda o kanunlara ilikin idar kararlara kar kaza mracaat yollarnn kapatlm bulunduu bilinen bir vakadr. Bu gibi hkmlerin hukuk devleti anlayna aykrl aikr olmakla birlikte, mahkemeler bz tereddtlerden sonra alan dvalarn reddi yolunu tutmulardr. Bundan byle gemi tatbikata hibir vehile, yer ve imkn vermemek maksadyla yeni Anayasada bu maddenin evki zarur grlmtr.. (*) denilerek dare hukukuna ilikin bu ileri admn aklanmas yaplmtr. Bu madde karsnda, yurtta idarenin her trl eylem ve ilemini yarg merciine gtrebilmektedir. Dantay tartmalarnn ikinci kilit noktas bir hukuk devletinde yarg denetimini zorunlu sayp saymamaktadr. Bir Anaya(*) ztrk Kzm, Trkiye Cumhuriyeti Anayasas 1966. s. 3158-3162. 43

sa hukuk devleti ilkesini tayorsa, bunun zorunlu sonucu, yarg denetiminin kabuldr. Bu noktada baka gr hukuksal deildir. Ancak Anayasal miyopluktur. Anayasamzn egemenlie ilikin 4 nc maddesinde ...Egemenliin... yetkili organlar eliyle... kullanlaca belirtilirken, bu organlar 5 ve 7 nci maddelerde, yasama ve yarg olarak snrlanmaktadr. Yrtme organ, egemenliin kullanlmasnda yetkili deildir. Anayasann 6 nc maddesinde yrtme ...Kanunlar erevesinde yaplmas gereken bir ...grev...dir. Yasama organ yasa yaparken, nasl Trk ulusu adna kurallar koyuyorsa ve nasl ulusun kaderi ile ilgili kararlar alabiliyorsa, yarg da yetkili organ olarak Trk ulusu adna karar vermektedir. Anayasamzn bu yapsal zellikleri ortadayken, Trk ulusu adna karar veren Dantay' yetkisiz saymak cidd bir hukuksal eletiri deil, ancak bir Tekilt- Esasiye Mlteciliidir. Dzenli idare ancak yasalara saygf ile tutarla kavuur. Dantay'n neden bu kadar sk yrtmeyi durdurma karar verdiini aratranlar, bunu demokrasiye olan sayglardan dolay yapyorlarsa, yurttalarn da Dantay'a neden bu derece sk bavurduklarn incelemek zorundadrlar. darenin istikrarn (tutarlln) salamak ncelikle idareye den bir grevdir. Her fnedenin bir sonucu vardr. Kamu otoritesinin bu derece amacna aykr olarak kullanld bir lkede, bu yasa d eylemlere bavuranlar m, yoksa bunu tesbit edip, iptal edenler mi sorumlu olurlar? Buna cevap vermek gerekir. Bu koullar karsnda Anayasaya saygl bir hukuku. dareye bu Anayasa'ya uymann gereini anlatr. Bunun dnda, Anayasa ilkeleri ve hukuk kavramlar ortadayken, Dantay' yetkisiz saymak, mahkeme kararlarn dinlememeyi bir alkanlk haline getirmi olanlarn Yce Divanlk sularna yol gstermek anlamna gelmekten teye bir anlam tamamaktadr. Cidd bir hukukunun gerekten sorumluluk duyaca konu ite budur. Yoksa, Anayasal grevini yapan Dantay' soyut nedenlerle eletirmek deil... 44 Bir eski anlay Yarg denetimini aresiz kabul eden gzken bz evreler, Dantay'n her ie kart ve ok sk yrtmeyi durdurma kararlar verdiinden yaknmaktadrlar. Bu eletiriler de hukuksal temelden yoksundur. Hkmet tasarruflar denilen ve yarg denetimi dnda braklan tasarruf eitlerinin Trk hukukunda kabuln isteyen bu evrelerin ya hkmet tasarruflarnn anlamn bilmedikleri ya da bu kavrama dare hukuku dnda bir anlam verdikleri sonucu ortaya kmaktadr. nk hkmet tasarruflar kavramna gre, hkmetin bir ksm tasarruflar, nitelik ve yaplarndan doan zellikleri dolays ile, nceden konulmu kurallara bal olmazlar. Bu eit tasarruflar. darenin hukuka ballnn istisnalardr (). Bu ilemler iin yarg yoluna bavurulmaz. Bunlar yargnn denetleyemedii ayrcalkl tasarruf eitleridir ve demokratik hukuk devletlerinde artk silinmitir. 1961 Anayasas 114 nc maddesinde, hkmet tasarruflarnn Trk hukukunda bulunmayacan darenin hibir eylem ve ilemi, hibir halde yarg mercilerinin denetimi dnda tutulamaz derken aklam oluyor. Olaanst siyasal ortamlarda; skynetim srelerinde bile kslmayan bu yetki, 114 nc madde yrrlkteyken, bu maddenin hkmet tasarruflarn kaldrmad gerekesi ile elden alnacaktr. Dantay'a bu adan yneltilen eletirilerin de hukuksal olmad aktr. Siyasal iktidar, yarg denetiminden kurtulmann yolunu aramaktadr. Kamu yarar ve idare dare her trl eylem ve ileminde kamu yarar amacn temel almak zorundadr. Bu kural sadece idare iin deil, ayn zamanda yasama organ iin de geerlidir. Anayasa Mahkemesi bir kararnda ...Kamu yarar dncesi olmakszn... herhangi bir yasann kabul edilemiye-ceini... (**) aka belirtmitir. Dantay dva konusu idar ilemleri (maksad) unsuru ynnden karara balar(*) Giritli smet, Hkmet Tasarruflar, 1958, s. 10. (**) Azgur Fuad, Anayasa Nizam, 1969, s. 62. 45 ken, ilerin kamu yarar amacn tayp tamadn incelemektedir. Eer ilemde kamu yararna aykr bir ama grrse ilemi iptal etmektedir. Yarg organlarnn, darenin ilerindeki kamu yararn incelemesi, siyasal iktidar son derece tedirgin etmektedir. Bu evreler Dantay'n bu yetkisine kar,

idarenin mutlak takdir yetkisini savunmaktadrlar. Hkmet tasarruflarn ve idarenin mutlak takdir yetkisi, hukuk devletlerinin deil, polis devletlerinin zledii silhlardr. Kamu otoritesi idarecilere kamu esenlii, kamu yarar iin verilmitir ve de bu amala snrldr. Bu amaca uyulup uyulmadnn denetim yeri yarg organlardr. Elindeki yetkiyi kamu yarar amac ile kullanan bir idare, yarg organlarndan kuku duymaz. Duymamaldr. Hukuka bal devletlerde, yarg organlar, idarenin her trl eylem ve ilemini, Anayasa hukuk kurallar ve de kamu yarar szgelerinden geirir. Bundan korkmak neden? Gn iiyor Bir gldr dergisi Trk vatandan yle tanmlamaktadr: ... Trk vatanda, svire hukukuna gre evlenen, Alman usul kanununa gre yarglanan, talyan ceza kanununa gre cezalandrlan ve slm hukukuna gre gmlen kiidir... Yabanc hukuk sistemleri, Trk toplumunun yasalar olduklar andan balayarak ulusallarlar. Yasalarn getirdii temel ereveyi, ulusal koullar ile doldurmak gerekir. Meden Kanunun birinci maddesi bu endie ile, kanundan sonra rf ve deti kaynak olarak ka-, bul etmitir. dare hukukunun ise, tm hukuk dallar iinde en ok ulusal zellik tamas gereklidir. Trk dare Hukukunu Dantay, Trk hukukular, idare hep birlikte gelitireceklerdir. Doaldr ki Dantay kararlar, bilimsel adan eletiriye aktr. dare hukuku bylece geliecektir. Bilimsel adan bu eletiriler yaplacak yerde, Dantay'a ve Anayasann temellerine saldrmakta, grlerini Trk Anayasasna dayayamyanlar, sk sk idarelerin ileyi koullar ayr olan lkelerden rnekler getirmektedirler. Artk gn maa balamtr. Anayasay uygulama46 mak iin binbir dereden su getirenlerin kovalar delinmitir. Bu Anayasa yrrlkteyken yarg denetimine katlanmak zorundadrlar. (Milliyet - 15 Temmuz 1969) DERNEKLER VE SYASET 27 Mays ihtillinden bu yana bir oluum ierisindeyiz. Eski kye yeni det istemiyen bir toplumda, ada ilkeleri kapsayan bir anayasa ile ou bu anayasann gerisinde kalm yasalar, sk sk eliip atmakta, bylece ada anayasaya ramen, eski hukuk anlay siyasal yaantya egemen olmaktadr. dare, eski hukuk kurallarnn tutuculuundan kurtulamam; siyasal iktidar zellikle yarg organlarnda kar phe ve dmanlkla, anayasaya aykr fiil bir dzenin domasna yol amtr. Demokrasi, anayasa, hukuk devleti szcklerinin arkasnda, anayasa ve hukuk d bir dzensizliin temeli atlmtr. Anayasa, ona yabanc ellerde, eylemsel geerlilik kazanamam, sosyal haklar ve devler blnmnde-ki ilke ve gvenceler bir yana, anayasann dnce zgrl, tutuklama ve basn zgrlne ilikin ak hkmleri, inenmitir ve inenmektedir. Anayasaya aykr tutum ve davranta, hukuk tarihimizin artk mzelerine kalkmas gereken yasa ve ynetmelikler dayanak noktalar olarak kabul edilmitir. zel hukukta, bir yasa hkmnn ak hkmnden kurtulmak amac ile baka yasa hkmne dayanlarak, yasalarn yasaklad bir sonu elde etmee kanuna kar hile denmektedir. Anayasaya kar hile... Trk Anayasa uygulamasnda bu kural Anayasann ak hkmlerinden kurtulmak amac ile, baka yasa hkmlerinden yararlanarak, Anayasann yasaklad bir sonu elde etme biiminde tanmlayabileceimiz Anayasaya kar hile niteliine brnmektedir: Anayasann 132 nci maddesi uyarnca Dantay kararlarna uymak zorunludur, ancak Dantay Kanunu'nun 95 inci maddesine dayanlarak Anayasann ak buyruu inenmektedir. 47 Anayasann 22 nci maddesine gre, kitap toplatmak Anayasaya aykrdr, ancak Ceza Muhakemeleri Usul Ka-nunu'nun 96 nc maddesi ile kitaplar toplanmaktadr. Anayasann 20 nci maddesindeki dnce zgrl gvencesine ramen, aydn ve dnrler polise izlenmekte, tutuklanarak cezaevlerine yollanmaktadr. Ve btn bunlar demokrasi ve hukuk devleti adna yaplmaktadr. Anayasann nsznde, demokratik hukuk devletinin btn hukuksal ve toplumsal temelleri ile kurulmas iin. Anayasann hrriyete, fazilete ve adalete k evltlarnn uyank bekiliine emanet edildii belirtilmektedir. Gerekten,

demokratik hayatn vazgeilmez unsurlar siyas partiler Anayasa hkmlerini deitirmek iin elbirlii yaparlarken, gemi dokuz ylda Anayasay ve ulusal karlar savunanlarn bana genlik rgtleri gelmitir. Genlerin istikbal endiesi, polis kurunu ve de hapis korkularna ramen giritikleri abalar, yasa d yollarla nlenmek istenmektedir. Bu yazmzda dernekler ve siyaset konusunun yasal zelliklerine deinerek bu konudaki Anayasaya ve hukuk d eilimleri ortaya koymaa alacaz. Bir kanun ki... 28 Haziran 1938 tarih ve 3512 sayl Cemiyetler Kanununun 13 nc maddesi u hkm tamaktadr: ...Talebe Cemiyetler) her ne ekilde olursa olsun siyasetle itigal edemezler. Yine ayn yasann 3 nc maddesi, yelik koullarn saptarken, ...Cemiyetlere za olacaklarn meden haklara sahip ve onsekiz yan bitirmi olmalar lzmdr. Ancak siyas cemiyetlere za olabilmek iin mebus semek hakkn haiz olmalar arttr. demekte ve bylece Cemiyetler Kanununa gre siyasal cemiyet kavram da ortaya kmaktadr. Bu iki maddenin birlikte yorumlanmasndan Cemiyetler Kanununun siyasetle itigali yalnz renci dernekleri iin yasaklad, bu derneklerin dnda'siyasal amal derneklerin kurulabilecei sonucu kmaktadr (*). Cemiyetler Kanunu'nun yine 15'in(*) Soysal Mmtaz. Derneklerin Siyasetle tigali. Siyasal Bilgiler Fakltesi dergisi, Cilt XXIII, No. 3, s. 230. 48 ci maddesinde ...Siyas partilerden baka cemiyetler birden fazla mevzu ile uramazlar... denilerek, siyasal partiler dnda siyasal amal derneklerin de varolabilecei dolayl biimde belirtilmektedir. Bu koullarda, yasann uygulanabilmesi iin siyasal olan ve olmayan kavramlarn yasada tanmlanmas ve yasann bu tanmlara dayanlarak uygulanmas gerekir. rnein, Hukuk Fakltesi renci Dernei, Avukatlk Kanunu dolays ile bir siyasal parti ile atsa, ya da Orman Fakltesi renci Dernei, orman sularnn aff ile ilgili Anayasa deiiklii konusunda partileri sulasa ve bu deiiklie engel olabilmek iin de bir eyleme girise, siyasetle itigal mi etmi olacaktr? Siyas partilerin genlik konusundaki tutumlarn eletiren ve bunun iin mcadele eden bir genlik rgtnn bu almalarn siyasetle itigal mi, yoksa olaan bir alma olarak m niteleyeceiz? Bu sorularn cevabn Cemiyetler Kanununda bulmak mmkn deildir. Cemiyetler Kanununda rastlayamadmz bu tanma, 13 Temmuz 1965 tarihli Siyas Partiler Kanununda yer verilmitir. Siyas Partiler Kanununun 2 nci maddesine gre, ...Dernekler, belli bir siyas partiyi desteklemek veya desteklememek veya siyas partiler arasnda ibirlii salamak veyahut T.B.M. Meclisi yelii veya mahall idareler veya muhtarlk veya ihtiyar heyeti seimlerinde belli adaylar desteklememek yahut bunlar arasnda ibirlii salamak amac ile kurulamazlar... Nasl siyaset? Grlyor ki, Siyas Partiler Kanunu'nda siyasetle itigal partilerin seim almalarn kapsayan bir anlam ve genilik tamaktadr. Bir partinin seim almalarna yardm etmek ya da seilme koullarn gletirmek gibi, seim derneklerinin (*) kurulmas yasaklanmaktadr. Siyasetle itigalsin tanm ve lsnn, bu maddenin tanm ile snrl ve ilintili olmas gerekir. Bunun dnda, si(*) Perincck Dou, Trkiye'de Siyasi Partilerin t Dzeni ve Yasaklama Bejimi, Ank. 1968, s. 50-51. 49 F.: 4 yasetin nerede bitip, siyaset olmayann nerede balayaca saptanamaz. Siyas Partiler Kanunu'nun bu tanmna gre, gizli ve ack amac seme ve seilme ilemlerine zel siyasal amala ve bir parti yarar ve zararna katlan seim derneklerinin kurulmalar siyasetle itigal kavramna girmektedir. Gerekten, Yargtay Drdnc Ceza Dairesi, Ankara Toplu Basn Mahkemesinin bir mahkmiyet kararn bozarken kararnn gerekesinde u gr benimsemektedir: ...Bir olaya mnhasr kalan bildirideki dncenin, dernein siyasetle itigal kasdna msbet bir eylem ve hareket niteliinde bulunmad... (*)

Yasaklanan eylem, srekli biimde siyasal partilerin seim almalarna katlmaktr. Siyaset ile itigal kavramn geniletmek ve yurt sorunlarndaki her trl dnce ve kanaati de kapsayacak bir snra srklemek ise. Anayasamzn dnce zgrl maddesini ortadan kaldrmak demektir. Gerekten memurlarn grevleri gerei konuamadklar bir lkede, bir de genlik rgtleri susturulursa, demokrasi kimin demokrasisi ve dnce zgrl kimlerin zgrl olacaktr?... Kald ki... Anayasamzn 20 nci maddesi ile herkese dnce ve kanaat zgrl salanm ve' yurttalar bu dnce ve kanlarn ...sz, yaz, resim ile veya baka yollarla tek bana veya toplu olarak aklayabilir ve yayabilir... hkm bir temel ilke olarak Anayasada yer almtr. Maddede kullanlan ...baka yollarla... toplu olarak.. ifadesinin en belirgin rnei derneklerdir. Dernek kurma hakk ise. Anayasann Kiinin haklar balkl ikinci blmnde 29 uncu maddede yer almaktadr. Ancak, bu iki Anayasa hkmnn Trkiye'de bugn herhangi bir ynetmelik ve Bakanlk ilemi kadar geerlilii yoktur. Yine Anayasann 8 inci maddesine gre, ..Anayasa (*) Resmi Kararlar Dergisi, Yl 3, say: 5, 6, s. 110-111, 20,12.1967 gn, Esas 5429, Karar 6867. 50 hkmleri, yasama, yrtme ve yarg organlarn, idare makamlarn ve kiileri balayan temel hukuk kurallardr... Dernekler hakknda dva aan Cumhuriyet Savclarnn kendilerini nce Anayasa hkmleri ile bal hissetmeleri gerekir. Cumhuriyet Savclar grevlerini Anayasann temel ilkelerine ve eitlik kuralna uyarak yerine getirmek zorundadrlar. Cemiyetler Kanununun 10'uncu maddesine gre, ...Merkezi yurt dnda olan bir cemiyetin Trkiye'de ubesi alamaz. Arsulusal maksadlarla cemiyet kurulamaz.. Trkiye'de bz zel dernekler, arsulusal derneklerden deil midir? yle ise neden Cumhuriyet Savclar bu dernekler hakknda dva amazlar?. Nerededir yasalarn uygulanmasnda bu derece titiz savclarmz?.. Siyas Partiler Kanununun 107 nci maddesine gre, partilerin askerlie, savunma veya sivil savunma hizmetlerine girimeleri yasaklanmken, siyas partiler byk kentlerde komando kamplarnda binlerce milis yetitirirken nerededir savclar? Kutsal tapnaklar parti karargh olarak kullanlr, devlet radyolarndan, Muham-med dzeni zlemleri dile getirilirken, nerededir lik devletimizin Cumhuriyet savclar?.. Esas: Anayasa Eski yasalar, zerinden gelip geilmeyen eski yollara benzerler. Eer yeni, ada bir Anayasa yrrlkte ise, tm yasalar bu yeni Anayasaya gre yorumlamak ve uygulamak gerekir. nk topluma yn verecek en byk yasa, hukuksal ve toplumsal yn izmi, eski kk ve dar yollar yerine byk ve kl caddeler almtr. Trkiye'de Polis Vazife ve Salhiyetleri, Sansr Nizamnamesi, Trk Ceza Yasasnn 141 ve 142. maddeleri gibi Cemiyetler Kanunu'ndaki grler de artk yeni Anayasa ile bdaamamaktadr. Bugnk demokratik aamamz, ikiyz yllk savalarn bir sonucudur. Partiler kurulmu, devirler deimi, ihtilller yaplm; devlet adamlar aslmtr. Bu aamann deerine inanmak ve demokratik Anayasamz her trl ak ve gizli saldrdan korumak gerekir. (Milliyet - U Ekim 1969) 51 ANAYASA VE FKR SULARI Hukuk Devleti hukukun temel durallar ierisinde, yurttann insanca yaamn temel ama bilen, insan devletin en kutsal varl olarak benimseyen hukuk zleminin addr. Hukuk ve biimsel kurallar bu amac saladklar lde, demokrasinin ve hukuk devletlerinin kurallar olurlar. nsan devlet ynetiminin bir basit arac yapm dzen, kendisine ne ad verirse versin, ancak bir geri dzeni yanstr. Seimler, partiler, parlamentolar demokrasiyi oluturarak, insan ann koullarna uygun bir yaam dzenine kavuturmaya yararl olurlarsa, grevlerini yapm olurlar. Yoksa toplumu gerilie, karanla, yoksullua srklerlerse, demokrasinin z ve amac inenmi, sadece biimsel kurallar bir korkun iskelet gibi toplumu kskvrak yakalam olur. Demokrasiyi bu kt sondan kurtarabilmek iin toplum ile ilgili tm sorunlarn halk nnde tartlmas gerekir. Fikrin gmr olmaz, demokrasinin bulunduu

her yerde, fikir vardr, zgrlk, aydnln dostudur, toplumunun geriliini, karanln, yoksulluunu dnen aydn su ilemi olmaz. Ancak bu abalar, toplum adna, demokrasi adna ilenen sular ortaya koyar, bu sular nler. Geri kalm toplumlarda bu grev bir kat daha gereklidir. Aydn, azgelimilik koullarndan kendini kurtarabilmi, toplumunun, ulusunun gerilik nedenlerini arat-rabilmitir. Kt olan eitim olanaklarndan yararlanarak, kiisel eitimini tamamlam, yabanc diller renmi bir aydn, diplomasn arz ve talep kurallarna gre sata karmyor, toplumunun sorunlarna eiliyorsa, ona ancak sayg duyulur. Peine polis taklmaz, cezaevine yollanmaz, bileine kelepe geirilmez... Bugn Trkiye'mizde Bat Demokrasileri, Hukuk Devleti, Demokrasi kavramlarna her gn siyasal sylevlerde, basn ve radyoda rastlanmasna ramen, toplumsal grevlerini yapan aydnlar, yasalarn zorlanmas ile tutuklanarak cezaevlerine yollanmaktadrlar. Bu gibi i52 lemler, hukukun genel kurallarna, Anayasaya ve Ceza Hukuku ve Usul ilkelerine aykrdr. yle ki: Kitap toplatmak Anayasamzn 24 nc maddesi kitap ve bror yaymnn izne bal tutulamayacan ve sansr edilemeyeceini hkm altna alrken, ayn maddenin ikinci fkras ile de kitap toplatmann koullarn belirten bir baka Anayasa maddesine yollama yapmaktadr: ...Trkiye'de yaynlanan kitap ve brorler, 22 nci maddenin 5 inci fkras hkm dnda toplatlamaz... Kitap ve bror toplatmann koullarn belirten Anayasann 22 nci maddesinin 5 inci fkrasnda ise, ...Trkiye'de yaymlanan gazete ve dergilerin toplatlmas, bu tedbirlerin uygulanacan kanunun aka gsterdii sularn ilenmesi halinde ve ancak hkim karar ile olabilir... denilmektedir. Bu iki Anayasa maddesinden kan sonuca gre. bir kitabn toplanabilmesi iin, a) Bir su ilenecek, b) Bu sua uygulanan ceza yasas maddesinde ...Bu suun ilenmesi halinde su konusu kitaplar toplanabilir... denilecek, c) Bu iki koulun varlndan sonra, toplatma karar yarg tarafndan verilecek. Trk Ceza Yasasnn nl 142 nci maddesinde bile kitap toplanmas ile ilgili bir hkm yoktur, ceza hukukunda kanunsuz su olmayaca gibi, Ceza Usul Hukukunda da kanunsuz ted-Dir olmaz. Anayasa kitap toplatlmas ile ilgili hkmn aklamtr. Anayasann 8 inci maddesine gre, bu Anayasa hkmleri yasama, yrtme ve yarg organlarn balar ve hi bir yasa Anayasaya aykr olamaz. Anayasann bu maddeleri yrrlkteyken, Cumhuriyet Savclar Ceza Muhakemeleri Usul Yasasnn Zabit ve Aramaya ilikin 86 nci maddesi aracl ile yarglardan kitaplar toplatma isteminde bulunmaktadrlar. Anayasa hkmleri uygulanmamak iin bavurulan bu maddede, ...Tahkikat iin subut vastalarndan olmak zere faydal grlen yahut msadereye tbi olan muhafaza veya baka bir surette emniyet altna alnr... denmektedir. Yani bir cinayette kullanlan silh, bir hrszlk suunda 53 kullanlan maymuncuk, bu madde gereince emniyet altna alnr. Bunlar soruturma iin emniyet altna alnmas zorunlu ve yararl grlen isbat aralardr. Suun ne ekilde ilendiini isbatlamak iin bu tedbirlerin alnmas zorunludur. Ad sular iin gerekli olan bu tedbir, fikir sular iin konu olamaz. nk su kitabn yaynlanmas ile ilenmitir. Bir tek kitabn incelenmesi ile suun unsurlar ortaya karlabilecektir. Bir cinayet olaynda nasl sadece bir tek silh emniyet altna alnr, yurt iindeki btn silhlar toplatlamaz ise, suun isbat iin bir tek kitabn incelenmesi yeter saylmaldr. Aksi halde bu bir tedbir deil, bir ceza olmaktadr. Kitap konusunda karar verilmeden, henz sann sorgusu bile yaplmadan su sabit olmu gibi btn kitaplar toplanmaktadr. Bylece kesinlemeden, sank sululuk sonularndan birine katlanmaktadr. Savclarn giritikleri bu yol, aka Anayasaya aykrdr. Anayasaya aykr biimde Ceza Usul zorlanmakta, bu durumda da Ceza Usul ilkelerinde de aykr bir kanunsuzluk ortaya kmaktadr. Savclar ve bilirkiiler

Ceza Usul Yasasnn 66 nc maddesinde, bilirkiilerin seimi ve saylarnn saptanmas yarglara verilmi bir grev ve yetkidir. Bilirkiiler yarglarn yardmclar saylmakta ve yine yasann 67 nci maddesine gre, ...Hkimin reddini mucip olan sebeplerden dolay... bilirkiiler red olunabilmektedir. Ceza Usulnde red kurumu, sanklara tannm bir gvencedir. Kural olarak bilirkiilerin seimi yarglara tannmsa da, Ceza Usulnn 66 nc maddesinin ikinci fkrasna gre savclar ancak tehirinde mazarrat bulunan yerlerde... yarglarca kullanlacak bu yetkiye sahip olabilirler. Maddede kullanlan bu ifade ile gecikmesinde saknca bulunan yerlerde savclara da tannan, bu yetki, ancak soruturmann ivedilii ve esenlii ile ilgili olarak tannmtr. Bu yetkinin, soruturmann ivedilii ve esenlii dnda kullanlmas, Ceza Usul ilkelerine aykr olmaktadr. 54 Fikir sularnda savclar, bir bilirkiiye bavurmakta, kitap toplatma ve tutuklama istemlerini de bu bilirkii raporlarna dayatmaktadrlar. Fikir sular tehirinde mazarrat bulunan yer... kapsamna sokulacak su eitlerinden deildir. Savclar, kitaplarn yaynlanm olmasn byk tehlike olarak grmekte ve kendilerine snrl yerlerde kullanlmak zere tannm yetkiyi her zaman kullanlacak olaan bir kuralmasna uygulamaktadrlar. Savclarn usulsz olarak setikleri bilirkiiler de, ayn konularda srekli olarak olumsuz rapor vermekle n yapm kiiler arasndan seilmektedir Savclarn yarglar gibi bamsz olmadklar bir yarg dzeninde, partili Adalet Bakanlarna bal savclarn iktidar partisinin etkisinden kurtulabilecekleri dnnlemez. Fikir sularn kovuturan savclarn bu bamllklar bile, sanklar olaan gvencelerden yoksun brakmamakta, baml savc-tarafl bilirkii, giderek yarg bamszln inemektedirler. Ve tutuklama Anayasamzn Kii Gvenlii kenar bal altndaki 30 uncu maddesi ile tutuklama neden ve koullan belirtilmitir. Maddeye gre, ...Sululuu hakknda kuvvetli belirti bulunan kiiler, ancak kamay ve delillerin yok-edilmesini veya deitirilmesini nlemek maksadyla veya bunlar gibi tutuklamay zorunlu klan ve kanunla gsterilen dier hallerde hkim karar ile tutuklanabilir... Tutuklama Ceza Usul ilkelerine gre bir ceza deil, bir tedbirdir. Ancak soruturmann geliimi, delillerin yok-edilmeksizin toplanmas ve kama phesi gibi, soruturmann geliim ve esenlii ile ilgili geici nitelik tar. Ceza Usul Yasasnn tutuklamaya ilikin 104 nc maddesinde, ...Su ilediine dair aleyhinde kuvvetli emareler elde edilen maznun aadaki hallerde tevkif olunabilir... denilerek, tutuklamann zorunlu olmad belirtilmektedir. Maddede tutuklama nedenleri olarak sralanan koullar unlardr: 1. Kama phesi uyandracak olaylarn varl, 2. Suun izlerini yoketmeye veya ortaklarn uydur55 ma beyana ya da tanklar yalan tankla ve tanklktan kanmaya ynelteceini gsterir durumda bulunmak, 3. Su, Devlet veya Hkmetin nfuzunu kran ve memleketin asayiini bozan fiillerde bulunur veya genel ahlk aleyhine olursa... Fikir sularnda, delillerin yokedilmesi, su ortaklarn uydurma beyana ve tanklar yalan tankla yneltecek bir zellik yoktur. Su bir kitap ya da yaz ile ilenmitir. Su konusu kitap ya da yaz mahkeme dosyas ierisindedir. Fikir sular sanklar genellikle aydn ve tannm kiiler olup, bir ou kiilikleri ile yurt iinde ve dnda n sahibidirler: kametghlar ve kiilikleri gerek kamuoyunda, gerek mahkemece bellidir. Kald ki, tutuklanma anndan nce maddede belirtilen kama phesi uyandracak olaylar savclkla aratrlm bile deildir; kama phesi varsaylmaktadr. Anayasann ve Ceza Usulnn bu maddelerinde saptanm koullara ve maddelerin zlerinde ve szlerindeki bu snrlamalara ramen savclar, Usul hkmlerini zorlayarak bilirkii semekte, Anayasaya aykr olarak hibir hakk hukuksal nedene dayanmadan kitaplar top-latabilmekte ve bu kanunsuzluklar zinciri sonunda da yine Anayasaya ve Ceza Usul Hukukuna aykr olarak tutuklama istemlerinde bulunmaktadrlar. Yasalar yasaszln arac olmaktadr.

Fikir sular sanklar iin uygulanan bu yasa ve Usul d tutuklamalarla, kiinin Anayasann 14 nc maddesi ile gven altna alnan dokunulmazl ve zgrl, dolayl yollarla inenmekte ve Anayasamzn 20 nci maddesi ile tannan dnceyi aklama zgrl hibir eylemsel geerlilik kazanamamaktadr. Her oyun kendi kurallarna gre oynanr. Eer demokrasimizin amac. Bat demokrasilerinin ulat bir dzeye ulamak ise, ncelikle Bat demokrasilerinin hangi koullarla yrdn aratrmamz gerekir. Eer Bat demokrasilerinde fikir yasaklar varsa, biz de btn bu uygulamalar demokrasimizin vazgeilmez gereklerinden sayalm. Bat demokrasisi ilkelerinden esinlenmi Anayasa56 miza gre fikir suu yoktur. Ancak, bz siyasal partilerimize ve savclarmza gre en byk su, toplumsal sorunlar ile ilgili aratrma ve yayn yapmaktr. Herhangi bir lkede, herhangi bir iktidara bal savclar bz d-cncelerden holanmayabilirler. Ama bir lke demokrasi He ynetilme iddiasnda ise, yetkiler Anayasaca saptanmtr. Yasaklar ve cezalar demokrasinin zne aykr olamaz. Demokrasi ve hukuk devleti, aydnlarn cezaevlerine yollanmas ile glenmez. Aksine rr ve bir gn yok olur. (Milliyet - 5 Austos 1969) BASINDA CEZA SORUMLULUU Basn zgrl demokrasinin temellerinden biridir. Kamuoyunu oluturan ve ifade eden basn, tarihin her devrinde tartma konusu olmutur. Basn zgrlnn kstland dnemlerde, demokratik geliim durmu; totaliter eilimler glenmitir. Basn zgrlnn geliimi ile demokratik ilkelerin yerlemesi arasnda zorunlu bir ba vardr. 1961 Anayasas basn zgrl konusuna en geni ekilde yer vermi; ayrntl hkmlerle basn zgrln anayasa! gvencelere balamtr. Anayasamzdaki bu demokratik ilkelere ramen, basn gerek anlamda bir zgrle kavuamam; Anayasaya aykr birok yasa maddesi Anayasann getirdii ilkelere kar kullanlmtr. Bylece basn zgrl konusunda Anayasaya kar hile tm olumsuz grn ile hukuk uygulamalarna egemen olmutur. rnein kitap toplatma konusunda Anayasa ayrntl hkmler getirmi fakat bu ak Anayasa buyruuna ramen, Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun bir maddesi ile Anayasal gvenceler ortadan kaldrlmtr. Anayasa d bu uygulamalar srp gitmektedir. Yaz leri Mdrlerinin ceza sorumluluu da, Anayasaya aykr uygulamann ak rneklerinden biridir. 57 Sorumluluk eitleri Ceza Hukukunda iki ayr sorumluluk vardr. Bunlardan birincisi kusurluluk bal altnda incelenen, bir sann kendi eyleminden ve ancak kusuru lsnde cezalandrld sbjektif sorumluluktur. Bu sorumlulukta, sann bir sucu bilerek ve isteyerek ileme iradesi aratrlr. Eer sue sonucu ortaya kan olay ile sann iradesi arasnda bir ilgi kuruluyorsa ve sank suu bilinli olarak ilemise, sann kusurlu iradesi cezalandrlr (*). Su eylemi ile su eylemcisinin ilgisi sbjektif nitelikte bir manev badr. Bu genel kurul'a gre, sorumluluk kiiseldir ve ancak sank kendi eyleminden kusurundan do-iay cezalandrlacaktr. Objektif sorumluluk, Ceza Hukukundaki bu temel kuraln istisnasdr. Bu sorumlulukta, Failin hareketi ile sebebiyet verdii neticeden, kast ve taksir cinsinden bir kusuru olmasa bile sorumlu tutulmasdr {**). Bu sorumlulukta, sann kusurlu iradesi deil, sucun sonular esas alnmaktadr. Objektif sorumluluk Trk Ceza Kanununun 45 inci maddesi ile benimsenmi ve ilgili maddede u tanm yer almtr: Failin bir eyi yapmasnn veya yapmamasnn neticesi olan bir fiilden dolay kanunun o fiile ceza tertip ettii ahval mstesnadr. Kusursuz su olmaz kuralnn bir istisnas olan bu madde Ceza Hukukumuzda kast aan sular ve neticesi sebebi ile arlam sular iin kabul edilmitir. Objektif sorumluluk, cezalarn ahslii ilkesine aykr olduu iin eletirilmekte ve ada hukukularca yasalardan bir an nce karlmas nerilmektedir. Ve sorumlu mdrler 5680 sayl Basn Yasasnn 16 nc maddesinin birinci fkrasnda: Basn yolu ile ilenen sulardan dolay ceza

(*) Eren Faruk, Prof. Dr., Trk Ceza Hukuku, 8. bas, s. 445 vd.; Alacakaptan Uur, Prof. Dr., Suun Unsurlar, 1967, vd.; Dnmczer - Erman, Prof. Dr., Nazari ve Tatbik Ceza Hukuku, 1969, s. 217 vd, (**) Alacakaptan, Y.A.G.E., s. 153. 58 sorumluluu: 1 Mevkutelerde ilenen sularda suu vcuda getiren yazy yazan ve resmi yapan kimse ile beraber bu mevkutenin ilgili sorumlu mdrne terettp eder denilmekte; nc fkrada ise: Sorumlu mdr, su tekil eden haber, vesika veya mahiyetini bilmeden yaynlam ise, bunlorn sorumluluu yalnz haber verene veya yazy yazana aittir. Sorumlu mdr, mevkutenin sahibi tarafndan rzasna aykr olarak yaynlanan yaz ve resimlerden sorumlu deildir. Bu takdirde ceza sorumluluu yaz ve resimleri yaynlatana aittir hkm yer almaktadr. Yukardaki maddede, sorumlu mdrler, yaz sahipleri ile birlikte sorumlu tutulduklarndan, kanunun objektif sorumluluu esas ald anlalmaktadr. Maddede sorumlu mdrlerin iki kurtulu yolu ngrlmektedir: Ya sorumlu mdr yaznn mahiyetini anlamadn, ya da yaznn gazete sahibi tarafndan zorla yaynlatldn ispat edecektir. Aksi halde, su konusu yazy yazan yazar ile birlikte cezalandrlacaktr. Basn Yasasnn bu maddesi Anayasaya aka aykrdr. Anayasann Cezalarn Kanun ve ahs olmas, zorlama yasa balkl 33 nc maddesinde Ceza Sorumluluunun ahs olaca belirtilmi ve bu ilke 33 nc maddenin gerekesinde aynen u kelimelerle aklanmtr: nsanlar, bakalarnn fiillerinden dolay cezalandrmaya cret edebilen totaliter rejimlerin insanla getirdii ac tecrbelerden sonradr ki, kimsenin yalnz kendi fiil ve ihmalinden sorumlu olabilecei esasnn Anayasalarda yer almas lzumu bilhassa hissedilmektedir. Esasen bu kaidenin Anayasa'ya konulmas sayesinde basn dvalarnda yaz ve karikatrn mellifinden ve haberin vericisinden gayr kimselerin (gazete sahip ve yaz ileri mdrlerinin) rastgele cezalandrlmasn derpi eden kanun hkmleri bertaraf edilmi olacaktr. Anayasa'nn aka bertaraf edilmesini istedii hkm basn yasasnn 16 nc maddesidir. Anayasa koyucu bunu 33 nc maddenin gerekesinde aka belirtmek gereini duymu, gazete sahip ve yaz ileri mdrlerinin rastgeje, cezalandrlmasn ngren yasalarn Ana59 yasa'ya aykr olacaklarn belirtmitir. Anayasa'nn bu akl karsnda basnda ceza sorumluluu iin objektif sorumluluu savunmaya hukuksal olanak yoktur (*). Ceza hukukular arasnda di sular iin savunulmayan objektif sorumluluun basn yolu ile ilenen sularda hi bir ekilde savunulmamas gerekir. Gizli sansr ve bir elime Anayasann 22 nci maddesinde basnn zgr olduu ve sansr edilemiyecei hkm altna alnmtr. Buradaki sansr geni anlamda yorumlamak, gerek siyasal iktidar., basn zerindeki sansrnn, gerekse yasalardan doan gizli sansrn yasaklandn kabul etmek gerekir (**).Sorumlu mdrler, ceza tehdidi altnda olduklarndan, bir yazarn yazsn incelemek, gerektiinde bu yazy basmamak gibi yollara bavurmaktadrlar. Bu da, yaznn sahibi iin bir sansr olmaktadr. Bylece, Anayasamzdaki snrsz dnce zgrln benimseyen maddeye ramen, bir yazarn dncesi, bir bakas tarafndan denetlenmektedir. Bu bir i sansrdr. Basn Yasasnn 16 nc maddesi yrrlkte kaldka bu i sansr devam edecek ve bylece sansr dardan grl(*) Prof. Dr. Sahir Erman'n, Dr. etin zekle birlikte yazdklar zahl Basn Kanunu^nun ikinci basksnn 6. sayfasnda Fikrimizce basn sularnda objektif mesuliyet esasn muhafaza etmek bir zaruretin ifadesidir? denilirken, yine Prof. Dr. Sahir Erman'n, Prof. Dr. Dnmezer ile birlikte Nazar ve Tatbik Ceza Hukuku adl kitabn drdnc bassnn 338. sayfasnda, u halde mesul mdrn ancak kendisine, hi olmaz ise taksir derecesinde bir kusur isnad edilebildii hallerde ve bu kusuru dolays ile cezalandrlmas mmkn olup, aksine bir yorum Anayasaya aykrdr eklindeki dnce yer almaktadr. Her ikisi de saym Prof. Erman'n imzasn tayan kitaplar 1961 Anayasas yrrle girdikten sonra yaynlandna gre, sayn profesrn basn sularnda objektif sorumluluu bir zaruret ifadesi olarak grmemesi gerekirdi.

(**) Erem Faruk, Prof., Trk Ceza Hukuku, 8. bas, s. 444; Av. Halk Kseolu, Ank. Barosu Dergisi, yl 1966, say 8. 60 meden ve Anayasa'ya aykr bir yasa maddesine dayanarak srdrlecektir. Basn Yasasnn 16 nc maddesi Anayasa'ya aykr olduu kadar objektif mantk kurallarna da aykr bir uygulamann arac olmaktadr. Maddenin 3 nc fkrasna gre sorumlu yaz ileri mdrlerinin su konusu yaznn mahiyetini bilmeden yaynlamalar hallerinde sorumluluktan kurtulacaklar belirtilmektedir. Basn Yasasnn 5 inci maddesine gre sorumlu mdrlerin lise renimi grm olmalar gerekmektedir. rnein bir propaganda suunda, yaznn hi eitim grmemi ii ve kyl iin propaganda gc tad ancak lise mezunu yaz ileri mdrnnce anlalmadn kabul etmek, giderilmesi imknsz bir elimedir. Komnizm, faizm gibi, niversite profesrlerince bile, henz kesin snrlar ile ortaya konmam kavramlarn, hem ii ve kyllerce anlalacan kabul ederek ceza vermek, hem de lise mezunu yaz ileri mdrnn bu yaznn mahiyetini anlamadn ileri srmek, sanrz sadece bizim hukukularmza zg bir elimedir. Sonu Gazete sorumlu mdrlerinin ancak yazar belli olmayan yazlardan dolay yarglanmalar ve cezalandrlmalar mmkndr. Bunun dnda sorumluluk ise, hibir tartma ve kukuya yer brakmayacak ekilde Anayasa'ya aykrdr. Gazete sorumlu mdrlerine ve avukatlarna den grev kendileri ile ilgili dvalarda Anayasa'ya aykrlk iddiasnda bulunarak konunun Anayasa Mahkemesinde grlmesini salamaktr. (Cumhuriyet - 16 Mart 1970) ASKER MAHKEMELERN GREV Anayasann 138 inci maddesi, Asker Mahkemelerin ...asker kiilerin asker olan sulan ile, bunlarn asker kiiler aleyhine veya asker mahallerde yahut askerlik hiz61 met ve grevleri ile ilgili olarak iledikleri sutara ait dvalara bakmakla... grevli olduunu belirtmekte; maddenin ikinci fkrasnda sivil kiilerin ..ancak zel kanunla belirtilen asker sularndan dolay.. asker mahkemelerde yarglanabilecekleri hkm altna alnmaktadr. Maddenin gerekesinde ise u aklama yer almaktadr: ..Asker Mahkemelerin sava ve skynetim halleri ile bartaki grevleri birbirinden ayrlmtr. Birinci hallerde bu mahkemelerin sular ve sulu kimseler bakmndan grevlerinin tyini kanuna braklmtr. Bar zamannda ise, grev, asker kiiler ve asker olmayan kiiler bakmndan ele alnmtr. Askeri Mahkemeler, asker kiilerin, madde metninde -fude edildii zere drt grupta toplanan sularna bakacaklardr. Asker olmayan kiiler ise, ancak kanunda belirtilen (asker) sulan iledii takdirde bu mahkemelerde yarglanacaktr.. Asker Mahkemelerin sivil kiileri yarglamalar btn demokratik lkelerde endie kayna olmutur. Genel mahkemelerin grevi iine giren sularn Asker Mahkemelerde yarglama konusu olabilmesi, sivil otoritenin asker otorite ile yer deimesi belirtisi olarak yorumlanmaktadr Asker Mahkemelerin asker kiileri yarglama amac ile kurulduu asker yargnn bu snrlar aarak sivilleri de yarglamas, ancak sava gibi olaanst koullarda mmkn olabilmektedir. Gerekten klsik demokrasinin beii saylan ngiltere'de Asker Mahkemelerin ancak sava dnemlerinde sivilleri yarglayabilecekleri kabul olunmutur. Ancak bunun iin de sivillerin bir asker su ilemeleri gerekirdi (*). Son zamanlarda, baz genlik liderlerinin tutuklanmalar ve gazetecilerin asker savclka kovuturmalar nedeni ile Asker Mahkemelerin grevlerinin aka belirtilmesi ve mahkemelerin grev alanlarnn izilmesi bir Anayasal zorunluluk olmutur. Acaba yrrlkteki Anayasa (*) D&ver Blend, Prof. Dr., Fevkalde Hal Rejimleri, 1961, Ank. s. 30; CrakneL Law Students Companion No. 3, Londra 1963, s. 26 62 ve yasalar karsnda Asker Mahkemelerin sivilleri yarglama yetkileri var mdr? Anayasann 4 nc maddesine gre ..Hi kimse veya organ kaynan

Anayasadan almayan bir devlet yetkisi... kullanamyacana gre, konunun ncelikle tartlmas gerekmektedir. Tabi hkim Demokratik dzenlerde en nemli gvence bamsz mahkemelerin varldr. Bu mahkemelerin yetki ve grev alanlarnn Anayasa ve yasalarca izilmesi, yurttalarn bir su iledikleri zaman hangi mahkemede yarglanacaklarn bilmeleri gerekir. Anayasamz bu demokrati' gvenceyi 32 nci maddesiyle hkm altna almtr. lgili maddeye gre ..Hi kimse, tabi hkiminden baka bir merci nne karlamaz.. Tabi hkim, su konusu eylemden nce, benzer sular yarglayan yargtr. Maddenin gerekesinde bu ihtiya u szlerle ifade olunmaktadr: ..Herkesin, kanunun genel olarak koyduu grev ve yetki esaslar ile belli olan hkim tarafndan muhakeme edilmesi ahs gvenliinin ba artdr. Kiilerin kanun (yani tabi) hkiminden baka mercilerce muhakeme edilmesi bu alanda zel muameleye tbi tutulmas, hukuk devletinin asla kabul edemiyecei bir tutum tekil eder... Sivillerin tabi hkimi, su yerindeki yetkili ceza mahkemelerine yarglama grevi yapan yargcdr. Siyasal dzeni eletiren, ktidar, Parlamento ya da Devlet Bakan aleyhine bir yayn yapan ya da Trk Ceza Kanununun herhangi bir maddesine giren bir su ileyen sivil kiilerin tabi hkimleri bu sularn ilendii yerlerin ceza yarglardr. Bu konularda tutuklama kararlar verecek olan mahkemeler de ancak sivil mahkemelerdir. Sivillerin asker olmayan bir suunun mantk ve hukuk kurallar zorlanarak asker su saylmas ve buna dayanlarak tutuklama kararlar verilmesi, zel hukuktaki kanuna kar hile kavramn kamu hukukunda Anayasaya kar hile olarak uygulamak demektir. Sivillerin asker olmayan ve genel mahkemelerin yetki ve grevlerine giren sulardan dolay asker mahkemelerin yarg yetkisini kullanma63 lan kesinlikle Anayasann kabul ettii tabi hkim kavramna aykr bir tutumdur. Asker yargnn grev alann genileten ilk adm bylece Anayasa ile elimektedir. Asker Ceza Kanununda yer alan baz sular basn yolu ile ilenmektedir. Bu durumlarda izlenecek hukuksal yollar neler olabilir? rnein Asker Ceza Kanununda yer alan syana Tahrik (m: 94), Mill Mdafay Krmak (m: 58). Askerlikten Soutmak (m: 96) gibi sular ilendiinde grevli mahkeme, genel mahkemeler midir, yoksa bu sular Asker Ceza Kanununda yer aldna ve Anayasann 138 inci maddesinde de sivillerin zel kanunda belirtilen sularndan dolay Asker Mahkemelerde, yarglanacaklar Anayasaca akladna gre. Asker Mahkemelerin grevlerini kabul etmek gerekecek mi? rnein Asker Ceza Kanununun 58 inci maddesi aynen u hkm getirmektedir: ..Her kim, Trk Ceza Kanununun 153, 161 inci maddelerinde yazl sulardan birisini ve 155 inci maddede yazl halk askerlikten soutmak yollu neriyatta ve telkinatta bulunmak ve nutuk irad etmek fiillerini ileyecek olursa mill mukavemeti krmak crmnden dolay mezkr maddede gsterilen cezalarla cezalandrlr... Bir yoruma gre. Anayasann zel kanunla belirtilen asker sulardan amalad Asker Ceza Kanununda yer alan ya da Asker Ceza Kanununun atfta bulunduu btn su sanklarnn Asker Mahkemelerce yarglanmalardr. kinci bir yoruma gre, Anayasada belirtilen sadece Asker Ceza Kanununda yer alan sulardan tr Asker Mahkemelerin grevli olabilecekleri. Asker Ceza Kanununun atfta bulunduu Trk Ceza Kanununda yer alan su sanklarnn genel mahkemelerde yarglanacaklardr. Birinci gr kabul edilirse, 58 inci maddenin atfta bulunduu Trk Ceza Kanununun 153, 161 ve 155 inci maddelerine giren sularn sanklarnn Asker Mahkemelerde yarglanacaklar ikinci gr kabul edilirse, Trk Ceza Kanununa giren bir su, sannn Ceza Muhakemeleri Usul Kanununa gre genel mahkemelerde yarglanaca sonucuna ulalr. Ancak bu tartma 5680 sayl Basn Kanununun 36 nc maddesi deitirildikten sonra nemi64 ni yitirmitir. 13.2.1953 tarih ve 6051 sayl kanunla deiik 36. maddeye gre ..Bu kanunda yazl olan veya basn yolu ile ilenmi bulunan btn sulardan tr sivil ahslar hakknda ar cezay gerektiren dvalar Ar Ceza Mahkemesinde ve dierleri Asliye Ceza Mahkemelerinde grlr...

Basn Kanununun 36 nc maddesi basn yolu ile ilenmi btn su sanklarnn (yani Trk Ceza Kanunu, Asker Ceza Kanunu ve ceza hkmleri tayan teki kanunlarda yer alan sularn) Genel Mahkemelerde yarglanacaklarn belirterek, Asker Mahkemelerin, sava zamannda bile, basn yolu ile ilenen sularda yarglama ya-pamyacaklarn hkm altna almaktadr (*). Yargsal kararlar Asker Yargtay kararlarnda, Asker Yargnn askerlere zg yarg olduu gr hkimdir. Gerekten Asker Yargnn ilk amacn askerlerin grevlerinin gerektirdii zellikler dolays ile Genel Ceza Kanunundan ayr bir zel yasaya bal tutulmalardr. Asker Ceza Kanunu ncelikle askerlerin kanunudur. Asker Mahkemelerin sivilleri yarglamas ve sivillere Asker Ceza Kanununun uygulanmas ancak ok snrl bir istisna olabilir. Asker Yargtayn verdii bir kararda bu ilke u ekilde zetlenmektedir: ..Sivil ahslarn mstakilen iledikleri asker eyay satmak suundan dolay muhakeme mercileri Asker Mahkemeler olmayp, umum mahkemelerdir.. (Asker Yargtay 2. D. 17.2.1960. 594087/825) (**). Anayasa Mahkemesi 10.3.1965 tarihinde vermi olduu bir kararda (Resm Gazete 25.6.1965) Anayasann; sivil ahslarn Asker Mahkemelerde ancak asker sularndan dolay yarglanabileceklerini, bu nedenle bu sulardan dolay bir sivil, Asker Mahkemede yarglansa bile. Asker Ceza Kanununun deil Trk Ceza Kanununun uy(*) Erman Sahir, Prof. Dr., Asker Ceza Hukuka, 1st. 1967, s. 77; Erman-zek, zahl Basn Kanunu 1964, st. s. 155. (*.) Erman, Y.A.G.E., s. 76. 65 F.: 5 gulanmas gerektii gerekesi ile Asker Mahkemeler Kuruluu ve Yarglama Usul Kanununun l/B maddesini iptal etmitir. Grlyor ki Anayasa Mahkemesi ve Asker Yargtayn tutumu kesindir ve Asker Yargnn askerlere zg yarg alan olduu kabul edilmektedir. Sonu 1861 Anayasas yrrle girdii gnden bugne kadar, Anayasann getirdii demokratik hukuk devleti anlay ile badalmad ve Anayasaya ramen fiil bir rejim yaratma abalarna rastlamaktadr. Bu Anayasa dzeni ya yrrlktedir ya da deildir. Anayasaya bal yurttalar olarak halk oyu ile yrrle konmu devrim Ana-ycsasnn uygulanmasn istemek en doal hakkmzdr. (Cumhuriyet - 3 Mays 1970) SIKIYNETM MAHKEMELER Skynetim, Anayasaya ngrlm bir ynetim biimidir. Bu ynetim olaanst ve geicidir. Skynetimin ilnn gerektiren nedenlerle, bu olaanst ynetimin yetkileri arasnda yakn ilgi vardr. Her Skynetim, kurulu nedenlerine uygun ve bu nedenlerle tutarl yetkiler kullanr. rnein, bir sava nedeni ile kurulan Skynetim ile sava d nedenlerle kurulan bir Skynetim arasnda bir ayrm yapmak mmkndr. Bu yetkiler. Skynetim Komutannn geni takdir yetkisi iinde, olaylarn zelliklerine gre kullanlr. Skynetimin eylem ve ilemleri, yarg mercilerinin denetimi altndadr. Bu bakmdan. Skynetimin sivil ynetimden ayr bir nitelii yoktur; olaanst ynetimin eylem ve ilemleri olaan yarg organlarnca denetilmektedir. Bu bir Anayasal gvencedir. Skynetimin bir de yarglama yetkisi vardr. Skynetim olaanst ve geici bir ynetim olunca Skynetim Mahkemelerinin de olaanst ve geici olmalar gerekir. Skynetim Mahkemelerinin yarglayabile66 ekleri sular ikiye ayrmak mmkndr. Birinci eit sular, Skynetimin kurulmasna sebep olan olaylardr. kinci eit sular ise, Skynetim yasaklarna aykr davranlardr. rf dare Kanunu 22 Mays 1940 tarihinde kabul edilmitir. Bu yasada yer alan birok hkm 1961 Anayasasnn z ve sz ile badamamaktadr, Sava koullar iinde karlan bir yasann, demokratik bir Anayasa ile badamamas da olaan saylr. 1961 Anayasasndan sonra, bu Anayasaya uygun bir Skynetim Yasas kabul edilmediinden, bu

eit Anayasaya aykr yasalar ancak Anayasaya aykrlk iddialar ile zmek mmkn olmaktadr. Olaanst mahkeme ve tabi hkim Anayasann 32 nci maddesinde: ..Hi kimse, tabi hkiminden baka bir merci nne karlmaz. Bir kimseyi tabi hkiminden baka bir merci nne karma sonucunu douran yarg yetkisine sahip olaanst merciler kurulamaz.. denilmektedir. Tabi hkim, su saylan olaydan nce kurulmu ve yarglama grevi yapan mahkemelerin hkimleri anlamnda kullanlmaktadr. nemli olan nokta, bir mahkemenin, sutan sonra ve zellikle belli sular iin (*) kurulmam olmasdr. Tabi hkim, yrtme organnn, yarg organ zerindeki bask ve etki yapma endiesiyle kabul edilen bir yarglama ilkesidir. 3832 Sayl rf dare Kanununun 4 ve bunu izleyen maddelerinde Skynetim Mahkemelerinin grev ve yetkileri belirtilmektedir. Yasann 8 inci maddesinde: ..rf dare ilnm icab ettiren ahvale taallk eden fiiller, rf dare ilnndan evvel ilenmi olanlarla.. ifadesi yer almaktadr. Buna gre, Skynetim Mahkemeleri, Skynetimin ilnndan nceki sular da yarglayabilmektedir. Oysa, Skynetimin ilnndan nce yurttalarn Tabi Hkimleri Usul Yasalar ile tesbit edilmitir. Skynetim Mahkemeleri, Usul Yasalar ile tesbit edilmi tabi hkimler d() Kuntar Nurullah, Ceza Mahkemesi Hukuku. 3. bas, stanbul, 1967, s. 208. 67 nda bir yarglama kuruluudur. nk, mahkeme sutan sonra kurulmaktadr. Skynetim Mahkemelerinin 3822 Sayl Yasa ile ngrlm bulunmas olaanst mahkeme olmadklar anlamna gelmez Olaanst Mahkeme kurulamamas iki unsuru kapsar. Birincisi mahkemelerin grev ve yetkilerin genel kurullarla tesbit edilmesi, ikincisi mahkemelerin sutan sonra kurulmamas. Skynetim Mahkemeleri, geri, yasaca ngrlmlerdir. Ancak Skynetim Mahkemesi adyla srekli bir mahkeme yoktur. Bu mahkemeler olaanst ve geicidir. Mahkeme olaanst ve geici olunca, bu mahkemede yarg yetkisi kullanacak yarglar da belli olmamakta, Skynetimi gerektiren olaydan sonra seilmektedirler. Seilen bu yarglar Mill Savunma Bakanlnda idar grev yapm plabilirler. Gerekten stanbul Skynetim Mahkemesine atanan asker yarglarn atama kararnamelerinde ..Bu kararda isimleri yazl on iki asker hkimin asl grevleriyle irtibatlar baki kalmak zere.. ifadesi yer almaktadr (*). Bu yarglarn seimleri idar ve siyas bir ku rulca yapldna gre ve asl grevleri ile idar hiyerariye bal asker yarglarn bamsz olduklar sylenemez. Bugnk Skynetim Mahkemesi bamsz olarak yarglama yapabilir. nemli olan bir hukuk kuraln ortaya koymaktadr. Bu da, 3832 Sayl Yasann dar Makamlara tabi hkim kavramn zedeleyecek bir olanak vermesidir. dar makamlara verilen bu yetki ile belit bir su ile ilgisi olan ve sadece bu sular iin yarglama yapacak olaanst mahkemeler kurulmaktadr (**). Anayasa Mahkemesi, tabi hkim kuraln ...genel olarak herkes in kurulmu, grev ve yetkileri kanunla belli edilmi olan mahkemeler.. olarak nitelemektedir (***). talyan Anayasa (*) Resm Gazete, 24 Haziran 1970, say: 13528, s. 8-9. (**) Kar gr iin: Erman Sahir, Asker Ceza Hukuku, stanbul, 1967, s. 279. (***) Anayasa Mahkemesinin Esas: 1963/4, Karar: 1963/71 sayl ve 28 Mart 1963 tarihli karar. Resmi Gazete, 18 Ekim 1963. 68 Mahkemesinin 1963 ylnda vermi olduu bir kararda da kural u ekilde ifade olunmaktadr: ..Hi kimsenin kanun tarafndan nceden kurulan tabi mahkemelerinden baka mercilerde yarglanamyacaklar kural, yarglarn yetkilerinin genel bir ekilde tyin edilmesini ifade eder. Olaanst olaylarda bu genel kuruldan ayrlmak gerektiinde, btn gvenceler sakl kalmaldr. Yarg organlarnn kurulu biimi, tek bir dva gznne alnarak tesbit edilemez. Yarglarn yetkileri, mahkeme tekilt ve konular her yl yeniden dzenlenir... (*). Demek oluyor ki, Skynetim Mahkemelerinin bugnk kurulu ekli, Anayasann Olaanst Mahkeme kurulamaz yolundaki 32 nci maddesine ve

Asker Yarglarn Bamszlklarna ilikin 138 inci maddenin son fkrasna aykrdr. Yetkili mahkeme Skynetim olaanst bir ynetim biimi olduuna gre, Skynetimi gerektiren olaylarn Asker Mahkemelerde yarglanmas gerektii ileri srlebilir. Bu ihtiyaca dayanlarak Skynetim Mahkemesi adyla bir Mahkemenin grev yapmas da art olabilir. Fakat bu artn. Anayasann temel ilkelerinden olan tabi hkim ve yarg bamszl ilkelerine aykr olmamas gerekir. rnein, Skynetim iln edilen yerde bulunan Asker Mahkemeler, Skynetim Mahkemesi sfat ile yarglama yapabilirler. Bu durumda da, yine asker su ve asker olmayan su kavramlar bir glk kayna olacaktr. Konuya hangi adan baklrsa baklsn, tabi hkim kavramnn zedelenmediini sylemek kolay olmamaktadr (*). zel mahkeme kurmak, genel mahkemelerin yetkilerini (*) stituzioni Di Diritto Processuale Penale, Leone. O. Vol I, s 115. (*) Sayn Hocam Prof. Dr. Fank Ereni Tabii Hkim ve Askeri Mahkemeler konusunu, Ceza Usul Hukuku adl deerli eserinde Tabi Hkim Kavramnn Tereddtl Uygulamalar bal altnda incelemektedir. Erem Faruk, Ceza Usul Hukuku, Ankara 1968, s. 84-85. 69 ksmak demektir. Bu ksntnn demokratik ilkeler ve Anayasaca salam temellere dayanmas gerekir. Bu nedenle bir zel mahkeme niteliinde olan Asker Yarg iin Anayasada zel hkmler vardr. zel mahkemelerin de zel saylan Skynetim Mahkemelerinin kurulu ve ileyilerinin de Anayasaya uygun olmas gerekir. Sonu stanbul ve Kocaeli illerinde kurulan Skynetimin zel nedenleri vardr. Bu nedenler, siyasal partilerin, yurt ynetimindeki siyasal tutum ve anlaylarndan domutur. Sosyal ve siyasal tepkiler byynce sivil otorite btn sorumluluu asker otoriteye brakarak sorumluluk alann terk etmitir. Yarglamann hukuksal nitelii yannda, olayiau siyasal temelleri'hi bir zaman gzden uzak tutulmamaldr. ster istemez siyasal nitelik tayan bu olaylarn yarglanmas da siyasal nitelie brnebi-lecektir Tehlikeli olan da budur. Siyasal iktidar, Asker Mahkemelerin siyasal nitelikteki olaylarn yarglamasn zerine almasn ister gzkmektedir. imdi nemli olan, siyasal iktidarn, Ordu ile Devrimci gler arasndaki tarihsel yaknln yklmasna ynelen siyasal amacnn yakndan izlenilmesidir. Konunun hukuk d nedenleri, hukuksal nedenlerinden ok daha nemlidir. (Cumhuriyet - 7 Temmuz 1970) POLS VE ORDU BRLKLERNN KULLANILMASI Ordu d gvenliin, polis ise i gvenliin salanmas ile ykmldr. Yurdun i kamu dzenini bar yollarla korumak kolluk kuvvetlerinin temel grevidir. Demokratik dzenlerde hak ve yetkilerin snrlar Anayasa ve yasalarla izilmitir. Devlet yetkileri bu snrlar ierisinde kullanlr. zellikle Adalet Partisi iktidara geldikten bugne kadar, devlet kuvvetlerinin Anayasa dzenine kar kullanlmasna tank olmaktayz. Bu bilinli ve sis70 temli tutum Anayasa dzenini temelinden sarsmaktadr. Dantay kararlarnn inenmesinden, kanunsuz tutuklamalara, Meclis soruturmalarndan kitap ve dergi toplatmalara kadar btn kanunsuzluklar, hukuk adna, demokrasi adna ve kanun adna yaplmaktadr. nl Trk ozan Tevfik Fikret'in dedii gibi: Kanun diye, kanun diye kanun tepelenmektedir! Son gnlerde bu Anayasa d davranlara yenileri de eklenmek istendii grlmektedir. Asker Mahkemeler, Anayasa ve Basn Kanununa ramen, basn sularnda kendilerini yetkili grmektedirler. imdi basn yolu ile ilenen sularda, genel mahkemeler gibi, Asker Mahkemeler de yarglama yapmaktadrlar Bunun yannda, c re mirleri, Emniyet Kuvvetlerinin grev alanlarna giren konularda, ordu birliklerini kullanmak istemektedirler. Bizce bu konunun, hukuksal zelliklerinden ok, siyasal nedenleri nemlidir. Grlyor ki, kendisini Anayasa dzenine saygya aran evreleri susturmak isteyen Adalet

Partisi iktidar, bu tutumuna orduyu da ortak etmek istemektedir. Hem de Anayasa'ya ve yasalara aykin olarak. dar zabta 3201 sayl Emniyet Tekilt Kanununun birinci maddesine gre, ileri Bakan; Memleketin umum emniyet ve asayiinden sorumludur. ileri Bakan bu grevini, Emniyet Genel Mdrl ile JandarmG Genei Komutanl ve gerektiinde teki zabta rgtleri aracl ile yrtr. ileri Bakannn ordu kuvvetlerini yardma armas, ancak Bakanlar Kurulunun bu yolda bir karar vermesi ile mmkn olmaktadr. ileri Bakan, polis ve jandarmadan oluan genel idare zabtasnn yetkili ve sorumlu miridir. Emniyet Tekilt Kanununun drdnc maddesinde polisin silhl icra ve inzibat kuvveti olduu belirtilmekte, ayn kanunun ikinci maddesinde, genel zabtann polis ve jandarmadan olutuu aklanmaktadr. Polisin grev ve yetkileri 2559 sayl Polis Vazife ve Selhiyetleri Kanunu ile dzenlenmitir. Bu kanunun birinci maddesine g71 re polis asayii, mme, ahs tasarruf emniyetini ve mesken masuniyetini korur. Halkn rz, can ve maln muhafaza ve mmenin istirahatini temin eder. 1965 ylnda, zellikle genlik olaylarndan tedirgin olan siyasal iktidar, polis rgt kurmak istemi ve bu yolda yasama almalarna girimitir. Bunun sonucu olarak 654 sayl Toplum Zabtas Kanunu kabul edilmitir. Kanunun birinci maddesine gre, Toplum Polisi; Cumhuriyet ve hrriyet dzenini demokratik usullerle korumak, kanun d sokak ve meydan hareketlerini nlemek, toplumun ve kiinin madd ve manev varlklarnn kanunlara aykr grev ve lokavtlar yznden ksmen ya da tamamen tahribe uramasnn nne gemek, toplumun kendisi ve kaderi zerinde byk lde olumsuz etkisi olabilecek her eit kanunsuz toplumsal olaylarn meydana gelmemesini salamak ve geldiinde zor kullanarak etkisiz hale getirmek gibi geni yetkilerle donatlmtr. Bu zel grevli polis rgtne, 654 sayl Yasa ile 2498, 911 sayl Yasa ile 2190, 1144 sayl Yasa ile 5575 kadro eklenerek, bugn toplam olarak 10263 kadro verilmitir (*). Kanunun, nc maddesinde, toplum zabtasnn, bu kanunda belirtilen amalar dnda, geici de olsa, bir baka kurulu ye rgt emrinde kullanlamayaca kesinlikle aklanmaktadr. Jandarma ve polis ilikileri ise, 1937 tarihli Jandarma Tekilt ve Vazife Nizamnamesi ile dzenlenmitir. dare mirleri... Emniyet Tekilt Kanununun birinci maddesinde, ileri Bakannn, gerekli grlen koullarda, asker kuvvetleri yardma arma yetkisi yer almaktadr. Ancak bu yetkiyi ileri Bakan tek bana kullanamamakta; bu konuda Bakanlar Kurulu karar gerekmektedir. Bakanlar Kurulu karar ile ordu kuvvetlerine bavurmak, ancak ulusal (*) Dr. Salt Gran, Genel dari Zabta Faaliyetlerinde Askeri Kuvvetlere Bavurulmas, mme daresi Dergisi, cilt 3, say 1, s. 81. 72 gvenlik, eylemli bir kalkma ve i sava gibi olaanst koullarda mmkn olabilmektedir. Bu gibi durumlarda Bakanlar Kurulu, skynetim iln yoluna gitmektedir. Skynetim iln etmeksizin ordu birliklerinin Bakanlar Kurulu karan ile kullanlmas olayna imdiye dek rastlanmamtr. l daresi Kanunu Vali ve Kaymakamlara da, asker birliklerden yararlanma yetkisi vermektedir. Kanunun 11/D bendine gre Vali, il iindeki kolluk kuvvetleri ile, bast-rlamyacak olaanst ve ni hdiselerin cereyan karsnda kalrsa en yakn asker kara, deniz, hava kuvvetleri komutanlarna mmkn olan en ser vastalarla mracaat ederek yardm ister ve bunu yaz ile teyit eder. Bu talep derhal yerine getirilir... Maddenin ak ifadesinden anlalaca gibi asker birlikler ancak olaanst ve zellikle ni olaylar karsnda arlabilecektir. Kanun sadece bunu yeter grmemekte, bu olaanst ve ni olaylarn, polis ve jandarma kuvvetleri ile bast rlamaya-cak nitelikte olmasn art komaktadr. Demek oluyor ki, Emniyet Kuvvetleri ile bastrlmas mmkn olan olaanst ve ni olaylarda ordu birliklerinin yardma arlmas kanuna aykrdr. Yksek Adalet Divannn Kayseri olay.-lar ile ilgili kararnda, bu nokta en ak ekilde belirtilmitir (*). Toplant ve Gsteri Yryleri Kanununa uyularak dzenlenmi bir ak hava toplantsnda asker

kuvvetlerin olaylardan nce, l dare Kanununa gre arlarak grevlendirilmeleri, kanun Mlk mirlere verdii yetkinin, kanunun amac dnda kullanlmas demektir. Sonu Trkiye'de btn kurumlar bir knt iindedir. Siyasal iktidarla, devlet brokrasisinin ilerici kesimi arasnda bir atma balamtr. Hkmet ve devlet, zaman zaman kar karya gelmektedir. Bu hukuk d ynetime kar, honutsuzluklar bagstermektedir. Byk ehirler(*) Yksek Adalet Divan Gerekeli Kararlar. Blm Sra No: 14, Esas: 960/31, 1961, s. 24. 73 de genlik gsterileri bymekte, bykl kkl olaylarla halk siyasal otorite ile atmaktadr. Bu tepkilere kar, aydnlarn askeri mahkemelerce yarglanmas, genlik ve halk karsna asker birliklerin karlmas, ordu -aydn ve halk ilikilerini zedelemektedir. kmekte olan bir siyasal ynetimde, ordu birliklerinin kanuna aykr olarak halkn karsna karlmas, demokratik olduu sylenen bir ynetimde, skynetimin belirtileri saylmaldr. Oysa, Trk aydnlar ve halk, 27 Mays Anayasasn getiren Kemalist ordu ile bugnk ynetim arasnda bir benzerlik grmemekte ve asker kuvvetleri polisin grevleri iin kullanan siyasal iktidarn bu tutumunun yakndan izlenmesi gerektiine inanmakladr. (Cumhuriyet - 10 Haziran 1970) DEVRM TARH OKUTULUYOR MU? Her devlet bir tarihsel geliimin rndr. Toplumla-nn zelliklerini soyut genellemelerle tanmlamak mmkn deildir. nsan topluluklar, tpk bir tek insan gibi, belli geliim koullarna gre ekillenir. Bir toplum, doar, geliir ve ker. Her devre bir sonraki dnemin nedenlerini iinde tar. Bu dnemler ve bu dnemleri etkileyen nedenler bilinmeden toplumlarn gemileri ve gelecekleri arasnda ba kurulamaz. Bu ba, tarihi yaayan bir bilim yapar. Tarihsel dnemleri, sosyal nedenleri ile incele-miyen bir tarih anlay, sadece bu kronolojik dedikodu dur. Trkiye Cumhuriyeti, henz elli yana bile basmad. Yarm yzyl kadar nce, bir Ulusal Kurtulu Sava verdik. Tam c yl, kan ve ate ile bouarak bamszlmza uovutuk. Bu bamszlk sava sonunda yepyeni bit devlet kurduk. Bu devlet, geliti, duraklad ve niteliini deitirdi. imdi, bir ihtill sonucu getirilen Anayasa ile sosyal hukuk devleti olduumuzu kabul ettik. Ana-vasann nsznde bu sosyal hukuk devletinin ..Mill M74 cadele ruhu, Millet Egemenlii ve Atatrk Devrimlerine bal olduu belirtildi. Ama, nedir mill mcadele ruhu nedir, Atatrk Devrimleri nedir, millet egemenlii; bunlarn hibirini retemedik. Bir sosyalist devletin sosyalist bir eitimi olur. Bir kapitalist devlet, kapitalist eitime sahiptir. Trkiye Cumhuriyeti, Atatrk devrimleri ne dayanmaktadr. Fakat Atatrk Devrimleri ne orta retimde, ne de yksek retimde, gerei gibi okutulmamaktadr! Biz bu yazmzda sorunu sadece niversiteler iin ele alacaz : Devrim tarihi dersi niversite mezuniyet snavlar arasnda Devrim Tarihi de bir ders olarak yer almaktadr. Fakat bu ders, hibir fakltede temel ders deildir. Bu dersin snavlar son derece kolaydr ve hemen hemen snava giren her renci geer not almaktadr. nk, bu ders cidd ekilde ele alnmamtr. Genellikle bu ders iin Lise son snfta okutulan Devrim Tarihi kitaplar esas alnmaktadr. niversiteler iin yazlm geni ve doyurucu bir Devrim Tarihi kitab yoktur. Ders ve snav sadece yerine getirilmesi gereken birer formalitedir. 22 Nisan 1942 tarihli ve 4204 sayl Ankara Dil ve Tarih-Corafya Fakltesine bal Trk nklp Tarihi Enstits kurulmas hakkndaki kanunun birinci maddesinin (c) fkrasna gre bu Enstit, ..Trk nklp ve rejimini memleket iinde ve dnda tantmak iin dersler ve konferanslar vermek ve her trl yaysnda bulunmak... gre vi ile ykmldr. Ayn Yasann 2 nci maddesine gre ..Fakltelerde ve yksek okullardaki nklp Tarihi ve Trkiye Cumhuriyeti Rejimi Dersleri Maarif Vekletince hazrlanacak programlara ve tyin edilecek esaslara gre bunlarn kendi kcdrolanndaki vazifeli profesr, doent ve

retmenler tarafndan okutulur.. Yani, Faklte ve Yksek Okullarda, Devrim Tarihi Krss adyla bam sz bir krs yoktur. Byle bir krs olmaynca da, bu dersin cidd olarak okutulmas da mmkn olmamaktadr. niversiteler zerk olduuna gre, Devrim Tarihinin han 75 gi koullarda ve kimler tarafndan okutulaca da. Mill Eitim Bakanlnca deil. niversitelerin yetkili organlarnca kararlatrlmas gerekmektedir. niversite d bilim 4936 sayl niversiteler Kanununun 3 nc maddesinde, niversitelerin rencilerini ..bilim anlay kuvvetli, salam dnceli aydnlar ve yksek renime da-ycncn mesleklerde trl bilim ve uzmanlk kollar iin iyi hazrlanm bilgi ve deney sahibi elemanlar, Trk Devriminin lklerine bal mill karakter sahibi vatanda olarak.. yetitirecei belirtilmektedir. Bu grevin yerine getirilebilmesi iin ncelikle Trk Devriminin bilimsel aratrmalarla aydnlanmas, bundan sonra bu ilkelerin benimsetilmesi gerekir. Oysa, Ulusal Kurtulu Savamz ve Trk Devrimi konularnda niversitelerde yeter sayda bilimsel aratrmalar yaplm deildir. Ktphanelerimizde, Amerikan ve Fransz Devrimi konularnda yzlerce yerli ve yabanc incelemeler yer almaktadr. Bu derslerin snavlarnda Bat lkelerinin siyasal tarihlerinden bir kk ayrnty hatrlayamayanlar snfta kalmaktadrlar. Baz fakltelerin retim yeleri Bat uluslarnn tarihlerinden, gn, saat ve dakika olarak cevaplandrlmas gereken sorular sormaktadrlar. Btn bunlar, Trk Devrim Tarihinden snava giren her rencinin getii niversitelerde sre gelmektedir! Trk Devrim Tarihi ve Ulusal Kurtulu Sava konular, niversite retim yelerince derjil, niversite d dnrlerce incelenmektedir. Ulusal Kurtulu Sava, btn belgeleri ile niversite d aratrmaclarca ortaya konabilmitir. kiyz yllk Batllama sorunu, yine niversite retim yesi olmayan yazarlarca incelenmi ve bu konuda eitli grler ileri srlmtr. Bylece niversite dnda, aratrc, eletirici bir tarih bilimi geliirken, niversitelerimizde, Devrim Tarihinden apka Devrimi, Harf Devrimi, Saltanatn ve Hilfetin Kaldrlmas, Sevr ve Mondros Mtarekeleri tarihleri sorulmakta ve bu byk grev, bu koullarla geitirilmektedir. 76 Trk Devrimini, an teki devrimleri ile karlatran ve bunlardan sonular karan bir Devrim Tarihi anlay henz niversiteye admn atmamtr! Mill mcadele ruhu Ulusal Kurtulu Sava, anti-emperyalist ve anti-kapi-talist bir bakaldrmadr. Bu savan, gnmzde btn ezilen uluslarca paylalan bir evrensel nitelii vardr. Em1 peryalizmin boyunduruu altnda Ulusal Kurtulu Sava I veren btn smrlen proleter uluslar, Kemalizmin ba1 mszlk bilincini benimsemektedirler. amz, bir bamj sizlik a ise, bunun balang noktas Anadolu'daki Kuvayi MMIiW) savalardr. Dzenli ordulardan halk sava1 larna kadar, btn ulusu eylemlerin Trk Mill Mcadei le ruhu ile evrensel ve tarihsel yaknlklar vardr. Bugn i Mill Mcadele ruhunun bilincini kavram bir Trk ayt dininin, dnyann drt bucandaki bamszlk kavgalaS rn ve halk savalarn benimsemesi gerekir. 1 Bugn Trkiye Cumhuriyeti, Mill Mcadele ruhunun 'I anlamna ters den bir ynetimin ve yneticilerin elint dedir. Bu bamszlk bilincinin d politikada savunul1 mas ve Trkiye'nin, bamszlk sava veren uluslarn f yannda yer almas, bugnk siyasal koullar karsnda I mmkn deildir. Ancak, kendisine zerklik salanm niversitenin, mill mcadele ruhuna dayanak yapan bir taj rih anlay ile, gen kuaklara Ulusal Kurtulu Savamf z ve Kemalizmi, btn ulusal ve evrensel temelleri ile benimsetmesi gerekmektedir. Ancak bylece, niversitei ler yasasnda belirtilen ..Trk Devriminin lklerine baI l mill karakter sahibi vatandalar.. yetitirilebilir. Bu S

yaplmadka, gen kuaklarn sulanmas mmkn de1 ildir. Trk genliine, dzenli ve tutarl bir eitim prog'[ ram ile ne Trk devrimi, ne mill mcadele ruhu anlatl| m ve benimsetilmi deildir. yleyse, ne ekildi ki ne 1 biilmek isteniyor?.. Millet egemenlii Ulusal Kurtulu Sava'ndan sonra kurulan Kemalist 77 Devlet teokratik ynetim ve oligarik siyasal ycpya kar millet, egemenlii kavramn yerletirmek istemitir. Bu kavram imtiyazsz snfsz bir sosyal yap kurmayo ynelen bir amaca dayanmaktayd. Bu da halklk eklinde ifade olunan egemenlik anlamndayd. Sosyal ve siyasal nedenlerle bu ama gereklememi ve Onuncu Yl Mar'nn bir duygusal satr olarak kalmtr. Kema-lizmin nerdii Millet Egemenliinin, bugn egemen snf politikaclarnn dillerinden drmedikleri mill irade ile bir ilgisi yoktur. Bu amac gelitirmek ve Trk halknn, insanca yaama .dzeyine kavuturulmasn salamaya ynelen bir halk eylem olduunu anlatmak gerekir Padiahlarn arkasna yabanc karlar gizleyen Bat emperyalizmi ve seim sandndan emperyalizmi karan yirminci yzyl kapitalizminin gerek nitelikleri ancak Kemalizmin sosyal amalarnn retilmesi ve eitilmesi ile anlatlabilir. Millet ve halk egemenlii kavramlar gerei gibi okutulmadan, amzdaki demokratik geliimleri, sosyal demokrasileri ve sosyalist devrimleri anlamak mmkn deildir. Atatrk devrimleri Atatrk devrimleri, adna Kemalizm dediimiz bir devlet eklinin dayand temellerdir. Bu devlet eklinin, teki otoriter rejimlerle karlatrlmas, dayand toplumsal ve snfsal temellerin retilmesi gerekir. Gen kuaklara, Atatrk devrimlerini anlatabilmek iin, Atatrk'n izledii ve kurduu, siyasal yapnn nitelikleri ve bir yapnn hangi ihtiyalara cevap verdiinin aratrlmas niversitelerimize den en byk grevlerdendir. Atatrkln, sadece soyut liklik anlayna dayanmad da ancak bu bilimsel yollarla ispat yaplabilir. Trkiye Cumhuriyetinin geirdii sosyal ve siyasal devrelerin, sosyai nedenleri aratrlmadan ileri srlen her sz ve yazlan her satr, sadece birer aldatmacadr. Atatrk Devrimlerini, kendi doal ve siyasal koullar ile deerlendirecek bir Devrim Tarihine ihtiyacmz vardr. 78 Sonu Trkiye Cumhuriyeti Ulusal Kurtulu Sava sonunda kurulmutur. Ancak bu sava ve bu savan nitelikleri niversitelerimiz tarafndan yeterli ekilde aratrlm deildir. Devrim Tarihi Derslerini, niversitelerin en kolay dersi olmaktan karp, zellikle sosyal bilim okutan fakltelerde birer Devrim Tarihi Krss, kurulmas ve Ulusal Tarihimizin gerei gibi incelenmesi, hepimize den bir byk grevdir. Kurtulu Sava'nda Trk halknn kanlaryla yorulmu bu topraklar, imdi aydnlarnn aln terini bekliyor. Biz ise bu grevden kayoruz. (Cumhuriyet - 3 Ekim 19'JO) HALKILIK LKES Her siyasal dnem kendisini douran nedenler ve koullar ile deerlendirilir. Yakn tarihimizin adna Kemalizm dediimiz dnemi de ancak kendisini etkileyen yurt ve dnya koullar gz nnde tutularak nitelenebilir. Trkiye Cumhuriyeti, Kurtulu Sava'ndan sonra kurulmu; ilke ve amalara bu sava saptanmtr. Bu savan ilk ve belirgin zellii anti-kapitalist ve anti-emperya-list oluuydu. Atatrk birok sylevlerinde, amacnn tam. bamsz Trkiye'yi kurmak olduunu ve bu amala Ankara'da bir meclis toplandn sylemitir. Kurtulu Sa-va'nn amac, siyasal, ekonomik ve asker smr altndaki yurt topraklarn kurtarmak ve bu topraklar zerinde yeni ve ada bir devlet kurmakt. ken ve yklan Osmanl mparatorluu'ndan sonra kurulacak yeni devlet, ayn topraklar zerinde ve ayn halk unsuruna dayanacana gre halkln doduu koullara ksaca deinmek gerekecektir. Meclisin yaps

lk Byk Millet Meclisi aldnda. Mecliste yer alaa meslek gruplarnn dalm yleydi: (40) tccar, (32) ift79 i, (11) gazeteci, (44) memur, (13) belediyeci, (53) subay, (14) mft, (13) mderris, (10) eyh, (5) airet reisi ve (1) ii milletvekili. Doaldr ki bu meslek dalm, ayn zamanda Kurtulu Sava'n yrten meclislerin sosyal kkenlerini de gstermektedir. Kurtulu Sava, milliyeti subaylar, eraf ve memur lsne dayal bir siyasal kadro ile yrtlmtr. Bu sosyal yapdaki meclislerin yurtseverlikleri. Kurtulu Sava'nn kan ve ate snavndan gemi, erafn byk ounluu ulusal Kurtulu Sava'na katlmtr. Sava yllarnda, milliyeti subaylarn, erafn ve memurlarn ortak amalar yurt topraklarn kurtarmak olunca, btn bu snf ve tabakalar birletirmek ve bir tek ulusal amaca yneltmek gerekiyordu. Atatrk'n, Kurtulu Sava'ndaki ilk baars, btn yurtsever gleri bir meclis ats altnda toplamakt. Ancak, sava baar ile sonulanp, sosyal devrimlere doru ynelince, Kurtulu Sava'n yrten eraf, bu kez devrimlere kar kt. Erafn, kendi egemenliini srdrmek istemesi de doald... iler ve kyller i snf, Bat'da sanayi devrimi ile ortaya km ve bir snf olarak glenmitir. i snf, kendi snfsal kar iin rgtlenmi ve bu amala kanl siyasal kavgalara girimitir. Bat dnce tarihi de bu sosyal mcadeleleri izlemitir. Sanayi devriminin dnda kalm, stelik Bat ticar kapitalizminin pazar olan Osmanl toplumunda sanayi iisinin oluamayaca da doald. Pro-leteryann olumad, glenmedii ve rgtlenmedii bir toplumda emeki snflarn geliimi, Batda ayr bir izgi izleyecekti. Osmanl toplumunda ii snf, kyden byk ehirlere almak iin gelen kyller ve yabanc sermayenin kurduu fabrikalarda alan iilerden oluan dank ve gsz gruplard. Kyller, dirlik sahibi denilen, asker-memur karm yetkilerle donatlm Feodal beylerin tarlalarnda alan reayalardr. Mltezimlerin halk ezen ve smren vergi dzenleri altnda yaayan toprak emekileri de dank ve rgtsz80 drier. Merkez otorite ve teokratik ynetimin yaratt dinsel dokunulmazlk, devlete yce bir kiilik vermi; halk kendi retim gcne yabanclaan kaderci bir eitimle yetitirilmiti. stanbul'un yaad, Lle devirleri, Tanzimatlar, Merutiyetler Anadolu halkn ve Trk kylsn etkilememi yzeysel devrelerdi. Kurtulu Sava baladnda, vergi adaletsizliklerinden, Balkan ve Dnya savalarndan bezmi ve ylm bir kyl snf, kendi kader izgisi dndaki olaylar aresiz beklemekteydi. Tanzimat-larn, Merutiyetlerin ii bo kavramlar, ttihat-htilf ekimeleri ve kanl olaylarn, ky yaantsna hi bir etkisi yoktu. Kurtulu Sava sonrasnda ii vs kyller, gsz, rgtsz ve danktlar. Yzyllarca smrlm, kendisinden barta vergi vermesini, savata ise ehit olmas istenmi, snflarn, kendi yarnlar iin savaa girmeleri de beklenemezdi. Kurtulu Sava tamamlandnda, bylesine ylgn ve perian bir halk, milyonlarca bor, gen Trkiye'yi bekliyordu. Hasta Adam byle bir miras brakmt... Dnce ortam Kurtulu Sava'n yrten milliyeti subaylarn etkilendikleri dnce ortam, kinci Merutiyetle ortaya kmtr. Garplk, slamclk, Trklk, Mesleki-" lik ve Sosyalizm akmlar stanbul'un aydn evrelerinde tartlmaktayd. Bu akmlar dnce akmlarndan ok edebiyat akmlarna benzemekteydi. Toplum yapsnn gzlemine dayal ulusal zm yollar aranm ve tartlm deildi. Osmanl aydnlarnn kafalar, Bat kltr egemenliini yanstan kksz ve yabanc kltrle doluydu. Edebiyatta, iirdeki bat taklitilii dnce akmlarn da etkiliyordu. Milliyeti subaylar, Osmanlla kar gereki zm yollar ile yetiecek yerde, cokun iirler, anlamsz kavramlarla yaatlmak istenen bir kltr-dnyas ile kuatlmlard. Snflarn glenip rgtlenmedii toplumlarda, sosyalizm akmlarnn, dar evrelere zg bir salon kltr olduu da bir gerektir. Merutiyetin getirdii, siyasal suikastlar ve ekimelerle dolu d81 F.: 6

nce ortam bylesine yzeysel ve ksrd. Halkn z sorunlaryla ilgili hi bir tartma ve teori, milliyeti subaylarn yararlanmalarna ak deildi. Kurtulu Sava'nn nderleri, yasaklarla ve yanllarla kuatlm bir dnce ortamnda yetimilerdi. Kyl efendimizdir Atatrk, bir Sovyet diplomat ile yapt grmede ii ve kyl snflar konusunda unlar sylemektedir: Trkiye'de ii snf yok, nk gelimi bir sanayi yok. Bizim burjuvazimizi ise, henz burjuva snf haline getirmek gerekiyor. Ticaretimiz ok clz. nk sermayemiz yok, yabanclar bizi eziyor.. Sizin Rusya'da mcadeleci bir ii snf var Ona dayanmak mmkndr ve ona dayanmaldr. Bizde ii snf yoktur ve kylye gre arl azdr. Sizde endstri gelimitir, bizde yok gibidir.. Atatrk'n bu szleri onun gerekiliini yanstmaktadr. rgtlenmi ve bilinli bir ii snf siyasal mcadeleye girmedike, sosyalist bir dzen kurmaya imkn yoktur. Atatrk bu gerei grerek kylye arlk verilmesini ileri srmektedir. Kylye arlk vermek ise, yine, kyden gelen bilinli toprak dalm istemleri ile gerekleebilir. Kylden bu yolda bir istek ve mcadele arzusu da gelmiyordu. stelik Kurtulu Sava Byle bir toprak dalmna kar olan eraf ile kazanlmt... Atatrk'n halklk anlayn kantlayan ilk giriimi 1925'de Aar Vergisinin kaldrlmasyd. Henz 1921 yllarnda Ereli'de alan iilerin sosyal gvenliklerini salayan bir yasa kabul edilmitir. 1936 ylnda ise, Kanunu yrrle kondu. Mltezimlerin, ttn reisliinin kaldrlmas, ormanlarn devletletirilmesi, kylerin birletirilmesi yolunda almalar yaplmas, zira kombinalarn kurulmas, toprak reformu ve Ky Enstitleri birbirlerini tamamlayan halklk hareketlerinin halkalardr. Bu arada Ziraat Bankasnn glendirilerek, reticiye kredi salama hizmetlerinin devleti bir dzene balanmas da bu halklk anlaynn uygulamasdr. Bu devrimci hareketlerin hibiri, tabandan gelen isteklerle yaplm ve baarlm 82 deildir! Atatrk, her trl olumsuz koula ve zellikle Kurtulu Sava'n birlikte yrtt tutucu memur ve erafa ramen kylnn hayat koullarn deitirmek iin abalyordu. Btn bu hizmetlerin yerine getirilmesinde devletin snrl olanaklarn da gz nnde bulundurmak gerekir. Devletin gelirlerinin byk ksm Dyun-u Umumiye borlarna ayrlyor, kylye yol, k, okul, hasta-hane gtrecek olan mal olanaklar Osmanl borlarn demeye harcanyordu. Hibir devrim, birka ylda halk kitlelerinin yaay koullarn deitiremez. Atatrk'n halklk anlay Kylnn efendiliini amalayan bir devrimin ana hedeflerini gstermektedir... Atatrk'ten bize Atatrk'n halklk anlayn, Trkiye'nin iinde bulunduu sosyal ve siyasal koullar ile karlatrmak gerekir. Bugn ilk bakta grlen gerek ii ve kyl snflarnn bilinlenip, kendi snfsal karlar iin savaa girmi olmalardr. Kemalizmin amalar bu geree gre. yeniden deerlendirilmelidir. Artk devrimci uyan, gereki bir devrim yolu izlenmesine elverili koullan beraberinde getirmitir. i-kyl ve asker-sivil aydn kenetlenmesine dayal bir devrimci birleim Kemalizmin sosyal amalarn gerekletirir. Bu yaplmadka, yirminci yzylda daha nice ,yllar kaybederiz. 1920 ylnda Atatrk'n devrimci Bakanlarndan Mahmut Esat Bozkurt, unlar sylyordu: Efendiler, memleket demek, o memleketin iktisadiyat demektir. Hibir zaman o memleketin yalan yanl politikacs demek deildir. Fakat o memleketi, sapanyla, elindeki o mbarek ekiciyle alan demircisi, iftisi temsil eder. Zavall halk, Kanun-u Esasilere ramen esirdir, yine inlemektedir, yine a sefildir.. Elli yl nce sylenmi bu szlere, bugn de katlmann acs devrimci aydnlarn; utanc ve sorumluluu ise, Atatrk'ten sonra Trkiye'yi ynetenlerindir... (Cumhuriyet - 15 Kasm 1970) 83 MLL STHBARAT RGT VE ANAYASA Her siyasal dzen kendi yaps iinde polis rgtlerine yer verir. Siyasal dzenler ile polis yetkilileri arasndaki ilikiler, devletin demokratik yapsn belirler. Bu ilgiler Hukuk Devleti ile Polis Devletini ayracak

temel llerdir. Bu hukuk devletinde snrsz yetkilerle donatlm polis rgtlerine yer verilemez. Devletin her yetkisi gibi, polis grev ve yetkileri de demokratik denetime ak olmaldr. Gizlilik, ancak polis devletlerine zg ynetim kouludur. Demokratik dzen ak rejim demektir. Bu akln tm ilikilerde egemen olmas gerekir. Anayasa kurulular demokratik gvencelerle ilerken, kamu oyunun geliimini polis rgtleri ile engellemek, basn, devlet kurumlarn, rgtleri ve kiileri, polis aracl ile izlemek, tam anlam ile bir Faist dzen kurmak demektir. Son gnlerde ortaya kartlan. Mill stihbarat Tekilt belgesi dolaysyla, konunun yakndan incelenmesi gerekmektedir. nce bu rgtn yaps zerinde duralm : Yaps Mill stihbarat rgt, (6 Temmuz 1965) tarih ve (644) sayl Mill stihbarat Tekilt Kanunu ile kurulmutur. Yasalarn birinci maddesinde rgtn Babakanla bal olduu belirtilmekte ve ikinci maddede ise bu rgtn organlar sralanmaktadr. Mcddeye gre rgt alt daireden olumaktadr. Bu daireler Mill Emniyet Hizmetleri Bakanl, stihbarat Bakanl, Psikolojik Savunma Bakanl, dar ler Bakanl, Tefti Kurulu Bakanl ve Hukuk Mavirlii olarak sralanmaktadr. Yasann nc maddesinde ise, Mill stihbarat rgtnn Grevleri u ekilde tanmlanmaktadr: Devletin mill gvenlik politikas ile ilgili plnlarn hazrlanmasnda esas olacak, asker siyas, iktisad, ticar, mal, sna, ilm, teknik, biografik, psikolojik ve mill gvenlikle ilgili istihbarat devlet apnda istihsal etmek; bu istihbarat Babakana, Mill Gvenlik Kuruluna ve gerek84 li resm makamlara ulatrmak, yaymak, istihbaratla uraan btn daire ve kurumlar arasnda koordinasyonu salamak, psikolojik savunma icaplarn yapmak ve bu istihbarata kar koymaktr. rgtn grevlerini hkm altna alan bu madde u nemli cmle ile son bulmaktadr: MT'e bu grevler dnda hizmet ykletilmez ve bu tekilt, Devletin gvenlii ve mill politikas ile ilgili istihbarat hizmetlerinden baka hizmet istikametlerine yneltilemez. Demek ki, Mill stihbarat rgtnn btn yetkileri Devletin Gvenlii ve Mill Politikas ile ilgili istihbarat amac ile snrldr. Bu rgte, bu haber alma amac dnda, grev verilmesi, daha ak tanmla. Mili? stihbarat rgtnn i politikada kullanlmas, dare Hukuk kavram ile bir yetki gasbsdr. Devletin gvenlii yerine, bir siyasal partinin karlarn savunmak, aka, grevin ktye kullanlmas demektir.' MT, Babakanla bai bir mstear tarafndan ynetilmektedir. Bu mstear, Mill Gvenlik Kurulu ve Babakann inhas ve Cumhurbakannn onay ile atanr. Mstearla bir asker ahs atanrsa, bu asker kii, Mill Savunma Bakanl ve Genel Kurmay Bakanlnn denetimine bal tutulamaz. Mill Emniyet Hizmetleri, stihbarat ve Psikolojik Savunma Bakanlar, Mstearn nerisi zerine Mill Gvenlik Kurulunda grldkten sonra. Babakann inhas ve Cumhurbakannn onay ile atanrlar. Yasann 16 nc maddesine gre MT'in kapal giderleri, rtl denek tertibinden karlanr. MT Mstear bu denein harcanmasndan sadece Babakana kar sorumludur. MT personeli, MT'in kadrosuna bal memur ve hizmetlilerden, Trk Silhl Kuvvetleri kadrolarnda grevli, subay, astsubay, sivil memur, erba ve erlerden ve rgt emrinde zel grevler iin geici olarak altrlan kiilerden oluur. Ayrca yasann II nci maddesine gre, genel ve katma bteli dairelerle, iktisad devlet teekklleri ve bankalarda, yasann tanmna gre, kendilerine ihtiya duyulanlar, disiplin, izin ve sicil bakmlarndan MT'e bal kalmak ko85 suluyla ilgili kurumlarda grevlendirilirler. 644 sayl Mill stihbarat Tekilt Kanununda, yabanc uzmanlarn bu rgtte grevlendirilmesi ile ilgili herhangi bir hkm bulunmamaktadr. Devletin gvenlii ile ilgili bir Mill rgtte, yabanc uzman altrlmasnn da mmkn olmamas gerekmektedir. Anayasann ikinci maddesine gre Trkiye Cumhuriyeti demokratik hukuk devletidir. Hukuk devleti, her trl devlet yetkilerinin denetlenebildii bir

dzen demektir. Anayasamz ayrntl biimde, temel hak ve zgrlklere yer vermi dnce zgrl, zel hayatn gizlilii, konut dokunulmazl, haberleme zgrl, kii dokunulmazl ve gvenlii, hak arama zgrl, Anayasal gvencelerle korunmutur. Anayasamz temel hak ve zgrlklerin, ancak kanunla snrlanabileceini; kamu yarar, genel ahlk, sosyal adalet ve mill gvenlik gibi nedenlerle bile olsa, bu zgrlklerin zne dokunulamyacan belirtmektedir. Bu zgrlkleri kullanan hi bir yurttan, gizli polis rgtlerince izlenmesi mmkn olmamak gerekir. Birtakm yurttalarn Mill stihbarat Tekiltnca dosyasnn tutulmas, yani gnlk tanmla filenmesi geleneksel bir polis ynetimidir. Trk Anayasa sistemine gre, su ileyenler hakknda hkm verecek makamlar idar rgtler deil; ancak ve sadece yarg organlardr. Yarg organlarna bu nedenle bamszlk ve teminat tannmtr. Bir eylemden dolay kovuturulan yurtta, btn hukuksal olanaklarn kullanarak kendisini savunabilmektedir. Buna kar hakknda Mill stihbarat Tekiltnca dosya tutulan bir kii her trl savunma hakkndan yoksundur. Bu raporlar ilgili yurttalarn altklar kurumlara yollanmakta, tyin ve terfi ilemlerinde, askerlik grevinde ve yurt dna kta bu dosyalar ilemlere dayanarak olmaktadr. Konunun bir de demokratik geliim asndan yorumlanmas gerekir. Trkiye on yldr bir zgrlk ortamnda yaamaktadr. Bu on ylda, yasaklar ve deimez deer yarglar yklmtr. Bu sre iinde birok yasak srdrlmee allm; Ceza Kanunu, Polis Vazife ve Selhi86 vetleri Kanunu, Cemiyetler Kanunu. Pasaport Kanunu, Sansr Nizamnamesi gibi, anti-demokratik tek parti kurallar uygulanmak istenmitir. Bu yasalarn uygulan kendi iinde elimeler yaratm ve Anayasal ilkelerle, tek parti devrinin kurallar arasnda sosyolojik atmalar ba-astermitir. Sosyal gerein dinamizmi hukuk kurallarn am, toplum demokratik gelime sreci iine girmitir. Bu on ylda, yle ceza davalar olmutur ki, sylenen bir szn, yazlan bir satrn, su unsurlar tayp tamad, hepsi yksek retim yapm, savclar, yarglar ve niversite profesorlerince tartma konusu olmutur. Bylesine bir ortamda, bir yurtta hakknda dosya tutulurken, acaba hangi sosyal bilim uzmanlarndan, han gi byk ceza hukukusundan yararlanlmaktadr? Bir yurttan, komnist, faist, sosyalist, sosyal demokrat olduuna kim nasl karar verebilmektedir?. Tutulan her dosya, bir yurtta, devlet organlar nnde, en byk sularn sanklar olarak damgalamaktadr. Bir kimsenin mahkm oluncaya kadar masum saylacan belirten masumluk karinesi, bunca demokratik geliimlere ramen Trkiye'de henz yrrlkte bile deildir. MT tarafndan haberleme zgrlnn ortadan kaldrlmas Posta, Telgraf, Telefon Genel Mdrl eliyle gerekletirilmektedir. PTT yetkililerinin bu eylemleri aka Trk Ceza Kanununda tanmlanan memuriyet grevini ktye kullanma suudur. Ayrca bu eylem, dare hukuku ilkelerine gre hizmet kusuru olarak tanmlanan bir idare kusurudur. Mektuplarnn okunduunu ispat eden yurttalarn, PTT aleyhine tam yarg dvas amalar mmkndr. Sonu 644 sayl Mill stihbarat Tekilt Kanununun nc maddesine gre, bu rgtn devletin gvenlii ve mill politikas dnda hi bir amala kullanlmamas gerekir. Devletin kamu grevini yrtmekle grevli organlar, bir siyasal partinin karlarnn korunmas iin kullanlrsa, bu organlar devlet organlar olarak nitelemeye 87 imkn yoktur. Trkiye cinayetlerin ilendii, suikastlerin dzenlendii bir siyasal devrededir. Trkiye'nin btn sorunlar gibi, Mill stihbarat sorunu da bir devrimci ynetimle zmlenecek; kimlerin Trk halknn karlarn savunduklar o zaman anlalacaktr. Biz, polis dosyalarna deil, tarihin yargsna inanyoruz. (Cumhuriyet - 3 Ocak 1971) HABERLEME ZGRL VE SORUMLULUK Haberleme zgrl, demokratik hukuk devletinin temel dayanaklarndan biridir. Bu zgrlk iki anlamda kullanlmaktadr. Birinci anlamda haberleme zgrl, gazete, kitap, dergi, radyo, televizyon ve sinema gibi, kitle haberleme

aracl ile yaplan kamusal haberlemeleri kapsamaktadr, ikinci anlamda haberleme zgrl, mektup, telefon ve telgrafla yaplan kiisel haberlemelerin gizlilii demektir. Bu her iki anlamda haberleme zgrl de. Anayasaca gven altna alnmtr. Anayasann 15 inci maddesinde, adl kovuturmann istisnalar dnda zel hayatn gizliliine dokunulamayaca belirtilmekte, Haberleme Hrriyeti balkl 17 nci maddede ise, a Herkes haberleme hrriyetine sahiptir. Haberlemenin gizlilii esastr. Kanunun gsterdii hallerde, hkim tarafndan kanuna uygun olarak verilmi bir karar olmadka bu gizlilie dokunulamaz eklindeki ifade yer almaktadr. Anayasa'da Basn ve Yaynla ilgili hkmler bal altnda u temel ilke yer almaktadr: Basn hrdr, sansr edilemez. Devlet, basn ve haber alma hrriyetini salayacak tedbirleri alr. Basn ve haber alma hrriyeti ancak, mill gvenlii veya genel ahlk korumak, kiilerin haysiyet, eref ve haklarna tecavz, su ilemeye kkrtmay nlemek ve yarg grevinin amacna uygun olarak yerine getirilmesini salamak iin kanunla snrlanabilir. Ayn maddede, Trkiye'de yaymlanan gazete ve 88 dergilerin toplatlmas, yasalarda bu konuda ak hkmlerin bulunmas kouluna balanmaktadr. Uygulama nasl? Bu zgrlklerin Anayasa'da yer almas gereklidir; ancak yeterli deildir. nemli olan, soyut Anayasa kurallar ile somut uygulama arasnda bir elimenin bulunmasdr. Trkiye'de demokratik Anayasa yannda. Trk. Ceza Yasas, Polis Vazife ve Selhiyetleri Kanunu, Cemiyetler Kanunu ve Sansr Nizamnamesi gibi anti-demok-ratik kurallar da yrrlktedir. Bir yandan. Anayasa herkese dnce zgrl salamtr diyeceiz, te yandan Ceza Yasasnda dnceyi aklama sularna yer vereceiz. Bir yandan Anayasa'da basl eserlerin toplatlma koulunu saptayacaz, te yandan Cumhuriyet Savclar, tpk, bak ve tabanca toplatr gibi, kitap toplayp Ceza Muhakemeleri Usul Yasasn Anayasaya kar kullanacaklar. Anayasamzda sansr, yasaklanmasna ramen, 1939 tarihli Sansr Nizamnamesi bugn de yrr-lktedir ve haberleme zgrlnn karsna bir utan duvar gibi dikilmektedir. Btn bunlar Anayasa ile badamamann sonulardr. Anayasa, basn ve haber alma olanaklarn salamay devlete bir grev olarak yklemektedir. Ancak ayn devlet, bu grevi yerine getirmez ve elindeki yetkilerle bu zgrlkleri kstlarsa ne yaplacaktr? Devlete ykletilen bu dev bir kamu grevidir. Demek oluyor ki soyut Anayasa kurallar tek balarna zm getiremiyorlar. 'nemli olan devlet ad verdiimiz siyasal rgtn, gerekten Anayasaca nitelenen demokratik devlet olmasdr. Bu nedenle, basn ve haber almo zgrlkleri, ok partili dzenin demokratik geliimine bal sorunlardr. Siyasal iktidarn, dolaysyla devletin sosyal yaps gz nne alnrsa, bu geliime umut balamamak gerekir. Anayasann 17 nci maddesinde yer alan haberleme gizlilii Trk Ceza Yasasnda da yaptrma (meyyide) Salanmtr. Trk Ceza Yasasnn 200 nc maddesine gre Posta Telgraf memurlarndan bir kimse memuriyet 89 sfctn suistimol suretiyle bir mektup, bir zarf, bir telgraf veya sair ck muhabere varakasn zapteder veya kapal evrak aar veya telefon, telgraf mklemat ve muhaberatn mahremiyetini ihll ederse... cezalandrlmaktadr. Bu ceza aydan yla kadardr. Ayrca bu sutan bir zarar meydana gelirse, ceza alt aydan drt yla kadar, artmaktadr. Bu suun ilendii sabit olursa, memura yla kadar, memuriyetten mahrumiyet cezas ile birlikte kamu hizmetlerinden mahrumiyet cezasnn da verilmesi gerekmektedir (*). Ama ne var ki, byle bir suun ilenmesi halinde, Osmanl Devleti'nden miras kalan Memurin Mhakemat Hakkndaki Kanun gereince kovuturulma yaplmas, cezann kovuturulmas olanaklarn ortadan kaldrmaktadr. nk bu yasaya gre, PTT yetkililerinin kovuturma yapmalar gerekmektedir. Oysa, haklarnda kovuturulma yaplmas gerekenler yine PTT yetkilileridir. Bu bir ksr dngdr. Kald ki, Memurin Muhakemat Kanunu yrrlkte olmasa bile, Cumhuriyet Savclarnn bu konularda dava aacaklarn sanmamaktayz.. Dantay kararlarn uygulamayan devlet memurlar hakknda Cumhuriyet savclarnn dava amamalar bizi dorulamaktadr. Savclarn gvenceye kovu-turulmad bir hukuk dzeninde,

btn bu grev savsaklanmalarn doal karlamak gerekir. nk, siyasal iktidar ve onun emrindeki brokrasiyi devleti oluturan egemen gcn dnda dnmemek gerekir. Tazminat davas Bir hizmetin yerine getirilmemesi ya da ge ve kt yerine getirilmesine hizmet kusuru denilmektedir. Siyasal iktidar ve idare. Anayasa ve yasalara gre kamu grevini yerine getirmek zorundadr. Kamu hizmetinin siyasal amalarla yerine getirilmemesi dare Hukukunda yetki saptrmas olarak nitelenir. Anayasa'nn 17 nci Posta Yasasnn 16 nc ve 60 inci maddelerine gre. yurt(*) Ere m Faruk, Trk Ceza Hukuku Husus Hkmler, s. 292. 90 talarn PTT eliyle grdrlen kamu hizmetinden eite yararlanmalar gerekir. Bu hizmetin amac, yurttalarn haberleme zgrlklerinin Anayasaca ngrld biimde yerine getirilmesidir. Eer bu hizmet yerine getirilmez ve mektuplar alr ya da telefonlar dinlenirse, bunun ad hizmet kusurudur. 657 Sayl Devlet Memurlar Kanununun 13 nc maddesine gre, mektuplarnn aldn ispat eden yurttalar, PTT aleyhine, tazminat davas niteliinde Tam Yarg Davas aacaklardr. Bu durum da, tazminat konusu parann, bu kamu grevini Anayasa ve Yasalarda yazld biimde yerine getirmeyen PTT Genel Mdrnden alnmas; yani yasann tanm ile Genel Mdre rc edilmesi gerekmektedir. nk, bir hizmet kusuru ayn zamanda su konusu ise, bu eylem ahs kusur saylr. Dantay'n bu yolda verilmi kararlar vardr (*). Sanrm imdilik ak olan hukuksal yol budur. 644 Sayl Mill stihbarat Tekilt Kanununda, mektuplarn alacana ve telefonlarn dinleneceine ilikin hibir madde bulunmamaktadr. Bulunmu olsa bile bu madde Anayasaya aykr olurdu. Demek oluyor ki, PTT yetkililerinin dayanacaklar hibir yasa maddesi yoktur. Sonu ncelememizi, son gnlerde ortaya kartlan bir olaya balayabiliriz. Trkiye i Partisi'ne yollanan bir mektubun ald, basit bir raslant dolays ile ispat edilmitir. Bu olayda ayn zamanda bir haftalk gazeteye gnderilen mektuplarn da alp okunc'uu ortaya kmtr. Bu durumda, mektuplarn okunduu ve telefonlarn dinlendii konusundaki pheler artmtr. Biz bugnk ynetimden bu olayn sanklarnn cezalandrlmasn isteyenlerden deiliz. Bugnk dzen btn sularn ana kay-natdrr. Bu hukuk d davranlara let olanlarn bir gn hesap vereceklerini dnmeleri gerekir. Bugnk sta(*) Dantay Sekizinci Dairesinin Esas: 1962/2367 - K. 1963/1192 sayl karan, Akural Sami - Ziylan etin, Dantay Sekizinci Daire Kararlan (1960-63). m tler ve gvenceler geicidir. Devrimci bir ynetim kurulduunda btn bunlarn hesab sorulacaktr. Bundan kimsenin phesi olmasn... (Cumhuriyet - 4 ubat 1971) POLS VE DDET Anayasa d tutum ve davranlaryla meruiyetini kaybetmi iktidara kar direnme hakk kullanlarak 27 Mays 1960 Devrimini yapan Trk milleti, bu Anayasay hrriyete, fazilete ve adalete k evltlarnn uyank bekiliine emanet etmitir. Bu Anayasal grev, 27 Mays Anayasasnn nsznde yer almtr. Bu Anayasa 27 Mays Devriminin izlerini tamaktadr. Eer 27 Mays Devrimi bir zalim iktidara kar yaplmsa, bu zulmn iinde. Emniyet Kuvvetlerinin genlere yapt zulmn byk payj vardr. Bu nedenledir ki, ihtillden sonra polisin resm elbiseleri bile deitirilmitir. Tarihin bir tekerrrden ibaret olduu, Trk siyasal hayatnda ok kez ispatlanmtr. Bugn Trkiye'de, 27 Mays Devrimine sebep olan olaylardan ok daha iddetlilerini yaamaktayz. Devletin polisi ile devletin niversitesi iki dman ordusu gibi kar karya getirilmekte, aka, 27 Mays Devriminin c alnmaktadr. Aydna, okumua ve niversiteliye kar duyulan kr hrs, 31 Mart gerici ayaklanmasnda biie bu denli yaygn olmamtr. Siyasal iktidar, genlik olaylarn iddet yolu ile bastrmak eilimindedir. Ancak bu ama, devletin polisine duyulaca gveni ykmakta, devlet polisini iktidar milisi olarak damgalamaktadr. Oysa devlet kalc, iktidarlar ise geicidir. nemli olan devlet kuvvetlerine olan demokratik saygy ykmamaktr. Siyasal iktidar imdi bylesine bir ykntnn sorumlusudur. Biz bu yazmzda, Ceza Yasas asndan,

polisin kulland iddeti ve buna kar yurttalarn sahip olduklar direnme hakkna deineceiz. 92 Grev mi, su mu? Anayasann 14 nc maddesinde aynen u ifade yer almaktadr: Herkes, yaama madd ve manev varln gelitirme haklarna ve hrriyetlerine sahiptir. Kii dokunulmazl ve hrriyeti, kanunun aka gsterdii hallerde, usulne gre verilmi hkim karar olmadka kayt-lariamaz. Kimseye eziyet ve ikence yaplamaz. nsan haysiyeti ile badamayan ceza konulamaz.. Anayasada yer alan bu temel ilkenin yaptrm, Trk Ceza Yasasnn 243 nc maddesinde ngrlmtr. Emniyet grevlileri, sanklar itirafa zorlamak iin ikence eder, yahut zalimane veya gayri insan veya haysiyet krc muamelelere bavunf*" be yla kadar ar hapis cezasna arptrlaca gibi, memuriyetten geici ya da srekli olarak atlmas gerekmektedir. Yine, Trk Ceza Yasasnn 245 inci maddesine gre cebir kullanma yetkisine sahip olan emniyet grevlileri ...kanun ve nizamn tyin ettii ahvalden baka surette bir kimse hakknda suimuameleye veya cismen eza verecek hale cret eder yahut ol kimseyi darp ve cerh eylerse.., aydan yla kadar hapis ve geici olarak memuriyetten atlrlar. Yasann 251 inci maddesinde ise, grevi srasnda bir su ileyen memurun, cezasnn te birden yarya kadar artrlaca belirtilmektedir. Trk Ceza Yasasnn 258 inci maddesinde ise, memura mukavemet suu yer almtr. Ancak, kendisine di-renilen devlet memurunun da hukuk d davranlarn gznnde tutan yasa koyucu, ...Eer memur haiz olduu selhiyet hududunu tecavz ederek veya keyf hareketlerle bu muameleye sebep vermise, fail hakknda geen maddelerdeki ceza drtte bire kadar indirilebilecei gibi, icabna gre ceza bsbtn de kaldrlabilir.. denilmektedir. 171 Sayl Toplant ve Gsteri Yryleri Hrriyeti Hakkndaki Kanunun 22 nci maddesinde de, yetki snrlarn aarak, toplant, ve gsteri yrylerini datan Emniyet Kuvvetlerine kar yaplacak direnmelerle ortaya kan sularn, drtte bir kadar indirilebilecei gibi, bsbtn de kaldrlabilecei hkm altna alnmaktadr. 93 2559 Sayl Polis Vazife ve Selhiyetleri Kanununun birinci maddesine gre polis ...asayii, mme, ahs ve tasarruf emniyetini ve mesken masuniyetini korur. Halkn rz, can ve maln muhafaza ve mmenin istirahatn temin eder. Yardm isteyenlere, yardma muhta olanlara, ocuk, alil ve acizlere muavenet eder. Kanun ve nizamnamelerin kendilerine verdii vazifeleri yapar... Polisin grevi, Anayasaca gvence altna alan, temel hak ve zgrlkleri korumaktr. Bu grev yerine, iddet ve kaba kuvvet kullanlmas, yurttalarn dvlmesi, ikence yaplmas, grev anlay ile hi br ekilde badaamaz. Anayasa ve yasa d yollarla iddet kullanan Emniyet yetkililerine kar yurttalarnn direnme haklar vardr. Bunun ad savunucu direnmedir. Yurtta, maln, cann ve rzn, bu saldr Emniyet Kuvvetlerinden de gelse korumak zorundadr. Bu direnme hakk, Trk Ceza Yasasnn 258 inci ve 171 Sayl Yasann 22 nci maddesinde aka ngrlmektedir. Emniyet Kuvvetlerine den grev, yurttalar byle bir direnmeye zorlamamaktr. Bir kez iddet kullanlrsa bu iddetin nerede bitecei belli olmaz. Bu yol kmaz bir yoldur. iddetin geer ake olduu bir toplumda son sz en gl iddet aralarna sahip olanlar syler. Bu bir evrensel kuraldr. Arama kararlar Ceza Muhakemeleri Usul Yasasnn 97 nci maddesine gre, aramaya karar verme yetkisi, kural olarak yarglara tannmtr. Ancak tehirinde mazeret umulan hallerde, yani gecikmesinde zarar umulan durumlarda. Cumhuriyet Savclar ve savc yardmcs sfat ile Emniyet yetkililerinin de arama yapma yetkileri kabul edilmitir. Ancak, savclara ve Emniyet grevlilerine tannan bu yetkilerin ok dar bir alana zg olmas gerekir. Yoksa, kura! olarak yarglara tannan bu yetkinin srekli olarak Emniyet yetkililerince kullanlmas aka usul sap-trmasdr. Kald ki, yarg ve Cumhuriyet Savclarnn hazr bulunduklar aramalarda, o mahal ihtiyar heyetinden ve komulardan iki kiinin bulundurulmas ak yasa hk94

mdr. Demek oluyor ki bu koula uymakszn yaplan aramalar yasa d olmaktadr. niversite iindeki aramalarda zel bir titizlik gstermek gerekir. nk, niversitelere zerklik tannd iin, bu kurumlar ancak kendi karar organlarnca ynetilirler. Fakltelerin i dzenleri ile ilgili her trl konu, kesinlikle Faklte organlarnca zmlenir. Faklte iinde su ilendii ihbarn alan yetkililerin, ncelikle Faklte Dekanlaryla grmeleri gerekir. Tehirinde mazarrat umulan hal kavramn, Anayasann temel ilkelerine kar kullanmak ve idar zerklii grmezlikten gelmek, aka bir usul hilesidir. Kald ki, aramada, aranan yerlerin sahibi ya da zilyetinin bulunmc i gerekir. Eer, aranlan yerin sahibi ya da zilyeti bulunmaz ise, bu kiinin temsilcisi ya da bir yaknnn ya da komusunun bu aramada hazr bulunmas ak yasa hkmdr. Bir Faklte ya da bu Faklteye bal bir yurdun aranmas iin, hi olmazsa, Dekana haber vermek gerekir. Dekan bulunmaz ise, bu durumda ynetim kurulu yelerinden birini bulmak bavurulacak yasal yoldur. Bu yollarn hi birini denemeksizin yaplan aramalar yasa ddr ve siyasal amaldr. Bu nedenle, bu yasa d yollara bavuranlarn cezalandrlmalar gerekmektedir. Ayrca bu aramadan zarar grlmse, Dantayda ileri Bakanl aleyhine tam yarg davalarnn almas, hukuka ngrlm tazminat yollarndandr. Polisin tankl Trkiye'de adl zabta ile idar zabtann ayrlmamas, yarg kararlarn da etkileyecek bir dzensizlik kayna olmaktadr. zinsiz gsteri ve arama olaylarnda grld gibi, polis ile eylemciler arasnda atmalar olmakla bylece polis, yukarda akladmz Ceza Yasas maddelerine gre, atmann bir taraf olmaktadr. Bu polislerin kamu tan olarak dinlenmeleri mmkn olmamak gerekir. nk, polis, bir olayda iddet kullanan kimsedir. Bu iddetin yasalarca ngrlmeyen biimde kullanlmas yurttalara direnme hakk verebilecek kadar, nem tamaktadr. Olayda taraf olanlarn, tanklklarnn bir hu95 kuksal deere sahip olmamas, yarg gveni bakmndan bir zorunluluk olarak kabul edilmelidir. Hele Ceza Muhakemeleri Yasasnda, kendilerine Cumhuriyet yardmcs sfat verilen zabta memurlarnn tank olmalar, delil-lerin serbeste tartlmasn engelleyici sakncalar ta-maktadr. Sonu Yassada'da Yksek Adalet Divannda niversite olay. lan grlrken, Divan Bakan, sank Babakan Adnan Menderes'e niversitenin temelinin altna gireceim eklinde sylemi olduu bir sz hatrlatm ve: niversitenin temelinin altna girersen, niversite ite byle bana yklr karln vermiti. niversite duvarlar siyasal iktidarlar iin hi de tekin yerler deildir. Bu hukuk d yollarla grev yaptklarn sanan Emniyet mirlerine de, Yassada durumalarnn tutanaklarnn gzden geirilmelerini salk veririz. Bu tutanaklarda eski meslektalarnn ifadelerine rastlayacaklardr. Unutmasnlar ki, Anayasa d her davrann hesab sorulaca gibi, grevlerini ktye kullanan devlet memurlar da, bir gn hesap vereceklerdir. Bugnlerin hi de uzak olmadn yaayacamz olaylar ispat edecektir!. (Cumhuriyet - 20 ubat 1971) HKMETN MANEV AHSYET Trk Ceza Yasasnn 159 uncu maddesinde hkmetin manev ahsiyeti ni tahkir ve tezyif edenlerin bir yldan alt yla kadar hapis cezas ile cezalandrlacaklar hkm altna alnmaktadr. ok partili demokratik dzenlerde eletiri, hakaret ve hkmeti kk drme gibi eyjemlerin snrlarn izmek gtr. nk, siyasal iktidar, ok partili dzeni oluturan partilerden bir tanesine dayanmaktadr. Bu. parti de, her trl eletiriye aktr. Ancak, tek partili otoriter rejimlerde, parti-devlet ve hkmet kavramlar ayn anlamlarda kullanlr. Bu dzen96 <erde tek parti, devletin kiiliini de temsil eder. Tek partili dzenlerdeki, ynetici-ynetmen ilikileri ile, ok partili demokratik dzenlerdeki ilikiler birbirlerinden farkldr. Konuyu, Anayasa ve Ceza Hukuku alarndan ayr ayr incelemek gerekir: Anayasa ve hkmet -

Anayasann 4 nc maddesinde egemenliin kaytsz artsz Trk milletinde olduu, ancak milletin bu egemenlii Anayasann koyduu esaslara gre, yetkili organlar eliyle kullanaca belirtilmektedir. Anayasann 5 inci maddesinde Yasama yetkisinin, Trkiye Byk Millet Mec-lisi'nce, 7 nci maddesinde ise. Yarg yetkisinin bamsz mahkemelerce kullanlaca aklanmaktadr. Anayasann 6 nc maddesine gre yrtme bir yetki deil ancak bir grevdir. Bu grev, Cumhurbakan ve Bakanlar Kurulunca kanunlar erevesinde yerine getirilir. Yasama ve yarg organlarnn egemenlik yetkisini kullanmalar bu organlarn Trk ulusu adna yasa koymalar, belli kararlar verebilmeleri ve uyumazlklar zmeleri demektir. Yrtme organ Trk ulusu adna egemenlik yetkisini kullanan organlardan deildir. Sadece yasalar erevesinde grev yapan bir organdr. Bu yasalar Yasama organ koyar; bu ereve iinde grev yapan idarenin eylem ve ilemleri de yarg organlarnca zmlenir. Anayasann 8 nc maddesine gre Bakanlar Kurulu, yrtme organnn kendisi deil, sadece bir parasdr. Anayasann ikinci Blmnde Cumhurbakan ve Bakanlar Kurulundan oluan Yrtmenin grev ve yetkileri yer almaktadr. Bu blmdeki 97 nci maddede, Cumhurbakannn gerekli grdke Bakanlar Kuruluna bakanlk edecei, 98 inci maddede ise, Cumhurbakannn btn kararlarnn Babakan ve ilgili Bakanlarca imzalanaca belirtilmektedir. Hkmet terimi, sadece Anayasann 105 inci maddesin; de yer almaktadr. Bu madde, Babakann Bakanlklar arasndaki ibirliini salayaca ve hkmetsin genel -siyasetini gzetecei belirtilmektedir. Madde,, Babakan, 97 F.: 7 Bakanlar Kurulunun bakan olarak eklinde balamaktadr. Demek ki, burada Bakanlar Kurulu ile Hkmet ayr anlamdadr ve hkmet yrtme anlamna gelmektedir. Anayasann genel sistemi gz nne alnrsa, Hkmetin yrtme demek olduu ve Yrtme Organnn da Cumhurbakan ve Bakanlar Kurulundan olutuu sonucuna varabiliriz. Trk Anayasa sistemine gre. Bakanlar Kurulu, Yrtme organnn bir unsurudur. Yrtmeyi Cumhurbakan temsil eder (*). Ceza yasas ve hkmet Trk Cezasnn 159 uncu maddesinde Trkl, Cumhuriyeti, Byk Millet Meclisini, hkmetin manev ahsiyetini, Bakanlklar, Devletin Asker veya Emniyet Kuvvetlerini veya Adliyenin manev ahsiyetini tahkir ve tezyif edenler..in bir yldan alt yla kadar cezalandrlacaklar belirtilmektedir. Bu madde drt kez deiiklie uramsa da, hkmetin manev ahsiyeti kavram, 'her deiiklikte de muhafaza edilmitir. Hkmetin manev ahsiyeti 1 Temmuz 1931 tarihli talyan Ceza Kanununda yer almtr. Madde u biimdeydi: Krallk makamn, kraln hkmetini, faizmin yksek meclisini, parlamentoyu veyahut iki meclisten yalnz birini tahkir eden kimse cezalandrlr (**), Faizm, devlet - parti - hkmet ayrma yer vermeyen bir dzen eididir. Bu dzende, devletin kiilii ile hkmetin kiii arasnda bir fark yoktur. Bu eit dzenlerde, hkmetin manev kiilii kavramn, devletin manev kiilii eklinde anlamak gerekir. nk faizmin dayand ideolojik bu siyasal temele baldr. Faizmin benimsedii bu kavramn demokratik hukuk devletinde yeri yoktur. nk, devletin temel organlar, biimsel olarak, yasama, yrtme e yarg olarak e ayr(*) Onar, Sddk Sami. dare Hukukunun Umum! Esaslar, 3; Bas, s. 729; Arsel tihan, Anayasa Hukukunun Umumi Esaslar, 1965, s. 363. Balta, Tahsin Bekir, tdare Hukukuna Giri, 1969-70, s. 7. . (**) alayan Muhtar. Trk Ceza Kanunu, 1970, s. 256. 98 lir. Yrtme, ulus adna egemenlik kullanan yetkili organ deildir. Yetkili organlar, yasama ve yargdr. Devleti oluturan organlarn tek balarna manev kiilikleri olamaz (*). Bu kiilik sadece, lke iinde en byk tzel kii olan Devlete zgdr. Kald ki, Anayasada yer alan Yrtme ile, Ceza Yasasnda yer alan hkmet kavramlar arasnda zdelik yoktur. Anayasada yrtme, Cumhurbakan ve Babakandan oluan bir btn olmasna ramen, Trk Ceza Yasasnn koruduu kiilik, sadece, Bakanlar Kurulunundur. Yrtmenin bir paras olan Bakanlar Kuruluna hkmet ad vermek, hi bir Anayasal temele dayanmamaktadr (**).

Bugnk uygulamaya gre, Trk Ceza Yasas, Yrtmenin bir parasn almakta ve bu paraya manev kiilik vermektedir. Cumrturbakan yrtmenin badr ve bu nitelii dolaysiyle, kendisine yaplm hakaretler, Trk Ceza Yasasnn 158 inci maddesiyle cezalandrlmaktadr. Bakanlar Kurulu yelerine yaplacak hakaretler iin de. Ceza Yasasnda zel hkmler bulunmaktadr. Yasann 480 ve 482 nci maddelerinde, hakaret ve svme sular yer almaktadr. Basn yolu ile ilenen sularda, bu maddelerin son fkralar uygulanmaktadr. Bu sular, sfat ve hizmetlerinden dolay resm nitelikteki kiilere kar ilenirse ceza, yasann 273 nc maddesiyle artrlmaktadr. Ceza Yasasnda bu yollar varken, Anayasa Hukuku kavramlarna gre, varlndan sz edilme() Kbal, HUseyin Nail, B. M. Meclisinin Manevi ahsiyeti, 9-12 ubat 1964, Cumhuriyet. (**) 159 uncu maddenin uygulamasnda u karar ilg' ekicidir: Devletin askeri ve emniyet ve muhafaza kuvvetleri deyimleri, TCK'nun 159 uncu maddesinde, devletin btn silhl kuvvetleri anlamna alnmtr. Burada bu kuvvetlerden herbi-rinin btnne, tamamna yaplacak saldrlar, ancak 159 uncu maddenin kapsamna girer. Bu itibarla, bu kuvvetlerden bir ksmn veya belli mensuplarn tahkir ve tezyif 159 uncu maddede yazl crm meydana getirmez (Yargtay 1. Ceza Dairesi, 16.5.1968, 1234/1470). Bakanlar Kurulu ise Yrtmenin tm deildir. 99 yecek kavramlar, su konusu yapmak, ancak yasamzn ve dzenimizin henz faizm anlarndan kurtulamadn karmaktadr: Anayasa baka bir hkmet tanm benimsemekte, ancak Ceza Yasas bir baka hkmet kavramn esas almaktadr. Siyasal kurum ve organlarn tadmlarnda, temel kaynak Anayasadr. Bu durumda, bamsz mahkemeler bir hukuk kuraln yorumlarken, iki seenekle kar karya kalmaktadrlar. Anayasann 8 inci maddesine gre, Anayasa hkmleri, yasama, yrtme ve yarg organlaryla, idare ve kiileri balayan temel hkmlerdir. Savc ve yarglarn, btn hukuk kurallarn, Anayasann temel ilkelerine gre yorumlamalar gerekir. Bu, savc ve yarglara verilen Anayasal grevdir (*). Eer yrrlkteki yasalarn Anayasaya aykr olduklar kansna varlyorsa, konunun Anayasa Mahkemesine gnderilmesi izlenecek tek yoldur. Sonu Hkmetin manev ahsiyeti, Anayasal anlamdan yoksundur. Demokratik lkelerde hkmetlerin manev ahsiyetlerinden sz edilemez (**). Bu kavram, ancak devletin yceletirdii, Faist devletlere zgdr. Anayasamz, ada demokrasi ilkelerini benimsemitir. Bu Anayasa le, tek parti devrinin yasalarn bir arada yaatmak mmkn deildir. Biz, bu antidemokratik nitelikteki yasa maddelerinin, partilerimiz aracl ile kaldrlaca kansnda deiliz. Yarg ve Savclarmzdan beklediimiz byk grevler vardr. Trk Ceza Yasasnn 159 uncu maddesinde yer alan hkmetin manev ahsiyeti kavram Anayasaya aykrdr. Konunun Anayasa Mahkemesine gnderilmesi iin, savc ve yarglar greve aryoruz. (Cumhuriyet - 5 Mart 1971) (*) Sekin Recai, Hukuk Kurallarnn Anayasaya Uygun Torumu, Yargtay Yznc Yldnm Armaan, s. 151. (*> Akg Atf, tleri Hukuk Dergisi, no. 73, s. 1230, Yl: 1951. 100 ANAYASAYI HLL SUU Trk Ceza Yasasnn 146 nc maddesine gre ...Trkiye Cumhuriyeti Tekilt- Esasiye Kanununun tamamn veya bir ksmn tayir ve tebdil veya ilgaya ve bu kanun ile teekkl etmi olan Byk Millet Meclisini iska* ta veya vazifesini yapmaktan men'e cebren teebbs edenler, idam cezasna mahkm olur... Bu madde iki suu kapsamaktadr. Sulardan birincisi, Anayasa dzenini ihll, ikincisi ise, yasama organnn almalarn engellemek ya da bu organ ortadan kaldrmaktr. 1961 Anayasasnn 147 nci maddesinde ise, Anayasa Mahkemesinin grev ve yptl<eri u ekilde tanmlanmaktadr: ...Anayasa ?.'...memesi, kanunlarn ve Trkiye Byk Millet Meclisi itzklerinin Anayasaya uygunluunu denetler... Demek oluyor ki, Anayasay ihll ile, yasalarn Anayasaya uygun olup olmad, hkm ve sonular birbirinden ayr iki konudur. Anayasa Mahkemesinin varl, Anayasay ihll suunun.ilenmesine engel olmamaktadr. Eer, byle bir durum olsayd, Trk Ceza Yasasnn 146 nc maddesinin

kaldrlmas gerekirdi (*). Anayasa Mahkemesi, sadece yasalarn Anayasaya uygun olup olmadn inceler. Oysa, Anayasay ihll. Anayasa dzenine kar bilinli bir siyasal tutumla, ortaya kan bir su eididir. Bir siyasa] iktidar, Anayasa Mahkemesine ramen, Anayasay ihll suu ileyebilir. Bu yazmzda, Anayasay ihll suunun hukuksal zelliklerini inceleyecek ve bugnk iktidarn Anayasa d hukuk ve davranlarn saptamaya alacaz : Yksek Adalet Divan karar 27 Mays 1960 Devrimi ile yklan Demokrat Parti iktidar, Yassada'da kurulan Yksek Adalet Divannca yarglanmtr. 1 sayl geici yasann 6 nc maddesine gre kurulan Yksek Adalet Divan Esas 1960/1 sayl dos(*) zek etin, Siyasal tktidar Dzeni ve Fonksiyonlar Aleyhine Crmler, stanbul, 1967; s. 130. 101 yada Anayasay ihll suunun gerekelerini belirtmitir. Kararda, u ifadeler yer almaktadr: Gerekten Trk Anayasasn tebdil, tayir ve ilga etmek, hadisemizdeki hal bakmndan, ister yukardan, ister aadan gelsin, baz fiil ve tasarruflarla, mevcut Anayasann fiilen tatbik edilmez hale getirilmesi, onun ana prensiplerinin ksmen veya tamamen fiil surette ortadan kaldrlmas, ksaca, hukuk rejim yannda, ona ana izgileri ve karakteri bakmndan z't bir fiil rejimin yaratlmasdr. Demek oluyor ki, sistemli ve kastl olarak, Anayasadaki prensiplerin fiilen ortadan kaldrlmas, yani fiilen Anayasa d bir rejim yaratlmas bahis konusu ise, bu takdirde 146 nc maddedeki su ilenmi demektir.. (*) Kararda, I Vatanda hak ve hrriyetlerinin ortadan kaldrlmas, 2 Yarg organlarnn siyasal gle engellenmesi, 3 Eit seim ilkesinin zedelenmesi, 4 Siyasal denetimin kstlanmas, 5 Tarafsz idare ilkesine uyulmamas, 6 Yasama yetkisinin, yrtme organnn eline gemesi, Anayasay (tayir, tebdil ve ilga) suunun gerekeleri olarak yer almaktadr. Yine kararn 140 ve 141 inci sayfalarnda ise, yarg organ ile yrtme organ arasndaki ilikileri deitirmek, Anayasay ihll suu olarak nitelenmektedir. Karardaki ifadeyi aynen aktaryoruz: ...Devlet reisinin veya teri meclislerin selhi-yetlerini geniletmee veya daraltmaa, bu kuvvetlerden birini ortadan kaldrmaa, yahut icra kuvvetinin halihazr ileyi tarzn deitirmeye, veyahut icra kuvveti ile kaza kuvveti arasndaki mnasebetleri tebdile matuf hareketlerdir ki, devletin anayasasn tayir ve tebdil eklinde mtala edilebilir.., Ceza Yasasnn 146 nc maddesinde, Anayasann cebir yolu ile deitirilmesi art koulmaktadr. Anayasay deitirmek eylemi siyasal iktidardan geldiine gre, ayrca bir baka cebir yolu aramaya gerek yoktur. nk kararda da aka belirtildii gibi, ...Hareket, hkmetten geldiine gre madd cebre lzum yok(*) Yksek Adalet Divan Kararlar, Yassada, 1960-1961; s. 19-24. 102 tur. Escsen, devletin sahip olduu btn cebir vastalar hkmetin elindedir.. Devlet kuvvetleri, Anayasay uygulamak iin deil, Anayasay uygulamamak iin kullanlmakta ise, cebir unsuru gereklemi demektir. nk, Anayasay ihlle, onu tatbik etmemekten daha iyi bir misel bulmak gtr. (*). Ceza Yasasnn koruduu konu, Anayasann sadece biimsel kurallar deil, onun siyasal ve ideolojik karakteridir (**). Anayasann siyasal ve ideolojik karakterini ise, Anayasann bu karakterinin deitirilmesi. Anayasay ihll suudur. Bu deiikliin devlet kuvvetlerini kullanarak yaplm olmas, su kastnn saptanmas iin ayrca bir hukuksal deere sahiptir. Bu cebrin Anayasann iradesi dnda ve hukuka aykr olman gereklidir (*). Dcntay kararlar Anayasann 132 nci maddesine gre ...Yasama ve yrtme organlar ile idare mahkeme kararlarna uymak zorundadr; bu organlar ve idare, mahkeme kararlarn hi bir surette deitiremez ve bunlarn yerine getirilmesini geciktiremez.. Siyasal iktidar, Anayasann bu ak buyruuna ve Ceza Yasasndaki 228, 230, 240 inci maddelerin varlna ramen Dantay kararlarn uygulama-mtr. Ceza Muhakemeleri Usul Yasasnn 154 nc maddesine gre, Cumhuriyet Savclar, bu kararlar yerine getirmeyen devlet memurlar hakknda dorudan doruya dva amalar gerekirken bu ak hukuksal yola da bavurulmu deildir. Anayasann 114 nc maddesinde idarenin hi bir eylem ve ileminin hi bir halde yarg

mercilerinin denetiminin dnda braklamyaca belirtilmektedir. Dantay, kararlarnn uygulanmamas, idarenin yarg yolu ile denetimini kabul eden Anyasal ilkenin ortadan kaldrlmas demektir. Burada devlet kuvvetleri, Anayasa(*) Erem Faruk, Trk Ceza Hukuku, Hususi Hkmler, Ankara, 1968; cilt I, s. 68. () zek, a.g.e.; s. 113. (***) Mamak 1 No.'Iu Skynetim Mahkemesi Karar, s. 42. 103 nn 114 nc ve 132 nci maddelerinin uygulanmas iin deil, uygulanmamas iin kullanlmaktadr. Yarg denetiminin etkilerini ve gvencelerini ortadan kaldran bu eylemin, hukuka ve Anayasaya aykr yollarla srdrlmesi, cebir unsurunun o'umasnda yeterli bir nedendir. nk, devlet kuvvetleri, Anayasann ak iradesine aykr bir fiil rejimin kurulmas iin kullanlmaktadr. Anayasann, egemenlik hakk ile ilgili 4 nc maddesinde, hi kimse ve organ, kayncn Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz denilmektedir. Devlet kuvvetlerinin Anayasa hkmlerinin uygulanmamas iin kullanlmas, aka, kaynan Anayasadan almayan yetkilerin kullanlmas demektir. Bu ise tek bana bir gayrimeruluk nedeni saylr. Yksek Adalet Divan Kararnda belirtildii gibi, bu ekilde mevcut Anayasann fiilen tatbik edilmez hale getirilmesi, onun ana prensiplerinin ksmen veya tamamen ortadan kaldrlmas sz konusu olmaktadr. Yarg denetiminin bu yoldan ortadan kaldrlmas, Anayasann bir ksmn tayir ve tebdil veya ilgas anlamna gelmektedir. Bu. Anayasay ihllin somut rneklerinden biridir. Anayasa Mahkemesi kararlar Anayasann 152 nci maddesine gre. Anayasa Mahkemesi kararlar kesindir. Ve bu kararlar devletin yasama, yrtme ve yarg organlarn, idare makamlarn, gerek ve tzel kiileri balar. Yasama organ, Anayasa Mahkemesinin iptal gerekelerine uymak zorundadr. Anayasa Mahkemesi, Savclar ile ilgili 1234 sayl Yasay iptal etmi, ancak yasama organ, ayn nitelikteki bir maddeyi kabul ederek yrrle sokmutur. Cumhurbakan Cevdet Sunay, 22 ubat 1970 tarihli veto gerekesinde, bu tutumun Anayasay ihll anlamna geldiini belirtmitir. Sunay grn u ekilde zetlemektedir: ...Anayasay saymak ve savunmak grevimin icabn yerine getirmek zere, (Anayasaya aykr) olmaktan baka (Anayasann ihlli) gibi ar bir durum tevlid edebilecei anlalan 1234 sayl Kanunun bir daha grlerek Anayasaya gre tedvin edilmesi lzumunu nemle arzede104 rim. (*) Bu gerekeye ramen yasama organ, yrtme organnn ounluuna dayanarak, Anayasann ihlli anlamna gelen bu yasay yeniden yrrle sokmutur. Milletvekili ve senatrlerin maa ve deneklerine ilikin yasa maddesinin Anayasa Mahkemesince iptali zerine, Siyasal Partiler, Anayasann 82 nci maddesini deitirmek iin teebbslere gemilerdir. Bu durumda da Anayasa Mahkemesinin yargsal denetimi ortadan kaldrlmakta. Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarnda dayand temel ilkeler deitirilmektedir. Maa ve denekler ve siyasa! partilere Hazineden yardm nleyen Anayasa kurallarnn deitirilmesi ve Anayasa Mahkemesinin karar organlarn deitirmek. Yksek Adalet Divan kararnda belirtilen ekilde icra kuvveti ile kaza kuvveti arasndaki mnasebetleri tebdile matuf eylemlerdir. Anayasa deiikliklerinin Anayasada belirtilmi olmas, yasama organlarna, anayasal dengenin deitirilmesi olanam vermez. Bu davranlar, yasama yetkisinin, Anayasann sistemi ve ruhuna kar kullanlmas demektir. Bu yollarla,. Anayasann temel gvencelerinden biri olan anayasal denetim ortadan kaldrlmakta, Adalet Divan kararnda belirtildii gibi, Anayasaya ana izgileri ve karakteri bakmndan zt bir fiil rejim yaratlm olmaktadr. Sonu ok partili dzen, yargsal ve siyasal denetim ile yrtlebilir. Parlamento ii denetim yollar, iktidar partisinin parti ounluu ile nlenmektedir. Meclis aratrmas, soru ve gensoru gibi yollar gerei gibi iletilmemek-tedir. Yargsal denetim ise, yrtme ve yasama organlarnn tutum ve davranlaryla

ortadan kaldrlmaktadr. EEer, Yksek Adalet Divannca verilmi olan kararlar, meru ise, bugnk siyasal iktidarn ve yasama organnn tutum ve davranlar da, aka Trk Ceza Yasasnn 146 nci maddesine girmektedir. Siyasal iktidar bu (*) Keyman Selhattln, Ceza Mahkemesinde Savclk, An kara, 1970; s. .317. 105 maddeler uyarnca kovuturmak, daha ok siyasal bir sorundur. Anayasa ve Ceza Yasas aktr. Bugnk dzenin sorumlular, Anayasay ihll sularndan dolay yarglanmaldrlar. Ancak bizce nemli olan, Trkiye Cumhuriyetinin bamszlna ve Trk halknn insanca yaama savana kar ilenmi sulardr. Anayasay ihll suu, bu sularn yannda hafif kalmaktadr! (Cumhuriyet - 12 Mart 1971) 106 BYKLERE MASALLAR... ANAYASAYI NEME SANATI Son bte grmelerinde ilgin bir gerek akland: Babakan Demirel'in grevi ktye kullanp kullanmadn aratran Hazrlk Komisyonundan nemli bir belge gizlenmitir. Belgenin fotokopileri gazetelerde yaynland. Demek ki, Hazrlk Komisyonu yeterli belgelerle aratrma yapmamtr. Bu belgeyi kim saklamtr ve neden saklamak ihtiyacn duymutur?. Olay, bu noktada, ilgin yorumlara ve gzlemlere almaktadr. Adalet Partisi Mecliste ounlua sahiptir. Bu nedenle, meclis ii denetim aralar ilememektedir. Meclis aratrmas, genel grme ve gensoru nerilen, iktidar partisi ounlunca red olunmaktadr. Siyasal iktidarn denetimi, parti ounluu oylaryla engellenmektedir. Bu koullarda, Demirel'i meclis iinde denetleyerek sonu almak mmkn olmamaktadr. Demire! bunu ok iyi bilmekte ve Bulursunuz 22'y. deitirirsiniz beni demektedir. Bu, ak bir meydan okumadr. Anayasa Mahkemesi, yasama organnn ilemlerini denetlemek iin kurulmutur. Fakat siyasal iktidar. Anayasa Mahkemesinin kararlarna kar direnmektedir. Savclarla ilgili bir yasa Anayasa Mahkemesince iptal edilmitir, ama ayn yasa bir kez daha Meclisten karlmtr. Bunu iptal ettirmek iin yeniden Anayasa Mahkemesine bavurulmutur, ama siyasal iktidar, aradaki sreden faydalanarak diledii atamalar yapabilmektedir. Oysa Cumhurbakan Sunay, bu yasa iin yazd veto ge107 rekesinde bu tutumun Anayasaya aykrlktan kp. Anayasay ihll olacan belirtmitir. Anayasa, parlamenterlerin yeni personel yasasndan sonra zaml maa almalarn engellemektedir. Buna ramen parlamenterler, ilgili yasa maddesi iptal edilinceye kadar zaml maa almlardr. nk Anayasa Mahkemesi kararlar geriye yrmemektedir. Parlamenterler bylece, yasama yetkisini ktye kullanarak haksz kazan salamlardr. Anayasa Mahkemesi iptal karar ile bu Anayasa d kazanc nleyince, siyasal partiler Anaya-6a deiiklii iin imza toplamaya balamlardr. Bir yasa Anayasa Mahkemesince iptal edilecek, yasama meclisi ise toplanacak, iptale esas olan Anayasa maddesini deitirecek. Bu, Anayasaya kar siyasal partilerce yrtlen sistemli ve kastl bir Anayasa suudur Belki yarn Anayasa Mahkemesini kaldrmak iin de imza toplanacaktr. Anayasay inemek, siyasal partilerimizin bir ince zenaat olmutur. Siyasal iktidar, sandktan kt gnden beri yksek mahkemelerin kararlarn dinlememenin bilinli tutumu iindedir. Dantay kararlar uygulanmam, bu yzden hazineden binlerce lira demitir. Oysa Anayasa, yarg kararlarnn geciktirmeksizin uygulanmas gerektiini sylemektedir. Bu hkmn cici demokrasimizde hi bir etkinlii yoktur. Kanun devletine dayanan Demirel ynetimi. Anayasa kurallarn hukuk devletinin gereklerinden saymamaktadr. Hukuk devletiyiz; fakat yarg kararlarn uygulamayz! Kanun devletiyiz; siyasal cinayetlerin katillerini yakalamayz! Eer bir lkede yarg kararlar uygulanmyorsa, yarg denetiminin varlndan sz edilemez. Anayasa hangi hkmleri tarsa tasn, egemenler Anayasay uygulamyor. imdi Anayasa, siyasal partilerin p tenekelerine atlm buruuk ktlar gibidir.

Anayasa Mahkemesinin kararlarna kar kan, Dantay kararlarn dinlemeyen bir iktidarn Anayasann sosyal haklar ve devler blmnn uygulanmasn istemek mmkn mdr? Bu iktidar Anayasay uygulamak iin deil, uygulamamak iin sandktan kmtr. Toprak aa108 iarnn bulunduu bir partiyle toprak reformu yaplabilir L-,? uluslararas sermayeye dayal bir partiyle yer alt ve yer st kaynaklarmz devletletirilebilir mi? 27 Mays dman bir partiyle devrim ilkeleri yrtlebilir mi? Bugnk dzen, anti-kemalist kar devrimin kini ve bilinciyle rgtlenmitir. ' Anayasann hi bir hkm yerine getirilmez. Dantay kararlar dinlenmez. Mebus maalar iin Anayasa deiir, meclis bahesine cami yaplr. Komisyonlardan suistimal belgeleri karlr. Meclis ii ve yarg denetimi yollar kapatlr. Milyonluk krediler, clus bahileri gibi datlr. Genler, iiler kurunlanr, kyller dipiklenir... Yaasn ok partili dzenimiz. Yaasn bizi bugnlere kavuturan byklerimiz. Ve yaasn kapal kaplar ardndaki devrimcilerimiz. (Devrim - 9 Mart 1971, say 72) SAVCILAR. BR DAKKA... Sayn Cumhuriyet Savclar... Bir ounuzla, sank olarak, avukat olarak karlatk. Bazlarnz faklteden tanrm. Bir ksmnzla da dost topluluklarnda karlam, konumuzdur. Durumalar-daki tutumlarnz, grevinizi yerine getirirken takndnz tavrlar ve iddianameleriniz karsnda zaman zaman zntye kaplr; ou kez de sizler adna ac duyarm. nce birlikte unu dnelim. Neden sizlere Cumhuriyet Savclar denmi de, baka grevlilere, rnein, Cumhuriyet Yargc, Cumhuriyet Polisi denmemi? Demek ki, Cumhuriyet ilkelerini korumak ncelikle sizlerin-yasal grevi. Cumhuriyetin niteliklerini Anayasa sralam. Trkiye Cumhuriyeti mill, demokratik, laik ve sosyal hukuk devletidir. Siz, bu niteliklerin bekisisiniz. Gelin yle ak ak konualm: Laiklik ilkesine kar siyasal eylem iinde olan bunca kii, yayn organ ve parti var. Bunlardan hangileri hakknda cidd soruturma yaptnz? Hele siz Ankara savclar. Hi Hacbayram Ca109 misi civarndan gemediniz mi? Orada, 31 Mart ar iinde risaleler hi gznze arpmyor mu? Vatandalar devrimci kan imeye aran gazetelere, bildirilere^ hi rastlamadnz m? ki tane siyas parti, aka hilfet dzeni getirmek istiyorlar. Bunlar hi duymfyor, grmyor musunuz? Sizlere grevinizle ilgili bir eletiri yneldi mi hemen Biz grevimizi yapyoruz. Sadece kanunlar uyguluyoruz diyorsunuz? Acaba yle mi? Kanunlarr uygulayp grevinizi yerine getiriyor musunuz? ster misiniz birka rnek verelim: Ceza Mahkemeleri Usul Kanununun 154 nc maddesi gereince, Dantay kararlarn yerine getirmeyen devlet memurlar hakknda dorudan doruya dva amanz gerekir. Bu size yasa tarafndan verilmi grev. imdiye kadar bunca Dantay karar yerine getirilmedi. Bir teki iin olsun dva amadnz. Aamadnz, nk siyas iktidar byle stiyordu. Demek oluyor ki siz kanunlarr uygulamyorsunuz! Bir ksm kanunlar da yanl uyguluyorsunuz. rnein, Anayasa'nn 22 nci maddesi yrrlkteyken kitap ve-dergi toplamak mmkn deildir. Sizler, brakyorsunuz Anayasa'y. Ceza Usulnn 86 nc maddesini kullanarak, iktidarn holanmad btn yaynlar toplatyorsuuz. Sz amken bir rnek daha verelim: Bilirsiniz Ceza Usulnn 66 nc maddesi gereince tehirinde mazarrat umulan hallerde sizler bilirkii seebiliyorsunuz. Ankara'da yaynlanan bir kitap iin dva ayor, Ankara Ceza Hukuku Profesrleri varken stanbul'dan bilirkii seiyorsunuz. Neden? nk stanbul bilirkiileri istediiniz raporlar yazyorlar. Siz btn fikir sularn tehirinde mazarrat umulan hallere sokuyorsunuz. Durum, son derece' acele karar almay gerektiriyorsa, neden en yakn bilirkiiye bavurmuyorsunuz? Bu bilirkii raporlarna dayanarak kolayca tutuklamak istiyorsunuz. Gerekeniz de bir para garip oluyor. Diyorsunuz ki Su delillerinin kay* bolma tehlikesi olduundan sann tevkifini talep ederim yazl eser elinizdeyse, bu delillerin kaybolmas d~

110 snlr m? Demek, bu konularda da kanuna uymuyorsunuz. stanbul'da Taylan zgr adnda bir renci, polisin gz nnde ldrld. Katil ya polistir ya da grevli polisler grevlerini ihmal ederek katili yakalamamlardr. Her iki durumda da sizin harekete geip dva amanz gerekmez mi? Amadnz. Aamadnz. nk iktidar byle istiyordu. Bir ounuz da Trk-Amerikan Hukukular Derneinde yesiniz. Bilmem imdiye kadar mukayeseli hukuk asndan ka tane hukuk aratrma yaptnz? Yalnz bizim bilebildiimiz, bazlarnzn. Amerika'ya gidip tetkik gezileri yaptnzdr. Artk Amerika bir i politika konusudur. zellikle sizlerin bu tr derneklere girmemeniz gerekirdi. Girdiniz. Ama iinizde hi kuku duymadan bir Amerikan aleyhtar gsterinin dvasnda iddia makamn igal ediyorsunuz. Sanklar hi size gvenebilir mi? Bu smr dzenine kar ktklar iin grevlerinden atlan, srm srm srndrlen arkadalarmz var. Hatt, ldrlen, kurunlanan Cumhuriyet Savclar var. imdi, soruyoruz: onlar m Cumhuriyet savcs, yoksa sizler mi? Hi dndnz m?.. (Devrim - 19 Mays 1970, say 31> YNETCLERMZ... Demokrat Parti yneticilerine siyasal haklarn geri vermek iin yaplan Anayasa deiiklii Anayasa Mahkemesince usulden bozularak geri dnd. Bu demektir ki, siyasal yneticiler, henz kanun yapma nedir, bunu bile renememilerdir!. Oysa af sorunu, siyaslerimizin en ok zerinde durduklar konularn banda gelmekteydi. Her iki byk partide bu konuda atmalar km ve memleket bir asker mdahalenin eiine kadar srklenmiti. te, demokrasimizin vazgeilmez unsuru saylan siyasal partilerimizin mmtaz temsilcileri, bylesine benimse111 dikleri bir konuyu bile usulne uygun olarak yrteme-milerdi!. Bu olay basit bir rastlant deildir. Aka grlmektedir ki, Trkiye bugn, tarihin en yeteneksiz ve beceriksiz siyasal yneticilerinin elindedir. Bu siyasal kadro, kendiliinden ortaya kmamakta, adn demokrasi dediimiz bu ok partili cici rejim, en yeteneksizi, en beceriksizi, yalancy, smrcy ve demogogu i bana getirmektedir. En yeteneksiz yneticilerin seilmesinin sorumluluu da halka ait deildir. n seim rezaletlerinin apak gsterdii zere, seim egemen evrelerin kendi kendilerini semeleri yoluyla yaplmaktadr. Emperyalizmin, smr alan iinde olan hibir az gelimi lkede devrimci ve halk yneticiler sandk yoluyla iktidara gelmi deillerdir. Sandktan, sandn sahibi, egemen evreler kmaktadr. Dzenin bekilerinden dzen deiiklii istemek ve beklemek sosyal kanunlara aykrdr. Bugnk siyasal partilerin ortak amac, sandk oligarisini sonuna kadar savunmaktr. Siyasal kadrolar biimlendiren ve onlara yn veren bu amatr. Dzenin temeli, toprak aalna ve yabanc sermayeye dayanmakta ve yneticilerimiz parlak halk edebiyatna ramen, gerekte bu kar evrelerin etkileriyle seilmektedirler. Dzenin temelleri ile, siyasal yneticiler arasnda ok yakn ve doal bir iliki vardr. Bugn, Trkiye'de, genlik eylemleri ile balayan sosyal uyanlar, siyasal deer yarglarn kknden deitirmektedir. iler ve kyller kendilerine insanca yaama hakk vermeyen bu dzenle atmaya balamlardr. Devlet brokrasisinin bir kesimi Adalet Partisi ynetimine kar isyan iindedir. Devletin memurlar, iktidar, Ana-yasa'ya saygya armaktadr. niversitenin Anayasa'dan yana gleri, siyasal yneticiler ile uzlamaz bir atmaya srklenmitir. Yarglar, cbbeleri ile Bakent'te yry yapacak kadar, bu Anayasa d ynetime kardrlar. Siyasal iktidarn btn eylem ve ilemleri ya usulden ya esastan bozulmaktadr. Savclar, Adalet Bakanlar hakknda dva amakta, Devlet Plnlama rgtnn 112 uzmanlar, yeil all kredi yamasna kar kan bildiriler yaynlamaktadr. Btn bunlar, siyasal kadrolarn, bu bozuk dzeni, ynetemediklerinin ve ynetemiyecekleri-nin kesin kantlardr. Bu dzen, daha doru bir tanmla, bu oligarik yama dzeni artk son gnlerini yaamaktadr.

Trkiye'de devrimci iktidar, halkn iktidar demektir. Yani, toprak aas, ibirliki sermayeci, smrc patron yerine, topraksz kyl, emei ile geinen ii, dar gelirli memurlarn kendi iktidarlarn kurmalar demektir. Aydnlk beyinli devrimci, namuslu uzman, ancak bu ynetimde, halka hizmet olana bulacaktr. Bugn kenara itilmi, kovulmu, elinden tm yetkileri alnm olan rniiiiyeti ve halk devlet memurlar, ancak bir halk ynetiminde, grev yapabileceklerdir. Trkiye'de, an koullarn anlayan hukuku, iktisat, doktor ve mhendis vardr. Btn bunlar, imdi, devlet ynetiminin dnda tutulmaktadr. Bunlarn hepsi, devrimci bir halk iktidarnn zlemini ekmektedirler. Btn bu uzmanlar, aydnlar bilmektedirler ki, beyinlerinin gerek deeri bir devrimci ynetimde anlalacaktr. Salam yrekle ancak halkn hizmetinde allabileceine, en ok bu dzenin kimler iin kurulmu olduunu anlayanlar bilebilirler. Trk halknn gerek temsilcileri, iinin, kylnn ve aydnn oluturduu bir devrimci parti ile iktidarn sainm temellere oturtabilirler. Egemen snflar yerine halkn gr sesi, ancak o zaman duyulabilir... (Devrim - 4 Austos 1970, say 42) SOSYETEDEN NE HABER? Bilmem, sosyete haberlerini okur musunuz?. Bence Boazii yallarndan, Bykada'da dzenlenen partilerden, Uluda kayak evlerinden renebileceiniz gerekleri hi bir toplumcu kitaptan renemezsiniz. Toplumun dayand temeller, en ak biimde sosyete yaants ile ortaya kar. Bakarsnz: Siyasler birbirlerini hrszlklarla 113 F.: 8 sulamlardr. Fakat, Bykada'da, Anadolu kulpte karlkl bri oynamaktadrlar. Dikkat ederseniz: Devletin iki-bin lira maal memurlar, milyonerlerin masasnda kadeh kaldrmaktadrlar. Duyarsnz, devletin yce hizmetlerine km olanlar Musevi tccarlarla kumar partilerine katlin iar. Gndz resm masalarda devlet adna sz syleyenler, geceleri uha masalarda, gayr mslim tccarlara iskambil kd dizerler... Okursunuz: evizzadelerin partisinde yzbin liralk masraf yaplmtr. Misafirler gecenin ge vdktine kadar elenmiler, orkestrann tatl namelerinde en son danslar yapmlardr. Ev sahibesi ve zarif kznn o gece iin diktirdikleri mavi tuvaletler yirmibeer bin liraya mal olmutur. K aylarn svire'de geiren ithaltnn kz, partiye Fransz flrt ile gelmitir. iftler, yanak yanaa dans ederek bir Paris gecesi yaamlardr. Bu arada bir kede, siyasetiler ve diplomatlardan kurulu bir topluluk yurt sorunlar zerinde tartmaktadrlar. Partiye, Vali ve Savc da gelmiler, ev sahibesi kapda misafirlerini karlayarak, zarif bir ev sahibesi rnei vermitir. Bir de hepsinden gzeli, lkokulu svire'de, Ortaokulu Almanya'da, Lise ve niversiteyi ngiltere'de okuyup, u anda Fransa'da doktora yapan bir armatrn olu da havuz banda sosyalizm tartmas yapmakta, ay altnda pastasn yerken Asya Tipi retim Tarz zerinde keskin grler ileri srmektedir... Btn bunlar her gn sosyete stunlarnda izlemek mmkndr. Egemen snflarn, trakl-smokinli, tuvaletli-all, viskili-votkal zarif temsilcileri, Boaz'n serin rzgrlarna kar viskilerini yudumlayarak yorgunluklarn gidermee alrlar. nk, bu toplumda en ok emek veren ve dinlenme hakkna sahip olanlar bunlardr. Yani, ithaltlar, ihracatlar ve komisyoncular! Kumar ky kahvelerinde yasak, sosyete kulplerinde serbesttir. Esrar, stanbul batakhanelerinde zehir, sosyete partilerinde keyiftir. Toplumun yasak bulduu hangi yaant biimi varsa hepsi sosyetenin vazgeilmez alkanlklardr. Trk ekonomisini elinde tutan bir avu mutlu aznlk 114 bylesine bir masal hayat yaamaktadr.. Devletin gerek sahipleri ite bu sosyete stunlarnda boy gsterenlerdir. Devletin temsilcilerini parti binalarnda aramayn. Bunlar, ithaltlar, ihracatlar, montajclar, gmrk komisyoncular, yabanc sermaye bayileri, smrc avukatlar, il soyguncular, afyon kaaklardr. Devletin btn olanaklar bu asalak snf iin harcanmakta ve Trkiye'nin en gzel yerlerinde bunlar saltanat srmektedirler. Si-' yasal iktidarlar deimekte, ancak bu yaant daha da glenmektedir.

Sosyete stunlarndaki isimlere dikkat edin. Bu masal yaantsna hangi devlet memurlar katlmaktadr? Bu memurlarn devlet iindeki etkileri neler olabilir? Milyoner tccarlar ile devlet memurlar arasndaki ilgileri kimler kurmaktadr?. Milyoner tccarlarn, ithaltlarn, ihracatlarn bu arkadalklardan ne gibi karlar olabilir?... Bu tr yaantya katlan devlet memurlar, ka yldr bu grevlerindedirler?. Neden hibir siyasal iktidar bu memurlar yerinden oynatmak istememektedir?.. Bu memurlarn aldklar maa, sosyete yaantsn srdrebilir mi?.. Gerek u: Bu devlet, egemen snflar devletidir. Bu devlette, iinin, kylnn, dar gelirli memurun hayat ve sz hakk yoktur. Ekonomi yabanc sermayenin szcln ve komisyonculuunu yapan bir mutlu aznln elindedir. Devlete hkmeden bu aznlktr. Siyasal partiler, bu aznln emrindedir. Partilerin, perde arkas genel bakanlar, genel sekreterleri ve szcleri bu sermayecilerdir. Devletin ekonomik yaants, sosyete stunlarndc boygsteren bu zevat tarafndan dzenlenmektedir. Sosyete stunlarnn kahramanlar, bu yaanty sadece paa dedelerinden kalan miras ile yrtmemektedirler. Devletin btn bu olanaklar, kredi oyunlar, d ticaret vurgunlar, yabanc sermaye uakl ile, halkn aln terinden sosyete salonlarna aktarlmaktadr. Trk devecileri btn bu olaylar yakndan izlemek zarundadr-jr. Sosyete partilerinin tl perdeleri arkasnda olup bitenler, bu soygun dzeninin birer perdelik oyunlardr. Fa115 kat bu oyunlar, yllarca sahnededir. Dekorlar, aktrler deimekte, ancak sosyete imparatorluu devam etmektedir. Bakalm, hangi gecenin sabahna kadar... (Devrim - PEyll 1970, say 47) EMNYET MDR MERHABA... Ankara Emniyet Mdr brahim Ural, tayin kararnamesini iptal ettirmek iin Dantay'a bavurmu, Dantay da istemi hakl bularak yrtmeyi durdurma karar vermitir. Bu karar zerine, baka illere tayin edilen dier Emniyetiler de Dantay'a bavurmulardr. Ural, Ankara'da, baz milletvekili ve bakanlarn devam ettii kumarhaneleri kapatm ve Ankara'nn nl randevucular ile mcadele etmiti. Ankara Emniyet Mdrnn bu tutumu, siyasal iktidara yakn evreleri tedirgin etmi, sonunda Ural, grevinden alnmtr. ileri Bakan, Ural ile ilgili Dantay kararn duyar duymaz, bu karara uymayacaklarn aka sylemitir. Gazetelerin yazdna gre, Ural, bakanla bir ihtarname ekmi ve bu arada savcla bavurmutur. imdi, bu konunun zerinde durmak gerekir. Emniyet Mdrnn tutumu gerekten, kumarhaneleri ve randevu evlerini sindirmeye yetmitir. Kanunlara saygl bir Emniyet Mdrnn izlemesi gereken yol da budur. Sayn Ura-l bu tutumundan dolay kutlarz. Ancak, Sayn Ural'n dnmesi gereken birok soruna da burada deinmek isteriz : Ankara Emniyet Mdr, ayn zamanda renci eylemlerine kar taknd sert tavrlarla da iktidarn gzne girmiti. On yldr, Ankara ve stanbul'da genlik eylemlerini bastrmakla grevli olan Ural, grevini tam anlam ile yerine getirmi midir?. Bu on yln muhasebesini yapacak deiliz. Sadece u bir iki ylda, ar sac komandolara kar Emniyet Mdr olarak ne yaptm sorarsak acaba sayn Mdr ne gibi bir.cevap verecek116 tir?. Solcu rencilere gsterdii iddetin, ccaba kata birini komandolara gstermitir?. zerk niversitelere girmede saknca grmeyen Ankara Emniyet Mdr, acaba, komandolarn igalindeki renci yurtlarn neden boaltmamtr? Baknz, sayn Emniyet Mdrnn gc, iktidar bakanlarnn devam ettii kumarhaneleri basmaya yetmekte fakat, silhl, dinamitli komandolara uramamakta, belki de uramamaktadr. Devrimci rencilere, Emniyette ikence yapld, dayak atld sylenmekte, bu iddialara kar, ispat edin denilmektedir. Btn delillerin polis elinde olduu bir olayn ispat, nasl yaplr? Sayn Emniyet Mdr, hi olmaz ise, kendi vicdanna kar, hibir devrimci renciye, grevimin banda bulunduum srece ikence yaplmamtr diyebilmekte midir?. Say.') Ural, devrimci rencilerin hangi dzeni deitirmek iin savatklarnn acaba farknda mdr? Kumarhaneler ve randevu evleri bugnk

dzenin sonulandr. Nfus suistimallerinin, kredi yolsuzluklarnn, vergi kaaklnn, beyaz kadn ticaretinin, afyon kaaklnn olaan ilerden sayld bir dzende, kumarhanelere milletvekilleri de gider, bakanlar da. Randevu evleri alr, sefahatin her eidi yaanr. Bunlar, tek balarna alnp spvalacak konular deildir. Bir dzen ya kknden deiir, ya da deimez. Sayn Ural'n savamak iin setii konular, sadece bu soygun dzeninin iki nemsiz sonucudur. Devrimciler ite bu dzeni temelden deitirmek istiyorlar. Emniyet Mdr, bulunduu grevler gerei kimlerin bu tr yolsuzluklar iinde olduklarn bilir. Kimlerin, dviz kaakl yaptn, afyon kaaklnn iinde kimlerin bulunduunu, hangi kudretli ellerin bunlar himaye ettiklerini, altn kaaklna kalkanlar, dviz kaaklnn kimlerce ynetildiini bilir. Bu yolsuzluklarn arkasnda kimler varsa, ite devrimciler bunlarla savamaktadrlar. Sayn Emniyet Mdrnn dosyalar arasnda devrimciler iin tutulmu raporlar bulunmaktadr. Devrimci eylemlere kimlerin girdii, bu devrimcilerin kimlikler! Sayn Ural'ca bilinmektedir. Acaba, hangisinin yreinde halk 117 sevgisi ve devrim inancndan baka dayana vardr?. B soygun dzeni ile, lm gze alarak savaanlara, bu sa-van dnda kalanlar, ancak sayg duyar. Katiller ise kurun skar. Emniyet Mdrne sormak isteriz: Kim hakl?. Yirmi yann baharnda gsn gerici kurunlarna aan yiit devrimciler mi, yoksa, bu yurt dna kmayan, ye-deksubay olmayan, kamu grevlilerine alnmayan devrimciler mi, yoksa, onlar iin fi tutanlar m?. Kim hakl?. Emniyette cereyana balanan, dvlen, byklar yolunan genler mi, yoksa emir kulu polisler mi?. Kim hakl?. Kumarhane sahipleri, randevu evleri patronlar ve bunlarn mterileri mi, yoksa bunlara kar mesleinin gereini yerine get^mi bir Emniyet Mdr m? Sayn Ural. Bu dzen devrimcilere kurun skyor. Siz ise, bu dzenin sadece kk bir blm ile savatnz iin grevinizden alndnz. Bundan sonra, ineyi kendinize, uvaldz bakalarna hatrnz... (Devrim - 15 Eyll 1970, say 48) ZGRLK BAYRAMI Bayramlarda ksknler unutulur. Dinsel bayramlarda ksknler barr, kkler byklerin ellerini perler. Ulusal bayramlarda da, siyasal ayrmlar unutulur, btn yurttalar ulusal amalarda birleirler. Hepimiz bilmekteyiz ki, 27 Mays, Anayasa ve zgrlk bayramdr. Bu bayramda da, gemi anlar; 27 Mays htilli anlatlr. iirler okunur, bandolar alar, gece fener alaylar dzenlenir. Devlet yetkilileri kendi aralarnda bayramlarn kutlayan telgraflar ekerler. Bu bayram ylesine iten kutlarz ki, 27 Mays htillinde ordunun tutuklad siyasetiler bile. Genelkurmay Bakanlarna telgraflar ekmekten kendilerini alamazlar. Bunlar grdke diyorum ki. nmzdeki 27 Mays Bayram daha cokun trenlerle kutlan-sa, 19 Mays Stad'na hep birlikte toplansak, stadn or118 tasna devlet bykleri otursa, arkalarnda da genel mdrler, savclar, emniyet mdrleri, zel teebbs erbab yer alsalar. Stadn bir blmnde devrimciler otursa, tarafsz aydnlar da kale arkalarna geseler. Hepimiz 27 Mays, demokrasi ve ak rejim taraftar deil miyiz?. yleyse ak ak konusak. Bu toplanty, yerli ve yabanc basn izlese, radyolar, televizyonlar canl yayn yapsalar. nce Babakan Demirel'e sorsak : Sayn Babakan. Bamszlk ne demek, Atatrklk ne demek ve acaba sizce 27 Mays htillinin sebepleri nelerdir?... Gazeteciler harl huni not tutsalar, fllar yanp yanp snse, televizyon bir Demirel'i, bir de soru soran gsterse. Demirel anlatsa: Trkiye'nin bamsz olduunu, kimsenin bunun aksini ispatlamaya gc yetmiyeceini sylese. Bir emekli Kurmay Albay kalksa, Trkiye'deki Amerikan slerini anlatsa. Bir tabi senatr ikili anlamalar aklasa. Bir petrol mhendisi, petrol ve maden smrsnden sz etse. Bir iktisat, yabanc sermaye sorununu ele alsa. Arka arkaya sorular sorulsa. Neden dense. Nasl dense. Gazeteciler harl harl not tutsa, fllar yanp yanp snse. Televizyon, bir soru soran, bir de Demirel'i gsterse...

Bu tr sorular bittikten sonra bir devrimci gen kalksa, Babakana, ileri Bakanna, Savclara ve Emniyet Mdrlerine sorsa : Taylan zgr'n, Vedat Demirciolu'nun, Mehmet Ali Ayta'n katilleri neden bulunmad. Bu katiller kimlerdir ve bunlar gizleyenler hangi, siyas makamlarda oturmaktadrlar?... Savclar, Emniyet Mdrleri bir bir kalkp sorular ce-vaplandrsalar; Emniyet Mdrleri siyasetileri sulasalar. Biz emir kuluyduk. Onlar emrettiler, biz de bu emirleri yerine getirmitik deseler. Polis efleri, genlerin aralarna soktuklar ajanlarn adlarn aklasalar. Gazeteciler harl harl not tutsalar, fllar yanp yanp snse, televizyon bir soru "soran, bir de cevap vereni gsterse... Yabanc sermaye sorunu enine boyuna tartlsa. Kre119 diler bir bir aklansa. Haksz kredi alan, kardeler, oul lar ve damatlar eletirilse. Bu kredileri veren Banka Mdrleri dinlense. Suistimallere karan genel mdrler konusa. Gizli anlamalar, pazarlklar sz konusu edilse. Kim ne biliyorsa, aklasa, konusa, sulasa. Siyasal iktidara yakn byk brokratlar, banka idare meclisi yeleri sorulan sorular cevaplandrsalar. Gazeteciler harl harl not tutsa, fllar yanp yanp snse, televizyonlar bir soru soran, bir de cevap vereni gsterse. Bayram bayram olmal. iirler okunmal, bandolar alnmal, sylevler verilmeli, gece fener alaylar dzenlenmeli. Gnl ister ki, bir dahaki 27 Mays byle olmal... (Devrim - 17 Kasm 1970, say 5i) CERCLE D'ORENTDAN ANADOLU KULBNE... Cercle d'Orient, Osmanl mparatorluu'nun son gnlerinde siyasetilerin topland bir kulbn addr. Srmal Osmanl Paalar, devrin nde gelen siyasetileri, yazarlar bu kulpte bir araya gelerek siyas ve edeb sohbetlere katlrlard. Vahdettin devrinin satlk paalar, Merutiyetin yozlam siyasetileri, ttihatlar, tilflar, burada "kahvelerini yudumlarlarken, mparatorluun sadece kendilerince temsil edildiini sanrlard. Bat emperyalizmi, d borlar, Dyn-u Umumiye umurlarnda bile deildi. Her gn, ttihat-tilf ekimeleri, kiisel atmalar en ateli ekillerde srp giderdi. Bu tartmalardan sonra da, yarin dudandan getirilen bir katre karanfilden ya da gnllerini saran bir feti ar-pare1iden sz eden iirler okunur; arklar sylenirdi. Salonun bir kesinde ya da zevkle denmi bir masann banda yabanc elilerle devrin siyasetileri babaa konuurlard. Anadolu ihtilli bu salonda eletirilir, Dyn-u Umumiye ktipleri, Mandaclar Mustafa Kemalcilere burada kar karlard. Bugn de siyasetilerimiz ve devlet byklerimiz bir 120 kulpte toplanr, yemek yer, iki ier ve kumar oynarlar. Taradan gelip. Bakent siyas kulislerine karanlar, An-kara'ya geldikten bir sre sonra bu kulpte arz endam eyleyip, memleketin nl kiileri arasna katlrlar. Lcivert elbiseli iktidar siyasetileri yksek sesle geerler. Genel Mdrler, Mstearlar, adamlar, besleme bas-nn ylk kalemleri, soygun dzeninin bayku avukatlar bu tr kulplerin ba mterileridir. Buralarda Mill Koalisyonlar hi yklmamacasna kurulmutur. ktidar-mu-halefet, ortann sa - ortann solu, bu kulpte -karde gibi yaarlar. Masalardan masalara siyas nkteler dolar. Kiisel ekimelerin, sen-ben kavgasnn gerek kulisleri burasdr. Fakat btn bunlar, kendi aralarndaki i dayanmay nlemez. Kap alr Feyziolu gelir yannda birka politika demirba, glmseyerek ieri girerler. Masalardan selmlar datlr. Bakanlar yanlarnda be alt milletvekili ile oturur, kabine ii ekimeleri konuurlar. Saat dokuza doru zaman zaman smet Paa gelir bri oynar. Paa arada siyas hasmlarna taklr. Paa'nn syledii szler o gnn konusu olur. Yemek masasndan yle bir salona bakan siyaseti, Trk halknn temsilcilerini kendileriymi sanr. yle ya. ite muhalefet, ite nl adamlar. Kim var bunlardan baka Trkiye'yi ynetecek?. Onlar deil mi memleketin sahipleri?. Bu kulbn ad da Anadolu Kulbdr. Cercle d'Orient, stanbul'dan Ankara'ya tanmtr. Devir deimitir. Devlet deimitir. Amma, devletin temsilcileri,

ok partili hayatn nimetleri ile Cercle d'Orient'dan kalkp, Anadolu Kulbne gelmilerdir. Devletin siyasal yapsn, siyasal partilerin kkenlerini, Anayasa dzeninin geleceini anlamak iin byk teorilere gerek yoktur. Bir akam zeri Anadolu Kulbne urayn: Orada bu devlete sahip kanlar masalarnn banda greceksiniz. ok partili faizmin deimez siyasetileri bu kulpte, mumyalar mzesinin heykelleri gibi dizilmilerdir. Bunlar kendilerinin dndaki hibir siyasal gce inanmazlar. Yurt sorunlar bunlarla balar ve bunlarla biter. Bu kulp, kapsnda nbetiler bekleyen saraylar gibi, halkn zdraplanna kulak 121 tkayan bir ortaa atosudur. Memleket buradan ynetilir. Yakup Kadri, nl Sadom ve Gomore romannda Mtareke stanbul'unu anlatrken Bat emperyalizmi l. mn stanbul'a aktmt diyordu. Bir siyasal knt Osmanl Imparatorluu'nu silip sprmt. Trkiye, tp. ki Osmanl mparatorluumun son zamanlardaki gibi, bir kntnn toz bulutu iindedir. Tek kurtulu yolu, mmkn olan devrimci admn bir an nce atlmasna baldr. Kurtulu Sava Cercle- d.Orienta adm atmam boz kalpakl Kuvayi Millyecilerce kazanld. Devrimciler! Yarn tarih bu gnleri yazacak. Atlacak ilk devrimci adm iin eylem birliinde toplanalm. Aramzdaki atmalar unutalm. Halk yol istiyor, okul istiyor, hastahane istiyor. Smrclere, Anadolu Kulpcierine, Yahya Hanclara kar bir eylemde rgtlenelim. (Devrim - 8 Aralk 1970, say 60) YAHYA HAN'IN ERBETS Feyziolu Bahelievler'deki iki katl evinin st katnda kendisine gnderilen gizli raporlar inceliyordu. lerinde tam kendisinin istedii gibi kullanacaklar vard. Gzlnn camlarn silerken keyifli keyifli glmsedi. ler istedii gibi geliiyordu. nmzdeki gnler ok nemliydi. Eline geen her frsat deerlendirmeliydi. Gzln takarak nndeki dosyaya eildi. Bu arada telefon uzun uzun almaya balad. Feyziolu, aa kattaki telefona doru kotu. Telefon salonun ortasndayd ve telefonun bulunduu yere ssl bir ayna yerletirilmiti. Feyziolu bir yandan telefonla gryor, te yandan da aynada kendisini seyrediyordu. Yz birdenbire ciddileti. Estafurullah, nasl tensip buyururlarsa, rica-ederim, emredersiniz, Evet, evet gibi kesik cevaplar veriyordu. Yzndeki ciddiyet dald, bir sre sonra yeniden glmseyerek konuuyordu: Tabii ki birtakm zorluklar var. Telefondaki ses, beyanlarna ve konumala122 rina dikkat etmesini istiyor, Feyziolu da bu uyary olumlu karlar gzkyordu: Efendim, her yerde adamlar var. Baz konular biliyorlar. Birka dakika kardaki sesi dinledi, sonra, Dikkat ederim. Evet, imdilik istediiniz gibi davranrz. Feyziolu, En ksa zamanda grelim diyerek telefonu kapatt. Bjr sre kendi kendine dnd. Sonra ban kaldrarak aynaya bakt. Evet neyi eksikti. Hafife glmseyerek Babakan Turhan Feyziolu diye mrldand. Televizyonun tam karsndaki geni koltua oturarak arkasna yasland. Hakl deil miydi? Kim babakanla kendisinden daha lykt?. Gelmi gemi btn politikaclar dnd: Menderes, nn, Demire!... Hangisinden ne eksii vard. Sonra, Ecevit'i. Erim'i, Satr' dnd. Kendisi varken, partiyi Ecevit'e teslim etmilerdi. Nankr parti! Bundan sonra kim babakan olurdu?. Boz-beyli mi? Yok kendisi Bozbeyli'den daha stnd. a-layangil mi?... Olamaz. Kendisi profesrd. politikada tecrbesi vard. Blkba'ya, Trke'e nem vermiyordu. Bunca yl, al abala profesr ol, ondan sonra da Gven Partisi gibi bir partinin Genel Bakanl ile yetin. Olacak i miydi? Daha byk makamlara lykt. Siyas hayatnda byk hatalar da yapmam deildi, Eer, politikaya 27 Maystan sonra atlsayd, imdi Adalet Partisi Genel Bakan ve Babakand. Bir zamanlar ilericilik yapmt. Hele ihtillden sonra gelien dnce akmlarna sahip karak, genliin ve ordunun gzne girecekti. Bu arada sosyalistlerle konuur, Halk Partii'ne Sosyalist Kltr Dernei kuran eski plnclar alabilmek iin ikna edici konumalar yapard. MDO adl gizli rgtle de ibirlii yapmay ihmal etmezdi. Mecliste hi ilgisi yokken ty bitmemi yetimlerden sz eden gz yaartc konumalarla ortal kartrrd. Kendi kendine, Yahu demek byle devam etseydi, imdi

sosyalistleri savunacaktm diye mrldand. imdiki grevi ok iyiydi. Kendisine baz yetkililer tam zamannda uyarma yapmlard. O, kkrtc muhalefet ve basiretsiz hkmet konularn ileye ileye, birtakm devlet yetkililerinin gzne girmeli 123 ve kiiliini kabul ettirmeliydi. Trkiye bir sinyal buhrana srkleniyordu. Kendisine de grev verilebilirdi. Baz devlet yetkilileri Yahya Han Forml denilen bir faist ynetimi kurma abasndaydlar. Feyzioiu bunlarla temas etti. te, babakanla giden yol ldamaa balamt. Bundan sonra sesini titrete titrete, Emperyalizmin kzlna da, petrol renginde olanna da karyz, ne komnizmin ne de faizmin esiriyiz. Politbrolarn deil, demokrasinin emrindeyiz ya da ne a hrlerin, ne de tok esirlerin diye balayan konumalarla kamu oyunun dikkatini ekecek, yabanc sermaye, i adamlarna, toprak aalarna gven verecekti. Demirel grevini yapamyordu. Solcular aztmlard. Feyzioiu bu memleketi sokakta bulmamt. Elbette devlete sahip kacakt. Arada, kapitalist deil, hr teebbsyz diyecek kadar cehalet ukurlarna dyordu amma, bereket versin, evresi bir kere onu kltrl olarak tanmt. Kendisi de bilirdi; kltrl tannmas, evresinin kltrszlnden domaktayd. Bir devrimciyle imdiye kadar bilimsel bir tartmaya girdiini duyan ve bilen yoktu. Byle bir karlama oldu mu Komnizm, Mao, Stalin, Politburo, kkrtclk gibi kelimeleri bir aktr ustal ile sralard. Amma, ne olursa olsun, babakan olmalyd. Haketmiti. Babakan olmalyd, babakan olmalyd, babakan olmalyd!... Feyzioiu. Sen siyas hayata bir niversite krssnden Nabza gre erbet veren mnevverlerden olmaynz diyerek baladn. Ne kadar yalanlarsan yalanla, bur gn, faist bir dzen kurmak iin Yahva Han erbetilii yapyorsun. Sen bir halk dmansn. Sen, iilerin, kyllerin, genlerin dmansn. Gvendiin dalara kar yaacak ve bir gn btn yaptklarnn hesabn vereceksin. (Devrim - 22 Aralk 1970) BYKLERE MASALLAR Evvel zaman iinde, kalbur saman iinde, ben nine124 min beiini tngr mngr sallarm iken, adna Osmanl mparatorluu denilen bir devletin banda yabanclarla ibirlii yapm bir sultan ve bir de onun sadrzam Damat Ferit Paa varm. Bunlarn etrafnda da, bir sr srmal paa bulunurmu. Padiah her azn atnda Evet efendim; hakk- liniz var efendim derlermi. Bu paa-iann hibiri savaa girmemi, ama srma stne srma, rtbe stne rtbe almlar. Bu paalarn evleri varm, yallar konaklar varm. Gn olmu, gk grlemi, gk atlam Kemal Paa derler bir yiit kii km demi ki: Ey satlmlar, alaklar, namussuzlar, sizler kimlerin paalarsnz? Sonra atlam bir eski vapura gelmi Anadolu'yaAnadolu'da insanlar am, plakm, yoksulmu. Kemal Popa satlk sultan, sadrazam, paalar dnm, bir de Anadolu'daki insanlar. Sonra karm stnden Sultann srmalarn, geirmi kafasna bir boz kalpak. Demi ki, Yiit olan halknn yanna, Ankara'da toplanm bir ta binada yiitler. stanbul'dan gelen subaylar, Sensin kumandan demiler Kemal Paa'ya; nnde saf saf olmular. stiklli tam demi Kemal Paa, sonra gzleri akmak akmak Ya istikll, ya lm demi. Yrm dmanin stne. O srada stanbul'da beyler konuurlarm: Bu gk gzl Paa boleviktir, padiahmz efendimize kardr. Hemen ordular dzenlemi Sultan, bana da Anzavur adl bir ekyay geirmi. Anzavur gide dursun Kemal Pa-a'nn . zerine, stanbul'da ngiliz Muhipler Cemiyeti kurmu Padiah. Yannda da sadrazam ve satlk paalar. Demi ki, ite medeniyet, ite dostluk. Balolar verilmi ngiliz subaylarna. ngilizce-Franszca konuan cici bayanlar vals yapmlar igalcilerin balolarnda. O sra Kemal Paa; harbe gidermi dman stne. Uyku nedir bilmezmi. Korku nedir ^bilmezmi. Biz zaval bir halkz diye ha babam ekermi klc. Yannda paalar varm Kemal Paa'nn, yiit, namuslu, korkusuz... stanbul'daki paalar dnmler demiler ki, bu Sar Paa burada kalsayd; padiaha damat olsayd bir de Harbiye Nezaretine Nazr olur, hizmet ederdi, padiah

125 efendilerine. ok dostlar gelmi Kemal Paa'rn yanna. Yapma, etme demiler. Kemal Paa dinler mi?... Nuh demi Peygamber dememi. nk Kemal Paa inanm bir kez. Ben demi, Sultann satlk Paas deilim. Ben halkmn subayym. Sonra lanet etmi stanbul'dakilere. O sra bir de Krt Nemrut, Mustafa Divan kurmu Sultan, Nemrut Mustafa, bir insafsz, bir gaddar cellt-m. Danrm Padiahn paalarna, dayarm cezay Kuvayi Milliyetilerin zerine. Amma korkmam ki Kuvayi Milliyetiler. Bsbtn birlemiler, bsbtn keskinle-miler. Biz demiler, Halkn Ordusuyuz, Kemal Paa bizim bamz. stanbul'dan kaan komu Ankara'ya asker elbiselerivi*: saf saf olmular Kemal Paa'nn yannda. Somu hep birlikte konumular, sonra hep birlikte plnlar yapmlar; sonra yiit Anadolu halkyla koturmular atlarn. Korkmamlar. Bize mi kald dememiler. Sonunda bizi asarlar diye ^nmemiler. Erkek olan dnmez er meydanndan demiler. Bir gl bir gl olmular ki, ne Padiah fermanlar, ne Anzavur ordular, ne de Yunann, ngilizin, Franszn ordusu bana'msn dememi. Sultann srmal Paalar stanbul'da bekler durur-larm. Bazlar da rtbe alrm ihanetleri iin. Padiahn srmalar yetmemi, bir de yabanclarn irketlerine ortak olmu bu satlk paalar. ngilizler tnel mi aacaklar, arac olmular. ngilizler madenleri mi istiyorlar, hemen gidip Padiahtan izin karmlar. hanetleri ve korkulan bym de hanlarna konaklarna smam. Kemal Paa gidiyormu dman stne. Gece yok gndz yok. Elindeki silh da yetmezmi Kemal Paa'nn. Brakr m Anadolu halk insan tek bana. Gemiler ekicin bana. Kamalar yaplm, kllar yaplm. Kemal Paa hep kendi halknn silhlarna gvenmi. Bir gn dememi ki yabanclarn silhlarn alp; bu silhlara hkmeden paalar olalm. Halkna gvenmi, iisine kylsne gvenmi. Kemal Paa girmi bir eyll gn zmir'e. Yerle bir olmular istanbul Paalar. Sonra tarih yazm; Vahdettin haindir... Damat Ferit satlktr... Paalar uaktr... Ve 126 Ik unutur mu Kemal Paa'sn, sylemi tabii trks-h- Askerinle bin yaa Mustafa Kemal Paa, salla bayd dman stne, soldan saa salla bayra dman stU0 '" (Devrim - 5 Ocak 1971, say 64) CUMHURYET SAVUNMAK... Demirel, son zamanlarda sk sk Cumhuriyeti korumaktan sz etmektedir. Yaknda btn sularndan dolay yarglanacak olan iileri Bakan Menteeolu ise. son eylemlerin Cumhuriyeti ykmaya yneldiini tekrarlamaktadr. ktidarn, irili ufakl btn szcleri az birlii ile Cumhuriyeti koruduklarndan sz etmektedirler. Anlalan siyaset sahnesine yeni bir kavram karlmaktadr. Mantk son derece basit: Adalet Partisi iktidardadr. Fakat bu iktidar ykmak iin birtakm eylemler srdrlmektedir. yleyse bu eylemlerin amac Cumhuriyeti ykmaktr. Btn demokrasiciler, btn milliyetiler Cumhuriyeti korumaldrlar. birliki iktidar byle buyuruyor. Anayasa bu iktidarn Anayasas mdr?. Cumhuriyet bu iktidarn Cumhuriyeti midir? Bu devlet, Kemalist Cumhuriyet ilkeleri ile mi ynetilmektedir? Kimdir bu Cumhuriyeti koruyanlar ve kime kar korumaktadrlar? Trk ekonomisi uluslararas sermayenin ahtapot kollar arasndadr. Yabanc sermaye imparatorluu Trk ekonomisini ynetmektedir. Petrolmz, madenimiz zerine yabanc sermaye diktatoryas kurulmutur. kili antlamalar, Anayasaya aykr biimde uygulanmakta ve bu antlamalarla ulusal egemenliimiz kstlanmaktadr. Bu koullarda mill devletten ve bu milllie dayal Cumhuriyetten sz edilmektedir. Bizim inandmz Cumhuriyet, yabanc sermayeye kardr. Demirel'in Cumhuriyeti ise yabanc sermayeden yanadr. Anayasann Cumhuriyeti ise, tam bamszla dayaldr. Demirel'in Cumhuriyettir diye savunduu dzen, yabanc sermaye Cumhuriyetidir. Bu 127 Cumhuriyetin he Anayasada, ne de bu Anayasann dayand ulusal devlet anlaynda yeri yoktur. Ulusal dev-Jetin Kemalist Cumhuriyetine kar, uluslararas sermaye, nin karlar savunulmaktadr.

Anayasa demokratik Cumhuriyet ilkesini benimsemitir. ilere, kyllere ve,devrimci aydnlara, kurunla, po-lis copuyla ve kelepeyle kar koyan bir iktidar, demokratik Cumhuriyetin iktidar deildir. Demirel ynetimi ben, yabanc sermayenin ve toprak aalarnn iktidarym de-memekte, savunduu snflarn kar dzenini Cumhuriyeti savunmak eklinde nitelemektedir. Bu Cumhuriyet, topraksz kyllerin mi yoksa toprak aalarnn m Cumhuriyetidir?. Bu Cumhuriyet yer altnda alan iilerin mi yoksa, usulsz kredilerle milyonlar vuran patronlarn m Cumhuriyetidir?. Anayasa devlet alanlarn insanca yaayaca dzeni kurar diyor. Iksz kylerin, hasta-tanesiz ilelerin bulunduu bir lkede, Demirel kimin karlarnn adna Cumhuriyettir demektedir?. Cumhuriyet, insanlar a brakmann, devrimcileri kurunlamann zgrln m vermektedir iktidarlara?. Anayasa lik Cumhuriyetten sz etmektedir. mam-Hatip Okullarnn, izinsiz Kur'n Kurslarnn, din smrcs siyasetilerin bulunduu bir lkede, bu iktidar lik Cumhuriyeti savunuyor demek mmkn mdr? Bu iktidarn bir aya din smrsne dayanmaktadr. Ekonomik smr, dinsel duygularn okanmas ile srdrlmektedir. Demirel'in Cumhuriyettir diye savunduu dzen, din smrclerinin zgrlkleridir. Semenlere dindar grnmek iin Meclis bahesine cami yapld gnleri yaamaktayz. Demirel'in Cumhuriyeti ile, Anayasann lik Cumhuriyeti ayr kavramlardr ve biri tekinin tersidir. Bu lik Cumhuriyet Demirel ynetimince savunulmaz; ancak Demirel dzenine kar savunulur. Mason Localarndan Kur'n Kurslarna kadar her trl karanlkta dolaanlarn lik Cumhuriyeti korumaya haklar yoktur. Anayasa sosyal devlet anlayna dayanmaktadr. Sosyal devlette, snflar aras denge temel amatr. Bir yanda yoksullarn dzeni, te yanda Mrd ellefyan128 larn, Hac Ali Demirellerin kredi dnyalar. Demirel'in savunduu Cumhuriyet, Mrd ellefyanlarn, Hac Ali De-mireerin Cumhuriyetidir. Bu Cumhuriyet, smrclere kar demokratik, smrlene kar diktatrlktr. Trkiye Cumhuriyeti, ulusu, halk ve Kemalist olmak zorundadr. Ve olacaktr. Bugnk dzen, uluslararas sermaye ve toprak aalna dayaldr, Demirel'in savunduu dzen, Anayasann, demokratik, sosyal, hukuk devletinin mill Cumhuriyeti deildir. Biz Kemalist devletin Cumhuriyetini savunuyoruz. Cumhuriyet ncesi Damat Ferit ynetimi neyse, bugnk Demirel ynetimi de odur. Devrimcilerin ilk ulusal grevleri bu Kemalist Cumhuriyeti korumaktadr. Mustafa Kemal Cumhuriyetileri grev bana... (Devrim - 2 Mart 1971, say 71) NHAT ERM, ALLAH KERM... Geen hafta radyo haberleri, sabah akam Kocaeli bamsz milletvekili Nihat Erim'in yeni bakanlarndan sz etmekteydi. Erim, bir gn iinde bamsz oluvermi ve byk paalarca hkmeti kurmakla grevlendirilmiti. 12 Mart muhtras Parlamento ve iktidar Cumhuriyeti tehlikeye drmekle sulanm, ancak bu suun san olan Parlamentoya kuvvetli ve inandrc bir hkmet kurma grevi verilmiti. Bu aka dan fare do-urmasyd ve kanser hastal aspirinle tedavi edilmek istenmekteydi! Byk paalar byle bir zm yolu nermilerdir. Hep birlikte bu zm yolunun hangi kmazlarla karlaacan izleyeceiz. Sanrz ki, nce hkmet yeleri arasnda bir atma balayacak ve bu atma almalar aksatacaktr. Hkmet iinde byle bir atma_k-masa bile. hkmet ile parlamento ksa sre iinde kar karya gelecektir. nk bu partilerle hibir kkl reform yapma olana yoktur. Bu atma bir sre sonra 129 F.: 9 uzlamaz koullara srklenecek ve eninde sonunda 12 Mart muhtarsnn 3 nc maddesi gereince ordu ynetimi dorudan doruya zerine alacaktr. Bu durumda da, son emeklilik ileminin nedenlerini aklamak gleecektir. Geen sre iinde, tpk Amiral Sezai Orkunt'un aklamasnda olduu gibi, byk paalar eitli olay, haber ve yorumlarla ypratlGcaktr. Siyasal partiler ise gelecek seimlerde sandalye saylarn arttrabilmek iin orduyu ve byk paalar ypratma yollarna bavuracaklardr. 27 Mays htilali Demokrat Parti milletvekillerinin tmn yarglam ve yklmaz sanlan bir

babakan ve iki bakan ipe ekmiti. Bu, siyasetiler iin ders olmad. Adalet Partisi 1961 seimlerini gzlerimin iine bakn ne demek istediini anlarsnz diyen siyasetilerle kazand. Bundan sonra ne yuvarlak masalar, ne ihtill protokolleri Adalet Partisi'nin sandktan kmasna engel olamad. Menderes'in kefeni Adalet Partisine bayrak olmutu! imdi, Yassada kararlarnn nleyemediini, 12 Mart muhtras ile elde etmeye almaktayz. Partiler, bu kez de seim kazanmak iin orduyu ve byk paalar ypratacaklardr. Hele, 12 Mart muhtrasndan sonra emekli olan subaylara her trl saldr yaplacak, bu subaylarn komnist olduklar yaylacaktr. imdiden bu abalar aka basnn satlk stunlarnda isteri nbetleri geirmektedirler. Acaba bu partiler, imdiye kadar neden Anayasadaki reformlar Atatrk bir anlayla ele almamlardr? Bu sadece bir unutkanlk sonucu mudur? Yoksa, bunun sosyal nedenleri var mdr? imdi, sanrz ki, byk paalardan Nihat Erim'e, Nihat Erim'den Bakanlar Kuruluna giren partisiz bakanlara kadar herkes bu sorunlarn cevaplarn bulmak zorundadr. Yoksa Nihat Erim, Allah Ker-m tutumu ancak bir idareyi maslahatlk tr olarak kalabilir. nk bu siyasal partilerle devrim yapmak, deveye hendek atlatmaktan da g bir itir. Trk siyasal hayatnn tabiat eyas, bu partilerle devrim yap-lamyacam iki kere iki drt edercesine ispatlamtr. Devrim, ancak bu partilere kar yaplr. 130. Bir eli devlet kesesinde kredi yamalarnda dolaan; teki eli devrimcilerin kanna bulanm Demirel ynetimi eer Erim'e yardm etmezse, kuvvetli ve inandrc hkmet kurulamayacak ve reformlar Atatrk bir anlayla ele alnmayacak! Byk paalardan ve Nihat Erim'den zr dileyerek syleyelim ki, eer bu ynetim gcn Demirel'in insafndan ve vatanperverliinden alacaksa, bizim bu ynetime devrimci demeye dilimiz varmaz. Uluslararas kapitalizmin ellerine teslim edilen madenlerimizin ve petrolmzn hesab sorulmadan, kredi yamalarmn hrszlar kelepelenmeden, devrimcilerin katilleri bulunmadan hangi Atatrkln inandrc ynetimi kurulmaktadr? Biz bu dzenin sulularndan yarnki dzenin kurulmasn bekleyenlerden deiliz. Yolumuz ulusal kurtulu yoludur. Bu yol, Mustafa Kemal'in devrimci aydnl ile l sldr. Partilere ve siyasetilere inanmyoruz. Akas biz bu ynetime gven oyu vermiyoruz! (Devrim - 30 Mart lSIl, say 75) ZORAK NKH Kocaeli Bamsz milletvekili Nihat Erim tarafndan kurulan reform hkmeti gecen, hafta gven oyu ald. Adalet Partisi, Halk Partisi ve Gven Partisi hkmetin ba destekisi oldular. imdi aka bir mHl koalisyon hkmeti ile kar karyayz. Sanrz bu gven oylamas da Trk demokrasi tarihinin ibret belgelerinden biri olacaktr. 12 Mart muhtras, Cumhuriyetin geleceini tehlikeye dren Parlamento ve iktidara kar yaplm bir asker mdahaledir. Bu mdahaleyi, Anayasann herhangi bir maddesine ya da Hizmet Kanununun 35 inci maddesine dayamak mmkn deildir. htill bir fiil [ktidar yaratr; bu fiil iktidar bir sre sonra kendi hakllk nedenlerini birlikte getirir. Eski dzenin hukuk kural131 lan ile yeni dzenin merutiyet temelleri atlmaz. 12 Mart asker mdahalesinin ykt Demirel iktidar. Anayasaya ve hukuk d tutum ve davranlaryla meruiyetini yitirmi; Parlamento ile birlikte Cumhuriyetin geleceini ar bir tehlikeye drmt. Sabk ve Sakt iktidarn Anayasay ihll sular yannda, lkenin bamszln uluslararas kapitalizmin ahtapot kollarna teslim etmi; bu soygun dzenine kar kan devrimcileri birer birer ldrmt. Byk yolsuzluklar her gn gazete stunlarnda sergilenmi, buna kar ibirliki dzenin Amerikanc Babakan bulun 226 oyu drn demiti. Sakt iktidar bununla da yetinmedi; genlik ile orduyu kar karya getirebilmek iin her trl oyuna bavurdu. Devrimci rencilerin, hak arayan iilerin karsna, yasalara aykr olarak Ordu birliklerini kartt. Mill Gvenlik Kurulunu kendi yannda gsterebilmek iin trl-eitli siyas oyunlar evirdi. stei, 27 Mays Devrimini yapan ordu ve genlii kar karya getirmekti.

imdi ordu iindeki Atatrk tepki, 12 Mart muhtras ile geici zm yoluna balanm bulunuyor. Ordunun gz bebei subaylar, bu geici zm yolu iin emekliye sevk edilmitir ve bu kararlar Cumhuriyeti tehlikeye, dren Babakan ve Bakanlar imzalamlardr. Bu Atatrk subaylara en byk hakaret emekliye sevk kararlarnda aibeli iktidarn imzalarnn bulunmasdr. 12 Marttan bu yana olaylar dnnz. nce herkeste bir aknlk bagsterdi. Demokrasi tehlikeye d: serse, ii snfn sokaa dkeriz diyen Sar sendikaclar rgt, muhtrann ilk destekisi oldu. Sonra basnn yozlam kalemleri emekli edilen subaylarn komnist olduklarn yazdlar. Demirel, demokrasi kahraman olarak sylevler verdi. Trk milletinin makus talihi smet Paa, yine siyasal oyunlarn ba aktrln zerine ald. Yahya Han tezghtar Feyziolu, Demirel ve ismet Paa ile erbetilik grevine devam etti. Erim'in Babakan olaca gne kadar bekleyen Ecevit, ancak bu seimden sonra k yapabildi. Ecevit'le birlikte partideki grevlerinden istifa eden eref Bakk. Genel Sekreter seilince 132 eSki davranyla tam bir elime iinde gven oyu verilmesi yolunda oy kulland. te Trkiye siyasetilerin hangi kumatan dokunduklarn gteren kk Erim hkmetine perde! Ve bu gelime ile hkmet 1960 Devriminden sonra en fazla gven oyu alan hkmet nn kazanmtr. Hem de on-drt bakannn parlamento dnda seildii bir kadro ile! Bakanlar Kurulu tm olarak Parlamentodan seilmemitir. Yani Babakann Parlamentoya gveni yoktur. Partiler bunu bilmekte ve fakat vatann yksek menfaatleri iin gven oylarn esirgememektedirler. Bu bir zoraki hikhntr. smet Pasa'nn, Demirel'in eitli konumalarnda belirttikleri gibi, asker mdahaleden kurtulmak iin bu yola bavurmulardr. Demek ki, Muhtrann nc maddesi Trkiye'yi felkete srkleyecektir. Korku budur, itham budur... Biz, Devrim gazetesi etrafnda toplananlar, dn neyi savunuyorsak bugn de ayn yolun savunuculuunu yapyoruz. Egemen snflarn partileri ile devrim yaplamya-can yine yazyoruz. Siyas oportnizmin bataklnda kula atanlarla selmmz sabahmz yok. Kavgaya her gn yeni inanla devam ediyoruz. iler, kyller, renciler, retmenler! Trkiye Cumhuriyetinin bamszlna ve Trk halknn insan gibi yaama onuruna inanan btn devrimcileri- Cumhuriyeti tehlikeye drmekten sabkal siyasetilerle daha gl daha rgtl biimde savaalm. Bundan sonraki admmz gl rgtler kurmaktr. Devrimcilerin gr sesi. toplumun her kesiminden duyulmaldr. Devrimin yasas ak ve kesindir... Aramzdaki btn atmalar birer dost tartmasdr. Da dnk bir devrimci sava iin birleelim ve demokrasinin zoraki nikhlarna kar gl rgtler kuralm. Evet. Nasl ve ne ekilde?. Dnelim ve tartalm... (Devrim - 13 Nisan 1971, say 77) 133 ORDUNUN EREF Her siyasal aama bir toplumsal birikimin rndr. Kurtulu Sava Osmanl mparatorluu'nun rm enkaz iinden kan ulusal kurtulu devrimcilerince kazanld. Savalarda yenik dmtk. Fransz, ngiliz ve Alman emperyalizmi, Bab- Ali politikaclar ile birlikte memleketi ynetiyorlard. Siyasal Partiler rmt. Kurtulu Sava bir kutsal isyansn ulusal bilincidir. 27 Mays 1960 Devrimi de. 1946 anti-Kemalist sandk darbesine ulusal tepkidir. Demokrat Parti, toprak aalarnn ve uluslararas kapitalizmin rgtyd. Trk halk bu devrede, sadece gerilie, karanla ve uydulua mahkm oldu. Amerikan emperyalizmi, Kur'n Kurslar, mam-Hatip Okullar, Nur Tarikatlar namussuz ve satlk politikaclarla Trkiye'yi ynetmiti. 27 .Mays 1960 sabah Mustafa Kemal'in gr sesi, klalardan kopup, devlet ynetiminin her kesimine dolmutur. htill Mustafa Kemal'in ihtilliydi. 27 Mays htillcileri, soygun dzeninin partilerine ada bir Anayasa ve duvarlar kfrden kirlenmemi bir parlamento verdiler. Fakat, namussuz

politikaclar ellerine geen her frsatta, orduya kfrettiler. Anayasay deitirmek iin her yola bavurdular. 12 Mart muhtras parlamento ve iktidar Cumhuriyeti tehlikeye drmekle sulamtr. Cumhuriyeti tehlikeye drenler, bugn siyasal partilerin iinde eski sularna devam etmektedirler. Ancak Cumhuriyeti tehlikeye drmekle sulanan sanklar bugn sanklktan kp, savclk grevine zenmektedirler! 12 Mart Muhtrasndan sonra orduda general ve albaylar emekli edilmilerdir. Bu subaylar henz 12 Mart gnne kadar, niformalarnn iinde Cumhuriyeti koruma grevlerini yrtyorlard. Bu erefli subaylar emekli edilmiler ve acdr ki, basnda gericilerin azgn dilerine teslim edilmilerdir. Bu subaylarn Rusya'dan emir alan satlk komnistler olduu yazlmtr. 31 Martn salyal 134 azlar, 12 Marttan sonra kimsesiz sandklar bu subaylara saldrmaya balamlardr. Bu saldrlar ordunun erefini zedelemekte midir? imdi emekli edilen general ve albaylarn erefleri satlk rotatiflerin kiralk kalemlerine ve eyh Sait isyannda aslan mrtecilerin oullarna birer malzeme olmutur! Sayn Tama, Sayn Grler, Sayn Eyiciolu, Sayn Ba-tur, bu eski silh arkadalarnn ereflerini, tpk zerinde niforma varm gibi korumak zorundadrlar. nk bu subaylarn erefleri, ordunun erefi demektir ve hibirinin namusu, Cumhuriyeti tehlikeye dren siyasetilerin namuslar kadar ucuz deildir! Ordunun erefi, herkese kar ayn inan ve titizlikle korunmaldr. Byk paalar, sadece bir muhtra ile ikti-crar devirmilerdir. Kendileri imdi ordu iinde ve dnda siyasal gc ellerinde tutmaktadrlar. Bugnlerde kendilerine kar ynetilen eletirileri haksz ve yersiz olarak deerlendirebilirler. Ancak, yarn kendileri de emekli olacaklardr. te o zaman, bugn kendilerini venlerin nasl sular ve sulular bulacaklarn gzleriyle greceklerdir. Emekli olduklar zaman, bugn emekli edilen subaylara saldranlarn, kendilerine de hcum edeceklerini acyla izleyeceklerdir. Mill Birlik Komitesinin nnde selm duranlarn bir sre sonra onlara kfrettiklerini sayn Paalar bizden iyi bilirler. Gemi olaylar gelecek iin birer ders olmaldr. Sayn Cumhurbakanna, Genelkurmay Bakanna, Kuvvet Kumandanlarna ve Sayn Erim'e soruyoruz,- Emekli edilen general ve albaylar Rusya'dan emir alan komnistler midir, yoksa her biri lkesinin bamszl ve halknn kurtuluu iin savaan yiit Atatrk subaylar mdr?. Aklama istiyoruz... Byk paslarn, politikaclara m yoksa eski silh arkadalarna m deer verdiklerini bilmek hakkmzdr... (Devrim - 6 Nisan 1971, say 76) 135 TOHUM VE TOPRAK Atill Karaosmanolu son konumasyla kapitalizmin iflsn radyodan iln etmitir. Bu grler yllarca devrimcilerin ileri srdkleri gzlemleri dorulamaktadr. Ancak, bu grleri savunanlar yllarca devletin ar silindiri altnda ezilmilerdir. imdi bu grler dorulanmakta ve soygun dzeninin faturalar devlet adna kamu oyunun nne srlmektedir. Bu dzen, siyasal kurumlar ve ekonomisi ile bir btndr. Bu btn ya tmden deitirilir ya da kk deiikliklerle dzenin temelleri korunur. Devrim, bugnk dzenin deitirilerek, retimde ve ynetimde halkn sz sahibi olduu bir ileri dzenin kurulmas demektir. Bugnk siyasal partiler, uluslararas kapitalizmin ve tec-dal mlkiyetin bekileridir. Bu partiler, Trkiye'yi yneten mal oligarinin birer ubeleridir. Demirel ynetimi, bu mal oligarinin en kaba ve en irkin grnmyd. Karaosmanolu, bu grnmn sadece bir kesimine k tutmutur. Devrimcilerin yllarca, Mill Emniyet filerine, polis kurununa ve hapis cezalarna ramen aydnlatmak istedikleri ilikilere imdi devletin projektrleri evrilmitir. Bundan sonra hep birlikte gelimeleri izleyeceiz. nce, soygun dzenin btn temsilcileri bu grlere kar kacaklar ve devlet arivlerinde belgelenen ihanetlerini, tpk eskisi gibi komnistlik sulamalar ile rtbas etmeye alacaklardr. ve d kar evreleri, bekilerini yaptklar partilere ve basndaki savunucularna gereken emirleri vereceklerdir. D ticaretin devletletirilmesi, petrollerin ve tm madenlerin

milliletirilmesi ve ikili antlamalarn kaldrlmas gibi milliyeti tepkiler kamu oyunda g kazannca, Uluslararas Gizli rgtler, Yabanc Sermaye mparatorluu ile birlikte, Asya'da ve Afrika'da oynadklar btn oyunlar Trkiye'de de oynamaya alacaklardr. nk emperyalizmin en byk korkusu, baruttan sonra en tehlikeli bulu saydklar milliyeti uyanlardr. Mill petrolmze, madenlerimize, yurdumuzdaki Amerikan slerine ve ulusal onurumuza sahip 136 ktka, emperyalizmin, dolar ile, askeri ile, ajanyla safn alacaktr. nk ulusal kurtulu devrimi dediimiz Kemalist devrim, emperyalizmin btn ilikilerini kknden kaldracak ulusal bir tepkidir. Emperyalizmin korkusu, sadece ve sadece budur. Uluslararas sermaye btn geri braktrlm lkelerde ayn ustalkla smr alarn kurmaktadr. Cici Demokrasi bu smrnn temel dayanadr. Bu temel dayanak, kapitalizmin vitrinidir. Demokratik denilen dzen, "yabanc sermayeye ve yerli kar evrelerine Demokratik, iiye kylye, memura ve devrimci aydna anti-demokrctiktir. kar evrelerinin demokratik dzen diye savunduklar mal oligari, bir soygunun en gl biimde rgtlenmi d yapsdr. Devrimcilerin, sadece kiisel grlerle bir Demirel, bir nn, bir Feyziolu ile balayp bitecek sorunlar yoktur. Demirel, bu dzenin sebebi deil, ancak olgusudur. Kapitalizmin gc krlmadka, bu Demirel gider baka Demirel gelir. Mgrd el-lefyan gider yenisi gelir. Yaar Tunagr bugn iinden atlr, yarn yerini bir bakas doldurur. nemli olan, bu mal ve dinsel oligarinin temellerini ykmaktr. Temel sorunu aka koymamz gerekir: Acaba bu gidi, mal oligariyi ykabilecek midir?.. Yoksa doru gzlemlerin yanl tedavisi ile daha byk kmazlara m girilmektedir?.. Karaosmanolu'nun doru ve hakl gzlemleri, bu siyasal partilerle, kkl bir zm yoluna balanacak mdr? Ve bu grler, Bakanlar Kurulu iinde tam bir anlama iinde scmut zmlere gidebilecek midir? Yarn, bu gzlemlere dayal yasalar Meclislerden kolaylkla geebilecek midir?. Btn bunlar cevap bekleyen sorulardr ve bu sorularn cevaplar bulunmadan kuvvetli ve inandrc ynetim kurmak da mmkn deildir. Karaosmanolu karc zmreler rahatsz olacak demektedir. Bu rahatszln bedeli ne olacaktr?.. Bizce kurulu dzenin bylesine srp gitmesinde :kar bulunan i ve sermaye evreleri rahatsz olmamak iin her yola bavuracaklardr. Partiler, bu zm yollarn nlemek iin cici demokrasinin kendilerine verdii her trl 137 olana kullanacaklardr. Buna kar reform hkmeti kime dayanacaktr?.. Partilere deil, iilere deil, kyllere deil, devrimci rencilere deil?. Peki kime?.. Sanrz bu cevab bu geici zm yoluna umut balayanlar vermelidirler. Biz reformcu deil devrimciyiz! Siyasal partilerin egemenliine dayanan bu dzenin topranda devrimci dncelerin yeermesini beklemiyoruz. Bu tohum bu toprakta yeermez. Tek gereki zm yolu, dzeni kknden deitirecek ulusal kurtulu devrimidir. imdilik hep birlikte bugnk geici zm yolunun kmazlarn gryoruz. ok yaknda grnen kyn klavuz istemeyecei anlalacaktr. (Devrim - 20 Nisan 1971, say 78) 138 BELGEDEN BLGYE... TAHRK AJAN Polis Vazife ve Selhiyet Kcmununun ikinci maddesinde polisin grev ve yetkileri u ekilde snrlanmaktadr : Madde 2 Polisin genel emniyetle ilgili grevleri iki ksmdr: A Kanunlara, tzklere, ynetmeliklere, hkmet emirlerine ve kanun dzenine uygun olmayan hareketlerin lenmesinden nce bu kanun hkmleri dairesinde nn almak, B lenmi bir su hakknda Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu ile dier kanunlardaki grevleri yapmak. 644 sayl Mill sthbarat Tekilt Kuruluu Kanunu nun nc maddesine gre, bu rgtn temel grevi devletin gvenlii ve mill politikasiyle ilgili

istihbarat elde etmektir. Bu rgte, yasasnda belirtilen stihbarat grevinden baka hizmet ykletiiemez ve bu tekilt devletin gvenlii ve mill politikasyla ilgili istihbarat hizmetlerinden baka hizmet istikametlerine sevkedilemez. Bu tanm bizim grmz ya da eletirimiz deil. Mill stihbarat rgtn balayan temel hukuk kuraldr. Hukuk devleti, polis devletinin anti tezidir. Toplumun btn demokratik geliimlerinde olduu gibi, delil elde etme sisteminde de, hukuk devletinin baz evrensel kurallar vardr. Bu kurallardan en nemlisi, devletin yasalarca belirtilen snrlar iersinde grev yapmasdr. Bu snrlarn almas, idare hukukunda yetkisizlik eklinde tanmlanan hukuksal sakatla yol aar. Bundan daha nemlisi, hukuk devletinin bu gibi tutum ve davranlarla 139 bir uzlamaz elimeyi ortaya koymas bylece yneticilerin demokratik geleneklere bal olup olmadklarnn ispatlanmasdr. Baz sularn ortaya karlmas iin tahriki ajan -bjan provokatr kullanlmas, yrrlkteki yasalarmza olduu kadar, demokratik hukuk devleti kavramna da aykrdr. Devletin grevi, su yaratmak deil, tersine ilenmek zere olan sular nlemektir. Gerek Polis Vazife ve Selhiyet Kanunu, gerekse Mill stihbarat Tekilt Kurulu Kanununda, ceza hukukunun bu temel kural tekrarlanmaktadr. Tarihi ajan, kendisine kar salamak amac ile, baz kiileri su ilemeye tahrik eden kimse demektir. ncelikle u kural saptayalm: Devletin, sua tahrik diye bir grevi olmadndan-, bu grevi devlet hizmeti olarak yrtmeye, yasalar elverili deildir. Bundan kan sonu, hi bir devlet grevlisinin bu sfatla, devletten maa, cret ve ikramiye gibi bir madd karlk alamamasdr. Ancak bu, konunun nemli olmayan yandr. Konunun nemli yan ise baz kiileri belli sulara tahrik eden ajann ceza sorumluluudur. Acaba, ajann tahrik ettii su ilenirse, tahriki ajann cezalandrlmas mmkn mdr? Bu konu, talyan ve Fransz hukuklarnda tartlm ve u sonuca varlmtr: Eer tahriki ajan suun ilenmesine engel olmusa cezalandrlmaz. Ancak, tahriki ajann eylemleriyle birlikte, yasalarca su saylan bir hukuk d durum yaratlmsa, tahriki ajan, ceza hukukundaki itirak hkmlerine gre cezalandrlr. Bu konu, henz Trk hukukunda yeteri kadar ilenmemitir. Ancak olaylar gtermektedir ki, hukukularmz ayn konu zerinde de tartacaklardr. Hukuk devleti toplumunun her kesimini iine alan bir kavramdr. Bu kavramn, eylemlf bir etkinlik kazanabilmesi, btn sorunlarn aka tartlmasna baldr. Bata Hukuk Faklteleri ve Trkiye Barolar Birlii olmak zere btn hukukular bu konu zerinde tartmaya aryoruz. (Ortam - 6-13 Eyll 1971) 140 8jR HKYEMZ VAR Esmer, prl prl bakl gen bir ocuktu. Ankara Hukuk Fakltesinde renci iken sk sk grrdm. Yeil parkas, asker postal vard. Btn boykot ve igallerde en n saflarda yer alrd hep. Bir gn adliyede grdm kendisini: Hocam, ar cezada yarglanyorum, dedi. Nedenini sordum : etin Altan'n bir yazsn bildiri olarak datmtk Fikir Kulplerinden arkadalarla. Komnizm propagandas gerekesi ile dava alm. Galiba mahkm olacaz. Bu rencimizin ad Uur Sani'dir. imdi faklteyi bitirmi, avukatlk yapmaktadr Ankara'da. Fakat, hakknda alan davada arkadalar mahkm olmu, kendisi beraat etmitir. nk Uur Sani, devlet tarafndan rencilerin arasna sokulmu bir tahriki ajandtr. Ankara Birinci Ar Ceza Mahkemesinin 1969/134 Esas 1973/220 karar sayl hkm ile tahriki ajanl kantlanmtr Uur Sani'nin. Kararn bu blmn aktaralm: ...Sank Uur Sani'nin su konusu bildiriyi datanlar, su faillerini kesin deliller ortaya karmak amac ile emniyete verilen grevi icab katld yolundaki savunmas Emniyet Genel Mdrlnn 18.3.1972 tarih ve 387 sayl 13.11.1972 gn ve 516 ve 28.3.1973 tarih ve 169 sayl yazlar ile dorulandndan sann msbet sutan beraatna... Oybirlii ile...

Dosyadaki emniyet yazlarndan da, Uur' Sani'nin Hukuk Fakltesinde renci bulunduu dnemde Cereyan eden zararl ve anarik faaliyetler hakknda tekilt yetkilileri ile temas kurarak faydal hizmetlerde bulunduu ve baarl olduu da belirtilmektedir. Bu rnekleri oaltmak ok kolay. Skynetim mahkemelerinde birok tahriki ajann kimlii ortaya karlmtr. Bu vesikal ajanlar tantalm birer birer: Mahir Kaynak, stanbul ktisat Fakltesi asistanlarn-dand. Bu nl tahriki ajan Harp Okulunu bitirdikten son.141 ra baz arkadalaryle birlikte, yarglanm, ve akl dengesi yerinde olmad gerekesiyle mahkmiyetten kurtulmutu. ktisat Fakltesini bitirdikten sonra, oyn faklteye asistan olan Kaynak, bir yandan Devrimci i Sendikalarnda mavirlik yaparken te yandan da devrimci rencilerle eylemsel ilikiler kurmutu. Mahir Kaynak, 16 Haziran ii olaylar ve 12 Mart ncesi eylemlerinden sonra birok kiinin akn baklar arasnda, Madan-olu davasyle ortaya karlm ve bir MT grevlisi olduu kantlanmt. Sefer Saylr, 21 Mays ihtill teebbsnde tutuklanm, ancak bir sre sonra salverilmiti. Saylr' Kara Kuvvetleri Asker Mahkemesinde alan Ekrem Acuner davasnda "tahriki ajan olarak grdk sonralar. Kubily Kl ise, stanbul Skynetim Mahkemesinde Solmazer' davas dolaysyle, tahriki ajan kimliiyle ifade verdi. Muzaffer Kkl, bugn Anayasay tayir, tebdil ve ilga etmekten en ar cezalara arptrlanlarn yakn arkadadr. Bu ajan, yurt dna katktan sonra anlarn Yeni Gazetede yaymlamtr. Kimlikleri ortaya km ve kamuoyunca tannm bu drt tahriki ajan dnda yenilerini de tantalm: Ahmet Ylmaz, Ankara Hukuk Fakltesi rencisidir. Balkesir Ar Ceza Mahkemesinde yarglanm ve tekilt tarafndan grevlendirildiini aklam ve bu savunma MT yazmalaryle dorulanmtr. Mahmut Erdoan, Orta Dou Teknik niversitesi Talebe Birlii yesi olarak ODT'de, btn toplantlara ve eylemlere katlmtr. Eyp Temelta ise, yine ayn niversitede Mimarlk Fakltesi rencisidir. Bu iki renci de, 5 Mart 1971 tarihindeki kanl atmada grev almlardr. Bu iki ajar 12 Mart'tan sonra tutuklanm ancak, haklarnda tekilta belgeler yollandndan tahliye edilmilerdir. Can zbay, lk Ocakl komandolarn banda milliyeti ve toplumcu eylemleri ynetmektedir. Bu rencinin de MT tarafndan grevlendirildii, Ankara Sky~ 142 netimTKomutanl 1 Nolu Asker Mahkemesinin 1972/89 Esas sayl dosyasndaki yazmalarla kantlanmtr. Mevlt Bayraktar, Yap- Sendikas Genel Sekreteridir. Bu ii liderimizin de, bir zamanlar MT'te alt Dev-Gen davasnda kantlanm ve tutanaklara gemitir. Sezai Akaln, Hakkri'de bir bildiri datmaktan dolay komnizm propagandas yapt gerekesiyle kovuturulmu ancak, kendisinin Hakkri lkretim Mfettii Nusret Karanlktagezer tarafndan ajan olarak grevlendirildiini aklamtr. Hakkri Ar Ceza Mahkemesi bu aklamay gznnde tutarak 922/50 sayl kararyle ajan-sann beraatna karar vermitir. Erdal Gkyz, 1968 ylnda Cell Kargl ile birlikte Meclis bahesinde oturma grevine katld iin kovuturulmu, ancak ksa bir sre sonra, tekilt tarafndan grevlendirildiini aklayarak Kargl'nn tutuklanmasn salamtr. Yukarda sralanan tahriki ajanlar hakkndaki belgeler elimizdedir. Bunlar, sadece resm yazmalarla kantlanm olanlardr. Bundan sonra 12 Mart ncesi olaylarn zerinden perdeler kalktka ve balyoz izleri silindike ok daha ilgin adlar da sunulacaktr sanrz. imdilik soruyoruz: AP iktidar 12 Mart ncesi eylemlerinden sorumlu mudur deil midir? Yine soruyoruz, devletin su ve sulu yaratma yetkisi olabilir mi? Grlyor ki sabkal muhalefetimizin sust tutanaklar kamuoyunda sergilenmektedir.

Demirel, Millet Meclisi'nde hkmet program grlrken. Sayn Ecevit'e, Bir tek tahriki ajan ad verin bakaym diyordu. Ecevit ise, gemi olaylar canlandrmak istemedii iin bu belgeleri aklamyordu. Biz imdilik bu 12 tahriki ajann adn veriyoruz. 12 Mart 1971 gnnden beri Demirel'i koruyanlarn, bilgilerine sayg ile sunulur. (Ycniortam - 15 Mart 1971) 143 sahibinin sesinden... Sank Uur Sani. 13 ubat 1973 gn Ankara 1 inci Ar Ceza Mahkemesi salonunda savunmasn yapyordu. Savunma on satrd. Ksayd fakat artcyd. Sank, iddianamede on iki sann sonuncusu olarak yer almaktayd ve iddianameye gre knyesi u ekildeydi: Uur Sani, Halil ve Sanem'den 1945'te doma, Van ili Bah mahallesi nfusunda kaytl, Ankara'da Ka-vack Subayevleri Din Sokak No. 16/2'de oturur. Uur Sani, sonradan Hukuk Fakltesini bitirmi ve avukat olmutu Ankara Barosunda. Sank hi heyecana kaplmadan on satrlk savunmasn okudu. lgin ve artc savunma aynen yleydi: Ankara 1 inci Ar Ceza Mahkemesi Bakanlna, Dosya No: 969/134 KONU: Yazl mdafaamn arzndan ibarettir. Olay tarihi olan 1967 ylnda Emniyet Genel Mdrlnce niversite ii ve dnda cereyan eden zararl ve anarik faaliyetlerin tespiti ve vuku bulacak hadiseleri nceden gerekli yerlere bildirmek zere grevli bulunmaktaydm. Emniyet Genel Mdrlnce tarafma tanzim edilen dosyada mevcut 18 Mart 1972 tarih ve 387 ' nolu yaz ile Emniyet Genel Mdrlnn Muhterem Mahkemenize gnderdii 13 Nisan 1972 tarih ve 316 sayl yazsndan anlalaca zere, su konusu olayda bulunuum tamamen grevim icabdr. Bu nedenle sbuta ermeyen ibu msnet sutan dolay hakkmda beraat karar verilmesini arz ve istirham ederim. Sayglarmla, 12.3.1973 Sank, Uur Sani Sank ve on bir arkadann suu, komnizm propagandas yapmak, halk su ilemeye tevik ve Cemiyetler Kanununa muhalefet etmektir. Sank, etin Altan'n Bornova Savcs Ltfen Beni Dinleyiniz balkl yazsn on 144 bir arkadayle bildiri eklinde datm, bu nedenle hakknda kamu davas almtr. etin Altan o tarihlerde milletvekilidir ve dokunulmazl bu yaz dolaysyle kaldrlmak istenmitir. Fikir Kulpleri Federasyonu da, kendisine bal kulp bakanlarnn imzalaryle kovuturma konusu yazy bildiri eklinde datmtr. Bu bildiriyi imzalayanlar ve datanlar arasnda yer almtr Uur Sani. Yani Emniyet Genel Mdrlnden verilen grevi yerine getirmek iin su ilemitir akas. Emniyet Genel Mdrl de, 28 Mart 1973 gn ve ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl - 967 - Gizli sayl yazs ile Ankara Cumhuriyet Savclma bilgi vermitir Uur Sani hakknda. Yazda, hukuksal adiyle bu tahriki ajann, ...Hadisenin btn ayrntlar ile meydana karlmas ve dier sanklarn kendi durumu hakknda bilgi edinmelerini gizlemek maksat ve gayesi ile grevli olduunu saklamak mecburiyetini lzumlu grd... de aka belirtilmektedir. Yaznn altnda Orhan Erbu, Emniyet Genel Mdr imzas bulunmaktadr. Ankara Birinci Ar Ceza Mahkemesi, 1969/134 Esas, 1973/220 Karar saysyle, bu bildiriyi datanlardan on kiiyi altar yl, er ay hapse ikier yl birer ay da, emniyeti umumiye nezareti altnda bulundurulmalarna, kamu hizmetlerinden yasaklanmalarna karar vermitir. Mahkeme tahriki ajan Uur Sani'yi, ...Su konusu bildiriyi datanlar arasnda su faillerini kesin delillerle ortaya karmak amacyle... sanklar arasna katldn kabul ederek beraat ettirmitir. Bu belgeler, Demirel ynetiminin sust tutanaklar olarak durmaktadr mahkeme dosyalar arasnda. Btn bunlar, Demirel ve AP hkmeti ileri Bakanlarnn, hangi devlet biiminin yneticileri olduklarn da kantlamaktadr. 12 Mart ncesi eylemler, sistemli ve kastl olarak yasa dna itilmitir. Demirel ynetimince, belgelerin ortaya koyduu gerek budur akas. Demirel, Millet Meclisi'nde hkmet program grlrken Sayn Ecevit'e, kasla kasla :

Bir tek tahriki ajan ad veremezsiniz, diyordu. 145 F.: 10 Biz ise, on iki tane tahriki ajansn belgelerle kimliklerini ortaya koyarak, yalanlar ve gerekleri sabkalar muhalefetin yzne arptk. AP'den hi ses yok gryorsunuz. Gelecek yazmzda yeni belgelerle, yine Demirel ynetiminin sularn ortaya koymaya alacaz. Genlik zerinde oynanmaya allan yeni oyunlarn sahnelere konduu ve af grmelerinin srdrld bugnlerde, Demirel ynetiminin su belgelerini ortaya koymay bir grev bilmekteyiz... (Yeniortam - 29 Mart 1914) TEHLKEL LKLER Ad: Eyp, soyad: Temelta. imdi Bayndrlk Bakanlnn Ankara'da Tuna Hilmi caddesindeki 5 inci Blge Mdrlnde Yksek Mimar olarak alyor. niversiteyi 1971 ylnda bitirmi. rencilik yllarnda Sosyalist Fikir Kulbne ye olmu. Devrimci rencilerin en nnde yer alm. Spora ok dkn. Yakn arkadalaryle gece-gndz jimnastik yapyormu o gnlerde. Bilmem neden? 5 Mart 1971 gnnde kolluk kuvvetleri ile renciler arasndaki atmada etkin grev alm. Geliniz imdi Ankara Skynetim Mahkemesinde karara balanan DevGen dosyasnn 7. Klasr, 2. Dosyada bulunan belgeyi birlikte okuyalm: 2 nci Ordu ve Skynetim Komutanl ilgili Asker Savclna : lgi yaznza konu ODT rencisi EYP TEMELTA. tekiltmzca kendisinden uzun sre istifade edilmi bir kimsedir. Ad geenin durumunun aa vurulmas gerek kendisi, gerekse tekiltmz ynnden birtakm sakncalar tevlit edecektir. Bu bakmdan Eyp Temelta'n d"146 rumunu deifre etmeden takibat d braklmas yerinde bir tedbir olacaktr. Bilgilerinize arzederim. 1 Eyll 1971 Nurettin Ersin Korgeneral MT Tekilt Mstear Ajan Eyp Temelta 25 Austos 1971 tarihinde tu* tukianm ve 3 Eyll 1971 tarihinde de salverilmitir. Kendisi hakknda Ankara Skynetim Savclnn 1971/40-45 evrak. 1971/211 Esas. 1971/153 sayl kovuturmaya yer olmad karar verilmi ve bylece MT'e istendii gibi deifre edilmeden takibat d braklmtr. Bir rnek belge daha okuyalm isterseniz: Mahmut Erdoan, Orta Dou Teknik niversitesi Talebe Birlii yesiymi. Birlik Bakan Erhan Erdomu'un da yakn arkada olmu. Mahmut Erdoan 8.6.1971 tarihinde anarik eylemlere katld iin tutuklanm ve sekiz gn sonra 26.11.1971 tarihinde de salverilmi. Mahmut Erdoan 1971/40-405 evrak, 1971/211 Esas, 1971/153 karar saysyla Ankara Skynetim Asker Savclndan kovuturmaya yer olmad karar alm. imdi yine Dev-Gen dosyasnda 5. Klasr, 3. Dosya, 402 sra no.da yer alan belgeye ksaca gz atalm: Aadaki yaz Emniyet Genel Mdrl nemli iler Dairesince Ankara Skynetim Komutanl Asker Savclna yollanm. Evet. Belgeyi okuyalm: 18.6.1971 ...5.3.1971 tarihinde ODT'de cereyan eden olaylarla ilgili olarak hakknda gyab tevkif karar verilmi olan Sami olu Terme 1951 doumlu ODT Fizik Blm rencisi MAHMUT ERDOAN daha nce mimlenmi olup. 29.5.1970 tarihinde angajesi yaplm ve kendisinden mteaddit raporlar alnmtr. 10.6.1970 tarihinde kendisiyle grlm ve mezkr tarihten sonra bakaca grme yaplmamtr. Sedat Kirtetepe Em. Gen. Md. * 147 Bu yazdan sonra da Asker Savc, Dev-Gen Dosyas 5. Klasr, 3. Dosya. 398 srada yer alan 21.6.1971 tarihli yazda da Mahmut Erdoan'n polis olduunu belge zerine yazm. Emniyet yazsndan anlaldna gre. Mahmut Erdoan nce mimlenmi, sonra da korkutularak kendisinden istenilen raporlar alnmtr. Bu da belirtiliyor raporda aka. Mimlenmi, angaje edilmi.

Yetkilileri bu noktada uyarmamz gerekiyor. MT. 644 sayl Mill stihbarat Tekilt Kanunu, hkmleri uyarnca grev yapmaktadr. Bu yasann 3 nc maddesinde rgtn grevleri sralanmaktadr. Bu grevlerin arasnda su ilemeye tevik etmek gibi grevler bulunmamaktadr. Tahriki ajanlk Demokratik hukuk devlet kavramyla att gibi, MT'in yasasna da ters dmektedir akas. Yasaya aykr bu tutum 12 Mart ncesinde uygulanm. Bugnk sabkal muhalefet o gnlerin iktidardr. Ama ak: Devrimci ve toplumcu akmlar yasa dna itmek. Bu belgelerden sonra soralm: AP iktidarnn 12 Mart 1971 tarihinden nceki eylemlerde parma var mdr yok mudur?. Bunlar nlenebilir miydi nlenemez miydi? Belgelerden anlald gibi, MT yannda bir de Emniyet Genel Mdrl de tahriki ajan kullanmakta. Emniyet rgt 2269 Sayl Polis Vazife ve Selhiyetleri Kanununa gre grev yapar. Bu yasarn 2 nci maddesinde de polisin suu nlemek ve ilenmi bir su hakknda Ceza Muhakemeleri Usul Kanunu ve dier kanunlardaki grevi yapmas ngrlm. Yoksa adam mimleyip ayn adamlardan raporlar alarak angajesini yapmak yasal grevi deildir polisin. Soralm yine, 12 Mart 1971 tarihinden nce kolluk kuvvetleri yasal grevlerini yapmlar mdr? Demirel'in ileri Bakan Haldun Mentee ne dnr acaba bu belgelere kar?. Dileimiz u: Bunalm dneminden sonra bir bar dnemine giriyoruz. Bu bar kundaklamak isteyenler yine siyaset sahnelerine kmaya baladlar. zgrlk iktidarn MT Mstear ve Emniyet Genel Mdr, bu konular zerinde eilmeli ve hukuk devletinin po148 lis devlei yntemleri ile almayacan kantlamal birlikte. Gemii yaamayalm peki. Fakat gemiten de ders almay unutmayalm. MT sabkal muhalefetsin gemi sularndan arndrlmal ve yasal grevi snrlarna ekilmelidir. (Yeniortam - 22 Mart 1974) BR BELGE DAHA... ERDAL GKYZ: Fettan olu. Rabia'dan doma, 1941 doumlu, aslen Manisa Ayvazpaa mahallesi nfusuna kaytl olup Ankara Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi 3 nc snfta talebe iken, halen Merutiyet Caddesi 49/41'de ikamet eder, bekr, talebe, okur-yazar, sabkasz. Erdal Gkyz de tahriki ajanlarmzdandr. Kendisini ben de tanrm. Sonradan polis olduu anlald Erdal'n. Hukuk Fakltesinde renciydi. Yeil parkasn hi karmazd zerinden. ok kibar, ok saygl ve llyd. Diyebilirim ki, tandm en nazik polistir Erdal. Erdal Gkyz'y arkadalar da severdi. Herkes ona inanm bir devrimci, gzn budaktan saknmaz bir eylemci olarak tanrd. Fakltede bir evresi vard. Birok konuyu arkadalaryla tartrd hararetle. Uzaktan grrdm kantinde. Snavlarda da izlerdim hep. Bilemedii sorular olunca, biraz mahcup glerek brakrd kd ve kar giderdi. Erdal, devrimciliini, polisliinin anlald gne kadar srdrd. Hep kibar, hep nazik, hep llyd. Kimlii ortaya ktktan sonra bir gn fakltede karlatk kendisiyle. Ankara Yldrm Blgesinde gzaltndayken baz rencileri getirmi ve bana da uzaktan selm vermiti yine her zamanki saygsylo. Ben ise karlk vermemitim selmna. Sonradan karlatmzda : Size selm vermitim o zaman. Neden almadnz. nann ki zldm, dedi. Ben de: Yaptnz grev iin de ben zldm. Erdal, cid149 di syle, AP'li misin sen? steyerek mi yaptn bunlar? AP'-ye hizmet iin mi? Hayr. Sadece zararl grdm eylemleri ortaya karmak iin altm. Grev bildim bunu. imdi nmde bir karar duruyor. Ankara Birinci Asliye Ceza Mahkemesinin 1970/206 Esas. 1971/390 sayl kararn 5. aj^mda Erdal Gkyz'nn olaylara grevli olarak katldn yazyor. Olay ise yle : Erdal Gkyz, dier tahriki ajan Muzaffer Kkl ve baz rencilerin bulunduu bir topluluk, 1969 ylnn Temmuz aynn yirmi yedinci gn, Trkiye Byk Millet Meclisi'ni protesto etmek iin bir oturma grevi yaparlar. Polis bu

gsteriye katlanlarn bir ksmn yakalayarak gzaltna alr. Bj gstericiler hakknda Toplant ve Gsteri Yryleri Kanunu gereince dava alr. Bu arada Erdal Gkyz iin de kovuturma almtr. Yaplan durumalar sonunda Erdal Gkyz, alt ay hapis cezasna arptrlr. Erdal bu ana kadar grevli olduunu aklamyor ve herkes gibi mahkm da oluyor, sessiz sedasz. Sa-brlym deil mi? Yargtay Basavcs bu hkmn onaylanmasn istiyor. Dosya Yargtay 7 nci Ceza Dairesine gidiyor. lgili daire, 9.3.1970 gn ve 2257/2352 sayl ilm ile Erdal Gkyz ve arkadalar hakkndaki mahkmiyet kararn bozuyor. Bundan sonra Erdal, mahkemeye, bu olaya polis olduu iin kartn beyan eder. Ancak yarg bunu bir beraat nedeni olarak kabul etmez! Der ki, Madem polistin, o zaman bildirseydin. Beni sen mahkm ettim. Karar dei-tiremem. Kararda aynen u cmleler kullanlyor Erdal Gkyz iin : ...Maznunlardan Erdal Gkyz, olay tarihinde polis memuru olup, vazifelidir. Ancak evvelki hkm durumas esnasnda bu durumu ileri srmemitir. Evvelki hkmde srar edildiine gre durumun Ceza Muhakemeleri Usul Kanununun 327/5 maddesi gereince yeni delil mahiyetinde olduundan hkm tasdik edilirse, maznun Erdal Gkyz'nn muhakemenin iadesi talebinde bulunmakta muhtariyetine... denilmektedir. 150 te size sokaklarn yrmekle anmad bir dnemden belgelere dayanan bir ilgin yk daha. Grevli polis memuru, gsteri yryne katlyor. Hakknda kovuturma alyor ve mahkm da oluyor. Ankara'da Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde de okumu, Hukuk Fakltesinde de. Btn devrimci rencileri Fikir Kulplerini, Dev-Gen'i, renci derneklerini bunlarn ileri gelenlerini, hepsini hepsini biliyor. Onlarn aralarnda yanlarnda ilerinde bazen de nlerinde. Bugnlerde, yurdun her kesinde yeni olaylar ortaya kyor. Belki Erdal Gkyz, bu ilerden artk emekli oldu. Herkes tanyor onu imdi. Belki Ankara Emniyetinde yine ll ve saygl tavr ile sadece resm ge-vine resm giysisi ile devam ediyor. Fakat Erdallar yine grev banda m? rencilerin iinde, yannda bazen de nlerinde mi acaba? (Yeniortam - 31 Mart 1974) BR SORUMUZ VAR... Bir yurttamz Sosyalist bir lkede Komnist Partisi Genlik rgtnce dzenlenen toplantlarda sz alp konusa ne olur? Ne olaca ak: Hakknda kovuturma alr. Ayn yurttamz bu lkelerde i politika ile baz aklamalarda bulunsa, ne yaplr?. Ne yaplaca da bellidir. Hakknda dava alp tutuklanmas istenir. Gaze-, telerde eletiriler, sulamalar birbiri stne ylr birdenbire, Marksistlik, Leninistlik, kk dardalk szleri, mill btnlk, hain, vatansz, komnist gibi tekerlemelerde yuvarlanr durur Bab- Ali yokuunda. Bir yurttamz 15-20 Haziran 1960 tarihleri arasnda Romanya'da dzenlenen seminerde, dnyann drt bir tarafndan gelen komnist genlerin karsnda yle konuuyordu : Yoldalar, Byle bir seminerde delegelerin dikkatlerini, asker 151 bir ittifak sonucu ok ciddi tehlikelere maruz kalan bir lke zerine ekmek isterim. Hepinizin bildii gibi, Trkiye NATO adl saldrgan bir ittifakn boyunduruu altndadr. Ve bilindii zere NATO. ABD'nin iktisad ve asker smrs zerine ina edilmitir. Trkiye'nin komu devletlerle ayrcalk ifade edilebilecek bir sorunu yoktur. Hereye ramen, Amerika'nn ynetimi altnda btemizin te birini asker masraflar iin ayrma zorunluunda kaldk. Hkmetimizin onay ile 32 bin kilometrekare alan Amerikallara verdik. Bu Amerikan slerine Trk Genelkurmay Bakan bile giremez. Bu yurttamz ayn konumada Ruslarn ekoslovakya'y igalini de hakl buluyor. eitli sorunlara deindikten sonra, komnist genlik rgtleriyle ilikiler kurulma sim ve bir pln iinde hareket edilmesini neriyor!

Kimdir bu yurttamz? Marksist-Leninist midir? Son bamsz Trk Devletine dinamit koyanlardan mdr?, Milletin btnlne kastedenlerden midir? Kimdir, necidir, ne i yapar? Bu konumasndan dolay hakknda kovuturma alm m? Erenky'deki ikence evine gtrlm m, falakaya yatrlm m, kaburga kemii krlm m, parmak ularnda sigara sndrlm m? Hayr. nk bu yurttamzn ad Mahir Kaynak'tr ve kendisi MT grevlilerlndendir. Ad Mahir, soyad da Kaynak olduu iin yasa d bir dokunulmazlk sahibidir stelik. Bu konumay Mahir Kaynak yerine bir bakas yapsayd savclar bulurlard bir madde hemen. Trk Ceza Yasasnn 140 inci maddesi ise yle aynen: ...Devletin hariteki itibar veya nfuzunu kracak ekilde devletin dahil vaziyeti hakknda yabanc bir memlekette aslsz, mbalal veya maksad mahsusa mstenid havadis veya haber nereden veya mill menfaatlere zarar verecek herhangi bir faaliyette bulunan vatanda be seneden aa olmamak zere hapse konur. Mahir Kaynak, drtba mamur bir kkrtc ajan-dr. Yurt iinde devrimci genlere gerilla dersleri ver152 mek istemi, 12 Mart ncesi her eylemde grev alm, kkrtclk yapm, bundan sonra da raporlar dzenlemitir. Konunun bu blmn btn kamuoyu bilmektedir. Ajan Kaynak, bir sre Amerika'da da bulunmu ve burada grg ve bilgisisni arttrmtr. Washington'do Uluslararas Polis Akademisi azgelimi lkelerden yollanan grevlileri eitmekte ve CIA bunlar zerinde tam bir denetim kurmaktadr. Yukardaki belgeden de anlalyor ki ajann almalar yurtii ve yurt d olmak zere ikiye ayrlyor. Yasalara aykr olarak, ajann yurtiindeki eylemleri iin niin kovuturma almyor. Mahir Kaynak'n bu eylemlere grevi gerei katld ileri srlyor. Ancak ayn ajann yurt dnda komnist genlik rgtlerini de kkrtmas, acaba yine grevinin gerei midir? Romanya Komnist Genlik rgt ile rnein Bulgaristan Genlik rgt arasnda bir pln iinde ortak eylemleri de MT'de grevli olduu iin mi yapyor? Bunun iin mi hakknda Trk Ceza Yasasnn 140 inci maddesine ramen kovuturma almyor? Kkrtc ajanlar yurtiinde ve dnda su ilemezler diye bilemediimiz bir hukuk kural m vardr yoksa? Sorular uzayp gider bylece. Bizim parmak basmak istediimiz gerek, bu sorulara bal biraz. imdi Mill stihbarat Tekilt yeni mstearna soruyoruz; Mahir Kaynak, Washington'do Uluslararas Polis Akademisinde eitilmi bir CIA ajan mdr?. (Yeniortero - 25 Nisan 1974) KTAP YAKAN SAVCI... Bu pazar sizlere kitap yakan bir asker savcnn yksn anlatacam. Savcnn ad: Apdlbaki Tu... nl savcnn gerek ad da budur. Apdlbaki Tu, 153 geen yllar da, Melen Hkmetinin tutumunu eletirme amacyla bildiri yaynlayan TB-DER yneticilerini bir gece sabaha kar evlerinden toplatr. Evlerde yaplan aramada o gnlerin nl tanm ile bol sayda yasaklanm sol yayn bulunur. Kitaplar da gzaltna alnr... Yaplan yarglama sonunda sanklar beraat eder, ancak mahkeme kitaplarn zoralmna karar verir. Asker Savc Apdlbaki Tu, bu beraat kararnn bozulmas iin Asker Yargtaya bavurur. TB-DER yneticilerinin Avukat Halit elenk ise, mahkemenin kitaplarn zoralmna karar veremeyecei gerekesi ile karar temyiz eder. Dosya Asker Yargtay kinci Dairesine gelir. Asker Yargtay Skynetim Mahkemesince verilen beraat kararn onaylar. Bylece sanklarn susuzluu kantlanr. Asker Yargtay kinci Dairesi ayrca:

 Skynetim Mahkemesi kitaplarn zoralmna karar veremez... diyerek kitaplarn da geri verilmesini ister. Dosya yeniden Skynetim Mahkemesine gelir. Mahkeme, Asker Yargtay kararna uyar. Fakat Asker Savc Apdlbaki Tu bu karara ok kzar. Ne yapsn? Hemen bir yolunu bulur kitaplarn zoralm iin, bir baka Skynetim Mahkemesine bavurur. Bu mahkeme yeniden kitaplarn zoralmna karar verir. Oysa bu yol tam bir yasa yolu saptrmasdfr. nk artk bu konuda sadece Asker Yargtaya bavurma olasl vardr. Fakat Apdlbaki Tu, Asker Yargtayn toplanan kitaplar iin verdii karar bildiinden Asker Yargtay yerine bir baka Skynetim Mahkemesine bavurmay uygun bulur. Bu yola itiraz yolu denir. tiraz zerine verilen karar da kesin niteliktedir. Apdlbaki Tu bu yolla kitaplar, Asker Yargtay kararna ramen geri vermemeyi byle salamak ister. ster ama bu konuda bakaca hukuk yollar da vardr. Avukat Halit elenk de bu yola bavurur. Bu gibi durumlarda yazl emirle bozma diye adlandrlan bir hukuksal yol daha vardr. Avukat elenk kara154 nn bozulmas iin ayrntl bir dileke ile Mill Savunma Bakanlna bavurur. Mill Savunma Bakanl Avukat Halit elenk'in gerekelerini hakl bularak, kitaplarn zoralmna karar veren Skynetim Mahkemesinin kararnn bozulmas iin Asker Yargtay Basavclna yazl emir yollar. Dosya yeniden Asker Yargtay kinci Dairesine gelir. lgili Daire yeniden dosyay inceler ve kitaplarn zoralmna karar veren Skynetim Mahkemesinin kararn bozarak kitaplar hakkndaki yasak kararm kaldrr. Bu kez de karara Asker Yargtay Basavcl itiraz eder. Konu bu kez Asker Yargtay Daireler Kuruluna gelir. Genel Kurul da Skynetim Mahkemesinin kitaplarn zoralmna karar veremeyeceini saptar. Bu hukuksal bilmece de ancak bu biimde sonulanmtr. Sonulanmtr amma toplanan kitaplar ne olmutur? Yaklmtr... Kim yakmtr? Asker Savc Apdlbaki Tu... Apdlbaki Tu kitaplar yakm ve bunu bir tutanakla, saptamtr. Oysa Ceza Usul Yasalarnda kitap yaklr yollu bir tek hkm yoktur. Buna ramen ve ayrca da bu konuda Asker Yargtay Kararn beklemeye bile gerek duymadan yaklmtr kitaplar. Apdlbaki Bey bir sigara yakarcasna yakmtr btn kitaplar. Hibir yasa ile bal deildir Apdlbaki Tu... Asker Yargtay kararn da dinlemez bu asker savc... Kendi yasalar ve kendi kurallar vardr. Bunlara baldr ve ancak bunlar uygular. Yaklan kitaplar yksn bata Apdlbaki Tu'un Ankara Hukuk Fakltesindeki hocalar olmak zere, millerine, meslektalarna ve btn hukukulara armaan ediyorum... (Yeniortam - 1 Aralk 1974) 155 MLL SAVUNMA BAKANINA... Ankara Skynetim Mahkemelerine atanan yelerin bir blm durumalar devam ederken grevlerinden alnp, baka grevlere atanm, stanbul'da da, sanklar hakknda beraat karar veren bir mahkeme toptan kaldrlmt. Skynetim dnemleri boyunca mahkemelere atandktan sonra grev yerleri deitirilenlerin adlarn ve bu yarglarn hangi kararlardan sonra grevlerinden alndklarn saptamak baz olaylara da k tutacaktr. Birka rnek vermekle yetinelim... stanbul 1 Nolu Skynetim Mahkemesinde, idam istemiyle yarglanan rfan Solmazer ve seksen deniz temeni hakknda beraat" karar verip ihbarclar hakknda kamu davas almasn isteyen Hkim Albay Remzi irin ve Hkim Yarbay Refik Karaa hemen grevlerinden alnm ve grev yaptklar mahkeme de Mill Savunma Bakanlnn emriyle kaldrlmtr. Evet, bir mahkeme toptan iptal edilmitir... Ankara'ya gelelim:

Ankara 2 Nolu Skynetim Mahkemesinde, Asker Savc Apdlbaki Tu'un stei gereince Trk Ceza Yasasnn 141 inci maddesi uyarnca tutuklanan Trkiye retmenler Sendikas Genel Bakan Fakir Baykurt ve arkadalarnn tahliyelerine karar veren Hkim Albay Doan Tolon ve Hkim Albay ismet Onur da bu karardan sonra grevlerinden alnm ve mahkmiyet karar bu yelerin yerine atanan yarglarca verilmitir. Bu karar da Hkim Yarbay Zeki Ein'in muhalefetiyle Tank Albay Cell Altn ve Hkim Yzba Cellettin Perek'in oylaryla alnabilmitir. Trkiye i Partisi yneticilerinin tutuklanma kararlarna kar kan Hkim Yarbay Besim Doulu bu grevde ay tutulduktan sonra baka bir greve atanmtr. Behlce Boran, Sadun Aren ile birlikte teki TP yneticilerinin tahliyesine karar veren Skynetim 3 Nolu Mahkemesi duruma yargc Hkim Albay Sha Umur-han da bu karardan sonra bir baka greve atanmtr. 156 Baz sanklarn tahliyelerine karar veren Hkim Yarbay Erdodu Demiray ile Hkim Binba Ergun Argun da Ksa srede baka grevlere atanmtr. Yazar Emil Galip Sandalc'nn tahliyesine karar veren Hkim Yarbay Necati Akagndz de bir sre sonra grevinden alnmtr. Diyarbakr Skynetim Mahkemesi Savcs Hkim Albay Hayrettin Uraz da bir tutuklama istemine kr ktktan sonra bir baka greve atanmtr. Ankara 1 Nolu Skynetim Mahkemesi Bakan Topu Albay Azmi Iklar, Profesr Uur Alacakaptan ile birlikte yarglandmz davada benim hakkmda tahliye karar verdikten sonra tam karar verilecei gn .deitirilerek bir baka greve yollanmtr. Ayn kararda mahkmiyet hkmne katlmayan Hava Hkim Binba Oltulu da bu karardan bir sre sonra Skynetim Mahke-melerindeki grevinden alnmtr. Bylece karar, durumalara katlmayan yelerin oylaryla mahkmiyet biiminde ortaya kmtr. Btn bunlar, basit rastlantlar mdr? 12 Mart dneminin yneticileri bu sorularn karln tarih nnde vermek zorundadrlar. Bu yarglar neden deitirilmilerdir?. Grevlerinden alnan yarglarn. 6anklar lehine karar verdikten sonra yer deitirmelerini aklayacak hukuk kural var mdr? Bu sorular CHP milletvekilleri Parlamentoya getirerek konunun enine boyuna incelenmesini salamalar adalet tarihimize kar kanlmaz bir grev olmaktadr. Sorulacak baka sorular daha vardr... 12 Mart 1971 tarihinden sonra yrrle konan Skynetim kaldrlm, birok dava da sonulanmtr. kartlan af yasasndan sonra da Skynetim Mahkemelerinin ileri, eskisiyle karlatrlmayacak lde azalmtr. An-, cak buna ramen Skynetim Mahkemesi de grev banda tutulmakta ve bu grevlilere Skynetim tazminat denmektedir. u anda Ankara Skynetim Mahkemelerinde ka grevli almaktadr, bunlarn ellerlnde157 k dava says nedir? Bunlarn da aratrlmas gerekmektedir. Geriye bir konu kalmaktadr. Asker Savc Apdlbaki Tu, yasa ve ynetmelikler gerei olarak, Dou illerimizde grev yapmas gerekirken, hangi gerekelerle dou hizmeti yapmamaktadr?. Acaba Apdlbaki Tu, hem dou hizmetinden kamakta, hem de Skynetim tazminat almakta mdr? Bu sorular Trk kamuoyu nnde Mill Savunma Bakan lhami Sancar'a soruyor ve konunun aydnlanmas iin CHP milletvekili ve senatrlerini greve aryorum... (Yeniortam - 18 Ocak 1975) HAKKINIZ VAR MI? 21 Ekim 1961 gn. stanbul'da Harp Akademilerinde toplanan 10 general ve 28 albay, hep birlikte u pro-tokotoe imzalarn atyorlard: 1 Trk Silhl Kuvvetleri mensuplar (aada ak imzalar bulunan) 21 Ekim 1961 gn saat 14.30'da toplanmlar ve gndemlerinde mevcut olan konular mtereken mzakere etmiler ve ittifakla aadaki karara varmlardr : a Trk Silhl Kuvvetleri 15 Ekim 1961 gn yaplm olan seimden sonra gelecek yeni Trkiye Byk Millet Meclisi toplanmadan evvel fiilen duruma mdahale edecektir.

b htilli milletin hakki ve ehliyetli messeselerine tevdi edecektir. c Btn siyas partiler faaliyetten menedilecek, seim neticeleri ile Mill Birlik Komitesi feshedilecektir. , d Bu kararn tatbiki 25 Ekim 1961'den sonraki bir gne tehir edilmeyecektir. e bu zabt varakas nsha tanzim edilmi ve btn yeler tarafndan imza edilmitir. 21 Ekim 1961, saat 18.00. 158 Bu bir ihtill karardr... Bu kararn altnda ilgin imzalar bulunmaktadr. 3u adlardan birka tanesini aklayalm: O zamanki rtbeleri ile, Tugeneral Faruk Grler, Tuamiral Celf Eyiceolu, Kurmay Albay Suat Aktulga, Kurmay Albay Namk Kemal Ersun, Kurmay Albay Fikret Kknar... imdilik burda duralm. Kim bunlar? Aklayalm:-. Grler ve Eyiceolu, 12 Mart Muhtrasn imzalayarak, lkemize skynetim ilnna nayak olan Kara ve Deniz Kuvvetleri komutanlardr. Suat Aktulga, Diyarbakr ve Siirt Skynetim Komutanln zerine alm bir orgeneraldir. Fikret Kknar, Faik Trn Paa'nn emrinde, stanbul'da nemli grevler yrten bir korgeneraldir. Ma-mk Kemal Ersun, Ankara Skynetim Komutan olarak grev yapm olan orgenerallerimizdendir. 12 Mart 1971 tarihinden sonra, binlerce aydn, renci, retmen, ii ve kyl gzaltna alnmtr. Bunlardan bir ksm gizli rgt kurma suuyla yarglanmtr. Yukardaki belgeden de anlald gibi, bu emirleri verenler de bir zamanlar gizli rgt kurarak kurulu dzene kar bir ihtill hazrlnda yer almlardr. Su deil midir bunlar? mzaladklar protokolde: Trkiye Byk Millet Meclisi toplanmadan nce fiilen duruma mdahale edilecektir... denilmektedir. Yani, Byk Millet Meclisi'ni skata ve almadan mene karar vermiler sayn komutanlar. Su deil midir bu? lkenin btn namuslu hukukularna soruyorum. Su deil midir ihtill protokol imzalamak? Asker mdahale sonunda, ihtilli, milletin hakik ve ehliyetli temsilcilerine tevdi edeceiz... demiler. Ne demektir bu? Milletin temsilcileri genel oyla seildiine ve seimlerde Trk Silhl Kuvvetlerinin gzetimi altnda gerekletirildiine gre, ne istiyor bu cuntac subaylar? Su deil mi, bu toplantya katlmak? Disiplinle badar m hi? Btn siyas partiler faaliyetten menedilecek, se159 im neticeleri ile Mill Birlik Komitesi feshedilecektir... Kararna varlm. Kimler vermi bu karar? 12 Mart sonras sorumlularndan, Faruk Grler, Cell Eyiceolu, Suat Aktulga, Fikret Kknar ve Namk Kemal Ersun. Su deil midir bu karar almak? Ve, ordunun btnlne aykr deil midir acaba? 27 Maystan sonra, kurduklar gizli rgtlerle, Anayasay tayir, tebdil ve ilga etmek iin almalar yapan, Skynetim bildirilerindeki tanmla, illegal alan bu komutanlar, 12 Mart dneminde nasl birdenbire, demokratik dzen yanls oluverdiler? nce kendi vicdanlarnda, sonra kamuoyunda yantlasnlar: 12 Mart 1971 tarihinden sonra gzaltna alnan, tutuklanan, Ikenceevlerine gnderilen yzlerce, binlerce kii alna soruyoruz... Bugn sokaklarda iportaclk yapan 12 Martn emekli ettii gen subaylar adna... Elleri, ayaklar zincire balanp, Erenky kenceevin-de ikencecilere gtrlen erefli tmgeneraller adna... 27 Mays Devriminin erefli komutan Cemal Madan-olu adna. kenceevlerinde en aalk ikencelerle inletilen kurmay albaylar, yarbaylar, binbalar adna... n yurt dna tam profesrler, yazarlar, namuslu doentler ve .gen asistanlar adna... Cezaevlerinde dvlen, svlen iiler ve kyller adna... Sadist ikencecilerin acmasz ellerine terkedilen gen kzlarmz, gen retmenlerimiz adna soruyoruz:

Sizler birer gizli rgt yesiyken, ne hakla bunca insan ikenceevlerine, cezaevlerine gnderdiniz? Evet. ne hakla? Tarih nnde, kamuoyu nnde, dilerseniz bamsz mahkemeler nnde konuun... Btn bunlar soruyoruz ve elimiz kalem tuttuka da sormaya devam edeceiz... (Yenlortam - 24 Haziran 1974) 160 BR OLAY. BR BELGE... Uur Semerci, 12 Mart 1971 tarihli Muhtra yaynlandnda pilot stemen olarak grev yapmaktayd. Semerci bugn emekli stemendir ve yaamn son, yl ac ve yoksulluk iinde gemitir. Neden mi? ykmzn kahraman Ankara'da Kara Kuvvetleri Havaclk Okulunda kurs grrken, be arkada tarafndan ihbar edilerek tutuklanr. Gen stemen, arkadalaryla yapt konumada Gerek sulunun Demirel olduunu sylemitir. nce gzaltna alnr Semerci, sonra da tutuklanr. Hakknda, komnizmi vme ve su olan fiili vme sularndan dolay kovuturma alr. nce kendisini ihbar eden Sayn muhbir vatandalar tanyalm : Pilot Yzba Adil Bozkurt... Pilot stemen Sefer Bilgin... Pilot stemen Beer ulha... Pilot stemen lhan Efe... Pilot stemen Taci Gkalp. stemen Uur Semerci, yaplan durumalar sonunda, Ankara Skynetim Komutanl 3 No'lu Asker Mahkemesi tarafndan, Trk Ceza Yasasnn 142/4 nc maddesi gereince komnizmi vme suundan onyedi ay on-be gne mahkm olur. Sank bu karar iin Asker Yar-gtaya ba vurur. Asker Yargtay 3 nc Dairesi, mahkmiyet hkmn esastan bozar. Sonunda karar, Asker Yargtay Daireler Kuruluna gelir. Daireler Kurulu, 22.9.1972 tarihinde mahkmiyet hkmnn yasal dayanaktan yoksun olduuna karar verir. Artk, stemen Uur Semerci, beraat etmitir. bununla bitmemi, Mill Savunma Bakanl, Uur Semerci'yi emekliye sevketmitir. Beraat etmesine ramen hibir yerde i bulamamtr stemen. siz ve a kalmtr, son yl. Trk ulusu adna karar veren mahkemelerden beraat karar alan bir yurttamzn eski grevine dnmesi yasa gerei deil midir? yledir amma, Trkiye'de, yrr161 F.: 11 lkte olan 12 Mart hukuku bunlara izin vermemektedir. Olay bu. Gelelim belgeye: Semerci'nin dava dosyasnda ok ilgin bir yazl emir de kmtr... Evet, tarihi ve says ile birlikte okuyalm bu emri. O tarihlerde Kara Kuvvetleri Komutan olan Faruk Grler Paamz bakn ne demi: 1 tm. Uur Semerci (1965-12)'nin Ankara Skynetim Mahkemesince Komnizm propagandas yapmak ve kanunun crm sayd bir fiili aka vme suundan tutuklanmasn yapanlar mevcut ihbarlarla salayan aadaki kimlikleri yazl olanlar vatansever hareketlerinden dolay takdir ve teekkrlerimi bildiririm. 2 Milletimizin muassr medeniyet seviyesine ulamasn ama edinmi Cumhuriyete, demokrasiye bal komutanlarna inanm Silhl Kuvvetlerimiz iensinde, az da olsa menfur dnceliler kabilir. Bunlarn derhal ve en yakn komutana bildirilmesinin bir vatanseverlik borcu olduunu, bu vesile ile Kara Kuvvetleri mensuplarna bir defa daha hatrlatmay faydal grmekteyim. Bu emir K.KK.lnn 2 Kasm 1971 gn ve per: (3059-13-71) disipmor, 1 ks. (3134)-256, tarih ve sayldr ve yukardaki satrlarn toplu olarak er ve subaylara okunmas da 'Ptenmitir. Emir, toplu olarak okunmutur gnlerce... Bir sank hakknda yarglama balaynca, hibir mokam ve organ emir veremez, genelge gnderemez. Grlmekte olan bir mahkeme hakknda da hibir yorum yapiamazm. Geelim bunlar... 27 Mays'tan sonra kurulmu btn cuntalara girip km olan Grler Paa, kendisini demokrasiye bal komutan sayyormu. Buna da nem vermeyelim haydi... Ne diyelim yleyse? stemen Uur Semerci, ki ocuu ile. yllarca oc ve yoksulluk iinde kvranmtr. Hepimiz susaltf..

162 Paa hazretleri shhat ve afiyette ya... bu bizlere yeter mi diyelim sadece? (Yeniortam - 3 Temmuz 1974) BAYAR RNE... Eski Cumhurbakanlarndan Cell Bayar, siyasal haklarna kavuturulduktan sonra Senato'ya girmeyi reddetti. Bayar aklamasnda : Tabi senatrlk ve benzeri sfatlarn gerek demokrasi esaslaryla telifini g buluyorum.. demektedir. Bayar kendi tutumunda hakldr. Bu eletirisiyle 27 Mays 1960 tarihinden bu yana izledii tutarl davranlarna bir yenisini daha eklemitir. nk Bayar 1961 Anayasas iin : 27 Mays Anayasas beynelmilel komnizmin Ana-yasasdr... demektedir. Bayar'n tabi senatr ve benzeri sfatlar tanm zerinde durmak gerekir. Tabi senatrler, Bayar ynetimini ihtillle deviren ve DP yneticilerini yarglatan eski ihtillcilerden olumaktadr. Bu kurula eski Cumhurbakan da katlmaktadr. u anda tabi senatr sfatn kullanan eski Cumhurbakan Cevdet Sunay da, istemeyerek de olsa, 27 Mays ihtillinde grev almtr. Bayar'n kendisini deviren, yarglatan, ellerine kelepe vurdurup, lm hcrelerine yollayan, sonradan lm cezasn affeden 27 Mays devrimcileriyle ayn kurulun ats altnda yaama grevi yapmas beklene'nez. Bu duyguyu olaan karlyoruz. Bayar'n tabi senatrlerden ayr olarak kulland benzeri sfatlar Cumhurbakanl kontenjan senatrln kapsamaktadr. Bayar, yurttan oyu olmakszn, atama yntemi ile belirlenen Parlamento yeliine kar kmaktadr. Sayn Cumhurbakanmz Fahri Korutrk de bulunduu yce makama kontenjan senatrl yolu ile gelmitir. 12 Mart 1971 tarihli muhtrann imzaclarndan eski Genelkurmay Bakan Faruk Grler, eski babakan163 lordan Nihat Erim, Nairn Tal, eski bakanlardan Mehmet zmen, Fethi elikba, Sabahattin zbek, Selhattin Ba-brolu, mer Derbil de kontenjan senatrleri olarak grev yapmaktadrlar. te Bayar, btn bu politikaclarn ve Sayn Cumhurbakannn seimini gerek demokrasi ile badatramadn ileri srerek kendisine uzatlan koltuu elinin tersiyle itmektedir. Eski Cumhurbakan imdi, ilerlemi yana ramen, bugn Demokratik Parti'nin zledii sa cephe liderlii iin almalara giriecek ve: Beynelmilel komnizmin Anayasas... olarak adlandrd 1961 Anayasasnn tmyle deitirilmesini isteyecek ve seim meydanlarnda : Tabi senatrlk .ve kontenjan senatrl demokratik ilkelere aykrdr... yollu sylevler verecektir. Btn bu grlere kar, 1961 Anayasasna sahip kanlar gereken yantlar vereceklerdir. Bayar'a Mill Birlik Grubu bir aklama yaparak, Bayar dneminin gerek demokrasi ile badamayan anti-demokratik bir ynetim olduunu ve bu nedenle devrildiini ileri srerek, Anayasann referandum yolu ile halk onayndan getiini anlatacaklardr. Tabi senatrler de kendi alarndan hakldr. Haksz olan kim? Dnelim : Acaba kontenjan grubu adna Prof. Nihat Erim, Ba-yar'n 27 Mays Anayasas beynelmilel komnizmin Ana: yasasdr.... savna kar: 1961 Anayasas demokratik bir Anayasadr..., derse Bayar ve yandalar hakl olarak : Siz deil miydiniz bizden nce bu Anayasay deitirmek iin teebbse geen? Siz deil miydiniz bu Anayasay hazrlayanlar ve savunanlar teker teker cezaevlerine yollayan?., diyebileceklerdir. Haksz olanlar 27 Mays Anayasasn deitirenlerdir! Bayar, Trkiye'de, 1950-60 dneminde uluslararas kapitalizmin ibirliki ynetiminin badr. Bayar-Mende164 res ynetimi, bu ibirliini emeki halk ezerek, kitlelerin istemlerini saptrarak, tam anlamyla lkede burjuva diktas kurarak bu diktay srdrmt. Bu dnemin Trk halkna neler getirip neler alp gtrd artk

siyasal belgeleriyle ortadadr. Btn bu konularn tartlmas imdiye kadar yapld, bundan sonra da yaplacak. Eski Cumhurbakan Cell Bayar'n tutumunu serinkanl gzlemlerle deerlendirelim: Bayar kendisini ibandan uzaklatran dnemi meru bir ynetim olarak grmektedir. Bununla da yetinmemekte, 1961 Anayasas iin: Beynelmilel komnizmin Anayasasdr..., demektedir. Bayar kendi asndan hakl ve tutarldr. Kendi hesabna gre 27 Mays devrimini komnistlikle sulayarak meruiyetini kantlamaya alyor. Trkiye'de, ibirliki ynetimin simgesi olan Bayar'-dan baka politikaclarn da alacaklar nemli dersler vardr. Bayar hi bir zaman, Parlamento ve iktidar suladktan sonra, ayn Parlamento ve iktidarn desteini alarak Cumhurbakan olmak istememitir! Bayar hi bir zaman Cumhuriyetin geleceini ar bir tehlike iine drmekle sulandrld hkmetinin imzalar ile en yakn arkadalarn feda etmemitir! Bayar, hi bir zaman Anayasada yer olan reformlarn Atatrk bir grle ele alnmasn istedikten sonra, btn Atatrkleri, btn 27 Mayslar, cezaevlerine yollayan ynetimin kuvvetli adam olmamtr! Bayar, hi bir zaman grev ald bir ihtillin getirdii Anayasann deitirilmesine gz yummamtr! Demokrat Parti dneminin zorba ba, her yn ile eletirilebilir. Fakat hi bir zaman, 12 Mart dneminin bykleri gibi elikilerle zedelenmemitir. Bayar rnei bazlarmz dndrmekte midir acaba? (Yeniortam - 1 Mays 1974) 165 PERDE KALKMALI... Kurtul Altu, sahibi bulunduu dergide 27 Mays'-tan 12 Marta balkl bir yaz dizisi yaynlamaktadr. Bu dizide birok olay baz bilgi ve belgelerle ortaya konulmaktadr.' Altu, bugnlerde 12 Mart ncesi olaylarn anlatmaktadr. Yazdan alnan u blm birlikte okuyalm : ... Kabibay bir ihtilli gerekli gryordu. Hem de yakn... Eski ihtillci, rd iindeki eski arkadalaryla sk temas halindeydi. Sonradan Muhsin Batur bu temaslar bana nakletmitir. Kabibay bir kkl devrim istiyordu ve diyordu ^' : Trkiye'de devrim, devletin genel dzenini deitirmeden amacna ulaamaz. Ne kadar sol birikim hazrlarsanz hazrlayn, eer o birikim devletin bandaki devrimcilik yani sfr olan katsay ile arplrsa sonu yine sfr olur. Kabibay, Cevdet Sunay'n banda olaca hibir devrim hareketinin baarya ulaamayacan anlatmak istiyordu, Kabibay hakl kt... Bir blk daha aktaralm : ...Kabibay'n evine gidenler, gidie are arayanlard. Nihat Erim'ler, Kemal Satrlar, smail Arar'lar, Sadi Koa'lar, Mucip Atakllar, Cemal Madanolu'lar, Talt Turan'lar, Numan Esin'ler, Kabibay'n evinde sk sk toplandlar. Hi kimse harektn ne zaman ve nasl geleceini bilmiyordu. Kabibay mstesna... Kabibay'n evinde toplananlarn adlarna dikkat edin. Bunlardan bir ksm, 12 Mart sonrasnda : Kuvvetli ve inandrc... etiketi ile babakanla oturtulmu Nihat Erim, balyoz harekt spikeri Sadi Ko-a ve 12 Martn ikenceevlerine gnderip. Anayasa dzenine kar gsterilerek yarglanan Talt Turhan, Numan Esin ve Cemal Madanolu ve Parlamento krslerinde Skynetimlerin gerekelerini aklayan smail Arar ve Ecevit'i komnistlikle sulayp, Feyziolu'nun partisinde elpene divan duran Kemal Satr! 166 Bir ihtilli gerekli gren, harektn ne zaman yaplacan bilen Orhan Kabibay da bu toplantlarda ev sahiplii yapm. Sonra da arkadalar ikenceevlerinde canavarlarla bouurken : kence iddialar komnistlerin yalandr, diyen Ferit Melen'in, Turan Feyziolu'nun partisine kapa atm. Bu mudur ihtillcilik, bu mudur devrimcilik, bu mudur arkadalk? Btn bunlar kendilerinin bilecei i... Biz bir baka konuyu amak istiyoruz...

12 Mart nasl gerekleti? 15 Mays gn Silhl Kuvvetlerden karlanlar kimlerdi?. Bu subaylarn gerekletirmek istedikleri neydi?. 12 Marttan nce ne gibi hazrlklar yaplmt? Kimler bu hazrlklara katlmt? Ghr ve Batur'un bu hazrlklardan haberi var myd? Orhan Kabibay'n bu almalardaki pay ve etkisi neydi? 12 Marttan nceki bir hafta nasl geti?. Nihat Erim'in bu ilerle ilgisi nasl aklanabilir?. Kabibay hem sa, hem de sol cuntann bir kilit adam mdr? 12 Marta gelen gnlerde, yerli ve yabanc baz evrelerle 12 Martlarn, yurt iinde ve dnda temaslar olmu mudur? Btn bunlar ve daha birok soru karlk beklemektedir. Bunlar cevaplandrlmadan 12 Martn zerinden sr perdesi kaldrlamaz. Bu yaplmadka da yakn gemiin olaylar gerei gibi aydnlanamaz. . Btn bunlar aklanmaldr... Herkes 12 Martn ncesi ve sonrasn bilmek istiyor... Hi kimse susma hakkna sahip deildir... nk, 12 Marttan sonraki Anayasa suikastl, devrim dmanl, haha yasaklar, ikence sadistlii btn bu sorularn kamuoyu nnde cevaplandrlmas ile akla kavuacaktr. kenceciler kimlerdir?. Hangi cuntadan emir almlardr? Haha yasa hangi ilikiler sonunda kabul edilmitir?. Anayasa deiiklikleri nce kim tarafndan nerilmitir? 12 Mart operasyonlarn dzenleyenler kimlerdir?. Garip iler olmu Trkiye'de... 167 Baknz: Orhan Kabibay adndaki bir eski ihtillci evinde toplantlar yapyor. Bu toplantlara katlan Nihat Erim, sonradan demokratik dzeni koruma gerekesi altnda, lkenin btn aydnlarn cezaevlerine, ikenceevlerine yolluyor. Ayn eve gelip gidenler de, en ar ikencecilerle konuturulmak isteniyor. Neden btn bunlar? Hangi cuntalar arpmtr bu iler iin? Aklansn btn bunlar. Kim, neyin nesi, renelim. Bilemeyiz, yoksa btn bu aklamalar, mill btnlmz zedeler mi?. Devletliler kudretliler, etkililer yetkililer, eskiler yeniler, ne dersiniz?. Ve ne dersiniz ey kapal kaplar ardndaki devrimciler?. (Yeniortam - 20 Ekim 1974) NANKRLK... Demirel'in sakolu bir gnlk gazete nce : CIA, Demirel'i ykmak iin harekete geti... bal ile ok artc bir k yapt. Ardndan da : 12 Mart CIA yapt... diyerek bir baka sav daha ileri srd. Gazeteye gre, Demirel 12 Marttan nce An-ti-Amerikan bir tutum taknm, bu nedenle kendilerine Brksel Generalleri ad taklan NATO'cu Generallerce drlm! Demirel politika sahnesine Bakan Johnson ile kol kola ektirdii fotoraflarla kt. Bugnk yerini ise : Beni CIA ykyor... diye koruma abasndadr. Bu gelimeler zerinde duralm biraz... 12 Mart darbesi yapldktan gn sonra, Silhl Kuvvetlerden Tmgeneral Celil Grkan ve arkadalar disiplinsizlik nedeniyle emekliye sevkedilmi ve bu kararname Sleyman Demirel ve bakanlarnn imzasyla yrrle sokulmutur. Yani, 12 Mart Muhtraclar daha ilk andan balayarak Demirel ve partisi tarafndan aka desteklenmitir.. Bundan sonra yeni hkmetin kuruluu, gvenoyu al. Anayasa deiiklikleri, skynetim iln, ceza168 larn infaz gibi konularda, Demirel, 12 Martn btn eylem ve ilemlerine sahip km, bu dnemin politikasn vargcyle desteklemitir. imdi 12 Mart sonrasnn politik ve hukuksal btn sorumluluunu tayan Bay Demirel : - 12 Mart CIA yapt... diyorsa, biz de: 12 Mart CIA yaptysa, sizler de srdrdnz... diyebiliriz. 12 Martn ana hedeflerini paylaan, lkede Amerikan emperyalizmine kar olan btn devrimcilerin ezilmesine alk tutan ve bunlara vatan haini diyen Bay Demirel'in imdi iin iinden syrlmas mmkn mdr acaba? in bir yan byle. Bir baka yan ise iyice dndrcdr... 12 Mart Muhtraelar, Sleyman Demirel ynetimine kar gerek Silhl Kuvvetler jndeki honutsuzluu gidermek, gerekse lkedekj devrimci birikimleri bastrmak

iin eyleme gemiler ve ArfiByasp d bir yol seerek Demirel'i drp yerine Nihat Erim'i geirmilerdir. Muhtradan sonra Demirel'in btn sular unutturulmu, devrimci genler, ilerici aydnlar, yazarlar, renciler birer birer toplanarak cezaevlerine kapatlmtr. Byiece sularndan arndrlm Demirel yerine su ve sulular yaratlmtr. Bu olaylar bir kurmay incelii ile dzenleyen General Grler de AP oylarna gvenerek Cumhurbakan olmak istemi fakat Ecevit'in soylu direnii ile bu amacna ulaamamtr. te imdi, 12 Marttan sonra korunan ve kollanan Demirel, dne kadar destekleyip alk tuttuu generalleri : Beni ykan ClA'dr... diyerek sulama yolunu bugnk politik karlarna uygun grmektedir. Bu generaller, Demirel'in bu tutumunu da grdkten sonra, ikenceevlerine gnderilen erefli tmgeneralleri, kurmay subaylar, gen stemenleri, rencileri, yazarlar, aydnlar, lkedeki btn namuslu insanlar birer birer dnp vicdan muhasebesi yapmaldrlar. O gnlerde, btn devrimcilerin zerlerine cezaevi duvarlar rlrken, ken169 dilerine har tayan Demirel'in, bugn : Siz CIA plnma gre beni drdnz... demesini bilmem nasl yorumlamaktadrlar? Bu bir ibret dersidir! Dnmek... dnmek ve anlamak gerek... General Memduh Tama, siz o gnlerin Genelkurmay Bakanydnz, 12 Mart Muhtraclarndan birisiniz. imdi dolgun cretle grev yaptnz bankanzdan izin alarak Demirel'in sulamalarn cevaplandrnz. General Faruk Grler; 12 Martn ncesi ve sonrasnn kurmay ve bamimar sizsiniz. Susmaynz ve bu ar sulamaya karlk veriniz. Sizin bildikleriniz ok nemlidir. Konuunuz. Uan General Muhsin Batur; imdi kontenjan senatrsnz. Gvencelisiniz. 12 Mart ncesi, odanzdaki tartmalar sizinle birlikte ok kii de biliyor. Bir gn onlar da konuacak. 12 Marttan sonra, btn olup bitenlerden siz de sorumlusunuz. Demirel'i cevaplandrnz. Amiral Eyiceolu. Siz de muhtraya imza atp, kenize ekiliverdiniz. imdi ise bykeli olarak yurtdnda Trkiye'yi temsil ediyorsunuz. Demirel size hakaret ediyor Susmaynz. Sizi konuturabilmek iin ille de bir muhtra m gerekiyor? Muhtrasz konuunuz!... (Yeniortam - 5 Ekim 1974) TRAZIMIZ VAR... Muhsin Batur, emekliye ayrld gn yapt konumada 12 Martn btn sorumluluunu kabul ediyorum... demiti yleyse, muhtrann verili biimi, nedeni, uygulan, Anayasa deiiklikleri, olaanst yarglarriG^yn-temleri, ikenceler ve bu dnemde iadamlarna tannan-btn ayrcalklardan Hava Kuvvetleri eski Komutann sorumlu tutmak kolaylamaktadr. stelik Batur'un, muhtrann imzaclar arasnda en uzun sre grevde kald170 n dnrsek bu sorumluluk snrlarn iyice geniletmek gerekmektedir. Ak konualm... Trkiye'de baz olaylar ya karanlklar iinde gizlenmekte ya da bu olaylar zerine korkularn ve yasalarn sis perdeleri ekilmektedir. phesiz 12 Mart olay bu trdendir. 12 Mart 1971 tarihinden nce Silhl Kuvvetler iindeki siyasal tepkiler ne ynde geliti? Hangi gruplar olutu? Kimler hangi toplantlara katld? Bata Komuta Konseyi ad verilen ve hibir yasal dayana bulunmayan Cunta toplantlar ne amala yapld? Grler ve Batur'un bu gelimelerdeki paylar ve sorumluluklar neydi? Korgeneral Atf Erkan kimdi ve ne gibi almalar yapmt? Tmgeneral Celil Grkan ve arkadalar hangi gereke ile emekliye ayrlmlard? General Grkan'n ellerine ve ayaklarna zincir takarak Gztepe'deki ikence-evine gtrenler kimlerdi? Tmgeneral Memduh Unltrk kimdir? 12 Marttan sonra hangi grevlerde bulunmutur? Dnelim... Btn bunlar karanlkta kalmtr ve olaylarn sorumlular bu sorularn cevaplarn gn na kartmamak iin elbirlii yapmlardr. Bylece yakn

tarihimizin bir sayfas karanlklara terk edilmitir. Bunun iindir ki, CHP Sayn Genel Bakan Ecevit, Batur'un partiye giri treninde yapt konumada: Batur iin : Bugn ok zevkli ve mutlu bir grev yapm oluyorum. Trk Silhl Kuvvetlerine uzun yllar deerli hizmetlerde bulunmu olan... diye balayp : nanlarn, katld bir partinin saflarnda srdrmek istemesi kendisinin demokratik siyasal anlaynn salamlna en gzel delildir... demitir. phesiz Ecevit, 12 Mart Muhtrasnn radyolarda okunduu gn izleyen haftada : Bu, Yunan darbesinden de ince bir plndr... dediini de unutmua benzemektedir! Sanrz bundGn sonra Muhsin Batur'la konuurken bu konular yeniden hatrlayarak hep birlikte belleklerini tazeleme olana bulurlar. 171 Eer Sylei balarsa, sorulacak ok soru vardr... 12 Mart 1971 tarihinden nceleri, Orgeneral Muhsin Batur'a ok yakn baz lerici albaylarn bir Anayasa tasla hazrlayp hazrlamadklar ve bu taslak zerinde Batur'un elyazs ile baz deiiklikler yapp yapmad da sorulabilir rnein. Sz dnp dolap buraya gelmise, Mavi pelr ktlar zerinde yaplan baz Plnlarn imdi kimde olduunun bilinip bilinmedii de sorulabilir. zellikle Basn zgrl konusunda Batur'un elyazs ile ne gibi dzeltmeler yapt da renilebilir bylece. Orgeneral Batur'un, 12 Mart 1971 tarihinden hemen nce Amerika'ya gittiinde, Amerikan Hava Kuvvetlerr Komutan Orgeneral Ryan ile, Trkiye'nin siyasal sorunlar hakknda bir konuma yapp yapmad, bu konumada Mdahale konusunun geip gemedii de sorulacak nemli sorulardandr. Batur'un bu konumay kendisini zmir'de karlayan ok yakn bir kurmay albaya anlatp anlatmad da bu arada sorulup, renilebilir. 8 Mart 9 Marta balayan gece Orgeneral Batur'un baz yksek rtbeli subaylarla Kremal pasta yerken Asker mdahale konusunu grp grmedii, bu arada Orgeneral Faruk Grler'in : Eyiceolu'na da haber verelim... demesi zerine: Brak o adam... yolunda bir karlk verip vermedii de kendisine hatrlatlabilir belki. te o zarran kendisinin neden Yavuz Bey diye anld, Orgeneral Gr-ler'e Selim Bey dendiini, Erci Beyin Atf Erkan olup olmadnn da sorulmas da Sohbeti iyice koyu-latrr, belki. Btn bunlar cevaplandrldktan sonra biz de. Sayn Ecevit'e dnp : Neden, Grler'i, Eyiceolu'nu, Atf Erkan', Mem-duh Tama' da partiye alp, halkla daha da btnlemenin yollarn aramyorsunuz...? diye seslenebiliriz. CHP, Batur'u partiye almakla Parlamento aritmetiine bir say daha eklemitir. Fakat neleri kaybetmitir, hesaplanabilir mi? 172 Sormak gerekiyor... 27 Mays Anayasas Tayir, tebdil ve ilga edilirken, lkenin aydnlar cezaevlerine kapatlrken, ikenceevlerin-den lklar ykselirken, en yakn arkadalarnn niformalar zerlerinden zorla ekilip alnrken, neredeydi Uan General? Kr uu mu yapyordu yoksa? Bilelim... Sayn Ecevit bundan sonra bir omuzuna Bar gvercini, br omuzuna da Uan Generali yerletirerek mi dzen deitirecektir?. (Yeniortam - 22 Kasm 1974) YAVUZ BEY KM?... Son gnlerde gazete stunlarnda bir ilgin tartma srp durmaktadr. Geenlerde Sleyman Demirel, byk bir gazetenin kesinden ban uzatarak: Yavuz Bey kimdir?... diye sormutur. imdi btn , yurtta Yavuz Beyin kim olduu aratrlmaktadr. Yavuz Beyin emekli Orgeneral Muhsin Batur olduu ileri srlmektedir. Batur, 12 Mart 1971'den nce ilerici subaylarca byle anlrm. Demirel bunun iin soruyor: Yavuz Bey kimdir?... Biz de kendi kstl olanaklarmzla Yavuz Beyin kim olduunu aratrmaya baladk :

Yavuz ad, nce, Yavuz Sultan Selimi anmsatyor. Ve de hemen Yavuz Sultan Selim'in : rler, pencey-i kahrmda olur iken lerzan... diye balayan iiri de akla gelmektedir. Bunun Trkesi: Arslanlar ellerimde titrerken... demektir. Byle balar iir, Bir zamanlar arslanlar ellerinde titrerken, sonra? Sonrasn sormayn... Yavuz Bey bizim Hukuk Fakltesi Hukuk Felsefesi dersinin hocas, Yavuz Abadan'd. zgrlk, drst, namuslu bir bilim adamyd Yavuz Bey. 173 Demirel'in sorduu Yavuz Bey merhum Yavuz Aba-dun olamaz herhalde... Bir de Profesr Fehmi Yavuz var. Siyasal Bilgiler Fakltesi 1960'da Menderes polislerince baslnca kahramanca dven retim yesi. Demirel'in kastettii Yavuz Bey Sayn Fehmi Yavuz da deildir. Kimdir yleyse Yavuz Bey?... Fenerbaheli kalecisi Yavuz da arkadalar arasnda efendilii ile tanndndan Yavuz Bey diye anlrm. Bu Yavuz Bey bazen saa pas atarm, bazen sola. stedii maa kar, istemediine kmazm. Bazen ofsayttan gol yermi, bazen de kontriyede kalr, hibir ey yapmadan gol stne gol atlrm kendisine. Fakat utu mu ok gzel uarm Yavuz Bey. Uan Yavuz denirmi bu Yavuz Beye... Demirel'in arad Yavuz Bey, bu Yavuz Bey de deif herhalde... Beikta'n eski sabekinin ad da Yavuz'mu. imdi oyunu brakm bu Yavuz Bey. Oynad zaman sa ok sk tutarm. Bu da deil... Yine Beikta'ta Kk Yavuz varm. Buna da Yavuz Bey derlermi. Soli oynarm bu Yavuz Bey. Hayatnda hi solak olarak oynamam. Kendisine so-Varsanz : Gel bizimle oyna diyen eski takm arkadalarn oyundan attrmtr. Rivayet yledir... Demirel'in sorduu Yavuz Bey, bu Yavuz Bey de olamaz Bu ayak oyunlar ile yani futbolla ilgili deilmi De-mirel!.. yleyse bir de basketbolcu Yavuz Bey var, aranarr Yavuz Bey bu olmasn?. Galatasaray'da basketbol oynayan bu Yavuz Bey de, durur, durur, Son c dakikada iyi oynarm. Yavuz Bey bu da olamaz... Kim yleyse?. 174 Bir byk sac gazetede Cumhuriyet Halk Partisi'ni kalemi ile kartran bir gazeteci arkadamz var. Sakn Yavuz Bey, bu gazeteci arkadamz Yavuz Donat olmasn?. Yok olamaz... Yavuz Bey Halk Partisi'ni kartrmtr oma, bu Yavuz Bey deildir yine de... Bir de Mill grei Yavuz Selekman var. Trk Herkl denirdi kendisine. Bir ara Trk filmi de evirdi. Eskiden polis memuruydu. Bulunduu blrenin dirlik ve dzenlii kendisinden sorulurdu. Yavuz Bey geliyor... deyince evre halknn korkudan duda atlard. Bu da olamaz... Yavuz deyince aklmza nl Yavuz Zrhls geliyor. Eskiden grkemli zrhlyd Yavuz! Kimse, demirden de olsa, elini kolunu uzatamazd Yavuz'a. Sonradan kzaa ekildi Yavuz. Bir ara Yavuz'dan jilet yaplmaya karar verildi. Traa yarayacakt koskoca Yavuz... Bir byk gazete, bir kampanya aarak Yavuz'u kurtarmak istiyor imdi. Yavuz kurtulacak bylece. Bu kadar uratk, bu kadar altk, yine de, Demirel'in : Yavuz Bey kimdir?... sorusuna karlk bulamadk. Acaba Demirel Yavuz Bey i yeni mi tanyordu?. Biz nereden bilelim?...

Posteki sayarcasna Yavuz Beyi sorduk, soruturduk bugn. yisi mi biz yine neemize bakalm. Ne yapalm? Havdi hep beraber Yavuzsun trksn syleyelim: - Yavuz geliyor Yavuz da sular yara yara. La-la-la-la-la-la-la-la. (Yentortam - 6 Aralk 1974) 175 AP PAASI Ali Elverdi, Adalet Partisi'ne girmi... Ne var bunda? Sosyalist i Partisi'ne girecek deil ya; tabi ki Adalet Partisi'ne girecekti! Mbarek olsun. Ali Elverdi Sleyman Demirel'e, Sleyman Demirel de Ali Elverdi'ye yakr ancak... Tencere yuvarlanm, kapan bulmutur imdi... Ali Paa, partiye girerken: Asker grevlerim yannda Orduya den polik grevleri de yaptm... diyor. Bu ne demektir Allahakna? Bizim bildiimize gre, Asker Ceza Yasas, askerlerin politika ile ilgilenmelerini yasaklar. Elverdi: Politika ile uratm... derken, kendisinin orduda birtakm politik almalar m yaptn sylemektedir? Yoksa : Benim yaptm i politik nitelikteydi... mi demek istemektedir?. Herhalde byle. yleyse : Skynetim Mahkemeleri olaanst siyasal mahkemelerdir... denildiinde neden sank avukatlarnn grlerine katlmyordu? Hani bana : Allah syletir., denir. Ali Paa kendi diliyle kendi sularn gzelce aklyor. Szde ecaat arzediyor Paamz! u ie bakn... 12 Mart'n Genelkurmay Bakanna, niformasn karr karmaz Sanayi ve Kalknma Bankas bol cretle bir koltuk uzatveriyor. 12 Mart'n kenceciba Faruk Trn de Ticaret Odalar koridorlarndan hoop diye Ynetim Kurulu yeliine konuveriyor. 12 Mart'n zmir Skynetim Komutan da, nce bir byk maazaya, oradan da hzn alamayp Adalet Partisi'ne giriveriyor. imdi de Ali Paa, kalem kran elleriyle Sleyman DemireC-in partisine tapulanmann imzasn atyor. Hep rastlant m btn bunlar? Bunlar aslnda 12 Mart'n ne iin yapld, kimi ko176 ruduunu kimleri ezmek istediini kantlyor kendiliinden, Ali Elverdi de, 12 Mart'n canl-kanl bir simgesidir tek basma! Ali Elverdi'nin Adalet Partisi'ne girerken att imza, 12 Mart'n sust tutanadr bir bakma. O Ali Elverdi ki, 21 Mays ihtill giriiminde Albay Talt Aydemir'in ellerine kapanp Beni affedin albaym diyen korkunun addr. O Ali Elverdi ki, bir mays sabah prangalanan devrimci genci. ekin iplerini diye asan kinin fkeli sesidir. Kim kimi yarglam anlalyor imdi... Demek ki, Ali Paa, tarafsz bir mahkeme bakan olarak deil, Adalet Partisi'nin bir paas olarak alm ve bundan sonra da... Bu yaptklarm az buluyorum... diyerek Sleyman Demirel'in nnde esas durua gemitir. imdi hizmet arz etmektedir Paa. Kime? Eski mteahhitlerden Amerikan firmas komisyoncusu Bay Sleyman Demirel'e! Elverdi emekliye ayrld gn: Milletin bana verdii rtbe nemli... diyor. imdi de hakettii rtbeyi Amerikan firmas komisyoncusundan alacak, Ne diyelim? Ali Paa... Ali Paa! imdi, artk Trk kamuoyu seni gz altna ald. retmenler, renciler, retim yeleri, genler, subaylar, kyller, iiler birer birer kelepelenip nne getirilmiyor, artk. Bitti o saltanat. Atn ieri... dediin zaman kimse ieri girmiyor. nnde selm duran yok. Kaplar sen gelince alp kapanmyor. Geti o gnler...

imdi lyn buldun ite. Senin yerin bir mahkemenin bakanl deil, Amerikan firmas komisyoncusunun yandr! imdi hizmet et bakalm... Sen gzn krpmadan onsekiz genci daraacna yoliadm. fidan gibi gen, nnde can verdi. Hibiri korkmad. Gzlerinle grdn bunlar. 177 F.: 12 Senin yaaman, ama ok yaaman istiyoruz biz... ylesine yaa ki, hakkndaki hkm bizler deil, senin z torunlarn versin. Boynuna tarihin hkmn torunlarn taksn. Btn istediimiz bu. Baka ne diyelim sana... (Teniortam -21 Ekim 1974) BUYRUN PAANIZI... Ankara Skynetim Komutanl 1 Nolu Asker Mahkemesi Bakanyken emekliye ayrlan Tugeneral Ali Elverdi : AP iktidarda bulunduu yllarda Trk Milletine plnl kalknma meyannda byk hizmetler gtrm ve byk eserler vermitir... diyerek Adalet Partisi'ne girmi, Demirel de: Elverdi, hizmet grd srece devlete ve millete sadakatin en gzel rneklerini vermitir... diyerek emekli generali vmtr. Geliniz bugn hep birlikte bir bret belgesi daha okuyalm... Tugeneral Ali Elverdi, Hkim Albay Ahmet Tetik, Hkim Yarbay Mehmet Turan ile birlikte imzalad ve Deniz Gezmi, Yusuf Aslan ve Hseyin nan' lm cezasna arptrdklar kararda, Adalet Partisi dnemi iin u dnceleri ileri srmekteydi. Gerekeli kararn on ve on-birinci sayfalarn ayoruz: Ekonomik sknt, buhran, politik tutarszlk, 26 milyonluk birader yolsuzluu sylenti ve alkantlarnn ve bu ayialarn gn na kmas yolundaki abalarn baltalanmas, engellenmesi yolundaki ayak oyunlar... Evet grdnz Ali Paa, Demirel dnemindeki ekonomik sknt ve politik tutarszlktan sz ediyor. Bununla da yetinmiyor: 26 milyon liralk birader yolsuzluunun gn na kmas ayak oyunlar ile nlenmitir... diyor. 26 milyonluk birader yolsuzluu ve Ayak oynla178 r... bunlar Ali Elverdi tarafndan kullanlan tanmlardr. Elverdi ekliyor: te bunlar solcular da istismar etmitir... Elverdi'nin gerekeli kararndan bir para daha aktaralm : Snf elikileri, sosyal adalet ilkelerini zedeleyici intiba ve kanaati yaratan elefyan Ortaklklar, Gomel zeytinya skandali bu konuda adalet cihaznn aibe altnda kalmas ve kitlesel fkeyi tahrik eden emeksiz kazan, vurgun ve devlet eliyle fert zengin etme politikas... te bu gerekler de solcular tarafndan propaganda konular olarak kullanlm. Kararda byle yazlm bunlar. Elverdi kararnda: Adalet Partisi dneminde emeksiz kazan, vurgun, devlet eliyle fert zengin etme politikas vardr... demi, grdnz. Biz de soruyoruz: Kim acaba bu vurgun yoluyla, devlet eliyle emeksiz kazan elde edenler? 26 milyonluk yolsuzluk sanklar var m bunlarn iinde? Gerekeli karardan bir de, Demirel'in niversite politikas ile ilgili eletiriye gz atalm. Elverdi diyor ki: Siyas iktidarn niversite sorununu ele almakta gsterdii lakayt ve palyatif tutum, renci kesiminde' bunalmn artmasna sebep olmutur... Gerekeli kararn 10. sayfasnda bunlar... Demirel: Adalet Partisi, Demokrat Parti'nin devamdr... diye krslerden bas bas barmaktadr. 27 Mays htillinin Trk toplumuna kazandrd ve Demirel ve arkadalarnca oldum olas deitirilmek istenen ve deitirilen 1961 Anayasas iin de yle dnd Ali Elverdi:

 Anayasann getirdii yeni messeseler ve kitlev bask gruplar ve sosyolojik kavramlarla ulusumuzun hayatnda ve kiilerin yaantsnda gerekten bir Devrim r olmutur... 179 1961 Anayasas da vlm aka. te byle... Kararlarnda, Demire! ve kardelerini kastederek, 26 milyonluk birader yolsuzluklarndan sz eden ve bunlarn soruturulmasn nleyen Demirel'i Ayak oyunlar yapmakla sulayan. Adalet Partisi dnemindeki elefyan Ortaklklar, Vurgun, Devlet eliyle fert zengin etme, Emeksiz kazan gibi en ar sulamalara imza atan Ali Elverdi, btn bunlar unutup imdi Adalet Partisi'yle nikh kyyor. ki adam iyice tanyn... Biri bu lkede Babakanlk yapm, teki, genci daraacna yollam, ast astk, kestii kestik bir mahkeme bakan! Biri kendisini mahkeme kararlarnda bile sulayan Elverdi'yi barna basyor, teki en ar gereklerle sulad politikacnn emrinde almay eref sayyor. Ordudayken politik grev yaptm... diyen Ali El-verdi'dir bu. Demirel'i sulamak m gerekiyor? Hi durak-samaz, sular. Demirel'i vmek mi gerekiyor? Dnmeden gklere karr. gencin idam kararlaryla noktalanan gerekeli karar Ali Elverdi ve Sleyman Demirel'in yzlerine bir tokat gibi frlatyoruz. Buyursunlar okusunlar ve yzleri kzarmasn hi... (Yeniortam - 25 Ekin 1974) TRAFLAR... Ali Elverdi Ortadou adl gazetede hakkndaki yaynlara cevap vermi. Bu AP paasnn yazs gazetenin birinci sayfasnda boydan boya yer alyor. ini dkm Elverdi. yi etmi. Bravo AP paasna... Tam gazetesini buldu. Okurlarmz bu gazeteyi hatrlayacaklardr. Han! u: Trk Hkmeti Ata Rafinerisi'ne giremez... diye 180 kendi hkmetine kar yabanc petrol irketlerini savunan gazete. Hani u, Amerikan pasaportu tamasna bakmadan, herkese Milliyetilik dersi veren Reha Ouz Trkkan'n yaz yazd gazete, hani u Amerikallara kar vgler dzen gazete, hani u Trkei gazete! te bu gazeteden sesleniyor AP paas... Kendisine uygun gazeteyi nasl da seiveriyor, gryorsunuz. Biz de: AP paas bir daha ne zaman konuacak?... diye kendisini drt gzle bekliyorduk. Kendi aya ile geldi tp tp... Bakn ne demi Elverdi: nce unu belirtmek isterim ki, partiye girerken yaptm konumann Skynetim Mahkemesi Bakanlmla hibir ilgisi yoktur. Bu konumamda Orduya den siyasal grevden kastm, 12 Mart sonras deil, 27 Mays 1960 sonrasdr... Yaa, aldnz m cevab imdi? AP paas: 27 Mays 1960 htillinden sonra Ordu uzun bir sre siyas grevler yapmak zorunda kalmt. lkeyi bizzat Ordu idare etmitir. Siyas iktidar elinde tutmutur... demektedir. yle mi? yleyse soralm : 27 Maystan sonraki Uzun bir sre hangi dnemi kapsamaktadr?. Eer bu dnem, 27 Mays 1960 sabahndan 15 Ekim 1961 seimlerine kadarki dnemi iine alyorsa, bu durumda, Ali Elverdi'nin Ankara'da 28 inci Tmen Kurmay Bakan olarak, ihtillcilerle birlikte alt ortaya kyor demektir. 27 Mays htillcilerinin Politik grevi ise, bata yktklar Demokrat Parti'nin btn bakan ve milletvekilleriyle yarglanmas Kurucu Meclis oluturarak yeni Anayasa hazrlamakta Ali Elverdi, 27 Mays htillcileriyle beraberse, o zaman :

181 Biz Demokrat Parti'nin devamyz... diyen Adalet Partisi'nde ne'aramaktadr? Yok eer: Ben ihtillcilerle beraber deildim. Politik grevim 1961 seimlerinden sonra da srd... diyorsa, o zaman da sadece 22 ubat ve 21 Mays olaylarna snmamas gerekir. 1961 seimlerinden sonra, artk Ordunun lkeyi Bizzat idare ettiini sylemek iin baz seimlerle gelen partileri, Parlamentoyu, Cumhurbakann ve Babakan yok saymak gerekmektedir. Elverdi: 27 Maystan sonra Ordu uzun sre memleketi idare etmitir... derken, kendisinin yasalara aykr olarak baz Politik grevler yaptn azndan karmakta ve kalemiyle e imzalamaktadr, stelik. Yani AP paas: 27 Maystan sonra binba ya da yarbayken Politik grev yaptm. Ancak Ankara Skynetim Mahkemesi Bakanyken politik grev yapmadm... diyerek bir elikinin emberinden brne atlamaya almaktadr. ecaat arzederken tabi. Bir ihtill yaplr, Parlamento kapatlr. Yeni bir ynetim ibana gelir. Bu yeni ynetim kendi kurallarn da birlikte getirir. Artk burada: Ordu politik grev yapmyor... demek olanakszdr. htill batan sona bir Politik grevdir. AP paas hem bunu anlatmak istiyor, hem de imdiki partiyle taban tabana zt bir grnm iine giriyor. Hem 27 Mays htillinde Politik grev yapacaksn. Hem de bu ihtillin ykt partinin devam olan partiye kaplanacaksn. Hem Sleyman Demirel'e kararlarnda : 26 milyonluk birader yolsuzluu... diye sataacak, ondan sonra da dn svdn adama bugn vgler dzeceksin. Elverdi: Trk milleti adna yargladm ve Allah'a kar sorumlu olduumu asla unutmadm... diyor, yazsnda. Demirel 26 milyonluk birader yosluzluunu rtbas edebilmek iin ayak oyunlar yapt... derken ayn Trk 182 milleti ve ayn Allah szkonusu deil miydi acaba? te byle sevgili okurlar... General Elverdi, kendini eleverdi... (Ycpiortam - 2 Kasm 1974) BELGEDEN BLGYE... 22 Kasm 1965 tarihinde Washington'daki Ordu Karargh Dairesi CIA Bakanlna, Ankara'daki ve Atina"-daki Amerikan Kara Ataelerine Gizli kaydyla u yazy gndermekteydi: Trk Hkmeti ve Genelkurmay tarafndan baz Avrupa lkelerinde asker sler yaplmas iin Amerikallcra salanan kolaylklarn artlaryla ilgili istihbarat faaliyeti unlar kapsayacaktr: _ a Byle bir harekete gerekten teebbs edilmi midir? b Hareketi kim balatmtr? c Hareketin nedenleri? Klavuz: Asker sler yaplmas iin Amerikallara salanan kolaylklarn artlaryla ilgili bilgi toplamas iin Trk Genelkurmay tarafndan emir verildii haber alnmtr. Datm: Amerikan Kara Ataesi: Amerikan Elilii, Ankara Trkiye, (bilgi iin) CIA (Amerikan Merkez Haber Alma Tekilt) Amerikan Kara Ataesi. Amerikan Elilii Atina, Yunanistan. zel talimat: a) 20 Aralk 1965'te sona erecektir. Eer paragraf 3'de daha nce bir talimat verilmemise, istenilen bilgi o tarihte veya ondan sonra yollanacaktr. b) Cevap verilme tarihi bildirilsin veya bildirilmesin, yukarda verilmi olan ncelik derecesi kontrol faktrdr. c) Verilen tarihten sonra da bu konu ile ilgilenecei anlam kmamaldr. DASGIR Ordu stihbarat Dairesinin baka bir dairesi bu tarihten sonra da rapor edilmesini istemektedir. Herhalde bu gibi raporlarda yukardaki kontrol numarasndan bahsedilmelidir. 183

d) Dier talimat, bilgi iin bir nsha Yunanistan'daki ARMA'ya, klavuz iin A Atina Soruturma Merkezine, Genelkurmay stihbarat Bakan Yardmcs yerine James E. Lazanby mza Albay G. S, Haber Alma efi Konu son derece akt: Trk Genelkurmay, ikili antlamalarla salanan ba7i ayrcalklar yeniden gzden geirecek. Trkiye'deki Amerikan slerinin statlerini yeniden inceleme karar almtr. Bu kararn renilmesi rerine, Amerikan Genelkurmay, bu almalarn Trkiye'de kimlerce yrtldnn aratrlmasn istemekte, ayrca bu almalar balatan ve yrtenlerin adlarnn saptanmasn gerekli grmektedir. Bu belgeden sonra Trkiye'den hangi adlar saptanp, Amerikan Genelkurmayna bildirilmitir, bunu belgelere dayanarak saptama olana imdilik elimizde deildir. Ancak, bu almalarn kimler tarafndan balatlp yrtld konusunda baz bilgilerimiz vardr. Bu konuda almalar balatan eski Genelkurmay Bakan Orgeneral Cemal Tural'dr. Tural, kiisel tutumu dolaysyla Ne isa'ya, ne de Musa'ya yaranamam bir Genelkurmay Bakandr. Bir yandan snr tanmaz bir sol dmanl, te yandan anti-Amerikanc yurtsever tutumuyla birok evrenin eletiri ve hmna uram ve Genelkurmay Bakanlndan ayrlmas hemen hemen herkese sevinle karlanmtr. Yerins Memduh Tama'n atanmasyla ve Tural, Sunay-Demirel ikilisinin isteiyle tasfiye edilmi oluyordu. Bylece Amerikallara salanan kolaylklarn gzden geirilmesini isteyen Genelkurmay Bakan saf d ediliyordu! Amerikallara salanan ayrcalklara kar kan eski Kara Kuvvetleri Pln ve Prensipler Bakan Tmgeneral Celil Grkan da, 16 Mart 1971 gn, Trkiye'nin geleceini ar bir tehlike iine drmek suuyla devrilen 184 Sleyman Demirel Hkmetinin imzasyla" emekliye sevke-dilmi, bir sre sonra ikenceciba Orgeneral Faik Trn'-n emriyle elleri ayaklar zincirlenerek Gztepe'deki iken-ceevinde sorguya ekilmitir. Tmgeneral Celil Grkan da bu yolla tasfiye olunmutur! Mill Savunma Bakanl Hukuku Maviri Hkim Albay Emin Deer, ikili antlamalar inceleyerek, bunlarm deitirilmesi gerektiini yetkililere bildirmi ve Amerikallara tannan ayrcalklarn ortadan kaldrlmas gereini savunmutur. Hkim Albay Emin Deer de, 16 Mart 1971 gn Ankara dna atanm, bir sre sonra da ordudan-ayrlmak zorunda kalmtr. Bu tasfiye de byle gereklemitir! Birtakm siyasal olaylarn grlts uzaklanca, baz cunta yklerinin toz bulutu ortadan kalktka, insan artan ve dndren ac gerekler de birer birer gzler nne serilmektedir... (Yeniortan - 10 Ocak 1974) MOZAK... Gazeteci Cneyt Arcayrek, Hrriyet gazetesinde, 12 Mart ncesi cunta almalarn anlatan bir yaz dizisi yaynlyor. Bu dizide yazarn, kendi tanmyla Gn na kmam belgelerden yararlanlyor. Gn na kmam belgeler, Kontrgerilla merkezinden ikence ile alnm ifadelerdir. Yani Yasa d yollarla alnan ifadeler, yine Yasa d yollarca Arcayrek'e iletilmitir. Bu ifadelerde birok asker ve sivil kimsenin adlan gemektedir. Bunlar kimlerdir ve hangi siyasal grten yanadrlar? nce bunu cevaplandralm... 15 Mart 1971 tarihinde emekliye sevkedilen Tmgeneral Celil Grkan ve arkadalarndan bir ksm grlerini CHP'ye yakn bulduklar iin parti genel merkozine bavurmulardr. Bunlar Celil Grkan, Tuamiral Vedii Bilgel, 185 Albay Cavit Bayar, Hava Albay Nedim Arat, Albay Kadir Ok, Hkim Albay Emin Deer'dir.

Ayn gn emekliye sevkedilen Genelkurmay Merkez Dairesi Bakan Tmgeneral kr Kseolu da Demokratik Parti'ye girmi ve bu partinin Kastamonu milletvekili aday olarak seimlere katlmsa da, parlamentoya girmeyi baaramamtr. htillciler arasnda ad geen Kurmay Albay Nus-ret Van da emekli olur olmaz Adalet Partisi'ne girmitir. Kurmay Albay llyas Albayrak da yabanc sermayenin kurduu Fruko Genel Mdrlne getirilmitir. . Kurmay Albay Kemal Tunusluolu ki muhtray rad-yoevine gtren grevlidir Agasi e.n'in Trk Hava Yol-lan'nda Genel Sekreterlik yapmaktadr. 15 Mart 1971 tarihinde emekliye sevkedilen Hava Tugeneral mer ekgr de, niformasn karr karmaz, yabanc petrol irketlerinin destekledii Trk Petrol Ankara Grubu Bakanlna atanmtr. Ayn gn emekliye ayrlan Tugeneral M. Ali Akar, Milas'ta kesine ekilmi ve adn unutturmutur. Albay Kadir Tandoan da kesine ekilmitir. Albay Mehmet Naml da bir irketin mdrlne getirilmitir. Levazm Albay Hasan Yalnkaya, stanbul'da Aksaray semtinde Babann Yeri adyla bir meyhane am, stanbul Mal Polis eski Mdrlerinden Rafet Kaplang da yine stanbul'da, Kadky'de bir bfe iletmeye balamtr. Yarbay mran ensezgin ise, Ankara halkevlerinde, halkevi vakfn gelitirmek iin gece gndz almaktadr fadelerde, Devrim Konseyi yesi olarak adndan sz edilen Piyade Albay Bedri Bulu, Orgeneral Trn'n emir ve komutasyla stanbul'da nemli operasyonlarda grev yaptktan sonra emekliye ayrlmtr. Korgeneral Hayri Yalner, getiimiz Austos aynda emekliye ayrldktan sonra, baz gizli istihbarat rgtlerinde nemli grevler yrten eiyle birlikte mutlu yaantsn srdrmeye balamtr. 186 Kontrgerilla ifadelerinde darbeci olarak ad geen Korgeneral hsan ver, u anda 2 nci Kolordu Komutanl yapmaktadr. Yine ihtillciler arasnda saylan Kurmay Albay Kenan Gven 2 nci Ordu Lojistik Bakan, Kurmay Albay Orhan stn de ayn orduda harekt bakan olarak grevlerinin bandadr. htillcilerin Genelkurmay Bakanlna getirecekleri sylenen Korgeneral Atf Erkan da, 12 Mart'tan bir sre sonra, Amerika'ya tedavi maksadyla gidip geldikten sonra emekliye ayrlmtr. Bu korgeneralin Tmgeneral Celil Grkan ve arkadalarn ihbar ettii o gnlerde de ileri srlmekteydi. 12 Mart 1971 tarihinde stanbul zrhl birliklerinde grevli Kurmay Albay Nedim Arat da bir turizm irketinde almaktadr. Tank Binbas Ylmaz Akkl, ordudan ayrldktan sonra, bir sre gzaltna alnm, daha sonra da sosyalist eilimli Yeni Dnem adl bir dergi kartmtr. Kontrgerilla ifadelerinde adlar geen ve sonradan Madanolu dvasnda da yarglanp beraat eden Kurmay Albay Adnan Arabacolu bir ticar irkette. Kurmay Albay brahim Artun da halkevlerinin bir ubesinde almaktadr. Deniz Kurmay Albay Adnan Kaptan da orduda grev bandadr. Albay Hidayet lgar da stanbul'da avukatlk yapmakta, eski arkadalarn savunmaktadr. Sivillere gelince... Orhan Kabibay, 12 Mart 1971 tarihinden sonra olan ca gcyle Erim Hkmetlerini desteklemi, bir sre sonra Ecevit'i ve partisini: Marksist, kkrtclk... Gerekesiyle sulayarak nce Cumhuriyeti Parti'yi kurmu, sonra da partisiyle birlikte Alafranga sac Turan Feyziolu'nun partisinde esas durua gemitir. Fokih zfakih de Cumhuriyet Halk Partisi'nden ayrlmtr. Talt Turan Mrksist-Leninist eylemlere yol gstermek gerekesiyle tutuklanm, Mill Birlik Komitesi eski 187 yelerinden Numan Esin ve rfan Solmazer ile birlikte yarglanmtr. Numan Esin, Alparslan Trke'le birlikte Milliyeti Hareket Partisi'ni kurduktan sonra Trke'ten ayrlm ve byk bir nakliyat irketi kurmutur. 12 Mart geldiinde Esin krk kadar TIR kamyonun sahibi grlyordu. Solmazer, seksen kadar deniz temeni ile birlikte yarglanp beraat etmi, Numan Esin'e Gztepe'deki ikence-evinde ar ikenceler yaplmt. Solmazer ve Esin'in en

yakn kader arkada Orhan Kabibay da bu ikence seslerini Cumhuriyeti Gven Partisi binalarndan dinlemitir. Bu adlar neden akladk? Nedeni u : 12 Mart 1971 tarihinden hemen sonra Silhl Kuvvetlerde baz general ve albaylarn komnist ihtill yapmak iin hazrlandklar o gnn basnnda yazlp izilmiti. Hrriyet Gazetesi bu tr yayn yapanlarn banda gelmekteydi. imdi soruyoruz: Bu komnist ihtilli, bir yandan Tmgeneral Celil Grkan gibi ilericiler Tmgeneral kr Kseolu gibi Demokrctik Partililer, Kurmay Albay Nusret Van gibi Adalet Partililerle ortaklaa m yaplacakt? Ayn komnist ihtilli, Orhan Kabibay gibi Mc Carthistler-le, yabanc sermaye mdrleri ve temsilcileriyle mi planlanacakt? Eer gerekten bu bir komnist ihtilli ise Korgeneral hsan ver Kolordu Komutanlnda Kurmay Albay Kenan Gven ve Kurmay Albay Orhan stn'n orduda grevleri nedir? Nasl grev banda tutulmaktadr? Trkiye'de birtakm basn mensubu, gizli rgtlerin zabt ktipliini yapmay gazetecilik saymaktadr. Bu sorulara inandrc cevaplar vermeden Gn na kmam belgelere dayanarak, hi bir aklama yapm olamazsnz. 12 Mart gerei bunlarn ok tesindedir, Kimler neden tasfiye olmu ve hangi gstermelik gerekeler bu i iin kullanlm? Bunu aratrabiliyor musunuz?... (Yeniortam - 12 Ocak 1975) 188 HAK ETMEDLER MI? 12 Mart cuntaclarnn babakanlk koltuuna oturttuklar Profesr Nihat Erim, iktidara gelir gelmez, baz niversite profesrlerine yaylm ateine giriiverdi hemen. Bu Kamu Hukuku eski profesrne gre, birtakm profesrler rencilerin beyinlerini ykam ve bylece anarik ortam domutur! niversitelerde cad kazanlar kaynamaya balad. Profesrler birbirlerini ihbar ediyorlard. Birok profesr, doent ve asistan Skynetim Mahkemelerinde yargland. Bu dvalarda ihbarc profesr ve doentlerin de adlar ortaya kt. Fakat bu adlar dva dosyrhr ile birlikte unutuldu gitti. hbar edilenlerin bir teki bile mahkm olmad. Her biri tek tek beraat etti. Bylece ihbarlarn ne iin yapld da ortaya kt. Ayn fakltede, ayn kurullarda grev yapan meslek-dalarn hbar ederek, aleyhlerinde gerek d beyanlarda bulunarak, ilerici retim yelerini mahkm ettirmek isteyenler kimlerdi? Evet, kimlerdi? Bunlar, arkadalarn ihbar ederken, erefli bir Vatan grevi yaptklarn ileri srmekteydiler. Bu erefin kamuoyunca da paylalmas amacyla niversitelerimizin bu yzak retim yelerini birer birer aklamay gerekli gryorum. nce Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinden balayalm... Faklte Dekan Prof. Dr. erafettin Turan, ayn Fakltenin profesrlerinden Prof. Dr. Cemal Alagz tarafndan ihbar edilmitir. Trk Ulusal Tarihinin byk aratrmaclarndan Prof. Dr. Mustafa kda, bu ihbarla balayan dvada kendisine milliyeti-toplumcu etiket yaptran bir asker savcya ifade verdikten sonra mide kanamasndan can vermi ve sank olarak mahkemeye kaca gn musalla tana kmtr. Bu dvada arkadalarn mahkm ettirebilmek iin ifadeler veren teki retim yelerini aklyorum: 189 Prof. Dr. Emin Bilgi (Saadettin Bilgi'in kardei}, Prof. Dr. Yaar nen, Prof. Dr. Kenan Akyz, Prof. Dr. Mehmet Altan Kymen, Prof. Dr. Olu Ark. Prof. Dr. Bahat-tin gel, Prof. Beynan Akyava, Do. Dr. smail Kaynak, Asistan Kzm Yaar Kopraman, Asistan Hseyin Sever. imdi de, Ankara niversitesi Ziraat Fakltesine gelelim... Faklte doentlerinden Dr. Metin Yeldan, ayn Fakltenin Profesrlerinden Orhan Dzgne ve Prof. Dr. Nurettin Kaska tarafndan ihbar edilmi, Prof. Dr. Muhsin Ylmaz, Prof. Dr. Mustafa Ikhan, Asistan Adem Ergn ve Asistan Orhan Kavuncu aleyhte ifade vermilerdi. Bu sonuncusu ,enciyken devrimci retim yeleri ve renciler hakknda ifadeler verdikten sonra Prof. Dr. Ortan zgne tarafndan asistan olarak atanmtr!

Ankara ktisad ve Ticar limler Akademisinden de bir dosyann tozunu silkeliyelim... Prof. Dr. Necdet zdemir ve Do. Dr. Erzan Erzurum-luolu. ayn okulda retim yelii yapan Prof. Dr. Naci Knacolu tarafndan Komnizm propagandas yaptklar gerekesiyle ihbar edilmilerse de, Ankara Skynetim Komutanl Asker Savclnn 1971/105 sayl karar le, sz konusu ihbar hakknda kovuturmaya yer olmadna karar verilmitir. Ankara Fen Fakltesine de yle bir urayalm... Doent Dr. Burhan Cahit nal, Faklte Dekan Prof. Dr. Sevin Karo! tarafndan ihbar edilmi, alan dvada Prof. Dr. Bahriye Mursalolu, meslekda Do. nal'n mahkmiyetini salamak amacyla ifade vermitir. Ayn Dekann yapt ihbarla, Prof. Dr. Rauf Nasuolu, Prof. Dr. Nihat ili, Doent Ahmet Aptik, Doent Ethem Tok-makolu gzaltna alnmlard. Tokmakolu geen yaz ldnde ihbarc Dekan cenazeye elenk gndermeyi de unutmamt. Hacettepe niversitesine de bir bakalm... Siyasal Bilgiler Fakltesi eski Dekan Prof. Dr. Mmtaz Soysal. Hacettepe niversitesi Profesrlerinden Prof. Dr. Ali Erturul ve Prof. Dr. Vedat Sezer tarafndan fh190 bar edilmi. Prof. Dr. Osman Okyar da, iki profesr dorulayc beyanlarda bulunmutur. hbarlarn aslszl anlalnca, Ankara Savcl bu iki ihbarc profesr hakknda kovuturmaya gemise de af yasa imdada yetimiti. Yine Soysal Anayasa'ya Giri adl kitab iin alan dvada, Ziraat Fakltesi Profesrlerinden Prof. Dr. Akif Kansu da Almanya'dan Asker Savcla gnderdii bir mektupla kafileye katlmay ihmal etmemitir. Kendi Faklteme, Ankara Hukuk Fakltesine gelince... Fakltenin o zamanki Dekan Prof. Erol Cansel, 12 Mart 1971 tarihinden nce yaplan btn yrylere katlp, forumlarda konuarak devrimci rencilere kendisinin ne kadar devrimci olduunu anlatmaya alrd. Cansel'in : Bbrek iltihabndan leceine faist kurunuyla lmeye razym... trnden konumalar btn fakltede bilinirken, bu profesr 12 Mart'tan sonra Asker Savcln kapsn andrarak, beni ve baz rencileri mahkm ettirebilmek iin ifadeler vermitir. Sancel'i bir sre sonra lkc retmenler Dernei Kongre bakanlnda grdk. Doent Dr. Seyfullah Ediz de, yine beni ve Do. Dr. Mukbil zyrk' mahkm ettirmek iin elinden geleni yapt. Mahkemede vatan kurtaran arslanlar gibi, MT ele-man'nn ihbarlarn destekleyici ifadeler verdi. Bu ifadeyi verdikten sonra, krk yann baharnda askerlik grevini Genelkurmayda yapt. On yllk asker kaakl suu da hi hatrlanmad nedense! imdi Orta Dou Teknik niversitesi Kamu Personeli Sendikasnda hukuk mavirlii yapmaktadr. hbar edilen retim yeleri ve yardmclar tek tek berat etti. Geriye bu ihbar dosyalar ve bu adlar kald, ite: Yirmi profesr, iki doent, be asistan. imdi ne dnyorum bilir misiniz... Bu ihbarc profesr, doent ve asistanlara, vatana yaptklar yksek ve erefli hizrret iin altn, gm ve bronz madalya taklsa! Hak etmediler mi?... (Yenlortam - 30 Aralk 1974) 191 O.D.T.. DOSYASI... Bugn hep birlikte O.T.D.. dosyas tutanaklarna gz atalm : Asker Savc: Hkim Yarbay hsan enel, Tutanak Ktibi: ncel Grkan, Soruturma yeri: Skynetim Asker Savcl, Soruturma tarihi: 28.7.1971. Vaki davet zerine geldii grlen Mehmet Kcman huzura alnp ifade ve hviyetinin tespitine geildi. Hviyeti: Mehmet Kcman, Nafiz olu, 1932 doumlu, halen Ankara Ant Sokak 5/1 ankaya'da oturur. O.D.T.. naat Blm Profesrlerinden. Soruldu: niversitemizde ar sol dnceleri bakmndan talebelerin yannda olan kimseleri ben sadece kendi blmmde olanlar deerlendiriyorum. Bunlar konumalar, hareketleriyle fikirlerini belli ediyorlar. Bunlarn isimleri Sedat zkol, Ertan Acar-olu'dur... Sedat zkol'un 10 Haziran 1970 tarihli Milliyet Gazetesi'nde zihniyetini aksettiren Trkiye halklarndan bahseden bir yazs,

mevcuttur. Kendisi zaten Amerika'da iken ar sol fikirlerinden dolay arkadalarnn dikkatini ekmitir. Onunla beraber Amerika'da bulunan Yk. Mh. Bnb. Erol Tezcan ve Yk. Mh. Bnb. Ycel Erden bana durumu anlatmlard... Bu da bakas: Hviyeti: Rahmi Magat, Fevzi olu 1927 doumlu. Bursa nfusunda kaytl, halen Ankara Kavakldere Alaam Sokak 24/7'de oturur. O.D.T., Hukuk Maviri ve serbest avukat. Hadise soruldu: Ben 1960 senesinden beri O.DJ..'-nin Hukuk Mavirliini yapmaktaym. Rektr Kemal Kur-da niversitede her trl fikirlerin serbeste tartlabileceini kabul ediyordu. Bu msamaha neticesi her trl sol fikirler ve olaylar niversitede konuuluyor ve tartlyordu. Yalnz sol temayll olanlar miktarca fazla ve biraz daha cesurane hareket ettiklerinden kar gruba faaliyet imkn tanmyordu. Ben ahsen bu dncenin karsnda olduumu Kemal Kurda'a sylyorum. Bu bakmdan niversiteye, etin Altan, Ihami Seluk. Muammer 192 Soysal gibi sol fikirde olanlar konferans vermek zere geliyorlard. Yine niversitede Nazm Hikmet Kesi, Vietnam Kesi yaplabiliyordu... Disiplin Kurulundaki tartmalarda bu talebelerin bu hareketleri bamsz Trkiye iin yapyorlar eklinde mdafaa oldu. Bunu yapanlarn banda Ylmaz nkaya gelir... Bir zamanlar Ankara Barosu Bakanl yapan bu ok sayg deer Hukuk Maviri, eski Rektr Kemal Kurda' suladktan ve baz retim yelerinin adlarn verdikten sonra bir de u aklamay yapyor: Hseyin Batuhan ismindeki Beer limlerdeki Blm Bakan arkadamz, retim grevlilerinden rencilere ideolojik tesir icra ettiini yazyla bildirdi. Bunlarn bir ksmna mukavele tazelemedi. Bir ksmnn da mukaveleleri feshedildi... Tolerans konusunda doktora tezi veren Hseyin Batuhan da baz renim grevlilerini niversiteden att-rabilmek iin yazlar yazm. Sen gel, d lkelerde Batda tolerans fikrinin gelinimi diye doktora tezi hazrla, sonra da kendi yurttalarn, kendi meslektalarn niversiteden attrabilmek iin yazlar yaz. Aferin dorusu! Bir zamanlar Trkiye Mill Genlik Tekilt ve Ankara Barosu Bakanl yapan Rahmi Magat ifadesini yle tamamlyor: Bu hususlar genel olarak ben Cumhurbakanna iadeli taahhtl bir mektupla bildirdim. Bunun bir kopyas bendedir. stendiinde yerebilirim. niversite Hukuk Mavir*, devrin Cumhurbakan Cevdet Sunay'a btn bildiklerini bildirmi, krkbir kere maallah! Gelelim niversitenin imdiki Rektr Prof. Tark Smer'e: Tank Tark Somer: Mehmet olu, 1926 doumlu. Elmas'dan doan, D. Veli nfusunda kaytl, Ankara Esat Caddesi 42/15'te oturur. O.D.T..'si Kimya Mhendislii Blmnde retim yesi. Bu zat- erif sonradan Amerikan firmas mteahhitlerinden Sleyman Demirel'in partisinden milletvekili seciien Prof. Mustafa Parlar'n rektrlk seimi srasnda 193 F.: 13 olup bitenleri anlatrken, retim yesi arkadalarn yle sulamaktadr: Ar solda talebelerin yannda olanlar, toplanarak kalkp aleyhte konuuyorlar ve Mustafa Parlar'n gemi hizmetlerine kara sryor ve kltc szler sylyorlard. Bunlar arasnda Sedat zkol, Halit akr, Kemal Ertopuolu, Erhan Karaesmer gibi ahslarn bulunduunu, ayrca kapya sk sk gelip Yaar Grbz'n Halit Cakr'a birtakm direktifler verdiini grdm. Elektrik Mhendislii Bakanlna getirilen Nazif Tepedelenlio-lu. Dekanla getirilen Erdoan Tekin, Rektr Yardmclna getirilen Ertan Acarolu, tamamen talebenin paralelinde alm kimselerdir... Bu da ncs... imdi ilere baknz: Profesr Mustafa Parlar Adalet Partisi Milletvekili olmu. Devrimci retim yeleri birer birer ayklanm. Kenan Somer Rektrle seilmi. Operasyon tamamlanm.

u rastlantya ne dersiniz: Rektrlk Hukuk Maviri Rahmi Magat, bu sayg deer avukat, niversiteye kar alacak davalarda Rektrl savunacak. niver-site'de alan kamu personelinin avukatln da Doent Seyfullah Ediz yapyor. Geen hafta bu keden Seyful-)ah Ediz'i tantmtm. O da, Ankara Hukuk Fakltesindeki devrimci retim yelerini mahkm ettirebilmek iin savclk kaplarna komutu. Rahmi Magat iveren vekili olarak Rektrl. Seyfullah Ediz, sendika vekili olarak niversitede alan retim yelerinin haklarn savunacak. Ne denir? Bu da gzel rastlantdr... Geen hafta, Asker Mahkemelerde arkadalarm mahkm ettirebilmek iin uraan profesr, doent ve asistanlarn adlarn aklam ve bunlara altn, gm ve bronz, madalya verilmesini nermitim. Yukarda adlar geenleri de sk sk hatrlamak gerekiyor. Profesr Tark Somer'in, Hukuk Maviri Avukat Raf194 mi Magat'n, Profesr Mehmet Kcman'n ve Hseyin Ba tuhan'n, niversite bahesine heykellerinin dikilmesin! neriyorum... (Yeniortam - 6 Ocak 1975) BUNLARI DA TANIYALIM... ' Geen haftalarda bu keden, bask dneminde arkadalarn mahkm ettirebilmek iin Asker Mahkemelere koan retim yelerinin birer birer adlarn aklam, bunlara akademik kariyerlerine gre, altn, gm ve bronz madalyalar verilmesini nermitik. Bir baka yazmzda da Orta Dou Teknik niversitesi dosyasndan tutanaklar okumu ve baz retim yeleri ile niversite Hukuk Mavirinin niversite bahesine heykellerinin dikilmesini istemitik. Bugn de, bu iki yazy tamamlayan baka bilgiler vereceiz... Konumuz, bilirkiilik... 12 Mart 1971 tarihinden sonra, gzaltna alnan ve tutuklanan retim ye ve yardmclar hakknda bilirkii raporlar dzenleyen retim yelerinin de bilinmesinde yarar ummaktayz. Bunlara da zerklik ilti verilmesini niversitenin yetkili kurullarna ner'yoruz. imdi aklayalm... Siyasal Bilgiler Fakltesi eski Dekan ve Anayasa Hukuku Profesr Mmtaz Soysal, Anayasaya Giri adl ders kitabndan tr. Asker Savc Apdlbaki Tu'un kaleme ald bir iddianame uyarnca Komnizm propagandas yapt gerekesiyle yarglanmt. Kitabn yaynla-n zerinden alt ay getiinden. Basn Yasas gereince bu kitap hakknda dava ama olana yoktu. Ancak : Dersler bu kitaba dayanlarak verilmitir... denilerek Anayasaya Giri adl kitap dolaysyle yine yarglanm oluyordu. Neyse... Durumalar srp,durdu. Soysal'n avukatlar Uur 195 Alacakaptan, Ahmet Tahtakl ve Turan Gne'ti. Davaya bakan 3 No.lu Asker Mahkeme kitabn incelenmesi iin bir bilirkii kurulu seti. Kurulu tantalm.,. istanbul ktisat Fakltesi Profesr Sabahattin Za-im... stanbul Hukuk Fakltesi Anayasa Hukuku Profesr Seluk zelik... stanbul ktisat Fakltesi Profesr Amiran Kurtkan... stanbul ktisat Fakltesi Profesr Nevzat Yaln-ta... stanbul Hukuk Fakltesi Profesr Ayhan nder... Bu Pek sayn profesrler hazrladklar bilirkii raporunda : Kitapta komnizm propagandas vardr... demiler, ama Asker Yargtay: Bu profesrler tarafsz saylmaz... gerekesiyle yeni bilirkiiler seilmesini istemiti. Mahkeme : Hayr, bunlar tarafszdr... diye diretmi, bu har-gr devam ederken Af Yasas km ve dava da ortadan kaldrlmt. Bilirkiilerden Ayhan nder, askerlik grevini krk yann baharnda yerine getirmek amacyla Tuzla Piyade Okuluna katlm ve Vatan hizmetini Selimiye Klasnda Skynetim Emrinde geirmitir.

Bu bilirkiilerden bazlar, son zamanlarda bildiri yaynlayan Sac profesrlerin en nnde Arz- endam eyleyerek, Tarafszlklarn bir kez daha kantlamlard! Yine Siyasal Bilgiler Fakltesi retim yelerinden Do. Dr. zer zankaya ve Do. Dr. Mete Tuncay, birlikte yaptklar bir eviri nedeniyle tutuklanmlar ve haklarnda Komnizm propagandas gerekesiyle kamu davas almt. Bu dosyann da bir nl bilirkiisi var. Aklayalm: stanbul Hukuk Fakltesi Amme Hukuku retim ye-6i pek sayn stad Ord. Prof. Dr Recai Galip Okandan... 196 stadn bir baka bilirkiiliini de aklayalm yeri gelmiken : stanbul Yksek retmen Okulu rencilerinin yaynlad bir bildiri stad Okandan ile birlikte Ord. Prof. Dr. Sulhi Dnmezer ve Asistan Dr. Kayhan el'e gnderilir. Bu bilirkii bildiriyi inceleyerek : Su yoktur... derler. Dosya numarasn verelim: stanbul Basn Savcl 968/59. Tarih: 26.1.1968. Ayn bildiri bu kez yine tad Okandan ile birlikte yine nl stadlardan Ord. Prof. Dr. Sulhi Dnmezer'e gnderilmi. Bu kez yanlarnda, Dnya Gazetesi sahibi Bedi Faik'in kardei lhan Akn da bilirkii olarak seilmitir. Ayn stadlar, ayn ordinarysler, ayn profesrler, ayn hukuk doktorlar, yani stad Okandan ile stad Dn-meeer, daha nce : Su yoktur... dedikleri bildiri iin, Bu bildiri Trk Ceza Kanununun 159 uncu maddesini ihll eder... deyip basmlar imzay. nanmazsanz, bunun da dosya numarasn verelim: stanbul 6 nc Ar Ceza Mahkemesi 968/1029. Bu nl Ord. Profesr Dr. Sulhi Dnmezer bir de benim iin bilirkii raporu vererek, hakkmda kamu davasnn almasn salamt. Bir de Ylmaz Gnal adnda doent var. Bunu da unutmayalm sakn. Ylmaz Gnal, Siyasal Bilgiler Fakltesi Ceza Hukuku doentlerindendir. 12 Mart Muhtras dolaysyla yazdmz bir yaz iin bu doent bilirkii seilmi ve raporuna unlar yazmtr: Orduya... Uyank ol anlamnn mevhumu muhalifinden Uyuyor demekte TCK. 159/1'in yani Devletin asker kuvvetlerini tahkir ve tezyif suunun unsurlar bulunduu kanaatma vardk... Uyank ol demek, uyuyorsun demekmi... Bunun dosya numaras da: Ankara Basn Savcl Hazrlk 1971/251'dir. Bu rapora dayanlarak hakkmzda tutuklama karar kmsa da Ar Ceza Mahkemesine ktmz ilk durumada beraat ettik, sonradan. 197 Bugn de sizleri bu bilirkiilerle ba baa braktk. Beendiniz mi?... (Yeniortam - 22 Ocak 1975) PERDELERN ARKASI... 1933 ylnn 26 ubat akam Alman Millet Meclisi binasnn drt bir tarafndan ateler fkrmaya balad. Siyasal tarihte Reichstag yangn diye anlan byk olay balamt. Hitler ge ykselen alevlere bakarak, yanndakilere : imdi artk sosyalistleri demir yumrukla yok etmemize kimse engel olmayacak... diye sesleniyor, Hitle-rin Propagandacs Dr. Goebels de: Bu bir sinyal ateidir... diye baryordu. Ertesi gn Hitler yanls gazeteler bu balkla kt. Sinyal atei... Hitler, yakn alma arkadalar ile birlikte, konuarak, kesin emirlerini verdi: Btn sosyalistler tutuklanmaldr... Yangnn nedeni henz belli olmadan gece saat on-birde devrimci milletvekilleri, yazarlar, sendikaclar, renciler, hukukular birer birer, evleri baslarak tutuklanyordu. lkedeki btn ilericiler, anari karma, mill btnl paralama gibi gerekelerle sulanmaktayd. Anayasal zgrlklerin hepsi bir gece iinde yrrlkten kaldrlmt. Dr. Goebels hatra defterlerine bu olay ylece tanmlad :

 Fhrer ile olan konumamizda sosyalistlere kar alacak savan ana hatlarn izdik. imdilik dorudan doruya kar tedbirleri almaktan kanacaz. Devrim giriimi bundan nce alevlenmelidir. Uygun bir anda darbemizi indireceiz... Uygun an, Alman Millet Meclisi binasnn yaklma-syd! Bu yangn ustaca planlandktan sonra faizm saldrya geti: Btn ilerici aydnlar tutukland, kk bur198 juva ilericileri susturuldu, anayasal haklar ortadan kaldrld, binlerce kitap sokak ortalarnda yakld. Hitler ve yaknlar bu yangn iin : Tanrsal belirti... bir devri balatan sinyal atei... diyordu kendi aralarnda. Bu yangn karmaktan sank olarak Bulgar sosyalisti Dimitrov tutuklanarak yarglanmaya balad. Fakat, Hit-ler'in savclar Dimitrov'u, sulayacak bir tek kant bile bulamadlar. Dimitrov, sonradan dnya Adalet tarihine geecek bir savunmayla, kendi susuzluunu kantlad. Bu savunmayla birlikte, baz olaylar da aydnlanmaya balad. Yangnn, Goebels'e bal, SS militanlarnca karld yolundaki belirtiler de su yzne kmaya balad. Hitler rejimi, Nasyonal-sosyalizmin egemenliini kurabilmek iin bu tr olaylardan yararlanmak istiyor ve devletin btn olanaklarn bu amala kullanyordu. Dimitrov, Alman Millet Meclisi'ni yakma suuyla tutukland zaman verdii dilekede: Bir sosyalist olarak, bireysel terrizme karym. nk bu davranlar, ynlarn ekonomik ve politik m cadelesiyle badamamaktadr... demekteydi. Yarglama sonunda Dimitrov beraat etti.. Bunlar neden anlatyorum?. Gzlerimizi Trkiye'ye evirelim, isterseniz... 12 Mart Muhtrasn izleyen gnlerde Skynetim Mahkemeleri kurulmu ve tam bugnlerde, henz zerinden sr perdesi kalkmayan Elrom olay gereke yaplarak lkedeki btn aydnlar bir gece iinde ceazevleri-ne doldurulmutur. Bundan sonra olaylar birbirini izlemitir. Devlet radyo ve televizyonundan aylarca : Anaristler ve komnistler, dzenledikleri sabotajlarla Kltr Saray'n yakmlar ve Marmara vapurunu da batrmlardr... diye yaynlar yapt. Birtakm iiler ve renciler, sabotaj dzenleme suuyla yargland. Bu arada lkedeki btn aydnlar zerinde basklar younlat. Anayasal haklar ortadan kaldrld ve halkoyu ile yrrle konan 1961 Anayasas, zorlama ynetmeler199 le tayir, tebdil ve ilga edildi. Aydnlarn evlerinden toplanan binlerce kitap ya yakld ya da denize dkld. Ayn gnlerde devrin hkmetleri adna yaynlanan Beyaz Kitap - Trkiye Gerekleri ve Terrizm adl kitapta da : Marksist-Leninist ihtillciler, bu binay burjuvazinin hizmetindeki bir eser olarak vasflandrmlar ve zaman zaman fazla zararl olmayan saldrlarda bulunmulardr. Nihayet 27 Kasm 1970 gecesi, nceden planlanm bir sabotaj neticesi Kltr Saray'n yakmlardr. Sabotajda bilfiil grev alanlar, an solcu bir sendikann baz yeleri ile Trkiye i Partisi'nin bir yesidir... denilmektedir. Devlet adna, hkmet adna yaynlanmtr bu kitap. Sabotaj Davas sanklarnn hepsi de beraat etil. Bylece Beyaz Kitaptaki, koskoca kara yalan da devletin belgeleri arasna katld. te grdnz... u 12 Martn bir hesab sorulabilseydi, kimbilir Trkiye'yi ve lkenin yneticilerini yeni batan nasl tanyacaktk?. (Yeniortam - 17 Kasm 1974) BZ DNLER MSNZ? Anayasann 17 nci maddesine gre haberlemenin gizlilii gvence altndadr. Ceza Yasasnn 200 nc maddesinde de, telefon konumalarn dinleyenlerin aydan yla kadar cezalandrlaca hkme balanmtr. Anayasa ve yasa byle ama, lkemizde, Kim takar Yalova Kaymakamn... deniliyor aka.

Elimde yaynlanmam bir MT belgesi var. Bu gizli dinlenen bir telefon konumasnn tutanadr. Tutanak, 19/20 sayl, 20.5.1971 tarihli ve A.T. As. Sav. imzal. mzann yannda bir de 1.6.1971 tarihi atlm. Telefonda konuanlar emekli Albay Yaar ile Temen Erman'dr Yaar Baaran, 27 Mays, 22 ubat ve 21 Mays ihtilllerine 200 katlm, 21 Maystan sonra da uzunca bir sre cezaevlerinde kalm Yaar Albay. 12 Marttan nce de, bir baka ihtill rgt kurmakla sulanm ve yine Mamak'a yollanm. Bu yzden yi shhatte olsunlar hi sevmezler emekli albay. Temen Erman ise, Mamak Cezaevi'nde grevli yedek temendir. zmir Ziraat Fakltesi'ni bitirmi, kibar, saygl bir gen. Askerliini Mamak'ta yapyor. Cezaevinde grevli. Albay Baaran'la cezaevinde grevliyken tanmlar. nl balyoz harekt balayp, rehine operasyonu yapld gnlerde, Yaar Albay, cezaevine telefon ederek Temen Erman'la konuur. MT de bu konumay dinler ve bir tutanakla saptar. Buyurun belgesini : Yaar Baaran - Tem. Erman. Yaar: Dn Memduh elen ile telefon ettik. Tuncay vard. O da senin gibi iyi ocuk. Memduh zmir'e gidiyor. Oradan Kuadas'na geecek. i varsa sylesin dedi. Erman: Ne zaman gidiyor? Yaar: Birka gn sonra... Erman: Bizim ev Karyaka'da. Ters gelir ona. Memduh Albay nasl? Yaar: Vilyette Satnalma Komisyonu Bakan. Az ii var. Adresin ne senin zmir'de? Erman: 1691 sokak 39/2 veya 1689 sokak No. 21. ki katldr ev. Yaar: Olur canm... Oras kalabalk m? Erman: 229 mevcut var. Yaar: Avukat Halit elenk geldi mi? Erman: Duymadm. Yaar: Senin gibi iyi bir ocuk orda, zlmem. Bana eve de gel veya telefon et. Tel: 176198. Genlik Caddesi 91/7. Altnda PTT ve pastane var... Tutanaklarda baz notlar da var. Tuncay her kimse, onun iin bir not dlm. Tutanan altnda da : Yaar'n tutuklu adedi ve Halit elenk hakknda bilgi almak iin telefon ettii aikr... denilmi. 201 Yaar Baran'n cezaevine bilgi almak iin telefon edip etmedii aikr mdr, bilemeyiz ama, telefon dinlemenin su olduu aikradr. Bunlar sutur da, kimse kovuturma am mdr acaba? Amamtr... Aamamtr. kence yapmak da sutur? Herhangi bir savc dva aabilmi midir? Aamamtr... Amamtr. Neden? Trkiye'de demokratik hukuk devleti vardr da ondan... Sanklara ikence yaplr. Bunlar hem sanklar, hem de avukatlar tarafndan birer birer ortaya atlr. 12 Mart ynetimi hemen verir yantn: kence iddialar komnistlerin yalandr. Sonra, zel teebbs Faik Trn Paa, ikencelerin nerede ve nasl yapldn anlatr kuzu kuzu. Sonra da ekler: Sadece ben mi yaptm? Eskiden ne yaplmsa, benim zamanmda da o yaplmtr... Aldnz m aznzn payn? Lf yetitirilir mi hi koskoca Trn Paa'ya? Telefonlarn dinlenmesi de byledir. 12 Martn Ulatrma Bakan hemen yapar aklamasn: Hi kimsenin telefonu dinlenmiyor. te size belgesi. imdi o Ulatrma Bakann bulup sorsak : Beyefendi, ayp deil mi, bu yanzda yalan sylyorsunuz? Bunlar, arbal, cidd devlet adamlardr. Olaanst dnemlerde hep bunlar greve arlr. Oturakl adamlardr. Hele bu yalanlar syleyenler. Bile bil3 yalan sylerler. kenceleri de bilirler:

 kence yaplmamtr... derler. Telefonlarn dinlendiini de bilirler. Telefonlar dinlenmiyor... derler. stelik bir c"e, b-' 202 tn bunlar, memleketin yksek menfaatleri iin yaptklarn da syler. Yukarda sadece bir tek belge sundum. Dostum Avukat Enis Cokun ise Gizli Dinleme adyla yaynlad kitabnda, bu konuyu btn ayrntlaryla incelemi. Skynetim Mahkemelerindeki belgeler tek tek kitaba alnm. Ayrca bu konuda Anayasa Mahkemesi ve Yargtay kararlarna da yer verilmi. Btn bunlar 12 Mart bykleri okurlar m dersiniz? Bilmem ki: Bir telefon etsek de sorsak. Bizi dinlerler mi acaba?. (Yeniortam - 8 Haziran 1974) KAYBEDEN KM?.. Yarglk, dnyann en saygdeer mesleklerinden biridir. Hakl haksz, sulu susuz, yargcn vicdan duygularnn dirhemleriyle adalet terazisinde tartlr. Yargya kar gvenin azalp yok olduu toplumlarda demokratik dzenin gelecei de pheye dm demektir. Yarg cbbesi ile krsye kmadan nce, iinde yaad toplumun deer yarglaryla kuatlmtr, Kararlarnda, ister istemez bu deer yarglar yansmaktadr. Olaanst dnemlerde, siyasal nitelikteki dvalarda bu deer yarglar, bazen, adalet duygularn znden saptracak tehlikeli grnmler iine girebilmektedir. Siyasal deer yarglarn ap, olaya, bir nc kii so.kkanW ile bakabilen yarglar, ancak ve ancak topluma ve adalete katkda bulunabilirler. Yoksa : Getirin onu da atalm ieri... tutkusu nce bu yargcn kiiliini, sonra nne getirilen dvay, sonra da adalet duygularn ypratr. Olaanst dnem geip de sular durulunca : Bizim srtmz svazlayanlar nerde?... gibi aknlk belirtileri ile iddianameler dzenleyip, sylevler vermek tarafsz bir hukukuya hi yakmaz, istanbul'da bir askeri savcnn bu yoldaki demeci, 12 Mart Hukuku anlayn tam anlamyla yanstmaktadr. Askeri savc, bu 203 szleriyle. 12 Marttan sonra, hukukun deil, siyasal basklarn yrrlkte olduunu bir aresiz, yaknma biiminde de olsa aklam oluyor. Syleyen biz deiliz, aklayan kendileri. Ne denir? Baz yarglarn tutumlar ok ilgintir. ki yldr, yz, ikiyz kii nne getirilmi, hepsini tutuklayp ar cezalara arptrm bir yargcn, imdiye kadar ne karar vermise hepsi de esastan bozulmutur! Fakat aynt yarg mmtazen terfi de etmitir stelik. Kararlarnda lk Ocakl genler vatanseverdir gibi siyasal deer yarglar yer alm. kence doruyu syletmise su saylmaz... gibi suu tahrik ve tevik niteliindeki kararlar yazabilmi. Gizli olarak yaptrdm soruturmadan sulu olduklar anlalmtr, Sokaktaki adamlar bile sulu olduunu biliyordu, gibi hibir yargsal ilemde bulunmamas gereken gereke ve saplantlar yoluyla insanlar cezaevlerine atm bir yargcn, hibir sorumluluu olmaz m acaba?. Bir olaanst dnemde, her naslsa byle bir greve atanm olan bir yargcn : Biz ieri atalm da, Yargtay bozsun., mant ile grev yapmas kendi mesleine kar bir saygszlk olmuyor mu acaba? Bilmem olmuyor mu?... Yasalarmz arasnda Adliyenin manev ahsiyetine hakaret biiminde yer alan yaptrmlar bulunmaktadr. Bize sorarsanz, her karar Yargtayca bozulan, her tutumuyla bir siyasal grn szcln yapan yarglar adliyenin manev ahsiyetine hakaret edenler!.. Bu tr bir yargcn geenlerde bir ehir Kulbnde yapt konuma bizim de kulaklarmza ulat. Hoca hoca,? dedim, kolundan tutar atarm ieri... Aslnda hi suu yoktu. Savunur mu bakalarn!. Ona da be on yl verip susturalm dedik.. O hinolu hini mahkm edebilmek iin ok uratm. ok zeki kerata., gibi bir hukukunun dilinden kmayacak szlerle vnlmektedir aka. 204 Kim bu yarg?... diyeceksiniz.

 Ad nemli mi?... derim ben de. Ahmetolu, Meh-metolu, u olu, bu olu. Kim olduu nemli deil. Belirli kiilerle uramak diye amacmz yok. Yanl bulduumuz, adalet duygularn yaralayc nitelikte grdmz davranlar sergilemek istiyoruz sadece, ite o kadar. Bu yarglarn yannda, mahkmiyet hkmlerine katlmad iin karar gn grevinden alnan, istenilen cezalara imza atmad iin uzak illere srlen niceleri var. Ayn krslerde grev yaptlar bu saygdeer yarglarda! Bazlar hukukun, bazlar da srtlarn svaziayanlarm stnlne ve yceliine inandlar. Ki... kaybetti ama?. Cezaevinde dvlen, hcrelere atlan, ellerine kazma krek verilip altrlan, yznumara temizlettirilen, buz krdrlan aydnlardan, ikence masalarnda sakat kalan kurmay subaylardan, gen rencilerden, fidan gibi gen kzlardan sz etmiyorum. Kaybeden adalet duygusudur. Yaralanan yarg erkidir Hrpalanan hukuktur. (Yeniortam - 7 Ekim 1974) MATERYALST... Parlamentodaki son grmede, baz bilimsel kavramlar da ortaya atld. MSP szcs AP'liler iin : Sizler materyalistsiniz... deyince muhalefet sralarndan bir uultu ykseldi. Materyalist sensin... gibi satamalar duyuldu. Bilimsel kavramlarn bazlar gnlk dilde de kullanlr. rnein hukuk dilinde : Tasarruf., denildiinde ilem akia gelir. Ayn tasarruf kavram ekonomi biliminde bir baka anlam ierir. Bunun gibi: Oportnist., szc gnlk dilde, frsatlk anlamnda kullanlrken, Marksist terminolojide de bambaka bir anlama gelmektedir. 205 dealist szc de byledir. Bir insan iin : dealisttir denilirse, bu insann, baz inanlara ve lklere sahip olduunu, bunlar gerekletirmek iin btn zverisi ile alt anlatlmak istenir, gnlk konumalarda. Oysa idealizm felsefede bir baka anlamda kullanlmaktadr. Bu anlamda idealizm, materyalist dncenin kartdr. Materyalizm ise, giderek, diyalektik materyalizm denilen Marksist felsefe ynetimini oluturmutur. Toplumsal bilimleri Marksist yntemle inceleyen bilim adamlarna : Diyalaktik materyalist gr sahibi., denilir. Felsefede Mdrksizmin tersine, idealizm, doann toplumun ve dncenin gelime yasalarn objektif akln birer rn sayar. Diyalaktik materyalist gr ise, toplum olaylarn, snflararas uzlamaz eliki zinciriyle aklayan bu elikinin karlkl etkilerini inceler. te bu bilimsel kdvramlar, zlerinden soyutlanarak kullanlmaktadr imdi. Bir sre sonra : Pis materyalist... denilecek. Buna kar: Babandr... karl verilecektir. Bana materyalist diyecek adamn azn yrtarm... gibi tartmalara da tank olacaz galiba, bu gidile. imdi Adalet Pcrtisi'ne: Materyalist denilirken, phesiz bu parti iktidardayken, mill eitimde diyalaktik materyalist yntemi benimsetmitir, denmek istenmiyor. Anlatlmak istenen, bu partinin okullarnda din derslerini gerei gibi okutmad, genlie manev deerleri alamaddr. MSP'ler, AP yneticilerine : Genleri komnist yapan sizlersiniz. nk onlara manev deer vermediniz... demek istiyorlar aka. Trkiye'de, yllarca yrrlkte olan tek rejim, inansz politikaclarn cehalet dzenbdir. Dnemler deiir, partiler deiir, fakat bir trl bu bilgisizlik giderilmez. Adam kar krsye : Anarist sulusu affedilemez... der. Oysa, Skynetim Mahkemelerinde hibir sank anaristlii yasaklayan yosa Haddesi gereince mahkm olmamtr. u jv 206

da cezaevlerinde bulunanlar ya komnist rgt kurma ya da Anayasay ihll suuyla yarglanmtr. Yani, anarist sulusu diye bir tek sank yoktur cezaevinde. Fakat tepinir bizim politikaclar: Anaristlere af yok. Gazetelere deme veren, krslere kp konumalar yapan bu politikaclar, birileri kp da snava ekse : Materyalist kimdir? Paraya dkn olan. Komnist nedir? Din iman tanmayandr. Anarist nedir? Servet dmandr. Leninist nedir? anl tarihimize kar Maoist bir dzen kurmak isteyendir. Marksist kimdir? Leninistlerle birlikte eyleme geendir. Maoist kime denir? Ne dediniz efendim? Maoist mi? Galiba hatt Maoist olacak bu. Hem servet, hem tarih, hem de Trklk dman olan, anarist demek. Tek bana Maoist olmuyor. Marksist-Leninist hatt Maoist olanlar anaristtir... aka bir yana, inanr msnz ki, bu konularda bilgi sahibidir bu politikaclar? Sadece papaanlar gibi ezberledikleri kavramlarla tepinerek vatan kurtardklarn sanrlar. Siz hi fikir suu san AP'li, DP'li, CGP'li, MHP'-li grdnz m? Fikir suu lemek iin de insanda bir para fikir olmas gerekmez mi? Bouna m kitap dmanl yapar bunlar? (Yeniortam - 22 Haziran 1974) SORUMLU OLMAK... Demokratik toplumlarda bir kiiye yaplan hakszlk btn topluma kar yaplm saylr. Bu bilin yerletiril207 medike, hakszlklarn ve adaletsizliklerin nne gemeye olanak bulunamaz. Bana dokunmayan ylan bin yaasn... felsefesi toplumun btn bireylerini sarar ve birok insan : Adam sen de... bencillii ve bireycilii ile yetiir. Herkes kendi kk dnyasnn kabuklarnda, sessiz sedasz yaamay hner sayar. Sen mi kurtaracaksn?... gibi sorularla kavgadan grltden uzak tutulmak, gnlk yaantnn mutluluk zrhlaryla sarlp sarmalanmak hi bir yasann su saymad ve bir ok insann da kk grmedii bir yaam biimi olarak belirir. Beni dnmyorsan, ocuklarn da m dnmyorsun?... gibi duygusal tepkilerin gzdalaryla sktrlm sorumluluk duygularnn snrlad insanlar, yaamlarnda bir baka mutsuzluun glgeleri ile bouup dururlar ylece. Dndklerini bir kez bile yksek sesle syleyememi, fkesini karsndakinin yzne hi haykrmam bir insann biiin ve duygu dnyasnda doan girdaplar belki de sabah akam bomutur bu kiiliini. Kendi kiiliinin katili olmak da g itir basbaya. Susmak... susmak, hep susmak. Konumamak, konumamak. stlenilen grev budur btn yaam boyunca. nsanlar saran kk emberler byye byye demokrasinin boynuna bir halka gibi geer. Suskunluk kural, konumak ve eletirmek de kural d olur bir sre sonra. Bir kiiye yaplan hakszl her insan yreinde ve bilincinde duymaldr btn arlnca. Bu sorumluluk bilinci kurulmamsa, her yeni hakszlk bir kader gibi benimsenir btn toplumda. Oysa ne yoksulluk, ne de hakszlk kader deildir. Yoksulluun ve hakszln nedenleri vardr. Bunlar birer birer saptayp, toplumun nnde haykrmak gerekiyor. Toplumdaki her insandan beklenen bu da deildir aslna bakarsanz. Herkes, kendi grevinin snrlar iinde 208

direnli olabilse bir lde kolaylar iler. Yargsnz: nnzdeki sann susuz olduunu biliyorsunuz. Fakat emir almsnz. Mahkm edersiniz bile bile. Doktorsunuz: nnze ikenceevlerinden getirilen bir hasta karrlar. Verilen emirlere uyar, sahte raporlar dzenlersiniz. Memursunuz, mirsiniz: Bir altnzdaki memurun sicilini bozmak iin verilen emirleri kr krne yerine getirirsiniz. Belki sivilsiniz. Terfi bekliyorsunuzdur. Belki de albaysnz, generallik srasndasnz. Hemen bozarsnz sicilleri. Bakalarnn mutsuzluu zerine kendi mutluluunuzu kurmak istersiniz. Kimler gelir kimler geer, -bylece... Ayn ark insanlar tr. Dnme dolap gibidir yaam: Bakarsnz yksektesiniz, bir bakmsnz inmisiniz-dir o yksek yerlerden. Geriye sadece insann kiilii ve onuru kalmtr. Bu onuru daha ykseklere srayabilmek iin bir pey akesi olarak srenler nnde sonunda bir insanlk yknts, bir enkaz olarak kalrlar belleklerde. Yirminci yzylda uygarca direniin addr meden cesaret. Bu konuda ok zengin deil toplumumuz. Bir kaplumbaa gibi yaamay, bir srngen gibi beslenmeyi, bir ylan gibi ykseklere trmanmay hner saymz yllarca. Sorumluluk pnarlarndan, bilin emelerinden grl grl akan kiilikleri, khnemi yasalarn kskac altnda yaatmay tek kar yol bilmiiz yllarca. Karanlklarla beslenen korkular, bir tel rg, bir dikenli tel gibi sarmz drt bir yanmz. Yreksizliin z-rn bir para da kendi kck dnyalarmzn mutluluuna snarak gidermek istemiiz. Bir kiiye yaplan hakszlk, btn topluma kar ilenmi bir sutur. Bu bilinci paylamak ve bu sorumluluu yerletirmek zorundayz. Uygarca paylalan sorumluluk bilinci, zgrln de, demokrasinin de tek gven209 F.: 14 cesidir. Bu gvence salanmadka, demokrasinin temeline bir tek ta bile konmu olamaz. Unutmayalm ki cesur bir kez, korkak bin kez lr. nemli olan, insann, byle bir toplumda bir mezar ta gibi suskunluk simgesi olmamasdr. (Ycniortam - 9 Aralk 1974) AIRI... Siyasal partilerimiz sk sk: Ar saa ve ar sola karyz... diye bildiriler yaynlarlar. Arlk bir eit gnah keisidir. Herkes bir ar seerek durmadan bu ary sular: Ar solcular eyleme getiler... Ar saclar rgtleniyor... gibi szlere rastlanr. Ancak kimin ar olup olmad imdiye dek anlalr llerle hi konmamtr ortaya. nanlarndan dn vermeyen insanlar iin evremizde : Syledikleri doru ama o biraz ardr... denilir. Ar toplumdan topluma, adan aa, insandan- insana, zamandan zamana deien bir kavramdr. Herkes bulunduu noktay merkez yaparak, bunun san ve solunu yasak blge iln eder. Dnceler iin bir geometrik l bulunmadndan, arln nerede balayp nerede bittii de, hi bir kesin tanmla belirlenmez. Biz de sosyalistiz ama kardeim, ars deil... Sosyalistin ar ne menem eydir acaba, diye merak eder dururum ben hep. Yani kim hangi snra kadar, ar olmayan sosyalist oluyor, kim hangi noktadan sonra ar sosyalizmsin yasak blgesine giriyor? Bunlar ne ekonomide, ne de hukukta, inanlr dayanaklarla saptanamamtr. Bu belirsizlik faizm iin de geerlidir. Ar sac eli tebihti ember sakalllar gsterilmitir imdiye kadar, rk temeline dayanarak diktatrlk isteyenlerin Milliyeti ve lkc genler... denilerek srtlan svanmtr devletin byk saylan demirbalar tarafn210

dan. Bu kaypaklk ve belirsizlik siyasal yaantmz tekeli altna almtr bir sre. Oysa, dnceler; Tehlikeli ve tehlikesiz... diye ayrlamayaca gibi: Ar sa ve sol... diye de nitelenmez. nk bu arl saptayacak l bulunmamtr. Dnceler iin tek l; bu dncelerin doruluu ya da yanll-dr. Bu doruluk ve yanllk ancak zgr ortamlarda halk tarafndan ayrdedilir. Kafa yapmzla bada-tramadmz dnceleri: Ardr... diye yasak blgelere itmek, demokrasiye inanm olanlar iin hi de drst bir davran saylmaz. in temeline inerseniz, ikide birde : Ar saa ve ar sola karyz... diye sylevler verenlerin de, bir baka arlk tr yarattklarn anlarsnz. Bunlarnki de ar ortaclktr. Sa ve solu belirleyecek gerek l, emek ve sermayedir. Komnizm, emeki snflarn diktatrl ise, faizmde, burjuva snfnn diktatrl demektir: Ar saa ve ar sola karym... diyenlere hemen soralm : Burjuva snfnn diktatrlne de kar msn?... Toplum yaantsndan soyutlanm birtakm szckler aracl ile demokrasilerde cad kazan kaynatmak isteyenlerin demirba siyasal kavramlarn tek tek bilimin nda inceleyerek, bu demagojilerin kadavralarn, ar ortaclarn yzlerine frlatmalyz. (Yeniortatn - 1 Eyll 1974) TESCLL... Bazlarmz ad solcuya km birisinden sz ederken : Tescilli komnist... gibi tanmlar kullanr. Bu bir eit kfr gibidir. Tescilli olmak, bir kiinin ve komnistliinin resm kayt altna alnmas demektir. Tescilli... dendiinde aklmza : 211 Nereye tescilli?... diye bir soru gelmeli hemen. Evet, acaba nereye tescil edilir bir yurttamzn komnistlii? Tanmaz mallar tapu siciline, yeni doan ocuklar nfus siciline kaydedildiine gre, yurttalarn komnistliinin sicilini tutacak bir resm makam var mdr dersiniz? Ben yantn vereyim isterseniz... Byle bir makam yoktur. Yoktur amma, yine de baz devlet kurulular bu tr siciller tutarlar yine de. te, bir yurttamz hakknda : Tescilli... dendiinde, bu yurttamzn Emniyet Genel Mdrlnde ya da Mill istihbarat rgtnn bir blmnde komnist olduunu belirten kaytlar vardr denmek istenmektedir. Fakat, bu siciller de gizli olduundan, kimin tescilli olup, kimlerin olmad da bilinmez. Ama bir olay dolaysyla kar bu siciller. Nasl m?. Diyelim ki, yurtdna kacaksnz, Pasaport almaya gittiinizde, ilk i, sizin filenip filenmediinizin aratrlmasdr. Eer fi de; ' Sol eilimlidir, tehlikelidir... diye yazlmsa, yandnz gndr. Pasaport Yasasnn ilgili maddesine gre yurtdna kmanzda saknca bulundu demektir. Artk yurtdna kmanz olanakszdr. Skynetim Mahkemelerinde bu eit belgelere de ok rastlanmtr. Savclk ya da mahkeme, yarglanan sank hakknda MT'den bir rapor ister. Rapor gelir: Her ne kadar su ilememise de, vicdanen suludur... Evet, ne demektir bu?. Yani bu bizce pek de makbul adam deildir, suunu bulursanz mahkm edin... nl bir profesrn dva dosyasndan byle bir rapor kmt. kmt da : Haydi hayrls... demitik biz de kendi kendimize. Bunun gibi baka raporlar da okuduk. Anayasaya bakarsanz, mahkemeler bamszdr. Mahkemelere, hibir makam ve merci, emir ve talimat gn212 deremez, tavsiye ve telkin de bulunamaz. Ya bulunursa?. Evet, ya bulunursa?... Hi aklnz yormayn yine. Bir idar organ, mahkemelere tavsiye ve telkin ya da emir ve talimat trnden bir yaz gnderirse aka bu da sutar. Bu su hi ilenmi midir? lenmitir. Kovuturma yaplm mdr? Yaplmamtr.

 Neden?... diye soracaksnz... Nedeni u: O gnlerde 12 Mart Hukuku yrrlkteydi. Ve de hibir grevli bu konular aratramazd. Uzun lfn ksas bu. Anayasaym, hukukmu, insan haklarym, bunlar hi aratrmayn. in zeti bu. 12 Martn nl babakanlar dneminde, devlet menim luuna alnmak iin bir MT soruturmas gerektirmekteydi. Prl prl bir renci, faklteyi parlak dereceyle bitirip ie girecek : renciliinde ar solcu eylemlere katlmtr. Fikir Kulb yesidir... diye bir rapor gelir. Bitti... Kapanr bu gencin yzne devlet kaplar. O da artk tescillidir. Hibir yerde i bulamaz. imdi i atallat biraz. Hakknda, belirli makamlarca dosya tutulan bir solcu politikac babakan oldu artk. Ne olacak imdi?. Eer, yine de fileme yntemleri kullanlacaksa, kt retimini artrmak gerekmektedir. nk, lkedeki solcu saysnca fi tutabilmek iin, bu yurttalar saysnca, kt, dosya, karton gerekmektedir. Nereden bulunacak bu kadar malzeme?. yisi mi, bu tescil iinden vazgeelim. ok pahalya mal olacak yoksa... (Tenlortam - 4 Eyll 1974) KM URAACAK? Btn anneler ve babalar, ocuklarnn politikayla uramalarndan yaknrlar. Bu ikyet kutususna, yakn dostlar, hsm ve akraba da birer mektup atmay ihmal etmezler. 213 Evldm bak, artk annenin yreine inecek... Senden bakas yok mu bu ile uraacak? Ben seni ne kadar severim bilirsin. Elimde dodun. Hapisteyken gzme uyku girmezdi... Anneler ve babalar, hakl olarak ocuklarnn sakin bir yaam srmesini isterler. Olan-yle, uslu uslu fakltesini bitirsin, askerliini yapsn, bir de hanm hanmck bir kzla evlensin... tamam. Nasl olsa bir i bulur. Karkoca gl gibi geinirler. Kz aileleri de benzer biimde dnrler: Efendiden bir koca bulsun, evlensin. Etliye stlye karmasn. yle yaayp gitsinler. Yaknda oluk ocuu da karr. Damat Amerika'da okumu bir mhendis olursa, saadet zinciri iyiden iyiye sarar btn aileyi. Damat, kaynpeder, kaynvalde, gelinler, g-rmceler, kaynanalar, gnlk dedikoducularn ksr emberinde hep birlikte dnp, dururlar. Anneler, ocuklarnn hapishanelerde srnmelerine hi dayanamazlar: Ah olum, ben seni bugnler iin mi dourdum? Sen asl bize sor ektiklerimizi... lemin yzne bakamaz olduk... Geenlerde biri yzme komnistin annesi, dedi. Nasl zldm. Anne ve babalar, ister istemez oullarn ve kzlarn azdran bu yola srkleyen bir bakasn sularlar hep : Ben o adamdan hep phelenirdim. Olur olmaz zamanda arard. Bizimki kendi halindeydi... Hep o alad bu fikirleri. Ona bir ey olmad. Hep gelir bizimkine solcu kitaplar verirdi... Oul, anne ve babayla tartnca bu kez bir adm geri atlr: Olum, ben size hakszsnz demiyorum. Ama hep en nde sen mi gideceksin. Bilirsin deden de. Mill Mcadelede Anadolu'ya silh karrken yakalanmt da... Sonra biraz kzgnca : Hep toplum toplum diyorsun. Biraz da aileni dnsene... 214 ocuklar cezaevine girip kmlarsa, aile iinde bir rehabilitasyon almas balar. ocuu, o eski havadan uzaklatrmak iin anneler ve babalar taralndan gizli plnlar yaplr. ocuklarnn topluma kstklerini sanan aileler bu ksknl gidermek iin are bulurlar. Akla gelen arelerden biri ocuklarn evlendirmektir. Yal aile dostlar da ayn nerileri ileri srerler:

 Sen bir bagz et. O kendi kendine dzelir... Olann ya da kzn aklnda solcu sevgililer varsa, bu tr anne ve babalar iin en byk felket ite budur. Nerden buldun bunu... diye yaknrlar. Sanki olan olmazsa kz solcu olmayacak, hapse girmeyecek, ya da kz olmazsa olan, ii gc brakp devrimcilik yapmayacaktr. Suu bir bakasna atmak sorumluluu bir bakasnn srtna yklemek sanki ocuklarn kendilerince de su saylan davranlarn unutturacaktr. Anne ve babalar bu artlanmalardan kurtarmak belki kolay deildir. ocuklarn, rahat ve mutlu grmenin, sadece allm kk burjuva yaantsyla mmkn olacana inanmlardr. Onlarn anneleri ve bablar da byle dnmler ve ocuklarn da byle dnmeye zorlamlardr. Fakat anne ve baba duygusallnda hesaplanmayan bir nokta var: ocuklar mutluluu kendi setikleri yolda buluyorlarsa onlara karmak ve yol gstermenin bir yarar oluyor mu? Ya da oldu mu imdiye kadar? Btn anne ve babalar, ocuklarnn bu ilerle uramasn istemezlerse, bu ilerle, yetimhaneden yetienler mi uraacaktr sadece? (Yeniortam - 17 Austos 1974) SOLCULUK N SOLCULUK... . Edebiyat tarihimizdeki sanat sanat iindir, sanat toplum iindir tartmalarn bilirsiniz. Baz edebiyatlar sanatn toplum ile hibir ilgisinin bulunmadn, sa215 natn, ancak yine sanat iin yaplacan ileri srerlerdi. Gnmzde devrimci kesimde bu tr anlaya benzer baz saplantlarda kula atanlar gryoruz. Bunlarn-ki de : Solculuk iin solculuk... olarak adlandrlabilir. Bu solculuk anlaynda, sosyalizmin genel dorular her gn bkmadan usanmadan yenilenir. Somut gerekle soyut dorularn diyalektik ilikisi ortaya konmadan, kitlelere genel ilkelerin rngas yaplr durmadan. Gnlk olaylarla, genel dorular arasnda ilgi gsterilmedii iindir ki, halk bu dnce bombardmanndan pek bir ey anlamaz. Bu arkadalar bir terminoloji ehveti iinde, Mok-sist literatrn btn kavramlarn ard arda sralarlar. Oysa, kullanlan her szcn belirli toplumda, belirli snfsal kesimde deien ayr anlamlar bulunmaktadr. Halkn, her gn izledii toplumsal olaylar aklamayan, somut olaylarn genel dorularla ilikisini saptamayan szckler, bir sre sonra hem halk iin, hem de bu dnceleri savunmak isteyenlerce bir yabanclama sreci yaratr. Bu sre, bir ksr dngnn dar emberine skarak, gerek anlamn yitirir. Kavramlar, szckler, ilkeler, bolukta sallanan sarkalar gibi, gidip gelirler, bir arada. Bu yabanclama sreci, baz keskin arkadalarn yetiecei elverili ortam dourur. Artk, devrimcilik, solculuk, sosyalistlik, halkn anlamad bir yabanc dilin kurallar gibidir. Szckler, ancak bu terminoloji ehveti iinde kullanlr. En keskin sz syleyenin, en byk amac gsterenin en ok devrimci sanld bir yarma dzeni iine girilir. Sosyalizm zerine bir ak artrma srp gider. Szckler yabanclar kendi zlerine. lkeler amalarndan soyutlanr. Amalar anlalmaz, bir karmak grnm iine girer. Byk eliki, kk eliki!... ana eliki!... ara eliki!.., Lenin der ki... Baku Kongresi... nc Enternasyonal... Troki... Srekli devrim... 216 Dnya haklarnn kardelii... Mao Zedung... Emperyalizm kttan kaplandr... Asimilasyon... pasifizm... radikalizm... popilizm. Revizyonist... sa sapma... sol sapma... oportnist... Marksizm-Leninizm... Mao Zedung... dncesi... Bu gibi kavramlar, somut olaylarla iliki kurulmaks-

zn sergilenmektedir durmadan. Bylece, gcn halkn yaamndan almayan ve bilin rnlerini halkn yaantsna katmayan bir solculuk anlay kmaktadr ortaya. Oysa, devrimcilik, bizim anladmz anlamda, emekr halk ynlarnn demokratik yollarla siyasal iktidara gelmesi demektir. Bu anlayn temel gc emeki halk, motor gc de devrimci siyasal partilerdir. Devrimci, bu sre ve rgtsel yap iinde halkn bilincinde, gnlnde Ve dilinde yaamasn bilen adamdr. Deilse?... Deilse, tpk : Sanat sanat iindir... anlayna saplanarak, topluma srtn eviren edebiyatlar gibi: Solculuk solculuk iindir... batanda terminoloji ehvetinin bunalmlar iinde bocalayp dururlar. Toplumla, halkla ilikisini yitiren her akm, kendi dnyasnda bir baka yabanclamann, bir baka elikenin verimsiz meyveleridir... (Yeniortam - 12 Eyll 1974) SEN DE M BRUTS?... 21 Mays ihtill giriiminden sonra Albay Talt Aydemir ve Binba Fethi Grcan lm cezasna, teki sanklar da eitli hapis cezalarna arptrlmlard. Bir sre sonra Af Yasas kt ve bu sanklarn cezalar btn sonularyla birlikte ortadan kaldrld. Devir, Adalet Partisi devriydi... Cezaevinden kanlara devlet dairelerinde i bulundu. Eski ihtillciler cezaevlerinden ktktan sonra birer birer ie yerletirildiler. Bugn solcu olduu gereke217 siyle TRT'deki eski grevine alnmayan Apdullah Ylmaz dn o gnlerde Adalet Partisi'nce greve alnmtr. Bir ac gerek bu, deil mi? Bu gerekten cidd bir konudur... Cezaevinden kan adam ne i yapabilir? Hangi kapy alsa; ipten kazktan kurtulmutur... denilerek ters evrilir. Hele son olaylar dolaysyla tutuklanp yarglanm-sa, ii bsbtn atallar. Eski grevine alnmak istenmez. zel teebbste i bulamaz. stelik devlet kaplar da yzne kapanrsa ne yapsn adam? Yurt dna gitsin mesel... denilebilir. Fakat yurt dna da gidemez. Gidemez nk bu kez : Pasaport Kanununun 22 nci maddesi gereince yurtdna kmasnda saknca vardr... denilerek snrlar de kapatlr stne. Bizde iler biraz gariptir. Dzene kar belir dnceleri tayorsan, iin bitik demektir: Yurtdna karmazlar. Hani insann devlete: Canm brakn o da kurtulsun, siz de... diyecei geliyor ama, karnza mevzuat hazretleri dikijiveriyor hemencecik. Solcuya pasaport vermek, kad kzn evermek kadar gtr bizde. imdi bamza bir de 12 sayl kararname kt. Bu da CHP'nin armaan... smail Hakk Birler televizyonda aklama yapmt. Bu kararname iin, hatrlarsnz. Ben de bu kararname hangi byk hukukunun kaleminden kmtr diye merak eder dururum. Bilmem kimin? Anlataym da siz hak verin bana... 12 Mart'tan nce ve sonra birtakm subay ve astsubaylar : Yasa d gr benimsemitir... gerekesi He Silhl Kuvvetlerden karlmt. 12 Mart'tan nce bu gibi ilemler iin Dantaya bavuruldu. 12 Mart'tan sonra bu da deiti. O da yle... 12 Mart'tan gn sonra, Tmgeneral Celil Grkan 218 ve arkadalar emekliye sevk edildiler. Emekliye ayrlan .general ve albaylar Dantaya dva aarak haklarndaki ilemlerin iptalini istediler. Dva Dantayda grlrken yaplan Anayasa deiiklii sonunda- Asker Yksek dare Mahkemesi kuruldu. Dantay: Ben grevsizim. Askerlerin iine karmam., dedi. Davaclar;

 Biz dvamz atmz zaman Yksek Asker dare Mahkemesi yoktu ki dediler, ama szlerini kimselere dinletemediler. imdi, askerlerin Mill Savunma Bakanl ile olan uyumazlklarna hep bu Yksek Asker dare Mahkemesi bakar. Neyse... Silhl Kuvvetlerden, disiplinsizlik ve yasad grleri benimsemek gibi gerekelerle sicil yolu ile emekliye ayrlanlarn Yksek Asker dare Mahkemesinde <jva ama olanaklar vardr, yani Yasa yolu aktr. Fakat, u CHP'nin hazrlad bakn ki, eer bir asker kii, Ordudan 12 Mart'tan nce ve sonra sicil yolu ile emekliye ayrlmsa bir daha devlet hizmetine alnamaz. Kararnamenin 93 nc maddesi byle. Bu ne demektir bilir misiniz? Balarna 12 Mart'n balyozu inenleri biz de korumayz. Balarna bir de biz vururuz... demektir aka. Bu kararnameyi CHP hazrlamtr ve bu tutumu ile Adalet Partisi'nin de gerisine dmtr. nk Adalet Partisi iktidar bile 21 Mays'tan sonra mahkm olanlar ie almakta hi duraksamamtr. Orta solculuun bir marifeti de budur. renin.. CHP milletvekili dostlarn ve zellikle Sayn Ecevit'in bu anti-demokratik hkm deitirmek iin aba harcamasn istiyoruz. 12 Mart'n hukukunu kaldrmak yerine, bu anlay srdrmenin gerekesini aklayacak demokratik solcu CHP'liler kimlerdir? u CHP'nin ilerine akl erer mi hi? (Yeniortam - 28 Ekim 1974) 219 A KALMA ZGRL... Ylmaz Can, 12 Mart Balyoz Harekt gnlerinde disiplinsizlik nedeni ile resmen emekliye sevk edilen bir binbadr. Ne are ki yasalara gre, 25 yl grev yapmadndan, emeklilik maa da alamamaktadr! Binbann hizmet sresi, 24 yl, 3 ay, 22 gndr. Emeklilik karar ile bu yirmi drt ksur yllk askerlik hizmeti de bir anda p tenekesine atlmaktadr. Ylmaz Can sekiz ay , daha devlet hizmetinde alm olsa, emeklilie hak kazanacaktr. Fakat devletin i kaplar birer birer kapanmaktadr emekli binbaya. Sen ordudan yasa d grleri benimsediin iin karlmsn. bulamazsn... denmitir kendisine, ka kez. Herhangi bir su ilememitir Ylmaz Can. Hibir mahkemede siyasal dnce ve eylemlerinden dolay da yarglanmamtr imdiye kadar. Fakat 12 Mart Hukuku gereince, amirlerince mimlenmi ve filenmitir. Eer, herhangi bir eyleminden dolay yarglanm ve mahkm edilmi olsa, son kan Af Yasas gereince, suunun btn hkm ve sonular affedildii iin herhangi bir kamu grevine de atanabilecekti! Fakat hakknda : Disiplinsizlik... yasa d grleri benimsemitir... trnden bir damga bulunduundan hibir ie alnmamaktadr. Ne yapsn Ylmaz Can? O gnlerde Hukuk Fakltesinde de rencidir dynt zamanda. Btn gcn rencilie ayrm ve bir sre sonra Hukuk Fakltesini bitirmitir. Amac avukat olarak yaamn srdrebilmekti. Avukatlk stajn da tamamlayan Ylmaz an'a bu kez bir baka engel daha kmtr. Adalet Bakanl : Sen ordudan disiplinsizlik nedeni ile karlmsn. Orduda subaylk yapamadn, gibi baroda avukatlk da yapamazsn... diyerek avukatlk ruhsatnamesini de onaylamamtr. Bakanln bu ilemine kar dva amtr Ylmaz Can. Srp gitmektedir dvas. 220 A m kalsn Ylmaz Can? Araya baz dostlar girmitir. Bir CHP'li milletvekili aracl ile mar ve skan Bakanlnda bir i bulmak istemitir. Btn ilemler tamamlanm ve evrak Babakanlk zlk leri Genel Mdrlnden dnmtr. zlk ileri: 12 sayl kararname var. Seni ie alamayz... deyip bu kapy da kapatmtr Ylmaz an'n zerine. Dnm Ylmaz Can. Kendi durumunda olup da devlet hizmetine giren emekli subaylar da var. Bunlardan bir ksm, hi beenmediimiz Adalet Partisi

dneminde ve hatt 12 Mart dneminde devlet hizmetine alnmlar Devir Ak gnler devri, devir bar babakan devri; fakat: Ne halin varsa gr... deniliyor aka, Ylmaz Cana. Neden emekli olduunu dnyor Ylmaz can: Ata-trk'yd. Devrimciydi. Sosyal adaletten yanayd. 12 Mart dneminin balyozcularna karyd. Seimlerde oyunu Ecevit'e vermiti inanarak, gvenerek. Ne yapsn? Bir gn kolundan tutularak atlmtr kararghn kapsna. Devir, Erim'lerin, Melen'lerin ve Tal'larn devri. Susmaktan baka aresi de yoktu. Sadece okumay ve avukat olmay dnd. Avukat da olamazsn... dendi kendisine. Ordudan disiplinsizlik nedeniyle ayrlan ve avukatlk yapan eski meslektalar aklna takld yine. Acaba kendisinin suu, haklarn Ak gnler dneminde aramas myd sadece? Demirel ve Erim ynetimferinin esirgemedii haklar, Ece-vit ynetiminde mi kslacakt? Btn kaplar kapand yzne... Devlet hizmet vermez. zel teebbste i bulamaz. Emeklilik maa denmez. Avukatlk yaptrlmaz. Nedir bunun ad? Haka dzen mi, demokrasi mi, hukuk devleti mi? Yoksa a kalma zgrl m? Nedir ne? Ak gnler zlemi, bu ilemlerle glgelenecek mi? Hak arama zgrl hep byle mevzuatn rmcek a221 larna m taklacak? 12 Mart Balyozu namuslu insanlarn srtna inip kalkacak m? Evet... Ve.. Ve, Ak gnler mjdecisi Ecevit btn bunlara susacak m? (Yeniortam - 14 Eyll 1974> YURTTA DEL M? 1 Doan ztrk, Gaziantep ili Araban ilesinde vete-j riner hekim olarak grev yaparken, evinde yasaklanm 1 sol yayn bulundurma gerekesi ve komnizm prcpagan- 1 das suuyla gzaltna alnarak. Adana Skynetim Komu- I tanl Asker Mahkemesince tutuklanmtr. Tarih, 197T f temmuzunun ikisi... Yani, Balyoz Harekt gnleri! Gai ziantep Emniyetinde gzaltnda bulunduu gnlerde. Do- I an ztrk'e, o gnlerde geerli olan sorgu yntemleri ' ile birtakm sorular sorulur, basklar yaplr. Bu arada Tarm Bakanlndan da istifa etmesi istenir. Doan ztrk de ister istemez bir istifa dilekesine imzasn atar. Bakanlk bu istifay hemencecik kabul eder. Ancak, Doan ztrk, burslu renci olarak okumutur. Bakanla mecbur hizmet ile baldr. Ya bu zorunlu fvzmet sresinde bakanlk emrinde alacak ya da burs borcunu deyecektir; zerindeki youn basklar kalkar kalkmaz, bakanla bavurarak, istifa yazsnn bask altnda alndn ve geersiz saylmas gerektiini bildirir. Fakat bakanlk bu ikinci dilekeyi ileme koymaz ve: | Haydi borcunu de... diye diretir, stelik. I Bu arada hakkndaki soruturma Asker Savclktan,. 1 grev yeri olan Araban Savclna gnderilir. Savclk, i Doan ztrk hakknda sulayc en kk delil ve emam re bulunmadn ileri srerek, soruturmann durdurul- * masna ve sann tahliyesine karar verilmesini ister. Sorgu yargl da istem uyarnca Doan ztrk' tahliye eder ve muhakemenin men'ine karar verir. Fakat ile-bununla da bitmez. Bir baka perde almtr... Doan ztrk, 1973 ylnn ekim aynda yedeksubay- | 222 1 lk grevini yapmak zere silh altna alnr. Okul dnemi sonunda : Kt hal ve dncelerden dolay Yedeksubaylk Kanununun 8 inci maddesi gereince... diye balayan ve Mill Savunma Bakan Mehmet zmen onayl ve imzal bir emir uyarnca, Ar'nn Patnos ilesinde Sunay Garnizonuna er olarak gnderilir. Doan ztrk Sunay Gar-nizonunda, kendisiyle ayn dnemde er olarak askerlik grevlerini yapan yksek renim grm arkadalaryla birlikte terhis olur, geen mart aynda. Askerlik grevini bitiren Doan ztrk, yeniden bakanla bavurarak grev ister. Almayz... derler. Mecbur hizmetim var arna... diye aklamalar yapmak ister, Doan.

 Bize ne... denir. Ya da : Haklsn kardeim ama, biz ne yapalm, beyefendiyle konu... denilerek batan savlr. Beyefendi, Gda Tarm ve Hayvanclk Bakan Korkut zal'dr. Korkut zal'la da konuur Doan ztrk : Mevzuat neyse o olur... der beyefendi. Oysa ayn gnlerde beyefendi, bakanlk koridorunda ilerici avna kmtr. Dinlemez bile Doan ztrk'. Bir veteriner hekimin yksn sizler de imdi rendiniz: Durup dururken gzaltna aln... hakknda en kk bir su kant bile bulunmasn.:, yedeksubaylk hakk elinden alnsn... isiz kal... stelik bursunu demeye zorlan... borcunu demek iin bakanla bavur... hibir kamu grevine alnma... resmen a kal... Baz insanlar devlet eliyle zengin edilir, bazlar da a braklr devlet eliyle... Hrszlk m yapsn Doan ztrk, dilensin mi, ne yapsn? Bu ilemlerine imza atan yetkililer, etkililer, mdrler, mirler, beyler, beyefendiler, beyolubeyler... etlerinizi vicdanlarnza koyarak dnn... ne yapsn Doan ztrk? Bir yurtan kamu grevlerinden yasaklanmasna anacak mahkemeler karar verir deil mi? Yukarda anlatt223 mz ykde syleyiniz hangi yurttalk hakkn kullanabilmitir Doan ztrk? Hangi suuna kar uygulanmtr bunca ilem? Kimler ala mahkm ediyor bir veteriner hekimi? Ve ne adna? Ve ne hakla? Bir cevap veren ksa da rensek... (Teniortam - 19 Eyll 1974) BR LNN DVASI TRT Ankara Televizyonunda Program Mdrlnde prodktr olarak alan dem Yavuz, askerlik grevini; Adana'nn Kadirli ilesinde yedeksubay olarak tamamladktan sonra, yeniden eski grevine dnmek istemi, ancak bu istei TRT yetkililerince reddolunmutur. dem Yavuz'a, TRT Kurumunca verilen ilk cevap : Hizmete ihtiya bulunmad... biimindeydi. Oysa dem Yavuz, siyasal dncelerinden dolay greve oinmamaktayd. dem Dantaya dava at. Dilekeler -gelip gitti. Bu arada, dava dosyasna baz gizli kaytl belgeler de kondu. TRT Hukuk Mavirlii, bu gizli belgelere dayanarak, dem Yavuz'un dilekelerine -karlk verdi. TRT Kurumu vekili Avukat Apdullah Seksenolunun 8.1.1974 tarihinde verdii cevabn u blmn birlikte okuyalm : > Davac hakknda Mill Savunma Bakanlnn 18.7.1972 gn ve Plan Program Koordinasyon 3953. 18-707-72 zel Plan ube yazs ile kendisinin Kadirli Askerlik ubesinde Yedek Astemen olarak grevli bulunduu ve eski DEV-GEN yesi ve Fikir Kulpleri kurucularndan olduu, ad geenin terhisinden sonra Kurumda bir greve talip olaca bildirilerek kendisi hakknda resm ihbar yaplm, ayrca gvenlik soruturmas sonucu durumunun sakncal olduu tespit edilmitir. Kurumumuz TRT Koruyucu Gvenlik zel Talimatnn 121 inc| maddesi hkmne gre gvenlik soruturmas sonucu sakncal olduu tebeyyn eden personelin gizlilik dereceli yerlerde bir grev verilip altrlamayaca-, 224 ndan, yeniden ie alnma durumunda ise hizmete alnip alnmyaca, hizmette iken, sakncal durumu hakknda resm bir ihbar yapld takdirde grevden uzaklatrlaca aktr. Davac hakknda, Mill Savunma Bakanlnca sakncal durumu resmen ihbar edilmi ve Sakncal durumu gvenlik soruturmas sonunda tebeyyn etmitir... Evet, byle... Anlald gibi, dem Yavuz, lkenin gvenlii bakmndan sakncal grlerek kamu grevine alnmamtr. Dilekeden anlalyor ki, dem. askerliini yaparken, yeniden TRT'ye dneceini sylemi, evresindekiler de hemen bunu resm yerlere bildirmilerdir. Resm makamlar da : Askerlii bitince sakn ie almayn... diye gizli emir vermilerdir, TRT yetkililerine. Ayn dosyadaki bir baka belgeye daha gz atalm... Televizyon Dairesi Bakan Yardmcs Erhan mset 13.1.1973 gn ve 145 sayl yazsnda; TRT Genel Mdr Musa Ogn'e :

 Bakanlmz elemanlarndan iken askerlik grevini yapmak zere ayrlan ve terhisini mteakip Kurumunuzdan yeniden grev talebinde bulunan dem Yavuz'a bir rnei iliikte sunulan Savunma Sekreterliinin 24.7.1972 gn ve 019-5-10611 sayd yazlar gereinae grev verilmemi ve keyfiyet 3.2.1973 tarih ve 294 sayl yaz ile kendilerine bildirilmitir... diyerek dem Yavuz'a gerek nedenin aklanp aklanmayacan soruyor. TRT Personel Dairesi Bakan Emekli Albay Sel-hattin Tol ise, Televizyon Dairesi Bakanlna yazd 22 Ocak 1973 tarihli yazda, dem Yavuz'un, DEVGEN yesi ve Fikir Kulpleri Federasyonu kurucusu olduunu belirterek: Ayrca bu sebepten ad geenin tayini iin teklifte bulunulmamas hususu Bakanlnza ifahen de bildirildii halde ilgili yaznzla teklifte bulunulduu anlalmtr. Badema Bakanlnza yaplacak bu eit tekliflerin Personel Mdrlnzce etraflca incelenip llgili225 F.: 15 lere gerekli cevaplarn Bakanlnzca verilmesini arz ederim... demektedir. Yan:: Bana ne soruyorsun. Madem solcudur. At kap d-an... diyor mdr bey aka! dem, grevinin bandayken, karnna yedi kurun sklarak ehit edildi. Gnlerce faist Rumlarn elinde, byk aclarla peneleerek kaderi ile savat. Ya sizler... dem Yavuz iin sakncaldr diye rapor yazan, ihbarlar yapan, ie almayanlar, ya sizler... Sizler misiniz sakncal olmayan? Sizler misiniz bu lkenin sahipleri?. Sizler misiniz bu yurdu ve ulusu iin yiite savaan, aclarna katlanan? dem'in yoksullukla geen yaamnda, ona ac ektiren sizlerdiniz, sizler, sizler... Yaptklarnzla vnn haydi... (Yeniortom - 7 Eyll 1974) KME HZMET?... Geen hafta bu kede ClA'nn yksek dzeydeki danmanlarndan George S. Harris'in Amerikan Bykeliliine atandn yazm ve kendisi hakknda baz bilgiler vermitik. George Harris bugnlerde Trkiye'de siyasal almalarn yrtmektedir. Politikaclar, retim yeleri ve gazeteciler arasnda geni bir dost evresine sahip olan bu CIA Trkiye uzman getiimiz hafta baz eski dostlaryla grt. Bu arada, Adalet Partisi eski milletvekillerinden Siyasal Bilgiler Fakltesi ktisat Profesr Aydn Yaln'n Bkre sokandaki evinde bir de akam yemei yedi. Yedikleri itikleri onlarn olsun. Biz konutuklarn merak ediyoruz... diyeceiz ama konumuz bu deil imdilik. George Harris dolaysyla Siyasal Bilgiler Fakltesi eski asistanlarndan Dr. Mslim zbalkan'dan sz edeceiz bugn : 226 George Harris, Tradlied Allance adiyle yaynlanan ve Amerika'da State Departmentsa rapor olarak sunulan incelemesinin Bar Gnllleri ile ilgili blmnde Mslim zbalkan'n Gizli Belgeleriyle Bar Gnllleri adl incelemesinde de yer vermitir. CIA Trkiye uzmannn zerinde durduu Gizli Belgelerle Bar Gnllleri adl kitapta Mslim zbalkan unlar sylyor: Amerikan Bar Gnllleri rgt, ABD'nin dnya evresindeki karlarn korumak ve 19 uncu yzyldan bu yana genileyen ve yaylan Amerikan emperyalizminin hedeflerine varmasn salamak amacyla kurulmu yerii bir rgtten, bu emperyalist politikann yeni bir yntemi ve aracndan baka bir ey deildir... Ulusal kalknmasn hzla gerekletirmek yoluna ynelen lkelerin ilk ii bu, lkelerinden Bar Gnlllerini karmak olmaktr. Bar Gnllleri ile, ekonomik sosyal, siyasal gelimeyi salamak, bamsz bir lke olmak amacnn uyumad, amaca varmak iin bu ibirliinden ayrlmann zorunluk olduu kesinlikle anlalmtr... Hem kendi, hem uygulan biimi Anayasa'ya aykr bulunan bir ikili anlamaya dayanarak 1200'den fazla sayda Bar Gnlls lkemize gelmi, deiik ekonomik, toplumsal ve etnik yapya

sahip blgelerindeki farkl tipteki yerleme birimlerinde eitli programlarda alm ve almaktadr... Dr. Mslim zbalkan incelemesinin sonunda u dnceleri savunmaktadr: Trkiye'nin Bar Gnllleri kmazndan kurtulmas iin devrimci ve ulusu glerin tepkisi, kar yollarnn aranmasnda olduka etkili olmutur. Amerikallarn da aka itiraf ettii gibi, kamuoyunun bu konudaki tepkileri, faaliyetlerinin snrlanmasna yol amtr. Basnn Bar Gnllleriyle ilgili gr ve haberlerin youn biimde yer vermesi, Amerikallar ve ibirlikilerini srekli olarak rahatsz etmekte, sindirmektedir. Fakat bugne kadar bunlara ynelen tepkilerin. Bar Gnlllerinin kesinlikle lkemizden gitmelerini salayacak lde yeterli olmadn syleyebiliriz. Bu. nedenle tm aydnlarn, dev227 rimellerin ve ulusu glerin. Amerikan militarizminin, gler yzl ticaretinin emperyalizminin ve kar devrimciliinin bir rgt ve bu rgtn ajanlar olan Amerikan Bar Gnlllerine kesinlikle kar kmalar ve bunlarn faaliyetlerini ve programlanni sona erdirecek biimde davranmalar gerekmektedir... Mslim zbalkan'n bu incelemesi Ankara niversitesi Rektrlnn istei zerine, Siyasal Bilgiler Fakltesi skn ve ehircilik Enstitsnce hazrlanm ve Enstit adna bu almay Asistan Dr. Mslim zbalkan yrtmtr. Bu alma Siyasal Bilgiler Fakltesi Profesrler Kurulunca sunulmu, 25 Kasm 1969 gn oybirlii ile kabul edilmitir. Enstit Mdr Prof. Dr. Fehmi Yavuz varlan sonular Trk kamuoyuna aklayarak Bar Gnlllerinin Trkiye'den ekilmelerini istemitir. Harris kitabnda bu olaya da yer vermektedir. Burada bir ilgin belge daha aklayalm... Bar Gnlllerinin Trkiye'de almalarn salayc yasann Trkiye Byk Millet Meclisi'ne sunulmas iin. hazrlanan taslan altnda kimlerin imzalar vardr, bilir misiniz? CHP Kocaeli Milletvekili Profesr Nihat Erim, Adana Milletvekili Kasm Glek, AP Bursa Milletvekili Cevdet Perin ve Rize Milletvekili Erol Ylmaz Akal, Millet Meclisi Dileri Komisyonunun esas no: 1/428 karar n: 44 say ve 30.5.1963 tarihli raporunda da u grler yer almaktadr: Bar Gnllleri adl teekkln gayesi, azgelimi veya gelime gayreti iinde bulunan memleketlerde, eitim, salk ve tarm sahalarnda ihtiya duyulan elemanlar temin etmek ve her suretle, Amerikallarn dier memleket halkn dier devletler halknn da Amerika'y yakndan tanmasna imkn vermektir. Profesr Nihat Erim'in de paylat grler de bunlar... Gelelim sonuca : Mslim zbalkan, 12 Mart 1971 tarihinden sonra askerlik grevini yapmak iin zmir'de Ulatrma Yedeksu-bay Okuluna astemen olarak atanaca gn: 228 Kt dnce sahibidir... gerekesiyle Bayburt'a ,,er olarak yollanmtr. zbalkan'n bu kitaptan baka hibir siyasal eylemi bulunmamaktadr. Ayn gnlerde Bar Gnlllerini btn yurda yayan yasa tasla hazrlayclarndan Profesr Nihat Erim de lkemizde Babakanlk yapm ve yerini Ferit Melen'e brakmt. Aka grlyor: Mslim zbalkan Bar Gnllleri konulu kitabndan dolay cezalandrlmtr. Onu er kartanlar, adm adm izleyenler imza sahipleri, beyler, paalar, beyefendiler, kime hizmet ettiinizi imdi anlyor musunuz?... (Teniortam - 16 Ocak 1975) HAVADAN VE SUDAN Baz insanlar iin : Havadan sudan para kazanmtr... denir. Bugn sizlere, su ilerinden dolay para kazanm bir mteahhitten sz edeceim. Mteahhidin ad, Sleyman Demirel'dir... Demirel, 1960 dnemi geldiinde, Devlet Su leri Genel Mdryd ve henz askerlik grevini yapmamt. Bugne kadar Demirel'in bir devlet memurundan daha ok para kazandn kimse syleyemez.

yleyse nasl zengin oldu Demirel? yle... Yk. Mhendis Sleyman Demirel, bir yandan Orta Dou Teknik niversitesinde retim grevlisi olarak alrken,, te yandan da mteahhitlik yapmaktayd. O gnlerde, niversitenin ime su inaat da ihaleye karld. naatn keif bedeli 5 milyon 750 bjn lirayd. Demirel: Ben bu inaat 4 milyon 100 bn liraya yaparm... diyerek hemen kollar svad. Fakat ortaya bir kk prz kt. niversite Kurulu Yasas ve Satnalma Ynetmelii, niversitede retim grevlisi olarak alanlarn bu tr ihalelere girmelerini yasaklamaktayd. Bir sre sonra bu prz de giderildi. niversite Hukuk Mavirlii : 229 Ek grevle niversitede alanlar ihalelere gire-bihr... diye yorum yapt ve Demirel niversitenin, ime suyu inaatn zerine alm oldu. Su tesisat, inaat iin gerekli ithal malzemesinin vergi ve gmrk resmine bal olduunu bilen Demirel bir sre sonra niversite Rektrlne bavurarak: Orta Dou Teknik niversitesi bir kamu kuruluudur. Bu nedenle bu vergi ve resimleri dememek gerekir... dedi. Demirel ayrca bu sonucu salamak iin imar ve skn Bakanlna bavurarak devlete verecei vergilerden kurtulmak istedi. Demirel'in dilekesi Bakanlkta, Bakanlk Amme Tesisleri Dairesi Bakan Mehmet Us-lu'nun nne geldi. Uslu: Bu vergi ve resimlerin denmesi gerekir... dedi. Dedi ama, kendisi izindeyken yerine bakan Rait Yalva: Bu kamu kuruluudur. Bu kuruluta ihaleyi zerine alan da Demirel'dir. yleyse Demirel devlete gmrk vergi ve resmi vermemelidir... gerekesiyle Demirel'e ayrcalk tand. Bu usulszle, niversite naat Bakan itiraz etti. 9 Ocak 1963 tarihli ve 715/49-53 sayl yazda Bakan Buhittin Kulin : Demirel'e tannan ayrcalk yasalara aykrdr... diye diretti. Ayn gnlerde devrin mar ve skn Bakan Fahrettin Gkay. 5.11.1963 tarihinde niversiteye bavurarak : Gerekli malzemelerin gmrk veya gider vergisinden muaf tutulmas hususunda verilen belgelerin mteahhit Sleyman Demirel tarafndan kendi karna kullanlp kullanlmadn... sordu. Bu yaz zerine Mtevelli Heyet topland ve Demirel'i hakl buldu. Bylece Demirel 700 bin liralk bir ithalt dolaysiyle denmesi gereken 200 bin liray devlete dedi. Bu ikiyz bin Trk liras havadan Sleyman Bey'in cebine iniverdi! Ayrcalklar bununla da bitmedi... 4 milyonluk ihale iin Demirel'e, 2 milyon 100 bin liralk avans da verildi. Oysa, yaplan mukavelede byle bir hkm yoktu. Demirel bu paray herhangi bir bari230 kadan alsa, yzde 18-20 faiz deyecekti. Avans almakta bu faizden de kurtularak yine havadan 150 bin lira kadar bir para daha kazand. Demirel bununla da yetinmedi... Mukaveleye gre, Demirel'in su tesislerini 30.6.1963 tarihinde bitirmesi gerekiyordu. Eer inaat erken bitiri-lirse kendisine erken bitirme primi denecekti. Demirel 14.4.1963'de ii bitirdiini ileri srerek 2 ay 9 gnlk erken bitirme primi olarak 248 bin lira daha kazanmtr. Fakat i Demirel'in bitirdii tarihte bitirilmi deildi. 23 Ekim 1963 tarihinde Rektr yerine imza atan Orhan Al-, sa, Demirel'e gnderdii mektupta: Eksiklerini tamamla... demise de Demirel ii erken bitirdii gerekesiyle 248 biri liray kasasna oktan yerletirmitir. Yani Demirel, gecikme dolaysiyle niversiteye tazminat demesi gerekirken, erken bitirmi gerekesiyle dllendirilmitir stelik. Bir de, Borular zamannda yerletirilmedi... diyerek 65 bin lira tazminat istemi ve almtr, bu arada. Demirel'in yapt iin kesin kabul 15-25 Temmuz 1964 tarihleri arasnda yaplmtr. niversite naat Bakanlndan Yk. Mh. evket Glolu, 17 Kasm 1964 tarihli raporunda:

 Su tesisleri kusurlu yaplmtr. Teknik kusur ve hatalar dolaysiyle geen bir ylda 650 bin lira kayp olmutur... diyerek bu Barajlar Kraln yerden yere vur-musa da, Demirel yine kazandn kazanmtr. Bu rapor zerine, Rektr, ller Bankas, Devlet Su leri ve Bayndrlk Bakanl mhendislerinden oluan bir kurula konuyu inceletmek istemise de, Orhan Alsa, i bnyede bir aratrma yapmakla yenilenmesini nermitir. bnyede yaplan aratrmada da aksaklklar saptanm ve bunlarn giderilmesi iin 25 bin marklk malzeme sipari edilmitir. Bunun da Trk paras ile deeri 100 bin liradr. Bu yzbin lirann Demirel'den alnmas gerekirken, bu konunun zerine de gidilmemitir. Bir takm masonluk ilikiler de etkili olmutur bu ilerde... 231 zetleyelim... Demirel; 4 milyonluk kk bir ihaleden, 313 bin lira prim, 150 bin liralk gmrk bakl. 150 bin liralk avans kr, 100 bin liralk tesisat noksanl olmak zere, 713 bin lira aktan para kazanmtr. te havadan ve sudan byle para kazanlr... imdi de mteahhidin evresinde milliyeti cephe kurulacak. Ey komandolar, siz de titreyin ve bu Amerikan firmas mteahhidinin fedailiine koun... (Yeniortam - 7 Ocak 1975) DOKUNMAYIN DEMREL'E Baz arkadalarmz Sleyman Demirel'in Adalet Partisi Genel Bakanlndan ayrlmasn istiyor. Ben o kanda deilim. Demirel yerine bir bakasnn getirilmesinde trl-eitli sakncalar bulunmaktadr. Teker teker sralyalm bu sakncalar: Demirel'in biraderleri var m? Var. Bunlara, imdiye kadar kredi verilmi midir? Verilmitir. Biraderler zengin olmu mudur? Olmutur; imdi diyelim ki, yeni bir genel bakan bulacaksnz. Ya bunun da biraderleri varsa? O zaman, bir yirmi alt milyon lira daha m kredi verilecektir bu yeni biraderlere? Hazr elimizde, biraderleri devlet tarafndan zengin edjlmi eski bir babakan ve ana muhalefet partisi lideri varken, bir bakas aranr m hi? Demirel kolay m yetiti sanyorsunuz? Sen kalk, yoksul bir kyden yeti ve krk yana basmadan milyoner ol... Kolay m? Syleyiniz krk milyondan ka kii bu stn zekya sahiptir? Byle zeki ve becerikli bir politikacy nereden bulabiliriz biz? Sleyman Bey, sadece Trkiye'de okumam, Amerika'y da ereflendirmi ve Amerika'da meslei ile ilgili eitim grmtr. Bir mhendisin Amerika'da yetimesi kaa maloluyor biliyor musunuz? Kaa mal olmutur Demirel Amerikallara? Hi dndnz m bunlar? 232 Bylesine deerli bir politikacnn koltuundan edilmesi dpedz hakszlktr ve bu hakszlk sadece Demi-rel'e deil, onun yetimesine katkda bulunan yerli ve yabanc eitim kurumlarna da yaplmaktadr. Biz Demirel'i eletiririz ama bu kadar hakszla da gz yummayz. Demirel bizim muhalefet liderimizdir. Nereden bulacaz bir daha byle ie drtba mamur bir politikacy? Bilgi dersen var. Kltr dersen var. Yabanc dil dersen fevkalde. Tecrbe hele kondisyon!... Yok biz dnyada Demirel gibisini bulamayz. Ben bu kandaym. Sizi bilmem. Baz ar solcu arkadalarmz da dnmeye davet ediyorum... Son Kbrs olaylar dolaysyla, i ve sermaye evreleri artk Demirel'i boadlar. imdi Ecevit'e kur yapyor iadamlar. Ne bileyim ben... Belki de solcu olmaya karar verir bundan sonra. Yarglanan baz gen devrimci arkadalar da, mahkemelerde birdenbire : Demirel memleketin gzbebei... dememiler miydi? Bir bildikleri vard herhalde. evreleri Sleyman Bey'e yz vermeyecek, Nurcular, ember sakalllar, Sleymanclar, Nakibendiler de oktandr Erbakan Hoca'-nn tebihine dizildiine gre, Demirel imdi ister istemez sola kayar belki. Zaten bu ite bir o eksikti. Anlayacanz Tarzan g durumda... evreleri Sleyman Bey'in defterini drdler son gnlerde. Mslmanlar da Allah'a havale etti ve bylece ortada kald koskoca Demirel...

nsann yrei szlyor vallahi... Bugnlerde Adalet Partisi kulislerinde bir almadr gidiyor. Yok Kmuran nan'd, yok Sabit Osman Avc'yd. yok ad gizli tutulan bir iktisat profesryd, gnlerdir bir aday aranmaktadr Sleyman Bey'in yerine... Yazk deil mi? Yllarca i ve sermaye evrelerine olanaklar salayan bu adam deil mi? Devrimcilerin nefeslerini dinleyen hkmetlerin babakan bu adam deil mi? 12 Mart dneminin hem madur, hem de marur politikacs bu deil mi? 233 Nasl, nasl ama nasl yaplr btn bunlar Demirel'e? Hi insaf yok mu bu i ve sermaye evrelerinin? adamlarnn hesabn bilmem... Ben Demirel'i tutuyorum. Demirel btn devrimcilerin aday olmaldr.. Szlerim kulanza kpe olsun! Biz bir daha bylesini bulamayz. Vallahi de, billahi de bulamayz. Ey Adalet Partililer... 12 Mart kprsn geerken ot deitirmediniz. imdi hep birlikte mill btnlk ayrlarnda dolarken ne olur, Allahakna, byklerinizin ba iin harcatmayn Demirel'i. O sizden ok bize lzm aslnda... (Yeniortam - 13 Eyll 1974) ZELETR Demirel, partisinin nemli bir toplantsnda uyumazlklarn ancak zeletiri yolu ile giderebileceini syiedi. Bunu, demokratik gelimemiz iin bir aama olarak deerlendiriyoruz. nk zeletiri, sosyalist partilerin kendi i dzenlerini salamak in ba vurduklar bir yntemin addr. Bu ynteme gre parti yneticileri kendi kendilerini ve teki parti sorumlularn eletirirler. Bylece yneticilerin kendi kusur, yanlg ve sapmalar ortaya karlr. zeletiri yabanc dillerde autocritique ya da samo kritika denilen kavramn Trkesidir. Demire! gibi babakanlk yapm, yabanc lkelerde bulunmu br liderin bu kavram bilmemesi dnlemez. phesiz Demirel bilerek ve isteyerek kullanmtr bu szc. Anlalyor ki, Demirel sosyalistlerle uraa uraa, ister istemez sosyalist retiden de etkilenmektedir! Ancak zeletiri yapmak gerekir deyip susmama-l. Bu zeletiri sadece partililer iin deil, btn kamuoyuna ak yaplmal. Sermayenin bile halka ald bir dnemde Demirel de giderek almaldr halka. Partisi ve kamuoyu nnde unlar sylemelidir Demirel: Ben, lkeyi yabanc sermaye ile kalkndrma Id234 diasyla yeralt kaynaklarmz uluslararas sermayenin emrine verdim. Ben, petrollerin millietirilmesine engel olarak bugnk ekonomik bunalmlara yol atm. Ben, kardelerime usulsz kredi datarak grevimi ktye kullandm. Ben, Trk devletine kar Morrison irketinin karlarn savundum. Ben, Genel Bakan seilmeden nce Bilgi Locasna kaytl bir masondum. Seilmek iin masonluumu inkr ettim. Takke giyerek camilere gittim. Namaz klarken resimler ektirdim. Bir sre din smrcl yaptm. Sonra da gericilik sfatn partimin eski yesi Er-bakan'a emanet ederek Atatrk oldum. Ben, Dantay kararlarn uygulamadm. Anayasa Mahkemesi kararlarn hie saydm. Ben, sac ve solcu rencileri birbirlerine vur-durttum. Genlerin arasna kkrtc ajanlar yerletirdim. Ben, hi bir zaman demokrasiye ve dnce zgrlne inanmadm. Dncelerinden dolay cezaevlerinde yatanlarn oalmalarn ve daha da ac ekmelerini istedim. Ben, Yassada mahkmlarnn affn da bir siyas istismar konusu olarak kullandm. Eski demokratlarn seilme haklarna sahip olmalarn hi bir zaman istemedim. Ben, 12 Mart'tan sonra bir sre madur grnp, glenince hemen toplumun her kesimindeki muhaliflerimi tasfiye ettirmek istedim ve baarl oldum.

 Erim'i gnahm kadar sevmem. Onu da bir sre destekler grnerek Anayasann tayir, tebdil ve ilgas -na altm. Kendi yapamadklarm bakalarna yaptrt-tm. Bugnlerde reformcu grnmek zorundaym. Hayatmn her dneminde reformist deil deformist oldum. Yaplan eletirilerin hakl yanlarn hi bir zaman aratrmadm. Demokrasiyi sadece ve sermaye evrelerinin karlar iin savunur gzktm. Btn bu sraladklarmdan tr yurda byk za235 rar verdim. Ancak sadece ben sulu deilim. Btn amalarma bilerek yardmc olanlar da benim kadar suludur. te ancak byle zeletiri yaplabilir. Bu yaplnca devletimiz ve milletimizle blnmeyeceimizi bir kez daha anlam oluruz. Nurlu ufuklara ancak bu yolla gidebiliriz. Grld gibi, kratn ya huyundan, ya suyundan rnei burada tersine alm. Maocu-Leninci, Leninci-Maocu, Marksist-Leninist, Leninist-Marksist diye diye Marksist teoriden etkilenmi Bay Demirel. imdi parti ii almalarnda bu kavramn ihalesini yapacak. Partisine ve lkemize byk katklarda bulunacak artk. Ne denir? Sosyalist kavramlar kullanlmakla anmaz, demekle yeti-nelim sadece... (Teniortam - 1 Mart 1974 > MADUR!.. Demirel son konumasnda Olaanst dnemin maduru bulunan Adalet Partisi'ni, o dnemin maznunu yaparak, hi kimse kendi fiil ve hareketini hakl gstermeye alamaz demi. Vicdanmzn sesini dinleyelim: 12 Mart Muhtrasnn at olaanst dnemde madur edilmemi midir Sleyman Demirel?. Demirel, uzak bir Anadolu kentinde ilkokul retmenidir. Boynuna yular balatlp sokaklarda gezdirilmi Komnist diye yzne tkrtlmtr. Bir retmendir yllar boyu, srlm, ezilmi, tutuklanm, a braklm. Bir savcdr Demirel. Devrimci bir Cumhuriyet Savcs. Bozuk dzene kar olduu iin ilden ile yollanm, evine ate edilmi, hakknda raporlar dzenlenmitir. Sleyman Demirel, hmanist bir dnr, bar bir sanatdr. 12 Mart Muhtrasndan sonra gizli rgt kurduu gerekesiyle, bileklerine kelepe vurulmu ve altm yandan sonra cezaevlerine yollanmtr. Demirel madurdur. nk kendisi nl bir hukuk profesrdr. nanlarndan tr tutuklanm, cezaevin235 de eline kazma krek verilip buz krdrlm ve kendisine yznumara temizlettirilmitir. Sleyman Demirel gerekten de ok madur edilmitir bu olaanst dnemde. Erenky'deki ikence evinde vcuduna elektrik verilmi, cop sokulmu, falakaya yatrlm, sonra da btn bu ikence izleri iin romatizmadan mtevellit denilmitir kendisine. ok ypranm, ok ac ekmitir bu dnemde Demirel. Bir baba olarak da dayanlmaz straba katlanmtr. Olu, sokakta sorgusuz sualsiz vurulup ldrlm, acsn, sesini kimseye duyuramamtr Demirel. Fidan gibi olunun neden ldrldn de bir trl renememitir. Sylememilerdir. Onurlu, drst bir aydndr Sleyman Demirel. Bu yzden de madur olmu, evi Balyoz Harekt gnlerinde baslm, stne evrilen silhlarla kitapl aranm ve gnlerce gzaltnda kalmtr. niversitede de asistan ya da doenttir Demirel. Askerlik grevini yaptktan sonra eski grevine atanmam, gnlerce, aylarca isiz braklmtr. Yasalar inenmitir kendisi iin. Kz ya da olu gzaltna alnm, tutuklanm, gnlerce, haftalarca haber alamamtr ocuklarndan. Bir cezaevi hcresinde, ancak be-on dakika grtrm-lerdir ocuu ile. Yzndeki dayak izlerini grm, yrei ezilmitir aresizlikten. Uydurma ihbarla gzaltna alnp, ikence ile gizli rgt kurduunu itiraf etmi, Kltr Sarayn yaktn, Marmara vapurunu batrdn aklayarak, sonradan beraat istenecek dvada, bir buuk yl hapis yatmtr Demirel. idir, yoksuldur. Bu srede, kars, ocuklar, ana-babas a kalmtr.

Uak kard gerekesi ile olmadk ikenceleri gren yazardr Demirel. Tabanlar falakayla patlatlm, kyasya dvlm, sonra da, Biz de biliyoruz susuz olduunu, yle bir okayalm diye aldk deyip salverilmitir bir sre sonra. nanlar uruna yllarca sren hapis cezalarna arp237 trlp ranzaya ayaklarndan zincirle balanmtr Demire!: Aylarca, af kacak diyerek bekletilen yaynevi sahibidir kendisi. Madurdur, ok ekmitir. Ulusal karlar savunduu iin grevinden alnan, hakkndaki Dantay karar uygulanmayp, eski iine balayamayan namuslu bir memur, bir brokrattr Demirel. Yasalara ramen madur edilmektedir herkesin gz nnde. Akas, 12 Mart Muhtrasnn reformlar yerine ele ald, Atatrk, devrimci, solcu, sosyalist aydnlardan biridir Demirel. Madurdur. Ezilmitir. ok ezilmitir. Fkray herkes bilir. Yenieri aas iki ierken yakalad Bektaiye yz sopa vurdurulmasn emreder. Erenler kar koyar aaya. Ya der, say saymasn? bilmiyorsun ya da hi sopa yemedin. Demirel de, ya olaanst dnemin ne olduunu anlamam ya da madur ne demek onu bilmiyor. Bunu anlamas iin Bektai rnei, aadan sopa m yemesi gerekir ille de? Biz kamadk iin iinden. Madur kim, bir bilen sylesin ltfen... (Yeniortam - 8 Mart 1974) GNDEMDEK... Kbrs barut fs yeniden atelenmek zeredir. Son zamanlarda Ada'ya kartlan Yunan askerleri yakn gelecekte bir saldrya 'gemek zere hazrlklarn tamamlamaktadr. Ada'daki Silhl Kuvvetlerimiz de teyakkuz durumuna gemi bulunmaktadr. Kbrs kartmasndan bu yana Ankara ve Atina-nn siyasal grnmlerinde nemli deiiklikler olmu, Atina'da, Albaylar cuntas yerine halkoyu ile seilmi bir Babakan ynetimi ele almtr. Ankara'da ise, genel-oyla seilmi partilere ve bu partilerin liderlerine ramen babakanlk koltuu bolukta sallanmaktadr. Dnya kamuoyu imdi Faist Albaylar yerine Ka-ramanlis'i grmekte ve demokrasinin anayurdu Atina'da 238 yeniden demokrasi trklerinin sylendiine inanmaktadr. Gerekten de, Yunanistan'da 17 Kasm seimlerine sal sollu btn partiler katlm ve Karamanlis bakanlk koltuuna oturmutur. Artk bundan sonra, Atina, bat kamuoyu nnde eski saygnln kazanmtr. Buna stelik bir de, Faist Albaylar yarglama cesaretini de eklerseniz, Atina'y dnya kamuoyu nnde eletirmenin olanakszl da iyiden iyiye anlalm olur. Dndrc gelimelerdir bunlar... Ankara'da ise, Kbrs konusunu ve uluslararas ilikilerimizi byk bir hnerle yrttn kantlayan Sayn. Ecevit, bir yumuak ini ynetimi ile iktidardan uzaklatrlm ve kendisine aznlk hkmeti kurma olana da tannmamtr. kartmann ilk gnlerinde balayan ve btn yurdu saran ulusal cokunluk yava yava dalm ve: Kendi gemimizi kendimiz batrdk... tr vatan ihaneti niteliinde sylenti ve iddialar da ortaya atlmaya balanm ve Kbrs kartmasnn gereksizliini ima eden aklamalar yaplmtr. Btn bu gelimeler gzler nndedir... Bu gelimeleri CIA planlar asndan da grmek gerekmektedir! 1967 Albaylar Darbesinin CIA tarafndan rgtlendii yine Kbrs'taki Sampson darbesinin de bu rgte planland bilindiine gre, ClA'nn bu iin peini brakacan sanmak da mmkn deildir. CIA, Sampson darbesinden sonra Trkiye'nin Kbrs'a kartma yapamayacan hesaplam; ancak kartmann verdii aknlktan sonra eski planlar zerinde baz revizyonlar yapma gereini duymutur. Birka gn nce CIA Bakan anszn :

 CIA, rnei ili'de grld gibi, diledii lkeye mdahale eder... diyerek, dnyann her yerinde yeniden karklklar karma kararnda olduunu resmen aklamaktadr. Atina Hkmeti, dnya kamuoyu nnde, demokratik bir ynetim kurduunu ve cunta artklarn yargladn kantlamaya alrken, Ankara'da hl Bizans oyunlar 239 oynanmaktadr. Bu oyunun alaturka oyuncular, hkmet bunalmn rejim bunalmna evirmek iin ellerinden geleni yapmaktadrlar. Btn bunlar, dnya kamuoyu nnde topladmz puanlarn birer birer Atina'ya kaptrlmasna yaramaktadr, ancak... Milliyetilik, mill btnlk, devletimiz ve milletimiz ile blnmezliimiz gibi sylevlere nasr balatm sac politikaclar, bu gibi koullarda devletimizi hkmetsiz brakmak iin bir yar iine girmilerdir. ankaya'da Sayn Cumhurbakanmz Fahri Korutrk, btn iyi niyetine ve abalarna ramen, sac liderleri yola getirmeye almakta ve fakat bu politikaclar Bizans oyunlarnda direnmektedirler. Rejim tutkusundan m, yurt sevgisinden mi douyor bunlar?. Hayr... Sac politikaclar, lkemizi adm adm bir asker mdahalenin ortamna srklemektedirler. Hem de bunu bilerek ve isteyerek yapmaktadrlar. Bu arada yaygnlaan anlamsz boykotlar, dzenlenmi faist saldrlar bu ortamn bir an nce domasna yaramaktadr. Gzler kr ve kulaklar sar mdr?... Trkiye bundan sonra, parlamento ounluuna dayal gl hkmetlerce ynetilmelidir. Bu koullarda lkemizi, sonu belli olmayan maceralara srklemek, hi kimseye hayr getirmez. Hep birlikte bilelim bunu... zgrlk Ankara, Faist Atina denklemini ters yz edip, rolleri deitirmek kimin plan, kimin stratejisi olur? Gndemimizdeki konu budur imdi... (Yeniortam 2 Aralk 1974) 240 ERM ANSKLOPEDS.. ERM VE KENCE... Yllardr bir demokrasi kavgas iindeyiz. Demokratik sistemi, bugnk bozuk dzenin biimsel kurum ve kurallar olarak kabul edenler, btn savunmalarn Hukuk Devleti adna yapmaktadrlar. Siyasal sular, dnce yasaklan, gizli rgt raporlar, tahriki ajanlar, ikence metodlar, yllar yl hep hukuk devleti adna yaratlmakta ve kullanlmaktadr. Yani, ksaca, demokratik hukuk devletinin zne kart btn siyasal davranlar, birer bat uygarl gereiymi gibi sunulmaktadr. Sadece demokratik bir Anayasaya ve siyasal partilere sahip olmak, demokratik hukuk devletinin kurulmas iin gerekli ve yeterli koul saylamaz. Temel sorun, bu gibi biimsel kurum ve kurallar aan bir ze ve nitelie sahiptir. Demokrasi, ancak toplumun btn kesimlerinin ynetime katlmasyla gerekleebilir. Bunun iin temel koul, dnce ve rgtlenme zgrldr. Ancak bu zgrlk ortamnda, siyasal partiler, sendikalar ve dernekler, halk rgtleme olanana kavuurlar. Bu siyasal ve sosyolojik geliime kaplarn kapayan toplumlar hi bir zaman, demokratik hukuk devleti dzenini kuramazlar Demokratik Hukuk Devleti parlamentolar, siyasal partiler, sendikalardan ok insan saygsna dayanan devlet dzeninin addr. Bir toplumda insan saygs, devlet anlayna yerlememise, demokrasi, hukuk devleti, Bat Demokrasisi gibi szler, ancak bir siyasal oyunun fon mzii olarak kalabilir! Karakolundan iken241 F.: 16 ceyi kaldramam bir dzenin adna hukuk devleti denil-miyeceini, en ok Prof. Erim bilmektedir. Gerekten, bugn devleti yneten brokrasi kadrosuna, yzlerce renci yetitirmi olan Nihat Erim, 1941 ylnda yaynlam olduu Amme Hukuku adl deerli eserinde ikence hakknda unlar yazmaktadr:

...Bir memleket medeniyette ilerledike cezalar da yumuar. Medeniyet itibaryla geri olan milletler ar cezalar koyarlar. Bir millet fertleri zerinde, manev meyyideler, madd meyyidelere, pek az ihtiya gsterecek kadar, tesir gsterdike, cezalar hafifletilir. Filhakika bugnk cemiyetlerde, insanlar su yapmaktan alkoyan madd cezalardan ziyade manev unsurlardr. Zcmanmz-da anlalm bu hakikat. Beyannamenin iln edildii devirde henz lzumu kadar takdir edilmi deildi. Daha bir ahsn sulu olduu kafi surette anlalmadan suunu itiraf ettirmek maksadyla ona ikence yaplyordu. Kaynar suya daldrma, dayak vesair ikenceler hkimlerin en kymetli yardmclaryd. Becceria (XVIII inci yzyl) bu usuln insanla scr bir ey olmadn iddia ettii zaman, ikence her yerde btn iddeti ile tatbik ediliyordu. Henz mahkm olmam ve belki de susuzluu meydana kacak bir insana ikence yapmak adalete ne kadar aykrdr. kence bir cezadr; nk zdrap vermektedir. Sululuu belli olmam bir adama ceza ektirmek insanla sar m?. kence usullerinden yle vahiyane olanlar vardr ki, sululuu sabit olan bir insann ekecei ceza, mahkmiyetten nce maruz brakld kencelerin yannda pek hafif kalr.. Prof. Erim'in, vaktiyle yazd bu satrlar, gn getike deerlenmektedir. Tabii b gibi szler, ancak, Erim gibi, yrei meden cesaretle dolu bilim adamlarna zgdr. Siyaset adamlar ise, kendi devirlerinde ikence yapld yolundaki iddialar hep reddetmilerdir. (Ortam - 30 Austos - 6 Eyll 1971) Haftalk Dergi 242 ERM ANSKLOPEDS... Byk bir ansiklopedinin hazrlayclar arasnda Prof. Erim'in de adna rastladm. Demek ki eski Babakan kendisini imdi de bilimsel aratrmalara vermitir. Bundan kvan duymamak elden gelmez. nk yakn tarihimizde siyaset ve bilimi birlikte yrten sayl devlet adamlarndan biridir, Prof. Erim. Eski Babakan ansiklopedide d politika konularn inceleyecekmi. Bilim hayat Erim'i yeniden kazanyor demek ki! Prof. Erim, Ankara Hukuk Fakltesi eski retim yelerindendir. Bu fakltede Devletler Umum Hukuku ve Kamu Hukuku dersleri okutmutur bir sre. Bir hukuku olarak, derin bilgilere sahiptir Erim. stelik Anayasa konusunda da dier meslektalar gibi teorik kalmam, anayasalarn bir rpda nasl deitirilecei konusunda da pratik kazanmtr. phesiz, Trk hukuk ve bilim dnyas Erim'i yeniden kazanmann mutluluu iindedir. nk Erim, tanr vergisi yetenekleri, kul vergisi bilgisi ve son yllardaki engin tecrbesi ile sadece Trk siyasal tarihinin deil, ayn zamanda dnya demokrasi tarihinin de nemli simalarndan biri olmutur imdiden. Bundan sonra yerli ve yabanc aratrmaclar, Erim'in kiiliini ve dncelerini yakndan tanmak iin derin almalara girieceklerdir. Hi kukusuz Erim, demokrasi dnyasna fan vcuduyla da veda ettii zaman evi mze yaplacak ve turistlere gsterilecektir. Bunu imdiden sezen Erim, bu mzeye Anayasa Mzesi adn vermeyi de vasiyet edecektir sanrz. Mzenin kapsna da iki tane balyoz atlacaktr, ss iin. Erim'in d politika konusundaki incelemeleri ok ilgi ekecektir. Prof. Erim, Atatrk'n d politikas ile 12 Mart 1971 tarihinden sonra izlenen d politikay karlatrma olanan bulacak ve engin bilgi ve tecrbesi ile gelecek gnlere k ^tutacaktr. phe yok ki. eski barbakan kendi dnemini, Atatrk'n dneminden daha Atatrk ve reformcu bulacaktr, zellikle Yurtta sulh cihanda sulh ilkesinin btn kapsamyla uygulandn anlatacak, ay243 dnlarn nasl kitlelerce gzaltna alnp tutuklandn, kitaplarn nasl toplandn, ikencelerin nasl yrtldn, Yurtta sulh politikasnn bir gerei olarak yorumlayacaktr. Yine Prof. Erim, eski bir d politika uzman olarak, klasik diplomasbnin artk gcn yitirdiini, ekonomik ilikilerin d politikada yeni boyutlar kazandn bilmektedir. Bu kurt politikac, bu Kbrs fatihi d politika uzman, haha yasann da dayand nedenleri, bilimsel gerekeleri ile ansiklopediye yazacaktr. Bylece haha yasa konusunda taknlan tavrlarla, mill btnln nasl sarsld en ak ekilde ortaya kacak ve Ecevit'in

haha ekimini nlemek iin gelen iki Amerikal Senatr kabul edilmemesinin yorumu da salkl biimde yaplm olacaktr. Erim, Ecevit'in bu tutumunun diplomatik nezaket kurallarna uymadn yazacaktr. Bu yazlnca da Ecevit ok mahcup olacak ve yeniden haha ekimini yasaklayacaktr. nk bu konularda nezaket ulusal karlardan nemlidir Erim iin. Eski bir Devletler Hukuku Hocas olan Erim, Amerikallarla imzaladmz ikili anlamalarn Anayasaya aykr olduunu da bilmektedir. kili anlamalarn Anayasaya aykr olarak imzalandn ileri srecek olan Erim, Ben bu anlamalar deitirecektim ama vaktim yoktu. Ancak Anayasay deitirebildim bu ksa srede diyecek ve bu konuda siyasal ve bilimsel gerei de aydnla kavuturmu olacaktr. Erim'in, Amerikallarn azgelimi lkelerde giritikleri darbeleri de aydnla kavuturaca sanlmaktadr. Bu giriimlerinin Amerikan d siyasetini nasl etkilediini de anlatacak, bylece, ran'da Musaddk olay, Yunanistan'da albaylar darbesi, Vietnam sorunu, Bolivya ve ili'deki asker darbeler de, d politikamzda yerli yerine oturacaktr. Erim'in Trk demokrasisine yapt unutulmaz katk gznnde tutulursa, i politika - d politika ilikilerinin salam llerle ortaya konaca phesizdir. Trk ve dnya bilim adamiar Erim'in aklamalarn sabrszlkla beklemektedirler. 244 Prof. Erim'in bilim hayatndan uzak tutulmas hepimiz iin byk bir kayptr. Erim, ansiklopedi iin ala-dursun, 12 Mart 1971 tarihinden sonra tutuklanan binlerce aydn da kendisinin ansiklopedisini hazrlamaktadrlar. Bu ansikopedisi geri Erim'e yakacak kadar lks olmayacaktr amma, Trk demokrasisi tarihine de geecek ve yedisinden yetmiine kadar, herkes tarafndan ilgi ve ibretle okunacaktr. (Yeniortam - 10 Nisan 1974) SOKAKLARIN DL... Beyolu'nun yan sokaklarndan birinin ad ok ilgimi ekti. Ve ister istemez baz armalar yapt belleimde. Sokan adn syleyelim: Balyoz Soka! Balyoz Soka, Beyofu'nda, stikll Caddesi zerinde. Sa tarafta Tepeba'na doru giden karanlk bir sokak. Eski Babakanlardan Prof. Nihat Erim'in oturduu sokaa Balyoz Sok<^l dense, olmaz m acaba? Ankara Belediye Meclis'i gndemine alsa bu kor.uyu. Balyoz Soka eitli biimlerde tarif edilebilir: Taksim'den aa doru giderken su koldaki sokaklardan biri, denildii gibi: stikll Caddesi'ni kesen sokaklardan biri... Ya da ksaca : stikll'den saa sapnca izleyeceiniz karanlk sokak... denilebilir en ak ekilde. Sokak adlar ok ilgintir. Bir byk kentte binlerce sokak var. Her bir sokak iin birer ad bulmak olduka g i bana kalrsa. Baz kentlerde ad yerine numara veriliyor sokaklara : 1. cadde 6. sokak... gibi. Mahalleler bydke numaralar da byyor: 258. sokak 89 numara... oluyor adresiniz rnein. Demokrasi tarihimizde baz ilgin saylar vardr. 150likler, 147ler, 41ler, 14ler gibi siyasal gruplar, 141, 142, 146, 163 gibi Ceza Yasas maddeleri ok nldr. 245 141 komnist rgt kurma, 142 komnizm propcgandas yapma, 146 Anayasay ihll suu, 163 gericilik ile ilgili hkmleri kapsyor. yle adresiniz olsa ne dersiniz? 141. sokak 1 numara... Bunu ksaca adres olarak nasl yazarsnz? 141/1. Ya da adresinizi bir arkadanza verirken tarif de ediyorsunuz : 141'i ge, sola dn, tam karna 146 kacak. 146. sokak ok karktr. Bir sr tanmadnz adam da oturmutur bu sokakta nceleri. Bir baka tarif daha verebilirsiniz kolaylk olsun diye : 141'den k, 142'ye gir, 146'dan dn.

Sokak tarifleri, camiye, arya, bakkala gre de kolaylkla yaplabilir: Eer 163'te oturuyorsanz, kedeki camiyi arkadanza hatrlatn. nk son zamanlarda baz arkadalar: Yollar tkal.., deyip, 163' atlayarak 142'ye giri-veriyorlar, hemen tella. Ben devlet byklerimizin oturduklar sokak adlarn hep merak eder dururum: Eski Cumhurbakanlarndan Cell Bayar'n stanbul'da iftehavuzlar'daki mtevazi evinin bulunduu sokak ad da ilgin : Hazrcevap Sokak! Bu sokak ad da Cell Bayar'n siyasal tutumunu yanstyor bir lde. Yine eski Cumhurbakanlarndan Cevdet Sunay'n adresle/i ise ok ilgin. Sunay, Ankara'da Orduevinde kendisine ayrlan bir zel dairede kalyor. stanbul'da ise, biri yazlk, biri klk iki evi var. Yazlk evi, stanbul'un en irin semtlerinden birinde, Sunay ak-l; ve yeillii sevdii iin Yeilyurt semtinde satn alm yuvasn. Adres ise ilgin : Yeilyurt rgpl Sokak, No: 36. Sokak adnda tabiat ve siyaset bir arada. Su-nay'a yazn nerede kalyorsunuz diye sorulduunda acaba : Eskiden rgpl'de kalrdm. Ama artk terkettim... derse, eski Babakanlardan Suat Hayri rgpl alnr m? 246 Sunay'n klk evini iadamlar armaan etmilerdi kendisine. Byk gazetelerde renkli resimlerini grmtk muhteem katn. Kat Tevikiye'de. Fakat sokak ad biraz garip : Bykiftlik Sokak!... Herhalde Sayn Sunay bu sokan adn deitirmek iin stanbul Belediyesine ba vuracaktr. Neyse dnelim Balyoz Sokana. Bu sokak ad Ankara Belediyesince alnmal ve eski Babakanlardan Nihat Erim'in oturduu sokaa verilmeli. nk Balyoz btn Nihat Erim'lerin oturduu kmaz sokaklarsn addr... (Ycniortam - 28 Nisan T974) JEOPOLTK SOSYALZM... Nihat Erim'in son zamanlarda susup vicdan muhasebesi yapacan sananlar yanldlar. Erim, senatodaki af grmelerinde : zgrlkleri jeopolitiimize aykrdr.. diyerek sosyalist retiye yeniden katkda bulundu. Bugn sizlere Bay Erim'in sosyalizm konusundaki dncelerini aktararak, eski babakann gerek dncelerini yanstacaz. Bu bir patlamadr. Genler yerden ge kadar hakldr.. diyen Erim, ayn genlerin cezaevlerinde kalmalar iin Alman Anayasasndan, talyan Anayasasndan rnekler verecek ve Siyasal kan dvasn srdrmeye alacaktr. Bu da Erim'in insancl sosyalist anlayna uygun dmektedir. Erim, 1963 ylnda CHP Parti Meclisinde Ecevit'in solculuunu yeterli grmez ve smet Paa'y da yeterince solcu bulmad iin eletirirdi. smet Paa'nn CHP Kurultaynda : CHP sosyalist parti deildir ve olmayacaktr szne kar Erim u karlklar veriyordu : Mehur bir profesr var. Elte Holevy. Bu zat 50 247 sene Paris Siyasal Bilgiler Fakltesi'nde yalnz sosyalizm okutmutur. Bu zat der ki, dnyada ka tane sosyalist varsa o kadar da sosyalizm vardr... Eer bu gr benimsersek Nihat Erim'in siyasal anlayna da : Erim sosyalizmi... diyeceiz artk. Ya da son konumasn hatrlayarak Jeopolitik sosyalizm adn takacaz. Ayn konumasnda sosyalizm anlayn yle aklyor Erim: imdi bu tarihten hareket edersek, CHP programn da ele alrsak: CHP program bu tarife gre sosyalist bir programdr. Devletilii ne ile izah ediyorsunuz? Sar m devletilik liberal anlaya? Sar m devletilik kapitalizm anlayna?... Byle sorduktan sonra yine yantn kendisi veriyor nl hoca : Smaz. Sonra derin bilgisiyle aklamalar yapyor:

 Devlet mdahalecilii var. Biz mdahale ederiz. Bizim devletiliimizin devlet kapitalizmi kadar kuvvetli yn, devlet mdahaleciliidir. Biz brakmayz, zayf kuvvetliye ezdirtmeyiz. Biz fakiri zenginin ua haline getirmemek iin tedbirler alrz, kanunlar karrz. Elimizi vicdanmza koyarak syleyelim. Sadece ekonomik alanda deil, siyasal alanda da Erim, zayf kuvvetliye ezdirmemi ve yoksulu zenginin ua yaptrmam ve bu yolda yasalar da karmtr. Ancak bugn anlayabildik kendisini. Erim konumasn yle srdryor: Sosyalizm kelimesi zerinde bence lzumsuz yere korkuyoruz... Ve kararl biimde : CHP sosyalist olmayacaktr.. diyen smet Paa'-ya dnp sosyalizme olan btn inancyla haykryor: Biz ki, CHP ki, sosyalistim demeyecek. Siz de msaade etmediniz ve aksini sylediniz. Tenkit ediyorum. Haksz yere baladnz gelecek kurultaylar... Ben ahsen kolektivist ekonomi dnda sosyalizmin btn pren243 siplerini benimsiyorum. Bilhassa insancl prensiplerini benimsiyorum. Ve CHP'nin iftihar, erefi bu olacaktr... Sosyalist Erim, konumasn kararl biimde srdryor : '(Ben kurultaymn.verdii kararlar kabul ediyorum. Ama unu da tekrarlyorum ki, gelecek iki kurultay sonra daha ileri gideceiz. Demeyecek miyim ben bunu? Bunu demekte bir zarar yok. Bizim partimizde, yani bir nevi, sosyal demokrasiyi komnizmle bir tutup, sosyal demokrasiyi de komnizm gibi sular hale gelirsek, ben darda konuamam Paam. Yani bir Avrupal ile kar karya geip konuamam... Erim Babakan olunca, Avrupallarla kar karya geip konuabilmenin btn olanaklarn yaratm ve sosyalist anlayn da uygulayabilmitir. Erim'in inancna gre : Dnyada ne kadar sosyalist varsa o kadar sosyalizm vardr. Anlalyor ki Erim 12 Mart'tan sonra Trkiye'de sosyalizm uygulanmtr da, bizler farketmemiiz. Bizler daha genciz. stelik fakltelerimizde Erim gibi deerli hocalarmz yok ki, sosyalizmin ne demek olduunu da renelim : Bizler Erim'i hep yanl anladk. Meer Erim sosyalist, bizler de faistmiiz. Herkes zr dilemelidir Erim'den Eer 141-142 nci maddeden mahkm olanlarn affedil-memeleri iin alyorsa, yirmi yandaki genlerin cezaevlerinde rmelerini, altmbe yandaki Behice Bo-ran'n zindanda lmesini istiyorsa, biliniz ki, btn bunlar insancl sosyalizm adna yapmaktadr. Erim'den zr diliyoruz. Meer sosyalist olan oymu, insancl olan da yine oymu... nerden bilebilirdik? (Yeniortam - 22 Mays 1974) GEREKSZ OY... Bay Nihat Erim, yine kuvvetli ve inandrc kiilii 249 ile ortalkta grnmeye balad. Af grmelerinde Orta Dou ve Balkanlarn en byk devlet adamnn sesini yine duyduk. Zat- devletleri bu kez eylem suu -fikir suu tanmlar veriyorlar ve affn henz, erken olduunu da belirtiyorlar, hemen irat buyuruyorlar! Ayn Nihat Erim, 1941 ylnda yazm olduu Amme Hukuku adl kitabnn 279. sayfasnda zgrlkler konusunda unlar yazyordu : Bazlar, dncelerin serbeste yaplabilmesinden doan mahsurlar ne srerek, dnce hrriyetinin aleyhinde bulunuyorlar. Bu dncede olanlarn yanldklarn ispata hacet var mdr?... Matbuat, toplanma, ce miyet tekili ve okutma gibi vastalarla, dncelerin serbeste yaylmas, mnakaa edilmesi ve fikirlerin aydnlanmas m daha iyidir, yoksa muayyen bir zmrenin dierlerini susturduktan sonra, kendi dncelerini ve yalnz kendi dncelerini yaymas, halk belki de yanl yola sevketmesi mi daha iyidir? Bu ikinci k kabul edildii takdirde, milletin bir koyun srsnden ne fark kalr?. Btn mahsurlarna ramen, kilitli azlar, satlm kalemler yerine serbest dnce tercih edilmelidir.

Erim, 12 Mart'tan sonra tepeden inme yollarla babakanla atanm ve kendi tanm ile, dncelerin serbeste yaylmasndan doan mahsurlar ileri srerek Anayasal dzeni tayir, tebdil ve ilga etmiti*'. Erim dneminde Trk dnce ve sanat hayat, tarihinde grlmemi biimde saldrya uram, evlerden kitaplar toplatlm, ilerici aydnlar, yazarlar, renciler, iiler, subaylar, retmenler, gzaltna alnmtr. Yine Erim'in tanm ile, Muayyen bir zmrenin, dierlerini susturduktan sonra kendi dncelerini yayarak halk yanl yollara sevketmek istemesi de en ok profesrn babakanlnda grlmtr. Yine bu dnemde Erim'in zl deyii ile Milletin bir koyun srsnden fark kalmad sanlm, zgr dnce yerine satlm kalemler ve kilitli azlar yelen-mitir. te imdi bu Nihat Erim, kendi dnemindeki anti250 demokratik uygulamaya ty dikercesine, yeni hukuk yorumlar yapyor ve kendince af takvimi saptyor. Af er-kenmi! Neden diye sorarsanz yant ak : Nihat Bey ve Nihat Beygiller byle istiyor. Oysa Trk halk 14 Ekirri gn gstergeyi saptamtr. Bugn koalisyonu oluturan iki parti, btn dnce yasaklarnn kalkacan ve geni kapsaml affn gerekleeceini sylersek onay almlardr halktan. Halkn bu istei gerekleecektir imdi. Satlk kalemler ve kilitli azlara ramen zgrlkten korkmamtr Trk halk. Yazdklar ile yaptklar arasndaki elikinin faturasn bile hesaplamayan bu Kamu Hukuku Profesr Babakan, kf tutmu birtakm kavramlarla yine de zgrlk balyozculuuna devam ediyor. Erim artk bilmelidir ki, kendisinin siyasal gelecei kilitlenmitir kontenjan senatrl ile. Bundan sonra, bir seimle Parlamentoya gelebilmek ancak tatl bir dtr Erim iin. Bir olaanst dnemde yine kendisine bavurulacan sanyorsa, bunda da yanlg iindedir. Herhangi bir asker darbede Erim'in ad, bir g kayna deil, sadece bir yk olabilir ancak. Erim, tek partili dnemde savunduu zgrlklerin ok partili dnemde karsna gemi, btn yazdklarn ve sylediklerini unutuvermitir. Babakan olunca, CHP Parti Meclisi toplantlarnda Ecevit'in solculuunu yeterli grmeyip smet Paa'ya : Paam, Sosyalist Parti olduumuzu iln edelim... demi, Sosyalist Kltr Derneklerinde konferanslar vermi. Babakan olunca da, lkedeki, ilerici, Atatrk, solcu, sosyalist kim varsa bir gn iinde cezaevlerinde toplanmalarna karar vermitir. te budur Nihat Erim. Bugn cezaevlerinde, 141 ve 142 nci maddelerden Erim dneminde yarglanm ve mahkm edilmi olanlardan hi biri, Erim'in oyu ile affedilmek istemez. nk dnceleri dolaysiyle yarglananlara verilebilecek en byk ceza, Nihat Erim'in oyu ile affedilmektir. Trkiye'de hi kimse byle bir cezaya lyk deildir. (Yeniortam - 24 Nisan 1974) 251 DANSA DAVET Faklteler alr almaz, konferanslar, ak oturumlar ve bilimsel toplantlar da balar. Sanrz nmzdeki dnemde Anayasa deiiklikleri bilim adamlarnca tartlacak, avukatlar, yarglar, hukukular, niversite profesrleri bu toplantlara katlacaklardr. Nihat Bey siz de bu toplantlara katlsanza... Alman Ceza Yasas der ki... diye konusanza. Okyanuslar kadar engin hukuk bilginizden birka damla serpsenize. u Anayasa deiikliklerini eskisi gibi savunsanza. Nihat Bey, Dragostaki dinlenmenizi ksa kesip, haha blgelerini gezerek kyllere : Haha ekimini ben yasaklamtm... desenize. Onlara, ne kadar insancl olduunuzu. Amerikan genliini uyuturucu maddelerden korumak istediinizi anlatsanza. Amerikan genliini neden bu derece cmerte sevdiinizi aklasanza. Haha yasa dolaysyla geim olanaklar elinden alnm kyllere, onlar ne kadar sevdiinizi sylesenize... Nihat Bey, siz 1968 renci olaylar ktnda :

 Bu bir patlamadr, genler yerden ge kadar hakldr... demitiniz. Bu genler sizleri, hereye ramen, pek ok severler. Bir gn Ailahakna o genlerin dzenledii bir toplantda konusanza. Stockholm'dan Filistin llerine kadar... diye balayan dramatik konumalar yapsanza. O haha yasaklayan dilinizle genleri doru yola getirsenize... Siz ki, kamu hukuku profesrsnz. Hereyi herkesten iyi bilirsiniz. Kitaplar okumu, kitaplar yazmsnzdr. Sosyalizm nedir, ancak siz bilirsiniz, komnizm nedir sizden daha iyi bileni yoktur. Faizm ise sizden sorulur. Genlerimize retin hep bunlar. Bizleri krmayn Nihat Bey, ne olur, genlerin dzenledii bir toplantya katln. Aydnlatn onlar, yola getirin hepsini... Nihat Bey, Menderes dneminde, Kbrs sorunu iin" 252 harcadnz emekleri kimse unutmad Tanrya kr. Bu Kbrs' bize kazandran da sizsiniz. nann kimse nankrlk yapmaz bu konuda size. Herkes sizi Kbrs Ftihi olduunuzu bilir. Fakat, u anda, kamuoyunda malm olan sfatlarnz size zaten ar geldiinden, bir yenisini de kullanmak istemiyor kimse. Ama biliniyor yaptklarnz. Kbrs konusunda dzenlenecek bir akoturumda konuup gemie ve gelecee de k tutsanza... Nihat Bey, sanrm, sizi en ok seven siyasal tutuklularn anneleri, babalar, eleri ve akrabalardr. Sizin bu mbarek adnz, kck ocuklar bile ezberledi. Size, televizyon ekrannda grnr grnmez gzel adlar takyorlar. Ve size ne kadar yakyor bunlar bir bilseniz... Hey, demokrasinin kurucusu, hey Kbrs ftihi, hey haha melei, hey Anayasa mimar, hey bar melei Nihat Bey... Sanklar, yce yarglarn kararyla zgrlklerine kavutular. Baz sank ailelerini siz de yakndan tanrsnz. Onlarn babalarna telefon ederek : Gemi olsun, ne kadar sevindim... desenize. Bir akamst, bu sank ailelerinden bazlarn ziyaret etsenize... Nihat Bey, btn bunlar yapmak belki sizin iin gtr. Ne bitelim, belki evinizde yeni Anayasa taslaklar zerinde alyorsunuzdur. 12 Marttan nce benim de yazarlk yaptm bu haftalk dergiye, zat- liniz de nedense sk sk gelirdiniz. Bir iki kitabnz da bu dergide unutulmu olabilir. Yine bize urasanza... Nihat Bey... Akamstleri Atatrk Bulvar ne gzeldir bilirsiniz. yle akamstleri, Kzlay'da, aadan yukarya, yukardan aaya dolasanza. Hani yle, polissiz, bekisiz, nbetisiz elinizi kolunuzu sallaya sallaya yurttalarn arasna girsenize. Hem artk, cezaevindekiler de kt. Belki unutmusunuzdur, hani o ikence gren genler, subaylar, iiler ve gen kzlar... te onlar da kt. Nihat Bey, banz dimdik dolan Atatrk Bulvar'n253 da. Siz, kuvvetli ve inandrc bir ynetimin Atatrk babakan deil miydiniz? (Yeniortam - 19 Temmuz 1974> KEDERDEN M BLMEM... Son zamanlarda 12 Martlarn yeniden ayranlar kabard. Irmak Hkmeti kurulur kurulmaz: Yine bizim gnlerimiz geldi... diye dnp, birer ikier konumaya baladlar. Biliyorsunuz geenlerde Sadi Koa Bey de gelip bizim kemize bada kuruver-miti. Bugnk konumuz Nihat Bey... Geen perembe gn, CHP Senatr Niyazi Unsal, Irmak Hkmetinin kurulu biimini eletirirken : Erim'in bu at altnda yeri yoktur... demesi zerine ok kzm kuvvetli ve inandrc Nihat Bey. km krsye. Veryansn etmi, Senatr nsal'a. Erim yle konumu. Senatoda : Trkiye'deki hr demokratik dzene faisttir diyerek bilmem hangi dzeni Trkiye'ye getirmek isteyenlere sahay ak tutmak, hazrlamak, bunun plann tatbik etmek ise, bu oyuna, bu parlamento, bu senato ve bu millet gelmeyecektir

arkadalar... Nihat Bey, sonra da,, btn bunlara kar iman dolu gsn siper ederek: Biz daha lmedik, hayattayz ve zaman geldif zaman konumasn biliriz... diyerek, devletimiz ve milletimizle blnmezliimizi bir kez daha gvence altna alarak, Stockholm'den Filistin llerine kadar dnya barr-n koruyacan anlatmak stemitir. Dorusu fedakr adamdr kendisi... Nihat Bey, u nl Balyoz szne ok krzm anlalan. Diyor ki: Balyoz harekt diye tabir kendilerinin koyduu bir tabirdir bu byle bir hareketten bahsettiler. Binlerce aydnn ezildiinden bahsettiler... Herhalde binlerce aydn gzaltna alnmam o gece! 254 Ya da Nihat Bey, solcular aydn saymyor. niversite profesrleri, doentler, asistanlar, yazarlar, retmenler, sanki gzaltna alnmam hi. Ne bileyim ben, belki Nihat Bey aydn diye sadece reform kabinesine ald bakanlar kastediyor. O zamanlar dilden dile dolaan bir tekerleme vard. Bu arada onu da aktaralm : Beyin kabinesi ile ilgili tekerleme yleydi: Kim bunlar? Beyin takm... Neyin takm? Nihat Bey'in takm... Neyse, aka bir yana, Erim bugnleri unutmua benziyor. Makabline kanun karma gzda ile Anayasada yeri olmayan hkmet bakanl adna verdii ve radyolardan basbas bartarak okuttuu bildirileri unutuyor. Hem de nasl... Erim ne demi konumasnda : Deerli arkadalarm, ok gzel hatrlarsnz, henz zihinlerden kacak kadar uzaklamad. Balyoz sz srail Bakonsolosu Elrom'un karld gece, hkmet bakanl adna radyodan okunan bildiride gemitir... nl bildiri de nmde duruyor. Tam 34 satr tutmu. Fakat bu satrlarn iinde balyoz szc gemiyor. Nihat Bey'e hatrlatalm... Bu sz, Elromun karld 17 Mays 1971 gn kullanlmamtr. Fakat Erim konumasnda uzun uzun Balyoz szn o gece neden kullandn aklyor ve : Elrom'u ldrmesinler diye iddetlice bir kelime kullanln.tr... diyor. Eskiler: Hafzay beer nisyan ile maluldr... derlerdi, bu gibi durumlarda. Erim, Balyoz szn, 23 Nisan 1971 gecesi, yapt radyo-televizyon konumasnda kullanmtr. Yani, ortada Elrom olay yokken, 23 Nisan Egemenlik ve ocuk Bayram dolaysyle kuvvetli ve inandrc hkmetin bakan olarak yapt konumada : Bunlar, bugnk son azgnlklarnn iinde boulacaklardr. Alnacak tedbirler balyoz gibi kafalarna he255 men inecektir... diyerek balyoz szcn Trk siyasal hayatna armaan etmilerdi. Eski babakan anlarn birbirine kartryor. Erim : Deerli arkadalarm, ok iyi hatrlarsnz, henz .zihinlerden kacak kadar uzaklamad... diyorsa da, kendi zihninden balayan tayir, tebdil ve ilga oluum-Jar, bellek bozukluuna yol amtr, belki de. Hak vermek gerek Nihat Bey'e... O kadar eletirildi ki, ne kadar kuvvetli, ne kadar inandrc olsa da, olaylar kafasnda tutamyor anla-Jan. Bir doktora grnse de bu bellek bozukluunun, ta-Janmaktan m, halanmaktan m, yoksa yalanmaktan m ileri geldiini hep birlikte rensek... (Yeniortam - 25 Kasm 1974) 256 HUKUKU VE CELLAT OYLAMA GEERSZDR...

Af Yasas ile ilgili tartmalar Parlamentodan izledim. drt saat gereksiz bir usul tartmcs srp durdu. Tartma oylamann hangi koullarla yaplaca ile ilgiliydi. Bu tartmalar srasnda konunun zyle ilgili en nemli nokta bir yana brakld ve af Anayasaya aykr olarak oylanm oldu. yle ki: Artk ylan hikyesine dnd. Yine de zetleyelim: Bu Af Yasas nce Millet Meclisi'nce kabul edildi. Bu metin Cumhuriyet Senatosunca benimsenmedi. Cumhuriyet Senatosunda 101 oyla yeni bir metin benimsendi. Bu deiiklikler yeniden Millet Meclisi'ne geldi. Millet Meclisi 236 oyla Cumhuriyet Senatosunda benimsenen metni reddetti. Konu, her iki meclisten kurulan Karma Ko-misyonda incelendi. Karma Komisyon kk bir deiiklikle Cumhuriyet Senatosunun benimsedii metni kabul etti. Bu yolla ortaya ayr metin km oldu. Bu durumda oylama nasl yaplacakt? Anayasamz 92 nci maddenin 5 inci fkrasnda u yolu nermektedir: Millet Meclisi, Karma Komisyonca veya Cumhuriyet Senatosunca veya daha nce kendisince hazrlanm olan metinlerden birini olduu gibi kabul etmek zorundadr. Grld gibi Anayasa konuyu hi bir yorumu gerektirmeyecek kadar ak bir zme balamtr. Eldeki metinden birisi olduu gibi kabul edilecektir. Bu Anayasal bir zorunluktur. Yani, Millet Meclisi, bu metni kartrarak drdnc metni yasa olarak benimseye257 F. : 17 mez. Her yasa, bir metinsdir. Bu metinsin btnl bozulmadan kabul edilmesi gerekmektedir. 92 nci maddenin gerekesi ise u biimdedir. Ancak bir kanunun Meclisin hakiki ekseriyetince benimsendiini tesbit etmek iin Cumhuriyet Senatosunca tam ye saysnn salt ounluu ile red veya tatil ettii metinlerin Millet Meclisi'nce ayn artlara balanmas kabul edilmitir. Yani, Yasann tm oylama konusu olacaktr. Metinden amalanan kanunun tmdr. Kurucu Meclis grmelerinde kanun, metin szcyle eanlamda kullanlmtr. Cumhuriyet Senatosunca baz maddeleri deitirilen yasa, tm ile bir metindir. Millet Meclisi'nin benimsedii taslak da, bir tm olarak ayr bir metindir. Karma Komisyonun benimsedii taslak ise ayr bir metin olmaktadr. te tm oylanmas gereken metinler bunlardr. Millet Meclisi bu metirbden birini olduu gibi kabul etmek zorundadr. Anayasa kural en ak biimde ortaya koymutur. Af grmelerinde Anayasada hkme balanan bu yof izlenmemi, Millet Meclisi'nce, Cumhuriyet Senatosunca ve Karma Komisyonca benimsenen metinlerin dnda bir drdnc metin kabul edilmitir. Bylece, Millet Meclisi, metinlerden birini olduu gibi kabul etmi olmamaktadr. Ortaya kan metin bir baka metindir. Bu ise Anayasa koyucunun iradesine aykrdr. Bu metinden her biri, kendi iinde belirli bir dzene baldr. Ortaya her metinden seilmi maddelerle yeni bir metin knca yasa iindeki bu btnlk bozulmaktadr. Gerekten de. Af Yasasnda rnein 22 nci madde ile 5 inci madde kendi arasnda elimektedir. nk 2 nci madde Millet Meclisi'nin kabul ettii Sena-to'nun reddettii baz sularn affn kapsamaktadr. 5 inci madde ise Millet Meclisi'nin benimsedii ilk metne aykrdr. 141-142 ve 146 nci maddeyi kapsamaktadr. 5 inci madde ise Millet Meclisi'nce 221 oyla kabul edilmitir. Yani bu ounluk Millet Meclisi ye tamsaysnn salt ounluu deildir. Oysa 146/3 maddeyi af kapsamna 258 alan madde. Millet Meclisi yelerinin 236'snn oyu ile kabul edilmi, yani salt ounluk kuralna uyulmutur. Millet Meclisi'nde oylama bu metinsin, herbirinin btn iin olmamtr. Metinlerin tm oylanmam ve maddelere geilmemitir. Maddeler zerinde yaplan grmelerde ortaya her metinden karma bir baka metin kmtr. Bunun sonunda da Anayasada belirtilen metinlerden birini olduu gibi kabul etme kural aka inenmi, stelik ortaya elikili bir yasa metni karlmtr.

Eer oylama metinlerin tm zerinde olsayd, MSP milletvekilleri 141-142 ve 146 nci maddelerle birlikte, 163 nc maddeden af olacaklar da dnerek metnin tmn reddedemeyeceklerdi. Hem de, nce oy verdikleri maddeleri sonradan af kapsamndan karacak bir oyunu da oynayamayacaklard. imdilik hukuksal grnm bu ekildedir. CHP'nin yapaca i, konuyu Anayasa Mahkemesine gtrmektir. Anayasa Mahkemesi kararlar geriye yrmeyecei iin tahliyeler devam edecek, ancak metin yeniden grlebilecektir. CHP beyin takmunn bilgilerine sunulur... (Yeniortam - 19 Mays 1974) SZ HUKUKUN ARTIK Dnk yazmzda Af Yasasnn Anayasann 92 nci maddesinin zne ve szne aykr olarak uygulandn belirtmi ve CHP'nin Anayasa Mahkemesine bavurmasn nermitik. Bugn Af Yasasnn Anayasada yer alan Eitlik ilkesine aykrl zerinde duracaz : Anayasamzn Nihat Erim'in Balyozsundan kurtulabilmi 12 nci maddesinde Herkes, dil, rk, cinsiyet, siyas dnce, felsef inan, din ve mezhep ayrm gzetilmeksizin kanun nnde eittir. Hibir kiiye, aileye, zmreye ve snfa imtiyaz tannamaz denilmektedir. Anayasaya aykr oylama yoluyla meclislerden geen 259 Af Yasasnda dnceyi aklama sular af kapsam dnda tutulmutur. Bylece. Siyas dnce ve felsef inan ayrm gzetilerek eitlik ilkesi en ak biimde inenmitir. Yasadaki mantk yle anlatlabilir: Sen sacsn. 163 nc maddeden mahkm edilmisin. Seni affettim. Gemi olsun. Sen de Kader kurbansn. Sen solcusun, 141 ve 142 nci maddelerden mahkm olmusun. Seni affetmem hi. Buna kar sebep nedir? dediinizde yant hazrdr : nk ben, siyas inanlar arasnda ayrm gzetiyorum. Siyas dncene bakyorum. Felsef inancna bakyorum. Ve affetmiyorum. te o kadar. Anayasa ba-bayasa da dinlemiyorum. Ne yaparsan yap. Ap bakalm 163 nc maddeye (Liklie aykr olarak devletin itima, iktisad veya siyas veya hukuk nizamlarn, ksmen de olsa din esas ve inanlara uydurmak amacyla cemiyet tesis, tekil, tanzim veya sevk ve idare eden kimse iki yldan yedi yla kadar ar hapis cezas ile cezalandrlr.) Dnelim 141 inci maddeye: Sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerinde tahakkmn tesis etmeye veya sosyal bir snf ortadan kaldrmaya veya memleket iinde messes iktisad veya sosyal temel nizamlardan herhangi birini devirmeye matuf cemiyetleri her ne nam altnda olursa olsun, kurmaya tevessl edenler veya kuranlar veya bunlarn faaliyetlerini tanzim veya sevk ve ida re edenler veya bu hususlarda yol gsterenler sekiz yldan onbe yla kadar ar hapis cezas ile cezalandrlrlar. Grlyor ki, kurulu dzene kar sa ya da sol dnce ve amalarla rgt kurmak deiik yaptrmlara balanyor. Sac rgt kurarsan iki yldan yedi yla, solcu rgt kurarsan sekiz yldan onbe yla kadar hap-soluyorsun. Yasa temelinde sac ve solcu dnce arasnda bir ayrm yapm. Adaletsizlik nce bundan douyor. 260 Propaganda konusu da byledir. Liklie aykr olarak propaganda yaparsa, bunun cezas bir yldan be yla kadardr. Komnizm propagandasnn cezas ise be yldan on yla kadar hapistir. Sacysan en ok be yla mahkm oluyorsun, solcuysan en az be yldan balyor cezan. 163 nc maddenin azamsi, 142 nci maddenin asgarbsine eit. te, yasa kendi sistemi iinde bile bu kadar adaletsizdir. Bu eitsizlik uygulamalara yaisd gibi Af Yasasn da geni lde etkilemektedir. Saclk, bir siyasal dnce ve felsef inanca dayanmaktadr. Anayasamz: Herkes kanun nnde eittir. Siyas dnce ve felsef inan ayrm gsterilmez... demektedir. Anayasa unlar yasaklyor aka : Ben sacym. Affettim, ge bu yana. Ben solcuyum. Affetmem, kal ierde.

Af Yasas, Anayasann eitlik ilkesine taban tabana zttr. Sac ve solcu arasnda aka siyasal dnce ve felsef inan ayrm gzetilmitir. 12 nci madde inenmitir bilinerek. Anayasa Mahkemesinin eitlik ilkesi ile ilgili nemli kararlar vardr. Hkmetin kurulmasndan nce ve sonra, dnce sularnn affna oy vereceklerini syleyen 20 MSP milletvekili muhalefetle birleen oylaryla, siyasal tarihimizin en irkin oyunlarndan birini oynamlardr iktidarda. Sonu u: Siyaseti szn sylemitir artk. Bundan sonra sz hukukunundur. CHP bir an nce Anayasa Mahkemesine bavurarak Anayasann 92 nci maddesine aykr olarak oylanan ve Anayasann 12 nci maddesiyle a:ka elien bu yasann iptalini salamaldr. (Yeniortam - 20 Mays 1974) 261 SU 141 - 142.. CHP, fikir zgrl adyla bir yasa hazrlyor. Bu yasa ile, gerek solcu dnceler ve rgtlenmeyi yasaklayan 141/1 ve 142/2 nci maddelere, gerekse sac dnceler ve rgtlenmeyi yasaklayan 163 nc maddeye aklk getirilecek. Konuyu incelemek gerekmektedir: 1 141 ve 142 nci maddeler, 1936 ylnda Ceza Yasasna alnmtr. Bu maddelerin kayna, talya'da Mussolini dneminde hazrlanan yeni talyan Ceza Yasas'dr. 141 inci maddenin ilk bendi u biimdeydi: ...Memleket dahilinde, itima bir zmrenin dierleri zerine tahakkm iddet kullanmak suretiyle tesis etmeye veya itima bir zmreyi iddet kullanarak ortadan kaldrmaya veya memleket dahilinde teekkl etmi iktisad ve itima nizamlar iddet kullanarak devirmeye matuf cemiyetleri tesis, tekil, tanzim veya sevk ve idare eden kimse... cezalandrlr. Yani, yasa ilk biimiyle, ancak iddet kullanlarak kurulacak zmre tahakkmn su saymaktadr. Faist diktatr Mussolini bile, lkesinde kurduu ve srdrd faizmin, ancak iddet yolu ile devrilmesini su saymay dnmt. 141 inci maddenin ilk biiminde ceza, be yldan on iki yia kadard. 142 nci maddenin cezas ise, bir yldan balamakta ve be ylda bitmekteydi. 2 141 ve 142 nci maddeler, 1938 ylnda yeniden deitirilmi, bu kez iddet kullanmak tanm yasa metninden karlmt. Ancak, ayrca iddet kullanmak ce-zamn artrlmas nedeni olarak benimsenmiti. Bu deiiklikle suun cezas azaltlm, be yldan on iki yla kadar ykselebilen ceza, iki yldan be yla indirilmitir. 142 nci maddenin cezas ise, alt aydan iki yla kadar hapistir. 3 141 ve 142 nci maddeler, 1946 ylnda bir kez daha deitirilmitir. Bu deiikliklerle, maddeye ...Memleket iinde cemiyetin siyas veya hukuk nizamn zorla deitirmek gayesi ile cemiyet tekil, tanzim, sevk ve idare eden kimse... biimiyle yeni bir fkra eklenmitir. 142 nci maddeye de bir fkra eklenerek, bir zmrenin 262 dieri zerinde tahakkmn, iddet kullanarak elde etmesi cezann art nedeni olarak benimsenmi ve bu durumda suun cezas 141 inci madde iin, be yldan on iki yla, 142 nci madde iinse, iki yldan be yla karlmtr. 4 Bu deiiklikten yl sonra, 1949 ylnda, bu maddeler bir kez daha deitirilerek, yasa metinlerinde yer alan zmre yerine snf szckleri yerletirilmi ve 141 inci maddenin birinci fkrasndaki ceza tutar, iki yldan be yla kadarken, bu kez, yldan on yla kadar, 142 nci maddenin cezas ise, alt aydan iki yla kadarken, bir yldan b< yla karlmtr. 5 1950'de ok partili yasama girdikten sonra da, maddeler bir kez daha deitirilerek, bugnk biime sokulmutur. 1951 ylnda yaplan deiiklikle iddet kullanmak koulu yasa metinlerinden karlm ve 141 inci maddenin cezas, sekiz yldan on be yla kadar hapis cezas olarak saptanm, bu tr cemiyetlerin birkan birlikte ynetenler iin lm cezas da ngrlmtr.

142 nci maddenin cezas da, be yldan on yla kadar hapis cezas olarak ngrlmtr. Buraya kadar, 141 ve 142 nci maddelerle ilgili tarihsel gelimeyi zetleyerek, her deiiklikteki saptanan ceza tutarlarn da belirtmi olduk. Grlyor ki, zaman ilerledike, maddelerde yeralan cezalar da artrlmaktadr. 141 inci maddenin ilk kabul ediliindeki ceza tutar, be yldan on iki yla kadarken, 1951 ylndaki deiiklikle bu ceza, sekiz yldan on be yla karlm ve de lm cezas da ngrlmtr. 142 nci maddede ise, ilk biiminde, bir yldan be yla kadar hapis cezas ngrlrken, 1951 ylnda bu ceza, be yldan on yla karlmtr. Burada bir nokta koyalm ve CHP'nin hazrlad yeni taslaktaki ceza tutarn belirtelim: CHP, 141 inci maddedeki cezay artrmaktadr. Evet, yanl okumadnz. CHP tasarsnda 141'in taban cezas sekiz yldan on yla karlmaktadr. Duyduk duymadk demeyin. Bunlar bilinerek mi yaplyor, yoksa baz akac parlamenterler insanlarla alay m ediyor belli deildir. 263 CHP, seim bildirgesinde: Bat lkelerinde ne derece rgtlk varsa, bizim lkede de bu kadar olacak... diyordu. Ancak, 141 ve142 nci maddeleri deitirirken, Mussolini dnemindeki yasa metnine dnmeyi baar sayyor ve stelik ceza tutarn, eskisine oranla daha da artryor. CHP una karar vermelidir: Eer, af kapsam dnda tutulan 141 ve 142 nci maddelerden mahkm olanlar affettirmek istiyorsa, parti olarak Af Yasas iin Anayasa Mahkemesine bavurmal, MSP'yi de yine parti olarak byle bir bavurmaya zorlamaldr. Bunun dnda, eer iki parti arasnda tam bir anlama salanyorsa, Af Yasasnn 5 inci maddesini ilga edecek yeni bir tasar hazrlamaldr. Bizce gereki ve kolay grnen yol budu imdilik. 141 ve 142 nci maddeyi, bir af pazarl konusu yaparak bir anlayla deitirmeye ynelmek, ileride giderilmesi olanaksz sakncalara yol aabilir. nk 141 ve 142 nci maddelerin deitirilmeleri deil, kaldrlmalar gerekmektedir. Bir baka yazmzda, yasaya iddet unsurunun eklenmesi ile, sorunlarn zmlenmeyeceini anlatmaya alacak ve konunun hukuksal zelliklerine deineceiz... (Yeniortam - 31 Mays 174) DDET KULLANARAK... Trk Ceza Yasasnn 141 inci maddesinin 1 inci fkras, snf tahakkm tesis etme amacyla kurulan gizli rgtleri, 142 nci maddenin 1 inci fkras ise, yine snf tahakkm kurma amacyla yaplan propagandalar yasaklamaktadr. Maddelerin ilk metinlerinde bu tahakkmn iddet kullanarak kurulmak istenmesi su saylm, ancak 1951 ylnda yaplan son deiiklikle, madde metinlerinden iddet kullanma koulu karlmtr. CHP maddelere aklk getirmek isterken, yeniden iddet kullanarak koulunu madde metinlerine yerletirmeyi ama264 lamaktadr. Acaba bu deiiklik istenen ve zlenen sonucu douracak m? Bizce dourmayacaktr. Nedenini aklayalm: 141 ve 142 nci maddelerle ilgili Anayasa Mahkemesi kararnda maddelerde aka iddet unsurunun bulunmasnn gerekli olmad, nk komnizmin amacna ulamas iin esasen cebir yoluna bavurulaca belirtilmitir. Yksek Mahkeme burada, iddet kullanarak iktidara gelme amacnn metinlerinde aka ysr almasnn gerekli olmadna karar vermitir. 141 ve 142 nci maddelere giren dn ve eylemlerde, iddet yoluyla iktidara gelme amacnn bulunduu varsaylmaktadr. Anayasa Mahkemesi u dncededir: Komnizm bir snf diktatrldr. Bu diktatrlk, ancak iddet kullanlarak kurulabilir. Bir rgt balangta Anayasal yollarla iktidara gelmeyi dnebilir. Ancak bu rgt iktidara geldikten sonra, amalarn gerekletirmek iin cebir kullanmak zorundadr. Gerek sivil ve gerekse Asker Yargtaymzn birok kararfnda da. komnizm genellikle cebir bir proleter ihtilaliyle, burjuva snfn ortadan kaldrmak

biiminde tanmlanmtr. Btn kararlardaki ortak nokta, 141 ve 142 nci maddelerin bugnk metinleriyle cebir unsurunu da ierdikleri yolundadr. Anayasa maddesiyle Yargtay kararlar ortadayken, 141 ve 142 nci maddelere iddet kullanmak koulunu eklemenin uygulamaya aklk ve kesinlik getireceini dnmek pek kolay deildir. Bu eletiriye kar: Peki are?... denilebilir. are, ack ve seik ortadadr. 141 ve 142 nci maddeler kaldrlmaldr. Byklerimiz korkmasnlar, bu maddeler kaldrlnca ortalk bir gnde birbirine girmez. nk, ceza yasasnda, kurulu dzeni koruyan bakaca maddeler de bulunmaktadr. Anlatalm: Ceza Yasasnn 146 nci maddesi iddet kullanarak anayasal dzeni deitirmeyi yasaklamaktadr. Komnistler amalarna ulamak iin cebir kullanmak zorundadrlar mantndan hareket edersek, u sonuca ulalr? 265 Ceza Yasasnn 146 nc maddesi anayasal dzeni zor yoluyla deitirmeyi yasakladna gre, ayn eylemleri, 141 inci maddeyle yasaklamaya gerek yoktur. Buna kar i41 inci madde, ayn zamanda gizli rgtlenmeyi de yasaklamaktadr denilirse, buna da karlk vermek kolaydr. Ceza Yasasnn 171 inci maddesinin gizli rgt kuranlar cezalandran hkm kapsamaktadr. Ayrca yine Ceza Yasasnn 168 inci maddesi anayasal dzeni zor yoluyla yoni iddet kullanarak deitirme amacyla kurulan gizli rgtleri de cezalandrmaktadr. Bunlarn dnda, yasann 313 nc maddesi de, bir baka rgtlenme trn su soymaktadr. Ceza Yasasnn 146, 168 ve 171 inci maddeleri yrrlkteyken ayrca 141 inci maddeyi savunmak anlamszdr. Eer, komnizm proleteryanin iddet yoluyla iktidara gelmesidir deniliyorsa, bu rgtlenmeyi yasaklayan yasa maddeleri 146, 168 ve 171 inci maddelerdir. Bu grlerimize kar: Ya propaganda ne olacak? Denilirse, bunun da yantn bulmak kolaydr: Ceza Yasasnn 311 ve 312 nci maddeleri, ;<su ilemeye tahrik bal altnda toplanmaktadr. 311 inci maddede, bir suun aleni olarak tahrikinden sz edilmektedir. 312 nci maddede ise, cemiyetin muhtelif snflarn umumun emniyeti iin tehlikeli bir tarzda kin ve adavete tahrik eyleyen kimse cezalandrlmaktadr. Komnizm bir sosyal spfn dier sosyal snflar zerine tahakkm kurmas ise, bu yoldaki sz ve beyanlar, 311 ve 312 nci maddelerle de yaptrma balanabilir. 311 inci maddenin cezas hatr saylacak derecede ardr. Maddede ceza yldan be yla kadardr. Su basn yoluyla ilenirse cezas bir kat daha artmaktadr. Yetmez mi? Bunlarn dnda kurulu dzeni iddet yoluyla ykma amacyla askerleri kanunlara kar itaatsizlie veya yeminlerini bozmaya... ve vazifelerini ihlle tevik eden kimse...nin iki yldan be yla kadar hapsolaca da hkme balanmtr. 154 nc maddede ise, tamanvayc hkmler bulunmaktadr. Btn bunlar kurulu dzeni korumaya yetmiyor mu? 266 te btn bu maddeler, ceza yasasndayken ille de 141 ve 142 nci maddeye sarlmann amac ne olabilir? Ne mi? Her trl devrimci dn ve rgtlenme zgrln ortadan kaldrmak... Baka ne olabilir? Eer lkemizde, proleteryann iddet kullanarak iktidara gelmesi nlenmek isteniyorsa, ite 146 nc, 168 inci ve 171 inci maddeler... Ayrca, bu amalarn propagandalarn yasaklamak istiyorsanz 311-312 nci maddelerle, 153 ve 154 nc maddeler ayn yasann iindedir. Buyrun kullann. Hayr... Doal ki ama bu deil. Ama, sadece proleteryann ihtilf yolu ile iktidara gelmesini yasaklamak olsayd, 141 ve 142'de bu kadar direnilmezdi. Egemen snflar, sosyal demokrasiden, marksizme kadar solun btn kesimlerini ve szcklerini ceza tehdidi altnda tutmak istiyorlar. Sorun budur. Gemi dnemlerde grdk ki insanlarn siyasal yaplarna ve amalarna gre uygulanyor. iddet unsuru konsa da konmasa da, bu maddeler ayn kiilere yine uygulanacaktr. nk mahkeme kararlarnda maddeler iddet ihtiva ediyor mant kabul edilmektedir. iddet kullanarak koulu, uygulamada hibir deiiklie yol amayacaktr. CHP'li zgrlk dostlarmz sevgiyle uyarrz...

(Yeniortam - 1 Haziran 1971 > ANARST!.. Anarizm, siyasal yaantmzn en ilgin kavramlarndan biri oldu son yllarda. zellikle son yldr, devletimizin etkili ve yetkilileri bu szck aracl ile ynetmek istediler lkeyi. Devletin bekas, gvenlii uluslararas komnizm gibi gerekler bu szcn bylteci ile sunuldu halka. n snrlarmz am bilim adamlarndan Sayn Ecevit'e kadar btn ilerici ve toplumcu ay dnlar ya anaristlerle ya da anaristleri korumakla su267 tandlar. Anarizm, kendi znden bambaka nitelik kazand. Alaturka faizmin yeteneksiz szcleri bir imdat simidi gibi sarldlar bu kavrama. imdi, sa muhalefet korosu, Cumhuriyet Hkmetinin Babakannn anaristliini kantlama abas iinde! Skynetim yetkililerine de kolaylk salyordu bu szck. Terazinin bir kefesine, devlet, millet, anl tarih gibi arlklar koyup, teki kefeye anarizm szcn yerletirince, bunca toplumsal sorun zmlenmi sanlyordu hemencecik. Devrin babakanlar da, televizyon ekranlarnda, bu szcn zerine basa basa siyasal sylevler verince, anarizm, sayn muhbir vatandaa. Marksist-Leninist hatt Maocu gibi kavramlardan daha etkili biimde kamuoyuna maloldu. Bylece anarizm siyasal yaantmzn demirba kavramlarndan biri olarak dilden diie dolamaya balad. imdi ayn kavram, af almalar dolaysyle yeniden hukukular ve siyaset adamlarnca tartlmaya srld. Muhalefetteki sa koalisyon szcleri anaristlerin affna iddetle kar ktlar. Konuyu nce hukuksal zellii ile ele alalm. Trk Ceza Yasasnn 141 inci maddesinin' ikinci fkras anarizmi yasaklamaktadr. Acaba anaristtir diyerek sulanan insanlar bu madde gereince mi kavuturulmulardr? Yantn hemen verelim: Hayr. Skynetim savclar, hi bir sank hakknda, anarizmi yasaklayan madde gereince kovuturma amamlar ye hi kimse 141/2 gereince yarglanmamtr. Sanklar, ya Marksist-Leninist rgt kurduklar ya da Anayasa'y ihll ettikleri gerekesi ile yarglanm ve mahkm edilmilerdir. Yarglanmaya dayanak olan maddeler temel alnrsa, hukuk asndan, anaristlii hkme balanm bir tek sanktan sz edilemez! Anaristlii hkme balanmam kimselerin anarist olduklar ileri srlerek af dnda tutulmas Ceza Hukukunun aklayabilecei elikilerden deildir. Konunun bu yann eski Kamu Hukuku Profesrlerinden Balyozcu Babakan Erim'e bilgilerinize) kayd ile sunup bir baka noktaya deinelim. 268 Anarizm ile Marksizm birbiri ile badamayan iki dnce akmdr. Anarizm, her trl otoriteye kar ba Kaldran bir kk burujva felsefesidir. Bu akm, Proudhon, Bakunin gibi dnrlerce savunulmu ve gerek Marks, gerek Lenin tarafndan en ar eletirilere uramtr. Gerek bir Marksistin anarist olmas olanakszdr. Bunun gibi bir anaristin de Marksist olmas dnlemez. Bu bilimsel olguya ramen anarizm Trkiye'de btn solcular, btn devrimcileri kapsayan bir tanm olarak kullanlmaktadr. Trkiye'deki alaturka faizmin mantk rgs u biimde zetlenebilir: Anaristler devlete kardr. Btn devrimciler de kapitalizme kardr. yleyse hepsi anaristtir. Eer bu mantk bir bilgisizlik rn deilse, ynlarn bilinlenip anayasal yollarla ynetime gemesini, nlemek isteyen bir egemen snflar oyunudur. Bu oyuna kar, sosyal demokrasinin ve demokratik sosyalizmin btn ama ve yollan en belirgin biimde ortaya konmaldr nmzdeki gnlerde. Kavram anarizmin potasnda McCarty cad kazanlarnn kepeleri dolasn dursun! Belki bir sre daha siyaset sahnemizde irkin bir fon mzii gibi dinleyeceiz bu uultular. Anarist szc bir sre daha trmalayacak kulaklarmz. Muhalefetteki sa koalisyonun sralarnda, anarizm ile balayp, milletin blnmezlii ile biten plklar dndrlecek bir sre. Basnn bilgisiz kalemlerinden lsz saldrlar, yeteneksiz yorumlar okuyacaz. Tarih ve bilim otoritesi tanmayan yoz kltrl ilkel saldr yntemi dnce zgrlnn karanl yok eden klar karsnda.gcn ve etkinliini yitirecek gnn birinde. nk Trk halk iisi, kyls, dar gelirli memuru ve onurlu aydnyla bir bilin ve duygu ba rmekte kendi arasnda. Bu bilin ve duygu ba kurulduka, kavram anarizmi de gittike son bulacak. Gn gelecek, giderek sahnelerden uzaklaan siyasetilerin sadece irkin yzleri kalacak belleklerde.

Tarihin emekiden yana olan geliimine kafa tutmaya alanlarn anarizmi de byle son bulacak ancak. <Yeniortam - 25 ubat 1974) 269 TERS ORANTI Bat, Trk siyasal hayatnda bir corafya kavram tesinde anlam ve kapsama sahiptir. nk demckrasi szc, ancak Bat ekiyle birletii zaman belirli bir anlam kazanmaktadr. Yllardr, siyasal hayatmzn demirba siyaset adamlar, btn davran ve amalarn bu iki tlsml kelimeye balamaktadrlar. Btn partiler bat demokrasisine baldr, btn devlet adamlar batldr ve siyasal iktidarlar, hep Bat demokrasilerine benzemek iin almaktadrlar!. Oysa Bat demokrasilerinin ilk koulu, sz ve rgtlenme t^n-ine bal ve saygl olmaktr. Bat demokrasilerinde dnceler, tehlikeli ya da tehlikesiz, ykc ya da maksatl olarak ayrlmazlar. l dncenin yanl ya da doru olup olmamasdr. Bu doruluk ya da yanllk ancak zgr biimde ve demokratik olanaklarla oluan kamu oyunda tartlarak saptanabilir. Halk oyu, mill irade ve semen tercihi ancak byle ortamlarda gerek rayna oturabilir. Semen iradesinin, ekonomik basklar, kltrel ayrmlar ve kaba kuvvet ve korkuyla etkilendii seimler en basit hukuk lleri karsnda bile muteber deildir. nk irade eitli yollarla tesada uratlmtr. Uluslararas sermayenin kk darda destei ile glenen mal oligari ve bugn Erim Hkmetini bile Marksist-Leninist ve hatt Maoculuk ile sulayan toprak aalarnn Mill koalisyonu, demokrasiyi hi byle anlamamaktadr. nk, Bat demokrasisi, snflar aras bara bal denge rejimlerinin addr. Trkiye'de demokrasi ise, mal oligari ve toprak aalnn kar dzenidir. Bat demokrasilerini oluturan nedenlerle, Trk demokrasisini oluturan nedenler arasnda tam anlamyla br ters orant vardr. te bu ters orant, Trkiye'deki demokratik gelimeleri etkilemekte, Bat demokrasilerine kart btn dn ve eylemler Bat demokrasileri adna uygulanmakta ve savunulmaktadr. Alnz lm cezasn: Bu ceza Fransa'da siyasal su270 lar iin 1848 ylnda kaldrlmtr. Bugn Faist olarak adlandrlan Portekiz'de, 1852 ylndan bu yana siyasal sular iin lm cezas verilmemektedir. Yine bu ceza, Hollanda'da 1870'de, talya'da 1889'da, Norve'te 1902'de, Avusturya'da 1919'da, sve'te 1921'de ve Danimarka'da da 1930 ylnda kaldrlmtr. Amerika Birleik Devletleri'-nin baz eyaletlerinde de bu ceza artk uygulanmamaktadr. Gerekten uygarlk ilerledike, cezann hafiflemesi bir siyasal olgu olnrok hukuk dnyasn etkilemektedir. Kan kan ile ykayan bir hukuk anlay ise artk hukuk tarihinin mzelerine kalkmtr. lm cezas ihtilllerin kanlmaz silhlarndan biridir. nk ihtilller kendi yasalarn eylemleriyle birlikte getirirler. Bir ihtilli, yrrlkteki yasalara gre deerlendirmek mmkn deildir. Ancak, kkl yapsal deiiklikler getirmemi ve yrrlkteki yasalara ve demokratik deerlere bal olduunu syleyen rejimlerde lm cezalar, demokrasinin zyle atmaktadr. nk hibir hakkn zne dokunulmayacan hkm altna alan Anayasal ilke, lm cezalar ile zedelenmektedir. Bu konularda, Bat niversitelerinin kitaplklarnda ciltler dolusu eserler bulunmaktadr. Artk uygarlk bu tr tartmalar ok gerilerde brakmtr. nk insanlk ilerledike ceza siyaseti de deimektedir. Babakan Nihat Erim bu konularda ne dnyor bilmiyoruz amma, bir zamanlar Hukuk Fakltelerinde Kamu Hukuku Dersleri veren Prof. Dr. Nihat Erim sanrz, btn yazlanlara hak vermektedir. (Yeniortam - 29 Kasm 1971) Haftalk Dergi HUKUKU VE CELLT Hukuk, tarihin her dneminde egemen glerin arac olmutur. Siyasal iktidarlar, emeki halk ynlarnn istek ve zlemlerini bastrabilmek iin mahkemeleri ve kle ruhlu yarglar birer ikence leti gibi kullanmlardr. Siyasal tarih bu tr mahkemelerin ykleri ile doludur. Bugn, 271

tarihten bir yaprak evirerek, Hitler'in hukukunu ve yarglarn tanyacaz: Hitler, iktidara geldikten bir sre sonra parlamento binas nnde yapt konumada : Ben Almanya'nn en byk yargcym... diyerek hukukun bir nemi olmadn iln ediyordu. Bu konumaya hibir hukukudan tepki gelmedi. Sindi btn hukukular. Hitler'den nce Weimer Anayasas dneminde Alman yarglar bamszdt'ar. 7 Nisan 1933 tarihinde Genel Grevler Yasas ile Yahudi soyundan gelen btn hukukular grevlerinden alnd. Ayn yasada u hkme de yer verildi: Nasyonel-sosyalist devlette hibir zaman yer almayacaklar anlalanlar mahkemelerde grev alamazlar. Hitler'in Bahukuk Danman Adalet Bakanl Maviri Dr. Frank, nasyonelsosyalist hukuk anlayn bir konumasnda yle zetler: Nasyonel-sosyalizm karsnda hukuk bamszl yoktur. Vereceiniz her kararda nce kendinize unu sorunuz: Benim yerimde Fhrer olsayd nasl karar verirdi? Her kararda yle syleyiniz: Bu karar Alman halknn nasyonelsosyalist vicdanyla uyuuyor mu? te o zaman, nasyonel-sosyalist halk devletinin birliine karm ve Adolf Hitler idaresinin lmszln tanm olarak nc Alman mparatorluu'nun otoritesini kendi karar alanmzda her zaman iin salayacak bir temel buldunuz demektir... Hitler aka iln ediyor: Hukuk yoktur, devlet vardr. Devleti de ben temsil ederim ancak. Sadece ben... 1937 ylnda, Genel Grevler Yasas yeniden deitirildi. Bu kez siyasal bakmdan pheli grlenler de grevlerinden kolaylkla alnd. Bundan sonra btn hukukular, siyasal iktidarn gdmndeki Nasyonel-Sos-yalist Alman Hukukular Birlibne girmek ykmll altna da sokuldular artk. Btn hukukular Hitler'in g-* z altndayd bundan sonra. 272 Btn bu basklara birka yarg kar koyabildi yine de, Hitler ynetimi parlamento binasn yakarak, bunu baz solcularn zerine att. Dimitrof ve arkadalar Alman Yksek Mahkemesinde yarglandlar. Mahkeme, sanklar susuz grerek beraatlarna karar verdi. Bu karar Alman mahkemeleri iin bir dnm noktas oldu. Hitler, bu kez vatana ihanet dvalarn yarglayp karara balamak iin Volks Gerichtshof adyla bir olaanst mahkeme kurdurdu. Volks Gerichtshofun Trkesi Halk Mahkemesby-di. Mahkeme dokuz yeden kurulmutu. Dokuz yenin drd hukuku, dier bei ordudan ve SS'lerden seilmekteydi. Halk Mahkemesi olaanst bir asker mahkeme grnndeydi. Hitler faizmine kar olan birok aydn, ii ve siyaseti bu mahkemede yargland. Mahkeme bakan Roland Freiser ise Amerikan uaklarnn att bir bomba ile mahkeme iinde ld sonradan. Halk Mahkemesi dnda bir de bir bako zel mahkeme daha vard Hitler'in emrinde. Sondergricht adyla anlan bu mahkeme, kiiden olumaktayd. Bu yarglar nasyonel-sosyalist ilkeleri benimsemi parti yelerinden seilir. Bu mahkemelere, sanklar savunacak avukatlar sokulmazd. Savunma avukatlar da Nazi Partisi yeleri arasndan seilirdi. Sanklar savunmak isteyen birka avukat toplama kamplarna gtrlrd. Yargcyla, avukatyla tm hukukular esir alnmt Hitler rejimince. Hukuk profesrleri birer papaan, yarglar ise oyuncakt Hitler'in elinde. Bugn, Hitler'e uaklk etmi yarglara hukuku demek mmkn mdr artk? Bunlar, siyasal cinayetlerin kiralk katilleridir. Bir yksek krsye cbbeyle kmak, celltla meruiyet kazandrmaz hibir zaman... / (Yenlortam - 31 Haziran 1974) 273 F.: 18 KT HL VE DNCE Yedeksubaylk sresini drt aya indiren bir yasa tasla bugnlerde meclislerdedir. Bu taslaa gre. Austos aynda silh altna alnacak yedeksubay adaylar askerlik ykmllklerini drt ay olarak yapacaklardr. Ayrca, on sekiz ay olan yedeksubaylk sresinin de indirilmesi dnlmektedir. Bunlar

okurken aklmz ister istemez, kt hl ve dncelerinden dolay ktaya er olarak yollanan yedeksubaylarn ykleri geliyor. 12 Mart 1971 tarihinden sonra, baz yedeksubay adaylarnn subaylk haklar ellerinden alnd. Bazlarnz : Nasl olur? diye merak ederler. Anlatalm nasl olduunu : Yedeksubaylk Yasasnda bir madde var. Bu maddeye gre: 1 Trk Silhl Kuvvetlerinde subaylktan karlmay gerektiren bir sutan mahkm olanlar, 2 Kamu hizmetlerinden mebbeden yasaklananlar, 3 Hileli mflis olduklar anlalanlar, 4 Gayri ahlk vasflar ve disiplinsizlikleri sebebiyle yedeksubayla yaramayacaklar, yedeksubay okullarndaki disiplin kurullarnda saptananlar... Er ya da erba olarak ktalara sevkedlirler. Bir de baarsz olanlar yedeksubay olamazlar. Yasa hkm byle. Bu baarszlk her nedense, hep sol eilimler iin szkonusudur. Snav sonunda : Piyadecilikten geer not alamadndan... er olarak evkine... diye bir karar verilir. Yedeksubay aday itiraz eder: Snav ktlarm karn yleyse. Resm cevap verilir: Snav ktlarn muhafaza etmedik... Tamam, er oldunuz demektir. Liseyi, niversiteyi pek iyi derecede bitirip, alt aylk kursta, baarsz saylrsnz. Bir de, Snf okullar talimat vardr. Bunda da, kt hl ve dnce sahibi olmak diye bir hkm vardr. 274 Okulda alay komutannn bakanlndaki bir kurul toplanr ve verir kararn: Bu rencinin siyas grleri ktdr. Er olarak evkine... Bunun iin rencinin savunmas bile alnmaz. Merkez disiplin kurulu karar vermitir: rencinin siyasal dnceleri ktdr. Subay olamaz... Ordunun deil, birka politikacnn iidir bu. Kiilikli Bakan Hasan Ik, durdurtmutur bu ilemleri. nk, bakann onay gerek bu i iin. Onay vermemitir, CHP'li bakan. Bylece engellenmitir yasa d ilemler. Ya Sayn Ik'tan nce ne olurdu? lem ta bakana kadar gider, o da basard imzay. Onay da budur. Savunma alnm mdr? Hayr alnmamtr. Kt dnce nedir, bu aratrlm mdr? Hayr aratrlmamtr. Siyasal iktidarn beenmedii bir dnceniz varsa, artk tek kurtulu yoktur sizin iin. Haydi doru ktaya. Adn da, sakncal personetodir, artk. Er karma ileminde, nce birka sz: Marksist - Leninist - Maoist... dnce ve fikirlerinden dolay... Sonra da Yedeksubaylk Yasasnn maddesi... Sekizinci maddenin a fkrasnn drdnc bendi yazlr ileme: Nedir bu? Gayr ahlk vasf ve disiplinsizlik. Hele hakknzda kouturma varsa, yandnz gndr. Eer sizi yarglyorlarsa, ahlksz ve disiplinsiz saylrsnz stelik. 12 Martn hukuku budur ite... Savunmasz yarglama, gizli raporla fileme ve gizli emirler. Askerliin bitince de, kamu grevine alnmazsnz. Trl glkler karlr. Hibir yasal engel yoktur aslnda. Efendim iyi ama, askerliini er olarak yapm, denir arkanzdan. Burada bir saniye duralm: Er olarak askerlik yapmak 275 bir ceza mdr? Bunun yantn vermek gerekir aka. Askerlik erefli bir grev midir, yoksa siyasal grlerini beenmediiniz insanlara uyguladnz bir ceza m? Siyasal dncelerinden dolay er olarak askerliklerini yapanlar er elbiselerini zerlerinde erefle tamlardr. Ben kendi hesabma, Patnos Dalar'nda rtbesiz asker olarak grev yapmay, emekli olduktan sonra zel teebbsn uzatt koltukta bol cretle imza atan orgeneral! olmaya tercih ederim...

(Yeniortam - 14 Haziran 1974) 276 SORMAYALIM MI?... ANKARA'NIN TAINA BAK... Siyasi Partiler Yasasna aykr eylemleri srdrd gerekesi ile Anayasa Mahkemesince kapatlan Trkiye i Partisi yneticileri, Skynetim Mahkemelerinde yarglanmaktadr. Ancak, yine Anayasa Mahkemesince kapatlan Mill Nizam Partisi sorumlular ise ellerini kollarn sallayarak dolamaktadr. Abdlhamid Han'n gayrmeru varisi Erbakan Hazretleri u anda svire gllerine bakp bakp besmele ekmektedir. Anayasamz hi.kimseye, hi bir zmreye ve aileye ayrcalk tanmamaktadr. Herkesin yasa nnde eit olduu yllardr yazlp sylenmektedir. Fakat Trkiye'de bir ok kii ayrcalklarn gl bahelerinde yaamaktadr. Eer, Siyas Partiler Yasasna gre, kapatlan partilerin yneticilerinin ceza sorumluluklar sz konusu is.e, Mill Nizam Partisi yneticileri neden yarglanmamaktadr? Yok eer, byle bir ceza sorumluluu var saylmyorsa i Partisi yneticileri neden yarg huzurundadr? Bu sorular, hukuk biliminin kavramlaryla cevaplandrmak gerekir. 1968 ylndan bu yana, eitli Faklte ve Yksek Okullar, solcu ve sac renciler tarafndan igal edildi. imdi solcu renciler mahkeme nndedir. Ya ayn eylemi, ayn kast srdren sac renciler nerededir? Bir kk memurun birka bin liralk suistimali grevi ktye kullanmak, zimmet ve ihtilas sularyla tutuklamay gerektirirken nerededir, milyonluk kredi yol277 suzlklarnn Babakanlar, Bakanlar, Mstearlar? Arsa yolsuzluklarnn Genel Mdrleri, kredi yamacln plnclar, mebus pazarlarnn tezghtarlar nerededir? Anayasa Mahkemesi Kararlarn partisinin p tenekelerine atanlar, Dantay Kararlarn ellerinin tersiyle itenler, hi sulu deiller mi? Ulusal petrolmz, madenimizi hara mezat satanlarn bir kck gnahlar da m yok?... Soygun sandr diye, zerlerinde her trl ikencenin denendii genler, yarg nne kar kmaz tahliye oluyor. Hi dndrc deil mi bunlar? kenceciler bunca olaydan sonra yine ayn yerlerde otururlarsa polise gvanin diyebilir misiniz? Ceza Yasasnda, gvenlerini ktye kullanp ikence yapanlar cezalandracak hkmler neden bu ikencecitere uygulanmamaktadr? Neden, Dantay yeliinden gelen bir ileri Bakan hl susmaktadr? ismet Paa her gn 31 Mart yayoruz diyordu. Bu gerici basklar bitti mi? Kanl Pazarlar unutuldu mu? Nerededir karanlk cinayetlerin katilleri? Devrimci rencilere kurun skmann ad, adam ldrme deil midir? Yoksa bu cinayetlerin hesab, tpk kredi ve arsa yolsuzluklar gibi Demirel ynetiminin kr hanesine mi yazlacak? Demokrasi, Hukuk Devleti, ok Partili Hayat, nsan Haklar, Eitlik gibi kavramlar dillerden dmyor. Fakat yasalar, siyasal dnceye ve eyleme gre uygulanmak isteniyor. Demokrasi adna, hukuk devleti adna. Anayasa adna ve kanlarnn hesab sorulmam rencilerin gz yal ana babalar adna soruyoruz: Adalet ' ne zaman yerini bulacak? Yoksa, kinci Merutiyetin adalet msavat - kardelik arklar gibi, ii bo kavramlarla m avunacaz? Btn bunlardan sonra bizlere den, bir halk trksnn u drtln gzyalaryla sylemektir: Ankara'nn tana bak - Gzlerimin yana bak - Uyan uyan Gazi Kemal - u dnyann iine bak... (Yeniortam -4-11 Ekim 1971 Haftalk Dergi 278 BUGNDEN BELLDR... Adana'da, CHP mitinginden sonra, birka lk Ocakl saldrgan, yakasnda CHP rozeti bulunan bir ii yurttamz ldresiye dvmler ve yaral ii koma halinde hastahaneye kaldrlmtr. Saldrganlar arasnda Blge Boks antrenrnn de bulunduu saptanm ve gzaltna alnmtr. ki ay kadar nce de, Ankara'da Orta Dou Teknik niversitesi, sabahn altsnda otobs dolusu komando tarafndan baslm ve renciler komandolarca

kullanlan tabancalarla yaralanmlardr. Ankara Savcl bu gereke ile lk Ocaklar Genel Bakann adam lc'ir-meye tam teebbs suundan tutuklanmasn istemi, ancak sank kamay baarmtr. 12 Mart 1971 tarihinden nce. Dr. Necdet Gl, Hacettepe niversitesinde saa sola kurun skarak gsteri yapan lk Ocaklar Genel Bakan tarafndan vurularak ldrimt. lkenin drt bir yannda komando ad verilen te-orist rgt yelerinin saldrlarna tank olunmaktadr. Son olarak iki gn nce stanbul niversitesinde tabancalar atlm, dinamitler patlatlmtr. Bu olaylarn seim olasl ile birlikte balatlmas basit rastlant deildir. lkemizde younlaan saldrlarla yeniden bir kargaa ortam yaratarak bundan sonra sac bir asker ynstim kurma heveslileri, genleri bu taktik ve stratejiye gre ynetmeye balamlardr. Btn bunlara dur demenin zaman gelmi ve gemitir de... Kim bunlar? Hangi kaynaklardan beslenmekte ve kimlerden emir almaktadrlar? lk Ocaklar, Dernekler yasasna gre kurulup alan bir masum genlik rgt mdr, yoksa bir siyasal partinin silhl rgt olarak m eyleme gemektedir? Bu rgtn kurulu ve ileyii Siyas Partiler Yasas ile badamakta mdr? Btn bu sorular sormak ve inandrc karlklarn da almak zorundayz. 279 12 Mart 1971 tarihinden nce, baz kii ve rgtlerce, korunan ve kollanan bu teoristlerin, 12 Mart sonrasnda baz askeri savclarla nasl bir ibirlii yaptklar mahkeme tutanaklarna kadar yansmtr. Bu konunun dn, bugn ve yarn arasnda kimsenin yadsyamayaca bir iliki bulunmaktadr. Dn bu rgt kimlerce ne amala desteklenmi ve ynetilmise, bugn de ayn taktik ve ayn stratejiler yrrlktedir. Bir konuyu aka ortaya koyalm: 12 Mart tarihinden sonra kendilerine Kontrgerilla ad verilen gizli karar-ghl ikence rgtnn baz genlik kurulular ile organik ilikileri var mdr?. Kontr-gerillann milis rgtleri kimlerden olumaktadr? Bu konu aydnla kavumadan lk Ocaklar sorunu da zmlenemez... Milliyeti Hareket Partisi'nin Dokuz Ik ad verilen grlerinin baz asker savclarn iddianamelerinde aynen yansd, mahkeme kararlarnda lk Ocaklarnn vld bir gerek ise, bu gerei oluturan nedenlerin tam bir kesinlikle ortaya konmas gerekmektedir. 27 Mays Devriminde ihtill spikerlii yapan Albay Alparslan Trke'in imdi Demokrat Partisi eskileri ve partinin miraslaryla birlikte, asker bir tanmla ifade edelim, milliyeti cephenin Karargh ve Servis Bl Komutanl yapmas dndrc deil midir? Albay Trke'in 12 Mart 1971 tarihinden sonra, asker brokrasinin kebalarn tutmas, nemli atamalar yakn bir emekli hkim albay aracl ile yaptrmas da rastlantlar dizisinin gelii gzel halkasndan deildir, herhalde! 12 Mart ncesinde lk Ocaklar eylemlerini ynetenler, yine ayn kiilerdir. Bunlarn bir ksm bilinmekte, bir ksmnn adlar yasal sakncalar dolaysiyle aklanamamaktadr. Btn bunlar, CHP tarafndan Parlamentoya getirilmeli ve enine boyuna tartlmaldr. Bu yaplmazsa, her yeni eylemden cesaret alan teoristler, lkede kurulmak 280 istenen bar ortamn kana bulamak iin ellerinden geleni arkalarna brakmayacaklardr. Devletin Gvenlik Kuvvetleriyle btn yasal kurulular uyarmak gerekiyor. Yarn lkemizde, nne geilmeyecek byk olaylar yaratlr ve siyasal cinayetler ilenebilir. Byk kentlerin sokaklar daha bugnden sava arlar ile donatlmtr. Btn bunlar, asker ve sivil savclarn gzlerine hi arpmamaktadr, nedense! Yarn dklecek kanlarn sorumlular bugnden bellidir artk... (Teniortam - 13 Aralk 1974) SORMAYALIM MI?...

renci olaylar yeniden balad. Orta Dou Teknik Universitesi'ne yaplan silhl saldr, ister istemez eskr gnleri anmsatmaktadr. 1960 sonras, anti-emperyalist bilinle yetien yksek renim genlii petrol ve madenlerin millletiril-mesi, bamsz d politika gibi konulan savunarak, yasal yollarla seslerini duyurmaa baladlar. Genlik, ulusu, toplumcu ve devrimci bilinle halk uyarmaa ve uyandrmaa alyordu. Kar eylem plnlad hemen... Ayn dnemde, bir siyasal partiyi ele geiren Alparslan Trke ve arkadalar komando kamplar ad verilen silhl eitim merkezlerinde baz genleri milliyeti-toplumcu retiyle, yetitVmeye almaktayd. Bu rgtlenme biimi, aka Siyas Partiler Yasasna aykryd. Fakat devir Sleyman Dfcmirel devriydi ve bu devrin Babakan: ti ite boduruyorum... gerekesiyle, lkede kacak bir sa-sol atmasndan kar ummaktayd. Kanl renci atmalar bundan sonra balad. Cinayetler birbiri arkasn kovalad. Sokak ortaarnda, niversite yurtlarnda vurularak ldrlen rencilerin hibirinin katili bulunamyordu. stelik olaylar btn iddetiyle srdrlyor ve devrin sorumlu hkmeti, bir kapal tri281 bun seyircisi gibi olup-bitenleri gz ucuyla izlemekle yetiniyordu. Bylece gnden gne, niversiteler birer sava alanna dnt. Silhl basknlar, sokak ortasnda vurumalar srp durdu. Hkmetin sorumsuz ba ayn gnlerde : Sokaklar yrmekle anmaz... diye nemsemez grnyordu olup bitenleri. Faklte snrlarn aan renci olaylarn nlemek gerekesiyle, polis birlikleri yannda, Silhl Kuvvetlerden de asker birlikler arlmakta, bylece, asker-renci atmas yaratlabilmesi iin gerekli ortam oluturulmaktayd. Bunlar, toplum olaylarnn ortaya kartt basit rastlantlar myd, yoksa gizliden gizliye uygulanan bir plnn gerekleri miydi? Olaylar, geriye doru dnp deerlendirdiimizde, bu ikinci olasla arlk vermek akla yakn gelmektedir. Bir de, olaylarn iindeki kkrtc ajanlar teker teker saptannca, baz gerekler iyice su yzne kmaktadr. stenmitir, krklenmitir baz olaylar. Hi pheniz olmasn. Bu tr olaylarn ak ile 12 Mart gnne gelindi. Kurulan Skynetim Mahkemeleri, 12 Mart ncesi olaylarn yarglamak iin greve koyuldu, sonra da. Bu noktada, Trk adalet tarihinin eh nemli bir dnemi balad. Skynetim savclklarna atanan, ou Milliyeti Hareket Partisi ideolojisine bal baz asker savclar. lk Ocaklar yneticilerinin ihbarlaryla kamu dvalar amaya baladlar. 12 Mart ncesi sokak ortalarnda, birer birer vurulan devrimci rencilerin bir tekinin katili bile asker savclarca kovuturulmad. Bu renciler Trk vatanda deiller miydi? Bunlar sokak ortalarnda sorgusuz sualsiz vurulmamlar myd? Ceza Yasalarnda yer alan adam ldrme suu nasl yok saylrd?. Evet, bu olaylar iin bir tek asker savc dva amad. stelik lk Ocaklar yneticilerinin ihbarlaryla, tannm, retim yeleri evleri baslarak gzaltna alnd. Durumalarda, kaplarndan ku uurtulmayan Skynetim Mahkemeleri koridorlarnda ihbarc lkcler gsteri yryleri yapt. Kurt Karaca takma adyla Milliyeti Tr282 kiye konulu bir kitap yazan Trkei doentin, milliyeti-toplumcu dnceleri baz asker savclarn iddianamelerinde yer ald. Bununla da yetinilmedi. Baz asker yarglar: lk Ocaklar devletin emniyet kuvvetleri yannda alan ve atan milliyeti rencilerdir... gibi deer yarglarn mahkeme kararlarna geirdiler. Bylece, skynetim savclarnn krslerine kadar trmanan bir siyasal dnce, su ve sulu yaratmaya alt. Btn bunlarn belgeleri ortadadr artk. imdi Ankara'da skynetim var. Orta Dou Teknik niversitesi'ne saldran terrist ete stelik lk Ocaklar Bakannn : Bu tip hareketler devam edecektir... szyle de kkrtlmaktadr. Nasl grmezlikten gelinir bunlar?

Olaylar rndan kmadan gerekli yasal yollara bir an nce bavurulmaldr. Bir terrist-rgt, dn olduu gibi, bugn de, eski eylemlerini srdrerek lkede anariyi krklemeye almaktadr. Evet.. Neredesiniz skynetimin asker savclar? Btn bunlar su deil mi?. Saldranlar mantar tabancas m kullandlar? Hava fiekler mi atllar? niversite kapsna iek mi braktlar. Saklamba m oynadlar? (Yeniortam 13 Kasm 1974) HEP AYNI OYUN... stanbul'da saldrgan terrist saclar bir devrimci renciyi daha ldrdler. rgtlenen ve silhlanan saldrganlar kanl eylemlerini gn getike artrmaktadrlar. Bir oyun yeniden sahneye konmaktadr... 12 Mart 1971 tarihinden nce de olaylar byle balam, devrimci renciler, herkesin gz nnde birer ikier vurularak ldrlmtr. Devrin Babakan Bay De-mirel, bu atmalarn artmasn salam, stelik genler arasna sokulan kkrtc alanlar olaylar rndan karmlardr. Bu konular yeniden ortaya atldnda : 283 Bir tek tahriki ajann adn aklayn... diye meydan okumaya kalkan Demirel'e bu keden, resm yazmalara ve belgelere dayanarak tam bir dzine kkrt-. c ajann adlarn, sanlarn, aklam ve belgeleri birer tokat gibi yzlerine frlatmtk. Okudunuz, ses kmad hi... Taylan zgr, gpegndz stanbul'da herkesin gz nnde kurunlanarak ldrlmtr. Taylan zgr' vuran polis memurunun ad o gnlerde gazetelerde yaynland. Fakat hsan akc adl polis memuru bu olaydan sonra komiser olarak grevine devam etti. Devletin gc bir cinayeti aydnlatmaya yetmedi... Nail Karaam, Ankara'da Fen Fakltesi nnde kurunlanarak ldrld. Karaam'n iki arkada da yaraland/ Bu genleri vuranlarn, Sabri Can, Mahir zsoy, Ali Arkan ve Sami Bal adlarndaki saldrganlar olduu akland... Kapatld bu dosya da... Hdr Altunay, Emniyet Genel Mdrlnn altnc katndan atlarak ldrld. Hi kimse Emniyet kinci ube Mdr Mustafa Erdoan'a bu konuda bir tek soru bile yneltemedi. Unutturuldu bu olay zamanla... Mehmet Cantekin, Semih Topu ve Apdlkadir Akpnar tarafndan vuruldu. Gazeteler byle yazd o gnlerde. Bu dosyadan da ses kmad sonra... Battal Mehetolu, bir gece sabaha kar, Dolma-bahe Camii'nde namaz kldktan sonra saldran gerici-lerce Devlet Mhendislik ve Mimarlk Akademisi nnde polisin gz nnde yaylm atei alarak ldrld. Buna da susuldu... Mehmet Cantekin, Mehmet Byksevin, lk Ocakl ve Mcadele Birliine bal saldrganlarn kurun-laryla can verdiler. Katillerin Semih Topu ve Apdlkadir Akpnar olduklar yazld ayn gnlerde. Fakat hi kimse hesap sormad daha dorusu... stanbul'da Kanl Pazarda, Mehmet Ali Ayta ve 284 Duran Erdoan da ldrld. Gazetelerde, bir polisin gz nnde Mehmet Ali Ayta' baklayan saldrgann resmi de basld. Kapatld bu dosya da... Ankara'da lker Mansurolu sokak ortasnda vurularak ldrld. Niyazi Tekin Balkesir yurdunu basan terristlerce vuruldu. Necmettin Giritliolu Menemen'de, Hseyin apkan ve erif Aygn de stanbul'da altklar fabrikalarn nnde, emeklerinin haklarn ararken vurularak ldrldler. Unutuldu bunlar hep... Ankara'da Koray Doan adndaki Orta Dou Teknik niversitesi son snf rencisi de, yine herkesin gz nnde bir polis tarafndan vurularak ldrld.

Kimse azn amad... imdi de ahin Aydn adl devrimci renci, ayn saldrganlarn bak darbesiyle can vermitir. Rastlant mdr btn bunlar?... Trkiye'de bir gizli rgt bu oyunlar planlamakta ve baz uursuz politikaclar bu oyunda kendilerine den aalk grevlerini yrtmektedirler. Fakat bilinsin: Bu oyun ikinci kez oynanmaz... Ve oynanmamal artk... Bu mezar talarna basa basa iktidara gelmek isteyen kan iicilerden de hesap sorulmaldjr. Kanl ellere taklacak kelepeler nerededir imdi? (Teniortam - 23 Aralk 1974) DMAN EK GNDERMEZ... Adalet Partisi kongresinin ilk gnnde Demirel: AP, Demokrat Parti'nin devamdr... diye basbas baryordu. Salon da alktan yklyordu Demirel konuurken. Bu srada salona, hilalli bir elenk girdi. Trke'in komandolar hodri meydan baklar ve sert admlarla 285 elengi Demirel'in konutuu krsye doru gtryorlard. Salonu nce bir sessizlik kaplad. Demirel de konumasn kesti. Sonra byk bir alk tufan koptu. Trke ve komandolar lgncasna alklanyordu... Kimler alklyordu?. Demirel'in : AP, Demokrat Parti'nin devamdr... szn alklayan AP'liler elbet. Kim olacak? Yani, Demokrat Parti'ye kar ihtill dzenleyen rgtn yesi ve ihtill spikeri Albay Alparslan Trke, kendisinin de ykt iktidarn devam olduunu syleyen bir partiye elenk gnderiyor! Nedir bunun anlam? Demirel: elenk getiren arkadalarn ellerini skmak istiyorum, diyerek krsden indi ve komandolar yanaklarndan pt,, bir de stelik. Sadece siyasal nezaket deyip geebilir miyiz buna?. Hayr... Bu nezaketin temelinde, son siyasal gereklerin parmak izlerini de bulmak mmkndr. Gerek gn gibi ortadadr artk. Kurulu dzenin ayrcalklarn korumak isteyenler trl gerekelerle birlemiler, biri dierinin destekisi ya da vurucu kuvveti olmu. ti ite boduruyorum... diyen bay Demirel komandolar yanaklarndan apur upur pmektedir imdi. Kahrolsun masonlar... diyerek AP Genel Merkezi nnde gsteri yapanlar da yine bu komando ad verilen genler de Demirel'e, sarlmaktadr. Kim kimin neden destekisi, kim kime neden kar?. Bunlar dnmek gerekmez mi?. Komando dediklerimiz ii, kyl kkenli halk ocuklarladr aslnda. Milliyetilik kavramlarnn tutkusuyla koullandrlm kendi ailelerini de tutsak eden bu dzenin gnll bekileri yaplmtr. Yurtseverlik duygular saptrlm, ters bilinle koullandrlm ocuklardr bunlar. 286 te bunlar komnisttir, bunlara kar savaacaksn... diye arkadalarna dman edilen, tala, sopa ile eyleme geirilen, eitim kamplarnda askere zg talimden geirilen halk ocuklardr bunlar. Sen milliyetisin, onlar Rus ua... gibi deer yarglarnn emberinde balar dndrlmtr bu ocuklarn. zledim kongrede onlar... Askerlere yakr bir dzen iinde girdiler salona. Baklar keskin, admlar sert. Bir onlara, bir de krsdeki Bay Demirel'e baktm. Belki ii, belki kyl ocuklardr elengi getirenler. elengi alan ise bir eski Amerikan firmas mteahhidi! Yabanc sermayenin bir numaral savunucusu! 12 Mart ncesinde, sac ve solcu genlerin kanlar sokaklardan akarken; Mill Gvenlik Kurulunda :

 ti ite boduruyorum... diye vnen ve ldrlen solcu ve sac genlerin mezar talarna basa basa, stanbul'un i ve sermaye evrelerine krediler ve trl eitli ayrcalklar salayan bir eski babakan! elenk kimin elengi?. Kimin sevincine, kimin mutluluuna gnderiliyor?. Ve neyin iekleri bunlar? Eer, komando genler, bu elengi kendiliklerinden getirmilerse, bu elengi Demirel'in kongresine deil, Demirel dneminde len arkadalarnn mezarlarna gtrmeliydiler. Eer arkadalk duygular varsa... Yok eer, bu elenk Albay Trke'in buyruu ile gn-derilmise, o zaman bu elengi ya 27 Mays Devrim ehitlerinin ya da Trke tarafndan ihbar edilen Albay Talt Aydemir'in mezarna gtrmek gerekirdi. Eer Trke'in vicdan szlamazsa... 27 Mays ihtillinin spikeri Demokrat Parti'nin devamyz diyen Bay Demirel'in partisine iek gnderiyor, imdi... Bu elenk aslnda bir eski ihtillcinin vefa duygularnn musalla tana braklmtr. (Yenlortam 21 Ekim 1974> 287 ENTERNASYONAL FAZM... Son zamanlarda faist saldrlar yeniden younlat. Bir Terrist ete niversitede ve byk kentlerde herkesin gzleri nnde adam vurmaktan ekinmemektedir. Burada bir parantez aalm... talya'da sregelen anarik nitelikteki olaylarn aratrlmas sonunda, bu gibi olaylarn talya Gizli stihbarat rgt SD tarafndan plarriand ortaya karlmtr. Yirmi Gi Harekt;) adl bir terrist rgtn SD ve CIA ile ilikisi olduu L'Espresso Dergisinin aralk ay saysnda belgeleriyle aklanmtr. Bu konuda bir kk bilgiye daha gerek var... Bilindii gibi, Trkiye'de olduu gibi btn NATO lkelerinin gizli istihbarat rgtlerin de Mavir ad altnda CIA ajanlar grev yapmaktadrlar. Bu mavirler, Komnizmle Mcadele iin belirli Taktik ve Stratejiler saptamak ve nermektedirler. Amerika'da CIA iin yaplan soruturmada, bu rgtn kar gruplara kkrtc ajanlar soktuu da aklanmtr. Btn bu ilikiler artk Sahiplerinin sesi ile btn dnya kamuoyuna duyurulmutur. ili'de Sosyalist Devlet Bakan Salvador Allende'nin CIA tarafndan devrildii en yetkili kiilerin dillerinden aklanmtr. Amerika'da, NATO lkelerindeki gizli istihbarat rgtlerine iki okul renci yetitirmektedir. Bu okullardan biri Washington'da bulunan Uluslararas Polis Akademisi, teki de, Panama Kanal'ndaki Antigerilla Okulundur. Uluslararas Polis Akademisi sivil istihbarat rgtlerine Antigerilla Okulu da askeri rgtlere istihbarat, darbeci ve ikenceci yetitirmektedir. ili'de, Bolivya'da, Uruguay'da ve Yunanistan'da faist darbeleri yneten subaylarn ou Panama Kanal'ndaki Antigerilla Okulu yetitirmeleridir. Son on ylda giriilen asker darbelerin ama ve yntemleriyle birbirlerine benzemeleri ve darbeden sonra uygulanan ikence yntemlerinin de birbirinin ayn olmas, bu bakmdan artc olmaldr. 288 Buna, Enternasyonal faizm denilmelidir artk... 12 Mart 1971 tarihinden sonra kendilerine kontrge-rilla adt verilen rgtn uygulad ikence yntemleri, ili'de, Uruguay'da ve Yunanistan'da uygulananlarn aynsdr. Bu rgt ClA'nn Trkiye'deki Karakol;arndan biridir. Antigerilla rgtlerine gre, NATO lkelerinde, herhangi bir komnizm tehlikesinde yararlanlmak zere, Mahall sivil rgtler kurulur. Bu rgtler, her lkedeki Kontrgerilla rgtlerinin yan kurululardr. Kontrgerilla rgtlerinin yasal grnmde yayn organlar da vardr. Bunlar Komnizm tehlikesi gerekesiyle yayn yapp, kayna belirsiz baz yerimden beslenirler. Hemen hemen hepsi, Hr teebbs, Yabanc sermaye savunuculuu yaparlar. Petrol sorununda yabanc petrol irketlerinden yana kp, kendi

devletlerine kar okuluslu irketleri savunurlar. Bu gazete sahiplerinden bazlar okuluslu irketlerin temsilciliklerine de getirilirler. imdi buna bir nokta koyalm... lk Ocaklar adl rgt yllardan beri Trkiye'de, sokaklarda adam vurmakta, ancak devletin kuvvetleri bu terrist rgte, Dur... diyememektedir. Gryorsunuz, hsp birlikte yayoruz olaylar. Dur demek ne kelime, eski Cumhurbakan Sunay: Bunlar milliyeti genlerdir... diyerek srtlarn s-vazlamttr. stelik bununla da yetiniimemekte : lk Ocaklar, komnizme kar savaan genlerdir. Devletin emniyet kuvvetlerinin yannda yer almlardr... gibi siyasal deer yarglar mahkeme kararlarna kadar gemektedir. Bu rgt kollayan asker savclar ve yarglar bugnlerde bile grev bandadr. Gemie snger ekmek bir bakma gelecek iin gzlerimizi kapatmak demektir. Kontrgerillann arkasndaki gerek ortaya karlmadan, yaadmz ve yaayacamz olaylar anlamaya da olanak yoktur. lk Ocaklar bu cesareti nerden almaktadr? 289 F.: 19 Bunlarn arkasnda kimler vardr? Kontrgerilla adl rgtn yneticileri ile bu rgt arasnda bir iliki sz konusu mudur? 12 Mart ncesi ve sonrasnda sokak ortalarnda vurulan genlerin katilleri neden bulunmamtr ve bu dosyalar kapatanlar kimlerdir? Hepimizin gzleri nnde SS ktalar kurulmakta, desteklenmekte ve eyleme ynetilmektedir. Faizm btn kaba grntleriyle sahneye konmaktadr imdi. Cinayetleri gzucuyla izlemek bir bakma bu cinayetlere ortak olmak demektir. Devletin btn yas.al organlarn greve aryoruz. Yok mu bir er kii? (Yeniortam - 21 Ocak 1975) 290 MLLYETLK BU MU?.. OLGAR'NN SES Bir lke iindeki mal oligariyi, o lkenin siyasal gelimelerinden soyutlamak mmkn deildir. Siyasal iliki ve gelimeler, toplumun temelindeki ekonomik iktidarn d grnmleridir. Bu ilikiler, siyasal geliimin eitli aamalarnda, deiik kimlik ve kiiliklerle ortaya kabilirler. nemli olan konu, toplumun deime sre ve yntemi ile, bu oligari arasndaki sosyoeknomik ilikilerdir. Anayasa'nn ngrd reformlarn neden uygulanmadn aratranlar, sorunlarn temelinde bu mal oligarinin ayrcalkl dzenine rastlayacaklardr. Bir ynetimin, devrimci ya da reformcu olmas, bu mal oligariye kar taknd tavr ve saptad siyasal davranlara baldr. 1961 Anayasas, hibir snfa, hibir zmreye imtiyaz tannmaz derken, ucuz politikaclarn azlarndan drmedikleri snf diktatrln, sadece ii snf iin deil, ayn koullarla, bu mal oligari iin de yasaklanmtr. Anayasa, yine, kendi yaps ve sistemi iinde, bu mal oligariyle mcadele ilkelerini de birlikte getirmi, kamulatrma, grev hakk, devletletirme gibi, yollar nermitir. Ancak reformlarn, Anayasalarda yer almas, bal bana gvence olmamaktadr. nemli olan Anayasay uygulayacak siyasal iktidarn yaplardr. Gerek sac, gerek solcu olsun, btn siyasal partiler, toplumun rgtlenmi kesimlerine dayanrlar. Bu destein, halk ounluunca saland partiler, siyasal ik291 tidara sahip olabilirler. Bir parti, mal oligari tarafndan rgtlenip, halk tarafndan da desteklenebilir. Az gelimi lkelerde, siyasal iktidarlar genellikle bu tr rgtlenme He ayakta durabilirler. Devrimci ya da reformcu iktidarlarn da, dayanacaklar bir siyasal rgtn varl gerektir. Her siyasal eylem bir rgte dayanr. Toprak reformu yapmak isteyen bir iktidar, ncelikle bu reformu gerekletirmek isteyen bir partiye dayanmak zorundadr. Kamulatrma ve devletletirme gibi yollara bavuracak bir iktidarn, yine mal oligarinin egemenliine kar kabilecek bir siyasal rgte ihtiyac vardr.

Erim ynetimi, acaba byle bir destekten mi g almaktadr? Bu soruya olumlu bir karlk vermek gtr. 12 Mart Muhtrasyla, Cumhuriyetin geleceini ar bir tehlikeye drmekle sulayan Adalet Partisi iktidar, yllardr, i ve d sermaye evrelerinden g ve destek almtr. Yabanc petrol irketlerinin bu partice nasl korunduunu, sanrz, Sayn Topalolu, kabine arkadalarna anlatmtr. Tarm kazanlarnn vergilendirilmesinin mmkn olup olmadn, Sayn Karaosmanolu, Trkiye'de herkesten daha iyi bilmektedir. Trkiye'nin sorunlarn, bugnk siyasetilerin reeteleri ile zmeye imkn yoktur. nk bu siyasetiler, bu dzenin kurtarcs deil, ancak sorumlusudurlar. Grmekteyiz ki, halk yararna her giriime kar kld gibi, kamulatrma, devletletirme ve grev hakk gibi devleti mal oligariye kar koruyan tedbirler, engellenmee balanmtr. Gerek gn gibi ortadadr: Mal oligari, kendi meru mdafaasna balamtr. te, 2 Austos gn btn gazetelerde yaynlanan i adamlar Muhtrasn, bu siyasal ama ve ilikilerle deerlendirmek gerekir. Adalet Partisi ve bu partinin siyasal koutundaki vey kardeleri, Demokratik Parti ve Mill Gven Partisi, hep birlikte, bu mal oligarinin karlarn savunmaktadr. 2 Austos Muhtras, i ve sermaye evrelerinin ak bir gvde gsterisidir. Devrimcilerin yllardr anlatmak istedikleri ilikiler bu kez sahip292 lerinin sesinden Trk kamuoyuna duyurulmutur. nmzdeki gnlerde siyasal hayatmz yeniden dar boazlara girecek, tek sorunun Anayasa deiiklii olmad, ac gereklerle ispatlanacaktr. Mal oligarinin sesi hayrl sabahlarn mjdecisi deildir!... (Yeniortam - 16-23 Austos) Haftalk Dergi MLLYETLK BU MU? Milliyetilik tarih boyunca zerinde en ok sz edilen kavramlardan biridir. Siyasal ve ekonomik gelimeler yeni aamalara doru trmanrken, kimlerin milliyeti olduklar gn getike daha da nem kazanmaktadr. nk kaderde kvanta - tasada ortak olmas gereken nsanlarn yaam kaderleri baka baka koullarla olumaktadr. Bir lkede krk bin ky, okulsuz, yolsuz ve kszsa, insanlar hastane kaplarnda kvrana kvrana lyorlarsa, iiler Bat lkelerinin kl kentlerinde sokak spryorlarsa kimlerin milliyeti olduklar ok ama ok nemlidir. Milliyetilik, ulusal snrlar iinde yaayan yurttalarn insanca yaamalar iin verilen savan addr. Yoksa, smrc toprak aalaryla, yabanc irketlerin, kafatas-larnda seim sand tayan siyasetilerle Mrd elefyanlar ve Konya Mftlerinin dzeni deildir. nk, smrclerin milliyeti olmaz, onlar iin nemli olan sadece ve sadece snfsal ve kiisel karlardr. Kapitalizm gerek bir enternasyonalizmdir. Bugn dnya ekonomisi uluslararas sermaye rgtlerine baldr. Avrupa ekonomisi bile irket paylar yoluyla Amerikan kapitalizminin.eline gemitir. Bir dolar ya da mark krizinin btn dnya ekonomilerini etkiledii bir siyasal dnemde, kapitalizmin gerek gcn ok yakndan izlemek gerekir. Bu gcn, milliyeti deil eternasyonel bir dayanma yaratt bir ekonomik olgu olarak kabul edilmektedir. Trkiye'de geer ake olan bir sulama ile 293 ifade edersek, gerekten kk darda olanlcr uluslararas sarmeyeden g alan siyasal evre ve rgtlerdir demek gerekir. Milliyetilik lkesinin halkn i ve d smrclerin ahtapot kollarndan kurtarmak isteyenlerin lksdr. Halklk ise, milliyetiliin toplumsal ynn belirler. Milliyeti olmayan bir halklk olamaz. Ancak halk olmayan bir milliyetiliin de sz konusu olmamas gerekir. Halk olmayan bir milliyetilik, sadece bir siyas dolandrclk konusudur ve ad Faizmdir! Halk biroklarnn sand gibi Marksizmin bir kavram deildir. Marksizm, snf kavramna dayanr. Halk. Marksizme bir anlam tamaz, nk bir snf tanmlama-maktadr. Halk ulusal kurtulu savalarnn terminoloji-sidir. Halklk, d smrye dayanan bir dzende, milliyetiliin dayand sosyal temeldir. ve d sermaye evrelerinin egemenliini savunanlar, imam sarn seim sandklarna sarp siyaset meydanlarna kanlar, yabanc petrol irketlerinin

savunuculuunu yapanlar, hi milliyeti olabilirler mi? Bu uluslararas sermayenin ak pazarnda, yabanc sermaye iportacl yapanlar milliyetilik bayrana snabilirler mi? Boazii'nin lks kumar salonlarnda mor binlikleri iskambil ktlar gibi aanlar okulsuz, yolsuz ve ksz kylerle dolu bu yurdun milliyetisi saylabilirler mi? Atalarmzn drt ktada at koturduklarndan sz edip, Mnih sokaklarnda p toplayan Anadolu ocuklarndan utanma-yanlara milliyeti denilebilir mi? Byle bir dzende yayoruz ite. Millet dmanlarnn milliyeti, Atatrk dmanlarnn Atatrk, halk dmanlarnn halk sayld bir lkede gerek milliyetilere den grev, korkmadan, ylmadan, usanmadan Trk halknn karlarn savunmaktr. Bu memleket, yabanc sermaye uaklarnn, din smrclerinin, siyaset demirbalarnn deil, tm Trk halknndr. Milliyetilik ise 294 smrclerin deil, Mustafa Kemal devrimcilerinin bayradr. (yeniortam - 20-27 Eyll 1971) Haftalk Dergi TRK - YUNAN ADAMLARI... Yunan faizminin beceriksiz yneticisi Papadapulos, Erim hkmetinin btn arlnca balyozlat gnlerde bir Trk gazetecisine u demeci veriyordu : Sizden bir isteim var. Sayn Babakan Erim'e Atina'da Trkiye ile dostluu, Trkiye ile sk bir ibirliini tam bir itenlikle dileyen dostlar bulunduunu syler misiniz? Erim'in ynetiminde Trkiye her yn ile Yunanistan'a yaklamt. Erim ile Papadapulos ayn telden alyorlard o gnlerde. Her iki lkede de devrimci kesim cezaevlerine kapatlm, grev haklar yasaklanm ve kamuoyu susturulmutu. Bu dnemde hem Yunanistan, hem de Trkiye'de iadamlar arkalarnda devlet destei ile zgrlkleri ni geniletiyorlar ve Trkiye'de, btn antidemokratik basklarn younlat gnlerde kendi karlar iin : zgrlk kutsaldr, diye biten duyurular aklyorlard byk gazetelerin stunlarnda. Bu dnemde bo durmad Trk ve Yunan iadamlar, 1971 yl temmuzunun son gnlerinde stanbul'da toplanarak bir rgt kurdular, kendi aralarnda. stanbul Ticaret Odas Bakan Behet Aaosmanolu, zmir Ticaret Odas Bakan Sabri Tank, Atina Ticaret Odas Bakan Mr. Diamandis, Pire Ticaret Odas Bakan M. La-zos'tan oluan Trk-Yunan iadamlar Bakanlar Komitesi 26-27 Temmuz gnlerinde bir de bildiri yaymlad. Trk ve Yunan iadamlar nce Pire Ticaret Odasn da rgte kattlar! Sonra kuru zm aitkomisyonu kurarak, zm ihracat ve tketimi iin neler yaplmas gerektiini tarttlar kendi aralarnda. Bir de ttn sorunu iin komisyon kurdular. Ayrca Avrupa Ekonomik Topiu295 luu karsnda birlikte izlenecek siyaseti de kararlatrmak iin almalar yaptlar uzmanlar dzeyinde. Trk-Yunan ortak yatrmlarna da zel bir nem verdiler. Sonra da : Atina'da bulualm, diyerek ayrldlar stanbul'dan. Sonra almalar devam etti. Atina'da bulutular iadamlar. Yine ekonomik sorunlar tarttlar. Trk ve Yunan Ticaret Odalar birlikte altlar, alyorlar da bugne kadar. Trk-Yunan ilikilerindeki gerginlik, Ege'deki yetkisiz petrol araylar, Amerikallarn Yunanistan'a yapt asker yardmlar, Kbrs sorunu karsnda ok ters bir iliki gibi gelebilir iadamlar arasndaki bu Trk-Yunan dostluu. Fakat sorunu bilimsel yanlaryla alrsak baka sonulara ularz: Trk-Yunan iadamlar arasndaki yaknlk kapitalizmin gereklerine uygundur. nk sermaye uluslararas ekonomik ilikilere dayanmaktadr. Trkede : Parann dini, iman yoktur, diye bir sz kullanlr. Kapitalizmin tanmdr bir adan bu. Sermaye, ulusal snr tanmaz. Kk darda olan emekten yana olanlar deil, kapitalizmdir, paradr ve kapitalistlerdir ancak. Bir "lkede: Milliyeti kimdir? dendii zaman : lkesinin bamszln savunan, halknn ulusal gelirden emei kadar pay almasn isteyen, lkesinin yabanclara smrlmesine kar kan adam, tanm verebilir kolaylkla.

Trk ve Yunan iadamlar arasnda ibirlii kapitalizmin kk darda ilikilerin grnmdr sadece. ki yoksul lke burjuvalarnn ibirlii de, milliyetiliin ne olduunu ve ne olmadn da kantlamaktadr kendiliinden. imdi milliyetiliin tekelini kimseye brakmyanlara soralm : Acaba bu Trk-Yunan ibirlii burjuva snf iin deil de emeki snflar iin sz konusu olsayd ne yapardnz? 296 Hemen balard saldr: Milletin btnl... Ecdadmzn kanlar kurumadan... Komnistler, milliyetsizler, enternasyonalistler... Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerine tahakkm... te anaristlerin i yz. Kk darda rgtler... Tarih dmanmz Yunanistan... Gerek anlalyor. Kapitalizm uluslararas sermayenin egemenliini tam anlamyla kurmutur Trkiye'de. Trk ve Yunan iadamlar ortakl bu egemenliin ele geen su belgelerinden biridir. imdi biz, bu Trk-Yunan iadamlar bildirisini elimize alp sorabilir miyiz? Kimin kk darda? Trk iisine hakkn vermemek iin top'u szleme masalarndan kaanlar, Yunan iadamlaryla pazarlk masalarna oturunca m milliyeti oluyorlar?. (Ycniortam 8 Nisan 1974) MARFETLER... Ayrlan iftler, ayrlr ayrlmaz birbirlerini sulamaya balarlar: Eve hi bakt yoktu. Gz hep dardayd... ok geimsizdi, kskant... gibi yorumlarla kirli amarlar bir bir ortaya dklr. CHP-MSP ortaklj da imdi bu tutum iindedir. Ecevit uak motorundan anlamazd... Hem de kskant... gibi Erbakan hocaya zg inciler kamuoyuna dklp durmaktadr. Bu arada bize bo durmak yakmaz. Ne de olsa biz olan taraf saylrz. Biz de bireyler anlatalm : Sanayi ve Teknoloji Bakanl MSP'li bir bakan tarafndan igal edilmekteydi. te bu zat- erif, olaanst durumlarda, personeli askere alnmayacak fabrika ve kurumlar bir bir saptam. 297 Ne var bunda?., demeyin sakn, imdi genel hayat etkileyecek kurum ve fabrikalar listesine alnanlar renin de, modaevlerinin olaanst dnemlerde ne gibi hayat nem de olduunu da anlayn. Evet sralyalm : u nl Vakko var ya... hani giyim sanayiinin u nl moda kayna... te bu iyerinde alan iiler ve memurlar, sava ve seferberlik annda : Vatana, millete lzmdr... diye silh altna alnmayacak giyim kuamda kreasyona devam edecektir. stanbul Giyim Sanayii, Titiz Konfeksiyon gibi moda nclerinde alan da, sava ve olaanst durumlarda : yerlerinde kyafet inklplarna devam etsinler... denilerek askere alnmayacaktr. Oh ne iyi deil mi? Gelelim u nl zal biraderlere... Korkut zal, koalisyon hkmetinin Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakan, biraderleri Turgut zal ise, Hac mer Sabanc Holding kurulularnn banda genel koordinatrlk yapmaktadr. Rastlantya bakn ki, sava ve olaanst durumlarda Hac mer Holding'e bal kurulularda alanlar da silh altna alnmayacak. imdi diyeceksiniz ki: Yani bunu Korkut zal m hazrlad?.. Korkut zal'n bu ilere ayracak pek zaman yoktur. Beyefendi bugnlerde hem kendi Bakanl iinde ms-lman kardeler seferberlii almalar yaptndan, hem de Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanl atamalaryla yakndan ilgili olduundan, biraderi ile anlap, byle taslaklar hazrlamaya zaman ayramaz. Beyefendinin be dakikalk bo zaman olsa, gider, bir zamanlar mavirlik yapt Shell irketine yardm ederdi. imdi bo yere adamn gnahn almayalm. Neyse... Hac mer Holding'te alanlar da, bylece seferberlik d braklm.

 Hepsi bu kadar m?... Olur mu hi?... Sava sresince, halkn hayat ehemmiyeti haiz ekonomik ihtiyalarn karladklar gerekesi ile, personeli silh altna alnmamas istenen fab298 rika ve kurulularn bazlarn aklayalm : Sancak Tl -Sahibi milliyeti ve mukaddesat bir parlamenterdir.-, Hac Resul Mahmut peki, Mcelldin Dokuma ve Bkm Fabrikas, Gney Sanayi, Cuko-Birlik, Cem Standart Ddkl Tencere Fabrikas, Bohemia Kristal Avize Fabrikas... Burada durun bir dakika... Bir sava annda. Kristal Avize Fabrikasnn personeli silh altna alnr da avize retimi durursa, ne byk mill felket olur hi dndnz m?... dnmediniz deil mi?.. Yaaa... Daha, daha... Garbon Il Avize Fabrikas, Eczacba Seramik, jumbo Catal-Bak Fabrikas, Halifleks Atlas Hal Fabrikas, Akku Sandalye malthanesi. Ulus Mobilya ve Dorama Fabrikas, Arelik, Mintax, CBS, DYO Boya Sanayii, Puro, Komili... ve bylece tam 572 mslman fabrika ve kurulularda alanlar silh altna alnmamak istenmi. Kbrs Harekt iin bir seferberlik iln edilse, bu kurulularda alanlar askere alnmayacak. Bunlarn yerine, devlet kurulularnda alan vatan evltlar, halk ocuklar cepheye gidecek. te MSP'li Sanayi ve Teknoloji Bakan giderayak bu kararnameyi hazrlayarak, zel teebbsmz byk tehlikelerden de korumak istemi. Ne diyelim? Elem tere fi, kem gzlere i... Amin... el fatiha. (Yeniortam >3 Eyll 1.974) TE TURANCI... Ad: Reha Ouz Soyad: Trkkan Ana ad: Sahibe Baba ad: Halis Ziya Uyruu: U.S.A. Evet bugn sizlere bir rk-turancy tantacaz. 299 Reha Ouz Trkkan, 1920 ylnda domutur. Babas Tapu Kadastro Genel Mdrlerinden Halis Ziya Trk-kan'dr. Reha Ouz, 1938 ylnda Grem adl bir dernek ve Ergenekon adl bir dergi kurarak rk ve turan-c dncelerini yaymaya balad. Ergenekon dergisi kapatlnca Bozkurt adl bir dergi daha kartt. Bu arada, rk ve turanc akmlarn liderliini yapmakta olan Nihal Atsz'la uyumazla dt. Atsz'la, Reha Ouz'un tartma konularndan biri ek ilginti. Reha Ouz, Grclerin de Trk rkndan geldiini kantlamaya alyor. Atsz ise bu grlere kar kyordu. Ayn gnlerde, Reha Ouz'un, Grc kkenli olduu da yaylmaya baland. Tartma iyice kzt. Liderlik postu kymetliydi. Reha Ouz'un Bzkurt dergisi de kapannca, bu kez Tkkan Kitapseverler Kurumunu kurdu. Bu kurum bir sre sonra Halkevlerine balannca, Reha Ouz yeniden Grem adl rgt oluturdu. Bu rgtn program, Reha Ouz tarafndan kaleme alnan Trkle Doru balkl kitapta akland. Reha Ouz'un dncelerine biraz gz atalm... Yeni Trklk, rk milliyetidir, yani millet iinde kan arar... Kan temizlii korunmaldr... Irkmzdan olmayanlar snr dna atlmoldr... Reha Ouz ve arkadalar, 18 Mays 1944'te Gizli rgt kurarak Hkmeti devirme iddiasyla tutukland. Reha Ouz'la birlikte tutuklananlarn birkan tantalm : Nihal Atsz, Prof. Zeki Velidi Togan, Orhan Saik Gk-yay. Hikmet Tanyu, Dr. stemen Fethi Tevetolu, stemen Alparslan Trke, Sait Bilgi... Yani, u Aina yzler: Trkeler, Tevetoullar, Bilgiler...

Reha Ouz bu dava dolaysyla bir yl hapis yatt. Alparslan Trke dokuz ay on gn, Fethi Tevetolu onbir ay yirmi gn, Nihal Atsz da drt yi aya mahkm oldular. Sanklar karar iin Yargtaya bavurdular. Yargtay 300 karar bozdu. Sonunda btn sanklar beraat ettiler. Reha Ouz Trkkan bu davadan byle kurtulmutur. Fakat ruhunda sava tutkular yer almtr bir kez. lle de sava istemektedir Reha Ouz: Bize sava ahlk lzm... diyerek sava trkleri sylemektedir bu rk, bu turanc! Bu hava iinde eyleme geen Reha Ouz, Byk Trk Birlii adyla kurduu rgtn armasna : Yasamzda harpten kaan alaktr... diye bir de yaz kaztmtr, o gnlerde. Fakaaaat... fakaaaat! Yarglanma, tutuklanma, mahkmiyet pek zor gelmitir Reha Ouz'a. Me yapsn? Ver elini Amerika. Bu rk ve turanc solUy'. Amerika'da almtr. Hani rk milliyetilik, hani (kan temizlii, hani sava ahlk?. Unutulmutur btn bunlar... Ticaretle uramaya balamtr Reha Ouz. Bu arada askerlik grevini yapmadan Amerika'ya giden Reha Ouz'a: Gel askerliini yap... demilerse de, Amerika'daki yaam hi de braklacak gibi deildir. Gelmez Reha Ouz. Gelmedii iin de Trk vatandalndan karlr. imdi Amerikan vatandadr Reha Ouz Trkkan! Ve son yirmi be yln Amerika'da geirmitir. Evet, Trkkan soyadl, Amerikan vatanda! Evet, Amerikan pasaportlu Trk milliyetisi! Yapmad ticar i kalmam Amerika'da. Bir arada, tpk kendisi gibi Amerikan vatandalna geen kardei Atilla Trkkan ile birlikte, Andrea Konstantinrinidis adndaki bir Trkiyeli Rumla ibirlii yapar. Carbia adndaki bir yolcu gemisini ileten Trkkan-Konstantinrinidis ortaklna danman olur Reha Ouz. Evet. Trkiye'de rk, Amerika'da Rumlarla ticar ibirlii... Irk milliyetiliin gerekleridir bunlar... Reha Ouz Trkkan imdi yeniden Trkiye'dedir. B-Vkada'daki yalsnda, Tercman, Orta Dou gibi ga301 zetelere milliyetilik zerine yazlar yazmakta, Trklk zerine tler vermektedir. te sizler de tandnz. te milliyetilik, rklk, tu-ranclk. Titreyip de kendilerine dnenler bunlar. Ey Trkkan... Titre ve Trk vatandalna dn!... (YcnJortam - 11 Ekim 1974) MLLYETYE BAKIN... u satrlar birlikte okuyalm : Trk Hkmetinin ATA'a elkoymasna maalesef imkn yoktur. Buru irketler kadar bakan da bilir. nk vaktiyle karlm bir stimlk Kanununa gre, ATA arazisinin istimlkine -kamulatrlmasna- Trk Hkmeti deil, milletleraras bir mahkeme karar verebilir. ATA Rafinerisi tpk bir yabanc sefaretin hukuku statsne tabidir. ngiliz sefaretini igal edebilirseniz, ATA' da igal edebilirsiniz.. Kim yazyor bunlar? Mobil irketinin genel mdr m? Shell irketinin basn szcs m? Bir Amerikal i-pdam m? Hayr... Bu satrlarn yazar, gnlerdir televizyon ekranlarnda Petrol meselesinin iyz diye reklm yaplan bir gazetenin bayazardr. Gazetenin ad: Ortadou... Kurucusu: Eski AP Milletvekillerinden mer ztrk-men... Bayazar: E. Gngr. Yukardaki satrlar da E. Gngr'n imzasndan km. Ayn yazar gnlerdir bu konuyu iliyor. ATA'n bu-lunduu blge iin aka : ATA'n toprak mlkiyeti... diyebiliyor.

Bunlar milliyetiymi. Gazetenin kesine bir de Dev-let-i Ebed-Mddet yazmlar. Ve sonra da yabanc irketlerin szclne kmlar. Yukardaki satrlar bir kez daha okuyun ve milliyet302 iliin ne olduunu iyice dnn. Milliyetiymi bunlar... Neyin milliyetisi ama? Baknz ne diyorlar: Trk Hkmeti ATA Rafinerisi'n-de petrol retimini durduran yabanc petrol irketlerine engel olamazm. nk hkmet ATA'a elkoyarsa bu bir igal olurmu. Yanl okumadnz, Trk Hkmetinin kendi lkesindeki bir petrol rafinerisinde retimi durduran yabanc irketlere kar koymas : gal... olarak niteleniyor. Bu milliyetilere gre, stimlk Kanunu gereince hkmetin ATA' kamulatrmas olanakszm. nk bu arazi ATA'n kendi zel mlkiyetiymi. Bu nedenle, bu blgenin kamulatrlmasna ancak milletleraras bir mahkeme karar verirmi... Dikkat edin, bir Trk vatanda yazabiliyor bunlar. Hem de milliyetilik, Mslmanlk ve Trklk adna. Gelelim ileri srlen gerekelere : Anayasamzn 130 uncu maddesine gre, tabi servetler ve kaynaklar devletin hkm ve tasarrufu altndadr. Bu milliyetilerin grleri nce bu anayasal hkmle elimektedir. Bu bir... Petrol Yasasnn 1 inci maddesinde, petrol kaynaklarnn mlkiyetine devletin sahip olduu yazldr. Bu ikil... stimlk Yasasnda, Trk Hkmetinin Trk topraklarr zerinde herhangi bir gayrimenkulu kamulatrmasna engel bir hkm bulunmamaktadr. Bu .. Yine Petrol Yasasnn, 132 nci ve 92 nci maddelerini okursanz petrol hakk elinden alnan yabanc irketin bulunduu araziyi teslim ald gibi brakmak zorunda olduunu da okursunuz, bu da drt... Bakaca hukuksal nedenleri sralamayalm imdilik. Konu bu kadar akken, bu yabanc irket avukatlar: ATA'n toprak mlkiyeti... diyerek, yabanc irketlere Trk topraklarndan araziyi ayrmak istiyorlar aka. Sonra da kabadaylk yapyorlar, bir de : 303 ngiliz sefaretini igal edebilirseniz, ATA' da igal edebilirsiniz... Sonra da ulusal karlar korumak isteyen bir hkmete hi ekinmeden : galci... diyebiliyor yabanc irket szcleri. Bunlar bizim iin artc deil: Petrol konusunda btn dnyada oynanan oyun Trkiye'de oynanyor. Petrol irketlerinden Ltin Amerika'da ve Orta Dou'da oynadklar oyunlar bizde de oynanacak. Biliyoruz bunlar. Kalemlerini, yabanc petrol irketlerinin tankerlerinde yzdrenlerin milliyetilii de budur ite... (Yeniortau - 28 Haziran 19*4) BU DA MLLYET... Bugn sizlere, Ortadou adl bir gnlk gazetede Amerikallara Ak Mektup bal altnda bir yaz yaynlayan milliyeti ve mukaddesat yazarn yazsn aktaracam. nce gazeteyi tantalm: Bu gazete, mer ztrk-men adl bir AP eski milletvekili tarafndan karlmaktadr. Geen haftalar iinde bu gazetede, Petrol meselesinin iyz adl bir yaz dizisi yaynlanmtr. Ayn gnlerde gazetede : Trk Hkmeti' AT A rafinerisini igal edemez... yollu bayazlar kmt. Gazetede, Naci Muallimolu adndaki yazarn Amerikallara ak mektubu yle balamaktadr: Cumhurbakan Truman'n muavini Albay Berkley'in zevkle anlatt bir hikyeyi bilirsiniz. Mr. Berkley, seim blgesinde bir iftiye ok yardm etmi. iftliini onarmas iin hkmetten yardm alm, kznn niversiteye, erkek ocuunun harp okuluna girmesine yardmc olmu, bir dier kznn kocasna da Washington'da i bulmu. Fakat, 1938 Senato seimlerinde bu iftliin muarrz Heppy Chander'i desteklediini duyan Mr. Berkley, zlerek iftiyi ziyaret etmi, Benim aleyhime rey verecein doru mu? 304

ifti sadece kafasn sallamakla iktifa edince Mr. Berkley onun iin neler yaptn teker teker tekrarlyarak sormu. Btn bunlar elbette unutamazsn?, Unutamam cevabn vermi ifti. Ama son yllarda sen benim iin ne yaptn?... Milliyeti yazar, Amerikallara bu hikyeyi hatrlattktan sonra unlar yazyor: Bugnk Trk kalisyon hkmetinin afyon konusundaki tutumunu sizlere bunu hatrlatacak ve belki de biz Trklerden nankr diye bahsetmenize vesile olacaktr... Beyimiz, Amerikallardan bylece zr diledikten sonra, yol da gstermekten geri kalmyor: Bamzdaki hkmet bir aznlk hkmetidir. Hibir zaman millet ounluunun hislerine tercman olamaz. Geri bizim iin pek kolay olmayacak. Fakat biz, Trk-Amerikan dostluunu, yeniden salam temeller zerine kurmak iin elimizden geleni yapacaz. Yarn bu hkmet deitii vakit sizlerle karlkl hrmet ve anlay havas iinde, yeniden samimi mnasebetlere girimek, komnizmin bu memleket iin vahim bir tehlike olduuna inanan biz milliyeti Trklere zevk ve gurur verecektir... Baknz milliyeti daha sonra neler yazabiliyor: Diyorlar: Efendim Amerika Trkiye'ye ve dier milletlere yardm ederken, daima kendi menfaatlerini n planda tutuyor. Elbette tutacak, elbette kendi menfaatlerini gzetecek, elbette Amerika dnyaya ma! satmak isteyecek. Bunun neresi gnah, neresi su? Allah kardei karde, keseyi ayr yaratm bir Trk atasz deil mi? Kardeler arasnda dahi menfaat n planda geldiine gre, devletler arasndaki mnasebette de bir devletin kendi menfaatini gzetmesinden daha tabir ne olabilir? Bu arada haha konusuna da deiniyor. Bu milliyeti beyimiz: Bizim solcular imdi, afyon meselesinde biz de kendi menfaatimizi gzettik diyecekler ama halk aldatyorlar. Canmz tavuk istedi diye altn yumurtayan tavuk boazlanmaz... 305 R lo Yaa rendiniz mi. byleymi ite... Milliyeti devam ediyor: Biz sizin emperyalist olduunuza da inanmyoruz... Ve ekliyor: Biz Trk milliyetileri size katiyen kt niyet beslemiyoruz. Nasl besleyebiliriz ki... Trkiye Cumhuriyeti yeryzndeki son mstakil Trk Devleti'dir. Komnizm, Trkn en byk dmandr. yz yldr Rusya'ya kar-! tam bir istikll mcadelesi yapan bu milletin torunlar tamamen delirmedikce Amerikan dostluundan vaz-gemiyecektir... Milliyeti, yazsn yle bitiriyor: Bizi imdilik hakl olarak terk ediyorsunuz. Biz bu ayrln daim olacana inanmadmzdan, sizlere elveda deil yakn bir gelecekte, yepyeni .artlar altnda tekrar bulumak zere gle gle diyoruz... Evet...' Grdnz: Bir milliyettonin Amerikallara ak mektupsu ite byle bitiyor. Ben bu dnceleri aktarmakla yetiniyor ve bakaca bir ek ve yorum yapmyorum. Bu ak mektup, iadeli taahhtl mdr? Sadece bunu merak ediyorum... (Yeniortan - 20 Temmuz 1974) OUSLNG KMDR? Quisling, bir Norve Babakannn addr. kinci Dnya Sava'nda Hitler'ie ibirlii yaparak lkesini bir mstemleke valisi gibi ynetmek isteyen bu* ibirliki politikac, sava sonunda idama mahkm olmutur. Siyasal bilimde, lkesini yabanclarla ibirlii yaparak yneten siyaset adamlarna Quisling denilmektedir. Quisling, aka, lkesine ve halkna hyanet eden devlet adamlarnn ortak addr. Fransz tarihinde de ayn dnemde birkag Quisling rneine rastlanmtr. nl Fransz Mareali Fetain. Hit306 ler ordusuyla anlaarak Vichy Hkmeti kurmu ve babakanla da eski sosyalistlerden Laval getirmiti. Pe-tain, bir anayasa hazrlatarak devlet

bakannn yetkilerini artrd. lkesini tam bir ibirliki olarak ynetti bu eski asker. De Gaulle'n Fransa'nn kurtuluu ile birlikte iktidara gelmesi zerine, Babakan Laval ile birlikte l/n cezasna arptrld. Laval kuruna dizildi. Petain'in cezas mr boyu hapse evrildi. Bu iki rnek, tarihin unutulmu bir sayfasnn l satrlar deildir. nk, Quisling, bugn btn yoksul lkelerde, hyanetlerin canl heykelleri olarak gzler nndedir. Trk tarihine bakarsak, Quislinglerin kinci Dnya Sa-va'ndan nce de yaadklarn grrz. Ulusal Kurtulu Sava'mzda, gal Ordular ile ibirlii yapm olan Sultan Vahdettinler, Damat Fentler, Anzavurlar ve Ali Kemaller de, yakn tarihimizin ihanet rnekleridir/ Bunlar, kendi siyasal karlar ile mstevlilerin siyas emellerini birletiren ihanet simgeleridir. Yoksul lkeler, uluslararas sermayenin tekeli altndadr. Bu lkelerde egemen snflar, yabanc sermaye ve bu sermayenin sahibi gl devletlerle ibirlii yapmak zorundadrlar. Emperyalizm, bu ekonomik ve siyasal ilikilere verilen addr. Emperyalizmin sava retileri, yoksul lkelerdeki uli'su uyanlar ve reform isteklerini de: Dolayl saldr... kcbui etmekte ve bu akmlarn nlenmesi iin yeni yollar nerilmektedir. Yoksul lkelerin, tankla, topla, tfekle deil, ekonomik olanaklarla sarlp kuatlmasna : Yeni emperyalizm... denilmektedir. Bu yeni emperyalizm, ekonomik ve siyasal karlarn savundurabifmek iin lkede siyaset adamlar tutmaktadr. Bunlara da : Yeni Quislingler... ad taklmaktadr. Quisling kimdir? Quislingler kimlerdir? Emeki halk ynlarn istemlerini bastrabilmek iin kanl faist diktalar kuranlardr. lkesini yabanc glerin ak pazar yapabilmek iin yeralt ve yerst kaynakla307 rn yabanclarn tekeline sokanlardr. Halkn yabanc sermayenin ipotei altna almak iin anlamalar imzalayanlar yabanclarca hazrlanan yasalar olduu gibi kabul edip, bunlar deitirmek isteyenlere kar koyanlardr. Kimdir Quisling? 1945 ylnda Norve'te, kuruna dizilip lm mdr yoksa? lm ve unutulmu mudur? Hayr. Bir sava annda, ordunun yaktn kesen yabanc petrol irketlerini savunmak iin dirilmitir ibirliki babakan... lkesinde kiralanan yabanc slerinde baka devletlerin bayraklarn dalgalandrmak iin dirilmitir bu hain politikac. Halkn ulusu uyanlarla bilinlenip haklarna sahip kmasn nlemek iin dirilmitir Quisling. Quisling, bugn, btn yoksul lkelerde, boynundaki idam hkmn atp yerine bir kravat takp, yine eski grevine balamtr. Ve yleyse hep birlikte soralm yine : Quisling kimdir Trkiye'de? Kim acaba? (Yeniortam - 21 Haziran 1974) 308 TOPALAR... TOPALAR... Kklmzde oynadmz gzel oyunlar vardr. p atlarz. Kaydrak oynarz. Bir topun peinden koarz. Paten kayarz yoku aa. Bir de topa eviririz. Torn, tahtadan yaplm bir kk oyuncaktr. Topaca, kaytan ad verilen bir ip sarlr skca. Sonra topa ileri doru frlatlarak ip hzla geriye doru ekilir. Bu hzla topa ekseni evresinde dner. Bir sre sonra yavalar ve durur. Gzel desenli topalar vardr. st alacal bulacal renklerle sslenmitir. Topa dnerken bu renkler birbirlerine karr ve gze renkli gzel grntler arpar. Topa nasl dner? pi sadan sararsanz saa dner topa; soldan saa doru sararsanz bu kez sola dner kk oyuncak.

Trkiye'de inansz politikaclar da topalara benzerler. htirasn ipi ne yne sarlmsa oraya doru dnerler. Bir sre saa, bir sre sola. Fakltelerde retim yeleri vardr. Konumalar yapm, kitaplar yazmlardr. Devrimcilik, solculuk, sosyalistlik tekeli kurmulardr dnce hayat zerinde. Fakat bir olaanst dnemde drt aylk tutukluluk yetmitir iflslarna. Gazetelerde yazlar yazarlar: Btn inanlarmda hakszmm. Yanlan bizmi-iz... derler. Servenleri bununla yetmez. ve sermaye evreleri kucak aar kendilerine. Bu kez iveren avukatlnda sermaye savunuculuuna balarlar. 309 Topatr ite bunlar. Tutkularnn iplerinde havaya frlayp, ho grntlerle hzlan kesilinceye kadar renkli grntler brakrlar evrede. Sonra bir kck oyuncak olduklar anlalr. Yeniden ele alnr ve bu kez tersten sarlr ip. Bu kez de bir baka yne dndrlecektir. Dnerler, dnerler, dnerler yoruluncaya kadar. Siyaset sahnelerinde eski ihtillciler vardr. Devrimcilii, Atatrkl kimseye brakmazlar. Bir g dnem gelir. Btn Atatrkler, btn devrimciler ezilmek istenir tek tek. htillci, ezilenlerden yana deil ezenlerden yana kmtr. Marksist kkrtcla karym, deyip istifa ederler partilerinden en g gnlerde, arkadalar ikenceev-lerinde can ekiirken : kence ddialar komnistlerin yalandr, diyen babakanlarn partisine girerler tebessmlerle. Ve btn bunlar Atatrklk adna yaparlar sonra, siyasal geleceklerini parlak grmedikleri iin bu partiden de istifa ederler : Partide Atatrklk sulanyor... derler. Atatrklerin, devrimcilerin yarglandklar gnleri hi hatrlamazlar... Topatr ite bunlar. Tutkularnn ipi bedenlerine ne ynde sarlmsa o yne dnerler. Bazan saa, bazan da sola. Dnerler, dnerler, dnerler yoruluncaya kadar. Siyaset sahnesine atlm profesrler vardr. Kitaplarnda zgrlk arklarna gfteler yazmlardr. Sylevler vermilerdir zgrlk iin. Konferanslarda, akoturumlarda konumulardr. Siyas iktidar kendilerine niversite kaplarn kapaynca; peinden gelen rencilerine: Nabza gre erbet veren mnevverlerden olmaynz, derler. Sonra da erbet pnarlarndan kseler doldururlar durmadan. Tutkularnn ipleri yle sarlmtr o gnlerde. Sola doru dnmlerdir bir sre. Sonra ele alnp bir baka yne frlatlmlardr. Bir gzel oyuncaktr topa. Dner durur kendi ekseni evresinde. Bedenindeki ip ne yne sarlmsa o y310 ne dner topa. Politikaclar vardr topalar gibi. Profesrler vardr topalar gibi. htillciler vardr topalar gibi. Dnerler, dnerler, dnerler yoruluncaya kadar. Babakanlar vardr. kencelerin yapldn, bunlar kimlerin yaptn da bilirler. Grevde olduu gnlerde susarlar. Amalar iktidar merdivenlerinde trmanmak. Babakan kalmak. Cumhurbakanlna seilmektir. Partilerinin toplantlarnda : Sosyalist Parti olduumuzu iln edelim, derler. Babakanl dneminde yarglanp mahkm olan Sosyalist Parti yneticilerinin cezaevlerinde kalmalar iin r-pnr dururlar. zgrlkleri lkenin corafyasna aykr bulurlar. zgrlk dendiinde: zgrlk lkstr ve de jeopolitie aykrdr... diye konumalar yaparlar. Ne gzel oyuncaktr topa! Bykl kkl, renkli renksiz topalar. Bedenine sarlan iplerle hem saa, hem de sola dnen topalar. Yoruluncaya kadar dnen, dndke yorulan topalar. (Yeniortam - 3 Mays 1974) KTDAR FELSEFES ...Memlekette yzyllardr bir soygun dzeni vardr. Hi kimse bunun karsna kmam. kanlar ya canndan olmu, ya istikbalinden. Millet okutulmam. Hakkn aramasn renememi. Soyguncular da bunu frsat bilmiler. Soy soyabildiin kadar...

Ama, eski amlar bardak oldu Trkiye'de. Bir kuak yetiti ki bu lkede, bilinli, Atatrk. Dnyada dnen dolaplarn iyzn iyi anlam. Ve nemlisi imanl. Mcadele gleri var ve mcadele etmeye kararllar. Bu artlar altnda artk smr dzeni bir lde duracak, durmaya mecbur olacak. te bugn millet, bu kanun tasarlarnn karsna karken... bu bilinli ve imanl kuan ilk eylemlerine nclk ediyorlar. e Parlamentodan balyorlar... Bu genlik kurulularndan birinin bir bildirisi midir? 311 Hayr. etin Altan'n, lhan Seluk'un, lhami Soysal'n bir yazs mdr? Yine hayr. Muammer Aksoy'un bir konumas mdr? Hayr, hayr, yine bilemediniz! Bu yaz, Sadi Koa tarafndan yazlmtr ve 13 Mart 1971 tarihini tamaktadr. Evet: Cumhuriyet Gazetesi'nin 13 Mart gnl nshasn okuyanlar, ktidar Felsefesi balkl yazy hatrlayacaklardr. Sadi Koa, bu yazsn, Parlamento yelerinin maa ve deneklerini artrmak iin giriilen Anayasa deiiklii zerine kaleme almtr. Yazar, o gnlerde, bu Anayasa deiikliine kar kyor ve genleri soygunculara kar savaan, bilinli, imanl, kararl kuaklar olarak niteliyor ve bu eylemleri vyordu Tarih: 13 Mart 1971. Bugn Sadi Koa, artk bir devrimci gazetede aro sra yaz yazan bir milletvekili deil. imdi o, sorumlu bir kadronun kuvvetli adamlarndan biri: Babakan dar ve Siyas ler Yardmcs olarak yeni dzenin mimarln zerine alm. 12 Mart'tan sonra kurulan yeni dzende sk sk ad duyuluyor. Sadi Koa'n 13 Mart 1971 gn, yazsna konu olarak setii Anayasa deiiklii, Adalet Partisi dneminde deil, kendi iktidarlarnda gerekleme olana bulmu. Ama belki kaderin garip tecellisi; Koa'n eski yazlar Makabline amil olarak bugnk tutumunun karsna gemi! Siyas kaderdir, ne diyelim? Bir ktidar felsefesi deil belki ae. Fakat, yine ayn Sadi Koa'n stelik Babakan yardmcs olduu bir devrede yzlerce kii Sz, yaz ve beyanlaryla son anarik ortam yaratmak suundan gz altna alnmlard. Acaba, Sadi Koa, milletvekili ve bakan olmasayd, kendisi de, gazetelerde yazd yazlardan dolay gzaltna alnsayd, acaba ne dnrd? Bilemeyiz. Bilmek de istemeyiz. Koa'n bu satrlarn, tutum ve davranlarn, eski yazlarna konu olarak setii dncelerine gre, yeni batan gzden geirsin diye aktarmyoruz. Siyasettir bu! Dn hayr dediinize bugn evet diyebilirsiniz. Amacmz, Babakan dar ve Siyas ler Yardmcs Sadi Koa' eletirmek deil, bir zamanlar devrimci gazetelerde yaz312 lar yazan, eski ihtillcilerden vatanda Sadi Koa' vicdan ile babaa brakmaktr. nk en byk yarg insann kendi vicdandr. (Ortam - 2-29 Austos 1971) Haftalk Dergi MEER NEYM?., 12 Mart sorumlularndan Bay Sadi Koa, Gnaydn Gazetesi'nde seim sistemi zerine dncelerini yazarken hernedense Balyoz harektna da deinmi. Baknz ne demi : Devletle pazarlk masasna oturmak isteyen bir anarist grubuna hkmet bakan tarafndan, en yetkili olmas gereken bir hukukular grubuna hazrlatlarak verilen ve kardklar diplomat iade etmedikleri takdirde bunlar koruyan ve saklayan ve tahrik edenlerin tutuklanmalar hakkndaki cevap zerine bir ksm valiler, anaristlere hkmet tarafndan verilen srenin sonunu dahi beklemeden, hemen ertesi gn, kitle halinde tutuklamalara girimi ve olayla hi ilgisi olmayan yzlerce vatanda tutuklamlard. 17 Mays 1971 gnnden sonra olup bitenleri bilmeyenler : Hkmet sadece Konsolosu karanlarla ilgileri olanlar, bunlar kkrtanlar gzaltna almak istemi, ancak baz yetkililer bu emri yanl anlayarak birok kiiyi evlerinden toplamlar herhalde... diye dneceklerdir. Gerek bu muydu acaba? Nihat Erim dneminin Babakan dar ve Siyas iler Yardmcs Sadi Koa Bey'in 17 Mays 1971 gecesi saat 22.45 haber blteninde okuduu bildiriye de gz atalm. Burada da denilmi ki...

 Karlan Bakonsolos bu bildirinin yaynlanmasn takip eden en ksa sre iinde derhal serbest braklmad takdirde ve sz geen gizli rgtle uzak yakn ilikisi bulunanlar ve Masum genlerimizi kkrtc yaym ve szleriyle kanunsuz hareketlere tevik eden ve Kim313 tikleri gvenlik kuvvetlerince teden beri bilinen kimseler Skynetim Blgeleri dnda bulunsalar dahi Skynetim Kanunu gereince derhal gzaltna alnarak en yakn Skynetim Komutanlna teslim edileceklerdir... Bu bildiriyi yok sayyor Koa... nl bildirinin u blmne baknz: Hkmet, Konsolosu karan gizli rgtle uzak yakn ilikisi olanlarn yakalanmasn istedikten sonra, ayrca bir de: Masum genleri sz ve yazlar ile kkrtanlar... diye bir ifade kullanmaktadr. te idare mirlerinin bundan anladklar: Ne kadar solcu filediyseniz, hepsini ieri aln... olabilirdi ancak. Valiler de hkmetin bu emrini iki etmediler ve bu kez devlet Rehine almaya balad. Aydnlar, kitaplaryla birlikte cezaevlerine kapatld. Bildirinin sonunda stelik: Bu bildiri btn Skynetim Komutanlklaryla Skynetim Blgesi dndaki idare mirlerine ve emniyet makamlarna kesin emir niteliindedir... denmekteydi. Grlyor ki hkmet, aka: Btn solcular ieri aln. Bu kesin emirdir... demitir. Yoksa Sadi Koa Bey'in : Masum genler... dedii Konsolosu karan Mahir Cayan ve arkadalar deildi. Sanki btn bunlar unutulmu gibi Koa: Hkmet, tutuklamalarn sratli kitle halinde yurdun drt kesinde birdenbire ve ayn metotla yaplm oluundan dolay, bunun planl bir eylemin sonucu olabileceini dnm ve sratle durumu inceletmitir... demektedir imdi. Sadi Koa'a gre, btn bu ilerin ba sorumlusu MT Mstear Fuat Dou'dur. Eski bakan, MT eski Mstearn yle tanmlyor: Ankara'da yetkisiz bir makamn yetkisiz, basiretsiz, fakat cretkr ba, aksine kesin emir alm olmasna ramen, keyf alkanlklara dayanan bir tutumla valilere talimat vermi ve Trkiyede bir aydn avna giriilmiti... 314 Bu szlerin sahibi sanki 17 Mays gecesi : Masum genlerimizi kkrtc yayn ve szlerle kanunsuz hareketlere tevik edenler... diye basbas barp devletin gvenlik kuvvetlerine yeil k yakan sorumlu bakan deildir. Sanki 12 Mart sandr beyefendi. Sadi Koa devam ediyor: Bu bir oldu bitti idi. Ve akllarnca yle olacakt. Ama hkmet bir taraftan tutuklananlar serbest brak: trrken, dier taraftan da, bu sua itirak edenlerin tmn, hkmetin istifasn terazinin gzne koymak suretiyle derece derece cezalandrmt. Tabi en ar ceza da bu ite yetki snrn pervaszca aan Ankara'daki mstear ile kr krne byle bir kanunsuz istee boyun eerek, kanun d tutuklamalar yapan valilere verilmiti... Bu satrlar da okuyanlar: Kimbilir Erim Hkmeti MT Mstearn en ar ekilde cezalandrmtr... diyeceklerdir. Sadi Koa Beyin en ar cezas nedir bilir misiniz? Lizbon'a Bykelilik! MT Mstearn Bykeli yaparak cezalandrm Sadi Bey. Byle ceza dostlar bana! Bugn de Sadi Koa Bey'i yeniden tandk. Gryorsunuz, kendi sesleriyle okuduklar bildirilerin unutulduunu sanarak, gerekleri diledikleri gibi yanstyorlar. n-mrdeks gnlerde, 12 Martn btn sorumlular birer ikier byle aklamalar yaparak kendilerini temize kartmaya alacaklar. Bir mahkeme nne karlsalar-, kimbilir birbirlerini nasl sulayacaklar? 12 Martn ayb susmalarna yetmiyor galiba... (Yeniortam - 6 Kasm ]974) BASININ NAMUSU Solda ve Sada Vuruanlar, Metin Toker'in, Milliyet Gazetesi'nde yaynlanp, Ankara Televizyonu ve Trkiye Radyolarnda seslendirdii incelemenin addr. Toker, im-

315 di bu incelemesini kitap olarak da yaynlamtr. Gelin, hep birlikte kitabn 59 uncu sayfasn okuyalm : ...Trkiye'nin bamsz olmad, Trkiye'nin i ve d" smrclerce smrld, Trkiye'nin ikinci bir Kurtulu Sava'no muhta bulunduu savaa sava gerektiine gre, bunlarn sivil asker kesitinden kaca ite byle, aldatmaca eklinde beyinlere sokulmutur... Trkiye'nin Dzeni, Doan Avcolu'nun sat rekoru kran kitabnn addr. Metin Toker'in kar kt btn grler, bu kitabn dayand temel inanlardr. Avcolu'nun bu kitab zerine eitli eletiri yazlar yaynlanm, Toker de bu yazlara u cmlelerle katlmt: ...Ben Doan Avcolu'nun metin sayfalar 528'ya kadar uzanan Trkiye'nin Dzeni kitabnn 507'nci sayfasnn dibine kadar imzam atarm... (Milliyet Gazetesi. 1 Kasm 1969). Metin Toker, ayn yazsnda, Trkiye'nin kurtuluunun btn iktisad iyzn anlatt bu devre, yani Atatrk dnemine dnlmesini isteyen Avcolu'nu, yani O nefis incelemenin yazann eletirmektedir. Metin Toker'in 1969 ylnn Kasm aynn birinci gnndeki dnceleri bunlardr. O gnlerde, Trkiye'nin Dzeni, kitabnn yazar Aldatmacalar beyinlere sokan bir yazar deil, Metin Toker'in dncelerinin byk blmne katld Nefis inceleme yazarndr. Henz ne Kripto, ne de Politikann akl evvel amatrdr. Btn bunlar yadrgamyoruz. Buras Trkiye! Daha dn, altna imzam atarm dediiniz dnceleri, iki yr sonra en ar ve yakksz szlerle sular, gizli rgtlerin raporlarna, birer inceleme yazsym gibi imza da atabilirdiniz. nemli olan, kendilerini savunma olanandan yoksun olan insanlar sulamak ve bu insanlarn dncelerini montaj yolu ile kullanmak ve bu iten de bir ihbarc ehveti ile zevk almaktr. Bay Metin Toker'in ok bal olduu bat lkelerinde bir kiiye mahkm oluncaya kadar masum gz ile bakarlar. Yirmi yldr dedikodu yazarlndan bir trl kurtulamamann hrnl iinde, eski arkadalarn karalamak, onlar komnistlikle sula316 mak, hi kimseye eref vermez. Metin Toker ayrcalkl bir prens gibi, elleri kollar bal insanlara tokat atmann rahatl iinde, yaz yazmakta ve radyolarda konuabilmektedir. Ne byk yazarlk ve ne byk erkekliktir bu? 27 Mays Devriminin getirdii zgrlk ortamnda, Trkiye'nin btn sorunlar tartld. Toplumun sosyal kkenleri, ekonomik sorunlar, siyasal bilimin szgecinden geirildi. Tam on yl, Trk dnce hayat, aydnnn aln teri ile suland. Bilimin ykseldike, karanln gc krld. Ulusal sorunlarmz, renildi, aratrld ve tartld. Bu geliim, toplumun btn kesimlerini etkiledi. Artk, eski yazarlar, okunmamaya balad. nk toplum yeni bir cray iindeydi. Gen kuaklar, okumak, renmek ve tartmak istiyorlard. Dedikodu yazarl ifls etmiti. Metin Toker, bu ortamda, eridiini ve silindiini gryordu: Aranan, okunan ve sevilen bir yazar deildi. Yurt sorunlarn, bilimin altnda incelemeye, ne kltr, ne bilgisi, ne de kiilii elveriliydi. Onun iin tek yol, kaynbabasnn hatralarn yaynlamak ve kendisinden baka btn yazarlar sulamakt. te bugn, Metin Toker'in kaleminden, sadece siyasal dedikodular deil, kompleksler iinde rpnan bir yazar eskisinin bilin altn da okuyoruz... (Yeniortam - 9-10 Austos 1971) aftalk Dergi NLEYEN NAMELER... ...142 nci madde slah edilmelidir. Propaganda nedir, nasl tesbit edilir? Memleketimizde komnist olmak su deildir, bunun propagandasn yapmak sutur. Bugn pek ok masum vatanda, propagandann ne olduunu tefrikten aciz, polis zabtlar ile, hatta ilkokulu bile bitirmemi jandarma raporlar ile isnatlar altnda kalmaktadr. stelik bu sadece 142 nci maddeden dolay deil, daha baka maddelerden dolay da byledir. 141 inci madde. Anayasay teminat altna alan bir madde olarak, ol317 duu gibi muhafaza edilmeli, 142 nci madde deimelidir... Bu dnceler 1964 ylnn 6 Aralk gn Ankara Hukuk Fakltesi konferans salonunda, Do. Uur Alacakap-tan'n ynettii, TP Genel Bakan Mehmet Ali

Aybar, YTP Milletvekili Burhan Apaydn, eski Adalet Bakanlarndan Sahir Kurutluolu, SBF retim yesi Muammer Ak-soy. Sosyalist Kltr Dernei Ynetim Kurulu yesi Cemal Reit Eybolu'nun katldklar Trk Ceza Yasasnn 141-142 nci maddeleri konulu ak oturumda bir AP'li milletvekili tarafndan syleniyordu. Kimdi bu AP'li milletvekili? Hemen yantn verelim: Bugnk AP'de grup bakan vekillii yupmakta olan Cihat Bilgehan. Bilgehan bugn sabkal muhalefetsin nemli adamlarndan biri. Parlamento krssden sk sk sesini duyuyoruz. nmzdeki gnlerde af konusu dolaysyla da, bir zamanlar deitirilmesini istedii pek ok masum vatandaa haksz olarak uygulandn belirttii 142 nci maddeden mahkm olanlarn affedilmemeleri iin elinden geleni yapacak. nsanlarn dnceleri zaman getike geliir. Bilgehan'nkiler ise zaman getike gerilemektedir. On yl nce zgrlk adna savunduu dncesini bugn demokrasi adna reddetmektedir, bu demirba AP'li politikacmz. Bu 141-142 nci madde yllarca egemen evreleri ok tedirgin etmi. Bu maddelerin deitirilmesini ya da uygulanmalarna aklk getirilmesini isteyen btn zgrlk dzen yanllar komnist saylmtr. Devletimizin gizli rgtleri de bu maddeyle ilgilenenleri bir eit gz altnda tutmulardr yllardr. stanbul 1 inci Asliye Ceza Mahkemesinin 963/929 sayl dosyasna Mill Emniyet Bakan Tug. Fuat Dou tarafndan yazlan yazda 141 ve 142 nci maddenin deitirilmesini isteyenler maksat ve niyetleri malm ideoloji mensuplar olarak sunulmutur. TC. Mah. K. Srv. Sf. ube. 1. md. say 165666 sayl ve 11 ubat 1963 tarihli yazda Fuat Dou diyor ki: TCK'nun 141 ve 142 nci maddeleri anarizme ve komnizme kar memleket bnyesini korumaya matuf hu318 susat ihtiva eden hkmlerdir. Son zamanlarda maksat ve niyetleri malm ideoloji mensuplar tarafndar, 141 ve 142 nci maddelerin fikir hrriyetine ve Anayasaya aykr olduu iddiasiyle bir kampanya alm bulunmas... 141 ve 142 nci maddelerin anti-demokratik olduunu ve kaldrlmasnn icabettii efkr- mumiyeye aksettirmek iin ba vurulmu maksatl toplant... Fuat Dou devam ediyor ve 141-142 nci maddelerin kaldrlmas ya da deitriUnesi iin stanbul'da dzenlenmi toplantya katlar, bir retmenin cezalandrlmasn istiyor. Cihat Bilgehan da 141 ve 142 nci maddeleri tartma konusu yapan bir akoturumda, 142 nci maddenin adaletsiz uygulamasndan sz ettii ve aka 142 nci maddenin deitirilmesini istedii iin, devletin gizli rgt ba tarafndan tanmlanan maksat ve niyeti malm ideoloji mensubu saylabilir mi hi? imdi Bilgehan 142 nci maddeden mahkm olanlarn affna kar kyor. Serinkanl dnelim: Burada iki olaslk var: Ya Cihat Bilgehan on yl nce 142 nci maddenin deitirilmesini isterken samimiydi ya da imdi 142 nci maddeden mahkm olanlarn affna kar karken gerek duygularn dile getirmektedir. Birlikte dnelim: Ya bu maddeler sac politikaclarn deitirilmesini isteyecekleri kadar anti-demokratiktir, ya da bu maddelerin kaldrlmasn isteyenlerin hepsi komnisttir. Bilgehan'n bu konumas Fuat Dou'nun ilgili yazs ile karlatrlra, yine iki soru geliyor akla ister istemez. Bilgehan ya maksat ve niyeti malm bir komnisttir ya da AP tzk programna inanm bir siyaseti. Yok eer, hem 142 nci maddelerin kaldrlmasn istiyor, hem de bu maddeden mahkm olanlarn cezaevlerinde kalmas iin elinden geleni yapyorsa, ne on yl nce 142 nci madde deisin derken samimiydi, ne de bugn 142 nci maddeden mahkm olanlar affedilmesin derken samimidir. Bu sorular yantlanrsa ortada bir tek sorun kalyor. Bilgehan diyebilir ki ben o zaman byle dnyordum 319 imdi de byle, ne var bunda. O zaman da biz soracaz : __ 1964 ylnda pek ok masum vatandan, 142 nci maddeden mahkm edildiinden sz ediyordunuz. Kimdir bu masum vatandalar. 142 nci madde hi deimez fakat siyasetiler hep deiir mi diyeceksiniz yoksa... (Yeniortam - 26 Mart 1974)

VASSIADA'DAN GELYORMU... 27 Mays 1960 Devrimi'nden sonra Yassada'da yarglanan Demokrat Partililer hakknda, bir gazetecinin ka-leme ald, Yassada'dan Geliyoruz adl kitaptan bir sayfa evirelim. Bir gazeteci Demokrat Partililer hakkmda unlar yazyor: Gzel Marmara'mz ssleyen 77 muhtelif adalardan birine yakn iki tanesi var ki. halk dilinde bunlara hayrsz denir. Aslnda ise birinin ad Sivri, dierinin ise Yasssdr. Vaktiyle bunlardan hi istifade edilmez, sadece birehir iinden toplanan babo kpekler srlerek lme terk olunurlard. Gemite baz hkmdarlarn hapsolunduu ve ou kitaplara konu tekil eden bu yerlerden son yllarda faydalanlmaya balanm, mkemmel tesislerle asker blge haline getirilen bu adalardan birine, yine asker bir okul yaplarak, irin Marmara'mzn koynunda mavi sularn serinliine kar tunlaan gsleriyle Barbaros'larn, Turgut Reis'lerin torunlar olduklarn her hl ve tavrlariyle haykran Trk bahriyelilerinin ders ve talim grmeleri salanmtr. Yassada hakkndaki bu tarihsel bilgiyi verdikten sonra gazeteci siyasal yorumunu da yapyor. Dikkatle okuyunuz ltfen : Fakat o zavall Yassada, o bedbaht Yassada. kimbiiir tarihin hangi devrinde, hangi byk gnah iledi ki u anda 30 milyonun lanetini zerinde tayan 531 kiinin ayak temaslarn hissetmenin zdrab ile yanp kav320 rulmakta ve stanbul'un babo kpeklerinden sonra, Trkiye'nin de ba gibi beyni de bo kpeklerini tamann acs ile sanclanp kvranmaktadr. Bu 531 kiinin neden Yassya almp da Sivrinin en sivri yerlerine otur-tulmad hususu bertaraf, biz ahsen hayrsz adalardan biri olan Yassnn en byk hayrlarndan birini ilediine inanyor ve memleketimizi saran korkun mikrop topluluunun kk bir toprak parasnda tecrit ettii iin nnde hrmetle eiliyoruz. Bu gazeteci, Cell Bayar iin de u satrlar yazm, okuyunuz: Tekmil matbuat ve ilgilileri atlatarak herkesten nce Yassada'ya gittik ve gnlerce 531 sabkn aralarnda dolaarak, gnlk yaaylarna, konumalarna, yemelerine ve imelerine dair dnya kadar dokman toplayp bu kitap meydana getirmek imknn bulduk. Yassada'ya nasl m gittik? Vapurla? Hayr, motorla? Hayr, helikopterle .. Ne mnasebet... ya ne ile? Gayet basit. Ne yaptk bMiyor musunuz? Hocalktan kama, komitaclktan bozma, ilkokuldan atlma, adyla sanyla hametli kpek hrsz Cell Bayar'n gnahlarn kpr yaptk. nce mesafe uzun olduu iin Yassada'ya kadar bu gnahlarn kfi gelemeyeceini zannederek Refik Koraltan'nkinden de bir miktar yanmza almay ihmal etmedik. Fakat tamamen yanldmz, ancak Yassada'ya vardmzda emekli at, devletli it hrsz Cell Bayar'dan artan bir yn malzemeden anlayabildik. Alkallar Cell Bayar'n gnahlar ile deil Yassada'ya, Okyanusa dahi kpr kurulabileceini bize neden sonra syledi... Evet, byle balayp byle srp gidiyor kitap. Kim yazm acaba bu kitab aklayalm : Tercman Gazetesi Genel Yayn Mdr Saadettin ulcu. Yani? Vanisi u: Bugn Cell Bayar'n liderliinde oluturmak istenen Mill Cephenin, gayr resm yayn organnn genel ynetmeni, 14 yl nce ayn insanlar iin korkun mikrop topluluu, ba gibi beyni de bo kpek321 F.: 21 ler demekte ve Cell Bayar iin de, Kpek hrsz, it hrsz diye yazmaktadr. Btn bunlar ayp ve irkindir. Kitap 96 sayfa. 1960 ylnda Dizergonca Matbaas'n-da baslm. Yazarnn adresi de yazlm: Saadettin ulcu, Caalolu, Gazi Sinan Paa Sokak No. 10 Gediz Han kat 4 No: 1 - istanbul ve 250 kurua satlm kitap. Bu belgeyle Trkiye'de sa basnn btn samimiyeti kantlanm oluyor. Sermayeci aznln szcleri, dn en ar szcklerle suladklar insanlar bugn alklayabiliyor. Meslek onuru mudur bu? Basn Ahlk Yasasnn bir gerei midir? Bilemiyoruz. Bilebildiimiz sadece udur:

Biz devrimciler, ne dn kpek dediklerimizin peinden koar, ne de bizlere bir zamanlar, mikrop topluluu ad takanlarn avukatlna tenezzl ederiz. Bir yanda Mill Cephe ad altnda sermaye snfnn Vatan Cephesini kurmaya alanlar, te yandan dn svdkleri adamlar bugn batac yapan gazeteciler... Bu belgeyi, Bayar'n liderliinde kurulmas istenen Mill Cephenin kurucularna ve savunucularna ibretle sunuyoruz. (Yeniortam - 30 Mays 1971) TARAFSIZLIK ADINA... Basn zgrlnn nemi bask dnemlerinde ok daha iyi anlalyor. Diktatrlerin devlet koltuklarna bada kurduklar gnlerde zgrlkten yana olan kalemler silh zoruyla birer birer krlmak isteniyor: Direnen direniyor. Direnmeyen de ya susuyor ya da kalemini diktatrden ve baskdan yana kullanyor. Bunlar bir bir yaadk... 12 Mart faizmi gelir gelmez, yazar etin Altan ve lhan Seluk'u tutuklayverdi. Bir sre sonra Cumhuriyet ve Devrim gazeteleri ve Ortam Dergisi kapatld. Ayn gnlerde Cumhuriyet gazetesinde bir i darbe dzenlenerek Nadir Nadi ve arkadalar gazete ynetiminden uzak322 latrld. Doan Avcolu, Ihami Soysal, Muammer Ak-soy, Mmtaz Soysal, Bahri Savc da hemen gzaltna alnd. O nl Balyoz Harekt gecesinde, lhami Soysal, Mmtaz Soysal, Bahri Savc, Cahit Tala, Halit elenk, Niyazi Arnasl, Ulu Grkan'la birlikte ayn kouta bulutuk. 12 Mart faizmine kar kabilecek ne kadar hukuku ve yazar varsa hep birlikte gzaltna alnmt. Tark Zafer Tunaya, smet Sungurbey, Uur Alacakaptan da birer ikier koulara getiriliyordu. O gnlerde Kemal Bisalman tarafndan karlan Ortam Dergisinin yks ok ilginti. Dergi yayn hayatna baladnda Bayazar Mmtaz Soysal'd. Soysal bir sre sonra gzaltna alnd. Derginin yazarlarndan lhami Soysal da ayn gnlerde tutukland. Bayazarlk grevini bu kez Profer Muammer Aksoy zerine ald. Aksoy da bir sre sonra, sahte bir ihbar mektubuna dayanlarak tutukland. Derginin yazarlarndan Ali Sirmen de tutuklannca, Sirmen'den boalan yere ben yazmaya baladm. O gnlerde gzaltndan yeni kmtm. Dergi, Skynetim Mahkemelerindeki yarglamalar yaynlyor ve devrin yneticilerini eletiriyordu. Dergi bir kez daha kapatld. Bu kez Yeniortam adyla yayn hayatn srdrmeye balad. Fakat Skynetimden gelen basklara gs germek olanakszd. Sonunda dergiyi basacak matbaa bile bulamad Bisalman! Devrin Skynetim Adl Maviri Albay Turgut Akan Yeniortam ile uramay bagrevleri arasna almt. Yeniortam bu koullarda kendi kendini kapatmak zorunda kald. Ben de bir sre sonra yeniden tutuklandm. Btn yazar-izer takmnn gzaltna alnd ve tutukland gnlerde Abdi peki'nin ynettii Milliyet Ga-zetesi'nde Metin Toker Sada ve Solda Vuruanlar adl yaz dizisiyle, 12 Mart yneticilerine ideolojik ve siyasal dayanak salamaya alyordu. Metin Toker'in eletirdii ve saldrd yazarlarn ou cezaevlerindeydi o gnlerde. Toker de bunu frsat bilip, Milliyet'teki ke-: sinden, eli kolu bal insanlara tokat atmann zevkini karyordu. Sonra, ayn Metin Toker. Milliyet'te yaynlad '323 bu yaz dizisini, silhlarn glgesinde televizyon ekranndan seslendirme olanan da buldu. 12 Mart faizminin hkm srd gnlerde, Milliyet Gazetesi Doent Dr. etin zek'in Pimanlk Notlarn da yaynlamaya balad. Direnen Faizm diye kitap yazp, aylk hapis hayatna direnemeyen ve bir zamanlar Marksizmin ve Leninizmin mangallarnda kl brakmayan etin zek. Ben yaptm siz yapmayn... diyerek komutanlar nnde diz kt. Bunun iin de Milliyet Gazetesi'ni seti nedense. Devam ediyoruz... Emekli Korgeneral Cemal Madanolu. baz kurmay albaylar ve Doan Avcolu, lhami Soysal, lhan Seluk, Ali Sirmen gibi yazarlarla birlikte tutukland. Asker savc, Madanolu ve arkadalarn sulayarak her birinin yllarca hapsini isteyen bir iddianame hazrlad. Abdi pek-i'nin ynettii Milliyet Gazetesi, bu iddianameyi bir fotoroman kurgusu iinde gnlerce yaynlad.

Aradan aylar geti. Emekli General Madanolu^'yla birlikte, .Doan Avcolu, lhami Soysal, lhan Seluk, Ali Sirmen hep birlikte beraat ettiler. Mahkeme beraat kararnda : Sanklarn su ilemediklerine tam bir vicdan kanaat getirilmitir... dedi. Gerekeli karar da geen haftalarda akland. Mahkemelerde bile, iddia-savunma eitliine uyulmas usul hukukunun temel kurallarndandr. Fakat Abdi peki ynetimindeki Milliyet, iddianamelerdeki gerek d sulamalar yaynlamay gazetecilik saymakta, ancak ayn sanklar beraat edince bu beraat kararn grmemez-likten gelmektedir! Eer tarafsz gazetecilik yaplyor-' sa, buyurun, beraat kararn da ayn biimde ve ayn zen gstererek yaynlayn. Merak ediyorum: Acaba Sayn Abdi peki, Uluslararas Basn Enstits toplantlarna gittiinde : Bizim basn ahlkmz budur. Arkadalarm cezaevindeyken onlarn aleyhindeki her trl yayn yapar, be324 raat ederlerse hi sesimi karmam. Basn zgrl bu demektir... demeyecektir herhalde. Skynetimin zulm emberlerinden gemi Mmtaz Soysal'a Milliyet Gazetesi'nde ke vermekle gnahlarn unutulduu mu sanlmaktadr? (Yeniortam - 24 Ocak 1975) 325 DOSTLAR... DOSTLAR... Dostluk, bir scack merhaba, bir iten gemi ol-: dilei ezae'ne yollanan bir sevgili mektubu ve olunun bih:;!f iieki kelepeye bakan bir annenin yal gzleridir. Scack, iten bir duygudur dostluk. Dostlar vardr. Size bir kck merhabay ok grmlerdir. Korkmulardr. Korkutulmulardr. Duygularnn karsna, korkularn duvarlar, yasaklarn tel rgleri ekilmitir. Dostlar vardr: Duygu pnarlarn elle gibi boaltmlardr yreinize. Adlarn duymam, yzlerini de gr-memisinizdir nceden : Merhaba abi, gemi olsun abi... demilerdir sizi grnce... Vatan greviniz bir ceza olarak uygulanmtr size. Bir er elbisesi ile katlmsnzdr halk ocuklarnn arasna. Elinizi hi bir ie srdrmek istememilerdir. Yatamz: yaptrmamlardr. er beer koup, arafnz, yorgannz dzeltmilerdir. Biz, biz biliyoruz. Neyi?.. Hereyi... biz sizleri biliyoruz abi... demilerdir. Anadolu'nun mert yiit insanlardr .bunlar. Bir fabrika iisi, aa tarlasnda rgattrlar. Evet hereyi, ama hereyi topraktan renmilerdir. Bayburtlu Zihni gibi alamay, /.Hoca Nasreddin gibi glmeyi renmilerdir, kendiliklerinden. Saygyla glenen scack bir iten duygudur dostluk. 326 Dostlar vardr: Gzel gnlerde arkadatrlar. Birlikte sevinmi, birlikte elenmisinizdir. ki kadehleri kaldr-msnzdr, en kahkahalarla zgrlnze cezaevi kilitleri taklnca unutmulardr sizi. Unutmak istemilerdir hep. Adnz geince hemen konuyu deitirmilerdir: O da biraz ar... Konuyu bir gn yine karlatnzda : Ne kadar zldm bilemezsin. Hep aklm sendeydi... demilerdir. Tam mektup yazyordum ki tahliye oldun. Bize de bekleriz. gibi sahte glcklerle teselli ettiklerini sanmlardr sizi. Arkalarndan bakakalmsmzdr, zlere' bakmsnzdr. Dostlar vardr: Avukatnzdr. Dostlar vardr: ren-cinizdir. Dostlar vardr: Okuyucunuzdur. Dostlar vardr: Aabeyiniz, ablanzdr. Dostlar vardr: Oku! arkadanzda. Scack ve iten bir duygudur dostluk. Alnp satlmayan...

Sevgililer vardr: Umutlarn yitirmemilerdir hi. Hep kacanz gnleri beklemilerdir. Mektuplar yazmlardr durmadan. Scack duyguiarla, taptaze umutlarla, yepyeni zlemlerle doldurmulardr mektuplarn : Bekliyorum... kacaksn... avukatla grtm... ki aya kalmaz kar diyor... beni hi merak etme... Mektuplar gelmitir ard arda. zlemler, sevgiler birikmitir satrlar dolusu : kacaksn... bekleyeceim... kacaksn... kacaksn... Aclardan szlm scack ve iten bir duygudur dostluk. Bir sevgidir. Bir tutkudur. Bir zlemdir hi eskimeyen. Anneler vardr: Bir gece evi baslp, silhl adamlarla gtrlmtr olu. Sonra, be yl, on yl, yirmi yl hapsi istenmitir ocuunun. i ezilmitir. Anlamamtr bir trl. Sonra bir cezaevi hcresinde grtrmlerdir oluyla be on dakika : Olum saln nasl? Yemek getirmek de ya327 sak. Sevdiin kftelerden yapmtm. Bir de irmik helvas. Saol. Bireyler yiyoruz ite, merak etme sen. ok korktum. Dn radyoda yirmi yl hapsin istendi. Ajansta sylyordu. Geer bunlar anne. karz bir gn buradan da, yurtsever olmak su deil. Namuslu insan olmaya altk, suumuz bu imdilik. Sevecenliklerle sarlm bir scack, bir iten duygudur dostluk. Ve... Scack bir merhaba, bir iten gemi olsun dile i, cezaevine yollanan bir sevgili mektubu ve olunun bi leklerindeki kelepeye bakan bir annenin yal gzleridir dostluk... (Ycniortam - 15 Mays 1974) H... Baz gnler birdenbire ac; kaplar iinizi. Yznz glmez hi : Bir ey mi oldu? diye sorarlar evrenizden. Hi... dersiniz. Canm sklyor nedense... Gerekten de bilmezsiniz nedenini. Kukularn girdab dner iinizde. Hznlerin en alaturkas alar kapnz. Gemite bir kck olaya taklr aklnz. Bir eksikliin aresizliini duyarsnz iinizde, Ne kadar korktum gelmeyeceksin diye? Neden gelmeyeyim? Ne bileyim ben, korktum ite... Gemi gnlerin kk mutluluklarna kayar gider dnceleriniz. Arkada slklarnn uultularr... okul kaplarnda bekleyiler... gizli bulumalar... ve bir papatya falnn umutlar: Seviyor... sevmiyor... seviyor... sevmiyor. Neden ge kaldn bu kadar? Koarak geldim. Bak hl nefes nefeseyim... 328 Gelmeyeceksin sandm da. Bir atl karncadr gemi gnler. Gelir geer gzlerinizden. Bir kck ocuksunuz. Babanzn elinden tutmu Meclis Parkna gitmisinizdir. Yolda marlarla yryen askerleri grmsnzdr. Siz de kck ayaklarnzla rap rap yrmsnzdr uzak kaldrmlardan: Byynce ben de subay olacam... dersiniz babanza : By de yle... Hi nedeni yokken hzn kaplar iinizi. Kolunuzu kanadnz krmlardr sanki. Ne bir ark str iinizi, ne de bir kadeh iki. Anlarmzn dnme dolab dner hep: Eylemine uyan... yasann... maddesinin... fkrasna... gre... mahkmiyetine... tutuklulukta geen srenin mahsubuna... linde emniyet gzetimi altnda tutulmasna... temyiz yolu ak olmak zere.. Ve okuduunuz hukuk, rendiiniz hukuk, rettiiniz hukuk gelir aklnza. Birka hukuk bilgininin yosun-lam dnceleri: Duult der ki... Jaze der ki... Laski diyor ki.. Sonra siyah ciltli bir kitaptan byyp byyp gzlerinize arpan bir satr:

 nsan insann kurdudur... insan insann kurdudur... insan insann... insan insann... insan. Ve sonra, hi aklnzda yokken bir alaturka hzn saplanr yreinize : nsan unutulur sanr, unutulmaz unutulmaz... evrenizden sorarlar: Bir eye mi cann sklyor? Hi... dersiniz sessizce. Ne olacak ki? Bir cezaevi arabasnda bileklerinizde kelepe, en yakn arkadanzla karlarsnz. Unutursunuz birdenbire aclarnz: Merhaba... Yasak hemerim... konumak yok. Bakakalrsnz arkadanzn kelepelerine. Salar kesik bana. Hafife uzam sakalna. Btn kelepeleri kr329 mak istersiniz, kramazsnz. Btn yasaklar kaldrmak istersiniz, kaldramazsnz. Sosyal bir snfn dier sosyal snflar zerinde tahakkmne... tahakkmne... tahakkmne... Sonra da titrek sesle: ok mu zdm seni? Bilmezdim bu kadar krlacan... dersiniz sevgilinize. Yine papatya fallar alr kapanr nnzde : Seviyor... sevmiyor... seviyor... sevmiyor. Cmleleri karr birbirine: Neyin tahakkm, neyin sevgisi? Baz gnler bilmedik aclarla sarslrsnz. Hzn kaplar iinizi: Bir ey mi oldu? derler yannzdakiler. Hi... dersiniz. . Hi... hi... hi... canm sklyor sadece... (Yeniortam - 19 Haziran 1974) MAMAK CEZAEV... Mamak Cezaevi, Ankara'da Hseyingazi eteklerine kurulmu on-onbe yl nce. Gerek ad 23. Tmen Ceza ve Tutukevi. Cezaevi tek kat zerine yaplm. Dardan grn ok sevimli. Cezaevinin nnde ikiye ayrlm bir bahe bulunuyor. Bahenin iinde voleybol sahas, bir kk havuz, bir de ardak var. ardan yannda bir de gvercin kulbesi. Siyasal tutuklularla beyaz gvercinler, ayn bahede birbirlerine bakyor. El rpnca gvercinler kayor. Bazen de takla atyorlar kanat rparak. Cezaevi dokuz tutuklu kouundan oluuyor. Bu koulardan ikisi ikier kiilik hcreler iin ayrlm. Bunlar arka hcre ve n hcre olarak adlandrlyor. Bir kou baheye bakyor. Buna d-b deniliyor. Bu kouun nnde yeil mazlar ve bir de kk eftali aac var. koulardan drd bir karanlk koridora sralanm. Bunlarn pencereleri cezaevi avlusuna bakyor. Bu ko330 ulardan sadece bir tanesinde yznumara var. Yznu-maraya gidebilmek iin, bulunduun kouun kaps alr ve yeniden kilitlenir. Yznumaradan knca, kaplar yeniden alr ve yeniden kilitlenir. Gece yznumaraya gidecekseniz nce gardiyan uyandrmanz gerekir. Gardiyan uyanrsa gelip kapy aar. Uyanmazsa yznumaraya gidemezsiniz. teki iki kou, cezaevinin arka tarafndadr. Pencereler tavana yakndr. Rutubetlidir bu koular. stelik de havaszdr. Buralarda birka ay yatanlarn beti-benzi solar. Bu yzden d-b kouuna aktarlmay yar tahliye sayar tutuklular. Sevinirler d koua gelince. Bir de cezaevinin arka blmnde tecrit hcreleri var. Bunlardan biri iki, dieri drt kiilik. Bu hcrelere getirilenler sabah akam dvlr. Yznumaraya gitme hakk gnde kez olarak snrlanr. Erat mutfa bu hcrelerin bitiiindedir. Dayak yannda gnde n de kfr yersiniz burada. Gelen geen kfreder. Ananza, avradnza kfr edilir durmadan. Cezaevinin drt kesinde nbeti kuleleri bulunur. Bu kulelerin kk balkonlarnda birer stenli nbeti dolar. Kulelerin alt katnda da iri yar kurt kpekleri beslenir. Geceleri kesik kesik havlar bunlar. Ulurlar bir de... Baheye ktnzda, cezaevini eviren tanklar ve tutuklulara evrilmi toplar grrsnz. Asker aralar zerinde eii tetikte bekler nbetiler. Bir gn nbeti erin eli tetii fazlaca skm olacak ki, bahede dolarken top

atei ile karlatk. Allahtan kimseye rastlamad top mermileri. Kazay ucuz atlattk hep birlikte. Cezaevi iinde asker disiplin salanmtr. Karavanalar tutuklular tar. Koutan mutfaa gider ve karavanay tarsnz. Eer nbeti erin houna gitmemise-niz yolda svg yamuruna urarsnz, en hafifinden : Yr lan. nne baksana. Patlatrm ha... Ka kez, Prof. Mmtaz Soysal'la, Uur Alacakaptan'-la, Emin Galip Sandalc'yia, Muzaffer Erdost'la, Mker-rem Erdoan'la, Sedat zkol'la gidip gelmiizdir byle. Gnde drt kez yoklama vardr. Sabah, le, akam331 st ve gece yoklamalar. Nbeti Kurulu gelir. Gardiyan avu komutunu verir: Rahaaat... Hazroooool... Rahat... Hazroll... Sonra balar yoklama: Tutuklularn adlar birer birer okunur. Ve sesler yanklanr: Burda... Burda... Burda... Baz gnler kapya yeil renkli bir pikap gelir. inden bir iman tank yzba ile iki- iriyar sivil iner. Bir sre sonra gzne siyah bant balanm bir sank alnp gtrlr. Bir gn iki gn sonra da, gtrlen bu sank kle gibi atlr cezaevi ranzalarna. kence yaplmtr sana. Ve bu sanklar ikencecilere teslim etmitir cezaevi yneticileri. Radyolarda babakanlarn kence yoktur dedii gnlerdi bunlar. Ziyaret aramba gnleridir. Dar grme yerlerinde onar dakikadr hakknz. Annenizle, babanzla, kardeinizle, karnzla, sesinizi birbirinize duyurmak iin barrsnz. yiyim, merak etmeyin, ya siz? Bu grme yerlerinin batan ikisi avukatlarla grme iin ayrlmtr. Avukatlk Yasasna gre, avukatla sank grmesini kimse dinleyemez. Fakat Mamak Ceza-evi'nde, erinden binbasna kadar, ancak bir dinleyici kalabal ile grebilirsiniz avukatnzla. Grme bee-nilmezse hemen ihtar edilir: Byle konuma... Doru otur... Yeter... gibi uyarlarla karlarsnz. Avukatlar kaplarda bekletilir saatlerce. imdi bu cezaevinde alk grevi sryor. Tutuklular cezaevindeki grevlinin deitirilmesini istiyorlar zellikle. Bunlar: Binba Ayhan Kutlar, stemen Burhan Potuma ve Tabib Yzba Metin Denli'dir. stemen Potuma, Harp Okulunu 1965 ylnda bitirmi. Snf topu. Tutuklulara kfretmeye ve onlar dvmeye ok merakl. Cezaevi mdrnn rtbesi albay olmasna ramen, stemen cezaevinin alikran-bakese-nidir. Kendinden yksek rtbelilerin yannda, ellerini pantolonunun kemerine sokarak gezmeyi ok sever. Cezaevinde yakn arkada Metin Denli'dir, stemenin. 332 Tabip "Yzba Metin Denli, renciliinde milliyeti-toplumcu eylemlere katlm. Odasnda zarnan zaman Hitler'in Kavgam kitabn okur. Mahmuzlu izmesi, krbac ve beylik tabancas ile dolar ortalkta. Doktoru, uzaktan gren, mareal sanr. ylesine almldr. Binba Ayhan Kutluer, siyah gzlkleri ile koarak -gelir koulara. Her i ondan sorulur. Gerektii zaman geri plna ekilir, gerektiinde de her ie karr. Cezaevinin kurmay belki de bu binbadr. Siyah gzlklerinin arkasnda frl frl dnen gzleri nefret eder sank-iardan. imdi bu cezaevinde siyasal tutuklular cezaevi ynetimine kar alk grevi srdryorlar. Bundan sonra ne olacak' Frcvit ynetimi buna ne gibi bir zm bulacak? in edebiyatna girmeden zm yolunu nerelim: Ecevit, ya bu yneticilere iten el ektirir, ya da siyasal tutuklular sivil cezaevlerine gnderir. Hi duraksamadan, li zaman kaybetmeden bavurulabilecek zm yollar bunlardr. Yoksa, her gn bir baka olaya gebedir. Bu cezaevi yneticisi deitirilemiyorsa, CHP'nin dzeni nasl deitireceini sormak acaba birtakm insanlarn hakk deil mi? Yok eer, baz byklerimiz bu cezaevi yneticisinin kalmasn istiyorlarsa, bunlar aklansn, bizler de zgr bir lkenin yurttalar m, yoksa azlarna kilit vurulmu kapkullar m olduumuza karar verelim.

Mamak Cezaevi, 12 Mart yneticilerinden kurtarlmaldr artk. Ama ne zaman, ne zaman? (Yeniortam - 6 Haziran 1974) BUZLAR KIRILIRKEN... Souk bir k gn. Mamak Cezaevi'nin dar avlusunda drt adam ellerindeki kazma krekle buz kryor. Hafiften kar iseliyor. Duvarn tesinde, havada kk emberler izerek ya da savrularak kouan kar tanecikleri grlyor. Kazmalar iniyor buzlarn zerine. nat kas333 keti buzlar krlmak bilmiyor bir trl. Bataki nbetiler sabrsz. Havalandrma saati bitmeden krlacak buzlar. Emir byle. Bu drt adamdan ikisi adam ldrme suundan lm cezasna arptrlm. Hcrelerde bekler dururlar infaz. Cezaevi avlusunda buz kran drt kiiden ikisi ise siyasal tutuklu. Biri Ankara Hukuk Fakltesi asistanlarndan, dieri ise Hukuk Fakltesi eski Dekan Ceza Hukuku Profesr Uur Alacakaptan! Alacakaptan elindeki kazmay bir buz ynndan ekerken birdenbire fenalat. Yz asld. Elindeki kazmay yere brakt. Buz kran adam yanna kotular hemen. Profesrn v'^nden ter boanyordu. Alacakaptan disk kaymcbi. uenilen bet hastalna tutulmutu buz krarken. An hareket belinde nemli bir arza brakmt. Cezaevinin nl Doktoru Metin Denli izinliydi o sralar. Bir yedek astemen doktor gelerek muayene etti profesr. Diyazem verdi bel ars iin. Alacakaptan dorulamyor, yerinden kalkamyordu. Gnlerce bu acyla kald hcresinde. Avukatlar grmeye geldiinde yerinden kalkp gidemedi gr yerine kadar. Geceleri ardan uyu-yamad hi. Bir gn Tmen Komutan geldi denetlemeye. Ksa boylu, krmz yzl, yeil gzl bir tmgeneral. Aacakap-tan'm zdrab yznden okunuyordu. Sordu, Tmgeneral Apdullah Kulolu : Bu rahatszln daha nce var myd? Hayr, burada oldu. Peki, nasl oldu? Yaplmamas gereken an bir hareket yaptm. Ya... Alacakaptan'n rahatszl duyuldu darda. Dostlar Cumhurbakanna kadar ilettiler durumunu. Haftada birka gn fizik tedaviye gitti hastaneye sonralar. Eline kelepe taklarak gtrld, getirildi gnlerce. Bir gn de nl Doktor Metin Denli kzd Alacakaptan'a. Doktorun karsnda esas duru gstermemi erler gibi. Hastalandnda bir daha kmad cezaevi doktoruna. Hakkn334 daki karar Asker Yargtayca bozulup tahliyesine karar verildiinde bavulunu srkleyerek kard cezaevinden. Ar kaldrmas yasakt. Yardm etmedi hic bir grevli. Srd bavulu kapya kadar... Uur Alacakaptan Ankara Hukuk Fakltesinde benim hocamd. Ceza Hukukunu, Ceza Muhakemeleri Hukukunu o okuttu bize. Sonradan doktora kurslarnda da derslerini izledim hocamn. Doktora yeterlik snavnda da jri yesiydi Alacakaptan. 12 Mart sonrasnda, ayn cezaevinde, ayn tutukevinde kaldk birlikte. Yedi hafta ayn hcre kilidi dndrld zerimize. Ayn mahkemelerde, ayn savcnn nnde paylatk sank sandalyelerini. Anayasal dzene, dnce zgrlne, bilim saygsna Alacakaptan kadar dkn olann az grdm. Biroklar gibi korku karsnda el-pene divan durup sylediklerini ve yazdklarn unutmad. Kafasnda tad dnceleri ak yrekle sonuna kadar savundu. 12 Mart belki zgrln kstlad, saln zorlad. Kendisine, eine, ocuklarna, kardelerine g gnler yaatt. Fakat kiiliini ve onurunu zedelemedi. stelik, kamu oyu nnde onuruna ve kiiliine yeni deerler katt. Yenilemezli-in onurunu verdi kendisine. Marksist midir? Hayr. htillci midir? Hayr. Sosyal demokrasinin ilkelerine inanmt bikez. lkede, halka dayanan bar ve ilerici bir ynetimin savunuculanndand. lerici, namuslu bir aydnd sadece. Alacakaptan, 12 Mart'tan sonra, niversite zerkliinin ve dnce zgrlnn simgesi oldu. Cbbesini srtna geirip retim yesi meslektalarn savundu Skynetim Mahkemelerinde. Sadece onlar deil, susan, susturulan, azna kilit

vurulan niversitelerin namusunu savundu avukat olarak da. Sank sandalyelerinde de ba dimdik susuzluunu kantlamaya alt. Cezaevi hcrelerinden de ylmad. Tahliye olur olmaz, eline kalemi alp susan kamuoyunu uyandrmak isteyenlerin yannda yer ald hemen. Korkmad, ekinmedi. Alacakaptan'n cezaevi avlusunda buz kran kazma335 s, sadece kat buzlarn zerine deil, korkakln, dnekliin ve suskunluun zerine de inip kalkt. Trkiye'nin bu en gen dekanna kazma krekle buz krdrmak acaba hangi grevlinin baar siciline kaydoldu? Kim kutland bunun iin? Muhbir, karc, dnek retim yelerinin bastn-de tutulduu bir dnemde kuvvetli ve inandrc bir ynetimin, bilim saygs m kantlanyordu yoksa? Bilim adamn, bir esir kampndaym gibi altrmak 12 Mart rejimine ok mu onur katt dersiniz? (Vcniortam - 4 Nisan 1974) OCUKLAR N... Bugn 23 Nisan Egemenlik ve ocuk Bayram. Sizin bayramnz ocuklar. Gelecee umutla bakn. Elenin, gln, koun bugn. Sevimli lklarnzla komaca oynayn. p atlayn. Bundan sonra hep birlikte gzel gnler greceiz, umutlu gnler, tasasz, acsz gnler greceiz. Doar domaz bakmszlktan lmeyecek kardeleriniz. Sokaklarda parampara paavralar iinde dilenmeyecek, be on kuru iin avu amayacaksnz ocuklar. zerinizde bir yrtk gmlekle dondurucu buzlar zerinde dolamayacaksnz. Gzel ayakkablarnz, cici elbiseleriniz, scack evleriniz olacak ocuklar. Hasta olduunuz zaman size bakacak doktorlar bulunacak ocuklar. Babanzn doktora, ilca verecek paras olacak. Doktorsuzluktan, ilszlktan lmeyeceksiniz. Babanzn annenizin gzyalaryla ykanp, kzamktan bomacadan lmeyeceksiniz ocuklar. Hep birlikte gzel gnler greceiz. Umutlu gnler, tasasz gnler greceiz. Dokuz on yalarnda, fabrikalarda atlyelerde, yznz, eliniz ya pas iinde almayacak, ar ykler tamayacaksnz ocuklar. Siz de yatlarnz gibi okullar bitirecek, mhendis, avukat, doktor olacaksnz. Kk 336 yata alnmayacak emekleriniz. Aln terleriniz karlnda paralar girmeyecek zenginlerin ceplerine. Birlikte gzel gnler greceiz. ocuk bahelerinin nnde simit satmayacaksnz. Ayn yalardaki ocuklar, kaydrak oynarken, atl karncalara binerken, iinizi ekerek izlemeyeceksiniz onlar. Sizin de oynayacak baheniz olacak. Babanzla, annenizle buivardaki vitrinlerde oyuncaklara bakp, neden bu pahal oyuncaklar sizlere almadklar iin babanza, annenize kzmayacaksnz. Hepinizin gzel oyuncaklar olacak. Gzel gnler greceiz. Umutlu gnler, tasasz gnler greceiz birlikte. Byk kentlerin sokaklarnda babo dolamayacaksnz. Kirli tuzaklara, acmasz ellere dmeyeceksiniz. Yaadnz o gecekondu mahallesinde oturanlarla, hep birlikte gzel gnlerimiz olacak. Uzak emelerden su tamayacaksnz minicik ellerinizle. Ikl sokaklarnz, temiz ve irin evleriniz olacak. Evinizde sular akacak grl grl. Tertemiz nlkleriniz olacak, tertemiz ayakkablarnz. Ayakkabnz yrtk diye arkadalarnzdan utanmayacaksnz. Herkes gibi ders kitaplarnz olacak. Harlklarnz olacak. Teneffslerde renkli gazozlar ieceksiniz. Yoksullukla, acyla gemeyecek gnleriniz. Babanz, annenizi, amcanz, daynz, cezaevlerinin parmaklklar arasnda soluk yzleriyle grmeyeceksiniz. Yaknlarnz sizler iin gzya aktmayacak. Siz domadan babanz tutulamayacaklar. Babanza cezaevi hcrelerinde gemi olsun babacm demeyeceksiniz. Ne zaman eve geleceksin demeyeceksiniz. Btn babalarla, btn annelerle, amcalarla, daylarla, gzel gnler, mutlu gnler, tasasz gnler greceiz. Dncelerinizden dolay hapsolmayacaksnz. lkemizde kimlerin egemen olduunu dndnz iin sulanmayacaksnz. Be yl, on yl, yirmi yl cezaevlerinde kalmanza karar verilmeyecek. Bileklerinize kelepe taklmayacak. Hcreler kilitlenmeyecek stnzden. kence evlerinde acdan lklar atmayacaksnz. kencesiz,

337 F.: 22 hapissiz gzel gnler greceiz ocuklar, umutlu ve tasasz gnler greceiz. Sokaklarda, ellerimizde bahdr iekleri, mutluluk trkleri syleyeceiz Geirdiimiz kara gnleri bir kez daha yaamayacaz. Yoksulluklar geride brakacaz. Aclar, hapisleri unutacaz hep. Yarnlar dneceiz. Umutlu yarnlar Gzel gnler greceiz ocuklar. Ikl gnler greceiz. Mutlu gnler, tasasz gnler greceiz. Eabalarnzn, amcalarnzn, daylarnzn katlandklar aclar, sizlere zgr bir lke brakabilmek iindi. Gzel gnler yaayacaksnz ocuklar... (Yeniortam - 23 Haziran 1974) AFFETMEYEN VE AFFEDLMEYEN... Af tartmalar nmzdeki gnlerde de srp gidecek. Kimlerin, kimleri neden affetmediklerini anlatabilmek iin iki rnek vereceiz, bugn. Affetmeyen bir Adalet Partisi Milletvekili ile Affedilmeyen bir Trkiye i Partisi yneticisini birlikte tanyalm. Ylmaz Ergenekon, Adalet Partisi stanbul Milletvekili olarak affa kar kmtr. Kendisi Ankara Hukuk Fakltesi doentlerindendi. Ergenekon, Turgut zal'n Devlet Plnlama Tekilt Mstearl yapt gnlerde ayn kuruluta Tevik ve Uygulama Dairesi Bakanl yapm ve kredi datmlarnda nemli roller oynamt. Bu arada bir tek imza ile Coca-Cola'c, PE-RE-JA'c, Metal Kapak Kemal Has'a ngiltere'de Elvan gazozlar satabilmesi iin 726 bin dolarlk dviz salayarak bunun kr transferini de gvence altna aldrmtr. bununla da bitmemi, Ergenekon bir sre sonra hem Devlet Plnlama Tekilt, hem de Hukuk Fakltesindeki grevlerinden istifa ederek mal olanaklar salad Has Holding'de grev almtr. Ylmaz Ergenekon, Has Holding'de Coca-Cola'da, PE-RE-JA'da ve Metal Kapak'ta beer bin lira ay338 lkla drt grevi zerine almtr. Bu cretlere bir de be bin liralk ev creti de eklenmitir. Bylece Ergenekon resm grevi srasnda geni olanaklar salad hr te-ebbsten, kendi yararna kiisel ayrcalklar elde ederek menajerlik yapyordu. Bu arada, her nedense hr teebbsten de ayrlmak isteyen Ergenekon, retim yeliine dnmek iin ba-vurmusa da bu istek eski meslektalarnca reddedilmemitir. Bu kez Odalar Birlii Sekreterlii ile yetinen Ergenekon, Trk Sanayicileri ve adamlar Derneinin ats altnda nemli grevler de yklenmitir. 14 Ekim seimlerinde de Ergenekon'u Adalet Partisi Milletvekili olarak grdk. Dnce sularn affetmeyen milletvekillerinden biri budur ite. Gelelim affedilmeyen bir i Partisi yneticilerine : Dr. Adil zkol, Ankara Hukuk Fakltesi Asistanlarn-dand. Babas Kbrs bunalmnda Trk Devletinin onurunu koruyan Kbrs Bykelimiz Dr. Mazhar zkol'dur. Benim en yakn dostlarmdandr. Adil, evli, bir de ocuu var. Ad Zeynep. Adil zkol, sadece Hukuk Fakltesi Asistan olarak alt. Faklte dnda hibir grev almad. Eline geen maala ktkanaat geinmeye alt yllarca. Dncelerinden baka gvencesi, namusundan baka dayana yoktu. Sosyalizme' inanmt. Emeki snflarn demokratik yollarla iktidara gelmesini savundu hep. Fakltede ayn odada grev yaptk yllarca. Ayn krsnn asistanlarydk. Ayn ilkokulda, ayn ortaokulda, ayn lisede ve ayn fakltede okumutuk birlikte. Ve ayn krsde grev yapyor, ayn oday paylayorduk. Sonradan cezaevlerinde de bir sre koularda kaldk. Fransa'ya gidecekti. Gitmedi. Bakas kulland bursunu. Trkiye i Partisi'nde ynetici olduu iin oniki yl alt ay hkm giydi Skynetim Mahkemesinde. Eilmedi, ezilmedi. Sosyalizme olan inancn dipdiri ayakta tutmasn bildi. 339 Bileklerimizde kelepeyle Skynetim Mahkemesi nezaretinde karlatmda glerek : On yl sonra grrz... demiti.

Onurlu, neeli, hayat seven, pr! prl zeksyla imdi Nide Cezaevi'nde Adil. Kimbilir, 141-142'nin af grmelerini evresini hangi esprilerle ssleyerek izlemitir basndan? 141 inci maddeden 12 yla mahkm olunca : Amme haklarmz kaybettik ama temyiz hakkn kazandk,.. demi evresine. Duyunca ben de gldm iimden, acyla kahrla gldm. Affedilmeyenlerin bir tanesi de bu ite. Sizlere iki rnek verdim. Bu iki rnekle, kimin neden affetmedii, kimlerin neden affedilmedii ak deil mi? Buna siyasal kin deriz. Egemen snflarn temsilcilerinin, emeki snflardan yana kanlara kar koyduklar bitmez tkenmez kin. Ecevit'in barl yenemedi bu kini. Kim yenecek? Meclis'te gece yars af grmelerini izlerken Ylmaz Ergenekon arpt gzme, ok memnun glyordu. Yalnz Ergenekonlar, resm grevlerinde kredi datrken, yksek cretlerle hr teebbste alrken, mil-yetcilik lerinin gereklerini yapyorlar?. Sen Adil kardeim, iki dil bilirsin. Hukuk doktorusun. Neden yabanc irketlere girip yzbinlere imza atmadn? Ergenekonlar seni affederler mi hi? (V'eniortam - 18 Mays 1974) HKML ELERNE SAYGIYLA Hkml eleri, sizler de bir bakma hkmlsnz. Kocanz yllarca hapis cezasna arptrlm. Her ziyaret gn iinizde dmlenen aclarla kouyorsunuz cezaevlerine. Kocanza evinizden, ocuklarnzdan haberler gtrmek istiyorsunuz hep: 340 ocuumuz byyor. Geenlerde hastalanmt biraz. Doktora gtrdm. imdi ok iyi. Hep seni aryor. Okula gidiyor. devlerini yapar yapmaz yatyor. Sana mektup yazm ge^g gn. Aldn m? Belki de ocuunuz domadan tutuklamtardr kocanz. Bir kck kundakla gitmisinizdir cezaevine. Saatlerce bekledikten sonra grme yerinde tel rgler ve nbetiler arasnda babasna gsterebilmisinizdir ocuunuzun yzn, ilk kez : Bak sana benziyor. Gzleri ayn seninki gibi. Kocanz bakakalmtr kck kundaa. Sonra kucana almak istemitir ocuunu. Yasak. . demilerdir. Elini ocuunun tenine de-dire^ :, lir babas hi. Hukuk devleti ve demokrasi adna bir babann yeni doan ocuunu kucana almas yasaklanmtr. Buulanan gzlerinizi saklamsnzdr kocanzdan, sonra hkrarak alamsnzdr evinizde. Parasz ve isiz kalmsnzdr. Soyadnz renilir renilmez kapanmtr btn kaplar yznze. Kucanzda ocuunuzla snmsnzdr annenizin babanzn evine. Bir trl rahat edememisinizdir. evrenizdeki baklardan bin trl anlam karmsnzdr. Bazen de : Seni isteyen o hariciyeci ile evlenseydin byle olmazd... gibi tlerle de karartlmak istenmitir i dnyanz. Anne, babam ne zaman gelecek? Baharda kzm. Sana gzel hediyeler alacak. Orada bizim iin alyor. Kzm uyusun bysn. Annesini zmesin diyor. Babalar hep byle uzakta m olur anne? Gelsin artk. Boaznza dmlenmitir hkrklar. ocuunuza sarlp alamsnzdr dakikalarca : Baba gelmedi diye mi alyorsun anne? Babaannem de yle diyor, gelecekmi alama... Evlendiiniz gn dnmsnzdr. Siz duvanz, kocanz siyah elbisesi iinde biraz mahcup, nikh salo-' 341 nuna girdiiniz an gelmitir aklnza. Sonra dostlarnzdan gelen krmzbeyazl karanfiller ve uzaktaki dostlarnzn yollad telgraflar... Sonra, ilk dansnz kocanzla... Ve kirayla tuttuunuz o kck ev... Taksitle aldnz oda takm... Buzdolab annenizin hediyesi... Bir de yemek takm... Dairedeki

arkadalarnz alm. Dalar gidersiniz eski gnlere. Mutluluklarnzn dehlizlerinde aclarnzn dalgalaryla kaskat kalrsnz dndke. Yklmamaya, ezilmemeye almsnzdr. Gzya-larnz saklamsnzdr. Kocalarnz cezaevi hcrelerinde mutlu glcklerle selmlayp, gz yalar dkmsnz-dr iinize ^rreszlik kavtrmutur yreinizi. Hayatnzn en gzel yllar, mutluluunuzun en gzel gnleri alnmtr. Zorla alnmtr her ey elinizden. Bir gece yars eviniz baslm, kocanz kitaplaryla birlikte alnp gtrlmtr. Sonra da tutuklanm, yarglanm ve mahkm olmutur. Bir sre de Yargtay kaplarnda ; Acaba karar bozulur mu?... diye bir ku gibi atan yreinizle dolap durmusunuzdur. Kesinlemitir karar Kocanz bir sabah vakti bir Anadolu kentindeki cezaevine gtrmlerdir. Ve mektup almsnzdr iki gn sonra. Grlmtr damgas altnda biraz acele yazlm bir iki sayfa : Karcm. Rahatm. imdilik tecritteyiz. Kaloriferler de yanyor... Geti artk bbrek sanclarm. Ziyaret perembeleri... ocuu da getir olmaz m? Anneme de yazdm. Onlarda kal bir sre... Kendine iyi bak. Af haberiyle umutlanmsnzdr sonralar. Kocanzn nikh dairesindeki rkek ve mahcup yz ile mahkeme nndeki sert ve kararl tavrlar gelip gemitir gzlerinizin nnden. ocuunuz ve kocanzla birlikte, scack evinizde yaayacanz gnleri dnmsnzdr. Kukularla kprdanan bir sabrszlkla beklemisinizdir af grmelerini. Ve... Ve haber almsnzdr sabaha kar. Affedilmemitir kocanz. Siyasal dncelerinden dolay mahkm olanlar af dnda tutulmutur. Bir kez daha kararmtr i dn342 yanz. Yklmtr dleriniz. zlemleriniz bir haner gibi saplanmtr umutlarnza. Hkml eleri... Sizler kocalarnzn umudu ve yz aklarsnz. Yreinizle, sevginizle, sabrnzla onlara g veren sizlersiniz. Kocalarnz inanlar uruna yaamlarnn en gzel yllarn armaan etmilerdir topluma. Sizler de, genliinizin taptaze umutlarn cezaevlerine kilitlemisiniz. Hayatn kk mutluluklarn, emeki snflardan olmann onuru ile deitirdiniz sessizce. Sizlersiniz gl olan. Kocalarnzla vnerek, balarnz dimdik dolan. Onlarn boyunla-nndaki mahkmiyet zincirleri, sizlere verebilecekleri en deerli armaanlardr. O kelepeler ki, dnen insaflarn bileklerinde paslanp krlacaklardr bir gn. Gzya a-rnzdan mutluluklar szp, sevginiz, saygnz, bilinciniz ve sabrnzla bekleyin gelecek gnleri... (Yeniortam - 22 Mays 1974) BZ KM LETYOR?... BZ KM LETYOR?... Trkiye'de garip olaylar oluyor. Politikaclarn davranlarna akl erdirmek ok g. Olaylar yle bir sralayp dnnce: Herhalde bizi biri iletiyor... diye dnyor insan ister istemez. Haksz mym? Baknz: Demirel, 27 Mays Devrimi'-nin devirdii vatana ihanet suuyla yarglayp mahkm ettii Bayar'a : Emrinizde bir neferim... deyip devrik cumhurbakannn elini per, iki gn sonra da 27 Mays Anayasa ve Hrriyet Bayram'nda Atatrk ve Devrim ehitlerinin manev huzurunda dme ilikleyerek sayg duruunda bulunur. stelik bu trenlerde de Bayar' devirenleri de kutlar. Biri bizi iletiyor herhalde... Cumhuriyet Senatosu Bakan Tekin Arburun, 27 Mays Devriminin devirdii ve Yassada'ya kapatt eski Hava Kuvvetleri Komutandr. Yllar gemi, imdi kendisi Senato Bakan olmutur. Bugn bu sayn devrik komutan da kendisini deviren ihtillin yldnmnde tebrikleri kabul etmekte ve tebrik ve teekkr telgraflar teati etmektedir. Bu kadar gariplik bir arada olamaz. Biri bizi iletiyor galiba. Kontenjan Senatr Faruk Grler, 27 Mays Devrimi'n-den hemen sonra kurulan Silhl Kuvvetler Birlii Cuntasnn ihtill toplantlarna katlm ve ihtill protokollar

344 imzalanmtr. Grler'in kuvvetli adam olduu gnlerde de, birok kimse gizli rgt kurduklar iddiasyla mahkemelere yollanmtr. Bir insan hem kendisi gizli rgt olup, hem baka insanlar ayn sula ezmeye alrsa, ortada bir terslik vardr. Yok bu kadan olamaz. Biri biri iletiyor, ama kim? Eski Hava Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur, 12 Mart 1971'den nce bir muhtra yaynlayarak, baz siyasal grler ileri srd. Sonra, 12 Mart'a gelindi ve birok subay Batur'un onay ile siyasetle itigal ettikleri iin ordudan uzaklatrld. Batur, emekli olduktan sonra uan general balyla yaynlanan bir yaz dizisinde Cuntaclk servenleri anlatt gzel gzel. imdi uan general senato koltuuna konmann heyecan iindedir. Nasl olur bunlar? letildiimiz kesin de, acaba bizi ileten kim? Kim iletiyor bizi? 12 Mart'tan sonra, Erbakan'n bakanlndaki Mill Nizam Partisi liklie aykr tutum nedeniyle Anayasa Mahkemesince kapatld. Fakat, her nedense, Kerameti kendinden menkul bu Atatrklk dneminde, Erbaka-nn ve arkadalar hakknda skynetim komutanlar bir kovuturma atrmad. Fakat, i Partisi yneticileri iin baka kurallar uyguland. Hem partileri kapatld, hem siyasetle uramalar yasakland, hem de on ikier, on beer yl hapis cezasna arptrldlar. imdi de, 20 Mslman Karde in oylar ile aflar engellendi stelik. Btn bunlara aklmz ermiyor ne yapalm? Hukuk kitaplarn atk, bunlarn hi birinin yerini bulamadk. Anlalan biri biz iletiyor aka... i Partisi kapatlmadan nce, Skynetim Kanununun iptali iin Anayasa Mahkemesine bavurdu. Dilekenin verildii gece parti yneticileri evlerinden birer birer toplanarak gzaltna alnd. Sonra TP yneticileri, Skynetim Kanunu gereince yarglanmaya baland. Bir sre sonra da, Anayasa Mahkemesi TP'in dilekesini hakl bularak Skynetim Kanununu iptal etti. En sonunda parti yneticileri Devlet hayatn zaafa uratmak gerek345 esinin de yerald bir kararla mahkm oldular. eriatn kestii parmak acmaz. yi ama : Bizi ileten kim? leten her kimse kp : Sizi ben iletiyorum... Dese ne olur sanki? Meraktan atlyoruz ka yldr. Allah Allah. Bizi ileten kim acaba? Skynetim komutanlar, 12 Mart dneminden sonra, eitli bildiriler yaymladlar, bu arada iyerlerindeki cmle grevleri de yasakladlar. Sonradgn bir baktk ki, eski Genelkurmay Bakan Tama, bol maala bir bankaya ynetici olmu. zmir Skynetim Komutan bir byk maazada greve balam, Trn Paamz da zel sektrde kendisine uzatlan koltua oturmu. Amerika'ya gezilere bile gidip gelmi. nsann : Hani Atatrklk, hani tarafszlk?., diyecei geliyor ama paalarn bir bildikleri vardr, ne bilelim biz? zel sektrde i alyorlarsa bu da vatanseverliklerinin gereidir. Fakat bizi biri iletiyor bu kesin. Birtakm terslikler var. Gryorsunuz. Ama ileten kim? Kim bu adam? Aklmz kart, kamadk iin iinden bir trl. Ne yapsak, ne etsek acaba? Belki bir aresi vardr: Mill cephe kuruluyor. Bilirsiniz mill takmlar hep yabanc antrenrler altrr Trkiye'de Bu Mill cepheyi de bir yabanc antrenr altracak herhalde. Bu yabanc antrenr bir grsek de sorsak!. Ne de olsa batl adamdr. Rica edersek, belki bizi krmaz ve bizleri kimin ilettiini syler. Syler de biz de meraktan kurtuluruz : Bizi kim iletiyor acaba? (Yeniortam - 2 Haziran 1974) ECEVT' ELETRYORUZ... Bu yazy yazmak iin daktilonun bana oturduumda : 346

 Bu yaz hayatmn en cidd yazs olacak... diye mrldandm kendi kendime. Gerekten de yle olacak. Bugn Trk kamuoyu nnde Babakan Ecevit'i aka eletirecek ve kendisine altndan kalkamayaca sorular soracaz. Sanrm ki, zerinde durduum konuyu sizler de renince ister istemez bize hak vereceksiniz. Evet, Ecevit'i neden eletiriyoruz acaba?. Hemen aklayalm: Babakan Ecevit, imdiye kadar Sayn Cevdet Sunay'n grlerinden neden yararlanmam, bu byk devlet adamnn asker ve siyas dncelerini neden hi sormamtr?. Bu tarih karsnda balanmaz bir sutur. te, biz Ecevit'i bunun iin eletiriyoruz. Sayn Cevdet Sunay hem bir eski askerdir, hem de gr, dnce ve kiilii ile btn dnyay etkilemi, Orta Dou ve Balkanlarda hakl bir n kazanmtr. Bu nitelikte ka devlet adam yetitirdik ki. Babakan Ecevit, bu devlet bymzden akl almadan, byle byk ilere giriebilir? ngilizler kiminle vnr?. Churchilble. Franszlar kiminle vnr?. General De Gaulle ile. Peki bizim son yllardaki tek medar- iftiharmz kim?. El-betteki Sayn Cevdet Sunay. yleyse, nasl olur da, Sayn Sunay'n grlerini almadan byle kararlar verebilir Ecevit?. Biz kendi hesabmza dnyor, dnyor, bir trl Ecevit'e hak veremiyoruz. Bu sadece Cevdet Sunay'a kar deil, ayn zamanda tarihimize kar da yaplm bir saygszlktr. Ecevi gibi, siyasal dnceleri ne olursa olsun, saygl davranlar dolaysyla Karmca ezmez adyla anlan ve herkesin beenisini kazanm bir siyasetinin, Sayn Sunay' ineyip gemesi, akl alacak i deil dorusu. Yok, bu iin iinde bir i var! Olmasa, Ecevit, Sayn Sunay'n elini pmeden, onun deerli dnes-lerini sormadan ve hayr duasn almadan imkn yek, byle bir i yapamaz. Trkiye'de yedisinden yetmiine kadar herkes Sayn Cevdet Sunay'n, bu lkede dnen tek adam olduunu bilir. Ecevit Sayn Sunay'n yannda daha dnk ocuk saylr. Ecevit Babakan da clsa. Sayn Sunay'dan renecei ok ders vardr. Neden Sayn Sunay'dan ders almamtr Ecevit? Neden? 347 Sayn Sunay'n bu davranlar karsnda zld ve stanbul'daki mtevazi evlerine ekilerek ii kan alaya alaya olaylar izlediini iimiz paralanarak rendik geenlerde. Sayn Sunay'n stanbul'da, Bykift-lik sokakta klk, Yeilyurt rgpl sokanda yazlk iki evi vardr. Kimbilir imdi Yeilyurt:) semtinin yeilliklerinde nasl mahzun mahzun dolayordur? Ecevit'in buna hakk yok ite. Toprak ileyenin, su kullanann bunu anladk. yi. Pekiyi. Ya, ileyen kafalar byle bo brakmak neyin nesi oluyor? Bunu aklayabilir mi Ecevit?. Aklayamaz tabii ki. Konuyu ne ynden alrsanz aln, bir bit yenii var bu ite. yle bir dnelim: Ecevit, evresindeki btn insanlardan yararlanan demokratik bir anlaya sahiptir. nce bu nedenle Sayn Sunay' aramas gerekirdi. Bu bir. kincisi de u: Sayn Sunay, kolay kolay bir eine rastlanmayacak bilgi ve kltre sahiptir. Bu kltr ve bilgi hazinesinin, kendi kendine paslanmasna Ecevit, dnyada gz yummaz. nc neden de u: Ecevit bilindii gibi, dnyann en saygl adamlarndan biridir. Sunay'a duyduu derin sayg dolaysyla da, Ecevit'in Sunay'a bavurmas gerekmez miydi?. Fakat sonu gn gibi ortada: Babakan Ecevit, Sayn Sunay'dan imdiye kadar yararlanmam. Hatann, ihmalin ve suun bylesine rastlanmamtr imdiye kadar. Bir de yle dnyoruz: Acaba, Sayn Sunay, Babakan Ecevit'e gizli gizli taktik vermesin?. Tabi, bizler o kadarn bilemeyiz. Eh yleyse pes dorusu. Dorusunu sorarsanz, biz kendi kendimize : Bu iin arkasnda yine Sunay var... deriz, Allah sizi inandrsn. Bu kadar baar hi Sunay'sz olur mu? Olmaz... smail Cem ile Mehmet Barlas dostumuz, Sayn Sunay' bir kez televizyon ekranna karsalar da, bu byk devlet adammzn grlerini bir kez de kendi seslerinden dinlesek diyoruz biz. Sizler ne dersiniz? 348 Ecevit, Sunay'dan gizli gizli taktik almyorsa ortada bir k kalyor: Sanyorum ki, Babakan Ecevit, Sayn Sunay' kskanyor! Kskanmasa, gider bu dnya apndaki tek devlet adammzdan fikir alrd. Yoksa, Sayn Cevdet

Sunay'n at izlerinden yrmemeyi nasl aklarsnz siz?. Bu topraklarda Sunay'n at izleri kim grmemezlikten gelebilir?. Kim?. Syleyiniz kim?... (Ycniortam - 29 Afcustos 1974) SENATODA SOHBET... 'Eski Cumhurbakan Cell Bayar, artk siyasal haklarna da kavutu. Bundan sonra eski Cumhurbakan olch rak Tabi Senatrlerle ayn sralarda oturabilir. Geri Bayar bir zamanlar: Mill iradenin oyu olmadan Meclis ats altna girmeyi zl sayarm, demiti ama, bu inadndan vazgemesi ok partili hayatmz iin nemli bir kazan olabilir. Bence Bayar, Senato'da kendisine ayrlan yeri bo brakmamaldr. Bugnlerde gndemde olan af grmelerine de katlmaldr hemen. Devleti millet dmanlarndan korumak iin eski grevine devam etmelidir. Krsye kp: Anaristler affedilemez... demeli ve hemen eklemelidir : Yarglanan 27 Mays Devrimcileri af kapsam dnda tutulmaldr. Krsden iner inmez, btn senatrler yanna komaldr Bayar'n. Kuyrua girilip eli plmelidir. Bay Nihat Erim hemen gelmelidir yanna : Sayn Bayar, gemi olsun. Siz misiniz Nihat Bey? Buyrun yle, yanma gelin. Size ne kadar teekkr etsem azdr. Arkadalar da yle dnyor. Bizim intikammz aldnz. Estafurullah efendim. Vazifemiz. 349 Ah rahmetli Menderes de sa olsayd. Nur iinde yatsn, kendisini aratmamaya altk. phesiz, phesiz. Fakat u gnleri grebilseydi. Ya, ya. Kader ite. Ne denir? Nihat Bey size de zamannda ok hakszlk ettik. O Yeni Halkdaki yazlarnz yznden sizi mahkemelerde srndrdk. Ne beis var efendim? Unuttuk gittik. Feyziolu ne yapyor? Ona da bir teekkr edemedik. Nerden bilirdik byle olacan?. Keke o zamanlar Partiye alsaydk. Fakat rahmetli sevmezdi onu hi... Birka saniye dndkten sonra : Muht.a iln edilince yine bir 27 Mays daha m oluyor dedim kendi kendime. Sonra baktm, birka gn sonra baz subaylar emekliye sevkedildi. Bir eyler oluyor dedim. Arkadalar da bundan sonra rahatladlar. Sayn Bayar, Grler Paa da burada. Kendisiyle de tanmak isterdim. 27 Mays darbesinden sonra adn duymutum. Galiba Aydemir'le birlikte darbe hazlamlard da sonradan vazgeilmiti. Bakn Grler Paa konusunda da yanlmz. Onu da 27 Ma-ys sanyorduk. Sunay Paa nasllar? Orduevinde kalyormu. Kendisini orada ziyaret edemem, tabii. Kendisini bizim Demokratlarn kulbne fahr ye mi yapalm? Orada sk sk grrz. Ka kii kaldk eskilerden? Bana en ok destek olan Grler Paamzdr. Evet evet. u Anayasa iini ok iyi hallettiniz, hep birlikte. O gnlerde dedim ki, bugnleri de grdm ya, artk gzm ak gitmez. Anayasa deitirildi, btn devrimciler tutukland. En kuvvetli zamanmzda ne rahmetli Menderes, ne de ben yapamazdk bunca ii. Efendim. O eref sadece bana ait deil. Syledim ya Grler Paamz. Tabi Nihat Bey, tek bana olmaz. Ne syleyecektim. Ha!, hatrladm... Sizi mahkemeye verdiimizde Hayri Mumcuolu mddeiumumiydi galiba. Hakknzda o dava at. Siz sank olarak ifade ver350 diniz. Sonra bu Mumcuolu, Melen kabinesinde bakan oldu, hayret! O zaman mddeiumumi deil miydi? Sizi sorguya ekmemi miydi? Ben mi kartryorum yoksa? Hakk- liniz var efendim. Oydu. Zamanla ayn grte olduumuz anlald. Anayasay deitirdiniz. Kanunlar deitirdiniz. Btn ilericileri tutukladnz. Bunlardan da nemlisi, bizim zamanmzda kan Petrol Kanununa, Maden Kanununa el srdrtmediniz. Eserlerimizi muhafaza ettiniz. nce beyin takm diye, reformcu grnen baz kimseleri kabineye alp, istenen tasfiyeleri

gerekletirmek, sonra da bu reformcu bakanlar kabineden uzaklatrmak da gerekten ince politika! Ben komitacym. Buna hedef artmas denilir. Tebrik ederim dorusu, Nihat Bey. Erim, Cell Bayar'n koluna girip bir sre beraber y-rmeli sonra : Mill Birlikilere gidip bir ac kahvelerini ielim... Bayar nce duraksayp sonra yrmeli : elim Nihat Bey, bir ac kahvenin krk yllk hatrr vardr!. (Yeniortatn - 28 Nisan 1974) GRLER'N AIRLII Son zamanlarda Adalet Partisi'ne yeni bir bakan arand bildirilmektedir. Bence bu konuda uzun aratrmalara gerek yoktur. Bizim adaymz Faruk Grler Paamzdr. Grler Paa, 12 Mart 1971 tarihinde memleketimizi srklenmekte olduu byk bir uurumdan kurtarm ve bata Adalet Partililer olmak zere btn hr dzen yanllarnn hayatn da korumutur. Gerekten de Orta Dou ve Balkanlarn gelmi gemi en byk devlet adam olan Melen, Bolu dalarnda yapt bir aklamada : 12 Mart olmasayd solcular Sibirya'dan yeni nesil getirip bizleri de Rusya'ya sreceklerdi... diyerek Me-lence siyasal ve tarihsel gerekleri de kamuoyuna sunmutu. Btn Adalet Partililerin Grler Paamza oy ver351 meleri gerekmektedir. Belki bylece de Cumhurbakanl seimi dolaysyla ortaya km bulunan krgnlklar da unutulmu olacaktr. Paa, 12 Mart tarihinden bu yana, Anayasann tayir, tebdil ve iigasnda unutulmaz grevler yklenmi ve 27 Mays Anayasasn deitirme erefini Erim, Feyzi-olu, Demirel, Bozbeyli ve Tama ile paylamt. Faruk Paa'nn arl olmasa hi bir politikac Anayasay deitiremezdi. Bu noktann btn Adalet Partililer tarafndan teslim edilmesi gerekmektedir. Faruk Paa, 27 Mays devriminin de intikamn almtr. 27 Mays devriminde grev alanlar, 1961 Anayasasn hazrlayanlar ve savunanlar Grler Paamzn kuvvetli adam olduu gnlerde gzaltna alnm, tutuklanm ve bazlar ikence evlerine de gnderilmiti. Adalet Partisi bir bunalm iindedir. Partinin yeni kurulduu gnlerde de geirilen bunalm ancak Orgeneral Ragp Gmpala'nn liderliinde atlatlabilmitir. Gm-pala'dan sonra doan boluun, Grler Paamzn btn arl ile kapatmas, sadece Adalet Partisi iin deil, memleketimiz iin de hayrl olacaktr. Fakat Grler Paamz Demirel'i devirip nasl babakan olacak? Biz de karnca kaderince yardm edelim Paaya : . Demirel'i devirmek iin baz gruplamalar vardr. Paa nce b,u kiileri bulmal ve onlarla toplantlar yapmaldr. Bu toplantlarda, parti iin bir tzk hazrlanmas kararlatrlmaldr. Bu tzk hazrlannca Paa : Tamam, benim istediim hazrlklar yapmsnz... diyerek rgtlenme aamasna da gemelidir. Grler Paa, Demirel'i devirmek iin katld bu toplantlarda taktik ve stratejileri kendisi saptamal ve evresine grevler vermelidir. Bu arada toplantlara katlanlarn kkrtc ajan olup olmadklarna da dikkat etmelidir. nk geni tecrbesiyle bilirler ki: Yryelim arkadalar.. diyenler bir sre sonra yrtenlerin safnda yer almlardr. Paa, toplantlara katlan devlet memurlarn da bir sre sonra : 352 Memurlar siyasetle itigal edemezler. Disiplinsizliklerinden emekliliklerine... yollu kararlar da onaylanmaldr. Toplantlar tamamlandktan sonra ihtiyatl yolu denemeli ve radikal zmleri nerenleri kaderleriyle ba-baa brakmaldr. Ne olur, ne olmaz. Demirel'i devirmek isteyen radikalleri tasfiye ettikten sonra bir iki yakn i!e AP Genel Merkezine, Millet Meclisi ve Senato gruplarna birer mektup gndermelidir. Mektup u biimde olmaldr rnein:: 1 Adalet Partisi, Meclis ve Senato gruplar, sregelen tutum, gr ve icraat ile partimizi karde kavgas, sosyal ve ekonomik huzursuzluklar iine sokmu, Gmpala'nn bize hedef verdii ada uygarlk seviyesine ulamak

midini kamuoyunda yitirmi ve parti tznn ngrd reformlar tahakkuk ettirememi olup. Adalet Partisi'nin geleceini ar bir tehlike ine drmtr. 2 Bu vahim ortam hakknda duyduum znt ve mitsizlii giderecek arelerin hizipler st bir anlayla partimizde deerlendirilecek mevcut anarik durumu giderecek ve parti tznn ngrd reformlar Gm-palac bir grle ele alacak ve inklp kanunlarn uygulayacak kuvvetli ve inandrc bir genel bakann demokratik kurallar iinde tekili zaruri grlmtr. 3 Bu husus sratle tahakkuk ettirilmedii takdirde, parti ynetimini dorudan doruya ele almaya kararlym, bilgilerinize. Bu mektup zerine Demirel, hemen apkasn alp ekilecek ve yerini Grler Paamza brakacaktr. Adalet Partisi gibi byk bir partinin genel bakanlnn erefi, ancak Grler Paamza yakr. Fakat Paa, genel bakanla gelmeden nce kontenjan senatrlnden istifa etmemelidir. nk bu kez bakanla seilemezse, senatrl de kaybetmi olur. Bu durumda da, tpk Tama ve Trn Paalarmz gibi zel sektrde i bulabilirlerse de iverenler kendisinin imdiye kadar zel sek353 R.: 23 tre yapt yardmlar yeterli grp. Paay artk yormak ve ypratmak istemezler. ten dileimiz, Grler Paamzn bu bayrak yarnda, krat bayran Demirel'in elinden alp yara devam etmesidir. Grler'in bakanln bekliyoruz... (Yenlortam - 17 Mays 1914) SMRC KM? Deerli iadamlarmzdan Vehbi Ko, tedavi maksad ile Amerikan Hastahanesi'ne yatt. Ko'a cil ifalar dileriz. Deerli iadammz son zamanlarnda haklarndaki haksz ve yersiz eletirilerden de ok mteessir olmulard. teki iadamlar ile birlikte : Biz smrc deiliz... yollu demeler verd Ko. Gerekten de bu kampanyasdan ok zlmlerdi. Ben de kendi kendime: Acaba iiler mi Vehbi Bey'i smryorlar... diye dnmekten alamadm kendimi. Ben Ankaralym. Vehbi Bey de Ankara'dan km bir iadam olarak btn Ankarallarn gsn kabartmaktadr. Yine dndm kendi kendime. Vehbi Bey, yal basit adam. br iadamlar da yle, hepsinin szlerine inanyorum ben. Hepsi birlikte : Biz smrc deiliz... diyorlarsa hakldrlar. Herhalde bir bildikleri vardr. Smren onlar deil, mutlaka bakalardr. Fakat sorun bununla bitmiyor. Galiba aralarnda birisi smryor iileri. Ve bu smrc bizleri birbirimize dman da ediyor, el birlii ile bu smrcy bulsak ok rahat edeceiz V6 Mill btnlmz de salanacak. Smren kim? Kim smryor iileri? Bu sorular iadamlarna tek tek sorarsak cevap verirler mi acaba? Ya undadr ya bunda!... Helvacnn kznda... diyerek biz bize mi bulalm smrcy? 354 Bu memlekette kontgerilla neden kurulmutur? Bu smrc kimse bunu ortaya karmaldr bu mill kuruluumuz. Btn iadamlarn Erenky'deki eve gtrp birer birer sorguya ekmelidir: Smrc kim? , Eller ayaklar zincire balanmal. Gzler siyah bantla rtlmeli ve sabah akam sorulmal: Aranzdaki smrc kim? Konu. Vehbi Bey sakince: Ben konumam. Erturul Soysal konuur... karln vermeli. Hemen Erturul Soysal, sahibi bulunduu Alt Zincir mamul bir zincirle balanp getirilmeli. Smrc sen misin? Deilim. Olamam. Ben menejerim sadece. O kadar. Peki kim bu aranzdaki smrc?

 Vergi vermeyenler olabilir. Sus. Sen kkrtc ajan msn yoksa? Soysal tek tek aklamal vergi vermeyenleri. Konu hemen kapanmal. Sonra Eczacba getirilmeli rgte. Bak beyefendi, burada Anayasa babayasa yok. Konu bakalm, kim bu aranzdaki smrc?. Smrc yok, karlkl iliki var. Ben smrmem. Sonra boya sanayicileri getirilmeli: Bana bak Durmu Yaar, gz boyamak yok. Syle bakalm kimmi bu smrc? Boya sanayicileri de smrcnn kim olduunu sylemezler. Bu kez Hac mer Holding'Ser getirilmeli. Sorguya eken Adanal olmal: Syle Allahsz... diye balamal sorguya, Sakip Sabanc terler. Sorulur Sakip Bey'e : Ecevit'in Ak gnleri* ile Akbank arasnda iliki var m? Yok efendim. Ne mnasebet, tam tersi. Ben ab destinde, namaznda bir adamm vailahl. Kimseyi smrmem ben. Byle srp gider sorgu Belki smrc bir bulunsa hemen: 355 Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerine tahakkm kurmak... diye dva alr hi phe yok. Fakat yok ki smrc. adamlarn smrenler de galiba iiler. Toprak sahiplerini smrenler de topraksz kyller. Devleti de memurlar smryorlar. Sosyal snfn teki sosyal snflar zerinde tahakkmn kuranlar hep bu iiler, hep bu kyller, hep bu memurlar. Bu tahakkmn altnda inim inim inliyor zavall iadamlar. Deerli iadammz Vehbi Ko hastahaneye yatm. Bu arada bilvesile sayglar sunar, cil ifalar dileriz. (Yeniortam - 11 Mays 1974) KTAPLARIMI STERM... 17 Mays 1971 gn evimde kitap okuyordum. 11.45 ajansn dinlemek iin radyoyu atm. Spikerin tandk sesi: . imdi hkmet bakanl tebliini dinleyeceksiniz... dedi. Ben de kendi kendime: Hayrdr inallah... dedim. Ve kulak verdim radyoya. Babakan idar ve siyas iler yardmcs kartviziti!, emekli albaylarmzdan Sadi Koa beyefendi balad konumaya : Makabline kanun karrz ha... Herkesi ieri alacaz... Asacaz... Keseceiz... Mlk mirler, emirlerimi dinleyin... Falan filn... Emekli albay basbas baryordu : Anaristlerle uzaktan yakndan ilikileri olanlar eri alnmal... Mlk mirler... Emirlerimi dinleyin. Yine kendi kendime dndm : Bu Sadi Koa beyefendi 13 Mart 1971 gn Cumhuriyet Gazetesi'nde kan bir yazsnda Eylemci genleri gklere karyor ve unlan sylyordu : Memlekette yzyllardr bir soygun dzeni vardr. Hi kimse bunun karsna kmam. kanlar ya cann356 dan olmu, ya istikbalinden... Ama eski amlar bardak oldu Trkiye'de. Bir kuak yetiti ki bu lkede, bilinli Atatrk'. Dnen dolaplarn iyzn iyi anlam ve nemlisi imanl. Mcadele gleri var ve mcadeleye kararllar... Byle srp gidiyordu yaz. Bunu hatrladm. imden : Vay Sadi Koa efendi vay... dedim. Uzatmayalm. Bir iki saat sonra kap alnd. Hzl hzl... Annem benden nce uyanm. Dardaki ses: rf dareden... diyordu, serte. Kapy an. Annem kapyt ayor. Fakat aknlkla kapnn zincirin' ekmeyi unuttu. Kapnn arasndan bir sten namlusu sokuldu hemen. Kapy aar amaz ieriye br sr insan doldu. Ekibin bandaki Albay: Uur Mumcu'yu aryoruz. Benim.

 Ktphaneniz nerede? Gsterdim kitaplm. ki- sivil saldrdlar kitaplarma. Birer ikier alnd kitaplarm. Yasaklanm kitap, yasaklanmam kitap ayrm da yaplmyordu. Manav sergisinden meyve seer gibi istediklerini alyorlard. Bir de tutanak tutuldu. Ben: Benim de imzalamam gerekir, dedim. Olmaz.., dediler. Olmaz, nk burada MT grevlisinin de imzas var, gizlilie uymamz art Sonra gtrldk Yldrm Blgeye. Orada Orhan Izgi adnda bir yarg binba vard. Ona da. evlerden kitap toplamann yasalara aykr olduunu syledim. Memleketimiz bir hukuk profesrnn bakanlnda ynetilmekte olduundan, kimse Anayasoym, hukukmu dinledii yoktu. aresiz dndk koua. Gzaltna alndmzdan bir ay kadar sonra, Asker Savcla karldk. Prof. Bahri Savc, Mmtaz Soysal, ilhami Soysal. Ulu Grkan, Suat kr Kundak ve ben. Yanma su delili kitaplarm da konuldu. 357 Yldrm Blge Tutukevinin bahesinde Merkez Komutan Tevfik Trng Paa byk adrlar kurdurmu, toplanan kitap, dergi ye gazeteleri de, bu adrlarda gzal-tna aldrmt. 12 Mart rejiminin en byk dman kitapt, aydnd. lk sorgumu Skynetim Basavcs lhan ener yapt. Kitaplarm hakknda tek bir soru bile sorulmad. Sorgumdan sonra bir-iki gn daha tutuldum ve otuzuncu gnde salverildim. Sonra iki kez daha tutuklandm. Yarg-- landm. Mahkm oldum. Mahkmiyet bozuldu. Mahkeme bir kez daha direndi. Yargtay Genel Kurulu karan bir kez daha bozdu Bana hibir zaman kitaplarm hakknda hibir uiu ynetilmedi. Kitaplarm gitti-gider. Hi ses yok kitaplardan. 12 Marttan sonra, binlerce aydndan on binlerce kitap topland. Evlerinde yasak kitap bulunduruyor diye ihbar edilenler cezaevlerine atldlar. renciler, retmenler, yazarlar, niversite profesrleri, yasak kitap bulundurmakla suland: Skynetim dnemlerinde. Bildirilerde: Bol sayda yasaklanm sol yayn... tanmlarna rastladk. Sonra... Evet sonra, Asker Yargtayn eitli daireleri, kitap katlimnn balad gnlerde verdikleri kararla evlerde yasak kitap bulundurmann yrrlkteki yasalara gre su saylmayacan belirttiler. Bunlardan bir tanesini aktaralm. Asker Yargtay 3. Dairesi 17.8.1971 gn ve 1971/337-339 sayl kararnda : Bir kitabn veya sair matbuann memleket in zararl olduu gerekesi ile yetkili merciler veya mahkemeler tarafndan toplatlmasna veya yasaklanmasna karar verilmesi, konu ile ilgili karardan nce bahsi geen kitap veya matbuat temin eden, nezdinde veya evinde bulunduran kimseleri ilzam etmez... denilmektedir. Yksek mahkeme byle karar vermitir. Vermitir ama. evlerden toplanan kitaplar sahiplerine geri verilmemitir imdiye kadar. 358 Nerde bu kitaplar? Bilelim nerede? Nerde ve kimde? Bilelim kimde bu kitaplar? Adliye mahzenlerinde farelere yem mi oldu? uvallarla denize mi dkld? zerine gaz dklp yakld m yoksa? Kimde ve nerde bu kitaplar? Kitaplarm isterim ille de. Benden istemesi... steyenin bir yz, vermeyenin iki yz kara... Kitaplarm isterim... Sadi Beyefendi, size soruyorum... Nerede benim kitaplarm? Kuvvetli ve inandrc Nihat Bey, ben onu bunu anlamam : Kim yedi kitaplarm? Zorla aldnz kitaplarm geri verin. Kitaplarm stiyorum. (Yenlortam - 7 Haziran 1974) SAVCI OLSAM Olaylara baktka kendi kendime syleniyorum: Ah bir savc olsam...

Sonra ceza yasalarn, usul yasalarn, kitaplar: Kara kitaplar, beyaz kitaplar dnyorum. Dndke bu zlemimi da vuruyorum: Ah bir savc olsam... Hemen ekliyorum sonra: Neler neler yapmazdm... Ah bir savc olsam... La-la-la-la-li-li-lam... Neler neler yapmazdm... nce Ticaret ve Sanayi Odas bakann arr: Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerine tahakkm kurmusunuz... diye sorular sorardm. Ben susuzum... deyince: La-la-la-la-ll-li-lam... derdim. Ah bir savc olsam. Sonra byk toprak aalarn arr. Onlar iin 141 nci maddeden dava aardm. 350 Biz kimse zerine tahakkm kurmadk... derlerse, yine mrldanrdm: L-li-IHi-lam... Ah bir savc olsam... Neler, neler, neler yapmazdm... La-la-la-la-li-li-lam... Byk iadamlarn bir gece yars gzaltna alp: Kurduunuz gizli rgtlerle Anayasay tayir, tebdil ve ilga etmisiniz... derdim. Sorardm, sorardm, sorardm. Konuurlard, konuurlard, konuurlard: Bir viski... derdim, onlar terleyince: Kibarca: Bir sko viski alr msnz? La-la-la-la-H-II-lam... Ah bir savc olsam, neler, neler, neler, neler yapmazdm... Komando kamplarnn yneticilerini sorguya eker, onlar hakknda, 142 ncl maddenin ikinci fkras gereince dva aardm: La-la-la-la-li-li-li-li-lam... Ah bir savc olsam.. Neler, neler, neler yapmazdm... Byk iadamlar ile ibirlii yapan byk brokratlar arr : Sizler, Anayasay ihlle fer'an itirak etmisiniz... derdim. Bendeniz mi efendim, estafurullah... derlerse: Zat- liniz efendim... derdim. Sizler, sizler. La-la-la-la-li-li-li-lam... Ah bir savc olsam... Btn soygunlar, kredi ve arsa yolsuzluklarn birer birer izler, bunlarn sanklarn sorguya ekerdim : La-la-la-la-li-li-li-lam... Byk aabeyleri, kardeleri, yeenleri, damatlar bir sraya sokar, bir yl iinde nasl milyoner olduklarn sorardm. Ah bir savc olsam, neler, neler, neler yapmazdm... La-la-la-la-li-li-li-lam... Devletin istikbalini tenkis edenleri, 152 nci maddeden sorguya eker, petrollerin, madenlerin nasl yabanclara verildiini sorardm onlara. 360 Ah bir savc olsam... Sorardm hepsini, hepsini sorardm onlara. Btn cinayetleri, bir bir ortaya karp, katilleri, canileri sorguya ekerdim. kencecileri yanma arp: Sizler insan msnz?... derdim. Ah bir savc olsam, ah, ah bir savc olsam. Olamam ki... Yapmazlar ki... La-la-la-la-li-li-li-lam... Ah bir savc olsam... Hep 141-142'den dvalar aardm. Sabah dva aardm. len dva aardm. leden sonra dva aardm. Akam dva aardm. Toprak aalarna, iadamlarna : Sosyal bir snfn... derdim, teki sosyal snflar zerine derdim, tahakkm, derdim, kurmusunuz derdim. Ah bir savc olsam, neler, neler, neler yapmazdm: La-la-la-la-li-li-li-lam... Btn yarglananlar, toprak aalar, iadamlar, politikaclar : 141-142 nci maddeler Anayasaya aykr... derlerse: O zaman : Biz de o kanaatteyiz ama, eriatn kestii pqrmak acmaz... der, yine devam ederdim grevime: La-la-la-la-li-li-li-lam...

 Ah bir savc olsam... (Tealortam - 23 Haziran 1CT4> TRT'NN MARFETLER Muhalefet grevini yapmyor: Bugn, millet btnlne ve hr demokratik dzenimize kar baz ark ve trklerle, Markslst-Leninist hatt Maoist bir dzen getirmek isteyenler, TRT mikrofonlarna kadar uzanmlardr. Radyo ve televizyonlarda bir trk srarla alnmaktadr. Sadan sola, soldan saa salla bayra dman stne... Bu gibi trklerle, sinsice sol propagandas yapld aktr. Bayraklar soldan* saa. sadan sola ne361 <Jen sallanr? Sol bir dzen getirmek iin. Marksistlerin maksad aktr. Bugnlerde alnan bir baka ark da gzden kamamtr : Nice gle arzeyleyen. kzl glem ben.. Grlyor ki, burada da kzl denilerek, aka Kzl in propagandas yaplmaktadr. Neden beyaz gl denmiyor da kzl gl deniliyor? Maocular nerelere kadar szmlar, baksanza. Ayrca, ikide bir, hi ilgisi yokken : Kzlcklar oldu mu??... diye trkler sylenmekte ve buna da seyirciler tempo tutmaya zorlanmaktadr. Bir memlekette, kzlcklar oldu mu? diye sormak, Marksistler ve Leninistler ve hatt Maoistler, ihtill iin hazr mdr?., demektir. Ayn gnlerde : Bize de derler akc... Yakarz konaklar... diyen trklere yer vermek, aka ehir ekyaln tahrik ve tevik etmek demektir Bir de una bakn : Pencere krld, pitov patlad... Ya bu ne demek?.. Kimsenin gznden kamyor bunlar. Baz trklere ustaca yerletirilmitir bu propaganda unsurlar : Kalenin dibine ta ben olaym. Gelene geene yolda olaym... Yolda kime denir? Komnistlere. Peki yoldasn ne ii var trkde?... Ak deil.mi me'um emelleri? Ya una ne demeli: Ben giderim saa, o eker beni sola... te iddet unsuru da var burada. Millet saa gidiyor, fakat sola ekiliyor. Hem de zorla. Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerine tahakkm tesis etmesi de ancak byle olur ite. u trkye bakn : , O yana dnder beni, bu yana dnder beni, Sa yanmda yare var, sol yana dnder beni... Yani, aka solcu olalm demek istiyor trk. Sa yannda yaras varm. O yara ne? anl tarihimizin, ata382* larmzn yadigr olan yara m? Samz neden yaral olsun? 12 Mart 1971 tarihinden nce baz tepeden inmeciler de : Bu son meclis, can zre cam olsun erenler.. derken meclisin feshedilerek yerine, Marksist-Leninist bir kurucu meclisin gelmesini istiyorlard... Dalar, dalar, viran dalar... diyen Rumeli trksnde de dalarda kr ekiyal yapan anaristlere seslenilmekte, stelik : Ferman padiahn, dalar bizimdir... denilerek de. krlardan ehirlere doru geliecek eylemler vlmekte-dir. Pr Sultan Abdal'dan : Gelin canlar bir olalm... trks alnrken de, btn devrimcilerin, demokratik devrim stratejisine gre rgtlenmeleri ve bundan sonra da eylemli kalkma-ya gemeleri salk verilmektedir. te, kamuoyu byle hazrlanmaktadr. TRT'nin Marksist-Leninist bir ihtill hazrl iinde olduu her trl izahtan varestedir. Millet vicdannda makes bulmayacak olan bu haince emeller, zaten, milliyeti vatandalarmz gznde ebediyyen mahkm olmutur. Krpe dimalar kimse zehirleyemeyecektir. Mill vicdan buna izin vermeyecektir. TRT iin bir meclis aratrmas yaplmal ve yneticiler tyk olduklar cezalara arptrlma, smail Cem kuruna dizilmeli, Mehmet Barlas ipe ekilmelidir. Yeter bu milletin solculardan ektii...

(Yeortam - 23 Haziran 1974 NERDE. O GNLER? Gnlerin Getirdii adl televizyon programna arlan Babakan Blent Ecevit, i ve d politika konularnda grlerini aklaynca, Bay Demirel hemen kn yapt': 363 Ben de konuacam. Bozbeyli de sesini ykseltti. Durur mu hi: Ben de konumak istiyorum. Artk bundan sonra btn siyasetiler tek tek bavurup : Ben de... Ben de... Ben de... diyerek biraz ba artacaklar. Ne yapalm: Partiler, demokrasimizin vazgeilmez unsurlardr. Katlanmak zorundayz. Gl seven dikenine katlanr. TRT'de ynetici olmak basbaya g i, baksanza. Televizyon ekran da ok ilgi ekici galiba. Herkes, iile de televizyonda grnmek istiyor. Glk de buradan kyor. Dnn bakalm: Ajda Pekkan Hanmefendiye televizyonda bir program ayrsak, acaba, bir sre sonra, Hmeyra ve Nilfer kzlarmz da: Biz de isteriz... derler mi? Bilemeyiz ki... Geenlerde (ecaattin Tanyerli), Trke tangolar syledi. Biraz yallarmz, gemi gnleri hatrladlar. Ne iyi oldu ama, deil mi? stad li okuyordu. imdi, tangolarn unutulmaz yldz Cell nce de kp : Ben de sylemek isterim... derse, ne g durumda kalnacaktr? G i vallahi... Bir de Makber sorunu var nmzde. Gftesi a-ir-i muazzam Abdlhak Hamid merhum tarafndan yazlan bu mill feryadmz, nceleri, Hafz Burhan Efendi dillendirmilerdi. Hafzn uful dolaysyle, <rHami-yet Yceses ablamz: Her yer karanlk... diyerek vatandalarmz hi ksz brakmamlard. Son zamanlarda da, Emei Sayn kardeimiz, Rusya'daki Marksist-Leninistlere son Moskova gezisinde, ak le: Allah... ektirmekle kalmam, stelik, Makber gazelini tek bana ekme konusunda kamuoyuna teminat da vermiti. imdi Emel Sayn'a bir program ayrlsa. Hamiyet Yceses ablamz: 364 Makber bana, Hafz Burhan'dan miras kalmtr. 359 sayl yasa gereince, bu gazeli benim de ekmem gerekir. Anayasal haklarm inetmem ben kimseye... derse, ne yapacaktr, ismail Cem ve Mehmet Barlas? G i diyorum ya, vallahi gerekten ok g. Kimseyi krmayacaksn, kimseyi gcendirmeyeceksin, herkesi televizyon ekranna karacaksn... Olacak i deil. Allah yardmclar olsun. Allah yardmc oluyor, kul glk karyor galiba... Mehmet Barlas, televizyonda, Ankara Beledrye Bakan Vedat Dalokay ile Fikret Otyam dostumuzu konuturmutu. imdi, stanbul, zmir, Bursa, Adana Belediye Bakanlar hep birlikte: Bizler de televizyona kacaz, derlerse, ne yapacaktr? Dahas var: Gazetesindeki kesinde: Hangi gazetedeki, milliyetiliin hizmetkr olan Tercman'a ve bizlere gizli-ak svlyor. O gazete komnisttir ve Moskof paras ile kmaktadjr. Byle bilsinler... diyen sac Ahmet Kabakl cmle kfrleriyle televizyon ekrann ereflendirdiler. Bundan nce de Tark Bura, televizyonda TRT Genel Mdr ile tartabilmi-ti. imdi, baz solcu yazarlar kp : Biz de konuacaz ve Kabakl'ya cevap vereceiz... derlerse ne olacak? Sen suuuus... denilecek deil ya? Brakalm bu konuyu: TRT futbol malarn baar ile gsteriyor. kinci Kme takmlar kp:

 Bizim malarmz da gsterin. Blclk yapyorsunuz... Eitlik nerede? derlerse: Buyurun Dantaya... karl m verilecektir? Gryorsunuz, g i TRT'de ynetici olmak... Nasl aramazsnz o eski gnleri? Belki gen okuyucular pek hatrlamaz. Bir zamanlar Nihat Beyler, Ferit Beyler. Musa Paalar vard. Onlarn zamannda hi by365 !e tartmalar kmazd. Byklere sayg gsterilir, asus denilince susulur, otur denilince oturulurdu. Nerde... Nerde o eski gnler efendim? (Yenlortam - 1 Temmu 1974) OTURARAK MI, AYAKTA MI? Televizyonun btn yurda yayl ok oldu bana sorarsanz. Halk btn parti liderlerini daha yakndan tanmak olanan buldu. Bu, demokrasimiz iin byk kazantr. Geenlerde Demirel'i izledik ekranlarda : Ben ayakta konumak istiyorum. Televizyoncular beni zorla oturtuyorlar... diye bir yaknma ile balad konumasna. Sonra ekledi: Televizyonu bu memlekete sokan bizleriz... u ie bkn Allah akna! Koskoca Demirel'i oturmaya zorluyormu TRT'ciler. O da milletin huzurunda haykryor: Beni oturtamazsnz... te btn hkmet buhran dediiniz bundan kar... Bence Demirel'i oturtmak insan haklarna aykrdr. Anayasa ile badamamaktadr. 359 Sayl TRT Yasasna dq ters dmektedi.. Brakn ayakta dursun... Ayakta dursun ki, gl yzn hep birlikte grelim. Gl endamn da doya doya grebilelim. Geri Ankara'da tfaiye Meydan'nda fotoraf ektirmeye kalksa : Beyim u^tabureye otur... deyip yzn saa sola dndrrler ama, madem k, televizyonu Trkiye'ye, o soktu, brakn ayakta dursun. Ayakta durmak ne kelime, ayak ayak stne atsn, bada kursun, yan yatsn, ne dilerse yapsn. Televizyonu Trkiye'ye sokan adam. televizyon ekranna istedii gibi sokulur. Hakkdr bu, onun. TRT'ci arkadalar ok ayp etmiler dorusu... 368 Bu konu Senatr Hsamettin elebi tarafndan gndem d konumayla Senatoya getirilmeli, milletin huzurunda, enine boyuna tartlmaldr. Ayrca hkmet temsilcisi Fikret Ekici TRT Genel Mdrne bir mektup yazp, mektubun bir kopyasn da basna vermeli, Kurban Bayramnda kacak Bayram Gazetesi de bu konuya geni yer ayrarak: Yeter artk. Kimseyi oturtamazsnz... diye balklar atmal, Ticaret ve Sanayi Odalar: Ayakta durmak isteyen adam ancak komnistler oturtur... diyerek hr teebbs dzenini korumaldr. imdi; bundan daha nemli konu yoktur Trkiye'de. Sleyman Demirel'e: Oturun beyefendi... demek, devletimizin lkesi ve milletiyle blnmezlii ilkesine aykrdr. Parlamentonun manev ahsiyetine hakarettir. TBMM'ni tahrik ve tezyif anlamna gelmektedir. Demirel ayakta durmaldr ki, devletimiz ayakta kalabilsin. TRT. ismail Cem ve Mehmet Barlas'n greve getirildii gnden beri Sleyman Demirel konusunda hep yanl politika uygulamaktadr. Sadece Demirel iin mi? Erbakan iin de yle. Az karyorlar ekrana. Erbakan Hazretleri de basn toplantlarna, erkekler saz topluluu gibi tam kadro ile kmaktadr. Ne kadar milletvekili varsa, Erbakan'n ardna dizilmekte ve sanki, sultaniyegh makamndan sema okuyacak gibi, bir bir ekranlardan gzkmektedirler. Ben de; bunlara bakp : Ne aydnlk yzler. Ne ada insanlar unlar... diye iftihar ediyorum, gsm kabaryor. te parlamento ounluundan en az yz yl ilerdeki insanlar bunlar. Toplumu nasl ap gemiler? Ekrandaki toplu grnmlerinin

fotoraflar belki birka yzyl sonra tarihiler ve arkeologlar iin kimbilir, ne bulunmaz belge olurdu? te yirminci yzyla yaklarken Trkiye'yi ynetenlerden bir ksm bunlard... diye, bu fotoraflar tarihsel belgeler olarak gsterilir ilerde herhalde. Erbakan da, Demirel de sk sk ekranlara karlma367 drr. Hele Demirel zellikle sabah-akam grnmelidir televizyonda. Haberlerden nce, haberlerden sonra, Gne Bakta, Gnlerin Getirdii. Her Hafta Bir Konuk, hatt Tele-Sporda Pembe Panter yerine hep Demirel gsterilmelidir. Gece sinemasnda yer almaldr, spor programlarnda da! zellikle reklm programlarnda; temizleme tozu: Beyazn da beyaz... denilerek sunulurken de Demirel konumaldr. Her frsatta televizyona kmaldr Demirel. Evinden karken, evine giderken hep konumal ve ekranlar gece gndz bu grntleri vermelidir. Milleti, elenceden yoksun brakmaya ne hakk var TRT'nin? Bana sorarsanz Ecevit erken seimi ancak bu koulla kabul etmelidir... yz deil, drtyz milletvekili karr bu yolla... (YenJortam 14 Kasm 1974) .KABNEY KURUYORUZ... Sleyman Bey: Buhran biz karmadk. Buhran karan aresini bulsun... diyor. Hkmet kurmaya alrken de: Sola ve komnizme kar hkmet kuracam... diye sylevler vermiti. Sola kar hkmet nasl kurulur? Kuralm da grsnler... Babakan Cevdet Sunay olmal. Boy, bos, bilgi, kltr, yetenek, ne dersen var. Ar. oturakl. Sola da kar. Komnizme ise kapkar. Tabiata dkn, yeillikleri sever. Hr teebbs yanlsdr. Evet Babakan bulduk... Gelelim Babakan Yardmclklarna... Hernen akla Kuvvetli ve inandrc Nihat Bey geliyor. Televizyonda yle bir grnd m, ekranlar atr atr atlar korkudan. Okumay sever. Kitap dkndr. O kadar ki, kendi kitaplar yetmemi, 12 Marttan sonra onun bunun evini bastrarak bir sr kitap da toplatm-tr. Geen yl btn kitaplarn Meclis Ktphanesine ba368 lad. imdi kitapszdr. Reformcudur. Hafta sonlarnda reform yapar. Hafta balarnda Atatrkdr. Balyoz sanayiinin, gelimesinde byk katklar vardr. teki Babakan Yardmclna Sadi Koa atanmaldr Kendisi spikerlie ok merakldr. Bu nedenle Hkmet szcs grevini baar ile yrtecei sanlmaktadr. Atatrklk konusunda kendisiyle yarmak ok gtr. Makabline amil Atatrkdr. ktidardayken, Sivas'ta yapt konumada Son Mslman devletini kurtarmaktan sz ederek Atatrkln bir kez daha kantlamtr. Eski istihbaratdr. Kurmay subaydr, imdi ise ticaretle meguldr... Bir de Orhan Kabibay var... Kabibay, Mill stihbarat Tekiltna bakan yetkili Devlet Bakan olmaldr. Bu grevde millete daha nice nice byk hizmetler edeceinden hi kimsenin phesi olmamaldr. En yakn arkadalar ikence evlerinde can ekiirken, Cumhuriyeti Gven Partisi'ne girecek kadar sola ve komnizme kardr. tenliini kantlamtr. ileri Bakanlna Faik Trn getirilmelidir. Trn 12 Mart sonras baarl hizmetleriyle gze cirmi, lkemizi Ecevit'ten ve komnizmden kurtarabilecek tek adamdr. Bu nedenledir ki, ileri Bakanl iin Solcularn nefesini dinleyerek Zehir Hafiye adyla anlan Faruk Skan' bile dnmemekteyiz. Adalet Bakanl iin tek isim emekli Tugeneral Ali Elverdi'dir hi phesiz... Trkiye'nin dnya uluslar nnde saygnlnn artmas iin Elverdi gibi bir Adalet Bakanna iddetle ihtiya vardr. Bu sayede. Ceza Yasalar da yeniden dzenlenir ve mahkemeler de byk yklerden kurtarlm olur. rnein : Dzene kar olanlar aslr... gibi ceza maddeleri ile lkemiz, sola ve komnizme kar olarak Hr Dn-yadaki yerini alr. Gecikmemizin nedenlerinden

biri phesiz Ali Elverdi gibi byk devlet adamlarnn kendilerini imdiye kadar baka hizmetlerde harcamalandr. Dileri Bakanl iin hsan Sabri aluyangil gibi369 F. : 24 sini bulmak imdilik olanakszdr. Ticaret Bakanl iir> Nairn Tal, Maliye Bakanl iin de Ferit Melen i dnyoruz. Melen ayn zamanda, rejimin deologu olarak almaldr. nk Melen gibi dnen bir kafay yirminci yzylda bulmak ok gtr. Alparslan Trke'e de bir grev verilmelidir. Genlik ve Spor Bakanlna getirilmelidir Trke. Genlii sabahtan akama kadar kamplarda eitir bir gzel. Yediden yetmie herkes titrer ve kendilerine dner. Demirel ne olacak?., diye sorarsanz, ona uygun bir bakanlk var Bayndrlk Bakan olur Demirel. naat ilerinden anlar. Mhendislik, Sleyman Bey'i Sleyman Bey yapan meslektir. Feyziolu Mill Eitim Bakanlna atanmaldr. Ancak bylece mill eitim Ykc akmlardan korunmu olur. Feyziolu niversiteye, niversiteler de Feyziolu'no balanmaldr. Bozbeyli ne yapacak?., diyeceksiniz. Elbette dedikodu yapacak deil. Ona da bir grev verilecek. Turizm; ve Tantma Bakanl m, yoksa yeni kurulacak Komnizmle Mcadele Bakanl m, bilmem ite, bir bakanlk verilecek. Verilecek dediysem, inanmayn. Bozbeyli'ye bakanlk verilmez, o isterse dr, istemezse almaz. Nazldr, kendileri. te sizlere Sola kar kurulacak kabinenin iskeleti... Bizden bu kadar... Sizler de bu tr bir kabinede grev almasn istediiniz politikaclar bizlere yazarsanz hkmet bunalmnn zmnde yardmnz dokunur. Vatana hizmet edersiniz. Baz politikaclar gibi havanda su dvecek deiliz ya... Ne elimizde havanmz var, ne de onlar kadar su koyuveriyoruz. Yetenek ve kiilik iidir btn bunlar... Onlar kadar Milliyeti olmak kolay m?... (Yeotortam - EUm 1974) 37P YAPILAR... Gazeteye giderken her gn, ilk Byk Millet Mecli-si'nin nnden geiyorum. Kurtulu Sava bu yapdan ynetilmi. Mustafa Kemal Paa ve boz kalpakl devrimciler burada toplanm. Mze oldu imdi buras. Ara sra girip gezerim yeniden. kinci Byk Millet Meclisi de Ulus'tadr. imdi CEN-TOya ayrld bu yap. Eskiden yemyeil ve gze! bahesi vard. Heykelciklerle sslenmi havuzlarnda renkli balklar oynard. Bayar-MenJeres dneminde yabanclarn istedii Petrol ve Maden yasalar Yabanc Sermayeyi Tevik Yasas bu yapdan kmt hep. imdi CENTO olmu bu eski Meclis. Kapsnda yabanc bayraklar aslm ve yabanc subaylar girip kyor durmadan. Cumhuriyet Halk Partisi'nin eski yaps da iyice eskimiti artk. Merdivenler gcrdyordu karken. Bundan sonra yeni ykler tamaya elverili deildi bu yap. Belki bunun iin, yepyeni bir genei merkez yaplyor ankaya'da. Hayrl olsun... diyelim. Acaba bu yeni yapda, parti sol kanad, parti sa kanad gibi salonlar, odalar ayrlacak m?. Yoksa yapnn merkezi, ortann ortasna m oturtulacak?. Biz ne bilelim?. Mteahhitler bilir btn bunlar... Adalet Partisi de yeni bir inaat tamamlamak zere, Selanik Caddesi'nde kat kat ykseliyor yeni yap. Acaba temelleri salam m?. Bakarsnz birdenbire gm diye km koskoca AP. Olur mu, olur! Bu yapnn hemen yannda Eski Muharipler Dernei vardr. Acaba emekli Orgeneral Faik Trn bu dernee geliyor mu? Gelmez herhalde. nk onun silh arkadalar, Ticaret ve Sanayi Odalar yeleridir artk. Ne yapsn eski arkadalarn?. Yenileri daha krl, gnmzde.

Sz gelii, Merutiyet Caddesi'nde yolunu arm bir yurttamza Adalet Partisi'ni nasl tarif eder, nasl yo! gsterirsiniz?. 371 Anayasa Mahkemesini yle bir ge, tam karsnda sada... dersiniz olur biter. Yurtamz da eliyle koymu gibi bulur Adalet Partisi'ni. Anayasa Mahkemesinin tam karsnda sadadr AP. Herkes bunu bilir... Demokratik Parti de oralardadr. Bu partinin imdiki Genel Merkezinde bir zamanlar Fikir Kulpleri Federasyonu otururdu. Sosyalist genler bu katta konferanslar ve ak oturumlar dzenlerdi burada. Devrin ileri Bakan Faruk Skan burada konuulanlar: Solcularn nefes allarn bile dinliyorum.., diyerek dinletmiti. te bu yapdan kan seslerin lkede ok yank yaptn bildiinden Genel Merkez olarak buray semiti zehir hafiye! Skan ileri Bakan olarak solcularn nefeslerini dinlemitir ama, kendi partisi iindeki De-mirel markal dinleyicileri henz bulamamtr. Ne demiler : Alma mazlumun ahm, kar aheste aheste... Trkiye Sosyalist i Partisi'yle, Mill Selmet Parti-si'nin binalar da kar karyadr. Ankara'da Mill Selmet Partililer sabah akam Sosyalist Parti'nin tabelsn grnce : L-havle... ekiyorlardr amma biraz sabrl olsunlar. Sabrn sonu selmet. Bir daha 12 Mart gelirse ancak o zaman kapanr sosyalist partiler. imdi ise geometrik hzla oalacak. Ben sosyalistim, sen revizyonistsin... diye diye bir dzine sosyalist partiyle Avrupa rekoru kracaz galiba. oulcu demokrasilerde olur byle eyler... Mill Selmet Partisi, 12 Marttan nce Mill Nizam Partisi olarak bilinirdi. Bu parti Anayasa Mahkemesince kapatlnca. Devlet partinin btn mallarna el koydu. Bu arcda Merutiyet Caddesi'ndeki partiye kaytl katn da Devlet mlkiyetine gemesi gerekiyordu. Fakat Anayasa Mahkemesi kararndan hemen nce bu kat bir partilinin zerine kaytlanvermi. 372 Partinin el konmayan mallarn da hep birlikte grdk, sonra. Ne mallard dorusu... Mill Nizam Partisi Anayasa Mahkemesince kapatld. Fakat parti yneticileri hakknda hibir ceza soruturmas yaplmad. Trkiye i Partisi de Anayasa Mahkemesince kapatld ama, btn yneticileri onar, beer yl cezalara arptrldlar. Nasl olur?... diye sormayacaksnz. Buras Trkiye'dir, olur byle eyler... Trkiye i Partisi'nin Ankara'da Mithat Paa'da zar-zor ald bir kat vard. Parti kapatlnca bu kata da Devlet el koydu. Fakat o tarihten bu yana kat bou bouna bekletilmektedir. Trkiye i Partisi'nin brakt boluk sahipsizdir irr.ci. Kim dolduracak dersiniz?. (YenSortam - 2 Ocak 1975) SAKAL. BIYIK, SA... Son gnlerde bu kede bir sr muhbir ad okudunuz, birka belgeyle de karlatnz. Gelin bugn de biraz bo szlerle avunalm. Bugn satan, byktan, sakaldan sz alr. Ne derler: Yukar tkrsen byk, aa tkrsen sakal... Bu, g durumda kalm insanlar tanmlar. Hem sakal, hem de by tkrrken kurtarabilmek iin iine dlen aresizlii anlatyor bu atasz. Bu atasz bilmem ka yzyllktr? O zamanlar, uursuz politikac yzleri bilinmedii iin : Politikacnn suratna tkr... gibi szler sylenemezdi doal ki. Ya Karacaolan'a ne dersiniz? Sakal seni matkap ile oyaym. Bir kz bana emmi dedi neyleyim... Karacaolan, gen kzlarn, sakalna bakp emmi demesinden ok ok tedirgin olmu. Olmu da, sakaln matkap ile oymaya karar vermi. Bu yallk-genlik de nemli konu bu iler iin. Geri sevimli Babakanmz: 373

 Erkekler poligamdr... demise de, yine de gencin-yalnn yapaca iler baka bakadr. Babakanlk iin de ya nemli olsa gerek. nsan yalandka saln yitirebilir. Midesi arr, bbrei arr, romatizmas tutar, prostat olabilir, daha daha, ne bileyim, enfarkts krizleri geirebilir, damarlarda bir tkanklk olabilir, beyin damarlar kirelenebilir. Fakat sevimli Babakanmz Acul Sadi Bey bunlara bana msn demiyor: Erkek olan poligamdr... diye tutturuyor. Ben kulanza birey syleyeyim mi? Sadi Bey bu poligamlk konusunu biraz daha ileyip bu konuda reformlar ve Yasa deiiklikleri yapabilseydi, memleketimizin btn erkeklerinden gvenoyu alrd. Bylece genlere ta karrd. Genler iin de: Daha by terlememi delikanl... diye bir tanm vardr. Yallar, ya kemale erdike, genlere tepkilerini de artrrlar. By terlememi genlerin aslp kesilmeleri, isiz gsz kalmalar, bir aya ukurdakilerin avuntularndan biridir. Bu sakal ve byk konusu, siyasal yaammza da girmitir son yllarda. Mao bykl genler... gibi szlere ok tank olunmutur. Oysa Mao'nun by yoktur! Peki nereden kyor bu sz? Bilgisizlikten kyor, baka nerden olacak. Doktrinden anlamazsanz. Peki. Hi Mao'nun fotorafn da m grmediniz? Grmlerdir de grmernezkten gelmilerdir... Kari Marks'n da sakai vardr. Ara sra sac yayn organlarnda: Sakall Marks... diye balayan bilimsel eletirilere rastlarz. Evierde yaplan aramalarda Paa dedenizin sakall resmi varsa, yandnz gndr! Dedenizin Kari Marks olmadn kantlamak iin mahalle muhtarn tank gstermek zorundasnz. Bir fakltede yaplan aramada Che Guevcratnn fotorafn: Brak can:m, o Bar Mano'nun resmidir... diye ekip olmayan rr.cmrun hogrsne ne dersiniz? 374 Bu sakal, byk, sa konulan bildiiniz gibi deil, grdnz... Baz adamlar iin : Sandan sakalndan utan... derler. Bizdeki baz sasz politikaclar dnyorum. Bunlarn sakallar da yok. Demek ki utanmalar szkonusu deil. Sa yok, sakal yok, utanmas yok. Kim bunlar? Bunlar da utanmaz politikaclardr... Kurtulu Sava sonras Ankara'snda Sakall Cell diye anlan bir lise mdr varm. Ak grl, tok szl bir adamm Sakall Cell. Trkiye douya doru giden gemide batya doru koan bir adama benzer... demi o gnlerde. O gnden bu yana hi dmen krmadk. Gidiyoruz yle. Szlerini evrelerine dinletmeyen insanlar: Vay benim kse sakalm... derler. Ya da : Sakalmz yok ki, szmz dinlensin... diye yaknrlar. zninizle ben de burada bir yaknacam : Yurttalarmz milletvekillerini ve senatrleri seip Ankara'ya yollamlar. Partiler var. Allah bamzdan eksik etmesin, parti liderlerimiz var. Parlamento d liderimiz Cell Bayar var. Parlamento ii liderimiz Demirel var. Fakat bir trl hkmet kurulmuyor. Hkmet kurulmadka Sadi Bey, devlet ilerinden zaman ayrp Poligamik almalar yapamyor. Ne olacak bu iin sonu?. Birtakm insanlar: Bir gece anszn gelebilirim... diye rap, rap hazrlk yapjyorlar. Sesler duyulmuyor mu? Sakalmz yok ki, szmz dinlensin... (Yeniortam - 11 Ocak 1975) Bu kitap. Uur Mumcu'nun son yllarda eitli yayn organlarnda yaynlanan yazlardan olumaktadr. Son yllarn siyasal olaylarn yazarn kaleminden izlerken, bu dnemlere damgasn vuran btn siyaset adamlarn yakndan tanyacak ve 1 2 Mart ynetimince karanlklara terkedilmek istenen kkrtc ajanlar, sayn muhbir vatandalar ve Cunta yklerini, kimlik kartlar ve belgeleriyle greceksiniz.

Uur Mumcu, devrimci namusu, ylmaz kalemi ve'hukuku drstl ile, birok olayn zerindeki sis perdelerini kaldrarak, siyasal dnemleri renkli fotoraflar gibi gzler nne sermektedir. Deerli yazar Doan Avcolu'nun nszyle sunulan kitap, son yllarda Trkiye'yi ynetmi ve yneten siyasetiler iin hazrlanm bir iddianame gibidir. ISBN 975-478-118-4 KDV Dahil 65.000. TL. Uur Mumcu _ Sulular ve Gller Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme

engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz. Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.kitapsevenler.com www.yasarmutlu.com Uur Mumcu _ Sulular ve Gller