T.C.

AKDENZ NVERSTES KORKUTEL MESLEK YKSEKOKULU

Ders Notu: 5

MUHASEBE SSTEMLER VE ORGANZASYON

r.Gr. Mustafa Terziolu

KORKUTEL-2007

NSZ

NDEKLER
GR..................................................................................................................................5 BLM 1 - MUHASEBE TEORS ve MUHASEBENN TARHES...................................6 1.1 Muhasebe Bilimi.........................................................................................................6 1.2 Muhasebenin Tarihesi..............................................................................................7 BLM 2 - MUHASEBE BELGELER.................................................................................8 2.1 Muhasebede Belge ...................................................................................................8 2.2 Belgeleme lkeleri ......................................................................................................8 2.3 Belge eitleri............................................................................................................9 2.4 Yasal Dzenleme Asndan Belge ve Belgeleme......................................................9 2.5 Yaamnda Kullanlan Belgeler............................................................................10 2.5.1 Vergi Usul Kanunda Yer Alan Belgeler..............................................................10 2.5.1.1 Fatura.........................................................................................................10 2.5.1.2 Perakende Sat Vesikalar.........................................................................12 2.5.1.3 Gider Pusulas............................................................................................12 2.5.1.4 Mstahsil Makbuzu.....................................................................................13 2.5.1.5 Serbest Meslek Makbuzu............................................................................13 2.5.1.6 cret Bordrosu............................................................................................13 2.5.1.7 Tama ve Otel letmelerine Ait Belgeler...................................................14 2.5.1.8 Adisyon.......................................................................................................14 2.5.1.9 Reete........................................................................................................14 2.5.2 Trk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasas Kanuna Tabi Belgeler.....................15 2.5.3 Dier Belgeler....................................................................................................15 2.5.3.1 Tahsilat Makbuzlar.....................................................................................15 2.5.3.2 Hakedi Belgeleri........................................................................................15 2.5.3.3 Hesap zetleri............................................................................................16 2.5.3.4 Muhasebe Fileri.........................................................................................16 BLM 3 - MUHASEBE DEFTERLER...........................................................................16 3.1 Muhasebede Defter ................................................................................................16 3.2 Yasal Dzenleme ....................................................................................................16 3.3 Defter eitleri.........................................................................................................19 3.3.1 Yevmiye Defteri.................................................................................................19 3.3.2 Defterikebir (Byk Defter)................................................................................19 3.3.3 Envanter Defteri................................................................................................20 3.3.4 letme Hesab Defteri.......................................................................................20 3.3.5 malat Defteri.....................................................................................................20 3.3.6 Damga Resmi Defteri........................................................................................20 3.3.7 Yabanc Nakliyat Kurumlarnn Haslat Defteri...................................................21 3.3.8 Ambar Defteri....................................................................................................21 3.3.9 Serbest Meslek Kazan Defteri.........................................................................21 3.3.10 ifti letme Defteri........................................................................................21 BLM 4 - BLDRMLER ve BEYANNAMELER.............................................................21 4.1 Vergi Kanunlarnda Yer Almakta Olan Bildirim Sreleri ...........................................21 4.2 e Balama.............................................................................................................23 4.3 Sosyal Gvenlik Kurumuna Yaplmas Gereken Bildirimler......................................24 4.4 Belediyelere Yaplmas Gereken Bildirimler.............................................................25

4.5 Mali Ykmllk Zamanlar......................................................................................26 BLM 5 - HESAP PLANI ...............................................................................................27 5.1 Hesap Plan Kavram...............................................................................................27 5.2 Tek Dzen Hesap Plan...........................................................................................27 5.2.1 Tek Dzen Hesap Plannn Teknik Yaps.........................................................28 5.3 Bankalar in Tek Dzen Hesap Plan......................................................................28 5.4 Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman letmeleri in Tek Dzen Hesap Plan .......................................................................................................................................29 5.5 zel Finans Kurumlar (Katlm Bankalar) in Tek Dzen Hesap Plan..................29 5.6 Sigorta Kurumlar in Tek Dzen Hesap Plan........................................................30 BLM 6 - MUHASEBE ORGANZASYONU ..................................................................30 6.1 Muhasebe Organizasyonun letmedeki Rol ve nemi..........................................30 6.2 Muhasebe Bilgi Sistemi............................................................................................32 BLM 7- MUHASEBE MESLE....................................................................................34 7.1 Yasal Dzenleme.....................................................................................................35 EKLER..............................................................................................................................39 EK 1: e- Beyanname......................................................................................................39 EK 2: Vergi Cezalar .....................................................................................................41 KAYNAKLAR.....................................................................................................................42

GR
Muhasebe bilindii gibi, bir iletmenin dilidir ve bu dil belli kodlar bnyesinde barndrr. Muhasebe ilevini yrten bir muhasebeci bu dilin kodlarn ve gereklerini iyi bilmek zorundadr. Ancak bu ekilde sorumlu olduu i ve d evreye doru ve drst bilgileri aktarabilir. Bunun yannda bu ilemleri yrtrken de ilerin dzenli yryebilmesi iin belli bir organizasyon yapsn oluturmas gereklidir. Bu dersin grlmesindeki temel amalar ise u ekilde zetlenebilir1: Muhasebede sistem kavramn tanyabilme Muhasebe sistemlerini tanyabilme lkemizde uygulanmakta olan hesap plnn kavrayabilme Muhasebe organizasyonunu ve kapsamn tanmlayabilme Muhasebe organizasyonunu kurabilme

Bu almada ncelikle ksaca muhasebe teorisi ve tarihesi zerinde durulacak daha sonra srasyla, muhasebe belgeleri, muhasebe de kullanlan defterler, bir iyeri alrken takip edilmesi gereken sreler, beyannameler ve bildirimler, hesap plan iletmelerde muhasebe organizasyonu, muhasebecilik meslei konu balklarnda ele alnacaktr. Konu sonlarnda o konuyla ilgili gncel makalelere de derste yer verilecektir. Bunun yannda, Trkiye Muhasebe Standartlar ve Uluslararas Muhasebe Standartlar konularnda sunumlar yaplacaktr.

MEB-YK Meslek Yksekokullar Program Gelitirme Projesi, 2002, Ankara, s.120.

BLM 1 - MUHASEBE TEORS ve MUHASEBENN TARHES

1.1 Muhasebe Bilimi
Muhasebe bir bilimdir. Dier bilimsel alanlarda olduu gibi, muhasebenin tanmlar, kurallar, yntemleri ve kavramlar bulunmaktadr. Bu oluumlar bir bilimi bilim yapan elerdir. 2 Muhasebe, insann birey olarak veya grubun bir yesi olarak ortaya kan ekonomik nitelikli sosyal davranlarnn yansmalar ile ilgilenmektedir3. yle ki4; Ekonomik etkinlikler, evresiyle etkileim halinde bulunan insan tarafndan stlenilmitir, nsan emei ve doal kaynaklarn birbirleriyle etkileimi, mal ve hizmet retimi iin rgtlenmi birimler olan iletmeler aracl ile olmaktadr. Bu etkileim srecinde var olan (kt) kaynaklar baz yollarla elde bulunan seenekler arasnda datlmak zorundadr. Bu datmn doru yaplmas iin eldeki seeneklerin sonularna ilikin tahminlerin yaplmas gerekmektedir. Gemiin sonular ve gelecee ilikin hesaplar bu tahminlere dayanak tekil etmektedir. Bu sonu, hesap ve tahminler ksmen nicel terimlerle ifade edilebilmelidirler ki, karlatrma ve tahminler kolaylkla yaplabilsin. te bu sebeplerden tr muhasebe bir bilimdir diyebiliriz. Muhasebe, hesapsal kiiliin, nce kendisi, sonra da bunlarla ilikili olanlarn hak ve sorumluluklarn belirlemek amacyla varlk ve sermayelerine, zaman iinde bunlardaki deer deiimlerine yani masraf, haslat ve kazanlarna ilikin hesapsal i olgularn yasalara, kurallara, ilkelere ve kuramlara uygun olarak belgeler zerinden saptayarak hesap ad verilen ift yanl izelgelere ileyen, izleyen, bunlarla varlan sonular izelge ve raporlarla ortaya koyan, yorumlayan, belgeleme ve ara olma zellii tayan bir bilimdir. (YAZICI, Mehmet Muhasebe Tmlemleri ve rgtlenmesi stanbul, 1990, GVEML, Oktay Muhasebe Tarihi 2000, stanbul)5 Aslnda yukarda yaplan tanmlama muhasebenin bilimsel adan yaplan bir tanmlamasdr. Gerek anlamda muhasebeyi be adan tanmlamak mmkndr. Bunlar6; Bilimsel adan muhasebe Saysal ilem asndan muhasebe Toplumsal adan muhasebe ktisadi adan muhasebe Tmlem (sistem) asndan muhasebe
2 3

Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, stanbul YMO Raporu, 2006, s.38. www.niyazikurnaz.net/Muhasebenin%20Kuramsal%20Temelleri.ppt 4 A.g.k 5 Sevi, V. Muhasebe Bilimi ve Muhasebeci archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/ 58MaliCozum/10%20-%2058VeysiSevig.doc, s.1. 6 Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, A.g.k, s.39.

Bu ksmda bizi daha ok ilgilendiren ve renim hayatnz boyunca grdnz toplumsal adan muhasebenin bir alt kolu olan kurumsal adan muhasebedir. Kurumsal Muhasebe, toplumdaki ticaret ve vergi yasalarna tabi kii ve kurumlar, kii ortaklklar, sermaye ortaklklar, devletin, belediyelerin, vakf ve derneklerin iktisadi kurulular gibi kazan amal iktisadi kuram ve iletmelerin dnemsel masraf-haslat ve kazan oluumlar ile anlk varlk ve sermaye durumlarn ilikin denetime uygun hesap, kitap ve denge ilerinin tmdr.7

1.2 Muhasebenin Tarihesi

XIV. yzyldan itibaren zellikle kiliselerin muhasebesinin gelir ve gider eklinde kayt altna alndn, bu yzyllarda en bilgili ve tecrbeli muhasebecilerin papazlar olduunu grlmektedir. Bu sebepten tr sistematik muhasebenin yani modern muhasebenin balangc (ift tarafl kayt usul) 1494 ylnda talyan papaz Luca Pacioli tarafndan balad kabul edilmektedir. XVI. yzyldan itibaren Avrupada yeni bulularn ortaya kmas, yeni ktalarn kefi, ticaretin ktalar arasna dalmasna neden olmu ve artan bu ticari hareketlilik neticesinde yine bir ticaret lkesi olan Venedikte muhasebe uzmanlnn serbest olarak ortaya kt, 1581 ylnda Venedikte bamsz muhasebecilii temsil eden ilk dernekler kurulduu tespit edilmitir. XVII. yzyln ortalarndan itibaren nce ngilterede sonra tm Avrupada sanayi devrimi ile birlikte ulus devletlerin kurulmasna, ticaretle birlikte sermaye hareketlerinin sratlenmesine, muhasebe bilgilerinin kullanlmasna ve bu bilgileri en doru verecek olan muhasebecilere ihtiya domaya balamtr. XVIII. Yzyldan itibaren modern anlamyla muhasebe uygulamalar Avrupa lkelerinde ve ABDde yaygnlamtr. Bu geliim dorultusunda Avrupada ve ABDde muhasebecilerin yasal statye kavuarak rgtlenmelerini Sanayi Odalar, Ticaret Odalar ve dier Sermaye Kesimleri devletten talep etmitir. Bu istemler dorultusunda bamsz muhasebe uzmanl meslei 1870 ylnda ngilterede, 1899 ylnda Almanyada, 1886 ylnda ABDde, 1927 ylnda Fransada, 1913 ylnda svirede, 1955 ylnda talyada, 1885 ylnda Hollandada meslei dzenleyen yasalar yrrle girmitir8. Trklerin Orta Asya da ve Anadolu da kurduklar Trk Devletlerinde devletin muhasebesi gelir ve gider esasna gre kayt altna alnmtr. Trklerde muhasebeye dnk hesap dzeni ile ilgili ilk yazl yapt Karahanllar dneminde yazlan Kutadgu Biligtir. Osmanl Devletinde defterdarlklar kanalyla devletin gelir ve giderleri kayt altna alnmtr. Osmanl Devleti, Avrupa Sanayi Devriminin etkisi dnda kalmtr. Osmanl Devletinin 1850 yllarnda Avrupa'dan 200 yl sonra sanayileme abalar balamtr. Bu tarihten sonra geleneksel tek ynl gelir gider kayt sistemi yava yava terk edilerek ift ynl kayt sistemine gemeye balanmtr. Bu ada grlerin etkisi ile 1879 ylnda stanbul Ticaret Odas, 1883 ylnda Hamidiye Ticaret Mektebi Ali-si kurulmutur. Hamidiye Ticaret Mektebi Osmanlda ilk defa zel kesime giriimci ve zel kesimde alacak eleman yetitirmeyi amalamtr. Cumhuriyet dneminde devlet iletmeleri nclnde zel kesime dayal bir kalknma modeli benimsenmitir. 1926 ylndan itibaren kurulmaya balanan iktisadi devlet iletmeleri ile birlikte bat lkelerinde uygulanan muhasebe kural ve standartlar Trkiye Cumhuriyetinde de uygulanmaya balanmtr. 1934 ylnda Kazan Vergisi Kanunu, 1937 ylnda Trk Ticaret Kanunu, 1950 ylnda Vergi Reform Kanunlarnn yrrle girmesi, uygulanan liberal ekonomik sistemle birlikte zel iletmelerin ekonomik hayata girmesiyle muhasebe uygulamalarnn arttn, muhasebecilerin de yava yava oaldn ve rgtlendiini grlmtr9.
7 8

A.g.k., s.40. Tmer S., www.tmud.org.tr/kaynaklar/Turk_osmanli_muhasebe.doc, 2006, s.2. 9 A.g.k. s.3.

BLM 2 - MUHASEBE BELGELER

2.1 Muhasebede Belge
Bilindii gibi, ekonomik bir faaliyet iin al veya sat ileminin gereklemesi gerekmektedir. Al sat ilikisi sonucunda alacak - bor olgusunu dourmaktadr. Bu olgunun var olduunun kantlanmas iin belge gereklidir. Alacak yaratan belge fatura, borcu gideren belge de makbuzdur. Kaydn esas belgedir. Yevmiye defterine herhangi bir ilem kaydedilirken mutlaka bir belgeye dayanmas gerekmektedir. Aksi takdirde defterlere kaydedilen ilemler dayana olmayan gerek d birtakm yaz ve rakamlardan oluur ki kanunen bunun kabulne olanak bulunmamaktadr10. Muhasebe biliminde belge ve belgeleme muhasebenin iki temel kavram tarafndan desteklenmektedir. Bunlardan ilki ve en nemlisi tarafszlk ve belgelendirme dieri ise sosyal sorumluluk kavramdr. Sosyal sorumluluk kavram, iletmenin sorumlu olduu hem i evre hem de d evreye doru ve drst bilgiler aktarmay n koul olarak muhasebe mesleini icra edene yklemitir. Bu doru ve drst kaydn temelini de belge ve belgeleme tekil etmektedir. Tarafszlk ve belgelendirme kavram ise u ekilde ifade edilebilir. Mli nitelikteki olaylarn tespitinde ve kaydnda objektif ve geerli belgelere dayanmal, belgesiz kayt yapmamal, belgeye balanan olaylarn kaydnda ise tarafsz usuller uygulanmaldr11. Yukardaki tanmdan da anlald zere muhasebe biliminde belge ve belgeleme dzeni muhasebe srecinin balangcnda bulunun olmazsa olmaz bir zellie sahiptir.

2.2 Belgeleme lkeleri

letmelerde tarafsz, ak ve drst bir belgeleme ilemi yaplabilmesi iin aadaki ilkeleri uymak gereklidir:12 Her kayt bir belgeye dayanmaldr. Karkl ve duplikasyonu (ift kayt) nlemek iin kaydn dayand belge kesin olarak belirlenmeli, nk bir ilem iin birden fazla belge sz konusu olabilir, ek listesi ve banka ekstresi gibi; Belge zerinde hibir ey okunmaz hale getirilmemeli, gerekli deiik parafe edilerek gsterilmeli, Belge zerinde ilgili hesaplar belirtilerek n kayt salanmal, Muhasebe kaydndan sonra belge zerine iaret konarak, belgenin kayda gememesi veya birden fazla gemesi nlenmeli, Ayn ilemin fazla olmas halinde toplu bir belge dzenlenerek rasyonel alma dzeni salanmal, rnein malzeme klar iin bir mahsup fii dzenlenmesi gibi, Belgelerle ilgili ilemlerde kolaylk ve hatalarn nlenebilmesi iin, farkl renklerde olmal, numaralanarak tasnifli olarak ve kolayca eriilebilecek ekilde arivlenmeli, Tm belgeler yetkili tarafndan imza, hazrlayan tarafndan ise paraf edilmelidir.

10
11

Ceyhan,M., Muhasebe Bilimden Belge, www.alomaliye.com/murat_ceyhan_belge.htm, 2004, s.1. Kishali Y.,Ikllar S., Genel Muhasebe, Beta Yaynevi, stanbul, 1998, s.15. 12 Ceylan,M., a.g.k., s.2.

2.3 Belge eitleri

Belgeyi iki temel ekilde ayrmak mmkndr. Bunlar, olu biimine gre belgeler ve ilevlerine gre belgelerdir. Olu biimine gre belgeri de kendi arasnda ikiye ayrmak mmkndr. Doal belgeler ve yapay belgeler. Doal belgeler; ticari faaliyetler sonucunda kendiliinden oluan belgelerdir. rnein, al faturas, banka dekontu, gider makbuzu vb. Muhasebede kaytlar mutlaka doal belgelere dayanmaldr. Yapay belgeler ise doal belgelerin bulunmad durumunda muhasebe kaytlarnda esas alnan ve iletme iinde dzenlenen belgelerdir. Malzeme k fileri, cret bordrolar, akort fileri vb. Yapay ya da i belgelerin mutlaka yetkili bir kimse tarafndan onaylanmas gerekmektedir (mali iler md., muhasebe md. Genel md. vb). Yapay belgeler iletmenin kendisini balamaktadr. Dier nc kiileri balamaz. levlerine gre belgeler de kendi arasnda drde ayrlmaktadr. Bunlar:13 Genel Nitelikteki Belgeler: Ticari mektuplar, genel nitelikli belgelerin banda gelmektedir. I sahipleri bir ticari i karlnda kar taraftan baz mektuplar alacak veya yazacaktr. Haberleme belgeleri, kira kontrat, banka ekstresi, mahkeme ilam, vergi makbuzu, taahhtname vb . genel anlamdaki belgelerdendir. Almlara Ait Belgeler: Al faturalar bu tr belgelerin banda gelmektedir. Mal veya hizmet satn alnmas durumunda dzenlenirler. Allar ticari defterlere ancak al faturalarndaki yazl bilgilere gre ilenecektir. Baz durumlarda satcnn fatura vermesine olanak bulunmamaktadr. rnein, kylden veya mstahsilden mal alnd zaman durum byledir. Bu taktirde i sahibi mstahsil makbuzu denilen dier bir belge kullanacaktr ki, bu da al belgeleri grubunda yer alan dier bir belge trdr. Satlara Ait Belgeler: Sat faturas, perakende sat fii, yazar kasa fii gibi mal veya hizmet satlarna ait belgelerdir. Toptan satlarda kullanlan belge tr fatura olmasna ramen, perakende sat iin fatura verilmez, perakende sat belgeleri dzenlenir ve bu belgelerden en nemlisi filerdir. Giderlere Ait Belgeler: Gider kaytlarnn belgelendirilebilmesi iin gider belgeleri dzenlenmektedir. Gider belgeleri iinde en nemli yeri tutan belge faturadr. Serbest meslek makbuzu, bilet, cret bordrosu, gider makbuzu vb.

2.4 Yasal Dzenleme Asndan Belge ve Belgeleme

Belgelere ilikin yasal dzenleme VUKun (Vergi Usul Kanunu) 227. ve 228. maddelerinde aklanmtr. VUKda spat edici katlar olarak adlandrlan belgelere ilikin 227. madde u ekildedir. Bu kanunda aksine hkm olmadka bu kanuna gre tutulan ve nc ahslarla olan mnasebet ve muamelelere ait olan kaytlarn tevsiki (belgelenmesi) mecburidir. Defter tutmak mecburiyetinde olmayan mkellefler vergi matrahlarnn tespiti ile ilgili giderlerini tevsike mecburdurlar. (Gtr usulde tespit edilen giderler hari.) Bu Kanuna gre kullanlan veya bu Kanunun Maliye ve Gmrk Bakanlna verdii yetkiye dayanlarak, kullanma mecburiyeti getirilen belgelerin, ngrlen zorunlu bilgileri tamamas halinde bu belgeler vergi kanunlar bakmndan hi dzenlenmemi saylr. Maliye ve Gmrk Bakanl dzenlenmesi mecbur olan belgelerde bulunmas gereken zorunlu bilgileri belirlemeye ve bu belgelerden uygun grdklerine, dzenlenme saatinin yazlmas mecburiyetini getirmeye yetkilidir. VUK 228. maddesinde de tevsiki (belgelenmesi) zorunlu olmayan kaytlar belirtilmitir. Bu gibi hallerde kaytn belgelenmesi gerekmemektedir. rf ve teamle gre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan mteferrik giderler; Vesikann teminine imkan olmayan giderler; Vergi kanunlarna gre gtr olarak tespit edilen giderler. 1 ve 2 numaral fkralarda yazl giderlerin
13

Ceylan,M., a.g.k., s.3-4.

gerek miktarlar zerinden kaytlara geirilmesi ve miktarlarnn iin geniliine ve mahiyetine uygun bulunmas arttr. Yine VUKnun 253. maddesine gre Bu kanuna gre defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttuklar defterlerle nc ksmda yazl vesikalar, ilgili bulunduklar yl takibeden takvim ylndan balyarak be yl sre ile muhafaza etmeye mecburdurlar. TTKda (Trk Ticaret Kanunu) ise bu sre on yldr. VUKnda ayn zamanda belgelere ilikin usulszlk cezalar da belirlenmitir. VUKun 353.maddesine gre zel usulszlk kapsamnda bulunan bu cezalar 2007 yl iin u ekilde dzenlenmitir. Fatura, gider pusulas, mstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu verilmemesi, alnmamas, perakende sat fii, deme kaydedici cihaz fii, giri ve yolcu tama bileti, sevk irsaliyesi, tama irsaliyesi, yolcu listesi, gnlk mteri listesi ile Maliye Bakanlnca dzenleme zorunluluu getirilen belgelerin dzenlenmemesi, kullanlmamas veya bulundurulmamas durumunda 139 YTLlik ceza uygulanmaktadr. zel usulszlk cezalar, bir takvim yl iersinde her bir belge trne ilikin dzenlenmektedir. Buradaki takvim yl hesap dnemidir. Kst hesap dnemlerinde de ayn lnn uygulanmas zorunludur14. Bu zelliinden dolay bu ceza tutar her bir belge iin hesap dneminde 2007 yl iin 64.000 YTL kadar kabilmektedir.

2.5 Yaamnda Kullanlan Belgeler

2.5.1 Vergi Usul Kanunda Yer Alan Belgeler
2.5.1.1 Fatura letmelerde en sk kullanlan belge eidi fatura ve fatura yerine geen belgelerdir. VUKnun 229, 230,231,232. maddelerinde dzenlenen faturann ilgili kanunda tarifi (bkz. Md.229) u ekilde yaplmaktadr. Fatura, satlan emtia veya yaplan i karlnda mterinin borland mebla gstermek zere emtiay satan veya ii yapan tccar tarafndan mteriye verilen ticari vesikadr. Yukarda ki tanmdan da anlalaca gibi fatura ekonomik hayatn temeli olan alm ve satm faaliyetini kantlayan, aklayan bir belge zelliine haizdir. Bir fatura da ekli olarak bulunmas gereken zellikler de VUKnun 230. maddesinde aklanmtr. Bu artlar aadaki gibi sralamak mmkndr; Faturann dzenlenme tarihi, seri ve sra numaras; Faturay dzenleyenin ad, varsa ticaret unvan, i adresi, bal olduu vergi dairesi ve hesap numaras; Mterinin ad, ticaret unvan, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numaras; Maln veya iin nevi, miktar, fiyat ve tutar; Satlan mallarn teslim tarihi ve irsaliye numaras, (Maln alcya teslim edilmek zere satc tarafndan tand veya tattrld hallerde satcnn, teslim edilen maln alc tarafndan tanmas veya tattrlmas halinde alcnn, tanan veya tattrlan mallar iin sevk irsaliyesi dzenlenmesi ve tatta bulundurulmas arttr.) Maln, bir mkellefin birden ok i yerleri ile ubeleri arasnda tand veya satlmak zere bir komisyoncu veya dier bir aracya gnderildii hallerde de, maln gnderen tarafndan sevk irsaliyesine balanmas gereklidir. Bu bentte yazl irsaliyeler hakknda fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hari olmak zere, bu madde hkm ile 231 inci madde hkm uygulanr. rsaliyelerde maln nereye ve kime gnderildii ayrca belirtilir. nihai tketicilerin tketim amacyla perakende olarak
14

Erta, F.., letmelerde Muhasebe Organizasyonu ve Muhasebe Meslei, Sekin Kitabevi, Ankara, 2002, s.23.

10

satn aldklar mallar kendilerinin tamas veya tattrmas halinde bu mallara ait fatura veya perakende sat fiinin bulunmas artyla sevk irsaliyesi aranmaz. Faturann dzenleme esaslar da VUKnun 231.maddesinde belirtilmitir. Buna maddeye gre, Faturalar sra numaras dahilinde teselsl ettirilir. Ayn messesenin muhtelif ube ve ksmlarnda her biri ayn numara ile balamak zere ayr ayr fatura kullanld takdirde bu faturalar ube ve ksmlarna gre ube veya ksmn isimlerinin yazlmas veya zel iaretle seri tefriki yaplmas mecburidir. Faturalar mrekkeple, makine ile veya kopya kurun kalemi ile doldurulur. Faturalar en az bir asl ve bir rnek olarak dzenlenir. Birden fazla rnek dzenlendii takdirde her birine kanc rnek olduu iaret edilir Faturalarn ba tarafnda i sahibinin veya namna imzaya mezun(yetkili) olanlarn imzas bulunur. Fatura, maln teslimi veya hizmetin yapld tarihten itibaren azam yedi gn iinde dzenlenir. Bu sre ierisinde dzenlenmeyen faturalar hi dzenlenmemi saylr. Bu Kanunun 232 nci maddesinin birinci fkrasna gre fatura dzenlemek zorunda olanlar, mterinin ad ve soyad ile bal olduu vergi dairesi ve hesap numarasnn doruluundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, ayn maddenin 2 nci fkrasnn uyguland halleri kapsamaz.) Fatura dzenleyenin istemesi halinde mteri kimliini ve vergi dairesi hesap numarasn gsterir belgeyi ibraz etmek zorundadr. VUKnun 232. maddesinde kimlerin fatura kullanacana dair hkm bulunmaktadr. Buna gre, Birinci ve ikinci snf tccarlar, kazanc basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan iftiler: o Birinci ve ikinci snf tccarlara; o Serbest meslek erbabna; o Kazanlar basit usulde tespit olunan tccarlara; o Defter tutmak mecburiyetinde olan iftilere; o Vergiden muaf esnafa sattklar emtia veya yaptklar iler iin fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. Yukardakiler dnda kalanlarn, birinci ve ikinci snf tccarlar ile kazanc basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan iftilerden satn aldklar emtia veya onlara yaptrdklar i bedelinin 560 YTL (2007 yl iin) gemeleri halinde veya bu tutardan az olsa dahi istemeleri halinde emtiay satann veya ii yapann fatura vermesi mecburidir.

11

Resim 1: Fatura rnei

BLG: Ak fatura, parann tahsil edilmedii yani vadeli sat yapld durumlarda dzenlenen faturadr. Kapal fatura ise, mal ya da hizmet bedelinin pein olarak tahsil edildii durumlarda dzenlenir. Ak fatura da imza, faturann st tarafna atlr. Kapal fatura da ise, imza faturann alt tarafna atlr.15 2.5.1.2 Perakende Sat Vesikalar VUKnun 233. maddesinde yer alan perakende sat vesikalarn, birinci ve ikinci snf tccarlarn, kazanc basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan iftilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadklar satlar ve yaptklar ilerin bedelleri gstermek iin kullanmaktadrlar. Bu belgeler unlardr: Perakende sat fileri; Makineli kasalarn kayt rulolar; Giri ve yolcu tama biletleri. Perakende sat fii; makineli kasalarn kayt rulolar ve biletlerde, iletme veya mkellefin ad, dzenlenme tarihi ve alnan parann miktar gsterilir. Perakende sat fii ile giri ve yolcu tama biletleri seri ve sra numaras dahilinde teselsl (zincirleme) ettirilir. Bu fi ve biletler kopyal iki nsha olarak tanzim edilir ve bir nshas mteriye verilir. Makineli kasa kullanp da mteriye fi verilmemesi halinde, perakende sat fii tanzimi ve mteriye verilmesi mecburidir. 2.5.1.3 Gider Pusulas VUKnun 234. maddesinde dzenlenen gider pusulas Birinci ve ikinci snf tccarlar, kazanc basit usulde tespit edilenlerle, defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabnn ve iftilerin vergiden muaf esnafa yaptrdklar iler veya onlardan satn aldklar emtia iin dzenlenen ve ii yapana veya emtiay satana imza ettirilen bir belgedir. Bu belge, birinci ve ikinci snf tccarlarn, zati eyalarn satan kimselerden satn aldklar altn, mcevher gibi kymetli eya iin de tanzim edilir. Gider pusulas, iin mahiyeti (ierii), emtiann cins ve nev'i (eit) ile miktar ve bedelini ve i cretini ve ii yaptran ile yapann veya emtiay satn alan ile satann adlaryla soyadlarn (Tzel kiilerde unvanlarn) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nsha olarak tanzim ve bir nshas ii yapana veya mal satana tevdi (verme) olunur.
15

Engin R., Ak - Kapal Fatura Ayrm, Yaklam Dergisi, Nisan 2006, Say:160, www.muhasebetr.com

12

2.5.1.4 Mstahsil Makbuzu VUKnun 235. maddesinde mstahsil makbuzu u ekilde aklanmtr. Birinci ve ikinci snf tccarlar ile kazanc basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan iftiler gerek usulde vergiye tabi olmayan iftilerden satn aldklar mallarn bedelini dedikleri srada iki nsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satc iftiye vermeye ve dierini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tccar veya ifti adna bir adam veya mutavasst (arac) tarafndan alnd takdirde makbuz bunlar tarafndan tanzim ve imza olunur. Mstahsil makbuzunda en az aada yazl bilgiler bulunmaktadr. Makbuzun tarihi; Mal satn alan tccar veya iftinin soyad, ad unvan ve adresi; Mal satan iftinin soyad, ad ve ikametgah adresi; Satn alnan maln cinsi, miktar ve bedeli; 2.5.1.5 Serbest Meslek Makbuzu leri serbest meslek erbab olarak yrtenler (doktor, avukat, mimar vb.) mesleki faaliyetlerinden elde ettikleri tm tahsilatlar iin VUKnun 236. maddesine gre serbest meslek makbuzu dzenlemek zorundadrlar. Serbest meslek makbuzu, iki nsha olarak dzenlenir ve bir nshas mteriye verilmek zorundadr. Kanuna gre, mteri de bu makbuzu almak ve istemek zorundadr. VUKnun 237. maddesinde serbest meslek makbuz belgesinde yer almas gereken dzenlemeler yer almaktadr. Buna gre; Makbuzu verenin soyad, ad veya unvan, adresi, vergi dairesi ve hesap numaras; Mterinin soyad, ad veya unvan ve adresi; Alnan parann miktar; Parann alnd tarih yazlr ve bu makbuzlar serbest meslek erbab tarafndan imzalanr. 2.5.1.6 cret Bordrosu VUKnun 238. maddesinde dzenlenen cret bordrosu; gelir vergisinden muaf olan cretliler ile dier cret16 zerinden vergiye tabi cretlilerin dndaki tm cretlilere i yeri tarafndan dzenlenmesi gereken belgedir. Bordronun hangi aya ait olduu ba tarafnda gsterilmesi gerekmektedir. Bir aya ait bordro ertesi ayn yirminci gnne kadar hazrlanp tarihlenerek, messese sahibi veya mdr ile bordroyu tanzim eden memur tarafndan da imzalanmas gerekir.Yine ayn maddeye gre bir cret bordrosunun iinde u bilgilere yer verilmelidir. Hizmet erbabnn soyad, ad; cretin alndna dair imzas veya mhr (cretin denmesinde ayrca makbuz alan i verenlerin tutacaklar cret bordrosuna imza veya mhr konulmas mecburi deildir.); Varsa vergi karnesinin tarih ve numaras; Birim creti (Aylk, haftalk, gndelik, saat veya para ba creti); alma sresi veya cretin ilgili olduu sre; cret zerinden hesaplanan vergilerin tutar.

16

Gtr cret

13

2.5.1.7 Tama ve Otel letmelerine Ait Belgeler VUKnun 240. maddesinde tm tama iletmeleri, otel, motel ve pansiyonlarn dzenlemesi gereken belgelere yer verilmitir. Bu belgeler aadaki gibidir. Tama irsaliyeleri: cret karlnda eya nakleden btn gerek ve tzelkiiler naklettikleri eya iin, 209'uncu maddede yazl bilgilerle, srcnn ad ve soyad ve aracn plaka numarasn ihtiva eden ve seri ve sra numaras dahilinde teselsl eden irsaliye kullanmak zorundadrlar. Bu irsaliyenin bir nshas eyay tattrana, bir nshas eyay tayan aracn srcsne veya kaptanna verilir ve bir nshas da tamay yapan nezdinde saklanr. Bu bent hkm nakliye komisyoncular ile acenteleri de kapsamaktadr. Yolcu listeleri: ehirler arasnda yaplan yolcu tamalarnda 233'nc madde gereince yolcu tama bileti kesmeye mecbur olan mkellefler, (T.C. Devlet Demiryollar hari) tatlarn her seferi iin mteselsil seri ve sra numaral ve oturma yerlerini planl ekilde gsteren iki nsha yolcu listesi dzenlerler ve bu listenin bir nshasn sefer sonuna kadar tatta ve dier nshasn iyerinde bulundururlar. Yolcu tama biletlerinin komisyoncu veya acenteler tarafndan kesilmesi halinde yolcu listeleri 3 nsha olarak dzenlenir ve bir nshas bu kimseler tarafndan saklanr. Gnlk mteri listeleri: Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odalar, blmeler ve yatak planlarna uygun olarak mteselsil seri ve sra numaral gnlk mteri listeleri dzenlerler ve iletmede bulundururlar. 2.5.1.8 Adisyon VUKnun 185 sra nolu genel tebliinde hizmet iletmelerinde kullanlacak olan adisyon belgesi hakkndaki genel hkm bulunmaktadr. Buna teblie gre, masada servis yaplan ve gerek usulde vergiye tabi olan; Kurumlar Vergisine tabi olan kurumlar tarafndan altrlan veya Vergi Usul Kanunu hkmleri uyarnca bilno veya iletme hesab esasna gre defter tutulan ve alkoll iki servisi yaplan gece kulpleri, diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler ve lokantalar gibi iletmeler, alkoll iki servisi yaplmamakla birlikte Kurumlar Vergisi Kanunu'na tabi olan her trl kurumlar tarafndan altrlan veya Vergi Usul Kanunu hkmleri uyarnca bilno usulne gre defter tutulan lokanta, kafeterya, pastane, gazino gibi iletmeler adisyon kullanmak mecburiyetindedirler. Adisyonlarda en az aadaki bilgiler bulunmas gerekir. Mkellefin ad, varsa ticaret nvan, i adresi, vergi dairesi ve hesap numaras (sicil numaras); Hizmetin ve emtiann cinsi, miktar; Adisyonun dzenlenme tarihi, seri ve sra numaras; Adisyonun basld matbaa ile ilgili bilgiler. Adisyonlar, kopyal en az iki rnek olarak dzenlenecektir. lk rnei fatura veya perakende sat fii ile birlikte mteriye verilecek, ikinci rnei ise iletmede kalacaktr. Sadece ay, kahve vc merubat satlan kahvehane, ay bahesi ve ay oca gibi yerler bilno veya iletme hesab esasna gre deftere tabi olsalar veya kurumlar tarafndan iletilseler bile bu iletmelerde adisyon kullanlmayacaktr. Self servis esasna gre iletilen lokanta, kafeterya gibi iletmelerde ayrca adisyon kullanlmasna gerek bulunmamaktadr. 2.5.1.9 Reete VUKnun 191 sral genel tebliinde reeteler de ilgili ahs ve iletmelerde kullanlmas zorunlu belgeler snfna girmitir. Bir reetede bulunmas gereken asgari zellikler de unlardr: Hekimin ad ve soyad, i adresi, vergi dairesi ve sicil (hesap) numaras, Hastann ad ve soyad, Reetenin dzenlenme tarihi, seri ve sra numaras,

14

Reetenin dzenlendii yerin adresi (zel muayenehane ise muayenehane, zel poliklinik ise poliklinik, zel hastane ise hastane adresi). Reeteler, kopyal en az rnek olarak dzenlenecektir. Reetenin dzenlenmi olmas serbest meslek makbuzunun dzenlenmesi mecburiyetini ortadan kaldrmaz. Dzenlenen reetelerin iki rnegi, serbest meslek makbuzu ile birlikte mteriye verilecek ve bu rneklerden biri saklanmak zere eczanede alkonulacak, nc rnek ise muayenehanede kalacaktr. Reetelerin sa st kesine kolayca okunabilecek ekilde "Hastaya verilen reetenin iki rnei de eczaneye gtrlecektir" cmlesi yazdrlacaktr. Kamu kurum ve kurulularna ait hastane, poliklinik, salk ocaklar gibi yerlerde veya kamu kurum ve kurulularnn iyerlerinde kendi personeli iin yrtlen salk hizmetlerinde kullanlan resmi antentli hekim reeteleri, bu Genel Tebli kapsamna girmemektedir.

2.5.2 Trk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasas Kanuna Tabi Belgeler

Bu blmde belgeler sadece konu bal olarak verilecektir. Bu belgelerin aklamas ticaret hukuku, genel muhasebe ve finansal ynetim derslerinde aklanacaktr. Kambiyo Senetleri o Polie o Emre Muharrer Senet (Bono) o ek Emtia Senetleri o Makbuz Senedi o Varant Menkul Kymetler o Hisse Senetleri o Tahviller o Kr-Zarar Ortakl Belgeleri o Finansman Bonolar o Hazine Bonolar o Gelir Ortakl Senetleri o Varla Dayal Menkul Kymetler

2.5.3 Dier Belgeler

2.5.3.1 Tahsilat Makbuzlar Ticari faaliyet yrten iletmelerin kendisine yaplan demeleri ve kendilerinin yaptklar tahsilatlar ispatlamak iin dzenledikleri belgedir. Tahsilat makbuzunda tahsil edilen tutar, tahsilatn kimden yapld ve yetkili imzalar bulunmaktadr.17 2.5.3.2 Hakedi Belgeleri Mteahhit tarafndan yapm ve hizmet ilerinin bedelleri, szlemeye ekli birim fiyat cetvelinde ya da keif zetinde yazl ya da sonra dzenlenen onayl fiyatlar zerinden hesaplanarak, yapt indirime, szlemedeki kaytlara ve kesintiler ktktan sonra denecek

17

Atabey A. ve dierleri, Ticaret ve Muhasebe Belgeleri, Nobel Yayn Datm, Ankara, 2003, s.140.

15

miktar gsteren bir belgedir.18 Genellikle kamu ile ilgili inaat ve hizmet taahhdnde bulunanlar kullanmaktadr. 2.5.3.3 Hesap zetleri Hesap zeti ya da hesap ekstresi olarak adlandrlan bu belge, iletmelerin bankalarda bulunan hesaplarn yatrlan nakit paralar, gelen havaleleri, ekilen paralar ve denen ekleri gsteren banka kayt zetidir.19 Genellikle, bankalar hesabnn kaytlarn kontrol etmede kullanlr. 2.5.3.4 Muhasebe Fileri letmeler, muhasebe organizasyonu ierisinde gnlk yaptklar ticari faaliyetler iinde belgeleme ilemini yaptktan sonra bunlar muhasebe kaytlarn dntrmek iin (defterleri ilemek) muhasebe filerinden yararlanrlar. Muhasebe fileri muhasebe organizasyonun dzgn ve etkin bir ekilde ilemesini salayan anahtar bir grev stlenmektedir. Belgelerin, muhasebe kaytlarna geirilmesi muhasebe organizasyonu asndan anlk yaplmaldr. Ancak VUKnun 219. maddesi kayt sresinin 10 gn gememesini salk vermektedir. Ancak, ayn maddenin c bendinde Gnlk kasa, gnlk perakende sat ve haslat defterleri ile serbest meslek kazan defterine muameleler gn gnne kaydedilir. Hkmne yer verilmitir. Bu yzden bu belgelerin filere geirilmesi ve kaytlanmas muhasebecinin geciktirmeden yapmas gereken ilemler iersinde yer almaktadr. Muhasebe fileri e ayrlmaktadr. Bunlar; Kasa Tahsil Fii: letmenin kasasna nakit para girii durumunda bu fi kullanlr. kasa tahsil fiinde borlu hesap yer almamaktadr. Zaten borlu hesap 100 Kasa ana hesab ve onun alt hesabdr. Kasa Tediye Fii: letmenin kasasndan nakit k olmas durumunda bu fi kullanlmaktadr. Kasa tediye fiinde alacakl hesap yer almamaktadr. nk alacakl hesap 100 Kasa ana hesab ve onun alt hesabdr. Mahsup Fii: Kasa ile ilgili olmayan yani kasadan herhangi bir para girii ya da k yaratmayan tm mali olaylar bu fi dzenlenerek kaytlanr. Mahsup fiinde hem alacakl hem de bor hesap stunlar bulunmaktadr.

BLM 3 - MUHASEBE DEFTERLER

3.1 Muhasebede Defter
letmeler ve ticari faaliyetlerle uraan kiiler birinci blmde deinilen belge ve belgeleri bir kayt ortamnda tutmalar bir zorunluluktur. Bu zorunluluk hem yasal hem de muhasebe sistemi bakmndan geerlidir. Kaytlarn tutulduu ortamlara ise muhasebe de defter olarak adlandrlmaktadr. Kaytlarn tutulduu bu defterler zamanla eitlenmi ve yasallar ile de sabit klnarak belli bir ekil ve ierik artna tabi tutulmulardr. Muhasebe de kayt ortam olarak adlandrdmz bu defterlere yaplan kaytlar sonucunda iletmenin belli dnemlere yapt tm mali olaylar kaydedilmekte ve bu dnemin sonlarnda yetkili kiiler tarafndan deerlendirilmektedirler.

3.2 Yasal Dzenleme

lkemizde tutulacak defterler hem TTK hem de VUKnda eitli hkmlere balanmtr.
18 19

Erta, F.., A.g.k., s.34. Atabey A . ve dierleri, A.g.k.,s.140.

16

VUKnun 171. md ile 226. md. Arasndaki ilemler bu konuya ilikindir. VUKnun 171. maddesinde defter tutmann amalar u ekilde ifade edilmektedir: Mkellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tesbit etmek; Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tesbit etmek; Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek; Mkellefin vergi karsndaki durumunu hesap zerinden kontrol etmek ve incelemek; Mkellefin hesap ve kaytlarnn yardmyla nc ahslarn vergi karsndaki durumlarn (Emanet mahiyetindeki deerler dahil) kontrol etmek ve incelemek. Vergisel adan yukardaki amalar etrafnda tutulan defteri kimlerin tutmas gerekmektedir. VUKnun 172. maddesinde defter tutmak zorunda olanlar ise u ekilde sralanmtr. Ticaret ve sanat erbab; Ticaret irketleri; ktisadi kamu messeseleri; Dernek ve vakflara ait iktisadi iletmeler; Serbest meslek erbab; iftiler. Bu genel hkmn yannda VUKnun 173. maddesinde defter tutma mecburiyeti bulunmayan kiiler aklanmasdr. Buna gre; Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerek usulde vergiye tabi olmayan iftiler, Gelir Vergisi Kanununa gre kazanlar basit usulde tespit edilenler ve kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu kurulular ve dernek ve vakflara ait iletmelerde defter mecburiyeti aranmamaktadr. Defterlerin tutma sreleri de yine ayn kanunun 174. maddesinde hkme balanmtr. Hesap dnemi denildiinde normal hesap dnemi aklmza gelmektedir. Yani defterler, 1 Ocakta hesap dneminin balangcnda alr ve 31 Aralkta hesap dneminin bitiminde kapatlr. Bu dnemin dnda baz zel farkllklar olabilir. Eer bir iletmenin yaps, ticari faaliyet normal dneme uymuyorsa Maliye Bakanlnn belirledii hesap dnemi ierisinde (yine 12 aylk) defterlerini kullanrlar. Ayrca, kst hesap dnemi denilen, yeni ie balama, ii brakma gibi hesap dnemi bir yldan ksa olan durumlarda bu faaliyet sresi hesap dnemi olarak kabul edilir. VUKna gre defterler Maliye Bakanlnn belirledii tek dzen hesap planna, muhasebe standartlarna ve mali tablo ilkelerine uygun bir ekilde defterlerini kaytlamak zorundadr. Bu kurallar dnda defter tutulurken yaplacak kayt biiminin baz ekli hkmleri de bulunmaktadr. Bu hkmler, VUKnun 215. ile 219. maddelerinde belirtilmitir. Bunlar; Kaytlarn Trke tutulmas ve Trk para biriminin kullanlmas; Defterlerin mrekkeple ya da makine ile tutulmas; (kopya kad kullanlmas da mmkndr) Yanl kaytlarn dzeltilmesi; (Yevmiye defteri maddelerinde yaplan yanllar ancak muhasebe kaidelerine gre dzeltilebilir. Dier bilumum defter ve kaytlara rakam ve yazlar yanl yazld takdirde dzeltmeler ancak yanl rakam ve yaz okunacak ekilde izilmek, st veya yan tarafna veyahut ilgili bulunduu hesaba dorusu yazlmak suretiyle yaplabilir. Defterlere geirilen bir kayd kazmak, izmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktr. Bo Satr braklmamas ve sayfalarn yok edilmemesi; (Defterlerde kaytlar arasnda usulen yazlmaya mahsus olan satrlar, izilmeksizin bo braklamaz ve atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfalar ciltten koparlamaz. Tasdikli mteharrik yapraklarda bu yapraklarn sras bozulamaz ve bunlar yrtlamaz.)

17

Zamannda kayt yaplmas; o Muamelelerin iin hacmine ve icabna uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfnda kaydedilmesi arttr. Bu gibi kaytlarn on gnden fazla geciktirilmesi caiz deildir. o Kaytlarn devaml olarak muhasebe fileri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafn tayan mazbut vesikalara dayanarak yrten messeselerde, muamelelerin bunlara ilenmesi, deftere ilenmesi hkmndedir. Ancak bu kaytlar, muamelelerin esas defterlere 45 gnden daha ge intikal ettirilmesine cevaz vermez. o Gnlk kasa, gnlk perakende sat ve haslat defterleri ile serbest meslek kazan defterine muameleler gn gnne kaydedilir. Tutulacak olan defterlerin ayn zamanda onaylatlmas gerekmektedir. Onaylama yeri VUKnun 223. maddesine gre; i yerinin, i yeri olmayanlar iin ikametghn bulunduu yerdeki noter veya noterlik grevini ifa ile mkellef olanlar, menkul kymet ve kambiyo borsasndaki acenteler iin borsa komiserliidir. Ayrca, anonim ve limited irketlerin kurulu aamasnda, defterler irket merkezinin bulunduu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafndan onaylatlmaldr. Bu ekilde onaylatlan defterlerin onaylatlma zaman da VUKnun 221. maddesinde hkme balanmtr. Buna gre; teden beri ie devam etmekte olanlar defterin kullanlaca yldan nce gelen son ayda; Hesap dnemleri Maliye Bakanl tarafndan tespit edilenler, defterin kullanlaca hesap dneminden nce gelen son ayda; Yeniden ie balayanlar, snf deitirenler ve yeni bir mkellefiyete girenler ie balama, snf deitirme ve yeni mkellefiyete girme tarihinden nce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflktan kma tarihinden balayarak on gn iinde; Tasdike tabi defterlerin dolmas dolaysyla veya sair sebeplerle yl iinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunlar kullanmaya balamadan nce. Bunun yannda, VUKnun 222. maddesine gre; Defterlerini ertesi ylda da kullanmak isteyenler Ocak ay, hesap dnemleri Maliye Bakanlnca tespit edilenler bu dnemin ilk ay iinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar. Yukarda kanun maddeleri yardmyla aklanmaya allan bu defterler hangilerdir? VUKnun 220. maddesinde onaya zorunlu defterler unlardr; Yevmiye ve envanter defterleri; letme defteri; ifti iletme defteri; malat ve stihsal Vergisi defterleri; (Basit stihsal Vergisi defteri dahil) Nakliyat Vergisi defteri; Yabanc nakliyat kurumlarnn haslat defteri; Serbest meslek kazan defteri; Tutulacak olan defterlerin saklanmas ise hem TTK hem de VUKnda belirtilmitir. TTKna gre bu defterlerin saklanma sresi 10 (on) yldr. VUKna gre ise bu sre 5 (be) yldr. Bu defterleri yetkili makamlar ve mahkemeler ibrazn isteyebilir. Eer bu durumda ibraz edilmez ise birinci derecede usulszlk cezalar uygulanmaktadr. 2007 yl iin bu ceza 3 YTL- 75 YTL arasndadr ve iletmenin trne gre deimektedir. Defterler ile yasal dzenleme olarak son olarak deinilecek konu, tutulacak defterlerin kimin hangi ekilde tutacadr. VUKnun 177. maddesi ve 178 maddesinde bu durum aklanmtr. Bu maddeler gre tccarlar, birinci snf tccarlar (bilno esasna gre defter

18

tutanlar) ve ikinci snf tccarlar (iletme hesab temeline gre defter tutanlar) olarak ayrlmaktadr. VUKnun 177. maddesine gre birinci snf tccarlar;20 Satn aldklar mallar olduu gibi veya iledikten sonra satan ve yllk almlarnn tutar 100.000 YTL veya satlar tutar 140.000 YTL aanlar; Birinci bentte yazl olanlarn dndaki ilerle urap da bir yl iinde elde ettikleri gayri safi i haslat 56.000 YTL aanlar; 1 ve 2 numaral bentlerde yazl ilerin birlikte yaplmas halinde 2 numaral bentte yazl i haslatnn be kat ile yllk sat tutarnn toplam 100.000 YTL aanlar Her trl ticaret irketleri (Adi irketler itigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hkmne tabidir.); Kurumlar Vergisine tabi olan dier tzel kiiler (Bunlardan ilerininin icab bilno esasna gre defter tutmalarna imkan veya lzum grlmeyenlerin, iletme hesabna gre defter tutmalarna Maliye Bakanlnca msaade edilir.); htiyari olarak bilno esasna gre defter tutmay tercih edenler. VUKnun 178. maddesinde de belirtilen tccarlar ikinci snf tccar kategorisi ierinde yer almaktadr. Buna gre; Birinci snf tccarlar ilikin madde dnda kalanlar; Kurumlar Vergisi mkelleflerinden iletme hesab esasna gre defter tutmalarna Maliye Bakanlnca msaade edilenler. Yeniden ie balayan tccarlar yllk i hacimlerine gre snflandrlncaya kadar ikinci snf tccarlar gibi hareket edebilirler. Bilano usulne gre defter tutan birinci snf tccarlar, VUKnun 182. maddesine gre; Yevmiye defteri, defterikebir, envanter defteri tutmak zorundadrlar.

3.3 Defter eitleri

3.3.1 Yevmiye Defteri
Yevmiye defteri birinci snf tccarlar (bilano usulne gre defter tutanlar) tarafndan tutulmas zorunlu bir defterdir. VUKnun 183. maddesine gre Yevmiye defteri, kayda geirilmesi icabeden muamelelerin tarih srasiyle ve madde halinde tertipli olarak yazld defterdir. Yevmiye defteri ciltli ve sahifeleri mteselsil sra numaral olur. Mkellefler diledikleri takdirde yevmiye defteri ve tutulmas zorunlu dier defterlerini mteharrik yaprakl olarak kullanabilirler. Bu defterler dier defterlerde de olduu gibi elektronik ortamlar da tutulabilir.21 Bir yevmiye defterinde olmas gereken baz ekil artlar bulunmaktadr. Bunlar; Madde sra nosu ve tarih Borlu ve alacakl hesap Tutar Kayda sebep belgenin cinsi, tarihi ve numaras.

3.3.2 Defterikebir (Byk Defter)

Birinci snf tccarlarn tutmas gereken defterikebir VUKnun 184. maddesinde u ekilde tanmlanmaktadr. Defterikebir, yevmiye defterine geirilmi olan muameleleri buradan alarak usulne gre hesaplara datan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. Bir defterikebirde asgari u bilgiler yer almaldr.
20 21

Rakamlar 1.1.2007 itibariyle geerlidir. Bkz. VUK Mukerrer 242. Madde

19

Yevmiye defteri madde (kayt) nosu; Tarih; Tutar; Ana hesaplara bal yardmc hesaplarn isimleri.

3.3.3 Envanter Defteri

Yine birinci snf tccarlarn kullanmas gereken envanter defteri VUKnun 185. maddesinde aklanmtr. Envanter defteri sadece bir kereliine bilno gn kullanlan bir defterdir. Envanter defterine dnem sonunda yaplan envanterler ve dnem sonu muhasebe ilemleri neticesinde oluturulan bilno kaydedilir.

3.3.4 letme Hesab Defteri

kinci snf tccarlarn tutmas gereken iletme hesab defteri VUKnun 194. maddesinde aklanmtr. letme hesab defterinin sol tarafnda gider sa tarafnda ise haslat yer almaktadr. Gider ksmnda, satn alnan mallar, yaplan tm giderler ve borlanlan paralar, amortismanlar yer almaktadr. Sa tarafnda ise, satlan mallarn bedeli ya da verilen hizmet karlnda tahsil edilen tutarlar yazlr. letme hesab defterinde, sra numaras, kayt tarihi, ilemin ekli ve eidi, tutar ksmlar bulunmaktadr. Hesap dnemi sonunda bu deftere gre iletme hesab husalas karlr. letme hesab husalasnda aadaki birer kalemde ayr ayr yazlmaktadr.22 Gider tablosuna o karlan envantere gre hesap dnemi bandaki emtia mevcudunun deeri; o Hesap dnemi zarfnda satn alnan emtiann deeri ile yaplan bilumum giderler. Haslat tablosuna o Hesap dnemi zarfnda satlan emtiann deeri ile hizmet karl ve sair suretle alnan paralar; o karlan envantere gre hesap dnemi sonundaki emtia mevcudunun deeri.

3.3.5 malat Defteri

Birinci snf tccarlar ierisinde yer alan ve imalat ile uraanlarn tutmas gereken imalat defteri VUKnun 197. maddesinde yer almaktadr. malat defterine imalata konu olan hammaddenin, yar-mamuln ve mamuln giri k hareketleri, cins ve miktarlar tarih srasna gre kaydedilmektedir. Eer ki, Birinci ve ikinci snf tccarlardan boyama, basma, yazma, kasarlama (tylendirme), apre (kuma cilalama), cilalama gibi cretle yaplan bitim ileriyle uraanlar, imalat defteri yerine, bir "Bitim ileri defteri" tutmalar gerekmektedir. Bu deftere mterilerden alnan ve ilendikten sonra geri verilen emtiann cinsi ve miktar tarih srasyla yazlmaktadr.23

3.3.6 Damga Resmi Defteri

VUKnun 205. maddesine gre Damga Resmi Kanununa gre yolcu bileti cretleri, sigorta primleri ve ilan cretleri gibi mevzular zerinden resim istifa etmeye mecbur olan gerek ve
22 23

Bkz. VUK 196. md. Bkz. VUK 200. md.

20

tzel kiiler bu cret primlerle istifa ettikleri damga resimleri iin tarih srasiyle bir kayt tutmaya mecburdurlar. Tccarlar bu kaytlar muhasebe defterlerinde tuttuklar hesaplarda gsterebilirler. Kaytlarn muhasebe defterinde gsterilmemesi halinde ayr bir "Damga Resmi defteri" tutulur. Devlet messeselerinin resmi defter ve kaytlar Damga Resmi defteri yerine geer.

3.3.7 Yabanc Nakliyat Kurumlarnn Haslat Defteri

VUKnun 207. maddesinde aklanan bu defter tr ayn maddede u ekilde tanmlanmaktadr. Yabanc nakliyat kurumlar veya bunlar Trkiye'de temsil eden ube veya acentalar bir "Haslat defteri" tutmaya ve bu deftere Trkiye'de elde ettikleri haslat tarih srasiyle ve mfredatl olarak kaydetmeye mecburdurlar. Bu madde gereince haslat defteri tutan yabanc nakliyat kurumlar bu ileri iin ayrca muhasebe defteri tutmaya mecbur deildirler.

3.3.8 Ambar Defteri

VUKnun 209. maddesine gre nakliye ambarlar, depo ve antrepo (ardiye) iletenlerinin tutmas gereken bir defter trdr.

3.3.9 Serbest Meslek Kazan Defteri

Serbest meslek snfnda i yrtenlerin tutmas gereken bu defter VUKnun 210. maddesinde aklanmtr. Kaydedilme ekli iletme hesabna benzer yrtlen bu defter iin sadece doktorlar gider ve hslatlarn protokol defterinde gstermek artyla bu defteri tutmayabilirler.

3.3.10 ifti letme Defteri

letme hesab esasna gre tutulan bu defter, VUKnun 193. maddesinde aklanmaktadr. Bu defterin sol tarafnda Gelir Vergisi Kanununun 57 maddesine gre yaplabilecek giderler, sa tarafna ise yine ayn kanunun 56. maddesine gre oluabilecek haslatlar kaydolunur. Yukardaki defterlerin yannda A.. tarafndan tutulmas gereken Ynetim Kurulu Karar Defteri, limited irketler tarafndan tutulmas zorunlu Ortaklar Kurul Karar Defteri bulunmaktadr. Bunun yannda, sabit varlklarn takibinde kullanlan amortisman defteri, alc defterleri ve satc defterleri de bulunmaktadr.

BLM 4 - BLDRMLER ve BEYANNAMELER

4.1 Vergi Kanunlarnda Yer Almakta Olan Bildirim Sreleri
VUKnun 153. madde ile 170. maddeleri arasnda aklanan bildirim srelerini hem vergi mkelleflerinin hem de muhasebe mesleini yrtenlerin ok iyi bilmelidirler. Bu sreleri uyulmad takdirde eitli cezai midelerle kar karya kalnmaktadr. Muhasebe sistemi asndan bu tarihler bundan nceki deinilen konularda olduu gibi temel tekil eden yap talardr. izelge 1de belli bal bildirim sreleri grlmektedir.

21

izelge 1: Vergi Kanunlarnda Yer Alan Bildirim Sreleri Vergi Kanunlar Uyarnca Bildirilmesi gereken Olay Adres deiiklii Bina ve Arazi Deiikliklerinde Bildirme

Bildirim sresi Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde Yeni naatta inaatn bittii, ksmen kullanlmaya balanlmsa her ksmn kullanlmaya balanld ve dier ekillerde (Mstesnaln skutu dahil) tadili gerektiren halin vukuu tarihinden balayarak iki ay Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde Gerek kiilerde ie balama tarihinden itibaren on gn iinde kendilerince veya 1136 sayl avukatlk kanununa gre ruhsat alm avukatlar veya 3568 sayl kanuna gre yetki alm meslek mensuplarnca , irketlerin ie balama bildirgeleri ise balama tarihinden itibaren on gn iinde ticaret sicil memurluunca ilgili vergi dairesine yaplr. Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde i brakma tarihinden itibaren bir ay Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde 30 gn Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde deme Kaydedici Cihaz. Kullandrmay gerektiren bir ile uramaya balanlan tarihten itibaren 30 gn Satn alnd tarihten itibaren 15 gn Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde 01/05/2006 tarihinden sonra ie balayan mkellefler, ie balama tarihinden itibaren 60 gn ierisinde Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde e balama tarihinden itibaren 30 gn

deiiklii e balama

i brakma i brakmada deme Kaydedici Cihaz. Mhrletme sresi letme deiiklii Kendi istei ile deme Kaydedici Cihaz. Almnda kullanmaya balama sresi Nakil deme kaydedici cihaz satn alma Satn Alnan deme kaydedici cihaz bildirme lm (Gerek Kii in) Tatlara perakende olarak (LPG, doalgaz ve benzerleri de dahil) akaryakt sat yapan (akaryakt istasyonu iletmecilii faaliyetinde bulunan) birinci ve ikinci snf tacirlerin, iletmelerindeki akaryakt pompalarna deme kaydedici cihazlara balatmalar Tasfiye ve iflas Tekrar deme Kaydedici Cihaz Kullanmak in Mhrn Atrlma Sresi
Kaynak: www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm

Bu blmde zielge 1de grlen ie balama ile ilgili zellik arz eden hususlar zerinde durulacaktr.

22

4.2 e Balama
e balama, gerek ya da tzel kiinin i hayatna balangcnn ilk admdr ve bu admn kii tarafndan vergi dairesine bildirilmesi zorunludur. VUKnun 153. maddesine gre aada yazl gerek ve tzel kiiler ie baladklarnda vergi dairesine bildirimde bulunurlar. Vergiye tabi ticaret ve sanat erbab; Serbest meslek erbab; Kurumlar vergisi mkellefleri; Kollektif ve adi irket ortaklariyle komandit irketlerin komandite ortaklar. Yukardaki gerek ve tzel kiilerden vergi dairesine verilecek belgeler de eitlilik arzetmektedir. Bu belgeler aadaki gibidir:24 Gerek Usul (ahs) o Vergi Dairesinden alnacak ie balama/bitirme formu ve bu formun gerek kii tarafndan imzalanmas (eer ki Serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir veya yeminli mali mavirler araclyla dzenlenmesi halinde, bildirim bu kiiler tarafndan da ayrca kae / mhr baslmak suretiyle imzalanr.) o balama/bitirme formunun ekinde Noter onayl imza sirkleri Onayl nfus czdan sureti, (mkellefin vergi dairesine bizzat bavurmas halinde nfus czdannn fotokopisi mdr yardmcs, ef veya grevlendirilecek bir memur tarafndan asl ile karlatrlarak "Aslnn Ayndr" eklinde tasdik edilir.) kametgah ilmhaberi, Ticari plakal nakil vastalar sahiplerinden bu tatlara ilikin fatura veya noter senedinin tasdikli bir rnei, (fatura veya noter senedi rneinin asl ile birlikte ibraz edilmesi halinde mdr yardmcs veya ef tarafndan tasdik edilir.) Tzel Kii (irketler) o Vergi Dairesinden alnacak ie balama/bitirme formu ve bu formun tzel kiiler ile tzel kiilii olmayanlarda bunlar temsile yetkili kiiler tarafndan imzalanr (eer ki e Balama / Brakma Bildirimi"nin serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir veya yeminli mali mavirler araclyla dzenlenmesi halinde, bildirim bu kiiler tarafndan da ayrca kae / mhr baslmak suretiyle imzalanr.) o balama/bitirme formunun ekinde irketin ana szlemesi noter onayl bir rnei ile Ticaret Siciline mracaatna ait belge, Ortaklarn nfus czdan sureti, Yeni kurulacak sermaye irketlerinde hisse nispeti en yksek be ortan vergi kimlik numaras, Ortaklarn ikametgah ilmhaberi, irketi temsile yetkili kiilerin Noter Onayl imza sirkleri,

24

http://www.alomaliye.com/isbasla.htm

23

Yeni kurulacak sermaye irketlerinde Ynetim Kurulu Bakan ve yeleri ile Genel Mdrlerine (Limited irketlerde Mdrlere ) ait vergi kimlik numaras, Farkl vergi daireleri yetki alan iinde ilave i yeri almas veya adres deiiklii nedeniyle yeni mkellefiyet tesisinde de yukarda saylan belgeler istenir. Ayrca bu hususlarla ilgili ynetim kurulu kararnn noter tasdikli rnei Ayrca yeni kurulacak sermaye irketlerinin genel mdrlerinin vergi kimlik numaras almas zorunludur.

4.3 Sosyal Gvenlik Kurumuna Yaplmas Gereken Bildirimler

Gerek ve tzel kiiler bir szleme esasnda altrdklar iileri sosyal sigortalar kurumuna bildirmekle mkelleftir. letmeler ii altrmaya balamadan nce bal bulunulan SGK l Mdrlne iyeri bildirgesi dzenleyip vermek zorundadrlar. Bunun yannda, altrlacak olan her yeni ii iin, ie alma tarihinden nce sigortal ie giri bildirgesi dzenlenip SGKya verilmesi (e-bildirge) ya da taahhtl postalanmas gereklidir. Eer iyeri inaat, balklk ve tarm iyeri ise, sigortal ie giri bildirgesini, iilerin altrmaya balad gn ierisinde verebilmektedir. Kuruma ilk defa iyeri bildirgesi verilen iyerlerinde ie alnan iiler iin en ge bir ay iinde bildirim yapmak zorundadr. yerinin faaliyette bulunduu adresten baka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortal altrlan bir iin veya iyerinin baka bir iverene devredilmesi veya intikal etmesi halinde, iyerinin nakledildii, yeni iverenin ii veya iyerini devrald tarihi takip eden on gn iinde, iyerinin miras yoluyla intikali halinde ise miraslar, lm tarihinden itibaren en ge ay iinde, iyeri bildirgesini Kuruma vermekle ykmldr. yerinin ayn il snrlar iinde Kurumun dier bir nitesinin grev alanna giren baka bir adrese nakledilmesi halinde, adres deiikliinin yaz ile bildirilmesi yeterlidir. Bu ilerde alan sigortallarn, sigorta hak ve ykmllkleri devam eder. 25 Bu bildirgeleri, Kurumca belirlenen ekle ve usle uygun vermeyenler veya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda gndermekle zorunlu tutulduu halde, anlan ortamda gndermeyenler veya bu Kanunda belirtilen sre iinde Kuruma vermeyenlere; 1) Kamu idareleri ile bilno esasna gre defter tutmak zorunda olanlar iin asgari cretin kat tutarnda, 2) Dier defterleri tutmak zorunda olanlar iin asgari cretin iki kat tutarnda, 3) Defter tutmakla ykml olmayanlar iin bir aylk asgari cret tutarnda, idari para cezas uygulanr. SGKna yaplacak bildirimler iinde yer alan bir baka konu ise prim belgelerinin bildirilmesidir. tr prim belgesi bulunmaktadr. Bunlar:26 Aylk Sigorta Primleri Bildirgesi (ait olduu ay takip eden ayn sonuna kadar) Drt Aylk Sigorta Primleri Bordrosu (ait olduu dnemi takip eden ayn sonuna kadar; belirtilen srelerin son gnnn resmi tatile rastlamas halinde takip eden ilk i gnnn mesai saati sonuna kadar) Aylk Sosyal Gvenlik Destek Primi Bordrosu (ait olduu ay takip eden ayn sonuna kadar) Bu belgelerden Drt Aylk Sigorta Primleri Bordrosu ile Aylk Sosyal Gvenlik Destek Primi Bordrosunun iyerinde sigortallarn rahatlkla grebilecekleri bir yere aslmas zorunludur.
25 26

www.sgk.gov.tr http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm

24

Ay iinde baz i gnlerinde altrlmad ve cret denmedii beyan edilen sigortallarn 30 gnden az altklarn aklayan bilgi ve belgelerin iverenlerce prim belgelerine (Drt Aylk Sigorta Primleri Bordrosu, Aylk Sosyal Gvenlik Destek Prim Bordrosu) eklenmesi zorunludur.27 5510 sayl Sosyal Gvenlik Kanununun 4. maddesinin b bendinde yer alan aada mesleklerden; 1) Ticar kazan veya serbest meslek kazanc nedeniyle gerek veya basit uslde gelir vergisi mkellefi olanlar, 2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkr siciline kaytl olanlar, 3) Anonim irketlerin ynetim kurulu yesi olan ortaklar, sermayesi paylara blnm komandit irketlerin komandite ortaklar, dier irket ve donatma itiraklerinin ise tm ortaklar, 4) Tarmsal faaliyette bulunanlardan, Gelir vergisi mkellefi olanlar ile ahs irketlerinden kolektif, adi komandit irketlerin komandite ve komanditer ortaklar ve donatma itiraki ortaklarnn vergi mkellefiyetlerinin baladklar tarihten; sermaye irketlerinden limited irket ortaklar ile sermayesi paylara blnm komandit irketlerin komandite ortaklarnn, irketin ticaret sicil memurluklarnca tescil edildikleri tarihten; anonim irketlerin ynetim kurulu yesi olan ortaklarnn ynetim kuruluna seildikleri tarihten; gelir vergisinden muaf olanlarn ise esnaf ve sanatkr siciline kaytl olduklar tarihten; tarmda kendi adna ve hesabna bamsz alanlar iin tarmsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kurulularnca veya kendilerince, bir yl iinde bildirilmesi halinde kaydedildii tarihten, bu sre iinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapld tarihten itibaren sigorta hak ve ykmls saylrlar.

4.4 Belediyelere Yaplmas Gereken Bildirimler

2464 sayl Belediye Gelirleri Kanununa gre belediye snrlar ierisinde alacak i yeri bildirimlerde bulunulmas gerekmektedir. letmelerin isteine bal baz ilemler iinde belediyelere bildirimde bulunup vergi ve har demesinde bulunmas gerekmektedir. Bunlar: yeri ama ve altrma ruhsat (iletme faaliyete balamadan nce iyeri aacana dair belediyeye bildirimde bulunmas gereklidir. Belediye gerekli incelemelerden sonra gerekli kriterleri yerine getiren iletmeler iin iyeri ama ruhsat vermektedir. Bu belge iyerinin grnr bir yerine aslmak zorundadr.) Tatil gnlerinde alma ruhsat (tatil gnlerinde almak isteyen iletmelerin aldklar bir ruhsattr. Bu ruhsat da iyerinin grnn bir yerine aslmas gereklidir.) lan ve reklam vergisi (belediye snrlar ierisinde her trl iln ve reklam faaliyetleri iin belediye iln ve reklam vergisi demek zorunluluu bulunmaktadr) evre Temizlik Vergisi beyan ve demesi ( yeri olarak kullanlan binalara ait evre temizlik vergisi Bykehir belediye mcavir alanlar ve Bykehir dnda kalan belediyeler olmak zere iki farkl ekilde beyan olunmaktadr. Binann cinsine gre 7 grup bulunmaktadr) .

27

http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm

25

4.5 Mali Ykmllk Zamanlar

Muhasebecilerin ve iletme sahiplerinin ykml olduklar baz nemli beyanname ve vergi deme tarihleri izelge 2deki gibidir. izelge 2: Vergi Takvimi Kurumlar Vergisi - Nisan sonuna kadar Beyanname verilir. - 1.Taksit Nisan sonuna kadar verilir. - 2.Taksit Temmuz sonuna kadar verilir. - 3.Taksit Ekim sonuna kadar verilir. Yllk Gelir Vergisi - Mart sonuna kadar Beyanname verilir. - 1.Taksit Mart sonuna kadar verilir. - 2.Taksit Haziran sonuna kadar verilir. - 3.Taksit Eyll sonuna kadar verilir. Muhtasar Beyanname - Hizmet Erbab Gelir Vergisi: Mteakip ayn 20'si akamna kadar denir. Geici Vergi -Alt aylk dnemi izleyen ikinci ayn 15. gn akamna kadar verilir ve ayn sure iinde denir. Katma Deer Vergisi - Mteakip ayn 25'i akamna kadar denir. Banka ve Sigorta Muamele Vergisi - Muamelelerin yapld ay takip eden ayn 15'incign akamna kadar denir. Emlak Vergisi - 1.Taksiti Mart, Nisan, Mays aylarnda; - 2.Taksiti Kasm ay iinde olmak zere iki eit taksitte denir. Ticaret ve Sanayi Odalar Ticaret Borsalar Aidatlar - Mays ve Ekim aylarnda iki eit taksitte denir. Ticaret ve Sanayi Oda Munzam Aidatlar - Mays ve Ekim aylarnda iki eit taksitte denir. Sosyal Sigortalar Pirimi - Mteakip ayn sonuna kadar denir. Ba-Kur Sigorta - Her Ayn sonuna kadar denir. Damga Vergisi - Mteakip ayn 20'nci gn akamna kadar denir. Motorlu Tat Vergisi - 1.nci taksit Ocak ay sonuna kadar; 2.nci taksit Temmuz ay sonuna kadar denir. Resmi Defterlerin Noter Tastiki - Aralk ay iinde. Geen yln defterleri kullanlacak ise ara tastiki - Ocak ay iinde. evre Temizlik Vergisi - Emlak vergisi taksitleri ile birlikte iki eit taksitte denir.
Kaynak: http://www.sayfam.net/vergi.asp

26

BLM 5 - HESAP PLANI

5.1 Hesap Plan Kavram
Daha ncede belirtildii gibi, muhasebe bir iletmenin dili olarak varsayldnda bu dilin iinde pek ok kod bulunmaktadr. Bu kodlarn en nemlisi ve bu dilin alfabesin de hesap plan olarak nitelendirmek yanl olmayan bir bak asdr. nk hesap plan muhasebenin temel erevesini ortaya koyan bir yap tadr. 20. yzyln ortalarna doru birok bat lkesinde muhasebede kullanlacak hesaplar belli bir kurallar erevesine oturmak istenmi ve bu konuda Almanya ve Avusturyada almalar yrtlmtr. Trkiyede ise bu almalar 1990 yllarda hzlandrlm ve zorunlu bir hesap erevesi olan Tek Dzen Hesap Plan uygulamaya konmutur. Gemiten gnmze gelen bu almalarn asl amac, iletmenin hem muhasebe organizasyonu daha salkl ve verimli bir ekilde altrmak hem de sorumlu bulunan evrelere (devlet, ortaklar, yatrmclar, alanlar vb.) doru ve ak bilgileri yanstmaktr. letmeler kendi organizasyon yaplarna uygun olarak bu ereve plana sadk kalmak artyla kendine zg hesap planlar oluturabilmektedir. Yani, muhasebe sisteminin daha iyi alabilmesi iin ana hesap planna bal kalmak zere alt hesaplar oluturabilmektedirler. Bir iletme kendi hesap plann olutururken aadaki unsurlar dikkate almas gereklidir. Bunlar;28 Hesaplarn zelliklerini bilinmesi gerekir; letmenin yapsn bilinmesi gerekir; letmenin finansal durumunu bakarak hesaplarn belirlenmesi gerekir; Muhasebenin temel kavramlarna uyulmas gerekir; Ynetime etkisi (rapor, istatistiki bilgi) olacak hesaplarn belirlenmesi gerekir; Hesap planndaki hesaplarn kapsam ak ve net olmaldr; Hesap plan esnek olmaldr.

5.2 Tek Dzen Hesap Plan

26 Aralk 1992 tarih ve 21447 nolu Remi Gazetede Maliye ve Gmrk Bakanlnn yaynlam olduu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii Seri No:1de ki dzenleme; bilno usulnde defter tutan gerek ve tzel kiilere ait teebbs ve iletmelerin faaliyet ve sonularnn salkl ve gvenilir bir biimde muhasebeletirilmesi mali tablolar araclyla ilgililere sunulan bilgilerin tutarllk ve mukayese edilebilirlik (karlatrlabilirlik) niteliklerini koruyarak gerek durumu yanstmasnn salanmas ve iletmelerde denetimlerin kolaylatrlmas amacna yneliktir.29 Tek dzen hesap plannn oluturulmasna ynelik bu dzenleme ile amalanan;30 Muhasebe bilgilerinin karar alma durumunda bulunan ilgililere yeterli ve doru olarak ulatrlmas, Farkl iletmeler ile ayn iletmelerin farkl dnemlerinin karlatrlabilmesi, Mali tablolarda yer alan hesap adlarnn tm kesimler iin ayn anlam vermesi, Muhasebede terim birliinin salanmas suretiyle anlalabilir olmas, letmeler ile ilgililer arasnda gven unsurunun oluturulmasdr.

28 29

Erta, F.., A.g.k., s.65., Yksel Ko Yalkn, Genel Muhasebe, Turhan Kitabevi, 8. Bask, Ankara, 1994. Kotar, E. ve Doku, ., Genel Muhasebe Temel lkeler, Alfa Yaynevi, stanbul, 2002, s.299 30 A.g.k, s.299

27

5.2.1 Tek Dzen Hesap Plannn Teknik Yaps

Tek dzen hesap plan genelden zele giden bir yapy bnyesinde barndrmaktadr. Plann erevesi onlu (desimal) sistemden olumaktadr. Hesap snflar 10 tanedir ve 0dan (sfr) balayarak 9a (dokuz) kadar devam etmektedir. Bu 10 (on) hesap snf yine kendi iinde 10 (on) ana gruba ayrlmtr. izelge 3de tek dzen hesap plann erevesi sunulmaktadr.31 izelge 3: Tek Dzen Hesap erevesi 1 DNEN VARLIKLAR AKTF HESAPLAR 2 SABR VARLIKLAR (DURAN) 3 KISA VADEL YABANCI KAYNAKLAR PASF HESAPLAR 4 UZUN VADEL YABANCI KAYNAKLAR 5 ZKAYNAKLAR GELR TABLOSU HESAPLAR 6 GELR/GDER HESAPLARI 7 MALYET HESAPLARI (7/A VE 7/B) GE HESAPLARI 8 VE 0 SERBEST HESAPLAR 9 NZIM HESAPLAR Tek Dzen Hesap plannn desimal (onlu) sistemini anlayabilmek iin u ekilde bir rnek verilebilir.32 1- DNEN VARLIKLAR (Hesap Snf) o 10 Hazr Deerler (Ana Hesap Grubu) 100 Kasa (Ana Hesap) 01 YTL Kasas (Yardmc Hesap) o 01.01 A Kasas (Ayrntl Hesaplar) letmeler (0) kod numaras ile ifade edilen hesap snflarn, (00) kod numaras ile ifade edilen ana hesap gruplarn, (000) kod numaras ile ifade edilen ana hesaplar deitiremezler. Ancak, iletmenin yaps ve ihtiyalarna gre (0000) ile ifade edilen yardmc hesaplar, (00000) ayrntl hesaplarn deiik kullanabilirler.33 BLG: 2006 ylnda aktif toplam 1.236.000 YTL ya da net satlar toplam 2.471.000 YTLyi aan iletmeler 2007 yl iin 7/A hesap planna gre maliyet muhasebelerini kaytlamak zorundadr.34

5.3 Bankalar in Tek Dzen Hesap Plan

Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu tarafndan 22.06.2002 tarih ve 24793 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli Trkiyede faaliyet gsteren bankalar iin muhasebeletirme ve mali tablolarda tek bir dzen oluturmak iin yaynlanmtr.

31 32

Kishali Y.,Ikllar S., A.g.k., s.35. Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.317 33 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.318, bkz. Maliye Bak. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii, Sra No:2 34 http://www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm

28

Bankalar uygulamas gereken hesap gruplar aadaki gibidir.35 0 DNEN DEERLER 1 KREDLER 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 MEVDUAT VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 FAZ GELRLER 6 FAZ GDERLER 7 FAZ DII GELRLER 8 FAZ DII GDERLER 9 NAZIM HESAPLAR Yine ayn tebliin 6. maddesine gre, hesap kodlama sistemi zellikli hesaplar dnda kalan hesaplar alt haneden olumakta (rn. 140200 Konut Kredileri) istisnai hesaplar ise yedi haneden olumaktadr (rn. 0300101 Tahvil).

5.4 Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman letmeleri in Tek Dzen Hesap Plan
Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu tarafndan 17.05.200nde yaynlanan teblie gre finansal kiralama, faktoring finansman iletmelerinde kullanlacak tek dzen hesap plan yap olarak yine ayn kurulunun dzenlemi olduu bankaclar iin tek dzen hesap planna ok benzemektedir. Bu tebliin 6. maddesine gre tek dzen hesap gruplar aadaki gibidir. 0 DNEN DEERLER 1 ANA FAALYETLERDEN ALACAKLAR 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 BANKALARDAN KULLANILAN KREDLER VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 ANA FAALYET GELRLER 6 FNANSMAN GDERLER 7 FAALYET DII GELRLER 8 FAALYET GDERLER VE DER GDERLER 9 BLANO DII HESAPLAR

5.5 zel Finans Kurumlar (Katlm Bankalar) in Tek Dzen Hesap Plan
Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu tarafndan 29.10.2004 tarihli 25655 sayl Resmi Gazetede yaynlanan teblie gre zel finans kurumlarnda kullanlacak tek dzen hesap plan erevesi ve uygulama ekli belirlenmitir. Bu teblie gre zel finans kurumlar iin hesap gruplar aadaki gibidir.36 0 DNEN DEERLER 1 KREDLER 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 TOPLANAN FONLAR VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 KR PAYI GELRLER
35

Bkz. BDDK 22.06.2002 tarih ve 24793 sayl Resmi Gazete Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli Madde 4 36 Bkz. BDDK 29.19.2004 tarih ve 25655 sayl Resmi Gazete zel Finans Kurumlarnca Uygulanacak Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli Madde 4

29

6 KR PAYI GDERLER 7 KR PAYI DII GELRLER 8 KR PAYI DII GDERLER 9 NAZIM HESAPLAR

5.6 Sigorta Kurumlar in Tek Dzen Hesap Plan

30.12.2004 tarihli 25686 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Sigortaclk Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli (Sigortaclk Muhasebe Sistemi No:1) ile sigorta kurumlarnn uygulayacak olduklar tek dzen hesap plan ve muhasebe sistemi yrrle girmitir. Bu tebliin 5. maddesinde hesap gruplar 1-9 arasnda kodlanmtr. Bu gruplamaya gre hesap gruplar aadaki gibidir.37 1 CAR VARLIKLAR 2 CAR OLMAYAN VARLIKLAR 3 KISA VADEL YKMLLKLER 4 UZUN VADEL YKMLLKLER 5 ZSERMAYE 6 GELR TABLOSU HESAPLARI 7 HAYAT DII BRANLARI TEKNK KISIM GELR TABLOSU 89 NAZIM HESAPLAR

BLM 6 - MUHASEBE ORGANZASYONU

6.1 Muhasebe Organizasyonun letmedeki Rol ve nemi
Muhasebe organizasyonunu kurarken nemli olan muhasebe sistemini tanmlayabilmek ve nemini kavrayabilmektir. Muhasebe sistemi, bir iletmenin ynetim unsurlarnn ve ticari ilemlerinin hukuki bir kant elde etmek amacyla, aralarnda, muhasebe yntemleri ve aritmetik ilikilerle balantl olan kantlayc belgeler, yevmiye, defterikebir, mizan olarak ifade edilen nesneler topluluudur.38 Yukardaki tanmdan da anlalaca gibi, muhasebe departmannn grevi, iletmenin zaman iinde sregelen yaantsna ahitlik yapmaktr. Muhasebe departman, dier departmanlarn almalarn gzlemler, analiz eder, bunlar daha sonra snflandrarak kayt altna alr ve bu kayt altna aldklarn belli bir dzen ierisinde iletmenin sahibi ve yneticilerine sunmaktadr.39 Yukarda anlatlan grev ve sorumluluk etrafnda her iletme kendine zg nitelik ve ihtiyalarn cevap verebilecek ekilde muhasebe organizasyonlarn kurmalar gerekmektedir. Her iletmeye uygun sabit genel geer bir muhasebe organizasyon yaps bulunmamaktadr. letmeler kendi zellik ve ihtiyalarna elindeki personelin niteliklerine bal kalarak verimli ileyebilecek bir organizasyon yapsn tekil etmelilerdir. letmelerde muhasebe organizasyon kurulurken iki adan organizasyon tekil edilir. Bunlar nesnel ve personel asndan organizasyonlardr. Muhasebenin nesnel adan organizasyonunda aadaki almalar yaplmaktadr.40 Belgelerin Tanzimi: Belgelerin tanzimi, iletmenin kullanlacak olan belgelerinin bastrlmas (onayl matbaalarda), yazlmas, kontrol, ilenmesi ve dier
37

Bkz. 30.12.2004 tarihli 25686 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Sigortaclk Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli (Sigortaclk Muhasebe Sistemi No:1) Madde 5 38 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.205 39 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.206 40 Erta, F.., A.g.k. s.104-105, Ahmet Hayri Durmu ve Mehmet Emin Arat, letmelerde Muhasebe organizasyonu, Marmara nv. BF Nihat Sayar Eitim Vakf, Yayn No:496/736, stanbul 1995, s.14-15.

30

departmanlar ile iletiimi salayacak belge ve benzerlerinin dzenlenmesi konularn kapsamaktadr. Defterlerin Tanzimi: Muhasebede kullanlmas gereken yasal defterler ile iletmenin ihtiyalarn karlayacak yardmc defterlerin dzenlenmesi ilemini kapsamaktadr. Hesap Plannn Dzenlenmesi: Temelini tek dzen hesap planndan alan ancak iletmenin gerek ve ihtiyalarna uygun bir hesap plannn hazrlanmas gerekmektedir. Bu ilem de iletmede kullanlacak yardmc ve ayrnt hesaplar belirlenmeli, bu hesaplarn tanmlar ve ileyileri ak ekilde ifade edilmelidir. Bu almalar hesap plan talimat denilen bir kitapk ile yaplabilir. Hesap plan talimat, hesap planndaki hesaplarn tantmn, ileyiini, zelliklerini, stok hareketlerinde nasl hareket edileceini, deerleme yntemlerini, anma pay yntemlerini, uygulanacak maliyet sistemini ve gerekli dier teki sre ve unsurlar aklamaktadr. Bylece muhasebe elemanlar deimesi durumunda muhasebe sisteminde herhangi bir aksaklk yaanmayacaktr. Sonu karmada Kullanlan Tablolarn Dzenlemesi: Gerek dnem iinde ve gerekse dnem sonunda bilnonun ve kr zararn karlmas iin gerekli mizanlar ile alma tablolarnn dzenlenmesini kapsamaktadr. Raporlamada Kullanlan Formlarn Dzenlenmesi: Muhasebe srecinden elde edilen sonularnn ynetim kademesi, iletme sahip/leri ve dier ilgilere raporlanmas iin kullanlacak formlarn dzenlenmesidir. Bu formlar, tek dzen hesap plan erevesinde oluturulacak olan bilno, gelir tablosu, satlan maln maliyeti tablosu, nakit akm tablosu gibi tablolardr. Yukardaki ilemlerin yaplabilmesi iin etkin ve nitelikli bir personel organizasyonunda iletme tarafndan oluturulmas gereklidir. Muhasebenin personel asndan organizasyonunda ncelikle hangi ilerin hangi kiiler tarafndan yaplaca belirlenmektedir. Bunun iin muhasebe departmann i yapsn gsteren bir rgt emas ve ynetim bilimi asndan bunlarn birbiriyle dikey, yatay, apraz ilikileri belirlenmelidir. 41 in arlna gre bir i birden fazla kiiye paylatrlabilir. rnein, maliyet muhasebesi efi, hem masraf btelerini hem de maliyet hesaplarn hazrlayabilmektedir. 42 Muhasebe organizasyonu kurulurken yaplmas gereken bir dier aamada muhasebe aknn ortaya konulmasdr. Muhasebede yaplacak almalar e ayrlmaktadr. Bunlar;43 Dnem Ba lemler o Yeni kurulan iletme kurulduu tarihte ie balama envanteri yapmaktadr. Bu yaplan envantere fiziki envanter ya da muhasebe d envanter denmektedir. Bu alma envanter listelerinde yaplmaktadr o Yeni kuruluna iletme iin daha sonra kurulu bilnosu dzenlemektedir. Kurulu bilnosu envanter defterine geirilmektedir. ine devam eden bir iletmede bir nceki dnemin dnem sonu bilnosu, bir sonraki dnemi dnem ba bilnosudur. o Kurulu bilnosu ya da dnem bilnosu yevmiye defterine, byk deftere geirilmektedir. Dnem i lemler
41

Erta, F.., A.g.k. s.106, Mehmet Yazc, Muhasebe Tmleri ve rgtlenmesi, Marmara nv. BF, Nihat Sayar Eitim Vakf, No:522/756, stanbul 1998, s.106 42 A.g.k., s.106 43 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.230-232

31

letmede oluan mali olaylar, belgelere dayanlarak muhasebe fileri zerinden muhasebeletirilir. Buna hazrlk kayd denir. o Kasa tahsil ve tediye fileri gnlk olarak gruplandrlmaktadr. Mahsup fileri kendi aralarnda gnlk olarak gruplandrlmaktadr. Gruplandrlan bu filer iletmenin muhasebe organizasyonuna gre yardmc defterlere sonra yevmiye defterlerine geirilmektedir. o Yevmiye defterine kaydedilen ilemler, defterikebire nakledilir. Bu kaydetme ilemine konularna gre kayda geme denmektedir. o Byk defter hesaplar ile yevmiye kaytlar arasnda kontrol byk defter mizanlar ile yaplmaktadr. o Yardmc hesaplar ile ana hesaplar arasnda kontrol yardmc defter mizanlar dzenlenmektedir. Dnem Sonu lemleri o Aralk aynn byk defter mizan genel geici mizan olarak da adlandrlmaktadr. Bu mizan, muhasebe iin envanter bilgilerini vermektedir. o letme dnem sonu envanter ilemleri yapmaktadr. Bu envanter almas envanter listeleri ya da defterine kaydolunur. Bu envanter fiziki envanter ya da muhasebe d envanter olarak adlandrlmaktadr. o Muhasebe d envanter bilgileri muhasebe ii envanter bilgileri ile karlatrlmaktadr. Arada farklar varsa, nedenleri yasalar gz nnde tutularak defterikebir hesaplarndaki bakiyelerin fiili saym sonularn eit klnmas iin dzeltme ve ayarlama kaytlar yaplmaktadr. Sonu hesaplar kr-zarar hesabnda toplanmaktadr. Bu ileme envanter kaytlar denir. Envanter kaytlar, genel geici mizann karlmasndan sonra yevmiye defterlerine yaplr, oradan byk deftere aktarlr. o Kesin mizan kartlmaktadr. o Kesin mizann bakiyelerinden yararlanlarak dnem sonu bilanosu karlmaktadr. k/Z hesab ve sonu hesaplarndan yararlanlarak gelir tablosu ve dier mali tablolar hazrlanmaktadr. o Dnem sonu bilnosu envanter defterine kaydedilmektedir. o Dnem sonu bilnosundan yararlanlarak yevmiye defterinde kapan kaytlar yaplmaktadr. o Kapan kaytlar yevmiye defterinden byk deftere geirilmekte bylece hesaplar defterikebirde de kapatlmaktadr. Yukardaki sre bir muhasebecinin ok iyi bilmesi gereken bir sretir. Sreteki herhangi bir atlama ve yanl mali tablolarn doru ve aklanmasn engelleyecek ve bu da iletme hakknda ilgili ve potansiyel ilgililere yanl bir bak as kazandracaktr. o

6.2 Muhasebe Bilgi Sistemi

Gnmzde artk bilgi teknolojileri i yaamnda egemen olmutur. Muhasebede yaplan birok i artk elektronik ortamda (bilgi ileme sistemleri) yaplmaktadr. Artk iyi bir muhasebecinin, Windows Office programlarna hakim (zellikle Excel ve word), eitli muhasebe programlarn (ticari programlar) kullanabilen ve internet zerinden ilem yapabilme yeteneine sahip zellikleri kendinde barndrmas gerekmektedir.

32

Bilgi ileme sistemi, verileri bilgiye dntrme srecidir. Bu sre, girdi, ileme ve kt safhalarndan meydana gelmektedir.44 Bilgi ileme sisteminde girdi safhas, ham verilerin alnp, derlenip snflanmas ilemlerinden oluur. Bu veriler, iletmede bulunan saklanm veriler olabilecei gibi, evreden (tketiciler, ortaklar, devlet vb.) elde edilen verilerde olabilmektedir. leme safhasnda veri zerinde hesaplamalar ve analizler yaplmaktadr. kt safhasnda ise raporlar retilmektedir.45 Muhasebe bilgi sistemi ise, iletmelerde iletme safhalarnn muhasebe ynn yanstmaktadr. Bir iletmenin veri ileme ileri, iletme faaliyetleri ilgili verileri toplayan, verileri bilgiye dntren ve hem i hem de d kullanclara bilgi salayan muhasebe bilgi sistemi tarafndan yaplmaktadr. Muhasebe bilgi sistemi nemli ilevi yerine getirmektedir;46 Faaliyetler ve ilemler hakkndaki verileri toplamakta ve kaydetmektedir. Planlama, uygulama ve kontrol faaliyetleri iin karar vermede kullanlmak zere veriyi ileyerek bilgiye dntrmektedir. Organizasyonun varlklarn korumak iin yeterli kontrolleri salamaktadr. Bu kontroller, ihtiya duyulduu zaman doru ve gvenilir verilere sahip olunmasn salamaktadr. Muhasebede bilgi teknolojilerinin kullanmnda ticari program rnleri nemli rol oynamtr. nceleri, muhasebe faaliyetlerinin bilgisayar ortamnda izlenmesine nclk eden genel muhasebe programlar gelitirilmitir. Bu programlarla defter tutma ve devlet birimlerine verilecek beyanname ve bildirgelerin hzl, gvenilir ve daha dk maliyetle hazrlanabilmesi mmkn olmutur. Bu programlar planlama, kontrol ve karar destei iin gerekli bilgileri salamaktan uzaktr. Daha sonra genel muhasebe programlar yerine muhasebede entegre programlar kullanlmaya balanm, bylelikle herhangi bir amala bilgisayara girilen bir bilginin muhasebe kaydnn otomatik olarak yaplmas salanmtr.47 Genel muhasebe programlar ile balayan gelime, son olarak iletmelerin tm departman ve fonksiyonlarn bir bilgisayar sisteminde tmleik hale getiren kurumsal kaynak planlamas (Enterprise Resource Planning-ERP) programlar ile devam etmitir. Kurumsal kaynak planlamas programlarnda muhasebe, tmleik yap iinde bir modl olarak yer almaktadr.48 Muhasebe bilgi sistemleri iinde yer alan ticari paket programlar (ETA, Link, Makro vb.) muhasebeciler iin sklkla bavurulan bir zmdr. Bu paket programlarn seerken muhasebecilerin baz hususlar dikkat etmesi gerekir. Bunlar;49
44 45

Ticari programn gvenilirlii Kullanm kolayl ve ihtiyalara uygunluu Programn yasalara uygunluu Gelecee ynelik olmas Sat sonras eitim ve servis imkan Kullanm klavuzlar

Aslanta B. A., Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-I, www.muhasebetr.com, 2005, s.1 A.g.k., s.2 46 Tekin A. ve Parlakkaya R., Tmleik Bilgi Sistemleri ve Muhasebe Bilgi Sistemleri, www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=201 47 A.g.k,, Dursun Arkboa ve dil Kaya, lkemizde Kurumsal Kaynak Planlamas ERP Kullanm ve Muhasebe Eitiminden Beklentiler. XIX. Trkiye Muhasebe Eitimi Sempozyumu, Antalya, Mays 2000, s.125 48 Tekin A. ve Parlakkaya R., A.g.k. 49 Aslanta B. A., Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-II, www.muhasebetr.com, 2005, s.3( Uar ve Ertrk, 1999, s.43-44 Yazar dipnot belirtmedii iin tam kaynaka verilememitir.)

33

 Muhasebe standartlarna ve tek dzen hesap planna uyum Fiyat Programn yaygn kullanm Hazr paket kullanan muhasebeciler ve ilgili muhasebe departmanlar yukarda ki aklanan muhasebe ak srecini bu programlarda yrtmek durumundadr. Hazr paket programlarnda bu sre ana hatlaryla u ekilde aklanabilir. Burada nemli olan durum bu programlarn modllerinin (cari, stok, fatura vb.) biribiriyle entegre olup olmamasna gre srecin farkllaabileceidir.50 Muhasebe Programnn Entegre olmas durumunda o Kullanlan modller (Cari, Stok, Fatura, ek-Senet, Muhasebe) o lgili modlden ispat edici belgenin dzenlenmesi ya da gelen belgenin ilgili modle kaydedilmesi o Entegre tablosunun dzenlenmesi o Entegre sonu olan filerin dkm ve ilemlerin kontrol o Gerekli yasal defterlerin dkm o Temel ve ek mali tablolarn dkm Muhasebe Prgoramnn Entegre olmamas durumunda o Belgeler o Muhasebe modlnden muhasebe filerinin dzenlenmesi (tahsil, tediye, mahsup fileri) o Sistem iin filerden defterlere kaytlarn geirilmesi o Yasal defterlerin ilgili parametrelerden dkm alm o Genel geici mizann karlmas o Envanter ilemleri muhasebe kayd, kesin mizann karlmas o Kesin mizandan hareketle bilano, gelir tablos ve dier ek mali tablolarn karlmas

BLM 7- MUHASEBE MESLE

Muhasebecilik ve mali mavirlik (danmanlk) meslekleri muhasebe biliminin varlndan dolay ortaya km bulunan dnyann hemen hemen en eski uzmanlk isteyen meslek dallar olmutur. Tm insanlar muhasebe mesleinden yararlanmak zorundadrlar. nk en kk ekonomik birim olan kii gelir ve giderini bilmek ve ona gre karar almak zorundadr.51 Muhasebe meslei ile uraanlar kendilerine verilen grevleri ayrntl olarak inceleyerek ve mevcut verilerden hareketle yapabilmektedirler. Bu grev snrl bir kayt tutma olabilecei gibi, mali rapor retmek, analiz yapmak eklinde de olabilmektedir.52 Muhasebeci isteme gre hareket edemez. nk isteme gre hareket eden meslek eleman bamszlk zelliini yitirmektedir. Muhasebe meslek mensuplar, almalarn kendi sorumluluklar altnda tam bir bamszlkla yrtrler. Bamszlk meslein temelini oluturmaktadr ve bu zellikten vazgemek veya taviz vermek sz konusu olamaz.53 Muhasebeci sr saklayan kiidir. Ancak saklanan sr kiinin kamusal sularn kapsamamaldr. Bu adan da muhasebecinin korunmas gerekir. Baz lkelerde zellikle mali

50 51

Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.234 Sevi V. A.g.k., s.1 52 A.g.k., s. 2 53 A.g.k., s. 2

34

ilemlerde su unsuru bulunmas halinde bu durumu odasna bildiren muhasebe meslek elemanlarna yaamlar boyunca kamusal kaynaklardan salanan cret denebilmektedir.54 Muhasebecilik bir Onur ve Vakar(arballk) mesleidir. Bir baka anlatmla muhasebe mesleini ifa edenlerin toplum iersinde saygn bir yerleri vardr. Bu kiilerin zellikleri ve yaptklar i dolaysyla byle bir ayrcala kavuturulmas ancak yasal dzenlemelerle olur.55 Meslek mensuplar evrensel bir ilke olarak, meslei ifa ederken toplum ve Devlete kar sorumluluk tamaktadrlar. Bu balamda meslek mensubu mevcut dzenlemeler erevesinde milli ve uluslar aras standartlara uygun kaytlar tutmak veyahut da tutturmak ve kayt sonularn mali raporlar aracl ile okunabilir, anlalabilir ve gerektiinde benzer raporlarla karlatrlp mukayese edilebilir hale getirmekle ykmldrler. Bu nedenle meslek elemanlar iverene veya hizmet sunduklar yer ve kiilere baml deil, tam tersine bamsz ve de yasal koruma altnda almalar halinde verimli ve beklenen etkinlikte sosyal sorumluluk anlayna uygun davranabilirler. 56 Muhasebe ile uraan, bu alan meslek olarak seenler dnyann en kutsal mesleini ifa edenler olarak kabul edilmektedir. nk meslek elemanlar yaptklar ilerle hem hizmet verdikleri kiinin ve hem Devletin ve de ayn zamanda nc ahslarn haklarn koruyabilecek rapor ve bilgi retmektedirler. 57 Dnya zerinde muhasebecilik meslei ayrcalkl bir konumdadr. Bu nedenle meslek mensuplar bata ABD leri olmak zere Avrupa lkelerinin byk bir ksmnda yasal gvenceye kavuturulmu, mesleki faaliyet bu lkelerde adeta yasal koruma altna alnmtr. ngiltere 1870, Fransa 1881, ABD leri 1886, Hollanda 1895, Almanya 1899, svire 1941, Arjantin, 1945, Brezilya ve Meksika 1946, Hindistan 1949, Yunanistan 1950, Nijerya 1955 yllarnda mesleki faaliyeti ve meslek mensuplarnn alma ilkelerini yasal dzenleme ile belirlemi bulunmaktadr.58 lkemizde de 13.06.1989 tarih ve 20194 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu balkl 3568 nolu yasa ile muhasebecilik mesleinin kanuni temeli tekil edilmitir.

7.1 Yasal Dzenleme

3568 nolu yasa ile muhasebecilik meslei l bir sa ayana dayandrlm ve serbest muhasebecilik, serbest mavirlik ve mali mavirlik ve yeminli mali mavirlik olmak zere ayr meslek kolu ifade edilmitir. Bu yasann 2. maddesinde meslein tabi olduu konular belirlenmitir. Buna gre serbest muhasebeci ve mali mavirlerin faaliyet gsterebilecekleri mesleki konular unlardr.59 Gerek ve tzelkiilere ait teebbs ve iletmelerin; o Genel kabul grm muhasebe prensipleri ve ilgili mevzuat hkmleri gereince, defterlerini tutmak, bilano, kr-zarar tablosu ve beyannameleri ile dier belgelerini dzenlemek ve benzeri ileri yapmak. o Muhasebe sistemlerini kurmak, gelitirmek, iletmecilik, muhasebe, finans, mal mevzuat ve bunlarn uygulamalar ile ilgili ilerini dzenlemek veya bu konularda mavirlik yapmak.
54 55

A.g.k., s. 3 A.g.k., s. 3 56 A.g.k., s. 4 57 A.g.k., s. 5 58 A.g.k., s. 5 59 Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html

35

Yukardaki bentte yazl konularda, belgelerine dayanlarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mal tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazl gr vermek, rapor ve benzerlerini dzenlemek, tahkim, bilirkiilik ve benzeri ileri yapmak. Yukardaki maddeye istinaden geni anlamda muhasebe mesleini icra edenlerin yapacaklar iler unlardr.60 letme ana politikasna, uzun ve ksa vadeli plan ve yllk i programlarna uygun olarak tek dzen hesap planlarnn yaplmas, Muhasebe ilemlerinin gerektirdii bilgi aknn dzenlenmesi, Kullanlacak bilgisayar veya defter sisteminin belirlenmesi, Muhasebe kaytlarnn gerei gibi yaplmas, Aylk geici mizanlarn karlmas, Personel giri ve klarnn formalitelerinin yaplmas, Sosyal gvenlik bildirge ve bordrolarnn hazrlanmas, Kesin mizann karlmas, Envanter listelerinin hazrlanmas, Dnem sonu ayarlayc kaytlarn yaplmas, Kr ve zararn hesaplanmas, denecek vergi karlnn ilgili hesaplara devri, Dnem Bilanosunun hazrlanmas, Dnem Gelir Tablosunun hazrlanmas, Satlarn maliyeti tablosunun hazrlanmas, Fon Akm Tablosu, Nakit Akm Tablosu, z Sermayedeki Deiiklikler ve Kr Datm Tablosu'nun hazrlanmas , Katma Deer Tablosu'nun hazrlanmas . letme faaliyet btesinin hazrlanmas, uygulama ve kontrol ilemlerinin dzenli bir ileyi iinde yrtlmesi, Finansal planlama ile ilgili iletme politikalarnn tespiti iin gerekli almalar yapmak, koordine ederek ynetmek, Yatrm kararlarna katlmak, Kanuni ve vergi sorumluluklarn yerine getirmek, Finansman ynetimine ilikin ilemlerin zamanl ve uygun maliyetli bir ileyi iinde olmasn salamak, Tm karar kademelerinin kararlarna temel olacak matematik verilerin hazrlanp periyodik raporlar halinde teslimi, Matematik sonu hasl eden her eit iletme faaliyetlerinin yorumlanmas ve deerlendirilmesi yoluyla optimizasyon konusunda bir uyar merkezi olarak faaliyet gsterilmesi amacyla gerekli almalar yapmak, Birim mliyetleri hesaplamak, Maliyet Muhasebesinin ileyiini planlamak ve kontrol etmek, VUK.'nun 227'nci maddesine gre vergi beyannamelerini imzalamak, n denetim yaparak raporunu dzenlemek. 3568 sayl yasann 2. maddesinin b bendinde de yeminli mali mavirliin meslek konusu erevelenmitir. Buna gre, yeminli mali mavirlik bir tasdik (serbest muhasebeci ve mali o
60

Trker, M., Muhasebe Mesleinin Bugnk Konumu ve Gelecei, archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/32MaliCozum/04-MASUMTURKER16.doc

36

mavirlerin hazrlayacaklar mali tablolar ve beyannameler) merciidir. Yeminli mali mavirler defter tutamazlar ve muhasebe brosu aamazlar ya da bu brolara ortak olamamaktadrlar. Yeminli mali mavir olabilmek iin ayn yasann 9. maddesine gre, en az 10 (on) yl serbest muhasebesi ve mali mavir olarak alm olmak ve yeminli mali mavirlik snavn baaryla tamamlayp yeminli mali mavirlik ruhsat alm olmak gerekmektedir. Yine bu yasann 4. maddesinde meslek mensubu olmann genel artlar belirtilmitir. Buna gre,61 T.C. vatanda olmak (yabanc serbest muhasebeci mal mavirler hakkndaki hkm sakldr). Meden haklar kullanma ehliyetine sahip bulunmak. Kamu haklarndan mahrum bulunmamak. Taksirli sular hari olmak zere; affa uram olsalar dahi ar hapis veya 5 yldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikap, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, inanc ktye kullanma, dolanl iflas gibi yz kzartc sular ile istimal ve istihlak kaakl dnda kalan kaaklk sular, resm ihale ve alm satmlara fesat kartrma veya Devlet srlarn aa vurma, vergi kaakl veya vergi kaaklna teebbs sularndan dolay hkm giymi bulunmamak. Ceza veya disiplin soruturmas sonucunda memuriyetten karlm olmamak. Meslek eref ve haysiyetine uymayan durumlar bulunmamak. Bu genel artlarn yann serbest muhasebeci ve mali mavir olabilmek iin zel artlar uygulamaya konulmutur. Bu artlar ayn yasann 5. maddesinde aklanmtr. Buna gre,62 Hukuk, iktisat, maliye, iletme, muhasebe, bankaclk, kamu ynetimi ve siyasal bilimler dallarnda eitim veren faklte ve yksekokullardan veya denklii Yksekretim Kurumunca tasdik edilmi yabanc yksekretim kurumlarndan en az lisans seviyesinde mezun olmak veya dier retim kurumlarndan lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fkrada belirtilen bilim dallarndan lisansst seviyesinde diploma alm olmak. Staj amacyla serbest muhasebeci mal mavir veya yeminli mal mavir yannda iki yl alm olmak. Serbest muhasebeci mal mavirlik snavn kazanm olmak. Serbest muhasebeci mal mavirlik ruhsatn alm olmak. Yasal erevesi yukarda ksaca belirtilen muhasebecilik mesleini hak kazanm kiilerin uymas ve sahip kmas gereken mesleki kurallar bulunmaktadr. Bunlar;63 Mesleki unvan ile yeterlilik belgesi ilkesi; meslek unvannn gerektirdii sayg ve gvene yakr ekilde almak, Drstlk, gvenilirlik ve tarafszlk Sr saklama; Adli ve idari her trl inceleme ve soruturma dnda, Sorumluluk o Sosyal sorumluluk; topluma ve devlete kar sorumluluk o letme sahip ve yneticilerine kar sorumluluk; iletme sahip ve yneticilerin isabetli kararlar verebilmeleri iin doru ve gvenilir bilgi salanmas
61

Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html 62 Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html 63 http://www.turmob.org.tr/turmob/duyurular/kurallar.htm

37

o Odaya kar sorumluluk o Yasaya ve ynetmeliklere kar sorumluluk Hukuki sorumluluk Bamszlk Bro Edinme Zorunluluu Haksz rekabet; cret ve eleman temininde meslek mensuplar birbirlerine zarar verecek faaliyette bulunamazlar, Tabela asma zorunluluu Bildirim mecburiyeti; meslek mensuplar her alt ayda bir hizmet verdikleri mterilerini kaytl bulunduklar odalara bildirmek zorundadr, Ticari faaliyette bulunmama Hizmet akdi ile almama; Serbest muhasebeciler, serbest muhasebeci mali mavirler ve yeminli mali mavirler gerek ve tzel kiilere tabi ve onlarn iyerlerine bal olarak hizmet akdi ile alamazlar, Reklam Yasa Meslek mensubu mteri adna para alp 3. kiilere deme yapmamas; meslek mensuplar mteri adna nc kiilere (Vergi Dairesi, SSK, Ba-Kur ve benzeri kurumlara) deme yapmak zere her ne isim altnda olursa olsun, Mali Deerler (para, ek, Senet, Menkul Deerler ve benzerlerini) alamazlar. Kae kullanma zorunluluu Kabul; Meslek mensuplar getirilen i teklifini gereke gstermeden reddedebilirler, ret karar i sahibine gecikmeden bildirilir, Szleme yaplmas; Aadaki iler iin szleme yaplmas zorunludur. o Defter tutmak, o Sreklilik arz eden mavirlik hizmetinde, o nceleme, tahlil ve denetim yapmak ve bunlarla ilgili, rapor ve benzerlerini dzenlemek, o Yeminli Mali Mavirlerin tasdik ilemleri, cretin belirlenmesi; meslek mensuplar asgari cretin altnda i yapamazlar. Szlemesinin feshi; taraflar hakl nedenlerle veya karlkl rzalar ile, aralarndaki szlemeyi her zaman feshedebilirler ve bu durumda alnm olan defter ve belgeler sahiplerine geri verilir, Defterlerin saklanmas ve iadesi; defter ve belgelerin geri alnmas, sahibine yaz ile bildirmi olduu hallerde saklama mkellefiyeti bildirme tarihinden itibaren bir ay iinde sona erer. in bitiminden itibaren bir ay iinde sahipleri tarafndan alnmayan defter ve belgeler bir yaz ile ilgililerin bal olduu vergi dairesine teslim edilir. Meslekle ve meslek onuru ile badamayan iler; o Yannda altrd kiilere kar uygunsuz davranlarda bulunmak, o Ar iki ve kumar dknl ile tannmak, o Meslektalarna, mterilerine ve kanunlara gre bilgi vermek zorunda olduu kii ve kurululara bilgi vermemek veya kasten yanltc bilgi vermek, o Kanunlara gre yaplmas yasak olan ilerden herhangi birini yapmak.

38

EKLER
EK 1: e- Beyanname64
- Kimler Faydalanabilir? Balang olarak e-Beyanname sitesini tam otomasyona gemi vergi dairelerinden ifre alan kullanclar; aktif byklkleri veya net sat haslatlar belirli bir tutarn zerinde olmas nedeniyle beyannamelerini meslek mensubuna imzalatmak zorunluluunda bulunmayan mkellefler ile bamsz alan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir ve yeminli mali mavir(meslek mensuplar)dr. - Bavuru nereye, nasl yaplr? Bavuru vergi dairesine yaplr. Bavuru srasnda 340 Sra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Teblii nde yer alan mkellefler iin Elektronik Beyanname Gnderme Talep Formu Ve Taahhtnamesi, meslek mensuplar iin Elektronik Beyanname Gnderme Araclk Yetkisi Talep Formu ve Taahhtnamesi doldurulur. Vergi dairesinde kullancya e-Beyanname sisteminden yararlanabilmesi iin gerekli kullanc kodu, parola ve ifre ieren bir ifre zarf verilir. - Gerekli Programlar ve donanm gereksinimi nedir? Uygulamay kullanabilmek iin JRE (Java Runtime Environment/Versiyon: Java(TM) 2 Runtime Environment, Standard Edition 1.4.2 veya st) uygulama platformuna ve BDP (Beyanname Dzenleme Program)na gereksinim vardr. Bu Programlar http://www.gelirler.gov.tr sitesinden CRETSZ olarak indirebilirsiniz. , JRE uygulama platformunu ayrca http://www.downloadarsivi.com/git.asp?id=2673 http://java.sun.com/j2se/1.4.2/download.html http://turmob.org.tr/yeni.htm linklerinden de indirebilirsiniz. BDP programn kiisel bilgisayarnzda altrabilmeniz iin bilgisayarnzn minimum; 256 RAM Pentium III Windows letim Sistemi Donanma sahip olmas gerekmektedir. - e- Beyanname Sreci

64

Kullanc vergi dairesine bavurarak 340 Sra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Teblii EK-1 veya EK-2yi doldurur. Vergi dairesinde kullancya e-Beyanname sisteminden yararlanabilmesi iin gerekli kullanc kodu, parola ve ifre ieren bir ifre zarf verilir. Kullanc gerekli programlar Gelirler Genel Mdrlnn www.gelirler.gov.tr web sitesinden CRETSZ olarak bilgisayarna ykler. Kullanc nternete bal olmakszn e-Beyanname Dzenleme Programn kullanarak beyannamelerini doldurur ve paketler. nternete balanarak Gelirler Genel Mdrlnn www.gelirler.gov.tr web sitesinden alaca linkle e-Beyanname web sitesine kullanc kodu, parola ve ifresi ile giri yapar. Kiisel bilgisayarnda doldurduu beyannamelere ait paketi sisteme ykler.

https://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/index.html (Tantm brornden aynen alnmtr.)

39

Paket kontrol edilirken kullanc bir sre bekler bu arada varsa dier paketlerinin durumlarn renebilir. Kontroller sonucunda gelen mesajda gnderilen pakette hata bulunmadysa onaylar, hata bulunanlar dzeltir tekrar paketleyip gnderir. Onaylanan beyannameler teslim edilmi saylr ve birer numara (TRANID) verilir ve tahakkuklar kesilir. Beyannamelerini onaylanan mkellefler demeleri gereken miktarlar banka ya da vergi dairelerine deyebilirler. Kullanc istedii zaman ve istedii kadar beyanname dkmn kendi bilgisayarndan alabilir. nternet Vergi Dairesinden hesap durumunu izleyebilir.

40

EK 2: Vergi Cezalar 65
Fiil VUK 341 (Vergi ziya, mkellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili devlerini zamannda yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yznden verginin zamannda tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesidir) VUK 359na gore yukardaki duruma sebebiyet verenler VUK 359na gore yukardaki duruma itirak edenler Ceza

Ziyaa uratlan ksmn bir kat

Yukardaki cezann kat Yukardaki cezann bir kat

65

stanbul Serbest Muhasebeci Ve Mali Mavirler Odas 2007 Yl Mali Rehberi, Mali zm Dergisi, 2007, s. 75

41

KAYNAKLAR
ANONM, 30.12.2004 tarihli 25686 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Sigortaclk Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli (Sigortaclk Muhasebe Sistemi No:1) ANONM, 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html. ANONM, BDDK 22.06.2002 tarih ve 24793 sayl Resmi Gazete Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli. ANONM, BDDK 29.19.2004 tarih ve 25655 sayl Resmi Gazete zel Finans Kurumlarnca Uygulanacak Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli. ANONM, Vergi Usul Kanunu, www.gib.gov.tr/index.php?id=1028 ASLANTA B. A., 2005, Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-I, www.muhasebetr.com. ASLANTA B. A., 2005, Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-II, www.muhasebetr.com. ATABEY A. ve dierleri, 2003, Ticaret ve Muhasebe Belgeleri, Nobel Yayn Datm, Ankara. CEYHAN,M., 2004, Muhasebe Bilimden Belge,www.alomaliye.com/murat_ceyhan_belge.htm. ENGN R., 2007, Ak - Kapal Fatura Ayrm, Yaklam Dergisi, Nisan 2006, Say:160, www.muhasebetr.com. ERTA, F.., 2002, letmelerde Muhasebe Organizasyonu ve Muhasebe Meslei, Sekin Kitabevi, Ankara. STANBUL SERBEST MUHASEBEC VE MAL MAVRLER ODASI,2007, 2007 Yl Mali Rehberi, Mali zm Dergisi. KSHAL Y. ve IIKLILAR S., 1998, Genel Muhasebe, Beta Yaynevi, stanbul. KOTAR, E. ve DOKU, ., 2002, Genel Muhasebe Temel lkeler, Alfa Yaynevi, stanbul. KURNAZ, N.,2007, Muhasebenin Kurumsal Temelleri Sunu Dosyas, www.niyazikurnaz.net. STANBUL YEMNL MAL MAVRLER ODASI, Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, 2006, stanbul. MEB-YK , 2002, Meslek Yksekokullar Program Gelitirme Projesi, Ankara. REDK, G., 2007, Elektronik Posta Yolu le Alnan Fatura Gider Olarak Kaydedilebilir Mi?,www.muhasebetr.com. SEV, V., 2007, Muhasebe Bilimi ve Muhasebeci, archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/ 58MaliCozum/10%20-%2058VeysiSevig.doc. TEKN A. ve PARLAKKAYA R., 2007, Tmleik Bilgi Sistemleri ve Muhasebe Bilgi Sistemleri, www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=201. TMER S., 2006, www.tmud.org.tr/kaynaklar/Turk_osmanli_muhasebe.doc. TRKER, M., 2007, Muhasebe Mesleinin Bugnk Konumu ve Gelecei, www.ismmmo.org.tr. www.alomaliye.com/isbasla.htm, 2007. www.sayfam.net/vergi.asp, 2007. www.sgk.gov.tr www.turmob.org.tr/dosya/2007/e-beyanname.doc, 2007. www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm, 2007. www.turmob.org.tr/turmob/duyurular/kurallar.htm, 2007. http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm, 2007. http://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/index.html, 2007.

http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?mevzuatkod=1.5.1479, 2007.

42