You are on page 1of 116

Arkadam

YILMAZ GNEY

AGH ZG

BROY YAYINLARI: 45 SNEMA DZS: 1 mays 1988

Kapak Dzeni

HOY AJANS
(Her oylumda Yayn Ajans)

BU KTAP BR

HOY AJANS

RNDR

AGH ZGC

Arkadam
YILMAZ GNEY
- BR DOSTLUUN YKS

BRdf
BROY YAYINLARI

Arkadam
YILMAZ GNEY

AGH ZG

Y\e,p

oL

&

BALARKEN

Bir okuru, Mehmet Kemal'e soruyor:

"Ylmaz Gney, bizim lmz deil miydi?" nl yazar, sz konusu soruya, Bu Darbeler Kimin in adl kitabnda u yant veriyor: "Ylmaz Gney, sadece bizim lmz deil, dirimizdi de..." Ne yazk ki, Mmtaz Soysal'n "Mezar Ta Yazmak Zordur" adl yazsnda, "Trk sinemacln dnya dzeyinde tantp Altn Palmiye'ye kadar trmanan bir sinema dehas" diye tanmlad Ylmaz Gney'in dirisine deil, "l"sne bile sahip olama dk... nk "kt kaderi'nin takt elmeyle, ya da zel ya amndaki bir dizi "yanll" yznden "vatansz" bir sanat olarak yabanc topraklarda can verdi Yenicekyl Ylmaz G
ney.

Adana'nn Yeniceky nerede, Paris'teki Pere Lachaise Me zarl nerede? Hey gidi "kara yazgl Ylmaz Gney" hey...

HALK SANATISI

9 Eyll 1 984 ylnda "kaak' ' bir Trk sinemacs olarak ya ad srada Paris'te kanserden len Ylmaz Gney, bir sol cu, bir Marksist, ya da Krt myd? Sanatnn tm siyasal

dnceleri konumuzun dnda kalyor. Onun bu alkantl po litik dnyasn elbette bir gn gelecek, siyaset tarihileri yarg layacak. Bu bizim iimiz deil... Bize gre, bir sinemac olarak "halk sanats "dr Ylmaz G ney. Ve bu gerei Kemal Tahir, u szleriyle ne gzel vurgu
.

lar:

Ylmaz Gney, gerekten halktan yetimi, halkn bir eyi nasl grmek istediini belki derin ilmiyle deil, ya antsyla bilen bir halk sanatsdr. Byle sanatlar dan, bir aydn olarak benim renecek ok eylerim ol duuna inanyorum.
SNEMA ADAMINDAN BR

te, 1963 yllarnda tandm Ylmaz Gney'i, birlikte geir diimiz gnlerin, gecelerin anlarndan oluan bir yaam ve gi derek Yeilam sokaklarnda nasl devletiini gzler nne ser meye alacam bu anlarmda. Kimi zaman srekli, kimi za man kopuk kopuk bir arkadalk srdrdmz Gney'in ya am, eibette uzaktan izlendii gibi deildir. Hele, ttila lhan' n o gzel deyimiyle "barlarda, iki masalarnda laf retip, va kit tketen aydnlar"n bak alaryla grld gibi hi deil. nk "yaayan bir lmpen" yaamayan bir aydndan ok daha hayat dolu ve stelik gerekidir. te, 47 yllk yaamnn b yk bir blm "mapushane damlan" altnda geen Ylmaz G ney, zel yaamndaki "duygusal yanllklar" bir yana, Trk sinemasnn "belkemii"ni oluturan organlardan biridir. Me tin Erksan ve Ltfi Akad'la birlikte zerinde durulmas gereken " sinema adam "ndan biridir de ayrca.

SYANKAR, AMA SAYGILIYDI DA

Trk sinemasnn, glgesi yzne vuran dolma burunlu, kav ruk yzl "hrn ocuk"u Ylmaz Gney'le olan dostluumun gnln tutmadm iin imdi ok hayflanyorum. nk 1 963 yllarnda ' ' kisi de Cesurdu ' 'yla oyunculuunu benim ke fettiim, 1968'lerde ise Sinematek Dernei'nin ynetmenliini Seyyit Han'la kefettii Ylmaz Gney iin, bu byk bir eksik lik belki... Silaha ve kumara tutkun, isyankr; ama bu kusurla rnn yan sra nnzde dme ilikleyecek kadar da saygl, ki bar ve duyarl bir kiiliin sahibi olan Gney'i inkr etmek, ya amdan dlamak da elbette mmkn deil. nk halkn bannda yaayp efsaneleen bir sinemacnn kusurlar bir lde

Agh zg, Ylmaz Gney'le..

balanabilir. Hele Trk sinemasn tm dnyaya tantan bu kii Ylmaz Gney olursa... te, 20 yllk bir dostluun ve bu sre" iinde meydan? gelen kavgalarn, aklarn, eitli olaylarn zerine kurulu hareketli bir yk izleyeceksiniz bu anlarda. Son derece yaln bir Ylmaz G

ney gelecek gzlerinizin nne.. Her ey, nasl yaadysa, y le... Yani, kesinlikle abartnn tuzana dmeden anlatmaya a ltm "lmsz" bir "l"nn yks bu.

**m

-%

Arkadam
YILMAZ GNEY

Ylmaz Gney'le arkadalmz 1963 yllarnda balar... Elbette Adanal Ylmaz Ptn'n oyuncu olarak sinemaya admlarn att tarih, bu deildir. Gerek soyad Ptn', 1958 yllarnda sinema oyunculuuna baladnda Gney olarak deitirmitir. Onu, 1 958'lerde daha ok Atf Ylmaz'la Halit Refi tanr.nk Gney, ilk filmini Bu Vatann ocuklar adyla Atf Ylmaz'n ynetiminde e virmiti. Bu ilk barol oynad filmdir. Ayn zamanda senaryoya da katklar olmu, hatt Atf Ylmaz'la birlikte yazmlardr. Daha sonra gene Atf Ylmaz'n ynettii Ala Geyik'te hem barol oynam, hem de bu kez sinema eletirmeni Halit Refi 'le filmin senaryosunu yaz mtr. Ayn l almaya, Bu Vatann ocuklarma devam eder. Atf Ylmaz ynetir, Halit Refi asistanlk yaparken, Gney'le bera ber yine senaryo almalarna katlrlar... Gruba, yllar sonra ynet men olan dekoratr Duygu Sarolu da belli bir sre iin katlacak tr... te, Ylmaz Gneyin Yeilam maceras byle balar...

KMSENN HATIRLAYAMADII BR OCUK

Ama, bu "balang"n bir ncesi daha vardr ki, Ylmaz Gney'sinemaya olan sevgisi, asl o gnlerde yeerir ve giderek ukuro va 'daki ekinler gibi boy atar. Gney; And Film, Kemal Film ve Dar Film irketlerinin Adana'daki ubelerinde alr. Depoculuk yapar. Teneke film kutularn elimsiz vcuduyla srtlayp sinema sinema doin

11

Srtnda film kutularn tad yllarda, sinema tutkunu bir delikanl...

(atrr. Adana sinemalarnda oynayan filmlerin ayrca koca panola rn omuzlayarak sokaklarda, caddelerde rtkanlk yapan Gney, bu iler iin sekiz lira yevmiye alr. Gney'in o gnlerde panosunu srtnda tayp unutamad filmlerden biri, Ayhan Ik'n baroln oynad Kanun Namna 'dr. Ve nl bir sanat olduktan sonra, Ke mal Film irketi sahibi Osman Seden'e yazhanelerinde altn sy ledii zaman, o boynu bkk, iine kapank, ezik ocuu Seden ha-

12

trlayamaz. Ylmaz Gney; Fikret Hakan gibi Trk sinemasnn eli kalem tutan oyuncularndan biridir. Ne garip, Anadolu'da yayimlanan blgesel edebiyat dergilerinde Gney'in Ylmaz Ptn adyla ykleri yer alr ken, ben de 1 958'li yllarda ayn dergilere iirler yazyordum. Ve bir birimizi tanmadan Adana'da Salkm ve izmir'e bal Seferhisar'da kan Nasr dergilerinde imzalarmz, sanyorum ki yan yana dm-

t. O yllarda biz, iiri Attil lhan'la sevmitik... Genlik yllarnda hep onun etkisinde kaldk... Gazetecilie baladmz yllarda, im di film yapmcs olan Kadri Yurdatap'n yaymlad Sinema Dergisi'nde Trkn oray'la, Leyla Sayar'la yaptmz rportajlar hep Attil lhan kokard. O iirsel anlatm biimleriyle, rportaj deil, sanki y k denemeleri yapyorduk...
LK HAPSLK VE BR GNL BORCU

Bu arada Fikret Hakan sinema oyunculuunu srdrrken, bir yandan o da Bumin Gaffar adyla Pazar Postas'na Yeni Ufuklar'a y kler yazyordu. Ama ok yakn dostlar dnda Fikret Hakan'la BuminGaffar'n ayn kiiler olduunu pek bilen yoktu. Bumin Gaffar, Hakan'n gerek adyd... te, iir yazdm dnemlerde yani 1956 ylnda Tanju Clzolu'nun sahibi ve ayn zamanda yazileri mdr ln yapt On adl edebiyat dergisinde Ylmaz Gney'in " Bilinmeyenli Eitsizlik Sistemleri" adl bir yks yaymlanmt... Bu yk Gney'in bana i at, "hapislik serveni" de bylece bala m oldu. Hakknda alan dava iki yl sonra sonulannca, Ylmaz Gney, Atf Ylmaz'n ynetmenliini yapt Tatl Bela filminin setin den alnarak cezaevine gnderildi. Suu, ad geen ykde "ne ren komnizm propagandas" yapmakt. Birbuuk yl hapis yattktan sonra Konya'ya srgne gnderilen Ylmaz Gney, burada bir genelev kadnyla tanr. Alt aylk srgn lk dneminde Gney'in kahrn, yalnz bu kadn eker. Gney'i ar tist olduu iin sevmemitir. Herkesin hor grd, aalad gen kadna, sanatnn gsterdii scak ilgi ve yaklam biimidir onu k eden... imdi nerede bulunduu, ne yapt bilinmeyen bu kadn, G ney 'e gz gibi bakar... Cebinde ka paras varsa, ya da o gn ge nelevde ne kazanmsa blrler. Hayatn tokadn yemi gen ka dn vesikaldr, ama nce insandr. Gzel olmasa bile sevecendir... Srgn gnleri sona erdikten sonra Gney, sevgilisine, "vefa borcu"nu der. Ve gen kadn genelevden kurtarr... zgrlne kavuan Ylmaz Gney'in tm amac, gene sinemadr... Hayata yeniden balayacaktr... Ne var ki Yeilam Soka' ndaki keler tutulmutur... Yakkl, dev gibi bir Ayhan Ik, vurdulu krdl filmlerin yerli Mayk Hammer' bir Orhan Gniray, tm sa lam projeler iin gl oyunuyla tercih edilen bir Fikret Hakan... Ya Ylmaz Gney? O bir "hi "tir... stelik ' yalnz'dr. Dolma bur nuna, irkin yzne kimse dnp bakmaz. Atf Ylmaz gibi bir y netmene yapt iki film de, Cavidan Dora'yla oynad Ttn Zama.

13

kisi de Cesurdu'da (geri planda Hilal Esen)

n da unutulmutur... Gney, deneyimsizdir ve de Yeilam' iyi ta nmadndan "bu sokaklardaki vefaszl" bilmez. Yeilam'dayara almadan, smrlmeden kim bir yere gelebilmitir ki?..

"KS DE CESURDU"
Ferit Ceylan'n ynettii 1 963 yapm kisi de Cesurdu, Ylmaz G ney'in srgnden dnnn "ilk film"iydi... Gney, gnlerce a susuz dolatktan sonra bu filmle tekrar kamera karsna kyor du. Byk yapmclar, "Kim bu adam?' "diye kmserken, Gney'e, bulunmaz frsat Samim Meri salamt. Filmin senaryosunu da Yl maz Gney yazmt. Samim Meri, o yllarda yeni "jn adaylan"ndan biriydi. Gzide Sabri'nin ayn adl romanndan mit Utku'nun sinemaya uyarlad Yaban Gl 'nde barolleri Gksel Arsoy 'la Leyla Sayar oynuyordu. Filmin dier rollerinde de Nebahat ehre ve Samim Meri vard, meri, ayaklar sakat bir genci oynuyordu. Kck bir rold bu. Fil min senaryosunu da gene Atf Ylmaz'la birlikte Ylmaz Gney yaz mt. te jn aday Gney'le bu filmin setinde tanmt. Arkada lklar giderek ibirliine dnt, bylece kisi de Cesurdu adl film ortaya kt. Bu filme paray kim yatrmt? Olayn ilgin bir yan da burasyd. Samim Meri, o yllarda Naciye adl bir kadnla beraberdi. Filme ya trm yapan ve imdi evli olan bu hanmd. Ama, Meri adyla kuru lan irket, Samim Meric'in zerine kaytlyd... kisi de Cesurdu'nun barollerini Samim Meri'le Ylmaz Gney oynuyordu. Gney'in kar sndaki kadn oyuncu da Sinema Dergisi 'nin "yarma birincisi" Semra Sar'd. Ayrca, imdi Topkap Film irketinin sahibi olan Ya ar Tunal'nn da nemli bir rol vard. Hatt filmin gerek jn Tunal'yd. nk, 25 yl nce kt gibi, yakkl bir genti Tunal. Si nemaya niversite rencisi olduu yllarda bulamt. Filmin afiinde ynetmen olarak Ferit Ceylan ismi yazldr. Ama, ^ Tunal'nn aklamasna gre, Ceylan'la birlikte kamera arkasndan "ikinci beyin" olarak filmi yneten Ylmaz Gney'di. Bugn Ferit Cey- , lan da Ylmaz Gney gibi sa deil. Yllar nce, Galatasaray'daki d nemin nl gece kulb Karavan'n arka sokaklarnda tek bana ya ad evde l bulundu. sizliin ve yalnzln getirdii bunalm Cey lan ' alkole tutsak etmiti. Eski ynetmenin bu yzden "intihar" et tiini syleyenler vardr.
.

15

FKEL AKTRN GAZABI


Ylmaz Gney'in garip ve dengesiz davranlar, anlatlanlara g re, ilk kez kisi de Cesurdu 'nun ekimi srasnda ortaya km. Fil min baz sahneleri Adana'daki pavyonlardan birinde ekiliyormu. . Adana'nn alvarl pamuk aalar gelip bir masaya kmler. Elle rinde tebihler, yanlarnda kadnlar... Merak bu ya, filmin ekimini izleyecekler. Bu ara, neden ve nasl olmusa, alvarl aalardan biri basm kahkahay. Ve Gney, masann nnden geerken tabakta ki elmalardan en irisini kapm. Sonra da glen aann azna tkayvermi. Adam birden donup kalm... Ardndan ortalk karm... Settekiler, bu patrd grlt arasnda Ylmaz' karmlar. Eer uya nk davranp karmasalarm, olay kanla noktalanacakm. Neyse ki sonradan her ey tatlya balanm... Ylmaz Gney, bu filmden be kuru almam. Ancak kisi de Cesurdu 'nun teknik ilemleri tamamlandktan sonra Gney 'e, senar yo yazarl ve oyunculuuna karlk Samim Meri, irketin Adana blgesini vermi. Aktr Adanal ya. stelik bu blgede birok filmi altrd iin ticari deneyimleri var... Ben, filmi, sanyorum ki 1964 yllarnda stanbul sinemalarndan birinde izlemitim. O sralar evket Radonun sahibi olduu ve d nemin en byk sinema dergisi Ses'te alyordum. Ayn yllarda yaymlanan iki sinema dergisi daha var... Biri Recep Ekicigil'in Ar tist ve teki Kadri Yurdatap'la, imdi Altn Kitaplar'n sahibi olan Dr. Turhan Bozkurt'un yaymladklar Sinema Dergisi... Ve her iki dergi. .

16

nin de, hem okurlar, hem de artistler asndan etkinlii byk... O" gnlerde Artist Dergisi'nin Nuruosmaniye'deki, imdi Hal Saray olan yazhanesinde Trkan oray , Fatma Girik gibi hretler eksik olmaz d... Ses Dergisi'ni ise, en byk hretler bile randevusuz, yani "pat" diye ziyaret edemezlerdi... Dergide ciddi, aristokrat bir hava vard...

YLE BR OYUN

te, bu yaynn artist dnyasna egemen olduu dnemde iz lediim kisi de Cesurdu'an bir hayli etkilenmitim. Filmin dilinden mi? Hayr... Gerekte son derece ilkel bir film. Ama Gney'in, o ir kin adam,r! bir oyunu var ki, anlatlr gibi deil. Hele finalde iyice or taya kan mthi bir oyun bu. Srgndeki kabaday Ali Duran ro lndeki aktr, aylardr hasret kald annesine kavumak iin istas yonda tren beklerken birden hasmlar karsna kyor. Ve silahl bir atma sonras yaralanan kabaday kouyor, kouyor... Ne var ki, onu annesine kavuturacak trene yetiemiyor. Ve raylarn ze rinde yl ip kalyor... Sonra zerine kapanan kk bir kz ocuu... ine kapank, suskun ve yalnz kabaday ile insanca bir yaklam ku ran bu kz ocuunu Hilal Esen oynamt... Anne sevgisi; kald, otelin karsndaki evin penceresinde mandolin alan, beyaz yakal, siyah nlkl ilkokul rencisi kzla olan scak dostluu, kat hal de sonunda zerine zerine gelenlere kar silahn kullanmak zo runda kalmas, filmin temel elerini oluturuyor. Ne var ki, filmde , anne sevgisini ileyen Gney'in, imdi zmir'de kznn yannda ka lan anas Gll'y evinden ka kez kovduunu anlatrlar. Elbette ki "Ylmaz Gney trajedisi' 'nin elikili bir yandr bu... Ama, ben ne Levent'teki evinde, ne de bir baka yerde byle bir olaya tank oldum...

kisi de Cesurdu 1 950 yllarnda ekilmi bir Amerikan fil minin yerli kopyasyd gerekte. Ama, Henry King'in ynet-; menliini yapt The Gunfighter adl filmden, Gney'in kaleme ald senaryoyla yaplan yerli uyarlama, olduka baarl saylrd. Kald ki Gney'in bu filmi, yllar sonra defalarca e kilecek, ayn konuyu Fikret Hakan bile Srgn adyla yeniden

gndeme getirecekti... Kstl, stelik maddi imknszlklar iinde ekilen film, yal nzca beni deil, tm yerli film seyircilerini etkileyecekti. r-

171

rein, filmin ekiminden tam 1 3 yl sonra Nevzat alkuu zal, bir yazda u satrlar yer alacakt.
... Bir
;

im

gn mahalle arkadalarndan biriyle Yeni Si-

nema'ya gitnvtik. O gn kisi de Cesurdu adl bir film oynuyordu. Filmin sonu, olduka duygusald. Bu duy
gusal sonun ardndan ben de arkadam da ok geir mi gibiydik. Filmin sonunda "Ana, ana" diyerek len mert kabadaynn tesirine girmitik. lk defa karlat mz o "mert kabaday" rolndeki oyuncuya tutulmu tuk. lkin adn ezberledik: Ylmaz Gney. Daha sonra gelecek filmlerini gzledik... Ylmaz Gney'i ilkin biz o cuklar sevmitik. Minicik ellerimizle bizler alklam tk onu...

O gnlerde ocuklarn tuttuu ama yapmclarn nem ver medii bu kavruk yzl "kara ocuk'u Trk sinemasna hep yukardan bakmay alkanlk haline getiren ve srekli yaban c filmlere alk tutan "entel" kesim, yllar sonra Seyyit Hanfilmiyle ilk kez "adam" yerine koyacakt. Etkili oyunu nedeniyle tanmak ve kendisiyle Ses Dergisi adna rportaj yapmak istediim Ylmaz Gney hakknda, o gne dek hibir ey bilmiyordum... Srgnden nce evirdi i Ala Geyik'i, Bu Vatann ocuklar 'n, Ttn Zaman 'n da izlememitim. Gerek ad olan Ylmaz Ptn imzasyla ayn dergilere yazdmz bile dnemiyordum. Ve bir gn nasl olduysa Beyolu'nun arka sokaklarndaki sala bir meyhane de tantk... lmnden sonra yapmc Yaar Tunal'nn anlattklarna gre, srf bu tanma iin, nl sinema oyuncularnn giyindi i Galeri Edip'ten, 1 500 ya da 2500 liralk senet karlnda yeni bir takm elbise, gmlek ve kravat almt. Tabii, Gney'in kendine byle zen gstermesinin nedeni, daha ok benim Ses gibi bir dergide almamdan kaynaklanyordu... Elbette bu davrann znde, ayrca bir "sayg" bulunuyordu. O gn yannda bir grup sinemac arkadayla oturduk, soh bet ettik, arap itik... Gney'in suskun ve mahcup bir kiili i vard... Kesinlikle sormadan cevap vermiyordu. Az konu uyordu... O gne kadar hibir aktrde rastlamadm yumu ak bir ses tonuna sahipti. ou kez de "Aam" diye hitap

18

ediyordu...

DRAMATK BR OCUKLUK AI

Yedi kardeli bir ailenin ocuuydu. Irgatba Hamit'in oluydu.. Annesinin ad da, Gll'yd... Babasnn tm kardeleri kan davas yznden ldrlmt. Ailenin tek erkei olarak kalan baba Hamit Ptn, bu nedenle Urfa'ya bal Siverek'ten Adana'ya kamt.

Ben sorduka, karmdaki yass burunlu, esmer tenli gen adam, kadife gibi yumuak sesiyle anlatyordu. Gney, babasn kesinlikle sevmiyordu. nk, anas Gll'y brakp baka bir kadnla evlenmisti. Bu yzden Gney'in ocukluu ezik ve hep boynu bkk ge miti. Daha dorusu ocukluuna doymadan yaamt...

'

Sinema ansiklopedileri hep Ylmaz Gney'in doum tarihini 1 937 olarak yazarlar... Oysa, bir aklamasna gre Gney, nfus kd n doumundan tam alt yl sonra almt. Bu durumda gerek do um tarihi 1931 olabilirdi. Ylmaz Gney'in silaha olan tutkusu ve bana hep bu yzden birok olayn gelmesi, ocukluunda yaa-

Kan daval aileden baba ve oul..

dklarndan kaynaklanyordu. Dokuz yalarndayken, babasn gz lerinin nnde vurmulard. Ama Hamit Ptn lmemiti... Aramzdaki dostluun balamasndan bir sre sonra Ylmaz G ney'in istiklal Caddesi 'nde fotoraflar ekildi... Sanyorum ki bun lar bir sre nce rahmetli olan foto muhabiri arkadam Erol Der nek grntlemiti... Erol Dernek de Ses'te alyordu...

ETN EME OK GEN YILMAZ GNEY

HRETSZD

20

Fotoraflar ekildikten sonra durumu Yazileri Mdr etin Eme'e bildirdik. Uzun uzun Gney'in yetenekli bir oyuncu oluun dan sz etmitim. Eski Son Posta Gazetesi'nin sahibi Selim Ragp Eme'in olu olan etin Eme, Ses Dergisi'ne yeni gelmiti. O yl larda ok genti. Ve belki de o gne kadar, gbekli, ya da sa d klm, orta yal yazileri mdrleri, genel yayn ynetmenleri gr dmzden, etin Eme bir hayli farkl gelmiti bize. Hem nur ka lem gibi ince ve zarif yapl, hem de Alain Delon gibi yak klyd. Ga-

mu
il
etin Eme'in sonunda Ylmaz Gney'in nemini kabullenerek Ses'te yaynlad ilk fotoraf...

zetecilik yaammda grdm "en gen" yazileri mdryd Eme. Ancak Eme, o yllar hem Fransz kltryle yetitiinden, hem de Trk sinemasyla fazla ili dl olmadndan, Gney konusuyla fazla ilgilenmedi. Belki de haklyd... nk Gney, hretli deildi ki. yle ahm ahm bir fizii de yoktu, ilk anda dikkati ekmeyecek kadar silik, "sokaktaki adamlardan biriydi. Ve bylece drt filmin barolnde oynayan Ylmaz Gney, Ses Dergisinin i sayfalarnn birinde zar zor "tek stun" haber olabildi.

21

kisi de Cesurdu'den sonra Ylmaz Gney'in ileri biraz alr gibi olmutu. rnein, air Orhan M. Arburnu'nun ynetmen liini yapt Prangasz Mahkmlar'da Filiz Akn 'la, Halime' den Mektup Var'da Ahmet Mekin ve Sevda Ferda ile ba

rolleri paylat. Daha sonra da Ferit Ceylan'n ynettii Her-

gn lmektense adl filmde PervinPar'la oynayarak sessiz


ce dikkati ekmeye alyordu. Filmin prodktr de arka da Levent Kral'd. Hergn lmektense, Dostoyevski'nin n l roman Su ve Ceza 'dan uyarlanmt. Senaryosunu da ge ne Gney yazmt. Ayrca, birok kk irkete alakalem senaryolar yazan Ylmaz Gney'in gene de ekonomik dzeni bozuktu. Zar zor, para para ald paralarla geinmeye a lyordu. stelik hayatnda batan kendisine manevi destek olan Can, adl bir kadn vard. Birlikte yayorlard. Can, son radan soyadn Gney yapt. Dev aktrn, nikhsz yaad Can Gney'den yllar sonra bir kz olacakt. Yani bu hanm, imdi kocaman gen bir kz olan Elifin annesiydi. Ve Ylmaz Gney'in yaamna giren nemli kadndan ilkiydi. O yllarda byk irketlerin yz vermedii Ylmaz Gney'i yalnzca kk yapmclar destekliyordu. nk, elinin kalem tutmas nedeniyle ondan byk lde yararlanyorlard. Bo az tokluuna durmadan senaryo yazyordu. 1 964-1 966 yl lar arasnda birok filmin senaryosunu Ylmaz Gney yazm t. Ancak ounda kendi ismini kullanmyor, filmi ekenynetmenlerin imzasyla kyordu... yle ki, yazd senaryolarn saysn kendi bile unutmutu.
BRAZ UCUZ ARAP, BRAZ DA DOMATES PEYNR

22

te, boaz tokluuna senaryo yazp ok az bir cretle kk fir malara film eken Gney'in eli de son derece akt. Cebinde be kuruu varsa, o gn sizinle paylaabilirdi... Gelgelelim, iyi niyeti, in sancl tutumu hep istismar edilmitir. 0 gnlerde Gney, yllarca nce yapmc mit Utku'nun sahibi olduu, Beyolu'ndaki bir binann st katlarnda "karm" dedii Can Gney'le kalyordu. Bu evde Gney, ben ve geenlerde beklenmedik bir trafikkazas sonucu yaamn yi tiren Remzi Jntrk'le ok kaldmz, sabahladmz olmutur. Aa yukar, birok gece ucuz arap ier, domates ve beyaz peyniri de meze yapardk... Gney'in Remzi Jntrk'le olan dostluu giderek birlikte film almalarna kadar uzanacakt. Ylmaz Gney, o dnemlerde birok

Yaamndaki nemli kadndan

ilki

olan Can nal'la...

yapmcya ve gen ynetmene yardmc olmu, bylece de Yeilam' da yeni bir ekip oluturmutur. rnein, Remzi Jntrk, Ferit Cey lan, Nazif Kurthan, Adanal aktrn destekledii ve ortaya kard bir avu ynetmenden sadece bazlaryd... O gne dek hibir b-

23

yk irketin ilgilenmedii Gney, gerekte 'gizli bir yetenek"ti. Bu nedenle de. hakl olarak byk irketlere gizlice di biliyordu. "Ksknln" hi belli etmiyor, srekli iine atyordu... Ylmaz Gney'le arkadalmzn ilerledii bu gnlerde, tm ama cm ona yardmc olmakt. nk ona bir aktr olarak inanyordum. stiyordum ki, kk yapmclarn yannda "yeilamaalar"nnda dikkatini eksin. Ama nasl? Byk irketler her zaman olduu gibi despota bir artlanmann iinde yayorlar, ileride onun bir "mitos", yani "efsane" boyutlarna ulap "dev" bir "yldz" olacan da ke sinlikle akllarna gevremiyorlard Byk irketlerin yapmclar yal nzca Ayhan Ik gibi, Gksel Arsoy gibi "hazrlop hretler"in pe indeydiler... Bu kavruk yzl, dolma burunlu irkin adam, onlarn yannda kimdi ki? Ama, garip taral grntsnn altndaki gizli s-, cakl biraz olsun farketmeleri iin bir eyler yapmak zorundaydm. Hi unutmuyorum, Ylmaz Gney'le izbe, pis bir meyhanede bu lutuumuzda meseleyi atm. Gney'i, o dnemin byk yapmc larndan biri olan Nevzat Pesen'e gtrecektim. Ancak aktr, bu is teime iddetle kar kt... Ama, gene de uzun bir konuma sonu cunda Gney'i yumuattm... Basamak atlamas iin byk bir ir ketin himayesine girmesinin ya da byk bir sermaye bulup iyi bir ynetmenle almasnn art olduunu syledim... Ve ertesi gn ya da birka gn sonrayd sanyorum. Yeilam sokandaki Pesen Film'e birlikte gittik... Nevzat Pesen'le tantrdm. zmir'den istan bul'a gelip byk bir irketin sahibi olan Nevzat Bey, onurlu bir adam d. Nitekim, son dnemlerinde, ekonomik bir krizin iine dm, k k bir borcunu deyemeyeceinden korkarak kendini asansr bo
.

luuna atarakintihar etmiti...

"GNE HER SABAH AYNI YERDEN DOMAZ"


Rahmetli Pesen de, birok byk yapmc gibi Gney'i tutmam suratla" Ylmaz'n hibir ey olamayaca fikrindeydi. Hatt hi unutmam, durumu enmek iin Nevzat Pesen'e bu kez yalnz gittiimde, nl yapmc bana yle demiti: "Brak Allahakna, senin hi iin yok mu? Bu suratla, bu arka datan ancak kmrc ;rc olur..." Pesen'in bu kesin yargsna karlk, benim verdiim cevap ise nok tasna, virglne kadar yleydi: "Yanlyorsun baba, bir gn gelecek bu irkin adamn nnde he piniz dme ilikleyeceksiniz..." Hakl ktk. Yllar sonra Gney'in nnde "ilk dme ilikleyenler'
t. "Bu

24

den biri de rahmetli Nevzat Pesen olacakt. Bir gn, o horlad, burunlad boynu bkk delikanlyla film yapmak zorunda kalacakt. Daha nce Gney, Pesen'den olumlu bir sonu alamadm renince iyice ksmt. Ve o gnden sonra da, bunu bir onur me selesi yapmt. Hakl olarak, tm byk irketlere cephe almt.. "Hi acele etme aam, o bir gn gelecek-. Kim ne derse desin gne her sabah ayn yerden domaz... stedikleri kadar benim oy nadm filmleri istanbul sinemalarnda oynatmasnlar... Varsn, Be yolu sinemalar Ylmaz Gney'siz olsun... imdilik, Anadolu sine malar bana yetiyor aam, yetiyor..." Arkadamn bu szleri bugn bile kulamda nlyor. Gz-"

lerindeki "gizli hzn" dudaklarndaki o acl titreyii hep


anmsarm...

"SES'TE
Yl

DRT STUNA MANET

'

1965, aylardan Temmuz... O yllarda seyyar gazete mvezzileri kk ocuklardan oluuyor du. Ve ocuk mvezziler, minik elleriyle alkladklar Ylmaz Gney iin Taksim caddelerinde: "Olaylar yazyor, Ylmaz Gney'i yazyor" diye lk la baryorlard. Evet, Ylmaz Gney'in "ilk olay " Yeilam'da gazeteci deyimiyle bir "bomba gibi patlyor'du.. Olay, haberini ilk veren, akam gazeteleriydi. Ve ertesi gn de sabah ga

zeteleri daha da byterek kamuoyuna duyuracaklard... Bir hafta sonra Ses Dergisi, YlmazGney'in bu olayna tm de taylar ile geni biimde yer verirken yle yazyordu:
Mecmuamz, geen hafta iinde bir gazetecilik olayn ger ekletirdi. Bata polis kuvvetleri olmak zere btn ilgililer bir gece kulbnde kan kavgada kiiyi yaralayan aktr Ylmaz Gney'i ararlarken Ses ekibi, nce aktrn gizlendi i evi ve daha sonra kars ile buluaca yeri tesbit ediyor du.
Demek ki Ylmaz Gney, artk "aktr" olmutu... Ve etin Eme'in Yaz ileri Mdrln yapt Ses Dergisi 'nde bu irkin adamn

'

olayna, tam drt sayfa yer veriliyordu. Oysa Gney, daha nce tek

stuna snt.
26
Olay nasl olmutu? Polisin peine dt Ylmaz Gney'i ben ve rahmetli foto muhabiri arkadam Erol Dernek ile birlikte nasl yakalamtk? Bu, gerekten bir macerayd... 22 yl nceki heyecan-

mz, ataklmz ve kavgaclmz daha bakayd... Cesurduk veolaylarn zerine gzmz karartp gidiyorduk... Olay, Sraselviler'deki nl Klp 1 2 'de meydana geldi. Ve Ylmaz Gney, ad geen gece klbnde sustal bir bakla kiiyi yarala d. O gece Gney'in yannda, sinema ve tiyatro sanats Tuncel Kurtiz ile Tlin Elgin vard. Birlikte eleniyorlard. Bu ara sahneye an tz Glsn Kamu kmt. te o srada n masalardan birinde bir

grlt duyuldu. Glsn Kamu sahnedeyken hzl konuulup grlt karlmas, G ney'in masasndaki Tuncel Kurtiz'i fena halde sinirlendirmiti. n k Kamu, Kurtiz'in tiyatrodan arkadayd. Grlty karanlar da "Kalipso Kral" Metin Ersoy'un masasnda oturan gruptan nl or kestra efi lhan Feyman'd. Grupta, lhan'n kardei Alper Feyman da vard... Tuncel Kurtiz, yanlarndaki masada oturan ilhan Feyman'a sus malarn ihtar edince, aralarnda bir tartma kt. Olaya Ylmaz G ney'in karmasyla da kavga byd. Yumruklar konumaya bala d. te, ortaln kart sra lhan Feyman boynundan, kardei Alper Feyman sol memesinin altndan bakla yaralanyor, olay yattrmaya alan Klp 1 2'nin ortaklarndan Blent Evci de bir bak darbesiy le ayn akbete uruyordu. Olaydan sonra aktr, lacivert elbiseli es rarengiz bir adam tarafndan darya karlarak karlyordu. Ylmaz Gney, nereye gizlenmi olabilirdi? Olayn savcla yans mas sonucu polis de peindeydi... Her tarafn didik didik arand gnlerde Erol Dernekle birlikte peine dmtk Gney'in. Akt rn, o sralarda yapmc Fahriye Tamkan'la byk bir dostluu var d. Gney, Tamkan'n sahibi olduu Fer adl yapm evine film eviri yordu. Gneyin kamasnn ya da karlmasnn nedeni, "sust" yaplmasn nlemekti. Yani, "sust mahkemesinden kurtulmak iin polise teslim olmadan 37 saat gizlenmek zorundayd. Bu yz den sanki yer yarlm iine girmiti...
VE "MUHTEEM BULUMA"

te, midimizi kestiimiz bir sra aldmz istihbarata gre aktr, Can Gneyle buluacakt. Ama, nerede? Ya da kimin evinde? He men aklmza, yapmc Fahriye Tamkan geldi. Ve Erol Dernekle bir likte Taksim'de imdi Arif Keskiner'in ilettii iek Bar'n, bir adyla da Sinema Sever Dernei'nin bulunduu sokan bir kesine giz lendik. nk Tamkan'n, sinema oyuncusu kz Evrim Ferle birlik te oturduu ev, iek Bar'n kar srasndayd. Mermer merdivenli,

eski bir Fransz yaps olan bu evi gzlediimiz sra dar sokakta st tenteli, beyaz bir oto durdu. Yeilam'da, bankerlik yapan eski "figrana" Metinin arabasyd bu. Ve yanlmamtk, iinde Ylmaz Gney vard. Nedense aktr, arabann iinden bir trl kmyordu. Ksa sre sonra Fahriye Tamkan'n yukardan indiini grdk. De mek ki Can Gney de bu evdeydi. "Kaak aktr" sonunda arabadan inince Erol Dernek hemen fr layp deklanre bast. Fla patlaynca Ylmaz beni grd ve gld. nk peinde olduumuzu biliyordu. Bu ara Fahriye Tamkan, rahmetli ErolDernek'in patlayan flalarndan kamak iin bize hep srt n dnd. Ama, artk kurtulu yoktu. Dernekle birlikte hzla merdi venleri trmandk. Ylmaz Gneyin arkasndan daireye girdik. Ger ekten de nikhsz ei Can Gney, heyecanla bekliyordu. Ayaklar plak, ba ise bir yemeni ile balyd... Ylmaz'n bu ara Canla birbirlerinin kolarna atl vardr ki, hatr ladka hl tylerim rperir. ki sevgili deil 37 saat, sanki yllar bo yu birbirlerini grmemilerdi. Yaadklar bu an anlatmann imkn yok. nk insan yaamnda baz anlar vardr ki, anlatlamaz. Yal nzca yaanr. Ancak, Erol Dernek arkadam, hiir kelimenin ifade edemeyecei bu "muhteem buluma"y nefis bir fotorafla "lmszletirmeyi" baarabilmiti. te, sz konusu ilgin foto raf, Ses Dergisi'nde yukardan aa ve silme olarak stun ze rinde yaynland. Elbette Yaz leri Mdrmz etin Eme baar dmz bu olaydan memnundu ve rportaj dier resimlerle birlikte drt sayfaya zof sd ... Ylmaz Gney, bu "gizli randevu "dan iki saat kadar sonra polise teslim olacak ve sustal ile yaralad lhan Feyman, Alper Feyman ve Blent Evci, davadan vazgetikleri iin kefaletle serbest brak lacakt...
CANDAN VE SICAK DOST

;.

Baklama olayndan sonra kefaletle zgrlne kavuan Ylmaz Gney, hemen film setine dnmt. Ve Krallar Kral adl yeni yap mn kadn oyuncular ise, sz geen olayn kahramanlarndan Gl sn Kamu ile Tlin Elgin'di. imdi, mutlu bir evlilik srdren Kamu, o yllarda hem film eviriyor, hem de antzlk yapyordu. nl air Kemalettin Kamu ile yakn bir akrabal olan gzel antz, Ylmaz Gney'i de bir dost olarak ok severdi. Annesi beyas Rus olan Tlin Elgin ile Glsn Kamu ve Ylmaz Gney, birbirlerinden ayrlmayan nl bir dost grubu oluturmulard, 1 965lerde. Film yapmcs Ha-

29

san Kazankaya'nn Beyolu Aacami'nin arka sokaklarndaki yaz hanesinde toplanrlard. Bu toplantlar ou kez, sinemayla ilgili so runlarn yan sra grgr amatayla devam ederdi. Ne yazk ki, yllar sonra bu gruptan Tlin Elgin, Ankara'da kald bir otelde l bu lundu. zel yaamnda "mutsuz" ak servenleri geiren bu gl bu runlu, zarif sarn intihar etmiti... Ylmaz Gney'in birok filminde oynayan Glsn Kamu ile Tlin Elgin, elbette o dnemin "yldz' 'lan deildiler. "Erkek filmleri"nin "yan hikye oyuncular" olmalarna karlk, bir arlklar vard. Yeilam'n bugnk "ikinci kadnlar"ndan ou gibi kiiliksiz deil diler... Dostluklar candan ve scakt... Mesleklerine, dostlarna ve evrelerine sayglydlar. , imdi nerede Glsn Kamular, imdi nerede Tlin Elginler?..
21 FLMLK

"BYK REKOR"

30

1 965 yl Ylmaz Gney'in film almalar asndan youn ve ha reketli gemiti. Durmadan, soluk almadan film eviriyordu. "Sinek kayd tral jnler"e bir "meydan okuma yl"yd bu. Elbette byle birden ne kmasnn altnda bir yl nce evirdii iki filmin Anado lu'daki etkileri yatyordu. rnein, On Korkusuz Adam 'da barol Ta mer Yiit'indi. Ayrca Oktar Durukan; Muhterem Nur'un yllar sonra kocas olacak In Kaan; Sezer Gvenirgille evlenecek Tun Oral; Suzan Yakarla dnyaevine giren Adnan enses ve zkan Ylmaz gibi dnemin prl prl, yakkl jnleri dier nemli rolleri payla yorlard. Ylmaz Gney ise, o kara kuru suratyla yalnzca bir fig ran gibi kamera karsna kmt. Filmde bir tek diyalogu yoktu. Ka larnn zerine afillice devirdii siyah kovboy apkasyla, blucininin arka cebinden karp yudumlad kanyak iesiyle yalnz "figran Ylmaz" vard filmde. Ama bu suskun, garip kyafetli adamdan fil min yakkllar tedirgin olmulard. Nitekim, hakl ktlar. nk, film vizyona girdiinde tm seyirci "On Korkusuz AdarrT'dan yalnzca "kanyak" Gney'i alklayacakt. Tun Baaran'n Amerikal John Sturges'den (7 Silahrler) uyarlad bu "yerli kopya", Anadolu si nemalarnda byk i yapmt... Srgn dn, kisi de Cesurdu ardndan On Korkusuz Adam, derken Koero'yu evirmiv e 1 965 ylnda 21 filmle "byk rekor" krmt. Bir yllk sre iinde 21 film eviren Gney'in filmleri Ana dolu'da el stnde tutulurken, Beyolu sinemalarnda yasaklanmt. Pangalt nci sinemasna kadar uzanan bir yakadaki salonlar, o dnemde Ediz Hun, Cneyt Arkn, Tamer Yiit, Tun Okan, zzet G-

nay, Kartal Tibet, Gksel Arsoy gibi "kz pen salon jnleri "ninfilmlerini "geiyordu". nk, bu tr ii bo salon filmleri yapan b yk irket sahiplerinden Hrrem Erman, Sahan Haki, rfan nal, Murat Kseolu, "drt bykler" ya da "sinema aalan" olarak Be yolu salonlarn "kombin sistemi"yle (sinema gruplar) payla mlard...
"

ANADOLU'DAN GELEN SESLER

Beyolu blgesinde ilk oynayan Ylmaz Gney filmi, etin Altan'tiyatro oyunundan beyaz perdeye uyarlanan Mor Defter'd\. Ancak Nuri Ergn'n ynetmenliini yapt bu oyunun sinemas, baarl saylmazd. Geriye bir etin Altan'n eseri, bir de Gney'in abartmal oyunu kalyordu. Beyolu sinemalarna bu filmin girmesi nin asl nedeni, herhalde etin Altan isminden kaynaklanyordu. Mor Defterin bu sinemalarda vizyon yapmasna "izin" veren "drt b yklerden Sahan Haki, "yasak" gerekesini de yle aklamt: "Mntkamdaki seyirci trasz, sakall adamlar tutmuyor. Ylmaz. Gneyli filmleri de sinemamda oynatmamamn sebebi bu. Sinemamm tamirat parasn verirlerse, Gney'li filmleri oynarz. nk, si nemann koltuklar krlyor..." Gerekte, yllar nce filmcilii brakan ve sahibi olduu irketin tm filmlerini kiloyla mit Utku'ya satan Sahan Haki, Gney'i deil, si nemaya getirdii seyirciyi suluyordu. Yapmc Murat Kseolu'nun gerekesi de karlat deiik seyirci kesimiydi. Ve "Ylmaz G neyin filmini koyduk mu sinema altst oluyor" diyordu... Ama, bu konuda asl ilgin laflar eden Osman Seden oldu. Seden, Sahan Haki'nin aklamasndan yl sonra, konuyla ilgili ko numamzda aynen unlar sylemiti:
n nl

>.

'

letmelerim nedeniyle Anadolu'ya gnde defa gittiim olur. 'Kzlrmak- Karakoyun' adl film Anadolu'da iyi i yap yor. Bu, aklbanda olanlar iin bir iarettir. Diyeceim, ger- '.'' ek Trk sinemas bir halk hareketi gibi Anadolu'dan stan bul'a gelecektir. Beyolu'ndan Anadolu'ya gideni kusuyorlar artk...

[.

Seden'in szn ettii filmin ynetmeni Ltfi . Akad, oyuncusu da Ylmaz Gney'di. Oysa Gney'in yl nceki filmleri de Anado lu'da i yapyordu. Ama, 965 - 1 967 dnemi arasnda ektii film ler, Kzlrmak - Karakoyun gibi dzeyli, drt drtlk olmaktan ok uzaktlar. 21 film iinde, bir tek nl sosyete terzisi Mualla zbek
1

31

Korkusuzlarda Fikret Hakan ve Cahide Sonku'yla..

adna oynad Ben ldke Yaarm, 1 965 ylndaki "ilk iyi film'lydi Gney'in. Rahmetli Turgut Demira' bile, galasnda akna e viren bu filmin ynetmeni dekoratr Duygu Sarolu'ydu. "Entel" bir evreden Yeilam'agelen Sarolu sayesinde, Gney, duyarl oyunuyla, ilk kez bu kesimin dikkatini ekmiti. Sarolu, iir gibi film ekmi, Gney de inadna oynamt...
BR R DZESNDEN FLM ADINA

Ben ldke Yaarm filminin ismi bir iirden kaynaklanyordu... yle ki... Filmin yapmcs, imdilerde Kadir nanr'n "mstakbel kaynana"s olan Mualla zbek, ynetmeni Duygu Sarolu ve ben, Adana'ya gidiyorduk. Ylmaz Gney, Adana'da, galiba Aba Oteli'nde kalyordu. Hep birlikte Gney'i ziyaret edecektik. Ayrca, yapmc Mualla zbek, ok sevdii Ylmazla bir i konumas yapacakt sa nyorum. Gney, bu nl sosyete terzisini z annesi gibi seviyordu. Ve Mualla zbek'e hep "ana" diye hitap ediyordu. Dorusu, z bek de aktre "analk" yapmtr... Gney'in son yapt bu filmin ismi henz belli deildi. te ben, Duygu Sarolu ve Mualla zbek, Adana'ya giderken yol boyunca filme bir isim aradk. Dnp, eitli isimler ortaya atarken, birden arabann radyosunda Tark Grcan'n sesini duyduk. Gen airler den bir demet iir okumaya balad. Ve etkili sesiyle "Ben ldko yaarm" diyordu. Bu, iirin ismi miydi, yoksa msralarda m gei yordu? Aradan 22 yl gibi uzun bir zaman getiinden kesin hatrla yamyorum... mz de bu ismi sevmitik. stelik konuya da son derece uygundu. Ve bylece Adana yollarnda, Gney'in oynad bu filme Ben ldke Yaarm ismini koyduk. Ylmaz Gney, bu filmde Selma Gneri'yle oynuyordu, istanbul Radyosu sanatlarndan Ltfi Gneri'nin kz Selma, bu filmi evirdiinde 15 yandayd... Babas Ltfi Gneri, Amerika'da yaadn dan Selma Gneri, annesi Neriman Gneri'nin kanatlar altndayd. Yllar sonra "iyi oyuncu" olarak Yeilam'da kendini kantlayan bu esmer, ince yapl gzel bir vcudu olan gen kz, ilk kez Ylmaz G ney'le oynamyordu. Daha nce iki film evirmiti. Ancak, yle ar biimde hi soyunmamt. Yalnz Halit Refi'in stanbul'un Kzlar adl genlik filminde bikini giymiti, o kadar... Ben ldke Yaarm adl bu Ylmaz Gneyli filmde ise, artc biimde soyunmu ve ya taa girmiti. zellikle de uzun tutulan bu sevime sahneleri, yakn planlarda mstehcen boyutlara kadar uzanyordu. Tabii sz konu su sahnelerden ne Selma'nn annesi Neriman Gneri, ne de yapm,

.'.

")

3*,

c Mualla zbek haberliydi. Filmin bu paralar, stdyoda ykandk tan sonra olay birden patlamt. Bir sre sonra da Neriman Gneri, 15 yandaki kznn Ylmaz Gney'le yataa girdiini renince haki

olarak kyameti kopard. Gvendii ve ellerine teslim ettii kiiler, k rpecik kzn byle "seks yldz" gibi nasl yataa sokarlard?.. Ne var ki buras Yeilam'd. ine girilmedike anlalmayan bu acma sz dnyada gven duygularnn birtakm "kar ilikileri "ne gre da ima yn deitirdiini Neriman Gneri nereden bilebilirdi. nce y netmen Duygu Sarolu ile kapt, sonra da Mualla zbek ve Yl maz Gney'le konutuktan sonra i tatlya baland. Tm bu sahne ler montaj aamasnda kesilip imha edilecekti. Bu ara baz Yeilam muhabirleri, bu sevime blmnden bir kare elde edebilmek iin sotaya yatmlard. Yalnz "kurt" bir gazeteci, bu karelerin nemli bir ksmn gizlice bobinlerden, film stdyosundaki bir adam araclyla kestirtip elde etti. Ama nedense yaymla mad... Sonra da filmin ynetmeni Sarolu filmin bu blmlerini ayk layp ortadan kaldrd...
KAZANKAYA LE BRL

34

"Yasakl sinemalar'ln "yasakl oyuncu"su Ylmaz Gney'in 1965 ylnda evirdii 21 filmden yalnzca ikisi geer Beyolu sinemala rnda. Bunlar Ben ldke Yaarm ve Gney'in Fikret Hakan'la oy nad Korkusuzlar 'dr. Beyolu'nda yerli film oynatan sinemalarn en kalitelisi ve zellikle de belli bir kadn seyircisi olan Lale salonu, yapmc rfan nal'n iletmesindedir. Ben ldke Yaarm'\ ok be enip etkilendii; Korkusuzlara da Fikret Hakan oynad iin nal, Lale sinemasnda oynatmtr. Ayrca Ben ldke Yaarm'm ya pmcsnn da Mualla zbek olmas, kurnaz ve ibilir sinemac iin tatl bir i kaps demektir. nk, tm sosyetenin ve sanat evrele rinin yakndan tand terzi Mualla zbek, dnemin " bykler inden Trkan oray, Fatma Girik ve Hlya Koyiitle film yapacakt. Lale Sinemas ve denetiminde olduu bu grubun sinema seyircisi, ad geen "byk star'ln hastalaryd. Eer rfan nal, Mualla zbek'in Ylmaz Gneyli filmini, egemen olduu sinema grubuna almasayd, byk yldzn filmlerinden olacakt... Kald ki zbek' in Efes irketi, kk bir yapmevi olmasna karlk ileriki yllarda Trkan oray'la, Hlya Koyiitle, Fatma Girik'le, byk yapmc lardan daha dzeyli filmler ortaya koyacakt. Fakat rfan nal'n id diasna gre Ylmaz.Gney li iki film de, Lale Sinemas ayanda beklenilen ii yapmamt. stelik, bu sinemalarn seyircisi de deimiti.

Davudo filminin ekimi srasnda yapmc Kazankaya ve aktr Hayati Hamzaolu ile birlikte...

' V*

'

Bi

Gney'in 21 film yapt 1 965 ylnda asl ibirlii kurduu irket, Kazankaya Film'di. Bu irketin sahibi, gece hayatnn ve sosyetenin yakndan tand Hasan Kazankaya, ilgin, hatta mthi bir adam d. Daha sonraki yllarda Goldfinger ve istanbul'un "ilk anahtarl ku lp'^ olan Viski A Gogo gibi grkemli gece kulplerini aan ksa boylu, purosu azndan dmeyen Kazankaya, garip yeteneklere sahipti. Ylmaz Gneyi elinde "koz" olarak kullanp tm byk irketlere meydan okuyordu. Ve o yl nl aktrn evirdii 21 filmin yedisi Kazankaya irketine aitti. Ne var ki tm bu filmler "konfeksiyon usu l", yani sekiz ya da 1 0 gn gibi ksa srelerde ekilmi almalar d. Ancak byk yapmclarn salon filmleri, Anadolu sinemalarnda yatarken, Ylmaz Gney'in vurdulu krdl dzeysiz filmleri byk i yapyordu. Bu nedenle byk yapmclar tedirgin olmaya balam
lard.

ite, Anadolu blgesinde, byk maliyetlerle evrilen salon

film

lerini "vuran", Ylmaz Gney denen bu "irkin adam"d. Bylece yapmc Hrrem Erman, Ylmaz Gneyli filmleri i yapmayan filmle rinin yanna "takviye" koymak iin Hasan Kazankaya ile anlamak zorunda kalyordu. Oysa, 1 959 yllarnda Ylmaz Gney'in ilk filmi nin yapmcs, rastlantya bakn ki Hrrem Erman'd. Evet, adn sa nn kimsenin duymad kavruk yzl, dolma burunlu bu Adanal gen, Atf Ylmaz'n ynetiminde Ala Geyik'in barolnde oynam t. Kimbilir, Hrrem Erman da, Osman Seden gibi o "silik gen'l yllar sonra unutmu ve Nevzat Pesen gibi "kmrc ra"na benzet

mi olabilirdi... Hzl film yapmyla Trk sinemasna bir "iportaclk" dnemi ge tiren Hasan Kazankaya'nn Ylmaz Gney'le yapt "ibirlii" ticari adan parlak geince, birok irket nl aktrn peine dm lerdi. Prodktr Trker nanolu ve Sreyya Duru, Malkoolu tr filmlerle Cneyt Arkn tutarken; Kadir Kesemen, Ik Toraman gibi "kk", ama zaman zaman "byk" filmler eken yapmclar da yaynladklar listelerde hep Ylmaz Gney'i destekliyorlard. O sra lar, yapmc Mualla zbek'in de tm amac, Gney'i Trkan oray' la karlkl oynatmakt. Hatt, listesine ald bu filmi Duygu Sa rolu ynetecekti. Ne var ki Trkan oray'a Gney'le oynamak bir trl ksmet olmad...

36

.'

"

''.

BAARISININ SIRRI
Ylmaz Gneyin ok ksa bir sre iinde oluturduu seyirci ne Cneyt Arkn'n, ne Ayhan Ik'n, ne de Ediz Hun'un diyalog kur duu kesimlere benziyordu. Salam projelerle, gl oyunuyla Trk sinemasnda kendine yer yapm bir aktr olan Fikret Hakan ise, ba ka bir yerdeydi. Hakan'n seyircisi, yeni yeni oluan, akl banda, yabanc film hayran "entel'lerdi. Cneyt Arknla Ediz Hun'un se yircisi ise, gen kzlar, kadnlar ve aile kesiminden oluuyordu. n k, her iki oyuncu da ou kez, kadn seyircinin el stnde tuttuu Trkan orayla, Hlya Koyiitle, Fatma Girikle, Filiz Aknla bir araya getirilip, "ift" anlayna ynelik projelerde oynatlyordu. "Kz pen jnler "le "ileri saman dolu kukla bebekler'ln kahraman ol duu bu tr "kk burjuva" filmleri, haliyle dier seyirci kesimini, yani "sokaktaki adam'l ister istemez dlyordu. nk, lkemizdeki sinema anlayna gre filmlerdeki gzel kzlar, hep yakkl erkek lerindi. "Ezik ve irkin erkeklerin sevmeye, bu gzel kzlarla bera ber olmaya haklar yoktu. Trk filmlerinde "yakkl", jilet reklamlarndaki gibi sinekkayd tral, bebek yzl olmayanlar, "kahraman" da olamazlard. Bu anlay, hep "gzel adam'l koruyordu. te Ylmaz Gney, "Yeilamsinemas"ndaki "yakkllar hegemonyas"n ykt... Bu irkin adam, sinemasal adan bir "devrimci"ydi. nk artk, krsal kesimdeki, sokaktaki adamlarn da bir "kahraman'l olacakt... Artk, "irkinler de sevecek'li. Ve bylece o ezilmi, dlanm seyirci kesimi, komplekslerinden kurtulacakt.

37

Ancak Trk sinemasnn bebek yzl "kartpostal jnleri" gibi Yl maz Gney de, gerek kimliini buluncaya dek bir "kahraman" ola rak szcln yapt "sokaktaki seyirci "yi smrecekti. nk, "kahraman'lk ve "kahraman yaratma" her toplumun en etkili s mr aralarndan biri deil miydi? Tm bunlarn yan sra Ylmaz Gney'in kimseye benzemeyen il gin zellii, insanlara yaklam biimiydi. rnein, smscak biryz vard. te Ylmaz Gney, glndeki, baklarndaki, yryndeki scakl beyaz perdeye aktarnca, ilgin bir "insan portresi" kyordu ortaya... Sonu olarak aktrn en kt filmlerinde bile et ten kemikten, yaayan bir "insan" vard karmzda... Ve bir de si nemada kaan, katka zerine gidilen, kstrlan bir adam oynu yor, ama aresiz kalnca da zorunlu olarak hasmlarnn yakasna ya pyordu, ite bu aamada seyirciyi yakalayan "bam teline baslan adamn psikolojik gerilimi"ydi...
NCE DOST SONRA SEVGL OLDULAR
1962 ylndan beri Can Gney'le ilikisini srdren Ylmaz Gney'in ak yaamnda Kamal Zeybek adl filmle yeni bir dnem balyor du. Bu nedenle, 1964 ylna dnmemiz gerekiyor...

Kamal Zeybek, 1964 ylnda evrilen bir efe filmiydi. Ynetmeni

de Nuri Akncyd. Senaryoyu Ylmaz Gney yazmt. Filmin kadn oyuncusu ise, Nebahat ehre'ydi. ilk kez bu filmde karlayorlar
d... Nebahat ehre, sinemaya gzellik yarmalarndan gelmiti. Ama, henz bir yldz olamamt. Ar duygusal bir i dnyas vard. Fa kir bir ailenin ocuu olarak dnyaya gelmi, Yeilam denen bu "kurtlar sofras"nda o da birok yara almt... te, bu film aracl yla tanan iki "ezik insan nce dost olmu, sonra da arkadalk lar bir ak ilikisine dnmt... Birliktelikleri gnden gne daha ciddileiyordu. Artk dn ol mayan bir yola girmilerdi. Peki bu arada Can Gney ne olacakt? Ylmaz Gney onu dnecek durumda deildi... nk, Can Gney'de bulamadklarn Nebahat ehre'de bulmutu. Gerekte, Can Gneyi Ylmaz Gney'e balayan zel neden, yllarn ardnda kal m bir "fedakrlk" ti. Ve dev aktr, Can Hanm 'a kendini "mecbur"
' ' '

hissediyordu...
38

Nebahat ehre ile dostluklarn balad gnler...

Nebahat ehre, Ylmaz Gney'le arkadalk kurduu gnlerde Tak sim meydanndaki Nizam apartmannda oturuyordu. Gneyi sk sk bu evde gryordum. ok iyi anlayorlar, kumrular gibi seviiyor lard. Ylmaz, hareketli yaam nedeniyle "yorgun" bir adamd... Ay rca, henz ne istediinin bilincinde deildi. Bir "aray" iinde ol mas, onu, kendisini itenlikle sevecek bir kadna doru itiyordu. te, byle bir anda ehre'yle karlamt. Ancak, mutsuz bir yaam sren Nebahat ehre'nin de anlayl bir erkee ihtiyac vard. Onu mutsuz eden, karsna kan erkeklerdi... Oysa, Nebahat ehre ev cimen bir kadnd. Uysald... Hep mutlu bir evlilii dlemiti. Yazk ki kendisine bu amala yaklaan erkekler onu "d krklna" u ratmlard. te, Ylmaz Gney de gzel oyuncuya ayn eyi yapa
cakt.
K SEVGLY ALATAN

KONERTO

Hi unutmam, bir akam zeri Nizam apartmannna uradm da, ilgin bir manzarayla karlatm... Eski, krk dkk bir pikapta, belki de binlerce kez dinlenmi, iziklerle dolu bir plak dnp duru yordu. alan Rodrigo'nun nl Gitar Konertosu ydu... Birlikte, adeta soluk almadan dinliyorlard. Kimbilir ayn paray ka kez dinlemi-

39

ler ve kim bilir daha ka kez dinleyeceklerdi?.. Gz gzeydiler... Se vecenlik dolu gzleri slakt ikisinin de... Ne gzel de alyorlard... i$te ak buydu...
... VE GZEL NSANI RKNLETREN "SLAH"

Ama, her yeni balayan ilikide sonu nemliydi. Ve Ylmaz G ney problemli bir kiilie sahipti... ok iiyordu. Yaamndan sile medii Can Gney, hep aralarnda olacakt. Bir de Gney, silaha olan tutkusundan vazgeemiyordu. Aktr, silah tamadan yapamyordu. I. Levene'teki evinin duvarlar eitli silahlarla doluydu... Ev ev de il, sanki silah deposuydu, cephanelikti... Baz kez, gece yarlar Le vent'teki villasnda at talimleri yaparak, semt sakinlerine korkulu dakikalar yaatyordu. ..Gney, belinde silah olmasa, muhakkak oto mobilinde bulundururdu... nl aktrn aklamlarna gre, "silah sevgilisiydi". Gney, ocukluunda clzd. Ky meydanlarnda ak ranlaryla yapt grelerde hep srt yere gelirdi... ocukluu pa rasz, genlii sevgilisiz geen Ylmaz Gney'in silah, "her ey'lydi... te, yaamndaki Can Gney ve de silaha olan tutkusu yznden, Rodrigo'nun "Gitar Konertosu"nu dinlerken alayan Ylmaz G ney 'den Nebahat ehre kopmak zorunda kalacakt. nk bu du yarl adam silah, hep i rki n leti recekti . . Ve byk kavgalardan sonra Nebahat ehre, Gzellik Yarmas iin Amerika'ya gidince, uzun bir sre ayr kalacaklard. Nebahat ehre, Amerika'dan dndnde, aralarndaki ak ye niden balad. Gerekte deien bir ey yoktu... Oysa, her eyin de itiini sanp yalnzca kendilerini aldatyorlard. Gene kavgalar, tar tmalar srp gidiyordu... Nebahat ehre, bu kavgalar yznden iki kez Eskiehir'deki akrabalarnn yanna gitmek istemi, ama Gneyk, her defasnda arabasyla yolunu kesip kamasn engellemiti...
. . .

"HUDUTLARIN KANUNU" KANUNSUZ BALADI


Ltfi . Akad'n ynetmenliini yapt Hudutlarn Kanunu'y\a Yl maz Gney, oyunculuunun doruuna kyordu. Kaak Hdr ro l, ancak bu denli gzel oynanrd... Ne var ki filmin Urfa'daki eki mi olayl gemiti... te, gnlk bir gazete Ylmaz Gney'le ilgili ha beri yle veriyordu:

40

Film artisti Ylmaz Gney, dn le zeri Urfa Asliye Ceza Mahkemesi'ndeki sorgusundan sonra tevkif edilmitir. Urfa' da Hudutlarn Kanunu filmini evirmekte olan Ylmaz Gney,

nceki akam saat 1 9.00 sralarnda sarho olarak kald ote lin holndeki aynaya yedi el ate edip, semtte heyecan ya ratmtr. Ruhsatsz olduu anlalan ve sadece filmlerde kul lanlmasna izin verilen tabancay kulland iin Ylmaz G ney, polis tarafndan nezaret altna alnm, geceyi de Emni yet Mdrl'nde geirmitir. Sabah sevk edildii Asliye Ce za Mahkemesi'nde tevkif edilen Ylmaz Gney, cezaevine gn derilmitir. Ylmaz Gney, bu olaydan saat nce de sar ho olarak Nebahat ehre'ye ait otomobili devirip ar hasa ra uratmt. Gney, 1 5 gn nce de ehliyetsiz araba kulla nrken, 1 1 yanda bir erkek ocuuna arpm ve yaralan masna sebep olmutur.

Gazetenin bu haberi verdii tarih, 23 Nisan 1966 idi. Yani Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram'nn tm yurtta kutland gn Ylmaz Gney, ikinci kez cezaevine giriyordu. Ve nl aktrn "su dosyas" giderek kabaryordu. Ylmaz Gney, kald Altay Oteli'nin holndeki aynada kendi ken dini vurmutu. Yani silahnn namlusunu aynadaki yansyan grn tsne evirmi, sonra da tetie basmt... Olay gerekten ilginti. Demek ki iki Ylmaz Gney 'den biri fazlayd. Ama hangisi? meyin ce tpk bir "kuzu" olan Ylmaz Gney mi? Yoksa alkol aldktan son ra kiilik deitirip "kurt" olan Ylmaz Gney mi? v
EVET BU DA BR SMRDR

Oysa aktr Gksel rsoy gibi kendisini alklayan halka, seyirci; ye "Teb'am" demiyor, onlar kmsemiyordu. Tersine "Ben onlardan, halktan biriyim" derken seyirciyi yceltiyor, buna karlk da seyircisinin sevgisini bu elikili davranlaryla smryordu. Elbette ki seyirci bu gerein farknda deildi... Bilse de bilmese de bir ke re nl aktr tm sevap ve gnahlaryla barna basmt. yle ki, olaydan sonra Urfa Sarayn karakolunda ilk ifadesi alnp elleri ke lepeli gtrlrken, Ylmaz Gney'i kurtarmak iin ona "Aabey, ver tabancay, ben attm derim" diyenler kacakt. Ve Gney'in ce zaevine konulmasn protesto etmek iin yre halk imza toplamt. nk Urfa-Siverek, Ylmaz Gney'in memleketiydi... avukatn savunduu, Ylmaz Gney, be gn cezaevinde yat tktan sonra kefaletle serbest brakld. Olayn acsn eken gene Ne bahat ehre oldu. Sevgilisini cezaevinde yalnz brakmam, otel k elerinde sabahlara dek uyuyamam.t... Ylmaz Gney kadnlar-

nin deimeyen yazgsyd bu. nce Can Gney, sonra Nebahat eh re, daha sonra Feri Cansel ve "son kadn'l Fato Gney, bu yaa mn "mapushane bekleyen gelinleri"ydiler...

Bunca maceradan yorgun den Ylmaz Gney, Nebahat ehre Urfa'dan dnerken iki kez kaza geirmiti. Tehlike ve belalar bir trl nl aktrn peini brakmyordu. Aynalara ate etmesi, oto mobiliyle bir ocuu yaralamas srekli alkol almas ruh dnyasn daki byk alkantlarn eseriydi. stanbul'a geldiinde kendi ken diyle yeni bir hesaplamaya giren Gney'i acaba sevdii kadn Ne bahat ehre kurtarabilecek miydi? Ylmaz Gney iin bu, sadece bir "umuf'tu. te, ani bir kararla nianlanmaya karar verdiler.
ile

BYK ELK
Ylmaz Gneyle Nebahat ehre, Boaz'daki bir restoranda nian yzklerini taktlar. Ancak, ok garip bir niand bu. nk o sra da, eski sevgilisi Can nal, nl aktrden drt aylk hamileydi. Ve. Nebahat ehre de bu,nu biliyordu. Fakat Ylmaz Gney, bebein do masna izin vermeyeceini, krtaj iin Can nal' ikna edeceini sy lyordu. Kime mi? Tabii ki, Nebahat ehre'ye... te yandan Can Hanm, bunca yl kahrn ektii, dayan yedii aktrden ocuk dourmaya kararlyd. Kim bilir, belki "babalk sorumluluu" onu kendisine dndrebilirdi. Umut dnyas idi bu... l

*twi
-H*^

.-.
3 c 3 C

^^uA<;vv
^V.

3^. ^^

Nikhsz ei Can nal'dan doan kz Gney ve aktrn o gnk duygularn dile getiren elyazs...

CAN ANA, ELF KIZ


Ve nihayet Can nal, doum yapt. Kapkara, yumuk gpzl, baba s gibi dolma burunlu bu sevimli bebee, Elif ad verildi... Yazk ki Elif, gen kzlk dnemine girdiinde Ylmaz Gney gibi popler bir sanatnn kz olmasndan byk bir mutluluk duyacak, ama "ba basz bir evin babasz ocuu" olmann aclarn da kolay kolay ze rinden atamayacakt... "Baba sevgisi "nden yoksun bir ocukluk d nemi geiren Elif, aile kavgalar iinde byyecekti. nl aktr, gerekte ocuklar severdi... Ama, kz Elife, buna lml ve hareketli dnyas nedeniyle gereken ilgiyi gsterdii syle-

nemezdi... Oysa Ylmaz Gney, kznn doumundan sonra bir kda byk bir cokuyla yle yazmt: "Bir kzm var, ad Gney. Kzmn ba bas var, o da Gney... Bundan sonraki btn gnleri iyi yapmak, ^
iin, iki Gneyiz."
ANTALYA FLM ENLNDE 'AHLAKSIZLIK'LA
j

SULANAN K AKTR

Nebahat ehre i.i , anlanp nikhsz kars Can nal'dan ocu u olan Ylmaz Gney, gene silah tayacak, gene birbirini izleyecekolaylarn kahraman olacaktr. 20 metreden yumurtay silahla ayr ayr vurabilecek kada keskin bir nianc olan aktr, gz yal iki kadn arasnda duygu, al t < savam verirken, bu arada da festi vallere arln koyar, ie, ldke Yasarm, Gney'in oyun<

4$

cu olarak "ilk yarma filmi"dir. Geri 1959 ylnda, evirdii ilk fil mi olan Ala Geyik'te I. Trk Film Festivali'ne katlmtr. Ama, G ney, o yllarda henz "aylak" bir oyuncudur ve filmin ynetmeni Atf Ylmaz, sinemasyla daha ndedir. 166 ylnda Antalya Film enlii'ne katlan Ben ldke Yaanm'\a beklenmedik bir "yenilgi "ye urar. nk, Antalya Byk J risi, "tutucu" deer llerine sahiptir. Onlarn deerlendirmesine gre "iyi oyunculuk'lan nce "iyi ahlak'l clmak gerekmektedir. te, jri yelerinden Nejat Duru, arkadalar adna u aklamay yapa caktr: "Ylmaz Gney'e ve FikretHakan'a, ahlakszlklar nedeniyle dl vermedik." Oysa, bir sanatnn zel yaamyla sinemasal baars, ayr ayr ele alnmaldr. Ayrca, ahlakl ya da ahlaksz olmak, toplumun eit li kesimlerine, kiilere gre deien birer kavramdr. Zaten toplumun byk ounluu; el stnde tuttuu sanatnn zel yaamn ken di deer llerine gre "ahlaksz" buluyorsa, ona srt evirecek, onu cezalandracaktr.
OLAY YARATTIKA BYD

Fakat, ok gariptir; "Birbiri ardna bylesi olaylar yaratmaya de vam ederse, Ylmaz Gney'in sinemadaki krall kolayca yklr, halk iindeki saygnl da tuzla buz olur' ' diyenler aknla dmler di. nk, bizim seyircinin moral deerlere nem verdii, zellikle de "mazbut yaaml" sanatlar "batac" ettii biliniyordu. r nein, bir sanatnn babasna ve anasna eziyet etmesi, onlar d lamas, ocuklarna bakmamas ve bir kadn yldzn evli bir adamla "metres" hayat yaamas, Trk sinema seyircisine hep ters d mt. Oysa Ylmaz Gney, frtnal yaamn srdrrken, bu g r tersine geliiyordu. Gney, silah ektike, olaylar kardka se yircinin gznde inadna kahramanlayordu../

46

"RKN KRAL"

Bu dnemlerde Ylmaz Gney'in bir ad da "irkin Kral"a km t. 1966 yllarnn asl "kral'l ise Ayhan Ik't. Sinemann yakkl erkek gzeli Ayhan Ik varken, Ylmaz Gney'e bu isim nasl takl mt? Gerekten ilgintir, Ylmaz Gney'in bu slogan yle ortaya kmt. nl aktr, birbiri ardna film ektii gnlerde rportaj in Milliyet Gazetesi'ne gitmiti. Gazetenin gnlk eki iin, Vatan'dan Milliyet'e transfer edilen gazeteci - yazar Tark Dursunla bir sylei yapacakt. Bu konuma srasnda Ayhan Ik'tan sz edilirken Tark

Dursun yle diyordu: "Sinemada iki kral olur mu? Hem Ayhan, kesmeeker gibi drt drtlk bir erkek gzeli... Ya sen Ylmazcml?" nl aktr, bu kez oturduu yerden heyecanla frlayarak: "Ne yapalm, Ayhan Aabey kesmeeker gibi dzgn bir kralsa, ben de irkin kralm..." dedi. Ve ertesi gn Milliyetin gnlk ekinde Tark Dursun imzasyla "ir kin Kral" maneti atlnca Ylmaz Gney'in Trk sinemasndaki "yl dzlk slogan" bylece de belirlenmi oldu.

'

~\

Ylmaz Gney 'den bu biimiyle dinlediimiz olay, bir de Tank Dur sun 'dan okuyalm:
Milliyet gazetesinin magazin blmnde Adnan Tahir'le birlikte alrken gnlerden bir gn, at kap, bizim Ylmaz Ptn kageldi. "Aga'cm," dedi; "nas'sn?" O gnlerde kahve smarlama gelenei sryordu. Karlkl kah veler itik, birbirimizden filitresiz Yeni Harmanlar yaktk, lf lf at. "Aga'cm," dedi. "Benimle de bir rportaj yapsana. Herkesle yapyorsun nasl olsa, benimle de yap!" "Olur," dedim. "Yapalm!" Reji asistanlndan senaryo yazarlna, oradan da tamam bir hafta on gnde rptrlveren szde serven filmlerinde barolle re gemiti henz; o filmlerin hibiri stanbul sinemalarnda oynamyordu. Anadolu'da bir yerlere gidiyor, kimi zaman iki gnde karlp atlyor, kimi zaman da olaanst bir ilgiyle karlanyor, "gie" yapyordu stelik. "Peki," dedim. "Syle bakalm ie nereden balayalm?" "Krallmdan aga'cm," dedi boynunu hafife arptarak. Glm sedi de. "Hangi krallndan?" diye sordum arp. "Sinemadaki krallk m yani?" "Evet, o, sinemadaki krallk ite!" "Yapma," dedim, gldm ben de. "Sinemada bir tek kral var, o da Ayhan Ik." "O kraisa.. aga'cm, ben de kralm!" "Ama.. Ayhan Ik kesmeeker gibi muntazam, gzel bir adam.

'

.,,

''Jn!"
"O gzelse, ben de irkinim aga'cm! O gzel kraisa, ben de ir kin kralm, olmaz m yani?" Rportaj, balyla da ana temasyla da kmt ortaya. ki gn sonra Ylmaz Gneyli yaz yaynland; "irkin Kral"d_ ad. O oldu zaten, irkin Krallk stnde kald Ylmaz Gney'in. lnceye dek de yakasn brakmad. Oysa, size bir gerei syleyeyim mi; Ylmaz Gney ii ile de, d ile de nice gzelim, hasm, yakk lym diyen adamdan milyon kez gzeldi; hast, yakklyd ve
adamd. Aradan m, drt yl m ne geti. Rejisrln yaptm Yara// Kartal filminde Pervin Par, Muhterem Nur, Hseyin Peyda, Reha Yurdakul ve Hayati Hamzaogiu ile birlikte barol stlendi. "Borcumu demeye geldim aga'o.M, ladi yine glerek. "irkin krallar da bor derler. Kral oiduksa. Da' mi ama..."

''.'.,.. "'
.
-1
I

48

Ayhan Ik'tan sonra Yeilam'da bir "kral" daha douyordu. Fi ziksel grntlerinin yan sra, onlar birbirinden asl ayran zellik leri, yaamlaryla, oyunculuk glerinden kaynaklanyordu. rnein Ayhan Ik son derece prensip sahibiydi. Mazbut bir yaam vard. Kesinlikle hiibir skandala adn kartrmyordu. Tm apknlk ma ceralarn saman altndan yrtyordu. Ve kimseye de taviz vermi yordu. yi ya da "byk oyuncu" deildi. Yalnzca "gzel adam''d. Ylmaz Gney'in yaam ise belliydi. alkantl bir i dnyas vard. Tpk bir "ehir kovboyu" gibiydi. Birden patlyordu. Ama, Ayhan Ik gibi kaslmyor, kan yapay bir biimde yukarya kaldrmyordu. s telik Ayhan Ik'n, hibir filminde eriemeyecei kadar da "byk

;:_.'

oyuncu"ydu.
CAN NAL'IN BASKINI

Ama, magazin basnnda "irkin Kral" sloganyla anlan Ylmaz Gney'i, yazk ki Nebahat ehre bile kurtaramyordu. nk irkin Kral, "irkin maceralar "n kimseyi umursamadan srdryordu. te, 7 Ocak 1966 tarihli Akam gazetesi, birinci sayfadan u haberi veriyordu: "Ylmaz Gney'in kars hadise kard. Skandali tesbit eden ga zetecileri dvmeye kalktlar." Gney'in bu olayda belki bir suu yoktu. Her ey Nebahat ehre'yi kskanan Can nal'dan geliyordu. Aktr, hret olduktan son ra en skntl gnlerini birlikte paylat kadn, kullanlm bir men dil gibi atmt. Can nal, aktrn nikhl kars deildi, ama ocu unun annesiydi. Bir "anne" olarak dlanmay, hakl olarak onur meselesi yapmt. te, Can nal'n zaman zaman, istemeyerek yap t bu taknlklar, hep kskanlktan ve yllarca ayn yasta ba koy duu erkeinin yaamnda "ikinci kadn" durumuna dmesinden meydana geliyordu. Olay gecesi, saat 01 .30 sularnda Ylmaz Gney ve Nebahat ehre, dnemin en nl gece kulplerinden biri olan As'a, Ruhi Su'yu din lemeye gelmilerdi. Ve yanlarnda Fikret Hakan da vard. Gene viski iiyorlard. Ylmaz Gney, raky kokusu nedeniyle kesinlikle sevmez ve mecbur olmadka da imezdi. te, bu sra, As Kulp'e, sarn bir kadnn frtna gibi girdii grld. Son derece fkeli grnen bu kadn, Can nal'd. Nebahat ehre, kadn grnce bir olay kaca n hissetti ve usulca yerinden kalkarak darya frlad. Ardndan Ylmaz Gney'le Fikret Hakan kotular. Ama, Nebahat ehre'yi g remediler. Bir taksiye binip gitmiti . Peinde olan Can nal ise ken-

>

49

Ylmaz Gney ve Nebahat ehre nikh sonrasnda...

dini bir taksinin altna atmt. Taksi, ani fren yapmasayd, ezilmesi iten deildi. Akam Gazetesi'nin muhabirlerinden Levent Lirle Nec det ardak da o sra olayyerinde bulunuyorlard. Ve Levent Lirin fla patlaynca ortalk kart. Fikret Hakan'la Ylmaz Gney gazetecile rin zerine yrdler. Levent Lir, klasik bir Babali oyunuyla saldr ganlara dolu yerine bo film makarasn teslim etti. As Kulp'te bas layp caddeye kadar taan olay, bylece kapanm oluyordu
YILMAZ, NEBmHAT EHRE LE EVLENYOR

50

Ylmaz Gney ehre ile uzun bir beraberlikten sonra artk meye karar vermilerdi. ehre, o sralar Taksim'de benzine' 6n" nndaki Kvlcm apartmannn at katnda oturuyordu Gf 1"/a" gibi bir daireydi. Tpk bir da evine benziyordu Nikht da birlikte bu evde oturacaklard. xan sor>ra Nikh gn Nebahat ehre, muhteem beyaz gelinli' Caddesi'ndeki Msrl apartmanndan yeni damat Ylma r- s*'kll karken, kendilerini byk bir kalabalk bekliyordu ADart ey lede Gney'in Mustang arabasnn evresi hayranlanvia [mann nnuney in vusang araDasrm evresi nayranlaryla dolu ri re'nin muhteem gelinliini, nl sosyete terzisi ve film van (^eh" alla zbek hazrlamt. te ehre, gelinlii ilk kez M.,V.> aCisi Mu:bek Mual AISI Mu" bek'in Msrl apartmannda bulunan terzihanesinde aivin nii^k, j^^^^^^_^^^ MIKhlar' kylmak zere Hilton oteline gitmiti

Evlendikten sonra: Kvlcm apartmannda mutlu bir yaam bala d. ehre, her gece yemek yapp sofray hazrlyor, kocasn bekli yordu... lk gnlerinde her ey ne kadar da gzeldi... Gney, Neba hat ehre' nin dayayp dedii bu kutu gibi eve bir igveysi gibi yerlemiti. nk nl aktr yalnzca elbiselerini ve kitaplarn ge tirmiti. Bu mutluluk gnleri srerken, Nebahat ehre'yi huzursuz eden, Ylmaz Gney'in yerli yersiz gelen konuklaryd. Gerekten de eve girenin haddi hesab yoktu. Tm bu kiiler Ylmaz Gneyin arkada laryd. O gnlerde iyi para kazanan aktrn evresi bir sr dalka vukla doluydu. ehre, iyi kazanmasna karlk savurganlkla dolu bir

yaam sren, kumar oynayan kocasnn bu dalkavuklarndan artk iyice bezmiti... Ylmaz Gney nereye gitse avenesi de peindeydi. Gereinden fazla eli ak olan aktr, ona buna cebindeki paralar da trken, kendisi sknt ekiyordu. Trk sinemasnda n yapan her oyuncunun dalkavuk takm vard. Ama onlar bu tufeylilerle (asalaklar) aralarnda mesafeler brakrlar; Ylmaz Gney tersini yapyordu. Tpk bir aa gibiydi... Yardm ettii kiiler, aktr yzszce smr meye balamlard. yi niyetini istismar edenler giderek oalyordu. Bunun sonu nereye varacakt? te, Nebahat ehre'yi dn dren hep buydu. Bu nedenle Gneyin istikbalini parlak grmyor du. 30 Ocak 1967 ylnda Hilton Oteli'nde Nebahat ehre'yle nikh '( kyan Ylmaz Gney, ayn yl 4. Antalya Film Festivali'nde sinema yaamnn "ilk byk dl"n alacakt. Oysa, bir ylnce de hak kettii halde zel yaam nedeniyle "ahlakszlkla" sulanan aktre bu dl verilmemiti. Bu kez Hudutlarn Kanunu 'ndaki artc ve / etkili oyununu, Antalya jrisi inkr edememiti. Buna karlk Ltfi . Akad'n ynetmenliini yapt ve Trk sinema tarihinin ok nemli filmlerinden biri olan Hudutlarn Kanunu, "Zalimler" gibi bir filmin "birinci" seildii festivalde harcanarak, deerlendirme d kala cakt. Bir yl nce ilk kez, zel Gazetecilik Okulu tarafndan Selda Alkor'la birlikte ' 'yln oyuncusu "dlne deer grlen Ylmaz Gney'in, Antalya'da gene de "ilk zaferi "ydi bu...
GNEY'N YAAMINDA ARAP ELERNN YER
Baz oyunculann hret olduktan sonra garip huylar edindikleri gibi, eski tutkularndan da vazgeemedikleri grlr. rnein, nasl bir Cneyt Arkn, evine davet ettii misafirlerinin bann zerinden ok atp Giyom Tell'cilik oynuyorsa; Ylmaz Gney'in de, silahn bu ama-

./

51

la kulland oluyordu. 1 0 yandan beri elinden silah dmeyenaktr, 50 metreden ate ederek yan yana dizdii arap ieleriyle ilgi li, Ylmaz Gney'in baka bir ans da vard. Konya'dan srgnden dnd ilk gnlerde aktr Yeilam Soka 'ndaki Film Apartman 'nda kalyordu. Kemal nci ve Remzi Jntrk'le birlikte yazhane kol tuklarnda yatyorlard. Ve Tez Film irketi adna, yazhanenin sahibi de Kemal inci'ydi. Parasz a kaldklarnda bir kede biriken bol a rap ielerini satp karnlarn yle doyurabiliyorlard. imdi ise, ucuz Marmara arab ieleri aktr iin niangh olmutu. Byle tehlikeli bir gsteri, Erefpaal adl filmin setinde bir "Ylmaz Gney sadizmi"ne dnm, bata Nebahat ehre olmak zere Aydemir Ak ba, Erol Gnaydn ve Tuncer Necmiolu, korkulu anlar yaam

lard.

VE NEFES KESEN TEHLKEL GSTER


Ylmaz Gney'in baroln oynad Erefpaal'y\ Erdoan To katl ynetiyordu. Ve film zmir'de ekiliyordu. Gney, filmin bir akhava partisi sahnesinde rol gerei, davetlilere silahl bir gsteri d

zenleyecek, sonra da Nebahat ehre'nin bandaki barda vuracakt. Gerekten bu, ok tehlikeli bir gsteriydi. nk Gney'in kullana ca silah ve iindeki mermiler gerekti. Kurunun hedefinden bir ka santim sapmasyla Nebahat ehre'yi alnndan vurup ldrebi
lirdi.

Aktre o sahnenin ekiminde kimse mani olamad. Gney, stelik alkol de almt ve kesin kararlyd: Bu sahneyi, kamera hilesine ba vurmadan, yaayarak, karsndakilere de yaatarak ekmek istiyordu. Ve "snmak" iin nce Aydemir Akba'n eline, bir arap iesi { tututurdu. 30 metre kadar teden silahn ateledi. Akba'n elin- ' deki ie paramparayd. Yalnzca ienin yars kalmt elinde. Bu kez krk ieyi tutmas iin Tuncer Necmiolu'na seslendi. O da byk bir korku iinde istemeye istemeye almak zorunda kald. Ve bir kurunla ienin br yars da paraland. Sra Erol Gnaydn'a gel miti. Gnaydn, sanki korkudan bitmiti. Ama aresi yoktu. Ve bir kurun, ienin kalan son parasn da alp gtrd. Bu sahneleri izleyen Nebahat ehre, neredeyse hngr hngr ' alayacakt. Bana barda koyduklar zaman, surat tebeir rengi ni almt. Tir tir titriyordu... Gney, silahn dorulttu ve tetie bas t., ilk kurun hedefini bulamadan barda syrp geti. Ancak ikinci kurunda ehre'nin bandaki bardak paraland. Ama gen kadn \ o anda sanki yaamyordu. Korkudan neredeyse d patlayacakt. Bir anda baygnlk geirip yere derken, Aydemir Akba'n kars Beyhan Benek yetiti, rol arkadan kendine getirmek iin bir hayli ter dkt. _ Hi kukusuz, Nebahat ehre, aktrn bu tehlikeli oyunu yznder -.irdii korkulu dakikalar kolay kolay unutamayacaktr. te, Yl. --y, Erefpaal filminin setinde tpk ada bir Giyom
, .

Teli g

eli
.

efsanevi kahraman, olunun bana koyduu

elmay

yor, ona zenen Ylmaz Gney de, elma yerine bardak ve aio, gielerine nian alyordu.

53

Balatl Arifte Nebahat ehre'yle..

'

NEBAHAT EHRE EVDEN KAIYOR


Ylmaz Gney, evlendikten bir sre sonra, deime eilimine gir miti. Silahndan vazgeememesine karlk, gece hayatndan elini ayan ekmiti. Ancak 208 gnlk kar-koca beraberlii sonucun da kskanlklar bagstermeye balamt. Sanki? "Yavrum, sen be nim kadnmsn... Dn akamdan bu yana seni dnmek beni yor du bebeciim .. Boynumda, kollarmda zincirsin sen yavrum... Yer yzndeki btn ktlar senin isminle doldurmak istiyorum: Neba hat!.. Nebahat!.. Nebahat!.." diye ak ktlara lgnca iini dken Ylmaz Gney deildi. Su elbetteYlmaz Gney 'de idi. nk gereksiz bir kskanln bunalmna girmiti. ehre'nin eski filmlerindeki dekolte sahneleri gr dke ve zellikle de sinemadan yaamna giren erkekleri dn dke olay karyordu. Oysa evlilik ncesi zgr yaayan bir sine ma oyuncusunun yaamna baz erkeklerin girmesi elbette doald. Kald ki Nebahat ehre de.nce insan, sonra kadnd. Hibir kadn
,

oyuncu Yeilam'a camiden ya da ocuk kreinden gelmemiti... Ylmaz Gney iin asl nemlisi, Nebahat ehre'nin evlendikten sonraki yaam olmalyd. stne stlk, Nebahat'n, uysal ve evci men bir kadn olmasna karlk; bu evlilik sresi iinde aktr baz kaamaklar yapmt. Gney, birlikte film evirdii kadn oyucularn bir ikisi hari, tmyle iliki kurmutu. O boynu bkk, o "Bacm" ve "Aam" diyen, sevimli gll, karsndaki insana saygl aktr, gerekte bir "gizli apkn"d. Nebahat ehre de tm bunlar bilmi yor deildi... Ama, evliliinin yrmesi iin Ylmaz Gney'in daya na karlk gene de sesini karmyordu. Nebahat ehre, sonunda dayanamad, giderek cehenneme dnen evden kat. Avukat enitesi Ylmaz Sava 'ya, Ylmaz Gney 'den boanmak zere vekletname verdikten sonra Fatih'te oturan bir ak rabasnn evinde saklanmaya balad. O sralar Atf Ylmaz'n Kozanolu adl filminde oynayan aktr, karsn fellik fellik aryordu... Ylmaz Gney, uzun bir araytan sonra stanbul'da bulunan kzkardeini karsna gnderdi. nl aktr, pimand ve barma teklif ediyordu. Ancak Nebahat ehre'yi ikna etmesi mmkn olmad. Fr tnal bir evlilikten sonra kocasn ne kadar ok sevse de mant ilk kez ar basyordu. Gney'in son aresi, "Ana" dedii nl terzi Mualla zbek'ti. Ba skt zaman kotuu tek insand. Daha nceleri de yapmcynetmen mit Utku vard. imdi Film-San Vakf'nn Bakan olan mit Utku'nun yardmlar ise, baka ynde geliiyordu. Olay ka-

55

rp tutukland zaman, kabna smayan aktr polisten kurtaran hep mit Utku olmutu. mit Utku 'nun poliste ve politika evrelerinde yakndan tand kiiler vard. Nasl ki, Cneyt Arkn 1 en azgn d nemlerinde her trl beladan, imdi FYAP Bakan olan yapmc Trker nanolu, yakn evresi sayesinde kurtarmsa, Ylmaz G neyin de koruyucusu mit Utku'ydu... te, sinemann "irkin Kral'l devreye Mualla zbek'i sokunca kar koca arasndaki tm buzlar bir anda eriyiverdi. nl sosyete ter zisi, bir "arabulucu" olarak bu ii baarp Ylmaz Gney'le Nebahat ehre'yi bartrd. Bylece, be gnlk bir ayrlktan sonra, evden

kaan gen kadn yuvasna dnyordu...


YELAM'DAK ASKER KAAKLARINDAN BR
O yllarda Yeilam'da bir ok asker kaa vard. Ylmaz Gney de bunlardan biriydi. Birbiri ardna film evirdii iin nl aktrle eskisi gibi sk sk gremiyorduk. Gerekten ileri son derece youndu... O sralar ben sanyorum ki iki yldan beri altm Akam Gazetesi'nden ayrlmak zereydim. Ve Hrriyet Gazetesi, Cumartesi say larnn arka kapan tamamen yerli sinemaya ayracakt. Bu ii d zenleyebilecek bir gazeteciye ihtiyalar vard. Yllardan beri ana-oul dostluu srdrdmz Mualla zbek, Hrriyetin sinema sayfa sn hazrlamam iin neride bulundu. Geni bir evreye sahip olan zbek'in, gazetenin sahibi Erol Simavi'yle de ok yakn bir dostlu

56

u vard. Birka gn sonra da Hrriyet'e, Tahsin ztin aabeyimize gittim. Mualla zbek benim iin randevu almt. Tahsin Beyle grtk. nce, "Yeilam'daki Asker Kaaklan"n, daha. sonraki hafta ise, "Hara Alan Sinema Mdrleri" balkl yazlar kaleme alp belge lemem isteniyordu. O yllarda yerli film oynatan baz sinema mdr leri, sinema giesinde toplanan haslatlar dk gsterdikleri gibi filmin yapmcsndan da komisyon, daha ak bir deyimle "hara" alyorlard. Ena yanamayan yapmclar ise, o sinemalarda hafta bulamyor, yerine "hara'l kabullenen yapmclarn filmleri gi riyordu... Ancak her iki yazy yazmam mmkn olmad. Bunun bir nedeni, "arkadam Ylmaz Gney'in de teki baz jnler gibi "asker kaa" olmasyd. Hem mesele yalnzca Gney de deildi. O gnn koul lar iinde "ispiyoncu", "jurnalci" durumuna dmek hi iime gel miyordu. Yoksa kimseden korkum, endiem yoktu. stelik Ylmaz Gney'in Nebahat ehre'nin annesi Mzeyyen Hanmla evli olan

*&

XV

gazeteci arkadam Cahit Poyraz'a silah ekecei gibi, benimle de bir gn kapacan bildiim halde... Buradaki asl mesele ise, Mualla zbek'ti. nk iki yla yakn bir sreden beri terziliinin yan sra yapmcl srdren zbek'e iin ucu dokunacakt. nk Mualla Hanimin Ylmaz Gney'le birka filmlik anlamas vard. Bylece de bana Hrriyet Gazetesi'nde al mam iin araclk yapan zbek'i zor durumda brakacaktm. Liste lerde ilan ettii At Hrsz Banus ve Kuduz Recep gibi Ylmaz Gneyli projeler gerekleemeyecekti. Ve nasl olsa Ylmaz Gney, bir gn "asker kaa" olarak yakalanacak, cezasn ekecekti. Bu gerek elerden dolay ben ekimser kalnca, Hrriyetin sinema sayfas, o yllarda mzik yazarl yapan Fecri Ebciolu'na devredildi...

SIRA FANUS KIRILINCA


Klabahat ehre'yle tekrar bir araya gelen Ylmaz Gney, eski mutlu gnlerine kavumutu. Ya da "kavutuunu" sanyordu. Oysa si nemann iindeki iftler, bir kere yz gz oldular m aralarndaki sayg da zedeleniyordu. Bu olgu, yalnzca sanatlar iin geerli deil el bet. Normal yaamdaki iftler iin de durum ayn. Ancak, sanat ift ler iin bu durum daha da tehlikeli. Toplumun mal olmalar nedeniy le atmalar, kavgalar, ayrlklarhalkn gznde byyor, giderek de ar biimde gze batar duruma geliyor. Kald ki sanat bir kar ko ca, ya da bir ift iin en tehlikeli olan "ypranmak'lr... te, Ylmaz Gneyle Nebahat ehre de bartktan sonra bu san cy ekeceklerdi... nl aktr, evliliinin bu ikinci dneminde, "ben hayatta kaldk a, Nebahat benim karmdr. Bizi hibir mahkeme ayramaz. Bizi ay racak hakim daha domad" diyordu. Ama buna karlk kanlmaz sonu deimeyecekti. nk psikolojik ynden ypranmaya bala mlard. Bu ypranma, ardndan daha byk atmalar getirecek, sevgiyle balayp sevgiyle byyen bu beraberlik, hastalkl, sadist bir ilikiye dnerek son bulacakt... te, "Sema zcan olay", byle bir "iddet'ln habercisiydi... Sema zcan, 1 9681i yllarda Trk sinemasnn nemli kadn oyun cularndan biri olarak n yapmt. Trkan oray, Hlya Koyiit ya da Fatma Girik gibi bir "yldz" deildi. Ama, ii bo birok piyasa filminde oynamasna karlk oyuncu olarak ne kmay baarabilmisti. zellikle de yl nce Metin Erksan'n sinema bulamayan

58

"talihsiz filmi" Sevmek Zaman 'ndaki gizemli kadn rolyle ilgin bir oyun tutturmutu. Tiyatro kl bir oyuncu olan Sema zcan, 1 968 ylnda Ylmaz Gney'le Ldrmek Hakkmdr adl filmi evirdiinde 27 yalarndayd. Ve zmit dolaylarndaki bir kyde filmin harici sah neleri ekilmi, bu nedenle de 1 0 gn kadar stanbul dnda kal mlard. te, bu sralarda ortaya kan bir sylentiye gre, Sema zcan'n Gney'le aralarnda duygusal bir yaknlama balamt. Bu, belki de yalnzca bir "yaktrma'yd. Dedikodularn doru olup olmad, iki sanat arasnda "sr" olarak kalmt. Fakat, Nebahat ehre'nin ei Ylmaz Gney'den ikinci kez boanmaya karar verii nin bir nedeni de, Sema zcan olacakt... O gnlerde, Ylmaz Gney'in Sema zcanla silahlanp "av"a k tklar bile sylentiler arasndayd. zcan, byle bir "ava kma olay"nn gerek olmadn da bir grme srasnda aklamt. An cak Ylmaz Gney'in bir gece, Sema zcan' alp arabasyla, Sar yer'e bal Baheky'de ekimi yaplan Aslan Sey'in setine gtr mesi konuyla ilgiii baz kukular yaratmyor deildi. nk Yavuz Yalnklln ynetmenliini yapt Aslan Bey'de nl aktr, Sema z canla deil, Seyyal Taner'le oynuyordu... stne stlk Seyyal Taner de, Gney'in ak yaamnda gizemi ni koruyan bir kadnd. Ve irkin Kraln, Can nal ile birlikte yaad dnemlerde, ayn filmde oynad kadn birden kimseye ak vermeden byk bir gizlilik iinde idare ettii de bir gerekti.Gneyle ikili lemlerde birok kez beraber olmamza karlk, birlikte "kadnl" bir maceramz kesinlikle yoktu. Gney, silahyla olaneylemlerinin ba sna yansmasnda herhangi bir saknca grmeyip bu ii bilinli ola rak yapyorsa da, kadn konusunda son derece dikkatli davranyor du. Bu konuda sanki bir "sr kp"yd... Seyyal Taner'in de Aslan Bey adl filmde Ylmaz Gneyle oyna masn ben salamtm. 1 968 ylnda Seyyal Taner, ispanya'dan yeni dnmt. Son derece gzel vcutlu esmeri bana, hretlerin u rak yeri olan Bat Kulp'n sahibi Ademavdar tantrmt. 19701i yllardaki gece yaamnn nl kiisi olan avdar, yllar nce rahmetli oldu... spanya'da uluslararas ne sahip matador El Cordobes'le ksa bir maceras olan Seyyal Taner, garip giyinen bir kadnd. Hl spanya'daki havay zerinden atamamt. Krmz apkas, krmz pele rini ve de dizlerinin zerine kadar uzanan siyah izmeleriyle tpk Michel Zevaco'nun romanlarndaki "Pardayan'n Kz"na benziyordu. Ve o yllarda byk hret olan Clint Eastvvood'un "byk" hayra-

5g

Jf

nyd. Ylmaz Gney'le barol oynayacan sylediimde, "O da kim?" diye sormutu. Uzun bir sre ispanya ve Almanya'da yaad ndan Gney'i tanmyordu. Taksim'deki inter Continental Oteli'nin (imdiki adyla Marmara Etap) nnde bulutuklarnda ise, "O da kim?" dedii aktrle birsre ortadan kaybolmulard. Bu da, sr per desi arkasnda kalan garip olaylardan biriydi... te, Nebahat ehre, yannda oyuncu Nuran Aksoy'la birlikte As lan Bey 'in setine aniden geldiinde, karsnda Sema zcan' bu lunca iyice tedirgin olmutu... nk, Sema zcan, Ylmaz Gney' in arabasnn iinde oturuyordu. Saat 23.00 sularyd. Ve o gece ben de oradaydm. Bir minibsle sete gelen ehre'nin beraberinde oyun cu Nuran Aksoy'un yan sra, aktr Ayton Sertin kars vard. Sema zcan arabada beklerken, Ylmaz Gney de alyordu. Sema zcan', o gnlerdeki deyimiyle "Gayet k ve parfm ko kular iinde" kocasnn arabasnda gren ehre, nce Gney'i set ten artmt. Sonra da Sema zcan' arabadan indirip direksi yona kendi gemiti. Kocas geldiinde de, eve dnmek zere gaza Jbasmt.Bu ara onun gitmesini engellemek iin arabann nne ge en aktr, gerekten byk bir tehlike atlatt. Eer Nebahat ehre, ani fren yapmasayd, Ylmaz Gney'in bacaklar krlabilirdi. apkn aktr, bu arada tpk filmlerde yapt gibi arabann zerine sram, en ufak bir syrk almadan kurtulmutu...
AYRILMAK ART OLDU

Terzi Mualla zbek tarafndan bartrlp "ikinci balay"n yaa dklar gnlerde gene her ey tersine dnmt. Olay bir onur me selesi yapan Nebahat ehre, bu kez kararlyd. Ve boanmak iin ikinci kez avukat enitesi Ylmaz Sava'ya bavuracakt. Gerei sylemek gerekirse, Nebahat ehre de bu olaydan bir ey anlayamamt. Yalnzca kukuluydu. Ancak bu tr "gizli yaknla malarn ve "ilikiler' 'in film setlerinde balamas da doald. n k ayn filmde karlkl oynayan kadn ya da erkek oyuncu, evli de olsalar, alma sresi iinde aralarnda duygusal bir kontan ku rulmasn engelleyemiyorlard. Hele filmdeki beraberlikler rol icab

da olsa yataa kadar zyorsa... Kimi zaman film setlerindeki bu be raberlikler platonik ve masum bir biimde ekim sonuna kadar s rp orada kalyordu. Kimi zaman da setten gerek yaama tayor du. Trk sinemasnda bu gerein bir dolu rnei vard... Btn bunlar olurken, kz Elifin annesi ne yapyordu? Gney'in "ilk kadn'l Can nal, ekonomik adan pek parlak durumda sayl-

61

mazd. Beikta'taki bir dairede oturan Can nal, be aylk ev kiras olan drt bin 800 liray deyememi, bir sre sonra da icra kanaly la tm eyalar haczedilmiti. Olayn getii 1968 ylnda Ylmaz G ney, film bana 60 bin lira alyordu. Tabii, kt zerinde... nk birok yapmcdan bu paralar tahsil edemiyor, ald bonolar den miyordu. Bu nedenle aktr, zor durumlarda kalan nikhsz eski ei ne ve kzna para gnderemiyordu.
K KARILI

AKTR

Ylmaz Gney, Nebahat ehre ile evli olduu dnemlerde bile Can nal'a "Karcm" diye hitap ettii mektuplar gndererek unlar yazyordu: "Bugnle tam on gn oldu... Hi haberini alamadm. Huzursuz ve skntl olduunu biliyorum. Her eye ramen seni d nen, senin aclarn eken bir kocan var, bunu aklndan karma. ocuumuzu dn yavrum... Bana yaz yavrum, yaz. Gzlerinden perim..." Gney, Can nal'a mektuplarla duygularn dile getirirken, kars Nebahat ehre'yle de barmann yollarn aryordu...

YILMAZ GNEY ARABAYLA NEBAHAT'IN

ZERNE NASIL YRD?


Olay, 21 Nisan pazar gn Harbiye'deki Playboy kulbn nn de meydana geldi. Ylmaz Gney, Nebahat ehre'yi bulup, davetli olduu Kervansaray 'daki Siverekliler Gecesi'ne gtrmt. Sive rek, nl aktrn babasnn memleketiydi. Daha sonra da alkoll du rumda playboy kulbe gitmilerdi. Bu arada boanma davasn geri
alp bu iten vazgemesi iin Nebahat ehre'yi tehdit etmiti. Ve ehre'den ald "Hayr" yant, aktr iyice ileden karmt. Gney, bu meseleyi evde konumalarn teklif edince, gen kadn byk bir panie kapl di. nk dayak yiyeceinden korkuyordu. Bir an n

ce kocasnn elinden kurtulup annesinin evine gitmek istiyordu. te buna ok kt ierleyen aktr Playboy kulbnn nne park ettii arabasna binip hzla karsnn zerine srd. Arabann altnda ka lan talihsiz kadn, bandan yaralanm ve kprck kemii de krl mt. Mutlak bir lmden dnmt. Bir anda psikopatlaan Ylmaz Gney, Baheky 'de arabay zerine sren karsndan byle acmasz
62
bir misillemeyle sanki intikam alyordu...

YNE KOCASINI KORUDU


Yaral olarak kaldrld Amerikan Hastanesi'nde Nebahat ehre' nin bana be diki atld. Tm bunlara karlk gen kadn, belki sev dii, belki de korktuu iin kocasn sulamyor, gerei saklayarak, "Bana Ylmaz'n arabas deil, baka bir araba arpt. O gece sar hotum. Bir ey hatrlayamyorum, kendimi hastanede buldum"

diyordu.
SON PMANLIK FAYDASIZ

Ertesi gn "irkin Kral" bir gn nce son model arabasyla kan revan iinde brakt karsn, elinde bir demet karanfille ziyarete gi diyordu. Pimand. Rengi kam bir yzle, 25 numarada yatan ka rsnn nnde ezik, zr diliyordu. Hem yapyor, ediyor, hem de pi man oluyordu. Ama sonu deimeyecekti. Olayn bu noktasnda yine devreye giren yakn dostlar terzi Mualla zbek de bu evlilii kurta ramayacak ve boanacaklard... Aylardan Mays, gnlerden pazartesiydi... Nebahat ehre'den tek celsede boanan Ylmaz Gney; Ycel' Uanolu ynetiminde Azrail Benim adl bir film eviriyordu. Barol leri Esen Pskll ile paylaan aktr, sete giderken inzibatlar tara fndan yakaland. Bir ihbar vard... nce, stinye inzibat Karakolu' na gtrlen Gney, daha sonra Harbiye'deki Merkez Komutanl'na sevk edildi. lemler tamamlandktan sonra da Sivas'a gtr lp Er Eitim Tugay'na teslim edildi. 450 gn sren evlilikten sonra boanan Ylmaz Gney, asker ka a olarak yakalandnda Beikta Askerlik ubesi'ne koan gene eski kars Nebahat ehre olmutu. Gney'in menajeri Abdurrahman Keskiner ve oyuncu Nihat Ziyalan da oradaydlar...
YILDIRIM GENCER LE TELE-KAVGA

Edebiyat dergilerine iirler yazan Nihat Ziyalan 1 sinemaya geti ren Ylmaz Gney 'di. air Nihat Ziyalan, nl aktrn hemerisiydi. Yani Adanalyd... Ylmaz Gney, tuttuu ve sevdii arkadalarn ya da Cahide Sonku gibi ekonomik dzenleri bozuk olan oyuncular hep kollamtr. te nl aktrn birok filminde deimeyen isim lerden bazlan, Cahide Sonku, Hayati Hamzaolu, Tuncel Kurtiz, Tuncer Necmiolu, Yldrm Gencer ve Erol Ta't. zellikle ue hemerisi olmas nedeniyle piyasaya getirdii Nihat Ziyalan yznden, bir ara Yldrm Gencer'le neredeyse birbirlerine gireceklerdi. nk Az-

63

iSj/'i'
*.

ra/7 Benim adl filmde

oynamas iin yapmc Yldrm Gencerle bu olay yznden telefonda tartmlard. Elbette, olayda Ylmaz G ney hakszd. "Arkada kollama" uruna bu tr yanllklar yapma s, Yeilam'da hi de ho karlanmyordu...

NEBAHAT EHRE'YE. UYARI

Sivas'ta Er Eitim Tugay'na teslim olan Ylmaz Gney'in en b yk endiesi, 450 gnlk evlilikten sonra boand ei Nebahat ehre'ydi. Gen kadn, Yeilam denen "kurtlar sofras"nda, tek ba na nasl yaayacakt? En ufak bir yanlnda, iin ucu Ylmaz Gney'e de dokunacakt. Bu dncedeki nl aktr askere giderken dikkatli olmas iin ehre'ye baz nerilerde bulunmutu. Belli bir sre iin, oynayaca filmlerde soyunmasn, adn olur olmaz ekilde ucuz ak maceralarna kartrmasn kesinlikle istemiyordu. nk iyi ya da kt, kar koca beraberlikleri olmutu. Bu nedenle maziye sayg gs termesi gerekiyordu. Yanl bir hareketinde onuru krlan askerdeki Ylmaz Gney olacakt. Kald ki, nl aktrn dostu da vard, d man da; stelik basn, eski karsnn yanllar yznden kendisini ypratabilirdi. Geri bu beraberlik sresi iinde Nebahat ehre, de imi, olgunlam ve yeni bir kiilik kazanmt. Ama gene de belli olmazd. Ylmaz Gney'e gre, toplumda korunmasz ve zayf var lklar, kadnlarla ocuklard...
NL AKTR KIZDIRAN FOTORAF
Ylmaz Gney'le Nebahat ehre'nin resmen boanmalarna bir birlerinin kilometrelerce uzanda olmalarna karn, dostluklar bit mi deildi. Gney, Nebahat ehre'ye srekli mektuplar gnderiyor, bylece de yalnzln ve gurbef zlemini bir lde gidermi olu yordu. Gney'in Nebahat ehre'ye yazd mektuplar, pimanlk dolu ilgin satrlardan oluuyordu. Sanki nl aktr, Nebahat ehre'ye

gnah karyordu. Bir sre sonra Ylmaz Gney, eski eiyle ilgili endielerinde hakl olduunu anlayacakt. nk evlilik gnlerinde yalnzca onun film lerinde oynayan Nebahat ehre, zgrlne kavutuunda Cneyt Arknl bir "Malkoolu" filminde soyunacakt... Ylmaz" Gney, Ar knla olan bu yar plak fotoraflar dergi ve gazetelerde grnce, ok zlmt. Hele ehre'nin Demir Kaharan'la iliki kurduunu duyunca, bsbtn yklmt. nk Demir Karahan, Ylmaz Gney'

."

..

~~~

-55

Nebahat ehreye mektuptan..

in hemerisi saylrd... stelik bir iki kez, Nebahat ehre'yle evli ol duu gnlerde evlerine misafir olarak gelmiti... Bu iliki Nebahat ehre'ye de, Demir Karahan'a da yakr myd? Elbette ki Yeilam'daki "ahlak anlay" ok deiikti. Kabahat, Nebahat ehre'de mi, Demir Karahan'da m, kimdeydi? Gerekte hi birinde deildi. Yeilam'da dzen byle kurulmutu...

"BEN SANA MECBURUM"


Asker ocanda eski karsn dlerken, Ylmaz Gney ylesine mektuplar yazyordu ki... te, sade bir dille ve de itenlikle yazlm bu asker mektuplarndan birka satr: "Dnya gzelim, sana ilk aylm gnderdim. 875 kuru... Sana uur getirsin... Harcamazsn herhalde. Onu bir heykel gibi torbasyla as bir yere..." Bu da Atill lhan'n "Ben Sana Mecburum" iirinden alnt yapt , coku dolu mektuplardan biri: " sazlara kald yavrum. Bildiim btn trkler eskidi. Ve 2 Tem muz 1968'de Sivas vilayetinde bir defa daha anladm ki, ben sana

mecburum..." Ve Ylmaz Gney'in Nebahat ehre'ye yazd Sivas damgal er mektuplar, bylesine itenlikli satrlarla srp gider...
ZNE IKAN ASKERN MACERASI
Ylmaz Gney, vatani grevini yapt Sivas'tan stanbul'a, havadeiimi iin gelir gelmez, gene film setlerine dnmt. nl akt rn geliinden yararlanmak isteyen baz yapmclar, hemen hareke te gemilerdi. Sanatnn bu ara, gene silah tutkusundan vazgeen medii grlyordu. Gney, 22 kalibrelik otomatik bir tfek satn ala rak, aylardr hasret kald film almalarna dnyordu... Gerek ad Feriha olan Feri Cansel, Kbrs Trklerindendi. Ve Lond ra'da kuafrlk yapt sra evlenmi, sonra da Sabina adl bir kz arkadayla Trkiye'ye gelmiti. Elmada'daki nl Kulp Pariziyen'de, nce "iki hostesi" olarak almaya balam, sonra da strip tizci olmutu. Kbrs Trkesiyie konuan Feri Cansel'in gzel bir v cudu vard. Kfrl ve dobra dobra, insann yzne kar konuma sn seven Cansel'i, Trkiye'ye geldikten bir sre sonra magazin ba snnn o dnemde nl fotoraflarndan olan Meftun Olga arac lyla tanmtm. O yllarda sinemaya byk tutkusu vard. Ve bu

67

Asker ocanda...

68

konuda kendisine yardmc olup sinemaya getirdiim Feri Cansel, asl nn Ylmaz Gney'in dll filmi olan "Bir irkin Adam" sa yesinde yapt. Ama daha sonraki yllarda seks filmleri ortal kasp kavurunca gen kadn, yapmclarn isteklerine kar kamayarak bu tr sinemann yldzlarndan biri oldu. Yazk ki, yllar nce bir ak ci-

atalca Belediyesi'nin konuu olarak Feri Cansel'le..

nayetine kurban giden Feri Cansel, yaamna doyamad. te, bu Kb rsl gzel kadn, Ylmaz Gney'le iliki kurmutu...

Gney - Feri Cansel beraberliinin balad sralarda, atalca Be lediyesi'nin dzenledii bir festival vard. Sanyorum ki, 1 969 ylla ryd... nl aktrde bu "St ve Meyve Festivali"nin "eref konu u "ydu. te "irkin Kral" yeni sevgilisinin yanna menajeri Abdurrahman Keskiner'i de alarak, festivale gitmiti...

'''' "/

'.."r.:. ::y.v

'...-*''

YILDIRIM GENCER'E HAPSHANE ZYARET

Gene ayn yl, festivalin dzenlendii gnlerde aktr Yldrm Gencer de bir sreden beri atalca Cezaevi nde hkml bulunuyordu.
Sinemann iyi oyuncularndan olan Gencer, bakl bir yaralama ola
y nedeniyle 24 aya mahkm olmutu. te, festivale giderlerken, bu arada cezaevinde Yldrm Gencer'i ziyaret etmilerdi. Daha nce s zn ettiimiz gibi iki aktrn aralarnda Nihat Ziyalan yznden bir gerginlik vard... Elbette olayda Gney hakszd... Bu ziyaret dolay

7q

syla tm buzlar eriyor ve tekrar aralarnda bir dostluk balyordu. . . Ylmaz Gney'in Feri Cansel le olan ilikisi atalca Festivali'nin yemeinde iyice ortaya kyordu. Gney'in bu ilikisi, elbette Feri Cansel'e bir lde yararl ola cakt. Cansel, Gney'le olan beraberliinden sonra Kulp Pariziyenle ilikisini de kesmiti. Yani striptizcilik mesleine son vermiti. n k, nl aktr gerekten seviyordu. Gney'in ise bu beraberlikten amac, iinde bulunduu boluu bir kadnla doldurmakt. Bir anlam da da nl aktr, iznini yalnz deil, bir kadnla geirmi oluyordu. Ancak, tatl geen gnler, gen kadn iin belli bir sre sonra aclar getirecekti. O da bu iin sonucunda bir Can nal gibi, bir Nebahat ehre gibi yazgsna boyun eip, "acl" bir kadn olacakt. Kald ki, Ylmaz Gney'in daha nce "Karm" diye banna bast kadnlarla

olan beraberlii kadar bile uzun srmeyecekti. Ve Feri Cansel, Yl maz Gney'in yaamnda yalnzca "izne kan bir askerin maceras" olarak kalacakt...

Bir akam zeri Feri Cansel, Mebusan Caddesi 'ndeki evinde Yl maz Gney'i bekliyordu. Saat 21 .00 sralarnda buluup birlikte kacaklard. Ne var ki Cansel'in sabaha dek uykusuz beklemesine kar lk ne gelen vard, ne giden... Oysa, nl aktr randevularna son derece zen gsterirdi. Ama bu kez ne olmutu? Feri Cansel, me rak iinde sevgilisini beklerken, sabahn karanlnda telefon ald. Telefonun br ucundaki adam Ylmaz Gney'di. nl aktr Emniyet'ten telefon ediyordu. Korkulacak bir ey yoktu. nl kabaday- , lardan Dndar Kl'n ortak olduu kumarhanede halnn altnda tabanca bulunmutu. ddiaya gre, silahlardan biri Dndar Kl'n, teki ikisi de Ylmaz Gneyindi.

FER CANSEL, ADLYE KORDORLARINDA

Gney, 9. Sulh Ceza Mahkemesi'ne sevkedilirken, Feri Cansel de arabaya atlad gibi soluu Adliye'de almt. Kara gzlkleriyle mah keme koridorunda bekleyen Cansel, akn ve heyecanlyd. Sevgi lisini dnyordu. Ylmaz Gney, ifadesinde yle diyordu: "Tabancalar bana ait deil. O gece sarhotum. Onlar filmde kul landm oyuncak tabancalar sandmdan benim dedim." Ruhsatsz tabanca kullanmak suundan yarglanan sanat, ilk sor gusundan sonra tutukland. nl aktrn, ifadesine imza atarken, bir film mukavelesini imzalar gibi rahat olduu grlyordu. nce Samalclar Cezaevi'ne gnderildi. Daha sonra da, vatani grevini yapt birliine teslim edilmek zere Balmumcu'daki Orhaniye As keri Cezaevi'ne... nl aktrn hapse gjrmesiyle, izinden yararlanp evirdii film lerden biri olan Gney lm Sayor yarm kalmt. Filmin bitmesi iin gnlk ii daha vard. Ve sanat, gn Orhaniye Askeri Cezaevi 'nde yattktan sonra drdnc gn bin lira kefaletle tahli ye edildi. kar kmaz da yarm brakt filmin setine dnd. "ir kin Kral", filmi bitirince birliine teslim olacakt. nk, 20 Kasm'

71

da aylk havadeiimi sresi tamamlanm oluyordu. Ve Gney lm Sayor, bu aylk izin srasnda evirdii drdnc filmdi. Ylmaz Gney, stanbul'daki film almalarn bitirdikten sonra Mu'taki birliine gitmek zere yola ktnda sevgilisi Feri Cansel de ortalardan kaybolmutu. Fndkl Mebusan Caddesi'ndeki evin de yoktu. Mesele sonradan ortaya kt. Feri Cansel, dayanamayp nl aktrn ardndan ta Mu'lara kadar gitmiti. Mu'ta gn birlikte kaldktan sonra Ylmaz Gney, Cansel'e bas k yaparak, onun stanbul'a dnmesini salamt. Oysa gen kadn dnmek niyetinde deildi. Ama haftalarca kalma isteine sanat va tani grevini yapmas nedeniyle kar knca, stanbul'a dnmek ten baka yapacak bir eyi kalmamt. stelik bu "dn", ak ma cerasnn da kesin sonunu oluturacakt.
1 9701i yllarda Saklamba gazetesinin nclyle Trk basnnda yerli fotoroman furyas balam ve Ajda Pekkan, Zeki Mren ve Ek rem Bora gibi dnemin en nl yldzlar ilk kez bu almalara katl mlard. Anavatan talya olan fotoroman sanayiinin yerlisi kurulur ken, Ylmaz Gney'i de kapsamna almt. Askerden izinli geldii gn lerde Gney, Aslacak Adam adl bir fotoroman evirmiti. Sanat nn bu almas, baz olaylar da beraberinde getiriyordu...

BR GAZETECY DE SEVD

O yllarda Saklamba gazetesinin banda ren Kayno adl gen bir hanm gazeteci vard. Yahudi asll Yayn Ynetmeni, mankenler kadar zarif ve ok gzeldi. Fotoroman konusuyla bizzat kendisi ilgi leniyordu. te bu almalar srasnda tant Ylmaz Gney'le, sy lentilere gre duygusal bir iliki kurmutu. nl aktr, o gnlerde arabasyla bir kaza geirdii iin, Yldz Tezcan'la evlilik hazrlklar n srdren yapmc Faruk Gereklen siyah Mercedes'ini dn al mt. nk ren Kayno ile randevusu vard. Nitekim, randevu ger ekleti, araba sefas yapld ve Gney, emanet ald Mercedes ara bay, Faruk Gerek'in kald Park Otelin bahesine brakt. Gene o gnlerdeki bir sylentiye gre, Gneyle ren Kayno ara snda bilinmeyen bir nedenle tartma km ve gen kadn, aktr tokatlamt. Ve bu olay, "asker" Ylmaz Gney'in "izinli gnler"deki "son macera"s olmutu. Gney, iznini bitirip Mu'taki birliine git tikten sonra ise, Feri Cansel de, ren Kayno da, silindi yaamndan...

72

OYA PER SAPLANTISI

Vatani grevini Mu'ta tamamlayp stanbul'a dnd. nl akt rn ban kayacak vakti yoktu. nk, gene filmciler peine d mlerdi. Bir sre sonra, rahmetli yapmc Nami Dilbazla anlat: Dilbaz'n memleketi olan Kayseri'de iki film evirecekti. Ancak, bun lardan birinin kadn oyuncusu hl belirlenmemiti. Oysa ekibin Kayseri'ye hareket etmesi gerekiyordu. Bu ara Gney'in aklna Oya Pe ri gelmiti... Yllar nce gzellik yarmalarna girip, sonra da Yeilam'da ans deneyen Oya Peri, sinemann gzel bacakl kadnlarndan biriydi... Ve Ankaral bir avukat olan kocasndan da henz boanm deildi. Bir akam zeri Ylmaz Gney'in menajeri Abdurrahman Keskiner, Oya Peri'ye telefon etti. Ardndan da nl aktrle menajer Gmsuyu'ndaki Ankara Palas'a gittiler. Oya Peri, 1 9701i yllarda bura da oturuyordu. Yalnz saylmazd. Daha sonra manken olup, imdi ktisat Bankas'nn sahibi olan Erol Aksoyla evlenen yeeni nci Gnay da ara sra yannda kalyordu... Ancak Oya Peri, Ylmaz Gney'in film teklifini kabul edemedi. Ne deni, gen kadnn evli oluuydu. Ama nl aktr, Oya Peri'yi bir kez kafaya takmt. Ve haliyle ziyaretler sklamaya balad. Bu arada iki kez, Ylmaz Gney, menajeri Abdurrahman Keskiner ve Oya Pe ri, Hasan Kazankaya'nnHarbiye'dekigece kulbne gitmilerdi. By lece Gney'le Oya Peri'nin aralarnda iliki kurulmutu. Birlikte olduklar gnlerde Ylmaz Gney, gene ikiliydi. Ve bir ge ce Oya'Peri'nin kapsna dayand. Gece yars olduundan gen ka dn evde uyuyordu. Yannda da gene yeeni nci Gnay vard. nce
. .

73

HHM2 GNEY OYA PERK


o AH A
SONRA OTEL
>

IRKIN KRt.

U/lIVl. IHkU' V > : 1'f.RlYI ll'i \K A) AK KOV M.Al.U.


On
PvtrrC ctrkut Krml TiUmc C*y*l* levtr Kf#rt a**d
Mnifl>
*0B*1M

Si

t*M**<u ?Kwtr, eklH|W gtUa*Mi e*-* , Oy Prl il* fkjl Mrmf v# k*rg*c yni

{
[

CMMMMrrVMktia vtM, MevMufU Ylma Olmf.Oft V*ri'yt K*.ri' >* <kf*w tmtekwCl^gn<M>k fcmn dt *mte*ra "M 'te)fM 7**11 krtt* rla^MMTM kaM Of lrt Mj teJtttft ke>*MMU "JUtr" enl<tl HedaMt. Mr mi mT.Iiii ff fir'U HgHnl ti 4 verUt^tr**-'* rd amamak iO" keM* it]rt **. **)**! CM* 0a*/. MayUn v- Mr un p**UmrJ.r m adtmtym Oy P* * w, dtr teki* etliMtftte **ad rtaya Mr kafc** Axk t*jl* 4* g-t *** kj dUn yet MU* MM ygb UkMkaC IH akil r k? ikgiMn iMign *..Jjor,w ' M* m **krt*. m kaut tk t**** Mr uM cJn*fcu* g*?*n!yt-ufed Gftary. **f*rl'kr Mm s4jtt*i*r*Mk <* kanen latam <*T* P*rt'eltt kaaMUM ky -

7*

Vgt* * 4*/Ur umMr 41*1! *M t*M. '.Ufl r.rj Mr g-* n ru4 Ojl ftfl'yl <ftrt*Kty<r'a4Mt* v1*4e*. fc*;<k* *"' aUUU^m** 0|tT<l Mu Ottarr, Om Ptrtyt ur mimto *UtiSrwkAj-<jtki **<.< .rNUHjn kfturrk** M*U Mrac ytJtftmkM, AJbMKkkM-* CMcOr**l*t Mute Ikm> tat oore^tl- * puHft tW ktertr* le>fr^) MBoMth uMU f*** ankf* &>** H, *** 4e fa no KrJ mr*rm mj<tm gyUyt m um? ketl*wMck Oy ** tajrtMkg KUf M*te4w M *< ta*** yjfcHU mi, i r kf tkUi* My kMtekl trabark CMM0 kMnuytt uuata MM*4a e***!! ete iyi* ynayu Timuu Oka*r fatrtnet 4ft**<ki plak ayfci. (t11 Mm^r rt'M rMiAusM tJ* go rVNt leu1*rM fe*Mrntti IttUeieMKM m nbufl 0r* -;-r1 ata iteri fUrtm*!^ !*< (m twtltc-iut, "ArUr. *#**** gt* -*!* k*rr*i .)w*utti ,.'! Ora Pr1 cukyten eariktam>*n k*<iMt3iu Y)tt fl'J*f ** k*r UMr rintet) (ti fctt,Uak, |U>ctltr* n-^> ^tfftl*' -.*. M*4ni UcMm fi kartKUUi. azatertal

wf4ekt

Gney'in Agh zg'e "15 gece sokaa kma yasap" koyduu Oya Peri serveninin Pazar'daki haberi...

kapy amadlar. Ama Gney, kapclara para datarak eve girmeyi baard. Oya Peri'yle bir sre tarttlar. Grltden tm apartman ayaa kalkmt. Gney'in amac, Peri'yi kendisinin kald otele g trmekti. Ertesi gn de film almas balayacakt. Film ekimini Kay seri den vazgeip stanbul'a almlard. nl aktr, Oya Peri 'nin de

74

oynamasn srarla istiyordu... Oya Peri, sonunda "zorba"ya boyun eerek, giyinip apartmann nnde bekleyen arabasna binmek zorunda kald. nl aktr ok sinirliydi. Arabay deli gibi sryordu. te, ar hz nedeniyle, Harbiye'de o dnemin nl cafe'lerinden biri olan Oriental'in nnde bir arabaya arpmlard. Oya Peri, kaza srasnda arabann camna ban arparak baylmt. Bu kez de Ylmaz Gney'le arabasna vur-

duu gen arasnda bir tartma kt. nl aktr, tm hasar deye cei szn verdikten sonra Gayrettepe'deki King Otel'e varabilmilerdi. te, Ylmaz Gney'in macera dolu yaamndan yine maceral bir karma yks... Otele geldiklerinde nce lobide oturup konutular. Sonra da Oya Peri, Gney'in kald odaya kt. Masann zerinde tfek duru yordu. nl aktr, silahlar filmde kullanmak iin getirmiti. Ve iki saat kadar sonra da ekime gideceklerdi. Sabaha kar hazrland lar, nl aktr, tfeklerden birini Oya Peri'ye verdi. O anda ne ol duysa oldu ve Peri, tfei brakp, otelin merdivenlerini hzla inmeye balad. Evet, gen kadnn amac kamakt. nk, filmde oynamak istemiyordu. Gney de peinden koup, otelin nnde bekleyen ara basna bindi. Ve caddede Oya Peri'nin nn kesip onu tekrar otele getirdi. Ama Peri, gene kaacak, Ylmaz Gney gene peine decekti. Ve bu kez aktr, plak ayakla peinden frlayacakt. nk her ey, ylesine byk bir hzla gelimiti ki... Sabaha kar bu ilgin kovalamacay izleyen halk, Gney'in film evirdiini sanmt. Sonuta da Gney, kaak sevgilisini yakalayp bir kez daha otele getirdi... Fakat, Oya Peri, yine de Ylmaz Gney'le ayn filmde oynamad.
"SIKIYNETM" UYGULADI
Olayn getii yllarda ben Gnaydn gazetesinin karde yaynla rndan Pazar dergisinde alyordum. Ve 71 2 sayl, 1 5 Mays 1 970 tarihli Pazar dergisinde sz konusu haberi, u balklarla verdiim de, nl aktr ok kzmt: "Ylmaz Gney, Oya Peri'yi otele kard. irkin Kral daha sonra oteli gizlice terk eden Oya Peri'yi plak ayakla kovalad." Bu haber yaymlandktan sonra Gney'le ilk kez aramz alyor du. Haberi okuduunda mthi bozulmutu. Ve ertesi gn menajeri Abdurrahman Keskinerle u mesaj gnderiyordu: "Aann selamlar var, 1 5 gn geceleri sokaa kmasn, diyor." nl aktr, skynetim komutan gibi "gece sokaa kma yasa" koyarak beni cezalandrm oluyordu. Bu mesajdan sonra Gney'le uzun sre konumadk. Dargnlmz, nc ei Fato Sleymangil'/e evlenene kadar srp gitti...

75

YILMAZ GNEY ADINA HALKI ALDATANLAR

Ylmaz Gney, tm gnah ve sevaplaryla Trk sinemasndaki ya amn srdrmeye devam ederken, en yakn arkadatan tarafndan da smrlyordu. nl aktr, bir yandan smrlrken, bir yan dan seyircisi, yani halk aldatlyordu. Gney'in askerde ve hapisha nede olmasndan yararlanan yapmclar, eski filmlerinin isimlerini de itirerek yeniden piyasaya sryorlard. Seyircisi, ismi deien film lerini izlemek iin sinemaya gittiinde aldatldn anlyordu. rne in, yapmc Nuri Aknc, Gney'in Kasmpaal Recep adl filmini Ka baday Ak adyla piyasaya srmt. Kald ki Ylmaz Gney, Aknc'dan yapt filmlerin parasn bile alamamt. stelik ona, bedava senaryolar bile yazmt... Gney, Trk sinemasnn en ok smrlen aktryd. stelik yar dm ettii, para kazandrd kiiler, kendisinden haksz kazanlar sa lyorlard. Byle ucuz hesaplar peinde koanlann yan sra, "G ney sinemasTnn gereine varan baz kiilerse hapiste olduu gnlerde seyircisine "toplu gsteriler" dzenleyeceklerdi. te, "Ylmaz

Hapis yatt yllarda, filmlerinin ad deitirilerek gsterime sokulan Ylmaz Gney, sinema pazarlarnn en ok smrd sinemacyd...

Gney Filmleri Haftas"nda Yeni Melek sinemasnda her gn bir fil mi gsterildi. Ben ldke Yaarm, Hudutlarn Kanunu, nce Cumali, Kurbanlk Katil, Kzlrmak - Karakoyun, Seyyit Han ve Kozanolu nl aktrn "toplu gsteri"de yer alan filmleri oldu. Ve bu, Trk sinemasnda bir aktr iin yaplan ilk "toplu gsteri"ydi.

77

DLERDEK GEN KIZ: FATO

Mu'taki birliinden izin alp stanbul'a geldiinde Feri Cansel'le iliki kuran; terhis olduktan sonra da Oya Peri'yi King oteline ka ran Ylmaz Gney'in bu sralarda gizlilik iinde yrtt bir gnl
olay daha vard... Dlerindeki gen kz, bir sre sonra beraber ni kh masasna oturaca "ikinci kadn" olacakt. skdar'daki bir ko lejin 9 'uncu snfnda renci olan Modal bu gen kz, Fatma Sleymangil'di. nl aktrn "Fato" diye hitap ettii kolej rencisi, nl bir fabrikatrn kzyd. Yuvarlak yz ve tatl mavi gzleri olan kumral Fatma Sleymangil, Ylmaz Gneyle nasl tanmt? Ger ekten bu tanmann ilgin bir yks vard.
FLM SETNDE TANITILAR

7g

Fatma Sleymangil, o yllarda, yani 1968lerde ynetmen Sava Eici'nin kars Arden'in yakn arkadayd. Ve Gney, henz aske re gitmemiti. Ycel Uanolu'nun ynetmenliini yapt Azrail Be nim adl bir filmde oynuyordu. te, Fatma Sleymangil, Arden Eici ile birlikte film setini ziyaret ettiinde "irkin Kral "la 17 yandaki

J
Fato ve Ylmaz Gney, menaceri Abdurrahman Keskiner ve Ak Ajans'n sahibi Uur Reyhan'la...

bu gen kz arasnda duygusal bir yaknlamann ilk tohumlar atl yordu... Gney, sinema yaamnda, ilk kez evresi dndan bir kz la gnl ba kuruyordu. Ve amac evlenmekti. Fatma Sleymangil de hayran olduu aktrle ayn duygular paylayordu. Ancak gen kzn ailesi, zellikle de babas bu evlilie karyd. nk kzn, ya am tehlikeli maceralarla dolu bir aktre vermek niyetinde deildi.
MUALLA ZBEK DEVREYE GRNCE...

nl sosyete terzisi Mualla zbek, bu gnl olaynda da Ylmaz Gneyi yalnz brakmayacakt. Yllar ncesinden nl aktre "annelik" grevini stlenmiti bir kez. Tannm terzi, Sleymangil ailesini karsnn yakndan tand ynetmen Sava Eici'yi yanna alarak Moda'daki Deniz apartmanna gidecekti. Bu gizli ve esrarengiz ziyaret srasnda neler konuulmutu? Her ey kapal kaplar ardnda kalm, her ey byk bir gizlilik iinde

yrtlmt. Ailenin evlilie iddetle kar kt gerekti. Ama bir

79

Fatola evlendikten sonra Leven'teki evlerinde...

sre sonra Gney'in parmanda alyans grenler, bir eyler dn dn anlayacaklard... Olayn gerek yz ise, Gney'in askerden dnyle ortaya kacakt.
VE BR GARP DAVETYE

ite birok sanat ve gazeteciye gnderilen davetiye, gizlilik iin de yrtlen olay su yzne karacakt. Davetiyede yle yazyor
du:

80

"Lalezar'da 27 Haziran 1970 Cumartesi gn saat 16. 'da bekli yoruz. Ylmaz Gney - Fatma Sleymangil." Gerekten ok garip bir "dn davetiyesi "ydi bu. nk, altn-

da ne damadn annesi Gll Ptn'n, ne de gelinin babasnn isim leri yer alyordu. Birka saat nce de, nl aktrn Levent Mektep Sokakla kirala d dairede nikhlar kylmt. Nebahat ehre'nin nikhnda oldu u gibi gene deimeyen ahitlerden biri, Gney'in vefal dostu Mu alla zbek'ti. Nikhta, aktrn annesi Gll Ptn, sevimli glyle mutluluktan uacak gibiydi. Fatma Sleymangil'in babasyla annesi ise nikha gelmemilerdi. nk batan beri bu evlilie kar km lar, ama biricik kzlarnn Ylmaz Gney'e olan sevgisini de engelle
yememilerdi. Ylmaz Gney, nikhtan sonra ei Fatma Sleymangille Lalezar' daki dn kokteyline geldiinde ok mutlu grnyordu. Ayrca ok da yakklyd. Neobilinen, "sokaktaki adam" tipiydi, ne de lmpen bir "irkin kral"d. Beyaz brokar ceketi, siyah kadife papyonu, sim ilemeli beyaz gmlei, siyah lastikotin pantolunu ve siyah rugan ayakkablaryla bir salon adam olmutu. Bylece, "Ondan salon ada m olmaz" diyenleri yanltmt. nl aktr, Sahtekr ye zellikle de Arkada 'ta izdii tiplemeler le de bu gerei vurgulayacakt... "irkin Kral" sfat, artk yalnzca bir "yeilam slogan"yd onun iin. Gerekte Ylmaz Gney, Trk filmcilii iin bir "gzel sinemac"yd.

GNEY'LE BARIIYORUZ
O gn, ben de Lalezar'a gitmitim. nk yazdm, Oya Peri ha beri yznden bir sre dargn kaldmz aktr, bana da davetiye gn dermiti... O yllarda stanbul'un en grkemli gece kulb olan Lalezar'da sanki yldzlaryla, yapmclaryla, ynetmenleriyle, klaryla tm Trk sinemas bir araya gelmiti. Ayrca nl babalardan Dndar Kl da davetliler arasndayd. Davete katlmayan Trkn oray, Cneyt Arkn, Hlya Koyiit ve Kartal Tibet gibi hretler ise, birer telgrafla, Gneyi kutlamlard. O gn Ylmaz Gney ve terzi Mualla zbek'in diktii lacivert jor jetten, mini etekli, beyaz puantiye bir tuvalet giymi Fatma Sley mangil, davetli masalarn dolarlarken adeta uuyorlard. te bu ara, nl aktrle kar karya geldik. Elbette iki dman gibi deil, iki dost gibi... nce kendisini kutladm, sonra da elini skarken y le dediimi hatrlyorum: "Sayn bay rfi idare, imdi bartk m?" Ylmaz Gney, bir sre nce bana menajeri Abdurrahman Keskiner'le "15 gece dar kmasn" diye haber gnderip "gece yasa"

g2

koymutu ya... nl aktrn, bu szm zerine hnzrca ama en sevimli glyle "Aam" deyip bana byk bir cokuyla sarldn asla unutamam.

Babalardan dris zbir'le


(nam- dier Krt dris)...

Krt dris'e kumar borcu dolaysyla

imzalad belge...

Bylece eski arkadamla barmtk. Ve yakkl damat o gn, muh teem bir iek bahesine dnen Lalezar'da hava kararncaya ka dar dansedip kasap havas bile oynamt.
BR KUMAR BORCU BELGES

Ylmaz Gney, 1 8 yandaki kolej rencisi Fatma Sleymangille evlenirken, bu kez bilinliydi... Yani, artk olgunlam bir erkekti ve evlilik sorumluluunun farkndayd. kiyi azaltm, silah bir yana b rakmt... Ama yllardan beri srdrd kumar tutkusunu, bu ikin ci evliliinden sonra yenebilecek miydi? Gney evlendiinde takvimler, 1 970 ylnn Haziran'n gsteriyor du. Ama 3 Kasm 1970 tarihli bir belgeye gre nl aktr, kumar tutkusundan vazgeememiti. Zaten srf bu yzden deil mi ki, hemerisi, yapmc ve oyuncu rfan Atasoy'un filmlerinde ou kez be dava oynamt. O yllarda Ylmaz Gney'in film bana ald para 50 bin lirayd. Ama Adanal hemerisi Atasoy ile partisi 80 bin liradan tavla oynu yordu. Ve hep yeniliyordu. Yenilince de, borcunu demek iin Ata-

83

Umut filmi iin alan davann durumasnda yapmc AMurranman Keskiner'le...

soy'un filmlerinde krk para almadan oynamak zorunda kalyordu.


Dndar Kl gibi nl "baba'lardan Krt dris namyla anlan d ris zbir de, Gney'in dostlarndan biriydi. Ve nl aktrn bu nl "baba"ya da 50 bin lira umar borcu vard. rfan Atasoy, dris zbir'e sz konusu paray, dzenledikleri bir evrakla Ylmaz Gney ad na demiti. imzal bu evrak az nce de szn ettiimiz gibi 3 Kasm 1 970 tarihini tad iin, Ylmaz Gneyin Fatola evlendik ten sonra da bir sre kumar oynad ortaya kyordu.

Ylmaz Gney, 19701i yllardan sonra yava yava kumar ve i

84

kiyi brakacak, frtnal yaamn,

ei Fatma Sleymangil sayesinde

belli bir dzene sokacaktr. Hele bu mutlu evlilikten bir de olu do unca, tam bir sorumluluk bilinci iinde tm arlyla daha iyi bir sinema yapma savam verecektir, ite, 1 970lerden sonra yapt At, Ac, Zavalllar, Umutsuzlar ye Baba nl aktrn sinema yaa mnda belli bir aamay gzler nne serer. Gney, ana malzemesi "insan'' olgusunu ieren filmleriyle yurt iindeki festivallerde eitli dller kazanrken Umut'\a Grenoble Film enlii'nde (Fransa) "zel jri dl" alr. Prof. Dr. Alim erif Onaran'n yazd gibi Ylmaz Gney, Trk sinemasnda Muhsin Erturul, Ltfi . Akad ve Metin Erksanla birlikte zerinde durulmas gereken drt ynetmenden bi

ridir. TUTUKLANIYOR

Ne var ki, Trk sinemasndaki bu baarlarna karlk, oyuncu ynetmenin, filmlerinde olduu gibi, katka tehlikeler zerine ge lir. Ylmaz Gney, gerekte kamas mmkn olmayan "keye ks trlm adam'l oynar zel yaamnda. nk 1972 ylnn Martn da siyasal bir su iledii, yani Mahir Cayan lara yardm ettii iddia syla skynetim tarafndan tutuklanr. srail'in eski stanbul Bakonsolosu EphraimEirom'un Dev-Gen militanlar tarafndan karlmasndan sonra 23 Mays 1971 gn is tanbul'da gvenlik kuvvetlerince yaplan "genel arama operasyo numda tm evler didik didik aranmt. "12 Mart dnemi "ndeki bu operasyonu hi unutmam. nk, Cumartesi'yi Pazar'a balayan gece, o gzelim Yn dergisi koleksiyonlarn Nianta'ndaki evimin tuvaletinde yakmtm, ite, bu arama srasnda Dev-Gen militanla rndan Mahir Cayan, Hseyin Cevahir ve Oktay Etiman' Levent'teki evinin at katnda saklad iddiasyla Ylmaz Gney tutuklanyordu. Sanat,, ad geen eylemcilere gerekten "yataklk" etmi miydi? Yoksa, o dnemdeki "siyasal alkantlarn kurban" m olmutu? Bu, ayrca incelenmesi gereken bir konudur. Bizim yapacamz sapta ma ise udur: Sanatnn, tutuklanmadan nce onyad Sahtekr son filmi olur, ynetmenliini yapt Zavalllar ise yarm kalr.

85

DLLER VE "BABA"NIN BAINA GELENLER

Selimiye-Askeri Cezaevi'nde yatan Ylmaz Gney, bir yandan y k ve senaryo almalarn srdrrken, te yandan eitli dller alr. Bunlardan ilki, bir "edebiyat dl "dr. Yllar nce yazd Boy nu Bkk ldler adl roman Vedat Gnyol, Rauf Mutluay, Fethi Na ci, Fikret Otyam, Nurer Uurlu'dan oluan "seiciler kurulu" tara fndan "Orhan Kemal Roman dl"ne oy birliiyle layk grlr. Gene bir yl sonra Milliyet Sanat Dergisi adna dzenlenen bir ak oturumda Ylmaz Gney "Yln Sanats" seilirken, Ankara Gaze teciler Cemiyeti tarafndan da "Yln Halk Sanats" dln kaza
nr.

Ama tutuklu olduu gnlerde en ilgin "dl olay"n ise, baro ln oynad ve ynetmenliini yapt Baba adl filmiyle yaar. 1 972 ylnda dzenlenen Altn Koza 4. Adana Film enlii'nin sonularn Cumhuriyet Gazetesi 29 Eyll 1 972 tarihli saysnda u balkla ve
rir:

86

"Ylmaz Gney'in Baba filmi 'Altn Koza' ald. En iyi oyuncular: Hlya Koyiit ve Ylmaz Gney." Ne garip; bir gn sonra ise, yani 30 Eyll 1 972 tarihli Cumhuriyet gazetesinin "festival sonular" ile verdii ikinci haber yledir:

3Hr>,

l'JCg>

M?
.

*'

"Yeniden toplanan Byk Jri, Karadoan filmini birinci, Cneyt Arkn' 'en iyi erkek oyuncu', Hlya Koyiit'i 'en iyi kadn oyuncu' ilan etti." Kamuoyuna duyurulduktan bir gn sonra sonularn deimesi ne neden olarak; Jri Bakan evket Rado ve yelerden Kadri Kayabal, Orhan zknm, Muzaffer Tema, Baba filminin ideolojik amalar gtt"n ileri srerler. Gerekte ok garip bir gerekedir bu. n k Baba, sadece aile dramn konu alan bir filmdir. ' 'Siyasal sinema' ' rnei deil, "melodram"dr. Ve basnda olumsuz tepkilerle kar lanan bu "karar", "Adana Film eniii"nde daha dorusu "Trk film festivalleri tarihi"nde, silinmesi mmkn olmayan bir "kara le ke "dir.

"GRLMTR" DAMGALI SEVDA MEKTUPLARI


27 Haziran 1 970'te evlenip, 1 9 ubat 1 972 ylnda tutuklanan Yl maz Gney, ei Fato Sfeymangil'e, Selimiye Askeri Cezaevi'nden bir dolu mektup yazar. nl aktr ilk kars Nebahat ehre'ye de bir kitab oluturacak kadar, sayfalar dolusu mektup yazmt. Onlar "as ker mektuplan"yd. Her satrnda "zlem'ln "gnah karma"nn tarifsiz kederi vard. "Mahpus dam" altnda kans Fato'a yazlan mektuplarda da arpan ayn yrekti. Ama bu kez o ar duygusall n izleri yoktu mektuplarnda. Aclar, zlemler kabuk deitirmiti. Yani, ei Fato'a "cierim", "gzelim", "mavi kuum", "kitoum", "yiit karm" gibi kendine zg duyarllkla seslendii mektuplar, toplumsal dncelerini de yanstyordu. "Grlmtr" damgal, "toplumsal duyarllk'la dolu bu "cezaevi mektuplar" damgasndan da belli olduu zere, sansrden gemitir.

"BENM ASLAN KARIM"

rnein, 8 Mays 1 972 tarihli mektubunda yle diyordu Gney:


Kadnm, gzelim... Pipo ve ttnn dnda gnderdiklerini aldm. Ak diye al mamlar ttn. Pipo ttn olduunu kestirememiler. En gin bu cumartesi gelsin, brakacaklar. Kirlileri de bu sefer gn deririm. Mavi bavul, kazak, pantolon v.s. Samalclar'da, En gin bir ara alrsa iyi olur...

88

Samalclardan Selimiye'ye gnderilen Gney, demek bu arada pipoya merak sarmt. Mektupta szn ettii Engin (Karaba) ise,

.vm

WW

kJUw di n*5^

1- juk, to .

^lu. CmUuiv^v fww^n--. H*A*it* *r**^ \rtt*~~y', A*W-uU 4


,

\>*f>''Sk

Gs^
0**% Af*.

Cezaevinde kendisiyle konumaya gelen Atilla Dorsay'a anlatyor...

Ylmaz Gneyin sahibi olduu Gney Film irketinin mdryd. 1 8 Mays 1 972 tarihli mektubunda da unlar yazyor nl aktr: Sevgili Fato, Seni tedirgin eden mali durumumuz zannettiin kadar k t deil, phen olmasn. "BRET" filminin yzbini aan s tanbul gelirine rfan efendinin, yalnzca kendisini dnerek el koymas, geici bir sknt yaratmtr. Bir iki ay iinde her

ey dzelecektir, greceksin.
Ylmaz Gneyin bu mektubunda ad geen "rfan efendi" ise yapmc rfan nal'd. Ve kendisini zor durumda brakt iin, rfan nal' ei Fato'a ikyet ediyordu. Ayn ikyeti 22 Mays 1 972 tarihli mek tubunda ise daha sert bir dille yineliyordu: "ACI" Fransa'ya gnderilirse, geliri olduu gibi Nami'lere verilsin. Borcumuza mahsup edilsin. Onlara kar mahcup olduk, elimizde olmayan sebeplerden. Namiler, rfan 'dan da

90

ha namusludur, merak etme. Grld gibi, nl aktr, mahpus dam altnda bile borlarn d nyordu. Mektupta ad geen Nami de sinemac ve yapmc Nami

Dilbaz'dan bakas deildi. Oysa aktr, sonradan yaka silktii rfan nal'a Baba gibi byk i yapan bir film yaparak byk paralar ka zandrmt... Gney, 25 Mays 1972 tarihli mektubunda ise, bir dl sevincini u itenlikti satrlaryla dile getirir:
Sevgili gzelim... Bilmem haberin oldu mu? Orhan Kemal roman armaan
n, aptal kocan kazanm. Hazirann ikisinde

armaan veri

lecekmi. Ben olamayacama gre, sen alrsn artk. Bu ko nuyu avukat Ali Beyle gr. ster misin roman yabanc dile evrilsin...
Ylmaz Gneyin, 1 8 Eyll 1 972 tarihli mektubunda, ei Fato'un istei zerine biyografisini yazarken, bilerek bir yanla dt de gzden kamyordu. Yani biyografide "Seyyithan'ia ilk reji deneme sini yapt" diyordu. Oysa, Gney de bunu biliyordu ki, ilk reji dene mesini yapt film, nceki ei Nebahat ehre'yle birlikte oynad At Avrat Silah 'ti. Demek ki aktr, bu filmini kabul etmiyordu... Ve Ylmaz Gney, arada bir "iman, tombalak sevgilim" diye ba layan ilgin mektuplar yazmaya devam eder. "Elli alt kiloluk Aydede" dedii, ei Fato'tu. Gen kadn, o gnlerde biraz kilo almt. Bu nedenle de Ylmaz Gney, karsna tatl tatl taklmadan edemiyor du. Umut, At, Dman ve zellikle de Sr 'yle yurt dnda tantt Trk sinemasna yabanclarn gznde saygnlk kazandran Ylmaz Gney'in tutuklu olarak yarglanmas tm dnyadaki nl sinemac larn dikkatlerini ekmiti. Bu nedenle 150'ye yakn yabanc oyun cu, ynetmen, yapmc, sinema eletirmeni ve tiyatro sanats, G ney'in serbest braklmas iin bir "af ars "na imzalarn atyor lard. Kimlerin imzalar yoktu ki bu "af ars"nda, Elizabeth Tay lor, Alida Valli, Richard Burton, Melina Mercouri gibi uluslararas ne sahip "yldz oyuncular'ln; Costa Gavras, Jean-Luc Godard, Peter Brook, Tony Richardson, Jules Dassin gibi "byk ynetmenler'ln de imzalar vard. Ve ne ilgin rastlantdr ki, bu bildiride imzas bu lunan ynetmen Costa Gavras'n Missing filmiyle sekiz yl kadar sonra 1 982 Cannes Film enlii'nde Gney'in Yol'u byk dl ' 'Altn Palmiye"yi paylaacakt...

91

GNEY, ZGRLNE KAVUUYOR

-20 Mays 1974...


Bu, ilk yldan beri tutuklu bulunan Ylmaz Gney'in "Af Kanunum dan yararlanp zgrlne kavutuu tarihti. nl aktrn kaca haberini alan baz dostlar ve gazeteciler, Selimiye Askeri Cezaevi'nin kaps nnde toplanmlard. Ben de nl aktr karlayan lar arasndaydm. Ve yanmda da foto muhabiri arkadam Tayyar Yldz vard. Gney, hayranlarnn ve dostlarnn byk tezahratla ryla kapdan kt. zerinde izgili, gri bir takm elbise vard. Haliyle satan ksayd. Murat marka beyaz bir arabaya binip Levent yolunu tuttu... Levent'teki evine geldiinde nl aktrn ilk ii, hemen kedeki bakkala urayp olu Ylmaz iin bir ikolata almak oldu. Kapnn nnde kansna sarlrken, olunu da koklayarak kucana ald. /Sanat, ayn gn evinde basn toplants dzenledi. Gazeteciler, TV'ciler bir anda evi doldurmulard. Toplantda konuk olarak nl

g2

Arkada'ta Melike Demira'la

kabaday Dndar Kl da vard. Gney, ertesi gnk gazetelerde tam metni yaymlanan uzun bir konuma yapmt...

"ARKADA"IN GE ZAFER

Gney, hapisten ktktan sonra tekrar almalarna balam ve Trk sinemasnn gelimesinde bir kilometre ta olan en nemli film lerinden Arkada ' ynetmiti. Tm Kykent'te ekilen film, Yeni Me lek sinemasnda vizyona girdiinde, o gne kadar stanbul blge sinde en byk ii yapyordu. Oysa dnemin, filmleri en ok i ya pan yldz Kemal Sunal'd. Gneyin Kerim Afar, Melike Demira, Ahu Tuba, Azra Balkan'n yan sra, nl futbolcu Beiktal Yu suf'u (Tunalolu) da oynatt film, stanbul vizyonundan toplad haslatla Kemal Sunal' ok gerilerde brakmt. Ylmaz Gney'in yllar nce, yani Beyolu'nda koltuklar krlyor diye filmlerine sinema vermeyen byk yapmclar iin syledii u szleri hi unutmam: "Yalnz stiklal Caddesi, Trkiye demek deildir. Her trl iddia ya varm, bir gn yapacam film tm sinema aalarnn filmlerinin haslatn fersah fersah geecektir." Yllar sonra gerekten de bu dediklerini gerekletirmiti. Ylmaz Gney, Arkada ilk kez Trk Sinematek Dernei'nin Sraselviler'deki, imdi Taksim Sanatevi olan salonunda, basna ve davetlilere gste rildiinde arkc Glistan Okan da oradayd. Film bittikten sonra sor mutum Okan'a "Nasl buldunuz?" diye. arkc, u cevab vermiti: "Dorusu filmden bir ey anlamadm, ama beni ok etkiledi..."

"ENDE" VE...
Ylmaz Gney'in, "Arkada "in baarsndan sonra ynetecei il gin filmlerden biri de, senaryosunu byk bir titizlikle yazd En die olacakt. Ne var ki beklenmedik bir olayn bana gelmesiyle, iki gnlk bir almadan sonra Endie, sinema yaamnda gerek letiremedii filmlerden biri olarak kalacakt. zgrlne kavutu u 1 974, gerekte Ylmaz Gney iin uursuz bir yl olmutu. n k 1 4 Eyll 1 974 gn TRT' nin verdii haber, Trk sinemasn allak bullak etmeye yetmiti: "Adana'nn Yumurtalk ilesinde film evirmekte olan tannm aktrlerden Ylmaz Gney, dn gece ile hakimi Sefa Mutlu'yu taban-

94

Wi :\ \

<" ^B

m
I

co

fi

ca ile ldrd. Yumurtalk'ta bir gazinoda meydana gelen cinayet, tartma sonucu ilendi. Aktr Ylmaz Gney'in kulland tabanca dan kan kurunlardan biri, ile hakiminin bana isabet etti..."
TAKVMDEN KARA BR YAPRAK

96

Olay nasl olmutu? Gney, pamuk iilerinin yaamn ve bu yk iinde bir kan da vasn anlatan Endie adl filmi ekmek zere, ekibiyle birlikte Adana'nn Yumurtalk ilesine hareket etmiti. Yannda ei Fato Sley mangil de vard. Olay gecesi Ylmaz Gney, ei ve ekibiyle sahil ga zinosunda yemek fiyordu. O gece nl aktr, filminin dublajnda kul lanmak zere havaya bir iki el ate edecekti. Bu arada silah sesleri bir teyp bandna kaydedilecekti. Gney, gazinoda at yapmas iin orada bulunan Yumurtalk hakimi Sefa Mutlu 'ya haber gndererek iznini istemiti. Fakat hakim, bu msaadeyi vermemiti. Olay gecesi Ylmaz Gneyin masasnda bulunan Adana Belediye Bakan Ege Baatur'un verdii ifadeye gre, kar masalarda oturan bir grup tan yksek sesler gelmeye balamt. Gene o gecenin tanklarndan biri olan ve filmin oyuncularndan Emel Mesi'nin ifadesine gre ise hakim Sefa Mutlu, "Benden baka kral varsa anasn avradn... O kraisa ben imparatorum" diye sylenmeye balam, sonra da aralannda bir iti kak balamt. Gene Ylmaz Gney'in asistanln yapan Ali zgentrk'n verdii ifadeye gre, kar masadan drt kii, birlikte oturduklar masaya doru yrmler, bunun zerine de Gney, onlar durdurmak iin havaya iki el ate etmiti. Bu sra ortalk karm, hakim Sefa Mutlu sandalye ile Ylmaz Gney'in zerine yrm, bu karklk annda tek kurunla ldrlmt... Gerekten hakim Sefa Mutlu'yu Ylmaz Gney mi ldrmt? Olay gecesi baz tanklar hakimi, aktrn ldrdn sylerken, baz ta nklar da Sefa Mutlu'nun kim tarafndan ve nasl ldrldn gr mediklerini ifade etmilerdi. in iinde elbette bir tahrik vard. An cak, baz noktalarda birbirini tutmayan ifadeler nedeniyle ortaya e likili bir durum kyordu. rnein, hakim Sefa Mutlu'nun ei Nu ran Mutlu, olaydan sonra verdii ifadede yle diyordu: "Drt kii gazinoda oturuyorduk. Sank Ylmaz ve misafirleri bir masada oturuyorlard... Bu srada gazino sahibi yanmza geldi. Eim Sefa Mutlu'yrv 'Hakim bey silah atacaklar' dedi. Eim, 'Burada si lah atlmaz, yetkili savc izinlidir, silah atld takdirde hakim olarak derhal olaya el koyanm' dedi... Ve biz misafirlerimizle kalktk, merdivenleri indik... O srada gazinodan el st ste tabanca sesi gel-

di. Sonradan rendiime gre Ylmaz, arkamzdan 'Byle hakim mi olur?' diye svm. Kocam hemen gazinoya dnd. Kocamn arka sndan ben de gittim... Kocamla Ylmaz kar karya gelmiler. Eim, sank Ylmaz'n elinden tabancay almak istedi. Ylmaz sol aya ile vurunca, eim yere dt. Eim sandalyeyi yerden alp kendini m dafaa etmek istedi ve Ylmaz da o srada ate etti ve eim yere d

t..."
MUTLU'YU GEREKTEN GNEY M LDRD?

Gerekten Nuran Mutlu, jandarma tutanandaki ifadesine gre olay grm myd? te, kocasnn lmnden sonra szlendii Osman adl kiiye yazd 1 .1 .1 976 tarihli mektubunda unlar yaz
yordu: "O zamanlar keke hadiseyi grmediimi syleseydim. imdi ok iyi olacakt. Ama o anda ocuumun menfaati iin, uursuzca sy ledim. in iinde biliyorsun, ayrca o anarist kpein mahkm edil mesini bir zorunluluk kabul ettiim iin o ekilde konutum. Keke o zamanlar doruyu syleyip iin banda bu davann dnda kalsaydm." te, olaydan iki yl sonra yazlan bu satrlar Nuran Mutlu'nun bu konudaki elikilerini ak bir ekilde ortaya koyuyordu... Cinayetten hemen sonra Ylmaz Gney, arabasna binerken jan darmalar tarafndan tutuklanp savc nne karlyordu. Bu ara ka til zanls aktrn amcaolu Abdullah Ptn "Hakimi ben ldrdm" diyerek ortaya kyordu. Ama, Savc Cengiz Ayta'n hazrlad "iddianame"de sank Ylmaz Gney'di. Ayta, 16.9.1 974 tarihli iddia namede yle diyordu: "Her ne kadar sank Ylmaz Ptn (aktrn gerek soyad) alnan ifadesinde maktul kendisinin ldrmedii, olay srasnda yanndatabanca bulunmad gibi, tabanca ekip ate etmediini maktul ile tartma srasnda silah sesi iittiini, ama grmediini, ancak ate edenin amcasnn olu dier sank Abdullah Ptn olabileceini sa vunmu ve bu savunmay film ynetmeni bulunan sank Ylmaz P tn 'n ekibinde alan ve ahit sfatyla ifadeleri alnan ahslar do rulamlar ise de, yukarda aklanan deliller ve olayn grg ahit leri bulgnan Sait Erba, Murtaza Timur, Fevzi Aslan, Seyfettin Bin gl, Mehmet Tun, Hakk Doan, smail Gke'nin birbirini tamam layan ve olua uygun beyanlar karsnda sann savunmas kabu le ayan grlmemitir. Ayn sebeplerle dier sank Abdullah Ptn '

97

n maktul ldrdne dair beyan kabul edilmemi ve bu sann


fail Ylmaz Ptn' kurtarmak maksadyla soruturmay yanl yola sevk ettii kanaati hasl olmutur."
ADL TIP VE BLRK RAPORLARI NE DYOR?

Olaydan sonra Ylmaz Gneyle yeeni Abdullah Ptn'n ze rinde bulunan tabancalarla, atlan mermileri inceleyen bilirkiinin ra poruna gre, ap ve tip itibariyle kurunlar her iki silaha da uymu yordu. Yani, mermiler elde bulunan silahlarn hibiriyle atlm de ildi. Adil Tp raporunda ise, yaplan inceleme sonucu u karara va
rlyordu:

"(...) bfkovanlarn fiekleri, elimizdeki Abdullah Ptn'e ait oldu u bildirilen T.313665 seri numaral 9 mm apl tabancaya uygun durlar. Ve bununla atlrlar. Gerek tip ve gerek ap itibariyle 22 ka libre Beretta marka, 39185 seri numaral ve Ylmaz Gney'e ait ol duu bildirilen tabancaya ait olmadklar gibi, bununla atlmalar da imknszdr." Grld gibi, iki raporun sonular birbirini tutmuyordu. Bu arada u soruyu da tartmak gerekiyordu: Gerekte hakimi Gney vurduysa, neden "Ben ldrdm" diye itirafta bulunmuyor, amcasnn olunu atee atyordu. Oysa, iledii herhangi bir suu kabullene bilecei kadar ak szl olduu biliniyordu. Ancak bu ak szllyle, ou kez sansasyona dayal bir kahramanla snd ve her eyi milimetrik olarak ok iyi hesaplad da bilinmiyor deildi. r nein, 1 965 yllannda Kulp 1 2'deki bakla yaralama olay, gerekte byle bir hesapla yaplmt. Gene 1 967 yllarnda Urfa'da film ek tii sra otelin aynalarna ate etmiti. Sonra da Nebahat ehre sila h ortadan yok etmek iin bir p tenekesine atmt. Polisler otele gelip Gney'e "silahn nerede?" diye sorduklannda aktrn, Nebahat ehre'ye sinirlenip "p tenekesine sakladn silah getir" diye kmasna Aydemir Akba tankt. Ama bu kez, Gney cinayeti itiraf edip ak szlln kantlamasyla gene "kahramanlaacan" da biliyordu.
ERF GREN NE DYOR?
Hakim Sefa Mutlu'nun ldrld olay srasnda Gney'in asis tanlarndan erif Gren, sa elinin orta parmandan nasl yaralan mt? Yumurtalk Hkmet Tabiplii'nin dzenledii rapora gre, bu, bir tabanca mermisinin at yarayd.

98

Cinayet sonras tutuklandnda.

erif Gren de ifadesinde yle diyordu: "2-3 kii zerine yrynce, Ylmaz Ptn birden ayaa kalkt. Elinde bir tabanca vard. Hadise olmasn diye hemen zerine gittim, tabancay aldm. Bu srada farknda deilim bir veya iki defa silah patlad ve parmamdan yaralanmm. Parmamdaki yara, taban cay Ylmaz'n elinden alrken meydana geldi "... Olay her ynyle ilginti. Sorgulamalar, raporlar birbirini izlerken, Ylmaz Gney de tutuklu bulunduu Adana Cezaevinde sonular byk bir soukkanllkla bekliyordu. Ve nl aktr, bu ara mahpus dam altnda, ekemedii filmlerin senaryolarn yazyordu. Daha sonra Zeki kten'in ynetecei Sr ile Dman'm senar yolarn bu dnemde kaleme almt. Gerekten Gney'in ok kalite li senaryolaryd ikisi de. Nitekim Sr, Metin Erksan'n 1964 yln da Berlin Film enlii'nde "altn ay"y kazanp Trk sinemasn dn yaya tantan Susuz Yaz'ndan sonraki ikinci nemli film oldu. Daha sonra bilindii gibi Yo/'un Cannes'da elde ettii byk baaryla Trk sinemasnn zaferi srp gidecekti...
ERDEN KIRAL'LA NEDEN ANLAAMADI?

100

Trk sinemasnn bayaptlarndan biri olan Yo/'un ilgin bir y ks vard. Ylmaz Gney'in senaryosunu yine hapishanede yazd Yo/'u ynetmeyi, Erden Kral stlenmiti. Projenin o gnlerdeki ad ise Bayram'd. Erden Kral, Gneyin balangta destekledii gen bir ynetmendi. Ve ayrca nl aktrn sahibi olduu aylk G ney dergisinin de Genel Yayn Ynetmenliini yapyordu. ekimine Ayvalk Cunda adasnda 1 981 ylnda balanan dev pro jenin kalabalk bir kadrosu vard. Ne var ki Gney Film irketi yetki lilerinin aklamasna gre, 1 7 gn allp 33 kutu film ekildikten sonra hapishaneden gelen bir emirle alma durdurulmutu. Emri veren de, elbette Ylmaz Gney'di. Peki ama neden? Erden Kral'n almasndan m memnun olmamt? Gney Film yetkilileri o gn lerde konuya kesin bir aklama getirmemilerdi. Olayn gerekesi belli deildi... Bu ilk almalarndan sonra Ylmaz Gney, senaryoda nemli de iiklikler yapm, rnein, "bayram iznine kan mahkm saysn 1 1 'den bee indirmiti." Bylece kalabalk oyuncu kadrosu tasfiye oluyordu. Ba oyunculardan Ayta Armanla Mahmut Cevher de, bu proje deiiklii sonucu kadro d kalyorlard. Erden Kral'n konuyla ilgili aklamasna gre ise, son anda Gneyle, senaryoyu deitirmesi nedeniyle anlaamamlard. Yani,

*Jt

t-

-A

3> #/
X
(O

80

..

7' 20P
VV.*.

8
/

*^>M

*>

Cannes'da dl aldnda Fato'la...

Erden Kral 11 , Gney ise be mahkm zerinde srar edince, yo rumda bir anlamazla dmlerdi. Bylece de filmin ynetmenli i Ylmaz Gney'in hapishaneden verdii talimatla erif Gren 'e ge miti...
YOL VE CANNES'DA DL

erif Gren, ardnda bir yn macera brakan Yo/'u tamamlam t. Demir parmaklklar ardndan filmin ekim almalarn dikkatle iz leyen Ylmaz Gney ise, bu sralarda bir hapishaneden tekine s rekli naklediliyordu. En son imralf dan sparta Cezaevi'ne gnde
rilmiti... Yl 1981, aylardan Ekim 'di. Ylmaz Gney, birok mahkm gibi Kurban Bayram nedeniyle izin almt. Bu alt gnlk "Bayram izni"nde, Mu'ta bulunan anas Gll Hanimi ziyaret edecekti. Ne var ki 9 Ekim'de izne kan nl aktr, cezaevine bir daha dnmeyecekti... nk kamt... Yo/'un eki mi de oktan bittiine gre, bu nceden planlanm bir ' ka' ti. Ve tm yurtta yaplan aramalar sonu vermiyor, Ylmaz Gney bulu namyordu. Bir yandan Adalet Bakanl mfettileri "ka'la ilgili

102

"

yol. the

* **

orlxe

^'reK^

imral ak cezaevinde bahe almas srasnda anenmen...

104

olarak sparta Cezavi'nde aratrma yapyorlar, te yandan nl ak tre teslim olmas iin arda bulunuyorlard. nk Gney'in ce zas 1984 ylnn Kasm'nda sona erecekti... Aratrmalar sonunda, ei Fato Gney ile olu Ylmaz'n daha nce svire'ye gittikleri tesbit edilmiti. 'Ylmaz Gney'in de svire'ye veya

Bir filminin montaj aamasnda...

Yunanistan'a kam olabilecei tahmin ediliyordu. Olayn asl es rarengiz yan ise uydu: Gney, bir rgt tarafndan m karlmt? te, bugne dek hl cevab bulunamayan sorudur bu... Aylar sonra svire'de grlen Ylmaz Gney'in asl bombas Fran sa'da patlyordu. nk yurt dna kaarken birok filmiyle birlikte gtrd Yol, uluslararas byk sanat etkinliinden biri olan Cannes Film enlii'nde yarmaya katlyordu. 1982 Cannes Film enlii'nde Yo/'un yarmas, gerekten byk bir "srpriz"di. Ama asl byk srpriz, filmin Cannes'da byk dl Altn Palmiye'yi n l Yunanl ynetmen Costa Gavras'n Missing-Kayp adl filmiyle pay lamas olacakt. Oy'unu Ylmaz Gney lehine kullanan jri yeleri arasnda nl spanyol yazar Gabriel Garcia Marquez, Charlie Chaplin'in kz Geraldine Chaplin, Amerikal nl ynetmen Sydney Lumet de bulunu yordu... Cannes'da bir Trk filminin byk dl almas Ylmaz Gney'in bir "katil", bir "kaak" olmas nedeniyle kmsenebilir miydi? Bu rada nemli olan birey deil, Trk sinemasyd. Nitekim Gney, bu zaferi kendine mal etmeyip dl treni ncesi yapt bir konuma da: "dl bana deil, tm halkma verilmitir" diyecekti. Tm dn ya sinemalarnda haftalarca oynayan Yol, yabanc basnn ilgisini ek-

105

Annesi Gll ile...

mi ve Fransz sinema yazarlar, filmi yldzla deerlendirmiler di. rnein, Michel Mardore'a gre Yol, bir "bayapf't. Ancak, Gney'in bir "anlalmayan" taraf vard ki, o da, filmin G

neydou blgesi sahnesi zerine "Krdistan" lafn drmesiydi. te, filmin balanamazd bu sahnesindeki "blc" tavr...
GIYABINDA YEN BR MAHKUMYET

106

"Yol"un, Cannes Film enlii'nde byk dl "Altn Palmiye"yi kazanp tm dnya TV'leri iin satn alnmas, yabanc lke sinema larnda galalarnn dzenlenmesi, Trk sinemasnn tantlmas a sndan elbette bir baaryd. Gney, bu ara eitli lkelerdeki gala lara davet ediliyordu. te, Atina'daki lisiya Sinemas'nda dzenle nen trene, Yunanistan Kltr Bakan ve nl sinema oyuncusu Melina Mercouri ve ynetmen ei Jules Dassin de katlm, "kaak aktr"e Yo/'un baars nedeniyle ilgi gstermilerdi. Gney, daha

sonra da talya Cumhurbakan Pertini'nin konuu olarak filmin Roma'daki galasna gidecekti. Buna karlk, Londra'daki ca Sinemas'nda dzenlenen gala iin, ngiltere ileri Bakan VVilliam Whitelaw, "cinayet suundan hkm giymi bir cezaevi kaa olduu" gerekesiyle, Ylmaz Gney'e "giri izni" vermemiti... nl aktr, bir konferans iin Yunanistan'daki dra Adas'na gitti
i sra, Trk makamlar yurda iadesini istemilerdi. Ancak bu istek yerine getirilmeyecekti. Ve Gney, "kaak bir katil" olarak yurt d nda dolarken, Trk vatandalndan karlacak, ayrca 7,5 yla daha mahkm olacakt. nk 1979 ylnda hapisteyken, sahibi ol duu Gney adl aylk dergiye ' 'Grupulua Kar Mcadele' ' bal yla bir yaz yazmt. Bu nedenle, istanbul Skynetim Komutanl 2 Numaral Askeri Mahkemesi'nin gyabnda verdii 7,5 yllk ar hapis kararyla, Ylmaz Gney'in hapis cezalarnn toplam 22 yl 6

aya ykseliyordu...

YASA DII TKP VE GNEY

Trk vatandalndan karlan nl aktr yurt dnda kaak ha yat srerken, adn aslsz beyanatlara kartran baz kurulular ise bo durmuyordu. rnein, Paris'teki Avrupa Konseyi'ndeki yasa d TKP (Trkiye Komnist Partisi) yanllarnn dzenledikleri bir basn toplantsnda^ konumaclar arasnda Ylmaz Gney'in de ad gei yordu. nl aktr, kullanldnn farkndayd.' Ve Gnaydn Gazete si Paris muhabiri Muammer Elverenin bir haberine gre Gney, olay duyunca yanndaki arkadana yle demiti: "Git, hemen benim adm sildir. Benim bundan haberim yok. Be nim adm kullanmaya, benden yararlanmaya alyorlar. Benim g

rm onlarnkinden tamamen deiik"... Sinema yaamnn son filmi Duvar'\ Fransz Kltr Bakanl'nn salad denekle, Paris'te eviren Ylmaz Gney'in memleket z lemi iinde olduu da bir gerekti. Bu filmdeki yorucu almadan sonra giderek sal da bozulmutu. Salan dklm, avurttan k m; o 47 yandaki aktr, sanki 70'Hk bir dedeye dnmt. "ir kin kral'lk zamanndan kalma, o glgesi yzne vuran nl dolma burnu, ken yznde iyice belirgin hale gelmiti. Penesinden kur tulamad mide kanseri illeti ve memleket zlemi, nl aktr iten

^qj

ie yiyip bitirmiti. Ayrca Gney, ngiliz Guardian Gazetesi muhabiriyle konuurken, Fransa'y kendisi iin bir "hapishaneye benzetti

ini" sylemiti... Gerekten de "vatansz bir kaak" olarak yaad gnlerde, Yl maz Gney'e kucak aan Fransa bile, ona bir "ak cezaevi" olmu tu. Oysa Gney, sparta Cezaevi'nden kaarken, bu gerei bilmi yor deildi. nk lkesindeki cezaevlerinde kendi halkndan insanlar vard. Onlarla omuz omuzayd... Gardiyanndan mahkmuna kadar, onu herkes yrekten sevmiti. Kendi lkesinin hapishanelerindeki scakl, dostluu, yabancs olduu bir lkede zgrken bile bul masna imkn yoktu. Ama o bir "sinema militan"yd. Yani uruna sava verdii Trk sinemasn, uluslararas platformda bir adm da olsa ileriye gtrebilmenin sancs iindeydi. te, Cannes Film en lii'nde, Trk sinemas adna bu gerei ispatlamt. Ne yazk ki, "zafer'lnin faturasn da yabanc bir lkede, kendi insanlarnn uzandaki "yalnz lm"yle deyecekti. te, 47 yandaki nl aktr, Paris'te tedavi grd Uluslarara s niversite Hastanesi'nde son gnlerini yayordu. Ve bir yl ka dar nce de mide ameliyat geirmiti... 1 0 Eyll 1 984 tarihli Hrri yet gazetesi, 6 stun zerine verdii manetle bir yaamn sonunu yle duyuruyordu:
"Ylmaz Gney ld"...
Manetin altnda ise Ylmaz Gney'in adeta avurtlar birbirine ya pm son fotoraflar yaymlanmt. Hrriyet, Gnaydn ve Tan ga zetelerinin dndaki basn organlarnda ise, haber ok kk yer al mt. Anlalan, o gnlerde Ylmaz Gney'le ilgili Skynetim yasa , baz gazetelerin "lm haberi"ne byk yer vermelerini engelle miti. Daha nce de ayn yasak nedeniyle Gney'e ait tm filmlerin kopyalar, Trkiye snrlar iinde gsterilmemesi iin yapmclarn dan teslim alnmt... Ylmaz Gney, 9 Eyll gn sabaha kar saat 05.20'de mide kan serinden lmt. Bylece Trkiye, en byk sinemacsn yitirirken, ' 'Ylmaz Gney tragedyas" da son buluyordu. Gneyin vasiyeti ze rine cenaze, hastaneden alnp Paris Krt Enstits 'ne getirilerek bir tren yaplacakt. Ve sonra da tabutu eller rerinde tanarak G ney'in naa Paris'teki Pere Lachaise Mezarl'nn Mslmanlar blmne defnedilecekti. Ne var ki Fransz polisi, tbutun eller zerin-

1 Q8

MMta|M|aM

laW^^I^7 Wi ^Mp><

lmnden sonra Server Tanilli (tekerlekli sandalyade) son yolculua uurlayan konumasn yaparken, kars Fato Gney ve sanatnn sevenleri tabutu banda..

de tanmasna izin vermedi. Yani Fransa, nl aktrn bu "son yolculuu"ndaki vasiyetini kabul etmemiti. Uruna savu verdii Trk sinemasnn kendi insanlarnn uzanda bir "srgn" gibi yaayp bir "srgn" gibi len Ylmaz Gney'in cenaze treninde yalnzca "vefakr ei" Fato Gney, nikhsz ei Can nal'dan olan kz Elif Gney ve Fransz Kltr Bakanl tem silcisi Prof. Server Tanilli vard. Fransz Kltr Bakan Jack Lang ise konuyla ilgili verdii bir demete, Gney iin, "lm karsnda ok sarsldm. Sinema dnyasnn cesur bir yaratcsyd" diyordu.
SANATI GEREKTE NE ZAMAN LD?
Ylmaz Gney'in lm tarihi gerekten 9 Eyll 1 984 myd? Yok 1 7 Eyll gecesi, hakim Sefa Mutlu'yu ldrerek, kendi kendinin lmn o zaman m hazrlamt? Gney, baz evrelerce iddia edildii gibi bir "vatan haini" miydi? Yurt dna katktan sonra Trkiye aleyhinde faaliyetlerde bulunmu muydu? Bunlarn gerek yantn elbette Ylmaz Gney zerine ya

sa bu byk sinemac, 1 974 ylnn

110

placak aratrmalar sonucu, tarih verecektir. Bata da sylediim gibi, sanatnn siyasal tavr, benim konumun dnda kalyor. Akt rn bu yann incelemek benim iim deil. Ama "Arkadam Ylmaz Gney'in sinemas ve trajik yaam beni ilgilendiriyor. Olaya bu a dan baktnzda, Gney'in kt filmlerinde bile "yaayan bir sine ma, yaayan insanlar" grrsnz. te, lkemiz insanlarnn, Trk insannn scakl, duyarll ve saf fantezileri, onun tm filmlerinde yerini almtr. nk Ylmaz Gney, insanlar severdi. Ve tm er demleri ve kusurlarnn yansra, "o da bir insand"... Sapna kadar gerek insand!

NDEKLER

BALARKEN

7 7

halk sanats... sinema adamndan biri isyankr ama sayglyd da


ARKADAIM YILMAZ GNEY kimsenin hatrlayamad bir ii ocuk

8
11 11

hapislik ve bir gnl borcu "ikisi de cesurdu" fkeli aktrn gazab yle bir oyun ki dramatik bir ocukluk a etin eme ok gen, ylmaz gney hretsizdi biraz ucuz arap, biraz da domates peynir "gne her sabah ayn yerden domaz" "ses"te drt stuna manet ve "muhteem buluma" candan ve scak dost
ilk

13 15 16 17 19

"byk rekor" anadolu'dan gelen sesler bir iir dizesinden film adna kazankaya ile ibirlii baarnn srr nce dost sonra sevgili oldular iki sevgiliyi alatan konerto
21 filmlik

20 22 24 26 27 29 30
31

ve gzel insan irkinletiren silah evet bu da bir smrdr byk eliki can ana, elif kz antalya film enliinde "ahlakszlk"la sulan olay yarattka byd "irkin kral" can nal'n baskn ylmaz, nebahat ehre ile evleniyor gney'in yaamnda arap ielerinin yeri nebahat ehre evden kayor yeilam'daki asker kaaklarndan biri sra fanus krlnca ayrlmak art oldu iki karl aktr arabayla nebahat'n zerine nasl yrd yine kocasn korudu

33 34 37 38 39 40
41

43 45 45 46 47 49 50
51

55 56 58
61

62 62 63

son pimanlk faydasz


yldrm gencer ile tele-kavga

63 63
65 65 67 67 70
71

nebahat ehre'ye uyar


nl aktr kzdran fotoraf

ben sana mecburum izne kan askerin maceras


yldrm gencer'e hapishane ziyareti feri cansel, adliye koridorlarnda bir gazeteciyi de sevdi

oya peri saplants "skynetim" uygulad ylmaz gney adna halk aldatanlar dlerdeki gen kz: fato film setinde tantlar mualla zbek devreye'girince ve garip bir davetiye gney'le baryoruz bir kumar borcu belgesi tutuklanyor dller ve "baba"nn bana gelenler "grlmtr" damgal sevda mektuplar "benim aslan karm" gney, zgrlne kavuuyor "arkada'n gie zaferi

72 73 75 76 78 78 79

"endie" ve takvimden kara bir yaprak mutlu'yu gerekten gney mi ldrd? adli tp ve bilirkii raporlar ne diyor? erif gren ne diyor? erden kral'la neden anlaamad? 'yol" ve cannes'da dl gyabnda yeni bir mahkmiyet yasa d TKP ve gney ylmaz gney ld sanat gerekte ne zaman ld?

80 82 83 85 86 88 88 92 94 94 96 97 98 98 100 102 106 107 108 110

BROY YAYNLAR: 45 Broy iir Yayn Merkezi, Vilayet Han, 205, Caalolu-istanbul, 526 20 93 Ynetim Mdr: Emin Ylmaz Yayn Ynetmeni: Seyyit Nezir Yayn Danman: Nesrin Arman Kapak Dzeni: HOY AJANS (Her Oylumda Ya yn Ajans) Kapak Basks: Bizim Ofset, 567 1 2 99 Dizgi: ada Basn Yayn Ticaret A. Merter-STANBUL. 554 51 19 - 554 69 24. i Bask: Er-Tu Matbaas, 51 1 94 52

Arkadam
YLMAZ GNEY

AGH ZG
ok etkilendiim, hl da etkisinde olduum bir film... Ad L'Espolr'd\. ve adn hi duymadm bir Trk ynetmeni tarafndan yaplmt. Ynetmenin ad Ylmaz Gney, filminki
Umut.
ELIA KAZAN

ok nemli bir sinema adamyd Gney. Son yirmf yln, Tarkovskl ile birlikte en nemli sinemacs.
EMR KUSTUR ICA

Ylmaz Gney, gerekten halktan yetimi, halkn bir eyi nasl grmek istediini belki derin ilmiyle deil, yaantsyla bilen bir halk sanatsdr. Byle sanatlardan, bir aydn olarak

benim renecek ok eylerim olduuna inanyorum.


KEMAL TAHR

Trk sinemacln dnya dzeyinde tantp Altn palmiyeye kadar trmanan bir sinema dehas.
MMTAZ SOYSAL

zavalllar \, perdeden ve zellikle Ylmaz Gneyden gelen her eye kar son derece duyarl, etkilenen ve bu etkisini her frsatta belirten bir seyirciyle birlikte seyrettim. Gzyalar inde, uzaklarda, duvarlarn ardnda, seyircisi yapabildikleriyle, kendisi ise henz yapamadklaryla ba baa olan dostu dnerek. Siz de yle yapn. Kl krk yaran, ukala slupu eletirilerden uzak, gnl gzyle seyredin, bu insancl ve deiik yapt, o dostun Trk insannn dostu olduunu, sizin dostunuz olduunu
hissedeceksiniz.
ATLLA DORSAY

Yer yer aclar ve kanl anlar,. yer yer zafer elenkleri ile dolu yollardan geerek taa Paris'e ulaan ve orada servenini noktalayan Ylmaz Gne yaam, onurlu bir direncin tarihid
ONAT KU'

TR.

You might also like