Uur Mumcu _ Sakncal Piyade www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediimiz e-kitaplar Grme engellilerin okuyabilecei formatlarda hazrlanmtr.

Buradaki E-Kitaplar ve daha pek ok konudaki Kitaplar bilhassa grme engelli arkadalarn istifadesine sunuyoruz. Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Ekran okuyucu program konuan Braille Not Speak cihaz kabartma ekran ve benzeri yar dmc aralar sayesinde bu kitaplar okuyabiliyoruz. Bilginin paylaldka pekieceine inanyorum. Siteye yklenen e-kitaplar aada ad geen kanuna istinaden tm kitap sever arkadalar iin hazrlanmtr. Amacmz yayn evlerine zarar vermek ya da eserlerden menfaat temin etmek deildir elbet te. Bu e-kitaplar normal kitaplarn yerini tutmayacandan kitaplar beenipte engelli olmayan okurlar, kitap hakknda fikir sahibi olduklarnda indirdikleri kitapta ad geen yaynevi, sahaflar, ktphane ve kitaplardan ilgili kitab temin edebilirler. Bu site tamamen cretsizdir ve sitenin ieriinde sunulmu olan kitaplar hibir maddi kar gzetilmeksizin tm kitap dostlarnn istifadesine sunulmutur. Bu e-kitaplar kanunen hi bir ekilde ticari amala kullanlamaz ve kullandrlamaz. Bilgi Paylamakla oalr. Yaar MUTLU lgili Kanun: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK M itaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gd bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izin an gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca ar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme ya ynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl ANKARA bu kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitab Tarayan arkadamza ok teekkrler. verilen emee sayg duyarak ltfen bu aklamala silmeyin. tarayan Tarama ve Dzenleme: AYHAN Uur Mumcu _ Sakncal Piyade

Sakncal Piyade, Uur Mumcu / 23. Basm, Temmuz 1984 / Kapak, Erkal Yavi / Kapak ve Bas zylmaz Matbaas / Cilt, Tekin Ticaret / Kitab Yaymlayan, Kemal Karatekin, Tekin Yayne i, Ankara Cad. No. 51 st. Tel 527 69 69 UUR MUMCU SAKINCALI PYADE 23. Basm TEKN YAYINEV NDEKLER Kama phesi Vardr Bayrakl Snf Tahakkm Sokrat'tan da Kymetli 9 14 18

Madalya 23 12 Martn Nedeni: General Necip Anayasay Tangr Tungur Edenler Uak Karma Suu 39 Buzlar Krlyor 44 Ambalaj Kd ile Komnizm Propagandas Kuru Temizleme 52 Erim'in Kitaplar 56 Yz iek Asn, Bin Fikir Yarsn Kahve Nasl Piirilir 64 Nerelere Szmlar 67 elikba'n Telgraf 71 Yanlln Dzeltilmesi 75 Muhtara Kfretti Komutanm Molla Bozuntusu Dvas 83 Olumsuz Sicil 86 Vukuatm Yoktur Komutanm 92 Amerika. Sosyalist, Sosyalist Paa Sakran Olmu 104 Kt Hal ve Dnce 109 Allah Korumu 113 Er mi, Subay m, Astsubay m

28 34 49 60

79

97

117

YAAMIN GERE UYDURMANIN SINIRLARINI AIYOR Aziz Nesin Ellerin dert grmesin Uur Mumcu! 'Sakncal Piyadeyi yazdn iin, eline salk, az ... Kendi yazdklarma glemem. Ama senin yazlarn glerek okudum. Ac ac glmek deyim yle, ac ac gldm. Bir yaznda anlattn olayn sonunda, tpk halkmzn azyla Gler misin, alar ms en, iimde, glmekle alamak aras bir burukluk duydum. stelik, otuz yl nceleri, askeri kemeler ve skynetim mahkemeleri nnde yarglanlarm da anmsadm. Hemen hemen ayn er. Yalnz, arada otuz yllk zorunlu bir takvim ilerlemesi olduu iin, bizi yarglayanlar k daha serttiler, katydlar, rnein, skynetim mahkemesinde bir san bir avukatn sav iin, buna skynetim komutannn izin vermesi gerekirdi. Skynetim Komutanlarna avukat k zordu. Bu yzden avukatlar, skynetim sanklarnn avukatln almak istemezlerdi. Sek abam, avukat yazhanelerini kap kap dolap beni savunacak avukat boubouna aramt. O bile olsalar, siyasal davalarmda avukat tutmak istemem.

Aradan geen otuz ylda, hi olmazsa, celltlar da glmsemesini renmiler. Glmseme nsanlk belirtisidir! Bamzdan yle olaylar geer ki, o durumlarda Anlatsan, kimse inanmaz! deriz. 12 Mar onras, pekok namuslu aydnn, yurtseverlerimizin bandan Anlatsan, kimse inanmaz denil olaanst olaylar geti. Sen, anlatsan kimsenin inanmayaca bandan gemi olaylar, bt r okuyan inandracak biimde yazmsn. Alabildiine yalnlkla ve sylei havasnda yazd hatlkla okunan bu anlatlarda hem olaanlk, hem de olaanstlk var. Olaandr; nk bu benzerleri herkesin bana gelmitir, gelmeyenlerin bana da gelebilir. Olaanstdr; n tk d, akl d,.samalk snrlarn bile aan zrtapozluklardr. Daha da kts, bu z ye'nin yararna sanarak yapmlardr. Yaamn kat gerei, btn uydurmalarn snrn aar. nsanolu yle kat gerekler y rmann olana yoktur. te bu yzden yaanm kimi olaylar, anlatnca kimsenin inanmayaca en daha gerektirler. Oysa lkemizin insanlar, 62 yamn aklmn erdii yarm yzyl ii anlatlsa kimsenin inanmayaca, inanamayaca olaylar yaamlardr, yaamaktadrlar. Uur Mumcu'nun Sakncal Piyadesinde glmece, yaamn kendi gereinde varolunca daha ak ortaya kyor; daha da etkili oluyor, rnein, Bir hukuk doentinin ishal oluu, Anaya hkemesi tihat Kararlarna geti. denilse bu bir glmecedir ama, soyuttur ve geneldir,- b yzden de etkin olmaz. Ama, adyla sanyla bildirilen bir hukuk doentinin, askeri mahkemesinin huzurunda, kendini, ishal olduu iin, gizli rgtn toplantsn dikkatle izleyemediini,

aya gitmek zorunda kaldn syleyerek savunmaya kalk, sonra da savunmann Resmi Gazete lan, glmecenin en somut rneidir. Anlatlan olay okurken, bir gldr sahnesi seyrede de yaar ve o gldrye katlrz. Bence, Sakncal Piyade nin glmece olarak baars, ya yi somutlatrm olmasdr. Bu bakmdan Sakncal Piyade, yakn gemiimizin en yal-ka t'n cn ccn karan belgesel bir yapttr. Halkmz teden beri glmeceyi, iine yarar bir aygt olarak kullanmtr. Nasl aar d a kilit alyorsa, nasl bak denilen aygtla ekmek kesiliyorsa, glmece denilen aygtla kmazlarna kar yol bulmakta, karmak sorunlarn zmlemektedir. Ksacas glmece, men snflarn iine yarayan bir aygttr. Sakncal Piyade nasl m iimize yarayacak?-Onu ekok... Ama en bata, faizme zenenleri yldrmas, umutsuzlua drmesidir. nk, fai eveslileri, ellerine geen frsatlarda nice zart zurt ederlerse etsinler, sonunda, Sa kncal Piyadede olduu gibi, alay edileceklerini, maskara olacaklarn, ister istemez anl yacaklar, korkacaklardr. Faizme geit yok! Bu geidi tkayacak en iyi engel, faizmin ala konusu hrtlklarn ortaya koymaktr. Bizi acl acl gldrdn, dndrdn, saol Uur Mumcu!

KAMA PHES VARDIR Bir adam durup dururken tutuklanmaz. Tutuklanmas iin su ilemi olmas gerekir.. Bir kimsenin su ilediine ilikin gl belirti varsa, o kii tutuklanabilir. Hakknda dava a sin tutuklanmas diye bir kural yoktur. Yoktur amma, gel bunu Skynetimcilere dinlet, din-letebilirsen. yle bir sralarsak, su ilediine ilikin gl belirtiler bulunan bir kimse, eer suu ar cezalk ise tutuk a?.. Bakas u: Su devlet ve hkmet nfuzunu kryorsa, sank yine tutuklanabilir... Ayr esi varsa ya da su kantlarn deitirme ya da su ortaklarn yalana zorlama sakncas v me san tutuklayabilir.. Bir koul daha var. Sank isiz gsz takmndansa, yeri yurdu a, yani trkesiyle ipsiz sapsz biriyse, sank mahkemece tutuklanabilir. 18 Mart 197$ gn, Ankara Birinci Ar Ceza Mahke-mesi'nde bir davam var. Davay Basn avcs Zeki Turan am. Birara, bu dava iin gyab olarak tutuklandm. Neyse, Prof. U imdadma yetiti, tutukluluk kararna itiraz ettik ve yarglanmann tutuksuz olarak yaplma saladk. Su da bykt hani.. Orduya hakaret. Devir 12 Mart devri. Adamn hi gznn yana Zeki Turan, Siyasal Bilimler Fakltesi retim yelerinden Do. Dr. Ylmaz Gnal, bilirki maz Gnal da raporunu vermi: Sank yazsnda ordu uyank olmal demi, orduya uyank ol d unun uyank

olmadn kabul etmek demektir. Oysa Trk Ordusu uyanktr gibisinden bir rapor. Savc tutuklanmam istiyor. Sorgu Yargc tutuklama istemini yerinde grmeyince, dosya , nbeti mahkemeye geliyor. Yarg da, kim biliyor musunuz?. Ltf Erdemir. Yani boraks ma eninin devletletirilmesini isteyen TRT programcsn emperyalizmi kt gsteriyor gerek hkm eden yarg. O da, sorgu yargcnn kararn onaylamaynca, hakkmda tutukluk karar gnlerde, Ankara Mahkemelerinde bilirkiilik yapyorum. Mahkemelerde alan bir dost habe veriyor. Ben de doru Alacakaptan'a. O da bir dileke yazyor. nc Ar Ceza Mahkemesi luu kaldryor. 18 Mart gn ite o davann ilk durumasna gidiyorum. Devrim Gazetesi Yazileri Mdr le birlikte, mahkemeye kyoruz ve ilk oturumda beraat ediyoruz. O gnn gecesi, Avukat Turan Tamar'da yemekteyiz. Prof. Mmtaz Soysal da gelecek. Birlikte, hem Soysal'n serbest brakln kutlayacaz, hem de benim beraatm. Telefon ald. Karmdaki ses Adil zkol'un einin. Alyor: Adil'i aldlar, seni de alacaklar... Ben de eve, anneme telefon ettim: Anne, arayan soran oldu mu? Olmam. Fakat biraz sonra annem tella beni aryor: Olum polisler geldi, seni sordular... Ben ne yapaym? imdi eve gidip, amarlarm hazrlayp, teslim olsam iyi... yi ama, , kayor diye vururlarsa. O gnler yle.. Sokak ortasnda takr takr adam vuruyorlar. Ger de hazr: Gvenlik Kuvvetlerine ate aan anaristler silh atmas sonunda l olarak el , bu dnceye olaslk tanmyorum pek amma, yine de ne olur, ne olmaz. Telefonla Skynetim Komutanln aryorum. Adm sylyorum. Beni aryormusunuz, nereye teslim olaym?. Bizim bir bilgimiz yok efendim...

Skynetim Savcln aryorum. Onlardan da bir ya nt alamyorum. Ankara Emniyet Mdrlne telefon ediyorum. Bizde adnz yok? Her halde Skynetimin iidir.. Allah Allah, biri bizi iletiyor mu yoksa?. Yldrm Blge Tutukevine telefon ediyorum. Oradan da yant alamadm: Bizim bir bilgimiz yok... Ben de galiba, kendimi zorla tutuklatacam. Avukat Turan Tamar'a dnp: Tutukluluktan istifa ettim... diyorum amma, yine de aramaya devam ediyorum. Yok kimse kabul etmeyecek, akta kalacam... Akta kalacam ve niversiteye giremey ere dneceim. Bir de, Mamak Tutukevine telefon ediyorum: Nasl olsa, oraya geleceim amma, ben kime tes lim olaym?. Kimsenin beni kabule niyeti yok... Neyse sonunda, Ankara Emniyet Mdrlne gidip teslim oldum. Durumu da anlattm. Anla karladlar. Ankara Emniyet Mdrlnden, nce doru, Mamak Cezaevine gittik. Emniyet grevlileri, en ok nazik davranyorlard. Birlikte, cezaevinin bulunduu 28 inci Tmen Nizamiyesine gi ttik. Bu beyi teslim edeceiz. Tutuklanm da, siyas.. stemen beni yle bir szd: Ben karmam... dedi. Herhalde ben karacam! Neyse, saa sola telefonlar, telsiz konumalar, sonunda, Skynetim Komutanlnn em ltna alndm anlalyor. Hemen, Muhabere Okulu Cezaevine yollandk. Koua iyi akamla . Prof. Uur Alacakaptan, Doent Mukbil zyrk ve Asistan Adil zkol, bir sobann banda Alacakaptan: Gzmz yolda kalmt... diyor.

Glyoruz. Bunlar neden anlatyorum?. Neden mi? undan: On gn sonra mahkemeye ktm ve kama gerekesiyle tutuklandm! Gler misin, alar msn? Cezaevinden hemen bu tutuklama kararna itiraz ettim. Kama phesi gerekesiyle tutuk lanmamn, yasaya ters dtn anlattm. Sonra devam ettim: lediimi ileri srdnz su ilenmitir. Bu hkmet ise, Cumhuriyetin geleceini tehlikeye sokmak suundan istifaya zo lanmtr, yleyse su, devlet ve hkmet nfuzunu kran sulardan saylmaz. Skynetim hukukularnn hi byle tartmalara girmeye niyetleri yoktu. Hemen karar Oybirlii ile reddine... Tutuklanmak iin almadm kap kalmad, sonunda kama phesi vardr gerekesiyle tut Dava nce, Ceza Yasasnn 141 inci maddesinden alyordu. Yani, u nl madde: Sosyal ki sosyal snflar zerindeki tahakkmn kurmak amacyla rgt kurmak. rgtten bol ne var ki. bul rgtn, kur tahakkmn... Benim suum, snf tahakkmn kurmay amalayan rgte, yani Dev-Gen'e yol gstermek. iniz?. Efendim, yol gstermek, bilindii gibi, yurttan sesler programnda olur. Saz sanatla rndan biri, balamayla yol gsterir. yle- mi acaba?. Savc, 141 inci maddeden kouturulduumu syledi. Sonra : 159 da dnlebilir... dedi. 159 uncu madde de, hkmetin, bakanlklarn, gvenlik kuvvetlerinin ve Silhl Kuvvetlerin manev ahsiyetine hakaret sularn kaps yor. ddianame geldiinde baktm, dava ne 141 inci maddeden alm ne de 159'dan. Asker sa numalarm-

da, komnizm propagandas 1 bulmu ve davay. 142 ncl maddeden am. Ben. dava boyunca 142 nci maddeden yarglandm. Sonra dava sonuna doru, suun nitel ii deiti. Anaya-sa'y tayir, tebdil ve ilga'dan sulandm. Yani. 146 nc maddeden. Mahkeme 146 nc maddeden mahkm etti. Asker Yargtay bu hkm bozdu. Mahkeme eski kara

da direndi. Bu arada. Af Yasas kt. Mahkemede son durumaya geldiimizde, duruma yargc ttin ncolu kararn aklad: Yargtay kararna uyuyoruz. Sizin suunuz 312 nci maddeye giriyor. O da af kapsamnda.. Dosyanz kal dryoruz. Haydi gle gle... Yani, ayn su iin Ceza Yasasnn 141 inci maddesinden gzaltna aln, sonra komnizm ndas yapmak suundan 142 nci madde gereince yarglan, suun nitelii deisin, Anayasay ebdil ve ilga suunun kapsamna aln, Yargtay suu yok desin, bundan sonra da, ayn eyle bir yllk bir cezay ngren 312 n-ci maddeye sokul, ondan sonra da dosyan kaldrlsn. Sen sa, ben selmet! imdi bana soruyorlar: Hangi maddeden yarglanmtn? Ne diyeyim. Bunlar uzun uzun anlatmamak in: Yzkrk alt ksur, komnizm falan, Anayasa'y tayir, tebdil, ilga filn... diyorum, kyorum iin iinden.

BAYRAKLI SINIF TAHAKKM Solculuk zerine imdiye kadar yzbinlerce, milyonlarca yaz yazlmtr. Trk siyasal ol szcnden sonra da yice renklenmitir. Sola dnmek iin sola yananz. Bu bir trafik kuraldr. Fakat, siyasal taktik vestrateji asndan da, son derece a bir szdr. Sola dnlmez. Bu da bir trafik kuraldr. Bu kuraln geerli olduu dzenlerin ad faizm oluyor. B bi olursa da azgelimi faizm, tabii! Ne de olsa kendimize gre, allayp-pulluyoruz. Sa, solu belli olmaz. Bu sz, ne yapaca belli olmayan kimseler iindir. Trk siyasal yaamnda bu sz ok g . Adama bakarsnz, solcu mu solcu, ilerici mi, ilerici, ama bir tehlike grd m, haydi, tarafa. Hani nerede bu adamn sa, nerede solu? Kssadan hisse: Grne aldrmayacaksn acaksnz! Bu sol szcn en ilgin biimde kullanann kim olduunu bilmezsiniz! Ben de, Sky , Ankara 1 Nolu Skynetim Mahkemesinde yarglanmasaydm, hi phesiz, renmemi olacakt ki eitimim biraz klfetli oldu ama, sonunda rendik sa, solu... Davamzn savcs esas hakkndaki mtalasn okuyor. Savc, ufak-tefek bir adam. Yar yarbayd, imdi albay oldu. Ad, Mustafa Akn. Ar

ar konuur, herkesin mahkmiyetini ister, hi tahliye steminde bulunmazd. Huy. ne yapac ? Sorgumu yaparken, aman ne iyi demitim, iyilii, nezaketinden gelmiyordu. Bu savcn arsnda iyi savunma yaplr. Allah cmle sanklara, byle savc ihsan eylesin, min dedim urumalar srasnda yanlmadm da anladm. Asker Savc, bir yazmn iinde sol szc geen bir blmnden dolay kahredici darbey r halk trksn yazda anarak, komnistlik yaplmt. Karr myd bunu, koskoca savc? stne. te dehetengiz yaz bu. Savc, uzun aratrmalardan sonra bu szde komnizm pro u saptayp, imzay basmt. Evet yakalamt komnisti. Hem de kskvrak! Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saa dman zerine sallanacan beli Vay anasna! Demek byle demi! Demi mi? Demi! yleyse bastr cezay... Savc, ciddi ciddi krsde bu trky okuyor. Beni bir glmek ald ki, sormayn.. Sky irler, geceyarlar ev basmalar, ranzalar, nevresimler, nbetiler, adl mavirler, demek bu tr sular iindi? Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saa dman zerine sallanacan beli Dnn bakalm, Lenin byle mi yapm?. Ya yapmsa?. Yapmsa yandn gndr. Hi ad asaydn bayra efendi. Elolu sallyor mu? , Savc, esas hakkndaki mtalasnn bu blmn okurken, ben de iimden bu Kars trks ordum : Nan nan-nan-nam nan-nan-nan-nam. Salla bayra dman stne. Hem aksilik, o gnlerde, Tuzla Piyade Okulu'nda yedek subay eitimi yapyoruz. Sab ah sporunda sylediimiz trk de bu. Soldan saa, sadan sola salla bayra dman stne

Dman kim? Dman burjuvazi!. Bayra sallayan kim? Kim olacak? Proletarya.. Nasl sal lar?. Soldan saa Sonra efendim, sadan sola, sonra bir daha. te bayran tam salland

yal bir snfn teki sosyal snflar zerindeki tahakkm. bayrak sallanmaya devam ettii ket iinde messes, iktisadi veya siyasi veya hukuk temel nizamlar byle yklp gidiyor, e bayra sallamayn. Sallayan olursa, yakalayn, atn ieri! Savcnn bu ldrc darbesi karsnda ne yapmak gerekirdi. Gidip, bu Kars trksnn u alaym m?. te sayn yarglar, bu bir halk trksdr. Amma da yaptk? halk trks ne demek?. yle milletiyle, blnmezlik var. Halktan, halk iktidar, halk ktidarndan halklarn karde halklarn kardeliinden, halk mahkemesi, halk mahkemesinden, yine bir sosyal snfn teki syal snflar zerine tahakkm... Sonra sallanan bayraklar, bayrak sallayarak kurulan tah akkm, bayrakl tahakkm.. Bayrakl tahakkm sutur! Ben de cesaretimi toplayp kendimi yle savundum. Bu bir halk trksdr. Her gn radyol elevizyonlarda alnmaktadr. Buraya kadar iyi. Kimsenin bir itiraz yok. Ya sonra?. Evet sonra? Benim suum u: Trk, sadan sola, soldan saa, salla bayra dman stne, diye bite apmm? Byklere masallar balkl yazmda, Mustafa Kemal Paa'nn yksn anlattktan Kemal Paa girmi bir Eyll gn zmir'e. Yerle bir olmu stanbul Paalar. Sonra tar ettin haindir.. Damat Ferit satlktr.. Paalar uaktr.. Ve halk unutur mu Kemal Paa'sn i trksn: Askerinle bin yaa, Mustafa Kemal Paa, salla bayra dman stne, soldan sa stne. imdi savunma yapacam, nasl savunaym kendi-

mi? Cinayet ilesen, ilemedim dersin, peki buna ne dersin? stanbul Paalar, stanbul Sk m Komutan Faik Trn m?. Deil.. Yazda ad geen Damat Ferit, Babakan Ferit Melen mi? D yra sallayan kim?. Mustafa Kemal Paa. Kime kar? Dmana.. Dman kim?. Yunan, ngiliz, Yahu ne ilgisi var?. Komnistlikle ne ilgisi var bunun? Kars trks bu, basbaya trk a savc karr m? Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saa dman stne sallanacan belirtmektedir. Komnist dzen nasl getirilir?. Komnist dzen gelirken, bayraklar soldan saa m sall Herkesin bir bayra var, bayraklar sola da sallanr, saa da. Sana sarmsak, soluna soan. Acaba byle mi savunsam kendimi?. Sonra savc ne der? Sonunda buldum suumu: Soldan saa demiim de, sadan sola dememiim. te tam sust. verdik. Kk darda olduumuz, son bamsz Mslman Trk devletini ykarken yakaland apacaz imdi? Ben de yle savundum kendimi: Bu bir halk trksdr. Her gn radyolarda ve televizyonlarda alnmaktadr. Yaz, tmyle, Kurtulu Savamz anlatmakta, bundan baz dersler kartmak gerektiine deinmektedir. Buras da oldu?.. imdi geliyoruz, sa sol iine... Eer, trky olduu gibi aktarsaydm, yaz iin de sol szc iki kez kullanld iin cezam artmaya cak myd? Tam bunlar sylyordum ki, Duruma Yargc Saadettin ncolu, glmeye balad. ye glyordu. Mahkeme Bakan, Albay Azmi Iklar da hafife tebessm ediyordu. Aa, baktm, sa fa Akn da glyor! Sonra? Efendime syleyim, sonra, karar gn geldi. Baktm, Mahkeme Bakan deimi. Karar ok nayasa'y

hllden, paymza den cezay almz. Ne yapalm, her eve lzm ye Yarg Ferat Oltu karara kar km. Durumalar batan sona izleyen Mahkeme Bakan Albay Azmi Iklar git y Remzi Siretli gelmi. O da basm imzay, bylece ikiye kar bir oyla mahkm olmuuz. Karar okuyunca ne greyim?. Bunca suun yannda komnist dzenin getirilmesinde bayra dan saa sallanacan belirtmektedir gerekesiyle de mahkm olmaz mym? Karar okurken, yksek sesle trk sylemeye baladm: Soldan saa, sadan sola, salla

e.

Ve Bayrakl snf tahakkmn kurmaya, orada da devam ettim, yani cezaevi hcresinde. Tahakkm kurulacaksa, bayraklsndan olsun, hem soldan saa, hem sadan sola...

SOKRAT'TAN DA KIYMETL... 12 Mart davalarn hukuku olarak izlemek gerekten ilgin oluyordu, rnein, Siyasal B iler Fakltesi Anayasa Hukuku Profesr Mmtaz Soysal'n, Piyade Kdemli Albay zzettin Avl bakanlndaki mahkemede yarglanmas, hukuk asndan balbana ilgi ekici bir olayd Albay zzetin Avlar, hi phesiz, ok deerli bir askerdi. Yine hi phesiz, sz geli ade tfei konusunda, Prof. Mmtaz Soysal'n bilmedii birok konuyu, ok iyi bilmektedir. r'n taarruz ve savunma konularndaki bilgileri Mmtaz Sosyal'da yoktur. bu nedenle, ysal'n, Albay zzettin Avlar' ya da bir baka albay, piyadecilik konularnda sorguya ek deerlendirme yapmas dnlemez. Fakat tersi geerlidir. Piyade Albay izzettin Avlar, bir Anayasa hukuku profesrnn, ders kitabnda komnizm propagandas yapp yapmadn deerlendirmektedir. Sadece deerle a, yine iyi! Bu deerlendirme sonunda, Mmtaz Soysal, rnein, alt yl sekiz ay hapse mahk edilebilmektedir. Asker Mahkemelerin, siyasal sular iin kullanlmas byle sonular da dourmaktadr. Albay zzettin Avlar. Skynetim Mahkemesi bakanl srasnda, biraz hukuk, biraz da, si . Anayasa hukuku konusunda da, ksa srede uzman oldu ki, Mmtaz Soysal'n Anayasa'ya Gir i adl ders kitabnda komnizm propagandas yaptn, hemen anlad ve hkmn verdi. Hukuk Faklteleri bu olaya gerei gibi eitemediler.

niversiteler Yasas gereince, niversitede doent ya da profesr olmayan kiilerden de ya lanlr. Bunlara retim grevlisi denilir. retim grevlileri, uzman olduklar alanlard rencilerine ders verirler. Sanrm, Ankara 3 Nolu Skynetim Mahkemesi Bakan Piyade Kdemli Albay zzetten Avla sal Bilgiler ve Hukuk Fakltelerinde retim grevlisi olarak Anayasa Hukuku dersleri oku acak olgunlua ve uzmanla erimitir. Ankara ve stanbul Hukuk Faklteleri, deeri anla kliye sevkediliverilen Albay zzettin Avlar'a, Anayasa hukuku dersi verdirseler, ren cilere ok yararl olurlar. Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, gerekten ok, ama ok nazik, ok saygl bir insa e kar kmaz, son derece tatl bir glmseme ile, nce san selmlar, sonra da, iki eli ne eilerek, sann, sank avukatlarnn ve dinleyicilerin oturmasna izin verirdi. Avlar, Prof. Mmtaz Soysal'n durumalar srasnda, ara sra karikatr izdi. Baz gn pencereden dary seyretti. En ok kzd olay, Mahkeme binasnn hemen yannda bulunan brikasndan gelen grltlerdi. Tam, durumann can alc yerinde, vuuuu, traapp, z Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, son derece sinirlenip, hemen emirler yadrarak, grl sustururdu. Avlar n bir baka huyu daha vard. Mmtaz Soysal'n konumalarnda marksizm men glmser, nndeki not defterine bireyler yazard. Acaba, Mmtaz Soysal'n savunmasnd marksizm szc kullandn m saptamaktayd? 3 Nolu Mahkemenin, teki yeleri, o zamanki rtbeleriyle, Yarg Yarbay Sha Umurhan ve Yarg binba, Tahsin zer'di. Sha Umurhan, son derece yumuak bir yargt. Bir durumada. Mmtaz Soysal siyas sularn, hibir dnemde, hibir iktidara eref ver syleyerek Sokrat'n yarglanmas Yunan uygarl iin bir ka-

ra leke oldu. Galile'nin yarglanmas insanlk tarihi iin bir su sayld. Beni de ilemed ardan tr yarglayarak, zorla kahraman yapmak istiyor, lyk olmadm bir sandalyeye ot nuz... dedi. Savunma gerekten gzeldi. Duruma Yargc Suho Umurhan bu konumadan etkilendi. Bu kon a, Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar ve Savc Yzba Baki Tu tarafndan hi de ho kar u. hemen yerinden frlayarak sz istedi. Basbas baryor, sesi Ana Tamir Fabrikasndaki g stryordu: Sokrat' yarglayan bir Yunan mahkemesidir. Buras ise bir Trk mahkemesidir. Galile insanlk uruna ld, marksist, leninist ilkeler uruna deiiiill. Eh vallahi de yle. Sylenecek sz yok. Koskoca Bki Tu, bu.. Hem de doru sylyor. E Sokrat'. Trk mahkemeleri yarglamad. Sokrat' yarglayan yarglar da, Yunand. Sonra, G in marksizmle uzaktan yakndan bir ilgisi yoktu. nk Marks ile Galile'nin yaad yzyl ldi. Tabi ki Galile'nin marksist-leninist olmas da mmkn deildi.

Ama, Galile, 1971 ylnda Trkiye'de yaasayd, geri devlet zoruyla marksist - leninis olurdu. Fakat ne yapsn zavall, bugnlere yetiememiti. Baki Tu, byle konuunca, Mmtaz Soysal'n avukatlarndan Profesr Turan Gne, elini vurarak sz istedi. Gne sz istediinde, Baki Tu, henz konumasn bitirmemiti. Turan saya vuruyor, krsye doru, biriki adm atp srar ediyordu. Baki Tu, yerine oturdu. Tura e'e sz verildi. Gne'in fkesi gemiti. nce saa, sonra sola bakt. Gzln sildi ve u'u yantlad. Yant ksa ve zd: Asker savcnn szlerini anladm... Baki Tu kpkrmz olmutu. Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, Gne'in konumasnn rdu amma, konuma ite bu kadard. Asker savcnn syledikleri anlalmt! Bu kez, konuma sras. Duruma Yargc Sha Umur-

han'dayd. Umurhan olanca duygusall ile konutu: Mmtaz Bey, siz bizim iin Sokrat'tan da kymetlisiniz... Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, irkildi. Savc Baki Tu'un yz bir kat daha kzar vet, duruma yargc, sank Mmtaz Soysal' vm, Sokrat'tan da kymetli bulduunu aklam Ayn Sha Umurhan, duruma sonunda, Sokrat'a Yunan mahkemesinin verdii cezay ok bula ak, Sokrat'tan da deerli bulduu Mmtaz Soysal'n alt yllk mahkmiyet kararna, Piyade lbay izzettin Avlar'n imzasnn yanna imzasn atvermiti.

MADALYA 12 Mart snavna yaadmz evreyle birlikte girdik. Ben o sralar, Ankara Hukuk Fak are Hukuku Asistanydm, rencileri, asistan arkadalarm, profesrleri, doentleri, bu o srasnda ok daha yakndan tandm. Do. Dr. Mukbil zyrk, Fakltenin devrimci retim yelerindendi. Ayn krsdeydik. P n Bekir Balta lnce, dare Hukuku krss Do. Dr. zy-rk'e kalmt, zyrk, o gnlerd evrimcilerdendi. zyrk ile odamz da ortakt. Birgn odada, Deniz Harp Okulu'ndan karlan rencilerle ilgili Dantay dilekesi ya zyrk nee iinde odaya girerek sordu: Ne yazyorsun? Hocam, Deniz Harp Okulu'ndan devrimci renciler atlm da onlara dileke yazyorum. Yahu, beni de avukat tutsalar ya. iyi olur hocam... zyrk, devrimcilerin davalarn almak iin can atyordu. Bir baka gn, Almanya'da de eylemlere kart iin yurttalktan karlan Hakk Keskin hakkndaki ilem iin Danta e ka-geldi: Ne yazyorsun yine? Hocam, Hakk Keskin'in davas.. Canm sana syledim ya, bana da veklet versinler... zyrk o gnlerde, ylesine devrimciydi ki, bu gibi

davalarda ad gemezse bunu bir eksiklik sayard. Bir gn bana uzun uzun gemiinden sz et 1960 ylndan nce. Demokrat Parti'den yanaym. Babas da Demokrat Parti'nin Adalet bakan arndand. Sonra, 27 Mays devriminde. niversiteden kartlan 147 retim yesinin arasn Ne yapsn?. Adalet Partisi'ne girerek, bu partinin ilk Genlik Kollar Genel Bakanl enmi. Genlik Kolu deyince, zyrk'. Genlik Kolu kuracak kadar gen sanmayn, zyrk, i, doenttir. O tarihten bu tarihe, bir trl bir kitap hazrlayp, profesr olamamtr. Do. zyrk'n rencileri profesr oldu: Doent olduu zaman ana rahmine den ocukl sini bitirdiler. Fakat o, her devirde, bir baka siyasal akmn dibini bulmakla megul o lduundan, bir trl profesr olamad. zyrk, AP, Anayasa'ya hayr kampanyasna balaynca, ne olur ne olmaz deyip, istifa iti. 1969 ylnda, smet nn'nn hazr bulunduu bir trenle kapa CHP'ye att. Ondan s Meclisi'ne seilmez mi? Raslant bu ya, o gnlerde, smet Paa, Yassada mahkmlarna siyasal haklarn geri ve iin Kuyudan adam kartma kampanyasna balamt. Devrik Cumhurbakan Cell Bayar ve rliindeki CHP tarafndan gerekleecekti. te zyrk buna dayanamazd. Ne demek Demokrat Partililerin aff?. Devrimcilikte byl

i dnmeler var myd, sapmalar var myd? Nerede kalyordu 27 Mays? Hemen hem Parti Meclis liinden, hem de CHP'den istifa ediverdi. ki, gn sonra, Ankara'da Tandoan meydanndak itingde devrimcilik adna tozu dumana katt. zyrk' tanmanz iin, bir yazsndan birka satr okuyalm. Bir 27 Mays yldnmn 'nde unlar yazm: ... 27 Mays'a, ihtill, devrim demeyip de, hkmet

darbesi diyenler, eskilerin tabiriyle elifi grseler, mertek sanacak kadar cahildirle r. Hangi hkmet darbesidir ki. seim yaptrmak iin gelsin, Anayasa getirtsin, referandum yaptrsn, iktidar mcadelesine katlmayp, gnl rzasyla ekilip gitsin ve gittikten so fikir, ilke, kavram ve ruh olarak yaasn?. Buna devrim denir, devrim... Darbe denmez. Eer ortada bir darbe varsa o, devrim in suratlarnda saklayan tokaddr... Baz siyasal olaylar, baz kiilerin suratlarna bir tokat gibi iner. 12 Mart darbes i de zyrk'n suratna aak diye indi ki. titreyip kendine geldi ve Ahmet Muhtar takm rcman Gazetesi'nde, dn yazdklarnn ve yaptklarnn tam tersini yazd! zyrk, Balyoz Harekt gereince gzaltna alnd. Koua girdiinde sapsar olmut e kendisine bir yatak bulduk. Yatt. Ertesi gn koua gelen Ankara Merkez Komutan Tmgene al Tevfik T-rng, zyrk'e yle bir bakp: Hadi gemi olsun, tahliyen geldi... deyince ok sevindi. Neredeyse zil alp oynayac kt. Grd btn Osmanl terbiyesini toplayarak : Saolun, saolun, paa hazretleri... diye teekkr etti amma, biraz sonra Tmgenerali endisiyle alay ettiini anlad. stanbul'a yollanyordu. stanbul'da, 83 deniz subay ile birlikte yargland. ddianameye gre, zyrk, stanb li bir toplantya katlmt. zyrk, sulamay u kesin ve inandrc gereke ile reddett Efendim, ben o gn ishaldim. Geri o eve gittim amma, ishal olduum iin, sk sk banyoya gittiimden ne konuulduunu duymadm... Aln size. bir ikinci Dimitrof savunmas... Ayn dava iin, Tabi Senatr Ekrem Acuner'in dokunulmazl kaldrld. Acuner, Anayas si'ne bavurarak, dokunulmazln kaldran kararn iptalini istedi. Bu istek dolaysyla, elgeleri incelendi. Resm Gazete'de yaymlanan Anayasa Mahkemesi kararnda z-

yrk'n o gn ishal olduu da belirtildi. Bylece, zy-rk'n ishali Anayasa Mahkemesi i oldu. Mukbil zyrk, Ankara 1 Numaral Skynetim Mahkemesi'nde, bizimle birlikte sank ola argland. Hukuk Fakltesi Dekan Uur Alacakaptan, Do. Mukbil zyrk, ben ve Asistan Adi hep birlikte Dev -Gen'in Faklte apndaki eylemlerine destek olmaktan tr yarglanmakta durumalarda ikide birde kalkar: Heyet-i celilelerinize btn mukaddesatm zerine yemin ederek... biiminde balayan konumalarla kendi sini savunmaya kalkard. Duruma yargc Yarbay Saa dettin ncolu da bu frsat hi karmaz: Otur yerine, edebiyat yapma... diyerek, zyrk' azarlard. Mukbil zyrk, yedeksubay olarak Kore Sava'na katlmt. Kore'de tercmanlk yapm nden tr Amerikal'lardan bir de madalya almt. Savunma yapacamz gn, mahkemede kula Madalyam takaym m?... dedi. Bu madalya aracl ile yapt savunmann etkili ola l'da, 83 Deniz Subay ile birlikte yarglanrken: Ben Kore'de komnistlere kar savatm iin madalya aldm, nasl komnist olabilir a bir savunma yapm ve savunmann bu yerinde, sanklardan rfan Solmazer'in : Al o madalyay da... diye balayan bir yant ile karlam, Solmazer'in madalya i resten hi de honut kalmamt. Ayn sz benim de dilimin ucuna geldi, kendimi g tuttum. zyrk'n yannda, devrimcilik konusunda mangalda kl brakmayan retim yelerinden b nkara Hukuk Fakltesi eski Dekanlarndan Prof. Dr. Erol Cansel'di. Cansel, 12 Mart nc esi dzenlenen btn yrylere katlm, btn forumlarda konumu, bu nitelikleri nedeniyle, devrimci rencilerse Faklte Dekanl'na getirilmek istenmiti.

Devrimci Dekan istiyoruz.,. Erol Cansel, Dekan seiminden nce, btn devrimci rencilerce byle desteklenmekteydi onradan mahkemede, Cansel'in, Dev-Gen Merkez Yrtme Kurulu yelerinden biriyle, Dekanlk pazarl yapt da ortaya kt. Hukuk Fakltesi'nin btn retim yeleri ve yardmclar Erol Cansel'in, Hukuk Faklte Mustafa Kuseyri'nin lm dolaysyle yapt konumada: Bbrek iltihabndan leceime, faist kurunuyla leyim... diyerek, btn retim yelerini, yardmclarn ve rencileri, eylemsizlikle suladn ok iyi anmsa maktadrlar. 12 Mart gelince, tfek icad oldu, mertlik de bozuldu. Profesr Erol Cansel, yakn dostu Do. Seyfullah Ediz ile devrimci retim yelerini ve rencileri sulamak iin asker ra kotu. Sonradan, devrimcilii, bbrek iltihabn, faist kurununu unutup, lkc ret Bakanl yapt. zyrk imdi, btn bilgisi, btn kltr ve yetenekleriyle Tercman gazetesinde yaz Erol Cansel de, btn gcyle lkclk yapmaktadr. Cephe iktidar, bu iki retim yesinin bilgi ve grgsnden yararlanmak iin bunlara b let kurumlarnda danmanlk vermektedir. Bu iki retim yesi yalandka olgunlamakta ve bata rencileri olmak zere, btn lmaktadrlar...

12 MARTIN NEDEN: GENERAL NECP ! ? ! ? htill nasl yaplr? Nasl yaplacak, bir gece anszn, elinizde silh hkmeti alaa edersiniz, olup bite snda dnecek ne var?. Trkiye'de ihtilller de son derece, demokratik yntemlerle yaplmaktadr. Bu bakmdan yada eine pek rastlanmayan ilgin lkelerden biriyiz. htillleri bile, Msr'daki Sar S duyaca biimde, herkesin gz nnde mill birlik ve beraberlik iinde plnlayp, rgtle 12 Mart bylesine demokratik yollarla gerekletirilmitir. Cuntalar kurulmu, bunu he rkes duymutur. Cunta kuranlar az kalsn, kurulularn Ankara Valiliine bile bildirecekle di amma. herhalde bunu akl edememilerdi. Ben size 12 Mart'n iyzn anlataym m?. Haydi anlataym : Efendim, lkenin iinde yaad koullar, Silhl Kuvvetler iinde alkantlara yol a e 2 nci Ordu Komutan olan Orgeneral Faruk Grler'in evresinde baz halkalar oluur. Grle , Kara Kuvvetleri Komutan olmak istiyor, fakat nnde bir engel var: Cumhurbakan Cevdet Sunay, Kara Kuvvetleri Komutanlna, Orgeneral Kemal Atalay' atamak istemektedir. Grler'e bal general ve albaylar hemen eyleme geerler. Ak ve kapal gzdalarndan ler hoop deyip. Kara Kuvvetleri Komutanlna gelir. Tabii, demokratik yolla! Grler Kara Kuvvetleri Komutanlna gelince, iler

kolaylar. Artk ihtill hiyerarik biimde, emir - komuta erevesinde gerekletiri en subaylara tam gven vermitir. Bamzda Grler var... te bu sz. ihtillcilik iin yetip artyordu bile. Grler olduktan sonra, gerisi kola till yaplacak ama demokratik yolla! Demirel hkmetine kar tepkiler, Hava ve Deniz Kuvvetlerinde de geliiyordu. Mrted H va ss Komutan Tugeneral Aydn Krolu, Demirel hkmetinin yklarak, yerine, kkl d r devrimci ynetim kurulmasn zlyor, arkadalaryla, bunun plnlarn yapyordu. Grler, Kara Kuvvetleri Komutan olunca, Adapazar'nda Tmen Komutan olan Tmgeneral C lil Grkan'n Ankara'ya getirilmesini istedi. Grkan, Faruk Grler'in istei ile Kara Kuvv etleri Pln ve Prensipler Bakanlna getirildi. Tmgeneral Celil Grkan, Silhl Kuvvetle evilmekte ve saylmaktayd. ki yabanc dil bilen Grkan. etkili konuma biimiyle, hakl b apmt. Kara Kuvvetlerinden Tmgeneral Grkan, Hava Kuvvetlerinden Tugeneral Aydn Krolu, rnda ksa srede ok yakn dostluk kurdular. Her ikisinin de siyasal grleri birbirine b ordu. Bir sre sonra bu dostlua Deniz Kuvvetlerinden Tuamiral Vedii Bilget de katld. Hava Kuvvetleri Komutan Orgeneral Muhsin Batur. 27 Mays 1960 gn, Adnan Menderes' i, Eskiehir'de tutuklayan albaylar arasnda yer almaktayd. Oldum olas. Babakan Demirel 'e hi ii snmamt. Hava Kuvvetlerinde dipten gelen ihtillci akmlar, ksa srede, onu

i, Kara ve Hava Kuvvetleri, hiyerarik bir zincir iinde, ihtill havasna girivermiti. Orgeneral Faruk Grler, ihtillin planlanmas ve rgtlenmesi grevini, kapsnn kar alan. Pln ve Prensipler Bakan Tmgeneral Celil Grkan'a vermiti. General Grkan, o nmyla radikal dnceliydi. Silhl Kuvvetlerin Demirel hkmetini de-

virmesi ya da ekilmeye zorlamasndan sonra, baz reformlar yaplmasn istiyordu. General , Amiral Bilget ve General Grkan bu konuda tam bir anlama iindeydiler. Grleri yle zetlenebilirdi: nce Demirel hkmetinin sorumlular yarglanmal, yol arna el konmal, siyasal su sanklar mahkemelere karlmal, sonra da kurulacak bir De isi eliyle, bata toprak ve vergi reformlar olmak zere, kkl reformlar yaplmal, ABD i zalanan ikili anlamalar kaldrlmal, yabanc irketler milliletirilmeli. Grler ve Batur, bu grleri benimsemilerdi. htill programlar hazrlandktan sonra k Devrim Hkmetinin kimlerden oluaca bir bir saptand. Tabi bu da demokratik yolla! htill almalar gnleri alyor, bir trl ne zaman darbe yaplaca kestirilemiyo dlandrlmt. O gn, ihtilli ynetecek olan komutan dmeye basacak, yani btn birlik i. Bu da demokratik yolla! ihtill toplantlarna, Genelkurmay Bakanl Merkez Dairesi Bakan Tmgeneral kr balamt. Kseolu, bir gn, toplantya Genelkurmay Bakanl Pln ve Prensipler Bakan ile geldi. Erkan tam ihtillciydi. ankaya'ya elimde stenle bir gireceim... diye ateli konumalar yapyordu. Erkek adamd dorusu. De mokratik yolla, ankaya'ya kacakt. Grler yanls htillcilerin bir tek endieleri vard. Kara ve Hava Kuvvetleri inde eri ihtilli Genelkurmay Bakan Memduh Tama duyarsa ne yapacaklard? Bazlar duyarsa du diyorlard. Duydu da.. Tama, demokratik yolla bir haberleme sistemi kurmutu. Korgeneral Atf Erkan Bahelievler'deki evinde, sk sk ihtillci subaylar topluyor eli konumalar yapyordu ankaya'ya nce ben gireceim...

Sonra renildi ki, Erkan, btn konumalar, bir bir Genelkurmay Bakan Memduh Tama'a htillci subaylar, ihtill gerekleirse, Devlet Bakanlna Orgeneral Faruk Grler'i istiyorlard. Grler'in de buna hi itiraz yoktu. Atf Erkan da Genelkurmay Bakanln ekti. Buna da demokratik yolla karar verilmiti. Fakat Grler'in kulana kar suyu kamt. Gen subaylar arasnda kaynamalar da duyu a, kendisi, Msr'da Kral Faruk'a kar dzenlenen ihtillde n plnda grldkten sonra, N "tasfiye edilen General Necip rol m oynuyordu? Acaba? Acaba kendisi Necip, Celil Grk an da Nasr m olacakt?. Ben General Necip olmam... General Necip sorunu, Grler tarafndan Hava Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur'a da a Gen subaylar, Celil Grkan'n evresinde kenetleniyorlard. Hava Kuvvetlerinden gen subay ar rgtleyen Tugeneral Aydn Krolu, kanser hastalna tutulduu iin Londra'ya gitm baylarn likisi de bylece kopmutu. Biz General Necip olmayz... General Grkan'n azndaki szler de, Grler'e pek ho gelmiyordu. Grkan sk sk top milliletirme gibi kavramlardan sz etmekteydi. te bunlar demokratik deildi. Grler de, Batur da. General Necip kavramnda birlemilerdi. kisi de General Necip o lmayacaklard. Bu kukulara karn, Grler, yine de, ihtill iin hazrd. 9 Mart gecesi, Hava Kuvvetl omutanlnda toplanld. Bu toplant da demokratikti. Toplantda Grler,. Batur, Grkan, A Korgeneral hsan ver bulunmaktayd. Grler Batur'a dnp: Eyiceolu'na da haber verelim... dediinde, Ba-tur'un tepkisiyle karlamt. O gece Celil Gr-kan'a dnp: Celil Paa, sen yoruldun, sorumluluu ben zeri-

me alyorum... diyerek toplanty bitirdi. Bu arada, cebinden kard mendillerle yznn mekteydi. Toplant ylece dald. 10 Mart gn, Orgeneral ve Korgeneraller, Genelkurmay Bakan Memduh Tama tarafndan er ura salonunda toplantya arldlar. Toplanty Orgeneral Tama u szlerle at:

Arkadalar, bugn, Trkiye'nin iinde bulunduu durumu greceiz. Her komutan arkad ibi ak konusun. Komutanlarnz olarak biz konumayacaz. Hibir mtala ileri srmeyece acaz. Sizin konumalarnzdan sonra gerekli karara varacaz... Bu, gerekten ok demokratik bir yoldu. Herkes dilediini konuacak, ihtill yapalm, apmayalm diyerek, en demokratik yolla, sonuca gidilecekti. htill yapmak iin, bir gece anszn silha sarlmaya gerek yok.. htill yaplp yaplmayacan, Orgeneral Memduh Ta ik yollara balamt. Bu demokratik toplant, leden sonra, saat 16 ya kadar srd. Tama, kara gzlklerin an, btn konumalar hogr ile izledi. Komutanlar eitli grler ileri sryorlard. 1 inci Ordu Komutan Orgeneral Faik Tr Demirel hkmetine dokunmayalm. Hkmetin emrinde greve devam edelim... derken, baz eraller de, Demirel hkmetinin kesinlikle devrilmesi, Silhl Kuvvetlerin ynetime el koy masn istiyorlard. Bunlarn szcln, Kara Kuvvetleri Komutanl Kurmay Bakan Korgeneral Hayati Sava sabah saat 9.30 da, Celil Grkan'n odasnda bir toplant yapm ve Kara Kuvvetlerinde gre generallere, Geniletilmi Komuta Konseyinde yapaca konumay okumutu. Sava'nn ko atlan generallerce destek grmt. Geniletilmi Komuta Konseyinde, btn generaller, tam bir demokratik ortam iinde, ih till yaplp yaplmayacana ilikin grlerini akladlar. Demirel hkme-

tinin devrilmesini isteyenlerin iinde, ankaya'ya stenle girmeyi aklna koyan Korgene ral Atf Erkan da bulunmaktayd. Dnce zgrl, tamam tamamna salanmt. Herkes g Ne zaman gizli ihtill rgt trnden szler duysam glerim. Neresi gizli yahu, nere niletilmi Komuta Konseyi'nin toplants canl yayn olarak televizyonda yaynlanacakt! Sonunda iyi oldu ama! Memduh Tamac, bu demokratik tutumuyla, i evrelerinin gzne arparak emekli olunca, anayi ve Kalknma Bankas ynetim kurulu yeliine getirildi.. Grler, Cumhurbakan olmak kaya yokuunu trmand, fakat aya tkezlendii iin, tepetaklak dt. Orgeneral Faik Tr m Komutanlnda, devrimci avna giritikten sonra, Umum Maazalar Ynetim Kurulu yelii eyerek Adalet Partisi'nden senatr aday oldu. Tmgeneral Celil Grkan, disiplinsizlik nedeniyle emekliye sevkedildikten sonra, F aik Trn'n emriyle, Erenky kence Kk'nde sorguya ekildi. Geniletilmi Komuta Konseyi'nde, Demirel hkmetinin devrilmesi ve ynetime el konmas isteyen Korgeneral Hayati Sava ne oldu bilir misiniz? Adalet Partisi Samsun milletv ekili! Silhl Kuvvetlerimizde, adlarn duymadmz, yzlerini grmediimiz subaylardan olu var. Btn olup bitenlere kar, Silhl Kuvvetleri ayakta tutanlar bu adsz kahramanlardr Trkiye'de zaman zaman ortaya kp, yz krk bir ve yz krk ikinci maddeler varken, siden, zgrlkten sz edilmez diyoruz. Amma da yapyoruz. Bakn Tama yz krk altnc madde varken, nasl htill ynetmi? Ne de olsa zeki ada a, bankann bana geirilir miydi?. Banka toplantlarn da byle mi ynetiyor acaba?. Yani byle demokratik yolla!...

ANAYASAYI TANGIR - TUNGUR EDENLER... Asker Savclar inde en ok lm cezas steyen kimdi acaba? istanbul Skynetim Sav attin Frat m? Yarbay Naci Gr m, yoksa Ankara S- kynetim Savcs Albay Keramettin Cel . Selhat- tin Frat istanbul'da 83 Deniz Subay davasnda seksen idam stemiti. Ne d teyenin bir yz kara! Seksen deniz subaynn, lm cezasna arptrlmalar isteniyordu amma, mahkeme savc tik hesabn yerinde grmeyerek, sanklarn beraatna ka-. rar vermiti, lm cezas nerde nerede... Memleketimizde ve zellikle Skynetimimizde o gnlerde dnce zgrl vard. Her s kiinin lm cezasna arptrlmasn isteyebilirdi. Bu bakmdan dnce zgrl, tam anl Ankara 1 numaral Skynetim Mahkemesi, ok sayda lm cezas veren mahkemelerin ba rdu. Denilebilir ki, hi bir Asker Mahkeme bu kadar sayda lm cezas vermemitir. Baz sanklar, hem Ankara, hem de stanbul Skynetim Mahkemelerinde yarglanyorlard en Bakanlarndan Atilla Sarp ile Genel Sekreterlerden Ruhi Ko'un, her ki Skynetim Ma sinde de idamlar isteniyordu. Her zaman gle yzl olan Ruhi Ko, ii alaya vuruyordu:

Ankara'da da. stanbul'da da dammz isteniyor,, Herhalde Eskiehir'de asarlar...

Bol idaml davalardan biri Ankara 1 nolu Skynetim Mahkemesinde karara balanan Dr. Uur lsun ve arkadalar davasyd. Savc Yarg Yzba Ali Hner, drt sann lm cezasna dlar yleydi: Uur Celsun, Hakan Tekinalp, Caner Gal, Timur Ertekin, Seluk Eralp... Mahkeme kurulunda, Yarg Albay Saadettin n-colu, Yarg Binba Slret Kurtcebe ve an olarak da, Albay Remzi Siretli bulunmaktayd. Mahkeme kararn verdi: Sanklardan Haka n Tekinalp, Caner Gcal, Seluk Eralp ve Timur Ertekin lm cezasna arptrldlar. Fakat ne are, o sralar, Af yasas kmt, lm cezalar, byk bir znt iinde, y ildi. Karar Asker Yargtay'da incelendi. Asker Yargtay Drdnc Dairesi, sanklarn beraat etmeleri gerektii dncesiyle, ma rarn temelden bozdu. Mahkeme karara kar direndi. Dosya, Asker Yargtay Daireler Kurulunca ele alnd. Son karara gre, sanklardan Haka Tekinalp ile Timur Ertekin haklarnda herhangi bir sutan mahkmiyetlerini gerektirir hibir kant yoktur. Sanklarn beraat etmeleri gerekirdi. teki sanklarn sular da, Ma ararnda deinildii gibi deildi. 1 Nolu Skynetim Mahkemesi, drt genci lm cezasna arptrrken neye dayanyordu?. hkemenin dayand baz gerekeler vard. ite benim anlatmak istediim de bu. Mahkeme, drt genci lm cezasna arptrrken, ikence konusunda ok nemli bir anlay u. Eer, mahkemenin karar, Asker Yargtayca temelinden bozulmam olsayd, bu gr Trk k anlayn kknden deitirecekti. Ankara 1 Nolu Skynetim Mahkemesi'nin 74/1 esas ve 72/2 says ile kaytl kararnn sayfasn, izninizle yle bir aralayalm:

.. kence u hallerde nem kazanr: kenceyle geree aykr bilgi elde etmek, iken bilgi elde etmek, bask ile geree uygun bilgi elde etmek veya eldeki deliller karsnda gerei ifade etmek mecburiyetinde kalmak... kence konusunda, mahkeme, bu olaslklar sralamaktadr. Sanklar, kendilerine iken eri srerek, haklarndaki sulamalara dayanak olan ifadelerini reddetmektedirler. Mahkeme bunun yantn veriyor. 32 nci sayfadan, 34 nc sayfaya geelim ve okuyalm : ...u halde iddia edildii gibi, ikence yaplm ise, geree aykr bilgi elde edilm un bilgi edilmitir. imdi kendinizi sk tutun. ... nk hakikati ortaya karmak iin su ilemek baka, ortaya kan hakikat bakadr.. Yanisi u: kence doruyu syletmise, yararldr. Gereklidir. Mahkeme gerei sorar. yollardan bulunur. Gerek ikenceyle de bulunabilir. Mahkeme bu kanda olduu iin, drt genci lm cezasna arptrmtr. Asker Yargtay, an sorgular geerli saymam, karar temelinden bozmutu. Ya bozmasayd?. Karar iyi ki bozuldu. Yoksa, bu drt gen. imdi Nide Cezaevinde mrlerini trpleyi acaklard. Bir de Af yasas kmasayd, dnebiliyor musunuz, bu drt gen birer birer dar ekti. Kklmde aklm mahkeme kararlarna taklrd. Savc, hukuku, yarg hukuku, avuka , ayn konuyu ayr ayr grrlerdi?. Kendim hukuku olunca, bunun yantn aa yukar sap at bylesine yine de aklm ermiyor: Savcnn lm cezas istedii bir san, yarg beraat siya-

sal nitelikte ise, nedir bunun kkeninde yatan hukuk mant? Bu soruyu sordunuz mu, hep yanl yant alrsnz. nk, bu bir hukuk sorunu deildir. l sorulmutur. Bu gibi sorunlarn temelinde siyasal gerekler yatyor. Bunun da kkeninde al nedenler.. Bakyorsunuz, bir dnemde, hibir sank hakknda siyasal nitelikte dava almyor. Dne , bakyorsunuz, cezaevleri siyasal tutuklularla dolmu.. Bunu hukuk kurallaryla aklayab ilir misiniz? Aklayamazsnz. yleyse olaanst dnemlerin yargsal kararlarn, salt hukukun biimsel kurallaryla . nk terazinin bir kefesinde siyasal nedenler yerlemitir. Arlklar deimi, ller

Bu lm cezalar neye dayanlarak veriliyordu? Ceza Yasasnn yz krk altnc maddesin bu yz krk altnc madde?. Anayasa'y silh yoluyla deitirmek.. Yani yasadaki tanmla, 'y tayir, tebdil ve ilga etmek.. Cezaevinde zellikle kyl sanklarn, yasann bu szlerine hi dilleri dnmezdi. Bu ma tutuklanp, cezaevine atlanlar, ierde nne gelene sorarlard: Anayasay tangr - tungur etmiiz, bastlar sopa y, nedir bunun cezas?... Bizler de anlatrdk, Anayasann nasl tangr - tungur edildiini. Bir gn, Gney ill birinden, eho Bildik adl bir kyl yurttamz getirip tutuklamlard. eho Bildik'in s cilere yataklk etmekti. Mahkemeye knca, yarg sormu: Anayasa'y tayir, tebdil ve ilga ettin mi? Efendim? Olum, yani savc diyor ki, Anayasa'y tayir, tebdil, ilga etmisin, ne diyorsun? O dediinizden hi yapmadm komutanm... Yarg dayanamayp suun niteliini aklam: Olum, Anayasa'y ihll ettin mi?.. Yant yle gel mi:

Efendim; biz kylyz. Ne anlarz Anayasa'dan. hll edilmise ehirliler etmitir Anayasa'y, kyl yurttamz eho Bildik'in dedii gibi, ehirliler mi inemitir, bi bylesine cmerte lm cezalarnn verildii bir dnemde, Anayasa skynetim glgesinde ayir, tebdil ve ilga ediliyordu da, darda, birka yurtsever dnda kimsenin sesi km Bir mahkemenin lm cezasna arptrd bir siyasal su sann bir baka mahkeme ber olur? Ne olacak? lm cezas veren yarg, ykselir, ykselir, Genelkurmay Mahkemesine yarg eho Bildik hakl deil mi? Efendim, biz kylyz, ne anlarz Anayasa'dan, ihll edilmise, ehirliler etmitir.. Yry yaptn, Anayasa'y ihll., ev tuttun, Anayasay ihll., evinde yasaklanm sol Anayasa'y ihll., silhl eylem, Anayasa'y ihll., silhsz eylem, Anayasa'y ihll, ks ihll, tksr-dn, Anayasa'y ihll, haprdn, Anayasa'y ihll... te byle lm cezalar verilirken, Anayasa, herkesin gzleri nnde, tayir, tebdil iveriyordu. eho Bildik hakl deil mi? Kyller ne anlar Anayasa'y ihllden, u ehirliler yok mu Anayasa'y tangr - tungur edenler hep bunlar!

UAK KAIRMA SUU Ankara Skynetim Komutanlnn dehetengiz bildirilerinden biri daha okunuyordu. Bt ak kesilmi dinliyorduk. Bir illegal rgt btn su kantlar ile yakalanp, adaletin pe m edilmiti! llegal rgt, Trk Hava Yollar'nn bir uann Sofya'ya karlmas dolaysyla or nesiydi acaba?. Spiker rgt yelerinin adlarn okumaya balaynca, davann sonunu kestirmek benim ii g olmad. nk, adlar sralananlarn birounu yakndan tanyordum: Altan ymen, Emil G l z, Abdi Yazgan, lhan Kalaylolu. Sonradan olay rendim. Sofya'ya uak karanlardan biri, Ankara'da fotoraflk yapan (Foto Abdi) Abdi Yazgan annda bir sre alm, nce Abdi gzaltna alnarak ikence masasna yatrlm, sonra, alaylolu. lhan Kalaylolu, o sralar, Emil Galip Sandalc'nn evinde kalyor. Skynetim Sanda bileyip duruyor. Sandalc'nn suu bykt. Hem de ok byk: Su, balanacak trden deildi. Tama cuntas, TRT Genel Mdrlne Korgeneral Musa u. Bu konu TRT ynetim kurulunca oyland. O gnlerde Emil Galip Sandalc, Muammer Sun, M usa Ogn'n yksek niteliklerini, gerei gibi deerlendiremediklerinden, bu saygdeer Korg ral'in atanmasna kar kmlard.

Sandalc da, Sun da, bir sre sonra Skynetimin hmna uradlar. Sandalc, TRT D haline getirdii iin, komnizm propagandas yapmak hkmete hakaret etmek gibi ipe sa z gerekelerle suland, sonunda beraat etti. Etti amma. yakasn bir trl skynetimin elinden kurtaramad. Bu kez de bana uak dlar.

lhan Kalaylolu, Emil Galip Sandalc'nn evinde kalmaktayd. Kalaylolu Abdi Yazgan' dayd. Oldu mu, illegal rgt?. Oldu. Altan ymen'in ne ilgisi var. diyeceksiniz. Var. Olmaz olur mu?. Kalaylolu'na, ar ikenceler sonunda bir iti-rafname imzalatrlar. Bu itirafnamede, Altan ymen'in, smet i ile iliki kurup, hkmet zerine bask salamaktan, bir zamanlar rportaj yapt bir sil bulmaya kadar bir sr su yeralm. Altan ymen'in bunlardan hi mi hi, haberi yok. Bir silh kaaksyla, rportaj da yapm smet Paa'ya gitmi. ddia byle... te yakaland sonunda... Neden gittin smet Paa'ya Ali Erverdi Bakanlndaki Skynetim Mahkemesi, Deniz Gezmi ve arkadalar iin lm c ir. Ankara'da, stanbul'da, baz ilerici yazarlar lm cezasna kar bildiri topluyorlar. an vmen ve Erdal z, smet Paa'ya bu konuyu grmek iin gidiyorlar. Sen misin giden?. Birinci su bu. tekilere ne, diyeceksiniz?. Bir tanesi de u: O srada, Anka Ajans yeni kurulmu, Altan ymen. Sevgi Soysal, Ahmet Kahraman, Hasa n Cemal, hep birlikte, alyorlar. Gece sokaa kma yasa olduu iin de,' akamlar b sz. Anka Ajans, Alman ajanslarna da yayn yapyor. Baz yerlerden telefonla haber almak, sonra da bu bilgi-

leri haberletirip, yine telefonla Alman ajanslarna bildirmek gerekiyor. Altan ymen'in ev telefonu kullanlacak. Fakat telefon aracnda bozukluk var. Ayn gn lerde Emil Galip Sandalc'nn da telefonu kapal. Altan ymen. Sandalc'dan bir gn iin te on aracn ster. Ara gelir, kullanlr. Bir iki gn sonra Altan ymen, telefonu, bir arka e, Sandalc'nn evine yollar. Sandalc'yla ymen'in evleri ok yakndr. Fakat telefonu gtren arkada bir trl gel alc'nn evinde Skynetim karakol kurmutur. Kim Sandalc'nn evinin ziline basarsa, gizl sidir diye ieri alnr. Telefon aracn gtren gen de, saf saf zili alar. Kapy biri a Emil Galip Sandalc'nn evi mi?. Evet... Evetle birlikte, gen arkada, karga tulumba ieri alnr. Elde bir de telefon varsa, llegal rgt btn su kantlaryla yakalanm oluyordu. Bu telefon arac, Sandalc'yla birlikte gzaltna alnd, tutukland. Mamak Cezaevinde d. Ancak insan trnden canl olmadndan, Anayasa'dan doan btn haklarn kullanarak, uldu. Bir de telefonu konutursalard, ne rgtler, ne rgtler ortaya kard!. Sandalc'yla ymen'in, illegal rgt ilikisi, su kant olan telefon araclyla b Ankara Merkez Komutanlnda grevli Tank Albay Yaar Sava, bir gn Altan ymen'e telefo Altan ymen'in de btn derdi, telefon arac ile Sandalc'nn evine yollad gen arka kt. Birka kez, Skynetim'e, Merkez Komutanlna telefon eder. Merkez Komutanlndan d rlar, ymen : Herhalde bu i iindir... diye sevinir. O sra, yurt dnda bulunan ei ve ocuklar cektir. Pasaportu hazrdr. Sadece Merkez Bankas'ndan dviz alacaktr.

ciyi. Merkez Komutanl da Merkez Bankas'na yakndr... diye yola koyulur. Tank Albay Yaar Sava, skynetimin gizli kalm nllerinden biridir, ymen'i kar urada bekle... der. Altan vmen bekler, bekler, kimse kendisiyle ilgilenmez. So nra, bir yarbay, bir astsu-bay'a emir vererek Altan ymen'in, Mamak Muhabere Okulu 'na teslim edilmesini ister. Kelepe taklr ve yola klr. Mamak Muhabere Okulu Nbeti Subay, Altan ymen'in teslim alnmas iin bir resm yaz etim yetkilileri ile Nbeti Subay arasnda bir tartma kar. Sonunda ymen, Mamak Tutuke , yars plk olarak kullanlan bir hcreye kapatlr. Bir sre sonra ymen, yeniden Muhabere Okulu'na gnderilir. Burada birka gn bekletil dikten sonra, gz bal olarak sorguya ekilir. Uak karma iinin samaln onlar da b rarlar: lm cezas kampanyasn neden balattnz?... te btn i burada ya... ymen, neden gzaltna alndn, neden tutuklanmak istendiini bir trl renemez. numaral Skynetim Mahk e Albay zzettin Avlar, Yarg Tahsin zer ve Fuat Kaylan'n oylaryla tutuklanr. Tutuklan nedenleri arasnda, .. ve dier sebepler biiminde bir gereke de kullanlr. Savc Muhte 'a sorar:

Nedir bu, ve dier sebepleri.. Skynetim komutannn emridir. Ve dier sebepler, bir trl aklanmaz amma, anlaya as kampanyasn yrtmekten byk su mu olur?. Altan ymen ile, Cezaevinde birka kez karlatk. Selmlamak, el skmak yasakt. S leriyle birbirimizin hatrn sorabildik. Emil Galip Sandalc, Abdi Yazgan, lhan Kalaylolu, uak karmak suundan tutuklanp, tin yanndaki penceresiz bir odaya kapatldlar. Kendileriyle konumak yasakt. Bizler de, kttan uak yapar, koularna atardk.

O gnlerden bugne, Altan ymen iin sylenen bir espri kalmtr: Altan ymen uak karr, karr amma uaa yetiemedii iin. ite sizlere uak karma olaynn iyz. Bu senaryoyu yazan skynetim yetkilileri am. Bu yeteneklerini film ve tiyatroda kullanmadklar iin harcanmyorlar m, ne dersini

BUZLAR KIRILIYOR.. Mamak Cezaevi'nin nl arka kouu o gn bombotu. Kou arkadalarmz, sabah erkend kelepelenerek, durumaya gtrlmlerdi. Arka kou. Cezaevi'nin en stratejik blgesi nzemezdi. Bir koridora alan on hcre. Hcrelerde ikier kiinin yataca birer ranza. H cezas istenenlerle, Skynetim ve Cezaevi Mdr'nn uygun bulduu sanklar, buraya kil Profesr Uur Alacakaptan ile birlikte, sondan ikinci hcredeydik. st ranzada ben, alt ranzada Alacakaptan yatard. kimiz de ounlukla kitap okuyarak zaman ldrrdk ya da ilere dileke yazarak. Hocam, bir tahliye dilekesi yazar msn? Yazmasna yazardk, yazardk amma, neye yarard? Alacakaptan arasra taklrd: Bizim kendimize hayrmz olsa, buraya gelmezdik. Hocam, 142'den amlar, Hocam 159'dan. Aarlar, aarlar. 1973 ylnn ocak ayyd. Her yer buz kesiyordu. Benim yattm yerden, Hseyin Gazi Te grnyordu, bir de cezaevinin ats. Her yer kardan bembeyaz. Havada uuan kar tanelerin iyorum. Hi gerei yokken, Menderes'in, Adnan Menderes'in dokuzyzaltmlardaki konumasn rum: Battal Gazi Ordusuna m gveniyorlar? Belleimde yer etmi bu Battal Gazi ve Hseyin Gazi onra baka eyler dnyorum. Hseyin Gazi Te-

peleri'nde, kutsal talar varm. Ankara'l kadnlar, bu tepeyi trmanp, adak iin ta ata kayaya ya-piip kalrsa, adan yerine geleceine inanlrm. Babam, bir zamanlar Tapu Kadastro Mdrlnde Ankara Fen Amirlii yapmt. Bir gn ev ler. Hastalanm. Kalp krizi geirmi. Kriz, bu tepelerde grev yaparken gelmi. Tepenin ni engi noktalarn lyorlarm. Byle karmakark dnceler vard bamda. Adak adayan kadnlar, Battal Gazi ve baba krizi geirdii yer u Hseyin Gazi Tepeleri. Havalandrma! Bagardiyan smail Efendi baryor. Elindeki sopay hcre demirlerine vuruyor! Havalandrma!... Baheye kmann ad havalandrmayd. steyen kar, isteyen kmazd. Bam kaldrdm m. Alacakaptan'a eildim: Hocam, kacak msnz?. Hayr, diyor Alacakaptan. Ben de smail Efendi'ye aryorum: kmyacaz. Emir var, kacaksnz! smail Efendi'nin yannda baavu Osman da belirdi. Ses onundu. Diretiyordu hem de: abuk, abuk, abuk. Kouta drt kiiyiz. Alacakaptan, ben, bizler siyasal tutukluyuz, iki tane de ad su mahkmu var. Birinin ad idamlk Sleyman, tekinin Remzi ztrk. idamlk Sleyman, bir kann imi. Bir sylentiye gre. cinayeti days ilemi. Sleyman zerine alm. Kastam r sre. Neyse, sonunda idama mahkm olmu. Karar, Mecliste. Okuma yazma bilmezdi. Fakat her gn gazetelere ilk koan oydu.

Tasdik var m? Remzi'nin sular byk. Onbe yirmi kiiyi ldrmekten yarglanyordu. Tren soymutu. bir sr suu daha vard. Ama Allah iin Remzi, efendi adamd.

zin almadan hcremize girmez, kouu sprmeye kalksak hemen atlrd: Caiz midir Hocam? Elimizden kovay .alr, sprgeyi alr, kouu temizlerdi. Caiz mi hocam biz varken? Caiz tsubay Osman sabrsz.. abuk olun, sallanmayn. smail Efendi'nin elinde bir krek var. Baktm, yannda birka kazma krek daha, duvara dayanm duruyor. Astsubay Osman, yapt iin tadn karyor. Bir bana, bir de Alacakapt Gz gze geliyoruz. Srtyor. Avludaki buzlar kracaksnz. ok houna gitmi bu grev. , abuk, abuk. Remzi kzyor bu ie. Ters ters bakyor Astsubay Osman'a. Hocalar da m? Astsubay, ban sallyor. Ben kazma ve krekler* omuzlarken srtyor yeniden. Hocalar da ya. Sonra yine olay hi nemsemez-mi gibi komut veriyor: abuk, abuk. Durmayn. Avluya kyoruz. Alacakaptan, ben, damlk Sleyman ve Kilisli Remzi ztrk. Cezaevi a na amarlktan geilerek klyor. amarlk, smscak. Yerler su iinde. amar ykay luya kyoruz. Remzi ana avrat syleniyor: Din iman var m bunlarda? Baavu Osman hi umursamyor sylenenleri. Yo duymuyor ya da duymazlktan geliyor. So Alacakaptan ve bana bakarak emir veriyor: Yarm saatte, bu buzlar krlacak, karlar temizlenecek. Din man var m, caiz mi, caiz mi? Remzi sylene sylene kazmay buzlara saplyor. Kazmann ucu buza arpp zplyor. Vay anasn.

Alacakaptan da bir kazma alyor. Yan yana duruyoruz. Hocam, sinir harbi yapyorlar, aldrmayn. Alacakaptan, yz ifadesiyle aldrmadn anlatmak. istiyor. Kazmalar yere vuruyoruz. Kazmalar, buzu delemiyor. Haydi bir daha. Buzla r inat. Delinmiyor bir trl.. Ulan caiz mi, hocalar altrmak caiz mi? Remzi, yanbamza dikilen bir avua sylen Ulan insanlkta var m, ulan islmlkta var m? idamlk Sleyman da syleniyor. O da kzm Hadi bizi insandan saymyorsunuz?.. avu, damlk Sleymana biraz kyor: Sen ine bak, iine. Benim zerimde siyah bir kazak var. Alacakaptan'n zerinde de, k bir palto. kimizin salar da, dibinden kesilmi. Kazmay yere vururken, Alacakaptan' dnyorum. Trkiye'ni ekanyd. 33 yanda profesr olmutu. Arkadalar asistanlk yapyordu hl. Suu neydi, n stsubay Osman'larn elinde, krek mahkmlar gibi altrlyordu?. imdi Baavu Osman' kuluyum efendim diyecektir. Ho, bunlar tek tek sorguya eksen, herkes suu birbirinin zerine atar. stemen Burh Potuma da emir kuludur, Binba Ayhan Kutluer de, Albay Mehmet Kemal. Saldraner de.. Ya Tmen Komutan? Onun da ad zerinde Apdullah Kuloullar Tabii o da emir kulu. Kim sorumludur bu ilerden? Kimse.. Birileri sorumlu olsa ne olacak, kim sorac ak hesab bugn?. Kim? Kazmalar iniyor, buzlar diretiyor. Karda Hseyin Gazi Tepeleri bembeyaz. Nbeti kul esinde bir er. O da bizi gzetliyor. Ben Alacakaptan'n suu nedir, bunu dnyorum. Remzi ne syleniyor! Din, man var m? Ben Alacakaptan'dan biriki adm ilerdeyim. Kazmann sesini duyuyorum sadece. Bir denbire kazma sesi kesildi. Ah!

Dndm. Alacakaptan bembeyaz olmu. Bir eliyle belini tutuyor. Aln ter iinde. Dt d emen kazmay frlatp yanna kouyorum. Ne oldu Hocam? Konuamyor,

Belim, diyor sadece, belime birey oldu. Kazma buza saplanm, geriye ekilirken de, Ala cakaptan'n bel sinirleri oynamt. Hemen bir tabureye oturttuk. Yryemiyordu. damlk Sle en. Kilisli Remzi ztrk bamzdaki gardiyan avua bardk. Grmyor musun? Haber vers Havalandrma saati bitmedi. Yant bu. Bu da Tmen Komutan gibi emir kulu. Fakat biraz sonra insafa geliyor. er haber veriyor. Baktk. Astsubay Osman gelmi. Yz bir korkulu. Alacakaptan o gn disk kaymas denilen hastala tutulmutu. Cezaevinde altrld d Cumhurbakan Sunay'a duyurulmu. Sonradan, ellerine kelepe taklarak Asker Hastahan O gnlerde Cezaevi Doktoru Metin Denli izinliydi. zinden dner dnmez, Alacakaptan' Alacakaptan, elini beline gtrp ite buras aryor, diyordu ki. Metin Denli bard: Esas durua ge. Bir Trk subaynn karsndasn! Alacakaptan, bu olaydan sonra hi doktora kmad.

AMBALAJ KAIDI LE KOMNZM PROPAGANDASI Klsik mzik dinleyerek komnizm propagandas yaplr da. ambalaj kd ile yaplmaz z. 12 Mart Balyoz Harektnda ite bu nedenle tutuklanmtr. Evet yle., inanmazsanz, anlataym: Erdal z'n, Ankara'da, imdiki Byk Car'nn bulunduu Han'nda bir kitabevi vard i. Sergi Kitabevi. btn yazar izerlerin, lericilerin, genlerin urak yeriydi. Kck rgi Kitabevi... Erdal z, burada hem kitap, hem de plk satard. Akamstleri, Kitabevi, E rdal z'n dostlaryla dolar, ayakst siyasal tartmalar yaplrd. Gzel, kk bir yerdi Sergi Kitabevi.. Erdal z. kitaplar sarmak iin ambalaj kd hazrlamt. Ambalaj kdnda. Marks'd evera'dan ve Atatrk'ten zl deyileri vard. Ambalaj kd zenle hazrlanmt. Koskoca Skynetim buna gz yumar m hi yummaz! Sergi Kitabevi, birka kez basld. Polis her geliinde yasaklanm sol yayn toplaya ti. Fakat bir trl su kant bulunamyordu. Kukular giderilmemiti: Btn solcular Eraul vine gittiine gre, bu kitabevi. gizli bir hcrenin genel merkezi olmasn?. Belki yledir. Kitabevinde gizli rgt plnlar arand ama. bulunamad. Plklarn altna baktlar, giz . Kitaplar kaldrp kaldrp baktlar, yine gizli rgt yok.. Nerede acaba bu gizli rgt? ne baktlar, orada da yok.. u gizli rgt, sanki, yer yarld da iine girdi.

Erdal z, bu gizil rgt nereye gizlemiti acaba?. Orada yok, burada yok. Canm bir yere gizlemitir. Arand, tarand, sonunda su kant bulundu: Ambalj kd. Ambalaj kdnda ne sular ilenmemiti? Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zer s, bu amala rgt oluturulmas, cemiyetin eitli snflarn, kin ve adavete tevik, su hkmetin manev ahsiyetini tahkir, kk drme!.. Yani zetle mill ve manev deerlere kar ne kadar su varsa bu ambalaj kdnda y u kt, sosyal bir snfn teki sosyal snflarn zerinde egemenliini kuracak, toplum i yasal ve ekonomik dzeni ykacak, yerine, Marksist. Leninist, efendim zerinize afiyet , maoist bir dzen kuracaktr. Muhtra dediiniz nedir ki? Bir kda yazlm be on satr, bir de, drt generalin lar devrilir, yok edilir. Edilmez mi? Ambalaj kdnda komnizm propagandas bulanlar; kimbilir, belki, kd a tutup, madna da bakmlardr. Belki, sekize, ona katlayp, bu yolla, ktta Lenin'in resminin lmadn da incelemilerdir. O gnlerdeki aramalarda ilgin olaylar geiyordu. Bir skynetim grevlisi, V. . LEN yazlan Lenin'in adn tayan bir kitab grnce: Yaz olum, Altnc Lenin... demiti. O gnlerde bu olay dilden dile dolard. Guever orafn, bir hafif mzik sanatsna benzeten bir baka iyi niyetli grevli de, bu su kan ak isteyen bir onbay iddetle azarlamt. Byle bir gln olaya kulaklarmla tank olmutum: Hukuk Fakltesi aranyordu. Odalarmz, kitaplarmz didik didik ediliyordu. Hemen heme her kitaba bir toplum polisi dmekteydi. Polislerden biri, bir retim yesinin odasnda arut bulduunu sylyordu. Sonradan anlald. Zavall profesr, odasndaki iekleri iin

toprak getirmi, polis bunlar barut sanm. Bu kadar da olmaz... diyeceksiniz amma, olur, olur. Hi merak etmeyin buras Trkiye. Olur bunlar! Bu arama srasnda, bir de baktm ki,.biriki polis, Faklte kitaplndan yklendikleri dergilerini, kapya yyorlar. Yanlarna yaklatm ve sordum: Bunlar neden topluyorsunuz?. Polis belki de yi niyetliydi. Miferini bandan kar btn efendilii ile sorumu yantlayp, merakm giderdi: Her trl forum yasak deil mi?. Doru. Polis grevlisi hakl. Skynetim komutanlar, rencilerin forum adn ver yasaklamlard. Her trl forum yasak! Her trl forum yasak olunca, artk yayn hayatndan kalkm olan Forum Dergileri de ya lanm oluyordu. Emir, emirdir. Toplamlar Forum dergilerini. Erdal z, zerinde sosyal bir snfn teki sosyal snflar devirip, bir snfn ezilm ambalaj ktlaryla birlikte nce gzaltna alnd, sonra da tutukland. Skynetim Mahkemesi bu konuyu aratrmak iin ok ynl soruturmalara giriti. Basn aslm yaptlar hakknda, yayn tarihinden balayarak ay iinde dava almazsa, kamu da nce bu konu aratrld. Ambalaj basan matbaa arand, bulundu. Ambalaj kd hangi tarihte baslmt. Bu sapt ambalaj ktlar Hukuk Fakltesi retim yelerine inceletildi. Sonunda yle karar verildi: Erdal z'n, bu ite su ileme kast yoktur. Erdal z ib beraat etsin. Erdal z'n tahliyesine.. Fakat, bu ambalaj ktlar ok tehlikelidir. Bu k el konmasna.. Ambalaj kd, 1803 Sayl Af Yasas Kapsamna girmediinden olacak, tutukluluk hli etmektedir, ne yapacaksnz? u ambalaj kdnn Skynetimden ektiine baknz Allahakna?.

KURU TEMZLEME Temizlik imandan gelir. Nerde olursanz olun, temiz olmaya alacaksnz. Ama nasl? T zliin en g olduu yerlerden biri hi phesiz cezaevleridir. Her sana, bir kova su.. M zaevindeki temizlik sorunu, cezaevinin komutannca byle zmlenmiti. Yldrm Blge tutukevindeki hamam, tam alaturka saylrd. Hamam, odunla stlr, alev alev yanard. Muhabere Okulu'nun banyosuna ise, diyecek yoktu. Yldrm Blge'ye getiriliimizin ilk haftasnda. Anayasa'da yeralan reformlar Atatrk alacak olan Erim hkmeti, bizim ykanma iimizi de dnmt. Ne de olsa reformcu hkmet Arkadalar bu kanda deillerdi. Erim takm, Muhafz Gcnden takviyeli olarak - ki, sra bu tanm kullanlrd -, herkesi temizlemeye karar vermiti. Temizlik iinde o kadar gidilmiti ki, Erim'e kalsa, Filistin llerinden Stockholm'a kadar, ne kadar adam varsa , hepsini bir rpda temizleyecekti. Neyse. Allah'dan Amerikallar, hahan temizlenmesi Erim'le anlatlar da, o kadar adam da bu arada temizlenmekten kurtuldu. Yldrm Blgedeyiz. Hep birlikte hamama gideceiz. Hamama gidecekler, grevli temen an, ad okunarak saptand. Mmtaz Soysal, Uur Mumcu, lhami Soysal, Halit elenk, Niyazi Arnasl, Blend Nuri Ulu Grkan, Adil zkol, Cahit Tala, Ahmet Apdik.

Ad okunan amarn alarak, kouun kapsna geliyordu. Sonra kap ald, hep birlikte, ye baladk. Hamam mangas, gerekli gvenlik nlemleri le, koua yz metre uzaklktaki hamama geli mez, soyunma ilemlerine giriildi. Hamama da teker teker girdik ve hemen kurnalarn b ana kotuk. Oh be dnya varm! Buhardan gzgz grmyordu. Tam keselenmeye balamtk ki, bir espri ortal kart Ar ular temizleniyor. Evet, hepimiz, Babakan Nihat Erim'in tanmyla, ar u saylyorduk, stelik temi erilenler arasndaydk, yleyse, temizleniyorduk. Ar ular temizleniyordu. Profesr Blend Nuri Esen, gece yars koua gelir gelmez yznumaraya gitmi ve cezae yolunu hi beenmemiti. Bir gn nce, Babakan Nihat Erim ile beraberlermi. Erim'den ayr gelmi ki, gece kaps alnp, Skynetime arlm. Profesr Esen, kapsna skyneti

kmam:

Yahu^ gecenin yarsnda gelinir mi? nsan bu sa atte karsyla seviir. Eseft bu saatte insan karsyla seviir mi demi, yoksa, cinsel ilikiyi adyla sany mi, bilemem artk. Bana kalrsa, adyla sanyla sylemitir. Profesr Esen, yznumara dzenini hi sevmedi. Balad sylenmeye: ada uygarla ulamak iin nce tuvaletleri temiz tutmak gerekir. Sonra eline bir hortum alp, yznumaralar ykamak istedi. Hemen koup elinden hortumu almak istedik. Brakmad. Nihat iyi ocuktur. Syleyim, bu tuvaletleri temiz letsin. Yapaca en iyi reform bu. Kouta kahkaha yaylyor. Blend Nuri bu, durur mu hi?. Efendim, Nihat iyi ocuktur. Evet iyidir. imdi as-

kerlerln ddn alyor. Biraz sonra bkar. Evet, bkar. Nihat Erim, Blend Nuri Esen'in kadadr. Bir ara geceleri gndzleri beraber gemi. Paris'te de beraber okumular. Sever im'i. Fakat o akac diliyle, taklmadan edemezdi. Nihat ocuktur. Bymemi bir ocuk. Hep oyun cak arar. Blend Nuri'nin suu neymi bilir misiniz? Hukuk Fakltesindeki boykotlardan birinde . Dekanlk kapsnda rencilerle karlam, renciler, hi bir retim yesinin ieriye , Esen. o her zamanki akacl ile bandaki kasketi gstererek barm: Savulun, Lenin geliyor! Ve bylece, rencileri yarp, Faklteye girmi. Gzaltna alnma nedeni bu. Belki acs tr davranlarla unutmak istiyordu. Elinde hortum, yznumara-y temizliyordu. stasyon helasna benzemi. Yahu buras siyas cezaevi. Buras temiz olmazsa, adam kalkar, politikacnn azna yapar. Taklyoruz: Hocam, politikaclarn azlar buras kadar temiz mi? Mamak Cezaevinde banyo, cezaevinin arka blmn-deydi. Tutuklular, srayla hamama gtr Banyoda ykanmak iin bir kova su verilirdi. Bu suyla, keseleneceksin, sabunlanacak sn, temizleneceksin. Bazen de, hi su akmazd. Su akmaynca ykanmadan koularmza dner iin. gelecek haftay beklerdik. Banyoya gidip de ykanmamann ad vard: Kuru temizleme., yle ya. temizlenmeye gidiy uk, temizlenmek suyla olduuna ve bizler de su akmad iin ykanmadmza gre, kuru te a temizlenmi saylyorduk. Daha dorusu resmen temizlenmi saylyorduk. Sranz geti. Su akmad. Akmaz, akmaz. Ama biz ykanamadk.

Size fazla bile. Ne fazla? Su. Allah, Allah. Sizin Allah'nz var m? Cezaevi Mdr Albay Saldraner, tutuklularn isteklerini deftere yazmalar gibi, son d rece demokratik ve Anayasa dzenine uygun bir yntem bulmutu. Bu defterlere tutuklula r isteklerini yazar, cezaevi yneticileri de olanca nezaketleri ile bu isteklere c evap verirlerdi. Bu defterlerden biri, bir gn elime geti. Alacakap-tan ile birlikte defteri kartry rduk. Bir sayfay okurken baladk glmeye. Oktay Etiman adl bir tutuklu, stanbul Selimiye Cezaevinden Ankara'ya getirilmit i. Gelir gelmez de Cezaevi Mdrnn bulduu demokratik yola bavurarak, yani deftere iste yazarak Anayasal hakkn kullanmak istemiti: Sekiz aydr ykanmyorum. Banyo yapmama izin ve rilmesi.

Yant, stemen Burhan Potuma tarafndan ayn deftere u biimde yazlmt: Daha yeni geldin, ulan. Acelen ne? Cezaevi mdrnn temizlik konusundaki ada tutumu, sonunda, tutuklular arasnda man alna yol at. Sonra da birka kii uyuz tehisiyle, tecrit hcresi ne alnd. Bir g batan aa soyularak, uyuz olup olmadklarna bakld. Kuru temizlemenin sonular- elde edilmeye balanmt.

ERM'N KTAPLARI Ankara Merkez Komutan Tevfik Trng, stanbul Skynetim Komutan Faik Trn'n vey erler arasnda nedense Bahvan Tevfik diye anlrd. Tmgeneral Trng aalara ve iek vinde, bo zamanlarnda ieklerle ve bahede bulunan havuzun fskiyesiyle urard. Tevfik Trng'n ad. aabeyi Faik Trn gibi ikence sylentilerine kart. Emekli ol da, emrinde alan subaylardan bir ksm, eski komutanlar Trng'n yolsuzluk yaptn i milletvekilleri Kemal Anadolu ve Sleyman Gen, General Trng'n yolsuzluklarn Parlament slerine getirdiler amma, bir sre sonra, yolsuzluk sylentileri de, Trng'n ad da unutu gitti. imdi Yalova'ya yerlemi. Keke, diyorum, Yalova'ya kaymakam olsayd! Trng'n bir merak iekler ise. br merak kitaplard. Balyoz Harekt gereince, a, yasaklanm sol yayn gzaltna alnanlarla birlikte. Yldrm Blge Cezaevine getiril deste ylyordu. Dergiler, kitaplar, gazeteler, cezaevi bahesinde bir byk tepe gibi y ip duruyordu. Trng, bizler bahede dolarken, yanmza gelir: Hepiniz de ayn kitaplar okuyorsunuz... diyerek taklrd. Trng, bylece, ayn me ldiimizi kantlam oluyordu! Gzaltna alndmda, benim evimden de. bir sr yasaklanm sol yayn alp gtrd lmasn, evde herhangi bir kitap bulunmasnn

su saylamayacan anlatmaya altysam da, kimsenin Hukuk Fakltesi rencisi sabryla eye niyeti yoktu. Ben stm bam giyerken, kitaplk raflarndaki yasaklanan sol yayn altna alnmt bile. O tarihlerde. Ankara mahkemelerinde. Ceza Yasasnn 141. 142 ve 163 nc maddelerine giren sularla ilgiil bilirkiilik yapyordum. Bu bilirkiilik 12 Mart dneminde de srd em, inanr msnz?. Neyse, beni alp gtrmeye gelen albaya: Albaym, braknz sac solcu olmay, bu kitap lar, bir bilirkii iin gerekli... diyorsam da, szm kim seye dinletemiyorum. Ben de aklm sra, Skynetimcileri kandracam! Birbuuk-iki yl sreyle, Ceza Yasasnn 141. 142, 146 ve 312 nci maddelerinden yargla dm. Anayasa'y silh yoluyla deitirmekten, Marksist - Leninist rgtlere yol gstermeye, al bir snfn teki sosyal snflar zerinde egemenlik kurmasndan, cemiyetin eitli sn drmeye kadar, bir sr gerekeyle yarglandm. Fakat bir Allah'n kulu kp da, evimde plar hakknda tek kelime sormad. Fakat bizim kitaplar gitti, gider. Kimden soracaksnz hesabn?. Merkez Komutan Tevfik Trng. stste ylan kitaplar adr bezleriyle kapattrd. B dikti. Kitaplar emniyete alnmt. Bir gn Yarg Binba Orhan zg tarafndan arl-dm. Bir ka paket halinde iplere rek: Bunlar sizin mi?... diye sordu. Evet, dedim. Benim... Bir yanllk olmu. Arkadalar tutana sizin adnz yerine Uur Gl yazmlar. mzalar msnz? mzaladm. Uur Gl bir yerli film artistiydi. Skynetim grevlileri, geri benim evime gelm yeril film-

terin etkisinde kalarak kt zerinde, Uur Gl'y gz altna almlard. Herhalde ondan n alnp gtrldkten sonra, bir baka Skynetim ekibi, eve gelerek beni aram. Annemin Biraz nce subaylar ald gtrd... yantna da inanmayp, dolaplar ve yatak altlan aranm ve benim gzaltna alndm anlatmaya alan zavall babam, ara may yneten Albay tarafndan serte azarlanm. Gzaltna alndktan sonra da arandm ve teslim olmam gerektii gnlerce radyo ve tel

da iln edilmez mi? Ben Yldrm Blge Cezaevinde radyo dinlerken, arandm ve teslim olm silh kullanlacan dinler dinler glerdim.. Cezaevi bahesinde toplanan kitaplara bakarken, ne dnyordum biliyor musunuz? Babak n Nihat Erim, 12 Mart'tan nce sk sk Devrim Dergisinin Ankara'da Adakale Sokaktaki bro una gelir, Devrimin bayazar Doan Avcolu ile grrd. 12 Mart Muhtras ile Sleyman vrildiinde, Nihat Erim'in Devrim Dergisi kitaplnda kitab vard. Erim bunlar Avco i. Erim babakan olduktan sonra, sk sk, zel kalem mdr Gner ztek aracl ile Devr rar ve Erim'in kitaplarn isterdi. Ben kitaplarn Erim'e verilmemesi grndeydim. nk nasl olsa. Devrim Dergisi, Erim'in emrindeki Skynetim tarafndan aranacak ve lara elkonacak-t. Skynetim, kitaplara elkoyduunda zerinde Nihat Erim ad yazan kitapl ulur, kitaplar. Skynetim aracl ile nasl olsa Erim'i bulurdu! Fakat zel kalem mdr on ediyordu: Sayn babakanmzn kitaplar.... Sonunda kitaplar Erim'e yolland. Kitaplar yollandktan birka gn sonra Skynetim g leri Devrim Dergisi'ni arayarak, ne kadar kitap, dergi ve dosya varsa alp gtrdler. A h bir de Erim'in kitaplarn gtrselerdi! Ah, olmad ite! Olmad! Bir kahvenin krk yllk hatr vardr derler ya, inan-

mayn sakn. Bu Nihat Erim, ka kez gelip, Devrim Der-gisi'nin ac kahvesini imitir amma, Babakan olunca, emrindeki Skynetim ile Devrim Dergisini basm, der-ginir sahibi Cemal eit Eybolu'nu, bayazar Doan Avcolu'nu, Yazileri Mdr Ulu Grkan', gzaltna a Gel zaman, git zaman, Nihat Erim, btn kitaplarn. Meclis kitaplna balad. 12 M yaadktan sonra, belki de ne olur, ne olmaz, gnn birinde benim evimi de basp, yasaklan ol yayn bulurlar diye dnerek evinde tek kitap brakmad. imdi kitapszdr!

YZ EK ASIN BN FKR YARISIN Cezaevinde baz gruplar birbirleriyle selm-sabahr kesmilerdi. Grme hcrelerinde g giderken ya da banyoda birbirleriyle karlasalar, hi bakmadan gelip geerlerdi. Zaman z aman sorardk: Yahu neden birbirinize dmansnz? Yant yle olurdu: Bizim onlarla elikimiz, burjuva ile proleterya e likisinden daha derindir... Al bakalm, k iin iindeni? Cezaevinde, kendi iinde en tutarl ve disiplinli kesim, Dou Perincek'in nderliinde ki ihtillci i Kyl Partisi sanklaryd. Dev-Gen'liler, Perincek grubunun kald ko , onlar da Dev-Gen'lilerin koularna Formoza adn takmlard. imdi pek eskisi gibi kullanlmyor 12 Mart tarihinden nce Devrimcilerle el ele, mil l cephede slogan sk sk tempo tutularak hep bir azdan sylenirdi. Sylenirdi amma, ce e bile devrimcileri, bir arada grmek olanakszd. Oportinistler mahkemeye gidiyor... Oportinist dedikleri de Trkiye i Partililerdi. 12 Mart ncesi, TP, sa kesim kadar z sol kesimlerin de saldrsna uramt. Bu grler, cezaevinde de geerliklerini korud Perincek grubuyla, Dev-Genlilerin en ok korktuklar tehlike, tek balarna baka kou verilmeleriydi. Eer bir Dev-Genli, Perincek grubunun kouuna der-

se, artk yas tutard. nk aralarnda hibir diyalog yoktu. Sanki baka baka dilleri k En disiplinli grup. Perincek grubuydu demitim. Gerekten de yleydi. Yemek yerler beraber, spor yaparlar beraber, ay ierler beraber, radyo dinlerler beraber. Arala rnda benimsedikleri ilkeler de ok katyd. Proleteryann elik disiplini... kide bir de bu kavramdan sz edilirdi. elik disiplinin cezaevinde uygulan biimi lmalyd?. Cezaevi ynetimi ile uzlamamak.. Bu doru, sonra?. Sonra rnein, cezaevi iind ann kullanlmasna zen gstermek.. Peki nasl?. yle: Her tutuklu, ancak haftada, elli lira harcayabilirdl. Aileler, grme gn, cezaevi m lne para yatrrlar, onlar da hafta balarnda, bu paralardan ellier lira datrlard. Baz sanklar yoksuldu. Bunlara aileleri para gnderemezdi. Bunun iin, cezaevinde o

rtak harcama yntemi benimsenmiti. Btn paralar, kou yneticilerince toplanr, harcamal ar yapard. Bu ynteme komn denirdi. Kimse, komn giderleri dnda zel harcama yapamaz ntinden bir sigara alamazd. Alsa, bu tutum ayplanrd, knanrd. ihtillci i Kyl grubu, bu elli liralarn tmn harcamad. Disiplin gerei, bu par bana ancak, on-onbe liras harcanr, gerisi saklanrd. Saklanan paralar, sanklara kalsa iyi. Cezaevi ynetimi hangi koua, ka lira para ya trldn bilirdi. Btn harcamalar, kantinde yapld iin de, harcama tutar da bilini n cezaevi yneticileri, onbe gnde bir koular basarak biriktirilen paralara el koyarlar Oysa bu paralar, sanklarn her gn st imeleri iin harcanabilirdi. Fakat ylesine bi atlk hkm sryordu ki, bu grleri savunanlar, hemencecik, kk burjuva eilimleri a rdu. Oysa, cezaevinde bir snfsal deerlendirme yaplsa, tutuklularn byk ounluunun k li aydnlar olduu anlalrd.

Gerekli gda alnmad iin, di rmelerine rastland. Mide lserleri birbirini izle juva eilimlerinin ortaya kmamas iin herkes diini skyordu. Herhalde bu nedenle, bir ryp gidiyordu. Cezaevinde en byk dostumuz radyoydu. Baz keskin arkadalar, sosyalist lke radyolar dinlerlerdi. Dinlemekle kalnsa iyi. belki can skntsndan, bu radyolarda ilgin buldukla konumalar daktiloyla oaltr, teki koulara yollarlard. D radyolar dinlemek gerekten yararl oluyordu. Trkiye'de olup bitenleri, bazen BBC bazen Paris radyosu, zaman zaman da, Bkre, Sofya radyolarndan izleyebiliyorduk, rnei n Sofya'ya karlan uan iinde bir korgeneralin olduunu o gnlerde, hibir Trk gazete bunu Sofya radyosundan rendik. iyi amma, baz genel ideolojik konumalar daktilo le oaltlmas neye yaryordu? Bel olla, baz arkadalar ideolojik eksikliklerini tamamlyorlard amma, bundan en ok cezaevi ynetimi yararlanyordu, nce radyolar topland, sonra da daktilolara el kondu. Olsun, ne kar, proleteryann elik disiplini var ya, bizler de proleterya, hepimiz u disipline uyuyoruz. htillci i Kyl Partisi sanklar, ellerine bir kitap geirdiler mi, hep birlikte notlar alrlar ve tartrlard, ideolojik banazlklar olmayanlar da, bunlar uzaktan izl plu namaz balad derlerdi. Perincek grubunun toplu olarak kitap okumasna teki gruplar toplu namaz adn takm Bizler, cezaevinin bahesine bakan DI-B kouunda kalrdk. Profesr Mmtaz Soysal, Alacakaptan, Sol Yaynlar Sahibi Muzaffer Erdost, ben, birara, bu kouda beraber kalmt Makina Yksek Mhendisi Kaya Gven, Dev-Gen Bakan Ziraat Yksek Mhendislii son s lla Sarp ile birlikte, kouun nndeki bir kk toprak eridine meneke dikmek istediler. iin, Cezaevi Mdr Albay Kemal Saldraner'den izin istendi. Sal-

draner, menekeleri, bir sre, gzaltna alp, ilerinde-Moskof tohumu olup olmadn s dikime izin verdi. Atilla Sarp ve Kaya Gven, binbir zenle menekeleri dikip, suladlar . Perincek grubu, meneke dikilen bu yerin bulunduu n bahede "havalandrmaya kard grsnler, baheye meneke dikilmi. Kim dikmi?. Tutuklular. ite teslimiyetilik. eriye haber yolland. Bu menekeler kalksn. Yant verildi. Kalkmayacak. Direnildi. K lkacak. Sonra zm: yolu bulundu. Bir kda, Mao'nun bir sz yazlarak, htillci i K gnderildi: Yz iek asn, bin fikir yarsn. Tartma da bylece kapanm oldu.

KAHVE NASIL PRLR?.. Skynetimde grlen davalara cezaevinde eitli adlar verilmiti, rnein afaklar tisi sanklarnn ortak adyd. Dev-Gen davasnda ise, her sol kesimin baka ad vard. De in siyasal eylemlerini benimsemi olanlara da Bahriyeliler denirdi. Bir de doktorcular vard. Doktorcular, Dr. Hikmet Kvlcml'nn grlerini benimsey nlara, bir ikinci ad daha bulundu. Jivago grubu. Jivago ad, nl Sovyet yazar Pasternak romanndan alnmt. Dr. Hikmet Kvlcml'nn grlerinden yana olanlara Dr. Jiva-gocu Cepheciler, Mahir Cayan ve arkadalarndan yana olanlarn adyd. afaklarla, Doktorcular, birbirlerine iyice karydlar. Bahriyeliler ile Cepheciler

e, pek birbirlerini tutmazd. Bir de Mihriciler vard. Mihrici, Mihri Belli'nin siyasa l dorultusunu uygun bulanlard. Bunlara, cezaevinde bir ad daha bulundu: Mihriban gr ubu. Mihriban sultana k yedi gen... Bu adla nitelenenlere, bu iir'den dizeler okunarak satarlard. Bir de tekerleme b ulunmutu: Mihriban grubunun ba ars migren, ilc migri-fen. afak, htillci i Kyl Partisi sanklarnn 12 Mart dneminde kardklar bir gaz r afaklara taklp dururlard: afak'n eitli snfsal kesitler in yaynlar var-

dr, rnein, ocuklar in afak, mfik, i adamlar iin afak tefik. trafik polisl Baz szcklerin tretilmesiyle, buna benzer akalar, dillerde dolap dururdu. Cezaevinde, siyasal nitelikte sular dnda, adi sutan tutuklananlar da vard. Bunlar lunpen denirdi. Bunlar, askerlik grevlerini yaparken su ileyenlerdi. Bunlarn nller Sleyman. Kilisli Remzi, Krt Cello ve Serseri Ahmet ti. Bunlardan bazlar, cezaeviyle anlap, spiyon yaparlar, yani cezaevi ynetimine giz ber ulatrrlard. damlk Sleyman bunlardan biriydi. Zavall'nn paras pulu yoktu. Ei, abas da yoktu. stelik, her gn, asldm, aslacam diye korku iinde yaard. damlk S inde spiyon Sleyman olarak deitirildi. Cezaevi Mdr Saldraner, Sleyman'a, ara sra para verip, bunun karlnda, kim kim uyor, kim cezaevi ynetimine kar, gibi konularda haber alrd. damlk Sleyman, bir gn. beni ve Uur Alacakap-tan' da ihbar etti. Suumuz, olduka k kahve piiriyorduk. Alacakaptan kahveye ok dknd. Tutuklanr tutuklanmaz btn derdi, sabah bir fincan iememek-ti. Bizler de dndk tandk, Alacakaptan'n kahvesine bir are bulduk. yle: erde, su stmak olana yoktu, ispirto ve gazoca gibi aralarn cezaevine sokulmas lik kahve almak da yasakt. Peki biz kahveyi nasl yaptk?. nce, Dev-Gen sanklar, elektrikli tra makinelerinden birinin fiini, iki iviye ba r. Bunlar kolaylkla elektrik iletince, oldu mu size elektrikli ocak.. Bunun ad stc. izli bir yerde saklanr, yle ki, hi bir zaman aramalarda ele gemezdi. ocuklar, emin ye rdir ciye. stcy, Alacakaptan ile benim yattm ranzann yannda bir yere yerletirdil Bir plstik srahi bulduk. ine su doldurup. stcy

da iine sarkttk m su ki dakika sonra fkr fkr kaynyor. Bir de st iesi bulduk yasakt. Gelen dolu st ielerini geri verirken, bir tanesinin krldn sylemi, byl hibi-olmutuk. St iesini, bu plstik srahinin iine sokup, ieye de kahve koyunca, mis ahve elde ediyorduk. Kahveyi eriye sokan da, ierde Casus Amca olarak bilinen bir sankt. Casus Amca, ist lkelerin birindeki eliliimizde memur olarak alrken, casusluk yapt gerekesiyl ratik kence yntemlerinden geirilmi, sonra da. cezaevine atlm neeli ve elenceli bi Casus Amca'nn durumalar, Genelkurmay Mahke-mesindeydi. Casus Amca, Genelkurmay Mahkemesine girmeden nce, paltosunu vestiyere asar. Casus Amca'nn ei de, vestiyerde ki paltonun gizli bir yerine, yz gramlk bir kahve brakrd. Casus Amca, herhangi bir id eolojik su san olmadndan, cezaevine girite kta, st ba pek aranmazd. Vestiy en Casus Amca, yz gramlk kahveyi de ieriye sokuverirdi. Bir ac kahvenin krk yl hatr vardr ya, Alacakap-tan, tahliye olduktan sonra, Casus Amca'nn davasn zerine ald. Birka oturum sonra, Casus Amca tahliye oluverdi. Neyse, sz uzattk. damlk Sleyman, bir gn bizim kahve piirdiimizi grd. Ertesi n doktora kt. Sleyman'n doktora gitmesi, rapor vermesi demektir. Biraz sonra kou bas stsubay, sadece Alacakaptan ile benim ranzay arad ve stcy eliyle koyduu gibi buldu tsubay: Ne bu?... deyince gldk, ne yapalm?

NERELERE SIZMILAR? Trkiye ii Partisi yneticileri, Ankara 3 No. lu Skynetim Mahkemesinde yarglanyo ani, Mmtaz Soysal' mahkm eden mahkemede.. Bakan Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, du uma yargc Yarbay Sha Umurhan, ye yarg Binba Tahsin zer.. Sonradan Yarg Yarbay S d, Tahsin zer duruma yargc oldu. Yarg Yzba Fuat Kaylan da, yelie getirildi. Mah

, zer, Kaylan verdi. Trkiye i Partisi yneticileri, bata, Genel Bakan Behice Boran olmak zere, yiit lar yaptlar. TP yneticileriyle koularmz ayryd. Birka kez, Skynetim Mahkemeleri ker Veteriner Okulu'nun Gazino ad verilen bekleme odasnda karlatk. Kelepelerimiz birbirimizi yreklendirici szler syledik. Yaknda karsnz. Yok canm, bir onbe ylmz var. Ama savcnz biraz yumuak, bizimkine baksanza.. Birka durumadan sonra siz karsnz... TP davasn aan savcnn ad Mustafa Denizli'ydi. Gerekten yumuak bir adamd. TP y e frsat bulduka konumak ster, bu davalarda bulunmaktan znt duyduunu da sylerdi. As Denizli, durumalar srerken, bir kalp krizi sonunda lnce, yerini. Skynetim Basavcs g lhan enel ald. TP yneticilerinin tutuklanmalarna, bir asker yarg kar kmt. Besim Doulu a

lerin havas inde, hemencecik grevinden alnp, bir baka greve verildi. Durumalar sr hkeme, TP yneticilerinin salverilmelerine karar verdi. Asker Savc Mustafa Denizli, sa lverilme kararna kar kmamt. Fakat arada ne oldu bilinmez, ayn sanklar, ayn mahkeme tarafndan yeniden tutukla nd. Bu kez, savc Mustafa Denizli deil, lhan enel'di. Duruma yargc Sha Umurhan yeri Tahsin zer gelmi, Fuat Kaylan da kurula yeni katlmt. TP yneticileri, ikinci kez tut dklar gn, biz Uur Alacakaptan ile birlikte 1 No. lu Mahkemede yarglanyorduk. Haberi a ukatlarmdan biri olan Yldrm Pekkan'dan aldm. Pekkan, hem benim, hem de TP yneticiler en Adil zkol'un avukatyd. Duruma bittiinde soluk solua geldi: Adilleri yeniden tutukladlar... Ellerime kelepe taklp, mahkemeden kartlrken. Adil zkol'u, Sadun Aren'i grdm. ek selm verdi. Gazinoya geldiimde Dou Perincek ile karlatm. O da, yakalanp, tutukla Dou Perincek, Adil zkol ve ben, Liseden yakn arkadatk. imdi mz de Trk Ceza Y 142 nci maddelerinden tutukluyduk. Kendi kendime gldm. Lise rencisi olduumuz yllarda hep beraber Kahramanlk Gnleri dzenlerdik. Bin atl aknlarda ocuklar gibi endik. Kahramanlk gnleri ok geride kalmt. Aknlarda ocuklar gibi en olanlar da! imdi mizde kelepe, devletin temeline dinamit koymak biiminde ksaca zetlenen sulardan tr yduk. Yani demek, Dou, Adil ve ben, sz gelii, sosyal bir snfn teki sosyal snflar ze menliini kuru-vermitik ka ile gz arasnda. Allah, Allah!. Skynetim davalarndaki ddialar duyduka, okuduka : Yahu, amma da salam, snfm bu burjuva snf, nne gelen bu snf zerinde hkimiyet kuruyor, yine de bu snfa bireyler olmuyor... diye glrdk.

Bu da bir cezaevi elencesiydi. u burjuva snf zerinde kimler egemenlik kurmamt: Ortaokul rencileri, albaylar, ar, generaller, gen kzlar, retmenler, iiler, kyller.. Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerinde hkimiyetine., veya sosyal bir sn ldrmaya., veya memleket iinde messes iktisad ve sosyal temel nizamlardan herhangi bi rini devirmeye... Trkiye Cumhuriyeti Tekilt- Esasiye Kanununun tamamn veya bir ksmn tayir, te aya ve bu kanun ile teekkl etmi bulunan Trkiye Byk Millet Meclisi'ni grevini yapmakt men'e cebren teebbs edenler... Bu sularn cezalar ne kadar? dam cezasndan balyor. Yirmi yl, onbe yl, yle uza Biz bu cezalara, bankalarn kramiye datrken, milyon yamuru dedikleri gibi, ceza ya k. Sosyal bir snfn teki sosyal snflar zerinde tahakkmn kurarsan, cezan da bu. Tah yacaksn. Kurarsan alacaksn cezay! Cezalara baksanza: lm cezas., yirmi yl, onbe yl, on yl.. Aa kurtarmyor mba Trkiye i Partisi Genel Bakan Behice Boran ne yapm? Snf tahakkm kurmu.. Eme Cemal Madanolu ne yapm? O da snf tahakkm kurmu.. Sol Yaynlar Sahibi Muzaffer Erdo ne? Snf tahakkm kurmak.. Ya Trkiye retmenler Sendikas Bakan Fakir Baykurt'un suu hakkm kurmak.. Siyasal Bilgiler Fakltesi Dekan Prof. Dr. Mmtaz Soysal ne yapm? O da, rup dururken snf tahakkm kurmu.. Peki Hukuk Fakltesi Dekan Prof. Dr. Uur Alacakapta

fendim o da, snf tahakkm kuran rgtlere, Anayasa'y ihll ederek yol gstermi. Tahakkm aa, tahakkm yukar! Trkiye ii Partisi yneticileri, ikinci kez tutuklandktan sonra, snf tahakkm k n onar-onbeer yl ar hapis cezasna arptrldlar. Bylece, parlamentoya girme olana tek sosyalist

partinin yneticileri ar hapis cezalar alm oldular. u ie bakn ki, ayn gnlerde 1402 sayl Skynetim Yasas, Trkiye ii Partisi'nin ayasa Mahkemesince iptal ediliyordu. Ayn Anayasa Mahkemesi, ayn Trkiye ii Partisini, bu kararndan iki- ay nce bl or, bir sre sonra, ayn partinin kapatlmadan nce verdii dilekeyle, Skynetim Yasasn yordu! TP yneticileri, iinde bunlarn sulu olduunu sokaktaki adam da biliyordu szlerin ld bir gereke ile mahkm edildiler. Kararn altnda, Piyade Albay zzettin Avlar, Yarg sin zer ve ye yarg Yzba Fuat Kaylan'n imzalar vard. Bu karardan sonra, TP yneticilerini mahkm eden mahkeme yesi Yarg Binba Tahsin nelkurmay Mahkemesi savclna atand. Tahsin zer, Mustafa Brke adl bir generalin durumasnda, General Brke'nin bir yaban rketten kazan saladn ileri sren iddianamesini okuduktan sonra, General'den u karl Komnistler Silhl Kuvvetleri ypratmak iin bu davay atlar... Davay aan savc Tahsin zer. General'e bu szlerin ne anlama geldiini sordu. u komnistler nerelere kadar szyorlar baksanza?

ELKBA'IN TELGRAFI... Fethi elikba' tanr msnz?. Tanrsnz, tanrsnz. elikba, politikada demirbat partili yaammzn birok partisinde ayr ayr boy gstermi olan elikba, birara, kafas da sokmutu. Sokmu ve hakettii karl da alp gitmiti. Uur Alacakaptan ile birlikte yarglanrken, en byk sularmzdan biri, Anayasa'ya s ekti. Bizler, Anayasa'ya sayg yry dzenlemekle, Anayasay inemitik! Yry, Ankar balamt. Antkabir'de son bulmutu. Bizim suumuz, Anayasa'nn, Cebeci ile Tandoan alan i blmn inemekti. Neyse, gelelim elikba'a: Prof. elikba, - profesr dediysek, kitab, teksiri var sanmayn, stadn yaynlanm itab bile yoktur. Bir makale yaynlayarak profesr olmutur - o tarihte, Allah geinden v ersin, Cumhuriyeti Gven Partisi'nin stanbul l Bakanym. elikba, bu yrye katlm m?. Yok canm, katlmam. Ne yapm ya?. Yryn, ga mlerin birinde, bir ksm renci halklara kardelik yazl bir dviz tayormu. elikba men Hukuk Fakltesi Dekan Prof. Uur Alacakaptan'a bir telgraf ekmi ve olay knam. Eeee. ne var bunda diyeceksiniz. Demeyin. Bu politika demirba, Uur Alacakaptan Sk tim Mahkemesine dnce, yememi, imemi, savcla bavurmu

ve kendlsln3 neden Alacakaptan'n yant vermediini sormu. Yok. bu kadar olmaz demeyin sakn! Haydi elikba, Asker Savcla bavurdu. Savcln bunu ciddiye alp, mahkemeye geti rek var?. Var efendim. Anayasa ihll edilmi. Anayasa hll edilirse, su byk. Geri o g Anayasa, silh yoluyla, tayir, tebdil ve ilga edilmekteydi amma, ne yaparsnz ki, kr duunu dvyordu! Anayasa inenmise, deitirilmise, Cebeci'den, Tandoan Alan'na yrnerek inenmi Mart Muhtrasyla birlikte, o pek nl apkasn alp gittiinden, sokaklar yrnmekle a -duk. elikba da bizi sktrmt hani! Alacakaptan'n bu suu, hi balanmaz. Koskoca Fethi elikba, telgraf ekiyor, ona y iyor.. Hani zel ulak mektup olur ya, bu elikba da, Skynetim eliyle, telgrafna kar ad, inat. Ne yapacaksnz? Durumaya geldi. Asker Savc Mustafa Akn durumdan ok honuttu. Bu kez sahaya, byk devlet adam eli kviyeli olarak kmt. Krsnn zerinden zafer kazanm komutan gibi bakyor ve bakla u sanki. Savc Mustafa Akn le aylarca, kar karya durduk. Duruma szc buradan geliyor

u. Ben durdum, teki sanklar durdu. Bylece durumu olduk. Savc konuurken, zaman zaman imden glmek gelirdi. Esas hakkndaki iddiasn okurken a Yasasnn 311 ve 312 nci maddeleri birbirine kartrld. Bu maddeler birbirlerine ok b . Savc, birinin gerekesini syleyip, teki maddeden cezalandrlmamz istedi. Bu durumada da, nl Fransz bilim adam Duver-ger'nin kulland proleter uluslar k hareket ederek, komnizm propagandas yaptm kantlama-

ya alt. Bir baka durumada da, Atatrk'n Sovyet Diplomat Aralof'a sylediklerini su ndrlmam istemiti. Ben savcdan ok honuttum. Soldan saa sadan sola salla bayra d zm propagandas sonucu karmas da, savcnn yeteneklerini kantlayacak balbana bir do i. Byle bir savc, bakalm. elikba gibi drt ba mamur devlet adamn hangi suun kan lanacakt?. Duruma yargc Yarbay Saadettin ncolu, blr-ara izin yapyordu. elikba'n, tank a, te o gnlere rastlad. Savc sz alarak konutu: Efendim, Sayn tank, Prof. Fethi elikba'n dosyada mevcut bir mracaat var... Durumay yneten Hava Yarg Binba Ferat Oltu-lu, Savcnn szn kesti: Evet, okuduk.. Okuduk, birey anlamadk. Efendim, izah edeyim. Edin. Sayn Profesr. Anayasa'ya sayg yry srasnda.. Yarg Ferat Oltulu: Yrye katlm m? Hayr. Peki ne ii var bu dosyada? zah ediyorum. Profesr o tarihte. Gven Partisi stanbul l Bakanym. Ne olmu? Telgraf ekmi. Ferat Oltutu bu kez, yerinde, kabineye alnacak bakan gibi sabrszlkla bekleyen eli ba'a dnp sordu: Siz savcla bavurmusunuz. Demisiniz ki ben Alacakaptan'a telgraf ekip, onu knadm. Ne olmu knadysanz?. elikba: Knadm, efendim. nk halklara zgrlk, kar-

detik gibi sloganlar kullanlmt. Oltulu : Bunlar Alacakaptan m sylyordu?. Hayr. yleyse? Ferat Oltulu. bu kez Alacakaptan'a dnp sordu: Bir diyeceiniz var. m, byle diyorlar?. Uur Alacakaptan'n yant, elikba'n pembe yanaklarn mosmor etmeye yetmiti. Yant Anayasa'ya sayg yrynden sonra, birok kimseden vg ve yergi mektuplar aldm. o edim. te o gnlerde bir zarf aldm. Zarf anca, iinden, affedersiniz, dk kt, yan Alacakaptan, elikba'a dnerek: Bu dkya da cevap vermedim. elikba'a da. elikba, yerinde bir adm atmt ki, Alacakaptan yeniden sz ald: Tank profesrn, siyas hayat, ok dalgal ge mitir. Belki yarn, bakan olmak iin, halklara zgrlk slogann ilke yapan siyas partilere de girebilir. Bunu bil diim iin kendisini ciddiye almadm. Bir de bu nedenle telgrafna cevap vermedim. elikba, bu konumann altnda kalmazd. Azndan birka anlamsz sz ktktan sonra ayan gndem d bir konumaya hazrlanyordu ki, Skynetim Mahkemesi yargcndan hi umm k dar, k! elikba armt. Yarg Oltulu. baryordu: Meclis deil buras, k dar!

Ve elikba, yz mosmor, ba nnde, ksks, mahkemeden dar kt. Herhalde kark im mahkemesi deil miydi yoksa?. diye sylenmitir. Telgrafn karln, ge de olsa almt

YANLILIIN DZELTLMES 12 Mart Muhtras, zyle, sz arasnda elikiyle ortaya kt. Muhtra parlamento v uyordu. Bu ikili, Cumhuriyetin geleceini ar bir tehlike iine drmekle sulanyordu. Muhtra kime verilmitir? Bu soru. 12 Mart dnemi boyunca soruldu. Ben de kendi kendime sordum: rnein bana verilmemiti. lhan Seluk'a, etin Altan'a, lhami Soysal'a, Altan ymen'e. Doan Avcol verilmemiti. Alan belli veren belli! Alan raz veren raz! Bize ne?. Muhtra verilir verilmez, Cumhuriyet'ln geleceini ar tehlike iine drmekle sulan an Sleyman Demirel nl apkasn alarak, hkmetten ayrld. gn gememiti ki, Silhl ral ve albaylar, emekliye sevk ediliverdi. Hem, kimin imzasyla? Cumhuriyetin gele ceini ar bir tehlike iine drmekle sulanan Babakan Demirel'in imzasyla! Olur mu, olur. Buras Trkiye! Emekli edilenler arasnda, benim tandm bir general vard. Kara Kuvvetleri Pln ve P sipler Bakan Tmgeneral Celil Grkan.. Emeklilik ilemini duyar duymaz, General Grkan'n amk Kemal mahallesindeki evine gittim. Tam apartmann kapsna admm atmtm ki, rak diye bir fl patlad. Anladm, Cel erin fotoraflarn ekip, bunlardan lerde bir albm yapacaklard. Gemi olsun paam, nedir bu?

Paa anlatyor. lgin. ok ilgin. lgiyle dinliyorum. Konumann sonunda, Dantay'a rlat-ryoruz. Dilekeyi ben yazacam. Emeklilik nedenini bildirdiler mi? Bildirmiler: Disiplinsizlik.. Koskoca bir tmgeneral nasl disiplinsiz olur?. Eer, su ilemise, tutuklayn, ilememise, bu emeklilik ileminin anlam nedir?. Peki. hangi uygulamlar? 1960 Devriminden sonra, sonradan adlarna eminsu denilen subaylarn emeklil in hazrlanm yasay. Oysa, 926 Sayl Trk Silhl Kuvvetleri Personel Yasas var. Uyg u yasann uygulanmas gerekir. Ertesi gn, almaya baladm. On - onbe sayfalk bir Dantay dilekesi hazrladm. rildi. Dantay 10'uncu Dairesi ii ncelemeye balad. O sralar, Genelkurmay Bakan Memduh Tama'n, bu dava iin Dantay'a bask yapt le konumutu pek aka bilinmiyordu amma, orada baz basklar olduu belliydi. Dantay, dava ile ilgili olarak, grevsizlik karar verdi. Karar ok ilginti: Anaya klikleri arasnda Asker Yksek dare Mahkemesinin kuruluu ile ilgili Anayasa maddesi de yeralmaktayd. yleyse, bu mahkeme kurulacana gre, Dantay'n askerlerle ilgili bir il ara balamas doru olmazd. Asker Yksek idare Mahkemesi kurulmu muydu? Hayr.. Yeri yurdu var myd?. Yoktu.. Pe i olmayan bir mahkemeye nasl olur da, dava gnderilirdi?. ki Dantay yesi bu kanda old ar iin, grevsizlik kararna muhalefet erhi koymulard. Dava, be general ve dokuz albay iin almt. Dilekeler aynyd. Ayn grevsizlik k l ve dokuz albaya da yolland. Muhalefet erhi, biri kadn, biri erkek iki Dantay yesinc yazlmt. Bu yelerden Yeredo Kiiolu, nedense bilinmez. Tmgeneral Celil Grkan ile rarda, yazd muhalefet erhinden sonradan vazgemi ve karardaki imzas filetle kaznmt rlardaki imzalar kaznmad iin, ayn

konuda bu Dantay yesi hem grevsizlik kararna imza atm oluyor, hem de grevsizlik kar ar yazlan muhalefet erhine imzasn koyuyordu! Asker Yksek dare Mahkemesi kurulduktan sonra, bu davann incelenmesine sra geldi. Mahkeme, alan davay, oybirlii ile reddetmiti. Red gerekesi ise. ok ilginti: Bu general ve albaylar, 12 Mart gn toplanan Yksek Komuta Konseyi karan gereince e ekli olmulard. Bu nedenle, davann reddine... in garibi u ki, Trk Silhl Kuvvetleri Personel Yasasnda Yksek Komuta Konseyi a urulu, bir makam, ya da komutanlk yoktu. Konsey, 12 Mart gnlerinde kurulmu, yasa d v ibir yasal yetkisi bulunmayan gelip geici bir cuntayd. Fakat gl bir cuntayd, nk, ejimi bu cunta tarafndan ynetilmekteydi. imdi olaylarn akna bakn: Trk Silhl Kuvvetleri, parlamento ve hkmeti, Cumhuri ceini ar bir tehlikeye drmekle suluyor, sonra da, sulanan bu hkmetin imzasyla, S

rin kilit yerlerindeki general ve albaylar emekliye sevkediyordu. in iyzn aratrrsanz, btn bunlarn nedenleri ok aktr amma, ille de hukuk k mu, terslik buradan douyor ite. 12 Mart Muhtras, bir asker darbe balatmtr. Bu nra, rejimin nitelii deimitir artk.. Hukuk devleti de ortadan kaldrlmtr. Bunun i dilenler hep kuvvete dayanr. Kuvvetin balad yerde ise, hukuk yoktur. Byle syleseler ya? Gariplik urada: Muhtrann 6ulad parlamento ve hkmet, bu mu atan drt general ile birlikte, bu muhtrada adlar gemeyen, adresleri verilmeyen kiiler e kar amansz bir sava atlar. Mill birlik ve beraberlik ruhu, muhtrada sulayan ile arasnda dodu. Bizler de. devrimciler elele mill cephede slogan-

na sarldmz in, btn sol, - cmbr cemaat-, cezaevlerine doldurulduk. Gzaltna alnacam gn, evden aradklarn duyar duymaz, teslim olmak in almadm ama phesi gerekesiyle tutuklannca, cezaevinden bir tahliye dilekesi yazarak, bu eli elirttim. Sonra, ceza yarglamas hukukunda yer alan bir maddeye yollama yaptm. Eer su, devlet ve hkmet nfuzunu kran sulardan saylrsa, sank tutuklanabilir. saf diyorum ki: Su lenmise, Demirel Hkmeti zamannda ilenmitir. Demirel Hkmetinin, bu muhtr rejim asndan nfuzu yoktur ki, drt general tarafndan devrilmitir. Bu nedenlerle bu fkrasnn da uygulanmas olanakszdr. Hemen cevap geldi: Reddine, tutukluluk halinin devamna. Bu elikiyi en gzel vurgulayan, Dr. alar Krak'tr. Diyarbakr Tp Fakltesi ret a alnan Dr. Krak, Diyarbakr Skynetim Komutanl Asker Savclna yle bir dilek Anladm kadaryla muhtra, hkmet ve parlamentoyu sulamaktadr. Hkmet bakan S Bu muhtra bana verilmemitir. Ancak Sleyman Demirel darda, ben ise ierdeyim. Dr. alar Krak'n dilekesi, yle son buluyordu: En ksa zamanda, bu yanlln tashihi. Bu yanllk, Demirel asndan, bugne kadar dzeltilmi deildir. Belki gn olur, dz

MUHTARA KFRETT KOMUTANIM! Skynetim mahkemelerinde tanklar, nedense, hep adlarna lkc denilen renciler di. Savc Abdlbaki Tu, Yarg da Albay Saadettin nc-olu olunca, mill birlik ve ber mahkeme salonlarndan, koridorlara kadar tayordu, yle ya, savc lkc, yarg lkc, t Tank, sadece grd olaylar anlatr. Yorum yapamaz. Hukuk Fakltelerinde bizlere hep tildi. Skynetim mahkemelerinde anladm ki, bizlere retilenler yanlm.. lkc tank r. Yemin ettikten sonra balyor: Ben bir Trk milliyetisi olarak... Yarg soruyor: Bu Alacakaptan ile Mumcu, Fakltede komnist olarak m tannrd? Evet efendim... Tamam. Komnistliimiz, lkc tanklarn bilirkiilii ile hemen orackta kantlanm nra, savun, bakalm kendini, savunabilirsen. Koskoca lkc gelmi, komnist olup olmadn rmiti. Birka kez, Profesr Uur Alacakaptan ile kalkp sorduk: Bunlar bilirkii midir? Cevap duruma yargc Saadettin ncolu'ndan gelirdi: Otur yerine. istersen oturma. Oturmazsan,. hemen arkanda bekleyen nbetiler, ellerindeki oto matik tfekle, nazike oturmamz salarlard.

Dev-Gen davasna tank olarak bir lkc arlmt. lkc renci, salona girmeden erinden grd Dev-Gen eski bakanlarndan Atilla Sarp ve ayn rgtn genel sekreterleri o'a, mahalle ocuklarnn sk sk bavurduu bir el hareketi ile, siyasal eletiride bulun nk, bu el iareti le grn bildirdikten sonra, ifade verip salondan uzaklayordu ki, rp sz istedi. Mahkeme Bakan Ali Elverdi irkilmiti. Duruma yargc Albay Mehmet Turan, Atilla Sarp a sz verdi. Sarp, ar ar mikrofona yaklat. Olanca kibarl ile szlerine balad: Biz burada, eylemlerimizin hesabn veriyoruz, sa vunmalarmz yapyoruz.

Elverdi, Sarp'a hak verdiini belirten ba hareketleriyle konuulanlar onaylar gibi gzkyordu. Atilla Sarp, ar ar konumasn srdryordu: Biraz nce dinlediimiz tank, salona girerken, bizlere bir el iareti yaparak, burada, tekrarndan utan dm bir sz att. Ali Elverdi, kalarn, atyordu. Sarp ar ar konuuyordu: Bu iaretle bize hakaret ettiini sanyor. Mahke menin bizi bu hakaretlerden korumas gerekir. nk bu rada elimiz kolumuz baldr. Elverdi, yine hak veriyordu. Ne olduysa, Atilla Sarp'-n son cmlesinde oldu. Atilla Sarp szlerini bitirince, Elverdi, haykrarak yerinden frlad: Defol, atn dar. Mahkeme Bakan Ali Elverdi'nin bas bas barmasna yol aan szler yle bitmekteydi: Devrimciler, zaman zaman yenik debilirler. Fa kat tarih gstermitir ki, devrimciler faistlere ite byle geirmilerdir. Atilla Sarp, bu szleri sylerken, sol elini yumruk yapp, sa elinin avucuyla yumru k yapt elinin yan taraf-

na, baparmak ile iaret parmann birletii yere birka kez vuruyor ve baryordu: Devrimciler faistlere byle geirmilerdir. Salonda bir Elverdi'nin barp ar, bir de Atilla Sarp'n el akrtlar duyuluyordu: te byle geirmilerdir. Defool, atn u komnisti, terbiyesiz. Atilla Sarp. birka durumaya bu nedenle katlamad. Katlamad, diyorum, szn gelii. en Davas 256 kiilik olduu iin, sanklar durumaya gitmemek iin can atarlard. Dava uz ordu. Durumalara katlmayan sanklar cezaevinde dinlenirlerdi. Bu bir eit istirahat sa . Bir baka gn, bir baka davada, bir tann tutumu da. durumalara renk katt. Dr. Uu ve arkadalarnn davasnda, duruma yargc, tana krsye gelmesini anlatmak isterken: ce, zavall adamcaz, bir metre ykseklikteki krsye trmanmaz m?. Gel krsye k sz, gel krsye yana anlamnda kullanlmt amma, kulaklar bir e emridir, gecikmeden uyulmaldr, deyip liselerde jimnastik derslerinde kasa denilen bir yksek sehpaya trmanp, trmanp den yeteneksiz renciler gibi, frlayp, krsnn at bir trl baaramyordu. Tank, birka hamleden sonra yorulmu, sonunda krsye nasl Skynetimde byle olaylar da yaand, ne yaparsnz?. Bir baka olay, hem gldrc, hem de gldrmekten ok dndrcyd: Emekli Albay Mehmet Ark, Deniz Gezmi ile birlikte yarglanan Osman Arksn babasyd Elverdi bakanlndaki Skynetim Mahkemesi, Deniz Gezmi, Yusuf Arslan ve Hseyin nan kte, Osman Ark' da lm cezasna arptrmt. Mehmet Ark, karardan sonra, olu Osman Ark', Mamak Cezaevinde ziyaret ederek, olu yreklendirici

birka sz syler. stemen Burhan Potuma hemen, lm cezasna arptrlan oluyla birka k a Mehmet Ark'. skynetim savclna ihbar eder. Tank kim olacak? Potuma, bunun da aresini dnr. Cezaevinde grevli erleri tank g ddiaya gre Mehmet Ark'n suu, Silhl Kuvvetlere hakaret ve 12 Mart Muhtrasna kfr t Ark, Ali Elver-di'nin bakanlndaki mahkemece tutuklanr. Durumaya tanklar arlr. Tank erler, bir trl muhtra szcn kullanamazlar. erler. Duruma yargc, tank erlerden birine sorar: Sen duymusun, bu sank, neye kfretti? Muhtara komutanm. Hangi muhtara? Bizim muhtara. Mehmet Ark'n, 12 Mart Muhtrasna kfr ettii. te byle inanlr tanklarla kant MOLLA BOZUNTUSU DAVASI Bir zamanlar kamuoyunda Anayasa'nn sosyalizme kapal olup olmad konusu tartld. sosyalizme ak m, kapal m?. Kapal diyenler, soruyorlard:

Hani, Anayasa'nn neresinde sosyalizm yazyor? Akt, kapalyd derken, eski Cumhurbakanlarndan, anl anl Cevdet Sunay, engin dev si ve derin kltryle tartmaya katlarak, Anayasa sosyalizme kapaldr dedi. Sunay'dan iyi bilen olur mu? Kapal dediyse kapaldr. Erkek olan gelsin asn bakalm! Ayn gnlerde, Profesr Turan Feyziolu da, Trke de, daha nice devlet by Anayasa kapaldr diye tutturdular. Anayasa sosyalizme kapaldr. nk sosyalizm Anayasa'ya ak deildir. Bu gerek, devl lar tarafndan yerinde saptanarak kamuoyuna aklanmt. Bu konuda lhan Seluk, Cumhuriyet'te bir yaz yazarak, Anayasa'y sosyalizme kapatm ak isteyenleri, bir gzel eletirdi. Yaznn iinde geen bir satr, basn savclarn hare Hemen dava ald ve istanbul Toplu Basn Mahkemesi lhan Seluk'u mahkm etti. lhan Seluk yle yazmt: Bir molla bozuntusu da kp, Anayasa sosyalizme kapaldr, dedi. Basn Savcl, bu yazda, Cumhurbakanna hakaret unsuru bulmutu. nk, Cumhurba yasa sosyalizme kapaldr demiti. Dahas vard. Sunay, bir hocann oluydu. Sunay'n moll e bir ilikisi vard. Savc, Cumhurbakan'na hakaretten ddianame d-

zenleyip davasn amt. Mahkeme, bu konuda bir bilirkii seti. Bilirkii raporunu verdi lhan Seluk. Cumhurbakan Sunay'a hakaret etmiti. Davann tam bu aamasnda, Babakan Sleyman Demirel, Avukat Osman Ercan aracl ile ye bavurarak, molla bozuntusu szlerinin kendisiyle ilgili olduunu ileri srm ve lha un kendisine hakaret ettii iin cezalandrlmasn istemiti. te, iler tam bu noktada karmt. Molla bozuntusu kimdi? Savc, bilirkiiye bavurarak, ek rapor stedi. Bilirkii raporunu verdi: Yazar, hem C umhurbakanna, hem de Babakana hakaret etmiti. Savc, biraz daha insaflyd. Esas hakkndaki mtalasnda, ilhan Seluk'un, Cumhurbak aretten mahkmiyetine, Babakan'a hakaretten beraatna karar verilmesini istedi. Mahkeme tam bunun tersini yapt: lhan Seluk, Cum-hurbakan'na hakaretten beraat ett i. Babakan'a hakaretten mahkm oldu! Dosya Yargtay'a geldi. Yargtay savunmasn lhan Seluk'un avukat olarak ben hazrladm, nce, uygulanan yas sine baktm. Madde ile davann nitelii arasnda ok ilgin bir ba vard. Maddede, bir hak ak olarak yaplmaz, kapal yolla yaplrsa, sann cezalandrlmas in bir koul aranm aret edildii, hakaretin kime yneldii konusunda phe edilmeyecek derecede karineler var a, sank cezalandrlmaktadr. Dosyaya bakyoruz: Hakaretin kime yneldii konusunda herkes pheli.. Savc pheli, b ii pheli, mahkeme pheli. Biri Cumhurbakan'na hakaret sayyor, biri Babakana.. Bilir mhurbakanna hakaret edilmitir diyor, sonra bir baka rapor yazarak hakaretin Babakan'a da yneldiini yazyor.. Babakan ise, hakaretin dorudan doruya kendisiyle ilgili olduun leri sryor. kn bakalm, iin iinden.

Molla bozuntusu kimdir? Savcya gre, Sunay, De-mirel'e ve avukatna gre Demirel. Bilirk ye gre her ikisi. Biz savunma yapyoruz: Yazda, bir molla bozuntusu dendiine gre. bu bir szcn iine hem Cumhurbakan, h iremez. Suun kesinlikle ortaya konmas iin birinci koul. molla bozuntusu nun kimliini sap ak. kinci koul ise eer birden ok, molla bozuntusu varsa, bunlarn iinden, Anayasa s me kapaldr diyeni belirlemek. Yoksa, her molla bozuntusu bu yaznn kapsam iine girmez. G i vallahi. Boy boy, renk renk, eit eit mollalar vardr. Molla bozuntusu, mollalk ilevini y etiremeyen, yozlam molla demektir. Anayasa sosyalizme ak m, kapal m, pek bilinmiyor amma, mollalk Anayasaya aykrd a bozuntuluu ise, bsbtn Anayasa'ya ters dmektedir. Mollalk ile sosyalizm arasnda bi i yoktur. Bir molla bozuntusu kavram, lkemizde Anayasa'ya aykr olan mollalarn manev ahs

mgelemektedir. bu nedenle, Babakan Demirel'in durup dururken, bana molla bozuntusu diyorlar yoll u yaknmasnn, hukuka hibir anlam yoktu. Halk arasnda yaygn bir deyi vardr. Baz tutum ve davranlarnda hafiflik gze arp da molla desinler biiminde szler sylenir. lhan Seluk'un yazsndaki molla bozuntusu her kim ise, molla olmayp, molla bozunt masna ramen, bu davaya hi karmamtr. Sonunda Yargtay, karar bir baka gerekeyle bozdu ve molla bozuntusu davas da byl nutulup gitti. Ben de o gnden bu yana merak eder dururum: Yahu, kim bu molla bozuntusu?

OLUMSUZ SCL... 12 Mart Muhtras'nn btn hzyla arpt insanlarn banda gen subaylar gelir. s Faik Trn'n emriyle, 83 deniz subay, lm cezas istemiyle mahkemeye verilmiti. Yaplan yarglamalar sonunda bu gen subaylarn hepsi de beraat etti. Gen subaylar be aat ettiren mahkeme, bu karardan sonra, Orgeneral Trn'n emriyle kapatlverdi. Yarg Al Remzi irin ve Yarg Yarbay Refik Karada da, hemen stanbul dnda baka grevlere veri ulusu adna karar veren mahkeme, bir bakyorsunuz, kimin adna karar verdii pek kestiri lemeyen bir Faik Trn ya da Ferit Melen'in emriyle kaldrlveriyor. Mahkmiyet karar verirseniz, iyi: Yarg Albay Saadettin ncolu gibi, hemen Genelk ahkemesi'-ne atanrsnz. Mahkmiyet karar istiyen savc msnz? Yine yeriniz bellidir. A c Baki Tu gibi, hep Ankara'da kalrsnz. Remzi irin gibi, Refik Karada gibi yargsanz, bu arada tutuklanmadnza dua edece Bir gen subay, belirli istihbarat rgtlerince mim-lenmise, artk kurtulu yoktur o n: nce mahkemeye verilecektir. Tutuklanacaktr. Yarglama sonunda mahkm olursa, Silhl K vvetlerle ilikisi kesilecektir. Ya beraat ederse? Beraat ederse, onun da bir kolay vardr: Subay Sicil Ynetmeliine gre, yasa d g semitir gerekesiyle, doru emeklilik.

Kara, Hava ve Deniz subaylar arasnda yzlerce gen subay, sudan gerekelerle Ordu'dan k Bunlardan bir ksm, a kald. Kimse, bu gen subaylara i vermedi. stelik, CHP-MSP dnem rtlan 12 sayl kararname, bu subaylarn, yeniden devlet grevine alnmasn da yasaklamak in tersliine bakn: Eer, bir kimse, mahkm olup da, af yasasyla affedilirse, su, e sonularyla kaldrlaca iin, bu kii, her trl kamu hakkn elde edecektir. Fakat, m beraat ederse, af yasasnn kapsamna girmedii iin, rnein, kamu grevine alnmayacaktr eyen 12 sayl kararname kap gibi, nlerinde durmaktadr. Ortaya yle bir sonu kyor: Su ileyen, mahkm olan, beraat edenden daha ayrcalk mektedir. Bu, ancak Trkiye gibi, demokratik hukuk devletinin btn koullaryla uyguland lke lmaktadr. Bu uygulamann bir ilgin rneini, emekli Binba Ylmaz Can olaynda yaadk: Ylmaz Can, 12 Mart'a gelindiinde, Ankara Zrhl Birlikler Tmeninde Tank Binba olar grev yapmaktayd. Binba an'n 12 Mart 1971 tarihine gelinceye kadar btn sicilleri olu u. 12 Mart Muhtrasyla birlikte. Binba Ylmaz an'a da yol grnmt. Binba Can, 12 a'y terk etmek kaydyla, Edirne'ye srlmt. Edirne'de, esas duruu iyi deildir denil hapse mahkm olduktan sonra. Ylmaz an'n ne olaca belli olmutu. Hemen emeklilik. Emeklilik iyi, ho da, bir kt yan var. Binbalktan emekli olan Ylmaz Can, belirli et sresini doldurmad iin, emeklilik ayl alamamaktadr. Emeklilik ayl alabilmesi ay, bir kamu kuruluunda almas gerekmektedir. bul, bulabilirsen. 12 sayl yasa gcnde kararname, sicil yoluyla emekli olanlar kamu hizmetine alnamaz diyor. CHP MSP dneminde. Ylmaz an'n almad kap kalmad. Fakat btn kaplar yzne kapanyordu. En sonunda. Ky ileri Bakanl Yol Su Elektrik Genel Mdr Azi

met Kylolu, Ylmaz an'a Genel Mdrlkte bir i verdi. Tam bu srada. Cephe iktidar gelmez mi? Neyse, Ankara Belediye Bakan Vedat Dalokay, Ylmaz an'a. Belediye'de bir i buldu da, emeklilik sresi byle tamam lanabildi. Ylmaz Can, Silhl Kuvvetler'den karldktan sonra, Ankara Hukuk Fakltesi'ni de bit avukatlk stajn tamamlam ve avukatlk ruhsat almak iin, Adalet Ba-kanl'na bavurmu Adalet Bakanl, Ylmaz an'a, sen, sicil yoluyla emekli olmusun. Avukatlk bir kamu etidir. Sen avukatlk yapamazsn yollu bir karlk vermez mi? Ylmaz Can bir yandan Dantay'a dava aarken, bir yandan da i aryordu. Ve dnyord Keke su ileseydim. Su ileseydi, i bulmas kolayd. Af yasas, sular, btn sonularyla affediyordu. izmetlerinde altrlmalarna ilikin yasa hkmleri vard. Bu yasalara dayanarak, bir ka ine girebilirdi. imdi yle mi ya? Binba Ylmaz Can. kendisine Azimet Kylolu i verinceye kadar, isiz gsz, sokakl elik, Hukuk Fakltesi'ni de bitirmi, avukat olmutu. Avukatlk da yasakt kendisine. Sonra, Dantay, Ylmaz an'a avukatlk ruhsat vermeyen Adalet Bakanl ilemini ipta lece Ylmaz Can, hem avukatlk ruhsatn ald, hem de, Ankara Belediyesinde alarak emekl sresini tamamlad. imdi Akay ilesinde avukatlk yapmaktadr. Emekli Temen Nazm Ata'nn karlat ilemler de olduka ilgintir. Nazm Ata, Ankara'da 28'inci Tmen'de grevliyken, baz sayn muhbir vatandalar tara ihbar edilir. Devir 12 Mart devridir. Gen temen, hemen tutuklanr.

Sularnn arasnda, ikisi ok ilgintir. Birisi, sosyalist dzende mteahhitliin bulunma inci su da, klsik mzik dinlemesidir. Hi, insan klasik mzik dinledii iin komnist saylr m? diye dnmeyin. Temen N adl bir yzbayla, Hseyin Akda adl bir yedek astemen tarafndan ihbar edilmiti. Yzb ihbar yleydi: Temen Nazm Ata, open falan dinlermi... open de acaba Marksist - Leninist miydi?. open'in kimlik tesbiti yaplrd, fakat u falan kimdi? Belki bu temen, falan adl kompozit izm propagandas yapmt? open falan dinlermi... Nazm Ata, emekliye ayrldktan sonra, ihbar yapan Yzba Grbz zdemir aleyhine taz as at. Ankara 14 nc Asliye Hukuk Yargc Turgut Kaya lk. dosyada belgeleri okuyup, t dinledikten sonra, geenlerde 1976/77 esas sayl kararyla, ihbarc yzbay tazminat d km etti. Gerekeden bir blm okuyalm: Daval yzba Asker Savcya verdii 13.8.1971 tarihli ifadesinde, davacnn bat mz ce, bu komnist mzii niye dinliyorsun, diye sorduunu bildiriyor ve ben bat mzii anlam open falan dinliyormu eklinde Harp Okulu mezunu yzbadan beklenmeyecek derecede bilin z ifade vermektedir... Nazm Ata, yarglamalar srasnda, hem Skynetim Mahkemesinden, hem de Kara Kuvvetler omutanl Asker Mahkemesinden ayr ayr beraat kararlar alr amma, kim dinler beraat kar Nazm Ata'nn, Asker Yksek .dare Mahkemesi'ne at dava red ile sonulanr. Sadece tlmamtr. Bunlar: Jandarma Albay Necati Kartal, Yarg Albay Kemal Okumuolu ve Yarg afa ahin'di. Bu ye, red kararna kar karken, elbet-teki, davacnn bir vatanda o ya sorunlar hakknda zel dnceleri olabilir demektedirler.

Nazm Ata'nn emekliliine yol aan belge, hakkndaki olumsuz sicildir. Gen temen tut andktan sonra, Tugeneral Cavit Erol, Nazm Ata'nn siciline Orduda kalmas caiz deildir d der. Bununla da yeti-nilmez, daha nce verilen olumlu sicillerin st silinerek, sicil dosyas batan aa bozulur. Bu yasa d sicil bozma ilemi, Asker Yksek dare Mahkemes g Albay Hikmet Burat tarafndan ortaya konur amma, o da szn dinletemez. Sosyalist dzende mteahhitlik olmadn sylemek ve de klasik mzik dinlemekten s beraat kararna ramen, Silhl Kuvvetlere dnemez. Bu ihbarlar neden yaplm, nasl destek grmt? Kara Kuvvetleri Komutan Faruk Grle sm 1971 gn ve PER: 3059-13-71 DSPMOR I. Ks. (31-34) - 256 sayl emrini okursak, o gnl n koullarn ok daha yakndan bir kez daha yaarz.

Orgeneral Grler, Uur Semerci adl bir stemenin tutuklanmasn salayan sayn muhbi ar ile ilgili olarak u kutlama mesajn yaynlamtr: 1 stm. Uur Semerci, 1965-12'nin Ankara Skynetim Mahkemesi'nce komnizm propaga mak ve kanunun crm sayd bir fiili aka vmek suundan tutuklanmasn, yaptklar me yan, K.K. Havaclk Okulu kursiyerlerinden aada kimlikleri yazl kiilere bu vatansever ketlerinden dolay takdir ve teekkrlerimi bildiririm. 2 Milletimizin muasr medeniyet seviyesine ulamasn ama edinmi, Cumhuriyete ve de rasiye bal, komutanlarna inanm Silhl Kuvvetlerimiz ierisinde, az da olsa menf d r. Bu gibilerin derhal ve en yakn komutanlara bildirilmesinin bir vatanseverlik b orcu olduunu, bu vesile ile K.K. mensuplarna bir defa daha hatrlatmay faydal grmektey m. 3 lgi (a) emir ve 1 ve 2'nci maddelere kartlmtr. Emrin toplu olarak subay ve a aylara okunmasn arz ve rica ederim...

stemen Uur Semerci'yi ihbar eden subaylarn adlar da yleydi: Yzba Adil Bozkurt, s Bilgin, stemen Baar ulha, stemen lhan Efe, stemen Naci Gkalp. Uur Semerci de yaplan yarglama sonunda beraat etti. Ama, hapis yatt, a kald, isi ald. Silhl Kuvvetlere dnmesi de artk olanaksz. nk sicili bozulmu. Beraat neye yar Bunlar, 12 Mart hukukunun gen subaylar zerinde nasl uygulandn kantlayan rastgel mi rneklerdir. Bask dneminde, olumsuz sicil kapal kaplar ardnda, emirlerle oluturuluyor. Fakat bask dnemi geince, gerek sicilleri kamuoyu veriyor. Muhbirler balar dik dolaabiliyor mu?

VUKUATIM YOKTUR KOMUTANIM Kim ne derse desin, ben, Cezaevi Mdr Tank Albay Mehmet Kemal Saldraner'in ok dn bir adam olduu kansndaydm. Saldraner'in ok dnd, her halinden belli olurdu. Saldraner, dnmek in, cezaevi koridorunu seerdi. Ba nnde, elleri arkada, kori an br bana kadar admlar, sonra yeniden dner, bu arada, Anayasa'nn 20'nci maddesiyle disine tannan dnce zgrlnden, gerektii gibi yararlanrd. Kore'de, komnistlere yle bir bakar, ulan sizi bize sayyla m verdiler der, basardk kurunu. Bakn si ze insanca davranyoruz... Dediim gibi, dnceli adamd. Yoksa, tpk Kore'deki gibi, bizleri de kuruna dizerle Kuruna dizilmediysek, bunu Saldraner'in ince dncesine borluyuz. Ne farknz var sizin Kore'deki komnistlerden? Var herhalde, Kore'deki komnistler, ufak tefek ekik gzl, burada komnist saylanlar, Kore'li komnistlere hi benzemiyor. Biim fark var Bir gn bahede havalandrmadayz. Volta atyoruz, yani, bir aa, bir yukar dolayo bire makineli tfek sesi duyduk. Bir kama balad. Albay Saldraner de baheye frlad: Ne oluyor, ne var? Sonradan rendik. Saldraner, silh seslerini duyduu srada, tra oluyormu. Hemen ye n frlam: Beni vuruyorlar... Meer, cezaevini evreleyen, nbetilerden biri, silhn tetii ile oynarken, namlu ate rmi. Kurunlar, cezaevinin atsnda kiremitlere saplanp kalmt. Yani, akas grlt i, Cezaevi Mdrne

say ile verdikleri iin. Albay Saldraner de heyecanlanmt. Az kalsn tpk Kore'deki gi a diziliyorduk. Dedik ya, Saldraner, dnmek iin hep koridoru seerdi. Koridorda da adm ba nbet . Emir gereince hangi nbetinin yanndan gese, nce dikkaaaat ekildikten sonra: 8-10 nbetisiyim. Nbetim esnasnda vukuatm yoktur komutanm... denirdi. Saldraner. bu karl aldktan sonra, dne dne yrrken, bir baka nbeti, Dev dikkkaaaat diye bardktan sonra, tekmil verdi: 8-10 nbetisiyim. Nbetim esnasnda vukuatm yoktur komutanm. Saldraner, koridorda dolarken, ekilen dikkatler birbirine karr, stma grmemi idor, inim inim inlerdi: Dikkaaaaat, 8-10 nbetisiyim, nbetim esnasnda... dikkattaaaatt... 8-10 nbetisiyi

. Dikkaaaat... yoktur komutanm... Albay Saldraner, arasra bu koroyu susturmak gereine inanr: Ulan yeter be, anladk ulan., sus ulan., dikkatine balatma... derdi. Bir gn, bahede, durup dururken, bir er, bir tutukluya tokat atmt. Haydi, bir kap balad. Btn erler tutuklulara meydan daya atmaya baladlar. Coplar inip kalkyordu. T bir ara, erlerin elinden frlayarak baheden koridora doru komaya balad. Tam bu srada draner de, koridorda dnce zgrln kullanyordu. Tutuklu soluk solua: Albaym, dvyorlar! diyebildi. Arkasndan da erler, coplaryla yetimilerdi. Albay, bacanl taknarak sordu: Kim? Kim dvyor? Tutuklu, kendisine ilk tokat atan eri gsteriyordu ki, er bir hamle "daha yapt. Tutuklu, hemen eri gsterdi: Saldraner...

Albay anlamad. Saldraner kendi soyadyd. Ne dedin, ne dedin? u saldran er efendim... Hmm... Albay Saldraner,saldran er sznden kendisine ynelik bir anlam karmt. Sonra h yse. Glmeye balad. Albay, baz gnler, cezaevinde yatard. O gnn ertesi gn mutlaka bir konuma yapard. de yle oldu. Aranzda, profesrler var, doentler var... Konumaya byle balad. Gzucuyla Alacakaptan'a ve bana bakyordu. Alacakaptan profes mma, Saldraner sa olsun, beni, doentlik snavna girmeden doent de yapvermiti. Burada herey, kanuna, siz ne diyorsunuz, yasa ya, ha, yasaya baldr. Yani yaptmz iin kanunu, ni zam vardr... i anlamtk. Cezaevinde bulunan ihtillci i Kyl Partisi sanklar, tek dze ifa dan cezaevi ynetimi u sonucu karmt. Btn sanklar Dou Perincek'ten emir alyorlard ve nizam asndan, konu anlatlmad ve bu emir ii zmlenmeliydi. Aranzda, birbirine emir verenler var... Albayn sesi gittike ykseliyordu: Var, var. biliyorum... Sonra, emir almak ve vermek konusundaki resm grn aklyor: Emirle hareket eden k... Albay kltrl adamd. Arasra koulara gelir, genliinde ne kadar ok kitap okuduun Ben, derdi, ben kitaba ok dkndm. Genli imde 3784, pardon 85 tane kitap okudum. Siz de benim yama gelin, o zaman okumazsnz, imdi genlik ite, onun iin okuyorsunuz... Albayn 3784, pardon, 3785 kitap okuduunu bildiim

iin, kimbilir dedim, imdi bu sorunu, derin hukuk bilgisi inde nasl ortaya koyacak? Yannda Binba Sedat Tfekiba duruyordu. T-fekiba. gerekten efendi bir adamd. iydi. Sedat Binba elinde bir kitap, esas durua gemi, duruyor. Albay anlatyor: Cezaevinde biri, bakasna emir verirse, bunu ce zaevi ynetmelii yasaklar. Madde 70. Oku Sedat... Sedat Binba yetmiinci maddeyi okur. Hepimiz birbirimize bakarz. Maddenin disipli nle, emir alp vermekle bir ilgisi yok.. Saldraner biraz bozulur. Fakat yine, kendi nden ok emin, emir verir: Bir nceki madde olacak... Sedat Binba, bu kez, bir nceki maddeyi okur. Bu maddenin de, emir alp vermekle b ir ilikisi yoktur. Bir sonrakini oku... Bir sonraki de deil. Demek, Albay, sylevini gece ezberleyememi. te oralarda bir madde.. Kimse kimseye emir veremez. Aranzda profesrler var, doentler var.. Bilirler. Emirle hareket eden adam uaktr... Dediim gibi, Saldraner ok ince dnceli, derin bilgili bir adamd. Anlaldna g

Trk diliyle snrlamam, yabanc dillerden de yararlanmt. naat Mhendisleri Odas Bakan Dr. Sedat zkol'-un ei Amerikalyd. Tutuklularn T le konumalar yasak olduu iin, Sedat zkol, ok az Trke bilen ei ile konuma gl on dakika ile snrlyd. Albay Saldraner, bir gn, olanca sevecenlii ile yaklaarak: ngilizce konuabilirsiniz... Ben dinleyim yeter, de di. Dinlemeye balad. Albayn yanndaki subaylar da ko mutanlarnn bu ngilizce bilgisine hayran kalmlard. Al bay yes, no all right gibi szckleri gerekten iyi bili yordu, zkol eiyle konuurken, Albay olur olmaz yerde, kendi kendine Yes, ha, No, hmm gibi katklarla, ko numaya renk katyordu. Birka gn sonra, Albay Saldraner beni ard. Bir

makbuzun evirisi yaplacakt. Cay smarlad. Sonra makbuzu gsterdi. Albayn derin ngilizce bilgisine orada hayran kaldm! Ve Kore'de, ingilizce'nin n asl retildiini de renmi oldum! Cezaevinden tahliye olacam gn, beni odasna ard. Yz glyordu. imdi, yeniden askere gidiyorsun, diye konumaya balad. Ve sonra devam etti: Devletin iki dman vardr. Biri komnizm, teki Siyonizm.. Her ikisi de. ayn eydi iyle mcadele etmek gerekir... Ben, glmemeye alyorum. O anlatyor: Sen iyi aile ocuusun. Annen geliyor, gryordum. Ailen asl aile. Ankara'nn yerlis iin. yi aile terbiyesi almn. Bundan sonra solculukla urama.. Yakr m efendim? Haydi gle gle... iyi aile terbiyesi alm ve buna ramen solculua bulam asl aile ocuu olarak, Ni um ki, yeniden bir glme ald. Dikaaaaat, 11-1 nbetisiyim, nbetim esnasnda vukuatm yoktur komutanm... dikkaaaat Ben de cezaevine Uur Alacakaptan ile geldiimiz gn anmsadm. Ben nde, Alacakaptan amda, drt nzibat eri ve bir astsubay ile, tecrit hcresine girerken nbeti er bana kom vermiti: Dikkaaaat, 11-1 nbetisiyim. Nbetim esnasnda vukuatm yoktur, komutanm... stmde yedeksubay rencisi niformas vard. Nbeti er, beni subay sanmt. Komutu girdim. Sonra kendi kendime iimden dikkkaaat ektim. G gnler balyordu. Mamak Cezaevine, son olarak yedeksubay rencisi olarak girmi, er olarak kmtm. avu. Dpedz er. Er kii niyetine!

AMERKA SOSYALST, SOSYALST! Syle bakalm fikirlerini, neymi? Karmda 12'nci Tmen Komutan Kzm Avdan oturuyordu. Bir de Tmen'in Kurmay Bakanl den Binba Sedat Metin. Tmen Komutannn odasn-dayz. Merak ettim, nasl adammsn, bakalm. Bir soh bet edelim, dedim. Bir gn nce Blk Komutan tek tip elbise giyerek, hazrlanmam emretmiti. Biraz da anmt. Tmen Komutan seni aryor. Tabii benim Tmen Komutann aracak halim yoktu ya, elbette, o aracakt. Sabahtan eye binerek, Patnos'dan Ar'ya yollandk. Gitmeden nce, eitim alannda bu iin durum muhakemesini yapyorduk. Tiyatro sanat lok ve veteriner hekim, sakncal er Doan ztrk ile yere uzanm. Tmen Komutannn ne eini, neler syleyebileceini dnyorduk. Aklmzdan yle bir oyun geti: Tmen Komutannn odasna gireyim. Serte topuk selm verdikten sonra, balayaym ark Ben bir kk askerim Laay, lay layla lay Snrlarda gezerim, Laay, lay layla lay... Acaba Tmgeneral itenlikle sylenen bu ark karsnda ne yapar? Ayberk'in yant hem Elaz Akl Hastanesine gnderir.

Beni bir astsubay gtryordu. Astlarla stler arasnda lubalilik olmayaca iin, k

ordu. Prensip sahibi bir astsubayd. Prensip sahibi astsubay, nce bir levazm deposuna urayarak, jemseye masa ve sandal ye tatt. Ben, kan ter iinde masalar srtma ykleyip, depoya girip ktka, prensip s y da bir sigara yakp, astlar zerindeki emir komuta yetkisinin zevkine varmaya alyordu nce masalar, sonra sandalyeleri. Benimle gelen birka er daha vard amma, onlara hi emir vermiyor, o erlerle birli kte, benim almam izliyordu. Ben de hi fena tamyordum hani.. Sirkeci'deki srt hamal aratmyordum ki, bir bir buuk saat iinde tama ve ykleme ii bitti. Yemek zaman da gelmiti. Prensip sahibi astsubay: Ben yemek yiyeceim. Gelinceye kadar buradan ayrlmayn, diyerek yanmzdan uzaklat. Beklemeye baladm. Ah bir de baktm ki, iki asker yarg yryor. Biri benim faklted dam. Ad Aleder Birtek, tekinin adn bilmiyorum, fakat gzm bir yerden sryor. Aleder yzba olmu, zgn grnyor. Yahu ne kartn bu ilere? Sonra soruyor: Ne yapmaya geldin buraya? Tmen Komutan arm da. yi adamdr. Vallahi bilmiyorum. Prensip sahibi astsubay, o sra yemeini bitirip gelmiti. Benim emrettii yerden ayr kar kaldrma getiimi grnce, nce bozuldu, sonra da iki asker yargla beraber gr urmad. Yanmza geldi: Uur'u getirmitim de. Aleder, astsubaya bakt. yi, dedi sadece. Sonra ayrlrken: Paadan knca bana da gel. Bir kahvemi er sin.

Prensip sahibi astsubay, bir rtbesiz askerle, iki yzbann byle senli - benli kon k prensiplerine badatramamt: Nereden tanyorsun, hkimleri? Faklteden. Ser de bu ilere karmasaydn, byle hkim olurdun, bak imdi haline.

Halimde ne var? Sen beeniyor musun halini? Siz beeniyor musunuz? Askerlikte byle soru sorulmaz. Peki sormaym, yleyse. Byle konua konua tmen komutanlnn kapsna geldik. Prensip sahibi astsubay eli subaya verdi. Nbeti subay, beni yle tepeden trnaa szdkten sonra : Bu mu? Bu. Bu, yani ben, gelen geene bakyordum ki, bir yarbay, hzla yanmdan geti. Sonra dur Yeniden yanma geldi. Siz kimsiniz? Uur Mumcu. yle bir evresine bakt. Dilerini skt. Yavaa yanma yaklat. Dayan kardeim, dayan. Geer bu gnler. im bir anda sevgi doldu. Sonra Prensip sahibi astsubaysn da duyaca ekilde: Allah bellarn versin, dedi. Astsubay irkilmiti. Arkada sen mi getirdin? Evet. Fena muamele yapmsan... Katiyen komutanm. Prensip sahibi astsubayla birlikte, Tmen Komutannn odasna kadar geldik. Kzm Avd bakt: Ha, Uur, gelmi. Prensip sahibi astsubaya eliyle kmasn iaret ettikten sonra -. Gel bakalm, gel otur yle. Gsterdii yere oturdum.

Ha, hmm, demek sendin. O arada aklm Ben bir kk askerim arksna taklyor, kendimi g tutuyordum. Kend eim. Sendin ha. Syle bakalm, fikirlerin neymi? Hoppala... Ne anlatacam imdi? Aykla pirincin tan. Komutanm, biraz uzun srer. Srsn, srsn. Bak, bu da akll ocuktur. Benim Kurmay Bakan Vekilim Sedat. O da dinlesin. Haydaaa... Ne yapalm, emir, emirdir. stelik ben rtbesiz askerim, karmda oturan komutan ise, koskoca Tmgeneral. Ben de baladm anlatmaya. Ben anlattka, Tmgeneral gzlerini ksp, r, ara sra: Ama. ya anaristler? diye soruyordu. Ya anar istler? Peki kimdi o anaristler? Paaya gre, Lenin anaristti, Blent Ecevit de anaristti, ya Uur Alacakaptan? O hem maoist, hem leninist, hem anaristti. Her ey o Alacakaptan'n bann altndan kyor. Ben de soruyorum: - Komutanm, ne ilgisi var Alacakaptan'n? Paa, ok emin. Biz biliriz, biliriz. Neler biliriz, neler. Paa neler biliyordu neler. Ama aklamyordu. Bak Mmtaz'n da davasn alm. nce su ile tiyor, sonra davalarn alyor. Paaya gre. Mmtaz Soysal da komnistti, amma, pek zarar yoktu. Alt taraf br kitap mt. Toplarsn kitab, yakarsn, i bitti, Ama Alacakaptan yle mi? Alacakaptan genleri kkrtyor. Nasl kkrtyor? Sen bilirsin, bilirsin. Paayla konumamz, karlkl anlay iinde geiyordu. O neler biliyordu neler. Ben

olup bitenleri biliyordum nasl olsa. yle anlap gidiyorduk. Ne demiler, hayvanlar kokl aa koklaa, insanlar konua konua anlarm.. Bak, bir de Celil Grkan var. Koskoca Tmgeneral, o da sizdenmi. Bizden mi? O da anarist. Tmgeneral Celil Grkan'n, nasl anarist olduunu dnmeye hi gerek yok. Alacakapta ristse, o da yle anarist olmu. Paann gznden hibir ey kamyor. Artk Paayla iyic z. prensip sahibi astsubayn askerlikte astn ste soru soramayaca yolundaki uyarlarn p soruyorum: Nasl olur komutanm. Celil Paa nasl anarist olur? Biz neler biliyoruz neler. Kzm Avdan Tmgeneral, ben de rtbesiz askerim, neferim, erim. stelik resm yazmala sakncal piyade er'im. Paann elbette bir bildii var. Ne diyorsa dorudur. Neler bili neler! Ben ar ar, anarizmin ne olduunu anlatmaya alyorum. Efendim, biliyorsunuz, blankist eylemler.. Ne, ne? Blankist... Ha o mu? Neydi? Blankist. Ne olmu ona? Ben, komutana blankist tr eylemlerin ne olduunu anlatyorum. Sonra, Lenin'in. anar me ne kadar kar olduunu, gerek sosyalistlerin anarizm'den yana olamayacaklarn anlat hi sesini karmadan dinliyor. Sonra bir soru soruyor: Peki, bu hdiselerin heyet-i mecmuas nedir? Heyet-i mecmua ok nemliydi. Sz uzatmayalm, dilim dnd kadar, fikirlerimi anlattm. Ben, kt dnce ve fi kartldm iin, Tmen Komutan bu kt fi-

kirleri, hem de sahibinin sesinden renmi oldu Mumcu, sen Amerika'ya gittin mi? Hayr komutanm. Haa, bak. Tmgeneral Kzm Avdan, btn retileri Amerika rnei ile ykacakt. Ykt da. Hafif . Sesini biraz ksarak, fsldar gibi: Amerika sosyalist, sosyalist, dedi. Karmda oturan Binba Sedat Metin ile gz gze geldik. Orada vergi sistemi var. Sosyalist. Vergiler yk sek. Amerika'nn sosyalist olduunu bylece renmi oldum! Kzm Avdan sonra Amerika konusunda, kendine zg dncelerini anlatt. Bunu aktarmaya m yeteneklerim elvermez, gcm yetmez. Kendisi bir kitap yazarsa, dnya kamuoyu aydnlan m olur. Komutann dncelerini tam bir disiplin iinde dinlemitim ki, bu sylevin sonunda iy olduuma ilikin bir vg aldm : Yahu sen baya akl banda bir ocua benzlyorsun. Herhalde Paa beni deli sanm, bakalm deliler nasl oluyor diye merak edip armt Sen imdi erlerin arasndasn. Avrupa grmn, fakltelerde asistanlk yapmn. Sak bundan sonra bir bozukluk falan olmasn. Olmaz, Komutanm. Sonra rendim, mide lserinden Ar Hastanesine yattmda, gelip sormu: Akl dengesinde bir bozukluk var m? Sinirleri salam m? Bir uzun yryte baylp Ar Asker Hastanesine yatrldmda, nce bir yzba yol rdi, sonra da kendisi gelip, gemi olsun dedi. Ben izgili er pijamas, ayamda yrtk bir terlik, sa-

larm sfr numara, esas durua geerek, Paa'nn gemi olsun dileklerini dinledim. Ben de merak eder dururdum. Paa neden gelip, beni hastanede ziyaret etti diye . Sonra rendim. Meer, benden ailem bir haber alamayp hasta olduumu da renince, tel ll Savunma Bakan lhami Sancar'a bir telgraf ekmiler. Sancar, Tmene benimle ilgilenmes ni emretmi. nce alayn revirinden, Ar Hastanesine gtrldm. Kzm Avdan bu gemi olsun ziyare gizli emrini verip gitti: Kimseyle grtrlmeyecek, grenler, Tmen Komutanlna bildirilecek. Tmgeneral Kzm Avdan'n deeri Yksek Asker ra tarafndan bilinmediinden olacak, rinde emekliye sevkedildi. Avdan, emekli olur olmaz, Adalet Partisine kaydoldu. AP. bu deerli generale D enizcilik Bankas Ynetim Kurulu'nda bir ynetim kurulu yelii buluverdi. Paa'nn imdi tkr yerinde. Paras pulu ok. Ne diyelim? Afiyet olsun... Denizcilik Bankas, kimbilir, Kzm Avdan'n, bilgi ve tecrbesinden neler, neler kaza nmaktadr?

PAA SAKIRAN OLMU... Hi lser oldunuz mu? lser, hastalklarn en sinsisidir. Gece gndz adama hi rahat vermez. Ben lsere 12 M dneminde yakalandm. Ad 12 parmak lseri. Bana sorarsanz 12 Mart lseri. Nedeni, sinir. Sinirlenince, hastalk azyor. Hastalk azdka da sinirleniyorsunuz. T edavi: Sinirlenmemek.. Bir de yediine itiine dikkat etmek. ki imeyeceksin.. Eh, cezaevindeyiz, tedavinin bu blmn baaryla yapyoruz. Kzar eksin. O da tamam. Kimsenin bize kzartma yapmak gibi bir istei yoktu. Ellerinden g else, bizim kzartmamz yaparlard* Bu bakmdan bir ikyetimiz yok... Gaz yapan yiyecekle e yasak. te bu kt. Sabah akam fasulye geliyor. stersen yeme. Bu kez de alktan lrs Halama yiyeceksin, tavuk halama. Bir de st ieceksin. Muhallebi, stla gibi, stl ekler art.. Bul bulabilirsen. St ne kelime. Sadece anamzdan emdiimiz st burnumuzdan g eliyor. lser, askerdeyken bama iyice bel oldu... Bir gn uzun yry var alayda. stmz bamz kuandk. Tfek, kasatura tamam. Mi

Tehizat taktm. Belime bir de balta taktm. Ben havan takmndaym. Grevim atei yardmcl.. Biraz okuma yazma bilenleri, nia ianclar, havan topunun nasl atlacan hesaplyorlar. Genellikle nianclar, ortaokul m , liseden ayrlm olanlardan seiliyor. Atei yardmcsna da, yr-

ylerde havan demesi tamak dyor. Deme deyip gemeyin. Yirmibir kilo tutan bir d Talimatnameye gre, havan demeleri beygirler tarafndan tanacak. Bir gn talimnamey kurken ne greyim, havan demesinin paralar verilirken, hayvana balama engeli diye, dan sz ediliyor. te o paradan deme srtmza balanyor. Yr baba yr. Be on dakik srtnda durduka arlayor. Bir sre sonra nefes bile almak gleiyor. Tabur Komutan Binba Orhan Seluk, Patnos'a, Ankara Merkez Komutanl'ndan gelmiti. m gibi dnenleri de hi sevmiyordu. Havan demesini tayp tamadm konusu, nedense ilendirmekteydi. Yrylerde, bizim, bl bulur, Blk Komutan stemen Veli Durmaz'a e de, havan demesini srtlamam iin gerekli emirleri yadrrd. Uur tasn. Komutanm, imdi indirdi. Tayacak. Patnos tepelerine doru trmanyoruz. lser de trmanyor ac ac. Yzmden akan ter, g . Hava scak m scak. Arasra toz frtnalar kyor. imde bir tkanma hissettim ve bas z .geriye attm. stemen hemen bamda bitti: Emir olmadan miferle oynanmaz. Doru. Oynanmaz. Nefes alm gittike gleiyor. Srtmda havan demesi arlatka arlayor. Ko! Kouyoruz. Havan kur. Kuruyoruz. Sk. Skyoruz. Birdenbire gzm karard. Ayakta durmaya alyorum amma, aresiz. Baylmm.

Mide ft denilen bir bedensel bozukluk var. o- u kez ar kaldrmaktan oluyor. M zarn zorlayarak, kalbi sktrmas demek. Nefes tkanklna yol ayor. Baylma nedeni anlald. Gzm atmda, bamda, yedek astemen Ercan var. stemen de bama su dkerek ayl oktor yok. Hay Allah nefes de alamyorum. Bir jemsenin altna yatrdlar. Akama kadar yle kaldm. Alaya dndmde, revire yatrdlar. Doktor Astemen Temel, Ar Hastanesine yollanmama verdi. Hi olmazsa doru drst muayene olurum. Sevincim ksa srd. Yok, hastaneye gitmek ya . Alay Komutan Turan Ertem izinde. Tabur Komutan emir vermi: Gidemez. Doktor sormu: Neden komutanm? Binba gereken aklamay yapm. Sakncaldr. Kaar. Doktor Temel bana bunlar anlatt sonradan. Bu arada, ablam, Alaya telefon ediyor. Tabur Komutan telefonun kendisine balan masn istiyor. yle ya, belki de telefonla Moskova'dan talimat alyoruz. Hasta yatyor, gremezsiniz. Ablam, avukat. Davayla ilgili bir konu soracak. yleyse revire balayn. Konuaym. Olmaz, sakncaldr. Evdekileri bir tel alyor. Avukatm Emin Deer, hemen Mill Savunma Bakan lhami San durumla ilgili bir telgraf ekiyor. Derken Bakan, bizim alay aryor. Herkeste bir te l. Bakan, Uur Mumcu'nun hastal ile ilgileniyor. Alay Komutan gelip durumla ilgilenmi. Emir kt. Ar Asker Hastanesine gideceiz. Gittik. Ar Asker Hastanesinde gler yzl asker doktorlarla karlatm. ki yedeksubay dok Mtehasss Dr. nan Soydan ile Sinir ve Ruh Hastalklar Mtehasss Dr. Ahmet elikkol, bana hem hekimlik, hem de dostluk gsterdiler. Kulak-Boaz ve Burun Mtehasss Dr. brahim Zeren de odama gelip, iyilikler diledi. S

onra:

Hi korkma, biz burada hekimce davranrz., diye rek yaknlk gsterdi. Sevinmitim. O gnlerde insanca, dosta bir merhabann bile zlemini ekiyorduk. Hi unutmam, Hukuk Fakltesinden bir asistan arkadam, bir Amerikal subayn tercman olarak Patnos'a gelmi rici olmasna ilerici, devrimci olmasna devrimciydi. Yedeksubayln yapyordu. Alayn e annda karlatk. Grmezlikten geldi. Tam nmden geerken, ban Amerikal subaya doru dnerek, geti Kolay m, sakncal olmak? Ya bana selm verdiini grrlerse ne olur, nce elinden yed baylk hakk alnr, sonra yapt doktora hie saylr, belki kuruna da dizilirdi! Br merhaba iin deer miydi bunca tehlikeye atlmak? te onun iin, bir kck merhaba bile iimi strd. Ar Asker Hastanesindeki do Bir tanesi ise, bambakayd. ylesine itendi ki, sormayn. Bizim siyasal grlerimize olduka karyd. Fakat o l y diyerek konuur, yattm odaya, sanki ayann ucuna basarak girerdi. Mide rntgenim ekildi ve deodonum lseri olduum anlald. nsann komnist olup ol ce izleyeceksin, sonra fileyeceksin, telefonu dinleyeceksin, gzaltna alacaksn, tutuk layacaksn, yarglayacaksn, mahkm edeceksin... Oooo, uzun i. Fakat lser yle mi? Film ekiliyor, orada lser olup olmad hemen anlalveriyor. Komnist olmayp lser de olduum anlaldktan sonra beni deil amma, Doktor Yzba T ' bir tel ald. Bir gn odama geldi: Uur Bey. sizden birey rica edeceim..

Buyurun. Bize, kendi isteim ile Birliime katlyorum diye bir kt verir misiniz? Rica ediy Neden? Hasta deil miyim? Hasta olmasna, hastasnz. Size ay hava deiimi vermemiz gerekir amma, durumu bi sunuz. Evet ben durumu biliyordum. Doktorlar g durumda brakmamalym. Hem Tmen Komutan T al Kzm Avdan, ikidebirde: Uur'a. rapor vermeyin ha... diye doktorlara, aba altndan sopa gsteriyormu. Ar Asker Hastanesi doktorlar, benim mide lserim dolaysyla, ikiye ayrlmlar. So kara Glhane Tp Akademisi Hastanesine yollanmam iin karar kt. Ankara'ya geldiimde, doktorlar, beni nce, astsubay hastalarn yatt koua aldlar. da, bir general odasna. Patnos'da er, Ankara'da general. Gel keyfim gel! General odasnda yattm gecenin sabah, oday temizlemek zere bir hademe kapy at rde, pijamalar iinde salar kesik, gzlkl bir adam oturuyor. Alkanlktan olacak: Paam, girebilir miyim?, deyince, beni bir glmek ald. Paaya bak, paaya! Hademe, sonra garip garip bakmaya balad. Paa desen, paa deil, er desen, paa odas pijama ile ne aryor. Sordu: Paam, rahatszlnz ne? Ne deyim: Kesik salarm dnp, hademeyi yantladm: Sakran, sakran. Salarm onun iin kestiler...

KT HAL VE DNCE Askere alnanlarn ilk rendikleri kavramlardan biri, askerliin tanmdr. Her trl ihtiyac devlet tarafndan karlanan rtbesiz askere er denir. Ben dpedz rtbesiz askerim. Ne onbaym ne avu. Nefer, yani rtbesiz asker. Yedeksubay Okullarnda avu kmak diye bir kavramdan sz edilir. Bu, yedeksubay ola avu olmas demektir. Yedeksubaylk yasasnda, derslerde baar gsteremeyen ya da siyasa rinden tr subay olmas uygun grlmeyenler, ktalara avu ya da er olarak gnderilir. N na avuluk da ok grld. yle ya, avu olursam, erba olacam, erba olunca baz ayrcalklarm olacak, rnei yetkisine sahip olacam. Erlere emir vereceim. Olur mu? Olmaz! te Tuzla Piyade Okulu yneticileri. Okul Disiplin Kurulu ve o gnlerin Kara Kuvvet

leri Komutan Orgeneral Semih Sancar ve Mill Savunma Bakan Mehmet zmen, baz yedeksubay rencilerinin avu olarak grev yapmalarn sakncal grerek, rtbemizi, erlie indiriv lerdi. Ya avu olarak memleketi satarsak? te bunun iin er olarak grev yapmamz uygun g 21 ubat 1973 tarihinde, o gnlerin Kara Kuvvetleri Komutan Orgeneral Semih Sanca r, Mill Savunma Bakan-l'na u yaz ile bavurmutu. Haydi, gelin birlikte okuyalm:

Piyade Okul Komutanl 117'nci dnem yedek subay aday 6539 yaka numaral Bekir Koksa 5511 yaka numaral Ali zcan, 6727 yaka numaral Halit Gne, 6777 yaka numaral Necati Ko ve 6812 yaka numaral Uur Mumcu; leninist, maocu, krt fikir ve dncelere sahip olmakt nk olarak Skynetim Asker Mahkemelerince tutuklanm ve hkm giymi bulunduklar ilgi gi (b) tutanakla bildirilmitir. Snf okullar talimatnn 7'nci blm 3'nc madde (c) fkras esaslarna gre yedek s ilgi (b) ile karar verilmi, ad geen rencilerin, 1076 sayl kanunun 1316 sayl kanunl len 8'inci madde (a) fkras 4'nc madde uyarnca mtebaki muvazzaflk hizmetini er olarak mamlamasn arz ederim... Efendiim, ite grdnz, su byk: nce leninist, sonra maoist, sonra krt. bira sa, kurtulu yok. Ya leninist olacaksn, ya maoist, ya krt.. Hepsi birarada dnce au biey. birarada ne anlama gelir, onu da bugne kadar pek kestirmi deilim. Fikir ve dncelere sahip olmaktan... te btn sorun da burada ya.. Sadece fikir sahib a, yine iyi, hem fikir hem de dnce sahibi olunuyor. Leninist dnce, maoist fikir ve de krt dnce birarada, yandm Allah yandm! Bu fikir ve dnce zerinde dururken, Tuzla Piyade Okulu Komutanl Disiplin Kuru leri, kt hal ve dnce sahibi olduunun anlalmas gerekesiyle er kardn da r Kt hal ve dnce ne demektir? Acaba, Yedek-subay Okulunda kt kt dnyor muyd mde, tavrmda bir bozukluk mu vard? Yooo.. Herkes gibi ben de rap, rap, rap, yryordum . Okul Disiplin Kurulu kt hal ve dnce sahibi olduumuzu nasl saptayvermiti? Dis u, Allah iin, bizi arp, yle boyumuz poumuz nasl ona bile bakmamt. Peki nasl ol maocu ve krt olduumuzu kesinlikle saptamt?

Herhalde, kt kt dnyorduk, hal ve gidiimiz de pek parlak deildi. Okul Komutan Tm fa Fethan da, bunlar birer birer saptayp, er kartlmamza karar verivermiti. Bu ilem, dnd dolat, beni buldu. O sralar, Mamak Tutukevinde istirahata ekilmiti l hava, bol gne, evrede de dostlar var, oh ne iyi. Bir gn ilemi elime tututurdular: E kartlmasna, 34'nc Piyade Alayna adaml olarak gnderilmesine ve ayrca Melbusatn lnmasna... Melbusat dedikleri, elbise. Tutuklandmda zerimde, yedeksubay elbisesi vard. Onlar istiyorlar. Verdim. Yedeksubay elbisesi ile bir htra fotoraf ektireme-den, elbise, e den devlet zoruyla alnd. Hakkmdaki mahkmiyet karar. Asker Yargtayca bozulup, salverilmeme karar verilince, ben bir gece daha, Mamak Tutukevinde misafir kaldm. Prl prl bir mays gnyd. ki jandarma eliinde, yirmidrt saat sren otobs yolc gelebildik. Avukatlarm Emin Deer ve ablam Avukat Beyhan Grson, hemen Asker Yksek dare Mahkeme ine bavurarak. Mill Savunma Bakanlnca alnan ilemin, mahkm olduuma ilikin gerek d ayandn, leninist, maocu, krt dncelerden dolay herhangi bir mahkmiyetimin de bul , er olarak askere gnderilme ileminin durdurulmasn istemilerse de, at alan skdar' iti. Mahkeme, yrtmenin durdurulmas istemini oy birlii ile reddetti. Askerlik grevini, er olarak tamamladktan bir yl sonra, ilem oybirlii ile iptal edildi! Hem de ayn yarg ca! yi, ho, ne yapalm? Bu kez tazminat davas amam gerekiyor ya, ben de davay atm. A Emin Deer ile konutum. Manev tazminat davas amyoruz. nk, er olarak askerlik yapma nurum krlm deil. Bir manev kaybm sz konusu deil. Sadece mad-

d tazminat davas ap, yedeksubay maalarn isteyeceiz. stedik. Yant geldi. Bana, Patnos'da, er olarak askerlik yaptm srede, su ve elektrik harca nmt, stma giderleri vard. Bu masraflarn dmesi gerekirdi. Hani askerliin tanm?

vlet tarafndan karlanan rtbesiz asker. Ben rtbesiz asker miyim? Evet.. Devlet, askerin her trl masrafn karlamaz m? Haa dm nokta u: Ben sakncal piyade statsndeyim. Resm yazmalardaki adm bu. Saknc Sakncal erler, devlet dman olduklar iin, devletin onlara herhangi bir masraf yap dnlemez. Herkes ektiini bier efendim. Yapmasaydk. Hi devlete dman olunur mu? Evet, evet. Bu tazminat davasn kazandk. Elektrik, su ve stma giderleri dld, er aldm dokuzy2 yetmi kuruluk aylklar da bu hesaba katld, sonunda yedeksubay maalar ilmesine karar verildi. yi ki, askerliimi deniz kenarnda yapmadm. Bir de yattn yerden deniz grnyor di lmazlar myd? Sizin bu ie pek aklnz ermediyse, su benim deil. Sakn abartyorum da sanmayn. st , bunun belgelerini de birlikte okuyalm. Ama nce erliin tanmn ezberleyelim. Her trl ihtiyac devlet tarafndan karlanan rtbesiz askere er denir. Hizmet Yasas'nn bu hkmne bir fkra eklemek gerekir: Sakncal erler bu hkmn dndadr.

ALLAH KORUMU ..Kald ki davacya 1.4.1973 ile 31.1.1974 tarihleri arasnda er olarak masraf yapl mtr. Davacnn askerlik hizmetini fa ettii 34'nc P. Alay da bu sre iinde ki - bu hizmet grmtr - gnlk er istihkak 689.02 kuru su, temizlik, aydnlanma, yatrma cret lk tutar 659.70 kurutur. 255 gnlk toplam masraf 1757 - 1682.23 - 3439.23 TL.'s etmekt dir. 90 lira er harl ilve edilirse tutar 3529.23 TL.'sini bulmaktadr. Buna gre madd r tutar, 13673.25 - 25 -3529.23 - 10144.02 TL'sndan fazla olmamak icap edecektir. imza: Kazm Kalafat, Hava Tmgeneral, Mstear Yardmcs. Allah inandrsn. Mill Savu lndan gelen bu yazy okuyunca bir mahcup oldum, bir mahcup oldum ki, sormayn. Koskoca generali nelerle megul-etmiiz. in bu kadar uzayacan, dallanp, budaklanacan bilse bu davay da amazdm. Ne olacak alttaraf askerlik. O da bitmi. Fakat, ben de hukukuyum. Biraz da meslek tutkusu beni drtyor. nce hakszl saptam onra, bu hakszl onartmak istei ar basyor. Hukukuluk merakm biraz daha artyor ve ille de aklm, hep o erlik tanmna taklyor: l ihtiyac devlet tarafndan karlanan rtbesiz askere er denir... Yoksa ben gizli gizli yedeksubaylk m yaptm, farknda olmadan? lkokulda karnelerim hep, pekiyi gelirdi. Di koruma temizlik, hal ve gidi, Trke, im, aritmetik, hepsi

pekiyiydi. Lise (en kolunu da bitirdim. Kerrat cetveli, toplama kartma, kare kk alm a, trev alma gibi lemleri de, eh, biraz biliyorum. Fakat yine de bu hesaba aklm ermi yor, ne yapaym. Gnlk er istihkak ka kurumu? 682.02 kuru.. Diyelim ki ben bir ay izin yaptm. Yan lerde, bana ne stma, ne aydnlatma, hibir masraf yaplmad. imdi bu ince hesaplardan so , yeniden Asker Yksek dare Mahkemesine bavurup, efendim, izinli olduum gnleri hesaba tmamsnz amma desem, nasl olur? Sonra, Ar Asker Hastanesinde tedavi oldum. Ya bunun paras?. Devlet benden bunun parasn almam. Bir de Ankara'da, Glhane Asker Tp Akademisinde yattm. Hem de, az buz general odasnda. Benden bunun da paralar istenmemi. nann bende imdi eziklik dodu. Hani, Turan Feyziolu, arada srada devletiyle, milletiyle blnmezlik diyor, ya, ii riyor. te ben, u devlet dman sakncal piyade er, devletin bana yapt yardmlarn rmyorum. te blclk bu. imdi kime bavursam da. Asker Hastanede yaplan bu masraflar desem. Ktada gnde, 6 kurua mal-olduuma gre, kimbilir hastanedeki masrafm kaa kmtr?. bununla bitse iyi. Askere arldmda, Ankara Hukuk Fakltesinde dare Hukuku Asistanydm. Askerlik yas 2 yann sonuna kadar, askerlik grevim ertelenebilirdi. O gnler, 12 Mart'n en fkeli g ydi. Askere Alma Dairesi Bakan benim dosyam ile ok yakndan ilgilenmi; ve hemen askere alnmam emretmi. Benim yam o tarihte tam otuz. En azndan iki ylm var amma, kim dinl k bunlar. Askere arldm. 12 Mart'n devlet terr, Elrom Olay ile balamt. 18 Mays 1971 gn, Ankara Sk a alndm, bir ay sonra, hakkmda tutuklanma-

m gerektirecek su belirtisi saptanmadndan, Tugeneral Ali Elverdi'nin bakanlndaki serbest brakldm. Hemen o gnlerde de, devrin, tek ilerici yayn organ Ortam Dergisinde yaz yazmaya b adm. Bundan byk su olur mu?. Dergi kapatld. Derginin yazarlar, Mmtaz Soysal, Muamme oy, lhami Soysal ve Ali Sirmen, ayr ayr gerekelerle gzaltna alnp tutuklanmlard. si bir eit, Skynetim bekleme salonu olmutu. Orada kim yaz yazarsa, doru cezaevine Ben de bunu hesaplayp duruyordum ki, cezaevinden nce askerlik ii kt. 1972 ylnn Mart aynda yedeksubay testlerine girmek iin hazrlklar tamamladm. Tam ireceim gnlerde, yeniden gzaltna alnarak, snava gireceim Muhabere Okulunda, cezaevin apatldm. Alt ay sonra tahliye olduumda, evime biie gitmeden bir sonraki Yedeksubay dnemi snavlarna girerek, Tuzla Piyade Okuluna dtm. Orada ay eitim grdkten sonra, yeni Mahkemesince tutuklanarak, Mamak Tutukevinde, arka hcrede hak ettiim yeri aldm. Be ay sonra yeniden Asker Yargtay Karar gereince tahliye olduumda artk, yedeksub ncisi deil, rtbesiz askerdim. Askerliim er olarak bittikten sonra sonulanan dava dos yasndan u belgeyi, sizlerle beraber okumadan geemeyeceim. Tazminat tutarnn saptanmas iin, dosya bir bilirkiiye yollanm. Bilirkii de, beni a askerlik yaptm, bu nedenle kta tazminat da almam gerektiini bildirmi. Mill Savun nl, buna da itiraz ediyor. Mill Savunma Bakanl Mstear Yardmcs Hava Tmgeneral N dosyaya konan yaznn bir blmn okuyalm: ... Yedeksubaylarn mutlaka ktalarda altrlacaklarna dair bir kural bulunmamakta Bunlar, mesleklerine, ihtisaslarna, yabanc dil bilip

bilmediklerine baklarak, kendilerinden en fazla yararlanacak grevlerde altrlmaktadr Bilindii gibi baz nitelikleri tayan yedek subaylar, yedeksubay okullarndan sonra zel uraya tabi tutulmakta, hatt bazlar hi kuraya sokulmadan, inha edildikleri byk kararg rda grevlendirilmektedirler. Davac, hukuk doktoru olup, niversitede asistan olarak grevli iken asker edilmiti r. Askerlik grevini yedeksubay olarak yapsa idi, bilgi ve tecrbesinden byk kararghla rn hukuk nitelerinde yararlanlaca muhakkakt... Gryorsunuz ya, Bakanlk apak iltifat ediyor! Dava srasnda aramzdaki buzlar zl beni, rnein Genelkurmay Hukuk Mavirliinde grevlendirip, bilgi ve tecrbemden yararlan klarm. Bu yaz, gerekten gururumu okad. Ama ben Patnos'da rtbesiz asker olarak, 61'lik Havan topunun hukuksal zellikler i ve Anayasa karsnda-durumu konusunda, gerekten ok yararl almalar yaptm. Ya bir de beni, 12 Mart dneminde. Skynetim Mahkemesi savc yardmclna atasalard Allah korumu, Allah...

ER M? SUBAY MI? ASTSUBAY MI? Anayasay ihll, komnizm propagandas, marksist-lik, leninistlik, krtlk, gzalt, , mahkmiyet, beraat derken, geldik bugne.. Er olarak askerlik yapp bitirdikten bir yl sonra, bu ilemin hakszlna karar veril bylece erlik ilemim iptal edildi. Sadece iptal edilse, yine iyi. stelik bir de, ye deksubay olarak askerlik yapsaydm, Mill Savunma Bakanl bilgi ve tecrbemden yararlan i. Bakanlkta, rnein hukuk mavirliinde grevlendirebileceini bile aklad! Fakat ben imdi er miyim, yedeksubay m?. Er saylmam, nk. Asker Yksek dare Mahkemesi, yedeksubaylk hakkm elimden alan i lii ile iptal etmi. Yedeksubay da olamyorum. nk, yedeksubay okulunda bitirme snavna edim! Snava girmek, girmemek benim elimde deildi. nk, sonradan hakszl Asker Yarg e saptanan bir tutuklama karar ile Mamak Asker Cezaevi arka hcresine atlmtm. Snava denle giremedim. Yedeksubay okullar, zel telsiz kurslar, biki diki dersaneleri, akam liseleri gibi deildir. Yani, dardan snav vermek olana da yok. Byle olanak salansa ne olacak?. kli subay tutup, piyadecilik eitimi mi yapacam?. Yooo... Piyadecilii de iyi bilirim hani. nk Patnos'da, Blk Komutan stemen Veli Durmaz, benim asker eitimim ile ok y enirdi. Ben, Tuzla Piyade Okulunda, silhl eitim grmtm. Fakat stemen Durmaz, Patnos'da, birlie gelen her yeni er grubuyla beni talime karr e, samzn neresi olduunu, solumuzun ne ynde olduunu iyice ezberledim. Saatlerce:

Saa dn.. Sola dn.. Tfek as.. Tfek kar.. Si lh omuza.. Esas duru.. Merasim yry... gibi komut larla askerlii iyice iime sindirdim. Bu eitim aylarca byle devam etti. Ktaya yeni erler katldka ben de bu erlerle eitime kardm. zel eitim gryordum. Bu eitim iini stemen Veli Durmaz stlenmiti. Pahalya malo . Saa dn.. Sola dn... Tfek as.. Tfek kar.. Esas duru.. Merasim yry... Gece derslerinde de, bilgi ve kltrm olduka artyordu. Kuzey komumuz kimdir? Kuzey komumuz Rusya'dr komutanm.. Cumhurbakanmz kimdir?. Cumhurbakanmz Sayn Fahri Korutrk'tr komutanm. Alay komutanmz kimdir?. Alay Komutanmz Kurmay Albay Dursun Pekol'dir komutanm. Atatrk nerede dodu?. Atatrk Selnik'de dodu komutanm. Bu eitimlerin dnda, bir de Ellinci Yl Mar nn ezberlenmesi vard. Gndz mar bestesini ezberlerdik. avular mar ezberleyince, ayrlrlard. Bir sre sonra onbalar erlerdi. Ben rtbesiz asker olduumdan, mar bir trl ezberleyemeyen erlerle beraber tutu urdum. stemen Veli Durmaz, mzik eitimim ile de yakndan ilgilenmekteydi. Mjdeler var yurdumun toprana tana / erdi Cumhuriyetim elli eref yana... Bu dizeler gece dlerime girerdi: Mjdeler var yurdumun toprana tana... Mjde-lllerrr... vaaar, yurduuumunnn... Bir gn, mar ezbere okumak iin snava ekilen bir

er yaasn soylu gencim, hr benliim diyecekken, yanllkla: Yaasn solcu gencim hr benliim... demez mi? Birdenbire ortalk kart. Sus, nereden kt bu solcu gencim? Ne yapsn zavall er? Doulu bir yurttamzd. Okuma yazma da bilmezdi. Belki soylu ma gelir, onu da bilmezdi. Fakat, radyolarda solcu szn ok duyduu iin, yanllkla cim deyivermiti. Benim silh tayp tamayacam konusunda, Blk Komutan ile Tabur Komutan Binba gr birlii yoktu. Blk Komutan, benim gibi solculara silh verilmesini stratejik a lmuyordu. stemen Veli Durmaz, benim nbet tutmam da, devletin gvenliine aykr gry Tabur Komutan Orhan Seluk ise, bu kanda deildi. Tfek tamalydm. Havan demesi r tank taburunda grev yapsaydm, Binba, altnda ezilmiyeceimi bilse, srtma tank ykl uygun bulabilirdi. Bir gn Tabur Komutan grr: Uur, senin silhn yine yok... diyerek hemen bir silh kuanmam isterdi. Bir iki gn silhl gezerim, bu kez, Blk Komutan stemen: Uur, koy silhn bakaym depoya... derdi. Btn bunlar bitti. Yedeksubaylk grevini er olarak yaptrtmak, imdilik gerilerde kald. Bu ilem, 12 Mart hukukunun kendine zg yasa d y den biriydi. Artk, bugn hi kimse siyasal grlerden tr er kartlmyor. Yasalar m dnce kavram m deiti? Yine hayr.. Yl 1977. Trkiye, en gerici iktidar dnemini ya artk bu gibi ilemlere bavurulmuyor. Bu nedenle, bu tr ilemleri, Silhl Kuvvetlerimizin tmne balamak ve bundan kaynakl n sonular kartmak yanl olur. Bu Ordu hepimizindir. Bu gibi lemler, bir faist dnemi -geici hakszlklarndan biridir.

Patnos'da ok ey kazandm. Orada, halk dediimiz soyut kavramn ne olduunu canl r anladm. Siirtli Maallah avuu, Trabzonlu Osman avuu, Denizlili Havanc Niyazi'yi, Krk ili Recep'i, Mersinli Mithat', Ankaral Dinay' tandm. Her biri, birer insanlk simgesi bi evremizde, bizlere, Hoca Nasrettin gibi alayan, Bayburtlu Zihni gibi glen halkn en taze gllerini sundular. Yreklerimize duygu pnarlarndan elleler akttlar. Erlik ileminden sonraki aamalar, ileri bsbtn arap sana dndrd. imdi ne er sa e-deksubay.. Byle olunca, ikisinin aras, astsubay yapacaklar galiba!. Evet, evet. ne olursa olsun, ben Patnos dalarnda halk ocuklaryla er olarak asker

lik yapmay, emekli olduktan sonra, siyasal iktidarn uzatt ynetim kurullarnda, onbinl e lira para alan orgeneral olmaya deimem! BTT Uur Mumcu _ Sakncal Piyade www.kitapsevenler.com Merhabalar Buraya Yklediimiz e-kitaplar Grme engellilerin okuyabilecei formatlarda hazrlanmtr. Buradaki E-Kitaplar ve daha pek ok konudaki Kitaplar bilhassa grme engelli arkadalarn istifadesine sunuyoruz. Ben de bir grme engelli olarak kitap okumay seviyorum. Ekran okuyucu program konuan Braille Not Speak cihaz kabartma ekran ve benzeri yar dmc aralar sayesinde bu kitaplar okuyabiliyoruz. Bilginin paylaldka pekieceine inanyorum. Siteye yklenen e-kitaplar aada ad geen kanuna istinaden tm kitap sever arkadalar iin hazrlanmtr. Amacmz yayn evlerine zarar vermek ya da eserlerden menfaat temin etmek deildir elbet te. Bu e-kitaplar normal kitaplarn yerini tutmayacandan kitaplar beenipte engelli olmayan okurlar, kitap hakknda fikir sahibi olduklarnda indirdikleri kitapta ad geen yaynevi, sahaflar, ktphane ve kitaplardan ilgili kitab temin edebilirler. Bu site tamamen cretsizdir ve sitenin ieriinde sunulmu olan kitaplar hibir maddi kar gzetilmeksizin tm kitap dostlarnn istifadesine sunulmutur. Bu e-kitaplar kanunen hi bir ekilde ticari amala kullanlamaz ve kullandrlamaz. Bilgi Paylamakla oalr. Yaar MUTLU lgili Kanun: 5846 Sayl Kanunun "altnc Blm-eitli Hkmler " blmnde yeralan "EK M itaplar dahil, alenilemi veya yaymlanm yazl ilim ve edebiyat eserlerinin engelliler iin retilmi bir nshas yoksa hibir ticar ama gd bir engellinin kullanm iin kendisi veya nc bir kii tek nsha olarak ya da engellilere ynelik hizmet veren eitim kurumu, vakf veya dernek gibi kurulular tarafndan ihtiya kadar kaset, CD, braill alfabesi ve benzeri formatlarda oaltlmas veya dn verilmesi bu Kanunda ngrlen izin an gerekletirilebilir."Bu nshalar hibir ekilde satlamaz, ticarete konu edilemez ve amac dnda kullanlamaz ve kullandrlamaz. Ayrca ar zerinde hak sahipleri ile ilgili bilgilerin bulundurulmas ve oaltm amacnn belirtilmesi zorunludur." maddesine istinaden web sitesinde deneme ya ynna geilmitir. T.C.Kltr ve Turizm Bakanl Bilgi lem ve Otomasyon Dairesi Bakanl ANKARA bu kitap Grme engelliler iin dzenlenmitir. Kitab Tarayan arkadamza ok teekkrler. verilen emee sayg duyarak ltfen bu aklamala silmeyin. tarayan Tarama ve Dzenleme: AYHAN Uur Mumcu _ Sakncal Piyade