STANBUL Z

BMED BOAZ NVERSTES MEZUNLAR DERNE AYLIK YAYINI OCAK 2013 SAYI 180

EL SAYISI

Kenti Yeniden Kefetmek

Rumeli askeri Anadoluya geer, ordu sefere karken, skdar iskelesinde dalgalanan sava tularnn glgesine ayak bastnda krk dokuz yandaki Sultan Murad Han Gazi olu Fatih Sultan Mehmed Han Gazi, yirmisinde yaptrd Rumelihisarna bakp genliini, o gnleri, uykusuz gecelerin cokusunu anmsam myd acaba? Anmsadn varsayalm. Varsaymak da yetmez, o gnlere dnp hisarn ilk tan biz koyalm. Nedim Grselin Boazkesen -Fatihin Roman adl eserinden stanbul, tarihiyle, kaosuyla, elikileriyle, kyda kede kendini gizleyen gzellikleriyle, nnden geip gittiimiz mrleri barndran meknlaryla, sesiyle, mziiyle, zorluklaryla, incelikleriyle, hoyratlklaryla, dnrleri, sanatlar arlad tarihi binalaryla, sokaklarnda neresi deilse altndan kan hikyeleriyle esiz bir ilham kayna, aratrma sahas, insan zihinsel bir maceraya davet eden zel bir alan olarak karmza kyor. Bu esiz kenti odak noktasna alan bir say tasarladmzda bildiimiz, stanbul zerine neredeyse her detayn ya aratrlm ya da aratrlmakta olduuydu. Elbette ehrin dinamizmi ve dnen yaps her geen gn merak edilecek yeni konular doursa da bizim bu saydaki arzumuz stanbulu kendi penceremizden bir icra alan olarak dnmek ve zihnimizdeki eleri birletirerek kendimize has bir kompozisyon yaratmakt. Leyla Gencerin Boaz ile kucaklamasn temsilen sanatya ait grselleri Boazn derinliklerinde fotoraflamak, stanbulun gizemli yann ve kentin yazarlara sunduu imknlar edebiyat ve zellikle polisiye edebiyat erevesinden Agatha Christienin kald odada tartmak, kenti ses ve mzik erevesinde resmeden sanatlarn zihinlerine ulamak ve bu vesileyle kenti Hezarfenin kanatlarnda ve ehrin yedi tepesine gnderme yaparak yedi ayr blmde betimleyen stanbul Senfonisinde kefetmek hayal ettiimiz stanbula dair ne kan kompozisyonlard. Bu dzenlemeler fark edilecei zere arlkl

olarak kltr-sanat erevesinde yapld. Aslnda kendiliinden doan bu eilim zannediyorum kltre, sanata duyduumuz al, deerinin teslim edilmesini can gnlden arzuladmz kltr insanlarn, evrensel deerleri ve elimizdeki olanaklarla bu deerleri somutlatrma arzusunu temsil ediyor. Bu saynn almalar esnasndaki candan katklar dolaysyla minnetlerimizi sunmak istediimiz ok deerli destekilerimiz var. Arivinde yer alan ok deerli bir stanbul fotorafn kapamzda kullanmamz iin bize sunan Sayn Ara Glere, stanbul hakknda deerli kaynaklar sunan stanbul Aratrmalar Enstits arivini bize aan Suna ve nan Kra Vakf Kltr Sanat letmesi Genel Mdr Sayn zalp Birola, Agatha Odasnda Polisiye, Edebiyat, Beyolu ve stanbul balkl rportaj ve ekimi gerekletirmemiz iin Pera Palas Oteli, 411 numaral Agatha Christie odasn bize tahsis eden Pera Palas Oteli Genel Mdr Pnar Kartal Timere ve ekibine, Boazn bilinmeyenlerini zihnimizdeki karelerle btnletirerek ok yakn gelecekte sergilenmesini can gnlden arzu ettiimiz Boaz ekimini gerekletiren Boazii niversitesi Sualt Sporlar Kulbnn (BSAS) deerli yelerine, Kz Kulesine ait izimleri byk bir zenle ksa srede gerekletiren sevgili Emre Soyaka, Ara Gler rportajnn organizasyonu esnasnda bizden desteini esirgemeyen deerli Pelin Ulutaa teekkrlerimizi sunarz. Yeni bir yln balarnda yaadmz kentin sakl kalan gzelliklerini farkl farkl perspektiflerden kefetmeye almak gzel bir balang olabilir. yi hatrlayacanz yeni bir yl dilerim. Aylin Buran 02

44 122 126
BOAZ

22

Ara Glerin Gznden Fotoraf ve stanbul Yllardr fotoraflaryla stanbula ayr bir bak kazandran Ara Glerle zel saymz iin buluma ansna eritik. Ustann sanatta kurgusallk, fotorafta gereklik ve stanbul zerine grlerini sizlerle paylayoruz. Ara Gler hocamza sonsuz teekkrlerimizi ve sayglarmz sunuyoruz.

Agatha Odasnda Polisiye Edebiyat zerine Ahmet mit, Murat Glsoy ve Hande Orta Pera Palasta, polisiye romann en nemli temsilcilerinden Agatha Christienin kald odada edebiyat, polisiye roman ve stanbulu konutular.

Fazl Say Hezarfen Ney Konertosunu ve stanbul Senfonisini Anlatyor Yedi blmden oluan stanbul Senfonisiyle ve Hezarfen Ney Konertosu ile bize bu kenti yaatr Fazl Say. Youn program ierisinde kendisiyle yz yze gelme ansna eritiimiz iin ok mutluyuz. Bu zorlu yaamnda yaratcln koruyarak sanatyla bizi btnletiren Fazl Sayn rportajn sizlerle paylayoruz.

88
B 7

BSAS, stanbul Boaznn Derinliklerini Bizlere Hatrlatt Okulumuzun Sualt Sporlar Kulb, stanbul Boaznn derinliklerini fotoraflayarak, bizleri kllerinin Boaza serpilmesini vasiyet eden Leyla Gencer ile ve Kara Kitap adl eseriyle yaznna hayranlmz bir kat daha artran Orhan Pamuk ile buluturdu. Sarf ettikleri emek iin BSAS yelerine ok teekkr ediyoruz.

Merak Etmek Bilgiye Ulatran Yolu Aar letme Blm mezunumuz, Bilgi niversitesi retim yesi ve iletiim uzman Levent Erden ile yaadmz bu kente ne kadar ait olduumuz, onu ne kadar dinlediimiz ve neler renebildiimiz zerine bizleri sorular sormaya yneltecek bir sohbet gerekletirdik. stanbulu gerekten tanmak ve bu ak yaamak isteyenlerin bu rportaj keyifle okuyacana inanyoruz.

BOAZ DERGS, BOAZ NVERSTES MEZUNLAR DERNE (BMED) TARAFINDAN YAYIMLANAN AYLIK, CRETSZ BR YAYINDIR. OCAK 2013 SAYI 180 YNETM KURULU ADINA SAHB: HAKAN ZHNOLU-BMED YNETM KURULU BAKANI YAYIN YNETMEN VE SORUMLU YAZI LER MDR: AYLN BURAN aylinburan@bumed.org.tr YAYIN KURULU: TUNEL GLSOY, MUSTAFA UYAL YAZI KURULU: HANDE AKDA, ANIL ALTA, ESRA BAL, YELDA BALER, GNE BAAT, ESRA BAER, CNEYT BAYRAKTAR, METN BTK, NUR ERSOY, AYEGL GNDZ, AYLA GRLEYEN, DUYGU KAMBUR, ECE KAVLAK, HANDE ORTA, BARI MSTECAPLIOLU, GNEN TARAKIOLU, SEMH TEKTEN, PINAR TREN, DL TRKMENOLU, DEMET UYAR, BURCU NLTABAK, NALAN YENGN, ZLEM YCELENER FOTORAFLAR: MEHMET EMN ANDIR, OKANER ERTURUL, BATUHAN KESKNER, AL ALAR ZKAN, BURA SNMEZ, YAAR ARF KARAGLLE EDTRLER: DUYGU CANKILI, YASEMN DUT

REDAKSYON: NURGL ATE TEEKKR EDERZ: SEFA COKUN, HSEYN ETN, BAHADIR OTMANLI, DENZ ENLLER TASARIM VE RESMLEMELER: EMRE SENAN TASARIM VE DANIMANLIK esenan@gmail.com KAPAK FOTORAFI: ARA GLER REKLAM SATI VE SPONSORLUK: BURCU ALTUNYAY burcualtunyay@bumed.org.tr 0212 359 58 44 TUBA ALARSLAN tugbaalarslan@bumed.org.tr 0212 359 58 16 YNETM YER: BOAZ NVERSTES, LOJMAN KAPI YANI 34342 BEBEK-STANBUL TEL: (0212) 359 58 00 FAKS: (0212) 257 35 68 BASKI: MAS MATBAACILIK A.. KAITHANE BNASI, HAMDYE MAHALLES, SOUKSU CAD. NO:3 KAITHANE-STANBUL TEL: 0212 294 10 00 FAKS: 0212 294 90 80 www.masmat.com.tr

ynetim kurulundan
1 akan iolu 9 n Z i h n i m Ku ru l u B Haka t D Yne B M E
Dn, Bugn ve Yarn Bir zamanlar, zamann nemi yokken, insanlar hayatlarna sabah gnein douu ile balayp, batana kadar dolu dolu ve anlaml ekilde yayorlard. Sonra zamann nemi diye bir ey icad oldu. Dn, bugn ve yarn dendi. Bir bakld ki, kimileri sadece dnle megul, kimileri ise yarn ile. Bazlar gemiiyle hayatn yayor, bazlar da hayaliyle. kisine de itirazm yok; ancak bugnn skalanmasna ve neminin unutulmasna taklyorum. O kadar ki; kapitalist dnyada herkes emekliliini hayal ederek, youn ve tempolu alarak bu ehri koca stanbulu, gnlk hayat skalyor. Hep dne piman oluyor ve kekeleri diziyor ya da yarna endeksli tela ve endie iinde. te byle bir stanbul hayatnda yaarken; bizi kapan, bizi kimi zaman ok mutlu, kimi zaman ok mutsuz eden bir ehri, STANBULu bu saymza konu ettik. 200 sayfalk zel bir say ile size iyi yllar diliyoruz. STANBUL; Boazn incisi, medeniyetlerin, ktalarn, kltrlerin gei noktas. Boazii niversitesine ev sahiplii yapan ehir. Benim iin stanbul 1982de gelip, 1985 ylnda k olup kaldm bir yuva. Dn de ok gzeldi, bugn de ok gzel. Boazii Gney Yerlekesine geldiim her zaman da tadn katlanarak hissettiim, hayatm transformasyonlara uratarak ekillendiren ehir. stanbulu Boazdan gren herkes k oluyor; ama denizden uzak, plansz kentlemi sokaklarna girenler de korkuyor ya da trafiinde saatlerce kalanlar geldiine piman oluyor. Dn TV de 28 yandaym; ama bu kent beni yoruyor, kendimi 40 yanda hissediyorum, diyen gen kzn feryad da kulaklarmda nlyor. stanbul ve Boazii niversitesi, benim iin hayat manalandran, renkler katan, aklar, sevinler, baarlar ve hayal krklklar yaratan birer param olmu. 2012 ylnn banda 2011 dn, 2012 ise yarn idi. imdi ise 2012 dn, 2013 yarn. Yllar hzla akp geiyor, bugn hemen dn, yarn ise hemen bugn oluveriyor. Ne gariptir ki, yarnn endiesini de, dnn pimanln da hep bugn yayor insan. 2013 hepimiz iin bugn doya doya yaayacamz bir yl olsun. Mutluluk hayatmza yapk dolasn. Sevgi ve sayglarmla.

B 8

GURUR TABLOMUZA YEN BR SAYFA EKLYORUZ

BMED 2013 OKULA KATKI BTES

BU RAKAM DERNEN 27 YILLIK GEMNDE ERLEN EN YKSEK SEVYE VE DENECE BTELENEN ADATLARINIZIN TAMAMINA ETTR.

DAHA DA BYK HEDEFLERMZ VAR.

camiadan haberler
eri Girmez miydiniz? letme Blm mezunumuz Neslihan nderolu 88, okuyucusunu scak bir karlama cmlesiyle selamlad ilk yk kitab eri Girmez miydiniz? ile yk severleri hi kalkmak istemeyecekleri bir misafirlie davet ediyor. Gerekleen ile dayatlann kartlndan beslenen yklerin odandaki estetik kayg, hastalk ve lm gibi zorlu durumlar, olaan gereklikleriyle deil braktklar dolayl ve derin izlerle okuyucuya dokunuyor. Neslihan nderolu, kaps hi durmadan vurulacak bir yazar. Tarladan anghaya Siyaset Bilimi ve Uluslararas likiler Blm mezunu, ARK Grubu'nun sahibi Ali Rza Ko '91, genlere yol gstermek amacyla kendi hayatn kaleme ald. Ali Rza Ko, Tarladan anghay'a isimli Destek Yaynevi tarafndan baslan kitabnn satndan elde edilen gelirin tamamen ihtiyac olan rencilere burs olarak verilecek. Tuba okgngr evlendiler. BMED Dergi Ekibi olarak nikh ve dn trenlerine katlmaktan dolay mutluluk duyduk. Kendilerine bir mr boyu mutluluklar diliyoruz. Dou ile Bat Arasnda San Lazzaro 18. yzyln sonunda, Ermeni Mkhitarist Manastr'nda yazlan ve Venedik Karnaval'nda dzenli olarak icra edilen ilk modern Trke oyunlarn, yazldklar tarihten yaklak iki asr sonra kendilerine hayat veren Ermeni rahiplerin doduu lkeye, Trkiye'ye gecikmeli dnne tank oluyoruz. Yervant Baret Manokun kaleminden Dou ile Bat Arasnda San Lazzaronun yaym Bgst Yaynlar ve Anadolu Kltr arasndaki ibirlii ile hayata geirildi.

ubat aynda Nuri Trpann organizasyonuyla MYO Elektrik Blm mezunlar Bistro Erguvanda buluacaklar. Etkinlik tarihi 8 ubat 2013. Elektrik Elektronik Mhendislii Blm mezunu Mehmet Gerz 92 yldr GMY olarak grev yapt Ata Portfy Ynetiminde Genel Mdr olarak atand. letme Blm mezunu yemiz Aya Erkol 00, Nestl Trkiye Gda Sanayi A..ye Kahvaltlk Gevrekler lke Mdr olarak atand. ktisat Blm mezunu yemiz Uur eker 94, Dota Mobilya A..ye Mali ler Grup Bakan (CFO) olarak atand. letme Blm mezunu yemiz Fuat Adoran 95, CEVA Lojistik Trkiyeye Trkiye ve Balkanlar Genel Mdr olarak atand. Endstri Mhendislii mezunumuz Volkan Terziolu 93, Towers Watson Trkiyeye Sigorta Ynetim Danmanlk Hizmetleri Yneticisi olarak atand. Rehberlik ve Psikolojik Danmanlk Blm mezunumuz Aysun Yavuzer 97, Penti Giyim Tic. A..ye nsan Kaynaklar Direktr olarak atand. ktisat Blm mezunumuz Zmrt Tamer 97, Groupe SEB stanbul Ev Aletleri Tic. A..ye Pazarlama Direktr olarak atand.

B 10

Mutluluklar Diliyoruz naat Mhendislii Blm mezunumuz, BMED yelerinden ve dergi yaz kurulu yelerimizden, yazar Bar Mstecaplolu 99 ve

Urban Station Galatada Arjantinden kp hzla yaylan ofis-cafe konsepti Urban Stationn ilk ubesi daha austos aynda Maslakta almt. ounluu Boazii mezunu olan giriimciler tarafndan hayata geirilen bu proje aralk aynda ikinci ubesini Galata Kuledibinde aarak bymesini srdryor. Serdar- Ekrem sokak No:15te alan Urban Station Galata yine canl ve ferah i ortamyla almaya gelen misafirlerine en ideal ortam ve farkl bir toplant keyfini sunuyor. Bunun yannda Urban Stationlar artk ofis adresi hizmeti de vererek irketini Urbanda kurmak isteyen giriimcilere de ev sahiplii yapyor.

34 BU 1

863
Hayat amacn tanmlamann ipularn katlmclara aktaran Tiryaki, kiinin kendisine sormas gereken sorularla kiisel geliim alannda rencilere destek oldu. Okuduklar blmden ok karakterlerine ve gl yanlarna gre bir kariyer planlama srecinin nasl yaplacan renen Boaziililer bu eitimden ok memnun ayrldlar. kinci Mentorluk Eitimi ile Mentorlar Bir Araya Geldi 8 Aralk Cumartesi gn Mentorluk Projesinde Mentor Eitimi, Adler Central Europeun eitimcileri Aye Elerman Nemutlu 91 ve Tuba Tuman 00 tarafndan gerekletirildi. Mentorluk takvimini ve grev tanmn renen mezunlarmz keyifli ve verimli bir gn yaad. Bu eitim sayesinde Boaziililer hem birbirleriyle tanma frsatn deerlendirdi hem de gr ve nerilerini bizlerle paylatlar. Bu eitimle birlikte yaklak 50 mentorumuz eitimini tamamlad. NOT: Mentorluk Projemizde yer almak istiyorsanz katlmak iin ge kalmadnz. Hala eletirmemizi bekleyen rencilerimiz var, onlara gnll mentor olmak isterseniz bogazicikariyer@bumed.org.tr e-posta adresinden veya 0212 358 58 00dan bizimle iletiime geebilirsiniz. Timur Tiryakiden renciler in Kariyer Planlama Atlyesi Mezunlarmz bilgi ve deneyimlerini BMED ats altnda Boazii niversitesi rencileriyle paylamaya bu ay da devam etti. 5 Aralkta Profesyonel Ko, Eitmen, Yazar ve Index Grup nsan Kaynaklar Direktr Timur Tiryaki Boaziili renciler iin BMED Seminer Salonunda Kariyer Planlama Atlyesi gerekletirdi. Boazii niversitesi Mezunlar Dernei, yeleri ve ye yaknlaryla birlikte yeni bir projeye daha imza atmak iin kollar svad. yelerden gelen talepler dorultusunda Boazii Mezunlar Kooperatifi ve Yatrm Grubunun kurulmas iin ilk admlar atlmaya baland. Sadece aktif BMED yelerinin faydalanabilecei, gayrimenkul alannda avantajl frsatlar yaratabilmenin hedeflendii bu yeni proje ile ilgili olarak eitli alternatifler zerinde grmelere baland. Boazii Mezunlar Kooperatifi ve Yatrm Grubu olarak, 22 Aralk Cumartesi gn BMED tesislerinde gerekletirilen ilk toplantya 200n zerinde BMED yesi katld. Ayrca yelerimiz, toplant ncesi ve sonrasnda da yzlerce mail ve telefon ile byle bir projeye ne kadar ihtiya duyulduunu bizlere iletme frsat buldular. Tanma ve bilgilendirme amal bu ilk toplantda, katlan yelere genel bilgiler verildi ve katlmclarn grleri alnd. Toplantda konuulan baz nemli balklar; yatrm grubunun yaps ve amalar, yaplacak konutlarn ekli, alternatif arsa seenekleri ve grubun yol haritas olarak sralanabilir. lk toplantnn ncesi ve sonrasnda gelen youn ilgi ve destek, Boazii niversitesi Mezunlar Dernei ats altnda gerekletirilen doru ve yerinde projelerin her zaman yelerinden hak ettii ilgi ve destei grdn bir kez daha kantlam oldu.

BMED Tenis Kortlar Ka Hazr Kn gelmesi, doa ile i ie bir ortamda gerekleen spor faaliyetlerinin hzn kesmiyor. Kapal bir mekna dntrlen tenis kortlar souk, kar ve yamurdan etkilenmiyor. Mezunlarmzn byk bir keyifle katldklar tenis aktiviteleri grlmeye deer. Sinan apraz Tebrik Ediyoruz BMED alanlarndan Sinan apraz, 25 Kasm tarihinde balayan 3. Akatlar Club Sporium Open Squash Turnuvasnda gsterdii performansla eyrek, yar final ve final derken, son yar da baaryla gsleyerek Erkekler B Kategorisinde ampiyonlua hak kazand. Spor faaliyetlerinde gstermi olduu baardan dolay kendisini tebrik ediyoruz.
B 12

Futbol Msabakalar BMED alanlar ile NOA Spor Tesisi alanlarnn arasnda gerekleen futbol karlamalarnda, BMED alanlarnn performans, izleyenlere heyecanl anlar yaatt.

AVANTAJIM KART BORLARIMA

OLSUN
DERMAN: Biriken taksitleri de ay iinde yaplan yeni harcamalar da 18 aya kadar bler; borlar erir, biter!
MD BMED ADATLARINIZI 4E VARAN TAKST SEENEKLER LE DEYEBLRSNZ.

DYOR K:

AVANTAJ yaz, 0 532 757 44 77ye mesaj at, kartn sana gelsin!

Bor Eriten Taksit ilemi, kesilecek ilk ekstreye yansyacak henz ekstrelenmemi dnem ii harcamalar ve/veya mterilerin seecei dnemlerdeki bekleyen taksitleri yeniden taksitlendirir. Mterilerin tercihine gre ek kartlar ile yaplan harcamalar Bor Eriten Taksit bakiyesine eklenebilir. Bu zellikten sadece "TL" ekstreler yararlanabilir. Nakit Avans, Taksitli Nakit Avans, Avantaj Kredi, Alo Taksit ilemleri HSBC tarafndan satlan sigorta ilemleri, ilk taksiti dnem iine yansmam telemeli ilemler, para transferleri, takas kayd ve provizyonu gelmemi ilemler, nceki dnem ekstrelerden kalan bakiyeler ve daha nce Bor Eriten Taksit yaplm bakiyeler yeniden taksitlendirilemez. Aylk faiz oran (vergi hari) %1,99dur ve ilem creti BSMV dahil 15 TLdir. Bor Eriten Taksit'ten 3-6-9-12-15-18 ay vade seenekleri ile yararlanlabilir. Bor Eriten Taksit ilemleri; HSBC ATMleri, telefon bankacl ve bireysel internet bankacl aracl ile yaplabilir. Ek kartlar ve ticari/irket kredi kartlar Bor Eriten Taksit'ten yararlanamaz. HSBC Bank A.., rnle ilgili her trl deiiklik hakkna sahiptir. Ayrntl bilgi advantage.com.tr ve 444 0 111'de.

BMED Ankara
06 BU 1

863

Ankara CERMODERNde BMED Bulumas ve Van Gogh Sergisi BMED Ankara yeleri 16 Aralk Pazar gn metropollere yakan kltr ve yaam merkezi olan Cer Modern Sanatlar Merkezinde Brunchta bulutu. Galerideki Van Gogh sergisi de ok nemli izlenimler yaratt. Cer Modern Ankarada nostaljik bir esinti yaratyor, Cer, eken, ekilen ara olarak ifade ediliyor. Eski tren vagonlarnn tamirhanelerinin ve cer atlyelerinin restorasyonuyla mekn yaratlm ve Yaayan Kltr Merkezi olarak nitelendirilmekte. 11.500 meterekarelik bir alanda yer alan CerModerndeki Van Gogh

Alive Sergisi, stanbuldan sonra Ankarada da, sanatseverleri buluturdu. Klasik mzik eliinde, Van Goghun eiz tablolaryla birlikte sanatnn szlerine de yer verilen harika bir grsel len izledik. Vazoda 12 Ayiei, Ren Nehrinde

Yldzl Bir Gece, Sargl Kulakl Otoportre, Teras Kafe gibi eserleri izlemekten byk keyif aldk. Dev boyutlardaki Van Gogh gsterisi ile sanatsal dehann tadn kardk. Yln bu son brunch etkinliinde, ubemizin emektar yelerinden Melih Aral arkadamzn ei Ela Araln doum gnn de kutladk. ok keyifli geen yemekte ho sohbetler edildi, bol kahkahalar atld. Ela arkadamza da ei ve ocuklaryla salkl ve mutlu bir mr diliyoruz.

B 14

BMED zmir
35 BU 1

863

zmirde 1. Yurt Bulumas 1980-1990 yllarnda 1. Erkek Yurdunda kalan bir grup mezunumuz, gzel bir organizasyonla 14 Aralkta zmirde bir araya geldiler. Spor Kurulu bakanl yapm olan mezunumuz Murat Balcnn yapt organizasyona katlabilmek iin bir grup mezunumuz zel olarak stanbuldan geldiler. 1. Yurt sakin olmayanlarnn toplanma yeri olan ve yine mezunumuz mit zgnter tarafndan iletilen Sade Meyhanede nefis meze ve zgaralar eliinde anlar ve kadehler birbirini izlerken, yurt sohbetlerinin de yllar sonra dahi kald yerden ayn ekilde devam edebildiini grmenin mutluluu yaand. Gecenin ilerleyen saatlerinde bu ekip, iletmesini yine mit zgnterin yapt zmirin popler elence mekan Roxa akarken bir yandan da yakn zamanda tekrar ve daha da kalabalk bir araya gelmenin planlar yaplyordu. Bu frsat karanlar iin buradan aka duyuruyoruz. BMED zmirde Yeni Yl Kutlamas zmir Ynetim Kurulu yelerimiz ve mezunlarmz yeni yl kutlamasn 24 Aralk 2012 Pazartesi akam yeni ofisimizde yaptlar. Bu umut dolu bulumada gelecek dnem projeleriyle ilgili konuuldu ve 23 Ocak 2013 aramba akam Alsancak Sade Meyhanede tm zmirli Boaziililer olarak bir araya gelme karar alnd. BMED zmir, Boaziilileri sk sk bu tip organizasyonlarla bir araya getirip, Boazii ruhunu yaatmaya devam edecek.

B 16

niversiteden haberler

Boazii niversitesi Spor dlleri Sahiplerini Buldu lki 2011de dzenlenen Boazii niversitesi Spor dlleri bir gelenee dnme yolunda ilerliyor. Bu yl dl Treni 18 Aralk Sal akam birok sporcunun katlmyla ve herkese ak olarak Albert Long Hall'da gerekletirildi. Prof. Dr. Zafer Toprak'a TGD Sedat Simavi Sosyal Bilimler dl Boazii niversitesi Atatrk lkeleri ve nklp Tarihi Enstits retim yesi Prof. Dr. Zafer Toprak, Darwinden Dersime Cumhuriyet ve Antropoloji adl eseriyle Sosyal Bilimler kategorisinde 2012 Trkiye Gazeteciler Cemiyeti Sedat Semavi dlne layk grld. TGCnin kurucu bakan Sedat Simavi adna 36 yldan bu yana srdrlen dller; gazetecilik, radyo, televizyon, edebiyat, sosyal bilimler, fen bilimleri, salk bilimleri, grsel sanatlar ve spor alanlarnda veriliyor. Prof. Dr. Zafer Topraka dl 25 Aralk tarihinde The Marmara Taksim Otelinde dzenlenen trenle takdim edildi.

Sulukule Genlik Gsteri Topluluu Konseri Boazii niversitesi Folklor Kulbnn organizasyonunu stlendii Sulukule Genlik Gsteri Topluluu, 12 Aralkta Garanti Kltr Merkezinde sahne ald. Birbirinden renkli performanslara imza atan topluluk, kltrel oulluu sanatsal bir yaklamla izleyenlere aktard.

YD2YD 2012 dlleri Sahiplerini Buldu Yeni Dler Yeniliki Dnceler, YD2YD 2012 renci proje yarmasnda be proje dl ald. 06 Aralkta yaplan dl treninde 25 bin TLlik Elginkan Vakf Birincilik dlne enfeksiyonel hastalk odakl aratrmalara internet zerinden fonksiyonel veritaban gelitirmeyi hedefleyen PHISTO-nsan Protein Etkileim Veri Taban Projesiyle Kimya Mhendislii doktora rencisi Saliha Tekir layk grld. Projeleriyle dl alan dier isimler ise Arzu Dilan, Muhammet alar Kln, Arda elebi ve Halil brahim Yldrm oldu.

B 18

BMKorkestra Boazii niversitesi Mzik Kulb bnyesinde getiimiz yl kurulan BMKorkestra, bu dnem ilk konserini vermek zere Garanti Kltr Merkezinde (GKM) 24 Aralk gn sahne ald. Getiimiz yl Mzik Kulb'nde ve BMK Turne kapsamnda Mula niversitesi'nde performanslarn sergileyen ve byk beeni toplayan BMKorkestra, 20122013 kadrosu ve yeni repertuaryla dinleyenlere keyifli bir mzik akam yaatt.

ok kymetli hocamz Arman Manukyan kaybettik. Yaama ve Boazii niversitesine katt deerleri unutmayacaz. Ailesine ve camiamza sabr diliyoruz.

BR BOAZLNN ARDINDAN Soli zel "Bir ekilde etrafnzda ya da yannzda olmadn dnemeyeceiniz karakterler vardr hayatnzda. Onlarla birlikte olmanz, grmeniz filan da gerekmez. Onlarn varln bilmek yeterlidir. Size ve hayatnza kattklarn, hep hayatnzn bir yerinde olduklarn hissedersiniz. Hayatnzn onlarsz olabilecei aklnza gelmez. Ya ka olursa olsun lm kelimesiyle onlarn adn ayn cmlede birlikte kullanacanz dnmezsiniz. Gn gelip, asla olmayacana inandnz ey aniden gerekletiinde, lm, hi ihtar vermeden kallee gelip onlar sizden hoyrata kopardnda, tam da bu nedenlerle yle bir bolukta kalrsnz ki kendinizi dehetli bir anaforun iinde buluverirsiniz. ok erken zamanlarda ok arkadamz kazalara, amansz hastalklara kaybetmi bir snfz biz. Bu durumun bize verdii tevekkl bile yetmedi daha yaplacak ok haytalk, yenilecek ok yemek, keyfi karlacak ok Kalpazankaya gecesi varken Toninin aramzdan bylesine apansz, zamansz ayrlna isyanmz bastrmaya. ehrin her kesinde, hayatn akla gelebilecek her kvrmnda bir ekilde izini brakm, kentin toplumsal manzarasnn ayrlmaz bir paras diye bellediiniz, ortak anlarnzn, etelesi tutulamayacak kadar ok olduunu fark ettiiniz,

Lsi hanmn hayatnn temel direi, Cekinin kk kardei artk bizle deil. aktrmadan ne de ok hayran olduu hayatnn kadnlarn da arkada brakt. Yzlerce can arkadandan bir grubun lm ilannda yazdklar gibi gene huysuzluk etti, erken kalkt Yarn 1970lerdeki Galatasaray takmndaki bir oyuncunun soyadn merak ettiimizde bunun cevabn bilecek kiiyi bilen, kendisi de malumatfuru adammz artk yok. Kardei gibi sevdii Cokunun deyiiyle bin yllk dost nasl olunur krssnde hepimize scak dersler vermi, Temelin en gzel fkralarn kendisine hediye ettii nev-i ahsna mnhasr arkadamz gitti. hep gvendiiniz, her derdinize koacan, srtnz hep kollayacan bildiiniz bir dostu kaybetmenin acs var iimizde. Kolay anlatlamaz! En sevdiklerinin bile, tek kelimeyle tanmlayn dendiinde huysuz diye andklar bir adamn bu denli sevilmesinin, birbirleriyle alakas olmayan evreler, kiiler tarafndan el stnde tutulmasnn, dostluunun aranmasnn srr neydi ki acaba? Bitmez tkenmez bir enerji, iyi niyet, dostlua vefa duygusuyla kimin ihtiyac varsa onun yannda olmas m? Gani gnll olmay bu kadar sindirerek yaamas m? Fatihte o vck vck yal, mthi lezzetli bryan kebabn yapan ustalarn bile, biz bir yere geldiysek Toni abi sayesindedir, demesinin bizi artmamas nedendir ki? Biz de Onun arkasndan inadna gene Kalpazankayaya sonra da Bizim Tepeye gittik. erefine itik. Anlar tazeledik, paylatk. Anlatt fkralar hatrlayp gldk. Hani filmlerde olur ya, onun gibi, Toni de oralardayd. Liseden hatrladmz haliyle. Record 76nn resmi ve acar fotorafs olarak boynunda fotoraf makinesi, ayanda Clarkslar, zerinde Lacoste tirtle siyah bleyzer. Sigarasn kard, filtreli ksm ya elinin tersine ya da masaya vurdu, akma akt. Duman flerken gene gevrek bir kahkaha att, sonra hadi bana msaade deyip tyd. Arkada ho, ama ok ho bir seda brakt."

B 20

alanlara zel avantajlar Turkcell Profesyoneller Kulbnde.

1 bilet hediye!

1 bilet alana

1 kahve hediye!
PROF
cretsiz ye olmak iin

1 kahve alana

2222

Kampanyalardan yararlanmak iin Profesyoneller Kulb yesi olmak; Profesyoneller Kulbne ye olmak iin Turkcell bireysel hatlarla 2222ye PROF yazp gndermek gereklidir. yelik cretsizdir. Cinemaximum kampanyas 31 Aralk 2013, Caffe Nero kampanyas 18 Ocak 2013e kadar devam etmektedir. Sinema kampanyas cuma gnleri saat 17:00 sonras seanslarda geerlidir. Kampanyalardan faydalanabilmek iin Caffe Nero ve Cinemaxiumlarda Profesyoneller Kulb ifresi ve Turkcell hat numaras, sat srasnda ilgililere sylenmelidir. Profesyoneller Kulb ifresi alma bedeli 0,40 TLdir. ifreyi almak iin PROF yazp 2222ye gndermek gereklidir. Turkcell kampanya srelerini deitirme, kapsamn snrlama veya geniletme hakkn sakl tutar. Kampanya artlarnn farkl uyguland durumlar ve tm detayl bilgi iin: www.turkcell.com.tr

ARA GLER GZNDEN FOTORAF VE STANBUL Benim iin stanbul, Kemalin, Orhan Velinin, Yahya
Abdlhak inasi Hisarn tarif ettii ehirdir.

Aylin Buran 02
Yllardr fotoraflaryla stanbula ayr bir bak kazandrmtr Ara Gler. stanbulu fotoraflamak denildiinde de akla ilk gelen isimdir. almalar evrensellie ulam olan usta ile zel say vesilesi ile buluma ansna eritik. Kendisine sanatta kurgusallk, fotorafta gereklik ve stanbul zerine sorularmz ynelttik. Sizi rportajmzla ba baa brakyoruz. Oscar Wilden sanat yalandan doar, tespitine katldnz ifade ediyorsunuz. Bu tespiti amanz rica edebilir miyiz? Bu cmle zerine dndn m? Evet. Sanat yalandan doar, dediimiz zaman gerekte olmayan bir sahnenin kurgulanmas kastedilirken fotorafta ise olan tm gereklii ile ortaya koymaktan bahsediyoruz. Fotorafla sinema arasndaki fark budur. imdi ben fotorafta realiteden bir para koparyorum, onu donduruyorum, kda geiriyorum. Hakikati gerekletiriyorum; donduruyorum ve o yle kalyor. Sonsuza kadar da kalacak. Sinemada ise bir rejisr var, kameraman var, mis en scne var. imdi bir Western filmi anlatyorum. Mesela tren geliyor, bacasndan dumanlar kyor. Kamera treni gsteriyor, location belli ediyor. Sonra br taraftan at zerinde iki kii geliyor, ellerinde tabanca ile. Sonra trenden ineni vuruyorlar. imdi nedir bu? Kurgudur. Var mdr byle bir olay? Yoktur. Kim uydurdu? Rejisr uydurdu. Kameraman da bunu ekti. Her detay hesapland ve o adam ld. Her gece bir Hamlet lyor. Hangisi dorudur? Btn Hamletler yalandan lr. Aslnda Hamlet de yoktur. Fotoraf o noktada gerein bir paras olduu iin sanata benzer; ama sanat saylmaz. Sanat ne demek biliyor musun? Evliya demek. sa Peygamber demek. Hazreti Muhammed demek. Dnyay deitiren adam demek. Mesela Beethoven, Mozart Siz kendinizi foto muhabiri olarak tanmlyorsunuz. Evet ben foto muhabiriyim, gazetecilik yaparm. Drt kere harbe gittim. Dnemeseydim ne olacakt? Bunlar anlatamyor olacaktm. Gerei yanstrken gri alanlar var m? Bugn teknolojinin sunduu imknlar sz konusu. Grnt zerinde oynama olanaklar var. Oynama ans demek hakikati bozmaktr, oynanmasa iyi olur; ama oynamak zorunda da kalabilirsin. Mesela plann nnde bir araba duruyordur, lzumsuzdur, ku bilmem nereye konmutur. Onunla oynayabilirisin, o iin dzeltmesidir; ama fotoraf yalan konuan fotoraf haline eviriyorlar. nsanlarn elleri tutulmaz, ne isterlerse yaparlar. slup nasl kazanlr? rnein sizin fotoraflarnza bakldnda, isminiz belirtilmemise bile fotorafn size ait olduu tahmin edilebiliyor. slup kazanmak nasl bir srecin rndr?

B 22

Hi dnmedim; ama bu sorunun muhakkak bir yant vardr. Bu experiencedr. Zaman iinde oturtur ve slubunu bulursun. Yalnz ne aradn bileceksin. Bu da tahsil derecesine bakar. Mesela mimarlar ele alalm. nsan neden mimar olur? Mimar ne demek biliyor musun? Dnyann kabuunun zerine bir ey ina etmek demek. Yani sfrdan bir ey koymak demektir. Bunu yaparsan bir ey yapyorsun demektir. Atom bombas da yapabilirsin, sonucunda insanlar lr. Bu da iin fena taraf. Dnyay deitiren pek ok kiinin fotoraflarn ektiniz. En ok kimi ekerken haz aldnz? Ben daha ziyade kompozisyonlar eken insan olmak istiyorum. Bir eyi, kiiyi ekmek deil, bir hayat ekmek istiyorum. Dndm ki bu insanlar bizi hazrladlar. Sanat denen kiiler bizi hazrlyorlar, bu insanlar mhimdir benim iin. Ne rendimse onlardan rendim. Bir Renoir mesela Sanaty bir evliya olarak nitelediniz. Bugn sanat ifadesinin ii farkl ekilde dolduruluyor. Bu size ne hissettiriyor? Tm filozoflar bitti. Son filozof Albert Camus idi. Ondan nce Jean Paul Sartre idi. Bertrand Russell vard ondan nce. Bugn

filozofsuz bir devirde yayoruz. nsanlk neyi takip edeceini bilemiyor. Birinci Cihan Harbi ile kinci Cihan Harbi arasnda hayatn bo olduunu rendi insanlar. Bir kurunla lyor insan. Kim ldrd beni? nsan dnmeye balad. Filozofu yok, insanlar bir yere kanalize olacaklar bir vizyona altrlmyorlar. Yetitirme tarzmz da yle. Doduun andan itibaren sana mikrop veriliyor. Milliyetilik gibi Bir rportajnzda stanbul bitmitir, diyorsunuz. Bize eski stanbulu anlatabilir misiniz? Benim doduum zaman stanbul zaten bitmiti. Bizden evvelmi, babalarmzn zamannda stanbul stanbulmu. nsanlar eskiden ok daha tahsilliydi. Hatrlarm, ben kkken burada oturan insanlar ok k adamlard. Le Bon Pastanesine giderlerdi O jenerasyon bitti. Bir niversite mezununa Jean Paul Sartre dedim adn bile duymam. Bertrand Russell dedim onu da duymam. Yazaym da bakaym, dedi. Bugn stanbul dediimizde snrlar srekli genileyen bir alandan bahsediyoruz. Bugn stanbul neresidir stanbullu kimdir? 10 kiiden iki kiisi stanbulludur. Geri kalan taraldr.

Sizce stanbulun kurtulu ans var m? Kurtulu meselesi yok. Kim kimi kurtaracak! Taksim boaltlacak, altndaki toprak nereye dklecek! Birtakm adamlar para kazanyorlar. Her ey ona gre ayarlanyor. Sizin iin stanbulda bozulmadan kalabilmi semtler var m? Salacakn baz sokaklar yledir, Eypn baz sokaklar yledir. Eypte mesela arka plan durur; ama oradan gemesi gereken adam gemez. Btn sokaklarda bo bir alan bulamazsn. Ne ekersen iinde araba kar, kamyon kar, elektrik direi kar. Rahatsz eden bir unsur vardr. Eskiden yle deildi. Yaam vard. imdi yaam yok. Benim iin stanbul, Orhan Velinin, Yahya Kemalin, Abdlhak inasi Hisarn tarif ettii ehirdir. Her ey bitmitir. ekecek bir ey yoktur. Keler kalmtr. Benim zamanmda, 40larda, 50lerde 60larda vard yine baz eyler. imdi bitti.

B 23

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden Rumeli Hisar, Robert Kolej

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden Tophane Meydan

KENT- EDEBYAT DEVNM

Duygu Cankl 11
Stanford niversitesinin stanbul ile ilgili projesi kapsamnda, Stanford niversitesi Tarih Blm retim yesi Yard. Do. Ali Yaycolu ve Stanford niversitesi rencilerinin almalarnn bir gn Boazii niversitesinde stanbul ve Edebiyat temas zerine gerekleti. Bu alma grubu ve Sayn Yaycolu ile Boazii niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blm retim yesi Yard. Do. Halim Kara hocamzn stanbul ve Edebiyat konulu sunumu esnasnda tanm olduk. Yaz aylarndan bu yana hazrlanmakta olduumuz Ocak zel says iin hem Stanford niversitesinin projesi hem de Sayn Karann stanbul ve Edebiyat balkl sunumu, bu ayki temamz iin olduka verimli bir aland. stanbulun sosyoloji, tarih ve edebiyat alanndaki yeri hakknda kendileri ile gerekletirdiimiz rportaj sizlerle paylayoruz. Rportajmz, Stanford niversitesinin stanbul projesi ve bu projenin bir uzants olarak Halim Kara hocamzn stanbulun edebiyat ierisinde nasl konumland ekseninde srdrmek istiyoruz. stanbul projesini ve stanbul deneyiminin ne ekilde gerekletiini sorarak bir balang yapabiliriz. Ali Yaycolu: Stanfordn her yaz dzenlenen seminerleri oluyor, bunlar farkl lkelerde olabiliyor. Belli bir ereve iinde niversitede iki haftalk bir proje yaplyor. Daha sonra proje komiteye gidiyor, kabul ediliyor, renciler bavuruyor ve semineri yapan kii o bavurulardan renci seiyor. Byle bir gelenek var. Birka senedir yapmyorlarm; bu sene yeniden yapmaya baladlar. Ben de stanbulu nerdim. Buradaki ama stanbul zerine bir tarih semineri deildi. Tarihi olarak hep tarihle uramak yoruyor. Gnmzn yaayan stanbulunda tarih nasl yaanyor? Seminer bu soru erevesinde; stanbul tarihi deil, stanbulda tarihin nasl yaand zerine. zellikle u dnemde, stanbul g asndan, finans asndan, edebiyat asndan daha global bir ehir haline geldi; eski, daha snrl bir Cumhuriyet stanbulu yok artk. stanbulun zerindeki rt kalknca, btn kimliklerin patlad, btn gerilimlerin ortaya kt bir ehir haline geldi. Peki, stanbul imdi tarihi nasl yayor? Bu soruyu anlamlandrmakt amacm. Bir de bununla beraber daha spesifik olarak soylulatrma meselesiyle ok ilgileniyorum. Dolapderede, Tepebanda olan sreci de tartmamz gerekiyor. kincisi benim Ottomania dediim Osmanl objeleri ve Neo-Osmanlclk tartmas Yeni bir Osmanl gemiinin hem mimaride, hem pazar alannda, turizmde patlamas... Ottomania diyorum ben bu olguya; nk biraz manik depresif bir boyutu olduunu dnyorum, belki manias oradan. nc olarak da restorasyonlara ve ehirdeki bu lgn projelere bakmak niyetindeyim. Bu lgn projeleri, restorasyonlar rencilerimle grmek, incelemek istiyorum. Bu ehirde u aamada ne ne kyor, ne arkada kalyor; ne ok lgn, ne utan verici; hangi stanbullular daha agresif, hangileri daha ekingen, sessiz; kimler baryor, kimler susuyor ehirde ve bu farkl stanbullar birbiriyle nasl rekabet ediyor? Osmanl stanbulu, Cumhuriyet stanbulu, Rum stanbulu, Ermeni stanbulu, Krt stanbulu, travestiler stanbulu, Sivasllar stanbulu, Karadenizliler stanbulu, taksicilerin, frnclarn, zencilerin, gmenlerin, apai ocuklarn, arambann, Seyrantepenin, Bankas plazalarnn stanbulu; ok farkl stanbullar birbiriyle nasl bir ilikide, tarihi referanslar nerelere giriyor, birbiriyle nasl konuuyorlar; bunlara bakarak bir denemeydi bu proje. renciler de buna uygun olarak seildi; tam 160 renci bavurdu projeye, Stanfordda bir rekor. Halim Kara: Yalnzca Stanforddan deil, Amerikadan, baka niversitelerden de baka projelerle gelen akademisyenler var. Bir stanbul modasndan, hatta bir Trkiyeye gelme modasndan sz edebilir miyiz? Baka lkelerde de benzer seminerler yaplyor mu? Yine benzer sorular zerinden mi gidiyorlar? Ali Yaycolu: Tabii var; ama ben bizimle benzer sorulara yantlar arayan bir seminer grmedim. Genelde tarih seminerleri arlkl benim grdm kadaryla. rencileri Sanayi Mahallesinde gezdiren bir seminer grmedim. Yine de u ak: stanbulun nemi artt. Bir de insanlar Ortadouya gidemiyor tehlikeli diye. stanbul, Amerikadan Ortadouya alan bir kap gibi grnyor. Bu ok sorunlu bir bak elbette. Avrupa ile Asya

B 26

B 28

arasnda kpr gibi klieler ie yaryor. Bir de son dnemde eviriler, Orhan Pamukun kitab, Fatih Aknn filmleri etkili oldu; New York Timesda son bir senede yedi ya da sekiz tane makale yaynland; getiimiz gnlerde Wall Street Journalde Osmanlclk ve yeni Osmanl elitleri zerine bir yaz kt. Seminer iin 160 renci bavurdu dediniz, ka alnd? Ali Yaycolu: 15 renci alnd. 160 rencinin bavurmas ok etkileyici. Ben yllarca Amerikada yaayan bir insan olarak bunu gerekten etkileyici buldum. Bu kadar renci mracaat alabilmek iin zel bir gayret gerekiyor. ok reklam yapld sylenemez; ama seminerin bir tarih semineri olmad, ok daha disiplinleraras bir seminer olmas ilgiyi ok arttrd. Ben zellikle fotorafla uraan, resim yapan, ske yazabilen insanlarla, ehrin sesiyle, soundscape dediimiz, sesle ilgilenen insanlar istedim. Fotoraf ekiyorlar, gnlk yazyorlar, resim yapyorlar, ske yazyorlar ve obje kodluyorlar; hatta kokuya dayal yapyorlar bu ii.

Bizler almalarnza eriebilir miyiz? Ali Yaycolu: Sergi aacaz rencilerle beraber. Bu konularla ilgilenen insanlar var; ama byle erevelendirince ilgi artt. stanbul ok hit ve cool bir ehir u anda. Doru ya da yanl bilmiyorum; ama algs yle. Bizim de o hit ve cool tarafnn ok daha tesinde eyleri tartma imknmz oldu. Meknsal olarak da ok fazla eitlilik var; gidip grlecek, analizi yaplacak, incelenecek Siz nereleri tercih ettiniz? Ali Yaycolu: Biz her yeri tercih ettik. Klasik tarihi yarmada mesela; ama oralara da bakarken turist gibi bakmadk, Tarihi yarmada kime ait? sorusunu sorduk. Bu soru nemli bir soru: ehir kimindir? Tarihi yarmada kendini dnyaya nasl sunuyor? Oradaki turizm ksmn inceledik, mzeleri inceledik, mzelere ok kritik bir ekilde baktk. Bankasna gittik, sunum yapld Trk ekonomisi hakknda. ok pozitifti. Oradan ktk Seyrantepe,

sanayi ve ii mahallelerine girdik ve orada ii ocuklaryla, aktivist ve sosyalistlerle bulutuk. Sanayi Mahallesinde i yapan sanatlarla bulutuk. Bir gn Fener Rum Patrikhanesinde ayine katldk. Oradan kp Fetih Mzesine gittik. Fetih Mzesinde hem o ztlk hem de hilik. Sanat zerine konuma frsatmz oldu. Miniatrke gittik; oras ok ilgin bir yer, zellikle soundscape asndan. Her yapnn nnde bir alet var ve o yapdan sesler kyor; zaten kendinizi orada Gulliver gibi hissediyorsunuz; o sesler de izgi film sesi gibi. arambaya gittik, smail Aa Cemaatinden insanlarla karlatk, konutuk. Travesti dnyas ve stanbul travestileri ile ilgilendik. Tepebanda yeni yaplan bir centrifikasyon projesi var; Tepeba yenileniyor adyla. ok sorunlu bir proje. O projenin yapld yere gittik, maket zerinden bize bir sunum yaptlar; bir mimar arkadala gezdik oralar. Kadky arsnda oturduk, Kuzguncukta oturup mahalle zerine okuduk. Birok eyi tadabildik; ama birok yere de gidemedik. Ataehire gidip Sinan Camiini gstermek istiyordum, oradaki lgn, kaba yaplamay;

RKYEDE T EKNOLOJ T LIVER A EVRMN D KNOSA TE LATT A B

lk Teknosa maazasyla balayan byk deiim, 12. ylnda 75 il, 282 maaza ve 3500 alanla Trkiyenin drt bir yanna ulat. Trkiyenin lider teknoloji marketi Teknosa.*
*GFK Bamsz Aratrma irketinin 2009, 2010, 2011, 2012 (ilk 8 ay) yl verilerine gre Teknosa, bu verilerde yer alan Teknoloji Marketleri arasnda en yksek sat oranna sahip lider teknoloji marketidir.

de edebiyatn kurmaca yn. Dnemlendirme ve edebiyatn stanbul balamnda kurmaca ynn sizden dinleyebilir miyiz? Halim Kara: Bu konuya girmeden nce bir sorum olacak benim. Ali bir yorum yaptn Cumhuriyet stanbulu eklinde, onunla neyi kastediyorsun tam olarak? Ben stanbulun Cumhuriyet stanbulu olup olmadndan emin deilim. Gerekten yle bir ey oldu mu olmad m, sen syledikten sonra dnmeye baladm. Ali Yaycolu: Bence dnmeye deer bir soru. Cumhuriyet stanbulu deyince benim aklma 1940l-50li yllardaki btn mimari gelir. Bunlar da ok azalyor artk. Ama sadece bu da deil; Vatan Caddesi de Cumhuriyet stanbulu. yi ynyle kt ynyle Cumhuriyet stanbula damgasn vurdu. Ben Cumhuriyet stanbulu derken daha ok 1970lere kadarki sreci kastediyorum. Halim Kara: 1940l yllardaki byk fabrikalar ya da Tekelin yapt binalar, stanbul Belediyesinin ina ettii binalar Ali Yaycolu: Ama konutlara bakarsak 1940larn, 50lerin konutlar Ankaradakine ok benzer. Ankarada Cebeci tarafnda kald sadece o konutlar. stanbulda skdarn arka tarafndan Balarbana doru tek tk kald, 1940larn 50lerin drt katl sadece koyu yeil, gri sval evleri ok basit, art deco tarz binalar; bu aklma geliyor. Ama Boaz Kprs de bir Cumhuriyet projesidir. Ben g, arpk yaplamay ve byk yerlerin yerleime almasn kastetmiyorum Cumhuriyet stanbulu derken; daha pozitif bir eyden bahsediyorum. Halim Kara: Dorudan devletin kendi ynlendirmesiyle yaplan binalar m?

B 30

ama olamad. akirin Camiine ve Karacaahmet Cemevine gittik. akirin Camiini ok beendiler, konuma frsatmz oldu. Sanatlarla ok grtk, Sevgi Karay mesela; zellikle Ottomania, Osmanl objeleri reten sanatlarla grtk; nasl retiyorlar, ne dnyorlar, bunlar konutuk. Kendileri iin yaptklar eyler var, bir de market iin, pazar iin retilen eyler var. rencileriniz buraya gelirken sizin yaptnz almalardan, izledikleri filmlerden edindikleri bir izlenimle gelmilerdir diye dnyorum. Bu algda bir deiim, dnm olmu mudur? Siz kendi aranzda yaptnz konumalardan byle bir sonuca varabilir misiniz? Ali Yaycolu: ok etkilendiler. Bana, Pera Mzesinde her biri dncelerini aktaran kartpostal yazmlar neler kazandklar hakknda. ok gzeldi, bir retim yesi olarak inanlmaz mutlu eden bir ey bu, hayatnzda 15 yeni insan var ve hibir zaman gitmeyecekler. 15-20 gnlk bir srete her gn berabersin. Biri you taught us how to look at things dedi, bu sanrm en dorularndan biriydi. Bir eylere, objelere, mimariye, insanlara nasl

bakarz? nk her ey grnr deil. ou ey sakl, utanga, sessiz; onlar grebilir miyiz, nasl grebiliriz? Bir grnen bir de grnenin arkasndaki ey var; grnen ey neden grnr? Grnmeyen neden grnmez? Bunlar nemli sorular. rencilerin birou farkl lkelerden; Kahire, Katmandu, Hong Kong gibi farkl ehirlerden Dnte, kendi ehirlerine de farkl bakacaklarn sylediler. Bakma zerine bir ders. Bakma, anlama, dinleme, duyma, koklama Mesela bir dersi Sanayi Mahallesinde youn bir tiner kokusu iinde, ok enteresan bir aabeyimizin tinerle alt kendi atlyesinde yaptk. Ve ayaktayz Sanayi Mahallesinde kokudan gerekten rahatsz olduk biraz; yaklak bir saat bu aabeyimiz kendi kazand parayla belli bir grup ressama nasl destek olduunu, centrifikasyonu anlatt. Mthi bir and o. Aslnda ok basit, normal bir ey; Sanayi Mahallesi, Seyrantepenin arkalarnda bir tiner atlyesindeyiz; bir adam konuuyor; ama dnnce aslnda mthi bir eydi, keyifliydi. Ali Hocamzn anlattklar biraz daha sosyal, tarihsel yn gereklik zerine olan olgular. Edebiyat deyince ilk aklmza gelen karakteristiklerden birisi

Ali Yaycolu: Onu da kastetmiyorum. Cumhuriyet zaten kolektif bir sre; Osmanl nasl kolektifse Cumhuriyet de yle. Tabii devletin etkisi ok daha byktr Cumhuriyette; mesela Vatan Caddesinde. Ama 1950lerden sonra taradan gelip burada gzel apartmanlar yapan insanlar da bu srecin paralaryd. Sermayenin yeniden stanbula tanmas Cumhuriyet dneminde yaayan ve deien stanbulu kastediyorum ksacas. Halim Kara: Onun bu ekilde son zamanlarda deitiini mi dnyorsun? Ali Yaycolu: Tabii o da deiiyor; nostaljik bakmyorum Cumhuriyet stanbuluna. Ama biz Cumhuriyeti ok fazla dnmyoruz, tarihselletirmiyoruz. Cumhuriyeti ya bir patoloji olarak gryoruz yeni tarih yazmnda; hatta Yanl Cumhuriyet diye bir kitap var, ok tuhaf bir kitap; ya da cumhuriyeti ok yceltiyoruz ve ona toz kondurmuyoruz. Cumhuriyeti tarihselletiremeyiz; ama cumhuriyette olan her eyi de devlet eliyle yaplm olarak da grmemeliyiz. Cumhuriyet kendine gre kolektif bir hikye. Halim Kara: Mesela 1940larda Tanpnara baknca zellikle stanbulun fethinin 500. yldnm srecine, o srete resmi olarak fetih kutlamalar yapmak istiyorlar ve birok kltr insan, yazar stanbulun ihmal edildiini dnyor. Orhan Pamukun stanbul, Hatralar ve ehir kitabnda da grebilirsiniz. Yeni binalar yaplyor, deiim oluyor; bu devlet eliyle yaplyor ya da halk kendisi de binalar yapyor; ama onun tarafndan zellikle tarihi yarmadann, Osmanlya ait, gemie ait birok binann da bakmsz kald, ihmal edildii, ykld grlyor. O dnemde Tanpnar, Cumhuriyet gazetesinde drt ya da be tane dorudan stanbulun nasl ihmal edildii, restore edilmesi gerektiine dair yazlar yazyor. O makalelerin temel amac bu fetih kutlamalarn bahane ederek o bakmsz stanbulu bir ekilde kurtarmak ya da Ankarann dikkatini ekmek. Ali Yaycolu: Bir de Cumhuriyet stanbulu deyince kilise ya da cami deil de bir mze olarak Ayasofya; bu da ok nemli, dnyaya ok nemli bir mesajdr. Bu ok byk bir bar mesajdr. Bu da bir cumhuriyet hikyesidir. Mthi konularn yeniden ortaya kmas; Kariye Mzesinin, Fethiye Mzesinin; bunlar da kastediyorum. Bu anlamda Cumhuriyet tarihle yeniden bir ilikiye de girmi olabilir. stanbulun kaybolmu bir dneminin tarihi, ortaa stanbulunun tarihi cumhuriyetle gndeme gelmi; yeniden grnr olmu diyebiliriz. Halim Kara: Ben niversitedeyken, ok ilgin bir ekilde, muhafazakr, ANAPl bir belediye bakan surlar restore etmeye balad; bu daha muhafazakr kesim tarafndan ok eletirildi Bizans canlandryor diye. Farkl dnemlerde, farkl zamanlarda genellemeler yapmak o kadar zor ki; o zaman eletirenler ki Tayyip Erdoan da bunlardan biri, birok eyi restore ediyor, daha bakml hale getiriyor, tarihi yarmaday nezihletiriyor. Nerdeyse Kapalardan esnaflar karp oralara oteller yapmaya alyor. Kendine gre nezihletiriyor. Ayn zamanda bunu da unutmayalm; bu bir snf meselesi. Bu eylemler kalkndryoruz sylemi altnda yaplyor. Bu ok sorunlu bir mesele deil mi? Ali Yaycolu: O binalar gerekten kt durumdayd; bunlar ok deerli yaplar; dikkatli olunmal. Bu yaplar korumalyz her eye ramen. Korumak iin ok radikal tedbirler de alnabilir; ama bunu yaparken insani ekilde yapmak, snfsal meseleleri gz nne almak, belli mzakerelerle yapmak gerekir. Zor bir ey bugn Dolapderede, Tarlabanda olan eyler. Ayn durum bugn Fikirtepe iin de geerli Zamannda g sonucu yerleilmi bir blge, Kadkye, metrobse, halk pazarna ok yakn, yaamlar orada ok rahat; ancak residans yaplacak, buralar ok gzel olacak diye seviniyorlar, stelik bir daha orada yaama ihtimalleri olmamasna ramen. Bu algy yaratmak da bir sylemin retilmesine dayandrld tabii ki.

B 31

Halim Kara: Evet, insanlar kendi binalarna geri dnemiyorlar. Ali Yaycolu: Her yaanmlk, yaanmlktr; deerlidir. Bunun yzyl, on yl, be yl olmaz. Her hikye, her hafza deerlidir ve her hafza btn stanbulun hafzasdr. Halkn arasnda atmalar olur, devlet varsa atmalar olur, siyasetin bir grevi de halkn arasndaki bu atmalar idare etmek, yaanr hale getirmektir; yok etmek deildir. Ya da bir hafzay ne karp tekini gayrimeru saymak deildir. Bugn Fetih Mzesinde olan tekilik; sadece bir eyin hikyesidir. Bu yanl bir ey. Tepebandaki travestilerin hikyesi stanbulun bir parasdr, burada bir hafza var. O da deerlidir. Bunu sylemeden geemeyeceim, Tepebandaki projeyi yapan grup aslnda belli muhafazakr bir evreden geliyor. Kitapklarnda yeni Tepeba, eski Tepeba diye ayryorlar. Eski Tepebanda amarlar aslm, sokaklarda yryen insanlarn tm bartl. Yeni Tepebanda mavi bir gkyz, her ey yepyeni, herkes sarn ve Versace antalaryla alveriten dnen insanlar var. Byle bir vizyonla kar karyayz. Halim Kara: stanbul ve Edebiyat zerine gerekletirdiim sunumuma da bununla balamtm, Ahmet

B 32

mitin stanbul Hatrasnda bu konu ileniyor. nk stanbulun o hafzasnn yklmasndan, kaybolmasndan, yok olmasndan, birilerinin bundan faydalanarak zenginlemesinden ve orada yaayan insanlarn karlmasndan rahatszlar, bunu kaldramyorlar, bu tr bir eylem yapyorlar. Ahmet mit belki de son 20 yldr Trkiyede yaadmz sorunlar kurmaca dnyasna tayor ve o ekilde bu sorunla urayor kendine gre. Ahmet mit yksek edebiyat olarak grlmyor belki; ama yaptklarndan en ok houma giden; romandaki Nevzat geni bir tarih ve kent bilincine sahip. Gittii her meknn tarihsel hikyesini anlatyor okura. Dolaysyla Topkap Sarayna gittii zaman, Topkap Saray Mzesinin hikyesini; Ayasofyaya gittii zaman orann hikyesini bir yolunu bulur, anlatr. Bu konu hakknda fikri olmayan insanlara da fikirler verir. ada bir meddah gibi hareket eder. Edebiyatn dnemlendirilmesine klasik edebiyattan balayaym. Klasik edebiyatn temel konvansiyonlar var; dolaysyla airler iiri gzleme dayal olarak anlatmadan ok klasik edebiyatn mazmunlarna gre ya da konvansiyon yoluyla daha nceki airler nasl anlatmsa o imgeleri kullanarak anlatrlar. Ama

bunun tesinde o dnemde yaplan eylerden birisi Kthanedeki ya da Sadabadtaki elencelerin byle anlatlmas. Klasik edebiyata bakarak bir elencenin nasl yapldn, Sadabad dneminde bir snnet dnnn neler barndrdn, ehzadelerin Kathanede yaplan dnlerini renebiliriz, bunlar hakknda fikirler veren iirlerle karlayoruz. Temel olarak airler daha nce anlatlan konvansiyonlara dayal bir ehir imgesi yaratyor. Tanzimatla birlikte bu biraz daha deiiyor. Basit gerekilik girmeye balyor, gzleme dayal ehir ya da mahalle girmeye balyor. Belki ok tipik bir rnek; Ahmet Mithat Efendinin Felatun Bey ile Rakm Efendi eserinde Rakm, Tophanede yaar, ii Beyolundadr; hep gider gelir. ok ayrntl bir betimleme olmasa bile hep o gidi geli vardr. Ali Yaycolu: Sadece Divan Edebiyat deil stanbulu anlatan, 17. yzyln novellalarn da dnmemiz gerek; ehrengizleri de. Burada farkl ehir hikyeleri grebiliriz. Btn Tfli hikyeleri 17. yzylda hep stanbulda geer, hep stanbulla ilgilidir. stanbul bknlaryla, stanbul gzelleriyle, kabadaylaryla Homosekselite vardr burada; Galatann bekr odalar, iddet hikyeleri vardr. ok kltrlln getirdii gerilimler vardr. Halim Kara: Divan iirinin yannda nesirde bu tr hikyeler grrz. Belki de novellalar dikkat ekici yapan budur. Bu sylediin anlatlarda meknsal olarak tasvir edilen yerler var m? Ali Yaycolu: Tabii ki var. Mesela Sansar Mustafann bir hikyesi; Galatadaki bkn eski bir yenierinin IV. Muradn k olduu bir olana ondan nce sahip olmas ile ilgili ve btn hikye stanbul sokaklarnda geer; Galatann sokaklarnda geer. Oraya saklanmtr delikanl; nk oraya yenieriler giremez. Rum

tavernalar, bekr odalar canlandrlr. Tabii ki modern edebiyattaki kadar renkli ve detayl deildir. Halim Kara: Bu mazmun ya da konvansiyonlara dayanma meselesi iin syledim mesela Abdlhak Hamit Tarhan iirlerine baknca doa ilk defa onun iiriyle Trk Edebiyatna giriyor. Bunu aslnda yava yava grebiliyorsunuz. Mesela Paris ile ilgili iirlerinde normalde gzleme dayal tasvirler yapmaya alr. Ama birdenbire kendisini konvansiyonlara kaptrr. O basit gereklik ya da gzlem yerine konvansiyonlar egemen olur. O tr bir krlma da oluyor iirlerde. Ali Yaycolu: Ben nesir konusunun, zellikle klasik nesrin ihmal edildiini dnyorum. Bunu Cemal Kafadar ile de ok konumutuk. Meddah hikyelerinden Karagze, novellalardan ariv metinlerine kadar geni bir erevede okuduk ve yle metinlerle karlayorsunuz ki uzun uzun, edebi bir dil. Orada da bir kurmaca, tasvir var. Halim Kara: Temel sorun dil sanrm. Nesir denince aklmza Osmanl klasik edebiyatnda ina akla geliyor; nk senin biraz nce sylediin anlatlar edebiyat olarak grmyoruz. Hata ediyoruz. Yeni edebiyatlar keskin bir ekilde klasik edebiyatla bir ayrm yapma ihtiyac duymular. Bunun ideolojik olduunu dnyorum. Fuat Kprlden sonra balayan sre, yksek edebiyat; saray edebiyat. Dolaysyla dier anlatlar da o ekilde ihmal edilmi. Ali Yaycolu: Trke dnda dier Ermenice, Rumca, Arapa gibi Osmanl dillerinde anlatlardan da bahsetmek gerek. Mesela Arap dnyasndan gelip stanbulda kalm insanlarn stanbul tasvirleri var. Bunlar da Osmanl dnyasndan. Osmanl dnyas deyince bunu Trkeyle snrlamamak gerek. Osmanl dilleri diyebileceimiz ok daha geni bir yelpaze var.

Halim Kara: Bir de sadece stanbulda retilen metinlere bakyoruz. Aslnda Osmanlnn taras dediimiz ehirlerdeki anlatlar da var. Onlar da ihmal ediyoruz. zmirde, Amasyada, Trabzonda, Adanada retilen metinler var. Ali Yaycolu: Gerekten stanbul hakknda tarada yazlm metinlerdeki zenginlik artyor. Hem metinlerde hem de grsel olarak; 18. yzyldan itibaren o byk ayan eraf konaklarnda stanbul tasvirleri vardr duvarlarda. Bir de byle dnrseniz taradaki stanbulu ve anlatlarn; Osmanl mparatorluu dnyasna sadece merkezden bakmamak gerektiini anlarz. O zaman ok daha zenginletiriyor hem baka diller hem stanbul d meknlar. Halim Kara: Mazmun ile basit gerekilik ayrmn iki temel metin ok iyi n plana karyor. Bir tanesi Namk Kemalin ntibahndaki amlca tasviri yaplan blm. Orada Namk Kemal o mazmunlar araclyla inadan yararlanarak hayali bir amlca portresi karr karmza. Ona kar Recaizade Mahmut Ekremin Araba Sevdasnda ok daha farkl bir tasvirle kar karya kalrz. Namk Kemal bir romancdan ok bir air olduu iin konvansiyonlara nasl dayandn grmek mmkn. zellikle Araba Sevdasndan sonra daha ayrntl ve gzleme dayal stanbul tasvirleriyle karlarz; Sergzette konaklar ayrntl bir ekilde anlatlr yine ayn dnem eserleri olarak. Ondan sonra Halit Ziya girer Mai ve Siyah ile birlikte ok daha geni kurmacaya stanbul tasvirleri girer. Cumhuriyet ile birlikte zellikle gereki kurmacann yerlemesiyle birlikte stanbul ok daha fazla betimlenmeye balar; mahalleleriyle, kiileriyle hatta snflaryla. Mesela Mai ve Siyahta orta snf yaam tasvirleri vardr; Sleymaniyede, katl bir evde yaarlar romanda. Oras ile ehzadeba arasnda gidip gelmesi vardr Ahmet Cemilin. O

gidip gelmelerde onu grrz. Tarlabadan grlen manzara ok ayrntl bir ekilde bize anlatlr. Cumhuriyet ile birlikte stanbul ikircikli betimlenmeye balanr. Yakup Kadri stanbulu Sodom ve Gomoreye benzetir. zellikle ibirlikiler ok n plandadr bu romanda. FatihHarbiyede de bir ayrm yaplr. Buradaki temel ey; mekn yazarn ya da kahramann kimliini belirleyen bir eye dnr. stanbul mekn yeni kurulmak istenen ulusun biim verdii bir mekn olarak tasvir edilir ve Sodom ve Gomorede bu ok n plana kar. Sanki Ankarann tekisini yaratmaya alr Yakup Kadri. Sodom ve Gomore 1928de yaynlanyor. O zaman stanbul Osmanlya ait olan bir yer olarak dnlyor; sava yeni bitmi, dolaysyla stanbulda hem Anadoludaki savaa kar olanlar var, hl kendilerini Osmanlya bal hissedenler var. Sanki o sylemi dillendirmeye alyor Yakup Kadri. Fatih-Harbiye de 1931 ylnda tamamen bize ait olan ve olmayan; Fatih ve Harbiyeyi anlatr. Kahramanlardan Neriman, FatihHarbiye treniyle gidip gelir. Ulusal olan ve olmayan tahlil edilir romanda. Ali Yaycolu: Bizim dersimizde gndeme geldi binarylerle okuma yani dou-bat, FatihHarbiye, Asya-Avrupa ikilikleri. Bu

B 33

nc, drdnc eylere imkn tanmama, her eyi ikilik zerinden sktrp okuma hali hakknda ne dnyorsunuz? Halim Kara: Fatih-Harbiye ile gzel bir noktaya geldi. Mesela mer Seyfettinin Gizli Mabet diye bir hikyesi vardr. Bu hikyede tipik bir oryantalist stanbula gelir ve hikyenin anlatc-kahraman onu Karagmrke gezmeye gtrr. Onun kafasnda fantastik bir oryant var ve onu burada bulmak istiyor. mer Seyfettinin kahraman da bunu gstermek iin onu Karagmrke gtryor. Burada Edward Saidden ok nce mer Seyfettin bir ekilde arkiyatln eletirisini yapmaya alyor. Ama ilgin bir ekilde yabancya; Frenke, ders vermeye alrken ayn anda ulusal kahraman Karagmrk bir metne, bir mzeye dntrr. Kendine ait olan, milli olan tekiletirir. Betimlemelerinde de bunu grrz. Fatih- Harbiyede de benzer eyler vardr. Peyami Safa her ne kadar douya ait olan idealletirmeye alsa da, batya kar bize ait olan deerleri n plana karmaya alsa da; kahramanlarn temel kayglarndan biri batya kendini ispat etmedir. Ulusal olann yeterli olamama durumu, hep bir onaylanma ihtiyac vardr. Dolaysyla yle her zaman tam bir ikili kartlk durumu yok. Ulusal olan tanmlarken bile bu tr metinler tarafndan ayn anda tekiletirilir. Ali Yaycolu: O positioning yok belki ama binary ou zaman var. Halim Kara: kili kartlklar kurmaya almlar ama metin biraz daha mulak olduu iin ok daha fazla ey sunuyor. Belki yle bir plan var; ama sanrm metin yaznca ister istemez baka yorumlara, okumalara imkn salanyor. Snrlandrmalar belki sakncal; ama Ahmet Hamdi Tanpnar, Orhan Pamuk ve Yahya Kemalin stanbulu ve

arasndaki balant nasldr, bundan da bahsedebilir miyiz? Halim Kara: Biraz Trk Edebiyatn verek iin iine gireyim. Dnya edebiyatna bakarsanz bir ekilde byk yaptlar ehirlerle zdelemitir. Balzac, Baudelaire deyince Paris vardr, Dostoyevski deyince St. Petersburg vardr, Paul Auster deyince New York vardr... Yakn dnemde Nobelle de ilgili bir durum bu. Orhan Pamukun Nobel almasnn temel sebeplerinden biri kurmacaya yapt katklar dnda stanbul ile bu kadar megul olmasdr. Bu da tabii ki Tanpnarla balar. Abdlhak inasi Hisarn da stanbul ile ilgili birok metni vardr. Yahya Kemal onlardan nce var. Dolaysyla stanbul bu insanlara mthi imknlar sunuyor. Onlar da akll insanlar ayn zamanda. Yahya Kemal Parisin Fransz milliyetilii iin ne kadar nemli olduunu grerek belki de modern ulus iin stanbul gibi bir imkn sunuyor. nk Paris modern Fransz ulusu iin olmazsa olmaz bir mekn. Yahya Kemal bunun benzerini Trkiyede yapmak istiyor. Her ne kadar yapay bir ekilde Ankara yeni ulusun merkezi olarak sunulsa da Yahya Kemal burada yzyllardr var olan bir yerin olduunu hatrlatyor, Ankaraya odaklanlmasna gerek olmadna iaret ediyor. Onun iin stanbul ile bu kadar megul. Aslnda deiime kar olan bir insan olmamasna ramen yazdklaryla stanbul varken Ankara gibi bir ehre gerek olmadn ima ediyor. Siyasi olarak hibir zaman cumhuriyetin ilk dnemki sylemine kar kmayan birisi; ama bu balamda stanbul ile bu kadar megul olmas bana gre onu edebi muhalif yapyor. Ali Yaycolu: ok gzel syledin, edebi muhalif; siyasi muhalif deil. Halim Kara: Evet, siyasi muhalif deil. 1930larda, Sleymaniyede Bir Bayram Sabahn yazmak, Trk ulusunu stanbulda, namaz annda orada hayal etmek onun muhaliflii

konusunda bize ok nemli ipular sunuyor. Ali Yaycolu: Ahmet Hamdi daha farkl, katlr msn bilmiyorum; Ahmet Hamdi be ehri yazyor. Be ehirin orijinali Ankara ile balyor. Daha sonra Dergh Yaynlar stanbul ile balatt; ama Yap Kredi Yaynlar dzeltti sanyorum. Ahmet Hamdideki ortaaclk var, oradan balatmas ok enteresan. Bu daha da dengeliyor oradaki sorunu, meseleyi bulmu, onu dengeliyor gibi. Halim Kara: Ama Tanpnarn setii be ehir; Konya, Erzurum, Ankara, Bursa ve stanbul bir ekilde Yahya Kemalin 1071in ncesi kable't-tarihi dedii dnemden sonra gerekten corafi, tarihsel bir birliin tecrbe edildii meknlardr. 1071 tarihinden beri hem Seluklu hem de Osmanl dneminde nemli roller oynayan ehirlerdir. Ali Yaycolu: Ahmet Hamdi der ki: Btn tarihin dmnn zld yer Timurdan cumhuriyetin kuruluuna kadar Ankaradr. Halim Kara: Tanpnarn kurmacalarnda bir devamllk grmem ben. Yahya Kemalin deneme ve iirlerinde devamllk vardr. Tanpnarn denemelerinde ya da btn metinlerinde devamllk vardr ki Ankara o devamll tamamlar. Ama kurmacalarna baktmzda o devamllk fikrinin ne kadar zor olacan grrz. Huzur bunun en somut rneklerinden biridir. stanbul estetikletirilir resmen. Ama bir de gerek vardr. Mmtazn fiziksel ve psikolojik olarak romann sonunda baylmas, kendini kaybetmesi estetik olanla gerek olan bir trl birletirememesinden kaynaklanr. Huzurda Nuran,Birbirimizi mi seviyoruz yoksa stanbulu mu ok emin deiliz. diyor. Nuran da ok objektif biri deil ki, daha nceye ait birisi. O balamda gerekten Tanpnarn kurmacalar

B 34

ok daha kark ve stanbulun idealletirildii gibi ok da pozitif bir rol oynadndan her zaman emin deiliz. Hatta Tanpnarn kurmacalarnda yerleik dncenin aksine sentezi de aan bir ey ve hatta neredeyse devamlln imknszlna vurgu vardr. Huzur dediinizde ya da Tanpnarn dier eserlerinde, Orhan Pamukta karakterler ya da olgular bir ey retmek iin metinde yer almazlar. Hepsinin kendi iinde bir dnyas vardr, okuruz; okuduka bir daha okuma gerei duyarz ve Barthesn yazlabilir metin dedii kapan olmayan daha yoruma ak metinler vardr karmzda. Sonuta bir olay da var bu metinlerde ve bir stanbul anlats gryoruz dediiniz gibi. Bir de daha bunalml, ie kapank, daha ok kendini sorgulayan, dsel dnyalarnda pozitif yaplar grmyoruz. Hatta Huzurun okuyucu zerinde mthi bir arl vardr. stanbul daha m gri anlatlyor? Halim Kara: Bir tarafta Mmtaz stanbula ait olan her eyi biliyor. Boazda rzgrn kokusunu, boaz suyunun eitli zamanlardaki farkl kokusunu, vapurda karlat insanlar, semtlerin hikyelerini Mmtazn tanmad kimse yok, ok tandk bir mekn. Bir bakma ehir, henz urban ya da kent deil. Daha sonra Atlganla Sait Faikle bu ehir kente doru dnen Cumhuriyetin, devletin eliyle deien stanbul olmaya balamasyla birlikte gizemli stanbula doru gidi var. Huzurda ise biraz nce deindiim gibi estetikletirme var. Bu da Mmtazn dnyaya somut bir ekilde ayak basmasna imkn vermiyor. Dsel bir stanbul ve gerek bir dnya var, ikisi arasnda kalm ve ikisiyle de ba edemiyor ve huzursuzluun temel nedenlerinden biri bu. Bir gerek var, kinci Dnya Sava

balayacak rnein, Nuranla yaad stanbul ile yaad stanbul da ayn deil, fakirlik grr, dier stanbul huzur veren. kisi arasnda kalan bir stanbul var. Bu estetik stanbul tand stanbulla bir deil ve karar verilemeyen bir hal var, bir genelleme yapldnda durmak durumunda kalyorsunuz; Tanpnarn syledii bir ey bir ncekini silebilir; nk syleyeceklerini ertelemesi, seni kararszlk srecine sokmas kurmaca metinlerindeki nemli karakteristiklerden. Anlatsal olarak betimlemede de karmza kyor. Muhafazakrlar huzur bulur bu romanda; ama Berna Moran, huzursuzlua vurgu yapar. Onu gryoruz. Eklemek istedikleriniz var m? Halim Kara: Orhan Pamuku dndmzde ehir merkezi zerinden gidebiliriz. Yahya Kemalde de statik stanbul vardr, Tanpnar milli edebiyat syleminden ayrlr, ancak katld noktalar da vardr; tarihsel yarmadaya baknca bize ait eyleri grr, Mmtazla Nuran dolarlar stanbulu ve o kesiklii grmezler, Trklk ile ilgili meknlar grrler, dierlerini grmezler. Nedense bize ait milli olan grr Tanpnar, bu da syleme katkdr aslnda. skdar da nemlidir, stanbulu stanbul yapan mimari eserlerin rld bir semt. Boazn, dierlerinin kime ait olduunu bilmiyoruz; bunu sorgulamak da nemli. Yahya Kemal ile o anlamda devam ettirirler birbirlerini. Ali Yaycolu: Pamuk deyince, tm bu yazarlarnn tarihi, stanbul tarihinde de Erdoann stanbulu da ok nemli. yi kt agresifliiyle, lgn ileriyle bu dnem ok enteresan. Bu stanbul nasl olacak? Halil nalckn, stanbul Tahriri isimli almas kt, nihayet yaynlad ve ok nemli bir eserdir. Onu okurken aklma bu geldi, yeni bir tahrir yaplsa ne kar ve kim yazacak Erdoan stanbulunu? Pamuk bunu yazmad.

Halim Kara: Mustafa Kutlu diye muhafazakr bir yazar var, gecekonduyu anlatrken, insanlar gyorlar ve yeni bir merkez oluturuyorlar, bu Latife Tekinin Berci Kristin p Masallarndaki sorgulayan sylem yerine ok daha uyumlu bir kitle ile kar karyayz, otorite ile anlaan ama ayn zamanda kendi normal hayatna devam eden bir toplum tasvir eder Kutlu. Ali Yaycolu: Bu Latife Tekine bir cevap aslnda, bu da Erdoan stanbulu deil. u anki hikye ok kark, byk bir zenginlik, zelletirme sreci, gayrimenkul speklasyonlar yaanyor, byk yerler parselleniyor, dnyann en byk camisi yaplacak ve bu nasl bir stanbul, demokratik bir katlmla da deil bizim bu ehre dhil oluumuz, bunu kim tahayyl edecek? Demirren, Tepeba projesi ok daha radikal ve hayal gcn zenginletirecek bir ey. Tanpnar bu dnemde yaasayd stanbulu nasl anlatrd acaba. Son olarak, maneviyatn modern dnemde nasl olaca, ya da kurmacada bizim bu maneviyat nasl greceimiz merak uyandryor. Siz ne dnyorsunuz? Ali Yaycolu: Farkl bir maneviyat ortaya kar, altnda avm olan bir camide maneviyat rnein. Bugn Saint Antoine Kilisesinde en byk cemaat Afrikal, bu anlamda maneviyat bir ekilde var, deiip dnyor; ama yaanyor. Halim Kara: Edebiyat da deiecek, grsel olarak belki n plana kacak anlat ya da maneviyat; sanat konusunda ok verimli bir ortam olduunu dnyorum.

B 35

Sibel Ekdemir Kaya 03

B 36

Kara Kitap, Orhan Pamukun 1990da yazd ve belki de en ok tartlan romanlarndan birisi. Uzun cmleler, i ie girmi ykler, hatralarda geri gidiler, d bahelerinde gezintiler ve araylarla dolu. Galip, Ryaya ktr; Ryann kocasdr. Rya, bir gn anszn Galipi terk eder. Galip, kitap boyunca Ryay ve kendini arar, anlamaya alr. Ryann akrabas Celal, bir gazetede takma bir isimle ke yazlar yazan bir gazetecidir. Celal, Rya ve Galipin hayatnda son derece nemlidir. Roman boyunca Galip, otobste, vapurda, iyerinde, evde, Celalin yazlarn okur. Celal, ok yaknndaki bir gz gibi; Galipin yaadklar, araylar, sorular zerinden cevaplar verir, yol gster gibidir. Galip, bu durumu zaman zaman kukuyla karlasa da, Celale hayranl kitap boyunca devam eder. Boazn Sular ekildii Zaman, Celalin ke yazlarndan ilkidir. Kitabn okurlar tarafndan en ok beenilen, yorumlanan, alntlanan yazlardan biridir. Celal, bir felaket senaryosu anlatr. Bir Fransz jeoloji dergisinde okuduuna gre, yakn gelecekte Boazn sular ekilecek, onun yerinde kocaman kara bir boluk oluacaktr. Celal, bu felaketin izlerini srer. Boazn sular iinde, aada olan bitenleri, derinliklere saplanm trl hatray zihninde canlandrr.

BOAZIN SULARI BR GN EKLRSE

B 37

B 38

Yllar ncesinden gazoz kapaklar, gm ve teneke atal baklar, yllanm arap flar ve sahici bir kule gibi ykselen Kz Kulesi gze gelir. ... Kz Kulesinin bir tepenin stnde korkutucu gerek bir kule gibi ykselecei bu derin ve vahi vadide yeni bir hayat balayacak... Bu kyametimsi kargaann iinde irketi Hayriye'den kalma yan yatm gemi leleriyle gazoz kapa ve deniz anas tarlalar grlecek. Sularn bir anda ekildii son gnde karaya oturmu Amerikan transatlantikleriyle yosunlu on stunlar arasnda ak azlaryla tarih ncesinden kalma bilinmeyen tanrlara yalvaran Kelt ve Likyal iskeletleri olacak. Midyeyle kapl Bizans hazineleri, gm ve teneke atal baklar ve bin yllk arap flar ve gazoz ieleri ve sivri burunlu kadrga leleri arasnda ykselecek bu medeniyetin antik ocak ve lambalarn yakacak enerjiyi uskuru bir batakla saplanm khne bir Romen petrol tankerinden alacan da hayal edebiliyorum. Ama asl hazrlkl olmamz gereken ey, btn stanbul'un koyu yeil lam elaleleriyle sulayaca bu lanet ukurda, tarih ncesinin yeraltndan fokurdayan zehirli gazlar, kuruyan bataklklar, yunus, kalkan ve kl leleri ve yeni cennetlerini kefeden fare ordular ierisinde kacak yepyeni bir salgn hastaldr. Biliyorum ve uyaryorum: O gn, dikenli tellerle karantinaya alnacak bu hastalkl blgede olup biten felaketler hepimizin iine ileyecek... *

B 39

* Orhan Pamuk, Kara Kitap, stanbul:

letiim, 1990, s. 23-24.

B 40

Kara bir Cadillacn hikyesinden bahseder Celal. Yllar nce gazetelere konu olmu tutkulu bir ak hikyesidir. Boazn sularna gmlen Cadillactan bir daha haber alnamamtr. Boazn sular ekildii zaman, bu yknn de yeniden yazlacan dnmektedir yazar. Kara Cadillac, bundan otuz yl nce ben, bir acemi muhabirken servenlerini izlediim ve patronu olduu bir batakhanenin giriindeki iki stanbul resmine hayran olduum bir Beyolu haydutunun ("gangster" demeye dilim varmyor) caka arabasyd. Arabann stanbul'da birer ei o

zamanlarn demiryolu zengini Dadelen ile ttn kral Maruf'ta vard. Son saatlerini bir hafta tefrika ederek hikye ettiimiz ve biz gazetecilerin efsaneletirdii haydutumuz bir geceyars polis tarafndan sktrlnca, sevgilisiyle bir iddiaya gre esrar sarholuundan, bir iddiaya gre de bilerek atn uuruma sren ekya gibi Aknt Burnu'ndan Cadillac'yla birlikte Boaz'n karanlk sularna umutu. Dalglarn deniz dibi akntsnda gnlerce arayp bulamadklar, gazetelerin ve okuyucularn da ksa sre sonra unuttuklar Cadillac' nerede bulacam ben imdiden kestirebiliyorum.

Orada, eskiden 'Boaz' denilen yeni vadinin derinliklerinde, iine yengelerin yuva yaptklar yedi yzyllk ayakkab ve izme tekleri ve deve kemikleri ve bilinmeyen sevgiliye yazlm ak mektuplaryla dolu ielerin iaret ettii amurlu bir uurumun aalarnda, elmaslar, kpeler, gazoz kapaklar ve altn bileziklerin parlad snger ve midye ormanlaryla kapl yamalarn gerisinde bir yerde, rm bir mavna leinin iine alelacele kurulmu eroin laboratuarnn ve kaak sucukularn kestikleri beygir ve eeklerin kova kova kanyla suladklar istiridye ve deniz minareli kumluun az tesinde olacak. Eskiden "Sahil Yolu " denilen, imdiyse daha ok bir da yoluna benzeyen asfalttan geen arabalarn kornalarn

B 41

dinleyerek indiim le kokulu bu karanln sessizliinde arabay ararken, ilerinde boulduklar uvallardaki iki bklm durumlarn hl koruyan saray kumpaslarnn ve halarn ve asalarna sarl Ortodoks papazlarnn bileklerine glle bal iskeletlerine rastlayacam. Tophane rhtmndan anakkale'ye asker gnderen Glcemal vapurunu torpillemek isterken, uskuru balk alarna, burnu da yosunlu kayalklara arptktan sonra deniz dibine ken ngiliz denizaltsnn soba borusu gibi kullanlan periskopundan kan mavimsi dumanlar grnce, oksijensizlikten az ak kalm ngiliz iskeletlerinin temizlendii ve kadifeyle kapl albay koltuunda in porselenleriyle akam ayn artk Liverpool tezghlarnda imal edilmi yeni yuvalarna huzurla alan vatandalarmzn itiini anlayacam.

B 42

Karanln iinde, daha tede Kayzer Wilhelm'e bal bir zrhlnn pasl apas olacak; sedeflemi bir televizyon ekran bana gz krpacak. Yamalanm bir Ceneviz hazinesinin artklarn, az amurla tkanm ksa namlulu bir topu, yklp kaybolmu baz devlet ve kavimlerin midyeyle kapl tasvir ve putlaryla burun st duran pirin bir avizenin patlak ampullerini greceim. Gittike aalara inerek, amur ve kayalar iinde yrrken, zincirli kreklerinin banda sabrla oturup yldzlar gzleyen kle iskeletlerini seyredeceim. Yosun aalarndan sarkan gerdanlk, gzlk ve emsiyelere dikkat etmeyeceim belki; ama inatla hl ayakta dikilen muhteem at iskeletlerine btn silah, zrh ve takm ve taklavatlaryla binen Hal valyelerine bir an dikkat ve korkuyla bakacam. zeri midyelerle kapl sembol ve silahlaryla kapl Hal iskeletlerinin hemen yanbalarnda duran Kara Cadillac' beklediklerini o zaman korkuyla anlayacam...*

Bu gzel betimlemelerden sonra, hatray tutkulu bir ak hikyesine dntren ksmla felaket senaryosu tamamlanr. Boazn altnda, byle hikyelere tanklk etmek mmkn olur mu bir gn bilinmez ama Celalin d bahelerinde daha birok dnce ve tespit, gazete kelerinden okurlarna ulayor olacaktr. Drt yz on alt sayfa boyunca. Geceyars, bu korkun ve byl karanlkta kibritimi yaknca arabann Hal zrhlar gibi hl parlayan gzelim direksiyonun, nikelajl sayalarnn, ibre ve saatlerinin madeni nda haydutla sevgilisinin bilezikli ince kollaryla ve yzkl parmaklaryla birbirlerine sarlarak n koltukta pen iskeletlerini greceim. Yalnz i ie geen ene kemikleri deil, kafataslar da lmsz bir ple birbirine kaynam olacak. O zaman, kibritimi bir daha yakmadan gerisin geriye ehrin

klarna dnerken, felket anlamnda lm karlamann en mutlu yolunun bu olduunu dnerek uzak bir sevgiliye acyla sesleneceim: Canm, gzelim, kederlim, felketler zaman gelip att, gel bana, nerede olursan ol gel, ister sigara dumanyla dolu bir yazhanede, ister amar kokan bir evin soanl mutfanda, ister dank mavi yatak odasnda, nerede olursan ol, vakit tamam, gel bana; yaklaan korkun felketi unutmak iin perdeleri ekili yar karanlk bir odann sessizliinde btn gcmzle birbirimize sarlarak lm beklemenin zaman geldi artk.**

* Pamuk,s. 25-26 ** Pamuk,s. 27

B 43

ODA NO: 411 PERA PALAS AGATHA ODASINDA POLSYE, EDEBYAT, BEYOLU, STANBUL
Hande Orta 03
stanbulun tarihindeki en gizemli ziyaretilerinden biri Agatha Christie. stanbulda konaklad ve ark Ekspresinde Cinayeti kaleme almaya balad Pera Palas Otelindeki odas bugn hl ayn gizemli atmosferi ile ziyaretilerine ev sahiplii yapyor. Agatha Christieyi bylesi ilgin klan belki de insan psikolojisinin bilinmeyenlerinin, iyi insanlarn kt taraflarnn ortaya konduu eserleri ile polisiye edebiyatn klt isimlerinden biri olmas. Agatha Odasnda Ahmet mit, Murat Glsoy ve Hande Orta bir araya geldiler, polisiye, edebiyat, Beyolu, sanat ve stanbul hakknda sohbet ettiler. Agathann Anahtar adl bir yknz var. yknzde neden onu tetik olarak kullandnz? Ahmet mit: Agatha Christienin hayatnda 11 gnlk enteresan bir kayp var. Onun soyadn da ald ilk ei Archibald Christie yakkl bir asker ve Agatha Christieyi aldatyor. Bu olay zerine Agatha Christie bunalma giriyor ve 11 gn kayboluyor. Kimseye haber vermiyor ve sanki intihar edecekmi gibi bir atmosfer yaratyor. Bunun zerine Dustin Hoffmann oynad bir film de ekildi hatta. Christie 11 gnn sonunda kendine geliyor ve dnp einden ayrlyor. Baka bir hikye daha anlatlr: Agatha Christie sk sk buraya, Pera Palastaki 411 numaral odaya geliyor. ark Ekspresinde Cinayet roman bu odada yazlmaya balanyor. Ben de Agathann Anahtar diye bir hikye yazdm ve o kayp gnlerle bu oday birletirdim. Einin onu aldatmas zerine buraya geliyor ve bir cumhuriyet balosunda yakkl, kara yaz bir Trk ile karlayor. Karlat Trk de karsn sevmiyor aslnda. Aralarnda mkemmel cinayet var mdr? zerine bir tartma balyor ve adamn kars lyor. Bu benim nc polisiye hikye kitabm ve bir ustaya selam niteliinde. Ama Beyolu Rapsodisinde de aslnda Agatha Christienin Roger Ackroyd Cinayetindeki kurgusunu kullandm. En ok tartlan kitaplardan biridir Roger Ackroyd Cinayeti. Agatha Christie bizim gibi polisiye romanclar iin nemli; nk biliyorsunuz ki Trkiyede polisiye romann bir kkeni, gelenei yok. Ahmet Mithat

B 44

Efendi Esrar- Cinayeti yazyor ve polisiye Osmanl dneminde balyor; ama ondan sonra u zamana kadar ciddi anlamda bir polisiye yazar kmad. Peyami Safann Cingz Recaisi Arsen Lupinin birebir taklididir; ama gzeldir. Kemal Tahirin Mike Hammerleri orijinalinden daha lezzetli. Murat Glsoy: Tabii bu yazarlara ileklik de kazandryor; normalde o polisiyeleri yazmasalar belki kendi edebiyatlar da bu kadar gelimeyecekti. nk polisiyenin insann zihnini gelitiren bir yn var. zellikle kurgu yaparken matematiksel bir dnce yapsna ihtiya oluyor. nk hem okuru sonuna kadar merak ettirecek hem de bandan sonunu belli etmeyecek bir kurgu yapmak zek ii. 1960lardan, 1970lerden sonra polisiye itibarn yeniden kazand. Ayn zamanda popler kltrn malzemesi olmas ve dizilerin yaplmasyla birlikte polisiye bir anda ykseldi. Okur ya da izleyici srekli iz peinde olmal ama ipular belli dozlarda verilmeli. pularna ramen sonuca kadar ortaya dklmeyen srrn bu kadar kurcalandktan sonra mantkl ve manal bir sonuca da varmas gerekiyor. Bu hem bir tat yaratyor; ama ayn zamanda tutarl bir yap kurmay zorlatryor. Ahmet mit: Gerekten yle ve diyalog yazmay da ok gelitiriyor. Gnmzde ise polisiye roman bence farkl bir ierik kazanmaya balad. Bu ie ilk balayanlardan biri Edgar Allen Poedur Morgue Soka Cinayetleri ile. Ardndan Arthur Conan Doyleun Sherlock Holmesu geliyor. Hercule Poirot ile birlikte Agatha Christie geliyor. 19. yzyln sonuna doru balayan bu hikye aslnda kinci Dnya Sava sonunda birdenbire ok geriye, eski zamanlara doru gidiyor ve Tevrattaki Kabilin

Habili ldrmesiyle buluuyor; Shakespearein Hamlet ve Macbethi gibi cinayetten yola karak insann varoluunu sorgulayan bir yap yahut Dostoyevskinin Karamazov Kardeleri ve Su ve Cezas gibi. Polisiye roman dnyada tpk caz mzie soylu olmayan mzik denildii gibi ktlenirken, kinci Dnya Savandan sonra birdenbire o soysuz, batakhanelerden gelen, insann adi tarafn, ldrme tarafn, ucuz tarafn anlatan roman olmaktan kp baka bir anlam kazanyor. rnein Umberto Eco Gln Ad romann yazyor ve skolastik felsefeyi bir polisiye roman kurgusu ierisinde gndermelerle besliyor. Agatha Christieden sonra zellikle polisiye romann ve tm romanlarn u zelliinden sz edebiliriz ki, romann iir ve tiyatrodan fark, var olann dokusunu alp onu yeni bir yapya ulatrmasdr. Mesela mektuplarla, gazete haberleriyle roman yazabilirsiniz; romann iine iiri, tiyatroyu, makaleyi ve denemeyi koyabilirsiniz. Murat Glsoy: Yeni olan her tr kurmacaya roman diyebiliyoruz yani. Bu noktada romann tarihinde polisiye nerede duruyor ona bakmak lazm. Bilimin ykselii ve btn her eyi aklayabilmesiyle polisiyenin ykselii arasnda bire bir balant var rnein. Dnya 19. yzyldan sonra zm olan bir problemmi gibi alglanyor. Sonradan varoluularla birlikte o bunalm havas geri tepince 1960lardan sonra polisiyeye geri dnmemiz biraz da ihtiyatan kaynaklanyor. Polisiye roman huzur veren bir dnya modeli sunuyor, okur her eyin akl yoluyla aklanabilir olduu bir dnyada yaadnn teyidini alyor. Btn cinayetlerin ve problemlerin aklamasnn ve zmnn olduu ima ediliyor. Sherlock Holmes de aslnda bir bilim adam gibi alyor. Gerekte ok farkl olabilir; ama zellikle romanlarda polislerin ve bilim adamlarnn yntemleri birbiriyle ok rtyor.

Ahmet mit: ok doru. Arthur Conan Doyle bir doktor rnein ve cinayetlerde kanlarn farkl olmas durumu ilk kez onun bulduu bir ey. ok nemli nk oradan DNAya geliniyor. Murat Glsoy: Arthur Conan Doyle kendi hocas olan bir doktordan ilham alarak yaratyor Sherlock Holmes ve bu doktorun kk ipularndan yola karak muazzam karmlarda bulunma gibi bir zellii varm. Normalde koyulamayacak tehisleri aklanamayan sezgilerle ve doktorluk tecrbesiyle koyuyormu ve Doyle bu zellii alp Sherlock Holmese uyarlyor. Bu herkesin ok houna giden bir ey; nk hem katilin kim olduunu hem de Sherlock Holmesn olay nasl zeceini merak ediyorsunuz. Bylelikle iki katmanl bir yap kurmu oluyor. imdi ise Dr. House olarak tekrar geri dnd bu doktor figr. Post-modern bir dnemde ayn figr kullandlar; o nedenle sinirli bir adam Dr. House, herkesten nefret ediyor; nk herkes samalklarn peinde ve her hastaln bir zm var. Ama gerek ok da yle deil, her hastaln zm maalesef bulunamyor. Ahmet mit: nsanlk imdi yeni bilinmezcilik denen bir dnemi yayor. Herkes kendi alannda uzman; tp doktoru diye bir ey yok artk. Tbbn birok dal var; ama sadece kendi dalnda uzman olan bir kii aslnda byk hakikati, byk resmi karyor. Sherlock Holmesdeki olay da bu: Kk bir ayrntdan byk resmi grebilmek. Aslnda btn insanlk iin ok gerekli bir ey. Felsefe ve sanat neden gereklidir? sorusunun yant da biraz burada sakl. Kendi alanmzda uzman olabiliriz; ama bu bizim cahil olmamz engellemez; nk dnyann herhangi bir sorunuyla ya da temel sorunlaryla ilgilenmek gibi bir derdimiz olmuyor. rnein bir uzmann btn derdi uzay molekler fizii oluyor. Ama ekonomik kriz gibi bir konudan sz etmeye kalknca bu konuda bir ey syleyemiyor.

B 45

B 46

Murat Glsoy: Conan Doyleun sonu da hazin oluyor; btn bu doktorluk, pozitivizm; her ey bilimle zlr dncesi kendi hayatndaki dramla ruhulua dnyor; nk Birinci Dnya Sava srasnda birok insan kaybediyor. Ruhuluk nedeniyle insanlar onunla dalga gemeye balyorlar; ruh arma seanslarna katlyor ve saf bir ekilde inanyor gerekten; nk eini, ocuunu, yaknlarn kaybetmi ve onlarla bir ba kurmaya alyor. Ahmet mit: Sylediklerin bana aslnda insanln durumunu hatrlatt. Zaman zaman insanln ilerleyiinde byle dnemler yaanyor. Gnmzde de biz Tanr geri geldi dncesinin ykseldii dnemi yayoruz. nk insanlar dnyay deitirme yeteneklerini kaybettikleri zaman mistik olana yneliyorlar. Uzun tarihsel dnemlerde bunu grmek gerek. Hem de Rusyada 1917 Devriminin ncs 1905 Devrimi dnyay deitirme yolunda baarsz olunca bizzat sol partinin

iinden insanlarn bir ksm mistik olana yneldi. 1968 hareketinden sonra da birok insann mistik olana yneldiini gryoruz. Tekrar polisiye romana dnecek olursak; polisiye roman benim romandan ve edebiyattan ayr dndm bir ey deil. nk edebiyatta neyin deerli olduuna dair bir lt yok. nk Edebiyatta deerli olan nedir? meselesi bizim bilmediimiz bir zaman meselesi. ok satyor olmak bir deer olmad gibi, satmyor olmak da deersizlik deildir. ok evriliyor olmak bile bir deer deil; iyi bir kitap ajansyla ok gzel pazarlanp 50 lkede kitap yaynlatabiliyorsunuz. Film uyarlamalar da bunun lt deil. Bunlarn hepsi mmkn. Agatha Christie ilk roman ktnda sanyorum 30 yandayd. Uzun sre kitabn yaymlayamad. O zamanlar aklnn ucundan gemezdi byle bir n yakalayabilecei. Artk ne olursa olsun dnya kltrnn bir paras Agatha Christie ve yle kalacak. Aslnda bizim yazarlarmzn da polisiye roman kmsemesinin

altnda o gnk deer yarglarnn yattn rahatlkla syleyebiliriz. zellikle Cumhuriyet dneminde sol kltrn edebiyatmzda ok belirleyici olduunu gryoruz. Sac yazarlar da var; ama esas olarak sol eilimli ya da grn aklamayan yazarlar mevcut. Ahmet Hamdi Tanpnar, Yahya Kemal gibi isimlere de gei dnemi yazarlar diyebiliriz. Bir yandan Osmanl deerlerine sahipler ki Huzurda yahut Yahya Kemalin btn iirlerinde bu deerleri ve zlemi rahatlkla grebiliriz. Aslnda benzer bir dnm Yahya Kemalde de yaanmtr. Fransaya gittiinde tamamyla bir Bat hayranyken, dndnde birdenbire kendi kltrne dner. Yani o dnem belirleyici olan ey toplumsal sorunlar anlatan meselelerdir. Nzm Hikmet putlar ykyoruz diye yeni bir alan am; dnyada sosyalizm gleniyor. Sol olmayan veya devrimci bir nitelik tamayan edebiyata hep kukuyla bakyoruz o dnemde. Tam bu noktada polisiye roman da yanl anlald iin polisiye romana

kar genel bir kmseme vardr. Nzm Hikmetin bir roman var: Yaamak Gzel ey Be Kardeim. Bu roman polisiye kurguyla yazlm bir romandr. Sahte kimlikle yaayan iki kaak, polis tarafndan aranmaktadr; ama adamlardan birini bir kpek srr ve kpein kuduz olma ihtimali vardr. ki kaak ayn evde yaamaktadr. Aslnda bu tam bir polisiye hikye. unu demek istiyorum ki, nyarglar edebiyatta ldrc bir zellik tayor. Daha sonralar polisiye romana itibar iade edilmeye balannca birer ikier polisiye romanlar kmaya balyor Trk edebiyatnda. Murat Glsoy: Modernist edebiyat ok zor sapaklara girip tkannca ve okurdan kopunca bir sre sonra yolu tkendi. Zaten iki Dnya Sava sonunda modernlik karsnda bir hayal krkl ortaya kt. O nedenle altmlardan sonra bir new age ykseli var, gnmze dek kesintisiz gelen; hem de polisiyenin getirdii o sistemli, zml dnya aray var. Ben polisiye kurgular hep o

bilinemezci dnyann karsna koyuyorum. rnein CSI gibi televizyon dizileri de neredeyse bilimkurguyla i ie geti artk. Eskiden bilimkurgu gelecekteki bir eydi; imdi ise bugnn hikyesini iermeye balad. O nedenle polisiye ile bilimkurgu birbiriyle ok i ie alanlar. Ayn ey fantastik iin de geerli. Fantastik romana da itibar iade edildi ve yine popler kltrn iine dhil edildi. Hem de tabii ki bir okuma kolayl salanyor okura. rnein Gln Adndaki o ortaada geen hikyeyi tandk bir polisiye kurgu olmadan okutmak ok zor. eriinde felsefe olduu zaman okumak zorlaacak; ama biz hep katilin kim olduunu, oradaki gizemi takip ediyoruz ve btn hikyeyi bu ekilde bitiriyoruz. Umberto Eco orada ok gzel bir ey yapyor; girite 30 sayfalk bir kap tasviri. Bu yeni bir tavr; okuyucuyu kapdan girene kadar sabredecek mi diye test ediyor. Sonras da tam bir polisiye gibi akp gidiyor.

Econun bu tavr biraz da genren hatrna yazmak ya da genre bir ara olarak kullanp kendi edebiyatn oluturmak arasndaki fark ortaya koyuyor gibi geliyor bana. Mesela sizi okurken bu konu hakkndaki ayrm dnyorum; sadece genren hatrna deil, anlatmak, aratrmak adna, sz sylemek istediiniz bir konuyu polisiye kurgunun iine yedirip yazyorsunuz. Ahmet mit: Yazarken ok zevk alyorum. Yazmak bir mutluluk ve bu nedenle ondan vazgemek gibi bir ey yok. Vazgemek okurun istei iin yazmak anlamna geliyor. Okurun istei iin yazdnz an zevkten vazgemi oluyorsunuz. Ben 52 yandaym ve hayatn zevkleri giderek azalyor. O nedenle yazmak elimden alnacak en son ey. Burada da yle bir tehlike var. Bir roman yazyorsunuz ve okur iin ok baarl bulunuyor. Bu baar kurum asndan ok garantili bir ey ve bir yazar buna devam ettii takdirde yazma zevki elinden alnm olur. Bir yazarn yazma zevkini yitirmesinden daha korkun bir ey olamaz. Ben entrika kurmay ok seviyorum. Yazarken onun ierisinde yayorum. Yazma serveni bana hayatta yaayamayacam deneyimleri sunuyor. Gidilebilecek seyahatler, yaanabilecek ilikiler, duygular, korkular Normalde kimseyi ldrmezsiniz; ama birini ldrmenin duygusunu romanda yayorsunuz. Yahut yakalanmann o korkusu ve ykmn. nanlmaz gzel bir deneyim ve yazarln en gzel taraf bence yarattnz kahramann gznden kendinizi seyretmek. Agatha Christienin Hercule Poirotnun gznden kendini seyrettii an veya benim Bakomiser Nevzat da beni izliyor diye dndm an en ilgin andr. nk o zaman Ahmet mit daha doru deerlendiriliyor. Hatalarn ve sevaplarn daha iyi gryorsun o zaman. Bir de terapi ksm var. Yazarlar da yazarken

B 47

Ahmet mit: 1935te kullanlmaya baland stanbul ismi. slambol ok az kullanld. Esas olarak kullanlan isim Osmanlca haliyle Konstantiniyyedir. Murat Glsoy: stanbul zaten tamamen yaktrma ve Rumcay dntrmedir. Bu da tabii ok eyi kaybettiriyor; nk tarihi bir anda silip atyorsunuz. Ahmet mit: stanbul Hatras roman yedi ant ve yedi cinayetle beraber tarihi yarmaday konu alyor. nanlmaz eyler rendim yazarken. Beyolu Rapsodisinde de Beyolunu yazdm. Ofisim Beyolunda olmasna ramen hibir ey bilmediimi fark ettim. nk Beyolundaki her bina iin ayr bir roman yazabilirsiniz. Pera Palas iin rnein. Buraya gelen yazarlarn hikyeleri vardr; Cicero hikyesi vardr Bunlarn hepsi ayr bir roman. Baz yazarlar malzeme iin New Yorku iaret ediyorlar; ama New York daha yeni bir kent. Belki daha demokratik, daha rahat, belki daha kaliteli bir sanat bulabilirsiniz; ama u malzemeyi veren bir ehir bence yok. Murat Glsoy: Bunun zerine alacak insanlar lazm. Resim yapacak, roman yazacak, film ekecek insanlar ya da mimarlar gerekiyor. Baba, Oul ve Kutsal Roman, stanbulda sizin yaadnz yerlerde geiyor; Aiyan, Boazii Buralar yazarken tekrar grmek nasld? Murat Glsoy: Zaten oradaym hl; ama romanda unu anlatmaya altm: Acaba meknn deiimi olarak hayat tekrar okumak mmkn olsa, mekn zerinden kahramanmz belleini asa nasl olur? Oradaki aalar, bank, sahil yolu ya da kahvenin kendi deiimi var. Ama deimeyen ksmlar da var ve sizin orasyla kurduunuz iliki tamamen sizi belirliyor. Farkl bir bak as getirebilir insann hayatna. Romanda da umduum buydu:

B 48

kendilerine terapi yapyorlar. Eer bir yazar, yazar kskanlklarna kaplmazsa ve kendini tmyle iine verirse ok mutlu bir insan olur. Murat Glsoy: Bakasyla iliki kurmaya yaryor aslnda edebiyat. Btn insanlarla ve meknlarla bir biimde iletiim kuruyorsunuz. rnein ehirle; stanbul ile baka trl bir iliki kuruyorsunuz yazarken. ehri roman dnyasnda kurmaya baladnz zaman o sizin ehriniz, sizin stanbulunuz oluyor. Ahmet mit: stanbul bence yeryznn bir yazar iin en iyi malzeme reten ehri. Yeryznde byle gzel bir ehir yok. Byle irkin bir ehir de yok. Byle kaotik bir ehir de yok. nsanlarnn bu kadar duyarsz ve ehrin farknda olmayacak kadar cahil olduu bir ehir de yok. Ama bir yazar iin de inanlmaz malzeme retiyor; nk ok kltrl bir ehir, atmalarla dolu ok kltrl bir tarihi var. Yalanm ve yorgun bir bakent, iki imparatorlua bakent

olmu bir ehir. Bugn gemie gittiimizde de yazara inanlmaz malzeme sunan, muhteem esin kayna olan bir ehir. stanbulda yaayan yazarlar bence dier yazarlardan on kat daha ansl. Murat Glsoy: Bir trl ele geirilemeyen bir yaps var stanbulun. stanbulun fethinin zerinden ka yl gemesine ramen fethi kutlamak aslnda hl fethedilememi olduunun gstergesidir. Ahmet mit: Fatih Sultan Mehmetin aslnda hi byle bir dncesi yok. Burada yaayan kltrlerle birlikte bir imparatorluk kurmak gibi emperyal bir dncesi var. Konstantinopolisi Mslman yapmak, Trk yapmak gibi bir projesi yok. Murat Glsoy: Zaten Osmanl son ana kadar Konstantinopolis ismini kullanmaktan son derece gururluydu. stanbul da zaten Rumca. eis-tenpolis ehre gidi demek.

Zaman zerinden deil de mekn zerinden insann hayatn okumas Orada birok yazar var. zellikle de bir yazar romanyd bu. Tanpnara, Orhan Veliye, Tevfik Fikrete, Yahya Kemale bir sayg duruuydu. Btn bu yazarlarn o meknda bir aura yarattn dnyor kahramanmz; nk o da bir yazar ve kahramanmzn oradan baka trl bir etki alacan dnerek yazmtm. Dardan aslnda nemi yokmu gibi grnyor ama bu aura gerekten beni etkiliyor. rnein Tanpnarn mezar bakmsz bir ekilde orada duruyor. Aslnda ok muhafazakr bir dnemden geiyoruz; fakat hibir eyi muhafaza edemiyoruz. Entelektel zekya ve ariv kltrne, yaptmz eserlere sahip kmyoruz. Binalar biz bilmek istemesek bile varlklarn bir ekilde srdryorlar; ama entelektel zek, Tanpnar gibi, unutulup gidiyor. Bir zaman sonra

belki mezar bile kaybolacak. Yazarlarn mezarlarn dahi ssleyen, onlara turistik bir nem atfeden ehirleri, lkeleri takdir ediyorum. Kendileri iin nemli olan deerleri ortaya karyorlar. Ahmet mit: stanbul bu ehri var eden, bu ehrin kaybolmu deerlerini anlatan birok air ve yazar barndrr. Ama kann ismi bir meydana, caddeye verilmitir ki! Boazii Kprsnden geerken dnp bakn Sleymaniye Camiinin minareleri arasndan Kazlemede binalar ykseliyor. Mimar Sinan Sleymaniye Camiini yaparak bu ehre bugnk siluetini kazandrd. Muhafazakr olduunu syleyen bir hkmet dneminde o minarelerin arasndan bir bina kyor. Sultanahmette; Ayasofya, III. Ahmet emesinden aada kalan blge ile Sultanahmet Camiinin bittii yer arasndaki blge byk Roma Sarayyd. Onun zerinde bugn otel kurdular. Tarihsel deerleri

B 50

nemsemeyen, farknda olmayan; yazarlarna deer vermeyen bir lkeyiz. Yazarlar soyut kltrn temsilcileridir. Bugn kitap olarak var olan rnler gemi kltrle imdiki arasndaki bamzdr. Tanpnar bize bunu yaatyor. Nzm Hikmet dilin gzelliini, o lkede yaananlar, insan psikolojisini; Orhan Kemal bir gn hikyesini anlatyor. Bugn yaadmz sorunlarn pek ounun temelini anlatyor. Romadaki sokaklar hep Rnesans dnemi sanatlarnn isimleriyle dolu; belediye bakanlaryla ve siyasetilerle deil. Byle bir ey olmaynca yazara sayg duyulmasn beklemek mmkn m? rnein Babakan Marmaray almalarnda kan arkeolojik bulgulara anak, mlek diyor. Byzantionun tarihi 2700 yld ve o anak mlek denilen bulgularla beraber biz bu ehirdeki yerleimin 8000 yla uzandn fark ettik. Bu lkenin tarihi 200 bin yl diyoruz; fakat onlar Malazgirtten, Alparslandan bahsediyorlar. Mesela Fatih Sultan Mehmet o kadar seviliyor ve vlyor; ama doum tarihi ilkretim kitaplarna yanl yazlm. 1430 yazlm; ancak 1432dir. Uyardm halde de umursamadlar ve deitirmediler. Murat Glsoy: Eletirel dncenin olmad yerde tabii muhafazakrlk da olmuyor; nk birbirinin kart onlar. Biri olacak ki dieri de olsun; ama ikisi de olmaynca durum kurtarlamyor. Ahmet mit: Edgar Allen Poe, Amerikadan aristokrasisi olmad iin, baka bir deyile muhafaza edecek bir eyi olmad iin nefret edermi. Yeni ve grgsz bir toplum; zenginliini nasl kullanacan bilmeyen nk sanat bilmeyen, edebi bilmeyen bir toplum. Bu nedenle Amerikay ok eletiriyor. O muhafazakrln en koyulam halini ngilterede grrz. nk demokrasi gelmesine ramen monariyi kaldrmadlar. Hl kralieleri var; fakat en gelimi

demokrasilerden biri haline geldiler. Bizdeki muhafazakrlk deil; aklabanlk. Mimar Sinan gibi bir insann yapt camiyi ve stanbulun siluetini koruyamyorsan, buna muhafazakrlk denmez; sahtekrlk ve aklabanlk denir. Murat Glsoy: stanbul ok hassas olduumuz bir konu. Su, polisiye romana konu olan ana edir. Kapitalizmin evreleriyle su ve romana konu olan su arasnda tarih ierisinde bir paralellik kurulabilir mi? Zaman ierisinde farkllaan eyler var m? Ahmet mit: Milat olarak 1841 ylndaki Morgue Soka Cinayetlerini alrsak; 19. yzylda Avrupada u an bizim yaadmz dnem yaanyor. Kr zlm, insanlar ehirlere geliyorlar; zellikle Parise yahut Londraya. Ama ehirde bu kadar insan kapsayabilecek bir istihdam alan yok. Dolaysyla hrszlk, cinayet, gasp olaylar ok artm ve bu olaylar bulvar gazetelerinde yaymlanyor ve bu bir patlama yaratyor. Poenun da esin kayna, etkilendii gereklik bu olaylar. Zaten nc sayfa gazete haberleri hep ilham kayna olmutur. Su ve Ceza da aslnda bir gazete haberidir. Elbette ben polisiye romann bununla direkt bir ilgisi olduunu dnyorum; ama polisiye roman da tpk teki roman trleri gibi aslnda bir tr evrim geiriyor; nk iyi sanat ve iyi edebiyat denilen ey, biricik olmak demektir. Ben Agatha Christie gibi yazarsam bunun bir deeri yoktur. Picassonun kbik resim yapma sebebi de budur; eminim Picasso da Da Vinci gibi klasik resimler yapabilir. Ama o baka bir anlatm tarz bulma arayna geti. Bence polisiye romanda da olan biraz bu. Suun deien nitelii elbette ok nemli; ama dier yandan yazarlarn kendi sanat araylarn, kendi yollarn bulma abalarn ben ok nemli

buluyorum. nk sanatta zne olan yaratclardr. Bu noktada bilim gelitii iin polisiye roman, fantastik romanla veya bilimkurgu romanla i ie gemeye balyor. Blade Runner mesela bir bilimkurgudur ve ayn zamanda da bir polisiye hikyedir. ki tr birbirine ok yaklamaya balyor. Ama dorusu da budur zaten. Benim 21. yzylda Trkiyede yazan bir yazar olarak Agatha Christie gibi, Arthur Conan Doyle gibi, Poe gibi yazmam sama olur. Hem kimse okumaz hem de zaten bu insanlar en iyisini yazmlar, benim yazmam taklit olur. Burada beni renklendiren ey sutaki eitlenme. Yine Trkiyede, zellikle stanbulda yaamann bir zellii bu. Ben romanlarmda bir tre cinayetini de anlatabilirim; ayn zamanda nkleer silah kaakln da, banka hortumculuunu ve derin devletin cinayetlerini de anlatabilirim. Ama bunu Fransada ya da Amerikada yapmalar zor olur. Nasl bizim kltrmz ok renkli ise su kltrmz de bir o kadar renkli. Yurtdnda byle zengin bir kltr yok. Burada suu toplumu zmlemede bir DNA biimi gibi de ele alabiliriz. rnein tre cinayetinin Amerikada olma ihtimali ok zor. Tre cinayeti bir kltrn kodudur. Erkek egemen toplumun eleri vardr, kan davasnn eleri vardr. Derin devlet cinayetleri sz konusu ise orada demokrasiyle ilgili bir sorun var demektir. lkenin politik yapsna dair gndermeler ierir. Suun eitlenmesi biz yazarlara bu tip faydalar salar. Murat Glsoy: ngilizcede daha ok dedektif roman ya da su roman deniyor; biz polisiye diyoruz. Su roman diye bir terim kullanmayz biz Trkede. O anlamda suu kendi gndelik hayatmzn iine felsefi bir mesele olarak almyoruz. Biz hep susuzluumuzu kantlama ve ona inanma eiliminde olan bir toplumsal kltrden geliyoruz. Bizim edebiyatmz edepten geliyor; ahlk zerine kurulu, ahlk bir edebiyatmz var. Sol kesim de ahlk;

sizden iyi karakterlerle topluma rnek oluturacak hikyeler anlatmanz bekliyor. Ama Bat edebiyatnda tam tersi; su zerinden tm insanlk okunuyor. Dolaysyla polisiyeyi ya da su edebiyatn daha farkl deerlendiriyorlar. Dostoyevski Su ve Cezada suu hem metafizik hem de etik bir problem olarak ortaya koyuyor. Dnyay deitirmek iin cinayet ilenebilir mi? sorusu zerinden hareket ediyor. Devlet ileyebilir. Peki bireyler ileyebilir mi? Devletin kendi dneminde yapt eyi bireye indirip, bunu tartp buradan felsefi ve ahlki sonular karyor. Bizde ise bu tr konulara girilmedi hibir zaman. En azndan modern zamanlara kadar uzunca bir sre. Son 15- 20 ylda daha modern bir dneme girdi edebiyat; insanlarn daha fazla istediklerini yazabildii ve bu yazlarn okura ulatrlabildii bir dneme. Bundan nceki edebiyat son derece sert, otoriter ve ahlkyd. O yzden bizim sula ilikimiz de salkl bir ekilde ortaya kmyor. Sutan katka aslnda hi zmleyememi oluyoruz. Ahmet mit: Mesela bizde baba katillii hi yazlmad. Gerek vakalar var Trkiyede; ama baba katilliini anlatan romanlar yok. Romanc bile var; Halikarnas Balks babasn ldrmtr. Hepimizin iinde bir ktlk ve su potansiyeli var; ama bu ktlkle hesaplamyoruz. Varoluumuzun bir biimi olarak grmeyi kabul etmiyoruz. Suun dardan eytan tarafndan bize getirildii ve aslnda bizim iimizin tertemiz olduu inanc var. nsan psikolojisine dair salkl zmlemeler kmyor; problem bu. indeki ktlk potansiyelinin farkna varmamak, reddediyor olmak; psikolojik olarak doru bir zmleme yapmann ve insan hakikatine ulamann nndeki en byk engel. Murat Glsoy: tiraf etmiyorsun, yzlemiyorsun; ama btn Bat edebiyat, evrensel edebiyat bunun zerine kurulu. Susuz olma iddias

B 51

B 52

tamamen ocuka, naif bir hayal. Byle bir ey yok aslnda. Ahmet mit: Edebiyat insan ruhunu anlatr. Ama insan ruhunun resmini izemiyorsun; tad, kokusu yok; dokunamyorsun. Srekli deiiyor. Bunu anlatrken sadece Rnesans dnemi yanlgs olan insan iyi ve yce olandr dncesini anlatamazsnz. Kt, aalk, sapk olan, ocuklar ldren, nedensiz ktlk yapan insanlardan da bahsetmeniz gerekir. nk bunlarn hepsini biz yapyoruz. Byle bir edebi bak as ister ideolojik ister dini bak as olsun bizim bak amz sakat brakyor. Batnn zgrl ya da Batnn bize gre daha zgr bakabilmesinin altnda yatan neden belki de buydu. Belki de bizim yllarca polisiye roman kmsememizin altnda yatan neden budur. Murat Glsoy: Harika polisler, dedektifler ve mutlak ktlerle kuruluyorsa, romanda sadece iyi polisler ktlerle mcadele edip ve

olay zyorsa; byle siyah-beyaz kartl varsa polisiye kmseniyor. yi bir polisiye edebiyat zaten bu kahramanlarn karmak figrler olduunu gndeme getiren bir edebiyattr. Bat edebiyatnn Bat kltrne olan katks bu yzletirme ve insana yaklamadr zaten. nsana yaklamaynca bizim gibi toplumlarda kt, tekine havale edilir. O teki de nmze o anda zayf bulduumuz kim gelirse; aznlklar, baka bir lke Ve srekli o kty zerine ykp onu yok etmek istiyoruz ve yaptnz bir ktlk varsa da yeterince saf olmadnz iin ktlk problemi ortaya kyor. Edebiyat lks bir ey deil, ok hayati bir ey. Yasemin Dut: stanbuldaki tarihin yeni yaplarla kaybolmaya baladn gryoruz, bu dorultuda ileride yazar olmak isteyen genler, ocuklar sizce nasl anlatr stanbulu? Kentsel dnm onlara ne salayabilir ya da ne kaybettirir sizce?

Ahmet mit: stanbul iki ynyle ne kyor. Bu ehri kuranlar da bu iki zellik iin kurdular buray. Birincisi ehrin tarihi yarmadasyd; gvenlik iin buras ok uygundu. taraf denizlerle evrili olduu iin ok korunaklyd. II. Theodosius surlar da ina edince ehre girmek daha da zorlat. kincisi ise doal gzellii ok arpcyd. Bugnk nemi ise ayn ekilde doal gzelliinin devam etmesinden ve ekonomik nedenlerden geliyor. Doal gzellik her eye ramen mthi bir gzellik; iki ktay birletirmesi ve iinden bir deniz gemesi Bu gzellii ehir hl koruyor. Tarihi dokusu ise o kadar zengin ki, bu kadar talana ramen hl kendini koruyor; ama doa ve ehirleme asndan yaadmz durum krn zlmesiyle kylerden gelen insanlarn ne yazk ki kendi kltrlerini getirememesidir. Kendi kltrlerini getirebilseler sorun kalmayacak. Ama ehirli de olamyorlar ve arada kalyorlar. ocuklar ne olacak ben de ok merak ediyorum. Benim bir torunum var ve evden ktmzda ilideki kck bir parka gidiyoruz; arada srada Adalara gittiimizde yeillii ancak orada grebiliyor. Hayalleri nasl hayaller olacak bilemiyorum. Her eyi okuldan, kurslardan ve zellikle televizyondan reniyorlar. Ben oradan ok ykc hayaller kacan dnyorum. nk doa insana huzur veriyor ve yumuatyor. Ama doann olmad bir yerde, bu duvarlar ve kapallk hayal dnyamz ktye doru ynlendirecektir. Bizde seri katillerin olmamas da bununla ilgilidir. Biz hl konuabiliyoruz. rnein sevdiim kadn beni terk ettiinde ben Murata derdimi anlatabiliyorum. Trkiyede kimse sokakta alktan lmyor. Burada hayat bir ekilde devam ediyor. ehirde isiz bir aileye kyden bulgur, ya, peynir yolluyor ailesi. Ama Fransada, Amerikada lyorlar. Bir irketin ok nemli bir yneticisi mortgage krizinden sonra sokakta yatmaya balad mesela. Bizde daha yok, ama oraya doru gidiyoruz.

ocuklarn zihniyeti de byle olmaya balyor. Kimse tarihi yarmadann farknda deil. Oraya gittiinde yzlerce yl dnyann oradan ynetildiini bilmiyorlar. Bugn Washington ne ise stanbul yzlerce yl oydu. Hem Romallar hem de Osmanl tarafndan yzlerce yl dnya, bizim Sultanahmetten ynetildi. Bunun farknda olmak yle mthi bir ey ki. Yurtdnda Trk demek iyi bir ey deil. Ben Trkm, dediinizde Hi benzemiyorsunuz, talyan ya da spanyol gibisiniz, diyorlar. nk onlarn kafasndaki Trk imaj bambaka bir imaj. Ama 400 yl nceki Trk imaj mthiti; onu biz hayal edemiyoruz. Floransada Uffizi galerisi var ve orada birok Trk padiahn portreleri sergilenir. imdi kimse Tayyip Erdoann resmini koymaz. Ama bunun sebebi Erdoann, zaln, Demirelin ya da Ecevitin kendisi deil tabii, o dnemin kendisiydi. O yzden bizim ocuklarmz bunun ok da farknda deil. Doann da farknda deiller, okula servisle gittikleri iin eer Kadkyde oturuyorsa karya geerken boazn bile tadn karamyorlar. Doann tadn karmak iin tek anslar vapura binmek. Ben korkuyorum akas. Ben torunum Rzgra baknca gryorum bunu. Ama belki de bizde olmayan o yabanclama edebiyat, varoluuluk; post-modern edebiyattaki insann yalnzl onlardan kacak. Bizde mesela Yusuf Atlgann yazd Anayurt Oteli insan yalnzln en iyi anlatan metinlerden bir tanesidir. Belki byle metinler kacak. Aylin Buran: Otel grevlileriyle konuurken aldmz bilgi uydu: Bu oda Pera Palasn en ok rabet gren odasym ve hibir zaman bo kalmazm. Dolaysyla insanlarn nedense bu odada kalmak, vakit geirmek gibi bir istekleri var. Siz bunu insan psikolojisinde nereye oturtuyorsunuz? Agatha Christienin odasnda kalmak, onun dokunduu varsaylan eyalara dokunmak ya da

B 53

byle bir atmosferde bir gece geirmek iin bile insanlarn bu kadar istekli olmasn nasl aklyorsunuz? Murat Glsoy: Agatha Christienin yazar olmasndan kaynaklanyor bence; bir devlet adam ya da politikac olsayd bu kadar popler olmazd bu oda. nk modern ada yazar demek bir tr peygamber demek. Antik dnemin peygamberi te dnyadan haber veriyordu, modern zamanlarda yazar i dnyadan haber veriyor. Edebiyat modern insann dinidir. nsan ruhunu aratrr aslnda. Tpk dinin eskiden insan ruhu konusundaki cevaplar vermesi gibi, modern hayatta da yazarlar bunu edebiyat yoluyla yapyorlar. Okurlar da bunun farkndalar. Ak roman ya da polisiye fark etmiyor; o insanlkla ilgili bir hakikati iinde barndrd iin deerli bir edebiyat eseri oluyor ve bunu yaratan kiiye kar her zaman bir merak; mistik, gizemli bir tutum oluyor. Tpk eskiden bir

peygamberin vahiy alarak bir eyler sylemesi gibi bir eyler yaratyor yazar. O nedenle yazarlara baka trl yaklalyor. Tabii bu baka trllk bazen merak bazen de hrpalamaya dnyor. Okuyucu kendi kafasnda oluturduu yazar gibi davranmasn, normal olmamasn bekliyor. Yazarn her yapt da batar o yzden. Ahmet mit: En iyi yazar l ya da srnm yazardr. Aylin Buran: rnein Hemingway odas da var; fakat buras daha ok ilgi gryor anladmz kadaryla. Murat Glsoy: Kadn yazar olmasyla da ilgili olabilir. Ahmet mit: Gizem de byk bir etken. Otel de zenip alm bu odaya ve anahtar meselesine. Bu kayp 11 gn olay aratrlyor ve biraz sektre evriliyor bu kayp zaman. nl bir medyum var ve insanlar gelip medyuma soruyorlar: Agatha

B 54

Christie kayp 11 gnde neredeydi? O da buraya geliyor ve birdenbire bir anahtar ortaya kyor burada. Her ey bu anahtarda gizli ve hl o gizem devam ediyor. Hayat biraz skc bence ve polisiye romann ok okunmasnn da sebebi budur. lk genlik geince, o yaama sevinci ve aklar bitince, bir yerlere ulanca hayatn snrlarn gryor insan. Hayatn snrlarn

gelmek olarak alglaynca ve bu hedef gerekleince hayat bitiyor. Bankadaki parann miktar sadece rakamdan ibaret ve o rakamlar insann rmesi anlamna geliyor. Bunu zemedikleri iin de insanlar dine dnyorlar. Bu topraklarda mistik eylerle ok ilgilenen fazlaca dervi, ermi, evliya vardr. Ama bunu yazanlar unutulmaz; Mevlana gibi. Yazmayanlar unutulur.

Ama bir yandan da burada bir yaratm sreci olmu olmas da nemli. imdi ada sanatlarn atlyeleri geziliyor. nsanlarn o meknlarda nelerden ilham aldklar merak ediliyor. nk insanlar yazarlarn meknlardan etkilendiini veya buradaki bir eyle birletirerek hikyeyi yarattn dnyorlar. Belki bunun peinden geliyor olabilirler. Tabii ki iin iinde pazarlama da var; ama galiba o yaratm burada grebiliriz dncesini tayorlar. Murat Glsoy: Tabii yabanclarn dardan geliyor olmasnn da zel bir etkisi var. Tanpnarn bir zamanlar kald Narmanl Han Beyolunda, orada ylece ryp gidiyor mesela, kimse sahip kmyor. O sizin kendinizi nasl deerlendirdiinize ve insanlarn bak asna bal. Aslnda buras gibi ziyarete alacak birok yer var stanbulda. Prag, Kafkann zerine bir turizm pazar ina etti. Siz ne kadar deer verirseniz insanlar da o kadar deer verir. Rportajn videosunu BMED Facebook sayfasndan ve Youtube zerinden Agatha Odas'nda Polisiye Edebiyat - Bmed yazarak seyredebilirsiniz.

B 55

grnce bu sefer mistik ve gizemli olan iyi grnmeye balyor. Belki de bilgelik denen ey, hayatn snrlarn baar grafikleri ve hedefleri iinde aramamaktr. Hayat baardan ibaret grdmz zaman hayatn skc olmas kanlmazdr. Ama hayat bir zevk olarak grdmz zaman o skcl yok etmi oluyorsunuz. Buradan kp zevk aldn bir eyler yapmay; rnein Beyolunda sevdiin bir lokantada yemek yemeyi ya da Nevizadede rak imeyi dnmek mthi bir ey ve bu zevkler bitmez. Ama insanlar hayat kariyerlerinde en st noktaya

Agatha Christie de yle olduu iin unutulmuyor. Bir yandan da Agatha Christienin bu odada gerekten kitap yazd, ark Ekspresinde Cinayet romannn bir ksmn burada yazd syleniyor. Kadn edebiyat olarak zaten ayrks bir noktada Christie ve onun kadar erkekler grubuna girebilmi bir kadn var mdr bilemiyorum. Bu durumdan daha modern alarda bahsedebiliyoruz. Kadn olmasyla gl bir figr.

HEM BOAZL HEM BR RUMEL HSARST SAKN: SARIYER BELEDYE BAKANI KR GEN
ehrin yaam kalitesini belirleyen en nemli faktrlerden birinin belediyecilik faaliyetleri olduunu biliyoruz. Sadece fiziki koullarn iyiletirilmesi olarak deil, bir yaam alan olarak evremizle gelitirilen iliki biimlerinin, sosyal sorumluluk ve bilincin ve toplumsal farkndaln kazanmnda da en nemli unsur olarak belediye faaliyetleri beliriyor. Boazii niversitesi ve evresindeki yaamn bu anlamda nasl ekillendirilmesi gerektiini, Boazii/ Rumeli Hisarst ilikisini ve bu evrede deien koullar Saryer Belediye Bakan kr Gen ile konutuk. Bu ok deerli syleimizi sizlerle paylayoruz. Duygu Cankl: Ocak saysn stanbul temas zerine zel say olarak hazrlyoruz. stanbul demiken zellikle stanbul, Boazii ve Hisarst zelinde belediyecilik faaliyetleri konusunda aklmza gelen ilk isimsiniz. Dolaysyla size bu erevede birka soru sormak isteriz. Boaziinden yolu gemi biri olarak, Boaziine verdiiniz emei de anarak, stanbul almalarnz aktarabilir misiniz? kr Gen: Boazii benim yaammda nemlidir. Biz ocukken buralarda bydk hep, ocukluktan beri buradayz, babam da burada alrd benim. Robert College dneminden, 1955-56larda balayan bir servenden bahsedebiliriz; 1983e kadar. Sonra benim bir iki yllk renciliim var burada, 197475 yllaryd ve benim hedefim mhendislie gemekti. Baktm geemiyorum, o yl gittim Tye ve Boaziinde de almaya devam ettim. niversitenin hemen hemen btn birimlerinde altm. Rektrlk yapmadm sadece. Semih Hoca diyordu ki: Bu niversiteyi ya sen idare et, ya ben idare edeyim. Rektrlkte hi gzm olmadn sylerdim hocama, espri olsun diye. Ben ii temsilcilii yaptm, okullarda da renci temsilcisiydim, snf mmessiliydim, derken burada ii temsilcilii yaptm. Ergn Torol benim hocam niversiteden. O dnemde Boazii dndan gelen hocalar biraz yadrganrd. Birden Boaziine dardan birini rektr yaptlar; Ergn Torol. ok ok iyi bir insandr; fakat ciddi bir kar durula karlanca ard birdenbire ve tam o dnemde hocay biz ziyarete gittik. Kimiz biz? i temsilcileri. Ba temsilci kim? Ben: onun rencisi. Aman, beni kabul eden biri kt! dedi. 1976da ben Tye gittim,

B 56

ondan sonra 1983e kadar bil-fiil altm burada. 1976dan sonra benim alma alanm son olarak ktphaneydi. Rektrlk binasndayd o zaman ktphane, kuzeye tand, o kuzeye tanmay biz yaptk ve ilk gittiimizde de bir biz vardk kuzeyde. ok enteresan bir tanma, btn renci burada, ktphane yukarda ve kare blok, kimya laboratuarlar var, o kadar. O dnem herhalde ktphanenin, istatistiklere bakldnda en az ziyareti ald dnemdir. Binann ii -2 derece, kaloriferler yanmyor. ocuklar souktan ktphaneden almalar gerekenleri alp kabanlar zerilerinde koa koa dersliklere dnerlerdi. Boaziinin ok farkl bir konumu var; bu artk tm dnyada biliniyor. Bizim renciliimiz, Trkiyenin en hareketli olduu dnemdeydi. Demokratik bir ortamd Boaziinin ortam. Bir gn ok basit politik bir sebepten dolay tutuklandk, rektrmzn yani Semih Hocann bir telefonuyla ksa srede brakldk. Burada siyaseten st dzey almalar, forumlar yaplrd. Ben ktphanede alyorum, Leninin Collected Worksu ktphanede camekn iinde tutulurdu, rencilere retim yesinin ok zel izniyle verilirdi ve herkese de verilmezdi. renci gelir, o kitaptan alamazd; kitaptan fotokopi ektirir ve kitab iade ederdi. 12 Eyll dneminde asker bast niversiteyi, ktphaneye yasak yaynlar olduunu dndkleri iin ynelmiler. Asker ktphaneyi

bast basacak... O zamanki mdr bir Amerikal, Mary Hoffmann. Mary sokmad askerleri ktphaneye. Ktphane ntrdr, burada her trl yayn vardr, kimsenin girmeye hakk yoktur, hele askerlerin hi! dedi. Acaba girseydi, Leninin Collected Worksu ne olacakt? Bir hazine nk onlar. Ktphanemizde bu adan ok deerli eserler mevcut. Bir ara kitap onarm ksmndaydm, itinayla onlar dzenlemeye alrdk. Boazii niversitesinin ktphanesi hibir yerde yoktu. Mesela Tde renciyken retim yelerine buradan kitaplar gtrrdm. Onlarn ihtiya duyduu almalar bizde olurdu. nk bize bir de kataloglanmam, retim yesinin direkt istei ile dardan gelen kitaplar vard. Art o dnem koullarnda hibir yerde olmayan periyodik yaynlar vard. Ben Sports Illustrated da Newsweeki de oradan bilirim, o dnem baka yerde yoktu. Onun iin herkes Boazii niversitesine gelirdi. Tez hazrlamaya stanbuldan, stanbul dndan arkadalar gelirdi, ktphaneyi kullanrlard. Bizim rencilerimiz dnda da ktphaneyi kullanan birok kii vard. Boaziinin yaamda ok nemli bir yeri var. Bizde bir de nemli ahsiyetler de vard. Tansu iller babakan olduu iin sylemiyorum; ama o dnemde Trkiye ekonomisine yn veren, dnce baznda, yazdklaryla, ynlendiriciliiyle, lkenin siyasi yaplanmasnda alnan

grevler dhilinde ok nemli isimler vard. imdi bir baka Suna Kili daha var m? smi ne kmam ok nemli insanlar da var, Demir Demirgil gibi. stanbul Teknik niversitesi belki Boaziinden ok byk, renci says olarak; ama stanbul Teknik niversitesinden mezun bir renci iin Amerikada veya ngilterede herhangi bir yere bavuru iin ok koul vard; ama Boaziililer iin durum daha kolayd. Kriton Curi rneini verebilirim, evreyi, evrecilii Kriton Curiden rendi herkes. Bizim Tdeki hocalarmz Kriton Curiden daha iyiyim diyemez; nk bu ii karan odur. Kemal Karpatn i Partisinin en youn olduu dnem, 68- 72 zamanlar Kemal Karpat diye bir hoca kt, Hisarstnde inanlmaz bir anket almas yapld, aylarca srd ve Kemal Karpatn o anlar bir kitap haline getirildi. ok nemli bir ey daha var: renci kulpleri. Hibir yerde yoktu; ama Boaziinde hep oldu. Bir gelenektir renci kulpleri. Mesela biraz nce bahsettiimiz yolun ilk yapm Robert Kolej Kyclk Kulb rencilerine aittir. Kazma krekle hafta sonlar orada alrlard, biz de ocuktuk, bu semtte yayorduk, su tayorduk onlara. Bunlar hl gzmn nnde. Hisarstnn kurulmasnn sebebi Boaziidir, Robert Kolejdir diyebilirim; nk burada alan insanlar oraya ev yaptlar, dardan gelen yoktu o zaman; ulam sz konusu olmad iin insanlar alt

B 57

B 58

yere en yakn yeri sahipleniyordu. Elbette gelip oraya konmad insanlar, birilerinden satn aldlar oralar, Laz smailden ya da Krt Mehmetten yani. Devlet o zaman o rgtlenmesini salayabilseydi devletten alm olacaklard. Devlet o dnemde ehircilii, planlamay bu kadar bilebilseydi, geri imdi de bir sr sknt var, planl kentleme olacakt ve bugn bu skntlar hi ekilmeyecekti. imdi Boaziinin Hisarst yaamnda ok byk nemi var. Benim yaammda da, yaammn byk bir ksmnda da Boazii var. Duygu Cankl: Siz de bir Hisarst sakinisiniz. Hisarstnin oklu bir yaps var, kltrel anlamda da;

ncelikle ok g alm bir yaam alan, bir taraftan da devaml bir sirklsyonu olan ok dinamik bir stanbul semti. renciler geliyorlar, mezun olup gidiyorlar, kimisi kalyor, bu ok kltrll nasl deerlendiriyorsunuz? Birlikte yaamann birtakm zorluklar da var, siz nasl gryorsunuz bu durumu? kr Gen: Aslnda kolaylatrldnda ve bir kapitalist bak asyla bakldnda ok byk bir faydac iliki ortaya kabilir; ama ortada skntlar var, o skntlar zaman iinde zmek lazm. Kozmopolit yapy ele alalm. Gecekondularn youn olduu,

yaplamann olmad 90lardan nce renci ok fazla kalmyordu Hisarstnde; yurtlar yetiyordu, renci says da ok fazla deildi. Yaplama ve renci saysnn artmas birbiriyle ilikili olarak artt. niversitenin renci says artt, yaplamalar olutu. nsanlar kendilerine yetecek ev varken bir bakt ki yandaki komusu renciye ok iyi artlarda kiraya vermi, kendisi de bir kat yapp kiraya vereyim diye dnd. imdi renci olmazsa olmaz oldu Hisarstnn. Hisarstnn kendi kozmopolit yaps haricinde deerlendirilebilir bu. Aslnda doru temellere oturtulabilirse, renci pansiyonculuu hem orada yaayan

insanlara art bir deer getirecek, hem renciler iin faydal olacak; ama bunun nne geilemiyor, belli bir temelde gelimemesinden dolay. Bir ara bana zellikle kz rencilerden mailler gelmiti, mahalle iinde skntlar yayoruz, laf atma, sarkntlk vs. Aslnda bu skntlar alkn olunan eyler deil Hisarst iin, herkes rencileri sahiplenirdi. Hl ben stanbul dnda bir yere gittiimde birileri gelip, Bakanm biz Hisarstnde bydk, Boaziinde renciydim, be sene kaldm. diyor. Hl o ailelerle, grtkleri ailenin ocuklaryla gryorlar, yani yle bir ortam vard, herkes birbirini ok benimsemiti. Gnmzde birden bir younluk olutu burada. renciler ve ev sahipleri karlkl olarak sorunlar yayorlar. Ben bunu karlkl tartalm dedim ve bir gn niversiteden renci arkadalarmla BSOSta bir toplant yaptk, sadece 11 renci vard. Ben Hisarstnn btn emlaklarn da toplamtm oraya, konuacaktk, deerlendirme yapacaktk, nereden kaynaklanyor problemler, bu i nasl zlebilir diye. Ama iin temeline ulaamadk; herkes kendi asndan hakl, renci de hakl, yurtta da hakl; nk ortada ok byk suistimaller var. Bu suistimallerin de karlkl olarak ortadan kaldrlmas lazm. Bu ok iyi deerlendirilirse stanbul Teknik niversitesiden dolay Reitpaa ve evresindeki mahallelerde olduu gibi, Boazii niversitesi evresindeki Hisarst iin de olumlu koullar yaratlabilir. Hisar iin renci ok byk bir velinimet. Fakat u anda ben rencinin Hisarstnden koptuunu, eskiye nazaran ok daha az rencinin Hisarstnde kaldn biliyorum; nk ar yksek kira bedeli nedeniyle renci baka bir blgede yaamay tercih ediyor. Mecidiyekyde renci kaldn biliyorum; aslnda byle bir demokratik evre baka bir yerde bulunamaz, stanbulun baz semtlerinde sarma dola yryemez bir kz ve erkek renci. Ama burada da skntlar var, bu skntlar

rencilerin anlatmas lazm. Ama vatanda da, elektrik/su paramz demeden, eve zarar vererek kayor renci, diyor. Yaamda birtakm kurallar var herkesin uymas gereken, renci ok kural tanmasa da bu kurallara uyacak. rnein temizlik ekipleri mahalledeki p topluyor, on dakika sonra renci p brakyor oraya, olacak ey deil, birka adm tedeki p variline brakmal, yapmyor bunu, umurunda deil hi. Yata getiriyor yolun ortasna atyor, yorgann getiriyor yolun ortasna atyor. Arkada bunu yapma, dnyalar geziyorsun internette, bir merak et, belediyenin sitesine gir, belediye bu hizmeti veriyor, her trl kat/kimyasal atk ne olursa olsun hepsini topluyoruz, doaya olan zarar minimuma indirmek iin. Ama bunu yapmyor, gtryor yola atyor. Bir renci iin ara tutup at pe gndermek zordur; ama biz veriyoruz zaten bu hizmeti. Mustafa Uyal: Peki bu duruma nasl bir zm yolu bulabiliriz niversite ve belediye ile birlikte? kr Gen: Yine byle bir toplant organize edebiliriz, stelik bunu kalabalk bir ekilde gerekletirebiliriz. Hisarstnden belli ev sahiplerini ve emlaklar ve buradan rencileri de alarak ortak bir toplant yapabiliriz ve bunu duyurabiliriz. Bir dzen salayabiliriz, benim iin ncelikli olan renci; nk Trkiyenin her yerinden geliyorlar ve olanakszlklar iinde mcadele ediyorlar yaamla. Ben hayatta hi parasz kalmadm; nk alyordum hep, cebimde param olurdu, ben ocuklara harlk verirdim, onun iin hep kr Baba derlerdi bana. Boazii niversitesi genel anlamda Kuzey, Gney ve Hisar Kampus olarak biliniyor. Kilyos da ayr bir dnya, oray da size anlatabilirim, oraya da gidiyorum. Bu kampusu Hisarst ile mutlaka ve mutlaka ayr dnmemek ve bartrmak lazm. Bartrma projeleri niversite ile beraber yaplabilir.

Duygu Cankl: Burada kimin ne kp da bir ey yapmas lazm, okulun mu belediyenin mi? kr Gen: Ben niversitede renci kulplerine ok ciddi destek vermeye hazrm, zellikle lojistik destek anlamnda ve karlnda bir ey beklemiyorum. Lakin rencinin de yapmas gereken eyler, stlenmesi gereken sorumluluklar var. Bartrma projeleri sadece Boazii niversitesi rencisinin veya Hisarstnde yaayan insanlarn faydasna olmayacak. Topluma ok nemli bir proje ve bir gelenek sunmu olacaksnz. niversiteler evresiyle mutlaka bark olmak zorunda, Ko niversitesi ile de tartyoruz bunu. Ko niversitesi uzay mekii gibi, geldi oraya kuruldu, evresiyle hibir balants yok. renci says arttka, evreye yurtlar yayldka biraz mahallenin iine girmeye baladlar, o kadar. Ama yeni projeler balattk Ko ile de beraber. Mesela Sosyal Giriimcilik Projesi balattk geen hafta, bana gre inanlmaz verimli olacak. Mustafa Uyal: ahin Abiyi tanrsnz, Eer Boaziinde olmasaydm ift tabanca oktan lmtm, demiti. Bana satran oynamay rettiler, beni tiyatroda oynattlar, ben ilk duu burada grdm, basketbolu burada oynadm, topa ayam burada dedi. Btn kltrel hayatm deitirmitir ve beni ekip almtr Boazii, demiti. Eskiden okulla evresinin arasnda daha scak bir iliki varm. kr Gen: ahin ok iyi zetlemi. Ben ok iyi bir mhendisim, bunun temeli Boazii niversitesi, daha dorusu Boaziili renciler, eski aabeyler. Ben ilk kitab o dnemde Robert Kolejliler ile okudum, ok nemli bir kazanm bu. Mustafa Uyal: O scak ilikinin tekrar tesis edilmesi gerekiyor.

B 59

B 60

Mesela Yale niversitesinin bir program var, ben takip ediyorum, Yale niversitesinin New Havena katk projesi var. Yale, sokak sokak etrafnn iyi olmas iin alyor, bina eskidi mi gidip bir fon bulup yeniliyor, alanlarn New Havendan ev almasna tevik ediyor. Tabii bu imkn meselesi. Boazii niversitesinin bugn alanlarna ev almay tevik edecek fonu brakn, lojman tutacak bile fonlar olmadn biz biliyoruz, imdi hakszlk etmi olmayalm. Bu program erevesinde bir yerin grsel olarak dzenlenmesinden baka bir de belediye ile bir anlama yapmlar mesela. Bir dkkn m boalyor, o dkknn yerine kimin geleceine niversite ile belediye beraber karar veriyorlar, belli bir i koluna mesela o yeri veriyorlar. rnein bizim Boazii niversitesi civarnda kitapmz yok. Ben burada beyaz eyacy grdm zaman glyorum. Adam gibi bir berber, ocuklarn sosyal oyun alan yok. Bir niversite rencisini Beyoluna gitmekten alkoyacak bir ey yok mesela, Akmerkeze gitmek zorunda renci, kitapya ulamak iin. Bu sadece bu blgenin deil pek ok yerin problemi, AVMler haricinde kitap kalmad. Bu Trkiyenin problemi. Bunlar zm bekliyor. kr Gen: Bunlar ok doru; ama gnmz dnyasnda insanlar her eyi kr ve rekabet zerine kurduu iin kitap yok. Kede bir sandvii, kitapdan daha ok para kazanyor, o yzden rencinin o tarafndan faydalanlyor. Mutlaka ve mutlaka Boazii-Hisarst temasn salamak gerekiyor. Bir iki akademisyen seilebilir ve rencileriyle almalar salanabilir. Eskiehirin nasl kurulduunu biliyor musunuz? Belediye bakan o zaman rektr, iyi dostuz biz,

anlayoruz; nk yerel ynetime bak amz rtyor. Diyor ki hoca, Bu ie nereden baladmz sylesem inanmayacaksnz, YKn bir maddesinden yola ktk, diyor. YKn niversitelerle ilgili bir maddesinde, niversiteler bulunduu evrenin problemlerini zmede proje retir, yardmc olur diyor. Rektrken buradan baladk, projeler retiyoruz, diyor hoca. Derken kendimizi yerel ynetici olarak bulduk ve yola ktk, diyor. in z bu. Eskiehir onun iin bir renci kenti ve bir renci kentiyle yaamn ve orada yaayanlarn bu kadar btnlemesi ok nemli bir gsterge. Burada da rnekler var, Bilgi niversitesi-Kutepe rnei. nceleri bu blgeye kimse gelemezken, rencilerin arabalar talanrken, sokaa sokulmazken; imdi kampusun iinde yer yoksa birileri geliyor arabalar alyor, ykyor, bakyor, getiriyor. Bahekyde bir kz renci yurdumuz var, yaklak 90 renci kalyor ve u anda evresini deitirdi Bahekyn. Ama ilk bata bir ksm insanlar evresi deisin istemedi, ok kar ktlar. Buras farkl amalar iin kullanlr, dediler ve belli zihniyetler mahallelerin iinde bunun propagandasn yapt. Orada btn yurttan, vatandan topland bir toplantda dedim ki: Madem bu kadar u noktada dnyorsunuz, 100 kzmz size emanet ediyorum, birinin klna zarar gelirse bunu da sizinle grrz. u anda herkes ok mutlu. evresi deiti Bahekyn. Duygu Cankl: Bu bartrma politikalarndan ya da projelerinden yola karak ben unu eklemek isterim. Ben yaklak sekiz senedir Hisarstnde yayorum. Aslnda buradaki temel problem gven problemi, ev sahibi ve renci arasnda. Eskiehire renci kenti diyoruz; ama bir ev Eskiehirde renciye de aileye de ayn cret karlnda kiraya veriliyor; fakat burada durum bambaka bir eye dnyor,

standartlama problemi yayoruz. rnein ben bir evden ktmda o evin badana ihtiyac varsa onun cretini gerekten bilmiyorum; nk o boyac ile ev sahibi arasndaki bir pazarlk sonucu belli oluyor ve ben gerekten ne dediimi bilmiyorum. Madem elektrik, su paras sknt oluyor ev sahipleri iin, o zaman bir standart konulacak, herkes zerine alacak suyunu, doalgazn. Bu ekilde bir standartlama yntemi ile ilikilerin daha gvenli olmas salanabilir. Mustafa Uyal: Ortak prensipler kartalm rnein. kr Gen: Bir projeye dndrelim bunu, be renci stlensin bu ii, biz de destekleyelim onlar. renci taraf benim iin ok nemli. Bakn benim daym Almanyada yayordu ve burada hi kimsesi yok, drt katl binas var, bir kat yazn geldiklerinde 15-20 gn kaldklar bir ev, dier katlar renciye kiraya verirdi. Daym srekli zarar etti; nk renci brakt gitti, daym hibir gn bir renciden de boya paras almad, kendisi boyard. Aslnda unu yapmaya alan insanlar da var, bir frsat yakalad adam burada, arpk yaplama olutu, ocuunun yarn iin de bir daire falan da oluturdu. Evini, bo kalmasn diye verenler de var, ar kr hrs ile de verenler var, birbirleri arasnda da rekabet iindeler. Mustafa Uyal: Bar da lafta brakmamak gerekiyor. Barn ancak ortak bir retimle gelen ortak bir sonu olabileceine inanyorum. kr Gen: Mesela kiralara bir limit koydurabilirim ben; ama rencinin bunu suistimal etmemesi lazm. Bu ok nemli, bunu nasl salayacaz? renci doalgaz yakmamak iin elektrikli stc kullanyor; ama ev sahibinin elektrik parasn demiyor mesela.

Mustafa Uyal: Bir kira ofisi kurdursak mesela ortak? kr Gen: yle yapabiliriz, emlaklar var orada, yine emlaklarla iler yrsn, buna bir standart getirilebilir, bir nitelik, kalite getirilebilir. Bunu salayabiliriz. Duygu Cankl: Daha nce de belirttiim gibi baz standartlarn yerine getirilmesi, belki bir komisyon kurularak karlkl alma yrtlmesi, karlkl bir gven oluturulmas gerek. Basit dnmek gerekirse bir rencinin en byk ihtiyac burada bir tamircidir rnein; nk evler ok kt ve girilen her evde muhakkak tadilata ihtiya var; en azndan musluk bozuk, kombi bozuk... kr Gen: Ama bir renci bozdu gitti. Duygu Cankl: Tabii ki o da var; ama oturduunuz yap da belli, estetik yan hi olmad gibi, birok evin banyo-mutfak giderleri, elektrik tesisatlar, taban ve tavan demeleri, kaplar olduka eski ve artk kullanlamayacak durumda. Hal byle olunca bu problemlerin giderilmesi iin iin ehline ihtiya duyuyorsunuz. Kimisi geliyor bir musluk tamiri iin 70 liraya alyor, bazen ev sahibiniz ya da esnaf bir tandnz arac oluyor, biraz daha dyor o zaman fiyat. Bizim aslnda en ok ihtiyacmz olan ey belirli bir standart. kr Gen: Yaplacak projeye insanlar inandrmamz lazm. rnein atk toplama ile ilgili proje balattk. Bata endie duyanlar vard acaba tutacak m proje diye. Elde edilecek geliri burs olarak ocuklara vereceimizi duyurduk. Birden ok byk bir ilgi grd. Bir gn nikh kymaya gittim, arkamdaki masa
B 61

herhalde beni grnce konu oraya geldi, koliye ne trl p koyup koyamayacan tartyor kadnlar, belirli bir bilin yaratmak nemli. Bu mavi kapak toplama projesini rnek alalm. Rekor krdk, 200e yakn engelli arabas dattk; bu projede ocuklarn byk destei vard. Tarabyada bir yuva var, orada kapnn arkasnda iki uval mavi kapak grdm. Ne kadar kapak toplamsnz. dedim. Bir retmenimiz ocuklarn inanlmaz istekli olduklarn eve gider gitmez annelerini, arkadalarn arasnlar da kapak toplasnlar diye sktrdklarn anlatt. Bu projedeki dayanmay baka alanlara da tayabilirsek

konutuumuz sorunlar zebiliriz. renciye bir insan olarak deer vermeli halk, renciyi bir para aac gibi grmemeli. Daha ok zerinde durmamz lazm, daha fazla anlatmamz lazm. Belli kurallar koyup, hem emlaklarn, hem ev sahiplerinin hem de rencilerin bu kurallara uymas, bir standard yakalamak iin ortak hareket etmeleri gerek. Duygu Cankl: Oturulan evin kira bedelini tespit edebilecek bir kurum var m? kr Gen: Bu serbest rekabet ortamnda onu belirlemek ok mmkn grnmyor.

Mustafa Uyal: Ama renciye ve aileye ayn fiyata verme mecburiyeti de vardr, bu da etik bir eydir. kr Gen: Etilerde bir dkkna 20.000 lira kira isteniyor, bir kirac geliyor ve iki ay sonra iflas edip kyor. Sistemin insanlarn kafasnda oluturduu ksa srede ok para kazanaym dncesi insanlar farkl noktalara getiriyor. Duygu Cankl: Birlikte yaamaya dair ciddi skntlar yayoruz, zellikle ayn ya grubundan niversite rencileri ve niversiteli olmayan Hisarst sakinlerini dnnce bu sonuca varabiliyoruz. kr Gen: Dn akam genlik toplants vard Hisarstnde, tam bir buuk saat konutum ve ana temalar da bunlard. Mustafa Uyal: Aslnda sosyal adan ok da farkl deiller artk. Bundan 30 sene nceki Boazii niversitesi rencisi ve gen asndan baktmzda, imdi sosyo-ekonomik adan ok da farkl deiller. Eskiden ok daha byk uurumlar vard ve ok daha iyi geiniyordu bu insanlar, ben bunu anlamyorum. kr Gen: Eskiden ok iyi geiniyorduk da, herkes devrimciydi o zaman. Ortak bir ey vard. Bizim btn kzlarmz, btn Boazii rencisi hep evlerdeydi. Orada kirada oturmadklar halde srekli i ieydi renci ve mahalle sakinleri. O dnemin ocuklarn hi kimse unutmaz. Hl da o ilikiler devam eder, hl grlr. Duygu Cankl: Ayn ya grubundaki genlere baktmzda Ben Hisarstnde yllardr yayorum ve burann sahibi

benim, sen gelip geici bir rencisin, zihniyeti mevcut. Bu iki klik arasnda bir gerginlik oluuyor. Ve suni gndemlerle kavgalar ediliyor. Bizim stmze klozet frlattlar yolun ortasnda mesela, ok ciddi kazalar atlattk. kr Gen: Bunlar Hisarst iin ok vahim eyler. Ben ok zldm imdi bunu duyunca. Bizim dnemimizde genlikte inanlmaz bir eitim tela vard, imdi yle deil. Bizim dnemimizde okumu insan yoktu ki mahallede, biz onun iin de o kadar yakn iliki iindeydik niversite ile. Mesela ders alrken bir aabey veya bir abla (ama bugn tanmlanan aabey veya ablalardan deil) mutlaka ders altrrd bize. Ktphanede bir bakmsn bir aabeyin etrafnda -drt renci. Benim ktphanede altm yllarda da, ktphanenin belli bir ksmn dershane gibi kullanrdm. erde bir konferans salonumuz vard, salonda ders verirdi arkadalar ki o dnemin rencileri ok baarllar u anda, ok nemli yerlerde alyorlar. Bu dnemde dikkat edin eitim seviyesi giderek dyor, eitimsizlikle beraber dyor. Okullar, niversiteler, bu uyduruk iki yllk yksek liseler... Farknda deil insanlar... Bu bile bana gre bir sosyal bilimcinin yapaca en nemli aratrmalardan biri... ki yllk yksek liselerin ve o liselerde okuyan rencilerin evreyle olan ilikileri... Brakn buralar, stanbulu, bir gidin bizim ebinkarahisara, bin renci var, bir ilede bin renci var. Hadi buras yine ok nemli bir yer, Kemal Tahir, Aziz Nesin, Rahan Ecevit, Ara Gler gibi isimlerin memleketi. Oysa imdi ok tutucu olan bir yere gidin. te kadn kz, oluu ocuu dar kamazken... Aaa! Bak gen renciler el ele yryor! ok yadrganyor. Vurun Kahpeyenin senaryosu gibi. Bu anlamda kadn haklar da zerinde ciddiyetle durduumuz bir mesele.

B 62

Biz toplantlarda kadn haklar konusunda stanbuldan, Ankaradan bakmann sakncalarn belirtiyoruz. nk byk ehirlerden baknca kadn haklarna dair sorunlar doru biimde ele alnmyor. Anadoluya gidelim; kadn eer sokakta dolaamyorsa, kafasn gzn kapatsa bile sokaa ktnda sylentiler balyorsa Bunu bilerek sormak lazm: Kadnn ad var m yok mu? Yok, kim ne derse desin. Hemen kalm, bizim u tepe mahallelerde dolaalm, kadnn ad var m yok mu? On bin okuma yazma bilmeyen kadn var bizim Saryerde, bu insanlarn okuma yazmay inanlmaz derecede nemsediklerini bilmek zorundayz. u andaki mevcut yap, eitimi ne kadar geriye gtrmeye alyorsa, tam tersinin yaplmas gerekir. Okuma yazma kurslar temel ihtiya; brakn niversiteyi, okuma yazma kursu diyorum. Okuma yazma kursu sonrasnda bir sertifika alyorlar, bir kadnn bize bu sertifikay aldktan sonra yazd bir mektup var. Bir okuyalm, bir grn. Ben, diyor, artk bilimin peinden kouyorum. Okuma yazma rendi sadece, o kadar. Bilimin peinden kouyorum, cahillik diplomam duvara astm artk diyor. Mustafa Uyal: Sonuta bir kap ald onun iin, halkmz daha bilgili, daha istekli. kr Gen: Siz bana yeni bir kimlik verdiniz diyor. Ben, diyor, eskiden otobslere resimlerine bakarak binerdim. Resim dedii, zerindeki reklamlar Bir gn ayn reklaml farkl bir otobs geldiinde ona biniyor, farkl bir yere gidiyor, son duraa gittiinde ofre diyor ki: Sen beni nereye getirdin? Utanmyor musun koca kadn karmaya? Buradan balayalm. retmenler gnnde bunu zellikle okudum; nk bir retmene hitaben yazlm bir mektup bu. Hayat Hekayem Trklerde cahillie at yaktm, okula gidenlere ili baktm,

Ben de okuyup retmen olacaktm, biliyor musun annem? Yedi yanda oban oldum, on yedisinde gelin oldum, oluk ocua kartm oyun oldum, halimi anlar msn annem? Ellili yam geride braktm, iimdeki hevesleri sanda bastm, Cahillik diplomam duvara astm, gr halimi annem. imdi ben de ilmin peinden kouyorum, kelimelerle bartm artk okuyorum. Hayat hikyemi kendim yazacam, sen ok sa ol hocam, herkese ok teekkr ederim. imdi bunu deme airler, deme ykcler anlatabilir mi? Mustafa Uyal: nanlmaz bir ey, ne potansiyel kaybetmi Trkiye lkenin kaybettii potansiyelin bir kantdr adeta bu mektup. kr Gen: Mnileri dizenler okuma yazma m biliyorlard, meddahlar okuma yazma m biliyorlard? Bu da onun gibi bir ey, yani aslnda toplumun ierisinde var olanlar bunlar. Sonu itibari ile yaam byle, bu kadar u noktada Bir yanda Boazii gibi bir u nokta, bir yanda bu kadnn hayatn geirdii yer bir u nokta... Mustafa Uyal: Dier bir konuya deinmek gerekirse, ben mesela aslen zmirliyim, 70lerden beri buradaym. Ben buray ok stresli bir kent olarak gryorum, bu kent insann zerine ykleniyor. Trafii, pahall. Bizim etrafmzdaki genel stresten de bahsetmek lazm tabii. Sosyal tesisler oluyor dernekte, sknt yaadmz konulardan biri ulam. Bizim gbekten itibaren, Cengiz Topelden buraya zellikle niversitenin dalma saatlerinde younlamak zere trafik. Gbekten itibaren akamzeri bir balyor, ne giri

mmkn ne k. Akamzeri bir arkadamla ay ieyim diye kimse gelmiyor buraya. Ben ayn zamanda esnafa da, orada yaayanlara da stres yklendiini dnyorum; nk herkes gergin bir atmosfer ierisinde. Kimsenin birbirine mdanas yok ve bu trafii nasl akkan hale getiririz diye gerekten ben dnyorum. kr Gen: Dedim ya duvar genileteceiz, o yolu dzenliyoruz u an. Mustafa Uyal: Mesela park problemini halletmek lazm. kr Gen: Elbette, orada biz belli yerlerde park program yapacaz, yolu daraltyoruz. Mustafa Uyal: Otobslerin de mesela bei birden kmasn yola, orada bir grevli olsun. Be otobs arka arkaya kyorlar yola, tabii o dar yolda ilerlemek mmkn olmuyor. kr Gen: imdi nce yolu bir dzenlememiz gerek, yolu dzenledikten sonra bu problem byk oranda zlecek. Park sorununa gelirsek, keyfi araba park etmek olmayacak. Biri arabasn brakyor, yanna biri daha arabasn brakyor. O keyfiyeti azaltacaz. Ksm ksm yolu bleceiz, o blmelerden dolay park yapamayacaklar. Duvar 2,5 m geri ekerek yolun geniliini artracak ve yolu yeniden prestij yolu olarak dzenlemeye alacaz. Ayrca binalarn n grnm ile ilgili olarakeitli meknsal dzenlemeler yapmak iin alyoruz. Dedim ya benim nceliim renciler. Onlariin yaya kaldrmn daha geni hale getirmeye alyoruz. Zaten biliyorsunuz tm Hisarstnn yamur suyu kanallarn dzenledik ve ara sokaklarn ounu asfaltladk. Ayrca burada atmz

Semt Evinimahalle sakinlerinin kullanmna atk. Hayalim burada renciler ve mahalle sakinlerine ortak bir alan oluturmak. nk birbirimizi dinlediimiz, anlamaya altmz lde toplumsal huzuru yakalamamz mmkn. Mustafa Uyal: Oradaki kazanc arttracak ortak projeler de gelitirilebilir. Mesela letme Kulb her esnafla oturup konuup onun pazarlamasn, sunumunu falan arttrabilecek projeler gelitirebilir. Belki bunlara da n ayak olmak lazm. kr Gen: Tabii tabii. Byle ortak almalar yaplabilir. Mustafa Uyal: Yol dzenlemesi derken Kuzey Kampus ile Gney Kampusu birletirebilecek, grsel olarak bir btnlk salayacak bir ey yaplabilir mi? Kuzey Kampus ile Gney Kampus iki ayr okul gibi, grsel olarak da byle. O zaman Hisarst kendini Boaziinin bir paras olarak hissedebilir diye dnyorum. kr Gen: yle bir ey ok zor. Metro geliyor imdi, metro tamamen bykehir projesi, bizimle bir balants yok; ama byle bir projenin olduunu biliyoruz ki bu ulam anlamnda birtakm eyleri rahatlatacak. Mustafa Uyal: Trkiyenin ana sorunu burada da geerli: servis. Dnyann hibir yerinde servis diye bir ey yok, Trkiyede yz elli bin tane servis arac var. Bu byk hastalk, btn ara sokaklar mesela k saatlerinde dolu, ok anlamsz. Dnyann hibir yerinde byle bir ey yok. Duygu Cankl: Bizi krmayp davetimizi kabul ettiiniz iin ok teekkr ediyoruz.

B 63

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden Bebek Dalyan

STANBULDA SON PERDE (M)? BZANSTAN GNMZE STANBULUN MODERNLEME MACERASI

Pnar Tren '93

Dnyann en mstesna corafyalarndan birinde 1500 yldr dnyann en gzel ehri unvann elinde bulunduran stanbulun yzyllar boyunca modernleme adna yaadklarn B Tarih Blm retim yeleri Ahmet Ersoy ve idem Kafesciolu ile konutuk. Ahmet Ersoy: stanbul mimari anlamda ok eletirilen bir moderleme yaarken bir yandan da ehrin sembol mekanlar tam da anlalamayan nedenlerle dnme uruyor. Mimarlk Tarihi dersi veren biri olarak stanbulda grdmz sorunlu deiimleri nasl yorumluyorsunuz? Ahmet Ersoy: zellikle son yllarda her eyin kresel kapitalizmin vahi tketim kltr ve onun deerler sistemi zerinden tanmlanmaya baland bir dnem yayoruz. Bir taraftan estetik olarak ok modern, teknolojik albenisiyle ve mimarnn imzasyla ne kan yaplar var. Prestijli yap ve blgeler dnya apnda olduu gibi Trkiyede de yldz mimar olgusuyla eklemleniyor. Bulunduumuz dzende bu mimarlar yarattklar ekici kozmetik unsurlarla ve ayrca da kiisel hretleriyle, yani imzalaryla bu ayrcalkl rnleri sattran araclar haline gelmi durumda. Bu dnemde mimarinin kentsel dokudaki rol, sosyal ilevsellii, kullanclarn gnlk hayatlarna ne katabilecei, imkanlar daha kstl olan kent sakinlerine ne verebilecei veya toplumsal eitsizlikler, sosyal uurumlar zerine mekan zerinden ne tr mdahaleler yapabilecei gibi konular bir kenara braklarak yldz mimarlar ve onlarn ltl rnleri tartmalarn merkezini igal ediyor ounlukla. Dnyaya ve neoliberal politikalara paralel olarak tketim kltrnn etkisini Trkiye de yayor. Ancak bu durumun daha gelimi lkelerdeki deiim srelerinden farkl olan taraf, Trkiyede zellikle son birka sene iinde devletin, merkezi idarenin ve yerel ynetimlerin kentsel dokuya ve mimariye dorudan ve kaytszca mdahil olma abas. Bugn Trkiyede neoliberal politikalar ve tketim kltrnn sarmal iinde mimari nereye gidiyor? diye tartabiliriz. Ama beni daha ok rahatsz eden, daha acil olarak sorgulanmas gereken, devletin ehir ve mimarinin ekillenmesine tm arlyla ve geleneksel duyarszlyla mdahil olmas. Bu hepimizin geleceiyle, salyla ve zgrlyle ilikili nk. Bu artlar altnda merkezin kentsel evrenin ekillenmesi zerindeki rol ve hakimiyeti dnlrse herhalde Trkiyeyi Bat-d otoriter rejimlerle, in ve Rusyayla ve belki belli alardan da krfez lkeleriyle karlatrmak daha doru olur. Bu da aslnda eskiden de yaanan bir durum, deil mi? 19. yzylda ciddi ekilde da baml bir kltrel ve ekonomik hayat var. Bir taraftan ok dilli ok cemaatli Osmanl mparatorluu dnya kapitalizmine tamamyla entegre oluyor. zellikle Tanzimat sonrasnda kentsel meknn ve mimarinin farkl aktrlerin, gruplarn mzakereleri erevesinde ekillendiini gryoruz. 19. yzylda Taksimin nasl ekillendiine bakalm. O dnem Taksim, Aya Triada Kilisesi tarafndan tanmlanan kk bir meydandr. Tanzimatn gayrimslim cemaatlere tand haklar sayesinde o cesamette yeni bir kilise ina edilebilmitir. Bu dnemde stanbul, zmir, Selanik gibi Osmanl byk ehirlerinin fiziksel yaps farkl kar ve g gruplarnn ve tabii bir taraftan da devletin iinde olduu ok aktrl bir mzakere yaps iinde, eitli ekimeler, gerginlikler ve mutabakatlar erevesinde ekilleniyor. Tabii bunu hibir ekilde romantize etmemek lazm. Bu mzakere sreleri ok sancl ve hatta kanl olabiliyor, ve devletin mdahaleleri de ok sert ve duyarsz olarak tezahr edebiliyor. ttihat Terakki ve sonra Cumhuriyetle birlikte ise modern devlet aygt ehir ve mimari zerinde daha etkin ve youn bir egemenlik kurmaya balyor. O arada sosyal yapda radikal deiiklikler oluyor. Aktrler tamamen deiiyor, ciddi bir ksm, yani gayrimslim burjuvazi diyebileceimiz kesim sahneden tamamen ekiliyor. Kamusal mekan dediimiz alan da, devlet mutlak hakim unsur olduu iin onun kararlar ve gndemleri dorultusunda ekilleniyor; nn zamannda Taksim Meydannn ekillenmesi gibi. Tarihsel sreci takip ettiimizde hepimizin bildii gibi zellikle 1980lerden itibaren devletd, sivil aktrler asndan yeniden bir eitlenme sz konusu. Bugn ise bir taraftan pazar hareketleriyle o eitlenme ok youn bir ekilde devam ederken, devletin de btn arlyla ve neredeyse bir intikam hissi ile geri dndn gzlemliyoruz. Asl sorun da bu cenahtaki otoriter ileyite zaten. Devletin bizim ortak yaam alanmza

B 66

bu kadar mdahil olmas, kat ve kaba hatlarla izilmi, ideolojik ve rant-esasl bir gndem erevesinde hepimizin yaad ve zerinde hak sahibi olduu evreyi kendi keyfince dntrmesi ve bunun da demokratik, effaf, tarafsz ve sivil mekanizmalarla herhangi bir ekilde denetlenememesi esas sorun olarak karmzda duruyor. Bir kentin ekillenmesi bir ok adan incelenmeli ve uzmanlarca kararlatrlmal; ancak burada yaayanlarn bu kadar konunun dnda braklmas ok ilgin. Halk iine almayan, yani znesi olmayan bir kent neye dnr? rnein Topular yeniden ina edilince Taksim neye dnecek? Geen gn bir konumada sunuma Topular Klasnn bir grseliyle baladm ve giri cmlesi olarak da imdi gncel bir imajla balayacaz, dediimi farkettim. Zavall Topular Klasna gncel imaj diyeceim hayatta aklma gelmezdi. nk o benim iin akademik bir aratrma objesi olmutur, sadece kitab ve skc, pek oumuzu ilgilendirmemesi beklenen

akademik tartmalarn nesnesidir. Topular Klas ile ilgili aratrdm konulardan biri farkl zaman ve corafyalardan derlenen oryantal elemanlar bir araya getirmesiydi. Sizce o simgeler yznden mi yeniden ina ediliyor? Dediim gibi bu yap gncel olmasndan nce benim mtevaz akademik dnyamn snrlar iinde yer alan, salt bilimsel aratrma alanna ait bir tarihsel veri olarak nemliydi. Osmanl mimarisine baktmzda 18. yzyldan itibaren ve zellikle de Tanzimattan sonra Bat kkenli formlarn ok youn

olarak kullanmn grrsnz. Ciddi bir yerelletirmeden geirilerek kullanlyor bunlar ve 19. yzylda da neredeyse resmi bir sluba dnyor. Tanzimat kurumlarnda yetien ikinci neslin ortaya kmasyla birlikte modernlemenin getirdikleri gtrdklerinin kamusal alanda daha tartlr olmas ve zellikle de Mslman cemaatin, entelektellerin bu srece konservatif tepkilerini gstermesiyle hava epeyce deiiyor. Ve 1860larla birlikte daha ok oryantalist formlara dayanan, yepyeni, ncl olmayan ve ciddi ekilde devlet tarafndan desteklenen bir Yeni Osmanl tarz ortaya kyor. Buna o dnemlerde Osmanl Rnesans da deniyor. Tanzimat dneminin ikinci yarsndan itibaren Osmanl mimarlar kendilerine bir yeniden canlandrma misyonu biiyorlar. Osmanllarn zihinlerindeki tarihsel akta bir kopmann, yrtlmann, modernlemenin getirdii youn ve telafi edilemez bir kayp hissi var. Bu ciddi kopu ve deiim hissinin zerine kaybolan ve aslnda geri getiremeyeceklerini iten ie bildikleri gemile, onun geleneksel dokusuyla yeniden ama artk modern

B 67

B 68

temsil ekillerini kullanarak bir ba kurmaya alyorlar. Mimari ve sanatsal temsil, zamansal yrtlmay aan bir kpr vazifesi gryor. O yzden 1860larda Topular Klasnn slam corafyasndan ve tarihten derlenmi farkl elerle ortaya k benim iin kozmetik, slupsal veya moda diyebileceimiz bir deiiklikten ziyade ok daha derin dnsel bir dnme iaret ediyor. Yerel, geleneksel ve otantik olan yeniden yaratmaya alan bu tr yaplar aslnda zamana, gemie, tarihsel kimlik kalplarna dair deien alglarnn, yaklamlarn gstergesi. Topular Klasnn ilk binas 19. yzyl banda Selimiye Klasnn Rumeli yakasndaki bir muadili olarak yaplyor. Abdlaziz zamannda ciddi bir renovasyondan getii noktada bahsettiimiz oryantalist unsurlar binaya ekleniyor. Kla bildiimiz (ve galiba maalesef yakndan greceimiz) daha revnakl ve oyuncakl haline dnyor. Dolaysyla klann tarihine baktmzda binann hayatndaki tasavvur edilen son aama, bu ikinci kere yeniden dou bana ok manidar geliyor. Karar verici otoritenin yeterince yerli olarak grmedii, bir Ortodoks kilisesi tarafndan domine edilen, daha sonra da Cumhuriyet dneminin nemli bir simgesinin iine yerletirildii bir meydana olmayan Osmanl kimliini verebilecek yegane ve mmtaz ant olarak Topular Klas yeniden zuhur ediyor. ronik aslnda: Hi var olmam trde bir geleneksel btn sentetik ve modern ekilde yeniden icat eden bir bina bugn gelenein ta kendisi olarak yeniden canlandrlyor (bugn otomobillerde kartma olarak ok reva gren, ama aslnda tamamen 19. yzyl batllamasnn rn olan Osmanl armalar gibi). Daha da ilginci Taksim iin yeniden var edilmesi tasavvur edilen yerelliin ve otantikliin aslnda tamamen kresel tketim kltrnn kstaslar ve deerler sistemi iinden ekilleniyor olmas. Size ecdadnz, kklerinizi yad ettirecek yap basbaya

bir alveri merkezi aslnda. Bu yapnn (ve onun gibi kodlanm birok gnlk nesnenin) yerel referanslar, ark estetiine yaptklar gndermeler, verdikleri Osmanllk ve kkllk hisleriyle bizi kreselliin tekdzeliinden ve yozlatrc kltrel yansmalarndan mnezzeh tutaca dnlyor. Bu ekilde modernlemeyle egdml giden yerellik kaygs ve beklentisi kolayca tketilebilir metalar zerinden karlk buluyor. Gelenek denilen o mutlak hayal de alnp satlabilir, yerlilere ve turistlere pazarlanabilir somut bir rn haline geliyor. Bugnden 50 yl sonrasna bakarsak, gnmzde yaplanlar nasl bir stanbul yaratacak? Ancak karamsar eyler syleyebilirim. yle mesnetsiz ve limit tanmayan bir rantiye kltr ve iktidar egosu zerinden ekilleniyor ki bu. stanbulla ilgili son seneler iinde tasavvur edilen byk projelere, alternatif stanbullardan, kprlere, ikinci (karayollu) tp geitten Yenikap meydanna kadar, btnsel olarak bakarsanz (SOS stanbul bu tesbiti ok iyi yapyor mesela) karmza hepimizin saln, tm blgenin hayatiyetini tehdit eden, ve hatta kresel etkileriyle ele alnmas gereken evresel bir facia tablosu kyor. Kentsel Dnm

hamlesinin hukuki erevesinin nasl atldn deerlendirirsek, Boazii mar Kanununun da bir ekilde rafa kalkacan dnrsek, Karadeniz kylarndan Boaza, Tarihi Yarmada dediimiz blgeden Marmaraya kadar ciddi bir betonlama, younlama ve geri dnlmez bir kirlenme bizi bekliyor. Bu srete danma mekanizmalarnn, uzman grlerinin, evresel ve sosyal faktrleri dikkate alan koordineli alma yntemlerinin ve effaf, bamsz denetimin yeri yok. Sonularn tahayyl etmenin ok zor olduu bu deiimin ounlukla geleneksellii ve yerellii ne karan ve aslnda stanbulu cazip ve turistik bir meta olarak pazarlayan yzeysel estetik unsurlarla bezeneceini de bekleyebiliriz. Nefes alamayacamz, kk ceplerinde hapsolarak yaadmz, dokusunu yitirmi, zel corafi kurgusundan eser kalmam hasta bir ehrin Osmanl veya bizim geleneksel zannettiimiz bir takm unsurlarla bezeli alanlara dntn greceiz. Bu canlandrmac estetiin en byk tehlikesi siyaset ve sermaye asndan kolay kullanlrl, poplist bir ara olabilme potansiyeli. Kemerler ve soan kubbeler ark temsil eden ve ok kolay tannabilir bir uluslararas dilin iaretleri. Dolaysyla bu dil hem Oryantalist temaylleri olan, farkl ve otantik olan talep eden turistler hem de yerellik ve kkllk hissini kaybetmek istemeyen yerlilerin beklentilerini karlayabiliyor. stanbulu tm yapsal arpklklarna ramen Dounun balad yer, slam dnyasnn merkezi veya ecdad yadigr olarak zahmetsizce tanmlayabilmemizi salyor. 19. yzyln son eyreine tekrar dnersek, o zaman da bu arkiyati dediimiz unsurlar popler bir ara olarak kullanlabiliyor ynetim tarafndan. Modern dnyaya entegre olmann sanclarn eken bir imparatorluktaki hakim Mslman unsurun aaal bir gemiin gndermeleriyle psikolojik olarak tatmin edilmesini salyor. zellikle

bu tr canlandrmac, otantik mimarinin her zaman ciddi bir alcs var. Edward Said, Kltr ve Emperyalizm kitabnda bu olguya egzotik temaa adn veriyor. Egzotik temaa otoriter eilimleri, tahakkm mekanizmalarn kolaylkla perdeleyen, grnmez klan bir ara ve zellikle otoriter iktidarlarn kullanmay ok sevdikleri bir ey. Sizce stanbulun kiilii nedir? Bu gzel ve zor bir soru. stanbulun dnm ve stanbulluluk yle mulak, deiken ve zor tanmlamalar ki, ok ciddi ekilde tarihselletirmek lazm. Nereden konuuyoruz, kimin iin konuuyoruz, hangi zaman aralndan bahsediyoruz gibi. Birka adm geri atp tarihi perspektifiyle bakarsanz aa yukar 17. yzyldan itibaren ehirliler, stanbullular diyebileceimiz kimseler srekli gten ve kiiliksizlemeden ikyet ediyorlar aslnda: stanbul dardan gelenlerle kimliini kaybetti temas zerinden youn bir stanbul bitti sylemi hkim. Dnyann dier byk ehirleriyle stanbula bu dnemlerde karlatrmal olarak baktmz zaman bu deiimin ve ikayet kltrnn hayli modern bir olgu olduunu ve modernlemenin bir gstergesi olduunu gryoruz. Uzaklardan gelen pek ok insan i gc olarak burada alyor ve barnyor. Yerli kabul edilmeseler de ehrin ileyiinde vazgeilmez bir unsur olarak yer alyorlar. Kstl bir hinterlant olan stanbul 16. yzyldan itibaren srekli g alan bir ehir ve bu srekli bir sorun. Vurgulanmas gereken, bu sorun stanbulun ayrlmaz bir paras ve ehre uzun vadede karakterini veren biraz da bu. rnek vermek gerekirse 1950lerde stanbulun yerlileri lahmacunu bilmiyorlard. 90larda ise artk lahmacun, ilk zamanlar aalanan o darlkl yiyecek, ehrin gastronomik haritasnda nemli bir yer kazand, hatta Leventteki lks kebaplarda tketilen, burjuva damaklara hitap edebilen bir zevk nesnesi haline geldi.

B 70

Kent, en ok tepki gsterdii yabanc unsurlar bile emiyor, kendine ml ediyor ve kendine has bir zenginlik retiyor. ehrin ok katmanl ve ok yzl bir kimlii var. Aslnda ehrin kiilii srekli deiiyor ve deiik katmanlarda her an farkl ekillerde tanmlanyor. Bizim o eitlilii grmemiz ve beslememiz lazm. rnein New York gibi bir ehir o eitlilik iinde, girdabna ektii tm irkinlik, gzellik ve marjinallikleri harmanlayp kendini srekli olarak, farkl ve atan kimlikleriyle yeniden tanmlayabiliyor. Yeniden tanmlamyorsanz biraz Prag veya Venedik gibi bir masal ehri olarak kalrsnz. stanbul ok dinamik ve canl bir ehir; ama yeni eklenen yaplar ve dokular o eitlilii yanstmyor, aksine eperlere itmeye alyor. Bu ehrin farkl renkleri, merepleri ve tm bu dinamizmi iine alp onunla sohbet edebilen, onun nabzn tutabilen ve bunu da doru, hesap verebilir mekanizmalar zerinden yrtebilen bir ynetim tarzyla hayatn srdrmesi lazm. Bunu doru yapabilen bir rnek var m? Dnyadaki kltrel anlamda zengin ve gptayla baktmz metropollerin kendi sakinleriyle nasl ilikisi olduu ile bugn stanbulda ne olduu arasnda karlatrma yaplabilir. O zaman ortaya son derece irkin bir tablo kyor. Mesela nc boaz kprsne karar verilirken uzun vadeli ulam hedefleri ve evre etkileri deerlendirilmeden ylesine karar veriliyor. Halie metro kprs yaplrken btn uzmanlar, ehir planclar ayaa kalkyor; ama ehre damga vurmak sevdasyla, aynen zamannda Gkkafes rneinde olduu gibi, proje byk bir ftursuzlukla hayata geiriliyor. Bu kadar effaflktan uzak, uzmanlarla, sivil toplum kurulularyla, kamusal mekann gerek sahipleriyle herhangi bir iliki kurmadan, tavizsizce, kendi kat gndemleriniz zerinden ve kendinizden bu kadar emin olarak

hareket ederseniz o zaman ite mthi zenginlii olan o ehri bomaya balarsnz. Aslnda salt estetik dzeyde Osmanl nostaljisi de, Kemalist nostalji de kabul edilebilir, salkl denilebilecek ynelimlerdir. nsanlar farkl deerleri ahsi hayatlarnda, kendi evrelerinde yeniden tanmlayp yaatmak isteyebilirler. Ancak bunun, herhangi bir ekliyle, dayatlan ve tekilletirici bir kltr politikasna dnmesini ahlaki ve siyasi olarak sakncal buluyorum. Taksim ve stiklal Caddesi evresindeki Mslman cemaatini, saylar ve talepleri dndnzde bu blgede bir camiye ihtiya olduunu rahatlkla syleyebiliriz. Burada Hali kprs rneinde olduu gibi, sorun cami olmasnda deil; bu caminin yapmna, mimarisine, yerine karar verirken yrtlen yntem. Ayn ey Taksim Meydan dzenlemesi iin de geerli. Kasaba leinde bile bu tr kararlar ahsi tavrlar veya ak / gizli tepkisellikler zerinden verilemez. Buras dnyann nemli meydanlarndan biri. Bu kararlar hangi mecralarda, hangi saiklerle ve ne ekillerde verildi bilemiyoruz. Denetim ve iletiim mekanizmalarn ortadan kaldrdnzda ehrin sakinlerini plak iktidarla ve rant itahnn hoyrat yzyle kar karya brakrsnz. ehre katknz ancak bu olur. Yksek binalarla dnya ehirleri birbirine benzemeye balarken stanbul gibi tarihi bir ehir kiiliini nasl korur? Modern ama karakterini kaybetmeyen bir ehir iin mutlak bir forml yok; ama mutlaka olmas gereken kentlilerin, sivil toplumun, planlamaclarn, uzmanlarn, yneticilerin, yani tm paydalarn birlikte hareket ettii ortak bir alanda duyarl politikalar retilmesi ve ehrin mthi enerjisinin, deiim isteinin salkl kulvarlardan ynlendirilmesi. stanbul en ok bu alandaki planszlktan ekiyor. stanbulun bir

zellii de ok merkezli olmas, farkl yerlerin kendine has dokusu vardr, mesela Kadky pazar ile Beiktanki farkldr ve bu farkllklar ok gzeldir. Yenileen, kanlmaz olarak geliecek ve genileyecek olan stanbulda bu eitlilii nasl srdrebilir ve yeniden retebiliriz, onu dnmek lazm. stanbula en byk imzay atan kim? Mimari adan dnrsek tabii Sinan zikretmeden olmaz. Ayn zamanda Balyanlar da unutmamal. Ama ehirle ilgili bahsettiim tm beklentilerimizden, karln bulamayan tm mitlerimizden yola karak dnrsek, hayalimizdeki trden effaf, sivil ve demokratik ileyie sahip bir stanbula bugn kimsenin kendi imzasn atmay dnmemesi lazm.
B 72

idem Kafesciolu: stanbul'un devaml bir deiim ve geliim iinde olduunu biliyoruz. stanbul'un kiiliinde, mimarisinde ve yaam eklinde nemli bir vurgusu olan Bizans etkisinin artk yok olduunu syleyebilir miyiz? Bu yok olu stanbul'u nasl etkiliyor? Bugnn stanbulunda Bizans tarihini ncelikle birka antta ve antsal mekanda grrz: Ayasofya, Atmeydan, surlar, bir dizi Bizans mabedi, daha az sayda saray kalnts. ehrin Bizans dokusunun gnmze gelebilmi unsurlar, eer korunmu ve mzelemi antsal yaplar deillerse, kenarda kalm, pek de dikkat ekmeyen, eer ele alnmlarsa ounlukla sorunlu restorasyonlara tabi kalm yerlerdir. Byk stanbulda Bizans varlndan ve grnrlgnden bahsetmek ok zor tabii; ama dier yandan surii ehre ve onun modern ncesi dnemde en geni d uzants olan Galata blgesinde, Bizans katmanlarnn gndelik hayatmzda farknda olduumuz ve olmadmz ekillerde iinde yaanan doku olduunu sylemek yanl olmaz. Surii derken Bizans surlarndan bahsederiz, ehrin antsal yapsn ve imgesini oluturan binalar silsilesinin en erken tarihli olan ve ehir

stanbul dile gelse en ok kimden ikayet ederdi? Hi kukusuz iinde bulunduumuz dnemden. 17. yzyl stanbullular gibi mi konutum?

imgesinde en belirleyici olanlardan biri Ayasofyadr. Atmeydan, Divanyolu gibi yerler tabii Bizans mirasnn parasdr, bunun byk lde farkndayzdr. Ama mesela Kapalardan kp Uzunar yokuundan aa yryecek olsak, Tahtakale civarnda dolaacak olsak, aslnda Bizans ehrinin dokusu iinde yrmekte olduumuzu bilmeme ihtimalimiz daha fazladr. ok katmanl, ok uzun tarihli her ehir iin geerli bir olgu bu aslnda, dier yandan, stanbulun tarihi hakknda bildiklerimiz ve bilmediklerimiz, bildiklerimizi kullanma ve temsil etme ekillerimiz baz siyasi kltrel seimlerin eseri. Basitletirecek olursam, belirleyici ehir politikalarn ve ana akm ehir tarihlerini gz nne aldmzda ehrin (ve tabii aslnda Trkiyenin) Bizans tarihine yaklamnda milliyeti sylemlerin ve uygulamalarn belirleyici olduunu sylemek yanl olmaz; Bizans sklkla tekiletirilmi, Trk ve slami olarak alglanan Osmanl dneminin tekisi olarak alglanm ve temsil edilmitir. Bizans tarihi ve ehri konusunda akademik alanda bulunan byk birikimin ana akm tarih alglarna bir trl gei yapamamasnn nedeni biraz da bu olsa gerek. Bizans ve Osmanl arasndaki geikenlikler ve devamllklardansa, kopuu ve son zamanlarda giderek daha fazla, ehrin Osmanllarca fethini nceleyen bir popler algdan bassedebiliriz. Bugn stanbulun bir ehir mzesi yok. Fakat Panorama 1453 Tarih Mzesi adl, muazzam iddet ve ykm ieren fetih ann bir Trk ve Mslman zaferi olarak resmeden ve kutlayan bir mekn var, neden? Bu soruya cevap verebilmenin ehrin tarihine yaklammzdaki dmlerden birini zeceini dnyorum. Modernleme stanbul'a ne katt, ne gtrd? Modernleme bir yandan tarihi dokular ve imgeleri dntrd, eskiyi silerek veya dntrerek

yerine yeni sosyal, meknsal katmanlar, yeni iletiim alarn yerletirdi, yeni kurumlar kadar yeni kamusal alanlar, bu alanlara yeni katlm biimleri ve rntleri yaratt. Dier yandan modern olann yok ettii veya marjinalize ettii tarihe, dnen meknlara ve kltrel anlamlara yeni deerler ykledi. Ahmet Ersoyun da belirttii gibi akademik tarihten mzecilie, popler romanlardan modaya kadar farkl alanlarda ifade bulan, baz bakmlardan hl iinde yaadmz bir tarih tahayylnn inasnda ba aktr oldu. Surii stanbulun geenlerde Cemal Kafadarn da dikkat ektii gibi, tarihi yarmadaya dnmesi modernleme srecinin admlarndan biri olarak dnlebilir sanrm. Yaayan, ehrin ekonomik, kltrel, sosyal dinamiklerinin isel bir paras olan bu yere, bir ka on yl ncesine kadar stanbulun birincil yerleim ve i meknlarndan biri olan alana bir yandan mzeletirerek, daha yakn zamanlarda daha da fazla metalatrarak yaklalmas. ehrin siluetini ok boyutlu yaayan bir meknsal ve grsel yap olarak deil donmu bir resim olarak alglayan, dier yandan hem bu yapya, hem yaayan blgelerin sosyal ve meknsal dokularna giderek daha fazla mdahale eden anlay belki de bu ilk objeletirme dinamiinden besleniyor. Modernist projelerin tesinde, stanbul tarihinde bir krlma noktasnda yayoruz. stanbul srarla ve aciliyetle, cevaplamas hi kolay olmayan bir dizi soru soruyor bize: Bir dnya ehrine, bir kresel ehre dnrken, artk snrlar izilemeyen bir kentsel alan olarak tanmlanrken ehrin tarihinin, yalnzca mzelerinin ve mzelemi meknlarnn deil, tarihi dokusunun ve imgesinin, bu inanlmaz derecede ok katmanl ve karmak tarihi birikimin bu yeni sre iinde nasl anlamlandrlacana, nasl kullanlacana (kullanlmakta

olduuna), nasl dneceine (dnmekte olduuna), bu yeni oluumun katlmclarnn ve karar vericilerinin kimler olduuna ve olabileceine dair sorular. Taksim Meydannn dzenlenmesi, amlca Camii, Hali metro kprs, Yenikap transfer noktas ve dolgu-meydan projeleri, Topkap civarndaki turistik tarihi projeler, Sulukule, Fener-Balat soylulatrma projeleri: bunlar ve saymadm dierleri, 2000lerin kresel ve yerel dinamiklerinin eserleri, ehrin tarihine ama ayn zamanda yaanabilirliine, ehirliine, grsel ve meknsal yapsnn, tarihselliinin, sosyal dokusunun pek ou biricik olan zelliklerine kar ciddi tehditler oluturuyor. Sizce stanbul'un kiilii nedir? stanbulun (ve baka herhangi tarihi byk ehrin) kimlii, kiilii, ruhu tekil deildir tabii. En aleni cevap belki en doru olandr: stanbulu ilk tanmlayan oulluu ve ok katmanlldr. Corafyas ouldur, birilerini bir yerlerden baka bir yerleri seyretmeye, seyrettiinin anlamn, estetiini dnmeye ynlendirir. Tarihi oul ve ok katmanldr, oulluun zenginliini ve atmalarn barndrr. Karlaan aktrler, fikirler, kltrler deiir; ama ehir karlamalar ve kartlklar mekn olarak kalr. Bu yllarda kreselleme, yaplama, soylulatrma, mzeletirme, metalatrma, sterilletirme dalgalar ile evrelenmi yerdir. Sizce stanbul'a en byk imzay kim att? stanbulda en byk imzay aramann bugn yanltc ve yanl ynlendirici olabilecei kanaatindeyim.

Bykle odakl ok sayda g sahibi aktr ehrin sosyal, meknsal, ekolojik yaps, gelecei zerinde sz sahibi olmak, imza atmak isteinde. Istanbul fikrini ve imgesini oluturan, dntren dnemler sz konusu olursa, surii iin 500l yllar, ge ortaalar, 1500l yllar, Boazii iin 1700ler, Beyolu ve Pera iin 19. yzyl ve 20. yzyl dnm zerinde durmak, bu yllarda ehrin banilerinin, mimarlarnn, ehirlilerin kimler olduunu, ehri nasl kurduklarn, algladklarn ve kullandklarn sormak mmkn. stanbul dile gelse en ok kimden veya dnemdem ikayeti olurdu? Zaman hzlandka insann evreye ve tarihe mdahalesinin lekleri misli ile byyor. inde yaadmz dnemin global dinamikleri ve Trkiye dinamikleri ehrin tarihi, kltrel, evresel deerlerine modern zamanlarda ei grlmemi trde ve boyutlarda mdahaleleri mmkn klyor. Korkarm sorunuzun cevab imdi ve bundan on sene sonra 2000li yllar olurdu.

B 73

Ece Kavlak 07

stanbul denildiinde, aklma boazn iki yanna yaylm bazen kaotik bazen dingin, bazen cesur bazen nazl ama hep byl bir ehir gelir. Anadolu yakasnda skdar, Kuzguncuk, engelky, Gksu Rumeli yakasnda Ortaky, Arnavutky, Bebek, stinye Kadkyden aa doru devam ettiinizde Moda, Fenerbahe, Bostanc, Pendik Eminnnden yukar ktnzda, Sirkeci, Yeilky, Florya, Bakrky Kendimizi bu semtlerin bir ksmnn iinde bulmuuzdur mutlaka; bazen i bazen bir dostla kahve keyfi iin. Peki, bu yerlerin hikyelerini bir de gece klar altnda dinlemeyi denediniz mi hi?

Rumelihisar Koyu siyah glgelerin iinde stanbulun ihtiaml kalesidir, Boazn en dar yerinde tm heybetiyle ayakta durur ve Karadenize doru yol alan yolcular selamlar. Siluetinin klar ona bakan herkesin kalbini fetheder; byle gzeldir Rumelinin hisar.

Kadky Boa Epey uzaklardan gelmi buraya, evveliyat 148 yl ncesine dayanyor. Paristen gelmi bizim buralara; Abdlaziz istemi Heykeltra Rouillarddan. stanbulda birok meknn bahesini sslemi ve 1987de gelmi Altyola konmu Dven Boa Heykeli. Ve gebelii burada son bulmu

Ayasofya stanbulun gemiini bir tek yapyla anlat deseler tercihimi Aya Sofyadan yana kullanrdm. Bizansllardan Osmanllara getiinde ad hi deimemi, iindeki ikonalara hi dokunulmam, rengindeki canll hi kaybetmemi bir yapdr nk. Sanat, tarihi ve mimariyi retir onu ziyaret edenlere. Kubbesi kocaman bir kabuk gibi sarar tm yapy; sanki havaya asl duruyormu gibi ve o kubbe gece klarnn altnda bana bir yandan sonsuzluk hissi verir, dier yandan hepimizin bir sonu olduunu

Boaz Buraya gelen ya da sadece bir fotorafn gren herkesi kendine hayran brakan kesidir stanbulun ki ktay birbirine balayan tek ehrin markasdr.

Galata evresini saran insan ve bina kalabalnn iinde tek banadr bu heybetli kule, iindeyken de dndayken de ayr gzeldir. Dndayken ona bakar klarnda kaybolursunuz stanbulun her yerinden, iindeyken ise stanbulun klarnda nsan durup dururken k eder

Vapur Neredeyse iki asrdr boazn kysndaki grkemli saraylarla Beykozun yeil doasn, Kadkyn ilek trafiini tarihi yarmadann dinginliiyle birletirir stanbulun vapurlar Gnlk hayatmzda belki de stanbulla ba baa kalabildiimiz nadir anlardan biridir keyifli yolculuklar. Bir elimizde simit, bir elimizde ay; stanbulla tm sevincimizi ve hznmz paylarz. Yapmadysanz mutlaka yapn; stanbulun size bir de gece vapurunda elik etmesini salayn.

YED TEPEL EHRN SEMALARINDA: FAZIL SAY HEZARFEN NEY KONERTOSUNU VE STANBUL SENFONSN ANLATIYOR
Aylin Buran 02
Hezarfen Ney Konertosu ve stanbul Senfonisi Fazl Sayn stanbulu odak noktasna ald iki son dnem eseri. Tarihteki en ilgin figrlerden muhalif ve cretkr kiilii ile Hezarfen, i dnyasyla, ehri kanatlarnn altna alyla ve Cezayir Srgn ile Ney Konertosuna konu oluyor. stanbul Senfonisinde ise stanbulu stanbul yapan unsurlar birbiri ardna ehrin yedi tepesine gnderme yaparak yedi blmde sralanyor. Fazl Say, bu iki nemli eseri, eserlerin teknik unsurlarn, besteleni aamalarn, bestecilik kariyerindeki fonksiyonlarn anlatt. stanbulu odak noktas olarak ele aldnz eserlerinize baktmzda akla ilk stanbul Senfonisi sonrasnda ise Hezarfen Ney Konertosu geliyor. ncelikli olarak Hezarfen hakknda sorularmz yneltmek isteriz. Hezarfen ilgin bir kiilik, nemli bir tarihsel figr. Hezarfenin kiiliindeki cesaret ve cretkrlk sizi bir besteci olarak nasl bir eser tahayylne srkledi? Eserinizin geri plann aktarabilir misiniz? Hezarfen Ahmet elebi zerine pek ok ey yazld; farkl trde eserler verildi. Hezarfenin 1632 ylnda Galata Kulesinin tepesinden skdara 4 kmlik bir uuu kendi yapt kanatlaryla gerekletirdii syleniyor. Bu sylentinin gerek olduu dorultusunda pek ok veri var. Evliya elebinin Seyahatnamesinde bir delil sz konusu. Bir yandan da bunun sadece bir masal, efsane olduunu syleyenler de var; ama Hezarfen Ahmet elebi uuu yapmadan nce padiahlar, hkmdarlar tarafndan desteklenmi bir kiiydi. Uuu yaptktan sonra tehlikeli biri olarak grlp Cezayire srlmesi hakikaten utuunun belki de ispat oluyor. Hezarfen Ahmet elebi zerine yaplm birok eserin yannda ben de onun zerine bir mzik eseri olmal diye dndm. Umasnn gerek

B 88

olup olmamas ok nemli bir konu deil. Bu fikir ve bu cesaret, umak isteme cesareti ve bunun iin bir alma hazrlam olmak, bilimsel olmak ok daha mhim. Hezarfen Ahmet elebi 1632 ylnda utuunda yirmi yandayd. Benim eserim drt blmden oluuyor. lk blmn ismi stanbul 1632, ikinci blm Galata Kulesi, nc blm Uu. Sekiz, dokuz dakika sren bir blm Uu. Hezarfenin Galata Kulesinden skdara inene kadar geirdii sre de sekiz-dokuz dakika diye geer. Ve son blm Cezayir Srgn. Umak elbette insanln ok byk bir hayaliydi. Ve Hezarfenin uuu gerekten uzun ve kapsaml bir uuun dnyada ilk rnei. Yani bir tepe yamacndan yaplan, kanatlarla ya da tahtalarla umak deil bu. Gerekten uzun bir alma gerekiyor. O almay yaptn biliyoruz. Fevkalade deneysel bir bilim adam olduunu da biliyoruz Hezarfenin.

Soru u: Neden Hezarfeni tarif ederken bir ney konertosu? Neden ney? Benim cevabm u: nk ney 1632 itibariyle stanbulda olan bir enstrmand. Yani bu eserin viyolonsel konertosu veya klarnet konertosundan ok ney konertosu olmas o dnemi anlatmas asndan daha doru. Bilim adamn, byle yaratc ve hedefleri olan bir insan, hrslar olan bir kiilii anlatmak iin tabii byk bir derinlik de lazm. Ney, o derinlii de kapsayan bir enstrmandr. Fevkalade uzun ve gzel sesleriyle evrenin boluunu anlaml ekilde dolduran bir enstrman olduu iin bu eserde ney kullanlmtr. Ayrca bu eser tarihteki ilk ney konertolarndan biri, belki de ilki. Hezarfeni yazarken bildiim bir ney konertosu yoktu. Eser, tabii ki, ok byk oranda stanbul ile ilgili; ama zgn bir eserdir. ada bir eserdir. stanbul arklarnn hi birisinden bir esinlenme yoktur. stanbul Senfonisinde baz stanbul arklarndan esinlenmeler vard. Benim bir baka stanbul eserim olan Haremde Binbir Gece Keman

Konertosunda da var. Mesela Katibim trks var. stanbul Senfonisinde Dk Zlfn Meydana Gel arksndan esinlenilmitir. Hezarfende bunlarn hibiri yok. Tam tersi, orkestrada hi kullanlmayan enstrmanlar, waterphone, sansula, vibraton, hapidrum, ufodrum var. Kimi zaman kudm var, kimi zaman neye elik eden bu enstrmanlar var. Bu, tam bir tnsal devrim aslnda. Neyi resmen ada mziin iine oturttuk. Bu eseri yazmadan nce neyi fleyecek olan Burcu Karada ile -ki kendisi stanbul Senfonisinin de solistiydi- ney zerine uzun uzun almalar yaptk. nk ney almayan birinin neyle ilgili mzik yazmas ok zor. O enstrmann yapabilecekleri var, yapamayacaklar var. Baz snrlar var. Baz karakteristik zellikleri var. Bunlarn teknik olarak ok iyi bilinmesi lazm. Kulamzla duymay hepimiz biliyoruz da gerekten bir eser yazldnda o enstrman onu yapabiliyor mu, bunu bilmiyoruz. Neyi yapabilecei, neyi yapamayaca zerine gnlerce almtm, notlar tutmutum.

B 89

Baka teknik konu da u: Ney makamsal mzik yapan bir enstrmandr; orkestra ise tampere mzik yapar. rnek vereyim: Neyin ald do sesi ile orkestrann ald do sesi arasnda bir fark var. nk koma fark sz konusu. Kt ve kirli tnlamamas iin bestecinin dikkat etmesi gereken teknik konular da var. Bu teknik konularn bazlarna girdim; nk sizin derginizin okurlarnn bu seviyede olduuna inanyorum. Bu teknik bilgiler okurlara enteresan gelir diye ve bizim iin de kalc olur diye anlatyorum. Hezarfen Ney Konertosunu ksaca zetleyecek olursak biraz film mzii gibidir. Programl mzik gibidir. stanbul 1632 blm onun uaca gnn sabah saba makamnda neyin sunduu ezgiyle balar. Endieleri, korkular, uacak olmann heyecann, bana gelebilecekleri, uacak m, baaracak m, lecek mi, decek mi, rezil mi olacak? sorularn ve karmak dnceleri betimler. kinci blm Galata Kulesi. Galata Kulesinin etrafna byk bir kalabalk toplanm. Bu tr bir gsteriyi izlemek iin stanbullular orada bulumu. Destekleyenler, coanlar, tezahratta bulunanlar var; tabii alay edenler de var. Uamamasn isteyenler de var. nc blm ise Uu. Orkestrada on be, yirmi yeni enstrmann katlmyla fevkalade deiik renkler de kyor. Uu hissiyatnn tuhafln, zgnln ve yalnzln dile getirmek iindi bu. Uarken benim hayalimde Hezarfenin pei sra bir mart srs de umaya balar. O martlar da Fransada yaptrdmz ve mart sesi karan ddkler araclyla seslendiriliyor. Drdnc blmde Hezarfen yere iner ve Cezayir Srgn balar. Padiahn, vezirlerin huzurunda kendisinin hkm verilir. Oras biraz daha melodramatik. Orkestrann bir opera gibi kullanld yer. Cezayir

Srgn dramatik bir ekilde anlatlr ve Hezarfen kaytlarda kesin olduu gibi, Cezayirde, otuz iki yandayken lr. Biraz programl mzik ieren bir eser. stanbul Senfonisine geldiimizde, stanbulun en n planda olduu eserlerinizden bir tanesi olduunu gryoruz. Yedi blmden oluan bir eser. Temelde merak ettiimiz, sizin duyma yetinize sahip biri iin bugn kaosun hkim olduu, sizin tabirinizle megametropoln nasl tnlad, nasl duyulduu. Aslnda eserinizi dinlediimiz zaman her blmde aa yukar neleri duyduunuzu kendimizce fark edebiliyoruz; ama siz stanbul denince tam olarak ne duyuyorsunuz ve duyduklarnz eseriniz zerinden nasl dillendirdiniz? stanbul Senfonisini yazma fikrini bana Almanyada Dortmund Konservatoriumun Mdr Benedikt Stampa vermiti ve ben ok heyecanla karlamtm. Daha 2007 ylyd bu siparii aldmda. stanbul Senfonisi 2010 ylnda seslendirildi. 2008 ylnn balarndan itibaren iki yllk bir alma yapmtm. Benim ilk senfonimdi. stanbul Senfonisi nasl bir eser? ada bir eser mi? lerici, devrimci bir eser mi? Baz teknikler olarak baktnzda deildir; stanbul Senfonisi, 12 ton tekniiyle avangard mzik olarak ele alnm ve bu teknikte yazlm bir eser deildir. Gnmzn en ileri, en uuk denemeleri olan bir eser deildir. Hatta teknik olarak muhafazakr bir eserdir diyebiliriz. Bunun bir sebebi var. Anlattnz konu stanbul. stanbulun bir mzik gelenei var, enstrmanlar var. stanbulun arklar, Osmanl Saray Musikisi, Roman mzikleri, stanbuldaki Musevi, Ermeni, Rum mzikleri, kekeler, stanbuldaki

B 90

dini mzikler; tarikat mzikleri veya sufi mzikler. stanbulun kltr geleneinin stanbul Senfonisinde olmas lazm ve bu mziklerin, mziin aslna yakn olduunu hissettiren bir ekilde var olmalar lazm; dolaysyla benim bir Universe Senfonisinde kullandm ada armoniler, genileyen armoniler, otuz be yeni enstrmann tn deneyimi zerinden stanbulu anlatamayacam biliyordum. Ksacas o eski mziklerden esinlendii iin muhafazakr yn vardr; nk esinlenmek zorundadr. stanbul Senfonisinde yeni olan udur: Bu eserde ney, kanun, kudm, bendir, darbuka tm bu enstrmanlar var ve bunlar orkestra ile beraber alyorlar; i ie alyorlar; beraber bir ey anlatyorlar; bu yeni! Bakn Avrupada bestelenen dier senfonilere, byle bir ey yok. Bu kadar makamn olduu, Trk ritimlerinin i ie olduu ada mzik balamnda baka bir senfoni gremezsiniz. Dolaysyla zgn bir eserdir. stanbul Senfonisi demin anlattm sebeplerden dolay melodilere dayanan bir eserdir. Mesela Mezopotamya ve Universe melodilere dayanan deil; anlatmlara dayanan, resimsel elere dayanan senfonilerdir benim hayatmda. stanbul Senfonisi ise bir melodi kavramnn, tema kavramnn olduu bir senfonidir. Detayl olarak anlatrsam: stanbul Senfonisi yedi blml bir eser. Neden yedi blm? stanbulda yedi says mhim; yedi tepeli ehir. Dolaysyla yedi blml bir eser. lk blm Nostalji. Bu blm birbiri iinde iki hikye anlatyor. On dakikalk uzun bir blm. Bu hikyelerden bir tanesi stanbulun yzyl nceki hali, yani nostaljik stanbul. 1940larn, 1920lerin stanbulu. O zaman hepimize gre, stanbul gzel bir ehir iken, romantik ve nostaljik bir ehir iken, gnmz stanbulu bambaka15 milyon kiilik bir metropol ve beton yn,

trafik, modernleme 70lerde, 80lerde, 90larda yaplan youn g dolaysyla yaanan irkin ve kontrolsz yaplama ve dolaysyla dnyann en byk ehirlerinden biri olmasna ramen, o gzel ehir imajnn ykma urad yer, gnmz stanbulu. Nostalji yz yirmi yl ncenin stanbulu ile balyor. Denizde kaykhanelerin olduu, yallarn olduu, romantik mziklerin ald bir ortam tasvir ediyor ve hayallere tekrar dalnp iyice geriye gidiliyor, 1453 ylna. Osmanl-Bizans sava gnne, stanbulun fethi gnne gidiliyor. O gn stanbulun tarihinde yaanan en hareketli gndr herhalde. O gn, o sava anlatyor ve tekrar sonrasnda 1920lerin nostaljisine geliniyor. Yani bir hikye iinde hikye gryoruz. stanbul Senfonisinin ikinci blm Tarikat. nc blm Sultan Ahmet Camii. Burada stanbulun sosyal yaam tarzn, tabii bir Mslman ehri olarak stanbulun (sadece Mslman ehri deil; Yahudiler, Rumlar, Ermeniler hepsi vard stanbulda; ama genel itibariyle son be yz yldr Mslman ehri olarak) dini yapsn, fevkalade grkemli bir mimarlk bayapt olan Sultan Ahmet Camiinin meditatif zellii ile anlatyoruz. Tarikat blmnde ise dinin insanlar tarafndan siyasi ve ekonomik emellerle kullanlmasnn kara ynn anlatyoruz. Senfonide arka arkaya iki bak as var.Tarikat blmnde zikir mzikleri, kendinden geen insanlar ilenir ki 1980lerden itibaren son otuz ylmz bu, dini istismar eden tarikatlarn, cemaatlerin ekonomik dngleri, siyasete ve medyaya basklar zerine ok youn bir ekilde yaanmtr. Bizim hayatmz bunlarla geti, deil mi? Bu blm btn bunlar, o zikir mziklerini ve dier tarafta kalan karanlk ksm anlatan bir blm.
B 91

B 92

nc blm Sultan Ahmet Camii, ney ve kudm eliinde orkestra ile bu muazzam camiinin gzelliklerini anlatr. Drdnc blm Ho Giyimli Gen Kzlar Adalar Vapurunda. imdi stanbulda Adalar fevkalade gzel bir sayfiye yeridir. Yazlar gidilen, stanbullularn bir gnlk veya birka gnlk tatile gittii stanbula ok yakn bir belde. Adalar Vapuru da gzel olduu iin bu blmn konusu olmutur. Beinci Blm Haydarpaa Garndan Anadoluya Gidenler zerine. Keza yine bir yolculuk, bu sefer tren ile. Haydarpaa Gar stanbulun bir simgesidir, artk kullanlmasa bile. Haydarpaa Garna, stanbula Anadadoludan, Ortadoudan Asyadan yolculuk edenler gelirdi ve o tarafa gidenler de Haydarpaa Garndan yola karlard. Yz elli yllk byle bir hikye. Keza benim ok etkilendiim Nazm Hikmetin Memleketimden nsan Manzaralar adl eseri Haydarpaa Garnda balar. Bir nevi onun mzii gibidir. Haydarpaa Garnn stanbulun simgelerinden biri olmas benim iin mhimdir. Altnc blm, Alem Gecesi. Bu bahsettiim kekeler, roman mzikleri, Sulukule kltr Yine Sulukule de birka yl nce yklanlardan. Bakn, 21. yzyln banda Sulukule gibi bir kltr yok edildi. Haydarpaa Gar yok edildi. Btn bunlar benim senfonimde, ilk yediye giren balklar, u anda artk yoklar. Senfoniyi bestelerken vardlar. Son blm ise ilk olarak bahsettiimiz bu mega-metropol stanbulun, 15 milyonluk ehrin stresiyle balyor. nsanlarn insanln kaybettii, bazen romantizmin yok olmaya balad bir stanbul dneminden bahsediyoruz. Senfoni resmen kamak istiyor, yz yl nceki nostaljiye geriye dnmek istiyor. Bylece eser sona eriyor.

stanbulda hayatnn belli dnemlerini geiren ve o dnemlerde ehrin sanki daha nostaljik ve romantik tarafn yaayan/ yaamak isteyen biri olduunuzu hissediyoruz, doru mu? Bu ehirde kaldnz kstl sreler ierisinde sizin ehriniz neresi? Benim ehrim eitli yerlerdir. Benim Boazda da evim oldu, stinye taraflarnda da. ok severim Boazda yryler yapmay, tekneye binmeyi. zellikle sonbahar ve k aylarnda ok daha gzel renkler vardr. Rumelihisar, Emirgan ormanlar renkten renge brnr. stanbul Boaznn ok nemli bir zellii, her an baka rengi tamas, suyun da gkyznn de, yeilin de, etrafndaki ormann da. Bu ok gzel bir zellik. Ayrca bir yanda Avrupa ktas kar tarafta Asya ktas Bu zel durumun hep bilincinde olmak, bu konumda hissetmek stanbula g kazandryor. Bilmiyorum bu ka kiinin umurunda? Yani bylesi doal gzelliin var ettii bir ehirde, denizle karann mthi bir ilikisinin olduu bir ehirde yaamak ka kiiyi ilgilendiriyor? nsanlar streslerinden birok eyi gremez hale geliyorlar nk. Son zamanlarnda da Burgaz Adada oturmaya baladm. Asl evim de ehrin merkezinde, Niantanda, Tevikiyede, gzel baheli bir ev. stanbulda Galata blgesi, Galata Kulesi veya Sultan Ahmet civar gibi turistik yerlerde ylda birka kere dostlarmzla yemee ktmz ya da bir ey imeye gittiimiz yerler var. Maka Blgesinde stanbul manzaral yerler var. Yani stanbulda gidilecek yerler ok, yaanlacak eyler ok. Kirlenmenin nne mmkn mertebe gemek lazm. Tabii biz birey olarak veya vatanda olarak kirlenmenin nne geemeyiz; keke geilse diyebiliriz ancak. stanbul etkisi, Hezarfen, stanbul Senfonisi ya da daha nceki Haremde Binbir Gece gibi baz eserlerin baz blmlerindeki stanbul

B 93

B 94

anlatmlaryla benim mziimde youn bir ekilde var. Bestecilik kariyerinize bakldnda stanbul Senfonisi zannediyorum daha farkl bir dnemin kaps gibi. En bandan beri besteci kimliiniz piyanistliinizin, icraclnzn yannda sregelmi; ama stanbul Senfonisinden sonra bestecilik tarafnzn ok daha net bir ekilde ne getiini gryoruz. Kariyerinizdeki ve retiminizdeki bu etapla ilgili bize bilgi verebilir misiniz? Besteciliinizi n plana kartan bu dnem sizin iin ne ifade ediyor? Evet, stanbul Senfonisi belki bir orta dnem eseriydi. stanbul Senfonisinin opus says yirmi sekizdir. Ondan nce Haremde Binbir Gece var geriye doru gittiimizde, Nazm Oratoryosu, Kara Toprak, baladlarm, pek Yolu, Patara Balesi balcalar. Nasreddin Hocann Danslarna ilk eserim dediimde, yirmi yandaydm. Ondan nce de

pek ok param vard ama Opus 1 dediim eserim, Nasreddin Hocann Danslar olmutu 1990 ylnda. imdi 28 Opustan sonra, u anda 45 eser sz konusu. Yani son drt ylda, on yedi on sekiz byk, geni kapsaml eser sz konusu. stanbul Senfonisinden sonra gelen iki senfoni daha var: Mezopotamya ve Evren. Piyano konertolar dnemi bitti; ama keman konertosu, trompet, klarnet, ney konertolar Btn bunlar o dnemin rnleri, ok sayda oda mzii eseri Viyolonsel-Piyano Sonat, 4 ehir, Alevi Dedeler Rak Masasnda gibi. Bu on yedi eser, benim mzikal anlatc olarak, srekli bir program mziinin anlatcs olarak gelitiim bir dnemi temsil ediyor. drt yla san youn bir alma, gece gndz bir alma unu hep hissettim: Yirmili, otuzlu yalarmda biriktirmiim. Son drt ylda yazdm, neredeyse yirmi otuz saatlik mzik onlarn dkm gibi. Kendime soruyorum, Universe Senfonisinden sonra yeni bir bekleyi

mi, yeni bir teknik mi, yeni bir dnem mi balayacak diye. Bu dkm dneminden sonra yeni bir kiilik olarak m devam edeceim, diye dnyorum. Trkiyeyi, yaadm topraklar ve bu mekn mziimle ok anlattm. Krk be eserin krk beinde de neredeyse. Acaba biraz daha konularn evrensellemesine, tm gezegenle ilgili konular olmasna ynelmek mi sz konusu? Son eserlerin temalarna baknca Universe Senfonisi, Su Bu yeni dnem, insanl genel manada ilgilendiren, insanla belki de yukardan bakmaya balayan bir dnem olacak gibi gzkyor. Borusann Fazl Say Festivali yeni noktaland. Bahsettiiniz eserlerinizin ou pe pee seslendirildi. Dinleyici tepkileri sizce nasld? ok gzeldi, eserlerin hepsi ok byk ilgi grd. Konserler ilgi grd. Salonlarn tamam doldu. gn iinde on eser olaanst ekilde alnd. ok iyi bir sistemle bu eserler

inanyorum; nk bestelerin says ok fazlalat. O bestelerin hem isimleriyle hem anlatmak istedikleriyle hem de alnlaryla insanlara bir ey sylemenin doal yntem olduunu dnyorum. 2003-2004 yllarndaki turne sresince Dou Otomotiv bizim sponsorumuzdu. imdi bir sponsorumuz yok, bilet paras zerinden yaplan konserlerden bahsediyoruz. Gene de ilgi ok byk. Salonlar doluyor, bence ok iyi. 2003-2004teki turnede ilkokul rencilerine de aldm, niversite rencileriyle de sylei yaptm. nce anlatp sonra aldm, sonra soru cevap blm ekleyerek dzenlediim interaktif konserlerim olmutu. Onlar gene olabilir; ama u dnem sadece almann ve mzikle iletiim kurmann felesefesine inandm bir dnem. Anadoludaki konserlerde dinleyicilerin ilgisine baktmzda unu grebiliyoruz: Sanat gtrld zaman dinleyicilerden ok ciddi bir ilgi var. Bu aslnda birok eyi gsteriyor. Demek ki sunulduu zaman, insanlar bu sunulana son derece olumlu bir ekilde yaklaabiliyorlar. Bir sanat olarak kltr sanat politikalarn da gzeterek bu konuda ne syleyebilirsiniz? Trkiyede bugn sadece alt, yedi ehirde orkestramz var. Be ehirde opera var ki bu be ehir de dier alt, yedi orkestrann olduu ehirler. Ankara, stanbul, zmir, Adana, Antalya, Bursa, Eskiehir, Samsun. Bu kadar! Hlbuki imdi grdm ki, zmitde, Bursada, Malatyada, Kayseride, Antepte fevkalade gzel kltr yaplanmalar olabilir, orkestralar kurulabilir. ok daha nemlisi, klasik mzikiler veya cazclar o ehirlerde her hafta konser vermelidir. O ehirlerdeki dinleyicilerin stanbuldakilerden aa kalr yan olmamas lazm.

stanbuldaki imknlarn Antepte, Erzurumda da olmas lazm. Oysa ok daha azn yayorlar. Dolaysyla bizim her gidiimiz ilgi oda da oluyor. Yadrganacak bir durum yok burada. Ancak o ehirlere her gittiimde hep ayn eyi sylyorum: Ltfen sadece benim verdiim konserle kalmayn. Baka piyanistleri, baka sanatlar, orkestralar davet edin. Bata ekonomik yol olmas lazm; nk bir orkestrann gelmesi byk bir masraftr sonuta. Kltrsanat, yaammzda oksijen kadar gereklidir. Yemek, imek kadar gereklidir. nsanlarn, ynetimlerin bunu deerlendirmesi ve anlamas lazm. Acaba byle bir ilgi var m ynetimlerde, o ayr konu ama u bir gerek: nsanlarda var!

B 95

kaydedildi ve videoya ekildi. Yani hem CD hem DVD olarak elimizde bu on eserin olaanst deerli bir materyali kald ki, bu benim iin inanlmaz bir mutluluk, gurur ve ayn zamanda huzur; nk bunca yl yaptm almalar kayda gemi oldu. Son olarak Anadolu turnenizden bahsetmek isteriz. 2003-2004 ylnda on iki ehri kapsayan bir turneye kmtnz. O konserler eitim boyutu n planda olan, aklamal, rencilerle syleilerin de programnza eklendii konserlerdi. imdiki konserleriniz biraz daha farkl olmakla beraber yine Anadolunun ehirlerini kapsyor. Ltfen bahseder misiniz? 2012 ylnn son gnlerinde alt ehirde konser oldu. 2013 ylndan itibaren de yirmi ehre daha gitmeyi dnyorum. Bugn konserler syleili olmuyor. Varsn olmasn, mzikle bir ok eyi anlatabileceime

* Rportajn videosunu BMED Facebook sayfasndan ve Youtube zerinden Boazii Dergisi Fazl Say Rportaj yazarak seyredebilirsiniz. ** Bu yazda kullanlan grseller Mustafa Toygun zdemir tarafndan Fazl Say'n yazda ad geen projeleri iin zel olarak retilmitir.

BR STANBUL BESTECS: CEMAL RET REY

Evin lyasolu
Cemal Reit Rey (19041985) kadar stanbulun ara sokaklarna girip, tarihine deinen bir baka bestecimiz daha yoktur. Nice almasnda ok sevdii stanbulun resimlerini mzikle izer. Aslnda bu tablolar onun belleinde yer eden, aile byklerinden dinledii eski stanbulun gizemli sahneleridir. rnein Enstantaneler (1931), stanbulun drt bir yanndan ekilmi minyatr fotoraflardr. Bu eserle ilk kez ada mziimizde Batnn programl mzik olarak adlandrd mzikle resim yapma sanatn kullanmtr. Balklar kontrbas ve viyolonsellerin karanlk renklerinde a eker, pikola fltn metalik tnsnda bir baln aa taklmasn duyarz; m bir dilenci kadn bastonuyla ynn arar, Eypte gvercinler uuur, piyanonun uzun pedalinde bo bir camii avlusu yanklanr ve Bayram blmnde eski stanbuldan bir coku yaanr. Fatih Senfonisi (1953), bestecinin kendi fantezi dnyas iinde Fatihin stanbulu aln canlandrr. Buulu grnm ardnda seslerle ilenmi bir masal anlatlmaktadr. Piyano ve orkestra iin yazd Bir stanbul Trks stne eitlemelerde (1962), bildiimiz Ktibim trksn yeni bir sentezle duyarz. Aslnda bu bir piyano konertosudur ve tarihin nl piyanisti, Cemal Reit Reyin yakn dostu Fransz piyanist Samson Franoisya adanmtr. Serencebey Yokuundaki bir yourtunun ars ki Piyano in Oniki Preldden (1969) birisine esin kayna olmutur. Hatradan baret Kalm Bir

B 96

ehirde Gezintiler (1941), Cemal Beyin anlarnda kalan eski stanbula piyano ile yaplan bir yolculuktur. O stanbul ki, Cemal Reit iin babasnn grev yapt saraylar, annesinin yetitii gzelim konaklar, byk days Osman Hamdi Beyin byleyici alma meknlardr. stanbulun eski surlar, mezarlklarndaki kitabeler, sarnlar, ulu narlardr. Ona daha 3-4 yanda piyano almay reten annesinin lmnden hemen sonra byle bir eser bestelemesi yokoluu artrr: Annesinin doup byd meknlarn yokoluu, bir kent tarihinin yokoluu gibi. Artk stanbul onun iin sadece hatradan ibaret olarak yaamaktadr.

STANBULU COTURAN BESTEC Cemal Reit, aabeyi Ekrem Reit ile birlikte 1930lardan balayarak dillerden dmeyen operet ve revleri bestelemitir. Tepeba Tiyatrosunda yer alan bu gsteriler o yllarn stanbuluna renk katm, sosyal yaam canlandrmtr. Bugn bile yediden yetmie dillerden dmeyen Lks Hayat Opereti, Saat, Deli-Dolu, Saz-Caz, Maskara ve Hava-Civa operetleri; Adalar, Alabanda ve Aldrma revleri hep stanbulun ve stanbullularn konularyla rlmtr. 1932-37 yllar arasnda sahnelenen bu yaptlar Parisin FoliesBergere ya da Casino de Paris benzeri ortamlarn stanbula tamtr. stanbulda bylece sanatla elencenin birletii

yeni bir hava eser. Hanmlar prlantalarn takp, krkleri ve uzun giysileriyle, beyler smokinleriyle giderler gsterilere. Ve ertesi gnlerde operetlerden bir ark mrldanmak moda haline gelmitir: ili'de bir apartman Yoksa eer halin yaman Nikel-kbik mobilyalar, Duvarda yal boyalar Cemal Reit Rey, nice byk apl orkestra yapt, konertolar, oda mzii almalar, kendi virtozu olduu piyano iin pek ok paras ve 10. Yl Mar gibi marlar bestelemi, 1926dan balayarak Avrupann dikkatini ekmi bir bestecidir. Bugnk ada mzik kuaklarnn hepsinin ncs ve hocasdr.

B 97

DERN MAVDE LEYLA GENCER

Leyla Gencerin Boaz ile bulumasyla stanbul ve Boaz denince artk zihinlerde daha baka bir Boaz canlanyor. Bu saymz vesilesi ile Leyla Genceri saygyla anyoruz ve sizi Zeynep Oraln Tutkunun Roman Leyla Gencer adl eserinden alntlarla ba baa brakyoruz.

B 98

Uurumun Kysnda Nooolur Hasan avu uurumun kenarna, uurumun kenarna! Kck bir kz ocuu. Kapkara sal, kapkara gzl. Drt yanda ya var ya yok Korucu Hasann kucana trmanm, eliyle bu yksek dzln ucunu gsteriyor. O ucun kys uurum. kisinin de en sevdikleri ve sk sk oynadklar bir oyun bu: Korucu Hasan, kk kz havaya frlatp tutuyor. Kk kz bir sre havada uuyor sonra da tam derken, kendini Hasann gvenli kollarnda buluyor. Ama bu oyunu, o dzln herhangi bir yerinde deil, tam uurumun kenarnda oynamak istiyor her zaman. (sayfa 9) Bugn yine Hadi uurumun kenarna! Hadi uurumun kenarna! diye tutturmas ondan. te uurumun kenarndalar. (Hani Neredeyse) Havaya, ykseklere frlatyor Korucu Hasan kk kz. Kk kz havalarda uuyor uuyor, kahkahalarla uuyor Ykseklerde kahkahalarla uarken (o an) tm ovaya, vadiye ve hatta gkyzne egemen Sonra d balyor. Dyor, dyor, dyor (sayfa 9) Aas boluk, aas hilik. Derken, derken, tam, kahkahalarn yerini o en byk korkunun ald anda, hani tam her eyin yok olaca, bolua yuvarlanaca anda, kendini Korucu Hasann gvenli kollarnda buluyor: Oh! Bu kez de kurtuldum! imdi yeniden tutturabilir: Nolur Hasan avu, bir daha bir daha! Orada uurumun kysnda! ubuklu tepeleri stanbul. Kck bir kz: Leyla eyrekgil. (sayfa 10) Napolide, Arena Flegrea On bin kiilik bir ak hava tiyatrosu

O gece tek bo yer yok. Ne bir ocukluk ansnn, ne insan yreklendirebilecek bir dn, ne de bir umudun gelip yerleebilecei tek bo ke var te temsilin saati geldi, tm klar snd.Karanln iinde, kat kat ykselen anfinin en tepesinde gen bir kadn duruyor. Simsiyah sal, simsiyah gzl gen bir kadn Aaya, nndeki kat kat inen basamaklara, sanki hi bitmeyecekmi gibi uzanan basamaklara ve basamaklarn ucundaki sandalyeye bakyor O, en yksekte, en tepede. Aada sahne minicik. Arena kocaman. Arena onu yutmaya hazr Bir uurum (sayfa 10) Anszn tm klar zerinde Basamaklar inmeye balyor. On bin ift gz zerinde. On bin insan onu yutmaya hazr. Birinci basama iniyor, ikinci basama iniyor Dizleri titriyor nc basamak Drdnc basamak Beinci (sayfa 10) Be gn nceydi. Bir snavda (evet evet snavd o!) yalan sylemiti. Evet Cavalleria Rusticanay biliyorum, sylerim demiti Oysa bilmiyordu. Yani talyancasn bilmiyordu. O gne dek bir operay batan sona talyanca sylemilii yoktu. Ama ite, Biliyorum, sylerim demiti bir kez Ve imdi uurumun kenarnda o dipsiz kuyuya doru inerken korkudan bacaklar titriyor (sayfa 11) Beinci, altnc basamak Tam korkunun en byd anda, uurumun tam onu yutaca anda, iinden bir ses, kendi sesi Haydi fethet onlar! Haydi! dedi. Ve dediini yapt. Uurumun teki ucuna, sahneye vardnda Arenaya egemendi. On bin seyirciye egemendi. Oh! Bu kez bolua, hilie, yoklua yuvarlanmamt! Napoli. 16 Temmuz 1953 gecesi. Gen bir kadn: Leyla Gencer. (sayfa 11)
Yukardaki alntlar Zeynep Oraln Tutkunun Roman Leyla Gencer adl eserinden yaplmtr. Oral, Z. (1999). Tutkunun Roman Leyla Gencer. stanbul: Doan Kitap.

B 99

MZKLER 3 STANBUL

Turgut Pn Konuk Yazar

Ak, daimidir. Akan her ne ise bir noktadan yola kar ve baka bir noktaya ular, oradan da baka bir noktaya... Srete beklenmedik olaylar yaansa da, esas olan akntnn srekliliidir. Eer bir yol varsa bahsettiim ey dnyann her yerinde olur. Ama stanbuldaki hal o kadar abartl ki sizi yakalamamas mmkn deil. Size bir noktadan dierine ularken yaadm deneyimi daha iyi anlatmak adna gnlk yolculuumu biraz detaylandrmak istiyorum. stanbul Bilgi niversitesinin Santral Kampusunda alyor ve i k arabamla o zaman yaamakta olduum Arnavutkye ulamaya alyordum. Yolculuum balamadan nce Emre Arolat, Nevzat Sayn ve Han Tmertekin gibi mimarlarn 2007 ylnda tamamlad modern binalarda ders veriyor, 100 yllk narlarn iinden geip arabama yryor, daha sonra 1918 ylnda ina edilmi ve u anda enerji mzesine dntrlm eski elektrik santralini selamlyordum. Daha sonra Kthanenin planszca gelimi dknt binalarnn iinden geiyordum. Arada gecekondular, hemen yanlarna dikilmi yepyeni 19. yzyl zentisi irkin apartmanlar... Derken upuzun bir tnele giriyordum. Tnelde her ey modern. Belediyenin tnel kurallar ile ilgili radyo yayn, kamera sistemleri, hza duyarl sensrler, gvenlik tedbirleri, klandrma... Tnel knda nn Stadyumu selamlyordu beni. Sonra Beiktata bir yerden baka bir yere ulamaya alan yayalar... Karya geen motorlar... Biraz aaya inince Dolmabahe Saray. Barok, Rokoko ve Neoklasik stillerin Osmanl mimarisiyle bulumasna tanklk ediyordum. lerleyince sol tarafmda askeriyenin duvarna asl Atatrk fotoraflar koleksiyonu ve yine yzyllk narlar. Ortakye gelince yavalayan zaman zerimden geen Boaz kprs... Sonunda ak bir Boaz manzaras. Trafik sonunda akmaya balyordu. Boazla birlikte. Kuruemeye yanam gezi teknelerinin yanndan geip, helenik bir yap olan Arnavutky Polis Karakolundan ieri giriyordum. Birden zaman krlyordu. Sanki eski bir stanbul kyne varm gibiyim. Eski ahap evler... Solumda bir Rum Ortodoks kilisesi, balk kokular ve imdi Boazii niversitesinin anaokuluna dntrlm olan eski Rum okulu ve yine bahesindeki yz yllk narlar... Eski ak hava sinemasnn yanndan geip arabam park ediyordum. Bir saat iinde stanbulun bana sunduu paha biilmez bir postmodern deneyim. Benimle birlikte o srada yolda olan ve farkl deneyimler yaayan yz binlerce insan. Aslnda kafalarn kaldrp etrafa bakmasalar da paylalan ortak bir hal var bu trafik skklklar iinde. Farkl zamanlarn ve kltrlerin yansmalarn kendi iinizde de mikro bir lekte yayoruz ister istemez. Acaba kata eve varacam? derken nnzdeki araba 10 metre ilerliyor. Kata varacanz unutup o gn yaadnz bir olay aklnza geliyor. Derken bir 10 metre daha. nnze gemeye alan srcye kzyorsunuz. Sonra bir 10 metre daha... Acaba akam ne yesem? 10 metre daha... Radyoda duyduunuz kt bir haber. 10 metre daha... Size simit yedirmekte srarc bir satc. On metre daha... Yannzdaki otobste hayatndan bezmi bir ifadeyle oturan krklarnda bir kadn. 10 metre daha... Peki, bu hali sadece trafikte mi yayoruz? Boaza baktmda da her eyin bir noktadan dierine aktn gryorum. Tabii ncelikle Boazn serin sular, sonra aknt burnunda

B 100

2001de bir yl sreyle stanbulda bulunmu ve ehre hayran kalm, byk bir tutkuyla balanmtm. On yl sonra dndmde ise stanbul tutkumun gcn kaybetmeksizin varln srdrdn deneyimlemek bana stanbul sevdasnn geici olmadn kantlad. 2011 Austos'unda stanbula tandmda Borusan Kltr Sanat Vakf tarafndan sipari edilen yayl kuartet iin mziimin zerinde alyordum. Ancak iime sinen bir fikir bulmakta zorlanyordum. Bir yldr zerinde altm mzikler serisinin ncsn yazacam biliyordum; ancak her biri ortak bir noktada bulusa da, mziklerin formlar (biimleri) ve konuyu irdeleme yntemleri hep farkl olmutu. stanbul acaba Mzikler 3 iin bana yol gsterebilir miydi? nceleri, her gn trafikte geirdiim iki saat nedeniyle stanbulun bana yol gstermekten ok zaman kayb yaattn dnmeye balamtm. Daha sonra ise trafikteki skma ve ak kafamda bireyler canlandrmaya balad. Farkl noktalara ulamaya alan yz binlerce insan hep birlikte bir metal ktlenin iinde yol almaktayd. Kiiler ve aralar deise de stanbuldaki bu hal durmak bilmiyordu. Tabii ki bu stanbula zel bir hal deil.

oluan kaotik durum. Bir noktadan dierine giden gezi tekneleri, uzak diyarlara giden yk gemileri, nereden geldikleri belirsiz denizanalar, kk bir balk kay. Kafam kyya evirdiimde de ard arkas kesilmeyen bir yaya trafii... Kimi nefes almaya boaz kysna gelmi, kimi spor yapma peinde, kimi bir eyler satyor, kimi yorulmu ve bir bankta oturuyor; ama on dakika sonra baka bir yerde olacak, i peinde koturan insanlar, farkl yalar, farkl cinsiyetler, farkl inanlar, farkl idealler, farkl motivasyonlar... Tm bu deneyimin stanbulda abartl bir lekte yaandn dnyorum. Burada yaayp bu hali grmezden gelmek benim iin mmkn olmad ve Mzikler 3 bu halin stnde ekillendirmeye karar verdim. inde yaadm ortamn ve her gn deneyimlediim bir halin, zerinde uzunca bir srece alacam bir eserin temelini tekil etmesi hem benim iin srekli bir itici g hem de samimiyetli bir tavr olacana inancm umuyorum beni doru bir yola srkledi. Mziim iinde bu hali yanstmay hem de bir birey olarak verdiim tepkiyi yerletirmeliydim. Sonu olarak Mzikler 3 tamamland ve Borusan Kuartet harika bir yorum ile Sreya Operasnda mziimi dinleyicilerle paylat. O konserin program notuna mziim ile ilgili yle bir aklama yapmtm: Ak, daimidir. Akan her ne ise bir noktadan yola kar ve baka bir noktaya ular, oradan da baka bir noktaya... Srete beklenmedik olaylar yaansa da, esas olan akntnn srekliliidir. Srekli olarak akan bir hattn zerinde saplan ara yollar, duraksamalar, ivmelenmeler... Ancak her sapmada akntnn gl ekimine yenilen, varln srdremeyen, belli/belirsiz izler brakanlar... Eer insandan sz edersek: Bireyler/sanatlar/dnrler/ toplumlar/uygarlklar. Akntnn getirdii deiime, yenilenmeye,

tazelenmeye ve sreklilie yani akntya kar duramayanlar, durmas mmkn olmayanlar. Mzikler 3, yayl drtl yazsnn nem kazanmasnda en byk katk sahibi olan J. Haydnn kulland armonik dile ve biime kk bir gndermeyle balar - gemiten gelen ve var olmaya alan ama aa adapte olamayan kk bir iz gibi. Daha sonra yukarda bahsedilen ak, mziin sonuna kadar devam etmek zere kendini gsterir. Fikir kendi iinde srekli olarak devinse de, dnp dolap ayn eyi syler. Karmak deildir. Ne olduundan ok, var olmas esastr. Bu akn iinde srekli sapmalar vardr. Her sapak bizi farkl bir zamana, farkl bir dnceye ve farkl bir duygusal hale srkler. Ancak sonunda varaca yer yine akntdr. Sonuta bizler kendimizi ne tam anlamyla akntya brakabiliriz, ne de sapaklarn iinde olup bitenlere. Bu hal, insanolunun varlyla, beenelim ya da beenmeyelim belirgin bir benzerlik gsterir. Akan mzik, insan yaantsnn on dakikalk bir kesitinde veya insanlk tarihinin binlerce yllk varoluunda gerekleen, kanlmaz/ vazgeilmez herhangi bir gereklii sembolize eder. Sapaklar ise insann yaantsnn/varoluunun dnsel ve duygusal boyutunda uzun veya ksa vadede deneyimledii halleri, farkl dnemlerden ve stillerden gelen mziklerle sembolize eder. Sapaklarda bamza ne gelecei nceden tespit edilemez. Onlar, hayatn ak gibi beklenmediktir. ok derin veya son derece dzeysiz olaylar ardk olarak sralanabilir. Bazlar bizde hi yaanmam etkisi yaratabilir, bazlar ise kalc izler brakabilir. Sapaklar sembolize eden farkl zaman ve stillerden gelen mzikler bylelikle anlamlanr. Mziin sonuna doru duyulan viyolonsele ait solo pasaj, bu eserin bestelenme srecinde kaybettiimiz ok deerli viyolonselcimiz

Benyamin Snmez ansna yazlmtr. Viyolonsel, tm olaylara tanklk eden ve etkilenen bir bireyi anlatr. Ayn zamanda viyolonsel, bu mzii bu konserde dinleyen hayali bir dinleyicinin sesidir. Ayn zamanda viyolonsel, mzii almakta olan viyolonselcinin bu mzie verdii tepkinin sesidir. Olabildiince serbest seslendirilir. Notasyon, viyolonsel alana serbest alanlar brakr. Ayn zamanda bu viyolonsel, benim sesimdir. Bu solo yerini yine en bata duyulan kk ize ve sonrasnda da akntya brakr. Artk o da srecin bir parasdr. Bu son, aslen bir son deildir. Srecin balad/ kald yerden devam edeceinin habercisidir...
Mzikler 3te baka bir bestecinin mziine ait bir alnt bulunmamaktadr. Turgut Pnn Mzikler 1 ve Mzikler 2 isimli mziklerinden gelen iki alnt vardr.

B 101

A WALK THROUGH THE BAZAAR

Okaner Erturul
Erdem Helvacolu kimdir? 1975 Bursa doumluyum. 11 yanda mzikle ciddi olarak ilgilenmeye gitar alarak baladm. lk olarak klasik gitar ile ilgilendim sonrasnda elektrik gitara yneldim. O dnemde yani 80lerin ortasnda Def Leppard, Guns n Roses gibi hard-rock gruplar etkili oldu gitar almda. stanbuldaki Kemanc gibi pek ok rock barda aldm. niversitede iken ise daha

stanbul saysnda mzikten bahsetmeye gelince, bir kesiim noktas bulmak istenir ve aklmza derhal Erdem Helvacolu gelir. Trkiyedeki nemli elektronik mzik bestecilerinden ve prodktrlerinden biri olan Erdem Helvacolunun A Walk Through The Bazaar eserini byle bir alma sresince gz ok elektronik mzikle ilgilenmeye baladm; yeni sesler nasl yaratlabilir diye dnrken, o dnemin triphop, big beat, drum n bass gruplarn dinlemeye baladm: Massive Attack, Portishead, Bjrk, Chemical Brothers, Orbital gibi grup ve sanatlar o dnemde ok popler olmulard. Yaratm olduklar soundlar beni ok etkiledi. Sonrasnda o etkiyle beraber, Yldz Endstri Mhendisliinden sonra T MIAMa (Mzik leri

ard etmemiz dnlemezdi. Bir stanbul arsndan kaydedilen seslerin ok gzel harmanland ve harika bir ahenge sahip bir arkya dnt bu pek gzel almann zerine biz de Erdem Beye stanbulu sormak istedik, onun stanbulunu bir de ondan dinlemek istedik; kendisi de bizi krmad ve sorularmz keyifle cevaplad. Aratrma Merkezi) girdim. Orada ses mhendislii ve elektronik mzik kompozisyonu okudum. O srete elektronik ve elektroakustik mziin hem teorisini hem pratiini renmeye baladm. Yurtdnda albmler yaptm, A Walk Through the Bazaar albm 2003te yaynland. Sonra srayla baka albmler geldi. u anda ounluu yurtdndaki mzik dergileri tarafndan senenin albm seilen, yaynlanm 12 tane albmm mevcut. Faslye filminin mziini siz yaptnz sanyorum. Faslye dnda Cannes Film Festivalinde yer alan ksa film Poyraz ve baka almalarm da var. lk aldnz grup Too Much. Britpop ya da senfonik rock m demeliyiz? nternette dinlediin para Ada Mzikten kan Sesimizi Ykseltiyoruz kompilasyonunda yer alan bir ark. O aslnda bir EPnin paras; ama o EP bir trl yaynlanamad; gelecek sene ABDde yaynlanacak. Geriye dnerek anlatacak olursak: Lise dneminden beri devam eden bir gruptuk, lise srasnda zaten bir demo albm yaynlamtk kaset olarak. Orada youn olarak King Crimson, YES etkileri vard. Ondan sonra bu etkileri daha popler rock ile ve o dnemin dans mzii ile birletiren bir EP kaydettik, senin dinlediin ark Brave and Busy ite bu henz yaynlanmam EP den. O para Britpop etkileri de tayan daha mainstream bir alma; ama EPde yer alan dier paralarda ok daha avangard eler ve sesler var.

B 104

Dinlediim kadaryla yaptnz ileri kendimce elektronik mzikte ambient olarak yorumladm; ama bu ne kadar dorudur, ne kadar yerindedir? Ambient iinde tabii; ama ambient deil sadece. Bir ambiyans yaratma zerine kurulu; ama direkt olarak Brian Enonun ambient mzikleri gibi deil sonuta benim eserlerim. Wounded Breath albm ok daha sert elektro-akustik albm. irin Pancarolu ile yaptmz Resonating Universes albm ada klasie yakn bir alma. ok daha ritmikelektronikaya yakn seslerin olduu paralarm ve almalarm da var mesela Sub City 2064 albm gibi. O yzden mziimi iitsel dnyalar yaratma odakl, ada klasik, elektroakustik, ambient eleri iine alan bir mzik olarak tanmlayabilirsin. Bunun dnda rock mzik kkeninden geldiim iin rock prodktrl yaptm almalarm da var. Prodktr olarak Rashit, Timuin Esen, Mehmet Akba ile altm mesela; tm bu etkiler ve soundlar mziimde i ie. stanbul grdmz, yaadmz, nefes aldmz ama hani sizin gibi insanlar iin de duyduumuz bir yer. Duyuyoruz, buradan ilham alyoruz. Sizin kulanzdaki stanbul nedir diye bir soru ynelteceim, stanbulu biraz duyusallk zerine tasvir edebilir misiniz? naat makineleri sesi eittir stanbul halini ald neredeyse! stanbul hem grsel hem de iitsel olarak hl srprizlerle dolu bir ehir. Bir yere, mesela Beyoluna gidersin kendini Londrada, Pariste hissedersin, 10 metre sonra Kahirede bulabilirsin kendini. stanbulun tarihine baktn zaman birok medeniyetin st ste gelmesinden oluuyor. Bu ayrca farkl seslerin st ste ve yan yana gelmesini de douruyor. stanbulun

sesi iin tek bir tanm koymak mmkn deil; ama nerelerden farkl diye dnrsen Oslodan farkl mesela. Osloya bir albm kayd iin gitmitim. Orada sessizlik var ses yok! Hem skandinavyadan dolay, hem souk olmasndan, o kltrn daha kendine dnk olmasndan, paylamn daha farkl olmasndan dolay sessizlik hkim. Meksikada Mexico Citye gittiin zaman da baz noktalarda ok grlt var. Hindistanda Yeni Delhi de ok sesli mesela. stanbul aslnda sanki onlarn bir karm gibi, ne tamamyla Yeni Delhi gibi kaotik, inanlmaz grltl ne de tamamyla Oslo gibi sessiz. ki anlayn da yer ald bir yer bence stanbul.

Byle akam saat yedide Mecidiyeky Meydan iin kaosun beden bulmu hali diyorum ben genelde. Sylediiniz gibi gece ge saatte sahil eridindeki sessizlik Pazar sabah Boazdan geiyorsun ve o meknn kendine has sesi ve dokusu seni ekiyor kesinlikle. Pekiyi falanca yerde yle bir olay geliiyor, oradan kan muazzam bir ses var, insanlarn ok dikkatini ekmez bu ses mesela; yani bu kadar karmaann, karkln ierisinden kulanza alnan, ho bir ses var m acaba?

B 105

B 106

Benim u dnemde ilgimi eken sesler sokak mzisyenleri. Mesela Taksim Meydanndaki mzisyen amca cmb alyor. Fakat ok kt bir gitar amfisine bal bir cmb. Gittim onu kaydettim, hatta o amfiye mikrofonu ok yakn tutarak kaydettim sanki stdyoda kaydedilmi gibi. Tabii amfinin ok yaknna tuttuun zaman en ok amfinin sesini alyorsun, gittike yava yava uzaklatka sanki film kameras gittike uzaklayormu gibi, onun sesi azalrken ehrin kaosu sesi geliyor. O bana ok sembolik gelmiti, o kadar pis bir sesti ki amfiden kan ses, stanbulun aslnda hi o kadar da romantik bir yer olmadn her trl disonans, ktl, pislii de ierdiini syleyen bir tn idi sanki. Yeni projem stanbuldaki mzisyenlerin bu ekilde kaytlar zerine. Ses olarak da birka sene nce Niantann ylba partileri vard. ki tanesine gittim mesela kayt yapmtm orada, tamamyla kaosun iinde. Boazn sesi var, sualt mikrofonlarm var rnein, o sualt mikrofonlaryla farkl yerlerdeki Boazn sesini kaydettim. O kaytlarda ok arpc tnlar elde etmitim; Bir gemi geerken senin

onu grmen; ama sesini bambaka bir ekilde sualt kaydndan duyuyor olman ok ilgin. Elektronik mzik icra ediyorsunuz. Ana akm dndnz zaman u an Dnyada Trkiyenin yeri ya var ya yok; insanlar evlerinde gzel iler yapyor, sanal ortamlardan takip ediyoruz; ama sizce biz lkece neredeyiz bu noktada? ok ciddi bir mzik akmndan bahsediyoruz yani elektronik mzik muazzam bir ykselite. u an sizce biz neredeyiz, nereye gidiyoruz, kayda deer iler karyor muyuz? Elektronik mzik bir kere ok geni bir kavram, u anda dinlenen akm elektronik-dance mzik olarak tanmlanyor. Sadece elektronik mzik demiyoruz; nk elektronik mzik, elektro-akustik, drone, noise, ambient, endstriyel gibi daha pek ok akm da iine alan ok geni bir kavram; ama buradaki esas konu tarihsel olarak Trkiye bunun neresinde? Bu ilk sesler, ilk denemeler nerede balam ve biz o zamandan beri ne yapmz?

Elektronik mziin Fransada k 40larn sonunda. Trkiyeden ok nemli iki besteci vard elektronik mzik alannda: lhan Mimarolu ve Blent Arel, ikisi de vefat etti. simleri ansiklopedilere kadar girmi besteciler; ama Amerikada yaadlar ve rettiler; nk o zaman Trkiyede ne byle olanaklar vard ne de elektronik mzii destekleyecek ada bir anlay. Aslnda u anda en byk problem olanak olmamas deil; nk elektronik mzik retimi iin gerekli materyaller artk ok ucuzlad. Bir laptop ve iyi bir ses kart ile komple bir albm bitirmek mmkn. Eskiden 1 milyon dolarlk bir stdyoya ihtiya varken imdi o rakamlar ok dt. Trkiyedeki problem olanaktan ok vizyon meselesi bence. Sadece elektronik mzik olarak da dnmemek lazm. ada klasik mzik, bunun iine ada gsteri sanatlarn da koyun; bu tr almalara yatrm yapan zel kiiler, kurumlar, neler yapyor, yeni eserlerin tketimi kimler tarafndan yaplyor Trkiyede? Bunun zerine konumak, bunlar tartmak gerek. Hkmetin ada mzik konusunda bir kltr politikas var m? Bu almalar yaynlayacak plak irketlerinin says artacak m?

u anki elektonik-dance mzik, dans mzii trevleri, house, elektro-house, yani bu tarz mzikler burada nispeten daha ok takip edilen daha ok tketilen mzikler. Benim de deep house, elektro house bu tarz mzikleri alan arkadalarm var. Meknlara gittiimizde bu tarz mzikleri baya dinliyoruz. Pekiyi bu dans mzii ile beraber, bunu bir evrim olarak bir gelime olarak grrsek, dans mzii ile baladk ve bu acaba devaml deiip geliecek diyebilir miyiz? Electro house djleri, avant rock gruplar, indie rock gruplar var; sonuta yok deil; ama mziin retilmesi yeterli deil. Yapldktan sonra sunulmas ve de tketilmesi gerekli. Tketim, albm satn alarak olacak ya da konserlere giderek. Konserlerin olmas iin Trkiyenin her ehrinde bu soundlarn sunulabilecegi kulplerin, konser salonlarnn olmas gerekli. Ama o konuda limitler var. Sonuta bir Alman indie rock grubu btn Almanyadaki ehirlerde ufak ehirlerde bile alabilecei ortamlar bulabiliyor. Fransada ok daha ada, ok daha zor albmleri alabilecei yerler bulabiliyor. nk en ufak ehirde bile teknik altyaps hazr bir tiyatro salonu, deneysel almalara ak bir konser salonu var. Belki bu deneysel almalar daha az sunulacaktr; ama mutlaka kendine bir yer bulacaktr. Yani o sirklasyonun iine rahatlkla girebilecektir. Trkiyede o bakmdan kstlar var ne yazk ki. nk alternatif gruplarn konser iin gittii yerler az sayda belli ehirler. Bu biraz umut krc bir ortam. Ancak tm bunlara ramen Borusan Mzik Evi gibi ada mziin her trl akmn destekleyen bir mekn, ARTER gibi ada soundart almalarna kucak aan bir kurum var. Umarm bunlarn says yakn gelecekte artacaktr.

lham verici referans olarak syleyebileceiniz isimler var m? Massive Attack grubunu hl ilham verici buluyorum. Prodksiyon, durduklar siyasi nokta ve anlattklar hikyeler asndan gerekten ok dikkat ekici ve heyecan vericiler. Bjrk ve Bjrkn prodktr ve ses mhendis ekibi benim iin hl etkileyici. Daha ada klasik mzie dnersek, elektronik tnlar dikkat ekici bir ekilde harmanlayan ngiliz besteci Jonathan Harveynn eserleri nemlidir benim iin. Ayrca Finlandiyal besteci Kaija Saariaho var ok sevdiim besteciler arasnda. Bunlar ok ilgimi eken ve beni etkilemi ve halen etkilemekte olan isimler; yani sadece popler elektronik mzik deil, ada klasik ve ada elektronik mziin ierisine giren isimler de var beni etkileyenler, mziimi ekillendirenler arasnda. A Walk Through the Bazaar projesi nasl balad? A Walk Through the Bazaardan sonra da stanbul ile ilgili albmleriniz olacak m? O albm, Amerikada Chicagoda bulunan plak irketi Locustmusic tarafndan 2003 senesinde yaynland. Alt albmlk bir seri ierisindeki bir alma. Plak irketi dnyadan alt sanatya albm siparii verdi. Her seilen besteci, grup, sanat, kendi yaad ehrin sesini kaydetti. Ondan sonra o kaydettii seslerden uzun bir eser oluturdu; yani her albmde yaklak 15 dakikalk bir uzun d ses kayd, bir de ondan retilen uzun 15-20 dakika arasnda olan bir mzikal eser yer alyor. Albmler 30 ile 40 dakika arasnda. Seilen sanatlar arasnda Bjrk ile alm olan Amerikal topluluk Matmos da var mesela. Ben de 2000de MIAMa girdikten sonra d ses kayd yapmak iin kendi ekipmanm almtm ve o dnemde bu tip kaytlar yapmaya

balamtm. 2001-2002 senesinde yurtdndan aldm dllerim vard elektronik mzik alannda. Zaten byk ihtimalle irket de o sayede balantya geti benim ile. Daha sonra bu proje zerinde ar sesini nasl kaydedebilirim, ne yapabilirim zerine biraz kafa yorup, kaydettikten sonra eseri tamamyla onun ana yaps zerine kurdum. Mzikal olan eserde, hem o d ses kaydnn az ekilde bozulmu hali, hem de tamamyla deitirilmi hali var. Eser ambient bir doku ile balyor, gittike daha ok ritmik sesler duyulmaya balyor ve son blmde yksek volumelu bir ritmik dnya ortaya kyor. O dnemden sonra dnyann eitli ehirlerindeki festivallere gittim. Her gittiim ehirde o ehrin sesini kaydetmeye devam ettim. stanbul konulu albmm, gelecek sene ierisinde Avrupann en nemli ada mzik irketlerinden biri olan Sub Rosa Records tarafndan yaynlanacak. stanbulun sokak seslerinden daha ok, sokak mzisyenlerinin farkl ekilde kaydedilmesi, o kaytlarn farkl teknikler ile deitirilmesi zerine kurulu bir alma olacak. Dinleyeceiz. Zaman ayrdnz ve sorularmz yantladnz iin ok teekkrler.

B 107

BOAZL MZSYENLERN PENCERESNDEN stanbuldaki kakafoni ve polifoni insana ok farkl bak alar ve BU EHR stanbullu olma kimliini kazandryor. Aidiyet hissettiriyor.
Seren Akyolda

Melis Ertrk 11
Aslnda ehirlerin karakterleridir sesler. Bir ehri bir deerinden sesleriyle ayrabilirsiniz. Sesler ehirleri sevmemizi ya da nefret etmemizi salayabilir. Pariste, Klnde ya da Pragda saat ba duyulan kilise an sesleri, stanbulda yerini ezanla birlikte an seslerine, Venedikte ise alan sis sirenlerine brakabiliyor. Gnlk kouturmalarmz iinde fark etmediimiz, alglayamadmz ne kadar ok ses var stanbulda. ou zaman onlar duymuyoruz bile; bir yerlere yetime telamzda kaybolup gidiyorlar. Bu ay Floransada yasaayan nl soprano Seren Akyolda, albm tela iinde olan Osman Konuray ve dergimizin ayn zamanda fotoraflarn da eken Melek grubunun bateristi Okaner Erturul ile ho birer sohbet gerekletirdim. Herkesin birer stanbulu var. Dilerseniz mzisyen farkyla stanbulun seslerini, Boazii gnlerini, yurtdndaki gzlemlerini onlardan dinleyelim.

B 108

Sizleri ksaca tanyabilir miyiz? Seren Akyolda: Edebiyat-Tarih ift anadal mezunuyum. Ayn zamanda da stanbul niversitesi Devlet Konservatuar an Blm mezunuyum. Yksek lisansm yaparken, Boazii niversitesi Tarih Blmnde iki sene aratrma grevlisi olarak altm. Sonrasnda, talyaya yerletim. European University Institute'da tarih doktoras ve Scuola di Musica di Fiesole'de opera alannda yksek lisans yapyorum. Ksacas, kimilerinin deyimi ile diploma koleksiyoncusuyum.

Osman Konuray: Endstri Mhendislii yksek lisans mezunuyum. En sevdiim ve beni ben yapan ey davul almak ve mzisyenliim. u an ok heyecanlym; nk bu ay Kung fu grubumuzun albm kacak. Biz 10 yldr birlikte alyoruz ve on yldr aldmz, kendi arklarmzdan oluan ilk albmmz karyoruz. Gndzleri de boya hammaddesi ithalat yaptmz aile irketimizde alyorum. Hayatmdaki denge gndzleri aile ii; akamlar ve haftasonlar da mzik eklinde. Okaner Erturul: Uluslararas Ticaret Ynetimi rencisiyim, Melek isimli

grupta bateri alyorum. Bu ii de senelerdir yapyorum. Mzisyenlii yani Geri rencilii de senelerdir yapyorum da, konu bu deil. stanbullu olmann mzisyen iin nasl bir yeri var? Seren Akyolda: stanbullu olmann bir mzisyen iin ok byk bir yeri var. stanbul ok kakafonik, ayn zamanda da polifonik bir ehir. stanbuldaki kakafoni ve polifoni insana ok farkl bak alar kazandryor, stanbullu olma kimliini kazandryor ve aidiyet hissettiriyor. Yurtdnda, Cazova grubumuzla, rnein Fahir Atakolunun stanbul parasn aldmzda, yabanclarn szlerini anlamadk; ama ok etkilendik, yorumlaryla karlayoruz. O kadar iten hissederek sylyoruz ki, o enerjiyi kar tarafa yanstabiliyoruz. Osman Konuray: stanbulda ok fazla hareketlilik var; dolaysyla, herkes bu ehirde bir eylerden etkilenebilir. Mzikal olarak birey yaratmak istediimde her zaman olmuyor. Bunun iin bir duygu younluuna ihtiyacm oluyor. Mesela; ok sinirliyken gitarda ok gzel eyler yazabiliyorum. Bir eyden sklp, korkusuz olduumu hissettiim anlarda ok gzel besteler karyorum. stanbul aslnda insan kendi iine dndryor. Mzisyen olarak stanbulda sokaa ktnzda duyduunuz sesleri bizimle paylaabilir misiniz? stanbulda en hounuza giden sesler hangileri? Seren Akyolda: stanbulda en zlediim ses vapur sesi ve mart sesleri. stiklalde yrrken Saint Antoinen nnden geerken duyduum kilise anlar, bir yandan duyulan ezan sesleri, yine stiklle zg olmu sokakta srekli alan baz mzikler vardr. Mesela Amelie filminin mziinin hit paras olsun,

Cahit Berkay mzikleri olsun; says git gide artan Afrikal mzisyenleri olsun, her daim eski tangolara hayat vermeyi srdren yal bir kemanc amcann mzikleri olsun... Hem antik alara ait, hem de ok post-modern sesleri ile stanbulun iitsel anlamda stanbullulara ok zel bir harman sunduunu dnyorum. Turist seslerinin de ok youn olarak duyulduu bir kent stanbul. Eminnnde, Sultanahmette, Beyolunda, Boazda herhangi bir yerde yrrken; Uzakdoudan, Almanyadan, Rusyadan gelen turistlerin kendi aralarndaki konumalarn duyabiliyorsunuz. ok canl bir yaps var stanbulun. ok turistik bir kent olan Floransada yayorum; konserlerim iin sk sk ok turistik olan pek ok Avrupa kentinde bulunuyorum; ama hibir zaman stanbuldaki canll ve farkll baka yerde bulamyorum iitsel manada. te bu, stanbul insannn scak yapsndan kaynaklanyor. Osman Konuray: stanbulu ve seslerini dndmde ilk aklma gelen sesler her seferinde deiti. stanbul ok kozmopolit bir ehir, stanbulun da artk dnyadaki dier metropol ehirlerine benzer sesleri var. Korna, motor sesleri Geri Avrupada stanbuldaki kadar ok korna sesini duyamazsnz. Aslnda; stanbuldaki gerek sesleri anlamak iin sesleri bir filtreden geirmek gerek; o zaman anlayacaz esas stanbulun gzel seslerini. Vapurun sesi mesela ok gzel, bir anlam var, kalkmaya hazr olduunu, kalktn duyuruyor. Mesela, ocukken benim iin stanbul tren sesiydi; nk; tren yoluna yakn oturuyorduk. Dizel motorlu trenin ok yksek bir sesi vardr bilir misiniz? imdi o ses yok; onun yerini banliy trenleri ald, o kadar da sk gemiyor, korna da almyor. Tabii baka sesler de karyor araya. u an yanmzda inaat var. Drt tane elli katl bina yapyorlar ve akas onlarn grltsnden baka bir ey duymak zor.

Tabii ki gzel sesler de var. Geenlerde, Ortakyde eimle bir restorana gittik. stanbulda olduunuzu hissettiren, ok gzel bir manzaras var. Sessiz bir ortam, yemek yiyoruz. Yanmzda Fransz bir ift var; Latin Franszcas konuuyorlar. Boazdan vapur geiyor, kornasn duyuyoruz. Bir taraftan martlarn sesleri Ayn anda, ezan sesini duyuyoruz. te bu karm sadece stanbulda duyabilirsiniz. Hepsi o kadar gzel karm ki. Hi homojen olmayan sesler; ama hi ereti duran bir taraf yok. stanbullu olmak size nasl bir bak as kazandryor? Seren Akyolda: Bir yandan club mzikleri, bir yandan trk barlar, sokak mzisyenlerinin mzikleri, br tarafta klasik mzik, dier tarafta ehrin doal sesleri... Eminnnde ya da pazarlardaki esnafn sesleri, kornalar, sirenler, ezan, anlar vs... ehrin kendi dokusunun getirdii dinamik, grltl atmosferi, rnein Kadkydeki vapur ddyle konservatuar yllarnda akort yapmak te bu tm bu farkl ynleri ile stanbul'un bence bir mzisyene katt ok ey var. Hem doulusunuz hem batlsnz. Hem antik zamandasnz hem postmodern. Bu kargaa insanda bir bamllk yaratyor. Kklerinizden sizi asla kopartmyor. nanlmaz bir aidiyet duygusu veriyor size. Elbette mzik evrensel ama bunun iinde yreselliinizi de konuturmadan edemiyorsunuz. Yurtdnda yabanclara konserler verirken ncelikle, onlara kendimizi saf bat janrnda yazlm eserler ile ispat etmemiz gerekiyor. Klasik mzik resitali veriyorsam mutlaka ilk blmde Mozart, Schubert, Liszt, Wolf ya da Bachtan bir eseri hakkyla icra etmeye altktan sonra, konserlerin ikinci blmnde Trk bestecilerin eserlerine yer vermeye alyorum. Bu bence stanbul'un kazandrd kimlikten kaynaklanyor. Kendi

B 109

B 110

topraklarnza aidiyet duygusu... Hem gen hem de eski Trk bestecilerin isimlerini konserlerimizde almaya alyoruz, bir eit misyon edindim. Geen ay Amerikada konser verdik ve ikinci yarda hep Trk bestecilerin eserlerini seslendirdik. Caz konserinde de yine ayn ekilde Trkiye'den kma mzikler bizi farkl ve zel klyor. Kendimizce jazzy trk aranjmanlar alyoruz konserlerimizde. Yurtdnda Trke paralara aldmz tepkiler de bambaka. Kendi anadilimizde ark sylemekten doan doal bir sonu olsa gerek. Ne kadar Almancaya, talyancaya ya da ngilizceye hkim olursam olaym, Trke ark sylerken bambaka bir insan olduum syleniyor. Geen sene Polonyada Glru Ensari ile iki resital vermeye gitmitik. Bu konserlerden birinde tek kelime bilmeyen Polonyal dinleyciler Nazm Hikmet'in Memleketim iiri zerine yazlm olan chansondan sonra aladlar. Trkiyede domu bir mzii Bat formlaryla paylamak, kendi topraklarmzdan domu mzii yapmak gerekten paha biilemez.

stanbuldaki sesler size ne gibi duygular hissettiriyor? Korku, gerginlik, aidiyet, gven, alkanlk Seren Akyolda: u an Floransada yayorum; ancak, sk sk konserler iin Trkiyeye geliyorum. stanbulu o kadar zlyorum ki o korna sesleri bile benim zlemimi etkilemiyor. stanbuldaki trafik, korna sesleri, grlt bende gerginlik yaratmyor. Hatta, stanbulun doas olduu iin bir eit kabullenme oluyor. Mesela, Bologna-stanbul seferim iki buuk saat ama havaalanndan evime varma srem saati bulabiliyor. ner inmez stanbulun hareketlilii rktmyor deil; ama daha sonra allmlktan tr, o kaos evde olma hissini bende uyandryor. Osman Konuray: Bende zaman zaman korku, gerginlik hissi uyandryor. Hakikaten; eer yaknmda korna sesi varsa, gergin hissediyorum. Okaner Erturul: Bir mzisyen iin bedene brmek olduka zor stanbulun seslerini. Temelde karman orman, adeta bir ubukla sizi dur duraksz drten, rahatsz eden bir

silsile. Ama aradan ayklanabilecek ok ses var. Bir ya da birka duyguyu burada anmak kanmca doru olmaz ama zellikle de curcuna semtleri iin aure benzetmesi yanl olmaz. Olur mu? Olmaz bence. unu syleyebilirim; bu aureyi ne zaman duysam, yrrken bile ne kadar temkinli olmam gerektiini hatrlyorum. Dolaysyla temkin ve tedirginlik benim iin zet geebilir. Biraz olumsuz aktarm olabilirim. Sebebi de aradan aykladm ve bana keyif veren sesleri tasvir edecek edebiyatmn olmamas. Zira mevzu bahis gzelliin tasvir edilemeyeceine, denenince de yeterince gzel olmayacana inanyorum, bilmem anlatabildim mi! Darda duyduunuz sesler (grlt, korna) mesleki deformasyona yol aabiliyor mu? Seren Akyolda: Tabii ki! Olmaz olur mu? Mesela, geri geri gelmeye alan p kamyonunun, ambulans sesinin notasn duymaya almak ya da pazarda sat yapan esnafn kendi aralarndaki diyaloglardan mzikal cmleler bulmaya alp, bunlarn ritmik yapsn; polifonisini

Okaner Erturul: Yksek desibellerdeki sesler her insan iin zararldr, duyumda skntlara yol aabilir. stanbuldaki ses kirlilii de inkr edilmeyecek seviyede hissedilir durumda. Dolaysyla evet, aabiliyor. Boazii okul yllarnza dndnzde aklnzda kalan sesler nelerdir? Seren Akyolda: Ben Boazii Edebiyat ve Tarih blmlerinden mezun olduum kadar BMK'ten de mezunum. Benim iin Boaziili olmann en nemli unsurlarndan biri, Boazii'nin bir kulbnden domak, orada bymek ve kendini kefetmek. Boazii sesi denilince o yzden ilk aklma gelen ey kulpleri oluyor. Mzikal anlamda ses reten sadece Mzik Kulb yok elbette; ayn zamanda Trk Sanat Mzii Kulb, Folklor Kulbnde Boaziinin en nemli seslerinden. Benim iin en etkin olan ses reten mekn olan kulple bama dnecek olursam, ilk sylemem gereken ey, u an A Capella Bogazii grubumuz da tamamen klbn bir oluumudur. Mezun olmamzn zerinden yllar gese de, A Capella Boazii provalarn hl kulpte alyoruz mesela. Kendimizi en gvende ve rahat hissettiimiz yerlerden biri, ikinci bir ev. Baka bir rnek; halen BMK korolarna turneler organize etmeye alyorum. BMK Mzik ay dzenleniyor, tm mzisyen dostlarm Boaziine gtrmeye alyorum. Dolaysyla, Boazii ve ses denince, otomatik bir reaksiyon olarak, benim aklma ilk gelen Boazii niversitesi Mzik Kulb oluyor. O ba hi kopmuyor. Kulplerden sonra Boazii'nin nemli sesi, mzikal balamda aramba gnleri, sevgili Evin lyasolunn dzenlemi olduu Klasik Mzik Konserleri. Bu konserler, Boazii rencilerine sunulmu ok byk bir frsat. Olduka czi bir cretle, ok byk konser salonlarnn zorlukla misafir ettii mzisyenleri,

B 112

zme aray ile eleniyorsunuz. Minibs frlerinin yolcu toplamak iin seslenilerini birer mzik olarak alglayp hangi notadan girdiklerini karmaya almak Tabii birka mzisyen arkadala beraber olunca daha elenceli oluyor. Osman Konuray: Sadece mesleki deformasyona deil, fiziki deformasyona da yol atn dnyorum. Grlt, kaos daha agresif yapyor insanlar. Burada srekli bir eyler yapma hissi var. Devaml bir tedirginlik, bir yere yetime hissi var. Bo durmamak gerektiini dnyor insan. Araba kullanrken, acelem olsun

olmasn, bo erit aryorum; yan erit ilerliyorsa, oraya gemeye alyorum. Mikro dengeleri takip ediyoruz adeta. Bakn birok kii trafikte bu ekilde hareket ediyor. Bunlar nemsiz gibi gzkse de, bizi etkiliyor. Benim de kendime mzikal olarak kaptrdm baz sesler var. Arabann sinyalini altryorum; Tk tk tk tk o benim iin metronom. Onun zerine ritm yapabilirim. Geri bu arabann sesi; ama stanbulda, stanbul trafiinde araba kullanyorum. O kadar ok araba kullanyorum ki, byle eylerle elenmeye alyorum.

Evin Hocamz sa olsun ayamza kadar getiriyor. rnein getiimiz yl Martha Argerich geldi. Kulpleri ve konserleri dnda da, akademik yaantnn ierisinde mziin var olmasn salayan derslerimiz var FA kodlu. Sevgili hocamz Emine Serdarolunun vermi olduu piyano dersleri, mzik tarihi dersleri, Seda Binbagil'in caz dersleri vs... Boazii'nde doal yaamn sesinden bahsedecek olursak, en sevdiim ses, imlerdeki ve manzaradaki kediler, kpekler. Genel olarak sakin bir ortam var Boaziinin. Skunet ve manzarann gzellii, kaotik stanbuldan ok farkl. Dinamizm ve hareket var elbette kampus yaam anlamnda; ama yine de Boazii sessizliin hakim olduu bir niversite diyebilirim. Boaziine geli gidi trafiklerinin younluundan sonra, okul iindeki sessizlik tam bir huzur ortam. Bunlarn yannda, elbette alt izilerek deinilmesi gereken bir unsur daha var Boazii ve ses denilince. O da renci eylemleri. Boaziinde aktif bir ekilde rencilerin isteklerini dile getirebiliyor olmalar ok nemli. Osman Konuray: Sesten te, daha ok aklma grntler geliyor. Okaner Erturul: Boazii niversitesinde hl da okumakta olan ve 4. Kuzey yurdunda ikamet etmi biri olarak, yurdun hemen yanndaki klima motoru ve yurt kndaki jeneratr unutamamaktaym. Affet beni gzel okulum ama gerek bu! Yurtdnda baka ehirlerde en ok hangi ses dikkatinizi ekti? Seren Akyolda: zellikle son 2,5 yldr konserler iin srekli yollardaym. Arlkl olarak Avupa lkelerinde geiyor hayatm. Nfusun yallndan olsa gerek, en ok dikkatimi eken ses ambulans sesi. En sk gittiim lkelerden biri olan

Almanya'da rnein bu ok belirgin. Mzikal anlamda ses gelecek olursam alternatif bolluu ile aklma mesela ilk Berlin geliyor. Ses itibar ile bugne dek en kaotik bulduum ehir ise New York oldu. Times Square'de neye uradnz arabiliyorsunuz. Uzun sreli yaamak diyecek olursanz, 3,5 yldr yaadm kent Floransa'dan bahsetmem gerekir. Floransada mzie deinecek olursam; en belirgin ses kilise anlar, kentin vazgeilmezi olan sokak eylemlerinin sesleri ve tabii ki bir de ekonomik skntlardan dolay grev nedeniyle iptal edilen otobs-tren anonslar oluyor. Ayrca, ehir kk ve kaotik olmadndan dolay, Avrupa'nn genelinde de olduu gibi ambulans sesi olduka duyulur bir hal alyor. stanbulun kendi trafik grlts o kadar yksek ki, bu seslerin arasnda ambulans sesi, itfaiye sesi yahut polis arabas sesini fark etmiyorsunuz. Ayrca turist sesleri, sokak mzisyenleri sesleri de bu ehre ait nemli dier sesleri oluturuyor. Burada sokak mzisyenlerinin mzik yapabilmesi iin zel izinler almas gerekiyor. nl mzisyenlerin bile bu sokaklarda aldn grebilirsiniz. nl bir gitarist Piazza della Signoriada alp kendi albmlerini satyor. Yine en sevdiim eylerden biri de Piazza della Repubblica'da talyan ingenelerinin yapt kontrbas, akordeon ve kemandan oluan bir trio oluturup dnya mzikleri almalar. Nerelisiniz diye sormadan, konutuunuz dilden nereli olduunuzu anlayp ona gre paralar alyorlar. Mesela getiimiz eyllde klasik koro geldiinde, Sezen Aksu, Ajda Pekkan paralar aldlar. Kentin kemiklemi daha nice sokak mzisyeni var. stanbulda ise sokak mzisyeni yeni yeni gelien bir kavram. Eskiden sadece vapurlarda olurdu; imdi metrolarda da baladlar. Ortakyde, Modada, Bahariyede, stiklalde alan sokak mzisyenleri oluyor. Ama ne olursa olsun stanbul bir sr mzisyene ilham vermi bir kent.

Osman Konuray: Ben stanbuldan baka bir yerde yaamadm. ya da gezmek iin bir-iki hafta yurtdna ktm sreler oldu. Yurtdnda ok ehir gezdim; ama baka bir ehirde yaamak nasl hissettirir bilemiyorum. Gittiim ehirlerden aklmda kalanlar sylemem gerekirse, Barselonann ok gzel salsa mzisyenleri var. Latin tarzlarda sokak mzisyenleri ok iyi. Ayn Floransada, Serenin dedii gibi Barselonada da sokak mzisyenlerine sahip klyor. Onlar da zel izinler alyorlar. Sabahtan akama kadar, artk ne kadar izin aldlarsa, o mziklerini yaparak yaamlarn srdryorlar. Trkiyede henz bu tarz sokak mzisyenleri oluumu yeni yeni gelimekte; ancak Avrupann ok gerisindeyiz. Yine de on sene ncesine gre stanbulda da ok daha kaliteli sokak mzisyenine rastlamak mmkn. Aslnda esas, Roman orkestralar, Nevizadede klarnet, darbuka alanlar dnyada baka bir yerde yoktur. Bence onlar ok iyi enstrmanc ve stanbulun zel sesleri. Okaner Erturul: Baka ehirlerde yaamadm; ama bulundum. Bulunduum srece her an farknda olduum yegne ey ise nasl byk bir sese maruz kaldmz oldu. stanbulda yaamak bir kenara dursun, sadece duymak bile bir mesele.
B 113

KENTN KLTR SANAT KAPISI: KSV

ehrin kltr sanat kann srekli olarak tazeleyen, sanata, sanatya ve sanat retim srecine farkl bir boyut kazandrabilmi en deerli kurumlarn banda KSVnin geldiini biliyoruz. Film, mzik, tiyatro ve sinema alannda dzenlenen festivalleri ve srekli yenilenen projeleri dndmzde stanbulun simasna renk katan tm bu aktivitelerin zelinde KSVnin stanbul iin ne kadar ciddi bir kazanm olduunu bir kez daha idrak ediyoruz. Ynetim kadrosunda yer alan 11 ismin de Boaziili olduunu belirtelim. Bu anlamda KSVnin Boazii ve stanbul ile ilikisini sorgulamak istedik. Ynetim kadrosunda yer alan Boaziililerin stlenmi olduklar rolden, gerekletirdikleri organizasyonlarda ehrin nasl bir esin kayna olduu, uluslararas alanda KSVnin stlenmi olduu rolden, sanat retimine dair gelitirdikleri bilin merak edip ynelttiimiz sorular arasndayd.

B 114

Grgn Taner Genel Mdr Tarih 87

KSVyi stanbula deer katan bir kurum olarak nitelendirebilirim. Kr amac gtmeyen bir kltr sanat kurumu olan KSV, bu sene 40. yln kutluyor ve getiimiz 40 yl ierisinde sanat dnyamzn birok nde gelen deerli kiisinin yetimesine katkda bulunmu, bir okul vazifesi de grm bir kurum. KSV ayn zamanda lkemizin yurtdndaki izleyiciler ve kltr kurumlar nezdinde tannmasna da n ayak olmutur. ok eitli alanlardaki festival ve bienalleri, kltr politikalar almalar, gncel sanat ve kltrel miras zerine alma ve tartmalaryla KSV stanbulu stanbul yapan kltr ve sanat deerlerinin oluturulmasna byk katk vermekte.

mr Bozkurt Genel Mdr Yardmcs Psikoloji 78

Kurulu yllarnda btesinin %70-80ini kamu katksyla karlayan KSV, bu katknn yava yava azalmaya balad 80li yllarda gsterilere sponsorluk destei almaya balamt. Trkiyede kltr-sanat alannda sponsorluk kavram da bu ekilde yerlemeye balad. O zaman her festival iin ayr ayr sponsorluk almalar yrtlyordu. Zamanla, festivaller oalp kapsamlar geniledike, sponsorluk ihtiyalar da artt ve bu almalarn tm vakf etkinlikleri iin sistemli bir ekilde yrtlmesi gereklilii ortaya kt. 1995 ylnda KSVnin kurumsallama srecinin bir paras olarak sponsorluk program oluturuldu, ben de bu programn yneticisi olarak almaya baladm. Bu program olutururken uzman kiilerle uzun toplantlar yapm ve KSVye en uygun yapy ortaya karmak iin hep birlikte dnm, standartlar belirlemitik. Sponsorluk program neredeyse bu 20 yllk srete ok geliti, deien koullara gre adapte edildi ve yenilendi. Bugn her festival ve bienal iin zel olarak kurgulanm sponsorluk kategorilerimiz, her kategori iin belirlenmi zel olanaklar ve standartlar var. Vakfn kurumsal kimliine uygun olarak sponsorluk sunumlar yapyoruz ve sponsorlarmza

verdiimiz grnrlklerle ilgili eriim raporlar hazrlyoruz. Bu sunumlar ve raporlar her geen yl biraz daha gelitiriliyor. Festivallere destek veren sponsorlarn yan sra resmi sponsorlarmz da vakfa kurumsal olarak destek veriyor; 1973 ylndan bu yana stanbul Festivalinin sponsorlar arasnda yer alan Eczacba Topluluu da nc sponsor unvanyla vakfmza desteini srdryor. Yani zaman iinde KSVye zg, buradaki ihtiyalara ynelik ve burann almalarna uygun olanaklar sunan profesyonel bir sponsorluk program oluturduk. Artk her sponsorumuzla ayr ayr almalar yrtyor, onlarn bize verdii destei kamuya en iyi ekilde duyurabilmek, kuvvetli ibirlikleri gerekletirebilmek iin zel projeler retiyoruz. Bugn artk btemizin yarsndan fazlasn sponsorlarmzn katks oluturuyor.

Bengi Doralp Kurumsal Sat Sorumlusu Turizm letmecilii 09

stanbulun tarihi ve mimari yaps, doal gzellikleri, onu dnyann ayrcalkl ehirlerinden biri yapyor. Her rn ve hizmette olduu gibi, sizi dierlerinden farkl klan, ayrtran bir zelliiniz yoksa o rn ya da hizmeti satamyorsunuz. Kltr sanat etkinliklerinin bu anlamda zaten tek seferlik olduunu dnyorum. stanbulun gnmzde birok kltr ve sanat etkinliine ev sahiplii yapmas kltr sanat turizminin canlanmasn salad. Bylece etkinliklerle ilgilenen yabanc izleyici kitlesi de artt. stanbulda sra d meknlarn etkinlikler iin kullanm da onun bu konuda stlendii bir rol. rnein, yurtdnda belki birok kez izledii halde, stanbulda ayn orkestray Aya rinide dinlemenin bambaka bir deneyim olduunu izleyici biliyor. Bu anlamda stanbul kesinlikle ayrcalk sunan, rakiplerinden ayrlan bir yer

B 115

yetimesi salyor. Yksek performansa odakl ve tay srekli ykseltmekten korkmayan bir alma anlaymz var. Eitim seviyesi, bireysel yetkinlikleri ve zgvenleri yksek kadromuz, ekip almasnn nemini bilir ve mthi bir organizasyon becerisine sahiptir. En basit grev iin dahi olsa yeni balayacaklarda aradmz temel yetkinlikler ise, KSV deerlerini ve kimliini benimsemi, kltr ve sanat konularyla yakndan ilgili, vizyon sahibi olmalar. Bunlarn yan sra doru ve ak iletiim kurabilmek, takm almasna yatkn olmak, yksek sorumluluk duygusu ile iini sahiplenmek ve geliime ak olmak ok nemli. Etkinliklerin pek ou akam saatlerinde olduundan yaam tarznn esnek alma saatlerine uymas, organizasyonu kusursuz bir ekilde yrtebilmek iin ise proaktif ve zm odakl olunmas art. Ayrca tm faaliyetlerimizin uluslararas platformda olmas nedeniyle, ok iyi derecede ngilizce ile beraber ikinci bir yabanc dile hkim olmalar da byk avantaj salyor. KSVde bu kadar ok Boaziili olmas zel bir tercih nedeniyle deil; ama bir tesadf de deil diye dnyorum. Boaziililerin ve KSVlilerin o kadar fazla ortak zellii var ki, ok doal olarak bu sonu oluuyor.

Semin Aksoy nsan Kaynaklar ve dari ler Direktr Endstri Mhendislii 82 & MBA 84 KSVnin kurulu yllarndan balayarak yllar iinde giderek sistematiklemi, kariyer geliimine frsat yaratan kendine zg bir alma dzeni var. Festivallerde ya da bienallerde genlere ynelik ok fazla dnemsel alma frsat oluyor. Etkinliklerde sanat asistanl, prodksiyon, gie, saha sat, altyaz evirmenlii, ofis asistanl gibi grevler ya da staj imknlaryla her yl yzlerce kiiyle tanma frsat buluyoruz. Bu tip ilerde genellikle renciler alyorlar ve bylece doal bir yolla tanma salanyor. Bu tanma dnemi olumlu geerse KSV bnyesinde farkl i frsatlarna ve kariyer imknlarna dnebiliyor. Bugn baktmzda KSV alanlarnn byk bir ounluunun kariyerinin byle ilerlemi olduunu gryoruz. Boaziili KSVlilerin de hemen hepsi bu sreten gemi, daha Boaziinde iken derslerden ve snavlardan frsat bulup yarattklar zamanlarda ya da tatil dnemlerinde etkinliklerde grev alarak KSV tozunu yutmu, sonra da bir daha ayrlamam kiiler. KSV'lilerin nemli nitekliklerin banda, kltr sanat alannda ok gl bir iletiim ana sahip olmalar gelir. Konusuna hkim ve gen bir kadromuz var; bunu bize elemanlarmzn ekirdekten

Yeim Grer Oymak stanbul Mzik Festivali Direktr ngiliz Dili ve Edebiyat 95 stanbul tarihi ve enerjisiyle yle bir ilham kayna ki, sanatlarn bu ehirden etkilenmeden bamsz bir yapt ortaya koyabilmesi hi de kolay deil. stanbul Mzik Festivalinde dnyaca nl bestecilere verdiimiz eser siparilerinin yan sra, birok projenin dnya prmiyerlerine ve zel projelere de ev sahiplii yapyoruz. Eser siparilerini belirlenmi bir konu erevesinde vermenin, sanatnn yaratm srecinde snrlayc bir etkisi olduunu dndmzden hibir zaman bu yola gitmeyiz, sanatlar serbest brakrz. Ancak stanbul gibi Roma, Bizans ve Osmanl gibi farkl medeniyetlere ev sahiplii yapm olan ehir kendi bana ve bizim hibir etkimiz olmadan sanatlara byk bir ilham kayna oluyor. ehirle birlikte festival konserlerini gerekletirdiimiz Aya rini Mzesinin esiz atmosferi de tm bunlara eklenince, ortaya mutlaka kltrler ve dinleraras bir iliki kuran bir eser ortaya kyor. stanbul ile ilgili zel projelerde ise yine bu ok kltrllk ve bir gei ehri olmas zellii n plana kyor. Kimi sanatlar Bat-Dou sentezinin dayanlmaz cazibesine kaplrken, Jordi Savall ve Kudsi Ergner gibi aratrmac mzikolog ynlerini de yaptklar her projede ortaya koyan sanatlar ise farkl corafyalarn mzikleri ile stanbulun sesini ve mziklerini bir araya getirerek muhteem bulumalar ortaya koyuyorlar.

B 116

Leman Ylmaz stanbul Tiyatro Festivali Direktr Sosyoloji 91 & MA Trkiye Cumhuriyeti Tarihi 94 stanbul Tiyatro Festivali olarak yllardr ok farkl, yeni ve alannda nc olmu sanatlar, ynetmenleri, topluluklar stanbul izleyicisiyle buluturuyoruz. Aslnda bu gerek anlamda bir buluma. Bizler izleyiciler, festival alanlar olarak onlar tanma frsat buluyoruz. Onlar da bizler araclyla, seyircisiyle, alanyla stanbulu tanma frsat buluyor. Birok sanat, topluluk yllardr duyduklar hatta grmeyi arzu ettikleri stanbulla festivaller aracl ile bir araya geliyor. ncelikle aka sylemek gerekirse tanmadklar bir kentte, tanmadklar bir ekiple alma dncesi onlar tedirgin ediyor. Buraya geldiklerinde nasl bir ortamla karlaacaklarn bilmiyorlar. Bunu da hemen hepsi aka dile getiriyor zaten. Ancak alma ortamnda kurulan ilikiler, profesyonel ekiplerle almak, sorunsuz yaanan sahne kurulumu ve gsteri

sreleri birka saat iinde onlarn tm bu nyarglarn yok ediyor. Bir sonraki aama ise stanbul seyircisi ile karlamak, paylamak. Hemen hemen tm sanatlarn dile getirdii, inanlmaz bir seyircimizin olduu ynnde. Sanatsal algsyla, verdii tepkilerle hemen hemen her topluluk iin son derece canl, scak anlar brakyor belleklerinde... Ve tabii hemen hepsi de ayrlrken en ksa zamanda turist olarak ya da baka bir eserle yeniden gelmek istediklerini sylyorlar.

Pelin Opcin stanbul Caz Festivali Direktr Molekler Biyoloji ve Genetik 99 stanbul Caz Festivalini dzenleyen bizler bile kentimizden bunca ilham alyor ve festivali kentin bize sunduklaryla zenginletiriyorken, stanbulu farkl bir gzle ve taze bir bak asyla gren ve deneyimleyen sanatlarn ilham almamas neredeyse olanaksz. Ortak projelerde, hali hazrda kendi corafyalarndan da etkilenen, farkl mzisyenlerle alma pratii olan sanatlar, Trkiyeden mzisyenlerle bir araya geliyor. Ziyareti sanat iin ok doyurucu bir deneyim bu; nk hem karsndaki

sanat ile hem de ehir ile bir alverii oluyor. stanbul ziyaret edeni byleyen bir kent. inde yaarken kymetini bilmediimiz, gzmzden kaan deerlere sahip. Bu farkllk mzisyenin de iine iliyor. Bunun en gzel rneini getiimiz festivalde Marcus Millern Okay Temiz, Burhan al, Hsn enlendirici, mer Demirer ve Bilal Karaman ile gerekletirdii ibirliinde gzlemledik. Marcus burada bulunduu srede her sabah erkenden kalkp kentin sakin anlarnn tadn kard, fotoraflar ekti. Esnaf lokantalarnda, mezecilerde sokak lezzetlerini tatmak istedi. Sadece ortak alt sanatlar deil, baka stanbullu mzisyenleri de dinledi. Tm bu farkl uyaranlar elbette mzie de yansyor; zellikle doalamaya ve etkileime ak caz ve fzyon mziinde daha da etkili oluyor. Marcus kentimizi daha nceden de tanyan bir sanatyd. Projedeki tm sanatlar bu karlkl etkileimi ok dozunda ve layyla mzie yansttlar.

B 117

Glin stn stanbul Film Festivali Kprde Bulumalar Yneticisi ngiliz Dili ve Edebiyat 92 Bu yl sekizincisi dzenlenecek olan Kprde Bulumalar kapsamnda Trkiyeden uzun metraj ve belgesel film projeleri ve post prodksiyon aamasndaki filmlerin ilk uluslararas sunumlar Film Gelitirme ve Yapm Aamas atlyelerinde gerekleiyor. Uluslararas ortak yapmlar iin ilk admlarn atld atlyelerde proje gelitirme ve post prodksiyon destek dlleri veriliyor. Atlye projelerinden bugne kadar dokuz tanesi tamamlanarak uluslararas festivallerde allarn yaptlar, 11 tanesi ise ortak yapmclar ile ekim ncesi hazrlk veya ekim aamasndalar. Atlyelerin yan sra 2010 ylnda TC Kltr ve Turizm Bakanlnn destei ve Medienboard Berlin Brandenburg ve Hamburg Schleswig Fonlar ile ibirlii temeli atlan Trkiye-Almanya Ortak Yapm Fonu tarafndan bugne kadar 14 film projesi desteklendi. Kprde Bulumalar sresince atlyelerle ezamanl gerekleen panellerde sinema sektrnn gncel sorunlar, sektrdeki yenilikler konularnda uzman uluslararas profesyonellerin katlmyla tartlyor. 2006 ylndan bugne Kprde Bulumalar kendini srekli yenileyen ve gelitiren bir platform

Aye Bulutgil Medya likileri Direktr Psikoloji 02 Krk yldr sanatn birok farkl dalnda etkinlikler ve festivaller dzenleyerek stanbulun kltr sanat hayatna yn veren bir kurumun paras olmak olduka heyecan verici. Kurumun kendisi gibi alanlarnn da kendilerini srekli gelitirmeleri ve yeniliklere ak olmalar gerekiyor. Baarl bir takm almasnn rn olan festivaller ve etkinliklerde, farkl departmanlarn birbirleriyle srekli koordineli ve iletiim halinde almas gerekiyor. Medya likileri Departman olarak, vakfn dzenledii tm

B 118

festival ve etkinliklerle ilgili haberlerin ve duyurularn ulusal ve uluslararas medyada geni, olumlu ve kurum kimliine uygun bir ekilde yer almasn salamaya alyoruz. Tm etkinliklerimizle ilgili detayl bir iletiim plan belirledikten sonra, festival ve dier kurumsal departmanlarla ibirliinde bu planlar uyguluyoruz, yeni mecralar yaratmak ve bunlar da etkili bir ekilde kullanabilmek iin kendimizi srekli gelitiriyoruz. zellikle deiimin olduka hzl olduu bir sektr olan medyay yakndan takip etmek gerekiyor, medya mensuplaryla birebir ilikiler kurarak etkili ve srekli bir iletiim kurabilmek ok nemli. Etkinliklerin duyurulmas, kurumla ilgili haberlerin kamuoyuna doru bir ekilde yanstlabilmesi adna medya ok gl bir mecra, eksik ve yanl bir iletiim kamuoyunu da yanl bilgilendirebilir. KSVnin tm festival ve etkinlikleriyle ilgili duyurularda, KSVnin kurumsal duruunu belirleyerek, bunu en doru biimde medyaya yanstmaya alyoruz.

Berna zdemir Medya likileri Sorumlusu Sosyoloji 06

Krknc ylnda KSV birok etkinlie ve projeye imza att. Her birinde krknc yla zel, dnya apnda projelere yer verdii ve eser retimini destekledii stanbul Film, Tiyatro, Mzik ve Caz Festivalleri ile stanbul Tasarm Bienalinin yan sra, 7. Leyla Gencer an Yarmasn, 11. Filmekimini, binasnda yer alan performans mekn Salonda 200e yakn konser, tiyatro gsterisi, sylei ve film gsterimi dzenledi. La Fura dels Bausun KSVnin siparii zerine hazrlad yeni projesi stanbul stanbulun dnya prmiyeri, Sir Simon Rattle ynetimindeki Berlin Filarmoni Orkestrasnn, ellist Efe Baltacgil ve kardei kontrbas Fora Baltacgile

elik ettii 40. Yl zel Konseri, Zubin Mehta ynetimindeki Maggio Musicale Orkestrasnn piyano ikilisi Gher ve Sher Pekinele elik ettii konser, lmnn 300. ylnda Itr etkinlikleri, Stevie Wonder ve Feist konserleri KSV, krknc ylnda, dzenledii etkinliklerin yan sra Trkiyede kltr politikalarnn gelitirilmesini salamak ve gncel sanat retimine katkda bulunabilmek amacyla birok proje de gerekletirdi, Aydn Gn Tevik dlne balad ve BitamBirenci projesinin de gelierek devam etmesini salad. Fotoraf sanats Ozan Sadn 1973 ylnda dzenlenen ilk stanbul Festivalinde ektii, bugne dek yaymlanmam prova ve konser fotoraflarndan oluan Birinci Festival: Ozan Sadn Fotoraflaryla 1. stanbul Festivali adl bir kitap yaymlad. Ayrca yine bu seneye denk gelen, HollandaTrkiye arasndaki diplomatik ilikilerin balangcnn 400. yl kutlamalar, Hollanda Kraliyeti fertlerinin katlmyla gerekletirilen iki zel projeyle talandrld. Bu youn programn her bir aya, Trkiye ve dnya basnyla KSV Medya likileri ekibi tarafndan paylald. Sadece sanatsever deil, KSVnin 40 yllk mrnn son be ylna mutfandan tanklk etmi biri de olarak, vakfn rettii ilerin bu ehrin beslenmesi ve gelimesi iin byk nem tadn dnyorum. Bu nemin medya araclyla kamuya aktarlmas ve vakfn att her admn medyada doru ekilde yer bulmas iin ekipe alyoruz. Kltr sanatn, spor ve magazine duyulan ilginin arkasnda kalabildii lkemizde, KSVnin medyada en ok ad geen sayl markalardan biri olmas umut verici.

Kevser Gler stanbul Bienali Sergi Yneticisi Endstri Mhendislii 07 stanbul Bienali hem sanatsal hem dnsel retimiyle stanbulda ve Trkiyede sanat dncesi, sanat retimi ve sanat eserlerinin sergilenmesi asndan benzeri olmayan bir sergi. Uluslararas byk lekli sergiler iinde Venedik ve Sao Paulo Bienallerinden sonra nc olarak gsteriliyor. Farkl uluslararas kratryel pratikleri stanbulda grnr klan, dnyaca nl gl sanat eserlerini stanbula tayan, sanatlarn stanbulu ve Trkiyeyi dnp yeni eser retmesini tevik eden, sanatn ve sanat dncesinin gncel tartmalarn zenginletiren panel ve konferans programlar gerekletiren bienalin sanatsal baars tartlmaz biimde teslim edilmektedir. stanbulun, stanbullularn ve Trkiyelilerin bienalle ba da her geen gn gleniyor. Hazrlk yln da kapsayan iki yllk bienal dnemi iinde gerekletirdiimiz konumalar, paneller, konferanslar, performanslar, eitim programlar, gerek yerli gerek uluslararas kurumlarla ibirlii iinde yaptmz projeler ve etkinlikler, Trkiyenin baka ehirlerindeki sanat ve kltr aktrleri ile bir arada oluturduumuz programlar sayesinde stanbul Bienali sergi ncesinde ve sonrasnda da sanatseverlerle bir arada stanbul Bienalinin kltr ve sanat dnyasna

dorudan katklarndan bir dieri de her bienal dneminde geici ekipler oluturarak bu alanda yetkinlemek isteyenleri, onlarca renciyi sanatn ve uluslararas katlml byk lekli bir serginin retim aamalaryla, bylesine kalabalk bir ekipte bir arada alma ve ortaya kan byk sergide bir pay sahibi olma mutluluuyla tantrmak. Bugn stanbulda kltr ve sanat alannda emek veren birok meslektamz stanbul Bienalinin tozunu yutmutur. Bu durum da bizi ok mutlu ediyor.

B 119

RESMLEME : EMRE SOYAK

Leandros Efsanesi Kz Kulesinde yaayan rahibe Heroya Leandros adnda bir gen k olmutur. Leandros her gece kuleye doru sevdiini grebilmek iin yzer ve Hero yolu bulabilmesi iin kulede ate yakarak Leandrosa yardm eder. Ve her gece gizlice buluarak yasak aklarn yaamann mutluluunu yaarlar. Ancak, frtnal bir gecede Heronun yakt ate sner ve Leandros Boazn sularnda kaybolur. Leandrosun yokluuna dayanamayan Hero da lm tercih eder.

Prenses Efsanesi Vaktiyle bir falc, ehrin kralna; kzn bir ylann zehriyle ldrecei kehanetinde bulunur. Kzn ok seven kral, kzn korumaya almak iin Salacak aklarndaki kayalklara bir kule ina ettirir ve kzn bu kuleye yerletirir. Gnlerden bir gn, ehirden kuleye gelen bir zm sepetinden kan ylan, kraln kzn zehirleyerek lmesine sebep olur.

Battalgazi Efsanesi Battalgazi, Tekfurun kzna k olur. Tekfur kzn Battalgaziye yar etmek istemez. Bu sebeple kzn Kuleye yerletirir. Battalgazi, Kuleyi basarak kz alr ve atna atlayp kzla birlikte skdardan uzaklar. At alan skdar geti sznn bu olaydan geldii rivayet edilir.

BOAZLA BULUMA

stanbul saysnn hazrlklar devam ederken Leyla Gencerin Boaz ile bulumasn ve Orhan Pamukun Kara Kitap adl eserinden Boazn Sular ekildii Zaman balkl blm temsilen sualtnda bir ekim yapabilmenin hayalini kurmutuk. Boazii niversitesi Sualt Sporlar Kulbndeki dostlarmzla bu fikrimizi olgunlatrdk. Dostlarmz detayl bir n hazrlk sonrasnda souk bir aralk gn yaklak yedi saat sren bir ekim yaptlar, ardndan bir dizi fotoraf yolladlar. Fotoraflar grdmzde tam anlamyla nefesimiz kesildi. ekim gnnden baz kareleri, ekim ekibinin notlarn sizlerle paylayoruz ve BSAS ekibine teekkrlerimizi sunuyoruz.

ekim gnnden notlar: "Suyun altna girdiimizde Orhan Pamuk'un tasvir ettii sular ekilmi Boaz'n ne kadar gerek olduu hissediliyordu. Bir zamanlar sahilde yrrken bile sularnn orkinos srleriyle kaynadnn anlaldnn anlatld, yaam fkrmas ile nl olan bu doa harikasnn koskoca bir medeniyet plne dnmesine birinci elden tank olmak ise zc. Belki de bu gzel, kederli suyun felket zaman oktan gelip atm." Togay Tanyola Endstri Mhendislii "Leyla Gencer'in fotograflarn batryoruz, ktlar akntyla szlyor. Demek tpk byle eriyip gitti Boazn derinliklerine klleri. Demek bu sayede stanbul manzaras, biz yeni nesle yeni besteler yaptracak ilham verecek." Diana Sevilya Nevehirli Ynetim Biliim Sistemleri "ekimler esnasnda hem Orhan Pamuk'un satrlar hem de Leyla Gencer'in dklen klleri aklmzdayd. Bizde yarattklar duyguyu umarm fotoraflara yanstabilmiizdir." Eren Batanolu naat Mhendislii Boazn aknt ve dalgas zerine eklenen yamur ve soua ramen hepimizin ok keyifle yapt bir i oldu fotoraflar ekmek. Bata o koullar altnda ok umudumuz yoktu. Ancak teknede ekilen ilk gzel fotorafn ardndan heyecanlanp hevesimiz daha da artt. Diana ve Eren'in ektii fotoraflarn son haline baknca da, projenin tm emeklere dediini anlyorum. Beste alayan Kimya

BSAS hakknda: "1983 ylnda kurulan BSAS (Boazii niversitesi Sualt Sporlar Kulb) Boazii'nin en faal kulplerinden biridir. Kendi eitmenlerini yetitiren kulp her sene 100 yeni yesini sualt ile tantrmaktadr. Kulp; tpl dal dnda serbest dal eitimi, bilimsel ve sosyal sorumluluk projeleri ve seminerler de dzenlemektedir. Ayn zamanda Trkiye'nin ilk niversite sualt sporlar ve aratrmalar dergisi Derin'i yaymlamaktadr."

MERAK ETMEK BLGYE ULATIRAN YOLU AAR

Yasemin Dut 10
letme Blm mezunumuz, Bilgi niversitesi retim yesi ve iletiim uzman Levent Erden ile yaadmz bu kente ne kadar ait olduumuz, onu ne kadar dinlediimiz ve neler renebildiimiz zerine bizleri sorular sormaya yneltecek bir sohbet gerekletirdik. stanbulu gerekten tanmak ve bir iliki yaayabilmek isteyenlerin bu rportaj keyifle okuyacana inanyoruz. Mesleinizi nasl tanmlyorsunuz? Benim mesleimin tanm yok. Ben mesleimde her eyi yapyorum. Ama pazarlama ve iletiimci diyebiliriz. Tabii Bilgi niversitesi retim yesi demeyi tercih ederim. stanbul sizin iin nedir, stanbulu nasl tanmlarsnz? stanbul benim yaadm ehirdir. Tanmlayamam; nk ehirler tanmlanmaz, yaanr. Dolaysyla stanbul, iinde yaadm ve yaamaktan keyif aldm; hepimize olduu gibi bana da miras kalm keyifli bir yer. Miras yemek lazm; dolaysyla stanbul benim iin yenecek bir miras. stanbul giderek daha da byyor; siz stanbulun snrlarn nasl izersiniz? O ok ticari bir ey; ama ehrin idari ve ticari snrlar Tekirdadan balayp zmitte bitiyor; ama 1954e kadar olan stanbul bahsettiimiz mirasa konu olan stanbul. Bu tarihten sonra yozlam bir stanbul gryorsunuz tabii ki. inde yaamann ne kadar keyifli olduu tartlabilir bir stanbul.

B 126

stanbulda yayorum veya yaadm demek iin nerelerini grmek gerekir sizce? Mesele bir yeri grmek deil. Grmekle bu i bitmiyor. rnein Pariste bir kadnla karlamtm; Parisi metroyla gezdiini sylemiti. Mesele ehirle nasl bir iliki kurduunuzdur. O ehre fonksiyonalist bir adan bakyorsanz, ehrin herhangi bir parasnn ok da nemi kalmaz. nk herhangi bir ehirde ie gidilir, klr, yemek yenir, oturulur, bir eyler yaplr; neresi olup olmadnn ok da bir nemi yoktur. Bu kurulan iliki illa tarih veya manzara deildir. Bunu ahsi bir ey olarak gryorsunuz anladm kadaryla. nsanlar ehirlerle ahsi iliki kurarlar. Sosyal olarak ehirlerle iliki kurmak daha zor bir eydir. Bu ehre geldiinizde zaten sosyal olarak herhangi bir eyi yapmak zor. Dolaysyla ehirle iliki kiiseldir; hatta ok yakn, dar evrenizle olan ilikiniz gibi bir eydir; ama sosyal bir olay deildir. Size benzer insanlar benzer ilikiler kuruyor olsalar bile sosyal bir iliki deildir teknik tabirle bakarsak. Bu durumu insanlarn hzl yaamasna balayabilir miyiz? Aslnda stanbulda insanlar hzl yaamyorlar. nsanlar hayatlarn belli bir ritimde yayorlar. Hzl yaamak tabiri aslnda bu mudur bilmiyorum. ok standarttr; evden ie, iten eve Ama haftann gn gece dar kan insanlar da bu ehirde yayor ve bu da ehri yaamak deil. nk bu aktiviteler de dnyann herhangi bir ehrinde yaplabilir. Bir ehirde yaamak ehirle nasl bir ilikiye girdiinize baldr. ehirden ne alyorsunuz ve ne veriyorsunuz? ehir sizin kendinize yatrm yapmanza ve hayattan baka bir zevk almanz iin size baz eyler

katmaya yaryor mu ya da siz bundan yararlanabiliyor musunuz? nemli olan bu. Dolaysyla dediim gibi ne kadar merak ederseniz, o kadar ey renirsiniz. Herhangi bir konuda olduu gibi ehir de meraknzn karln fazlasyla verebilecek zenginlie sahip. nemli olan burada merak etmek. nsanlarn kaybettii de merak. Srekli kendilerine verileni yaayp o verilenden mutlu olmalar istendii iin mutlu olmaya alan, zenginlii sadece maddi zenginlikte gren, onun haricinde zenginlemeye almayan bir yap, ilikisiz, meraksz bir yapdr. Merakszlk ve ilikisizlik zaten srekli bize dayatlan eyler. Onun iin bunlarn bir stne ktnz andan itibaren her ey ile kendinize ait, zel bir iliki kurabilirsiniz. Bu sizi zenginletirecektir. ehir ise bu zenginletirme frsatlarn oka sunan kaynaklardan bir tanesidir. Sizin stanbulun hl merak ettiiniz bir yeri var m? Mesele burada bir yeri deil; baka bir eyi merak etmek. Bir ilikide ne oluyor, burada daha evvel ne olmu, nnden getiim ey nedir Ben nnden getiim eyi bir duvar paras olarak da grebilirim. Geenlerde bir doktor da kadn memesi kuyruk yadr demiti. Beyefendi yle grebilir; ama ben bir kadn memesine baktm zaman ok baka eyler grebildiimi zannediyorum ve bunu sekselin tesinde estetik bir obje olarak grebiliyorum. Bu bir grme biimidir. Dolaysyla ehirde neyi grp grmediimiz ve bizden evvel yaanm hayatlarla bugnk ilikimiz ok nemlidir. ok basit bir ey anlataym: Ad Kallaviye dnm aslnda Galvani ailesinin oturduu Kallavi Sokak vardr. O byle bir yay izer, yayn ucu Halie alr; ama Beyolundan baktnz zaman onun Halie aldn bilmezseniz, fark etmezsiniz. Ucundaki binann da en st kat o zamanki btn binalar gibi amarlktr ve daha sonra amarl

camla kapatmlar; fakat metruk bir bina olduu iin simsiyahtr ve bu ayna efekti verir. Mays aylarnda akam saat alt buukta gne batarken tam Haliten batan gne oraya arpar ve o sokan ii kpkrmz olur. Alt buukta Saint Antoinen anlar alarken ayn anda gne batt iin o krmzlk an sesiyle beraber armonik bir ekilde geri gider. Bunu 17 yanda seyretmeye alrsanz, ehirden zevk almak illa inanlmaz tarih, sosyoloji, mimari ve ehircilik bilgisi gerektirmez. Bulup tutarsnz ve zevk alrsnz. ok basittir ama byledir. Ve stanbul aslnda bunu kolaylatryor zevk alma asndan. Zevk almak iin ne yaptmza da bal. Zevk almak ev veya otomobil almak ise, stanbul o konuda ok zor ve pis bir yer; ama bunun haricinde zevk alnacak ok fazla ey var. Nereye gidip ne grdnze bal bu. rnein herkes Lale Devrinden bahseder; ama ne zaman olduunu kimse doru dzgn syleyemez. stanbulun her tarafnn sembol laledir; ama o laleleri izen insanlar stanbulda lalenin nereden ktn bilmezler. Lalelerin olduu ve Lale Devri diye adlandrlan Sadabad Saraynn nerede olduunu, Sadabad Saraynn dnyadaki btn saraylarla boy lebilecek bir su ve k oyunu olduunu ve devrin sadece 11 sene srdn bilmezler. Burada yaplm inanlmaz su ve havuz sisteminin zamannda dere tatnda dinamitlerle patlatlarak aldn kimse bilmez; ama tarih kitaplarnda bol bol Lale Devri yazlr. Tabii ok fazla medeniyetin getii bir yerde onlarn izleriyle ilgili ok ilgin eyler grebilirsiniz. Hl Balatta Bizansn deve ahrlarnn izleri var ve bir deve ahrnn neye benzedii ile ehrin iinde develerle gezildiini bilmek bir baka zevktir. Ak hava tiyatrosunun arkasnda Osmanl emesi olmamas lazm; neden oraya gelmi? Beikta

B 127

B 128

Meydan dzenlenirken 1954te tanmtr eme. Dolaysyla bunlarla uratnz zaman eer zevk almak dediiniz ey hayata eitli anlamlar eklemekse, ne kadar fazla anlama ularsanz kendi hayatnz anlamlandrmanz o kadar ksa olur. Bu da stanbulda nereyi grmek gerekir? sorusundan daha te bir ey. liki kurmak bu konuda daha doru bir tabir. Bu da merak gerektiriyor. Merak ederseniz bulmaya balyorsunuz. Taksim Meydannn tamamen bir mezarlk olduunu ya da Boazda eskiden bir tek aa bile olmadn bilmek ok ilgin bir ey. Eski Trk filmlerinde grrsnz; iki tane am vardr, herkes arabasn oraya eker. Dediim gibi bu kendi hayatmza nasl anlam katmamz gerektiiyle ilgilidir. ehir buna ok fazla katkda bulunabilir ya da bunlar es geersiniz. Bu aynen zerinde kf mantar olan bir ey yemek gibidir. Kf mantar sizin iin nemli bir ey olabilir. Kf mantarl makarna yemenin zel bir zevk olup olmad tartlr tabii ki. Anlam katmak ve hayata anlam katmann zenginliidir ehrin insana verebilecei. Yemekten ok da bir fark yok. Kentsel dnmden oka bahsetmeye alyoruz; her eyin yklp yerine yenisinin

yaplmas konusunda siz ne dnyorsunuz ve bu projelerin geleceini nasl gryorsunuz? Bence kentin bugne kadar nasl dntne iyi bakmak gerekiyor. u an insanlarn yakp ykmas bir gerek; ama bundan nce de bir kentsel dnm vard farknda deil misiniz? Bir bakyorsunuz cumartesi gn gazetelerde tam sayfa kocaman saraylar, hamamlar ve beldeler isimli bin bir yeni bina ilan gryorsunuz. Hepsi kocaman duvarlarla evrili, gvenlikli, havuzlu, kk alveri merkezli gettolar. nsanlarn bir gettoda birbirlerinden kopuk yaamasn ne karp deerli gsteren ilanlar var 10 yldr. Zaten dnyor kent. nsanlar birbirinden kopan, duvarlarla evrilen bir yere niformal ve silahl adamlarn arasndan evlerine girmeyi doru bulmaya balad. Dolaysyla neyin yklp neyin yklmadna iyi bakmak lazm; nk baktnzda ehrin zellikle daha Mslman taraf yani tarihi yarmada ahap yaplardan yaplm. Ahap yaplar nispeten daha ucuz olduu iin ok kolay yaplabilen, depremlere de dayanm yaplardr; fakat yangnlarda silinmilerdir. Yangn yeri diye bir tabir var o yllarda. Onun iin daha sonra yaplan Pera tarafna gzel binalar yaplm; ama devam

edip de iliye doru gidildike, ilideki apartman zamannda bu incelik ve gzellik kaybolmaya balyor. Sonra da ehrin dier taraflar, Maslak rneindeki gibi, facia olmu. 20er, 30ar yllarla bldnzde bina fasatlarna bakn; bina fasatlarnda tnelden balayp Taksime kadar olan blm birinci blmdr. kinci blm iliye kadardr. Zincirlikuyuyu biraz geene kadar olan blm ise nc blmdr. Sonu olarak zaten ehir dnmken, neyi ykp neyi yaptmza dikkat etmek lazm. Neyi nereye dntryoruz? Bu dnm fazlasyla byk binalarla birlikte bir AVM kltr de oluturuyor ve gelen turistler de yllardr alverie geliyormu gibi ehri ziyaret etmeye balad. stanbulun darya pazarlanmas ve bu imaj deiime mi uruyor? Turistlerin yaklam m deiiyor? Byle bir turist yaklam olduunu dnmyorum. Herkesin geli sebebi farkl; alveri de bunun bir parasdr. Trkiyenin kendi bulunduu yakn corafya ierisinde bir ekim merkezi olmasndan doal bir ey olamaz. te yandan alveri merkezi dediiniz ey bir baka hayat tarzdr. nk Trkiyede bir eyler atlayarak gider.

Ben Galatasaray Lisesindeyken annem telefona yazld, ben yksek lisans bitirince telefonum baland mesela. 15 ylda telefon balanrken, bundan 10 yl sonra telefonu alp konuarak ktk; yani Trkiye bir eyleri yapmaz, yapmaz ama sonra daha byn yapar. Trkiyedeki kk ticaret 30 yllk enflasyon yznden hibir zaman bymedi. Dolaysyla aradaki department store tabir edilen aamay atlad. Dorudan alveri merkezinden balad. Trkiyenin en byk sorunu datmdr. Dolaysyla datm salayacak yap oldu; nk ehirler ticari olarak planl olmad iin ehirlerin bymesi o ticarete uygun planlanmad. O zaman alveri merkezi zaten zm oldu. nk bir eyin talebi olmazsa zaten o kolay kolay ortaya kmaz. Alveri merkezleri zaten bir baka hayat tarzn dayatyor. Hemen hemen iki buuk kilometre iinde hemen hemen 450 bin metrekarelik alveri merkezi var toplamda. Hepsi de doluyor ve satabiliyor. nsanlarn dar kmalarn salayacak alveri caddeleriniz yoksa, tarihiniz bunu getirmediyse, bu tr bir ticari ilikiyi salayamyorsanz bunu yeni bir ekilde aradaki gei fazlarn atlayp baka trl yaparsnz. Buna iyi ya da kt denmez zaten. stanbula yeni kapal arlar yapalm alveri merkezleri yapmayalm, diyemezsiniz ki.

stikll Caddesinde u anda nci Pastanesinin kapatlp Emek Sinemasyla birlikte orann da bir AVMye dntrlme dncesi var. Demirren kuruldu ve baka AVMlerin kurulmas da sz konusu Oraya Demirren kuruldu ve AVMler kt; orada daha nce ne vard biliyor musunuz? Ben buna glyorum ite. nsanlar bir eye kar kyorlar; ama orada daha nce ne olduunu hatrlyorlar m acaba merak ediyorum. Oras mehur Tokatlyan Oteli. nsanlarn apkasz giremedii; hanmlarn k olmadklar takdirde giremedii bir yerdi oras. Peki Tokatlyan kapatlp da, oras sinema ve i han yapldnda insanlarn akl neredeydi? han yaplmas zaten ikinci faz; u anda ne olduunu ne yapaym ki! Tokatlyan gidip de i han yapldnda tepkisiz kaln, sonra o i han yklp alveri merkezi yapldnda tepki gsterin, yok ya! 6-7 Eyll olaylarnda insanlar uzaklatrld ve bakalar yerletirildi. imdiye gelindi. Peki, nci Pastanesinin sahipleri buralardan karlrken neler yapld? Bugn nci Pastanesine kar kanlar orann ne olduunu biliyorlar m acaba? Profiteroln ne olduunu, nereden

geldiini biliyorlar m? Yzeysel kar klar anlamsz kalyor; nk kkl deil. Neyin sahip kldn, sahip kmaya kalkanlarn dahi farknda olmad bir kar kmann karl olamaz. Pekiyi bu durum karsnda u anki nesil tepkisini nasl gstermeli? Gen nesil merak edecek. Ben herkesin bilgisi olmadan fikri olmasna sinirleniyorum. rnein, Taksim Klas varken Tarlabana oturum iin yeni kadastroya geildi. Sonra Taksim Klas ykld onun karsna yapld; ama ayn zamanda Tarlaba yaplrken Taksim Meydannda benzin istasyonu vard. Bu aslnda yeni deildi. Divan Oteli ile Ceylan Oteli yaplrken mezarlk bulundu oralarda. Oras ncesinde mezarlkt. Programmda anlatmtm: Abdlhamit zamannda Boazn iki ayr tren kprsyle, evre yolu gibi, trenle yaplmas gerektiini hatta izimlerinin yapldn ama Balkan Savalar ve ekonomik sebeplerden dolay yaplmadn anlattm. Yakn tarihi bilmeyenler bugn eletiremez. Ben kar klan eylerin yanl olduunu iddia etmiyorum; ama yzeysel kar klara da karym.

B 129

Derinlemesine tepkiler olsa bir deiim olur mu? Derinlemesine kar klar clz kalyor. rnein Bedrettin Dalan bina yktrd; ama ayn zamanda Dolmabaheye kocaman bir binann iznini verdi, bir otel izni verdi. Hayat kadnlarnn ifal edilmesi her zaman sutur; ama bugne kadar da herkes ifal etti. imdi bir metro kprs yaplyor. Unkapanndan geerken bakn bakalm tarihi yarmada nasl grnyor. Orada ehrin daha byk bir paras gidiyor. stanbulun asl sorunu u: Burada yaayan insanlarn ou sonradan yerletii iin, kimse kendisini buraya ait hissetmiyor. Hi kimsenin dedesinin babasnn yeri olmad iin o aidiyet yok. Dolaysyla bu yeniden yaplandrmay her zaman hak gryor. Balatta kar karya iki dkkn grmtm. Dedelerinin babasndan kalm ve drdnc nesil ayn komuluktalar. Biri tuhafiyeci biri pastaneci. Byle bir ey yok artk. nsanlar sahip kmyorlar, sadan soldan bir eyler duyup hayr olmasn, diyorlar; ama sahip olabilmek iin nce ait olmak gerekir. Bu aidiyeti salamadnz zaman insanlar ait hissetmedikleri bir yerde yayorlar. Onlarn deil buras, ait deiller ve ait olmadnz bir yeri darmadan edersiniz. Evde yere atmadnz sigaray sokakta atabilirsiniz; nk sokak size ait deil. 60larda 3 milyon olan nfus 13 milyona kt. Bir nesil gemi aradan, 10 milyon ithal insan gelmi. rnein kimse Avrupa yakasndaki surlarn 1860ta ykldn bilmez. Ceneviz taraf 1860a kadar surla evriliydi. Kafay kaldrp bir bakmak lazm. Niin Unkapan Kprsn geerken Galata Kulesi tarafndaki btn maazalarda avize, aydnlatma satlr? Oradan geerken merak ediyor insan. Limana yakn olduu ve en son gelen ey aydnlatma olduu iin nk ilk elektrik santrali 1910 ylnda Silahtaraadr ve dolaysyla limana en yakn yerde satldklar iin bugn de halen orada satlr.

B 130

ehir seviilen bir yerdir. Bir ehirlerle one night stand yayoruz. Burada sokak isimleri de devaml deiiyor. Dnyann hibir yerinde bu kadar deitirilmez; nk bu isimleri deitirmek, orada yaananlar, tarihi silmek demek. Semtin adnn neden Tevikiye olduunu, neyin tevik edildiini kimse bilmez. Kimler gelmi oraya, niin orada oturulmas istenmi, niin kocaman baheler var? Orada kimlerin konaklar var? Semtten daha da tesi var. Tarihte sanayi ve ehir ayrlm ve btn nekropoller de ehrin dndadr. stanbulda da ehrin d Zincirlikuyudur, Karacaahmettir. Ondan bir nceki ehir d Taksimmi. u an Cevahirin olduu yer ehrin sonuymu otobs garaj olduu iin. 80lere kadar yleymi. Srekli ehir bym. Hep dnda addedilen eyler ieri girmi. Pekiyi Galatasaray Lisesi ve Boazii niversitesinde okumu olmanz sahip olduunuz stanbul perspektifini kazanmanzda ne kadar etkili oldu? Galatasarayda okurken ehrin merkezindeydim tabii ki. Konsolosluklara baktmzda, sve, Hollanda, Rusya ve Fransa yolun limana bakan tarafndadr. Amerika ve ngiltere Konsolosluklar yolun dier tarafndadr. Alman Konsolosluu ise Taksimde. Bu bile bir dnem dnyann nasl konulandn, kimin yan yana olduunu, kimin niin nerede olduunu anlatr. ehre bakmay bilirseniz ok fazla ey okursunuz. Bir yerleri grmek deildir mesele; ama baktnzda niin konsolosluklar bu ekilde kurulmu? diye dnebilirsiniz. ehir ok ey anlatyor. Baka bir rnek daha: Niin bir taraftaki evlerin atlar anten dolu da onlardan 100 metre uzaklktaki dier evlerde anten yok? Eypten itibaren her tarafta 5-6 sene ncesine kadar kereste toptancs vard. Bu 400 yllk bir gelenek. Osmanl Devletinin aa

ihtiyac Karadenizden karlanyordu ve btn buras tersaneydi. O zaman niin orada kereste toptancs vard diye, sormak lazm. ehrin suyunun nasl geldiini, altyapsnn nasl olduunu sormak lazm. 93 Harbinden, Balkan Savandan bu yana neler olduuna bakmak gerek. Maalesef son 200 senenin tarihi ok az bilinir. Osmanl Devletinin son dnemleri bilinse bugn etkileyen eyler ok daha iyi grlrd. 1860larda belediye kurulmu burada. ok ileri bir ehirdi buras 21 blgeye ayrlan. Bir tek altnc daire kalm, Beyolu Belediyesinin kendisine hl altnc daire demesinin sebebi o. Niin Galata Kulesine giden caddenin ad Byk Hendektir? nk surlarn nndeki hendektir oras. 1860larda surlar yklm, hendekler doldurulmu ve yol yaplp, yklan yere bina izni verilmi. Bir ilikiden bahsediyorum ve hepimize inanlmaz bir miras kalm; ama biz miras yemeyip onun zerinde zplyoruz. Miras yemek bir zevktir, yemesini bilmiyorsan am am diye dolama. Sen onu yersen ite o zaman kimse dokunamaz ona; ama kimse yemiyorsa, ama ben onu yiyecektim! demekle olmaz. 50li yllarda Cumhuriyet Caddesi, Vatan Caddesi yaplrken neler neler yklm, katliam olmu. Bunlara ses kabilseydi, yeni bir yeri daha yok etmeye kimse cesaret edemezdi. Bu tepkisizlik insanlarn nasl tatmin olacaklarn bilememesinden kaynaklanyor. Bu bir iliki ynetmekle, hayattan zevk almakla ilgili. Biz yalnzca i ilikisi ynetmenin doru olduuna inanyoruz. Bunu renmek iin nce merak etmek gerekir. Burada turist diye bir kavram var. Bir yerin turistik blge olmas bizim gidemeyeceimiz anlamna m geliyor! Bir soralm bakalm Boazii mezunu ka kii yannda yabanc bir kii olmadan Topkap Sarayn, Sultan Ahmeti gezmi? nsanlar kendilerini sevmiyorlarsa ehri hi sevmezler. nce kendini seveceksin, kendini sevebilmek iin

kendine kyak yapacaksn ve ehir senin kendine kyak yapman iin avantajlar salayan bir yer. Ama sen kendine yalnzca gmlek, pantolon alarak kyak yapyorsan, o zaman her yerde AVMleri grrsn. Sokann adnn nereden geldiini bilmeyen bir sr insanla beraberiz burada. Kuzey Kampusun olduu yerin ad Cengiz Topel deil mi? Pekiyi Cengiz Topel kim? Boaziililer Cengiz Topelin 1964te Kbrsta ua den pilot olduunu biliyor mu? Eer ki bir kii her gn okula giderken getii caddenin adnn nereden geldiini bilmiyorsa, Canan da Degstasyona gelmiyor. Orhan Velinin Canan ki Degstasyona gelmez / Balkpazarna hi gelmez. dizesi vardr. Degstasyon u anki iek Pasajnn yanndaki, o zamann Tokatlyandan sonraki 1970lerde kapanan en mehur lokantas. Yan taraftaki Balkpazar daha ucuzdu. imdi Degstasyonun olduu yerde kadnlar gzleme yapyorlar. nci Pastanesine tepki gsteren kiiler Degstasyon iin neden konumadlar? Ben buna kzyorum. iek Pasajnn ad Sait Paa Han Geididir. Kimdir Sait Paa? Millet gidiyor Sait Halim Paa Yalsnda evleniyor. Kimdir Sait Halim Paa? O evlendikleri yerde, arkadaki byk toplant odasnda I. Dnya Savana girmek iin imza atldn kim biliyor! Hidiv program yaptk. Hidivlerin hikyesi hi bilinmiyor. Amerikada i sava kmas acaba Hidivlere yaram m? Galata Bankeri ne demek? Niin oras Bankalar Caddesi? Mesele Bankalar Caddesini gelip grmek deil, baka bir ey var orada. Ordunun finansmann planladn, ordunun finansmannn mltezimler yoluyla geldiini, mltezimlerin kredilerini oradan aldn, Avrupa fonlarnn geldiini nasl bileceksiniz? Tabii ki Galatasaray Lisesinde ve Boazii niversitesinde okumamn bunlar renmemde etkisi var. nemli olan yannda ne tadn ve bagajna ne attndr.

B 131

Ece Kavlak 04

BALAT STANBUL`UN HZN PENCERES

B 132

Mazi kalbimde bir yaradr Bahtm salarmdan karadr Beni zaman zaman alatan te bu hazin hatradr stanbul denince aklma hep Seyyan Hanmn bu ahane tangosu gelir, nedendir bilinmez inde biraz ak, biraz acy, biraz hasreti biriktiren bu ark sanrm Balatn ruhuna ok uyuyor. Oysaki kck bir semttir iinde tm stanbulu barndran; tarihin labirenti iinde bir anda kaybolduum Burada yaayan insanlar dnyann tm kitaplarn okumu gibidirler. Konumaya baladklarnda hayat, ak, lm ve ayrlk hakknda sanki her eyi bizden nce renmiler de imdi sra bize anlatmaya gelmi gibidir. Onlarn Yahudi komular da olmu, Sryani ya da Rum komular da. Sinagogdan ilahi sesleri ykselirken yan bandaki avluda namaz da klmlar. badet sona erince arda toplanp kahvelerini yudumlamlar beraber. Byle bir medeniyetin iinde yorulmu Balat halk. Ne eker Bayramlarna, Paskalyalara, Yortulara tanklk etmi bu dar sokaklar. Dertlerini zevk edinmiler ou zaman, hal byle olunca Agora Meyhanesi bize miras kalm tm yaanmlklaryla Ama ne olmusa olmu ve bu dar sokaklar yerini amurlu sokaklara brakm. lk nce dier mezhep kardeleri anszn hayalete dnm; ardndan da Trk dostlar Bir zamanlar Ylmaz Gneyin Balatl Arif filmine figran olan komular artk bu semte urayamaz olmu. Farkl din, dil ve rklar barndran bnyesinde yzyllar boyu kardelik ve bar havasnn egemen olduu Balatta 1960lardan beri deiim rzgrlar esiyor. Sardunyal sakslarn ssledii, yokulara sralanm cumbal Rum evleri tpk viraneye dnen ibadethaneler gibi kendilerini

B 133

ziyaret edecek insanlarn yolunu gzlyor. Renkli Rum simalar, setreli beyler ve melon apkal Yahudiler yerini bugnlerde gn nda blgenin gzelliini sonsuzlatrmak isteyen fotoraflara, Balattan ilham alan sanatlara brakt ve geceleri ise derin sessizlie 1890 ylnda Kaptan Asterinin kurduu, scak arab, balk buulamas ve aklaryla mehur Agora Rum Meyhanesi neredeyse 10 yldr demirlerin ardnda sessizce kaderini bekliyor. eride eski gnlerden kalma tepeleri kl fotoraflar, kitaplar ve krk

birka eyadan baka hibir ey yok Artk ouzo kadehleri ya da zeybekiko sesleri de duyulmuyor. Bizlere kalan ise dilden dile dolaan hikyeleri ve birka dize sadece: Buras Agora Meyhanesi, yaanr aklarn en divanesi Balat ilk kefeden, ilk ileyen, ilk sevenler aslnda spanyol engizisyonundan kaan Seferadlarn yerleiminden 1948de srail Devletinin kuruluuna kadar geen srede burada yaayan Museviler imi. Bugn Ayan Caddesi olarak bilinen zamann Leblebiciler Soka, stanbulun en lezzetli

leblebilerini yapan ve herkesin ok sevdii Musevi komularla nlenmi. ou manifatura ve ayakkabclkla uraan Musevi halk, Balata hem ok gzel sinagoglar armaan etmi hem de u an hl semtin yoksullarna cretsiz hizmet veren Or-Ahayim (Hayat I anlamnda) Musevi Hastanesini Yanbol, ana ve Ahrida Sinagoglar buradaki yaplarn en ne kanlar. Ahridann iindeki tevas, Osmanl kadrgalarn simgeleyen gemi pruvas eklindeymi, bir baka rivayete gre ise pruva eklindeki bu teva Nuhun gemisini simgeliyormu. Yanbol

B 134

ise Bulgaristandan g eden Musevilerin kurduu, iinde ahap tonoz bulunan tek sinagogmu. imdilerde Balatta sadece Musevinin yayor olduunu bilmek bu aheserleri gezerken hissettiim burukluu daha da anlamlandryor. Buradaki camilerin birou kiliseden evrilmi. Atik Mustafa Paa Camii bunlardan biri; mimarisi ha eklinde ve dardan grnts bile bu deiiklikle ilgili birok bilgiyi veriyor aslnda. Balat arsndan yukar doru kldnda birbirlerine birer admlk

mesafelerle ibadethane adeta bu din kardeliinin somut bir gstergesi: Ahrida Sinagogu, Ferruh Kethda Camii ve Surp Hredagabet Ermeni Kilisesi. Osmanl dneminde Ermenilerden alnan bir kilisenin Kefeli Camii haline getirilmesine karlk padiah tarafndan 1833 ylnda yapmna izin verilmi Surp Hredagabetin. u an kullanma ak birka kiliseden birisi ve kaplarn belirli gnlerde her dinden ve snftan insanlara amasyla da nl. Bir de Krmz Mektep var nam dier Fener Rum Lisesi; Balatn

en tepesinde belki stanbulun en ihtiaml yaplarndan biri semte urayan herkesi selamlyor. ok az sayda renciyle de olsa eitime hl devam eden tek erkek lisesi. Krmz duvarlar ve deiik mimarisiyle Balatn hemen her sokandan size kendini gsterebilecek grkeme sahip Hac Rza, Krkl eme ve Merdivenli Yoku sokaklarnda gezerken umutlar kaybolmu, svalar dkk, terk edilmiliin derin sessizliiyle karlyor beni cumbal Rum evleri. Ama hl tm ihtiamlaryla poz veriyorlar

B 135

objektifime, hznlerinde bile hl garip bir ekicilik var. Aaya indike sokaklar biraz daha neeleniyor. Firketeci Sokandan aa inerken evlerin arasnda gerilmi iplere asl renkli amarlar keyfimi yerine getiriyor, top oynayan erkek ocuklar ve kap girilerindeki merdivenlerde ellerinden drmedikleri ekirdeklerle sohbet eden kzlar Bizanstan bu yana sregelen kozmopolit yapsyla ayr bir yere sahip olan Balat, yllar sren unutulmuluktan sonra bugnlerde yeniden

hareketlendi. UNESCO, Fransz Anadolu Aratrmalar Enstits, Fatih Belediyesi ve FenerBalat Gnllleri tarafndan yrtlmekte olan FenerBalat Semtleri Rehabilitasyon Projesine ABden de destek gelmi; almalar alt yl sren ve 2010da tamamlanan proje kapsamnda 121 binann, Tarihi Balat arsnn ve Sosyal Merkez Binasnn restorasyonu tamamlanmt. Birok yap da tarihi bina kapsamnda koruma altna alnd. Ancak 2011de ayn belediyenin Kentsel Dnm Projesi altnda restore edilen baz binalarn da dhil olduu

bir ierikte evlerin ykm karar alnd. Birok kuruluun isyanyla ykm karar imdilik durduruldu; ancak yine de Balatn kaderi belirsizlikler iinde. Bildiim tek ey Balatn elli senelik suskunluunu uyandracak ey ne bu binalarn d grn ne de yeni inalar; bu binalara yeniden sardunyal pervazlar ekleyecek, Arnavut kaldrmlarnda yeniden k olacak, Agorada arap kadehlerini yeniden tokuturacak insanlar olmadktan sonra

smail Kayapnar 11
ehirler, iinde yaayanlar ve onlar ziyarete gelenler iin ok farkl anlamlar tar. Her bir yapnn, her bir sokan bir ruhu vardr zaman iinde kazand. stanbul'a ya da herhangi bir yere turist olarak gittiinizi dnn. Bir de, orann yerlisi olduunuzu. Grdnz eyler ayn olmayacak, iyi veya kt demiyorum, sadece farkl olacak. Elinde kitapklarla ehirleri gezen insanlar oldum olas anlayamammdr. Zaten hi bilmediiniz bir yerde, herkesin size grmeniz gerektiini syledii yerleri grmekle; snrl, standart bir gezgin olmak iin bu kadar aba harcamak gerekli mi? stanbul'a bir haftalk tatile gelmi biri, btn bir haftasn tarihi yarmadada geirdiinde, stanbul'u tanm olacak mdr? Srasyla; Topkap Saray, Ayasofya, Sultanahmet, Kapal ar, Yerebatan Sarnc, etraftaki irili ufakl mzeler ve camiler tavaf edildiinde, stanbul'un ne kadar grlm olabilir? ehrin kalbi yerine, klcal damarlarn da grmek zere bir geziye ktmz dnelim. Dnyann herhangi bir yerinden kalkp stanbul'a geliyorsunuz ve sra d bir tatil plannz var: etrafta dolamak. Taksim veya Sultanahmet otellerinden birine deil, internetten konuup anlatnz Cerrahpaa'da bir renci evine rezervasyon yaptrdnz. Havaalanndan taksiye binip, adresi verdikten sonra etrafa gz gezdirerek ilk defa geldiiniz bu yeri tanmaya alyorsunuz. Akam saatlerinde trafik oluyor, bu ehirde. Gideceiniz yere biraz gecikiyorsunuz bazen. Ama herhangi bir yere yetime derdiniz yoksa yolculuk skc bir hal yerine daha elenceli bir duruma dnyor. stanbul'un eski sokaklarna girdiinizi hissediyorsunuz, kalacanz eve yaklatka. lk akamnz yol yorgunluuyla birlikte, yeni ev arkadalarnzla tanmakla geiyor. Erken bir saatte yeni yatanzda uykuya dalyor ve sabah erkenden kalkyorsunuz. Elinizde bir rehber tutmadan sokaa atlyorsunuz, srtnzda bir anta. Apartman kapsn kapatp, nce saa sonra sola bakyor ve sola gitmeye karar veriyorsunuz. Bu yol sizi caddeye karacak yol oluyor. Etraftaki evler, uzun sre nce yaplm, yerlerinde kendilerini belli ediyor. Birka ahap bina dnda hemen hepsi eskiliine ramen modern kalyor. Caddeden saa doru dnldnde ileride bir kahvalt salonu gze arpyor. Bu ehirdeki ilk kahvalty yapmak iin gzel bir yer olabilir. Bir ay ve bir simiti gtrdkten sonra, havann da gzel olmasn frsat bilip sokan sa tarafna yneliyorsunuz bu sefer. Kaldrmn karsnda eski bir cami var, hastaneden kan insanlar ar ar caminin nnden geiyor, onlarn gz camiyi, sizin gznz onlar fark etmiyor bile. Caminin kapsndaki 1578 saylar sizi etkisine alm, aa yukar be asrlk bir yapnn nnde bulunmann heyecan saryor iinizi.

B 136

leride yol e ayrlyor. Tekrar saa dnp, yol zerindeki maazalara, lokantalara gz gezdiriyorsunuz. Yllardan beri, babadan oula ayn ii yapan insanlar. Her biri kendi halinde, dzenlerini kurmu ve oraya ait olmular. O sokakta domu, aadaki ilkokula gitmi, liseyi ilerideki Davutpaa Lisesinde okumular. Sonra baba mesleine balamlar. Evlenecekleri insanla, tezghn arkasnda tanmlar, yine bu sokakta. Tpk onlardan be yz yl nce burada oturan insanlar gibi. Tm bunlar zihninizde canlanrken, yol ayrm geliyor ve sola dnyorsunuz. Geni bir cadde zerinde, sol tarafta kk tamirciler var. Hemen sonrasnda ihtiaml bir klliye duruyor. Dnemin byk paalarndan, sadrazamlk yapm Hekimolu Ali Paa'nn ina ettirdii klliye, yolun banda selamlyor gelenleri. Caminin bahesine doru admlarnz kendiliinden ilerliyor. Geni kapdan ieri girildiinde, sal sollu byk sarkl mezar talar karnza kyor. Muhtemelen birou bu sokakta yaam, bu mahallede mrlerini geirmi, Ali Paa'nn ailesinden ve mahalle erafndan insanlar. Onlarla, ayn yerde farkl boyutlarda gryorsunuz. Aralarnda bu caminin yapmnda

alm iiler yok belki, ama malzemesini satm olanlar olmal. En azndan sarklarn byklnden bunlar anlalyor. Camiden knca, caddede yrmeye devam ediyorsunuz. Cami bu caddeye adn vermi, Hekimolu Ali Paa Caddesi. Caddeye alan sokaklarn nnden ilerledike, birine girip yepyeni yerler grmek ilgin olabilir; ama seemiyorsunuz hangisine gireceinizi. Caddede, insanlarn arasnda dolamak daha ekici geliyor. Derken yol ayrm geliyor, hi dnmeden sola dnyorsunuz. Sizi eken bir ey var bu yolda. Etrafta yine, maazalar, bfeler, dkknlar; kaldrmda bir yere yetimeye alan insanlar. Bir de, sadece yryenler. Kalabaln, karmaann ierisinde, etrafna her biri ayr kimliklere sahip binalarn yaplm olduu Ramazan Efendi Camisi kyor karnza. sim tandk geliyor, kapsna yaklanca Mimar Sinan'n eseri olduunu gryorsunuz. Hayatnn son dneminde ina etmi bu camiyi. Bu tarafa yneldiiniz iin kendinizi ansl hissediyorsunuz; Sleymaniye'yi yaptrm olan Sinan'n kk bir eserine ahit olmaktan yana mutlu olarak. Rehberlerden birine baksaydnz,

muhtemelen Sinan' Sleymaniye ile snrl tanyacaktnz. imdi, caminin bahesinde durup, Sinan'n mrnn son demlerinde camiye bakt yerden bir de siz bakyorsunuz. Biraz sonra dar kp bir de oradan bakyor ve Sinan'n cami bittikten sonra grd yerden, onun gzyle izlemeye alyorsunuz. Birok ey gibi buras da deimiti, muhtemelen. Bahesindeki aalar, kapnn zerindeki Latin harfli yaz, duvarlara yazlm yazlar, kede duran musluu olmayan emenin artk su aktmamas teker teker gznze arpyor. Yine de mutlusunuz, be asr sonrasna kalm olan bu eseri grdnz iin. Caminin karsnda otobs duraklarndaki Taksim otobsne doru ilerliyor ve stanbul'a gelir gelmez greceinizi sylediiniz eski bir arkadanzla bulumak zere otobse biniyorsunuz. Getiiniz sokaklardan, bu sefer oralar tanyan biri gibi hzlca geip gidiyor ve Taksimdeki ay ocana kadar grdklerinizin etkisinde ksa bir yolculuk yapyorsunuz. ehrin tm sakinlerini geride brakarak.

B 137

SON YZYIL VE STANBUL'UN YTP GDEN TARH

Aykut Kansu 77
On dokuzuncu yzyl bandan itibaren iinde yaadmz ada dnyann oluum srecinde yalnzca ekonomik, sosyal ve siyasal yaant deil, ayn zamanda kltrel ve fiziki yaantmz da ok ciddi bir dnm geirdi; geirmeye de devam ediyor. ehir yaantsn ilgilendiren kltrel tarih deyince aklma hem mimari yaplarn tasarmnda grdmz deiiklikler ve yenilikler, hem de ehir mimarisi, yani ehir planlamas konusunda son iki yzylda geirdiimiz dnmler geliyor. Bunlar benim ilgi duyduum konular arasnda. ehir tasarm ve ehirlere olan merakm uzun yllara dayanyor. Bunun kiisel bir boyutu da var: Her ne kadar doay sevsem ve frsat bulduumda bana geici olarak huzur veren doal meknlar gezip fotoraflarn eksem de, her anlamyla ehir diyebileceim bir mekn dnda uzun sre yaayabileceimi sanmyorum. Benim hafzamda iz brakan ilk ehir sanrm Mnih. Orada domu olmamn bunda doal olarak bir pay var; ancak, ocukluumdan beri aklma ehir deyince ilk olarak Mnih gibi bir yerin gelmesi Mnihin modern bir ehirde olmas gereken ou mekna sahip olmas. Zamannda Bavyera Krallnn bakenti olmas nedeniyle Mnihteki grkemli devlet binalarn kastetmiyorum. Bilinli bir ekilde tasarlam modern bir ehir diye dnyorum Mnihi, her ne kadar gemii ortaaa gitse de. Modern hayatn vazgeilmez unsurlar olan kltr yaplar beni etkiliyor: opera, tiyatro ve konser salonlar, mzeler, farkl dzeyde okullar, niversiteler ve ktphaneler. Her biri bir ant gibi ehrin deiik yerlerinde hayata canllk katyor. ehrin caddeleri, meydanlar ve parklar bu yaplarla uyumlu bir btnlk salyor. Her dnemin karakteristiini simgeleyen deiik yaplarn her biri ehri yaanr

B 138

yapan unsurlar. ada ulamn hayat kolaylatrd bir mekn ada ehirler. imdiye kadar dnyann ok farkl lkelerinde farkl ehirler grdm. zellikle Paris, Londra, Berlin, New York, Los Angeles, San Francisco, Tokyo, Amsterdam, Viyana gibi byk metropoller beni her zaman byleyen meknlar oldu. Yaadm Ankara ise bu saydklarmn dnda bir mekn. stelik bir bakent olduunu dndmde Ankarann durumu bana ok znt veriyor. Dnyadaki birok bakentte var olan yaplar Ankarada gzkmyor. Washingtondaki, Paristeki, Londradaki gibi muhteem bir milli ktphanemiz yok. Her bakentte parlatlp ziyaretilere ak tutulan ve benimsenmi bir parlamento binasndan yoksunuz. ada hukuk devletinin en nemli unsuru olan ve rneklerini dier ada bakentlerde grdmz anayasa mahkemesi ve dier mahkeme binalarnn birer ant olarak karmzda durduu bir bakent de deil Ankara. Her byk ehrin kltr merkezi olan opera, tiyatro ve mze binalarndan yoksunuz Ankarada. New Yorktaki Central Park, Mnihteki Englisher Garten, Londradaki Hyde Park, San Franciscodaki Golden Gate Park, Amsterdamdaki Vondelpark, Paristeki Bois de Boulogne ya da Berlindeki Tiergarten gibi byk bir park da yok Ankarann. Belki daha da vahimi, Ankarann, zerinde yry yapacanz kaldrm dzgn bir tek dzgn bulvar bile yok. Belki Ankarada bugn var olan tek ey yalnzca tketime odaklanan AVMler. Kltrsz Ankarann vn duyabilecei tek eyin nfus bana en fazlasna sahip olduumuz AVMler olmas ok dndrc. stanbul asndan bakarsak: stanbul aslnda bir dnya ehri. Bunu ehri turistik amalarla pazarlayanlarn kastettii anlamyla sylemiyorum elbette. stanbulun, Ankaradan farkl olarak, uzun yzyllarn birikimi olarak

gemi zamanlardan gelen byk bir tarihi ve kltrel miras var. Bu miras sadece Ankaradan ok daha uzun bir sre bakent olmas ile de ilgili deil. Aslnda stanbulun dnyadaki sayl ehirlerden biri olmas lazm; ama dnya metropolleri listesinde, gzlerimizin nnde, hzla aalara inip yok olmakta. stanbula bugn ada bir metropol demek mmkn deil. Bir ehir sadece nfusunun ar okluuyla metropol olmuyor. stanbul, bana gre, yok edilmeye balannn yaklak sekseninci ya da doksannca ylna giriyor. Yirminci yzylda stanbula metropollere yarar, dnya mimarlk tarihi kitaplarna girecek tek bir yap bile eklemediimiz gibi, yzlerce yln kltrel mirasn son derece hzl bir ekilde yok ediyoruz. Bu ykm ve yok edi tm hzyla devam ediyor. Bu gidile olduka yakn bir gelecekte stanbulu stanbul yapan zelliklerin hibiri kalmayacak ve stanbulu tpk Trkiyedeki dier ehre benzemez ehirlere benzetip yok edeceiz. stanbul, dnya miras bir metropol olarak, haritadan silinecek. Gidiat bunu gsteriyor ve bu bana ok ac veriyor.

Birlemi Milletlerin 1972 ylnda kabul ettii zere, Dnya Kltr Miras diye bir kavram var. 2012 yl itibariyle koruma altnda 962 listelenmi dnya miras var. Trkiyedeki listelenmi sitelerin says toplam 11. Gezdiim birok dnya ehrinde tek tek yap ya da bazen ehrin tamam bir kltr miras olarak tescilleniyor ve koruma alna alnyor. Gemiin miras bizden sonraki kuaklara devrediliyor. Kltr miras olarak tescillenmesi de gerekmiyor birok yap ya da meknn. Sradan yaplar da aslnda bir kltr miras. ehircilik asndan ufak, ama bana gre nemli bir rnek vermem gerekirse unu syleyebilirim: Berlinde 1920li yllarda modernist mimarlarn ve ehir planlamaclarnn yaratt mahallelerin ou kinci Dnya Savanda ok byk tahrip grd. Bunlar ii snfnn oturduu ucuz toplu konutlard. Tahrip gren bu binalarn neredeyse hepsi savatan sonra zgn mimari stiline uygun ekilde restore edilerek bugn ilk hallerine uygun ekilde yerlerinde duruyorlar. Bu rnek herhalde Trkiye iin ok yabanc. Biz bunu

B 139

deil, kinci Dnya Sava sonunda Avrupada tamamen yklm ehir merkezlerinin ve bu merkezlerdeki eski tarihi yaplarn yeniden eskisine uygun ekilde ina edilmi olmasn da anlamakta zorluk ekeriz. Trkiyede de Birlemi Milletlerin Dnya Kltr Miras olarak tescil etmi olduu yerler var, yok deil; ancak, dnyadaki dier rnekleri ile kyaslandnda bizde koruma altndaki yerlerin says ok az. Ayrca, ne yazk ki, listede yer alan meknlar da aslnda gerek anlamda korunmuyor. Kltrn neredeyse her trlsne dman bir sosyal ve siyasal dzenimiz var. Bizim kltrel varlklar koruma gibi bir niyetimiz yok. Tam tersine, yok etme niyetimiz var ve akla hayale gelmeyecek bir hzla elimizdeki dnya mirasn yok ediyoruz.
B 140

stanbulun yok edilii 1930larda balyor. Belki daha nce de koruma yoktu, ama bu lekte ykm da

yoktu. Deiik dnemlerde sonradan piman olunacak ykmlar dnyann baka yerlerinde de yapld. Hzl ekonomik bymenin olduu zamanlar dnyada hzl ykmlarn da olduu zamanlar. Ancak, Trkiyedeki ykm tamamyla lsz ve nedensiz bir ykm. Yerine kalc bir ey konmadan yaplan bir ykm o yzden ok garip ve affedilmez buluyorum. stanbul rnei zerinden gidersek, aklma ilk anda nemsiz gibi gzken, ancak hi de yle olmayan eyler geliyor. Mesela, on dokuzuncu yzyl ortasnda Beyazd/ Mercan civarnda yaplm olan ve Sadr- zam li Paann kulland konak sebepsiz yere yklyor. Niin ykldnn makul bir aklamas yok. Ya da Kthanede iinde Sadabad ya da alayan Saray olarak adlandrlan yap ve dierleri niin 1930lu yllara kadar yerli yerinde durur da ondan sonra yktrlr? Dz arazi olsun diye mi? Elimizde fotoraflar olmasa bu yaplarn varlndan beri haberdar olmayacaz belki Eski

kartpostallarda Karakyde kpr bandaki karakol binas aklma gelir arada. Ykmak m gerekiyordu onu da? Yklmasn anlayamadm binalar arasnda bir tanesi var ki o binann ykm aslnda mimarla kar ilenmi bir su. 1897 ylnda Kuruemede Abdlazizin kzlarndan Nazime Sultan iin Raimondo dAronco tarafndan Art Nouveau stilinde tasarlanp ina edilen yal dnyada ei benzeri olmayan bir yap. Dnyann baka bir lkesinde olsa herhalde o yap bugn o lkenin en kymetli mal varlklar arasnda saylr, titizlikle korunur ve kesinlikle Dnya Kltr Miras olarak kabul edilirdi. Ama biz, kymet bilmediimiz iin, 1923 ylnda yktrmz. Daha sonra da kmr deposu olarak kullanlan bir arsaya dntrldn sanyorum. imdi o arsa zerinde Park Fora var. Tarihimiz asndan nemli olan yaplar konusunda da hoyratz. Belki de zellikle bize gemi tarihi

B O A Z N V E R S T E S YAY I N E V
Fransz hkmeti, 2004 ylnda, dine ait arpc simgelerin devlet okullarnda kullanmna dair bir yasak koydu. Yasak herkese ynelik olsa bile, Mslman kzlarn kulland bartsn hedefliyordu. Toplumsal cinsiyet aratrmalarnn ncs Joan Wallach Scott, yasann ardndaki rkln uzun tarihinin yan sra Mslmanlarn asimilasyonuna ynelik ideolojik engelleri de incelemektedir. Scott, yasann din ve etnik farkllklar uzlatrmak yerine, bilakis sz konusu farkllklar daha da keskinletirdiini belirtmektedir. Homojenlik hususundaki diretmenin Fransa veya genel olarak Bat iin artk mmkn olmadn gstermekte ve bunun medeniyetler atmas denilen gerilimlerin kkenini oluturduunu ne srmektedir. rtnmenin Siyaseti farkllklarmz ortak bir zeminde ina eden, farkllklar kuatan, onlar basklamayan, toplumsal uyum iin onlar tanyan yeni bir toplumsal vizyon ars yapyor.

n Eri Yzeylere Dair Genel Aratrmalar Gaussun e Disquisitiones Circa Supericies Curvas (1827) ve Neue en allgemeine Untersuchungen ber die krummen Flchen ir. (1825) adl makalelerini bir araya getirmektedir. un Kitabn konusu, yzeylerin genel teorisidir. Gaussun na bu teoriyi kurmas hayli uzun zaman alm ve amacna nel yorucu uralardan sonra eriebilmitir. Genel yp, Aratrmalar, sadece yzey teorisiyle ilgili olmayp, rdir. matematiin baka dallarna da etki yapm bir eserdir. n Gaussun bir matematiki olarak bykln gsteren bu kitap, kuadratik diferansiyel formlar hakknda yaplm ilk madr. almadr.
iLETM BOAZ NVERSTES YAYINEV
bupress@boun.edu.tr www.bupress.org Telefon/Faks: 0212 257 87 27 SPAR

www.bupress.org www.pandora.com.tr Telefon/Faks: 0212 230 09 62-63 www.idex.com www.prex.com.tr

B 142

hatrlatabilecei iin. stanbulda buna gzel bir rnek parlamento binamz. Bugn szm ona parlamenter dzeni ve liberal demokrasiyi savunuyoruz. Trkiyede liberal demokrasinin kurulduu, parlamenter rejimin resmi alnn yapld ilk meclis binamzn yerinde yeller esiyor. Elimizde sadece denizden ekilmi birka fotoraf ve Ayasofya Meydanndan ekilmi n cephesinin fotoraflar kalm. Fossatinin tasarlad bu bina 1933 ylnda yandnda herhalde rahat bir nefes almz; nk bu binadan kurtulmak iin altn bir frsat olmu kan yangn. Hemen bize gemii hatrlatacak tek bir iz kalmayacak ekilde ykmz. renciliimde sanrm bir otopark olarak kullanlyordu. nemsemediimiz tek parlamento binas 1933te yanan bu saray olsa! Bundan sonra kullandmz ikinci meclis binas olan raan Saray geirmi olduu yangndan sonra onyllarca Boaz zerinde rk bir di gibi srtt bize. Bir zamanlar

parlamento binas olarak kullanlm olduunu tamamen unuttuumuz zaman da raan Palace Kempinski adyla be yldzl lks bir otel olarak restore edip binann tarihi nemini memnunlukla sfrladk. raan Sarayndan sonra nc parlamento binamz olarak 1910 ile 1920 yllar arasnda kullandmz Fndkldaki ifte Saraylardan Cemile Sultan Saray ise yine ho bir tesadf eseri 1948 ylnda yannca muhtemelen bayram ettik. Sedad Hakk Eldem tarafndan tekrar tasarlanan saray 1953 ylndan itibaren Gzel Sanatlar Akademisi, ya da bugnk adyla Mimar Sinan Gzel Sanatlar niversitesi olarak hizmet veriyor. Tahmin etmiyorum ki bugnk kuaklar o binann nnden geerken onun bir zamanlar parlamento binas olduunu bilsin. Bugn Trkiyede liberal demokrasi tarihimiz asndan nemli olan bu meclis binalarn ustalkl bir ekilde kamusal hafzamzdan iz brakmayacak ekilde silmiiz.

1940 ylnda byk bir itahla yktmz Taksim Klas stanbulda yok ettiimiz onlarca, belki de yzlerce yapdan sadece birisi. Taksim Meydannda Atatrk Kltr Saray olarak yaptmz ve ksa bir sre sonra da yanmasn seyrettiimiz binann yerinde de stanbulun mimari tarihinde yeri olmas gereken ve bu nedenle yklmamas gereken yaplar vard. 1908 ylnda Badad Demiryolunun balang noktas olarak Alman mimarlar Otto Ritter von Khlmann ve Helmut Cuno tarafndan tasarlanp ina edilen Haydarpaa Tren Gar yine dnyada benzeri olmayan bir gar binas. Onu da yakmak iin epeyce uratk. Yakamaynca baka bir yok etme plan uygulamaya koyduk. Tren gar olarak kullanlamyorsa onu Pariste Muse dOrsaya ev sahiplii eden eski Gare dOrsay gibi yeni bir ileve kavuturabilirdik. Ama bunu yapmak iin mzeyi sevmek ve gzel bir mze binas aramak gibi dncelerimiz olmas gerekiyor. O da bizde olmad iin Haydarpaa Gar iin aklmza

ilk gelen onu ticariletirmek oldu. Korkarm bu muhteem ve dnyada baka bir benzeri olmayan tarihi gar binas post-modern bir AVM ya da otel olup hafzamzdan silinecek. Sirkecideki tren gar binas da benzer bir kaderi paylaacak, eer ans yaver gidip yklmazsa! imdi de Taksim Meydan uygulamas. Taksim Meydannn nihai yok olu srecini yayoruz u anda. 1930larda Taksim Klas ykld; imdi de, onun yerine konulmu olan park yok ediliyor. Yok edilen sadece park deil. Bir ehir meydanndan beklediimiz tm ilevleri yok ediyoruz bu projeyle. Trafii meydann altna alma ve bunu yaparken tm civar geri dn mmkn olmayacak ekilde yok etme abas var imdi. Baka lkelerde zerinden yllar getikten sonra byk harcamalarla, yaplan yanllklar dzeltme abalarndan da tamamyla bihaberiz. Bu konuda Boston iyi bir rnek. Gelime ve ehir ii trafik younluunu rahatlatma adna Bostonda 1953 ylnda yapmna balanp 1959 ylnda kullanma alan Central Artery ehrin tam da tarihi ksmn ikiye blmt. Bostondaki rencilik yllarnda bu katliamn nasl yapldn hep merak etmitim. Aradan yarm yzyl getikten sonra Bostonlular yapm olduklar vahim hatann farkna varm olacaklar ki, getiimiz yllarda yeni bir projeyle

ehri tam da en tarihi yerinden ikiye blen bu otoyol yirmi iki milyar dolar aan bir bteyle dzeltildi. Bostonun bu tarihi mahallesi, the North End, belki bundan sonra tekrar kendine gelecek; o da, belki. Yaplan hatalarn faturalarnn ne kadar yksek olabileceine gzel bir rnek Bostonda yaananlar. stanbul iin bugnden sonra bir dnya ehri olmak muhtemelen bir hayal. Tokyoyu ya da San Franciscoyu bir gnde yok eden depremler, ya da Hiroimay bir saatte yok eden atom bombasnn yapt ykm biz kendi ellerimizle ve byk bir itahla yapyoruz. Beni endielendiren de bu ykma ve yok etme itahmz. Neredeyse krk krk be yl nceki ocukluumun stanbulu ile imdikinin hibir benzerlii yok. zellikle, Anadolu yakasnn benim ocukluum ile hibir alakas kalmad artk. Anadolu yakasndaki ky eridinin topografyas bile deiti. Marmara Denizini doldurup yol yapma sevdamz zmirdeki Kordonu yok etme projemiz kadar baarl oldu. Barcelona ehri eskiden fabrika binas yapmna izin vererek yok ettii ky eridini bugn ok byk masraflarla son derece gzel bir ehir plaj haline soktu. nsanlarn yry yapabilecei, dolaabilecei ve isterse tertemiz suyunda denize girebilecei bir mekn oldu bu ky eridi.

stanbulda ne oldu? ocukluumda denize girebildiim Sreyya Paa Plaj yok artk. Atakydeki plaj da kullanlamaz durumda. Byle olmak zorunda deildi stanbul. Karamsarlm daha iyi dile getirebilmem iin yirmi ksur yl nce grdm bir kbusu anlatarak stanbulun yok olu hikyesini tamamlayaym: Uzun yllar Amerikada kaldktan sonra Trkiyeye dnyorum. Ankaradan stanbula geliyorum. Gzel anlarmn olduu Boazii niversitesini ziyarete Levent ve Etiler yolunu takip ederek gidiyorum. O zamanlar ktphane binas olan, imdiki rektrlk binasn geiyorum. Bizim okuduumuz Hamlin Hall ile o zamanlar erkek renci yurdu olan binann arasndan geerek Boaza bakan sete geliyorum. zellikle ilkbaharlar erguvan aalar iek atnda seyrine doyum olmayan yamatan Boaza bakmak istiyorum. Kbusun bu noktasnda terleyerek uyandm hatrlyorum. Boaz, artan ara trafiini hafifletmek iin yirmi erit gidi, yirmi erit de geli olmak zere doldurulup bir sper otoyol haline getirilmi. Bu kbusumun bir gn geree dnebilecei endiesi beni her gn srekli olarak rahatsz ediyor.

B 143

GALATASARAYDA BR GALER: APEL

Yasemin Dut '10
Galeri, bir sivil toplum rgt gibi de alyor aslnda. Hem an yanstyor hem de dil bilmeden de tm dnyann anlayabilecei bir grsellik sunuyor. Bu cmleler, uzun yllarn sanata ve sanatn muhatabyla bulumas iin urak noktas olan galerilere adam Nuran Baktr Terzioluna (ACG 65) ait. Kendisiyle, sanatn grnrl ve Trkiyede sanat galericilii zerine keyifli bir sohbet gerekletirdik. Galericilik deneyiminizden bahseder misiniz?
B 144

Yaklak 30 senedir galericilik yapyorum. lk olarak, 1983 ylnda Tanbay Sanat Galerisinin kurulu aamasnda bulundum. Meknn bile yapmna tank oldum. Ankaradaki eski bir apartman dntrdk. Mkemmel bir yerdi. Belki de grdm en iyi galeri meknlarndan biriydi. Tanbayn sahipleri stanbula gelince oras kapand. Urartn ynetimine baladm. Sekiz yl orada altm. Urart Ankarann kapatlma karar alnnca, Bilkent niversitesinde Sanatsal Etkinlikler Koordinatr olarak greve baladm. Galericilikte devaml rencisiniz ve ayn anda devaml retmensiniz. lgin bir meslektir. Gemi, imdiki ve ayn zamanda da gelecek zaman dnmek zorundasnz. zleyicilerimizden bile ok ey reniyoruz. Gerek izleyiciden gerekse sanatdan her zaman renecek bir ey kyor. Galeri ok interaktif bir yer. nsan unsuru ok nemli bir yer tutuyor galericilikte. Sanatyla ve yaratyla birlikte yaamaya baladnz zaman anlatlamaz gzellikte bir yaknlk douyor onlarla aranzda. Dnyann sorunlar dile getirilirken yaratan insann yannda olunca ruhen devaml besleniyorsunuz ve

ben inanyorum ki dnya zerindeki birok problem sanatla alacak. Galeri, toplumun sorunlarnn aynasdr. lla ki didaktik olacaz, yani bir ey reteceiz amacyla sergi yaplmyor. Doal bir retme-renme durumu mevcut. Emre Senann askerlik dnemini anlatt sergisini gezenler gndemdeki askerlii, iktidar bir kere daha dnmek durumunda kaldlar. Her sergide bu yaanyor. Yalnz galerilerde deil, btn sergi yerlerinde bunu yaamak mmkn. Sorunlar iyi bir ekilde aktarmak ok gzel bir ey. Galeri, bir sivil toplum rgt gibi de alyor aslnda. Hem an yanstyor hem de dil bilmeden de tm dnyann anlayabilecei bir grsellik sunuyor. Sanatn kendine zg bir dili ve her zaman umut tayan bir yn var. Eskiden mze grmek iin yurtd seyahati gerekirdi. Trkiyede ok az sayda mze vard. imdi sanat devletin elinden kt. Daha eskilere gidersek, rnein, Fatih Sultan Mehmet zamannda, Bellini veya Rnesanstan bir sanat davet edilirken, ayn zamanda randan, Moolistandan sanatlar da davet ediliyordu. Burada birlikte almalar salanyordu. Devletleme srecinden sonra ise zamanla dnyada Rnesansla birlikte sivil sanat yaanmaya balad. nemli boyutta bir Romantizm dnemi oldu. 1960l yllarda toplu sergiler yaplmaya balad. Teknolojinin gelimesiyle birlikte sanat Avrupann dna kt. Baka lkelerin sanatlar da sergilerde yer almaya balad. Gnmz sanatnda artk evrensellik sz konusu. Trkiyede sanatsever daha snob bir insanm gibi alglanyor, sanki sanattan alnan zevk bir anda tepeden inmi gibi bir alg sz konusu. Geri plandaki emek ve izleyicinin emei de sanki teslim edilmiyor baz kesimler tarafndan. Bir sanat eserinden zevk almann

n koulu nedir sizce? Eserin uyandrd duygu dnda gerek bir sanatsever olabilmek nasl bir sre gerektiriyor? nce gerekten haz duymak lazm. nk sanat yalnzca grsellikten ibaret deil; insann beyin damarlarn fikirleri ayor. Sanat eserinin en nemli zellii mutlaka arkasnda bir fikir barndrmasdr. Dediiniz o snob tavr her alanda olduu gibi sanatta da var. O tavr kanlmaz olduu iin grmezden gelmemiz gerekiyor. Ama bu apkay retilen tm sanatn zerindeymi gibi deil, sadece bir ksmnn zerinde dnmemiz lazm. imdi artk galericilik de deiiyor. Benim dnemimde grdmz romantik galericilik de artk yok. Onun yerine ok byk bir pazar var. zellikle gen galericiler sanatlarn tantmaya gerekten nem veriyorlar ve bunun iin ok urayorlar. Uluslararas fuarlara giriyorlar, orada eserler sergiliyorlar; bunlar gerekten takdir edilmesi gereken eyler; ama iimizi yaparken ok dikkatli olmuyoruz. Topluma o dile getirdiiniz yukardan bakan manzaray da veriyoruz. Bu ilerin arkasnda ok ince dengeler var. Romantik galericilik terimini biraz aabilir misiniz? Romantik galericilik n planda sanaty tutmaktr. Sanatdan nce ise rettiklerini ne karmaktr. Sanatnn dncelerini ve fikirlerinin yansmalarn desteklemektir. Ama romantik galericilik dnyada deiiyor. Sanatlarla nasl buluuyorsunuz? Ben de grsel sanatlar okuduumdan onlarn mezuniyet sergilerine gitmekten, jrilerine katlmaktan ok holanrm. Byle frsatlar da ok iyi

deerlendirdiimi dnyorum. lk sergisini amak iin mracaat eden insanlara zaman ayrmaya alrm; onlarn dosyalarn incelemekten ok byk bir zevk duyarm. Kimi bana bavuruyor, kimini ben sergilerden buluyorum ksacas; ama yalar hep 22-23 kalmyor; byyorlar. ok mehur sanatlar oluyorlar; ama galeri deitirenlerle bile iletiimimiz hep devam ediyor. Gerekten iyi olan bir sanat eninde sonunda hak ettii yere geliyor mu? Bu ite ans faktr sizce ne derece etkin? Bunu bilemiyorum; ama ben iyi olan bir sanatya kendi galerimde yer bulamasam bile onun iin elimden geleni yapmaya alrm. Eminim dier galericiler de ayn ekilde dnyorlar.

Eitim sistemi ve sanatla ilgili grlerinizi alabilir miyiz? Bugn Trkiyedeki eitim sistemine baktnz zaman bireyin sanatla balant kurmasna zemin hazrlayacak bir pedagojik yaklam var m sizce? Bu ada artk herkes bilgiye ok rahat ulaabiliyor. nsanlar kendi kendilerini yetitiriyorlar. Btn dnyadaki sergilerden internet vastas ile haberdar olabiliyorsunuz. ok hzl bir gelime var. 2000li yllarn ilk 10 senesi pe pee mzelerin almasyla geti. Sanat says artt, profili deiti. Gnmz sanatnda artk ifadeden nce dnce ve fikir ncelikli. Artk sanatlarn kendilerini tecrit ederek bir eyler retme devri bitti; imdi

bir sanat kitap okumak zorunda. Her eyi iyi takip etmesi gerekiyor. Sanatya bu bakmdan ok i dyor; ama kendini iyi yetitiren biri mutlaka kendine bir yer bulur gibi geliyor bana. Gzel kavramn nasl tarif edersiniz? Sanat olarak ya da baka bir meslekte, bir yol alyorsunuz. Arkanza baktnz zaman pimanlk duymuyorsanz, utanlacak bir ey bulmuyorsanz, leke grmyorsanz her yaplan ite bir gzellik pay vardr. Baktm eser eer beni tatmin ediyorsa, bir doyum salyorsa gzeldir. Gzel olan eser bana haz veriyor, grmekten memnun oluyorum; sahip olmak ok sonra geliyor.
B 145

Bildiiniz zere bir ucube vakas yaand. Siz bu durum hakknda ne dndnz? Tabii ki ok zc bir ey. Hi kimse ne kadar donanml olsa da bir eye kt veya iyi diyerek onu yarglayamaz. Hibir biimde kimsenin byle bir yarg hakk yok. Mimar Sinan niversitesinin bir profesr jri olduu bir yarmada bir sanat eserini seebilir; ama byle bir yargya o da varamaz. stelik bir politikacnn byle bir yargya varmas ok daha farkl. Trkiyede artk ben sanatym, demek ok kolaylat. Bu tanmn bir kriteri var mdr? Eer yoksa sizce olmal m? Bence byle bir kriter olmamal. rnein bizim konulu sergilerimiz oluyor ve sanatlar arasnda ok sevilen bir galeri olduumuz iin birok galerici de burada yer almak istiyor. Bazen bu sergilere hi sanat okumam birini davet ettiim de oluyor. nk o kiinin sergiye katkda bulunacana ok inanyorum. Bu konuda u ana kadar hi yanlmadm. Galericilikte de sanat eitimi art deil. Yeter ki bir insan itenlikle bu ie kollarn svam olsun.

Eklemek isteiniz bir ey var m? Bizimkisi akademik bir dnya deil; ama bir toplumsal farkndalk olmak zorundadr. Bu noktada akademik olmayan konularla ilgili yle bir sorun var: herkesin her konuda fikir beyan etme zgrln kendinde bulmas. Bir eserle ilgili birok kiiden farkl yorumlar gelebilir. Burada gzetilmesi gereken eserin bir sanatnn elinden km olmas ve ok ciddi bir emek ve birikim sonucu ortaya konmasdr. Gzel bulmak, haz duymak baka bir boyut; ama eserin kendi iindeki deerinin teslimi ok nemli. Bu adan sanatn akademik olmamas veya bilim gibi somut kriterlere sahip olmamas sanatn talihsizlii midir? Bir eserin o kadar emee ramen her trl yoruma maruz kalmas ve hatta beenilmemesi size bir sanatsever olarak ne dndryor, ne hissettiriyor? Byle eyler olabilir, sanatnn buna aldrmamas gerekir. Herkesten sizin gibi dnmesini bekleyemezsiniz. Her galerinin kendi sanat seimi

B 146

ve ncelii vardr. Mesela bizde nce malzeme bir ifade arac olarak kullanlr. Grsel katksndan te, rnein, kum bir ifade aracdr. Bu dorultuda konunun akademik olmamas zgrlk asndan hi de kt bir ey deil. Sanat zgrce paylalabiliyor. nsanlar galerilerini de seebiliyorlar ve izleyicinin de ncelii var. Ben istiyorum ki sanat yalnz bir kesime ait olmasn, ok paylalsn. ok sayda renci gelsin, her kesimden insan paylasn. Bu ok nemli bir ey; ama maalesef hl belirli bir kesim izliyor. Bu biraz deitii zaman bile biz ok seviniyoruz. Bu kesimin zellikleri gzlemlediiniz kadaryla nelerdir? Bizim ocukluumuzda hibir sanat kitab bulunamazd. Ben de ilkokuldan beri merakl olduum iin Hayat Mecmuasnn orta sayfasndaki reprodksiyonlar biriktirip bir sanat kitab yapmtk. imdiki gen nesil ok ansl. Artk eserler evlere girmi durumda. nsanlar mzelere gidebiliyor. Okullar da artk mzelere katyorlar. Bilgi ulam ve ailelerin seimleri de ok nemli. Bu konular Trkiyede mthi bir gelime gsteriyor.

Bu eser Ycel Kaleye aittir.

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden Bahriye Mektebi rencileri Eskrim Dersinde

TARH NDE TARH: REJANS ANTKA

Merve Zalg 12
Kiisel zevkiniz sade dz bir mekna size ait bir imza atmak, zamansz paralar kartrmak, yaln formlu objelerle eskileri bir arada kullanarak tm zamanlar kapsayc bir atmosfer yaratmak ynndeyse, ziyaret ettiiniz maazada mteri deil de misafir olarak arlanmay arzuluyorsanz, satn almak kadar estetik duygusunun da gelimesinden mutlu oluyorsanz, mtevazi bteler iin de ok zarif paralar bulmak arzusundaysanz, eski stanbulu, Beyolunu size anlatabilecek bir dkkn sahibi ziyaretiniz iin nemli bir unsur ise Rejans Antikay ziyaret etmek gzel bir fikir olabilir. 57 senelik bir dkkn olan Rejans Antikann sahibi Kalost Sungurlucan ile gerekletirdiimiz rportaj sizlerle paylayoruz. Sizi ziyaret ettiimiz gn 57 yldr bu dkknda, bu sokakta olduunuzu rendik. Mesleinize baladnz dnemi, mesleinizi nasl rendiinizi ve gelitirdiinizi bize anlatr msnz? Ben Musevilerin yannda Tahtakalede yetitim. Kumkapda dodum. 13 yanda Sirkecide ekercilik yaptm, akide ekeri yapardm. Ustam nianlyd; nianlsyla bulumaya giderdi. Benim de boyum yetimezdi ekeri atmaya. Baktm ki usta az para veriyor; Tahtakaleye getim. Rum ustalarn yannda epeyce altm. Ama baktm bize bir istikbal yok; nk ekercilik ar iti eskiden. imdi makineler var. i braktm ve ofrlk yapmaya karar verdim. 16-17 yalarnda arkadalarmla gezerken ofrln de ie yaramayacan, sonunda a kalacam fark ettim. Mahmutpaada orap sattm. Kapnn nnde barrdk. oraplktan biraz para kazannca herkes bu ii yapmaya balad. Bu ii de braktm. Orada Musevi bir tandm vard; beni kardeinin yanna Tahtakalede ie soktu. Patron ok efendiydi; komik bir adamd. Bana, Yalan sylediin takdirde seni kapnn nne koyarm, demiti. Demek ki yalancl yapmayacaz diye dndm. Sonra askerliimi yaptm ve evlendim. A karnna evlendik yani. Patronlar da ahidimiz oldular ve sonra da dn yaptk. Hanmmn kardei antikacyd. Mstesna eyalar veriyordum bazen; o da satyordu. Beyolunda dkkn atn ve bana ii retebileceini syledi. i rendim, avizeler yaptm. ok alrdk o zamanlar. Dkknn da ilerini, temizliini yapardm; avizeler asardm. Orada 13 sene altm. Bir gn kaynbiraderim bana, Bo bir dkkn var, oray tut, dedi. te o dkkn buras. Sahibi Rumdu burann; 35 bin lira para istedi. 1968 ylyd. Bende o kadar yok; ben de hanmdan istedim. imdi o paray benden geri istiyor 60 sene sonra! Sonra tuttuk, elimizdeki mallar koyduk; baladk almaya. ler iyiydi. Aklmda hep buray satn almak vard. Ama o zaman cebimizde para yok. ki, sefer satmaya karar verip sonra cayd sahibi. En sonunda aldk dkkn. Tapuyu alacam gn geldi; konutuumuzdan fazla para istedi. Ama benim ahbaplarm var; kodamanlardan. Durumu anlattm; Sana dkkn aldrrz ama para isteriz, dediler. Ben dkkn sahibini dvecekler diye vazgetim. Sonra istedii paray verdim, anlatk. Ama ok kazk att bana. Sonra bir tane daha daire alp halclk yaptm orada. Halclk yrmedi; sattk. Tccarlk yaptk; o zamanlar iki senede bir darya kabiliyordunuz. Dar gidip geliyordum ben; hallar Avrupaya

B 148

ihra ediyorduk. Sonra ortam brakt ve o i de bitti. Siz dkknnz ilk aldndan beri antika satyordunuz deil mi? Sizinle tantmz gn zellikle Musevi cemaatinden mterileriniz olduunu sylediniz. Sizi ziyaret eden stanbullular kimlerdi? Museviler bu ilerle ok ilgilidir. Bir de Ko ailesi gelirdi; zellikle anneleri. Ko Mzesi de onun sayesinde bugnlere geldi. Haftada bir gelirdi bizim dkkna. O zamanlar da iyi paralar, gmler vard. Ama Musevilerin de ayaklar kesildi bu isizlikten dolay. Siz bu paralar topluyorsunuz, Fransadan ithal ediyorsunuz. Bu paralar nasl seiyorsunuz ve seim esnasndaki kriterleriniz nelerdir? Renginden. Eer rengi yapaysa biz onu anlarz. Binde bir de yanlabiliriz tabii ki; bunun mektebini okumadk. Bir paray almak iin onu grmem gerekir. Yurtdna giden arkadalarm oradan bana antika getirmeyi teklif

ediyorlar; ama ben grmeden asla almam. Byk, harika arlar var; bu i orada bir zanaat gibidir. Onlar da Amerikadan alp getiriyorlar artk. Eskiden eyalar kylerden geliyordu; fuarlar da kylerden gelen insanlar yapyordu zaten. imdi onlar bitti ve fuarlarda artk esnaflar antika satyor. Ermeni bir ortamla Pariste de bir dkkn amtk. Bir de antikaclk yapmak isteyen Trk bir gen ocuk vard. nce hissedar

olduk; alt sene bu ekilde gtrdk ii. Ben mallar alyordum; o Paristeki dkknda satyordu, ben de burada satyordum. Daha sonra onun orada dkkn borlandrdn ve ilerin iyi gitmediini renince ben oradaki ii braktm. Bana olan borcunu demedi; ben de sadece dkknda kalan mallar geri alabildim. Bu dkkndaki paralarn neredeyse hepsi yurtdndan m geldi? Aa yukar hepsi yurtdndan, yerli para yok. Paralar Paristen toplamanzn zel bir nedeni var m? Oras antika asndan ok zengin olduu iin oradan topladm. Oradaki esnaflar fuarlar yaparlar; Trkiyeden de antikaclar burada satmak iin gidip oradan mal alrlar. Paralarn hikyeleri sizi ilgilendirir mi? Kimin evinden geldiiyle, o parann hangi atmosferde kullanldyla ilgilenir misiniz?

B 149

B 150

ok ilgilenmem akas. O paray satn alana sylesem, o da unutur bir sre sonra. Franszca epoch diyorum ben; yani zamannda, 80-100 sene evvel yaplm, ilk mallar. Bizimkiler epoch ne bilmiyorlard tabii. Doutan bilmiyorsun, reniyorsun. Ben de Fransaya gittiimde rendim. Burada kimse bilmiyor; bilmedikleri iin de epoch para dediimde kimse iin bir ey ifade etmiyor; o para ok deerli olmasna ramen satamyorum. Trkiyede insanlarn bugn antikaya olan ilgileri ne durumda? Bir zamanlar ok ilerlemiti; imdi duraklad. Artk nerdeyse kimse ilgilenmiyor. Eskiden her gn drt adrese giderdik; Boaz kysndaki yallara, villalara O yallar el deitirip dn meknlar haline gelince onlara satlarmz da bitti. Ekonomiyle alakal bir durum mu sizce bu? Yoksa insanlarn zevkleri mi deiti? Antikayla ilgilenen insan kalmad artk; o eskiler yalandlar. Evleri

zaten dolu; eer koleksiyoncu deilse fazladan para almasna da gerek yok. Dier taraftan insanlar muhabbet etmeye bile gelmiyorlar artk dkkna. Sizin btn gnnz bu eserlerin arasnda geiyor. Hepsi ok gzel ve zevkli paralar. Kendi evinizde de antika paralara yer verir misiniz? Salon takm, masa gibi birka param var. Tablolarm da var; ama biliyorsunuz terzi kendi skn dikemezmi. Bizim iin de akas bu iin paras nemli. Bazlar can sal daha nemli diyor; ama parasz da bir ey olmuyor. Salmz yerinde ok kr; ama eer paramz yoksa bunu da konuamayz. Bugn evine bir para almak isteyen biri nasl bir bte ayrmal? Fiyat aralklar ortalama olarak nasl seyrediyor? Bu meraka bal bir ey. Kiminin 100 bin liras olur, fakat merakldr; kiminin ise 100 milyon liras vardr,

ancak merakl deildir. Bu antikay sevme meselesidir. Eer seviyorsa az paras olsa bile bunu antikaya yatrr. Hem dolar hem Trk liras baznda satyorsunuz sanrm... Geen haftalarda eim bir rahatszl sebebiyle bir profesre gitti. cret olarak euro istemi doktor; Trk parasn kabul etmemi. Ben de hanma, Hangi memlekette yayorsun diye sormadn m? dedim. Bizim iin Trk liras da olur, baka bir ey de. Geen her parayla satyoruz biz. Dkkndaki paralar birbirinden gzel; ama ne kanlar da yok deil. Elbette bu seimler kiiden kiiye deiebilir. En iyisi ziyaret ederek yakndan bakmak. Rejansa Nasl Ulaabilirsiniz? Rejans Antikaya stiklal Caddesindeki Gratis Maazasnn kar sokana girdikten ve 50 metre kadar yrdkten sonra eriebilirsiniz. Asmalmescit No: 13/ A Beyolu stanbul

B O A Z N V E R S T E S YAY I N E V
D Derek Bickerton, bugn sahip olduumuz haliyle bir lisan yaratmak i iin biyolojinin ve kltrn nasl bir etkileim iine girmi olabileceini aratran az saydaki kiiden birisidir. Bickerton Sanrm baz insanlar, gitgide zeklar artan atalarmzn bir gn uyanp, o kk zeki kafalaryla lisan doalama icat ettiklerini dnyor hl diyor. Bickertona gre lisan evrimsel bir adaptasyondur, zira yle olmak zorundadr; tpk dik yrmek, vcut kllarnn dklmesi ya da kavrayc baparmaklar gibi. Fakat tam olarak ne tr bir evrim sz konusudur? demin Dili bu soruya yant aryor.

Anarizm, Byk Kuramdan ziyade dntrc bir projeden doan gerek, acil sorunlarla boumann bir yolu olan Kk Kuram olarak adlandrlabilecek bir eye ihtiya duyar. Ne tr bir toplumsal kuram, insanlarn kendi ilerini ynetmekte zgr olduklar bir dnyann yaratlmasna katkda bulunur? David Graebere gre bu soruya yant veren bir kuram; devlet, kapitalizm, rklk ve erkek egemenlii gibi kurumlarn kanlmaz olmadn; byle eylerin bulunmad bir dnyann mmkn olabileceini ve bunun sonucunda hepimizin daha iyi bir durumda olacan varsaymaldr. Anarist bir antropoloji gerekte yoktur. Sadece kk paralar vardr.

A Ahlak ilkelerini incelediimizde, baz ilkelerin dierleriyle elitiini g grrz. Dolaysyla ahlak felsefesinin byk bir deeri varsa o da bu i ilkeleri akla kavuturmamz ve tutarsz ilkelere sahip olmaktan kurtulmamz salayacaktr. Eer tutarsz ahlak ilkelerine sahip olmaktan kanmak ve sahip olduumuz ilkeleri anlamak bizim iin daha iyiyse; eer ahlak ilkelerimizin sonular hakknda net olmak ve gelip geici modalar olan ahlak ilkeleri hakknda pheci olmak daha iyiyse, o zaman ahlak felsefesinin dikkatle incelenmesi daha iyi insanlar olmamza yardmc olabilir.
SPAR www.bupress.org www.pandora.com.tr Telefon/Faks: 0212 230 09 62-63 www.idex.com www.prex.com.tr

iLETM

BOAZ NVERSTES YAYINEV

bupress@boun.edu.tr www.bupress.org

Telefon/Faks: 0212 257 87 27

TOZLU RAFLARDA BR MESLEK: SAHAFLIK

Duygu Cankl 11
Edebiyata, tarihe, sosyolojik almalara, mimariye, mzie ve turizme kadar pek ok alann konusu olan stanbula bakarken, tm bunlarn kaydn tutan, gemiten bugne belleimizin koruyuculuunu stlenen kitaplara da deinmek istedik. 1978 senesinden bu yana sahaflk mesleiyle yaamn btnletirmi Emin Nedret li ile gerekletirdiimiz syleide byk kitabevlerinin, AVMlerin kitap kltrn nasl deitirdiini, son gnlerdeki tarih meraknn bu meslei hangi ynde etkilediini ve en nemlisi sahafln neden stanbul ile btnletiini konutuk.

B 152

Bize kendinizden bahseder misiniz? smim Emin Nedret li, eski stanbullu bir ailedenim. , drt kuaktr stanbulluyuz. Bu ie rencilik yllarnda baladm. Daha lise yllarmda kitaplara ve sahafla meraklydm, amatrce kitaplar toplardm. Derken bu topladm kitaplarn kymetli olduklarn ve satn alndn grdm. 1978 ylnda Enderun Kitabevinde sahaf rakl yaptm. stanbul niversitesinde okudum, niversite hayatm boyunca amatrce yine kitap alveriinde bulundum. Mezun olmadan, 86-87 ylnda Beyolunda Yksekkaldrmda, yani Tnel banda, Galata Mevlevihanesinin tam karsnda Matmazel ve Rum diye iki tane kitap vard. Matmazel Talya Nomidisin dkknn Uur Gracar diye bir arkadamz devralmt, 86 ylndan itibaren orada almaya baladm. nce orada tezghtarlk yaptm, dkkn ilettim, dkkn bir buuk iki yl ben idare ettim. Sonra arka plana getim, ortam Pzant Bey dkknn idaresine geti. O srada Librairie de Pera adn almt Matmazelin dkkn; mzayede kataloglar, yurtdna ve yurtiine akademik birtakm kitaplarn kataloglarn hazrlyorlard; dolaysyla arkaya masa bana, iin mutfak ksmna getim. Orada uzun seneler hem mzayede katalou hazrladm hem akademik kitaplarn listelenmesiyle uratm. Arada tabii ok eitli evlerden, kiilerden, koleksiyonculardan, lm kiilerin terekelerinden, miraslarndan kitap aldm. 1998 ylnda Yap Kredi Yaynlarnda Enis Baturun istei zerine Sermet ifter Ktphanesinde ktphanecilik yapmaya baladm; eski kitaplarla, nadir kitaplarla ilgili olarak. Aslnda eitimimi ktphanecilik zerine almadm, niversite tahsilimi Eski Trk Edebiyat zerine tamamladm. Sermet ifter Ktphanesinde 2000 ylnn sonuna kadar grev yaptm. 2001 ubat aynda, Cevdet Bey dostumuzla da orada karlatm,

2000 ylnda nce Cevdet ayrld iten. O arada Librairie de Perada dkkn iletmesini devrettiim arkadam Pzant Bey de emekli oldu oradan. 2001 ylnda mz Cevdet, ben ve Pzant, Turkuaz Sahaf kurduk. 2001den bugne kadar da burada alyoruz. Ksaca byle, belki biraz teferruatl oldu; ama olsun, sahafn teferruatl olur biyografisi. Sahaf denince, salt bir alm satmdan ziyade, bu ie yklenen sosyolojik ve kltrel anlamlardan sz edebilir miyiz? Bize sahaf kltrn anlatr msnz? Yaptm ii salt ticaret olarak ele almak elbette doru deil. Lakin ben yllardr bu iin o kadar iindeyim ki, ol deryada mahiler deryay bilmezler, diye bir sz vardr, ben de imdi dardan bakamadm iin, bu tahlili yapamam. Elbette sahaflk pek ok sosyal boyutu da barndran, toplumsal konularda da devreye gidebilen bir meslek. En ok bilineni ya da en ok sorulanyla buna rnek vereyim: Siz nasl kitap alyorsunuz, llerin kitabn m alyorsunuz? gibi sorular sorulur bize genellikle. Bir akademisyenin, bir kitap koleksiyoncusunun, meraklnn ya da dededen babadan kitapl

kalm bir insann lmesiyle balar bizim iimiz; bir dramla karlarz, gittiimiz baz yerler hi de yle i ac yerler deildir. Dediim gibi ya bir lm olmutur ya kayp olmutur, ya ailede bu ii yapan, eden kii birtakm skntlar yayordur, hastalk yayordur Kitab temin etmek iin gittiimiz her yer yle ok parlak ve ho ortamlar, ho sohbet ortamlar olmaz. Birincisi sahaf genellikle byle travmatik bir durumla karlar. kincisi, bizim lkemizde kitaba, kda, belgeye ok fazla nem verilmedii iin, biz alacamz malzemeyi genellikle olumsuz koullarda buluruz. Ya bir kmrln iine atlmtr ya tavan arasna saklanmtr ya da sokaa atlmak zeredir. Souk, kt, amurlu, slak, nemli, pis yerlerden de kitaplar alrz. Son zamanlarda, zellikle 2008den sonra, sahaf festivalleriyle, TYAPa gidip katlmamzla, eitli fuar organizasyonlarnda yer almamzla ya da akademik baz yerlerde stantlar amamzla sahaflk meslei n plana kt. Turkuaz Sahaf bu anlamda ba ekiyor; biz bu ilere ok zaman harcyoruz. Son zamanlarda sahaf ticaretine ve sahaf dkknlarna kar bir ilgi, ciddi bir moda da olutu. Sizin gibi birtakm akademik yerlerin dnda, byk gazetelerin yar kltr yar popler cumartesi eklerinde ya

B 153

B 154

da sosyete dergilerinin kltr sanat sayfalarnda sahafla yer verilir oldu. Bunun sosyal izah nedir, dardan bu durum nasl yorumlanr; bunu da sizin niversitenizdeki sosyologlar incelesin. Dergimizin bu ayki temas stanbul. Dolaysyla biz sahaflk mesleine stanbul ekseninden bakmak istedik. Zira sahaf deyince de aklmza ilk olarak stanbul geliyor, aksi de ok mmkn gibi grnmyor. Anadoluda genelde kitaplarn alnp satld kk kitaplar ile bu alveri salanyor. rnein kendim sahaflarla stanbula geldiimde tantm. Dolaysyla sormak isterim: Sahaflk gerekten stanbulla zg bir meslek midir? Anadoluda, yani daha kk lekli ehirlerde, kasabalarda sahaflk yok ve kolay kolay da olamaz diye dnyorum; nk brakalm Anadoluyu, bizim lkemizde zaten kitap ve kitap biriktirmeye dair gelenek zayf. stanbul ok nemli bir yer; nk stanbul Romadan balayp gnmze kadar bir payitaht. Bence gnmzde de hl bir payitaht, bir sr iler

buradan idare ediliyor. Babakan bile genellikle Dolmabahe Saraynda oturuyor. Ankara 1930lu yllarda belki daha ncelikliydi ynetim asndan. Glersoyun kendi Turing otomobil kurumu iin uygulad bir sz vard: Bir kt geti. Ben onu Cumhuriyetin ilk yllar iin sylyorum, bir kt geti; yani maalesef dndk eskiye. Dolaysyla stanbul hl bir payitaht, Bizans, Rum, Ermeni kltrnden, Osmanldan, slamdan, Krtlerden, ve daha pek ok farkl yapdan kalanlar

bu ehirde toplanm vaziyette. Hele ki 16. yzylda stanbulun ok byk bir finans ve kltr merkezi olduunu dnrseniz btn Dounun kab kaca, yazmas, basmas, kuma her eyi buraya gelmi vaziyette. Dolaysyla burada yzlerce yangn, yzlerce deprem, bu kadar ihmal, bu kadar esere, bilgiye, malzemeye kaytszlmza ramen hl burada muhteem, mucizevi eyler kabiliyorsa, bu burann birikimindendir. Dolaysyla, bir sahafn ya da sahaf arsnn olabilmesi iin, o bulunulan yerde byle malzemelerin olmas gerekiyor. Kk apl bir kasabada ya da daha orta lekli bir kentte ne bulabilirsiniz ki, ne alabilir ne satabilirsiniz? kincisi, bizim lkemizde dediim gibi byle bir lord ktphanesi, ato ktphanesi veya bir birikim de sz konusu deil, biz genel olarak kitaplarmz okumuuz atmz, ailede biraz saklanmsa saklanm, geri kalan yok. Oturma dzenimizde, ev dzenimizde ktphane diye bir anlaymz zaten yok; yani bir ktphane odas ya da evinin bir kesini ktphane olarak dzenleme yok. Ayrca da yaynlanan tereke defterlerine bakarsanz, o tereke defterlerindeki miras sonras kalan malzemenin ounlukla kap kacak olduunu grrsnz. En fazla

saysa saysa bir Kuran- Kerim, iki delail gsterir size. Hans Peter Kraus adnda Alman kkenli bir Amerikal, dnyann bir numaral kitaplarndandr, 1933 ylnda bir Almandan sz ediyor, baka bir sahafla rekabetinden sz ediyor. Rocher adl eski bir kitapnn maliknesine gidiyor, rakibiyle karlayor, yl 1933, diyor ki: Bu kitaplar 16. yzyldan bu yana oluturulan ve eitli zamanlarda da eklenen byk kitaplktan oluuyordu. 16. yzyldan itibaren kitapln oluturuyor aile ve 1933l yllara kadar bu ktphane oalarak, eklenerek, katlanarak devam ediyor. 1933te byk bir ekonomik skntya dnce kitaplar satmaya balyorlar. imdi bizim tarihimizde brakn 16. yzyldan 1933lere kadar 300 yl sregelen ktphaneyi, bizde kuak kitap koruyan, kitapln srdren adam bulursak pp bamza koymamz lazm. Ben mesela dedesinden babasndan kalma bir kitapl koruyan birine ok az rastlyorum; var, yok deil, yok demek yanl olur; ama ok az. Genellikle dedeler topluyor, babalar biraz saklyor, torunlar yiyor. Dolaysyla stanbulda bile bu zor, Anadoluda tmden zor. O nedenle Anadoluda sahafln ok gelimesi mmkn gzkmyor.

Kuveyt eyhi vesairenin dillere destan kitaplklar, ktphaneleri ya da mze eklinde kurduklar malzemeleri nereden oluuyor? Kk lekli yerden stanbula, stanbuldan Londraya, Londradan da o byk paralar veren kimselerin ktphanelerine gidiyor. Ksacas, Anadoluda sahafln gelimemesinin bir nedeni kltrel bir birikimin olmamasysa, dier nedeni de maddiyata dayanyor. Bir baka nokta da, zaten kk lekli yerlerde, sahafiye olabilecek malzemeler varsa, bu ii yapan kiiler zaten o malzemeyi stanbula getiriyor. Bu tr kltr malzemesi para neredeyse oraya gidiyor. Kimde ok para varsa, kim bu ie ok paray veriyorsa oraya aktyor. Dolaysyla mesela bugn ok daha gzel, stanbuldan da kaliteli ok daha gzel yazmalarn, ok daha otantik eski tarihli kitaplarn stanbulda kmamasnn, Londrada kmasnn nedeni bu. Londrada daha byk bir para var ya da New Yorkda ok daha byk ciddi mzayedelerde, Trkiyedeki mzeler ve ktphanelerle yaracak derecede nemli yazmalar kyor. Yurtdnda Glbenkyan, Halili, Dubai Emiri, stanbuldaki AVM kltrnn bymesi, hatta turistler asnda turistik bir merkez haline gelmesiyle, insanlarn byk kitap zincirlerinden alveri yaptklarn gryoruz. Bu durum sahaf kltrn etkiliyor mu? ok etkiliyor, sadece AVM deil, internet alverii de etkiliyor. nternetten bir sr eyi smarlayp kapnza kadar getirtiyorsunuz. Yahut bir AVMye gittiinizde, ocuunuz oyun oynuyor, einiz alveriini yapyor, karken de oradaki bir zincir kitap maazasna urayp son kan kitaplar nelermi, gnceli takip ediyorsunuz. Lakin bu izdiim ereveye dhil olmayan gerek kitap dostlar yok deil. Yine de
B 155

B 156

onlarn da arada bu AVM kltrnden nasiplerini aldklarn gryoruz. Ben 85ten bu yana stiklal Caddesinde ticaret yapyorum. Sadece kendi mesleimle ilgili deil; baka mesleklerle de ilgili gzlemlerim var. Bu caddede ok ey kapand, ok ey bitti, sadece kitaplk olsa iyi. Kumalar vard burada, hepsi gitti. Beyolu Caddesinin ara trafiine kapatlmas sonrasnda Vakko dahi yerini satt. Sahaflk tek bir alana hitap etmez; antika saylabilecek ve fazlaca kymetli, maddi deeri yksek kitaplar, malzemeler var; bunlarn mutlaka ve mutlaka paral olan insanlara satlmas gerekiyor. Bir de akademik anlamda birtakm malzemeler ve kitaplar var; yani akademik olanlarn hepsinin antikaym gibi ya da ok yksek deerlerle satlmas gerekmiyor. Akademisyenlere hizmet etmek gerekiyor, bir de zenginlere ya da koleksiyonerlere. Akademisyenlere hitap ettiimiz alanda byk bir rakibimiz var artk; eskiden bu rakip yoktu, bu da yeni kt: dijital kopyalama. Eskiden

bizim dkknlarmza gelip bizden tek say, iki say veya komple dergi takm arayan, dergi soran, dergiyi takm yapmak isteyen onlarca akademisyen sayabilirim, biri imdi kapmz almyor. Artk bu dergi koleksiyonlarnn, setlerinin dijitali var, o dijitalin iindeki makalelerin de dijitali var. Bir akademisyenin bir dergideki bir makaleyi bulmak iin sahaf sahaf dolap o makaleyi elde etmek iin abalamas gerekmiyor. Dolaysyla niversitesinden yardm alyor, ktphaneden alyor, arkadandan alyor. Bu AVM kltr dkkncl, perakendecilii yok eden bir kltr, o kesin; sadece sahaflk alannda deil, pek ok alanda yok eden bir kltr. Belki de sahaflar AVMlerde yer almallar, kiralar falan ekonomik olabilse para da kazanlabilir bir hale gelebilir. imdiye kadar hi cesaret etmeye kalkanmz yok; ama belki de baarl olur, bilmiyorum onu. nternetin nimeti de var akas, biz eskiden sadece stanbuldaki mevcut meraklya, akademisyene kitap satabilirdik, ulaabilirdik ya da stanbul iindeki insanlardan kitap alabilirdik. imdi dnyann her yerinden kitap alabiliyoruz; dnyann

her yerindeki ister koleksiyoncuya ister akademisyene satabiliyoruz internet zerinden. Bir sahaf olarak ok farkl profillerde insanla karlap grme imknnz oluyor. stanbulun evresine dair, son yllarda en ok neyin deitiini dnyorsunuz? Ben stanbulda mraniyede bu ii yapyor olsaydm ki genel olarak yapamazdm; ama yapyor olsaydm, mraniyede sadece Trk-slam sentezli Mslman bir kitle ile urayor olacaktm; ama Beyolu ok farkl bir semt ve burada i yapyor olmak ok farkl kesimden, cinsten, rktan, dinden insanla tanmanz salyor. Ben Ermenisinden Rumuna; Levanteninden Keldanisine herkesle tantm. Yaklak 30 yl boyunca da hemen hemen her kesimden insandan kitap aldm. Kendi yaptm i ve bulunduum bu corafi alan, blge asndan stanbul akl almaz derecede karmak, kozmopolit, hakikaten yedi dvelin bir araya geldii bir kent. Ben yle adamlar tandm ki Mesela doksan yanda Galata Kulesinin tam karsnda, Sepon Civan Apartman diye bir

apartmanda uzun yllar Librairie de Perann ofisinde altm. Tam Galata Kulesinin Galata Meydanna bakyor, Galata Kulesinin tam karsnda bir Ermeni apartman bu. ki ortakl bir apartmand, ortan biri stanbulda, br orta Fransada yayordu. Bizim bulunduumuz binann st katnda Yaar Paker diye 90 yanda, sigortaclk yapm bir Musevi yayordu. 95 civarnda falan ld. Ksa boylu, ufak tefek, biraz da yallktan dolay omuzlar km biriydi. Divan Otelin yanndaki Hyatt Residence yaplmamt, orada tenis kulb vard, yl 1987-88. gnde bir elinde tenis raketi, yryerek Beyolunu geiyor, Elmadaa gidiyor, tenis oynuyor, dinleniyor, geri dnyordu. Bir gn beni ard, dedi: Gel sen merakl bir ocuksun, sana bir kitap hediye edeceim. Evine ard, yukar ktk, bir tane kitap hediye etti bana, Galatasaray Lisesinin hocalarndan mehur Ersan Mamburi vardr; onun yazm olduu bir stanbul rehberi var, Contantinopolis Guide, ilk basks 1925-26 ylnda yaplmtr, 60l yllara kadar ok kez baslmtr, Almancas, Franszcas, Osmanlcas, ngilizcesi var. Onun ilk basksn bana hediye etmiti. Evine girdim, bir baktm

evinde bir odada bir yerde bir keman duruyor, bir yerde bir viyolonsel duruyor, bir yerde byle ellovari bir ey duruyor. Yaar Bey bu nedir? dedim. Ben keman alyorum, dedi. Eskiden, 10 yl ncesine kadar her 15 gnde bir toplandmz ve evimizde drtl yayl alglar partisi yaptmz bir ekibimiz vard, dedi. Tek ben kaldm hayatta, bunlar da dier arkadalarn enstrmanlar, dedi. Dnebiliyor musunuz, 1970li yllarda drt mzisyen, byk ihtimalle hepsi Musevi, toplanyorlar zaman zaman evlerinde, drtllere gre yaplm partisyonlar icra ediyorlar. spanyadan gelen Seferad Yahudilerinin kullandklar Labino adnda bir dil var, bunu okuyabilen bir adamd. srailden gelen metinleri okuttuklarn anmsyorum bu kiiye. stanbul byle bir kent. Bunun gibi saysz rnekler karlabilir. Mesela bugn stanbuldaki Rum kiliselerine gidin, gerek eski stanbullu kalmad iin onlar 1.500 kii kaldlar, onlarn da yars yal, gen kalanlarnda ou Yunanistanda, Amerikada, orada burada ya da gelip gidiyorlar. Dolaysyla kilise hizmetlerini grebilecek, vazifelerini yapabilecek, zangoluk yapacak, hademelik yapacak, bekilik yapacak

adamlarn hemen hemen tamam Hatayldr; yani Hatay Hristiyandr, Sryanidir, hepsi Arapa konuur. ok iyi Arapa bilirseniz tm Rum kiliselerini atrabilirsiniz. Benim bama geldi; biz gittik kapy amad; Rollan Abi vard, o Arapa konuunca, kilisenin gezdirmedik yerini brakmad grevli. Bir Rum kilisesi, grevli Hatayl, akr akr Arapa konuuyor. Dnebiliyor musunuz? te stanbul byle bir yer. Dolaysyla gerek stanbul her zaman bence byleydi. Hibir zaman tekdze olmad ve olamayacak diye dnyorum hl, btn ulusallatrmaya ya da gnmzdeki slamlatrmaya ramen. Bu keyifli sohbet iin ok teekkr ederiz. stanbula dair saymzda bize farkl bak alar kazandrdnz.

B 157

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden (Boazii Yallar) Ulam

stanbul Aratrmalar Enstits Arivinden Bebek Dalyan

CESARETLE SEVD E DORU YOL ALAN BR BOAZL: TEMEL GZELOLU

Hakan Zihniolu 91
BMED ile ibirlii halinde olan ve Trkiyenin en iyi perakende bankas olarak kabul edilen Finansbankn Genel Mdr Temel Gzelolu 91 ile deneyimleri, almalar ve hedefleriyle ilgili ok gzel bir sohbet gerekletirdik. Ykselebilmek iin yeniliklere ak olmann ve sevmediimiz bir ii yapmamamz gerektiinin vurguland rportajmz sizinle paylayoruz.
B 160

Temel Gzelolu kimdir? lkokul eitimimi babamn ii sebebiyle drt ayr yerde tamamladm. En son Adanaya geldik ve Adana Anadolu Lisesine girdim, yedi sene okudum. Aslnda Adana insanda yedi ay kalsa bile izler brakan bir ehir olduu iin kendimi Adanal olarak tanmlarm. O dnemde eer lisede baarl bir renciyseniz, niversitede mhendislik okumak ok poplerdi. Elektrik Elektronik Mhendislii, Endstri Mhendislii ya da Bilgisayar Mhendislii okumanz beklenirdi. Ben de Elektrik- Elektronik Mhendisliini niye setiimi ok da bilmeden setim; ama niversiteye geldikten sonra birinci senede ok etkilendim. O dnemde birok renci fizik blmyle ift ana dal yapyordu. Onlarla tannca buray semekle iyi bir ey yapmm; hatta daha fazlasn yapaym, diye dndm. Bir ksmmz matematik bir ksmmz ise fizikte ift ana dal yapmaya balad. Ben de onlarn elektrik-fizik ift anadal tarafna katldm. niversitede, bugn biraz pimanlkla andm, almaktan baka hibir ey yapmadm drt

sene geirdim. Boaziinin sunduu hayattan ok fazla yararlanamadm. Bugn olsa Boaziinin sunduu sosyalleme imknlarn daha fazla kullandm drt sene geirirdim. Sadece maaraclk kulbne girdim, ama bir geziye katlabildim dersler ve snavlar yznden. Bugn olsa derslerden geri kalan eylere de zaman ayrrdm. Ama yine de elektrik ve fizik okumaktan piman deilim, ok severek okudum. Elektrik ve fizik ift ana daln da neririm. Hayata dair ok ilgin eyler retiyor fizik ve elektrik. Yaratclk, pek ok farkl alandan deiik eylerle beslenen bir olgu. Elektrik ve zerine fizik eitiminde gerekten kafanz ok alyor. Farkl konularda, enteresan eyler reniyorsunuz. Belki i hayatnza birebir uygulamyorsunuz; ama o bilgiler ok farkl yaratclk olanaklar sunuyor. Ama lisanstan sonra da ift dal okumay brakmayp Amerikada yksek lisans yapmsn. Daha sonra da Trkiyede bir yksek lisans daha yapmsn. Hzn alamamsn sanki. Trkiyedeki son yksek lisansm yani Bilgi niversitesindeki MBA programn bankaclk kariyerim iin yaptm; bankaclkta akademik bir derece ve teorik bilgi gerekiyordu. Aslnda zorunluluktan balam olsa da niversiteye geri dnmek bana ok keyif verdi. Bu arada Santral stanbul kampusu da ok keyifliydi. Kariyerinin bugnlere nasl geldiinden bahseder misin? Yksek lisans eitimim biter bitmez Amerikada ie baladm, Digital diye bir kurumda bir sene part-time aratrmac olarak altm. Bir yandan da doktoraya devam ediyordum. Ama daha sonra doktoray brakp Trkiyeye dndm. Ben ne yaparm burada? diye dnrken Yap Kredi

Bankasnda teknoloji blmne girdim; ancak 15-20 gn kalabildim. O benim yapacam i deilmi, dedim ve hzl karar verip ayrldm. Unilevere MT olarak girdim. ITde sat sistemi yazlm zerine altm. Daha sonra muhasebe blmndekiler beni ok sevdi ve kendimi bir anda muhasebede buldum. i hzla rendim; ama muhasebeyi de ok sevemediime karar verdim. Unileverde toplam iki yl altktan sonra Citibank ITye getim. Benim kariyerimde bankacln inili kl bir seyri var. Ayn bankann iinde ITden operasyona, oradan da bireysel pazarlamaya getim. Btn bunlar u anki pozisyonuma hazrlad beni. Sonra eimin yapt bavuru sonucu

sata hazrlanmas ve bankann ierisindeki pazarlama, operasyon vb. fonksiyonlarnn yeniden organize edilmesi de dhildi. 2006 ylnda banka satld. Hsn Bey gitti, ben bankada kalmak istedim. Onlar da bankann tm kredi kartlarn bana teslim ettiler. nce kredi kartlar, sonra srasyla bireysel bankaclk ve kobi bankacl, sonra da tm birimler bana baland. Bankacln ardnda ok teknik bir i var. Aldn eitimle bankaclk birbiriyle nasl rtyor? Herhalde bundan daha iyi rtemezdi. Bankaclk aslnda

B 161

kuradan Amerikan Greencard kt. Amerikaya gidip bir i kuralm, diye dndk. 1999 ylyd. Ama iler istediim gibi olmad, beceremedim. Orada iken Mckinsey ile tantm ve Trkiyeye dnp McKinseyde drt yl altm; arlkl olarak bankaclk ve finans sektrne danmanlk yaptm. lk projeler bankaclkteknoloji ile ilgiliydi. Sonra enerji sektrnde proje yaparken bir telefon aldm. ok skldm bir and; nk artk enerji sektrnde bir projeye devam etmek istemiyordum. Finansbanktan Murat zyein arad. Grmeye geldim, mlakat yerine uzun sohbet ettik. Tekliflerini yaptlar ve ben de hemen kabul ettim. Ocak 2004t. Birka sene Murat zyein, ben ve ekibim bankann yeniden yaplandrlmas zerine altk. Bunun iine bankann

evrensel bir i. rnein her bankada K, operasyon, mali kontrol ve IT blmleri var. Bu blmler kendi balarna birer kariyer zaten. Her yl ok dinamik kariyer planlamalaryla birlikte 2.000 kii ie alnyor. 13.000 vasfl alann olduu bir durum. Mali kontrol de burann her eyi. nk rakamlar buradaki en nemli ey. Mterinin hesaplarndan, hazine bonosu portfyne ve bundan da bilanonun ne vaziyette olduuna kadar bankalar rakamlara bakar. in kredi tarafnda, her irketi detaylaryla anlaman gerekiyor. Ama en heyecanl ksmlar dataya ve istatistiksel bilgiye dayanan iler. Analitik pazarlama, krediler en gzel rnekler. Bu konularda bizim bankamzda 100n zerinde istatistiki, matematiki, fiziki, bilgisayar ve elektrik mhendislerinin alt analitik ekipleri var. Benim ekibim de, ben

B 162

imdiki ocuklarda yeni bir grev isteme hali var; ama onu istemek yetmez, onu kazanmak zorundasnz. Ben ITde alrken, muhasebe blmne projeler yaptm ve bir sre sonra oradan muhasebe birimine gememi teklif ettiler. Yani srekli i deitirip, yeni bir ey istemek deil mesele. Burada iki mesaj var. Birincisi; hangi ii yapyorsanz, ok iyi yapmalsnz. irket size gvenip baka bir pozisyonu teklif ettiinde de siz o zorlu ii almalsnz. Baka bir deyile ykselmek istiyorsanz, deiik eylere ak olmanz ve verilen yeni grevleri almanz gerekir. kincisi ise, eer bir ii sevmiyorsanz orada da durmamanz lazm. Kariyer iin zaman kaybetmek asndan deil, hayatnzda byk bir blmn ite geirdiiniz iin deitirmek gerek diye dnyorum. Ben bunlar bilinli yapmadm; ama hayat nmze deiik eyler atnda korkmamak lazm. nsanlar risk almaktan korkuyorlar. Belki de bu gnmz dnyasnda hayatn ok kolaylamasndan kaynaklanyordur. rnein yakn zamanda bankamzdan bir arkadama baka bir irketimizde genel mdr yardmcl nerdim. Yapabilir miyim acaba, deyip kabul etmedi. Eer bunu sylerseniz ve risk almazsanz olduunuz yerde takl kalrsnz. de sektrde analitik sistemleri kullanma konusunda ayr bir yerde olduumuzu dnyoruz. Aslnda kariyer yolculuuna genel mdr olma arzusuyla balamadn; ama arada tm yaptklarn u anki konumuna hizmet etmi. Bir kariyer planlamas nasl olmal ? Yaptn kariyer planlamasndan mutlu musun? Yeni bir mezun st dzey yneticilik hedefliyorsa ne yapmal? ansn bana ok faydas oldu. Akas ans olmazsa bunlarn hibiri olmuyor. Bana sorduklarnda %80 ans, %20 i diyorum. Ben bilinli yapmadm btn bu yaptklarm; ama bugn neri verecek olursam yaptklarm yapmasn sylerdim. Mmkn olduunca farkl eylere dokunmak gerek. Deiik eyler yapmaktan ve inisiyatif almaktan korkma. Yap Krediden 15 gn sonra ayrlrken babam Trkiyeye dnp de i buldun, brakma, dedi. Ama bana gre bir i deildi ve braktm. Unilevere IT blmne getim. Unileverdeyken de blm deitirdim, ynetim muhasebesine geerken bunu yapamam korkusu yaamadm. Sekiz ay sonunda ordan da ayrldm. Citibanke getim ama o sekiz ay bana ok ey katt. Citibankte ITden operasyona, oradan sonra da pazarlamaya getim. Finansbank bu sektrde hzl byyen bir banka oldu. Sizin dneminizde de bu iddial yaps var myd? Bu zamana kadar Finansbankta ne yenilik oldu ve sizin bunlara bak anz nasld? Getiimiz alt ylda, Finansbank sektrn dier bankalarndan farkl bir banka haline geldi. u an Trkiyenin en perakende bankasyz. Banka bilanolarnda kredinin bykl nemlidir. Bilanonun en byk ksmn krediye kullanan bankalardan birisiyiz. kincisi biz bugn kredilerinin % 60n bireylere kullandran bir bankayz. Bunu bilerek ve isteyerek yaptk; 2006da byle

bir banka deildik. ok ciddi bir deiim geirdik. Benim ve ekibimin ok etkisi oldu. Biz o dnemde; 2006da Trkiyenin en iyi perakende bankas olmak istiyoruz, dedik ve bugn yle olduumuza inanyoruz. 2006da kredi kart pazar paymz % 6-7 idi. Bugn % 15. Dier rnekler de buna benzer rnekler. Ekip olarak hl beraberiz ve bu ii akllca yapan alanlarmzla da bymeye devam ediyoruz. Bankamzn ynetim kurulu da bu vizyonu paylayor. mer Aras bankann geleceinin perakendede olduunu syleyen kiidir. Amerikada veya Avrupadaki bankalardan bizim ok ciddi bir farkmz yok, Trkiyedeki dier bankalarn var; nk yllarca bankalarn bilanolar devlet ktlarnn getirdii yksek getirilerle beslenmi; ama Finansbankn bilanosunun sadece % 12si devlet ktlarndan oluuyor. Dier bankalarn % 25-30 civarnda ve % 40lardan geldiler buralara. Bizim hibir zaman bilanomuzdan pazar riski alarak para kazanmak gibi bir amacmz olmad. u an devlet ktlarnda ve kurumsal bankaclkta gelir ok azald. Dier bankalar da perakendeye yneliyorlar; ama biz daha nce yola ktmz iin yntem olarak ok ndeyiz. rnein Wells-Fargo ubelerinin iinde kafeleri olan bir banka. Trkiyede de bu tip perakendecileri bankalarda grecek miyiz? Banka ubelerinin, belli llerde farkl eyler iin outlet (sat noktas)

olarak kullanlmasn savunuyorum ve scak bakyorum; ama Trkiyede bankaclk mterisi muhafazakr bir yapda. Bankann ierisinde bir kafe olmas dncesi ubenin ciddiyetini bozar m ve mterilerin davran nasl olur? sorular var. Eer iler tahmin ettiim gibi giderse, 2013te bu fikri deniyor olabiliriz. Eskiden ubeler, her birimin kendi iinde olduu, kk birer banka gibiydiler. Sonra giderek outlet (sat noktas)na dnmeye baladlar. rnein sigorta satmaya balad bankalar. Pekiyi buna dnmeye baladysa neden daha fazla ey satlmaya balanmasn? Almanyada Tchibo yapyor. Dnyann en ilgin rneklerindendir. Dnyann en iyi kahvecilerinden bir tanesi; ama kahveyi ana ii olarak yapmyor. Gerekten ok ilgin rnleri var. BMED- Finansbank ibirlii hakknda ne dnyorsunuz? Gelecee ynelik nasl projeler yaplabilir? Ve bu saymz stanbul temas etrafnda olduu iin bir de stanbulun sizin iin ne ifade ettiini renebilir miyiz sizden? Boaziinde; BMED ile ortaklmz var ve bir de bizim sponsor olduumuz konserler var. Konserlerde 2014e kadar sponsorluumuz devam edecek. Baka neler yapabiliriz? diye dnyoruz. Mali yazn konusunda yetikin eitimi gibi bir

ey yapmak istiyorum. nk biz ok perakende ve mteriye ok dokunan bir banka olduumuz iin eer bir banka mteriye eitim verecekse bu bizim sorumluluumuzdur, diye dnyorum. Trkiyede mterilere % 10 faiz verdiinizi sylyorsunuz; ama insanlar bu orann aylk olduunu dnyor. Bu seviyeden bambaka bir seviyeye karmamz lazm ki, insanlar bankalarn sunduu servisleri kyaslayabilsinler. Eer servisler karlatrlamazsa bankalarn arasndaki rekabetin ve sunulan servislerin iyileme olana yok. Hala bunlarn anlalabildiinden emin deilim. Biz bunu Boazii ile yaparsak kaliteli bir ierii salarz. stanbul deyince aklma sabahlar boaz ve sabah saat alt gibi boazn muhteem mavi, gri karm rengi ve stndeki buharlama sisi geliyor. kincisi balk; Boaz kysndaki balk restoranlarn seviyorum. Byle bir gelenek dnyann hibir yerinde yok. nc olarak trafik geliyor aklma; nk byle bir trafik de dnyann hibir yerinde yok. Sadece Moskovada ve Sao Paoloda var; ama burada trafikte ylm durumdayz. stanbul 24 saat yaayan bir ehir; ama ben pek 24 saat yaayan bir insan deilim. Geceleri dar kmyorum; ok evcil bir insanm. Audio merakm var; sistemimi ap mziimi dinlerken kitabm alp okuyorum ve benim btn gece hayatm bu. renciler renciyken genel mdr olmak isterler peki genel mdrler ne ister? Geen gn bir renciyle konutum. Bana ben ne olaym? diye sordu. Ben de sen 21 yanda ol; ok iyi bir yerdesin! dedim. Keke ben onun yerinde olsaydm.

B 163

KARYER GEZGNLER

Beyza Grsun 09

Bu yazy bir video haline getirebilseydim, fonda gzel bir mzik eliinde, uan havaalanna ini sahnesi ile balard. Filmlerin byle sahneleri hep ok etkileyici gelmitir bana. Uzaklama ve yeni eyler kefetme hissi verir. Biroumuz iin bu ok gl bir his ve istek olsa gerek ki, zellikle niversite yllarndan itibaren yurtdna gitme frsatlarn kovalarz: tatiller, deiim programlar, genlik kongreleri ve stajlar Tabii sayl gn abuk geip de dn an geldiinde, iyi geirilmi zamanlar aklda kalr ve aslnda yurtdnda yaamalym, gibi gelir. Ancak kukusuz farkl bir lkede hayat kurmak, farkl bir ehirde i hayatna atlmak birok faktr gz nnde bulundurmay gerektiren, ok ciddi bir karar. Artsn eksisini bir bilene sormak en gzeli. te 3 Boazii mezununun yorumlar

deitirmelerdeki bilinmezler minimuma indirilmiti. stanbul ve Lozandaki alma hayatn karlatrdnda ne gibi farklar gryorsun? Yurtdnda almann avantajlar ve dezavantajlar sence neler? Yurtdnda almann avantaj hi kukusuz baka kltrlere dokunmak, bu kltrleri yaayarak vizyonunuzu geniletmek ve kendinizi daha iyi tanyarak kapasitenizi ortaya karabilmek. Bunun yannda, yurtdnda almaya karar verdiinizde etkilerini sadece siz hissetmiyorsunuz, aileniz de hissediyor. Ben bu srete eimden de bir sre ayr kaldm iin en byk zorluk alma dnemindeki yalnzlk ve arkanzda braktnz aileniz iin duyduunuz endie. Ait olmadnz bildiiniz bir yerde yaamaya alma srecinin pek ok zorluu beraberinde getirmesi ise kanlmaz. zellikle stanbul gibi bir dnya ehrinden sonra Lozanda yaamaya baladnzda ilk fark edeceiniz ey ehirdeki sakin ve dzenli hayat. 24 saat hayatn hi durmadan akt

B 164

Harun Baer Endstri Mhendislii `06 Lozan, svire, Philip Morris International, Operations Planning Supervisor Yurtdnda alma kararn nasl aldn? Temmuz 2012den bu yana u anki pozisyonumda alyorum. Bir sredir kariyer planlamam iinde zaten yer alan yurtd opsiyonu iin yneticilerim teklif ilettiinde u ana kadar yaadm tecrbelerden farkl olan bu frsat deerlendirmek iin tereddt yaamadm. Karar verme konusunda beni rahatlatan nokta uluslararas bir irkette olmann avantaj oldu; nk irket kltr btn dnyaya yaylm durumda, bu ekilde pozisyon ve lokasyon

stanbul ile akam 18:00den sonra ak tek bir dkkn bulamayacanz Lozan bu noktada karlatrmak bile anlamsz. ehrin bu sakin, huzurlu ancak zaman zaman kstlayc derecedeki dakik hayatna ayak uydurmak iin ilk yapmanz gereken ey planl olmak. Alverilerinizi, seyahatlerinizi, grmelerinizi planladktan sonra kafanz kaldrp etrafa baktnzda greceiniz yemyeil dalarla evrili muhteem gl manzaras size stanbuldan bir Boaz havas getirecektir. Bundan sonras kiisel tercihlere kalyor, i k hi trafik derdi olmadan, kendinize ayrabileceiniz kaliteli bir zamana karlk, stanbulun cazibeli ve her daim hzl hayatndan uzak souk bir huzur var aslnda Lozanda.

almak iin ok abalamak zorunda kalabiliyorsunuz. u anki irketimde birok eitimi iim gerei almam zaten zorunlu. Bir de Trkiyeye kyasla esnek alma saatleri ve daha fazla izin kullanabilme gibi artlar da var. Btn bunlarn yannda birok dezavantaj yok deil. Aklma gelen ilk ey, maalesef genel olarak Trkiyeden geliyor olmann yaratt nyarg. svirede nispeten bunu daha az hissediyorum; ama Almanyada Trklere kar bir nyarg var ve doal olarak gerek bavuru aamasnda gerekse kariyerin ilerleyen ksmlarnda bu nyargnn etkileri grlebiliyor. Tm bunlarn yannda tabii ki anadilinizde almamak, aileden ve arkadalardan uzak olmak, yeni bir lkeye almaya almak, yeni arkadalar edinmek her zaman yeni bir kente alma srecini zorlatran faktrler.

yksek lisans programlar iinde yabanc renci kontenjanlar kstlanmt. Yine de bu dnemde Purdue niversitesinden kabul aldm. Yksek lisans sonras Trkiyeye dnmeyi planladm dnemde bir i frsat karma kt ve planlarm deiti. Capital One firmasnda yl altktan sonra Trkiyeye dndm. stanbula dnme kararn nasl verdin? ok zor bir karar olmad aslnda, her zaman dnmeyi dnyordum; sadece Capital Onedan teklif gelince zamanlama deimi oldu. Yurtdnda yaamak, baka bir kentte, yaknlarnzdan uzak hayatnz kurabilmi olmak insana ayr bir zgven veriyor. Orada hayatm kurdum, grmek istediim yerleri grdm, hem rencilii hem i hayatn tattm. Bunlar yaptktan sonra artk zaman gelmiti. Yurtdnda almann avantajlar ve dezavantajlar sence neler? Amerikada kendimi byk bir arkn iinde, yaptklarna deer verilen biri gibi hissettim hep. Motivasyonunuzu yksek tutmak iin srekli bir ura var; ancak byk resme baktnzda kocaman bir sistem iinde sadece bir bireysiniz. Trkiyede ise daha kk bir ark iinde ok daha fazla etki yarabileceim hissini tayorum. Buna ek olarak anadilinizi kullanabilmek; sevincinizi, dertlerinizi, hatta yeri geldiinde sinirinizi anadilinizde ifade edebilmek insana kendini ok farkl hissettiriyor.
B 165

Rya Elmas Kimya Mhendislii 07 Basel, svire, Syngenta, EAME Supply Chain Planner nce Almanya, sonra stanbul ve imdi svire Nasl oldu bu geiler? Yurtdnda olduum srede iki farkl lke ve farkl irkette alma frsatm oldu. Yurtdndaki bavurularma Almanyada yksek lisans yaparken baladm. 2009da Almanya Henkel ve daha sonra Metro Groupta toplam sekiz ay sreyle staj yaptm. Ancak yksek lisans sonras i bavurularma, Trkiyeden geldiim ve i iznim olmad iin kabul almam ok da kolay olmad. Srekli farkl bavurular yapp, ayn zamanda zgemiimi gelitirmeye altm. Daha sonra stanbula dndm ve Philipste bir yl sreyle Lojistik MT olarak altktan sonra tekrar yurtdna gitme frsat karma kt ve Eyll 2011den bu yana Baselde alyorum. Tm bu i hayat tecrbelerine baktn zaman, yurtdnda almann avantajlar ve dezavantajlar sence neler? sviredeki i hayatnda Trkiyeye kyasla hiyerari daha az. svirede yneticinize kar ok mesafeli olmak durumunda deilsiniz, fikir paylam ok daha ak. Bunun yannda kiisel geliim olanaklar daha fazla. Trkiyede bazen belli eitimleri

Ferit Erin Bilgisayar Mh.03 stanbul, Eczacba Yap Gereleri, Yeni Pazarlar Gelitirme Mdr Amerikada almaya nasl baladn? Ailemde yurtdnda yaayan ok kii vard. Biraz bu durumun da etkisiyle Boaziinden mezun olduktan sonra yurtdna gitmeyi istiyordum. Mezun olduum 2003 ylnda, 11 Eyll olay nedeniyle

Beyza Grsun 2009 ylnda Boazii niversitesi Psikoloji Blmnden mezun oldu. 2010 ylnda Eczacba Holding Eitim ve Gelitirme Departmannda balad i hayatna, 2011 itibariyle yine Eczacba Holding bnyesinde Seme, Yerletirme ve cretlendirme Mdrlnde nsan Kaynaklar Uzman olarak devam ediyor.

ANADOLU YAKASINI DNYAYA AAN KAPI: SABHA GKEN HAVALMANI

Gne Baat 07
Bariyersiz havaliman ve yeil havaliman sertifikalarna sahibi olan Sabiha Gken Havalimannn inaatnn ardndan iletmeciliini de stlenen Limak, 1976 senesinde balatt faaliyetlerle, stanbula dnyann birok noktasyla buluma ans veriyor. Kltrel, sosyal ve ekonomik deeri lkemiz ve stanbul iin tartlmaz olan Sabiha Gkeni ve stanbul iin nemini bu iletmede grev alan naat Blm mezunumuz Ebru zdemir 95 ile konutuk. Sohbetimizin detaylarna girmeden nce, 2011 yl sonunda Sabiha Gkenin 13.7 milyon yolcuya ulatn ve 2009 ve 2010 yllarnda Airport Council International tarafndan dnyann en hzl byyen havaliman seildiini de ekleyerek, bu baarlarn da altn izelim.

B 166

Bize biraz kendinizden bahsedebilir misiniz? 1995 ylnda Boazii niversitesi naat Mhendislii Blmnden mezun olup, ayn yl New Yorkta Fordham niversitesinde MBA programna baladm. 1997de MBA derecemi tamamlayp, Limak Grubunda Proje Finansman ve Gelitirme Direktr olarak almaya baladm. 2000 ylnda Limak Holding

Ynetim Kurulu yeliine ve 2010 ylnda Limak Yatrm Ynetim Kurulu Bakanlna seildim. u anda Limak Grup irketlerindeki ana i konularm: Proje finansman, i gelitirme, stratejik planlama, srdrlebilirlik ve kurumsal kltr. Sabiha Gken Havalimannn yaratl srecini anlatabilir misiniz?

en kalabalk ve hzl byyen metropollerinden biri. stanbulda u andaki ulam imknlarnn yeterli olmadn hepimiz gryoruz, yayoruz. ehirde ok nemli altyap projeleri devam etmekte, bunlarn ksa ve orta vadede tamamlanmas gerekiyor. stanbulda yaklak 500 kilometrelik bir rayl sisteme ihtiyacmz var. zellikle metro hatlarnn tamamlanmas, Marmaray Projesinin hayata gemesi, deniz tamaclnn daha yaygn kullanlmas, nc kprnn ve balant yollarnn tamamlanmas, ikinci byk tnel geii olan Avrasya Projesinin devreye girmesi nemli. Ayrca bireysel tamaclktan toplu tamacla geii hzlandrmalyz ki enerji tketimimizin ve karbon salnmmzn artn azaltabilelim. nc havaliman ile ilgili planlarnz var m? Yaklak 150 milyon yolcu kapasiteli olarak planlanan bu uluslararas havaliman projesini u anda bekliyoruz. halenin kmasyla incelemelerimize balayacaz. Ankaral bir Boaziili olarak, sizin iin stanbul ne ifade ediyor? Zamanmn yars stanbulda geiyor, yar stanbullu saylrm. stanbul bir dnya ehri, bir metropol. En ok neler yapmaktan zevk alyorsunuz stanbulda? stanbulda en ok sergilere, konserlere ve sanatsal faaliyetlere katlmay, farkl restoranlara gitmeyi, arkadalarmla zaman geirmeyi seviyorum. Birok i toplantmz da stanbulda oluyor.

Sabiha Gken, Trkiyede master plan olan ilk havaliman. Yani buras yaknnda teknopark, oteller, alveri merkezleri, salk kampusu olan byk bir yaam alan olarak planland. Biz 18 ay gibi rekor bir srede toplam alan 500.000 m olan uluslararas bir terminal binas ve onun ek binalarn yaptk. 31 Ekim 2009da operasyonuna baladmz yeni terminalde, 2009da yolcu saymz 6.6 milyona, 2010da % 76 byme ile 11.6 milyona ve 2011de 13.7 milyona kt. Sabiha Gkenden 82 uluslararas ve 30 yurtii destinasyona uu var. naatnda kullandmz sismik izolasyon sistemleri sayesinde, Amerikal Risk Management dergisi tarafndan dnyann en gvenli be yeri arasndan biri seildik. 2011 ylnda bariyersiz havaliman ve 2012 ylnda yeil havaliman sertifikalarmz aldk. Havaliman ile ilgili gelecek planlarnz neler? nmzdeki yllarda ncelikli olarak yapacaklarmz: Sabiha Gkenin uluslararas uularn artrmak, yolculara ve uaklara uluslararas standartlarda hizmet vermeye devam etmek ve operasyon verimliliimizi artrmak. Sabiha Gkene ikinci, paralel ve bamsz bir pist yaplacak. Mevcut kapasiteyi ikiye katlayacak olan bu pist ile uluslararas uularmz artacak. Ayrca Kadky-Kartal metro hattnn Sabiha Gkene kadar uzatlmasna ynelik proje devam ediyor. Kaynarca

zerinden yaplacak metro balants tamamlandnda Sabiha Gken, metronun yan sra Marmaray ile de birlemi olacak. stanbul artk iki ehir: Atatrk Avrupa Yakasnn, biz Anadolu Yakasnn havaliman olarak byyoruz. Sabiha Gken rtarsz uular ile ne kmaya alyor. Nasl salanyor bu? Terminal iindeki operasyonlar en verimli ekilde yrtp, verimliliin dmesine sebep olan durumlar tespit ve analiz edip, zmler buluyoruz. Havalimanlarnda terminal ve apron ynetimini birlikte dnmeniz gerekiyor. Biz, terminal operatr olarak, havayollar gibi dnp, havayollar gibi hareket ediyoruz. Marketing Information Data Tapes dediimiz verileri kullanarak, pazarlama aratrmalar ve en youn saatlerin analizlerini yapyoruz. Buna gre, en uygun uu saatlerini, potansiyel yeni hatlar belirleyerek, bunlar havayollar ile paylayoruz. Ayrca havayollarnn bizden bekledii ticari ihtiyalarn da kendileriyle srekli gryoruz. stanbuldaki ulam imknlarn nasl deerlendiriyorsunuz? Nasl daha yaanlabilir bir ehir olurdu stanbul? stanbul yaklak 14 milyona yakn nfusu ile Trkiyenin ve dnyann

B 167

SARI SYAH RENGNZ

Mustafa Uyal '82

Eyll aynda Boaza bakan balk lokantalarndan birinde oturup sandallarnda lks lambalaryla lfer avlayanlar bir kadeh rak ve zgara balk keyfi eliinde seyretmek dnyada sadece bir kente zgdr: stanbul. Karl Kprsnn ay altndaki muhteem grnts Prag demektir. Piramitlerin gizemli ihtiam ise Msr. Bu rnekler corafya, tarih, yiyecek, iecek, mimari gibi milletleri birbirinden ayran binlerce etken olduunu anlatmak zere verildi. Yunanlnn ouzosu var; ama o kesinlikle rak deil, Man Denizi var; ama Boaz deil, lfer dnyann bir yerlerinde muhakkak vardr; ama hibir zaman stanbul Boazndan getii zamanki kadar kvamnda deildir. Yani bunun gibi binlerce rnek bularak neden milletlerin birbirinden farkl olduklarn aklamak mmkn. Hepsini tek tek birbirinden ayrtranlar var; ama birletirenler veya ortak olarak sahibi olduumuz baz eyler de var. rnein paylalan denizler, tarihteki savalar, bir depremde yaanan aclar veya ayn depremde ortak kurtarma almalar yaparken bir canlya ulald zaman yaanan sevinler gibi ortaklklar var. Bazen artk dikkatimizi ekmeyecek kadar kanksadmz noktalarda hem ortak yanlarmzn hem de farkllklarmzn olduunu gzlemlemek ise hl artc oluyor. Bir rnek bulmak adna bir soru sorsak ve New York ile stanbulun en ok benzeyen zellii nedir dersek cevap sar taksiler olursa yanl olmaz. Taksi neredeyse tm dnya lkelerinin paylat bir ey. Aslnda taksi ve taksiciler zerine ekilmi filmlerin, TV dizilerinin says bile bu konuda belli bir fikir verebilir. Taxi Driver, Taksi, iek Taksi, ofr Nebahat, Conspiracy Theory hemen aklmza gelen rnekler. Fimlerde rol alan nl taksiciler ise Bourvil, Louis De Funes, Robert De Niro, Mel Gibson, Chevy Chase, Ayhan Ik gibi isimler. Trkiye taksi konusunda birok konuda olduu gibi ilgin bir lke. Birok noktada, altyap sorunlar olan henz baz problemlerine tehis bile koyamam bir lkede, tm taksilerin bir iki yl iinde sarya boyanp, yllarca stanbul dolmularnda anlamsz bir aksesuar olarak duran sayalarn yerine, elektronik taksimetrelerin taklarak ve aa yukar tamamnda uzun bir sre ahin (hatta Doan grnml!) modeli kullanlarak inanlmaz bir standardizasyonu salamak ilgin deil midir? yle ki sar taksilerimizin ilham kayna olan Amerikann Yellow Cab Co.su bile toplam taksi saysnn kk bir oranna sahip iken bugnk duruma erimi olmak baka bir eyleri anlatr gibi. Evet New Yorkta sar taksiler ezici bir stnle sahiptir; ama rnein Los Angelesta yeil ve krmz taksiler daha ok bulunur. Amerikada genellikle Chevrolet ve Ford otomobillerin taksi irketleri tarafndan tercih edilmesi ise ayr bir gzlem. Ama bu konuda GMnin daha iyi bir filo sat program uygulad m yoksa yllarn alkanlnn m ar bast bilinmez. Belki de ikisinin bir karmdr. nk gerek olan u ki Amerikada sadece taksi olarak kullanlmak zere tasarlanp imal edilmi olan Checker otomobiller bile Chevroletin ezici basksna dayanabilmi deil. Halbki Checker irkin; ama ok fonksiyonel bir tasarma sahipti. Olduka csseli Amerikallardan n arka koltuuna oturtup bunlarn pek ok eyasn da hem kabinde hem de bagaj blmnde tayabilecek kapasitede ve boyutuna gre ok dar mesafelerde dn yapabilecek bir otomobildi. Tannm otomobil merakllarmzdan Robert Kolejli Pamir Bezmenin koleksiyonunda bir tane olduunu bildiimiz bu aratan bir bakasn henz sokaklarda grm deiliz; ama 1982 ylnda iflas etmeden nce bu firmann stanbul taksi piyasas ile ilgilendiini duymutuk. Amerikan taksilerinin ne marka ve renk olursa olsun baz ortak zellikleri var. n tarafa kesinlikle yolcu almazlar, zaten n koltuun yarsn ofrn gazete, sandvi, kahve termosu gibi gnlk ihtiyalar igal eder. Hemen hemen tm byk kentlerde taksi ofr ile yolcunun arasnda salam bir pleksiglas seperatr vardr ve her arata ikyetler, tarifeler, ofr ve otomobil hakknda bilgi veren baz belgeler asldr. ofrler iinde yerli veya en azndan kuaktr Amerikada yaayan birinin bulunmas ihtimali zellikle metropollerde ok zayftr. Buralarda kendinizi genellikle Asya veya Gney Amerika kkenli bir ofre ngilizce ile kark bir lisanla bilmedii bir yere sizi gtrmesini anlatrken buluverirsiniz. Bu arada zellikle New Yorkta taksi ofrlerinin Holywood filmlerini aratmayacak sr tarzlar ve benzer renkteki otomobilleri yznden kendinizi sk sk stanbulu anarken de bulabilirsiniz. Biraz gneye yani Meksikaya indiinizde burada lisansl ve lisanssz taksiciler yani Piratasprobleminin inanlmaz boyutlarda olduunu duyarsnz. Her gn yakalanan, arabas seferden alkonan korsan taksici says bizim ortalama bir ilimizdeki taksi saysndan fazla

olabilir. Meksikada da taksi olarak genelde Amerikan otomobillerinin tercih edildiini grrsnz; ama burada Amerikan olanlardan baka bir eski dostla da karlarsnz: Volkswagen Beetle. Yllarn kaplumbaas yakn zamana kadar Meksikada retilen en ucuz otomobillerden biri olarak burada 60.000 adetlik dev yeil-beyaz taksi ordusu iinde nemli bir paya sahip; ama bir ufak modifikasyon yaplm olarak. Tm Beetle taksilerin n yolcu koltuu sklm durumda bu da hem arkaya geen yolculara hem de yolcularn bagajlarna yeterli bir yer salyor. Dnyada en ok taksi saysna sahip Mexico Citydeki sempatik ofrlerin New York, stanbul veya Kahiredeki meslektalarndan bir fark yok. Onlar da aa yukar cambaz; ama trafik skkl ve hava kirlilii ortamlarna baklnca da en zor artlar Mexico Cityde olumu gibi. Avrupaya da gz atacak olursak, her lkenin kendi otomobil kltrn taksilerine yansttn hemen hissediyoruz. Almanya ile balarsak son derece alakgnll, bej boyal,

prl prl Mercedes 200D, Audi A6 veya VW Passatlarn gerek yal bal, oturakl Almanlardan, gerek Trklerden veya dier gmenlerden oluan ofrlerinin bir ka ortak zellii vardr. Bu ie balamadan nce sk bir eitimden ve bir dizi snavdan getikleri iin adresi verdiinizde oraya en ksa yoldan nasl gideceklerini kesinlikle bilirler ve oraya giderken hibir kural inemezler. ne yolcu almazlar. Otomobilleri ok bakml ve temizdir, hibirinde en ufak bir darbe izi gremezsiniz. Buna karlk Fransaya zellikle Parise yolu denler ise bir tane hasarsz otomobil gremeden birka gn geirebilirler. Zaten ndeki ve arkadaki otomobillere vura vura yaplan park ekline neden Fransz usul park dendiini bu lkeyi ilk ziyaretinizde sormadan anlamanzn nedeni de bu hoyrat kullanmdr. Dnyann parfm, moda ve mimari gibi zarafete dayal endstrilerinin bir anlamda bakenti olan Parisin ofrlerinin dengeyi salamak istercesine hem trafie hem de mterilerine kar takndklar kaba tavr anlamak mmkn deil. Siz elinizde valiz kaldrmda bir yandan

Serge Reggiani arklar mrldanrsnz te yandan geen beyaz; ama kirli, vuruk, stnde Taxi Parisienne yazan herhangi bir marka otomobile el sallayp durursunuz. En az birka tanesi sizi grmezden geldikten sonra her naslsa o gn kendini bagajn aacak kadar iyi hisseden biri durur ve sizi istediiniz yere gtrr; tabii derdinizi anlatacak kadar Franszca biliyorsanz. Aksi takdirde zellikle ngilizce konuursanz size Franszca verilen cevaplarn ne demek olduunu dnp durursunuz. talya, taksi konusunda genel tarzyla ok elikili bir tavr sergilemekte. Neden derseniz talyan, otomobil kullanmasn bilir, otomobilini en az kendi ei kadar sever, gl otomobiller ve Autostradalar talyanlarn en ok gurur duyduklar eydir. Kendisinin olmasa bile her talyan Ferrariye saygldr zellikle Formula 1 zaferleri talyanlar en az milli futbol takmlarnn baarlar kadar sevindirir. elikiye gelince talyadaki taksilerin hepsi orta boy otomobillerden seilmitir, kentlere gre deien boya formatlar inanlmaz derecede zevksizdir, otomobiller bakmsz ve dkktr. Yani bu ofrler talyan deil mi diye sorabilirsiniz. lgintir ki hepsi talyandr. yi taraflar ise hzl ve salam otomobil kullanrlar, otomobilde bugn bile sigara iebilirsiniz ve hangi lisanda ne derseniz deyin anlarlar ve size anlayacanz ekilde cevap verirler. Asla susmazlar; ama cannz da hi skmazlar. imdi btn bu yaznn ilham kayna olan taksilere gelelim: ngiltere veya taksiciliin okul lkesi. Londra kartpostallarn grmsnzdr. Mutlaka Big Ben veya Tower Bridge vardr; ama ayn kartpostalda mutlaka bir krmz, iki katl Londra otobs ve iki adet de siyah Londra taksisi bulunur. Bunlar Londray en az Buckingham Saray veya Hyde Park kadar temsil eden deerlerdir. Ama bu taksiler sadece siyah, irkin ve eski

yzl olduklar iin deil, tam ie gre imal edildikleri iin rakipsizdirler. Bir kere iine binmek iin sadece iine doru yrmeniz yeterli olacak kadar yksek tavanldrlar ve tane rugby oyuncusunu yan yana oturtacak kadar geni bir arka koltuklar vardr. Ayrca ofrle yolcu blmn ayran panele takl iki adet alr kapanr koltukla beraber be yetikini rahata alr ve herkes bacak bacak stne atabilir. Bu iki koltuk kullanlmad zaman oluan bolua ister tekerlekli iskemle kullanan kiiler ister en byk boy bebek arabasyla anneler binebilir. Tm bu eski grntsne ramen hemen hemen tmnde stc sistemler ve gvenlik sistemleri vardr. rnein ara hareket ettiinde kaplar otomatik olarak kilitlenir ve durunca alr. Pleksiglas bir blmenin nnde oturan ofrn yannda koltuk yoktur. O bolua eer hepsini arkadaki salona(!) sdramazsanz, fazla bagajnz konur. Londra taksileri en dar sokaklarda bile tek manevra ile dnebilecek bir dn yarapna sahiptir. ofrlere gelince, 14.500 takside hizmet veren 19.000 Londra taksi ofrnn bir yeri bilmemek gibi bir bahanesi yoktur; nk burada da lisans sahibi olmak iin adres bulma dhil belli bir eitimi gemi olmak gerekmektedir. ou ok konukan ve kibardr. lerini sevdiklerini genel tarzlarndan hemen anlayabilirsiniz.

Kurallara da harfiyen uyarlar. Londra taksicilerinde ok saygn bir loncann yesi olduklarn hissettiren bir hava vardr ve bunu her anlamda korumaya alrlar. Carbodies tarafndan Austin zerine tasarlanm olan otomobiller bugn Nissan Dizel motorlar kullanyor. Ancak bazlar reklam alarak geleneksel siyah rengi terk ettiyse de hepsi bu otomobillere ok baldr. Metrocab veya MTI olarak ayn kavram ile imal edilen, yeni ve modern versiyonlara aa yukar hepsi burun kvrmaktadr; ama baz yorgun savalar yenilemek 1.000.000 kilometrede bir olsa da gerekli ve pahal bir operasyon olduu iin yaklak 30.000 pound eden bu yeni taksiler yava yava oalmakta. Grnmleri neredeyse ayn olmasna ramen, ileri olduka plastik olduu iin olsa gerek, siz bile iki gn iinde bu yeni taksilere bir alerji gelitirebiliyorsunuz. Londra taksilerinden birinde oluan sohbet srasnda Billy isimli ofrn Trk olduumuzu anlaynca dnp zzet Gnay tanr msnz? demesi ok artc idi. Meer Billy nl aktrmz Londrada taksisine bindiinde tanm; ama ne sohbet olmu ki Billy, zzet Gnay hakknda bugnk gen kuan bildiinden fazla ey biliyordu. Bu arada zerimizde kalmasn selam da gndermeyi ihmal etmedi.

Taksi bir kltr, bir ortak payda ve birok lkede de otomotiv sanayisinin en nemli destekilerinden. Yukardaki rneklerin ounda belli bir tarzn taksicilie yansyarak o lke ile ilgili mesajlar verdiini sylemek istedik. Tabii bunun lkemizde olduu gibi sadece sar boya ve hafif alam jantlardan oluan grnt ile olmad ak. Taksilerin ounda ucuz olduu iin LPG kullanlan, katalitik konvertrleri iptal edilen veya klimas olmayan, olsa da bir trl aktive edilmeyen bir lkenin evreye veya mteri memnuniyetine ne kadar nem verdii de malm. Bugnlerde taksi kavramna da yeni yaklamlarn olduunu memnuniyetle izliyoruz. Tek hacimli Doblo, Kangoo gibi aralardan yaratlan ok kullanml taksilerin yaygnlamasnn bizlere bu bizim gelimilik rneklerimizden birisidir, dedirtmesini bekleyebiliriz. Ancak yle bir sonu da kartabiliriz: Tm iler gibi taksicilik de ngiliz gibi, Alman gibi malna ve iine sahip kp baka bir lkede de bir yaz konusu olabilecek kadar ciddiye alndnda, etrafmzda tehisi konulmam veya zm bulunmam problemlerimizin kalmayacan tahmin etmek ok mu ktmser ok mu iyimser bir bak, ne dersiniz?

METROBS STRATEJLER
Semih Tekten
stanbullular 2007 ylnda metrobs ile tant. Geen sre zarfnda stanbullular metrobsl hayata alt. Kimi zaman Metrobs yokken ne yapyorduk? diye gemii dnmeye alanlara rastlyorum, tpk Cep telefonu yokken insanlar nasl yayorlarm? sorusunu soranlar gibi. Bu yazda konunun uzmanlaryla yaptm grmeler sonucu, naizane birka neri de ben ekleyerek, edindiim Metrobs Stratejilerini paylaacam. stanbullu okurlarmzn ehir ii ulam mcadelelerine bu yolla katkda bulunmay arzuladk. METROBS NCES nceki deneyimlerinizden yola karak metrobs yolculuunuz ka dakika srebilir, ortalama bekleme sresi ve duraklar aras sreyi de dnerek hesaplamaya aln. stanbulKartnzn yolculuunuz iin yeterli bakiyeye sahip olduundan emin olun. Aylk toplu tama masraflarnz hesaplayn. Eer Mavi Kart (Aylk Akbil diye bilinir.) cretini ayorsanz, Mavi Kart kullanmaya balayn. Metrobs beklerken reklam panolarna bakn ve BBnin reklam cirosunu tahmin etmeye aln. Metrobs beklerken stratejilerinizi belirlemelisiniz. Metrobs tam olarak nerede bekleyeceim, kapdan geiim nasl olacak, ara iinde nerede ve nasl konulanacam, ayakta durmaya raz mym yoksa

oturmak m istiyorum gibi sorular nceden cevaplamanz sizin yararnza. Zaman kstlamanz yoksa yeri geldiinde ters yndeki metrobsle birka durak geri gidip bo olana binmeye aln. Doru hatta olduunuzdan emin olun. Kimi zaman gereksiz yere Stleme veya Avclar hattna binip uzak mesafe yolcularnn

B 172

kalabalyla karlarsnz. Edirnekap, Cevizliba son duraklarndan faydalanmasn bilin. Bu duraklara yaknsanz, ilgili hatlara binerek neredeyse bombo olan metrobsn keyfini karabilirsiniz. Aktarma yapp istediiniz duraa giden hatta gei yaptnzda da bo metrobse binme ansna sahip olursunuz. Aceleniz var, rahatlktan ziyade en ksa srede bir duraktan teki duraa ulamak istiyorsanz veya ara duraklardan neredeyse hi bo ara gemediini fark ederseniz gz kara davranp kendinizi metrobse frlatmalsnz. teki trl araca bir trl binemediinizi fark edeceksiniz. Unutmayn ki kap nnde durup bo metrobs dolu gstermesini bilen yolcular var. Bo bir metrobse ok youn bir kalabalkla ayn anda binmeye kalkmayn. ayet kalkrsanz ok etin mcadeleyi, ke ve koltuk kapmacay ve homurtular gze aldnz demektir. Bo bir metrobse bindiniz, fakat beklediiniz ke-koltuk performansn elde edemediyseniz tereddt etmeden kendinizi dar ve

binmeye almamas, bu pozisyonda sizin menfaatinizedir. niinin kolay oluu, ksa mesafeli yolculuklarnzda kap nlerini tercih etmenizi salayabilir. Yknz varsa, n kapdaki koltuklarn arasndaki boluklar veya arka kapya yakn metal blme ok iinize yarayabilir. Yeterince kkseniz bu boluklara skp kendinize bir oturma alan yaratabilirsiniz. Krkl ksmda daima tutunacak bir yer olduunu, inen kanlardan ok etkilenmediinizi, metrobsn en youn zamannda bile bu ksmn yeterince ferah olduunu bilmelisiniz. Kap nndeki kalabaln sizin iin nasl tampon blge oluturduunu gzlerinizle greceksiniz. Krklere yaslanrken kaymamaya zen gsterin. Metrobsn en nnde, ofrn yannda yolculuk ederseniz, dev ekranda stanbul trafiini izleyebilirsiniz. Metrobsn arka blmnde ayakta durmann ok riskli olduunu, kap nnn ok skk olduunu, koridorun da ok dar olduunu bilin.

bekleyenlerin olduu srann hemen nne atn. Bekleyen topluluktan emkirme sesleri kanlmaz olarak gelecektir; ancak metrobsten kann en nde kendine yer bulmas kabul edilir bir durumdur. METROBSTEYKEN Metrobs ierisinde kendinize gzel bir yer bulamadysanz, son are olarak kap nlerini denemelisiniz. Kapya paralel bir ekilde durduunuzda yeni yolculara Bu metrobs dolu! mesajn vermi olursunuz. Yeni yolcularn metrobse

Kulaklnzn ses yaltmnn iyi olduundan, yksek sesle mzik dinlerken dier yolculara da yayn yapmadnzdan emin olun. zlediiniz veya okuduunuz materyalleri, etrafnzdakilerin de yararlanmas iin geni ayla tutun. Vakti deerlendirmek adna siz de etrafnzdakilerin izlediklerine, okuduklarna gz gezdirin. METROBS SONRASI Avclar tarafndan gelip Zincirlikuyuda indiyseniz merak etmeyin, hepimiz o kalabalkta ok yava ilerliyoruz. stanbulKartnz iade makinelerine okutmay unutmayn. 1. Zincirlikuyu, stanbul 2. ehrin beyaz yakallar akn akn metrobse yryor. 3. Kimi zaman otobsler yolcular metrobse aktarma yapmalar iin skk trafikte yol ortasnda brakabiliyor. 4. stanbullular kimi zaman metrobslere binmek iin ip gibi sraya diziliyorlar. 5. Yeri geldiinde stanbullular metrobs camna yaslanyorlar. 6. Bir yolculuun daha sonu
B 173

2012 AVRUPA SPOR BAKENT: SPORCU STANBUL VE 2012NN ZET

zlem Ycelenler '09
2011de Aralk aynda Avrupa Bakentler Birlii tarafndan 2012nin Avrupa Spor Bakenti seilen stanbul,Avrupa Parlamentosu'nda dzenlenen trenle bayra 2011 bakenti Valencia'dan devralmt. Bu sebeple, stanbul 2012desportif organizasyonlarla hayli dolu olan bir yl geirdi. Bu gururdan yola karak, stanbulun evsahiplii yapt aadaki spor faaliyetlerine bir gz atmak ve hafzalarn tazelemek istedik. Bu sportif aktivitelerin belki birkanda sporcu veya izleyici olarak yer alm bile olabilirsiniz, deilseniz de her sene dzenlenenler etkinlikleri 2013te yakalamak iin imdiden takviminize iaretlemeye balayabilirsiniz. *World League Msabakas (Romanya) 5 Ocak 2012 *Kl Dnya Kupas 16-18 Ocak 2012 *Uluslararas Vehbi Emre Gre Turnuvas 25-30 Ocak 2012 *World League Msabakas (spanya) 21 ubat 2012 *World League Msabakas (Yunanistan) 6 Mart 2012 *Dnya Salon Atletizm ampiyonas 9-11 Mart 2012 *Halk Oyunlar Yarmas 10-11 Mart 2012 *Dnya Eskrim ampiyonas 10-13 Mart 2012 *2012 UEFA Kongresi 22-24 Mart 2012 *FIBA Kadnlar Avrupa Sekizli Final Organizasyonu 28 Mart- 1 Nisan 2012 *27. Ahmet Cmert Boks Turnuvas 13-20 Nisan 2012 *Uluslararas Boazii Karate Turnuvas 16-18 Nisan 2012 *Uluslararas Judo Turnuvas 16-18 Nisan 2012 *23 Nisan Yzme Yarlar 21-25 Nisan 2012 *48. Cumhurbakanl Bisiklet Turu 22 Nisan 2012 *Belediyeler, irketler ve Kurumlar Aras Turnuva 25 Nisan-24 Mays 2012 *2011 stanbul'un ampiyonlar Nisan-Mays *Kadnlar Voleybol Olimpiyat Elemeleri 1-6 Mays 2012 *THY Avrupa Ligi Final Four Mcadeleleri 4-6 Mays 2012 *2012 IWBF Champions Cup 10-13 Mays 2012 *Basketbol Eurolig Erkekler 4'l Final Msabakalar 11-13 Mays 2012 *Atletizm Yarlar 20 Mays 2012 *Bayramz Tayanlar Mays-Haziran *zrller Spor leni Voleybol Mays *zrller Spor leni Atletizm Mays *Yzme Yarlar 2-3 Haziran *17. Ylmaz Sazak Atletizm Yarlar 6-18 Haziran 2012 *67. Cezmi Or Atletizm Yarlar 13-15 Haziran 2012 *8. Trk Dnyas Gre ampiyonas 13-15 Haziran 2012 *Mithat Hantal Su Topu Turnuvas 18-21 Haziran 2012 *Avrupa Ralli ampiyonas 25-27 Haziran 2012 *Muaythai Minikler Yldzlar ve Kadetler Bay-Bayan Dnya Kupas 28-30 Haziran 2012 *zrller Spor leni Bisiklet Haziran *Avrupa Kupas Triatlonu 1 Temmuz 2012

B 174

*33. Salk ve Tp Oyunlar 7-14 Temmuz 2012 *Yldz A Avrupa ampiyonas 17-22 Temmuz 2012 *Uluslar Aras Boaz Geme Kano-Yzme Yarlar 15 Temmuz 2012 *zrller Spor leni-TreakingOriantiring Temmuz-Austos *zrller Spor leni-zcilik Temmuz-Austos *Caner Erdodu (1993 Doumlu) 17-19 Austos 2012 *mit zouz Su Topu Turnuvas 21-23 Austos 2012 *40'nc Dnya Satran Olimpiyatlar Austos-Eyll *Binicilik Yldzlar Avrupa ampiyonas 28 Austos - 2 Eyll 2012 *Uluslar Aras Cumhuriyet Kupas Gre Turnuvas 23 Ekim 2012 *Judo Bayanlar Dnya Kupas 6-7 Ekim 2012 *Uluslar Aras Turkish Open Karate Turnuvas 9-11 Ekim 2012 *Cumhuriyet Kupas Gre Turnuvas 18-21 Ekim 2012 *WTA Championships 23-28 Ekim 2012 *2012 Dnya Binicilik Federasyonu Genel Kurulu Kasm 2012 *34. Ktalar Aras Avrasya Maratonu 11 Kasm 2012 *zrller Spor leni-Basketbol Masa Tenisi Kasm-Aralk *niversiteler Aras Spor leni Kasm-Aralk

*FINA Dnya Ksa Kulvar Yzme ampiyonas (Ak Ya) 12-16 Aralk 2012 1.Uluslararas Kulpler ttifak, ubat 2012 Ksa bir sre nce kurulan Uluslararas Kulpler ttifak'nn ikinci zirvesinin Beikta tarafndan, 2012'nin ubat aynda stanbul'da organize edildi. ttifakta Beikta'la birlikte 9 takm bulunuyor. lki 2011de Atletico Madrid'in ev sahipliinde Madrid'de toplanan 9 kulpten oluan ve kulpler arasndaki sportif, sosyal ve ekonomik ilikileri gelitirmeyi hedefleyen ittifak almalarn bu kez stanbul'da srdrd. 2.2012 Dnya Salon Atletizm ampiyonas, 9-11 Mart 2012 Atletizm dalnda ilk kez bir Dnya ampiyonasna stanbul ev sahiplii yapt. 14. Dnya Salon Atletizm ampiyonasnda 200e yakn lkeden binden fazla atlet Ataky Atletizm Salonunda buluurken, Trk sporseverler, aralarnda Yelena Isinbayeva, Dayron Robles, Blanka Vlasic, Carmelita Jeter, Teddy Tamgho gibi yldzlarn da yer ald ok sayda dnyaca nl atleti canl izleme frsat buldu.

sonrastanbul Kongre Merkezi'nde gerekletirildi. Avrupa futbolunun zirvesi olarak kabul edilen kongrede, UEFA'nn yllk btesi, faaliyet raporu ye lkelerin onayna sunuldu, futbolun geleceini ekillendiren kararlar alnd. 4.FIBA Kadnlar Avrupa Ligi 8'li Finali, 28 Mart 1 Nisan 2012 FIBA Kadnlar Avrupa Ligi Sekizli Final organizasyonuna, Galatasaray Medical Park ev sahiplii yapt. 28 Mart-1 Nisan 2012 tarihlerinde dzenlenen organizasyondaki karlamalar Galatasarayn ev sahipliinde Abdi peki Spor Salonu'nda oynand. 5.Uluslar Aras Boazii Karate Turnuvas,14-15 Nisan 2012 Ahmet Cmert Spor Salonu'nda gerekletirilen kkl karate organizasyonuna Trkiye ampiyonas'nda kategorilerinde ilk drt sray alan sporcularn yan sra talya, Rusya, Bulgaristan, Bosna-Hersek, Katar ve Karada'dan karateciler katld. Turnuva Mays aynn banda spanya'nn Tenerife kentinden dzenlenen olan Avrupa Karate ampiyonas ncesi en nemli prova olma zelliini tamt.

B 175

6.48. Cumhurbakanl Bisiklet Turu,22-29 Nisan 2012 3.UEFA Kongresi,22 Mart 2012 stanbul msabakalarla birlikte uluslararas kongrelere de ev sahiplii yapm oldu. Uluslararas Kulpler ttifak zirvesini takiben. UEFA Kongresi de 34 yl aradan 2012 Cumhurbakanl Trkiye Bisiklet Turu'nda bu yl dier yllardaki yarmalardan farkl olarak, yarma rotasn ters yne evirdi. Bu nedenle 22 Nisan'da Alanya'da balayan yar yine 8 etap srd ve 29 Nisan'da stanbul'da Boazii Kprs'nn geilmesi ile son buldu.[1] Toplamda

25 takmn yart yarmaya yaklak 200 sporcu katld. stanbulun hatta Trkiyenin tantmnn yaplmasnda byk rol oynayan Cumhurbakanl bisiklet turunun, genel sralamada birincisi Konya Torku ekerspor takmndan Ivailo Gabrovski oldu. Gabrovski daha nce 2007 ylnda da bu turu kazanmt.

olarak nitelendirilen Ktalararas Yarlara ilgili olduunuzu gstermek iin imdiden 7.Temmuz.2013 takviminize almanz iddetle tavsiye olunur. 9.Dnya Satran Olimpiyatlar, 27 Austos 10 Eyll 2012 Uluslararas platformda satrancn en byk organizasyonu olarak kabul edilen ve 1927 ylndan itibaren resmi olarak FIDE (Dnya Satran Federasyonu) tarafndan organize edilen Dnya Satran Olimpiyat bu yl 27 Austos 10 Eyll 2012 tarihleri arasnda Trkiye Satran Federasyonu tarafndan Genlik ve Spor Bakanlnn destei ile stanbulda 40.kez dzenlendi. Genel kategoride Ermenistan ampiyon olurken, kadnlarda ise kupa Rusyann oldu. Satranta dnyann en byk etkinlii olan satran olimpiyatna 200 lke katlrken, organizasyon nedeniyle 2500'den fazla sporcunun stanbul'u ziyaret etmi oldu. 10.Judo Bayanlar Dnya Kupas, 6-7 Ekim2012 Avrupa Judo Birlii (EJU) tarafndan dzenlenen Avrupa Kulpler ampiyonas ve Avrupa Ligi msabakalar, Trkiye Judo Federasyonu (TJF) ile Galatasaray Kulb'nn ev sahipliinde Baclar Olimpik Spor Salonu'nda yapld. Galatasaray Erkek ve Kadn Takmlar, Avrupa Ligi'nde 1. olarak altn madalyaya uzanrken, Avrupa Kulpler ampiyonas'nda da 3.'lk elde etti. 11.WTA Turnuvalar, 23-28 Ekim 2012 Sinan Erdem Spor Salonunda oynanan TEB-BNP Paribas WTA ampiyonas'nda ampiyon Serena Williams oldu. Sekiz yldr Maria Sharapovaya malup olmayan Serena Williams, Sezon Sonu Turnuvas finalinde karlat rakibini geerek ampiyonluu elde etti.Bu sonula Serena Williams

kariyerinde nc kez Sezon Sonu ampiyonasnda zafere ulat.

12.Dnya Binicilii stanbul'da Topland, 5-10 Kasm 2012 2012 Dnya Binicilik Federasyonu Genel Kurulu, 5-10 Kasm tarihleri arasnda stanbul'da yapld. Byk nem tayan bu organizasyonda, dnya binicilik federasyonlarndan 400 kiilik bir delegasyon stanbul'da toplanmasnn ardndan bakanln Birleik Arap Emirlikleri Babakan eyh Maktumun Ei Prenses Hayann yapt Dnya Binicilik Federasyonu (FEI), 2012 dllerini Avrupa Spor Bakenti stanbulda Conrad Otelde datt. 13.Vodafone Avrasya Maratonu, 11 Kasm 2012 Dier ehir maratonlarnda olduu gibi, dnya zerinde iki ktay birbirine balayan tek ehir olan stanbulda da milyonlarca seyirci, on binlerce atlet ve turistin katlmyla ehrin hem tantmna hem de ekonomisine nemli katklar sunmas sebebiyle Vodafone Trkiyenin harekete geerek Avrasya Maratonuna ismini vermesiyle Vodafone Avrasya Maratonu olarak anlmaya balanan yarn bu yl 34.s dzenlendi.Boazii Kprs gielerinin yaklak 300 metre gerisinden balayan maraton kousu, Yenikap zerinden Sultanahmetteki At Meydannda yer alan var izgisinde sona erdi, 88 lkeden 13 bin atletin katld ve 1 milyon dolar para dl datlm oldu. Yarta8 km, 15 km ve 42 km olmak zere kategori vard. Trkiyenin en byk katlml kitlesel organizasyonu

7.THY Avrupa Ligi Drtl Finali, 4-6 Mays 2012 Basketbolda Avrupa'nn en iyi takm, THY Avrupa Ligi'nin stanbul'da yaplacak 'Drtl Finalinde belli oldu. Anadolu Efes, Galatasaray Medical Park ve Fenerbahe lker'in 'Top 16'ya kald THY Avrupa Ligi'nde, 'Drtl Final', 4-6 Mays tarihleri arasnda Sinan Erdem Spor Salonu'nda dzenlendi. Trk sporseverler, Avrupa'nn en iyi drt basketbol takm arasndaki karlamalar izleme ansna sahip olurken, Yunanistan'n Olympiakos takm ampiyon oldu. 8.Boazii Ktalararas Yarlar, 13-15 Temmuz 2012 Asyadan Avrupaya Boazii Yzme yarlar her yl artan bir ilgi ile

B 176

karlanana Boazii Ktalararas yarlar yaklak 6,5 kmlik zor bir parkurda yzme, krek, kano dallarnda gerekletirilir.Global spor ve elence kltrnn paras haline gelmi kitlesel bir etkinlik

olan Vodafone Avrasya Maratonu her yl dzenlenmekte ve bir sonrasna katlmay dnyorsanz 2013 kousu iin 17 Kasm 2013 ajandanza not etmenizde fayda var.

baznda rekorlar alt st etti.Trkiye, oyunlar 1 altn, 5 gm ve 4 bronz olmak zere toplam 10 madalyayla tamamlad ve 43. Srada yer ald. Londra 2012 Paralimpik Oyunlarnda mcadele eden 69 sporcumuzun, byk mcadeleleri alk ald. stanbulun ev sahiplii yapt organizasyonlar gn getike artarken, bir aya 2005ten bu yana stanbulda gerekleen Formula 1 yarlar 2012 itibariyle takvimden karlmas sebebiyle, 2012stanbulun Formula 1siz geirdii ilk yl oldu.

14.FINA Dnya Ksa Kulvar Yzme ampiyonas, 12-16 Aralk 2012 stanbul, yzme dalnda ilk kez bir Dnya ampiyonasna ev sahiplii yapt ve 11. kez dzenlenen Dnya Ksa Kulvar Yzme ampiyonas 12-16 Aralk 2012 tarihinde Sinan Erdem Spor Salonunda gereklemi oldu. 160a yakn lkeden 900e yakn yzc, 10.500 izleyici kapasitesine sahip olan Sinan Erdem Arenada buluurken, Trk sporseverler dnyaca nl yldzlar canl izleme frsat buldu.Trkiye Yzme Federasyonu ise, iki senede bir gerekletirilen FINA Dnya ampiyonasnn 11.sinin lkemizde dzenlenecek olmasndan dolay gururlu ve bu sorumluluun onlara verilmi olmasn nedeniyle kendilerini ayrcalkl hissederken, Dnyann en iyi yzclerini stanbulda bir araya getiren bu ampiyona, dnya yzme camiasn lkemizde arlamak ve Trk misafirperverliini dnyaya sunmak iin bulunmaz bir frsat oldu. stanbulda gerekleen msabakalarn dnda 2012 Londra Olimpiyatlarndaspor branlarnda olduka hareketli bir yaz geiren Trkiye,gururla yaran Trk sporcularnn iki altn, iki gm, bir bronz madalya elde etmesiyle toplamda 5 madalya alarak olimpiyatlar noktalamt. 2012 Paralimpik Oyunlarndada 20 yllk oyunlar tarihindeki en baarl organizasyonunu tamamlayan Trkiye, hem katlm hem de madalya

B 177

B 178

emek op Up Y imiz P etiyle sadece i zenled amimiy eye s kez d letirm ce drt partilerinin ezzetleri bir cak ok n l a Daha nda, ev eimiz namay r amla da bulabilec oranda bulu ri paylap ak e ik hem l est anlar ibir r z men m yemek yed l restor telik h azrladm e nbu ,h k, s rdk na sta alt yatlarla. H rn a k akamlar fi stla hesapl dostlarn do p Up Yeme tlar, fer Po ruz. dos u se ettik. B ediyo yn sohbet iyle devam arihi, a ler niyet t hi de. de Yemek n ari rin me t eh ve lezzetler t ka yerlerde ans ve ola tatlar da buraya ba ikleri hem r, af rd Bu tuh bir yemekle am ya geliti nlklarn, manda domu, ya hem burada za alka ay kltr e ulda klar, ri yem ar stanb tn toplulu i, rdikle ren s en geti . Asrlarca s n lezzetlisin b elmi rlerd g lar i eri ye lini, e y km ikl ze ekme de geld s olarak bra eklerin en g endine mira irini k talarmzn l, yem bize nad m anbu a deva sini, en mdi, a nde st sayesi lerin en taze n izinde, i neti yapmay inlie, e an ng en malzem . Gemi zam ul'u yemek c etmi, bu ze iz, g kb m anb a a t baar bu er olar rak, s erden buray l ar ola mekil a birletirip torunl . Baka ehir ni dnem ye zl ye uz klarm ediyor e k olmu kanl eme al a ekliyoruz. y li eitli imdiki graf dah , mizi, uunu emii yeye bir para g kez tav a, hik en er l l uzun pup ge sn, i pilav rmayla, z 'dan ko st fkasya radeniz'in pa an kan pa ni daha , Ka ya'd akam esiyle, Ka enisi Bu bir y rta As mza k bir an pid unu, O ramaz 'nun humus ek akamlar etlerine ufa u ezz em nl Ortado ik, Pop Up Y den fan esi siz ird ul mut birlet eni stanb en, yem d ei biz k. G isi. Em ekledi bizimk e pencer yemek imek , onlara plamak e bir mail atn, Sema r to car / e dostla om adresin Esra A bir yerd anbul.c ceiniz t in see opupis ya da siz mek@p Evinizde k isterseniz, ye tme tube ikram e eya you . sndan v m fa tanal ook say iz. D Faceb a BME rak ulaabilirsin sun in video tanbul yaza Etkinli Popupis en zerind

P YE POP U L E R EMEK Y

ANBU VE ST MEK

B 179

BLEN KE

Eski stanbul, ruh kadar eski, nsan daha fazla eskiyemez ki. Fazl Hsn Dalarca

Semih Tekten
yerleri de bilmeyebilir. stanbula gp yaad sokaktan bir adm tesine kmam insanlar var. stanbul, 2011 saymlarna gre 13 milyondan fazla insann yaad, dnya zerindeki 170den fazla egemen devlet veya baml lkeden daha fazla nfusa, be bin kilometrekareden fazla alana sahip bir ehir. Haritanz yoksa, kaybolursunuz. Hep bir ilgim olmutur haritalara, haritalarn her trlsne. Hatta gittiim ehirlerden muhakkak bir tane edinirim. Harita zerinden gezmek, yol bulmak ayr bir keyif verir insana. Sizden nce o yollardan geenleri, haritay izenleri dnrsnz; haritann deien yerlerini fark edersiniz. Bin bir trls var haritalarn, bilirsiniz. Bu ay, haritalarn tketicilerin kullanmna ak, dijital olanlarndan bahsedeceim; tabii ki stanbuldan da. Bir anekdotla devam edelim. Boazii niversitesinde ismi lazm deil bir zat- muhterem her gn okula bisikletle gidip gelmektedir, evi de Kar diye bilinen Asya ktasndadr. Bir grup mnazarasnda bu kii kendisine srekli sorulan Kpry nasl geiyorsun? Bisikletin gemesine izin veriyorlar m? sorusuna karlk verdii Vapurla geiyorum. cevabn anlatr; bu soruyu soranlar da yaadklar ehri bilmemekle ve yabanclamalaryla yarglar. Ayn kii, ayn mnazara ierisinde Kuzey Kampusun hemen giriinde uzun sredir faaliyetteki BfeBUdan haberdar olmayn da itiraf eder. Kssadan hisse, herkes stanbulun her yerini gremez, yaayamaz. Byle bir ehirde yaad yerin hemen yan bandaki olay ve Bu ehirde her gn katettiimiz yollar bir dnn. Aslnda herkesin kendisine ait kiisel bir haritas var. , okul, ev, sk ziyaret edilen meknlar, arkadalar yle bir silkelesek kendi haritamz oluturabiliriz. ehri deneyimleme biimi herkesin farkl, ancak ounun birtakm dzenlilikler ierdii su gtrmez bir gerek. imdi inceleyeceimiz harita servisleri yaadmz meknla ilgili ite bu dzenlilik ve dzensizliklere dair katma deer sunmaktalar. Karlatrma yapmaktan ziyade, servislerin gl ynlerini belirtip hangi servisi nasl kullanabileceimizi dnmek daha faydal olur dncesindeyim. NOKIA HERE Here, Nokia Mapsin yeni ad. Here. net adresinden ulaabileceiniz servis ile dier btn harita servislerinde olduu gibi arama, yer yn bilgisi, yol tarifi alma mevcut. Here dier servislerden ayran zellii stanbulun toplu tama bilgilerini, toplu tama yol tariflerini son kullanclara sunmas. Collections zellii ile hatrlamak, ileride gitmek istediiniz veya gittiiniz yerleri kiisel hesabnza kaydedebiliyorsunuz. Heren 3D zellii Amerikadaki ehirlerde aktif, ancak daha Trkiyede almyor. Servisin temiz ve rahatlatc arayzn de vurgulamak gerek. Haritada yanl veya eksik bir yer fark eder ve topluluun gcne inanrsanz, Map Creator zellii ile haritalarda deiiklik yapabilirsiniz. Cetvel zellii ile harita zerinde eitli noktalar belirleyip, bu noktalar aras mesafeleri lebiliyoruz. eitli mobil iletim sistemleri iin uygulamalar bulunan Here ayn zamanda baktmz ehirlerin hava durumunu da paylayor. Servisin bahsedeceimiz son zellii, gezilecek yerleri, alveri yaplacak yerleri veya mzeleri gster dediiniz zaman, harita zerinde setiiniz kriterdeki youn blgeleri renklendirmesi. GOOGLE MAPS Googlen harita uygulamas Maps, Google hesabnzla entegre alan bir servis. My Places zellii ile haritadaki gemi aramalarnz grebilirsiniz veya kendinize zel bir harita oluturabilir, istediiniz kiilerle paylaabilir veya haritalar birlikte oluturabilirsiniz. zel bir harita oluturmaktan kast, mevcut harita zerine eitli iaretler ve izgiler brakmak. Google Maps standart yol tarifi zelliine ilave olarak ana yollar ve demeli geileri pas geerek yol tarifi verebiliyor. Ev ve i adresinizi hesabnza tanmlayarak her yol tarifinde adreslerinizi

B 180

tekrar girmenize gerek kalmyor. Uydu, harita, arazi grnmyle eitli katmanlarda haritalar inceleyebilirsiniz. Labs zellii ile haritanza eitli ilevsel buton ve zellikler ekleyebilirsiniz. Hava durumu, nemli veya tarihi yerlerin Wikipedia sayfalarn gsterme, Google kullanclarnn paylatklar dnya zerindeki herhangi bir yerin fotoraflar Mapsn dier zellikleri arasnda. Sokanzn fotoraf daha nceden paylalmsa hi armayn. YANDEX HARTALAR Yandex Trkiyedeki hzl yerelletirme almalarnn ardndan Haritalar servisini Trkiye kullanclar iin at. Yandex Haritalarn ne kan adet zellii var: Panoramik grntler, rehber ve trafik younluu. Yandex, stanbulun neredeyse tm sokaklarnn panoramik grntlerini sunuyor. Bu sayede gitmek istediiniz binann kap numarasna veya yokuuna kadar grebiliyorsunuz. Tandklarnza yol tarifi verirken, Yandex panorama grntlerini paylap grsel hafzalarn kullanmalarn salayabilirsiniz. Yandex Haritalarn bir dier zellii ise kullanclara Rehber ad altnda, stanbulda ihtiyac olabilecek devlet dairelerinden tutun da kuafrlere kadar tm kurum ve kurulularn yerini sunmas. Yandex Rehberde bulabileceiniz kurum ve kurulularn tm listesini ekte bulabilirsiniz. Yandex Haritalarn stanbullular iin sunduu bir dier servis ise trafik younluu. Yol tarifi alrken, arama yaparken ayn zamanda harita zerinde sokak ve caddelerdeki trafik younluunu da grebiliyorsunuz. imdiki trafik younluu olduu gibi, tahmini trafik younluu da Yandexin sunduu hizmetler arasnda. Haftann gnn ve saatini

Dini kurumlar Evlendirme daireleri Mahkemeler Polis ubeleri Vergi hizmetleri ve teftileri Ynetim organlar Barlar Bowling salonlar Dans okullar Gece kulpleri Kafeler Hayvanat baheleri Kltr ve elence parklar Mzeler Restoranlar Sergi saraylar Sinema salonlar Tiyatrolar Turizm beldeleri Yunus akvaryumlar Ayakkab maazalar Alveri merkezleri Giyim maazalar IT maazalar Kitaplar Marketler Mobilya maazalar Mcevher maazalar Mzik maazalar Parfmeri maazalar Pazarlar Spor maazalar Spermarketler Acil yardm servisleri Di sal Eczaneler Gzellik salonlar Hastaneler Kuafrler Poliklinikler SPA salonlar Tp merkezleri Bask hizmetleri amarhaneler

Fotoraf stdyolar Hukukular Kamu Hizmeti Salayan Firmalar Noter hizmetleri Taksi duraklar Terzi atlyeleri Fitness kulpleri Hamam ve saunalar Havuzlar Stadyumlar Araba galerileri Araba teknik servisleri Araba yedek paralar Benzin istasyonlar Lastik montaj Oto ykama Otomobil maazalar Src kurslar Trafik Mdrlkleri Anaokullar Ktphaneler Ortaokullar niversiteler Dinlenme tesisleri Bykelilikler ve konsolosluklar Oteller Turizm irketleri Uak ve demiryolu biletleri Emlak ofisleri naat firmalar naat malzemeleri maazalar Bankalar Bankamatikler Dviz brolar Demiryolu istasyonlar Deniz ve nehir iskeleleri Havalimanlar Otobs istasyonlar ve otogarlar GSM operatrleri GSM ve cep telefonu maazalar Hizmet salayclar nternet kafeler PTT Veteriner klinikleri

B 181

seerek, stanbulun tahmini trafik younluunu grebiliyorsunuz. Cetvel, kiisel harita oluturma, yol tarifi almak iin arama kutucuklarna gitmek istediiniz adresleri yazmayp harita zerinde istediiniz noktalar fare ile seme gibi zellikler Yandex Haritalarn dier zellikleri arasnda. Yerelletirmeye ok nem veren Yandexin katma deerli servislerini artrmaya devam etmesini diliyoruz. BING MAPS Bing Maps, Microsoftun sunduu harita servisi. Servisin ne kan zellikleri arasnda Google Maps gibi yol tariflerinde ana yollar ve demeli geileri pas geme mevcut.

Bing Maps gidi yannda dnn de yol tarifini veriyor. Haritay tam ekran grebilme, Maps Apps ile ok sayda ilevsel buton ve zellik ekleyebileceiniz bir panel, harita oluturma Bing Mapsin dier zellikleri arasnda. WIKIMAPIA Wikimapia topluluun gcyle gelien, herkesin katkda bulunabilecei ak bir harita servisi. Dier harita servislerinden temel fark, eitli meknlarn nokta eklinde deil, alan eklinde sunulmasdr. Yani szgelimi aradnz Saryer anahtar kelimesi ile Yandex Haritalar sizi Saryer merkeze, bir noktaya gtrecektir.

Wikimapia ile Saryeri nokta olarak deil, alan olarak grp nerede balyor, nerede bitiyor, dier ilelerle snrlar neler gibi sorularn cevaplarn bulabiliyoruz. Yaknlap uzaklatmz zaman da lkelere, ehirlere, semtlere, hatta binalara, parklara kadar inebiliyoruz. SK HARTA SERVSLER SK alk olmadmz tarzda bir harita servisi sunuyor. SK Harita Servisleri ile SK ubelerini, yetkili tahsilat merkezlerini bulabiliyoruz.
B 182

Belediyeler Kaymakamlklar Hastaneler Camiler ve klliyeler eme ve sarnlar Gne saatleri Hamamlar stanbul surlar Kasr, yal, kk ve konaklar Kamu kurumlar ve nemli binalar Kilise ve sinagoglar

Ktphaneler Nbeti eczaneler tfaiye Mezarlklar ve trbeler Saraylar ve mzeler Semtler, meknlar Stun, kule ve antlar Tekkeler Yeditepe stanbul Ziyaret meknlar Panoramik grntler

Rehber katmanyla stanbuldaki birok yeri, binay, alan bulabilirsiniz. Rehber katmannda grebileceiniz yerlerin listesini ekte bulabilirsiniz. Dier harita servislerinde olan arama, yol tarifi alma, paylama ve benzeri tm hizmetler stanbul ehir Rehberinde bulunmakta. STANBUL KLTR MRASI VE KLTR EKONOMS ENVANTER stanbul Kltr Envanteri Bir corafyada hangi kltr deerlerine sahibiz? sorusuna cevap niteliinde,

Haritas ile o anki trafik skklklarn grebilir, alma veya kaza gibi sebeplerle kapal olan yollarn duyurularn takip edebilirsiniz. NETCE Daha bahsetmediklerimizi de ekleyince stanbulda kaybolmayalm, aradmz bulalm diye saysz servis olduunu fark ediyoruz. Fikrimce bu servislerin son kullancya katks tarif edilemez boyutlarda. Ancak bu noktada teknolojinin sunduu imknlarn bir de teki tarafn sorgulamamz icap ediyor. Yukarda saydm servislerin bir ksmn dzenli kullanmaya baladmdan beri meknla ve insanla olan ilikimin nitelii deimi durumda. Dijital bir aratan yardm almak, sokakta geen herhangi birisinden adres tarifi almam, yani sosyallii gereksiz klyor. Bir baka deyile insann insanla kurduu ilikiden ziyade, insann makine ile olan ilikisini kuvvetlendiren bir durum. Ve bu iliki, sadece dijital haritalarla snrl deil. Birok alanda insandan ve becerilerinden ziyade makinelerden yardm alyor, onlarn becerilerine mit balyoruz. Bu durum, olumsuzlanmal mdr sorusunun cevab bir anda verilecek trden deil. zetle diyebilirim ki, meknteknoloji-insan ilikilerinin niteliinin de deitii ve deiecei bir ada yayoruz. Semih Tekten tektensemih@gmail.com

Ayn zamanda stanbuldaki barajlar ve barajlarn doluluk oranlarn bu servis zerinden renebilirsiniz. stanbuldaki tarihi emeleri grebilir ve yerlerini renebilir; servisi kullandnz srada su hatlarnda kesinti olan ile ve semtleri grebilirsiniz. STANBUL EHR REHBER Bykehir Belediyesinin sunduu stanbul ehir Rehberi servisi, yukarda sraladmz uluslararas firmalarn servisleriyle yarr cinsten. BBnin servisi ile stanbulun eitli katmanlardaki haritalarn grebiliyorsunuz. Hlihazr harita, evre dzeni plan, uydu haritasn kullanabilirsiniz. 1946, 1966, 1982 yllarna ait haritalarla stanbulun eski haritalarn da grebiliyorsunuz.

bir envanter almas olarak balad. stanbul ile ilgili tarihi haritalar ve kltr ekonomisi haritalar 2010 Avrupa Kltr Bakenti stanbul kapsamnda internet zerinden paylalmaya baland. zellikle tarihi haritalar ilginizi ekecektir. STANBUL ULAIM HARTASI Bir BB kuruluu olan stanbul Ulamn internet sitesinde stanbuldaki rayl sistemlerin haritalarn, faaliyette olan hatlar, duraklar bulabilirsiniz. irketin akll telefonlar iin gelitirdii Metrostanbul uygulamas da indirip kullanmanz bekliyor. BB YOUNLUK HARTASI BBnin sadece yol durumu ile ilgili bilgi veren internet servisi Younluk

TE BUNU SEVYORUM
yi tasarm herkesin hakk diyen Idemama iyi tasarm, markalamay, iletiimi byk markalara zg bir lks olmaktan karp kk ve orta lekteki iletmelere kaliteli hizmet vermeyi hedefleyen bir internet projesi. Logo, kurumsal kimlik, isim, bror, fuar stand, dijital tasarm ve daha birok ihtiyacnz Idemama andaki profesyonel tasarmclara belirlediiniz bte ve srede yaptrabilirsiniz. Belirlediiniz dl kazanmaya alan tasarmclar sizin iin en gzel tasarm yapmaya alyor ve nnzde ierisinden seip beenebileceiniz birok alternatifiniz oluyor. http://goo.gl/PZp1B

ELMA KAFASI
Ksa bir sre nce Google Maps altyapsn kullanmaktan vazgeen Apple, kendi gelitirdii harita uygulamasn kullanclarna at. Hatal yol tarifi, boyutlu grntlerin dzgn gzkmemesi, erimi gibi gzken kprler gibi youn kullanc ikyetleriyle yayn hayatna balayan Apple Mapsin bana zaman ierisinde eitli Apple alanlar getirildi. Daha ok yeni bir servis olan Apple Mapsin uzun vadede ok iyi alan bir servis olacan biliyor; IPhone marka oyuncaklarnzla Maps servisine bir ans daha vermenizi diliyorum. http://goo.gl/BRB8Q

UNLARI DENEYN
http://goo.gl/wM1cV istanbulite, kiiye zel stanbul turlar ve atlye almalarna odaklanm bir internet giriimi. http://goo.gl/YOdYA SokakRportajlar, sokaktaki insanlarla yaplan rportaj videolarn yaynlayan bir internet sitesi. http://goo.gl/8U3wx OBilet, Trkiyedeki otobs firmalarn tek bir platformda toplayan, online otobs bileti alabileceiniz internet giriimi. En nemli zellikleri farkl firmalardan aldnz biletler sayesinde sistemde biriken puanlarn istediiniz firmadan bilet alrken kullanlabilmesi ve kullanclara aktarmal seyahat alternatifleri sunmas. http://goo.gl/eFSV7 Toppuk, kullanclarn kendi zevkinize gre ayakkab tasarlayabilecei kiiye zel ayakkab sitesi. Hediye semekte zorlananlar iin alternatif olabilir. http://goo.gl/XCS64 Sendloop, toplu e-posta gnderimlerinizle ilgili tm ileri halledebileceiniz cretli bir platform. http://goo.gl/Ypjs8 Ekonomi Bakanlnn Android mobil cihazlar iin karm olduu uygulama. http://goo.gl/CbhGR Ekonomi Bakanlnn Iphone iin karm olduu uygulama.

GOOGLE GENE YAPMI

Google Earth bilgisayarnza indirip kurduunuz, dnyann corafi bilgilerine eriebileceiniz bir yazlm. Bu yazlm ile dalarn, aalarn, binalarn boyutlu grntlerini izleyebilir; Mars, Ay ve yldzlara yolculuk yapabilir, iklim deiikliklerini takip edebilir, Pro versiyonuyla mesafe ve alan hesaplar yapabilirsiniz. Google Mapsten farkl daha birok zelliin olduu Google Earth, dnyann neredeyse her yerinin bilgi ve grntsn sunarak hi gidemeyeceimiz, gremeyeceimiz yerleri grmemizi salyor. Ama ayn zamanda, aslnda gidip grebileceimiz yerleri yaknsayarak koltuumuzdan kalkmamza ve meknla fiziksel ilikiye gememize engel olmaktan da geri kalmyor. http://goo.gl/jKrK0

B 183

AYIN OYUNCAI
NComputing rnlerinin Trkiye distribtr Dojop Teknolojinin sunduu L300 model eriim cihazn bu ayn oyunca semeye layk grdm. Bu eriim cihaz aslnda aptal terminal olarak da biliniyor. Diyelim ki evinizde veya iyerinizde ok sayda bilgisayar var veya olmasn istiyorsunuz. Gnmzde bilgisayar donanmlar artk o kadar geliti ki, bilgisayarnzda kullanmadnz atl bir performans/kapasite kalyor. te bu eriim cihaz ile bu atl kapasiteyi baka bir monitr, klavye ve fareye ynlendirerek yeni bir bilgisayar elde etmi oluyorsunuz. Ufak bir kutu olan L300 model eriim cihazn ethernet kablosu ile ana bilgisayar ve monitr arasnda kpr kurarak balyorsunuz. Sonra ocuunuz odasnda bilgisayar ile urarken, siz de ayn bilgisayarn atl kapasitesini kullanarak salonda kardnz son diziyi izleyebiliyor veya internete eriebiliyorsunuz. http://goo.gl/4xJP4

KENT TEKNOLOJ LE YAAMAK

zlem Ycelener 09

Hepimiz stanbulda kendimizce hzl/yava, sakin/telal, bir dolu koturmacal; ama bir o kadar da elenceli yayoruz. Pekiyi iin asl, gnlk hayatta teknolojiyi kullanarak stanbulu nasl kefediyoruz? Teknoloji ve stanbulu buluturan, ehrin yaanmasn kolaylatran, yediimizi itiimizi gezip grdmz etrafmza duyurmaya yarayan teknolojik uygulamalar nedir acaba? ster yerli ister yabanc bir turist gibi geireceiniz stanbulda Bir Gn iin kullandmz akll uygulamalara dair bir yazy beeninize sunuyoruz bu saymzda. ncelikle, balang noktamz olan Vaktim var, Fikrim Yok dediniz, program yapmak istediniz, kafanz kart, fikir almak iin akll telefonunuzdan TimeoutIstanbul uygulamasn atnz, baktnz ehirde ne var ne yok, fikir edindiniz, hemen harekete getiniz.
B 184

Gidilecek etkinlie karar verdiniz, Whatsapptan GroupConversation aarak yaptnz taslak program arkadalarnza dantrnz, hemen onay aldnz.

Sonra etkinlik iin yer durumunu grmek istediniz, myBilet veya Biletixe girdiniz, biletinizi alp yerinizi ayrttnz.

Arkadalarnz da onlar viberdan cretsiz arayarak haberdar ettiniz. Programnz iin hazrlklara balamadan nce AccuWeatherdan havay kontrol ettiniz, saat saat Celciuslar not ettiniz, Lifestyle tabndan havann gndelik hayatta Health, Outdoor ve Sports kategorilerinde hangi aktiviteler iin ne kadar uygun olduuna baktnz, giyeceklerinizi ona gre ayarladnz.

Sonra kyafetlerinize yle bir gz attnz ve yine kararsz kaldnz, hop hemen StyleTagi ap sokak modasn yakaladnz. Etkinlik meknna gitmeden nce, Mekanisti kartrp yaplan yorumlara gz attnz. Acaba arabayla hangi yoldan gitsem diyip IBByi atnz, baktnz tm yollar kprler tkal, arabay almaktan vazgeip toplu tama candr diyerek IEETye mit baladnz ve Hareket Saatine uymakta karar kldnz. Sonra da etkinlie daha ok var, deyip otobs saati gelene kadar skldnz, hemen Sinema uygulamasn ap kendinizi ilk bulduunuz filme attnz. Filmden kp otobse atladnz, yolda giderken Foursquarei anca arkadalarnzdan kimin nerede olduuna baktnz, ilerinden birinin civarda olduunu grp yanna katnz. Bir de stne meknda check-in yapp Check-in Specialdan bedava Latteyi kaptnz! Ayakst buluup, sohbet ettikten sonra programa kaldnz yerden devam ederek, nihayet mekana vardnz. Hemen Facebookunuzdan etkinlii bulup, kendi yorumunuzu da yazarak check-in yaptnz. Etkinlik srasnda dnen espri ve akalar Twitter zerinden gnn laf olur bu diyip tweet olarak takipilerinize attnz, en komik annz fotoraflayp Instagramdaki filtrelerden en yakann seip arkadalarnzla paylatnz.

B 185

Etkinlik bitti, enerjiniz eve dnmeye yetmedi, otobslerin hepsi geti gitti, siz de ap en yakn duraktan Taksi ardnz, evde a kalmamak iin de arka koltukta Yemeksepetinden sipari verdiniz. Eve geldiniz, yorgun argnsnz, stanbulda bir gn kesmedi mi? Bavulunuzu ap bir sonraki aktivitenizi stanbul dna tamak iin yeni destinasyonlar yaratrsnz.

STANBULU AK VE ARKILAR KORUYOR

Cenk Erdem '98

B 186

stanbul sevgili, stanbul ak 24 saat hayat dolu, her deniz kuytusuna ak vuran stanbulun canllna, eski sokaklarna ve na baylyorlar konser iin stanbula gelen nller. Tarihini de duymular, okumular ve bir ekilde zellikle stanbulun farkllklara kucak aan gzel bir sevgili olduunu da ok iyi biliyorlar.

stanbuldaki farkllklar ve bunlarn bir arada oluunu seviyorum. Kltrel zenginlii ve tarihinin yannda geceleri ok farkl bir stanbul olduunu biliyorum. Her teknolojinin olduu gncel mziklerin alnd gece kulpleri ve gece hayatyla, gemii ve gelenei bir arada, bu btnlk inanlmaz. diye konuuyor stanbulu ok seven ve The Gates

of stanbul adnda bir de ark yazan nl arkc Loreena McKennitt. Ancak o btnl ve farkllklarn zenginliini pek sevmeyen ve akln ecdadyla bozmu birileri srekli geri vitese almak istiyor stanbulu ve sevgili Loreenann haberi yok. Ah bir bilse nasl kyyorlar stanbula ve Fatihten beri stanbulun herkese ak kaplarna. Maalesef farkllklar en ok ho gren Beyolu sokaklarndan ie balamak zere, stanbulun canlln ve karde kalbini de deiyorlar o ayr; ya bitmeyen inaatlar ya yanl politikalar ama her defasnda stanbulun kymetini bilmeyen ok yetkili sevgisiz adamlar. Ayn sevgisiz adamlar Boaz imara ayor veya Boaz kenarndaki dnyann en gzel konser meknlarndan Kurueme Arenaya da kyabiliyorlar; tpk Gztepe Parkna ve Gezi Parkna kyabildikleri gibi. Bir vakit Beyolu sokaklarnn arkalarnda Galatasaray Hamamna gtrdm gzel arkc Monica Molina dnyaca nl spanyol copla arkcs efsanevi Antonio Molinann kz ve o da pek seviyor stanbulu. Trkiye de Monicay pek seviyor; zarafeti ve yumuak ak arklaryla stanbulun deniz

kenarlarndaki k kafelerde ve romantik radyolarda bol bol alnyor ak dolu arklar. Onun en gzel arklarnn bir araya geldii albmnn (Auto-retrato) kapanda da stanbul var. Hem stanbulda Caz Festivalinde Esma Sultan Yalsndan, zel bir gece de Dolmabahe Saray'na; Sanattan, Harbiye Akhavaya kadar arklarn paylamad mekn da kalmad stelik. Monica da kymetini biliyor stanbulun. Dnyann parasn verseniz yaplamayacak bir tantm, albm kapana Boazda ektirdii fotoraf tayarak yapyor Monica Molina. Ik ok gzel. stanbul yle gzel bir ehir ki kck sokaklarda sanki sonsuza yryorsunuz, diyor Molina. stanbulda sonsuz sevgiyi hissettiiniz Sultanahmetin enerjisi de bambaka, hemen her arkc Sultanahmet

Camiini ve tarihi yarmaday ziyaret etmeden ayrlmyor. Tpk Loreena McKennitt gibi stanbuldaki tarihi arlardan ve Ayasofyadan da ok etkilenerek ayrlyorlar. Ne var ki lkemizin d politikalaryla gelenei ve ada bir arada tutan stanbul imaj yerini yava yava daha ilkel bir stanbula brakyor. Diyelim byk gie filmi James Bond Skyfall macerasnn stanbul sahneleri her ne kadar Kapalarda ve stanbulun tarihi meknlarnda kovalamacalarla balasa da, hi bizi temsil etmeyen grntlerle, misal bir bar sahnesinde Bondun elinin stnde l akrebi ve viskiyle iddiaya girilen bir mizansen sunabiliyor. Ortadounun sava ve atma iindeki atmosferleri ve Arap kltryle aktaryor stanbulu ekilen filmler. stelik Bondda CNN ak ve ngilizce yayn gsteriyor,

tipik ngiliz smrgeleri gibi bir Muz Cumhuriyeti alt mesajn veriyor yrim stanbulla; hatta ksa bir sre sonra stanbula konsere gelen Jennifer Lopez, Bronxta yetitiini, bizim gibi defalarca dmeyi ve ayaa kalkmay ok iyi bildiini aktaryor, neredeyse Arap bahar yaanyor zannettii stanbulda. Kendini ifade etme zgrl konusunda lider kiilii arkclndan da kymetli pop kraliesi

Madonna iin binlerce kii dnyann bir ucundaki Trk Telekom Arenaya gittiinde de, Madonnann ok kymetli bir mesaj oluyor. Krtajn tartld ve kadnn kendini saknmak zorunda brakld eitsizlik iinde bir zihniyetin iyice yerletii Trkiyede, Madonna gsn ayor ve mesajn veriyor: Beden benim bedenim! Ama anlayan anlyor. Trkiyenin d politikalaryla farkllaan stanbul misafirleri konserlerde de iyi belli oluyor. nl starlarn geldii Kkiftlik Parkta Enrique Iglesias bir arksn stanbuldan bir izleyiciyle sylemek istiyor ve fakat sahneye kan kii de

randan izleyiciler oluyor. Ahmedinejadn lkemde yok dedii ecinseller kh Madonna konserindeler, kh Ricky Martin konserindeler, hi merak etmesin stanbul herkesi kucaklyor. stanbul, nl arkc Stingin sahneye klarnetiyle bir mzisyenimizi davet ettii, Madonnann bartsyle Sultanahmeti gezdii, dnyann tm ecinsellerinin gay ikonlarnn konserlerine kotuu, Taksimi onlarca kez demelerine ramen ve trl yasaklara ramen, elenmeyi de bilen bir ehir olarak bakaldryor. Trkiyede hi bitmeyen kaldrm tadilatlarna ramen, yamur amur sokaklar eleniyor ve muhafazakrlama geceye ve arka sokaklara direnemiyor. Gecenin, sokaklarn, konserlerin, barlarn ak dolduu ve farkllklarn yan yana olmaya devam edecei bir ehir olarak stanbul kendini koruyor. Farkllklarn birliktelii byk bir g yaratyor. Eskiler, evliyalar koruyor stanbulu derler. stanbul ak ve arklar koruyor. Yrim stanbul

B 187

ev k l a ra ygarl a l u ka s n d . Fark k i y a at l a r a n bu l ir. st hay nmit ku nu r ekille i ok farkl ya do dr. rle o kt a v le n ni var k l t r e r n b i r o k e l bir r dze bi l o nu ark e gre aas i n d e f o ku s u , f a r k a d a m o d ke n d i n t i r i r , ka r m l e r i n i n sin i y d nde ; ski H e r ke n l ii ginle y a p m s e mt l e r d e e a s eve . m a k l o nu z e n plii at m vardr ti, o sahi . Ka r u m ir rdr; b ir stanbulu anbul e i t s e a yo k et m i t r s a d a f a r k l va eit st vey i yo ait b tmas ii ise lam ve n l e r l e b i r o k a i n ke n d i n e en u se ucak Boaz n k en gel s adar o di iinde bi eye n ye r l e r i n d h e r ke k e tr. lem Her ne irir. Ken yine d tlam rk edi farkl i i n i ka r. Ama ma asla te rkiyenin et r indek rtr enen a gzell ev g i l e uyla T n ka nsa s ke i n i a ka ist as nu m me nlar d e ka f gitmek a i t ko lu ola i , o ke irok b a m s i , s t a n bu l emem ka p ay ulun b ip onlara en dn nb et e Baz m r olm de sta emlek ak ed s evd i r r nei rl m r. Onlar iin bulunu mer e h a i n e o nu o k il bir t an rd nler iler zel st n gele lmla renc nn o rlerde anbulda ka r ehi ezunla Farkl efedip st azii m rduk. Bo k so Biz de b y y d i ye ardr. nedir? m v iin anla l sizin t a n bu s

BEN

U STANB CE

B 190
RESMLEME : EMRE SENAN

Kutay Erkan / BYAK

Eer bir renciyseniz ve bu sreci geleceinize yatrm yaparak geirmek istiyorsanz; snavlar, proje devlerini, stajlar, kulp faaliyetlerini bir arada srdrmek zorundaysanz, iiniz hayli zor. stelik bunlar stanbulda gerekletirmek ii daha da zorlatryor. Zrrr! Zrrrr! Uyandktan sonraki ilk anlar bu inat sesin kap zili olmadn anlamamla geiyor. Kap da, zili de be dakika sonra unutacam ryama ait ama ses gerek, alarmmdan geliyor. Kendimi de artan bir eviklikle yatamdan atlyorum. Saate bakmama gerek yok - alarma alma ann her gn dayatan benim ki o da bana aynsn yapabilsin. Hava aydnlanmaya balarken yollara dyorum. Duraa giderken kamps panolarn tka basa doldurmu bir sr afi taklyor gzme, yeterince pano yok diyorum. Duraa geliyorum, ilk otobs ucu ucuna kayor. Bir sonraki otobsn yolcular yava yava terif ediyorlar ve otobsn kapsnn denk gelecei yeri kestirip ayakta kalmama abas balyor. Bu hesab yaptn belli etmemek altn kural, nk ben cool bir insanm ve cool insanlarn dnecek daha nemli meseleleri olur. Her sabah ve her akam olduu gibi ileli bir yolculuktan sonra istikrardan holansam da stanbul trafii buna dhil deil- hedefime varyorum. Bir eyler yapyoruz irkette, yaparken vicdan azab duymuyorum filmlerin aksine. nsanlarn aslnda bize ihtiyac yoksa ne olmu? Ayrca, kime gre ihtiya? nsanlara nceliklerinin deitirildiini syleyecek olan ben deilim, bunu sylemek de deitirmeye almak olurdu zaten. Beni rahatsz eden daha farkl bir ey ve tek olduumu da sanmyorum, yumuak yataklarn altndaki bezelyeyi hissetmek iin prenses olmaya gerek yok her zaman. Hafta sonu bir sabah, bu bezelye suratma arpyor. Camn dnda, yukarda bir yerlerden ku cvltlar geliyor. O kular her sabah oradayd ve her sabah o sesi karyorlard kuvvetle muhtemel. Dinledike cvldamak adnn nereden geldiini anlyorum. Dnecek ciddi bir eyim olmad iin daldan dala atlyorum sonra da... Kularn bu seslerinin ne anlama geldii veya yaam alanlarnn ne durumda olduu deil dndm. nsann yapsna uygun bir ekilde, nce kendimi dnyorum. Bu kadar basit ve gzel bir eyin bile farknda deilsem kim bilir baka neler var yanndan geip durduum Panolar, diyorum kendi kendime, acaba hangi etkinlikler var bu hafta? Her hafta gideceim deyip kendimi kandrdm, yattm binaya 50 metre mesafede olan konserleri dnyorum. Ya yolda geirdiim onca saat? Yol skc ve yorucu olabilir ama bunu kendime tekrarlamak yerine daha elenceli hale getirebilir miydim? lham kaynam sevimli ama her gn kardklarmdan duyduum pimanlk bencilliimi bir kez daha kantlyor sanki Olsun. Her ey bir gnde dzelecek deil ya! Beni rahatsz eden bezelyeyi bulmutum ne de olsa: Hedefe giden yolda kardklarmz telafi edebilirdik, hatta en skc yollar bile daha elenceli hale getirebilirdik. Emersonn Life is a journey, not a destination. lafn zamannda beenmi, hatta msn iletimizde yazmtk belki oumuz ama bunun uygulanabilirliini hi test etmemitim. Tamamen baarya ulamam nemli deildi, buna abalamak ve her andan keyif almaya almak szn zyd zaten.

B 191

STANBULDA EBEVEYN VE OCUK OLMAK

Yeim aylakl 05
stanbul temal bir say hazrlanrken, ebeveyn ve ocuk olarak yaama konusuna deinmeden olmazd. Bu yazmda ehrin hz, ani deiim ve stres lemesine ebeveynlik sorumluluu da eklendiinde neler yaandna hem ebeveyn hem ocuk asndan bakmaya alacam. nl bir psikolog David Elkind bundan tam 31 yl nce ok ses getiren Hurried Child (Acele Ettirilen/ Hzlandrlm ocuklar) kavram ile karmza kmt. Elkind, acele ettirilen ocuklarn, ocukluklarn tam anlamyla yaayamadna, hayatlarnn srekli olarak programlandna, hem okulda hem okul d aktivitelerde ok yksek beklentilerle karlatklarna dikkat ekmiti. O yllardan bu yllara durumun daha da arpc bir hal aldn syleyebiliriz. Artk ocuklarn neredeyse kendi balarna kalacak vakitleri yok. Anne babalar, be yandaki ocuklarnn bir eyle megul olmadan evde oturmasndan huzursuzluk duyduklarn ifade ediyorlar. ocuklarnn potansiyelini ve zekasn gelitirmesine katkda bulunamadklarn dnerek kayglanyorlar. Elkind, daha ge yata anne baba olmann ve daha az sayda ocuk sahibi olmann da beklentileri ykselten bir etken olduunu savunuyor ve ocuunuz snfndaki dier ocuklar gibi sosyal aktivitelere katlmyorsa bir eksiklik hissedebiliyor ve iyi bir ebeveyn olmadnz dncesine kaplabiliyorsunuz, diye aklyor. Teknoloji sayesinde kolayca genileyen sosyal a ierisinde anne babalar kendilerini ve ocuklarn bakalaryla kyaslyor; ocuklar iin yapabilecekleri her eyi bir anda yapmay arzuluyor. Okul ve aktiviteler arasnda mekik dokurken de yol, trafik, ge kalma stresi nedeniyle hem ocuklar hem anne babalar bitkin debiliyor. ortamnda ve sosyal hayatta olduu gibi ebeveynlik rollerini gerekletirmede de stres ve rekabet yaanyor. Stresliyiz nk kaybetmekten, baarsz olmaktan, ocuklarmz iin yeterli olamamaktan, ocuklarmzn yatlarndan geri kalmasndan korkuyoruz. Bunun sonucunda ocuklarmzn eitli aktivitelerle megul olmasn salayarak kaliteli zaman geirmelerini garantilemeye alyoruz. Kaliteli zaman; her an programl, bir dakikas bile bo gemeyen, verimli kullanlan zamanlar olarak dnlmekte. Oysa kaliteli zaman, birbirinin varlndan keyif alarak duygusal ihtiyalarn karland, anlaldnn hissedildii, sevgiye dayal paylamlarn olduu anlardr. O halde bu anlarda verimlilikten te paylam ncelikli olmaldr. Yaplan aratrmalar, ocuklardan yapabileceklerinden fazlasn istemenin, onlarn snrlarn zorlamann ocuklarda stres ve kaygy arttrdn gsteriyor. 1990lardan sonra depresyon, kayg bozukluklar, dikkat eksiklii ve hiperaktivite, drtsellik, mide rahatszlklar ocukluk dneminde fark edilir derecede artt. Baarl ocuklar yetitirme arzusunun bedelini ocuklarn ruh ve beden salnda alan yaralarla m der olduk? Aldmz besinlerde bile kendi doal ortamnda ve hormonsuz byyen rnleri tercih ederken ocuklarn hormonlu gdalar gibi bir an nce bymesi iin acele ediyor olabilir miyiz? stanbulun hzl temposuna ayak uyduran ebeveynlerin ritmine ocuklar da uyum salamak durumunda. Yalar kk olmasna ramen okul ve sosyal aktivitelerle dolu youn programlar var. Bu programlar gerekletirmek iin de her yaptklar ite hzl olmalar gerekiyor. devlerini hemen bitir, yemeini abucak ye, abuk zerini giyin hemen kmamz gerekiyor, gibi cmleleri sizce ocuklar gn iinde ka defa duyuyordur? stanbulda yaayan ocuklarn hi bitmeyen trafikte okula gitmeleri de sosyal aktivitelere katlmalar da dier ehirde yaayan ocuklara gre ok daha telal. stanbulda yaayan ocuklarn belki de bu yzden ocukluklarn acele yaamaya altklarn syleyebiliriz. ocuklar youn bir gnn ardndan eve dndklerinde ise televizyon, bilgisayar veya tabletlere yneliyorlar. Kendi bana kalma, yaplabilecekler listesinde yer almyor. Aktivitelere, tabletlere, bilgisayarlara baml yeni bir nesil ile kar karyayz. Baml diyorum; nk onlar olmadan bir gnleri gemiyor ve onlar olmadan nasl oyalanacaklarn bilemiyorlar. Oysa kendi bana kalabilen ocuk, oyalanmak iin farkl elenceler retebilir, hayaller kurar. Boluklar, yaratc fikirlerin ve icatlarn ortaya kmas iin deerli anlardr. Aktiviteler arasnda koturan bir ocuun boluk yakalamas pek mmkn grnmyor. Hzl tempoda geen ehir hayatnn ocuklarn oyun tercihlerini de etkilediini syleyebiliriz. Dijital oyunlar gerek hayattaki oyunlara tercih ettiklerini ve nlerine oyuncaklar koyulduunda igdsel olan hayali oyunlar kurmada zorlandklarn gzlemliyoruz. ocuklar iin zel olarak tasarlanan dijital oyunlar ocuklarn isteklerine ok ksa srede cevap veriyor; beklemelerini veya sabretmelerini

B 192

gerektirmiyor. nlerindeki tular kontrol ederek kendilerini, saniyeler iinde deien sahnelerin ortasnda bulabiliyorlar. Kendi zihni ve bedeni de hza alan bir ocuun dijital oyunlara kyasla oyuncaklar skc ve renksiz bulmas pek artc deil. Teknolojinin bize sunduu imknlardan yararlanmak nemli fakat ocuklarn kendi i dnyalarndan uzaklaacak derecede teknolojiye baml olmalar yerine ihtiyalar dorultusunda teknolojiyle ba kurmalar gerektiine inanyorum. ocuun kendi bana kalmasn engelleyen, zihni ve bedeni gereinden fazla megul eden aralarn/aktivitelerin ocuun i dnyasn fakirletirdiini, hayal kurma kapasitesini ve yaratcln snrladn sylemek yanl olmaz. stanbulun bizi iine eken youn temposuna ayak uydururken ocuklarmzn da bir an nce bymelerini, hzmza yetimelerini bekliyoruz. Bir an nce bysnler ki bizi yavalatmasnlar, kendi balarna ilerini halledebilsinler istiyoruz. Fakat ocuklar doalar gerei yavatr ve henz zihinsel, fiziksel ve sosyal becerileri yetikininkinden farkl olduu iin bizim gibi dnemezler. ocuklar minyatr yetikinler veya arkadamz gibi grmek bizden farkl bir dnyalar olduunu grmemizi engelliyor ve onlar kaldrabileceklerinden daha byk bir sorumluluun altna sokuyor olabilir mi? ocuk, arkada olan ebeveyn yerine gvenebilecei, zorluklarla karlatnda yaslanabilecei salam duran ebeveynler aryor: Byrken ona yn gsteren, onu tehlikelerden koruyan, snrlar koyan, kararl davranan ve onun de kalka bymesine sabr gsteren ebeveynler. ocuklar artk acele etmek istemediklerini dile getirmeye baladlar. Ancak bunu szel olarak deil davranlaryla ve bedenleriyle anlatyorlar. Yaadklar strese bal olarak okul baarlar dyor; aktivitelerden keyif almamaya, geri planda kalmaya, mutsuz olmaya;

uyku, yemek sorunlar yaamaya, mide rahatszlklar gstermeye balyorlar. Stres altndaki ocuk hata yapmaktan ve anne babas iin yeteri kadar iyi olamamaktan korkuyor. nne konulan hedeflere ulamak iin abalarken kendini bir maraton koucusu gibi hissediyor. Hedefe doru koarken ka metre kotuunun tesinde biti izgisine en hzl ulaan baarl sayld iin de hep bir rekabet iinde. Sreten ok sonuca nem verilen bir deer sistemi iinde bir ocuun baarl saylmas iin en olmas gerektiini gryoruz. En iyi yzc, en iyi piyano alan, en yetenekli, en yksek notlar alan Aslnda ocuk nnde bir sfat olmadan, sadece kendi olduu iin kabul grd zaman kendi deerinin farkna varyor ve kendine gven duymaya balyor. Gvene dayal byle salam bir temel oluturduunda da hayatndaki enlere ulamak iin abalamas zor olmuyor. ocuun en deerli ura ve en nemli ii oyundur. ocuk oynarken, elenceli zaman geirdiinde, acele ettirilmediinde ihtiyac olan birok eyi farknda olmadan reniyor. renme duygularla fazlasyla ilikili. Stres altnda ve mutsuz bir ocuun renme kapasitesinin de dtn biliyoruz. Oysa ocuk serbeste oynadnda zgr olabiliyor; hayal kuruyor, dndklerini hayata geiriyor, yapabildiklerini ve yapamadklarn gryor. ocuklarn haklar olan ocukluklarn yaamalar iin gn iindeki aktivite, ders ve oyun dengesini tekrar gzden geirmemiz ve her gn en azndan bir saat sreyle ocuklarn istedikleri ekilde oynamalarna frsat vermemiz nemli. ehrin hzl temposuna ramen ocuklarn ruh sal iin yavalamay renmemiz gerekiyor. Sadece ocuklarmzla olmaktan keyif aldmz, birlikte komikletiimiz ve sonunu dnmeden oyun oynadmz zamanlar yaratmalyz. ocuk yetitirmede az daha oktur (less is more) szn benimsemenin faydal olduunu dnyorum. Esas

olan ocuumuzla geirilen srenin fazlal deil, beraber olduumuz srede onunla kurduumuz yaknlk; onun korkularn, endielerini ve mutluluklarn paylaabilmemiz. Ksa da olsa onunla an paylatmzda aslnda bu oktur. nk bu anlar ocuun hayatnda fark yaratr. ocuklaryla sadece oyun oynamaktan keyif alan, onlarn duygu dnyalarn, hayallerini ve isteklerini anlayan, onlarn kalplerine dokunabilen ebeveynlere bugnlerde hi olmadmz kadar ok ihtiyacmz var. Hznz biraz yavalatmay ve bir sreliine etrafnza baka bir gzle bakmay deneyebilir misiniz? Grdkleriniz sizi artabilir.
Yeim aylakl Kimdir? Boazii niversitesi Psikoloji Blm 05 mezunudur. ABDde George Mason niversitesinde Uygulamal Geliim Psikolojisi yksek lisansn tamamlayarak ocuk Geliimi alannda uzmanln edinmitir. Washington D.C. ocuk Hastanesi Geliim Kliniindeki almalar srasnda sosyal-duygusal, davransal sorunlar yaayan ve geliimsel gecikmesi olan ok sayda bebek ve ocuun geliim deerlendirmesi ve takibini stlenmitir. Ailelere ocuklarnn geliimini destekleme, davran kontrol, olumlu disiplin yntemleri konusunda danmanlk vermitir. Trkiye'ye dndkten sonra e zamanl olarak zel Mavi Yunus (Dodo) Aile Danma Merkezinde ve Anne ocuk Eitim Vakfnda (AEV) almaya balamtr. 2012 ylnda AEV'deki grevinden ayrlsa da gnll ve profesyonel olarak vakfn almalarna destek vermektedir. Halen zel Mavi Yunus (Dodo) Aile Danma Merkezi'nde, erken mdahale amal 0-5 ya aras ocuklarn geliim taramas, deerlendirmesi ve takibi; ocuun geliimini destekleyen oyun, anne-bebek balanmas ve ocuk merkezli oyun terapisi zerine almaktadr. Bireysel danmanlk yannda kendi gelitirdii Fark Yaratan Anlar Anne Babalk Program ad altnda anne-bebek gruplar; 1-5 ya aras ocuklar olan anne babalar iin de paylam gruplar dzenlemektedir. Ayn zamanda, kk yalardan balayarak ocuklara kitap okumay sevdirme ile ilgili bir sosyal sorumluluk projesi yrtmektedir. Okul ncesi dnemi ocuklara ynelik yazd bir hikye kitab da bulunmakta ve eitli dergilere yazlar yazmaktadr. www.ozelmaviyunus.com farkyaratananlar@gmail.com

B 193

SAVUNMA SPORLARINA KADINLAR N BR YAKLAIM

Yasemin Dut 10
BURCSporda bu dnem Hanshi Teddy Wilsonn hocalnda kadnlar iin savunma sporu dersleri balyor. 11 yandan bu yana ilgilendii savunma sporlarn profesyonel anlamda da hayatna geiren Wilson ile derneimizdeki program ve 1993 ylndan itibaren Trkiyede eitimini verdii aikijutsu hakknda konutuk. Bize biraz kendinizden ve savunma sporlarna nasl baladnzdan bahseder misiniz? Savunma sporlarna 11 yandayken baladm. Birka yl boks yaptm, daha sonra judo yapmaya baladm. ki hocam vard, ikisi de judo hocasyd, birisi karate, dieri jiu-jitsu retti. Balang zamanlarmda, antrenmanlar gz nne aldmzda ok geni apl eitimler aldm; bu sporlarla dodum ve bydm. stanbula geldiimde bir fitness salonunda altm, orada almay braktktan sonra, kendi bama bir eyler yapmak istedim; bylece dv sporlar retmeye baladm. 54 yldr savunma sporlaryla ilgileniyorum. Trkiyeye ne zaman geldiniz? 1991 ylnda geldim ve 1993 ylnda eitim vermeye baladm; nk buraya aslnda ders vermek amacyla gelmemitim. Savunma sporlar benim hayatm boyunca yaptm bir eydi; zamanla eitimler sklat, yaptm i giderek byd ve daha ok yerde ders vermeye baladm. imdi de buradaym. Aikijitsu dnda baka savunma sporlarn da retiyorsunuz deil mi? Pek ok savunma sporu var, benim uzmanlk alanm aikijutsu, in karatesi, kenjutsu-japon klc. Japon klcnn kendisini deil; ama felsefesini, deerini, ekillerini retiyorum. Kl, biraz sanatsal; ama size dier savunma sporlar hakknda pek ok ipucu verir. Aikijutsunun fark nedir? Aikijutsu, Samurayn kulland eski bir spor. Eskiden savalarda kullanlrm; ama gnmzde benim rettiim teknik daha ok kiinin geliimi ile ilgili. Bu spor, kendinizi nasl savunacanz retiyor ve temelde kendinizi gelitirmenizle, yani zihninizin, kendinize gveninizin, konsantrasyon yeteneinizin geliimiyle ve endielerinizin azalmasyla ilgili; yani karakterinizin ekillenmesinde ilikilerden liderlie ok fazla eyi kapsyor. Buna kiisel disiplini de dhil edebilir miyiz? Tabii ki. Savunma sanatlar genel olarak kiisel disiplin, hatta disiplinle alakaldr. Ayn zamanda bir takm abas da gerektirir. Tek bana yaplacak bir ey deil. Dojoya (antrenman salonu) gelirsiniz, insanlarla alr, onlarla etkileime geer ve onlarla iyi iletiim kurarsnz; nk eer kibir, kt iletiim, empati eksiklii, insanlar anlayamama, anlamaya almama gibi zellikler var olursa buras gerekten tehlikeli bir yer olabilir. Bu iletiim kanallarn engellerseniz, gerekten kt olur. Kadnlara zel savunma sanat retiyorsunuz sanrm. 70lerin balarnda New Yorkta kadnlara zel kendini savunma dersleri veriyordum. O dnemde hemcinslerine karate ve dier savunma sporlarn retecek az sayda kadn hoca vard. Ben de savunma sporlarn renmek isteyen madur kadnlara birka yl ders verdim. Yaptm baka iler dolaysyla Kaliforniyaya tandm. Buraya geldiimde de New Yorktaki gibi bir program hazrlamam istendi; bylece karate tekrar hayatma girdi. Bir niversite, videomu istedi ve iler tekrar yrmeye balad; ama Trkiyede insanlar bunun hakknda konumak istemiyor, dikkatlerini vermiyorlar, grmezden geliyorlar. Ortaya bir eyler koymaya alan insanlar var; ama bu gerekten hassas bir konu. Ben kadnlar iin bir eyler yapmak istiyorum. Snfmda kadnlar savunma sporlarn renme konusunda cesaretlendiriyorum. Baz kadnlara burs salayarak, cretsiz ders de verdim ve imdi kadnlar iin savunma sporlar programnda yapmak istediim

B 194

ey, organize olup, ortaya bir proje koyabilmek, bylece daha fazla kadn renciye cretsiz ders verebilmek. Savunma sporlarn renmeniz iin kilonuz, boyunuz yani d grnnz nemli mi? Bunlar kesinlikle bir kriter deil. Bence en nemli ey, bir kadnn motivasyonu ve evresinde tevik edici insanlarn olmas. Pek ok kadn bu sporlar yapmak istiyor; fakat motivasyonlar eksik ve savunma sporlar camias onlar kabul edemiyor, bence nemli olan nokta bu. Kadnlar savunma sporu yaptklarnda bunda gerekten ok baarllar. Bence daha ok cesaretlendirilmeye ve anlaya ihtiyalar var. Benim snfmdaki kadnlar gerekten harika i karyorlar; hatta erkeklerden daha baarllar. ou savunma sporu gibi benim rettiklerim de genelde gce dayal deiller. G bunun bir esi; ama temeli deil. Kadnlarn baarl olmasnn sebebi gl olmalarndan deil, entelektel, dnsel alanda iyi, zarif ve zeki olmalarndan kaynaklanyor. retme bakmndan erkeklerin savunma sporlarnda farkllklar var m? Savunma sanat, savunma sanatdr. Kadnlarn anlamas gereken, erkeklerin fiziksel gce sahip olduu ve kadnlarn bunun stesinden gelmesi gerektii; nk ortaya kan ilk etmen korkudur. Kadnlarn sahip olmas gereken ey, zgven. Ciddi anlamda kontrole, kendine gven konusunda kontrol disiplinine sahip olmalar gerekiyor. Bu bak asyla, evet bir farkllk var; zellikle renmenin bedelleri asndan. nk genel olarak kadnlarn kendilerini erkeklere kar korumas gerekiyor; ite fark da buradan kaynaklanyor. Kadnlar buraya geliyor, alyor ve reniyorlar. Savunmaya dair uramalar gereken psikolojik etmenler varsa daha da ok almak durumunda oluyorlar.

Savunma sporlarn yapabilmek iin ne gibi kriterlerden bahsedebiliriz? Aikido aikijutsunun bir trevi. Trkiyeye aikijutsuyu getirdiimde, kimse hakknda bir ey bilmiyordu. Aikidonun kurucusu, aikidoyu gelitirmeden nce 17-18 yl aikijutsu almt. nsanlar, bunlarn tarihini bilmiyorlar. Pek ok insan aikido yapyor; ama aikijutsu ile ilgilenen ok az insan var. Burada insanlara ilk rettiim ey, sayg. Sayg, ok nemli bir ey. Dojoda insanlara genel olarak birbirleriyle nasl iletiim ve iliki kuracaklarn, nasl saygl davranacaklarn retiyorum. Erkeklere kadnlarla nasl iletiim kuracaklarn retiyorum. Burada tek tarafl bir retme ya da renme biiminden bahsetmiyorum, insanlar karlkl olarak birbirlerinden reniyorlar; bylece insanlar aralarndaki duvarlar indiriyorlar, renme deneyimi olduka farkl ve yardmc bir eye dnyor. Benim kendi kiisel gzlemlerime dayanarak kadnlar, arkadalar tarafndan yeterince desteklenmiyorlar. En yal rencim baladnda 60 yandayd ve benimle 12 yl boyunca alt. Kara kuaa ulat. Bu, nasl dndnzle alakal olan bir ey. Eer kendinize inanmazsanz, kendinizi bu anstan mahrum brakrsnz. Hayat bu anslar yakalamanz ve ite buradaym, demenizle ilgilidir. Ne olursa olur, hayatn bir kitab yok, hatalar yaparsnz. Burada, Dojoda, iyi amalar iin, renmek iin, anlamak iin hatalar yaparsnz. Ben de insanlara istediiniz btn hatalar yapn, ben bunun iin buradaym, diyorum. Size yardm edip, bu hatalar telafi etmek iin ve size gideceiniz yn gstermek iin buradaym. Hata yapmazsanz, size hibir ey retemem. Eer her eyi biliyorsanz buraya gelmenizin bir anlam yok zaten. Hayatla kurulan bir iliki bu. Ben 65 yandaym, eer bu kadar biliyorsan devam et! Bizim bir lafmz vardr: Dojoya geldiinde bo bir kap ile gelmelisin, dolu olanla deil. Bylece o kab doldurabilirsin, renebilirsin. Eer dolu bir kap ile gelirsen renecek hibir eyin yoktur.

Trk insanlarnn ve rencilerin antrenman yapmak iin zamanlar oluyor, ki bu kesinlikle ok retken, yapc bir ey. Kutunun dn grmek olduka zor ve ou zaman yaratc hayal gc kaybolabiliyor. Dojoya geldiinizde genliinize ve ocukluunuza dnp, yaratclnz kefetme ihtiyacnz, hayal gcnz fark edersiniz. Yaplmas gereken, duvarlar kaldrp, bir iek gibi aabilmek; bylece dengeyi kazanabilirsiniz. Kimliimizi bizden alp gtren pek ok ey yapyoruz; hayat tarzmz, iimiz, ocuklar vesaire. Bunu amak iin insanlar yoga ve benzeri eylere gidiyorlar. Bu ekilde insanlar kendilerini bulmay amalyorlar. Dojo da bu ekilde olmal. Oras bir iddet mekn deil, uyum ve renme merkezi. Gnn sonunda kendini savunmay renmi oluyorsun, peki bunu kullanmak istiyor musun? Hayr; nk bunu kullanmak zorunda kalrsan, biliyorsunuz ki birisi incinecek, kt bir ekilde hem de. Eer kendilerini savunmalar gerekirse, ite o zaman o dmeyi amalar ve baka bir eye dnmeleri gerekir. Alakgnll olmal, egomuzu ve korkumuzu kontrol edebilmeliyiz. Bunlar, antrenman yaptka kazanrz; aslnda bunlar, kafamzn iindeki silahlar ve sorumluluk sahibi olmak da bu noktada ok nemli. inizde bu kadar gc barndrp bunu sadece gerektiinde kullanmak ok gzel bir his olmal. Zaten nemli olan nokta budur. Pek ok insanda bu g var; ama kontrol edemiyorlar. Savunma sporlar bu yzden tehlikelidir; nk gce sahipsiniz, korkuyu ve egoyu tamamen atamyorsunuz. Bu, kiinin karakteriyle alakal bir ey. Bu yzden ihtiyacmz olan ey, korkunun ve egonun kontrolne hkim olabilmek. Baz durumlarda ego olmak zorunda; ama bunu nasl olumlu ynde kullanacamz renmeliyiz, yanl bir biimde deil. Kendisini savunamayan insanlara kar kullanmamalyz. Bu adan Dojoda renilen eyler ve savunma sporlar gerek hayata ok benzer.

B 195

BZM CEPHEMZDEN
Dergi Ekibi
stanbulun bunaltc yaz aylarnda dahi bu ehrin mknats gibi her birimizi kendine eken hali, bir temamzn da kesinlikle stanbul zerine olmas gerektiini hissettirdi ve austos aylarnda balayan stanbul zel Says almalar u an tamamlanmak zere. Bugn dosyalar kapatyoruz dememize ramen her gn bir dosya daha eklemeye alyoruz, sen ne deniz deryasn stanbul! Saymz stanbul olduuna gre ok iimiz var. stanbul ile bize yardm edebileceini dndmz pek ok kulbe yardm arsnda bulunuyoruz. Yardmlarn esirgemeyen, destek olmak isteyip de olamayan kulplerimize teekkrler. BSAS, BFOK ve BYAKa emekleri iin ayrca teekkrler. Boazii Dergisinde kr Geni arlayacaz. Ceketler giyilir, resmi durua geilir. stanbul iin sizden daha heyecanl bir belediye bakan ile tanrsanz iin srrnn ne cekette ne de resmi duruta olduunu anlamakta gecikmiyorsunuz. Nefesimiz kesilerek BSAStan gelen su alt fotoraflarna bakyoruz ve ofiste maneviyat yksek duygusal anlar yaanyor. nsanolunun bu denli yaratc olmas, klleri boaza serpilen Leyla Genceri ve Orhan Pamukun Boazn Sularnn ekildii Zaman tasavvurunu dergimize konuk ediyor. Tabii ienin ierisine braklan Kara Kitapn sayfalarnn bu kadar okunakl olmasna armadan edemiyoruz. Bu ekimler iin olduka zor anlar yaayan BSAS ekibine ve BMED fotoraflarndan alar zkana tekrar tekrar teekkrler. Bugn tamamladk derken, Bu izim kesinlikle ksn istiyorum, deyince sevgili Aylin Buran, Emre Soyaktan Kz Kulesi efsanelerinin anlatld muhteem izimini bekliyoruz. Bu esnada metrobs stratejilerini aktarmak zere yola kan Sevgili Semih ve fotorafmz Okanerden bir sredir haber alamyoruz, i k saatinde koyulduklar yolun fotoraflar neden geciktiklerini zannediyorum anlatyor.

B 196

Duygu Cankl

Evet 2013e girerken ilk temamz stanbul olsun istedik. zel olduunu stanbula yle hissettirelim ki, bu yl bize, ona ektirilen eziyete ramen, krlmasn ve ona olan ballmz unutmasn; nk buradaki her bir insan gerek denizinden, tarihinden, mimarisinden, gerek yoksulluundan, zenginliinden, gerekse iindeki srlardan tr baldr bu ehre. Tabii zerimize aldmz bu byk sorumluluu laykyla tamaya alrken, oktan kentin dehlizlerine dalmtk. Yolculuumuz srasnda Boazn derinliklerinde karlatmz hayret edilesi kareler, ehrin akamlar deien yz, 19. yzyldaki hali, iinde bulunduu dnm ve bu dnme yaayanlarn verdii yantlar bizi bir yandan gerekle hayal aras bir boyutla yzletirirken, dier yandan da sradan olmamaya dnk deneyimler kazandrd. stanbulu Fazl Sayn besteleriyle dinleme, Ara Glerin bakyla grme, Orhan Pamukun, Ahmet mitin satrlaryla okuma, Levent Erdenin penceresiyle izleme, renme ve deerli hocalarmzn dnceleriyle beslenerek ifade etme ayrcaln kazandmz bu dnemde hislerimizin iine dt kaos aslnda, en nihayetinde bu kentin karmaasndan bamsz dnlemezdi. stanbulu tanma srecimizde bizimle birlikte emek harcayan tm dostlarmza teekkr ediyorum ve yaadmz olumlu ya da olumsuz her eyi deneyim olarak alglamamza destek olan bu ehirde yaayan herkesi, bu kargaann iine girmeye ve ayrm gzetmeden insanl kucaklayan bu kent ile en azndan haftada bir sohbet etmeye davet ediyorum.
B 197

Yasemin Dut

drt boaziili, drt portre

B 198

HLYA e letm

2 CAN 8 AMER KAR

iniz? e eders sl ifad e ile na elim nuz ini k olduu ki etkis n sahip tnzda ve bug lma. in haya o iniz in k ynl Boazi al etti rlk, o ay hay ay n, zg hip olm zgve e alm zda sa n irkett r var? n kt mi kl bir Okulda ne/nele eerleri c ve k z an ni d i. da insa madn nra yab reklet hayatn veya ola u da ge uktan so , itim. B irdim. ezun old e yararl ldan m edeflem reklet e y h Oku lkem , bunu g alma makt. anmla mitim ekilde bu don lar yap hedefle utlu bir izasyon dnda eden, m r, organ yaam isle lim, i kaybetm faydal en haya okunan lemey lerine d Gerek rn kalp rsleri sanla ates de kalc, in r var? tleri, pil tiyatro seyaha ir gn? de nele de), eniz Belki b e yurt d lar list f eliin urt ii v okulda z Sede placak emde: Y hocam larm Hl ya klar list arkada , harika mak m aca baladm olduu ken yap la yapl n ay lda Ha a ne mezu yet oku ayatnd mak; am , ayn se ne niha cas i h sa lar (bu se de yaa eleri; k k kurs ek deil , yazarl zenlem eirm ite d kurslar nleri g n aktiv nda. k ey. G a getire u? in en ba m biro bir aray e olurd r listem amad p la iz ey n aha ip de ya placak tediin a tinde d istey pmak is k hl y ek, kan ya k yaama niz ilk it geirm daha o anlaml a dnse sferde ok vak o z ha ulu atm yllarn atlmak nede da hta kok oazii lerine k tpha B vite e, o ta lu eski k nin akti phaned dolu do rada ve smn ulpleri ski kt Manza yatro k rn bir k i amak, e zik ve ti a bunla ing oyn um gib md r, m olmu ok k s hayat ; folklo odakl kumak n lisan ce ders kitap o r sade senelik n ya ns ylla yi ki bir . ( k lisa zisye isterdim e ykse azar, m lisans v iz bir y mm, !!!) ettiin ca kip yaa e bakn e hl ta r maziy nz v plar bir duruyo tant loji kita ji inizde i al psiko psikolo rencil sosyal n sosy 'n ? len her tba iti. Ha var m elerini em Ka tkilem sanat ke da best z id ibar'n k beni o a hocam Melih K si olara O yllard Ayrca renci i eker. Blm k ilgim letme aplar o ir. oloji kit miimd ve psik k dinle severe zaman

KAN HR E R MA ktisat

02

iniz? e eders sl ifad e ile na elim nuz ini k olduu ki etkis n sahip lar tnzda arkada ve bug in haya n in iiniz lini, yak Boazi ayal ett , i disip lmay h erik nllk sahip o zeyde i ok y nzda ras d ldz r var? n kt uluslara yldr Y Okulda ne/nele onuda um. ki rd cam k adnz cilerine istiyo a m ren may zmanla veya ola ni yaa lisans eride u e keyfi ersinde yken il een yl ers verm rlama d Okulda itede d orum. G ve Paza y dya nivers aya al e E-me retip, itesi'nd ri aktarm . nivers crbele ynland Teknik abm ya diim te yat li bir kit nda edin i bir ha dnyas a isim t i ve keyifl r? uzurlu E-Ticare iverseler va yp, n nda da rleip h nizde n e e ye sonu mamla lar list iz Ege'y ram ta placak hayalim n dokto Hl ya byk ederke likte en devam bir rdu? yata Eimle m. onel ha y ne olu istiyoru o esiz . Profesy iiniz e rmek undaki k isted srmek eyi srd or salon yapma rm sp niz ilk ders ve ampus zara'da ey K dnse Man itede im Gn rnza rasnda i ylla yetiti m. Son Boazi zlyoru g bela n ya larn larnda k man zisye bas. Ders antren azar, m ak da ca oleybol iz bir y zaral v u karm ettiin man takip orgunlu dinve hl kar y syenleri tnz Boaz'a e tan ibi mzi serleri iinizd Reed g il Lou n'n e renc hen ve rautiga m? hard B nard Co t var rm Ric nde Leo da sana ori yaza i sayesi fav Boazi rsitede Radyo . nive baladm lemeye tm. ile tan

B 199

Z 02 NME D LU ER RA US NUVA iniz? e eders ktisat sl ifad

e na ven . elime il on, zg ini k unuz lk, vizy ki etkis ip oldu e; ayrca tnzda n sah a il g arl nin hay iz ve bu i iin rke k Boazi ayal ett a da T lmay h i,vici :) Y rd, ok sahip o yler va Veni,vid nzda diim e an kt ler var? n bil e laca Okuld z ne/n ir gn o madn zaten b veya ola il ancak im de kltr tti pek ok Hayal e ekleti. tediim ler var? de ger aha izde ne r hepsi ilirse d nmak is lu en ek k inde bu klar list nlere ak esinde yer ve i aplaca kum k ok lar list Hl y i hl o iim pe placak a tabii k i daha k isted mak, ya ar; yan Grme Bu arad i ksalt k film v ettim :) klar" u listey o Belki b im pek yaplaca izde fark en di var. en "hl im, say ek iste adan olabilir a, o yzd ve izlem usanm n, k ks mutlu a kitap kmada ayat o ok fazl nda b ncak h im en ba var; a istedi zla ey stesinin klar" li k ok fa u? aplaca yapaca ne olurd r gn y iniz ey a "he istedi deil am Nescafe apmak zda ) ek var. iz ilk y k. manm dnsen kretm iderme izim za rnza n ya zlem g gelen (b i ylla zisye hve iip , o yeni Boazi a p azar, m m bulu zel bir k iz bir y ettiin adalar raber g e Ark takip n hep b cilikle ve hl lerinde bir sei tnz makine bilinli et de tan o, Mem in daha iliiniz ri iz renc o di Cap irikimim var m? Hesse, Leonard ktel b t rman neke, a entele da sana ack, He hael Ha i! Sonut an ive Att im, Mic r ok k l okuld rvis Za ge, Mass O kada l var h lar... De , Garba h yl Radika m Fera lat im ebne youn meyece man, ora, Teo dan gee atlama Ali Alab ttiim. ... Bir de evam e ad mit kumay Ahmet mla o lkanl kalan a

2 LU 8 V E CO KAH OKAN hendislii M rsiniz? naat ade ede

nasl if me ile keli nuz tkisini olduu ki e n sahip tnzda ve bug in haya aziin ttiiniz Bo al e rlk, ay hay edecek ilgi,zg hip olm finanse Onur,b zda sa ayatm ktn var? adan h 10 iin n % eler alm Okulda z ne/n madm larda . Baara madn 50li ya ayalim aardm veya ola imde h nnda b ora itirdi u %90 Okulu b kt. Bun . ulama verdim ek var. servete ha sure a a geirm var? 1,5 yl d e neler ? rm ord endime olurdu p, kla stenizd k al ne lar li ak e bir ev iniz ey placak istedi Miamid a rol alm Hl ya apmak stemde aha fazl y li d niz ilk caklar erinde dnse Yapla aliyetl rnza ulp fa n ya i ylla zisye nsem k Boazi geri d azar, m larma iz bir y l ettiin gazici y Bo takip ve hl la . lmak tnz isterdim de tan u ders a m. iliiniz zn o biliyoru renc manm it ayra za k ? dan ve mda va var m t yalar ldmz da sana rna bu itimi a yok. konula dislik e klm e sanat Mhen iyle tan ltr v i le bir k inden, k by geti llardan yla o y Dolays

ha iyi ratclnz da izi yazarken ya nizi inlerin da bilgi dzeyi i kurmaca met vramlar Kend knik leri hakk n ve kurmaca te soy rlk - Temel Ka zm at Gl c Yaza nmak , temel ya t. Eitmen: Mur baka Yarat yonel ek , igr kaza nmaz bir frsa Mesleinizden izle ilgili profes taya koyabilm rmek iin bulu or yimlerin za man gei sra yazm dene a geldiyse, ler ilgi alann ebiyat dolu za ne nmay am ve ykseltmek , ed a bilginiz tam amnda bulu MED grce fik ir payl i Temel kurmac giriyorsa, B zarlk Atlyes tutkunlaryla z Ya ebiyat onun a ymaya, dier ed ats altnda at Glsoy ad yaklamlar du lenler iin Mur : Murat Glsoy. melen rsu muhte gre! Eitmen tan getiini bi ku ak bu atlye size n iyi okur olm yi yazar olman balatyor. vardr. sergilemek af ta 5 Roman r seminer dizisi 5H lo performans r zerine bi dial bir d romanla , koro ya da so emekse istiyorsanz, id edebiyatn sra n biri ark syl alara tamak , zda t nokt A rayn, katln yk tutkularn mzii daha s irin. an En b r paras olan uk Tolga lhan yatnz deit yaamnzn bi l ha en: Hal hip olmak ya da ve profesyone nuyoruz. Eitm teknik lerine sa etini sizlere su lmann temel rahim O dak. tar a an eitimi hizm sat. Eitmen: b z, bu atlye, gi ma: gerek diyorsan pmak iin bir fr alar ya ilk admlar at Gitar Balamam pertuar alm profesyonellie i pekitirecek re arnma ya da armonik birik im rgunluundan lence, gnn yo ekebilmek iin syon Ritim, e Perk en. oru fotoraf en: lkem Balse renmek ve d i itm Perksyon. E lk teknik lerin fle Temel fotoraf , bilmek ve keyi r. el Fotoraflk Tem lda Bale lmek , tanmak g. Eitmen Ye kaym, diyebi lan ba gvenli bir ba Ak nclar. mensne ben terova son Bey, arap Eitmen: D eniz Margarita Nes ri programda. p Kltr G ar ara rap bilgile lar. Eitmen: n tm temel a er yardmyla x ve Salsa dans ke mel e, Fo imek iin gere i grsel malze Cha, Merengu kmak , Rumba, Cha kltr ehirlerin emli sanat ve ka bir gzle ba n D ans Mambo Lati pann n amna ba Rehberi Avru ylam. mimarisine, ya pa r pa rne, Gezginin Avru e hazrlayan bi ehirlerin klt kokan bir tatil k gezilerde bu Madrid, Roma mak , yaplaca tan ris, Barselona, ram Lodra, Pa ed O yunculuk iin buram bu lmedi mi? Bm nclar. me zaman ge Ak sset gll Eitmen: D eniz in bysn hi ll Maria Ak ryonun Kursu Sahnen ler: mer Akg edin. Eitmen sl yaratlr, sena ED O yunculuk BM erler na hayat hiss leri nasl ryolarda karakt inizi, sahnede na nd ketip ve A nalizi Se kurslarnda ke deki karakter ar ryo Yaratcl ri, senaryo iin eleviz yon Sena mas, elikile Film/T sahneleri, te in lr, senaryonun kursiyerlerimiz plan nasl yap rafi sanatyla, evli rtifikal) Kalig : Binnur Kara gibi, edii en ri ( Se r yazabilecekler yaratlr? Eitm zma Teknikle dekoratif yazla lu Gzel Yaz Ya ut Kzlaslano ra fi Sanat ve estetik grsel ve Kalig en: Mahm cek. D aha i recekler. Eitm nlk lar deie ka fik rin gei yaz yazma al mevcut giriim i ve ho zaman bulmak ya da man ve eriyle elencel , daha fazla za eri bu yetenekl Bir giriim fik ri necekl isteyenler Program ay renmek ut e ve Ynetim m rm Turg eksiyonu hazrla itmen: Hakan Giriim Geliti lir ve gider proj en: teyenler iin. E mek , i plan, ge iiyle kurmak is teknik leri. Eitm gelitir ni kendi olmann yenler, gelecei bir konumac iste edici para zgrl gl ve ik na ikleri Gvenli, n biraz ileriKonuma Tekn Etkili ek , amatrl mlar yapabilm . sunu Gpta edilecek Gk men Karada esyonelleme dalarnzla . mlarnda Prof Sunu en Karada izle ve ek ip arka eruzakta, kendin Eitmen: Gk m rek. m sistemi z sndan sine gemek ge ve kalp ve dola antsnn sknt arn altran ehrin ve i ya rsu kasl u : Kutlu Halilol nz, tm vcut Krek Krek ku ayn! Eitmen yakalayaca t snf frsatn karm a olma frsatn zn her trl ya lmaks bir arad oru yapma yat ayrm yap rek, leri olan bu sp otor etki k, elene i Yelkenli ve m inde de olumlu vna renere ptanlk Eitim en: ci Belgesi sna enizcilik ve Ka rmayn! Eitm Amatr D eniz Temel D tutulan satn ka ek iin zorunlu araya gelme fr bir a etm z tutkunlaryla tekneye komut nmak iin deni uturur. Malze leyerek hazrla deneyim gibi riskleri ol ken yalanmas mzde yz as, er j, cildin anm pirin alyorsak, Engin Baydar. Yaplan mak ya ardnda as a ile Makyaj . Nasl bamz m O ya Tolg renmek laz en: O ya Tolga kullanmak ve k , iyilik (wellgerekir. Eitm ve ruhsal sal meleri bilerek yapmay bilmek iksel, duygusal , gerekli eyi nda arn fiz mel bilgileri Esansiyel yal de bir ey kt erapi ile ilgili te kursta Aromat anik Kozmetik ler: Fatma ve Org dr. Bu lirsiniz. Eitmen A romaterapi rla uygulanmas duruma gelebi eitli metotla pabilir k iin de evinizde ya ness) ve gzelli gulamalar siz lir ve kk uy renebi e Tolga. Apaydn ve Ay

. deitirebilir tnz Bir kurs, haya

212 359 58 13 kurslar@bumed.org.tr

Gary Card, Sanat

imdi tarznz deitirme zaman

Yeni nesil fotoraflar iin yeni nesil bir fotoraf makinesi. Yeni EOS M, EOS fotoraf kalitesini size kompakt, kullanm ok kolay bir fotoraf makinesi modeli ile sunuyor. EOS maceranz balatn.

Yeni

www.canon.com.tr www.facebook.com/CanonTurkiye