Uur Mumcu _ Sz Meclisten eri Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.

com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz. Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz. Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz.

Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.kitapsevenler.com www.yasarmutlu.com Uur Mumcu _ Sz Meclisten eri SZ MECLSTEN ER ISBN 975-478-093-5 Sz Meclisten eri, Uur Mumcu / 13. Basm, 1993 / Kapak, Erkal Yavi / Kapak Basks, zylmaz Matbaas / Bask, Yaylack Matbaas / Cilt, Aziz-Kan Mcellithanesi / Kitab Yaymlayan Tekin Yaynevi, Ankara Cad. No: 43 STANBUL Tel: 527 69 69-512 59 84 Fax: 511 11 22 UUR MUMCU "SZ MECLSTEN ER,, Onnc Basm TEKN YAYINEV BR KK SYLE Parlamentolar toplumlarn aynalardr sz ne lde dorudur, bilemem. Belki bir bakma dorudur; parlamentolar, toplumlara gkten zenbil ile dmez, milletvekilleri, senatrler, toplumlarn iinden kar; parlamento bu bakmdan bir ayna saylabilir. Parlamentolar toplumlarn aynalar sz bir bakma da yanltr. Yanltr, nk, seim sistemleri ve lkenin yapsal zellikleri, halk, parlamento aynasnda olduu gibi yanstmaz. Bu aynada, ou kez birbirlerine benzer grntler, baka baka makyajlarla yanstlr. rnein bir seim sisteminden bir baka seim sistemine gre bu ayna birbirlerinden farkl, deiik grntleri verir. Gnlk dilde mill irade olarak adlandrlan seim sonularn seim sistemleri asndan deerlendirdiinizde, bu mill iradenin, bir nceki parlamentonun belirledii seim yasasna gre deiik sonular verdiini grrsnz. yleyse bunlardan hangisi mill irade, hangisi deildir? Buna yant bulmak gerekir. Hukuk alannda olduu gibi, siyasal konularda da soyut ve genel kavramlarla konumak insanlarn kolayna gelir. Szgelii mill irade deyince, bu tlsml szn yarataca yanklarla ok bilimsel 5 konutuumuzu sanrz. Bunun gibi, egemenlik deyince hkmetin, bakanlklarn, meclislerin manev ahsiyetleri; deyince, olupbitenleri, hkmetleri, bakanlklar, meclisleri oluturan kiilerden soyutlayarak, konular, bir eit metafizik bulutlar iine sokarz. Bunu yaptk m, gerisi kolay; bundan sonra kim mill iradeye kar kabilir, kim egemenlik kavramn eletirebilir, kim manev ahsiyet kavramnn dokunulmazlk zrhn deler! Yirminci yzyl akl adr. Yirminci yzylda her konu, zgrce ve serbeste tartlmaldr. lk Yunan uygarlndan, islm kltrne, islm kltrnden, hristiyan uygarlna, buradan, burjuva devrimlerine, sosyalist kltre kadar, insanln sahip olduu btn dnce miras, yirminci yzyln insanna ak olmaldr. zgr insanlk, yzyllarn biriktirdii bu grkemli miras, yirminci yzyln insanna cmerte amaldr. Ben diyorum ki, tartalm, btn konular tartalm. Tartmaya, bu tartma uygarca olduu srece, hibir snr, hibir yasak getirilmemeli; getirilmemeli ki, bu insanlk mirasndan, zgrce ve eite yararlanalm! rnein mill irade, rnein egemenlik, rnein manev ahsiyet nedir, ne deildir, bunlar tartalm. Bir seim sisteminden bir baka seim sistemine deiik sonular veren oylama biimi mill irade midir, yoksa yalnzca seim sistemlerine gre belirlemi yntemlerle elde edilen ounluk iradesi mi?. Ya da millet egemenlii diye

tanmlanacak bir egemenlik biimi var mdr? Var mdr ki, mill irade, millet egemenlii ve manev ahsiyet kavramlar yllardr bizleri ipotekleri altna alr? 6 nl Fransz hukukusu Duguit, hayr diyor, millet egemenlii retisi, kraln ilh hakk yerine milletin ilh hakkn geirmekten baka bir ey , yapmamtr.. Ve devam ediyor: Eer bir karar 500'e kar 1000 oyla alnm ise gerekten 1000 kii iradeleriyle teki 500 kiiye hkmetmi olurlar. Bu takdirde sizin millet egemenlii dediiniz nesne 1000 kiinin elinde demektir ve 100 bireysel irade, teki iradelere hkmetmek savndadr ve bu kraln iradesi ile tabasna hkmetmek istemesinden daha hak-' l bir sav deildir. Millet egemenlii sadece aznln ounluun boyunduruuna girmesi demektir. Doru ama demokrasilerde baka yol var m? Elbette oylama yaplacak, elbette ounluk gr geerli gr saylacak.. Duguit buna hayr demiyor. Bu nl hukuku, yalnzca, devletin dayand retiyi bir baka temele dayamaya alyor. Diyor ki, bir hkmet, memlekette mevcut belirli politik kuvvetlere dayanmadka ve bundan baka kendisine den sosyal grevleri yerine getirmedike vcut bulamaz ve tutunamaz.. Duguit'e gre byle bir hkmetten sz ediliyorsa, ortada devlet olarak rgtlenmi bir aygt sz konusudur. Her toplum, ynetenler ve ynetilenler diye iki ana blme ayrlr. Ynetenler zorlama yetkisine sahiptirler. radeleri, ynetici ya da yneten olarak ayrmak yapay bir aba olur; nk btn iradeler ferd iradelerdir; yneticilere stn g veren yetki, iradenin yneldii amaca gre deerlendirilir. radeyi, bireysellikten kurtaran da budur. Yani, bireysel nitelikteki iradenin kamu hizmetinin rgtlenmesi ve ilemesi amac, iradeyi, bireysellikten kamusalla dntrr. Duguit diyor ki: Mesel Fransz devletine den vazifeler7 den bahsettiimiz vakit, egemen kii saylan Fransz devletine deil (bu sadece varsaylan bir kavramdan baka birey deildir), fiilen politik kudreti elinde tutan, etten ve kemikten olan fertlere, - yz senatre, alt yz milletvekiline, cumhurbakanna, on bakana den grevleri kastediyoruz. (Duguit Leon, Kamu Hukuku Dersleri, Ank. 1954, s: 75) Gelmek istediim nokta budur. Evet, insan toplumlar, genel olarak ynetenler ve ynetilenler olmak zere ikiye ayrlrlar. Her toplumda, snflar, tabakalar, sosyal gruplamalar vardr. Ynetici kadro, bu yapsal zelliklere gre renk ve biim alr. Ama ynetenler de, tpk ynetilenler gibi, etten -kemikten oluan insanlardr. Bu insanlarn tutum ve davranlar, hukukta artk metafizik diyebileceimiz genel kavramlarn dokunulmazlk alanlarna sokulursa, hibir siyasal gerek olduu gibi tartlmaz. Hkmeti mi eletireceksiniz? Hayr eletiremezsiniz!. Hkmet manev ahsiyet zrh iindedir, parlamento yelerini mi eletireceksiniz? Onlar da byle, ayn manev ahsiyetsin koruyucu kantlar altndadr. Nedir yleyse, manev ahsiyet? Bir bilim adammz yazyor, ahs Trkede, szck olarak, uzaktan sezilen karart demekmi! (Arsebk Esat, Balang ve ahsn Hukuku, st. 1938, s: 171).. Byleyse, manev ahsiyet kavramnn yorumu ok kolaylayor! Haydi akay biraz daha artralm : ahs szcnn yabanc dillerdeki karl, Franszca porsonne, Almanca ve ngilizcede person, talyancada persine, latince personasdr. Latince persona szc maske anlamnda kullanlrm; Roma'da aktrler sahneye karken, yzlerine temsil ettikleri kiilerin maskelerini gei8 rirlermi! (Ataay Aytekin. ahslar Hukuku, st. 1969, s: 16). yleyse nedir bu manev ahsiyet? Hukukta ni bir szdr hibir hkm ahs ile kahvalt yaplmaz, hkm ahsiyet (tzel kiilik) gibi, manev ahsiyet kavram da yalnzca bir varsaymn sonucudur. yle bir varsaym ki, etten - kemikten insanlar, yneticileri, politikaclar, eletiri oklarndan korumaya yarar. Manev

ahsiyet szck anlamnda olduu gibi, bir maskedir ya da uzaktan sezilen karart! Demokrasiyi savunmak, zetle zgrl savunmak demektir. Toplumun her trl dnceye ak olmas, her trl sorunun aka ve zgrce tartlmas demektir. Sosyal snf ve tabakalarn, siyasal parti, sendika ve dernek olarak rgtlenmeleri demektir. Yneticilerin, zgrce eletirilmeleri, iktidar arknn, bu zgr ortam iinde, genel oyla el deitirmesi demektir. Bu sre iinde bu manev ahsiyetsin kadrolar, yani bu madd ahsiyet, btn tutum ve davranlar ile eletiriye ak olmal m, olmamal m? Ak rejim ile totaliter ynetimleri ayrdedici izgi bu soru iaretinden gemektedir. Bu kitaba konu olan olaylar, ounlukla parlamento yaamndaki irkin grntlerdir. Bu grntler, her parlamentonun bir kurum olarak saygnlna glge dren irkin sz ve davranlardr. Bu gibi sz ve davranlar, parlamentolar iinde bir aznlk tarafndan sahneye konurlar. Bu bakmdan, bu szleri, parlamentolarda onurla, zveri ile, erdem ile grev yapm parlamenterlere ve kurum olarak parlamentoya maletmek ok ama ok byk hakszlk olur. Bu davranlar, parlamentolar oluturan ounluklar tarafndan ou kez acyla izlenmitir. 9 Ama ne yazk ki, bu tr davranlardan parlamentolar koruma yolu bulunamam ve bu aznlk parlamento almalarn, gzle grlr biimde engellemitir. Ve iin daha da acs, bu aznlk bu irkin grntlerini manev ahsiyet ad verilen bir dokunulmazln glgesine snarak sergilemitir. Manev ahsiyet devlet ile hkmet, hkmet ile parlamentolarn iice ve zde olduu tek parti ynetimlerine zg bir koruyucu kalkandr. oulcu demokrasilerde siyasal kadrolar bu tr metafizik kavramlarla korumak artk yersizdir. Parlamenterleri, bakanlar, hkmet yelerini koruyucu ceza yaptrmlar varolduuna gre, ayrca bir manev ahsiyet kavram yaratmann demokratik eletiri ortamn kstlad, artk bunca deneyden sonra kabul edilmelidir. Bu kitabn iinde eletiri konusu, kurum olarak parlamento deildir. Parlamentolar oluturan kiilerin aritmetik ounluu da deildir. Bu kitap ile yalnzca, parlamento almalarn engelleyen, krslerde yurt ve dnya sorunlarnn zgrce konuulmasn engelleyen sorumsuz bir aznlk eletirilmi; bu aznln sergiledii irkinlikler eletiri konusu yaplmtr. u kk kitap u olumsuz gelimeyi vurguluyor. Parlamento yaammzda svgl tartmalar, gn getike younluu artryor ve bu konudaki duyarlk, nce anlalmaz bir hogrye, sonra sorumsuzlua ve kaytszla dnyor. 1877 Meclis-i Me-busan'nda Ahmet Vefik Paa'nn sus eek (*) (*) Baz yerli ve yabanc kaynaklar, Meclis-i Me-busan'n bakan Ahmet Vefik Paa'nn bir mebus'a sus eek dediini kaydetmektedirler. (Bernard Lewis, The Emergence of Modern Turkey, London, Oxford niver-stiy Press. 1961, s: 165, ayn yaptn Trke evirisi, Mo10 svgs ile balayan svg yar, 1980 ylnda en baya biimlere brnyor. lk Byk Millet Meclisi'nde u Recebi arze-deyim. Eskiehir'in sktundan iki ay evvel Recep namnda, birinci defa kerhaneci, ikinci defa dolandrc, nc defa hrsz, drdnc defa, una, buna byle yapan, olan ve erkek getiren bir teres ki szleri, efendi hazretleri bir para nezahat uyars ile karlanrken (TBMM, : 124, 8.12.1337, s: 2, s: 448), sonradan hot'lar, put'lar, hassktir lan orospu ocuklar anlalmaz bir kaytszlkla geitirilmitir. Evet, niye bu hale gelindi? Parlamento almalarn izlerken bu yozlamann nedenlerini dndm. Bir ye, rneklerini ilerdern Trkiye'nin Douu, Trk Tarih Kurumu Basmevi, 1970, s: 167. Lewis, Daily News gazetesi stanbul muhabiri Sir Edwin Pears'n Abdlhamid adl yaptna yollama yaparak bu bilgiyi vermektedir. (Life of Abdlhamid, Londra, 1971, s: 49-51)

Doent Sina Aksin, Birinci Merutiyet Meclis-i Me-busan adl incelemesinde (SBF Dergisi, Cilt XXV, say I, ayr bas s: 14) ayrca Doent lber Ortayl da bir seminerde ayn sav ileri srmlerdir. (Trk Parlamen-toculuunun lk Yzyl, Kanun-i Esasi'nin Yznc Sempozyumu s: 447) Tark Hakk Us'un derledii tutanaklarda bu sus eek sz yeralmamaktadr. Bilindii gibi, Meclis-i Mebusan tutanaklar yanmtr. Hakk Tark Us'un derlemesinde byk olaslkla bu eek sz unutulmu ya da bu szn tutanaklara alnmas gerekli grlmemitir. Ahmet Vefik Paa tarafndan sylendii ileri srlen bu eek szc zerine, bu denli durmamzn bir nedeni var. Eer, Daily News muhabiri Pears'm verdii bilgi doruysa, parlamento hayatmzda ilk svgnn sahibi Ahmet Vefak Paa olmaktadr! 11 ki sayfalarda greceiniz svgleri sralarken, krsden ya da oturduu yerden en baya szleri kullanrken, parti genelbakanlar, parti yneticileri tayfndan uyarlm ya da knanm mdr? Hayr, tersine rnekler grdk; knanmam, tersine, kutlanmtr! En baya szleri syleyenler, parti yneticilerince kutland, srtlar svazland, yreklendirildi. Svg bylesine siyasal prim yapnca yar bsbtn kzt, bu ortam iinde parlamento almalar bsbtn engellendi. Tartmalarn banda svgy nleyen nlemler alnmad ve bu aznlk parlamento almalarn adm adm yoz-latrd. Bu yozlamann bir baka ve genel nitelikteki nedeni de udur: Bat tr demokrasilerde parlamento burjuvazi tarafndan oluturulmu, zamanla ii snf, eitli etkinliklerle ve rgtlerle siyasal yaama arln koymutur. ki ana snfn dengesine dayanan bat tr demokrasilerde, parlamento yaam, bu snflardan kaynaklanan kadrolar eliyle ayakta tutulmutur. Trkiye'de ise yle bir gelimeyle karlayoruz. Burjuvazi, henz siyasal kadrosunu parlamentolara sokmu deildir. Sokmu olsa, hi phesiz, bu snf, parlamentolarda uygarca temsil edilir. eitli yasaklar ve engellemelerle ii snf da kendi siyasal kadrosunu parlamentoya sokamamtr. Bylece, iki ana snftan kaynaklanan politikaclar yerine yoz bir tabaka btn partilere dalm ve demokratik gelimeyi tkamtr. Kim bunlar? Bunlara, lumpen politikaclar ya da politikac lmpeni adlarn takabiliriz. Geri, marksist literatrdeki lumpen kavram ile bu tr politikaclar arasnda bilimsel leklerle belirlenecek bir benzer12 lik kurulamaz ama bu kavrama gnlk dilde yerver-mek herhalde yararl olacaktr. Nedeni u : Lumpen, szck olarak kabaca, kendi snfndan kopmu, yozlam kii ve bu kiilerin oluturduu sosyal tabaka iin kullanlr. Kylerden kentlere akn edip, kentlerde i bulamayan ve bu yzden marksist retiye gre snf kavram iinde grlmeyen ve kyde topraksz, kentte isiz olan bu sosyal tabaka, belli disiplinden de yoksun bulun-duu iin zaman zaman gnlk dilde serserilik dediimiz davranlara girer, bu tr eylemlerde bulunur. Burjuva lmpeni kavramn da ksa srede zengin olmu, ancak, burjuvazinin gerektirdii, kltr, ahlk ve yaam dzeyinden yoksun tredi ve yoz bir sosyal tabaka iin kullanyoruz. i snf bilincinden yoksun lumpen proleterya gibi, burjuvazinin snf bilinci ve dzeyi dnda burjuva lmpenleri de bulunmaktadr, zellikle son yirmi yln tredi zenginleri arasnda bu tr sosyal tabakaya ve yoz kiiliklere rastlanmaktadr. Politikac lmpeni kavramn buralardan esinlenerek tretiyoruz. Kk siyasal oyunlarla ke balarn tutan, iktidar nimetleri ile zenginleen ve siyasal etkinlik salayan bu tr politikaclar, herhan-gibir snf bilincinden de yoksundurlar. Bunlar, eitli partilerde yer bulmulardr. Ancak, bunlara ne burjuva denilebilir, ne de emeki! Bunlar, politikay kendilerine meslek edinerek yaamaktadrlar. Kt parann iyi paray kovmas rnei, onurlu, namuslu ve erdemli politikacy, siyaset sahnelerinde yenik drenler de bunlardr.

Bunlarn gerek snfsal kkenleri lumpen proleterya deildir. Kimi sendikac, kimi retmen, ki13 mi de avukattr. Ama davran modelleri ile lmpenleri andrrlar. Grdkleri eitimlere karn davranlar, dzeyleri, kltr daarcklar ve ilkellikleri lmpenlere benzer. Bunlar, snfsal kkenleri ne olursa olsun, lumpen ruhlusdurlr. deolojik adyla burjuva demokrasisi, u oulcu demokrasi, u bat tr demokrasi, ncelikle burjuvazinin insanla armaan ettii bir siyasal ve sosyal dzendir. Bu siyasal, bu sosyal dzen, tarihsel sre iinde ii snf ile teki emeki snf ve tabakalarla btnleip, dengelenmi ve bugnk aamasna ulamtr. ok partili yaama admz atarken, demokrasiyi oluturan bu sreci gzard ettik ve siyaset sahnesini, burjuvazinin siyasal kadrolar ile emeki snf ve tabakalarn temsilcilerinden yoksun braktk. Bu iki ana snfn kurmad, gelitirmedii, sahip kmad demokrasi, birbirlerine benzer partilerin kr d ile yozlatka, yozlat ve bylece bunalmdan, bunalma srklendi. Kitaba konu olan bu svgierin sahipleri, ite, bu oluumun, bu yozlamann rnleridir. Ben bunlara, kim ne derse desin politikac lmpenleri adn takyorum, yakalarna bu kartvizitleri ilitiriyorum. Bunlar, oulcu demokrasinin, zgr parlamentolarn deil, tersine, eksik demokrasinin ve yasakl parlamentolarn ac meyveleridir. Bunlar, parlamento aynasnn paslar, bunlar, bu yoz takmn irkin yzleridir. Bunlar kim, ne adna savunabilir? Hi phesiz, svgl tartmalar yapanlar, yalnzca, bu politikac lmpenleri deildir. Svgl tartmalar, bir kez, tartma dzeyini drnce, en akl banda saylan insanlar bile sinirlerine sahip olamayp, ister istemez, bu svg yamuruna katlmaktadrlar. rneklerine ok tank olduk. 14 Tutanaklar zerine yaptm bu kk incelemenin yeterli olduu kansnda deilim, iinde yaadmz olaanst dnemde, yaynlanan bildirileri gznnde bulundurduum iin zellikle 1961-80 yllar arasndaki svgl tartmalarda parti ve kii ad vermedim. Biliyordum, bu bir bakma eksiklikti. Svgierin, kii ve parti olarak dkmn yapmak, hi phesiz, ok daha yararl olurdu. Ama bu eksiklikleri, ilerde giderme olana vardr. imdilik nemli oJan, zellikle nemli olan, bu svgierin "sahiplerinden nce. bu svgierin tutanaklara girmi olmasdr. irkinliin kendisi, irkinliin sahiplerden, bir lde, daha nemlidir. Bu kitabn yaynland gnlerde Kurucu Meclis almalarna balam olacaktr. Gemi dnemlerin bu svgl tartmalarnn yeni balayacak bu dnemde anmsanmas, hi olmazsa, bu konuda belli dzenlemeler yapma; nlemler alma olasl sz konusudur. unu da ak yrekle aka kaydedeyim: Bu kitabn bir blm Cumhuriyet Gazetesi'nde tutanaklar utandran szler bal ile yaynlanmasndan sonra siyasetin askya alnd bir dnemde bunlar yaynlanr m? gibisinden eletiriler aldm. Bu eletirilerin sahipleri, genellikle eski parlamenterlerdi. Bunlardan bir ksm da benim, dostluklarna nem verdiim arkadalarmd. Belki kapatlm bir parlamentonun yeleri olmann verdii eziklikle, belki de olaanst dnemin olaanst duyarl ortamnn etkisi ile bana bu yaynlarn zamansz olduunu sylemiler ve yazmlard. Bu svgierin sahipleri, parlamentolar iinde aznl olutururlar. Bu aznln svglerini, kurum olarak parlamentoya maletmek ok byk hakszlktr. Parlamento ounluu, bu tr irkinliklerin 15 dnda kalmtr. Ancak, bu irkinlikler, yaanmtr ve bu svgl tdrtmalar, parlamentolardaki zgr tartma olanan byk lde ortadan kaldrmtr. Bu yzden, bir irkinliin u ya da bu zamanda sergilenmi olmasnn byk bir nemi yoktur. Eer, bu irkinlikler, demokrasiyi ve zgrlk rejimin ileyiini engellemi ise, bu irkinliklerin zellikle yeni bir siyasal dneme adm atld gnlerde sergilenmesinin ayr bir yarar vardr.

Gemii yeniden yaamak istemiyorsak, bu gemii, ok iyi tanmak ve deerlendirmek zorundayz. Ben, kendi llerim iinde, bu zorunluluun gereini yerine getirmeye alyorum. Belki yetersiz ama bu haliyle bile gerekli! Aslna bakarsanz, parlamentolar eletirmenin her dnemde gl vardr. Kurum olarak parlamentoyu yceltmek ve kkletirmek istiyorsak, bu irkinlikleri, her yerde ve her zaman sergilemeliyiz. Parlamento iinde boy veren ayrk otlar, dn eletirilmez, manev ahsiyet adyla bilinen ceza yaptrm var! Bugn eletirilmez, aman zaman mdr? diye dnlr. Peki, bunlar, ne zaman ve nasl eletirilecek? Parlamentoyu savunmak, parlamento iinde ke balarn tutmu kfrbaz kabadaylar savunmak demek deildir. Parlamentoyu savunmak, demokrasiyi ve zgrl savunmak demektir. Hem, sevgili okurlar, parlamento ve parlamenterler, bizim yakn tarihimizde de amanszca eletirilmi deiller midir? rnek mi istersiniz? rnek, air Erefte, rnek Neyzen Tevfik'tedir, uzaa gitmeye ne gerek var? Evet Trk yazn iinde parlamentolarn alayU anlatm biimleri ile eletirildiklerini de grrz. air Eref, ikinci Merutiyet'in Meclisi Mebu16 san larn Mebusan Listesi adl iirinde yle tanmlyor : Kr topal topland meb'usanmz Bir tarafta kalmad noksanmz. Meclis'e dizdim byk kpler gibi, Arz- endam ettiler.....gibi. Bazsnda taze kmtr potur, Yan bakar, dersen efendi dz otur. Bazs bada kurup der merhaba Nerde kald kahveci Mercan aa? stiyor gnl imek bir nargile, Hl gelmedi sokaktan hergele. yle diz km yere bir dieri. Der ki: gelsin, isterim Ser-askeri. Solda bir meb'us kav akmak akar. Sada bir za soyunmu bit bakar. Bazs krsde nutuk irad eder, Handa a kaldm diye feryad eder. imdi grse derdi Veysi, Nergisi: Oldu meb'usan bir tip sergisi. Ey ahli yok duhuliye girin, Her vilyetten getirdim, seyr edin. Yine Eref Meclis-i Meb'usan Reis-i Muvakkatinin Nur-i Manzumu balkl iirinde kavgal oturumlar eletiriyor: Arkadalar, haydi yek-avaz olun, Bir sr gya kmeste kaz olun. 17 Bir azdan barn millet! diye, fBin yaa ey anl hrriyet* diye. Bin grlt, bin emtet eyleyin, C-be-c izhar- hiddet eyleyin. Eyleyin yek-diere birden hcum Byle aknlklara vardr lzum. Avrupa meclislerinde kaside: Yok sknetle geerse fide. Hangi ite olsa kavgaa, smiin, yle ilerde olur gayet emin. Hangi bir i olsa kavgaasz geen, Dima eyler ahli su-i zan. Haydi siz de ylece kavgaa edin, Trkl lkin gzel icra edin. Urarken siz, bina sarslmal, Pantolon, setre, yelek yrtlmal. ndirin yek-diere aplaklar, Ak edin enseye t trnaklar. Defter-i yek-dieri cebren drn, Baz meb'usu boarken ldrn. stirahat eyleyin be alt gn, Her zaman size hazr byle dn. . air Eref, u drtlnde de baknz o tarihteki siyasal kadrolar nasl acmaszca eletirir: Ekiya kesrete meb'usanmzdan fazladr, Etmeyin imaz ile aldrmazlk, aldrn; Oynamaz bir ipte bin canbaz, rezalet kmasn. Millete kfisiniz siz, ekiyay kaldrn. 18 Ve bir baka drtlk daha : Drt sene sonra grnmez oluruz Meclis'te, O zaman kymetimiz ykselir ina'allah. Memlekette oluruz mntehib-i sni de, Buraya bizden eekler gelir ina'allah. Neyzen Tevfik, demokrasi anlayn bakn nasl alaya alyor:

Kim demi bizde demokrat idare yoktur, Ne demek, olmazsa elbet dardan alrz.. Srr edip karne usuliyle o gmrk maln Kara borsaya verir, biz bize kalrz... Neyzen, bir baka iirinde bakanlar kurulunu alaya alyor: Toplanr haftada kerre grh- vkel, Sakn eshab- kehif sanma uyurlarsa da ha.. Ve Neyzen, yoz meb'us tipini u acmasz dizelerle dile getirmektedir: Kime sordumsa seni, doru cevap yermediler; Kimi hrsz, kimi alak, kimi deyyus., dediler.. Knyeni almak iin, partiye ettim telefon, 'Bizdeki kayda gre, imdi o meb'us.. dediler. Grlyor ki, gemi dnemlerde, tek partili dnemlerde bile parlamento ve yoz meb'us kavram toplumsal eletiriye, yergiye konu olmutur. Hemen kabul etmek gerekir ki. bu kadar acmaszca alaya alnan meb'us hibir zaman kart parti yesine put dememi, hasiktir ulan orospu o19 cuu diye barmam, teres dememi, pezevenk dememi, meb'us pazarlarnda ack artrmaya kmamtr! ok ilgintir, Trk toplumunun ilk parlamentosu olan 1877 Meclis-i Mebusan'nda matbuat nizamnamesi ile mizahn yasaklanmas istenmitir. Matbuat mdr Macit Beyefendi, mizah gazeteleri lzumsuz ve faidesiz olduu gibi, bunlarn mazarrat da vardr derken, (Meclis-i Mebusan Zabt Ceridesi, 1293-1877, stanbul 1939, derleyen Hakk Tark Us, s: 213) belki de o gnden bugne kadar uzanan aman eletirmeyelim korkusunu ilk kez ifade etmi oluyordu, kim bilir? Trkiye'nin demokratik gelimesi, ancak ve ancak her trl dnceye sz ve rgtlenme hakk veren zgr parlamentolu ak rejime baldr. Yarnn parlamentosu nasl bir siyasal yapy getirecek, bilmiyorum, ama byle bir aamada, ok gerilerde kalmasn dilediim bu irkin tartmalar sergileyerek, gelecein bu tr yozlamadan korunmasna, karnca, kararnca bir katkda Joulunmak istiyorum. Pasl aynalar, irkin yzleri daha da irkinle-tirir. Parlamentonun milletin aynas olmas, toplumdaki btn snf ve tabakalarn bu aynaya zgrce bakabilmelerine bal deil mMir?. Unutmayalm, bu aynalar yapanlar da, bu aynalara bakanlar da bizleriz. 20 TUTANAKLARI UTANDIRAN SZLER Parlamentoda grmeleri izlerken, ou kez kendi kendime urada edilen kfrlerin szln hazrlasam diye dnrdm. Zaman zaman, parlamentoda myz, yoksa, bir mahalle kahvesinde ya da balk meyhanesinde miyiz diye dnmekten de kendimi alamazdm. Aln size bir rnek : Bir ye krsde, konuurken kendisine ayrlan sreyi dolduruyor, bunun zerine kart partiden bir ye sayn bakan zaman doldu diye sesleniyor. Krsdeki yenin yant yle : Actt m cicim?. (Millet Meclisi, Tutanak Dergisi, b: 42, 31.1.1979. O: 1. s: 751) Actt m cicim yantn veren milletvekiline kart partiden sesleniler de ilgin: Deliyi krsden indirin sayn bakan... Bunu bara gnderin, meyhaneye gnderin... Bir baka gn, krsde konuan bir arkadana sataan kart partiye el iaretleri yapan bir milletvekili yle sesleniyor: Actt m, actt m? (Millet Meclisi, b: 168, 21.9.1978, o: 3. s: 823) Bir baka gn orospu ocuu svgs yle tutanaklara geiyor: 21 Bir ye : Beendin mi yaptn orospu ocuu? Bir baka ye : Orospu ocuu sensin... yeler arasnda kim dedi orospu ocuu sesleri, grltler, yeden ak itiraf: Ben dedim, ne olacak? Yant: Orospu ocuu sensin... (M. Meclisi, b: 115, 24.2.1978, o: 2, s: 76) Tartmalar hep bu dzeyde devam ediyor. Krsde konuan bir yeye aadan yaplan satamalar yle:

 Yuh aalk herif... Yuh ulan yuh, satlm, pezevenk, sahtekr... (M. Meclisi, b: 152, 311.5.1978, o: 1, s: 152) Sus be eekolueek... (ayn oturum, s:, 154) Bu pezevenk szc, nedense Yce Meclisin ats altnda ok kullanlrd. Bir gn, Meclis bakanvekiline kzan bir yenin gndem d svg-s yleydi -. Sen bakan deil, kkan olamazsn, pezevenk, serseri.. (M. Meclisi, b: 96, 29.5.1979. o: 1, s: 500) Pezevenk ile eanlaml teres szc de tutanaklar ssler, nedense, sayn yeler, birbirlerini gnl komisyonculuu ve cinsel zel giriimcilikle sularlard. Pezevenk kadar ok kullanlan svglerden 22 biri de resm ve yaygn svgmz eekolueek* ti. Bir bakan satamalar arasnda konumasn srdrmeye alyor: Ben geen yl satamalara kar bir ift lf syledim: Bu kervan yryecektir dedim, yine devam ediyorum, bu ke'rvan yryecek. Bu konumaya yant yle: Kervann ban da sen ekiyorsun sayn bakan.. Bakan: ^- Ksa boylular eker, sen msaitsin ekme-. ye... Bu kibarca eek iltifatndan nceki satamalar da yle: Yalan sylyorsun, yalan! Bakan koruyan bir arkada: Sen yerine otur eekolueek.. Yalan sylyorsun diyen yeye bir baka ye sesleniyor: 100 kilo amuru versinler, senden daha iyi adam yaparm...... Bir bakas bu; yeden kopye ekiyor: Senin gibi adam amurdan yaparm, pis herif, terbiyesiz herif.. (M. Meclisi, b: 60, 22.2.1979, O: 1, S: 665-66) Bir yenin eek olduu kansn tayan bir babakan yardmcs bu ye iin kibarca bir iirin dizesini aktaryor: Tahsil cehaleti alr, eeklik baki kalr. (M. Meclisi, b: 110, 19.2.1979, O: 2, S: 109) u tartmadaki seviye ise bambakadr: 23 retmenlik yapt srada gen bir rencinin rzna getii sylenen bir milletvekili, krsde konuurken, aadan bu eski olay oul biimi ile anmsatlyor: Irz dmanlar... Krsdeki milletvekilinin bu sulamaya verdii yant gerekten ok seviyelidir: Sayn bakanm, bir insann rz dman olduunu bilebilmek iin, o insann yapt zaman ban tutmak lzm. Kim tutuverdi? (M. Meclisi, b: 71, 7.5.1974, o: 1, S: 403) Bunun . zerine nce yuhlar balyor, sonra da krsye yrmeler: Ayp. ayp, utan.. Ahlksz, haysiyetsiz.. Bu ii ancak sen yaparsn haysiyetsiz.. Bakan vekilinin szlerinizi tasrih ediniz uyarsndan sonra rz dman olduunu bilebilmek iin, o insann yapt zaman ban tutmak lzm, kim tutuverdi diye konuan milletvekili, konumasn szm ona dzeltiyor: Irz dman diyorlar, rz dman diyon-lerin bilebilmesi iin, onun yannda oimas lzmdr.. Bylece ban tutmak ifadesi gme gidiyor ve bakan u demokratik yorumu yaparak tartmay kesmek istiyor: Yannda olmas lzmdr veya mahkeme karar ile tesbit edilmesi lzmdr.. Bakan vekili tartmay byle yattrmak istiyordu ama ban tutmak ifadesi kolay kolay balanmyordu : 24 Byie haysiyetsiz adam nasl kanyonar buraya? Yuh.. Krsdeki ye devam ediyor:

 Sevgili arkadalarm... Aadan bir ses, bu yeyi arkadala kabul etmediini lisan- mnasip ile bildiriyor: Sevgili arkadalarm deme, hayvan.. Sende namus var m ulan? Irz dman, rz dman herif., (ayn oturum, S: 405-406) Yllar sonra ayn at altnda ayn ye iin ayn sz yine nlad: Irz dman.. (M. Meclisi, b: 11, 19.2.1978, o: 1, S: 195) Kendisini ban m tuttunuz? diye dehetengiz biimde savunan bu ye siyasal yaamnda sk-sk rz dman; rz dman diye satamalarla karlamtr. Ancak, ne sayn ye bu konuda bir aklama yapt, ne de bizler, bu rza gemek olayn doru, drst renebildik! Basn gidip bu yeye nedir bu iin asl? diye sorsa, mill iradenirf bu mmtaz temsilcisinden, herhalde ban m tuttunuz gibisinden yant, alacakt. Bu yzden, yce at altnda bu konu bir trl aydnla kavuamad. Daha neler neler? Neler mi? rnein unlar; Okumular Meclisi, yani Cumhuriyet Senatosu, yani yce Senatoda bir zamanlar bakan25 hk yapm bir sayn okumu, bir arkadann, gelmiini gemiini yle okuyor: Ulan aalk adam, senden baka adam yok mu burada? Senin azna sarm senin. Eekolu-eek otur yerine.. Kart partiden bir okumu, bu zl szlere ksaca yant veriyor: Hibir bok yiyemezsin.. (C. Senatosu, b: 32, 2.2.1979, o: 3, S: 80) Millet Meclisi'nin bir ksm yelerine utanmaz, edepsiz dedii ileri srlen olduka kabaday bir ye szn geri al ve yalancsn szleri arasnda nedense cinsiyeti konusunda aklama yapma gerei duyuyor: Ben yalan sylemiyorum, sensin yalanc, benim szm erkeke. Ben erkeim, ne zannettin? (M. Meclisi, b: 119, 29.5.1965, o: 2, s: 411) Bakan: Bir milletvekiline byle sz sylemeye hakknz yoktur.. Tam o srada bir ye yerinden atlyor: Syledii sz kp ile ahsna iade ediyorum.. Bir baka ye : Buz gibi yalanc efendim.. Bir bayan ye, kendisine sz atan bir yeye yce at altndan yle karlk veriyor: Sen kendi karna sahip ol.. ye susmuyor: Sen benim karm azna almak iin, onun kadar terbiyeli ol. Ben seni baka yerden de tanyorum.. (M. Meclisi, b: 27, 27.1.2.1978, o: 1, S: 135) 26 Bir baka gn yine kendisine kh, keh, keh ve ciyak, ciyak diye satalan bayan ye dayanamyor : ..Ciyak, ciyak szlerini kendi anasna yapsn sayn yeler.. (M. Meclisi, b: 102, 30.6.1980, o: 1, s: 541) Ya, hukuk diliyle baz yeleri, sinkaf ettiini syleyen abdestinde-namazmda, bir eski bakana ne demeli? zerinde silh var satamalarna kar ms-lman kardeimiz eski bakan yle konuuyor: Bende tabanca yok, ben yiit adamm, tabanca ile gezmem... Bir yenin yiite bak yiite seslenii zerine devamla: Ben siz gibi ook yiitlerin zerinden gemiim.. (M. Meclisi, b: 31, 4.1.1979, O: 1, s: 321) imdi ad ok gerilerde kalm bir siyasal partinin uzun boylu lideri, krsden parti deitirenleri eletirirken konuuyor:

 Geminin batacan hissedince gemiyi ilk defa fareler terkedermi, ne yapalm, bunun da gnl, ruhu fare ruhuymu, ite terkediyor bizi.. Bu sz, sonradan eitli bakanlk yapacak bir sayn ye ile ilgilidir. Ve bu sayn ye, bu sayn liderin ayn zurnanda avukatdr. O da yerinden baryor, liderin bar yank, devam ediyor: Bu nevi satamalar gnll olarak zerine alan, vaktiyle yapt dalkavukluun kefaretini demek isteyen adamn hareketi karsnda mecburen cevap verdim.. Ve ye kendisini yle savunuyor: 27 Ben senin avukatndm, avukatna tecavz etmeye utan.. (M. Meclisi, b: 21, 24.12.1962, o: 1, s: 406) Yine bir gn ayn lider konuurken, bir sayn yenin bir yazara ektii telgraftan sz ediyor. Telgraf eken, ektii telgraftan daha hzl olarak sz atyor: Ahbabmd, telgraf ektim. Siz de Behiye Ak-soy'a iir yazdnz.. Liderin bu satamaya yant ok ilgin: O ileri kartrma... sicilin karktr. Bana yiit adam, elenmitir derler, sana ne diyeceklerini dn.. (M. Meclisi, b: 67, 5.4.1963, O: 1, S: 38) Millet Meclisi'nde mar ve skan Bakanl btesi grlrken krsdeki ye birdenbire yle konuuyor: Elleri ite, akllar oynatadr. Oynan ne olduunu necip milletimiz elbette bir gn bunlara soracaktr.. (M. Meclisi, b: 58. 20.2.1979, o: 3. S: 445) Oyna, Trk Dil Kurumu szlne gre aralarnda yolsuz iliki bulunan erkek ve kadndan her biri anlamna gelmektedir. Peki, bir hkmet, bir siyasal parti nasl olurdu da Oynasa benzemekteydi? Bir parti, bir baka parti ile gizli iliki mi kurmutu? Bu gizli iliki flrt biiminde mi geliiyordu? Bir parti, bir baka parti ile nasl oynatayd? Oynam siyasal anlam, ierii neydi? deolojik tartmalar srasnda bir yenin ...lf syleyenin avradn... diye balamas ve bu avradn szcnden sonra gelen eylemi, adyla, sanyla sylemesi, yce at altnda tartmalara yol-amt. (M. Meclisi, b: 27, 27.12.1978, o: 1, s: 136) Doruydu, hibir ye, bir baka yenin avra28 dini, yaknlarn, usuln, fruunu, hukuksal deyi ile sinkaf edemezdi; hr parlamenter sistemde kesinlikle sinkafn yeri yoktu! Ama sayn ye niin sinkaf ediyordu? Sinkafn yeri buras myd? Bu yce at myd? Deildi. Bir babakanla ilgili gensoru nergesinde yelerin karlkl olarak diyalog arlar yle: Bir ye: Ar namus kalmam, utann, utann.. Bu gr as u zel saptamayla karlanyor : Teres, utanmaz herif.. (TBMM, b: 113, 24.5. 1972, O: 1, S: 514) Buna yant: Namus kalmam.. Ayn oturumda bir yenin baka bir ye iin gr yle tutanaklara geiyor: Senin zihniyetin bozuk, haysiyetsiz herif., (ayn oturum, s: 623) Ayn gnn tartmalarndan bir tablo daha: Kaybettii davalar ne oldu? Sus ulan... Ulan senin gibi olur, hayvan.. Bir baka tartma da u: Bir nceki dnem milletvekili seildii partiyi, krsden kyasya eletiren bu yeye satalnca bu ye kendisini savunuyor: Ben gerek mcadele yaparak geldim, sizin de sahtekrlnz grdm iin geldim. Evet, bizim gibi gerek mnada inanm insanlar olmasayd, sizin gibi mnafklar, daha ok bel aarlard bu milletin bana... 29 Bu mnafk nitelemesi u svglerle dengeleniyor : Mnafk sensin be it.. Buraya gel ulan... (M. Meclisi, b: 71, 7.5.1974. o: 1, S: 374)

Partisini mnafklar diye sulayan eski arkadan buraya gel ulan diye nazike aran ye, parlamentoya olan saygs nedeniyle fizik saldry yce at altnda yapmayacan yle aklyor: Burada dtrmezler, k darya gel... Bir baka gn, Dileri Bakan krsde konuurken, bu sayn ye hr parldmenter rejimde sk sk rastladmz u zoolojik yaklamla uyarda bulunuyor: Eekleri susturun sayn bakan... (M. Meclisi, b: 29, 2.1.1979, o: 1. S: 213) Dahas var: Bir baka oturumda grntler: Tabii kpek olsalard sahip kardnz, deil mi? Hadi, o da senin gibi katillerin babas.. Yalan m yani kurt yavrusu?.. Vay sahtekr vay... (M. Meclisi, b: 31, 4.1.1979, o: 1, s: 229-231) Yce senatoda bir bakana sk sk sz aan bir okumu kart partiden bir okumu tarafndan bakana yaknlyor: Susturun u adam, susturun da dinleyelim efendim, dinliyemiyoruz. 30 Bu yaknmadan fkelenen senatr karlk veriyor : Sen k dar, k defol, sen adam deilsin, dalkavuk herif, genel bakann burada, hemen horozlanyorsun.. Bu satamaya, di hekimi bir senatrden yant geliyor: Saygsz, sus biraz.. fkeli okumu bu uyarya da ierliyor: Sen daha dersini alacaksn, ahra git ahra.. (C. Senatosu, b: 28. 3.2.1977, o: 3, s: 122) Bir baka gn, yce Senato'da bir baka tartma : Krsde konuan bir okumua, bir baka okumu yle satayor: Doru sylyorlar, bu da krs ekyal ite.. krsdeki okumu; nce ekiya szcn tanmlyor: Ekiya kimdir? Ekiya milleti soyandr. Sonra bu tanmla birlikte saldrya geiyor: Ekiyann ekiyas, hrszn hrszsnz.. Yant: Ekiya babandr.. Krsdeki' okumu : Ekiya da, hrsz da sizsiniz.. Aadakiler, krsdeki bu beyanlar pek uygun karlamayp, baryorlar: markln yeter artk senin. Bu krsy suistimal ediyorsun, ekiyasn.. Bu yeyi, bir baka okumu daha destekliyor: 31 Terbiyesiz herif.. Serseri herif... (C. Senatosu, b: 30, 5.2.1977, O: 2, S: 404) Okumularn tartmalarna devam edelim: Soyad Bozkurt olan bir ye satama zerine unlar syleyip, meydan okuyor: Benim soyadm bozkurt, yle, bir kii, iki kii stme gelmesin, en az krk kiinin gelmesi lzm... Bu sayn okumu, demokrasiye ok inanmtr. Bu yzden zerine, kendisini dvmeye geleceklerin, itzk gereince grup oluturmasn ve mcadelenin byle demokratik olmasn istemektedir. Bozkurt soyadn kalkan gibi kullanan bu sayn okumua, bir baka okumu yle yant veriyor: Ben Trk'm sen kurtsun, sen ehir kurdusun, ben da kurduyum.. (C. Senatosu, b: 5, 9.11.1978, o: 2. S: 181) Bu tartma, da kurdu olduu yolunda aklama yapan sayn okumuun, kendisi ile dvmeye krk kiinin gelmesi gerektiini bildiren bozkurtun dejenere olduu yolundaki sulamas ile kapanm grnyor. 1976 ylnda geen bir tartmaya da ksaca gz ctalm; olmaz m? mar ve skan Bakan krsde konuurken, bir sayn okumu baryor: Paavra kararname... Yantlar srayla yle: Sus be.. Sen namussuzsun.. Paavra senin azndr.. 32

 Paavra sensin. (C. Senatosu, b: 13, 14.12. 1976, o: 1, s: 244) Tartma devam ediyor. Hkmet kararnamesini paavra olarak niteleyen sayn okumuu, bir baka okumu destekliyor: Ekiyalar ankaya'y bile sard.. Ekiyann hkmet olduu bir devreyi yayoruz... Bu sulamalara kar savunmalar sz atmalar biiminde geliyor: Ayp be ayp.. Ekiya sensin, cumhuriyet hkmeti ekya olamaz.. teki okumu szlerinde direniyor: Ne cumhuriyet hkmeti, bu, pespaye bir hkmet, (ayn oturum, s: 245) Ve yant alyor: 1950'den evveldi ekiyalk.. Rey hrszlar, rey hrszlar... Tartma bu szler zerine daha da alevleniyor: Paavra tartmasn aan sayn okumu yeniden tartmaya giriyor: Ekiya, sizin bugnk siyas iktidarnzdan daha haysiyetlidir.. Bakan dayanamyor: Ayp, ayp, ayp, u senatoyu ne hale getirdin, ay.. Ekiya szcn ok beenen okumu devam ediyor: Ekiya sizden daha haysiyetlidir... Bir okumu, bu szlere kzp, gndem d olarak grn bildiriyor : 33 Sokak ocuu, ayptr bu szler, muhalefet bu mudur? Utann, (ayn oturum, s: 246) Bir baka gn okumular meclisi u tartmaya tank oluyor: Kendisine hrsz diye satalan br ye krsden kendisini savunurken bir ye aadan baryor : Efendim, tmarhaneliktir, kusura bakmayn... Efendim, buras obanlk yeri deildir... Krsdeki hatibin elini pantolonunun n ksmna gtrdn saptayan okumu, baryor: Sayn bakan, Sutukule denekisi gibi ikide birde kartrp duruyor. Aalk adam, Allah beln versin... Krsdeki okumu bu satamay yantlyor: Aalk adam sensin, terbiyesiz adam.. Ve hemen karlk geliyor: - Soyadin sormadm.. (C. Senatosu, b: 19, 4.1.1977, o: 1, s: 429) Bir baka gnn tutana da yle: Bir ye krsde milliyetilik diye sze balyor, aadan bir ses: Irklk, davarizm, rklk... nsanlarda rk olmaz, atlarda olur... (C. Senatosu, b: 05, 9.11.1978, o: 2, s: 177) Ve ayn gn, ayn konuda yce Senato yle savunuluyor: Buras zooloji enstits deil., (ayn oturum, s: 182) Bu gr bildiren ye, sksk satamalarda bulunan bir deerli okumutur. 34 Gelelim bir baka gne : Bir bayan senatr, Ankara Belediyesi'nin Shhiye alanna dikecei Hitit antna kar kan bir konuma yapyor. Bu abidenin dikilmesine man olmaya alalm. nk... nkye yant hi gecikmiyor: Kafaszlar iin utan vericidir.. Sonra, bu szn beenmemi ki, kk bir dzeltme yapyor: r Utan verici olamaz, kelime, ar.. Bunun zerine bir ye yerinden tartmaya katlyor : Hatibenin ne konutuunun farknda deilsin. Sen ne konuuyorsun? Bu soru u etnik kkenli ve kapsaml yant ile karlanyor: Sen Sulukule'den geldin, sen konuma.. (C. Senatosu. 4.1.1977. o: 1, s: 426) ingenelik ile nitelenen bu ye kendisini savunuyor ve ayn nitelemeyi, kent ve mahalle ad fark ile geri gnderiyor: Sen Edirne'den mi geldin?

Ve sonra tartt yenin Sinir ve Ruh Hastalklar Merkezine gnderilmesini istiyor: Sen yanl gelmisin buraya, senin yerin Bakrky'dr. Senin yerin Bakrky'dr diye ruh shhati hakknda phe belirtilen bu yeye baka oturumlarda da buna benzer satamalar olmutur. rnein yle: 35 Senin cezai mesuliyetin yok bir defa... Cezai ehliyeti konusunda byle bir savla karlaan sayn ye yant veriyor: Siz anlamazsnz, sizi yetitirmem iin ok zaman lzm.. Eksik eitim konusundaki grn bu sayn ye daha sonra yle tamamlyor: Senin bedenin alr, kafan almaz.. Bu Greko-Romen bak asna u karlk geliyor : Otur yerine, balamak lzm seni, deli.. (C Senatosu, b: 29, 4.2.1977. o: 2, s: 211) Yce at altnda srekli olarak deli olduu yinelenen bu sayn ye bu satamalar gnn birinde yle yantlayacakt: Ancak, ben, ahmaklar, ahlkszlar, deli numaras ile kullanrm... (C. Senatosu, b: 46,11.4.1978. o: 1. S: 244) Ayn yce at altnda bir baka gn, bir ba$-ka soylu tartma: Bir okumu, teki okumua baryor: Kmese kaarsn ancak, kmese, kmes hayvan... st kapal biimde tavukluk, horozluk, tavanlk ile sulanan sayrr ye yerinden horozlanyo Ne konuuyorsun oradan hayvan herif, terbiyesizlik etme, biz dinliyoruz burada.. Kmes benzetmesinin sahibi dncesinde direniyor : Kmese gir, kmese... Sen gir kmese hayvan herif.. (C. Senatosu, b: 15, 10.1.1978. o: 1. S: 569) 36 Ve yant: Hayvanlarn en namussuzusun... Daha gerilere gidelim : 1965 ylndayd; parlamentoya giren nl bir yazarn annesine yce Meclis'in krssnden satalm, bunun zerine bu nl yazar ve milletvekili, krsdeki yeye u ksa yant vermiti: C.. Bu yant yce Meciis'i kartrmt. Ayn gn, krsde konuan bir milletvekiline hot diyen bir sayn yenin bu gndem d satamas oturumu yneten bakan vekilinin efendim dendi, hot dendi, mesele kapand yollu demokratik yorumu ile kapanmt! Bu bakan vekili gerekten ok ilgin bir adamd. Meslei eczac olan bu bakan vekilini anlatmaya benim gcm yetmez. yisi mi, bu merhum bakan vekilinin ynettii oturumlardan sizlere sahneler sunaym : Sac bir senatr, bir kitap yaynlam, bu kitap da Turizm ve Tantma Bakanl'nca toplu olarak satn alnp, parasz datlmt. stelik bu kitabn bir blmnde muhalefet partisi ile ilgili baz savlara da yer verilmiti. Bu konu zerine verilen gensoru nergesi zerine Millet Meclisi'nde tartmalar kmt. Bakanlk krssnde Meciis'i yneten bakan vekili bakan senin sol kulan iitmiyor. Buradan yaplan kfrleri duymuyor musunuz? diyen bir milletvekili sesleniyor: Benim kulam iitiyor, senin vicdann iitsin, otur yerine, senin vicdann iitsin, otur, otur, otur.. Yahu Allahn seversen bilirsin bunu. benden iyi bilirsin kardeim, yapma bunu byle. Siz byle 37 yaparsanz bakasna ben nasl diretebilirim canm, yapmayn bunu... (M. Meclisi, b: 147, 25.7.1967, o-1. S: 594-596) Ayn gn bir bakasna niin sataan yelere ceza vermediini aklyor: Brak canm sen de, hangi birine verecek sin? Ve yle bir itiraf:

 Hibir arkada beni dinlemedikten sonra., Oturum, karlkl svgler, yuh'iar, be'ler arasnda srerken sevimli bakan vekili, Allah'a bavurma Ktan baka are bulamyor: nallahe maasabirin.. (ayn gn, s: 602) Ama bu bakan vekilinin belleklerden silinmeyen en ilgin tartmas, bir nl yazarla olan tartma-sdr. Yazar-milletvekili, bu bakan vekiline oturumu ynetirken iktidar partisinden yana tavr aldn anlatmak iin yle taklyor: Bakan, zat- linizde mi dahil oldunuz Mec-lis'teki kristalizasyona? Kristalizasyon szcn kanalizasyon biiminde anlayan bakan vekili, kzarak krsdeki ya-zar-milletvekiline baryor: Ne sylediini bir kere daha tekrar etsin.; ltfen bakan hakknda sylediinizi tekrarlar msnz? Milletvekjli-yazar, bu ar zerine szlerini yineliyor : Mecliste bir kristalizasyon oluyor; sermaye evrelerinin menfaatleri ve halk evrelerinin menfaatleri yava yava ayrlyor. Siz de dedim, onlardan birine dahil misiniz? 38 Milletvekili-yazar'n son sz. bakan vekilini ileden karmaya yetiyor: Sizin de eczaneniz var... Ve bu sz duyar duymaz, bakan vekili kp-ryor: Sen daha anandan domadan ben muhalefet yapyordum, anladn m sen? Sen anandan daha domadan.. Eer byle devam edersen bir kelime daha konuturmam, szn keserim, bir kelime daha konuturmam. Bunu bil.. Milletvekili-yazar'n bakan vekiline verdii yant gerekten ktr: imdi, bir Fransz ihtillcisi der ki, biraz yksekte bulunmanz bir marangoz hatasdr... (M. Meclisi, b: 147, 257.1967, o: 1, S: 614) Milletvekili yazar konuurken, bir eski snf arkada kendisine yle satayor: Hadi oradan be... Ve yant almakta gecikmiyor: Hadi demekle i halledilseydi arkadam, birka haydi ile kendini hallederdin o zaman... imdi bu parlomenterin, uradan, u partilerden dolaa do-laa, dnme dolap olduktan sonra vatan lfn azna almas yakmaz. Vatan babanza sorun, dne dne vatanperverlik olmaz arkadam.. Hariciye vekili olmak iin aznzn dedii yerlerin kokusu hl dilerinizin arasndadr... Anlalyor: Tutanak tuvalet kd gibi kullanlyor! Ve bu milletvekili-yazar, kendisine fizik saldr planlayan gruba dnp, u aklamay yapyor; Bir benim csseme bakn, bir de yana, ken39 di kilolarnz tarttrn ve sonra deyin ki; yahu insaf., (ayn oturum, s: 613) Oturum, sevimli bakan vekilinin tvbe estafurullah yahu gibi Anayasann eitlik ilkesine uyan etkin ve yansz deyi ve yksek ynetimi ile demokrasi ve parlamento tarihine geiyor. Bir ye: Sahtekr... Krsde konuan ye, sataan yeyi hemen yantlyor Senin baban sahtekr, sahtekrolu sahtekr, sana aynen iade ediyorum... (M. Meclisi, b: 161, 21.6.1978, O: 1, S: 466) kan tartma zerine bakan vekili unlar sylyor: Rica ediyorum arkadglar. Siz de iade ettiniz, tamam mesele efendim.. Bakan vekili u kanda: Bir ye tekine sahtekr der, o ye de dierine sahtekrolu sahtekr derse mesele kapanm olur. Fakat mesele pek kapanmyor. Bir baka sayn ye yerinden, bu konudaki iten duygularn bildiriyor : Hayvansa bunlar, daha hayvandr... Bakan vekili, kibar ve ok demokratik: Zat- linizin de byle konumaya hakk yoktur... Tartma byle sryor, hayvan, zat- li, sayn, sahtekr, sahtekrolu sahtekr.

Yine 1965 ylndayd, bir ye bteyi sert biim-de eletirince aadan bir ses ykseliyor: Sayn bakan, hatip sarhotur.. 40 Krsdeki milletvekili sz altnda kalmyor: Sarho olan sizin iktidarnzdr... Bakan vekili bir harika, araya giriyor: -,Snf ayrl dzeni zerinde durmaynz rica ederim... Bakann ricas, sayn yelerce benimsenmeyince, yce Meclis'in ats altnda, boks ve gre yarmalar balyor ve milletvekiline sarho diyen ye az kpk saarak saldryor: Ben sarho deilim kz! kpek.. Ve iadeli taahhtl mesajnn yantn almakta gecikmiyor: Kpek senin babandr, hergele... 1970 ylnda bir gn, bir tabii ye konuurken kendisine satalyor: stifa et, ondan sonra gel konu, senatr oldun daha ne istiyorsun memleketten? Tabii ye: Namuslu bir idare istiyorum, namuslu... Bir ye yerinden : Haysiyetli konu, haysiyetli... Bir baka ye, tam Kasmpaa az ile bir tabir yeye baryor: Put... (TBMM, b: 14, 17.6.1970, O: 1. s: 222> Put satamas zerine krsdeki ye arkadan koruyor: Sllendir, sllen, sllendir... Ve aadan bir ye baryor: t... nl yazar Sabahattin Ali'den sz eden bir yeye satamalar da yle : 41 Hayvan,,, Sabahattin Ali'nin pii... Hayvan, eekolueek, Allah kahretsin sizi... Hot.. (Millet Meclisi, b; 140, 3.5.1978, o: 1. S; 452-53) Ayn oturumda tarmsal bir terim eliinde ilgin bir satama biimi daha : Zrlama kabak., (ayn oturum, s: 482) Bir baka oturumda stifa edip, ayrld partisini ar biimde sulayan bir tannm politikac, nce bir bakandan haltetmisin, haltetmisin yantn alyor, bir baka bakan, ayaa kalkp, iki elini azna megafon gibi dayayp, bakanlar kurulu sralarndan baryor: Yuh, eekolueek.. (M. Meclisi, b: 78, 18.5.1974, o: 2, s: 107) Bakan, eski parti arkada hakkndaki zl dncelerini, yeni taklarla yineliyor: Eekolueek, bu adam namussuzdur, hayaszdr... Bunun zerine ortalk karyor ve oturuma ara veriliyor. Oturum yeniden aldnda eekolueek szc zerine tartma alyor. Bir ye, btn yelerin grn dile getiriyor: Bu at altnda eekolueek denilecek kimse yoktur... Bu sz zerine herhangi bir ideolojik kavram svg deerinde gren yeler baryorlar: Komnist denecek var m?. Bylece eekolueeklik ile komnistlik 42 orasnda denge salanyor, detant oluuyor, tartma bitiyor! 1970 ylnda kendi hkmetlerinin btesine krmz oy verdikten sonra ayrlan krk kadar ye yeni bir parti kurmulard. Bir ye krsde konuurken, bu krk eski arkada iin yle konumaktayd: imizdeki birtakm hainlerle ibirlii yaparak... Bu szler zerine kavga balyor: Szn geri alsn, hain odur, hain sizlersiniz... Ayn saf fardaki bir baka ye: Hain sensin satlm adam... Krsye doru yryen bir baka ye: Alakolu alak, namussuz...

Krsdeki ye : Hain, satlm sensin... Bir sayn doktor ye : Hain herif, hayvan herif... Bu arada krsdeki ye eski arkadalarn, kibarca yantlyor: O lf sana mrekkep faizi ile iade ediyorum, hain de sensin, alak da sensin... Grld gibi serbest piyasa faizleri svg olannda da geerli oluyor. Ama krsdeki ye ok masum, kendi davrann yle sakince savunuyor: Niye alnyorsunuz arkadalar, sadet iinde konuuyorum... (TBMM, b: 15, 24.6.1970, o: 1, s: 265-66) Millet Meclisi bakannn bir yeye sz verme43 si zerine bir siyasal parti sralarndan bakana satamalar u dzeydeydi : Le kargas grdk, leke grdk, aalk herif, utan.. Bakan utan, erefsiz herif... Aalk herif... Bu tartmalar srasnda, yan ban atm bir ye. Millet Meclisi bakanna yle sesleniyor: Kaka yaptn. Dn bir, bugn iki. Haram olsun sana, yazklar olsun sana.. (M. Meclisi, b: 84, 29.12.1977, O: 1, S: 68) Bir bakas: Haysiyetsiz... Bir dieri ise olduka kibarca sesleniyor: Sen Danma Kurulunu bile altrmadn, blbl... (ayn oturum, s: 71) Bu tartmadan iki gn nce de ayn kiiler Millet Meclisi bakanna yle banyorlard: Byk sahtekr... Yuh... Tu.. Allah belsn versin byk sahtekr. (M. Meclisi, b: 82, 27.12.1977. o: 1. S: 637-8) Bir baka gn kpek konusunda ilgin tartmalar kmt, zetliyeyim : Bir ye krsde konuan milletvekiline satayor : Sen kendi suratna bak, kpee benziyorsun, kpek... Krsdeki yant veriyor: iade ediyorum o kpek lfn. Baktm za44 man benziyorsunuz, isminizi bilmiyorum.. (M. Meclisi, b: 5, 9.11.1978, O: 1. s: 160) Kpek konulu bir baka tartma daha: Bir ye: Otur kpek... Kpek diye seslenilen : Kpek sensin.. (M. Meclisi, b: 6. 16.11.1978, o: 1. S: 214) lgin deil mi? Devam edelim : Bir bakan konuurken, n sralardan bir ye baryor: Ahlksz.... Bakan hemen yant veriyor: Ahlkszn biri sensin ye ecdadndr. Terbiyesiz sensin, ukal. (M. Meclisi, b: 137, 26.4.1978, O: 1. s: 333) Ayn bakann konutuu srada hkmeti oluturan parti yelerinden biri savunmaya geiyor: Otur ulan yerine it kafal.. (M. Meclisi, b: 116, 25.2.1978, o: 3. s: 239) Bir baka gn, baz yeler; krsdeki konumacya ada yaklamlarda bulunuyorlar: Otur ulan. sus... (M. Meclisi, b: 142. 9.5.1978, o: 1. s: 536) Ayn terminolojide bir baka sesleni : Faist desene ulan... (M. Meclisi, b: 3, 7.11.1978, o: 1, s: 87) Yine bir baka gn zoolojik bir siyasal sesleni biimi: u kpei susturun sayn bakan... (M. Meclisi, b: 3, 7.11.1978, O: 1. S: 100) 45

Hararetli bir oturumda kart partinin bir yesinin yeterince konutuu kansn tayan bir deerli ye : Hot, hot... (M. Meclisi, b: 99, 5.6.1979, o; 1. s: 562) Bir baka gne geelim: Krsde konuan bir yeye bir deerli sayn ye yle sesleniyor: Allah beln versin, terbiyesiz herif... Krsdeki: Sayn bakan, sahtekr diye baran bir terbiyesizi duydum. Satamay yapan milletvekili satamalarn srdryor : Terbiyesiz sensin, senden byk terbiyesiz olmaz... (M. Meclisi, b: 113, 22.2.1978, o: 1. s: 943) Ayn oturumun devamnda hayvan szcklerinden meyvalara geiyoruz; bir ye kendisine sataan kart parti yesini karpuz sergisinden setii bir kavramla yantlyor: Sus kelek... Yant: Sensin kelek... (M. Meclisi, b: 113, 22.2.1978, o: 2, s: 514) Bir baka oturumda aama kaydediliyor, hayvansal ve meyvesel terimlerden etnik zellikli toplumsal kavramlara geiliyor: Mao'nun olusun utanmaz adam... Adi adam... Senin anan, baban kipti, yalan m?.. (M. Meclisi, b: 24. 30.7.1978. o: 1. s: 148-9) 46 Bir gn de bir sayn ye kendisine hrszlk yapa yapa fabrika kurdun diye sataan bir hemehrisi milletvekilini yle yantlyor: Benim babamn 10 bin adet zeytini ile 10 bin aa fst var. Senin kel kafan benden dayak yemedi, doru... (M. Meclisi, b: 50, 22.2.1980, o: 2. s: 60) Bir baka ye bu sz yle tatlya balyor: Kel kafalardan bahsetmek doru olmaz, bakalar da alnabilir... . Szlerini nurlu ufuklar diye bitiren bu ya tccar milletvekiline aadan yle sesleniliyor: Nurlu ufuklar deil, yal ufuklar... Krsde konuan bir ye n sralardan salak olduu yolunda bir tehis ile karlayor: Sus salak, sus., salak, salak.. (M. Meclisi, b: 153, 1.6.1978, O: 1, S: 171) Bir de svg yerine tarmsal terminolojiyi seenler var. Ahlksz herif, yazk, sana yazk gibi dalamalar srasnda, bir zamanlar Tarm Bakanl yapm bulunan bir yeye bir baka ye sesleniyor: Otur yerine Meksika buday... (M. Meclisi. b: 104. 9.2.1978, O: 1, s: 589) Bir ileri Bakanna katil diye baran bir yenin yolat tartmadan grntler yle; yeler oturumu yneten bakan vekiline kendisi hakkndaki grlerini zetle bildiriyorlar: Sen igal ediyorsun oray, ekyasn sen, tarafsz deilsin... Terk et oray sahtekr... 47 Defol oradan... (M. Meclisi, b: 124. 28.3.1978, o: 1. S: 126-7) Dinleyici localarndan baz dinleyicilerin gsteri yapmalar zerine babakana, sonradan bakanlk yapacak bir ye yle sesleniyor: Faist ahtapot, Meclisi ekyaya bastramaz-sn.. Kan dkcleri kan, ekiya ile Meclise ihanet edemezsin.. (M. Meclisi, b: 25, 1.8.1977, o: 1, s: 210) Yerinden sksk baka yelere sz atan bir ye krsden konuurken ayn ynteme bavuran bir yeyi yantlyor: Hrsz senin baban, sllen ve hereyin. Bana hrsz diyecek olann alnn karlarm, hrszoglu hrsz... (M. Meclisi, b: 110, 19.2.1978, o: 1, s: 195) Bu arada aadan anlamsz szler: Sahurda ne yaptn sahurda? Sahur yahnisi mi yiyorsun? sterseniz, bir baka gnn tutanana gzata-Itm.

Bir ye krsde konumasna balayacak yeye psikiyatri kliniinde zek testi yapmasna baryor : Geri zekl herif... Krsdeki ok sakin biimde yant veriyor: Sayn bakan, parlamentodan acaip bir varln sesi geliyor, ltfen susturun... Serseriler bu krsye kamaz... Krsdeki: Serserinin sesi geliyor.. Devamla : Sayn bakanm, siz mdahale edin diyece48 im ama sizin mdahalenizden anlamayacak bir varlk var, bir veteriner arnz ve muayene ettirin bu beyefendiyi... Sonra, ye nedense bayraktan sz ediyor; bu kez satama ok yksek dzeyde : Bayraklarn direkleri mi batt sana?.. (M. Meclisi, b: 49, 21.2.1980; O: 2, S: 485-6) Bu svglerden cannz skldysa, iin biraz da elenceli yanlarna deineyim. Krsden bir ye anari konusunda bilimsel eletirisini yapyor: Anarinin vitamini oldunuz, anarinin vitamini oldunuz... Byle sulanan partinin yelerinden biri bu sulamay yantlyor: Siz de anarinin gbresisiniz.. (M. Meclisi, b: 5, 9.11.1978, o: 1. S: 180) Ayn sralardan bir saldr daha : Sen de anarinin dinamitisin... Aym oturumda et fiyatlarnn pahallndan yaknan bir ye u yant alyor: Sen de bir kasap dkkn a. zaten insan kasabsn., (s: 185) Yce Meclis'in ats altnda hzlarn alamayan sayn yeler, nedense baz yelerin yal analar, kz kardeleri zerine konumalar yaparlard. Aln bir rnek daha : Bir sayn ye krsde konuurken, kart partinin ilk seimlerde belleneceini sylyor. Bunun ;zerine kavga balyor: Terbiyesiz, utanmaz, bu nasl sz? Belleyeyim ne demek? 49 Terbiyesiz haysiyetsiz herif, adi herif.. Haysiyetsiz, cibiliyetsiz adam.. Terbiyesiz haysiyetsiz.. Krsdeki ye, bu szlerden sonra bir sayn ye iin unlar sylyor: Sorarm sana, annen ve kz kardein ne yapyor? Buradan kaarsan, buradan kaarsn.. Buradan kaarsn, burada duramazsn.. (M. Meclisi, b: 56, 26.2.1977, p: 2, s: 455) Annesi ve kardei hakknda bu irkin szlere milletvekili u yant veriyor: Bu krsde sapklara yer olmamaldr arkadalarm... 70 yandaki analar diline dolamasn, iftira ve yalanla yrmesin arkadalarm.. Bundan daha byk utanma snrn ama, eref snrn ama dnemiyorum.. Bu szler, btn yelerce sakince ve saygyla izlenirken, krsdeki ye, biraz nce annesine ve kz kardeine sataan yeyi yle tanmlyordu: Deerli arkadalarm, insanlarn eitli duygular vardr; ynelileri, eilimleri vardr. Bir insan eer sapksa, bir insann eer birtakm eksiklikleri varsa, zmir'de btn snrlar iinde belki tannma' yabilir ama Menemen'de kendi yaad yerde kendisinin sapkl pasif ynden saptanmsa, buraya kalkp, kinle benim zerime ve arkadalarm zerine yrmemelL (ayn oturum, s: 469) Yani, bu sayn ye, anasna sataan yeye, futbol malarnda seyircilerin baz hakemler hakknda koro halinde akladklarr bir sfat yklemi olmaktayd. 50 Bu tartmadan bir gn nceki tutanan bir blmn sunaym: Bir ye: nce dinle, dinlemesini ren.. Bir bakas: Sen sus ulan.. Yant: Sen sus... Yanta yant: Sinkaf... Yani, cinsel birlemeyi anlatan szck, zerine basla basla syleniyor.

Sinkaf eylemine niyetli olduunu yasama grevi srasnda aklayan bu yeye ayn niyet daha aka belirtiliyor. Sinkaf... Tutanak yazmann kiisel terbiyesi elverili olmad iin sinkaf m tm tutanaa gemiyor. Tutanak, terbiye dairesinde yle dzenleniyor: Sinkaf, eekolueek, bilmem ne... (M. Meclisi, b: 66, 25.2.1976, O: 2, S: 19) Kk bir viri yapaym: Sinkaf bilindii gibi, zorla rza geme anlamnda kullanlan cinsel birleme szcnn hukuksal dildeki ad.. Eekolueek, bir yenin eek soyundan geldiini anlatan yaygn svgmz.. Bilmem ne de futbol malarnda hakemlerin cinsel eilimleri zerine yaplan iftira, ecinsellik sulamas. imdi bu satra, bu szckleri olduu gibi yerletirirseniz anlam iyice anlalmaktadr. Bir baka gnk okumular Meclisi Senato'nun kapsn aralayalm: 51 Krsde konuan bir sayn okumua imdi hkmettesiniz, haydi nlesenize diye sataan bir ye u yant alnca ortalk karyor: Sen yoktun o zamanlar yavrum, bilmezsin bunlar... Bir ye, bir baka yeye yavrum diyebilir miydi? Bu nedenle bir ye yerinden frlayp baryor : Yavrum diyorsun, yavrum ne derr.ek? Yavrum diyemezsin, yavrum... Sonra yavrum diyemezsiniz diyen ye, yavrum konusunda gerekli aklamay alamaynca sesleniyor : Devam evldm, devam... Ge, oradan ge.. Yavrum deme.. Peki ocuum diyorum... (C. Senatosu, b: 28, 3.2.1977. o: 2, S: 74) Yavru, evlt, ocuk tekerlemesi ile bu tartma yadrganacak biimde efendice kapanm oluyor. Bir gn de sinirli bir Salk ve Sosyal Yardm Bakan kendisine sataan bir milletvekiline msaade buyurun evldm deyince u sevimli yant alyordu : Peki babacm... (M. Meclisi, b: 125, 27.8. 1980, O: 1. S: 748) Ayn oturumda, eski bir bakan iin bir ye unlar sylyor: Sayn bakan, bu adam bir zamanlar ayak yalyordu., (s. 751) Ayn oturumda, Meclis bakanlk divan yele52 t\ arasnda bir itime balad. Bir ye, teki yeyi, yerinden kaldrmak istiyor, bu yzden Millet krssnde bir itime balyordu. Gelin bu tartmay da tutanaktan izleyelim: Sandalye gasp, ayp.. Sende haysiyet varsa aaya inersin, ar, haya kalmam.. Daha heyecanl bir ye ok demokratik bir neride bulunuyor: Nizamettin kaldr onu, vursana azna bir tane., (s: 764) Terbiyesiz adam, yazklar olsun sana.. Alak, erefsiz adam... Bir baka gn bir ye krsden konumasna yle balyor: Muhalefetin bykba ve kkbalarn bu salonda gremiyoruz... Bunun zerine bir ye ok gl bir mantk ile bu szleri karlyor: Beyefendi buras ahr deil, tavla deil, burada bykba, kkba hayvan yok... Bir baka ye bu gl savunmaya katlyor: Mecliste bykba hayvan da yok, kkba da yok, szn geri alsn, burada hayvan yok... Millet Meclisi bakan derin hogrs ile bu bykba, kkba tanmlarnn hayvanlara arm yaptramayacan anlatyor: Efendim rica ediyorum, byk partiler, kk partiler anlamna gelmise tavzihe gerek yok... (M. Meclisi, b: 159, 15.6.1978, o: 1. S: 370-71)

Bakann yorumu grld gibi dehet! 53 Bir ye krsden muhalefet partilerini yle tanmlyor: Halk huzurunda eer bireyler sylemek istiyorsanz, sepetinizde pamuk varsa, oturduunuz yerden ksr tavuk gibi. gg, gg, gg yapp, bir yumurta veremeyen insanlar gibi oturamazsnz... Hemen yant geliyor: Terbiyesiz, o ne biim sz? Krsdeki direniyor: Deerli arkadalarm, biz ksr tavuk diye yumurtlamayan tavua (grltler)... Bir ye: Sayn bakan, bu zat kendisini kmeste mi zannediyor? Buras kmes deil. Millet Meclisi... (M. Meclisi, b: 1, 1.11.1978, O: 1, S: 25-26) Gensoru nergelerinin birinde bir parti szcs konuuyor: Muhterem arkadalarm, heybelerinde ilim namna herhangi birey bulunmayanlarn... Bir yeden yant: Heybe atlarda olur... (M. Meclisi, b: 102, 30.6.1980, o: 1, s: 518) Bu byle bir de yz, surat ve ayna zerine eitleme var: Bir ye krsden : Bu amarn izi...nin suratnda grmeye balam bulunmaktayz.. Sen kendi kara suratna bak.. Eve gidince aynaya bakacam.. (M. Meclisi, b: 112, 21.2.1978. o: 2. s: 397) 54 Haydi, bir de satlmlk tartmalarna gelelim: Bir bakan krsde, aadan barlyor: Kama, kama, bugn fiyatn daha da artt.. Bakan: O sizin fiyatnz, bizim deil, satlan sizsiniz, siz.. Bir ye : Haydi, iyi gittiniz, iyi fiyata gittiniz... 8u arada, bir ye, kart partinin olduu sralara tkryor, bir ye de durumu saptayp, baryor: Oradan tkryorlar, ayp oluyor Meclise, yerinizden cevap verseniz sayn bakan.. (M. Meclisi, 2: 6.1. 23.2.1979, O: 2, s: 5-51) Satlmlk ve meb'us transferi konusunda u tartma ok ilgi ekicidir. Yl 1965. ok sz reten uzun boylu, beyaz sal parti lideri krsde konuuyor: Her toplulukta iyi de vardr, kt de var. Ben kanaatimi syleyim. Bu rejimin en talihsiz taraf, kendisini mal gibi siyaset pazarnda satlan bedbaht insann bu milletin siyas hayatnda rol alm olmasdr.. Bu szler zerine bir ye baryor: Meclis krssnde bu ekilde haysiyetlerle oynayamazsnz... Krsdeki lider: Cesaretin ve namusun varsa kalk ayaa ak syle.. Sylerim.. Syleyemezsin... 55 Syleyemezsin, sylersin amd alelade bir mfteri olursun.. Lidere n sralardan bir satama: Sen de parti deitirdin... Lider: Ben ikbale satlmadm, ben ile yollarn tercih ettim, anladn m? Bir ye yerinden : Seni kim alr ki? Lider: Bana deil trnama kurban olursunuz ama ben o adam deilim.. (M. Meclisi, b: 66, 1.3.1965, O: 1, s: 40) gal ile ihll szcklerini birbirine kartran bir ye krsden bar bar baryor: Anayasay igal ierisindesiniz...

Bir ye yerinden bu yanl dzeltiyor: Anayasa igal edilmez, bilmediin konularda konuma. Krsdeki srarl: gal edilir Anayasa... Bir baka ye daha sert kyor: Sayn bakan, terbiyeli konusun, samalamasn.. Krsdeki yanltan dnmyor: gal de edilir, ihll de edilir.. Anayasay rafa kaldracaksnz, kanunlar rafa kaldracaksnz, kanun da benim diyeceksiniz. Anayasa da benim diyeceksiniz, buna ekiyalk derler.. Bir ye hemen : 56 Ekiya senin babandr., ekiya senin babandr, ite syle onu, babam ekiyayd de.. (M. Meclisi, b: 55, 17.2.1979, o: 3, S: 223) Bir baka gn, siyasal szcklere zehir hafiye diye gemi bir eski ileri Bakan, kendisine sz atan eski parti arkadan krsden suluyor: Verdiimiz vesika ile para dolandrdn.. Dolandrclk ile sulanan milletvekili ise baryor : Seni ispata davet ediyorum sahtekr, ne kadar para dolandrdysam seni ispata davet ediyorum. spat edemezsen mfterisin.. Sahtekr, sahtekr, seni biliyorum.. (TBMM, b: 7, 28.4.1971, o: 1, s: 312) 27 Mays htilli'nde bakan olmu tannm bir politikacya 27 Mays ihtillcilerinden bir emekli generalin ihtillden on yl sonra seslenii de yle : Sahtekr... (TBMM, b: 14, 17.10.1970, O: 1, s: 235) Parlamento ats altnda kendisine srekli satalan ve ok partili yaammzn vazgeilmez unsurlar tarafndan srekli fizik saldrlara urayan bir eski parti lideri dayanamayp, krsde hakknda konuan bir baka parti liderine baryor: Rezil sensin, rezil sensin, otur rezil herif.. Krsdeki parti lideri de susmuyor: Otur yerine, otur... Ve yant sekmeden geliyor: ok konuma rezif herif, sus., yle ey yazmadm, yalan sylyorsun, hadi, hadi.. (TBMM, b: 17, 24.5.1973, O: 1, S: 263-64) 57 parlamentoda tartma kmt. u olay da anlatmadan geemeyeceim; o gnlerde, 1965 yl iinde, ok nemli bir belge gazetelerde yaynlanm, bu yzden bir milletvekili, krsde kp, bir babakan hakknda dolmuta bu konuda konuma getiini, bu konumaya kulak misafiri olduunu kaydedip, unlar sylemiti: Bu gazete ok zengindir, bunu verene muhakkak ok para vermitir, yle diyor. ok para vermitir, diyor. Biri, tekine hitap ediyor, eh., paraya ok dkndr, gnde zengin olmutur, mutlaka o satmtr, yle sylyor vatanda... Bu szler sylenir sylenmez, iktidar partisi sralarndan, hakl olarak, tepkiler geliyor. Bunun zerine ye szlerini srdryor: Vatanda yle sylyor, vatanda... ben duyduumu sylyorum, ister inann, ister inanmayn... Tutanaklara gre, ye, iktidar partisi yelerinden u karl alyor: Satlk kpek, szn geri al... Krsdeki ok inat, devam ediyor: Otur yerine, satlm sensirr; oturunuz yerinize.. Aadan : Utanmaz herif, in aaya... sesleri. (M. Meclisi, b: 40, 2.2.1966, o: 1, s: 513) Sonra ne oldu bilir misiniz? Bir babakana paraya dkndr, belgeleri gazetelere satmtr diyen bu sayn ye kendisine satlk kpek, utanmaz herif diye baran milletvekillerinin partisine kapa atve-'di! Sonradan, Millet Meclisi bakanl yapm bir politikacdan bu sayn ye hakknda unlar dinleyecektim : 58

 O zat, partiye girmek istemi, babakana sordum, byle mi? diye, evet dedi, nasl olur dedim, bu bize ok havlad, babakan gld, ne olacak canm, bir zamanlar bize havlard, imdi bizim iin havlayacak... Tartmalar gerekten ilgin oluyordu, rnein, ekonomik konularda konuan bir ye kart partiyi sulaynca aa sralardan krsye yle bir itiraf geliyor: Biz ihmalkrlk, siz de hrszlk yaptnz.. Hrsz sulamasn yasal faizi ile oaltp, miras hukukuna gre blen sayn ye yant veriyor: Hrsz sensin, hrszolu hrsz... Bu uygarca diyalogun arkasndan partilerin birbirleri hakkndaki resm grleri geliyor: Hrsz sizsiniz... Koro halindeki bu iftiray somutlatrmak isteyen bk ye soruyor: Hrsz kim? Hrsz? Bu soruya, bu yenin kendi partisinden zl bir yant geliyor, konu ylece kapanyor: Yavuz hrsz... (M. Meclisi, b: 114. 23.2.1978, o: 2, S: 621) Benim ilgi ile karladm svgler, sen yerine sizli olanlard. yle ya, adama erefsiz dedikten sonra siz deyince ne anlam vard? Efendim terbiye meselesi! sen derse ayp olur, ille de siz diyecek ki, adab ve muaeret kurallar tam yerine gelsin! Millet Meclisi'ni yneten bakan vekiline bir parti grubu kar koyuyor: 59 Sizin yaptnz gasptr, gasp ettiniz bu divan bugn. Bakan vekili: Ben gasp etmiyorum.. Bakan vekili daha nce bir yeye, Bakanlk divan yesisiniz, militanca davranmayn demi, bu ye baryor: Militan sensin.. Bakan vekili: Milletvekili usulne gre konuun, ite senin yaptndr bu, senin yaptn.. br : Sen bana militan diyemezsin, militan sensin.. Aadan; terbiyesizin sesleri geliyor. Bakan vekili bu satamalar yantlyor: Burada terbiyesiz varsa, sizden baka yoktur, herhalde. Bu davrannzda nk, herkesin davrann, kendi terbiyesini, seciyesini ve milletvekili adabn ortaya koyuyor, gerek yok buna.. Senli, benli tartma bakan vekilinin sizli konumas ile tekilden oula dnyor: Militanlk gibi bir sulamay kabul etmeyen ye sen'leri brakp, sizler'e bavuruyor: Bana militan diyemezsiniz, militan sizsiniz.. Bir baka ye baryor: Utanmanz lzmdr, haysiyetsiz ve erefsizsiniz, haysiyetli olsanz orada oturmazsnz.. Bu ye, bir eski Ar Ceza Mahkemesi bakandr. ok meddep bir zat olduundan kesinlikle sen diyememekte, bunun iin ereften sonra sensin demeyi kabalk saydndan erefsiz de60 dikten sonra sizsiniz diye nezaket gstermektedir. Bakan vekili sizli bu eref ve utanmazlk sulamalarn yle karlyor: Ben utanacak birey yapmadm. Siz utanmazl artrmayn artk.. Utanmazl artrmayn artk, terbiyesizliin lzumu yok. Bir de milletvekilisiniz, yllardan beri, ne konutuunuzu bilmiyorsunuz. Yaptnz aczin altnda eziliyor, ondan sonra da bakanl itham ediyorsunuz.. (M. Meclisi, b: 96, 17.6.1980. o: 1, S: 384-85) Bir yeye sayn denmezse saygszlk olur, sen derseniz de yle, eer bir sayn yeye sve-cekseniz, kesinlikle sen demeyeceksiniz, siz olmasa olmaz. Haysiyetsiz ve erefsizsiniz... lle de siz.. Utanmazl artrmayn... lle de siz, ille de oul ifade.. Yoksa, olmaz!

Bu sizli svglere bir rnek daha sunaym, stef misiniz? Bir Mill Eitim Bakan .konumasnn bir yerinde yasal kovuturmaya urayan retmenlere alaklar deyince ortalk karyor. Bir ye btn terbiyesini taknarak baryor: retmen alak deildir... Sonra sizli olarak sz krsye geri gnderiyor : Alak sizsiniz... Alak sensin yok, sizsiniz var! Bir ye daha samimi, ne de olsa ky kkenli bir retmen-milletvekili; baryor: 61 Alaklarn ba sensin.. Ayn retmen kkenli milletvekili, sen'den siz'e dnyor: Kendilerini alaklarn ba iln edeceim... A;z alm, kendisini deil, tekil ifade saygszlk olur, onun iin oul kullanlyor: Kendilerini... Bir baka ye de ayn kanda: retmene alak diyemez, kendileri alaktr. Bir baka retmen-milletvekili, sizli olarak: Alak sizsiniz... Biraz nce bakana kendileri diye seslenen ye yeniden tekil ifadeye dnyor: Senden daha adi bir bakan konumad Meclis tarihinde.. (M. Meclisi, b: 49, 21.2.1980, o: 2, s: 466-67) Ayn oturumda. Bte ve Plan Karma Komisyonu bakan bir deerli ye ayn seim blgesindeki bir milletvekiline yerinden satayor: Vr, vr, vr, ne- konuuyorsun durmadan? Saygl ol, vr vr konuuyorsun.. Vr, vr konumakla sulanan ye kendisini savunuyor: Sen ne karyorsun oturduun yerden? Ne karyorsun? Komisyon bakan: Terbiyesiz, evvel saygl ol.. Saygl ol diye uyarlan milletvekili, daha ak konuuyor: 62 Haddini bil, sokarm seni sraya... Komisyon bakan yerinden kalkarak; baryor: Beni mi? Beni? Terbiyesiz herif.. Hemen yant alyor: Haddini bil, sokarm seni uraya.. Arada tartmaya bakalar da karyor: Geri zekl, geri zekl, sen anlamazsn, otur yerine. Bu yeni satamacya vrvrclk ile sulanan yeden ilgin bir iltifat geliyor: Orman hrsz, otur yerine... (ayn oturum, s: 470-71) Ve bu tartma da sayn yelerin bu karlkl iltifatlar ile kapanm oluyor. Yine bir gn, bir deerli senatr, seim blgesinde baz okullarda bit grndn ileri srerek yle konuuyor: 1950'lerin tesinde kalan bitler geri geldi... Bu sz zerine kart parti savunmaya geiyor: Bir sabah kalktk ki, gazetelerde ,..'nin yorganna bit m, bu bitli yorgandan kurtulmak iin feryat figan baryor. Bu haberi O'nd^n jidk ye anladk ki bitler iktidar yorganna kadar trmanm ve lkeyi bit basm. imdi yle bir yorgann iinde hkmet etmi olanlarn braktklar yorgandan oraya buraya serpintiler olmu, o mahlkat da baz yerlere yerlemise, bundan hi kimsenin ikyeti olmamas lzm gelir. Byle birey varsa, o yorgan itlaf etmek lzm, yorgann kullananlar itlaf etmek lzm, icap ederse temizlemek lzm. Biz hkmet olarak da, parti olarak da byle bir bitli yorgan kullananlara ve bitlerle ilgilenenlere gerekli tanzifat n63 temlerini almaya hazrz. (C. Senatosu, b: 17, 12.12. 1978. o: 1, s: 630) Ve sonra konuma yle yle bitiyor: Cmle lem biliyor ki, bu iktidar ne bitlidir, ne itlidir.. Yce Senato, bylece, bit ve it tekerlemeleri ile bo zamanlarn (!) deerlendirmi oluyordu.

1979 ylnda, TBMM birleik toplantsnda skynetimin uzatlp, uzatlmayacana ilikin grmelerde iileri bakan, aldklar ve alacaklar nlemleri yuh sesleri arasnda anlatrken. Emniyet genel mdrl yapm bir senatrden yle bir satama geliyor: Daha dn geldin, cin olmadan eytan oldun, sen.ne anlarsn bu ilerden? Bu yeden sonra baka satamalar: Yuh... Ooooo... Maallah, bin kere maallah... Yeter artk, otur yerine... Ve sra kapaklarn vurarak Trk milleti adna yasama grevi yapan parlamenterler nedense o gn ok ateliydiler. Bir senatr, grubu adna sz alr almaz, mill ve manev deerlere bal bir sayn ye yle baryor : Defol, k dar.. Katil, katil, k dar, senin burada yerin yok, seni konuturmayacaz... Senatr, sra kapaklarn vuran ve yuh dye baran yelere dnerek krsden konumasna y-ie balyor: 64 Anayasay tanmayan bir zihniyetin tezahr-Jeri olan bu mecliste, kendini bilmeyen insanlara hitap ediyorum ben.. Anayasal haklarn kullananlara lisanen saldrlar, insanlk d bir davrantr. Sizin grltnz beni susturamaz. Yuh ve alk sesleri arasnda szlerini srdrmeye alyor: Siz bu vatan, bu milleti soygun dneminin ukuruna atan insanlarsnz.. Siz milleti, rejimi, en kritik dnemde batrmaya aba sarfeden insanlarsnz.. Bu szler zerine satamalar: Katil, hrsz.. Ve sonradan bir bakanlk koltuuna oturacak olan ye baryor: Bir madur olarak katil adama cevap vere* ceim. Kendi yaram benim, adam len benim, katildir bu adam... Krsdeki senatr: Hem suJu, hem gl olamazsnz, barmanzla beni susturamazsnz. Gcnz yetmez buna.. Katil, katil, tuu szleri arasnda senatr kendisini savunuyor: Kpek, kpek be, tuh sana be.. Tuh itolu it be, eekolueek.. (TBM Meclisi, b: 11. 20.6.1979, o: 2, s: 263) Senatre sataan ve byle bir yant alan bir milletvekili, siyasal kltr sergileyen u szckleri ardarda sralyor: Sen, haysiyetsiz, namussuz, erefsiz, katil bir kpeksin.. 65 Bu svg yamuruna, bir ttn tccar milletvekili, liklie aykr u szlerle katlyor: Allah beln versin senin.. Bu youn tartmalardan sonra bir baka ye, biraz nce satalan arkadan savunuyor ve ayn mill ve manev terbiye sahibi yelerden srekli satamalar geliyor. Bunun zerine, bir sayn ye, sataan yelere doru baryor: Otur yerine kpek... Ayn yerden sekmeden yant geliyor: Kpek sensin., (ayn oturum, s: 277) Tartmalar srasnda bir ye: Sayn bakan, duydunuz mu, eekolue-ek dedi.. Bakan kpek szn geri aldrmaya alrken konumalar yle: Eekolueek dedi efendim.. Ve srarla : > . Sayn bakan, bir milletvekili siktir diyemez... Siktir der demez, tartmalar srasnda krsdeki ye parlamenterleri terbiyeli olmaya aryor. Fakat bu eitimden yararlanma arzusu pek yok gibi : Otur yerine kpek... Terbiyesiz sensin lan.. Ve ayn gn, krsde konuan bir sayn yeye, bir baka sayn yenin eylemli kalkmas, kelimesi kelimesine yle:

 Hassiktir lan, orospu ocuu., (ayn oturum s: 291) 66 Yine bir baka gn, sac bir milletvekili, dinsel sa savunan bir baka milletvekiline, bakanlk yapm bir milletvekiline yerinden yle satayor: Sahtekr, utanmaz adam, kpek, serseri... Krsdeki yenin partisinden bu svgleri sralayan yeye yant olmak zere: Sahtekr sensin, utanmaz, ahlksz... Ve bunlarn yannda svg yerine bir ideolojik , kavram : Komnist... Bir sac parti, teki sac partinin yesine bu svgy uygun bulmaktadr. Ayrca hayvanlar leminden bir seme daha : Kpek sensin... (TBMM, b: 67, 18.6.1980, o. 1. s: 526) Buna benzer bir sulama daha var. Onu da aktaralm, oldu olacak: Dinsel grl bir milletvekili liberal sa bir partiyi eletiriyor: Anadolu esnafnn atar damarlarndaki kanla iktifa etmeyip, klcal damarlarn da emmeye alan bir avu mutlu aznlk saltanat devam edemez.. Sayn yenin, bu yaklam, liberal sa partinin yelerince ok uygun karlanmyor. ye sayn kardelerimiz diye szn srdrmek istediinde ne kardei be diye nazike karlk alyor. Bir ye de zl grn n sralara doru yryerek aklyor: Allah beln versin, komnist, yeil komnist.. (M. Meclisi, b: 58, o: 1, 27.1.1974, S: 372) Sayn ye, sverken, grld zere nce liklik ilkesine aykr davranyor; ie Allah belm ver67 sin diye Allah' kartryor. Bir de ideolojik renk buluyor: Yeil.. Yeil komnist... Bylece, komnistler, kzl ve yeil olmak zere ikiye ayrlyorlar. Ya komnistliin baka renkleri de varsa? rnein sar komnist, kahverengi komnist, vine r komnist, ala yeili komnist, efltun komnist, siyah komnist, beyaz komnist oluyorsa, iin iinden kmak gleecek... Neyse, neyse... u svgl tutanaklardan, u tutanaklar utandran szlerden ksa bir zet yapsak, elimize yle bir svg demeti geer: Yuh, put, , hot, actt m cicim, actt m? Eekolueek, kpekolukpek, sahtekr-olusahtekr, pezevenk, teres, it, orospu ocuu, avradn sikerim, hassiktir orospu ocuu, haysiyetsiz, namussuz, erefsiz, katil, hrsz, ahtapot, hayvan, azna sarm, bir bok yiyemezsin, utanmaz hrif, sapk, pasif ynden sapk, terbiyesiz, serseri herif, rezil herif, kelek, zrlama kabak.. Ve iin ilgin yan, bu svglerin getii oturumlarda gerek oturumu yneten bakan, gerekse yelerin sksk sayn szcn de kullanmalardr. Benim nerim u: Nasl olsa svgden vazgeilmeyeceine gre, svgnn nne hi olmazsa sayn szcn ekleyerek, svgleri daha saygl biime soksak: Sayn eekolueek, gibi, sz gelii! Bu svgleri inceledikten sonra bir de TBMM'-nin manev ahsiyetine hakaret suundan mahkm olanlarn su unsurlanna bakmak yararl olmaz m? lr herhalde. 68 Bir rnek vereyim : ...seim sistemlerinden bahsederken, kendi partisinin nisbi seim usuln tatbik ettireceini, antidemokratik kanunlarn kaldrlacan, bunu temin iin de reylerin Millet Partisi'ne verilmesi lzm geldiini syleyince, dinleyiciler arasnda bulunan Kzm Ara, (ya sznz tutmazsanz), dedii, maznunun buna sinirli ekilde cevap verirken, byle bir mdahalenin daha vukubulduu, bunun zerine maznunun (biz vaadimizde dururuz, meb'uslar yeminlerini yerine getirmediler, vaitlerinde durmadlar, mebuslar cahildirler, zavalldrlar, ben bu yaptklarn cahilliklerine veriyorum) dedii.. (C.U.H. 19.3.1956. 1/2323, alayan Muhtar, Trk Ceza Kanunu, Ank\ 1970, s: 296) Bu szlerde Trk Ceza Yasas'nda yeralan TBMM'nin manev ahsiyetine hakaret suu grlmtr.

Parlamentonun madd ahsiyetleri birbirlerine kar en ar szleri kullanrlarsa, bu manev ahsiyet nce parlamento iinde yara alr, sonra, bu tr aalamalara parlamento dndan da katklar balar. Ne demiler: Balk batan kokar.. Bal, batan kokutmamak gerek! 69 PSKOPATTAN OROSPU OCUU'NA .. Evet, svgler byle; byle ana-avratl, byle 'l, hot'lu, put'lu, byle pezevenk'l teres'li, byle orospu ocuk'lu, byle hayvanl, it'li, hayvanolu hayvan'l, eekolueek'li.. Sv-glerdeki terminolojiyi siyasal dnemlere gre deerlendirirseniz, u sonu kyor: Zaman ilerledike, demokrasi kk saldka, uygarlk ilerledike, nedense bizlerdeki svglerin arl da artyor. ok partili hayat gelitike, svgler de oalyor. Son dnemin bir zellii de u oluyor: deolojik kavramlar, zoolojik kavramlarla edeerde kullanlyor. Ko* mnistlik, faistlik, eekolueeklik, hayvanolu hayvanlk vs. gibi. Hukuksal deyi ile sinkaf, ve bununla beraber alaltc anlamda kullanlan cinsel szler de siyasal terminolojiye giriyor. Ve bylece siyasal edebiyatmz iyice renkleniyor. Bir karlatrma olsun diye nce lk Byk Millet Meclisi'nin en duyarl tartmalarn kapsayan tutanaklarn okudum. TBMM'nin yeni yaynlanan bu gizli tutanaklar, lk Meclis'teki en sert tartmalarn karlkl sayg iinde getiini gsteriyor. Kurtulu Sava'n kazanan bu meclis yeleri -birka olay dnda- birbirlerine hi svmyorlar, en ar sulamalar bile uygarca yaplabiliyor. (TBMM, Gizli Celse Zabtlar, cilt: 1 ve 2). rnein, bir yolsuzlukla ilgili tartmada, en ok Niin Rafet Paa 70 hazretlerini kartrdnz? Namusu ile bu kadar oy-namadnz? uyars, Bendeniz byle demedim gibi yantlanyor. (Cilt: 2, s: 883) Bolevik tartmalar bile uygarca yaplyor. Kurtulu Sava gnlerinde bylesine duyarl bir konu bile olanca soukkanllkla geiyor. yeler birbirlerini incitici szler sylemekten zellikle kanyorlar. (TBMM, Gizli Celse Zabtlar, cilt: 1. i: 131. 22.1.1337. c: 3. S: 376-43; ayrca cilt: 2, : 22, 18.4.1337, C: 3. s: 41-42) ok partili hayata admmz attmz 1946 tarihinden sonra Byk Millet Meclisi'nde baz tartmalar km; rnein hokkabaz gibi szckler kullanlm; muhalefet mNletvekillerinden Kemal z-oban ve Ahmet Tahtakl er oturum Meclis'ten karlma cezalar almlardr. Kemal zoban'm su saylan konumas yledir : Glyorum, nk sizin halinize glyorum. Ve bir gn bu listelerin kullanlacan ve memursa nakil, tahvil ve ilk frsatta karlmaya tabi tutulacan, halk ise behemehal hma urayacan srarla ileri sryorlar. Velhasl arkadalar, tamimin gayesi kk ekalliyetlere ramen iktidar elinde tutmak isteyen Saraolu, Recep Peker hkmetlerinin ayn zihniyetini tayan bir ve iki numaral Saka hkmetlerinin haleti ruhiyesini ifade eder. Acdr arkadalar, hrszlkla iktidarda kalmak iin millet iradesi ile oynamak itiyadndan hkmet ve partisi ne zaman vazgeecektir? (TBMM, b: 19, 15.12.1948, o: 1, s: 113) Kemal zoban kendisini savunuyor ama cezadan kurtulamyor. Ahmet Tahtakl'n konumasnda 71 ise hi svg yok, ama 'O' da cezadan kurtulamyor. (TBMM, b: 19, 29.12.1948, O: 1, s: 364) u rnee bakalm: air Behet Kemal alar, Meclis'te yle konuuyor : Doru drst sylenmeyen bir kelimeyi kabul etmekle complexe d'igeriorite aalk duygusu grmekteyim ve bunu Yksek Meclis'e yaratram-yorun... General Eyp Durukan, bu szlerin ar ifadeler oiduunu ileri srerek hzn ve zdrap veren bu szlerin geri alnmasn istiyor.. (TBMM, b: 19, 15.12.1948, o: 1, S: 116)

O gnlerde aalk duygusu grmekteyim sz bile ar ve zdrap verici bir ifade olarak grlyor. 1948 ylnda hakaret saylan u szlere de gzatalm : Adliye Encmeni Bakan Halil zyrk, Basn Yasas grlrken yle konuuyor -. Gazete sahibi perde arkasndan hareket etmektedir. Ortada bir mdir-i mesul vardr, baldr plak bir adamdr... Bu szler zerine Trkiye J^yl Partisi adna Cezmi Trk: Efendim, sayn Adalet Komisyonu bakan, imdi burada beyanda bulunurken gazete mesul mdrlerinden bahsiyle baldr plaklar tabirini kullandlar.. Halil zyrk : Paras olmayan bir adam diye izah ettim.. Cezmi Trk : Paras olmayan bir adam iin Trkemizde 72 pek munis, pek mrik tabirler vardr. Sayn Adalet Komisyonu bakan, anadan renme trkemizle bir eyi olmayan adamdr, varl olmayan adamdr diyebilirdiniz.,. Halil zyrk : yle tebdil deitirmek ettim.. Bakan: Mesele kalmamtr, tebdil ettiler... Cezmi Trk: Bu tarzda byie ithamlara giderseniz biz de ithamlara gideriz. Ve ithamlar sralyor : - Beyni kefenliler vardr, cinci hocalar vardr.. (TBMM, b: 1, 15.12.1948, O: 1, S: 517) Cezmi Trk'n 1954 ylndaki bir konumasnda Aiiah hepimizi islh etsin demesi zerine Trk'e Meclis ten karlma cezas veriliyor. izliyelim... Cezmi Trk: Allah cmlemizi islh etsin, memleketi de iflah etsin.. Bu szler zerine sesier: Allah seni de etsin,. Bakan: Msaade buyurun Cezmi Bey, yanmda Divanda bulunan arkadamzdan rendiime gre -iyi iitmedim- Allah hepimizi islh etsin demek sureti ile nevama hakareti tazammun eden sz sylemi bulunuyorsunuz.. Cezmi Trk : Efendim, belki ounuz gentir bilemez, (so73 ih) ve (ferah) kelimeleri vardr, (Islh) ve (iflhj kelimeleri vardr, Miamk Gedik: Brak bu azlan.. Gez m i Trk ; Bunun hakaret neresinde efendim? (TBMM, : 6i, 8.3.1954, c: 3, S: 525) Cezann nedeni bu! Osman Blkba'nn dokunulmazlnn kaldrlmasna yolaan konumada mstebidin kpekleri, namussuzlar szdr, 1950-60 tutanaklarnda mill mnafk var, profesyonel cani var, bunak var, yuh var; ama henz sinkaf, pezevenk, orospu ocuu, actt m cicim szleri yok; bu szler, daha ilerde tutanaklara geecek. Bu konuda yava yava geliyor ve svg edebiyatn zenginletiriyoruz. Yine bir l olsun diye 27 Mays 1960 ihtillinden nceki iki ayn tutanaklarndan nemli saylan ve o gnlerde ok ayplanan svg ve satamalar zetleyim : Yl 1960, tarih 18 Nisan, devrin muhalefet lideri smet nn konuuyor. Konumasnda hkmeti gayrmeru olmakla suluyor. Yant Ali Dedekargolu'ndan geliyor: Meclisin karar gayrmeru olmaz..

Bu arada, oturumu yneten bakan vekili, Sa-met Aaolu'na sz veriyor. Bunun zerine muhalefet partisi yelerinden biri, Srr Atalay baryor: Milyonlar alan adam... 74 Bunun zerine DP'li Mehmet Diler. CHP'li Ata-lay'a yle baryor: Sen syle ne dediini. Milyonlarn mrtekibi buradan konuamaz demedin mi? Bu arada bir ye: Kan bozuk adam... Ve Atalay'n kendisini savunmas: Bana kan bozuk diyenin kan bozuktur, adi , kanldr, haysiyetsizdir, haydi kim syledi ise ksn, bunu diyen namussuzdur, alaktr. Hadi ksn kim dediyse. (TBMM Zabt Ceridesi, Devre IX, tima 3, : 58, 18.4.1960, C: 1, S: 196) Vallahi bu senin kann bozuk satamas zerine bu kadar tartmann bir anlam var myd, bilemiyorum. Kan bozuktur sulamas ile karlaan ye, kalkar, kan grubunu aklar, tartma da byle kapanrd, ne var sinirlenecek? Ama demek olmuyor. Neyse, bu kan bozuk sulamas yle sryor. Aaolu'na milyonlar aldn diyen Atalay direniyor : Samet Bey krsye geldii zaman yerimden kendisine, bugn milyonlarn sahibisin dedim. Ve diyeceim, anlatacam niin diyeceimi ve daima diyeceim.. Bu konumalar srerken, bir ye. bir baka yeye tabanca ekiyor, tabanca eken unutuluyor, anta atan cezalandrlyor, (ayn oturum, s: 197) 27 Nisan 1960 gn, iktidar partisi milletvekil-Jerinden biri, Hseyin Ortakcolu muhalefet sralarn gstererek, kara dnceliler diyor. Bunun zeri75 ne tartma kyor. Bu tartmadaki sert szlerden biri Turhan Feyziolu'ndan: Mfterisin, mfteri.. ok yakyor sana... (TBMM, Zabt Ceridesi, Devre IX, tima: 3, : 61. 27.4.1960, C: 1, s: 295) Sonra bakalarndan satamalar: Elin kanl senin... (ayn cilt, s: 207) Allah'tan kork,, (ayn cilt: 206) Bir iktidar partisi szcs konumasn yle bitiriyor : Neden yarasalar gibi gece umaya alyorsunuz? Bir muhalefet yesi: Yarasa szn geri alsn.. Bakan yattryor: Beyefendi, bir tebih olarak kullanmaktadr.. Ayn ye: Ben de kargalar gibi konuuyor, dersem olur mu? (: 61, 27.4.1960, c: 1, s: 288) Ayn oturumda, bir yenin smet nn'ye hal-tetmiin diye satamas tartmalara yolayor. (s: 30) nn, Bakanlk Divannca Meclisten karlma cezasna arptrlyor. Bu karar zerine yuh sesleri, ve sra kapaklarn vurmalar. Bir ye Bayndrlk Bakan Tevfik leri, nn'ye korkun ihtirasnn zebunu olarak ihanetin ukuruna dt diyor, (ayn oturum, s: 307) Ayn konudaki hakaret tmceleri yle: Utanmadan... Hrszlama reylerle iktidarda kalma... 76 Sefil manzaras... ki gn sonra, Ankara'da niversite olaylar olurken tartmalarda kullanlan szckler ve yaplan satamalar yle: Hesabn vereceksin... t us be... Oooo... Aaaa... Samet Aaolu krsye gelirken satalyor: Hrsz... (: 62, 29.4.1960, C: 1. s: 321)

Bakan: Hrsz diyen kim? Bir ye: Ben dedim... Kendisine hrsz diye satalan iktidar szcs Samet Aaolu : Dn stanbul'da cereyan eden hadiseler ise iki. drt bini gemeyen, iinde birtakm serseri... Aadan koro halinde sesler: Serseri sensin... Sebep olanlarn Allah belsn versin.. Bir muhalefet yesi krsden: Sabk olmaktan ekinen bir avu insan bu-Sn sabkal olmutur... Aadan bir yant: Sabkal sensin... Vatan hainleri., (ayn oturum, s: 338) Dilerseniz, 1950-60 drieminin Meclisindeki son 77 toplantdaki satama ve svgleri tutanaktan aktaraym : Emin Soysal adl ye krsden konuuyor; Ankara ve stanbul'da 30'dan fazla gen lmtr... Bu muhalefet partisi milletvekiline iktidar partisi milletvekillerinden Baha Akit sert bir yant veriyor : simlerini vermezsen namussuzsun.. Yalan, yalan... Krsdeki ye: Hkmetin bu caniyane hareketlerini.. (: 69, 25.5.1960, c: 2. S: 576) Grld gibi, 1960 Meclisinde henz actt m cicim, ban m tuttunuz, pezevenk, teres, bakan deil kkan, orospu ocuu, rz dman, avradn sinkaf, hayvanolu hayvan, e-ekolu eek, , hot, put gibi svgler yer-alm deildir. Svg konusunda, gerek svgnn eitlilii, gerekse zel arl asndan, ok partili hayatn iinde zamanla aamalar kaydedilmitir. Ne kadar vnsek azdr. ok partili hayata admmz attmzda Babakan Recep Peker'in, Adnan Menderes ve arkadalar iin kulland psikopat sznn yaratt tepkiden sonra 1970'li, 80'li yllardaki orospu ocuk'lu, sinkaf'l. pezevenk'li, actt m cicim'li, ban m tut-tun'lu, eekolu eek'li, kpekolu kpek'li svglere kadar uzanan gelime izgisi hi de azgelimi deildir. Svg konusunda gn getike geliiyoruz. Aman nazar deymesin! 78 ZALMLERN UAKLARI... 1960 ncesinde Byk Millet Meclisi'ni en ok kartran olaylardan biri, Krehir'in kaza yaplmas ile ilgili yasann grlmesi srasnda kmt. Bu olaydan nce de Meclisin havas olduka elektriklidir. Yl 1957, aylardan Haziran. Meclis, yarg bamszln tartmaktadr. Devrin muhalefet lideri, ulusal Kurtulu Sava kahramanlarndan ve eski cumhurbakanlarndan smet nn konuuyor: imdi arkadalar, 35 sene evvel Trk adliyesini ben mdafaa ettiim zaman ecnebiler yakamdan tutarlard: smet Paa sen Trk mahkemesini bilmiyorsun derlerdi. Ben, Trk hkimi ile ne hkm verirse, biz ona razyz, derdim. 35 sene sonra Trk hkiminin vicdann, erefini, ekmeini Adalet Bakannin penesinden kurtarmaya alyorum.. Adalet Bakan, bir hukuk profesrdr. Ad, Hseyin Avni Gktrk'tr. Tartlan konu, muhalefet partisine sven ve liklie aykr eyleminden tr mahkm olan bir vaizin aff ile ilgilidir. nn, bu af yasasnn yarg bamszlna aykr olduunu sylemektedir. smet Paa konuuyor: Feyzi Boyar' affedersiniz, etmezsiniz, benim iin mesele deildir bu. Bir bedbaht tevik edilip. 79

frsat bulunca erir olur ve erir olduu zaman vatandalarn birbirlerinin boazna sarlmasn dnmeyecek kadar deni (alak) olur; buna phem yok.. Nurettin Ertrk adl DP'li bir ye : Sen Demokrat Parti'ye komnist dedin... Bir bakas; Fevzi Boztepe: Bunak, hain, mcrim sensin... (TBMM, Zabt Ceridesi, t: 79, 10.6.1957, c: 1, S: 108-109) ki gn sonra sinirler iyice gergindir. Devrin hkmeti, bir muhalefet partisi liderinin seildii ili cezalandrp, bu ili kaza yapmaktadr. Bu konu grlrken uzun boylu parti lideri kendisine sz verilmemesi zerine baryor. Tzk var, tzk var, utann, utann zalimlerin uaklar.. Haysiyetten mahrum insanlar.. (TBMM, Zabt Ceridesi, 12.6.1957. c: 1, s: 164) Grltler, sra kapa vurmalar arasnda bu uzun boylu lider -tabii tandnzOsman Blkba- oturum Meclisten karlma cezas alyor. Kavga burada bitmiyor. Blkba, Meclisten karken rezil herifler, haysiyetsiz herifler diye baryor. Bunlar tutanaklarda yok; ancak, baz grevliler, Blkba'nn bu szleri sylediini ileri sryorlar. Blkba konuurken.bir ye sz atyor. Blkba bu, durur mu? Eski hkimsin Hayati Bey, ne ise zarar yok, siz hkmnz verin, biz mdafaamz yapalm da.. XVI'nci Louis'in bile mdafaasn yaptrmlardr, beyefendiler, bu kadar tel etmeyin.. Murat Ali lgen adndaki bir ye baryor: . Bedava kahraman olmak istiyorsun.. Blkba'nn bu yeye verdii yant gzel: 80 Ne oldu, Murat Ali Bey, kahraman m olduk? Ne lzumu var yahu, sen d seyahatlara itirak ediyorsun, kahraman sensin.. Hkmetin kifayetsiz olduu yerlerde yardm ediyorsun, kahraman sensin.. Ben sam namuslu bir mcadele ile aartm ve -ondan dolay sevilmi bir adamm, Murat Ali Bey, .ben kimsenin koltuunda adam olmu deilim.. Oturumu yneten bakan, hem Blkba'ya, fhem de Murat Ali lgen'e uyar cezas verdiini aklaynca Blkba, bu cezalar yle yorumluyor: Peki, teekkr ederim. Murat Ali idam veriyor, sizinki ihtar, teekkr ederiz... Blkbc koridora kyor, koridorda Ahmet Ko--cabykolu adnda bir iktidar partisi milletvekili Blkba'ya utanmyor musun, bu szler sylenir mi .diyor. Bunun zerine koridorda kavga balyor. O gnlerde siyasal gndemin ilk konusu buydu: Blkba'nn dokunulmazl kaldrlr myd, kaldrlmaz myd?. Bir milletvekili, Meclis krssnde ya da Meclis iinde syledii szlerden tr ceza kovuturmasna urar myd, uramaz myd?. Dokunulmazlk, svgy kapsar myd, kapsamaz myd? Blkba, dokunulmazlnn kaldrld oturumda kendisini yle savunmaktayd: Arkadalar, bir milletvekili sra kapaklar vurarak, grltler yaparak, olamaz diye srar eden insanlar karsnda, tzk var, tzk var, ben ona dayanyorum, bu harekt yapmayn utann' diyemez mi? Ve bunlar hedef alarak zalimlerin uaklar demiim. Msaade buyurunuz, sra kapa vuran 10 kii zalimlerin ve zalim dediim bir adamn ua da olsa, Trkiye Byk Millet Meclisi'nin midir? Karar onlarn mdr? Onlarn ahsnda Trkiye Byk Mil-det Meclisi mi temsil edilir? 81 Blkba'nn kendisini savunmas srasnda eski avukat Zafer Gker sz atyor ve Balkba'dan u karl alyor: Eski avukatm, eski hukukumuza istinaden sen skt et de bakalar eksin ipimizi.. Gker sz atmada direnince Blkba devam eder: Gayretsiz isen etme ishar ederler. Yapacaklar var, sen bari sus Zafer Bey.. Ve yine Zafer Gker'e sz yetitirir:

 Zarar yok canm, zarar yok, mcadelenin madd miras Zafer Beylerin olsun, bize manev taraf yeter.. Peki peki, Zafer Bey'le mutabk kaldk. naallah zafer sizin olur Zafer Bey.. Blkba sonra niin su ilemediini yle aklyor: Kfr m olacak? Svme mi olacak? Encmende de izah ettim. nsan bir fikri ifade ederken burada ok ar kelimeler de kullanabilir. Misal olsurt diye nazari bir misal sylyorum.. imdi bu nazari misalse bakalm: Bir hkmet dnnz ki, hrszdr. Soyuyor memleketi. Meb'ussunuz, biliyorsunuz. Gelmisiniz bu krsye, arkadalar diyorsunuz, byle bir hkmet bir saniye bata tutulmamaldr. u u ilerde memleketi soymutur. en deni hkmettir, en alak hkmettir diyorsunuz. te hakaret, ite memleketin selmeti ve menfaati namna hakikatleri ifade ederken, hissiyat ifade ederken yaplm bir hakaret... cNazari misal baar ile devam ediyor: Demin dedim; bir hkmete deni ve alak. 82 demek dahi teri vazifenin icab olabilir misalini verdim. Mesel bir adliye vekili dnnz, adalet cihazn tazyik altna alm, masum insanlara zulmetmek iin hereyi yapyor, onlar zindanlarda rtyor. Bu adamn hareketi memlekete ihanettir. Bugn bu zulmn siz maduru olmasanz bile bu zulmn zihniyeti devam ederse, yarn size sra gelir, demek bir milletvekilinin hakk deil midir?.. (TBMM, : 85, 24.6.1957, c: 2, S: 502) Bu nazari misabden sonra DP Milletvekili Sa-met Aaolu oturduu yerden hademeye, Blkba-'ya su gtrmesini istiyor. Blkba'nn teekkr yle: Samet eski arkadatr, herhalde susadm hissetti, su gnderin diyor. Samet. ieriz, bilirsin. Bu sz zerine nazari bir misal le kendisine deinilen Adalet Bakan Prof. Dr. Hseyin Avni Gktrk. Blkba'ya baryor: Meclis krssn de laubali hale getirdiniz.. Blkba bu saldry yle karlyor: Oh... sen messeseleri laubali hale getirmi adamsn. Ayn Adalet Bakanna Blkba'nn daha nceki taklmas da yle : Allah bizi senin gibi hukuk doktoru olmaktan korumu.. Nazari misal Blkba'nn eski avukat Zafer Gker iin de geerli: Darda, zat- linizle bir creti veklet meselesinde ihtilfa dp de u Meclisin iine girdikten sonra, bu atnn altnda masuniyeti vardr, diye zat- linize svdk m? 83 Btn bu savunmalar boa giaiyor, nk, Meclisi oluturan milletvekillerinin ounluu DP'li olduundan Blkba'nn dokunulmazl kaldrlyor. Dokunulmazlk tzk var, tzk var, utann zalimlerin uaklar, haysiyetten mahrum insanlar szleri nedeniyle kaldrlyor. |mdi, diyorum, bu szlerden tr bir parti liderinin dokunulmazln kaldran milletvekilleri, orospu ocuu gibi, kpek gibi, eekolueek gibi, hassiktir lan gibi, actt m cicim gibi, pezevenk gibi, teres gibi, son yllarda ok partili hayatmzn vazgeilmez unsurlar arasna giren svgleri duyunca ne dnmlerdir acaba? Cok partili hayatmz, dnce yasaklar ile birlikte bu baya svglerle ok svgl hayat oldu; parlamento duvarlar istasyon helalarna dnd. Dnd, dnd ama bizler bunlardan bir trl ders almasn bilemedik!.. W MEBUS PAZARI... Taban fiyatlar ne kadar? Milletvekilleri arasnda transferler, parti deitirmeleri balaynca, bu transferleri knayan milletvekili ve senatrler, kendi aralarnda byle konuuyorlard : Genel merkeze gelmi, skntdaym, biraz yardm edin, yoksa giderim demi. Sknts neymi?

Efendim, karsndan ayr yayordu, bir bayanla beraberdi, metresi vard, o'na kat tutmu, eh iki ev, idare edilmez, paraya ihtiyac var. Ne vermiler? Biraz para, birka milyon, bir de kamyon alm, hani u genel mdr var ya onla beraber. Allah Allah. Bir bakas iin de yle konuulur: lle bakan olmak istiyormu, benim seim blgemden iki kii oldu, ben niye olmaym, neyim eksik, eiyordu. Eeee? Kars da ok hrsl. Herkes baker* oldu, sen olmadn diyormu. Canm onun kars Dev-Gen'li deg;l miydi? yle derler. Bunun benzin istasyonu falan yok muydu? Vard. 85 Bankadan kredi almad m? Ald. imdi? imdi de birtakm olanaklar var. Ticaret Bakan olacam diyormu. Yapmazlar. Niin yapmasnlar, yaparlar. Bu biraz saftr, aldatrlar. Bir bakas, kendisine gel bizim partiye diye neri geldiini, bu neriyi nasl geri evirdiini, kahramanlk yks olarak anlatrd: Dediler ki. al yirmibe milyon, gerisine karma. Yapma yahu. Gvenoylamasna gelmezsen on milyon hazr, hemen cebe. Bravo vallahi. Baz gnlerde satn alma yks kulislerde balland'.ra ballandra anlatlrd: Herifi alp stanbul'a gtrmler, doru Ta-rabya Oteli. Sonra? irket demi parasn, seim blgesine de traktrleri yollam, bu kesin. Pazarl kim yapm? Pazarlk daha nce yaplm; otelden Ankara'ya irkete telefon edilmi, para da burada bir yaknna denmi. Gidecei belliydi, daha nce partiye gelmi, unu atmazsanz, hadi bana eyvallah demi. Herifin ilk gnden gidecei belliydi. O da metres tutmu, iki eve bakyormu. imdi bakan oldu, babakann yannda koruma polisi gibi, hi ayrlmyor, genel bakanm, genel bakanm, diye fr dnyor. 86 Partisinden ayrldktan sonra ayn partiye yeni den kesin dn yapan bir nl politikac iin de ilgin ykler anlatlrd: Herif tevik ve uygulamay ayarlam, orada ibir metresi varm. O'nun da m metresi var, metresin midesine de hell olsun. Herif dmenine bakyor, kar, buriu parmanda oynatyor. yi, hell olsun. Herife irket kurduruyorlar. Tevik belgeleri, yayor, bir de iyerleri var, iler buradan takip ediliyor, Allah ne verdiyse.. Sonra da vatan, millet. Eee, olacak o kadar. Bir baka yk de yllarca kulislerde anlatlmt. Gney illerimizden toprak sahibi bir milletvekili biri, bir deerli partimizden ayrlp, teki deerli partiye girmek zereyken, her iki parti de bu milletvekilinin evine heyet'ler yollar. Transfer eden parti aman ii salam kaza balyalm diye bu milletvekilinin seim blgesinden hatr saylr toprak aalarn yollarken, yuvadan ku uunn parti de nl bir politikac bakanlnda bir arabulucu heyet gndermi, iki heyet milletvekilinin evinde karkarya gelmilerdi.

nl politikac, erevesiz gzlkleri, Tanr vergisi konuma yetenei ve davudi sesi ile milletvekilini bu transferden dndrmeye alyordu : Aa, bize bunu yapamazsn, beni sayn genel bakan gnderdi, sayglar var; etme aam, dn partine, yuvana dn.. Gney'den gelen toprak aas korosu: Aa, ettiin yemini dn, borlarn dn, 87 beyefendinin selm var, bir dediini, iki etmeyiz, aa, aman aa, aman.. Bu arada, aa milletvekilinin ei ve ocuklar : Partiyi terketme, bizler, sonra konunun, komunun yzne nasl bakarz, bunca yllk partine ihanet etme.. Bu ok ynl bask karsnda ter dken milletvekili, birara, ak duran pencereye doru koup, barr: Ben de intihar ederim... Evdekiler, her iki partinin iyi niyet heyetleri seyirtip, yardma koarlar: Aman aam, cann saolsun, kyma canna, n'olur, kyma.. Aa'nn skntlar bitmi, sorunlar zmlenmitir. nk aamz transfer olmu, muradna ermi, erefli grevine devam etmitir.. Bir baka gnk yarmaya -bir rastlant- ben de tank oldum. Bunalm geirip, parti deitiren milletvekili, bu mevsimsiz transfer'den sonra iki kez parlamentoya gelecekti. Milletvekilinin ailesi ve evresi, bu transfersin bozulmasn istiyorlard. Milletvekilinin olu ve kardeleri, parlamento kulislerinde yerlerini alm; bekliyorlard: Gelecek... Lcivert Renault'u var.. Yok canm, bakasnn arabas ile gelecek.. Basn kapsndan girer.. Yok, n kapdan... 88 Anadolu kulbndeymi.. imdi km,,, Dnerim ama diyormu, artlarm var.. Olunu taramaz.. Hemen genet bakana gtrn.. Bekliyor.. Aman karmayn... Sonunda bunalm geiren geliyor; olu ile konuuyor, yaknlar evresini alyor; sonra sayn genel bakana gtrlyor ve pme, koklama sonunda deerli milletvekili yeniden yuvaya dnyor. 1965'lerdeydi. Uzun boylu ve ok konukan parti lideri, Krehir'de semenlerin nnde bir milletvekili adayna unlar sylyordu : Allem etmiin, kallem etmiin, Oiekda'l liste ba olmuun. Sen benim partimden vazgeersen karn da senden bo olsun mu? Aday, semenlerin nnde sz verir: Bo olsun.. Lider bununla da yetinmez. Bu aday Noter'e gtrr ve yle bir taahhtname imzalatr: Milletvekili seildikten.sonra, herhangibir sebeple olursa olsun, partiden istifa ettiim takdirde, milletvekilliinden de istifa etmeyi ahlk grev saydm ve bu grevi yerine getirmek iin eref sz verdiimi beyan ederim... Beyan eder ama ilk frsatta da partisinden ayrlp, bir baka partide yerini alr. Diyeceksiniz ki: eref nerede? 89 eref mi? eref yalnzca bir eski futbolcunun artdr, ne olacak baka! Bu ykler, byle uzar gider. yisi mi, ben size, yine ad vermeden, baz somut transfer olaylarndan sz edeyim : Bir deerli milletvekili, nce orta sol partiden milletvekili oluyor, sonra saa dnk bir merkez partisinden geiyor, sonra ortann sana transfer oluyor. Bu deerli milletvekili, Gazianteplidir.

Bir bakas, nce, daha sonra kapanan bir partiden, milletvekili seiliyor, sonra ortann sanda bir partiye giriyor, iki dnem bu partide bulunuyor, sonra, bu partiden krk arkada ile birlikte ayrlp, sa grl bir parti kuruyor, sonra buradan da ortann solunda bir partiye giriyor. Milletvekili, en son Samsun'dan milletvekili oluyor. Eski ihtillcilerden bir ye, nce ortann solunda, daha sonra ortada, daha sonra da san sanda bir partiden milletvekili seiliyor. Bu "deerli ye, ya ilerledike geliiyor. eyh olduu ileri srlen bir senatr, 1960 ncesi, DP'den milletvekili oluyor, 60 sonras, iki dnem bamsz milletvekili olduktan sonra ortann ortasnda bir partiye kaydoluyor, sonra ortann san seiyor. Deerli senatrmzn seim blgesi Ar'dr. Bir Sivas senatrmzn serveni byle: Bir dnem bir partiden, bir baka dnem bir baka partiden. Fakat, partiler arasnda bir gr fark yok.. Bir Sivas milletvekili, nce, ortann solunda bir partinin ateli milletvekili iken ortann sana transfer oluyor. Ortann solundaki partiden bakanlk ve parti genel sekreterlii yapan bir deeril ye, nce baz orkadalar ile beraber, partisinden ayrlp, ortann 90 ortasnda bir partiyi kuruyor, sonra ortann sanda bir partiden senatr seiliyor, sonra yine kurucusu olduu partiye dnyor. Ortann sandaki bir partinin milletvekillerinden biri, ortann ortasndaki bir partiye dn veriliyor. Bu dn milletvekili aracl ile ortann ortasndaki parti, Millet Meclisi'nde on kiiyi doldurup, grup oluyor. Devre sonunda, bu deerli ye, yeniden eski partisine dnyor. Parti bakann yolsuzlukla parti arkadalarn karanlk ibirlikilikle sulayan bir milletvekili yeniden yuvaya dnm ve merkez parti st ynetimine kadar ulamtr. Ayn serveni izleyen bir zmir milletvekili, bakanlk koltuu kaparak dllendirilmitir. Bir Siirt milletvekili, nce ortann solunda, sonra ortann sanda, sonra yine ortann solunda, sonra yine ortann ortasnda ve sonra yine ortann solunda bir partiye koup, gelmitir. Ar Ceza Mahkemesi bakanl yapm bir milletvekili, nce ortann solunda, daha sonra ortann sanda durmaya karar vermi ve ortann sandaki partinin en st ynetim birimlerine kadar ykselmeyi baarmtr. Ortann sandaki partiden, san sandaki partilere gler de olmutur. Fakat en ok grlt koparanlar/iki byk partideki karlkl transferlerdir. nk, bunlarla hkmetler devrilip, hkmetler kurulmutur. yle bir kaba hesaba gre, son iki dnemde, ortann solundaki partiden ortann sandaki partiye, on milletvekili, biri senatr olmak zere ondrt kii gemitir. Ortann sandan ortann solundaki partiye de onu milletvekili, drd senatr olmak zere ondrt kii gemi bulunmaktadr. 91 Bunlarn dnda, ortann sandan nce organn ortasna, sonra da ortann soluna geiler olduu gibi, bu trafiin tersi de grlmtr. Bu siyasal trafik sonunda baz milletvekili ve senatrler bakan, bazlar da zengin olmutur. Saygyla anlmas gereken, bazlar da bu deiiklik nedeniyle siyasal ya da parasal hibir kar salamamlardr. Bir Konya milletvekili, bilebildiimiz kadar, bu anlattmn gzel bir rneidir. Senato krssne kp, sksk kendi yazd iirleri okuyup, tarihe seslenen bir ye, bir partiden tekine girip, kyor. Bir milletvekili, pinpon topu gibi, iki parti arasnda mekik dokuyor. Ama el stnde tutuluyor, son girdii partide partinin ynetimine katlyor. Partisinden ayrlan bir ye, bir sre, bir baka partinin milletvekili olarak bakan oluyor, sonra yeniden ilk partisine dnyor, seimlerde kontenjan oluyor. Giri klar, bu deerli milletvekilinin siyasal deerini artryor. Gl ile nl bir kentimizin bir milletvekili ortann solundan ortaya, ortadan yeniden ortann soluna geliyor. Burada karar klm grnyor. Ayn ilden bir milletvekili daha, ayrld partisine yeniden dnyor. nce ortann ortasna geiyor, sonra bamsz oluyor, yeniden ortann soluna geliyor.

Trkiye'nin en u noktasndan gelen bir aa nce ortann soluna, sonra ortann sana, yeniden ortann soluna geiyor. Bir ara ayrlacam dedii iin de btn parti yetkililerini kendi iline kadar getirtiyor. Bu transferlerin ykleri, masallar ok, anlatsam, burada sayfalar alr. yisi mi ksa keseyim. Partilerden ayrlp yeniden dnenler, bylece nemlerini artranlar, bunalm geirenler, irket ku92 tanlar, kat alanlar, kamyon iletenler, bakan olanlar, neler grdk neler! in ilgin yan, bu meb'us transferi olaylarnda ad geenlerin partilerinin en mfrit yeleri olarak tannmalar ve birounun da svgl tartmalara karmalardr. Hele, hakknda yolsuzluk dosyalar hazrlad bir parti genel bakann pp, koklayarak, bu partiye kapak atanlar ise idrak snrn iyice amlardr. Partilerinden ayrlp, bakan olurlar, bakan olmak iin de hkmetlerini ykarlar, sonra, grev aldklar hkmeti kertip, yeniden eski partilere dnerler. Benim nerim u; yle bir anayasa maddesi tazrlansa : Bir siyasal partiden istifa edip, bir baka siyasal partiye girenler, ilk on yl iinde bakan olamazlar, parti deitirmelerini izleyen ilk genel seimlerde yeni girdikleri partiden merkez kontenjan veya kontenjan aday olamazlar. Bu yelerin, parti deitirdikten sonra Sanayi ve Teknoloji Bakanl'ndan ortak olduklar irketlere tevik belgesi almalar yasaktr. Bu yeler, dalm ve dsatm yapamazlar, ilk on yl iinde mlk edinemezler. Parti deitiren yelerin e deitirmeleri ve metres tutmalar yasaktr. Tabii aka yapyorum, bunlar olacak deil; deil ama u meb'us transferi sorununa bir zm bulmak gerekir. Bu deerli yelerin, kendilerine oy veren yurttalar, genel ve siyasal adyla mill iradeyi bu kadar artmalar, kendileri iin kullanlan oylar siyasal dolandrclk konusu yapmalar ve de bu 93 transferlerle kendilerine siyasal ve de parasal kar salamalar aybn da tesinde bir tutum, bir davran olmam myd? Parlamentonun btn gnllerde bir arl olmas, u manev ahsiyet dediimiz saygnln yeretmesi. biraz da bu manev ahsiyetsin yce ats altnda gvence bulan sayn yelere bal deil miydi? Elbette byleydi. Dost ac syler: Demokrasiye sahip olmak, en az, demokrasiye lyk olmak kadar g bir itir! 84 GLEREK VATANA HANET!.. .Olur olmaz yerde glenlere deli derler. Ya Parlamento ats altnda glene ne derler?. Vatan haini derlermi, olmaz demeyin. Olur, olmu da.. Glmek, srtmak, kahkaha atmak, ksks glmek, glmekten katlmak, glmek nedeniyle iini tutamamak, belik simit gibi srtmak, ceza yasasnn su sayd eylemlerden deildir. Deildir ama gelin u tutana okuyalm: Yl 1958'dir. Devrin Dileri Bakan Fatin Rt Zorlu, Irak htilli nedeniyle Millet Meclisi'nde konuma yapmaktadr. Dileri Bakan Trkiye zerinden Lbnan'a asker kartan ABD'ni savunurken yle konuuyor: Mttefikimiz Birleik Amerika, civanmerdane bir hareketle dnya apnda mesuliyetinin kendisine ykledii vecibeleri mdrik bir celdetle (gz peklii, yiitlik) derhal harekete geiyor ve bylece bizim inancmz, yani kk devletlerin istiklline ve emniyetine ve onlarn her ne ekilde olursa olsun, tahrikler, bilvasta (dolayl) taarruzlar karsnda mdafaa edileceine dair olan inancmz, bir anda evci belsn (en st derecesini) buluyor. Bu hareket karsmda Trkiye'ye den grev ne idi? Elbette ki bu civanmerdane (yiite) hareketi ve belki bizim de tevik ettiimiz bu civanmerdane hareketi desteklemekti... 95

Konumann tam bu canalc yerinde bir milletvekilinin gldn saptayan Dileri Bakan, d politikay bir yana brakp, iddetli bir ses tonu ile bu milletvekilini azarlyor: Glme, bizim vazifemiz Amerika'y kk devletlerin yardmna gitmeye tevik etmektir... Bu aklamadan sonra glerek vatana ihanet suu Dileri Bakan tarafndan yle tefhim ediliyor : Sen glyorsun, bu hareketinle vatana ihanet ediyorsun... (TBMM Zabt Ceridesi, Devre IX, tima: 1. cilt: 4, 87'nci in'ikat, 21.8.1958, s: 283-24) n srada, bu suun kendisine yneldiini sanan bir milletvekili -ad Kmil Tabak- kendisini savunuyor : Kime sylyorsun? Dileri Bakan yantlyor: Glnze cevap veriyorum... Kmil Tabak glerek vatana ihanet suunu Dileri Bakanna geri gnderiyor: Szlerinizi aynen iade ediyorum... Zorlu, bu kez kendisini savunuyor: Senin bu hareketin beni bu szleri sylemeye mecbur etti... Kmil Tabak: Ben glmyorum... Zorlu; bu karlkl konuma zerine glerek vatana ihanet suu ile yarglad milletvekilini delil yetersizlii nedeniyle beraat ettiriyor: Glmyorsanz, mesele yok... yi ki, i bu tartmayla tatlya balanm, yok96 sa bir de glerek vatana ihanet, srtarak anayasay ihll, kahkaha ile anayasay ihlle fer'an itirak, ksks glerek anayasay ihlle azmettirmek, belik simit gibi srtarak, devletin temel nizamlarn din esaslarna gre deitirmek, kkrd-yarak, kikirdiyerek, bir sosyal snfn teki sosyal snflar zerine tahakkm tesis etmek, kahkaha atarak TBMM'nin manev ahsiyetini tahkir etmek gibi sular da ortaya kacakt demek. Sz gelii glerek vatana ihanet suu olsa, bu suu nasl kantlanrd? ~ Gldn.. * Hayr glmedim... Srttn... Hayr srtmadm... Kikirdedin... Hayr kikirdemedim... Glmek, bir eit su' saylrsa, doal olarak, bu sua teebbs, ayn sua itirak durumlar da sz konusu olacaktr. Ve yine bu glmek eyleminden yola karak ok deiik ve ilgin olaylarla karlalacakt: Glerek vatana ihanet... Susarak vatan savunma... Komuya glerek casusluk... Somurtarak rgt kurmak... Suratn asarak eyleme gemek... Ve tabii, belli tikleri olanlar iin durum ok ilgin olacakt. Bir siyasal konumay, tikleri nedeniy97 ie, gler gibi, srtr gib! izleyen bir milletvekili srekli olarak vatana ihanet ettii gerekesi ile yarglanacakt! Byle bir durumda, bir siyasal konumann orta yerinde, nndeki ya da yanndaki bir sayn yeyi gdklayan ve drten, bu eylemleri nedeniyle glme suunu oluturan ye glerek vatana ihanet suunu tevik ve tahrik etmek suundan yarglanmaz myd? Benden size sylemesi; gnn birinde banza devlet kuu konar da parlamentoya girerseniz, hi glmeyin, hele d politika konusu konuulurken glerseniz, hemen orada vatana ihanet etmi olursunuz. D pojitika konularnda, sayn yelerin, glmeleri, srtmalar, kkrdamalar, kikirdemeleri, dudak kaslarn kmldatmalar, kahkaha atmalar,, bakalarn

glmeye ve srtmaya kkrtmalar, gler gibi yapmalar, glmeye, tam teebbste bulunmalar yasaktr ve bu sularn cezas vatana ihanet sularnn cezas kadardr. Yani ksaca idam! D politikada, kaslmak, somurtmak ve atk kala konumalar izlemek, konumay anlarm gibi, ba aa yukar oynatarak onaylamak anayasaya, yasaya ve itze uygundur. Aman glmeyin! 08 KARGACI BAKAN... Birara, Hidayet Aydner adnda bir Adalet Bakan vard. Bilmem anmsadnz m? Hangi partiden mi?. Yok canm, yle partili bakan deil, tarafsz bakanlardand Aydner. Hani, genel seimlere ay kala, ileri, Ulatrma ve Adalet Bakanlar deiir, bu partili bakanlarn yerine partisiz yani partisiz olduu iin de tarafsz saylan bakanlar atanrd. Aydner'in bakanl, ite byle bir bakanlkt. Hidayet Bey, cumhurbakanl kontenjan sena-trlerindendi birara, tarafsz sayld iin seim ncesi Adalet Bakanlna getirilmiti. Hidayet Bey, tarafsz olmasna tarafszd, buna kimsenin bir diyecei yoktu; ama her tarafszlk gibi, bu tarafszln, da bir istisnas vard. Hidayet Bey, kargalara kar, evet evet, u bildiimiz kargalara kar hi tarafsz davranamyordu. Akbaba'lara, ylan'lara, yan'lara, her trl srngenlere kar ne dnyordu bilinmiyordu, ama kargalara kar at anti-karga mcadelesi dillere destand. Neydi bu karga mcadelesi? Karga szcne yalnzca a ekleyin ne olur? Kargaa! Kargaa'nn frenkesi nedir? Anari! Demek ki, kargalarla anari arasnda en azndan etimolojik bir ilgi bulunmaktadr. 99 Hidayet Aydner'in Adalet Bakan olduu gnlerde Ankara'nn ankaya semtinde oturanlar, sabahn krnde silh sesleri ile uyandlar. Ne oluyordu?. Kim kimi vuruyordu? Bir olay m vard? Kim kayor. kim kovalyordu? Uyku sersemi, silh seslerinin nereden geldiini anlamaya alan ankaya sakinleri, silh seslerinin Cumhurbakannn oturduu ankaya Kk'nden geldiini kestirince bsbtn heyecanlanmlard. Acaba ihtill mi olmutu? Acaba. 22 ubat, 21 Mays ayaklanma giriimlerine benzer bir olay m vard? leye doru iin iyz anlald: Meer, Adalet Bakan Aydner, eski Cumhurbakan Cevdet Su-nay'n kargalar sabaha kar beni uyandryorlar yollu yaknmas zerine kargalara kar sava amaya karar vermi, sabahn beinde kargalar tfek ateleri ile ldrlmlerdi. Aydner, bu savan muzaffer komutanyd! Olay hemen basna yansd. Parlamento koridorlarnda anti-karga mcadelesinin Adalet Bakanl-'nn grev alanna girip girmedii konuuldu. yle ya, kargalar ldrmenin, Adalet Bakanl ile uzaktan, yakndan ne ilgisi olabilirdi? Kargalar tutuklu deillerdi ki, inzibatlar Adalet Bakanndan sorulsun! Kargalar, sabkal sulu deil ki, adl sicilleri tutulsun, hukuk fakltesi mezunlar deiller ki, avukat, yarg, savc olsunlar? Neydi Ailahakna Adalet Bakannn ankaya Kk'ndeki bu amansz anti-karga operasyonu? Sonradan Aydner, yce Senatoda yapt konumada bu konuya deinmi ve u tarihsel aklamay yapmt: Zira mahsullerimizi itlaf eden hayvanlarn banda kargalar gelmektedir. Kargalarn tehlikesi 100 ok byktr. nk bunlar yz sene yaarlar, uu~ cu kular olduundan mahsulleri havadan kontrol edersk hemen hemen hepsini yerler, telef ederler. Hububat, kiraz, elma, vine, zm ve dier meyva-larn hepsini yiyip sahiplerine ancak sapn ve kkn brakmaktadrlar. Etleri de yenmediinden hi kimse bunlar avlamamakta, ldrmemektedir. Bu sebeple milyonlarca remektedir... Cumhuriyet Senatosu'nun 10.11.1966 gn ve 4 birleim, birinci oturumunda konuan Aydner'in bu konumasn bu oturumla ilgili tutanan 122'nci sayfasndan izlemek olasdr.

Aydner'in Senato konumasndan reniyoruz ki, kargann, ekonomide devletilik ad verilen yntemlerle yokedilmesi uygun deilmi, bunun yerine karga getirene adet bana muayyen bir para verilmesi usul ile yani hr teebbs eliyle karga kavgasna girmekte yarar varm, baka trl mcadele sistemi asia faydal deil'mi; tarafsz bakan bu grteymi. Canm sen de atyorsun, bu kadar da olmaz diye dnen okuyucularm varsa, onlara Aydner'in konumasn tutanaktan aktaraym : Cumhuriyet Senatosu, b: 4, 10.11.1966, o: 1, say 122. satr 30; evet okuyun : Ezcmle bugn kargay ldrmek isteyenlere mermi verilmesi usul tatbik ediliyormu. Bunu yapan ve yapacak kimse hemen hemen yoktur. Kargay itlaf edene muayyen bir para verip kargay satn alarak kargann insanlarca yenilmeyen etinin Yem Sanayii Kurumu'na verip yem iine kartrlmas mecburi olan proteinin karga eti ile temin edilmesinde byk fayda olaca zannndaym... in baka trl, yani bu ie tavzif edilecek memur ve mstahdemler marifetiyle temin edilmesi imkn ve ihti101 mali yoktur. nk memur ve mstahdemlerin mu ayyen mesai saatleri vardr ki, o saatler iinde kargalar yerlerinde ve yuvalarnda deildir. Bunlarn avlanarak ldrlmesi ancak akam ve sabah yuvalarna qirip, karken yaplacak mcadele ile salanabilir. Memurlarn bu saatte ibanda olmalar ve ayn mcadeleyi yapmalar mmkn deildir... Aydner, bu karga sorunu zerine ok ayrntl aratrmalar yapm; bu aratrmalar yine Ay-dner'in kendi szlerinden izleyelim: Zira Mcadele Mdrl'nden aldm malmata gre mcadele enstitlerinin bazs kargalara bayltc yem yedirip onlar baygn halde toplayp . itlaf etmek olduunu ileri srmlerdir. Bu da yukarda sylediim ayn mahsurlar havi olmakla beraber insana maruf bir fkray hatrlatmaktadr... Grld gibi, Aydner, Yce Senato'da tarihsel ye tarmsal gereklere k tutan u fkray anlatmaktadr : Bu fkraya gre, Yenicami'de bir satc pire tozu satyorum diye baryormu. Pireden bzar olan bir kadn, olum bu sattn pire tozu nasl kullanlacak diye sormu. Valideciim, pireyi tutarsn, gzne bu tozu serpersin, pire lr demi, yal kadn da buna cevap olarak ay olum, pireyi tuttuktan sonrd gzne senin tozu sreceim yerde, ezer ldrrm, daha iyi demi, pire tozu satcs da buna kar yle de olur validem demi... Bu fkray anlatan bir zamanlarn tarafsz Adalet Bakan uyuturucu madde yolu ile karga mcadelesi konusunu yle deerlendirmektedir: Kargalar bayltsak bile onu elde etmek, gece ve gndz toplamak ii memur ve mstahdem102 lerin yapaca i deildir. Bu i ancak ahs menfaat motoru ile hareket eden fertlerin iidir. Avrupa'da sular bile ahs menfaat ve cret mukabilinde hareket eden dedektifler meydana karrlar... Adalet eski bakan, ite bu noktada hukukuluk ile veterinerlik arasndaki ilikiyi saptam ve zel dedektifler ile karga avclar arasndaki benzerlii gzler nne sermitir. Vallahi bravo! Devam ediyor Aydner: Bizim Diyarbakr vilyetimizde byk bir fet ofan afcrepferin itlaf, ancak teklif ettiimiz vehile bir akrep bana muayyen bir paray verip, alnmak sureti ile salanabilmitir. Ve salanmaktadr... Aydner, bu veciz konumasndan sonra u nemli soruyu sormaktadr: imdiye kadar kargalarla yaplan mcadelenin tarihesi nedir ve hangi usuller tatbik edilmi ve ne neticeler alnmtr? Bakn bu ok ilgin bir konudur. Acaba, kargalarla mcadelenin tarihsel geliimi balkl bir inceleme var mdr?. Acaba bu mcadelenin tarihi, kargalar avlama, kargalar tavlama, kargalari talama, kargalar uyutma, kargalar vurup ldrme gibi blmlere mi ayrlmaktadr? Bunlar hi bilen yoktur. Aydner'in bu szl sorusu zerine zamann Tarm Bakan Bahri Dada verdii resm nitelikli yantta, yalnzca 1965 ylnda 151 bin 542 karga avlandn, bunun iin 120 bin 345 mermi harcandn aklamtr.

Mermi says, ldrlen karga saysndan az olduuna gre, 1965 ylnda 31 bin 147 kargann kendiliklerinden teslim olduklar da anlalmtr! 103 Bakan Dada, yapt konumada, karga avnn cazip hale getirilmesi iin aratrmalar yapldn kaydettikten sonra kargann ok er bir hayvan olduunu belirtmi ve karga etinin deeri zerinde yeterli aratrmalarn yaplmadn akla'm-tr. Bakan, kargalarn mihrakn saptadktan sonra karga etine tesir etmeyecei anlalan zehirleri kullanmay dndklerini de sylemitir. Bu szlere kar Aydner, yeniden sz olarak yle konumu ve karga mcadelesinde devlet memurlarnn yeri olmayacan inandrc biimde yeniden aklamtr. Aydner diyor ki: Yalnz benim istediim cevap hl verilmedi. Ben hl memurlarn sabahn saat beinde gidip de bu kargalar yuvalarndan karken vurup, zehirlenmesi mmkn deildir. Kargalar sabah namazndan nce uyanrlar ve herkesi uyandrrlar. Hatt Reisicumhur Hazretlerini de kkte uyandrdklar iin silh kullanlm, -biliyorsunuz gazeteler yazdlar- niye bu Diyarbakr'daki akrepler hakkndaki usul niin tatbik edilmiyor, hl anlayamadm... Naizane ikazlar zerine Tarm Bakannn birok eye tevesst ettiini aklayan Aydner, u byk karga plann da nermektedir: Kargalarn eti hibir eye yaramasa dahi, bu karga gibi muzr bir mahlk uzun sene yaar, namtenahi dourur, kimse ldrmez. Ancak bunun para ile hakkndan gelinir. Ve menfaati ahsiye meselesi yaplrsa bu olur. Bir avc grubu profesyonel avclar meydana kacaktr. Bir gnde elli tane karga avlayacak, tanesi iki liradan yz lira para ala104 aktr. Her ii Almanya'ya gidemez ya, biraz do memieketin hayrna bu ite altrlsn.., Bylece, Aydner'in Almanya'ya gidecek iilere de i bulduu ya da Almanya'ya gidecek iierirv i Bulma Kurumlarndan nce karga avna kmalar yolu nerdii anlalmaktadr. u srara bakn ; Vekil beye ok rica ederim, Diyarbakr'daki akrepler iin tatbik edilen usul takip edilsin. Memurlar saat be demeden frlarlar, saat 9'da zor terif ederler. Gidip de ta yuvalarnda, aa balarnda, karga nerededir diye aramay memurlardan beklemeyelim... Bu konumalarn sonunda bir deerli ye de kp, karga, karga gak dedi / ktm baktm o dala / bu karga ne budala diye konuma yapsa hani, yeriydi, diye dnyorum. Kargalarla mcadelenin tarihesi bugn de pek aydnlatlm saylmaz. - ilhi Aydner! lhi kargac bakan! 105 KAVGALAR... Sra kapa vurmalar, ayaa kalkmalar, birbirlerinin zerine yrmeler, tekmelemeler, tokatlama-Jar, silh ekmeler, silh eker gibi yapmalar, birbirlerinin zerine anta frlatmalar ya da kavga eden gruplarn zerine balklama atlamalar, kavgal oturumlarda bavurulan, bellibal eylem eitleridir. Anmsadka bugn bile gldm bir kavgay Size de anlataym : Bir gn, Millet Meclisi'nde dakikalarca sren bir kavga km, baz milletvekilleri, krsnn nnde kapmlard. Kimin, kime vurduu belli deildi. Kavgaya katlarak hem yasama grevini yerine getirmek, hem de parti dayanmasn kantlamak isteyen bir deerli milletvekili, sralarn stne kp, Berlin Panteri Turgay gibi, kavga eden gruba doru uarken mecburi ini yapmak zorunda kalm ve kavga eden grup yerine sralarn birinin stne dmt! Havada infilk eden bir sava ua gibi, hedefin gerisine den bu tombulca milletvekili, oh'laya-rak, puf'layarak yerinden kalkm ve kavga yerinden uzaklamt.

Kavgalar karanlar, tpk svg sahipleri gibi, belli sayda kiilerdi. Birok parti yneticisi, bu kavgalar nlemek ve ayrmak iin ellerinden geleni yap106 mlard, ama sinirler bir kez bozuldu mu, bu olaylarn nne bir trl geilemiyordu. Bu kavgal tartmalarn en ac biimde biteni, 1925 Millet Meclisi'nde Halit Paa'nn vurularak ldrlmesi olayyd. Yiitlii ve cesaret nedeniyle deli diye anlan Halit Paa, eitli cephelerde yaralar alm, bu yaralardan biri beyninde sinir sistemini bozmutu. Mall gaziler ile ilgili bir yasa nerisini milletvekillerine imzalatmaya alan Paa, birdenbire sinirlenerek Elaz milletvekili Hseyin Bey ile bir tartmaya tutumutur. (Halit Paa, Ali etinkaya Vurumas, Cemal Kutay, 1955, st. s: 53) Araya girenler, tartmay yattrrlar. Halit Paa, salondan kar, yan odalardan birinde Yunus Na-di Bey tarafndan iyice yumuatlr. Paa, sakinlemitir. Yeniden genel kurul salonuna dner. Bakar ki, Hseyin Bey, Kel Ali diye bilinen Ali etinkaya, Kl Ali, Rauf ve Salih Beylerle kendisi hakknda konumaktadr. Sinirleri iyice bozulan Paa, barp, arr. Ali etinkaya bata olmak zere, milletvekilleri Halit Paa'y yattrmaya alrlar. Bu arada, Halit Paa, iki elinde iki tabanca al sana Kel Ali diye atee balar. {Siyas Cinayetler, Kande-mir Feridun, 1955, st. s: 62) O arada, elinde bir ay fincan ile byk olaslkla Halit Paa'ya ay getiren Ali etinkaya, srtst yere der. Halit Paa a Ali etinkaya'nn stne karak, silhn, etin-kaya'nn beynine boaltmak ister. Avni ve Rauf Bey'-ler, Paa'nn eline vurarak, kurunun hedefini artrlar. Bu arada, bir el tabanca sesi duyulur ve Halit Paa yaralanr. Paa'nn hastahaneye gtrlmesi sakncal grlr. Meclisteki odalardan birine yatrlr ve srekli bakma alnr. 9 ubat 1925 gn yaralanan Deli Halit Paa, 14 ubat 1925 gn lr. 107 (TBMM, Zabt Ceridesi, Cilt: 13/1, Dnem: 2, tima: 2, Birleim: 46, 3.2.1925, s: 121 -122. ayrca, 50'ncf Birleim, s: 217 - 225 - 226 - 230 - 31 - 32 - 33; 52'ncf Birleim, s: 271) Halit Paa'y kim vurmutur? Paa, lm deinde Keli altma aldm, hergele Rauf beni arkamdan vurdu der. Ancak, olay yle kalr. Ali etinka-ya, zaman zaman, Halit Paa'y vurmu olmakla.sulanr. Olay bir sre sonra unutulur. Ali Cetinkaya, stikll Mahkemesi bakanlna getirilir. Ali Cetin-kaya, Ayvalk'ta ren'e yakn Karaaa kynde ilk kez Yunan askerlerine ate eden birliin komutandr. Halit Paa da stikll Sava'nda yararl grlen kahraman bir askerdir. Bu zc olay, bugne kadar, Parlamento ats altnda lm ile biten tek kavgadr. ki yurtsever asker, bir hi yznden kapmlar, biri bu kavga sonunda bo yere lmtr. Merutiyet Meclislerde kavgal oturumlar yapld biliniyor. Kurtulu Sava Meclislerinde bu tr olaylara pek rastlanmyor. 1946-50 aras, itimeler, kakmalar, anta frlatmalar, 1950-60 dneminde iyice artyor. 27 Mays 1960 ncesi, kavgal oturumlar daha da artyor. 1960 sonras kavgalarn birounu gzmie grdm. Hele bir tanesinde kavga yerine ok yakndm. imai rahmetli olan bir Kars milletvekili, koridorda, kendisine tabanca ekmeye alan bir milletvekilini, bir tokatla yere yktktan sonra, milletvekilinin ekmeye frsat bulamad tabancay ben onu alrm da... sokarm diyerek elinden alyor ve bu szlerini yerine getirmek iin tabancann namlusunu altna ald milletvekilinin makat ksmna doru batrmaya alyordu! Aklma geldike gldm olaylardan biri de budur. 108 Bte grmeleri srasnda, bir gece yars, bir milletvekilinin krsde, i kftesi ile nl bir Kentimizden gelen, olduka iriyar bir milletvekili tarafndan gndem d olarak dvlmesi sksk anmsanan olaylardan birisidir. 27 Mays ihtillcilerinden bir emekli generalin kulann, bir Malatya milletvekili tarafndan srlmas, bir milletvekili yazarn Yce Meciis'in ats altnda yz kiilik kzgn bir kalabaln arasnda lin dilmek 'istenmesi, bir ekonomi profesr milletvekilinin gznn morartlmas, bir

avukat milletvekilinin bann yarlmas, 27 Mays ihtillcilerinden bir emekli albayn bann yaralanmas, bir parti liderinin sksk saldrya uramas, bir baka parti liderinin yakasna yaplp, gzlnn krlmas, aralarnda bir eski emniyet genel mdr olan bir parlamenter grubun, bir eski ileri Bakanna saldrmalar ve atik davranan bu bakandan hatr saylr dayak yemeleri, unutulmayan olaylardandr. Bu kavgalar grdkten sonra, anayasaya m olur, itzklere mi, yle bir hkm getirmeli, diyorum : Byk Millet Meclisi'nde yelerin birbirleriyle kavga etmeleri, meclislerin kararna baldr. Bir ye ile tek ya da grup olarak kavga etmek isteyen ye, kavga saatinden en ge bir saat iinde niin kavga etmek istediini yesi olduu mec-Jisin bakanna bildirir. Kavga istemini kapsayan dilekenin bakan tarafndan alnmasn izleyen ilk yarm saat iinde bu konuda karar alnr. Grup olarak kavga etmek isteyen yeler, kendilerine yardm edecek yelerin de adlarn yazarlar. Kavgalarda tabanca ve bak ekmek ve kav109 ga srasnda TBMM'nin manev ahsiyetini ilgilendiren svgl szler kullanmak yasaktr. Altm yan gemi yelerin kavga istemleri kabul edilmez, bu yoldaki bavurular ileme konulmaz. Kavgalarda, yumruk atmak, tekme savurmak, tokat patlatmak mmkn olup, imdiklemek, gdklamak, birbirinin hayat uzuvlarn skmak, kulak ve burun gibi uzuvlar srmak yasaktr. 110 HMANST FRAKSYON Nedir bu hmanist fraksiyon?. Dorusunu sy-leyim mi? Ben de ne olduunu bilmiyorum. br istli fraksiyonlar anlamak g deil ama bu hmanist fraksiyon'un ne olduunu kestirmek olanaksz. Asln sorarsanz, ben bu kavrama bir gensoru nergesinde rastladm. Olmaz demeyin, byle. Anlataym : Bir ksm milletvekili, bir bakan hakknda u, u, u fraksiyonlara yerveriyor derlerken bir de bu fraksiyonu sayyorlar: Hmanist fraksiyon... Yani, Trkesi ile insancl olan fraksiyon., inanmyorsunuz deil mi? yleyse tarih ve saysn vereyim : 31.1.1979 gn ve 11/30 sayl ge.nsoru nergesi.. Bu nergenin tam yirmiikinci satrnda bu hmanist fraksiyon kavramna yerverilmi. Ne demek Allahakna bu hmanist fraksiyon?. Trkiye'deki fraksiyon saysn saptamak ayrca bir bilim ii olduu iin bu da bir yenisi diyebilirsiniz. Zaten efendim, fraksiyon ngilizce fraction szcnden geliyor. Bunun da anlam u: 111 Krma, krlma, krlm ey, para, ksm... Bazlar da fraksiyon yerine faction szcn kullanrlar. Bu da parti, frka, gruh, fesat gruhu, fitne, fesat anlamlarna geliyor. Acaba hmanist fraksiyon bu anlamda bir fraksiyon mu? Dedim ya bilmiyorum. Nereden bileyim? Hmahist fraksiyon, marksist deil; leninist deil, nergede bunlar aka yazlyor. Demek, bu hmanist fraksiyon marksist olmayan, leninist olmayan bir yeni fraksiyon ama ne? Hmanist, insancl demek. Hmanist, szck olarak humans'dan tretilmi. Human insan demek; Hmanizm, Franszcada humanizma, Alman-cada humanismus, ngilizce hmanizm olarak anlr. Bu szleri aktardktan sonra hmanist fraksiyon kavramn Trkeye evirelim: nsancl krlma!??!! Oldu mu? Olmad. Peki nasl evireceiz? nsancl parti, insancl gruh.. Bu da pek uygun dmedi.. Ya una ne dersiniz:

 nsancl fitne.. Hmanist insancl anlamnda, fraksiyon da faction anlamnda kullanlrsa kavram bu anlama gelecektir. sterseniz serbest eviri yntemini kullanalm: Krlm, insancl, fesat gruhu.. Yani, biraz duygusal, biraz gnl krk, ama fe sat bir kalabalk.. Oldu mu? Yok bu da olmad yleyse ne bu hmanist fraksiyon?.. Marksist deil, leninist deil, kapitalist deil, 112 faist deil, peki egoist? O da deil, hmanist elbet egoist olamaz. Peki ne? Bu hmanist fraksiyonsun ne olduunu aratrmaya kalkarsak, bsbtn keileri karrz. yisi mi aratrmayalm. Herhalde, marksist, leninist, vs. anlamna geliyor. Bundan sonra marksist-leninisl vs. diye bir yaz grrseniz, bilin bu hmanist frak-siyondur. Bu olay byle, bir de Rusya'da Mao emperyalizmi diye bir kavram hi duymu muydunuz? Sizi bilmem, ben duymutum. Bir gn bir milletvekili, grubu adna konuma -yapacakt, yazl metin gazetecilere datlmt. Bir de ne grelim? Konumann bir yerinde Rusya'da Mao emperyalizmi diye bir sz gemez mi? Ne anlama geliyordu bu? Sovyetler Birii'nde Maoculuk mu gelimiti? Yoksa, Cin Halk Cumhuriyeti, Sovyetleri ele geirmiti de bu deerli milletvekili, bunun haberini mi vermekteydi? Bilemiyorduk. Yazl konumann iinde sakall Marks. Mao'nun pileri, beyaz ay Lenin gibi bilimsel kavramlara rastlanmaktayd, anlalan deerli milletvekili, bu konumay, bir bilim kurulu yardmyla hazrlamt. Deerli milletvekili, krsden bara, ara bu konumay yapt. Bizler de basn locasnda, elimizdeki metinden konumalar izledik. Szc, beyaz ay Lenin, sakall Marks ve Mao'nun pileri gibi zdeyileri krsde yinelemedi; ama Rusya'da yiao emperyalizmi kavramn kulland. Bizler de ertesi gn gazetelerde bu konumaya yerverdik; an-<cak eletirinin dozunu biraz karm olmalydk ki. 113 bu deerli milletvekili bu sz sonradan tutanaklardan kartmt. Beyaz ay Lenin ne demek? Lenin esmer, sarn deil, sonra iriyar deil, ksa boylu,., ne anlam var beyaz ay Lenin demenin?.. Sonra efendim, Marks, sakall olmayp da kse olsayd, diyalektik materyalizm baka trl m olurdu? Mao'nun pileri ne demekti? Mao hakknda babalk davas m almt? Uzun yryte Mao'nun bfr apknl m olmutu? Yz iek asn, bin fikir yarsn derken ieklerden birini alp. koklam myd? Vallahi bilemiyorduk. Bu deerli milletvekilinin deerini sonradan anladm. Meerse bu milletvekili, siyasal hayata sverek rahatlama diyebileceimiz bir siyasal ve psikolojik yntem armaan etmek istemiti. Yce at altnda, devlet adamlarna, dnrlere, ideologlara svlrse iler kolaylaacak ve ideolojik sava kazanlacakt. Beyaz ay Lenin.. , akal Mao.. Zrafa De Gaulle.. Domuz Churchill.. Deve Johnson.. kz Kennedy... Dana Nikson.. Srtlan Pinochet.. Sakall Marks.. Ylan Friedman... Dorusunu syleyim mi? Biz bu deerli yenin 114 deerini pek anlayamadk. Yce at altnda byle konuulsayd, sayn yelerin birbirleri iin sksk kullandklar, eekolueek, kpekolukpek gibi hayvan adlarn, birer svg deil, siyasal taklar, unvanlar olduu anlalacak, bunda hr parlamenter dzen aleyhine sonular kmayacakt!

Ama bilemedik adamn deerini.. Sosyalizm, komnizm, hmanizm, faizm gibi konularda en doyurucu, en bilimsel, en tartma gtrmez kitab kim yaynlamtr, bilir misiniz? Madeni Eya Sanayicileri Sendikas... Aln sizlere kitaptan bir para; Mussolini ve Hitler, kitabn yazar Yk. Mhendis kr Er tarafndan yle anlatlyor: Her iki lider iktidara gelmek iin sosyalizm sloganlarn ve sendikalar let olarak kullanmasn bilmiler, politik hayata komnistler safnda atlarak diktatrlklerini kurmulardr.. (K. Atatrk ve Teebbs Hrriyeti, s: 14) Yani neymi? Mussolini ve Hitler, Allah geinden versin, biraz komnistlermi, politik hayata komnistler safnda atlmlarm.. yleymi.. Bunun iin diktatrlklerini kurmularm. Geri Mussolini'nin genliinde biraz marksist-lii olmutu ama Mussolini'nin politik hayata komnistlerin safnda atlarak diktatrlklerini kurduu, herhalde yeni bir yorumdu. Bilmiyordum, bylece rendim. , Dahas var. deerli iadam Yk Mh. kr Er'in Stalin hakkndaki grleri de yle: Sosyalizm sloganlarndan daha ok, komitacln iktidara getirdii Stan, diktatrlnde (sol)'un en byk dmam olmu ve Troki'yl harcarken solculukla damgalamtr.. 115 Bu ifadeden anlald zere kr Er. Stalin'-In solun dman olduunu kabul etmektedir. Bu yorumdan srekli devrim yanls grleri savunan Trokist'lerin ok honut kalacaklarn sylemeye, herhalde gerek yoktur. Derler ya ar ular birleirler, byle olmu we kr Er, hr teebbs adna Trokistlerle ayn gr paylamtr. kr Er komnist mi? Haa! Ama grler bir noktada birlemi ne diyelim? Bu konuyu kapatmadan, bir de marksizmi Marks'm aalk duygusu ile aklamaya alan retiler var. Bir de buna deineyim. Bir deerli bilim adammz, ders notlarnda Marks'n soylu aileden gelen bir kadnla evlendiini, bu yzden aalk duygusuna dtn anlatarak unlar yazyor: Bu kompleksin, daha baka olaylarn eklenmesi iie daha da derinletii, onun ahsiyetini, hrn, kavgac ve aragon (etrafn horgren) yapan unsurlarn biri olduu sylenmitir... Marks'n ei Jenny, Baron Ludwig Von Westpha-len'ln kzyd. Tarihilerin yazdklarna gre, Marks, ilk sosyal ve siyasal dncelerini, bu Alman soylusundan almtr. Dorusu, Marks'n aalk duygusunun nedenlerini aratran bu deerli aydnsn niin Marks, aslnda kapitalist grleri savunuyordu, kaynpederine yaranmak iin Kapital'i yazd gibisinden yorum yapmadn hayretle karlyorum. Ders Notlar'nn baka basklarnda bu psikolojik yaklamn baka yorumlarna da rastlarz, kimbilir. Fkra bayattr ama bu olaylara pek uygundur: Bfr adam komnisttir diye yakalarlar. Adam 116 tiraz eder: Ben der komnist deil, anti-kom-nistim. Dinlemezler: Anti, manti anlamayz, ha komnist, ha anti-komnist.. Atarlar ieri. Diyorum ki, bu konuda da biraz gelisek, yle hmanist fraksiyon gibi nergeler vermesek.. 117 ISPARTALI SADRAZAMLAR Osmanl mparatorluu'nda, padiahlar, birok vezir-i azam'n (sadrazam, babakan) boynunu vur* mular, birounun da mallarna elkoymulardr. O zamanlar, vezirler, vezir-i azamlar hakknda, yok nerge ver, gensoru oylamas yap, Yce Divan kur, gibi formalitelere pek yer yoktu. Bu bakmdan iler olduka kolayd: Tez vurun boynunu... Padiahn azndan byle bir sz kt m, tamamd. Koskoca vezir, koskoca vezir-i azam, celltn elinde can verirdi. Bir ilgin rastlant, haklarnda yolsuzluk nedeniyle kovuturma alan vezir-i azam'lar arasndan nn Ispartal oluuydu!

Kemanke Ali Paa'nn 1624 ylnda rvetilii ve yalancl nedeniyle boynunun vurularak ldrldn tarihiler yazmaktadrlar. (Naima Tarihi, cilt 2, s: 262-263; smail Hakk Danimend, zahl Osmanl Kronolojisi, cilt 5, s: 32-33; Ahmet Mumcu. Osmanl Devleti'nde Rvet, s: 155).. Bu kaynaklardan rendiimize gre eyhlislm Zekeriyazade Yahya Efendi, Kemanke Ali Paa'ya ter-i rvet babnda tariz etmi, ancak grevinden olmutur. Ancak, bu Ispartal sadrazam, sonunda yolsuzluu nedeniyle canndan olmutur. 118 Ispartal sadrazamlardan Halil Hamid Paa'nn da grevi srasnda rvet ald Hakikat l Vze-rada yazldr. brahim Alettin Gvsa'nm Trk Mehurlar Ansiklopedisi'nin 164'nc sayfasnda bu yolsuzluk savna yerverilmitir. Geri, Halil Hamid Paa'nn imparatorlua hizmetleri gemise de bu yolsuzluk sylentileri Padiah Birinci Abdlhamid'in. kulana kadar gitmi ve Paa, Bozcaada'da idam edilmitir. Halil Hamid Paa'nn ehzade Selim'i tahta geirmek istedii, bu nedenle ldrld de yazlm ve sylenmitir. Ancak, Paa ile ilgili yolsuzluk sylentileri, tarih kitaplarna kadar yansmtr. Ben, yalnzca bunlara yollama yapmakla yetiniyorum. Ispartal nl sadrazamlardan biri de Hseyin Avni Paa'dr. Hseyin Avni Paa'nn muhteris ve mstebit olduu, brahim Alettin Gvsa tarafndan yazlmtr. (Osmanl Devrinde Son Sadrazamlar, 2. basm, s: 500) Hseyin Avni Paa'nn, maliyenin zrarna, bsbtn izmihlaline yolat iin azledildii, ayrca Paa'nn kznn dnnde snrsz para harcad iin skdar'da yaptrd yalya el konduu da tarihiler tarafndan kaydedilmektedir. Ben bu tarih kitaplarnn yalancsym. 1876'da erke Hasan tarafndan bir cinayet sonucu ldrlen Hseyin Avni Paa'nn da memlekete hizmetleri olmutu. Merutiyet dnemlerinde olduka adn duyuran ve nemli grevler ve de ilevler stlenen Paa hakkndaki bu sylentiler de tarih kitaplarna kadar yansmtr; ben ne yapaym? Dedim ya, ben bu tarihilerin yalancsym. imdi, Osmanl mparatorluu'ndan 12 Eyll ncesi parlamentoya gelirsek, yle bir manzara ile karlarz: Son onbe-yirmi yl iinde babakanla119 rn, bakanlarn yolsuzluk yaptklarna ilikin savlar., hep grltye getirilmi, kurulan komisyonlar altrlmam ve eitli ayak oyunlarna bavurulmutur. Aln size tutanaklara gemi bir rnek: Bir nl politikac hakknda kurulan Soruturma Hazrlk Komisyonunun bakan -ki bu nl politikac ile ayn partidendir- komisyon almalar srasnda baz belgelerin kendisinden gizlendiini, esr kilerin deyii ile ibret verici biimde yle aklamaktayd : Raporumuzun 12 nci sayfasnda (C) fkrasnn sonunda son kredi tezyidinden sonra borlu hesaplarda ay sonlar itibar ile depasmana sebebiyet verilmedii tesbit olunmutur ibaresi vardr.... Firmasnn bor bakiyelerini gsteren karton ve fyle-rinin tetkiki neticesi yaplan bu tesbitin maalesef hakikati aksettirmedii, muhtemelen baz firma hesaplar ile yaplan virmanlar ve muhasebe oyunlaryla o tarihteki, takriben 3 milyon liralk depasma-nn gizlenmi olduu ve kasm aynda bu meblan 5 milyon liray getii bilgime ulatrlm bulunmaktadr. Banka yneticilerinin bu davran ile Sayn...... arasnda dorudan bir irtibat kurmak mmkn grlmez se de, kurulumuzun samimiyetle varm olduu kanaatlerin mstenidat ve shhati zerine glge drc mahiyette oluuna iaret etmek istiyorum.. (TBMM, b: 1. 16.12.1970. o: 2. s: 108) Komisyon bakannn aklamas ok ak; banka yetkilileri, baz bilgileri, komisyondan gizlemilerdir. Komisyon bakan, bunu komisyon kararna glge drc nitelikte grmektedir. Soruturma nergeleri, yolsuzluk savlan, hep byle olmu, eitli ayak oyunlar ile babakanlarn. 120 bakanlarn adlar evresinde dolaan yolsuzluk sylentileri, aka uyutulmutur.

Fakat, tarih unutmuyor. Tarih, kimin kznn dnnde snrsz para harcadn, kimin, sadrazama rvet'ten vazge diye ricada bulunduunu bile yazyor. Tarihin bellei, kimimizin vicdanndan daha gl, unutmuyor, unutturmuyor. Ispartal Sadrazamlar, buya ilgin bir rnektir. Tabii anlayana! 121 BATILI SVGLER! Bu svgler, yalnz bizlere mi zgdr? Hi phesiz deildir. u rnek, Amerikan Kongresi'nden: William Allen White'nin Manken adl bir kongre yesine saldrs yle: Hibir ey grmeyen domuz gzl, bok seven domuz burunlu, kafas ahrdan baka dnya tanma yan, domuz beyinli, ancak can yand zaman baran, uzun ve sivri dili azn at zaman yemesin diye kendi bokunun zerine dklen kirece svp sayan adam.. (Time, 31 Austos 1981, Where have all the insults gone?, s: 30) 19'uncu yzyln nl Amerikan politikaclarndan John Randolph'un esprileri ve satamalar da bugne kadar anlabilmitir. Randolph'a yeni tand bir politikac sesleniyor : Dn evinizin nnden gemek zevkini tattm... Randolph : Cok memnun oldum, hep yle yapnz... Evime gelmeyin demenin kibarca sylenmesi.. John F. Kennedy, 19'uncu yzylda yaam Fazilet Mcadelesi kitabnda Thomas Hart Benton adl bir Amerikan politikacsnn bir seim konu122 masnda sz atan Davies adl bir politikacya Vatandalar unun yzne baknz, insan surat var m bunda? Bu yz insan yz deil, kpek yzdr dediini kaydeder. Dnyann birok parlamentosunda kzgn tartmalar, zaman zaman kavgal oturumlar ve karukl sz atmalar ojmutur. Ama btn bunlarn bir ls, bir tarts, bir snr vard. Bu snr ald m. artk orada zgr tartmadan sz etme olana kalmyordu. Tartmalarda, hatta svglerde bir zek prlts olsa, zek, svgy bir lde hafifletiyordu. Cinsel adan iktidarsz olan Randolph'a bir politikac saldryor: lhi kudret kendi leminin icabna bakyor. Ahlk ucubeler zrriyet yetitirmiyor. Bu insanlar hibir eye kadir olmadklarndan hemcinslerinin oalmalarna hizmet edecek kudret kendilerinde mevcut olmadndan, ellerinden, saf, yeermi ve mesut her eye amur atarak dnyadaki ktlklerin oalmasna vasta olmaktan baka birey gelmiyor.. Randolph, bu saldry yle karlyor: Sen hayvan bir zelliinden tr iftihar ediyor, bylelikle bir kleyi kendi aalk seviyene ykseltiyor ve bir eein kendinden snrszca stn olabileceini kabul ediyorsun.. (N. Muallimolu, Politikada Nkte, st. 1976, S: 70) Bir politikacy, ay nda parlayan ve kokmu bir bala benzeten de Randolph'dur. ngiliz parlamentosunda Earl Sandwich ile John Wilkes arasndaki atma ilgintir: Sandwich'e adn veren nl kumarbaz, Wilkes'e taklr: 123 Sir. daraacnda m leceksiniz, yoksa frengiden mi, bilemiyorum.. Wilkes'in yant gerekten gzeldir: Bu, ilkelerinize mi yoksa metresinize sarlarak m leceime baldr.. (Time, 31 Austos 1981, s: 30) Kendisi de bir muhafazakr olan Disraeli'nln muhafazakr parttoyi tanm yle : Muhafazakr bir hkmet tekiltlanm bir riyakrlktr.. (Muallimoiu, s: 86) Birbirleri ile amansz bir siyasal kavgaya giren ngiliz Babakanlarndan Disraeli ve Galdstone arasndaki sz dellolar da ilgintir. Disraeli'ye soruyorlar:

 Felket ile talihsizlik arasnda ne fark vardr? nl politikacnn yant yle : Talihsizlik, Gladstone'nin Thames nehrine dmesidir, felket ise onu birinin boulmaktan kur-tarmasdr.. Siyasette, sz atmada ya da atlan szlere karlk vermede ngiliz Babakanlarndan Churchill'in zerine pek yoktur. Churchill, i Partisi lideri Clement Atlle'yi yle tanmlar: Kuzu postuna girmi bir kuzu.. Ya da yle: Alak gnll olmas iin ok eyi olan kk adam.. u sz dellosuna ne dersiniz: Lady Astor, krsde konuan Churchill'e kzm, sz atyor: 124 Eer kocam olsaydnz, kahvenize zehir katardm.. Churchill'den korkun bir zek gsterisi ile yant hemen geliyor: Madam, kocanz olsaydm, bu zehiri hemen ierdim... Bir kk zek yar da Churchill ile nl yazar Bernard Shaw arasndadr. Bernard Shaw, yazd bir piyesinin ilk gecesi in Churchill'e bir davetiye gnderir ve davetiyenin inde kk bir not der: Size iki kiilik davetiye gnderiyorum. Bir dosturuzu da getirebilirsiniz, tabii eer varsa.. Churchill'in Shaw'a gnderdii not yledir: Baka bir yere szm olduu iin oyununuzun ilk gecesine gelemiyorum. Piyesin ikinci gecesine gelmek isterim. Ama eer oyunun ikinci gn de oynayabilirse.. ileri Bakan Harbert Morrison ile Churchill'in otmalar yle: Churchill : Mr. Morrison mahir bir sanatdr.. Mr. Morrison : Muhterem centilmen beni yceltti.. Churchill: Maharet hem sanatkrlkta, hem de sahtekrlkta olabilecek bir kaabiliyettir.. (Muallimoiu, a.g.e., s: 202) Churchill ile bayan milletvekili Bessie BracMcck orasndaki u diyalog pek nldr. Braddock, krsde konuan Churchill'e barr. Sarho.. 125 Churchill'in nl yant yle : Bayan, benim sarholuum yarn geer, ama sizin irkinliiniz devam eder.. Churchill, bir gn avam kamarasnda konuuyor. Konuurken, sz gelii adam yerine man szcn kullanyor: Adam yle yapar, adam byle yapar., gibi. Bir bayan ye man yerine niin human szcn kullanmadn, mansn erkek anlamna da geldiini, oysa humanm hem kadn, hem erkei kapsadn syleyerek, uyarda bulunur. Churchill'in yant gerekten byk bir zek rndr : Lady, man also embraces woman. Hanmefendi, erkek, kadn da kucaklar yani, bu szck, ayn zamanda kadn da kapsar! kinci Merutiyet Meclislerinde Babanzade smail Hakk Efendi'nin bananzadei yabanzade diye okuyan divan ktibine verdii yantta ksa ve zldr : Babandr... Bunun gibi, Millet Meclisi bakan vekili ile az dalana giren bir milletvekilinin siz bir marangoz hatas yznden daha yksek yerde oturuyorsunuz, aramzda ne fark var? anlamnda syledii szler de bir zek gsterisidir. Ya u kelime oyununa ne demeli? ngiliz parlamentosunda bir ye: Bu parlamentonun yars namussuzdur.. Bu sz zerine ortalk karyor, ye szn geri alyor: 126 Parlamentonun yars namussuz deildir..

Doru, her parlamentoda sert tartmalar, barmalar, karlkl svgler olur. Ama herhalde bunlarn bir ls, bir snr vardr. Parlamento tartmalar, u rneklerde grld gibi zek rnleri olsa, kimse bunlara kar kmaz. Ama actt m cicim, ban m tuttun, hassiktir lan orospu ocuu, pezevenk, teres, avradn sinkaf gibi szlerin bunlar demokrasinin gereidir diye savunmann herhalde olana yoktur. Demokrasiden yana olmak, zgrlkten yana olmak demektir, zgrlkten yana olmak da her trl dncenin konuulmasna izin vermek, bu yolda abalamak demektir. Kfr zgrlnn balad yerde de fikir zgrl son bulur. Svgde bile zeklarn kullanamayanlar, Allah-akna neye yararlar?. Kim bu aznlk? Burjuva desen deil; burjuvalarda, bir burjuva terbiyesi, bir burjuva ahlk var, burjuva kltr, zeks var; ii snf desen deil, ii snfnda sosyalist kltr var. ahlk var, incelik var. oulcu dediimiz demokrasi, burjuvazi ile ii snfnn belli llerde dengelendii bir rejimdir. Bu rejim, eitli dncelerle, birbirlerine kart, birbirlerinden farkl dncelerle geliir, ycelir, kk salar. Svg, bu tartmalar nleyen, demokrasiyi yoz* latran, kendi kadrosunu parlamentolara sokmayan burjuvazi ve siyasal parti olarak rgtlenmeleri eitli glklerle engellenen ii snf yerine lumpen karekterli yoz bir tabakann siyasete egemen olmas ve eitli partilere yaylmasnn sonucudur. Parlamento duvarlarn, kullandklar iren sv127 -glerle, irkin yazlarn yazld istasyon helalarna eviren siyaset kabadaylar, yalnzca zgrlk rejime zarar vermitir. Kfr yerine fikir diyeceim ama adamda fikir yoksa ne yapsn? Fikir suu san olmaya aile terbiyesi izin vermiyor! Evet, evet: Vermeyince mabut, ne yapsn Mahmut? 128 ISBN 975-478-093-5 KDV Dah: Uur Mumcu _ Sz Meclisten eri Kitaplar, uygarla yol gsteren klardr. UYARI: www.kitapsevenler.com Kitap sevenlerin yeni buluma noktasndan herkese merhabalar... Cehaletin yenildii, sevginin, iyiliin ve bilginin paylald yer olarak grdmz sitemizdeki tm e-kitaplar, 5846 Sayl Kanun'un ilgili maddesine istinaden, engellilerin faydalanabilmeleri amacyla ekran okuyucu, ses sentezleyici program, konuan "Braille Not Speak", kabartma ekran vebenzeri yardmc aralara, uyumluolacak ekilde, "TXT","DOC" ve "HTML" gibi formatlarda, tarayc ve OCR (optik karakter tanma) yazlm kullanlarak, sadece grmeengelliler iin, hazrlanmaktadr. Tmyle cretsiz olan sitemizdeki e-kitaplar, "Engelli-engelsiz elele"dncesiyle, hibir ticari ama gzetilmeksizin, tamamen gnlllk esasna dayal olarak, engelli-engelsiz Yardmsever arkadalarmzn youn emei sayesinde, grme engelli kitap sevenlerin istifadesine sunulmaktadr. Bu e-kitaplar hibirekilde ticari amala veya kanuna aykr olarak kullanlamaz, kullandrlamaz. Aksi kullanmdan doabilecek tmyasalsorumluluklar kullanana aittir. Sitemizin amac asla eser sahiplerine zarar vermek deildir. www.kitapsevenler.com web sitesinin amac grme engellilerin kitap okuma hak ve zgrln yceltmek ve kitap okuma alkanln pekitirmektir. Sevginin olduu gibi, bilginin de paylaldka pekieceine inanyoruz.

Tm kitap dostlarna, grme engellilerin kitap okuyabilmeleri iin gsterdikleri abalardan ve yaptklar katklardan tr teekkr ediyoruz. Bilgi paylamakla oalr. LGL KANUN: 5846 Sayl Kanun'un "altnc Blm-eitli Hkmler" blmnde yeralan "EK MADDE 11" : "ders kitaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar amagdlmeksizin bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izinler alnmadan gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca bu nshalar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." bu e-kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitap taramak gerekten incelik ve beceri isteyen, zahmet verici bir itir. Ne mutlu ki, bir grme engellinin, dzgn taranm ve hazrlanm bir e-kitab okuyabilmesinden duyduu sevinci paylaabilmek tm zahmete deer. Sizler de bu mutluluu paylaabilmek iin bir kitabnz tarayp, kitapsevenler@gmail.com Adresine gndermeyi ve bu isimsiz kahramanlara katlmay dnebilirsiniz. Bu Kitaplar size gelene kadar verilen emee ve kanunlara sayg gstererek ltfen bu aklamalar silmeyiniz. Siz de bir grme engelliye, okuyabilecei formatlarda, bir kitap armaan ediniz... Teekkrler. Ne Mutlu Bilgi iin, Bilgece yaayanlara. Tarayan: Yaar Mutlu e-posta kitapsevenler@gmail.com www.kitapsevenler.com www.yasarmutlu.com Uur Mumcu _ Sz Meclisten eri