CAMUL-USUL (Seyr u Sulk Blm) Ahmed Ziyauddin Gmhanev (KS) LATFELER kinci bin ylnn yenileyicisi Ahmed Fark

(K.S.) Haz. ve onun yolundan gidenler insann on latifeden meydana geldiini tesbit etmilerdir. Bu on latifeden bei lemi emirden, bei de lemi halk'tandr. lemi emir'den olanlar kalp, ruh, sr, haf ve ahfdr. lemi halk'tan olanlar nefis ve anasr erbaadr. (Anasr erbaa, insan maddesini meydana getiren toprak, su, hava ve atetir). lemi emir'den olan be manev ltife Allah' Tel'nn (Kn) ol emri ile meydana gelen latifelerdir. lemi halk'a dahil olan nefis ve dier drt unsur ise lzumuna gre ve tedrcen (yava yava) halkolunan latifelerdir. lemi emir ile lemi halk iki ayr lem olup, lemi emre giren latifelerin makam arn stndedir. Bunun iin bu latifelere l latifeler denir. lemi halk'a giren latifelere de sfl latifeler denmekte ve yerleri arn altnda bulunmaktadr. Ne zaman ki, Allah- Tel Haz. bir heykel halinde insann madd vcdunu yaratt. Bu on latifeden her birisini, cesede olan ilgileri ve aklar dolaysiyle yerlerine koydu. Onlar da ceseddeki yerlerini mekn olarak tuttular. Kula Allah- Tel'nn inayeti (yardm) yetiirse, o kulunu bir velnin hizmetine kavuturur. O vel de terbiyesine ald bu kimseye riyazatlar, (nefsi krma) mcadeleler, kalbin tasfiyesi ve terbiyesi ile ilgili emirler verir ve hizmetler grdrr. Bu hizmetleri grdrrken, ilk defa huzuruna ald slikin ok ok zikir yapabilmesi iin, latifelerine tevecchte bulunur. Bundan sonra slikin karsna mhim vazife kar. Bu vazifelerden birincisi zikirdir. Slike ilk nce zikir iin ders olarak verilen, ister Cenab- Hakk'n Zt ismi olan (ALLAH) kelimesi olsun, isterse tevhid kelimesi olan (LLHELLALLAH) olsun eittir. Nitekim bu hususta gerekli tafsilt kitabn evvelki blmlerinde geti. Slike verilen ikinci vazife murakabedir. Feyzin kayna olan gerek feyiz sahibi Allah- Tel'nn feyzini almak niyyetiyle sakince bekleyiten ve hangi ltife zerine feyiz bekliyorsa, o latifeyi dnmekten ibaret olan hizmete murakabe denir. zerinde murakabede bulunulan ltife yle bir ltifedir ki, slikin feyzi ancak bu latifeden gelir. te bunun iindir ki tasavvuf ehli veller, her makam iin bir murakabe tayin etmilerdir. Yine bylece, imkn dairesi ierisinde, ehadiyyet makam iin de bir murakabe tayin ettiler. Ehadiyyet makamnn murakabesi, noksan sfatlardan arnm ve kemal sfatlarla sfatlanm bulunan Zat olan Allah- Tel'ya murakabe etmekten baka bir ey deildir. Zat makamndan feyizin gelmesi iin kalp ltifesi zerinde dnlr. Bazen de kalp zerinde yaplan Zat isminin murakabesi zikir yapmadan dnlr. Zikirsiz murakabe fayda salad halde, mrakabesiz zikir slikin ykselmesi iin bir ey ifade etmez. Slike balangta verilen nc vazife rabtadr. Rabta, slikin eyhinin suretini aklnda veya kalbinde tamas, yahut da eyhi iin bir suret tasavvur ederek, onu dnmesidir. Slikin rabtas zamanla geliir ve kuvvetlenirse, eyhinin suretini hereyde grmeye balar. Bu duruma gelen slikin haline (Fena fieyh) denilir. Tasavvufta rabta yolu, yollarn geree en yakn olandr. Rabta, salikte acaip, garaib hallerin meydana geliinin de balangcdr. Rabtasz ve fenafieyh'siz yalnz zikir yapmak, sliki maksadna erdirmez. Fakat sohbet edebine uygun bir biimde yaplan yalnz rabta onu maksadna erdirir. FENA VE BAKA HALLER

Ey slik! Bilmi ol ki: Nakibend Tarikatnn bykleri, asl faydann toplulukta (cemaat zerinde) ve huzurda olduunu bildirmilerdir. Onlarn yolundan yryenler, ellerini rastgele kuruya yaa (olur olmaz eylere) uzatmazlar. Bilmedikleri ekil ve suretlere ynelite bulunmazlar. Her grlen nura ve keiflere de tibar etmezler. Onlarn gayretleri drt hususun meydana gelmesi iindir. O drt hususta: 1 Cemaat temini, 2 Huzur temini, 3 Cezbe ile yanmay temin, 4 lham ve keifler temini, Cezbeler, latifelerin daha yce mertebelere ulamak iin yaptklar rpnlardr. lham ve keifler, kalbe yce mertebelerden hallerin gelmesidir. Nak Tarikatnda bu gibi keif ve ilham hallerine lm (retme) ve vcdat (bulmalar) derler. ntisabn (balanmann) ilk devrelerinde ilham ve keif halleri ok az grlr. Mesel, ayda bir defa bu halleri yaayan yeni slik (mrid), sonralar gittike artan bu halleri haftada bir defaya, daha sonra gnde bir defaya ve bir gn iinde defalarca ilham ve tecell zuhuruna ahid olurlar. Bu hallerin saliki kuatma anlar (baka), slik (mrid) in bu hallerle her eyden soyunduklar halleri de (fena) halidir. Salike fena hali geldii zaman kalp yerini terkeder de sanki yok olur. Yok duruma (Fena haline) gelen kalbe kar ilm taallk ve iltica harekete geer de bilhere kalbi yokluktan karr, eski haline uygun bir ekilde dzeltir. Kalbin bakadan fenaya, fenadan bakaya gemesinde bir tehlike yoktur. Fen-i kalb (kalbin fan oluu) Cenab- Hakkn fiilleri tecellleri arasnda meydana gelir. Yni Allah'tan bakasna it olan fiilerin grn, O'nun fiillerinin eseridir. Salik (mrid) de Cenab- Hakkn fiillerinin tecelllerini grme hali artnca, aynen mmkinatn sfatlarna it tecellleri de grme hali balar. Bu halin netcesi, Cenab- Hakk'n Zat ve Sfatlarnn tecelllerine ulamaktr. Bu belirtiden sonra salik Allah- Tel'y Tevhd-i vcd (Lmevcde llallah) ile zikreder. Slikin bu makamdaki hali, O'nun varlnn dalgalanndan btn varln mevcdiyyetini seyretmekten ibarettir. Gerekten de slik varlnn dalgalarn O'nun varlnn denizindeki dalgalarn arasnda kaybeder. Bu dereceye ykselen salike fenafillah ve tevhd-i vcd erbab denir. Tevhd-i vcd veya fenafillah denizine dalan salikin (mn lemi yolcusunun) gz artk dald denizden bakasn gremez. Ne yne baksa, sadece iinde bulunduu denizin dalgalarn grr. Belki kendi varln o denizden bir damla olarak bulur da, dalgalar arasna ylesine dalar ki, usuz bucaksz bu Tevhd-i vcdi ve fena fillah denizinde aslnda bir damla bile olmayan kendi varln hesaba bile katmaz. VAHDET VCD VE VAHDET HD mam- Cafer Sadk (R.A.) Haz. diyor ki: Allah- Tel Hazretleri Evvelin Evveli, hirin hiri, zahirin zahiri, btnn btndr. O'nun bu sfatlarna it birer tecellden ibaret olan mnlar, O'nda birer birer derler. Bak olan ancak O'dur. Tasavvuf ehlinden bazlar (bu sakt olu, Tevhid varlna izafe edilen eylerin, yine kendisinden skatdr) eklinde mnlandrmlardr.

Ey slik! Bilmi ol ki: Tevhd-i vcdide bulunan hallerden ak, zevk, ilham ve beraberlik srlarndaki hassalar ile vecde gelip barma, kendini kaybetme, varln srrna dalma, raks ve sema etme, gaibden sesler alma, cezbeye girme ve o halde kendinden geme hallerinin hepsi de kalp latifelerinin srlardr. Bu latifenin srlarnn seyri, evvel imkn (mmkinat) dairesinde cereyan eder. Cezbe; huzur, beraberlik, ilhamlar, kevn olan (maddenin srlarna it olan) keifler, ruhanlere mahsus bulunan keifler, misal leminin kefi, ve mlk leminin seyri, kalp latifesinin srlarnn lemi imkn dairesinde cereyan eden hallerinden bazlardr. (lemi imkn, varlk lemidir.) Bu srlarn cereyan ettii yer, feleklerin altndadr. Melekt lemi meleklerin, ruhlarn, cinnlerin ve semalar st varlklarn seyir lemidir. Melekt leminin cereyan ettii lem bir yn ile imkn dairesine girer. (Yani bu ruhanlerin maddeye kartklar ve madd olarak grdkleri vakadr.) Evet, melekt leminde seyredenlerin, yar yarya felekler altnda bulunan mlk leminde seyrettikleri grlmektedir. Afak olan bu seyir iin, tasavvuf bykleri diyorlar ki: Belki de kmil bir huzur, beraberlik hali ve kuvvetli cezbe hali ikinci dairede (melekt leminde) meydana gelmektedir. Mlk lemi ise ilh fiillerin tecelllerine it srlardan ibarettir. (Hak Tel'nn isim) ve sfatnn glgesindeki manev yolculua gelince: Bu seyir dairesine, velayeti sura (kk vellik) dairesi denir. Velayeti surann almeti, melekt lemine yneliin yok olma ve o lemi alt yn (dou, bat, kuzey, gney, alt ve st) ile kuatp, kalbi, velayeti sura dairesine kavumaktr. Temsil bir idrakle, basit vcdun ve btn varln Allah- Tel'nn varl ile beraberliini grmek de esma ve sfatn glgesinde seyr'in iaretidir. Tevhd-i vcd'nin srlarnn salik tarafndan kefedilebilmesi ok ok ibadet ve taatta bulunmaya, eytan ve bunlarn sevdirdikleri eylerle mcadele etmeye ve onlarla ilgili eyleri terketmeye. zikir ve tefekkre devam etmeye, gerek sevgili olan Allah'a ve onun sevdiklerine ak ve muhabbetle ynelmeye baldr. Bu makamda salikin kalbi, kuds olan her eyi kendisine cezbeder (eker). Ynelii de kuds olan eylere olur. Slikin yapt mcadelelerin hepsi Allah'n Resulne itaattan dolay yaplrsa, o slike it latifelerin hepsi, her trl manev lekelerden arnr. Bilhassa, byle bir slikin kalbi gaflet kirlerinden temizlenir. yle duruma gelir ki: Allah' Telnn isimler ve sfatlarnn glgesinin aksine ayna olu durumuna gelir de, O'nun esma ve sfatna mahsus olan tecell glgeleri slik tarafndan prl prl seyredilir. Bu seyre dalan miskin k o derece kendisinden geer ki, sevgilisini de gremez hle gelir. Slik bu makama sevgilisinin gznden, esma ve Allah'n sfatlarna it olan glgenin akisi ve tasavvuru ile ak bir ekilde ular. Konumalarna athyyat kartranlar, sevgililerinin suretinin sevginin sarholuu ile kendilerinden geerler. O zaman slikte hayali meydana gelir. Grd ey sevgilisinin asl mdr? Farketmez. Slik bu halinde kendine hkim olamaz ve Hak ile grdn ekinmeden sylemekten kendini bir trl alamaz. iini defalarca grr, srrndaki kavumann Yoksa glgesi midir? Hak olduunu. Hakk'

Cenab- Hakk'n esma ve sfatnn glgelerinin tecellsini slikin devaml olarak seyretmesi onu o hle getirir ki, hayalindeki sevgilisinin suret ve aynn devaml surette grd iin, Hakk' grdn ve maksadna erdiini zanneder. Ak olarak: Enel Hakk (Ben hakkm), Ben beni noksan sfatlardan tenzih ederim gibi szler sylemeye balar. Slikte Enel Hakk srrnn grn ite budur. Bir Hads-i Kudsde Allah- Tel Haz.den yle haber gelmitir:

 Ben kulumun zann zereyim (Yni, kulum beni nasl bilirse, ben de yleyim. Rahmeti bol bilirse yleyim, azabm iddetli bilirse yine yleyim vs..) Kula Allah tarafndan yaplan bir muamele, kulun zannna en uygun olandr. te bu halin sahibi, nefsinden ve nefsan zevklerinden uzaklaarak fena (yok) mertebesine erince, kendisinden bu hal meydana gelmektedir. Fakat bu gibi kimselere kar fena davranmak ve onlar ekitirmek doru deildir. Zra onlar d grnlerinden dolay kendilerine sylenenlerden ok uzaktrlar. Onlar bu halleri ile Allah- Tel'nn vel ve kendinden gemi kullarna dahil kimselerdir. -Ey slik! Bilmi ol ki: Tevhdin gelime makam olan kalbin ikinci daireye (kalpte Cenab- Hakk'n esma ve sfatna it tecelllerin glgesinin deil, aslnn mahede edildii makama) kavumasndan nce, eriata muhalif olan Tevhid (birlik) tecelllerinden ve vahdeti vcuttan bahsetmek, avam tabakasna it ham bir hayalden baka bir ey deildir. Kendilerinde olmayan halin varm gibi ifade edilii, onlara dnya ve hiretlerini ykmaktan baka bir eye yaramaz. (VELAYAT-I SELASE:) VELAYET- SURA Velayeti sura, Ef'li lhiyyenin tecelllerinden ve esma ve sfat'n glgelerine it tecelllerin seyrinden ibarettir. Ey slik! Bilmi ol ki: Esma ve Sfat'n glgelerinin dairesi, peygamberler ve veller hari, btn varln varolularnn balang noktasdr. Allah- Tel'nn, yaratt btn varla varlk tecellsi, esma ve sfatnn glgelerinin tecelllerinden ular. O glge tecelller, kendi zat varl ile btn yarattklar arasnda bir vastadr. O'nun esma ve sfatnn tecelllerinin glgesi olmasa varlk meydana gelmez, O'ndan baka her ey daha nceden olduu gibi adem (yokluk) olurdu. Keml sfatlarla sfatlanm bulunan Allah- Tel, yarattklarndan hi bir eye muhta deildir. Kinat varedii de ona muhta oluundan dolay deildir. Kur'n- Kerim'de de ifade buyurduu gibi: ... dorusu Allah, lemlerden mstanidir. (Yarattklarndan hi bir eye muhta deildir) 1 . Her ahsa Allah- Tel'nn feyiz ve kemlt, o ahsn balangc ve teayyn denilen hakikati ahsiyyesi vastasyla gelir. Bu hle (ayn sabite) ad verilir. Sofiye taifesinin: Allah'a giden yollar, mahlkatn alp verdii nefeslerin adedi kadar oktur sz, esma ve sfat'n tecelllerine it glgeye iarettir. Buradaki (mahlkatn nefesleri kadar) tabiri, yollarn okluundan kinaye olarak kullanlmaktadr. Dolays ile esma ve sfatn glgelerinin tecelllerindeki okluu da ifade etmektedir. Bu ltife, velayeti sura dairesine dahil olduu zaman, aslnn aslnda ve hakikatinde fena bulur. (Yni: esma ve sfatn tecelllerinin glgeleri, bu tecelllerin bizzat kendilerinde fena bulur (yoklua erer) demektir). Ve ite o zaman hakikatinde yok olmakla bakaya ulam olur.

Ankebt sresi: yet 6

4

Kalb latifesinin yok olmas, ef'li ilhiyyenin tecellsinde olur. O zaman slikin, hatt btn varln fiilleri bu tecell ile gizlenir. Slik artk bu makamda ef'li ilhiyyenin grnlerinden baka hi bir ey gremez. Bu latifenin velayetine, (Velayeti dem A.S.) ad verilir. Maksadna bu velayet makamndan ulaan slike. Adem mereb (dem .S. merebli) denilir. Rh latifesinin yok olmasna gelince: Bu latifenin yok olmas, Allah- Tel'ya mahsus bulunan Sfat Sbtiyyenin tecelllerinde olur. Bu makamda slik kendi sfatlarn da btn yaratklarn sfatlarn da kendilerinden soyulmu olarak grr. Varla it bulunan btn bu sfatlarn Allah- Tel'ya it sfatlar olduunu mahede eder. Varln asl btn sfatlarn da asldr. Durum byle olunca, slik bu makamda hem kendi varln, hem de Allah'tan baka varl iddia edilen her eyin varln reddeder. Tevhd-i Vcd ile varln yalnz Allah- Tel'ya it bulunduunu tesbit eder. te bu latifenin velayetine (Velayeti Nh ve Velayeti brahim Aleyhisselm) ad verilir. Bu makamdan maksadna ulaan slike de brahim mereb (brahim (A.S.) merebinde) denilir. Sr latifesi de Allah'n ztnn untnda fan olur. Slik bu makamda kendisini Allah- Tel'nn Zat'nn varlnda yok olmu olarak bulur. Bu ltfenin velayetine de (Velayeti Msa A.S.) ad verilir. Bu ltife maksadna eren slike (Ms A.S. merebli) denilmektedir. Haf latifesi, Cenab- Hakk'n Sfat Selbiyyesinde yok olur. Bu makamda slik, Cenab- Kibriya'nn kinatta mevcd olan varlna ramen, Ferdiyyet srrna vkf olur, yalnz O'nu tanr, O'nu bilir. Bu ltfenin velayetine de (Velayeti s A.S.) ad verilir. Bu makama ulaan slike ise (s A.S. Merebinde) denilmektedir. Ehf ltfesinde yok olma hali, kalb, ruh, sr haf, latifelerinde yok olmaya vesle olan btn mertebelerde, n' lh mertebesinde meydana gelir. Bu makama ulaan slik, Allah- Tel'nn ahlk ile ahlklanr. Ey slik! Bilmi ol ki: Bu ltfelerin hepsi, Velayeti Sur dairesindedir. Cmlesi de Ehadiyyet murakabesi ile, mmkint dairesinde hizmet grrler. Yine bylece, ayn dairede maiyyet-beraberlik murakabesi ile de hizmete devam ederler. Bu hususu u yet-i kerme daha ak bir ekilde ifade eder. Cenab- Hakk buyuruyor ki: ... Nerede olursanz olun, O, sizinle beraberdir 2 Slik, mmkint lemi dairesinde cereyan eden seyrin tamamn Ahf latifesinin yok olmasyla anlar. Slikin bu anlay, ya kendisi iin bu makamda meydana gelen keiflerle olur, yahut da ak olan mridi slike bu hususu anlatr. Eer slik ve mridinin her ikisi de kefi ak bir kimse deiller ise, o zaman slik kalbine doan eyler zerinde tefekkr etmeye devam eder. Eer slik bu tefekkr srasnda, Allah- Tel ile beraberliine mni, kalbindeki btn fazlalklar belli bir sre iinde darya atabilecek duruma gelirse, o kimseye Allah- Tel'ya kar maiyyet (beraberlik) murakabesi yapmas caiz olur. Slik bu murakabesini btn latifeleri, unsurlar ve varla it btn zerreleri ile dnerek ifaya gayret eder. T ki, temsil bir idrak ile, O'nunla beraber olduunu idrak edinceye kadar... Slik, Allah- Tel ile birlik olma murakabesinde ciheti sitte ile ihata edilir. (Yni, yn meselesi ortadan kalkar). Tevecch ve huzurundan da eser kalmaz. (Yni ne olduunu ve nerede bulunduunu bile kaybeder).

Hadd sresi: Ayet 4

5

Btn bu gelimelerden sonra, slik iin Velayeti Kbr'nn seyri (yolculuu) meru' hle gelir. VELAYET- KBR Velayeti Kbr, (Cenab- Hakk'n) Esma, Sfat ve Zat'na mahsus olan dairede seyirden ibarettir. Ey slik! yi bil ki: Ne zaman slik Tevhd-i Vcd ve Allah- Tel ile beraberlik srrna ererse, o zaman vicdannda Ar- Mecid'den, hatt Ar'tan daha yce bir makamdan zeminin altna kadar uzanan lemlerde, zerreler de dahil olmak zere, her ey'i kuatm olarak yaylan bir nr grr. Bu nurun renkle ilgisi bulunmamakla beraber, semav ve koyu bir grnte olduu sylenebilir. Bir hadsi kudsde: Allah Am'da idi. (Yni, her ey yokluk halinde iken ve kinatta hi bir ey var olmad zamanda Allah, varl kendi Zat ile kaim olan bir varlkt) buyurmaktadr. Allah- Tel ile beraberlik srrna eren ve Tevhd-i Vcdnin ereflisi olan kimse o nr'u, gnein dou anndaki netlii gibi grr. O zamana kadar bir mislini grmedii bu nr'a kar (Acaba bu grdm Allah- Tel mdr?) diye pheye decek kadar bu tecellnin tesiri altnda kalr. Nihayet bu nr da slikin murakabesinden ekilir ve eseri bile kalmaz. Bu nr ile yok olan imkn lemi, bu nurun yok olmas ile tekrar meydana gelir. Bir nr tecellsi ile dier bir lemin yok olmas, birinin dierini yok ettii iin deil, tpk gnein domas ile aslnda var olan yldzlarn gndz grlemedii gibi bir eydir. Fakat kalbe it seyirdeki gr, madd gzle olan gr gibi snrl olmad iin, bu makamn seyrinde (yolculuunda) olan zat, seyir (yolculuk) esnasnda grd varln, varl vcib olann tecellsi midir, yoksa mmkn olan bir varlk belirtisi midir, ayrt edebilir. Varl vacib olan Allah- Tel'nn tecellsini grme haline (O'nunla olma) hali denilir. Kendi ltuf ve kereminin eseri olan, slikteki bu grme hali, Velayeti Kbra'da seyreden vellere mahsus bir iltifatdr ki: Bu makamn velayeti peygamberlere mahsus bir velayettir. Slik, manev sarholuktan aylma ve uyanma makamnda varl olduu gibi yerli yerinde grr. Fakat grd eylerin, Allah- Tel'nn varln gsteren eylerden ve O'nun varlnn glgesinden baka bir ey olmayan eyler olduunu anlar. Yine bu makamn srlarna eren zat, grr ve anlar ki: Varln grn O'nun (Hakkn) sfatdr. Kat'iyyen asl deildir. Tevhd-i hdnin mns ite budur. yle bir tevhd-i .hd ki, nefis latifesinden mahede edilir. Allah- Tel'nn kuluna olan yaknlnn mns bu makamdan anlalr. O'nunla beraber olmak ve O'na yakn olmak arasndaki fark'a gelince: Beraber olmann sonu (Bir) olmaya ve sonunda ikilii kaldrmaya gider. Her ne kadar mmkn olann varl ayrca mahede edilirse de, varl kendi zatndan deil, Hakk'n varlndandr. Yine mmknn sfatnn varl da aynen yledir. (Yni, O'nun sfatnn varlndandr.) Beraberliin ve birliin hakkati yokluktur. Mmknn Vacib'de yok olmasdr. Bu hususu bundan daha fazla amak mmkn deildir. Buraya kadar yaplan izahattan anlalmtr ki: Varlkta asl olan glge deil, bizzat varln asldr. Zten glgenin varl da onu salan bir asldan gelir. Varln sfatnda da durum aynen byledir. Glge olan sfatn varl, asl olan sfatn varlnn eseridir. Asl olann glgeye yaknlna karlk, nasl olur da glgenin asl olana yaknlndan bahsedilebilir?.. Evet, glgenin varl, glgeyi dren asldan gelmektedir.

Ekrabiyyet (Allah- Tel'nn kuluna her eyden yakn olu) hline gelince: Bu hususu satrlara intikal ettirmek mmkn deildir. Akln gc de bu makam anlamak ve anlatmak iin ok noksan ve kifayetsizdir. O'nun kuluna olan yaknlnn, kulun kendi kendine olan yaknlndan daha yakn olduunu kavramak hususunda, idrk susmu ve akl acze dmtr. Bu mesele akln tesindedir. Bu srr meydana koyma salhiyyeti durdurulmutur. Ey slik! Bilmi ol ki! Velyet-i Kbr dairesi, Gavs' da iine alan daireden meydana gelir. Velyet-i Kbr'ya mahsus bulunan bu daireden birinci dairenin yarsnda Ekrabiyye ve Tevhd-i hd'nin srr meydana gelmektedir. Dier yar dairenin aasnda ise iki ilve esma ve sfatn srlar belirmekte, dairenin ycesi olan dier yarsnda da Zt'na mahsus dier fiillerinin srlar meydana gelmektedir. Bu dairenin snr, lemi emirden olan be letifeye (kalb, rh, sr, haf, ahf) mahsus bulunan dairelere kadar uzanr. Bu dairede ykselme yeri ve feyiz kayna be ltife ile birlikte, nefis ltifesidir. Bu dairede Ekrabiyyet (Allah- Tel'nn kuluna her eyden yakn olma srr) hayal olarak hissedilir. Bu hususa dair Kur'n- Kerim'de Rabbimiz yle buyurur: And olsun ki, insan biz yarattk. Nefsinin kendisine fsldadklarn bile biliriz. Biz ona ah damarndan daha yaknz. 3 . Ekrabiyyet makamndan daha ycelere seyretme imkn hsl olunca, bu defa seyir asl (Zt) dairesinde meydana gelir. Buradan da asln asl dairesine ykselinir. Slikin son olarak ykseldii asln asl dairesi kavs'in bulunduu dairedir. Bu dairenin srrna eren gavs'tir. te bu son iki daire (asl dairesi ile asln asl dairesi) ile bahsi geen ve mahalli yce olan yarm dairede bulunan kimselerde, gerekten Hakk'ta yok olu meydana gelmektedir. Velayeti Sura'da meydana gelen yok olma hali yine bu dairelerdedir. Ancak, Velayeti Surada meydana gelen bu hal, yok oluun asl deil, suretidir. Gerek bu son iki dairede, gerekse yce olan ikinci yarm dairede yaplan murakabe Allah sevgisi mrakabesidir. Bu murakabeyi Cenab- Hak Kur'n- Kerm'de yle ifade buyurur ... Allah onlar sever, onlar da Allah' ... 4 Muhabbet murakabesinde feyiz menba, nefis ltfesidir. Ey slik! Bilmi ol ki: Bu dairelerin her birisinde murakabe yolu, slikin kendi varln, iinde bulunduu daireden silkip atmaktr. Bundan sonra da muhabbetllah (Allah sevgisi) feyzinin, esma ve sfatn asl dairesinden, nefis latifesi olan (ene) latifesine sevkedildii dnlmelidir. Gerekte muhabbetllah feyzi asln asl dairesinden (enaniyyet) latifesine sevkolunmaktadr. nc asl daire olan Gavs'e it dairede de, muhabbetllah feyzi enniyyet latifesine gnderilmektedir. Bu dairelerde Allah'n birliinin, mns dnlerek lisan ile yaplan tahlillerle ifade edilir. Baz dairelerin yarda kesilmesi ve bazlarnn tamam olmas meselesine gelince: Bu dairelerden her biri slike gne kadar ak ve net olarak grnr. Eer dairede zayflama ve kopma ihtimali belirmise, aslnda gne gibi parlak grnen o dairenin tecellsi, slike

3 4

Kaf sresi: yet 16 Maide sresi: yet 54

7

biraz snk, daire kopma durumuna gelmise tutulma esnasndaki gnein nurunun snklk hali gibi grnr. Velayeti Kbra dairelerinin almetlerinin tamamna gelince: Bu almetler, i lemine it feyiz muamelelerinden baka bir ey deildir. Bu ise insanda dima ile, dima da gs ile ilgilidir. te dimadan gse alan bu yolla slikte (erhi Sadr = Gs genilii) meydana gelmekte, bundan da izahna imkn olmayan gs genilii hsl olmaktadr. Hernekadar kalb latifesinin seyrinde meydana gelen, erh-i sadrn izah mmkn deil ise de, bu durumdaki slik, kalbinde nice semav ycelikler grr. O semav ycelikler de nice kalplere ahit olur. Bu genileme ayn zamanda be ltife ierisinde kalbe it bir genileme olup, dier latifelerle bir ilgisi yoktur. Velayeti Kbr'da hsl olan erh-i sadr'a gelince: Bu genileme hali gsn tamamn kaplar. erhi sadr halinin meydana geldii yer, Velayeti Kbra'da ahf ltfesidir. erhi sadr'n (gs almasnn) almeti (iareti) vicdan yolu ile meydana gelir ki, bu da kaza (kader) hkmlerine kar 'tirazda bulunmamaktr. Slikin mutmain olduu (Allah ile birlik oluun zevkine erdii) makam bu makamdr. Salik, buradan da rza makamna ykselir. Kulun Allah'tan gelen her eye rza gsterdii makam da bu makamdr. VELAYET- ULY Ey slik! Bilmi ol ki; byk peygamberler ve meleklerin dnda kalan vellere mahsus olarak grlen haller, Allah- Tel'nn isim ve sfatlarnn glgeleridir. Hak Tel'nn isim ve sfatlarnn grnnn glgeleri olan bu mertebenin seyrine de velayeti sura ad verilmitir. Byk neblere mahsus olarak grlen haller de Allah- Tel' nn esma ve sfatlar ile yine O'nun maksadna it bir takm iradelerinin grndr. te bu mertebelerin seyrine de velayeti kbra denilmektedir. Melike-i Kiram'a it olarak grlen hallere ki, bu haller teayynatn paralardr. Evet bu hallere Velayeti Uly ve Unsurlarn Seyri ad verilmektedir. Topraa bal unsurlar bu unsurlara dahil deildir. Kmil mrid olan eyh, slike himmet ve merhamet murad edince, ona Velayeti Kbra dairesi ierisinde ynelite bulunur da, her daireye it halleri slikin ltfelerine himmetiyle doldurur. Yine Kmil olan mrid slikte (erhi Sadr = gs genilii) meydana gelmesi iin ynelite bulunur da, slik bu himmet eseri ynelile beyin faaliyetinin gsle yakn ilgisini grr. Ve yine bu himmetin eseri olarak gsnde genileme hali bulur. Bunun neticesi olarak da toprak, su, hava ve ate gibi unsurlar iin ilh cezbeler (kendinden geme) idrak eder. te bu cezbelerden de ycelme ve ykselmeler meydana gelir. Bu arada slike renkle ilgili gzel haller gelmeye devam eder. Btna msemm olan zat'nda slikin fan olmas bylece kolaylar. Varl yok olur. Bu yce makama eren slikin baka mertebesine ermesi kolaylar ve artk melike-i kiram ile mnasebetler meydana gelir. Ey slik! Bilmi ol ki: Velayeti Kbra'nn seyri (Cenab- Hakk'n Zahir) ismi erifinde, en yce velayetin seyri ise (batn) ismi erfindedir. Zahir ismi erifinin seyrinde, Zat'a it olan dncenin dnda, yalnz sfat'a it tecelller vardr. Batn ismi erifinin seyrinde ise, ne

kadar esma ve sfatlara it tecelller meydana geliyorsa da, bazen de Zat'nn tecellsine ahid olunmaktadr. Bazen temsil olarak ve evvelki tecelllere ilveten slik bir suret kefeder ve kefettii bu sureti dtan grr. Fakat, slikin grd bu sureti, Allah- Tel'nn esma ve sfatlar kaplar. Bu kaplay, gnein nlar ile bir eyi kaplay gibidir. Slik bazen de grd bu sureti tecell izgisi olmadan grr. Byle bir grte dahi, grd suretin renkleri yine mkemmeldir. Suret zerinde meydana gelen tecell hatlar byle bir grte bilhare gizlilie dner. Ey slik! Bilmi ol ki: En yce velayet z, Velyet-i Kbr bu z'n kabuu gibidir. Belki, bir stteki manev derecelerin bir alttaki derecelere nisbetle durumu da yine byledir. Bir stteki z, bir alttaki, o zn kabuu durumundadr. Nbvvet kemlt iin durum byle deildir, Velayet makamlarna nisbetle, nbvvet makamlar arasndaki mnasebetler peygamberlerden bakas iin tasavvuru bile mmkn olmayan eylerdir. Onlar, Btn ismi erifi ile isimlenmi Zt'n murakabesini bu makamdan yaparlar. Nbvvet Velayetinde feyzin kayna, toprak unsuru dnda kalan unsurdur. (Yni, su, hava ve ate unsurlardr.) Bu makamda lisanen yaplan zikir ve uzun kyamlarla ed edilen nafile namazlar ykselme veslesidir. Yine bu makamda eratin ruhsat olarak sayd eylerle amel etmek doru deildir. Belki, faydal olabilecek amel, eratte azmet olarak kabul edilen amellerdir. Bu husustaki incelie gelince: Ruhsatla amel etmek, insan insanln icb olan nefsaniyyet ynne eker. Azmet olan eylerin amel olarak yaplmas ise, meleklik hasleti ile bezenmesi ve meleklie yaklamay ortaya koyar. Ne zaman insanda meleklie it hizmetler fazlalarsa, bu velayet mertebesinden sr'atle daha yce mertebelere ykselme kolaylar. Bu velayette (Nbvvet Velayeti) meydana gelen sr, Tevhd-i Vcd ve Tevhd-i hd srlar gibi deildir. Tevhd-i Vcd ve Tevhdi hd'nin srlarn anlamak ve anlatmak bir dereceye kadar mmkndr. Halbuki velayetin (Nbvvet Velayetinin - Velayeti Uly'nn) srlar gizlenmeye daha lyk olup, sz ve yaz ile ifadesi mmkn deildir. KEMALT-I SELASE Kemalt tr: 1 Nbvvet makamnn kemli, 2 Rislet makamnn kemli, 3 ll Azim makamnn kemli. Kmil mrid olan eyh, slike merhamet edip, onun fazilet ve derecesini ykseltmek istedii zaman, ondaki toprak unsuruna tevecch buyurur ve slike latifesine yaplan bu yneli ile Nbvvet Velayetinden feyiz gelir. Bu yle bir kemldir ki, bu keml, Zat' ve daim tecellden ibarettir. Bu makamn ma'rifeti btn ma'rifetleri yitirmektir. Yine bu makamda zaman, keyfiyyet ve renkler gizil olan haller dahil bir ie yaramaz hale gelirler. Bu makamda 'tikad ve mna taallk eden eylerin kuvveti meydana kar. Hakk' bulmak iin dell aratrmak yerine, akl ve muhakeme (bedahet) dell yerine kaim olur. Bu makamn ma'rifeti, btn peygamberlerin eriatlardr. Bu makamda slikin gizli hallerinde genileme meydana gelir. ster Velayeti Sura, ister Kbr, isterse Uly olsun, bu velayet makamlarnda derece derece slikte erhi sdr meydana gelir. Gizli hallere

nisbetin yannda, gs darl ve ona benzer bir hal asla bulunmaz. Velayetin her kademesinde, bir kademenin dier kademe ile, gerek surette, gerekse hakikatte bir alkas vardr. Yine bu makamda slikte kusuru kendinde grebilme, mitsizlie yakn bir halde kusurlarndan dolay kendi kendine darlma, manen fazilet olan hallerin kendisinde kalmadn sanma veya hizmetlerinden bir fayda temin edememi olmann znts iine dalma halleri meydana gelmeye balar. Slik bu hususlarda o duruma gelir ki: Kendisini manen bombo ve hi bir ie yaramaz halde zanneder. Hatta zamanla kendisini bir kfirden bile aa grr. Slikin bu halleri, daha nceleri kendisine it bulunduuna inand ve fazlet dolu sand hallerinin, (Susuz kimsenin, serab su zannedip, yaklatka hiliini anladka, dt mitsizlik ve perianlk haline benzer). Benimdir diye inand ve gvendii ve varlklarn kabul ettii eylerin hepsi birer hayl olur slike bu makamda. Ne zaman ki Kmil Mridin ynelii ile bu makam slike kefolur, bu arada grme haline benzer bir hal de yine slik iin kolaylar. Bu grme hali her ne kadar Cenab- Hakk hirette grme haline benzemezse de, ki biz hirette meydana gelecek bu grme haline imdiden inandk bu gr velayet mertebelerindeki gzetleme hallerine nisbetle daha rahat, daha engin ve daha kolay bir grtr. hirete mahsus bulunan gr, lemi halk'a mahsus olan grlerdendir. Orada yaplan iler de yine lemi halktan nasbi bulunan ilerdir. Nitekim lemi emr'in latifeleri bu makamda deta (ley) dir. (Yni hi bir ey deildir.) Nefis latifesinde ve unsurlara it bulunan latifelerde de durum yine byledir. (Yni bunlara it latifeler de ley durumundadr.) Bu muameleler toprak unsuru ile ilgili latifeye mahsustur. Her ne kadar dier unsurlarn da toprak unsuru ile alka ve balantlar dolays ile bu muamelelerden nasipleri varsa da ehemmiyeti yoktur. Bu makam, eriat hkmleri ile Cenab- Hakkn varlndan ve sfatlarndan haberler, kabir, hair, cennet, cehennem ve bunlara benzer ne varsa en doru haberci.olan Allah'n Raslnn haber verdii eyler olup, hepsi de gzle grlen akl ve mantn kabul ettii eylerin makamdr. Bu makamda Hakk'n kendi varl eyaya ayna durumundadr. O'ndan baka ne kadar varlk varsa, hepsi de o aynada grlen suretler gibidir. Aynadaki suretin varl gerek varlk deil, gerek varla nisbetie bir hayaldir. Fakat hayal de olsa (yok) deildir. Gerek varln glgesi olarak vardr. Suret gsteren bir aynada, ilk grlen ey ayna deil, resimdir. Ayna, kendisine bakann dikkatini zerine eker. Fakat bu makamdaki durum bu kaidenin tamamen aksinedir. Bu makamda aynann varl ilk bakta grlr. Eyann varl ise tetkik neticesinde grlebilir. te bunun iindir ki, Allah- Tel Haz.nin varl bedhdir. (Akln ve mantn kabul edecei bir gerektir.) O'nun varlna nisbetle eyann varl nazardir. Bu makam ycelii, yaygnl ve ortaya koyduu meseleleri 'tibriyle ok acib bir makamdr. Bu mndaki acibliklerin meydana gelmesi, yine bu makama bakn karldr. Bundan daha acibi ise, sofiye tarafndan yaplan zikirlerin bu makamda yalnz bana bir ey ifade edemeyiidir. Tilvet esaslarna uyularak okunan Kur'n- Kerim, edep ve erknna dikkat gsterilerek ed edilen namaz, hadsi eriflerle shhati tesbit edilen d ve niyazlarn hepsi bir arada bulunmak suretiyle bu makamda ykseimiye vesle olurlar. Hadis ilmi ile megul olmak, snneti seniyyeye hakkiyle ballk gstermek, bu makam hem nurlandrr, hem de kuvvetlendirir. Bylece slike (iki yay aras ve deha yakn olma) Kabe kavseyns ev edna srr kefettirilir.

10

Ey slik! Bilmi ol ki: Allah- Tel'nn Zat'na mahsus ve devamllk arzeden tecelllerini tasavvuf yolunun bykleri mertebe zerinde tesbit ettiler. Bu mertebeden: Birinci mertebe: Nbvvete mahsus kemal mertebesidir. Bu mertebede murakabe Zat'a yaplr. Zat'a yaplan murakabe nbvvetin kemalinin kaynadr. kinci mertebe, risalete mahsus kemal mertebesidir. Bu mertebede de murakabe yine Zat'a yaplr. Zat'a yaplan murakabe risaletteki Kemal'in de kaynadr: Bu makamn feyiz ve bereketi, slikte meydana gelen birlik heyeti zerine gnderilir. Vahdaniyyet heyeti ise lemi emir ve lemi halk'n hepsine birden verilen bir isimdir. Gerek lemi emir ve gerekse lemi halktan olan tecelllerin bir araya gelmelerinden ve gerekli temizlik ve ayklamadan sonra dier bir heyet daha meydana gelir. Mesel: Bir kimse muhtelif cins ilalar bir araya getirmek suretiyle bir tek il meydana getirmek isterse, her ilacn belli bir lde olmas ve hepsinin birbirine iyice kartrlmas icabeder. Byle imal edilirse ilatan beklenen fayda salanr. Birok ilacn bir arada birbirine iyi kartrlmasyla da yeni bir ila ismi meydana gelmi olur. Letaifi aere denilen o ltife de aynen byledir. Bu latifelerden her birerleri iin de birer heyet hsl olur. Yine bu makamda bu on ltife iin nice ycelme ve ykselmeler meydana gelir. Bu latifelere olan tecelllerin sonundaki ykselme, nurlanma, genileme ve renklenme daha evvel bahsi geen makamlardakilere nisbetle ok daha fazladr. Bahsi geen makamlarn hepsinin bu makama nisbeti kabuun z'e nisbeti gibidir. nc mertebe, ll Azim kemaltndan ibarettir. Bu makamn feyz'i, ilmin bu mertebede kemale ermi olmas ve yine bu mertebedeki nurlarn dier mertebelere nisbetle daha ok tecell ile beslenmi bulunmas dolays ile Vahdaniyyet heyeti zerine varid olur. Bu makama ulaan kimseler, murakabelerini Zat'a yaparlar. Bu durum ise, ll Azim makamnda kemaltn kaynadr. Bu makamda Kur'n- Kermdeki Hurufu Mukattaa diye bilinen harflerle, mtebih olan yetlerin srlar anlalr hle gelir. Bu makama ulaan kimseler, sr sahibi klnarak, sevenle sevilen arasndaki, yalnz fazletten nasb olan bu muhabbeti, Allah'n Raslnn yoluna uymak suretiyle datrlar. Ey slik! Bilmi ol ki: Rislet kemaltndan, Vahdaniyyet heyeti zerine gizliye it muamele olduu zaman, o gizlinin ykselii sade Allah- Tel'nn kendi fazl' kereminden olur. Her ne kadar btn ilerlemeler amelle deil, O'nun fazl'u Keremi olarak meydana gelmilerse de, slikin ll Azim makamnn velayetine ulamas, bilhassa Allah- Tel'nn fazl ve ihsanndan baka bir ey deildir. Meydana gelen terakkinin kazanlmasnn asla akl ve amelle bir ilgisi yoktur. Ameller bu hususta ancak birer ykseli sebebi olabilirler. ll Azim makamnn velayetine nail olmada sebepten bahsetmekte abestir. Allah- Tely Esma-i Hsns ile zikretmek, kalpteki tecelllere mni olabilecek her trl fazlal ve yaramazl atmaya ve onun nurlanmasna vesiledir. Fakat zikrullah'n kalpte meydana getirdii bu hasletlerin grn sonunda, mutlaka u veya bu makam verilir veya u dereceye erilir diyebilmek mmkn deildir. Mesel, bir kimse Zat'nn ismi olan Allah ismi erfi ile zikretmeye devam etse, yahutta nefy isbat olan kelime-i tevhid (Lilhe-illallah) ile zikir faaliyetini devam ettirse, bu yaplan zikirler, zikredenin Allah yolunda bulunduunu ifade etmekle beraber, mutlaka yukar makam ve derecelere ykseleceini gstermez. Fakat, kelime-i tevhid olan (Lilheillllh) kelimesini (Muhammedrraslllh) ilvesi ile zenginletirir. Allah ismi

11

erifini Allah'n Raslne salavat erife ile takviye ederse, daha yce mertebelere ykselmek iin, salik (mrd) durumunu daha ok kuvvetlendirmi olur. Zikir esnasnda tarif edilen aralklarla kelime-i tevhde (Lilheillllh kelimesine) (Muhammedrrasillh) lafzn ilve etmek, gs kafesinin genilemesine de vesle olur. Bu ifadenin ilvesi ile meydana gelen manev te'sir, Allah ismi ile zikirden sonra yaplacak salavat erife ile takviyeden daha fazladr. Yukardan beri ifade edilen makamlarn hepsinde, tilvet kaidelerine uygun olarak okunan Kur'n- Mecid ykselie vesiledir. Slikin ulat btn makam ve mertebeler Kur'n- Mecd vastasyladr. (Allah- Tel Haz. her eyin dorusunu daha iyi bilir.) HAKAK- SEBA Ey hakikatin talibi olan slik! Bilmi ol ki: ll Azim velayetinin kemaltndan sonra, slikin slk iki tarafa vuku bulur. Bu da mridin ihtiyarna baldr. Mrid ne tarafa isterse sliki o tarafa slk ettirir. Bu iki taraftan birisi: Hakaiki lhiyye tarafdr ki; bu taraf Kbenin, Kur'nn ve namazn hakikatinden ibarettir. kinci taraf da: Hakiki Enbiyalarndan ibarettir. Mrid, slike Kbenin hakikatinde ynelince, bu makamda Cenab- Hakk'n azamet ve byklne ahid olunur. Onun heybeti Btn zerini kuatr. Bu makamda slk edenler zat' murakabesini yerine getirirler. Kendisine murakabede bulunulan zat, btn varln secde kld Halik-i kinattr. Nice kimselere bu kuds makamda yokluk ve ebedlik hali ikram edilir de, slik nefsini bu ikrama ulam ve sahib olmu olarak bulur. Kinatta var olan her eyin ynelii O'nun taratmadr. Bu tevecch her ne kadar kemltta (olgunlukta) hsl olan bir yneli olup renkle ilgisi olan bir tevecch ise de burada bahsedildii kadardan ibaret deildir. Batn nisbetin ycelii ve genilii bu makamlarda daha fazladr, (ziyade stne ziyadedir). Neblere it hakkatlarda grntler renksiz meydana gelip, bu tecelllerin ycelik ve geniliklerine ramen, ilh hakkatlerdek tecellye nisbetle tecellleri daha azdr. Bu halin srrna gelince: Slike zat mertebesinde fena ve baka hali ikram edilir. O da, bu mertebenin ahlk ile ahlklannca, idraki kuvvet kazanr ve stte olup lemi emirden bulunan nisbeti idrak eder. Yni, eritii yceliin idraki kendisine bildirilir. Yine bylece slik erdii bu makamlardaki renkten soyulmuluu kendi idraki ile bulamaz. Zira, bilir ki; Kemltn; lemi emirden olan yceliklere gre nisbeti, ikisinin de letafetleri itibariyledir ve her ikisinde de letafet cinsleri ayndr. sterse bu benzeyileri gsteriten ibaret olsun. Kemlt nisbetinde renksizliin ayrm sebebine gelince: Muhakkak ki slik sfat ve nat (haller) mertebesinden, fenafillah ve bakabillh sebebiyle nail olduu velayetlerde, kendisine ikram edilen tecell kadar idrak kuvvetine sahiptir. Bunun iin de Zat mertebesindeki hallerin idraki gtr. Muhakkak ki, velayete it kemalt, dier bir velayet mertebesinden meydana gelmektedir. Nbvvetin kemalt daha baka bir kapdan girer. Velayetin kemalt ile nbvvetin kemalt arasnda suretin bile olsa hi bir benzerlik yoktur. Baz tasavvuf ehli diyorlar ki: Evliyalk makam, Peygamberlik makamnn glgesidir diyenler hata ediyorlar. Gerek olan byle deildir. Her iki kemaltn birbiri ile katiyyen bir ilgisi yoktur. Kemalt mertebesi hususunda, yukardan beri ifade edilenlerin dnda, daha nice mnasebetleri vardr. Vellerden bazlarnn ifade ettiklerine gre; kemalta nisbet edilen hakkatlar, denizlerin dalgalar durumundadrlar. Bu demektir ki, kemalt ne zaman

12

fevkani (lemi emre mahsus tecelllerden meydana gelirse) olursa, o kemaltn tecell kayna, tecellnin daim olduu zatn makamdr. Bundan anlalmaktadr ki, hangi tecell fevkan (lemi emirden gelen bir tecell) ise, o tecell Zat mertebesinin dna kamaz. nki tecell kayna, o mertebenin dnda deildir. Byle bir duruma, (denizin dalgalar) tbirini kullanmak isabetlidir. Bu hal eyay hakikatine nisbet etmede meydana gelmektedir. Yoksa kemalta nisbet-te deil. Mesel, Kbe-i Muazzamann hakikatinde azamet, kibriya ve mmkinat iin secde edilen yer meydana gelmektedir. Buradaki srrn inceliini kavramaktan akl acze dmtr. Hatt bir mridin tevecch olmadan bu mertebelere erimek ve anlamak mmkn deildir. GEREK MRDN TEVECCHLER MRDN KURAN HAKKATLER DARESNDEN TEVECCH Bir mrid, slike ne zaman Kur'n- Mecd'in hakikatinde tevecchte bulunursa, Allah- Tel'nn azamet ve kibriyasnn altnda, o tevecch bereketiyle birtakm srlar meydana kar. Kendisine tevecchte bulunulan slik, misal leminde, Kabe'nin hakikatini ve keyfiyyetini grr de t ki, grd bu hakikatten, Kur'nn hakikatine erer. Mridin tevecch neticesinde, slikte meydana gelen bu hal, her eyi muht olan (kuatan) Zat- Kibriya'nn sliki kuatmasnn balangcdr. Bu makamda, slik zerinde, Aliah- Tel'nn her eyi kuatmasna benzer bir kuatma meydana gelir. Burada (Allah- Tel'nn kuatmas) sznn kullanlmasndan maksad, O'nun saltanatna nisbetle kulun sahasnn darlndan kinayedir. te bu makamda slik Kur'n- Kerm'in Batnn (iyzn - srlarn) anlamaya balar. Yine bu makamda slik. Onun bir harfinin mnsn bile denizler kadar cokun ve engin bulur. Ondaki bir harfin srrnn, insan maksadnn kbesine kavuturacak kadar zengin olduunu grr. Burada acib bir nkte vardr. Bu nkte de: Kur'n- Kerim'deki muhtelif kssalar, birbirine benzemiyen muhtelif emirler ve yine birbirine zt grnte birtakm nehiyler; birtakm eyann srlarnn ve inceliklerinin bulunuu, madd ve manev mnda nur ve zulmetin gsterilmesi... Allah- Tel'nn hikmet ve kudretini sergileyen hitaplardr. eitli kssalar ve Peygamberlere (aleyhimsselm) it hayat hikyeleri, cahil tabakann bilgi ve grgsn artrmak ve insanlarn hidayetine vesile olacak, eriat hkmleri ile irad'da bulunmak iindir. Bununla beraber Kur'n Kerm'in ibaresini meydana getiren harflerin gizliliinden acib keyfiyetler, garip muameleler meydana gelmektedir. nsan, Kur'n bu makamda okuduka hayretten hayrete der, her harfinde ayr ayr hikmet parltlar grr. O'nu okumaya devam edenlerin kalbi, O'nda mevcut olan kuds srlar sebebiyle kuvvet bulur. Kur'n okuyan kimsenin lisan tpk meyve aac gibidir. Hatta O'nu hakkyla okuyan kimsenin btn azalan lisan kesilir. Burada ilimler Kur'na nisbet edilmektedir. Bu nisbet, her olgunluun ycelie nisbetine benzer. Nitekim, Kbe-i Muazzamann hakikatinin, azamete nisbeti de byle... Allah- Tel'nn bykl, O bykln altnda bulunanlarn varlna dellet eder. Kur'nn hakkati mertebesinde, Kur'na ait geniliin ancak ufak bir paras murakabe ve mahede edilebilir. Allah- Tel'nn Zat'nn kelm olan Kur'n- Azman- hakkyla murakabe mmkn deildir. Kur'n hakkatlar makamnn feyiz kayna, Vahdaniyyet heyetidir. MRDN NAMAZ HAKKAT DARESNDEN TEVECCH Kur'n- Mecd'in hakkati dairesinde tevecchten sonra, mrid-i Kmil olan zt slike namazn hakkati dairesinde tevecchte bulunur. Bu tevecch buyurulan makamda slik erhi sadr'n (gs geniliinin) olgunluunu seyreder ve yaar. Bu makamdan her eyi

13

mahede etmek mmkn olmakla beraber, ancak Allah- Tel'nn Zt'nn grlmesi mmkn olamaz. Zra Zt'nn srrn yine Zt' bilir. Bu makamda Allah- Tel'nn sonsuz iltifatna boulmaktan ve O'nun katnda yceliklere ermekten daha ak bir iltifat olur mu? ki, bu iltifatlar Kur'n hakkatlarndan gelen nice iltifatlardan ancak bir tanesidir. Kabe'nin hakkatlerindeki iltifatlar da aynen byledir. Bu makamda seyreden kimseler Cenab- Hakk'n Zt'n deil, iltifatnn okluunu ve tecell sahasnn geniliini murakabe ederler. Slik, namazla gelen tecell hakkatlarndan zevk almaya balaynca eda ettii namazlar hep bu zevk iinde yerine getirir, namaz ierisinde dnya zevk ve dncelerinden tamamiyle kurtulur. ini hiret ne'esi kaplar. Sanki hiret zevklerini grr ve yaamasna manev hazla dolu bir hlin iine girer. Kendisinde bu durum hsl olan siik, rftitah tekbiri iin ellerini kulaklarna doru kaldrrken, iki cihana (dnya ve hirete) it her eyden ellerini ykam olarak kaldrr. Allah'tan baka her eyi elinin arkas ile arka tarafa atar. Melik ve Celil olan Allah- Tel'nn huzuruna (Allah Ekber) diyerek durur. Bu duru esnasnda huzuruna durduu Yceler Ycesi Allah'a kar hiliini, acizliini, fakirliini ve hakrliini gznn nne getirir. Nesi varsa o anda gerek sevgili olan, huzurunda durduu Allah'a fed eder. Kur'an- Kerm'i okumaya balaynca, sanki Cenab Hak yannda imi de O'nunla konuuyormucasna kendine dikkat eder. Okuyuunu ve duruunu buna gre tanzim eder. O esnada Kur'n okuyan dili, sanki Sina'da Allah- Tel ile mklemede bulunan Hazret-i Musa'nn dilidir. Kur'n bu dikkat ve hassasiyet zerinde okumaya alr. Kur'an okuyan kimsenin dilinin, bir nev, Turu Sina'da Allah- Tel ile dorudan mklemede bulunan Hazret-i Musa'nn diline benzedii hakkndaki beyan, daha yukarda, Hakkat-i Kur'aniyye bahsinde geti. Slik kraatten sonra rka eildii vaktta huun iine daktr. Bu noktada Allah- Tel'ya olan yaknln artmas ile O'ndan baka her eye ved eder, ayrlr. Tesbih dualarn (Sbhne Rabbiyel Azm) okumaya balaynca, daha baka lemlerle karlar ve daha baka zevklerin iine dalar. Daha sonra nail olduu bunca iltifat karsnda, Allah- Tel'ya hamd ve sena etmekten kendisini alamaz ve (Semiallh limen hamideh) diyerek ban yukarya kaldrarak dorulur. Yine Allah- Tel'nn huzurunda saygyla durur. Rkdan sonraki dorulmann srr ve hikmeti ise, slik namaz esnasnda kyamdan secdeye giderken, Allah- Tel'nn azameti karsnda nefsini yerlere atarak, klme ve tevzuun ve boynu bkkln zirvesine ulam olmasdr. Kul, secde esnasnda ald zevki baka hangi ibdetinden alabilir? Akl, secdenin yceliini ve kutsalln idrakten cizdir. Denilebilir ki: Secde namazn z ve hlsasdr. Bu hususa Kur'na Kerm'den u yet-i kerme ile iaret olunmutur: Ey doru yolda olan. Sakn ona (Ebcehle) uyma. Sen secde et ve Rabbine yakla. 5 Bu hususta Allah'n Rasl de bir hadsi eriflerinde yle buyuruyor: Secde eden kimse, yapt secdeyi (sanki) Allah- Tel'nn ayaklarna yapar. 6 (Burada, secde mahallinin Allah- Tel'nn ayaklarnn zerine yaplmas temsil bir tebihtir. Secdedeki kul kendisini byle bilmelidir demektir. Yoksa, Kinatn yaratcs ve sahibi bulunan Allah- Tel'ya mekn isnad edilemez.)

5 6

Alak Sresi, yet: 19. Eserin metninde hadsi erifin ravsi gsterilmemitir.
14

Slik, secdesinde maksadna ermenin zevki inde bulunur. Bundan sonra da (Allah' Ekber) diyerek ban secdeden kaldrr. Burada okunan (Allah' Ekber) lafz, ibdete lyk O'ndan byk ilh bulunmadnn ifadesidir. O'na hakkyla ibdet etmek mmkn deildir. O kuluna, kulunun O'na ve bizzat kendisine olan yaknlndan daha yakndr. ki secde arasndaki oturuta, slikin O'ndan balanmasn dilemesi, O'na hakkyla kulluk edememenin ve gerei gibi yakn olamamann eziklik ve eksikliinden dolaydr. Bundan sonra yaknln dileyerek kul ikinci secdeye varr. Burada da tebihlerini ve temennilerini tamamladktan sonra, tehiyyat iin oturur. Kendisine, namaz gibi yaknlna vesile olan bir iltifat lyk grd iin, O'na ve ikramna kr ve tehiyyeler okur. Arkasndan da kendisine ve habbine olan mnna kar iki ehdet getirir. Byle bir iltifata niliyyet ve yaknlnn devletine lyk grlmek, tevhid ve ehdet kelimeleri ile tasdik etmeden huzurundan ayrlmamay icab ettirmektedir. Habbi Muhammed (S.A.V.) zerine salt ve selm okumaya gelince: Btn bu nimet ve iltifatlara kul, Habbinin vastasyla sahib olduu iindir. (Allah'n Resulne bal olmayan kimsenin Allah'a balanabilmesi, Habbine uyamyan kimsenin Allah'a uymas mmkn deildir. Allah- Tel'ya giden kulluk yolu Reslllaha mmettik yolundan geer.) Allah- Tel Haz. namaz brahimiyyet makam olarak setii iin, Raslne getirilen salat ve selm da Halline (Hz. brahim'e) de salat ve selm getirilmektedir. Zira namazda gerek sevgili olan Allah ile halvet olma hali vardr. Ayrca Hallinin (A.S.) saltanat makam olan namazda Allah'a niyaz vardr, O'nunla babaa sohbet vardr, kaynama ve sevgi vardr. Halline de ayrca salt ve selm) okurken, Halli ile kendi arasndaki dostluktan nasib istenir. yle dostlua lyk olma temenni ve niyaz edilir. Halli gibi gzde olmak iin yalvarlr. Gerekten de namaz dosdoru klan kimse Allah'n gzdesi olur. Ey slik! Bilmi ol ki: Slik namazn snnet ve edeplerine riyet ederek eda eder. Hakkyla eda edilen namazda, namaz klan kimse kyamda iken secde edecei yere, rk'da ayaklarnn zerine, secdede burnunun iki yan taraflarna, oturu halinde kucana ve uyluklarnn zerine bakar. Dier edep ve rknlerin hepsine de bylece riyet eder. Namaza it ne kadar hakikat varsa, hepsini de aklamak lzmdr. Huzuru te'min ve dikkatleri bir araya toplamak iin, tevecchle birlikte gzleri de yummak zikir, rabta ve murakabe esnasnda gerekli olduu halde, namaz klarken gzlerin yumulmas caiz deildir. Latifelerin huzura kavumas iin icabedeni yapmak lzmdr. Fakat, rhn bir tecell iin gz kapamaya da mutlak ihtiya bulunduu sylenemez. Namazda yalnz latifeler deil, btn azalarn huzur ve skna kavumas lzmdr. yleyse azalarn huzuru, gz yummakla deil, namaz ierisindeki edep ve snnetlere riyet etmekle temin edilir. Tasavvuf ehlinden bazlar (huzuru temin ve dikkatleri toplamak iin namazda bile olsa gzn kapanmas faydaldr) demilerse de bu doru deildir. Hlsa olarak, namaz ierisinde gzleri yummak bid'ttir. Kur'n- Kermi namaz ierisinde dinlerken de durum byledir. Eer O'nu gzel sesli bir okuyucudan dinlerseniz velayete mahsus huzur, tecell ve cezbe halleri meydana gelir. Eer tecvid kaidelerine hakkyla uyarak okuyan ve fakat sesi gzel olmayan bir okuyucudan dinlerseniz yine Kur'n- Kerm'e it olan manev hakikatler ortaya kar. Hakkyla eda edilen bir namazn ise, kalp ile ilgisi olduu kadar, velayete mahsus bulunan hallerle de ilgisi vardr. Kur'n- Kerm, harflerin k yerlerine riyet edilerek ve tecvid kaidelerine uygun bir biimde okunursa isterse okuyucunun sesi yeterince gzel olmasn okuyan ve dinleyen kimselerin birtakm hakkatlara mazhar olmalarna vesiledir. MRDN SIRF MUKADDES MA'BDYYET DARESNDEN TEVECCH Mridi Kmilin (Slike) namaz dairesinde tevecchnden sonra, bu sefer de tevecchn srf mukaddes m'bdiyyet mertebesine evirir. Bu makam yle yce bir

15

makamdr ki, burada slikin ayaklarnn ba zlr. Makamn zirvesinde aczin doruuna kar. Yine bu makamda slikin seyri (manev yolculuu) sona erer, Slik burada kulluk makamlarn bir bir dolar. Bu makamn yolculuu grerek meydana gelir. Ne zaman mrid bu makamda slike ynelite bulunursa, bu ynelile slik kendi nefsini grr. Slikin nefsini grd yer ok yce, ok nurlu bir makamdr. Ne zaman nefsinin bulunduu o yce ve nurlu makama seyretmek (gitmek) istese, bir trl gidemez. Neticede anlar ki bu makam gidilebilmesi mmkn olmayan srf M'bdiyyet (kulluk) makamdr. Bu makamda yolculuk ancak nazarla (bakmakla) yaplabilmektedir. O nazar ki slik onunla seyrine ak olan istedii yere bakar. Bu makamda (Lm'bde llallah) mbarek kelimesinin srr ortaya kar. Bundan anlalmaktadr ki, Allah- Tel Haz.den baka kulluk yapmaya lyk ve mstahak bir ilh mevcut deildir. Nasl olur da mahlk. Halik yerine geebilir? Bu makamda seyreden kimsede irkten eser kalmaz. Kulluk ile lhlk, bu makamda birbirinden ayrlr da, kulluk ve ibadete yegne lyk olan Allah'a, srf ibadete lyik ve mstahak lh olduu iin yaplr. lh hakikatler diye alan blmde anlatlacaklar burada sona ermektedir. Her eyin dorusunu en iyi bilen Allah- Teldr. HAKAK ENBYAYYE (Nebilerin hepsine dair mterek hakikatler) Btn nebilere it hakikatler, Haz. brahim, Haz. Ms, Haz. Muhammed ve Haz. Ahmed Aleyhimsselm ile ilgili hakkatlardan ibarettir. Ey slik! Bilmi ol ki: lh hakkatlarda ykselebilme, slikin faziletinin derecesine baldr. Nebilere it hakkatlarda ykselebilme ise, slikin muhabbetinin derecesine gredir. Ne zaman mrid slike brahim hakikat dairesinden tevecchte bulunursa, slik bu dairede zat olan murakabeyi yapmaldr. Zira zti olan murakabe brahim hakkatlarn kaynadr. Bu dairede yaplan murakabede, mridin tevecchnn bereketi ile, slike byk srlar ve mhim gerekler ikram edilir. Bundan sonra da Ailah- Tel'nn dostluundan ibaret olan bu makamn tecellleri sliki nura boar. Yine bu makamda, Allah ile kul arasnda huss surette bir dostluk ve yine O'nun dostluu ile beraber huss halvetler meydana gelir. Bu makamda meydana gelen tecell tezahrleri ve daha bir takm hususiyetler, baka makamlarda grlmemekte ve kazanlan ltuflar da baka makamlarda kazanlamamaktadr. Yine bu makamda sfat'a it mahbbiyyet meydana gelmekte, Hakkati Muhammediyye ve Hakkati Ahmediyye makamnda ise zat olan sevgililik ortaya kmaktadr. Bu son paragraftaki ibarenin mns; (Allah- Tel Hazretleri Ztna mahsus olan tecelllerini sevdii gibi, sfat'na it olan tecellleri de sever) demektir. Birinci kka Hakikati Muhammediyye ve Hakikati Ahmediyye denilir. kinci ksm ise, her ne kadar Hakikati brahimiyye ksmna girerse de, Halliyyet (dostluk) ismi bu ksmdan meydana gelmitir. Bu makamda slike Allah- Tel'nn Zt ile beraberlik nsiyyeti ve muhabbeti hsl olur. O'nun Zt' ile nsiyyet ve muhabbete nail olan kimse, yine O'nun Zt'ndan bakasna ynelmez. Slikin, O'nun sfatndan, esm'sndan veya mridi kmilin himmetinden bekledii tecell ziyaretleri bile olsa... Yine o kimse iin O'ndan (Allah C.C. dan) bakasndan yardm istemek, O'ndan bakasna snmak ve O'ndan bakasndan bir eyler beklemek doru olmaz. sterse bu isteyecei eyler birtakm mukaddes varlklarn ruhlar ve hatt melikeler olsun...

16

Bu makamda slikin ilerlemesi iin en msait olan ey, brhimiyyete mahss bulunan salvat erfeler (i ok ok okumakla) dr. KML MRDN SIRF ZAT MAHBUBYYET DARESNDE TEVECCH Kmil mridin srf mukaddes mbdiyyet mertebesi dairesinde tevecchnden ve netcelerinin izahndan sonra, yine kmil olan mrid, srf Zat olan sevgi dairesinde tevecchte bulunur da, bu dairede seyreden slike, zat olan murakabe emir ve tavsiye edilir. Bu daire, Msviyyat hakikatinin kaynadr. Ayrca: Zti olan, Ztna mahsus sevginin makam da, yine bu makamn kayna bulunmaktadr. Bu makamn keyfiyyeti, tam bir kuvvet ve iktidarla birlikte, slike ikram edilmi bulunmasdr. Hak Tel'nn, Zt'nn emrine itaat ve icabeti bu makamda ortaya kar. Hakkat-i Msviyye ite bu dostluktan ibarettir. Ms (A.S.) ya olan dostluun isbatndan bahseden baz tasavvuf byklerine gelince: Onlar diyorlar ki: Eer slikin muhabbetten maksad Allah'n Raslne olan muhabbet ise, bu kimsenin muhabbeti, O'nun dostluundan meydana gelmektedir. Gerek nbvvet, gerek rislet, gerekse ll Azim velayetleri mertebeleri dostluk olmadan kazanlmaz. Byk peygamberlerin hepsi, Allah- Tel'ya dost olmu ve sevilmi kimselerdir. Onlarn yollan dostluk yolu olup, bu tbir maksadmza uymayan bir ifde deildir. Muhakkak ki, Hakkati Msviyyenin de hakkati, Hakkati Ahmediyye makamnda, Zt' Ulhiyyetine mahsus bulunan mahbbiyyetten ibarettir. Bu husus zerinde durulmal ve dnlmelidir. Bu makamda huss bir durum ortaya kmaktadr. Kendi ihtiyar ve dilemesi olmadan Ms (A.S.) nn dilinden u ibare aynen ifade edilmektedir: Ey benim Rabbim! Kendini gster de Sana (doya doya) bakaym. 7 . Buradaki dostluun hususlii, mahbbiyyet makamnda cereyan etmi olmasndan dolaydr. Yine burada hayret edilecek dier bir husus ta, Zt' Ulhiyyetine mahsus olan muhabbetin bu makamda meydana gelmesiyle, varl Zt' Ulhiyyetinden olan muhabbet iin kimseye muhta bulunmamasdr. Bu durum ise iki zddn bir araya gelmesi gibi bir eydir. (Zra, Allah- Tel Hazretleri hem yarattklarndan hi bir eye ve hi bir kimseye muhta deildir. Hem de kayna Zt' Ulhiyyeti olan muhabbeti, peygamberler ve kullarndan muhabbetine ald kimseler ile karlkl olarak al veri halindedir.) Baz yerde Ms (A.S.) dan sdir olan ve Zt' Ulhiyyeti ile Ms (A.S.) arasndaki muhabbete dellet eden ifadelerin srr bylece bilinir ve anlalr hale gelmektedir. Mesel bu hususta Kur'n- Kerm'de: Bu ancak Sen'in bir imtihanndr 8 buyurulmakta ve yine Kur'n- Kerm'de: ... beni ldrmelerinden korkuyorum 9 buyurularak. Ms (A.S.) nn dostuna sn dile getirilmektedir. u salvat erife, bu makamda bir ykselme veslesidir. (Allahmme salli al Muhammedin ve al lihi ve eshabh ve l cemiil enbiya-i velmrseln).

7 8

Araf Sresi, yet: 143. Araf Sresi, yet: 155. 9 uara Sresi, yet: 14.
17

MRDN HAKKATLER DARESNDE TEVECCH

HAKKAT

OLAN

HAKKAT

MUHAMMEDYE

Cenab- Hakk'n Zat dostluunun grnmesinden sonra, kmil mrid olan zt hakikatlerin hakkati dairesinde tevecchte bulunur. Bu daire, Hakkati Muhammediyye dairesidir. (S.A.V.). Bu makamda Zat murakabe ile emr'e gelince: Habbinin zat varl, kendi Zat varlnn sevgilisi olup, o'nu kendisine dost kabul etmesinden dolaydr. Hakkati Muhammediyyenin kaynana gelince: Dostlukla beraber, o dostlua uyumluluun slikte meydana gelmi bulunmasdr. Bu makamda iki ayr hlin bir arada meydana gelii, hakkati Muhammediyye (S.A.V.) iin huss bir durumdur. Bu meseleyi yaz ile isabetli bir ekilde anlatabilmek mmkn deildir. Bu makamn tecellsinin ereflisi olan zt iin, mukaddes bir derece olan bu makamda gerek fena ve gerekse baka hali hsl olur ve huss olarak bu makamda Allah'n Rasl ile beraber olmas ve birlemesi kolay hle gelir. Yine Allah'n Raslne tab olmakla, slik bu mertebeye (Hakkati Muhammediyye mertebesine) vsl olur. Muhabbetin da taan srlarndan fitneye sebep olacak lfzlarn srlar bu makamn tevecchne eren kimseye kefolur. Yine bu makamda baz tasavvuf byklerinin muhabbetle ilgili halleri dikkati eker. O dikkati eken hlin, Allah'n Rasl ile beraberlie ve neticenin tek sevgiliye it ve dn bulunduuna yine neticede hid olunur. Muhabbet (sevgi) lerin hepsi, Allah'n Raslnn muhabbeti (sevgisi) ile meydana gelir. Btn muhabbetlerin kayna Allah'n Raslnn hakikatidir. Btn bu anlatlanlardan sonra, tarikatn imm, ikinci bir ylnn yenileyicisi, Ahmed Fark-i Serhend (K.S.) nin u sz daha iyi anlalabllmektedir: Ben Allah- Tel'y Muhammed (S.A.V.) in Rabbi olduu iin ok seviyorum. (Bu ksm tercemenin metni, eserin aslnn sayfa 259, satr 9 dadr.) Bu ifdelerde Allah'n Raslne benzemenin ve O'na mensup olmann isabeti iaret edilmektedir. Gerekten de az olsun, ok olsun, dnyaya it olsun, hirete mahsus bulunsun btn ilerde, bilhassa Kitap ve Snnet ile amel hususunda, her ikisinden de kuvvet bulmak iin, Allah'n Raslne hakkyla uymak ve balanmak lzmdr. Ey slik, bu hususta gzn iyice amalsn. MRD-l KMLN AHMEDYYE (S.A.V.) DARESNDE SLKE TEVECCH Mrid-i kmil, hakkati Muhammediyye dairesinden sonra, hakkat-i Ahmediyye dairesinde tevecchte bulunur da, yine zat olan murakabe ile emreder. nk o zt, O'nun Zt'nn ve meneinin mahbbudur. Bu dairede bir takm nurlarn parltlar ile beraber, yce bir nisbet hsl olur. Bu nisbet Allah'n Raslnedir. Bu dairenin ierisinde de bir takm srlar vardr. Bu makamda, slikte zat olan mahbbiyyet geliir. Nitekim sfata mahsus olan mahbbiyyetin inkiafnn dostlukta olduu gibi. Zt'a mahsus bulunan mahbbiyyetin mnasna gelince: Mahbbun sfatndaki gzellie ramen, onun manev ahsiyyeti olan Zt'na it mahbbiyyettir. Bu durumun hali, haz ve dostluktan meydana gelen ne'e gibi eylerden ibarettir. Gerek ne'e, gerekse haz, muhabbet icab meydana gelen hallerdir. Akn icbndan olan bir ey, muhabbetin de cbndandr. Bu makama mnasip olan salvat erfenin okunmas slikin terakki (ykselme) sine vesile olur: Allahmme sall al seyyidin Muhammedin ve al lihi ve eshabihi efzal salvatke adede ma'lmtike vebrik vesellim. SIRF (CENAB-I HAKKIN) ZT'(IN)A MAHSUS OLAN MUHABBET Kmil mridin slik (mrid)e Hakkati Ahmediyye dairesinde tevecchnden sonra, srf zti olan bir muhabbet dahilinde tevecch eder. Bu makamda, srf zat olan sevginin murakabesini emreder. Yine bu makamda nisbeti btniyye (gizli), madd renklerden

18

ayrl ve nice yce kemalt srlarnn grnleri meydana kar. Bu mertebe, ayn olmayan Mutlak Hazret'e daha yakndr. Allah'n Raslne it olan makamlardan bazlar ile dier enbiya-i (Aleyhmsselm) it olan hakikatler bu makamlarda tesbit ve zaptedilememitir. izama

mm- Rabban'ye gre, mnnn evveli, ayn olmayan Mutlak Hazrete katlan mndr ki, o da muhabbetin teayyndr. Mceddid (K.S.) bu birinci teayyn, hakikati Muhammediyye (SAV.) iinde ifde etmitir. KML MRDN SLKE LTEAYYN MERTEBES DARESNDE TEVECCH Mrid-i kmilin slike srf zti olan dostlua yneliinden sonra, bu defa da Lteayyn mertebesi dahilinde tevecchte bulunur. Bu makam da, yine Rislet Meb (S.A.V.) e it makamlardan birisidir. Bu makamn seyri, devaml yolculuk deil, seyri nazardir. Fakat bu makamn yokluunda nazar ne tarafa olur?.. Rasl Ekrem'e mahsus olan bu nazar (olan mnevi yolculuun) yn ve hedefini yine kendisinden baka kim bilebilir?.. MRD- KMLN SLK (MRD)E SEYF KATI DARESNDE YNEL Kmil mridinin slike, Lteayyn makamnda gzknden sonra, bu sefer de Seyfi kat makam dairesinde ynelite bulunur. Ey slik! Bilmi ol ki: Bu seyfi kat makam, velayeti kbr makamnn tam hizasnda bulunmaktadr. Bu makama Seyfi Kti denilmesinin sebebine gelince: Slik ayan bu makama basnca, keskin bir klla keser gibi varln keserek, mnsndan ayrr ve vcdunun mnsndan arta kalan ksmn yok eder. Yalnz vcuda it olan isimle eser kalr. te bunun iindir k, bu makama Seyfi Kati makam denilmitir. MRD- KMLN SLK (MRD)E KAYYUMYYET MAKAMINDA TEVECCH Kmil mridin slike Seyfi Kati mertebesi dahilinde tevecchnden sonra, bu defa da Kayymiyyet makamnda ynelite bulunur. Kayymiyyet makam ise, ll Azim (Peygamberlerin) kemalt dairesinde meydana gelmektedir. Bu makamn srrna gelince: Kayymiyyet makam, ll Azim derecesinde bulunan peygamberlere it bir saltanat mertebesidir. Allah- Tel Hazretleri bu saltanatn mirasn, bu mmet ierisinde yalnz, ikinci bin ylnn yenileyicisi, Ahmed Fark-i Serhendi (K.S.) Hazretlerine, O'nun manev evlt ve halfelerine huss surette vermi bulunmaktadr. Nitekim, byk mrid Abdullah Dehlev Kuddise Srruh Hazretleri bu makama erimi kimselerdendi. Zamannn manev hizmetisi ve kutbu idi. Her kime ki, Allah' Tel Hazretleri bu kayymiyyet saltanatnn makamn ikram ederse, o kimseye bir mridin tevecchnn vasta olmasna ihtiya kalmaz. Kayymiyyet makamna it bulunan srlar ve haller, Allah- Tel Hazretleri ile bu makama erien zt arasnda vastasz olarak alnr ve verilir. Bu makamn hallerini ve srlarn dil ile anlatmaya kalkmak doru olmaz. Bu yce daireden huss surette feyiz alma erefine nail olan zt'n derecesinin yceliini anlatabilme hususunda akl yeterli olamamaktadr. MRD- KMLN SLKE ORUCUN HAKKAT MAKAMINDA TEVECCH Kmil mridin slike Kayymiyyet dairesinde grnmesinden sonra, bu sefer de orucun hakkati dairesinde tevecchte bulunur. O oru hakkati ki, manev mertebesi, Kur'an mertebesi hzasndadr. Kmil mrid slike merhamet ve himmet ederek, oru makamndan tevecchte bulununca, l ile ifde edilemiyecek kadar kk, zerre misli merhamet ve himmet slik iin kifayet eder.

19

Bu yce hakkatin eserleri, nurlar, acaib grnleri ve halleri akln snrlarn amaktadr. Bu makama eren slikte huss bir yokluk meydana gelir ve huss bir samadiyyet makam zahir olur. Gene bu makamda slikte eriilmesi ok g olan manev zevkler meydana gelmi, bu makamn seyrinde olanlar, dibi bulunamaz derinlikte denize dalmlar, aklanabilmesi ve anlatlmas mmkn olmayan srlarn sahibi olmulardr. te bu anlatlanlar, yce tarikat makamlarndaki manev yolculua dir izahlardr. Allah- Tel Hazretleri nihayetsiz ltuf ve keremi ile bu yolda sadakat gsterenleri, bahsi edilen derece ve makamlarla ereflendirsin. Bir kimse mrnn tamamn byle bir ltuf ve ihsana nail olduundan dolay kretmekle tketse ve nefsinin tamamn bu yolda harcasa, varln, an ve erefini, toprak gibi hor hakr klarak ayaklar altna verse, yine de bu ltfun krn hakkyla ed etmi olamaz. Ancak binlerce insandan birisidir ki, ltuf ve kerem sahibi olan Allah- Tel'nn yardm ile krn edaya muvaffak olur. Yoksa insan olunun vcudundaki her kln ayr ayr dili olsa da, hepsi birden kendisine ikram edilen ltuflarn krn edaya alsa, belki Allah- Tel'nn sonsuz nmet ve iltifatndan ancak birisinin krn edaya muvaffak olabilir. Gerek olan bundan bakas deildir.

20