Snmsz Dinamik Titreim Yutucu

Tek serbestlik dereceli snmsz bir sistemin (ekil 3.73 a) harmonik zorlama etkisindeki titreim genlikleri bu sistem zerine ana sisteme benzer ek bir sistem (ekil 3.73 b) ilavesi ile yok edilebilir. Bu ek sistemlere dinamik titreim yutucu ad verilir ve zellikle rezonans durumunda alan sistemlerin titreim genliklerinin bastrlmas iin uygun zmlerdir.

x2 m

k
= 0 sin = 0 sin

x1

x1 M

ekil 3.73bdeki sistemin yaps ile ekil 3.71deki sistemin yaps ayndr. Aralarndaki tek fark ekil 3.73bdeki m ktlesine dardan zorlayc bir kuvvet uygulanmasdr. Dolaysyla hareket denklemi Denklem 3.368 ve Denklem 3.369dan yararlanlarak; 1 1 + 1 + 2 1 2 2 = 0 2 2 + 2 2 2 1 = 0 (3.368) (3.368) 1 + + 1 2 = 0 sin 2 + 2 2 1 = 0 (3.386) (3.387)

Denklem 3.386 ve Denklem 3.387 eklinde yazlabilir.

Aada grlen

ve

gibi bir zm kabul edilir ve

ve

belirtilen ekilde tanmlanrsa;

1 = 1 sin 2 = 2 sin = = =
0

(3.385) (3.386)

1 2

= =

1 2
2 1 2 2 1 2

2 1++ 2

(3.388)

Ana ktlenin statik esnemesi (3.390)

1 1+ + 2
2

(3.389)

Yutucu doal frekans (3.391)

Ana sistem doal frekans (3.392)

olarak 1 ve 2 zlr.

Ana ktlenin yer deitirme genliklerinin ( 1) sfr olabilmesi iin ek sistemin doal frekans ( ) sistemin alma frekansna ( ) ayarlanmaldr. = ise Denklem 3.389dan = = elde edilir.

Dolaysyla, yutucu ktlenin hareketi, k yaynn ana ktleye uygulad kuvvete eit ve ter ynde olduundan, d kuvvetin ana ktle zerindeki etkisini yok etmekte ve bylelikle titreimi ortadan kaldrmaktadr. Titreim yutucusu normal olarak rezonans halinde veya rezonansa yakn frekanslarda alan bir ana sistemin titreimlerini ortadan kaldrmak iin kullanlr. Eer yutucu ktlesinin ana ktleye oran
1

= olarak tanmlanrsa,

= =

1 2 1 2
2

2 2

1+ 2 1

(3.394)

2 2

1+ 2

(3.395)

Bu ifadeler ortak paydaya sahiptir. Bu payda alarak sfra eitlenirse aadaki denklem elde edilir. (
2 2

) (

2 2

=0

(3.396)

Bu denklemin kkleri olan, ( ) = ( + 2) +

2

(3.397)

Deerleri iin 1 ve 2 sonsuza gider. Denklem 3.397 ile verilen frekanslar, sz konusu iki serbestlik dereceli sistemin doal frekanslardr.