RNEK-1

(o
D

=120daN/mm
2
, K

=1,4)
ekildeki kamyon arka aksna ait yaylara gelen toplam yk
5000N dur. b=100mm, h=15mm, yay malzemesi 50CrV4 tr.
Maksimum yk altnda yayda %15 orannda bir kme
kalmas istendiine gre yaydaki n kme miktarn bulunuz.
mm 55 , 106 65 , 92 . 15 , 1 mm 65 , 92
15 . 100 . 9 . 10 . 1 , 2
750 . 2500
. 64 , 5
604 , 5 C 11 , 0
9
1
n . b
b
n
3 4
3
max
0
= = o = = o
= ~ =
o
n
=0,15o
max
+o
max
o
max
=c
0
FL
3
/(Enbh
3
)
em
2
em
2
bh
FL 6
n
nbh
FL 6
o
> o s = o
2
e
'
D
em
mm / daN 14 , 57
4 , 1
1
5 , 1
120
k
s
= =
o
= o
9 n 75 , 8
14 , 57 . 15 . 100
750 . 2500 . 6
n
2
= = >
RNEK-2
ekilde i ie iki silindirik helisel yaydan meydana gelen bir yay sistemi
gsterilmitir. Bu yaylarla ilgili byklkler
D yay D
1
=80mm d
1
=10mm i
1
=9 L
1
=200mm
yay D
2
=50mm d
2
=8mm i
2
=12 L
2
=170mm
G
1
=G
2
=8000 daN/mm
2
(entik etkisi dikkate alnacaktr)
a) F=250 daNluk yk altnda yay sisteminin toplam ksalmas nedir?
b) Her iki yayda maksimum gerilme nedir?
c) Yaylar yeteri kadar uzun olduuna gre emniyet snrlar iinde kalmak
zere en fazla ne kadar yklenebilirler? Ne kadar ksalrlar? Yay ular
talanm ve dzeltilmi (s=1,4)
a) L
1
-L
2
=30mm lik yay ksalmas iin gerekli F kuvveti 1 yayna etki
eder.
F=k
1
. o
1
65,1daN 2,17.30 F'
2,17daN/mm
.9 8.80
8000.10
i 8D
Gd
k
3
4
1
3
1
4
1
1
= =
= = =
Yaylar ayn hizaya geldiklerinde paralel bal sistem olutururlar.
F=k
top
. o k
top
=k
1
+k
2
4,9daN/mm 2,73 2,17 k
2,73daN/mm
.12 8.50
8000.8
i 8D
Gd
k
top
3
4
2
3
2
4
2
2
= + =
= = =
67,74mm 37,74 30
37,74mm
4,9
65,1 250

2 1 top
12
= + = + =
=

=
103daN 2,73.37,74 . k F
147daN 2,17.67,74 . k F
12 2 2
top 1 1
= = =
= = =
b)Her iki yayda maksimum gerilme nedir?
3
2
2 2
02 2
3
1
1 1
01 1
d
D 8F
K ;
d
D 8F
K = =
1,211 K ; 1,184 K
c
0,615
4 4c
1 4c
K
02 01
0
= =
+

=
2
2
2
1
mm 31,781daN/ m 35,45daN/m = = ;
c) Yaylar yeteri kadar uzun olduuna gre emniyet snrlar iinde
kalmak zere en fazla ne kadar yklenebilirler? Ne kadar ksalrlar?
Yay ular talanm ve dzeltilmi
0
3
em
max em
3
1
1 1
0
8DK
d
F
d
D 8F
K s s =
0
3
em
max
8DK
d
F s
2
em1
41,75N/mm
1,4
0,433.135
= =
daN 173,09
8.80.1,184
41,75. 1,7
F
3
max
= s
Bu yk altnda dtaki yayn ksalmas
mm 77 , 79
17 , 2
173
k
F
1
1 max
1 max
= = = o
3 , 120 mm 107 d . 2 , 0 d ). 5 , 1 1 ( L
B
s = + + =
16 , 1
77 , 79
) 107 200 (
1 , 1
max
B
=

>
o
o
RNEK-3
Bir iftinin rijitlii 4000 daN/mm olan bilezik yayn 6 iftinin
stun halinde dizilmesi ile elde edilen seri bal yay sistemi
5000daNluk ngerilme kuvveti altnda bir kren kancasna
monte edilmitir. Ar ykleme halinde yaylarn 2mm
deformasyonu ile ikaz sinyali almaktadr. kaz sinyalinin
alt maksimum yk nedir?
o
top
=F
1
/k
1
+F
2
/k
2
+F
3
/k
3
=F(1/k
1
+1/k
2
+..) =F.1/k
top
1/k
top
=1/k
1
+1/k
2
+.=1/4000+1/4000+1/4000+1/4000+1/4000
+1/4000
k
top
=4000/6=666,7 daN/mm
Seri bal sistemlerde btn yaylar ayn kuvvet ile zorlanr.
F=F
1
=F
2
=.F
n
;
o
top
=o
1
+o
2
+.+o
n
olduundan sistemin yay rijitlii
F=k
top
. o
top
Bu sistemin 5000 daN luk ngerilme kuvveti altndaki
deformasyonu
o
n
=F
n
/k
top
=5000/666,7=7,499mm
k
top
=F
ikaz
/o bantsndan
F
ikaz
=666,7.9,499=6334daN
kaz sinyalinin almas iin nce bu deformasyon
yenilecektir .
o=2+7,499=9,499mmlik deformasyon hangi kuvvette
meydana gelir.
RNEK-4
Bir bodrum merdiven kapa tam ak konumda
grlmektedir.
a- Arl 267N olan kapan arlk merkezinin
menteelerden uzakl 600mm dir. Mentee
ekseni istikametinde kar dengeleyici olarak
alan bir ubuk yay yerletirilmitir. Kapal
durumda kapak arlnn %80ini
karlayabilen(A konumu), B konumunda ise
stopa 678 Nmm lik moment uygulayan ubuk
yayn boyutlarn hesaplaynz. zin verilen
maksimum kayma gerilmesi 345 N/mm
2
,
G=8,3.10
4
N/mm
2
b) Kapak momenti ve yay momentini parametrik
olarak kartp Moment-A eksen takmnda
gsteriniz.
mm 5 , 12 d
345 .
267 . 8 , 0 . 600 . 16
d
M 16
d
16
d
M
3
3
em
b
em
3
b
=
t
>

tt
> t s
t
= t
180
110
G d
L . dM . 32
d
4
t
=
t
= u
A konumundan B konumuna geldiinde kapaktaki moment
deiimi
dM=600.0,8.267-678=127482Nm dir.
ekilden bu moment deiiminin du=110
0
de meydana
geldii grlmektedir.
olarak yazlrsa buradan L=2996mm bulunur.