VATAN TOPRAI KUTSALDIR KADER NE TERK ED LEMEZ K.

ATATRK

NSZ
nsan Sanayi toplumu haline geldii son 100 ylda var olmasn salayan her eyi istemeden tahrip etmeye balamtr. Dnyada toplumun yaam kalitesini arttrmak iin atlan teknolojik admlarda ; Teknolojinin iyi ett edilmeden seilmesi, retilen atklar iin alnacak nlemlerin dnlmemesi, doal kaynaklarn uygun kullanlmamas, dzensiz kentleme ve grlt gibi faktrler ekolojik dengenin bozulmasna, fauna ve florann zarar grmesine, Toprak, Su, Hava ve Atmosferin kirlenmesine, sebep olmutur. Gelimekte olan lkemizde sanayileme ve plansz kentlemeye paralel olarak ortaya kan evre kirlenmesi ile beraberindeki evre sorunlar direk olarak canl yaamn etkilediinden, hepimizin zerinde dnmesi ve almas gereken hayati bir sorundur. Zira teknoloji dier lkelerden alnrken, teknolojinin getirdii zararlara kar alnan nlemler dikkate alnmamtr. Ekonomik faaliyetlerden tketim anlaymza kadar uzanan yaam tarz iinde her ferdin evre iin yapabilecei bir ey mutlaka vardr. Bunun iinde yaad evreyi tanmas, sorunlarn ve bu sorunlarn boyutlarnn bilmesi gerekmektedir. ocuklarmza, dnyamza ve gelecek kuaklara kar sorumluluk duyuyorsak, hi olmazsa yaadmz blgeyi temiz tutarak, doal kaynaklarmz duyarl de bilinli kullanarak yaadmz evrenin korunmasna katkda bulunabiliriz. limizin potansiyel evresel varlklarn ve sorunlarn belirlemek amacyla l evre Ve Orman Mdrlnce hazrlanan bu raporun mteakip almalara kaynak olmasn diler, almada emei geenlere teekkr ederim. Salkl ve gzel bir Afyonkarahisarda yasamak dileiyle...

Muzaffer D LEK AFYONKARAH SAR VAL S

BASLARKEN

Anayasamzn 56.maddesinde de belirtildii gibi , herkes salkl ve dengeli bir evrede yaama hakkna sahiptir.evreyi gelitirmek ,evre saln korumak ve evre kirliliinin nlenmesi konusunda devlete ve vatandalara nemli grevler dmektedir Ortak varlmz olan evreyi korumak ve gelecek kuaklara gvenli bir ekilde aktarmak iin toplumun tm kesimleri zerine deni eksiksiz yerine getirmelidir. evrenin bize gemiten kalan bir miras deil, korunmas gelitirilmesi ve gelecek nesillere en gzel ekilde devredilmesi gereken bir emanet olduunun bilincindeyiz. Bu bilin dorultusunda hava kirlilii, yer alt sularnn bilinsizce kullanlmas, yer st sularnn kirletilmesi, atklardan kaynaklanan kirlilik ve grlt kirlilii konularnda evre Kanunu ve bal ynetmelikler erevesinde almalarmza byk bir hevesle devam etmekteyiz. evre Ynetimi ve ED ube Mdrl tarafndan hazrlanan raporun, bundan sonraki yllarda hazrlanacak evre Durum Raporlarna kaynak tekil edebilmesi ve evre ile ilgili yaplacak faaliyetlere k tutmas dileimle Raporun hazrlanmasnda emei geen dkmanlar bizlerden esirgemeyen Resmi Kurum ve Kurulular ile l evre ve Orman Mdrlmz personeline teekkr ederim.

Nazmiye UZUN l evre ve Orman Mdr

T.C. AFYONKARAH SAR VAL L L EVRE VE ORMAN MDRL

HAZIRLAYANLAR kr TUR Teoman KANTARCI V.H.K. . (Maden Mh.) Jeoloji Yk. Mhendisi

AFYONKARAH SAR L EVRE DURUM RAPORU OKUMAK N TIKLAYINIZ

A. CORAF KAPSAM ________________________________________________________ 11

A.1. Giri:________________________________________________________________________11 A.2. l ve le snrlar: _____________________________________________________________17 A.3. lin Corafi Durumu: __________________________________________________________36 A.4. lin Topografyas ve Jeomorfolojik Durumu:_______________________________________38 A.5. Jeolojik Yap ve Stratigrafi: _____________________________________________________46
A.5.1. A.5.2. Metamorfizma ve Mamatizma:____________________________________________________ 46 Tektonik ve Paleocorafya: _______________________________________________________ 52

B. DOAL KAYNAKLAR ______________________________________________________ 62

B.1. Enerji Kaynaklar _____________________________________________________________62
B.1.1. B.1.2. B.1.3. B.1.4. B.1.5. B.1.6. B.1.7. B.1.8. Gne:________________________________________________________________________ Su Gc: ______________________________________________________________________ Kmr: _______________________________________________________________________ Doalgaz: _____________________________________________________________________ Rzgar: _______________________________________________________________________ Biyomas (Biyogaz. Odun. Tezek)___________________________________________________ Petrol: ________________________________________________________________________ Jeotermal Sahalar:_______________________________________________________________ 62 62 62 63 64 64 64 64

B.2. Flora ve Fauna ________________________________________________________________72

B.2.1. B.2.2. B.2.3. B.2.4. B.2.5. B.2.6. Ormanlar: _____________________________________________________________________ ayr ve Mera: _________________________________________________________________ Sulak Alanlar:__________________________________________________________________ Endemik Bitkiler: _______________________________________________________________ Fauna ve Endemik Hayvanlar: _____________________________________________________ Milli Parklar. Tabiat Parklar. Tabiat Ant ve Tabiat Koruma Alanlar:______________________ 72 72 72 73 73 75

B.3. Toprak: _____________________________________________________________________76 B.4. Su Kaynaklar: _______________________________________________________________76

B.4.1. B.4.2. B.4.3. B.4.4: me Suyu Kaynaklar ve Barajlar:__________________________________________________ Yeralt Su Kaynaklar: ___________________________________________________________ Akarsular: _____________________________________________________________________ Goller ve Gletler: ______________________________________________________________ 77 77 77 81

B.5. Mineral Kaynaklar: ___________________________________________________________93

B.5.1. Sanayi Madenleri:_______________________________________________________________ 93 B.5.2. Metalik Madenler: ______________________________________________________________ 94 B.5.3. Enerji Madenleri:________________________________________________________________ 95 B.5.4. Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler ______________________________ 96 Bu Konuda Yeterli Bilgi Bulunmamaktadr. ___________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam.

C. HAVA (ATMOSFER KL M) _________________________________________________ 96

C.1. klim ve Hava: ________________________________________________________________96
C.1.1. C.1.1.1. C.1.1.2. C.1.1.3. C.1.1.4. C.1.1.5. Doal Deikenler _______________________________________________________________ 96 Rzgar: _______________________________________________________________________ 97 Basn: _______________________________________________________________________ 98 Nem: _________________________________________________________________________ 98 Scaklk: ______________________________________________________________________ 99 Buharlama: __________________________________________________________________ 100

C.1.1.6. C.1.1.6.1. C.1.1.6.2. C.1.1.7. C.1.1.8. C.1.1.9. C.1.2. C.1.2.1. C.1.2.2. C.1.2.3. C.1.2.4. C.1.2.5.

Yalar: _____________________________________________________________________ Yamur:______________________________________________________________________ Kar. Dolu. Sis ve Kra: _________________________________________________________ Seller:________________________________________________________________________ Kuraklk:_____________________________________________________________________ Mikroklima: ___________________________________________________________________ Yapay Etmenler ________________________________________________________________ Plansz Kentleme: _____________________________________________________________ Yeil Alanlarn Azalmas: ________________________________________________________ Isnmada Kullanlan Yaktlar______________________________________________________ Endstriyel Emisyonlar: _________________________________________________________ Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar: ________________________________________________

101 104 104 106 116 116 116 116 117 117 117 118

C.2. Havay Kirletici Gazlar ve Kaynaklar ___________________________________________118

C.2.1. C.2.2. C.2.3. C.2.4. C.2.5. Kkrtdioksit Konsantrasyonu ve Duman:___________________________________________ Partikl Madde (PM) Emisyonlar: _________________________________________________ Karbonmonoksit: _______________________________________________________________ Nitrojen Oksitleri: ______________________________________________________________ Hidrokarbon ve Kurun Emisyonlar: _______________________________________________ 119 119 119 120 120

C.3. Atmosferik Kirlilik ___________________________________________________________120

C.3.1. C.3.2. Ozon Tabakasnn ncelmesinin Etkileri:_____________________________________________ 120 Asit Yamurlarnn Etkileri: ______________________________________________________ 122

C.4. Hava Kirleticilerinin evreye Olan Etkileri_______________________________________125

C.4.1. C.4.1.1 C.4.1.2. C.4.1.3. C.4.1.4. C.4.2. C.4.2.1 Doal evreye Etkisi: ___________________________________________________________ 125 Su zerindeki Etkileri: __________________________________________________________ 125 Toprak zerine Etkileri: _________________________________________________________ 126 Flora ve Fauna zerinde Etkisi: ___________________________________________________ 126 nsan Sal zerindeki Etkisi: ___________________________________________________ 126 Yapay evreye Etkisi ___________________________________________________________ 126 Grnt Kirlilii zerine Etkileri: ________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam.

D. SU ______________________________________________________________________ 127
D.1. Su Kaynaklarnn Kullanm ___________________________________________________127
D.1.1. D.1.2. D.1.3. D.1.4. Yeralt Sular: _________________________________________________________________ Akarsular: ____________________________________________________________________ Gller. Gletler ve Rezervuarlar: __________________________________________________ Deniz: _______________________________________________________________________ 127 127 129 131

D.2. Doal Drenaj Sistemleri: ______________________________________________________131 D.3. Su Kaynaklarnn Kirlilii ve evreye Etkileri:____________________________________131
D.3.1. D.3.2. D.3.3. Yeralt Sular ve Kirlilik: ________________________________________________________ 131 Akarsularda Kirlilik:____________________________________________________________ 131 Gller. Gletler ve Rezervuarlarda Kirlilik: __________________________________________ 137

D.4. Su ve Ky Ynetimi. Strateji ve Politikalar: ______________________________________137 D.5. Su Kaynaklarnda Kirlilik Etkenleri: ____________________________________________137
D.5.1. Tuzluluk __________________________________________________________________________ D.5.2. Zehirli Gazlar ______________________________________________________________________ D.5.3. Azot ve Fosforun Yol At Kirlilik: ___________________________________________________ D.5.4. Ar Metaller ve z Elementler: ________________________________________________________ D.5.5. Zehirli Organik Bileikler: ____________________________________________________________ D.5.5.1. Siyanrler: _______________________________________________________________________ 137 137 137 137 138 138

D.5.5.2. Petrol Trevleri ___________________________________________________________________ D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller: ____________________________________________________ D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirlilii: ___________________________________________________________ D.5.5.5. Gbreler ve Su Kirlilii: ____________________________________________________________ D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirlii: ___________________________________________________________ D.5.6. znm Organik Maddeler _________________________________________________________ D.5.7. Patojenler _________________________________________________________________________ D.5.8. Askda Kat Maddeler _______________________________________________________________ D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirlilii____________________________________________________

138 138 138 138 138 138 138 138 138

E. TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI ___________________________________________ 139

E.1. Genel Toprak Yaps __________________________________________________________139 E.2. Toprak Kirlilii: _____________________________________________________________140
E.2.1. E.2.1.1. E.2.1.2. E.2.2. Kimyasal Kirlenme:_____________________________________________________________ Atmosferik Kirlenme: ___________________________________________________________ Atklardan Kirlenme: ____________________________________________________________ Mikrobiyal Kirlenme: ___________________________________________________________ 140 140 140 140

E.3. Arazi _______________________________________________________________________141

E.3.1. Arazi Varl__________________________________________________________________ 141 E.3.1.1. Arazi Snflar: ____________________________________________________________________ 141 E.3.1.2. Kullanm Durumu: ____________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. E.3.2. Araz Problemleri _____________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam.

F. FLORA FAUNA VE HASSAS YRELER______________________________________ 143

F.1. Ormanlar ___________________________________________________________________143
F.1.1. F.1.2. F.1.3. F.1.4. Ormanlarn Ekolojik Yaps: ______________________________________________________ Blgenin Orman Envanteri:_______________________________________________________ Orman Varlnn Yararlar: ______________________________________________________ Orman Saylan Alanlarnn Daraltlmas: _____________________________________________ 143 148 148 149

F.2. ayr ve Meralar: ____________________________________________________________150

F.2.1. F.2.2. ayr ve Meralarn Varl: _______________________________________________________ 150 Kullanm Amalar ve Yararlar: ___________________________________________________ 151

F.3. Flora:_______________________________________________________________________151
F.3.1. F.3.2. Trler ve Populasyonlar: ________________________________________________________ 151 Habitat ve Topluluklar: __________________________________________________________ 157

F.4. Fauna ______________________________________________________________________159

F.4.1. Trler ve Populasyonlar _________________________________________________________ 159 F.4.1.1. Karasal Trler ve Populasyonlar : _________________________________________________ 160 F.4.1.2. Aquatik Trler ve Populasyonlar __________________________________________________ 160 F.4.1.2.1. Krkl Hayvanlar: _____________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. F.4.1.2.2. Balklar: ______________________________________________________________________ 161 F.4.2. Habitat ve Topluluklar: __________________________________________________________ 161 F.4.3. Hayvan Yaama Haklar _________________________________________________________ 162 F.4.3.1. Evcil Hayvanlar ________________________________________________________________ 162 F.4.3.1.1. Sahipli Hayvanlar _______________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. F.4.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar ______________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. F.4.3.1.3. Nesli tehlike altnda olan ve olmas muhtemel olan hayvanlar_____Hata! Yer iareti tanmlanmam. F.4.3.2. Hayvan Haklar hlalleri: ________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. F.4.3.3. Valilikler. Belediyeler ve Gnll Kurulularla birlii: _______Hata! Yer iareti tanmlanmam.

F. 5. Hassas Yreler Kapsamnda Olup {*) Blmdeki Bilgilerin stenecei Alanlar _________164
F.5.1. Milli Parklar: __________________________________________________________________ 164 F.5.2. Tabiat Parklar: ________________________________________________________________ 169 F.5.3. Tabiat Ant:___________________________________________________________________ 169 F.5.4. Tabiat Koruma Alanlar:_________________________________________________________ 169 F.5.5. Orman i Dinlenme Yerleri:______________________________________________________ 169 F.5.6. Sulak Alanlar: _________________________________________________________________ 170 F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanlar: _____________________________________________________ 170 F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanlar: ________________________________________________________ 170 F.5.9. zel evre Koruma Blgeleri: ____________________________________________________ 170 F.5.10. Av Hayvanlarn Koruma ve retme Sahalar: ________________________________________ 171 F.5.11. Su rnleri retim Sahalarnn evresindeki Kylar: __________________________________ 171 F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanlarn Yaama Ortamlar Olan Alanlar: __________________________ 171 F.5.13. Koruma Altna Alnan Yabani Fauna ve Florann Yaama Ortam Olan Alanlar: _____________ 171 F.5.14. Akdenize Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Trlerinin Yaama ve Beslenme Ortam Olan Alanlar: 171 F.5.15. Kltr ve Tabiat Varlklarnn Bulunduu Koruma Alanlar: _____________________________ 171 F.5.16. Sit Alanlar: ___________________________________________________________________ 171 F.5.16.1. Kentsel Sit: ___________________________________________________________________ 171 F.5.16.2. Tarihi Sit:_____________________________________________________________________ 171 F.5.16.3. Arkeolojik Sit: _________________________________________________________________ 172 F.5.16.4. Doal Sit:_____________________________________________________________________ 180 F.5.17. Dnya Kltr ve Tabiat Mirasnn Korunmas Szlemesinde Yer Alan Kltrel Miras ve Doal Miras stats verilen Kltrel, Tarihi ve Doal Alanlar ________________________________________ 182 F.5.17.1. Kltrel Miras Kapsamna Giren Alanlar. ___________________________________________ 182 F.5.17.1.1. Antlar:_______________________________________________________________________ 182 F.5.17.1.2. Yap Topluluklar: ______________________________________________________________ 194 F.5.17.1.3. Sitler: ________________________________________________________________________ 203 F.5.17.2. Doal Miras Kapsamna Giren Alanlar: _____________________________________________ 204 F.5.18. Akdeniz de Ortak neme Sahip Kysal Tarihi Sit Alanlar:______________________________ 204 F.5.19. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii'ne Gre Belirlenen " Kta i Yzeysel Sular Kapsayan me ve Kullanma Suyu Rezervuarlar"_____________________________________________________________ 204 F.5.19.1. Mutlak Koruma Alanlar: ___________________________________________________________ 204 F.5.19.2. Ksa Mesafeli Koruma Alan: _____________________________________________________ 204 F.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma Alan: _______________________________________________________ 204 F.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alan:_______________________________________________________ 204 F.5.20. Hava Kalitesi Kontrol Ynetmelii'nde Belirlenen Hassas Kirlenme Blgeleri: ______________ 204 F.5.21. Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluumlarn Bulunduu Alanlar:______________________________ 205 F.5.22. Tarm Alanlar: ________________________________________________________________ 212 F.5.22.1. Tarmsal Geliim Alanlar ________________________________________________________ 212 F.5.22.2. 1.2.3. Snf Tarm Alanlar________________________________________________________ 213 F.5.22.3. zet Mahsul Plantasyon Alanlar: __________________________________________________ 213

G. TUR ZM _________________________________________________________________ 214

G.1. Yrenin Turistik Deerleri: ____________________________________________________214
G.1.1. G.1.1.1. G.1.1.2. G.1.2. Yrenin Doal Deerleri : ________________________________________________________ Konum: ______________________________________________________________________ Fiziki zellikleri:_______________________________________________________________ Kltrel Deer: ________________________________________________________________ 214 214 214 214

G.2. Turizm eitleri: _____________________________________________________________222 G.3. Turistik Altyap: _____________________________________________________________222 G.4. Turist Says: ________________________________________________________________222

G.5. Turizm Ekonomisi: ___________________________________________________________222 G.6. Turizm - evre ilikisi: ________________________________________________________222

H. TARIM VE HAYVANCILIK_________________________________________________ 223

H.1. Genel Tarmsal Yap: _________________________________________________________223 H.2. Tarmsal retim: _____________________________________________________________224
H.2.1. H.2.1.1. H.2.1.1.1. H.2.1.1.2. H.2.1.1.3. H.2.1.1.4. H.2.1.2. H.2.1.2.1. H.2.1.2.2. H.2.2. H.2.2.1 H.2.2.2. H.2.2.3. H.2.2.4. H.2.2.5. H.2.2.6. Bitkisel retim ________________________________________________________________ Tarla Bitkileri _________________________________________________________________ Budaygiller: __________________________________________________________________ Yem Bitkileri: _________________________________________________________________ Endstriyel Bitkiler: ____________________________________________________________ Ss Bitkileri: __________________________________________________________________ Bahe Bitkileri_________________________________________________________________ Meyve retimi: ________________________________________________________________ Sebze retimi: _________________________________________________________________ Hayvansal retim ______________________________________________________________ Bykba Hayvanclk: __________________________________________________________ Kkba Hayvanclk: __________________________________________________________ Kmes Hayvancl (Kanatl retimi): _____________________________________________ Su rnleri: ___________________________________________________________________ Krk Hayvancl: _____________________________________________________________ Arclk ve pekbcekilii: _______________________________________________________ 225 225 225 225 226 226 226 227 228 229 231 231 231 231 232 232

H.3. Organik Tarm: _____________________________________________________________232 H.4. Tarmsal letmeler ___________________________________________________________232

H.4.1. H.4.2. Kamu iletmeleri: ______________________________________________________________ 232 zel iletmeler: ________________________________________________________________ 232

H.5. Tarmsal Faaliyetler: _________________________________________________________232

H.5.1. H.5.2. Pestisit Kullanm: ______________________________________________________________ 235 Gbre Kullanm:_______________________________________________________________ 235

. MADENC L K ____________________________________________________________ 236

.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler______________________________________________________________________237
.1.1. .1.2. .1.3. I.1.4. Sanayi Madenleri: ______________________________________________________________ Metalik Madenler: ______________________________________________________________ Enerji Madenleri:_______________________________________________________________ Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler: _____________________________ 237 237 237 237

.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapld Yerlerin zellikleri: ___________________________240 .3. Cevher Zenginletirme:________________________________________________________240 .4 Madencilik Faaliyetlerinin evre zerine Etkileri: _________________________________240 .5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanm Amacyla Yaplan Rehabilitasyon almalar: _____________________________________________________________________240

J. ENERJ __________________________________________________________________ 242

J.1. Kaynaklarna Gre Enerjilerin Snflandrlmas ___________________________________242
J.1.1. J.1.1.2. Birincil Enerji Kaynaklar: _______________________________________________________ 242 Rzgar Enerjisi: _______________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam.

J.1.1.3. J.1.1.4. J.1.1.5. J.1.1.6. J.1.1.7 J.1.1.8 J.1.1.9. J.1.2. J.1.2.1. J.1.2.2. J.1.2.3.

Su Enerjisi: __________________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Biyogaz Enerjisi: ______________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Biyomas Enerjisi: _____________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Odun : ______________________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Kmr : _____________________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Petrol (Fuel Oil, Motorin, Asfalt, Benzin, Lpg): ______________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Jeotermal Enerji: ______________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. ikincil Enerji Kaynaklar: ________________________________________________________ 243 Termik Enerji: _________________________________________________________________ 243 Hidrolik Enerji: ________________________________________________________________ 243 Nkleer Enerji: ________________________________________________________________ 244

J.2. Enerji Tketiminin Sektrlere Dalm: __________________ Hata! Yer iareti tanmlanmam. J.3. Enerji Tasarrufu ile ilgili Yaplan almalar: _____________________________________244

K. SANAY VE TEKNOLOJ ___________________________________________________ 245

K.1 l Sanayiinin Geliimi. Yer Seimi Sreleri ve Bunu Etkileyen Etkenler: ______________245 K.2 Genel Anlamda Sanayi Guruplandrlmas: ______________________________________245 K.3 Sanayiinin lelere Gre Dalm: ______________________________________________247 K.4. Sanayi Gruplarna Gre yeri Saylan ve stihdam Durumu:_______________________247 K.5 Sanayi Gruplarna Gre retim Teknolojisi ve Enerji Kullanm:____________________254 K.6. Sanayiden Kaynaklanan evre Sorunlar ve Alnan nlemler_______________________254
K.6.1. K.6.2. K.6.3. K.6.4. K.6.5. K.7. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlilii:_____________________________________ Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirlilii: _______________________________________ Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirlilii:____________________________________ Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Grlt Kirlilii: ___________________________________ Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atklar:___________________________________________ Sanayi Tesislerinin Acil Durum Plan: ______________________________________________ 254 255 255 255 255 255

L. ALTYAPI VE ARAZ KULLANIMI ___________________________________________ 256

L.1. Altyap _____________________________________________________________________256
L.1.1. L.1.2 . L.1.3. L.1.4. L.1.5. Su Sistemi:____________________________________________________________________ Atk Su Sistemi. Kanalizasyon ve Artma Sistemi: _____________________________________ Yeil Alanlar: _________________________________________________________________ Elektrik letim Hatlar: __________________________________________________________ Doalgaz Boru Hatlar:__________________________________________________________ 256 256 257 261 261

L2. Ulam: _____________________________________________________________________261

L.2.1. Karayollar: ___________________________________________________________________ L.2.1.1. Karayollar Genel: ______________________________________________________________ L.2.1.2. Ulam Planlamas: _____________________________________________________________ L.2.1.3. Toplu Tam Sistemleri: _________________________________________________________ L.2.1.4. Kent i Yollar: ____________________________________________________________________ L.2.1.5. Ara Saylar:__________________________________________________________________ L2.2. Demiryollar : _________________________________________________________________ L.2.2.1. Kullanlan Rayl Sistemler: _______________________________________________________ L.2.2.2. Tamaclkta Demiryollar:_______________________________________________________ L.2.3. Deniz Gl ve Nehir Tamacl: __________________________________________________ L.2.3.1. Limanlar: _____________________________________________________________________ L.2.3.2. Tamaclk: ___________________________________________________________________ 261 261 261 261 262 262 262 262 262 262 262 262

L.2.4.

Havayollar: ___________________________________________________________________ 263

L.3. Haberleme: ________________________________________________________________263 L.4. lin mar Durumu: ___________________________________________________________264 L.5. ldeki Baz stasyonlar Says: __________________________________________________265

M. YERLE M ALANLARI VE NFUS _________________________________________ 267

M.1. Kentsel ve Krsal Planlama ____________________________________________________267
M.1.1. Kentsel Alanlar_____________________________________________________________________ M.1.1.1. Doal zelliklerin Kent Formuna Etkileri ______________________________________________ M.1.1.2.Kentsel Byme Deseni _____________________________________________________________ M..1.1.3. Planl Kentsel Gelime Alanlar ______________________________________________________ M.1.1.4 Kentsel Alanlarda Younluk _________________________________________________________ M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanlar __________________________________________________________ M.1.1.6. Endstri Alanlarnda Yer Seimi______________________________________________________ M.1.1.7. Tarihi, Kltrel, Arkeolojik ve Turistik zellikli Alanlar___________________________________ M.1.2. Krsal Alanlar ______________________________________________________________________ M.1.2.1.Krsal Yerleme Deseni _____________________________________________________________ M.1.2.2. Arazi Mlkiyeti ___________________________________________________________________ 267 267 267 268 269 271 275 275 275 276 276

M.2. Altyap: ____________________________________________________________________276 M.3. Binalar ve Yap eitleri ______________________________________________________276

M.3.1. M.3.2. M.3.3. M.3.4. M.3.5. M.3.6. M.3.7. M.3.8. M.3.9. M.3.10. M.3.11. Kamu Binalar: ________________________________________________________________ Okullar:______________________________________________________________________ Hastaneler ve Salk Tesisleri: ____________________________________________________ Sosyal ve Kltrel Tesisler_______________________________________________________ Endstriyel Yaplar: ____________________________________________________________ Ger ve Hareketli Barnaklar: ____________________________________________________ Otel-Motel ve Turizm Amal Dier Yaplar: ________________________________________ Brolar ve Dkkanlar: ___________________________________________________________ Krsal Alanda Yaplama: ________________________________________________________ Yerel Mimari zelikler: __________________________________________________________ Bina Yapmnda Kullanlan Yerel Materyaller:________________________________________ 276 276 276 293 293 293 293 298 298 298 298

M.4. Sosyo-Ekonomik Yap:________________________________ Hata! Yer iareti tanmlanmam.

M.4.1. M.4.2. M.4.3. M.4.4. M.4.5. Gler _______________________________________________________________________ Gebe iler (Mevsimlik): ______________________________________________________ Kent Toprann Mlkiyet Dalm:________________________________________________ Konut Yapm Sreleri:__________________________________________________________ Gecekondu Islah ve nleme Blgeleri: ______________________________________________ 299 299 299 299 299

M.5. Yerleim Yerlerinin evresel Etkileri ___________________________________________299

M.5.1. M.5.2. M.5.3. M.5.4. M.5.5. Binalarda Ses izolasyonu: ________________________________________________________ Havaalanlar ve evresinde Oluturulan Grlt Zonlar: _______________________________ Ticari ve Endstriyel Grlt: _____________________________________________________ Kentsel Atklar: ________________________________________________________________ Binalarda Is Yaltm: ___________________________________________________________ 299 300 300 300 300

M.6. Nfus : _____________________________________________________________________300

M.6.1. M.6.2. M.6.3. M.6.4. Nfusun Yllara Gre Deiimi:___________________________________________________ 300 Nfusun Cinsiyet ve Ya Gruplarna Gre Dalm: __________Hata! Yer iareti tanmlanmam. l ve ilelerin Nfus Younluklar: _________________________________________________ 300 Nfus Deiim Oran: ___________________________________________________________ 301

M.6.5. M.6.6. M.6.7.

Yer Deitirme Olaylar: _________________________________________________________ 301 Turizm ve Seyahat: _____________________________________________________________ 301 sizlik: ______________________________________________________________________ 301

N. ATIKLAR ________________________________________________________________ 302

N.1. Evsel Kat Atklar: ___________________________________________________________302 N.2. Tehlikeli ve Zararl Atklar:____________________________________________________303 N.3. zel Atklar : ________________________________________________________________303
N.3.1. N.3.2. N.3.3. N.3.4. N.3.5. N.3.6. N.3.7. Tbbi Atklar: _________________________________________________________________ 303 Atk Yalar: __________________________________________Hata! Yer iareti tanmlanmam. Pil ve Akler:__________________________________________________________________ 303 Cips ve Dier Yakma Frnlarndan Kaynaklanan Kller:________________________________ 303 Tarama amurlar:______________________________________________________________ 303 Elektrik ve Elektronik Atklar: ____________________________________________________ 303 Kullanm mr Bitmi Aralar: ____________________________________________________ 303

N.4. Dier Atklar : _______________________________________________________________305

N.4.1. N.4.2 N.4.3. Radyoaktif Atklar: _____________________________________________________________ 305 Hayvan Kadavralar: ____________________________________________________________ 305 Mezbaha Atklar: ______________________________________________________________ 305

N.5. Atk Ynetimi: _______________________________________________________________305 N.6. Kat Atklarn Miktar ve Kompozisyonu:_________________________________________305 N.7.Kat Atklarn Biriktirilmesi. Toplanmas. Tanmas ve Transfer stasyonlar:__________305 N.8. Atklarn Bertaraf Yntemleri :_________________________________________________306 N.9. Atklarn Geri Kazanm ve Deerlendirmesi:_____________________________________306 N.10. Atklarn evre zerindeki Etkileri:____________________________________________306

O. GRLT _______________________________________________________________ 307

O.1. Grlt: ____________________________________________________________________307
O.1.1 O.1.1.1. O.1.1.2. O.1.1.3. O.1.1.4. O.1.1.5. O.1.2. O.1.2.1. O.1.2.2 . O.1.3. O.1.3.1. O.1.3.3. Grlt Kaynaklar _____________________________________________________________ Trafik Grlts: _______________________________________________________________ Endstri Grlts: _____________________________________________________________ naat Grlts: _______________________________________________________________ Yerleim Alanlarnda Oluan Grltler: ____________________________________________ Havaalanlar Yaknnda Oluan Grlt:_____________________________________________ Grltnn evreye Olan Etkileri :_________________________________________________ Grltnn Fiziksel evreye Etkileri:_______________________________________________ Grltnn Sosyal evreye Etkisi: _________________________________________________ Grltnn insanlar zerine Etkileri________________________________________________ Fiziksel Etkisi: _________________________________________________________________ Psikolojik Etkisi: _______________________________________________________________ 307 307 307 307 307 307 307 307 307 307 308 308

O.2. Titreim:____________________________________________________________________308

P. AFETLER________________________________________________________________ 309
P.1. Afet Olaylar_________________________________________________________________309
P.1.1. Depremler: _________________________________________________________________________ 309 P.1.2. Heyelan ve lar: ______________________________________________________________ 312 P.1.3. Seller:________________________________________________________________________ 312

P.1.4. P.1.5.

Orman ve Otlak Yangnlar: ______________________________________________________ 312 Frtnalar: ____________________________________________________________________ 314

P.2. Afetler ve Salk Zararlar _____________________________________________________314

P.2.1. P.2.2. P.2.3. Radyoaktif Maddeler: ___________________________________________________________ 314 Denize Dklen Petrol ve Dier Tehlikeli Atklar: _____________________________________ 314 Tehlikeli ve Zehirli Maddeler:_____________________________________________________ 314

P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardm Tedbirleri: _________________________________________314

P.3.1 P.3.2. P.3.3. P.3.4. P.3.5. P.3.6. Sivil Savunma Birimleri:, ________________________________________________________ Yangn Kontrol ve nleme Tedbrleri: ______________________________________________ lkyardm Servisleri: ____________________________________________________________ Afetzedeler ve Mltecilerin Yeniden skan:__________________________________________ Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Snrlar aras Tanma in Alnan Tedbirler: ______________ Afetler ve Byk Endstriyel Kazalar: ______________________________________________ 314 315 315 315 316 317

R. SALIK VE EVRE _______________________________________________________ 318

R.1. Temel Salk Hizmetleri-. ______________________________________________________318
R.1.1. Salk Kurumlarnn Dalm: ____________________________________________________ R.1.2. Bulac Hastalklar: ______________________________________________________________ R.1.2.1. me ve Kullanma Sular: ________________________________________________________ R.1.2.2. Denizler: ______________________________________________________________________ R.1.2.3. Zoonoz Hastalklar: _____________________________________________________________ R.1.3. Gda Hijyeni: __________________________________________________________________ R.1.4. Alama almalar : ____________________________________________________________ R.1.5. Bebek lmleri: _______________________________________________________________ R.1.6. lmlerin Hastalk. Ya ve Cins Gruplarna Gre Dalm: _____________________________ R.1.7. Aile Planlamas almalar: ______________________________________________________ 318 318 318 319 319 319 320 321 321 321

R.2. evre Kirlilii ve Zararlarndan Oluan Salk Riskleri: ___________________________321

R.2.1. R.2.2. R.2.3. R.2.4. R.2.5. R.2.6. Kentsel Hava Kirliliinin insan Sal zerine Etkileri_________________________________ Su Kirliliinin nsan Sal zerine Etkileri _________________________________________ Atklarn insan Sal zerine Etkileri______________________________________________ Grltnn nsan Sal zerine Etkileri ___________________________________________ Pestisitlerin nsan Sal zerine Etkileri ___________________________________________ yonize Radyasyondan Korunma___________________________________________________ 322 322 326 326 326 327

S. EVRE EG T M __________________________________________________________ 336

S.1. Kamu Kurulularnn evre Eitimi le ilgili Faaliyetleri: ___________________________336 S.2. evreyle lgili Gnll Kurulular ve Faaliyetleri:_________________________________336 S.2.1. evre Vakflar_____________________________________________________________336 S.2.2. evre Dernekleri ___________________________________________________________336 S.2.3. evreyle lgili Federasyonlar_________________________________________________337

T. EVRE YNET M VE PLANLAMA _________________________________________ 338

T.1. evre Kirliliinin ve evresel Tahribatn nlenmesi: ______________________________338 T.2. Doal Kaynaklarn Ekolojik Dengeler Esas Alnarak Verimli Kullanm, Korunmas ve Gelitirilmesi:____________________________________________________________________338 T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Sonularnn evrenin Tama Kapasitesini Amayacak Biimde Planlanmas: _____________________________________________________________338

T.4. evrenin nsan-Psikososyal htiyalaryla Uyumunun Salanmas: ___________________338 T.5. evre Duyarl Arazi Kullanm Planlanmas ______________________________________338

10

A. CORAF KAPSAM
A.1.Giri:
lin Adnn Kayna Afyonkarahisar Kalesi , ehrin gneyinde, ok yksek ve yaln bir dan tepesindedir. Adn dnyann oluumunun drdnc zaman diliminde bir yanarda aznda meydana gelen sarp kayalar zerine kurulan kaleden (Karahisar) ve ilk defa Synnada antik kenti sikkelerin de karmza kan haha (Opium-Afyon)dan alan Afyonkarahisar M.. 2.000 yllarna kadar uzanan bir tarih eridi yaatr. lk yerleim izine, II. Murilin Arzava seferinde kullanldndan bahsedilen ve Hapanova (Yksek Tepe) olarak adlandrlan Kalede rastlamaktayz. Gnmze kadar ulaan Hitit sur paralarndan da burasnn Hititlerce ilk defa kullanldn renmi oluyoruz. Hititlerden sonra Anadoluda uygarlk kurmu olan Friglerin izlerine, sarp kayalk zerinde tespit ettiimiz Frig ihrab, sunu ukurlar, Frig basamakl suna gibi kayaln zirvesinde bulunan Frig kaya tapnanda rastlamaktayz. Sarp kayalk zerinde gnmze kadar korunarak gelmi din amal yaplanmadan, burasnn Frigler dneminde din bir merkez olarak kullanld anlalmaktadr. Roma ve Bizans dneminde Asya ve Anadolu eyaletine bal bir yerleim yeri olan ilimizin ad, Akronum (Yksek Tepe)dir. Bu dnemde, kaplcalar, Frigya Salutaris (ifal Frigya) adyla n yapmtr. Afyonkarahisar, asl nemine Seluklular dneminde kavumutur. Mild 1147-1157 yllar arasnda Sultan I. Mesudun emri ile Karahisar ad ile tannan kalenin eteklerine, bir Trk boyu olan Karaar lar yerletirildiler. Stratejik yollarn kavanda ok etin bir kalesi bulunmas dolaysyla, kale ile Hdrlk (kalenin gneyinde bulunan tepe) tepesi arasndaki yerleim alan ok ksa srede genilemitir. Bu gelimeyi hzlandran dier bir olay da, Sultan I. Aladdin Keykubatn tahta kar kmaz balatt yurt kalelerinin onarm srasnda Afyonkarahisar Kalesinin de onarlmasn buyurmasdr. Sultan I.Aladdin Keykubat, 1231 ylnda lalas ve mimar Bedrettin Gevherta kale dizdar olarak Afyonkarahisara gnderir. Gevherta, kalenin bur ve bedenlerini onardktan sonra, yukar Kalede kk minareli mozaik ini mihrapl bir mescit ve onun dou yanna da bir saray yaptrr. Ayrca Aladdin Medresesi adl Hisarard Medresesini yaptrr. Sarp kayalar zerindeki kalesi salam ve gvenilir olan Afyonkarahisarda Seluklu Devletinin hazineleri saklanr olmu ve adna da Karahisar- Devle denilmitir. Anadolu Seluklu Devletinin 1243 Kseda Sava sonrasnda Moollarn hkimiyetine girmesiyle Afyonkarahisarda Sahipata Beylii kurulmu, daha sonra srayla Erefoullar, Germiyanoullar ve Karamanoullar Beylikleri egemenliinde kalmtr. ehir, Osmanl mparatorluu dneminde genileyerek bymtr. Fatih Sultan Mehmetin sadrazamlarndan Gedik Ahmet Paa, Karaman Seferi srasnda Afyonkarahisarda konaklam ve 1472-1477 yllar arasnda yapm tamamlanan Gedik Ahmet Paa Klliyesini(sbyan mektebi, medrese, hamam, imaret ve camiiden mteekkil) yaptrmtr. Bunun yannda ok sayda mescit, cami, medrese yaplmtr. Mevlevlik tarikatnn yayld merkez olan Afyonkarahisardaki Mevlevi Tekkesinin 19.yy.da yanmasndan sonra dnemin padiah II. Abdlhamid Han tarafndan yaptrlan Mevlev Tekkesi (Bugn cami olarak kullanlmaktadr.) nemli mimar eserlerdendir. stikll Sava yllarnda Afyonkarahisar, Bakomutanlk Karargh olmu, Mill Mcadeleyi zafere ulatran Bakomutanlk Meydan Sava, Afyonkarahisarda da verilmitir. Kurtulu Savanda, Byk Taarruzdan bir gn sonra 27 Austos 1922 gn, saat:17.oode Trk ordular Afyonkarahisara girmi bundan sonra Bakomutanlk ve Garp Cephesi Karargh Afyonkarahisara tanm ve karargh olarak kullanlmtr. Atatrk, 28 Austos1922 gn Afyonkarahisardaki kararghna gelmi, byk zafere kadar almalarn buradan idare etmitir. 1-Tarih ncesinde Afyonkarahisar: Afyonkarahisar topraklarnda ilk insan topluluklarna ne zaman rastlandn bilemiyoruz, ancak evre illerde yaplan kazlar, Afyonkarahisarda da tarih ncesi alarda yerleme yerleri bulunacan gstermektedir. M..3000 yllarndan itibaren younlaan, yerleim yerleri bulunmaktadr. Bunlardan en nemlisi Kusura Hyktr. Bu dnem, ilk kez madenin ilendii, Tunun kullanld dnem olmas Tun a olarak adlandrlmaktadr. Bu dnemde madenle birlikte, kullanma ve ihtiyaca gre, ta ve kilden yaplan kap tr eyalar grlmektedir. 2-Tarihte Afyonkarahisar: a) Hititler (M.. 1800-1200):

M.. 1800den sonra Anadoluda Afyonkarahisarn da iinde bulunduu, Hitit Krall kurulmutur. Hitit Devletinin bu ilk dnemi, HintAvrupa kaynakl bir kltrn etkisi altndadr. Bununla birlikte Hattilerin din ve kltr zellikleri yok olmamtr. Bu dneme ait Seydiler kasabas Yanarlar mevkiinde yaplan kaz ile eski Hitit kp mezarl ortaya kartlm olup, Eski Hitit Krallnn bat snrnn Afyonkarahisar olduu anlalmtr. Hitit Devletinin M.. 1500lerde balayan mparatorluk dneminde, kral soyunun da Hatti kkenli olduu bilinmektedir.

11

Hititler, M.. 1380 dolaylarnda Arzuva zerine (bat) bir sefer dzenleyerek, bu beylikleri denetimi altna alm ve o dnemin en uzun ticaret yolunu (Boazky-Apassa[Efes]) Hitit ticaretine amlardr. Sonralar Kral Yolu adn alacak olan bu yol, Sivrihisardan geerek, Hisarky, Bolvadin ve Dinar zerinden Egeye ulamaktadr. b) Frigler (M.. 1200-546):

M.. 1200 yllarndan itibaren Anadoluya yaylmaya balayan Frigler, M..IX.yzyldan itibaren Kzlrmak kavisi ile Sakarya nehirleri arasnda siyas hkimiyet kurmular ve Gordionu siyas merkez, Pessinusu da dini merkez yapmlardr. M.. 660 ylnda kuzeydoudan gelen Kimmerlerin saldrsyla yklan Frig hakimiyeti, Afyonkarahisar, Eskiehir, Ktahya illeri arasnda bulunan kayalk ve ormanlk blge olan Yazlkaya (Midasn ehri), hsaniye ve Altnta evresinde yeniden kurulmu; Dinara, hatta son yllarda yaplan kazlar sonucuna gre Elmalya (Antalya) kadar yaylmtr. Frig egemenliinin Pers dnemiyle yok olmasna ramen, blgede benimsenen Frig din, kltr ve dilinin Bizansllar dneminde bile ilimiz snrlar iinde Frigya blgesi adyla varln korumu olduu bilinmektedir. c) Lidyallar (M.. 660-546):

Manisa ilinde bulunan Sart antik kentini merkez edinen Lidyallar M.. VII.yzyldan itibaren grlmeye balam olup Kimmerlerin M..660 yllarnda Frig egemenliini ykmasyla Lidyann siyasi hakimiyeti, Dinar, Dazkr ilelerimiz ile Burdur iline kadar yaylmtr. M..546 ylnda Perslerin Anadoluya egemen olmasyla birlikte, Lidya dnemi de tarihten silinmi oldu. limizin gney kesiminde bu dnem izleri vardr. d) Persler (M.. 546-333):

randa Akamenid ve Pers olarak adlandrlan devlet, Kimmerlerin Anadoluya yaptklar aknlar ile Frig hkimiyetini kertmesi sonucu M.. 6.yzyl balarndan itibaren Anadoluya girmeye balam ve Geleneia (Dinar) kentini Anadolunun eyalet merkezi yaparak M.. 546 ylndan itibaren de tamamen egemen olmular, hatta imparatorluk snrlarn Makedonyaya kadar uzatmlardr. M.. 334 ylnda Byk skenderle yaplan savata yenilince, btn imparatorluk snrlarn Hellen hkimiyetine kaptrmlardr. e) Hellenistik Dnem (M.. 333-281):

M.. 336da Makedonya kral Flip, ordusu ile Anadoluya getii zaman Heredot tarafndan ortaya atlp, Sokrat tarafndan gelitirilen, Birleik bir Yunan milletinin Asyay fethetmesi dncesini gerekletirmek iin ilk adm atmtr. Yerine geen olu skender (Alexandros) nce gneye indi. ssosda yaplan savata (M.. 334) III. Darius komutasndaki Pers ordusunu yendi. Pers hkmdarnn tacn giydi. Hayber geidi yolu ile Hindistana ulat. Dou ile baty birletirmek istedi. Perslerin yllarca sren hakmiyetine son vererek yeni bir uygarlk anlayn (HELLEN ZM) devrini balatm oldu. Byk skender M.. 323te Babilde ld. Komutanlar, zaptettikleri lkeleri paylamak iin birbirleriyle mcadeleye giritiler. Msr, Babil, Makedonyaya sahip olan komutanlar ile Anadolu hkimi komutan Antigonos ile olan mcadele psos-Juliada (ay) yapld (M..301). Antigonosa kar galip gelen komutanlardan Babil hkimi Selevkos, M.. 282de Bat Anadolunun zerine yrd. Trakya ve Makedonya hkimiyetleri zamannda, yeni uygarlk anlay ile ilgili bir iz barakmamlarsa da, ilimiz snrlar iinde kendi adna sikke (para) basabilecek bamsz 16 kent devleti kurmutur. Bunlardan nemlileri; Apemeia, Synnada, Docimeon, Amorium ve Pentapolis adlaryla bilinen kentlerdir. f) Romallar (M.. 133- M.S. 395):

Selevkoslarn en parlak devirleri Kral Antiochos II. (M.. 233-183) zamandr. nk batda kudretli bir devlet kuran Romallarn Asya ilerine karmalar bu devirde balamtr. n Asyada kuvvetli bir hkmdarn bulunmasn Akdeniz siyaseti ve geleceine ait emelleri bakmndan zararl ve tehlikeli gren Romallar, M.. 191 ylnda Selevkoslar Magnesia (Manisa) da harbe zorlamlardr. Kazandklar zaferler ile Anadolunun tek kuvvetli devletini tesirsiz hle getirmilerdir. Romallar ve Selevkoslar arasnda yl sonra Apameiada yaplan anlama gereince, Romallar, Toroslarn gneyine kadar uzanan topraklara sahip oldular. M.. 120de Roma senatosu, ald kararla Anadoluda bir Asya eyaleti kurulmasn lzumlu grm, Bat Anadolunun tamam Roma mparatorluuna balanmtr. M.. 48de Spartaks isyann sona erdiren Romal komutan Luculluse, Anadoluyu Ermenistana kadar zeptetmitir. Bylece Anadolu, Roma hkimiyetine girmitir. Roma hkimiyeti srasnda, Anadoluda birok antik ehir kurulmutur. Afyonkarahisar ili de bu kurulan ehirler arasndadr. Afyonkarahisarn bu devirdeki ad AKRON UMdur. Bu antik ehrin kalntlarna rastlanamamtr. Blgede ad geen ehir SYNNADA (uhut ilesi) dr. Bu antik ehire ait paralar zerinde grlen haha bitkisi resmi, hahan tarihi hakknda ayrca bilgi vermektedir. Seyahati ok seven Roma mparatoru Hadriyann (117-138) Pamphiayliadan Synnadaya geldii kaydedilmektedir. avdarl Kovalk hykte yaplan kazlardaki Roma tabakasnda ele geen paralar (sikkeler) zerinde mparator Antonius (130-161) ile Constatinusun (306-337) isimleri gemektedir. Amorium (Hisar ky), Docimeia ( scehisar ilesi), Prymnessus (Sln kasabas) gibi antik Roma ehir kalntlarndan ele geen eserlere ve yaztlara gre Afyonkarahisar blgesinde Roma devri yerlemesi 4.yzyla kadar srmektedir. g) Bizans Dnemi (395-1068):

mparator Constantinnusun Yunan koloni ehri Byzantionu baehir yapmasnn (330) sebepleri bilinmemektedir. Daha sonra Constantionopolis ( stanbul) ve Nova Roma (Yeni Roma) adn alan ehir, Anadoluya hkim olan yeni siyas birliin bakenti olmutur. Roma mparatoru Teodosiosun lmnden sonra (395) mparatorluk ikiye ayrlm, Frigya blgesi byk olu Arkdiosun payna dmtr. Bat Romann tamamen ortadan kalkmasndan sonra, douda hkimiyetlerini srdren Bizansllar zamannda, Amorium nemli ehir olmutur. Abassam (Bayat ilesi) Docimeum ( scehisar) ve Ayazinde geni bir sahaya yaylm olan oyma kilise ve manastrlar, din yaplara ait mimari kalntlar M.S. 6.yzyldan balayarak 10.yzyla kadar tarihlenmektedir. Buna gre Bizansllar, bu devirde, buralarn dini merkez olarak semilerdir. 9. ve 10. yzyl Trklerin Anadoluyu tehdit ettii devirdir. Kapadokyal komutan Romanos Diogenes, Bizans mparatoru olduu

12

zaman (1068) btn kuvvetini douda Seluklularla yaplacak sava iin toplam, Seluklu Sultan Alparslana yenilmi, esir dmtr (1071). 3) a) Afyonkarahisarda Trk Hakimiyeti : Beylikler Dneminde Afyonkarahisar :

Seluk Trklerinin Anadolu fethine baladklar tarihte Anadolu, Bizans idaresinde 21 eyalete ayrlm bulunuyordu. Afyonkarahisar ili, bu eyaletlerden, merkezi Konya(Conia) olan Anatolik eyaletine bal bulu- nuyordu. Malazgirt Zaferinden sonra yaplan antlamay Bizansllarn tanmamas zerine, Byk Trk Sultan Alparslan, Kutalmolu Sleyman ahtan Ege ve Marmaraya kadar Anadolunun fethini istemiti. Sleyman ah Bakomutan olarak Trk ordusu banda Anadolu ilerine girmi Artuk, Tutuk, Saltuk, Mengcek, Ebulkasm ve Atsz Bey gibi byk komutanlarn idaresindeki aknc mfrezeleriyle birka yl iinde Anadolunun fethini tamamlamtr. 1071-1243 yllar Anadolu Seluklu Trklerinin siyas birlik olarak gl olduklar devirdir. 1157de Sultan Sancarn lm ile Byk Seluklular sona ermi, byk hakanlk tac batya, Anadolu Seluklularna gemitir. 1243te Ksedada Moollarla yaplan savata uranlan bozgundan sonra dnyann en g-l devleti olma imtiyazn kaybetmi, Moal tahakkm altna dm, lhanllara tbi beyliklere ayrlmtr. Seluklulara bal olarak Anadoluda kurulan ilk beyliklerden biri de SAH B-ATA OULLARIdr. Bu beyliin kurucusu Sahib-Ata Fahrettin Ali, hayatn mlk sayd Afyonkarahisarda geirmitir. O zamana kadar Karahisar denilen ehre onun adna izafeten Karahisar- Sahib denmitir. Afyonkarahisar, uzun sren bu beyliin bakenti olarak kald(1265-1333). Sahib-Atann yerine geen torunu emsettin Ahmet Bey, Germiyanolunun damad idi. lmnden sonra yerine geen oullar Nusrettin Ahmet ve Muzaffereddin Devlet Beylerden Ahmet Bey, ana tarafndan bal bulunduu Germiyan sarayna gitmitir. nce btn Afyonkarahisar evresine hkim iken, gittike klen beylik zamannda (1260-1428) Devlet Beyin oullar ehirde hkm srmlerdir. Germiyan Beyi II.Yakup samim bir Osmanl dostu idi. 1390 dan 1399a kadar psalada Osmanl lkesinde oturmutur. Beyliini vasiyet yolu ile II. Murata brakm, bylece Germiyan beylii iinde bulunan Afyonkarahisar da OSMANLILARn idaresine girmitir. (1428). b) Osmanl daresinde Afyonkarahisar:

Afyonkarahisar, Beyazt devrinde 1390 ylnda Osmanllara gemitir. Ankara Savann ardndan Germiyanoullar tekrar eski topraklarna sahip olmularsa da, son Germiyan Hkmdar Yakup Beyin 1429da lm zerine vasiyeti gerei bu topraklar tekrar Osmanl hakimiyetine alnmtr. XV.Yzyl ortalarna doru Osmanllarn, Rumelide Hallarla urat bir srada durumu frsat biler Karamanoullar, Ktahya, Karahisari Sahip, Hamid taraflarna kadar aknlarda bulunarak bu yerleri yakp ykmlardr. Karamanoullar ile Osmanllar arasndaki bu gibi mcadelelerden olduka etkilenen Afyonkarahisar havalisi, II. Mehmetin Karamanoullarn ortadan kaldrmasyla kesin bir ekilde Osmanl hkimiyetine girmitir. XVII. yzylda balayan Cell isyanlarndan zaman zaman Afyonkarahisar blgesi de etkilenmitir. 1833te bir sre II.Mahmut ile mcadele hlinde olan Msr Valisi brahim Paann eline geen ehir, be yz yl aan Osmanl hkimiyeti devrinde Anadolu Beylerbeyinin bir sanca olmutur. Afyonkarahisar, 1917 ylna kadar Bursaya bal kalm, I. Dnya Sava sonuna doru bamsz mutasarrflk olmutur. c) Afyonkarahisarn stikll Sava Tarihindeki Yeri: Admz btn dnyaya altn harflerle yazdran stiklal Savamzn getii ilimiz, corafi konumu dolaysyla her dnem insanlarn ele geirmek istedii bir yerdir. Bu sebeple stikll Savanda Afyonkarahisarn nemli ve sekin bir yeri vardr. Afyonkarahisar, Kurtulu Sava asndan son derece nemli bir blgedir. Bunun sebepleri ylece zetlenebilir: Afyonkarahisar blgesi, Yunanllarn son dura olduundan, istikbldeki Mill Mcadele bu topraklar zerinde balayacakt. Ayrca Afyonkarahisar, Ege Blgesindeki sivil direniin temel talarndan biri olan Afyonkarahisar Kongresini gerekletirmekle Douda yaplan kongrelerle Batda yaplan kongrelerin birlemesini salam, iki blge arasnda kmas muhtemel srtmeler bu toplantyla nlenmitir. Bu kongreyle btn mdafaa-i hukuk, redd-i ilhak ve kuva-y milliye harekt Trkiye Byk Millet Meclisinin denetimi altna alnmtr. Ayrca Afyonkarahisar, Afyonkarahisar-Eskiehir, Afyonkarahisar-Ktahya, Afyonkarahisar-Uak demiryollarnn odak noktas olmas hasebiyle silh, cephane, erzak naklinde son derece nemli rol oynam, ordumuzun nakliye ihtiyac daha ok bu demiryollar vastasyla salanmtr. Ayrca Afyonkarahisar, zmir-Afyonkarahisar demiryolu hattyla stanbul-Badat demiryolu hatt Afyonkarahisarda birletiklerinden, blgeler aras nakliyenin byk ykn Afyonkarahisar ekmitir. Yunanllar, ngilizler tarafndan Anadoluyu igale tevik edilmiler ve onlardan byk destek grmlerdir. Yunanllar Ege Blgesini, dolaysyla onun son kalesi ve dura konumunda olan Afyonkarahisar da bu yzden igal etmilerdir. Afyonkarahisar, Yunanllar tarafndan iki defa igal edilmitir. Birinci igal pek etkili olmayp saman alevi biiminde tezahr etmi, ikinci igal ise yaklak olarak 14 ay srmtr. Afyonkarahisar, Yunanllar asndan son derece stratejik neme sahip bir blgedir. Bunun sebebi, Afyonkarahisarn yollarn birletii mevkide bulunmasdr. Afyonkarahisar- zmir demiryolu hattnn balang noktas Afyonkarahisardr. Bu demiryolu hattna sahip bir Yunan Ordusu iae ve ikmalini emniyetli ve sratli bir ekilde karlama imknna sahiptir. Ayrca muhtemel bir geri ekilme harekatnda bu demiryolu canlarnn gvencesidir. Ayrca Milli Mcadelenin kalbi olan Ankarann hemen yaknnda bulunmas onunla komu olmasdr. Afyonkarahisarn bu yn, bilhassa Sakarya Muharebesinde ortaya km dman, Emirda (Aziziye) yolu ile Polatl nlerine kadar geldiinde nemini gstermitir. Ayrca Afyonkarahisar, muhtemel bir Anadolu harektnn kilit noktasdr. Yunanllar, Trkl Anadoludan silmek sevdasna kapldklarndan ve Anadolu ilerine yaplacak bir asker harektn balang noktas, Afyonkarahisar grdklerinden dolay ordularnn cephede yerlemesi bu duruma gre dzenlenmitir. Afyonkarahisardan kuzeye, Eskiehire doru uzanan ve 300

13

kilometreyi bulan geni cephede, daha az kuvvet braklmt. Afyonkarahisar Blgesi, Yunanllar tarafndan hem gvenlikleri, hem de muhtemel harekatlar asndan son derece neme haiz bir blge olarak mtalaa edilmi, kaderleri de bu topraklarda belirlenmitir.

ekil 1 Afyonkarahisar l Merkezi ve Afyonkarahisar Kalesi Mondros Bar Andlamasndan (Aralk-1918) hemen sonra ngiliz, Fransz ve talyan birlikleri yer yer Osmanl topraklarna girdiler. Bu arada, 16 Nisan 1919da Franszlar Afyonkarahisar istasyonuna yerleti. 21 Mays 1919da iki subay ve 262 erden meydana gelen bir talyan birlii de Afyonkarahisara geldi. Bu birlikler, 17 Mart 1920de buradan ekilerek yerlerini Yunanllara braktlar. ok ksa sren birinci igalden sonra, 13 Temmuz 1921de Afyonkarahisar ikinci kez igal edildi ve tam bir yl, bir ay, 25 gn Yunan igali altnda kald. limiz topraklarna yerlemi bulunan Yunan kuvvetleri, nce Sakaryada, daha sonra da bu yenilgiden kurtulamadan ve glenme frsat bile bulamadan Kocatepe-Dumlupnar arasnda 26-30 Austos 1922 gnlerinde Byk Taarruz Harektmzla daha byk bir darbe yiyerek yurdumuzdan kovulmutur.

Sakarya Meydan Muharebesinden sonra Yunanllar Afyonkarahisarda yaylmak ve temelli yerlemek istediler. Afyonkarahisarn Trk Mill Mcadelesinde eref duyaca bir husus da, dmana ilk kurunun, bir Afyonkarahisarl Komutan olan Ali etinkaya tarafndan atlm olmasdr. (28-29 Mays 1919 172.Alay Komutan Ayvalk).

14

Afyonkarahisarn kurtulu plnlar Akehirde yapld. Daha sonra uhuta gelindi. Atatrk, nn ve Fevzi Paann gizlice hazrladklar Byk Taarruz plnlar Afyonkarahisarda eski Belediye Binasnda yapld. Mill Mcadelenin kazanlmasnda Afyonkarahisar halknn byk katks vardr; nk Afyonkarahisar halk, Atatrk ve mill kuvvetlere manen ve maddeten byk desteklerde bulundu. 26 Austos 1922 gn, saat 05.30 da top ateiyle aydnlanan Kocatepeden frlayan ordumuz, sra sra tel rgl, makinal tfek ve top yuvalaryla pekitirilmi Yunan mevzilerine, byk bir insan st gle atlarak saldrya gemi, makasla, dipikle hatta elleriyle, bedenleriyle paraladklar tel rgleri ap, mevzileri bir bir ele geirerek Kurtulu Sava destann yazdrmtr. Bakomutanmzn nderliinde, Milletimizin btn insanlarnn byk aba ve destekleri ile yurdumuz iinde bir tek dman eri braklmayncaya dek bu taarruz harekatmz srdrlm ve zmirde noktalanmtr. lk gn 1 ve 2 nolu tepeler, Tnaztepe, Klarslan 1. ve 2. noktalar, Belentepe, Erkmentepe, ikinci gn iiltepe ve Afyonkarahisar( 27 Austos 1922, saat 17.oo) ele geirildikten sonra, nc gn Bat Cephesi ve Ordu kararghlar Afyonkarahisara getirilip Belediye Binasnda (bugnk Zafer Mzesi) slendirilmi ve 30 Austos 1922 Bakomutanlk Meydan Muharebesi buradan ynlendirilmitir. Mustafa Kemal Paa, 21 Ekim 1925 gn Afyonkarahisar Trk Ocanda ve Bakomutanlk Savann ilk kutlannda, 30 Austos 1924 gn Dumlupnar yaknlarnda ki ataltepede leden sonra saat 03.30da syledii nutkun zetinde: Afyonkarahisar, Son Byk Zaferin Kilidi Oldu, Esas Oldu, Afyonkarahisarn Tarihi Savamzda Unutulmaz Parlak Bir Sayfas Vardr. Afyonkarahisar-Dumlupnar Meydan Muharebeleri, Trk Ordusunun, Trk Subay ve Komuta Heyetinin Yksek Gcn ve Kahramanln Tarihte Bir Daha Tespit Eden ok Byk Bir Eserdir. Bu Eser Trk Milletinin Hrriyet ve stikll Fikrinin lmez Antdr. demitir. Gazi Mustafa Kemal, 26 Austosta balayp 30 Austosta kesin bir sonuca balanan 5 gnlk Bakomutanlk Sava srasnda, 27 Austos 1922de dmandan temizlenen Afyonkarahisara 23 Mart 1923te gelmi, Afyonkarahisar halknn sevgi gsterileriyle karlanmtr. Dumlupnar Zaferinin 3.yldnmnde Afyonkarahisar genlerinin telgrafna Gazi Mustafa Kemal yle cevap veriyor: Dumlupnarn 3.Yldnmn kutlarken beni hatrladnz ve hakkmda gsterdiiniz samimi duygular iin teekkrlerimi sunarm. Asrn btn icaplarn tamamyla anladklarna inandm, Sayn Karahisarllarn asker zaferimizde olduu gibi ve sosyal devrimimizin en n saflarnda da kendine yaraan saygl yerde yryeceklerine eminim. Bu bakmdan bana den vazifelerin yerine getirilmesi ve belli edilmesinde bir an bile tereddt etmeyerek, Milletin gven ve sevgi ile balad, kuvvet ve yetkiyi iyiye kullanacam arz etmekle seviniyorum. Hepinize selm ve sevgiler.

15

ekil 2: Afyonkarahisar l Merkezi Uydu Grnts

BAA DN

16

A.2. l ve le snrlar:
ekil 3: Afyonkarahisar l ve le Snrlar

L N GENEL DAR YAPISI

LELER

LE UZAKLII 0 129 46 61 48 25 140

BELED YE SAYISI 16 2 1 5 9 2 2

KY SAYISI 31 13 12 12 14 3 15

MAHALLE SAYISI 133 10 4 71 48 9 8

KURULU YILI 1924 1987 1988 1924 1958 1991 1959

MERKEZ LE BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI

17

D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NANPAA SULTANDAI UHUT TOPLAM BAMAKI

106 70 132 100 35 23 87 60 33 68 29

9 6 2 2 9 3 1 11 13 7 7 107

56 70 6 14 23 11 4 47 23 7 31 392

62 25 6 7 18 12 2 37 57 31 36 576

1924 1924 1991 1990 1959 1990 1990 1924 1953 1958 1946

l merkezine 129 km karayoluyla bal St dalarna yaslanm irin bir iledir. Afyonkarahisar-Burdur karayolua 23 km uzaklkta bulunan Bamak 1988 ylnda ile olmutur. Isparta, Kula, Ldik, Hereke tipi hal dokumacl, gl yetitiricilii, ku cenneti Acgl' ve tavuk iftlikleriyle nl Bamak, Trkiye yumurta borsasnn merkezidir. lenin ne zaman ve kimler tarafndan kurulduu kesin olarak bilinmemektedir. lenin kurulu bulunduu alann ova ve yeil olmas sebebiyle svarilerin atlarn besledikleri ve arazileri arpalk olarak kullandklar sylenmektedir. Yrede ayakkabclk ileri olduundan, svarilerin, izmelerini burada yaptrdklar, bu yzden ilenin, adn "ayakkab ve izme" anlamna gelen "Bamak" kelimesinden ald rivayet edilmektedir. Toplu bir yerleim merkezi olarak 1200-1300 yl nce kurulduu ve zaman ierisinde Eti, Lidya, Roma, Bizans ve Seluklu egemenliine girdii sylenmekle birlikte bilinen yazl tarihi Hac Ahmet Hafz'a ait mezar tana gre 470 yllktr. le, limizin en gney ucunda yer almaktadr. lemiz batdan Dazkr, kuzey doudan Isparta-Keiborlu ilesi, gneyden ise BurdurYeilova ile topraklar ile Denizli-ardak ilesiyle evrilidir. le merkezinin rakm 836 m olup, douya doru genileyen ova ile gneybatda Yanda, St dalaryla evrilidir. lemizde Akdeniz iklimi hkm srmektedir. lenin yzlm 369 km2 olup, 96.200 hektar tarm arazisi, 30 hektar tarma elverisiz arazi, 185 hektar funda ve ormanlk, 50 hektar ise mera ve otlaklktr. Ormanlarmz am, mee, ard, kayn ve allklarla kapldr. lenin nfusu 2000 genel nfus saymna gre 15.772'dir. Bunun 8.521'i ile merkezinde yaamaktadr. lede 11 ilkretim okulu ile 1 orta retim okulunda toplam 1852 renciye 104 retmenle eitim verilmektedir. lemiz merkezinde Habibe EREN Ana Okulunda 2 retmenle 43 renciye eitim-retim verilmektedir. Ayrca Halk Eitim Merkezi Mdrl ile halkn istekleri dorultusunda kurslar aarak hizmet vermektedir. lede 50 yatakl 1 devlet hastahanesi, 2 salk oca, 7 Salk Evi, bulunmaktadr. lede 500 seyirci kapasiteli 1 stadyum bulunmaktadr. lenin geim kayna tarm ve hayvancla dayanmaktadr. lede daha ok gl, ekerpancar ve haha bitkileri yetitirilmektedir. le itibariyle 2000 dekarlk sahada ya gl bahesi olup, ylda 300 ton civarnda gl iei retilerek, bu gl ieklerinden 53 kg ekolojik, 53 kg ince gl ya retimi gereklemektedir. retilen gl yalar bata Almanya olmak zere, eitli Avrupa lkelerine ihra edilmektedir. Yllk geliri 1.000.000.-Mark'tr. Sulama alanlarnn deerlendirilmesinde nemli bir yeri olan eker pancar 1700 dekar sahada ekilmi olup, 8500 ton pancar retimi elde edilmektedir. le ve evresinin geleneksel tarmn yapt haha bitkisi, yaklak olarak 1600 dekarlk sahada ekilmekte, 182 ton kapsl, 170 ton dane alnmaktadr.

18

ekil 4 : Bamak Acglde Flamingolar

19

Ayrca, ilenin dalk blgelerinde hayvanclk yaplmakta olup, koyun, kei yetitiricilii ile bykba hayvan ve yumurta tavukuluu daha fazla grlmektedir. lede 11.370 adet koyun, 17650 adet kei, 500.000 adet yumurta tavuu, 3.836 adet sr bulunmaktadr. Tarmsal kalknma kooperatifi adedi 8'dir. Tavukuluk kooperatifinin Bamak ekonomisine katks yllk 3.135.000.000.000- TL'dir.Yine bunun yannda gl kooperatifi retmi olduu ekolojik gl ya ile gl ieini dnya pazarlarna ihra etmektedir. Kooperatifin yllk sat 1 milyon Mark'tr. Ayrca ile merkezinde 1, kylerinde 2 olmak zere, 3 adet stlk kooperatifi hizmet vermektedir. le merkezindeki stlk kooperatifinin ile ekonomisine yllk katks 700 milyar TL'dr. lenin merkez ve kylerinde hal dokumaclnn mazisi ok eskilere dayanmaktadr. nemli bir geim kayna durumundadr. le itibariyle 650 hal tezghnda 1100-1200 gen kz hal dokumaktadr. lenin gney batsnda yer alan Acgl, bata nesli tkenmekte olan flmingo kular olmak zere, turna, kuu, pelikan, meke, karabatak, yaban rdei, kaz ve eitli ku trleriyle grlmeye deer bir ku cenneti durumundadr. BAYAT lemiz, Afyonkarahisar - Ankara karayolu zerinde il merkezine 46 km uzaklktadr. 1988 ylnda ile olmutur. Kilim dokumaclyla dikkat eken ilede retilen kk boyal Bayat kilimleri Amerika, Japonya ve birok Avrupa lkesinden sipari alacak kadar n kazanmtr. 1116 ylnda Bizansllarla Seluklular arasnda cereyan eden bir savata, Byk Sultan ordusunu gneydeki dan yamacna, Emir Mengcek de ordusunu kuzeydeki dan yamacna yerletirmi, ite bu durum zerine sultann ekildii daa Sultanda, Emir'in ekildii daa da Emirda denilmitir. Sultan Mesut bu mcadelelerden sonra zamann bu yerlerin isknna ayrmtr (1147-1157). Bayat ilesi Ouz Trklerinin Bayat'boyu tarafndan 1147'de bugnk yerinde, Bayat aynn kenarnda kurulmutur. Barnl ve Han Barn adlaryla da anlan Bayat ilesi stanbul-Badat kervan yolu zerinde olduundan Bizans ve Osmanl dnemlerinde nemli bir konaklama yeri olmutur. le kuzey doudan al dalar, kuzeyinden Hendi Baba dalar, batdan Bey ve Asar dalar, gneyden kazankaya dalar, gneydousundan Mekecik ve al dalaryla evrilidir. lemiz kara iklimine sahiptir. Yazlar ok scak ve kurak sebebiyle klar ise uzun ve souk gemektedir. lenin dalk olmas sebebiyle ovas yoktur. En nemli yaylalar ise Bayat, rl, anack, Mekan, npazarck ve Esenlik yaylalardr. lenin nfusu 2000 nfus saymna gre, genel olarak 8773'tr. Bunun 4717'si ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm 465 km'dir. lede 4' merkezde, 10 adedi kylerde olmak zere 14 ilkretim, 1 ortaretim bulunmaktadr. Toplam 1423 renciye 84 retmenle hizmet vermektedir. Ayrca le Halk Eitim Merkezi Mdrlne ait merkez ile ve kylerinde kilimcilik ve halclk kurslar yedi yldr devam etmektedir. lede retilen kk boyal kilimler halkn balca gelir kaynadr. lenin 25 yatakl 1 Devlet Hastanesi, 2 Salk Oca, 3 Salk Evi bulunmakta olup, halkmza hizmet vermektedir. Bayat ve evresinde halkn gelir kaynaklar tarm ve hayvancla dayanr. evrede ekilebilir arazi nfusa yetecek oranda deildir. Yakn bir zamana kadar evredeki tepeler ve yksek dalar olduka zengin ormanlarla kapl iken, kaak kesim, tarla ama ve kei yetitiriciliiyle orman rts tahrip edilmitir. Bugn, yeni gelitirilen "mekecik ormanlar"tdiye adlandrlan ormanlar mevcuttur. lede en ok yetitirilen tarm rnlerinin banda arpa, buday ve haha gelmektedir.Bayat'da toplam alann ancak 1/3' ekilebilir durumdadr. Hayvanclk iin bol ve geni meras bulunmaktadr. Dalk blgelerinde hayvanclk yaplmakta ve koyun, tiftik keisi, mandofon krmas ile yerli kara sr beslenmektedir. 1993 ylnda D.S. . tarafndan yaptrlan Bayat gletinde balk retimi yaplmaktadr. lede 750 seyirci kapasiteli stadyum bulunmaktadr. le eski bir tarih yerleim blgesi olmas sebebiyle ile yaknlarnda Kurtini, npazarck, Asarkale,Elicek ve Yankin adlaryla bilinen Bizans dnemi yerleim alanlar vardr. Drt bir yan am ve mee ormanlaryla kapl Krolu Beli, Mekn Yaylas, npazarck, Kolaylta ve atal eme, mesire alanlar olarak kullanlmaktadr. Ayrca Krolu Beli'nde yeme-ime ve konaklama tesisi bulunmaktadr. lede her yl Temmuz aynda Bayat OuzTrkmen Festivali dzenlenmektedir. BOLVAD N Afyonkarahisar-Konya karayolundan 13 km ieride, il merkezine 61 km uzaklkta, Antik Kral Yolu zerinde ve Eber Gl kenarnda kurulmu, Afyonkarahisar'n merkez ileden sonra en byk ilelerindendir. Yzlm 926 km2'dir. 1924 ylnda ile olmutur. Tarm, ticaret, giyim ve toprak sanayi zerinde gelimitir. Anadolu'daki en eski yerleim merkezlerinden biri de Bolvadin'dir. Bolvadin Cill Ta-Maden devirlerini, Hitit, Frig, Lidya, Helenistik, Roma, Bizans, Seluklu, Osmanl dnemlerini yaamtr. Bolvadin'de ilk yerleim yeri, hykler mevki indeki "Kayster Pedion" ehridir.

20

Bolvadin, 1107 tarihinde Emir Mengcek Bey'in komutasndaki Trk birlikleri tarafndan fethedilmi olup, kaleye Yazr, Karkn, epni, Avar ve Ouz boylar yerletirilmitir.Seluklular dneminde Hal Seferlerine sahne olmutur.Tarih iinde Seluklular, Sahipata, KaramanBeyehirli oullar topraklar iinde yer almtr. Bolvadin, I.Sultan Murat zamannda Osmanl topraklarna katlm, 1881 ylnda da Sinanpaa byk bir klliye yaptrmtr. Bolvadin 3.ve 4. jeolojik devirlerde olumu bir ovadr. Gneyden Sultandalar (2519 m), kuzeydoudan Emirdalar (2307 m) ve kuzeybatdan Paadalar (2000 m)yla evrilidir. lenin, Sultandalar, Emirdalar ve Paadalar zerinde muhtelif yaylalar bulunmaktadr. Bunlardan en nemlisi Paada ve ou yaylalardr. Eber Gl havzas teknotik bir ukur olup, Akaray'n ve Sultandalar'nn kaynak sularyla beslenerek ve zamanla su dolarak oluturmutur. Tek akarsuyu Akaray'dr. Ahr dalarndan doar ve Eber Gl'ne dklr. zerinde Altgz, Develi, Krkgz ile Srt kprs gibi kprler vardr. Coraf olarak Ege Blgesinde bulunan ilemizde kara iklimi hkm srmektedir. Yazlar scak ve kurak, klar souk ve sert gemektedir. lemizin dalarnda sar mee, ard ve am ormanlar vardr. lenin nfusu, 2000 nfus saymna gre 83.932'dir. Bunun 55.233' ile merkezinde yaamaktadr. le eitim-retim asndan hayli gelimi durumdadr. Hlen ilede 3 adet anaokulu, 32 adet ilkretim okulu, 12 adet ortaretim, okulu mevcut olup, bu okullarda toplam 9.730 renciye 446 retmenle hizmet verilmektedir. Ayrca Afyon Kocatepe niversitesi'ne bal 1 Meslek Yksekokulu bulunmakta olup, 1776 renci ve 33 retim grevlisi bulunmaktadr. Buna bal olarak, devlet ve zel renci yurtlar da mevcuttur. lede ki halk ktphanesi 15.000 kitap kapasitesine sahiptir. lede tam teekkll 70 yatak kapasiteli 1 Devlet Hastanesi, 5 Salk Oca, 1 Ana ocuk Sal, 10 Salk Evi, 1 Salk Meslek Lisesi bulunmaktadr. 400 seyirci kapasiteli 1 spor salonu ve 2000 seyirci kapasiteli stadyum, 2 adet semt sahas, 2 adet spor kulb bulunmaktadr lede ekonomik hayat, tarm, ticaret ve sanayiye baldr. Halkn geim kaynandaki ana unsur tarm ve hayvanclktr. lemizin toplam ekilebilir sahas 36.000, sulamaya elverili arazisi ise 28.000 hektardr. lemizin kendi adn tayan ovasnda buday, arpa, msr, nohut, fasulye, yeil mercimek, fi, ekerpancar, haha, ayiei yetitirilmete; elma, armut, kays, vine, kiraz gibi meyveler de retilmektedir. Afyonkarahisar'a 30 km uzaklkta ki Bolvadin Belediyesince iletilmektedir. "Heybeli Kaplcalar" Turizm Bakanl'nca "Termal Turizm Merkezi" iln edilmitir. Kaplcada bulunan otel, 25 oda, 50 yatak kapasitelidir. Ayrca 46 apart nite, 184 yatakl ve 66 banyolu oda 270 yatak kapasitelidir. lede ayr ve mera alan ise 25.000 hektardr. Bunlarn dnda 2862 hektar ormanlk sahadr. Yine gl ve bataklk sahas ise 19.458 hektardr. Son yllarda byk oranda kirlenen Eber Gl; sazlyla, yzen adacklaryla (kopak) ve balk avcl ile adn duyurmutur. le halknn dier geim kayna hayvanclktr. le ve kylerinde bykba 16224, kkba hayvan says ise 68963'tr. Toplam st retimi 14.950 tondur. lemizde 1350 adet fenni ar kovan bulunmakta olup, 33 ton bal retilmektedir. Bunlarn yan sra ilemizde 15.000 balk toplam 66 adet tavuk kmesi bulunmakta ve gnlk 800.000 yumurta elde edilmektedir.Hayvanclkla birlikte kendi sanayisine alt yap oluturmakta olup, hzl bir geliim ierisindedir. Trkiye'de tek olan ALKOLO D Fabrikas ileye hareketlilik kazandrmtr. Bolvadin, il ve ilelere sanayi mamlleri pazarlamaktadr. Bunlar emaye rnleri, ilenmi kereste, teneke, demir dorama, kaymak, sucuk, yumurta, yastk, hasr, vb. lemizdeki en nemli sanayi kurulularndan biri olan Afyonkarahisar Alkoloid Fabrikas 1981 ylnda deneme retimi ile hizmete girmitir. Yaklak olarak 500 alanyla bu kuruluumuzda ylda 50-90 ton arasnda afyon (morfin, hidrat, kodein v.s.) imal edilmektedir. Bu imaltn byk bir blm ihra edilmekte ve lkemize milyonlarca dolar dviz girdisi salanmaktadr. Dier bir nemli sanayi kuruluuda biride emaye mutfak eyalar retimi yapan Avar Emaye sanayidir. Bu fabrikada yaklak, 500 ii almakta olup, imal edilen mutfak eyalarnn %90'n bata Avrupa lkeleri olmak zere Ortadou ve Afrika lkelerine ihra edilmekte ve lkemize dviz girdisi salanmaktadr. Bunlarn dnda kereste, yem, un ve tula fabrikalar bulunmaktadr. Bu gelimelerden de anlalaca zere Bolvadin hzl bir gelime gstermektedir. le turistik ve tarih eserler ynnden olduka zengindir. Eber Gl, Heybeli kaplcas, Horan park gezi ve dinlenme yerleridir. 1987 ylnda Belediye Mzesi kurulmutur. Krkgz kprs, Yank Kla, Lala Sinan Paa Camii,Alaca Camiii, ar Camii, Alaca emesi, Hac Ahmet Camii, Krklar Cami, Trbeler, Kara eme, Ak eme, Hac Ahmet emesi, Kemerkaya kasabasnda yer alt ehri, zburun kasabasnda minarelik deresinde peri bacalar ve insuyu maaras gezip grlebilecek yerlerdir. lede her yl Austos aynn ilk Cuma gn balayp, 5 gn sren Kaymak enliinde,manda besicileri dllendirilmekte ve Bolvadin'i tantma etkinliklerine arlk verilmektedir. Afyonkarahisar-Konya karayolu zerinde, il merkezine 48 km uzaklkta bulunan ilemiz, 1958 ylnda kurulmutur. Eber Gl, Karamk

21

sazl arasnda Sultan dalarna yaslanm yeillikler iinde irin bir ilemizdir. lk kuruluuna ait bilgi ve belgelerine henz rastlanmayan ay ilesinin gemii milttan nceye dayanmaktadr. Eski Tun ana kadar uzanan tarihi iinde Msr, Suriye, Trakya krallarnn birleik ordusu ile Gelene kral Antigon arasndaki psos meydan savana(M.. 301) ev sahiplii yapmasyla nlenmi, dou-bat, kuzey-gney dorultulu antik yollarn kavak noktas olmutur. Seluklu Trklerinin Anadolu'yu fethi srasnda Bekiolu Emir Afin, Orta Anadolu'da Amerra(Emirda) nlerine kadar gelmitir. Blgenin ne ekilde kimler tarafndan fethedildiini bildiren kaytlar olmamasna ramen, Emir Ahmet ah, Emir Sanduk ve Dolathankuvvetleri tarafndan fethedildii sanlmaktadr . Hal savalar srasnda Hal ordularnca tahrip edilen ehre, 1155 yllarnda Seluklu Devleti tarafndan Ouz Trkleri yerletirilmi, ad da "ay Deirmeni" olarak deitirilmitir. Seluklu Sultan III. Gyasettin Keyhsrev ldkten sonra blge, nce Erefoullarna ve Sahipataoullarna, daha sonra ise Germiyanoullarna gemitir. Germiyan Beyi I. Yakup samimi bir Osmanl dostu olup, beyliini vasiyet yoluyla II. Murat'a brakm ve bylece Osmanllarn eline gemitir. 2 Nisan 1921 gn Yunan ordusunca igal edien ay ilemiz, bir gn sonra, 3 Nisan 1921 gn ordumuzca geri alnmtr. Daha sonra 21 Austos 1921 gn Yunan ordusunca ikinci kez igal edilen ilemiz, 35 gn sonra anl ordumuzca 24 Eyll 1921 gn tekrar kurtarlmtr. Ege blgesinde; Ege, Akdeniz ve Anadolu blgelerinin kesitii gzergh zerinde yer alan ay ilesi, bal olduu Afyonkarahisar ilinin dousunda, Sultandalarnn kuzey eteklerinde kurulmutur. dar snrlar olarak douda Sultanda, gneyde Yalva, batda uhut ve Afyonkarahisar, kuzeyde Bolvadin'le evrilidir. Geni ve dz alanlar ile ova grnmnde olan ay ilesi, aslnda 1010 metrelik rakm ile Anadolu pltosu karakterini tar. lenin eteklerine yelemi olduu Sultandalar ilenin yegne dalk alan olup, bir silsile zerinde yer alan 2610 m rakml Gelincikana Tepesi, 2519 metre rakml Toprak Tepe ve 2063 metre rakml Krkkaya Tepe yrenin en yksek noktalarn oluturmaktadr. Geni bir ova grnmnde olan zemini III(Neojen). ve IV. zamanlarn alvyon topraklarndan olumutur. Arazisinin %20'sine varan blm (yaklak olarak 16.243 hektar) gl ve bataklklarla kapldr. Bozan ve Karaku dalarndan inen sularla beslenen Karamk batakl denizden 1000 m yksekliktedir. lenin kuzey dousundaki Eber Gl denizden 967 m ykseklikte olup 125 km'lik bir alan kaplamaktadr. le, iklim bakmndan Anadolu'ya uyum gsteren tipik kara iklimi zelliklerine sahiptir. Yazlar scak, klar sert ve souktur. lenin nfusu 2000 nfus saymna gre 49.981' dir. Bunun 20.111'i ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm 790 km2'dir. lede 27 ilkretim okulu, 7 ortaretim, mevcut olup toplam 6701 renciye 356 retmenle eitim verilmektedir. Ayrca le Halk Eitim Merkezi Mdrl ile halknn istekleri dorultusunda kurslar aarak hizmet vermektedir. Ayrca AK'ye bal 1 Meslek Yksek Okulu bulunmakta olup, 484 renci ve 7 retim grevlisi bulunmaktadr. lemizde 100 yatakl Devlet Hastahanesi, 14 Salk Oca, 5 Salk Evi, 1 Salk Meslek Lisesi bulunmakta olup halkmza salk hizmeti verilmektedir. le yzlmnn %18'ini tekil eden 14.509 hektarlk saha ayr ve merayla, % 6,84'n oluturan 5.598 hektarlk alan ormanlarla kapldr. Bu ormalk alanlarda ard, mee, am ve al gibi aalar bulunmaktadr. Toplam arazinin %48'ni oluturan 39.338 hektarlk ksm tarla arazisi olup, ok byk blm sulanabilir durumdadr. 400 hektarlk ba ve bahe arazisine sahip olan ilede hububat, ekerpancar, haha, fasulye, patates, ayiei, muhtelif sebze ve byk lde meyve (vine, kiraz, elma) yetitirilmektedir. Karamk ve Eber Gllerinden kesilerek SEKA'da ilenen kam ve meyvaclk nemli yer tutar. Ege, Anadolu ve Akdeniz blgelerinin kesitii noktada kurulan irin ilemizin gemii olduka eskiye dayanmakla birlikte tarih eser says azdr. Aalandrma almalar, ileyi, "Yeil ay"denilerek gzelletirmitir.Tabi gzellikleri arasnda Eber ve Karamk Glleri bulunmakta olup, bu gllerde balk avcl (sazan, turna) ve eitli ku avcl yaplmaktadr. Bunlardan hari alayan Park ve ellesi, Kanl Yer Kavakl evrede tercih edilen mesire yerleridir. Grlebilecek tarihi eserleri ise Seluklulardan kalma Ta Cami ve Kervansaray, nemli tarih eserleridir. lede her yl Temmuz ay ierisinde Vine Festivali yaplmakta, reticiler dllendirilmektedir.

22

ekil 5 : Bolvadin Kayma

23

OBANLAR Afyonkarahisar'n 25 km dousunda dz bir arazi zerinde yeni kurulmu ilelerimizdedir Afyonkarahisar il merkezine bal olarak ilk defa 1956 ylnda belediye tekilat kurulmu, 10.09.1991 tarihinde ise fiilen ile tekilat kurulmutur. Yre tarihinin Akaray kenarndaki hyklerle yat olduu ve eski Tun ana kadar uzand bilinmektedir. Bugnk Kocaz (Feleli) kynde antik Anabura kenti kurulmutur. Afyon Arkeoloji Mesinde bulunan Artemis heykeli buradan karlmtr. lemiz, ilimizin dousunda dz ve geni bir arazi zerinde olup, tipik Osmanl yapsn andran avlu evlerden mteekkildir. lenin kuzeyinde Bayat, kuzeydousunda ise scehisar, gneydousunda ay, dousunda Bolvadin ileleri vardr. Yzlm 422 km'dir. lenin nfusu 2000 nfus saymna gre 13.283'dir. Bunun 9.126's ile merkezinde yaamaktadr. le merkezinde 8 ilkretim okulu, 1 ortaretim okulu mevcuttur. Toplam 2.279 renciye, 88 retmen tarafndan eitim verilmektedir. le merkezinde 2 adet Salk Oca, 1 Salk Evi mevcut olup, ihtiyaca cevap vermediinden, devlet-millet ibirliiyle hastahane inaatna balanlm, zemin ve birinci kat tamamlanarak ats kapatlm bulunmaktadr. lemizde bir adet semt futbol sahas mevcuttur. Futbol takm, merkez belediyesinin desteiyle Afyonkarahisar I. Amatr Liginde faaliyet gstermektedir. Tarm ve hayvanclk ilenin gelir kaynan tekil etmektedir. lenin Toplam Tarm Alan ve Arazinin Genel Dalm Alan Ha. Yzlm40.200 Tarm Alan16.000 Ormanlk ve Fundalk842 ayr ve Mera20.000 Tarm D Arazi3.358 Tarla Arazisi9.485 Meyve Arazisi85 Sebze Arazisi160 Yem Bitkileri Arazisi600 Nadas5.000 Tarma Elverili Olup Kullanlmayan Arazi310 Toplam Sulanan Tarm Alan2.800 Toplam Kuru Tarla Alan13.200 Topraklarnn byk bir blm sulanan obanlar, Afyonkarahisar eker Fabrikasnn pancar deposudur. Tarmclkta pancar ekimi n sray almaktadr. Hayvanclkta byk ve kk ba hayvancl olarak yaplmaktadr. Becerisi byk bu kk ilemizde Trk otomotiv sanayisinin en ilgin arac retilmektedir. Su motorundan tamaclk ve tarm ilerinde kullanlan "PATPAT" adl rmork-pikap karm aralar, ilenin kk atlyelerinde imal edilmektedir. Ayrca ilede 2 adet un fabrikas mevcuttur. DAZKIRI Afyonkarahisar-Denizli karayolu zerinde il merkezine 140 km mesafededir. lemiz 1959 ylnda ile olmutur. lemiz kk boyal hal dokuma ve sat reyonlaryla dnya apnda ne kavumutur. Dazkr ile merkezinin bugnk sakinleri, Anadolu Seluklular zamannda, "Tataroullar" adyla bilinen Kzlrmak boylarndan gelenlerin ve daha sonralar Adana havalisinden gelerek yerleen "Fara" airetinin mensuplardr. Dazkr'nn ismi o zamanlar "Apa" olarak adlandrlmtr.Sonradan, bu isimlerin okluu ve "Polatl" adyla kart gerekesiyle "Dazkr" olarak deitirilmitir. lede, eski devirlerde Lidyallar, Hititler, Eski Yunanllar, Romallar ve Bizansllar hakimiyet kurmulardr. Bugn meydana kan eserlerde bu milletlere ait pek ok tarih eserler bulunmaktadr.

24

le, gneydousundan, Dinar ve Evciler ileleri, gneyinden Bamak, gneybatsndan Denizli/ardak ilesi ve Maymun dalaryla evrilidir. le merkezi, 1 belde ve 15 kyden teekkl etmitir. Kylerin 8 adedi ovalk kesiminde, 7 adedi de orman sahas ierisinde yerlemitir. lede elektriksiz ky bulunmamaktadr. lenin yzlm 570 km olup, rakm 832 m'dir. Blge genellikle dzgn olup, ile arazisi doudan batya uzanan geni bir vadidir. Bu vadi ierisinde Kk yayla, Boztepeler bulunmaktadr. Blgenin snrlar ierisinde Acgl mevcut olup, genel yzlm 41,5 km'dir. Bunun 20 km'si Bamak ve Dazkr ile snrlar ierisindedir. Ortalama derinlii 150-210 cm arasndadr. Blgenin iklimi yazlar kurak ve scak, sonbaharda lk ve yaldr. Klar az miktarda kar yamakta ise de genellikle yaldr. lemizin 2000 genel nfus saymna gre nfusu 14.453'tr. Bu nfusun 6.583' ile merkezinde yaamaktadr. le nfusunun 14-44 ya grubunda, okuma-yazma bilmeyenlerin oran % 2, okuma-yazma bilenlerin oran ise % 98'dir. le merkezi ve kylerinde toplam 12 ilkretim okulu, 5 adet ortaretim okulu bulunmaktadr. Bu okullarda toplam 2351 renciye, 150 retmenle eitim hizmeti verilmektedir. lemizde 1 retmen Evi vardr. Halk Eitim Merkezi Mdrl tarafndan nak, kilimcilik, meyvecilik, kalorifer ve bilgisayar kurslar alarak halkn ihtiyalarna cevap verilmektedir. lede henz bir Devlet Hastahanesi yoktur. 1996 ylnda balanan hastahane inaat devam etmektedir. 3 Salk Oca, 7 Salk Evi, 1 Ana ocuk Sal, 1 Salk Meslek Lisesi mevcut olup, halkmza salk hizmetleri verilmektedir. lede 250 kii kapasiteli 1 stadyum ve 1990 ylnda Yeni Dazkr Belediyespor ve Alkimspor kulplerimiz, her yl Afyonkarahisar I. Amatr Liginde ileler arasnda dzenlenen spor msabakalarna katlmaktadrlar. le halknn % 60' geimini tarm ve hayvanclktan salamaktadr. lemiz arazilerinin 19.880 hektar tarm arazisidir. 6000 hektar fiilen sulanabilen bu arazilerin 11.000 hektar sulanabilir arazidir. Arazilerin 2000 hektar ayr-mera alandr. %54' dz toprak yaps kumlu, tnl ve kirelidir. Sulu tarm arazilerinde ekerpancar, haha, fasulye, msr, yonca, hayvan pancar, susam, ilek, salatalk, kavun, karpuz, gibi bitkiler; elma, armut, kays, kiraz, ceviz, dut, ayva ve kavak gibi aalar yetitirilmektedir. Kuru tarm arazilerinde ise; buday, arpa, nohut, mercimek, ayiei, kimyon, anason, badem, vine, erik, susam, gl yetitirilmektedir. lemiz, Afyon'da antepfstnn yetitirildii tek iledir. Hayvanclk ilenin nemli geim kaynaklarndan biridir. lemizde, bykba, kkba, etlik ve yumurtalk kmes hayvancl da yaplmaktadr. lemiz merkez, kasaba ve kylerinde yaklak olarak 120.000 tavuk, 16.000 koyun, 6.000 kei, 1950 adet sr, 2 adet manda ve 130 adet at bulunmaktadr. lenin merkezinde bir adet yn iplii fabrikas, bir adet orap fabrikas ve yorgan fabrikas, bir adet sodyum slfat fabrikas ve bir adet de yem fabrikas mevcuttur. 15.000 icinin alt yn iplii fabrikasnda hal ipi retilmektedir. Sodyum slfat fabrikasnda deterjan, kt, tekstil, cam ve il sanayisinde kullanlan sodyum slfat retilmekte, retilen sodyum slfat'n % 80'i yurt dna ihra edilmektedir. Dolaysyla lke ekonomisine nemli miktarda dviz girdisi salanmaktadr. orap fabrikasnda gnlk ortalama 900.000 ift orap retilerek, retilen oraplarn tamam Fransa'ya ihra edilmektedir. lenin E-24 karayolu gzergh zerinde bulunmas sebebiyle, bu yol gzergh zerinde bulunan Sanaos Halclk ve Muratky Halclk letmelerinin tur organize eden turizm irketleriyle anlaarak belirli bir pln dahilinde turist tayan turlarn turistik hal evlerine gelmesi, turizmi canlandrmakta, ile ekonomisine katk salamaktadr. D NAR Afyonkarahisar-Antalya karayolu zerinde olup, il merkezine 106 km. uzaklkta bulunan ile 1924 ylnda kurulmutur. Yzlm 1.328 km'dir. Tarihin ok eski alarnda saysz imparatorun, tanr Apollo ve Kral Midas'n mzik yar yapt ncirli, lerce, Beloluk ve bilhassa Sukan mevkileri, ilenin dinlenme ve mesire yerleridir. lemizin adeta sembol durumunda bulunan Sukan, Menderes nehrine kaynaklk eden Pnarba, Blalan kayna, Yapa ve Bepnar kaynaklar, Pnarl, Yeilat gletleri ile Eldere ku cenneti ve amlky koruluu dier mesire yerleridir. Bu gzellikler, Dinar' hem i, hem de d turizm asndan nemli bir turizm merkezi haline getirmektedir. Dinar gerek mesire yerleri, aile parklar ve gerekse Afyonkarahisar-Denizli, Denizli-Antalya karayolu zerinde ehrin giriinde yer alan dinlenme, tesis ve lokantalaryla geit turizmine hizmet vermekte ve gelecekte turizm asndan daha byk canllk kazanacak konumda bulunmaktadr. Dinar'n bilinen gemii M..1200 yllarna kadar uzanmaktadr. Dinar Anadolu'nun en eski yerleim yerlerindendir. Dinar Hitit mparatorluu dneminde Seha rma (Byk Menderes) Beyliine bal olduu tarih kitaplarndan da anlalmaktadr. "Dinar", tarih boyunca birka kez kurulmu ve batm ehirlerden (Kelainai-Celainai-Apemeia-Kiboyossimo-Geyikler-Dinar) sonra bu adla anlmaya balanmtr. ehrimiz, Truva Savalarnda yenilerek Anadolu ilerine ekilen Ahiya (Akariyon) prenslerinden Geleinos tarafndan M.. 1200'lerde "Geleneia" adyla kurulmu, bitiiinde kurulan "Apemeia" ehriyle birleip "Dinar" adn almtr. Dinar, antik kral yolu zerinde Ege kylarna ve Akdeniz'e alan karayolu ile demiryolu kavanda kurulmutur. Hititlerden Aka- yon, Frig, Kimmerler, Persler, Roma, Bizans ve Trklere kadar bir ok Anadolu medeniyetinden izler tayan Dinar, eski alardan bu yana, srekli olarak blgenin bakentliini yapmtr.

25

Dinar tarihin ilk mzik yarmasnn yapld yerdir. ine tanrlarn, krallarn kart masallar ve efsaneler ehridir. Geleine, Anhoros, Midas, Asmal yol, Ilca ve Marsiyas efsaneleri dededen toruna anlatla gelmitir. lemiz 1874 ylnda Belediyelik, 1908 ylnda ile olmutur. Afyon iline bal olan ilemiz Dinar, Akdeniz ve Ege blgesi arasnda kalr. le merkezi ve gneyindeki kyler Akdeniz blgesinde, kuzeyindeki kyler Ege blgesindedir. Gller blgesi ierisinde incelenen Dinar ilesi, kuzeyde Sandkl, kuzey dousunda uhut, gneydouda Isparta, gneybatsnda ise Bamak ve Evciler, kuzeybatda Denizli, gneyde Keiborlu'yla evrilidir. lenin Dombay, l Ovas ve Dinar Ovas adyla balca ovas, Karakuyu adyla bir gl, bir akarsu olarak Byk Menderes nehri vardr. Cerit yaylas ve Dombay ncebel yaylas nemli yaylarmzdr. le; Akdeniz ikliminden, Anadolu kara iklimine gei karakteri gsteren yresel klima alandr. lenin 2000 yl genel nfus saymna gre nfusu 92.608'dir. Bu nfusun 37.608'i ile merkezinde yaamaktadr. lemize bal 9 kasaba ve 56 ky bulunmaktadr. lede 1 Ekim 1995 Pazar gn saat 18.00'da 6.1 iddetinde deprem meydana gelmi, 94 vatandamz hayatn kaybederken, 250 yurttamz yaralanmtr. lede 46 ilkretim okulu, 8 ortaretim okulu vardr. Bu okullarda toplam 8.849 renciye 459 retmenle eitim verilmektedir. Ayrca 1 Meslek Yksekokulumuz bulunmaktadr. Okulda 424 renciye 13 retim grevlisiyle yksekretim verilmektedir. lede ayrca Mill Eitim Mdrlne bal Halk Eitim Merkezi ve raklk Eitim Merkezi Mdrlkleri bulunmaktadr. le merkezi ile kasaba ve kylerinde 2 Devlet Hastanesi, 11 Salk Oca, 21 Salk Evi, 1 Ana ocuk Sal ve 1 Verem Sava Dispanseri Tabiblii ve 1 adet 144 rencisi bulunan Salk Meslek Lisesi bulunmaktadr. Dinar Devlet Hastahanesinin yatak says 150, Haydarl Devlet Hastahanesinin yatak says 30'dur. lede 1500 kii kapasiteli 1 stadyum, 2 semt sahas ve spor kulb bulunmaktadr. Antik Kral Yolu zerinde Ege kylarna ve Akdeniz'e alan karayollar ile demiryolu kava zerinde kurulmu olan Dinar ilesi; tarm, hayvanclk ve ticarette gelimitir. Dinar ve evresinde halkn gelir kayna tarm ve hayvancla dayanr. lede tahllardan arpa, buday, nohut'un; endstri bitkilerinden ayiei, msr, eker pancar, haha ve yem bitkilerinin; kuru soan, patates vd. sebzelerin; elma, vine, armut, zm gibi meyvelerin retimi yaplmaktadr. Toplam tarm alan 63.700 hektardr. Tarm Arazisinin Dalm: Tarla Alan: 58.036 hektar Meyve Alan: 688 hektar Sebze Alan: 540 hektar Gl Diken Alan: 40 hektar Ba Dikili Alan: 462 hektar Nadas: 3.739 hektar Toplam Tarm Alan: 63.700 hektar Tarma elverili olup kullanlmayan arazi: 195 hektar Mevcut Tarm Arazisinin Sulama Durumu: Devlete Sulanan Alan: 6.144 hektar Halka Sulanan Alan:35.320 hektar Toplam Sulanan Alan:41.464 hektar Hayvanclk olarak; bykba, kkba, tavukuluk ve arclk yaplmaktadr. Sz konusu hayvanlardan; et, st, yourt, peynir, yumurta ve bal retilerek ilemizin ve lkemizin ekonomisine katk salanmaktadr. lede 14.375 bykba, 89.340 kkba, 112.000 kanatl hayvan, 3.155 ar kovan bulunmaktadr.

26

lede ormanlk alan sahas 186.138 hektardr. lede 625 kaytl yesi bulunan Dinar Sanayi ve Ticaret Odas mevcuttur. irketler Limited irket:235 adet Anonim irket:16 adet ahslar:367 adet Kollektif: 7 adet

lede 9 adet dokuma, 2 adet teneke kutu,2 adet uval, 2 adet un fabrikas, 2 adet yem fabrikas, 1 adet balk alar iplik fabrikas, 2 adet makine ve tarm aletleri fabrikas, 1 adet kot dikim atlyesi vardr. 50 adet kalknma ve sulama kooperatifi ile 7 banka ubesi mevcuttur. Dinar-Denizli karayolu zerinde, ileye 12 km mesafedeki Akaren-Gebaan mevkiinde, yaklak olarak 830 hektarlk alan, organize sanayi blgesi olarak tespit edilmitir. Bu alan, belediye imar snrlar ierisine alnmtr. Organize sanayiyle ilgili almalar devam etmektedir. Danteon (Tanrlar Kulu Tapna), Artemis Anaitis Tapna,Tiyatrosu, Agoras (Pazar yeri), Stadyumu, Sukan, Pnarba, Karakuyu ku cenneti, Norgaz orman piknik alan, Cerit ve Zenderi yaylas ilemizin ilgi odadr. Yol gzerghnda bulunan dinlenme tesisleri turizme hizmet vermekte, ileye hareketlilik kazandrmaktadr. EM RDA Afyonkarahisar'n 70 km kuzeydousunda kurulmu en eski ilelerinden biridir. Adn; blgeyi Trk isknna aan Emir Afin ile yasland Emirdalarndan almtr. lemiz 1924 ylnda kurulmutur. Hititlere kadar uzanan tarihi zaman iinde kesintisiz bir yerleim alandr. Aurra (Hisarky), Yedikap (Bakonak ky), kral yolu zerindedir.Amorium, Roma anda Anadolu'nun nemli merkezlerinden biri haline gelmi, adna bronz sikke bastrlmtr. Bizans dneminde Avrupa'nn nc, Anadolu'nun ikinci byk kenti olmutur. nl fabl ustas Ezop (M.. 620) Amorium doumludur. Emirda yresinde yerleim M.. 1437 ylna kadar gitmektedir. Blge; Hititler, Lidyallar, Persler, Helenler, Romallar, Bizansllar, Seluklular ve Osmanllar egemenliine girmi olup bu toplumlara ait izler tamaktadr. Ege blgesinde yer alr. Kuzeyde Eskiehir, douda Konya ile komudur. lenin gney taraf Emirda sradalar ile kuatlmtr. Douda olduka geni ovas yer almaktadr. Arazi yaps tarma elverilidir. lenin yzlm 2.213 km'dir : lede yazlar scak ve kurak, klar souk ve yal gemektedir. Emirda ilemiz, Afyonkarahisar-Ankara karayolunun 41.km'sinde 9 km ieridedir. lenin nfusu 2000 genel nfus saymna gre 47.162'dir. Bunun 20.495'i ile merkezinde yaamaktadr. Yurt dnda Emirda'dan g etmi yaklak olarak 100.000, Eskiehir'de 99.000 ve dier ehirlerde 30.000 Emirdal yaamaktadr. lede 52 adet ilkretim, 8 adet ortaretim okulu mevcuttur. Toplam 7.620 renciye, 402 retmenle eitim verilmektedir. AK'ye bal 1 Meslek Yksek Okulu bulunmaktadr. Okulda, 11 retim grevlisi ile 625 renciye eitim verilmektedir. Ayrca Halk Eitim Merkezi ve raklk Eitim Merkezi Mdrlkleri vardr. lede 100 yatakl bir Devlet Hastahanesi, 10 Salk Oca, 15 Salk Evi, 1 Verem Sava Dispanseri, 1 adet Salk Meslek Lisesi bulunmaktadr. lede spora byk nem verilmektedir. 1 adet 500 kiilik kapal spor salonu, 1 adet 1000 seyirci kapasiteli toprak zeminli stadyum, ve birok semt sahalar vardr. lede Aziziye Spor Kulbne ait futbol, basketbol, voleybol branlar bulunmaktadr. Arazi yaps tarm ve hayvanclk iin olduka uygundur. Arazinin %62'si (130.500 hektar) ekilebilir arazi, %15,4' (31.984 hektar) ormanlk ve fundalk, %14,6's(31.089 hektar) ayr ve mera ve %7,8'i (16.347 hektar) tarm d arazidir. Ekilebilir arazinin 8.409'u sulanmaktadr. 201.511 hektarlk araziye de sulama imkn yaratlabilir. lede yetien rnler unlardr. Arpa, buday, eker pancar, nohut, yeil mercimek, ay iei, haha ve yonca. Sebzelerden; biber, domates, fasulye, salatalk, spanak, kavun ve karpuz meyvelerden; elma, armut, erik, kays, kiraz, vine, badem, ceviz ve zm yetitirilmektedir. Hayvanclk olduka nemlidir. Daha ok koyun yetitirilir. le apnda olduka nemli miktarda st retilmektedir. lkemizde Emirda yourtlarnn lezzeti ok iyi bilinmektedir. lemizde kk sanayi sitesi mevcuttur. Emirda organize sanayi blgesi yeri tesbit edilmi, almalar yrtlmektedir. lede un fabrikas ile sentetik dokuma fabrikas vardr. Sentetik dokuma fabrikas, yurt dnda alan iiler tarafndan ileye kazandrlmtr. lede, el sanatlarnn nemli bir yeri vardr. Youn olarak kilim, dantel, oya, ipek hal gibi el sanatlar yaplmaktadr. lede geleneksel el sanatlarnn banda kilim gelir. Bu kilimlerdeki desenler ok eyin anlatm gibidir. Emirda kilimleri %100 yn ve %100 tabi kk boyasyla retilmektedir. Kilimlerde mahalli desen ve motifler yer alr. Ticar amal bu motifler deitirilmemitir. Askl, Aynal, Kara deme, amal kilimleri, Bindall, Ksksl, Kelleli seccadelerinin n yurt dna tamtr.

27

Emirbaba, Glck, iekli yaylalar, Balcam maaras, Amorium ren yeri ve Sakarya nehrini besleyen Pnarba gezip grlebilecek yerlerdir. EVC LER Afyonkarahisar'a 132 km mesafede dz alanda kurulmutur. 1991 ylnda ile olmutur. Afyonkarahisar-Denizli karayolu zerindedir. evre hyklerde bulunan paralardan tarihinin Lidyallara kadar uzand anlalmaktadr. Bugn ilemizde Koca hyk ve Kk hyk diye bilinen iki hyk ile kzviran ve Kocaviran isminde iki renyata vardr. Hititler, Yeni Hitit devrinde uppiluliuam (M.1380-1345) zamannda Ege'den Akdeniz'in dou kylarna kadar uzanm ve n Asya'nn en gl imparatorluunu kurmulardr. Evciler ilesinin, M RA KUVALYA KRALLII'nn yklndan sonra Seha Irma Krall'na katld ve bu kralln elinde ok ksa bir sre (40-50 yl) kald sylenmektedir. Yrede Lidyallar, Hititler, Frigler, Persler, Helenler, Romallar, Bizansllar, Seluklular ve Osmanllar yaamlardr. nemli tarih bulgular ve kalntlar, mezar, Terra, Codta ve lhit gibidir. Ege blgesinin Bat Anadolu ile Gller Blgesi arasnda yer alr. Bir baka deyile; Anadolu yaylasnn Ege kylarna alan blgesindedir. le, Evciler ovasnn orta ksmnda kurulmu olup, bu dzlk saha kuzey ksmna doru ykselmektedir. Ovann kuzey kenar Bozda tepeleri ile evrilmitir. Ovann batsnda Maymun Da, kuzey dousunda ise Byk Menderes, Ikl Baraj ve Akda bulunmaktadr. Evciler, kuzeyden Denizli'nin ivril (40 km), doudan Dinar(26 km), gney batdan Dazkr(21 km) ileleriyle komudur. Deniz seviyesinden ykseklii 981 m'dir. lede genellikle karasal iklim grlr. Fakat Ikl Baraj ile Acgl'n iklimi biraz daha yumuatt bilinmektedir. leye ulam hem karayolu, hem de demiryolu ile yaplmaktadr. le jeolojik olarak ok hafif meyilli bir morfoloji gstermektedir. lenin 2000 genel nfus saymna gre nfusu 9.486'dr. Bunun 5.139'u ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm ise 235 km'dir. lede 5 ilkretim okulu, 1 ortaretim okulu bulunmaktadr. 4 adet ilkretim okulunda tamal sistem uygulanmaktadr. Toplam 1166 renciye 76 retmenle eitim verilmektedir. lede okuryazarlk oran % 98-%100'dr. ledeki 2 Salk Oca, 1 Salk Eviyle halkmza salk hizmeti verilmektedir. lemizde, faaliyet gsteren 2 spor kulb olup, 1 semt sahas bulunmaktadr. le, bitki rts bakmndan ok zayftr. Korularn dnda orman yoktur. Btn bo alanlar ekilidir. Nadas sistemi uygulanr. le ekonomisi tarm, hayvanclk ve dokumacla dayanr. Kk hyk ve Byk hyk civarnda sulu tarm, dier alanlarda ise kuru tarm yaplmaktadr. En ok yetitirilen tarm rnleri buday, arpa, susam, haha, ayiei ve eker pancardr. Sebze ve meyvecilik gelimemitir. nk topran yarm metre derinliinden sonra balayan "kist" aalarn gelimesini engellemekte ve iki sene sonra kurutmaktadr. Evcilerde ticar amal olarak st reticilii, tavukuluk, az da olsa kkba hayvancl yaplmaktadr. lede 1 adet st ve st mamlleri ileyen 5 ton st ileme kapasiteli mandra ile 1 adet 20 ton/gn kapasiteli st toplama merkezi bulunmaktadr. Ayrca 1 adet 20 ton/gn kapasiteli un fabrikas bulunmaktadr. le ve ileye bal ky, kasabalarda Belika, Almanya, svire, Fransa ve Avusturya gb. Avrupa lkelerinde alan kayda deer sayda ii ailesi bulunmaktadr. HOCALAR lemiz il merkezine 100 km uzaklkta olup, 1990 ylnda ile olmutur. Sandkl ve Banaz ilelerini birletiren karayolu zerinde, Sandkl'ya 38 km, Banaz'a 35 km uzaklktadr. Anadolu eski alardan bu tarafa pek ok medeniyetlerin beii olmutur. Bu topraklar zerinde kurulmu olan yerleim yerlerinden birisi de Hocalar ilesidir. Ahr dalarnda bulunan bronz Hitit heykeli yrenin ok eski dnemlerden beri nemli bir yerleim merkezi olduu izlenimini vermektedir. Kurulu tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte Hocalar'n 1300'l yllarda bir yerleim merkezi olduu tahmin edilmektedir. "Hocalar" isminin verilmesiyle ilgili bir rivayet vardr. O dnemde bu yerleim yerine ilk olarak kardein geldii ve buraya yerletii, bunlarn babalar "HOCA"(ulema) olduundan, dardan bu merkeze gelenler "Nereye gidiyorsun?" diye sorulduunda "HOCAG L'e gidiyorum", buradan darya gidenlere sorulduunda "HOCAG L'den" geldiklerini belirttiklerini, zamanla bu yerleim yerindeki nfusun oalmas ve dardan bu

28

yere bakalarnn da gelmesi sonucu "HOCALAR" ad altnda bir yerleim merkezi meydana gelmitir. Hocalar ilesi, il merkezinin gneyinde kurulmu olup, gneyinde Sandkl, batsnda Denizli, kuzeybatsnda Uak ili, kuzeydousunda Sincanl ilesiyle evrilidir. Hocalarn toplam yzlm 537 km2.'dir.Yerleim yeri olarak Ege blgesinde olan Hocalar, evre yerleim yerlerine nazaran orman ve fundalklarla kapldr. klim bakmndan yazlar kurak ve scak, klar souk ve yaldr. lenin dousunda al, batsnda Burgaz, kuzeydousunda Ahr da ve gneybatsnda Akda bulunmaktadr. lenin 2000 genel nfus saymna gre nfusu 13.751'dir. Bunun 2.656's ile merkezinde yaamaktadr. lede 16 ilkretim okulu, 1 ortaretim okulu bulunmaktadr. Toplam 2193 renciye 93 retmenle eitim verilmektedir. Ayrca Halk Eitim Merkezi bulunup, meslek edindirici kurslar almaktadr. lede 2 Salk Oca, 6 Salk Evi bulunmaktadr. lede faaliyet gsteren Hocalar Belediye Spor Kulb ilimiz I.Amatr Liginde faaliyet gstermektedir. Toplam alann byk bir ksm kltre elverili olmayan mera, ormanlk ve dalk-talk alanlardan oluur. Halkn geim kayna tarm ve hayvanclktr. Ekonomik durumu dier ilelere oranla ok dktr. Tarm rn olarak genellikle arpa, buday ve haha yetitirilir. Hayvanclk yapan aileler koyun, kei ve bykba hayvan beslerler, yazn yaylaya karlar, yaklak olarak ay burada kalrlar. Sulu Tarm Arazisi: 1.940 Ha -%17,7 HSAN YE Afyonkarahisar'n 35 km kuzeyinde tabiat ve tarihin en cmert davrand ilelerimizden biridir.1959 ylnda ile olmutur.Mee, am, ad ormanlar ve koruluklarla evrilidir.Gazlgl kaplcas ve imeleri, Frig Kaya Antlar, Roma-Bizans kaya yerleimleri, mezar odalar, peribacalar ve yaylalar ilgi odaklarndan bazlardr. lenin kkl bir mazisi vardr. Eski medeniyetlere beiklik etmesi onun tarih ehresini gzelletirmektedir. hsaniye'nin vaktiyle Hitit mparatorluu snrlar ierisinde bulunduuna dair elde baz belgeler mevcuttur. Hitit mparatorluu'nu ortadan kaldran Frigyallarn eski yaplarn da hsaniye snrlar ierisinde raslanmaktadr. Ayazin, Kayhan yerleim birimleri Kapkayalar, Aslanta, Malta ve Ylanta gibi Gyn Vadisi'ndeki yerler, mezar olduklar sanlan tarih kalntlar Frigler dnemine aittir. Ayrca tabiat harikas ktleler ve peribacalarnn ssledii Frig blgesi diye anlan saha bu yrenin Frigler zamannn nemli bir yerleim blgesi olduunu gsterir. Blge Pers, Helen, Roma ve Bizansllarn, daha sonra Seluklularn ve Osmanllarn hakimiyetine girmitir. Bu medeniyetlerden gnmze kadar yaayabilen eserlere rastlanmaktadr. Anadolu'nun 1071 Malazgirt Meydan Sava'ndan sonra Trklerin yerleimine almas sonucunda baz Trk boylarna mensup kafilelerin bu blgeye yerletikleri sanlmaktadr. Der ve Alanl blgelerinin Ouz Trkleri tarafndan 1085 yllarnda iskn edildii tahmin edilmektedir. Der ve Antkaya yerleim blgelerinde Germiyanoullarndan kalan kervansaraylarn mevcut oluu ilenin bir yol kava ve konaklama yeri olduunun kuvvetli delilleridir. hsaniye 13 Temmuz 1921'de Yunanllar tarafndan igal edilmi ve tam13 ay 14 gn dman zulm altnda kalmtr. Mill Kurtulu Sava'mz srasnda 22 Austos 1922'de dman istilsndan kurtulmutur. hsaniye, mevkii olarak Orta Anadolu ve Bat Anadolu blgeleri arasndadr. Doudan scehisar, batdan ksmen Ktahya ve Altnta, kuzeyden Seyitgazi ve ksmen Ktahya, gneyden Afyonkarahisar ile evrilidir. Yzlm 888 km2'dir. le genel grnm itibariyle yayla karakterini gstermektedir. Rakm 1093 metredir. geer. le, denizlerden uzak ve dalarla evrili olduu iin tipik bir kara iklimine sahiptir. Genellikle klar souk, yaz mevsimi ksa ve scak Kuru Tarm Arazisi: 8.835 Ha -%80,8 Balk - Bahelik: 165 Ha - %1,5

Blgedeki akarsular, Emre Gl'nn beslendii Der ay ile ler Kayas kynn yaknndan geen Balklpnar ve Eret'ten kan Cumal aylardr. lenin 2000 genel nfus saymna gre nfusu 34.224'dir.Bunun 5.095'i ile merkezinde yaamaktadr. le sahip olduu eitim-retim kadrosu ve renci potansiyeliyle olduka iyi durumdadr. le ve evresinde eitim-retim halen 31 ilkretim okulu, 3 ortaretim okuluyla yaplmaktadr. Toplam 5107 renciye 72 retmenle eitim verilmektedir. Ayrca ilemizde Halk Eitim Merkezi Mdrl halkmzn istekleri dorultusunda bilgi ve becerileri arttrc kurslar aarak hizmet vermektedir. Merkez ile evre yerleim blgelerinde 6 Salk Oca, 5 Salk Evi ve 1 Salk Meslek lisesi bulunmaktadr. le spor faaliyetleri bakmndan vasat bir seviyededir. lede 3 semt sahas ve 5 spor kulb mevcuttur. Ayrca 500 kii kapasiteli, 1 kapal spor salonu vardr.

29

le ekonomisi; hayvanclk, besicilik, tarm ve az da olsa ticarete dayanmaktadr. Sanayi olarak dnyaca nl Kzlay Madensuyu ve Yldz Madensuyu letmesi ve zel sektre ait 2 adet un fabrikas bulunmaktadr. Gazlgl kaplcas hsaniye ilesi snrlar ierisinde, Afyonkarahisar'a 25 km uzaklktadr. Afyonkarahisar Belediyesince iletilmektedir. klim karasal olduu iin halkmz elverili olan yerlerde hayvancla ynelmitir. klime uygun olarak ile apnda olukla tahl rnleri yetitirilmektedir. Aileler, genel olarak kendi ihtiyalarna ynelik sebze ve meyve retimi yapmaktadrlar. SCEH SAR Afyonkarahisar-Ankara karayolu zerinde olup il merkezine 23 km uzaklktadr. 1987 ylnda ile olmutur. Zengin mermer yataklar zerinde kurulmu olan ilemiz, tarm, hayvanclk ve mermer sanayi zerinde gelimitir. lenin ad, ilk defa iitenler iin olduka dikkat ekicidir. " scehisar" ismi ile ilgili olarak, Anadolu'nun Trkler tarafndan fethedilmesi yllarna bakldnda u bilgilere rastlamaktayz: " in tarihlerine gre en eski Trk ili (TRK STAN) Hiyenigne(Koyunlu) devleti be byk hanlk eklinde ynetiliyordu. Kuzeyde KARAHAN, gneyde AKHAN, batda KIZILHAN, merkezde SARIHAN( lhan), douda GKHAN komuta ediyordu. u halde Kara, Gk, Kzl, Ak ve Sar isimleri renk deil, birer yn ve Trk li'nin ayrld be byk boy ad demektir. Seluklu hkmdar I.MESUD dneminde Afyonkarahisar civarnda 300 yerleim blgesi tespit edilmi, yukarda bahsedilen Trk boylar buralara iskn edilmitir. Oturumuna tahsis edilen milletin mensup olduu boy adna gre bu blgelerin adlar konulmutur. Bu be boydan blnerek Anadolu'ya gelenlerin yerleim alanlar unlardr: "Kar, Karaca, Karasar, (Karahisar-Afyon) scekarahisar ( scehisar), Karacaren (Belkaramk), Karadilli, Karayoku, Karakuyu, Karata, Karacalar, Karasandkl, Karakla, Karahalilli, Karayatak." Bu bilgiler nda dnldnde, " scehisar" ad Karahan boyundan gelen Trklerin addr. Yallarn zaman zaman kullandklar " scekaraser" eklindeki ifadelerden de bu hkme varmak mmkndr. Demek ki Trkler 800 yl nce Anadolu'yu vatan olarak benimsemiler, Karahanllar boyundan gelenlerle blgeye " scekaraser" adn vermilerdi. Zamanla bu isim scehisar'a dnmtr. Ege blgesinin en dousundaki ilelerimizden birisi olan scehisar, 29 c- 40 -31c-43 dou meridyenleri ile 37-40-39-17 kuzey paralelleri arasnda olup doudan Bayat, batdan Afyon merkez, kuzeyden hsaniye ve ifteler(Eskiehir) ileleri, gneyden Gebeceler kasabasyla evrilmitir. Ortalama ykseltisi 1050 m olan ilenin yzey ekillerinde nemli farkllamalar grlr. le topraklarnn kuzey ve kuzey dou kesimleri dalk ve engebeli olmasna ramen, gney ve bat kesimleri ise dalgal ve dz bir yap eklinde grlr. lenin genel grnm ise yayla karakteri tamaktadr. le merkezi 7 tepe zerinde kurulmutur. scehisar ay' ileyi ikiye ayrmtr. Volkanik karakterli ve kalkerle bir yapya sahip olanilenin nemli ykseltileri unlardr: Anda (1526m), Elmada (1516m), apane Tepesi (1785 m), Krolu Da (1526m), Madentepe (1894 m), Karakol Tepesi (1721 m), Asar Da (1400 m), Kavakl Beli (1444 m) lenin nfusu 22 Ekim 2000 nfus saymna gre genel olarak 23.209'dir. Bunun 11.813' ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm ise 483 km'dir. Coraf konumu itibariyle ile, Ege ve Anadolu blgelerinin birbirine en ok yaknlatklar yerde kurulduu iin, bu zelliinden dolay scehisar'da Akdeniz ve karasal iklimin zellikleri grlr. Yazlar scak ve kurak, klar souk ve yal gemektedir. klim artlarna ve yzey ekil zelliklerine bal olarak belirlenen tabi bitki rts "bozkr" dr. Ormanlk alan ile yzlmnn 1/4' kadardr. Balca orman aalar karaam, mee, ard, palamut ve karaaatr. lede eitim ve retim faaliyetleri rgn ve yaygn eitim alanlarnda yrtlmektedir. lemizde 19 ilkretim, 2 ortaretim bulunmaktadr. Toplam: 4.362 renciye 155 retmenle hizmet verilmektedir. le de 1 Meslek Yksekokulu bulunup 189 renciye 8 retim grevlisiyle eitim verilmektedir. Ayrca Halk eitim merkezi mdrl merkez ile ve kylerinde kurslar aarak hizmet sunmaktadr. lede 25 yatakl 1 Devlet Hastanesi, 4 Salk Oca, 4 Salk Eviyle halka salk hizmeti verilmektedir. lede 1500 kii kapasiteli 1 stadyum ve 1 spor kulb bulunmaktadr. lenin ekonomisi byk lde mermercilie dayansa da tarm ve hayvanclk nemli bir yer tutar. le merkezinde alan nfusun byk bir ksm (% 80'i) ile kylerde alan nfusun kk bir ksm (%20'si) mermercilikle uramaktadr. Tarm ve hayvanclk faaliyetleri mermercilikle birlikte olarak yrtlmektedir. Tarm ilemizin 14.820 hektarlk alannda susuz tarm eklinde yaplmaktadr. Tarm alanlar ilenin gney ve bat kesimlerindedir.

30

Arazi Dalm Alan(Ha) lenen Tarm Arazisi14.820 ayr ve Mera5.600 Orman ve Fundalk6.000 Kullanlmayan Arazi180 Tarma Elverili Olmayan Arazi10.000 Arazi kullanmnda gsterilen ilenebilir arazinin 391 hektarnda sulu, 14.429 hektarnda ise susuz tarm yaplmaktadr. Daha ok buday, arpa, ayiei, haha, vine, elma ve kays yetitirilmektedir. lemizde hayvanclk ev ihtiyalarmz karlamak iin, kylerimizde ise geimi temin etmek iin yaplmaktadr. Daha ok koyun, sr, kei, tavuk, hindi ve rdek yetitirilmektedir. Mermer: Kalkerlerin metamorfizmaya uramas sonucu meydana gelen kaya eitlerindendir. lkemizde ve dnyada "Afyonkarahisar Mermeri" olarak bilinen ve tannan mermer scehisar'da karlp ilenmektedir. scehisar'da 2000 yldr mermer ocaklar iletilmektedir. Muhtemel mermer rezervinin 500x106 m3, olduu bunun 70 x 106 m3' nn grnr rezerv olduu hesaplanmtr. Mermer atklar eitli alanlarda deerlendirilmektedir. Bunlardan bazlar unlardr: a) l, boya ve kimya sanayiinde, b)Karo, sva, imento ve buna benzer inaat sektrnde c)Seramik, porselen ve sert plstik imalatnda d)Filitrasyon ilerinde lede karlan mermer eitleri unlardr: Afyonkarahisar kayma, kirli sar, Afyonkarahisar ekeri, Afyonkarahisar gl, kaplan postu ve menekedir. Ocak mermercilii: 1980 ylna kadar ilkel metodlarla karlan mermer, bu yldan sonra yeni teknolojik imknlarla karlmaya balanmtr. Bundan dolay ta kayb azalmtr. Mermer, 1983 ylna kadar hammadde olarak satlmakta iken 1983 ylndan sonra iletmeye ynelmitir. Tarihi olduka eski olan ilemizde Roma, Hitit, Frig ve Trk- slm dnemlerine ait pek ok eser bulunmaktadr. Bu dnemlere ait eserlerin bir ksm tahrip olmakla birlikte nemli bir blm gnmze kadar ulamtr.Seydiler Kalesi, peribacalar, Krkinler, atal Kayalar, Meneveli Kayalar, Kzl Kayalar, Selimiye Kayalklar, Orna Kayalklar, Bacak Kale, Dkmeon Kale surlar, Gresunlular ehitlii, Frig, Roma ve Bizans dnemlerine ait yerler grlmeye deer eser ve tabiat harikalardr. Alanyurt, Selimiye, atal ve Dalat evreleri yayla ve da turizmine elverilidir. le merkezinin kuzeyindeki ormanlk alanlar piknik yapmaya ve avcla olduka msaittir. Seydiler Gl evresi, Krolu dalar ormanlk sahalar ve Acsu mevkii ilenin belli bal dinlenme yerleridir. lenin Seydiler kasabasnda Hasan bin Basri Trbesi ve Camisi bulunmaktadr. Kuduz hastaln tedavi eden Hasan Bin Basri ve be bilgin arkada, Horasan'dan gelip Seydiler kasabasna yerlemiler ve burada yaamlardr. Bunlarn trbesi Hasan Bin Basri soyundan gelen "Tekkein" ad verilen kiilerce yaptrlm ve bunlar trbenin bakm ve temizliini nbetlee olarak stlenmilerdir. Hasan Bin Basri'nin muhafzlar olduu sanlan oban Dede yatrlar da bu kasabamzdadr. KIZILREN Afyonkarahisar-Antalya karayoluna 3 km'lik mesafede kurulmu olan ile, il merkezine 87 km uzaklktadr. 1990 ylnda ile olmutur. Tarm ve hayvanclk balca geim kaynaklardr. lenin tarih kuruluu hakknda elimizde kesin bir bilgi bulunmamaktadr. Ancak ile halknn yallar arasnda eskiden beri sylene gelen rivayetler bulunmaktadr. Bu rivayetlere gre ilemiz, Ankara-Antalya karayolu zerinde bulunan Belediyeye ait akaryakt istasyonunun bulunduu Karapnar mevkiinde kk bir ky olarak kurulmutur. Halk, meydana gelen bir sel felketinden sonra u anda ilenin bulunduu alana g etmitir. leye eskiden "Kzlviran" denirdi. u andaki adn (Kzlren) daha sonra almtr. Kzlren, Afyonkarahisar ilinin gney batsnda kurulmu, kuzeyinde Sandkl, gneyinde Dinar, batsnda Akda, dousunda Kumalar da bulunmaktadr. Deniz seviyesinden 1.111 metre yksekliktedir.

31

km'dir.

lenin nfusu 22 Ekim 2000 genel nfus saymna gre 4.126'dr. Bunun 2.558'i ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm ise 337

lede 2 ilkretim okulu, 1 ortaretim okulu bulunmaktadr. Toplam 334 renciye 29 retmenle hizmet verilmektedir. Halk Eitim Merkezi Mdrlnce giyim, arclk, halk oyunlar, okuma-yazma ve el sanatlar kurslar almaktadr. ledeki 20 yatak kapasiteli Salk Merkezi binas devlet-millet ibirliiyle yaplmtr. lede ayrca salk hizmetlerinin sunulduu 1 Merkez Salk Oca ile 2 Salk Evi bulunmaktadr. le ve ileye bal kylerin geim kayna genel olarak tarm ve tarma dayal hayvanclktr. Sulu tarm yeterli dzeyde deildir. oklukla buday ve arpa, haha ekimi yaplmaktadr. lemizin merkez ve kylerinde, tarmla birlikte byk ve kk ba hayvan yetirtiricilii de yaplmaktadr. le snrlar ierisinde, zel sektre ait bir sanayi tesisi olarak, 70 civarnda iinin alt YETA Mobilya Fabrikas bulunmaktadr. Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakfnca yaplan konfeksiyon atlyesi, zel sektr tevik etmek iin kiraya verilmitir; yaklak olarak 40 ii ile faaliyetine devam etmektedir. Ayrca, ilede el sanatlar olarak halclk yaplmaktadr. le merkezinde bulunan Ulu Cami ve korumaya alnan nar aac grlmeye deer yerlerinden biridir. ehir merkezinde tarih evler de mevcuttur. SANDIKLI l merkezine 60 km uzaklktadr. Antalya-Denizli karayolu ve zmir-Ankara- stanbul demiryolu hatt zerinde kurulmu nemli yerleim merkezlerindendir. Sandkl 1924 ylnda ile olmutur. Kaplcas ve leblebisi ile tannmaktadr. lenin ne zaman kurulduu kesin olarak bilinmemekle beraber, Frigyallar dneminde kurulduu, yaplan aratrmalarla ortaya kmtr.Sandkl blgesinin en byk yerleim yeri Kussar-Kussor idi. Bu ehir, Hititlerin baehri olarak bilinen Hattua ayarnda bir ehirdi. Bu durum Oxford niversitesinden Arkeolog Miss.Winifert Lamb tarafndan Kussar (Kusura ky) Hynde yaplan kazlardan anlalmtr. Kusura ehri, tarih itibariyle M.. 5000 yllarna kadar dayanmaktadr. Buradan kan eserler Afyon Arkeoloji Mzesi'nde olup, Bakr an yanstmaktadr. Hititlerin M.. 1200 yllarnda yklmas ile Frig devleti kurulmutur. Sandklda bu dnemde nem kazanmtr. Tarihte Yank Frigya olarak bilinen blge iindeki be ehri kapsayan Pentapolis blm bugnk Sandkl ovasna yaylm olan Kohisar (Hierapolis), Karasandkl (Bruzeus), Mente (Stektoriom), ve Yankren (Otreus) nemli yerleim merkezleri ve antik kentlerdir. Sandkl M.S. 395 ylndan 1078 ylna kadar geen sre ierisinde Bizans ynetiminde kalmtr. 1071 Malazgirt Savandan sonra zamanla,Trkler btn Anadolu'ya hkim olmulardr. Anadolu'ya gelen Trkmen boylarnn banda Kutalmolu Sleyman, Mesut, Dolatan, Emir Alpyoluk Afin, Sanduk Beyler bulunuyordu. Afyonkarahisar ve Sandkl blgesi Dolatan ve Emir Sanduk kuvvetlerince Akda kesimine kadar, tamamen Bizansllarn elinden alnmtr. Seluklular zamannda Germiyanoullar, Sandkl'y eyiz hediyesi olarak Yldrm Beyazt'a vermilerdir. Bylece Osmanl hkimiyetine gemi, Timur'un Anadolu'yu istils ile Osmanl hkimiyetinden kan Sandkl, bir ara Karamanoullar Beyliinin elinde kalm ise de, daha sonra tekrar Osmanl hkimiyetine gemitir. Seluklu Devletinin yklmasyla Anadolu'da irili, ufakl beylikler kurulmutur. Germiyanoullar bundan yararlanarak Sandkl blgesini hkimiyetleri altna almlardr. Bu dnemde baz eserler yaplm ve ehrin tamiri 1325'te tamamlanmtr. Ulu Cam, yine bu dnemde, 26 Mart 1379'da yaplarak ibadete almtr. stikll Sava yllarnda Sandkl ve kyleri Yunanllar tarafndan igal edilmi ise de uzun srmemitir. stikll Sava sonucunda Trkiye Cumhuriyeti idaresine gemitir. le, ilimizin gneybatsnda kurulmu olup, dousunda Kumalar da silsilesi, gneyinde Akda, batsnda da Ahr dalar ile evrilidir. Yzey ekli bakmndan ovas alvyonlu ve verimlidir. Sandkl ovasnn ortasndan Kfi ay geer. Daha ileride Hamam ay ve Beylik deresi ile birleip, Dinar ovasn sulayarak Byk Menderes sularna karr. le, klar souk ve kar yal, yaz aylar ise kurak ve scak bir iklime sahiptir. lede merkez belediye dahil 11 belediye ve 47 ky mevcuttur. lenin nfusu 2000 genel nfus saymna gre 87.982'dir. Bunun 43.791'i ile merkezinde yaamaktadr. Yzlm ise 1036 km'dir. lede 69 ilkretim okulu (11', tamam tama nedeniyle kapal) 8 ortaretim okulu, 1 Halk Eitim Merkezi, 1 raklk Eitim Merkezi, 2 Motorlu Tat Src Kursu, 1 zel Dersane, 5 zel Yurt Pansiyon, 1 retmen Evi mevcuttur. lkretim okullarnda 6860, ortaretim okullarnda 1901 olmak zere toplam 8.761 renci renim grmektedir. Halk Eitim ve raklk Eitim Merkezlerinde deiik alanlarda kurslar almaktadr. lede toplam 441 retmen grev yapmaktadr.

32

lemizde Afyon Kocatepe niversitesine bal olarak Sandkl Meslek Yksekokulu bulunmaktadr. Bu yksekokula bal 4 blm( program) vardr : letme Program(Normal- kinci retim) Turizm Program (Normal-ikinci retim) Harita Kadastro Program(Normal) Halclk Program (Normal) Mobilya Dekorasyon Program(Normal) Yksekokulda n lisans program uygulanmaktadr. lede 1 ktphane bulunmakta, 5 mahall gazete yaynlanmaktadr. (Sandkl Postas ve Sandkl Sesi haftalk olarak, Sandkl Yldz, Ziraat Odas gazetesi, Haberde Sandkl 15 gnde ve Esnaf Gazetesi aylk olarak kmaktadr.) lede 165 yatakl 1 Devlet Hastahanesi, devlet hastanesi bnyesinde 6 makineli dializ nitesi, 6 ambulans, 112 acil yardm ve kurtarma hizmetleri, 14 Salk Oca ve 19 Salk Evi, 1 Salk Meslek Lisesi salk alannda hizmet vermektedir. Ayrca ilede 19 adet eczahane bulunmaktadr. lede 250 kiilik bir kapal spor salonu, 1500 kiilik portatif trbn bulunan bir stadyum ve 2 semt sahas, 4 adet ocuk oyun alan bulunmaktadr. Kaymakamlka her yl dzenlenen futbol ve voleybol msabakalar ile spor faaliyetlerinin yaygnlatrlmasna allmaktadr. lede 4 futbol takm, 1 voleybol ve 1 basketbol takm ile amatr spor kulb vardr. le halknn byk bir ksm tarmla uramaktadr. Tarm faaliyetleri byk lde modern tarm makineleriyle srdrlmektedir. Daha ok buday, arpa, nohut, fi, ekerpancar, haha, patates ve vine yetitirilmektedir. GENEL ARAZ DAILIMI Toplam Arazi Miktar: 63.000 hektarSulanabilir Arazi Ekilen Arazi: 54.297 hektarDevlete : 4.303. hektar Nadas Arazisi: 2.601 hektarHalka: 4.286 hektar Sebze Arazisi: 377 hektarToplam: 8.589 hektar Meyve Arazisi: 243 hektar Ba Arazisi: 155 hektar Kullanlmayan Arazi: 5.327 hektar lede hayvanclk tarm ile mterek olarak yaplmaktadr. Ova kylerinde koyun ve bykba, da kylerinde ise daha ziyade kkba hayvan yetitiricilii yaplmaktadr. Da kylerinde hayvanclk, ova kylerinde tarm daha ar basmaktadr. Hayvanclk yaz aylarnda daha ok ilemiz hudutlar ierisindeki yaylalarda ve otlaklarda, k aylarnda ise besi eklinde yaplmaktadr. Toplam bykba 24.420 kkba 56.450 kanatl kmes hayvan 147.820'dir. 1.650 adet ar kovan vardr. lede byk bir sanayi kuruluu yoktur. Organize Sanayi kuruluu almalar devam etmektedir. Kk sanat erbabnn faaliyet gsterdii 228 iyeri kapasiteli Kk Sanayi Sitesi bulunmaktadr. le merkezinde 3 adet un, 4 adet yem, 1 adet scam, 1 adet teneke ve gazoz fabrikas bulunmaktadr. retilen patateslerin deerlendirilmesi iin cips fabrikas inaat tamamlanmak zeredir. Ayrca patates un fabrikas yaplmas iin almalar devam etmektedir. lede 7 banka ubesi vardr. Bunlar; T.C.Ziraat Bankas, eker Bank, Halk Bankas, Trk Ticaret Bankas, Bankas ve Akbank'tr. lenin Hdai Kaplcalar termal Turizm potansiyeli ynnden olduka zengindir. rnek niTlfik tamaktadr. Hdai Kaplcalar, evre zelliini bozmayan, rastgele inaat yapmna msaade edilmeyen niteliini korumaktadr. Merkezdeki ve Hdai Kaplcasnda bulunan otel ve villlarn toplam yatak kapasitesi 2000'dir. yatak kapasitesi bulunmaktadr. Hdai Kaplcalar Turizm Bakanl'nca "Turizm Merkezi" iln edilmitir (Bk: Turizm) Kaplca merkezinde 328 yatakl 2 otel, 1700 yatakl villlar ve adr kentler mevcuttur. Bylece i ve d turizme hizmet verilmektedir. le snrlar ierisinde bulunan Akda Orman Bakanlnn 29.06.2000 tarih ve MPG.MP.1.23. 03/270 sayl Olur'laryla "Tabiat Park" olarak tescil edilmitir. "Akda" ve Akda'da bulunan "Kocayayla" ile "Tokal Kanyon" grlmeye ve gezilmeye deer yerleridir.

33

S NANPAA Afyonkarahisar-Uak- zmir karayolu zerinde, il merkezine 33 km uzaklkta bulunmaktadr. 1953 ylnda ile olmutur. Kendi adn tayan ovasnda dou-bat ve kuzey-gney uzantl, gnmzde izleri grlen antik yollarn kavanda, Cidyessuz (Kkhyk) adyla kurulmu, Hitit dnemine kadar uzanan nemli bir merkezdir. lemizin M.. 4000 yllarndan gnmze kadar eitli medeniyetlere sahne olan yerleim yeri olduu, yaplan tarihi aratrmalar sonucu ortaya kmtr. Sincanl ovasnn ortasnda bulunan Kkhyk Kasabasnda yaplan yzey aratrmalarnda, M.. 3000 yllarnda buralarda insanlarn yerlemi olduu anlalmaktadr. Zaman ierisinde Hititler, Romallar, Bizansllar, hkimiyeti altnda kalan yremiz, XII. yzylda Trklerin eline gemitir. Osmanl dneminde, Fatih Sultan Mehmet, II. Beyazt ve Yavuz Sultan Selim zamanlarnda nemli bir devlet olan Hersekzade Ahmet Paa imdi kendi ismi ile anlan Ahmet Paa Kasabasna 1517 ylnda yerlemitir. Mezar kasaba mezarl ierisindedir. Sinanpaa ile merkezine adn veren Sinan Paa, Akkoyunlu Devleti'nin ileri gelen beylerinden Mehmet Bey'in kk olu olup, 1473 ylnda Fatih Sultan Mehmet ile, Akkoyunlu Hkmdar Uzun Hasan arasnda yaplan Otlukbeli Savandan sonra, babasyla Fatih Sultan Mehmet'e snm, sarayda ve Enderun'da eitim grmtr. Pek ok sefere katlan ve sancaklarda grev yapan Sinan Paa ihtiyarl yznden emekli olmu, Rumeli'deki arpalk zeameti kylerine karlk, Sincanl ovasnda athyk ve Kkhyk kyleri kendisine arpalk olarak verilmitir. athyk ky, yani imdiki Sinanpaa Krka ve Ahmetpaa kyleri arasnda olduundan, bu ky arazisi iinde kurduu iftliinde ve saraii mevkiinde cami, imaret, okul ve hamam yaptrmtr. iftliine 10 kadar hizmetkrn yerletirmitir. athyk halk, sonradan cami etrafnda birer ikier yerleerek ky terk etmi ve iftlik Sinanpaa adn alm, Sincanl'nn kadlk merkezi olmutur. Sinanpaa 1894 ylnda Sincanl' nn nahiye merkezi olmu, bu durum Yunan igaline kadar devam etmitir. 30 Austos Bakomutanlk Meydan Muharebesiyle perinleen Trk zaferiyle birlikte Yunanllarn igalinden kurtarlmtr. Sinanpaa, Cumhuriyet'ten sonra 1934 ylna kadar ky olarak kalm, bu tarihten itibaren tekrar "Nahiye Merkezi" olmutur. 01.01.1948 ylnda Belediye tekilt kurulmu, 1953 ylnda ile merkezi haline gelmitir. le, kuzeyden Ktahya'nn Altnta ve Afyonkarahisar Merkez ilesi, batdan Uak ilinin Banaz ve yine Ktahya ilinin Dumlupnar ilesi, Gneyden Sandkl ve Hocalar, doudan Afyonkarahisar Merkez ilesi ve uhut ileleriyle evrilidir. le ovalk bir arazi zerinde kurulmutur. le arazilerinin % 45'i ova niteliindeki dzlklerden olumaktadr. Arazinin % 31'i orta meyilli, % 21'i dik, % 3' sarptr. Sinanpaa ve Sandkl ileleri arasnda uzanan Ahr dalar, Uak ilinin Banaz ile snrlarn da kaplar. Her iki yz de am ormanlaryla kapldr. Gneybatda yac ormanlar ve Devlet Orman letmesi vardr. klim karakteri kara step zellii arz eder. Klar souk ve kar yal, yazlar kurak ve scak gemektedir. lenin nfusu 2000 yl genel nfus saymna gre, 64.104'dr. Bunun 6.168'i ile merkezinde, 57.936's ky ve kasabalarda yaamaktadr. Yzlm ise 845 km'dir. lede 40 ilkretim okulu, 3 ortaretim okulu bulunmaktadr. Bu okullarda okuyan 7.299 renciye, 305 retmenle eitim verilmektedir. Halk Eitim Merkezi Mdrl, alan meslek kurslarda kursiyerlere makine naklar, giyim, bina ii pratik elektrik tesisatl, bilgisayar operatrl, el sanatlar, iekilik, okuma-yazma ve daktilograf becerileri kazandrmaktadr. lemizdeki raklk Eitim Merkezinde, dorama, mobilya, oto elektrik, oto motor tamiri, radyo-TV tamiri, kaynaklk ve pastaclk bata olmak zere eitli branlarda da eitim verilmektedir. lenin 25 yatakl 1 Devlet Hastanesi, 13 Salk Oca, 9 Salk Evi halkn salk ihtiyalarn karlamaktadr. lede 500 kii kapasiteli bir stadyum ve 12 spor kulb bulunmaktadr. le de ekonomnin temelini tarm oluturur. Yzlmnn 72.000 hektarlk blm tarma elverilidir. Bunun 14.000 hektar sulanabilir niteliktedir. Sulama, %80 orannda toprak-su kooperatifleriyle, kalan ise, vatandalarn kendi abalar ve sondajla yaplmaktadr. Yetitirilen balca rnler haha, buday, arpa, pancar, patates, ayieidir. Meyve olarak daha ok elma ve vine yetitirilmektedir. le ekonomisinde hayvanclk nemli bir yer tutar. Ova kesiminde bykba hayvan besicilii yannda, kltr rk st inekilii de gelime safhasndadr. Dalk blgelerde daha ziyade kkba hayvancl yaplmakta, koyun ve kei yetitirilmektedir. lede kk boyal kilim ve hal dokumacl da yaygndr. Orman varl asndan, ile, Trkiye ortalamasnn zerindedir. Akren-Gecek Gedii, Merkez iiltepe, Taoluk, Gneyky Kasabalar ile Yldrm Kemal Kynde aalandrma almalar yaplmtr. Aalandrma almalarnn tamamndan olumlu sonular alnmtr.

34

lede Tazlar ky orman ii piknik alan, Bakomutan Millpark, Byk Taarruz ehitlii, iiltepe Albay Reat Ant, Yldrm Kemal ehitlii, Sinanpaa ve Kure Baba(Boyal) Klliyeleri, Otuziki nler, oban Su Utuu, Krka Gleti, Serban Gleti gezilip grlecek yerlerdir. lede her yl Yrkler Ayran leni yaplmaktadr. SULTANDAI Afyonkarahisar-Konya karayolunun 68.km'sinde Sultandalarnn eteinde kurulmu Sultanda, 1958 ylnda ile olmutur. Bakr Devrinde kurulmu olan Sultanda ok eski bir maziye sahiptir. Bizansllar ve Seluklular zamanna kadar bat ve dounun yol uradr. Ayrca Anadolu-Badat pek Yolu'nun Sultanda'ndan gemesi de ticar bir nem kazanmtr. Sultanda yerleim olarak Ege blgesi ile Anadolu blgesinin kesiim noktasna yakn bir alandadr. Esas yeri, Gller Blgesi olarak adlandrlan alann kuzeyinde Eber-Akehir Glleri ile Bat Toroslarn Anadolu'daki uzants olan Sultanda'nn eteklerinde yer almaktadr. Kuzeyinde Bolvadin, gneyinde Isparta ili Yalva ilesi, dousunda Konya ili Akehir ilesi, batsnda ise ay ile snr komusudur. Denizden ykseklii 1020 metredir. lemizde klar souk ve karl, yazlar ise scak ve kurak geer. lenin nfusu 2000 genel nfus saymna gre 22.625'dir. Bunun 7.207's ile merkezinde, 15.418'i kasaba ve kylerinde yaamaktadr. Yzlm ise 983 km'dir. lede 12 ilkretim okulu, 3 ortaretim okulu bulunmaktadr. Toplam 2.655 renciye 174 ret-menle eitim verilmektedir. Ayrca ilede 1 Meslek Yksekokulu olup, 242 renciye 4 retim grevlisiyle eitim hizmeti verilmektedir. lede, 25 yatakl 1 Devlet Hastahanesi, 7 Salk Oca, 1 Salk Evi ve 1 Salk Meslek Lisesi bulunmaktadr. Devlet Hastahanesi 25 yatakldr. evre salk hizmetleri salk ocaklar tarafndan yrtlmektedir. Merkez ve kasabalarmzda halk ktphaneleri mevcuttur. lede 2 semt sahas ve 2 spor kulb vardr. Sultandalarnn etekleri ile demiryolu ve Akehir Gl arasnda kalan sulanabilir alanlarnda meyvecilik, ilenin dier blmlerinde ise hububat ve hayvanclk yaplmaktadr. Sanayi ve el sanatlar pek gelimemitir. lemizin kuzeyinde bulunan dalk ve krsal alandaki halkn geim kayna ok zor artlarda yaplan kuru tarm ve hayvancla dayanmaktadr(G olaynn en hzl olduu yerleim birimleride bu alanlardadr). lenin sulanabilir arazileri zerinde ise meyvecilik nde gelmektedir. Kiraz, vine, elma retimi ile ekonomisinin temelini oluturmaktadr. Kiraz retiminin %80'i ihracata gitmekte olup, elma ve vine daha ziyade i piyasaya srlmekte, kalan ksm da ilede bulunan Morello ve Konkav Kovala meyve suyu ve koservecilik fabrikalarnda deerlerdirilmektedir.Napolyon kiraz, Fransa, Hollanda, ngiltere, Almanya ve Belika'ya ihra edilmektedir. Ekilebilir arazi 18.260, nadasa braklan 12.630, meyvelikler 33.156, sebzelik arazi ise 22 hektardr. Buna ba sahas da eklenince tarma elverili arazi toplam 35.579 hektardr. ayr ve mera alan 14.967, tarm d arazi 7.477 hektardr. lemizde meyveciliin yannda daha ok buday, arpa, mercimek, faslye, haha, nohut ve kimyon retimi yaplmaktadr. Hayvanclk olarak koyun, kl keisi, sr, tavuk ve arclk yaplmaktadr. lemizin toplam ormanlk ve fundalk alan 17.817 hektardr. Dort Deresi Asmal mevkiindeki orman sahasnda Geyik retim Merkezi bulunmaktadr. Bu geyik retim merkezinde geyikler koruma altndadr. Dort ve Dereine Derelerinde erozyon kontrol almalar yaplmtr. Ayrca Dort deresi, Sultanda merkez, Karapnar kuyu kasabasnda orman ii aalandrma almalar yaplmaktadr. Meyve baheleriyle nl ilenin snrlar ierisine giren Eber ve Akehir Glleri, Takpr, idem dz, Asmal gibi mesire yerleri, Sahipata Kervansaray ve Hamam, Lleli emesi, Buzluk Maaras, Dort Deresi ve manastr balca gezip grlecek yerlerdir. Fndk ormanlaryla kapl Balaban, Dumra, Kk ve Byk Kirazl yaylalar ise yayla turizmine elverilidir. UHUT Ege blgesinin en dousunda yer alan uhut'un il merkezine uzakl 29 km'dir. uhut 1946 ylnda ile olmutur. uhut "kekek" yemeiyle nldr. nemli bir et ve patates retim merkezidir. lenin tarihinin Neolitik aa kadar uzand uhut Hisar, Karaadilli, Kepirtepe Hy'nn bu aa ait eserler olduu tahmin edilmektedir. Hitit dneminde ise Afyonkarahisar ve Ktahya illerinde hkm sren Mira Krallna bal bir prenslik olan Kuvalya'nn bakentinin uhut olduu bilinmektedir. uhut'un netlemi biimdeki tarihi ise, Alemas adl Frig komutannn Truva Savalarna katlan ve malplar arasnda yer alan birliklerini buraya kadar ekerek M.. hkimiyeti 1180 yllarnda "Synnada" kentini kurmasyla balamaktadr.

35

M.. 3500'lere kadar uzanan tarihi iinde Roma dneminde bir bakent ve medeniyet merkezi olmutur. Bugnk uhut, Truva Savalar sonunda Trakyal, Makedonyal ve Ahiyal birlikleriyle blgeye gelen Akomas tarafndan "Synnada" adyla M.. 1180'de kurulmutur. Daha sonraki yllarda ise Synnada'nn nce Lidya, daha sonrada Pers hkimiyeti altna girdii grlmektedir. Hatta Perslere snan Atinal nl komutan Alkibiyedes M.. 404 ylnda bugnk Balkhisar Kasabas snrlar ierisinde yer alan "Melisse" iftliinde lmtr. Daha sonraki yllarda Romallar ve Bizansllarn egemenliine girdii bilinmektedir. Bizans dneminde "cfut" olan ad ise deiiklie urayarak nce "fut" olmu, Trk hkimiyetine girdiinde (1219) slm askerleri iinde bulunan eyh uhudi mer Efendi'ye izafeten "uhut" adn almtr. Trk hkimiyetindeki uhut, 1150 yllarnda Orta Asya'nn gneyinden g eden Akan Boyu Trklerince kurulmutur. Kurtulu Savamzda ise uhut, ksa sre de olsa Ulu nder Atatrk', dolaysyla Bakomutan kararghn arlama erefine erimi bir ilemizdir. Coraf blge olarak Ege blgesinin en dousunda yer alan uhut, Afyonkarahisar'n gneyindedir. Bat Anadolu'yu Anadolu'ya balayan eik arazi zerinde olup, 1151 m rakmyla Afyonkarahisa'u en yksek yerleim merkezlerinden biridir. lenin kuzeyinde Afyonkarahisar ili, batsnda Dinar, Sandkl, Sincanl ileleri, dousunda ay, gneyinde ise Isparta ilinin Yalva ve Senirkent ileleriyle evrilidir. 1 Merkez ve 6 Belde Belediyesi ile 31 ky mevcuttur. lenin nfusu 2000 genel nfus saymna gre 63.137'dir. Bunun 13.862'si ile merkezinde, 49.275'i ise kasaba ve kylerde yaamaktadr. Yzlm ise 983 km'dir. lede 45 adet ilkretim, 6 adet ortaretim okulu bulunmaktadr. Bu okullarda Toplam 6.751 renciye 330 retmenle eitim ve retim verilmektedir. Halk Eitim Merkezi Mdrlnce halkmzn beceri ve grgsn arttrmak iin kurslar almaktadr. Bu kurslar genellikle halclk, giyim, makine, nak, daktilo, bilgisayar, makrome kurslardr. Ayrca ilemizde AK'ye bal bir Meslek Yksek okulu bulunmaktadr. 251 rencisi bulunan Yksekokulda letme, pazarlama blmleri bulunmaktadr. lede ki 75 yatakl 1 Devlet Hastanesi, 12 Salk Oca (2 si kullanlmamakta), 9 Salk Evi(personel yetersizliinden sadece 1i kullanmda), 1 Salk Meslek Lisesi halkmzn salk ihtiyalarn karlamaktadr. lede 1500 kii kapasiteli 1 stadyum bulunmaktadr. Bu stadyumun yannda 1991 ylnda, inaatna balanan hizmet binas ve 450 kii kapasiteli spor salonu da faaliyete gemitir. 7 adet spor kulb vardr. Ayrca, 500 kii kapasiteli Karaadilli Kasabasnda bir stadyum mevcut olup amatr kupa malar dzenlenmektedir. uhut Hisar Belediye Spor, futbolun yan sra voleybol, basketbol ve atletizm dallarnda msabakalara itirak etmektedir. le ekonomisinin temel tan tarm ve hayvanclk sektr tekil etmektedir. lemizde genellikle buday, arpa, nohut, patates, eker pancar, ayiei, haha ziraat yaplmaktadr. Meyvecilik son 15 ylda dzenli bir gelime gstermitir. Meyve ziraatinde vine retimi n sray almaktadr. Bundan baka kiraz, elma, erik, armut gibi meyveler de yetitirilmektedir. Vine haricinde dier meyvecilik alanlar ticar amatan ok, aile meyvecilii eklindedir. Sebzecilik, ilede byk apta aile ziraati eklinde yaplmaktadr. lemizde hayvanclk, tarm alan iinde ekonomik deer bakmndan en nemlisidir. Merkez ile ve kylerinde ok sayda besihane bulunmaktadr. Besihanelerin ounluunda dana besicilii yaplmaktadr. lede et kombinalar vardr. Bu kombinalarda hazrlanan etler, firikofirik vastalarla, bata stanbul olmak zere, Ankara, zmir ve Antalya'ya sevk edilmektedir. lede hayvanclk ierisinde ikinci sray tavukuluk almaktadr. le merkez ve kylerinde ok sayda tavuk kmesi mevcut olup, yumurta tavukuluu yaplmaktadr. le ekonomisine yumurta retimiyle ok byk katk salanmaktadr.Bunlardan baka koyun ve st srcl da nemli lde gelime gstermitir. lede ahslara ait ya ve un fabrikalar mevcuttur. lenin Hisartepesi (Synnada Hy), Bininler Kaya Mezarlar ve Asmakaya Kalesi eski yerleim yerleri olup, Kayabelen Gleti ve Selevir baraj gl mesirelik ve dinlenme yerleridir. Bininler; ilenin Senir Ky'ne 5 km uzaklkta, birbirine balantl odalardan meydana gelen Bizans kaya yerleimidir. Gnmzde ise yayla barna olarak kullanlmaktadr. Kayalar zerinde yer yer mezar odalar ve kaya mezarlar ile eteklerinde Bizans dnemine ait ren yeri bulunmaktadr. lenin Kayabelen Kasabas'nda her yl Mays aynn 1.haftasnda eyh Hamza Dede'yi Anma ve Hdrellez Kltr Bayram, Karaadilli Kasabas'nda her yl Mays aynn 4. haftasnda geleneksel yal greler yaplmaktadr.

A.3. lin Corafi Durumu:

Afyonkarahisar, Trkiyenin corafi blgelerinden zerinde (Ege, Akdeniz, Anadolu) yaylan bir ldir. Byk ksm Ege blgesinin bat Anadolu blmnde bulunur. Gneyde bulunan Bamak, Dazkr, Dinar ve Evciler ilelerinin baz topraklar Akdeniz Blgesi snrlar iine girer. lin dou ve kuzeydou ksmlarndaki baz topraklar da Anadolu Blgesine taar. nemli merkezleri birbirine balayan kara ve demiryollar Afyonkarahisardan geer. Bu zellikleri sebebiyle Afyonkarahisar, yollarn kesitii, blgelerin birbirine

36

baland bir merkez konumundadr. Afyonkarahisar Douda Konya, batda Uak, kuzeybatda Ktahya, gneybatda Denizli, gneyde Burdur, gneydouda Isparta ve kuzeyde Eskiehir illeri ile komudur. Denizden ykseklii l.034 m. olup, 37o 45 ve 39o17 kuzey enlemi, 29o40 ve 31o43 dou boylam zerinde yer almaktadr. Afyonkarahisar li arazisinin % 47,5n dalar, % 32,6 sn pltolar ve %19,9 unu ovalar oluturur.

limizin evre ve yakn illere uzaklklar aadaki gibidir. Km. Ankara stanbul zmir Antalya Konya Ktahya Denizli Eskiehir Isparta Uak 467 327 291 231 96 223 168 165 112

Afyonkarahisar 256

BAA DN YZEY EK LLLER Afyonkarahisar topraklarnn byk blm akarsu vadileriyle youn bir biimde yarlm yaylalardan oluur. Denizden ortalama ykseklii 1000-1200 m. arasndaki bu yayla yzeylerinin zerinde bir blm volkanik oluumlu dalar yer alr. Bunlar Bolvadin ilesinin kuzeydousundaki Emirda (2307 m.) ve Beyda (1750 m.); Gneybat Toroslarn uzantlarnda Sultandalar (Topraktepe 2531 m.); Sandkl ilesinin Kumalar da (2250 m.) Gneybatda Akda (2449 m.), Burgaz Da (1754 m.) ve il merkezinin gneybatsndaki Kocatepe (1903 m.)dir. l Merkezi iinde, zerinde nl Afyonkarahisar Kalesinin yer ald volkanik kayalardan oluan 1.200 m. ykseltideki Sivritepe de bunlarn arasnda saylr. Kuzeydoudan kuzeybatya uzanan limiz arazisinde baz zellikler grlr. lin gneybatsnda Dazkr Ovas yer alr. Kuzeydouya doru dalar arasndaki engebeli yre geilerek iki blmden meydana gelen Dinar Ovasna gelinir. Sandkl yresi, etraf dalarla evrili bir ovann bulunduu yzey ekillerine sahiptir. Sandklnn Baaa yresindeki tepeleri getikten sonra Kk Sincanl Ovasna gelinir. Bu ovann ok yerleri ayrlktr. Kuzeybatsnda Tnaztepe ve iiltepe arasndaki Damlal Boaz geilerek Byk Sincanl Ovasna gelinir. Bu ova, douya doru ok hafif bir eimle uzanarak Afyonkarahisar Ovas ile birleir. l merkezi, eski bir yanardan krateri zerine kurulmutur. ehir merkezinde Afyonkarahisar Kalesi, Sarkz Tepesi ile Cirit Tepe yer almaktadr. Ovann etrafn eviren dalar plaktr. Erozyon yznden kayalar aa kmtr. Ova, Eber ve Akehir Gllerine doru ok az bir eimle alalmaktadr. l topraklar, eitli zellikler arz etmesine ramen, ou volkanik topraklardan meydana gelmitir. Volkanik maddelerin oluamad veya silindii yerlerden neojen topraklar ve yer yer ernozen topraklar grlr. Bat ve kuzey blgelerinde kahverengi orman topraklar hkimdir. ukur dzlklerde ise alvyonlu topraklar yer alr. B TK RTS Afyonkarahisarn tabi bitki rts kara ikliminin elverdii kuru orman topluluklardr. Dalk alanlarda varln srdrmekte olan bu ormanlar dzlklerde tamamyle ortadan kaldrlmtr. Ormanlarn yok edilmesi sonucu lin ovalk alanlar bozkr grnmn almtr. lin kuzey ve batsndaki yksek dalk kesimler Karaam ve Ard ormanlklarnn yaylma alanlardr. Burada ormann st snr 1800-1900 metrelere eriir. Ovalar tamamen aktr. Ovalarda akarsu boylarnda st ve kavak aalarna, durgun su kylarnda ise kamlara rastlanr. Afyonkarahisar evresinin bitki rts daha ok step zellikleri gsterir. Topraklarnn % 14,6s ormanlktr. Pltolar ve yaylalar daha ok bozkr bitkileriyle kapldr. 2000 Ylnda Afyonkarahisar Meteoroloji Blge Mdrlnn lt Baz Deerler Yllk Ortalama Scaklk Nisbi Nemlilik Ortalamas En scak Ay Ortalamas Bulutlu Gn Says En Souk Ay ortalamas Kapal Gn Says 11,1 64,6 24,7 180 -4,0 47 Yllk Ya Miktar Ak Gn Says Sisli Gn Says Donlu Gn Says Kar rtl Gn Says 442,0 139 12 94 53

37

AFYONKARAH SARDA ORTALAMA SICAKLIIN AYLARA DAILIMI Aylar Scaklk ( Oc ) Oca - 4,0 ub -0,4 Mar 3,9 Nisa 12,0 May 14,7 Ha. 19,5 Tem. 24,7 Au 21,9 Eyll 18,3 Ekim 11,6 Kas 8,6 Ara 2,5 Yllk 11,1

A.4. lin Topografyas ve Jeomorfolojik Durumu:

KB-GD ynnde uzanan Akehir - Afyonkarahisar depresyonu kuzeyi ve gneyi dalk olan blgeyi ikiye ayrr. Depresyonun kuzeyinde Paleozoyik yal mermer , metakonglomera ve istlerden oluan kaya birimlerinden meydana gelmi 1500 m nin zerinde ykseltiye sahip dalar yer alr. Gneye doru 1000 m ykseltisinde Afyon ovas yer alr.Depresyonun gneyindeki dalk alan Afyon kent merkezinin bulunduu yerde ovann kenarndan balayarak ve ykseltisi 1500 myi geen volkanik tepelere geer. Bu dalk alann dousunda uhut , batsnda ise Sincanl, kuzeyinde Afyonkarahisar ovas yer alr. Akaray Havzas gneydoudan ise Paleozoyik yal kayalardan oluan Toros Kuana ait Sultandalar ile snrlandrlr. Akehir - Afyonkarahisar knt alannn orta kesimlerinde Eber ve Akehir Glleri bulunur. Subsidans havzas niteliindeki Akehir-Afyonkarahisar knt alann denetleyen ana faylar K-G ve KB-GD ynlerindedir. Blgede gen epirojenik hareketlerin kuzeyde genel bir ykselme , gneyde ise bir alalma eklinde grld ve bu hareketlerin blgenin morfolojik yapsnda nemli rol oynad grlmektedir. Blgedeki kme ve ykselmelerin sonucunda kaide seviyesinde nemli deiiklikler meydana gelmi ve Kuvaternerde erozyonun iddetlenmesine neden olmutur. Akehir-Afyonkarahisar knt alann en nemli akarsuyu olan Akaray depresyon ynnde menderes izerek akar ve Akaray in yata ovann en alak ksmlarn oluturur. Burada akarsu rgl drenaj tipindedir. Ovann kuzeyinde metamorfik kaya birimlerinden meydana gelmi yksek temel nnde limnik-flvyal kkenli Neojen katmanlar genel olarak depresyonun gneyindeki Neojen kellerine gre daha az eimlenmitir. Yarlm plato yapsndaki Pliyo-Kuvaterner yzeyine ilikin masa dzlkleri, anma dayankl silisifiye kiretalarndan oluan yapsal yzeyler olup , eimleri yataya yakndr. scehisar ve evresinde KB-GD ynnde uzanan mermerler ve onlarn zerinde volkanik kkenli birimler yer alr. scehisarda Seyitler Deresi Vadisi tfler iinde alm olgun bir vadidir. scehisar dousunda eydiler Ky evresinde tfler zerinde farkl anm sonucunda maara ve peri bacalar olumutur. Tfler palotoporafyann ukur ksmlarn doldurmutur. Depresyonun gneyinde volkanikler sertlikleri ve dayanklklar ile blgenin yksek ksmlarn oluturur. eitli domsal yaplar gzlenir. Sincanl Ovas evresi yksek dalar ile evrili bir knt ovasdr. Ovann gneyinde birikinti konileri olumu, daha sonra bu koniler dereler ile yarlmtr. Blgenin gneyinde yer alan K-G dorultusunda uzanan uhut ovasnn evresi yksek da ve tepeler ile evrilidir. Tektonik kkenli uhut Ovas, Kumalar Dandan gelen anm gereleri ile dolmaktadr. Akaray Havzasn gneyden kuatan Sultandalar 2300 m ykseltisine kadar uzanr. Sultandalarndan knt alanna akan dereler derin vadiler oluturmu ve bu derelerin dzlklere ulat yerlerde ok sayda alvyon yelpazesi olumutur.

38

AFYONKARAH SAR METEOROLOJ STASYON MDRL (1990-2000 YILLARI ARASI 11 YILLIK ORTALAMA DEERLER) YILLAR BASINMB SICAK NEM % MAXSca MAX. SICAK TAR H M N. SICAK M N. SICAK. TAR H. YAI (MM) MAX.R Z.12/ M MAX. RZ. (TAR H) MAKS. RZGAR YN OCAK 1990-00 UBAT 1990-00 MART 1990-00 N SAN 1990-00 MAYIS 1990-00 HAZ R 1990-00 TEMM 1990-00 AUS 90-2000 EYLL 1990-00 EK M 1990-00 KASIM 1990-00 ARALIK 1990-00 900.3 898.7 897.3 896.0 897.4 897.3 896.1 897.5 899.2 901.1 900.8 899.8 -0,6 1,2 4,5 8,7 15,3 15,1 22,3 18 17,8 12,8 6,5 3,1 77.8 72.9 66.9 62.9 61.2 58.0 53.8 55.1 56.0 72.5 72.2 79.3 17 17,5 24,2 30,2 32 34,6 39,8 37 34 30,4 24,4 16,4 02.01.1995 24.02.1995 26.03.1991 11.04.1998 27.05.1990 27.06.1996 29.07.2000 19.08.1999 17.09.1994 07.10.1992 01.11.1990 27.12.1995 -19 19,4 -9,4 -7,6 -0,8 3,9 6,2 7,6 1,2 -4 13,2 14,3 13.01.1993 05.02.1991 23.03.1997 10.04.1997 04.05.1990 20.06.2000 15.07.1993 28.08.2000 27.09.1992 27.10.1991 27.11.1995 25.12.2000 34,8 32,8 51,4 50,9 50,2 32,2 29,9 22,3 12,2 34,2 23,1 47 15,8 21 24,7 22,2 19,2 16,6 24,2 18,8 20,6 22,4 24,2 22,5 22.01.2000 23.02.1999 29.03.1995 06.04.1994 22.05.1995 15.06.1995 28.07.1990 01.08.2000 08.09.1996 25.10.1992 24.11.1999 24.12.1996 SW SW NW SSW NW WSW N WNW W NNW SW W 15,2 24,1 42,1 73,4 86,2 110,3 139,6 129,4 103,6 76,9 39,1 22,8 51 36 31 13 Leke 12 55 WILD BUHAR MAX.KAR KAL. (CM)

39

DALAR 1-Ahr Dalar: 1940 m. yksekliktedir. Sinanpaa ile Sandkl ileleri arasndadr. Dan eteklerinde amlklar grlr. 2-Akda: 2449 m. yksekliktedir. Sandkl ve Dinar ileleriyle Denizlinin ivril ileleri arasndadr. evresi ormanlktr. 3-Burgazda: 1754 m. yksekliktedir. Hocalar ile Uak ilinin Banaz ilesi arasndadr. 4-Emirdalar: 2307 m ykseklii olan bu dalar, Bolvadin ilesi ile adn verdii Emirda ilesi arasndadr. 5-Kumalar Dalar: 2447 m. ykseklii olan bu damz, Sandkl-uhut arasnda yer alr. Kurtulu Savann burada balam olmas bakmndan nemlidir. 6-Paa ve Bey Dalar: Paa ve Bey dalar 1750 m. yksekliktedir. Bolvadin ve Bayat ileleri arasnda ykselen tepeye Paa da, bat ve kuzey ynnde Eskiehir iline kadar uzanan dalara da Bey dalar denilir. 7-Maymun Dalar: 1622 m. ykseklikte olan bu da bat blgesindedir. 8-Bozda: 1250 m. yksekliinde olup bat blgesindedir. 9-St Dalar: 1919 m. yksekliindeki bu da, Dinar ve Dazkr ilelerimiz arasndadr. 10- Sultandalar: 2519 m. ykseklii olan bu dalar, adn verdii Sultanda ilesi ve Akehir ynnde uzanmaktadr.

OVALAR 1-Afyonkarahisar Ovas: Tamam kapal bir havza durumundadr. Akarayn kuzeybat-gneydou ynnde katettii geni dzlkler halindedir. Kuzeyinde Eynihan dalar (Beyda 1750 m., amda 1500 m., Emirdalar 2066 m.) ve batda Kalecik tepelerinin yer ald Kumalar dalar vardr. Akarayn sanda ve solunda uzanan ova, Eber ve Akehir gllerine ok az bir eimle alalmaktadr. 2-Dinar Ovas: Dinar Ovas, Dinardan doarak (Sukan) akan Byk Menderesin Samsun dalar ile Karada arasnda getii vadide daralp tekrar genileyerek il snrlarna kadar devam eder. 3-Dombay Ovas: Akda, Kumalar ve Samsun dalar ile evrilidir. Bu ova gneye doru alalan bir tekne gibidir. Gneyinde apal bataklna yer veren ova, kuzeyinde Sandkl-Dinar arasndaki arzal sahay meydana getirir. 4-Sandkl Ovas: Kufi aynn kollar olan Hamam ay ile Sandklnn iinden geen (imdi bu ay zeri kapal bir kanalla ile merkezinden geer) Beylik deresinin birletii yerde ykselti 1000 m. den aa dmektedir. Ova, Kufi aynn ak ynnde uzanarak Akda ile Burgaz dalar arasndaki vadide son bulur. 5-Byk Sincanl Ovas: Kuzeyinde lbudak dalar(1563 m.) gneyindeAhr dalar, batsnda Murat dalar (2312 m.) bulunmaktadr. Bu ova, douya doru ok hafif bir meyille uzanarak Afyon ovas ile birleir. 6- Kk Sincanl Ovas: Byk Sincanl ve Sandkl havzalarnn arasnda bulunan Kk Sincanl Ovas, kk bir knt ovasdr. Ortalama ykseltisi 1190 m.olan ovann etraf dalarla evrilidir. Kk Sincanl Ovas, Baaa Boaz ile Sandkl Ovasna, Damlal Boaz ile Byk Sincanl Ovasna baldr. 7-uhut Ovas: Dousu bir plto ile snrldr. Bats derin vadilerle yarlm dik ve plak Kumalar dalaryla, gneyi ise Kocakal (1675 m.) ve Kayrak

40

da ile evrilidir. 8-l Ovas : Geneli ve amurca Ovalar: Bu kk ovalar, Sultandalarnn kuzey etekleriyle Kumalar dalarnn gney etekleri arasnda sralanr. 9-Emirda Ovas: Gneyde Emirdalaryla (2066 m.) evrilidir. Dou-bat ynnde uzun, kuzey-gney ynnde dardr. Tabanlarnda geni ayrlklar bulunur. YAYLALAR vardr. Kuzeybat-gneydou dorultulu da dizileriyle kapl bat Anadolu kenti olan Afyonda orta derece ykseltiye sahip saysz yaylalar Yaylalarmz, aleyk, kl adr ve toprak rtl dam gibi basit malzemeli iskn yerleriyle bugn de faaliyetlerini srdrmektedir. Merkez: Kalecik, rakdede ve Kocatepe Yaylalar Bayat: anack, Mekn ve rl Yaylalar Bolvadin: Paada ve ou Yaylalar Dazkr: Stl Yaylas, Horu Yaylas, Kabakl, Cerit ve ncebel Yaylalar Dinar : Cerit Yaylas, Horu Yaylas, Kadlar Yaylas, Emirda: Yellibel, Yassyurt, Gzeli, Emirbaba Yaylalar, Dneryayla, Darsekisi, Gedikyayla, Ktkl, Glck, Karahal, iekli, Kzdodu. Hocalar: Burgaz, All ve Eldizan Yaylalar Evciler : Bozyayla scehisar: An ve Asar Yaylalar Kzlren: Akda ve Gkz Yaylalar Sandkl: Akda-Kocayayla, Kilimatan ve Ahr Yaylalar, Oktur(Mente) Yaylas Sultanda : Balaban ve Dumra Yaylalar uhut : Kumalar, Kavakl ve Bede Yaylalar MAARALAR limiz snrlar ierisinde bulunan maaralarn envanteri kesin olarak yaplm deildir. Ancak Sandkl ilemizde bulunan Kurtini maarasnda Turizm Mdrlnn istei zerine M.T.A. Genel Mdrlnden gelen uzmanlarca inceleme yaplm, maara hakkndaki rapor uzmanlarca hazrlanmtr. Kurtini Maaras : Sandkl ilemize 34 km., Kocayayladan 6 km. uzaklkta Bkenin Yurdu olarak bilinen mevkidedir. 1700 m. ykseklikte, orman iinde bulunan maara tahminen 300 m. uzunluundadr. Daha uzun olduu tahmin edilen maarann tavannn gmesinden dolay ikinci blmne girilememitir. Ayn blgede (Akda-Kocayayla), Mente kasabasna yakn bir mevkiide Oktur Maaras bulunmaktadr. Henz bir inceleme yaplamamtr. Buzluk Maaras : 2.500 m.yi bulan Sultandalarnn zirvesindeki maara yzyllardan beri sadece yaz scanda, buz retir. Halk arasnda Buzluk Maaras olarak bilinen maarayla ilgili yle bir rivayet vardr.

41

Bursann Osmanl Devletinin bakenti olduu 1300l yllarn ortalarnda padiahn bir yakn hastalanr. Hekimler, hastalnn aresinin buz olduunu sylerler. Yazn ortasnda buz nereden bulunacaktr? O srada sarayda muhafz olarak bulunan Dereineli (Sultanda ilesine bal kasaba) bir asker huzura kar ve kendisinin buz bulabileceini syler. Askerin emrine develer, katrlar verilir ve asker yola kar. Sultandalarndaki Buzluk Maarasna gelir, istedii kadar buzu samanlarn ierisinde muhafaza etmek suretiyle yaz scanda Karahisardan Bursaya gtrr. Bu iten fazlasyla memnun olan Padiah, askere sorar: Dile benden ne dilersen? Asker, kynde ban sokacak bir evi olmadn syler ve kendine bir ev yaplmasn diler. Padiah ferman buyurur : Tiz bu askerin kyne bir ev yapla! Hemen Dereinenin en gzel yerine asker iin saray yavrusu bir ev yaplr. Hatta eve katl olarak balanr da evin yapld yer rzgra ak olduu iin iki katl olarak tamamlanr. Evin kalntlarnn hl ayakta olduu sylenmektedir. Buzluk Maaras, Sultanda ilesine bal Dereine Kasabasnn gneyinde Sultandalarnn 2.519 m ile en yksek yeri olan kuzeybat zirvelerinde yer alan tabiat harikasdr. Afyon-Konya karayolu ile Buzluk Maarasna gitmek mmkn. Aracnzla mee ormanlarnn arasndan geerek otomobille gidebile- ceiniz son nokta olan Kk Kirazl Yaylasna ularsnz. Burada sizi yaklak 4 saatlik bir yry beklemektedir.Eimin zaman zaman 70 dereceye yaklat vadiden Elmas Deresine indikten sonra, vadinin dier yamacna trmanarak, bir peri bacasn andran kaya ktlesinin ardnda saklanm gibi duran Buzluk Maarasna varabilirsiniz. Buzluk Maarasnn girii, sadece bir kiinin geebilecei genilikte ve yukarya doru gittike gen biiminde daralmaktadr. Dey dorultuda gelien maara, giriten itibaren 25 m.yi bulan 3 kademeden meydana geliyor. Maarann aznda sizi karlayan serin hava aaya doru inildike daha da souyor ve giriin 5inci metresinden itibaren yerlerdeki buzlanmay grebiliyorsunuz. Maara tabannn bir blmnde ise duvardan aaya sarkan ve kayalarn zerini yorgan gibi rttkten sonra aaya doru sarktlar meydana getiren buzlarla karlayorsunuz. teki blmde ise, nohut byklnde milyonlarca buz kristali sanki bir elmas definesi izlenimini veriyor. Buzluk Maarasnn duvarlarnda buzlarn olumas maarann biimi ve iklim artlaryla balan- tl olarak aklanyor. Buzluk Maarasnn dar bir girii vardr. Dey dorultuda gelien maarada yazn duvarlardan szan su, serin boluklar ile dars arasndaki s fark yznden gl hava dolamyla buhar- layor. Buharlamayla meydana gelen scaklk kayb, soumaya ve sonuta maara duvarlarnn buz tabakas ile kaplanmasna yol ayor. Sylenene gre maaradan kn buhar kyor. Haziran aynn sonuna kadar tepelerinden kar eksik olmayan Sultandalarna ve Buzluk Maarasna yaz aylarndan baka zamanlarda kmak mmkn deil. 3-Dipevler / nsuyu Maaras: Bolvadine 7 km. uzaklkta, Dipevler ky-Karayoku mevkiindedir. Belediye Mzesince ilk tesbiti yaplan maara iin Belediyece, M.T.A. Genel Mdrl nezdinde giriimlerde bulunulmu olup, ziyarete almas iin almalar srdrlmektedir. ki kat olan maarada sarkt ve dikitlerin yan sra, tatl su kayna da vardr. 4- Sukan Maaras: Dinar ilesi, Sukan Park Otelinin arkasndan girilen maarann bilimsel incelemesi yaplmam olmakla birlikte, ok byk olduu sanlmaktadr. Dinarda bulunan maaraya, Sukan Park Otelinin arka tarafndan girilmektedir. Maarann bilimsel incelemesi yaplmamtr; ok byk olduu sanlmaktadr. 5- Balcam Maaras: Emirda ilemize 10 km. uzaklkta Balcam kyne yakn bir yerdedir. Derinlemesine uzanan galerilerden meydana gelen bir maaradr. 6- Karacamal ve Dipsiz Maaras: uhut ilemizin Balkhisar kasabasna 5 km. uzaklkta Kocadere mevkiinde bulunmaktadr. u ana kadar herhangi bir aratrma yaplmamtr. limizin daha birok yerinde, kendine zg gizemleriyle aratrlmay bekleyen maaralar bulunmaktadr. AKARSULAR limiz akarsularnn bir blm Karadenize, bir blm Egeye, bir blm de Eber ve Akehir gllerinin yer ald kapal havzaya gider. lkbaharda eriyen kar ve yamur sularyla bol suya kavuur, ancak yazlar clzlap kuruyan akarsularmz vardr. Dzgn rejimli olmayan akarsularmz yle sralayabiliriz:

42

1-Akaray: Ahr dann kuzey eteklerinden doarak Eber Glne dklr. 2-Kufi ay: Byk Menderesin kolu olan bu ay, Kumalar eteinden doar. Suyu eitli scak su kaynaklaryla oalarak byr. 3-Kali ay: Kocatepe ve evresindeki dalardan doarak Eber Glne dklr. 4-Menderes ay: Kufi ay ile Dinar Sukann birlemesinden oluan bir akarsudur. 5-Sakarya ay: Emir ve Beydalarndan gelen sel ve yamur sularyla beslenir. Ayrca limizin Kocaay, Seyitsuyu, Hamamay gibi akarsular vardr. GLLER Karakuyu Gl: Karakuyu, Dinar ilesi snrlar ierisinde Byk Menderes nehri yukar havzasnn membasnda yer almakta olup, Ankara-Antalya karayolu gzerghnda, Dinar yol kavandan 10 km. sonra yolun hemen sandadr. DS XVIII. Blge Mdrl, Kocapnar kaynak sularn Karakuyu mevkisinde depolayarak byk bir sulak alan meydana getirip, evre arazileri sulu tarma amak, takndan korumak ve enerji retmek amacyla 1979 ylnda Dinar-Karakuyu Projesi ad altnda bir proje hazrlamtr. Bu projenin gerei olarak, 14.647 m. uzunluundaki sedlerle evrilerek Kocapnar kaynaklar sular 1099 hektar alanda depolanarak, bu proje 1990 ylnda bitmi ve su tutulmaya balanmtr. Su tutulmas ile birlikte, gl alannn organik maddece (peat) zengin olmas ve Ege karasal ikli- minden Akdeniz iklimine gei izgisinde bulunmas sebebiyle zengin bitki trne de sahiptir. Bu gn gln tamam olan 1099 hektar saha kam, hasrotu ve nilferle kapl durumdadr. Sahann bu zellii, kularn yuva yapma ve saklanmalarna nemli lde katk salamaktadr. Karakuyu Glnn ve Kocapnar kaynaklarnn bir zellii de, bat Toros kua gller blgesinde yer alan Burdur, Eirdir ve Ikl gllerinin tam ortasnda yer almas ve kaynak sularndan olumasndan dolay donmamas sonucu, k mevsiminde kular iin tabii bir ortam oluturmasdr. Karakuyu Gln ilk kefedenler 1991 ylnn knda dikkuyruklar olmutur. O k ok sayda dikkuyruk, rdek ve turna Karakuyuya gelmitir. Yaz aylarna doru leylek ve balkl, daha sonraki zaman- larda yalapkn, sakarmeke, uzunbacak, sazdelicesi, angt, st, blbl, flmingo gibi kular bu blgede konaklamaya balamtr. Gneydeki dalarda da yer yer kaya kartallar grlmtr. Karakuyu Gl, Eyll-1994 tarihinde Orman Bakanlnca Yaban Hayat Koruma Sahas statsne alnmtr. 4 Kasm 1994 tarihinde de Konya Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun 2122 No.lu kararyla Karakuyu Glnn tamam I.Derece Tabiat Sit Alan iln edilerek, her trl fizik mdahaleye kapatlm ve 2863-3386 sayl yasalar gerei tescili yaplmtr. Eber Gl: limiz ay ve Bolvadin ilesi snrlar ierisinde 150 km2 yzlmne sahip Eber Gl, Akaray ve Sultandalarndan gelen kaynak sular ile beslenmektedir. Derinlii 3.98 m., denizden ykseklii ise 966.98 m.dir. Eber Gl, bir zamanlar ku cenneti grnmnde ve yzeyinde su iekleriyle bezenmi bir bahe iken, bugn yanna yaklalmayacak kadar kirletilmitir. Eber Gln tehdit eden en byk unsurlar, Afyonkarahisar ehrinin atklar, eker ve Alkoloid Fabrikalarnn atklardr. Dier bir tehdit unsuru da, atklarn Eber Glnde biriktikten sonra gln artma vazifesi grmesi ve bu nedenle de szlen temiz suyun Akehir Glne aktlmasdr. Gln derinlii bugn 1.70 m. ye kadar dmtr. nlem alnmad takdirde daha da decei bir gerektir. Glde ekonomik deeri en yksek olan kam retimi yaplmakta ve sazan, turna ve aynal sazan bal bulunmaktadr. Ayrca gln av turizmi iermesi sebebiyle de l dndan birok kiinin gl kysna av evleri yapmasna yol amtr. Eber Glnde dikkat eken bir zellik de yerli halkn kopak adn verdii, su zerinde kam kklerinin oluturduu yzer adacklarn bulunmasdr. Hatta bu adacklar zerine balklarn ve avclarn barnaklar kurduklar da grlmtr. Eber Gl, Konya Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun 22.6.1992 gn ve 1359 sayl kararyla 1.Derece Tabiat Sit Alan iln edilmitir.

43

ekil 6: Eber Gl ve Sultandalar

44

Karamk Gl (Batakl): ay ilesi snrlar iinde yer alan Karamk Gl, Dinar-ay karayolu gzerghndadr. Yzlm 40 km2, en derin noktas 3m. ve denizden ykseklii de 1.001 m. dir. Sularn gneydeki dden (suyutan) araclyla Eirdir Glne aktr. Bataklkta; saz ve kam retimiyle sazan ve turna bal yetimektedir. Bir zamanlar kerevit kt halde batakln kirletilmesiyle nesli tkenmi olup, ulluk, karabatak, yaban rdei gibi ku trleri bulunmaktadr. Seka Fabrikasnn kimyasal atklaryla byk tehdit altnda bulunan bataklk sular, dden(yer alt rma) vastasyla Eirdir Gln besleyerek bu gln de kirlenmesine sebep olmaktadr. Karamk Gl, Konya Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun 17.6.1993 gn ve 1669 sayl kararnca 1. Derece Tabiat Sit Alan olarak iln edilmitir. Akehir Gl: Afyonkarahisar-Konya il snrlar ierisinde bulunan Akehir Glnn 304,4 km2.lik genel yzlmnden 211.7 km2.lik blm ilimiz Sultanda ilesi snrlar ierisinde kalmaktadr. Derinlii 4,5 m., denizden ykseklii 956,19 m.dir. Gl, Eber Gl ve Sultanda akarsularyla beslenmektedir. Gl iinde turna ve sazan bal yetimekte olup, yaban rdei, yaban kaz, karabatak ve karameke gibi gmen kular bulunmaktadr. Glde kara ve su rnleri avcl fazla miktarda yaplmaktadr. Ac Gl: Afyonkarahisar ve Denizli il snrlar ierisinde bulunan gln genel yzlm 41,5 km2dir. Bunun 20 km2.si limiz Bamak ve Dazkr ileleri snrlar ierisinde bulunmaktadr. Derinlii ise 150 cm. ile 210 cm. arasndadr. Denizden ykseklii 842 m.dir. sminden de anlalaca gibi, suyu ac olan glden ihracaat da yaplmakta olan sodyum slfat retilmektedir. Gln dousunda bulunan dalarda yrtc kular ile turna, yaban rdei, yaban kaz ve flmingo gibi gmen kular bulunmaktadr. Karagl: Hocalar ilesi snrlarndaki Yac Ormanlar iinde yer almaktadr. 750-800 m2.lik alan kaplayan gln derinlii 4-5 m.den fazladr. Suyunun siyah olmasndan dolay Karagl ad verilmitir. Set gl zellii tamasna ramen gln olumasnda kesin bir bilgi yoktur. Pnarba : Emirda ilesindedir. Alabalk avcl yaplan Pnarbanda yaban kaz, rdek ve meke gibi ku trleri de bulunmaktadr. Afyonkarahisar Merkez ile evresindeki dalk, kayalk ve ormanlk blgelerde; keklik, tavan ve tilki av; Krolu Beli, Eynihan dalar, Emirda, Sultandalar, Kumalar ve apak ayrnda tavan, keklik, domuz, kr gvercini, karatavuk ve srck avcl yaplr. BARAJLAR 1-Seydiler Baraj : Afyonkarahisarn Kuzeydousunda Gebeceler ky yaknndaki Seyitler deresinde kurulan Seydiler Baraj, merkeze 28 km. uzaklktadr. Rezerv 40.000.000 m3 , faydal su hacmi ise 32.000.000 m3dr. 2-Selevir Baraj : uhut ilesinin 35 km. kuzeydousunda Selevir ky yaknnda, Kali ay zerinde toprak dolgu olarak ina edilmitir. Rezerv hacmi 80.000.000.-m3 , faydal su hacmi ise 72.000.000.- m3 dr. Yapm Bitmi letmede Olan Gletler : 1- Erkmen Gleti, 2- Krka Gleti, 3- Serban Baraj, 4- Tnaztepe Gleti 5- Taoluk Gleti 6renler Baraj 7- Pnarl Gleti 8- Yeilat Gleti, 9- Bayat Gleti, 10- Kayabelen Gleti 11- Akarm Gleti naat Halindeki Gletler: Sinanpaa Akdeirmen Baraj hsaniye ler Kayas Gleti hsaniye Ayazin Gleti Sandkl Karacaren Gleti Bolvadin zburun Gleti Sincanl Tnaztepe Gleti

45

KL M Afyonkarahisar Ege blgesinde olmasna ramen Ege iklimiyle badamaz. Ykselti ve denizden uzaklk sebebiyle Afyonkarahisarn iklim artlarnda Anadolu iklimine benzerlik grlr. Daha ok klar souk ve kar yal, yazlar scak ve kurak bir step iklimi grlr. lkbahar ve sonbaharda yalar yamur eklindedir. En scak ay ortalamas 22,1 derece, en souk ay ortalamas 0,3 derecedir. Afyonda gnmze kadar rastlanan en dk scaklk - 27,2 derece (30.12.1948), en yksek scaklk ise 39,8 derecedir (29.07.2000). Afyonkarahisarda scakln sfr dereceye dt gnlerin, yani don olay grlen gnlerin says 94tr. Afyonkarahisarda yllk ya miktar 455 mm.dir. lde yllk ve gnlk scaklk farklar yksektir. Afyonkarahisarda meteorolojik gzlemlere 1929 ylnda balamtr. l Merkezinde bir gzlem istasyonu vardr. BAA DN

A.5. Jeolojik Yap ve Stratigrafi: A.5.1. Metamorfizma ve Mamatizma:

JEOLOJ K EVR M: alma alannda birbirinden tektonik dokanakla ayrlm iki kaya topluluu bulunmaktadr. Bunlar Toros Kuan oluturan Sultandalar ile Toros Kuan oluturan Paleozoyik yal Afyonkarahisar metamorfitleri ile Mesazoyik yal Emirda grubudur. Sultandalarnda grlen birimler denizel elf ortamnda kelmi karbonatlardan oluur. Yalan Alt Paleozoyikten Mesazoyik e kadar uzanan bu birimler yapraklanma gstermektedir. Kuzeyde Afyonkarahisar Metamorfitleri ve Emirda Grubu formasyonlar ist ve kristalize kiretalarndan olumu olup , altta yer alan Afyonkarahisar Metamorfitleri konglomera kumta ve siltta gibi detritiklerden, stte yer alan Emirda grubu ise karbonatlardan olumu olup tm bu kayalar farkl jeolojik zamanlarda metamorfizmaya uramlardr. Blgede Paleozoyik sonuna kadar denizel bir ortam izlenmitir. Paleozoyik sonunda slama ve karasallama szkonusudur. Mesozoyik kayalar ise transgresif bir seri gstermektedir. Toros Kua ile Toros Kua birimlerinin birbirine yaklam Tersiyerde K-G dorultusunda skma kuvvetleri ile olumutur. Tersiyer blgede denizel kiretalar ile temsil edilmekte olup kendisinden yal birimler zerine asal uyumsuzlukla gelmektedir. Bu nedenle Eosen ncesi bir karasallama sz konusudur. Miyosen karasal flvyal, Pliyosen ise glsel keller ile temsil edilmektedir. st Miyosenden itibaren blgede andezitik volkanizma etkin olmu , Pliyosen sonunda ise bazaltik volkanizma gereklemitir. Pliyosenden sonra blgede epirojenik hareketler etkin olmu ve ekim faylar meydana gelmitir. Pliyosende meydana gelen ykselme nedeniyle Kuvaterner de hzl bir aama meydana gelmitir. Blgesel Jeoloji nceleme alannda MTA Genel Mdrl tarafndan ayrntl jeolojik almalar gerekletirilmitir. Bu almalardan derlenen genel stratigrafik ve yapsal jeoloji bilgileri aada sunulmutur. Formasyon isimlendirmeleri Metin vd. (1987, 1988) almasndan alnmtr. Afyonkarahisar ve dolaynda birbirinden tektonik dokanak ile ayrlm iki temel kaya topluluu mevcuttur. Afyonkarahisarn merkezi; batsn, kuzeybatsn, kuzeyini, kuzeydousunu iine alan blge Toros Kua olarak adlandrlmtr. Sultan dalar kesimi ise Toros Kua olarak adlandrlmtr. Ocak alanmz Toros Kua iinde kalmaktadr. STRAT GRAF Stratigrafik olarak en altta yer alan Afyonkarahisar Metamorfitleri i toros kuann en yal birimlerini oluturur. Bunlarn zerine detritik bir seviye ile uyumsuz olarak gelen Emirda grubu, genellikle kaln kireta istifinden olumutur. Afyonkarahisar Metamorfitlerinin ya olas Paleozoyik, Emirda Grubunun ya ise Triyas-Juradr. Afyonkarahisar Metamorfitleri yeil ist fasiyesinde dinamo metamorfizme geirmilerdir. PALEOZOY K Afyonkarahisar Metamorfitleri (Pz) Genellikle kahve, boz, yeil renkli, kvrmckl granoblastik dokulu, istik yapl ve grnte ileri derecede metamorfik kaya izlenimi veren bu metamorfitler, genel olarak albit-klorit-muskovit-biotit-kuvars istlerden olumutur. Ayrca bu istler ierisinde yer yer byk mercek ve bantlar halinde metakonglomera, metakumta, mermer ve kalkistler yer alr. Ayrca, Afyonkarahisarn GBsnda ise bu metamorfikler ierinde serisit-feldispat-kuvars istten oluan volkanik kkenli porfiroyidler geni alanlar kaplar. Afyonkarahisar dolaynda geni alanlar kaplayan ve

46

temel kaya niteliindeki bu birim iinde alt ye ayrdedilmitir. Afyonkarahisar Metamorfitlerinin taban gzlenememitir. st dokana ise Mesozoyik ve Tersiyer yal birimler tarafndan diskordansl olarak rtlmtr. Birimin taban grlemedii ve kvrmckl oluu nedeniyle gerek kalnl verilmez. Yaklak 2000 m olduu tahmin edilmektedir. Afyonkarahisarn KB, K ve GB snda geni alanlar kaplar. Ancak Tersiyer oluuklar ile rtl olduundan yer yer Tersiyer oluuklar altnda mostra verir. Afyonkarahisar Metamorfitlerinde tarafmzdan ve eski almalar tarafndan herhangi bir ya verebilecek fosile rastlanmamtr. Bu birimin zerine stratigrafk olarak gelen en yal birim, detritik bir seviye ile balayan ve kaln bir karbonat istifi oluturan Resulbaba formasyonunun ya Orta-st Triyastr. Bylece Afyonkarahisar Metamorfitlerinin yan Orta-st Triyas ncesi diyebiliriz. scehisar Mermerleri (Pzamr) Afyonkarahisar Mermerleri olarak bilinen bu birim beyaz, sarms, bej, boz renkli kaln tabakal olup adn mostras yaknndaki scehisar kasabasndan almtr. Beyaz, gri, alacal, krem renkli, kaln-ok kaln tabakalanmal, byk bloklar verebilen, ince kristalli ok kymetli bir mermer trdr. Bu birim de yzlerce mermer oca iletilmektedir. Birim Afyonkarahisar Metamorfitleri iinde mercek konumlu olarak incelenmitir. Kalnl en fazla 300 m kadar olan birim, scehisar gneyinde KB-GD dorultusunda uzanan yaklak 6 km uzunluunda, 1.5 km geniliinde bir alan kaplar. Fosil kapsamayan birim, Afyonkarahisar Metamorfitleri ile ayn yatadr. Deliktatepe Metakonglomera yesi (Pzcmk) Boz renkli, kaln, dzgn katmanl, yuvarlak ve iri kuvarsit akllarndan olumu metakonglomeralar en iyi gzlendii yer olan Deliktatepeye dayanlarak Deliktatepe Metakonglomera yesi olarak adlandrlmtr. Boz-kahve renkli, kaln-ok kaln tabakalanmaldr. Bu konglomeralar yuvarlanm 2-10 cm apnda kuvars ve kuvarsit akllardan olumutur. Matriksi kum, kil ve ilttir. Metamorfizma sonucu matriks biotit, muskovit, klorit ve kuvars iste dnmtr. Turmalin ve opak minerallerde kapsar. Konglomeray oluturan kuvars ve kuvarsit akllar basnca dik olarak uzanmlardr. Deliktatepe Metakonglomeralar Afyonkarahisar Metamorfitleri iinde, bununla yanal ve dey geili, byk mercekler oluturur. Kalnl deiken olup, 150-300 m arasnda deiir. nceleme alannda, Demirhyk Tepe ile Krolu Beli arasnda K-G ynnde 1-3 km genilikte, kuzeye doru 15 km uzunluunda bir yaylm sunar. Tabaka eimleri 45-50 douya dorudur. Afyonkarahisar K25 c2 paftasnda Kurtbaba Tepe, Afyonkarahisar K25 al, a2, a3 paftalarnda geni mostralar vardr. Fosil iermeyen bu birim, iinde bulunduu Afyonkarahisar Metamorfitleri ile ayn yatadr. ri akl, kum ve benzeri gerelerden meydana gelmi olan bu brim, muhtemelen denize alan bir alvyon yelpazesi rn olabilir. Bayat Metakonglomera yesi (Pzcmk) Kahve-boz renkli, kaln tabakal, ist, kuvarsit ve mermer akllarndan oluur. Bayat ile Krolu Beli arasnda, Kayaboazderede bu metakonglomeralar tipik olarak izlenir. Kahve-boz renkli, kaln tabakalanmal olan bu metakonglomeralar iri kuvars, ist, kuvarsit ve mermer akllarndan olumutur. Bu birimin, karbonat imentolu oluu ve mermer akllar kapsamas ile Deliktatepe Metakonglomeralarndan farkl olarak yorumlanmtr. akllar basnca dik olarak uzanmlardr. Afyonkarahisar Metamorfitleri iinde yer alan bu birim, ste doru Paada mermerlerine gei gsterir. Yaklak 200 m kalnla sahiptir. Fosil iermeyen birim Afyonkarahisar Metamorfitleri ile ayn yatadr. Sahile yakn elf ortamnda kelmitir. Paada Kireta yesi (Pzcmr) Beyaz, gri, koyu gri renkli kaln tabakalanmal kristaiize kiretadr. Paada Kiretalar tipik olarak, adn ald Paadanda g zlenir. Bunun dnda Dili ky batsnda ve Ozburun KBsnda, ayrca Afyonkarahisar Metamorfitleri arasnda kk yzlekier halinde tipik olarak izlenir. Beyaz-kirli beyaz-gri-koyu gri renkli, taze yzeyi beyaz ve gri renkli, sert, kristaiize ve yer yer mermer grnmndedir. Genellikle kaln tabakalanmal olarak izlenir. Paadanda ise kiretalar, yeil ve krmz renkli istlerle ardalanmal olarak izlenir. Birimin alt dokana Bayat dolaynda, Bayat Metakonglomeralar ile geili olarak izlenir. Paadanda istlerle geilidir. st dokana, Tersiyer yal ekellerle rtldr. Birimin kalnl deikendir. Kalnlk 100-250 m arasnda deiir. Saryartepe Kuvarsit yesi (Pzdq) Sarms, kahverengimsi, okside, ok kaln tabakalanmal kuvarsit, inceleme alannda Saryartepede mostra verir. Sarms kahverengimsi, ok kaln tabakalanmal kuvars, mikrokristalen kuvars taneleri, klorit ve serisitten oluan bir matriksie imentolanmasndan meydana gelmitir. Sert, dayanml ve eklemlidir. Topografyada tepeler oluturur. Sanyartepede yeil fillitlerle yanal ve dey geilidir. Birimin kalnl yaklak 200 m dir. Sakartepe Metavolkaniti (Porfiroyid) (Pzemv3) Boz renkli, beyaz feldispat benekli, isti metavolkanitler, en tipik olarak Sakartepede yzeylenir. Boz renkli, beyaz benekli isti yapldr. Bu birimde yaplan petrografik incelemelerde, kuvars-ist, serisit-kuvars ist, alkali-feldispat-kuvars istlerden olutuu grlmtr. Feldispatlar beyaz benekler halinde kayacn stnde gzlenmektedir. Mineral parajenezlerinden de grld gibi, kaya yeil ist fasiyesinde bir metamorfizma geirmitir. Afyonkarahisar Metamorfitlerinin yeil renkli istleri ile yanal ve dey geilidir. Birimin yaklak kalnl 150-200 m dir.

47

ekil 7: Afyonkarahisar ve Civarnn Genelletirilmi Stratigrafik Kesiti

48

Mesozoyik Triyas Emirda Grubu Emirda grubu ad altnda formasyon ayrtlanm olup, grubun ana birimini Karaaltepe kireta formasyonu oluturur. Yrk Karacaren formasyonu genellikle konglomeralardan olumakta olup, transgresif deniz rn olarak metamorfikler zerine diskordan olarak gelmektedir. Korai formasyonu, Karalatepe formasyonu iinde, onunla yanal ve dey geili girikler gsteren krntlardan olumaktadr. Bu krntl tabakalar arasnda, kireta mercekleri ve stratiform bazik magmatik kaya mercekleri ve bloklar gzlenir. Emirda grubunun btn birimleri yeil ist fasiyesinde blgesel metamorfizma geirmitir. Genel olarak KB_GD dorultusunda uzanan bu grubun kayalar geni alanlarda yzeylenir. Emirda (Afyonkarahisar) ilesinin gneyindeki Emirdalar, Yunak gneydousundaki Gavur dalar silsilesi bu gruba ait birimlerden olumutur. Yrk Karacaren Formasyonu (TR2) Genellikle ince taneli, metakonglomera, metakumta gibi isti krntl katmanlardan oluan birim; sar, kirli sar renkli, orta ve kaln katmanldr. ste doru kireta mercekleri kapsar. Bu birimin yzeylendii tek ve tipik yeri Yrk Karacaren kynn kuzeyidir. Sarms, kirli sar, ak kahve renkli, ince ve orta olduka dzgn katlanmal, metakumta ve metakonglomeralardan olumutur. Taban konglomeras zelliindeki metakonglomera akllar alttaki Afyonkarahisar Metamorfitlerinden olumu olup, olduka yuvarlak ve boylar 1-20 cm arasnda deimektedir. Tane boyu klerek metakumtalarma geen birim stteki Karaaltepe kireta formasyonunun dokanana yaklatka artan oranda kireta mercekleri iermektedir. Kaya yeil ist fasiyesinde metamorfizma geirmitir. Birim Afyonkarahisar Metamorfitleri zerinde diskordan olarak bulunur. Birimin st dokana Karaaltepe kiretalan ile dey geilidir. Karaaltepe Kireta (Tra2-3) Karaaltepe kiretalar, Metin ve di. (1987)nin atkuyu kireta yesi olarak adlandrdklar birimle edeerdir. Karaaltepe kireta Yrk Karacaren kuzeyinde, ukurcak ky dolaynda Tipevler kynn kuzeydousunda Sngldede Tepede, Nusratl, Taldere, Gney Kyleri dolaylarnda Emeburnu Tepede tipik olarak gzlenir. Genellikle alt dzeylerde yer alan beyaz, kirli beyaz renkli, eker dokuiu kristalize kiretalar yer yer mermerlemitir. Orta-kaln, dzgn katmanl birim ounlukla erimeden dolay katmanlama gstermez. Yer yer karstik ekiller gelimitir. Eklem takmlar olduka belirgindir. Bu beyaz kristalize kiretalar ile yanal ve dey geili olarak izlenen dolomitize kiretalar gri, koyu gri, siyah renkli, kalm-orta, dzgn katmanl, pis kokuludur. Yer yer laminalamma sunar. Tm formasyon iin rt bant ve yumrular olaandr. Dolomitik kiretalar mikrokristalin dokuda olup, kalsit kristalleri basn nedeniyle uzamtr. Yer yer oolitik yap sunan birimlerde atlaklarda kalsit dolgular izlenir. Birimin alt dokana Yrk Karacaren Formasyonu ile geili olup, st dokana daha gen birimlerde uyumsuzdur. Korai formasyonu ile yanal ve dey geili olarak izlenmitir. Karaaltepe Formasyonunun alt dokana ou yerlerde Afyonkarahisar Metamorfitleri ile tektoniktir. Yunak dolaylarnda bloklu istif uyumsuz olarak Karaaltepe Formasyonu stne gelir. Yaklak kalnlnn 800-1500 m arasnda olabilecei tahmin edilmektedir. Karaaltepe Kiretalar geirdikleri metamorfizma sonucu ou yerde kristalize olmulardr. Yer yer metamorfizmadan etkilenmemi dzeyler de gzlenmektedir. Kiretelar metamorfizmadan dolay fosilce fakirdir. Birimin ya Orat-st TriyasJuradr. Korai Formasyonu (T22-3) Boz, kahve, yeil renkli, ince-orta-kahn katmanl, konglomera, kumta, siltta ve kireta ardalanmdan oluan, metadiyabaz bloklar ieren birim, Korai kynde tipik olarak yzeylendii iin bu ad verilmitir. Boz, kahve, yeil renkli, ince-orta-kaln katmanl, konglomera, kumta, siltta ve kireta ardalanmldr. Yer yer kireta mercekleri, metadiyabaz bloklar iermektedir. aykla batsnda yer yer isti grnml olan birimde talklamalar izlenmektedir. erdii metadiyabaz bloklarndan alnan rneklerde mikroskop altnda amfibol, epidot ve az miktarda plajioklas ve sfen izlenmi ve kaya epidot-amfibol ist olarak adlandrlmtr. Korai formasyonu Karaaltepe kireta ile yanal ve dey geili olarak incelenmitir. Kiretalar iinde zaman zaman ok kaln istiflenmeler gsterdikleri halde devamllk sunmazlar, mercek eklinde gzlenir. Yaklak kalnl 0-200 m dir. nceleme alannda Gveci ve Trkmen Kyleri, Krkl Tepe ve Haclar Yaylas dolaylarnda, Bademli ky batsnda, Avdan ve Gelincik kyleri gney kesimlerinde, Yenikaraba ky dousunda yzeylenir. Korai Formasyonundan alnm rneklerden ya elde edilmemitir. Fakat bu birimin yanal ve dey geili olarak, iinde izlendii Karaaltepe kirectalannn yann Orta_st Triyas olmas nedeniyle Korai Formasyonunun yann Orta-st Triyas olmas gerekir. Resulbaba Formasyonu (TR2-3) Birimin ad, Afyonkarahisar K24 b1 paftasndaki Resulbaba Tepeden alnmtr. Bu formasyon siyah renkli kireta ile (atkuyu Kireta yesi (TRa2-3)) bu kiretalar arasnda yer alan ve kiretalar ile yanal ve dey geili detritiklerden (Olucak Krntllar yesi (TRb2-3) oluur. atkuyu Kireta yesi (TR2-3a) Siyah renkli, kaln, dzgn tabakalanmah dolomitik kireta ve beyaz renkli kristalize kiretalarndan olumutur. atkuyu dolaynda tipik olarak gzlenir. Beyaz ve gri renkli, orta ve kaln tabakalanmah, alt dzeyleri kristalize ve mermerlemi, kireta akll, breoit

49

grnldr. ste doru siyah ve gri renkli, laminal, pis kokulu kiretana dnr. Yer yer rtl seviyelere rastlanr. Birim ok krkt, erimeli ve kalsit damarldr. Birimin inceleme alannda alt dokana gzlenememekle beraber, Bolvadin dousunda Afyonkarahisar Metamorfitleri zerine diskordan olarak geldii gzlenmitir. Yanal olarak Krntl yesi ile geili olan birim, Aabelova ile diskordan olarak rtldr. Birimin yaklak kalnl 250-300 m dir. lbudak Dalarnda geni yaylm olan birimin Bayatn KDsunda kk bir mostras vardr. nceleme alannda ya verebilecek bir fosile rastlanamamakla beraber bu birim edeeri olan Emirda dolaylarnda ki kiretalarmda Orta-st Triyas saptanmtr. Pelajik ve elf ortamnn gei fasiyesinde kelmitir. Kiretalar okelirken ortama nehirlerden, detritiklerin kelmesi iin krntl ve akl geliimi olmutur. Mgca zengin olan denizel ortamda dolomitizasyon olay meydana gelmitir. Olucak Krntl yesi (TRb2-3) Boz-kahve-mor-yeil renkli, ince-orta-kaln, kumta-siltta ve eyllerden olumutur. Boz-kahve-mor- yeil sar renkli, ince-orta-kaln tabakal, kumta-siltta ve eyi ardalanmal birim yer yer akl kapsamaktadr. Bunlar, dk dereceli metamorfizme sonucu muskovit-kalk ist ve kuvars iste dnmtr. Olduka kvrml olan birim dzgn tabakalanma gsterir. Birim, atkuyu Kireta yesi ile yanal ve dey geili, giriktir. Birimin kalnl deiken olup 50-150 m dir. Cumalky ve Olucak ky dolaylarnda ve lbudak Danda yaygn olarak bulunur. Fosil tespit edemediimiz birim, yanal ve dey geili olduu atkuyu Kireta yesi ile ayn yata olup, ya Orta-st Triyastr. Jura Aa Belova Formasyonu (J1) Gri-kahve renkli, ince-orta tabakalanmal, karbonat ara katkl detritiklerden olumutur. alkyn KBsnda, Eydemir kynn kuzeyinde tipik olarak gzlenir. Gri-kahve renkli, ince-orta tabakalanmal konglomera, kumta-siltta ardalanmal olan birim karbonat ara katkl olup yer yer isti yap gsterir. Alt dokana diskordansl olan birimin st dokana ieklikaya formasyonunun kiretalar ile dey geilidir. Yaklak kalnl 100 m dir. Ya Alt Jura olarak verilmitir. ieklikaya Formasyonu (Jb2-3) Gri-mavi renkli, orta-kaln tabakalanmal, yer yer kumta ara katkl kiretandan olumutur. Bol eklemli ve erime gsteren birimin tabakalanmas ou zaman gzlenmez. Alttan Aa Belova formasyonu ile dey geili olan birim, stten Tersiyer yal oluuklar ile rtlmtr. Yaklak kalnl 300 m olan birim, Kocakrtepe, Yolluburundere, Bostanltepede, lbudak dalarnn GB yamacnda Kocayaylak, Tavantepe, orakyoluderede geni yaylm sunar. Birim Orta-st Jura yaldr. Tersiyer nceleme Alannda; geni alanlar kaplayan Tersiyer yal oluuklar Eosen, Miyosen ve Pliyosen yal birimlere ayrlmtr. Eosen Piribeyli Formasyonu (E) Beyaz ve kirli beyaz renkli, orta-kaln-ok kaln ve belirgin katmanlanmal, kk rt yumrular kapsayan killi kirectadr. nceleme alannda yalnz Yukar Piribeyli ve Aa Piribeyli Kyleri arasnda gzlenir ve adn bu yerleim yerlerinden almtr. Tabanda ince konglomeratik dzey zerine beyaz, kirli beyaz renkli, orta-kaln-ok kaln ve belirgin katmanlanmal, yer yer ceviz byklnde rt yumrular ve nummulit kapsayan, sert, mikritik dokuda bir kirectadr. nce kesitinde; iri ve ince taneli karbonat ile, eser miktarda kuvars taneleri ve bol miktarda nummulit kesitleri izlenir. Piribeyli Formasyonu altta ofyolitli kayalar zerine konglomeratik bir dzey ile uyumsuz olarak gelir. stte daha gen olan Neojen kelleri tarafndan rtlr. Piribeyli Formasyonunun ya Alt Eosendir. Formasyonu oluturan litoloji ve kapsad fosillere gre, bu birim denizel ve dalga hareketlerinin etkin olduu litoral bir ortamda kelmitir. Miyosen Yeniky Formasyonu (N 14-6) Koyu, kirli sar, okside, turuncu renkli, kaln ve kt katmanlanmal, konglomera-kumta-siltta ve kilta ardalanmndan oluan birim, apraz katmanlanma, oygu-dolgu, kanal yaplar, kuruma atlaklar, aknt izleri gibi karasal oluuklar simgeleyen sedimanter yaplar kapsar. akl boylar 1-15 cm olup, genellikle yuvarlaktr. Kendinden yal tm formasyonlara ait akllar kapsar. Gevek tutturulmu olan birimde ayrma fazladr. Kendinden yal tm birimler zerinde uyumsuzlukla izlenir. stten birok yerlerde Cebeciler Formasyonu tarafndan uyumlu olarak stlenir. Karasal oluukluklardan oluan birimin kalnl yanal olarak deiken olup, yaklak 10-100 m dir. nceleme alannda Yakasinek ky dolaylarnda yaylmldr. Bu formasyon karasal kaba detritiklerden olutuu iin fosil kapsamaz. nceleme alan dnda daha batda bu birimlerle dey ve yanal geili olarak izlenen marnlardan elde edilen fosil bulgularna gre ya Orta-st Miyosen olarak saptanmtr (Metin ve di. 1987). Karasal ortamda yelpaze, takn ovas ve akarsu kelleri olarak olumutur. Bu formasyon iki yeye ayrlarak incelenmitir. Konglomera yesi (N l (4-6)a) : Koyu sar, turuncu renkli, kaln ve kt tabakalanmal konglomera, kumta, kilta karmndan olumu akarsu kelleridir. Tazlar kynn 5 km batsnda Aytepe ve Kapakl Tepe dolaylarnda, Dvengerisi Tepe, Karakaya Tepe, Elvanpaa Kynde , Aytepe, Kapakl Tepede, Kkdede Tepe dolaylarnda yaylm sunar. Koyu sar, turuncu renkli, kaln tabakalanmal konglomera,kumta, kilta karmndan olumu birim, apraz tabakalanma, oygu-dolgu ve kanal yaplan, kuruma atlaklar, aknt izleri gibi

50

karasal oluumlar simgeleyen sedimanter yaplar kapsar. Konglomeralar kendisinden eski tm kayalarn yuvarlak akllarn kapsar. akllar 2 mm-20 cm arasnda deien boyutlardadr. Genellikle gevek tutturulmu olan bu birimde ayrma fazladr. Yeniky formasyonunun Konglomera yesi altta temel zerine asal uyumsuzlukla gelir ve bu temel zerine yaslanm olarak izlenir. stten Marn yesine yanal ve dey gei gsterir. Birimin kalnl inceleme alannda blgesel deiiklikler gsterir. Yaklak kalnl 50-300 m dir. Konglomera yesinin yann Orta-st Miyosen olabilecei tahmin edilmitir. Birim akarsu, takn ovalar, alvyon yelpazesi gibi karasal ortamda kelmitir. Marn yesi (N1(4-6)b) Sar, sarms gri renkli, okside, orta-ince tabakal milta, camurta ve marn ardalanmasndan olumutur. Bu seviye Linyit oluuklar ierir. Afyon blgesindeki sal Kmrleri bu birim iinde yer alr. Tabakalar eim kazanmtr. Yer yer ince kumta seviyeleri kapsar. Dayanml olmayan birim, yumuak ve kolay dalr. Birim fosilli dzeyler ierir. Alttaki Konglomera yesi ile geili olan birim, stten, baz yrelerde Cebeciler formasyonu ile uyumlu olmasna karn, baz kesimlerde de zellikle havza kenarlarnda temele yakn kesimlerde asal uyumsuzluklar gzlenir. Birimin kalnl, karasal ortamda keldi iin deiimler gsterir. Yaklak kalnlk 800 m dir. nceleme alannda Afyonkarahisar K24 d1, d2 ,a1, b3, a4 ve Afyonkarahisar K25 d3 paftasnda sal Ky dolaylarnda yaylm sunar. Bu birimin ya, Orta-st Miyosendir. Yeniky formasyonunun gerek konglomera yesi ve gerekse de Marn yesi tamamen karasal akarsu, alvyon yelpazeleri, takn ovalan, rgl rmak yataklar, delta ve gl ortamlarnda kelmitir. Pliyosen Cebeciler Formasyonu (N2) Genel olarak beyaz, sarms ve ak gri renkli, ince-orta ve kaln katmanlanmal birim, altta konglomera, kumta, tf, tft ve marnlardan oluan zburun yesi (N^), stte, ise beyaz renkli, mikritik, sert, krlgan, glsel kiretalarndan oluan Akpnar Kireta yesi (N22), Erdemir Konglomera ve Feleli Marn yesi olarak drt ye altnda incelenmitir. zburun ve Dili Kylerinin kuzeydousunda tipik olarak gzlenir. Cebeciler Formasyonu, altta beyaz ve kirli beyaz, gri renkli, orta katmanlanmal konglomera, kumta, tf, tfit ve yer yerde anglomera ara katkl marn tabakalar ile bunlarn zerine kelen beyaz renkli, mikritik, sert, krlgan, glsel kireta tabakalarndan oluur. Alt dokana Yeniky Formasyonu zerinde ou uyumlu olarak izlenmesine karn havza kenarna/ masiflere yakn uyumsuzdur. Temel kayalar zerinde ise asal uyumsuz olarak izlenmitir. st dokana ise Erdemir Konglomeras, bazalt ve Kuvaterner yal alvyonlar tarafndan uyumsuz olarak rtlmtr. Cebeciler Formasyonunun kalnl genel olarak deiken olup; 25-350 m arasndadr. nceleme alannda Derbent ky gneyinde, Hacisal Mahallesi dolaylarnda, Karacalar Ky dolaylarnda, Ozburun ky dousunda, Aa Piribeyli dolaylarnda yzeylenmektedir. Cebeciler Formasyonunda bulunan glsel ortamda yaayan fosillere gre ya Pliyosendir. Cebeciler Formasyonu litolojik zellikleri ve kapsad fosillere gre tatl su gl ortamnda kelmitir. Ozburun Marn yesi (N21) Beyaz ve grimsi beyaz renkli, orta tabakalanmal, aglomera, tf, tfit, kumta ara katkl marnlardan olumutur. Kaleky ve Ozburun dolaylarnda tipik mostralar verir. Beyaz ve grimsi beyaz renkli, orta tabakalanmal, yumuak, volkano-sedimanter kaya ara katkl genellikle marnlardan oluan bu birim, kiretalarnn altnda yer alr. Altta temel ve Yeniky Formasyonu zerine diskordan olarak gelen birim, stten Akpnar Kireta yesi ile uyumludur. Brimin kalnl yresel farkllklar sunar. 25-100 m arasnda deiir. Ostracod ve gostrapod fosilleri kapsayan birimin ya st Miyosen-st Piyosendir. Birim volkanik gerelerle beslenen glsel ortamda kelmitir. Akpnar Kireta yesi (N22a) Beyaz-krem renkli, orta-kaln-ok kaln tabakal kiretandan oluur. Akpnar kynden geen Eridere ve Deirmendere yamalar birim iin tipik yerlerdir. Beyaz-krem renkli, orta-kaln-ok kaln tabakal, ince billurlu, ok sert yer yer kil bantl mikritk kiretadr. Birimin baz dzeyleri yaprak fosilli izleri kapsar. Alttan Ozburun Marn yesi ile uyumlu ve geilidir. Baz kesimlerde temele yaslanm ve 15ye yakn eim kazanmtr. st dokana ise baz kesimlerde Erdemir Konglomera yesi rtlmtr. ou yerlerde birimin zerine herhangi bir formasyon gelmemekte, yalnzca kuvaterner oluuklar bulunmaktadr. Birimin kalnl 220 m civarndadr. Birim, Ozburun marn yesi ile ayn faunay kapsar ve ayn yatadr. Birimin ya, st Miyosen-st Pliyosendir. Kapal havzada, glsel ortamda kelmitir. Erdemir Konglomera yesi (N22a) Sar ve boz renkli, kaln katmanlanmal, iri ve yuvarlak kireta ile dier cins akllardan oluan karasal konglomeralar olup; birimin ad Metin ve di. (1987) den alnmtr. nceleme alannda deiik yrelerde gzlenen birim tipik olarak Afyonkarahisar K26-d) paftasnn kuzey dousunda Dipevler kynden geen Kundullu Derenin bat yamacnda yzeylenir. Sar ve boz renkli, kaln ve kt katmanlanmal, kum-mil destekli, iri ve yuvarlak kireta ve dier cins akll, karasal konglomeralardr. Genellikle gevek tutturulmu olup, kolay ayrr. Masif eteklerinde alvyon yelpaze ve yama rts eklinde gzlenir. Karasal bir oluuk olan Erdemir Konglomeralar, yine grsel ve karasal bir oluuk olan Cebeciler Formasyonu zerine uyumlu olarak gelir. st dokana Kuavterner yal alvyon tarafndan rtlr. Kalnl 30-50 m arasnda deiir. nceleme alannda Erdemir kynde, Kocaard Tepenin batsnda, Yaderede,Gkal Tepe eteklerinde, lbudakda eteklerinde, Tavan Tepe dolaylarnda, Tez kyn kuzeyinde, Soukkuyu ky dolaynda, Dili ky batsnda, Taal kynn gneyinde, Yenikarda ky kuzeydousunda, Karapnar ve kuyu kyleri dolaylarnda, Dipevler kynn kuzeybatsnda geni yaylmlar sunar. Erdemir Konglomeralar iinde fosil bulunamamtr. Birim, Pliyosen yal Cebeciler Formasyonu stne geldiine gre yann en azndan st PliyosenAlt Kuvaterner olmas gerekmektedir. Birimin litolojik zelliine dayanlarak karsal ortamda keldii dnlmektedir. Feleli Marn yesi (N22b)

51

Kirli sar-kahve renkli, belirsiz tabakal, gevek tutturulmu, kolay ayrr amurta ve marnlardan oluan birim iinde serpinti halinde kum ve akl ierir. Cebeciler Formasyonunun en st seviyelerini oluturan birim Akpnar Kireta zerine uyumlu olarak gelir. Feleli kuzeyinde bu birim altnda bazaltlar, stnde de Kuvaterner oluuklar yer alr. En fazla kalnlk 50 m dir. Feleli ky dolaynda yaylmlar sunar. Fosil iermeyen birim Cebeciler Formasyonunun en st seviyesini oluturur. Bu nedenle birimin ya st Pliyosendir. Karsal ortamda amur aknts eklinde olumutur. Kuvaterner Alvyon (Q2a1) Akarsu yataklarnda, havza iinde, ovalarda biriken kum, akl , mil tr tutturulmam gncel ekellerdir. Yama Molozlar (C2ym) Genellikle dalarn yama ye eteklerinde olumu eski ve yeni keli akll, breik grnl oluuklardr. ncelenen alanda, zellikle tektonik ykseltilerin nnde ok iyi gelimitir. Alvyon Yelpazesi (Q2ay) Dalardan havzalara ulaan derelerin azlarndan olumu yelpaze eklindeki birikintilerdir. Genellikle tutturulmam kaba akll, sellenmelerin rndr. nceleme alannda baz yrelerde (Sultanda bats) kalnl 200 mye ular.

A.5.2. Tektonik ve Paleocorafya:

VOLKAN K KAYALAR ncelenen blge, st Miyosen sonunda balayarak tm Pliyosen boyunca devam eden volkanik faaliyetlerin etkisinde kalmtr. Bu volkanik faaliyetlerin rn olarak dasitik tfler, aglomeralar, andezitler, trakitler, trakiandezitler ve bazaltlar blgede ok geni alanlar kapladklar gibi, ok byk ve yksek dalar oluturmulardr. Gerek bu dalardan anan ve tanan gereler, gerekse volkanlardan kan gereler, havzadaki gllerde devam eden sedimantasyona karmlardr. Seydiler Tf ve Aglomeralar (N2v3v1) eydiler tf ve aglomeralar inceleme alannn batsnda, Ankara-Afyonkarahisar asfaltnn 1.5 km gneydousundaki eydiler ky yresine tipik olarak gzlendikleri iin bu isim verilmitir (Metin ve di. 1987). eydiler tf ve aglomeralar beyaz renkli, kolay anabilen peri bacalar gibi anm blgede hemen dikkat ekmektedir. Blgedeki volkanik kayalann stratigrafik konumu, altta tfler, tflerin zerinde de aglomeralar ve en stte andezitler eklindedir. Aglomeratik dzeyler iri volkanik gereler ve tf karmndan olumutur. Aglomeralar ayr bir birim olarak haritalanmayp, tflerin iinde incelenmitir. Birimin yaklak kalnl 0-200 m dir. eydiler tf, genellikle st beyaz, krem renkli olup, ok kaln katmanlanma sunarlar. eitli kristal paralarnn (kuvars, plajiyoklasoligokias, andezin-biyotit lamelleri ve opak taneleri) cams bir imento ile balanmasndan oluan dasitik tflerdir. ok geni yaylmlar olan tfler kolay anr topografyas ile dikkati ekerler. eydiler ky, aykla ky, Pnaraya Tepe dolaylarnda, Bykkarada ky kuzeydousunda, Karapnar ky yresinde, Dipevler ky dolaylarnda yzeylenir. Geni yaylm olan bu birim, altta Cebeciler Formasyonu ile girik, Cebeciler Formasyonunun bulunmad yerlerde ise direkt istler zerinde yer alr. Genellikle st beyaz ve krem renkli olup, ok kaln tabakalanmalar gsterir. Bol miktarda kuvars kristali kapsar. Adatepe Andeziti (N20c1) nceleme alannda andezitik volkanitler ok geni yaylml olup, yksek dalara sert ve dik topografyay olutururlar. Kahverengimsi ve boz renkte genellikle dasitik tf ve aglomeralarm zerinde yer alan andezitik kayalar, andezit-trakibazalt mineral kompozisyonuna sahiptirler. Yanal olarak deikendir. Alnan eitli petrografik rneklerde, alkalitrakit, trakibazalt, piroksenli andezit, ojitandezit, ve andezit olarak adlandrlmtr. Andezitik volkanitler inceleme alannda Kemerkaya Kasabas dolaylarnda, Afyonkarahisar K26-32 paftasnn gney yarsnda, Afyonkarahisar K26-as paftasnn kuzey kesiminde, Afyonkarahisar K26-34 paftasnn kuzeydousunda geni yaylm olup, ykseklikleri olutururlar. Bunun dnda, Afyonkarahisar K26-b paftasnda Kukalesi Tepe, Manastr Tepe ve Al Tepelerde yzeylenirler. Birimin yaklak kalnl 0-150 m dir. Blgede ok geni yaylm olan bu birim, tek bileenli olmayp, birbirleriyle geili olan andezit, trakit, traki-andezit, ojit andezit, latit andezit, piroksen andezit ve bazalt andezit gibi trlerden olumutur. Andezitik lav aknts grnmndeki kayata, opaklama ve kil minerallemesinin yaygn olduu grlmtr. Kayacn dokusu hiyalopilitik olup, aknt yaps iinde piajioklas mikrolitleri ve biotit, hornblend mikrolitleri incelenmitir. Andezitik kayalar inceleme alannda Afyonkarahisar K24 al, el, c2, c3, di, Afyonkarahisar K25 b2, di, d2, d3r d4 paftalarnda ok geni

52

yaylmldr. ekil 8: Seydiler Tf ve Aglomeralar

53

Kocatepe Trakiti (N2T) Birimin ad Kocatepeden alnmtr. Trakit, traki-andezit, traki-bazalt eklinde arazide gzlenir. Genel olarak kahve mor renkli, sert dayanmldr. Tipik zellii, boyutlar 10 cmye ulaan sanidin kristalleri iermesidir. Kocatepe Tarkitinden alnan rneklerden yaplan petrografik incelemelerde; tarkitik doku gsteren kaya feno kristaller halinde plajioklas (oligoklas-andezin), alkali feldispat (sanidin), biotit ierir. Ayrca fenokristaller yannda cams hamur ierisinde sanidin ve plajioklas mikrolitler, biotit mikrolitleri ve kk taneli opak mineraller yer almaktadr. Trakit ve trakitik kayalar Afyonkarahisar K24 e1 paftasnda Klaslan kynde, Afyonkarahisar K25 d1, d3 paftalarnda geni yaylmldr. Karakaya Bazalt (N2B) Kahverenkli, siyahms, koyu kahve renkli, krmzms, mor grnml olup, aknt yapl, altgen souma stunlu ve tablams konumlar ile kolayca tannrlar. Blgede bazalt volkanizmas genellikle andezitlerden gen ve onlarn zerinde gzlenmitir. Bazaltik kayalar Kemerkaya dolaylarnda, Bademli ve Doburga dolaylarnda, Byk Karaba ky dolaylarnda, Karapnar ky dolaylarnda, Kale Tepe ile ncirlikaya Tepe dolaylarnda yzeylenir. Birimin yaklak kalnl 40 m dir. Bazalt mostralarndan alnan rneklerin ince kesitlerinde, fenokrista! olarak piroksen, muhtemelen ojit, biotit, bazaltik hornblend (Lambrobolit), plajioklas (Labrador) iermekte, biotitlerde opaklama izlenmektedir. Hamur volkanik camdan olumakta ve vitrofirik doku gzlenmektedir. METAMORF ZMA nceleme alannda zellikle Mesozoyik yal birimlerden alnan petrografik rneklerde yaplan incelemelerde mineral parajenezlerine gre bu kayalann blgesel dinamo- metamorfizma geirdii ve dk derecede yeil ist fasiyesinde bir metamorfizmaya uradklar grlmtr. En altta yer alan Afyonkarahisar metamorfitlerini oluturan kayalar yeil ist fasiyesinde metamorfizma geirdii belirtilmitir. Emirda Grubuna ait Karaaltepe Kiretalarndan alnan rneklerde yaplan petrografik incelemelerde kalsit kristallerinde belli bir ynde uzama ve basn ikizlenmesi gzlenmitir. Bazik kayaiarn, gmlme metamorfzmas sonucu glokofanitik yeil ist fasiyesinde metamorfizmaya urayarak glokofan istler olumutur. Kiretalar yersel olarak mermerlemitir. A.5.2. Tektonik ve Paleocorafya: YAPISAL JEOLOJ nceleme alannda birbirinden farkl tektonik stile sahip iki kesim mevcuttur. Daha nceden de sz edildii gibi bunlardan biri Toros Kua, dieri ise bunun kuzeyinde yer alan Toros Kuadr. Bu iki kesimin Neojenden nceki yapsal durumlarna bakldnda farkl yapsal zellikler gzlenir. Gzlenen izgisel ve dzlemsel yap elemanlar, bu kaya birimlerinde farkl yaplarn gelimi olduunu gsterir. TABAKALANMA VE YAPRAKLANMA Toros Kuan oluturan Mesozoyik kayalar genel olarak ok kaln-kaln-orta ve belirgin tabakalanmadr. Blgesel metarnorfizma ve tektonik sonucu genellikle tabakalanmaya paralel itozite izlenir.itozite kazanm tabakalarn iinde kvrmlar gelimitir. Kuzey kesimi oluturan formasyonlarn itozite ve tabakalarnn genel dorultular Afyonkarahisar K25 c2 ve e1 paftalarnda KD-GB, Afyonkarahisar K25 c3 paftasnda K-G, Afyonkarahisar K25b2 , bl paftalarnda KB-GD dorultuludur. Bu konumu ile Afyonkarahisar metamorfitleri obanlar Bucak merkezi ve Hamidiye Ky dolaylarndan balayarak K45 D,K-G,B eklinde bir yay olutururlar. Bu yayn dou kolu Sultandalar tarafndan kesilir. Toros orojenik kuanda Sultandalar kesiminde Kambriyen - Mesozoyik yal formasyonlarn genel dorultulan morfolojik yapya uygun olarak KB-GD eklindedir. Ayn birimlerin dorultusu daha batda, ay- Hoyran hattnn batsnda sparta bklmnn konumuna uygun olarak KD-GB eklinde deiir. Ancak iddetli siklokasyonlar sebebiyle bu genel zellik yer yer bozulmutur. Miyosen yal birimler bazen 60D-70 ye varan eimler sunarlar. Pliyosen kayalar ise yatay ve yataya yakndr. KIVRIMLAR Genel olarak Toros Kua kesiminde, gerekse kuzeyindeki Toros Kua kesiminde kvrm eksenleri de yukanda belirtilen tabaka dorultular ile ayndr. Ancak blgenin tektonize oluu ve tersiyer oluuklar ile rtl bulunuu kvrm oluuklarn rttnden, kayda deer nemli kvrm yaplar saptanamamtr. Emirda Grubu Formasyonlar yaklak K25B gidiler yzler vermektedir. Fakat tabaka yaplar bu gidie genellikle aykr olup tabaka dorultular KD-GB , KB-GD ve bazen de D-B dorultulanndadr. Bu dorultular K10-80D , K10-80B arasnda incelenmitir. Tabaka dorultularnn bu ekilde deimesi balangtan gnmze dein gelimi olan deiik derecelerdeki yan basnlara uram olmasndandr. Buna gre antiklinal ve senklinal zellikler saptanamamtr. Miyosen kayalar, yaklak K-G eksenli kvrmlanmalar gsterir.

54

ekil 9 : Afyonkarahisar Kalesi ve Volkanitler

55

FAYLAR Blge uzun zaman skma tektoniinin etkisi altnda kalmtr. Bu skma sonucu genellikle ters faylar, itki faylar oluturmutur. Neojen sonucu meydana gelen faylar ise genellikle normal ekimli faylardr. Afyonkarahisar K25 c3 paftasnda, Sultandede Tepede Kambriyen Kireta, Ordovisien yal Seydiehir Formasyonu zerine itilmitir. Bu ters fay KB-GD dorultulu olup, 5-6 km uzunluundadr. Bu fayn hemen KBsnda yine KB-GD dorultulu ve 2 km uzunluunda ayn nitelikli bir fay yaklak 90 ile kesen bir baka fay gzlenir. Afyonkarahisar K24 d3 paftasnda, Baaa ky kuzeyinde de nemli bir itki fay gzlenmitir. Bu itki faylarnn oluumu Tersiyer ncesi, byk bir olaslkla Kretase olmaldr. Tersiyer formasyonlarn kesen faylar ise genellikle normal ekimli faylardr. rnein, Afyonkarahisar K24 d3 paftasnda, ambeyli KD unda 3 km KB-GDlu fay neojen oluuklarn etkilemitir. Ayn ekilde Afyonkarahisar K24 d1 paftasnda ukurca Ky Ginde D-B dorultulu yaklak 3-4 km uzunluundaki normal fay Orta- st Miyosen yal Yeniky Formasyonunu kesmitir. Afyonkarahisar K24 e1 paftasnda yer alan KD-GB dorultulu ve uzunluu yaklak 7 kmyi bulan nemli bir fay, Afyonkarahisar K24 a2 paftasnda Mesozoyik ve Pliyosen formasyonlarn kesen Afyonkarahisar K25 di paftasnda Belkaracaren ile Bozdoan arasnda 1-2 km uzunluunda KD-GB dorultulu, Afyonkarahisar K25 d3 paftasnda yine KD-GB dorultulu ve uzunluklar 8-l0 km, Afyonkarahisar K24 b4, K25 d2 paftalarnda dorultular DB ve KB olan uzunluklar 10-15 km ye varan gen oluuklar etkilemi normal gravite faylar mevcuttur. Bu gen krklar genellikle bugnk havza dorultularna paralel olup , onlar kontrol eder mahiyettedir. nceleme alanndaki rliyef horst-graben grnmndedir. nceleme alannda hem skma ve hem de gerilme kuvvetleri etken olmaktadr. Blgedeki kayalar, iddetli skma tektonii etkisinde kalarak itki faylanmalarna uramtr. Bu durum Neojene kadar srmtr. Neojende skmann etkinlii kaybolmasna kar zaman zaman Neojen yal kellerde yersel ters faylanmalara rastlanmaktadr. Neojen sonu ise blgede ekim tektonii sonucu normal faylar olumutur. Bunlarn balcalar aadadr. Sultanda Fay: Toros kuan Toros kuandan aynr. KB-GD dorultusunda yaklak 100 km lik bir uzanma sahiptir. Fakat inceleme alannn GB kesiminde 8-10 km lik bir ksm izlenmektedir. Batda Afyonkarahisara doru bat ve gneybatya doru bir dn yapmaktadr. Sultanda Fay uzun sre aktivitesini korumu bir itki fay zelliinde olup, Sultan dalarnn K, KD ya bugnk konumunu kazanmasn ve bu dalarn ykselmesini salamtr. Sultandalarndaki Miyosen oluuklarn dahi etkilemi, onlann zerine Sultandalar kayalarnn itilmelerini salamtr. Bykkaraba Fay: nceleme alanndaki fay sistemleri genellikle KD-GB dorultuludur. Bykkaraba fay Afyonkarahisar K26 d2 paftasndan balar ve kuzeydouya doru Afyonkarahisar K26 a3 paftasnda devam ederek Bykkaraba Kyn getikten sonra yaklak kuzey ile 45 xlik bir a yaparak Afyonkarahisar K26 b2 paftas iindeki Bademli kyne kadar uzanr. Bykkaraba Fay 40 km xlik bir uzunlua sahiptir. KB taraf ykselmi, GD taraf dm normal eim atml bir faydr. Fay dzleminin eimi gneydoudadr. Bu fay gerilme tektonii sonucu Neojen sonunda meydana gelmitir. amlkdere Fay: Afyonkarahisar K26 a3 paftasnn gneybatsnda KD-GB dorultuya sahip, fay dzlemi gneydouya eimli bir faydr. Uzunluu yaklak 8 km kadardr. ce Tepe Fay: Afyonkarahisar K26 a3 paftasnda amlkdere fayn kesen KD-GB dorultulu yaklak 7 km uzunluunda normal eim atml bir faydr. Fay dzleminin eimi kuzeydouyadr. Taldere Fay: Afyonkarahisar K26 a3 paftasnda KD-GB dorultulu yaklak 5 km uzunluunda eim atml bir faydr. ukurca Fay: Afyonkarahisar K26 el ve c2 paftalarnda KD-GB dorultulu yaklak 7-8 km uzunluunda normal eim atml bir faydr. Hac Ahmetli Fay: Ilgn K27 di paftasnda , K-G dorultulu dey atml bir faydr. Dou blou ykselmi, bat blou dmtr. Uzunluu yaklak 8-9 km civarndadr.

56

ekil 10: Trkiye Jeoloji Haritas

57

ekil 11: Sultanda Fay

58

Cebrail Fay: Ilgn K27 d1 paftasnn gneydousunda K45D dorultulu yaklak 25-30 km uzunluunda normal eim atml bir faydr. Fay dzleminin eimi gneydouya doru olup gneydou blou dm, kuzeybat blou ykselmitir. Ayrtepe Fay: Ilgn K27 d1 ve d2 paftalarnda Ayntepe Ky vnn yaklak 3 km batsnda kd-gb dorultulu 15 km uzunluunda normal eim atml bir faydr. Dorultusu K27 di paftasnda D-B dorultusunu alr. Kuzeybat blou ykselmi, gneydou blou dmtr. D SKORDANSLAR : nceleme alannda stratigrafi istifinde belirlenebilen ilk diskordans Seydiehir istleri ile Yalnzaa Formasyonu arasndadr. Daha sonra rastlanan nemli diskordanslar Afyon Metamorfitieri ile Mesazoyik birimleri arasndadr. Zaman zaman ok net olarak izlenen bu hatlar, Mesazoyik birimlerinin aamal olarak gemesiyle olumutur. Miyosen yal birimler ok net olarak temel zerine diskurdan olarak gelir. En son olarak Pliyosen kayalar btn yal birimler zerinde bir diskordan hatt ile yatay olarak yer alr. Kuvaterner yal oluuklar diskordan olarak temel zerine gelir.

ekil 12 : Afyonkarahisar ve Civarnn Fay Haritas

59

AFYONKARAH SAR L N N ZEM N ZELL KLER VE DEPREMSELL ehrin bir ksm Neojen yal volkanik kayalar bir ksmda Kuvaterner yal alvyon zemin zerindedir.Yani ehrin dz ksm dere ve gl birikintilerinin yksekte bulunan ksm ise tf ve aglomeralar zerinde bulunur.Ovada kaln bir toprak rts altnda, kum ve akl tabakalarna rastlanr.ehrin iinde ve civarnda ykselen tepeler volkanik kayalar (trakit) dan olumutur. Batda bulunan mahalleleri st ksmlar tf zerinde, dierleri dolgu zemin (alvyon) zerinde bulunur. Yer alt su seviyesi ova kesiminde 2-3 m. derinlikte grlr. K mevsiminde su seviyesinin yzeye kadar ykseldii grlr. Afyonkarahisar ehir merkezi 2. derece deprem blgesindedir.Blge, etkin bir deprem merkezi olup ayrca civarndaki etkin deprem blgelerinin de tesiri altndadr. Blgede meydana gelebilecek olas bir depremde yeraltsuyunu yksekte bulunduu ova ksmnn dier blgelere nazaran, iddet arttrc bir rol oynayaca bilinmelidir. Bamak: le merkezinin tamam Kuvaterner yal geni alvyonlarla rtldr. Yzeyde kil ve silte, derinlerde kum ve akla rastlanr. Civarda Jura-Kretase,Eosen ve Neojen yal formosyonlara rastlanr. Yeraltsu seviyesi 8-10 m. derinliktedir. 1. derece deprem blgesindedir. Bayat: le zemini Neojen yal andezit ve tflerde oluan volkaniklerden olumaktadr. Yeraltsu seviyesi derindedir. 2. derece deprem blgesindedir. Bolvadin:Emirdalar ile Sultandalar arasnda kalan ovada Kuvaterner yal gen alvyonlar zerinde kuruludur. Yeraltsuyu ilenin batsnda 3-6 m., gneydousunda 2-3 m., mesken mahalde 5-10 m. derinliktedir. Afyon-Akehir deprem blgesi ierisinde yer alan ile 1. derece deprem blgesindedir. ay:ehir Sultandalarnn kuzey eteklerinde kurulmutur. Gneyinde Paleozoyik yal ist ve mermerlerden oluan birimler yer alr. Yerleim yerlerinin bulunduu saha ve kuzeyi alvyondur. Dere ve gl kelleri bu alandadr. lenin dz alvyon sahalarnda su seviyesi yzeye olduka yakndr. Kuzeydeki dzlkte artezyen halinde su kmaktadr. le Afyonkarahisar-Akehir-Ilgn krk hatt deprem blgesi (Argthan sismik boluu) iinde yer almakta olup 1. derece deprem blgesindedir. Civardaki depremler de ileyi etkilemektedir. Dazkr: le Kuvaterner yal gen alvyonlar (kil,kum ve akldan ibaret) zerinde kurulmutur. Gneydou ve kuzeybatsnda Eosen yal fli (ardkl kumta, aklta, kireta ve marn) formasyonu yer alr. Yeraltsu seviyesi alvyon sahada 5-6 m. derinliktedir.1. derece deprem blgesindedir. Dinar ve civarndaki depremlerden etkilenmektedir. Dinar: le hafif engebeli yamalar ile alvyon bir dzlkte kurulmutur. lenin batsnda Kuvaternere kil, kum ve akldan ibaret alvyon sahalar yer alr.Kuzeyde Eosen yal kireta ve kumtalarna, douda ve gneyde Jura-Kretase ye ait kiretalar ve killi istlere rastlanr. Yeraltsu seviyesi 1,5-3 m. derinliktedir. 1. deece deprem blgesindedir. Tarihi depremlerle hasar grd kaytlara gemitir. Emirda: le gneybatdan-kuzeydouya doru uzanan, kuru, Bucak deresinin iki yannda dank bir halde kurulmutur. Mesken yerlerinin kuzeybatsndaki tepeliklerde kalnl 30-100 cm. arasnda deien kumlu akll bir serinin altnda beyaz renkte, ince tabakal ve gevrek yapda glsel Neojen yal kiretalar grlr. Douda uzanan ova ise Kuvaterner yal alvyondan ibarettir.Yeraltsu seviyesi 3-6 m. derinliktedir. 2. derece deprem blgesindedir. Sandkl:Yerleim alan, Neojen yal alvyon keller ile douda yer alan tepeliklerin yama molozlar zerindedir. Yeraltsu seviyesi 4-10 m. derinliktedir. Civardaki depremlerin etkisi altndadr.1. derece deprem blgesindedir. Sultanda:ehir, genellikle Kuvaterner yal alvyon ile, gneyinde ve batsnda yer alan Neojen yal konglomeralarn zerinde kurulmutur. le, Afyonkarahisar-Akehir-Ilgn krk hatt deprem blgesinde olup civarndaki depremlerden etkilenmektedir. 1. derece deprem blgesindedir. uhut:Kuvaterner yal gen alvyonlar zerine kurulmu olan ehir zeminin alvyon olmas ve yeraltsu seviyesinin yksekte olmas nedeniyle (2-10 m.) deprem ynnden olduka risk altndadr. 1. derece deprem blgesindedir.

BAA DN

60

ekil 13 : Afyonkarahisar Deprem Haritas

61

B. DOAL KAYNAKLAR
B.1. Enerji Kaynaklar B.1.1. Gne:
METEOROL OJIK ELEMANLA R Rasat S. AYLAR

(YIL)

1
02:58

2
04:07

3
05:16

4
06:14

5
08:12

6
10:02

7
11:09

8
10:37

9
08:52

10

11

12
02:38

YILLIK
06:45

Gunluk Ort. 32 Guneslenme Suresi (saat,dakika) Gunluk Ort. 32 Guneslenme Sidt.(cal/cm^ 2.dak) Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^ 2.dak) 32

06:22 04:39

175.43

251.97

359.53 435.72 510.40 576.87 581.34

530.19

440.95 300.21 197.30 145.71 375.47

1.25

1.34 1.60

1.65

1.71

1.72

1.64

1.56 1.53

1.34

1.19

1.10

1.72

B.1.2. Su Gc:
Afyonkarahisar il snrlar iinde rmaklar, aylar gibi enerjiye dntrlecek su kaynaklar yoktur.

B.1.3. Kmr:
KMR ENVANTER LE KY MEVK KAL TE REZERV D ER B LG LER

Merkez

Dumlupnar ingene eme

Santimetre kalnlnda marnlarla ara katkl 1.42 m. lik bir linyit damar vardr.

Merkez

Dumlupnar Karakse

Kyn gneyinde 10-50 cm. kalnlnda kmr horizonlar grlmektedir.

Merkez

Dumlupnar Oturak

Alm galerilerde 0.60-1.00 m. ve 1.60 m. lik iki linyit damar vardr.

62

Merkez Merkez Merkez

Hamamboaz Hatipler Dumlupnar Aldere

Banaz istasyonunun 13 km. kuzeydousunda 45 cm. lik nemsiz bir zuhurdur. Birka galeride 40 cm. kalnlnda linyit damar tespit edilmitir. Dumlupnar'n 5.5 km. gneydousunda bir dere yatanda 50 cm. lik bir kmr mostras vardr. Elvanpaa'nn 2 km. gneybatsndaki bir derede 80 cm. lik bir linyit damar vardr. orum kynn gneyinde 50 cm. kalnlnda bir linyit damar vardr. Tfitler arasnda 40 cm. kalnlnda kmr bantlar eklinde olup, ekonomik deildir. Toplam 1.65 m. kalnlkta olup, 10 cm. ve 25 cm.lik iki ara kil seviyesi ihtiva eder. Kapal iletme olarak iletilmitir. Kalnlk yer yer 1 m.dir. nceki yllarda iletilmitir. Tersiyer moloz kelleri iinde mercek eklinde olan, parlak kmrn potansiyeli ok snrldr. AID 1238 Kcal/kg 8 m.lik mercek eklindeki horizonda 20-40 cm.lik damarlar grlr. Sondajla aratrlmaldr. Aka'nn yaklak 1.5 km. gneydousundaki linyit horizonu iindeki damar kalnl 30-50 cm.yi gemez. Ekonomik deildir. 4 m.lik horizon iinde kmr kalnl en fazla 10 cm.dir. Ekonomik deeri yoktur. Kazanpnar'n 7 km. gneyinde 20-30 cm. kalnlnda damarlar vardr. Ayrca damarlardan biri 1 m. kalnlndadr. Ekonomik deeri yoktur. Akhanm kynn kuzeydousunda 20 cm. kalnlnda linyite rastlanlmtr. AID 2820 Kcal/kg Muhtemel 3 870 000 t Ortalama kalnl 1.35 m. ve derinlii 60 m. olup, retim yaplmtr. 20-30 m.lik horizonda birka tane 1 m.lik damarlar vardr. Derinlik 50-60 m.dir.

Merkez

Elvanpaa

Merkez Bolvadin

orum Karaba

Bolvadin

zburun

ay Dinar

sal Bamak

Dinar

Hrkaky Kurucay

Emirda

Macakl Yklgan

Sandkl

Aka

Sandkl

Karkn Karaal

Sandkl

Kazanpnar

Sinanpaa Sinanpaa

Akhanm Dumlupnar Karacaviran

B.1.4. Doalgaz:
limizde doal gaz rezervi bulunmamaktadr.

63

B.1.5. Rzgar:
Konu hakknda detayl bilgi blm C.1 de yer almaktadr.

B.1.6. Biyoktle
Yl ierisinde Isparta Orman letme eflii tarafndan ortalama olarak toplam 700 m3 endstriyel odun ve 800 st. yakacak odun retimi yaplmaktadr. l snrlar ierisinde elde edilen odun miktar (Afyonkarahisar Orman letme eflii),cinsi ve yerleri ( 2001 ylna mahsus ) a ) Hocalar lesi K yakacak odun = 2238 ster b)Sandkl lesi K yakacak odun = 1000 ster c)Sinanpaa lesi K yakacak odun =1911 ster d)AFYONKARAH SAR Merkez le K yakacak odun =1000 ster Mee yakacak odun = 400 ster e)ay lesi Mee yakacak odun = 80 ster f)Emirda lesi Mee yakacak odun = 700 ster Not: K = Kara am

B.1.7. Petrol:
Afyonkarahisar li snrlar iinde bilinen petrol rezervi bulunmamaktadr.

B.1.8. Jeotermal Sahalar:

KY LE MEVK Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Bolvadin Gecek Gecek Gecek Gecek mer mer mer mer mer mer Heybeli (Kzlkilise) 51 C 96 C 56.5 C 97.4 C 92 C 98 C 95 C 95 C 79 C 92 C 93 C 20 lt/sn 60-80 lt/sn 50-60 lt/sn 80 lt/sn 15 lt/sn 6 lt/sn 5-6 lt/sn 5-10 lt/sn 62 lt/sn 100 lt/sn 64 lt/sn Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Na>K>Ca>Mg ve Cl>HCO3>SO4 karakterlidir. Florr ieren sodyumlu, potasyumlu ve klorrl scaksu. Mineralize scaksu SICAKLIK DEB D ER B LG LER

64

Bolvadin ay hsaniye hsaniye Sandkl Sandkl obanlar

Heybeli (Kzlkilise)

60-78 C 38 C

3 lt/sn 15 lt/sn 4 lt/sn 0.5 lt/sn 39 lt/sn 58 lt/sn 58 lt/sn

Mineralize scaksu Mineralize scaksu Mineralize scaksu Mineralize scaksu Mineralize scaksu Mineralize scaksu Mineralize scaksu

Gazlgl Gazlgl Hdai Hdai Kzlkilise

70 C 54 C 70.5 C 69 C 57-58 C

STANBUL N VERS TES , STANBUL TIP FAKLTES , Tbbi Ekoloji ve Hidro-Klimatoloji Anabilim DalBakanlnn hazrlad AFYON TERMAL VE M NERALL SU KAYNAKLARININ KULLANILMASINDA BALICA EKOLOJ K VE BALNEOLOJ K SORUNLARI adl rapor aada sunulmutur. (Say:227/01 Tarih;17.04.2001) AFYON TERMAL VE M NERALL SU KAYNAKLARININ KULLANILMASINDA BALICA EKOLOJ K VE BALNEOLOJ K SORUNLAR ZER NE RAPOR Salk Bakanlnn daveti zerine Afyon li Termal ve Mineralli Su Kaynaklarnn kullanm ve dearj ile ilgili sorunlar Bakanlk grevlileri ile birlikte yerinde inceleyen ekibimiz balca u sorunlar saptamtr; 1.Sondaj ile yapay olarak yeryzne karlan balneolojik, enerjetik ve rekreaktif amalarla kullanlan termomineral sulara iletim ve tama sisteminde kelmeyi nlemek iin yaygn bir biimde inhibitr madde katlmas, 2.Gerek balneolojik, gerek enerjetik, gerekse turistik kullanm sonras, termomineral sularn evreye, yzey sularna ve/veya kanalizasyon sistemlerine dorudan dearj edilmesi, 3.Kontrolsz ve izinsiz ok sayda sondaj kuyusunun kar amal zel kurulularca ehliyetsiz ve deneyimsiz kurumlar ve kiilere atrlmas, yer alt termomineral su kaynaklarnn bilirisizce israf, 4.Sondajlarla karlan termomineral kaynaklarn hidrojeolojik saptanmam olmas, var olan hidrojeolojik etdlere hi ba vurulmamas, n etdlerinin yaplmam ve koruma alanlarnn

5.zellikle Gazlglde gze batan ama mer, Geek ve Bolvadinde yaygnlama eilimi grlen devre mlk kaplca evleri eklinde arpk ve tehlikeli kaplca organizasyonu ve youn irkin yaplama. Bu sorunlara ynelik tbbi, kimyasal, biyolojik ve hidrojeolojik deerlendirme ve nerilerimiz ise aadaki gibidir; SONDAJ LE YAPAY OLARAK YERYZNE IKARILAN BALNEOLOJ K, ENERJET K VE REKREAT F AMALARLA KULLANILAN TERMOM NERAL SULARA LET M VE TAIMA S STEM NDE KELMEY NLEMEK N YAYGIN B R B MDE NH B TR MADDE KATILMASI; Afyon termomineral sulan kalsiyum, sodyum, klorr, bikarbonatl sular snfndandr. Ayrca bnyelerinde hidrojen slfr ve karbondioksit gazlar, bor ve arsenik elementleri bulunmaktadr. Hipertermal olan bu sular, toprak altndaki rezervlerindeyken basn ve scakln etkisiyle normal atmosferik basn ve scaklk altnda eritebilecekleri minerallerden ok daha fazlasn bnyelerinde eritirler. Sondaj ile yeryzne karldklarnda basn ve scakln aniden dmesi sonucu ierdikleri (erittikleri) mineraller kristalleir ve kelmeler oluur. letim borularnda daralma ve tkanmalara yol aan ve kabuklama da denilen bu olguda en ok kalsiyum karbonat ve magnezyum karbonatn kmesi sz konusudur. Karbondioksitin havayla temasta umas da bu olay hzlandrmaktadr. Ayrca termomineral suyun ierdii komponentlere gre; baka maddelerin de kelebilecei unutulmamaldr. kelme olaynn altnda yatan fiziksel ve kimyasal sreleri formle edersek; Ca (HCO3)2 basn + s varlnda Ca (HC03)2

Rezervde dengede Ca (HCO3)2 Ca (HC03)2 basn + s kalktnda * CaC03 + H20 + C02 Yeryznde dengede basn + s kalktnda CaC03 + H20 + CO2

basn + s varlnda

65

Bu kelmeyi nlemek amacyla bavurulan yollardan biri Afyonda da uygulanmaktadr. nhibitr diye anlan bir madde ya da kimyasal bileim, sondaj sisteminde basn ve s varlnda, yeryznden ortalama 50-60 m aada suya enjekte edilmektedir. Bu yntem inceleme gezisinde ziyaret ettiimiz her kurum ve iletmede kullanlmaktayd. Bu yntemde inhibitrde bulunduu bilinen asidik fosfat anyonu kalsiyum karbonatla reaksiyona girerek kalsiyum fosfat [Ca3(P03)2] halinde yeni bir bileik meydana getirmektedir. Bu bileik ise, suda znme yeteneinden dolay kelme yapmamaktadr. Dolaysyla borularda kabuklama olmamakta, daralma veya tkanma nlenmektedir. Bu ilemde gerekleen kimyasal reaksiyonlar yledir; 3CaC03 + 2H3P04!_______^ Ca3(P03)2 + 3H20 + 3C02 Bu haliyle alan sondaj kuyularnda normal bir kimyasal dng saylabilecek bu prosesin evre sorunlarnn yaanmasna yol amas beklenmelidir. ncelemelerimizde bir kuyuda 3 gnde ortalama 60 litre inhibitr kullanld ifade edilmitir. Bu veriye gre Afyonda bulunan yaklak 50 (belki de ok daha fazla) sondaj kuyusunda aylk inhibitr tketimi kaba bir hesapla 30 tonu bulmaktadr. Baka bir deyile 30 ton/aylk katk maddesi evreye nfuz etmektedir. Afyonda jeotermal enerji iin kullanlan termal su miktar 3,5 milyon ton/yl ve balneolojik amal kullanlan termomineral su miktar 1,5 milyon ton/yl olduu ifade edilmitir. Ylda 5 milyon ton suya katlan inhibitr maddenin topraa ve de yeryz sularna ve beslenme havzalarna karmas dnldnde evresel etkilenmenin ulat boyutun bykl ortaya kmaktadr. Bu olgunun bir de maddi ynn boyutlandrmak gerekir. Nitekim inhibitrl olarak tonlarca tketilen Afyon termomineral sularnn yllarca hibir ilemden geirilmeden kontrolszce topraa dearj edilmesinin evreye verdii zararlar Afyonda artk gzlerden gizlenemez boyutlara ulamtr. Bizim saptamalarmza gre inhibitr kullanlmasnn yaratt sorunlar ve zm nerilerimiz aada verilmitir; 1.ncelikle inhibitr (50 ppm katldnda) suyun pHn 3,68e kadar drmektedir. Bu haliyle dearj edilen su topran pHn da drmekte ve oluan asidik toprak ortamnda bitki yetimesi engellenmektedir. Ayrca, inhibitrl sular dkldkleri su havzalarndaki sularn pHn da drerek flora ve fauna dengesi ve kompozisyonunu bozmakta ve bata balklar olmak zere evredeki tm canllarn yaamn olumsuz ynde etkilemektedirler. Yrenin bitki rtsndeki oraklamann balca nedeni de bizce bu asitleme olgusudur. 2.Afyon da inhibitr kullanlan termal sularn pH deerlerinin 6dan dk olduu tespit edilmitir. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii Numune Alma ve Analiz Metodlar Teblii ne gre (Resmi Gazete 7 Ocak 1991 Say 20748) sulama sularnn snflandrlmasnda esas alnan sulama suyu kalite kriterlerinde pH deeri 1., 2. ve 3. snf sular iin 6,5-8,5; IV. Snf sular iin 6-9; V. Snf sular iin <6-9> olarak belirlenmitir. IV. Snf sular iin ihtiyatla kullanlmas gerekir aklamas yaplrken, V. Snf sularn zararl ve kullanma uygun olmadklar belirtilmitir. evreye dorudan dearj edilen inhibitrl termal sularn, bu durumda zararl olduklar aktr. Ksa sreli geici zm olarak nerimiz; imdilik dearj edilen inhibitrl termal sularn tek bir noktada toplanmas ve pH kontroll olarak (ntralize edilerek) dearj edilmesidir. 3.Dier yandan, inhibitrlerde inhibitrn pHn tamponlamak amacyla eklenen amonyum (NH%) hem yeralt hem de yerst sularna kararak kimyasal kirlilie yol amaktadr. Uzun yllardr topraa atlan veya n ilemsiz ve hesapszca reenjekte edilen Afyon termomineral sularndaki amonyum dzeyindeki art bu olgunun gstergesidir. nerimiz termal sulara amonyum eklenmemesidir. 4. nhibitrde bulunan demir iyonlarnn da termomineral suda kimyasal deiimlere yol amas beklenmelidir. Ancak, elimizde bu olguyla ilgili veri bulunmamaktadr. 5.Afyon termal su sondajlarnn tmnde kullanlan inhibitr maddesindeki fosfatn hidrojeolojik dngde yzey sularna karmas kanlmazdr. Bu nedenle yredeki sulama ve ime sularnda fosfat dzeylerinde art beklenmelidir. Dier yandan, ime suyu ebekelerinde fosfat varlnn bakteri remesini artrd ortaya konmutur. Afyonda ime sularnda fosfat dzeyi belirlenmeli ve ime suyu dezenfeksiyonunda bu olgu dikkate alnmaldr. 6.Termomineral sularn tbbi balneolojik kullanmnda genel kabul gren yaklamn, hibir ekilde bu sulara kimyasal mdahale yaplmamas olduunu vurgulamak gerekir. Baz lkelerde (rnein Almanya) termal havuzlarda kullanlan termornineral sulara kimyasal dezenfeksiyon (klorlama) izni verilmiken, baz lkelerde (rnein Fransa) byle bir uygulama kesinlikle kabul edilmemektedir. nk doal mineralli suyun balneolojik kullanmda spesifikliini salayan kendine zgn kimyasal bileiminin bozulmamas balca amatr. Kaplca tedavisinde, zellikle de ime krlerinde inhibitrl termornineral suyun kullanlmasna son verilmelidir. 7.Son olarak doal ekolojik dengeye sayg duyulmas ada bir tutum olarak benimsenmelidir. Bu dengeye kimyasal bir mdahalede bulunmak, Afyon rneinde ki gibi inhibitr madde katmak, bu dengeye saygszlk etmek ve onu bozmak anlamna gelecetir.

66

Uzun vadede kalc zm olarak nerimiz ise, termornineral sularn inhibitr kullanlmadan yeryzne karlabilme tekniklerinin aratrlp kullanlmaya geilmesidir. GEREK BALNEOLOJ K, GEREK ENERJET K , GEREKSE TUR ST K KULLANIM SONRASI, TERMOM NERAL SULARIN EVREYE, YZEY SULARINA VE VEYA KANAL ZASYON S STEMLER NE DORUDAN DEARJ ED LMES , Afyonda termomineral dearj sularnn kontrolsz ve dorudan evreye verilmesi yerst sular ile kararak sulamada kullanlan veya iilen sulara karmalarna yol aacak, sonuta evre ve insan sal zerinde bir dizi olumsuz etkileme sz konusu olacaktr. yle ki; 1.Afyon termomineral sularnda, doal olarak bulunan arsenik konsantrasyonu 0.9-2,8 mg/ldir. Kontrolszce yaplan reenjeksiyon sonucunda reenjeksiyon suyundaki arsenik konsantrasyonu doal arsenik konsantrasyonunun stne eklenerek balneolojik kullanm engelleyen limit deerlerin stne kabilecektir. Artmasz topraa dearj edilen sularda, yeryz sularna kararak ime ve kullanma sularndaki arsenik dzeyini msaade edilen deerin zerine karabilecektir. Kullanlan termomineral sular uygun jeolojik bir aratrmayla alacak olan reenjekte kuyularna biyolojik ve fiziksel artmdan geirilerek enjekte edilmesi alternatifinin dnlmesini neriyoruz. 2.Afyon termomineral sularnda doal olarak bulunan yksek konsantrasyonlarda bulunan bor da dearj srasnda topraa karmaktadr. Bitkilerin bora olan gereksinimleri olduka dk olup 0,5 ppm kadardr. Daha yksek konsantrasyonlarda bor birok bitkiye toksik etki yapmaktadr. Yksek dzeyde bor ieren sularn boaltld toprak tabakas bitkilerin yetiemeyecei bir forma girmektedir. 3.Ayrca, yeralt su sistemine geren yamur sularnn atmosferik oksijenle olan temas nedeniyle redoks potansiyeli de yksektir. Baka bir deyile znm oksijen bu tip sularda fazladr. Fakat demir, mangan, slfr gibi maddeler bu znm oksijenle reaksiyona girerek ykseltgenirler, yani oksijeni kullanrlar. Bylece suda znm olan oksijen miktar azalr. Bir de toprakta bulunan organik maddeler de ykseltgenerek oksijen miktarn iyice drrler, yle ki sonunda oksijen havacl bakterilerin yaayamayaca deerlere ular. Bu da eko sistemi olumsuz etkiler. Bu etkilenmenin kimyasal formlasyonu aadaki gibi cereyan eder; 2O2+HS --- S042+ H slfr ykseltgenmesi

02 + 4Fe2+4H2----4Fe3+ 2H20demir ykseltgenmesi O2 + 2Mn2 + 2H2O----- 2MnO2+4H Mangan ykseltgenmesi. 202 + NH4*----- NO3 + 2H+ H2O nitrifikasyon 4.Dearj edilen Afyon termomineral sularndaki tuzluluk miktar da evrede ulat dzeylerde bitki yetimesini etkileyebilir. nerimiz; yredeki toprak tabakasnda yetiebilecek bitki trlerinin aratrlarak hzla yeillendirmeye gidilmesidir. 5.Alc ortamlara (Akaray, Eber Gl) scaklklar daha fazla olan Afyon ili termomineral su atklarnm dorudan dearj edilmesi ayn zamanda termal bir kirlenmedir ve ekolojik ynden bir dizi deiikliin olumasna yol amas kanlmazdr. Alc ortamn doal populasyonundaki eitlilik (bitkisel ve hayvansal organizmalar) scakln artmasyla farkllaarak sadece termofil (sca seven) trlerin oalabildii bir ortama dnr, dolaysyla ekolojik denge bozulur. Bu nedenle alc ortamdaki (Akaray ve Eber Gl) bitkisel ve hayvansal organizmalarn mevsimsel periyotlarda ve birka yl boyunca incelenmesiyle termal su atklarnn biyolojik ortama etkilerinin saptanmasn neriyoruz. KONTROLSZ VE Z NS Z OK SAYIDA SONDAJ KUYUSUNUN KAR AMALI ZEL KURULULARCA EHL YETS Z VE DENEY MS Z KURUMLAR VE K LERE ATIRILMASI, YER ALTI TERMOM NERAL SU KAYNAKLARININ B L NS ZCE SRAFI, Afyonda ne yazk ki ar bir yer alt termal suyu sondajlanmas sz konusudur. Bu sondajlar ya hi izin alnmadan yaplmakta ya da n aratrmalar yaplmadan izin verilerek yrtlmektedir. Oysa termal su kaynaklarnn sondajla karlmalar iin jeolojik ve jeofizik etdler yaplmaldr. Ve jeotermal-aratrmalarda ilk adm Tersiyer ve Kuvaterner volkanik kuaklarnn incelenmesidir. kinci admda potansiyel kaynak alanlarnda tm jeolojik ve hidrojeolojik bilgilerin toplanmas ve deerlendirilmesi gereklidir. Jeolojik aratrmalarla stratigrafi, volkanizma ve tektonik yapnn ortaya konarak bu sularn yeraltnda bulunduklar modeli, rezervuar kayacn aklamak olasdr. Ayrca hidrojeolojik aratrmalarla yeralt su hareketleri de belirlenmelidir. Ancak bu ekilde bu doal zenginlik israf edilmeden, rasyonel ve etkin bir biimde deiik amalarla kullanlabilir. ncelikle nerimiz, bilinsiz ve kontrolsz sondaj almasnn acilen nlenmesidir. SONDAJLARLA IKARILAN TERMOM NERAL KAYNAKLARIN H DROJEOLOJ K N ETDLER N N YAPILMAMI VE KORUMA ALANLARININ SAPTANMAMI OLMASI, VAR OLAN H DROJEOLOJ K ETDLERE H BA VURULMAMASI

67

MTA Genel Mdrlnn arama almalarnda lkemizde scaklklar 100C civarnda 600den fazla scak su kaynaklar belirlenmitir. nemli saylabilecek jeotermal alanlarmzdan birisi olan Afyonda, MTAnn ayrntl arama almalar 1968 ylndan itibaren balam, mer, Geek, Heybeli, Uyuz hamam, ay ve Sandkl alanlar belirlenme almalar tamamlanmtr. Afyon blgesinde yer alan jeotermal alanlar Afyon grabeni ismiyle anlan KB-GD dorultulu ana knt havzasnda bulunmaktadr. Blgedeki termal ve mineralli sular iki hazne kayadan elde edilmektedir. Birinci hazne kaya Neojen, yal kiretalar ve aklta- kumlas dzeylerinden olumutur. kinci ve esas retim zonlarm Paleozoyik yal mermer, kalist ve kuvarsit dzeyleri oluturmaktadr. Afyonda yaplacak btn sondaj ilemlerinde MTAnn varl bilinen bu almalar bir bavuru kayna olarak deerlendirilmelidir. Doal Kaynak, Maden ve me Sular le Tbbi Sularn stihsali, Ambalajlanmas ve Sat Hakknda Ynetmelike gre (Resmi Gazete 18 Ekim 1997 Say 23144), mineralli sularn bakteriyolojik parametrelerinde kaynak banda yaplan analizlerde 1 mi. de toplam bakteri says 20C de 20, 37C de 5 olmaldr. Afyonda Gazlgl sondaj knda tarafmzca yaplan rneklemenin bakteriyolojik analizinde bakteri remesi tespit edilmemiken, doal olarak yeryzne kan Gazlgl Kokarsu kaynak kndan yaptmz rneklemenin bakteriyolojik analizinde toplam bakteri says Ynetmelikteki deerlerin zerinde bulunmutur. Kaynan koruma alannn saptanarak dzenlenmesinden sonra yaplacak bakteriyolojik analizlerle kirliliin devam edip etmedii aratrlmaldr. ZELL KLE GAZLIGLDE GZE BATAN AMA MER, GEEK VE BOLVAD NDE YAYGINLAMA E L M GRLEN DEVRE MLK KAPLICA EVLER EKL NDE ARPIK VE TEHL KEL KAPLICA ORGAN ZASYONU VE YOUN RK N YAPILAMA, Afyon termomineral sularnn en yaygn deerlendirilmesi kaplca tedavisinde balneolojik kaynak olarak kullanmlardr. lkemizde kaplca tedavisi kullanm kronik hastalklarda ve zellikle de romatizmal hastalklarda eski bir gelenek olarak ada grnmlere de brnerek srmektedir. Bu olgu Afyon kaplcalar iin de geerlidir. Son yllarda Afyonda yeni ve modern kaplca tesisleri almtr. Bunlardan ikisi Salk Bakanl tarafndan ruhsatlandrlmtr. Bir ksm kaplca tesisinin de inaat srmektedir. Dier yandan, lkemiz kaplca geleneine, arpk bir yaplanma olan devre mlk kaplca evleri kavram sokulmaya allmaktadr. Bu salksz yaklam, ne yazk ki Afyona da sram durumdayd. Bu yanl kaplca kullanm Afyondaki kontrolsz ve izinsiz ok sayda sondaj kuyusunun kar amal zel kurulularca ehliyetsiz ve deneyimsiz kurumlar ve kiilere atrlmasn da krkleyen nedendir. Sonuta, Afyon yer alt termomineral su kaynaklarnn bilinsizce israf yannda, bilinsiz ve salksz kullanmn yaygnlatryordu. Devre mlk kaplca evlerinde kaplca tedavisi iin termomineral sularn ebeke suyu gibi evlere verilmesi bir ok tehlike ve sorun beraberinde getirecektir; 1.ncelikle ada kaplca tedavisi kavram bu uygulama ile zedelenmekte ve arptlmaktadr. Evet, lkemiz insan kaplcalarmz geleneksel ve ampirik nitelikte kullanmaktadr. Yani, ounlukla doktor ynlendirmesi olmadan kendi karar vererek kaplcaya gelmekte, kaplcada genellikle zaten bulunmayan doktorun kontrol ve tedavi dzenlemesi olmadan, o kaplcada herkesin uyduu ampirik kurallara ve yntemlere uyarak tedavi olmaktadr. Devre mlk sistemi ite bu eski ve yetersiz kullanm bir nevi meru klmaktadr. Oysa gnmz bilimsel tbbnda ve salk hizmeti rgtlenmesi iersinde bu tip bir tedavi kavram ve uygulanmas kabul edilebilir deildir. 2. kincisi, byle bir sistemde evlere verilen termomineral sularn mineral ieriklerinin hesaba katlmamas ciddi salk sorunlarna yol aabilir. rnein Afyon Gazl Gl kaplca sularnda nemli dzeylerde karbondioksit gaz bulunmaktadr. Bu sularn kvetlere doldurulmas sonras, karbodioksit havaya uacak, havadan ar olduu iin de su zerine kp bir gaz tabakas oluturacaktr. Banyo srasnda kiinin bu gaz solumas baygnla ve boulmalara neden olabilecektir. Nitekim dile getirdiimiz bu olgu, mer kaplcas havuzunda defalarca yaanm ve bilinen yedi lme yol amtr.

68

ekil 14: Jeotermal Su Sondaj Kuyusu ve evresi

ekil 15: Afyonkarahisar Merkez mer Kaplcas Yzme Havuzu

69

3.ncs, bu devre tedavi sistemi her trl tbbi ynlendirme, kontrol ve denetimi yaps itibaryla imkansz klmaktadr. Hangi su scaklnda, hangi srede ve sklkta, hangi ortamda ve pozisyonda uygulama yaplaca tamamen hastaya ve yaknlarna kalacaktr. Bu durum bir ok yan etki ve komplikasyona zemin hazrlayacaktr. Burada yalnzca hangi tip su ile balneoterapi yaplaca hi olmazsa bellidir gibi dnlse de, bylesi yaygn su israfnda bunun da gaantisi olmayacaktr. yle ki, yaanan rneklerde saptand gibi termomineral su yerine dz su evlere baslabilecektir. Bu da kaplca tedavisi deil plasebo tedavi anlamna gelecektir. 4.Ayrca devre mlk sistemi youn bir yaplama ile irkin bir betonlamaya yol amaktadr. Ekolojik bir doal yntem olan kaplca tedavisi kavramyla asla uyumayan bir ekolojik ortam ur gibi bymekte ve kaplca ortam fiziksel, kimyasal ve sosyal ynlerden kirletilmektedir. Sraladmz bu nedenlerle nerimiz, devre mlk kaplca evlerinin inasna izin verilmemesidir. arpk, bilim d, tehlikeli, zararl ve israfa dayal bir gelime olarak var olan giriimlerin de durdurulmasn neriyoruz. limizde bulunan jeotermal sahalarn listesi aaya karlmtr. Jeotermal Sahann Bulunduu yer Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Afyonkarahisar/Merkez Bolvadin/Heybeli Kaplcas obanlar/Yeralan hsaniye/Gazlgl hsaniye/Yaylaba hsaniye/Gazlgl Kaplcas hsaniye/ Yaylaba hsaniye/Gazlgl hsaniye/Gazlgl Ruhsat Tr Scaksu iletme Scaksu iletme Scaksu iletme Scaksu iletme Scaksu iletme Scaksu iletme Scak Su Arama Scak Su Arama Scak Su Arama Scak Su Arama Scaksu letme Scaksu Arama Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme letmecinin Ad ve Soyad Oruolu Termal kbal Dinlenme Tesisleri Afyon Jeotermal Tur.San.Tic.A.. Hayat Jeotermal Saray Termal San.Tic.Ltd.ti. Turizm Kullanma Amac Termal ve otel Istmasnda Termal ve otel Istmasnda Afyon linin stlmasnda Termal ve otel Istmasnda Termal ve otel Istmasnda Termal ve otel Istmasnda Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal amal Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal amal Termal amal Termal ve Istmada Kullanlacak Termal amal Termal amal

zer Turizm l.San.Tic.A.. Deva Termal Turz Tic. A M.Emin BYKERKMEN SS.Trker Turz Geli.Kop. Tmer San Tic.A.. Bolvadn Bl.Bk.l obanlar Beld.Bak. Mehmet SUSUZ SS.Nursda Koop. Afyon Bld.Bk. SS.Yaam Kent Koop. Ahmet SNMEZ Arif BELCE

70

hsaniye/ Yaylaba hsaniye/Gazlgl hsaniye/Gazlgl hsaniye/Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye/ Gazlgl hsaniye/ Yaylaba hsaniye /Yaylaba Sandkl/ Kaplcas Sandkl/ Kaplcas Hdai Hdai

Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu iletme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu Arama Scaksu letme Scaksu letme Scaksu letme

Niyazi ERTA M.Ali SNMEZ Gven AKTA Mehmet KIRKPINAR Mehmet KIRKPINAR Ali GNAR zYldz Ltd.ti. SS.Billur Termal Koop. Baaranlar Turz.lmt.ti. Sefa Sitesi brahim AILGAT Ahmet SNMEZ A.Rza KARGA SS.Yunus Termal Koop. Gven YALINKAYA SS.Cansu Ter.Koop. Halil BOZOKLUOLU Ramazan ALLI SS.Barbaros Ter.Koop. Mustafa CEYLAN ftar SNMEZ SS.Beyza Koop. brahim EMRE brahim TANER Ky Hiz. l Md. Sandkl Bld.Bk. SANJET A..

Termal ve Istmada Kullanlacak Termal amal Termal ve Istmada Kullanlacak Pansiyon da kullanmaktadr. Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal amal Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Termal ve Istmada Kullanlacak Sandkl lesinin Istlmasnda

71

Sandkl/ akr Mah. BAA DN BAA DN BAA DN

Scaksu iletme

.Hakk S NANOLU

Termal ve Istmada Kullanlacak

B.2. Biyolojik eitlilik B.2.1. Ormanlar: B.2.1.1. Odun retimine Ayrlan Tarm Alanlar:
Afyonkarahisar li hudutlarnda kalan toplam ormanlk alan 37407,0 Ha. Olup, bunun 13325,0 Ha. produktif koru ( verimli Koru ), 14685,0 Ha. bozuk koru, 9397,0 Ha. da bozuk baltalk alandr. Afyonkarahisar Orman letme Mdrlnn Orman Durumu aadadr: TOPLAM (Ha) LE SM Merkez Bayat Bolvadin obanlar Sandkl Sinanpaa hsaniye scehisar Kzlren Sultanda uhut Hocalar Emirda ay N.KORU 3415,5 4028 1316 842 9040 5975,5 3111,5 2741 45 4300 6002,5 865 3808,5 45490,5 B.KORU 3951 15735 16145 4600,5 3083 3594 3269,5 495 21203 9999,5 1173 83248,5 490,5 1675 1887 320 6804 N.BALTALIK 137,5 1242 1052 B.BALTALIK 2499 342,5 256 569,5 14738 3359 6690 120 3265 2071,5 33910,5 ORMAN ALANI 10003 21347,5 2624 842 25754,5 11066,5 22607,5 9694 3314,5 12877 615 27205,5 14129,5 7373 169453,5

B.2.2. ayr ve Mera:

Meralarn yaklak % 50sinden yani 118.000 ha lk ksmda planl kullanmla hayvan otlatma amacyla ekonomik yararlanma imkan mevcuttur. Meralarn ayn zaman da doal olarak erozyonu nleyici yarar da bulunmaktadr. 4342 sayl Mera Kanunun kapsamnda n tespiti tamamlanan Sinanpaa lesine bal allar ,Karacaren, Elvanpaa, Eyice kylerinde toplam 7162987 m2 mera tespit edilmi olup halen ilemleri devam etmektedir. Dazkr lesi Yreil Beldesi ile Evciler lesi Akyarma Kyne ait toplam 17.073 dekar mera alannn Mera Islah ve Amenajman Projeleri 2004 Ylnda yaplm ve onaylanmtr. Tespit, tahdit ve tahsis ilemleri tamamlanan Merkeze bal Omuzca ve Burhaniye kyleri ile Bolvadin lesine bal Hamidiye kynde 2002 ylnda balayan toplam 5.550 dekar mera alanndaki slah ve amenajman almalarna devam edilmitir.Ayrca 2005

72

ylndaki Merkeze bal Omuzca ve Burhaniye kyleri ile Bolvadin lesine bal Hamidiye kyndeki mera slah almalarnda kullanlmak zere 80.000 k. %26 'lk Amonyum Nitrat gbresi, ihalesi yaplarak alnmtr. 2003 yl ierisinde l zel daresi tarafndan karlanan Emirda lesi atall Ky Mera Islah ve Amenajman Projeleri ve uygulamasna ait almalara devam edilmitir.Mera Islah ve ynetimi konularnda gr talep eden kylerimize her trl teknik destek verilmitir. Daha nceki yllarda hale kabul ilemleri tamamlanan yerleim birimlerinde Tespit, Tahdit ve Tahsis Ask lemlerinin almalar devam etmektedir. Tespit, Tahdit ve Tahsis Ask lemleri tamamlanan yerleim birimlerinde de Mera Birlikleri kurulmas almalar da devam etmektedir. 4342 Sayl Mera Kanununun 5178 Sayl Kanun ile deiik 14. maddesi kapsamnda 5 adet yatrma gr verilmitir.

B.2.3. Sulak Alanlar:

1-EBER GL: Eber glnn ortalama derinlii 4~5 metredir. Gl besleyen sular: Akaray Amac: Sulama 2-AKEH R GL Akehir glnn ortalama derinlii: 7~8 metredir. Akehir gln besleyen kaynaklar: Eber gl sulama projesi gelitirilmeden nce(1990) 966,25 metre kotundan itibaren Akehir glne dearj olmutur.Adyan suyu, Engilli deresi, Eber gl ve kendi ya havzasdr. 3-KARAMIK GL: Karamk glnn ortalama derinlii: 3 metredir. Karamk gln besleyen kaynaklar: Gln kendi ya havzasdr. 4-ACIGL Acgln yzey alan: 4150 hektar .Acgln 2000 hektar Afyon, 2150 hektar Denizli il snrlar ierisindedir. Acgln ortalama derinlii: 4 metredir. Acgl besleyen kaynaklar: Gln kendi ya havzasdr. Acglden faydalanma: Turizm amal faydalanlmaktadr.

B.2.4. Flora:
Afyonkarahisar snrlarnda doal olarak yayl gsteren 1850 taksondan 242 i lkemiz, 5 i ise Afyonkarahisar iin olmak zere toplam 247 sinin endemik olduu tespit edildi. En fazla endemik tre sahip familyalar srasyla; Fabaceae (Baklagiller) 40, Asteraceae (Papatyagiller) 33, Lamiaceae (Ballbabagiller) 30, Scrophulariaceae (Sracaotugiller) 24 ve Caryophyllaceae (Karanfilgiller) 14 tr. Astragalus (Geven) 28 ve Verbascum (Srkuyruu) 18 trle en fazla endemik tr olan genuslardr. 247 endemik bitkiden 2 si CR (Critically Endangered-ok tehlikede), 11 i EN (Endangered-tehlikede), 22 si VU (Vulnerable-zarar grebilir) ve 212 i LR (Lover Riskaz tehdit altnda) IUCN kategorisine girmektedir. Ormanlk alanlarda yetien bitki rts ; Pinus nigra ( Karaam ), Pinus brutia ( Kzlam ), Juniperus excelsa ( Boylu Ard ), Juniperus foetidissima ( Kokulu Ard ), Quercus coccifera (Kermes Meesi), Phllyrea latifolia ( Aka Kesme ) ve Cistus dan olumaktadr.Endemik trler hakknda bilgi bulunmaktadr.

B.2.5. Fauna:
Afyonkarahisar ili erevesinde almalarmz srasnda, Diurnal (gndz aktif olan) Kelebeklerden literatr kaytlar da dahil olmak zere toplam 139 takson tespit edilmitir. Bunlardan 8i tr, 123 alttr seviyesinde tehis edilmitir. Sultandalarnda bizzat yaplan toplama almalar sonucunda ise 131 tre ait rnek toplanmtr. Ancak 8 tre ait rnek bulunamamtr. Tespit edilen trler arasnda Tomares nesimachus (Oberthr,1893) tr Afyonkarahisar faunas iin yeni olup yazar tarafndan nceki yllarda yaynlanmtr (Hseyinolu, 2000). Afyonkarahisarn Sinanpaa blgesinde bu vilayet iin yeni olarak tespit edilen Parnassius (Driopa) mnemosyne (Linnaeus, 1758), Boloria (Clossiana) euphrosyne (Linnaeus,1758), Polygonia egea (Cramer,[1775]), Brenthis hecate transcaucasica Wnukowsky,1929, Tomares nesimachus (Oberthr,1893), Tomares nogelii nogelii (Herrich-Schaffer,1851), Polyommatus (Aricia (s.str.)) artaxerxes macedonica (Verity,1936), Zerynthia (Allancastria) deyrollei deyrollei (Oberthr,1869), Anthocharis gruneri gruneri Herrich-Schffer,[1851], Mellicta athalia athalia (Rottemburg,1775), Lasiommata maera orientalis (Heyne,[1894]), Lasiommata megera (Linnaeus,1758), Hipparchia statilinus (Hufnagel,1766), Polyommatus (s.str. (Agrodiaetus)) poseidon poseidon (Herrich-Schffer,[1851]), trleri Sultandalar iin tarafmzdan ilk defa tespit edilmitir. Bu durumda belirtilen trlerin Afyonkarahisardaki varl bir kere daha kantlanmtr. Ayrca Euchloe (Elphinstonia) penia penia (Freyer,[1851]), Pontia chloridice chloridice (Hbner,[1813]), Thersamonia (s.str.) asabinus asabinus (Gerhard,[1850]), Cupido (Everes) argiades argiades (Pallas,1771), Polyommatus (s.str. (Sublysandra)) myrrhus myrrhus (Herrich-Schffer,[1852]) ve Spialia (s.str.) phlomidis phlomidis (HerrichSchffer,[1845]) trleri Afyonkarahisar vilayetinden kayt gsterilmesine ramen aratrma alanmzda bu trlere ait rnek

73

bulunamamtr. Bunlara ilaveten Archon apollinus apollinus (Herbst,1789) tr de kaytlarda mevcut olup tarafmzdan 31.03.2001 tarihinde Afyonkarahisar merkezden tespit edilmitir. Aratrmamzda konuyla ilgili toplam 19 bilimsel yayn deerlendirilmitir. Bu alma ile blgenin Papilionoidea ve Hesperioidea faunas ilk defa kapsaml bir biimde ele alnm ve bu konuda yaplm aratrmalarn da sonular topluca deerlendirilmitir. Bu almada Lepidoptera taksonomisi ve nomenklatr ile ilgili son yllarda yaplan deiikliklere de yer verilerek blge faunasnn bilimsel isimleri gncelletirilmitir. Sultandalar zoocorafik olarak ayr bir nem tamaktadr. Baz Euro-Siberian elementlerinin buzul dnemi srasnda Sultandalarnda sndklar bilinmektedir. Bitkilerde olduu gibi eitli hayvan gruplarnda, hatta kelebeklerde byle relikt trler vardr. rnek olarak Papilionidae familyasndan Parnassius apollo (ssp. anatolicus Pagenstecher), Argynnidae familyasndan Mellicta athalia (ssp. anatolica Wagner), Satyridae familyasndan Satyrus ferula (ssp. hadjina Rhl), Lycaenidae familyasndan Plebejus argus (ssp. sultana Forster) saylabilir. Bu trler Sultandalarnda Kuzey Anadoludaki dier komu populasyonlarndan izole olmulardr. Baz yazarlar bu trlerin Sultandalarna zg alttrlerle temsil edildiini ileri srmektedir. Sultandalarndan bugne kadar Papilionoidea ve Hesperioideaya ait toplam 15 takson tanmlanmtr. Bunlarn familyalara gre dalm yledir: Papilionidae (1), Argynnidae (2), Satyridae (1), Lycaenidae (8), Hesperiidae (3). Son taksonomik aratrmalara gre teklif edilen bu taksonlardan sadece be isim bugn hala sz konusu taksonlarda geerliliklerini korumaktadr. Dierleri sadece gen sinonim isimler olarak literatrde gemektedir. Bu isimlerle ilgili bir liste aada dzenlenmitir. Sultandalarndan tanmlanan ve geerli olan be takson, Trkiyenin baka blgelerinde, hatta baz komu lkelerde de bulunduundan alma blgesi iin endemik deildir.

ekil 16: Haha (Afyon) Tarlas

ekil 17: Haha Bitkisi

74

Papilionidae Parnassius apollo anatolicus Pagenstecher,1912 bugn Parnassius apollo graslini Oberthr,1891in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Argynnidae Mellicta athalia anatolica Wagner,1929 bugn Mellicta athalia athalia (Rottemburg,1775)in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Brenthis daphne anatolica Belter,1935 bugn Brenthis daphne daphne (Bergstraesser,1780) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Satyridae Eumenis statilinus minutula Verity,1938 bugn Hipparchia statilinus statilinus (Hufnagel,1766)nn gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Lycaenidae Strymon lynceus ssp. anatolicus Lattin,1950 bugn Satyrium (Strymonidia) spini spini (Fabricius,1787) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Callophrys rubi ssp. herculeana Pfeiffer,1927 bugn Callophrys rubi rubi (Linnaeus,1758) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Cupido (Tiora) sebrus majuspunctata Verity,1934 bugn Cupido osiris majuspunctata Verity,1934 olarak kabul edilmektedir. Plebejus sephyrus modica Verity,1935 bugn Plebejus (Plebejides) sephirus sephirus (Frivaldsky,1835) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Lycaena argus ssp. sultana Forster,1936 bugn Plebejus (s.str.) argus aegidion (Meisner,1818) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Polyommatus (Aricia) hyacinthus gulayae Schurian & Rose,1991 bugn Polyommatus (Aricia (Pseudaricia)) hyacinthus hyacinthus (Herrich-Schffer,1847) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Agrodiaetus admetus ssp. anatoliensis Forster,1960 bugn Polyommatus (s.str. (Admetusia)) admetus ssp. anatoliensis (Forster,1960) olarak kabul edilmektedir. Agrodiaetus damone ssp. wagneri Forster,1956 bugn Polyommatus (s.str. (Agrodiaetus)) wagneri ssp. wagneri (Forster,1956) olarak kabul edilmektedir. Carcharodus orientalis ssp. centralanatolica Pfeiffer,1927 bugn Carcharodus (Reverdinus) orientalis ssp. orientalis Reverdin,1913in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Hesperia proto ssp. proteides Wagner,1929 bugn Muschampia proteides ssp. proteides (Wagner,1929) edilmektedir. olarak kabul

Hesperia persica var. postranae Pfeiffer,1927 Pyrgus armoricanus ssp. persicus (Reverdin,1913) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir.

B.2.6.Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Ant, Tabiat Koruma Alanlar ve Dier Hassas Yreler:
Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Ant ve Tabiat Koruma Alanlar : Afyonda doal deerler olarak, Sandkl ilesine bal Akda, Dinar-Karakuyu gleti, Bolvadin ilesi Eber Gl, Bamak ve Dazkr ile snrlar ierisinde Ac Gl sayabiliriz. Yaban Hayat Koruma Alan : Sandkl/Akda (Kocayayla) limiz Sandkl ilesi snrlar ierisinde bulunan ve bir ksm Hocalar ve Kzlren ilelerine taan Akda eteklerindeki Kocayayla, ortalama 1.600 m. Akdan zirvesi ise 2.500 m. yksekliktedir.

75

Kocayayla ve Akda civar Sandkl ilemize 35 km. mesafede Ankara-Antalya yolunun sanda kalan Hocalar ilesi yoluyla Sorkun kasabasna kadar asfalt yol ile ulam kolay ender yerlerden biridir. Sorkundan itibaren ise stabilize orman yoluyla mee ormanlaryla balayan ve ykseldike am aalarnn younlat virajl yollardan 1.600 m. Ykseklikteki vadiye ulalmaktadr. Anadolunun plak dalar, llemeye yz tutmu alanlar yannda, Karadeniz blgemizi aratmayacak yemyeil ormanlar, su kaynaklar, ayrlar; ksacas zengin bitki rtsyle e deerde yaban hayat, (ylk atlar, geyik, domuz, tilki, kurt v.s.) monoton ve betonlaan hayatmza bir anda huzur ve canllk kazandrmaktadr. Doal peyzaj bozmadan patika yollar, atl gezi yollar, bisiklet parkurlar, yaban hayat izleme noktalar, alabalk retilmesi iin kk barajlar, glckler, gnbirlikiler ve kamplar iin sosyal tesisler, havuzlar bu gzellikleri daha da ekici ve esiz klacaktr. Doa sevenlere, doayla babaa kalmak isteyen her ya grubu insana hizmet edecek etkinliklerin yaplabilecei Kocayayla civarnda, kefedilmeyi bekleyen pek ok maara vardr. Tahmini 20 km. uzunluunda olan kanyon ve kanyondan ivril glne dklen Akay grlmeye deerdir. Kanyon boyunca insanolunun ayak basmad maaralar, trekkingcilerin ilgisini ekecek gzergahlar bulunmaktadr. Bu esiz yer Orman Bakanl, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayat Genel Mdrlnce, Yaban Hayatn Koruma Alan ilan edilmitir.

B.3. Toprak:
l topraklarn 783.869 ha.lk % 55i kltre elverisiz, 639.131 ha.lk % 45i kltre elverili niteliktedir. Afyonkarahisar li Arazi Kullanm AFYON L ARAZ KULLANIMI (Yzlm : 1.423.000 Ha.) KULLANMA EKL KLTRE ELVER L OLMAYAN ARAZ 783.869 %55 ayr - mera Orman - fundalk Dierleri KLTRE ELVER L ARAZ 639.131 %45 TOPLAM Sulu Tarm Arazisi Kuru Tarm Arazisi ALANI 235.825,0 209.140,0 338.904,0 175.613,0 463.518,0 1.423.000,0

Devlet Su lerince, Ky Hizmetleri l Mdrlnce ve ifti imkanlar ile sulanan tarm alanlar (178.227 ha), toplam sulanabilir arazinin (540.892 ha) % 32.9udur. Afyonkarahisar li Fiilen Sulanan Arazi Miktarlar AFYON L NDE F LEN SULANAN ARAZ M KTARI VE SULAMA ORANI SULANAB L R 540892 HA. SULANAB L R 540.892 HA. ARAZ SULANAN ARAZ M KTARI

ARAZ

DS 'nce sulanan arazi mik. (Ha) 35.388

Ky Hizmetleri'nce sulanan arazi mik. (Ha) 33.773

ifti imk. Sula. Arazi mik. (Ha) 109.066

Toplam Su sulanan arazi mik. (Ha) lama Oran % 178.227 32,9

2004 YILI SONU

76

B.4. Su Kaynaklar:
BAA DN

B.4.1. me Suyu Kaynaklar ve Barajlar:

Afyonkarahisar ime suyu projesi ile Afyonkarahisar il merkezinin 2030-2040 ylna kadar ime, kullanma ve endstri suyu ihtiyacnn karlanmas amalanmtr. AKDE RMEN BARAJI: Normal su seviyesi: 1130,31 m Normal su seviyesi hacmi: 50,00 hm3

Minimum su seviyesi: 1111,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: Baraj besleyen sular: Akaray Suyun snf: C2S1 Amac: mesuyu+takn 0,55 km2 2,54 hm3

B.4.2. Yeralt Su Kaynaklar:

Su, zellikle Tatl su denilince atmosferden yeryzne su buharnn younlamas sonucunda oluan, yamur, kar, dolu, kra ve i eklinde den Atmosferik sular yada meteorolojik sular anlalmaktadr. Yeryzne den sularn bir blm; yzeysel aka geerek, dereleri, akarsular oluturan ve gl-deniz-okyanuslarla son bularak depolanr. Bu yzey sularnn bir blm tuzlu-ac su ierir. Yeryzne den ya sularnn nemli bir blm ise jeolojik formasyonlarn suyu geirmesine ve tamasna uygunluu orannda, szlerek aalara iner ve yeralt sular depolarn oluturur. Jeolojik formasyonlarn suyu geirme, tama ve depolama zellik ve oranlarna AK FER ad verilir. Yeraltnda depolanan sular, ktlelerin yapsna, geirimlilik zelliine ve derinliine gre kaynak (memba) sular, normalin zerinde (1000 mg/ltden fazla) erimi madde ieren maden sular, normalin zerinde scak (20 oCden fazla) olan sular termal sular olarak isimlendirilirler. Yeralt sular bazen doal yollar izleyerek, kaynaklar eklinde kendiliinden yeryzne kar, bazende insan eli ile yaplan ameliyeler sonucunda (Kuyu, sondaj, galeri vb.) yeryzne kartlr. lkemiz, gerek bol debili yzey sularn ieren akarsu a, gerekse memba, maden ve termal sular trndeki yeralt sular asndan olduka zengindir. Yeryzne den yan bir blm yeraltna szld gibi, bir blm de bitkiler karalar, akarsular, gller ve denizlerden buharlaarak (B) tekrar atmosfere kavuur, suyun atmosferden gelip yeryzne dmesinden balayarak, geirdii eitli evrelerden sonra tekrar atmosfere dnne Hidrolojik dolam ad verilmektedir. Bu dolam sonucunda, faz deitiren ancak zerresi kaybolmayan bu deerli varln eleri arasnda Y=A+B+S eklinde ifade edilen bir denge vardr.

77

Y= Ya A= Ak B= Buharlama S= Depolama katsays Bu denge formlndeki deerler saysal olarak llerek S= Y-(A + B) formlnden yeraltna szlen ve depolanan su miktar hesaplanabilir. zetle, yeraltna szlerek orada depolanan, bazen dakika, bazen yzyllar mertebebesinde, bazen birka metre, bazen kilometrelerce uzun yol aldktan sonra, souk veya scak su kaynaklar eklinde yeryzne kan yada kuyularla (sondaj-s kuyu-keson kuyu-galeri) kartlan yeralt sularnn ana kkeni atmosferik sulardr. Beslenme-ekim dengesinin bozulmad srece yllk rezerv yenilenme kabiliyetine sahiptir.

B.4.3. Akarsular:
1- Karadirek ay-Baaa(Byk Menderes havzas) Yllk ortalama akm: 29,73 hm3 Yllk ortalama debi: 0,94 m3/s Kullanm durumu: Sulama (renler barajn besliyor.) Suyun snf:C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 2- Gm deresi-evrepnar(Byk Menderes havzas) Yllk ortalama akm: 13,04 hm3 Yllk ortalama debi: 0,413 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Yavalar barajn besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 3- Takesik deresi-Serban(Byk Menderes havzas) Yllk ortalama akm: 3,22 hm3 Yllk ortalama debi: 0,10 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Serban gletini besliyor.) Suyun snf:C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 4-Kumalar ay- Karakuyu(Byk Menderes havzas)

78

Yllk ortalama akm: 8,00 hm3 Yllk ortalama debi: 0,25 m3/s Kullanm durumu: Sulama (apal gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 5- Avarl ay-Haydarl(Byk Menderes havzas) Yllk ortalama akm: 7,69 hm3 Yllk ortalama debi: 0,24 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Alpaslan gln besliyor.) Suyun snf:C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 6- Kestel deresi-Kzlca(Byk Menderes havzas) Yllk ortalama akm: 12,22 hm3 Yllk ortalama debi: 0,39 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Kzlca barajn besliyor.) Suyun snf:C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 7- Adyan suyu-Ortaky(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 58,18 hm3 Yllk ortalama debi: 1,84 m3/s Kullanm durumu: (Akehir gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 8- Nacak deresi-Balmahmut(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 45,13 hm3 Yllk ortalama debi: 1,43 m3/s Kullanm durumu: Sulama(Eber gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor. 9- Nacak deresi -Akdeirmen(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 29,02 hm3

79

Yllk ortalama debi: 0,92 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Eber gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor. 10-Kali ay(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 52,64 hm3 Yllk ortalama debi: 1,67 m3/s Kullanm durumu: Sulama(Selevir barajn besliyor.) Suyun snf: C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kuruyor. 11- Engilli deresi-Cankurtaran(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 12,90 hm3 Yllk ortalama debi: 0,41 m3/s Kullanm durumu: (Akehir gln besliyor.) Suyun snf:C1S1-C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor. 12- Arapl deresi-Kprl(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 66,74 hm3 Yllk ortalama debi: 2,12 m3/s Kullanm durumu: Sulama (Eber gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor. 13- ay deresi-ay(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 21,36 hm3 Yllk ortalama debi: 0,68 m3/s Kullanm durumu: (Akehir gln besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor. 14- Deirmen deresi-zburun(Akaray havzas) Yllk ortalama akm: 3,66 hm3 Yllk ortalama debi: 0,116 m3/s

80

Kullanm durumu: Sulama(zburun barajn besliyor.) Suyun snf:C2S1 Yaz aylarndaki durumu:kurumuyor.

B.4.4: Gller ve Gletler:

GLLER 1- EBER GL: Maksimum iletme kotu: 968,00 m Maksimum iletme kotu yzey alan: 156,61 km2 Maksimum iletme kotu hacmi: 333,86 hm3 Minimum iletme kotu: 965,69 m Minimum iletme kotu yzey alan: 74,00 km2 Minimum iletme kotu hacmi: 42,17 hm3 Eber glnn yzey alan: 13043 hektar Eber glnn ortalama derinlii 4~5 metredir. Gl besleyen sular: Akaray Suyun snf: C3S1 Amac: Sulama 2-AKEH R GL Projeli durumda maksimum su seviyesi: 959,02 m Maksimum su seviyesi yzey alan: 368,42 km2 Maksimum isu seviyesi hacmi: 1903,76 hm3 Projeli durumda minimum su seviyesi: 954,39 m Minimum su seviyesi yzey alan: 246,49 km2 Minimum su seviyesi hacmi : 372,28 hm3 Akehir glnn yzey alan: 30440 hektar . Akehir glnn 21165 hektar Afyonkarahisar, 9275 hektar Konya il snrlar ierisindedir. Akehir glnn ortalama derinlii: 7~8 metredir. Akehir gln besleyen kaynaklar: Eber gl sulama projesi gelitirilmeden nce(1990) 966,25 metre kotundan itibaren Akehir glne dearj olmutur.Adyan suyu, Engilli deresi, Eber gl ve kendi ya havzasdr. Suyun snf: C3S1 Amac: Turizm 3- KARAMIK GL:

81

Maksimum iletme kotu: 1001,5 m Maksimum iletme kotu yzey alan: Maksimum iletme kotu hacmi: Minimum iletme kotu: 1000,0 m Minimum iletme kotu yzey alan: Minimum iletme kotu hacmi : 23,7 km2 39,4 km2

68,0 hm3

22,8 hm3

Karamk glnn yzey alan: 4000 hektar Karamk glnn ortalama derinlii: 3 metredir. Karamk gln besleyen kaynaklar: Gln kendi ya havzasdr. Suyun snf: C3S1 Amac: Sulama 4- ACIGL Fiili maksimum su seviyesi: 842,94 m Maksimum su seviyesi yzey alan: Maksimum su seviyesi hacmi: Fiili minimum su seviyesi: 842,01 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi : km2 hm3 hm3 km2

Acgln yzey alan: 4150 hektar. Acgln 2000 hektar Afyonkarahisar, 2150 hektar Denizli il snrlar ierisindedir. Acgln ortalama derinlii: 4 metredir. Acgl besleyen kaynaklar: Gln kendi ya havzasdr. Acglden faydalanma: Turizm olarak faydalanlmaktadr. Suyun snf: C3S1 Amac: Turizm SEDDELEMEL REZERVUARLAR 1-D NAR- KARAKUYU APALI DEPOLAMASI: Maksimum iletme kotu: 1006,85 m Maksimum iletme kotu yzey alan: Maksimum iletme kotu hacmi: 11,00 km2

16,24 hm3

Minimum iletme kotu: 1005,10 m Minimum iletme kotu yzey alan: Minimum iletme kotu hacmi : 0,75 km2 1,40 hm3

82

apal depolamas yzey alan: 1099 hektar . Karakuyu depolamasnn ortalama derinlii, 4 metredir. Karakuyu depolamasn besleyen kaynaklar: Kocapnar, Kumalar ay ve gln kendi ya havzasdr. Suyun snf: C1S1-C2S1 Amac: Sulama ve balklk olarak faydalanlmaktadr. BARAJLAR A- LETMEDE OLAN BARAJLAR 1-SELEV R BARAJI: Normal su seviyesi: 1092,50 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 5,03 km2

60,72 hm3

Minimum su seviyesi: 1075,50 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 1,54 km2

4,68 hm3

Selevir barajnn yzey alan: 503 hektar Baraj besleyen sular: Kali ay Yllk ortalama akm: 57,42 hm3 Yllk ortalama debi: 1,82 m3/s Suyun snf: C1S1 Amac: Sulama +takn 2-SEY TLER BARAJI: Normal su seviyesi: 1047,75 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 4,595 km2

38,07 hm3

Minimum su seviyesi: 1034,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,802 km2

1,96 hm3

Seyitler barajnn yzey alan: 451 hektar Baraj besleyen sular: Seyitler(Kuruay) deresi Yllk ortalama akm: 34,13 hm3 Yllk ortalama debi: 1,082 m3/s

83

Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama +takn 3-RENLER BARAJI: Normal su seviyesi: 1173,39 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 3,661 km2

26,278 hm3

Minimum su seviyesi: 1163,95 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 1,008 km2 4,70 hm3

renler barajnn yzey alan: 356 hektar Baraj besleyen sular: Karadirek ay Yllk ortalama akm: 32,08hm3 Yllk ortalama debi: 1,017 m3/s Suyun snf: C1S1 Amac: Sulama+takn B-YATIRIM PRORAMINDA OLAN VE NAATI DEVAM EDEN BARAJLAR 1-AKDE RMEN BARAJI: Normal su seviyesi: 1130,31 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 50,00 hm3 km2

Minimum su seviyesi: 1111,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,55 km2 2,54 hm3 hektar

Akdeirmen barajnn yzey alan: Baraj besleyen sular: Akaray Suyun snf: C2S1 Amac: mesuyu+takn

C-PLANLAMASI HAZIR OLAN BARAJLAR 1. SANDIKLI-KIZILCA BARAJI Normal su seviyesi: 1137,50 m Normal su seviyesi yzey alan: 0,40 km2

84

Normal su seviyesi hacmi:

5,85 hm3

Minimum su seviyesi: 1117,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,11 km2 0,76 hm3

Kzlca barajnn yzey alan: 40 hektar Baraj besleyen sular: Kestel deresi Suyun snf: C1S1 Amac: Sulama+takn 2- S NCANLI- MERKEZ KURUAY BARAJI Normal su seviyesi: 1205,30 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,212 km2

2,60 hm3

Minimum su seviyesi: 1190,80 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,08 km2

0,50 hm3

Kuruay barajnn yzey alan: 21 hektar Baraj besleyen sular: Kuruay deresi Suyun snf: C1S1 Amac: Sulama+takn 3-YAVALAR BARAJI: Normal su seviyesi: 1040,20 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 2,00 km2

27,22 hm3

Minimum su seviyesi: 1018,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,48 km2

2,70 hm3

Yavalar barajnn yzey alan: 200 hektar Baraj besleyen sular: Gm deresi Yllk ortalama akm: Yllk ortalama debi: Suyun snf: C2S1 m3/s hm3

85

Amac: Sulama+takn GLETLER A- LETMEDE OLAN GLETLER 1-UHUT-KAYABELEN GLET : Normal su seviyesi: 1195,60 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,28 km2

2,477 hm3

Minimum su seviyesi: 1186,30 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,128 km2

0,499 hm3

Kayabelen gletinin yzey alan: 29 hektar Gleti besleyen sular:Ellez deresi Yllk ortalama akm: 2,018 hm3 Yllk ortalama debi: 0,064 m3/s Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama 2-BAYAT GLET Normal su seviyesi: 1102,15 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,26 km2

2,177 hm3

Minimum su seviyesi: 1092,50 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,102 km2

0,465 hm3

Bayat gletinin yzey alan: 24 hektar Gleti besleyen sular:Bayat yaylas deresi Yllk ortalama akm: 2,167 hm3 Yllk ortalama debi: 0,069 m3/s Suyun snf: C1S1-C2S1 Amac: Sulama 3-D NAR-YE LAT GLET Normal su seviyesi: 1053,50 m

86

Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi:

0,089 km2

0,62 hm3

Minimum su seviyesi: 1043,50 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,024 km2

0,094 hm3

Yeilat gletinin yzey alan: 8 hektar Gleti besleyen sular:Katr deresi Yllk ortalama akm: 1,12 hm3 Yllk ortalama debi: 0,036 m3/s Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama 4-MERKEZ-ERKMEN GLET Normal su seviyesi: 1112,35 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,03 km2

0,315 hm3

Minimum su seviyesi: 1105,34 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,017 km2

0,02 hm3

Erkmen gletinin yzey alan: 3 hektar Gleti besleyen sular:Erkmen deresi Yllk ortalama akm: 0,800hm3 Yllk ortalama debi: 0,025 m3/s Suyun snf: C3S1 Amac: Sulama 5-TINAZTEPE GLET Normal su seviyesi: 1150,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,19 km2

1,62 hm3

Minimum su seviyesi: 1136,50 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,04 km2

0,092 hm3

87

Tnaztepe gletinin yzey alan: 19 hektar Gleti besleyen sular:Dereay Yllk ortalama akm: 3,38 hm3 Yllk ortalama debi: 0,107 m3/s Suyun snf: : Amac: Sulama 6-S NCANLI-SERBAN GLET Normal su seviyesi: 1269,90 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,50 km2

3,344 hm3

Minimum su seviyesi: 1257,10 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,067 km2

0,207 hm3

Serban gletinin yzey alan: 48 hektar Gleti besleyen sular:Takesik deresi Yllk ortalama akm: 4,08hm3 Yllk ortalama debi: 0,129 m3/s Suyun snf: C1S1-C2S1 Amac: Sulama 7- D NAR-PINARLI GLET Normal su seviyesi: 1105,50 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,096 km2

0,718 hm3

Minimum su seviyesi: 994,36 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,024 km2

0,099 hm3

Pnarl gletinin yzey alan: 10 hektar Gleti besleyen sular:Pnarl kaynaklar Yllk ortalama akm: 2,4 hm3 Yllk ortalama debi: 0,076 m3/s Suyun snf: C2S1

88

Amac: Sulama 8-S NCANLI-KIRKA GLET Normal su seviyesi: 1228,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,184 km2

1,85 hm3

Minimum su seviyesi: 1214,50 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,054 km2

0,22 hm3

Krka gletinin yzey alan: 19 hektar Gleti besleyen sular:Deirmendere Yllk ortalama akm: 2,355 hm3 Yllk ortalama debi: 0,075 m3/s Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama 9-S NCANLI-TAOLUK GLET Normal su seviyesi: 1280,53 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,127 km2

1,053 hm3

Minimum su seviyesi: 1269,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,037 km2

0,154 hm3

Taoluk gletinin yzey alan: 13 hektar Gleti besleyen sular:Kepez deresi Yllk ortalama akm: 2,858 hm3 Yllk ortalama debi: 0,091 m3/s Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama 10-SANDIKLI KARACAREN GLET Normal su seviyesi: 1200,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,15 km2

1,13 hm3

89

Minimum su seviyesi: 1184,35 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,011 km2

0,023 hm3

Karacaren gletinin yzey alan: 15 hektar Gleti besleyen sular:Karacaren deresi Yllk ortalama akm: 1,736 hm3 Yllk ortalama debi: 0,055 m3/s Suyun snf: C1S1 Amac: Sulama B- UYGULAMA PRORAMINDA VEYA NA HAL NDEK GLETLER 1- HSAN YE-AYAZ N GLET Normal su seviyesi: 1242,20 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,156 km2

1,32 hm3

Minimum su seviyesi: 1235,10 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,083 km2

0,49 hm3

Ayazini gletinin yzey alan: 16 hektar Gleti besleyen sular:Ayazini deresi Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama 2- HSAN YE-LERKAYASI GLET Normal su seviyesi: 1129,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,204 km2

0,74 hm3

Minimum su seviyesi: 1122,10 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,023 km2

0,045 hm3

lerkayas gletinin yzey alan: 20 hektar Gleti besleyen sular: Balkl deresi Suyun snf: C1S1

90

Amac: Sulama 3- BOLVAD N-ZBURUN GLET Normal su seviyesi: 1182,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,178 km2

1,69 hm3

Minimum su seviyesi: 1167,00 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,043 km2

0,20 hm3

zburun barajnn yzey alan: 18 hektar Baraj besleyen sular: Deirmen deresi Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama+takn C- PLANLAMASI HAZIR OLAN GLETLER 1- SCEH SAR-SEYD LER GLET Normal su seviyesi: 1196,00 m Normal su seviyesi yzey alan: Normal su seviyesi hacmi: 0,194km2

1,13 hm3

Minimum su seviyesi: 1189,80 m Minimum su seviyesi yzey alan: Minimum su seviyesi hacmi: 0,078 km2 0,300 hm3

Seydiler gletinin yzey alan: 19 hektar Gleti besleyen sular: Kabz deresi Suyun snf: C2S1 Amac: Sulama

91

ekil 18: Karamk Gl ve Sazl

ekil 12: Karamk Gl ve Nilferler

92

B.5. Mineral Kaynaklar:

B.5.1. Sanayi Madenleri:

MADEN N C NS KY LE MEVK Seydiler ky Avar deresi D ATOM T scehisar H.Abdullah gedii Muhtemel 180 000 t Muhtemel GRAF T scehisar Gkeyayla C : % 1.9-83 30 000 t Muhtemel K RETAI Afyon Merkez CaCO3: % 97 21 484 000 t Gr.+Muh. K RETAI Emirda Adaal tepe CaCO3:% 96.5 200 000 000 t Paleozoik yaldr. Ytong malzemesi iin olumludur. Tersiyer volkanizmasna bal bazaltlar arasndadr. Analiz sonucu yoktur. Baz mostralar iyidir. KAL TE TENR REZERV D ER B LG LER

Paleozoik yal metamorfik istler ierisinde be ayr cevherleme vardr. 500 t kadar karlmtr.

Saha Afyon eker Fabrikas'na aittir. Permiyen yal rekristalize kiretalardr. 400 m. kalnl vardr.

93

Muhtemel 8 000-10 000 t Cuu boaz SiO2 : % 70 KUVARS T Emirda Akpnar mevkii SiO2 : % 93 mrall ky SiO2 : % 95 Muhtemel 5 000 000 t Grnr KUVARS T uhut Taoluk ky SiO2 : % 95.75 9 031 000 t cehisar Gkeyayla aras Gkeyayla Metamorfikler iinde drt ayr mostra halindedir. MTA Blge Mdrl uhdesindedir. cehisar mermerleri, kristalize istler arasndadr. Deiik renklerde 3-12 km lik bir alanda 80 m. ye varan bir kalnlk arzeder. Volkanitlerle dolomitik kiretalardr. 50 000 t Muhtemel Kuvarsitler, Paleozoyik yal mika, killi ist ve fillatlarla ardalanmal olarak bulunur. 5-7 m. kalnla sahiptir.

MERMER

scehisar

Kaliteli 629 milyon m Kaliteli Yeterli

ON KS

scehisar

B.5.2. Metalik Madenler:

KY MADEN N C NS LE MEVK ANT MON T Bayat Klosman Deirmeni ahinkaya tepe Rezerv yok. Rezerv vermemektedir Eski dnemlere ait olduka youn madencilik faaliyetine ramen posalar dnda cevher grlmemitir. 5-6 m. kalnlnda silisifiye zonda ok az antimonit ve yannda azurit ile malakit grlr. TENR REZERV D ER B LG LER

ANT MON T

Bayat

94

Gecek BAKIR Afyon Dereboaz mrall ky Kazankayatepe amda mevkii zpnar npnar DEM R Bayat Tire kayas Glyeri tepe Karatepe Sultandede DEM R ay ayderesi Tavasan tepe DEM R uhut Uzundere gneyi Fe : % 50.4 Mn : % 2.03 SiO2: % 1.4 Fe : % 50 Mn : % 17.4 SiO2: % 29.6

Rezerv vermemektedir.

Bakr cevherlemesi, 3-5 cm.lik zonlarda toplanmtr. Cevher mineralleri malakit, kuprit ve azurittir. Birka kk yarma mevcuttur. Metamorfikler iinde olup, malakit ve azuritten ibarettir. Devamll olmayp, 1.5-2 m. lik mercek eklindedir.

BAKIR

Emirda

Rezerv vermemektedir.

Jeolojik 200 200 t

Demir cevherlemeleri, sedimanter ve metamorfik kkenli olup, mangan ve boksit elik eder.

Jeolojik Cevher minerali hematit olup, ounlukla limonite dnmtr. 466 000 t

Rezerv vermemektedir. Rezerv vermemektedir Rezerv vermemektedir

Demir mineralleri manyetit, hematit ve limonitten olumaktadr. Dolomitize kiretalar iinde krk zonlarda yeralr. Meta-volkanitler ierisinde daha nce retim yaplm st yzeyi vad grnml, psilomelandr. Svanmalar ve atlak dolgusu eklinde psilomelan, st taraf vadlanmtr.

MANGAN

Sandkl

Kavakldere

MANGAN

Afyon

Karakaya tepe

B.5.3. Enerji Madenleri:

Bu konuya B.1.3 B.1.4. de deinilmitir.

95

B.5.4. Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler

Bu konuya .1.4 de deinilmitir. C. HAVA (ATMOSFER KL M)
HAVA K RL L Hava kirlilii, yaklak iki asr nce endstri devrimiyle birlikte kmr kullanm sonucu zellikle Bat lkelerinde bir halk sal problemi olmaya balamtr. Yirminci yz yln balarnda geleneksel fosil yaktlarn an kullanm sonucu zellikle atmosferde slfr dioksit (SO2) artna bal olarak solunum hastalklarna bal lmlerde ciddi artlar grlmtr. 1950lerde Avrupada yrrle giren Temiz Hava Antlamas ve evlerde kullanlan yakt trlerinin deiimi sonucunda bu tr hava kirliliinde belli bir azalma olmasna karn, SO2 dzeyleri zellikle Orta ve Kuzey Avrupada., daha az oranda da Bat Avrupada halen uluslar aras kabul edilen gvenilir snrlarn zerindedir . lkemiz ile ilgili fazla veri olmamasna karn almalar zellikle byk kentlerde SO2 ve partikl kirliliinin zaman zaman kabul edilebilir snrlarn zerine ktn gstermektedir. Sv petrol ve doal gazn, alternatif yakt olarak kullanlmasyla birlikte hava kirliliinin baka formlarnda art gndeme gelmitir. Her gn 10 000-20 000 litre havay soluduumuza gre kukusuz hava yollar kirlilikten etkilenecektir. Havay kirleten gaz ve partikllerin fiziksel ve kimyasal zellikleri, konsantrasyonlan ve bireyin kiisel zellikleri bu etkide rol oynamaktadr. Hava kirliliinin fazla olduu ehirlerde yaayanlarda Akcier semptomlar daha sktr. Solunum fonksiyonlarnda azalma olur. Kayseri merkezinde 60 ya zerindeki poplasyonda KOAH%5 oranndadr . Havadaki SO2,NO2,O3,CO dzeylerinin artt gnlerde KOAH ile ilgili acil bavurularn ve rlatif lm riskinin artt bilinmektedir. Dnyann eitli blgelerinde krsal kesim ve ehirlerde yaplan almalarda duman, gaz ve tozlara maruz kalmann KOAH iin bir risk faktr olduu gzlenmitir. Kirlilikte en nemli olan partikler kirlenmedir . D hava kirlilii kadar evii hava kirlilii de nemlidir. Pek ok geri kalm lkede snma, piirme iin biomass dediimiz organik artklar (odun, tezek,al rp,gazel vs) kullanlrnaktadr.Bu yakacaklar ilkel artlarda (ocak,tandr vs) yaklmakta, evii hava kirlilii inanlmaz derecede artmaktadr. lkemizin i, Dou ve Gneydou Anadolu blgelerinde bu problem halen devam etmektedir. Buralarn yksek, sert iklimli olmas ve salkl hizmetlerinin topluma ok iyi ulaamamas., problemi daha da artrmaktadr. Hindistan ve Nepalde krsal kesimdeki kadnlarda kronik bronit oran srasyla %18.3,%20.7 gibi ok yksek bulunmutur. Sigara imeyen bu poplasyondaki kronik bronitin bu denli yksek oluunun nedeni kapal ortamda ve kt teknikle veya kt gerelerde yaklan biomas yaktlandr. Kayseri yresinde KOAHh erkeklerde sigara ime alkanl %89.3 iken KOAHl kadnlarda %2.34 idi. Bu kadnlarda biomas kullanma (tandr,ocak,tezek,odun,al rp) oran ise %91.66 idi. Evii kirliliinde en fazla aratrlan snma ve piirme iin kullanlan kt yaktlardr. Odunun i ortamda snmak iin kullanldnda bilinen FEV1 deki dme, orman yangn sndrclerinde de gzlenmitir. Biomass kullanldnda ortamdaki kirleticiler CO3NO25SO2, aldehitler, pohsiklik organik maddeler, benzpiren,organik ve elemanter karbon gibi gazlar ve partikllerdir. Modern yaamda ev ii kirliliinin sebebi kapal ortamda sigara iilmesi ve alevli piirme ve snma aralarnn havadaki azotu okside ile oluan NO2nin ortamda artmasdr.

C.1. klim ve Hava: C.1.1. Doal Deikenler

96

C.1.1.1. Rzgar:
METEOROLOJIK ELEMANLAR S Ruzgarin Esme Sayilari Toplami S Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) SW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami SW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WSW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WSW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) W Ruzgarin Esme Sayilari Toplami W Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) WNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami WNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) NNW Ruzgarin Esme Sayilari Toplami NNW Ruzgarin Ortalama Hizi (m/s) Rasat S. (YIL) 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 31 I 250 2.1 364 2.3 179 2.2 156 2.3 91 2.7 122 2.4 112 2.8 223 3.0 II 221 2.2 292 2.6 148 2.5 169 2.5 90 2.5 107 2.8 114 2.7 270 3.2 III 192 2.6 279 2.5 189 2.7 203 2.9 131 2.7 164 2.7 157 2.7 IV 125 2.7 220 2.9 AYLAR V 92 1.9 VI 50 1.8 VII 57 2.0 95 1.8 80 2.1 2.2 VIII 65 1.8 74 1.5 57 2.0 80 2.1 90 2.2 187 2.7 1.9 155 2.8 237 2.9 501 3.1 98 IX 81 1.7 92 1.8 76 X 139 1.8 136 1.8 106 1.7 79 2.3 1.8 141 2.0 XI 198 1.9 209 2.2 160 2.3 197 2.3 153 1.6 150 2.4 160 2.3 352 2.5 XII YILLIK 245 1715 2.1 312 2.4 210 2.3 193 2.2 100 2.6 108 2.1 130 2.2 239 2.9 2.1 346 2600 2.3 182 1666 2.3 167 1878 2.5 96 1455 2.5 109 1834 2.7 118 2123 2.7 236 4201 3.0

181 2.4 1.8 130 2.1 174 2.8 153 2.8

149 2.9 204 3.2 170 3.3 221 3.4 181

115 2.8 126 2.2

157 2.5 2.0 162 2.3 219 2.4 402 2.5

2.6

193 3.0 233 2.8

156 2.4 215 2.7 494 2.7

247 2.9 485 3.3

2.9

2.7 331

2.8 374

294 3.4

3.3

3.0

3.1

97

C.1.1.2. Basn:
METEOROLOJIK ELEMANLAR Ortalama Yerel Basinc (hPa) En Yuksek Yerel Basinc (hPa) En Dusuk Yerel Basinc (hPa) Rasat S. (YIL) I II III IV AYLAR V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK

31 899.4 897.9 896.7 895.8 897.4 897.4 896.6 897.4 899.5 901.1 900.7 899.6 898.3 31 914.4 911.9 912.6 907.1 906.2 905.7 904.3 904.3 907.6 909.9 911.8 915.1 915.0 31 877.5 878.7 875.2 883.5 886.9 887.3 888.1 889.8 876.5 889.0 883.9 881.7 875.0

C.1.1.3. Nem:
METEOROLOJIK ELEMANLAR Ortalama Buhar Basinci (hPa) Saat 07 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 14 deki Ortalama Bagil Nem (%) Saat 21 deki Ortalama Bagil Nem (%) Ortalama Bagil Nem (%) En dusuk Bagil Nem (%) Rasat S. (YIL) I 31 72 72 72 72 72 5.0 84 70 81 78 23 II 5.2 84 63 77 75 16 III 5.9 82 52 68 68 11 IV 7.5 78 45 62 61 10 AYLAR V VI VII VIII IX X 8.8 81 43 63 63 6 XI 7.0 86 56 75 72 14 XII YILLIK 5.7 86 69 82 79 15 8.6 78 47 64 64 2

9.9 11.8 13.2 12.9 10.4 76 43 61 60 10 72 38 56 55 8 67 32 50 49 2 69 30 47 49 2 74 34 51 53 4

98

C.1.1.4. Scaklk:
METEOROLOJIK ELEMANLAR Saat 07 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 14 deki Ortalama Sicaklik (C) Saat 21 deki Ortalama Sicaklik (C) Ortalama Sicaklik (C) Ort. Sicaklik >= 5 C Old. Gunler Sayisi Ort. Sicaklik >= 10 C Old. Gunler Sayisi Ortalama Yuksek Sicaklik Ortalama Dusuk Sicaklik En Yuksek Sicaklik Gunu En Yuksek Sicaklik Yili En Yuksek Sicaklik (C) Rasat S. (YIL) I II III 1.2 IV AYLAR V VI VII VIII IX X 6.9 XI XII YILLIK 7.1

72 - 2.1 - 1.2 72 3.1 5.0 1.4 1.6

6.4 11.4 15.1 17.3 16.3 11.7

2.8 - 0.1

9.4 14.9 19.7 24.1 27.9 28.2 24.1 18.4 11.7 5.0 10.0 14.3 18.2 21.4 21.4 17.3 11.8 5.1 10.3 14.9 18.9 22.0 21.8 17.6 12.2 6.4 6.8

5.3 16.0 1.9 10.8 2.3 11.1

72 - 0.1 72 72 72 72 0.2 5.4 0.2 4.3

7.4 16.8 26.8 30.9 30.0 31.0 31.0 30.0 30.0 21.1 10.3 270.7 0.6 4.9 16.2 28.3 29.9 31.0 31.0 29.5 22.8 7.1 0.9 202.4 6.4 17.2 4.8

6.3 10.7 16.2 21.1 25.5 29.2 29.3 25.1 19.3 12.6 4.0 11 7.8 10.8 13.3 13.1 27 22 29 8 9 9.4 1 5.4 4

72 - 3.8 - 2.7 - 0.2 72 72 72 4 27 30

1.5 - 1.6 23 29

1971 1958 1952 1998 1945 1942 2000 1987 1963 1943 1933 1963 2000 17.4 20.2 26.4 30.2 33.0 35.5 39.8 38.0 34.6 31.3 25.3 20.3 39.8 0.0 0.1 0.0 7.0 4.0 1.6 1.1 1.3 0.5 3.8 13.8 14.0 3.7 0.2 4.2 0.0 2.0 0.0 36.0 101.9 160.4

Yuk. Sicaklik >=30 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Yuk. Sicaklik >=25 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Yuk. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Yuk. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Gunluk En Yuksek Sicaklik Farki En Dusuk sicaklik Gunu 72 28 9 1

6.6 17.5 27.7 27.5 17.0

8.0 18.8 27.3 30.7 30.8 26.2 15.0 0.5

4.0 16.6

10

11

24

29

23

28

30

30

99

En Dusuk sicaklik Yili En Dusuk Sicaklik (C)

72

1954 1965 1985 1997 1981 1958 1958 1960 1931 1947 1948 1948 1948 1.0 0.1 0.0 4.0 2.4 - 3.2 - 7.90 -23.1 -27.2 -27.2 0.1 0.0 2.4 10.5 18.0 91.3 0.6 4.6 10.8 51.0 7.0 32.7 1.8 10.1 0.7 0.2 3.0 0.6 0.3 7.5 1.0 0.0 3.4 18.1 0.5 7.1 0.0 102.2 2.4 189.0

72 -27.0 -25.3 -17.0 - 7.6 - 3.1 22.1 18.8 15.4 15.2 11.2 11.3 4.7 1.4 0.2 7.5 2.9 0.9 0.2 7.7 4.1 0.4 0.0 3.9 0.9 0.2

Dus. Sicaklik <=-0.1 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik <=-3 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik <=-5 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik <=-10 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik <=-15 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik <=-20 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik >=20 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik >=15 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik >=10 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72 Dus. Sicaklik >=5 C Old. Ort. Gunler Sayisi 72

0.2

2.4 0.3 0.0

0.0 0.1 0.0 0.2 1.6 1.3 0.2 8.1

0.0 0.7

0.0 0.9

0.3

7.5 19.7 27.9 27.5 13.8

3.0 12.4 26.0 29.5 31.0 30.9 27.4 17.7

C.1.1.5. Buharlama:

Ortalama Buharlasma (mm) Gunluk En Cok Buharlasma (mm) Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 0.0

71.2 112.5 146.4 187.5 236.8 220.4 160.2 91.7 25.5 0.0 4.7 11.0 12.2 14.0 15.0 15.0 14.0 9.5 6.6 0.0 15.0

32 02:58 04:07 05:16 06:14 08:12 10:02 11:09 10:37 08:52 06:22 04:39 02:38 06:45 32 175.43 251.97 359.53 435.72 510.40 576.87 581.34 530.19 440.95 300.21 197.30 145.71 375.47 1.25 1.34 1.60 1.65 1.71 1.72 1.64 1.56 1.53 1.34 1.19 1.10 1.72

Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 32

100

C.1.1.6. Yalar:
STASYON L TAR H DDETL YAI Sel Afyonkarahisar Bolvadin ay Afyonkarahisar Dinar Afyonkarahisar Sandkl ay uhut Dinar Dazkr uhut ay uhut Emirda Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar 15.06.1960 12.06.1961 15.06.1961 15.06.1961 15.06.1961 20.06.1961 23.06.1961 23.06.1962 23.06.1962 15.08.1962 06.10.1962 09.01.1963 16.01.1963 15.05.1963 24.05.1963 28.05.1963 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 rn evre 1

101

mraniye Afyonkarahisar Bolvadin uhut ay Sinanpaa uhut Dinar Sinanpaa ay Bolvadin ay uhut Sultanda Sinanpaa ay ay Emirda Sinanpaa

Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar

30.05.1963 07.06.1963 09.06.1963 10.06.1963 19.06.1963 08.03.1964 09.03.1964 25.05.1965 24.01.1966 28.06.1966 10.07.1966 11.03.1968 11.03.1968 12.03.1968 13.03.1968 11.03.1969 27.06.1970 28.07.1970 07.06.1972 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

102

Sultanda Sultanda ay ay ay ay Haydarl Sinanpaa ay ay ay ay Emirda Emirda Haydarl Sinanpaa Emirda Emirda Haydarl

Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar

19.06.1972 14.05.1973 04.06.1974 11.05.1976 23.05.1976 07.06.1976 28.06.1976 17.07.1976 27.05.1979 30.05.1979 25.06.1979 25.06.1979 04.08.1979 03.09.1979 23.04.1980 15.12.1981 21.06.1982 30.06.1982 19.07.1982 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1

103

Balca Emirda Bayat ay ay

Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar

09.07.1983 14.07.1983 14.04.1984 15.04.1984 20.05.1985

1 1

1 1 1

1 1

NOT : YUKARIDAK TABLODA DDETL YAIIN SAYISI VE ETK L OLAN ALANLAR GSTER LM T R

C.1.1.6.1.Yamur:
Saat 07 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 14 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Saat 21 deki Ort. Toplam Yagis Miktari (mm) Ortalama Toplam Yagis Miktari (mm) Gunluk En Cok Yagis Miktari (mm) Yagis >= 0.1 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 10 mm Oldugu Gunler Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortalama Kar Yagisli Gunler Sayisi 32 71 71 71 71 71 71 71 71 7.3 4.4 5.3 5.5 4.0 4.3 7.8 3.2 7.1 7.6 5.1 4.7 5.0 2.4 3.0 8.0 1.6 1.0 6.8 1.3 0.9 4.9 1.3 1.6 2.5 6.0 3.7 5.4 5.8 4.5 5.4 8.2 5.4 5.6 5.0 3.5 6.2

7.9 10.6

43.6 39.8 46.1 46.8 54.6 37.9 23.1 11.9 16.8 31.9 34.7 48.3 435.5 60.3 30.9 43.5 35.4 58.6 54.8 79.2 34.3 46.6 32.0 35.9 38.0 79.2 29.3 27.5 27.3 27.0 28.1 17.7 2.3 0.0 7.7 7.4 5.6 1.5 1.9 2.9 3.2 0.1 0.2 3.4 0.0 2.9 0.1 0.1 2.0 1.6 9.3 0.8 7.0 1.0 9.9 16.8 21.2 29.8 250.9 2.4 2.3 0.2 5.5 29.2 3.0 27.7

C.1.1.6.2.Kar. Dolu. Sis ve Kra:

Ortalama Kar Ortulu Gunler Sayisi En Yuksek Kar Ortusu Kalinligi (cm) Ortalama Sisli Gunler Sayisi 73 31 73 12.9 8.7 4.8 0.5 0.0 0.0 1.4 9.2 37.5

51.0 36.0 31.0 28.0 2.1 0.4 0.2 0.1 0.0 0.0 0.0 0.4

12.0 55.0 55.0 1.0 2.2 5.7

104

Ortalama Dolulu Gunler Sayisi Ortalama Kiragili Gunler Sayisi Ortalama Orajli Gunler Sayisi

32 32

0.0 9.3 8.6

0.3 8.8

0.5 3.3

0.8 0.4

0.4

0.1

0.1 0.1

0.0

0.1

0.0

0.1

2.5

3.6 10.4

9.8 52.4

105

C.1.1.7.Seller:
l snrlar iinde planlama ve kesin projesi tamamlanan, ina halinde olan ve iletmede olan takn, kurutma ve slah tesisleri aada verilmitir. TAKIN, KURUTMA VE ISLAH TES SLER Planlama ve kesin projesi tamamlanan Takn koruma ve kurutma tesisleri Erozyon ve Rusubat kontrol tesisleri : : : 49 Adet 41 Adet 8 Adet 4322 ha 3784 ha 558 ha 39 yer.yeri 2 Fab. 33 yer.yeri 6 yer.yeri 2 Fab.

na halinde olanlar Takn koruma 1. obanlar- Iklar Kasabas T.K. 2. Emirda-Ekizce, Suvermez, Dalgan T.K. 3. ay le Merkezi T.K. 4. uhut ile Merkezi T.K. 5. scehisar le Merkezi T.K. 6. Dinar le Merkezi T.K. 7. Emirda-Karacalar Ky T.K 8. uhut-Arzl-Klkaya-Demirbel-ayryaka T.K 9. Dazkr-Kzlren ve Hasandede K.T.K. 10. Dazkr-Bozan, Evciler-Akyarma K.T.K. 11. Merkez-Gebeceler Kas. T.K. 12. uhut- Kayabelen Kas. T.K. 13. uhut-Karacaren Kas.T.K. 14. Merkez-krk Kas.T.K 15. Merkez-Antkaya Kas.T.K

: 23 Adet : : : : : : : : : : : : : : : 2562 ha 220 ha 800 ha 1040 ha 1100 ha 28 yer yeri 1 yer. 3 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 2 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer.

Takn Rusubat Kontrolu 16. ay-Eber Kas. T.R.K. 17. ay-Deresinek Kas.T.R.K 18. Sultanda- Krca T.R.K. : : : 167 ha 213 ha 135 ha 1 yer. 2 yer. 1 yer.

106

19. ay-Karacaren, Pazaraa Kas. T.R.K. 20. ay- Kobeyli Ilgn D. T.R.K. 21. uhut- Balkhisar Kas. T.R.K. 22. ay-Akkonak Kas. T.R.K. 23. Sandkl-ambeyli Ky.T.R.K.

: : : : :

227 ha 200 ha 256 ha 130 ha

2 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer. 1 yer.

107

LETMEDE OLAN TAKIN VE KURUTMA TES SLER ENVANTER FAYDA PROJE T E S S N A D I SIRA NO. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1102 1102 1102 1102 1102 1213 1213 1213 1213 NO. 1102 1102 1102 Akaray Islah Nuribey Kasabas Takn Koruma Erkmen Kasabas Takn Koruma Toplu Konut Alan Tahliye Kanal Deirmendere Takn Koruma Gebeceler Kasabas Takn Koruma Sadkbey Ky Takn Koruma Iklar Kasabas Takn Koruma Ali etinkaya Organize San.Bl. Isl. Emirda le Merkezi Takn Koruma Gm ve Trkmen Akren Ky T.K. ldrm ay Takn Koruma Davulga Kasabas Takn Koruma Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez obanlar obanlar obanlar Merkez Emirda Emirda Emirda Emirda 1 Kasaba 1Ky-1 Mah 1 le 2 Ky 160 350 1 Ky 1 Kasaba 1 Mah. 90 106 51 1 Kasaba Alan 1 l Ha. 16170 50 192 YILLARI 1964-1996 1969 1976-1979 1997 1973-1990 1980-84-2000 1985 1996-97-2000 1986-1988 1959 1967-1985 1972-1990 1977-1990 19 ad. Kpr, 150+000 km. yatak slah 2+800 km. yatak slah, 1 ad. Kpr 8+200 km. akl, 15+000 km. hiz. Yolu, 5 ad. Isl. Seki 2+900 km. trapez kesitli toprak kanal. 2+400 km. yatak slah, 3 ad. Seki 3+571 km. toprak kanal, 1 ad. Bax, 3 ad. Kpr 1 ad. Kpr, 1+050 km. kanal almas 2 ad. Bax, 1 ad. Kpr 3 ad. Kpr,3+500 km. kanal temizlii 2x1+057 km. ta duvar, 2+500 km. yatak slah 2 ad. Kpr, 2+200 km. yatak slah 5 ad. Kpr,3+134 km. yatak slah 2x0+509 km. tul ta duv., 0+395 km. tul yatak slah, L LES Yerleim Ara-zi YATIRIM AIKLAMALAR

108

14 15 16 17 18 19 20

1213 1213 1213 1213 1108 1108 1108

Adayaz Ky Takn Koruma Yeniky Takn Korma Ekizce,Suvermez,Yavuz, Daldan Bademli Kasabas Takn Koruma Balmahmut Yldrm Kemal Bat.T.Kor. Sincanl Ovas Yan Dere Islah Krka Kasabas Takn Koruma

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Emirda Emirda Emirda Emirda Sincanl Sincanl Sincanl

1 Ky 1 Ky 5 Ky 1 Kasaba 200 200 50 2300 1 Kasaba 750

1980-1981 1986 1993-1996 1991-1993 1951-1952 1996-1970 1960-1990

2x1+1450 km. ta duv. 2 ad. Kpr, 1 ad. Brit 4 ad. B.A. Kpr, 1+500 km. yatak slah 3 ad. Kpr, 7+800 km. kargir inaat, 2x0,75 km. 0+330 km. beton kanal, 0+456 km. ta duv. 6 ad. 2 ad. Plak kpr, 1+450 km. tahliye kanal 2 ad. Kpr, 4 ad. Kasis, 26+610 km yatak slah 1 ad. Tersip bendi,2 ad. Kpr,1+800 km. yatak slah,

21 22 23 24 25 26

1108 1108 1108 1108 1108 1108

Kuruay Takn Koruma Akren Deresi Islah Sincanl Kaml Deresi Takn Koruma Vecihi Deresi Takn Koruma Kayadibi Ky Takn Koruma obanz ve Tokular Takn Koruma

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Sincanl Sincanl Sincanl Sincanl Sincanl Sincanl

1 Ky 2 Ky 245 200 1 Ky 1 Ky 1 Ky 106 360

1952-1959 1961-1990 1961 1961 1973 1976

2 ad.kpr,4 ad. ut, 0+974 km. duvar 4 ad. ut,4 ad. Kpr, 0+450 km. yatak slah 1+350 km. yatak slah,2+100 km.2 tarafl sedde 1+100 km. yatak slah, 1+050 km. 2 tarafl sedde 0+393 km. 2 tarafl duv., 0+356 km. beton kap.kanal, 34 ad.brit, 5 ad.kp., 1 ad.sifon, 1 ad.ut,0+137 km.d.

27 28 29

1108 1108 1108

Karacaren Ky Takn Koruma Serban Kasabas takn Koruma Boyal Ky Takn Koruma

Afyon Afyon Afyon

Sincanl Sincanl Sincanl 1 Kasaba 1 Kasaba

200

1967-1974 1993-1994 1993

2+764 km. yatak slah, 3+100 km. seddeli yatak sl. 0+195 km. tek tar. Duv., 5 ad. Brit, 0+325 ift duv. 2x440 m ta duvar, 1+825 m. top. Kanal,1+700 m.

109

30

1108 707

Gneykent Kasabas Takn Koruma Ergenli Dden Ar.ve Takn Koruma

Afyon Afyon

Sincanl Dinar

1 Kasaba 1 Ky 1350

1993-1996 1971

2x400 m duv.kan., 6 ad. A.B.kp.,2x210 m. duv. Kan. 3 ad. Dden,2+100 km. toprak kanal.

31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 710 707 701 701 701 701 701 708 708 Dinar ile Merkezi Takn Koruma Doanl Ky Takn Koruma Cumhuriyet Ky Kemikli Der.Ta.Kor. Blalan Ky takn Koruma Ulupnar Dden Takn Koruma Dinar Saz Arazileri Takn Koruma Tekin Ky Takn Koruma Leylek Deresi Takn Koruma apal Gl Boaltma Takn Koruma Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar 1 Ky 1 Ky 1 le 1 Ky 1 Ky 50 50 30 150 100 150 473 1975-1982 1974 1959 1963 1936-1949 1958-1964 1970 1953-1977 1970-1982 0+350 km. yatak slah,0+411 km. ta duv.,3 ad. Brit, 2x0+395 km.ta duv.,2 ad. Kpr, 2 ad brit Ky koruma Yatak slah Yatak slah,1 ad. Dden 2 ad. Kpr, 3 ad. Menfez, 1 ad. Dden 2x0+100 km ta duv., 0+607 km.kanal,1 ad.kpr ut 5+350 km.yatak sl.,4 ad. Kpr,5 ad. ut,tersip bendi 3 ad. Kpr,tersip bendi,1+084km.kaplama kanal

41 42 43 44 45

708 701 708 708 1104

apal Ky Sancar Arz. Takn Kor. Haydarl Kasabas Takn Koruma Donbay Ky Takn Koruma apal- ncesu Ky Takn Koruma Krca Kasabas takn Koruma

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Dinar Dinar Dinar Dinar Sultanda 1 Ky 2 Ky 1 Ky

100 150

1972-1988 1986-1996 1991-1992 1988-1991

0+650 km ta duvar, 1 ad. Dden Kpr,Yatak slah Yatak slah 2+000 km. yatak slah 0+250 km. yatak slah,1 ad. B.A.kpr

150

1964-93-2000

110

46

1105

ay le Merkezi Takn Koruma

Afyon

ay

1 le

1969-1993

2x0+993km. Ta duv.,1+910km. Yatak sl.,6 ad. Brit,

47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62

1105 1105 1105 1101 1104 1104 1104 1104 1104 1104 1104 1104 1104 1104 1104 711

Karamk Kasabas Takn Koruma Armutlu Ky takn Koruma Akkonak Kasabas Takn Koruma nli Kasabas Takn Koruma Uyank Ky Takn Koruma Gedil (Pnarkaya) Ky Takn Koruma Akehir Merkez Takn Koruma Mevltl Ky takn Koruma Engilli-Sava Ky Takn Koruma Reis Kasabas takn Koruma Yeniky Takn Koruma Ulupnar Takn Koruma Nadir Deresi takn Koruma akllar Kasabas Takn Koruma Altunta Kasabas takn Koruma Sandkl Ovas Yandereleri Takn Kor.

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

ay ay ay ay ay ay Akehir Akehri Akehir Akehir Akehir Akehir Akehir Akehir Akehir Sandkl

1 Ky 1 Ky 1 Kasaba 1 Kasaba 1 Ky 1 Ky 1 le 1 Ky 2 Ky 1 Kasaba 1 Ky 1 Ky1Mah 1 Ky 1 Kasaba 1 Kasaba

150 150

1969-1986 1975 1980-1981 1967-1974

2 ad. Batardo in.giri kaplar, 24m. Tnel almas 2x0+343 km. ta duv., kpr,4 ad. ut, 2 ad. Brit, 2x0225 km. ta duv., 2 ad. Kpr, 4 ad. Brit,0+195 km. 0+494 km. 2 tar duv., brit,tersip bendi, ut. 2+420km. Yatak slah, 2+280 km. sa sedde 0+560 km. sol sedde tan, 1+364km. Top.sedde priz. 2x1+801km.ta duv., 1+312km. Yatak slah, tersip 0+475km.pere kaplama,ut,3 ad. Brit,3 ad. Kasis 10 ad. Brit, Kpr 1+000 km yatak slah, kpr 1+300 km. yatak slah 2X0+500 km. duv., 0+800 km. yatak slah Yatak Islah 0+284 km. ta duv., 5 ad. ut 2x0+555 km. ta duv., 0+485 km. istinat duv., kpr, 25+382 km. yat sl.,0+277 km ky kor.duv.,4 ad. Kpr

100 80

1963 1963 1957-1989 1971-1974

227 40 20 30 200

1980-1981 1981 1961-1981 1961 1961 1991-1992

556 2314

1978-1986 1968-1993

111

63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

711 711 711 711 711 711 1107 1107 1107 1103 1103 1103 1103 1103 1103 1104 1104

Seyyahi Ky Takn Koruma Kargn Ky Takn Koruma Ballk Kasabas Takn Koruma Yavalar Kasabas takn Koruma Karacaren Ky Takn Koruma Akharm Kasabas Takn Koruma hsaniye le Merkezi Takn Koruma Kyr Ky Takn Koruma Gazlgl Madensuyu Fab.Ta.Kor. Bamak le Merkezi Takn Koruma Ovack Ky Takn Korma Dazkr le Merkezi Takn Koruma Evciller le Merkezi Takn Koruma Barakl Ky takn Koruma r Ky Takn Koruma Bolvadin ile Merkezi Takn Koruma Dili Kasabas Takn Koruma

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Sandkl Sandkl Sandkl Sandkl Sandkl Sandkl hsaniye hsaniye hsaniye Bamak Bamak Dazkr Dazkr Dazkr Bamak Bolvadin Bolvadin

1 Ky 1 Mah. 1 Kasaba 1 Kasaba 1 Ky 200 200 80

1971 1980 1980-1981 1980-1985 1967 1996-1997

0+400 km. yatak sl., 6 ad. Mahmuz 2x0+124 km. ta duvar 2x0+640 km ta duvar 0+658 km. yatak slah

26 ad. Brit, 2 ad. Kpr 3 ad. Bzl geit, 1+530 km. kanal slah 2x0+682 km. duv., 26 ad. Brit 14+821 km yatak slah 5+535 km. kanal almas, 2 ad. Kpr 0+200 km kanal almas, 0+979 km yatak slah, 1+200 km ta duv., 0+950 km yatak slah, 3+300 km. seddeli kanal, 6 ad. Kasis 1+002 km yatak almas Kpr,Baks,1 ad. Kpr 8+794 km yatak sl., 6 ad. Kpr,2333mkuru pere 1+300km.yatak sl.,2x0+790 km ta duv.,kpr

1 le 1 Ky 1 Fab. 1 le 1 Ky 1 le 1 le 1 ky 1 ky 1 ile 1 Kasaba 1000 50

1970-1990 19751990 1972 1959-1990 1969-1970 1980-1990 1969-1975 1985 1996-1997 1969-1990 1969-1993

112

80 81 82 83 84 85

1104 1104 1104 1220 1102 1102 1101

zburun Kasabas Takn Koruma Kemer kaya Kasabas Takn Koruma Mslmana Mahallesi takn Koruma Bayat Deresi takn Koruma sehisar esi takn Koruma Dolat Ky takn Koruma uhut le Merkezi Takn Koruma

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bayat sehisar sehisar

1 Kasaba 1 Kasaba 1 Mah. 1 ile 1 le 1 Ky 1 le 1985

1971-1990 1976 1983 1962-1972 1983-1988 1993 1968-1997

2x0+361 km ta duv., kpr, ut 1+629 km yatak sl., 20 ad. Brit,8 ad.kpr,ta duv. 2x0+193kmduv.,0+760km.yatak sl.,ut,d hav. 1+300km.yatak sl.2 ad.kpr,ut,0+814km duv. 2x2+023km ta duv.,9 ad. Kpr,1+200 km. ta duv., 0+825 km top.kanal,0+225 km.tek tar.ta duv. 0+965km.2 tar.ta duv., 4 ad.kpr,ut,5 ad.brit

uhut

86 87 88 1101 1101 Aydn Ky Takn Koruma Akyuva Ky Takn Koruma Afyon Afyon uhut uhut 2 Ky 1 ky 1968-1990 1985-1986 8+000 km. yatak slah 0+654km.istinat duv.,2x0+200km.duv.,1 ad.kpr

89 90 91 92 93 94

1101 1101

Balkhisar Kasabas Takn Koruma akrz Ky Takn Koruma Hocalar Devlethan Ky TKT Karacalar Ky TKT. Kayabelen Kas.Takn Koruma Tes. Bozan Evciler Akyarma Kyleri T.K.T

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

uhut uhut Hocalar Emirda Sandkl Dazkr

1 Kasaba 1 Ky

150

1970-1982 1991-1997 1999 1999-2000

1+024km.duv.,5+323km.yatisl.,1 ad. Kasis,1 ad kp. 1+500 km yatak tanzimi 1x0+222 m beton duvar 3 ad. Kpr 2 ad. brit 2x0+270 m tul beton duvar 1 ad. B.A. Kpr 2*0+800 m beton duvar 2 adet kpr

1 Kasaba

2000

113

KURUTMALAR 1 2 1101 1108 Esolu Batakl Kurutulmas Akren Gl Kurutulmas Afyon Afyon Merkez Sincanl 1Ky-1Kas. 48 1972 1963 3 ad. Kpr,4+991km. Yul yatak sl. 1 ad. Kavut 1+000km. Drenaj kanal

TAKIN VE KURUTMA TES SLER ENVANTER FAYDA SIRA NO. PROJE NO. EREZYON RUSUBAT 1 2 3 4 5 6 1108 708 707 708 1104 DinarTatarl Kasabas T.R.K. Uluky Kasabas Takn Rs. Kont. Dereine Kasabas Takn Rus. Kont. Demirbel Ky Takn Rus. Kontrolu Taoluk Kasabas Rus.Kontrolu Takn Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon Dinar Dinar Sultanda uhut Sincanl Dinar 1 Kasaba 1 Kasaba 1 Kasaba 1 Ky 1 Kasaba 1 Ky 60 194 69 266 1969-1993 1993-1996 1962,66,85, 1998 1981-1993 1980-1990 3+899km.top.kanal,2x0+864km.ta ad.sl.se., duv., 28 TES S N ADI L LES Yerleim Alan Arazi Ha. YATIRIM YILLARI AIKLAMALAR

2x0+535kmduv.kanal,4 ad.kpr,3 ad.brit,1+320 15 ad.tersip top.sed.,0+350km.duv. 2 Adet tersip bendi 4 ad. Islah sekisi, 2x780 m. Ta duv. 3 ad. Brit, 2 ad. 2+500 km.dikenli km.yat.sl. tel,2 ad.slah sek.,0+400 bendi,1+300km

Akaky Takn Rus.Kontrolu

1104

Eber Kasabas Rus.Kontrolu

Takn

Afyon

ay

1 Kasaba

167

1963-1964

Tersip bendi,2+350km.yat.sl.,1+190 km. top.sedde

114

8 9 10 11 12

1105 1104

Doanck Dort Rus.Kontrolu Bykkaraba Rus.Kont. Kobeyli Rus.Kont.

Dere

Ta.

Afyon Afyon Afyon Afyon Afyon

Sultanda Bolvadin ay ay Sincanl

1 Ky 1 Kasaba

679 2000

1993 1991-1997 1999

Tersip bendi (Kil elirdekli, 14 m. Ykseklik) Tersip bendi,2 ad. Bax.,1 ad.sek.,2 ad.taban ku., 1 ad. Tersip bendi 1 ad. Tersip bendi 1 ad.slah sekisi 18 kuru perde duvar

Kas.Takn Takn Takn Deresi

Kasabas Kas.

Deresinek Rus.Kontrolu 1108

1 Kasaba 1 Kasaba

213

1987 1998-1999

Taoluk Kepez Ta.Rus.Kont.

115

C.1.1.8. Kuraklk:
AFYONKARAH SARIN UZUN YILLARA A T AYLIK KURAKLIK DEERLER AYLAR OCAK UBAT MART N SAN MAYIS HAZ RAN TEMMUZ AUSTOS EYLL EK M KASIM ARALIK KURAKLIK DURUMU NEML NEML CE NEML NEML CE KURAKA KURAK OK KURAK L L KURAKA NEML CE NEML

C.1.1.9.Mikroklima:
Bu konuda bilgi bulunmamaktadr

C.1.2. Yapay Etmenler

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr

C.1.2.1. Plansz Kentleme:

limiz kara ve demiryollar ile yaplan ulamn an oluturan bir merkez konumundadr. Bu durumdan son 10 yla kadar fayda salayamamtr. Son 10 ylda yol boyu dinlenme tesisleri ile termal oteller sayesinde geliim gstermitir. Ulamn merkezi konumundaki ilimize devlet ve zel sektr yatrm olmad iin nfusumuz belirli bir projeksiyon ierisinde artmtr. Yani g olmamtr. Ayrca ilimiz imar planlar cumhuriyet tarihi ile zde olmas nedeniyle belirli yllarda yenilenerek artan nfusun ihtiyalarna srekli cevap vermitir. 1980 ylndan sonra oluan devlet anlay planl kalknmann belediyeler ile oluaca ynndeki dnce ile belediye yetkileri ve gelirlerini artrc ynde almalar neticesinde teknik alt yap olarak bilinen yol, su, kanalizasyon, yamur atk suyu projeleri ilimizde uygulanmtr. Yerleik alanlarda hibir ekilde teknik alt yap sorunu bulunmamaktadr. Ancak Yaplanmann artmas ile birlikte k aylarnda srekli hava kirlilii yaanmaktadr. Bunun zm iin Afjet ( Afyon Jeotermal) stma sistemine Dumlupnar ve Dervipaa mahallelerinde geilmi ve hava kirlilii ortadan kaldrlmaya allmtr. Dier yerleim yerlerinde de Belediyemizce kaliteli kmr kullanm ile kaloriferli binalarda baca filtresi kullanlmas temin edilerek hava kirlilii nlenilmeye allmaktadr. Kesin zm iin ise doal gaz kullanm gerekmektedir. Bunun salanmas amacyla Bota ile grmeler neticesinde ilimizde doalgaz projesine dahil edilmitir.

116

C.1.2.2. Yeil Alanlar:

Belediyemizce ehrimizde yapm tamamlanm ve aada isim veya mntkalar belirtilmi muhtelif 465.278 M2 yeil alan, yine aada isim veya mntkalar belirtilmi muhtelif 1.586.000 M2 (Kaldrm kenarlar hari) Aalandrma Sahas yaplm olup; Afyonumuzun nfusunu 130.000 olarak kabul edersek Kii Bana 3,58 M2 yeil alan ve 12,2 M2de aalandrma sahas dmektedir

C.1.2.3. Isnmada Kullanlan Yaktlar

ehrimize 80li yllardan nce g olaylar ile birlikte snmada kullanlan Yaktlarn muhteliflii kaliteyi drm gelien ehrimizde k aylarnda hava kirlilik oran artmtr.Ancak hava kirliliini nlemek amacyla ilimiz Mahalli evre Kurulu Kararnca 4000 k.cal/kg. standart getirilmi kmr satlar zel izne balanm kkrt oran 1 lerde tutulmu Afjetin devreye girmesiyle snmada kullanlan yaktlarda dzelme olmutur. M..K. Karar gereince denetim komisyonu oluturulup sonuca gidilmeye allmtr. Afyon merkezde yaklak olarak 46.500 hane mevcuttur. Tahmini olarak Konutlarda Yakt olarak: 4800 hane Jeotermal enerji 10 hane dkme gaz 290 hane kalorifer yakt 42.200 hane kmr ve baz sobal dairelerde odunda kullanlmaktadr. 14-Selahattin Mhsrler Et Kombinas 15-Kule Kardeler Et Kombinas 16-Zekiler Kanatl Hay. Et Kombinas 17-zerler Et Kombinas 18-Cumhuriyet Et Kombinas 19- timat Et Kombinas 20- kbal Et Kombinas 21-Topuolu Et Kombinas 22-Gbekli Kardeler Et Kombinas 23-Portakal Oullar Et Kombinas 24-Kk Kardeler Et Kombinas 25-Kesici Hayvansal Urn.Kemik Unu Fab. 26- lek Gd. Kanatl Hay. Et Kombinas 27-Oruolu Ya San.ve Tic.A.. Ya Fabrikas 28-Afyon imento San. T. A. . 29-iftiler Ya San. ve Tic. A.. 30-Meti A.. 31- Adaal Kire Fabrikas 32-Krolu Et Kombinas

C.1.2.4. Endstriyel Emisyonlar:

limizde Bulunan EM SYON ZN MEVCUT TES SLER 1-Der Belediye Mezbahas 2-Emirda Belediye Mezbahas 3-Sultanda Belediye Mezbahas 4- Dili Belediye Mezbahas

5-Sandkl Belediye Mezbahas 7-Bamak Belediye Mezbahas 8-ay Belediye Mezbahas 9-uhut Belediye Mezbahas 10-Bolvadin Belediye Mezbahas 11-Efendiolu Et Kombinas 12-Alptrk Et Kombinas 13-Vahdet Et Kombinas

117

C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar:

ldeki Motorlu Kara Tatlarnn Cinsi: Otomobil Minibs Otobs Kamyonet Kamyon TOPLAM BAA DN TAIT SAYISI 29 932 2 987 1 082 5 565 6 707 46 273

C.2. Havay Kirletici Gazlar ve Kaynaklar

Havada bulunabilen ve insan salna zararl etkileri olan gazlarn bazlar ve zellikleri aaya karlmtr. ZARARLI GAZLAR: Organizmaya solunum yolu ile girerek zararl etki gsteren gazlar inert gazlar, kimyasal yoldan asfiksi meydana getirenler, tahri edici gazlar ve sistemik zehirler olmak zere drt grupta toplanmaktadr. NERT GAZLAR : Bu gruba giren gazlarn fizyolojik etkileri yoktur veya ok hafiftir. Havaya olduka yksek miktarda kartklarnda veya havadaki oranlan nemli derecede arttnda normalde %20-21 olan 02 nispetini drerek asfiks meydana getirirler. HAVADAK O2 ORANINI DREN GAZLAR UNLARDIR: METAN : Patlayc olmakla beraber fizyolojik olarak inerttir. Yer alt madenlerinde ve kapal yerlerde bitkilerin rmesi ile toplanabilmektedir. ETAN: Kimya endstrisinde kullanlmaktadr. ASET LEN: Kaynaklkta ve aydnlatma gaz olarak kullanlmaktadr Asetilen tpleri kapak yerlerde ak kalrsa veya calcium carbure (karpit) su ile karrsa asetilen gaz oran tehlikeli dzeylere ykselebilir. KARBOND OKS T : Karbondioksit solunum havasnda olduka yksek dzeylere kt zaman toksit belirtiler meydana getiren bir gazdr. Havadaki oran %l-3 ise zararszdr. Fakat %3-6 arasnda ba ars, dispne e terleme, %6-10 arasnda tremorlar ve grme bozukluklar meydana getirir. Daha yksek miktarlarnda uur kaybolur ve karbondioksit komas ortaya kar. Karbondioksit, kuyularda,hububat silolarnda, fermentasyon hcrelerinde, sanayide kullanlan baz frn ve kazanlarn civarnda ve CO2 ile alan souk hava tesislerinde tehlikeli seviyelere kabilmektedir, i yerlerinde zararsz olarak kabul edilebilecek en yksek CO2 oran %0.5 dir. H DROJEN,AZOT,ARGON,NEON : Bu gazlar sanayide kullandklar esnada tplerin ak kalmas nedeniyle dar ve kapal yerlerde tehlikeli seviyelere kabilirler. Fizyolojik etkileri yoktur. K MYASAL YOLDAN ASF KS MEYDANA GET RENLER Bu grupta karbon monoksit, kkrtl hidrojen ve siyanrler bulunmaktadr. KARBONMONOKSIT : Karbon monoksit renksiz, kokusuz ve havadan biraz daha hafif bir gazdr. Mavi bir alevle yanarak CO2 meydana getirir. Karbonlu maddelerin tam olmayan yanmas ile ortaya kar. ehirlerde kullanlan ve maden kmrnden elde edilen havagaz %20-40 orannda CO ihtiva eder. iyi yanmam mangallar, su stlmasnda kullanlan havagaz otomatlar, havagaz frn ve ocaklar, kmr tleri ve kapal garajlarda otomobil egzozlarndan kan gazlardr.Otomobil egzozundan kan gazda %7 orannda CO bulunur.

118

KKRTL H DROJEN : Kuvvetli ve karakteristik kokusu nedeniyle ok defa hissedilmekle beraber lastik ve boya fabrikalar, kanalizasyon ebekesi ve baz yer alt madenlerinde zehirlenmeler ortaya kabilmektedir. S YANRLER : Siyanhidrik asit ve tuzlar hcre iindeki solunum fermentlerini inaktive ederek kan ile tanan oksijenin hcre tarafndan kullanlmasn engeller. TAHR ED C GAZLAR: AZOTD OKS T VE AZOTTETRAOKST : Nitro grubundan patlayc maddelerin tam olmayan infilak, organik maddelerin nitrik asit ile karlamas ve havalanmayan yerlerde oksijen veya elektrik kayna yaplmas esnasnda NO2 ve N2O4 gazlan solunum havasnda toksik dzeylere ykselebilmektedir. AMONYAK Amonyak sanayinin birok dallarnda bilhassa souk hava depolarnda soutucu gaz olarak kullanlmaktadr. ok keskin kokulu bir gaz olduundan kendini erkenden belli eder ve ciddi zehirlenmeler ortaya kmaz. FORMALDEHID : Keskin kokulu bir gazdr ve gayet belirgin bir irritan etkisi vardr. Bir protoplasma zehiri olan CH2 O dezenfeksiyon ilerinde, plastik madde, kat ve boya sanayinde kullanlmaktadr. KLOR : Klor,tekstil,kat ve boya endstrisinde ve dezenfeksiyon ilerinde kullanlr.

S STEM K ZEH RLER ARS N FOSFIN ST B N Arsenik endstrisinde aa kar : Fosfor zehirlenmesi meydana getirir. : Eritrositlerde hemoliz ve santral sinir sisteminde dem ve solunum merkezinde depresyon meydana getirir.

KARBOND SLF T : Sanayide eritken olarak kullanlan ve kolaylkla buharlaan bir svdr.

C.2.1. Kkrtdioksit Konsantrasyonu ve Duman:

LM YILI 2000 YILI 2001 YILI 2002 YILI 2003 YILI 2004 YILI LM YILI 2000 YILI 2001 YILI 2002 YILI 2003 YILI 2004 YILI OCAK 129 140 125 86 *** AUSTOS 19 21 18 16 *** UBAT 123 133 132 95 *** EYLL 24 25 19 20 *** MART 116 107 129 98 *** EK M 55 54 34 33 *** N SAN 64 84 83 79 *** KASIM 114 88 55 *** *** MAYIS 24 39 42 36 *** ARALIK 156 111 74 *** 18 24 23 20 *** KI DNEM ORTALAMASI 115 105 92 *** 78 *** HAZ RAN TEMMUZ 18 18 19 17 *** YILLIK ORTALAMA 72 70 63 50 ***

*** :Hava Kirlilii lm Cihaz Arzal Olduundan lm Yaplamamtr.

C.2.2. Partikl Madde (PM) Emisyonlar:

LM YILI 2000 YILI 2001 YILI 2002 YILI OCAK 122 131 123 UBAT 119 123 131 MART 110 99 128 N SAN 57 78 81 MAYIS 23 38 40 17 24 22 HAZ RAN TEMMUZ 16 17 18

119

2003 YILI 2004 YILI

85 ***

93 ***

94 ***

78 ***

35 ***

19 ***

16 ***

LM YILI 2000 YILI 2001 YILI 2002 YILI 2003 YILI 2004 YILI

AUSTOS 17 19 17 15 ***

EYLL 24 22 18 19 ***

EK M 53 52 33 32 ***

KASIM 107 83 53 *** ***

ARALIK 147 110 72 ***

KI DNEM ORTALAMASI 109 100 90

YILLIK ORTALAMA 68 66 61 49

*** 76 ***

***

*** :Hava Kirlilii lm Cihaz Arzal Olduundan lm Yaplamamtr.

C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonlar:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr

C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonlar:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr

C.2.5. Hidrokarbon ve Kurun Emisyonlar:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr

C.3. Atmosferik Kirlilik C.3.1. Ozon Tabakasnn ncelmesinin Etkileri:

Soluduumuz havann % 99luk blmnn, % 78ni nitrojen (azot) ve % 21ni de oksijen gazlar oluturmaktadr. Bu oran milyonlarca yldr deimemektedir. Az miktarda bulunan dier gazlar ise; su buhar, karbondioksit, metan, nitrik oksit, ozon ve asal gazlar (argon, helyum, neon) dr. Bunlarn miktar ise %1 den daha azdr. Her on milyon hava molekl ortalamasndan ise yalnzca ozondur. Ozon, oksijenin karmak formudur. Yukar atmosferdeki ozon tabakas derimizi ultraviyole nlarnn zararl etkilerinden korur. Ozon bizim iin yararl olmakla birlikte, ozon kirlilii salk asndan zararldr. Ozonun salk asndan gvenlik snr 124 ppb' dir. Ozon seviyesindeki kirlilik hava artlaryla alakaldr. Scakln fazla olmas, gnelilik, havadaki hareketsizlik ozon kirlilii iin uygun koullardr. Ozon kirlilii baz yerlerde lokal olarak da oluabilir. Krsal ve ehirsel blgelerin her ikisi de yksek ozon seviyesine sahip olabilir. Bu seviyeler rzgar hz, yn ve yeryz ekillerine baldr. ayet, hava durgun ise ozon byk blgeleri etkileyebilir. Ozonun her ne kadar dnyann zerinde koruyucu etkisi varsa da, ozon kirlilii nefes almak iin zararl olabilir. Bu kirlilik zamanla gen ve yallarda salk problemlerine sebep olabilir. Yksek ozon seviyesine bir saat maruz kalmak nefes darl, ksrk, ba ars, mide bulants ve solunumla ilgili rahatszlklara sebep olabilir. Ozon, deriyi gne yanndaki gibi etkileyebilme ve solunum yollarn tahri ederek akcierde kalc zararlara sebep olabilmektedir. Ozon, ayn zamanda bitkilere de zarar verebilir. Msr, buday, soya fasulyesi gibi bitkilerde verimi drp kaliteyi etkileyebilir. Yksek ozon seviyesi kauuk ve tekstil rnlerine de zarar verir. Ozon younluundaki azalma sonucunda, UV-b nlarnn yer yzeyine ulaan miktarnda bir art olmaktadr. Bu durum atmosferin enerji dengesini etkiledii gibi, canllar zerinde de zararl etkilerin olumasna neden olmaktadr. nsanlar zerine Etkisi Dermatolojik Etkiler Toplam ozondaki deiim sonucunda, yer yzeyinde Ultraviole nlarnn sebep olduu insan derisindeki yanma olaylarnda; bulutsuz gnlerde ozonda grlen her % 1lik azalmaya karlk %1.3lk art gzlenmitir. Akut olarak UV-Bye maruz kalma Gne yanklarna, kronik olarak UV-Bye maruz kalma ise, cildin elastikliinin kaybolmasna ve derinin yalanmasnn hzlanmasna neden olur. Baz durumlarda ise a

120

kar iddetli allerji olaylar kaydedilmitir. Kanser Etkisi nsanlar zamanlarnn ounu, darda gneli ortamlarda geirmekten holanrlar. alarak, oynayarak veya egzersiz yaparak gn boyu srdrlen aktivitelerde, genellikle vcudumuzun ou yeri akta kalr. Birok insan da ok fazla gne nlarna maruz kalmann cilt kanserine neden olduunu bilmektedir. En son yaplan tbbi aratrmalar ise, gnein UV nlarna maruz kalmann cilt kanseri (melanoma, temel hcre kanseri, pullu hcre kanseri), dier cilt problemleri, katarakt ve dier gz problemleri ile baklk sisteminin bask altna alnmas gibi ciddi salk problemlerine sebebiyet verebileceini gstermitir. UV-b nlarna uzun sreli maruz kalnmas durumunda, nce insan derisinde bozulma, 40 yalarnda tmr oluumu ve 50 yalarnda ise ileri safhada kanser grlebilmektedir. Ozon younluunda % 10luk bir azalma olduunda ise, deri kanserinde % 50-80e varan oranlarda art grlmektedir. Eer, insanlar 15 yandan nce yksek dzeyde UV-b nlarna maruz kalmsa 30 yalarnda ldrc bir deri kanserine yakalanma riski olduka fazladr. Dudak, tkrk bezleri, gz ii kanserleri gibi dier kanserlerdeki art riski ise bilinmemektedir. Kanser ile UV radyasyonu arasndaki iliki, detayl bir biimde Uluslararas Kanser Aratrmalar Ajansnn yaynlarnda tartlm ve cilt kanserlerinin oluumu ile ilikili olduu kesin olarak belirlenmitir Melanoma : Melanoma, dokularda fazla miktarda renk maddesinin toplanmas sonucunda ortaya kan en ciddi cilt kanseri eidi olup, Dnyada en hzl yaylan kanser tiplerinden biridir. Pek ok bilim adam ocukluktaki gne yanklar ile daha sonra ortaya kan melanoma arasnda bir ilikinin var olduuna inanmaktadr. Melanoma vcudun dier blmlerine hzlca bulaabilir, fakat erken tehis edildiinde hemen hemen tamamen tedavi edilebilir. Eer erken zamanda yakalanlmsa melanoma ounlukla ldrcdr. Melanoma ciltte pigment retimini kontrolsz bytr. Bu byme koyu renklenmi kt huylu ben ve tmrlerin ekillenmesine nderlik eder. Melanomalar aniden belirti olmakszn grlr, bir benden veya benin yanndan geliebilir. Bu sebepten vcuttaki benlerin grnmesi ve yerleimini bilmek nemlidir, bu sayede her deiiklik belirlenmi olacaktr. Melanoma, sk olarak kadn ve erkeklerin st arka ksmlarnda ve kadnlarn bacaklarnda grlr, fakat vcudun herhangi bir yerinde de geliebilir. Vcutta, olaan olmayan herhangi bir cilt geliiminde, zellikle bir benin rengindeki ve hacmindeki deiiklik veya dier koruyucu ve dzensiz renk pigmentlerinin bymesi, noktalarn ve beneklerin pullanmas, szp akmas, kanamas veya yumru grntsndeki deiiklikler belirleyici olabilir. Melanomasz Cilt Kanserleri : Melanomaya benzemez, bu tr cilt kanserleri nadiren ldrcdr. Bununla beraber a ar derecede maruz kalmamaldr. Zamannda anlalmaz ise yaylr ve ok ciddi salk problemlerine sebep olabilir. Melanomasz cilt kanserinin iki eidi vardr. Bunlar, temel hcre kanserleri ve pullu hcre kanserleridir. a) Temel hcre kanserleri cildin tmrleridir. Bunlar genellikle kk, etli yuvarlaklardr. Yumrular bata ve boyunda bulunur, fakat dier hcre blgelerinde de oluabilir. Bu tip, genellikle ak ciltli insanlar arasnda geliir. Temel hcre kanseri hzl ekilde gelimez ve nadiren vcudun dier blgelerine yaylr. Bununla birlikte, cildi kemie kadar delebilir ve epeyce byk lokal zararlara sebep olabilir. Temel hcre kanseri tmrleri genellikle yavaa geliir, kabarr, yar saydamdr, inci gibi boumlar eklinde grlr. Anlalmaz ise kabuk balar, irin boaltr ve bazen kanar. b) Pullu hcre kanserleri tmrdr. Pullu pullu boumlar veya kzarklklar eklinde grlr. En genel ikinci cilt kanseridir, ak tenli insanlarda grlr. Bu kanser geni bir ktle ierisinde grlr. Temel hcre kanserine benzemez ve vcudun dier blmlerine de yaylabilir. Pullu hcre kanserlerinin genellikle kabark, krmz veya pembe pullu boumlar vardr. Siile benzer ekilde byr ve irin merkezidir. Bunlar tipik olarak kulak kenarnda grld gibi yz, dudaklar, az, eller ve gnee maruz kalan dier blgelerde de grlr. Eer erken tehis edilirse, bu iki melanomasz cilt kanseri %95 orannda tedavi edilir. Burada esas mesele uyarlar ciddiye alp hastal erken tehis etmektir. Aktinik Keratosiz : Bu, gneten kaynaklanan hcre bymesidir ve vcudun gnee maruz kalan blgelerinde oluur. zellikle yz, eller, bilekler ve boynun V ksm lekenin bu tipine hassastr. Zamannda anlalmaz ise, aktinik keratosiz kt huylu olabilir. Olutuu blmde kabarma, kzarma ve przl bir yap geliir. Eer bu gelime gzlemlenirse hemen bir dermatolojiste gidilmelidir. Baklk Sistemine Etkisi UV-b nlar insanlara olduka zarar verici etkiye sahip olduundan, insanlarn baklk sistemini zayflatmaktadr. Bunun sonucunda, dnyann her tarafndaki insanlar daha sk hasta olma ve iddetli enfeksiyon gibi, UV radyasyonun baklk sistemine yapm olduu olumsuz etkilerle kar karya kalma risk altndadr. Gz ii Zararlar UV Radyasyonu, katarakt ve muhtemel noktasal dejenerasyon riskini arttrmaktadr. Bir ok faktr katarakt riskinin olumasna katkda bulunur. Atmosferik ozonun % 10 azalmas halinde katarakt riskinin her yl iin % 5 (Dnya genelinde 1.6 - 1.75 milyon vaka demek) artaca hesaplanmaktadr. Deniz Canllar zerine Etkisi

121

Denizdeki planktonlarn UV-b nlarndan fazla miktarda zarar grmesi sonucunda, hareket ve yeniden reme kapasiteleri bozulur ve yok olurlar. UV-b basksn youn olarak hisseden Aquatik ekosistem iinde planktonlarn deiimi olduka belirgindir. Atmosferdeki ozon miktarndaki azalmayla doru orantl olarak yer yzeyine ulaan yksek dzeydeki UV-b radyasyonu, baz besin zincirlerinin kesilmesi dahil eitli tahribatlara yol aabilmektedir. Bunun sonucunda denizdeki planktonlar UV-b nlarndan olduka fazla zarar grr ve yok olurlar. Atmosferdeki CO2 i zmleme yeteneine sahip olan Planktonlarn azalmas CO2 miktarnn artmasna ve sera etkisinin fazlalamasna yol aacaktr. Bunlar besin zinciri iinde nemli yer tuttuklar gibi, ayrca kresel olarak tketilen karbondioksit tutarnn yardan fazlasn da harcayarak dnya iklim dengesini salamaktadrlar. Bitkiler zerine Etkisi : Bitkiler gelime ve bymelerini devam ettirebilmek iin fotosentez yaparlar. Ayn zamanda, UV-b nlarnn zararl etkilerinden korunabilmek iin yaprak alanlarn kltrler, bu da fotosentezde azalma demektir. Bitki fotosentez esnasnda stomalarn aar ve CO2 alr, bu CO2 alm esnasnda gzeneklerden ieriye ozon (O3) girii de olur. Stomalar ozondan korunmak iin kapanrlar ve bu kapanma fotosentezin durmasna veya yavalamasna sebep olur. Ozon, oksidasyon sonucu bileimleri etkiler, mitokondri de enerji retimini engeller, bitki bymesini yavalatr. Ozon ayn zamanda bitkide ieklerin ve meyvelerin azalmasna, suyun verimli kullanlmasnn engellenmesine sebep olur. Ozon bitkileri hastalklara, bceklere ve kurakla kar hassaslatrr ve zayflatr.

Bitkiler yaplarndaki farkllklar nedeniyle ozona dayankllk asndan deikenlik gsterirler. Deikenlik bitkinin tr, alt tr ve varyete zellikleri ile ozona olan tepkisinin dierlerinden daha fazla olmasna baldr. Baz bitkiler ozonun verdii zarar yok edebilirler, baz bitkiler ise bu zarar engelleyememektedir. Yapraklarda ozon zarar ile beneklenme, sararma, su lekeleri, erken yalanma ve dklme grlr. Ozona ok Hassas Bitkiler: Kzlaa, yonca, kays, dibudak, kavak, arpa, fasulye, pancar, begonya, im, imir aac, dn iei, brom, Brksel lahanas, karanfil, kereviz, hindiba, kuyemi, in lahanas, kasmpat, msr (eker), dere otu, patlcan, kpe iei, su kaba, asma, baldran, kara am, leylak, hlamur, akasya (siyah), akaaa, mimoza, kavun, mee, yulaf, maydanoz, yabani havu, bezelye, eftali, yerfst, am (beyaz, skoya), patates, bal kaba, turp, avdar, soan, spanak, kabak, ilek, tatl patates, ttn, lale, domates, algam, ceviz ve salkm st. Ozona Biraz Dayankl Bitkiler: Pamuk, salatalk, i aac, sardunya, kl iei, ard ve biber. Ozona maruz kalma ile bitki verimlerinde deiik oranlarda d olmaktadr. Bilim adamlar tarafndan yaplan almalar sonucunda verimde ortalama azalma msrda % 2.5, budayda % 6, soya fasulyesinde % 13, yerfstnda % 24 bulunmutur. Soya faslyesi zerinde yaplan aratrmalar gstermitir ki, ozon younluunda % 25lik bir azalma % 50lik bir rn azalmasna neden olmaktadr. Ayrca pek ok rnde kalite dmektedir. UV-b nlar topraktaki mikroorganizmalar ldrerek topra verimsizletirmektedir. Orta enlemlerde topraktaki mikroorganizmalarn hektar bana ylda 500 kg azot tkettikleri gz nne alnrsa zararlar daha iyi anlalr. Ozonun bitkilere verdii zararn verim kaybna sebebiyet vermesi dolaysyla aratrclar ilk etapta ekonomik deeri nemli olan bitkilerde almaya balamlardr. Gnmzde insan beslenmesi byk lde bitkilere bal olup, besinlerimiz ya dorudan bitkilerden ya da bitkilerle beslenen hayvanlardan salanan rnlerden olumaktadr. nsan ve hayvan beslenmesinde vazgeilmez bir yeri olan bitkisel retimin artan nfusa paralel olarak artrlmas gerekmektedir. nsan beslenmesinde kullanlan bitkisel rnler dnya nfusunun ihtiyacn karlayamamaktadr. Fakat verimli tarm arazilerinin artrlamamas nedeniyle birim alandan alnan verimin artrlmas gerekmektedir. Birim alandan elde edilen verim, genetik almalarla verim ve kalitesi fazla eitlerin elde edilmesi yannda hastalk ve zararllara dayankl eitlerle mmkn olabilmektedir. Ozonun da bitkilere zararl olmas dolaysyla, ozonun bitkilere etkisi ile ilgili eitli almalar dnyadaki eitli bilim adamlar tarafndan yaplmaktadr. Bu almalar, ileriki yllarda ozon zararnn bitkiler asndan nemli olduunun toplumlar tarafndan daha iyi anlalmasyla daha da nem arz edecektir. klim zerine Etkisi : Dnyamzn iklimi, zerinde yaayan canllarla ok yakndan ilgilidir. Bu nedenle gnmzde meteorolojistlerin ilgisini, atmosfer fizii ve kimyas ile birlikte biyolojisi de ekmekte ve bu konular ile giderek daha yakndan ilgilenmektedirler. Atmosferdeki karbondioksit, oksijen ve ozon dengesi canllar tarafndan salanmaktadr. klim zerine bu gazlarn etkileri ise farkldr. Stratosferdeki ozon dengesi ise, topraktaki bakterilerin rettii N2O ile gerekleir. Yer yzeyine ulaan zararl UV-B radyasyonuna maruz kalan kk organizmalarn ve planktonlarn azalmas, yine UV-B radyasyonuna maruz kalan bitkilerin fotosentez mekanizmalarnn zarar grmesi, atmosferdeki CO2 miktarnn artmasna ve sera etkisinin fazlalamasna yol aacaktr. Bu durumda dnya iklim dengesinin deiimine yol amaktadr.

C.3.2. Asit Yamurlarnn Etkileri:

Kirleticilerin yamurla kelmesi ve bu kelmenin neden olaca sonular, lkemizde ok az bilgi birikimi olan konulardan bir tanesidir.

122

Ya ve kuru kelme sonucunda atmosferden yeryzne geen slfat, nitrat gibi anyonlarla, toksit ar metallerin, krsal blgelerde topran ve gllerin asitlenmesine neden olduu, toksit elementlerin toprak ve sedimentde mobilize olmas sonucunu dourduu, kentlerde ise insan saln dorudan etkileyebilecek dzeylere erimelerinin yannda, topraa kelmeleri sonucunda da insanlarn ve zellikle ocuklarn saln dolayl olarak etkiledii bugn artk bilinmektedir. Avrupa ve Kuzey Amerikada yaplm olan almalarn nda, gerek kentlerde ve gerekse krsal blgelerde ya ve kuru kelmeyi izlemek amacyla byk lekli izleme alar kurulmutur. Bu amala global ve blgesel alarn kurulmasnda Dnya Meteoroloji Tekilat (WMO) bu tr izleme almalarnda organizatr grevi stlenmektedir. WMO tarafndan koordine edilerek yrtlen Global Atmospheric Watch (GAW) Program, bugne kadar oluturulmu en kapsaml global iletme programdr. Meteoroloji Genel Mdrl bnyesinde hava kirlili ve yamur sularnda iz element belirlenmesine ynelik giriimler 1993 ylnda balamtr. 1996 ylnda Polarografik Analizr cihaz alnm olmasna ramen laborotuvar alt yapsna ilikin sorunlarn giderilmemi olmas ve laboratuvar malzemelerindeki eksiklikler nedeniyle laboratuvar almalarna balanamamtr. Laboratuvar eksikliklerinin ve sorunlarn byk lde giderilmesi ile 1998 Aralk aynda pilot blge almalarna Ankara Meteoroloji Blge Mdrlnden alnan yamur suyunda yaplan analizlerle balamtr. Laboratuvar almalarna ilerlik kazandrmak amacyla 1998 ylnda DM -ODT arasnda bir protokol yaplmtr. Hava kirlilii izleme almalarn WMO standartlarna karabilmek ve Envoirment Monitoring erevesinde laboratuarmaza gerekli olan 1 adet yon Kromotografi cihaz ve 1 adet Atomik Absorbsiyon Spektrofotometre cihazlarnn almlar gerekletirilmitir. 2003 Nisan Mays aylarnda cihazlarn teslim alnmas ile, amkoru ve Amasra Meteoroloji istasyonundan toplanan rnekler Laboratuvarmda analiz edilecek daha sonra da kirlilik tanm yollar zerine kurulacak toplama sistemleri ile Trkiyede asit yamurlar ve snrlar tesi tanabilir hava kirlilii konusunda nemli almalarn devam etmesi salanacaktr. AS T YAMURLARININ OLUUMU Endstriyel faaliyetler, konutlarda snma amal olarak kullanlan fosil yaktlar, motorlu tatlardan kan egzos gazlar ve fosil yaktlara dayal olarak enerji reten termik santraller, bu faaliyetleri sonucu havay kirletmekte ve kkrtdioksit, azotoksit, partikl madde ve hidrokarbon yaymaktadr. 2 ile 7 gn arasnda havada asl kalabilen bu kirleticiler, atmosferde eitli kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara urayarak, zaman zaman ok uzaklara tanabilmekte, atmosferdeki su partiklleri ve dier bileenlerle tepkimeye girerek slfroz asit (HSO), slfrik asit (H2SO4) ve nitrik asit (HNO3) oluumuna sebebiyet vermektedir. Tabloda hava kirliliine sebep olan kirletici bileenlerin genel bir sralamasn vermektedir.

SINIFI Kkrtl Bileenler Azotlu Bileenler

K RLET C PR MER SO2, H2S NO, NH3 SEKONDER SO3, H2SO4 NO2, MNO3

YAPAY KAYNAK Slfrl yaktlar Yksek scaklkta N2 ve O2nin reaksiyonu Yaktlarn yanmas Petroln damtlmas Eritkenlerin kullanm Yanma Meteorolojik ilemler

( Fotokimyasal smog) Aldehitler

Karbonlu Bileenler

C1 ve C5

Asitler Ketonlar

Karbon Oksitler Halojenli Bileenler

CO, CO2 HF, HCL S, O2, Toz Endstriyel Smog

Partikller

Fume Mist s, Duman

Hi bir yabanc maddeyle kirletilmemi bir atmosferde bile yamur suyu hafif asidik karakterdedir ve pH derecesi 5.6 dr. eitli yanma olaylar sonucu havaya karan SO2, SO3, NOX gibi gazlar yala birleip asit meydana getirebilmekte ve bunlarn yeryzne yamas ile asit yamurlar olumaktadr. Bunlarn yeryzne geri dnleri kuru ve ya asit depolanmas sonucu olur. Ya depolamada atmosferde oluan btn rnler, yamur ve kar iinde znm halde yeryzne tanrlar. Kuru depolamada ise atmosferdeki partikllerin ve gazlarn yeryzne tanmas esnasnda

123

yamur veya kar bulunmaz, sis iinde aerosol eklinde bulunurlar. Bu erevede belirtildii gibi, yalnz yamur deil, dier btn ya biimleri de asidik olabilmektedir. Kuru ve ya birikimin bal miktar hava kirlilii kaynandan olan uzakla, emisyon yksekliine ve meteorolojik artlara gre deimektedir. Kuru depolama emisyon kaynaklarnn yaknnda, ya depolama ise kaynaktan uzakta etkin olan rzgarlarla tanmaz olduklar blgelerde etkili olur. Ayrca yllk yalarn bol olduu blgelerde ya depolama daha fazladr. Kuru depolamada atmosferdeki partikller ve gazlar dorudan doruya yeryz sular, bitkiler, aalar ve kayalar zerinde yzeye yakn bir yere szarak toplanrlar. Depolama hz gazn tipi, partikln boyutu gibi kirleticinin tabiatna, atmosferdeki trblansa ve alcnn yzeyine baldr. ATMOSFERDE AS TLEMEYE NEDEN OLAN K RLET C LER

Kkrt Oksitler ( SOX )

Hava kirletici emisyonlarn en yaygn olan kkrtdioksit (SO2) dir. Her yl tonlarca SO2 eitli kaynaklardan yaynlanarak, atmosfere karmaktadr. Bu emisyonlarn en nemli blm elektrik retmek amacyla ok byk miktarlarda kkrtl kat ve sv yaktlar yakan termik santrallerden meydana gelmektedir. 2 Kasm 1986 da yrrle giren Hava Kalitesini Koruma Ynetmelii ne gre mahalli evre birimlerinde uzun vadeli, maksimum SO2 snr deerleri, yllk ortalama 60 mg/m3 , k mevsimi ortalamas 120 mg/m3 , gnlk ortalama 150 mg/m3 , 1 saatlik ortalama 450 mg/m3 tr. Azot Oksitler (NOX) NOx in atmosferdeki bulunuu yaklak olarak yar yarya tat egzosu ve sabit yakma tesislerinden dolaydr. Bu gazlar atmosferde doal gaz evrimine girerek, nitrik asit (HNO3) oluumuyla sonulanan zincirleme reaksiyonlar tamamlarlar. Atmosferdeki HNO3 oluumu ise asit yann olumasn etkiler. Son yllarda Danimarka da yaplan bir aratrmayla amonyak buharlamasnn gne radyasyonuna maruz kaldnda atmosferdeki nitrik asit oluumuna katksnn ihmal edilemeyecek boyutta olduu belirlenmitir. Yamurun amonyum ierii toprakta, su havzalarnda ve gllerde nitrifikasyon yapan bakteriler ve oksijen sayesinde amonyum nitrit asite dntnde yamurun asiditesini ayrca 4 kat artrmaktadr. AS T YAMURLARININ EVRE ZER NDEK ETK LER Asit yamuru topran kimyasal yapsn ve biyolojik koullarn etkilemektedir. Topran yapsnda bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri ykayarak taban suyuna tamakta, topran zayflamasna ve zirai verimin dmesine neden olmaktadr. Topran asitlemesine en ok katkda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu topraa geen kkrt bileikleridir. Azot bileikleri ise bitkilerin zmseyecei miktardan fazla olduu zaman topran asitlemesinde rol oynamaktadr. Asitlemenin evre zerinde dolayl olmakla birlikte yine ok nemli etkilerinden biri de, endstriyel faaliyetler sonucu oluan asit nemidir. Topraa ya da gl yataklarna inmi civa, kadmiyum ya da alminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koullar altnda znmez saylan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da ime suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulap toksik etkiler yaratmaktadr. Aa kklerinin besin toplama yeteneinin bozulmasnn sorumlusu da gene asitleme sonucunda toprakta harekete geen alminyumdur. Byk ehirlerin ounda insan yaps bina ve antlara asit yamurlarnn yapt zararn gstergesi oktur. Tarihi yaplar, binalar, ak metal yzeyler, boya kaplamalar ve baz plastikler, slfrdioksit ve yan sulandrd bu asitten dolay bozulma gsterir. AS T YAMURLARININ NSAN SALII ZER NDEK ETK LER Temmuz 1984 de Berlin de Dnya Salk rgt nn (WHO) Avrupa Blgesel Toplantsnda eitli gruplar tarafndan sunulan aratrmalar asit yamurlarnn insan sal zerindeki etkileri konusunda ilgin sonular aa kmtr. Bu aratrmalarn sonucu olarak asit depolanmasnn insan sal zerinde dolayl ve dolaysz olmak zere 2 tr etkisi belirlenmitir. Bu gne kadar yaplan aratrmalar henz asit depolanmasnn insanlar zerinde dolaysz bir etkisini belirleyememitir. Bununla beraber deri, gz ve solunum sistemindeki direkt etkileri dikkat ekicidir. pH 4.6 ya kadar asitlenmi gl sularnda insan ve tavan denekleri zerinde yaplan aratrmalarda belirli bir takm etkiler belirlenmi, pH n 4 ten dk olduu deerlerde gzde tahri ve kzarklk olumutur. Asidik zerrecikler genellikle slfrdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdeki dispersiyonu ile oluur. Sonuta oluan nitrik ve slfrik asit dier partikller (toz, is, kurum, duman vs) zerine yapr. Bu partikllerin direkt olarak solunmas bu asidik yaplarn dorudan akcierlere kadar gitmesine neden olmaktadr. Bu asidik yapdaki tozlar ve gazlar nemli ve scak akcier alueollerinde kimyasal olarak kana geebilirler. Asit yamurlarnn insanlar zerindeki dolayl etkileri yzey ve ime sular, yer alt sular, toprak, ar metaller, bitkiler ve balklar zerindeki etkilerine bal olarak bu unsurlarn kullanlmas sonucunda uzun vadede insan bnyesinde asidik depolanmaya neden olur.

124

LKEM ZDE MEVCUT DURUM lkemiz ormanlarnda da, endstri kurulularndan kaynaklanan zehirli gazlarn orman aalar zerindeki olumsuz etkileri, lokal olarak grlmektedir. Bunlar banda Murgul-Gkta, Samsun-Gelemen ve Mula-Yataan gelmektedir. Bursa-Uluda ve zmit evresi ormanlar da kirli havann olumsuz etkileri ile kar karyadr. zmit evresi yalardaki pH deerleri zaman zaman 4.2 ye dmesine karn, ortalama deerler asidik zellik gstermektedir. Bunun nedenleri, dou bat ynndeki srekli hava akmlarnn duman datmas ve havadaki tozun etkisiyle ya suyundaki asitin tamponlanmasdr. Ankara da yaplan lmlerde ortalama yamur pH snn 5.4 olmas, asit yamurlarnn varln gstermektedir. Her ne kadar pH derleri Avrupa kadar dk deil ise de asit yamurlar mevcuttur. Ankara evresindeki tarm alanlarnn etkilenmemesinin nedeni bazik karakterli olularndandr. Yarmca ve Aliaa da bulunan petrokimya tesisleri retim sonrasnda kkrtdioksit, duman, hidrokarbonlar ve amonyak kararak havay kirletirler. Yataan Termik Santralinde gnde yaklak 15 bin ton linyit kmr (% 2 yanabilir S) yaklarak atmosfere 600 ton dolaynda SO2 gaz verilmektedir. Baca gaznda 5400 mg/m3 olarak hesaplanan SO2 deriimi Hava Kalitesini Koruma Ynetmelii nde bu vasftaki tesisler iin izin verilen snr deerlerinin ok stndedir. ALINAB LECEK NLEMLER Hava kirliliinin youn olduu byk illerimizde kaliteli ve temiz linyitin yaklmas iin gerekli tedbirler alnmaldr. Bakent Ankarada henz belirli semtlerde kullanma sunulan doal gazn ukur blgelerdeki btn mahallelere yaygnlatrlmas iin almalara devam edilmesi ve hava kirlilii olan dier illerimize de doal gazn gtrlmesi gerekmektedir. Yaktlarn teknie uygun olarak yaklabilmesi iin kazann, yaktn yanma zelliine gre standartlarna uygun olarak retilmesi ve uygun yanma artlarnn salanmas gerekir. Kazan yakclarn periyodik zamanlarda eitilerek, uygun yakma kurallarn renmeleri salanmaldr. Byk stma sistemlerine filtre takma zorunluluu getirilmelidir. Sadece uucu kl iin elektrofiltre bulunan termik santrallere deslfrizasyon tesislerinin de zorunlu olarak kurdurulmas salanmaldr. Bina projelerinde, baca ve kazann konaca yer standartlara uygun olmal ve s yaltmna nem verilmelidir. Motorlu tatlar iin; karbratr ayar art getirilmeli portatif CO ve HC iin kuruna dayankl katalizrler veya oksidasyon katalizrleri kullanlmal, sekonder hava NOX iin egzoz gaz resrklasyonu uygulanmaldr. Almanya da olduu gibi benzindeki kurun miktar 0.15 gr/lt seviyesine indirilmeli ve kademeli olarak kurunsuz benzine geilmelidir. SONU Atmosferdeki kkrt ve azot oksit emisyonlarnn azaltlmas uzun vadede gerekletirilecek bir ilem olduundan evrede yarattklar olumsuz etkileri nedeniyle emisyonlarnn azaltlmas iin gereken nlemlerin vakit kaybetmeden alnmasnn zorunluluu aka grlmektedir. Bunun yannda acil nlem olarak bir blgede hava kirlilii, teknolojik nlemler tespit edilerek dikkatle gzden geirilmeli ve uygulanmaldr. Asit depolanmas sorununa bilimsel ynden zm yollar ararken, zarar tespitleri yaplmal ve ekosistem detayl bir ekilde incelenmelidir. Ayrca problem politik ve bilimsel olarak benimsenmelidir.

C.4. Hava Kirleticilerinin evreye Olan Etkileri C.4.1. Doal evreye Etkisi:
limizde zellikle k aylarnda bacalardan kan emisyonun artmas nedeniyle havadaki partikler madde ve SO2 younluu yksek olan iller arasnda yer almaktadr. Baca gaz emisyonlarnn drlmesi amacyla ilimiz MK toplantlarnda ev ve kaloriferlerde yaklacak kmr kalitesine snr getirilmitir.

C.4.1.1.Su zerindeki Etkileri:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

125

C.4.1.2.Toprak zerine Etkileri:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

C.4.1.3. Flora ve Fauna zerinde Etkisi:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

C.4.1.4. nsan Sal zerindeki Etkisi:

Bu konu ile ilgili bilgi blm C.2 de verilmitir.

C.4.2. Yapay evreye (Grnt Kirlilii zerine) Etkileri

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.
Geliigzel caddelere kan borular kaldrlm,bacalar mara gre yaptrlm bir dizi alma sonucu M..K.nun alm olduu kararla 16 daire zeri apt.ve benzeri iyerlerine filtre taklmas zorunlu klnarak hasarlar asgariye indirilmitir BAA DN

126

D. SU
D.1. Su Kaynaklarnn Kullanm D.1.1. Yeralt Sular:
Afyonkarahisar il hudutlar iinde kalan ovalarn, gemi yllarda yaplan yaplan almalar sonularna gre yeralt suyu letme Rezervi 312,9 x 10 6 m3/yl YAS iletme rezervlerinin ovalara gre dalm yledir.

letme Rezervi 10 6 m3/yl 1. Bolvadin Ovas 2. ay Ovas 3. Emirda Ovas 4. Yarkkaya-B.Tuluk-Yeniky Ovalar 5. uhut Ovas 6. B.Sincanl Ovas 7. K.Sincanl Ovas 8. Sandkl Ovas 9. l Ovas 10. Dombay Ovas 11. Acgl Havzas Akiferler: Akiferler Alvyon, Neojenra Kumlu akll, kireta suryelesi, Mesosoyik kiretalar Alvyon, Birilanti konisi Alvyon, Neojn kireta, Mesosoyik kireta Alvyon, Mesosoyik kireta Alvyon, Neojen kireta ve volkanikler Alvyon, Neojen kumlu,akll seviyeleri ve kiretalar Alvyon Neojenin kum, akl ve Tfleri Alvyon Neojen kumlu akll seviyeleri, kireta, volkanikler, Mesosoyik kireta 92,0 28,0 51,0 45,0 9,4 9,5 2,5 28,5 15,0 13,5 18,5

1. Bolvadin Ovas

2. ay Ovas 3. Emirda Ovas 4.Yarkkaya-B.Tuluk-Yeniky Ovalar 5. uhut Ovas 6. B.Sincanl Ovas 7. K.Sincanl Ovas 8. Sandkl Ovas

127

9. l Ovas 10. Dombay Ovas 11. Acgl Havzas Su Kimyas:

Alvyon Neojen kumlu akll seviyeleri Volkanikleri Alvyon Neojen kumlu akll seviyeleri Alvyon Neojen kumlu akll seviyeleri ve kireta

DS amacna ynelik olarak sulama suyu kriterlerine gre kimyasal analizler yaplmtr. 1. Bolvadin Ovas : Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 270 ile 2000 micromhos/cm arasnda deimektedir. 2. ay Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 300 ile 1500 micromhos/cm arasnda deimektedir. 3. Emirda Ovas : Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 500 ile 1800 micromhos/cm arasnda deimektedir. 4. Yarkkaya-B.Tuluk-Yeniky Ovalar: Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 700 ile 1300 micromhos/cm arasnda deimektedir. 5. uhut Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre su C2S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 300 ile 500 micromhos/cm arasnda deimektedir. 6. B.Sincanl Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre su C2S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 300 ile 500 micromhos/cm arasnda deimektedir. 7. K.Sincanl Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre su C2S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 200 ile 400 micromhos/cm arasnda deimektedir. 8. Sandkl Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre su C2S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 300 ile 700 micromhos/cm arasnda deimektedir. 9. l Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre su C2S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 750 micromhos/cm altndadr. 10. Dombay Ovas: Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 300 ile 900 micromhos/cm arasnda deimektedir. 11. Acgl Havzas: Sulama suyu kriterlerine gre sular C2S1 ve C3S1 snfndadr. Elektriki geirgenlik deerleri 500 ile 1100 micromhos/cm arasnda deimektedir. Afyonkarahisar il hudutlarndaki ovalarda 165 adet sulama kooperatifi, 994 adet iletme sondaj kuyusu ile 32200 ha net, 38060 ha brt arazi yeraltndan sulanmaktadr. Ayrca inaat devam eden YAS tesisleri ile 82 yerleim ve nitede biriminde 8115 ha arazi sulanacaktr. letme Halindeki Kooperatifler (YAS Tesisleri) 165 Koop., 994 Kuyu, 32200 ha net, 38060 ha brt

128

D.1.2. Jeotermal Kaynaklar:

Bu konuya B.1.8. de deinilmitir.

D.1.3. Akarsular:
Bu konuya B.4.3. de deinilmitir. l snrlar iinde 3 adet havza bulunmakta olup, Akaray havzas tamam il snrlar iinde kalmakta olup Byk Menderes havzas ve Sakarya havzas ilimiz snrlarnda balayp komu illerde bitmektedir.

Havza No 07 11 12 Havza Ad Byk Menderes Havzas Akaray Havzas Sakarya Havzas

Yllk Ortalama Akm 226 hm3/yl 678 hm3/yl 203 hm3/yl Ak/Ya %13 %19 %11 Kapsad Projeler renler, Yavalar, Karakuyu, Kzlca Eber-Akehir, Gecek, Selevir,Kuruay,zburun ldrm Serban, Seyitler,

Akarsu Yzeyleri: Sakarya Nehri Akaray ay Ikl Deresi Afar Deresi Kumalar ay Yerst Su Potansiyeli: l k ortalama akm Akaray Nehri Kfi ay Dinar-apal-Kocapnar Burdur Gller Havzas Sakarya Nehri 941 hm3/yl 486 hm3/yl 131 hm3/yl 95 hm3/yl 26 hm3/yl 203 hm3/yl 45 ha 260 ha 60 ha 5 ha 5 ha

D.1.4. Gller. Gletler ve Rezervuarlar:

Bu konuya B.4.4. de deinilmitir.

129

ekil 2013: Acgl ve Kular

ekil 21: Acgl ve Doal Hayat

130

D.1.5. Denizler:
limizin denize kys bulunmamaktadr

D.2. Doal Drenaj Sistemleri:

BAA DN BAA DN BAA DN Bu madde ile ilgili konular yukardaki Akarsular ve Yer alt Su Kaynaklar blmnde verilmitir.

D.3. Su Kaynaklarnn Kirlilii ve evreye Etkileri: D.3.1. Yeralt Sular ve Kirlilik:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

D.3.2. Akarsularda Kirlilik:

DS XVIII. Blge Mdrl Kalite Kontrol ve Labaratuvar ube Mdrlnn Afyon ili snrlar iinde 2001 ylnda su kalitesi gzlem almalar program, bu gzlem istasyonundan alnan numunelerin su analiz raporlar aada verilmitir. DS XVIII. BLGE MDRL Kalite Kontrol ve Laboratuvar ube Mdrl ISPARTA SU ANAL Z RAPORU RNEK ALMA YER rnek Alnan Tarih ve Saat rnein Lab. Teslim Tarihi Laboratuvar No. Dinar karakuyu kayna 13,03,2001 13,03,2001 S.2001/11 apal ANAL ZE BALAMA RNE ALAN HAVA DURUMU AKIM STASYONU GZLEM 14,03,2001 Mehmet SARA Ak 100C 7-18-11-099

Parametre Debi Su Scakl PH Elektriksel letkenlik (250C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Toplam Katlar Bulankllk Renk Metil Oranj Alkalinite

Birim m3/sn
oC

llen Deer

Not

14 7,7

mhos/cm mg/lt mg/lt mg/lt SiO2,JTU,NTU Pt - Co mg/lt CaCO3

353 226 4

5 5 158,5

131

Fenolftalain Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Permanganat Deeri Biyokimyasal Oksijen De. Toplam Sertlik Orta Fosfat Slfat Serbest Karbondioksit Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Toplam Germ Kimyasal Oksijen Deeri Toplam Kjeldahl Azotu Siyanr znm Silis Florr Bor inko Toplam Fosfat Hidrojen Slfr Fenol

mg/lt CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt,CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt Say / 100 ml Say / 100 ml mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt 0,041 5,2 0,6 4,6 1,6 52,3 16,9 9,2 0 0 1,48 7,3 0,8 1,7 200 0,044 32,2

DS XVIII. BLGE MDRL Kalite Kontrol ve Laboratuar ube Mdrl ISPARTASU ANAL Z RAPORU

132

RNEK ALMA YER rnek Alnan Tarih ve Saat rnein Lab. Teslim Tarihi Laboratuar No. Parametre Debi Su Scakl PH Elektriksel letkenlik (250C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Toplam Katlar Bulankllk Renk Metil Oranj Alkalinite Fenolftalain Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Permanganat Deeri Biyokimyasal Oksijen De. Toplam Sertlik Orta Fosfat Slfat Serbest Karbondioksit Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum

Dinar karakuyu kayna 07,06,2001 07,06,2001 S.2001/146 Birim m3/sn

oC

apal

ANAL ZE BALAMA RNE ALAN HAVA DURUMU AKIM STASYONU llen Deer GZLEM

08,06,2001 Emine EK C Ak 170C 7-18-11-099 Not

13 7,6

mhos/cm mg/lt mg/lt mg/lt SiO2,JTU,NTU Pt Co mg/lt CaCO3 mg/lt CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt,CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt

351 225 2

3 5 172

3,9 0,08 0,002 1,3 6,9 1,2 2,5 181,5 0,092 13,6

5,8 1,6 50,1

133

Magnezyum Toplam Koliform Toplam Germ Kimyasal Oksijen Deeri Toplam Kjeldahl Azotu Siyanr znm Silis Florr Bor inko Toplam Fosfat Hidrojen Slfr Fenol

mg/lt Say / 100 ml Say / 100 ml mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt

13,7

5,7 0,324

0,09

DS XVIII. BLGE MDRL Kalite Kontrol ve Laboratuar ube Mdrl ISPARTA SU ANAL Z RAPORU RNEK ALMA YER rnek Alnan Tarih ve Saat rnein Lab. Teslim Tarihi Laboratuvar No. Parametre Debi Su Scakl PH Elektriksel letkenlik (250C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Toplam Katlar Bulankllk Renk Metil Oranj Alkalinite mhos/cm mg/lt mg/lt mg/lt SiO2,JTU,NTU Pt Co mg/lt CaCO3 2 5 Dinar karakuyu kayna 06,08,2001 06,08,2001 S.2001/390 Birim m3/sn
oC

apal

ANAL ZE BALAMA RNE ALAN HAVA DURUMU AKIM STASYONU llen Deer GZLEM

07,08,2001 Emine EK C Ak 220C 7-18-11-099 Not

14 7,7 354 227 1

134

Fenolftalain Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Permanganat Deeri Biyokimyasal Oksijen De. Toplam Sertlik Orta Fosfat Slfat Serbest Karbondioksit Demir Mangan Sodyum Potasyum Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Toplam Germ Kimyasal Oksijen Deeri Toplam Kjeldahl Azotu Siyanr znm Silis Florr Bor inko Toplam Fosfat Hidrojen Slfr Fenol

mg/lt CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt,CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt Say / 100 ml Say / 100 ml mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt

182,5

7,1 1,998 0,002 2,305 7,7 0,8 3,1 191,5 0 7,3

4,6 0,8 54,7 13,4

15,3 5,33

0,12

DS XVIII. BLGE MDRL Kalite Kontrol ve Laboratuar ube Mdrl ISPARTA SU ANAL Z RAPORU

135

RNEK ALMA YER rnek Alnan Tarih ve Saat rnein Lab. Teslim Tarihi Laboratuvar No.

Dinar karakuyu kayna 03.12.2001 03.12.2001 S.2001/468

apal ANAL ZE BALAMA RNE ALAN HAVA DURUMU

04.12.2001 Mehmet SARA YAILI

AKIM GZLEM STASYONU 7-18-11-099

Parametre Debi Su Scakl PH Elektriksel letkenlik (250C) Toplam znm Katlar Askdaki Katlar Toplam Katlar Bulankllk Renk Metil Oranj Alkalinite Fenolftalain Alkalinite Klorr Amonyak Azotu Nitrit Azotu Nitrat Azotu znm Oksijen Permanganat Deeri Biyokimyasal Oksijen De. Toplam Sertlik Orta Fosfat Slfat Serbest Karbondioksit Demir Mangan Sodyum Potasyum

Birim m3/sn
oC

llen Deer

Not

12 7,5

mhos/cm mg/lt mg/lt mg/lt SiO2,JTU,NTU Pt Co mg/lt CaCO3 mg/lt CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt,CaCO3 mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt

349 223 2

1 5 176,5

5,3 0 0 1,9 6,53 1,77 3 178 0,008 4,3

3,4 0,8

136

Kalsiyum Magnezyum Toplam Koliform Toplam Germ Kimyasal Oksijen Deeri Toplam Kjeldahl Azotu Siyanr znm Silis Florr Bor inko Toplam Fosfat Hidrojen Slfr Fenol

mg/lt mg/lt Say / 100 ml Say / 100 ml mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt mg/lt

49,1 13,5

5,6 1,625

0,133

D.3.3. Gller. Gletler ve Rezervuarlarda Kirlilik:

Eber Gln kirleten tesislerle ilgili bir alma balatlmtr.

D.3.4. Denizlerde Kirlilik: D.4. Su ve Ky Ynetimi. Strateji ve Politikalar:

Bu Konuda Yaplan alma Bulunmamaktadr.

D.5. Su Kaynaklarnda Kirlilik Etkenleri: D.5.1. Tuzluluk

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.2. Zehirli Gazlar

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.3. Azot ve Fosforun Yol At Kirlilik:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.4. Ar Metaller ve z Elementler:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

137

D.5.5. Zehirli Organik Bileikler:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.1. Siyanrler:
Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.2. Petrol Trevleri

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirlilii:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.5. Gbreler ve Su Kirlilii:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.5.6. Deterjanlar ve Su Kirlii:

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.6. znm Organik Maddeler

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.7. Patojenler
Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.8. Askda Kat Maddeler

Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr

D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirlilii

BAA DN Bu konuda yeterli bilgi bulumamaktadr BAA DN BAA DN

138

E. TOPRAK VE ARAZ KULLANIMI

E.1. Genel Toprak Yaps
AFYON L ARAZ SINIFLANDIRMA TABLOSU (ha)-(%) leler 1 .snf 2.snf arazi arazi 19.164 22.457 3.snf arazi 20.699 4.snf arazi 20.853 top. tarm 5.snf arazisi arazi 83.173 54 6.snf arazi 22.890 7.snf arazi 57.321 S.snf arazi TOPLAM

Merkez

1.208

164.646

Bolvadin

9.105

9.805

7.482

11.517

37.909

1.719

17.811

43.160

10.201

110.800

Sandkl

13.257

20.084

21.217

9.151

63.709

26.402

93.603

13.039

196.753

Sincanl

6.542

7.634

11.501

8.579

34.256

196

14.769

35.112

1.601

85.934

uhut

12.729

4.520

5.932

5.926

29.107

283

11.283

56.121

21.382

118.176

Zon Top.

60.797

64.500

66.831

56.026

248.154

2.252

93.155

285.317

47.431

676.309

Zon %

10

10

37

14

42

100

Bamak

1.482

4.505

1.828

3.524

11.339

1.444

9.841

22.624

Dazkr

5.221

11.060

6.012

7.627

29.920

14.555

9.851

6.528

60.854

Dinar

12.400

20.358

11.329

11.155

55.242

14.444

31.390

27.524

128.600

Zon Top.

19.103

35.923

19.169

22.306

96.501

30.443

51.082

34.052

212.078

Zon %

17

11

46

14

24

16

100

Bayat

328

1.606

3.921

5.855

9.470

34.600

375

50.300

Emirda

30.969

38.455

29.004

29.081

127.509

1.210

16.548

72.086

3.908

221.261

hsaniye

1.575

18.737

10.546

11.180

42.038

8.515

40.027

282

90.862

scehisar

692

2.045

2.950

4.568

10.255

2.801

40.643

741

54.440

139

Zon Top. Zon %

33.236 8

59.565 14

44.106 11

48.750 12

185.657 45

1.210 0

37.334 9

187.356 45

5.306 1

416.863 100

ay

2.791

13.322

10.087

6.878

33.078

570

6.125

18.351

21.276

79.400

Sultanda

5.586

5.501

8.931

4.158

24.176

8.003

20.278

18.467

70.924

Zon Top.

8.377

18.823

19.018

11.036

57.254

570

14.128

38.629

39.743

150.324

Zon %

13

13

38

26

26

100

Genel Top. 121.513

178.811

149.124

138.118

587.566

4.032

175.060

562.384

126.532

1.566.374

Genel Top.%

12

10

40

12

39

100

BAA DN BAA DN BAA DN

E.2. Toprak Kirlilii: E.2.1. Kimyasal Kirlenme:

Bu Konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme:

Bu Konuya C.4.1 de deinilmitir.

E.2.1.2. Atklardan Kirlenme:

limizde mermer ve mermer sanayii ok youn olarak faaliyet gstermektedir. retim aamasnda zellikle atlye ve fabrikalarn rettii kat atklar ile kesim ve artma srasnda oluan atk amurlarda ilimize zel bir evre sorunu oluturmaktadr. Atklarn tekrar deerlendirilmesi amac ile almalar yaplmaktadr. limizde Trkiye apnda pek ok Belediyenin de ortak sorunu olan dzenli kat atk depolama tesisi bulunmamaktadr. Afyon Belediyesi bu sorunun zm Kat Atk Yakma Tesisi projelendirmitir. limizde yer alan ve Salk Turizmine nemli katklar salayan kaplcalarn ve scak su kaynaklarnn rettii mineralce zengin jeotermal atk sularda kirlilik retmektedir. Bu sorunun zm iin kooperatif ve jeotermal su kullanan tesislere artma tesisi yaptrlmas almalar devam etmektedir.

E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme:

Bu Konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

140

E.3. Arazi E.3.1. Arazi Varl E.3.1.1. Arazi Snflar:

Afyonkarahisar ili genel grnm itibariyle bir yayla karakteri tar. Bu zellik ilin her yerinde ayn olmayp bazen bir blgede yksek dalarn arasnda geni ovalarn yayld grlr. Bu ovalarda topraklar genelde hafif ve orta alkali bir karakter arz eder. Afyonkarahisarda deiik zelliklere sahip toprak snflar grlmektedir. Topraklarn snflarna ve kullanm ekline gre dalm tabloda verilmitir. Afyonkarahisar li toprak snflarna gre arazi kullanm durumu Toprak snf (ha) I.Snf II.Snf III.Snf IV.Snf V.Snf VI.Snf VII.Snf VIII.Snf Genel Toplam Kaynak : Ky Hizmetleri l Mdrl Afyonkarahisar ilinde I-IV snf arazilerin toplam 579.303 ha. olup genelde tarm bu araziler zerinde yaplmaktadr. VI. snf araziler zerinde de tarm yaplmakta olmasna ramen bu araziler tarm iin uygun nitelikte deildir. ayr-mera alanlarnn ve orman alanlarnn VII.snf araziler zerinde oransal olarak fazla olduu grlmektedir. Afyonkarahisar ilindeki arazilerin snflarna gre oransal dalm grafikde verilmitir. 118.878 170.008 134.217 121.158 88 86.282 8.500 0 639.131 372 2.896 7.310 7.192 2.073 38.062 177.920 0 235.825 0 77 318 3.411 0 14.535 190.799 0 209.140 3.350 5.541 2.632 1.943 0 1.623 2.673 321.142 338.904 122.600 178.522 144.477 133.704 2.161 140.502 379.892 321.142 1.423.000 Ekilebilir alan(ha) ayr-mera (ha) Orman (ha) Dier (ha) Toplam (ha)

III.snf 10%

Afyonkarahisar linde Arazilerin Snflarna Gre Dalm IV.snf V.snf VI.snf 9% 0% 10% VII.snf 26%

I.snf II.snf III.snf IV.snf V.snf VI.snf VII.snf VIII.snf

II.snf 13%

I.snf 9%

VIII.snf 23%

141

E.3.1.2. Kullanm Durumu:

lin toplam yz lm 1.423.000 ha. Olup,bunun 639.131 ha. tarm arazisi,235.825 ha. ayr-mera arazisi,209.140 ha. orman arazisi ve 338.904 ha. ise dier araziler olarak dalm gstermektedir.

Afyonkarahisar li Arazi Dalm (2003)

23% dier 45% tarm alan

tarm alan orman

17% ayr-mera 15% orman

ayr mera dier

Grafikden de grld gibi Afyonkarahisar ilinde ayr-mera ve orman alanlarnn oran dk,tarm arazilerinin oran yksektir. Bu dalm ya iin kst tekil etmekte ve erozyona neden olmaktadr. Afyonkarahisar ili hayvan varl asndan iyi bir potansiyele sahip olmasna ramen ayr-mera alanlarnn azl kst tekil etmektedir. Tarla alanlarnn bir ksmnn yem bitkileri ekiliine ynlendirebilecek olmas hayvanclk asndan iyi bir potansiyel olacaktr. Arazilerin leler tibariyle Kullanm ekline Gre Dalm LELER Merkez Bamak Bayat Bolvadin ay obanlar Dazkr Dinar Emirda Evciler Hocalar hsaniye scehisar Kzlren Sandkl Sinanpaa Sultanda uhut Genel Top. Yz l. 98.100 29.600 54.600 110.800 79.400 40.200 33.800 128.600 216.800 20.100 56.600 90.900 48.200 36.700 103.600 85.900 70.900 118.200 1.423.000 Tarm Al. 64.752 9.620 7.165 31.630 42.500 15.400 12.587 63.700 130.623 14.972 13.900 37.500 16.109 15.500 57.673 36.000 35.500 34.000 639.131 Orman 10.003 11.664 21.347 2.624 7.373 842 10.325 17.699 14.129 0 27.206 22.607 9.694 3.315 25.754 11.066 12.877 615 209.140 ayr Mera 15.300 1.390 9.100 17.400 13.970 4.800 8.680 18.050 42.050 3.800 8.900 11.050 10.900 3.900 16.385 16.100 15.000 19.050 235.825 Tarm D 8.045 6.926 16.988 59.146 15.557 19.158 2.208 29.151 29.998 1.328 6.594 19.743 11.497 13.985 3.788 22.734 7.523 64.535 338.904

E.3.2. Arazi Problemleri l genelindeki 1.423.000 ha arazinin yaklak 967.209 ha.lk ksm tasz, 219.455 ha.lk ksm tal, 236.336 ha.lk ksm kayalktr. Bu dalm haricinde toplam 91.021 ha.lk alanda oraklk grlmektedir.

142

F. FLORA FAUNA VE HASSAS YRELER

F.1. Ekosistem Tipleri F.1.1.
F.1.1.1.

Ormanlar:

Ormanlarn Ekolojik Yaps:

Afyonkarahisar Orman letme Mdrl Ormanlar Ege Blgesi ile Anadolu Blgesi arasnda yer alr ve 1000 Mt.rakmdan itibaren balar.Denizden uzak olmas nedeniyle Karasal iklim grlmektedir.Yazlar kurak ve scak,klar souktur.Gndz ile gece,yaz ve k gnleri arasndaki scaklk farklar ok yksektir.Ormanlarmzda kontinental ile Ege ikliminin birbirine geii eklinde bir iklim hkm srer.Ancak kontinental iklim zellikleri daha ar basar.Bu iklimde klar souk,yazlar kurak ve scaktr.Ya azalr ve en fazla ya alan mevsim ktr.Yllk ortalama scaklk 11-12 derece civarndadr.Yllk ya uzun yllar ortalamas 455 mm.civarndadr.Ortalama nisbi nem %52 civarndadr.Hakim rzgar yn Kuzeydir. letme Mdrlmz Ormanlarnda vejatasyon sresi genellikle Mart-Nisan aylarnda balayp,Ekim-Kasm aylarnda son bulur.Vejatasyon sresinde ortalama scaklk 19-20 derece olup,aylk ortalama ya 32 mm.civarndadr. letme Mdrlmz Orman alanlar Bat ve Orta-Kuzey kesimlerinde kristalin istler, ist,kil isti, mikaist, mermer, kalker, serpantin, manyezit, peridodit, diozit, kabro, melafir ve diabas anakayalar bulunmaktadr.Dou ksmlarnda kalker,kil,kum,marn,trakit,andezit,bazalt ktlelere rastlanr.Bu ksmlarn ortalarnda volkanik paralara rastlanr.Gney kesimler ise genelde tf,anglomera ve bre gibi volkanik anakayalar ihtiva eder. letme Mdrlmz Ormanlarnda asli Orman aac Karaam ve baz Mee trleridir. Mnferit olarak Sedir,Ard,Saram trlerinin bulunduu Orman alanlarmz mevcuttur. Bunlarn dnda Ormanlarmzda Al,Titrek,Kavak,Yabani Armut ve Yabani Erik gibi trlere de rastlanr. Dazkr letme eflii Ormanlarnn tamam Devletin mlkiyetindedir. letme eflii ormanlar ortalama olarak Isparta l merkezine 60 km.,Afyonkarahisara 90 km. ve Denizli l merkezine 50 km. mesafede dir.Ormanlar muhafaza karakterli olup fazla retim yaplmamakta, yaplan retim evre halknn ihtiyacn ancak karlamaktadr. Dazkr nfusunun byk bir blmnn ormanla snr olmamas nedeniyle kaaklk olaylarna ok fazla rastlanlmamaktadr. Dazkr letme eflii M.T.A. Enstits tarafndan tanzim edilen haritaya gre, ikinci zamanda teekkl eden Eosen-Kretose devri teekklatndandr.Kretose kalkeri ile oligosen konglomeralardan ibarettir. eflik mevkii itibariyle Ege ve i Anadolu klimlerinin gei mntkasnda yer almaktadr. Ormanlarmzn asli aa trleri karaam ve kzlam , Tali aa trleri Ard , Flora olarak Kermes meesi,Akakesme,cistus mevcuttur. Ormanlarmz gerek ana kayann kalkerli olmas gerekse toprak yapsnn az derin ve tal olmas nedeniyle 4. ve 5. bonitette olup form olarak orta kalitededir.Ormanlarn aktel kuruluunun optimale gre gerek servet gerekse nitelik olarak ok dk olmas Muhafaza edilmesi gerektii dnlerek planlamalar yaplmaktadr. letme efliimiz snrlar ierisinde 1985-1994 tarihleri arasnda teekkl edilen 1800 hektar kzlam ve karaam aalama sahas mevcuttur. Dinar letme eflii Ormanlarnn tamam Devletin mlkiyetindedir. letme eflii ormanlar ortalama olarak Isparta l merkezine 40 km., Afyonkarahisara 100 km. ve Denizli l merkezine 90 km. mesafede dir.Ormanlar muhafaza karakterli olup fazla retim yaplmamakta, yaplan retim evre halknn ihtiyacn ancak karlamaktadr. Dinar ve Bamak le nfusunun byk bir blmnn ormanla snr olmamas nedeniyle kaaklk olaylarna ok fazla rastlanlmamaktadr.

143

Dinar letme eflii M.T.A. Enstitsnden alnan bilgiler gre 1150000 lekli Jeolojik haritada Konya paftas ierisinde yer almakta olup mesazoik bir yapya sahiptir. eflik mevkii itibariyle Anadolu iklim kuandadr.En yksek yeri 1996 ile 2200 metre arasndadr. Ormanlarmzn asli aa trleri karaam ve kzlam , Tali aa trleri sedir Ard , akasya Flora olarak Kermes meesi,Akakesme,cistus mevcuttur. Ormanlarmz gerek ana kayann kalkerli olmas gerekse toprak yapsnn az derin ve tal olmas nedeniyle 4. ve 5. bonitette olup form olarak orta kalitededir.Ormanlarn aktel kuruluunun optimala gre gerek servet gerekse nitelik olarak ok dk olmas Muhafaza edilmesi gerektii dnlerek planlamalar yaplmaktadr. letme efliimiz hudutlar ierisinde 1980-2003 yllar arasnda teekkl ettirilen 7128 hektar kzlam ve karaam aalama sahas mevcuttur.

F.1.1.2.

lin Orman Envanteri:

Verimli (Normal) LES Orman Alan (Ha.) Bozuk Orman Alan (Ha.) MERKEZ BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR EM RDA HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NANPAA SULTANDAI UHUT TOPLAM 3553 5270 2368 4128,5 865 6002,5 4786,5 2741 45 9040 6466 6187 51452,5 6450 16077,5 256 3244,5 842 13264,5 21203 17821 6953 3269,5 16714,5 4600,5 6690 615 118001 10003 21347,5 2624 7373 842 14129,5 27205,5 22607,5 9694 3314,5 25754,5 11066,5 12877 615 169453,5 Toplam Orman Alan (Ha.)

144

Dazkr Orman letme eflii Mlki hudut olarak Dazkr lesinin tamam ile Evciler le Merkezini kapsamaktadr. letme eflii ormanlarnn asli aa tr karaam ksmen kzlam,ard ve ok az miktarda da meedir. letme efliimiz ormanlar tek seri altnda toplanm olup 10 yllk tanzim edilen Amenajman Planlar ile srdrlebilirlii salanmaktadr.eflik ormanlarnda yaplan planlamalar genelde Koruma ve Muhafaza karakterli yaplmakta olup Ormanlarmzdan sadece kar,bcek,rzgar vb.gibi doal etmenler sonucu kuruyan,krlan ve devrilen aalarmzn lke Ekonomisine kazandrmak amacyla mdahaleler yaplmaktadr. letme efliimizin toplam sahas 31914 hektar olup bu alann 10822 hektar ormanlk saha,geriye kalan 21092 hektar aklk (Yerleim alanlar,gl,akarsu,ziraat arazisi) alandr.10822 hektarlk ormanlk alann 5821 hektar normal koru,4344 hektar bozuk koru,657 hektar bozuk baltalk orman eklindedir. 1997-2006 yllar letme eflii Amenajman planlar gerei olarak toplan 5812 hektarlk ormanlk alanda on yllk periyotta alma yaplmas planlanm toplam 6926 m3 karaam,118 m3 kzlam olmak zere ara haslat alnmas uygun grlmtr.1997-2004 yllar arasnda plan gerei alma yaplm olup 2005 ve 2006 yl planlar ile verilen etalarn alnmas ile plan mddeti tamamlanacaktr. Dinar Orman letme eflii Mlki hudut olarak Dinar ve Bamak lelerinin tamamn kapsamaktadr. letme eflii ormanlarnn asli aa tr karaam ksmen kzlam,ard,akasya meedir. letme efliimiz ormanlar tek seri altnda toplanm olup 10 yllk tanzim edilen Amenajman Planlar ile srdrlebilirlii salanmaktadr.eflik ormanlarnda yaplan planlamalar genelde Koruma ve Muhafaza karakterli yaplmakta olup Ormanlarmzdan sadece kar,bcek,rzgar vb.gibi doal etmenler sonucu kuruyan,krlan ve devrilen aalarmzn lke Ekonomisine kazandrmak amacyla mdahaleler yaplmaktadr. letme efliimizin toplam sahas 186189 hektar olup bu alann 26585 hektar ormanlk saha,geriye kalan 159604 hektar aklk (Yerleim alanlar,gl,akarsu,ziraat arazisi) alandr.26585 hektarlk ormanlk alann 7505 hektar normal koru,10341 hektar bozuk koru, 8739 hektar bozuk baltalk orman eklindedir. 1997-2006 yllar letme eflii Amenajman planlar gerei olarak toplan 7369 hektarlk ormanlk alanda on yllk periyotta alma yaplmas planlanm toplam 2681 m3 karaam,2108 m3 kzlam olmak zere ara haslat alnmas uygun grlmtr.1997-2004 yllar arasnda plan gerei alma yaplm olup 2005 ve 2006 yl planlar ile verilen etalarn alnmas ile plan mddeti tamamlanacaktr.

F.1.1.3. F.1.1.4.

Orman Varlnn Yararlar: Orman Kadastro ve Mlkiyet Konular:

Yetime muhiti envanteri: a)Jeolojik ve mineralojik yap zaman,olusma ekli,tektonik bnyesi, kayalarn trleri vaziyeti ve ayrma durumlar: Plan nitesinin bat ve orta-kuzey kesimlerinde, III .zamann Neojen devrinde teekkl etmi olan kristalin istler, ist, kilsisti, mikaist, mermer, kalker, serpantin manyezit ,peridodit, diozit, kabro, melafr ve diabas ana kayalar bulunmaktadr. Kuzey dou kesimleri ise l. zamann Permien devrine ait konglomera, bakirli kalker ,piritli ve bitml istler ,dolamitli kalker ve tuz birikintilaerinden olumaktadr. Dou ksmlar l .zamann ve III .zamann Neojen devrine ait kalker ,kil ,kum, marene ,trakit, andezit ve bazalt ktlelerinden oluur.Bu ksmlarn orta kesimlerinde ise volkanik paralara rastlanr.Plan nitesinin gney kesimleri ise genelde tf, anglomera ve bre gibi volkanik ana kayalar ihtiva eder. Orta kesimden douya doru dar bir erit halinde, II.zamann Mesozoik arazisi zerine oturmu III .zamana ait kalker, kil, kum, gre, mam ve alivyol kitlelerden mteekkil, aykr tabakalama gsteren, bol fosilli tortul sahalar bulunmaktadr. Gney kesimlerde ise II.zamann Jura ve Kratase devrine ait ktleler, ufak alanlar halinde bulunmaktadr.Bu ktleler, aykr tabakalama gsteren ufak taneli, killi, silisli ve bilhassa kalkerli tortul ktlelerdir. b)Klimatolijik durum Corafi ve iklim mntkalar ve blgeleri iindeki yeri: Afyonkarahisar Orman iletme eflii ormanlar, Ege Blgesi ile Anadolu Blgesi arasnda yer alr .Buna ramen denizden uzak olmas nedeni ile karasal iklim grlmektedir. Yazlar kurak ve scak, klar souktur.Gndz ile gece ve yaz ve k gnleri arasndaki scaklk farklar ok yksektir.

145

AFYONKARAH SAR DAK ORMANLARIN VE D ER B TK TOPLULUKLARININ EKOLOJ K YAPISI a)Ormanlarn Ekolojik Yaps: Sandkl-Akda daki Pinus nigra subsp.pallasiana (Karaam) Orman (GEM C , 1988) Aratrma alannda Bat Anadolu daki yayln en dou snrlarndan birinde bulunur. Balca dan st kesimleri ile, bat ve kuzey blgelerinde yayl gsterir. Ana tepelerin gney ve douya bakan kesimlerinde ise grlmez. Blgede en geni yayll orman olmakla birlikte, geirdii ar yangnlar sonucu doal snrlarn byk oranda kaybetmitir. Bu birlik, balca Paleozoyik yal metamorfik ve mermerler ile Liyas yal kalkerler zerinde yayl gsterir. Toprak tipi orta derinlikte kahverengi orman topraklardr. Kumlu-tn veya tn bnyeli olan bu topraklar; ok dk tuz ve dk CaCO3 miktarna, zayf ve orta asit pH deerlerine sahiptirler. Asitliin profil boyunca artt grlr. Organik madde ve N.P.K. deerleri ise genelde A horizonunda yksek iken, aaya doru bu deer dmektedir. Bu deerler B horizonunda orta derecede olup, C de ise dktr. Blgede 1080-1800 m ykseklik ve % 10-80 eimli alanlarda yayl gstermektedir. Sandkl-Akdadaki Pinus brutia (Kzlam) Orman (GEM C , 1988) Aratrma alannda Pinus brutia, Byk Menderes Vadisi boyunca Ege ye ak olan bat ve gneybat kesimlerde kk topluluklar oluturur. Stepe en yakn kesimlerde yer alan bu topluluklar, clz gelimeleri nedeniyle, ormanclk asndan fazla nemli deildirler. Balca Osmanky n gneydousunda ve Belence Ky nn gneyinde, 900-1200 m arasnda bulunurlar. ounlukla Paleozoyik yal ist, ksmen de yine ayn yal kalker ve mermer anakayalar ve yzeysel derinlie sahip kahverengi orman topraklar zerinde yayl gsterir. Kumlu-tn ve tn bnyeye sahip bu topraklar, tuzca ok fakir ve CaCO3 bakmndan ok zengin olup, hafif ve orta alkali reaksiyonludurlar. Organik madde ve N.P.K. deerleri genel olarak A horizonunda yksek veya ok yksek iken, aaya doru dmektedir. Bu orman, ykseklikleri 900-1170 m, eimleri % 25-75 arasnda deien dou, bat ve gneybat alanlarda yayl gsterir. Sandkl-Akda daki Juniperus excelsa (Boylu ard) ve J.foetidissima (Kokar ard) Ormanlar (GEM C , 1988) Aratrma alannda balca bat, dou ve gney kesimlerde 1000-1700 m arasnda yayl gsterirler. Kark halde bulunmalarna karn, ounlukla Juniperus .excelsa baskndr. J.foetidissima ise iklimin nispeten daha karasal olduu kuzey bakl yamalarda ve yksek dzeylerde(1500 m den sonra) baskn duruma gemektedir. Balca Paleozoyik yal mermer, Paleosen yal kalkerler ile ok s kahverengi orman topraklar zerinde yayl gsterir. Bu topraklar genelde kumlu-tn veya tn bir bnyeye, ok dk tuz ve kire ieriine sahip olup, zayf asit, ntr ya da hafif alkali karakterdedirler. Organik madde ve N.P.K. deerleri ise genelde iyi olup, profil boyunca bir azalma gstermezler. Juniperus excelsa ormanlar ykseklii 1050-1520 m, eimleri % 15-70 arasnda olup, baklar kuzey, kuzeybat, gney, gneybat ve gneydoudur. J.foetidissima ormanlar ise ykseklikleri 1250-1600 m, eimleri % 25-40 arasnda; baklar bat, kuzey ve kuzeybat ynlerinde yayl gsterir. Afyon Bakomutan Tarihi Milli Park ndaki Quercus cerris var.cerris (Trk meesi) ve Quercus.pubescens (Tyl mee) Ormanlar (VURAL, 1985) Bu orman Klaslan, Damlal Boaz giriinde yer alr. Genellikle kuzey yamalarda ve 1130-1200 m ler arasnda yayl gsterir. Birliin ayrtedici ve karakter trleri Quercus cerris var.cerris ve Q.pubescens orman iinde bulunan dier nemli trler; Trifolium ochroleucum, Ferulago macrosciadia, Agrimonia repens, Achillea nobilis subsp.neilrechii ve Trifolium alpestre dir. 1998) Afyonkarahisar n Batsndaki (Erkmen Kasabas ve akrky n gneyi) Castanea sativa Miller (Kestane) Orman (KARGIOLU,

Bu orman, Afyonkarahisar ilinin batsnda yer alan Erkmen kasabasnn gneyindeki Alayan Tepe ile akrky n gneyindeki Tezekli Tepe nin kuzey yamalarnda iki para halindedir. Birlik Volkanik anakaya ve az kireli kahverengi orman topra zerinde gelime gsterir. Tn ve siltli-tn bnyeye sahip olan bu topraklar, pH bakmndan hafif asit-ntral reaksiyonludur. Organik madde bakmndan fakir, fosfor ve potasyum ynnden ise zengindir. Bu orman, 1250-1400 m, eimleri ise % 30-60 arasnda deien yerlerde yayl gstermektedir.Castanea sativa aslnda bir AvrupaSibirya fitocorafya bitkisidir. Afyonkarahisar da relikt (Kalnt) olarak bulunmaktadr. Bu ormanlar hem Afyonkarahisar Kocatepe Milli Park snrlarnda bulunmas hem de relikt olmas nedeniyle koruma altna alnm ormanlardandr. Orman iinde bulunan dier aa trleri Quercus pubescens (Tyl mee) ve Quercus vulcanica (Kasnak meesi) dir. ALI RTS Sandkl Akda daki Quercus infectoria subsp.boissieri (Maz meesi) Topluluklar (GEM C , 1988)Bu orman aratrma alannda, gneybat, bat ve ksmen de dou kesimlerde 900-1200 m arasnda yayl gsterir. ounlukla ko-dominant durumdaki Quercus pubescens ile kark halde bulunur. Balca Paleozoyik yal ist ve Pliyosen yal akltalar ile olduka derin koluviyal topraklar zerinde bulunur. Genelde killi-tn bnyeye sahip olan bu topraklar, tuzca fakir ve yksek kirelidirler. Organik madde ve N.P.K. deerleri A horizonunda yksek olup, aaya doru dmektedir.

146

Orman, ykseklikleri 900-1050 m, eimleri % 5-30 arasnda deien; kuzey, kuzeybat, bat, gneydou ve gneybat bakl alanlarda yayl gsterir. Sandkl-Akda daki Quercus coccifera (Kermes meesi) Topluluklar (GEM C , 1988) Bu orman aratrma alannn gneyinde Ikl-Dinar arasnda, 850-1200 m arasnda ve balca Paleosen yal kalkerler ve Pliyosen yal ofiyolitler ile akltalar zerinde yayl gsterir. Birliin yayl gsterdii blgede kahverengi orman topraklar gsterilmekte ancak, bu topraklar muhtemelen yer yer koluviyal birikintilerle rtlm, yzeysel derinlie sahip terra-rossa topraklardr. Tn bnyeye sahip olan bu topraklar, tuzca ok fakir, kire bakmndan olduka zengindirler. Organik madde ve N.P.K. deerleri genel olarak A horizonunda ok yksek, B horizonunda yksek, C horizonunda ise orta veya dktr. Bu orman, ykseklikleri 850-1080 m, eimleri % 5-40 arasnda deien gney, gneybat ve gneydou bakl alanlarda yayl gsterir. Sandkl-Akda daki Cistus laurifolius (Pinar, Laden) Topluluklar (GEM C , 1988) Bu orman aratrma alnnda karaamn tahrip edildii yerlerde ortaya kmtr. zellikle karaamn ar yangnlar geirdii st ve kuzey kesimlerde, yaklak 1200-1700 m arasnda yayl gsterir. Balca Paleozoyik yal riyolit, kloroist, kuvars-mikakloroist, epidoist, aktinolitist ve metakumtalar gibi metamorfitler ve Liyas yal kiretalar ile olduka s kahverengi orman topraklar zerinde yayl gsterir. Ancak metamorfitler zerinde daha iyi gelitii grlr. Kumlu-tn bnyeli olan bu topraklar, tuz ve kire bakmndan fakir olup, pH bakmndan ntrdrler. Organik madde ve N.P.K. deerleri ise her iki horizonda da yksektir. Pinar ormanlar, ykseklikleri 1350-1500 m, eimleri % 15-30 arasnda deien; dou, kuzeydou ve gneydou bakl alanlarda yayl gsterir. Afyonkarahisar Kocatepe Tarihi Milli Parkndaki Cistus laurifolius (Pinar, Laden) Topluluklar (VURAL, 1985) Cistus laurifolius orman, Damlal Boaznn her iki yakasnda, iil Tepe de ve Tnaz Tepe-Otluku Tepe arasndaki Isrgan Tepe de 1250-1500 m lerde grlr. Alandaki herdemyeil al formasyonunu temsil eden bir birliktir. Birliin dominant als olan Cistus laurifolius, Trkiye de genellikle Pinus nigra subsp.pallasiana ve bazen de Pinus sylvestris (Sar am)ormanlarnn bnyesinde yer alr ve onlarla paralel bir yayla sahiptir. Bu ormanlarn zellikle yangnla tahrip olmasyla dominant hale geer. Afyonkarahisar-Krolu Beli ve evresindeki Cistus laurifolius (Pinar, Laden) Topluluklar (VURAL, 1979) Bu orman Pinus nigra subsp.pallasiana topluluunun yangn ve kesim gibi biyotik faktrler gibi ar tahribinden sonra ortaya kmaktadr. Cistus laurifolius birlii aratrma alannda 1100-1500 m ler arasnda ve andesit anakaya zerinde yayl gsterir. Cistus laurifolius ayrca, Sincanl (Ahrda) ve Sultandalar nda da topluluklar oluturmaktadr. Afyonkarahisar-Krolu Beli ve evresindeki Populus tremula (Titrek kavak) Topluluklar ( VURAL, 1979) Bu orman da Pinus nigra subsp.pallasiana nn tahribi sonucu meydana gelmitir. Populus tremula birlii aratrma alannda paralar halinde 1300-1450 m ler arasnda blok kayalar ve kn uzun sre karla kapl olan serin ve nemli yamalarda geliir. Bu birlik de andesit anakaya zerinde yayl gsterir. Afyonkarahisar-Sultandalarndaki Corylus avellana (al fnd) Topluluklar (KARGIOLU, 1998) Bu orman, Sultandalar-Kapkayas tepesinin Akehir ve Eber gllerine bakan kuzeydou yamalarnda yer almaktadr. Orman, ykseklii 1300-1500 m, eimleri ise % 20-60 arasnda deien alanlarda bulunur. Bu topluluk Paleozoyik yal kalker anakaya ve az kireli kahverengi orman topra zerinde yayl gsterir. Tn ve siltli-tn bnyeye sahip olan bu topraklar, pH bakmndan ntral reaksiyonludur. Organik madde, fosfor(P) ve potasyum(K) deerleri ise 0-30 cm de yksek iken 30-60 cm de bu deerler dmektedir. Afyonkarahisar-Krolu Beli ve evresindeki Hypericum heterophyllum (Binbirdelikotu) Topluluklar (VURAL, 1979) Bu topluluk su kaynaklarnn getii blok ekilli ana kayalarn yzeyinde ve 1450-1550 m ler arasnda bulunur. Paralar halinde dalm olan birlik genellikle dier yerlerden daha nemli olan kaya atlaklarn tercih eder. Sandkl-Akda daki Hypericum heterophyllum (Binbirdelikotu) Topluluklar (GEM C , 1988) Bu topluluk alma alannda, nispeten daha karasal olan kuzey kesimde lokal topluluklar oluturur. Karaam aklklarnda 1200-1500 m arasnda bulunan bu topluluklar, muhtemelen karaamn tahribi sonucu baskn duruma gemilerdir. Paleozoyik yal metamorfitler ve yzeysel derinlikteki kahverengi orman topraklar zerinde yayl gsterirler. Tuz ve kire bakmndan fakir olan bu topraklar, A horizonunda orta, B ve C de kuvvetli asit reaksiyonludurlar. Organik madde A horizonunda yksek, B ve C de orta, N.P.K. deerleri ise genelde btn horizonlarda yksektir. STEP VEJETASYONU

147

Sandkl-Akda daki Astragalus ptilodes var.ptilodes (Geven) ve Festuca pinifolia var.phrygia (Yumakotu) Topluluklar (GEM C , 1988) Aratrma alannda 1000-1200 m ler arasnda yayl gsteren ve kesin snrlarla birbirinden ayrlmayan bu topluluklar, balca Lias yal kalkerler ve ok s kahverengi topraklar zerinde bulunurlar. Kumlu-tn bnyeli olan bu topraklar, tuzca fakir, kirece ok zengin, orta alkali reaksiyonlu, dk organik madde ve orta N.P.K. ieriklidirler. Afyonkarahisar Kocatepe Tarihi Milli Parkndaki Astragalus flavescens (Geven) Topluluklar (VURAL, 1985) Milli Park sahasnn en yksek ve arzal kesimi olan Kocatepe blmndeki tepelerde, 1500-1850 m lerde yayl gsterir. Bu tepelerden balcalar Kocatepe, Haccet Tepe, Toklu Tepe, Tortgney Tepe, Avla Tepe ve Tnaz Tepe dir. Yresel endemik olan Astragalus flavescens topluluun dominant trdr. Astragalus flavescens topluluu iinde bulunan dier nemli trler; Thymus longicaulis subsp.longicaulis (Kekik), Astragalus condensatus (Geven), Verbascum krauseanum (Srkuyruu), Astragalus parnassi subsp.parnassi (Geven), Minuartia hirsuta subsp.falcata, Acantholimon ulicinum subsp.lycaonicum (Kirpidikeni), Centaurea pichleri subsp.pichleri ve Erysimum alpestre dir. Afyonkarahisar-Krolu Beli ve evresindeki Artemisia campestris (Yavanotu) Topluluklar (VURAL, 1979) Artemisia campestris topluluu 1400-1500 m yksekliklerde ve derin kumlu-tn topraklarda bulunur. Bu birlik yaklak olarak 2 hektar alanda alanda ve paralar halinde yayl gsterir. SUBALP N B TK TOPLULUKLARI Sandkl-Akdadaki Juniperus communis subsp.nana (Bodur ard) Topluluklar (GEM C , 1988)Aratrma alannda orman st snrndan sonra bulunan topluluk, 1850-2250 m, arasnda, Dogger yal kireta ve dolomitlerle, Liyas yal kiretalar zerinde yayl gsterir. Toprak oluumu ise ok az olup, genelde kaya ve talar arasnda ince bir toprak tabakas mevcuttur(Litoselik topraklar). Kumlu-tn bnyeye sahip olan bu topraklar, tuzsuz, kirece fakir ve zayf asit reaksiyonludurlar. A ve B horizonlarnda orta, C de dk organik madde ierirler. N.P.K. deerleri ise genel olarak A ve B horizonlarnda yksek, C de ortadr. Topluluk, ykseklikleri 1850-2100 m, eimleri % 10-75 arasnda deien, kuzey ve kuzeybat bakl alanlarda yayl gsterir. Sandkl-Akda daki Astragalus angustifolius subsp.angustifolius (Geven)), Festuca punctoria (Yumakotu) ve Astragalus angustifolius subsp.longidens (Geven) Topluluklar (GEM C , 1988) Aratrma alannda Juniperus communis subsp.nana topluluunu takiben, 2000 m den sonra, birbirleriyle kesin snrlarla ayrlmayan Astragalus angustifolius subsp.angustifolius, A.angustifolius subsp.longidens, Festuca punctoria ve Festuca ustulata topluluklar yer alr. Balca Dogger yal kalker ve dolomit anakayalar ve yzeysel derinlikte litozolik karakterdeki yksek da topraklar zerinde yayl gsterir.

F.1.2.

ayr ve Meralar:

Afyonkarahisar ilindeki meralarn toplam alan 235.825 ha. olup, ildeki oran % 17dir. limizdeki mera alanlarnn yaklak % 20 si iyi vasfl meralardan olumaktadr. Meralarn dk vasfl olanlarndan yaklak % 30undan planl kullanmla ekonomik yararlanma imkan mevcuttur. Mera alanlarndan yaklak % 50si slah almasna ihtiya duyan bozulmu mera vasfndadr. Mera alanlarnn bilinsiz kullanmla halen bozulmaya devam ediyor olmas, hayvanclk iin nemli bir problemdir.

F.1.3.

Sulak Alanlar:

a)Odun ve dier orman rnleri salamas: Ormanlar eitli nitelikteki rnlerin kayna olarak byk lde nem tar. Orman rnleri asli ( odun ) ve tali ( odun d ) rnler olarak iki grupta toplanmaktadr. Ormandan salanan asli rn odun hammaddesi olup buda yapacak ve yakacak odun olmak zere ikiye ayrlmaktadr. Orman tali rnleri ise bitkisel hayvansal ve mineral nitelikte olan rnlerdir. Ormanclk sektrnn lke ekonomisine katklar,llebilen ve llmesi kolay olan katklar ile, para ile ifade edilmeyen ve ifade edilmesi g olan katklar olarak iki ana gruba ayrrz. llebilen katklarn ana unsuru,asli ve tali orman rnleridir.Parasal olarak llemeyen katklar ise,iklim, toprak ve su gibi tabiat elamanlarn korumas ve denge iinde tutmas,su rejimini dzenlemesi,erozyonu nlemesi/ekreasyon ihtiyalarn karlamas,insan saln olumlu ynde etkilemesi,turizme katks vb b)Su salama,su varln koruma ve dzenlemesi: Ormanlar bata ime suyu olmak zere.,tanm ve endstrinin ihtiya duyduu suyu salar. Orman rts ve topra yeralt sularnn olumasna yardm eder ve yer alt su kaynaklarnn yl boyunca srekli ve dzenli olarak katkda bulunur. c)Topra ve toprak verimliliini korumas: Topran,sularla ykanmasna ve rzgarlarla tanmasna erozyon denilmektedir. Ormanlar rzgarn hzn azaltmak,yalarn ve akarsularn topraklar koparma ve srkleme gcn zayflatmak suretiyle topra erozyona kar en iyi

148

biimde koruyarak tanmasn nler. d) klim zerinde olumlu etki yapmas: Ormanlar, yllk mevsimlik ve gnlk ar scaklklar dzenler,topran donmasn ve zelmesini geciktirir.Ayrca ormanlar su buharn younlatrarak yamur haline gelmesine neden olur. te yandan rzgarlarn kurutucu etkilerini azaltr. e)Elenme ,dinlenme ve teki bo zamanlan deerlendirme imkanlar salamas: Ormanlar ayn zamanda gezme dinlenme alanlardr. Gnmzde byk kentlerdeki nfus art sanayileme ve yaam dzeyinin ykselmesi insanlar elenme,dinlenme ve bo zamanlarn deerlendirme imkan salar. f)Salk zerinde etkili olmas: Ormanlarn iklim zerinde olumlu etkisi ile yerleme alanlarnn evresindeki hava kirliliini ve grlty nlemesi insan sal bakmndan byk nem tar. Ayrca ormanlarn rekreasyon ynnden yararl etkileri de insanlarn beden ve ruh sal zerinde olumlu rol oynar. g) alan ve geim alan salamas Ormanlar gerek rn gerekse hizmet biimindeki yararlarnn topluma sunulmas ile ilgili ilemlerde geni bir ilendirme olanana sahiptirler, h)Ulusal savunma ve gvenlik bakmndan yarar: Ormanlarn yurt savunmas ve gvenlii bakmndan yararl hizmetleri sava ekonomisi ve tekniine yneliktir. Sava ekonomisi ynnden yarar:Sava tesisleri ile eitli ara,gere ve silahlarn yapmnda odun kullanlmasndan ileri gelmektedir. I)Ormanclk sektrnn lkemiz enerji retimine etkisi: lkemizde yakacak odun retimi yllk ortalama 28 milyon m3 .Bu rakam iersinde Orman Bakanlnn ve zel sektrn katklar bulunmaktadr. Yakacak odunun dier enerji kaynaklar arasndaki pay %20 dir.Bu oran 15 milyon ton kok kmrne eittir. J) Orman kylerine olan katks: Yakn evresinde bulunan kyler iin tek geim kaynadr.Ormanclk faaliyetlerinde i gc ihtiyac orman kylerinden karlanr.

F.1.4.

Dier Alanlar (Stepler vb.):

Dinar Orman letme eflii hudutlarnda kalan Dinar merkez, Bademli, Payaml, Yelalan, Krpeli, Yprak, Akin, iektepe, Stla, Avdan, Bilgi, Keklicek, amky, Karata, Palaz, Tekin, Yeilat, Cerityaylas, Bamak, Sarky, Ovack ve Muratl kylerinde orman kadastro almalar yaplm olup, 6831 Sayl Orman Kanununun 2/B Fkras gereince 31/12/1981 tarihinden nce bilim ve fen bakmndan orman nitelii tam olarak kaybolan, zerinde aa ve aack topluluklar bulunmayan, ormanclk faaliyetleri ve ekonomisi ynnden orman olarak kalmasnda yarar olmayan tarm alan veya otlak, klak, yaylak gibi hayvanclkta kullanlmasnda yarar olduu tesbit edilen 49,43 Ha. araziler orman snrlar darsna karlmtr. Dazkr Orman letme eflii hudutlarnda kalan Dazkr Merkez, Hasandede, Hisaralan, Darclar, dris ve yayla kylerinde orman kadastro almalar yaplm olup, 6831 sayl Orman Kanununun 2/B maddesi gereince 31/12/1981 tarihinden nce bilim ve fen bakmndan orman nitelii tam olarak kaybolan, zerinde aa ve aak topluluklar bulunmayan, ormanclk faaliyetleri ve ekonomisi ynnden orman olarak kalmasnda yarar olmayan tarm alan veya otlak, klak, yaylak gibi hayvanclkta kullanlmasnda yarar olduu tesbit edilen alan olarak ayrlan yer yoktur. Dinar ve Dazkr Orman letme efliklerinin Orman Amenajman Planlar 1997-2006 yllarn kapsayacak ekilde Orman Amenajman heyetleri tarafndan yaplm olup, her 10 yllk plan uygulama sresinin bitiminden itibaren bir on yllk planlama daha yaplmaktadr. Dinar ve Dazkr Orman letme efliklerinin alma alanlar ierisinde orman d kullanm amal olarak ta oca, kum-akl oca, turba maden oca, mermer oca iletilmesine 6831 sayl Orman Kanununun 16,17 ve 18. maddeleri gereince izin verilmitir. Blgede orman muhafazasnda bilim ve fen bakmndan hibir yarar grlmeyen ve tarm alanlarna dntrlen miktar 4500 ha dr. Blgede orman niteliini tam olarak kaybetmi alan yoktur. Blgede orman planlamas ile ilgili yaplm almalar 10 ylda bir kez OGMce grevlendirilen amenajman heyeti tarafndan yaplmaktadr. yoktur. Blgede orman alanlarnn orman d kullanm amalar ile yasal dayanaklar dorultusunda daraltlmas ile ilgili yaplm alma BAA DN BAA DN BAA DN

149

F.2.Flora: F.2.1.Habitat ve Topluluklar:

ayr-Mera arazilerinin toprak snflan iindeki dalm leler Merkez Bolvadin obanlar Kzlren Hocalar Sandkl Sincanl 1 84 81 0 0 0 47 72 0 284 2 1.143 0 0 0 0 471 339 365 2.318 3 2.309 925 0 0 0 733 376 147 4.490 4 3.299 1.173 0 0 0 704 290 81 5.547 5 54 1.719 0 0 0 0 196 196 2.165 6 12.062 12.310 0 0 0 7.670 2.926 1.889 36.857 7 49.189 38.130 0 0 0 32.760 21 .704 53.400 195.183 8 0 0 0 0 0 0 0 0 0

uhut Zon Top. Zon % Bamak Dazkr Dinar Evciler Zon Top. Zon % Bayat

0 0 0 0 0

105 742 401 0 1.248

0 1.191 622 0 1.813

1.570 611 209 0 2.390

0 0 0 0 0

625 4.748 5.138 0 10.511

2.154 3.895 17.898 0 23.947

0 0 0 0 0

5.412

11.458

150

Emirda hsaniye scehisar Zon Top. Zon % ay Sultanda Zon Top. Zon % Genel Top. BAA DN BAA DN BAA DN

123 0 0 123

993 431 88 1.512

2.573 1.284 80 3.937

1.503 1.671 135 3.309

1.210 0 0 1.210

3.910 4.625 2.083 16.030

59.069 5.710 15.909 92.146

0 0 0 0

0 302 302

256 175 431

2.663 1.018 3.681

1.970 472 2.442

570 0 570

4.709 4.287 8.996

14.369 12.674 27.043

0 0 0

709

5.509

13.921

13.688

3.945

72.394

338.319

F.2.2. F.3. Fauna: F.3.1.

Trler ve Populasyonlar:

Habitat ve Topluluklar:

A)AFYONKARAH SAR FLORASI Afyonkarahisar ili snrlarnda yaplan floristik almalar sonunda yaklak 1850 bitkinin yayl gsterdii belirlendi. Afyonun florasnda en fazla takson iren familyalar srasyla; Asteraceae (190), Fabaceae (140), Poaceae (120), Lamiaceae (111), Brassicaceae (95), Caryophyllaceae (85), Liliaceae (60) ve Rosaceae (55) dir. B)AFYONKARAH SAR SINIRLARINDA YAYILI GSTEREN ENDEM K B TK LER VE TEHL KE SINIFLARI Afyonkarahisar snrlarnda doal olarak yayl gsteren 1850 taksondan 242 i lkemiz, 5 i ise Afyon iin olmak zere toplam 247 sinin endemik olduu tespit edildi. En fazla endemik tre sahip familyalar srasyla; Fabaceae (Baklagiller) 40, Asteraceae (Papatyagiller) 33, Lamiaceae (Ballbabagiller) 30, Scrophulariaceae (Sracaotugiller) 24 ve Caryophyllaceae (Karanfilgiller) 14 tr. Astragalus (Geven) 28 ve Verbascum (Srkuyruu) 18 trle en fazla endemik tr olan genuslardr. 247 endemik bitkiden 2 si CR (Critically Endangered-ok tehlikede), 11 i EN (Endangered-tehlikede), 22 si VU (Vulnerable-zarar grebilir) ve 212 i LR (Lover Risk-az tehdit altnda) IUCN kategorisine girmektedir. AFYONKARAH SAR B TK LER N L STES SINIRLARINDAK ENDEM K Acanthus hirsutus Boiss.LR(Ic) ACERACEAE (Akaaagiller) Acer hyrcanum Fisch. et Mey.subsp.keckianum (Pax) Yalt. LR(cd)

DICOTYLEDONES ( K ENEKL LER) ACANTHACEAE (Aypenesigiller)

151

APIACEAE (Maydonozgiller) Astrantia maxima Pallas subsp.haradjianii(Grintz.)Rech.fil. LR(nt) Bupleurum heldreichii Boiss.et Bal.LR(Ic) B.turcicum SnogerupLR(nt) Ferulago aucheri Boiss. LR(Ic) F.macrosciadia Boiss.et Bal. LR(Ic) F.platycarpa Boiss.et Bal.LR(Ic) Peucedanum chryseum (Boiss. et Heldr.) Chamb. LR(Ic) ASCLEPIADACEAE Vincetoxicum fuscatum (Hornem.) Reichb. fil. subsp.boissieri(Kusn.)BrowiczLR(Ic) ASTERACEAE (COMPOSITAE) (Papatyagiller) Achillea phrygia Boiss. et Bal.LR(Ic) A.teretifolia Willd. LR(Ic) Anthemis aciphylla Boiss. var.aciphyllaLR(Ic) A.aciphylla Boiss. var.discoidea Boiss.LR(Ic) A.wallii Hub.-Mor.et ReeseLR(cd) A.wiedemanniana Fisch. et Mey. LR(Ic) Carduus nutans L. subsp.falcato-incurvus P.H.Davis LR(cd) Centaurea aphrodisea Boiss.VU C.calolepis Boiss.LR(Ic) C.inexpectata WagenitzLR(Ic) C.mathiolifolia Boiss.VU C.olympica C.KochLR(Ic) C.polyclada DC.VU C.reuterana Boiss. subsp.phrygia Bornm.LR(Ic) Cicerbita variabilis (Bornm.) Bornm. LR(Ic) Cirsium alatum(Gmelin)Bobrov subsp.pseudocreticum Davis et Par.LR(Ic) C.leucopsis DC. LR(Ic) C.sintenisii Freyn LR(nt) C. sipyleum O.Schwarz LR(nt) CRepis macropus Boiss.et Heldr. LR(Ic)

Helichrysum chionophilum Boiss.et Bal.LR(Ic) H. compactum Boiss. EN Hieracium lasiochaetum (Bornm. et Zahn) Sell et West LR(Ic) Inula anatolica Boiss. LR(Ic) Jurinea pontica Hausskn. et Freyn ex Hausskn. LR(Ic) Onopordum anatolicum (Boiss.)Eig LR(Ic) Pilosella hoppeana (Schultes)C.H.et F.W.Schultz subsp.lydia(Bornm.et Zahn)Sell et West LR(Ic) Ptilostemon afer (Jacq.) Greuter subsp.eburneus Greuter LR(Ic) Scorzonera eriophora DC. LR(Ic) Senecio castagneanus DC. LR(Ic) Tanacetum cadmeum (Boiss.) Heywood subsp.orientale GriersonLR(Ic) Tragopogon aureus Boiss. LR(Ic) Tripleurospermum callosum(Boiss.et Heldr.)E.Hossain LR(Ic) BORAGINACEAE (Hodangiller) Alkanna tinctoria (L.)Tausch subsp.glandulosa Hub.-Mor. LR(cd) Echium orientale L.LR(Ic) Moltkia aurea Boiss.LR(Ic) Onosma armenum DC.LR(Ic) Paracaryum aucheri (A. DC.)Boiss.LR(cd) P.calycinum Boiss.et Bal.LR(Ic) BRASSICACEAE (Hardalgiller) Alyssum argyrophyllum Schott et KotschyLR(nt) A.aurantiacum Boiss.LR(cd) A. huetii Boiss. LR(Ic) A.pateri Nyar.subsp.pateriLR(Ic) Aubrieta canescens (Boiss.) Bornm. subsp.canescensLR(Ic) Barbarea trichopoda Hausskn.ex Bornm.LR(nt) Boreava aptera Boiss. et Heldr. VU Draba bruniifolia Stev. subsp.hetrocoma(Fenzl)Coode et Cullen

152

var.nana(Stapf)SchulzLR(Ic) Erysimum alpestre Kotschy ex Boiss.LR(nt) E. kotschyanum Gay LR(Ic) E. pallidum Boiss. EN Thlaspi violascens Boiss.LR(Ic) CAMPANULACEAE (anieigiller) Asyneuma compactum (Boiss. et Heldr.)Damboldt LR(nt) A.limonifolium (L.)Janchen subsp.pestalozzae (Boiss.)DamboldtLR(Ic) A.linifolium(Boiss.et Heldr.)Bornm.subsp.linifoliumLR(Ic) Campanula argaea Boiss.et Bal. LR(Ic) C.iconia PhitosEN C. lyrata Lam. subsp.lyrataLR(Ic) C.sorgerae Phitos CR CAPRIFOLIACEAE (Hanmeligiller)Lonicera caucasica Pallas subsp.orientalis (Lam.) Chamb. et Long LR(Ic) CARYOPHYLLACEAE (Karanfilgiller) Arenaria acerosa Boiss.LR(Ic) A. ledebouriana Fenzl var.pauciflora Mc Neill LR(Ic) Bolanthus minuartioides (Jaub. et Spach)Hub.-Mor.LR(Ic) Dianthus anatolicus Boiss.LR(Ic) D.balansae Boiss.LR(Ic) D.erinaceus Boiss. var.alpinus Boiss.VU D. leucophaeus Sibth. et Sm. var.leucophaeusLR(Ic) D. lydus Boiss.LR(Ic) Gypsophila tubulosa (Jaub.et Spach)Boiss.LR(Ic) Minuartia anatolica (Boiss.) Woron. var.anatolicaLR(Ic) M. anatolica (Boiss.) Woron var.phrygia(Bornm.)Mc NeillVU M. leucocephaloides (Bornm.)Bornm.LR(Ic) M.mesogitana (Boiss.)Hand.-Mazz. subsp.lydia (Boiss.)McNeillLR(cd) Saponaria chlorifolia Kunze LR(Ic) Silene caryophylloides (Poiret)Otth subsp.echinus(Boiss. et Heldr)Coode et Cullen LR(nt)

S. sipylea O. Schwarz VU Velezia hispida Boiss.LR(Ic) CISTACEAE (Ladengiller) Fumana paphlagonica Bornm.et JanchenLR(Ic) Helianthemum nummularium (L.)Miller subsp.lycaonicum Coode et CullenLR(Ic) DIPSACACEAE (Fesitaragiller) Pterocephalus pinardii Boiss.LR(Ic) Scabiosa hololeuca Bornm.EN EUPHORBIACEAE (Stleengiller) Euphorbia anacampseros Boiss. var.anacampserosLR(Ic) E. falcata L. subsp.macrostegia (Bornm.)O. Schwarz LR(Ic) FABACEAE(LEGUMINOSAE) (Baklagiller) Astragalus acicularis Bunge LR(Ic) A. acmonotrichus FenzlLR(Ic) A. akscheherensis Freyn et Bornm. VU A.baibutensis BungeLR(Ic) A.campylosema Boiss.subsp.atropurpureus (Boiss.) Chamb. LR(Ic) A. condensatus Ledeb.LR(Ic) A.densifolius Lam.LR(Ic) A. flavescens Boiss.LR(nt) A. gaeobotrys Boiss. et Bal. EN A. lycius Boiss. LR(Ic) A. lydius Boiss.LR(Ic) A.melanocephalus Boiss.LR(nt) A.melanophrurius Boiss.LR(nt) A.mesogitanus Boiss.LR(Ic) A. mitchelianus Boiss. LR(nt) A. oxytropifolius Boiss. LR(nt) A. paecilanthus Boiss. et Heldr. LR(nt) A.pinetorum Boiss.LR(Ic) A.pisidicus Boiss.et Heldr.LR(Ic) A. podperae Sirj. LR(nt)

153

A. prusianus Boiss.LR(nt) A. strictispinis Boiss. LR(nt) A. squalidus Boiss.et Noe LR(nt) A. stereocalyx Bornm. LR(cd) A.tmoleus Boiss. var.bounacanthus(Boiss.)Chamb.LR(nt) A. trojanus Stev. LR(nt) A. vulnerariae DC. LR(Ic) A. wiedemannianus Fischer LR(nt) Cytisopsis dorycniifolia Jaub.et Spach subsp.reeseana(Guyot)Hub.-Mor.LR(nt) Genista aucheri Boiss.LR(Ic) G. burdurensis P. Gibbs LR(cd) G. involucrata Spach LR(Ic) Hedysarum pestalozzae Boiss.LR(Ic) Lathyrus tukhtensis Czecz.LR(Ic) Onobrychis armena Boiss. et Huet LR(Ic) O.pisidica Boiss.LR(nt) Sphaerophysa kotschyana Boiss.LR(cd) Thermopsis turcica Kit Tan, Vural et KkdkCR Trifolium caudatum Boiss.LR(Ic) T. pannonicum Jacq. subsp.elongatum (Willd.)Zoh. LR(Ic) FAGACEAE (Kayngiller) Quercus vulcanica (Boiss.et Heldr. ex ) Kotschy LR(nt) GUTTIFERAE (Binbirdelikotugiller) Hypericum adenotrichum Spach LR(Ic) H. aviculariifolium Jaub. et Spach subsp. aviculariifolium var. aviculariifoliumLR(Ic) H. aviculariifolium Jaub. et Spach subsp.depilatum (Freyn et Bornm.)Rabson var.depilatum LR(Ic) H. heterophyllum Vent. LR(Ic) ILLECEBRACEAE Paronychia carica Chaudhri VU P. chionaea Boiss. VU LAMIACEAE(LABIATAE) (Ballbabagiller)

Ajuga bombycina Boiss.LR(nt) Ballota nigra L. subsp.anatolica P.H. Davis LR(Ic) Lamium eriocephalum Bentham subsp.glandulosidens(Hub.-Mor.)R.MillLR(nt) Marrubium astracanicum Jacq. subsp..macrodon (Bornm.)P.H.Davis LR(Ic) M. globosum Montbret et Aucher ex Bentham subsp.globosumLR(Ic) Micromeria cristata(Hampe)Gris.subsp.carminea(P.H.Davis) P.H.DavisVU M. cristata (Hampe)Gris. subsp.phrygia P.H.Davis LR(Ic) Nepeta viscida Boiss.LR(nt) Origanum sipyleum L. LR(Ic) Phlomis armeniaca Willd. LR(Ic) P.linearis Boiss.et Bal. LR(Ic) P. nissolii L. LR(Ic) Salvia cadmica Boiss.LR(Ic) S.cedronella Boiss.VU S. cryptantha Montbret et Aucher ex Bentham LR(Ic) S. dichroantha Stapf. LR(Ic) S. pisidica Boiss. et Heldr. ex Bentham LR(Ic) Sideritis akmanii Z.Ayta, M.Ekici et A.DnmezVU S. condensata Boiss. et Heldr. LR(cd) S. dichotoma Huter LR(Ic) S.leptoclada O.Schwarz et P.H.DavisLR(cd) Stachys cretica L. subsp.anotolica Rech. fil. LR(Ic) S. cretica L. subsp.smyrnaea Rech. fil. LR(Ic) S. iberica Bieb. subsp.iberica var.densipilosa Bhattacharjee LR(Ic) S. tmolea Boiss. LR(Ic) Teucrium chamaedrys L. subsp.tauricolum Rech.filLR(Ic) Thymus longicaulis C. Presl subsp.chaubardii (Boiss. et Heldr. ex Reichb. fil.) Jalas var.antalyanus (Klokov)JalasLR(nt)

154

T. sipyleus Boiss. subsp.sipyleus var.sipyleusLR(Ic) T. zygioides Griseb. var.lycaonicus(Celak.)RonnigerLR(Ic) Wiedemannia orientalis Fisch. et Mey. LR(Ic) LINACEAE (Ketengiller) Linum cariense Boiss. LR(Ic) L.hirsutum L. subsp.anatolicum(Boiss.)Hayek var.anatolicum LR(Ic) L. hirsutum L. subsp.pseudoanatolicum Davis LR(Ic) PAPAVERACEAE (Hahagiller) Glaucium grandiflorum Boiss.et Huet var.torquatum CullenEN Papaver apokrinomenon Fedde LR(Ic) P. spicatum Boiss.et Bal.var.spicatumLR(Ic) P.virchowii Aschers et Sint ex Boiss. LR(cd) PLUMBAGINACEAE (Diotugiller) Acantholimon acerosum (Willd.)Boiss. var.brachystachyum Boiss. LR(Ic) Limonium lilacinum(Boiss.et Bal.)Wag.LR(Ic) POLYGONACEAE (Karabudaygiller, obandeneigiller) Polygonum afyonicum Leblebici et GemiciEN P.salebrosum Coode et CullenLR(cd) RANUNCULACEAE (Dnieigiller) Consolida aconiti (L.)Lindney LR(Ic) Delphinium fissum Waldst.et Kit subsp.anatolicum Chowdhuri et DavisLR(Ic) Ranunculus demissus DC. var.major Boiss. LR(Ic) R. reuterianus Boiss. LR(Ic) RHAMNACEAE (Cehrigiller) Rhamnus petiolaris Boiss. LR(Ic) ROSACEAE (Glgiller) Alchemilla bursensis B.Pawl.EN Crataegus x bornmuelleri Zabel LR(nt) Potentilla buccoana Clem.VU RUBIACEAE (Kkboyasgiller) Asperula lilaciflora Boiss. subsp.lilacifloraLR(nt)

A. lilaciflora Boiss. subsp.phrygia (Bornm.)Schnb.-Tem. LR(Ic) A.nitida Sm. subsp.hirtella (Boiss.)Ehrend. LR(nt) A.stricta Boiss.subsp.latibracteata(Boiss.)Ehrend.LR(Ic) A. stricta Boiss.subsp.monticola Ehrend.LR(Ic) Crucianella disticha Boiss. LR(Ic) Galium brevifolium Sm.subsp.brevifoliumLR(Ic) G.campanelliferum Ehrend. et Schnb.-Tem.LR(cd) G.dumosum Boiss.LR(Ic) SANTALACEAE Thesium scabriflorum P.H.Davis VU SCROPHULARIACEAE (Sracaotugiller) inaria corifolia Desf. LR(Ic) L.genistifolia (L.) Mill.subsp.confertiflora (Boiss.) DavisLR(Ic) Pedicularis cadmea Boiss. LR(Ic) Scrophularia cryptophila Boiss. et Heldr. LR(Ic) Verbascum adenocarpum Hub.-Mor.VU V. afyonense Hub.-Mor. EN V. brachysepalum (Fisch. et Trautv.)O.Kuntze LR(Ic) V. cheiranthifolium Boiss. var.heldreichii Boiss.LR(cd) V.chrysorrhacos Boiss.VU V. heterobarbatum Hub.-Mor.LR(cd) V. insulare Boiss. et Heldr. LR(Ic) V. krauseanum Murb. LR(nt) V. lachnopus Hub.-Mor. EN V. luridiflorum Hub.- Mor. LR(cd) V. nudatum Murb. var.nudatum LR(nt) V.pestalozzae Boiss.EN V. phrygium Bornm. LR(cd) V.pycnostachyum Boiss.et Heldr.LR(Ic) V.splendidum Boiss.LR(Ic) V.stenocarpum Boiss.et Heldr.LR(cd) V.symes Murb.et Rech.fil.VU V. uschakense ( Murb.)Hub.-Mor. LR(Ic)

155

Veronica dichrus Schott et KotschyLR(nt) V. multifida L.LR(Ic) VALERIANACEAE (Kediotugiller) Valerianella glomerata Boiss.et Bal.LR(Ic) MONOCOTYLEDONES (B R ENEKL LER) IRIDACEAE (Ssengiller) rocus flavus Weston subsp.dissectus T.Baytop et Mathew VU C.fleischeri GayLR(Ic) Iris kerneriana Asch. et Sint.ex BakerLR(Ic) I. schachtii Markgraf LR(Ic) JUNCACEAE (Hasrotugiller) Juncus sparganiifolius Boiss. et Kotschy ex Buchenau LR(Ic) LILIACEAE (Zambakgiller) Allium scabriflorum Boiss.LR(Ic) A. sibthorpianum Sch. et Sch. fil.LR(Ic) Colchicum baytopiorum C.D.BrickellLR(nt) C. burthii Meikle LR(Ic) ritillaria armena Boiss. LR(Ic)

F.crassifolia Boiss.et Huet subsp.crassifoliaLR(Ic) Gagea bithynica Pascher LR(Ic) Hyacinthella lineata (Steudel)Chouard LR(Ic) Muscari aucheri(Boiss.)BakerLR(Ic) M.bourgaei Baker LR(Ic) M. latifolium Kirk LR(Ic) M. muscarimi Medikus VU Ornithogalum alpigenum StapfLR(nt) Tulipa armena Boiss.var.lycica (Baker) MaraisLR(Ic) POACEAE (GRAMINEAE) (Budaygiller) Elymus lazicus (Boiss.) Melderis subsp.divaricatus (Boiss.et Bal.) MelderisLR(Ic) Festuca paphlagonica (St.-Yves)Markgr.-Dannenb.LR(cd) subsp. paphlagonica F.pinifolia (Hackel ex Boiss.)Bornm. Yves)Markgr.-Dannenb.LR(Ic) Nephelochloa orientalis Boiss. VU Pseudophleum gibbum (Boiss.)M. Doan VU var.phrygia (St.-

AFYONKARAH SAR DAK B TK TOPLULUKLARI Afyonkarahisar n corafi snrlar iinde yayl gsteren bitki topluluklarn, habitatlar bakmndan karalarda yayl gsterenler ve sulak alanlarda yayl gsterenler eklinde balca iki tipe ayrmak mmkndr. 1)Karalarda Grlen Bitki Topluluklar Aa, al, subalpin ve step bitki topluluklarn iine alr. Bu vejetasyon tipinde aa rtsn temsil eden 7, al rtsn temsil eden 6, subalpin vejetasyonunu temsil eden 4 ve stebi temsil eden 4 bitki birlii ve topluluu belirlenmitir. a)Aa rts Afyon da Pinus nigra Arn.subsp.pallasiana (Lamb.) Holmboe, Quercus cerris L.var.cerris, Quercus vulcanica (Boiss.et Heldr. ex) Kotschy, Pinus brutia Ten., Juniperus excelsa Bieb., Juniperus foetidissima Willd. ve Castanea sativa Miller topluluklar oluturan balca aa trleridir. Bu trlerden Pinus nigra Arn.subsp.pallasiana (Lamb.) Holmboe balca Akda, Sultandalar ve Ahrda nda yayl gstermekte olup Afyonkarahisar daki aa trleri arasnda en geni alan kaplamaktadr. Trkiyede olduu gibi Afyonkarahisar da da en geni yayl gsteren mee trlerinden Quercus cerris L.var.cerris Akda, Sultandalar, Afyonkarahisar Bakomutan Tarihi Milli Park ve Ahrda nda byk topluluklar oluturur. Yine meelerden lkemiz iin bir endemik tr olan Quercus vulcanica (Boiss.et Heldr. ex) Kotschy Sultandalar ve Kumalarda nda geni alanlar kaplamaktadr. Pinus brutia Ten., Juniperus excelsa Bieb. ve Juniperus foetidissima Willd. topluluklar ise Akda da bulunmaktadr. Bir Avrupa-Sibirya floristik blge temsilcisi olan Castanea sativa Miller tr ise Afyonkarahisar merkeze bal Erkmen ve akrky n gneyindeki tepelerin kuzey yamalarnda topluluklar meydana getirmitir. b)al rts al rtsn oluturan balca trler; Cistus laurifolius L.(Laden), Corylus avellana L.var. avellana (al fnd), Quercus coccifera L.(Kermes meesi), Quercus infectoria Oliv. subsp.boissieri (Reuter) O.Schwarz (Maz meesi), Populus tremula L.(Titrek kavak) ve Hypericum heterophyllum Vent. (Binbirdelikotu) dur. Bu rty oluturan trlerden Cistus laurifolius L. zellikle Pinus nigra Arn.subsp.pallasiana (Lamb.) Holmboe nn tahrip edildii Akda, Ahrda (Sincanl), Bayat-Krolubeli, Sultandalar, Afyonkarahisar Bakomutan Tarihi Milli Park nda yayl gstermekte ve allar oluturan trler arasnda en fazla alan kaplamaktadr. Mee trlerinden Quercus coccifera L. ve Quercus

156

infectoria Oliv. subsp.boissieri (Reuter) O.Schwarz Akda da, Populus tremula L. Bayat-Krolubeli, Hypericum heterophyllum Vent., BayatKrolubeli ve Akda da, Avrupa-Sibirya floristik blge temsilcisi trlerinden olan Corylus avellana L.var. avellana ise Sultandalar nn Akehir ve Eber gllerine bakan kuzey yamalar ile Akda da da topluluklar oluturmaktadr. c)Subalpin Vejetasyon Astragalus angustifolius Lam. subsp.angustifolius (Geven)-Festuca punctoria Sm. (Yumak otu) Akda da, Juniperus communis L. subsp.alpina (Sm.) Celak. (Bodur ard) ise Akda ve Sultandalarnda topluluklar oluturmaktadr. Astragalus flavescens Boiss. (Geven) Afyon Bakomutan Tarihi Milli Park ve Kumalar Da nda, Astragalus angustifolius Lam. subsp.angustifolius (Geven)-Astragalus microcephalus Willd. (Geven) Ahrda ve Sultandalar nda topluluk oluturan balca trlerdir. d)Step Bitki rts Astragalus ptilodes Boiss.var.ptilodes (Geven) ve Festuca pinifolia(Hackel ex Boiss.) Bornm.var. pinifolia (Yumak otu) Akda da, Artemisia campestris L.(Yavan otu) Bayat-Krolubeli nde, Peganum harmala L.(zerlik otu) bitkisi ise Afyonkarahisar merkeze bal Beyazt Mahallesi evresinde topluluklar oluturmaktadr. 2)Sulak ve Bataklk Alanlarn Bitki rts Sulak ve bataklk alanlarda toplam 15 bitki birlii ve topluluu tespit edilmitir. Bunlardan Myriophyllum spicatum L., Polygonum amphibium L.(Su obandenei), Potamogeton lucens L., Potamogeton pectinatus L., Phragmites australis (Cav.) Trin.ex Steudel (Kam), Typha angustifolia L.(Hasr otu), Schoenoplectus litoralis (Schrader) Palla (Saz otu), Eleocharis palustris (L.) Roemer et Schultes (Bataklk sivri saz), Bolboschoenus maritimus (L.) Palla var.maritimus, Alisma gramineum Lej. (Dar yaprakl su sinirotu) Akehir Gl nde, Ceratophyllum demersum L.(Boynuzotu) topluluklar Akehir ve Eber Gl nde Schoenoplectus lacustris (L.) Palla topluluu apal ve Eber Gl nde ve Juncus gerardi Lois.subsp.gerardi (Hasr otu) topluluu Ac Gl de, Alhagi pseudalhagi (Bieb.) Desv. ve bir lkemiz iin bir endemik tr olan Limonium lilacinum (Boiss.et Bal.) Wag.(Kunduzotu) topluluklar ise Afyon- zmir yolunun 7. km sinde ve Ahmet Nejdet SEZER Kamps BAA DN evresinde geni yayl gstermekte ve topluluklar oluturmaktadr. BAA DN BAA DN

F.3.2. Trler ve Populasyonlar:

F.3.3. Hayvan Yaama Haklar: F.3.3.1. Evcil Hayvanlar: F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar:
Afyonkarahisar Belediyesi snrlar ierisinde servisimize kaytl 265 adet sahipli hayvan( kedi kpek)Bulunmaktadr.Sz konusu hayvanlarn korunmas, bakm ve alanmas yl ierisinde periyodik olarak takip edilmektedir. Hayvan sahipleri salkl bakm ve alar hakknda bilgilendirilmektdir.

F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar:

Belediye sorumluluu ierisindeki sahipsiz babo hayvanlar ekiplerimizce yakalanarak kpek bakm merkezimizde bakma alnmaktadr.Kpek bakm merkezimiz 100 hayvan alabilecek kapasitede olup, burada bakma alnan hayvanlar 10 gn sre ile mahade altnda tutulduktan sonra AK Veteriner Fakltesinde ksrlatrma ilemi yaplmaktadr.Ksrlatrlan hayvanlar iyileme dneminden sonra Tarm l Mdrlnce kuduz as yaplarak tekrar kpek bakm merkezinde bakma alnmaktadr.Bu arada vatandalardan talep gelmesi durumunda hayvan bedeli Belediyemize yatrlmak kaydyla vatandalara istedii hayvan verilmektedir. Halen Kpek Bakm Merkezimizde bakma alnan 148 adet kpek mevcuttur. Bu kpeklerden 45 adedi 2005 ylnda ksrlatrlm durumdadr. Afyonkarahisar Belediyesi Veteriner Mdrl bnyesinde bulunan ba bo hayvanlarn toplanmas iini yrten ekipler, hayvanlarmzn yaatlmas hususunda gerekli titiz almay ilke edinmi olup, itlaf almas kesinlikle yaplmamaktadr.

F.3.3. 2. Nesli Tehlike Altnda Olan ve Olmas Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar:
ehrimizdeki nesli tkenen hayvanlar hakknda servisimizde herhangi bir kayt bulunmadndan bu konuda herhangi bir bilgi mevcut deildir.

F.3.3. 3. Hayvan Haklar ihlalleri:

Belediyemiz Veteriner Mdrl bnyesinde bulunan babo hayvanlarn toplanmas iini yrten ekiplerimiz, hayvanlarn yaatlmas hususunda gerekli titiz almay ilke edinmi olup, itlaf almas kesinlikle yaplmamaktadr.Ayrca 04 Temmuz 2002 tarihi itibariyle Belediyemiz ve AK Veteriner Fakltesi ibirlii ile hayvan haklar hususunda kamuoyunun bilinlendirilmesi almalar balatlm olup, almalar devam etmektedir.

157

F.3.3. 4. Valilikler, Belediyeler ve Gnll Kurulularla birlii:

Afyonkarahisar Belediyensinin bu konuda yapt almalar srekli takip edilmektedir.Bunun dnda alma bulunmamaktadr. ekil 22: Kocayaylada Bitkilerinden Bazlar

158

F.4.Hassas Yreler Kapsamnda Olup (*) Blmndeki Bilgilerin stenecei Alanlar F.4.1. lkemiz Mevzuat Uyarnca Korunmas Gerekli Alanlar
Afyon ili erevesinde almalarmz srasnda, Diurnal (gndz aktif olan) Kelebeklerden literatr kaytlar da dahil olmak zere toplam 139 takson tespit edilmitir. Bunlardan 8i tr, 123 alttr seviyesinde tehis edilmitir. Sultandalarnda bizzat yaplan toplama almalar sonucunda ise 131 tre ait rnek toplanmtr. Ancak 8 tre ait rnek bulunamamtr. Tespit edilen trler arasnda Tomares nesimachus (Oberthr,1893) tr Afyon faunas iin yeni olup yazar tarafndan nceki yllarda yaynlanmtr (Hseyinolu, 2000). Afyonun Sincanl blgesinde bu vilayet iin yeni olarak tespit edilen Parnassius (Driopa) mnemosyne (Linnaeus, 1758), Boloria (Clossiana) euphrosyne (Linnaeus,1758), Polygonia egea (Cramer,[1775]), Brenthis hecate transcaucasica Wnukowsky,1929, Tomares nesimachus (Oberthr,1893), Tomares nogelii nogelii (Herrich-Schaffer,1851), Polyommatus (Aricia (s.str.)) artaxerxes macedonica (Verity,1936), Zerynthia (Allancastria) deyrollei deyrollei (Oberthr,1869), Anthocharis gruneri gruneri Herrich-Schffer,[1851], Mellicta athalia athalia (Rottemburg,1775), Lasiommata maera orientalis (Heyne,[1894]), Lasiommata megera (Linnaeus,1758), Hipparchia statilinus (Hufnagel,1766), Polyommatus (s.str. (Agrodiaetus)) poseidon poseidon (Herrich-Schffer,[1851]), trleri Sultandalar iin tarafmzdan ilk defa tespit edilmitir. Bu durumda belirtilen trlerin Afyondaki varl bir kere daha kantlanmtr. Ayrca Euchloe (Elphinstonia) penia penia (Freyer,[1851]), Pontia chloridice chloridice (Hbner,[1813]), Thersamonia (s.str.) asabinus asabinus (Gerhard,[1850]), Cupido (Everes) argiades argiades (Pallas,1771), Polyommatus (s.str. (Sublysandra)) myrrhus myrrhus (Herrich-Schffer,[1852]) ve Spialia (s.str.) phlomidis phlomidis (Herrich-Schffer,[1845]) trleri Afyon vilayetinden kayt gsterilmesine ramen aratrma alanmzda bu trlere ait rnek bulunamamtr. Bunlara ilaveten Archon apollinus apollinus (Herbst,1789) tr de kaytlarda mevcut olup tarafmzdan 31.03.2001 tarihinde Afyon merkezden tespit edilmitir. Aratrmamzda konuyla ilgili toplam 19 bilimsel yayn deerlendirilmitir. Bu alma ile blgenin Papilionoidea ve Hesperioidea faunas ilk defa kapsaml bir biimde ele alnm ve bu konuda yaplm aratrmalarn da sonular topluca deerlendirilmitir. Bu almada Lepidoptera taksonomisi ve nomenklatr ile ilgili son yllarda yaplan deiikliklere de yer verilerek blge faunasnn bilimsel isimleri gncelletirilmitir. Sultandalar zoocorafik olarak ayr bir nem tamaktadr. Baz Euro-Siberian elementlerinin buzul dnemi srasnda Sultandalarnda sndklar bilinmektedir. Bitkilerde olduu gibi eitli hayvan gruplarnda, hatta kelebeklerde byle relikt trler vardr. rnek olarak Papilionidae familyasndan Parnassius apollo (ssp. anatolicus Pagenstecher), Argynnidae familyasndan Mellicta athalia (ssp. anatolica Wagner), Satyridae familyasndan Satyrus ferula (ssp. hadjina Rhl), Lycaenidae familyasndan Plebejus argus (ssp. sultana Forster) saylabilir. Bu trler Sultandalarnda Kuzey Anadoludaki dier komu populasyonlarndan izole olmulardr. Baz yazarlar bu trlerin Sultandalarna zg alttrlerle temsil edildiini ileri srmektedir. Sultandalarndan bugne kadar Papilionoidea ve Hesperioideaya ait toplam 15 takson tanmlanmtr. Bunlarn familyalara gre dalm yledir: Papilionidae (1), Argynnidae (2), Satyridae (1), Lycaenidae (8), Hesperiidae (3). Son taksonomik aratrmalara gre teklif edilen bu taksonlardan sadece be isim bugn hala sz konusu taksonlarda geerliliklerini korumaktadr. Dierleri sadece gen sinonim isimler olarak literatrde gemektedir. Bu isimlerle ilgili bir liste aada dzenlenmitir. Sultandalarndan tanmlanan ve geerli olan be takson, Trkiyenin baka blgelerinde, hatta baz komu lkelerde de bulunduundan alma blgesi iin endemik deildir. Papilionidae Parnassius apollo anatolicus Pagenstecher,1912 bugn Parnassius apollo graslini Oberthr,1891in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Argynnidae Mellicta athalia anatolica Wagner,1929 bugn Mellicta athalia athalia (Rottemburg,1775)in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Brenthis daphne anatolica Belter,1935 bugn Brenthis daphne daphne (Bergstraesser,1780) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Satyridae Eumenis statilinus minutula Verity,1938 bugn Hipparchia statilinus statilinus (Hufnagel,1766)nn gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Lycaenidae Strymon lynceus ssp. anatolicus Lattin,1950 bugn Satyrium (Strymonidia) spini spini (Fabricius,1787) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Callophrys rubi ssp. herculeana Pfeiffer,1927 bugn Callophrys rubi rubi (Linnaeus,1758) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir.

159

Cupido (Tiora) sebrus majuspunctata Verity,1934 bugn Cupido osiris majuspunctata Verity,1934 olarak kabul edilmektedir. Plebejus sephyrus modica Verity,1935 bugn Plebejus (Plebejides) sephirus sephirus (Frivaldsky,1835) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Lycaena argus ssp. sultana Forster,1936 bugn Plebejus (s.str.) argus aegidion (Meisner,1818) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Polyommatus (Aricia) hyacinthus gulayae Schurian & Rose,1991 bugn Polyommatus (Aricia (Pseudaricia)) hyacinthus hyacinthus (Herrich-Schffer,1847) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Agrodiaetus admetus ssp. anatoliensis Forster,1960 bugn Polyommatus (s.str. (Admetusia)) admetus ssp. anatoliensis (Forster,1960) olarak kabul edilmektedir. Agrodiaetus damone ssp. wagneri Forster,1956 bugn Polyommatus (s.str. (Agrodiaetus)) wagneri ssp. wagneri (Forster,1956) olarak kabul edilmektedir. Hesperiidae Carcharodus orientalis ssp. centralanatolica Pfeiffer,1927 bugn Carcharodus (Reverdinus) orientalis ssp. orientalis Reverdin,1913in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. Hesperia proto ssp. proteides Wagner,1929 bugn Muschampia proteides ssp. proteides (Wagner,1929) olarak kabul edilmektedir. Hesperia persica var. postranae Pfeiffer,1927 Pyrgus armoricanus ssp. persicus (Reverdin,1913) in gen sinonimi olarak kabul edilmektedir. F.4.1.1. 2873 Sayl Milli Parklar Kanununun 2.Maddesinde Tanmlanan ve Bu Kanunun 3.Maddesi Uyarnca Belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Alanlar ve Tabiat Koruma Alanlar : F.4.1.2. 3167 Sayl Kara Avcl Kanunu Uyarnca evre ve Orman Bakanlnca Belirlenen Yaban Hayat Koruma Sahalar ve Yaban Hayvan Yerletirme Alanlar F.4.1.3. 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun 2.Maddesinin a Tanmlar Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde Kltr Varlklar, Sit ve Koruma Alan Olarak Tanmlanan ve Ayn Kanun le 3386 sayl Kanunun (2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununun Baz Maddelerinin Deitirilmesi ve Bu Kanuna Baz Maddelerin Eklenmesi Hakknda Kanun) lgili Maddeleri Uyarnca Tespiti ve Tescili Yaplan Alanlar F.4.1.4. 1380 Sayl Su rnleri Kapsamnda Olan Su rnleri stihsal ve reme Sahalar

F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanan Su Kirlilii Kontrol Ynetmeliinin 17 nci ve 1/7/199 Tarihli ve 23742 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanan Ynetmelikle Deiik 18.,19. ve 20. Maddelerinde Tanmlanan Alanlar F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli 19269 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanan Hava Kalitesinin Korunmas Ynetmeliinin 49. Maddesinde Tanmlanan Hassas Kirlenme Blgeleri F.4.1.7. 2872 Sayl evre Kanununun 9. Maddesi Uyarnca Bakanlar Kurulu Tarafndan zel evre Koruma Blgeleri Olarak Tespit ve lan Edilen Alanlar F.4.1.8. F.4.1.9. 2960 Sayl Boazii Kanununa re Koruma Altna Alnan Alanlar 6831 Sayl Orman Kanunu Gereince Orman Alan Saylan Yerler

160

F.4.1.10. F.4.1.11. F.4.1.12.

3621 Sayl Ky Kanunu Gereince Orman Alan Saylana Yerler 3573 Sayl Zeytinciliin Islah ve Yabanilerinin Alattrlmas Hakknda Kanunda Belirtilen Alanlar 4342 Sayl Mera Kanununda Belirtilen Alanlar

F.4.1.13. 30.01.2002 Tarih ve 24656 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak Yrrle Giren Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeliinde Belirtilen Alanlar Bu konularda yaplan alma bulunmamaktadr.

Balklar:
L M ZDE BULUNAN BALIK TRLER VE LAT NCE S MLER APAK(Abramis broma) TURNA(Esox lucius) TATLI SU LEVRE (Perca fluviatilis) (Stisoztedion lucioperca) GM(Atherina mochon) Atherina bayeri) YAYIN(Silurus glanis) ALABALIK(Oncorhnychus mykiss) SAZAN (OT, AD , AYNALI) (Cyprinus carpio)

F.4.2.

lkemizin Taraf Olduu Uluslar aras Szlemeler Uyarnca Korunmas Gerekli Alanlar

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr

F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak Yrrle Giren Avrupann Yaban Hayat ve Yaama Ortamlarn Koruma Szlemesi (BERN Szlemesi) Uyarnca Koruma Altna Alnm Alanlardan nemli Deniz Kaplumbaas reme Alanlarnda Belirtilen I. Ve II. Koruma Blgeleri, Akdeniz Foku Yaama ve reme Alanlar F.4.2.2. 12/6/1981Tarih ve 17368 Sayl Resmi Gazetede Yaymanarak Yrrle Giren Akdenizin Kirlenmeye Kar Korunmas Szlemesi (Barceleno Szlemesi) Uyarnca Korumaya Alnan Alanlar

161

F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarih ve 19968 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanan Akdenizde zel Koruma Alanlarnn Korumasna Ait Protokol Gerei lkemizde zel Koruma Alan Olarak Belirlenmi Alanlar F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gerei Seilmi Birlemi Milletler evre program Tarafndan yaymlanm Olan Akdenizde Ortak neme Sahip 100 Kysal Tarihi Sit Listesinde Yer Alan Alanlar F.4.2.2.3. Cenova Deklarasyonunun 17. Maddesinde Yer Alan Akdenize Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Trlerinin Yaama ve Beslenme Ortam Olan Kysal Alanlar

F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak Yrrle Giren Dnya Kltr ve Tabiat Mirasnn Korunmas Szlemesi nin 1. ve 2. Maddeleri Gereince Kltr ve Turizm Bakanl Tarafndan Koruma Altna Alnan Kltrel Miras ve Doal Miras Stats Verilen Kltrel, Tarihi, ve Doal Alanlar F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937Sayl Resmi Gazetede Yaymlanarak Yrrle Giren zellikle Su Kular Yaama Ortam Olarak Uluslar aras neme Sahip Sulak Alanlarn Korunmas Szlemesi (RAMSAR Szlemesi) Uyarnca Koruma Altna Alnm Alanlar

F.4.3.

Korunmas Gereken Alanlar

limizde bu konuda yaplan alma henz bulunmamaktadr.

F.4.3.1. Onayl evre Dzeni Planlarnda, Mevcut zellikleri Korunacak Alan Olarak tespit Edilen ve Yaplama Yasa Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanlar, Jeotermal Alanlar vb.) F.4.3.2. Tarm Alanlar: Tarmsal Kalknma Alanlar, Sulanan, Sulanmas Mmkn ve Arazi Kullanma Kabiliyet Snflar I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yaa Bal Tarmda Kullanlan I. Ve II. Snf ile, zel Mahsul Plantasyon Alanlarnn Tamam F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doal veya Yapay, Devaml veya Geici, Sularn Durgun veya Akntl, Tatl, Ac veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketlerinin ekilme devresinde 6 Metreyi Gemeyen Derinlikleri Kapsayan, Bata Su Kular Olmak zere Canllarn Yaam Ortam Olarak nem Tayan Btn Sular, Bataklk Sazlk ve Turbiyer ile Bu Alanlarn Ky Kenar izgisinden tibaren Kara Tarafna Doru Ekolojik Adan Sulak Alan Kalan Yerler F.4.3.4. Gller, Akarsular, Yer alt Suyu letme Sahalar

162

F.4.3.5. Bilimsel Aratrmalar in nem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Dm veya Debilir Trler ve lkemiz in Endemik Olan Trlerin Yaama Ortam Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanlar, Benzersiz zelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluumlarn Bulunduu Alanlar F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayl Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkn Rekrasyonel Kullanmn Dzenleyip, Kullanmnn Doal Yapnn Tahribine Neden Olmadan Ynlendirilmesini Salamak zere Ayrlan Alanlar

(*) Hassas Yreler Kapsamna Giren F.4 Blmdeki Alanlar in stenen Bilgiler

1. Alann Resmi Ad 2. Corafi Konumu ve Koordinatlar (Rakm vb. bilgiler dahil) 3. Alan 3.1. Toplam Alan (km2) 3.2. Kara Yzeyi (km2) 3.3. Su Yzeyi (km2) 3.4. Ky Uzunluu (m) 4. Alann Aklamal Tantm 5. Yasal Konumu 6. Yerleimler ve Nfuslar 7. Sosyo-ekonomik-Kltrel-Tarihsel zellikler 8. Fiziksel zellikler (Karasal-Denizsel) 8.1. klim zellikleri 8.2. Jeomorfoloji (Topografya vb. morfolojik zellikler) 8.3. Jeoloji (Varsa sedimantoloji ile ilgili bilgiler de dahil) 8.4. Hidroloji-Hidrojeoloji (Yerst ve yeralt sular, varsa jeotermal kaynaklar da dahil) 8.5. Toprak Yaps 163

8.6. Flora ve Fauna (Karasal, denizsel ve i sular kapsamnda, zellikleri, endemik ve tehdit altndaki)

9. Alan Kullanm ve Mevcut Durumu (Tarm-envanter ve mlkiyet bilgileri varsa dahil, turizm, rekreasyon, ulam ve altyap, vb.) 10. Mevcut Sorunlar (Hassas Blgenin Doal Yapdan Uzaklat Alanlar, vb.)
BAA DN BAA DN BAA DN

F. 5. Hassas Yreler Kapsamnda Olup {*) Blmdeki Bilgilerin stenecei Alanlar F.5.1. Milli Parklar:

a) ALANIN RESM ADI: BAKOMUTAN TAR H M LL PARKI b) CORAF KONUMU:i Bat Anadolu eii iersinde yer alan milli park, 29 52-30 40 dou meridyenleri ile 38 38- 38 59 kuzey paralelleri arasnda bulunmaktadr. c) ALANI:M LL PARK SAHASI ORMAN SAHA TOPLAMI AASIZ SAHALAR GENEL SAHA TOPLAMI

OT

ZSKAN Ha. 146.0 146.0 % 0.4

SU

MZ.LIK

Z RAAT

SKAN

TOPLAM

BOLM AFYON DUMLUPINAR TOPLAM %

Ha. 6465.5 6282.0 12747.5 %31.3

Ha. 560.5 822.0 1382.5 % 3.4

Ha. 01.May 88.5 90.0 %0.2

Ha. 2.0 2.0 -

Ha. 13130.0 12981.0 26111.0 % 64.0

Ha. 135.0 155.0 290.0 % 0.7

Ha. 13975.0 14046.5 28021.5 %68.7

Ha. 20440.5 20328.5 40769.0 100%

(Milli Park zel Amenajman Planndan alnmtr.) d)ALANIN TANITIMI: 1.Kurulu amac: 2. Anadolumuzu igal eden devletlerin,Bakomutan Gazi Mustafa Kemal ATATRK komutasnda, Trk Milletinin bamszlk ak ve mcadele azmi karsnda yok edildikleri ve Trkiye Cumhuriyeti Devletinin kurulmasna temel olan Kurtulu Savamz kesin zafere ulatran Byk Taarruz ve Bakomutan Savalarnn getii alanlar bugnk ve gelecek nesillerin hafzalarnda canl tutmak zere, yreyi koruma kullanma dengesi iinde yaplan ve planlanan antlar,ehitlikleri dzenlemek, mevcutlarn her trl bakm ve onarmn yapmak, sosyal ve tantm tesisleri ile milli park iinde ihtiya duyulan her trl alt yapy salamak, yreyi milli, tarihi deeri ve kltrel potansiyeli ile oluan turizm talebini karlayacak uygun standartlar iinde gerekli tesislerle donatmak, milli parkn gerei gibi anlalmasn ve tantlmasn salamak iin

164

gerekli tantc ve bilgi verici tesisleri yapmaktr. e) YASAL KONUM : 31.08.1981 ylnda Bakanlar Kurulunun 8/3580 sayl kararlar ile kurulan Milli Park ve Mdrl, 1)6831 sayl Orman Kanununun 3.maddesine istinaden kurulmu olup, 2)2873 sayl Milli Parklar Kanunu ve 3)3386 sayl kanunla deiik 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu kapsamndadr. (Mdrlmzn Afyon blm, Eskiehir Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun 14.01.2000 tarih ve 1040 sayl kararlar,Dumlupnar blm ise Bursa Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulunun 03.04.1990 tarih ve 1067 sayl kararlar ile Tarihi Sit alan olarak tescil edilmitir.)

f) ARAZ MLK YET : 40.769 ha.lk milli park sahasnn 12747.5 ha.lk ksm orman alan olup.geriye kalan 28021.5 ha.lk ksm ise hazine ve zel mlkiyete ait alanlardr.Yrenin orman ve arazi kadastrosu henz tamamlanmamtr.

165

ekil 23: Bakomutanlk Milli Park

166

g) NFUS DURUMU : BAKOMUTAN TAR H SAHASI NDE BULUNAN M LL PARK MDRL YERLE M YERLER ve NFUSU L LES YERLE M YER N N ADI 1995 YILI saym 2527 3153 L LES YERLE M YER N N ADI 1995 YILI SAYI

AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR AFYONKARAH SAR Toplam

MERKEZ MERKEZ

ATAKY B.Kalecik

KTAHYA KTAHYA

Dumlupnar Dumlupnar

Merkez B. Aslhanlar

3161 475

MERKEZ

K.Kalecik

477

KTAHYA

Dumlupnar

K. Aslhanlar

349

MERKEZ S NANPAA S NANPAA MERKEZ S NANPAA S NANPAA S NANPAA S NANPAA

Erkmen Gezler Kaytadibi Klack Tnaztepe Dzaa Akaar Yldrm Kemal

2538 271 920 845 5423 3066 491 368

KTAHYA KTAHYA KTAHYA KTAHYA KTAHYA KTAHYA KTAHYA KTAHYA

Dumlupnar Dumlupnar Dumlupnar Dumlupnar Dumlupnar Dumlupnar Altnta Altnta

Aa Ky Allren Hamur Ky Yylk Selkisaray Keiler alky Hallalar

147 303 274 175 70 738 2288 460

22074

Toplam Genel Toplam

10435 32509

H) ULAIM VE ALTYAPI: lkemiz karayolu ve demiryolu ann nemli bir dm noktas zerinde yer alan milli parka 650 ve E23 kod nolu devlet karayollar ve Eskiehir-Afyon,Konya-Afyon ve Uak-Afyon demiryollar ile ulamak mmkndr.Park ierisinde kalan yerleim yerlerinin tamam asfalt ve stabilize yollarla birbirine balanm durumdadr.Milli Park ve evresi dier altyap hizmetlerinden faydalanmaktadr. i) ARAZ VE JEOLOJ :

Milli Park sahasnda genel olarak Tortul,Magmatik ve Metamorfik kayalar mevcuttur.Tortul kayalar permomezosoik ve neojen kire talar serili tfk anglomera ve pliokuaterner kum-kil-akl serilerinden ibarettir. Magmatik kayalar andezit ve bazaltlarla temsil edilir.Neojen yal andezitler Afyonun gney-gneybats ile B.Sincanl ovas gneybatsnda,pliosen yal bazaltlar ise Iscehisar buca evresinde mostra verirler. Metamorfik kayalar Afyon ile Afyonun kuzeydougneydou kesiminde grlrler.Bu formasyonlarda palezoik ist-fillat kuvarsit ve kristalen kiretalarndan ibarettir.istler,fillatlar,kuvarsitler blgede genellikle btn vadiler iinde grlr.Yaplan etdlerde tektonik hareket geiren istlerin genel eilimlerinin ovaya doru olduu tesbit edilmitir.Killi ve mikal istlere,baz seristli ist ve fillatlara da rastland olmutur.Blgede permomezosoik kiretalar mevcuttur.Bu kiretalar iinde yer yer zengin fuzulin faunas bulunmutur.Bunlar orta ve st permien ya gstermektedirler.Kiretalar denizel kkenli olup

167

bitm kokmaktadrlar.Tabakalanma iyi grlmemektedir. Koyu gri ve mavi siyah renklidirler.Kristalleme derecesi kuzeye doru artmaktadr.Olduka sert ince beyaz kalsit damarlar ihtiva ederler.B.Sincanl ovasnn batsnda daha ziyade marnlar yer almakta ve kalnlklar 60-100 m. arasnda deimektedir.Neojen kiretalar kirli beyaz renkli,atlakl,erime boluktu yatay tabakaldr.Neojen taban konglomeralarnn elamanlar kireta,killi ist ve kuvarsit olup imentoludur.Neojen kark sarlar olarak adlandrlan formasyon ise daha ziyade krmz-sar killi kum ve az miktarda akl depozitlerinden ibaret olup blgenin her tarafnda gzlenmektedir. Neojen kiretalar ve tfler arasnda gevrek sileks solsyonlarna raslanmtr.Blgede bulunan ve Afyondan .Afyonun kuzeydousuna uzanan kum-kil-akl ardalanmal marnlar ile konglomeralar pliokuaterner olarak kabul edilmektedirler. Tersiyere ait gl sedimanlar litoral malzeme ve volkanik kayalarda mevcuttur. Neojen sedimanlar Paleozoik ve Permomesozoik formasyonlar zerinde diskordan olarak oturmaktadr.Neojende Anadolu volkanik faaliyetlerle doludur. Blgede andezitler,Afyon evresinde B.Sincanl ovasnda Elvanpaa ve Tazlar kylerinde mostra vermektedir. ri sanidin kristalli gri ve pembe renkli andezitler Afyon evresinde sivri tepeler halinde olup stunlu yap gsterirler.Andezitler Afyon evresinde baz blgelerde tflerin altna girmilerdir.Afyonun kuzeydousunda mevzii mostralar halinde dasitler de bulunmaktadr.Kzl siyah renkli, rk dokulu ve sert olan dasitlerin Pliosen yal olduu tfler zerinde apka eklinde bulunmalarndan anlalmaktadr.Kalnlklar 10-20m.kadardr.Andezit kkenli tf-tfk anglomeralar, andezit mostralarnn bulunduu Afyon ve .Sincanl ovalarnda grlmektedir. Blgede en ok alan kaplayan birim. Kuaterner yal alvyonlardr.Dere yataklar evresinde ve gllerin etrafnda bulunurlar.Kalnlklar batdan douya doru artar ve 5OOm.ye eriir.Genel olarak elemanlar kireta,kuvarsit,andezit ve tf kkenlidir.Tane irilikleri de batdan douya doru artmaktadr.Sincan! ve yresinde siltler.Afyonda silt-kil ve akllar scehisar dolaylarnda ise akl formasyonlar hakimdir. j)FLORA VE FAUNA: Akdeniz.Avrupa-Sibirya ve ran-Turan fitocorafik blgelerin zelliklerini tayan Bakomutan Tarihi Milli Park floras 73 familya,310 cins ve 667 trden olumaktadr.Bu trlerin corafi yayllarna gre 190 yukarda belirtilen 3 ana bitki corafyas blgesinde de yaygn olduu grlmtr. 190 trden 73 Akdeniz,61i Avrupa-Sibirya,56s ise Iran-Turan blgelerine ait bitkilerdir.Birbirinden yaklak 40-50 km. mesafede.farkl iki alandan oluan Milli Park sahasnda Akdeniz ve ran-Turan yayll bitkiler daha ok Kocatepe kesiminde ve Dumlupmar kesiminin dou ksmnda yer almaktadr.Avrupa-Sibirya yayll trler ise Dumlupmar kesiminin bat ksmndaki Pinus sylvestris.Fagus orientalis.Carpinus betulusun yetitii dier kesimlere gre daha nemli ksmlara yerlemilerdir.Yurdumuz iin endemik trlerden 18i Milli Park alan ve yakn evresi iinde endemiktir. k) KORUMA ALANINDA VARSA TAR HSEL /KLTREL ZELL KLER: Kocatepe ve Dumlupmar meydan muharebeleri, kesin sonulu zaferleri ile Trk Milletinin dipdiri olarak yeniden tarih sahnesine kmasnda ve dnya milletleri arasndaki erefli yerini almasnda temeli tekil eder.Bu yzden Trkiye Cumhuriyetinin kurulmasna esas tekil eden savalarn getii alanlar milli parkn kaynak deerini tekil eder. I) ALANIN KULLANIM AMALARI: Ulusal Kurtulu Savamzn en nemli kesimlerinden birini oluturan,Byk Taarruz ve Bakomutan Meydan Muharebesini,tarih sayfalarndan karp savan youn olarak cereyan ettii kesimlerde o gnlerin koullarn demonstratif rneklerle gzler nne sermek Milli Parkta yapacamz yaayan tarih yorumunun ana esprisini tekil eder. Ulusal Kurtulu Savamz ve bu savata kadn,erkei,ocuu ile tm Trk Ulusunun ve Trk Askerinin bamszlk ve zgrlk akn,kahramanln,azim ve fedakaln Milli Parka gelen ziyaretilerin hafzalarndan kmayacak ekilde sunmak yaayan tarih espirisinin eleri olarak kullanlacaktr. Bu olayn anlatmnda ve dzenlemelerde en emin kaynak olan Genelkurmay Harp Tarihi Bakanl dokmanlar esas alnacaktr.Savata,savan hemen sonrasnda ve daha sonraki yllarda ekilmi fotoraflar ile belgesel filmler ok iyi incelenmelidir.Bu dzenlemelerde Byk Kurtarcmz Ulu nder Atatrkn Tarih yazmak,.tarih yapmak kadar mhimdir.Yazan yapana sadk kalmazsa deimeyen hakikat, insanl artacak bir mahiyet alr.prensibi ilke olarak alnmaldr. Milli Parkn ierisinde yer alan siperler ve tahkimatlar gerek boyutlarnda dzenlenecek.bu dzenlemeler Milli Parkn doal bitki rtsyle desteklenecektir. Bakomutan Tarihi Milli Parknn ana kaynan oluturan tarihi olaylar sadece saha sergileriyle deil,k ve ses gsterileri ile desteklenecektir.Bu dzenlemelerle parktan ayrlan ziyaretilerin hafzalarnda Ulusal Kurtulu Savamzdan canl izler braklm olacaktr. m)MEVCUT SORUNLAR: 1.Yerleim Alanlarna likin almalar Milli Park Alan iinde kalan 14 adet, Milli Park Alanna bitiik yer alan 8 adet yerleim alannn, a-Sosyo-ekonomik ve demografik yaplarnn belirlenmesi, nfus gelime eilimlerinin tespiti,

168

b-Milli Park Alanna ynelik beklentilerinin belirlenmesi, c-Yerleim alanlarnn fiziksel gelime ynnn belirlenmesine ynelik almalarn yaplmamasna bal sorunlar. 2.Doal Kaynak Deerlerine ilikin almalar Flora ve fauna tespiti a-nemli flora ve fauna alanlarnn belirlenmesi, b-Flora ve fauna iin riskli alanlarnn belirlenmesine ynelik almalarn yaplmamasna bal sorunlar. 3.Genel Arazi Kullanm Tespit almalar Mevcut duruma gre alandan fiilen faydalanmann belirlenmesi ve yakn gelecekteki faydalanma eilimlerinin belirlenmesine ynelik almalarn ve etdlerin noksanlna bal sorunlar.

F.5.2.

Tabiat Parklar:

Milli Parklar, Tabiat Parklar, Tabiat Ant ve Tabiat Koruma Alanlar : Afyonda doal deerler olarak, Sandkl ilesine bal Akda, Dinar-Karakuyu gleti, Bolvadin ilesi Eber Gl, Bamak ve Dazkr ile snrlar ierisinde Ac Gl sayabiliriz. Yaban Hayat Koruma Alan : Sandkl/Akda (Kocayayla) limiz Sandkl ilesi snrlar ierisinde bulunan ve bir ksm Hocalar ve Kzlren ilelerine taan Akda eteklerindeki Kocayayla, ortalama 1.600 m. Akdan zirvesi ise 2.500 m. yksekliktedir. Kocayayla ve Akda civar Sandkl ilemize 35 km. mesafede Ankara-Antalya yolunun sanda kalan Hocalar ilesi yoluyla Sorkun kasabasna kadar asfalt yol ile ulam kolay ender yerlerden biridir. Sorkundan itibaren ise stabilize orman yoluyla mee ormanlaryla balayan ve ykseldike am aalarnn younlat virajl yollardan 1.600 m. Ykseklikteki vadiye ulalmaktadr. Anadolunun plak dalar, llemeye yz tutmu alanlar yannda, Karadeniz blgemizi aratmayacak yemyeil ormanlar, su kaynaklar, ayrlar; ksacas zengin bitki rtsyle e deerde yaban hayat, (ylk atlar, geyik, domuz, tilki, kurt v.s.) monoton ve betonlaan hayatmza bir anda huzur ve canllk kazandrmaktadr. Doal peyzaj bozmadan patika yollar, atl gezi yollar, bisiklet parkurlar, yaban hayat izleme noktalar, alabalk retilmesi iin kk barajlar, glckler, gnbirlikiler ve kamplar iin sosyal tesisler, havuzlar bu gzellikleri daha da ekici ve esiz klacaktr. Doa sevenlere, doayla babaa kalmak isteyen her ya grubu insana hizmet edecek etkinliklerin yaplabilecei Kocayayla civarnda, kefedilmeyi bekleyen pek ok maara vardr. Tahmini 20 km. uzunluunda olan kanyon ve kanyondan ivril glne dklen Akay grlmeye deerdir. Kanyon boyunca insanolunun ayak basmad maaralar, trekkingcilerin ilgisini ekecek gzergahlar bulunmaktadr. Bu esiz yer Orman Bakanl, Milli Parklar ve Av-Yaban Hayat Genel Mdrlnce, Yaban Hayatn Koruma Alan ilan edilmitir. KAPLICALAR: Bu konuda bilgi F.5.4.4 Doal Sit Blmnde verilmitir.

F.5.3.

Tabiat Ant:

Bu konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadr.

F.5.4.

Tabiat Koruma Alanlar:

Bu konu ile ilgili bilgi bulunmamaktadr.

F.5.5.

Orman i Dinlenme Yerleri:

Dinar Orman letme eflii hudutlar ierisinde resmi olarak orman ii dinlenme yeri olarak ayrlan Pnarl Orman i dinlenme yeri mevcuttur. Bunun dnda orman ii dinlenme yeri veya piknik alan olarak ayrlan yer olmamasna ramen halkn piknik yapmasna msait muhtelif yerler mevcuttur. Halkmz buralarda da piknik ihtiyalarn karlayabilmektedir. a. Alann Resmi Ad : Pnarl Orman i Dinlenme Yeri

169

b. Corafi Konumu c. Alan d. Alann Aklamal Tantm e. Yasal Konum

: Isparta M 24 a2 Paftasnda : 8,0 Ha. : C Tipi Orman i Dinlenme Yeri : 07/08/1989 tarihli Orman Genel Mdrlk Olurlar

f. Toprak Envanteri ve Mlkiyeti : Orman Topra vasfnda Devlet Ormandr. g. nsan nfusu h. Ulam ve Alt Yap i.1-Meteorolojik Deerler Ortalama Scaklk : 12,2 C : Gnbirlik kullanm amaldr. : Stabilize yol mevcut olup, alt yaps vardr.

Ortalama Nisbi Nem : %62 Ortalama Ya :619,3mm

Donlu Gnler Says :65,3 Karl Gnler Says En Hzl Rzgar Yn :S En Hzl Rzgar Hz :30,7 m/sec i.2-Toporafik Yap Belli bal dalar Belli bal tepeler Belli bal srtlar : Akda, Bozda : Emirgazi ve Tarakl Tepesi : Cemkayalar srt : 15,0

Belli bal sular ve dereler : Acgl, Byk Menderes Nehri i.3- Jeolojik Yap : Mesozoik bir yapya sahiptir. J. Flora ve Fauna k.Alann Kullanm Amalar l.Mevcut Sorunlar : Kzlam, Kavak ve nar aalar mevcuttur. Tehdit altnda olan tr yoktur. : Gn birlik rekreasyon amal olarak kullanlmaktadr. : Kayda deer herhangi bir problemi yoktur.

F.5.6.

Sulak Alanlar:

limiz snrlar dahilinde bulunan Eber ve Karamk Glleri nemli sulak alanlarmnzdr. Bu gllerle ilgili bilgiler yukarda verilmitir.

F.5.7. Biyogenetik Rezerv Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.8. Biyosfer Rezerv Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.9. zel evre Koruma Blgeleri:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

170

F.5.10. Av Hayvanlarn Koruma ve retme Sahalar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.11. Su rnleri retim Sahalarnn evresindeki Kylar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.12. Endemik Bitki ve Hayvanlarn Yaama Ortamlar Olan Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.13. Koruma Altna Alnan Yabani Fauna ve Florann Yaama Ortam Olan Alanlar:
Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.14. Akdenize Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Trlerinin Yaama ve Beslenme Ortam Olan Alanlar:
Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.15.Kltr ve Tabiat Varlklarnn Bulunduu Koruma Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.16.Sit Alanlar: F.5.16.1. Kentsel Sit:

1 Afyon-Merkez 2 Bolvadin-Merkez Kentsel sit Kentsel sit Afyon Kentsel Siti Bolvadin Kentsel Siti 19.yy. 19.yy.

F.5.16.2. Tarihi Sit:

S.NO YERLES M ADI ay ES.TURU ESER ADI TAR iHi OZELLi DURUMU KiME AlT KULL.

Tarihi Sit

Mirya Kefelon Savas Alan Kurtulu Sava Kocatepe ehitlii Cumhuriyet Saglam Milli Park Mudrlg Sit Alan

Afyon-Merkez

Tarihi Sit

AfyonMerkezBuyukkalecik

Siper-Savun

171

BolvadinHamidiye BolvadinHamidiye SincanlAhmet Pasa Ks. SincanlTnaztepe Kas. AfyonMerkezSln

Siper

Ahmet Dede Tepesi Siperieri Pazar Tepesi Siperleri iiltepe Siperleri

Mil.Mucadele

Siper

Mil.Mucadele

Savun.Sip.

Cumhuriyet

Salam

Milli Parklar Md.

Sit Alan

Savun.Sip.

Tnaztepe Siperleri Sarlik Pnar Siperi

Cumhuriyet

Salam

Milli Parklar Md.

Sit Alan

F.5.16.3. Arkeolojik Sit:

AFYON ARKEOLOJlK SiTLER S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 YERLESIM ADI Afyon-MerkezFethibey Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezGebeceler Afyon-Merkez-lnaz Ky Afyon-MerkezVelibey Afyon-MerkezPiknik Ky Afyon-MerkezBeyyazi Afyon-Merkezlsmail Ky Afyon-MerkezErkmen Afyon-MerkezSadkbey Afyon-MerkezErkmen Afvon-MerkezKumartas Hyk Yol-Tarla Tmls Hyk Hyk Hyk Hyk Hyk Hyk Hamam Ky Yerlesim ES.TURU ESER ADI Corca Hyk Hyk Gebeceler Kasabas Antik Yol Tmls 7 Adet (Inaz-Kprl) Velibey (Sipsin) Hyk Piknik Ky Hy Beyyazi (Ambanaz) Hy Ismail Ky Hy Fikirtepe Hy Koca Hyk (Byk Corca) Hamam reni Erkmen Kumarta (Erenler) Ky TARiHi

172

ekil 24: Cumhuriyet Dnemi Mimarisinden Bir rnek

173

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

Afyon-Merkez-lnaz Ky Afyon-BayatMerkez Afyon-BayatKaracaova BolvadinOrtakarabag K. BolvadinOrtakaraba K. Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez BolvadinKpekpnar Bolvadin-Merkez BolvadinDerekaraba BolvadinDerekaraba BolvadinDerekaraba Bolvadin-B.Karabag Bolvadin-B. Karabag Bolvadin-zburun Kasa. Uyank Ky Bamak-Merkez Dazkr-Bozan Ky Dazkr-Bozan Ky Dinar-Merkez Dinar-Merkez Dinar-Merkez Dinar-Karakuyu

Hyk Konut Alan Yapi Yerleim Y. Yerleim Y. Yerleim Y. Yerleim Y. Yerleim Y. Yerleim Y. Yerleim Y.

zerlik Tepe Hy Inpazarck Yap Temel Kalntlar Mezarlk Tepe Hy Sarmsakl Tepe Hy Erkmen Hy

Hyk Dura Yeri (renyeri) Arap Dede Hy Tmls (Kzlhyk)

Yerlesim Y. Yerleim Y. Yerleim Y. Nekropol Yerleim Y. Hyk Yer.Alan Hyk Yerleim Y. Yerleim Y. Tiyatro Stadyum Tapnak Hyk

atal Hyk 1. Sinneli Hyk atal Hyk B. Karabag Hy Eskice Hy Dedeli Hy Byk Hyk Merkez Yeni Man.Ortaokul Yeri. Obruk Yeri Bozan Hyk Tiyatro ve evresi Stadyum Kalnts Artemis ANAITIS Tapnak Kal. Hyk

174

38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59

Dinar-Yprak Dinar-Pnarba Burunkaya Emirdag-Hisarky EmirdagAapiribey K. EmirdaAapiribey K. EmirdaAapiribey K. Emirda-Salihler Ky Emirda-Adayaz Ky Emirda-Salihler Ky EmirdaHamzahacl K. EmirdagHamzahacl K. Emirdag-Suvermez Ky Hocalar-Ahurhisar Kas. Hocalar-Kocagl Ky hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-Der Kasaba hsaniye-Der Kasaba hsaniye-Der Kasaba hsaniye-ler Kayasi K. hsaniye-Der Kasaba hsaniye-Der Kasaba hsaniye-Der Kasabasi

Kale-Snak Nekropol H.yer.Alani Hyk Nekropol Hyk Nekropol Mezarlk Hyk Mez.Steli Mez.Steli D.Y.AIani D.YAlam Nekropol

Kale Pnarba mevkii (Nekropol Alans) Amorium Hyk Byk Hyk Nekropol Alan nli Hyk Nekropol Alan Firikli Kaya Mezarligi Kkyecek Hyk Hamzahacl Ky Cemesi Hamzahacl Ky emesi Gyncek Ky Hisartepe reni Tulupnar Mev.(Nekropol-ren) Ayazin Siti

Y.Tap.Mez Ant Ant Tapnak Yer.Kut.Ala Y.M.Kut.AI Konut

Der Blgesi Genel Aslankaya ve Kayal Kk Kapkaya I Byk Kapkaya II Urukmu Kayatigi ve inleri Karamusa(urumkusu) Kaya. inleri Krk Merdiven Kayal

M.O.I.Bin

M.O.I.Bin Ba. M.O.i.BinBa.

175

60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81

hsaniye-D Kasabas hsaniye-Der Kasabas Ihsaniye-Der Kasaba Ihsaniye-Der Kas. hsaniye-Der Kas. hsaniye-Der Kas. hsaniye-Kayhan Kas. hsaniye-Kayhan Kas. hsaniye-Merkez hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-Der Kasabas hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-KayarenHayveli hsaniyeBayramaliler K hsaniye-Ucler Kayas K. hsaniye-Yaylabag Ky hsaniye-Der Kasabas hsaniye-Der Kasabasi hsaniyeBayramaliler K hsaniye-Beyky hsaniye-Der Kas. hsaniye-ler Kayas K.

Yer.Kilise Ki.Bar.M.K a Yerlesim Y. Yerleim Y. Tao.Mez.Y Yer.Bar.Mez Sunak ren Yeri Yerleim Y. K.Yerleim K.Yerleimi Yer.Yeri Yer.Blgesi Yer.Yeri Yer.Yeri Hyk Kaya Yer. Klt Ant Yer Alan YerAlan Klt Alan Yer.Yeri

Nallhan Kayal ve nleri Alacaasma Kayal ve nleri Sulu In Kayal Eski Der Kayalg Asar Kayal Mermer Kayal Frnkaya Frig Kaya Suna Dedemaac Mezar ve renyeri Frig Vadisi Yerlesim Alan Ayazin Ky Sit Alan Kzkapan Kayal Bedesten Kayalklar Khn Vadisi Bayramaliler Ky ler Kayas Ky Karaolan Hyk ve evresi Kzkapan Kayal II Kadkaya Kult Ant Kaletepe Yumruk Kayalar Frig Klt Alan ler Kayas

M.O.I.Bin M.O.I.Bin

M.O.I.Bin M.O.I.Bin M.O.I.Bin

176

82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96

hsaniye-Demirli Ky hsaniyeHayranveli Kby. hsaniye-Hayranveli Ky hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-Ayazin Ky hsaniye-ler Kayasi K. ihsaniye-Demirli Kasabas hsaniye-Demirli Kasabas hsaniye-DemirliBeyky hsaniyeBayramaliler K scehisar-Seydiler Koyu scehisar-Merkez scehisar-Alanyurt Kas. scehisar-Seydiler Kas. Sandkl-epni Koyu Sandkl-Kusura Kas. Sandkl-Alacami Ky Sandkl-Alacami Ky Sandkl-Karadirek Kas. Sandkl-Bastepe Ky Sandkl-Merkez

Kale Yer. Yer.Yeri Yer.Alan Yer.Yeri Yer.Alan Yer.Alan Yer.Alan YerAlan Yer.Alan YerAlan Yer.Alan Bar.Kutsal Y Kate Duvan Kaya Yer. Yer.Blgesi

Demirli Kalesi Boncuk nleri Frig Yolu Avdalaz Kalesi Asarlik Tepe Delikta Tepeleri ler Kayasi Aktepe Kurt Gedigi Tepeleri Kocata Tepeleri Basamakta ve Pren Tepeleri Krk Inler Sur Gobularn Kaya Yerleimi atal Kayalar,Menevseli,Kzlkayalar

97 98 99 100 101 102 103

Tmlsler Hyk Hyk Hyk Tmls Hyk Hyk

renaras ve Asarlktepe Siti Kusura Hyk Kyalt Hy andir (Kir Alinin) Hyk Akyol Arkasi Tmls Batepe Hy Sandkl Hisar (Hyk)

177

104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128

SultandagYakasinek uhut-Merkez uhut-Senir Ky obanlar- Merkez scehisar-Doanlar Ky Afyon-MerkezKumartas Afyon-MerkezFethibey Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezAkin Afyon-MerkezAkin Bolvadin-Aln Bolvadin-Aln Bolvadin-Merkez Yakmi Bolvadin-Aln Bolvadin-Merkez Yakmi Dazkr- dris Ky hsaniye-Kayhan Kas. Sandkl-Kusura Kas. Dinar-Karabedir Ky Dinar-iektepe Ky Dinar-Akin Koy Dinar -Karacaviran Ky Dinar-Evciier Bolvadin ay-Karamik

Yerlesim YerAlan Yer.Yeri Hyk Sancayr In. Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezarlk Mezar Mezarlk Mezarlk Mezarlk Nekropol Tumulus Hyk Hoy.Tim. Hyk Hamambren Hyk

Koca Ouz Hy Synnada Hy Hisar Bininler Kayal Kadiyeri ve Tasdibi Hykleri Sancayr Inleri Kumarta Ky Mezarl Fethibey Mezarl Gebeceler Kasaba Mezarl Akin Ky Mezarl Ovez Tepesi Mezarl Mezarlk Mezarlk Erkmen ksz Mezarlk Yrk Zade dris Ky Mezarlk Kayhan Mezarlk Kusura Mezarlk Nekropol Alan iektepe Tmlsleri Akgiri Hyk Harmanyeri Hy tumulusu Sogtl esme Hy Heybeli Kap.Antik Yerleim Karamk Hyk Ge Roma

178

129 130 131

Sincanl Bolvadin-zburun Kasa. Bolvadin-zburun Kasa.

Ar. Sit Hyk Nekropol

Ahmetpasa Kasabas amda Mev.Yeni Kuyu Hoy amda Mev.Nekropal Al.

Ge Roma

Antik Kentler SYNNADA:Yerleim yeri uhut ile merkezindedir. Eski Tun andan itibaren gnmze kadar Hitit, Frig, Hellen, Roma ve Bizans dnemlerinde yerleim yeri olmu, hatta Merkez Frigya'nn bakenti olmu byk bir kenttir. Burada Apemeia gibi Hellen dneminde tam zerk, Roma dneminde yar zerk bir konuma ulam; imparator adna ve Hieropolis'le ortaklaa, gm cistophorus ve bronz sikkeleri bastrlmtr. APAMEIA:Bgnk Dinar ile merkezindeki kentin daha nceki ad ise Keleneia' dr. Pers dneminde kent, Bat Anadolu'nun satraplk merkezi olmutur. Hellen ve Roma dneminin, Ephesus'la birlikte ikinci byk kentidir. Hellen dnemindeki zerk konumuyla, imparator adna gm cistophorus ve bronz sikkeler bastrlmtr. Ephesus'la birlikte bastrd bronz sikkeler de vardr. Roma dneminde de yar zerk olarak imparator adna sikkeler bastrlmtr. DOCIMEIUM: scehisar ile merkezinde, Hellenistik dnemde Makedonyallar tarafndan kurulmu bir kenttir. Roma dneminde yar zerk konumuyla imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr AMOR UM:Emirda'a bal Hisarky'de bir kent. Eski Tun andan gnmze kadar yerleim yeri olmutur. Hititlerin dneminde bu kent "Aura" diye adlandrlmtr. Amorium ise kentin Klsik adaki addr. Hellenistik dnemde tam, Roma dneminde ise yar zerk olan kent, mparator adna bronz sikkeler bastrlmtr. Bizans dneminde nemi artm, stanbul'dan sonra ikinci byk kent konumuna ykselmitir. Bizans Dneminde ynetimi eline geiren ve Frg Sllesi olarak bilinen sllenin kkeni, Amorium'a dayanr. Slle imparator karmtr. BEUDUS VETUS (PALAEOBEUDUS):Bu kentin yerleim yerinin Bolvadin ilesi yaknlarndaki Bolvadin-obanlar karayolu zerinde halkn Dura yeri olarak adlandrd blge olduu sanlmaktadr. Hadrianus'un kenti ziyareti srasnda, bronzdan kent sikkesi bastrlmtr. JUL A ( PSOS) :Yeri kesin belirlenememi ise de ay ile Bolvadin yrelerinde M.O. 301 ylnda yaplan psos meydan savayla nem kazanm bir kenttir. Roma dneminde julia adn alm; yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. BRUZUS: Bruzus, Eucarpeia, Hicropolis, Otrus ve Stectorium kentlerinin bulunduu blgenin ad olup be ehir blgesi anlamna gelmektedir. Sandkl ilesi Karasandkl kynde kurulan kent Pentapolis olarak adlandrlan be kentten birisidir ve kentlerin kuzeyinde yeralmaktadr. Roma dneminde yar zerk konumuyla imparator adna ve Ocoklei ile ortak bronz sikkeleri bastrlmtr. EUCARPEIA:Sandkl ilesi Emirhisar kynde kurulan Pentopalis kentlerinden biridir. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. H EROPOL S:Sandkl ilesi, Kohisar kynde kurulan Pentapolis kentlerinden biridir. Ayn zamanda Phrygia Salutaris (ifal Frigya)'nn merkezi olup "Kutsal Kent" olarak adlandrlmtr. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. OTRUS:Hocalar ilesi Yankren kynde kurulmu Pentapolis kentlerinden biridir. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. STECTORiUM:Sandkl ilesi Mente kasabasnda kurulan Pentapolis kentlerinden biridir. Burada Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. D OCLE A:Kent yerleim yerinin Hocalar ilesi Ahurhisar kasabasnda olduu sanlmaktadr. Roma mparatoru Elagabalus (M.Antonius) 'un kenti ziyareti ansna bronz kent sikkesi bastrlmtr. S B DUNDA:uhut ilesi Atlhisar kasabasnda kurulan bir kenttir. Burada, Roma dneminde imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. OCOCL A:uhut ilesi Karacaren kynde bir kenttir. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna ve Bruzus kentiyle ortaklaa bronz kent sikkeleri bastrlmtr. LYS AS:uhut ilesi Arzl kynde bir kenttir. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. METROPOL S:Dinar ilesi Tatarl kasabasnda kurulmu, bir kenttir; Campus Metropolitanus veya Frig Metropolisi adyla bilinir. Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna ve Sardes kentiyle ortaklaa bronz kent sikkeleri bastrlmtr.

179

C DYESSUS : Sincanl ilesi Kkhyk kasabasnda hyk mevkiindedir. Burada da imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. PRYMNESSUS:Merkez ile Sln kynde Frigler tarafndan kurulmu byk kentlerdendir. Hellen dneminde zerk, Roma dneminde yar zerk konumuyla, imparator adna bronz kent sikkeleri bastrlmtr. Afyon Arkeoloji Mzesinde bulunan devasa boyutlu Herkl Heykeli'nin bulunduu antik kenttir. Kaz almas yaplmamtr.

F.5.16.4. Doal Sit:

KAPLICALAR a-Gazlgl Kaplcas: Yeri ve Ulam: Afyonun kuzeyinde yer alan Gazlgl kaplcas il merkezine 21 km. uzaklktadr. Ulamn kolay salanabildii Gazlgl termaline, hem karayolu(Afyon- hsaniye) hem de demiryolu ile (Afyon-Ktahya-Eskiehir) ulam imkan mevcuttur. Tarihesi: Efsaneye gre, Kral Midas her eye sahip olmasna ramen hi ocuu olmayan bir kralm. Kral bu duruma ok zldnden gece gndz Allaha yakarp yalvarrm bir ocuu olmas iin. Nihayet Kral Midasn dnyalar gzeli bir kz olmu. Kraln kz Suna; gen kzla adm att yllarda illet bir hastala yakalanm. Bu gzel kzn vcudunda banlar km. Bu sulu banlar hibir hekim iyiletirememi. Arsna ve szsna ve bir trl iyilemeyen bu yaralarn zntsne dayanamayan gzel kz Suna; yollara dm. Da tepe demeden gezip dolar olmu. Kral Midas kzn kollamalar iin peinden gzc yollam. Kraln topraklar iindeki Afyon yaknlarna kadar gelmi gzel kz. Tam yaz aylarnda olduu iin Suna ok susam. Biraz su iebilmek iin su aram. u an Gazlgl kaplcasnn bulunduu yerlerde yeilliklerle evrili bir su grm. Susuzluktan kavrulan kzcaz, evresindeki batakla aldrmadan komu suya. Eilerek o amurlu sudan kana kana imi. Birde bakm suyun dedii yerlerde bir tatl gcklanma, bir sanc kesilme, bir huzur olumu. Gzel kz atm kendini amurlu suyun iine. Arlar yavalam. Sudan kp gnlerdir uykusuz ve yorgun olduundan uzanvermi oraya ve derin bir uykuya dalm. Suna uyandnda arlarnn kalmadn, banlarn kurumaya baladn grm. O suyun yannda bir hafta kalm. Bir hafta sonra banlar, yaralar tamamen gemi. Sularn akisinde eski gzelliine kavutuunu gren gzel Suna sevincinden deliye dnm. leriden onu gzleyen gzcler, kzn iyiletiini anlaynca yanna gelmiler. Suna bana gelenleri bir bir anlatm. Ve saraya dnmler. Kzn merak edip gece gndz yas tutan Kral Midas, kznn bu iyilemi halini grnce ok sevinmi. Kzna Seni hangi hekim iyiletirdi, syle hekimba yapaym demi. Sunada Beni hekim deil, lkende kan scak su iyiletirdi baba diye cevap vermi. Bunun zerine Kral Tez oraya bir hamam yaplsn gelen geen dertliye derman datr diye ferman vermi. Bu kaplcann Frigyallar zamanndan beri kullanld sanlmaktadr. zellikleri: Kimyasal snflandrlmasnn; bikarbonat, sodyum, karbondioksit ve hidrojen slfrl olarak yapld Gazlgl kaplcas suyunun iinde daha baka; klorr, iyodr, bromr, florr, slfat, nitrat, nitrit, hidrofosfat, karbonat, bikarbonat, hidroarsenat gibi iyonlarn yan sra, serbest karbondioksit ve serbest kkrtl hidrojen gazlar bulunmaktadr. Ayrca kaplcann temperatr 64 C radyoaktiviteleri Rn 0,2 ile 0,29 eman arasnda deimekte olup, pH deerleri ise 6,9dur. ifa zellikleri: Gazlgl kaplcasndan, ime ve banyo tedavileri iin faydalanld gibi; suyun bulunduu kapal ortamlarda oluan nemli ve buharl havann solunumu da tedavi edici bir etken oluturmaktadr. Genel olarak romatizmal hastalklar ve dolam sistemi sendromlar rahatszlklar ad altnda; karacier, safra kesesi, mide ve barsaklarn spastik arl sendromlar, nevralji, nevrit, artroz, saboreik deri hastalklar ve kadn hastalklar tedavisinde faydal olduu gzlenmitir. me tedavisi ise; krler eklinde yaplr. Suyun yapsnda bulunan karbondioksitin periferik dolam geniletici ve kan dolamn dzenleyici etkisi bulunduundan tavsiye edilmektedir. Solunum yolu ile ise; kalbin alma kapasitesine, ritmine, atm hacmine etkileri, koroner damarlar geniletici ve arteriel tansiyon drc tesirleri olduu gibi; solunum yollarn rahatlatc faktrleri de bulunmaktadr. Ayrca metabolizma hastalklarnda da bir taraftan scan etkisi ile zellikle buu banyolarnda terleme ve ykm faaliyeti hzlandrlrken, imece krleriyle metabolik faaliyet zincirinde nemli rol olan organlarn almas dzenlenmektedir. Gazlgl kaplcasnda vcudun gereksinim duyduu kombine bir tedavi ve dinlenme olana rahat bir ekilde salanabilmektedir. Tedavi Tesisleri:Kaplcada halen 5 adet umumi havuzlu hamam, 4 adet havuzlu dublex villa, 16 adet ift odal kvet tipi banyolu niteler bulunmaktadr. 5 adet umumi havuzlardan 1 adedi tarihi ve ifal ime suyu, dieri ise cilt hamam olarak adlandrlan ve zel kaynak suyu bulunan hamamdr. Bu iki hamamda da hem kaynak suyu hem de sondaj suyu mevcuttur. Dier hamamda ise sondaj suyu ve imek iin de ifal su bulunmaktadr. Gazlgl Kaplca letmesi : Telefon No:0-272-273 61 31-32-33 Afyon Belediyesi b-Hdai Kaplcas: Yeri ve Ulam: Sandkl ilesinin 8 km. gneyinde yer alr. Afyon-Antalya karayolunun yaknndan getii kaplcaya demiryolu ile de ulam salanmaktadr. : Telefon No: 0-272-214 42 55

180

Tarihesi: Hdai kaplcas eskiden beri bilinen ve kullanlan bir kaplcadr. lk Hristiyanlk devrinde o civarn bapiskoposu Sen Miel, Hieropoliste(Kohisar) kaplcada hastalar tedavi ederek mucizeler gstermi, bundan dolay eski kitaplara Sen Mielin Mucizeleri diye gemitir. Bu ifa kayna dolaysyla Hieropolis Mukaddes ehir olarak tannm, dier kaplcalarla beraber Afyon iline Frigya Salutaris(ifal Frigya) ad verilmitir. zellikleri:Kimyasal snflandrlmas; slfat, bikarbonat, sodyum, kalsiyum ve ayrca bromr, karbondioksit, arsenik ve radonlu olarak yaplmtr. Ayrca suyun ierisinde potasyum, amonyum, magnezyum, demir, alminyum, mangan gibi katyonlar ile klorr, nitrat, iyodr, hidrofosfat ve hidrokarbonat gibi anyonlar bulunmakta, metasilikat asidi ile gazlardan serbest karbondioksite rastlanlmtr. Temperatr 62C ile 68 C arasnda deimektedir. Radyoaktivitesi 13 ile 25 arasnda deimekte olup, pH deeri 6,6 veya 7dir. amur Banyolar: Toprak 68 derecelik ifal su ile kartrldnda 40-45 derecelik bir amur ortaya kar. Bu toprak; kaplca yaknlarndan salanan ok az kumlu kzl bir kildir. amur banyosu kvetini 30 cm. kalnlnda dolduran kil, zerinden geirilen scak kaplca suyu ile amur haline getirilerek ve ayrca ayakla inenerek banyoya hazr hale getirilmektedir. Scak kaplca suyu amurun zerinden 3-5 cm. kalnlnda bir sre bekletildikten sonra kesilerek kvetten tamamen aktlmaktadr. Daha sonra krekle alan amurun ierisine hasta ba darda kalacak ekilde uzanmakta st amur ile rtlmektedir. Belirli bir sre amurun ierisinde kalan hasta iin gnde bir defa bu ilem uygulanmaktadr. Bu amur banyosu da: her trl romatizma, nevralji, nevrit, polinevrit, krk-kk tedavilerinde, ocuk fellerinde ve kadn hastalklarnda faydal olduu doktor raporlaryla onaylanmtr. ifa zellikleri: Banyo tedavisinde; artroz artrit(iltihapl romatizma), spondilik(omur ve omurga iltihab), siyatik, mialji(kas arlar) ile salpenjit, overit, metrit, paremetrit ve adneksit gibi kadn hastalklar, hemiploji, kalp ve damar hastalklarnn tedavilerinde faydal olmaktadr. me krleri neticesinde sindirim sistemi hastalklar ve solunum yollar hastalklarnn iyiletii gzlenmitir. Tedavi Tesisleri: Hdai Kaplcas kk bir tatil ky grnmnde olup, yl boyunca ifa arayanlar iin hizmet vermektedir. Kaplcada Sandkl Belediyesince iletilen 2 yldz niteliinde 32 oda 64 yatak kapasiteli ve 3 yldz niteliinde 132 oda 264 yatak kapasiteli 2 otel vardr. Ayrca havuzlu mstakil banyolu 1029 yatak kapasiteli 343 daire bulunmaktadr. Banyosuz 240 dairenin yatak kapasitesi ise 720dir. Kaplca tesisleri 3 kapal byk yzme havuzu, 2 ak byk yzme havuzu, 600 kii/saat kapasiteli amur kr banyosu, 2 adet kkrt banyosu, 3 adet elikli havuzu, 3 adet saatlik banyodan oluan bir gruptur. HdaiKaplca letme Mdrl Telefon No:0-272-535 73 27-28-29 Kaplca Oteli Termal Yeni Otel c-Gecek Kaplcas: Yeri ve Ulam: Afyonun kuzeybatsnda, il merkezine 18 km. uzaklkta bulunan Gecek Kaplcas, Afyon-Ktahya karayolu ile AfyonUak- zmir demiryolu zerindedir. l merkezinden kaplcaya srekli ileyen servisleri ile ulam sorunu ortadan kaldrlmtr. zellikleri: Kimyasal snflandrlmasnn klorr, bikarbonat, sodyum ve arsenikli olarak yapld Gecek Kaplcasnn suyunda; amonyum, lityum, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum,strosiyum, baryum, demir, alminyum, mangan, inko, krom, bakr, titan, kurun, klorr, iyodr, bromr, florr, slfat, nitrat, nitrit, hidrofosfat, karbonat, bikarbonat, hidroarsenat, metabolik asidi, metasilikat asidi gibi iyonlarn dnda, serbest kkrtl hidrojen gazlar da bulunmaktadr. Temperatr 42 C, radyoaktivitesi Rn. 3,2 ile 10,3 eman, pH deeri de 7,6 olarak belirlenmitir. ifa zellikleri: Banyo tedavisi ile romatizmal rahatszlklar, nevralji, nevrit, polinevrit tedavilerinde, ortopedik mdahale geirenlerin fiziksel rehabilitasyonunda, metabolizma ve kadn hastalklarnda faydas gzlenmitir. Ayrca ime olarak faydalanldnda ise imanlk ve diyabetik rahatszlklarda da olumlu sonular alnmtr. Tedavi Tesisleri: Kaplcadaki 45 adet 6 kiilik dublex villadan 36 tanesi devre mlk sistemine dahil olup, 9 tanesi kiraya verilmektedir. Ayrca 1 tanesi bayanlara 1 tanesi erkeklere ait olmak zere 2 tane umumi kapal havuz vardr. Kaplca letme Mdrl Telefon No: 0-272-251 52 75-76-77 d-mer Kaplcas: Yeri ve Ulam: Afyon- Ktahya karayolu zerinde bulunan mer Kaplcas, Gecek Kaplcasnn yaknnda ve il merkezine 15 km. uzaklktadr. Merkezden kalkan servisler aracl ile ulam sorunu ortadan kaldrlmtr. Tarihesi: Eskiden beri kullanlan kaplcann tarihi hakknda bir bilgi bulunmamakla beraber, kaplcann byk havuzunu yaptran kiiye ait kitabede 1889 tarihi bulunmaktadr. zellikleri: Olduka zengin olan mer Kaplcas suyu; kimyasal olarak, klorr, bikarbonat sodyum, demir arsenik ve karbondioksitli snflandrmaya alnmtr. erisinde amonyum, lityum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, stronsiyum, baryum, alminyum, mangan, inko, krom, bakr, titan, kurun, iyodr, florr, slfat, nitrat, nitrit, hidrofosfat, karbonat ve hidroarsenat gibi iyonlar ile; metabolik ve metasilikat asitleri; Telefon No:0-272-535 73 20 Telefon No:0-272-535 73 00

181

gazlardan serbest karbondioksit ve serbest kkrtl hidrojeni barndrmaktadr. Temperatr 43C ile 54 C arasnda, radyoaktiviteleri 9,5 eman ve pH deeri de 7,2dir. ifa zellikleri:mer Kaplcas suyu banyo tedavisinde; artroz eitlerinde, romatit artrit, spondilartrit, ankilopoetita, fibrozitis, sellits gibi romatizmal hallerde (kronik bronit, enfizem ve faranjit), krk, mafsal ilii ve yapklarda hemipleji, parapeleji ve ocuk felci hastalklarnda imanlk, beslenme bozukluklarnda, sinir ve fel hastalklarnda, cilt hastalklarnda, metabolizma bozukluklarnda, periferik damar hastalklarnda, eklem rahatszlklarnda, ksrlk ve bronit gibi hallerde faydal olmaktadr. me tedavisi ile mzmin kabzlk ve barsak tembellii, hazm g yapan mide ile hiposentik midelerde faydal olmaktadr. Ayrca solunum yolu ile kronik bronit enfizem ve faranjitte de yararl grlmtr. Tedavi Tesisleri: Kaplca Afyon Ticaret Borsas tarafndan tadilata alnm olup, 2002 yl banda 33 adet villa, 20 yatakl apart otel, 1 adet kapal yar olimpik yzme havuzu, 2 adet Trk Hamam ve 1 adet kapal byk yzme havuzunun tamamlanp hizmete sokulmas planlanmaktadr. Ayrca ierisinde hydroterapy, fizik tedavi niteleri ve saunadan oluan Afrodit Thermal kr komp-leksi ile zel kadn ve erkek banyolar, Trk hamam gibi salk nitelerinin yannda daha bir ok niteyi barndran 214 oda ve 428 yatak kapasiteli Thermal Resort Oruolu otelinden de faydalanmak mmkndr. Kaplca letme Mdrl Telefon No: 0-272-251 50 17 Termal Resort Oruolu Telefon No: 0-272-251 50 50 Faks: 0-272-214 53 16 Faks: 0-272-251 50 60

e-Heybeli Kaplcas (Kzlkilise): Yeri ve Ulam: Afyon- Konya karayolu zerinde bulunan Heybeli kaplcas, Afyona 30 km. uzaklktadr. Kaplcaya ulam sorun tekil etmemektedir. Tarihesi: Kaplcann tarihi ok eskilere dayanmaktadr.Roma devrinde kaplcann kuzeyinde leonte comte (Aslanba) isminde bir kyn varl ve kaplcann bu devirde iletildii Roma devri tabletlerinde de yazldr. Bizans devrini mteakip Seluklular ve Osmanllar devirlerinde de Kzlkilise adl bir kyn varl ve kaplcann altna dair bilgiler mevcuttur. zellikleri: Kimyasal snflandrlmas sodyum, bikarbonatl, kalsiyum slfatl olarak yaplan kaplca suyunun ierisinde bakaca; sodyum iyonu, kalsiyum, magnezyum, demir gibi katyonlar ile klorr, slfat iyonu, hidrokarbonat ve metasilikat asidi gibi anyonlarda bulunmaktadr. Temperatr 46C ile 52 C arasnda, radyoaktivitesi 6,9 ile 12,1 eman arasnda deimekte olup, pH deeri 6,8 veya 7dir. ifa zellikleri: Heybeli Kaplcas sularnn iyi geldii hastalklarnn banda deri hastalklar gelir. Seboreler, akneler, empetigo, intertrigo ve streptoktan ileri gelen dier deri iltihaplar, ekzemalar, bilhassa kuru ekzemalar,ekzema seboreikler, ocuk ekzemalar, psoriazisler, pelandlarn baz eitleri, ok tekrarlayan herpos vakalar, rtiker vakalar, uyuz vakalar bazlardr. Teneffs cihaz ile eitli hastalklarda yarar grlr. Nezle, kronik amigdalit, larenjit, farenjit, kronik bronit, anfizem ve astma vakalarnda koklama suretiyle fayda grlr. Romatizma vakalarnda da iyi sonular alnmaktadr. Mafsal romatizmas, xomatoit artrite, endokarditli romatizma vakalar ve artroz rahatszlklarnda tedavi edici zellii bulunmaktadr. Nevrit ve poli nevrit hastalklar, kadn hastalklar, perimentrit, aneksit, parametrit, miyokardit ve kalp nevrozlarnda faydas grlm, ayrca diyabetlilerden kan ve idrar ekerinin azald gzlenmitir. Tedavi Tesisleri: Kaplcada drt mevsim konaklamak mmkndr. Banyolu oda says 90, yatak says 150 adettir. 25 oda, 50 yatak kapasiteli bir turistik otel bulunan kaplcada, umumi havuz ve ak/kapal termal havuz bulunmaktadr. Heybeli Kaplcas letme Mdrl Telefon No: 0-272-612 61 10

F.5.17. Dnya Kltr ve Tabiat Mirasnn Korunmas Szlemesinde Yer Alan Kltrel Miras ve Doal Miras stats verilen Kltrel, Tarihi ve Doal Alanlar F.5.17.1. Kltrel Miras Kapsamna Giren Alanlar. F.5.17.1.1. Antlar:
AFYON ANITSAL YAPILAR YERLE M ADI 1 Afyon-Merkez ES. TR Camii ESR.ADI Adeyze(Atize)Camii TAR H M. 1911 ZELL Osmanl DURUMU Salam K ME A T V.G.M.

182

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii

Akrnescit Camii Aksarayl Camii Arap Mescit Carnii Ayn Olu Camii Esanieme Camii Esel Mescidi Camii Burmal Camii avuba Camii Grcani (Fakih) Pasa Camii imaret Camii (Gedikahmet) Paa Kurra Camii Hac Nasuh ( sli) Camii Hac Nuh Carnii Hac Yahya Camii

M. 1397 1218 XV.yy M. 1797 M 1495 XIX.yy Sonu

Osmanl Osmanl Osmanl G. Osmanl E. Osmanl G. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M. V,G.M. V,G.M. V.G.M. V,G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V,G.M. V,G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M.

M. 1575

Ger.Oullar Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Balam

14721473 1645 H. 1320 M. 1863 XVI. yy Ortas M.190 1 1915/2 0

E, Osmanl E. Osmanl G. Osmanl XIX.Ortas Osmanl

16 17 18 19 20 21 22 23 24

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii Camii

Kara Katip Camii Karaman Camii Kee Pazar Minare Gdk

XX.yy Balar XX.yy 1.ey. E, Osmanl Sahipata O. Seluklu S. D. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M.

XV.yy M.18K M.133 0

Kubeli (Kubbeli) Camii Kuyulu Carnii Mevlevi (Trbe) Camii Msri (sultan) Camii Ot Pazar Camii Ulu Camii

M. 1957 M. 1590 M. 12721273

XV-XX.yy Osmanl Seluklu

183

25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Camii Camii Camii Camii Camii Camii Mescid Mescid Mescid Mescid Medrese Gmt Gmt Medrese

Sulum Camii Yeni Camii Tacahmet Camii (Tahtal)

M. 1813 M. 1711

G. Osmanl Osmanl E. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. Sleyman Gktepe Mahalle Muhtar

Yoncaalt Carnii Yukar Pazar Camii Arasta Mescidi Kale Mescidi Kalnts Kabe Mescid Sinan Halife Mescidi St Dede Mescidi Gedikahmet Medresesi Kabak Dede Yatr Dedebas Yatr Hisarard Kalntlar (Karadede) Medresesi Paa

M. 1910 M. 1264 M.154 9 M. 1264 M. 1397 M.145 3

Osmanl Bar. Seluklu E. Osmanl Seluklu E. Osmanl

G. Osmanl 1472 Osmanl ilk D Cumhuriyet Cumhuriyet M. 12311233 XI 1 1. yy XI 1 1. yy M. 1386 And. Seluklu

Salam Salam Salam Salam Salam

39 40 41 42 43 44 45 46 47

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Trbe Trbe Trbe Trbe Kilise eme eme eme eme

Kadmana Trbesi (1. Asiye Sul.) Sahipler Trbesi Germiyanolu Sleyman Bey T. Fele-avu Trbesi Ermeni Kilise Kalnts Hac Hseyin emesi Kayadibi emesi Orta eme Ak Mescid Orta eme

Seluklu Seluklu Germiyanolu ilk D. Osmanl Ermeni Dn. G. Osmanl G. Osmanl

Salam Salam Salam Salam

V.G.M. Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi V.G.M. Mlk Sahiplerine

Salam Salam Salam Salam

Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi

M.180 6 M. 1806

XIX.yy G. Osmanl

184

48 49 50 51 52

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

eme eme eme eme eme

Hodal eme Kp eme (Kahil) Sinan Halife emesi Sulum eme l Sulum eme II Da 1910 M. 19061908 G. Osmanl M. 1553 E. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam

Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi

53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

eme eme eme eme eme eme eme eme eme eme eme eme eme Hamam Hamam Hamam Hamam Hamam Hamam

Tapnar emesi Yeni (avuolu) Ali Aa emesi Hac Aftal emesi Ceviz Altj_emes Abdi Kad emesi Ali Vezir emesi Arap Mescit emesi Ba eme Bel Mescid emesi Boyacoju emesi Burmal eme Byk Olucakejnesi Millet (Gavur) Hamam Kad Hamam Yeni Hamam Dabakhane Hamam Kasmpaa itte Hamam limaret (Alaca) M. 1475 1472M. 1886 M. 1794 XIX.yy Sonu XVI. yy XVII.y yOnc XIX.yy Sonu eme M. 1906 XX.yy Ba^ M. 1764 |XV .y y 1926 H. 1322

XfX.yy Cumhuriyet XXBalar S.D.Osmanl XVI 1 1. yy Ba E. Osmanl Cumhuriyet Osmanl E. Osmanl G.Osmanl G~Osmanl XIX. XVI yy Sonu Ermeni Dn. Osmanl E. Osmanl ilk D. Osmanl XV.yy Osrnan ilk D. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam |Sailam__ Salam Salam Salam Salam

Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi lAfyon Belediyesi [Mtevellisi Y.TURUN V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M.

(Gedikahmet

185

Paa) Ham 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezAntkaya Afyon-MerkezSaraydz K. Afyon-Merkez Kpr Kpr Kpr Kpr Kpr Kpr Su Deposu Gazino Halkevi Lise OtelOkul istasyon istasyon Belediye Han Kale Bedesten Han Camii Kervan Saray Trbe dari Yap Kanl Glet Kprs Altgz Kpr Harmanck Kprs iki Gz Kpr Kurunlu Kpr Hac Gani Kprs 1 .Nolu Su Deposu Ordu Evi Zabit Yurdu Eski Defterdarlk Afyon Lisesi Eski Atatrk ilkokulu Afyon ehir stasyonu ( zmir) Hallkevi-

75 S. D. Osmanl H.606 Seluklu . Osmanl S. D. Osmanl S, D. Osmanl XVI. yy M.191 4 Osmanl G, Osmanl S. D. Osmanl Cumhuriyet 19141916 Neo Klasik S. D. Osmanl C. Dnemi C. ilk Dnem (Eski 19191920 um_.ncesi G. Osmanl 12311233 1914 XVII.y y.Ort. Sel. Osmanl G. D. Osmanl Osmanl D. Osmanl KlV.yy Sonu Beylikler D. Beylikler D. Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam V.G.M. V.G.M. Tapu Sahipler Tapu Sahipleri T.C. Karayollar G. M V.G.M. Y. S. E. Genel Mdrl Y. S. E. Genel Mdrl Y. S. E. Genel Mdrl Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Milli Savunma Bakanl Maliye Bakanl AF Lis.Md/M.E.M Maliye Muhasebe Fak. T.C.D.D.Y.Genel Md. T.C.D.D.Y.Genel Md. Emniyet Mdrl V.G.M. Genel

stanbul istasyonu Utku Odas Belediye) Kle Han Kale Bedesten Tahan (Hoca Uveys Han) Eski Carni Gebeceler Eret Kervan Saray irin Baba Trbesi l zel dare Binas

186

94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115

Afyon-Merkez Afyon-MerkezKumarta Afyon-MerkezKumarta Afyon-Merkez. Kumarta Afyon-MerkezKumarta AfyonMerkez Kumarta Afyon-MerkezKumarta Afyon-MerkezFethibey Afyon-MerkezFethibey Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezGebeceler Afyon-MerkezKocaz Ky Afyon- Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez-inaz Ky Afyon-Merkez-lnaz Ky Afyon-Merkez-inaz Ky Afyon- MerkezAfyon-Merkez- naz Ky

lkokul Yatr Yatr Ygtr Yatr Kpr Kpr eme Camii eme eme eme Camii idari Yap ilkokul idari Yap idari Yap Camii Bekleme Yr. Cami Trbe eme

Kadnana ilkokulu Kumarta Ky Kumarta Ky l. Yatr Uzun Eren Yatr Garip Eren Yatr Kumarta Ky Kumarta Ky l. Kpr eme Fethibey Ulu Camii Karadere Yatr emesi Gebeceler Eski eme Kovalk Kesikleme Gebeceler Kocaz Ky Camii Genlik ve Spor II Md. Binas Dumlupnar lkokulu Afyon Belediye Binas Ali etinkaya Meslek Lisesi mer Camii D.D.Y. sas.Bin.Ahap Bek.Yeri Secek Camii Trbe (Demir evre) Balkl eme Kz

E. Cumhuriyet

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

Milli Bakanl

Eitim

187

116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140

AfyonMerkeznaz Ky Afyon-Merkez- naz Ky Afyon Merkez akrky Afyon-Merkez-inaz Ky Afyon-BarnakMerkez Afyon-BayatMerkez Afyon- Bayat Afyon-Bayat Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Dili Ky Bolvadin Merkez Bolvadin Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez

Frn Kap. Havuzu Cami Hamam Camii Camii Konut Alan Yap Camii Camii Camii Camii Camii Trbe Trbe Camii Camii Krk Minare Trbe Trbe Trbe Trbe eme eme Ceme

mleki Frn Eski Kaplca Havuzu akrky Camii mer Hamam Aalar Camii Merkez Camii n pazarck Yap Temel Kalntlar Hac Mahmut Camii maret Camii Sinan Paa) (Lala H. 1324 XV.yy 1900 XVI. yy S. D. Osmanl Y.D.Osmanl S. D. Osmanl Osmanl S. D. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam V.G.M.

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M.

ar Camii (Ulu Camii) Alaca Camii Krklar (Tahtal) Camii Abdlvahap Trbesi Abdlkadir Trbesi Abdlkadir Camii hsaniye Camii Krk Minare Halil Dede Yeil Melek Sultan Carullah Trbesi st Ak trbe Clklar emesi Balta eme Hac Ahmet emesi Geylani Geylani

V.G.M. V.G.M.

Salam Salam Salam Salam S. D. Osmanl S. D. Osmanl Osmanl Y.D Salam Salam Salam Bolvadin Belediyesi Bolvadin Belediyesi Bolvadin Bel.

188

141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168

Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Yakn Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Erkmen Mah. ay-Karamk ay-Karamk ay-Merkez ay-Merkez ay-Merkez ay- Merkez ay-Merkez ay-Merkez ay-Merkez ay Kasabas Eber

eme eme Hamam Kpr Han eme eme eme eme Okul Okul Kla Hazire Kpr Hamam Camii Han Camii eme eme eme Han Medrese Camie. Cami Camie. Trbe eme

hlar emesi

(Aln)

XVI II. Yy

Osmanl S. D. Osmanl Osmanl Y.. Biz. Osmanl

Salam Salam Salam Salam

Bolvadin Belediyesi Bolvadin Belediyesi Bolva. Belediyesi V.B.M.

maret Cemesi Rstem Paa Hamam Krkgz Kpr Han Kla emesi Meydan emesi Ecak emesi eme Sava lkokulu Akeme ilkokulu Yank Kla Abdlkadir Haziresi Kpr Hamam Tahtal Camii Edici Han Feriz Hoca Camii Karamk eme Karamkerne Ta eme Ta Han Ta Camii-TaMedrese Orta Camii ve emesi Hac Mahmut (Yeni) Camii engel emesi Camii ve XIX. yy Ceylani

Salam Salam Salam Salam Salam Salam S. D. Osmanl Salam Salam Salam M.E.B. M.E.B. M.S.B.Askerlik ubesi

Salam Salam Salam Osmanl Seluklu Seluklu Osmanl C. Dnemi G. D. Osmanl BeyNkler XIX.yy Osmanl Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M.

ay Bakanl V.G.M. V.G.M. ay Bakanl V.G.M.

Bel.

Bel.

ay Bel. Bakan l V.G.M. Eber Ky Muhtar

Isa (Ese) Dede Trbesi Miralay emsettin emesi

189

169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192

ay Kasabas

Eber

Trbe Cami Cami Camii Kemer Kop. Camii Hamam lkokul Binas Yatr Trbe Trbe Cami eme TekkeCami Tekke Tr. Tekke Kervans aray Trbe CamiTekke Cami eme Camii Mez.Alan eme

Ebheri Baba Kmbeti Idris Ky Cami Kzlren Camii Ulu (Bababey Camii Ilca Yprak Merkez Camii Hamam Eski ilkokul Binas Daydal Ky Yatr Isa (Ese) Dede Trbesi Salihler Dede Trbesi ar Cami Yukarpnar emesi Karacaahmet Camii Emre Tekke akrlar Kemal Sul) Tek.(Seyit XV. yy Tekkear)

Seluklu

Salam Salam

V.G.M. V.G.M. Kzlren Tz.Kiilii V.G.M. Dinar Belediyesi K.

Dazkr- dris Ky Dazkr-Kzlren Ky Dinar-Merkez Dinar-Merkez Dinar-Yprak Dinar-Dikici Ky Ernirda-Davulga Kasabas Emirda-Daydal Ky Emirda-Merkez Emirda Davulga Emirda Hocalar-Ahurhisar Kas. hsaniyeKaracaahmet K. hsaniye-Der Kasaba hsaniye-Der Kasaba ihsaniye-Der Kasaba Ihsaniye-Kayhan Kas. hsaniye ihsaniye-Der Kasaba ihsaniye-Kayhan Kas. hsaniye-Kayhan Kas. scehisar-Alanyurt Kas. scehisar-Alanyurt

S. D. Osmanl G. D. Osmanl Osmanl

Salam Salam Salam Salam

S. D. Osmanl I.D.cumhuriye l

Salam Davulga Bakanl Salam Salam Salam Salam Salam V.G.M. Bel.

Ky Tzel Kiilii

G. Osmanl Osmanl Osmanl .D.Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

V.G.M. Der Ba. ismail Slalesi E. E Mz.G.Md. Belediye Aytar ve

Der Kervansaray Hayranveli Gneyi. Trbe Hayranveli veCamii D.Kas.Yeni Kaytl Cami Camii Tekkesi Mah.

Kayhan B.B.gz. V.G.M.

Sarkz Dede eme ve Yuna Merkez Cami Alanyurt Ky Mezarl Demokrat emesi

Kayhan Bel.Bakanl V.G.M. Alanyurt Bakanl Bel.

Alanyurt Bel. Bk.

190

193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215

Iscehisar-Alanyurt Kas. scehisar-Alanyurt Kas. scehisar-Konar Ky scehisar-Merkez SandklBakuyucak K. Sandkl-Ekinhisar Ky Sandkl-Merkez Sandkl-Kusura Kas. Sandkl-Sorkun Kas. Sandkl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Merkez Sincanl-Boyal Ky Sincanl-Boyal Ky Sincanl Ky -Boyal

eme Cami Ky Odas Kpr Cami Camii Camii Trbe Hamam Hamam Klliye Sibyan Mek. imaret Hamam Camii Trbe Medrese Klliye Trbe Trbe eme Hamam Kpr

Karacaahmet emesi Karacaahmet Camii Ky Odas Odas) Antik Kpr Ky Camii Ekinhisar Ky Camii Ulu Camii Dede ba Trbesi Sorkun Hamam Ece Hamam Sinan Paa Klliyesi Sinan Okulu Pea Sibyan XVI. yy XVI. yy XVI. yy Seluklu Osmanl Osmanl Osmanl Osmanl XVI. yy XVI. yy Osmanl Osmanl Sel. Beylikler Sel. Beylikler Sel. Beylikler Sel. Beylikler Osmanl G. Osmanl (Goca

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

Alanyurt Bakanl Alanyurt [Bakanl

Bel. Bel.

Ky Tzel Kiilii Isehisar Bakan, Bel.

Ky Tzel Kiilii V.G.M. V.G.M. Kusura Bakanl V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. Bel.

Sinan Paa mareti Sinan Paa Hamam Sinan Paa Camii Sinan Paa Trbesi Hanikah (Medrese) Soyal Klliyesi Kurey Baba Kmbeti Eyyanl Trbe eme (Ahmet Paa) Krka Hamam iki Gz Kpr

y.G.M. V.G.M. V.G.M. Hazine Maliye V.G.M. V.G.M. Ahmet Belediyesi V.G.M. Akren Bld. Bk. Paa Hazinesi

Sincanl-Boyal Ky Sincanl Paa Ks. -Ahmet

Sincanl-Krka Kasabas Sincanl-Akren

191

21 6 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236

Sincanl- Kayadibi Sultanda-Merkez SultandaYeiliftlik Sultanda-Merkez Sultanda-Merkez Sultanda-Merkez SultandaYeiliftlik SultandaYeiliftlik Sultanda-Merkez SultandaDereine Ks. Sultanda SultandaDereine Ks. SultandaDereine Ks. uhut-Merkez uhut-Merkez

Ham eme eme Camii Camii Kervans aray Hamam eme eme eme Camii Cami Mescit Cami Camii eme eme eme eme eme eme eme

Kayadibi Haman,eme Laleli eme Kethda Ahmet Aa Camii ar (Aa) Camii shakl (Sahipata) Kervansaray Ta Ambar (ifte ) Hamam Sreli emesi Halilaa emesi avu eme Elif Hatun Camii Elif Hatun Carnii-avu Mah. Orta Mescit Camii Kebir Ulu Camii (ar Camii) Kamber eme (Kubbeli) XVI.yy XIX.yy Ba Cumhuriyet XIX,yy Osmanl S. D. Osmanl Osmanl XVI 1. yy XX. yy Ba Seluklu Osmanl Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam XX.yy Ba, XIX. yy Ba XX.yy Ba Salam Salam

Ky Tzel Kiilii Sultanda Bel. V.G.M. Seberolu Vakf V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. V.G.M. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. uhut Ba. Belediye Belediye Belediye Belediye Belediye Belediye Belediye

uhut-Merkez

Helvac eme ukur eme Karabekir emesi Ala (Ali) avu eme Meydanlk eme Cafer eme

uhut-Merkez

uhut-Merkez

uhut-Merkez

uhut-Merkez

uhut-Merkez

237

uhut-Merkez

eme

Esas eme

Salam

Belediye

192

238 239 240 241 242

uhut-Merkez

eme Hamam Kpr Kpr Hamam

Kader eme Hamza Paa Hamam ki Gz ( Gz) Kpr Drt Gz Kpr Eski Hamam

XX. yy Ba XV. yy Osmanl Osmanl Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam

uhut Ba. V.G.M.

Belediye

uhut-Merkez uhut-Merkez

T.C.Kara Yol.G.Md. T.C.Kara Yol.G.Md. V.G.M.

uhut-Merkez

uhul-Merkez

EH TL KLER S.NO YERLE M ES. ADI 1 AfyonMerkez AfyonMerkez AfyonMerkez AfyonMerkezBykkalecik AfyonMerkezAntkaya EmirdaSuvermez Ky scehisarDoanlar Ky SandklMerkez TR Ant Mezar AntHeykel Ant ESER ADI Hava ehitlii 1933-1936 Cumhuriyet Salam Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Afyon Belediyesi Bakom. Tar. Mil. Park Md AntMezar AntHeykel Ant TAR H DNEM ZELL KULLANNIM

Kocatepe Ant

Cumhuriyet

Salam

Utku Ant

24.04.1936

Cumhuriyet

Salam

ehitlik Al.

Yzba Agah, Kurtkaya ehit.

Cumhuriyet

Salam

ehitlik Al

Ant Park

Eret (Antkaya) Hyk ehitlik

Cumhuriyet D

Salam

Milli Park Mdrl

Ant Park

Ant

Suvermez ehitlii

Cumhuriyet

Salam

Suvermez Ky Muhtarl Hazine

Ant

ehitlek

Giresun ehitlii

Cumhuriyet

Salam

ehitlik

AntMezar

Miralay Reat Ciittepe ehitlii

Cumhuriyet

Salam

Sandkl Bel Bakanl

AntMezar

SincanlYldrm Kemal uhutMerkez

ehitlek

Yldrm ehitlii

Kemal

Cumhuriyet

Salam

Milli Parklar Md. K.K.K. uhut Ask. b. Bk

ehitlik

10

ehitlik

Cumhuriyet

Salam

ehitlik

193

S.NO

YERLE M ADI

ES.TR

ESER ADI

TAR H

ZELL

DURUMU

K ME AiT

KULL.

1 2 3 4 5

ay Afyon-Merkez Afyon-Merkez-Byk kalecik Bolvadin-Hamidiye Bolvadin-Hamidiye

Tarihi Sit Tarihi Sit SiperSavunma Siper Siper

Mirya Kefelon Sava Alan Kurtulu Sava Kocatepe ehitlii Ahmet Dede Siperleri Tepesi Cumhuriyet Mil. Mcadele Mil. Mcadele Cumhuriyet Cumhuriyet Salam Salam Milli Parklar Md. Milli Parklar Md. Sit Alan Sit Alan Salam Milli Park Mdrl Sit Alan

Pazar Tepesi Siperleri

6 7 8

Sincanl-Ahmet Ks.

Paa

Savun. Sip. Savun. Sip.

iiltepe Siperleri Tnaztepe Siperleri Sarlk Pnar Siperi

Sincanl-Tnaztepe Kas. Afyon-Merkez-Sln

F.5.17.1.2. Yap Topluluklar:

S.N O 1 2 3 4 5 6 7 8 YERLE M ADI ES. TR Konut Ev Ev Konak Ham. Evleri Konut Konut Konut ESER ADI TAR H DURUMU K ME A T KUL. DRM.

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkezlnaz Ky Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez Bolvadin-Merkez

25 Kap Nolu Konut Emin Tokman Evi Mollaolu Yurt Evi Alibey Kona Hamam Evleri merGecek 68 Adet Konut Hac Mecittin Karahan Evi akmakl Evi

Cum.Dn.Av. T. C. lk Dnen T.C. lk Dn.A

Salam Salam Salam Salam salam Salam Salam

T.C.D.D.Y. Genel Md. Emin Tokman T.C.D.D.Y. sileri Sen. Ylmaz TURUN

Konut Ev Yurt Ev Ham. Konut Konut Konut

l. D. Osmanl

Salam

194

ekil 25: Byk Taarruz ehitlii

ekil 26: Byk Taarruz ehitlii

195

ekil 27: limizden Mimari rnekler

196

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

Pnar Uluky Kasabas D i n a rMerkez Sandkl Merkez SandklMerkez uhutMerkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Konut Konut Konut Ev Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konul: Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Tata Kona

Ahmet

XVIII. yy II. Yar C. ilk Dnemu

Salam Salam Salam Salam

Konut Sahibine

Konut Konut Konut Ev

Mehmet Gbekli Evi Tadeliolu Bitiiindeki Ev Badefiolu Evi Hacveli Olu (Atatrk) Evi 1.Nolu Konut 2. Nolu Konut 3. Nolu Konut 4. Nolu Konut 5. Nolu Konut 6. Nolu Konut 7. Nolu Konut 8. Nolu Konut 9. Nolu Konut 10. Nolu Konut 11. Nolu Konut 12. Nolu Konut 13.Nolu Konut 14. Nolu Konut 15. Nolu Konut 18.Nolu Konut 17.Nolu Konut 18. Nolu Konut 19. Nolu Konut 20. Nolu Konut 21. Nolu Konut 22.Nolu Konut 23.Nolu Konut 24.Nolu Konut 25. Nolu Konut

D.Cumhuriyet S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam__ Salam Salam Salam

ahs Mlk Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

197

39 40 41 42 43 44 45, 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut. Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

26. Nolu Konut 27. Nolu Konut 28. Nolu Konut 29. Nolu Konut 30.Nolu Konut 31. Nolu Konut 32.Nolu Konut 33.Nolu Konut 34. Nolu Konut 35. Nolu Konut 36.Nolu Konut 37. Nolu Konut 38. Nolu Konut 39. Nolu Konut 40. Nolu Konut 41. Nolu Konut 42. Nolu Konut 43. Nolu Konut 44. Nolu Konut 45. Nolu Konut 46. Nolu Konut 47. Nolu Konut 48. Nolu Konut 49. Nolu Konut 50.Nolu Konut 51. Nolu Konut 52. Nolu Konut 53. Nolu Konut 54. Nolu Konut 55. Nolu Konut 56. Nolu Konut 57. Nolu Konut 58.Nolu Konut

S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahipleri Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahipleri Konut Sahiplen Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahipleri Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

198

72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

59.Nolu Konut 60.Nolu Konut 61.Nolu Konut 62.Nolu Konut 63. Nolu Konut 64.Nolu Konut 65.Nolu Konut 66. Nolu Konut 67. Nolu Konut 68. Nolu Konut 69. Nolu Konut 70.Nolu Konut 71.Nolu Konut 72. Notu Konut 73.Nolu Konut 74.Nolu Konut 75.Nolu Konut 76.Nolu Konut 77.Nolu Konut 78.Nolu Knut 79.NoIu Konut 80. Nolu Konut 81.Nolu Konut 82.Nolu Konut 83.Nolu Konut 84.Nolu Konut 85.Nolu Konut 86.Nolu Konut 87.Nolu Konut 88.Nolu Konut 89.Nolu Konut 90.Nolu Konut 91. Nolu Konut

S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam

Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahipleri Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl S.D.Osmanl

Salam Salam Salam Salam Salam Salam

S.D.Osmanl S.D.Osmanl

Salam Salam

199

105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115

Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez Afyon-Merkez AfyonMerkezGebeceler BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez

Konut Konut Konut Konut. Konut Konut Frn

92.Nolu Konut 93. Nolu Konut XX.yy.Ba S.D.Osmanl S. D. Osmanl S.D.Osmanl XX.yy Ba S.D.Osmanl S.D.Osmanl XX.yy Ba Cumhuriyet Salam Salam Salam Salam Salam Salam

Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Sahibi

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Frn

Konut Konut Ev

XX.yy Ba

S.D.Osmanl S.D. Osmanl

Salam Salam Salam

Konut Sahibi Kraathane

Konut Konut Kyodas

116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128

Konut. Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

200

129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149

BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Adliye No:55 Kadriye No:51 Sokak Sokak Konut Konut

Konut Konut

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Kantarolu Sokak No:59 Kantarolu Sokak No:88 Kantarolu Sokak No:41-43 Kantarolu Sokak No:42 Kantarolu Sokak No: 38 II. Balta Sokak No: 17/A

201

150 151 152 153 154 155 156 157, 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167

BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BoilvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

II. Balta Sokak No:18-1i9/A Kantarolu Sokak No:36 Kantarolu Sokak No:32-34 Kantarolu Sokak No: 16 Kantarolu Sokak No: 10 Kantarolu Sokak No:8 Kantarolu Sokak No:8 Kantarolu Sokak No:4,4/ Rtiye Camii Yan,No:8 Vahdet No: 18 Sokak

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Vahdet Sokak Vahdet Sokak Vahdet Sokak nsaniye No:52 hsaniye No:50 skit PTT Caddesi No: 12 Demircilerii Sokak No:39 Ali Efendi Sok,No:1 7,21,23 Ali Efendi Sokak No:26 Ali Efendi Sokak No:28 Clkolu Sokak No:56

168 169 170

Konut Konut Konut

Konut Konut Konut

202

171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190

BollvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez BolvadinMerkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez Afyon Merkez

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Anaolu Sokak No: 14 Clkolu Sokak No:2 Clkolu Sokak No:23 Clkolu Sokak No:66 stasyon Caddesi No:58 stasyon Caddesi No:56 Coturolu Sokak No:6-8 Clkolu Sokak No:17 Clkolu Sokak Mo:76 Dere No:3 Sokak

Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl S. D. Osmanl Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Salam Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Sahibi Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut Konut

Zafer Caddesi No:85 Zafer Caddesi No: 142 Hacaftal Mah. Hacaftal Mah. Hacaftal Mah. Hacaftal Mah. Hacaftal Mah. Hacaftal Mah. Mollabahi Mah. Mollabahi Mah.

F.5.17.1.3. Sitler:
YERLE M ADI ay Afyon-Merkez Afyon-MerkezBykkalecik ES.TR Tarihi Sit Tarihi Sit Siper ESER ADI Mirya Kefelon Sava Alan Kurtulu Sava Kocatepe ehitlii Cumhuriyet Salam Milli Park Mdrl Sit alan ZELL DURU MU K ME AiT KULL.

203

BolvadinHamidiye BolvadinHamidiye Sincanl-Ahmet Paa Ks. SincanlTnaztepe Kas. Afyon-MerkezSln

Siper Siper Savun. Sip. Savun. Sip.

Ahmet Dede Siperleri

Tepesi

Mil. Mcadele Mil. Mcadele Cumhuriyet Cumhuriyet Salam Salam Milli Parklar Md. Milli Parklar Md. Sit alan Sit alan

Pazar Tepesi Siperleri iiltepe Siperleri Tnaztepe Siperleri Sarlk Pnar Siperi

F.5.17.2.Doal Miras Kapsamna Giren Alanlar:

Kaplcalar bal altnda verilmitir.

F.5.18. Akdeniz de Ortak neme Sahip Kysal Tarihi Sit Alanlar:

limizin Denize kys bulunmamaktadr

F.5.19. Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii'ne Gre Belirlenen " Kta i Yzeysel Sular Kapsayan me ve Kullanma Suyu Rezervuarlar"
Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.19.1. Mutlak Koruma Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.19.2. Ksa Mesafeli Koruma Alan:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.19.3. Orta Mesafeli Koruma Alan:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.19.4. Uzun Mesafeli Koruma Alan:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

F.5.20. Blgeleri:

Hava Kalitesi Kontrol Ynetmelii'nde Belirlenen Hassas Kirlenme

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

204

F.5.21.Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluumlarn Bulunduu Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.
ekil 28:AFYONKARAH SAR VE C VARININ DEPREMSELL K HAR TASI

AFYON L DEPREM HAR TASI

DEPREM ARATIRMA DA RES ANKARA

LDerece 2.Derece i 3.Derece ^.Derece D

l merkezi le merkezi Bucak merkezi ------ DiriFaylar(MTA) ------ Yol Otoban Demiryolu Nehir ------ le snr

O 5 Km

l snr

5.Derece

205

ekil 29: AFYON VE C VARININ FAY HAR TASI

Dorultu Atml Fay Muhtemel Fay Bindirme Normal Fay **Konu ile ilgili ayrnll aklama A.4. ve A.5 blmlerinde verilmitir.

206

AFYON L JEOTERMAL ALANLARI 1.MER-GECEK-KIZIK-UYUZ JEOTERMAL ALANI YER BULDURU Saha K24-b3 paftasnda Afyon iline bal mer ve Gecek mevkiindedir. BLGE JEOLOJ S Sahada en yal birim Paleozoyike ait metamorfik istlerdir. Bu metamorfik temelde mikaist, istel kuvarsit, kalkist, kuvarsl ist ve fillit egemendir. Metamorfik istlerin zerinde geili olarak kristalize kiretalar (mermerler) yer alr. Yer yer mikaist ve kalkistlerle de ardalanan kristalize kiretalar (mermer)nn kalnl en fazla 80 m dir. Metamorfik ist ve/veya kristalize kiretalar (mermer)nn zerine asal uyumsuzlukla Neojen kelleri oturur. Konglomera, kumta, kil, kireta, mam, tfit-aglomera, rt ve lahar ile temsil edilen birimin maksimum kalnl 300 m dolayndadr. Traverten kelleri ve alvyon en gen birimlerdir. Magmatik etkinlikle ilgili en yal kayalar; Afyon trakitik volkanizmasna bal trakitik, traki-andezitik ve andezitik volkanitler ile bunlarn tfit, aglomera ve lahar gibi krntl rnleridir. Alanda daha gen volkanizmay bazalt lavlarna ilikin volkanik etkinlik oluturur. Sz konusu bazalt lavlarn en gen krk zonlarna bal olarak yzeylenirler. Krk izgilerinin genel istikameti KD-GB, KB-GD ve B-D olup, bunlar Neojen sonu ve sonras yaldrlar. Yaplan arazi ettleri ve sondajl almalara gre Paleozoyik yal kuvarsit, kalkist, kuvarsl ist ve kristalize kiretaiar (mermerler), Neojen yal konglomera, kumta, bazalt, kireta ve yredeki tm fay zonlar rezervuar kaya niteliindedir. SICAKSU KAYNAKLARI mer Hamam kaynaklar; kuzey ve kuzeybatsnda 3 kaynak mevcuttur. Scaklk : 53-66C, Debi : 0,33-1,33 It/sn (Toplam Debi : 2,16 It/sn) Gecek Hamam kaynaklar; kuzeyinde 2 kaynak mevcut olup, ok sayda da sznt kaynaklar vardr. Scaklk : 52-55C, Debi : 0,12-0,80 !t/sn (Toplam Debi : 1,5 It/sn) Kzk-Uyuz Hamam kaynaklar; dokuz kaynak halinde yzeyler. Scaklk : 46-71 C, Debi : 0,40-1,10 It/sn (Toplam Debi : 2,10 It/sn) SICAKSULARIN KULLANIMI Gerek mer-Gecek alanndaki kuyulardan elde edilen scak akkandan gerekse Kzk-Uyuz yresindeki doal kaynaklardan ncelikle kaplcaclkta yararlanlmaktadr. Ayrca mer-Gecek yresinde bir resort otel ve 35 villa tipli motelin yansra 0,35 ha sera stmacl yaplmaktadr. Ayrca Afyon kentinin stlmas projesine balanlm olup, u anda yaklak 5000 konutluk ehir stmacl yaplmaktadr. SU K MYASI Kaynaklardan ve kuyulardan alnan su rneklerine gre hepsinin toplam mineralizasyonu 1000 mg/lt nin ok zerindedir. Yine hepsinde Na+, HCOa, CF ve Ca iyonlar hakimdir. Baz sularda ise SCU iyonu da fazladr. Fakat %20 lik limitin altndadrlar. Bunlardan HCOa ve Ca+ iyonunun fazla olmas mermerler ve kiretalar ile olan temasa, Na+ ve zellikle Cl iyonlarnn fazla olmas da volkanik kayalar ile temasa iarettir. SO4 iyonun fazla olmas da mermerler ve kiretalan ierisindeki kanal akmlarna iaret olabilir. nk, yamur suyunda SCU azdr. Yine sularda B,L , F elementleri yksek deerlerde olup, limit deerlerin altndadr. Bor deerinin yaklak 10 mg/lt dolaynda olmas bitkilere zarar verebilecek deerlerdedir. Ancak, borun alt snr deeri 12 mg/lt dir. Sahadaki toplam mineralizasyon deerleri yaklak 3000-5000 mg/lt deerleri arasndadr. yonlarn sralan ise yledir; Na>K>Ca>Mg, Cl> HCO3> SO4 dr. AILAN SONDAJLAR KUYU NO TAR H DERINLIK(m) SICAKLIK(C) DEB (It/sn) RETiM EKLi

R-240 R-260

1971 1971

117 165 92 20

DEVRE DII A

207

AF- 1 AF- 2 AF- 3 AF- 4 AF- 5 AF- 6 AF- 7 AF- 8 AF- 9 AF- 10 AF- 11 AF- 12 AF- 13 AF- 14 AF- 15 AF- 16 AF- 17 AF- 18 AF- 19 AF- 20 AF- 21 AF- 22 AF- 23

1974 1991 1975 1982 1982 1983 1983 1984 1990 1990 1995 1995 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1996 1997 1997 1997 1997

905 56,5 250 125,7 207,4 211,4 210 250 320 320 185 59 560 122 170,7 218 260,5 363,6 305 230 212 227 235,3

107 98 97 95 79 92 93 91 49,5 96 98 98 81 96 97 96 107 92 81 >90 91 95 90

20 >100 35 80 15 10 6 5 17 100 >100 15 4,7 >100 4,5 >100 >50 >40 5 >100 45 50,7

A DEVRE DII A A A A A A A A A DEVRE DII A A A A A A A A A A

ASKILI A ARTEZYEN KOMPRES RDE 50

A: Artezyen P: Pompaj 2.GAZLIGL JEOTERMAL ALANI YER BULDURU Saha K24-b2, K25-a1 paftasnda Afyon iline bal Gazlgl kasabasnda yer almaktadr.

208

BLGE JEOLOJ S Yrede temeli, ist ve kuvarsitlerin yer ald Paleozoyik yal metamorfitler oluturur. Metamorfitlerin zerine, uyumsuz olarak Neojen yal kil, kumta ve konglomera ardkl keller oturur. En gen oluuklar Kuvatemer yal traverten ve alvyonlardr. Krk izgilerin genel istikameti KD-GB, KD ve KB-GD olup Neojen sonu ve/veya sonras yaldrlar. Paleozoyik temele ilikin kuvarsitler, kuvarsl istler ile bunlar kesen fay zonlar rezervuar kaya zellii tarlar. SICAKSU KAYNAKLARI Gazlgl mahallesi dousu ile Akin ay arasnda 4-5 adet scak su kayna bulunmaktadr. Scaklk : 31-70CDebi: 0,1-2 It/sn AILAN SONDAJLAR KUYU NO TAR H m) DERINLIK( C) SICAKLIK( DEB (It/sn) EKL 66 51 74 43 46 57 63 66,5 4-6 0,5 28 3 8 4,3 6 6-8 A A A A A A A A RET M

G1 G 2 G 3 BAAK GNGRLE DS KHZ. KHZ-3 A : Artezyen SICAKSULARIN KULLANIMI

1974 1990 1995 1995 1995 1995 1995 1997

138 300,1 206,5 135 174 60 68 120

Gazlgl yresinde tm scak sular, kaplcaclkta kullanlmaktadr. ehir stmacl iin fizibilite almalar devam etmektedir. SU K MYASI Kaynaklardan ve kuyulardan alnan su rneklerine gre hepsinin toplam mineraiizasyon deeri, 1000 mg/lt nin zerinde olduundan termal sular snfna girmektedir. Tm kaynaklarn ve kuyularn kimyasal analiz sonularna gre suiarn snf , Sodyumlu bikarbonatl termal sular snfndadr. DS kuyusu, G-1 kuyusu ve G-2 Kuyusunda F deeri yksek olmakla beraber, alt snr deeri aasndadr. B deerleri dktr. Sularda toplam mineraiizasyon deeri 2381,2-4409,6 mg/lt deerleri arasnda olup mineral deerlerinin sralan yledir; Na>Ca>Mg>K, HCO3>CI>CO3>SO4 3.HEYBEL (KIZILK RSE)-AY JEOTERMAL ALANI BULDURU Saha K25-c1 paftasnda Afyon iline bal ay ilesi -Heybeli mevkiindedir. BLGE JEOLOJ S Alanda en yal birim Paleozoyike ait epimetamorf istlerdir. Sz konusu metamorfik temeli killi ist, mika ist, kalk ist, fillit, kuvarsit, kuvarsl ist ve kuvarsit istler oluturur. Epimetamorf istlerin zerinde .geili olarak kristalize kireta (mermer) ve kalkistler yer alr. Epimetamorf ist ve/veya kristalize kireta (mermer) ve kalkistleri asal uyumsuzlukla Neojen kelleri rter. Gzenekli glsel

209

kireta killi kireta, marn, tfit, konglomera, kumta, kil ve ilt ile temsil edilen birimin maksimum kalnl 300 m dir. Traverten kelleri ve alvyon rts en gen birimlerdir. Gen volkanik etkinlie ilikin kayalar Neojen kelleri arasndaki tftler ile Neojen sonu ve/veya sonras yal bazaltlardr. Sahada krk istikametleri KD-GB ve KB-GD dur. Eim atml normal faylarla temsil edilen bu krk izgileri, Neojen sonu ve/veya sonras yaldr. Paleozoyik yal kuvarsit, kalkist, kristalize kireta (mermer) ve kalkistler ile Neojene ilikin konglomera, kumta, kireta kaya birimleri ve yredeki tm fay zonlar rezervuar kaya niteliindedir. SICAKSU KAYNAKLARI Heybeli kaplcalarnn bulunduu yrede 3 kaynak halinde yzeylenirler. Scaklk : 36,5-50C Debi : 0,1-3,8 It/sn (Toplam debi: 6,9 It/sn) Karaburun scaksu kaynaklar;Heybeli kaplcalarnn yaklak 6 km gneydousundadr. Scaklk :30C Debi :0,5 It/sn obanhamam scaksu kaynaklar; Karaburun kaynann 800m kuzeydousundadr. Scaklk : 30C Debi : 0,7 It/sn Karaburun Tepe kuzey kayna; Karaburun kaynann 800 m kuzeydousunda yer alr. Scaklk : 30C Debi : 0,2 It/sn AILAN SONDAJLAR KUYU NO H-1 H-2 K-1 A-1 A-2 H-4 H-5 TAR H 1978 1989 1984 2000 2000 2001 2001 DER NL K (m) 252 292 394,9 146,60 263,30 252,00 257 SICAKLIK (C) DEB (lt/sn) 56,5 50 37,5 53 57 56 56,3 64 6 38 2-3 50 30 73 RET M EKL A P A A A A A

SICAKSULARIN KULLANIMI Heybeli H-1 sondaj kuyusundan retilen scak sulardan kaplcaclkta yararlanlmaktadr. K-1 kuyusu henz retime gememitir. SU K MYASI Alnan su numunelerinin kimyasal analiz sonularna gre tm kuyu ve kaynaklarn sular Sodyumlu bikarbonatl scak sular snfna girmektedir. 4.SANDIKLI JEOTERMAL ALANI

210

YER BULDURU Saha, L24-b1 paftasnda Afyon iline bal Sandkt ilesi, Hdai mevkiindedir. BLGEN N JEOLOJ S Yrede Paleozoyik temeli dolomitik kalker, kalkist, yeilist, milonitik kalker, kuvarsit ve silisifiye konglomera oluturur. Paleozoyik temelin zerine uyumsuzlukla Mesozoyik yal kalker ve maml plaket kalker oluturur. Neojene ait oolitik gl kalkeri, tebeirli mam, kalker, trakiandezit tf, gevek konglomeralarla devam eden istif, traverten ve alvyon ile tamamlanr. Krk izgilerinin genel istikameti K-G, KB-GD ve KD-GB dr, Paleozoyik yal kuvarsit, silisifiye konglomera, kalkist ve kalkerler ile Mesozoyike ait kalker ve marnl plaket kalkerler rezervuar kaya niteliklidir. SICAKSU KAYNAKLARI Hamamca vadisi kaynaklar; ok saydadr. Bunlar kkrtl banyo, erkek amur banyosu, Kpralt kaynaklar, Madensuyu kayna, Buhar banyosu kayna olarak adlandrlr Scaklk: 57-68 C Debi: Toplam 90 It/sn AILAN SONDAJLAR KUYU AFS-1 AFS-2 AFS-3 AFS-4 AFS-5 AFS-6 AFS-7 P: Pompaj SICAKSULARIN KULLANIMI Scak sulardan stmaclkta ve balneolojide yararlanlmaktadr, SU K MYASI Alnan su numunesi analiz sonularna gre Bat Alman Kaplcalar Birlii snflamasna gre AFS-1, AFS-2 sondaj kuyular iletme n ve kaptaj kaynak sular Florr ieren, sodyumlu, kalsiyumlu, stfatl, bikarbonat! scak sularsnfndadr. Toplam mineralizasyon deerleri 1802,71-2038,38 mg/lt deerleri arasndadr. Mineral deerlerinin sralan yledir; Na>Ca>Mg>K, SO4>HCO3>CO3>CI TAR H 1994 1994 2001 2001 2001 2001 2001 DER NL K (m) 226 139,4 301,00 70,00 76,50 49,15 79,00 SICAKLIK (C) 70,5 69 39 66 67 68 DEB (lt/sn) 39 59 7,7 10 14 RET M EKL P P P P P Terk

BAA DN

211

F.5.22.

Tarm Alanlar:

limizin ekonomisi arlkl olarak tarma dayaldr. l toplam nfusunun %54.22si krsal alanda yaamaktadr. lin hayvan varl ynnden potansiyeli olduka iyi durumdadr. Sanayileme yolunda bu gne kadar ilimizde nemli admlar atlm olmasna ramen ulalan nokta yeterli deildir. Afyon li tarmsal potansiyeli itibariyle Trkiyede sayl illerimizden biri olup, nfusun yaklak % 50si tarmla uramaktadr. Afyon youn olarak retimini yapt hububat, pancar ve haha ile lkede nemli merkezlerden birisi haline gelmitir. 2000 ylndan buyana , hayvancln desteklenmesi kapsamnda yem bitkileri ekiliine getirilen tevik priminden dolay, yem bitkileri ekiliinde de gzle grlr bir art olmutur. limizde sulanan tarm arazisinin yetersiz olmas tarmsal rnlerin verimlerinin dmesine neden olmakta ve rn eitliliinin de snrl olmasna yol amaktadr. Bu adan sulanan tarm alanlarnn artrlmas ve bu konuda yeni projelerle alt yap yatrmlarnn yaplmasna ihtiya duyulmaktadr. Bunun yannda gbreye verilen desteklemenin kaldrlmas iftide honutsuzlua yol amtr. Hayvanclkta olduu gibi tarmsal retimde de mazot, srm, ekim gibi girdi fiyatlarnn yksek oluu retimde olumsuzluklara ve eletirilere yol amtr. 2001 ylnda uygulamaya balanan Dorudan Gelir Destei Projesi ile iftilerimize dekar bana destekleme verilmek suretiyle girdi maliyetlerindeki yk bir nebze olsun hafifletmitir. Bunlarn yannda limiz meyvecilikte kiraz, vine, elma retimiyle nemli bir paya sahip olup, kiraz retiminin nemli blmn ihra etmektedir. limiz retmi olduu bitkisel ve hayvansal rnleriyle lke ekonomisine byk katk salamaktadr. iftilerimiz gn getike modern tekniklerle tarm yapmaya nem vermekte, kaliteli rn ve birim sahadan daha ok verim elde etmeye gayret gsterilmekte olup, lke ekonomisine her geen yl daha fazla katk salanmaktadr. limizdeki tarmsal retimlerin 2003 yl Aralk ay sonu itibariyle milli ekonomiye katks 995 Trilyon 236 Milyar 550 Milyon TLdir. F.5.22.1. Tarmsal Geliim Alanlar
2003 YILI T BAR YLE TARIMSAL RET MLER N M LL EKONOM YE KATKISI (M LYAR TL.)

Tarmsal retimin Ekonomiye Katk Paylar

HAYVANSAL 296.734

END. B TK LER 119.134 TARLA+YEM B TK LER 444.091

SEBZELER 66.849 MEYVELER 68.428

2003 YILI TARIMSAL FAAL YETTE KULLANILAN ARAZ DAILIMI (Ha.)

YEM B TK LER 18.439 %2.81

NADAS 121.441 %18,49

SEBZE 8.323 %1,27 SANAY B TK LER 41.413 %6,31 D. TARLA B TK LER 17.583 %2,68

Tarmsal Arazi Dalm

HUBUBAT 437.688 %66,65 MEYVE, GL, BA 11.827 %1,80

212

F.5.22.2. 1.2.3. Snf Tarm Alanlar

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr

F.5.22.3. zet Mahsul Plantasyon Alanlar:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr

213

G. TUR ZM
G.1. Yrenin Turistik Deerleri:
limiz binlerce yllk medeniyetlerin kltr ve sanatn yanstan arkeolojik kalntlaryla, asrlk yaplaryla, milyonlarca ylda olumu maaralaryla, termal zenginlik ve doal gzellikleriyle, ren yerleriyle yzyllardr aln teri ve gz nuru ile sre gelen el sanatlaryla, peri bacalaryla, ak hava tapnaklaryla ve mutfayla turizm potansiyeli fazla olan bir yremizdir. limiz, yerli ve yabanc turistler iin deniz dnda aranan pek ok tarih ve tabi gzelliklerin bulunduu bir turizm cenneti konumundadr. Ancak ilimizin ada turizm sektrnn yaratm olduu imknlardan tam anlamyla yararlanabildiini syleyemeyiz. Bunun balca sebeplerinden biri, limizin geici tur gzergh zerinde olmasdr. kinci sebep ise toplumda turizm bilincinin tam olarak olumamas, ada turizm sektrnn ihtiya duyduu yatrmlara ynelinmemi olunmasdr. Son yllarda turizmin yl boyunca younluk kazanmas iin Turizm Bakanlnca, turizmi eitlendirme politikas uygulanmtr. Turizm eitlerinden en nemlisi olan TERMAL TUR ZM yl boyu aktivitesini srdrebilmektedir. Afyon Trkiyede kaplca ve lca ynnden sayl iller arasndadr. Bu sebeple son yllarda fertler ve irketler ve kooperatifler termal turizme ynelik yatrmlara ynelmilerdir. Yaplan ve yaplacak olan bu yatrmlardan sonra gelierek, nihayetinde Afyon turizmde hak ettii yerini alacaktr. Kaplcalar, zengin doal yaps, tarihi eserleri, alternatif turizm eitlilii, kltr ve inan turizmi, festival ve enlikler gibi eitli turizm deerlerine sahip olan Afyonkarahisar Anadolunun bat yakasnda bir kavak noktas olup, douyu batya, kuzeyi gneye balayan doal bir kap konumunda olmas sebebiyle turizm potansiyeli ynnden lkemizin sayl illeri arasndadr.

G.1.1. Yrenin Doal Deerleri : G.1.1.1.Konum:

Afyon, Trkiye'nin corafi blgelerinden zerinde (Ege, Akdeniz, Anadolu) yaylan bir ildir. Byk ksm Ege blgesinin bat Anadolu blmnde bulunur. Gneyde bulunan Bamak, Dazkr, Dinar ve Evciler ilelerinin baz topraklar Akdeniz Blgesi snrlar iine girer. lin dou ve kuzeydou ksmlarndaki baz topraklar da Anadolu Blgesine taar. nemli merkezleri birbirine balayan kara ve demiryollar Afyon'dan geer. Bu zellikleri sebebiyle Afyon, yollarn kesitii, blgelerin birbirine baland bir merkez konumundadr.

G.1.1.2.Fiziki zellikleri:
Afyon topraklarnn byk blm akarsu vadileriyle youn bir biimde yarlm yaylalardan oluur. Denizden ortalama ykseklii 10001200 m. arasndaki bu yayla yzeylerinin zerinde bir blm volkanik oluumlu dalar yer alr. Bunlar Bolvadin ilesinin kuzeydousundaki Emirda (2307 m.) ve Beyda (1750 m.); Gneybat Toroslarn uzantlarnda Sultandalar (Topraktepe 2531 m.); Sandkl ilesinin Kumalar da (2250 m.) Gneybatda Akda (2449 m.), Burgaz Da (1754 m.) ve il merkezinin gneybatsndaki Kocatepe (1903 m.)'dir. l Merkezi iinde, zerinde nl Afyon Kalesinin yer ald volkanik kayalardan oluan 1.200 m. ykseltideki Sivritepe de bunlarn arasnda saylr. Kuzeydoudan kuzeybatya uzanan limiz arazisinde baz zellikler grlr. lin gneybatsnda Dazkr Ovas yer alr. Kuzeydouya doru dalar arasndaki engebeli yre geilerek iki blmden meydana gelen Dinar Ovas'na gelinir. Sandkl yresi, etraf dalarla evrili bir ovann bulunduu yzey ekillerine sahiptir. Sandkl'nn Baaa yresindeki tepeleri getikten sonra Kk Sincanl Ovas'na gelinir. Bu ovann ok yerleri ayrlktr. Kuzeybatsnda Tnaztepe ve iiltepe arasndaki Damlal Boaz geilerek Byk Sincanl Ovas'na gelinir. Bu ova, douya doru ok hafif bir eimle uzanarak Afyon Ovas ile birleir. l merkezi, eski bir yanardan krateri zerine kurulmutur. ehir merkezinde Afyon Kalesi, Sarkz Tepesi ile Cirit Tepe yer almaktadr. Ovann etrafn eviren dalar plaktr. Erozyon yznden kayalar aa kmtr. Ova, Eber ve Akehir Gllerine doru ok az bir eimle alalmaktadr. l topraklar, eitli zellikler arz etmesine ramen, ou volkanik topraklardan meydana gelmitir. Volkanik maddelerin oluamad veya silindii yerlerden neojen topraklar ve yer yer ernozen topraklar grlr. Bat ve kuzey blgelerinde kahverengi orman topraklar hkimdir. ukur dzlklerde ise alvyonlu topraklar yer alr.

G.1.2. Kltrel Deerler:

Folklorik Deerlerimiz : Yresel Giyim Kuam :Yurdumuzda il ve yresine gre halk oyunlarnda gnlk Trk giyisilerinin dnda alan eski giysilerin yer almas bir gelenek olarak srdrlmektedir. Mahalli giysilerimizde efe, zeybek, kabaday, kzan, seyman, aa gibi giysilerinde baz paralar oyun giysilerimizde grlmektedir. Yaplan aratrmalara gre beldemizde giysi olarak enok zellik tayanlar, Emirda ve Dinar yrelerinde bulunmaktadr. Bu yrelerde yaayan halkn ou Trkmen airetinden olumaktadr.

214

Kadn Giysileri: Gynek: zellikle sar brmck ve ile bezi denilen kumatan bol, yakasz, nden dmeli bir giysidir. Kalalar rtecek uzunlukta, yanlar ufak ilemelidir. alvarn dnda kalr. Halk arasnda kara boyal gynek de denir. alvar: Krmz desenli kumatan dikilir. alvarn iine baz yrelerimizde kaput bezinden yaplm ayrca bir alvarn giyildii de grlr. Her yerde olmasa bile yanlarnda ilemeleri vardr. Belden topua kadar uzanr. ekil 30: Der Kasabas Kaya Ant

215

Zbn: Baz yrelerimizde cepken de denilmektedir. Bir ad da kolakl zbndr. Bazlarnn kol azlarnda hayvan figr olduu grlmektedir. Ggs altnda tek dmelidir. Kollar ve n hep ilemelidir. Birzak: Emzikli kadnlar kullanr. Zbnn zerinden bele kadar taklr. Boyundan ve srttan balanr ve gs st sk aas boldur. Kadnn rahata ocuunu emzirmesini salar. pek basma veya para kumatan dikilir. Kuak: alvarn stnde bele arkadan balanr. Arkadan gen grnm verir.Kuman belli bir zellii yoktur. Petamal: Boyuna izgili ipekli kumatan yaplm ve bel bzgldr. Arkadan ne sarlr. Belden 3-4cm. genilikte kola geecek ksm vardr. Dizin altna kadar uzanr. nde iki katldr, bzgleri bele eit aralkl ekilde datlr ve kolun arkasnda balanr. Kuan alvarn bolluu potluk verir ve gnlk giysi olarak kullanlmaktadr. Alaca: Petemalin baka bir trdr.Alakoyun ynnden kadnlar kendileri dokurlar. nce koyunun yn incecik irilir, kk boyas ile ykanr ve yumak yaplr. Msrlara sarlr ve dende dokunur. Dz ve baklava eklindedir. orap: Kadnlar eitli motiflerden rdkleri oraplar giyerler. Motifler kadnn i dnyasn yanstr ve zerine ark giyilir. Ba: uhadan yaplm krmz fesin zerine eki ad verilen ilemeli, oyal, pullu rt taklr. Fes zerine iki sra altn dizilir. Buna Penz ad verilir. Fesin tepesinde (tam ortasnda) tepelik denilen gmten brgy tutacak aksesuarlar vardr. zerinde Neil veya brg ad verilen rt bulunur. Baz yrelerde ardna pullu iek taklr. Pullu iek: Puldan veya kuru karanfilden yaplr. Karanfiller slatlarak iplie dizilir ve ufak boncuklarda bulunur.Pullu iein dik durmas kadnn mutluluunu, zlfle birlikte sarkmas evlenmek istedii anlamna gelmektedir. Tak: Gk boncuktan altn veya gmten taklar taklr. Her gen kz gm kpe takar, ayrca kuru karanfil ve ieklerle bezenmi kolyeler taklr.Bunlarn arasnda paralar bulunur. Gen kz ve kadnlarda zenle taklan zlfler vardr. Ancak yal kadnlarda braklan zlf pek ho karlanmaz ayplanr. etek: Genelde kna gecelerinde giyilir. zellikle dikine izgili kumatan yaplr. kisi nde, biri arkada olmak zere 3 tane etekten yapld iin bu ad almtr. etee Enteri de denilmektedir. Yrmalar ve ne gelen dilimleri bulunur. Simli ipekle veya kaytanla ilenir. Erkek Giysileri : Dinar ve Emirda yrelerinde zellikle erkek giysilerinde efe, kzan ve zeybek giysileri nmze kmaktadr.Eski giysilerde Afyonkarahisarl erkeklerin banda fes, fesin zerinde ince koyu renkli sark, zerine de yine koyu renkli yazma balarlar ve yanda dmleyerek omuz zerine drrlerdi. Bazlarnda yarm kilodan fazla arlkl olan psklde sallanrd. Erkein tamamen salar kesilir ve sa gzkmezdi. te ilik(ilik) kullanlr zerine kolsuz bir yelek giyilir ve kuak iine sokulur, nden ilikli yaplr ve dmeleri iplikten oluur. Yelein ilikli kullanlmas gerekir. Onun stne kolu ve kol ular geni bir cepken giyilir, parmaklarn ikinci boumuna kadar kol uzar. Cepkenin zerinde de kolsuz bir cameden bulunur. Altta bol kumal kenarlar ili geni ve ksa bir alvar giyilir. Dize kadar uzanan bu alvar diz kapa altna kadar uzanr. te bel kua beli sk tutmak iin kullanlr. Dta alvar ve yelek cepken ular iine alacak genilikteki d kuak kullanlr. Bunun iine gm tabaka(sigaralk) kehribardan sigara azl, saplar gmten ilenmi kama ve yataan veya ift kulakl ad verilen kesici silahlar bulunur. Ayrca yn, yapa bol miktarda arasna sokulur. zerine tek bala(kayla) balanan efe silahl taklr. Meinden yaplmtr. Gbek altndan ggs boluuna kadar bir genilikte olur. Vcudun yan ksmlarna kadar uzanr. Bu iki ksm ince arkadan tutturulmu tek kay birletirir. zerine yalk(byk el mendili) veya da yars sarkacak biimde silahlk zerinden kuaa sokulur. Ayakta tozluk ile dizlik kullanlr. Bunlar uzun yn zerine giyilir. Dizlik, diz kapa altna kadar gelir ve n kesiminde dizin yere temas durumunda yerde bulunan izici ve krc eylerden korunmas iin kalkan gibi kntl yaplr. Ayaklarda uzun konlu, alt tabanl kundura veya kk boy mes gibi izme kullanlmaktadr. Bazlarnda idonlar uzun olup, tozluk iine sokularak dizler rtlr. Dierlerinde ise, dizleri akta brakan topdon giyilmektedir. Bir ksm da uzun azl izme kullanarak goncu diz kapaklarna kadar kartr. Bu ayakkab nedeniyle dizlik yada tozluk kullanlmam olur. Erkek giysileri; mavi, lacivert, dekani renkte uha stne kaytan ilenerek yaplmaktadr. OYUNLARIMIZ : Afyonkarahisarda eskiden mahalli halk oyunlarn oynayanlar, kl-kalkan, ve zeybek oyunlarn sergileyenler, zel giysilerini giyerler ve grnm itibariyle heybetli, alml bir efeler grubunu temsil ederlerdi. Beldemizde oynanan Krk havalar aa yukar ayn ritimde seyreder. rnein 9/8lik Aksak usulnde olan Hezin Hezin Gir Kapdan adl trtmze sazlar alarken; karlkl iki oyuncu, ou kez ellerinde imir aacndan yaplm kaklarla, sazn melodisine uyarak, kak vurular da ayn anda ritm tutar oynarlar.

216

Krk Oyun Havalar Oynarken; kesinlikle ayaklar dizden arkaya bklerek veya hoplayp zplayarak oynanmaz. Ayrca gbek de hareket ettirilmez. Gerdan krma, omuz silkme(oynatma) gibi hareketler kesinlikle yaplmaz. Oyun oynarken, dizler hafif ne doru bklr. Gvde de arkaya doru dik olarak eilir. Sol ayak yana alrken, sa ayak da onun yanna getirilir. Ayn hareket sa ayak alrken sol ayak da yanna getirilmek suretiyle oyun devam eder. Bu hareketlerle her iki oyuncu da ayn anda, sazn ritmine uyarak tatl ve yumuak hareketlerle yaplr. Gvde; dizlerin hafif bklmesi ile saa ve sola gene sallanarak oynanr. Kollar ise, dirsekten yukar ve aa hafif hareketlerle bklerek oyun ayn figrlerle seyrini devam ettirir. Krk oyun havalarn erkekler oynad gibi kadnlar da erkek elbisesi giyerek oyunlarn sergilerler. DN VE D ER GELENEKLER : Afyonkarahisarda evlenme trenleri srasyla yle olumaktadr. Dnr gezme(grclk), sz kesilip kahve ime, nian(yavuklu olma), erbetinin iilmesi, karlkl sini( tepsiyle ba stnde nian hediyesi olan eker, erez, i amar, mendil, orap v.b. hafif eya) gnderilmesi, sini ard(nian tepsilerinin karlkl gnderilmesinden sonra kz evince yaplan yemek ziyafeti), kandillikler(kandil gnlerinde gnderilen kna ve kandil helvas, buna karlk kz evinden olan evine bir tepsi azak, bir eit brek veya lokma) gnderilmesi, Hdrellez daveti(nianlk zaman hdrelleze rastlarsa olan tarafndan Hdrellezlik gnderilir. Kuzu kesilen yemekli kr daveti yaplr. Bayramlk(kz evinden olan evine, olan evinden kz evine karlkl amar), kurban bayramnda ise sslenmi ko(olan evinden kz evine) gnderilir. Niandan dn haftasna kadar bu tre ve gelenekler ailelerin maddi durumuna gre yaplr. Dn haftasndan nce iki aile, dn, nikan ve esvap kesme gnn tesbit eder, hazrlklara balar. Gelini olan evi taraf tannm bir maazaya davet eder. Maazada gelin iin alnacak giysi ve gelinlik v.b. eyaya baklr. Buna Esvap Kesme ad verilir. Esvap kesmeyle beraber, her iki taraf dn iin yaknlar (e,dost ve akraba) davet etmek zere Okuyucu ad verilen birer daveti tutarlar ve davetiye kart gnderirler. Bu kadn okuyucular dn sahibinin yaknlarn ev ev dolaarak dne davet ederler. Bylece dn balam olur. Dn 3 gn devam eder. aramba gn devam eden dnde olan evinde yemek davetleri leden itibaren balar. Akam yemeine daha ok genler(damadn arkadalar) davet edilir. Ayn gn leden sonra Sa kesmeyaplr. Olan evinden kaynanann bakanlnda kalabalk bir kadn grubu kz evine gider. Kz evinden en az iki tefi kadn olan evinden gelen kadn grubunu ayakta def alarak ve trk syleyerek dn evinin merdiveni banda veya talnda karlar. Misafirler kz evinden arlm olup, davetlilerle birlikte toplanr. engiler durmadan trk sylemeye devam eder. Gelin kz, kaynanann bulunduu yere gelir. Kaynanann ve misafirlerin ellerini ptkten sonra kaynanann nne diz ker. nce kaynana, grmce, teyze,yenge(amca, day hanmlar) birer ikier sa telini kesmek suretiyle Sa Kesme treni yerine getirilir. Bu trende kaynana geline ziynet olarak ne takacaksa (altn, inci, gerdanlk, kpe, bilezik v.b.) srasyla takar. Tren bittikten sonra gelilerinde olduu gibi giderlerken de engiler ayakta alaraktan uurlarlar. Sa kesme treninin akam kna gecesi yaplr. Olan Evinde Kna Gecesi:Olan evinde bir miktar kna ile gerekli mumlar hazrlanarak kz evine gnderilir. Bu gecede damadn arkadalar ounluktadr. Kna gecesinde sadcn grevi oktur. Misafirleri sad karlar, arlar. Kz evinden bir grup olan evine hayrl olsun diye gelir. Bir odada ikili sofra ve saz heyeti kurulur. Vakit yatsy geince kna yakma trenine balanr. Bir tas iinde karlm kna nce damadn, sonra sadcn sa elinin parmana(yarm el) yaklr. Kna yaklmaya balarken saz heyeti ve dnde bulunan genler Kna Trks sylerler. Kna yakldktan sonra damat ile sad babann ve aile byklerinin ellerini perler. Kz Evinde Kna Gecesi: Sa kesme treni gecesi, olan evinden yine balarnda kaynana kalabalk bir grup kz evine gelir. Karlama gndzk gibidir. Gelin kz ile sad el perler. Gelin kzn avcuna bir para kna konularak, bunun zerine bahiler verilir. Kz evinde elence olan evi gittikten sonra daha ok olur. Kzn arkadalar etrafn sararlar ve binbir zentiyle ellerine ve ayaklarna kna yakarlar. Kzlar definin eliinde kna trks syleyerek ge saatlere kadar elenirler. Kz taraf kna yakanlara hahal pide,

217

me, reel, peynir, zeytin gibi yiyecekler ikram eder. Olan ve kz evinin ileri gelenlerinden birer grup birbirlerini ziyaret ederek hayrl olmasn dilerler. Gelin Alma:Perembe sabah her iki tarafta da hareketlidir. Olan evinden kz evine bir kamyon gnderilir. Bu kamyona eyizler yklenir. Kzn eyizi sandk, yatak odas takm, hal, koltuk takm, battaniye, yatak takm ve mutfak takmndan(tencere, tabak, atal bak takm, ay takm, fincan takm, su takm, su ve ocak gmleri, tepsi v.b.) oluur. eyizle beraber kz evinden giden kadnlar eyizleri asar ve gelin odasn hazrlar. Gelin hazrlanr, gelin almak zere olan evinin akrabalar ve kaynana kz evine giderler. Gelin kzn babas, yakn akrabalar duvak rterler, grmlk para verirler. Bu tren ok hznl olur. Duvak rtlnce kaynana gelini arabaya bindirir. Hareket etmeden nce dua okunur. Akrabalar olan evine giderler. Olan akrabalar va kaynpeder gelini beklemektedir. Gelin evin nne gelince arabadan inmeden bir kurban kesilir. Gelini arabadan kaynpederi indirir. Gelin orada bulunanlarn elini per. Duva rtldr. Olan evinin akrabalar el pme srasnda geline grmlk hediyeler verirler, ziynet eyas takanlarda olur. Cuma: Cuma gn leden sonra kadn misafirler gelin grmeye gelirler. Kz evi zntl, olan evi neelidir, glnr, elenilir. Bylece dnn bir ksm bitmi olur. El pme Daveti: Pazar gn kz evi olan evine bir tepsi baklava(Pazar baklavas) gnderir. Baklavay gtren kadnlar, kadnlar le yemeine, erkekleri akam yemeine davet eder. El pme daveti Pazartesi gn yaplr. Bu yemek ok eitlidir. Yemekten sonra kahve iilir, kz evinin yeniden ald drler datlr. eyiz ndirme Daveti:El pme davetinden birka gn sonra olan evi kz evinin kadnlarn le, erkeklerini akam yemeine davet eder. Bu davetin amac asl duran eyizlerin indirilmesiyle dnn bittiini gsterir. EL SANATLARI: Keecilik: Eskiden insan gc ile hamamda piirilerek yaplan kee, bugn makinalarda piirilerek yaplmaktadr. Yaplan keeye, yapan ve yaptran kiilerin adlar yazlmakta, keelerin zerine mavi, krmz, yeil renklerden oluan motif ve ekiller ilenmektedir. Demiryolu, gbek, yldz, tavan, ay yldz Afyon keelerinin zerine ilenen motiflerden bazlardr. Kee eitlerinin bazlar unlardr: Kepenek, nakl kee, bebe keesi, belleme, fes, mevlevi zikkesi, yelek, at keesi, seccade. Geim kayna keecilik olan keelerini eski usl ile yapan keeci esnaf bu mesleini Keeciler arsnda srdrmektedir. Koumculuk: Afyonun kk ok eskilere dayanan el sanatlarndan biridir. Atlarn arabaya koulmas iin gerekli olan amut, paldm, dizgin, eker, ok kay, srm gibi deri rnlerinin yapm ile uraan bir el sanat daldr. Afyondaki koumcular, kasaplardan aldklar manda(camz) derilerini apladktan sonra, kay haline getirmekte ve daha sonra koum eyalarn yapmaktadr. Koumlarn zerine dkmden yaplm saak ve pskller ss iin konulmaktadr. Koumculua olan ilgi bugn yok denecek kadar azdr. At Arabacl: Koumculua paralel olarak gelimi el sanatdr. ehirdeki eitli atlyelerden son derece salam ve zenle boyanarak, manzara resimleriyle ssl arabalar yaplmaktadr. evre illerde sat yaplan at arabalar, yayl tatar arabas, fayton olmak zere eitli biimlerde retilmektedir. Yayl arabalar genellikle tek atl olarak yaplmakta ve tekerleklerine lastik kaplanmaktadr. Arabann nnde ve arkasnda sarsnty nlemek amacyla yaylar bulunmaktadr. Yayl arabann zerine yapan kiinin adnn yazlmas gelenektir. Tatar arabas ift atl olarak yaplr. Kasa dingil zerine oturur ve tekerlekleri demirle kapldr. Bu yzden ok sarscdrlar. Faytonlar ise gemi zamanlarn lks tat aralar olduundan, alabildiine ssl, ince, zarif ve hafiftirler. ift atldr. zerine krkl bir kaplama ile dilendiinde alabilecek bir ekilde yaplr. Boyadan baka pirin akma dmelerle de ssleme zenginletirilir. Demircilik ve Bakrclk: Eskiden ok nemli olmalarna ramen bugn zelliklerini yitirmi olan el sanatdr. Endstrileme bu iki el sanatn byk lde etkilemitir. Afyondaki demirciler balca gecenez kap zinciri, toka, frdnd, kaa, kullap, frank ve trps, gem, hltar, dme gibi pek ok eya yaparlar. Bakrclarnda zerinde en ok alt eyalar gm, kazan, tabak, tencere gibi eitlidir. Yemencilik: Afyon yemenilerinin en byk zellii, ksa ve uzun yzl olarak dikilmesi, dikilip iinin dna evrilmesi ve kysndan evrilmesidir (Dikilmesidir). yi yaplm yemen normal koullarda yaz k iki yl giyilebilmektedir.

218

Kilimcilik: Emirda kylerinde kilim ve zilinin yan sra uval, gelin harhar, seccade, terki heybesi, yastk, cicim gibi eyalar dokunmaktadr. Bu dokumalarda kullanlan motiflere verilen benzetme adlar ve belirli anlatma dayal kompozisyonlar adeta kilimlerin dilidir. Gelin parma, kz far, kz yana, turna katr, seher kulu, kirli yanl, ko boynuzu, aman kz, eli belinde, yldz, zlf, yaryare kst, apraz Emirda kilimlerinde kullanlan baz motiflerin adlardr. Dokunan kilim ve benzeri eyalarn ynleri yine Trkmen kadnlarnca erilir ve kk boya ile boyanr. Basit tezgahlarda dokunan Trkmen Kilimleri benzersiz el sanat rnleri arasndadr. Son yllarda kk boya ile retime balayan Afyon-Bayat-Dinar-Sincanl-Hocalar leleri Sosyal Yardmlama Kurumlar ve Afyon Kocatepe niversitesi Emirda Meslek Yksek Okulu Hal-Kilim Blm talebi karlamada zorluk ekmektedir. Bilhassa Bayat ilesinde dokunan kilimlerin n yurt dna uzanmtr. Afyon Valilii Sos. Yar. Day. Vakf-Hkmet Kona AFYON Tel: 2139091 Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf Hkmet Kona BAYAT Tel:4912118 Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf Hkmet Kona HOCALAR Tel:5512262 Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf Hkmet Kona S NCANLI Tel:3117466 Sosyal Yardmlama ve Dayanma Vakf Hkmet Kona D NAR Tel:3534910 Afyon Kocatepe niversitesi/ Emirda Meslek Yksek Okulu Hal-Kilim Blm EM RDA Tel: 4425467 Hasr ve Boyra rcl: lemiz Yakasinek kasabas ve Takprde baz yal kiilerce hasr ve boyra rcl yaplmaktadr.Hasr, daha ok Akehir ve Eber gllerinde yetien Kndra ad verilen bir eit su bitkisinin ilenerek basit tezgahlarda dokunmas ile hal ve kilim altlarna serilerek kullanlr. Boyra(kam hasr) Akehir ve Eber gllerinde yetien kamn ilenmesinden sonra tezgahnda rlerek, ahap evlerin tavan ksmlarnda zerine atlacak tala ve topraklarn ilerine szmasn nlemek iin kullanld gibi eitli yerlerde dekorasyon ve kamufle malzemesi olarak da kullanlmaktadr. Ancak, gelien teknolojik yenilikler yukarda anlattmz hasr ve boyraya kar olan ilginin azalmasna sebep olmutur. Mermercilik:Mermerler klasik billurlardan olumu talardr. Bunlar kalkerlerin ve bazende dalomitik scakl ve basn etkisiyle deiiklie(metamorfizm) uramas sonunda meydana gelmilerdir. Mermerlerin bileimi kalsiyum karbonat ve pek azda kalsiyum ve magnezyum karbonattr. Tarihi ok eskilere M..313 ylna rastlayan mermer ocaklar Afyona 25 km. uzaklkta bulunan scehisar ilesinde younluk kazanmtr. Miladi tarihlerde kullanlan bu mermer ocaklar hala iletilmektedir. Eskiden ilkel metotlarla paralanan talar, bugn modern aralarla (elmas tellerle) kesilerek bloklar halinde karlarak zaiyat nlenmitir. Antik alarda da kartlan mermerlerin; karayolu ile Efes antik kentine, oradan da gemiler ile Romaya tand; Vatikan ve Romada bir ok yapda kullanld ve bu mermerlerin scehisardan gittii belgelenmitir. Mermercilik son yllarda farkna varlmaya allan, gelien lkemizde kullanm alkanl ve yaygnl artan konumdadr. Trk mermerinin ite ve dta tannmasyla mimaride estetik ve tabi malzeme olarak kymeti kavranmtr. Turistik tesislerde evre tanzimi, ehirlerde peyzaj mimari, ant ve sslemecilikte kullanmyla estetik kazandrmaktadr. Mermer yekpare kullanld gibi bakr, alminyum, metal, ahap, ini, mozaik ve elikle kullanm sonucunda deiik ekilde de kullanld yere otantik grn salamaktadr. Turizm sanayini etkilemekte ve ayn paralelde gelimektedir. Hediyelik eya ve el sanatlarnda ocak, lavabo, mutfak tezgah, masa ve masa st sehpa(yuvarlak, oval, elips, dikdrtgen, kare asimetrik) , ss ve bro malzemesi, satran takm, abajur, aplik, avize, saks, vazo, metalli ve metalsiz sigara kll, ekerlik, fincan, likr takm, ereveler, kurnalar ve daha ok eitli eyalar stn kabiliyetli ustalar eliyle aheserler yaplmaktadr. Afyon mermerinin tane aplar, damarlar ve grnleri de yer yer deiiktir. Bu farklara gre talara beyaz, pamuk beyaz, beyaz sar, pembe sar, gri, meneke, kaplanpostu, gvercin gs ve gk mermer gibi adlar verilmitir. Bunlar arsnda en ok ilenen cinsler Afyon kremi, Afyon sars, Afyon sumakisi, Afyon dumankiri, Afyon bulgurlusu ve kaplan postu eitleridir. Bacasz sanayi

219

olarak adlandrlan mermer ilemecilii her geen gn gelimekte, mermer sanayii dallarna bilinli bir ekilde yatrm yaplmakta ve artk beyaz altnn deeri daha iyi anlalmaktadr. Halclk:Seccade, yastk, heybe, torba, Kuranlk gibi eyalar dokunmaktadr. Son yllarda kooperatifiler ve Smerbank aracl ile Isparta tipi hal dokumacl gelimitir. Halkn dokuduu hallarda kilim motifleri hakimdir. Ticari amal hallar ise halclarn verdikleri desenle ilenmektedir. Dazkr, Dinar, Sandkl ve uhut ilelerinde halclk bir aile ekonomisi haline gelmi, gelir kayna olmutur. Dazkr blgesinde zel sektre ait yapadan balayarak, hal dokunmas dahil tm evleri otantik ortam iinde gsteren hal sat reyonlar turistlerin byk ilgisini ekmektedir. MURATKY HALICILIK: Bozanky DAZKIRI Tel:(272)4211059 AHMET HOCA HALICILIK: DAZKIRI Tel:(272) 4213047 rgclk: nsanlarn koyun ynn en ilkel biimde kullandklar alma alan olan rgclk de Afyonda yaygn el sanatlarndan biridir. Koyun ynn kirman, tarak, i, i gibi basit aralar kullanlarak orap, eldiven, kazak, ilik gibi eyalar haline getirilir. rlecek erkek orab olduu zaman ounlukla dz rg yada kendinden motifli rg eitleri kullanlr. oraplar diz yksekliinde rlr. Kadn oraplar ise nakl olur. Renk renk motifler ve naklar zengin ve gzeldir. oraplar be ile rlr. Dantel ve Oyalar: Kadnlarn bo zamanlarn deerlendirmek amacyla yaptklar, sslemeye ynelik el sanat rnleridir. Danteller beyaz veya krem ip kullanlarak rlr. Motifler halinde tek tek rlp birletirilen veya bir btn olarak rlen danteller, araf, yastk, sandk rts gibi eyalarn kenarlarna geirildii gibi, su takm, oda takm, sehpa rts, karyola takm, masa rts olarak da yaplmaktadr. Bamyalar, yelpaze, rmcek, laleler, demiryolu, kaz baca, elti eltiye kst, kaynana yumruu, dantellerde kullanlan saysz rneklerden bazlardr. Oyalar; t, ine, mekik, firkete gibi aralarla rlr. ok gsterilidir. Renkli ipliklerle bazlar boncuklar ve pullar kullanlarak yaplan oyalar, tlbent ve yazma kenarlarna geirilir. Oyalarda kullanlan rneklerden bazlarnn adlar yledir. Sarho baca, bl gzleri, karanfil, bademler, ortancal, gnlk oya, pul oya gibi. Danteller ve oyalar kzlarn vazgeilmez eyiz eyalarndandr. Afyonda kz ocuklarnn eyizleri beikteyken hazrlanmaya balanr. YEMEKLER: Afyonkarahisarda yaplan yemekler yle sralanabilir. BUDAYDAN YAPILAN Y YECEKLER: Bulgur Yemekleri Dn Yemekleri(ullama kfte, sulu kfte,ilibada dolmas, srt dolmas) Gce Yemekleri(gce kftesi, gce tarhanas, kekek) Hamur leri(araba, azak, bkme, brek, bazlama, brek kenar, hahal brek, ikiz brek, katmer, ocak bkmesi, epit, czdrma, cc, rek, nohut rei, ev hamura, ev makarnas, nuska hamuras, sakala arpan, velense hamura, miyane orbas, vme, peksimet, ak pide, hahal pide, katkl pide, yalm pidesi, halka pii, lokma pii, dz pii) ET YEMEKLER : Para et, yourtlu et kembe yemekleri(orba, kyma, kzartma,s, tas eti) zbek Pilav Pak C)SEBZE YEMEKLER : Afyon salatas Patlcan yemekleri( patlcan brei, btn(para) et patlcan, yan yarma, nohutlu patlcan, kavurmal patlcan kebab, patlcan kllemesi, patlcan dolmas, yourtlu sarmsakl patlcan kzartmas, imam bayld, patlcan kftesi, patlcan p kebab, patlcan ezmesi, patlcan pilakisi, etli patlcan sarmas, etli patlcan yahnisi, Patlcan doramas, patlcanl pilav, patlcan oturtma, hnkar beendi, patlcan gmmesi, patlcan turusu, patlcan srt dolmas.) libada dolmas Srt dolmas akuka Zrbiye

220

D)TATLILAR eitli Tatllar : Ekmek tatls, haha helvas, incir dolmas, kara helva, kaymakl eker, kaymakl lokum, saksaan beyni, yumurta tatls. Hamur Tatllar : Biskvi, erite baklavas, frma baklavas, kara helva, krmaz helva, kurabiye, hmerin, kedi klmbe, pandispanya, tel helva. Stl Tatllar : Az, palize, yepinti. FEST VAL VE ENL KLER: AYAZ N TUR ZM ENL Yeri ve Tarihi: hsaniye- 15-22 Nisan Dzenleyen Kurulu: hsaniye Kasabas Belediye Bakanl 46Fax: 278 80 03 Kaymakaml-Ayazini Tel: (272) 278 80

KARAAD LL GELENEKSEL YALI GRELER Yeri ve Tarihi: uhut/Karaadilli kasabas Mays 4.Haftas Dzenleyen Kurulu: Karaadilli Belediye Bakanl Tel: (272) 748 76 70Fax:748 76 60 SANDIKLI TERMAL KLTR SANAT SPOR VE TUR ZM FEST VAL Yeri ve Tarihi: Sandkl 23-25 Haziran Dzenleyen Kurulu: Sandkl Kaymakaml Belediye Bakanl Tel: (272) 512 50 05Fax:512 50 14 YRK AYRANI LEN Yeri ve Tarihi: Sincanl Temmuz 1.Haftas Dzenleyen Kurulu: deli atkuyu Ky Muhtarlklar Afyon Yrkler Kltr Dayanma Dernei Tel: (272) 215 38 31 215 36 47 K RAZ FEST VAL Yeri ve Tarihi: Sultanda Temmuz 1. Haftas Dzenleyen Kurulu: Sultanda Belediye Bakanl Tel: (272) 656 10 21Fax:656 10 16 V NE FEST VAL Yeri ve Tarihi: ay Temmuz 2.Haftas Dzenleyen Kurulu: ay Kaymakaml Belediye Bakanl Tel: (272) 631 20 25Fax:631 29 51 V NE ENL Yeri ve Tarihi: Dinar Temmuz 1. 2. Haftas Dzenleyen Kurulu: Avar Ky Muhtarl Tel: (272) 367 12 20 KAYMAK VE KLTR ENL KLER Yeri ve Tarihi: Bolvadin Austos 1.Haftas Dzenleyen Kurulu: Bolvadin Belediye Bakanl Tel: (272) 612 52 34Fax:612 48 29

MARSYAS MZ K VE SANAT ENL Yeri ve Tarihi: Dinar 6 Mays (Hdrellez) Dzenleyen Kurulu:Dinar Kaymakaml Belediye Bakanl Milli Eitim Mdrl - Halk Eitim Mdrl Genlik ve Spor Mdrl Tel: 353 17 71 353 60 53Fax:353 60 37 353 66 22 UURTMA ENL Yeri ve Tarihi: Merkez 6 Mays (Hdrellez) Dzenleyen Kurulu: Afyon Belediye Bakanl Tel: (272) 215 22 55Fax:215 09 74 HAMZA EYH DEDEY ANMA VE HIDIRELLEZ KLTR BAYRAMI Yeri ve Tarihi: uhut/Kayabelen ky Mays 1.Haftas Dzenleyen Kurulu: Kayabelen Ky Muhtarl Folklor Aratrma Dernei Tel: (272) 738 62 57 738 64 20 KATMER VE AYRAN LEN Yeri ve Tarihi: Emirda Mays 2. Haftas Dzenleyen Kurulu: Tez Ky Muhtarl ve Gzelletirme Dernei Tel: (272) 471 12 20

221

ZAFER BAYRAMI Yeri ve Tarihi: Merkez 26-30 Austos Dzenleyen Kurulu: Afyon Valilii Belediye Bakanl Tel: (272) 215 12 46 215 22 55Fax: 214 07 59212 04 53 MERMER VE KLTR FEST VAL Yeri ve Tarihi: scehisar 15 Haziran Dzenleyen Kurulu: scehisar Kaymakaml Belediye Bakanl Tel: (272) 341 20 01Fax:341 30 96 AURE BAYRAMI Yeri ve Tarihi: Merkez Muharrem Ay 10. Gn Dzenleyen Kurulu: Afyon Belediye Bakanl Tel: (272) 215 22 55Fax:212 09 74
BAA DN

AT YARILARI Yeri ve Tarihi: Bamak Dzenleyen Kurulu: Bamak Belediye Bakanl Bamak Eitim, retim le Sosyal ve Klt.Faal.Yayg. Gelitirme ve Koruma Dernei Bakanl Tel: (272) 411 20 47 411 35 06Fax:411 20 03 G.2. Turizm eitleri: limizde ncelik srasna gre aadaki turizm eitleri bulunmaktadr. 1- Termal Turizm 2- Kltr Turizmi 3- nan Turizmi 4- Doa Turizmi 5- Av Turizmi

G.3. Turistik Altyap:

AFYON L NDE BULUNAN BELED YE BELGEL OTEL SAYISI : 37 TUR ZM BAKANLIINDAN LETME BELGEL KONAKLAMA TES SLER SAYISI :6 TUR ZM BAKANLIINDAN LETME BELGEL YEME- ME TES SLER SAYISI:8 TUR ZM BAKANLIINDAN YATIRIM BELGEL KONAKLAMA TES SLER ( NAAT HAL NDE) SAYISI:5

G.4. Turist Says:

2002 ylnda limize gelen yabanc turist says : Amerikal 9, Kanadal 7, svireli 9, Koreli 10, Almanyal 25, Hollanda 14, ran 19, Irak 9, in 2, Norve 3, Avustralya 6, sve 1, Belika 4, skoya 2, spanya 4, Fas 1, rlanda 3, Japon 2, talya 13, srail 1, Meksika 1, Brezilya 1, Polonyal 2, Danimarka 1, Slovakya 2, Yeni Zelenda 2 Toplam: 168 kii. 2003 ylnda ait u anda veriler elimizde mevcut deildir.

G.5. Turizm Ekonomisi:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

G.6. Turizm - evre ilikisi:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

222

H. TARIM VE HAYVANCILIK
H.1. Genel Tarmsal Yap:
Afyonkarahisar il genelinde polikltr tarm yaplmakla beraber tarla bitkileri retimi arlktadr. leler baznda tarm,sanayi,turizm v.b. sektrler asndan nemli bir fark bulunmamaktadr. Master Plan almasnda il; tarmsal eitlilik ve iklim verileri dikkate alnarak 4 agroekolojik alt blgeye ayrlarak incelenmitir. Alt blgeler ierisinde yer alan ileler ve baz iklim verileri aadaki tabloda gsterilmektedir. Afyonkarahisar ilinin agro-ekolojik zonlar LELER Agro-ekolojik Blge Alt Blgedeki leler KL MSEL FAKTRLER lde Kap. Alan ubat Ay Ort. Scaklk Yllk Ya (mm) (%) (C)

I. Alt Blge

Merkez,Bolvadin,obanlar, Kzlren,Sincanl,uhut, Sandkl,Hocalar 45,70 1,25 407

II. Alt Blge III. Alt Blge IV. Alt Blge

Basmak,Dazkr,Dinar, Evciler Bayat,Emirda, hsaniye, scehisar ay,Sultanda

14,90 28,80 10,60 100,00

3,90 0,75 1,60 1,88

444 402 580 458

l Ortalamas Kaynak:Meteoroloji Blge Mdrl,KH M

Afyonkarahisar li Arazi Kullanm (2004 Yl) KULLANIM EKL 1-Kltre elverili arazi a- Sulu tarm arazisi b-Kuru tarm arazisi 2-Kltre elverili olmayan arazi a- ayr Mera b- Orman Fundalk c- Dierleri TOPLAM ALANI ( Ha ) 178.894 460.237 235.825 209.140 338.904 TOPLAM ALAN ( Ha ) 639.131 783.869 TOPLAM ALANA ORANI (%) 45 55

1 423 000

100

223

H.2. Tarmsal retim:

Tarm Alanlarnn Kullanl Amalarna Gre Dalm 2004 Yl Tarla LELER Merkez Bamak Bayat Bolvadin ay obanlar Dazkr Dinar Emirda Evciler Hocalar hsaniye scehisar Kzlren Sandkl Sinanpaa Sultanda uhut TOPLAM: Alan 53.437 5.760 5.817 18.914 27.411 8.753 8.926 58.702 80.688 10.532 6.733 26.861 14.782 9.920 55.675 23.616 15.224 22.621 454.372 Sebze Alan 2.921 113 32 79 449 59 77 1.046 188 19 90 138 182 78 385 921 52 712 7.541 Meyve Alan 641 210 98 155 1.466 80 189 1.727 384 159 108 237 63 138 631 566 4.629 1.061 12.542 Ba Alan 67 255 0 13 33 15 290 475 21 7 5 22 12 32 125 1 2 108 1.483 Ss Nadas Dier Alan 1.190 2.227 1.019 16.402 10.080 6.108 2.409 1.546 32.464 3.987 3.562 7.556 970 2.750 236 4.545 14.982 9.482 121.515 6.496 1.055 200 4.127 3.061 385 696 204 7.476 268 3.601 2.686 100 2.582 1498 6.351 611 16 41.413 Toplam Alan 64.752 9.820 7.166 39.690 42.500 15.400 12.612 63.740 121.221 14.972 14.099 37.500 16.109 15.500 58.550 36.000 35.500 34.000 639.131

Bitkileri Alan 0 200 0 0 0 0 25 40 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 265

224

Afyonkarahisar ilinin ilelere gre sulanabilirlik durumu (2004 Yl) leler Yzl m (ha) Tarm Alan (ha) Sulanabilir Alan (ha) Devlet Sulamalar(ha) Halk Sulamalar Toplam Sulama Alan DS KH M Alan (Ha) Alan (ha)

Oran (%) Merkez 98.100 64.752 60.492 58 4.928 5.570 10.556 17,45 Bamak 29.600 9.820 5.400 0 1.649 150 1.799 33,31 Bayat 54.600 7.166 6.000 184 9 271 464 7,73 Bolvadin 110.800 39.690 28.000 0 1.890 838 2.728 9,74 ay 79.400 42.500 36.000 7.844 3.310 9.786 20.940 58,17 obanlar 40.200 15.400 12.000 2.930 1.211 570 4.711 39,26 Dazkr 33.800 12.612 11.000 0 1.755 3.723 5.478 49,80 Dinar 128.600 63.740 58.000 4.186 5.290 37.036 46.512 80,19 Emirda 216.800 121.221 124.000 2.800 2.125 9.611 14.536 11,72 Evciler 20.100 14.972 9.000 0 311 3.293 3.604 40,04 Hocalar 56.600 14.099 10.000 0 415 1.500 1.915 19,15 hsaniye 90.900 37.500 30.000 0 926 1.057 1.983 6,61 scehisar 48.200 16.109 8.000 0 50 403 453 5,66 Kzlren 36.700 15.500 9.000 0 252 326 578 6,42 Sandkl 103.600 58.550 44.000 3.642 2.955 13.676 20.273 46,08 Sinanpaa 85.900 36.000 30.000 1.996 3.987 16.551 22.534 75,11 Sultanda 70.900 35.500 30.000 4.230 3.718 1.000 8.948 29.83 uhut 118.200 34.000 30.000 380 4.725 5.777 10.882 36,27 TOPLAM 1.423.000 639.131 540.892 28.250 39.506 111.138 178.894 33,07 2004 Yl sulanabilir tarm alanlar toplam olan 178.894 hektar alann; 28.250 hektar DS , 39.506 hektar KH M 111.138 hektar da halk tarafndan sulanmaktadr.

H.2.1. Bitkisel retim H.2.1.1.Tarla Bitkileri H.2.1.1.1.Budaygiller:

Bunlarn retilmeleri; tohumlarnn mibzerle veya elle serpilerek tarlaya ekilmeleriyle yaplr. reticiler rettikleri rnlerin bir ksmn kendileri tketmekte bir ksmn da satmaktadrlar.

Afyonkarahisar li Son 6 Yllk Tarla Bitkileri retim Alan Ve retim Miktarlar RN C NS YILLAR 1999 Ekili Al retim (Ha) (Ton) Buday Arpa Msr Da 208.569 163.129 387 473.015 425.276 1.125 2000 Ekili Al retim (Ha) (Ton) 206.640 164.350 606 532.312 495.092 1.675 2001 Ekili Al retim (Ha) (Ton) 208.913 164.350 670 516.447 453.014 3.054 2002 Ekili retim Al (Ha) (Ton) 196.055 169.350 925 516.308 482.423 3.635 2003 Ekili Al retim (Ha) (Ton) 207.842 162.900 408 579.217 468.398 1.682 2004 Ekili Al retim (Ha) (Ton) 206.751 166.510 336 603.634 506.060 1483,3

H.2.1.1.2.Baklagiller:
Bu konuya H.2.1.1 de deinilmitir. 225

H.2.1.1.3.Yem Bitkileri:
limizde retimi yaplan yem bitkileri, silajlk msr, fi, hayvan pancar, yonca, korunga ve tritikaledir. Bunlarn retilmeleri; tohumlarnn mibzerle veya elle serpilerek tarlaya ekilmeleriyle yaplr. reticiler rettikleri rnlerin hemen hemen tamamn kendi hayvanclk iletmelerinde kullanmaktadrlar. Afyonkarahisar li Son 6 Yllk Yem Bitkileri retim Alan Ve retim Miktarlar

RN C NS

YILLAR 1999
Ekili retim Al (Ha) (Ton)

2000
Ekili retim Al (Ha) (Ton) 1.154 2.568 938 146 4.984 615 3.500 27.262 2.252 1.204 12.600 42.035 2.257 14.500

2001
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 3.054 2.848 1.142 190 5.191 650 3.710 108.231 1.136 2.548 7.826 46.990 2.545 9.315

2002
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 1.952 652 4.638 207 5.875 588 3.540 122.500 757 6.629 13.725 63.120 2.460 9.580

2003
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 2.744 1.650 5.960 226 5.270 540 1.515 159.202 1.655 13.252 11.969 60.130 1.906 5.459

2004
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 3.075 3.955 4.260 450 5.330 553 2.186 185.050 4.455 12.400 20.400 42.500 1.586 7.338

S.Msr Fi Dane Fi K.Ot H.Pancar YoncaK.Ot Korunga Triticale

364 2.253 930 111 4.844 632 -

16.567 1.939 1.010 7.680 43.530 2.241 -

H.2.1.1.4.Endstriyel Bitkiler:
eker Pancar, Haha, Patates, Ayiei balcalardr. Afyonkarahisar linin Son 6 Yllk Tarla Bitkileri retim Alan Ve retim Miktarlar RN C NS

YILLAR 1999
Ekili Al retim (Ha) (Ton)

2000
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 20.076 7.493 7.017 929.423 8.428 3.382 8.250 200 4.740 1.322 118 2.672 804

2001
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 12.961 9.320 12.061 540.096 8.885 5.925 8.359 145 1.900 3.256 85 826 1.911

2002
Ekili Al (Ha) 16.401 11.021 12.241 retim (Ton) 778.183 15.322 8.642 9.212 150 2.370 2.682 94 1.472 1.555

2003
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 14.567 11.412 18.898 690.844 14.472 14.752 16.305 190 1.827 1.187 92 1.072 618

2004
Ekili Al retim (Ha) (Ton) 13.447 10845 13232 595.035 14.625 8708 8252 152 739 864 71 480 533

.Pancar Ayiei HahaK HahaD Susam Anason Kimyon

21.393 8.141 17.192

804.372 9.041 8.734 13.336

210 5.308 770

83 2.537 417

226

H.2.1.2. Bahe Bitkileri H.2.1.2.1.Meyve retimi:

TR Armut Ayva Elma Mumula Erik de Kays Kzlck Kiraz eftali Vine Zerdali A.Fst Ceviz Badem Dut Nar zm ilek Kestane
Y I L L A R

RET LME METODLARI A A A A A elikle A elikle A A A Tohumla A A ve Tohumla A ve Tohumla A Toh. Ve elikle elik ve Dipsrgn A, elik, daldrma Yavru bitki ile Tohum ve A

DEERLEND RME VE PAZARLAMA Taze Sofralk, kurutmalk, i tketim Taze Sofralk, kurutmalk, i tketim Sofralk i tketim ve ihracat Sofralk i tketim Sofralk, kurutmalk, i tketim Sofralk, kurutmalk, i tketim Tketim ihracat kurutmalk meyve suyu tketim sofralk sanayilik Sofralk sanayilik ihracat Sofralk i tketim Sofralk oklama sanayilik ve ihracat Meyve suyu san. Kurutma ve i tketim hracat i tketim Sofralk i tketim tketim Sofralk, kurutmalk, i tketim Sofralk, kurutmalk, i tketim Sofralk, kurutmalk, ra, pekmez, i tketim Sofralk i tketim Sofralk i tketim

Afyonkarahisar li Son 6 Yllk Meyve Veren Aa Saylar ve retim Miktarlar

1999 RN C NS
Mey.Ver.Aa Say.

1.

2000
Mey.Ver.Aa Say.

2001
Mey.Ver.Aa Say.

2002
Mey.Ver.Aa Say.

2003
Mey.Ver.Aa Say.

2004
Mey.Ver.Aa Say.

Armut Ayva Elma Mumula Erik de Kays Kzlck Kiraz eftali Vine Zerdali A.Fst Ceviz Badem Dut

112.805 28.040 588.500 14.150 170.955 11.160 82.650 6.630 234.945 13.495 635.910 42.590 3.000 17.635 72.890 11.895

6.340 1.263 41.327 414 6.222 253 2.160 106 16.766 365 28.145 1.200 6 882 1.007 285

111.835 26.555 600.621 14.800 177.475 11.305 88.170 6.815 256.890 17.460 699.335 42.325 3.000 18.605 93.550 12.803

6.291 1.170 41.301 432 5.958 253 4.000 114 14.122 424 26.978 1.193 6 1.040 1.414 299

107.401 26.384 570.468 25.040 179.785 10.680 95.880 6.700 282.122 14.043 698.475 28.310 3.040 20.689 94.938 8.046

5.076 1.046 37.894 398 3.921 239 4.410 108 15.769 433 24.644 1.174 6 996 1.695 201

99.740 26.690 591.713 24.120 179.970 7.975 88.805 6.750 291.035 14.625 812.100 25.620 4.300 39.595 96.340 10.629

3.661 1.207 22.426 696 6.060 210 3.664 145 10.940 432 19.538 948 9 1.330 1.679 234

98.360 26.005 574.155 31.217 176.380 8.125 87.005 6.108 332.895 13.710 807.325 24.720 4.700 41.435 94.810 10.415

4.508 1.275 31.338 1.082 6.740 232 2.531 207 15.331 388 25.253 801 14 1.282 1.600 231

96.885 25.103 562..212 22.112 176390 8120 87265 4263 365190 13670 750303 14309 4500 44820 83280 10139

4.177 1.215 39.104 608 7985 204 3182 97 19640 382 26549 509 13,5 1577 1673 232

227

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

1999 RN C NS
Mey.Ver.Aa Say.

2000
Mey.Ver.Aa Say.

2001
Mey.Ver.Aa Say.

2002
Mey.Ver.Aa Say.

2003
Mey.Ver.Aa Say.

2004
Mey.Ver.Aa Say.

Nar zm(Ha.) ilek (Ha) Kestane

5.570 1.262 5 260

136 7.655 11 7

5.690 1.292 2 250

135 7.657 3 7

5.551 1.259 3 110

152 7.575 21 7

5.451 1.271 6 170

176 5.957 27 6

5.450 1.298 5 270

183 6.982 36 4

4400 1394 4,7 800

156 8287 37,5 16

H.2.1.2.2.Sebze retimi:
TR Lahana Marul Ispanak Prasa Maydanoz Nane Sakz Kabak Bal Kaba Hyar Patlcan Domates Sivri Biber Dolmalk Biber Karpuz Kavun Taze Fasulye Taze Soan Havu Turp Barbunya RET LME METODLARI Tohum, fide Tohum, fide Tohum Tohum, fide Tohum elik ve Karde bitki Tohum Tohum Tohum, fide Tohum, fide Tohum, fide Tohum, fide Tohum, fide Tohum Tohum Tohum Tohum, arpack ve ba soan Tohum Tohum Tohum DEERLEND RME VE PAZARLAMA Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim, erezlik Sofralk, i tketim, Sanayilik, ihracat Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim, Sanayilik, ihracat Sofralk, i tketim, Sanayilik, ihracat Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim Sofralk, i tketim

228

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

retim (Ton)

RN C NS

1.YILLAR 1999
Ekili Al (Ha) retim (Ton) 7.403 1.615 1.442 8.393 19 12 638 870 46.437 4.118 20.493 2.606 1.329 4.392 7.699 6.553 3.271 153 687 56

2000
Ekili Al (Ha) 306 128 154 426 10 4 31 67 2.660 224 806 279 162 214 464 786 210 106 55 13 retim (Ton) 8.118 1.893 1.489 8.538 18 13 649 994 48.666 3.822 20.924 2.774 1.515 4.878 7.101 6.001 3.393 1.309 678 65

2001
Ekili Al (Ha) 300 126 161 432 9 3 31 67 2.532 215 880 292 178 177 464 996 222 106 53 10 retim (Ton) 6.777 1.953 1.527 8.245 18 43 636 976 45.712 3.653 18.112 2.716 1.331 4.289 6.985 8.354 3.664 1.310 683 48

2002
Ekili Al (Ha) 292 116 164 422 10 4 30 69 2.670 179 837 274 146 182 411 999 170 102 50 6 retim (Ton) 7.709 1.766 1.504 7.568 29 9 632 919 54.779 3.064 25.164 3.088 1.718 3.686 9.881 8.556 2.455 1.452 651 19

2003
Ekili Al (Ha) 279 119 171 410 8 3 24 77 2.336 160 847 257 136 207 441 1.100 137 95 43 5 retim (Ton) 8.861 1.789 1.548 7.183 25 7 455 978 46.072 2.749 22.304 3.238 1.545 3.206 10.685 10.066 2.214 1.350 517 20

2004
Ekili Al (Ha) 277 112 161 399 7 2 26 73 2.335 153 881 271 125 186 411 925 137 89 49 3 retim (Ton) 8.421 1.649 1.634 6.991 42 5 528 1.176 44.483 2.751 24.757 3.870 1.793 3.567 3.440 44.451 2.391 1.345 668 10

Lahana Marul Ispanak Prasa Maydanoz Nane S.Kabak B.Kabak Hyar Patlcan Domates S.Biber D.Biber Karpuz Kavun T.fasulye T.Soan Havu Turp T.Barbunya

310 117 160 426 12 4 31 65 2.672 236 768 262 151 199 510 783 203 14 55 11

H.2.1.2.3.Ss Bitkileri:
2004 ylnda 2650 dekar arazide toplam 570 ton yalk gl retimi gereklemi olup, Alm Bamak Gl Kooperatifi tarafndan yaplmaktadr.

229

H.2.2. Hayvansal retim

Sr(Saf Kltr) Merinos Koyun Ar Kovan(Fenni)
345 25 40.000 28.000 14.000 3.000 1.000 1.100 1.000 180 1.300 6.193 300 4.000 1.000 110 3.115 500 130 850 1.100 1.923 450 1.500 400 2.430 10.000 1.000 2.315 1.760 1.500 12.850 22.727

Sr(Kltr Melezi)

Broiler Tavuk

Tiftik Keisi

Yerli Koyun

Sr(Yerli)

Yumurtac Tavuk

Kl Keisi

Manda

rdek

MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NCANLI SULTAND. UHUT TOPLAM

42.700 18.350 27.200 58.000 52.011 8.100 14.050 71.630 73.140 7.900 17.560 13.900 32.600 6.120 428 28.500 29.250 31.100 532.539

0 0 0 2.000 470 2.750 0 1.870 5.800 0 0 0 0 0

1.550 7.570 2.025 2.350 503 330 4.050

871 0 500 0 614 160 0

1.739 0 692

26.171 6.233 1.851

5.950 0 1.185 3.626 7.041 350 222 865 2.970 0 750 3.500 1.600 140 2.500 4.850 475 4.320

1.539 0 0 54 1.028 0 0 10 0 0 0 13 0 0 30 140 14 49

700 122 255 419 307 31 75 238 106 13 90 290 81 80 330 450 120 204

100 0 0 14 0 0 15 26 0 0 45 0 0 5 45 116 0 12

780 135 590 198 151 55 55 530 1.650 20 1.005 270 206 160 1.230 1.200 116 320 8.671

1.315.000 50.000 753.340 4.000 450.000 25.000 12.000 107.000 74.900 18.478 26.000 900 6.000 5.000 1.100 225.000 149.000 15.000 125.000 1.300 800 4.000

4.000

10.000

11.000 6.779

14.053 4.543 6.241 2.604 3.400 4.840 3.800 4.500 2.067 990 2.000 420 9.750 9.741 5.350 836 6.785 8.500 0 3.650 10.500 2.000 820 12.150

24.600 0 1.585 0 0 0

15.700 0 15.500 140 7.600 0 0 0 0 0 200 430

120

49.078 1.600 0 0 6.650 4.770 4.528 1.300

10.450 15.300 3.973 1.720 850 19.200

188.000 250 100

68.618 95.561 2.915

73.239 134.480

40.344 2.877

3.911 378

3.312.718 345.293 11.875 14.130

Afyonkarahisar li Son 5 Yllk Hayvansal rnler retim Miktarlar

rn Cinsi St (Ton) Krmz Et(Ton) Beyaz Et(Ton) Deri (Adet) Yapa (Ton) Kl(Ton) Tiftik(Ton) Yumurta (Ton) Kltr Balkl (Kg) Tatl Su rnleri (kg) Bal (Ton) Bal Mumu (Ton)

YILLAR 2000 159.985 19.306 993 143.958 1.276 39 19 64.120 44.795 10.235 219 12

2001 161.194 17.498 919 129.893 1.225 41 18 62.585 63.680 12.955 294 10

2002 144.212 16.996 735 125.565 1.070 45 20 73.673 31.681 16.850 316 18

2003 140.160 14.469 1.825 81.911 1.080 43 17 81.540 42.580 18.580 307 17

2004 182.014 16.569 811 112.495 1.202 96 3 51.761 1.898 7.300 341 18

230

Hindi

Katr

Eek

Kaz

At

H.2.2.1 Bykba Hayvanclk:

Blgemizde yerli kara denilen yerli rklarmz ounluktadr. Islah edilmi blgemize adapte olmu kltr rklarmz Mantofon svire esmeri Simentel Hostein Frisian rklar bulunmaktadr. limizde Holstein Frision Damzlk St Sr yetitiricileri birlii bulunmaktadr. St srcl yaplan blgeler Bolvadin, uhut, hsaniye, Afyonkarahisar Merez bata olmak zere tm ilelerimizde aile iletmesi eklinde yaplmaktadr. Et srcl uhut, hsaniye, Dinar, Dazkr, afyonkarahisar, Emirda, Bolvadin canl hayvan ihracat yoktur. pazarda tketilmektedir. retim faaliyetleri sonucunda oluan atklar yem veya gbre olarak deerlendirilir.

H.2.2.2. Kkba Hayvanclk:

Blgemizdeki koyun rklar yerli rklar: Akkaraman, Dal tan oluur. Kltr rklar Roml, Almanyapa Merinosu, Rombulilet Alman eti Meninos Kl ve Tiftik keisi yetitiricilii hzla azalmtr. retim yn, st, et, tiftik, yapa eklindedir. Koyun, keiliin yapld blgeler; Bolvadin, Emirda, Diar, Dazkr, hsaniye, scehisar, Bayat ilelerinde youn olmakla birlikte tm ilelerimizde yetitirilmektedir. retim faaliyetleri srasnda oluan atklar, Gbre olarak deerlendirilmektedir.

H.2.2.3. Kmes Hayvancl (Kanatl retimi):

Blgemizde bilhassa tavukuluk ve yumurta tavukuluu olduka yaygnlamtr.

H.2.2.4. Su rnleri:
- Yapal Alabalk Tesisi Adres: Yapal Ky / D NAR Kapasite: Fiili Kapasite 120 ton/yl Deerlendirme: Piyasa ve fme balk olarak ihracat - zburun Alabalk Tesisi Adres: zburun Kasabas / BOLVAD N Kapasite: 8 ton/yl Deerlendirme: Canl ve piirerek Piyasaya - Gezler Alabalk Tesisi Adres: Gezler Ky / S NANPAA Kapasite: 8 ton/yl Deerlendirme: Canl ve piirerek Piyasaya -Kaya Tarla Balkl (Aynal Sazan) Adres: Cumhuriyet Ky / AY

231

Kapasite: 14 ton/yl Deerlendirme: Piyasaya - Balca Alabalk Tesisi Adres: Balca Ky / EM RDA Kapasite: 6 ton/yl Deerlendirme: Piyasaya

H.2.2.5. Krk Hayvancl:

Bu konuda yeterli bilgi bulunamamtr

H.2.2.6. Arclk ve pekbcekilii:

Blgemizde arclk hzla gelimektedir. Bitki flora yaps arclk yapmaya olduka elverilidir. Arclk Yapan letme Says : 216 adet Ar Kovan Says : 21.272 adet Bal, Polen, Arst, i pazara sunularak satlmaktadr.

H.3. Organik Tarm:

Trkiye'de organik tarm uygulamalarnn en fazla yapld il olan zmir'in yakn ulam blgesinde yer alan ilimiz bu zellii yannda kirlenmemi doal kaynaklan ynnden de bir potansiyeldir. l tarmsal yapsnda mevcut retim potansiyeline gre kimyasal kullanm oran da dktr. Afyon'da organik tarm uygulamasn 1991 ylndan bu yana olduka baarl bir ekilde ve kurumsal olarak uygulayan "S.S. Bamak LNolu (Gl) Tarmsal Kalknma Kooperatifi" vardr. Kooperatif Almanya, svire ve Fransa'da drt deiik firma ile almaktadr. Kooperatif ortaklarnca szlemeli olarak 2001 ylnda 124.352 kg. Ekolojik gl retimi yaplmtr.2001 yl retim sezonunda szlemeli retilen ekolojik gl ieine 1.400.000 tl/k., konvansiyonel retilen gl ieine ise 1.000.000 tl/k. Fiyat verilmitir. Ekolojik gl iei retimi yapan ifti says 468, retim yaplan saha ise 1.068 dk.dr. rn baznda 2001 yl ekolojik rn ihracat; 33,5 kg. Glya,8.500 kg. Glsuyudur. Talebe gre gl kurusu ihracat da yaplmaktadr. reticilerin birounun retimde kaldrlan kimyasal girdilerin yerine organik kkenli girdileri ikame etmemeleri verim kayplarn beraberinde getirmektedir. Bu konuda ifti eitim almalarnda organik gbre kullanm,toprak iyiletiricileri.organik kkenli pestisitler vb. alternatif materyallerin tantlmas gereklidir.

H.4. Tarmsal letmeler H.4.1. Kamu iletmeleri: H.4.2. zel iletmeler:

lkemiz genelinde olduu gibi Afyonkarahisar ilinde de tarmsal iletmeler kk ve ok paral yapdadr. Devlet statistik Enstits 2001 ylnda yaplan VII.Genel Tarm Saym,Tarmsal letmeler Aratrma Sonularna gre , ilde 45.133 adet tarmsal iletme bulunmaktadr. Bunlarn dalm aada verilmekte ve Grafikde gsterilmektedir. < 9 da. 6.711 adet (%14,9) 10-19 da. 5.880 adet (%13) 20-49 da. 14.483 adet (%32)

232

50-99 da. 8.787 adet (%19,5) 100-199 da. 5.969 adet (%13,3) 200 > da. 3.303 adet (%7,3)

Afyonkarahisar linde Tarmsal letmelerin Byklklerine Gre Dalm (D E-2001)

100-199 da 14%

200 da > 8% <9 da 15%

50-99 da 20%

10-19 da 13%

20-49 da 32%

Grafikten de grld gibi Afyonkarahisarda 20-100 dekar aras iletme byklne sahip olan iftilerin oran % 50 nin zerindedir.

Afyonkarahisar linde Tarm letmelerinin Faaliyet Alanlarna Gre Dalm (D E1991)

B TK SEL RET M 26% HAYVANSAL RET M 3%

B TK SEL+HAYVAN SAL RET M %71

Grafik ten Afyonkarahisarda da Trkiye genelinde olduu gibi, tarm iletmeleri karma iletme tipindedir. Bata tabiat artlar olmak zere; ekonomik,politik ve kltrel vb. problemler bu durumu zorunlu klmaktadr.

233

Afyonkarahisar ilinde tarmsal iletme tipine gre arazi byklkleri ve iletme saylar (D E 1991)

18.000 16.000 14.000 12.000

bitkisel retim

(adet)

10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0

hayvansal retim

<9 da

10-19 da

20-49 da

50-99 da

100-199 da

200 da >

bitkisel+hayvansal retim

Arazi Bykl (da)

Grafiklerde grld gibi, Afyonkarahisar ilinde bitkisel ve hayvansal retimi birlikte yapan iletme saysnn oran tr. Sadece bitkisel ya da sadece hayvansal retim yapan iletme says azdr. 21 Haziran 2001 tarih ve 24439 Sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren KS ve DGD Projesi kapsamnda; 639.131 ha tarm alan bulunan ilimizde,2003 ylnda bu alann 346.169 ha.lk ksm (%54,16) kayt altna alnmtr.2003 yl DGD ve KS Projesi erevesinde, l Mdrlmze mracaat eden ifti saylar, arazi byklne gre aadaki tabloda gsterilmitir. Afyonkarahisar li letme Byklkleri (KS & DGD 2003 ) Bykl Toplam Arazi Miktar (ha) Says Oransal Arazi Bykl (%) < 10 10-20 20-50 50-100 100-200 200 -500 500> TOPLAM 2.678 12.717 66.570 102.271 102.899 56.351 2.683 346.169 3.884 8.463 19.971 14.443 7.539 2.010 51 56.361 0,77 3,67 19,23 29,55 29,73 16,28 0,77 100

letme (da)

letme (Ad.)

H.5. Tarmsal Faaliyetler:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

234

H.5.1. Pestisit Kullanm:

Zirai Mcadele lalar Tketimi 2003 nsektisitler (ton) Fungusitler (ton) Herbisitler (ton) Rodendisit Ve Mollusidler (ton) Akarisitler (ton) Nematosit Ve Fumigantlar (ton) Klk Ve Yazlk Yalar (ton) Dierleri (ton) Toplam (ton) AFYON 34415 110779 96834 112 6782 2857 17900 3104 272783

H.5.2. Gbre Kullanm:

Gbre: Bileiminde bitki besin maddelerinden birini vya birkan birarada bulunduran organik ya da kimyasal yolla elde dilen bileiklerdir. Farkl bitki trlerinin besin maddelerini asimilasyon gc farkl olduu gibi ayn tr bitkinin genotipi bitkinin bu niteliine etkili olmaktadr. Bitki besin maddelerinin alnmnda bitki kkleri ve kk sistemleri, toprak havas, toprak scakl, toprak tekstr rol oynar. Ne Kadar Kullanlmas Gerektii: Saf madde olarak yaklak 40.000 ton azotlu gbre, 25.000 ton fosforlu gbre kullanlmas gerekmektedir. limiz topraklar geneli potasymca zengin olduundan analiz sonucuna gre ancak potasyum gbre kullanmak gerekir. Hayvan gbresi olarak ta yaklak 750.000 ton hayvan gbresi kullanlmas gerekmektedir.

H.5.3. Toprak Kullanm:

235

. MADENC L K
ekil 31: Afyonkarahisar li Maden Haritas

236

.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler .1.1. Sanayi Madenleri:
Bu konuya B.5.1 de deinilmitir.

.1.2. Metalik Madenler:

Bu konuya B.5.2 de deinilmitir.

.1.3. Enerji Madenleri:

Bu konuya B.1.3 ve B.1.4 de deinilmitir.

I.1.4. Ta Ocaklar Nizamnamesine Tabi Olan Doal Malzemeler:

limiz zel dare Mdrl tarafndan kayt altnda tutulan ocaklarn listesi ve zellikleri aaya kartlmtr. Malzemenin (Ruhsatn)bulunduu Yer Malzemenin Tr letme Sahibinin Ad ve Soyad Rezerv Miktar

Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez

Toprak Oca

Akbor Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Anata Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Slmenli Afyon/Merkez

Toprak Oca

Uysallar Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Afyon Toprak Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Ta Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Slmenli Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Slmenli Kasabas

Toprak Oca

Kral Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

yldz Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Akda Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Bereket Tula Fabrikas

Bilinmiyor

237

Afyon/Merkez Slmenli Kasabas Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Slmenli Kasabas Afyon/Merkez Slmenli Kasabas Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Slmenli Kasabas Afyon/Merkez Karaaslan Ky Afyon/Merkez Gebeceler Kasabas Afyon/Merkez Bamakc/Merkez Bolvadin /Merkez Bolvadin/Merkez Bolvadin/Merkez Bolvadin/Merkez ay Dazkr/Stl Ky Dazkr Dinar/Tatarl Dinar/ Aktoprak Ky

Toprak Oca

Petek Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

pek Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Hisar Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Bat Toprak Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

za Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Has Avc Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

rnek Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

Emek Toprak Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Toprak Oca

rnekler Tula Fabrikas

Bilinmiyor

Mcr Kum

Kolsan n.Tic.A..

Bilinmiyor

Kum Oca

Gebeceler Belediye Bakanl

Bilinmiyor

Taoca Taoca Toprak Oca Toprak Oca Sva Kumu Taoca Kum Oca Ariyet Ariyet Kum Oca stbe

Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Baykan Tula Fabrikas Yazclar Tula Fabrikas Beir zal Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Alkim Alkali A.. Karayollar 3.Bl.Md. Cafer Tayyar EK Bnyamin UYAN

Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor

238

Dinar/Klkaya Dinar/Araz Dinar/Nebiks Dinar/Kktepe Dinar/Kskderesi Dinar/Alacaltsrt Dinar/Akalan Dinar/Harmanyeri Dinar/Uzunsay Dinar/Palamuttepe Dinar/Kyalt Dinar/Evlenkaya Emirda/Merkez Emirda/ Merkez Emirda/A.Piribeyli Emirda/Kuzkaya Emirda/Kayalarn Emirda/Boztepe Emirda/Kolanam hsaniye/Kayhan Ksb. hsaniye/ Ayazini Ksb. Sincanl/Merkez Sincanl/atkuyu Ky Sincanl/Merkez Sincanl/Ahmetpa Ksb. Sincanl/Ahmetpaa Ksb. Sincanl/atkuyu Ky Sincanl/atkuyu Ky Sincanl/atkuyu Ky Sincanl/atkuyu Ky Sincanl/Ahmetpaa Ksb. Sincanl/Krka Ksb. Sincanl/Taoluk Ksb.

Taoca Kum Oca Ta Oca Ariyet Ta Oca Ta Oca Ta Oca Stabilize Stabilize Ariyet Ariyet Ariyet Kire Oca Taoca Taoca Taoca Taoca Taoca Taoca Taoca Taoca Kum Oca Kum Oca Kum Oca Kum Oca Kum Oca Taoca Taoca Taoca Taoca Kum Oca Kum Oca Kum Oca

TCDD Yollar-Afyon Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Komkisan Kombassan A Trkiye eker Fab A.. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 4.Bl.Md. Karayollar 4.Bl.Md. Karayollar 3.B:l.Md. Afyon imento Fab. A.. Ayazini Belediye Bak. Gen - Han A.. Gen - Han A.. Gen - Han A.. Kumcuolu Ltd.ti. Kumcuolu Ltd.ti. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. DS .18.Bl.Md. DS .18.Bl.Md.

Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor

239

Sincanl/obanz Ky Sincanl/ayhisar Ky Sandkl/Kuzcayaylas Sandkl Sandkl/renkaya Sandkl/Kestelay Sandkl/Cuma Mah. Sandkl/Selvi Tepesi Sandkl/Karadirek Sultanda/Yeiliftlik Sultanda/Yeiliftlik Sultanda/Yeiliftlik Sultanda/Adazal uhut/Kocaaltepe

Kum Oca Kum Oca Taoca Taldere Ariyet Kum Oca Ta Oca Toprak Oca Kum Oca Kum Oca Sva Kumu Kum Oca Taoca Taoca

DS .18.Bl.Md. Ky Hiz. l Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 3.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. Karayollar 13.Bl.Md. DS .18.Bl.Md. DS .18.Bl.Bd. DS .18.Bl.Md. Musa AYDOMU Ahmet AYDOMU Hasan GKMEN TCCDD Yollar Afyon Karayollar 3.Bl.Md.

Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor Bilinmiyor

.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapld Yerlerin zellikleri:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

.3. Cevher Zenginletirme:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

.4 Madencilik Faaliyetlerinin evre zerine Etkileri:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

.5 Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanm Amacyla Yaplan Rehabilitasyon almalar:

Bu konuda bilgi bulunamamtr. BAA DN

240

ekil 32: limizdeki Mermer Ocaklarndan Biri

241

J. ENERJ
J.1. Birincil Enerji Kaynaklar J.1.1. Takmr:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.2. Linyit:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.3. Asfaltit:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.4. Bitml ist:

Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.5. Hampetrol:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.6. Doalgaz:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.7. Nkleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum):

Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.8. Orman:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.9. Hidrolik:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.10. Jeotermal:
A - ISIL DEER : u anda mevcut bulunan (stlan) blgenin s deeri 36.000.000 kcal/saat tir. B - JEOTERMAL ENERJNN KAPASTES : mer - Gecek havzasnda Afjet A.ye ait, 8 adet kuyu mevcuttur. Bu kuyularn jeotermal su kapasiteleri 402 lt/sn, olarak M.T.A.nn 2000 ylnda yapt almalar sonucu tespit edilmitir. Toplam sl kapasite 72.360.000 kcal/saattir. Mevcut ebekede 36.000.000 kcal/saat s kullanm vardr. Geriye kalan 36.360.000 kcal/saat lik s enerjisi yeni yaplacak blgede kullanlabilir. C - YAPILACAK ALIMALAR : Mevcut blge harici; Yeilyol, Alparslan Trke Bulvar, Kadnana Caddesi, Kurtulu Caddesi ve Gazlgl Caddesi arasnda kalan 2 adann ve Cumhuriyet Mahallesinin jeotermal enerji ile stlmas iin almalar yaplmaktadr. ki blgeninde projeleri hazrlanmtr.

242

Bu blgelerin her ikisinde stlabilmesi iin, mer Gecek havzasnda yeni kuyular alarak su kapasitesinin ykseltilmesi gerekmektedir. Yeni alacak kuyularn lokasyon noktalan M.T.A. tarafndan belirlenmekte olup, kuyularn almas iin gerekli almalar yaplmaktadr. Gerekli maddi olanaklarn salanmas durumunda, bu blgelerde altyap almalarda balatlacaktr. D MEVCUT DURUM :Blgede u anda jeotermal enerjiden faydalanan konut ve iyeri says 100 m2 baznda 4.760 adettir. E - EKONOM YE KATKISI : Afyonda konut stmaclnda jeotermal enerji kullanmnn ekonomiye katksnn, fosil yakt tketimindeki azalma ve onun lke ekonomisine salad parasal katk olarak gsterebiliriz. Afyonda k aylarndaki ortalama scaklk Trk Standartlar TS 2164e gre yaplan s hesabnda, her 100 m2 net alann stlmas iin 8.484 kcal/saatlik bir s enerjisine ihtiya duyulmaktadr. Buradan hareketle halen jeotermal enerji ile stlan 4.760 konut ve edeeri 476.000 m2 konut alan iin harcanan enerji 4.760 X 8,484 = 40.383.840 kcal/saattir. Bu enerji saatte yaklak 9 ton Tunbilek kmrnn yaklmas ile elde edilen s enerjisine edeer bir enerjidir. Konutlarn 24 saat sreyle stld ve Afyonda k sezonunun 6 ay srd dikkate alndnda tasarruf edilen kmr miktar yaklak 39.000 tondur. Bunun parasal boyutu 2002 yl rakamlarna gre 3.9 trilyon TL.dir. Yukarda yaplan hesaplarla , binalarn jeotermal s ile stlmas durumunda, her 100 m2 daire aylk demesi 30.000.000 TL. olduuna gre; 4.760 X 30.000.000 X 12 ay = 1.7 trilyon TL. dir. Buda kmsenemeyecek bir rakamdr. Ayrca, fosil yaktlarnn nakliyesi, yaklmas, atklar (kl ve duman) ve atklarn nakliyeside maliyeti artran sebeplerdendir. Birde jeotermal enerjinin evre kirliliinin azaltlmasna katksda gz nne alnmaldr.

J.1.11. Gne:
METEOROLOJIK ELEMANLAR (YIL) I II III Rasat S. IV V VI VII VIII AYLAR IX X XI XII YILLIK

Gunluk Ort. Guneslenme Suresi (saat,dakika) 32 02:58 04:07 05:16 06:14 08:12 10:02 11:09 10:37 08:52 06:22 04:39 02:38 06:45

Gunluk Ort. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 32 175.43 251.97 359.53 435.72 510.40 576.87 581.34 530.19 440.95 300.21 197.30 145.71 375.47

Aylik En Yuk. Guneslenme Sidt.(cal/cm^2.dak) 32 1.25 1.34 1.60 1.65 1.71 1.72 1.64 1.56 1.53 1.34 1.19 1.10 1.72

J.1.12. Rzgar:
Bu Konuda alma bulunmamaktadr.

J.1.13. Biyoktle: J.2. ikincil Enerji Kaynaklar:

Bu konuda bilgi bulunamamtr

J.2.1. Termik Enerji:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

J.2.2. Hidrolik Enerji:

limizde almakta olan tek hidroelektrik santral D NAR II HES olup bu baraja Tahsis

243

edilen su: 83,0 hm3/yl ve retim kapasitesi: 22,3 GWh/yldr

J.2.3. Nkleer Enerji:

Bu konuda bilgi bulunamamtr.

J.2.4. Yenilebilir Elektrik Enerjisi retimi: J.3. Enerji Tketiminin Sektrlere Gre Dalm:,
Elektrik (kwH) Mesken Ticaret Sanayi Resmi Daire Dier Toplam 173.052.371 85.023.707 223.302.189 30.941.928 155.857.228 668.177.423

J.4. Enerji Tasarrufu le lgili Yaplan almalar:

Kylerimizde sokak aydnlatmada 110 W 125 W gibi yksek sarfiyatl aydnlatma armatrleri yerine 3x11 W gcnde ayn aydnlatmay salayan armatrler seilerek, yine pek ok yerleim birimimizde aydnlatma armatrlerimiz bir direk atlamal olarak (bir direkte aydnlatma armatr varsa bir sonraki direkte armatr kullanlmayarak) tesis edilerek, refj aydnlatmalarnda ise 23:30a kadar tamamen yanan armatrlerin bu saatten sonra birer atlamal yanacak ekilde otomasyonu salanarak enerji tasarrufu salanmaktadr. Yine lkemizde teknik kayp olarak ifade edilen elektrik ebekesinde elektrik enerjisinin s enerjisine dnmesi neticesinde oluan kayplarn asgariye indirilerek tasarruf salanmas amacyla zellikle eski olan ebekelerde bakm ve yenileme almalar yaplmakta, blgenin durumuna gre ilave ebekeler tesis edilerek teknik kayplarn azaltlmasna allmaktadr. Ayrca Afyonkarahisar ili ve Sandkl ilesi merkezinde ebeke, denekler parelelinde ksm ksm yer altna alnarak yine ayn ekilde teknik kayplarn azaltlmas neticesi tasarruf salanmaktadr.

BAA DN

244

K. SANAY VE TEKNOLOJ
K.1 l Sanayiinin Geliimi, Yer Seimi Sreleri ve Bunu Etkileyen Etkenler:
limiz corafi konumu itibariyle nemli bir yere sahiptir. nk iller ve Blgeler aras nemli karayollar ve demiryollar limizden gemektedir. Trkiye genelinde drt ayr demiryolu hattnn birletii tek il konumundadr. limizin bu corafi konumu yatrmclar iin tercih nedeni olmaktadr. limizde zellikle 1950 li yllarda tarm ve hayvancla dayal yem, un, makarna, malt ve ayiek ya fabrikalar kurulmutur. Daha sonraki yllarda kamu yatrmlar olarak imento, Beton Travers, Kzlay Madensuyu letmesi, Alkoloid, Seka, eker Fabrikas ve Makina Fabrikas kurulmutur. Bu fabrikalarn kurulmas ildeki isizlii nledii gibi ekonomiye de olumlu katklar salamtr. Yatrmlarn artmas yan sanayinin gelimesinde nc olmu ve Kk Sanayi Sitelerinin kurulmasn salamtr. Yukarda belirtilen fabrikalar belli yrede younlamayp ilin geneline yaylmtr. Sermaye birikiminin artmas ve teknolojik gelimeler sayesinde limiz scehisar lesi ve Afyonkarahisar Ankara Karayolu zerinde mermer fabrikalarnn, Afyonkarahisar Konya karayolu zerinde ise tula kiremit fabrikalarnn kurulmas ile sonulanmtr. Bu fabrikalar bir plan dahilinde kurulmad iin grnm ve evre kirliliine neden olmaktadr. 1980 li yllardan sonra sanayideki bu dankl gidermek, evre ve grnt kirliliini nlemek ve sanayinin belli bir plan erevesinde gelimesini salamak, sanayiciye alt yaps hazr arsalar temin etmek amacyla Organize Sanayi Blgelerinin kurulmasna nem verilmi olup bu kapsamda Afyonkarahisar, Merkez le, Bolvadin, Sandkl, Dinar, Dazkr ve Emirda lelerinde Organize Sanayi Blgeleri kurulmutur. Bu Organize Sanayi Blgelerinden sadece Afyonkarahisar Merkez lede apakkr Mevkiinde bulunan Afyonkarahisar Organize Sanayi Blgesinde 431 sanayi parseli retilerek sanayicilere tahsisi edilmitir. Bu Organize Sanayi Blgesinde 225 fabrika iletmeye gemitir. BAA DN

K.2 Genel Anlamda Sanayi Gruplandrlmas:

limizde bulunan kamu ve zel sektr sanayi kurulularnn sektrel dalm aadadr; Madencilik ve Ta Ocakl Sanayi: 281 Adet Gda, ki ve Ttn Sanayi: 107 Adet Tekstil, Giyim ve Deri Sanayi: 025 Adet Orman rnleri Sanayi: 016 Adet Kat ve Kat rnleri Sanayi: 001 Adet Kimya Sanayi: 010 Adet Ta ve Topraa Dayal Sanayi: 033 Adet Metal Ana Sanayi: --Metal Eya, Makine ve Tehizat malat Sanayi: 040 Adet Dier malat Sanayi: 053 Adet GENEL TOPLAM: 566 Adet

245

ekil 33: Mermer Oca

BAA DN

246

K.3 Sanayiinin lelere Gre Dalm:

AFYONKARAH SAR L NDEK RESM VE ZEL SEKTR SANAY LETMELER N N LELERE GRE SEKTREL DAILIMI

A
LE MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NANPAA SULTANDAI UHUT TOPLAM
MADENC L K VE TA OCAKILII

B
GIDA K VE TTN

C
TEKST L G Y M VE DER

D
ORMAN RNLER

E
KAIT VE KAIT RNLER

F
K MYA

G
TA VE TOPRAA DAYALI

H
METAL ANA

I
METAL EYA MAK NA VE TECH ZAT MALAT D ER MALAT

TOPLAM 255 4 2 23 10 3 4 19 7 --1 7 164 1 27 24 1 14 566

98 --2 3 4 ------4 ------162 --2 6 ----281

49 1 --7 3 1 --5 1 --1 7 ----7 13 1 11 107

13 1 --------2 8 ------------1 ------25

6 ----6 ------------------1 2 1 ----16

--------1 --------------------------1

6 1 --1 ----1 --------------1 ------10

30 ----1 ------1 1 ------------------33

---------------------------------------

20 ----3 2 1 --3 --------2 --7 1 --1 40

33 1 --2 --1 1 2 1 ----------7 3 --2 53

247

K.4. Sanayi Gruplarna Gre yeri Saylan ve stihdam Durumu:

limizde zel Sektre Ait Sanayi Kurulular Unvan Yeri retim Konusu Fiili retim si Says

A- Madencilik Ve Ta Ocakl Sanayi Mermer Mermer Ocaklar Ve Afyon scehisar Emirda Dinar Bayat Blok Plaka 99.506 M3 3. 11 2.800 M2 2.018

leme Fabrikalar (135 Adet) A-2 Ta, Kum letmeleri (Sadet) B-Gda Sanayi Oca

Fayans Dekorasyon

901. 31 5 M2 15.21 2 Adet

Bolvadin scehisar Sincanl

Ta Oca Malzemesi Kum-akl

336.600. Ton 40.000 M3

44

Afyon Sincanl Sandkl Bolvadin ay uhut Hocalar h San ye Afyon uhut Sincanl Afyon uhut Bolvadin

.Un rmik Kepek

157.500 Ton 55.000 Ton 82.500 Ton

901

B-2 Ya Fabrikalar (9 Adet) B-3 Et rnleri Ve Kombinalar (10 Adet)

Ham Ya Rafine Ya Kspe

33.520 Ton 39. 184 Ton 35.063 Ton 19.000 Ton 3.000 205.341 Adet 200 Ton Ton

336

Et Sucuk Deri lenmi Beyaz Et

272

B-4 Kaynak Suyu Maden Suyu Merubat Sanayi (5adet)

hsaniye Sincanl Sandkl

ielenmi Kaynak Suyu Maden Suyu Muhtelif Merubat

41 .520.988 t.

157

6.584.508 t 15.228.000 t.

B-5 Unlu Mamuller Sanayi (4adet)

Afyon

Ekmek

20.000.000 Adet

63

B-6 St rnleri (3 Adet)

Afyon uhut

St, Tereya Yourt, Peynir Ayran

14.874 Ton

34

248

Bamak B-7 ekerleme Sanayi (10 Adet) Afyon Lokum, Helva Pimaniye, Reel Cezerye ekerleme 17.414 Ton 153

B-8 Dier Gda malat Sanayi

I- R\Arako Rvaraeer Tnaztepe Bulgur A..

Sincanl

Bulgur

10.368 Ton

24

2elik Gda Fermantasyon San. Ve Dtic.Ltd.ti.

Sandkl

Turu

604 Ton

3- zbak Gda Ve ht.Mad.San.Tic.A..

Afyon

K.eker

6.400 Ton

20

4- alkan Gda Su rnleri San.Tic.Ltd.ti.

Dinar

lenmi Balk Salyangoz

Kerevit

Kurbaa

774 Ton

17

5- Cari Khne Fer. Ve Gda San.Tic.A..

S.Da

Alkol zm Ve Elma Sirkesi

8.520 Ton

20

6-Sanpa San.Tic.A..

Gda

Sandkl

Dondurul Mu Patates

6.480 Ton

36

7- Tnaztepe Makarna Ta.San.Tic.Ltd.ti.

Sincanl

Makarna

4.590 Ton

14

C- Tekstil Giyim Sanayi

Afyon Dazkr

Pantolon Pijamat-hirt Elbisesi amar Etek

500.000 Adet

166

249

C- Muhtelif Giyim Eyas (Sadet)

C- Lastik Ayakkab Fb. (4adet) C- 3 Pamuklu Ham. Bez. Dokuma (4adet)

Afyon

Lastik Ayakkab

3.603.604 ift

214

Dinar

Pamuklu Ham Bez

443.200 M

27

C- 3 Propilen plik Ve uval Doku. (2adet)

Dinar

P. P uval Ve plik

61 4 Ton

56

C-Dierleri 1- Asan Gller Blgesi Balk A. Ve p.San.Tic.A..

Dinar

Naylon Balk A Ve plii

33.800kg

13

2Reis San.Tic.A..

Tekstil

Afyon

Karde-Penye Pamuk plii

4.933.555 Kg

114

3- Bateks Bamak Teks San. Tic.Ltd.ti.

Bamak

Bez Boyama

3600 Ton

55

D-Orman Sanayi

rnleri

1 Kereste Fabrikalar (5adet) D-2 Dierleri End.Vetic.San. A. .

Bolvadin Sincanl Sandkl 15

Kereste Ahap Dorama

19376 M3

39

Kzlren

Mh.Deme Tavan Tahtas, Profil Veokul Sras Yemek Ve Yatak Odas

2.905 M2 13192 Adet 1314 Takm

42

250

2. alayan Parke Orman r.Nak.San.Tic.Ltd.ti.

Afyon

Ahap Parke

46.080 M2

12

E-Kimya Sanayi 1-Pakimsan Palal Kimya San.Tic.A.. Afyon 2-S.S. Bamak 1nolu (Gl) Tarmsal Kalknma Koop. Bamak Alkid Polyester Ve Kolofan Reinesi Neft Dop., Gres Yalar Ve Jeller nce Gl Ya 34. 160 Ton 126.2 Kg 7

29

3- Alkim Alkali Kimya A.. 4- Palkim Palah Kimya San. Tic. Ld.ti.

Dazkr

An H d R Rafine Sodyum Slfat

135.205 Ton

97

Afyon

Alkid Polyester Ve Kolofan Reinesi Neft Dop., Gres Yalar Ve Jeller

2. 100 Ton

29

5- Kimend Kimya Endstri Ve Tic. Ltd. ti.

Afyon

Bitkisel Geliim Dzenleyici

112 Ton

F.Ta Ve Topraa Dayal Sanayi

Afyon

Blok Tula

77.274.000 Adet

473

F- 1 Tuia Fabrikalar (14 Adet)

F-2 Beton Mamulleri Sanayi (6 Adet)

Afyon

Hazr Beton Muh. Beton Mam.

164.360 M3 323.120m3

87

F-3 Dierleri 1 -Afyon imento San.Ta..

Afyon

Klinker imento

41 5.074 Ton 425.450 Ton

132

251

G-Metal Eya Makina Ve Tehizat malat Sanayi

ay Dinar Afyon Sandkl

Mh. Tarm Alet Ve Makinaiar

83.470 Adet

91

G-1 Tarmsal Ve Zirai Aletler malat (12 Adet)

G-2 Mermer Ve naat Makinaiar malat (4adet)

Afyon scehisar

Mh.Mermer Ve naat Makinalar

923 Adet

96

G-3 Emaye Mutfak Eyas malat (2 Adet

Bolvadin

Mh.Emaye Mtfak Eyas

4.397.000adet

463

G- 4 Metal Dkm Sanayi (2 Adet)

Afyon

Mh. Dkmler

3.347 Ton

22

G- 5 Teneke Kutu Ve Metal Ofset Bask (2 Adet)

Afyon Sandkl

Renkli Ofset Basklteneke Kutu

2.648.715 Adet

35

G-7 Dierleri 1- Kesici Metal San. Tic. Ltd. ti.

Sandkl

Direk.elik at

85 Adet, 5 Adet

10

2- Gkay Makina San. Tic. Ltd. ti.

Afyon

25 Tonluk Gezer Vin

31 Adet

19

3- smail Erkan Varn

Afyon

Asansr Mon.

16 Adet

12

4Salt Elektrik Mh.San.Tic.Ltd.ti.

Afyon

Ayrc Demir Direk Elek. Panosu

280 Adet 125 Adet 500 Adet

19

5- Osman Gm

uhut

Gne Enerjisi

160 Adet

252

6- Sayip alar H- Dier Muhtelif malat Sanayi

ay Afyon Sandkl Sincanl uhut Bamak

Demir Tel Karma Yem Balk Yemi Kanatl Hay. Yemi. Soya Unu (Yem Katk Mad. Yem Konsantresi Kemik Et Unu Organik Gbre

150 Ton 201.681 Ton 2.346 Ton 28.381 Ton 6.480 Ton 4.31 2 Ton 452 Ton 250 Ton

5 316

H- 1 Yem Fabirakalar (17 Adet)

H-2 Plastik Ambalaj Sanayi (Sadet)

Afyon

Muh.Plastik Ambalaj Ve Kaplar

1 .970 Ton

74

H-3 Pvc Dorama Sanayi (2 Adet)

Afyon

Pvc Dorama malat

65.500 Mtl

25

H-4 Karoser Sanayi (2 Adet)

Sandkl

Damperli Ahap Sac Karoser.Dorse.Tr Ayler

285 Adet

76

H-5 Kire Sanayi (2 Adet)

Afyon Emir-da

Snm Ve Snmemi Kire

50,340 Ton

110

H- 6 Dierleri 1-zer Konveyr Band Tur.San.Tic.A.. Afyon Konveyr Band. Konveyr Bez Kauuktu Karm 175.058m2 90 Ton 1 .460.620m2 140 29

2. Diler naat San. Tic.Tur Ltd.ti.

Afyon

Renkli Cam Mozaik

65. 100 M2

3. Geneliolu n.San.Tic.Ltd.ti.

Afyon

Styropor

24.000m3

10

4-Taba Cam rn.Zc.San.Tic.Ltd.ti

Afyon

Dekoratif Cam Bardak

61 2.300 Adet

5- zen Cam leme San.Tica. 6- Bnyamin Uyan

Sandkl

ift Cam (Iscam)

48.000m2

20

Dinar

stbe

1 .350 Ton

253

7- zdemir Hobas Boru retim San.Tc.A..

Afyon

Cam Elyaf Katk!) Boru

1.189 Adet

34

8- zer Mak.Pal.Las. Ve Kauuk San. Tc.A..

Afyon

Kauuk Kaplama

1.1 79 Ton

16

9- Zeynep Savcn

Glgn

Afyon

Kauuk Kaplama

725 Ton

13

10- Hoca Elektrik San.Tic.Ltd.ti.

Afyon

Her Ebatta Elektrik Panosu

376 Ton

ztalar Ofset Afyon Basm Amb. San. Tic. Ltd. ti.

Afyon

Karton Kutu Bask

12.850.000.000 Adet

BAA DN BAA DN BAA DN

K.5 Sanayi Gruplarna Gre retim Teknolojisi ve Enerji Kullanm:

Bu konuda bilgi bulunmamaktadr.

K.6. Sanayiden Kaynaklanan evre Sorunlar ve Alnan nlemler K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirlilii:
Afyon Set imento Fabrikasnn baca gazlar elektro statik filitrelerden geirilerek temizlenmektedir. Fabrikada mevcut durumda toplam 4 adet elektrofiltre bulunmaktadr. Elektrofiltre bulunan niteler : Farin deirmeni 2, imento deirmeni 3, Dner frn 1 Dner frn 2 Elektrofiltreler aadaki ksmlardan meydana gelir: ( Bk. Resim 2 ) 1- Gvde : Rijit bir erevedir. Korozyon ve sya ta yn ile izole edilir. 2- Gaz datm sistemi 3- Toplama sistemi

254

4- Dearj sistemi 5- Toz nakil sistemi 6- Yksek gerilim sistemi Elektrofiltrelerin alma prensibi 3 ana ksmdan oluur: 1- toz taneciklerine elektrik arj edilmesi 2- arj edilen taneciklerin bir elektrik alan iinde toplanmas 3- toplanan taneciklerin elektrodlar zerinden ekileme ile ayrlmas

BAA DN

K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirlilii:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirlilii:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Grlt Kirlilii:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atklar:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Plan:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

255

L. ALTYAPI VE ARAZ KULLANIMI

L.1. Altyap L.1.1. Temiz Su Sistemi:
me ve Kullanma su kapasitesi: ehrimizin imekullanma su ihtiyac Kk obanl mevkii ile Kalegrnmez mevkiinde 32 Adet sondaj kuyusu ile kadnana memba suyundan salanmaktadr. ehrimizin Su kapasitesi: 810 lt/sn Depo kapasitesi : 12.800 m3 ebeke uzunluu yaklak olarak : 425 km, dir. me ve kullanma suyu datm ebekesi: me kullanma suyu ebekesi yaklak olarak 425 kmdir. ebeke ; 60 km.si 80-150 mm apnda muhtelif miktarlarda P K Boru olup dier ksmn ller Bankasnca izilen projesi gerei 800 elik boru, 600 125 mm Muhtelif miktarda AB boru, 80 100 mm muhtelif miktarda PVC boru cinsinden inaa edilmitir. me, Kullanma Suyunun dezenfektesi ve Tahlilleri: ehir ime suyu ve kadnana memba suyunun dezenfektesinde mayi klor ve sv klor ( Sodyum Hipoklorit ) temin edilerek otomatik klorlama cihaz ile 24 saat kesintisiz klorlama yaplarak dezenfekte edilmekte olup bakiye klor lmleri ile 24 saat kontrol altnda bulundurulmaktadr. ehrimizin muhtelif yerlerinden periyodik olarak su numuneleri alnarak evre Artma ube Mdrl ile Salk l Mdrl Halk Sal Laboratuarnda Bakteriyolojik ve kimyasal analizleri yaplarak, tahlil raporlarna gre ime suyu Gda Maddeleri Tzne uygun bir ekilde datm gerekletirilmektedir. (Bu konu kayna Afyonkarahisar Belediye Bakanldr.)

L.1.2 . Atk Su Sistemi, Kanalizasyon ve Artma Sistemi:

Afyonkarahisar Belediyesi kanalizasyon ( Evsel atk sular ) ve yamursuyu hatlar ayr ebekeler halinde projelendirilerek ina edilmitir. Kanalizasyon ebeke hatlarna bal olan parsel atk sular muhtelif blgelerdeki toplayc hatlar sayesinde akarayn iki tarafnda bulunan kollektr hatlar vastasyla Belediye Atk su artma tesisine dearj olmaktadr. Yamursuyu ebekesi mevcut olan blgelerin yamur atk sular ise yamursuyu kollektr hatlar vastasyla akaray ve ona bal aylara dearj olmaktadr. 2004 yl sonu itibariyle Belediyeye ait toplam 357.941 metre kanalizasyon kollektr, toplayc ve ebeke hatt; 16.143 metre de Yamursuyu kollektr, toplayc ve ebeke hatt bulunmaktadr. Afyonkarahisar Atk su sistemi atk su artma tesisi ile sonlanmaktadr. ehrin evsel nitelikteki atk sularnn artlmas maksad ile yaplmtr. ehir atk sular iki kanalizasyon kollektr hatt ile artma tesislerine gelmektedir. 358 km.(Tamamlanmas halinde 800 Km. Olacaktr.) si kurulu ve iletmede olan kanalizasyon ebekesi mevcuttur. Artma tesisi evsel nitelikte. 40 000 ton/gn atk suyu artmak zere biyolojik damlatmal filitre prosesi olarak planlanmtr. ehir nfusunun 160.000 kii hesaplar ile 2002 yl hedeflerine gre birinci blm ina edilmi, 2017 yl iinde 320,000 nfusa hizmet verecek ekilde ikinci blm inaas iin yer ayrlmtr.

256

Tesis 2000 ylnda ehir atk sular tamamen kanalizasyon sistemine alnmas sebebiyle devreye sokularak atk su artmna balamtr. Tesis deerleri u ekildedir. Gnlk kapasite: 40.000 Ton/gn Saatlik debi: l.600 Ton/saat Artma amur miktar: 6000 Ton/yl kurutulmu Yllk elektrik sarfiyat: 1.050.000KWh. alan personel says: 18 alma: 24 saat, 3 vardiya Artlan su; D.S. . kanalna desarj edilmekte , civar arazi sulamasnda kullanlmakta. Atk amur; 40 adet kurutma havuzunda kurutulan civar kyllere datlmakta. (Tarm il Mdrlnden analiz bulunmaktadr.) (Bu konu kayna Afyonkarahisar Belediye Bakanldr.)

L.1.3. Yeil Alanlar:

1- PARK VE YE L ALAN DETAYLARI S.NO: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. PARK-YE L ALANLAR : Net Yeil Alan: Zafer park 3.501 M2 maret camii bahesi ve eski mze n 11.600 M2 Kocatepe park 5.580 M2 Eitim park 17.550 M2 Hdrlk Trk Dnyas park 25.855 M2 Devlet park 38.850 M2 Gvenevler park ve ocuk oyun alan 2.801 M2 rnekevler park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 Sahipata (Mec.) park ve ocuk oyun alan 500 M2 mam-Hatip park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 Yeil Camii park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 Devrane park ve ocuk oyun alan 2.500 M2 ehit Mete SARA park 3.000 M2 zkan Hancolu park ve ocuk oyun alan 4.171 M2 ehit smail Karc park ve ocuk oyun alan 3.200 M2 ehit Ahmet k park ve ocuk oyun alan 8.000 M2 ehit Ouz Akda park ve ocuk oyun alan 1.850 M2 2 ehit Yzb.Erdin atrer park ve ocuk oyun alan 8.000 M ehit Mustafa Sezer park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 Byk Kanlca park ve ocuk oyun alan 3.200 M2 Kk Kanlca park ve ocuk oyun alan 2.750 M2 Sahipata park ve ocuk oyun alan 2.400 M2 Otogar Lokal n park sahas 5.510 M2 Fatih Semti I. park ve ocuk oyun alan 2.600 M2 Et-Balk yolu zeri I. park ve ocuk oyun alan 2.300 M2 2 Et-Balk yolu zeri II. park ve ocuk oyun alan 2.500 M Dumlupnar mahallesi park ve ocuk oyun alan 672 M2 M.F.akmak mah. camii yan park 1.000 M2 Gazi mah. Bel. evleri yan park-ocuk oyun alan 1.200 M2 A. hsan Paa mah.park ve ocuk oyun alan 1.000 M2 Karakatip park ve ocuk oyun alan 650 M2 bni Sina park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 Yenice mah. piknik alan 2.600 M2 Dier Alanlar: 10.544 M2 13.754 M2 45.882 M2 Toplam Alan: 3.501 M2 11.600 M2 5.580 M2 28.094 M2 39.609 M2 84.732 M2 2.801 M2 2.000 M2 500 M2 2.000 M2 2.000 M2 2.500 M2 3.000 M2 4.171 M2 3.200 M2 8.000 M2 1.850 M2 8.000 M2 2.000 M2 3.200 M2 2.750 M2 2.400 M2 5.510 M2 2.600 M2 2.300 M2 2.500 M2 672 M2 1.000 M2 1.200 M2 1.000 M2 650 M2 2.000 M2 2.600 M2

257

34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75. 76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96.

Siteler park ve ocuk oyun alan 1.000 M2 rnekevler mah. Fatih Gm park ve gen park 1.150 M2 Olucak mah. Esentepe park 950 M2 Hasan Karaaa mah. kbal cami yan park 900 M2 Hoca Ahmet Yesevi mah. park 500 M2 Gke mah. Park ve amlk 250 M2 Ulugllk park 1.500 M2 Mehmetik park ve ocuk oyun alan 750 M2 Ayegl Arsoy park 2.000 M2 Kemal Akar park 2.500 M2 Nuri Demirayak park ve piknik alan 19.807 M2 Dr. Saadettin AYGEN park 2.000 M2 Efecik mah. park ve ocuk oyun alan 4.000 M2 ehrekstm Sultan trbe bahesi yeil alan 1.250 M2 Tapnar piknik alan ve eme evresi yeil alan 5.500 M2 avuaa park ve ocuk oyun alan 659 M2 Reisler park 100 M2 Hseyin Tiryakiolu Park ve Spor kompleksi 15.000 M2 Erdal AKAR park 5.600 M2 Ylmaz STN park 250 M2 Turgut zal piknik ve rekreasyon alan 11.920 M2 Turgut zal park kr kahvesi Ksm 9.600 M2 Hafz .Sndrlmeyecek park 1.030 M2 Hasan Altntrmk park ve ocuk oyun alan 392 M2 Mis Yap Kooperatifi yan park-ocuk oyun alan 396 M2 Ali etinkaya Gar park 1.716 M2 Sami znur park ve ocuk oyun alan 2.000 M2 ehit Salih Sel park ve rekreasyon alan 750 M2 bni Sina Salk park 1.000 M2 rac Mahmut ocuk oyun alan M.F.akmak mah. Manolya sit. ocuk oyun alan 2.000 M2 Esentepe Cezaevi arkas ocuk oyun alan Gnhan siteleri park ve ocuk oyun alan 150 M2 Polis park ve ocuk oyun alan 2.294 M2 Karyaka mah. park ve ocuk oyun alan 534 M2 Saraykent park ve ocuk oyun alan 1.000 M2 2 etinkaya siteleri yan park ve ocuk oyun alan 964 M Hrriyet lkretim Okulu arkas ocuk oyun alan 500 M2 Orhangazi mah. Belmes Evleri ocuk oyun alan 400 M2 Osmangazi mah. demiryolu yan ocuk oyun alan Nakilci mah. krk merdiven zeri ocuk oyun alan Karyaka S.Divani cami yan ocuk oyun alan 567 M2 Fakpaa mah. II.Bel.ar.arkas ocuk oyun alan Fatih mah. Hakan evleri n ocuk oyun alan Orhangazi mah.etinkaya lk.Okulu ocuk oyun al. Tapnar mah. minibs yolu zeri ocuk oyun alan Reat iiltepe Park ve Ky Hiz. yan yeil alan 1.450 M2 Erdal AKAR park d kenar 2.035 M2 Turgut ZAL kava orta refj 5.000 M2 Kocatepe Mezarl duvar kenar yeil bant 1.000 M2 Kocatepe Mezarlk girii ve ehitlik ii yeil alan 900 M2 Kltr park ve Fuar alan yeil alanlar 71.501 M2 Atk su artma tesisleri yeil alanlar 16.500 M2 2 PTT kale grnmez ve Sosyal Kon.n yeil alan 10.000 M Yry Yolu ( zmir yolunda) 8.370 M2 Gazi E.M.L. n yeil bant 3.990 M2 Gazi E.M.L. n orta refj 1.169 M2 Kurtulu caddesi orta refj 8.337 M2 Karayollar kavak ve refjleri 1.672 M2 zer kavak ve refjleri 3.850 M2 Fatih kavak ve refjleri 11.000 M2 Gazlgl kavak ve refjleri 3.650 M2 Sahipata-Fuar kava yeil alanlar 5.100 M2

1.100 M2 4.250 M2 800 M2 1.500 M2 3.600 M2 1.050 M2 1.450 M2 400 M2 275 M2 650 M2 2.774 M2 888 M2 984 M2 2.200 M2 500 M2 3.000 M2 340 M2 2.000 M2 2.000 M2 1.170 M2 1.656 M2 1.832 M2 1.230 M2 1.783 M2 500 M2 400 M2 100 M2 200 M2 567 M2 66 M2 300 M2 700 M2 150 M2 1.630 M2 -

1.000 M2 1.150 M2 950 M2 900 M2 1.600 M2 4.500 M2 2.300 M2 2.250 M2 5.600 M2 3.550 M2 19.807 M2 3.450 M2 4.000 M2 1.250 M2 5.500 M2 659 M2 500 M2 15.000 M2 5.600 M2 525 M2 11.920 M2 9.600 M2 1.680 M2 3.166 M2 1.284 M2 2.700 M2 4.200 M2 1.250 M2 4.000 M2 340 M2 2.000 M2 1.320 M2 3.950 M2 2.366 M2 2.230 M2 2.747 M2 100 M2 200 M2 66 M2 300 M2 700 M2 150 M2 1.450 M2 2.035 M2 5.000 M2 1.000 M2 900 M2 71.501 M2 16.500 M2 10.000 M2 10.000 M2 3.990 M2 1.169 M2 8.337 M2 1.672 M2 3.850 M2 11.000 M2 3.650 M2 5.100 M2

258

97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. 120. 121. 122. 123. 124. 125. 126. 127. 128. 129. 130. 131. 132. 133. 134. 135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159.

Ankara yolu orta refj yeil alanlar 11.500 M2 Ankara yolu Travers n orta refj 2.000 M2 uhut kava gen refjler 1.052 M2 Yeilyol orta refj 6.200 M2 smet NN bulvar orta refj 1.500 M2 Ordu bulvar orta refj 1.036 M2 Kocatepe kava yeil alan 750 M2 ehir ars yan Bedesten gbei yeil alan 583 M2 Yeni mze evresi yeil alanlar 1.534 M2 DS n-Cezaevi-Ataky kava aras yeil bant 6.500 M2 Garnizon Komutanl n yeil bant 1.000 M2 Devlet ve Doum Hastane n yeil bantlar 4.000 M2 2 Kk sanayii girii ve dkkan nleri yeil alanlar 7.000 M Bayatck su kuyusu evresi yeil alan 1.000 M2 Stad n yeil bant 3.000 M2 Mehmetik Hobi evi bahesi yeil alan 650 M2 Meteoroloji n yeil alan 850 M2 Halil Aa semt pazar yeil alanlar 500 M2 Makine ikmal yeil alanlar 3.200 M2 mit Davala Futbol Sahas 4.050 M2 J.Alay Kom.l-Erefpaa girii refj ve yama 5.500 M2 Yenice mahallesi 139. sokak yeil alan 170 M2 Uydukent 103. sokak yeil alan 70 M2 Sarkz tepesi etekleri yeil alan 652 M2 Turizm danma n 20 M2 Beler su terfi merkezi 900 M2 Harb-i semt pazar 300 M2 Teda Trafo n yeil alan 150 M2 Atatrk caddesi opet kars yeil alan 600 M2 Ulu cami arkas yeil alan 450 M2 Belediye Lokal bahesi yeil alan 100 M2 ehitler cami bahesi ve evresi yeil alan 933 M2 Mevlevi cami bahesi yeil alan 1.000 M2 Msri cami bahesi yeil alan 151 M2 Zlali cami bahesi yeil alan 137 M2 Karayollar cami bahesi yeil alan 3.000 M2 Numune cami bahesi yeil alan 250 M2 Et Balk cami bahesi yeil alan 350 M2 Sahipata Kuran kurslar bahesi yeil alan 1.130 M2 Eski Adliye binas bahesi yeil alan 665 M2 Huzurevi bahesi yeil alan 250 M2 Sanayi Halk Bankas n yeil alan 250 M2 Afyon Lisesi bahesi yeil alan 1.000 M2 Rektrlk binas bahesi yeil alan 409 M2 Ynta A.. bahesi yeil alan 500 M2 Tekel Tesisleri bahesi 450 M2 2 M.F.akmak lkretim okulu bahesi yeil alan 150 M Sanat Okulu lojmanlar bahesi yeil alan 600 M2 Fatih Hobievi bahesi 100 M2 Yeil cami bahesi yeil alan 275 M2 Ayegl Arsoy lkretim okulu bahesi 600 M2 Kadayifiolu lkretim okulu bahesi 1.050 M2 H.Hayriye zsoy lkretim okulu bahesi 1.000 M2 Mezarlk Krmz hastane n yeil alan 650 M2 Hasan Karaaa cami yeil alanlar 500 M2 evik kuvvet yeil alanlar 1.200 M2 rnekevler cami bahesi yeil alan 322 M2 Ziraat Bankas bahesi yeil alan 70 M2 Jandarma Alay Komutanl n yeil alan 1.063 M2 Garnizon Komutanl bahesi yeil alan 300 M2 Uydukent Sosyal Hizmetler binas evresi 1.500 M2 zerler cami bahesi yeil alan 750 M2 Ata Polis Sitesi n yeil alan 40 M2

950 M2 800 M2 -

11.500 M2 1.000 M2 1.052 M2 6.200 M2 1.500 M2 1.036 M2 750 M2 583 M2 1.534 M2 6.500 M2 1.000 M2 4.000 M2 7.000 M2 1.000 M2 3.000 M2 650 M2 850 M2 500 M2 3.200 M2 4.050 M2 5.500 M2 170 M2 70 M2 652 M2 20 M2 900 M2 300 M2 150 M2 600 M2 450 M2 100 M2 933 M2 1.000 M2 151 M2 137 M2 3.000 M2 250 M2 350 M2 1.130 M2 665 M2 250 M2 250 M2 1.000 M2 409 M2 500 M2 450 M2 1.100 M2 600 M2 900 M2 275 M2 600 M2 1.050 M2 1.000 M2 650 M2 500 M2 1.200 M2 322 M2 70 M2 1.063 M2 300 M2 1.500 M2 750 M2 40 M2

259

160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182.

Genlik Spor l Mdrl Gazino n Teda girii yeil alan Valilik Lojmanlar Ktphane yan Yenice cami bahesi yeil alan Ara muayene istasyonu n yeil alan Ali etinkaya lkretim okulu bahesi Afyon Lisesi zci evi n yeil alan Polis evi n yry yolu ve yeil alan Kamyon garaj yeil alanlar M.F.akmak cami bahesi yeil alan Gaziler cami bahesi yeil alan Seluklu lkretim okulu bahesi yeil alan Kocatepe Anadolu Lisesi bahesi yeil alan Zlali cami aral yeil alan Polis evi bahesi yeil alan Hseyin Efendi cami bahesi yeil alan Hkmet kona n ve arkas yeil alan Devrane yatr etraf yeil alan Nene Hatun Anaokulu bahesi yeil alan Yeni Adliye bahesi yeil alan B M Market n yeil alan Sanat Okulu bahesi yeil alan Stad girii yeil alan PARK-YE L ALANLAR TOPLAMI :

150 M2 10 M2 100 M2 50 M2 20 M2 2.400 M2 75 M2 5.700 M2 357 M2 750 M2 900 M2 150 M2 150 M2 10 M2 6.100 M2 2.000 M2 100 M2 100 M2 1.500 M2 2.000 M2 50 M2 225 M2 200 M2

725 M2 63 M2 1.959 M2 539.835 M2

150 M2 10 M2 100 M2 50 M2 20 M2 2.400 M2 75 M2 6.425 M2 420 M2 750 M2 900 M2 150 M2 150 M2 10 M2 6.100 M2 3.959 M2 100 M2 100 M2 1.500 M2 2.000 M2 50 M2 225 M2 200 M2 116.722 M2 656.557 M2

20/02/2005 tarihine kadar yaplan net yeil alan miktar Kii bana den yeil alan miktar (2000 saym) : 539.835 M2 ( : ) 129.000 Kii =

:539.835 M2

04,18 M2

2- AALANDIRMA SAHASI DETAYLARI S.NO: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. AALANDIRMA SAHALARI Asri Mezarlk Aalandrma Sahas Asri Mezarlk zeri Kzl burun mevkii amlk ve aalandrma Sahas Hdrlk aalandrma Sahas Atk Su Artma Tesisleri Fidanlk Sahas Alparslan Trke Park ve Mesire Yeri Taldere Mah. Srtlar Aalandrma Sahas ehirii cadde ve sokaklarda bulunan aa ve fidanlar (Yaklak) Uydu kent aalandrma sahalar D.S. . arkas Hdrlk aalandrma sahas Eitim park aalandrma sahas Devlet park aalandrma sahas Hasan Altntrmk park aalandrma sahas DS arkas Jandarma aalandrma sahas Kanlca mah. Askeri Fabrika ve Depo Komutanl aalandrma sahas AALANDIRMA SAHALARI TOPLAMI : Toplam Alan: 136.000 M 150.000 M 600.000 M 120.000 M 400.000 M 250.000 M2 45.000 M2 50.000 M2 40.000 M2 8.428 M2 24.200 M2 1.190 M2 24.500 M2 4.000 M2 1.453.318 M2 1.453.318 M2

20/02/2005 tarihine kadar yaplan aalandrma sahas miktar : Kii bana den aalandrma sahas miktar (2000 saym) : 1.453.318 M2 ( : ) 129.000 Kii =

11,27 M2

260

BAA DN BAA DN BAA DN

L.1.4. Elektrik letim Hatlar:

Afyonkarahisar ili snrlar iinde kalan 380 kV ve 154 kVluk Enerji iletim Hatlarnn gzergahlar aadaki resimde, karakteristik zelliklerine ait bilgiler ise yine aada izelge halinde belirtilmitir. Gerek 380 kV gerekse 154 kVluk E. .Hatlannm yer altnda blmleri olmayp tamam yer stnde bulunmaktadr.

L.1.5. Doalgaz Boru Hatlar:

limizde snmaya ve sanayiye ynelik doal gaz hatt uygulamas bulunmamaktadr.

L2. Ulam: L.2.1. Karayollar: L.2.1.1. Karayollar Genel:

lin Ulam ile ilgili evresel deerlerin ve evresel etkilerin ortaya karlmas ( il snrlar iinden geen devlet yollarnn toplam, bu yollarn yllk tamaclkta( insan ve yk) kullanlmas, yllk hareket hareket halindeki tat says, il snrlar ierisinde bulunan evre yolu ve otoban toplamlar ve bu faaliyetler sonucunda kullanlan yakt miktar) Devlet Yollar Toplam = 421 km nsan Tamaclnda = 3 547 873 000 Yolcu.km Yk Tamaclnda = 3 659 314 000 Yolcu.km

BSK

SATH KAPLAMA

TOPLAM

AFYONKARAH SAR L NDE BSK = Bitml Scak Karm

90 km

331 km

421 km

Tketilen yakt miktar ile ilgili bilgi mevcut deildir.

L.2.1.2. Ulam Planlamas:

( lde gnlk olarak hareket eden insan says, yolcularn tanmasnda kullanlan ara kapasiteleri ve trleri, saym yaplan yollardaki insan ve aralarn hareket skl gibi bilgiler, ulam ve trafik planlamas) Tat Hareketinde = 936499000 Tat.km Yolcu Hareketinde = 3547873000 Yolcu.km

L.2.1.3. Toplu Tam Sistemleri:

(Kent ii tamaclkta kullanlan hafif metro, metro, tramvay, vapur, minibs gibi toplu tama sistemleri , ayrca kullanlan toplu tama sisteminin yolcu tamasndaki arl ve yllk olarak tkettikleri yaktlarn cins ve miktarlar) Kent ii tamaclkta kullanlan hafif metro, metro, tramvay, vapur vb toplu tama sistemleri olmayp; otomobil, otobs, minibs gibi toplu ve ferdi tama aralar mevcuttur. Yakt tketimi ile ilgili bilgi mevcut deildir.

261

L.2.1.4. Kent i Yollar:

Kent ii yollar; Afyonkarahisar Merkez ilede toplam alan 7000 hektar olup bu alann %17,86s (1250 hektar) kadar kent ii yollardan olumaktadr. Toplam uzunluu 1250 Km. olan bu yollarn yaklak olarak %30u (375 Km.) ana arterlerden, %40 (500 Km.) toplayc ve datc tali yollardan, %30u (375 Km.) yaya yollarndan olumaktadr.

L.2.1.5. Ara Saylar:

YOLUN TANIMI Afyon - Emirda Uak-Sandkl Ayr. Sandkl Ayr.-Afyon Afyon hsaniye Afyon Ayr.-Sandkl K.K.NO 260-01 300-07 300-07 665-02 650-09 OTOMOB L 1951 2258 5220 1251 3781 OTOBS 521 464 1232 163 611 KAMYON 1274 2376 5246 743 2268 TREYLER 104 297 373 16 248 TOPLAM 3850 5395 12071 2173 6908

Afyon li dou, bat, kuzey ve gney illerini birbirine balayan balant gzergahdr. Bu nedenle her geen gn trafik yknde art olmaktadr. Bu artan trafik ykn azaltmak ve trafik gvenliini salamak amacyla evre Yolu yapm almalar devam etmektedir. Afyon evre Yolu almalar tamamlanp yol ulama aldnda ehir ii trafik younluu belirli bir lde azalaca gibi ayrca tat hareketlerinden kaynaklanan ve evreyi olumsuz etkileyen trafik grlts, egzozlardan kaynaklanan hava kirlilii ve yakt tketimi gibi zelliklerde azalma salanacaktr.

L2.2. Demiryollar :
Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

L.2.2.1. Kullanlan Rayl Sistemler:

limizden geen TCDDye ait demiryollar haricinde rayl tama sistemi bulunmamaktadr.

L.2.2.2. Tamaclkta Demiryollar:

Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

L.2.3. Deniz Gl ve Nehir Tamacl:

Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

L.2.3.1. Limanlar:
limizde liman bulunmamaktadr.

L.2.3.2. Tamaclk:
Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

262

L.2.4.Havayollar:
Afyon Hava Meydan Komutanlna ait bulunmamaktadr. hava alan Aktif olarak kullanlmamaktadr. Bu yzden konulanm hava aRac

Afyon li Hava Yolu Kavanda bulunmaktadr. Fakat transit geen uaklar en dk 5000 m ve zerinde irtifalardan getii iin ilimizde grlt sorunu oluturmamaktadr.

BAA DN

L.3. Haberleme:
limizdeki yer alt ve yerst haberleme hatlar ve uzunluklarn gsterir liste aaya karlmtr. SANTRAL SIRA NO. LES KAP. PRENS PAL 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NCANLI SULTAN-DAI UHUT GENEL TOPLAM BAA DN BAA DN BAA DN 59418 2994 1937 11322 9051 1995 3295 13977 14291 2160 2522 5637 4815 876 16844 8831 6606 8970 175541 108320 6000 3350 26050 15250 4080 5170 36880 28730 3550 3450 9280 5500 900 24880 15700 10650 17350 325090 LOKAL 145220 7300 3350 34100 19900 54080 6170 42190 33540 4600 3450 9630 75550 900 29300 18120 14970 19100 521470 34554 6299 14121 11966 447894 EBEKE KAPAS TES YER ALTI KABLO M KTARI (Mt.) 226129 9143 955 47925 13066 3444 9080 21701 28355 8953 635 2558 9010 HAVA KABLO M KTARI (Mt.) 242155 13410 12448 86153 47475 10717 19154 54703 83047 18209 10182 6677 17559 26378 51197 8866 35920 51180 795430 TOPLAM KABLO M KTARI (Mt.) 468284 22553 13403 134078 60541 14161 28234 76404 111402 27162 10817 9235 26569 26378 85751 15165 50041 63146 1243324 YER ALTI KABLO % 48 41 7 36 22 24 32 28 25 33 6 28 34 0 40 42 28 19 36 HAVA KABLO % 52 59 93 64 78 76 68 72 75 67 94 72 66 100 60 58 72 81 64

263

L.4. lin Plan Durumu:

Afyonkarahisar ilimizde, kamu ve zel kurum ile gerek kiilerce kullanlan her trl yap, tesis ve iletmelerin, kullanm ncesinde ve iletme ruhsat alm mracaatlarnda; Herhangi bir ekilde kabilecek yangnda can ve mal kaybn en aza indirerek sndrlmesini salayacak yangn ncesi ve srasnda alnacak tedbirleri ve nlemleri 14.02.1985 Tarih ve 3152 Sayl Kanun gereince hazrlanan 23 Austos 1985 Tarih ve 18851 Sayl tfaiye tekillerinin kurulu grev eitim ve denetim esaslarna dair Ynetmelik ile 2002/4390 Sayl binalarn yangndan korunmas hakkndaki ynetmelie gre aldrtmaktayz. Her i yerinde; -Varolan durum ve risklere gre kuru kimyevi tozlu , sulu, karbondioksitli, kpkl ve kuru metal tozlu tanabilir yangn sndrme cihazlarnn bulundurulmas salanmaktadr. - Is ve duman alglama dedektrlerinin gerekli grld tm mahallerde ana hacimlere, iinde yanmaya elverili ve yanma riski tayan maddeler bulunan iyerlerinde s, duman alglama ve uyar cihazlar bulundurtmaktayz. - yeri binalarnn tm blmlerinde yaayanlar yangn ve benzeri bir durumdan haberdar etmek iin sesli ve kl uyar cihazlar bulundurtmaktayz. - Yangn ve acil durumlarda iletiim aralar ile tfaiye Mdrlmze (110) haber vermeleri salanmaktadr. - Aydnlatlmas gerekli grlen ka yollarnn her zaman aydnlatlm durumda, birden fazla k olan btn yaplarda kullanclarn klara kolaylkla ulaabilmesi iin acil durum ynlendirmeleri yaptrlmaktadr. - 2000 m2den byk btn binalar ile 1000 m2 den byk imalat ve atlyelerde yangn dolaplar yaptrlmaktadr. - Aralarn giremeyecei, byk yangnlarda etkili mdahale ve itfaiye aralarnn su temini iin yerleim yerlerinde var olan yer alt ve yer st yangn vanalarna, takviye yangn vanalar ehrin ana su ebekesine montaj yaptrlmaktadr.( 2005 yl programnda yangn nlemleri iin 20 adet yer st yangn vanasnn su ebekesine balants yaptrlacaktr.) - Yksek katl binalarda yangn durumunda binadaki insanlarn emniyetli olarak ve sratle tahliyesi iin yangn merdivenleri ynetmelie uygun olarak yaptrlmaktadr. - Yangn nlemleri iin btn binalarn at ve bodrumlarnn amac dnda kullanlmamas, eski eya, elbise, fazla para, yanc ve yakc eyalarn yok edilmesi amacyla belediyemizce komisyon oluturularak denetimlere balanmtr. - Okul, sinema, otel, eitim-dinlenme tesislerinde, i merkezlerinde, svlatrlm petrol gaz, doal gaz gibi kolay yanc maddelerin retildii ve depoland yerlerde yldrmdan korunma tesisat (Paratoner) yaptrlmaktadr. - Yangn nlemleri iin ilkbahar ve yaz mevsimlerinde piknik alanlarndaki cam ve ie krklarnn tfaiye Mdrlmzn nderliinde okul rencilerinin, sivil rgt kurulularnn ve temizlik irketlerinin katlm ile toplatlmas yaptrlmaktadr. - 24143 Sayl Resmi Gazetede yaynlanan aralarn imal, tadil ve montaj hakkndaki ynetmelikte deiiklik yaplmasna dair Ynetmelik hkmlerine gre LPG aralarn kapal yerlerde muhafazas yasaklandndan ve LPG li olan aralar zellikle geceleri apartman giri katlarndaki dkkanlarda braklmak suretiyle yangnlara neden olduundan; Bina girilerinde ikinci el ara sat yapan i yerlerinin gzden geirilmesi ve oto galerilerinin ehrin belirli bir blmnde belirlenecek yerlere tanmas ynnde almalar balatlmtr. - Sivil Savunma ve tfaiye haftalarnda ilk ve orta dereceli okullarmzda yangndan korunma iin gerekli olan eitimler tfaiye Mdrlmz tarafndan verilmektedir. - Grsel ve yazl basn aracl ile zaman zaman yangndan korunma ve meydana gelen yangnlarda nelerin yaplmas gerektii hususlarnda tfaiye Mdrlmzce vatandalarmz bilgilendirilmekte ve basn aklamalarnda bulunulmaktadr.

264

- Kamu kurum ve Kurulular ile byk yangnlarda, karlkl imkanlarmzdan yararlanmak iin protokol dzenlenmekte ve ortak tatbikatlar yaplmaktadr. 24 Saat aralksz grevinin banda bulunan itfaiye tekilatmz, 54 yangn personeli, 5 adet yangna mdahale arazoz, 3 adet merdivenli kurtarma ve yangna mdahale arazz, l adet tbbi donanml trafik kazalarna mdahale arac, 2 adet hizmet arac mevcudumuz ile asli grevimiz olan yangn nlemleri ve tedbirlerini aldrmak, yangnlara mdahale etmek ve sndrmek iin merkez binamzda hazr kta olarak beklemekteyiz. Meydana gelen yangnlarda ihbar alan santral grevlimiz ihtiya olan bilgileri alr, teyit eder ( Yangn ihbarnn doru olup olmadn renmek iin) hazr durumda bulunan ekip amirine ihbar formunu vererek, olay mahallini polis ve T.E.K.na bildirir. Ekip amiri ihbar formundan yangn snfn renir, sratle hazr durumda bekleyen yangn ekibine olay mahalline gidi iin gerekli talimat verir. Hareket eden yangn ekibi ksa yolu kullanarak olay yerine abuk varmasnn nemini bilerek hareket eder nk itfaiyecilikte kural yangn daha k noktasnda iken sndrmektir. Aksi davranlar yangnn sndrlmesine deil bymesine neden olur. Yangn yerine ulaldnda sorumlu; Yangnn cinsini (Tr) binann yap tarzn, yangnn cinsine gre ne tr sndrc kullanacan, rzgarn ynn, aralarn olay yerinde ne ekilde yerletirileceinin deerlendirmesini yapar. Aralarn belirli kurallara gre yangn yerine yanatran ekip mdahale iin hazrlklarn tamamlar. Emniyet eridini oluturur, blgenin elektriini kestirir ve insanlarn tahliyesini yaptrr. Sorumludan yangna mdahale emrini alan ekipte srat ve abukluluk bata gelir. tfaiye eri yangna suyu tutarken yangndan korkmayan, cesaretli, ok atik ve hareketli olurken kendisini de korumasn bilmektedir. Yangna k noktasndan deil, yaylma noktalarndan mdahale ederek yangnn ilerleme ularn krar, yangnn bymesini ve ilerlemesini nler. Bina ilerinde yangn meydana gelmi ise binann i ksmna hortum sererek yangna mdahale edilir. Yangn binann atsnda meydana gelmi ise, ekip koruyucu tehizatlar ile bina iinden ve binaya merdiven kurmak sureti ile yangna mdahalede bulunur. Yangna mdahale eden ekip yangnn bykln ve rzgarn ynn hesap ederek yangnn baka alanlara sramasn nler. Sndrme ii en az zarar verecek ekilde yaplmaktadr. Ara ve tehizatlar tutumlu kullanlarak, yangna isabetli su verilmektedir. Yangn sndren itfaiyeciler aralar ve zerindeki malzemeleri yangn sndrdkten sonra kontrol ederek uygun ekilde toplarlar. Salam malzemeleri yerlerine, ypranm malzemeleri ayr bir yere koyarak merkeze geldiklerinde tamiri yaplarak yerlerine konmaktadr. Yangn sndren ekip olay yerini sahiplerine, bulamazlar ise gvenlik kuvvetlerine teslim ederler. Yangn sndrldkten sonra guruba dnmeden olay yerinin son kefi yaplarak, yangn raporuna esas tekil edecek bilgiler toplanr ve yetkililerce yangnla ilgili rapor dzenlenir. Yangn alanndan guruba dnen ekipler ara ve tehizatlarn arza ve eksikliklerini giderir yeni olaylar iin hazr bekletilir.

L.5. ldeki Baz stasyonlar:

Trk Telekominikasyon Kurumu tarafndan NMT ve GSM sistemleri baz istasyonlar iin meskun mahallerde 5 W ve zeri gce sahip sistemler iin istenen gvenlik serfitikalar irketimiz ve dier firmalar tarafndan ayr ayr alnm olup sistemler zerine bir suretleri aslmtr.Yeni kurulacak baz istasyonlar iinde meskun mahallerdeki 5 Watt ve zeri gce sahip sistemler iin gvenlik serfitikas alnmas zorunluluu vardr. AFYON L NDEK BAZ STASYON SAYILARI F RMA S STEM AR A TELS M TRKCELL ( -TM ) AYCELL AIKLAMA

TRK TELEKOM

265

NMT

L GENEL NDE

GSM

57

62

10

L GENEL NDE

TOPLAM

57

62

10

137

BAA DN

266

M. YERLE M ALANLARI VE NFUS

M.1. Kentsel ve Krsal Planlama M.1.1. Kentsel Alanlar
AFYON KARAH SAR KORUMA AMALI MAR PLANI
Afyonkarahisar kenti gei blgesi nitelikli konumu ile tarihin her dneminde nemli bir yerleim merkezi olmu sarp kalesi ile de her zaman gvenilir bir korunak olma zelliini tamtr. Gnmzde Ege, Orta Anadolu, Akdeniz Blgeleri arasnda Bat Anadoluda bir merkezdir. Tm bu blgeleri birbirine balayan kara ve demiryolu ulam aklarnn kesitii nemli bir merkez konumundadr. Kent bu zelliini kurulduu gnden bugne hibir zaman kaybetmemitir. lkemizin gnmze kadar gelebilen saysz gzelliklerinden biride Afyonkarahisar Kalesidir. 226 m ykseklie sahip bu trakhit ktle insanlarn savunmaya ihtiya duyduklar gnden Osmanl Devletinin sonlarna kadar bu amala kullanlmtr. Bu durum Hititler dneminden gnmze kadar izlenebilmekte olup belgelerle de kantlanmtr. Tarihsel yollarn kavanda, savunmaya uygun konumu gemi dnemlerde ehrimizin bir kale ve kentsel merkez olarak ynetimsel, ticari ve giderek endstriyel fonksiyonlar stlenmesine neden olmutur. Srasyla Karahisar- Sahip Sanca (1453), Beylerbeylik (1668) Mutasarrflk (Sancak 1867), Vilayet Merkezi (1919) olmutur. ehrimiz 1868 den bu yana belediye rgtne sahiptir.

M.1.1.1. Doal zelliklerin Kent Formuna Etkileri

Afyonkarahisar kentinin bugnk mekansal yap organizasyonunda Topografya-Mikroklima-Toprak Verimlilii gibi doal etkenler: Tarihsel Kentsel doku, geleneksel merkez ve bunun uzantsndaki kent merkezi ve konut alanlarnn konumu yan sra, byk alan kullanan kamu yatrmlarnn yer seimleri ile demiryolu ve karayolu kent ii geileri ve imar planlarnn ilke kararlar nemli belirleyiciler olarak saylabilir. Birde mevcut doal eikler, Hdrlk, Kzlburun tepesi mekansal yapnn belirlenmesinde etken unsurlardr. Tarihi kent, kale evresi ve kalenin Gney-Gneybatsnda kurulmu kale- Hdrlk arasndaki vadi boyunca zamanla dou ve kuzey ynnde byyerek gelimitir. Kentsel sit alan iinde kalan kale evresi ekonomik adan orta ve daha alt gelir guruplarnn setikleri yerleik alanlardr. Kale ve yakn evresi ayn zamanda arkeolojik sit alandr. Tarihsel kent mekan gnmzde mekan btnnde nemli bir yapsal deiim sreci gstermemitir. (Baz kamu yaplar dnda) Yerleik tarihsel-kentsel konut dokusu, douya kent merkezine doru uzantsnda, geleneksel-ar ticaret merkezi dokusuyla btnlemektedir. ar-ticaret merkezine yaklatka yapsal deiiklikler de gzlenmektedir.

M.1.1.2.Kentsel Byme Deseni

Afyonkarahisar kenti kadastral anlamda bile olsa 1930 yllarndan beri planl bir gelime gstermektedir. Mekansal byme anayollar boyunca gelime gstermektedir. Gemi yllarda yeni konut alanlar Konya Yolu evresinde younlam olup, son yllarda bu eilim bat ynne zmir Yolu evresine kaymtr. Bugnk Tarihsel-Kentsel konut dokusunun, kentin ticari ve sosyo-kltrel ynetim merkezine fiziksel yaknl, bu alann konut blgesi olarak deerini srdrmesini salamaktadr. Halen devam etmekte olan kent merkezine ve ticari merkeze yry mesafesinde bulunan tarihsel doku iinde yaayan insanlarn alt gelir dzeyinde olmas nedeni ile bu kesimin hala nemsedii bir mekandr. TAR HSEL-KENTSEL DOKUNUN AFYON KENT BTN NDEK YER VE L K LER Afyonkarahisar Kalesi dndaki ilk yerleme ve pazar alan olan Ulu Camii-Yukar Pazar evresinde dou ynnde-vadi boyunca gelien Kentsel-Tarihsel Konut dokusu ve bu dokuyu btnleyen Otpazar-Tahan-Bedesten evresindeki geleneksel ar, her iki tren istasyonunun geldii ( zmir stasyonu, Ali etinkaya Gar) 19. yzyl sonlarndaki kent btnnn ekirdeini oluturmutur. Bu erevede kentin dou ucunda yer alan maret Klliyesi (Gedik Ahmet Paa) evresinde Topografyann elverdii lde nemli yerleme alanlar olumutur.

267

Tarihsel-Konut dokusu ile evrelenmi geleneksel ar alanlar, Ot Pazar, Tahan, Bedesten, Eski Kasaplar, Kadnlar Pazar evresinden kentin d yol balantlar ve stasyonlarn yaratt ekimle douya doru gelimi tarihsel kentin ortasndan akan dere kenarnda bulunan tabakhanelerin kalkmas ile derenin zeri kapatlm kentin geliimi ivme kazanarak douya doru gelimi bu alanlardaki eski mezarlklar kaldrlarak kentin ada ynetim-ticaret merkezi geleneksel arnn uzantsnda olumutur. Gnmzde, tarihsel konut dokusu, kent btnndeki konumu ile imar planlarnn getirdii yeni yaygn kentsel gelime alanlarna uzaklna karn, merkeze yaknln srdrmektedir.

M..1.1.3. Planl Kentsel Gelime Alanlar

Afyonkarahisar Tarihsel-Kentsel dokusu 1988, 1993 ve 1994 yllarnda Konya K.T.V.K. Kurulu kararlar ile bugnk en son Kentsel Sit Alan snrlar belirlenmitir. Tarihsel Kentsel dokuda birbirinden farkl iki tr yerleme grnts tanmlanmaktadr. 20. y.y. banda kan byk yangn sonrasnda (bu yangnda yaklak 1200 ev yanmtr.) Ebniye Nizamnamesi ne yeni yaplar olumu kk parsellerle ve kk yap adalar ile geometrik doku bu her ynde btnleyen, dar sokaklar ve meydancklar evresinde olumu olan organik konut dokusu yangn sonras oluan geometrik dokuda meydana gelen konutlar birbirinin ayns deildir. Her konut kendine zg mimari eler tamaktadr. Tarihsel-Kentsel dokuda, planlama alan snrlar iinde, kurulular ok eski olan yirmi mahalle bulunmaktadr. Nfuslar 500 ile 1200 kii arasnda deien bu mahallelerde bitiik dzende youn bir yerleme dzeni tanmlanr. Ortalama Kentsel nfus younluu 261 kii hektardr. Tarihsel-Kentsel yerlemenin, mekan kullanm ve genel biimlenmesinde, yrenin genel morfolojisinin belirleyici etken olduu sylenebilir. Kale ve Hdrlk arasnda uzanan vadinin her iki yamacna tepelere doru yerleilmitir. Vadi tabannn ulalabilir oluu, buna karn yamalarn yokulu-merdivenli olmas nedeni ile tabi olarak daha byk planl, zengin konutlarn vadi tabanna yakn daha kk ve sade konutlarn yamalara doru yer aldklar izlenir. Organik dokuda yollar topografyaya uygundur. Geometrik dokuda ise birbirini dik kesen yollarda yamalara doru sokaklar dikletike merdiven grlr. Tanmlanan bu yerleme biimi tarihsel dokuda ilgin grnmler sunar, keler zgn bak noktalar oluturur. Tarihsel Kentsel dokuyu oluturan kk konut parsellerinde avlu ve bahe gelenei bulunmakla birlikte, zel mlkiyette konut bahelerinde aa ve yeil varl snrldr. zgn kent peyzajnn nemli esi, avlu giri kaplar stne sarlan asmalardr. TEK YAPI LE NDE ZELL KLER Kentsel sit alannda tek yap leinde yaplan ayrntl analiz ve deerlendirmeler u ekildedir: Plan tipleri asndan deerlendirilmeye alnan toplam 359 yapdan, 169 i sofal, 96 d sofal; 94 tipolojiye katks olmayan yap saptanm yrenin geleneksel konut mimarisinde i sofal tipin yaygn olduu belirlenmitir. Cephe tipolojisi asndan deerlendirilmeye alnan 321 yapdan zemin stnde 1 katta kma yapma geleneinin yaygn olduu; dz yada kat boyu kmal 102 yap; cephenin bir yannda kmal dz yap; cephe ortasnda kmal 29 yap; cephenin iki yannda kmal 26 yap; kmasz sade yap saysnn 74 olduu grlmtr.Yap cephelerinde yaplan bir dier analiz ve deerlendirme ve geleneksel yapda giri kat zelliklerinin belirlenmesine yneliktir. Buna gre deerlendirmeye alnan 410 yapdan yol kotundan girili 267; yoldan birka basamakla girili 17; ykseltilmi zeminli 68; zamanla deierek zelliklerini yitirmi 58 yap bulunmutur. Konfor durumuna gre farkl ltlerle deerlendirildiklerinde, tarihsel yaplardan, gusl hanesi olan 179 yapdan 89nun gusl hanesinin kullanld; banyosu ierde 138 yap; banyosu darda 3 yap; tuvaleti ierde 221 yap, tuvaleti darda 16 yap bulunduu belirlenmitir. Tarihsel Kentsel konut dokusunda gerekletirilen sosyal aratrma sonularna gre, deerlendirmeye alnan 266 konut biriminden 204nde ev sahibi (%77), 62sinde kirac (%23) oturanlarn byk ounluunun yerli (266 hane halkndan 263 ) olduu; ortalama aile bykln (3,96 kii) ekirdek aile tipi olduu; deerlendirilmeleri yaplmtr. Aile byklklerinin ortalama konut m2 byklkleri ile karlatrlmasndan, konutlarn kk olmasna karn, yaam standartlar asndan yeterli olduu sonucuna varlmtr.

268

ekil 34: Afyonkarahisar Kent Merkezi Mimari rnekleri

M.1.1.4 Kentsel Alanlarda Younluk

TAR HSEL KENTSEL DOKUDA KENTSEL ULAIM VE ALT YAPI Afyonkarahisar kent btnnde Tarihsel Kentsel dokuyu oluturan alanlar, Kale ve Hdrlk Tepe arasnda vadi boyunca batdan douya uzanan yerleik alanlardr. Bu alanlarda Afyon kent nfusunun yaklak onikide biri yaamaktadr. Yaayanlarn byk ounluu yerli olup kent merkezi ar ve dier kentsel kullanmlara yaknl ile buray seen i, Esnaf, Memur ve Emekli kesimidir. Konuttan ie, okula, ar,pazara gidi gelilerde yaya ulam arlkldr. ar- dari merkeze yaknl bu blgede yaayan alt gelir gurubundaki insanlarn tercih sebebidir. Tarihsel doku btnndeki geleneksel ar hemen yakn evredeki kent merkezi-i alanlar maret Klliyesi evresinde odaklanan dier ticari faaliyetler bu blgeyi toplanma alanlar konumuna getirmitir. Kent merkezi dou ynnde srekli kaymasna ramen bu merkez hala dnk fonksiyonunu bugn de srdrmektedir. Konut- ilikilerinde tanmlanan hareketlilik, sabahlar batdan douya; akamlar doudan batya doru gndelik sarka hareketi biimindedir. Son yirmi yl iinde iki kez yenilenen imar planlar ile Afyon Kalesi gney-batsnda yeni konut gelime alanlar almtr. Giderek yaplaarak dolmakta olan bu kent paralarnda dzenli bir nfus art izlenmektedir. Bu yeni konut alanlar, kentsel sit alanlarnn bat ve

269

kuzey batsnda yer alrlar ve gndelik hareketlerini kentsel sit alan zerinden yaparlar. Bu mahallelerden karak kentsel sit alan iinde belirli arterleri kullanan, gidi-dn gzergahnda sit alan iinde durak yerleri olan bir minibs hatt vardr. (avuba minbsleri) Kentsel sit alan iinden geen otobs gzergah yoktur. Kent ii otobs ve minibslerin tarihsel kentsel dokuya en ok yaklat yer Milli Egemenlik Caddesi boyunca, Belediye n-antpark ndr. Buradan kent btnnn dou, kuzeydou, kuzey ve bat kesimlerine farkl toplu tam aralar ile ulalr. Otpazar, Tahan, Bedesten evresinde tarihsel yaplarn ve ilevlerini bir lde srdren geleneksel arda, farkl retim ve pazarlama trlerinde eitlenmi yapsna karn, perakendeci nitelii ile hizmet gtrd snflarn alm gcne bal olarak snrl bir mal akm izlenir. Tarihsel, kentsel doku iinde kale ve Hdrlk srtlar ile kamu kurulularna ait yapl alanlar dnda, kamu mlkiyetinde baka bir alan bulunmamaktadr. Kapasiteleri asndan, tarihsel kentsel dokunun karekteristik yollar, yaya-atl-atl araba kullanmna elverili, tat trafii iin dardr. Kentsel sit alannn geometrik dzendeki kesimine kk dikdrtgen yap adalar aralarndaki yol saysnn fazlal, greli olarak geni bir kapasite salar. Ancak yine de motorlu ara trafii Tarihsel-Kentsel doku iinde lleri zorlamakta ve evrede huzursuzluk yaratmaktadr.Afyonkarahisar Tarihsel-Kentsel dokusundan kentsel teknik alt yap, yol alt yaps altnda deli olup; nemli younluk artlar izlenmeyen geleneksel konut-ar yerlemelerinin gnmzdeki ihtiyacna yeterli dzeydedir. Kale ve Hdrlk arasndaki vadinin ortasndan geen dere Tonoz sistemle kapatlarak gnmz ihtiyalarnada halen rahatlkla da cevap vermektedir. Aydnlatma armatrleri sokaklarda aykr grnml salkm saak elektrik ve telefon kablolar evreyle uyumlu deildir. Kadnana suyu dneminden kalma tarihi sokak emeleri artk akmamaktadr. Tarihsel yerleme alannn vadi formasyonundaki ekseninde yamur suyu akntlar dzenli yollarn eimleri ve drenaj alr durumdadr. SENTEZ VE ARATIRMA SONULARININ DEERLEND R LMES SOSYO EKONOM K YAPI Afyon Kenti, Ege, Orta Anadolu ve Akdeniz Blgeleri arasnda gei blgesi niteliindeki Anadolu Blgesinde yer alan bir merkezdir. Bu blgeleri birbirine balayan kara demir yolu ulam Afyonda birlemektedir. Blgeleri birbirine balayan yollarn birletii alanda ve savunmaya uygun konumda oluu, gemi dnemlerde, Afyonun bir kentsel merkez olarak, idari, ticari ve endstriel birok fonksiyon yklenmesine neden olmutur. 19. yzylda da alma srecinde sanayisi zayflayan kent, kurtulu savanda da ekonomik ve fiziki olarak gerilemitir. Cumhuriyet dneminin balangcnda, idari ve ticari hizmet faaliyetlerine dayal ekonomisi ile evre krsal ve yar kentsel yerlemeleri etkileyen bir kent grnmn 1950lere kadar srdrmtr. 1950den sonra gerek lkede grlen krdan kente g olgusunun yansmas, gerekse kentte ounluu kamuca gerekletirilen sanayi yatrmlar nfus ve sosyo ekonomik etkinlikler de artmtr. Afyon bugn 150.000e yaklaan nfusu, sanayi, k.sanayi, ticaret, sosyal ve kltrel hizmetler ile ulatrma faaliyetlerinde gelime gsteren merkezdir. Afyon ilinin paral corafyas, sosyo ekonomik etkinlik dzeyi gibi etkenlerin yan sra, evrede yer alan dier kentsel merkezlerin etki alann blmesi sonucu, Afyon kentinin hinterlant l snrlarnn tmn dahi kapsayamam olup, bu kentsel gelimeyi ve kentsel fonksiyonlar ve nfus artn da etkilemitir. Kent nfusu, lke ve blge kentsel nfus art hzlarnn altnda, ancak srekli bir art gstermektedir. Kent, merkezi ve ulam bakmndan elverili bir konumda olmasna ramen, ekonomik bakmdan yeterli gelimeyi salayamay nfus artn da etkilemitir. Hinterlandn dar ve corafi eiklerle snrl oluu yannda, tarmsal gelimenin yava olmas nfus art hznn dmesine neden olmaktadr. Kentin Sosyo- Ekonomik gelimesinde, Kamu tarafndan gerekletirilen, imento, eker, beton travers fabrikalar gibi byk sanayi tesisleri, Kentin i dinamii ile gelien ve blgesel ham madde kullanan mermer, tula, kiremit gibi inaat malzemesi sanayi, lastik ayakkab ve gda sanayi gibi orta boy sanayiler, Ulam olanaklarnn da etkisiyle gelien kk sanayi ve kk retim, Ulatrma hizmetleri de buna bal ticaret ve konaklama hizmetleri, l merkezi oluunun salad; idari, sosyal ve kltrel hizmetler, faaliyetleri balca etken olmutur. Bu faaliyetlerle grlen yatrm ve

270

gelimeler kentsel gelimeyi de etkilemitir. Plan dneminde kentin sosyo ekonomik ve demografik gelimesini etkileyecek nemli yatrm kararlar vardr. Balcalar, Bat Anadolu Vagon Fabrikas Organize Sanayi Blgesi 2.Kk Sanayi Sitesi Toplu Konut Alan Yer seimi bugnden yaplm olan bu yatrmlar kentin gelecekteki gelime yn ve mali reformunu da etkileyecek nemli unsurlardr.

M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanlar

MEKANSAL YAPI Afyon kentinin bugnk mekansal yap ve organizasyonun olumasnda, Topografya, mikroklima, toprak verimlilii gibi doal etkenler. Geleneksel fiziki doku ile Merkez, Kale, Konut alanlarnn konumu Demiryolu ve karayolu kent ii geileri Byk alan kullanan kamu ve sanayi tesislerinin yer seimi mar plan kararlar gibi baz faktrler belirleyici olmutur. Kent, tarihi kalenin gneyinde kurulmu, zamanla dou ynnde ve Kale evresinde bymtr. Bat ve gney-batda topografya gelimeyi nlediinden, fiziki byme dou ynne kaymtr. Karayolu evre balantsnn iinde kalan blge gelimesini tamamlam olan nfus ve faaliyeti youn olduu bir alandr. Bu alanda Kale evresi eski yerleim blgesi niteliinde, organik dokuda gelimesi durmu, sosyal bakmdan erozyona urayan kent parasdr. Merkezin dousundaki alan ise, merkeze yaknlk, imar planna gre yaplama sosyal ve teknik alt yapnn yeterli oluu gibi nedenlerle st ve orta sosyal guruplarn yart bir blgedir. Bu alann dousunda, kamu kurulular, otogar, askeri alanlar ve sanayi, k.sanayi blgelerinden oluan bir kuak, bunun dousunda ise, ounlukla imar planna aykr olarak gelien sosyal donatm ve evre koullar yetersiz salksz konut alanlar yer almaktadr. Bu blgeler slah imar plan yaplacak blgeler olarak ele alnmaktadr. Mekansal bymenin ana yollar boyunca arlk kazand Afyonda Konya yolu evresi nitelikli konut gelimesinin yer ald aksdr. Kalenin gney-batsnda yer alan merkezi kullanlarda kentin byme ynne bal olarak dou ynnde ana yollar boyunca gelimektedir. Bu gelime mekansal bymenin yansra farkllama ve uzlamaya neden olmakta, geleneksel ve modern merkez ikilemini ortaya karmaktadr. Son 15 yllk gelimeler sonucu, kentin yaya ulamna dayal mekansal yaps deiime urayarak, kent ovaya yaylm, toplu tama sistemine geilmitir. nerilen ve yer seimi yaplan yatrmlarn gereklemesi ile bugnk youn kent dokusu yerine yaygn bir kentsel evre olumas beklenebilir. Yapay Eikler Kentin dokusu, merkez, iyerleri ve konut alanlarnn konumu, sosyal topografya kentsel arazi deerleri ve mekansal iliki dzeyi bir btn olarak kentsel gelimeyi ve fiziki planlamay etkileyecek unsurlardr. Yer seimi yaplm olan, Organize Sanayi Blgesi 2. Kk Sanayi Sitesi ve Bat Anadolu Vagon Fabrikas alannn konumu ile toplu konut alan gibi yatrm talepleri planlamada veri olarak alnmaktadr. Kamuya ait arazilerin konum ve byklkleri, planla ve plan uygulamasnda etken bir ara olarak deerlendirilmeleri de plan kararlarna etkileyecek bir faktrdr. Kentte evre sorunu yaratan imento Fabrikasnn konumu evresindeki gelimeyi etkilemektedir. Kentin i ve d ana ulam balantlar ile bunlarn durak, garaj ve istasyon yerleri kentsel kullanmlarn yer seimini etkileyen

271

unsurlardr. Ana ulam balantlarna baml olan ve yakn olma eilimindeki kentsel fonksiyonlarn deerlendirilerek, planlamada gz nne alnmas yannda, ulamn dourduu, grlt, toz, eksoz gibi kirletici faktrlerden tr baz kullanlar iin olumsuz etkileri gz nne alnmaldr. Mevcut ulam balantlarnn yan sra neri gzergahlar da planlamaya veri olarak girmektedir. Planlama alannda yer alan yksek gerilimli enerji nakil hatlar, kanallar, demiryolu gzergah gibi kullanlar gz nne alnacak eiklerdir. Mcavir alan snrlar yeterli geniliktedir. Bunun yan sra, yrrlkteki imar plan ile kazanlan haklar ile, slah plan blgeleri plan kararlarna veri olmaktadr. Topografya: Kentin yerleik alan gney-bat-gney dou dorultusunda ova ile dalk blgeyi ayran belirgin snrn dalk kesimi topografik adan yerlemeye uygun deildir. Ova kesimi ise, Ciritler, Sarkz ve Kale ykseltileri dnda tm ile yerlemeye uygun dz bir topografya oluturmaktadr. Mikro klima: Eski kent dokusunun yer ald Kale evresi kuzey bat rzgarlarndan korunmu olup, mikrokilimatik bakmdan yerlemeye elverili bir alandr. Gneyde, Konya ve uhut yolunun batsnda ovadan dalk alana geite yumuayan topografya bu alanda da mikro klima bakmndan elverili blgeler oluturmaktadr. Jeolojik Yap Planlama alannda, yerleim d braklmas gereken kaya dmesi olasl bulunan alan vardr. Jeolojik formasyonlar yerlemeye uygundur. Ancak alvyon formasyonu zemin ynnden zayf olduundan zellikle yer alt su dzeyinin yksek olduu blgelerde drenaj gerekmektedir. Alvyon formasyonunda ok katl ve ar yaplar iin temel ettleri yaplmal ve gerekli mhendislik nlemleri alnmaldr. Hidrolojik Yap Planlama alannn kuzeyinden geen Akaray kanala alnm olup, takn yapmaktadr. Akarayla birleen kk derelerin takn ettleri yaplmtr. Toprak kabiliyeti ve Sulu tarm alanlar planlama alannda korunmas gerekli 1. ve 2. snf topraklar Ankara ve zmir yolunun baz kesimlerinde yer almaktadr. D.S. .nin raporuna gre kentin batsnda akr ve Erkmen Kylerinin kuzeyi ile Ankara yolunun kuzeyinde kalan alanlar sulu tarm alan olarak projelendirilmitir. Bu alanlar harita dndadr. KETSEL ALANDA MAHALLE BAZINDA KONUT VE NFUS YOUNLUK ZELGES MAHALLE ADI AKMESC T AKSARAYLI AL ET NKAYA AL HSAN PAA BADEML BARBAROS NFUS 963 597 489 2662 386 676 KONUT 287 138 105 757 90 216 36 2 2 YE R SAYISI

SAYISI

272

BATTALGAZ BEDR K BEYAZIT BURMALI CAM KEB R CUMHUR YET AVUBA AVUOLU DA RECEP DERV PAA DOANCI DUMLUPINAR EFEC K ERTURUL GAZ ESENTEPE EREFPAA FAKIPAA FAT H GAZ GKE GNDOMU GVENEVLER H.ABDURRAHMAN HACI AFTAL HACI AL OLU HACI CAFER HACI EYP HACI MAHMUT HACI MUSTAFA HACI NASUH HACI NUH HACI YAHYA 869 408 907 854 16523 1401 975 678 4739 550 18017 1001 75 5642 3874 610 5007 4666 943 442 2641 467 683 191 785 297 684 604 637 284 458

141 175 50 206 187 4070 290 212 185 3261 111 4461 226 13 1365 1048 123 1421 1303 190 152 649 125 323 54 240 86 225 163 184 83 152 16 2 15 10 4 46 8 13 39 6 10 9

273

HAM D YE HASAN KARAAA HATTAT KARAH SAR H SARALTI HOCA AHMET YESEV ST KLAL KALE KANLICA KARAKAT P KARAMAN KARAMANOLU KARIYAKA KASIMPAA KAYAD B KOCATEPE KUBEL MAREAL FEVZ AKMAK MARULCU MEC D YE METL MEVLANA NAK LC NAZM SAAT OLUCAK ORHANGAZ OSMAN GAZ RNEKEVLER SAH PATA SELUKLU S NANPAA SMER HACIAHMET

1812 1253 1696 715 1840 3102 448 3592 666 838 329 3420 557 1667 5807 782 5200 3525 1854 530 932 477 3821 2108 1106 1777 3408 4983 265 507 1020 1203

468 272 381 193 487 852 101 873 126 308 69 757 183 409 1397 164 1274 1070 600 152 269 141 1093 465 543 2706 769 1214 32 160 263 346

31 35 19 9 4

30

4 7 3

274

TAPINAR UMURBEY VEYSEL KARAN YARENLER YEN CAM YEN CE YE LYURT YUKARIPAZAR YUNUS EMRE ZAFER

1372 209 2317 2883 607 4232 187 880 2152 4168

275 55 656 631 142 1040 40 203 524 905

TOPLAM

161932

45675

M.1.1.6. Endstri Alanlarnda Yer Seimi

Bu Konuda yeterli Bilgi Bulunmamaktadr.

M.1.1.7. Tarihi, Kltrel, Arkeolojik ve Turistik zellikli Alanlar

TAR HSEL KENTSEL DOKUDA YAPI ZELL KLER Planlama alan kapsamnda kentsel sit alan ve yakn evresinde tescilli, 44 adet Camii, Mescit, Trbe, eme, Han, Hamam, Bedesten ve Antsal yap dnda zgn nitelikleri nedeniyle korunmalarna karar verilmi tescilli sivil mimarlk rnei yaplarn toplam 210 adettir. Yaplan grsel ve evresel analiz ve deerlendirme sonularna gre Tarihsel-Kentsel evreyi oluturan yol ve meydan strktr boyunca belirlenen karekteristik cepheler ve bunlar btnleyen evreye olumlu katks olan yaplardan, zelliklerini nemli lde yitirmemi olanlar ayrca belirlenmitir. evresel deerli bu yaplar toplam 340 adettir. Tarihsel kentsel dokuda bozulma oran blgelere gre deiim gstermektedir. Tacahmet, Mevlana, (Zaviye)Yukarpazar, Kale, Yeni Camii mahallelerinde % 70 - 80 orannda iyi ve orta nitelikte olduu kenarlara doru gidildike bu orann %60 dolaylarnda kald gzlenmektedir. Yap dzeni, ykseklikleri, parsel byklkleri ve parselde dolu bo oranlar asndan incelendiinde tarihsel evrede yerleik konut dokusunda, bitiik dzende ortalama 2 katl bir yap dzeninin bulunduu grlr. Kentsel-sit alannda ve yakn evresinde iki katl yaplar ounluktadr. 3 katl yaplar ile zerinde at kat ve cihannma bulunan 2 katl yaplarn tm alanda homojen dald ve bunlarn btn yaplarn %20si kadar olduu grlr. Bodrum kat kullanm tm yaplarn ancak %10u kadardr. Tarihsel-Kentsel konut dokusu iinde tm yeni yap olmak zere 4 kat ve daha fazla kat adedi olan yaplar, daha ok yapsal deiime urayan kent merkezine yakn kesime doru toplanp younlamaktadr. Ancak tarihsel evrenin karakteristiklerine aykr bu yaplar bugn bile tek tek ve az saydadr. Tm alanda 4 ve daha ok katl yap says en ok 10-12 dir. Bu yaplarn tamamna yakn kamu yaplardr. Bu alanda parsel byklkleri ok deiken olup 28 m2 den 180 m2ye kadar deiiklik gstermektedir. K.A.K.S da 0.60 dan 0.94e kadar deikenlik gstermektedir.

M.1.2. Krsal Alanlar

Bu Konuda yeterli Bilgiye Ulalamamtr.

275

M.1.2.1.Krsal Yerleme Deseni

Bu Konuda yeterli Bilgiye Ulalamamtr.

M.1.2.2. Arazi Mlkiyeti

Bu Konuda yeterli Bilgiye Ulalamamtr. BAA DN

M.2. Altyap:
Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

M.3. Binalar ve Yap eitleri M.3.1. Kamu Binalar:

Bu Konuda Bilgi Bulunmamaktadr.

M.3.2. Okullar:
2004-2005 RET M YILI LKRETiM VE ORTARET M RENC SAYILARI SIRA NO LES 1 MERKEZ 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 TOPLAM RENC SAYISI 525 650 1564 162 528 514 428 1058 480 481 801 685 872 241 637 305 251 631 774 252 640 631 371 556 152 191 1047 656 ERKEK RENC SAYISI 288 343 867 94 262 263 206 542 281 237 398 343 448 122 342 145 136 372 379 148 331 362 183 296 75 106 502 339 KIZ RENC SAYISI 237 307 697 68 266 251 222 516 199 244 403 342 424 119 295 160 115 259 395 104 309 269 188 260 77 85 545 317

OKULUN ADI 27 Austos lkretim Okulu Ali etinkaya lkretim Okulu Atatrk lkretim Okulu Beyazt lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Dumlupnar lkretim Okulu Ekrem Yavuz lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu Gedik Ahmet Paa lkretim Okulu Hac Ahmet zsoy lkretim Okulu Hac Hayriye zsoy lkretim Okulu Hisarbank 100.Yl lkretim Okulu Hoca Ahmet Yesevi lkretim Okulu Hrriyet lkretim Okulu Hseyin Smer lkretim Okulu Hseyin Trkmen lkretim Okulu Kadayifiolu lkretim Okulu Kadnana lkretim Okulu Kocatepe lkretim Okulu Kasmpaa lkretim Okulu Kazm zer lkretim Okulu Maraal Fevzi akmak lkretim Okulu Mehmet Akif Ersoy ilkretim Okulu Methiye Dumlu lkretim Okulu Namk Kemal lkretim Okulu Nurettin Karaman lkretim Okulu Oruolu lkretim Okulu Osman Atilla lkretim Okulu

276

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 MERKEZ

retmen Saniye Sayolu lkretim Okulu zerler lkretim Okulu zlem zyurt lkretim Okulu Sahipata lkretim Okulu Salim Pancar lkretim Okulu Seluklu lkretim Okulu emsettin Karahisar lkretim Okulu Ticaret Borsas lkretim Okulu Yavuz Selim lkretim Okulu Yunus Emre lkretim Okulu Yksel Varl lkretim Okulu 75.Yl Pansiyonlu lkretim Okulu Ayegl Arsoy Pansiyonlu lkretim Okulu Karahisar itme Engelliler lk.Okulu zel TED Koleji lkretim Okulu zel Zafer lkretim Okulu TOPLAM Alal birletirilmi snfl lkretim Okulu Antkaya lkretim Okulu Ataky lkretim Okulu B.Kalecik Bahederesi Birletirilmi Snfl lk. O. Belkaracaren Birletirilmi snfi lkretim Okulu Beyyaz lkretim Okulu Bostanl Birletirilmi snf lkretim Okulu Bozdoan Halmoru Birletirilmi Snfl lkretim O. Bykkalecik ngrakl Birletirilmi Snfl lk. O. Bykkalecik lkretim Okulu akr Birletirilmi snf lkretim Okulu avdarl ehit Er Hseyin t lk. Ok. ayrba lkretim Okulu krk lkretim Okulu Deirmenayval lkretim Okulu Deirmendere Birletirilmi snfl lkretim Okulu Demirevre Birletirilmi snfl lkretim Okulu Erenler lkretim Okulu Erkmen lkretim Okulu Fethibey lkretim Okulu Gebeceler lkretim Okulu smail Birletirilmi snfl lkretim Okulu Iklar Dumlupnar lkretim Okulu Iklar Kocatepe lkretim Okulu Iklar eker lkretim Okulu Kaplanl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karaaslan lkretim Okulu Klack lkretim Okulu Kzlda lkretim Okulu Kozluca Birletirilmi snfl lkretim Okulu Kprl lkretim Okulu Kk obanl Birletirilmi snfl lkretim Okulu Kk Kalecik Birletirilmi snfl lkretim Okulu Nuribey smet Atilla lkretim Okulu Sadkbey lkretim Okulu Salar Atatrk lkretim Okulu Salar lkretim Okulu Saraydz h.Er Ouz Akda Birle. Sn. ..O

290 142 205 147 179 95 772 219 117 225 276 188 168 70 91 237 11831 14 139 262 18 27 237 40 38 6 248 26 95 311 225 226 29 6 127 179 201 296 31 117 431 99 22 78 59 142 36 97 41 34 219 119 95 286 51

273 103 180 109 222 73 536 194 100 232 304 101 273 41 66 165 10645 18 134 247 13 27 252 38 35 4 203 24 104 273 197 212 16 7 120 209 181 242 25 148 425 76 19 87 73 155 25 93 37 20 216 126 104 234 41

563 245 385 256 401 168 1308 413 217 457 580 289 441 111 157 402 22476 32 273 509 31 54 489 78 73 10 451 50 199 584 422 438 45 13 247 388 382 538 56 265 856 175 41 165 132 297 61 190 78 54 435 245 199 520 92

277

83 84 85 86 87 88 89 90

Sark lkretim Okulu Susuz Atatrk lkretim Okulu Susuz lkretim Okulu Slmenli lkretim Okulu Slmenli smet Atilla lkretim Okulu Slmenli Yavuz Selim lkretim Okulu Sln ilkretim Okulu Yrkolu Atilla Millik Akin lkretim Okulu KY LKRET M TOPLAMI MERKEZ GENEL TOPLAMI

72 97 243 146 87 101 175 125 5753 17584

53 77 209 163 84 117 217 112 5492 16137

125 174 452 309 171 218 392 237 11245 33721

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 109 92 114 94 409 80 5 15 103 1 67 16 14 301 710 KIZ RENC SAYISI 82 84 74 69 309 2 21 18 9 11 81 123 5 10 8 288 597

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

LES BAMAKI

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu ht.retmen Birol rfan Akar ilk.Okulu EH R TOPLAMI Akkeili lkretim Okulu Akpnar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Aa Beltarla Birletirilmi Snfl lkretim Okulu r Ky lkretim Okulu Yukar Beltarla lk.ok. Yaka lkretim Okulu Yassren Birletirilmi Snfl ilkretim Okulu Yukar Beltarla Karacaren lk.ok. KY TOPLAMI BAMAKI TOPLAMI

111 113 136 119 479 70 9 18 89 6 71 17 12 292 771

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

LES BAYAT

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Merkez lkretim Okulu Mimar Sinan lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akpnar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Aa aybelen lkretim Okulu ukurkuyu Birletirilmi Snfl lkretim Derbent Abdullahl Mah.Birletirilmi Snfl lk. O. Derbent Ceritli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Derbent lkretim Okulu mrall lkretim Okulu npnar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Sarl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yukar aybelen Birletirilmi Snfl lkretim Okulu KY TOPLAMI BAYAT TOPLAMI

79 87 75 61 302 8 20 14 10 12 119 111 7 15 16 332 634

278

TOPLAM RENC SAYISI 161 171 149 130 611 10 41 32 19 23 200 234 12 25 24 620 1231

TOPLAM RENC SAYISI 220 205 250 213 888 150 14 33 192 7 138 33 26 593 1481

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 93 120 74 158 171 264 60 57 222 152 97 164 138 86 130 74 68 69 2197 130 90 23 107 184 18 14 81 178 93 11 19 136 12 71 1167 3364 KIZ RENC SAYISI 241 154 160 232 70 144 1001 36 122 12

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33

LES BOLVAD N

OKULUN ADI Ahmet Emet lkretim Okulu Akeme lkretim Okulu Alkasan lkretim Okulu Alparslan lkretim Okulu Atatrk lkretim Okulu Bolvadin lkretim Okulu Crt ehit Ali Duman lkretim Okulu Ceylan Emet lkretim Okulu Fatih Sultan Mehmet lkretim Okulu Gazi lkretim Okulu Hac Ali Meryem Birdane lkretim Okulu brahim Karasekreter lkretim Okulu Kemalettin Sami Paa lkretim Okulu Kocatepe lkretim Okulu M.Kezban Bayramer lkretim Okulu Naciye Nurettin Taktak lkretim Okulu Taal 100.Yl lkretim Okulu zel Bolvadin Gkkuag anafen lkretim Okulu EH R LKRET M TOPLAMI Bykkaraba lkretim Okulu Derekaraba Birletirilmi snfl lkretim Okulu Dpevler Birletirilmi snfl lkretim Okulu Dili Atatrk lkretim Okulu Dili lkretim Okulu Gney Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Hamidiye Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karayoku lkretim Okulu Kemerkaya lkretim Okulu Kurucaova lkretim Okulu Kutlu Birletirilmii Snfl lkretim Okulu Orta Karaba Birletirilmi Snfl lkretim Okulu zburun lkretim Okulu Taldere Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yrk Karacaren Birletirilmi Snfli lkr. Ok. KY TOPLAMI BOLVAD N TOPLAMI

105 102 77 150 171 305 76 56 199 172 101 199 141 105 165 64 58 110 2356 117 82 45 99 183 18 20 98 168 115 4 22 136 12 73 1192 3548

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9

LES AY

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu alayan lkretim Okulu Gazi Mustafa Kemal lkretim Okulu Kurtulu lkretim Okulu ehit Cengiz Karata lkretim Okulu Vali Ahmet zyurt lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akkonak Cumhuriyet lkretim Okulu Akkonak lkretim Okulu Armutlu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu

247 207 201 212 88 160 1115 56 122 4

279

TOPLAM RENC SAYISI 488 361 361 444 158 304 2116 92 244 16

TOPLAM RENC SAYISI 198 222 151 308 342 569 136 113 421 324 198 363 279 191 295 138 126 179 4553 247 172 68 206 367 36 34 179 346 208 15 41 272 24 144 2359 6912

10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Aydomu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Bulank Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ayrpnar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ayryaz Birletirilmi Snfl lkretim Okulu iekli Birletirilmi Snfl lkretim Okului Deresinek lkretim Okulu Doan lkretim Okulu nli lkretim Okulu Klyaka Birletirilmi lkretim Okulu Kadky lkretim Okulu Karacaren lkretim Okulu Karacaren Yunus Emre lkretim Okulu Karamk lkretim Okulu Kobeyli lkretim Okulu Maltepe Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Pazaraa lkretim Okulu Pnarkaya Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Seka lkretim Okulu Yeilyurt lkretim Okulu KY TOPLAMI AY TOPLAMI

23 8 24 18 20 69 44 156 4 7 154 135 90 110 8 207 13 70 126 1468 2583 ERKEK RENC SAYISI

19 4 26 17 23 41 38 154 8 14 130 102 73 128 6 203 8 73 111 1348 2349 KIZ RENC SAYISI 196 184 119 140 639 12 90 84 181 367 1006 KIZ RENC SAYISI 266 32 36 334 14 36 8 9 7 87 85 12 113 371

42 12 50 35 43 110 82 310 12 21 284 237 163 238 14 410 21 143 237 2816 4932 TOPLAM RENC SAYISI 395 402 262 292 1351 21 183 154 370 728 2079 TOPLAM RENC SAYISI 601 65 80 746 18 64 15 13 13 180 174 20 257 754

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8

LES OBANLAR

OKULUN ADI Ahmet zyurt lkretim Okulu Atatrk lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu Zafer lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akkoyunlu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Gynk lkretim Okulu Kale lkretim Okulu Kocaz lkretim Okulu KY TOPLAMI OBANLAR TOPLAMI

199 218 143 152 712 9 93 70 189 361 1073

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

LES DAZKIRI

OKULUN ADI Alkm lkoretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu erife Memi Uar lkretim EH R TOPLAMI Arky lkretim Okulu Bozan lkretim okulu iftlik lkretim Okulu Darclar lkretim Okulu Hasan Dede ilkretium Okulu Karaaa Kuyusu lkretim Okulu Kzlren lkretim Okulu Yukar Yenice lkretim Okulu Yreil Koralkim lkretim Okulu KY TOPLAMI

280

ERKEK RENC SAYISI 335 33 44 412 4 28 7 4 6 93 89 8 144 383

DAZKIRI TOPLAMI

795

705

1500

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 202 173 437 279 246 430 1767 10 71 21 30 10 18 9 9 12 11 19 11 7 128 21 9 85 12 5 75 82 83 49 10 38 90 32 10 5 13 16 104 110 7 132 9 5 5 10 146 1529 3296

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47

LES D NAR

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu Cengiz Topel lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu Sermaye Piyasas Pansiyonlu lk O. akir nver lkretim Okulu Yeniyol lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akaky Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Akgn lkretim Okulu Akpnarl Birlemi Snfl lkretim Okulu Alpaslan Birlemi Snfl lkretim Okulu Avdan lkretim Okulu Bademli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Baclar Birlemi Snfl lkretim Okulu Bulualan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Cerit YaylasBirletirilmi Snfl lkretim Okulu alayan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu akc Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ayst Birletirilmi Snfl lkretim Okulu rkl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu iektepe lkretim Okulu obansaray Birlemi Snfl lkretim Okulu Dikici Birlemi Snfl lkretim Okulu Doanl Birlemi Snfl lkretim Okulu Duman Birlemi Snfl lkretim Okulu Ergenli lkretim Okulu Gerli Birlemi Snfl lkretim Okulu Haydarl lkretim Okulu Haydarl MKB P O lkretim Okulu Kadlar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karabedir Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karahacl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Knk lkretim Okulu Ocakl Birlemi Snfl lkretim Okulu Oullar Birlemi Snfl lkretim Okulu Okular Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Pnarl Birlemi Snfl lkretim Okulu Stla ehit RamazanBirletirilmi Snfl lk. O. Tatarl Cumhuriyet lkretim Okulu Tatarl lkretim Okulu Trkmetal Sendikas Avar KyBirle. Snfl O Uluky lkretim Okulu Yapal Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yelalan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yeilat Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yeilhyk Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yprak lkretim Okulu KY TOPLAMI D NAR TOPLAMI

187 193 472 303 237 469 1861 11 66 10 37 9 25 7 18 6 13 14 6 8 116 18 8 85 7 10 96 104 113 63 16 38 69 32 6 8 18 15 118 112 9 116 4 7 12 13 153 1596 3457

281

TOPLAM RENC SAYISI 389 366 909 582 483 899 3628 21 137 31 67 19 43 16 27 18 24 33 17 15 244 39 17 170 19 15 171 186 196 112 26 76 159 64 16 13 31 31 222 222 16 248 13 12 17 23 299 3125 6753

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 212 125 137 132 202 138 334 157 56 100 1593 65 111 18 54 62 13 10 11 20 5 66 20 132 9 7 22 15 114 8 31 33 6 8 12 8 19 12 8 3 9 24 7 16 11 10 13 14 41 51

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49

LES EM RDA

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu Aziziye lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Emirda lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu nklap lkretim Okulu Mehmet Akif Ersoy lkretim Okulu Mithat Paa lkretim Okulu Perihan Kemal una Pansiyonlu lk.Okulu kr Mola lkretim Okulu EH R TOPLAMI Adayaz lkretim Okulu Aapiribeyli lkretim Okulu Aaaliomak lkretim Okulu Bademli lkretim Okulu Balca lkretim Okulu Bakonak Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Bakonak Hacisal Birletirilmi Snfl lkretim O. Byk Tuluk Birletirilmi Snfl lkretim Okulu atall Birletirilmi Snfl lkretim Okulu atall Sleymanl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ay Kla Birletirilmi Snfl lkretim Okulu iftlik Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Davulga lkretim Okulu Demircili Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Ekizce Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Elhan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Erefli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Gm lkretim Okulu Gzeli lkretim Okulu Gney Saray Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Gvecci Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ncik Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karaaa Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karacalar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karakuyu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu renky Birletirilmi Snfl lkretim Okulu zkan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Srack Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Suvermez Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Tabaklar lkretim Okulu Tez Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Tez nceli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Trkmen Akren Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Trkmen Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Veysel Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yarkkaya lkretim Okulu Yenikap Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yeniky lkretim Okulu Yukar Kurudere Birletirilmi Snfl lkretim Okulu

191 110 156 142 189 144 270 177 242 101 1722 68 101 9 68 63 19 15 9 20 5 56 25 143 12 9 19 33 116 8 34 24 7 4 10 6 14 7 13 10 7 18 10 11 21 7 9 14 49 41

282

TOPLAM RENC SAYISI 403 235 293 274 391 282 604 334 298 201 3315 133 212 27 122 125 32 25 20 40 10 122 45 275 21 16 41 48 230 16 65 57 13 12 22 14 33 19 21 13 16 42 17 27 32 17 22 28 90 92

50 51 52

Yukar Kurudere Mahrumlu Birletirilmi Snfl lk. O. Yregil Dneli lkretim Okulu Yreil Birletirilmi Snfl lkretim Okulu KY TOPLAMI EM RDA TOPLAMI

4 11 18 1147 2869

9 8 27 1142 2735

13 19 45 2289 5604

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 105 157 262 153 6 13 39 211 473 KIZ RENC SAYISI 218 218 60 14 123 77 68 44 24 12 16 12 11 37 6 56 98 658 876 79 KIZ RENC SAYISI 188 11 20 8 134

SIRA NO 1 2 3 4 5 6

LES EVC LER

OKULUN ADI Nedim Turan lkoretim Okulu ehit Hdayi nar lkretim Okulu EH R TOPLAMI Gkek Doktor Sadk Ahmet lkretim Okulu Krkuyu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Madenler Birletirilmi Snfl lkretim Okulu ehit Ali SerttaBirle. Snfl lkretim Ok. KY TOPLAMI EVC LER TOPLAMI

132 152 284 152 8 24 58 242 526

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

LES HOCALAR

OKULUN ADI Hocalar lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akadere Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Avganck Birleitrilmi Snfl lkretim Okulu alca lkretim Okulu epni Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Davlg Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Devlethan ht.Murat Korkmaz Birletirilmi Sn. lk. Ok. Gre Birletirilmi Snfl lkretim lkokulu Kocagl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Kozluca Birletirilmi Snfl lkretim Okulu rencik Birletirilmi Snfl lkretim Okulu rtl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Uluky Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yac ht.Yusuf Yldrm Birletirilmi Snfl lk. O. Yeilhisar lkretim Okulu Yeilhisar Yunus Emre lkretim Okulu KY TOPLAMI TOPLAM L SELER Hocalar ok Programl Lisesi

275 275 58 9 121 67 59 54 27 9 12 20 19 42 9 50 113 669 944 144

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5

LES HSAN YE

OKULUN ADI hsaniye Atatrk Pansiyonlu lkretim Okulu Ablak Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Asagtandr Birletirilmi Snfl lkretim O Ay.Yeilyayla Mh. Birle. Snfl lk. Ok. Ayazn lkretim Okulu

253 15 26 12 127

283

TOPLAM RENC SAYISI 441 26 46 20 261

TOPLAM RENC SAYISI 493 493 118 23 244 144 127 98 51 21 28 32 30 79 15 106 211 1327 1820 223

TOPLAM RENC SAYISI 237 309 546 305 14 37 97 453 999

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Basirlar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Bayramaller Birletirilmi Snfl lkretim O Beyky lkretim Okulu Bozhyk lkretim Okulu Cumali Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Demirli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Doger Fatih lkretim Okulu Der lkretim Okulu Der Yunus Emre lkretim Okulu Eskieymir Birletirilmi Snfl lkretim O Eynehan kszler Birletirilmi Snfl lk O Gazlgol lkretim Okulu Gazlgl Belce Birletirilmi Snfl lk.O Gazlglakren lkretim Okulu Hacbeyl Birletirilmi Snfl lkretim O. Kadmursel Birletirilmi Snfl lk. Ok. Karacaahmet lkretim Okulu Kayhan lkretim Okulu Kayhan Kunduzlu Birletirilmi Snfl lk. O. Kyr Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Muratlar lkretim Okulu Osmankoy lkretim Okulu Uclerkayas Birletirilmi Snfl lkretim O Yaylaba lkretim Okulu Yukartandr lkretim Okulu KY TOPLAMI HSAN YE TOPLAMI

9 34 111 196 6 10 114 188 116 23 17 109 33 108 79 7 143 149 21 28 62 61 26 164 73 2067 2320

7 25 89 188 5 6 103 156 134 41 10 141 21 101 78 3 167 166 18 21 72 71 21 182 95 2094 2282

16 59 200 384 11 16 217 344 250 64 27 250 54 209 157 10 310 315 39 49 134 132 47 346 168 4161 4602

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 183 200 285 196 146 1010 115 136 54 5 24 64 6 192 24 15 60 82 19 175 971 1981

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

LES SCEH SAR

OKULUN ADI Atatrk lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu scehisar lkretim Okulu Mercan lkretim Okulu Seluklu lkretim Okulu EH R TOPLAMI Alanyurt lkretim Okulu Calslar lkretim Okulu Cevzl Birletirilmi Snfl lkretim Okulu atal Birletirilmi Snfl lkretim Okulu atal Kar Mahalle Birletirilmi Snfl lk. O. Doganlar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Dolat Birletirilmi Snfl ..O Karaagac lkretim Okulu Karakaya Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karakaya Kavruklar Mah. Bir. Snfl lkretim O. Konar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Olukpnar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Olukpnar ldmler Bir. Snfl lkretim Okulu Seydiler lkretim Okulu KY TOPLAMI SCEH SAR TOPLAMI

197 210 304 233 140 1084 148 132 55 12 18 68 8 200 39 26 75 79 21 195 1076 2160

284

TOPLAM RENC SAYISI 380 410 589 429 286 2094 263 268 109 17 42 132 14 392 63 41 135 161 40 370 2047 4141

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 113 39 152 KIZ RENC SAYISI 147 178 201 62 270 273 134 102 91 57 68 78 1661 131 55 60 3 8 20 70 32 47 63 55 4 49 3 13 15 30 6 3 37 11 52 8 10 78 36 35 21 65 48

SIRA NO 1 2

LES KIZILREN

OKULUN ADI Kzlren smet Atilla lkretim Okulu Glyaz lkretim Okulu KIZILREN TOPLAMI

103 32 135

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42

LES SANDIKLI

OKULUN ADI 75.Yl lkretim Okulu Ali etinkaya lkretim Okulu Atatrk lkretim Okulu Barbaros lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Mehmet Akif Ersoy lkretim Okulu Miralay Reatbey lkretim Okulu Mustafa Kemal lkretim Okulu Yaarlar Zekiye Ana lkretim Okulu Yunusemre lkretim Okulu Zafer lkretim Okulu zel Sandkl lkretim Okulu EH R TOPLAMI Akharm lkretim Okulu Akharm Atatrk Birle. lkretim Okulu Alacami Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Alagz Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Alamescit Birletirilmi Snfl lkretim O Arzlar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Ballk lkretim Okulu Baaa Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Batepe Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Bekte lkretim Okulu ambeyli Birletirilmi Snfl lkretim O evrepnar Birle. Snf. lkretim Okulu.Ok. iiltepe lkretim Okulu Daylk Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Dodurga Birletirilmi Snfl lkretim O Dutaa Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Ekinhisar Yusuf Ouz lkretim Okulu Emirhisar Birletirilmi Snfl lkretim Ok. Grsu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Hrka Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Karacaren Birletirilmi Snfl lkretim O Karadirek Birletirilmi Snfl lkretim Ok. Karkn Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Knk Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Kzk Mehmet Yaar lkretim Okulu Kzlca Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Kohisar Birletirilmi Snfl lkretim O Kozvan Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Kusura h.Mustafa imek lkretim Okulu Mente lkretim Okulu

178 265 194 67 280 273 155 95 121 44 118 109 1899 125 56 43 8 9 24 71 36 43 76 52 7 63 5 13 9 44 8 8 48 11 57 11 7 79 36 39 23 92 45

285

TOPLAM RENC SAYISI 325 443 395 129 550 546 289 197 212 101 186 187 3560 256 111 103 11 17 44 141 68 90 139 107 11 112 8 26 24 74 14 11 85 22 109 19 17 157 72 74 44 157 93

TOPLAM RENC SAYISI 216 71 287

43 44 45 46 47 48 49

Odaky Birletirilmi Snfl lkretim Okulu renkaya lkretim Okulu Readiye Birletirilmi Snfl lkretim O Saltk Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Sorkun lkretim Okulu lfeciler Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yavalar ehit Temen Uur Acar lkr.Ok. KY LKRET M TOPLAMI SANDIKLI TOPLAMI

6 120 104 33 57 4 115 1587 3486

5 116 104 30 73 7 91 1494 3155

11 236 208 63 130 11 206 3081 6641

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 213 127 340 106 68 17 216 12 32 58 62 15 95 103 140 7 100 5 143 16 100 112 90 134 175 129 45 91 149 108 188 70 44 134 11 2775 3115

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

LES S NANPAA

OKULUN ADI 27 Austos Sinanpaa lkretim Okulu Atatrk lkretim Okulu EH R TOPLAMI Ahmetpaa Atatrk lkretim Okulu Ahmetpaa lkretim Okulu Akcasar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Akren lkretim Okulu Ayval Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Balmahmut Birletirilmi Snfl lkretim O. Boyal hret Hanm Bir. Snfl lkretim O Bulca lkretim Okulu ayhisar Birletirilmi Snfl lkretim Okulu obanz lkretim Okulu Dzaa lkretim Okulu Dzaa stiklal lkretim Okulu Eyice Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Garipe lkretim Okulu Gezler Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Gneyky lkretim Okulu Karacaren Birletirilmi Snfl lkretim O Kayadibi lkretim Okulu Klarslan lkretim Okulu Klaslan Muzaffer Ylmaz lkretim Ok. Knk lkretim Okulu Krka lkretim Okulu Kkhyk lkretim Okulu Nuh Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Savran Kazm zer lkretim Okulu Taoluk Fatih lkretim Okulu Taoluk lkretim Okulu Tnaztepe A.Mesut Ylmaz lkretim Okulu Tnaztepe Atatrk lkretim Okulu Tnaztepe Zafer lkretim Okulu Tokular lkretim Okulu Yrkmezar Birletirilmi Snfl lk. O KY TOPLAMI S NANPAA TOPLAMI

213 101 314 87 86 10 239 10 25 48 71 15 103 109 141 10 98 6 161 21 81 115 105 141 177 147 61 94 151 126 176 66 56 97 7 2840 3154

286

TOPLAM RENC SAYISI 426 228 654 193 154 27 455 22 57 106 133 30 198 212 281 17 198 11 304 37 181 227 195 275 352 276 106 185 300 234 364 136 100 231 18 5615 6269

ERKEK RENC SAYISI

KIZ RENC SAYISI 117 187 164 468 20 21 104 73 90 7 36 46 144 541 1009 KIZ RENC SAYISI 234 134 115 70 256 121 930 48 86 25 18 169 71 30 78 39 86 82 47 70 109 20 33 32 26 58 220 51 69 31 142

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

LES SULTANDAI

OKULUN ADI 75.Yl lkretim Okulu shakl lkretim Okulu Seluk lkretim Okulu EH R TOPLAMI amz birletirilmi snfl lkretim Okulu ukurcak Birletirilmi snfl lkretim Okulu Derecine lkretim Okulu Karapnar lkretim Okulu Krca lkretim Okulu Takpr Birletirilmi snfl lkretim Okulu kuyu Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yakasenek lkretim Okulu Yeiliftlik lkretim Okulu KY TOPLAMI SULTANDAI TOPLAMI

97 204 150 451 24 32 129 90 87 7 26 66 142 603 1054

ERKEK RENC SAYISI

SIRA NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

LES UHUT

OKULUN ADI Atatrk Pansiyonlu lkretim Okulu Cumhuriyet lkretim Okulu Fatih lkretim Okulu Gazipaa lkretim Okulu Kurtulu hsan Kkarslan lkretim O Zafer Yolu lkretim Okulu EH R TOPLAMI Azkara lkretim Okulu Akyuva lkretim Okulu Anayurt Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Arzl Klkaya birletirilmi Snfl lkretim Okulu Atlhisar lkretim Okulu Aydn Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Bademli ehit Abdurrahman Klaslan Bir. Sn. O Balkhisar lk.Okulu Balkhisar Merkez lkretim Okulu Baren ehit Yusuf Erol Birle.Snf. ..O akrz lkretim Okulu obankaya ehit Mesut Akpnar Bir. Snfl lk. O Dadak Birletirilmi Snfl ..O Efe lkretim Okulu Gneytepe Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Halla Birletirilmi Snfl lkretim Okulu cikli Birletirilmi Snfl lkretim Okulu sal lkretim Okulu Karacaren lkretim Okulu Karadilli lkretim Okulu Kavakl lkretim Okulu Kayabelen lkretim Okulu Koyata ehit Mevlt Daldal Bir. Snfl lkretim O Mahmut lkretim Okulu

235 119 117 92 283 118 964 65 71 31 30 166 57 23 86 42 74 102 45 76 113 22 28 37 24 60 242 49 77 16 138

287

TOPLAM RENC SAYISI 469 253 232 162 539 239 1894 113 157 56 48 335 128 53 164 81 160 184 92 146 222 42 61 69 50 118 462 100 146 47 280

TOPLAM RENC SAYISI 214 391 314 919 44 53 233 163 177 14 62 112 286 1144 2063

31 32 33

Ortapnar ehit Muammer anta Bir. Snfl i O Senir Birletirilmi Snfl lkretim Okulu Yarl lkretim Okulu KY TOPLAMI UHUT TOPLAMI LELER LKRET M GENEL TOPLAMI 2004-2005 GENEL L SELER EH R TOPLAMI TOPLAM RENC

66 25 136 1901 2865 49958

53 24 115 1832 2762 46704

119 49 251 3733 5627 96662

ERKEK RENC 761 33 403 530 349 259 82 441 173 153 27 355 112 174 3852 ERKEK RENC 84 23 36 61 19 24 50 79 35 36 67 514 4366 ERKEK RENC 175 100

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

OKULUN ADI Afyon Lisesi Anafartalar Lisesi Atatrk Lisesi Cumhuriyet Lisesi Fatih Lisesi Bolvadin Lisesi Dazkr Lisesi Dinar Lisesi Emirda Lisesi hsaniye Lisesi Kzlren Lisesi Sandkl Lisesi Sultanda Lisesi zel Zafer Lisesi ORTARET M EH R TOPLAMI KY L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 14

1335 51 634 1209 749 465 166 734 348 232 49 638 197 285 7092

574 18 231 679 400 206 84 293 175 79 22 283 85 111 3240

TOPLAM RENC

S.NO 1 2 3 4 5 6 0 8 9 10 11

OKULUN ADI Salar Lisesi Dili Lisesi Kemerkaya Lisesi Dinar Tatarl Lisesi Dinar Uluky Lisesi Aai Piribeyli Lisesi Davulga Lisesi Der Lisesi Taoluk Lisesi Tnaztepe Lisesi Karadilli Lisesi ORTARET M KY TOPLAMI ORTARET M (KY+EH R) ANADOLU RETMEN L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 11 25

111 44 50 72 34 26 62 103 45 88 120 755 7847

27 21 14 11 15 2 12 24 10 52 53 241 3481

TOPLAM RENC

S.NO 1 2

OKULUN ADI Afyon Anadolu retmen Lisesi Bolvadin Mustafa Hsn Gemici A..L

KURUM SAYISI 1 1

391 197

216 97

288

KIZ RENC

KIZ RENC

KIZ RENC

3 4

Dinar Anadolu retmen Lisesi Emirda Anadolu retmen Lisesi ANADOLU RETMEN L SES TOP

1 1 4

84 150 822

40 85 400

44 65 422

TOPLAM RENC

ERKEK RENC 176 ERKEK RENC 259 220 125 92 38 115 107 105 102 1163 6105 ERKEK RENC 863 1282 84 347 354 184 321 59 312 85 391 149 222 4653 ERKEK RENC 0 0

S.NO 1

OKULUN ADI Sleyman Demirel Fen Lisesi ANADOLU L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1

284

108

TOPLAM RENC

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9

OKULUN ADI Afyon Koca tepe Anadolu Lisesi Milli Piyango Anadolu Lisesi Bolvadin Anadolu Lisesi ay MKB Anadolu Lisesi Dazkr Anadolu Lisesi Dinar Anadolu Lisesi Emirda Anadolu Lisesi scehisar Mehmet akmak A.Lisesi Sandkl Anadolu Lisesi TOPLAM GENEL L SE TOPLAMI ENDSTR MESLEK L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9 39

491 466 214 192 113 237 217 222 220 2372 11325

232 246 89 100 75 122 110 117 118 1209 5220

TOPLAM RENC

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

OKULUN ADI Gazi And.T. Lis.And.Mes.Lis.TL.ve EML. And.T.L.And.Mes.Lis.Tek.L.ve End.M.L. Bayat ok Programl Lisesi Bolvadin Teknik Lis.ve Endstri M. L. ay Endstri Meslek Lisesi Dazkr Mesleki Eitim Merkezi (METEM) Dinar Mesleki Eitim Merkezi (METEM) Haydarl ok Programl Lisesi Emirda Mesleki Eitim Merkezi(METEM) Evciler ok Programl Lisesi Sandkl Teknik Lise ve Endstri M. L. Yunus Emre ok Programl Lisesi TL Endstri Meslek Lisesi ve .E.M. ERKEK TEKN K TOPLAMI KIZ MESLEK L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 13

907 1305 135 347 370 244 441 91 431 140 408 188 222 5229

44 23 51 0 16 60 120 32 119 55 17 39 0 576

TOPLAM RENC

S.NO 1 2

OKULUN ADI Ali etinkaya And. Kz Mes.Lis.Kz M.L. Zbeyde Hanm And. Kz Meslek Lisesi

KURUM SAYISI 1 1

491 292

491 292

289

KIZ RENC

KIZ RENC

KIZ RENC

KIZ RENC

3 4 5 6 7

Bolvadin Kz Meslek Lisesi ay Kz Meslek Lisesi scehisar ok Programl Lisesi Sandkl Meslek Lisesi uhut Kz Meslek Lisesi KIZ TEKN K GENEL MD. TOPLAMI T CARET L SELER TOPLAMI

1 1 1 1 1 7

122 267 237 165 202 1776

0 0 139 24 0 163

122 267 98 141 202 1613

TOPLAM RENC

ERKEK RENC 63 481 251 141 130 26 322 102 121 144 122 24 153 260 2340 ERKEK RENC 178 190 103 3 14 53 29 127 65 128 890 89 8135 ERKEK RENC 0 8

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

OKULUN ADI Susuz ok Programl Lisesi Ticaret Meslek Lisesi ve And.T.M.L. Emir Murat zdilek Ana.Ot.Tur.Mes.Lis. Bamak ok Programl Lise Bolvadin Ticaret Meslek Lisesi ay Akkonak ok Programl Lisesi ay ok Programl Lisesi ay Karacaren ok Programl Lise obanlar ok Programl Lise Hocalar ok Programl Lisesi Sandkl Ticaret Meslek Lisesi Sandkl Otelcilik ve Turizm Meslek Lisesi Sincanl iiltepe ok Proraml Lisesi uhut ok Proraml Lise T CARET GENEL MD. TOPLAMI MAM HATIP L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 14

70 685 325 233 159 37 572 149 156 223 156 37 205 355 3362

7 204 74 92 29 11 250 47 35 79 34 13 52 95 1022

TOPLAM RENC

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1

OKULUN ADI mam Hatip Lisesi ve Anadolu .H.L. Bolvadin Anadolu mam Hatip Lve .H.L. ay mam Hatip Lisesi Dazkr mam Hatip Lisesi Dinar mam Hatip Lisesi Emirda mam Hatip Lisesi hsaniye mam Hatip Lisesi Sandkl mam Hatip Lisesi ve A. .H.L. Sultanda mam Hatip Lisesi uhut mam Hatip Lisesi MAM HAT P L SELER TOPLAMI Bolvadin itme Engelliler Meslek Lisesi GENEL TOPLAM

KURUM SAYISI 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 10 1 45

307 235 161 6 51 67 86 180 68 198 1359 89 11815

129 45 58 3 37 14 57 53 3 70 469 0 3680

2004-2005 RET M YILISALIK MESLEK L SELER TOPLAMI TOPLAM RENC KIZ RENC 196 79

S.NO 1 2

OKULUN ADI Attrk Salk Meslek Lisesi Bolvadin Salk Meslek Lisesi

KURUM SAYISI 1 1

196 87

290

KIZ RENC

KIZ RENC

3 4 5 6 7 8 9 10

ay Salk Meslek Lisesi Dinar Salk Meslek Lisesi Emirda Glsm Hatun Salk Meslek Lisesi hsaniye Salk Meslek Lisesi Sandkl Salk Meslek Lisesi Sinanpaa 75. Yl Salk Meslek Lisesi Sultanda Dr. Halil brahim ZSOY S M L uhut Salk Meslek Lisesi SALIK MESLEK L SES TOPLAMI 2004-2005 GENEL L SELER TOPLAMI

1 1 1 1 1 1 1 1 10

94 85 54 56 99 26 92 61 850 154

29 8 10 24 11 11 28 25 696

65 77 44 32 88 15 64 36

TOPLAM RENC

ERKEK RENC 3164 543 92 120 676 439 232 105 27 457 71 112 67 6105 ERKEK RENC 3118 141 84 764 936 121 187 402 375 85 144 53 139

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

LEN N ADI MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NCANLI SULTANDAI UHUT GENEL TOPLAM 2004-2005 MESLEK VE TEKN K L SELER TOPLAMI

KURUM SAYISI 11

6006

2842

5 1 2 5 5

970 192 279 1161 803

427 100 159 485 364

2 1 1 2 2 1 1 39

335 222 49 858 133 197 120 11325

103 117 22 401 62 85 53 5220

TOPLAM RENC

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

OKULUN ADI MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN

KURUM SAYISI 9 1 1 6 7 1 2 4 3 1 1 2 1

4578 233 135 1039 1650 156 250 668 552 140 223 142 237

1460 92 51 275 714 35 63 266 177 55 79 89 98

291

KIZ RENC

KIZ RENC

15 16 17 18

SANDIKLI S NCANLI SULTANDAI UHUT GENEL TOPLAM

6 2 3 5 55

1045 231 348 1038 12665

699 164 242 635 8289

346 67 106 403 4376

2004-2005 GENEL L SE VE MESLEK L SELER L TOPLAMI

TOPLAM RENC

ERKEK RENC 6282 141 84 1307 1028 121 307 1078 814 85 144 285 244 27 1156 235 354 702 14394

S.NO 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

OKULUN ADI MERKEZ BAMAKI BAYAT BOLVAD N AY OBANLAR DAZKIRI D NAR EM RDA EVC LER HOCALAR HSAN YE SCEH SAR KIZILREN SANDIKLI S NCANLI SULTANDAI UHUT

KURUM SAYISI 20 1 1 11 8 1 4 9 8 1 1 4 2 1 8 4 4 6 94

10584 233 135 2009 1842 156 529 1829 1355 140 223 477 459 49 1903 364 545 1158 23990

4302 92 51 702 814 35 222 751 541 55 79 192 215 22 747 129 191 456 9596

GENEL TOPLAM

M.3.3. Hastaneler ve Salk Tesisleri:

Sala likin Temel Bilgiler 2003 Hastane Says Salk Merkezi Says Salk Oca Says Salk Evi Says Dispanser Says Toplam Yatak Says Yatak Bana Den Kii Says Yatak gal Oran (%) Toplam Salk Personeli Says Hekim Says Hekime Den Hasta Says Hemire Says Ebe Says AFYONKARAH SAR 17 1 141 426 3 1932 345 51,53 2164 479 1391 564 502

292

KIZ RENC

Eczane Says Bebek lm Hz Dihekimi

186 21,77

M.3.4. Sosyal ve Kltrel Tesisler

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

M.3.5. Endstriyel Yaplar:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

M.3.6. Ger ve Hareketli Barnaklar:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amal Dier Yaplar:

AFYONKARAH SAR L NDE BULUNAN BELED YE BELGEL OTELLER TES S N ADI ADRES TR/SNF ODA Sys KAPLICA OTEL / SANDIKLI TERMAL YEN OTEL/ SANDIKLI HDA KAPLICA LETMES / SANDIKLI HEYBEL KAPLICA LETMES -BOLVAD N GAZLIGL KAPLICA LETMES - HSAN YE MER KAPLICA LETMES -MERKEZ GECEK KAPLICA LETMES MERKEZ HAYAT TERMAL TES SLER Hdai Kaplcalar SANDIKLI/AFYON Hdai Kaplcalar SANDIKLI/ AFYON Hdai Kaplcalar SANDIKLI/AFYON Afyon-Konya 30.Km Termal Otel Bel.Bel. Termal Otel Bel. Termal zel B. K.yolu Termal zel B. Termal 72 209 151 554 372 1600 132 264 32 64 Tel: 272- 5357320-21-26 Fax: 272- 5357319 Tel: 272-5357300 (18 hat) Fax: 272-5357319 Tel: 272- 5357327-28-29 Fax: 272- 5357319 Tel: 272- 2483514 Fax: 272- 2483457 Tel: 272- 2736131-32-33 Fax: 272- 2736387 Tel: 272-2145315 2515261 Fax: 272-2140901 45 270 Tel: 272- 2515275-76-7778 Fax: 272- 2515016 Tel: 272-2515070 (4 hat) Fax: 272-2515100 YATAK TEL.VE FAKS NO

BOLVAD N/ AFYON Eskiehir K.yolu 23.km.

HSAN YE/ AFYON zel B. (Hasan Kaptan) Ktahya K.yolu 15.Km. AFYON Ktahya K.yolu 16.Km. Termal zel b. Termal

MERKEZ ( l.Md zel B. .Cemalettin Glnaz) Ktahya Yolu 13.km. MERKEZ CENG Z) Termal

(Md.Mikail zel belgeli

293

MERKEZ KARDE HEYBEL TERMAL TES SLER Heybeli Kaplcalar, Termal Afyon-Konya k.yolu 30.km. BOLVAD N/AFYON 15 38 25 53 Tel: 0-272Fax:0-272-

BOLTA TERMAL OTEL Heybeli Kaplcalar, Termal Afyon-Konya k.yolu BOLVAD N 30.km. BOLVAD N/AFYON SOYDAN OTEL NAMAN OTEL S NADA OTEL HOCAOLU OTEL MAYA OTEL MERT OTEL Turan No:2 Emeksiz Cad. OTEL 1/A

Tel: 0-272Fax: 0-272-

40

80

Tel: 2722152323

2156070-

MERKEZ

Fax: 272- 2122111 31 70 Tel: 272- 2120948-49 Fax: 272-2151249 35 71 Tel: 272-2156530-2121250 Fax: 272-2136165 16 32 Tel: 272- 2138182 Fax: 272-2130188 36 77 Tel: 272-2133622-(3 hat) Fax: 2156670 10 58 Tel: 2722131312 2120364-

Devlet Hastanesi Kars OTEL No:59 MERKEZ Kadnana Cd. No:25 MERKEZ Kadnana Cd.No:12 MERKEZ Anbaryolu AFYON No: 1/A-B OTEL 1/A-B OTEL 1.Snf 174 OTEL Lks

Dumlupnar mh.Atatrk OTEL Cd. Lks MERKEZ

Fax: 272-2120120

LALE OTEL KARACA OTEL BAAK OTEL H SAR OTEL KENT OTEL GRKAN OTEL F DAN

Milli Egemenlik Cd. N:23 OTEL MERKEZ Anbar Yolu k no: 12 MERKEZ 1/A-B OTEL 2.Snf

25

41

Tel: 272- 2151580 Fax: 272-

40

77

Tel: 2722152951

2152851-

Fax: 272-2130437 24 11 8 11 10 50 28 21 22 30 Tel: 272- 2151618 Tel: 2152212 Tel: 2136333 Tel: 272-6l28379 Tel: 272- 6129192

Yonca alt cami civar OTEL/ No: 15 MERKEZ 3.Snf PTT arkas AFYON N: 21 2.snf

maret Cami yan N: 1 2.snf AFYON Hisar Mh. Emirda Cd.N: OTEL 2.Snf 35 BOLVAD N evre yolu zeri 5.km. OTEL Otobs garaj kars

294

OTEL BOLTA OTEL FAT H OTEL

BOLVAD N/AFYON

2.Snf 12 12 30 35

Fax: 272- Yok

evre yolu z.BP Otel Tesisleri Bolvadin Cumhuriyet Caddesi OTEL 1.Snf No.36 AY/AFYN B.Evler Mh. C.N.14/A AY stasyon OTEL 3.Snf

Tel: 2726313786 Tel: 272-6312138 Tel: 0-272Fax: 0-272-

6312515-

DRTYOL OTEL EK Z OTEL SUIKAN (MARSYAS) MOTEL KANARYA OTEL GNEN OTEL DEVRAN Otel ERENOLU OTEL MEYDAN OTEL ASYA OTEL TURUL PALAS OTEL SNMEZ PALAS OTEL YEN EFEM OTEL YILDIZ OTEL

14 15

26 30

Yeniyol mah.Ltfi OTEL Snmez cad. No: 28 1.snf DAZKIRI/AFYON Sukan Park D NAR/AFYON Motel 2.snf

21

38

Tel: 2723536130

3535322-

Fax: 272- 3536531 14 22 10 36 28 44 20 90 Tel: 272- 3512002 Tel: 272- 3512234 Tel: 272-3532323 Tel: 272- 4426281 Fax: 272- 4426576 21 49 Tel: 272-4424050 Fax: 16 44 Tel: 272-4426220 Fax: 27224 69 Tel: 272- 5127011 Fax: 27288 76 40 20 33 Tel: 272-5151836 Tel: 272-5153262 5153952 Tel: 272-5153729 Tel: 2723117107 3117130 F:-

Cami Kebir Mh. Dinamo OTEL 3.Snf Sk. D NAR P.T.T.Cad. D NAR/AFYON H.Gvercin D NAR/AFYON OTEL 3.snf. Cad. Otel 2.snf

ncili Mh.Eskiehir Cd. OTEL No: 23 1.SINIF EM RDA/AFYON Cumhuriyet No:1 Meydan OTEL 3.Snf

EM RDA/AFYON

Yeni Mah.Arabaclar Sk. OTEL No: 41 3.Snf EM RDA AFYON Ece Mh.Dinar Cd. No. 58 OTEL SANDIKLI/AFYON l.Snf

Ece Mh. Dinar Cd. No:22 OTEL 1.SNF. 36 SANDIKLI/AF. Ece Mh. Dinar Cd. No:38 OTEL/1.Snf SANDIKLI akr Mah.Hackadir sk. OTEL N:33 SANDIKLI /2.Snf 29 14 5 12

S NANPAA BELED YE Cumhuriyet Meydan, OTEL/ OT. Zafer cd. S NCANLI 3.SNF. GOLDEN STAR otel stasyon Cad. No:96 Otel/ SULTANDAI/AFY. 2/A-B

Tel: 272- 6563112

295

MEHTAP (Doan) OTEL DEM RHAN Otel EFES OTEL UUR PALAS OTEL

Kayran Mh. Kocatepe OTEL 2.Snf Cd. Sultanda stasyonCd.No: Sultanda 23 Otel/ 2.Snf

18 17 6 5

36 30 18 10

Tel: 2726563142 Tel: 272-6561227 Tel: 272-7181403 Tel: 272-

6562873-

Pazar Mh. Hacbey Sk. OTEL 3.Snf UHUT/AFYON Cumhuriyet Cd. Yan UHUT PTT OTEL 3.Snf

TUR ZM BAKANLIINDAN LETME BELGEL KONAKLAMA TES SLER TES S N ADI TR SINIFI KBAL OTEL Termal Salk ve Termal Ot.5 Tesisi yldz THERMAL RESORT ORUOLU OTEL Termal Ot.**** ODA S. 270 SU T ODA S. 16 YATA K S. 604 Serdar TTNC Genel Mdr Ahmet AKAR Genel Mdr 90 10 210 zcan ZNUR Genel Mdr 32 10 94 Ahmet MERMER T: 0-272-2525600 20 hat Afyon- zmir K.yolu 9.km. Fax: 272-2525524 AFYON letme Mdr TEL.VE FAKS NO ADRES

294

12

624

Tel: 272-2515050 (10 Ktahya Karayolu l4.km. hat) AFYON Fax: 272-2515060 Tel: 272- 2143300 Fax: 272- 2143309 Sleyman Gner Cd. No:2 AFYON

AFYON (GRAND) OTEL ZER **** OTEL DEERL VE D NLENME TES SLER BYK RAMA OTEL OTEL Otel **

Tel: 272- 2525551-54- Afyon- zmir K.yolu 9.km. 55-56 Kedilik mev. AFYON Otel Mdr Fax: 272- 2525553 : Tel: 272-5127351- akr Mh. stasyon Cad. 5128720No:12 SANDIKLI/AFYON Fax: 272-5129880

OTEL **

26

64

Sahibi akir ve Hidayet DATAN

EK Z OTEL

OTEL *

15

--

30

Osman EK Z Tel: 272- Yeniyol mh.Ltf 4213325/4214741 Snmez Cd. No:28 Dazkr/Afyon Fax:--

TUR ZM BAKANLIINDAN LETME BELGEL YEME- ME TES SLER TES S N ADI TR SINIFI VARAN KONAKLAMA TES SLER 1.Snf Lokanta 515 Ki.Kapal 215 Ki.Ak KAPAS TES LETME MDR Aslan BATI TEL.VE FAKS NO ADRES

Tel: 272- 3132191- Gecek Gedii Mevki 92-93 Akren Ksb. S NCANLI Fax: 272- 3132193

296

KOLAYLI TUR ST K TES SLER

2.Snf Lokanta

240 Kiilik Lokanta

Ylmaz SAYAR

Tel: 272- 2155301 Fax: 272- 2131483

Afyon- zmir K.yolu 4.Km. AFYON

ZD LEK ALIVER MERKEZ DERE NE K RAZLI D NLENME TES SLER KADA F OLU LOKANTASI

2.Snf Lok. Kaf.

300 Ki.Lok. 130 Kafet. Ki.

Hseyin Alparslan ZDEM R

Tel: 272- 2525400 Afyon- zmir K.yolu 9.Km. (10 Hat) akrky AFYON Fax: 272- 2525446 Tel: 272- 6964020- Dereine 6964544 Akyer Fax: 272- 6964545 Kasabas

Kafeterya

210 Kiilik Kafeterya

Mevki SULTANDAI Turgut zal Bulvar NO: 109/A AFYON

1.Snf.lok.

100 Ki.Lok.

55 Ki.z.Yem. Vedat S ALPATA 2.Snf Lokanta 60 Kiilik lokanta 85 Kiilik Lokan. 55 Ki. Ame.Bar 120 Ki.Lokanta

letme Mdr

Tel: 272-2155086 Fax: 272-2123420

AKBAY ALABALIK TES SLER

Tel: 272- 6561437 Fax: 2720-272-2137682 2136385

Yeiliftlik Kasabas SULTANDAI / Ankara- zmir 3.Km. AFYON (Opet) ii K. yolu

ET NGL (NOKTA- 2.Snf OPET Lokanta RESTAURANT YARIMAY LOKANTASI (TES S KAPALI) 2.Snf.Lok.

Faks: 272- 2130558 0-272-3132241 2133720

Milli Park S NCANLI/AFYON (Tesis Kapal)

TUR ZM BAKANLIINDAN YATIRIM BELGEL KONAKLAMA TES SLER ( NAAT HAL NDE) TES S N ADI TR-SINIFI ODA Sa . KARAMEHMETOLU 3 Yldzl Otel 46 TUR ST K TES SLER AFYON SALUTAR S OTEL AVUOLU OTEL 2 Yldzl otel 28 56 2.Snf Lokanta 5 Yldzl Otel 316 208 1492 SU T YATAK ODA 4 Says 104 T: 0-272-2152066 4912900 T: 0-272-2133783-84 antiye: 2515257-58-59 T: 0-272-2153606 Cep: 0-532-3476917 ERSZ OTEL 2 Yldzl otel 2.Snf Lokanta TRKER OTEL 3 Yldzl otel 47 6 120 40 4 92 T: 272-2153818 2132657 T: 272-2168723 Ankara- zmir K.yolu Krolu Mev.Bayat/Afyon Kprl ky, Kaplcalar AFYON mer TEL.VE FAKS NO ADRES

Turan Emeksiz cd. No: 14 AFYONKARAH SAR Bozkr mevki, Boyal ky S NCANLI/Afyonkarahisar

naz ky mevki, mer Kaplcalar AFYON

297

M.3.8. Brolar ve Dkkanlar:

limiz merkezinde brolar,dkkanlar sanayi ve organize blgelerindeki iyerlerinin bykl ve faaliyetlerinin aratrlmasnda kent merkezinin geliim yn ana arterlerde aadaki ekildedir. Basn Caddesi: Fotoraf,bro ,.beyaz eya iyeri byklkleri 20 m2 ile 200 m2 aras Uzunar: Sarraf ve ekerleme 20 ile 100 m2 aras Saralar ars:Gda ,eczane,giyim,ayakkab Bankalar Caddesi: Banka ve brolar Ambaryolu : naat malzeme sat yerleri 120-200 m2 aras Gazlgl Caddesi: Un,yem,gda 10-200 m2 aras Atatrk caddesi ve nn Caddesi: Lokanta,gda,ekerleme Ordu Bulvar: Hastane,tatl, Tuzpazar Caddesi:Giyim,Zccaciye,manifatura,muhtelif Milli Birlik Caddesi: Bakkal,Berber,frn Kurtulu caddesi: Mobilya,zccaciye,giyim,gda, 100-500 m2 aras Dumlupnar : Beyaz eya,gda ,krtasiye 100-200 m2 aras Yeilyol caddesi: Cafe,internet,pastane100-300 m2 aras Sanayi: Tm tamirhane ve atlyeler 60-200 m2 aras Organize: 1.snf gayrishhi messese kapsamna giren iyerleri (fabrikalar) Kent merkezindeki gelime yn zellikle blgemiz yerel rnlerinin sanayi ve dnm yeri olan organize sanayiye doru ynelmi olup,et ve et rnleri,ekerleme rnleri.mermercilik,ya,entegre tesisler oluturulmu olup;bu ynde ilerlemeler kaydedilmitir. zellikle zmir-Ktahya ve Eskiehir karayolu Belediyemiz mcavir alanlar termal kent olma zelliine sahiptir.Yatrmlar bu ynde oalmtr.Yldzl termal turistik oteller mevcuttur.Yeterli dinlenme tesisleri de bulunmaktadr.

M.3.9. Krsal Alanda Yaplama:

Bu Konuda Yeterli Bilgiye Ulalamamtr.

M.3.10. Yerel Mimari zelikler:

limizdeki yaplanmalar iki ksma ayrmak mmkndr. Cumhuriyet ncesi ahap ve kerpi yaplardr. Bunlardaki genel karakteristikler i sofal, d sofaldr. Baskn olan tip ise i sofaldr. Cepheler ise zemin st birinci kat kmaldr. Bunlar ise dz yada kademelidir. Ara parsellerde tek cephede cephe ortas biiminde, ke parsellerde tek veya iki cephede kenar, orta veya cepheler boyunca devam eden kma eklindedir. Bunlar yaklak 80 yllk srete gnn ihtiyalarna gre yma, betonarme olarak tek veya ok katl olarak yeni yaplanma blgelerinde yaplmtr.

M.3.11. Bina Yapmnda Kullanlan Yerel Materyaller:

Ahap ve kerpi yaplarda kullanlan ahap genelde evre il ve ilelerden temin edilmektedir. Kerpi ve tula ise 1980 ylna kadar ilimiz Gazlgl Yolu, ahitler Kayas, Altgz Kprs arasnda yerel topraklardan daha sonraki yllarda Konya Yolu zerine yaplan blok tula fabrikalarnda yakn ky arazilerinin topraklar ile yaplmtr

BA A DN B AA DN .BAA DN

298

M.4. Sosyo-Ekonomik Yap: M.4.1. Alanlar ve sizlik M.4.2. Gler

GMENLER 1951 YILINDA ISKAN ED LENLER 1989 YILINDA GELENLER TOPLAM A LE NFUS 242 127 369 997 436 1433

M.4.3. Gebe iler (Mevsimlik):

2000 Genel Nfus Saym kesin sonularnda; gebe iiler, gler, nfusun cinsiyet ve ya gruplarna gre dalm, yer deitirme olaylar aklanmadndan gsterilememitir.

M.4.4. Kent Toprann Mlkiyet Dalm:

Bu Konuda Yeterli Bilgiye Ulalamamtr.

M.4.5. Konut Yapm Sreleri:

limiz Halk 1970li yllara kadar mstakil evde yaama gelenei nedeniyle genelde kendi konutunu kendisi yapm veya yaptrmtr. 1970e kadar kamu almalarnca oluturulan yap kooperatifleri says 3 olup bunlarda tek katl konut yapmlardr. 1970 ylndan sonra balayan apartman hayat ile birlikte yap satclar ( mteahhitler) olumu bunlar ehrin yaplanmasnda olduka etkili olmulardr. Ayrca yap kooperatiflerinin says da devletin kooperatiflere konut kredisi vermesi nedeniyle art gstermitir. limiz hazine veya Belediye arsalar zerine yaplm gecekondu yoktur. 1980 1985 aras ise kendi parselleri zerine Sahipata, etinkaya, Kanlca, Maraal Fevzi akmak, Esentepe, Fatih ve Erefpaa mahallelerinde kaak yaplamalar olumu bunlarda yaplan slah imar planlar ile disiplin altna alnmtr. Kentteki konut ihtiyacnn karlanmas iin kooperatif alanlar retilmekte, yap-sat eklinde inaatlar yaplmakta ve bireysel olarak konutlar yaplmaktadr.

M.4.6. Gecekondu Islah ve nleme Blgeleri:

Yeni imar alanlar aacak 3194 Sayl mar Kanununun 18. maddesi uygulanmak suretiyle bina yapmna hazr imarl arsalar retilmektedir. BAA DN

M.5. Yerleim Yerlerinin evresel Etkileri

Bu Konuda Yeterli Bilgiye Ulalamamtr.

M.5.1. Grnt Kirlilii: M.5.2. Binalarda Ses izolasyonu:

limizde uygulanan s ynetmelii uyarnca zellikle yeni yaplan zel ve Resmi binalarda d duvarlarn izolasyonlu olarak , pencereler ise s caml olarak yaplmaktadr. Buna gre yaplan binalar d etkenlere kar ayn zamanda ses izolasyonunu salamaktadr.

299

Ancak ok katl binalarda , zemin kat hari btn kat demelerinde kullanlan mekann konforunun gerektirdii hallerde ses yaltm yaplmaldr.Apartman , hastane , okul, sinema, bro binalar ve otellerde ses yaltm yaplabilir. Bununla beraber yaltm derecesi farkl olabilir.Hava iinde yaylan sesi yaltmamz iin ; Bu mekan eviren elemanlarn narin ve rijit olmas, yani ses dalgalarnn arpmas neticesi titrememesi gerekir. Mekan dar ile balayacak hibir delik olmamas. Malzemenin darbe neticesi doan ve malzemenin iinde yaylan sesi yaltmak iinde mmkn olduu kadar darbenin kaynana yakn bir yerde darbe neticesi doacak titreimin dalmasna mani olmak gerekir.Bu ilem trl yaplabilir. Birincisi demenin stne hal, mantar , lastik gibi yumuak bir yaltm malzemesiyle balamak bu darbenin iddetini drr. kinci olarak tayc demeyi boluklu yapmak gerekir.(asmolen deme v.b.) nc olarak da deme kaplamasn tayc demeden bir ses yaltm malzemesiyle tamamen ayrmaktr.Bunun iinde mantar, yklenebilen cam yn , polistiren kp gibi malzemeler kullanlarak ses izolasyonu yaplabilir.

M.5.3. Havaalanlar ve evresinde Oluturulan Grlt Zonlar:

Hava Meydan Komutanlna ait Hava alanmzn pisti 310 ve 130 dereceler istikametinde yer almaktadr. Meydan aktif olduunda 310 derece istikametindeki kalklarda yerleim yeri, okul, hastane, sanayi mevcuttur. Ancak 130 dereceye kalklarda herhengi bir yerleim yeri bulunmamaktadr. Bu yzden herhangi risk oluturmamaktar.

M.5.4. Ticari ve Endstriyel Grlt:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

M.5.5. Kentsel Atklar:

Kentsel atklar Afyonkarahisar li mahalli evre kurulu tarafndan tespit edilen blgelere dklmektedir.

M.5.6. Binalarda Is Yaltm:

Is yaltm ile ilgili olarak imar kanunu ve ilgili ynetmeliklere uygun imalatlar yaplmaktadr. Yerel ynetim olarak Afyon Belediyesinin yaptrm gc bulunmamaktadr. BAA DN

M.6. Nfus : M.6.1. Nfusun Yllara Gre Deiimi:

1990 yl Genel Nfus Saym ile 2000 Genel Nfus Saym kesin sonular karlatrldnda; ky nfusu % 1.74 , ehir nfusu % 21.44 ve l geneli nfusunun % 9.47 orannda art grlmektedir. dari birim baznda Bayat, obanlar, Dazkr, Dinar, Emirda, Evciler, Hocalar, scehisar, Kzlren ilelerinde nfus azalrken; Afyon merkez, Bamak, Bolvadin, ay, Sandkl, Sincanl, Su ita nd a ve uhut ilelerinde ise nfus artmtr. Afyon ilinin yzlm 14.230 km2 olduu ve NFUS YOUNLUU, (l km2 ve den insan says ) 1990 G.N.S. gre 52 iken 2000 G.N.S.' da ise 57 olmutur. Afyon linin idari bln; l Merkez ile, 17 le, 482 bucak ve kyden olumaktadr. 2000 Genel Nfus saym sonularna gre Afyon geneli okuma yazma oran 88.26'dr.

M.6.2. Nfusun Ya, Cinsiyet ve Eitim Guplarna Gre Dalm: M.6.3. l ve ilelerin Nfus Younluklar:
1990 Genel Nfus Saym sonularna gre lin nfus (km2/kii) younluu 52 ken 2000 Genel Nfus saynma gre ise nfus younluu 57 olmutur.

300

M.6.4. Nfus Deiim Oran:

1990 Genel Nfus Saym ile 2000 Genel Nfus Saym sonular karlatrldnda; Nfus deiim oran, yllk genel nfus art 9.47, yllk ehir nfus art % 19.47, yllk ky nfus art % 1.78 olduu grlmektedir.

M.6.5. Yer Deitirme Olaylar:

1990 Genel Nfus Saymna gre nfusun % 41.43 ehirde; % 58.56s kylerde yaarken 2000 Genel Nfus Saymnda ise % 46s ehirde, % 54 kylerde yaad grlmektedir. Bu durumda Ky nfusu azalrken ehir nfusunun giderek arttn gstermektedir.

M.6.6. Turizm ve Seyahat:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

M.6.7. sizlik:
2003 Yl tibariyle isizlerin says: ERKEK 7117 KADIN 1042TOPLAM 8159 kii isiz durumdadr.

BAA DN

301

N. ATIKLAR
N.1. Evsel Kat Atklar:
Afyonkarahisar li Merkez ile dahil Toplam 18 le ve 90 Kasaba belediyesinden olumaktadr. Hibir belediyenin dzenli kat atk depolama tesisi bulunmamaktadr. Afyonkarahisar Merkez ve 17 ilede (Belde Belediyeleri ve kyler hari) 2002 yl rakamlar ile 371.466.000 nfusun bulunduu ve buradan yaklak olarak 720 ton/gn evsel nitelikli kat atk retimi olduu bilinmektedir. Bu atklarn yaklak %98i belediyeler tarafndan toplanmaktadr. limiz snrlar iinde kaynanda ayrma ilemi yaplmamakta olup, p dkm sahalarnda ahslar tarafndan bir miktar ayrtrma yaplmaktadr. Belediyelerin Kat atk depo alanlarnn ynetmelie uygun olmamas, dzensiz depolama yaplmas evre kirliliine neden olmaktadr. ller Bankas ile ortak yaplan almalarda Bakanlmz genelgeleri dorultusunda Afyonkarahisar 5 blge olarak planlanm ve her blgede alternatif Kat Atk Bertaraf alanlar belirlenmitir. Belirlenen alanlar iin belediye birlikleri oluturularak tesis kurma faaliyetlerin balatlmas Afyonkarahisarda plerin dzensiz depolanmasn nleyecektir. Bunun dnda Afyonkarahisar Belediyesi evsel kat atk yakma tesisi kurma almas balatmtr. zel bir Firma ile Afyonkarahisar Belediyesi arasnda yaplan anlama erevesinde kurulacak yakma tesisinde, elektrik enerjisi retilecektir. limizde kat atklar ile ilgil yaplan dier bir almada, TEMA Vakf Afyonkarahisar l Temsilcilii aracl ile dzenlenen. Kat toplama kampanyasdr. KAITLAR PE G TMES N F DANA DNSN slogan ile yrtlen almalarda yaklak 55 ton atk kat toplanmtr. Kampanya Sresince elde edilen gelir ile TEMA Vakf Afyonkarahisar l Temsilcilii tarafndan Valiliimiz tarafndan daha nceden belirlenmi olan Atk Kat Ormanna fidan dikimi salanacaktr. Elde edilen gelir ile bu ormana u ana kadar 2500 aa dikimi yaplmtr. Evsel atklar il genelinde konutlardan kartlan tm atklar ayrtrlmadan Ankara Yolu 14.km'de bulunan p deponi alanna gtrlmektedir. Burada ekonomiye kazandrlacak atklar ayrtrlmaktadr. p deponi alanna hafriyat ve kalorifer curuflar gtrlmemektedir. Bu tr atklar ehir genelinde dolgu malzemesi olarak kullanlmaktadr. Kat Atk Trleri ve Yzdeleri : Plastik % 20, Cam % 15, Metal % 5, Kat % 5, Organik Madde %35, Dierleri %20. Afyonkarahisarn nemli bir sorunu da Mermer sanayisinden kaynaklanan atk mermer amurlar ve kullanm d para mermer krklardr. limizde yaklak 500-550 Mermer Fabrikas ve atlyesi mevcuttur. Bu fabrika ve atlyelerden kaynaklanan atklar evre ve grnt kirliliine neden olmaktadr. limizde mermer artklarn (krk mermer) ileyen ( geri dnmn salayan) fabrikalar tm atklar ileme kapasitesine sahip deildir. Ayrca proseste oluan mermer amurlarnn bir ksmn imento fabrikas hammadde olarak kullanmakta ancak atn ok fazla olmas nedeniyle yeterli geri dnm salanamamaktadr. Afyonkarahisarda Merkez Organize Sanayi Blgesinde, Afyonkarahisar Merkeze bal Susuz Kasabas snrlarnda ve scehisar lesinde youn olarak bulunan mermer iletmelerinin oluturduu atklarn Afyonkarahisar Merkez Kselelik mevkiindeki alana ve Afyonkarahisar Merkez rnekevler Kzlbeyli Mevkiindeki eski malzeme ocana, scehisarda ise Kaymakamln belirledii bir atk blgesine atlmasna karar verilmitir. Afyonkarahisar Merkezde atk tayan aralarn meskun mahal iinden gemesi ve atklar dkm alanna gtrmeden yol gzergahlarna ve ahs arazileri zerine geliigzel dkmeleri, scehisar lesinde ise Kaymakamln belirledii yer dnda baka blgelere atk dklmesi nedeniyle sorunlar yaanmaktadr. Afyonkarahisar Merkezde yaanan kaak atk dkme sorununa zm olarak; Mdrlmz koordinatrlnde kurulan kontrol ekibi 24 saat denetim yapmaktadr. limizde hayvancln yaygn olmas ve Afyonkarahisar Merkez iinde hayvanclk yaplan mahallelerin olmas nedeniyle gbre atklar, koku ve sinek remesi nemli dier bir sorundur. zellikle ilimizde tavukuluun ok yaygn olmas, Afyonkarahisarda yaklak 4.500.000-5.000.000 tavuk yetitirilmesi; tavuk gbrelerinden kaynaklanan evre kirliliinin artmasna neden olmaktadr. Sorunun zm amacyla yaz aylarnda Mdrlmz, Afyonkarahisar Belediyesi, l Tarm Mdrl ve l Salk Mdrl personellerinden ekip oluturularak denetimler yaplmaktadr.

302

N.2. Tehlikeli Atklar:

Afyonkarahisar Valiliince 3 yl geerli olmak zere Afyonkarahisar-Dinar ilesinde faaliyet gsteren Grbunar Tur. Nak. n. San. ve Tic. A..ne Tehlikeli Yk Tama ve Ara lisanslar verilmitir. limizde faaliyet gsteren Anadolu Efes Biraclk ve Malt Sanayi A..ne ait (Bileenleri Bilinmeyen Atk ) zayda/ zmit Fabrikas tarafndan yakma yntemiyle bertaraf edilmitir.

N.3. zel Atklar : N.3.1.Tbbi Atklar:

limizde tbbi atklarla ilgili yaplan almalarda Afyonkarahisar merkezde 8, ilelerde 10 olmak zere toplam 18 salk kuruluu (hastahane) denetimimiz altnda olup 16 kuruluta tbbi atklarn ayr toplanmas ilemi yaplmaktadr. Tm ilde gnde yaklak 70 torba ( 394 kg ) tbbi atk olumaktadr. Tbbi atklarn hastanelerde evsel atklardan ayr olarak toplanmasna ramen geici depolanmasnn uygun olmayan tekniklerle yaplmasndan dolay evsel ve tbbi atklar birbirine karmaktadr Bu atklarn tm belediyelerce toplanarak, Dzensiz Kat Atk Bertaraf tesislerinde depolanarak, kirelenip gmlerek veya akta yaklarak bertaraf edilmektedir. Dzenli Kat Atk bertaraf Tesisleri yapldnda tbbi atklarn bertarafndaki sorunlar zlecektir. 2004 yl iin Tbbi Atk Bertaraf creti K.D.V. dahil 440.000 TL/kg olarak belirlenmitir

N.3.2. Atk Yalar:

Bu konuda kurumumuzca yaplan alma bulunmamaktadr. Atk ya reten fabrikalar (ilimizdeki nebati ya fabrikalar) ellerindeki atk yalar kendi imkanlar ile, ilgili ynetmelie gre imha etmektedir.

N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atk Yalar: N.3.4. Pil ve Akler:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

N.3.5. Cips ve Dier Yakma Frnlarndan Kaynaklanan Kller:

limizde Cips ve Dier Yakma Frnlar bulunmamaktadr.

N.3.6. Tarama amurlar:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atklar:

limizde elektrik ve elektronik atk bulunmamaktadr.

N.3.8. Kullanm mr Bitmi Aralar:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

303

ekil 35: Mezbahada Bykba Hayvanlar

ekil 36: Sucuk malathanesi

ekil 37: Pastrma malathanesi

304

N.4. Dier Atklar : N.4.1. Ambalaj Atklar:

limizde Radyoaktif atk reten tesis bulunmamaktadr.

N.4.2 Hayvan Kadavralar:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

N.4.3. Mezbaha Atklar:

limizde 14 adet Krmz Et Kombinas, 2 adet Kanatl Et Kombinas, 12 adet Belediye Mezbahas mevcuttur. Kombinalardan kaynaklanan sv atklar artma tesisinde artldktan sonra dearj edilmekte, Sosyal tesislerden kaynaklanan evsel atk sular ehir kanalizasyon ebekesine verilmekte, dier kat atklar ve gbre gnlk olarak tesis sahiplerince kombina ve mezbahalardan uzaklatnlmaktadr. Kemik ve yenilmeyen et ksmlar limizde bulunan Rendering tesislerine (Et-Kemik Unu fabrikalarnda deerlendirilmektedir. Kombina ve Mezbaha atklar tamamen organik yapdadr. BAA DN BAA DN BAA DN

N.5. Atk Ynetimi:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

N.6. Kat Atklarn Miktar ve Kompozisyonu:

l merkezinde Afyon Belediyesi tarafndan toplanan plerin kompozisyonlar ve miktarlar aadadr. Yazlk Gnlk p miktar yaklak olarak = 282 ton / gn ( 15 Mays 15 Ekim ) Klk Gnlk p miktar yaklak olarak = 383 ton / gn ( 15 Ekim 15 Mays ) Yllk p miktar yaklak olarak = ( 282 x 154 + 383 x 211 ) = 124.241 ton / gn Kat Atk Trleri ve Yzdeleri : Plastik% 20 Cam% 15 Metal % 5 Kat% 5 Organik Madde % 35 Dierleri% 20

N.7.Kat Atklarn Biriktirilmesi, Toplanmas, Tanmas ve Aktarma Merkezleri:

Toplama, tama ve biriktirme ilemlerinin yrtlmesi grevi Belediyeye aittir. Baz mahallelerde atklarn kaynanda ayr toplanmas ( plastik, cam, kat, organik madde) almalar devam etmektedir. Ayrca ehrin muhtelif yerlerine yerletirilen aparatlarla da ( plastik, teneke, cam, kat ) toplama ilemi yrtlmektedir. Atklar sktrmal p kamyonlar ve traktrlerle toplanmaktadr.Tamadan kaynaklanan problemler bulunmamaktadr.Tbbi atklar evsel atklardan ayr toplanmaktadr. 1 adet tbbi atk aracmz toplama iini srdrmektedir. Transfer istasyonu mevcut deildir. limizde kat atklar ehir merkezinde p konteynerleri, dier mahalle ve sokaklarda bidonlar tarafndan biriktirilmekte olup; sktrmal p kamyonlar ve traktrler vastas ile buralardan toparlanp, direkt olarak p deponi alanna nakliyeleri yaplmaktadr.

305

Biriktirme aamasnda meydana gelen sorunlar. p reten kurum, kurulular veya vatandalar rettikleri pleri, poetlemeden direkt olarak biriktirme kaplarna dkmeleri, biriktirme kaplarnn kapaklarnn kapatlmas ve ara park nedeniyle biriktirme kaplarnn srekli yerleri deitirilmektedir. Tamadan kaynaklanan problemler : Biriktirme kaplarna kat atklarn ayrtrlmadan atlmalar nedeniyle metal tr atklar kat atk nakil aralarna zarar vermektedir. Tama Yntemleri : Evsel ve mutfak tr atklar sktrmal p kamyonlar hafriyat ve kalorifer atklar traktrler, tbbi atklar, ynetmelie uygun dizayn edilmi aralarla toplanp nakilleri yaplmaktadr. Transfer istasyonu kullanlmamaktadr. Mahallinde toplanan atklar ayrtrlmadan, direkt p deponi alanna gtrlmektedir. Ayrtrma p deponi alannda yaplmaktadr.

N.8. Atklarn Bertaraf Yntemleri :

Kat atklar Afyon l Merkezinde Afyon Belediyesi tarafndan toplanmakta ve bertaraf edilmektedir. Kat Atklarn Depolanmas : Geici depolama alannda ( tescil harici ) imdilik dzensiz depolama yaplmaktadr. Kalc p alan tamamlanana kadar dkme devam edilecektir. Geici sahaya 2 yldr dkm yaplmaktadr. ( evsel, endstriyel, tbbi atk ) Saha en yakn yerleim birimine ( Akin Ky ) 6 km uzaklktadr. ehir merkezine uzakl 12 km dir.Depo sahasnn yzlm 70.000 m2 dir. Sahann toplam kapasitesi ( 10 yllk ) 1.198.800 tondur. Sahann evreye ve insan salna herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadr.Sahaya ile ve kylerden dkm yaplmamaktadr.

N.8.1. Kat Atklarn Depolanmas:

Afyonkarahisar linde 1 adet p deponi alan bulunmaktadr. Bu alan geici olarak tahsis edilmi olup ; vahi depolama yntemi uygulanmaktadr. Dzenli p depolama alan yapm hazrlklar Belediyemizce srdrlmektedir.

N.8.2. Atklarn Yaplmas: N.8.3. Kompost: N.9. Atklarn Geri Kazanm ve Deerlendirmesi:
Geri kazanm tesisi bulunmamaktadr.

N.10. Atklarn evre zerindeki Etkileri:

limizde kat atklar her belediyenin kendine ait p dkm alannda toplanmaktadr. Bu sebeple p biriktirme alanlarnn lokal etkileri olmas tabidir. Ancak mmkn olan koruma yntemleri kullanlarak (yer seiminde dk permeabiliteli zemin, evrenin itle evrilip hayvan giriinin nlenmesi, ayn zamanda rzgar etkisi ile salmann azaltlmas vb.) evreye olabildiince az zarar verilmesine allmaktadr.

306

O. GRLT
O.1. Grlt: O.1.1Grlt Kaynaklar O.1.1.1.Trafik Grlts:
limiz iin grlt lm deerleri mevcut deildir. Ayrca, grltnn yksek olduu karayolu kenarlarnda grltnn etkisini azaltmak amacyla herhangi bir alma yaplmamakla birlikte, ehir ii trafik grltsnn azaltmak ve ehir ii trafik gvenliini salamak amacyla Afyonkarahisar evre Yolu yapm almalar devam etmektedir. Bununla birlikte ileriki yllarda yaplacak proje almalarnda grltnn etkisini azaltmak amacyla gereken almalar yaplacaktr

O.1.1.2.Endstri Grlts:
l merkezi dnda bulunan Organize Sanayi Blgesi ve dank durumda bulunan mermer ileme fabrikalar gibi sanayi tesislerinin, oluturduu bir miktar grlt bulunmaktadr. Bununla birlikte yaplan grlt lm bulunmamaktadr.

O.1.1.3. naat Grlts:

l merkezinde yaplan inaatlarda grlty nlemek iin nlemler inaat sahipleri tarafndan alnmaktadr.

O.1.1.4.Yerleim Alanlarnda Oluan Grltler:

Bu konuda yeterli bilgi bulunmamaktadr.

O.1.1.5.Havaalanlar Yaknnda Oluan Grlt:

limizde bulunan askeri hava alan aktif deildir. Bununla birlikte zaman zaman eitim iin gelen uaklarn ini ve kalklar esnasnda grlt olumaktadr.

O.1.2. Grlt le Mcadele:

Emniyet Mdrl Trafik Tescil ve Denetleme ube Mdrl ekiplerince; 2004 yl ierisinde grlt kirlilii yapt tespit edilen 219 ara hakknda ilem yaparak trafikten men etmitir. Ayrca saat 24.00den sonra grlt kirlilii oluturduu tespit edilen 6 araca tutanak tutularak cezai ilem uygulanmtr.

O.1.3. Grltnn evreye Olan Etkileri :

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.3.1.Grltnn Fiziksel evreye Etkileri:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.3.2 .Grltnn Sosyal evreye Olan Etkileri:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.4.Grltnn insanlar zerine Olan Etkileri

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

307

O.1.4.1.Fiziksel Etkisi:
Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.4.3.Psikolojik Etkileri:
Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.1.4.4.Performans zerine Etkileri:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

O.2. Titreim:
Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr

308

P. AFETLER
P.1. Doal Afetler P.1.1. Depremler:
Afyonkarahisar li ve lelerinde Son Yzylda Meydana Gelmi Depremler MAG (Magnitt Deeri) Ms 5,9 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1

S.N 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43

le Dinar Bamak Bamak Bamak Bamak Bamak Bamak Dazkr Dazkr Dazkr Dazkr Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar

Kasaba Merkez . .. Merkez . . . Merkez .. . Merkez . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . . .. . . . .

Ky/Mah. Akkoyunlu Hrka Akkeili evlik Kllce .. Arky Bozan Karaaakuyusu Avdan akc Kabakl Kzll Tuayl Yaka Yapal Belenpnar Stla Yksel Yeilhyk Duman Blalan Dikici Pnarl Tekin Yeilat Genali Karahacl Oullar Bademli Bilgi Yelalan obansaray Donbay Keklicek Yeilyurt Kazanpnar ayst Cerityaylas Avar

Afet Tarihi 1925 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995

Deprem Blgesi 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

309

44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98

Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Dinar Evciler Evciler Evciler Evciler Evciler Evciler Evciler Kzlren Kzlren Kzlren Kzlren Bolvadin ay Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bolvadin Bayat Bayat Bayat Bayat Bolvadin Bolvadin ay ay ay ay ay ay ay ay

.. . . . . .. . . . .. . . . . . .. . Merkez . .. Dili Merkez Merkez Merkez Dereine Yakasenek Yeiliftlik Dili zburun Merkez .. . . . .. . . .. . . . Merkez Pazaraa Akkonak Karacaren Eber Deresinek . .

alayan Karabedir Gkeli Akgn Cumhuriyet Ulky Baclar Burunkaya Knk rkl Doanl Haydarl Kadlar Karakuyu ncesu Merkez Gkek Krkuyu Madenler Barakl Altnova Bostanc .. Trkbelkavak Glyaz Yenibelkavak .. Kayran Mah. avu Mah. .

. Hamidiye Karayoku Kurucaova Orta Karaba Y.Karacaren Akpnar Aaaybelen mrall Yukaraybelen Gney Derekaraba

Cumhuriyet ayrpnar

1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 1995 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2000 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002

6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 6,1 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 5,8 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

310

99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153

ay ay ay ay obanlar obanlar obanlar hsaniye scehisar scehisar scehisar scehisar scehisar Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Sandkl Sincanl Sincanl Sincanl Sincanl Sincanl Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda Sultanda uhut uhut uhut uhut uhut uhut uhut uhut

. .. . Merkez Kocaz Gynk . Merkez . . . Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Iklar Gebeceler Salar Slmenli . Merkez Akren Merkez Merkez Merkez Merkez Krca Dereine Yeiliftlik Yakasenek Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez Merkez

Kadky Maltepe Pnarkaya Yeilyurt ..

lerkayas Cevizli atal Karaaa Karakaya .. Ataky avdarl Deirmendere Erenler Gzszl Halmoru Karaaslan Kzlda Kprl K.Kalecik Sark Belkaracaren

ambeyli . Boyal Garipe Gezler ..

amz ukurcak Doanck Takpr Yenikaraba akrz obankaya Dadak lyasl cikli Oynaan Paack Yarl

2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002 2002

6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4 6,4

1 1 1 1 1 1 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

311

Not : Yukardaki bilgiler l Bayndrlk ve skan Mdrl arivinde bulunan bilgi ve belgelere gre tanzim edilmitir. MAG (Magnitt Deeri) B..Kandilli Rasathanesi ve Deprem Aratrma Enstits Ulusal Deprem zleme Merkezi nternet Sitesinden alnmtr

P.1.2. Heyelan ve lar:

Afyonkarahisar li ve lelerinde Bgne Kadar Meydana Gelmi Heyelan ve larla lgili Olarak Yaplan ler S.N 1 2 3 4 le Merkez Sultanda uhut Dinar Kasaba Dereine Merkez .. Ky/Mah. Yenice Baren Muratl Afet Tarihi 1959 1988 1992 1999 Yaplan lemler Herhangi Bir lem Yaplmam Herhangi Bir lem Yaplmam Afete Maruz Konut Sahipleri Kendi mkanlar le Baka Yerlere Yerlemiler Yer seimi Aamasnda

Not: Yukardaki bilgiler l Bayndrlk ve skan Mdrl arivinde bulunan bilgi ve belgelere gre tanzim edilmitir. limizde bugne kadar herhangi bir afeti meydana gelmemitir

P.1.3. Seller:
Afyonkarahisar li ve lelerinde Bgne Kadar Meydana Gelmi Sel Basknlar

S.N

le

Kasaba

Ky/Mah.

Afet Tarihi

Bakanlmzca Yaplan lemler Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm .. Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Ett Proje Kapsamnda Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm

hsaniye

Ablak

1960

Merkez

Merkez

Deirmendere

1962

Merkez

Merkez

Kzlda

1963

4 5

Bolvadin Dazkr

. ..

Karayoku Yreil

1966 1966

ay

Deresenek

1967

Sultanda

Merkez

Doanck

1967

8 9

Merkez Bamak

Iklar .

Akpnar

1970 1983

10 Merkez

Merkez

Kzlda

1983

312

11 uhut

Merkez

Paack

1984

Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Ett Proje Kapsamnda D.S. . Tarafndan Dere slah

12 Sandkl 13 Bamak

Akadere Akpnar

1987 1991

14 Dinar 15 Emirda

. .

Kzll Dereky

1991 1991

Yaplm . Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Ett Proje Kapsamnda Hak Sahiplerine 7269 Sayl Kanun Kapsamnda Konut yaplm Ett Proje Kapsamnda Ett Proje Kapsamnda

16 Merkez 17 uhut

Merkez Merkez

Kzlda Paack

1992 1992

18 uhut 19 Dazkr 20 Evciler

Merkez . .

Dadak Kzlren Akyarma

1998 1999 1999

21 Bolvadin

..

Ortakaraba

Hak sahiplerine 7269 sayl 1968-1969 Kanun kapsamnda konut yaplm

Not: Yukardaki bilgiler l Bayndrlk ve skan Mdrl Arivinde bulunan bilgi ve belgelere gre tanzim edilmitir.

P.1.4. Orman ve Otlak ve Sazlk Yangnlar:

*2004 Ylnda 22 Adet Orman Yangn km olup, 7.25 Ha.Normal Koru,0.02 Ha.Bozuk Koru,0.01 Ha.Normal Baltalk,8.22 Ha.Bozuk Baltalk ve 7.3 Ha.Aalandrma Sahas olmak zere Toplam 22.8 Ha. Alan yanmtr. *Bu yangnlaran 3 adedi Anz,2 adedi oban Atei,1 adedi Piknik,16 adedi muhtelif sebeplerden kmtr. *Otlak Yangnlar,Orman Yangn olarak grlmediinden,mdahale edilmekte ancak kaytlara alnp form dzenlenmediinden miktar olarak belirtilememektedir. Dazkr letme efliimiz ormanlar yerleim merkezlerine olan mesafesi, halkn orman yangnlarna kar hassasiyeti ve gereken nlemleri zamannda alnmas nedeniyle son on yllk periyot iinde kayda deer byk bir orman yangn vuku u bulmam.Sadece geni tarm arazilerinde meydana gelen anz yangnlar tehlike arz etmekte olup bunlarnda tedbirleri zamannda alnm ve alnmaya devam edilecektir. Dinar letme efliimiz ormanlar yerleim merkezlerine olan mesafesi, halkn orman yangnlarna kar hassasiyeti ve gereken nlemleri zamannda alnmas nedeniyle son on yllk periyot iinde kayda deer byk bir orman yangn vuku u bulmamtr.Sadece geni tarm arazilerinde meydana gelen anz yangnlar tehlike arz etmekte olup bunlarnda tedbirleri zamannda alnm ve alnmaya devam edilecektir.

313

P.1.5. Ormanlar zerinde Biyotik veya Abiyotik Faktrlerin Etkileri: P.1.6. Frtnalar:
limizde frtna sebebi ile afet olmamtr.

P.2. Dier Afetler P.2.1. Radyoaktif Maddeler:

limizde herhangi radyoaktif madde kazas yaanmamtr.

P.2.2. Denize Dklen Petrol ve Dier Tehlikeli Atklar:

limizde tehlikeli maddelerle ilgili herhangi kaza yaanmamtr

P.2.3. Tehlikeli Maddeler:

limizde tehlikeli maddelerle ilgili herhangi kaza yaanmamtr

P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardm Tedbirleri:

limizde afetlerin etkileri ve olas afetlere kar alnacak tedbirler konu bal ile belirtilen listedeki 3. madde ile ilgili olarak 88/12777 sayl Afetlere likin Acil Yardm Tekilat ve Planlama Esaslarna Dair Ynetmelik Hkmlerine gre Sivil Savunma Mdrlnce dzenlenmi olan l- le Afet Acil Yardm Plan bulunmaktadr. Bu plan gereince olas afet durumunda ilimiz dahilindeki Mdrlklerin grev ve yetkileri belirlenmi olup , eitli hizmet gruplarnda grev stlenmi olan Sivil Savunma Mdrl ile koordineli bir alma yaplmas salanmaktadr.

P.3.1 Sivil Savunma Birimleri:,

Afyonkarahisar ilinde, l Sivil Savunma Mdrl Sivil savunma Arama ve Kurtarma Birlik Mdrl bulunmaktadr. ki ayr mdrlk birbirinden bamsz olup, aralarnda stnlk durumu sz konusu deildir. ki mdrlk grev esnasnda bamsz veya koordineli almaktadrlar. S V L SAVUNMA ARAMA VE KURTARMA B RL K MDRLNN; A - GREVLER 1- Savata, afetlerde, byk yangnlarda ve nemli kazalarda; arama, kurtarma, ilkyardm ve sosyal yardm hizmetlerini yrtmek. 2- Savata, afetlerde ve kazalarda, nkleer, biyolojik, kimyasal (NBC) maddelerin lm hizmetlerini imkanlar lsnde yrtmek, ilgili birimlere ulatrmak, NBC maddelerinin temizlenmesine (dekontaminasyon) yardm etmek. Arama ve kurtarma faaliyetlerine katlan yerli ve yabanc, kurtarma ekipleri ile gnll kii ve kurulularn almalarn koordine etmek. Kamu ve zel Kurulularn arama ve

Birlik personelinin nazar, tatbiki, bilgi ve becerileri ilefizikikabileyetleriniartrmakvegreve her an hazrlkl bulunmalar iin haftalk, aylk, yllk eitim programlan hazrlamak, uygulamasn salamak. Kamu ve zel Kurulularn arama ve kurtarma hizmetlerinde grevlendirilen ekipler ile gnll kurulu ve kiilerin eitimlerini bakanlk veya valiliin uygun gr ile yapmak. Eitim amac ile yurt ii ve yurt dnda yaplacak eitim ve tatbikatlarn, istek yaplmas halinde veya gerektiinde yurt dnda meydana gelecek afetlerde de kurtarma ve yardm faaliyetlerine katlmak. Afyon Valiliince alacak kurslarda kurtarma, ilkyardm ve sosyal yardm konularndaki tatbiki blmlerde yardmc olmak. Sorumluluk sahamzdaki il ve ilelerde olas afet annda en seri ekilde ulaabilmek iin haberleme, toplanma, ykleme ve intikal tatbikatlar yapmak.

314

Bakanlk veya Afyon Valiliince verilecek dier grevleri yapmak.

P.3.2. Yangn Kontrol ve nleme Tedbrleri:

Afyon Belediyesince iyeri amak iin mracaatta bulunan vatandalarmzn iyerleri Belediyemiz tfaiye Mdrl elemanlarnca kontrol edilmekte olup,Yangna kar nlemler (Yangn Sndrme cihazlar,erken uyar sistemi,yangn merdiveni,yangn dolaplar ve paratner Yldrm nleyici) iyerinin nevine gre temin ettirilmekte ve bu ekilde meydana gelebilecek yangnlara kar gerekli nlemler aldrlmaktadr.kabilecek muhtemel yangnlara kar dier kamu kurum ve kurulular ile (Sivil Savunma Mdrl,500. stihkam Ana Depo Komutanl,Hava Meyan Komutanl,Trk telekom,Kapal ve Ak Cezaevi vs.) gibi kurulularla tfaiye Mdrlmzce yangn sndrme ile ilgili ortaklaa tatbikatlar yaplmaktadr.Ayrca havalarn snmas ile aalarn bol olduu Hdrlk Mesire yeri ve evresine atlan cam ve ie paralar ile yangna sebebiyet verecek her trl malzemenin zaman zaman temizlii yaplmaktadr.Belediyemiz tfaiye Mdrlnde toplam 52 personel,2 merdivenli ara,7 arazz ve 2 adet pikap bulunmakta olp,ilimiz ve evre beldelere ve kylere de hizmet verilmektedir. kan yangnlarn istatistiki bilgileri tfaiye Mdrlnde tutulmakta olup,ne kadar maddi hasar meydana geldii,yangnn k sebebi ve dier bilgiler kayt altna alnmaktadr.

P.3.3. lkyardm Servisleri:

limizde mevcut olan ilkyardm istasyonlar: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Afyonkarahisar Merkez ile Bamak Bayat Bolvadin ay Dazkr Dinar Emirda scehisar Sandkl Sincanl uhut ilelerinde 1 istasyon olarak grev yapmaktadr. 2 istasyon

lkyardm stasyonlarnn Balca Grevleri: Yllk hizmet plan ve programlarn ve ilin afet plann hazrlamak; Acil salk hizmetlerinin il dzeyinde organizasyonu, uygulanmas ve deerlendirmesini yapmak, hizmetlerin gereklemesi iin lzumlu insan gc planlamasn yapmak, gerekli malzemenin envanter kaytlarn tutmak, ihtiya duyulanlarn temin, depolama ve datm hizmetlerini salamak, hizmetlerinin yrtlmesi iin gereken organizasyonu ve egdm salamak, bu konuda ilgili birim, resmi ve zel kurulularla ibirlii yapmak, yukarda saylan salk kurulularnn almalarn kontrol etmek, buralardaki almalarn nicelii ve nitelii hakknda veri toplamak, ilgili birimler ve istatistik ubesi ile ibirlii ierisinde hizmet deerlendirmesi yapmak, tespit olunan aksaklklarn dzeltilmesini salamak gibi genel hizmetlerle birlikte vatandalardan gelen hizmet arlarn deerlendirerek talep edilen salk hizmetini etkin ve dzenli bir halde gereken kiilere sunmaktr.

P.3.4. Afetzedeler ve Mltecilerin Yeniden skan:

limizde afetzedeler ve mltecilerin yeniden iskan ile ilgili yaplm almalar blmnde Bayndrlk ve skan l Mdrln mltecilerin iskanna ilikin bir almas mevcut deildir. Bayndrlk ve skan l Mdrl Afetzedelerin iskanna ilikin olarak ise Afet Acil Yardm Plannda belirlenen 2 Hizmet grubunda ( n Hasar Tespit ve Geici skan Hizmetleri Grubu ile Satn Alma , Kiralama , El Koyma ve Datm Hizmetleri Grubu ) almalar yapmaktadr: limizde meydana gelen 03 ubat 2002 ay-Bolvadin-Sultanda depreminde afetzedelerin iskanna ilikin yaplan almalar ;

315

n hasar tespitleri ve kesin hasar tespitleri yaplarak konut , resmi ve zel tm yaplar ile hayvan barnaklarndaki hasarlar tespit edilmitir.Can gvenlii bakmndan oturulmas sakncal olan , onarlmas gereken veya ve yktrlmas gereken binalar belirlenerek gereinin yaplmas iin ilgili Kaymakamlklarna bilgi verilmitir.. Afetzedelerin ksa sreli geici iskanlar iin ihtiya duyulan adr , battaniye , yiyecek ve dier malzemelerin Kzlay dan temini salanm. Geici iskan yerleri belirlenmi , buralardaki yol , su , elektrik gibi hizmetler ilgili kurululara yaptrlm bu alanlara geici iskan barakalar , prefabrikler (konteynrlarla) kurulmutur. Bakanlka belirlenen limitler iinde nakdi yardm yaplmtr.Geici iskan tedbirlerini kendileri almak isteyenlere kira yardm , binalarn kendi imkanlar ile onarmak isteyenlere onarm yardm, afetzedelerin maduriyetlerinin giderilebilmesi iin Valilike toplanan yardm paralarnn datm yaplmtr. Okul ve dier resmi binalar veya misafirhanelerin almalar sresince tahsisi salanmtr. Bakanlka afetzede nitelii tayp haksahibi olduklar kabul edilen ky yerleik alan iinde oturan haksahiplerinin E.Y.Y yntemiyle (evini yapana yardm) Bakanln teknik elemanlarnn denetimi altnda kalc konutlarn kendileri yapmalar salanmtr. Bakanlka afetzede nitelii tayp haksahibi olduklar kabul edilen belediye snrlar iinde oturan (il , ile , belde snrlar) haksahipleri iin Bakanln onay ile kurulan inaat kontrol amirlii tarafndan ihale yntemiyle kooperatifler kurulmutur. Haksahiplerinin kalc konutlarnn yapm devam etmektedir.

P.3.5. Tehlikeli ve Zehirli Maddelerin Snrlararas Tanma in Alnan Tedbirler:

2918 sayl Karayollar Trafik Kanununa dayal olarak hazrlanp 25/06/1998 tarihinde Resmi Gazetede yaynlanan Karayollar Trafik Ynetmeliinin 132. Maddesi gerei Tehlikeli Maddelerin Tanmas srasnda alnacak tedbirlerin neler olduu ve uyulmas gereken kurallar belirtilmektedir. Ayrca Karayollar Trafik Ynetmeliinin 132 maddesi aada aklanmaktadr. TEHL KEL MADDELER N TAINMASI: MADDE 132 - Bu Ynetmelie gre, fiziksel ve kimyasal yap ve nitelikleri bakmndan patlayc, parlayc, yanc, yakc, kendi kendine veya kolayca ate alc, zehirli ve radyoaktif maddeler ile bunlarn benzerleri tehlikeli madde saylr. Tehlikeli maddelerin; yklenmesi, boaltlmas ve tanmalar srasnda ilgili mevzuat hkmlerinin yerine getirilmesi yannda, trafik gvenliini salamak zere bunlar tatan ve tayanlarn aadaki esas, usul ve artlara uymalar zorunludur. Niteliklerine gre tehlikesizce tanmas iin gerekli ekilde ambalajlanm olacaktr. Ambalajlarn bozulmamas, patlayc madde bulunan kaplarn sarslmamas,yksekten drlmemesi, yuvarlanmamas, kaymamas ve srklenmemesi iin gerekli tedbirler alnacaktr. Tehlike yaratacak derecede ambalaj bozulan ve zedelenenler yklenmeyecek, bu durum tama srasnda meydana gelecek olursa, ayklama yaplarak gerekli tedbirler alnmadan yola devam edilmeyecektir. Patlayc, yanc ve yakc olanlarla kolayca kendi kendine ate alan maddelerin yklenmesi ve boaltlmas srasnda bulunduklar yere 30 metre mesafe iinde sigara ve benzerleri iilmeyecek, kibrit, akmak, aydnlatma cihaz ve benzerleri gibi alev ve kvlcm karan eyler kullanlmayacak, aralarn iine 6 voltu gemeyen pilli fener dndaki aydnlatma cihazlar ile girilmeyecektir. Tehlikeli madde tayan aralarla ilgili olarak; Elektrik donanmlar ksa devre, kontak yapmayacak ve kvlcm meydana gelmeyecek ekilde dzenlenmi ve izole edilmi olacaktr. n ve arka yanlarna krmz renkte zemin zerine boyu yirmi ve izgi kalnl iki buuk santimetreden az olmayan beyaz renkte TEHL KEL MADDE yazs yazlacak ve ayrca n ve arka taraflarna kolayca grlebilen 30x30 santimetreden kk olmayan krmz renkte birer bez aslacaktr.Akaryakt tayan aralarn sarnlar zerine tanan maddenin ad da yazlacaktr. Srcnn kolayca kullanabilecei yerde ve her an kullanlabilir durumda belirlenen nitelikte 2 yangn sndrme cihaz bulundurulacaktr. Araca baka bir yk alnmayacak, mal sahibi veya hizmetliden bakas : bindirilmeyecektir. Park etme veya duraklama halinde, ara srcs, hizmetli veya bir bekinin gzetiminde bulundurulacaktr.

316

f) Bu aralarn srcleri; yerleim birimleri dndaki karayollarnda dier aralara en az 50 metre mesafe brakarak izlemek ve duraklama halinde aralarnda 20 metrelik mesafe bulundurmak zorundadr. g) Ykleme ve boaltma srasnda kalabalk olmayan yer ve uygun zaman seilecek, motor alr durumda bulunmayacak, gerekli gvenlik tedbirleri alnm olacaktr. Hayvanla ekilen aralarda geceleri tehlikeli maddeler tanamaz. Aralarn altrlmas amacyla depolarnda sabit tanklarnda bulundurulan veya soutma cihazlar gibi cihazlarn altrlmasnda kullanlan akaryaktlar hakknda Karayollar Trafik Kanunu ve bu Ynetmelikteki hkmler uygulanmaz. Radyoaktif maddelerin yklenmesi, boaltlmas ve tanabilmesi iin ayrca Atom Enerjisi Komisyonundan izin alnmas mecburidir. Tehlikeli maddelerin; cins, nitelik ve zellikleri, aktarlmas ve depolanmalar, ykleme, boaltma ve tanmalarna ilikin dier esas, usul ve artlar Bayndrlk ve skn Bakanl Karayollar Genel Mdrlnce karlan Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Tanmas Hakknda Ynetmelikte gsterilmitir. Tehlikeli atk tayan aralarn zerinde aadaki belirtilen belge, iaret ve malzemelerden; Tehlikeli atk tayan aralara ve bal bulunduklar firmaya ait ilgili valilike onaylanm Lisans Belgesi, Tehlikeli atklarn yurtiinde tanmas durumunda Tehlikeli Atklarn Kontrol Ynetmelii Ek: 9-bde verilen ve ilgili onaylarn yer ald atk tama formlar, uluslararas tamaclkta ise ayn Ynetmelik Ek: 9-Ada verilen ve ilgili onaylarn yer ald uluslararas tamaclk formlar, Tehlikeli atk tamacl yapan tat srcsnn uluslararas eitim sertifikas, Aralarn, kaza halinde mdahale ve ilk yardm amacyla gerekli malzemeler, Tanacak atn fiziksel ve kimyasal zellii, kaza annda insan ve evre salna olabilecek olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi iin alnacak tedbirlerin yer ald Trke bilgi formlar ve gerekli malzemeler, Tad atn tehlikelilik zelliine gre tehlike etiket ve iaretleri, bulundurulmas zorunludur.

P.3.6. Afetler ve Byk Endstriyel Kazalar:

limizde endstriyel madde kazas yaanmamtr

317

R. SALIK VE EVRE
R.1.Temel Salk Hizmetleri R.1.1.Salk Kurumlarnn Dalm:

SALIK KURUM ve KURULULARI DEVLET HASTANELER (FAAL)

SAYISI 13

DOUM ve OCUK BAKIMEV HASTANES GS HASTALIKLARI HASTANES SALIK OCAKLARI (FAAL) KY SALIK EVLER MAHALLE SALIK EV ANA OCUK SALII ve A LE PLANLAMASI MRK.

1 1 141 174 252 4

VEREM SAVA D SPANSERLER HALK SALII LABORATUVARI SALIK MESLEK L SELER

3 1 10

R.1.2.Bulac Hastalklar: R.1.2.1. me, Kullanma ve Sulama Sular:

ehir ime suyu kapasitesi 580 lt/sn, Depo Kapasitesi 11.500 m3 ehir ebeke uzunluu yaklak olarak 394 km.dir. ehir ebekesinin 60 km.si 80-150 mm apnda muhtelif miktarlarda P K Boru olup dier ksmn, projesi gerei 600 125 mm Muhtelif miktarda AB boru, 100 90 mm muhtelif miktarda PVC boru cinsinden inaa edilmitir. 2.ehir ime suyu otomatik klorlama cihaz ile 24 saat kesintisiz 3 mg/lt miktarnda klorlama yaplmaktadr. Periyodik olarak bakiye klor lm yaplmaktadr.

318

R.1.2.2.Denizler:
limizin denize kys bulunmamaktadr

R.1.2.3.Zoonoz Hastalklar:
limizde 2004 ylnda insanlarda grlen zoonotik hastalklar : Hastaln Ad Kuduz Brusellosis Leptospirosis Antraks Salmonellosis Tberklosis Uyuz Chlamydiosis Listeriosis Q Hummas Stma Toxoplazma Ekinokokkosis Sistiserkoz Distamatosis Kalazar Leishmaniosis Trichomoniasis Teniasis Ascaridiosis Triiniosis Shigellosis Tuleramie 2 2 3 1 34 74 1 162 Tutulan Says len Says

R.1.3.Gda Hijyeni:
ehrimizde retimi yaplan et,st,ekerleme ve dier gdalarla birlikte ehrimiz dnda retimi yaplp sata sunulan gda rnlerinden Tarm l Mdrl,Salk Mdrl,Belediye Bakanlnca 560 sayl kanun hkmnde kararname gerei periyodik olarak numune alnmakta olup; kimyasal,bakteriyolojik,mikrobiyolojik,fiziksel analizleri limiz Halk Sal ve l Gda Laboratuvar,Ankara Hfzsshha da tahliller yaplmakta,analiz sonular deerlendirilmektedir.

319

R.1.4.Alama almalar :
AI SONULARI ZELGES L : AY : YIL: AFYONKARAH SAR OCAK-ARALIK 2004

Salk Kuruluu : Toplam Nfusu :645.014

663.129

SALIK MDRL Aylk 0-11 Ay Nfus :13.500

AI D FTER BOMACA TETANOZ AISI TOPLAM DBT

YA GRUPLARINA GRE YAPILAN DOZ SAYISI 0 Ya(0-11 1-4 Ya(12-59 5-9 Uygulama Ay) Ay) YA 10-14 YA 15 YA zeri I II III R 36109 I II III R 11403 11884 12284 35571 I R 10836 44 I R 11224 11224 I II III 12993 12447 11723 37163 10836 11497 12187 12425 44 53 47 9647 9791 44 53 48 9555 9700 110 7 117 206 55 55 48 103 233 384 202 189 3668 3857 42 37 24 103 12959 87 1 1 48 33 27 108 13587 0 7594 1666 793 1089 179 89 3816 0 478 440 302 1220 959

TOPLAM 11541 12240 12472 9647 45900 11447 11937 12332 21669 57385 10946 7 10953 1498 11469 3668 15137 13609 13060 12309 38978 26546 0 9232 7865 5953 2675 687 323 26735

POL O AISI TOPLAM POL O KIZAMIK AISI TOP.KIZAMIK PPD BCG AISI TOPLAM BCG

12114 12114

HEPAT T B AISI TOPLAM DT AISI TT OKUL D ER TT 15-49 YA KADIN TETANOZ AISI TOPLAM TT

4 TT 1 TT 2 TT 3 TT 4 TT 5

161 6199 5160 1586 508 234 13687

501

972

320

R.1.5. Bebek lmleri:

YILLAR YIL ORTASI NFUSU 650882 658552 662016 666129 663741 CANLI DOUM SAYISI 9201 8530 7485 7072 8346 LEN BEBEK SAYISI 282 247 190 154 160 Bebek lm Hz(1000'de) 30,64 28,95 25,38 21,77 19,17

2000 2001 2002 2003 2004

R.1.6. lmlerin Hastalk, Ya ve Cins Gruplarna Gre Dalm:

YA 0-7 GN 8-28 GN 29-364 GN 1-4 YA 5-9 YA 10-14 YA 15-24 YA 25-44 YA 45-49 YA 50-64 YA 65+ YA TOPLAM C NS YET ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN ERKEK KADIN 2000 48 26 10 16 100 82 23 15 7 5 11 2 34 10 85 38 49 19 239 149 779 768 1385 1130 2001 37 38 11 14 72 75 17 13 11 3 5 5 25 20 65 40 42 20 222 126 735 698 1242 1052 2002 44 17 10 13 52 54 25 12 10 5 4 5 21 13 49 24 35 30 205 130 798 726 1253 1029 2003 31 19 8 7 53 36 16 16 6 3 7 0 15 12 43 22 26 20 181 123 718 654 1104 912 2004 34 14 13 9 48 42 16 12 6 5 3 3 20 14 60 51 44 10 231 133 791 788 1266 1081

R.1.7. Aile Planlamas almalar:

2002 YILI HAP CONDOM ENJEKS YON RA 7988 kii 18527 kii 4414 kii 3268 kii 2003 YILI 9489 kii 22191 kii 1131 kii 3082 kii

321

R.2. evre Kirlilii ve Zararlarndan Oluan Salk Riskleri: R.2.1. Kentsel Hava Kirliliinin nsan Sal zerine Etkileri
ATMOSFERDE AS TLEMEYE NEDEN OLAN K RLET C LER

Kkrt Oksitler ( SOX)

Hava kirletici emisyonlarn en yaygn olan kkrtdioksit (SO2) dir. Her yl tonlarca SO2 eitli kaynaklardan yaynlanarak, atmosfere karmaktadr. Bu emisyonlarn en nemli blm elektrik retmek amacyla ok byk miktarlarda kkrtl kat ve sv yaktlar yakan termik santrallerden meydana gelmektedir. 2 Kasm 1986 da yrrle giren Hava Kalitesini Koruma Ynetmelii ne gre mahalli evre birimlerinde uzun vadeli, maksimum SO2snr deerleri, yllk ortalama 60 mg/m 3, k mevsimi ortalamas 120 mg/m3 , gnlk ortalama 150 mg/m3 , 1 saatlik ortalama 450 mg/m3 tr.

Azot Oksitler (NOX)

NOx in atmosferdeki bulunuu yaklak olarak yar yarya tat egzosu ve sabit yakma tesislerinden dolaydr. Bu gazlar atmosferde doal gaz evrimine girerek, nitrik asit (HNO3) oluumuyla sonulanan zincirleme reaksiyonlar tamamlarlar. Atmosferdeki HNO3 oluumu ise asit yann olumasn etkiler. Son yllarda Danimarka da yaplan bir aratrmayla amonyak buharlamasnn gne radyasyonuna maruz kaldnda atmosferdeki nitrik asit oluumuna katksnn ihmal edilemeyecek boyutta olduu belirlenmitir. Yamurun amonyum ierii toprakta, su havzalarnda ve gllerde nitrifikasyon yapan bakteriler ve oksijen sayesinde amonyum nitrit asite dntnde yamurun asiditesini ayrca 4 kat artrmaktadr. AS T YAMURLARININ EVRE ZER NDEK ETK LER Asit yamuru topran kimyasal yapsn ve biyolojik koullarn etkilemektedir. Topran yapsnda bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri ykayarak taban suyuna tamakta, topran zayflamasna ve zirai verimin dmesine neden olmaktadr. Topran asitlemesine en ok katkda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu topraa geen kkrt bileikleridir. Azot bileikleri ise bitkilerin zmseyecei miktardan fazla olduu zaman topran asitlemesinde rol oynamaktadr. Asitlemenin evre zerinde dolayl olmakla birlikte yine ok nemli etkilerinden biri de, endstriyel faaliyetler sonucu oluan asit nemidir. Topraa ya da gl yataklarna inmi civa, kadmiyum ya da alminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koullar altnda znmez saylan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da ime suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulap toksik etkiler yaratmaktadr. Aa kklerinin besin toplama yeteneinin bozulmasnn sorumlusu da gene asitleme sonucunda toprakta harekete geen alminyumdur. Byk ehirlerin ounda insan yaps bina ve antlara asit yamurlarnn yapt zararn gstergesi oktur. Tarihi yaplar, binalar, ak metal yzeyler, boya kaplamalar ve baz plastikler, slfrdioksit ve yan sulandrd bu asitten dolay bozulma gsterir. AS T YAMURLARININ NSAN SALII ZER NDEK ETK LER Temmuz 1984 de Berlin de Dnya Salk rgt nn (WHO) Avrupa Blgesel Toplantsnda eitli gruplar tarafndan sunulan aratrmalar asit yamurlarnn insan sal zerindeki etkileri konusunda ilgin sonular aa kmtr. Bu aratrmalarn sonucu olarak asit depolanmasnn insan sal zerinde dolayl ve dolaysz olmak zere 2 tr etkisi belirlenmitir. Bu gne kadar yaplan aratrmalar henz asit depolanmasnn insanlar zerinde dolaysz bir etkisini belirleyememitir. Bununla beraber deri, gz ve solunum sistemindeki direkt etkileri dikkat ekicidir. pH 4.6 ya kadar asitlenmi gl sularnda insan ve tavan denekleri zerinde yaplan aratrmalarda belirli bir takm etkiler belirlenmi, pH n 4 ten dk olduu deerlerde gzde tahri ve kzarklk olumutur. Asidik zerrecikler genellikle slfrdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdeki dispersiyonu ile oluur. Sonuta oluan nitrik ve slfrik asit dier partikller (toz, is, kurum, duman vs) zerine yapr. Bu partikllerin direkt olarak solunmas bu asidik yaplarn dorudan

322

akcierlere kadar gitmesine neden olmaktadr. Bu asidik yapdaki tozlar ve gazlar nemli ve scak akcier alueollerinde kimyasal olarak kana geebilirler. Asit yamurlarnn insanlar zerindeki dolayl etkileri yzey ve ime sular, yer alt sular, toprak, ar metaller, bitkiler ve balklar zerindeki etkilerine bal olarak bu unsurlarn kullanlmas sonucunda uzun vadede insan bnyesinde asidik depolanmaya neden olur. EM SYONLARIN NSAN SALII ZER NE ETK LER Fosil kkenli yakt kullanan enerji retim tesislerinden kaynaklanan hava kirliliinin nsan Salna Etkileri aadaki balklar altnda toplanmaktadr: 1. Akcier Kanseri 2. Bronit 3. Kronel Bronit 4. Raitizm 5. Eklem Romatizmas 6. Kalp Hastalklar 7. Gz Yanmalar 8. Nefes Darl 9. eitli tozlarn vcuttaki birikiminden doan itahszlk ve neticesinde, vcudun zayf derek zafiyete uramas ve hastaln vcudun direncini zayflatmas 10. Kirli havann altnda yaayan insanlarda ar derecede ihtiyarlama belirtileri grlmesi 11. Romatizma 12. Hava kirlilii iinde yaan insanlarda cinsiyet bozukluu balamas 13. Su ileme orannda art, sinirlilik, ruhsal bozukluklar vb. 14. Kan zehirlenmesi balar. Hamile kadnlarda daha abuk gzkr. Hamile olduu iin zehirlenme oran yksektir. Erkeklere oranla daha fazladr. Hamile kadnlar dk yapabilir 15. eitli tozlarn deri dokusunun zerindeki delikleri terle birleip kapamasyla deri solunumuna mani olmas (hava kirliliinden dolay vcutta solunum zorluu balar).

SO2, PM ve Asit Aerosollerinin Salk zerine Etkileri

Kkrt dioksit, partikler madde ve asit aerosolleri dorudan doruya solunum yollarnetkilerler. Kkrt dioksit ve atmosferdeki rnleri irritan etki gsterirler. Solunan yksek konsantrasyondaki kkrt dioksitin %95'i st solunum yollarndan absorbe olur. Bunun sonucu olarak, bronit, anfizem ve dier akcier hastalk semptomlar meydana gelir. Asit aerosolleri ile partikler maddelerin de akcierlerden alveollere kadar tanmasnedeniyle bu kirleticilerin birarada bulunduklarnda yaptklar olumsuz salk etkileri; her birinin ayr ayr yapt etkilerden daha fazladr. Bu olumsuz etkiler sonucunda ortaya kan nemli rahatszlklar arasnda; pulmoner fonksiyon bozukluklar, kronik bronit vakalarnda art, broniyal mukoza silialarnn temizleme hznda art, solunum yollar epitel dokusunda kalnlama gibi salk problemleri rnek olarak verilebilir. Dnya Salk rgt (WHO) tarafndan; halk salnn korunabilmesi amacyla 500 g/m3/10 dakika kkrt dioksit snr deerinin almamas tavsiye edilmektedir. Yaplan hesaplamalarda bu deer maksimum 1 saatlik ortalama deer olan 350 g/m3'e edeer

323

bulunmaktadr. Azot Dioksitin Salk zerine Etkileri Azot dioksitin salk zerine etkileri; eitli kesimlerdeki bireylere deiik konsantrasyonlar uygulanmas ile tesbit edilmitir. 3000-9400 g/m3 konsantrasyonlarna 10-15 dakika sre ile maruziyet sonucunda; normal ve bronitli kiilerde akcier fonksiyon deiimleri gzlenmitir. Azot dioksit maruziyeti sonucunda oluan ikayetler; normal ve salkl kiilerde 1880 g/m3 konsantrasyonundan itibaren balarken, astml kiilerde ayn ikayetler 940 g/m3 konsantrasyon seviyesinden itibaren balamaktadr. Azot dioksitin bulunduu ortamlarda dier kirleticilerin ve zellikle ozonun bulunmas durumunda, bu kirleticiler arasnda oluan reaksiyonlar nedeniyle insan salnda olumsuz etkileimlerin artt belirlenmitir. Bir haftadan bir aya kadar olan srede 1880 g/m3den az konsantrasyona maruziyette; broniyel ve pulmoner blgelerdeki hcrelerde anormal deiiklikler, 940 g/m3 Konsantrasyona maruziyette ise akcierlerin bakteriyel enfeksiyonlara kar hassasiyetinin artmas ve biyokimyasal deiimler gzlenmektedir. COin Salk zerine Etkileri Karbon monoksitin oksijen tama kapasitesini azaltmas sonucunda kandaki oksijen yetersizlii nedeniyle kan damarlarnn eperleri, beyin kalp gibi hassas organ ve dokularda fonksiyon bozukluklar meydana gelir. Ar Metallerin Salk zerine Etkileri Havada bulunan partikllerin % 0.01-3'n salk ynnden ok toksik etkiler gsteren eser elementler meydana getirir. Bunlarn salk ynnden nemi insan dokularnda birikime uramalarndan ve muhtemel sinerjik etkilerinden kaynaklanmaktadr. Havadan solunum yolu ile alnan partikllere ek olarak, yenilen yiyecekler, iilen su aracl ile de nemli miktarda metalik partikler maddeler vcuda alnmaktadr. Atmosfer kirliliinin bir blmn oluturan metaller; fosil yaktlarn yanmas, endstriyel ilemler, metal ierikli rnlerin insineratrlerde yaklmas sonucunda ortama yaylrlar. nsan saln geni apta olumsuz ynde etkileyen metaller arasnda atmosferde yaygn olarak bulunan; Kurun, Kadmiyum, Nikel, Civa metalleri ve asbest nem tamaktadr. Dier metallerin bir ksm insan yaamnda temel ynden nem tar, dier bir ksmnn konsantrasyonu ise insan saln tehdit edecek boyutta olmadndan nem gstermez. Belirli limitlerin dnda bulunabilecek her trl metal, insan sal zerinde toksik etki gsterir. Kurun : Mavimsi veya gm grisi renginde yumuak bir metaldir. Kurunun tetraetil veya tetrametil gibi organik komponentlerinin yakt katk maddesi olarak kullanlmalarnedeniyle kirletici parametre olarak nem gsterirler. Tetraetil kurun ve tetrametil kurunun her ikisi de renksiz sv olup, kaynama noktalar sras ile 110C ve 200C dir. Uuculuklarnn dier petrol komponentlerinden daha fazla olmas nedeni ile ilave edildii yaktn da uuculuunu artrrlar. Kurunun farkl enzim sistemleri ile etkileim gstermesi nedeniyle bir ok organ veya sistem, kurun birikimi iin odak noktalarn olutururlar. Kandaki kurun konsantrasyonunun 0.2 g/ml limitini amas durumunda olumsuz salk etkileri gzlenir. Kan kurun konsantrasyonu; 0.2 g/ml limitini amas ile kan sentezinin inhibasyonu, 0.3-0.8 g/ml limitlerinde duyu ve motor sinir iletiim hznda azalma, 1.2 g/ml limitinin almasndan sonra ise yetikinlerde geri dn mmkn olmayan beyin hasarlar meydana geldii belirlenmitir.

324

Havadaki kurun konsantrasyonu ile kandaki kurun konsantrasyonu arasnda dorusal bir iliki vardr. Kurunun havadaki 1 g /m3 konsantrasyorunun kanda 0.01-0.02 g/ml lik konsantrasyonu oluturduu tesbit edilmitir. nsanlarda temel (background) kan kurun konsantrasyonunun 0.04-0.06 g/ml, kentsel alanlarda yaayanlarda ise 0.1 g/ml olduu belirlenmitir. Dnya Salk rgt, salk zerine olumsuz etkilerin gzlenmedii 0.1 g/ml kan kurun konsantrasyon limitinin almamas amac ile; kent havasndaki kurun konsantrasyonunun 0.5-1 g/m3olarak hedeflenmesini nermektedir. Kadmiyum : Kadmiyum (Cd) gm beyaz renginde bir metaldir. Havada hzla kadmiyum oksite dnr. Kadmiyum slfat, kadmiyum nitrat, kadmiyum klorr gibi inorganik tuzlar suda znr. Havadaki kadmiyum fume konsantrasyonu 1 mg/m3limitini amas durumunda, solunumdaki akut etkileri gzlemek mmkndr. Kadmiyumun vcuttan atlmnn az olmas ve birikim yapmas nedeni ile salk zerine olumsuz etkileri zaman dorultusunda gzlenir. Uzun sreli maruziyetten en fazla etkilenecek organ bbreklerdir. Yaplan aratrmalarda; bbrekte biriken kadmiyum konsantrasyonunun (ya arlk zerinden) 200 mg/kg'a ulamas durumunda, bbrek fonksiyonlarnda bozulma olduu tesbit edilmitir. Bbrekte oluan hasarn tekrar geriye dn mmkn deildir. Akcier ve prostat kanserlerinin oluumunda kadmiyumun etkisi kesin olarak belirlenmitir. Dnya Salk rgt insan salnn korunmasiin havadaki kadmiyum konsantrasyonunun; krsal alanlarda 1-5 ng/m3, zirai faaliyetlerin bulunmad kentsel ve endstriyel blgelerde 10-20 ng/m3. almamasn tavsiye etmektedir. Nikel : Nikel gmms beyaz renkli sert bir metaldir. Nikel bileikleri pratik olarak suda znmez. Suda znebilir tuzlar; klorr, slfat ve nitrattr. Nikel biyolojik sistemlerde adenosin, trifosfat, aminoasit, peptit, protein ve deoksiribonkleik asitle kompleks olutururlar. Havadaki nikel bileiklerinin solunmas sonucunda, solunum savunma sistemi ile ilgili olarak; solunum borusu irritasyonu, tahribat, immunolojik deiim, alveoler makrofaj hcre saysnda art, silia aktivitesi ve immnite basksnda azalma gibi anormal fonksiyonlar meydana gelir. Deri absorbsiyonu sonucunda allerjik deri hastalklar ortaya kar. Havada bulunan nikele uzun sreli maruziyetin insan salna etkileri hakknda gvenilir kantlar tesbit edilememisede; nikel iinde alanlarda astm gibi olumsuz salk etkilerinin yan sra, burun ve grtlak kanserlerine neden olduu kantlanmtr. Kanserojen etkisi nedeni ile gvenilirlik limitinin belirtilmesi mmkn deildir. ALINAB LECEK NLEMLER Hava kirliliinin youn olduu byk illerimizde kaliteli ve temiz linyitin yaklmas iin gerekli tedbirler alnmaldr. Kentsel snmada doal gazn kullanmnn artrlmas ve youn hava kirlilii yaanan illerimize doal gazn gtrlmesi gerekmektedir. Yaktlarn teknie uygun olarak yaklabilmesi iin kazann, yaktn yanma zelliine gre standartlarna uygun olarak retilmesi ve uygun yanma artlarnn salanmas gerekmektedir. Kazan yakclarn periyodik zamanlarda eitilerek, uygun yakma kurallarn renmeleri salanmaldr. Byk stma sistemlerine filtre takma zorunluluu getirilmelidir. Sadece uucu kl iin elektrofiltre bulunan termik santrallere deslfrizasyon tesislerinin de zorunlu olarak kurdurulmas salanmaldr. Bina projelerinde, baca ve kazann konaca yer standartlara uygun olmal ve s yaltmna nem verilmelidir. Motorlu tatlar iin; karbratr ayar art getirilmeli portatif CO ve HC iin kuruna dayankl katalizrler veya oksidasyon katalizrleri kullanlmal, sekonder hava NOX iin egzoz gaz resrklasyonu uygulanmaldr. Almanya da olduu gibi benzindeki kurun

325

miktar 0.15 gr/lt seviyesine indirilmeli ve kademeli olarak kurunsuz benzine geilmelidir. SONU Atmosferdeki kkrt ve azot oksit emisyonlarnn azaltlmas uzun vadede gerekletirilecek bir ilem olduundan evrede yarattklar olumsuz etkileri nedeniyle emisyonlarnn azaltlmas iin gereken nlemlerin vakit kaybetmeden alnmasnn zorunluluu aka grlmektedir. Bunun yannda acil nlem olarak bir blgede hava kirlilii, teknolojik nlemler tespit edilerek dikkatle gzden geirilmeli ve uygulanmaldr. Asit depolanmas sorununa bilimsel ynden zm yollar ararken, zarar tespitleri yaplmalve ekosistem detayl bir ekilde incelenmelidir. Ayrca problem politik ve bilimsel olarak benimsenmelidir.

R.2.2. Su Kirliliinin nsan Sal zerine Etkileri

limizde bu konu ile ilgili yaplan alma bulunmamaktadr.

R.2.3. Atklarn nsan Sal zerine Etkileri

limizde bu konu ile ilgili yaplan alma bulunmamaktadr.

R.2.4. Grltnn nsan Sal zerine Etkileri

Bireyler zerinde olumsuz etki yapan ve rahatsz eden seslere grlt denilmektedir. Gnmzde, teknolojinin gelimesiyle birlikte ortaya km olan grlt kirlilii en nemli evre sorunlarndan biridir. Buna karn lkemizde en az bilinen kirlilik trdr. zellikle metropol kentlerimizde grlt younluu olduka yksektir. Bu grltnn balca sebepleri arasnda; trafiin youn olmas, yerli yersiz korna sesleri, i yerlerinden kan yksek sesler, evlerdeki televizyon ve mzik aletlerinden kan sesler ve yaplan bakm-onarm almalar gsterilebilir. Grlt, insan saln fizyolojik ve psikolojik olarak tehdit etmektedir. Bu tehditleri ksaca 4 balk altnda toplayabiliriz. Bunlarn insan zerindeki etkileri ksaca unlardr: - Fiziksel Etkileri: itme duyusunda meydana getirdii olumsuz etkilerdir. Bu etkiler geici veya kalc iitme kayplardr. - Fizyolojik Etkileri: Kan basncnn artmas, kas gerilmeleri, stres, kalp atlarnn deimesi, gzbebei bymesi, uykusuzluk, solunumda hzlanma. - Psikolojik Etkiler: Davran bozukluklar, sinir sisteminde bozukluklar, korku, rahatszlk, yorgunluk, zihinsel ilevlerde yavalama. - Baarmna Etkileri: Grltnn i verimini azaltmas ve seslerin anlalmamas gibi grlen etkileridir. Grltnn i verimliliini ve retkenlii olumsuz ynde etkiledii aratrmalarla saptanmtr. yerlerindeki grlt dzeyi ile verimlilik arasnda anlaml bir iliki vardr. Grltye maruz kalma iddeti ve sresi verilen zararn dzeyini etkiler. Grld gibi grlt kirlilii insanlarn iitme ve alglamasn olumsuz ynde etkilemekte, fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozarak i verimliliini drmektedir. Bu etkileri azaltmak iin toplum olarak bunlarla mcadele etmeli ve gerekli nlemler almalyz. Alnacak bu nlemlerden bazlarn ksaca yle sralayabiliriz: - Dn vb. trenlerde evrede yal, hasta ve bebeklerin olduunu dnerek buralarda ar grltl mzik alnmamas ya da kapal mekanlarn seilmesi, - Ev aletlerinin (amar makinesi, elektrikli sprge vb.) komulara rahatszlk verecek zamanlarda kullanlmamas, - Evlerde kullanlan televizyon ve mzik aletlerinin yksek seste dinlenmemesi, - evredeki insanlar rahatsz edecek grltden kanlmas, _ Arabalarda gereksiz yere korna alnmamas,

326

_ Arabalardaki patlak eksozlarn tamir edilmesi, _ Evlerde yaplan bakm onarm ilerinin uygun gn ve saatlerde yaplmas, - Toplumun huzurunu bozacak davranlardan kanlmas ve bakalarnn haklarna sayg gsterilmesi, - Bina ierisinde ayak sesleri, merdiven ve aralarda yksek sesle konumalar ve benzer grltleri nlemek iin gerekli tedbirlerin alnmas. - Evlerde yaplan kutlamalarda komular rahatsz edici grltden kanlmas, - Tatil beldeleri ve dinlenme tesislerinde ar grlt yaplmamas, - Hava alanlarnn, endstri ve sanayi blgelerinin yerleim blgelerinden uzak yerlerde kurulmas, - Kamuya ak olan yerler ile yerleim alanlarnda elektronik olarak sesi ykseltilen mzik aletlerinin rahatsz edecek dzeyde olmasnn nlenmesi, - yerlerinde alanlarn maruz kalaca grlt dzeyinin en aza (Grlt Kontrol Ynetmeliinde belirtilen snrlara) indirilmesi. Unutulmamaldr ki evremizde bizden baka insanlar da yaamaktadr. Huzurlu bir ortamda yaamak hepimizin hakkdr. Hepimiz kck fedkrlklarla ve sz konusu konularda biraz duyarllkla hayat standartlarmz ykseltebilir, ruh salmz ve evremizi koruyabiliriz.

R.2.5. Pestisitlerin nsan Sal zerine Etkileri

Pestisidler dorudan veya dolayl yollarla insan ve evresine olumsuz etkiler gstermektedir. Bunlar ana hatlaryla aadaki ekilde tasnif edilebilir. Genel Etkiler Toksikologlara gre bugn insanlar kimyasal maddelerin oluturduu bir okyanus iinde yaamak"zorunda kalmlardr. Zira 1986 ylnda pestisidler de dahil olmak zerebilinen kimyasal maddelerin says 2 milyonu amtr. Pestisidler, canllarn eitli hayat formlarna kar farkl toksik etkiler gstermektedir. Buna ramen genel bir kural olarak bitki koruma ilalarnn insanlar ve hayvanlar iin zehirli olduu kabul edilmelidir. Zira bu ekosistem iindeki btn canl organizmalar dikkate alnrsa, ekosisteme sokulan pestisidlerin baz gruplara direkt olarak zehir etkileri olmasa bile sonradan bunlara indirekt ekilde toksik olmas mmkndr. Bitki koruma ilalarnn evredeki sirklasyonu, ok ynl karmak bir yapya sahiptir. rnein tarla, bahe veya orman aalarnn hastalk veya zararllara kar ilalanmas srasnda ila zerreleri havaya, topraa topraktan yamurlarla yer alt sularna ve dolaysyla su ekosistemine karabilmektedir. Bitkiler zerindeki kalan pestisid bakiyeleri ise bazen besin yoluyla insan ve hayvanlara gemekte ve ani zehirlenmeler, hatta genetik yapy etkileyecek ve kansere sebep olabilecek dzeyde tehlikeler yaratabilmektedir. Hi pestisid uygulamas yaplmayan kutuplardaki penguenlerde, ay bal ve eskimolarda DDTnin varlnn saptanmas, baz tarm ilalarnn dnyadaki sirklasyonunun ne kadar gl olduunu gstermesi bakmndan nemlidir. Pestisidlerin bir insan etkileme yollar deiik ekillerde meydana gelmektedir. Bu etkiler ksaca u ekilde olmaktadr. Direkt Toksik Etkiler Pestisidin direkt etkisi, insan vcuduna ilacn solunum, deri veya az yoluyla dorudan girmesi sonunda olmaktadr. Pestisid ile bulam besinin yenilmesi veyaiilmesi ile toksik etki meydana gelmektedir. Ancak intiharlar hari bu safhada lm genellikle az olmakta, alnan pestisidin toksisite derecesi ve dozuna bal olarak zehirlenme belirtileri ksa bir sre sonra balamaktadr. Bu gruptaki zehirlenmelere akut zehirlenme ad verilmektedir. Akut zehirlenme, pestisidin bir defada alnan tek bir dozunun,

327

absorbe edilmesinden sonra ilacn ani zehirlenme yapma potansiyelidir. Akut zehirlenmeler, dikkatsiz kullanmalar sonucunda olduu gibi, ilacn tarm d yanl kullanlmas ile de meydana gelmektedir. Bursada 1963 ylnda parathionla ilalanm eftali yiyen 32 kiiden 7si ayn gn lmtr. nsanlara ldrc etkisi olan ilalarn zehirlilik dereceleri, laboratuarda deiik test hayvanlar zerinde belirlenen LD50 ve LC50 deerleriyle kyaslanr. LD50 az veya deri yoluyla deneme hayvanlarna uyguland zaman, bunlarn % 50sini ldren dozdur. Beher kg. arlk iin mg. ile ifade edilir. LC50 ise genellikle 4 saatlik sre iinde teneffs sonras deneme hayvanlarnn % 50sini ldren konsantrasyondur. Teneffs edilen havann her m3de mg. olarak ifade edilmektedir. Sekonder - Toksik Etkiler Pestisid kalntlarn ihtiva eden bitkisel ve hayvansal besin maddelerini yemeksuretiyle meydana gelen zehirlenmelerdir. Bunlara genelde "kronik zehirlenme" adverilmektedir. Klorlanm hidrokarbonlu insektisidler vucudun ya dokusunda depo edildiinden, giderek bnyede konsantre olurlar. Lindane ve BHC karacier ve bbrekte akmle olmakta, merkezi sinir sisteminde hassasiyet meydana getirmektedir. Pestisidle kontamine olmu veya bekleme sresi bitmeden pestisid kalnts ierenbesinlerin yenilmesi ile de kronik zehirlenmeler grlmektedir. rnein Gneydou Anadolu Blgesinde hekzaklorobenzenli (HCB) pestisidle ilalanm tohumluk buday yiyen 3.000 kiide porfiria hastal grlmesi ve % 3-11 orannda lm meydana gelmesi, dnya apnda ilgi uyandran bir zehirlenme olaydr. Tketilen besin maddeleri ierisinde bulunmasna izin verilen en fazla rezid (kalnt) miktar "tolerans" olarak ifade edilmekte ve milyonda ksm (ppm) ile gsterilmektedir. Toleransn zerinde ila kalnts bulunan tarm rnlerinin tketilmesi insan sal asndan son derece sakncaldr. Pestisidlerin nsanlara Etkileri Pestisidlerin retimi veya kullanl srasnda meydana gelen i kazalar, ilalarn insan salna kar olumsuz etkilerini derhal gstermektedir. rnein Hindistan'n Bhopal kentinde 3 Aralk 1984 tarihinde ABD'ne ait Union Carbide irketinin bir bcek ilac fabrikasndan evreye yaylan yaklak 45 ton metil izosiyanit gaz, civardaki 2500 kiiyi uykularnda ldrm ve fabrika evresindeki ok geni bir alan yaanmaz hale getirmitir. Aradan 4 yl gemi olmasna ramen, fabrika evresindeki kyllerden her yl ortalama 500 kiinin lmesi tehlikenin boyutlarn gstermesi asndan nemlidir. Kazalar ve yanl ila kullanm hari tutulursa, pestisidler ile insanlarn temas; ila retimi, tama, depolama, kullanma ve ila kalnts ieren rnlerin tketimi sonunda olmaktadr. Bu etkileim sonunda pestisid insan vcuduna az, deri veya solunum yoluylagirmektedir. Pestisidlerin Sulara Etkileri Pestisidlerin su ekosistemine ulamalar deiik yollarla olmaktadr. rnein drenaj ve sulama kanallar iindeki ve evresindeki yabanc otlara veya sivrisinek gibi vektr bceklerin mcadelesi srasnda, bataklklara dorudan yaplan pestisid uygulamalar ile sulara eitli ilalar karmaktadr. Pestisid kullanlm alanlardaki ilalarn, yamur sular ile toprak alt sularn veya rmaklara karmas yoluyla da eitli pestisidler akuatik bitki ve bceklere ulamaktadr. Ayrca havadaki ila zerrelerinin rzgarla sulara tanmas veya pestisid retimi yapan fabrika artklarnn durgun veya akarsulara boaltlmas sonunda, denizler pestisidlerle kirlenmektedir. Uygulama aletlerinin ve bo ambalaj kaplarnn ykanp temizlenmesi srasnda ila artklar sulara karmaktadr. Herbisit kalntlar ile kirlenen sularn, sulama suyu olarak kullanld tarlalardaki baz bitkilere fitotoksik olduu, acrolein (herbisit), rotenon (bitkisel insektisid) ve endosulfan (klorlu hidrokarbon)'n balklara ok toksik etki yapt bilinmektedir. Sulara eitli yollarla karan dk younluktaki birok pestisid kalntsndan balklarn olumsuz ekilde etkilendikleri ve davranlarnda farkllk meydana geldii anlalmtr. Baz balk trlerinde yavrularn tarm ilalarna kar ok hassas olduklarbelirlenmitir. Durgun sularda minimal dzeydeki bir pestisid kalnts bile, sudaki oksijeni hzla azaltt ve balklarn beslenme ortamn bozduu

328

saptanmtr. Pestisid bakiyelerinin suda eser miktarda bulunmas halinde bile, akuatik canllarn besin zincirinde ok nemli yeri olan zoo ve phyto planktonun gelimeleri nlenebilir. Sudaki organizmalarn ilac absorbe veya metabolize etmesi, sudaki pestisid seviyesine, organizmann fizyolojisine, scakla ve daha nceden bnyede mevcut ila kalntsna baldr. Pestisitlerin etkisi ile len organizmalar dibe kerek birikirler. rme esnasnda aa kan CO2 veya zehirli gazlar dier akuatik organizmalarn bu blgelere yaklamasna engel olurlar. Pestisidlerin Topraa Etkileri Bitki hastalk ve zararllarna kar kullanlan pestisidler yamur, rzgar gibi eitli abiyotik etkenlerle topraa dolayl yolla ulaabilmektedir. Topraktaki zararl bceklere, nematodlara ve tohum ilalamalar srasnda tohuma uygulanan pestisidler ise direkt olarak topraa karmaktadr. Bu ekilde toprakta devaml birikim halinde olan pestisidler, tketilen rnler aracl ile insan, evcil hayvanlar ve yaban hayatna ulaarak evre salna olumsuz ynde etkileyebilmektedir. Pestisidlerin toprakta kalc yani persistent olmas, kullanlan ilacn grubuna,formlasyon ekline, toprak tekstrne, ilacn absorbe edilme durumuna, toprak nemi ve scaklna, ilacn yamur, sulama veya drenaj sular ile ykanma zelliine gre deimektedir. rnein dekara 1.12 kg lindane uygulanm gbreli humuslu topraklardaki kalclk, kumlu topraklardan ok daha fazla olmaktadr. Baz granl ilalarn da emlsiyon formlasyonlarna oranla daha kalc olduklar anlalmtr. Pestisit kalntlar ile bulam topraklarda yetitirilen rnlerin, ilalar topraktan bnyelerine aldklar belirlenmitir. rnein aldrin ile ilalanm tarlalarda yetitirilen patates ve havuta aldrin kalnts, youn aldicarbe uygulanm topraklarda yetitirilen karpuzlarda ise aldicarbe kalnts grlmtr. Yaplan eitli aratrmalar, yllar nce yasaklanm olmasna ramen DDT'nin baz topraklardaki miktarnda henz bariz bir azalmann olmadn ortaya koymaktadr. Bu kalntlar, yarlanma mr uzun olan baz pestisidlerin toprakta hareketsiz ve depolanm halde kaldn gstermektedir. la Kullanm Sorunlarna zm nerileri la kullanm sorunlarna zm nerilerini aadaki ekilde sralayabiliriz; a. Zirai mcadele ile ilgili yaym tekilat yeniden dzenlenerek, en yeni bilgileri reticiye hzl bir ekilde iletebilecek yeterli donanmlara sahip dinamik bir rgt oluturulmaldr. Bylece reticiler, kendilerini ila bayilerinin ynlendirmesinden kurtarlmaldr. b. la bayilik sistemi yeniden gzden geirilmeli, bayilik ruhsat, Bitki Koruma Blm mezunlarna verilmelidir. Mevcut bayilerde belirli periyotlarda ksa sreli eitim kurslarna tabi tutulmaldr. c. Trkiye'de zirai mcadele ilalar zerinde dzenli almalar ve kontrol grevi yrtm olan fakat 1984 ylnda kapatlan "Zirai Mcadele la ve Aletleri Enstits" yeniden almal ve almalarn devam ettirmelidir. d. Sk ve yaygn piyasa kontrolleri yaplarak, satlan ilalarn fiziksel ve kimyasalzellikleri denetlenmelidir. e. Milli Park Alanlarnda, kritik akarsu, gl, glet ve baraj havzalarnda, zellikle uakla yaplacak byk alan ilalamalar izne tabi olmaldr. f. zellikle ya meyve ve sebzelerde kalnt analizlerini ubukla yapabilecek, modern blge laboratuarlar kurulmal, kalntlarn ulusal tolerans listesine gre, sala zararl olup, olmad aratrlmal ve sonular periyodik bltenler halinde yaymlanmaldr. g. Kullanm tehlikeli baz ilalarla, seralarda, sebzelerde zellikle hasat dnemi yaknnda kullanlacak ilalar iin, bir reete sisteminin getirilmesi dnlmelidir.

329

h. Blgesel Aratrma Enstitleri ile yaymda alan teknik elemanlar arasnda sk bir egdm salanmal, bu elemanlar yeni gelimeler ve aratrma sonular ile ilgili olarak hizmet ii eitime tabi tutulmaldr. . Tarmsal faaliyetlerin az olduu dnemlerde, reticilerin eitimine ve ila kullanm ile bunun sakncalarna ynelik kurslar dzenlenmelidir. i. Tketicilerinde tarm ilalar konusunda bilinlendirilmesi iin, kitle iletiim aralarndan yararlanlmaldr. Kaynaklar 1. Tarm zel htisas Komisyonu Raporu, Trkiye Odalar Borsalar Birlii, Ankara, 1992. 2. EL KKOL, T., Trkiye'de Mera Islah almalar, Orman Bakanl Dergisi, Say:19, 1993, Ankara. 3. DOAN, O., KKAKAR, N., Trkiye'de Mera Arazilerinin Sorunlar ve zmleri, Orman Bakanl Dergisi, Say:19, 1993, Ankara. 4. YEN KY, O., Meralarmzn Tahrip Olmasnn Nedenleri, Islah almalar, Sorunlar ve zm nerileri, Orman Bakanl Dergisi, Say:19, 1993, Ankara. 5. Trkiye'nin evre Sorunlar, Trkiye evre Sorunlar Vakf, Ankara, 1995. 6. Tarm ve Kyileri Bakanl, Koruma ve Kontrol Genel Mdrl, ,2001. 7. Tarm ve Kyileri Bakanl, Tarmsal retim ve Gelitirme Genel Mdrl, 2001.

R.2.6. yonize Radyasyondan Korunma

Radyasyon yaamn ayrlmaz bir paras olup, zamann balangcndan beri mevcuttur. Radyasyonun faydal olduu kadar baz zararl etkileri de bulunmaktadr. rnein s radyasyonu, scaklk salamann yan sra yanklara neden olabilmektedir : Ultraviyole radyasyonu bronzluk salarken, dier yandan yanklara yol aabilmektedir. Grnr k radyasyonu nesneleri grmek iin gerekli iken, ani bir fla grme bozukluuna neden olabilmektedir. Bu tr radyasyonun riskli olduunun bilinmesine ramen ihtiya duyulduu iin kullanlmaktadr. Bununla birlikte toplumun geneli tarafndan bilinen ve ilk akla gelen radyasyon tr iyonlatrc radyasyondur. yonlatrc radyasyonun balca kaynaklar : elektrik retimine ynelik nkleer g santralleri; endstride tahribatsz kalite kontrol amacyla kullanlan radyografi ve radyoskopi cihazlar; tanabilir younluk ve rutubet lerler; arlk, kalnlk, seviye, viskozite gibi otomatik ilem kontrolnde kullanlan dier lme sistemleri; radyoaktif madde ihtiva eden analiz cihazlar; eitim ve aratrma laboratuarlarnda kullanlan ak ve kapal radyoizotoplar; tpta tehis ve tedavi amacyla kullanlan radyoloji ve radyoterapi cihazlar; nkleer tp ve radiomminoassay laboratuarlarnda kullanlan ak ve kapal radyoaktif maddelerdir. yonlatrc radyasyon kaynaklar ayrca tketim maddeleri olarak isimlendirilen duman dedektrlerinde, zaman gstergelerinde, optik camlarda, lks lambasnn filtrelerinde, baz seramiklerde ve yldrmdan korunmak amac ile retilen paratonerlerde yaygn olarak kullanlmaktadr. Ayrca nerede ve nasl yaadmza bal olarak, ylda 1 miliSievert kadar doal evre radyasyonuna maruz kalyoruz. Sz konusu bu doal radyasyon kaynaklar, gneten gelen nlar ile yeryznde, yiyeceklerde ve vcudumuzda bulunan doal radyoaktif maddelerdir. Gneten gelen kozmik nlarn bir ksm dnyay evreleyen atmosfer tabakas tarafndan tutulmasna ramen, yaanlan blgenin deniz seviyesinden yksekliine bal olarak maruz kalnan kozmik nlarla alnan radyasyon miktar artar. Yksek blgelerde yaayanlar deniz seviyesinde yaayanlara oranla daha fazla radyasyona maruz kalrlar. - Kayalarda ve toprakta bulunan doal radyoaktif maddeler nedeniyle belirli miktarda radyasyona maruz kalrz. Bu topraklarn

330

inaat malzemesi olarak kullanlmas durumunda ise llebilir radyasyon miktar artar. rnein, tula veya ta malzeme kullanlarak ina edilen binada yaayanlar, tahta malzeme kullanlarak yaplan binada yaayanlardan daha ok radyasyon alrlar. Granit kaya talarndan yaplm yaplarda radyasyon miktar en fazladr. - erisinde doal radyum bulunan inaat malzemelerinden radon gaz yaylr. - nsan vcudunda radyoaktif potasyum bulunduu iin dzenli olarak bir bakasnn yannda yatyorsak, yllk radyasyon dozumuz artar. Bu radyoaktif potasyum, normal putasyumun iinde doal olarak bulunur ve yaammz iin gereklidir. yonlatrc radyasyonun ok dk dozlar iin daha sonra oluabilecek biyolojik etkileri kesinlikle belirlenemez. Bununla birlikte, bilim adamlar dk dozlarda dahil olmak zere iyonlatrc radyasyona maruz kalarak nlanan kiilerin, aldklar dozlarla orantl olarak kansere maruz kalabileceklerini kabul ederler. Uluslararas kurulularn, radyasyondan korunma uzmanlar, ylda alnmasna izin verilen en yksek radyasyon dozunu radyasyonla alan kiiler iin 50 mSv ve halk iin 5 mSv olarak nermilerdir. Kanada ve Trkiye gibi baz lkeler, ynetmeliklerde bu dozlar esas almlardr. Bu deer son yllarda 20 mSve inmitir. Bunun dnda, doal radyasyon kaynaklar ve tbbi uygulamalar nedeniyle ylda ortalama 2 mSv doz alnabilecei kabul edilir. Radyasyonla ilgili tbbi tetkiklerin yaplmas halinde bu deer artabilir. yonlatrc radyasyon, insan sal zerine etki eden birok nedenden sadece birisidir. Bu etkiyi, iyonlatrc radyasyona gereksiz yere maruz kalmamaya zen gstererek en aza indirebiliriz. rnein, nkleer endstriden yaylan radyasyon miktar ynetmeliklerle kontrol altna alnmtr. Ta ve tuladan yaplan evlerle, iyerlerinde uygun havalandrma ile radon gaznn darya atlmas salanabilir. Ayn ekilde, tbbi tehis amac ile kullanlan x-n cihazlarnn, gerektiinde ve verimli olarak kullanlmas iin doktor ve di hekimlerini uyarabiliriz. Doal evre ve tbbi amal tetkikler nedeniyle alnan iyonlatrc radyasyon dozlar, maruz kaldmz radyasyon dozlarnn en nemli ksmn oluturmaktadr. Bunlarn olduka dk dozlarda olduu o nedenle de insanlarda genetik etki ve ldrc kanser oluturmas asndan ok az risk oluturduklar varsaylmaktadr. Bu varsayma gre, nkleer endstriden salnan radyasyon miktar, evre radyasyon seviyelerini nemli derecede arttrmad iin, insan salna etkileri de nemli deildir. Radyasyon Kaynaklar ve Dozlar Radyasyon kayna Doz

Doal evre (Kozmik ve Yeryz)

Yellowknife(Kanada) Windsor(Kanada) Ankara Antalya Vcuttaki Potasyum-40 1.3 mSv / yl 6 mSv/yl 1.4 mSv/yl 7 mSv/yl 2 mSv/yl

Dier
Nkleer silah denemelerinden Kaynaklanan radyoaktif ya X nna maruz kalma - Gs rntgeni filmi ekiminde - Di filmi ekiminde 1 mSv/yl 1 mSv/ yl 4 mSv/yl

331

Baryum ile lavman Mide barsak sistemi Tula veya betondan yaplm Evde yaanmasndan

8.8 mSv/yl 5.4 mSv/yl

0.7 mSv/Yl

eitli nedenlerden dolay yaam kayb

Neden Sigara imek Kalp rahatszl Normalden % 30 daha fazla kilolu olmak Kmr madeninde almak Kanser Alkol(Amerikan ortalamas) Radyasyon alannda alma*

Yaam sresinden gn kayb 2250 2100 1300 1100 980 130 40*

*Bu deer gerekten gzlemlenmitir. Yllk ortalama mesleki radyasyon dozu 5 mSv deeri kabul edilerek lineer teoriden yararlanlarak tahmin edilmitir. (Ref:Radaton s part of your lfe. March 1985. Harry JOHNSON Marvs TUTIAH) Benim aldm kaynak: Sabri HIZARCI (Trkiye Atom Enerjisi Kurumu); Radyasyon; Tekniker Dergisi, Mart-Nisan 99; s: 25 Radyoaktif paracklar genellikle alfa (a), beta (b) ve gamma (d) olarak snflandrlrlar. Alfa (a) paracklar : byktr, birka milimetre ilerleyebilirler ve nfuz etme (penetre olma) yetenekleri ok zayftr. Dolaysyla kat ve giysi gibi engellerle karlatklarnda vcuda giremezler. O nedenle d radyasyon kayna olarak en zararsz olandr. Ancak, alfa paracklar vcuda solunum, sindirim veya emilim yoluyla girerlerse iorganlara zarar verebilir ve kimyasal reaksiyonlarda bozulmalara neden olabilirler. radyasyon kaynaklarna kyaslandnda, alfa radyasyonun vcuda girdiinde verdii zarar en fazladr. Beta (b) paracklar : beta paracklar, alfa paracklarndan 1: 7000 orannda kk olmana karn nfuz etme yetenekleri ve enerjileri olduka fazladr. Beta paracklar zarar gren deriden ciltaltna geebilir, solunum ya da sindirim yoluyla vcuda girebilir. Alfa ve Beta radyasyondan korunmak iin, giysi ve zel solunum cihazndan oluan tam korunma gerekmektedir. Gamma (d) paracklar : Gamma ve X nlar nfuz etme yetenekleri ok fazla olduundan en tehlikeli radyasyon eitleridir. Gamma nnn nfuz etme gc alfa nndan 10 000, beta nndan ise 100 misli fazladr. Giysilerle korunma salanamaz. Korunmak iin kurun levha gerekmektedir. Gamma nlar, vcuda hem iten hem de dtan zarar verir; deride etkiledii alanda yanklar oluturur.

332

Radyasyona maruz kalndnda grlebilecek etkiler :

Noniyonizan radyasyon : radyo dalgalar ya da mikrodalgalar ierdiklerinden tehlikeli olrak grlmezler. yonizan radyasyon : genellikle nkleer silahlar, nkleer reaktrler, radyoaktif maddeler ve X-Ray cihazlar vastasyla yaylan radyasyondur. Bu radyasyon eidi hem kiiler hem de kurtarclar iin tehlike oluturur. O nedenle hastanencesi acil bakm personeli, ilgililer tarafndan nlem alnmadan alana girmemelidir. D KKAT: Radyasyona maruz kalan kii ya da nesne RADYOAKT F deildir. Sadece zerlerine bulam olan madde kurtarcya tehlike oluturmaktadr.

Radyasyon kazalarnn salk personeli asndan eitleri :

1Temiz Kazalar: nkleer reaktrlerde veya radyoaktif madde kullanlan endstriyel alanlarda meydana gelen kazalarda, eer kontaminasyon olmadysa ya da kontamine olan kiiler dekontamine edilerek radyoaktif maddeden temizlenmilerse ve acil bakm ekibi iin tehlike oluturan ortam yoksa bu ortam ve kazazede temiz olarak snflandrlmaktadr. Kirli Kazalar: ortamda radyoaktif madde kat, sv ve paracklar halinde bulunuyor ve kiiler iin tehlike oluturuyorsa veya kiilere bulamsa bu ortam ve kazazede kirli olarak snflandrlmaktadr. Kirli kazazedeler ekilde olabilir: a) Hasta internal (vcut iine) radyasyon almtr (rnek: tetkik amacyla az yoluyla, sv halde alnan radyoaktif madde z konusu olabilir). Madde vcuttan atldnda AABT iin tehlike oluturmaz. Ancak hastann solunumu durmusa ve aznda bula varsa, AABT kendini korumak zere azdan aza suni solunumdan kanmas ve mutlaka bir arac kullanmas gerekir ambu bag valve maske, demand valve ressitatr gibi. Hasta eksternal (vcudun d ksmnda) radyasyon almtr. Hasta kontaminedir ve AABT iin tehlike oluturur. O nedenle hayati tehlike sz konusu olmad srece AABT hasta dekontamine edilene kadar hastadan uzak durmaldr. Suni solunum internal radyasyondaki gibidir. Vcutta ve yaralarda radyoaktif kontaminasyon sz konusu ise, AABT acil bakm sresince kendisini kontamine etmekten kanmaldr. Suni solunum internal radyasyondaki gibidir

2-

b)

c)

Radyasyon Kazalarnda Kurtarma ve Acil Bakm in Genel lkeler : 1Kendinizi ve kazazedeyi radyasyonun etkisinden koruyun. Radyasyondan Korunmak in Drt Etken : I Zaman : Radyasyon alannda ne kadar az kalnrsa, o kadar az radyasyona maruz kalnr. Uzun sre kalnmas gerektiinde mmknse ekipteki kiiler srayla yer deitirsin. II Mesafe : Radyasyon kaynana ne kadar uzak olunura, o kadar az radyasyona maruz kalnr. III Koruyucu : Alfa ve beta radyasyon sz konusu ise tam koruyucu giysi giyilmelidir ve solunum cihaz olmaldr. Gamma radyasyon ve dier radyasyon trleri iin en iyi koruyucu kurun levhadr. Ortamda yoksa, radyasyon kayna ile kazazede arasnda park edilecek bir ara veya yerletirilecek ar malzemeler hem kazazedenin hem de koruyucunun radyasyondan daha az etkilenmesini salar. IV Nicelik : Radyoaktif maddeleri veya bulam maddeleri uzak bir alana muhafazalar iinde koyarak toplamak, evredeki radyasyonu azaltacandan maruz kalnan radyasyon da azalacaktr. 23Tehlike ve uyar iaret ile levhalarna harfiyen uyun. Ambulans rzgarn ters ynne ( radyoaktif maddeyi ambulansa tamayacak ekilde) olay yerinden en az 60-90 metre uzaa park edin.

333

45-

Olay yerinde asla, bir ey yemeyin, imeyin ve sigara imeyin. Kazalar genellikle radyasyonla ilgili almalarn yapld alanlarda meydana gelmektedir. Dolaysyla bu gibi yerlerde radyasyon kazalarnda mdahale edecek uzman kiiler vardr. Onlarn ynlendirmelerine uygun davrann. Ancak yetimi eleman yoksa, haberleme merkezini arayarak uzman yardm isteyin. Kurtarma almalarna katlmanz gerekiyorsa, mutlaka gerekli tehizat ve personel ile, gerekli korunma kurallarna uyarak katln. Dekontamine edilmi kazazedelere hemen acil bakm verin. DEKONTAM NASYON VE HASTANIN NAKL

67-

1-

Hasta transport edilmeden nce mutlaka dekontamine edilmelidir. Bu konuda uzman kii yoksa sizin yapmanz gerekebilir. Bu durumda ykama suyunun evreye zarar vermeyecei bir yer aratrn. Ve mmknse ykadnz suyu toplayp ilgili kurulua (Trkiye Atom Enerjisi Kurumu) haber verin. Kiiyi tmyle soyarak akan su ve sngerle tm vcudunu ykayn. Sedyeye almadan nce, sedyeye battaniye serin ba ksmna havlu yerletirin. Hasta yatrldktan sonra battaniye ile iyice kapatn. Ba ksmn sadece yz akta kalacak ekilde havlu ile sarn. Hastay hastaneye braktktan sonra kullanlan tm malzemeleri ve kontamine olan giysilerinizi nerilen muhafazalar koyarak nerilen yerlere teslim edin. Kendinizi dekontamine etmek iin : dua girin. Akan su ile iyice birka kez liflenin. Kvete yatarak temizlenemezsiniz. Yararlanlan Kaynaklar : Amerikan Ortopedik Cerrahlar Akademisi; Hasta ve Yarallarn Acil Bakm ve Nakledilmesi 4.Bask; Nassetti, 1991. s: 413-416. Caroline, N.L. Emergency Care in the Streets, 5 th Ed. U.S.A. 1995. s: 759-766 Sanders, Mick J., Mosbys Paramedic Textbook, 2nd Ed. 2000. ISBN: 0-323-00652-3. s:616 619

23-

4-

5-

1. 2. 3.

RADYASYONLA LG L TER MLER RADYASYON: Enerjinin dalgalar (elektromanyetik enerji dalgalar gibi) veya paracklar (partikller) halinde, belli bir odaktan evreye yaylmasdr. Ya da; Enerjinin, bolukta veya etkilenmeyen maddelerle nakledilmesi ilemidir. rnek: In tedavisi, herhangi bir hastal ya da lezyonu radyoaktif madde kullanarak tedavi etme yntemidir. YONLATIRILMI/ YON ZE RADYASYON: Atom veya molekllerdeki elektronlar deitirebilen herhangi bir radyasyona denir. Hcre molekllerindeki deiiklikler, hcrenin normal ilevlerinin bozulmasna neden olurlar. RADYOAKT F: Bir maddenin, ekirdeinden(nukleusundan) paracklar veya n yayma yeteneidir. RADYOAKT V TE: Baz elementlerin (rnek: uranyum) ekirdekleri paralandnda evreye yaydklar nlardr (a,b,d ). ZOTOP: Ayn kimyasal zellie (atom numaras gibi) sahip olmakla beraber, atom arlklar farkl elementlerden her biri. zotoplarn ekirdeklerindeki proton says ayn iken ntronlarn says farkldr. Elementlerin izotoplar birbirine ok yakn kimyasal zelliklere sahipken, farkl fiziksel zellikleri vardr. Kararsz izotoplar : kendiliinden (spontan olarak) kk atomlara paralanarak, dalgalar halinde radyoaktif enerji yayarlar. IINLANMI( RRAD ATED): Bir kiinin ya da nesnenin iyonlanm radyasyona maruz kalmasdr. rnek: rntgen filmi ekilen kii X - Ray ile nlanmtr; bu kiiler evredeki canllarla temas ettiklerinde radyasyon asndan tehdit oluturmazlar.

334

KONTAM NASYON: Kiinin ya da nesnenin toz, kat, parack veya sv haldeki radyoaktif madde ile fiziksel olarak kirlenmesidir (radyoaktif madde ile bulamasdr). Bu durumda kii ya da nesne evredekilere bulama riski nedeniyle tehlike oluturur. DEKONTAM NASYON: Kiiden ya da nesneden radyoaktif maddenin temizlenmesi ilemidir. RNTGEN: Sabit s ve basn altnda, bir santimetrekp (1 cm3 ) kuru havada bir nite iyonizasyon yaratacak radyasyon miktardr. F Z KSEL YARI MR: Bir radyoaktif maddenin etkisinin % 50 sini kaybettii zamandr. CUR E: Aktivitenin lm iin kullanlan birimdir. Belli bir zaman biriminde, verilen belli bir miktardaki maddede oluan ekirdek deiimlerinin saysal deeridir. 1 curie = 3.7 x1010 nkleer deiim/saniye RAD: Emilen (aborbe olan) radyasyon dozudur. Ayn zamanda Gamma ve X nlarnn radyasyonunu lme birimidir. 1 Rad = 1Rem = 1 IR (rntgen) REM: Rad olarak ifade edilen emilen doza edeerdir. Kalite, yaylma ve dier etkileyen faktrlerle arplarak elde edilen zel birimdir. 1 Rem = Rad x Kalite faktr (radyasyonun tipine gre deiebilir) GE GER SAYACI: evrede bulunan radyoaktivite (genelde gamma radyasyonu) dzeyini lmektedir. Radyasyon dzeyini, Rntgen veya Milirntgen/ saat olarak gsterir. DOZ METRE: Radyoaktif maddelerle alan kiilerde, emilen radyoaktivite miktarn ler.

R.2.7. Baz stasyonlarndan Yaylan Radyosyonun nsan Sal zerine Etkileri

335

S. EVRE EG T M
S.1. Kamu Kurulularnn evre Eitimi le ilgili Faaliyetleri:
Mdrlmz tarafndan l Milli Eitim Mdrlne bal ilkretim okullarnda evre eitimi verilmesi iin n almalara balanlmtr. Dier kamu kurumlarnn evre ile ilgili bilinen eitim almas bulunmamaktadr. 5 Haziran Dnya evre Gn mnasebetiyle; 08.06.2004 Sal gn hsaniye lesi Ayazin blgesi turizm kuanda Hseyin Trkmen lkretim Okulu ve Ticaret Borsas lkretim Okulundan 25er kiilik izci renciler tarafndan evre temizlii yaplmtr. evre ve Orman Bakanlnn, Yeni Yla Fidan Dikerek Girelim kampanyas erevesinde; Mareal Fevzi akmak lkretim Okulundan 2 retmen nezaretinde 50 renci ve Karahisar itme Engelliler lkretim Okulundan 1 retmen nezaretinde 10 renci tarafndan, 03 Aralk 2004 Cuma gn scehisar Yolu Karagney Mevkiinde bulunan Hatra Orman sahasnda fidan dikimi yaplmtr. limiz TEMA Vakf l Temsilcilii ile Afyonkarahisar zel Egeliler Sistemli Dershanesinin ibirliinde Atk Kat Toplama Kampanyas nn tantm amacyla hazrlanan ve zerinde bilgi ve tantm belgesi bulunan atk kat kutularnn limiz merkezindeki tm okullara datlmas suretiyle balatlan kampanya TEMA Vakf l Temsilciliince halen devam etmektedir. 21-26 Mart Orman Haftas etkinlikleri erevesinde; orman yangnlar konusunda ders programlarnda rencilerin bilgilendirilmesi ve eitimleri salanm ve ky retmenlerinin orman yangnlar konusunda orman kyllerini uyarmalar salanmtr. 23 Mart 2004 Sal gn Afyonkarahisar-Ankara Karayolu 16.Km. Karagney Mevkiinde yaplan Aa Bayram Fidan Dikim Treninde; Mdrlmzce Folklor Ekibi grevlendirilmesi, zcilerin grevlendirilmesi, rencilerin grevlendirilmesi, ses-yayn cihaz temini, sunucu grevlendirilmesi ve iir okumak zere renci grevlendirilmesi yaplmtr.

S.2. evreyle lgili Gnll Kurulular ve Faaliyetleri:

limizde bulunan gnll evre kurulularnn henz faaliyetleri bulunmamaktadr. Fakat 2003 senesi iin bu kurulularn organize edilerek altrlmalar dorultusunda giriimlerimiz devam etmektedir.

S.2.1. evre Vakflar

limizde evreyle lgili vakf bulunmamaktadr.

S.2.2. evre Dernekleri

limizde evre ile ilgili olarak Afyonkarahisar evre Dostu alanlar Dernei bulunmaktadr. Afyonkarahisar evre Dostu alanlar Dernei nin 2004 yl faaliyetleri unlardr: - anakkale, Edirne ve stanbul illerini kapsayan tarihi mekanlar tanma, ziyaret etme ve piknik amal 3 gn sreli gezi yaplmtr. - Bursa iline gezi dzenlenmitir. - hsaniye Der Sarcaova beldesinde piknik dzenlenmitir. - limiz merkezindeki Hdrlk, Turgut zal Park, N. Demirayak park gibi alanlarda dernek yelerinin tanmas ve kaynamas iin programlar yaplmtr. - Resmi kurum ve kurululara tanma ziyaretleri yaplmtr. - Basn ve yayn kurulularna tanma ziyaretleri yaplmtr. - limiz Merkezindeki Kazm zer O.da evre veocuk konulu konferans dzenlenmi olup, Jeoloji Yksek Mhendisi Teoman KANTARCI konferansa konumac olarak katlmtr. - Dernek yelerinin evre konusunda bilinlendirilmesi amacyla, yelere hizmet ii seminerler dzenlenmitir.

336

- Dernein resmi olarak kuruluu iin gerekli tm almalar tamalanm olup, yelerin tamamnn katlm ile 2004 yl Genel Kurul Toplants yaplmtr.

S.2.3. evreyle lgili Federasyonlar

limizde evreyle lgili Federasyon bulunmamaktadr.

337

T. EVRE YNET M VE PLANLAMA

T.1. evre Kirliliinin ve evresel Tahribatn nlenmesi:
Ynetmeliklerce belirlenen yetkilerimiz kapsamnda anlk ve periyodik denetimlerimiz devam etmektedir. leriye dnk projelerimiz arasnda irket yetkilileri ve yerel halkn evre konusunda bilinlendirilmesi amac ile seminerler verilmesi bulunmaktadr.

T.2. Doal Kaynaklarn Ekolojik Dengeler Esas Alnarak Verimli Kullanm, Korunmas ve Gelitirilmesi:
limizde mevcut doal kaynaklar ve faydalarn tantc, bu kaynaklarn azami kullanm ile verim alnmasna zendirecek, bilinsiz kullanm sonucu oluacak evre etkilerini de anlatan brorler hazrlanacaktr. Ayn retim faaliyet konusuna sahip ve konumlar da birbirine yakn olan iletmelerin evreye verecei zararn azaltlmas aamasnda kmlatif etkilerin olaca dnlerek planlama yaplmaktadr. limizin doal zenginliklerinden olan yer alt scak sularnn bilinsiz kullanmn nlemek iin MTA ve l zel dare Mdrl tarafndan planlama yaplmaktadr.

T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Sonularnn evrenin Tama Kapasitesini Amayacak Biimde Planlanmas:
Henz bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

T.4. evrenin nsan-Psikososyal htiyalaryla Uyumunun Salanmas:

Bu konuda yaplan alma bulunmamaktadr.

T.5. evre Duyarl Arazi Kullanm Planlanmas

l dzeyinde hazrlanm blge plan bulunmamaktadr. Tm belediyeler mevcut veya yeni yaptrlan imar planlarna uygun olarak arazi kullanm yapmaktadr

T.6. evresel Etki Deerlendirmesi

338

ED OLUMLU/OLUMSUZ KARARI VER LEN FAAL YETLER L STES Projenin Ad Proje Sahibi Projeyi Kurulu Hazrlayan Rapor Tarihi Sektr Faaliyet Konusu Kuma Boyama Faaliyet Mevkii Adres

Kuma Boyama Tesisi

Bateks Bamak Tekstil San.Tic.Ltd.ti.

EDFEM Mhendislik Hizmetleri Ltd.ti. BURSA

Haziran 2002

Tekstil

Afyonkarahisar li Bamak lesi Eski Mera mevkiinde M24a11Ad pafta 1329113292-13293-13294-1329513302 nolu parseller Et Organize San.Blgesi Belediye Mezbahanesi Kars uhut Basrlar Ky hsaniye

Hilal Mahallesi Bamak

Et Kombinas

Vahdet Hipermarketilik, Sarrafiye, Otomotiv, Hayvanclk, Et ve Et rnleri th. hr.San.ve Tic.Ltd.ti. Oruolu Gda ve ecek San.Tic.A..

Serdar Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara

ubat 1997

Gda

Et ve rnleri malat Merubat

Pazar Mah.Afyon Cad.No:40 uhut/Afyonkarahisar

Oruolu Merubat Fabrikas Un Fabrikas

evre Koruma Teknolojisi Ltd.ti.Antalya

Mart 2000

Gda

Basrlar Ky- hsaniyeAfyonkarahisar

Mustafa SARIGL

n Aratrma Kontrol Listesi Doldurulmu

29.04.1997

Gda

Un Fabrikas

Sinanpaa lesi Karacaren Ky Sat Yeri Mevkii Afyon ili uhut lesi Belediye San.Blgesi

Karacaren Ky Sat Yeri Mevkii Sinanpaa

Et Kombinas Vahdet Hipermarketilik, Sarrafiye, Otomotiv, Tesisi Hayvanclk, Et ve Et rnleri th. hr.San.ve Tic.Ltd.ti. Kanatl Et Kombinas ve Entegre Tesisleri Ahmet Zeki GENEL OLU

Serdar Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara

ubat 1997

Gda

Et ve rnleri malat

Et

Pazar Mah.Afyon Cad.No:40 uhut/Afyonkarahisar

n Aratrma Kontrol Listesi Doldurulmu

Nisan 1997

Gda

Kanatl Et Kombinas ve Entegre Tesisleri Be Yldzl Turistik Otel

Organize San.Blgesi Afyonkarahisar

Uzunar Afyonkarahisar

No:13

Be Yldzl Turistik Otel-ED

kbal Akaryakt Ve Dinlenme Tes.A..

Serdar Mavirlik

Mhendislik ve D

ubat 1999

Turizm

Afyon li-Merkez akrky Mevkisi

le

Afyon- zmir Karayolu Km.Afyonkarahisar

9.

339

Raporu

Tic.Ltd.ti.Ankara

Rendering Tesisi

Kesici Hayvansalrnler Tarm Gda San.ve Tic.Ltd.ti.

Hasan Deniz Mavirlik n.San.ve Tic.Ltd.ti.Ankara

ubat 2005

Gda

Et, Kemik ve Kan Unu le Hayvansal Ya Entegresi Kerevit Konserve retim Tesisi Hindi Kesim Tesisi

Afyonkarahisar ili Merkez lesi Organize San.Bl.654 Ada, 22-K-3D Pafta 274 nolu Parsel

Organize San.Blgesi 1.Cad.1. Sok. No:63 Afyonkarahisar

Dondurulmu Konserve Kerevit retim Tesisi Hindi Kesimhanesi Faaliyeti Organik Fabrikas Gbre

ULLMO Gda Su rnleri San.Tic.Ltd.ti.

Enson Mhendislik Mavirlik-Afyonkarahisar

Austos-2004

Gda

Afyon li Dinar lesi Dikici Ky Eber Ovas Mevkisi

Dikici Ky Afyonkarahisar

Dinar

10

Ksmet Zirai retim Tavukuluk San. Ve Tic.A..

Hidromer Artma n.Mh.ve M.San.Ltd.ti.Kocaeli Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara ller Bankas 5.Bl.Md.Antalya

Ekim-2004

Gda

Afyon li Merkez le Akin Ky1321 numaral Parsel

Afyon-Ankara Yolu Km.Afyonkarahisar

5.

11

Afyon Gbirlii Tavukuluk Hayvanclk Gda Tarm ve Organik Gbre mlt.San.Tic.Ltd.ti.

Mays-2003

Tarm

Organik Gbre Fabrikas me Suyu Projesi

Afyon li Merkez avdarl Ky

lesi

Dervipaa Mah.Kemal Akar Cad.ztabak Apt.No:1/1 Afyonkarahisar Keiborlu Isparta Bel.Bakanl-

12

Keiborlu Bel. me Suyu Temin Projesi Alabalk Yetitiricilii ve Su rnleri leme Entegre Tesisi

Keiborlu Bel.Bk.-Isparta

ubat-2003

Gda

Afyon li Dinar lesi Eldere Mevkisi

13

Yapyl Ky Tarmsal Kalknma Kooperatifi

Gked Mula

Mhendislik

Austos-2002

Gda

Alabalk Yetitiricilii

Afyon li Dinar lesi Yapal Ky Pnarbaakmakl Mevkisi

Yapyl Ky Tarmsal Kalknma Kooperatifi DinarAfyonkarahisar

14

Kemik Unu Koyuncular Ar Yem Tavukuluk Tekstikl Turizm Rendering Tesisi Maden ve Nakliyat th. hr.retim San.Tic.Ltd.ti

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara

Ocak-2002

Gda

Kemik Tesisi

Unu

Afyon li Bolvadin lesi Koru Kr Mevkisi 22 Nolu Pafta 34 Nolu Ada 161 Nolu Parsel

Emirda Yolu zeri 3. Km.Bolvadin-Afyonkarahisar

340

15

Entegre Et ve Et rnleri Tesisi

Alptrk Et ve Et rnleri San.Tic.Ltd.ti

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara

Aralk-1997

Gda

Et ve Ety rnleri Entegre Tesisi Et ve Et Mamlleri

Afyon li Bolvadin Koru Kr Mevkisi

lesi

Buday Pazar No:7 BolvadinAfyonkarahisar

16

Afyon Et ve Et Mamlleri

Afyon Et ve Et Mamlleri San.Tic.Ltd.ti.

Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara

Nisan-1999

Gda

Organize Sanayi Blgesi

Milliyet Afyonkarahisar

Cad.No:19

17

AFES(Talipolu Et VE Et rnleri Gda San.ve AFES(Talipolu Et VE Et rnleri Tic.Ltd.ti. Gda San.ve Tic.Ltd.ti. Mezbahane Tesisi Yayla(Krolu Et Entegre)

Temmuz-1998

Gda

Et ve Et Mamlleri

Afyon li Merkez lesi OSB

Cumhuriyet Mah.Yeilyol Kem Apt.Yan Kat:1No:2 Afyonkarahisar

18

Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara Nazka Mhendislik Mavirlik San. Tic.Ltd.ti

Ekim-2001

Gda

Et ve Et Mamlleri

Afyon ili Merkez le OSB

Organize 50.Ada1.Parsel Afyonkarahisar

San.Blgesi

19

Gnkaya St lerKayas Tarmsal Kalknma Kooperatifi rnleri lerKayas Ky retim,Paketleme Ve Depolama Tesisi iftiler Rafine Ya Fabrikas iftiler Ya San.ve Tic.Ltd.ti

Aralk-2003

Gda

St ve St rnleri

Afyon li hsaniye lesi lerKayas Ky atlkaya Mevkisi

ler Ky hsaniye-Afyon

20

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara Armasan Artma Madencilik naat San ve

Ocak-2000

Gda

Rafine Tesisi

Ya

Organize Sanayi Blgesi 107.Sokak

Pazar Mah.Afyon Cad.No:40 uhut/Afyonkarahisar

21

Helvacolu Rafine Ya Fabrikas Oruolu Ekstrasyon

Helvacolu Ya San.ve Tic.Ltd.ti

Temmuz-1999

Gda

Rafine Tesisi

Ya

Organize Sanayi Blgesi 104.Sokak

22

Oruolu Ya San.ve Tic.Ltd.ti A..

Nisan 1999

Gda

Ekstrasyon Rafinasyon

Organize Sanayi Blgesi 105.Sok Afyon

341

Rafinasyon Ve Ambalaj Tesisleri 23 Kk Kardeler Et Sanayi Ticareti Kk Kardeler Et Gda San.Tic

Tic.Ltd.ti Ankara

Ve Ambalaj Tesisleri Mays-2000 Gda Et Kombinas Afyon ili Hacmusa Mevkisi uhut lesi Mah.Gerenlik Belediye Hal Binas uhutAfyon

Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara Kalt Mhendislik n.Danmanlk Ltd.ti. zmir

24

Trker Turizm Gelitirme Koop.Termal Oteli smail Hakk Sinanolu Termal Tesisi Kuruay Kum akl Oca

Trker Turizm Gelitirme Koop.

Ocak-1998

Turizm

Termal Otel

Afyon li Merkez lesi naz Mah.11 Pafta 2332 Parsel

zel dare Han Kat:3 Daire:49 Afyonarahisar

25

smail Hakk S NANOLU ve Bilge KTEM

Dosya yer Seim Aamasnda Yarm Kalmtr

26

Devlet Su leri Genel Mdrl

D.S. .18.Blge Mdrl Isparta

Temmuz-2003

Maden

Kum akl Oca

Afyon li Sincanl lesi Akpnar Mah. le Krka Ky Kuruay Dere Yata Afyon li uhut lesi Arzl Ky Batepe Mevkii Afyon li Dinar lesi Yeilat Ky Hac Mehmet Mah. Afyon li Sandkl ukurca Ky lesi

smet NN Bul.06100 Ycetepe -Ankara

27

Ta Oca

Devlet Su leri Genel Mdrl

D.S. .18.Blge Mdrl Isparta Afyon Ky Hiz. l Md.Afyonkarahisar

Austos-2003

Maden

Ta Oca

smet NN Bul.06100 Ycetepe -Ankara Konya 8.Km.Afyonkarahisar Yolu

28

Kum ve Stabilize Oca

Afyon Ky Hiz. l Md.

Austos-2003

Maden

Kum ve Stabilize Oca Kum ve Stabilize Oca Kum ve Stabilize Oca Ariyet Oca

29

Kum ve Stabilize Oca

Afyon Ky Hiz. l Md.

Afyon Ky Hiz. l Md.Afyonkarahisar

Austos-2003

Maden

Konya 8.Km.Afyonkarahisar

Yolu

30

Kum ve Stabilize Oca

Afyon Ky Hiz. l Md.

Afyon Ky Hiz. l Md.Afyonkarahisar

Temmuz-2003

Maden

Afyon li hsaniye lesi Der Beldesi Alanl Krka Deresi Afyon ili >Sincanl lesi

Konya 8.Km.Afyonkarahisar

Yolu

31

Ariyet Oca

Karayollar 3.Blge Md.Konya

Karayollar

3.Blge

Mays-2004

Maden

Karayollar

3.Blge

342

Md.Konya

Projesi

Nuh Ky Cerce Pnar Mevkii Afyon li Sincanl lesi Savran(Serban)Kasabas Cehennem Deresi Mevkii Afyon li hsaniye lerkayas Sarca Ova Ky Gkta Tepe Mevkii Afyon li hsaniye lerkayas Ky Doanck Srt Mevkii Afyon li hsaniye Ayazini Ky Belal Tepe Mevkisi Afyon li Merkez lesi Karaaslan Ky Krantepe Mevkisi Afyon li Sandkl lesi Akharm Ky slitepe Mevkisi Afyon li Sandkl Kzlarkayas Mevkisi lesi

Md.Konya

32

Ariyet Oca

Karayollar 3.Blge Md.Konya

Karayollar Md.Konya

3.Blge

Mart-2004

Maden

Ariyet Oca Projesi

Karayollar Md.Konya

3.Blge

33

Ta Oca

D.S. .Genel Mdrl

D.S. .18.Blge Mdrl Isparta

Haziran-2003

Maden

Ta Oca

smet NN Bul.06100 Ycetepe -Ankara

34

Ta Oca

D.S. .Genel Mdrl

D.S. .18.Blge Mdrl Isparta

Temmuz-2003

Maden

Ta Oca

smet NN Bul.06100 Ycetepe -Ankara

35

Ta Oca

D.S. .Genel Mdrl

D.S. .18.Blge Mdrl Isparta Karayollar Md.Ankara Genel

Haziran-2003

Maden

Ta Oca

smet NN Bul.06100 Ycetepe -Ankara Karayollar Md.Konya 3.Blge

36

Ta Oca

Karayollar 3.Blge Md.Konya

Eyll-2002

Maden

Ta Oca

37

Ta Oca

Karayollar 3.Blge Md. slitepe Ta Oca

Nen Mh.Danmanlk Ltd.ti.Ankara

Eyll-2002

Maden

Ta Oca

K.G.Md.Konya

38

Ta Oca

Karayollar 13.Blge Md.

K.G.Mdrl

Ekim-2003

Maden

Ta Oca

Karayollar Md.Antalya

13.Blge

39

Kum akl Oca

Karayollar 3.Blge Md.

Karayollar Md.Ankara

Genel

Ocak-2002

Maden

Kumakl Oca

Afyon li Sandkl lesi Akharm Kasabas Ktkpnar Mevkisi Bilaci Deresi Afyon li Sincanl lesi

Karayolar 3.Blge Md.Konya

40

Ariyet Oca

Karayollar 3.Blge Md.

Karayollar

Genel

Mays-2003

Maden

Ariyet Oca

Karayolar 3.Blge Md.Konya

343

Md.Ankara

Projesi

Klaslan Kasabas Akkaya Tepesi Mevkii Afyon li Dinar lesi Karakuyu Ky Karakuyu Gl Mevkisi Afyon li Sincanl lesi Tnaztepe Ky Kaytepe Mevkisi Afyon li hsaniye lesi Kayhan Buca Kunduzlu Mah.Su kan Tepesi Mevkisi Eskiehir j25-d4 Afyon li Hocalar lesi Karayoku Tepesi Mevkii Afyon li Sandkl Kskkaya Mevkisi lesi Hsamettin Mah.Cum.Meydan Denizli Sanayi ars Afyonkarahisar Dede Baklan-

41

Turba Oca

Baklan Ovas Turizm n.Tic.Ziraat ve San.A..

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Ekim-2001

Maden

Turba Oca

42

Kum Oca Ykama ve Eleme Tesisi Tras Oca

Tnaztepe Yap rnleri San.ve Tic.Ltd.ti.

Temmuz-2002

Maden

Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi Tras Oca

No:1

43

Afyon imento San.Tic.A..

stanbul niversitesi Mh.Fakltesi- stanbul

1996

Maden

Karaman Mah.Otogar Arkas Afyonkarahisar

44

Ariyet Oca

Karayollar 13.Blge Md.Antalya

Karayollar Md.Ankara Karayollar Md.Ankara Karayollar Md.Ankara

Genel

Haziran-2002

Maden

Ariyet Oca Projesi Ariyet Oca Projesi Ariyet Oca Projesi

Karayollar Md.Antalya Karayollar Md.Antalya Karayollar Md.Antalya

13.Blge

45

Ariyet Oca

Karayollar 13.Blge Md.Antalya

Genel

Haziran-2002

Maden

13.Blge

46

Ariyet oca, Konkasr ve Depo Sahas Kum akl Oca

Karayollar 13.Blge Mdrl

Genel

Temmuz-2002

Maden

Afyon li Sandkl lesi Ala Mescit Ky Mevkisi

13.Blge

47

Bolvadin Bel.Bk.

Aysberk Mh. n.Maden Sontajclk Ltd.ti.Isparta

Mays-2003

Maden

Kum akl Oca

Afyon li Bolvadin lesi Dip Evler Ky atalarka Tepesi Sardere Yata Mevkisi Afyon li Merkez lesi Gebeceler Beldesi Boz Mevkisi

Bolvadin Bel.Bak.BolvadinAfyonkarahisar

48

Kum Oca Ykama ve Eleme Tesisi

Gebeceler Bel.Bk.

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Ocak-2002

Maden

Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi

Gebeceler Beldesi MerkezAfyonkarahisar

344

49

Ta Oca

Afyonkarahisar Belediyesi

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos-2001

Maden

Ta Oca

Afyon li Bolvadin lesi Hamidiye Ky Taltepe Mevkisi Denizli ili Bozkurt lesi,Afyon ili Dinar lesi,Isparta ili Keiborlu lesi scehisar Kocakr Mevkii

Hac Mahmut Mah.Antpark Arkas-Afyonkarahisar

50

BozkurtKeiborlu Enerji letim Hatt

TEA Trkiye Elektrik retim - letim A.

M&T Mhendislik Mavirlik Ltd.ti

ubat-1999

Enerji

Enerji letim

smet NN Bulvar NO:27 Bahelievler -Ankara

51

scehisar Mermer O.S.B

Sanyi ve Ticaret l Mdrl

evre Kimya Bilgisayar Madencilik Yaynclk ve Tercmanlk Ticaret Ve San.Ltd.ti Caner naat San. Ve Tic. Ltd.ti Anakara

Ekim-1997

Maden

Mermer Oca

scehisar Mermer O.S.B Sanyi blgesi

52

Kum-akl Oca

Uuray Elk.Elkt. n.Taah.Oto.Tic.San.Ltd.ti

Austos-2001

Maden

Kum akl Oca

Afyon ili Sandkl ilesi Yumruca ky ncesrm Mevkii Pafta 1-2,Parsel 206 Afyon ili Sandlkl lesi Yeil iftlik Kasabas Kzlyer mevkii Afyon li Sincanl lesi Uak li Banaz lesi

ay mah. ncirli Han Sok.. NO: Sandkl Afyon

53

Kum-akl Oca

Ahmet Aydomu

T DAP TUR ZM BURSA

ED

Temmuz-2003

Maden

Kum akl Oca

Yeil iftlik Sultanda-Afyon

Kasabas

54

Enerji letim Hatt

TEA Trkiye Elektrik retim - letim A.

nar Mhendislik Mavirlik Ve Proje Hizmetleri Ltd.ti Ankara Bro-Form Mh.Mad.Taah.Ve Tic.Ltd.ti Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Ocak - 2001

Enerji

Enerji letim

smet NN Bulvar NO:27 Bahelievler -Ankara

55

Kalker Oca

Afyon imento San.Tic.A..

Aralk-2004

Maden

Kalker Oca

Afyon li Merkez lesi Halmoru Ky Civar

Karaman Mah.Otogar Arkas Afyonkarahisar

56

Kum Oca Ykama ve Eleme Tesisi

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Austos-2000

Maden

Kum akl Oca

Afyon li Merkez lesi Saadet Ky Avanak Mevkii K.24.B1.4A pafta 101 Ada 1 Nolu parsel

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

345

57

Mermer Oca Ve Krma-Eleme Tesisi

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon Teknik Mh.Ve Mavirlik A. Ankara D.S. .18.Blge Mdrl Isparta Nisan Mafencilik naat ve Mh.Tic.Ltd.ti Ankara

Kasm-2000

Maden

Mermer Oca

Afyon li Merkez Bayramgazi Kkresul Mevkii

lesi Ky

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

58

Kmr Paketleme Barla Kmrlk Nakliye naat Taah.Gbre Tesisi San.Ve Tic.Ltd.ti

Aralk-2004

Maden

Kmr Paketleme

Afyon li Dinar lesi Burunkaya Ky Boztoprak Mevkii

Camikebir Mah.Tansa Cad.NO:24 Dinar-Afyon

59

Ta Oca Ve Ykama-KrmaEleme Tesisi

Tmta Tm naat San.Tic. th. hr.Nakl.Turz.A.

Aralk-2004

Maden

Ta Oca

Afyon li Bolvadin lesi Hamidiye Ky Tepeba Mevkisi

Fatih Yolu Merkez -Afyon

60

Devlet Yolu yiletirme Projesi Ta Oca

Karayollar Genel Mdrl

Haziran-1997

Ulam

Ulam

Afyon li Sandkl lesi Isparta li Keiborlu Sandkl Afyon li Sandlkl lesi Cuma mah.Delikta Mevkii Afyon li Sincanl lesi atkuyu Ky Terzigedii Mevkii Afyon li Sincanl lesi Akpnar mah.ukurayr Mevkii Afyon li Sinapaa lesi Ahmetpaa Beldesi Ada Mevkii 23 Pafta 3017 nolu Parsel Afyon li Sincanl lesi

Karayollar Genel Mdrl Ankara 183.ube Mdrl

61

DS 18.Blge Mdrl

1999

Maden

Ta Oca

62

Kalker Ta Oca Ve Konkasr Tesisi Kum Oca

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Mays 2000

Maden

Kalker Oca

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

63

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Aralk-2002

Maden

Kum Oca

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

64

Kum Oca

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Aralk-2002

Maden

Kum Oca

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

65

Mermer Oca Ve

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Bured

Mhendislik

Austos-2001

Maden

Mermer

Sanayi Sitesi 25 Blok No:47-

346

Krma-Eleme Tesisi 66 Kum Oca Ykama ve Eleme Tesisi Kum Oca Kumcuolu naat San.Tic.Ltd.ti

Hizmetleri-Bursa

Oca

atkuyu Ky erife ukuru ve Akkaya Mevkii Afyon li Sincal lesi Ahmetpaa Belediyesi dekr Mevkii Afyon li Sincanl lesi Akpnar Mah. Gkealan Mevkii Afyon li Sinapaa lesi Ahmetpaa Beldesi Ada Mevkii Afyon li Merkez lesi Yarmca Ky Ky n mevkii 5 Pafta 387 nolu Parsel Afyon li Dinar lesi apal Ky Deirmenburnu Mevkii Afyon li Sandlkl lesi renkaya Ky Mevkii Afyon li Merkez lesi Gkszl Ky Devepnar Mevkii Afyon li Merkez lesi

48 Afyonkarahisar

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Ekim-2001

Maden

Kum Oca

OSB Afyon

67

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos-2000

Maden

Kum Oca

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

68

Kum Oca

GenHan Nakliyet Ve Tic.A.

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos-2000

Maden

Kum Oca

Sanayi Sitesi 25 Blok No:4748 Afyonkarahisar

69

Yarmca Organik Yarmca Organik Gbre Tarm Ve Hayvanclk Gbre retim Tic.San.Ltd.ti Tesisi

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos-2001

Tarm

Organik Gbre Fabrikas

Yarmca Ky Afyon

70

Mermer Oca

Meda Maden End.D.Tic.San.A.

Meda Maden End.D.Tic.San.A. stanbul Beril Mad.Mh.M.Ltd.ti Ankara nc Mad.Mh.M. l. n.Tur. San.Tic.Ltd.ti Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara

Ekim-1999

Maden

Mermer Oca

iftecevizler Sok.NO:22 stanbul

Nadide

71

Mermer Oca

Tureks Turun Mad. ve D Tic.A.

Eyll 2000

Maden

Mermer Oca Tula Fabrikas

O.S.B 105.Sok Afyon

72

Tula Kiremit Fabrikas

Kizirolu A.

Mays-2001

Maden

Konya Yolu 25.Km Afyon

73

Tula Fabrikas

Ender Toprak San.Tic.A.

Ekim-1996

Maden

Tula Fabrikas

zel dare Han No:98 Afyonarahisar

347

74

Turba Oca

Seydi Grkan

Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara Topuolu Mhendislik Ltd.ti.Ankara

Kasm-1998

Maden

Turba Oca

Afyon li Dinar lesi

Otogar Termal Dinar - Afyon

letmeleri

75

Mermer letmesi

Oca

Kemal en

Temmuz-2001

Maden

Mermer Oca

Afyon li scehisar lesi Olukpnar Ky An Da Mevkii Afyon li Dazkr Derbent Mevkii lesi

Olukpnar Afyon

Ky

scehisar-

76

Ariyet Oca

Alkim Alkali Kimya A.

Sistem evre Danmanlk Ve Mhendislik n.San.Tic.Ltd.ti Oca Naklyat Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos-2001

Maden

Ariyet Oca Projesi

Kovalk Mevkii Aa Yenici Ky Dazkr - Afyon

77

Kum Oca Yiit Hafriyat Ykama ve Eleme n.San.Tic.Ltd.ti Tesisi Kum Oca Ykama ve Eleme Tesisi Atilla Eralkan

Kum

Temmuz-2002

Maden

Kum Oca

Afyon li ay lesi Orhaniye ky Kumluk Mevkii

Cumhuriyet cad.NO:25 ay Afyon

78

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Temmuz 2002

Maden

Kum Oca

Afyon li Emirda lesi nkilap Mah.Bucak mevkii,Afyon li Emirda lesi Trkmenakren Ky Yaralt Mevkii Afyon li Merkez le Kprl Ky Karalar Mevkii Afyon li Emirda Adaal Mevkii lesi

Girne Cad.Kprba Emirda- Afyon

79

Mermer Oca

Necati rn

Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara Ylmaz Mavirlik Mhendislik ve D Ticaret Ltd.ti.Ankara

Eyll-1998

Maden

Mermer Oca

Kavak Mah.Hac Musaolu Sok.NO:4 iscehisar - Afyon

80

Kireta Oca Ve Kire Yakma Sndrme Paketleme Fab. Mermer Sahas Madeni

Komkisan Kombasan Kire San.Tic. A.

Temmuz-1998

Maden

Kireta Oca

Babalk Mah.Hazm Uluahin han B blok Kat 5 Konya

81

Kenan ahin

CMM Marsiyas Mermer Sanayi ve Tic.Ltd.ti Ankara

Nisan 1999

Maden

Mermer Oca

Afyon li Merkez Bayramgazi Gneykuyu Mevkii

lesi Ky

Yenice Mah. 129.Sk.NO:7/A Afyon

348

82

Ta Oca

Kolsan naat Otomativ ve San.Tic.A.

Doruk Mad.San. Tic.Ltd.ti Ankara

ubat-2001

Maden

Ta Oca

Afyon li Merkez lesi Karaaslan Ky Keltepe Mevkii O.S.B 26.Ada 3/B Parsel Afyon O.S.B Afyon

Ordu Bulvar aml Apt.Afyon

83

Et Kombinas Gbekli Kardeler Projesi San.Tic.Ltd.ti Et Kombinas

Et

ve

Et

rnleri

Pisar Artma n.San.Tic.Ltd.ti Ankara Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

ubat-1996

Gda

Et Kombinas Et Kombinas

Eski Kasaplar ars NO:25 Afyon Bankalar caddesi zel dare Han Kat 2 NO:38 Afyon

84

Efendiolu Et ve Et rnleri San.Tic.Ltd.ti

Ocak -1996

Gda

85

Ta Oca

Ayazini Belediye Bakanl

Haziran -2004

Maden

Ta Oca

Afyon li hsaniye lesi Ayazini Kasabas Topyeri mevkii Afyon li ay lesi ay Deresi Mevkii

Ayazini Belediye Bakanl Afyon

86

Kum-akl Oca

ay Belediyesi Bakanl

Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon Topuolu Mhendislik Ltd.ti.Ankara

Ocak 2004

Maden

Kum Oca

ay Belediyesi Afyon

Bakanl

87

Demir letmesi HOWARD

Oca

Anadolu Mad.San.Tic.Ltd.ti

Mart-2004

Maden

Demir Oca

Afyon li ay lesi Akharm Ky Mevkii

Muratpaa Cad.Atack han Kat:1/2 Nide

88 89

Kum akl Oca Tutkunlar Kum-aklVe Ykama Eleme Hafr.Teks.Konf.Turz.Kom. n.Mad.San.Ltd.ti Tesisi Kum akl Oca Ve Ykama Eleme Tesisi Kum akl Oca Mevlt Afyon

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

ubat-2003

Maden

Kum-akl Oca

Afyon li Merkez lesi Gebeceler Ky al Mevkii ve ayrba Mevkii Afyon li obanlar iil Mevkii lesi

Kocatepe Mah.No:107 Gebeceler - Afyon

90

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

ubat-2003

Maden

Kum-akl Oca

iil mevkii obanlar /Afyon

91

lkin Berberolu

Fon

Mh.Mavirlik-

Temmuz-2003

Maden

Kum-akl

Afyon

li obanlar

lesi

Fatih Yolu Merkez -Afyon

349

Ve Ykama Eleme Tesisi

Planlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon Akkum Hafriyat Nak.San.Tic.Ltd.ti Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa Damla Mhendislik Mavirlik Afyon Haziran -2003 Maden

Oca

iil Mevkii

92

Kum-akl Oca

Kum-akl Oca Kum-akl Oca

Afyon li ay lesi Dere Mah.Bucakayr Mevkii Afyon li Sandkl lesi Sorkun Kasabas Ikl Yol mevkii,Ketsel ay zeri Afyon li Sultanda lesi Yeiliftlik Kasabas Kzlyer Mevkii Afyon li Merkez lesi Slmenli Ky Gerenboz Mevkii Afyon li Sandkl lesi Akn Ky ebiolu emesi Mevkii

Akta Mah. nn Cad.NO:99 ay Afyon Sorkun Kasabas SandklAfyon

93

Kum Oca ve Krma Ykama Eleme Tesisi Kum-akl Oca

Sorkun Belediye Bakanl

Temmuz-2004

Maden

94

Musa Aydomu

T DAP TUR ZM BURSA

ED

Haziran-2004

Maden

Kum-akl Oca

Yeil iftlik Sultanda-Afyon

Kasabas

95

Kmr Paketleme Tesisi

etin plikiolu

Enson Mhendislik Mavirlik-Afyonkarahisar

Haziran-2004

Maden

Kmr Paketleme

plikiolu Nak.Mah.Akar.Din.Tes. n.Pa z.San.ve Tic.Ltd.ti Afyon Karayolar 3.Blge Md.Konya

96

Ta Oca,Konkasr Tesisi ve Malzeme Depo Alan Projesi Kil+Marn Sahas

Karayollar 3.Blge Mdrl

Karayolar genel Mdrl ile 3.Blge Mdrl Ankara-Konya

Nisan-2004

Maden

Ta Oca

97

Afyon imento San.Tic.A..

Bro-Form Mh.Mad.Taah.Ve Tic.Ltd.ti Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon

Temmuz-2004

Maden

Kil Sahas

Afyon li Merkez Derekars Mevkii

lesi

Karaman Mah.Otogar Arkas Afyonkarahisar

98

stbe Oca

Bnyamin Uyan

Eyll-2004

Maden

stbe Oca Kum-akl Oca

Afyon li Dinar lesi Oullar Ky Topraklk Mevkii Afyon li Merkez lesi Gebeceler Ky Sarkayaayrba Mevkii

akc Ky Dinar-Afyon

99

Kum-akl Oca Ayvazolu Orman rnleri Nakliyetcilik San.Ve ve Ykama Krma Tic. Ltd.ti Eleme Tesisi

2004

Maden

Gebeceler Beldesi MerkezAfyonkarahisar

350

100

Kum Oca ve Kandemirler Gda Tarm rnleri Yem Gbre Ykama Eleme Otomativ Akaryakt Maden Tavukuluk naat Tesisi Hafriyat Nakliyat San.Ve Tic.Ltd.ti Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi Ali Tabak

Hasan Deniz Mavirlik n.San.ve Tic.Ltd.ti.Ankara Hasan Deniz Mavirlik n.San.ve Tic.Ltd.ti.Ankara

Austos-2004

Maden

Kum Oca

Afyon li obanlar lesi iil Mevkii 4 Pafta 660 Nolu Parsel Afyon li obanlar lesi Merkez iili Mevkii 4.Pafta 660 no'lu Parsel LE Afyon li Gebeceler Kasabas Sarkaya Mevkii 14 Pafta 2403 Nolu Parsel Afyon li obanlar lesi Merkez iili Mevkii 4.Pafta 660 no'lu Parsel LE Afyon li obanlar lesi Merkez Bent Ba Mevkii 4 Pafta 8 Nolu Parsel Afyon li Merkez lesi Slmenli Ky Gerenboz Mevkii Afyon li Merkez lesi Demirevre Ky 22H-2A Pafta 120Ada 2 Parsel Afyon li Merkez lesi Nuribey Ky Kazakdz Tepe Mevkii Afyon ili scehisar lesi Seydiler Kasabas Cumhuriyet Mah. Ayaz Mevkii

Slmenli Kasabas -Afyon

101

Austos-2004

Maden

Kum-Oca

Slmenli Kasabas -Afyon

102

Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi

sa ney

Hasan Deniz Mavirlik n.San.ve Tic.Ltd.ti.Ankara

Austos-2004

Maden

Kum Oca

Slmenli Kasabas -Afyon

103

Ykama Tesisi

Eleme

Karadal Hafriyat Nak.SanTic. Ltd.ti

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Nisan-2005

Maden

Ykama Tesisi

Konya Karayolu 15. km Afyon

104

Be Yldzl Turistik Otel-ED Raporu Tula Kiremit Kili Oca

Deva Termal Tur.Ve Tic.A.

Hasan Deniz Mavirlik n.San.ve Tic.Ltd.ti.Ankara Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Haziran-2005

Turizm

Be Yldzl Turistik Otel

Demirevre Ky Girii Afyon

105

Adnan Akda

Mays-2005

Maden

Tula Fabrikas

Kurtulu Afyon

Caddesi

NO:68-

106

Kum Oca

Meryem Can

Enson Mhendislik Mavirlik-Afyonkarahisar

Haziran-2005

Maden

Kum Oca

Seydiler Kasabas-Afyon

351

107

Tula Kiremit Kili Oca

Hseyin Boran

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Mays-2005

Maden

Tula Fabrikas

Afyon li Merkez lesi Karaaslan Ky Aktar Gedii Mevkii Afyon li Dinar lesi iektepe Kasabas ncekoyak Mevkii Afyon li Sandkl lesi Otluk Kocakum Mevkii

maret Camii Kars NO:3 /A Afyon

108

Kum akl Oca

iekler Nak.Ve n.Malz.Tic.Ltd.ti

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Mays-2005

Maden

Kum Oca

Adliye Mah.zel dare Merkezi NO:3 Dinar-Afyon

109

Kum akl Oca

ren Kum Gda Teks.Ot.Eml.Kuy.Day.Tk.Mal.Yak.Mad.Nakl.Hay. Ak.Haz.Bet.Mer.Mt.Plas.Tek.Lok.Tur.San.Tic.Ltd. ti Karadal Hafriyat Nak.SanTic. Ltd.ti

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Mays-2005

Maden

Kum Oca

efik Erdoan Yankren Ky Sandkl - Afyon

110

Kum Oca

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa Karayolar genel Mdrl ile 3.Blge Mdrl Ankara-Konya

Nisan-2005

Maden

Kum Oca

Afyon li obanlar iil Mevkii

lesi

Afyon -Konya Karayolu 15 km Afyon Karayolar 3.Blge Md.Konya

111

Ta Oca Konkasr Tesisi ve Malzeme Depo Alan Kum Oca

Karayollar 3. Blge Mdrl

Eyll-2004

Maden

Ta Oca

Afyon li Dinar lesi Karabedir Ky attepesi Mevkii

112

Szbir Trkay Kum Hafriyat San.Tic. thalat Ltd.ti

Ali Mlayim Konya

Mart-2005

Maden

Kum Oca

Afyon li Sultanda lesi Yeiliftlik Kasabas Blkkaya Mevkii 8-13 Pafta 6626 Nolu'Parsel Afyon li uhut lesi Azkara Gleti Mevkii Afyon li uhut lesi Azkara Gleti Mevkii Afyon li uhut lesi Azkara Gleti Mevkii

24 Austos Bulvar Tekta han No:28 Akehir - Konya

113

Ta Oca

Malzeme

DS XVIII.Blge Mdrl

DS XVIII.Blge Mdrl Isparta DS XVIII.Blge Mdrl Isparta DS XVIII.Blge Mdrl Isparta

Aralk-2004

Maden

Ta Oca

DS XVIII.Blge Mdrl Isparta DS XVIII.Blge Mdrl Isparta DS XVIII.Blge Mdrl Isparta

114

Kum-akl Oca

DS XVIII.Blge Mdrl

Aralk-2004

Maden

Kum-akl Oca Kil Oca

115

Kil Oca

DS XVIII.Blge Mdrl

Aralk-2004

Maden

352

116

Kmr Paketleme Tesisi Azkara Gleti

Adnan Sadk ntepe

Enson Mhendislik Mavirlik-Afyonkarahisar DS XVIII.Blge Mdrl Isparta Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon Fon Mh.MavirlikPlanlama Ve Kimyasal Madde Pazarlama Dahili Ticaret Afyon M&T Mhendislik Mavirlik Ltd.ti Ankara Egesu Artma-Havuzculuk n.San.Tic.Ltd.ti.Afyonk arahisar Onat evre ve Artma Tekn.Ltd.ti

Ocak-2005

Maden

Kmr Paketleme Glet

Afyon li Sinanpaa lesi Dzaa Kasabas Mevkii Afyon li uhut lesi Azkara Gleti Mevkii Afyon li Merkez apakkr Mevkii le

Sanayi ars NO:14 zmir Yolu 35 km. Afyon DS XVIII.Blge Mdrl Isparta O.S.B NO:44/5 Afyon

117

DS XVIII.Blge Mdrl

Mart-2005

Ulatrm a Gda

118

Et Entegre Tesisi

Alp Entegre Et Et rnleri Gda Ve htiya Maddeleri Tekel rn. Otomv.Akaryakt Tarm Turizm n.San.Tic.Ltd.ti

Mays-2005

Et Entegre

119

Mezbahane Tesisi

brahim Mazlum

Aralk-2004

Gda

Mezbahane

Afyon li Merkez apakkr Mevkii

le

Yeni Saralar ars NO:44 Afyon

120

Mezbahane Tesisi Hayvan Kesim ve Sucuk retim Tesisi Kat Atk Yakma Tesisi

Bolvadin Et Bolvadin Canl Hayvan Ve rnleri Entegre Gda Tarm Yem San.Tic.A. Celalettin Mhsrler

Nisan-2004

Gda

Mezbahane

Afyon li Bolvadin lesi

Kule han Kat:1 No:8 Bolvadin/Afyonkarahisar OSB Afyonkarahisar

121

Mays-2004

Gda

Mezbahane ve Sucuk malathanesi Kat Atk Yakma Tesisi Kum Oca

Afyon ili Merkez lesi OSB Pafta 90 4130 Ada 3 nolu

122

Afyon Belediye Bakanl

Ocak-2003

Enerji

Afyon li Merkez Karaaslan Mevkii

lesi

Afyon Afyon

Belediye

Bakanl

123

Kum Oca

Baaa Belediyesi

Maden

Afyon li Sandkl lesi Baaa Kasabas Karamasat Mevkii Afyon li uhut lesi Hac Musa Mah.Mevkii

Baaa Belediyesi Sandkl Afyon

124

Kum-akl Oca

Osman Oynaanl

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Maden

Kum-akl Oca

uhut Afyon

353

125

Mcr Oca

Malzeme

Uluborlu Belediyesi

Maden

Mcr Oca

Afyon li Dinar lesi apal Ky Sancar Mevkii Afyon li Merkez lesi Gebeceler Kasabas Ballk Mevkii Afyon li Emirda lesi Emirin Ky Kumdere Mevkii Afyon li ay lesi Pnarkaya Ky Cevizlidere Mevkii Afyon li Emirda lesi Elhan Ky Batk Mevkii

Uluborlu Belediyesi Isparta

126

Kum Oca

Gebeceler Bel.Bk.

Maden

Kum Oca

Gebeceler Beldesi MerkezAfyonkarahisar

127

Kum Oca

Burhan Akta

Maden

Kum Oca

illi Mah. Kocaman Sokak No:30 Emirda

128

Kum Oca

Karayollar 3.Blge Mdrl

Karayolar genel Mdrl ile 3.Blge Mdrl Ankara-Konya Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Austos 2001

Maden

Kum Oca

129

Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi

Mustafa Bayrak

Temmuz 2002

Maden

Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi Kat Atk Yakma Tesisi Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi Mermer Madeni Sahas Kireta Oca

Bucak Mevkii evre Yolu Yan Emirda - Afyon

130

Kat Atk Bertaraf ller Bankas Genel Mdrl Ett Plan VE Yol Tesisi Dairesi Bakanl

Art naat Mhendislik Aryma Sanayi ve Ticaret Ltd.ti Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Kasm - 2000

Enerji

Afyon li Susuz Kasabas Mevkii

Umut Sokak NO:19 Kurtulu Ankara

131

Kum Oca ve Ku Hafriyat Nakliye Gda Tketim Pet.rn.Oto Ykama Eleme Tur.San.Tic.Ltd.ti Tesisi Mermer Sahas Madeni Kemal Eski

Temmuz 2002

Maden

Afyon li Emirda lesi Trkmenakren Ky ve Yeni Mahalle Mevkii Afyon li Bayat lesi Eerli Mevkii

Emir Afin Cad.NO:18 Emirda - Afyon

132

Sadk Ceylan

Maden

Cumhuriyet Mah.Afyon Cad.NO:23 Bayat Afyon

133

Kireta Oca Ve Kire Yakma Sndrme -

Trkiye eker Fabrikalr A. Afyon eker Fab.

Serdar Mhendislik Mavirlik ve D Tic.Ltd.ti.Ankara

Haziran 2002

Maden

Afyon li Emirda lesi Hrriyet Mah. Adaal Mevkii

Afyon eker Fab.

354

Paketleme Fab.

134

Kum-akl Oca

Cafer Tayyar iek

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa AK-TEL Mh.Et.Trz.Gd.San.Tic.Lt d.ti Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Mart - 2001

Maden

Kum-akl Oca Kum-akl Oca

Afyon li Dinar lesi Tatarl Kasabas Kuzyaka Mevkii Afyon li Sandkl lesi Karadirek Ky aykys Mevkii Afyon li Sandkl lesi Yankren Ky Talburun Mevkii Afyon li Sincanl lesi Krka Ky Pirenkr Mevkii

Tatarl Kasabas /Afyon

135

Kum-akl Oca ve Ykama Krma Eleme Tesisi Ykama Tesisi Eleme

Hasan Gldal

Haziran-2002

Maden

Hisar Mah.Savak Sok.NO:19 Sandkl/Afyon

136

efik Erdoan

Temmuz 2002

Maden

Ykama Tesisi

Yankren Ky Afyom

137

Kum Oca

Ycel Hafriyat Ve Kum Ocaklar l. n.Taah.Ve Tic.Ltd.ti

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Eyll-2000

Maden

Kum Oca

Anbaryolu Atatrk Cad.Knacolu Sitesi C Blok No:15 Dumlupnar Mah.Kamil Miras Cad. Bahar Sitesi Afyon

138

Ykama-Eleme Tesisi Ve Kumakl Oca Kum Oca ve Ykama Eleme Tesisi Kuvarsit Oca

Tevhid n.Tic.Ltd.ti.

T DAP TUR ZM BURSA

ED

Eyll-2002

Maden

Ykama Tesisi

Afyon li Sincanl Baduvar Mevkii

lesi

139

Cengiz Gkdemir

Bured Mhendislik Hizmetleri-Bursa

Eyll-2000

Maden

Kum Oca

Afyon li Sandkl lesi Sorkun Kasabas Kzlburun Mevkii Afyon li Sandkl lesi Celiolu-renkaya Mevkii

Sorkun Kasabas SandklAfyon

140

narlar Mad.San Ve Tic.Ltd.A.

Bilim Mad.M.San.Tic.Ltd.ti Eskiehir

Ekim-1999

Maden

Kuvarsit Oca

Kre Beldesi St/Bilecik

355

ED GEREKL D R/GEREKL DE LD R KARARI VER LEN FAAL YETLER L STES Projenin Ad Proje Sahibi Rapor Tarihi Datm Mart-2002 Sektr Faaliyet Konusu Faaliyet Mevkii Adres le

Trafo Binas

Teda Elektrik Messesesi Hasan Gldal

Enerji

Trafo Binas

Dinar Aktoprak Ky Harman Yeri Mevkii L24.d.23a Pafta 304 parsel Sandkl lesi Karadirek Kasabas rktlar Mevkii O.S.B Hisar Mah.Savak Sandkl - Afyon Sok.NO:19

Dinar

Kum Oca

ubat-2002

Maden

Kum Oca

Sandkl

Sucuk malathanesi Kum Oca

Biici Et Ve Et rnleri Gda Ve Hayvan San.Ltd.ti Karayollar 13.Blge Md.

Ocak-2002

Gda

Sucuk malathanesi Kum Oca

Milli Birlik Cad.NO:65 Afyon

Merkez

Ocak-2002

Maden

Sandkl lesi Sorkun Kasabas Kestel ay Mevkii O.S.B 109.Sok.

Karayollar 13.Blge Md.Antalya

Sandkl

Mermer Fabrikas

zeks Tic.A.

Mermer

San.Ve

Faaliyet Satlm Kasm2001 Kasm2001 Kasm2001 Kasm2001 Kasm-

Maden

Mermer Fabrikas

Ordu Bulvar NO:12 Afyon

Merkez

Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Dinlenme Tesisi

mit zpnar

Gda

Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Dinlenme Tesisi

Afyon Ankar yolu 8.Km

Afyon-Ankara Yolu 8.Km Afyon

Merkez

erafettin Mutlu Mutlu Et r. Hayvan ti Ali Gzel

Gda

Der Kasabas Yunus Emre Mah.Kirembe Sok.NO:26 Pafta 6 Parsel 586 Sinanpaa lesi Bulca Ky 9 Pafta 625 Parsel O.S.B 4.Cad.4.Dok.NO:24

Der Kasabas hsaniye - Afyon

hsaniye

Turizm

Gzelky Dinlenme Tesisi Afyonzmir Karayolu 20.Km Otogar No:34 Afyon

Sinanpaa

Sucuk malathanesi Sucuk

smail Frn Et Ve Et rnleri

Gda

Sucuk malathanesi Sucuk

Merkez

10

brahim Mazlum

Gda

O.S.B 101.Sok.1.Ada3.Parsel No:55

Yeni Saralar ars No:44 Afyon

Merkez

356

malathanesi 11 Stabilize Malzeme Oca Kum Oca Karayollar 13.Blge Md.

2001 Ekim-2001 Maden

malathanesi Stabilize Malzeme Oca Kum Oca Dinar lesi obansaray Ky Harmanyeri Mevkii Akaky Hudutlar Uzunsaray Mevkii Bolvadin lesi Hamidiye Ky Ahmetler Dede Tepesi Mevkii Karayollar 13.Blge Md.Antalya Dinar

12

Malaklar n.Taah

Haziran2001 Ve

Maden

Bolvadin

13

ahin Hayv.Protein Tic.Ltd.ti Ta Oca Ky Hizm. l Md.

14

Temmuz2001 Ekim-2002

Maden

Ta Oca

uhut lesi Akyuva Ky nn Allar Mevkii Dazkr lesi Aa Yenice Ky Kovalk Mevkii Dazkr lesi Aa Yenice Kavakl Ky

uhut

15

Rafine Anhid.Sodyum Slfat retim Tesisi l Yolu stbe Oca

Alkim Alkali Kimya A.

Gda

Rafine Anhid.Sodyum Slfat retim Tesisi l Yolu stbe Oca

Dazkr

16 17

Karayollar 13.Blge Md. Bnyamin Uyan

Ekim-2002 Austos2002 Austos2002 Temmuz2002 Haziran2002 Mays-2002

Ulam Maden

Sandkl lesi ,Hocalar lesi 2Bl.Hd. l Yolu

Sandkl

18

Ta Oca

Metin Ardac

Maden

Ta Oca

hsaniye lesi Ayazini Kasabas Topyeri Mevkii O.S.B 4.Cad.4 NO:14 Sok.Sucukcular Sitesi

hsaniye lesi Ayazini Kasabas

hsaniye

19

Sucuk malathanesi Makinal Mermer Arama Ta Oca

Mehmet Diyar

Gda

Sucuk malathanesi Makinal Arama Ta Oca Mermer

Merkez

20

Adosan Afyon Doalta Mermer Mad.San.Tic.Ltd.ti Karayollar 13.Blge Md.

Maden

Ankara Yolu 13 Km Susuz Boaz

21

Maden

Bamak lesi Akpnar Ky Argt Tepesi Mevkii

Bamakc

357

22

Sellz retimi

Trkiye Sellz Ve Kat Fab.A. Afyon letme Nail Karakol

Nisan-2002

Kat

Sellz retimi

ay - Afyon

ay-Dinar Yolu 12 Km

ay

23

Bitkisel Tama

Toprak

Mart-2002

Ulam

Bitkisel Tama

Toprak

ayrba Kasabas Pafta 20 3329 Parsel

Sanayi ars 27.Blok NO:1-2

Merkez

24

Lastik Ayakkab Fabrikas elik Ve Tekstil Kordlu Konveyr Band le Kauuk Hamuru retimi Mermer ve Fayans Fabrikas ziek Fabrikas St Fabrikas Sucuk malathanesi Devlet Yolu Ya

zerler Ayakkab Ve Lastik San.Ve Tic.A. zer Konveyr Banal Turizm San.Tic.A.

Mart-2002

Lastik Ayakkab Fabrikas Maden elik Ve Tekstil Kordlu Konveyr Band le Kauuk Hamuru retimi Mermer ve Fayans Fabrikas ziek Fabrikas St Fabrikas Sucuk malathanesi Devlet Yolu Ya

Ankara Yolu 2.Km

Ordu Bulvar NO:12

Merkez

25

Mart-2002

Ankara Yolu 2.Km

Ordu Bulvar NO:12

Merkez

26

Santa Mermer San.Tic.A.

Fayans

Mart-2002

Maden

Ankara Karayolu 7.Km

Ordu Bulvar NO:12

Merkez

27

Afyon Gda San.Tic.A.

Mart-2002

Gda

Ankara Karayolu 7.Km

Ordu Bulvar NO:12

Merkez

28 29

Afyon Gda San.Tic.A. zdiyarolu Et rnleri Ltd.ti Ve Et

Mart-2002 Mart-2002

Gda Gda

Ankara Yolu 2.Km O.S.B 4.Cad.4 NO:27 Sok.Sucukcular Sitesi

Ordu Bulvar NO:12

Merkez Merkez

30

Karayollar 3.Blge Mdrl/KONYA mer Faruk NTEPE

Haziran2003 01.06.2003

Ulam

Afyon-Ktahya(Afyon aras)devlet yolu

14.Blge

Hududu

Afyon-Ktahya(Afyon 14.Blge Hududu aras)devlet yolu Sincanl/Karacaren Ky

Merkez

31

Enerji Nakil Hatt ve trafo gc Mermer retimi Sucuk malathanesi

Enerji

Enerji Nakil Hatt ve trafo gc Mermer retimi Sucuk malathanesi

Sincanl/Karacaren Ky

Sincanl

32 33

Abdil AYDIN PEK Et Mamulleri ve Gda Mad.Paz.San.Tic.A..

11.06.2003 30.05.2003

Maden Gda

uhut/ sal Ky O.S.B.

uhut/ sal Ky O.S.B.

uhut Merkez

358

34

Sakatat leme ve Paralama Tesisi Mangan Arama Mermer karma Sucuk malathanesi

ONAY Sakatat ve Gda San.Tic.Ltd.ti.

30.05.2003

Gda

Sakatat leme ve Paralama Tesisi

O.S.B.

O.S.B.

Merkez

35 36 37

Yaar URHAN Mustafa K REZ S.S.Afyonkarahisar Sucukular Toplu Koop.Bak.

29.05.2003 27.05.2003 21.05.2003 yeri

Maden Maden Gda

Mangan Arama Mermer karma Sucuk malathanesi

Dazkr/Hasandede Buca Iklar Ky/Tombak Tepe Mevkii O.S.B.

Dazkr/Hasandede Buca Iklar Ky/Tombak Tepe Mevkii O.S.B.

Dazkr Merkez Merkez

38

Ta retimi

Yeiliftlik Belediye Bakanlna/SULTANDAI STN iftlii Ltd.ti.

28.04.2003

Maden

Ta retimi

Sultanda/Yeiliftlik Kasabas

Sultanda/Yeiliftlik Kasabas

Sultanda

39

Sucuk malathanesi Mermer karma

15.04.2003

Gda

Sucuk malathanesi Mermer karma

O.S.B.

O.S.B.

Merkez

40

Kemal ESK

15.04.2003

Maden

Konar Ky/Kkkepez Tepe MEVK

Konar MEVK

Ky/Kkkepez

Tepe

Merkez

41

Mermer karma

Adnan DEM REL(Mermer Sanayi Blgesi/ scehisar) Karayollar 3.Blge Mdrl/KONYA BAYRAKTAROLU Maden Mermer n.San.Tic.Ltd.ti. Mushsin ZER

15.04.2003

Maden

Mermer karma

Emirda/Yreil Ky

Emirda/Yreil Ky

Emirda

42

Yol almas

11.04.2003

Ulam

Yol almas

Konya-Afyon Devlet Yolu arasnda blnm yol O.S.B.

Konya-ay

Konya-Afyon Devlet Yolu Konyaay arasnda blnm yol O.S.B.

Merkez

43

Mermer Oca

05.02.2003

Maden

Mermer Oca

Merkez

44

Mermer Oca

05.02.2003

Maden

Mermer Oca

Sincanl/Serban Ky/Talca Tepe Mevkii

Sincanl/Serban Ky/Talca Tepe Mevkii Sincanl/obanz Mevkii Ky/Dereda

Sincanl

45

Kum Oca

D.S. Md./ISPARTA

18.Blge

31.01.2003

Maden

Kum Oca

Sincanl/obanz Ky/Dereda Mevkii

Sincanl

359

46

Sucuk malathanesi Mermer karma

Sabri DEM

08.11.2002

Gda

Sucuk malathanesi Mermer karma

O.S.B.

O.S.B.

Merkez

47

AYDIN Mermer Tic.Ltd.ti. Karayollar 13. Mdrl/Antalya Kayma. smail AKIR Erdin BATTAL

San.ve

06.11.2002

Maden

scehisar/Karakaya Ky/Muslin Mevkii

scehisar/Karakaya Mevkii Dinar/Yakaky Mevkii

Ky/Muslin

scehisar

48

Ariyet Oca

Blge Dinar

04.11.2002

Maden

Ariyet Oca

Dinar/Yakaky Ky/Bepnar Mevkii

Ky/Bepnar

Dinar

49 50

Mermer karma Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Blok ve Moloz Mermer retimi Glya Fabrikas

04.11.2002 16.10.2002

Maden Gda

Mermer karma Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Blok ve Moloz Mermer retimi Glya Fabrikas

ay/Kzlda Ky O.S.B.

ay/Kzlda Ky O.S.B.

ay Merkez

51

Arif UYSAL

31.12.2003

Gda

O.S.B

O.S.B

Merkez

52

Ali AKCAN

29.12.2003

Gda

uhut /Hac Mevkii

Musa

Mahallesi/Gerenlik

uhut /Hac Mahallesi/Gerenlik Mevkii Dazkr/rtl Ky

Musa

uhut

53

Muzaffer NL/Denizli

27.10.2003

Maden

Dazkr/rtl Ky

Dazkr

54

S.S. Bamak 1 nolu (Gl) Tarmsal Kalknma Kooperatifi D.S. Md./ISPARTA Salim KKKURT 18.Blge

24.10.2003

Temizlik

Bamak

Bamak

Bamakc

55

Ta Oca

23.09.2003

Maden

Ta Oca

Sandkl/Cuma Mahallesi/Deliklita Mevkii

Sandkl/Cuma Mahallesi/Deliklita Mevkii O.S.B

Sandkl

56

Sucuk malathanesi Kum-akl Oca

23.09.2003

Gda

Sucuk malathanesi Kum-akl Oca

O.S.B

Merkez

57

D.S.

18.Blge

19.09.2003

Maden

Akdeirmen Baraj iin

Akdeirmen Baraj iin

Merkez

360

Md./ISPARTA 58 Yap Ta(mermer) Mermer Oca Sucuk malathanesi Kum Oca Hasan Hseyin ET NKAYA 11.09.2003 Maden Yap Ta(mermer) scehisar/Seydiler Ky scehisar/Seydiler Ky scehisar

59 60

Mustafa K REZ Mustafa D YAR

01.09.2003 22.08.2003

Maden Gda

Mermer Oca Sucuk malathanesi Kum Oca

Iklar Kasabas/Kurtmahmut Mevkii O.S.B

Iklar Kasabas/Kurtmahmut Mevkii O.S.B

Merkez Merkez

61

D.S. Md./ISPARTA

18.Blge

11.08.2003

Maden

Sincanl/Krka Mevkii Deiik ileler

Kasabas/Deirmendere

Sincanl/Krka Kasabas/Deirmendere Mevkii Deiik ileler

Sincanl

62

Ta, Kum, akl ve Ariyet Oca Alabalk retimi Kum Oca (Devlet Yolu iin) Yol ve malzeme ocaklar Mermer blok,dekoratif amal ta ve levha retimi Mermer Oca yar geirimli malzeme Patlayc Madde

Karayollar 3.Blge Mdrl/KONYA Niyazi MEN Karayollar 3.Blge Mdrl/KONYA Karayollar 3.Blge Mdrl/KONYA Metin ARPACI(Vekil Muharrem ARPACI)

04.08.2003

Maden

Ta, Kum, akl ve Ariyet Oca Alabalk retimi Kum Oca (Devlet Yolu iin) Yol ve malzeme ocaklar Mermer blok,dekoratif amal ta levha retimi Mermer Oca yar geirimli malzeme Patlayc Madde

Deiik leler

63 64

28.07.2003 28.07.2003

Gda Maden

Hocalar/epni Ky/amba Mevkii Sincanl/ayhisar Ky/Hisaray MevkiiAfyon-Sandkl yolu Konya-Afyon devlet yolu ve Konya-ay arasndaki yol ve malz.ocaklar Ayazini/ hsaniye ve

Hocalar/epni Ky/amba Mevkii Sincanl/ayhisar Ky/Hisaray Mevkii-Afyon-Sandkl yolu Konya-Afyon devlet yolu ve Konyaay arasndaki yol ve malz.ocaklar Ayazini/ hsaniye

Hocalar Sincanl

65

03.07.2003

Maden

Merkez

66

27.05.2004

Maden

hsaniye

67 68

Celal YILDIRIM/Eskiehir D.S. Md./ISPARTA Feride KIRLIOLU 18.Blge

24.05.2004 30.04.2004

Maden Maden

Bayat /Kuzren Ky Akdeirmen Baraj in.iin Sincanl/Akdeirmen Ky.den. Sincanl/Boyal Ky -

Bayat /Kuzren Ky Akdeirmen Baraj in.iin Sincanl/Akdeirmen Ky.den. Sincanl/Boyal Ky -

Bayat Sincanl

69

30.04.2004

Kimya

Sincanl

361

Deposu 70 Sucuk malathanesi Alabalk Tesisi Ali YUMAK 21.04.2004 Gda

Deposu Sucuk malathanesi Alabalk Tesisi Sandkl/CUMA Mah.Ak Sebze Pazar Sandkl/CUMA Mah.Ak Sebze Pazar Emirda/Balca Mevkii Ky/amlk Sandkl

71

Emirda Kaymakamlna(Kylere Hizm.Gtrme Birl.Bak). ORUOLU Et ve Gda rnleri San.Tic.A.. Emin ORBAY

19.04.2004

Gda

Emirda/Balca Ky/amlk Mevkii

Emirda

72

Et rnleri malathanesi Sakatat Paralama Tesisi Cam Elyaf Katkl Boru retimi Sucuk malathanesi Mermer retimi Mermer retimi

15.04.2004

Gda

Et rnleri malathanesi Sakatat Paralama Tesisi Cam Elyaf Katkl Boru retimi Sucuk malathanesi Mermer retimi Mermer retimi

Afyon-Ankara Karayolu 5.km

Afyon-Ankara Karayolu 5.km

Merkez

73

08.04.2004

Gda

Cumhuriyet Mah.Karakaya Mevkii / Erkmen

Cumhuriyet Mah.Karakaya Mevkii / Erkmen etinkaya Mah.O.S.B.

Merkez

74

zdemir Hobas Boru retim San.ve Tic.A.. Bayram DEM RER

29.03.2004

Maden

etinkaya Mah.O.S.B.

Merkez

75

25.03.2004

Gda

Bolvadin/Santral Cad.

Bolvadin/Santral Cad.

Bolvadin

76 77

Atalay YILMAZ Yksel ENSON

17.02.2004 17.02.2004

Maden Maden

Kprl Ky uhut lesi/Atlhisar Ky/Oyuklu Tepe Mevkii Nuribey Ky Sandkl/Baaa Deresi Kasabas/Karadirek

Kprl Ky uhut lesi/Atlhisar Ky/Oyuklu Tepe Mevkii Nuribey Ky Sandkl/Baaa Kasabas/Karadirek Deresi Bayramgazi mevkii ky/Balca srt

Merkez uhut

78 79

Mermer retimi Kum Oca

Korhan GLHAN D.S. Md./ISPARTA Kadir GAYIRAN 18.Blge

17.02.2004 09.01.2004

Maden Maden

Mermer retimi Kum Oca

Merkez Sandkl

80

Mermer Oca

16.07.2004

Maden

Mermer Oca

Bayramgazi ky/Balca srt mevkii

Merkez

81

Klor

Depolama

ZK M

kimya

San.ve

25.06.2004

Kimya

Klor

Depolama

Dinar/apal/demiryolu gzergah

Dinar/apal/demiryolu gzergah

Dinar

362

Tesisi 82 Hindi Kesimhanesi ve Hindi Eti leme Tesisi Mermer retimi

Tic.LTD.T ./ STANBUL Ksmet Hr.Tav.San.Tic.A. Ziraii 27.07.2004 Gda

Tesisi Hindi Kesimi Merkez / Akin Ky Merkez / Akin Ky Merkez

83

Alimolu

05.01.2004

Maden

Mermer retimi

Afyon li Bolvadin lesi Byk Karaba Buca Yarmdam Mevkii Afyon li ay lesi ayraz Ky 03L25A2,03L25A3,03L25B1,03L25B4

Afyon li Bolvadin lesi Byk Karaba Buca Yarmdam Mevkii Afyon li ay lesi ayraz Ky 03L25A2,03L25A3,03L25B1,03L25 B4 Afyon li uhut lesi Uzunpnar buca 03L25A3 Afyon li uhut lesi Karadilli Buca Uzunpnar Ky 03L25A3 Santral Cad.NO:33 Bolvadin

Bolvadin

84

Mermer retimi

rfan Ko

07.06.2004

Maden

Mermer retimi

ay

85

Mermer retimi

Aydn Mermer Tic.Ltd.ti Osman en

San.Ve

29.04.2004

Maden

Mermer retimi

Afyon li uhut lesi Uzunpnar buca 03L25A3 Afyon li uhut lesi Karadilli Buca Uzunpnar Ky 03L25A3 Afyon li Bolvadin lesi ay Yolu zeri Sanayi Sitesi Kars Afyon li Bolvadin lesi obanlar yolu zeri

uhut

86

Mermer retimi

15.06.2004

Maden

Mermer retimi

uhut

87

Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Ariyet Ocaklar

Kalay Sucuk ve arkteri

03.08.2004

Gda

Sucuk malathanesi Sucuk malathanesi Ariyet Oca

Bolvadin

88

Ykselti Sucuklar

03.08.2004

Gda

obanlar yolu 1.Km

Bolvadin

89

Karayollar Mdrl

13.Blge

23.08.2004

Maden

Afyon li Dinar lesi akc,apal,alayan,Keklicek Mevkii

Afyon li Dinar lesi akc,apal,alayan,Keklicek Mevkii Mermer San.Blgesi scehisar

Dinar

90

Mermer Oca

Adnan Demirel

06.09.2004

Maden

Mermer Oca

Afyon li Dazkr lesi Yukar Yenice Ky Mevkii Afyon li Dinar lesi Yeilat Ky Mevkii

Dazkr

91

Maden Arama

Talip Din

13.09.2004

Maden

Maden Arama

Tepecik Beldesi

Dinar

363

92

Ariyet Ocaklar

Karayollar Mdrl

13.Blge

21.09.2004

Maden

Ariyet Oca

Afyon li Dinar lesi Yaka Ky Bepnar Mevkii Afyon li ay lesi ay Deresi-Kirazl Dere Mevkii Afyon li Sandkl lesi Karacaren Ky

Afyon li Dinar lesi Yaka Ky Bepnar Mevkii ay Belediye Bakanl

Dinar

93

Alabalk iftlii ve Dinlenme Tesisi Maden Arama

ay Belediye Bakanl

07.10.2004

Gda

Alabalk letmecilii Maden Arama

ay

94

Demir eksport

12.10.2004

Maden

zmir Cad. Kohan NO:25/7 Kzlay Ankara Cami Kebir Mah.Halii NO:4 Dinar ay lesi Pnarkaya Cevizlidere Mevkii Mermer San. Bl. scehisar Tnaztepe Ky

Sandkl

95 96

Balk retimi Kum Oca

Ali Grbzel Karayollar Mdrl Konya Adnan Demirel Poyraz Tekstil Gda Turizm San.Tic.Ltd.ti Ouzhan Mermercilik Tekstil Turizm Hayvanclk Souk Hava Deposu Ltd.ti Byk Okyanus Madencilik n.San.Tic.Ltd.ti Sefa Kula 3.Blge

18.11.2004 11.11.2004

Gda Maden

Balk retimi Kum Oca

Dinar lesi Dden Suyu Kayna ay lesi Pnarkaya Ky Cevizlidere Mevkii Emirda Yreil Ky Sivrikale Mevkii Tnaztepe

Dinar ay

97 98

Mermer retimi Kaynak Suyu Dolum Tesisi Mermer Fabrikas

14.01.2005 07.02.2005

Maden Gda

Mermer retimi Kaynak Suyu

Emirda Sinanpaa

99

17.02.2005

Maden

Mermer retimi

Dinar lesi Yeilat Ky Mevkii

Konak Mah.Yayla Sok.NO:1 Dinar

Dinar

100

Maden Arama

07.02.2005

Maden

Maden Arama

ay lesi Karacaren Ky Mevkii

Atatrk Bulvar Bakanlklar Ankara

NO:127/512

ay

101

Mermer Oca

25.03.2005

Maden

Mermer Oca

obanlar lesi Kzltepe Mevkii

2.Galericiler Sitesi Ankara Yolu:1 Afyon Karayollar 3. Blge Mdrl Konya 2 Eyll Cad.Baan Sok.Atlgan Merkezi Merkez

102

Malzeme Ocaklar Mermer Oca

Karayollar Mdrl

3.

Blge

07.04.2005

Maden

Malzeme Ocaklar

Uak-Afyon Yolu Mevkii

103

Orun Mad.Mer.Teks.rn.San.Tic. Ltd.ti

05.04.2005

Maden

Mermer Oca

Dazkr lesi rtl Ky Mevkii

Dazkr

364

104

Mermer Oca

Salamlar San.Ltd.ti Celal Ildz

n.Taah.Tic.Ve

30.03.2005

Maden

Mermer Oca

Sinanpaa lesi Serban Ky Mevkii

Park k Tbank Yan NO:3 Afyon Der Kasabas hsaniye Arifiye Mah.Yalb Sok.Ylmazlar han NO:16 Kat:3 D:5-6

Sinanpaa

105 106

Mermer Oca Mermer Oca

09.05.2005 05.05.2005

Maden Maden

Mermer Oca Mermer Oca

hsaniye lesi Der Kasabas Mevkii Dazkr lesi rtl Ky Mevkii

hsaniye Dazkr

Orun Mad.Mer.Teks.rn.San.Tic. Ltd.ti aban zkara Malaklar n.Taah.Gda Mad. San.Tic.Ltd.ti Adil Okumu

107 108

Mermer Oca Maden Arama

11.05.2005 25.05.2005

Maden Maden

Mermer Oca Maden Arama

scehisar lesi Damgalkaya Mevkii Bolvadin lesi Hamidiye Ky Mevkii

Sahipata Mah.143.Sok.NO:14 Afyon Sanayi Sitesi 25/36 Afyon

scehisar Bolvadin

109

Mermer retimi

02.06.2005

Maden

Mermer retimi

scehisar lesi Konar Ky Mevkii

Kayadibi Mah.Orureis Sok.No:56 Afyon Dumlupnar Mah.Kamil Miras Cad.Fazilet Apt.Zemin Kat Afyon Afyon - Ankara yolu 20.Km scehisar

scehisar

110

Mermer retimi

Aymer Mermer n.Mal Ve Oto.San.Tic.Ltd.ti ahin Kardeler Elek.Mer.San Ve Tic.Ltd.ti Remzi altr

06.06.2005

Maden

Mermer retimi

Hocalar lesi Davulga Ky Mevkii

Hocalar

111

Mermer retimi

15.06.2005

Maden

Mermer retimi

Dinar lesi Yaknlar Mevkii

Dinar

112

Maden Arama

16.06.2005

Maden

Maden Arama

Emirda lesi Yukarkurudere Ky Mevkii

Yukarkurudere Mah.Emirda

Ky

Mahrumlu

Emirda

113 114 115

Mermer retimi Mermer retimi Mermer retimi

Sreyya Demirel mer Demirel Karamehmet Mer.San.Tic.Ltd.ti

16.06.2005 16.06.2005 17.06.2005

Maden Maden Maden

Mermer retimi Mermer retimi Mermer retimi

Emirda lesi Hac Mustafa Ky Mevkii uhut lesi Gen Ky Mevkii Emirda lesi Bakonak Ky Akren Mevkii

Mermer San. Bl. scehisar Mermer San. Bl. scehisar Ankara Asfalt zeri scehisar

Emirda uhut Emirda

365

EK LLER D Z N
EK L 1 AFYON L MERKEZ VE AFYON KALES ............................................................................................................................................. 14 EK L 2: AFYON L MERKEZ UYDU GRNTS ......................................................................................................................................... 16 EK L 3: AFYON L VE LE SINIRLARI ......................................................................................................................................................... 17 EK L 4 : BAMAKI ACIGLDE FLAM NGOLAR............................................................................................................................................ 19 EK L 5 : BOLVAD N KAYMAI ................................................................................................................................................................. 23 EK L 6: EBER GL VE SULTANDALARI ................................................................................................................................................... 44 EK L 7: AFYON VE C VARININ GENELLET R LM STRAT GRAF K KES T .......................................................................................................... 48 EK L 8: SEYD LER TF VE AGLOMERALARI ................................................................................................................................................. 53 EK L 9 : AFYON KALES VE VOLKAN TLER .................................................................................................................................................. 55 EK L 10: TRK YE JEOLOJ HAR TASI ........................................................................................................................................................ 57 EK L 11: SULTANDAI FAYI.................................................................................................................................................................... 58 EK L 12: JEOTERMAL SU SONDAJ KUYUSU VE EVRES ............................................................................................................................... 69 EK L 13: AFYOM MERKEZ MER KAPLICASI YZME HAVUZU ....................................................................................................................... 69 EK L 14: HAHA (AFYON) TARLASI ........................................................................................................................................................ 74 EK L 15: HAHA B TK S ....................................................................................................................................................................... 74 EK L 16: KARAMIK GL VE SAZLII ....................................................................................................................................................... 92 EK L 17: KARAMIK GL VE N LFERLER .................................................................................................................................................. 92 EK L 18: ACIGL VE KULAR ................................................................................................................................................................ 130 EK L 19: ACIGL VE DOAL HAYAT........................................................................................................................................................ 130 EK L 20: KOCAYAYLADA B TK LER NDEN BAZILARI .................................................................................................................................... 156 EK L 21: BAKOMUTANLIK M LL PARKI ................................................................................................................................................... 166 EK L 22: CUMHUR YET DNEM M MAR S NDEN B R RNEK ........................................................................................................................ 173 EK L 23: BYK TAARRUZ EH TL ...................................................................................................................................................... 195 EK L 24: BYK TAARRUZ EH TL ...................................................................................................................................................... 195 EK L 25: L M ZDEN M MAR RNEKLER .................................................................................................................................................. 196 EK L 26:AFYON VE C VARININ DEPREMSELL K HAR TASI ................................................................................................................ 205 EK L 27: AFYON VE C VARININ FAY HAR TASI .................................................................................................................................. 206 EK L 28: DER KASABASI KAYA ANIT ................................................................................................................................................... 215 EK L 29: AFYON L MADEN HAR TASI .................................................................................................................................................... 236 EK L 30: L M ZDEK MERMER OCAKLARINDAN B R .................................................................................................................................... 241 EK L 31: MERMER OCAI .................................................................................................................................................................... 246 EK L 32: AFYON KENT MERKEZ M MAR RNEKLER ................................................................................................................................. 269 EK L 33: MEZBAHADA BYKBA HAYVANLAR ......................................................................................................................................... 304 EK L 34: SUCUK MALATHANES ............................................................................................................................................................. 304 EK L 35: PASTIRMA MALTHANES .......................................................................................................................................................... 304 Baa Dn

366