DENGE MODELLER / KULLANIMLAR VE DOYUMLAR YAKLAIMI Bu yaklamlarn temel varsaym, insanlarn inanlarnn ve yarglarnn birbiriyle dengeli ve tutarl olduudur.

Davranlarmz, hareketlerimiz, eylemlerimiz ile tutumlarmz, grlerimiz, ideolojimiz arasnda bir tutarllk ararz. rnein: Genellikle bir meslei seenler, meslekleri ile ilgili pozitif gr tarlar. Bir kurum veya i yerindeki mevkiimiz ile i yerimiz hakkndaki grmz arasnda bir iliki vardr hiyerarik konumumuz ykseldike, nispeten daha pozitif dnrz. _Bir kylyle ehirli ilikisi arasnda tutarszlk vardr. 1-LEON FESTNGER VE BLSEL ELK KURAMI nsanlar medyadan ya da herhangi bir enformasyon kaynandan kendi tutum ve dnceleriyle tutarl olmayan mesajlar aldklarnda yapacaklar iki ey vardr: 1- Ya kendi dnceleriyle tutarl olan mesajlar alrlar; ya da kendi dnceleriyle elien mesajlar reddederler. 2- Ya uyumsuzluk konusunun nemini azaltrlar; ya da kendi dnceleriyle uyumsuz olan mesajlar kabul edip, kendi tutum ve davranlarn, aldklar bu mesajla uyumlu hale getirirler. rnek: Yeni bir araba satn alan kii, baka araba reklamlarna ynelmek yerine, yapt seimi destekleyecek enformasyon aramaya ynelir, bu tr reklamlar daha ok okur. nsanlar bir davranta bulunduktan sonra, bu davran hakllatrmak iin, etraflarnda sz syleyecek birilerini ararlar. rnein dersine ok fazla alan bir NEK snava hazrlanrken, girecei snavn ne kadar nemli bir snav olduunu etrafndakilere syleme ihtiyac duyar. 1)Seici Maruz Kalma: Baz insanlar, bilerek, baz TV kanallarn izler, baz dergi ve gazeteleri okurlar. Baz insanlar da kendi dncelerine kar olan TV kanallarn izlemez, gazete ve dergileri okumazlar; bunlardan bilinli olarak kanrlar. Bu davrana seici maruz kalma denir. 2)Seici Hatrlama: nsanlar medyadan edindikleri enformasyon ve dncelerden, yalnzca kendi istediklerini hatrlarlar, istemediklerini hatrlamazlar elikiden kurtulmak iin ne yapar? Davrann deitirir, Tutumunu deitirir ya da yeni bilgiler edinerek, o konudaki mevcut bilgisini deitirir Psikolojik savunma mekanizmalarndan birisini; rnein manta brmeyi kullanarak, elikisinin yaratt rahatszlktan kurtulmaya alr

THEODOR NEWCOMBUN ABX DENGE MODEL Daha ok kiiler aras iletiim srecini aklar. Kiiler arasndaki ilikilerde inancn tutumun ve davranlarn nemi byktr. Bireyler hem kendi ilikilerinde hem de dier insanlarla olan ilikilerinde bir denge ararlar. A ve B, birbiriyle iletiimde bulunan iki farkl kiiyi sembolize eder. X ise, bu kiilerin iletiim etkinliinin konusunu oluturan bir baka kii, olay, olgu ya da objedir. Ab ve x arasnda denge olmal; ancak birtakm koullar ortaya karsa bu denge oluur ayet A ve B, Xe kar farkl bir bak as ya da dnce ya da tutuma sahipse, A ve B arasndaki iletiim ilikisinde bir dengesizlik durumu gze arpar. Newcomb, daha sonra yapt almalarda, iletiimin ancak belli koullar altnda meydana gelebileceini belirterek, modeline u koullar eklemitir: Bireyler arasnda gl bir cazibe olduunda, Katlanlardan en az birisi iin nesne nemli olduunda, X nesnesi her iki kiinin de ortak ilgi alan iinde olduunda. - WESTLEY & MACLEANIN ARACILANMI LETM MODEL Newcomb tarafndan kiiler-aras iletiim srecini anlamak ve aklamak iin gelitirilen ABX Denge Modeli, Westley ve MacLean tarafndan kitle iletiim srecine uyarlanmtr. Newcombun ABX modeline C aracln eklemitir. C ile sembolize edilen kitle iletiimcisinin kanal roln oynad bir durum sz konusudur. A--- bir kaynak (toplumsal bir kaynak) ---reklamc, sanayi odas, politikac, v.s. B--- bir izleyici (toplumun bir yesi) --- izleyici C--- ise, mesaj Bye aktaran bir aracdr ---iletiimci C, medya kurumunda alan bir tr eik bekisi de olabilir. A= baz bilinli amalar ve niyetleri olan bir iletiimcidir. C= herhangi bir iletiim rgtdr, medya rgt ya da rgtte alan bir kimsedir.
FRITZ HEIDERN DENGE MODEL

Heider, denge modelinde, iki birey ve bir tutum objesi arasndaki iliki zerinde odaklar. Bir kiinin (k), bir dier kii (d) ve bir tutum objesi (o) arasndaki ilikiyi incelemi ancak bu incelemede durum, sz konusu kiinin (k) gr asndan ele alnmtr: ayet k-d-o ilikisinde her iliki de kya gre olumluysa ya da ilikilerden ikisi olumsuz, biri olumluysa knn zihninde denge durumu var demektir. Yok, ayet iki iliki olumlu, bir iliki olumsuzsa ya da her iliki de olumsuzsa, k iin dengesiz bir durum var demektir. rnekler: Bir arkadanz, sosyoloji hocasnn iyi bir insan olduunu dnyor ve siz de bu dnceye katlyorsanz, bu durumda ilikiniz dengelidir. Kadnlarn da erkekler gibi ok iyi yerlere geldii konusunda arkadanzla anlaamyorsanz, siz kadnlarn da zgr olmalarn arkadanz da bunun tam tersini savunuyorsa, bu fikir farkll ilikilerinizde bir dengesizlik yaratacaktr.

Heidere gre, denge bulunduu durumda, iletiime katlanlarn her biri deiime kar kar. Bir baka deyile, denge durumunun dzenli olduu ve d etkenlere direndii varsaylr. Dengesizlik ise kiide psikolojik bir gerginlik yaratr. Bu gerginlik, denge halini yeniden salayacak bir deiiklik olumasyla ortadan kalkar.
FRITZ HEIDER VE YKLEME TEORS

Heider'e gre insanlarn iki gl motivasyonu vardr. 1:Dnyay tutarl bir ekilde anlama 2:evreyi kontrol etme ihtiyac. nsanlar bakalarnn davranlarna ynelik nceden kestirimlerde bulunmak isterler. Yeni kiilerle karlasan bireylerin birbirlerinin szlszsz davranlarndan, giyini tarzlarndan edindikleri izlenimlerle balayan bu atfetme (ykleme) sreci, sosyal psikolojinin temel kavramlarndan biridir. Son olarak, bakalarnn davranlarn yorumlarken, onlarn gerek kiilik zellikleriyle ilgili nceki beklentilerimizi kullanrz. rnein: _Eer solcu olduunu bildiimiz bir arkadamz bir akam yemeinde babasnn muhafazakr grlerini onaylyorsa, bunu onun babasyla tartmaya girmekten kanmasyla aklarz, yani bir dsal ykleme yaparz. _Bir itfaiyecinin yangn sndrmesi onun yardmseverliiyle deil, mesleiyle aklanrken, yoldan geen birinin yangn sndrmeye katkda bulunmas, onun kiilik zellikleriyle ilikilendirilir.
Szsz letiim

Kiiler aras iletiimde, szsz iletiimin nemli ilevleri vardr. Bu ilevler iki ana gruba ayrlabilir. 1-szsz iletiim yoluyla birtakm anlamlar iletilebilmesinin mmkn olmasdr. rnein; yakaya taklan rozetle meslek, kiiye yaplan bedensel temasla duygu ya da bir ba hareketiyle onay ifade edilebilir. Ya da yine rnein arbal biimler, tek renk, bedene smsk oturtulmu klasik kesimler ciddiyeti ifade eder. 2- szl iletiimi desteklemesi, onun akclna katkda bulunmasdr. KULLANIMLAR VE DOYUMLAR (USES AND GRAFITICATIONS) YAKLAIMI Kullanmlar ve Doyumlar yaklamyla insanlar medyadan nasl yararlanyorlar? Katza gre, insanlarn toplumsal ve psikolojik kkenli ihtiyalar vardr. Bu ihtiyalar sonucunda insanlar, medyadan ve dier kaynaklardan bu ihtiyalarn gidermek iin birtakm beklentiler iine girerler. Bu yaklama gre: _Medyann etkisi snrldr, izleyicilerin seicilii bu etkiye engel oluturur _Bireyler medyaya bakarak ne dnmeleri gerektiine deil, ne hakknda dnmeleri gerektiine karar verirler. Burada medya, adeta bir ilan tahtas ilevi grr. _letiim alannda, kii kendi enformasyonunun yaratcsdr. -nsanlar medyay farkl nedenler ve gereksinimler iin kullanrlar. -insanlarn byk ounluu zgr iradelerine gre davranr(kurama gre). - Kiiler kitle iletiim aralarndan eitli doyumlar arayndadr. Bunlar dinlenme yalnzl giderme elence heyecan sorunlar unutma

Klasik Dnem: Bu dnemde Herzog, Suchman ve Berelsonun almalar n plana kmaktadr. Herzog, 1949 ylnda, radyoda Arkas Yarn programlarn dinleyen bireylerin ne tr doyumlar salad konusunda Suchman, radyoda klasik mzik dinleme motivasyonlar konusunda Berelson ise, 1945 ylndaki gazete grevi esnasnda gazete okuyamayan bireylerin en ok neyi zledikleri konusunda aratrmalar yapmtr Modern Dnem: Bu dnem ierisinde, insan ihtiyalarnn sonsuz ve snrsz olduu gereinden hareketle, her bireyin farkl ihtiya ve beklentileri olduu, ihtiya ve beklentilerini tatmin etmek isteyen bireylerin, genellikle farkl ekillerde medyaya yneldii kabul edilmitir. Bu dnemde gelitirilen varsaym? etkiye kar direnen bireyin bilinli bir seim yaparak ihtiya ve beklentilerini en iyi ekilde karlayacana inand iletiim aralarna ynelecei dir. KULLANIMLAR VE ETKLER KURAMI Kullanmlar ve Doyumlar Yaklam ile Etki Modelinin birlemesiyle de Kullanmlar ve Etkiler Yaklam ortaya kmtr. Bu kuramn ana sav letiim aralarnn farkl kullanm trleri farkl sonular retir. Modele gre, tketilen kitle iletiim ieriinin tr, ne miktarda tketildii ve nasl tketildii gibi unsurlar, bu ierik tketiminin sonularn kestirmede nemli rol oynar. ENFORMASYON KURAMI (SHANNON &WEAVER MODEL) _Bu yaklam, iletiimi tek ynl ve dorusal bir sre olarak kabul eder. _Model, iletiim srecinin ileyiinde defonksiyonel olan grlt faktrn iletiim srecine sokmutur. _letiimin sorunu, bir noktada seilmi olan iletiyi bir baka noktada aynen ya da yaklak olarak yeniden retmektir. Bir enformasyon kaynandaki grltye kar balca yntem kullanlr 1) Bir kanaldan ayn mesajn birden fazla gnderilmesi 2-Ayn mesajn gnderilmesi iin kanal saysnn arttrlmas 3-Alfabedeki baz karakterlerin veya kelimelerin kullanmnn kstlanmas rnek: -Askerlik; Komutanlarn verdikleri emri astlarna tekrarlatmalar grltye kar aldklar dolayl bir nlemdir. Yine bir mzik parasnn plaktan kasete, kasetten de CDye kayd yaplrsa, mzik parasnn kalitesinin dt grlr Redundant (Tekrar, Fazlalk) Enformasyon, alc konumunda olan kiinin, iinde yaad sistem veya sre hakkndaki bilgisini arttrr ve iinde bulunduu belirsizlii azaltr. RNEK _Otobs duranda yamur altnda bekleyenlerden birinin yamur yayor eklindeki iletisinin, ayn yamurun altnda bekleyen dier insanlar iin hibir enformasyon deeri yoktur. _Patron, alanna sadece evet / hayr eklinde bir yant vermekle, alann iinde bulunduu belirsizlii giderecek bir ey yapm olacak, bu ksa yantn hi olmazsa bir baytlk bir enformasyon deeri olacaktr. Redundant esinin letiime Katklar Tekrar, grltl bir iletiim kanalnn yetersizliklerini ortadan kaldrmaya yardmc olur. rnein, bozuk bir telefon hattnda sylediklerimizi yineleriz; radyo ya da telefonda szckleri hecelerken, rnein elmann Esi, ekerin si deriz Tekrar, izleyiciye ilikin sorunlarn zmnde de yardmc olur. Daha geni, ayrk bir izleyici kitlesine ulamak istiyorsak yksek dzeyde tekrara dayal bir ileti oluturmalyz. Nitekim bu yzden popler sanat, yksek sanattan daha ok tekrar ierir. Ayn ekilde, bir sabun reklamnda, bir bilgisayar reklamndan daha ok tekrar vardr.

Entropi (Belirsizlik, Anlam Kayb) Doann dzenli olan ykma, dirimsel bozulmay ve toplumsal kargaay hzlandrma eilimi. Entropi, enformasyon toplumu nndeki en temel tehlikedir. Bir sistem iindeki enformasyonun tutar, onun rgtlenme dzeyinin lsyken; entropi, onun bozulma dzeyinin lsdr. Wienera gre, kanalda grlt arttka, iletinin bilinme derecesine duyulan gereksinim de artmaktadr. Buradan hareketle diyebiliriz ki, belirsizlik her eyden nce, bir iletiim sorunudur. Enformasyon Kavram sinyalin kestirilebilirlik lsdr. Bir baka deyile, enformasyon, gndericisine ak olan seeneklerin saysdr. Sinyalin kendi ieriiyle ilikisi yoktur. Sinyal, havadaki ses dalgas, elektrik akm veya dokunma olabilir. Verilen ifre, iki sinyalden alnabilir rnek: bir el fenerinin bir kez veya iki kez yanp snmesi gibi. Bu sinyallerde ierilen enformasyon tek yanp snmede evet, iki kez yanp snmede hayr anlamna gelebilir. r: Kap alma: 2 kez ya da tek. Ara Shannon ve Weaver modelinde yer alan ara 3 kategori eklinde tasarlanmaktadr 1- Sunumsal Aralar. 2- Temsili Aralar. 3- Teknik Aralar. Sunumsal Aralar Ses, yz, beden. Bu aralar, konuulan szlerin, ifadelerin, jest ve mimiklerin doal dilini kullanrlar. letiimcinin varln zorunlu klarlar. Ara, kiidir. Burada ve imdi ile snrldr. letiim eylemleri retirler Temsili Aralar Kitaplar, resimler, fotoraflar, yazlar, heykel, i mimari, peyzaj v.s. Metin yaratmak iin kltrel ve estetik uzlamlar kullanan aralardr. Kaydedilen bir metin olutururlar ve iletiimciden bamsz olarak var olabilirler. letiim rnleri retirler. Teknik Aralar Telefon, radyo, televizyon, teletext. Mhendislik tarafndan yaratlan aralardr. Telefon ve radyo, aktaran aralardr. Televizyon ve teletext, ilk ikisine gre grltden daha ok etkilenen aralardr