Professional Documents
Culture Documents
KORKUTEL-2007
NSZ
NDEKLER
GR..................................................................................................................................5 BLM 1 - MUHASEBE TEORS ve MUHASEBENN TARHES...................................6 1.1 Muhasebe Bilimi.........................................................................................................6 1.2 Muhasebenin Tarihesi..............................................................................................7 BLM 2 - MUHASEBE BELGELER.................................................................................8 2.1 Muhasebede Belge ...................................................................................................8 2.2 Belgeleme lkeleri ......................................................................................................8 2.3 Belge eitleri............................................................................................................9 2.4 Yasal Dzenleme Asndan Belge ve Belgeleme......................................................9 2.5 Yaamnda Kullanlan Belgeler............................................................................10 2.5.1 Vergi Usul Kanunda Yer Alan Belgeler..............................................................10 2.5.1.1 Fatura.........................................................................................................10 2.5.1.2 Perakende Sat Vesikalar.........................................................................12 2.5.1.3 Gider Pusulas............................................................................................12 2.5.1.4 Mstahsil Makbuzu.....................................................................................13 2.5.1.5 Serbest Meslek Makbuzu............................................................................13 2.5.1.6 cret Bordrosu............................................................................................13 2.5.1.7 Tama ve Otel letmelerine Ait Belgeler...................................................14 2.5.1.8 Adisyon.......................................................................................................14 2.5.1.9 Reete........................................................................................................14 2.5.2 Trk Ticaret Kanunu ve Sermaye Piyasas Kanuna Tabi Belgeler.....................15 2.5.3 Dier Belgeler....................................................................................................15 2.5.3.1 Tahsilat Makbuzlar.....................................................................................15 2.5.3.2 Hakedi Belgeleri........................................................................................15 2.5.3.3 Hesap zetleri............................................................................................16 2.5.3.4 Muhasebe Fileri.........................................................................................16 BLM 3 - MUHASEBE DEFTERLER...........................................................................16 3.1 Muhasebede Defter ................................................................................................16 3.2 Yasal Dzenleme ....................................................................................................16 3.3 Defter eitleri.........................................................................................................19 3.3.1 Yevmiye Defteri.................................................................................................19 3.3.2 Defterikebir (Byk Defter)................................................................................19 3.3.3 Envanter Defteri................................................................................................20 3.3.4 letme Hesab Defteri.......................................................................................20 3.3.5 malat Defteri.....................................................................................................20 3.3.6 Damga Resmi Defteri........................................................................................20 3.3.7 Yabanc Nakliyat Kurumlarnn Haslat Defteri...................................................21 3.3.8 Ambar Defteri....................................................................................................21 3.3.9 Serbest Meslek Kazan Defteri.........................................................................21 3.3.10 ifti letme Defteri........................................................................................21 BLM 4 - BLDRMLER ve BEYANNAMELER.............................................................21 4.1 Vergi Kanunlarnda Yer Almakta Olan Bildirim Sreleri ...........................................21 4.2 e Balama.............................................................................................................23 4.3 Sosyal Gvenlik Kurumuna Yaplmas Gereken Bildirimler......................................24 4.4 Belediyelere Yaplmas Gereken Bildirimler.............................................................25
4.5 Mali Ykmllk Zamanlar......................................................................................26 BLM 5 - HESAP PLANI ...............................................................................................27 5.1 Hesap Plan Kavram...............................................................................................27 5.2 Tek Dzen Hesap Plan...........................................................................................27 5.2.1 Tek Dzen Hesap Plannn Teknik Yaps.........................................................28 5.3 Bankalar in Tek Dzen Hesap Plan......................................................................28 5.4 Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman letmeleri in Tek Dzen Hesap Plan .......................................................................................................................................29 5.5 zel Finans Kurumlar (Katlm Bankalar) in Tek Dzen Hesap Plan..................29 5.6 Sigorta Kurumlar in Tek Dzen Hesap Plan........................................................30 BLM 6 - MUHASEBE ORGANZASYONU ..................................................................30 6.1 Muhasebe Organizasyonun letmedeki Rol ve nemi..........................................30 6.2 Muhasebe Bilgi Sistemi............................................................................................32 BLM 7- MUHASEBE MESLE....................................................................................34 7.1 Yasal Dzenleme.....................................................................................................35 EKLER..............................................................................................................................39 EK 1: e- Beyanname......................................................................................................39 EK 2: Vergi Cezalar .....................................................................................................41 KAYNAKLAR.....................................................................................................................42
GR
Muhasebe bilindii gibi, bir iletmenin dilidir ve bu dil belli kodlar bnyesinde barndrr. Muhasebe ilevini yrten bir muhasebeci bu dilin kodlarn ve gereklerini iyi bilmek zorundadr. Ancak bu ekilde sorumlu olduu i ve d evreye doru ve drst bilgileri aktarabilir. Bunun yannda bu ilemleri yrtrken de ilerin dzenli yryebilmesi iin belli bir organizasyon yapsn oluturmas gereklidir. Bu dersin grlmesindeki temel amalar ise u ekilde zetlenebilir1: Muhasebede sistem kavramn tanyabilme Muhasebe sistemlerini tanyabilme lkemizde uygulanmakta olan hesap plnn kavrayabilme Muhasebe organizasyonunu ve kapsamn tanmlayabilme Muhasebe organizasyonunu kurabilme
Bu almada ncelikle ksaca muhasebe teorisi ve tarihesi zerinde durulacak daha sonra srasyla, muhasebe belgeleri, muhasebe de kullanlan defterler, bir iyeri alrken takip edilmesi gereken sreler, beyannameler ve bildirimler, hesap plan iletmelerde muhasebe organizasyonu, muhasebecilik meslei konu balklarnda ele alnacaktr. Konu sonlarnda o konuyla ilgili gncel makalelere de derste yer verilecektir. Bunun yannda, Trkiye Muhasebe Standartlar ve Uluslararas Muhasebe Standartlar konularnda sunumlar yaplacaktr.
Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, stanbul YMO Raporu, 2006, s.38. www.niyazikurnaz.net/Muhasebenin%20Kuramsal%20Temelleri.ppt 4 A.g.k 5 Sevi, V. Muhasebe Bilimi ve Muhasebeci archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/ 58MaliCozum/10%20-%2058VeysiSevig.doc, s.1. 6 Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, A.g.k, s.39.
Bu ksmda bizi daha ok ilgilendiren ve renim hayatnz boyunca grdnz toplumsal adan muhasebenin bir alt kolu olan kurumsal adan muhasebedir. Kurumsal Muhasebe, toplumdaki ticaret ve vergi yasalarna tabi kii ve kurumlar, kii ortaklklar, sermaye ortaklklar, devletin, belediyelerin, vakf ve derneklerin iktisadi kurulular gibi kazan amal iktisadi kuram ve iletmelerin dnemsel masraf-haslat ve kazan oluumlar ile anlk varlk ve sermaye durumlarn ilikin denetime uygun hesap, kitap ve denge ilerinin tmdr.7
10
11
Ceyhan,M., Muhasebe Bilimden Belge, www.alomaliye.com/murat_ceyhan_belge.htm, 2004, s.1. Kishali Y.,Ikllar S., Genel Muhasebe, Beta Yaynevi, stanbul, 1998, s.15. 12 Ceylan,M., a.g.k., s.2.
gerek miktarlar zerinden kaytlara geirilmesi ve miktarlarnn iin geniliine ve mahiyetine uygun bulunmas arttr. Yine VUKnun 253. maddesine gre Bu kanuna gre defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttuklar defterlerle nc ksmda yazl vesikalar, ilgili bulunduklar yl takibeden takvim ylndan balyarak be yl sre ile muhafaza etmeye mecburdurlar. TTKda (Trk Ticaret Kanunu) ise bu sre on yldr. VUKnda ayn zamanda belgelere ilikin usulszlk cezalar da belirlenmitir. VUKun 353.maddesine gre zel usulszlk kapsamnda bulunan bu cezalar 2007 yl iin u ekilde dzenlenmitir. Fatura, gider pusulas, mstahsil makbuzu, serbest meslek makbuzu verilmemesi, alnmamas, perakende sat fii, deme kaydedici cihaz fii, giri ve yolcu tama bileti, sevk irsaliyesi, tama irsaliyesi, yolcu listesi, gnlk mteri listesi ile Maliye Bakanlnca dzenleme zorunluluu getirilen belgelerin dzenlenmemesi, kullanlmamas veya bulundurulmamas durumunda 139 YTLlik ceza uygulanmaktadr. zel usulszlk cezalar, bir takvim yl iersinde her bir belge trne ilikin dzenlenmektedir. Buradaki takvim yl hesap dnemidir. Kst hesap dnemlerinde de ayn lnn uygulanmas zorunludur14. Bu zelliinden dolay bu ceza tutar her bir belge iin hesap dneminde 2007 yl iin 64.000 YTL kadar kabilmektedir.
Erta, F.., letmelerde Muhasebe Organizasyonu ve Muhasebe Meslei, Sekin Kitabevi, Ankara, 2002, s.23.
10
satn aldklar mallar kendilerinin tamas veya tattrmas halinde bu mallara ait fatura veya perakende sat fiinin bulunmas artyla sevk irsaliyesi aranmaz. Faturann dzenleme esaslar da VUKnun 231.maddesinde belirtilmitir. Buna maddeye gre, Faturalar sra numaras dahilinde teselsl ettirilir. Ayn messesenin muhtelif ube ve ksmlarnda her biri ayn numara ile balamak zere ayr ayr fatura kullanld takdirde bu faturalar ube ve ksmlarna gre ube veya ksmn isimlerinin yazlmas veya zel iaretle seri tefriki yaplmas mecburidir. Faturalar mrekkeple, makine ile veya kopya kurun kalemi ile doldurulur. Faturalar en az bir asl ve bir rnek olarak dzenlenir. Birden fazla rnek dzenlendii takdirde her birine kanc rnek olduu iaret edilir Faturalarn ba tarafnda i sahibinin veya namna imzaya mezun(yetkili) olanlarn imzas bulunur. Fatura, maln teslimi veya hizmetin yapld tarihten itibaren azam yedi gn iinde dzenlenir. Bu sre ierisinde dzenlenmeyen faturalar hi dzenlenmemi saylr. Bu Kanunun 232 nci maddesinin birinci fkrasna gre fatura dzenlemek zorunda olanlar, mterinin ad ve soyad ile bal olduu vergi dairesi ve hesap numarasnn doruluundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, ayn maddenin 2 nci fkrasnn uyguland halleri kapsamaz.) Fatura dzenleyenin istemesi halinde mteri kimliini ve vergi dairesi hesap numarasn gsterir belgeyi ibraz etmek zorundadr. VUKnun 232. maddesinde kimlerin fatura kullanacana dair hkm bulunmaktadr. Buna gre, Birinci ve ikinci snf tccarlar, kazanc basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan iftiler: o Birinci ve ikinci snf tccarlara; o Serbest meslek erbabna; o Kazanlar basit usulde tespit olunan tccarlara; o Defter tutmak mecburiyetinde olan iftilere; o Vergiden muaf esnafa sattklar emtia veya yaptklar iler iin fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. Yukardakiler dnda kalanlarn, birinci ve ikinci snf tccarlar ile kazanc basit usulde tesbit edilenlerden ve defter tutmak mecburiyetinde olan iftilerden satn aldklar emtia veya onlara yaptrdklar i bedelinin 560 YTL (2007 yl iin) gemeleri halinde veya bu tutardan az olsa dahi istemeleri halinde emtiay satann veya ii yapann fatura vermesi mecburidir.
11
BLG: Ak fatura, parann tahsil edilmedii yani vadeli sat yapld durumlarda dzenlenen faturadr. Kapal fatura ise, mal ya da hizmet bedelinin pein olarak tahsil edildii durumlarda dzenlenir. Ak fatura da imza, faturann st tarafna atlr. Kapal fatura da ise, imza faturann alt tarafna atlr.15 2.5.1.2 Perakende Sat Vesikalar VUKnun 233. maddesinde yer alan perakende sat vesikalarn, birinci ve ikinci snf tccarlarn, kazanc basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan iftilerin fatura vermek mecburiyetinde olmadklar satlar ve yaptklar ilerin bedelleri gstermek iin kullanmaktadrlar. Bu belgeler unlardr: Perakende sat fileri; Makineli kasalarn kayt rulolar; Giri ve yolcu tama biletleri. Perakende sat fii; makineli kasalarn kayt rulolar ve biletlerde, iletme veya mkellefin ad, dzenlenme tarihi ve alnan parann miktar gsterilir. Perakende sat fii ile giri ve yolcu tama biletleri seri ve sra numaras dahilinde teselsl (zincirleme) ettirilir. Bu fi ve biletler kopyal iki nsha olarak tanzim edilir ve bir nshas mteriye verilir. Makineli kasa kullanp da mteriye fi verilmemesi halinde, perakende sat fii tanzimi ve mteriye verilmesi mecburidir. 2.5.1.3 Gider Pusulas VUKnun 234. maddesinde dzenlenen gider pusulas Birinci ve ikinci snf tccarlar, kazanc basit usulde tespit edilenlerle, defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabnn ve iftilerin vergiden muaf esnafa yaptrdklar iler veya onlardan satn aldklar emtia iin dzenlenen ve ii yapana veya emtiay satana imza ettirilen bir belgedir. Bu belge, birinci ve ikinci snf tccarlarn, zati eyalarn satan kimselerden satn aldklar altn, mcevher gibi kymetli eya iin de tanzim edilir. Gider pusulas, iin mahiyeti (ierii), emtiann cins ve nev'i (eit) ile miktar ve bedelini ve i cretini ve ii yaptran ile yapann veya emtiay satn alan ile satann adlaryla soyadlarn (Tzel kiilerde unvanlarn) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nsha olarak tanzim ve bir nshas ii yapana veya mal satana tevdi (verme) olunur.
15
Engin R., Ak - Kapal Fatura Ayrm, Yaklam Dergisi, Nisan 2006, Say:160, www.muhasebetr.com
12
2.5.1.4 Mstahsil Makbuzu VUKnun 235. maddesinde mstahsil makbuzu u ekilde aklanmtr. Birinci ve ikinci snf tccarlar ile kazanc basit usulde tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan iftiler gerek usulde vergiye tabi olmayan iftilerden satn aldklar mallarn bedelini dedikleri srada iki nsha makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalayarak satc iftiye vermeye ve dierini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tccar veya ifti adna bir adam veya mutavasst (arac) tarafndan alnd takdirde makbuz bunlar tarafndan tanzim ve imza olunur. Mstahsil makbuzunda en az aada yazl bilgiler bulunmaktadr. Makbuzun tarihi; Mal satn alan tccar veya iftinin soyad, ad unvan ve adresi; Mal satan iftinin soyad, ad ve ikametgah adresi; Satn alnan maln cinsi, miktar ve bedeli; 2.5.1.5 Serbest Meslek Makbuzu leri serbest meslek erbab olarak yrtenler (doktor, avukat, mimar vb.) mesleki faaliyetlerinden elde ettikleri tm tahsilatlar iin VUKnun 236. maddesine gre serbest meslek makbuzu dzenlemek zorundadrlar. Serbest meslek makbuzu, iki nsha olarak dzenlenir ve bir nshas mteriye verilmek zorundadr. Kanuna gre, mteri de bu makbuzu almak ve istemek zorundadr. VUKnun 237. maddesinde serbest meslek makbuz belgesinde yer almas gereken dzenlemeler yer almaktadr. Buna gre; Makbuzu verenin soyad, ad veya unvan, adresi, vergi dairesi ve hesap numaras; Mterinin soyad, ad veya unvan ve adresi; Alnan parann miktar; Parann alnd tarih yazlr ve bu makbuzlar serbest meslek erbab tarafndan imzalanr. 2.5.1.6 cret Bordrosu VUKnun 238. maddesinde dzenlenen cret bordrosu; gelir vergisinden muaf olan cretliler ile dier cret16 zerinden vergiye tabi cretlilerin dndaki tm cretlilere i yeri tarafndan dzenlenmesi gereken belgedir. Bordronun hangi aya ait olduu ba tarafnda gsterilmesi gerekmektedir. Bir aya ait bordro ertesi ayn yirminci gnne kadar hazrlanp tarihlenerek, messese sahibi veya mdr ile bordroyu tanzim eden memur tarafndan da imzalanmas gerekir.Yine ayn maddeye gre bir cret bordrosunun iinde u bilgilere yer verilmelidir. Hizmet erbabnn soyad, ad; cretin alndna dair imzas veya mhr (cretin denmesinde ayrca makbuz alan i verenlerin tutacaklar cret bordrosuna imza veya mhr konulmas mecburi deildir.); Varsa vergi karnesinin tarih ve numaras; Birim creti (Aylk, haftalk, gndelik, saat veya para ba creti); alma sresi veya cretin ilgili olduu sre; cret zerinden hesaplanan vergilerin tutar.
16
Gtr cret
13
2.5.1.7 Tama ve Otel letmelerine Ait Belgeler VUKnun 240. maddesinde tm tama iletmeleri, otel, motel ve pansiyonlarn dzenlemesi gereken belgelere yer verilmitir. Bu belgeler aadaki gibidir. Tama irsaliyeleri: cret karlnda eya nakleden btn gerek ve tzelkiiler naklettikleri eya iin, 209'uncu maddede yazl bilgilerle, srcnn ad ve soyad ve aracn plaka numarasn ihtiva eden ve seri ve sra numaras dahilinde teselsl eden irsaliye kullanmak zorundadrlar. Bu irsaliyenin bir nshas eyay tattrana, bir nshas eyay tayan aracn srcsne veya kaptanna verilir ve bir nshas da tamay yapan nezdinde saklanr. Bu bent hkm nakliye komisyoncular ile acenteleri de kapsamaktadr. Yolcu listeleri: ehirler arasnda yaplan yolcu tamalarnda 233'nc madde gereince yolcu tama bileti kesmeye mecbur olan mkellefler, (T.C. Devlet Demiryollar hari) tatlarn her seferi iin mteselsil seri ve sra numaral ve oturma yerlerini planl ekilde gsteren iki nsha yolcu listesi dzenlerler ve bu listenin bir nshasn sefer sonuna kadar tatta ve dier nshasn iyerinde bulundururlar. Yolcu tama biletlerinin komisyoncu veya acenteler tarafndan kesilmesi halinde yolcu listeleri 3 nsha olarak dzenlenir ve bir nshas bu kimseler tarafndan saklanr. Gnlk mteri listeleri: Otel, motel ve pansiyon gibi konaklama yerleri, odalar, blmeler ve yatak planlarna uygun olarak mteselsil seri ve sra numaral gnlk mteri listeleri dzenlerler ve iletmede bulundururlar. 2.5.1.8 Adisyon VUKnun 185 sra nolu genel tebliinde hizmet iletmelerinde kullanlacak olan adisyon belgesi hakkndaki genel hkm bulunmaktadr. Buna teblie gre, masada servis yaplan ve gerek usulde vergiye tabi olan; Kurumlar Vergisine tabi olan kurumlar tarafndan altrlan veya Vergi Usul Kanunu hkmleri uyarnca bilno veya iletme hesab esasna gre defter tutulan ve alkoll iki servisi yaplan gece kulpleri, diskotekler, barlar, pavyonlar, gazinolar, meyhaneler ve lokantalar gibi iletmeler, alkoll iki servisi yaplmamakla birlikte Kurumlar Vergisi Kanunu'na tabi olan her trl kurumlar tarafndan altrlan veya Vergi Usul Kanunu hkmleri uyarnca bilno usulne gre defter tutulan lokanta, kafeterya, pastane, gazino gibi iletmeler adisyon kullanmak mecburiyetindedirler. Adisyonlarda en az aadaki bilgiler bulunmas gerekir. Mkellefin ad, varsa ticaret nvan, i adresi, vergi dairesi ve hesap numaras (sicil numaras); Hizmetin ve emtiann cinsi, miktar; Adisyonun dzenlenme tarihi, seri ve sra numaras; Adisyonun basld matbaa ile ilgili bilgiler. Adisyonlar, kopyal en az iki rnek olarak dzenlenecektir. lk rnei fatura veya perakende sat fii ile birlikte mteriye verilecek, ikinci rnei ise iletmede kalacaktr. Sadece ay, kahve vc merubat satlan kahvehane, ay bahesi ve ay oca gibi yerler bilno veya iletme hesab esasna gre deftere tabi olsalar veya kurumlar tarafndan iletilseler bile bu iletmelerde adisyon kullanlmayacaktr. Self servis esasna gre iletilen lokanta, kafeterya gibi iletmelerde ayrca adisyon kullanlmasna gerek bulunmamaktadr. 2.5.1.9 Reete VUKnun 191 sral genel tebliinde reeteler de ilgili ahs ve iletmelerde kullanlmas zorunlu belgeler snfna girmitir. Bir reetede bulunmas gereken asgari zellikler de unlardr: Hekimin ad ve soyad, i adresi, vergi dairesi ve sicil (hesap) numaras, Hastann ad ve soyad, Reetenin dzenlenme tarihi, seri ve sra numaras,
14
Reetenin dzenlendii yerin adresi (zel muayenehane ise muayenehane, zel poliklinik ise poliklinik, zel hastane ise hastane adresi). Reeteler, kopyal en az rnek olarak dzenlenecektir. Reetenin dzenlenmi olmas serbest meslek makbuzunun dzenlenmesi mecburiyetini ortadan kaldrmaz. Dzenlenen reetelerin iki rnegi, serbest meslek makbuzu ile birlikte mteriye verilecek ve bu rneklerden biri saklanmak zere eczanede alkonulacak, nc rnek ise muayenehanede kalacaktr. Reetelerin sa st kesine kolayca okunabilecek ekilde "Hastaya verilen reetenin iki rnei de eczaneye gtrlecektir" cmlesi yazdrlacaktr. Kamu kurum ve kurulularna ait hastane, poliklinik, salk ocaklar gibi yerlerde veya kamu kurum ve kurulularnn iyerlerinde kendi personeli iin yrtlen salk hizmetlerinde kullanlan resmi antentli hekim reeteleri, bu Genel Tebli kapsamna girmemektedir.
17
Atabey A. ve dierleri, Ticaret ve Muhasebe Belgeleri, Nobel Yayn Datm, Ankara, 2003, s.140.
15
miktar gsteren bir belgedir.18 Genellikle kamu ile ilgili inaat ve hizmet taahhdnde bulunanlar kullanmaktadr. 2.5.3.3 Hesap zetleri Hesap zeti ya da hesap ekstresi olarak adlandrlan bu belge, iletmelerin bankalarda bulunan hesaplarn yatrlan nakit paralar, gelen havaleleri, ekilen paralar ve denen ekleri gsteren banka kayt zetidir.19 Genellikle, bankalar hesabnn kaytlarn kontrol etmede kullanlr. 2.5.3.4 Muhasebe Fileri letmeler, muhasebe organizasyonu ierisinde gnlk yaptklar ticari faaliyetler iinde belgeleme ilemini yaptktan sonra bunlar muhasebe kaytlarn dntrmek iin (defterleri ilemek) muhasebe filerinden yararlanrlar. Muhasebe fileri muhasebe organizasyonun dzgn ve etkin bir ekilde ilemesini salayan anahtar bir grev stlenmektedir. Belgelerin, muhasebe kaytlarna geirilmesi muhasebe organizasyonu asndan anlk yaplmaldr. Ancak VUKnun 219. maddesi kayt sresinin 10 gn gememesini salk vermektedir. Ancak, ayn maddenin c bendinde Gnlk kasa, gnlk perakende sat ve haslat defterleri ile serbest meslek kazan defterine muameleler gn gnne kaydedilir. Hkmne yer verilmitir. Bu yzden bu belgelerin filere geirilmesi ve kaytlanmas muhasebecinin geciktirmeden yapmas gereken ilemler iersinde yer almaktadr. Muhasebe fileri e ayrlmaktadr. Bunlar; Kasa Tahsil Fii: letmenin kasasna nakit para girii durumunda bu fi kullanlr. kasa tahsil fiinde borlu hesap yer almamaktadr. Zaten borlu hesap 100 Kasa ana hesab ve onun alt hesabdr. Kasa Tediye Fii: letmenin kasasndan nakit k olmas durumunda bu fi kullanlmaktadr. Kasa tediye fiinde alacakl hesap yer almamaktadr. nk alacakl hesap 100 Kasa ana hesab ve onun alt hesabdr. Mahsup Fii: Kasa ile ilgili olmayan yani kasadan herhangi bir para girii ya da k yaratmayan tm mali olaylar bu fi dzenlenerek kaytlanr. Mahsup fiinde hem alacakl hem de bor hesap stunlar bulunmaktadr.
16
VUKnun 171. md ile 226. md. Arasndaki ilemler bu konuya ilikindir. VUKnun 171. maddesinde defter tutmann amalar u ekilde ifade edilmektedir: Mkellefin vergi ile ilgili servet, sermaye ve hesap durumunu tesbit etmek; Vergi ile ilgili faaliyet ve hesap neticelerini tesbit etmek; Vergi ile ilgili muameleleri belli etmek; Mkellefin vergi karsndaki durumunu hesap zerinden kontrol etmek ve incelemek; Mkellefin hesap ve kaytlarnn yardmyla nc ahslarn vergi karsndaki durumlarn (Emanet mahiyetindeki deerler dahil) kontrol etmek ve incelemek. Vergisel adan yukardaki amalar etrafnda tutulan defteri kimlerin tutmas gerekmektedir. VUKnun 172. maddesinde defter tutmak zorunda olanlar ise u ekilde sralanmtr. Ticaret ve sanat erbab; Ticaret irketleri; ktisadi kamu messeseleri; Dernek ve vakflara ait iktisadi iletmeler; Serbest meslek erbab; iftiler. Bu genel hkmn yannda VUKnun 173. maddesinde defter tutma mecburiyeti bulunmayan kiiler aklanmasdr. Buna gre; Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerek usulde vergiye tabi olmayan iftiler, Gelir Vergisi Kanununa gre kazanlar basit usulde tespit edilenler ve kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu kurulular ve dernek ve vakflara ait iletmelerde defter mecburiyeti aranmamaktadr. Defterlerin tutma sreleri de yine ayn kanunun 174. maddesinde hkme balanmtr. Hesap dnemi denildiinde normal hesap dnemi aklmza gelmektedir. Yani defterler, 1 Ocakta hesap dneminin balangcnda alr ve 31 Aralkta hesap dneminin bitiminde kapatlr. Bu dnemin dnda baz zel farkllklar olabilir. Eer bir iletmenin yaps, ticari faaliyet normal dneme uymuyorsa Maliye Bakanlnn belirledii hesap dnemi ierisinde (yine 12 aylk) defterlerini kullanrlar. Ayrca, kst hesap dnemi denilen, yeni ie balama, ii brakma gibi hesap dnemi bir yldan ksa olan durumlarda bu faaliyet sresi hesap dnemi olarak kabul edilir. VUKna gre defterler Maliye Bakanlnn belirledii tek dzen hesap planna, muhasebe standartlarna ve mali tablo ilkelerine uygun bir ekilde defterlerini kaytlamak zorundadr. Bu kurallar dnda defter tutulurken yaplacak kayt biiminin baz ekli hkmleri de bulunmaktadr. Bu hkmler, VUKnun 215. ile 219. maddelerinde belirtilmitir. Bunlar; Kaytlarn Trke tutulmas ve Trk para biriminin kullanlmas; Defterlerin mrekkeple ya da makine ile tutulmas; (kopya kad kullanlmas da mmkndr) Yanl kaytlarn dzeltilmesi; (Yevmiye defteri maddelerinde yaplan yanllar ancak muhasebe kaidelerine gre dzeltilebilir. Dier bilumum defter ve kaytlara rakam ve yazlar yanl yazld takdirde dzeltmeler ancak yanl rakam ve yaz okunacak ekilde izilmek, st veya yan tarafna veyahut ilgili bulunduu hesaba dorusu yazlmak suretiyle yaplabilir. Defterlere geirilen bir kayd kazmak, izmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktr. Bo Satr braklmamas ve sayfalarn yok edilmemesi; (Defterlerde kaytlar arasnda usulen yazlmaya mahsus olan satrlar, izilmeksizin bo braklamaz ve atlanamaz. Ciltli defterlerde, defter sayfalar ciltten koparlamaz. Tasdikli mteharrik yapraklarda bu yapraklarn sras bozulamaz ve bunlar yrtlamaz.)
17
Zamannda kayt yaplmas; o Muamelelerin iin hacmine ve icabna uygun olarak muhasebenin intizam ve vuzuhunu bozmayacak bir zaman zarfnda kaydedilmesi arttr. Bu gibi kaytlarn on gnden fazla geciktirilmesi caiz deildir. o Kaytlarn devaml olarak muhasebe fileri, primanota ve bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafn tayan mazbut vesikalara dayanarak yrten messeselerde, muamelelerin bunlara ilenmesi, deftere ilenmesi hkmndedir. Ancak bu kaytlar, muamelelerin esas defterlere 45 gnden daha ge intikal ettirilmesine cevaz vermez. o Gnlk kasa, gnlk perakende sat ve haslat defterleri ile serbest meslek kazan defterine muameleler gn gnne kaydedilir. Tutulacak olan defterlerin ayn zamanda onaylatlmas gerekmektedir. Onaylama yeri VUKnun 223. maddesine gre; i yerinin, i yeri olmayanlar iin ikametghn bulunduu yerdeki noter veya noterlik grevini ifa ile mkellef olanlar, menkul kymet ve kambiyo borsasndaki acenteler iin borsa komiserliidir. Ayrca, anonim ve limited irketlerin kurulu aamasnda, defterler irket merkezinin bulunduu yer ticaret sicili memuru veya noter tarafndan onaylatlmaldr. Bu ekilde onaylatlan defterlerin onaylatlma zaman da VUKnun 221. maddesinde hkme balanmtr. Buna gre; teden beri ie devam etmekte olanlar defterin kullanlaca yldan nce gelen son ayda; Hesap dnemleri Maliye Bakanl tarafndan tespit edilenler, defterin kullanlaca hesap dneminden nce gelen son ayda; Yeniden ie balayanlar, snf deitirenler ve yeni bir mkellefiyete girenler ie balama, snf deitirme ve yeni mkellefiyete girme tarihinden nce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflktan kma tarihinden balayarak on gn iinde; Tasdike tabi defterlerin dolmas dolaysyla veya sair sebeplerle yl iinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunlar kullanmaya balamadan nce. Bunun yannda, VUKnun 222. maddesine gre; Defterlerini ertesi ylda da kullanmak isteyenler Ocak ay, hesap dnemleri Maliye Bakanlnca tespit edilenler bu dnemin ilk ay iinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar. Yukarda kanun maddeleri yardmyla aklanmaya allan bu defterler hangilerdir? VUKnun 220. maddesinde onaya zorunlu defterler unlardr; Yevmiye ve envanter defterleri; letme defteri; ifti iletme defteri; malat ve stihsal Vergisi defterleri; (Basit stihsal Vergisi defteri dahil) Nakliyat Vergisi defteri; Yabanc nakliyat kurumlarnn haslat defteri; Serbest meslek kazan defteri; Tutulacak olan defterlerin saklanmas ise hem TTK hem de VUKnda belirtilmitir. TTKna gre bu defterlerin saklanma sresi 10 (on) yldr. VUKna gre ise bu sre 5 (be) yldr. Bu defterleri yetkili makamlar ve mahkemeler ibrazn isteyebilir. Eer bu durumda ibraz edilmez ise birinci derecede usulszlk cezalar uygulanmaktadr. 2007 yl iin bu ceza 3 YTL- 75 YTL arasndadr ve iletmenin trne gre deimektedir. Defterler ile yasal dzenleme olarak son olarak deinilecek konu, tutulacak defterlerin kimin hangi ekilde tutacadr. VUKnun 177. maddesi ve 178 maddesinde bu durum aklanmtr. Bu maddeler gre tccarlar, birinci snf tccarlar (bilno esasna gre defter
18
tutanlar) ve ikinci snf tccarlar (iletme hesab temeline gre defter tutanlar) olarak ayrlmaktadr. VUKnun 177. maddesine gre birinci snf tccarlar;20 Satn aldklar mallar olduu gibi veya iledikten sonra satan ve yllk almlarnn tutar 100.000 YTL veya satlar tutar 140.000 YTL aanlar; Birinci bentte yazl olanlarn dndaki ilerle urap da bir yl iinde elde ettikleri gayri safi i haslat 56.000 YTL aanlar; 1 ve 2 numaral bentlerde yazl ilerin birlikte yaplmas halinde 2 numaral bentte yazl i haslatnn be kat ile yllk sat tutarnn toplam 100.000 YTL aanlar Her trl ticaret irketleri (Adi irketler itigal nevileri yukardaki bentlerden hangisine giriyorsa o bent hkmne tabidir.); Kurumlar Vergisine tabi olan dier tzel kiiler (Bunlardan ilerininin icab bilno esasna gre defter tutmalarna imkan veya lzum grlmeyenlerin, iletme hesabna gre defter tutmalarna Maliye Bakanlnca msaade edilir.); htiyari olarak bilno esasna gre defter tutmay tercih edenler. VUKnun 178. maddesinde de belirtilen tccarlar ikinci snf tccar kategorisi ierinde yer almaktadr. Buna gre; Birinci snf tccarlar ilikin madde dnda kalanlar; Kurumlar Vergisi mkelleflerinden iletme hesab esasna gre defter tutmalarna Maliye Bakanlnca msaade edilenler. Yeniden ie balayan tccarlar yllk i hacimlerine gre snflandrlncaya kadar ikinci snf tccarlar gibi hareket edebilirler. Bilano usulne gre defter tutan birinci snf tccarlar, VUKnun 182. maddesine gre; Yevmiye defteri, defterikebir, envanter defteri tutmak zorundadrlar.
19
Yevmiye defteri madde (kayt) nosu; Tarih; Tutar; Ana hesaplara bal yardmc hesaplarn isimleri.
20
tzel kiiler bu cret primlerle istifa ettikleri damga resimleri iin tarih srasiyle bir kayt tutmaya mecburdurlar. Tccarlar bu kaytlar muhasebe defterlerinde tuttuklar hesaplarda gsterebilirler. Kaytlarn muhasebe defterinde gsterilmemesi halinde ayr bir "Damga Resmi defteri" tutulur. Devlet messeselerinin resmi defter ve kaytlar Damga Resmi defteri yerine geer.
21
izelge 1: Vergi Kanunlarnda Yer Alan Bildirim Sreleri Vergi Kanunlar Uyarnca Bildirilmesi gereken Olay Adres deiiklii Bina ve Arazi Deiikliklerinde Bildirme
Bildirim sresi Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde Yeni naatta inaatn bittii, ksmen kullanlmaya balanlmsa her ksmn kullanlmaya balanld ve dier ekillerde (Mstesnaln skutu dahil) tadili gerektiren halin vukuu tarihinden balayarak iki ay Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde Gerek kiilerde ie balama tarihinden itibaren on gn iinde kendilerince veya 1136 sayl avukatlk kanununa gre ruhsat alm avukatlar veya 3568 sayl kanuna gre yetki alm meslek mensuplarnca , irketlerin ie balama bildirgeleri ise balama tarihinden itibaren on gn iinde ticaret sicil memurluunca ilgili vergi dairesine yaplr. Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde i brakma tarihinden itibaren bir ay Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde 30 gn Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde deme Kaydedici Cihaz. Kullandrmay gerektiren bir ile uramaya balanlan tarihten itibaren 30 gn Satn alnd tarihten itibaren 15 gn Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde 01/05/2006 tarihinden sonra ie balayan mkellefler, ie balama tarihinden itibaren 60 gn ierisinde Olayn vukuundan itibaren bir ay ierisinde e balama tarihinden itibaren 30 gn
deiiklii e balama
i brakma i brakmada deme Kaydedici Cihaz. Mhrletme sresi letme deiiklii Kendi istei ile deme Kaydedici Cihaz. Almnda kullanmaya balama sresi Nakil deme kaydedici cihaz satn alma Satn Alnan deme kaydedici cihaz bildirme lm (Gerek Kii in) Tatlara perakende olarak (LPG, doalgaz ve benzerleri de dahil) akaryakt sat yapan (akaryakt istasyonu iletmecilii faaliyetinde bulunan) birinci ve ikinci snf tacirlerin, iletmelerindeki akaryakt pompalarna deme kaydedici cihazlara balatmalar Tasfiye ve iflas Tekrar deme Kaydedici Cihaz Kullanmak in Mhrn Atrlma Sresi
Kaynak: www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm
Bu blmde zielge 1de grlen ie balama ile ilgili zellik arz eden hususlar zerinde durulacaktr.
22
4.2 e Balama
e balama, gerek ya da tzel kiinin i hayatna balangcnn ilk admdr ve bu admn kii tarafndan vergi dairesine bildirilmesi zorunludur. VUKnun 153. maddesine gre aada yazl gerek ve tzel kiiler ie baladklarnda vergi dairesine bildirimde bulunurlar. Vergiye tabi ticaret ve sanat erbab; Serbest meslek erbab; Kurumlar vergisi mkellefleri; Kollektif ve adi irket ortaklariyle komandit irketlerin komandite ortaklar. Yukardaki gerek ve tzel kiilerden vergi dairesine verilecek belgeler de eitlilik arzetmektedir. Bu belgeler aadaki gibidir:24 Gerek Usul (ahs) o Vergi Dairesinden alnacak ie balama/bitirme formu ve bu formun gerek kii tarafndan imzalanmas (eer ki Serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir veya yeminli mali mavirler araclyla dzenlenmesi halinde, bildirim bu kiiler tarafndan da ayrca kae / mhr baslmak suretiyle imzalanr.) o balama/bitirme formunun ekinde Noter onayl imza sirkleri Onayl nfus czdan sureti, (mkellefin vergi dairesine bizzat bavurmas halinde nfus czdannn fotokopisi mdr yardmcs, ef veya grevlendirilecek bir memur tarafndan asl ile karlatrlarak "Aslnn Ayndr" eklinde tasdik edilir.) kametgah ilmhaberi, Ticari plakal nakil vastalar sahiplerinden bu tatlara ilikin fatura veya noter senedinin tasdikli bir rnei, (fatura veya noter senedi rneinin asl ile birlikte ibraz edilmesi halinde mdr yardmcs veya ef tarafndan tasdik edilir.) Tzel Kii (irketler) o Vergi Dairesinden alnacak ie balama/bitirme formu ve bu formun tzel kiiler ile tzel kiilii olmayanlarda bunlar temsile yetkili kiiler tarafndan imzalanr (eer ki e Balama / Brakma Bildirimi"nin serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir veya yeminli mali mavirler araclyla dzenlenmesi halinde, bildirim bu kiiler tarafndan da ayrca kae / mhr baslmak suretiyle imzalanr.) o balama/bitirme formunun ekinde irketin ana szlemesi noter onayl bir rnei ile Ticaret Siciline mracaatna ait belge, Ortaklarn nfus czdan sureti, Yeni kurulacak sermaye irketlerinde hisse nispeti en yksek be ortan vergi kimlik numaras, Ortaklarn ikametgah ilmhaberi, irketi temsile yetkili kiilerin Noter Onayl imza sirkleri,
24
http://www.alomaliye.com/isbasla.htm
23
Yeni kurulacak sermaye irketlerinde Ynetim Kurulu Bakan ve yeleri ile Genel Mdrlerine (Limited irketlerde Mdrlere ) ait vergi kimlik numaras, Farkl vergi daireleri yetki alan iinde ilave i yeri almas veya adres deiiklii nedeniyle yeni mkellefiyet tesisinde de yukarda saylan belgeler istenir. Ayrca bu hususlarla ilgili ynetim kurulu kararnn noter tasdikli rnei Ayrca yeni kurulacak sermaye irketlerinin genel mdrlerinin vergi kimlik numaras almas zorunludur.
www.sgk.gov.tr http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm
24
Ay iinde baz i gnlerinde altrlmad ve cret denmedii beyan edilen sigortallarn 30 gnden az altklarn aklayan bilgi ve belgelerin iverenlerce prim belgelerine (Drt Aylk Sigorta Primleri Bordrosu, Aylk Sosyal Gvenlik Destek Prim Bordrosu) eklenmesi zorunludur.27 5510 sayl Sosyal Gvenlik Kanununun 4. maddesinin b bendinde yer alan aada mesleklerden; 1) Ticar kazan veya serbest meslek kazanc nedeniyle gerek veya basit uslde gelir vergisi mkellefi olanlar, 2) Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkr siciline kaytl olanlar, 3) Anonim irketlerin ynetim kurulu yesi olan ortaklar, sermayesi paylara blnm komandit irketlerin komandite ortaklar, dier irket ve donatma itiraklerinin ise tm ortaklar, 4) Tarmsal faaliyette bulunanlardan, Gelir vergisi mkellefi olanlar ile ahs irketlerinden kolektif, adi komandit irketlerin komandite ve komanditer ortaklar ve donatma itiraki ortaklarnn vergi mkellefiyetlerinin baladklar tarihten; sermaye irketlerinden limited irket ortaklar ile sermayesi paylara blnm komandit irketlerin komandite ortaklarnn, irketin ticaret sicil memurluklarnca tescil edildikleri tarihten; anonim irketlerin ynetim kurulu yesi olan ortaklarnn ynetim kuruluna seildikleri tarihten; gelir vergisinden muaf olanlarn ise esnaf ve sanatkr siciline kaytl olduklar tarihten; tarmda kendi adna ve hesabna bamsz alanlar iin tarmsal faaliyetlerinin kanunla kurulu ilgili meslek kurulularnca veya kendilerince, bir yl iinde bildirilmesi halinde kaydedildii tarihten, bu sre iinde bildirilmemesi halinde ise bildirimin Kuruma yapld tarihten itibaren sigorta hak ve ykmls saylrlar.
27
http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm
25
26
28 29
Erta, F.., A.g.k., s.65., Yksel Ko Yalkn, Genel Muhasebe, Turhan Kitabevi, 8. Bask, Ankara, 1994. Kotar, E. ve Doku, ., Genel Muhasebe Temel lkeler, Alfa Yaynevi, stanbul, 2002, s.299 30 A.g.k, s.299
27
31 32
Kishali Y.,Ikllar S., A.g.k., s.35. Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.317 33 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.318, bkz. Maliye Bak. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Teblii, Sra No:2 34 http://www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm
28
Bankalar uygulamas gereken hesap gruplar aadaki gibidir.35 0 DNEN DEERLER 1 KREDLER 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 MEVDUAT VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 FAZ GELRLER 6 FAZ GDERLER 7 FAZ DII GELRLER 8 FAZ DII GDERLER 9 NAZIM HESAPLAR Yine ayn tebliin 6. maddesine gre, hesap kodlama sistemi zellikli hesaplar dnda kalan hesaplar alt haneden olumakta (rn. 140200 Konut Kredileri) istisnai hesaplar ise yedi haneden olumaktadr (rn. 0300101 Tahvil).
5.4 Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman letmeleri in Tek Dzen Hesap Plan
Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu tarafndan 17.05.200nde yaynlanan teblie gre finansal kiralama, faktoring finansman iletmelerinde kullanlacak tek dzen hesap plan yap olarak yine ayn kurulunun dzenlemi olduu bankaclar iin tek dzen hesap planna ok benzemektedir. Bu tebliin 6. maddesine gre tek dzen hesap gruplar aadaki gibidir. 0 DNEN DEERLER 1 ANA FAALYETLERDEN ALACAKLAR 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 BANKALARDAN KULLANILAN KREDLER VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 ANA FAALYET GELRLER 6 FNANSMAN GDERLER 7 FAALYET DII GELRLER 8 FAALYET GDERLER VE DER GDERLER 9 BLANO DII HESAPLAR
5.5 zel Finans Kurumlar (Katlm Bankalar) in Tek Dzen Hesap Plan
Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurulu tarafndan 29.10.2004 tarihli 25655 sayl Resmi Gazetede yaynlanan teblie gre zel finans kurumlarnda kullanlacak tek dzen hesap plan erevesi ve uygulama ekli belirlenmitir. Bu teblie gre zel finans kurumlar iin hesap gruplar aadaki gibidir.36 0 DNEN DEERLER 1 KREDLER 2 YATIRIM AMALI DEERLER VE DER AKTFLER 3 TOPLANAN FONLAR VE DER YABANCI KAYNAKLAR 4 ZKAYNAKLAR 5 KR PAYI GELRLER
35
Bkz. BDDK 22.06.2002 tarih ve 24793 sayl Resmi Gazete Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli Madde 4 36 Bkz. BDDK 29.19.2004 tarih ve 25655 sayl Resmi Gazete zel Finans Kurumlarnca Uygulanacak Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli Madde 4
29
6 KR PAYI GDERLER 7 KR PAYI DII GELRLER 8 KR PAYI DII GDERLER 9 NAZIM HESAPLAR
Bkz. 30.12.2004 tarihli 25686 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Sigortaclk Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli (Sigortaclk Muhasebe Sistemi No:1) Madde 5 38 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.205 39 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.206 40 Erta, F.., A.g.k. s.104-105, Ahmet Hayri Durmu ve Mehmet Emin Arat, letmelerde Muhasebe organizasyonu, Marmara nv. BF Nihat Sayar Eitim Vakf, Yayn No:496/736, stanbul 1995, s.14-15.
30
departmanlar ile iletiimi salayacak belge ve benzerlerinin dzenlenmesi konularn kapsamaktadr. Defterlerin Tanzimi: Muhasebede kullanlmas gereken yasal defterler ile iletmenin ihtiyalarn karlayacak yardmc defterlerin dzenlenmesi ilemini kapsamaktadr. Hesap Plannn Dzenlenmesi: Temelini tek dzen hesap planndan alan ancak iletmenin gerek ve ihtiyalarna uygun bir hesap plannn hazrlanmas gerekmektedir. Bu ilem de iletmede kullanlacak yardmc ve ayrnt hesaplar belirlenmeli, bu hesaplarn tanmlar ve ileyileri ak ekilde ifade edilmelidir. Bu almalar hesap plan talimat denilen bir kitapk ile yaplabilir. Hesap plan talimat, hesap planndaki hesaplarn tantmn, ileyiini, zelliklerini, stok hareketlerinde nasl hareket edileceini, deerleme yntemlerini, anma pay yntemlerini, uygulanacak maliyet sistemini ve gerekli dier teki sre ve unsurlar aklamaktadr. Bylece muhasebe elemanlar deimesi durumunda muhasebe sisteminde herhangi bir aksaklk yaanmayacaktr. Sonu karmada Kullanlan Tablolarn Dzenlemesi: Gerek dnem iinde ve gerekse dnem sonunda bilnonun ve kr zararn karlmas iin gerekli mizanlar ile alma tablolarnn dzenlenmesini kapsamaktadr. Raporlamada Kullanlan Formlarn Dzenlenmesi: Muhasebe srecinden elde edilen sonularnn ynetim kademesi, iletme sahip/leri ve dier ilgilere raporlanmas iin kullanlacak formlarn dzenlenmesidir. Bu formlar, tek dzen hesap plan erevesinde oluturulacak olan bilno, gelir tablosu, satlan maln maliyeti tablosu, nakit akm tablosu gibi tablolardr. Yukardaki ilemlerin yaplabilmesi iin etkin ve nitelikli bir personel organizasyonunda iletme tarafndan oluturulmas gereklidir. Muhasebenin personel asndan organizasyonunda ncelikle hangi ilerin hangi kiiler tarafndan yaplaca belirlenmektedir. Bunun iin muhasebe departmann i yapsn gsteren bir rgt emas ve ynetim bilimi asndan bunlarn birbiriyle dikey, yatay, apraz ilikileri belirlenmelidir. 41 in arlna gre bir i birden fazla kiiye paylatrlabilir. rnein, maliyet muhasebesi efi, hem masraf btelerini hem de maliyet hesaplarn hazrlayabilmektedir. 42 Muhasebe organizasyonu kurulurken yaplmas gereken bir dier aamada muhasebe aknn ortaya konulmasdr. Muhasebede yaplacak almalar e ayrlmaktadr. Bunlar;43 Dnem Ba lemler o Yeni kurulan iletme kurulduu tarihte ie balama envanteri yapmaktadr. Bu yaplan envantere fiziki envanter ya da muhasebe d envanter denmektedir. Bu alma envanter listelerinde yaplmaktadr o Yeni kuruluna iletme iin daha sonra kurulu bilnosu dzenlemektedir. Kurulu bilnosu envanter defterine geirilmektedir. ine devam eden bir iletmede bir nceki dnemin dnem sonu bilnosu, bir sonraki dnemi dnem ba bilnosudur. o Kurulu bilnosu ya da dnem bilnosu yevmiye defterine, byk deftere geirilmektedir. Dnem i lemler
41
Erta, F.., A.g.k. s.106, Mehmet Yazc, Muhasebe Tmleri ve rgtlenmesi, Marmara nv. BF, Nihat Sayar Eitim Vakf, No:522/756, stanbul 1998, s.106 42 A.g.k., s.106 43 Kotar, E. ve Doku, ., A.g.k., s.230-232
31
letmede oluan mali olaylar, belgelere dayanlarak muhasebe fileri zerinden muhasebeletirilir. Buna hazrlk kayd denir. o Kasa tahsil ve tediye fileri gnlk olarak gruplandrlmaktadr. Mahsup fileri kendi aralarnda gnlk olarak gruplandrlmaktadr. Gruplandrlan bu filer iletmenin muhasebe organizasyonuna gre yardmc defterlere sonra yevmiye defterlerine geirilmektedir. o Yevmiye defterine kaydedilen ilemler, defterikebire nakledilir. Bu kaydetme ilemine konularna gre kayda geme denmektedir. o Byk defter hesaplar ile yevmiye kaytlar arasnda kontrol byk defter mizanlar ile yaplmaktadr. o Yardmc hesaplar ile ana hesaplar arasnda kontrol yardmc defter mizanlar dzenlenmektedir. Dnem Sonu lemleri o Aralk aynn byk defter mizan genel geici mizan olarak da adlandrlmaktadr. Bu mizan, muhasebe iin envanter bilgilerini vermektedir. o letme dnem sonu envanter ilemleri yapmaktadr. Bu envanter almas envanter listeleri ya da defterine kaydolunur. Bu envanter fiziki envanter ya da muhasebe d envanter olarak adlandrlmaktadr. o Muhasebe d envanter bilgileri muhasebe ii envanter bilgileri ile karlatrlmaktadr. Arada farklar varsa, nedenleri yasalar gz nnde tutularak defterikebir hesaplarndaki bakiyelerin fiili saym sonularn eit klnmas iin dzeltme ve ayarlama kaytlar yaplmaktadr. Sonu hesaplar kr-zarar hesabnda toplanmaktadr. Bu ileme envanter kaytlar denir. Envanter kaytlar, genel geici mizann karlmasndan sonra yevmiye defterlerine yaplr, oradan byk deftere aktarlr. o Kesin mizan kartlmaktadr. o Kesin mizann bakiyelerinden yararlanlarak dnem sonu bilanosu karlmaktadr. k/Z hesab ve sonu hesaplarndan yararlanlarak gelir tablosu ve dier mali tablolar hazrlanmaktadr. o Dnem sonu bilnosu envanter defterine kaydedilmektedir. o Dnem sonu bilnosundan yararlanlarak yevmiye defterinde kapan kaytlar yaplmaktadr. o Kapan kaytlar yevmiye defterinden byk deftere geirilmekte bylece hesaplar defterikebirde de kapatlmaktadr. Yukardaki sre bir muhasebecinin ok iyi bilmesi gereken bir sretir. Sreteki herhangi bir atlama ve yanl mali tablolarn doru ve aklanmasn engelleyecek ve bu da iletme hakknda ilgili ve potansiyel ilgililere yanl bir bak as kazandracaktr. o
32
Bilgi ileme sistemi, verileri bilgiye dntrme srecidir. Bu sre, girdi, ileme ve kt safhalarndan meydana gelmektedir.44 Bilgi ileme sisteminde girdi safhas, ham verilerin alnp, derlenip snflanmas ilemlerinden oluur. Bu veriler, iletmede bulunan saklanm veriler olabilecei gibi, evreden (tketiciler, ortaklar, devlet vb.) elde edilen verilerde olabilmektedir. leme safhasnda veri zerinde hesaplamalar ve analizler yaplmaktadr. kt safhasnda ise raporlar retilmektedir.45 Muhasebe bilgi sistemi ise, iletmelerde iletme safhalarnn muhasebe ynn yanstmaktadr. Bir iletmenin veri ileme ileri, iletme faaliyetleri ilgili verileri toplayan, verileri bilgiye dntren ve hem i hem de d kullanclara bilgi salayan muhasebe bilgi sistemi tarafndan yaplmaktadr. Muhasebe bilgi sistemi nemli ilevi yerine getirmektedir;46 Faaliyetler ve ilemler hakkndaki verileri toplamakta ve kaydetmektedir. Planlama, uygulama ve kontrol faaliyetleri iin karar vermede kullanlmak zere veriyi ileyerek bilgiye dntrmektedir. Organizasyonun varlklarn korumak iin yeterli kontrolleri salamaktadr. Bu kontroller, ihtiya duyulduu zaman doru ve gvenilir verilere sahip olunmasn salamaktadr. Muhasebede bilgi teknolojilerinin kullanmnda ticari program rnleri nemli rol oynamtr. nceleri, muhasebe faaliyetlerinin bilgisayar ortamnda izlenmesine nclk eden genel muhasebe programlar gelitirilmitir. Bu programlarla defter tutma ve devlet birimlerine verilecek beyanname ve bildirgelerin hzl, gvenilir ve daha dk maliyetle hazrlanabilmesi mmkn olmutur. Bu programlar planlama, kontrol ve karar destei iin gerekli bilgileri salamaktan uzaktr. Daha sonra genel muhasebe programlar yerine muhasebede entegre programlar kullanlmaya balanm, bylelikle herhangi bir amala bilgisayara girilen bir bilginin muhasebe kaydnn otomatik olarak yaplmas salanmtr.47 Genel muhasebe programlar ile balayan gelime, son olarak iletmelerin tm departman ve fonksiyonlarn bir bilgisayar sisteminde tmleik hale getiren kurumsal kaynak planlamas (Enterprise Resource Planning-ERP) programlar ile devam etmitir. Kurumsal kaynak planlamas programlarnda muhasebe, tmleik yap iinde bir modl olarak yer almaktadr.48 Muhasebe bilgi sistemleri iinde yer alan ticari paket programlar (ETA, Link, Makro vb.) muhasebeciler iin sklkla bavurulan bir zmdr. Bu paket programlarn seerken muhasebecilerin baz hususlar dikkat etmesi gerekir. Bunlar;49
44 45
Ticari programn gvenilirlii Kullanm kolayl ve ihtiyalara uygunluu Programn yasalara uygunluu Gelecee ynelik olmas Sat sonras eitim ve servis imkan Kullanm klavuzlar
Aslanta B. A., Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-I, www.muhasebetr.com, 2005, s.1 A.g.k., s.2 46 Tekin A. ve Parlakkaya R., Tmleik Bilgi Sistemleri ve Muhasebe Bilgi Sistemleri, www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=201 47 A.g.k,, Dursun Arkboa ve dil Kaya, lkemizde Kurumsal Kaynak Planlamas ERP Kullanm ve Muhasebe Eitiminden Beklentiler. XIX. Trkiye Muhasebe Eitimi Sempozyumu, Antalya, Mays 2000, s.125 48 Tekin A. ve Parlakkaya R., A.g.k. 49 Aslanta B. A., Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-II, www.muhasebetr.com, 2005, s.3( Uar ve Ertrk, 1999, s.43-44 Yazar dipnot belirtmedii iin tam kaynaka verilememitir.)
33
Muhasebe standartlarna ve tek dzen hesap planna uyum Fiyat Programn yaygn kullanm Hazr paket kullanan muhasebeciler ve ilgili muhasebe departmanlar yukarda ki aklanan muhasebe ak srecini bu programlarda yrtmek durumundadr. Hazr paket programlarnda bu sre ana hatlaryla u ekilde aklanabilir. Burada nemli olan durum bu programlarn modllerinin (cari, stok, fatura vb.) biribiriyle entegre olup olmamasna gre srecin farkllaabileceidir.50 Muhasebe Programnn Entegre olmas durumunda o Kullanlan modller (Cari, Stok, Fatura, ek-Senet, Muhasebe) o lgili modlden ispat edici belgenin dzenlenmesi ya da gelen belgenin ilgili modle kaydedilmesi o Entegre tablosunun dzenlenmesi o Entegre sonu olan filerin dkm ve ilemlerin kontrol o Gerekli yasal defterlerin dkm o Temel ve ek mali tablolarn dkm Muhasebe Prgoramnn Entegre olmamas durumunda o Belgeler o Muhasebe modlnden muhasebe filerinin dzenlenmesi (tahsil, tediye, mahsup fileri) o Sistem iin filerden defterlere kaytlarn geirilmesi o Yasal defterlerin ilgili parametrelerden dkm alm o Genel geici mizann karlmas o Envanter ilemleri muhasebe kayd, kesin mizann karlmas o Kesin mizandan hareketle bilano, gelir tablos ve dier ek mali tablolarn karlmas
50 51
34
ilemlerde su unsuru bulunmas halinde bu durumu odasna bildiren muhasebe meslek elemanlarna yaamlar boyunca kamusal kaynaklardan salanan cret denebilmektedir.54 Muhasebecilik bir Onur ve Vakar(arballk) mesleidir. Bir baka anlatmla muhasebe mesleini ifa edenlerin toplum iersinde saygn bir yerleri vardr. Bu kiilerin zellikleri ve yaptklar i dolaysyla byle bir ayrcala kavuturulmas ancak yasal dzenlemelerle olur.55 Meslek mensuplar evrensel bir ilke olarak, meslei ifa ederken toplum ve Devlete kar sorumluluk tamaktadrlar. Bu balamda meslek mensubu mevcut dzenlemeler erevesinde milli ve uluslar aras standartlara uygun kaytlar tutmak veyahut da tutturmak ve kayt sonularn mali raporlar aracl ile okunabilir, anlalabilir ve gerektiinde benzer raporlarla karlatrlp mukayese edilebilir hale getirmekle ykmldrler. Bu nedenle meslek elemanlar iverene veya hizmet sunduklar yer ve kiilere baml deil, tam tersine bamsz ve de yasal koruma altnda almalar halinde verimli ve beklenen etkinlikte sosyal sorumluluk anlayna uygun davranabilirler. 56 Muhasebe ile uraan, bu alan meslek olarak seenler dnyann en kutsal mesleini ifa edenler olarak kabul edilmektedir. nk meslek elemanlar yaptklar ilerle hem hizmet verdikleri kiinin ve hem Devletin ve de ayn zamanda nc ahslarn haklarn koruyabilecek rapor ve bilgi retmektedirler. 57 Dnya zerinde muhasebecilik meslei ayrcalkl bir konumdadr. Bu nedenle meslek mensuplar bata ABD leri olmak zere Avrupa lkelerinin byk bir ksmnda yasal gvenceye kavuturulmu, mesleki faaliyet bu lkelerde adeta yasal koruma altna alnmtr. ngiltere 1870, Fransa 1881, ABD leri 1886, Hollanda 1895, Almanya 1899, svire 1941, Arjantin, 1945, Brezilya ve Meksika 1946, Hindistan 1949, Yunanistan 1950, Nijerya 1955 yllarnda mesleki faaliyeti ve meslek mensuplarnn alma ilkelerini yasal dzenleme ile belirlemi bulunmaktadr.58 lkemizde de 13.06.1989 tarih ve 20194 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu balkl 3568 nolu yasa ile muhasebecilik mesleinin kanuni temeli tekil edilmitir.
A.g.k., s. 3 A.g.k., s. 3 56 A.g.k., s. 4 57 A.g.k., s. 5 58 A.g.k., s. 5 59 Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html
35
Yukardaki bentte yazl konularda, belgelerine dayanlarak, inceleme, tahlil, denetim yapmak, mal tablo ve beyannamelerle ilgili konularda yazl gr vermek, rapor ve benzerlerini dzenlemek, tahkim, bilirkiilik ve benzeri ileri yapmak. Yukardaki maddeye istinaden geni anlamda muhasebe mesleini icra edenlerin yapacaklar iler unlardr.60 letme ana politikasna, uzun ve ksa vadeli plan ve yllk i programlarna uygun olarak tek dzen hesap planlarnn yaplmas, Muhasebe ilemlerinin gerektirdii bilgi aknn dzenlenmesi, Kullanlacak bilgisayar veya defter sisteminin belirlenmesi, Muhasebe kaytlarnn gerei gibi yaplmas, Aylk geici mizanlarn karlmas, Personel giri ve klarnn formalitelerinin yaplmas, Sosyal gvenlik bildirge ve bordrolarnn hazrlanmas, Kesin mizann karlmas, Envanter listelerinin hazrlanmas, Dnem sonu ayarlayc kaytlarn yaplmas, Kr ve zararn hesaplanmas, denecek vergi karlnn ilgili hesaplara devri, Dnem Bilanosunun hazrlanmas, Dnem Gelir Tablosunun hazrlanmas, Satlarn maliyeti tablosunun hazrlanmas, Fon Akm Tablosu, Nakit Akm Tablosu, z Sermayedeki Deiiklikler ve Kr Datm Tablosu'nun hazrlanmas , Katma Deer Tablosu'nun hazrlanmas . letme faaliyet btesinin hazrlanmas, uygulama ve kontrol ilemlerinin dzenli bir ileyi iinde yrtlmesi, Finansal planlama ile ilgili iletme politikalarnn tespiti iin gerekli almalar yapmak, koordine ederek ynetmek, Yatrm kararlarna katlmak, Kanuni ve vergi sorumluluklarn yerine getirmek, Finansman ynetimine ilikin ilemlerin zamanl ve uygun maliyetli bir ileyi iinde olmasn salamak, Tm karar kademelerinin kararlarna temel olacak matematik verilerin hazrlanp periyodik raporlar halinde teslimi, Matematik sonu hasl eden her eit iletme faaliyetlerinin yorumlanmas ve deerlendirilmesi yoluyla optimizasyon konusunda bir uyar merkezi olarak faaliyet gsterilmesi amacyla gerekli almalar yapmak, Birim mliyetleri hesaplamak, Maliyet Muhasebesinin ileyiini planlamak ve kontrol etmek, VUK.'nun 227'nci maddesine gre vergi beyannamelerini imzalamak, n denetim yaparak raporunu dzenlemek. 3568 sayl yasann 2. maddesinin b bendinde de yeminli mali mavirliin meslek konusu erevelenmitir. Buna gre, yeminli mali mavirlik bir tasdik (serbest muhasebeci ve mali o
60
36
mavirlerin hazrlayacaklar mali tablolar ve beyannameler) merciidir. Yeminli mali mavirler defter tutamazlar ve muhasebe brosu aamazlar ya da bu brolara ortak olamamaktadrlar. Yeminli mali mavir olabilmek iin ayn yasann 9. maddesine gre, en az 10 (on) yl serbest muhasebesi ve mali mavir olarak alm olmak ve yeminli mali mavirlik snavn baaryla tamamlayp yeminli mali mavirlik ruhsat alm olmak gerekmektedir. Yine bu yasann 4. maddesinde meslek mensubu olmann genel artlar belirtilmitir. Buna gre,61 T.C. vatanda olmak (yabanc serbest muhasebeci mal mavirler hakkndaki hkm sakldr). Meden haklar kullanma ehliyetine sahip bulunmak. Kamu haklarndan mahrum bulunmamak. Taksirli sular hari olmak zere; affa uram olsalar dahi ar hapis veya 5 yldan fazla hapis yahut zimmet, ihtilas, irtikap, rvet, hrszlk, dolandrclk, sahtecilik, inanc ktye kullanma, dolanl iflas gibi yz kzartc sular ile istimal ve istihlak kaakl dnda kalan kaaklk sular, resm ihale ve alm satmlara fesat kartrma veya Devlet srlarn aa vurma, vergi kaakl veya vergi kaaklna teebbs sularndan dolay hkm giymi bulunmamak. Ceza veya disiplin soruturmas sonucunda memuriyetten karlm olmamak. Meslek eref ve haysiyetine uymayan durumlar bulunmamak. Bu genel artlarn yann serbest muhasebeci ve mali mavir olabilmek iin zel artlar uygulamaya konulmutur. Bu artlar ayn yasann 5. maddesinde aklanmtr. Buna gre,62 Hukuk, iktisat, maliye, iletme, muhasebe, bankaclk, kamu ynetimi ve siyasal bilimler dallarnda eitim veren faklte ve yksekokullardan veya denklii Yksekretim Kurumunca tasdik edilmi yabanc yksekretim kurumlarndan en az lisans seviyesinde mezun olmak veya dier retim kurumlarndan lisans seviyesinde mezun olmakla beraber bu fkrada belirtilen bilim dallarndan lisansst seviyesinde diploma alm olmak. Staj amacyla serbest muhasebeci mal mavir veya yeminli mal mavir yannda iki yl alm olmak. Serbest muhasebeci mal mavirlik snavn kazanm olmak. Serbest muhasebeci mal mavirlik ruhsatn alm olmak. Yasal erevesi yukarda ksaca belirtilen muhasebecilik mesleini hak kazanm kiilerin uymas ve sahip kmas gereken mesleki kurallar bulunmaktadr. Bunlar;63 Mesleki unvan ile yeterlilik belgesi ilkesi; meslek unvannn gerektirdii sayg ve gvene yakr ekilde almak, Drstlk, gvenilirlik ve tarafszlk Sr saklama; Adli ve idari her trl inceleme ve soruturma dnda, Sorumluluk o Sosyal sorumluluk; topluma ve devlete kar sorumluluk o letme sahip ve yneticilerine kar sorumluluk; iletme sahip ve yneticilerin isabetli kararlar verebilmeleri iin doru ve gvenilir bilgi salanmas
61
Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html 62 Bkz. 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html 63 http://www.turmob.org.tr/turmob/duyurular/kurallar.htm
37
o Odaya kar sorumluluk o Yasaya ve ynetmeliklere kar sorumluluk Hukuki sorumluluk Bamszlk Bro Edinme Zorunluluu Haksz rekabet; cret ve eleman temininde meslek mensuplar birbirlerine zarar verecek faaliyette bulunamazlar, Tabela asma zorunluluu Bildirim mecburiyeti; meslek mensuplar her alt ayda bir hizmet verdikleri mterilerini kaytl bulunduklar odalara bildirmek zorundadr, Ticari faaliyette bulunmama Hizmet akdi ile almama; Serbest muhasebeciler, serbest muhasebeci mali mavirler ve yeminli mali mavirler gerek ve tzel kiilere tabi ve onlarn iyerlerine bal olarak hizmet akdi ile alamazlar, Reklam Yasa Meslek mensubu mteri adna para alp 3. kiilere deme yapmamas; meslek mensuplar mteri adna nc kiilere (Vergi Dairesi, SSK, Ba-Kur ve benzeri kurumlara) deme yapmak zere her ne isim altnda olursa olsun, Mali Deerler (para, ek, Senet, Menkul Deerler ve benzerlerini) alamazlar. Kae kullanma zorunluluu Kabul; Meslek mensuplar getirilen i teklifini gereke gstermeden reddedebilirler, ret karar i sahibine gecikmeden bildirilir, Szleme yaplmas; Aadaki iler iin szleme yaplmas zorunludur. o Defter tutmak, o Sreklilik arz eden mavirlik hizmetinde, o nceleme, tahlil ve denetim yapmak ve bunlarla ilgili, rapor ve benzerlerini dzenlemek, o Yeminli Mali Mavirlerin tasdik ilemleri, cretin belirlenmesi; meslek mensuplar asgari cretin altnda i yapamazlar. Szlemesinin feshi; taraflar hakl nedenlerle veya karlkl rzalar ile, aralarndaki szlemeyi her zaman feshedebilirler ve bu durumda alnm olan defter ve belgeler sahiplerine geri verilir, Defterlerin saklanmas ve iadesi; defter ve belgelerin geri alnmas, sahibine yaz ile bildirmi olduu hallerde saklama mkellefiyeti bildirme tarihinden itibaren bir ay iinde sona erer. in bitiminden itibaren bir ay iinde sahipleri tarafndan alnmayan defter ve belgeler bir yaz ile ilgililerin bal olduu vergi dairesine teslim edilir. Meslekle ve meslek onuru ile badamayan iler; o Yannda altrd kiilere kar uygunsuz davranlarda bulunmak, o Ar iki ve kumar dknl ile tannmak, o Meslektalarna, mterilerine ve kanunlara gre bilgi vermek zorunda olduu kii ve kurululara bilgi vermemek veya kasten yanltc bilgi vermek, o Kanunlara gre yaplmas yasak olan ilerden herhangi birini yapmak.
38
EKLER
EK 1: e- Beyanname64
- Kimler Faydalanabilir? Balang olarak e-Beyanname sitesini tam otomasyona gemi vergi dairelerinden ifre alan kullanclar; aktif byklkleri veya net sat haslatlar belirli bir tutarn zerinde olmas nedeniyle beyannamelerini meslek mensubuna imzalatmak zorunluluunda bulunmayan mkellefler ile bamsz alan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali mavir ve yeminli mali mavir(meslek mensuplar)dr. - Bavuru nereye, nasl yaplr? Bavuru vergi dairesine yaplr. Bavuru srasnda 340 Sra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Teblii nde yer alan mkellefler iin Elektronik Beyanname Gnderme Talep Formu Ve Taahhtnamesi, meslek mensuplar iin Elektronik Beyanname Gnderme Araclk Yetkisi Talep Formu ve Taahhtnamesi doldurulur. Vergi dairesinde kullancya e-Beyanname sisteminden yararlanabilmesi iin gerekli kullanc kodu, parola ve ifre ieren bir ifre zarf verilir. - Gerekli Programlar ve donanm gereksinimi nedir? Uygulamay kullanabilmek iin JRE (Java Runtime Environment/Versiyon: Java(TM) 2 Runtime Environment, Standard Edition 1.4.2 veya st) uygulama platformuna ve BDP (Beyanname Dzenleme Program)na gereksinim vardr. Bu Programlar http://www.gelirler.gov.tr sitesinden CRETSZ olarak indirebilirsiniz. , JRE uygulama platformunu ayrca http://www.downloadarsivi.com/git.asp?id=2673 http://java.sun.com/j2se/1.4.2/download.html http://turmob.org.tr/yeni.htm linklerinden de indirebilirsiniz. BDP programn kiisel bilgisayarnzda altrabilmeniz iin bilgisayarnzn minimum; 256 RAM Pentium III Windows letim Sistemi Donanma sahip olmas gerekmektedir. - e- Beyanname Sreci
64
Kullanc vergi dairesine bavurarak 340 Sra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Teblii EK-1 veya EK-2yi doldurur. Vergi dairesinde kullancya e-Beyanname sisteminden yararlanabilmesi iin gerekli kullanc kodu, parola ve ifre ieren bir ifre zarf verilir. Kullanc gerekli programlar Gelirler Genel Mdrlnn www.gelirler.gov.tr web sitesinden CRETSZ olarak bilgisayarna ykler. Kullanc nternete bal olmakszn e-Beyanname Dzenleme Programn kullanarak beyannamelerini doldurur ve paketler. nternete balanarak Gelirler Genel Mdrlnn www.gelirler.gov.tr web sitesinden alaca linkle e-Beyanname web sitesine kullanc kodu, parola ve ifresi ile giri yapar. Kiisel bilgisayarnda doldurduu beyannamelere ait paketi sisteme ykler.
39
Paket kontrol edilirken kullanc bir sre bekler bu arada varsa dier paketlerinin durumlarn renebilir. Kontroller sonucunda gelen mesajda gnderilen pakette hata bulunmadysa onaylar, hata bulunanlar dzeltir tekrar paketleyip gnderir. Onaylanan beyannameler teslim edilmi saylr ve birer numara (TRANID) verilir ve tahakkuklar kesilir. Beyannamelerini onaylanan mkellefler demeleri gereken miktarlar banka ya da vergi dairelerine deyebilirler. Kullanc istedii zaman ve istedii kadar beyanname dkmn kendi bilgisayarndan alabilir. nternet Vergi Dairesinden hesap durumunu izleyebilir.
40
EK 2: Vergi Cezalar 65
Fiil VUK 341 (Vergi ziya, mkellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili devlerini zamannda yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yznden verginin zamannda tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesidir) VUK 359na gore yukardaki duruma sebebiyet verenler VUK 359na gore yukardaki duruma itirak edenler Ceza
65
stanbul Serbest Muhasebeci Ve Mali Mavirler Odas 2007 Yl Mali Rehberi, Mali zm Dergisi, 2007, s. 75
41
KAYNAKLAR
ANONM, 30.12.2004 tarihli 25686 sayl Resmi Gazetede yaynlanan Sigortaclk Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli (Sigortaclk Muhasebe Sistemi No:1) ANONM, 3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci ve Mali Mavirlik Kanunu, http://www.turmob.org.tr/mevzuat/bolum02/bolum1.html. ANONM, BDDK 22.06.2002 tarih ve 24793 sayl Resmi Gazete Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli. ANONM, BDDK 29.19.2004 tarih ve 25655 sayl Resmi Gazete zel Finans Kurumlarnca Uygulanacak Tekdzen Hesap Plan ve zahnamesi Hakknda Tebli. ANONM, Vergi Usul Kanunu, www.gib.gov.tr/index.php?id=1028 ASLANTA B. A., 2005, Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-I, www.muhasebetr.com. ASLANTA B. A., 2005, Muhasebe Bilgi Sisteminde Teknoloji-II, www.muhasebetr.com. ATABEY A. ve dierleri, 2003, Ticaret ve Muhasebe Belgeleri, Nobel Yayn Datm, Ankara. CEYHAN,M., 2004, Muhasebe Bilimden Belge,www.alomaliye.com/murat_ceyhan_belge.htm. ENGN R., 2007, Ak - Kapal Fatura Ayrm, Yaklam Dergisi, Nisan 2006, Say:160, www.muhasebetr.com. ERTA, F.., 2002, letmelerde Muhasebe Organizasyonu ve Muhasebe Meslei, Sekin Kitabevi, Ankara. STANBUL SERBEST MUHASEBEC VE MAL MAVRLER ODASI,2007, 2007 Yl Mali Rehberi, Mali zm Dergisi. KSHAL Y. ve IIKLILAR S., 1998, Genel Muhasebe, Beta Yaynevi, stanbul. KOTAR, E. ve DOKU, ., 2002, Genel Muhasebe Temel lkeler, Alfa Yaynevi, stanbul. KURNAZ, N.,2007, Muhasebenin Kurumsal Temelleri Sunu Dosyas, www.niyazikurnaz.net. STANBUL YEMNL MAL MAVRLER ODASI, Kurumsal Muhasebe Dzeni ve Bunun Trkiyedeki Durumu, 2006, stanbul. MEB-YK , 2002, Meslek Yksekokullar Program Gelitirme Projesi, Ankara. REDK, G., 2007, Elektronik Posta Yolu le Alnan Fatura Gider Olarak Kaydedilebilir Mi?,www.muhasebetr.com. SEV, V., 2007, Muhasebe Bilimi ve Muhasebeci, archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/ 58MaliCozum/10%20-%2058VeysiSevig.doc. TEKN A. ve PARLAKKAYA R., 2007, Tmleik Bilgi Sistemleri ve Muhasebe Bilgi Sistemleri, www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos.php?nt=201. TMER S., 2006, www.tmud.org.tr/kaynaklar/Turk_osmanli_muhasebe.doc. TRKER, M., 2007, Muhasebe Mesleinin Bugnk Konumu ve Gelecei, www.ismmmo.org.tr. www.alomaliye.com/isbasla.htm, 2007. www.sayfam.net/vergi.asp, 2007. www.sgk.gov.tr www.turmob.org.tr/dosya/2007/e-beyanname.doc, 2007. www.turmob.org.tr/dosya/2007/pratik2007.htm, 2007. www.turmob.org.tr/turmob/duyurular/kurallar.htm, 2007. http://alomaliye.com/ssk_bilgi_1.htm, 2007. http://e-beyanname.mb-ggm.gov.tr/index.html, 2007.
http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/mevzuat/metinx.asp?mevzuatkod=1.5.1479, 2007.
42