john reedin incelemesi / trk-es, erdoan grkan / kapak, mustafa deltolu / kapak filmi, ebru grafik / kapak basm,

tekin ofset / dou matbaasnda dizilip / doyuran matbaasnda baslmtr / cilt. gnsan mcel-llthanesi / oda yaynlan, nuruosmaniye cad. nu. 36 kat 3 garant han, caatoglu / haberleme, posta kutusu, 57, strkect-stanbul, tel: 27 39 53. JOHN REED

DNYAYI SARSAN ON GN
John Reed

trkesi Erdoan Grkan

www.iskenderiyekutuphanesi.com

NDEKLER V. KURUPSKAYA'NIN LK RUS BASIMINA NSZ .......................................... 7 YAZARLARIN NSZ .................................... 9 N NOTLAR ...................................................... 15 BRNC BLM KKENLER ...................................................... 25 KNC BLM FIRTINA YAKLAIYOR .................................... 38 NC BLM BYK AKAM ................................................ 59 DRDNC BLM GEC HKMETN D ........................ 84 BENC BLM BAINA ...................................................... U ALTINCI BLM KURTULU KOMTES .................................... 143 YEDNC BLM DEVRMC CEPHE .......................................... 163 SEKZNC BLM KARI DEVRM ................................................ 181 DOKUZUNCU BLM ZAFER ............................................................... 202 ONUNCU BLM

MOSKOVA ......................................................... 22S ONBRNC BLM KTDARIN ELE GERLMES ........................ 236 ONKNC BLM KYL KONGRES ............................................. 260 N. KRUPSKAYA'NIN LK RUS BASIMINA NSZ Dnyay Sarsan On Gn, te John Reed'ln bu artc kitabna verdii ad. Bu yapt, Ekim Devrimi' nin ilk gnlerini olaanst bir doruluk ve canllkla yeniden yaatyor. Karmzda olaylarn basit bir sralamas, bir belgeler dkm deil, fakat ylesine yaanm tipik olaylar dizisi var ki devrimin iinde bulunan herkese kendisinin de yer ald benzeri sahneleri hatrlatmaktan geri kalmyor. Sca scana izilen bu tablolar, kitlelerin olaylar nasl hissettiklerim son derece gzel yanstarak bylece byk devrimin farkl olaylarndaki gerek olguyu da yakalamaya yardmc oluyorlar. lk bakta, bu kitabn memleketin dilini ve trelerini bilmeyen bir yabanc, bir Amerikal tarafndan yazlm olmas garip gzkebilir. Her admda en gln yanllklara debilecei, olaylarn en byk faktrlerini unutabilecei dnlebilir. Yabanclar, Sovyet Rusya hakknda byle yazlar kaleme almazlar. Ya olaylardan hi bir ey anlamamakta ya da hi bir zaman tipik olmayan bamsz olaylar genelletirmektedirler. ahsen Devrimin tan olanlarn sayca ok az olduu da dorudur. John Reed ise ilgisiz bir gzlemci olmamtr. Sonuna kadar devrimci komnist olup olaylarn ve byk kavgann gerek anlamn kavramtr. Gr keskinlii de buradan ileri geliyor zaten, yoksa bylesine bir kitap yazmak olasln bulamazd. Ruslar da Ekim Devrimi'nden byle bahsetmezler. Ya onun hakknda bir yarg verirler ya da tan olduklar olaylar anlatmakla yetinirler. Reed'in kitab, halk ynlarnn bakaldrn gerekte olduu gibi tm bir tablo halinde vermekte olup bu yzden genlik iin, gelecek kuaklar iin ve Ekim Devrim i'nin artk bir tarih olaca gelecekteki insanlar iin ayrcal bir anlam tamaktadr. Reed'in kitab kendi trnde bir destandr. John Reed, Rus Devrimine kopmaz balarla balyd. Kendisine yakn hissettii Sovyet Rusya'da tifse yakalanarak ld ve imdi Kremlin'deki Kzl Duvar'n dibinde son uykusunu uyumaktadr. Devrim kurbanlarnn cenazelerini anlatan John Reed gibi birisine de bu onur lykt. N. KRUPSKAYA YAZARIN NSZ Bu kitap grdm bir tarih dilimidir. Ekim Devri-mi'nin, yani Rus asker ve iilerinin bandaki Boleviklerin devlet gcn ellerine geirip onu Sovyetlerin ellerine braktklar gnlerin etraflca bir hikyesinden teye bir ddias yoktur. Kitaptaki tm olaylar isyann merkezi hatt yrei olan Petrograd'da geer. Fakat okuyucu unu da akldan karmamaldr ki bu yrede olup bitenlerin tmt Rusya'nn her tarafnda az ok ayn iddette ve uzun ya da ksa aralklarla aa yukar ayn dorulukla tekrarlanmtr. almakta olduum bir dizinin ilkini oluturan bu kitapta, tan olduum ve ahsen kartm ya da gvenilir kaynaklardan rendiim olaylarn bir tarih sralamasn yapmakla yetinmek zorunda kaldm. Ekim Devrmi'nin nedenlerini ve oluumlarn ksaca anlatan iki

blm asl kitabn banda yer atmaktadr. Bu ki blmn okunmasnda glk ekileceini ok iyi biliyorum, fakat bunu izleyen blmlerin anlalmasnda gerekli olduklar kansndaym. Birok soru okuyucunun aklna taklacaktr. Bolevizm nedir? Boleviklerin kurduklar hkmet ekli nelerden olumutur? Ekim DevrimVnden nce Kurucu Meclis taraftan olduklar halde nasl oluyor da sonradan zellikle kendileri onu zorla datmlardr? Ve Boh vik tehlikesinin ortaya kna kadar Kurucu Meclise kar olan burjuvazi sonradan neden onu savunmaya kalkmtr? 9 Tm bu sorularn cevaplarm burada bulmak olanakszdr. Almanya'y da ieren bar anlamasna kadar geen olaylar anlattm ^Kornilovdan BrestLi-tovska adl dier bir kitapta eitli devrimci rgtlerin kkeni ve rollerini, halkn duygularnn nasl gelitiini, Kurucu Meclisin dalm, Sovyet DevletVnn yapsn, Brest-Litovsk grmelerinin geliimini ve sonucunu bulabilirsiniz. Bolevik ayaklanmas incelemesine geerken 1915 ylma kadar uzanan bir oluumun aklsal bir sonucu olan Rus ekonomi ve ordusunda grlen zln 25 Ekim (7 Kastm) I$7'de deil, daha ok nceleri baladm gzden rak tutmamak gerekir. arn saraym egemenlikleri altna alm, dnceden yoksun gericiler, Almanya ile ayr bir bart anlamas yapabilmek iin Rusya'nn kn kesinlikle kararlatrmlard, 915 yaznda byk geri ekiliin kkenlerinde yatan cephedeki silah noksanl, ordu ve byk kentlerdeki yiyecek sknttst, 1916'da rem ve ulamn durmas gibi tm skntlar, ubat Devrimi'nin tam zamannda nledii dev bir sabotaj plann oluturmaktaydlar. Dnyann en fazla ezilen 160 milyonluk bir ulusunu kurtaran bylesine byk bir devrim hareketinin sonucu olan kargaala karn yeni rejimin k aylarnda gerek i durumt gerek ordularn dkenlik gc belirgin bir biimde gelitiler. Fakat bu balay ksa sreli oldu. Varlkl snflar, yalnzca iktidar arn elinden alp kendilerine veren siyasi bir devrim istiyorlard. Rusyada, Fransa ve Amerika modeline uygun bir Anayasal Cumhuriyet ya da ngiltere'deki gibi bir merutiyet kurmak istemlerine karn halk kitleleri gerek bir ii ve kyl demokrasisi istiyorlard. William English Walling> 1905 Devrimini anlatan ^Rusya Mesaj adl kitabnda, byk ounluunun sonralar bolsevizmi destekleyecei Rus iilerinin dncelerini ak br biimde anlatr; <ilerf liberal bir idare altnda bile, iktidarn dier sosyal snflarn elinde olmas halinde alktan lmek tehlikesiyle karlaacaklarm ok iyi anlyor-lard. Rus iisi devrimci olmakla birlikte, ne saldrgan ne dogmatik ve ne de aklszdr. Sokak vurumalarna 10 hazrdr ama dnya iileri arasnda ayrcal olarak bunlarn kurallarm pratikte renmitir. Kendisini ezen kapitalist snfa kar kavgasn sonuna dek srdrmeye kararldr. Dier snflarn da varlm bilmez deildir ama yaklaan kyasya kavgada onlarn da belirgin bir biimde yerlerini almalarn istemektedir. Rus isileri, bizdeki Amerikan siyasi kurumlarnn kenderininkine tercih edebilineceini tartmasz kabul etmekle birlikte, bir despotizmin yerine dier br despotizmi (kapitalist

smf) kabul etmekte pek istemli gzkmemektedirler. Rus iileri Moskova'da, Riga'da, Odesa'da kendilerini lmn kucana atm ve yzlercesi idam edilmise, gene binlercesi Rus zindanlarna atlm, buzlu yrelere ve llere srlmset Goldfields ve rpple-Creek isilerinin ne olduu belirsiz imtiyazlarn satn almak iin deildir tm bu zveriler. Rusya'da, bir d savan koullarnda bile oluan siyas bir devrimin sonunda, bolevzmi zafere ulatran sosyal devrim bylece geliti Amerkada Rus Haber Alma Brosu Mdr ve Sovyet Hkmetine kar olan Mr. A. J. Sack, Rus Demokrasisinin Douu adl kitabnda yle der: Bolevikler, bakanln Lenin'in ve Dilerini de Leon Troki'nin yrtt bir hkmet kurdular. ubat Devriminden hemen sonra iktidara gelmeleri kanlmazd. Devrimden sonra Bolevik tarihi se, srekli bir ykseliin simgesidir. Bata Amerikallar olmak zere yabanclar, Rus ilerinin bilgisizlii zerinde srarla dururlar. Gerekten onlarn bat halklarnn siyas tecrbelerine sahip olmadklar dorudur. Fakat buna karn kitlelerin rgtlenmesinde son derecede baarl olmulardr, 1917'de tketim kooperatiflerine girenlerin sayst 12 milyondan fazlayd. Sovyetler sistemi, kendi bana bile onlarn rgtlenme stnlklerinin grkemli bir rneidir. Ayrca, yeryznde sosyalizm teorisi ve onun pratikteki uygulamalariyle bylesine kolayca anlaan bir halk yok gibidir. William English Walling, bu konuda yle yazar: <sRus iileri ounlukla okuma ve yazma bilirler. lkenin yllardan beri iinde bulunduu en st dzeydeki kargaalk ortam, aralarndaki en yetenekli kili sileri balarna getirmek gibi bir avantaj salam ve, kendilerinin de devrimci olduu kltrl sim frt byk bir ksm da deaerndeki Rus siyas ve sosyal canlanmasn onlara alamlardr. Birok yazarlar, devrimin son aamasnn, Bolevik saldrlarnn acmazlna kar toplumdaki uygar unsurlarn br savunma kavgasndan baka bir ey olmadn ne srerek, Sovyet Hkmetine kart olan tutumlarn haklt karmaya almlardr. Gerektet varlkl snflar oluturan bu unsurlar, kitlelerin devrimci rgtlenme glerinin bydn grerek her ne pahasna olursa olsun onlar yok etmeye ve devrime bir set ekmeye almlardr. steklerine eriebilmek iin umutsuz birtakm oyunlara bavurmular, Kerenski'yi devirmek, Sovyetleri yok etmek iin ulam bozmular, ite kargaalklar karmlar, fabrika komitelerini kstlamak iin onlar kapatmlar, yakacak ve ham maddeleri ortadan kaldrmlar, ordu komitelerinin hakkndan gelmek iin lm cezasn yeniden uygulamaya koymular ve asker bir bozgunu kkrtmaya almlardr. Gerekte bu, bolevk ateinin stne ya dkmek demekti. Onlar da snf kavgasn nererek ve Sovyetlerin stnln bildirerek cevap verdiler, Bu iki an ucun arasnda eitli guruplar tara-ftndan az ok destek gren ve Meneviklerin de iinde bulunduu ilimin denen sosyalistler, Devrimci Sosyalistler ve daha az nemli birka fraksiyon da bulunuyordu. Tm bu partiler varlkl snflarn saldrlarna hedef olmakla birlikte direnme gleri bizzat kendi teorileri tarafndan krlmaktayd. Menevikler ve devrimci sosyalistler Rusya'nn henz sosyal bir devrime hazr olmadm ve yalntzca siyas bir devrimin olaslm ileri sryorlard. Onlara gre, Rus kitleleri iktidar

ele geirmek iin gerekli eitimden yoksundu. Bu ynde yaplacak her giriim yalntzca bir tepki dourur re bu sayede dncesiz bir serven heveslisi de eski rejimi yeniden kurabilirdi. Daha sonralar lml sosyalistler, olaylarn gelimesiyle iktidar almak zorunda olduklar zaman onu kullanmaya cesaret edemediler, Rusya'nn kendi hesabna, Bat Avrupa'nn geirdii aym siyas ve ekonomik aamalar geirmesi ge12 rektiine ve sonuta tm lkelerin hep birlikte sosyalist cennete ulaacaklarna inanyorlard. Bylece Rusya'da, bat demokrasilerinden biraz daha gelimi biimde bit parlemanter devlet kurmak iin varlkl snflarla anlatlar ve onlarn da hkmete katlmalar iin israr ettiler. u dnle bir destek politikas arasmda atlacak yalnzca bir adm kalyordu, Ilml sosyalistlerin burjuvaziye gereksinim duymasna karn burjuvazi hi de byle bir gereksinim duymuyordu, Varlkl snflar basklarn arttrdka sosyalist Bakanlar da programlarnn tm zerinde yava yava dnler vermek zorunda kaldlar. Ve sonuta bolevikler bu anlamsz uzlamay kerttikleri zaman, Menevikler ve Devrimci Sosyalistler kavgaya varlkl snflarn yannda katldlar. Bugn yeryznn hemen tm lkelerinde aynt olayn akp gittiini seyrediyoruz. Bana yle geliyor ki Bolevikler Rusya'da ykc bir g olmaktan uzakta, yaptct bir program olan ve onu lkeye uygulamaya yetenekli tek partiyi oluturmaktadrlar, Eer o anda zafere ulaamasaydlar hi kukum yok ki Alman mparatorluk ordular aralk aynda Moskova ve Petrograd'a girerler ve bugn bir ar yeniden Rusya'nn bamda tnerdi. Bir yllk bir Sovyet rejiminin varlndan sonra bile Bolevik Devrimi'nden bir serven olarak sza-mak modadr. Olsun! Eer servenden szetmek gerekirse, alan kitlelere tarih sayfalarm aan ve her eyi onlarn doal ve byk istemlerine bal klan, insanln yaad en grkemli servenlerden birisi olarak sz etmek gerekir. Hemen syleyelim ki kasmdan nce byk toprak sahiplerinin topraklarnn kyllere datlaca rgtlenme hazrd, sanayideki ii denetimini gerekletirecek fabrika komiteleri ve sendikalar kurulmutu, her kent, her ky, her yre yerel idareyi salamaya hazr kendi asker, kyl ve i temsilcilerinden oluan Sovyetlere sahipti, Bolevizm konusunda ne dnlrse dnlsn, Rus DevrimVnin insanlk tarihindeki en byk olaylardan biri olduu ve Boleviklerin ktidara geliinin dnya apnda bir nemi olduu inkr edilemez. Tarihiler nasl Paris Komn'n en ince ayrntlarna kadar incelemeye merakltysalar ayn ekilde 1917 Kasmnda 13 Petrograd'da olup bitenleri, halkn davran ve dncelerini, liderlerinin yzlerini, szlerini ve eylemlerini de tanmay isteyeceklerdir. Bu kitab onlar dnerek yazdm. Kavga srasnda sevgim bamsz kalamad. Ama bu byk gnlerin tarihini yeniden yazarken, gerekleri saptamaya uraan titiz bir tarihi olarak olaylarn stne eildim, New York 1 Ocak 1919 John REE0 N NOTLAR Okuyucularn ounluu iin Rus rgtlerinin eitlii siyas partiler, komiteler, merkez komiteleri, Sovyetler, dumalar, sendika ve birlikler olduka karktr. Bu yzden birka tanmlama ve aklamalarla kitabma balayacam.

SYAS PARTLER Petrograd'da Kurucu Meclis seimleri on dokuz liste zerinden yaplmakla birlikte bu say baz tara kentlerinde krka kadar ulamaktadr. Siyas partilerin oluumlar ve amalarn gsteren bu ksa aklamada yalnzca bu kitapta ad geenler ele alnmtr. Aada bunlardan her birinin genel bir tanmlamas ve programlarnn z verilebilmitir* 1 Monaristler (Oktobristler - Ekimciler - vb... olmak zere eitli farklar gsterir). Eskiden gl olan bu fraksiyonlar artk aka varlklarn srdrememiler ya glgede almaya gemiler, ya da yeleri, gittike monarist programa yaklaan Kadelerle birlemilerdir. 2 Kadeler. Anayasal-Demokrat Parti adnn lk harflerine gre tannmakla birlikte (Rusada K.D.) resm ad Halk zgrlk Partisizdir, arlk idaresi altnda varlkl snflardaki liberallerden oluan bu byk siyas reform partisi aa yukar Amerikan lerici Partisiyle edeerdedir. 1917 Martnda Devrim balad zaman geici ilk hkmeti Kadeler kurmulardr. Hem mttefiklerin ve hem de ar hkmetinin S emperyalist amalar yannda olduklarn bildirdiklerinden Nisan aynda devrildiler, Devrimin ekonomik ve sosyal yn g kazandka Kadeler gittike daha tutucu oldular. Bu kitaptaki temsilcileri Miliyukov, Vi-naver ve astki'dir. 3 Etkili adamlar Grubu; Kadeler, Kornilov'un kar-devrimci eylemleriyle ilgilerinden tr gzden dtkleri zaman Moskova'da bir etkili adamlar grubu olutu. Bu gurubun yeleri Kerenskinin son kabinesinde bakanlklar aldlar, Rodzianko ve ulkin gibi entelektellerin pelerinden gitmelerine ramen kendilerini partisiz sayan bu gurup, Sovyetlerin, kendi silahlar olan ekonomik rgtlenmeyle yenik debileceklerini anlayacak kadar zek ve ada bir kafaya sahip sanayici, tccar ve bankaclardan olumutu. Tipik temsilcileri Lianozov ve Konovalov'dur. 4 Popler Sosyalistler ya da Trudoviskler (i Partisi). Sayca nemsiz bir parti olup, lml aydnlardan kooperatif bakanlarndan ve tutucu kyllerden olumutur. Kendilerini sosyalist olarak tanmlamalarna ramen trudoviskler gerekte memur, ufak tccar vb., gibi kk burjuvazinin yaralarm savunuyorlard. Gerekten, ounlukla kyllerden oluan IV. imparatorluk Dumas'ndaki i Partisinin uzlatrc trelerinin dorudan mirassydlar. 1917 ubat Devrimi balad zaman Kerenski, mparatorluk Duma-s'ndaki trudovisklerin lideriydi. Milliyeti bir parti olan popler sosyalistlerin bu kitaptaki temsilcileri Peekhonov ve aykovskdir. 5 Rus Sosyal Demokrat i Partisi. Balangta marksist sosyalist olan bu parti 1903 *de toplanan bir kongresinde taktik sorunu zerine iki fraksiyona ayrld: ounluk (bolsenstvo) ve aznlk (menenst-vo). ounluk ve aznlk yeleri demek olan bolevik ve menevik adlar buradan gelmedir. Bu iki kanat hem kendilerine Sosyal Demokrat i Partisi adn vererek ve hem de marksist olduklarn iddia ederek iki farkl partiye dntler. 1905 DevrimiTnden itibaren bolevikler aznlkta olmalarna ramen isimlerini korudular ve ancak 1917 eyllnde ounluu yeniden ele geirdiler. a) Menevikler Bu parti, toplumun doal gelimeyle sosyalizme doru ilerleyeceine ve iilerin n16

ce siyas iktidar ele geirmek zorunda olduklarna inanan eitli farkllklar olan sosyalistleri kapsamaktadr. Milliyeti ve sosyalist aydnlarn partisidir. Eitim tmyle varlkl snflarn ellerinde olduundan, aydnlar dkldkleri kalba sayg gstererek doal olarak bu snflarn savunucusu olmaktadrlar. Temsilcileri Dan, Liebea ve Tseretelli'dir. b) Enternasyonalist menevikler Meneviklerin sol kanad, enternasyonalist, varlkl snflarla koalisyon dman, fakat boleviklerin nerdii proletarya diktatrlne kar olup tutucu meneviklerden ayrlmak isteyenler tarafndan oluturulan bu gurubun liderleri Martov ve Martinovdur. Troki de uzun sre bu gurubun iinde idi. c) Bolevikler. Menevklerle, tm lkelerdeki ounluk sosyalistlerine egemen olan parlemanter ya da lmlm sosyalizm treleriyle tm ayrlklarn belirginletirmek iin kendilerine Komnist Partisi adn verdiler. Sanayi toprak, doal kaynaklar ve finans kurumlarnn ele geirilmesini emreden sosyalizmin gereklemesi iin ivedi proletarya ayaklanmasn ve iktidarn ele geirilmesini nermekteydiler. Bu parti balca fabrika iilerini olduu kadar fakir kyl tabakasnn nemli bir ksmn da temsil etmekteydi. Bolevik kelimesinin maksimalistlerle bir ilgisi yoktur. Maksimalistler ayr bir gurup olutururlar. (Bak: paragraf 6/b). d) Birleik Enternasyonalist Sosyal Demokratlar. Kendi organlar olan ok etkili Novaya Jizm gazetesine gre Yeni Hayat Gurubu olarak da adlandrlrlar. Aralarnda partinin lideri Gorki'nin gurubunun da bulunduu yalnzca birka iciden ve aydnlardan oluan kk bir topluluktur. Bu aydnlarn program, enternasyonast meneviklerin program ile belirgin bir biimde uyuuyordu, u farkla ki Novaya Jizn^ gurubu bu iki byk fraksiyondan birine girmeyi daima reddetmiti. Boleviklerin taktiine kar kmakla birlikte gene de Sovyetler hkmetinde kalan Gorki gurubunun bu kitaptaki balca temsilcileri Avlov ve Kramarov'dur. e) Edinstvo. 1880 yllarna doru Rus sosyal demokrat hareketinin nclerinden bri olan ve onun en byk teorisyeni olarak grlen Plekhanov'un tmyDtyvyt Sarsan On <3ttn/F: 2 17 le kendi rencilerinden oluan silinmeye yz tutmu ok kk bir gurup. Bugn artk ihtiyarlayan Plek-hanov ok vatanperver ve Menevikler iin bile olduka tutucuydu. Bolevik darbesinden sonra gurup dald. 6 Devrimci Sosyalist Parti. yeleri, ounlukla parti adnn ilk harfleri alnarak S.R. diye anlr, Balangta devrimci kyl partisi ve vuruma, yani terrist rgtlerin partisi olan bu guruba ubat devriminden sonra ounluu, nceleri sosyalist bile olmayan yeler akn etti. O devirde devrimci sosyalistler, sahiplerine tazminat verilmesi kouluyla topraktaki zel mlkiyetin kaldrlmasn istiyorlard. Kyller-' deki devrimci ruhun gelimesi, bu tazminat koulundan dnde bulunulmasn gerektirdi ve en ateli genler partiden ayrlarak sol devrimci sosyalistler ad altnda bir gurup kurdular. Sol guruplar tarafndan sa devrimci sosyalistler diye adlandrlan S.R. ler, Meneviklerin politik davranlarm benimseyerek onlarla birlikte altlar. Sonunda, zengin kylleri, aydnlar ve uzak krsal yrelerdeki siyasi bilinci olmayan halk temsil etmeye baladlar. Bununla birlikte, politik ve ekonomik dnce bakmndan, Mene* viklerden fazla eitli fikirlere sahiptiler. Bu kitaptaki temsilcileri Avksentiyev, Gotzt Kerenski, ernov ve byk anne diye adlandrlan Brekovskai'dr,

a) Sol devrimci Sosyalistler. Teori olarak Boleviklerin proletarya diktatrl programn benimsemekle birlikte, balangta onlarn acmasz taktiini kabul etmeye pek yanamadlar. Fakat Sovyet Hkmetinde kalarak zellikle tarm bakanl gibi bakanlklar aldlar. ou defa hkmetten ekilmelerine kargn gene de geri dndler. Sac devrimci partiyi srekli olarak terkeden kyller sol devrimci sosyalistlere katlyorlard. Bylece bu gurup, sovyet hkmetini destekleyen, byk topraklara tazminatsz el konmasn ve bizzat kyllerin yapaca bir blmeyi isteyen byk bir koylu partisi oldular. Liderleri: Spi-ridonova, Karelin, Kamkov ve Kalagiev'dir, b) Maksimalistler. 1905 devrimi srasnda, gl bir kyl hareketinin ruhu olan Devrimci sosyalist partinin, sosyalist programnn en geni bir biimde uy18 gulanmasn istedii sreteki gurubu. Sonradan anarist kyllerden oluan nemsiz topluluk. PARLEMANTO Rusya'da Meclis ve Kongreler, Amerikan rneinden ziyade Avrupa rneklerine gre rgtlenmilerdir, lk ilem, bir bakan, bir sekreter ve bir prezidyumun seimidir. Prezidyum, her gurubun saysal nemiyle orantl olarak, Meclisteki eitli siyasi gurup delegelerinden oluan bir Bakanlk Divandr. Prezidyum, gndemi hazrlar ve bakan, eitli yeleri geici bakan yapabilir. Her sorun, en genel bir biimde ortaya dkldkten sonra tartmasna geilir; tartma sonunda, eitli franksiyonlarm nerdii kararlar ayn ayr oya konur. Genellikle, gndem daha ilk yarm saatten sonra alt st olur. Srekli olarak kabul edilen bir ivedilik bahanesiyle her ye sz alarak istediinden sz edebilir. Milletvekilleri tzklerin saygnlna kendileri dikkat ettiklerinden, bakann rol hemen hemen ngra salhyarak dzeni salamak ve konumaclar krsye davet etmekten teye gemez. lerin hemen tm, eitli fraksiyonlarn hazrlk toplantlarnda grlr ve genellikle bir delegenin ara-cliyle toptan oy verilir. Bu yzden, nemli bir sorun ortaya konduu zaman ya da oylama gerektiinde, Meclis almasn yarda keserek fraksiyonlarn toplanmasna yardmc o!ur. Salon ok grltldr: Konumaclar destekleyerek ya da yuhalayarak Prezidyum planlarn alt st eder. Sk sk iitilen szler unlardr: Prosim (rica ederiz, rica ederiz,) Pravilno {,ok doru), Eto vierno (ok iyi, mkemmel), Dovol-no (yeter), Doloi (k dar), Pozor (Ayp, ayp) ve Tiche (susunuz). BALICA RGTLER 1 Sovyet. Sovyet kelimesi Meclis demektir. arlk zamannda Devlet Yce Meclisinin ad Gosdarst-verini Sovyet idi. Fakat devrimden sonra sovyet keli19 rnes, zel anlamda ve cinste meclisler tanmlamak iin kullanld. Bunlar ekonomik ii rgtleri tarafndan seilen, ii ,asker ve kyl milletvekillerinin oluturduu sovyetlerdi. Bu yzden sovyet kelimesini bu sonuncular iin kullanarak dierleri iin Meclis szcn kullandm. Her kent ve kyn yerel sovyetlerinden ve byk ehirlerin mahallerindeki Sovyetlerden ayr olarak, blgesel Sovyetler (oblastnye), tara sosyalistleri (guo-bernskie) ve bakentte

tm Rusyadaki Sovyetlerin, ismini ba harflerine gre adlandrlan (Tsik), bir Merkez Yrtme Komitesi vardr. (Bak: Merkez komiteler). Hemen her yerde ubat devriminden sonra ii ve asker Sovyetleri birletiler, Bununla birlikte zel sorunlar iin ayr ayr toplanmay srdrdler Kyl Sovyetleri ancak Bolevik darbesinden sonra onlara katldlar. Kyller de aynen i ve asker gibi rgtlenmi olup bakentte bir Kyl Sovyetleri Rus Birlii Yrtme Komitesi bulunuyordu. 2 Meslek birlikler ya da sendikalar. Bu birlikler, isimlerine ramen, ayn bir meslein deil de ounlukla ayn sanayinin tm iilerini topluyorlar di. Ekim devrimi srasnda yelerinin says 3-4 miTyona ulam olup, merkez yrtme komitesinin bakentte bulunduu bir eit C.G.T. (Confederation Generale des Travailleurs) olan Rus Birlii Konfederasyonlar halinde toplanmlard. 3 Fabrika Komiteleri. Devrimi izleyen idar baboluktan yararlanmak amaciyle, sanayii denetim altnda bulundurmak iin fabrikalarda iilerin kendiliklerinden kurduklar rgtlerdir. Amalan, devrimci eylemle fabrikalar ele geirmek ve almalarn salamakt. Fabrika komitelerinin de Petrograd'da meslek birlikler ve sendikalarla birlikte alan bir merkez komitesi ve Rus Birlii rgt vard. 4 Dumalar. Duma szc yaklak olarak tartan gurup demektir. k devrimden alt ay sonra daha, denokratlatrim bir biimde varln srdren imparatorluk dumas, 1917 eyllnde kendiliinden dald. Bu kitapta ad geen belediye dumas, yeniden rgtlenmi eski belediye dumas olup, ounlukla zerk belediye hkmeti olarak adlandrlr. Gizli ve birinci derece seimle i bana gelmi olup, bunlarn bolevik devrimi srecinde kitleleri denetim altmda tutamarnasrun nedeni, ekonomik guruplar zerine dayal rgtlerin byyen gc karsnda, zellikle siyas meclislerin etkenliindeki genel bir azalmada grlebilir. 5 Zemstvos. arlk rejimi zamannda, toprak varlkl snflarn aydn liberalleri tarafndan kurulup ynetilen, ok zayf idar gte, yar sosyal, yar siyas rgtlerdir. En nemli grevleri kyllerin eitimi ile onlarn sosyal koularn gelitirmeye almakt. Sava srecinde zemstvoslar yava yava Rus ordusunun levazm islerini ve yabanc lkelerden almlar da tmyle yklenerek askerlerin yannda Amerikan Y.M.C.A.'sma benzer bir rol oynadlar. ubat devriminden sonra krsal blgelerdeki hkmet yerel organlarn oluturmak amaciye zemstvoslar dem ok-ratikletirild. Fakat belediye dumalar gibi Sovyetlerin yannda tutunamadlar. 6 Kooperatifler. Bunlar kyl ve ii tketim kooperatifleri olup devrimden nce tm Rusya'daki yelerinin says milyonlar geiyordu. Ilml sosyalistler ve liberallerin kurduu kooperatifilik, nceleri devrimci sosyalistler tarafndan desteklenmedi. Zira, bu eylem onlar iin, retim aralarnn ve bunlarn bllerek iilerin eline tm ve gereki geiini ertelemek iin kullanlan bir yntemden te bir ey deildi- ubat devriminden sonra kooperatifler hzla gelitiler. Bu srete poplist sosyalistler, menevikler ve devrimci sosyalistlerin etkinliinde kalp Bolevik devrimine dek siyas tutucu bir g olarak kaldlar. Bununla birlikte eski ekonomik ve ulam yapsnm knden sonra Rusya'y besleyen de bu kooperatifler oldu. 7 Ordu komiteleri. Eski rejim subaylarjnn gerici etkinliiyle savamak iin cephede askerler tarafndan kurulan bu komitelerden her taburr alay, tugay, tmen ve kolorduda

vard. Tm bu komiteler, Genel Kurmayla beraber alan Ordu Merkez Komitesini seiyorlard. Devrimi izleyen srete asker mekanizmann k, sava genel kurmaylk grevlerinden ounluunu ve baz hallerde, birliklerin ynetimi ve kumandasn da bu komiteler zerine ykt. 8 Donanma komiteleri. Deniz kuvvetlerindeki edeerde rgtler. 21 MERKEZ KOMTELER 1917 yaz ve ilkbahar srecinde tm rgtlerin Rus Birlii Kurultaylar Petrograd'da topland: ii, kyl ve asker sovyet kurultaylar, fabrika, donanma ve ordu kurultaylar (zel asker komitelerin tm dnda) kooperatifler, uluslar vb... Bunlardan her biri hkmet nnde kendi zel yararlarn savunmakla ykml bir merkez komite ya da bir merkez yrtme komitesi seiyordu. Geici hkmet zayfladka, bu merkez komiteler idari kuvvetin gittike byyen rm mekanizmasn da yklenmek zorunda kaldlar. Bu kitapta ad geen komitelerin en nemli olanlar unlardr: Birlikler Birlii 1905 devrimi srecinde Profesr Miliukov ve dier liberaller, serbest meslek yelerinden oluan rgtler kurdular. Bunlar, Birlikler Birlii diye adlandrlan merkez bir rgt etrafnda toplandlar. 1905 ylnda Birlikler Birlii, devrimci demokrasiyle eylemde bulunmasna karn, 1917'de Bolevik ayaklanmasna kar kt ve Sovyetlerin otoritesine kar greve srklemek amaciyle devlet memurlarn birletirdi. Tsik i ve asker Sovyetleri Rus Birlii Merkez Yrtme Komitesi. Ba harflerine gre byle adlandrlyordu, Tsentroflot Deniz Kuvvetleri Merkez Komitesi. Vikjel Demiryolu ileri Sendikas Rus Birlii Merkez Komitesi. Ba harflerine gre adlandr byle idi. DER RGTLER Kzl koruyucular Bunlar silahl fabrika iileridir. lk olarak 1905 devriminde rgtlenen kzl koruyucular, kentte dzenin srdrlmesi iin silahl bir gcn gerektii 1917 ubatnda yeniden ortaya ktlar. O devirde zaten silahl olduklarndan geici hkmetin bunlar silahlarndan arndrmak iin yapt tm gayretler sonusuz kald. Devrimin her byk bunalmnda, devrimci atlmla dolu olmalarna karn, sokaklarda asker eitim grmemi, disiplinsiz Kzl Koruyucular grnp durdular. Beyaz koruyucular Boleviklere kar zel mlkiyeti savunmak iin devrimin son aamalarnda sahneye kan gnll burjuvalar olup ounluunu renciler oluturuyordu. Tekintsy Bunlart General Kornilov'a bal orta Asyann mslman -kavimlerinden oluan vahi tmencin nl askerleri olup, kr krne ballklar ve savalardaki vahice zalmlikleryle tannmlard. lm taburlar ya da ok taburlar Genellikle nl kadn taburuna bu ilk ad verilmesine ramen, erkeklerden oluan lm taburlar da vard. 1917 yaznda Kerenski tarafndan oluturulan bu taburlarn grevi, kahramanlk rnei vererek ordunun douken gcn ve disiplinini kuvvetlendirmeye yardm etmekti. lm taburlar genellikle zengin snfn ateli ve gen vatanperverlerinden oluturuluyordu. Subaylar birlii Ordu komitelerinin byyen gcn siyas alanda devirmeyi ama edinen ve gerici subaylarn oluturduu rgt.

Saint-Georges valyeleri Saint-George nisam sava alannda gsterilen parlak eylemlere verilmekteydi. Saint-George valyeleri rgtnn balca amac, asker fikri savunmakt. Kyller birlii 1905 ylnda kyller birlii devrimci br kyl rgtyd. 1917'de zengin kyllerin siyas ideallerini temsil etmekte olup kyl Sovyetlerinin devrimci amalar ve byyen gcne kar sava veriyordu. KRONOLOJ Bat takvimi ,on gn geri olan eski rus takviminin yerine tm yrelerde kabul edilmitir. KAYNAKLAR Kaynak olarak ounlukla kendi notlarm kullandm. Ayrca incelenen sre iin hemen hemen tm bir dizi oluturan baz Rus gazeteleriyle, Russian Daily News adl ingilizce kan bir gazeteye ve Journal de Russie ile Entente adl iki Franszca gazeteye bavurdum. Fakat benim iin dierleriyle karlatrlamayacak dzeyde kymetli bir kaynak olan unsur, nemli tm olaylarla Rus basnnda kan yorum ve konumalar veren Petrograd Fransz Haberler Brosunun gnlk olarak yaynlad Basn Blteniydi. 1917 baharndan 1918 Ocak sonuna dek kan hemen tm saylar elimde bulundurmaktaym. Ayrca, 1917 Eyllnn kinci yarsndan 191 Ocak sonuna dek Petrograd duvarlarna yaptrlm bulu nan tm bildiriler, kararlar ve duyurular ile Boleviklerin D leri Bakanlna girmeleriyle ortaya kan dier belgelerle hkmet tarafndan yaynlanan giz]i anlamalarn metni ve tm hkmet emir ve kararlarnn resm metinleri de elimde bulunmaktadr. birinci blm KKENLER 1917 Eyll aynn sonuna doru, RusyaV1 ziyaret eden yabanc bir sosyoloji profesr Petrograd'da beni grmeye geldi adamlar ile aydnlar, kendi-sine devrimin artk yavalamaya baladn sylemilerdi. Bir yazsnda bu gr ortaya koyduktan sonra* kbyi komnlerini ve sanayi merkezlerini gezerek lkeyi dolamaya koyulmutu. Fakat buralarda byk bir aknlkla devrimin gelimekte olduunu gr-m, kentlerde ve krsal alanlardaki iiler arasnda Toprak kyllere, fabrikalar iilere sloganlarn sk sk duymutu. Eer profesr cepheyi de dolasayd, tm ordunun bartan baka bir eyden szetmediini saptayabilecekti. Profesr arm kalmt, ama hakszd. ki gz* lem tmyle gerekti* Varlkl snflarn gittike tutucu olmalarna karn, halk kitleleri de gittike radikal oluyordu. adamlar ve entelijantsiya> iin devrim uzakta kalm ve ok srmeye balamt. Artk her eyin bir dzene girmesi zaman gelmiti* Ilml sosyalistler gurubu^ ar menevikler ve devrimci sosyalistler bu duyguyu paylaarak geici Kerenski hkmetini destekliyorlard. Devrim dram iki sahneden oluur diyordu, 14 Ekimde kan lml sosyalistlerin resmi organ, Eski rejimin ykl ve yenisinin kurulmas. Birinci sahne olduka uzad. imdi ikinciye gemek ve olabildii kadar hzl oynamak gerek. Byk bir devrimcinin dedii gibi: Dostlar, devrimi bitirmekte acele edelim, onu fazla uzatan meyvalarm toplayamaz. i ve kyl kitleleri ise, birinci sahnenin bittiine nanmay inatla reddediyorlard. Cephede, ordu komiteleri, emrindeki askerleri birer insan olarak grmeye ahamayan subaylarla srekli mcadele ediyor, geride, kyllerin setii tarm komiteleri, topra

ilgilendiren resm kurallar uygulamay denedikleri iin hrpalanyorlar, fabrikalardaki iiler, karalistelere ve lokavtlara kar kavga vermek zorunda kalyorlard. stelik, geri dnen siyas srgnler istenmeyen adam olarak yeniden srlyorlard. Yabanc memleketlerden kylerine donenler, 1905fde iledikleri devrimci eylemlerden tr ^mahkemeye verilip hapse bile giriyorlard. Halkn tm honutsuzluk belirtilerine, lml sosyalistlerin verecekleri tek bir cevap vard: Aralkta toplanacak Kurucu Meclisi bekleyin. Fakat but kitleleri memnun etmiyordu. Kurucu Meclise evet ama, urunda Rus devriminin yapld, kendileri iin Champs de Mars toplu mezarlnda devrim ehitlerinin kokutuu belirgin amalar unutuluyor muydu yoksa? Kurucu Meclis olsun olmasn, gerekli olan bar, toprak ve sanayinin ii denetimi altna girmesiydi. Kurucu Meclis ars ou kez ertelenmi ve muhtemelen gene de ertelenecekti. Halkn, sonunda yataca ve stemlerini deitirecei umut ediliyordu, Her halde, sekiz aylk bir devrim sreci gemiti ve bu da ender grlen bir eydi. Bununla birlikte, askerler, bar sorununu kaarak zmlemeyi deniyorlar, kyller, atolar yakarak byk mlkiyetleri ele geiriyorlar, iler sabotaj ve grev yapyorlard. Sanayiciler, byk toprak aalar ve subaylar ise herhangi demokratik bir uzlamay nlemek iin tm etkinliklerini kullanyorlard. Geici hkmetin siyaseti, etkisiz reformlarla amansz bir bask arasnda sallanyordu. Sosyalist alma bakannn kartt bir kararname, ii komitelerinin alma saatleri sresinde toplanmasn yasaklyor, cephede muhalefetin kktrtclar tutuklann yor, sol gazeteler yasaklanyor ve devrim propagandaclar lmle cezalandrlyordu. Kzl koruyucular silahlarndan arndrmak iin giriimler yaplyor ve 26 dzeni koruyabilmek iin Kazaklar tara yrelerine gnderiliyordu. Bu tetbirler, varlkl snflarla ibirliini gerekli gren lml sosyalistlerle hkmete katlan liderlerinin de onayn alyordu. Halk, programlar bar, toprak, sanayinin denetimi ve bir ii hkmeti olan Bolevikler tarafna gemek zere onlar bir anda terke-di verdi. 1917 Eyllnde anlamazlk iyice kzt. lkedeki byk ounluu Me sayan Kerenski ve lml sosyalistler, varlkl snflarla bir koalisyon hkmeti kurmay baardlar. Sonuta, Menevikler ve Devrimci Sosyalistler halkm gvenliini tmden yitirdiler. Ekim ortalarna doru sosyalist bakanlar ad altnda Raboi Put'da (i Yolu) yaynlanan bir yaz, lml sosyalistlere kar halk kitlelerinin duygularm ok iyi dile getiriyordu: ite yaptklar hizmetlerin bir listesi: Tseretelt: General Poovtsev'tn yardtmiyfe iilerden silahlarn ald, devrtmc-l iileri susturdu, orduda lm cezasn uygulattrd. Skobelev: Kapitalist krlar m yzde yz vergilendirmek ^ibi b-ir niyetle ise balamasna ramen, sonunda, fabrifca ve atlye i komitelerini dalmak iin giriimlerde bulundu. Avksenttyev: Tarm komiteleri yelerinden yzlercesini hapsettirdi ve i, kyl gazetelerinin ounu kapattrd. ernov: Fin Diyetinin datlmasn emreden ar kararm imzalad, Savinkov: General Kornilovla birleti. Petrograd't vata~ tun kurtarcsna teslim

etmediyse de. bu, yalnzca kendisine bal olmayan olaylarn sonucudur. Zarudn; Ale*mskl ve Kerenski'nin onayyla binlerce devrimci a&ker, i ve gemiciyi hapse gnderdi, Rus adaleti ijn Beyi is olay kadar alaka olan Bolevik olaynn tezghlan* masna yardm etti. Nittin: Demiryolu iileri karsnda ad bir polis gibi hareket etti. Kerenski: Ondan sz etmemek daha iy of ur. Zira yapt t hizmetlerin listesi olduka uzundur Helsingsfors'ta Baltk Denizi Filosu delegelerinin oluturduu br kurultay aadaki ekilde balayan bir karar kabul etti: 27 Burjuvazi yararna yapt utafvmaz antajlarla, byk devrimi ve onurta birlikte devrimci fcitteteri kk dren mace^ ra siyasetisi sosyalist Kerenski'nin derhal hkmetten aln-masm istiyoruz.,. Tm bunlar, boieviklerin daha da sevgi kazanmasn salyordu. Torid saraynn duvarlarn cokun bir deniz gibi dven asker ve ii kalabalnn, imparatorluk Duma-sini istemeye istemeye iktidar almaya zorlad 1919 ubatndan beri, devrime tm bu yn deitirmeleri zorla kabul ettiren ii, kyl ve askerlerden oluan halk kitleleriydi. Bakan Miliyukov'u deviren onlard. Tazminatsz, toprak ihlksz, halklarn kendi kendilerini ynetme haklarn, Rus barnn bir temas gib? dnyaya haykran da onlarn sovyetleriydi. Temmuz aynda, rgtlenmemi olmasna ramen, kendiliinden gelen bir ayaklanma ile Torid sarayn basarak Sovyetlerin Rusya'daki hkmeti ele geirmelerini isteyen de gene Proletarya idi. ok kk bir siyas topluluk olan Bolevikler eylemin basma getiler. Fakat ayaklanma bir bozgunla baarsz kalnca, halk bunlarn karsna kt. Lidersiz kalan birlikler, Petersburg Saint-Antoin varou Vyborg'a geri ekildiler, O zaman acmasz bir insan av balad. Trocki, Kollantay ve Kamenev'i de ieren yzlercesi hapse atld; Lenin ve Zinoviev yakalanp mahkemeye verilmemek iin saklanmak zorunda kaldlar; bolevik gazeteler yasakland. Kkrtc ve gericiler, boleviklerin birer Alman ajan olduklarn syleyerek yle grlt kopardlar ki btn dnya sonunda buna inand. Fakat Geici Hkmet, bu sulamalar bir temele oturtamad, Almanya ile bir olduklarn kantlayan belgelerin dzmece olduu meydana kt. Bolevikler, ilerinden alts dnda, mahkemesiz uydurma bir kefaletle, hatta kefaletsiz, birer birer salverildiler. Srekli olarak deien bu hkmetin gszl ve kararszl Boleviklere rtlmez bir delil verdiinden, haikm pek sevdii sava ln yeniden atmakta gecikmediler: Tm iktidar Sovyetlere. Onlar bu yola iten ahs hrslar deildi; zira o zamanlar 28 Sovyetlerin ounluu, en byk dmanlar olan lm-h sosyalistlerden oluuyordu. Eylem programlarn hemen izi verdiler: ii, kyl ve askerlerin en belirgin ve en basit hak istemlerini yerine getirmek. Bylece, an meneviklerle devrimci sosyalistler burjuvaziyle uzlamaya gitmek iin ter dkerlerken bolevikler kitleleri hzla kendilerine kaydrdlar. Temmuzda hor grlen ve kova-lananlar, bu kez eyllde, Baltk denizcileriyle askerleri . ve bakentin iilerini tmyle ken<|i davalarna kazandryorlard. Bu adan, eyllde byk kentlerdeki belediye seimleri ok anlamldr, Menevikler ve devrimci

sosyalistlerden seilenler, hazirandaki yzde yetmiten fazlasna karlk bu kes yanlzca yzde onsekizdiler. Yabanc gzlemcileri artan bir olay da, Sovyet Merkez Yrtme Komitesinin, Ordu ve Donanma Merkez Komitelerinin, demiryolu iileriyle PTT bata olmak zere baz sendika merkez komitelerinin bole-viklere kar yrttkleri iddetli muhalefetti. Fakat, bu merkez komitelerin tm, menevik ve devrimci sosyalist taraftarlarnn ounlukta olduu yaz ortasnda, ya da, daha nceleri seilmilerdi ve oluumlarn deitirebilecek her trl yeni seimleri de engelliyorlard. i ve asker Sovyetleri yasasna gre Rus Birlii kurultaynn eyllde toplanmas gerekiyordu. Fakat Tsik, Kurucu Meclisin iki ay sonra toplanacan ve o zaman Sovyetlerin tm yetkilerini devretmesi gerektiini ileri srerek kurultay armad. Bununla birlikte bolevikler, tm yerel Sovyetlerde, sendikalarda, asker ve gemiciler arasnda gleniyorlard. Kyl Sovyetleri ise, krsal yrelerdeki kaytszlk iinde siyas bilincin yava gelimesinden, ve tm bir nesil boyunca krsal alanlarda yanlzca devrimci sosyalistlerin propaganda yapmalarndan tr tutuculuktan kurtulamamlard. Fakat, kyllerin arasnda bile devrimci bir kanat oluuyordu. Sol devrimci sosyalist kanad yeni bir gurup oluturmaya balad zaman, ekim aynda ky devrimcilii gzle grlebilir duruma geldi. Buna paralel olarak da, gericiliin yeniden canlanmaya baladm veren iaretler de az deildi. rnein, Petrograd'da Troki Tiyatrosunda oynanan arn Cinayetleri komedisi, bir gurup monarist tarafndan yarda kesilerek baslm ve oyuncular ara hakaretten dolay lin edilmekle tehdid edilmilerdi. Baz gazeteler bir Rus Napolyonu istiyorlar, JEntei jantsya burjuvalar ise, ii sovyet temsilcilerini (ra-boiye debutati) kpeklerin temsilcileri (Sobatye de-putati) olarak adlandryorlard. 15 Ekim gn, siyas grleri Kadelerin tarafnda olan Kus Rockfelleri, byk kapitalist, Stefan Ge-orgevi Lianazov'la bir grme yaptm. Bana devrim bir hastalktr dedi. Hasta bir ocuun, yrmesine yardm etmek, ya da, iyilemesini salamak iin nasl mdahale etmek gerekirse yabanc glerin de erge mdahalesi gerekir- Kuskusuz ki ilalarn en iyisi deildir bu, ama milletler kendi ilerinde yuvalanm bolevik tehlikesine ve dnya devrimi, proletarya diktatrl gibi bulac fikirlerin yaylmasna kar ilgisiz kalamazlar. Bu mdahalenin kanlmaz olmamas iin tek ans vardr. Ulamda bir moral knts grlmekte, fabrikalar kapanmakta, Almanlar ilerlemektedir. Alk ve bozgun belki Rus halknn akln bana getirir... Liazonov, sanayici ve tccarlarn fabrika komitelerinin varln asla kabul etmeyeceklerine ve ne olursa olsun fabrika ynetimine iilerin katlmasna msaade etmeyeceklerine olan inancm kendine zg bir enerjiyle belirtti. Boleviklere gelince; Haklarndan gelmek iin iki yol vardr. Asker kumandanln, kanunu hie sayan bu baylardan bizi kurtarabilmesi iin, Petrograd' boaltmak ve skynetim ilan etmek, ya da, ikinci seenek oarak, hayalci en ufak eilimler gsterdii zaman Kurucu Meclisi silah zoruyla datmak. Korkun Rus k yaklayordu. adamlarnn, , Rusya'nn en iyi dostu olmutur hep. Belki de bizi devrimden gene o kurtarr. dediklerini iitiyordum. Her yn buzlarn kaplad cephede, heyecanlarn yitirmi ordular, alktan lmeye devam ediyor, ulam aralar bozuluyor, yiyecekler azalyor ve fabrikalar kapanyordu. Umutsuzluk iindeki kitleler,

burjuvazinin cephede bozgunluklar yaratarak halkn davasn sabote ettiklerini ileri sryorlard. Kornilov'un 30 aktan aa lkenin grev bilincine yeniden varabilmesi iin Riga'nn elden karlmas gerekecek midir? diye sormasndan sonra Riga terkediliyordu. Amerikallar iin, snf savann bylesine ar ulara ulamas anlalmaz bir tutumdur. Fakat Ku-%ey cephesinde, asker bir bozgunu, asker komiteleriyle beraber almaya ye tutan subaylara bizzat rastladm. Kade partisinin Petrograd seksiyonu efi, bana, ekonomik kntnn, devrimi kltmeyi ieren bir kampanyaya dahil olduunu syledi. smini yazmamaya sz verdiim mttefik bir diplomat da bu olay dorulad, Karkov yaknlarnda kmr madenlerinin atee verildiini ve sahipleri tarafndan ocaklarn su basknlarna aldn, Moskova'da tekstil mhendislerinin, fabrikalar terketmeden nce makineleri kullanlamayacak duruma getirdiklerini ve demiryolu memurlarnn, lokomotiflere sabotaj yaparken iiler tarafndan su st yakalandklarn biliyordum. Zengin snflarn ou, Almanlar, devrime, hatta geici hkmete ye tutuyor ve bunu kimseden gizlemiyorlard. lerinde yaadm Rus ailesinde, yemek yerken, hep kanun ve dzen getirecek olan Almanlarn geliinden sz ediliyordu. Moskoval bir tccarn evinde geirdiim bir gecede, ay iilirken, hazr bulunanlara, Giyom'u mu yoksa Bolevikleri mi ye tuttuklar sorulduunda, bir kiiye kar on kii Giyom diye cevap verdiler. Speklatrler, genel babozukluktan yararlanarak ydklar paralar ya aklalmaz iki alemlerinde har-' cyorlar ya da devlet memurlarna rvet olarak datyor, gizlice yaptklar yiyecek ve yakacak stoklarm kaak olarak sve'e ihra ediyorlard. Devrimin ilk drt aynda, Petrograd'da byk belediye maazalarndaki yiyecek rezervleri hemen aka yama edilmi ve iki senelik buday stoku bir aylk gereksinimin altna dmt. Geici hkmetteki son levazm bakannn resm raporuna gre, yarm kilosu Vladivostok* da toptan iki rubleye alnan kahve Petrograd'da tketiciye 13 rubleye satlyordu. Byk kentlerin tm maazalarnda tonlarca giyecek ve yiyecek vard ama bunlar yalnzca zenginler satnalabiliyordu. :t Bir tara ehrinde, Ruslarn kendilerine bostan hrsz dedikleri speklatrlerden oluan bir aile tandm. erkek ocuk, rvet yoluyla askerlikten kamlard. Bir tanesi yiyecek karaborsacl yapyor, dieri, Lena madenlerindeki altm kanunsuz yoldan esrarengiz Finlilere satyor, dieri ise, yerel kooperatifleri besleyen bir ikolata fabrikasnn nemli hisselerini ele geirdiinden, gereksinim duyduu tm mallar kendisine vermeleri kouluyla, kooperatiflere sat yapyordu. Bylece, halk, karneyle siyah bir ekmein drtte birini zor bulurken, onun evinde francala, geker, ay, pasta ve tereya bulunuyordu. Souk ve alktan bitkin den askerler artk cephede tutunamadklar zaman, bu ailenin ne byk bir aciyle bu korkaklara svp saydklarn iitmek gerekirdi, Rus olmaktan ne utan duyuyordu bu aile ve evinde bul-duklar yiyecek stoklarna el koyan bu bolevikler ne yaman haydutlard! Dtaki bu kokumuluun altnda, II. Nikola'nu dnden arta kalan eski zamann gizli gleri ise esrarengiz ve youn almalarn srdryorlar, nl Okrana'mn ajanlar ar iin ara kar, Kerensi iin ya da Kerenskiye kar kim para verirse onun emrinde alyorlard.

Siyah yzler gibi eitli yeralt rgtleri, hangi biim altnda olursa olsun, kar devrimin baars iin eylemlerde bulunuyorlard. Bu yarm yamalak irkin gereklerin ve kokumuluun iinde boleviklerin her gn daha ileyici, aydnlk notas duyuluyordu: ^Tm yetkiler sovyetlere! Tm iktidar, milyonlarca ii, asker ve kylnn dorudan setii temsilcilere! Toprak, ekmek ,anlamsz savaa son, gizli diplomasiye, karaborsaya, dneklie son. Devrim ve onunla birlikte halklarn davas tehlikede. ubatn ilk gnlerinde proletarya ile burjuvazi ve Sovyetlerle hkmet arasnda balayan mcadele en st noktasna varmak zereydi. Bir srayta ortaadan yirminci yzyla geen Rusya, sarslan dnyaya iki devrim sahneliyordu: birbirleriyle lm kalm savana girmi siyas devrim ve sosyal devrim. Alk ve d krkl ile geen bu kadar aydan sonra Rus devrimi ne byk bir canllk gsteriyordu. Burjuvazi kendi Rusya'sn daha iyi tanmalyd, S32 zti etmekten zevk ald devrim yorgunluu* hi bir yerde grlmyordu. Geriye bakld zaman Ekimden nceki Rusya baka bir aa aitmi gibi grnr ve inanlmaz lde tutucu zannedilir. Bununla birlikte yaamn daha hzh yeni akntsna abucak alverdik. Rus siyaseti sola doru ylesine'bir atlm yapt ki Kade partisi halk dman olarak kanun d brakld; Kerenski bir kar devrimci olarak bilindi; Tseretelli, Dan, Lieber, Gotz ve Avksentiyev gibi lml sosyalist liderler, kendi taraftarlarna fazla gerici olarak gzktler, ernov ve Maksim Gorki gibileri bile sa kanada itildiler. 1917 eyllnn yarsna doru, gurup halinde ngiliz elisi Sir George Buchanan'n ziyaret eden baz sosyalist devrimci efleri, kendilerinin ok sada grndklerini ileri srerek eliye bu ziyaretten kimse-ye sz etmemesini rica ettiler. Sir George ise geen sene hkmetim, tehlikeli bir biimde solda yer aldndan Miliyukov'u grmemem iin bana emir vermiti. Onu dnyordum diyerek durumun elikenliine iaret etti. Eyll ve Ekim, zellikle Petrograd'da en berbat iki aydr. Bu ksack gnler boyunca gri ve alak bir gn altnda, yamur durmadan yaarak her eyi iliklerine dek slatr. Belediye hizmetlerinin durumundan tr her zamankinden ok daha kt yollarda, kaln, kaygan, yapkan ve ar izme izleriyle kapl amur deryasnda bocalanr. Souk vt nemli bir rzgr yzleri kamlayaraktan Finlandiya krfezinden bir frtna gibi eser ve dondurucu bir sis dalgas sokaklarda kol gezer durur. Geceleri, ksnt olsun diye ve zeplin korkusundan, sokak fenerleri yer yer yanar. Evlerde elektrik, akam altdan gece yarsna kadar vardr, mumun tanesi yarm dolardr, petrol ender bulunur ve bu yrelerde gece leden sonra ten, ertesi gn ona dek srer. Hrszlk ve soygun oaldndan, evlerde erkekler dolu tfeklerle ve sra ile nbet tutmaktadr. Geici hkmet zamannda Petrograd'da srdrlen yaant bundan te bir ey deildir. Haftadan haftaya yiyecekler azalmaya balyordu. Gnlk 750 gr. olan tayn 500 gr.'a indirilmi, sonralar 300, 250 ve 125 gr. kadar dmt. Daha Derki gnlerde ise tm bir hafta, ekmeksiz geirildi. AyDnyay Sarsan On Gn/F: 3 33 da bir kilo seker hakki olmasna ramen, halk onu bile g buluyordu. Bir kalem ukolata ya

da yarm kilo tatsz tussuz karamela, her yerde 7 il 10 rub-leye, yan en azndan bir dolara satlyordu. St, kentteki ocuklarn ancak yarsna yetiyordu. Evler ve oteller aylar boyunca yzn bile grmediler stn. Meyve mevsiminin tam ortasnda, sokak kelerinde elma ve armutlarn tanesi bir rubleden biraz daha az bir fiyata satlyordu. St, ekmek, eker ya da ttn satn alabilmek iin, buz gibi bir yamurun altnda saatlerce kuyruk yapmak gerekiyordu. Gece toplantlarndan dnerken, bazlarnn kollarnda ocuklar olduu halde, ounluunu kadnlarn oluturduu bu kuyruklara gn aarmadan nceleri ok rastladm. Cariyle, Fransz Dev-rimi> adl yaptnda, Fransz halkn kuyruk yapmaya ok yetenekli bir halk olarak tanmlar. Rusya, bu ynteme kutsal Nikola zamannda geerek 1917 yatna dek aralklarla alkanln srdrm ve o tarihten sonra da kuyruk, yaantsnn normal uygulamalarndan biri olmutu- Sert Rus knda, Petrograd sokaklarnn buz gibi kaldrmlarnda gn boyu ayakta duran bu yrtk prtk insanlar bir dleyin. Ekmek kuyruklarnda, Rus halknn mucizeye dek yumuak sabrn taran ac ve keskin honutsuzluk notasna ok rastladm. Tiyatrolar, pazarlar da olmak zere her gece oyunlarn srdryorlar. Karsavina, Marie tiyatrosunda, yeni balede dans ediyor ve dansa deli gibi tutkun tm Rusya otu grmeye geliyordu. alyapin aryasn geiyor, Meyerhold'un sahneye koyduu Korkun vanT in lm yeniden oynanyordu. Bu temsillerden birinde, Saray subaylar okulundan tren giysileri iinde bir rencinin her perdeden sonra, kartallar sklm, bombo arlocas karsnda hazrola getiini anmsyorum. Krivoie Zerkalo, nitzler'in Reigen'ini pek tantanal biimde sahneye koymutu. Ermitage ve dier galerilerin koleksiyonlar Moskova'ya gnderilmelerine karn, her hafta resim sergileri alyordu, Entelejantsya kadnlar, sanat, ede* biyat, modern felsefe zerine yaplan konferanslarda kalabalktan itiip kakyordu. Mevsim, zellikle tasavvuf arlatanlaryla renklenmi, Rusya'da ilk kez 34 kabul edilen kurtulu ordusu, dinleyicileri elendirdii kadar artan kutsal toplantlarm ve mitinglerini duyuran bildirgelerini duvarlara asyordu. Byle zamanlarda, eskiden olduu gibi, allagelmi yaantlar devrimi olabildii kadar grmezlikten gelerek srdrlyor,^ airler, devrim dnda her konuda iirlerini yazyor, gene realist ressamlar devrim dnda ortaa Rusya'sndan sahneler sergiliyorlard. Tarann gen kzlar Franszca renmek ve seslerini eitmek iin bakente geliyor, gen ve prl prl subaylar, otel salonlarnda, altm ilemeli krmz balk-lariyle, zengin ilemeli Kafkas kllarn gezindiriyorlar, yksek memur karlar leden sonra ayl toplantlara katlyor, her biri manonunun iinde parlak talarla ssl altn ya da gmten eker kutusuyla yarm dilim ekmei de beraberinde getiriyor, arn dnn, Almanlarn geliini, sonunda da hizmeti sorununu zecek her yolu diliyorlard* Dostlarmdan birinin kzt bir gn, tramvaydaki bileti kadn kendisine yolda* dedii iin, kzgnlndan kplere binmi bir halde eve dnmt. Byk Rusya, aclar iinde yeni bir dnya douruyordu. Hayvanlar gibi davranlan ve paralar verilmeyen hizmeter kap kurtuluyorlar, o zamanlar bir ift papu yz rubleden fazla olduu ve hizmeti aylklar da otuzbe ruble civarlarnda olduundan, kuyrua girerek papularn eskitmeyi reddediyorlard. Bu yeni Rusya'da, tm kadn ve erkekler oy

kullanyor, ii snf, allmam heyecanl haberler veren kendi gnlklerini okuyordu. Sonra, Sovyetler vard, sendikalar vard. zvoikler bile Petrograd Sovyetinde temsil ediliyorlard ve kendi sendikalarna sahiptiler. Lokanta ve otel garsonlar rgtlenmi, artk bahi kabul etmiyorlard. Lokanta duvarlarnda, bahi kabul edilmez ya da Bir insan, bakalarna masada hizmet ederek hayatn kazanyor diye, bahi vererek ona hakaret edilmez gibi yazlar grlyordu. Cephede askerler, subaylara karg kavgalarn sr~ duruyor ve komitelerde kendi kendilerini ynetmeyi reniyorlar, atlyelerde, esiz birer rgt olan fabrika komitelerinde tecrbe ve g ediniyorlar, eski dzene kar savata tarih grevlerinin bilincine varyorlard. Tm Rusya okuma reniyordu. Siyaset, ekonomi, tarifi okuyordu; zira halk renmeye gereksinim duyuyordu. Her kentte, hemen her kyde ve tm cephede her siyasi fraksiyonun kendi bir, ya da birok gnl vard. Binlerce rgt, yzbinterce bror ordudat ky lerde, fabrikalarda ve sokakta datyordu. Uzun sredenberi frenlenmi eitim susuzluu devrimle birlikte gerek bir sayklama srecine girmiti* Yanhzca Smolny enstitsnden her gn ilk alt ay boyunca tonlarla eser kyor, arabalarla, vagonlarla lkeyi doyurmaya gnderiliyordu. Doymak bilmez Rusya, kzgn kumun suyu emmesi gibi iiyor, iiyordu. Ama bunlar, garip romanlar, yalan katlm tarihler, hafifletilmi din kitaplar ya da ahlk kntsn hazrlayan ucuz edebiyat deil, tam tersine, ekonomik ve toplumsal teoriler, felsefe, Tolstoy, Gogol ve Gorki'nin yaptlaryd. u konumalar ne de byk rol oynuyordu! Carly-le'nin Fransa konusunda sz ettii hitabet selleri, klalarda, sendika merkezlerinde, Sovyet toplant salonlarnda, kulp, okul, sirk ve tiyatrolardaki konumalar, tartmalar ve konferanslar yannda ocuk oyunca kalrd. Fabrikalarda, siperlerde, ky meydanlarnda mitingler yaplyordu. Konumalarn uzunluuyla ilgisiz, ama herkese ayn dikkati gstererek krkbin Putilov iisinin sosyal demokrat, devrimci sosyalist, anarist ve dier konumaclar dinlemeye gitmesi ne gzalc bir manzarayd. Aylar bojanca Petrograd, ve tm Rusya'daki sokak keleri birer halk krss olmutu. Trenlerde, tramvaylarda, her yerde kendiliinden bir tartma oluu veriyordu. Bir sr kurultay ve konferans, iki ktann insanlarn birbirlerine kartryordu: Milletler, zemstvoslar, kooperatifler, din adamlar, kyller, siyas parti kurultaylar, Petrograd Demokratik Konferans, Moskova Milli Konferans, Rus Cumhuriyeti Konseyi. Petrog-rad'da ya da drt kurultay birlikte toplanyor, konuma sresini snrlama nerileri ayn biimde rette-diliyor, herkez iindeki dnceyi serbeste karsndakilere aktarabiliyordu. Rigamn gerisinde, 12.'nci ordunun bulunduu cepheye gittik bir gn. Ayaklar plak, solgun benizli insanlar, siperlerdeki kurumak bilmeyen amurlarn iinde lp gidiyorlard. Yakla tmzda, kaslm 36 yzleri, giysilerinin yrtklarndan gzken souktan morarm derileriyle dorularak okuyacak bir eyler getirip getirmediimizi sordular hrsla. Deigiklik, binlerce iaretle belir ginleiyordu: Alek-sandre Tiyatrosu'nun nndeki byk Katerina heykeli, elinde kk br krmz bayrak tayor, tm resm binalarda, biraz solgun olmalarna ramen ayn bayraklar dalgalanyordu. arlk kartal ve iaretleri her yerde koparlm ya da zerleri rtlmt. Korkun gorodovoi (kent avular) yerini, sokaklarda

silahsz gezen iyi yzl milislere brakmt. Bununla birlikte, bir sr eski treler de etkenliklerini srdryorlard. rnein, Byk Petro'nun demir elleriyle Rusya'ya zorla kabul ettirdii Rtbeler tablosu hl yrrlkteydi. Liseli rencilerle birlikte hemen herkes, omuzluklarda ve dmelerde imparatorun iaretleri bulu-nan resm niformalar giyiyordu. Akamn beine doru sokaklar, kla grnl resmi binalar ve usuz bucaksz bakanlklardaki ilerinden dnen itaatkr yzl, koltuk altlarnda antalarn tayan, niformal ihtiyar insanlarla dolup tayordu. Kukusuz ki, rahat bir emeklilik ve belki de bir Sainte-anne madalyasyla birlikte, zlenen bir zel mavirlik ya da bir kolej mdr yardmcln koparabilmek iin st dzeydeki memurlardan kann lmesi gerektiini hesap ediyorlard. Senatr Sokolov'un devrimin en kzgn gnlerinde, Senatodaki bir oturuma sivil olarak gittii ama arn hizmetkrlarna ait zorunlu giysiyi tamad iin ieri sokulmad da anlatlmaktadr. zerinde, Rus kitlelerinin gerekletirecei ve byk ayaklanmann oluaca zemin budur rmek-te olduu kadar kaynamakta da olan bir millet... IKINC! BLM FIRTINA YAKLAIYOR Eyll aynda, general Kornilov, kendisini Rusya'nn asker diktatr olarak iln etmek niyetiyle Petrograd rerine yryordu. Hemen arkasnda, devrimin zerine ullanmaya hazr, burjuvazinin demir eldivenli elini grmek zor deildi. Birka sosyalist bakan satlmt, bizzat Kerenski bile phe altndayd. Ait olduu Devrimci Sosyalist Partisi Merkez Komitesi tarafndan aklamalarda bulunmaya davet edilen Savnkov, red cevab vermesi zerine, partisinden karld. KorniloV asker komitelerince tutukland. Generaller ordudan uzaklatrlp, bakanlar da grevlerinden alnnca, kabine dt. O zaman Kerenski, burjuva kade partisini ieren yeni bir hkmet kurmay denedi. yesi olduu Devrimci Sosyalist Parti, Kadeleri hkmet d brakmay emredince, sosyalistlerin srar halinde istifa etmekle etraf tehdit ederek bu emre kar kt. Fakat halkn kzgnl ylesine bykt ki ona kar gelmeye cesaret edemedi. Yeni bir zm yolu bulununcaya dek Ke renski'nin bakanlk ettii be eski bakandan oluan bir direktuvar iktidar yklendi. Kornilov olay, lmllarla gerek sosyalistleri ayn savunma dzeyinde birletirdi. Devrimi destekleyen unsurlar nnde sorumlu yeni bir hkmet isteniyordu. Tsik, halk rgtlerini eyllde Fetrograd'da toplanacak demokratik bir konferansa delege gndermeye davet etti. Tsik iinde hemen fraksiyon ortaya kt. Bol,e-38 vikler, Rus Birlii Sovyet Kurultaynn toplanmasn ve iktidar bunlarn ele geirmesini istiyorlard, ernov* un idaresi altndaki Merkez Sosyalist Devrimciler, Kam-kov ve Spridonova'nn ynettii Sol Sosyalist Devrimci-ler, Martov'un gdmndeki Enternasyonalist Menevikler ve Bogdanov ^le Skobelev'in idaresindeki Merkez Meneviklerle birleerek ar bir sosyalist hkmet stediler. Meneviklerin sa kanadnn ba olan Tsere-telli, Dan ve Lieber, sa sosyalist devrimcileri temsil eden Avksentiyev de Gotz ile birlikte varlkl snflarn yeni hkmete katlmalar gerei zerinde duruyorlard. Bolevikler, Petrograd sovyetinde hemen hemen ivedilikle ounluu ele geirdiler Arkasndan Moskova, Kiev, desa ve dier kentlerdeki Sovyetlerde de ounluu saladlar.

Tsik'e egemen olan Meneviklerle, Sosyalist Dev* rimciler bundan rkerek, Kornilov'un LeVden daha az tehlikeli olduuna hkmettiler. Kooperatif kurulularyla dier tutucu rgtlerin temsilci saylarn oaltarak Demokratik konferanstaki delege dalmn deitirdiler. Bu temsilci toplama ileminden sonra bile, Meclis, kadeleri iermeyen bir koalisyon hkmetini nceleri kabul etmesine karn, Kerenski'nin istifa tehdidi ve cumhuriyetin tehlikede bulunduunu iln eden lml sosyalistlerin ald tehlike anlar karsnda Konferans zayf bir ounlukla burjuvaziyle koalisyon yaplmas ilkesi ynnde oy kullanarak, Rus Cumhuriyeti Geici Konseyi ad altnda, kanun yapma gcnden yoksun bir eit danma parlamentosunun kurulmasn onaylad. Yeni kabinede iktidar gerekte yklenenler, varlkl snflard ve Cumhuriyet Konseyinde de, saylariyle ters orantda sandalye ele geirdiler. Gerekte Tsik, Sovyetleri temsil edemez duruma gelmi ve Eyllde toplanmas gereken yeni Sovyet Rus Birlii Kurultaynn arlmasna haksz olarak kar kmt Ne kurultay toplamaya, ne de toplant arsna izin vermeyi dnyordu. Resm organ Izvestia, (haberler) Sovyetlerin eylemlerine son verileceini ve yaknda datlacaklarn st kapal olarak bildiriyordu. Gerekten, yeni hkmet, programnn bir maddesi olarak, sorumsuz rgtlerin, baka bir deyimle, sovyet-erin tasfiye edileceini sylyordu. Bolevikler, Sovyetleri 2 kasmda Petrograd'da top39 lantya ararak ve onlar iktidar ele geirmeye davet ederek cevap verdiler. Ayn zamanda, halka ihanet eden bir hkmete katlmay red ettiklerini bildirerek Cumhuriyet Konseyinden ekildiler. Fakat, Boleviklerin ayrlmasiyle zavall Konsey bara kavuamad. Eylem serbestisini ele geiren varlkl snflar daha ok kstahlastlar, Kadeler, Hkmetin Rusya'da kanunen cumhuriyeti iln etmee hakk olmadn bildirdiler. Bu arada, asker ve denizci komitelerine kar sert tetbirler istiyorlar ve Sovyetleri suluyorlard. Meclisin kart ucundaki enternasyona * list Meneviklerle, Sol Devrimci Sosyalistler, ivedi olarak bar anlamas yaplmasn, topraklarn kyllere verilmesini ve sanayinin iiler tarafndan denetlenmesini istiyorlard. Bu ise, bir bolevk program idi. Martov'un kadelere cevap verdii gn ben de oradaydm. lm derecesinde hasta bir durumda, krsnn zerinde iki bklm olarak ve parman sadaki sralara doru sallayarak, ksk bir sesle yle konuuyordu: Bize yenilgici diyorsunuz. Ama gerek yenilgic-ler, bar yapmak iin daha uygun bir zaman bekleyenler, Rus ordusu dalp tkendii ve Rusya'nn eitli emperyalist guruplar arasnda bir pazarlk konusu olaca zamana dek bar ertelemek isteyenlerdir. Rus halkna, burjuvazi yarararmn dikte ettirdii bir siyaseti zorla kabul ettirmek istiyorsunuz. Bar sorunu ivedilik gstermektedir. Alman ajanlar diye adlandrdnz Zimmerw aidi en fl erin bouna almadn ve tm lkelerde demokratik kitlelerin bilinlenmesi iin uratn reneceksiniz... Menevikler ve Devrimci Sosyalistler bu iki ar u arasnda sallanmakta ve kitlelerin byyen honutsuzluu karsnda zorunlu olarak sola doru kaymaktaydlar. Derin bir dmanlk, Konseyi birbirleriyle bir daha uyuamayacak guruplara blyordu. Uzun sreden beri beklenen Paris Mttefikleraras Konferansnn toplanaca haberi

zerine, d siyaset sorunu ortaya atld zaman Rusya'daki durum bu idi. Teorik olarak, Rusya'daki tm sosyalist partiler, olabildii kadar acele ve demokratik bir temeli olan bartan yanaydlar. 1917 Maysnda, o zamanlar Menevik ve Devrimci Sosyalistlerin egemen olduu Pet40 rograd Sovyeti, Rus bannn nl koullarn bildirmi ve sava amalarnn tartlmas iin mttefikler aras bir konferansn toplanmasn istemiti. Ad geen konferansn austosta yaplaca ngrlmken, nce eylle, sonra ekime ertelenmi ve sonunda 10 kasmda karar klnmt. Geici hkmet,* gerici bir asker olan general Alek-siev ile dileri bakam Tereenko'yu delege olarak gstermi, Sovyetler ise Skobelev'i seerek, kendisine, nl NAKAZ olarak adlandrlan, etrafl talimatlar vermilerdi. Geici hkmet, Skobelev ve nakaza kar km, yabanc eliler protestolarda bulunmular ve sonunda fionar Law, Avam Kamarasnda kendisine sorulan bir soru zerine souk bir biimde: Bildiim kada-riyle, Paris Konferans sava amalarn deil, yalnzca savaa degin metodlar tartacaktr demiti. Tutucu Rus basm, bunun zerine, sevin lklar atm, Bolevikler ise Uzlama taktikleri Menevik-lerle Devrimci Sosyalistleri nerelere gtrd. Grn de, renin diye barmlard, Bin kilometreden fazla tm cephe boyunca Rus ordusunun milyonlarca askeri, kabaran dalgalar gibi hareketleniyor ve bakentin zerine Bar, bar diye haykran yzlerce delegasyonlar yolluyordu. Saylan her gece artan ve tm kentin her yannda yaplan halk mitinglerinden birinde hazr bulunmak iin nehri geerek modern sirke gittim. nce bir tele asl be kk ampuln aydnlatt plak ve souk bir amfiteatrdaki tavana kadar uzanan pis sralar zerinde, askerler, gemiciler, iiler, kadnlar, sanki hayatlar tehlikedeymi gibi hepsi dikkat kesilmilerdi. 548'nci Tmenden bir asker yle konuuyordu: Arkadalar, iktidardakiler bizden zveri stne zveri isteyip, her eyi ellerinde bulunduranlar rahat brakyorlar. Almanya ile sava, halindeyiz. Alman generallerinden gelip bizim Genel Kurmayda almalarn istiyor muyuz? Kapitalistlerle de sava halindeyiz ama onlarn bizi ynetmelerine katlanyoruz. Asker, ne iin ve kimin iin dtnu bilmek istiyor, istanbul iin mi, demokrasi iin m yoksa kapitalist haydutlar iin mi? Devrim iin savatm kantlayn bana, yryeyim ve beni lmle tehdit etmeye bile gerek kalmadan deyim. 41 Toprak kyllere, fabrikalar iilere ve iktidar sov-yetlere geince, bizim de savunacak bir eylere sahip olduumuzu ve onlar kurtarmak iin dtmuz reneceiz. Klalarda, fabrikalarda, sokak kelerinde yorulmak bilmeyen asker konumaclar savan sona erdirilmesini istiyor ve eer hkmet bar lehinde enerjik bir giriimde bulunmazsa askerlerin siperleri terkederek evlerine dneceklerini bildiriyorlard. 8 nci Ordu szcs yle konuuyordu: Zayfz, taburumuzda birka asker kald. Bize yiyecek, ayakkab, taze kuvvet gndersinler, yoksa siperler bombo kalacak yaknda. Ya bar yaplsn, ya da bize baksnlar. Hkmet ya savaa br son versin ya da orduya gz kulak olsun.

Bir dieri de 46 nc Sibirya Topu Alay adna yle konutu; Subaylar komitelerimizle almak istemiyor, bizi dmana satyor, adamlarmza lm cezas uyguluyorlar ve bu kar devrim hkmeti de kendilerini destekliyor. Devrimin bar getireceini umuyorduk, ama imdi hkmet bundan sz amamz bile yasaklyor ve bize ne yiyecek veriyor ve ne de dmek iin silah... Bu arada, Rusya'nn zararna yaplm bar dedikodular da Avrupa'dan yaylmaktayd. Fransa'daki Rus birliklerine yaplanlar hakkndaki haberler de honutsuzluu arttryordu. Birinci alay, tpk Rusya'da yapld gibi subaylarnn yerine asker komitelerini geirmek istemi ve Selanik'e gitmeyi rettederek memlekete gnderilmeyi istemi, karlnda etraf sarlarak a braklm, sonradan topu ateine tutulmu ve ou da lp gitmiti. 29 Ekim gn, bara susam ve ilii kemii kurumu tm lkenin byk bir huzursuzluk iinde bekledii hkmetin d politikasna ilikin Tereenko'nun yapaca beyanat dinlemek iin Marie saraynda Cumhuriyet Kongresinin topland krmz renklerle donatlm beyaz mermerli salona gittim. Temiz giyinmi, yumuak yzl, elmack kemikleri kk, uzun boylu gen bir adam tatl bir sesle, iyice etiid edilmi, temkinli, ama hi bir anlam tamayan bir nutuk okuyordu.,. Mttefiklerin yardniyle Alman militarizminin eziliine, Rusya'nn milli menfeatlerbne ve Skobelev'e verilmi Nakaz'n yaratt aknlk zerine kurulu br dizi lf salatasyd bunlar. Ve nutkunu da herkese bilinen ayn nakarat zerine bitirdi: Rusya byk bir gtr. Ne olursa olsun Rusya byk kalacaktr. Onu savunmak, byk bir idealin savunucular ve byk bir milletin ocuklar olduumuzu kantlamak hepimizin grevidir,.. Kimse honut kalmamt. Gericiler, kuvvete dayal emperyalist br politika istiyorlar, demokratik partiler ise hkmetten bar bir an nce getireceine ilikin sz koparmaya bakyorlard, Petrograd Bolevik Sovyet organ oan Roboi Solda t, ii ve asker, bir saysnda yle yazyordu: HKMETN SPERDEKLERE CEVABI ]Xet Bakanlarmzdan en az konukan TerescenkoYun, Sava ve Bar anlamas konusunda hatka ve orduya verdii cevap: 1 Mttefiklerimize sk skya balyz (Halklara deil de, hkmetlere) 2 Bir k savacnn olanak ve olanakszl konusunda tartmak demokrasiye ait deildir. 6u sorun mttefiklerimizin hkmetlerince zlecektir, 3 1 Temmuz taarruzu yarar I ve ok baar t olmutur, (Sonucunda neJer oldu? Br kelime bile yok bundan} 4 Sylendii gibJ, mltefikienmizin bize ilgisiz kaldklar doru deildir. Bakan bu konuda kesin beyanatta bu-furrmutur. (Beyanatlar m? Ama ya olaylar? Ya ingiliz donanmasn m durumu? Kar devrimci General Gurko le ngiltere Kral arasnda geen konumalar? Bakan bunlardan hi sz tmiyor.) 5 SkoboJev'e verilen Nakaz hi de yi olmamtr. Ne Rus diplomatlarnn ve ne de Mttefiklerin houna gtml-tir. Oy^a mttefik konferansnda hepimizin ay m dili kutlanmas gereklidir. Peki hepsd bu mu? Evit hepsi bu,

O halde ne sonu istiyorsunuz? Mttefiklere ve Teresen-ko'ya gvenin. Ne zaman bara kavuacaz? Ne zaman mttefiklerin can sterse. te bar sorununda hkmetin sperdekllere cevab bun-!ar oluyor. 43 Bu arada politik sahnenin arkasnda sinsi bir yava yava glgeden arnmaya balyordu: Kazaklar. No vay a Jin (Yeni haber, Gorki'nn gazetesi) bunlarn eylemleri zerine dikkati yle ekiyordu: Devrimin balarnda kazaklar, halkn stne ate etmeyi reddettiler ve Komilov, Petrograd zerine yrd zaman da peinden gitmediler. imdiye kadar sndklar bu kar rolden syrlp devrim karsnda gsterdikleri pasif ballktan yava yava taarruza gemeye balamlardr.. Don Kazaklarnn ataman Kaledin, Kornilov olayndaki su ortaklndan tr geici hkmet tarafndan azledilmi olmasna karn, ekip gitmeyi red el-mis,, byk Kazak ordusunu etrafnda toplayarak saman altnda su yrtm ve etraf tehdit ederek ylesine bir gce ulamt ki hkmet, bakaldrn g'rmemezkten gelmeye balam ve Kazak ordular Birlik Konseyini kesin olarak tanyarak yeni kurulan Kazak Sovyetini de illegal iln etmiti. Ekim aynn ilk yarsnda bir Kazak delegasyonu Kerenski ile grerek stne basa basa Kaledin'e kar yaplan sulamalarn geri alnmasn istemi ve Babakan Sovyetlere yumuak davranmakla sulamt. Kerenski, Kaledin'i rahatsz etmemeye raz olmu ve sylenenlere baklrsa Ben Sovyet eflerinin gznde bir despot, bir tiranm... Geici hkmet, brakn Sovyetlere dayanmay, onlarn varlklarn bite zc bir olay olarak grr demiti. Ayn zamanda dier bir Kazak misyonu da ngi-tere elisiyle bamsz Kazak halk adna dobra dobra konumutu. Don zerinde bir eit Kazak Cumhuriyeti kurul mu, Kuban, kendini zerk devlet iln etmi, Don ve Ekaterinborg Sovyetleri, Kazak ordular tarafndan datlm ve Harkov'daki Maden ileri Sendikas merkezi yama edilmiti. Tm bu gsterilerde Kazak eylemleri antisosyalist ve militarist olup, efleri ise Moskova'nn kudretli tccar ve bankerlerinin destekledii Kaledin, Kornilov, Dutov, Karaulov ve Bardije gibi asiller ve byk toprak sahipleriydiler. htiyar Rusya hzla zlp duruyordu. Ukranya, Finlandiya, Polonya, ve Beyaz Rusya'da milliyeti ey44 temler gleniyor ve daha atlgan oluyorlard. Varlkl snflarn egemen olduu yerel hkmetler zerklik istiyor ve Petrografin emirlerine kar kyorlard. Hel-singfors'da, Fin Meclisi, Geici Hkmete bor para. vermeyi rettederek Finlandiya'nn zerkliini iln ediyor ve Rus birKkleynin geri ekilmesini istiyordu. Kiev'de, burjuva Rada's Ukranya'nm snrlarn Ural Dalarna kadar uzatyor, Rusya'nn gneyindeki en verimli topraklar ele geiriyor ve milli bir ordu kurma giriimlerine balyordu. Babakan Vinnienko, Almanya ile ayr bir bartan st kapal sz ediyor ve geici hkmet eli kolu bal kalyordu. Sibirya ve Kazakistan kendi Kurucu Meclislerini toplamak istiyor ve tm lkede yerel ii ve koylu" Sovyetleriyle iktidar arasnda kyasya bir kavga geliip byyordu.

Tm lkede durum gnden gne karyor, cepheyi terkeden yzbinlerce asker geri gelen yce bir dalga gibi boalyor, tm lkede ba bo dolayor, Tambov ve Tver hkmetlerinde kyller, toprak beklemekten usanarak hkmetin bask tedbirlerinden yaknyor, atolar atee veriyor ve toprak sahiplerini ldryorlard. Grevler ve lokavtlar Moskova, Odesa ve Donetz* in maden blgesini sarsyor, ulamlar felce uruyor, ordu alktan lyor ve byk ehirlerde ekmek sknts ba gsteriyordu. Gericilerle demokratlar arasnda savrulan hkmet hareket etmek olanandan yoksun kalyor ve ald her tedbir varlkl snflarn yararna oluyor, kyller arasnda dzeni salamak ve grevleri krmak iin Kazaklar kullanyordu, TakentTdeT Sovyetler hkmet tarafndan ortadan kaldrlyor, Petrograd'da lkenin ekonomik hayatn canlandrmak amaciyle kurulan ekonomik kurul emek ve sermayenin kart gleri arasnda eli kolu bal kalarak Kerenski tarafndan kapatlyordu. Kadelerin destekledii eski rejim askerleri ordu ve donanmada disiplini salamak iin enerjik tedbirler istiyor ve gerek donanma bakan amiral Verderevski e sava bakam general Verkhovski, ordu ve donanmay yalnzca asker ve gemici komiteleriyle ibirlii zerine kurulu ve serbeste kabuledilen yeni bir demokratik disiplin ruhunu kurtarabileceini bo yere tekrarlamalarna karn szleri dinlenmiyordu bile. Gericiler, halkn fkesine kar kmay kararl grnyorlar ve Kornilov davas da yaklayordu. Burjuva basn byk Rus vatanperveri dedii Kornilov'u aktan aa savunuyor, Eourtzev'in gnl ise (Obc-htcheite Dielo: ortak ama) Kornilov Kaled ve Ke-renski'den kurulu bir diktatrlk istiyordu. Bir gn, Cumhuriyet Meclsi basn locasnda, buruuk yzl, kambur, kaln gzlklerinin arkasndaki miyop gzleriyle beyazlamaya yz- tutmu karmakark sakal ve salariyle ufak tefek br adam olan Bourt-zev'le konutum. Szlerimi hatrlaynz, gen adam, dedi bana. Rusya'nn eksikliini duyduu ey, kudretli bir insandr. imdi devrimi dnmeyi brakp, dikkati Almanya zerine evirmek gerekir. Budalalar Kornilov'un yenilmesini saladlar; budalalarn arkasnda da Alman ajanlar var. Kornilov yenmeliydi... Ar sada, kendisini saklamaya pek gerek grmeyen monarist basn, rnein Purickievi'in Nar od -ni Triboun (Halkm vekili), Novaia Rouse (Yeni Rusya) ve Jivoie Slovo (canl sz) aktan aa devrimci demokrasinin kknn kaznmasn istiyorlard. 23 Ekim gn, Riga krfezinde, Aman filosiyle bir deniz sava oldu. Petrograd'n tehlikede olduu bahanesiyle geici hkmet bakentin boaltlmasna giriti. nce, tm Rusya iinde bltrmek istedikleri byk mhimmat fabrikalar gidecek ve hkmet bile Moskova'ya tanacakt. Fakat Bolevikler, devrimi gsz klmak iin bakenti brakmak isteyen hkmetin gerek amalarn ortaya kardlar. Zaten Riga'y Almanlara brakmlard, imdi de Petrograd teslim edilecekti demek. Burjuva basnn ise keyfine diyecek yoktu, Kade-lerin gnl Riye (sz), hkmetin Moskova'da anaristler tarafndan rahatsz edilmeden almasn huzur iinde srdreceini sylyor, Kade partisi sa kanat lideri Rodzianko ise Outro Rosib (Rus afa) gnlnde Petrograd'n Almanlar tarafndan alnma-snn lke yararna olacan, sylyordu. Bylece Sovyetler decek ve Rusya'y da devrimci Baltk donanmasndan kurtaracakt.

tehlikede, fiye yazlyordu. O halde btrakaltm Petrograd'i Allah korusun. Petrograd'm kaybnn, merkez devrmcr rgtlerin sonunu getireceinden korkuluyor. Ben de cevap veriyorum ki 'batarlarda sevinirim. Zira Rusya'ya yalnzca fefoet getireceklerdir... Oemyor ki Petrograd'n 'kayb Saftk filosunun da kaybn % beraberinde getirecektir. Bunda gocunacak bir ey yok. Zaten askerlerin ounda moral sfr. Halkn kzgnl ylesine oldu ki boaltma projelerinden hemen vazgeildi. Bununla beraber, Sovyet Kongresi, imekler akan bir frtna bulutu gibi ufukta gzkmeye balamt. Ama, yalnzca hkmetin deil, lml sosyalistlerin bile tepkisiyle karlayor, Ordu ve Donanma Merkez Komiteleri, baz sendikalarnkiler, kyl Sovyetleri ve zellikle Tsik toplanty engellemek iin ellerinden geleni yapyor, Petrograd Sovyeti'nin kurduu ve Tsik' in eline geen zvestia ve Golos Soldata (askerin sesi) ile devrimci sosyalist partisinin iki organ olan Delo Naroda (Halkn davas) ve Volia Naroda (Halkn iradesi) da Kongreye ver yansn ediyorlard. Seimleri yaptrmamak ya da geciktirmek iin tm lkeye delegeler gnderiliyor, ordu komiteleriyle yerel sovyet komitelerine telgrafla emir yadrlyordu. Kongreye kar byk kararlar alnyor ve Kongre toplantsnn Kurucu Meclis toplant tarihine bu kadar yakn olmasnn demokratik prensiplerle badaamayaca ileri srlyordu. Cephe delegeleri, zemstvoslar Birlii, Kyller Birlii, Kazak Ordular Birlii, Subaylar Birlii, Saint-George valyeleri, lm taburlar her yerde protestolarda bulunuyor, Rus Cumhuriyeti Meclisi olay hep birden knyordu. ubat devriminin tm unsurlar Sovyet Kongresinin toplantsna kar kmak iin harekete gemiti. Bu muhalefetin karsnda, fakir kyller, basit askerler ve iilerden oluan proletaryann henz bir ekle kavuamam idaresi dikiliyordu. Yerel Sovyetlerin ounluu bolevikti, stelik sanayi iileri rgtleri, fabrika komiteleri, Ordu ve Donanma devrimci rgtleri de vard. Baz yerlerde, delegelerini muntazam semesine engel olunan halk kendiliinden mitingler dzenliyor ve Petrograd'a gnderilecek bir temsilci seiyordu. Dier yerlerde, engelleyici eski komiteleri daAT tyor ve yerine yenilerini getiriyordu. Devrim, dipten gelen bir dalga gibi su yzne kyor, gemi aylar boyunca devrimci lavn zerinde yava yava birikmi kabuk krlmaya balyordu. Yalnzca kendiliinden gelen bir kitle eylemi Sovyet Rus Birlii Kongresini zafere ulatrabilirdi. Bolevik hatipier her gn kla ve atlyeleri gezerek i sava hkmetlini iddetle eletiriyorlard. Bir pazar gn, Schlsselbourg caddesinde ehrin dm-daki devlete ait mhimmat fabrikalarndan biri olan Oboukhovo'da dzenlenen bir mitinge gittik. Buharla ileyen tramvaymz hrg gibi tavamyla byk fabrika duvarlar, muazzam kiliseler ve bir amur deryas iinde zar zor ilerliyordu. Miting, yarda kalm kocaman bir binann yksek tula duvarlar arasnda yapld. Siyahlar giymi, odun ve tula ynlar stne trmanm erkek kadn on-binlerce dinleyici son derece dikkatli ve gk grltsne benzeyen bir sesle gsterilerde bulunarak krmz kumala rtl bir krsnn etrafnda toplanmt. G* ne, ara sra koyu bulut kmelerinin arasndan karak pencere deliklerinden ieri giriyor ve bize evrilmi bu basit insan yz

ynn krmzmtrak bir a bouyordu. ncecik renci sulieti ve bir artist yzyle Luna-arski, iktidarn neden Sovyetler tarafndan ele geirilmesi gerektiini anlatt. Yolu, yeni bir Kornilov olayna hazrlayarak lke ve orduyu bile bile uuruma srkleyen dmanlarna kar devrimi baka hi bir ey koruyamazd bundan gayri. Romanya cephesinden zayf, trajik yzl ve heyecanl bir asker haykrd: Arkadalar, biz cephede souk ve alktan gebe-riyoruz. Hi yznden bizi lmn kucana atyorlar. Amerikal arkadalara rica ediyorum, Amerika'da sylesinler ki Ruslar devrimi ancak lnce brakrlar. Tm halklar ayaklanp yardmmza gelinceye kadar kalemizi savunacaz. Amerikal iilere ayaklanp, sosyal devrim iin kavga vermelerini syleyiniz. Ondan sonra, sakin, ar ve ince sesiyle yakkl Petrovski konutu: Artk konumak deil, eyleme gemek gerek. E-konomik durum berbat ama almamz gerek buna da. 43 Dmanlarmz bizi alk ve soua mahkm ederek kkrtmak istiyorlar. Fakat unu bilsinler ki ellerinden geleni ardlarna koymayabilirler. Fakat rgtlerimize dokunmaya kalkrlarsa onlar yeryznden birer pislik yn gibi sprr atarz. Bu arada Bolevik basn da yepyeni bir g kazand- Partinin iki gnl olan Rab a i Put (iilerin sesi) ve Soldat (Asker) dan baka iki gnlk daha yaynlamaya balad: Biri, her gn yarm milyona yaklaan tirajyla Derevenskay Biednota (Fakir kyller), dieri de Raboci Soldat (i ve Asker), Bu sonuncusu, 17 Ekimde kan son saysnda bolevik grn gyle zetliyordu: Bfr drdnc sava yl, ordu ve lke iin felket demek-t r... Devreme! Petrograd tehlikededir. Kar devrimciler halkn grdke sevinmekte ve ona son darbeyi vurmak hazrlanmaktadrlar. mitsiz kalan kyller aktan aa bakaldrm&rdr. Hkmet ve varlkllar, kendilerim ceza oi-eun diye savaa sokmakta ve ldrtmektedirler. Fabrikalar ilerini brakm, iiler alkta boumaktadr. Burjuvazi ve onun generalleri, amansz tedbirlerle orduda kr bir disiplin uygulamak istemektedirler. Burjuvazinin destekledii Komitov taraftarlar aka Kurucu Meclisi datmaya hazrlanmaktadrlar. Kerenski hkmeti burjuvazinin hkmetidir. Tm siyaseti, iilere, askerlere ve kyllere kardr ve lkeyi uuruma gtrecektir... Gnlmz, tehditlerle dolu gnlerde yayna balamtr Petrograd garnizonumla proletaryann sesi olacaktr, fakir kyllerin yorurmak bilmeyen bir savunucusu olacaktr tw. HaJkn kurtulmas ve devrtmfn sonucuna ulamas gereklidir. ktidar, burjuvazinin oan ellerinden sklerek devrimci asker, kyl ve ilerfn rgtlerine verilmelidir. Ve bu Alfann bels savaa bir son vermek gerekir. Raboi Soldat'n program, Ptrograd i ve asker Sov-yetinln programdr. Yani: Bakentte olduu gfbi tm tarada da tfktidar Sovyetlere aittir. Tm cephelerde derhal mtareke yaplmal, halklar arasnda drst bir ban kurulmaldr. Mal sahiplerine tazminat demeden topraklar kyllere gemelidir. Kurucu bfr Meclis salkl olarak seilmelidir. Dnyay Sarsan On Gn/F: 4 49 Btn dnyada Almanlarn ajanlar olarak tannan boleviklerin organ olan ayn gazetenin

dier enteresan bir yazsn daha verelim: Milyonlarca insann kanna bulam Alman imparatoru ordusunu Fetrograd'a etek srmek istemektedir. En az bizim kadar bar steyen Alman kyl, \\ ve askerlerine sesleniyor ve bu pis savaa kar kmalarm istiyoruz. Su s& yalnzca, Rus kbyl, asker ve iileri adna gerek olarak konuabilen, diplomatlar bir kenara itip Alman or-duJarma dorudan seslenebilen ve siperlerini Almanca yazl beysnnameterle doldurabilecek olan devrimci bir hkmet tarafndan yaplabilir Pilotlarmz, tm Almanyay bu beyannamelerle dolduracaktr... Cumhuriyet Meclisinde ise iki an u arasndaki uurum her gn daha ok derinleiyordu. Varlkl snflar, diye haykryordu Karelin, Sol Devrimci Sosyalistler adna, Rusya'y mttefiklerin sava arabasna koabilmek iin devletin devrimci kanadn kullanmaya bakyorlar. Ama devrimci partiler bylesine bir siyasete kar duracaklardr. ihtiyar Nicolas aykovski, poplist sosyalistlerin (troudoviks) adna konuuyor ve topraklarn kytler arasnda bollmesine kar karak Kadelerin tarafn tutuyor Orduda derhal sk bir disiplin uygulamalyz diyordu. Savan bandan beri, sosyal ve ekonomik re-formlar sava zamannda yapmann delilik olduunu tekrarlayp durdum. lediimiz byk bir sutur. Ama ben bu reformlarn dman deilim zira ben bir sosyalistim (Soldan ^inanmyoruz sesleri, sadan iddetli alklar). Kadelerin adna konuan Adjemov, orduya neden dtn sylemek hi bir zaman gerekli deildir. Her asker ilk grevinin, dman Rus topraklarndan kovmak olduunu bilmelidir diye baryordu. Kerenski iki kez krsye gelerek milli beraberlik iin konutu ve bir tanesinde de hkra hkra alad. Meclis ise kendisini souk bir hava iinde dinleyerek szlerini istihza dolu satamalarla kesiyordu. Petrograd Sovyetinin ve Tsik'in genel karargh olan Smolny enstits, ehrin bir ucunda, merkezden 50 kilometrelerce uzakta, geni Neva nehrinin kysn-dathr. Kt denmi, amurlu sokaklar boyunca k-hya klya giden ve azna kadar dolu tramvaya bindim. Hattn sonunda, Smolny manastrnn mat altn kakmal mavimsi zarif kubbeleriyle yannda, katl ikiyz metre uzunluunda ve giri kapsnn stnde tatan oyulmu byk ve kibirli imparatorluk armasiyle Smolny enstitsnn klay andran byk cephesi gzkyordu. i ve asker devrimci rgtleri, eskiden arienin himayesinde asil gen kzlar iin nl bir pansiyon olan bu enstitnn iinde yuvalanmlard. Yzden fazla geni, beyaz ve plak odalar, kaplarn stnde Drdnc snf veya retmenler odasn yazl sedef tabellar ziyaretilere hl eski gnleri hatrlatyorlard. Fakat aceleyle yazlm dier yazlar da, binada hkm sren yeni faaliyetleri iaret ediyorlard: Petrog-rad Sovyeti cra Komitesi, Tsik, Dileri Brosu, Sosyalist Askerler Birlii, Fabrika Komiteleri, Ordu Merkez Komitesi. Dier odalar, merkez brolar ve siyasi parti toplantlarna ayrlmtr. Uzaktan uzaa elektrik ampulleriyle aydnlanm uzun, kubbeli koridorlarda ii bandan asm bir ii ve asker kalabal dolayor, bazlar iset her trden baslm propaganda,

beyanat ve gazetelerin oluturduu byk paket yklerinin altnda iki bklm koutu* rup duruyordu. Demenin stnde ar izmelerin kard grltler durmak bilmeyen bir gk grltsn andryordu. Her yerde Arkada, shhatinin yarar iin temizlie dikkat et yazlar konmutu. Her katta, merdivenlerin style, saanlklarda, ynlarla siyasi bror ve yaynlarn satld uzun masalar yerletirilmiti. Zemin katndaki alak tavanl geni yemekhane lokanta salonu olmutu. ki ruble vererek bir yemek karnesi aldm ve yirmi kadar erkek ve kadnn geni kazanlardan aldklar lahana orbalaryle, et paralarm, ynlarla kaalar ve siyah ekmek dilimlerim servis yaptklar uzun bfelerden birine yanaabilmek iin bekleyen binlerce kiinin arasna katldm. Be kpek karlnda tenekeden marapalarda ay veriliyordu. Yal tahta kaklar bir torbadan kendiniz alyordunuz. Tahta masalarn etrafndaki kerevetlerin S zerinde ackm proleterler yemeklerini yiyor, birbirleriyle dedikodu yapyor ve kocaman salonda bir utan bir uca birbirlerine ak sak akalar yapyorlard. lk katta, Tsik'e ayrlm, fakat herkesin gidebildii dier bir bfede istediiniz kadar stlerine bol te-reya srlm ekmek dilimleriyle ay iebilirdiniz. Gney kanattaki ikinci katta eskiden Enstitnn balo salonu olan imdi ise toplantlarn yapld byk salon vard. Buras, ilenmi yzlerce elektrik abajurlarnn parlak amdanlklar zerine asld ve byk kolonlarn bld bembeyaz duvarl yksek bir salondu. Bir ucunda, ok kollu iki yksek lambann yer ald bir taht ve arkada, arn portresinin kaldrld altndan bir ereve bulunuyordu. Grand-desler iin yaplm bu dekorda bayram gnleri cafcafal niformalar iinde askerler ve din adamlar boy gsteriyordu. Koridorun yannda, toplant salonunun karsnda, Sovyet Kongresi delegelerinin mazbata kontrol yaplyordu. Yeni delegelerin geliini gzledim; sakall, gl kuvvetli askerler, siyah gmlekleri iinde iiler ve uzun sal birka kyl. Plekhanov Ednstvo yesi olan gen bir kz bu ileri gryor ve etraf hor grerek glmsyordu, lk Kongre yelerine hi de benzemiyorlar, diyordu. u kaba ve cahil hale bakn. Ne ktlk gibi eyler.,. Doruydu bu. Rusya kknden sarslm ve alt tabakalar yukar kmlard. Eski Tsik'in atad Kontrol Komitesi, her delegenin mazbatasnn doruluu hakknda tartma karyor, Merkez Bolevik Komite yesi Karakhine ise ghnekle yetiniyordu. Merak etmeyin, diyordu. Zaman gelince sizi iskemlelerinize oturtacaz. Raboi Soldat bu konuda yle yazyordu: Yeni Rs Bri i I Kongresi delegelerinin dikkatini, Kongre-y baltalamak isteyen baz organizasyon komitesi yelerinin yaptklar giriimlere ekeriz. Kongrenin yaplmayacan v delegelerin Petrograd' terketmelerl gerektii havasn veriyorlar. Bu yalanlara nanmaynz. Byk gnler yaklamaktadr 2 Knsunda ounluun salanamayaca akt, bu ncrii'tl1 Kongre ayn 7 sine ertelendi. Fakat tm l52 ke heyecan iinde idi. Devrimci Sosyalistlerle Menevikler, yenildiklerini anlaynca, taktik deitirerek taradaki tm rgtlerine telgrafla mmkn olabildii kadar lml sosyalistleri

semelerini salk verdiler. Kyl Sovyetleri icra Komitesi, muhtemel asker ve ii eylemlerinin nne gemek iin 13 Aralkta alacak bir kyl kongresi iin acele arda bulundu. Bolevikler ne yapacaklard? ehirde, asker ve iilerin silahl bir gsteri hazrladklar dedikodusu dolayordu. Gerici ve burjuva basn, bir ayaklanmann olacan bildiriyor ve hkmetten, Petrograd Sovyeti-nin tutuklanmasn, ya da hi olmazsa Kongrenin toplanmasna engel olunmasn istiyordu. Novaya Rus gibi gnlkler ise Boleviklerin toptan ldrleceini sylyordu. Gorki'nin gnl Novai Jizn, Bolevikleri de hakl kararak gericilerin devrimi bomaya altklarn ve gerektiinde bunlara silahla kar koymak gerektiini bildiriyor, fakat her eyden nce tm devrimci demokratik partilerin bir cephe oluturmas gerektiine iaret ediyordu: Demokrasi kendi glerini rgtlemedlke, eylemleri gl bir direnie arptka, taarruza gemek ihtiyatszlk olur. Fakat kar taraf iddete bavurursa, devrimdi demokrasi de Jfctfdan ele geirmek iin mcadeleye atlmak zorunda kalacak ve bu konuda halkn ta alnden destek grecektir. Gorki, hem hkmet ve hem de gerici gazetelerin Bolevikleri iddete kkrttklarn ve gerekten bir ayaklanmann yeni bir Kornilov olayna yol aacana iaret ediyor ve Bolevikleri dolaan dedikodular yalanlamaya aryordu* Meneviklerin organ Dien'de (Gn) Potressov, Boleviklerin gizli sava planlarn akladn idida ettii, harital sansasyonel bir yaz yaynlad. Duvarlar bir anda, nereden gelirse gelsin tm gsterileri knayan ve iilerle askerleri kkrtclar dinlememeye aran Tsik'in, tutucularn ve lml merkez komitelerin hazrlad duyurular, beyanatlar ve arlarla rtlverdi. rnein, Devrimci Sosyalist parti asker seksiyonunun beyanatndan bir zet verelim: 53 ehirde yeniden iddete bavurulaca dedikodular doPa-yor, Buntann kayna nedir? Kkrttlar hangi rgt adna ayaklanmaya aryorlar? Bu konuda Tsik'te sorguya ekilen Bolevikler her ,tDr7 sorumMuu inkr etttter... Fakat bu dedikodular fcile kendi balarna birer tehlikedir, ii, kyl ve asker ounluunun gerek dncesine ilgisiz ttifca he-veskr sokakta ii ve askerterfn br ksmm kandrarak ayaklanmaya fctaknmalar olanak dj deildir. Devrimci Rusya'nn gerdfl 'bu kargaalk zamannda her trl ayaklanma kofayca savaa dnebilir ve bunun sonucu olarak da bir sr glkler pahasna kurutmu olan tm proleter rgtler de ker gider. Kar devrimciler, devrimi kanla bomak ve Kurucu Meclisin seilmesine engel olmak iin byle br ayaklanmadan faydalanmak frrsanj karrmaziar Dier yandan Avrupada kar-f devrim efi Guillam L yeni darbeler hazrlamaktadr. Kuvvete bavurmak yok, Herkes yerinde kalsn, 28 Ekini gn, latin rkna zg jestlerle konuan, krmz sivri sakall kk bir adam olan Karnen ev*] e Smolny koridorlarnda grtm. Yeterli delege saysnn olacandan emin deildi. Eer Kongre toplanrsa, halkn ezici bir ounluunu temsil edecektir. Dndm gibi ounluk bol-eviklerden oluursa, iktidarn Sovyetlere braklmasn istiyecegi ve

geici hkmet de ekilmek zorunda kalacak. Gzlkl, teninin rengi bozuk, solgun yzl, uzun boylu gen bir adam olan Volodarski daha kesin konutu : Lieberler, Dan ve dier frsatlar Kongreyi baltalamak zereler. Eer toplanmasna engel olmay ba-arrlarsa, bunun bizi durduramayacan anlayacak kadar gerekiyiz. Not defterimin 29 ekim tarihli sayfasnda aada* ki gazete zetlerini buluyorum: Mohitev. (Byk Genel Karargh)- lm taburlar, Kazaklar, vahi tmen ve ara bah muhafjz alaylar burada younPeterhof, Tsarkoie-Selo ve Pavlosk Jurkerleti, hkmetten Petrograd'a harekete gemek iin nazr olma emrini atmlardr. Orarrienbaum Junfceheri Bakente gemefd-edirfer. Petrograd garmromj zrhl aralar tmeninin bir Ksm K Saraynda -bulunmaktadr, Trokirrn emri zerine, Sesoretsk silh fabrikalar, Petrograd Itf <felegeJerine binlere tfek datmr. Bas-LJiteiny mataifesindefci bir belediye zabrta nritlngnde, iktidarn Sovyetlere braklmasn isteyen bir -karar alnmtr. * Herkesin, bir eyler olacan bildii, ama ne olduunu kestiremedii bu heyecanl gnlerde hkm sren karkln yalnzca birka rneidir bunlar, Smolny'de, 30 ekim gecesinde yaplan bir Petrog-rad Sovyet mitinginde konuan Troki, Sovyetler Kongresini baarsz klmak ve kk drmek amacyle gerici bir giriim olarak Sovyetlerin ayaklanma projelerine ilikin Burjuva basnn iddialarm reddetti. Petrograd Sovyeti hi bir ayaklanma emri vermemitir. Eer gerekirse bu emri veririz ve Petrograd garnizonunun da desteini salarz... Hkmet gerici bir eylem hazrlamaktadr. Biz ise buna, kesin ve amansz bir taaruzla cevap vereceiz, Petrograd Sovyetinin silahl bir gsteri emri vermedii doruydu. Fakat Bolevik Partisi Merkez Komitesi bir ayaklanma olasln da ngryordu, 23 ekim gecesi srekli olarak topland. Partinin tm aydnlar, liderler, ii delegeleriyle Petrograd garnizon delegeleri de hazr bulundular. Aydnlar arasnda yalnzca Lenin ve Troki ayaklanmadan yanaydlar. Askerler bile bmun karsndaydlar. Durum oya konuldu ve ayaklanma reddedildi. O zaman, yz hiddetten kaslm bir ii ayaa frlad: Ben Petrograd proletaryas adna konuuyorum. Biz ayaklanmadan yanayz. Siz dilediinizi yapn. Ama unu da syleyeyim ki eer Sovyetleri ezdirirseniz, bizim iin tkenirsiniz. Birka asker de iinin yann tuttuklarndan ayaklanma yeniden oya kondu ve bu kez kazand. Buna karn, Boleviklerin sa kanadn oluturan ve Kamenev, Zinoviev ve Riazanov'un ynettii gurup silahl bir ayaklanmaya kar mcadelesini srdryordu. 31 ekim sabah, Raboi Put, Lenin'in, dnyann imdiye dek tand en cretkr siyasi ajitasyon ya55 zlanndan biri olan ^Arkadalara mektuplarn yaynlamaya balad. Lenin, burada, Klamenev ve Riazonov' un kar klarndan hareket ederek ayaklanma lehine tm grlerini ortaya dkyordu: Ya UebBT ve Dan'n tarafna geerek parofamz olan tm iktidar Sovyetlere elogammz brakacaz, ya da ayaklanacaz. kisinin ortas diye 'br ey yoktur.

Ayni gn leden sonra, Kadelerin lideri olan Miliyukov, Cumhuriyet Meclisinde parlak ve ineli bir nutuk att. Skobelev'e verilen nakazn Alman hayranln eletirerek, devrimci demokrasinin Rusya'y uuruma gtrmekte olduunu sylyor ve Tereenko'yla alay ederek Alman diplomasisini Rus diplomasisine ye tuttuunu sylemekten kanmyordu. Sonunda korkun bir grlt salonun solunu sarst. Hkmet ise kendi ynnden, Bolevik propagandasnn grd baarnn nemini kmseyemezdi. 29 ekim gnt Meclis ve hkmet delegelerinden oluan bir karma komisyon, bir tanesi kyllere geici olarak toprak veren, dieri ise enerjik bir bar politikasnn temellerini atan iki kanun tasarsn aceleyle hazrlay-verdi. Ertesi gn Kerenski ordudan lm cezalarn kaldryordu. Ayni gn Cumhuriyet rejiminin glendirilmesi ve kar devrimle anariye kar mcadele komisyonunun ilk oturumu yapld. Fakat sonralar tarih, bunun izine bile rastlayamayacaktr. Ertesi gn iki gazeteciyle birlikte Kerenslti'yle konutum. Ve bizler, kabul ettii son gazete muhabirleri olduk. Rus halk, dedi byk bir elemle, hem her eyin yokluunu ekiyor ve hem de mttefiklerince d krklna uratlyor. Dnya devrimin bittiini zannediyor. Ama sakn kanmayn buna. Zira devrim daha yeni balyor. Dndnden daha da aleriyi grc szlerdi bunlar... Hazr bulunduum Petrograd Sovyet mitingi 30 ekim gecesi sabaha dek grltl bir ekilde srd. Ilml sosyalistler, aydnlar, subaylar, Tsik ve ordu komiteleri yelerinin tm gelmilerdi. Onlarn karsnda ise, iiler, kyller, askerler basit ama ateliydiler. Bir kyl, kendisine gre zirai komitelerin tutuk56 lanmasiyle ileri gelen Tver'deki kargaalklar anlatt, Bu Kerenski, byk toprak aalarnn (Pomiech-chiks) kalkanndan baka bir ey deildir. Kurucu Mecliste, topraklar eninde sonunda ele giereciimizi bildikleri iin daha imdiden ii bomaya alyorlar. Putilov fabrikalarnda alan bir makinist, yakacak ve ham madde yokluu bahanesiyle mdrlerin tm fabrikalar teker teker kapadn, oysa fabrika komitesinin sakl byk rezervler bulduunu aklayarak: Bu bir kkrtmadr, dedi. iddete itmek iin bizi a brakmak istiyorlar. Bir asker ise yle balad: Arkadalar, size siper denen ama kendi mezarlarndan baka bir ey olmayan ukurlar kazanlarn selmn getiriyorum. Sonra, uzun boylu, gent gzlerinden imekler akan, zayf bir asker krsye kt ve gk grltsn andran bir alk ve heyecanla karland, Bu, temmuz savalarnda ld bildirilen, ama ller arasndan drilip gelen udnovski'ydi... Artk askerlerin kumandanlarna gveni kalkmamtr. Kendi sovyetimizin toplanmasn red eden ordu komiteleri bile ihanet etmilerdir. Askerler, Kuruca Meclisin belirtilen tarihte toplanmasn istiyorlar. Ertelemeye kalkanlarn ba laya girecektir. Bu sudan bir tehdit deildir Ordunun toplar konuacakta* sonunda... Beinci orduyu kasp kavuran seim kamyanya-sndan sz at ayni zamanda: Subaylar, zellikle menevikler ve devrimci sosyalistler Bolevik partisini batrmak iin

sistemli alyorlar. Siperlerde gazetelerimizin datlmas yasaklanyor, konumaclarmz tutuklanyor... Ekmek skntsndan neden sz etmiyorsun? diye br asker kart. nsan yalnzca ekmekle yaamaz diye cevap verdi udnovski kzgn. Ondan sonra, Vitebesk Sovyet delegesi, sapna kadar menevik olan bir subay sz ald: iktidarn kimin elinde olduu imdi nemli de-iL Sorun hkmet deil, savatr. Bir deiiklik olmadan nce sava kazanmak gerekir. (Islklar ve istih57 zal satamalar). Bolevik kkrtclar birer demagogtur. Bu sz zerine salon kahkahaya bouldu. Biran iin snf mcadelesini unutalm... Daha fazlasn syleyemedi, bir ses haykrd: Daha ok beklersin sen... Petrograd, o zamanlar garip bir grnteydi. Fabrikalarda, komite odalar tfekle doluydu. Postaclarn biri gelip biri gidiyor, kzl koruyucular eitim yapyor, tm klalarda her gece mitingler dzenleniyor ve gnler tkenmek bilmeyen ateli tartmalarla geiyordu. Sokaklar, akam olmaya balad m kalabalklayor, Nesvki caddesine doru ar dalgalar halinde yaylyor, gazeteler tartlyordu. Yayalara saldr o derece younlamt ki yan sokaklara girilemiyordu. Bir gn leden sonra Sadovaya'da, yzlerce kiiden oluan bir kalabaln hrszlk yaparken yakalanan bir askeri dvp tekmelediklerini grdm. Garip tavrl adamlar, ekmek ve st kuyruklarnda titreip bekleyen kadnlarn etrafnda dolayor, onlara, yahudilerin erzak stoklar yaptklarn, halk alktan lrken Sovyet yelerinin bolluk iinde yzdklerini fsldyorlard... Smolni de, giri ve d parmaklkta, nbetiler serbest giri kartlarnz inceden inceye kontrol ediyordu. Toplant salonlarnda, gece. gndz srekli toplantlar yaplyor, bitmeyen bir uultu her yan kaplyor, yzlerce ii ve asker demelerin stnde bir yol bulup uyuyordu. lk kattaki byk salonda, binlerce dinleyici Petrograd Sovyet'inin kavgal toplantlarnda bulunmak iin itiip kakyordu... Sabahn krnden akama dek, klplerde lgnca kumar oynanyor, ampanyalar oluk gibi akyor, ortaya konan paralar yirmi bin rubleyi buluyordu. ehir merkezindeki sokak ve kahveler, pahal krk ve mcevherlerle rtl orospulardan geilmiyor, monarist komplocular, Alman casuslar, planlar kuran kaaklar

ortalkta fink atyordu. Gri bir gn altnda, souk ve yamurda kaynayan koca ehir kouyor, kouyordu, ama nereye? NC BOLM BYK AKAM Ayaklanma halindeki bir haikla zayf bir hkmet arasndaki ilikilerde yle bir an gelirki iktidarn her eylemi kitleleri kzdrr ve yapmaktan saknd ilevler de onlarda kendisine kar bir hor gr duygusu uyandrr, PetrogTacT terketmek projesi ylesine bir frtna kopard ki Kerenski'nin hkmetin byle bir niyeti olmadna ilikin ak yalanlamas yuhalar ve alaylarla karland. Raboi Put yle yazyordu; Devrimle keye skm geol burjuva hkmeti, Pet-rograd'dan kamay rvi bir zaman dnmediini ve ne de bakenti teslim etmeye niyetli omdtmt iddia ederek yalanlarla in iinden syrlmaya bakyor... Harkov'da, I. W. W/nin mukavele balangcnda bulunan ii snfyle iveren snf arasnda ortak hi bir ey yoktur slogann benimseyen rgtlenmi otuz bin maden iisini Kazaklar dattlar, baz maden oca sahipleri lokavt iln ettiklerinden maden iilerinin geri kalan ksm da genel greve gittiler. Ticaret ve sanayi bakan Konovalov, mstearn tam yetkiyle karklklara bir son vermekle grevlendirdi. Madenciler Orlov'dan nefret ederlerdi. Tsik, bu grevi uygun bulmakla kalmayp, kazaklarn Donetz havzasndan ekilmesini stemeyi de reddetti. Bu olaylar sonunda Kaluga Sovyeti datld. Sovm yette ounluu ele geirmi bulunan Bolevikler birka siyasi tutukluyu serbest braktlar. Belediye Du-mas (Meclisi), hkmet komiserinin rzasiyle Minsk* ten birlikler getirterek Sovyet merkezini topu teine tutturdu. Bolevkiler teslim olup binay boalttklar anda Kazaklar Moskova ve Petrogr ad Makilerle tm Bolevik Sovyetlerin bana gelecek budur diye haykra-rak saldrdlar. Bu olaydan sonra korkun bir kzgnlk dalgas Rusya'y kasp kavurdu. Ayn dnemde, Bolevik Krilenko'nun bakanlndaki Kuzey Sovyetleri blgesel Kongresi Petrograd'da almalarn bitiriyordu. Ezici bir ounlukla iktidarn Rus Birlii Kongresi tarafndan tmden ele geirilmesi gerektiine iaret eden Kongre, almalarnn sonunda kurtulu saati yaklatndan sevinmeleri iin arda bulunarak tutuklu Boleviklere selamlarn yollad. Dier yandan, Fabrika komiteleri Rus Birlii ilk konferans da kesin olarak Sovyetlerin tarafn tutarak u aklamada bulundu: i snf, arln siyasi boyunduruunu sarstktan sonra, kendi retici faaliyetlerinin iinde bile demokrasi prensibini zafere ulatrmaya gayret etmektedir. Egemen snflarn kahredici politikasnn yaratt ekonomik knt arasnda kendiliinden ortaya kan retimin ii tarafndan kontrol fikrinde belirginleen gayret de budur. Demiryolu iileri sendikas Ulatrma Bakam Li-verovski'nin istifasn istedi, Skobolev, Tsik adna, Nakazn mttefiki er ar a s konferansa sunulmasn isteyerek Tereenko'nun Par ise gnderilmesine kesinlikle kar kt ve Tereenko istifasn verdi. Ordunun yeniden rgtlenmesi plann gerekletiremeyen Verkhovski kabine toplantlarna

seyrek gelmeye balad. 3 kasm gn, Bovrtzev'in Obchtcheie Dielosu (Ortak dava), byk harflerle aadaki yazy yayn-lad: Vatandalar, vatan 'kurtarn. imdi renrrri .bulunuyorum ki dn, Milli Savunma Komisyon toplantsnda, Korntlov baarszlnn balca sorum60 ]ularndan olan sava Bakan General Verkrovski ayr bir bar imzalamak nerisinde bulunmutur. Bu Rusyaya kar bir itanettir. Tereenko, gelc-l hkmetin Verlovsfcinin nerisrri incelemeye bile gerek'duymadn bildirmitir. Tereenko, kendi kendine Boras tmarhane ra? diye sormutur. Komisyon yeleri generalin bu nerisinden akna dnmlerdir. General Alekseyev alamaktadr. Hayr, bu delilik deil, daha da fenas gerek bir hanettir. Kerenski, Tereenko ve Nekrassov, Verfchovski'nin szteri zerin derhal bize aklamalarda bulunmaldrlar. Vatandalar, herkes yaa kaks>n. Rusya sata rkarjlmfr Kurtarn onu. Gerekte, Verkhovsk'nin nerisi, mttefikler zerine bask yaparak kendilerinden bar teklifleri koparabilmekti. Zira artk Rus ordusunun decek gc yoktu. zlenim, Rusya'da olduu kadar darda da grltl odu, Verkhovski shhi nedenlerle sresiz izne karlarak hkmeti terketti. Obchtcheie Dielo kaldrld... 4 kasm pazar gn iinT Petrograd Sovyeti bir gn hazrlad. Kentin her yannda byk mitingler yaplacakt. Bahane, basn ve Sovyet iin para toplamak olarak ileri srldyse bile gerek ama bir kuvvet gsterisiydi. Birdenbire, ayn gn Kazaklarn da bir geit resmi dzenleyerek, mucizevi mdahalesiyle Na-polyon'u Moskova'dan kovan 1812 konunu kutlayacaklar renildi. Hava barut kokuyordu, bir tek kvlcm i sava karabilirdi. O zaman Petrograd Sovyeti Karde Kazaklara aadaki bildiriyi yaynlad: Biz asker ve ilere kar sizi karmak stiyorlar, Bu alaka plan ortafc dmanlarrmn tarafndan hazrlanmtr: Asil tiranlar, bankerler, byk mal sahipleri, eski memurlar ve arn eski uaklar. KazakJar! sizinkiler de dahil otmak zere, tm zenginlet, prensler, asiJler, generaller, faizciler bizden nefret ederler. Pet-rograd Sovyetinl ezmek, ttev/rmi bozmak in zaman kollamaktadrlar. 4 Kasm grv in br Kazak resmi gerti hazrlanmaktadr. inizden her biri buna katlp katlmamaya vicdamnca karar verecektir. Biz bu ie karmyor ve hi kimsemin hrriyetine engel oimak istemiyoruz. ii ve Asker Tem&itcleri Petrograd Sovyet) Resmi geit derhal iptal edildi...

Bolevikler, kla ve ii mahallerinde tm iktidar sovyetlere slogannn yayarken gerici ajanlar da halk sinsice ayaklanmaya, Yahudileri, tccarlar ve sosyalist liderleri ldrmeye aryorlard. Bir yandan, monarist basn ayaklanmann kanl bir ekilde bastrlmasn istiyor, dier yandan Lenin'in gl sesi Ayaklanma saati gelmitir, beklenilmez* diye grlyordu. Burjuva basn da endieliydi. Bir Jevye Viedo-mosti (Borsadan haberler) t Bolevik propagandasn, zel mlkiyet* kii gvenlii ve toplumun temel prensiplerine kar durma olarak nitelendiriyordu. Ama zellikle, dmanca tavrlar taknanlar lml sosyalist gazetelerdi. Dielo Naroda, Bolevikler, devrimin en tehlikeli dmandrlar diyor, Menevik Di-en hkmet hem bizi hem kendisini savunmaldr diye yazyor, Plekhanov'um gazetesi Edinstvo (Birlik) ise, hkmetin dikkatini Petrograd iilerinin silahlandrlmasna ekerek Boleviklere kar sert tetbirler alnmasn istiyordu. Hkmet her geen gn daha zayf grnyor, belediye idaresi gyordu. Sabah gazeteleri, crekr hrszlk ve cinayet haberleriyle dolup tayor, caniler cezasz kalyordu. Silahl iiler geceleri sokaklarda kol geziyor, hrszlan kovalyor ve bulduklar silahlan topluyorlard. 1 kasmda, Petrograd askeri kumandan Albay Pol-kolnikov aadaki emri kartt: lkenin geirdii g gnlere ramen, Petrograd'da sld-det ve cinayete sorumsuzca arlar yaplmaya devam edilmektedir. Hrszlk ve !kark)k gndert gne artmaktadr. 62 Bu durum vaandater^ hayam r bozmakta, hkmet ve belediye hurutularntn almasn engellemektedir. Olkeme Kar sorumluluk ve grev bilincinde olanak unlar emrediyorum: 1 Her asker birlik, garnizon sahas inde ve ze) direktiflerine uygun otari hkmet 'kurutularnn savunmas iin milis kuvvetlerine, komiserlere ve belediyeye yardm etmek zorundadr. 2 Belediye Mills temsilcisi ve btge kumandannn rza-siyle canilerin ve kaaklarn yakalan masr iin nbetiler fka-rrtacak ve gerekli tetbirler alnacaktr. 3 Klalara giren, silahl gsteri ve kabama arda bulunan her kii tutuklanarak, yredeki 'kumandan yardmcs genel kararghna gtrlecektir 4 Sokak yryleri, mitingleri ve gsterileri yasak I an -mtr, 5 Her s-lahl gsteri, her kavga, mevcut: silahl kuvvetler tarafndan annda bastrlacaktr 6 Kanunsuz tutuklamalara ve ev aramalarna engel ol* mak iin komiserlere her trl yardm gsterilecektir, 7 Askeri birlikler, kendi blgelerinde kan olaylar annda Petrograd Kurmay Bakanlna bildireceklerdir. Tm ordu rgt ve komitelerini, grevlerinin yerine getirilmesinde kumandanlarna yardmc olmalarna davet ederim. Cumhuriyet Meclisinde, Kerenski, hkmetin Bolevik hazrlklarndan haberdar olduunu ve

her trl gsteriye kar durmak iin yeterli gce sahip olduunu bildirdi. Sonra, Novaye Rus ve Raboi Put*u, ayni ykc faaliyetlerde bulunmakla sulayarak, basn hrriyetinin hkmetin yalanlara karg mcadele vermesine engel olduunu belirtti. Bu iki gazetenin, blgede alanlar tarafndan iddetle arzulanan karg devrimi amalayan bir propagandann iki ynn temsil ettiklerini bildirerek Ben nasl olsa lmm, bama geleceklerin nemi yok. Fakat unu da cesaretle sylyorum ki imdiki durumun tek nedeni, Boleviklerin tm ehirde yrttkleri inanlmaz kkrtma kampan-yasdr..,: dedi. 2 kasmda, Sovyetlerin Kongresine yanlzca on be delege gelmiti. Ertesi gn yz ve daha ertesi gn de 63 yz Bolevik olan yz yetmi be delege vard. Fakat nisabn salanmas iin drtyz delege gerekliydi ve Kongrenin alna yalnzca gn vard. Smolni'de ok bulundum. Artk oraya girmek eskisi gibi kolay deildi. ift sral nbetiler d kapy tutuyor ve oray atlatnca, byk kapnn altnda bekleen uzun bir kuyruk gzkyordu. eri drder kiilik guruplar halinde giriliyor, hviyetini ve iini bildirdikten sonra, modeli her an deien bir serbest giri kart alnyordu. Zira casuslar ieri kadar sokulmay ba-anyorlard. Bir gn d kapya gelirken nmde Troki ve karsna rastladm. Askerin biri onlan durdurduunda Troki tm ceplerini aramasna ramen kartn bulamad ve askere: Ben Troki'yim, dedi. Asker, inatla, Kartnz olmadna gre giremezsiniz. Ben isme bakmam, diye cevap verdi. Ama ben, Petrograd Sovyetinin Bakanym. Madem bu kadar nemli bir kiiniz, zerinizde tantc br kart olmas gerek. Troki sabretti ve, Beni kumandanna gtr, dedi. Asker, nne gelen herkez iin kumandann rahatsz edilemeyeceini mrldanarak, kprdamak istemedi ve sonra orann kumandan bir astsubay ard. Troki ona durumu anlatarak, Ben Troki'yim, diye tekrarlad. Astsubay kafasn kayarak, Troki mi? dedi, cBen bu ismi bir yerden duydum ama.,. Ha evet evet, tamam, ge arkada ge. + Koridorda Bolevik Merkez Komitesinden Kara-han*a rastladm. Bana yeni hkmetin nasl olacan aklad. Sovyetlerde olduu gibi, esnek, halkn iradesine saygl, yerel gleri tam serbest brakan bir rgt. imdiki halele geici hkmet ar hkmetiyle ayni derecede yerel demokratik iradeleri bomaktadr. Yeni toplumda, insiyatif alttan gelecek. Hkmet ekli, Rus Sosyal Demokrat i Partisi'nin bnyesi gibi olacak. Sk sk arlacak olan Rus Birlii Sovyet Kongresi nnde sorumlu yeni Tsik Parlemantoyu oluturacak eitli bakanlklarn banda, bakan yerine, dorudan 64 Sovyetler nnde sorumlu bir memurlar gurubu olacak... 30 ekim gn, Smolni Enstitsnn yukar katnda, kk bir odada Troki'nin bana verdii randevuya gittim. Odan nortasnda, bo bir masa nne eski bir iskemleye oturmutu. Kendisini uzun uzun sorguya ekmeden, bir saatten fazla-bir sre hzl ve kesin bir tonla

konutu, te kendi deyimleriyle bana sylediklerinin zeti: Geici hkmet tamamen gszdr. Gerekte iktidarda olan burjuvazidir. Fakat bu, ar utaki partilerle yaplan uydurma bir koalisyonla gizlenmektedir. Kyller, kendilerine sz verilen topraklar beklemekten usanm, ayaklanmaktadrlar. Tm lkedeki emeki snflarda ayn ylgnlk gze arpmaktadr. Burjuvazinin egemenlii yalnzca i savala srdrlebilir. Kornilov'un metodu, kendisine iktidar salayacak tek yoldur. Fakat burjuvazinin eksiklii gtedir. Ordu bizimledir. Uzlatrc ve pasifistler yan Devrimci Sosyalistlerle, Menevikler her trl otoriteyi yitirmilerdir. Zira toprak aalariyle kyller, iilerle patronlar ve subaylarla askerler arasndaki kavga daha iddetlenmi ve eskisinden daha fazla uzlaamaz hale gelmitir. Halk kitlelerinin bilinli eylemi ve proletarya diktatrlnn zaferiyle devrim eserini tamamlayacak ve halk kurtulacaktr... Devrimci tecrbeleri, fikirleri ve amalariyle halk en mkemmel ekilde temsil eden SovyetlerdLr. Dorudan doruya cephedeki birliklere, fabrikalardaki iilere ve kyllere dayandklarndan gerekten devrimin belkemiidirler. Sovyetler olmadan iktidar oluturulmak istendi. Ama sonu gszlk oldu. imdi Cumhuriyet Meclisi kulislerinde her trden kar devrimci projeler yaplmaktadr. Kade partisi militan kar devrimcilii temsil etmekte, onun karsnda Sovyetler halkn davasn savunmaktadrlar. Bunlarn arasnda nemli hi bir gu-Tup yoktur. Bu son kavgadr. Burjuva kar devrimi, glerini organize ederek bize saldrmak iin zaman kollamaktadr. ubatta ancak balayan, fakat kornilov olaynda gelien eserimizi tamamlayacaz. Sonradan, yeni hkmetin d politikasna geerek, lk grevimiz, tm cephelerde derhal bir mutaDnyay Sarsan On Gn/F: 5 65 reke yapmak ve demokratik bir barn koullann tartmak zere bir halk konferans toplamaktr, Elde edeceimiz bar, Avrupa'da devrimci ruhun uyanmas lsnde daha demokratik olacaktr. Zira bu hkmet^ hi aracsz dorudan doruya halklara arda bulunarak onlara mtareke nerecektir. Devrimci Rusya bar anlamasnda u prensibi gdecektir: Ne toprak ilhak ne tazminat, halklarn kendi kendilerini idare hakk, bir Avrupa federatif cumhuriyetinin kurulmas. Bu savan bitiminde Avrupay diplomatlarla deil, proletarya ile glenmi gryorum. Avrupa federatif Cumhuriyeti, Avrupa Birleik Devletleri te olmas gereken budur. Milli zerklik yetmez. Ekonomik gelime milli hudutlarn ortadan kalkmasn istemektedir. Avrupa kk milli guruplara paralanrsa, emperyalizm yeniden ie koyulacaktr* Yalnzca bir Avrupa federatif cumhuriyeti dnyaya bar getirebilir, Vet ince, hafife alayc glmseyigiyle bitirdi: Fakat Avrupa kitle olarak buna katlmazsa, bu amalar derhal gerekleemez. Herkezin, Boleviklerin soka ele geirip, beyaz yakalkl beylere ate amasn beklerken, gerekte ayaklanma gpegndz ve en olaan ekliyle balad. Geici Hkmet, Petrograd Garnizonunu cepheye gndermeyi tasarlyordu. Garnizonun, devrimde birinci rol oynam 60.000 askeri vard. Mart gnlerinde olaylarn akn deitiren, Asker Sovyetlerin! kuran ve Petrograd kaplarnda Kornilov'u pskrten onlard. lerinden ounluu Bolevik olmutu. Geici hkmet ehri boaltmaktan sz ettii

zaman, garnizonun cevab $u olmutu: Bakenti savunamyor sanz, bar yapn. Bar da yapamyorsanz ekip gidin ve yerinizi ikisini de becerebilecek bir halk hkmetine brakn. Her trl ayaklanma giriiminin Petrograd Garnizonunun tutumuna bal olaca akt. Bu yzden geici hkmet ehirdeki alaylar, gven duyduu birliklerle deitirmek istiyordu: Kazaklar ve lm taburlar. Ordu komiteleri, lml sosyalistler ve Tsik, hkmetle ayni fikirdeydiler. Petrograd'da ve cephede geni bir kampanyaya giritiler. Sekiz aydan beri Petrograd Garnizonu ehirdeki klasnda keyfince yayor, oysa siper66 lerdeki arkadalar her eylerini yitirmi alktan lyorlard. Garnizon alaylarnn, bir ldeki rahatlklarn bir ky savann korkunluuna deimekteki isteksizlikleri zerine yaplan sulamalarda gerek pay yok deildi. Ama gitmek istememelerinin dier nedenleri de vard. Petrograd Sovyeti, hkmetin niyetinden ekiniyordu. Cephelerden basit askerleri temsil eden yzlerce delege geliyor ve Takviyeye gereksinim duyuyoruz. Fakat Ptrograd' ve devrimi iyi korunuyor grmek bizim iin daha nemli- Siz geriyi tutun. Biz cephelerde iimizi biliriz diyorlard. 25 ekimde, Petrograd Sovyeti Yrtme Kurulu gizli olarak toplanarak, taknlacak tutum hakknda karar verecek olan zel bir Asker Komitenin kurulmasn kararlatrd. Ertesi gn, Petrograd Sovyeti asker seksiyonu, burjuva basnna ivedi boykot iln eden ve Sovyetler Rus Birlii Kongresinin toplanmasna karg kan Tsik'i sert bir ekilde knayan bir Komite seti. 29 ekimde, Petrograd Sovyetinin bir ak oturumunda Troki, Devrim Asker Komitesinin Sovyet tarafndan resmi olarak tanmasn nerdi, Savaa gitmek* gerekirse lmek iin kendi rgtmzn olmas arttr. Genel Kurmay bakanl ve Asker Komiteleriyle konumak iin biri Sovyetlerin, dieri Garnizonun adna iki delegasyonun cepheye gnderilmesine karar verildi. Pskov'da, Kuzey cephesi kumandan general e-remisov, Sovyet delegelerini kabul ederek onlara sert ve souk bir tavrla Petrograd Garnizonunun cepheye gelmesi iin emir verdiini ve szlerine ilve edecek bir eyi olmadn syledi. Garnizon delegelerine ise ehri terketmek izni verilmedi, Petrograd Sovyeti Asker Seksiyonuna ait bir delegasyon, Petrograd Yresi Genel Kurmay bakanlnda bir temsilcilik almak istediyse de bu istei rettedil-di. Petrograd Sovyeti Askeri Komitesinin izni olmadan hi bir emrin verilmemesini istedi. Bu da rettedildi. Delegelere sert bir ekilde Sizi deil, Tsik'i tanyoruz, kanunlara kar gelirseniz sizi tutuklarz denildi. Ayn 30 unda, tm Petrograd alaylarnn temsilcileri, bir mitingde unlar kararlatrdlar; Petrograd Garnizonu artk Geici Hkmeti ta67 nmamaktadr. Hkmetimiz, bundan byle Petrograd Sovyetidr. Yalnzca, Devrimci Asker Komitesinin ara-chyle Petrograd Sovyetinden emir alacaz. Yerel birlikler, Petrograd Sovyetinin Askeri Seksiyonundan gelecek direktifleri beklemek emri aldlar. Ertesi gn, Tsik, zellikle subaylarn katld bir toplant yapt, Genel Kurmayla birlii Komitesi kurdu ve ehrin tm mahallelerine komiserler gnderdi. 3 eyllde Smolni'da byk bir asker mitingi yle karar verdi:

Petrograd Sovyeti Devrimci Askeri Komitenin kurulmasn selarolyan Petrograd ve civar garnizonu, devrimin yararma cephe ve cephe geris'i arasmda daha sk bir WrlJk kuma* amaciyle yapaca eylemlere tm desteini vereceine s2 verir. Ayrca, garnizon, rgtlenmi proletarya yardmyla, Petrog-rad'da devrimci dzenin srdrlme&ini -gzeteceini beyan eder. Burjuva ya a Korrrilov taraftarlarnca yaplacak er trl (kkrtma giriimi amansz bir direnile karlaacaktr. Gcnden emin olan Devrimci Askeri Komite, Petrograd Genel Kurmayndan kendi kontrol altna girmesini istedi, ve tm basmevlerne kendi izni olmadan duyuru ya da beyanat basmalarn yasaklad. Silahl komiserler Kronwerk silah deposuna giderek byk miktarlarda silah ve mhimmat elei irdiler ve Kal edin'in karargh olan Novoerkask'a gnderilmek zere olan 10,000 sngye el koydu. Tehlikeyi birden kavrayan hkmet, kendi kendini datmaya raz olduu takdirde Komiteye dokunulmazlk vereceini bildirdi. Fakat zaman ok geti. 5 kasmda gece yars Kerenski, Malevski'yi yollayarak Petrograd Sovyetinin Genel Kurmayda temsilini nerdi. Devrimci Askeri Komite bunu kabul etti. Bir saat sonra sava bakanlna vekleten bakan general Ma-nilovsk neriyi geri ald. 6 kasm sal sabah halk ehir duvarlarnda Petrograd Asker ve i temsilcileri Sovyeti Devrimci Askeri Komitesinin imzalad bir bildiriyi aknlkla seyretti. PETROGRAD HALKINA Vatandalar, Kar devrim can bam dorultmaktadr. Kornilov taraftarlar, Kurucu Meclisi dalmak ve Sovyet Rus Birlii Kongresini ezmek iin glerini harekete geirmilerdir. Ayn zamanda Yahudi dmanlar, belklde halk kant olaylara srklemeye alacaklardr. Petrograd Asker ve i Temsilcileri Sovyet, her trl kar devrim eylemi ve Yahudi katliamna kar devrimci dzeni salayacaktr. Petrograd garnizonu iddet olaylarna ve kargaakara izin vermeyecektir. Halk, serseri ve kkrtclar en yakn kladaki Sovyet Komiserliine tutuklayarak gtrecektir. Petrograd sokaklarnda. Karklk, yama ve sava karmak iin p-neftlerin yapaca lk giriimde, sulular amanszca ve derhal cez! andrlacak I ard r. Vatandalar... souk kanllnza ve skunetinize gveniyoruz. Dzen ve devrim davas emin ellerdedir. 3 kasmda bolevik liderler gizli olarak nemli ve tarihi bir toplant yaptlar. Zalkind haber verdiinden koridorda bekliyordum. Salondan yeni kan Volodars-ki bana olup bitenleri anlatt. Lenin yle konumutu: 6 kasm ok erken. Ayaklanmann tm Rusya'ya dayanmas gerekir. Oysa, ayn altsnda tm delegeler daha Kongreye gelmemi olacaklar. Dier yandan 8 kasm da ok ge. Bu tarihte, Kongre oluacandan kesin ve acele kararlar alamaz. Kongrenin alaca gn olan 7 sinde, harekete geip, ite iktidar ne yapacaksnz yapnz diyebileceiz o zaman. Bu esnada, st kattaki odalardan birinde, ince yzl, uzun sal, imdi devrimci olmu eski ar ordularnn eski bir subay, srgn, iyi matematiki, satran oyuncusu, kendisine Antonov denilen Ovseinko adnda biri bakentin elegeirilmesi iin etrafl bir plan zerinde almaktayd.

Hkmet de kendi ynnden hazrlktayd. Birbirlerinden ok uzaklardaki tmenlerden seilmi, kendisine en bal alaylar Petrograd'a arm, Junkerslerin topular K Sarayna yerletirilmiti. Temmuz gnlerinden beri lk kez yeniden Kazak birlikleri sokaklarda gzkmeye baladlar. Polkolnikov, her trl ayaklan69 may iddetle bastracandan sz ederek emir stne emir veriyordu. Kabinenin en nefret edilen yesi olan Eitim bakam Kikin, Petrograd'da dzeni korumak greviyle zel komiser atand. Rutenberk ve Palinski adnda kendisi gibi nefret edilen iki adamn da yanma ald. Petrograd, Krotad ve Finlandiya'da skynetim iln edildi. Bu ise Novoye Vremia adl burjuva gazetesinin alaylarna hedef oldu: Neden skynetim? Hkmetin artk gc kalmamtr. Her trl manev otoriteyi kaybetmi, 'kuvvet kullanmak jin gerekli areer bile yoktur. Her eye yi adan kakarsak, yalnjzca bu ie raz olanlarla oturup konuabilir. Otoritesi daha teye gidemez.., 5 kasm pazartesi sabah, Cumhuriyet Meclisinde olup bitenleri renmek iin Mare sarayna geldim, Tereenko'nun d siyaseti zerine ateli tartmalar, BurtzevVerkhovski olaynn akisleri. Sylendiine gre Karso olayndan etkilenmi olan talyan elisi dn-da tm diplomatlar oradayd. Geldiimde, sol devrimci sosyalistlerden Karelin, Londra'da kan Times deki bir yazy okuyordu, Bolevizme kar il kurundur diyordu yaz. Sonradan, kadelere doru dnerek: Sizin de fikriniz bu mu? diye sordu. Sa taraftan tabi, tabi, sesleri duyuldu. O zaman Karelin, dndnz bu ama, eyleme geecek cesaret yok sizde, diye karlk verdi. Altn prltl salarnn dalgalar ve tatl, sar sakalyla bir matine seyircisinin hayranln ekecek kadar yakkl Skobelev skla skla Nakaz savundu. Ondan sonra, soldan gelen istifa, istifam sesleri altnda Tereenko krsye kt. Tsik ve hkmet delegelerinin Paris'de ayni gr kendisininki savunmalar gerektiini syledi. Zafere dek savatan, orduya yeniden disiplin getirilmesinden sz at. Fakat salon gittike grltl oluyordu ve Sol'un inat ve patrdl muhalefeti karsnda Meclis gndeme geti. Bolevik sralan botu, lk gnlerde Meclisi terke-den yerin sahipleri orann canlln da alp gtrmlerdi. Merdivenleri inerken, tartmalarn canllna ramen dar dnyadan hi bir sesin bu yksek ve souk salona giremediini ve Geici Hkmetin, zerinde 70 bakan Miyukov'un daha nceleri kendini yitirdii bu bar ve sava kayalklarnda kaybolup gideceini dndm. Kapc pardesm verirken homurdand: Zavall Rusya'ya ne oluyor, hi bilmiyorum. Tm bu Bolevikler, Menevikler, Trudoviksler.,, Bu Ukrayna, bu Finlandiya, -bu Alman emperyalistleri, bu ngiliz emperyalistleri. Krkbe yandaym. Buradaki kadar hi bir yerde bu kadar konuulduunu iitmedim. Koridorda, Kade partisinde ok etkili, gk bir redingot giymi, fare yzl profesr atski'ye rastladm. Kendisine bu kadar ok sozedilen nl Bolevik darbesi konusunda ne dndn sordum. Omuzlarm silkti ve alayl alayl: Bir sr aptal, ayaktakm. Cesaret edemezler. Ederlerse de haklarndan abuk gelinir. Bize

gre bu ok yararl olur. Zira gzden derek Kurucu Mecliste arlk hi gleri kalmaz. dedi. Ve devam etti: Kurucu Meclise arzedeceim hkmet rgt plann size ksaca aklayaym. Bir anayasa projesi hazrlamak iin geici hkmet ve Meclisin beraberce atadklar bir komisyonun bakanym. Sizde, Amerika-da olduu gibi iki meclisli bir yasama organ oluturacaz.,. Alt Meclis.lkenin toprak temsilcisi olacak. st Meclis ise serbest meslekleri, zemstvoslar, kooperatifleri ve sendikalar temsil edecek... ktm. Souk ve nemli bir rzgr batdan doru usyor, buz gibi bir amur ayakkablarmn tabanlarn deliyordu. ki junkers taburu, uzun palerinleri iinde srk gibi, MorskaTmn yukarsna kyorlar ve ar zamannda askerlerin syledii eski, gl arklardan birini koro halinde sylyorlard. lk sokak kesine ge-tirken belediye milisinin atlara binmi ve yepyeni klfl tabancalarla silahl olduklarn grdm. akn bir gurup sessizce seyrediyordu onlar. Nevski kesinde Lenin'in bir brorn satn aldm. Bolevikler ktidarda Kalabilecekler mi? cretini de o zaman ufak para yerine geen pullardan biriyle dedim. Tramvaylar eskisi gibi salkm salkm halk ve askerle dolu geiyordu. Dmemek iin gsterdikleri ustalk akrabot Theo-dore P. Shonts'u kskanlktan kudurturdu mutlaka. Kaldrmlarda kaaklar ay iei ekirdei ve sigara satyorlard. Nesvki caddesinde, nemli alacakaranlkta, halk son 71 gazeteleri kapyor ya da serbest kalan yerlere yaptrlm saysz duyuru ve beyanatlar okuyabilmek iin itiip kakyordu, Tsik'in, kyl rgtlerinin, lml sosyalist partilerinin, ordu komitelerinin bildirileri kaplamt her yan. Her trl tondan, tehdit, beddua, rica olmak zere iiler ve askerler evlerinde kalmaya ve hkmeti desteklemeye arlyorlard. Zrhl bir otomobil ddk alarak gidip geliyordu. Her sokak kesinin uygun bir yerinde ynlarla asker ve renci tartyordu. Akam hemen olduundan gaz lambalar uzak-tan uzaa yanmaya balyor, halk dalgas hi durmadan akp gidiyordu, Petrograd, byk karklklar arifesinde gibiydi. Kent sinirliydi, her grltde irkiliyordu. Ama Bo-eviklerden de ses seda kmyordu. Askerler klalarnda, iiler fabrikalarndaydlar. Kazan katedralinin yannda bir sinemaya girdik. Bir talyan filmi oynuyordu. Ak, katakulli, kan. lk sralarda gemici ve askerler, tm bu alkantnn, iddetin, cinayetlerin nedenim anlamaktan yoksun, arm ocuksu gzleriyle ekran seyrediyorlard. Oradan aceleyle Smolni'ye dndm. Son kattaki 10 numaral odada, Devrimci Askeri Komite, Lazimir adnda, kee sal, 18 yanda gen bir ocuun bakanlnda srekli olarak toplanyordu. Yanmdan geerken elimi skmak iin sklgan sklgan durdu. Memnun bir yzle, Piyer ve Haul kalesi bizim tarafa geti dedi. Bir dakika nce, hkmetin Petrog-rad'a ard bir alaydan gelen delegasyonu kabul ettik. Adamlar bir eylerden kukulanarak treni Gaina* da durdurmular. Ne var diye bize sordular, bize syleyeceiniz nedir? Alaymz tm iktidarn Sovyetlere braklmasndan yanadr. O zaman Komite kendilerine, Kardeler, sizi devrim adna selmlarz. Olduunuz yerde kaln ve direktiflerimizi bekleyin, dedi. Tm telefon tellerinin kesildiini, fakat kla ve fabrikalarla konumalarm sahra telefonuyla yapldn da ondan rendim. Kapda, sanki srekli bir kurye ve komiserler defilesi vard. On be kadar gnll, kentin en uzak

mahallelerine mesajlar iletmek iin hazr bekliyordu. Temen niformas tayan ve ingeneye benzeyen birisi bana Franszca olarak der ey hazr, yalnzca dmeye basmak kalyor, dedi, 72 Ayaklanmay idare eden sivil giyinmi ince ve sakall Podvoiski'nin getiini grdm. Arkasndan, sakallar uzam, takma yakal kir iinde, uykusuzluktan bitkin Antonov'u, makine gibi konuan, hareketleri sert, srekli glen geni yz ve ksa boyuyla asker Krilenko'yu ve sakalj, yz sakin dev gemici Dibenko' yu farkettim. Bunlar, imdiki zamann ve gelecek saatlerin adamydlar. Zemin katta, Fabrika Komiteleri Brosunda, Sera-tovt Devlet Silah Deposu iin silah bonolar imzalyordu. Fabrika bana yzelli tfek. Krk kadar delege de kuyrukta bekliyordu. Salonda* ikinci snftan birka Bolevik liderine rastladm. Bir tanesi bana bir tabanca gstererek, solgun bir yzle: Artk adm attk. Bu kez, ne yaparsak yapalm dmanlarmz biliyor ki onlar bizi temizlemezlerse biz onlar temizleyeceiz, Petrograd Sovyeti gece gndz toplant halindeydi. Byk salona girmek zereyken Trocki nutkunu bitiriyordu: Bize, sokaa inmeye niyetimiz olup olmadn soruyorlar. Buna kesinlikle cevap vermek istiyorum. Petrograd Sovyeti, iktidarn Sovyetlerin eline braklmas zamannn artk geldiini hissetmektedir. Bu iktidar deiimini yapacak olan da Rus Birlii Kongresidir. Silahl bir eylem br eylem gerekecek midir? Bu, Rus Birlii Kongresine kar kmak isteyeceklere baldr... imdiki hkmetin, gsz, acnacak halde ve yerini gerek bir halk hkmetine brakmak iin tarihin sprge darbesini bekleyen bir hkmet olduuna inanyoruz. Srtmeden kanmak iin uralarmz srdreceiz. md ediyoruz ki Rus Birlii Kongresi, halkn rgtlenmi bamszl zerine kurulan bir iktidar ve otoriteyi ele geirecektir. Bununla birlikte, hkmet bize hcum etmek iin nnde kalan sreyi-yirmidrt, krksekiz, yetmiiki saat kullanmaya niyetlenirse, kar taarruzumuz cevap vermekte gecikmeyecektir, yumrua yumruk, topa klla kar koyacaz. Alklarn ortasnda, Sol Devrimci Sosyalistlerin, Devrimci Asker Komiteye katlmaya rza gsterdiklerini bildirdi. 73 Sabahn nde Smolni'den ayrlrken, iki hzl topun kapnn yanlarna yerletirildiklerini ve stn sayda birliklerin bitiik sokaklarla kapy tuttuklarn far* kettim. Bil atov basamaklar drder drder karak geldi; balad, dedi. Kerenski, Soldat ve Kaboi Pufu junkerlerle igal etmek istedi. Fakat birliklerimiz gelerek hkmet mhrlerini skp attlar. imdi ise biz burjuva gazetelerini igal etmek iin birlik gnderiyoruz. Sevin iinde omuzuma vurdu ve koaraktan Smol-ni'ye girdi. 6 kasm sabah, brosu Dileri Bakanlnda bulunan sansr heyetine gittim. Duvarlar, halk sknete aran duyurularla kaplyd. Polkovnikov, prikaz zerine prikaz karyordu: Tm asker birliklerle, gezici kuvvetlere klalarnda kalarak, blgelerinin genel

kurmayndan kacak emirleri beklemelerini emrediyorum. st bir emir olmadan eyleme geecek her subay, sava divannda yarglanacak ve isyanla sulanacaktr. Tm birliklere, eitli rgtlerden gelen emirleri dinlemelerini kesinlikle yasaklyorum... Sabah gazeteleri, hkmetin, Nbvaya Rus, Jivoie Slovo, Raboi Put, ve Soldat'y yasakladn, Devrimci Askeri Konsey yeleri ile Petrograd Sovyet eflerini tutuklama emri kardn yazyorlard, Saray meydann geerken, junker topu bataryalarnn kzl Archexlan hzla karak saray nne mev-zilendiklerini grdm. Genel kurmay bakanlnn krmz talardan yaplm byk binasnda allmam bir canllk vard. Birok zrhl otomobil giri kaps nnde sralanmt ve subaylarla dolu bir sr otomobil de srekli olarak gidip geliyordu. Sansr bakanm, sirke gitmi bir ocuk gibi neeli buldum. Banat Ke-renski'nin istifasn Meclise gtrd haberini verdi. Derhal Marie sarayna kotum .nl nutkunu bitirmek zereydi. Kerenski, heyecann artk tutar taraf brakmad konumasnda hem kendini hakl karmaya alyor t hem de dmanlarm ezmek istiyordu: ...imdi bir yerlerde saklanan, ama yakalamaya uratmz Devlet haini UlyanofLenin'n Raboi Put gazetesinde kan bir dizi yazlarndan en karakteristik 74 pasajlar burada sizlere okumaya bor bilirim. 'Arkadalara mektuplar* adn verdii manifestolarnda bu cani adamt Proletarya ile Petrograd Garnizonunu 16 ve 18 Temmuz gnlerinin eylemlerini tekrarlamaya ararak, ivedi ve silahl bir ayaklanmann gerekliliine iaret ediyor. Dier Bolevik efleri de bir sr mitinglerde sz alp, onlar da halk ayaklanmaya armlard, zellikle, Petrograd Sovyetinin imdiki Bakam BrontenvTroki'nJn faaliyetlerine dikkati ekmek yerinde olur... Size unu da belirtmek isterim ki, biim ve deyimlerine kadar Raboi Put ve Soldat'nn yazlar, No-vaya Rus'un aynsdr. Bunun zerinde durmann nedeni, Cumhuriyet Meclisinin u noktay iyi bilmesidir: u yada bu partiyle deil, ama Rusya'da bir Yahudi katliam balatmak ve yama ile ykma deliliini harekete geirmek amacyle, halkn cahilliini, safln ya da kt eilimlerini sistematik bir ekilde iletmek is-teyenlerle mcadele edilmelidir. Zira kitlelerin imdi '.cinde bulunduklar ruh hali dnlrse, Petrograd'da kacak her eylem, kanlmaz bir biimde en korkun katliamlarla srp gidecek ve bamsz Rusya'nn is* mini tmnden kar atayacaktr,.. Eylemin hazrlaycs Ulyanof-Lenin'in de syledii gibi, Sosyal Demokratlarn ar sol ucu da bu ie evet demitir. Kerenski, burada durarak Lenin'in yazlarndan birinden aadaki pasaj okudu: Alman dostlarmzn yalntzca Lebknecrvt'i olduunu, ne gazeteleri, ne toplant hrriyeti ve ne ete Sovyetleri olmad-n dnn. Toprak sahibi en kk kylye kadar toplumun tm snflan nanlmaz bir biimde enternasyonalizm fikrine kardr. Emperyalist, byk, orta ve kk burjuvazinin rgtlenmesi dikkat ekicidir... Bu kosuiarda, yzde bir ansla bile olsa deniz kuvvetlerinde bir isyan balatmlardr. Ve, ynfa gazetemiz, toplant hrriyetirrtz, Sovyetlerde ounluu efe geirip tm dnyada en elverili durumda olan biz enternas-yonalist proleterler, ayaklanarak Alman devrimcilerini desteklemeyi reddediyoruz,,. Kerenski devamla:

 Ayaklanmay organize edenler kendileri de kabul ediyorlar ki Bu nokta benim iin zellikle nem75 lidir dndklerine gre burjuvaziye satlm ve iktidar zorla elegeirmi. Babakan Kerenski gibi bir adamn bakanl altndaki bu geici hkmet idaresindeki Rusya'da, bir siyasi partinin eyleme gemesi iin tm koullar olumu tur... Ayaklanma kkrtclar Alman proletaryasna deil, Alman egemen snflarnn yardmna gidiyorlar ve Rus cephesini demir yumruklu Guillaume'la onun maceraclarna ayorlar. (Sadan, ortadan ve soldaki birka sradan alklar). Bile bile byle hareket etmeleri geici hkmete vz gelir. Bu krsden, tm sorumluluk bilimcimle, bir Kus siyasi partisinin byle faaliyetlerini Rusya'ya kar yaplm bir ihanet olarak nitelendiriyorum. ...San gryle birleerek adli bir soruturmaya geilmesini (grltler) ve derhal gerekli tutuklamalara gidilmesini neriyorum. (Sol taraftan barlar) Sonra sesini ykselterek haykryor Kerenski: Daha nce tasarlanm olsun ya da olmasn, Devletin bir hyanet tehlikesiyle kar karya olduu byle bir zamanda bata ben olmak zere geici hkmet, Rusya' nn hayatn, erefini ve bamszln tehlikeye drmektense lm seve seve gze almay tercih eder,,, Bu anda Kerenski'ye bir mesaj ilettiler, Alaylara datmak zere olduklar bir bildiriyi. getirdiler bana. te okuyorum: Petrograd Asker ve i Sovyeti tehlikededir. Tttm alay-lartn emirleri beklemek zere derhal sava haline gemesini emrediyorum, tbu emrin yerlrre getirilmesindeki her gecikmeyle, buna karj gelme, Devrtme kar lenmi bir htyanet olarafc kabul edilecektir. Devrimci Askeri Komite Bakan Podvoski yerine sekreter Antonov, Adli dili kullanrsak, burada mis gibi Kurucu Mec-lis datmak ve cepheyi Guillaum'un alaylarna amak ve mevcut dzene kar ayaktakmm kkrtmak giriimi ve ayaklanma hali vardr... Bile bile ayaktakm diyorum. Zira bilinli tm demokrasi, Tsik, ordunun tm rgtleriyle demokrasinin eref ve saduyusu bu olaylar protesto etmek -tedir. Buraya bir ricada bulunmaya gelmedim. Fakat kesin kanm aklamaya geldim: u anda gen bamszlmz savunan Geici Hkmet ve parlak bir gelecei olan yeni Rus devleti, gerekle yz yze gelmeye cesaret edemeyenlerin dnda herkesin desteini grecektir. 'Geici Hkmet "adna konuuyorum M hkmet her vatandaa ait haklarn kullanma hrriyetini hi bir zaman inememitir... Fakat bugn hkmet, Rus halknn serbest iradesini engellemeye alp cepheyi Almanlara amakla tehdit eden hertrl parti, rgt ve unsurlarn temizlenmesi gereine inanmaktadr... Petrograd halk kararl bir hkmetle kar karya olduunu anlasn ve belki son anda saduyu, bilin ve eref, kendilerini henz kaybetmeyenlerin kalbinde zafere ulaacaktr... Tm konuma boyunca salon byk bir grltyle alkand durdu. Babakan, sapsar bir yzle ve ter iinde krsden inip subay koruyucularyla birlikte salondan ayrld zaman, merkez ve salon konumaclar byk bir fkeyle saa hcuma getiler. Devrimci sosyalistler bile, Gotz araclyle, ie kartlar: Bolevikler halkn honutsuzluunu somrerek sulu ve demmagojik bir siyaset

yapmaktadrlar. Bununla birlikte, bir sr halk isteklerinin de yerine getirilmedii aktr. Bar, toprak, ordunun demokratizas-yon sorunlar, hi bir asker, kyl ve iinin, hkmetin bunlar kesinlikle zmlemeye altndan kuku duymayaca eklinde ortaya konmaldr. Biz, Devrimci Sosyalistler, bir hkmet krizine yol amak istemiyoruz ve hkmet, halkn sabrszlkla bekledii bu sorunlar zerine ak seik konumak isterse, kendisini kanmzn son damlasna kadar savunmaya hazrz.,. Sonra Martov heyecanla konutu: Proletarya ve ordunun byk bir ksmnn eylemi sz konusu olduu halde ve bu eylem yanl yolda olsa bile, ayaktakm szn edebilen bir hkmet bakannn szleri bir i savaa kkrtc mahiyetindedir. Solun koyduu ve hemen hemen bir gvensizlik oylamasna eit olan gndem kabul edildi: 77 f Birka gnden beri hazrlanmakta olan silahl gsteri br hkmet darbesim amalamakta olup i sava kjkrt-makta ve yz siyahlar gibi kar devrimci glerin harekete geroesfne ve Yahudi katliamna elverili ortam hazrlamaktadr ve sonu olarak Kurucu Meclisin toplarm asm a engel olacak, yeni br askeri bozgunu, devrimin baarszlm, ekonomik hayaln felce uramasn ve tm Jkenin kn de beraberinde getirecektir. 11 Byle bir ajitasyonun basan nedenleri savam objektif fcoufler dnda baz ivedi tedbirlerin almrtasndaki gecikmede aranmaldr. Her eyden nce, topraklar zirai komitelere veren br kararnameyi hemen kartmak, mttefiklere bar koullarn bildirmelerini teklif ederek grmelere hemen balamak gibi enerjik bir d poBt'Jka gtmek gereklidir. MI Anari ve Yahudi dmanjj ajitasyonlannn gelimesini nlemek iin ivedi tedbirler almak ve bu amata Petrograd' da geici hkmetle ibirliinde hareket eden devrimd demokratik organlar ve belediye .temsilcilerinden oluan bir halk gvenlii Komitesi kurmafc gereklidir. Meneviklerle devrimci sosyalistlerin bu kararda tm olarak birlemeleri enteresandr. 0 zaman Kerens-ki K Sarayna Avksentiyev'i getirerek ondan aklama istedi. Karar hkmete kar bir gvensizlik demekse, Avksenliyev'den yeni bir kabine oluturmasn rica etti. Uzlatrma efleri olan Dan, Gotz ve Avksentiyev son uzlatrma abalarna giritiler ve Kerenski'ye kararn hkmet aleyhine hi bir eletiri tamadn akladlar. Morskaya ve Nevski'nin birletii yerde, tfeklerine sngleri taklm askeri birlikler, zel aralar durduruyor, iindekileri indirerek arabalar K Sarayna yolluyorlarr. Kalabalk bir halk da onlar seyrediyordu. Bu askerlerin Devrimci Askeri Komite mi yoksa hkmet adna m hareket ettiklerini kimse bilemiyordu. Kazan katedralinin yukarsnda da ayni operasyon vard. Aralar geri dn emri alyorlard. Tfekli be alt gemici glerek ve evik bir hareketle iki askere yaklatlar ve konumaya baladlar. Berelerinde-ki kurdelelerde, Battktaki iki Bolevik krovazrnn ismi olan Avrora (afak) ve Zaria Svobodi (Hrriyet afa) okunuyordu. Krontad yola km dedi bir tanesi. 78 Bu, 1792'de Paris sokaklarnda Marsilyaklar yolda szlerini andryordu. Zira

Kronstad'da, lmden korkmayan bolevik olarak tannm yirmibebin gemici vard. Raboi i soldat yeni kmt ve ilk sayfasnda koskocaman, heyecanl bir bildiri vard: ASKERLER, LER, VATAN D ALAR L Halkn dmanlar bu gece taarruza getiler. Gene) Kurmayda korn-lov taraftarlar, kenar mahallelerden junkerslerle gnll taburlar getirtmeye urayorlar. Oranl-embau-m jurrkersieri ve Tsarskai Selo gnllleri yrmeyi reddettiler. Petrograd Sovyetfne kar bir hyanet darbesi hazrlanyor. Hatfca, Kurucu Meclis ve alnn arifesinde Rus BirM Kongresine kar bir kar devrimci Komplo dzenlenmektedir- Petrograd Sovyet devrimin bekisidir. Devrimci Askeri Komite, komplocular pskrtmeye kararldr. Tm proletarya ve Petrograd Garnizonu halk dmanlarna korkun bir cevap vermeye hazrdr. Askeri Devrim Korrriteal unlar emretmektedir: I Tm alay, tabur ve deniz birlikleri komiteleriyle, Sovyet komiserleri ve lm devrtoci rgtler srekli toplanarak komplocularn niyet ve Kareketlerryle ilgili bilgileri toplayacaklardr, II Hi bir asker, komitenin izm olmadan biNini terketmeyecektir. III Her t>irlk Smolni'ye derhal iki delege ve her mahalle sovyeti de be delege gnderecektir. tv Komploculara iktn her bilgi derhal Smolnfye letilecektir. V Petrograd Sovyelintn tm yeleriyle, Rus Birlii Kongresinin tm yeleri Smolni'deki olaanst mitinge a-nlrlar. Kar devrim cani ban kakfmmitr. Byk bir tehlike, ii asker ve kylnn tm m-fie-rtyte ede ettiklerini tehdit etmektedir. Fakat devrimci gler dmanlarmdan stndr Halkn davas emin ellerdedir. Komplocular ezileceklerdir. Ne tereddt, no fcuku. Disiplin, karar, sabr ve sebat. Yaasm devrim. Askeri Devrim Komitesi Fetrograd Sovyeti, frtnann merkezi olan Smolni* de srekli olarak toplanyordu. Delegeler uykusuzluktan yere ylyor sonra yeniden kalkarak tartmalara katlyor Troki, Kamenev, Volodarski gnde sekiz, oniki saat konuuyordu. Bolevik delegelerin parti toplants yapt ilk kattaki 18 numaral odaya indim. Kalabaln grmeme engel olduu bir konugma-ct gr sesiyle durmadan haykryordu: Uzlatrclar, bizim yalnz kaldmz sylyorlar. nanmayn onlara. Hareket bir defa balasn, adamlarn kaybetmek pahasna bizi izlemeye gerek duyacaklardr. Elindeki bir kad durmadan salladn grdm o arada. imdiden bizi izliyorlar. te Mengeviklerle Devrimc Sosyalistlerin bir mesaj. Hareketimizi knadklarn, fakat hkmet bize hcum ederse proletaryann davasn baltalamayacaklarn sylyorlar. O anda solcular sevinlerinden uuyorlard. Akam yaklatnda, byk toplant salonu, asker ve iilerin oluturduu ve iinden derin bir uultunun ykseldii mavi dumandan bir halkayla evrili karanlk bir yn haline gelmiti. Eski Tsik, nihayet bu yeni Kongre yelerini kabul etmeye karar vermiti- Bu ise kendi

k, belki de koyduu devrimci kn bir iareti gibiydi. Bununla birlikte, toplantda yalnzca Tsik yeleri oylamaya ka-tlabildilcr. Gotz oturumu ap, Dan da, bana tehditle dolu gzken rpertici bir sessizlikte sz almaya kalkt zaman gece yars oktan olmutu. Yaadmz saatler, en trajik renklere brnmektedir. Dman Petrograd kaplarmdadr. Demokratik gler kendisine direnmek iin rgtlenmeye gayret ediyorlar. Fakat Bakentte kan dklmesiyle kar karyayz. Alk, yalnzca birlik iinde olan hkmetimizi deil, devrimi de tehtit etmektedir.., Kitleler zayflam ve kendi kendilerini yitirmilerdir. Devrime aldrdklar da yoktur. Eer Bolevikler zorla onlar ay aklandrr lar sa, Devrim hap yutmu demektir. (Yalan diye barmalar). Kardevrimciler katliama balamak iin yalnzca Bolevikleri bekliyorlar,.. Bir darbe olursa Kuru30 cu Meclis de olmaz. (Yalan, utanmazlk bu diye barmalar). Askeri harektn olduu yerde Petrograd Garnizonunun Genel Kurmaydan gelen emirleri dinlememesi olacak ey deildir,.. Setiiniz Tsik ve Genel Kurmayn emirlerini dinlemek zorundasnz. Tm iktidar Sovyetlere demek, lm demektir. Haydut ve hrszlar Her yeri atee vermek ve yama etmek iin yalnzca bunu bekliyorlar.., Evlere daln, burjuvazinin elbise ve papularn alp gtrn gibi emirler yayld zaman... (Grlt ve haykrlar; Kimse byle emirler vermez, yalan, yalan). Peki yle olsun. Byle balamayabilir ama byle bitecei kesindir. Tsik tam yetkilidir ve kendisine sayg gsterilmesi gerekir... Biz snglerden korkmayz, Tsik, devrimi kendi gsyle savunacaktr. O srada biri bard: Bu gs, uzun saman var ki kokmu bir cesetten baka bir ey deil. Byk bir grltnn ortasnda Dan"in tiz bir sesle cevap verdii ve bir eliyle krsy yumruklad grld: Byle konuanlar adi birer canidirler... Bir ses: ktidar, burjuvaziye vermek iin aldnz zaman sz cani olduunuzu gsterdiniz. Gotz ngran salhyarak Kesin grlty efendim. Yoksa dar kartrm sizi. Bir ses: Dene bakalm. (Glmeler ve slklar) Bar konusundaki siyasetimize geliyorum (Glmeler). Rusya, maalesef uzun zaman savata kalamaz. Bar olacaktr. Ama srekli bar deil, demokratik bir bar... Bugn Cumhuriyet Meclisinde, kan dklmesine engel olmak iin bir karar aldk. Buna gre, topraklarn zirai komitelere devredilmesini ve derhal bar grmelerine balanmasn istiyoruz. (Glme-ler ve haykrlar: ok ge, ok ge)... O zaman, gk grltsn andran bir sesle tm salonun ayaa kalkp lgnca alklad Troki krsye geldi, nce ve sivri yz, ineleyen alayc ifadesiyle eytan andryordu, Dan'n taktii, kitlelerin bu pasif ve ilgisiz kitlelerin tamamiyle kendisinden yana olduklarm pek iyi kantlamaktadr, (grltl glmeler). Sonra Bakana dnerek, dramatik bir aksanla: Dnyay Sarsan On Gn/F: 6 l Kyllere toprak vermekten sz ettiimiz zaman, buna karg ykyordunuz. Biz de

kyllere Eer size toprak vermezlerse kendiniz aln dedik. Ve kyller nerimizi dinlediler. Bugn, bizim alt ay nce yaptmz gelmi teklif ediyorsunuz... Ordudan lm cezasnn kaldrlmasn, Kerenskf nin bir ideal uruna yaptn zannetmiyorum. Kendisinin emirlerini dinlemeyi reddeden ve bylece onu yola getirenin, Petrograd Garnizonu olduunu zannediyorum. Bugn, Dan, Mecliste utanmazca bir Bolevik nutku att iin sulanmaktadr. Belki de bir gn gelecek ve Dan, Devrim ieinin 16 ve 18 temmuz ayaklanmasna katldn syleyecektir. Dan'n bugn Meclise sunduu kararda, partisinin propaganda konularndan biri olmasna ramen, orduda disiplinin pekitirilmesi sz konusu edilmemiti... Hayr, son yedi ayn tarihi gsteriyor ki kitleler .artk Menevkleri terketmilerdir, Menevikler ve Devrimci Sosyalistler Kadeleri yenmiler, ama iktidar ele geirdikleri zaman, onu yeniden Kadelere teslim etmilerdir... Dan, size ayaklanma hakknz olmadn sylyor. Ayaklanma tm devrimcilerin hakkdr. Ezilen kitleler ayakland zaman, bu onlarn hakk demektir... Sonra, uzun yzl, zehir gibi bir dili olan Lieber, mrldanma ve glmelerle karlanan konumasn yapt: Engels ve Marx, proletaryann hazr olmadan iktidar ele geirmeye haklar olmadn sylemilerdir imdiki gibi bir burjuva devriminde iktidarn kitlelerce ele geirilmesi demek, devrimin trajik bir sonu demektir. Sosyal demokrasinin teoricisi olan Tro-ki, simdi savunduu eyi dnemez. (Yeter, yeter, k dar diye barmalar), Martov ise, srekli sesi kesilerek yle konutu: ' Enternasyonalistler, iktidarn demokrasiye devredilmesine kar deillerdir. Fakat Bolevik metod-lar tutmuyorlar. imdi iktidar almak zaman deildir... zvestia gazetesine bir komiser gnderip yazlar sansr eden Askeri Devrim Komitesinin eylemlerini iddetle protesto etmek amaciyle Dan yeniden krs82 ye geldi. Grlt ve karklk iinde szleri kayboldu. Martov denemek istedi ama o da baar salayamad. Ordu ve Baltk Donanma delegeleri salonun her yerinde ayaa kalkarak hkmetlerinin Sovyetler olduunu haykrdlar.,. Tanmlanmas olanaksz bir kaos ortasnda Ehrlch, ii ve askerleri skunete davet eden ve onlarn provokasyonlara kaplmamalarn isteyen bir karar sundu. Ayn karar, derhal bir halk gvenlii komitesinin kurulmasnn gerekliliine iaret ederekt hkmetten topraklarn kyllere verilmesini ve bar grmelerinin balatlmasn istiyordu... Volodarski ayaa frlayarak, Sovyet Kongresi arifesinde, Tsik'in Kongreye ait bir hakk kullanamayaca-n kesinlikle syledi. Aslnda, Tsik lmtr. Bu karar, iktidar ona yeniden devretmeyi deneyen bir dalavereden baka bir ey deildir. Biz, Bolevikler, bu karar oylamasna katlmayacaz. Bu szler zerine Bolevikler salonu terkettiler ve karar kabul edildi. Sabahn drdne doru, bir omuzunda tfek olduu halde koridorda Zorin'e rastladm: ler tkrnda, dedi sakin bir sesle. Adalet Bakan yardmcsyla Diyanet leri Bakann enseledik. Kodesteler imdi. Bir alay telefon santraln ele geirmek iin yrye geti. Bir dieri Telgraf Mdrln ele geirecek, bir ncs de Devlet Banka-sini. Kzl koruyucular hazr durumda,

Smolni merdivenlerinde, gecenin serinlii iinde kzl koruyucular ilk kez grdk. Aralarnda sinirli sinirli konuan, sngleri taklm tfekleriyle ii elbiseleri iinde bir ocuk topluluu grnndeydiler. Damlarn zerinden batya doru silah grltleri duyduk. Bunlar, fabrika iileriyle Viborg mahallesindeki askerlerin kentin merkezindeki Sovyet glerine katlmasn nlemek iin Junkerslerin ak tutmak istedikleri Neva kprsn kapayan Krontad gemicileriydi. Arkamzda, byk Smolni parlak klar iinde dev bir ar kovan gibi zvldayp duruyordu,.. 83 DRDNC BLM GEC HKMETN D 7 Kasm aramba gn ok ge kalktm. Nevsk caddesini indiim zaman Piyer ve Pol Kalesi le topunu ateliyordu. Nemli ve souk bir gnd bu. Devlet Bankasnn kaps kapalyd ve sngl tfekleriyle birka asker koruyuculuk yapyordu nnde. Hangi kampa dahilsiniz? hkmete mi? diye sordum. Hkmetin ii bitti, dedi ilerinden biri alayla, Slava Bogu (Allaha krler olsun). Btn duyabildiim bunlar oldu. Erkeklerin, kadnlarn, ocuklarn bulabildikleri her yere asldklar tramvaylar Nevsi zerinde ileyip duruyorlard. Dkkanlar akt ve sokaktaki kalabalk, bir gn ncekinden daha az endieli gzkyordu. Gece, duvarlar yepyeni, duyurularla sslemiti. Bunlarn tm de Petrograd'daki iileri, cephedeki askerleri ve kylleri ayaklanmaya kar uyaryordu. ite onlardan bir tanesi: PETROGRAD BELEDYE DUMASI 6 Kasm gn yapt otaan&t toplannda, merkez Duroa yeleriyle, mahalle dumafarndan ve aadaki devrimd -rgt temsilcilerinden oluan bir HaJk Gvenlik Komitesini kurduunu vatandalara bfldJrir; Tsft, cra Komitesi, Kyl temsilcileri Rus Birlii, Ordu rgtleri, Tserrtroflot, Petrograd kyl ve 1si temsilcileri (I), Sendikalar... v.s. 84 Halk Gvenlii Komitesi yeleri srekH olarak Belediye Du-mas binasnda toplanacaklardr. Tel: 15-40, 223-77, 138-36. 7 Kasm 1917 0 zaman bu ii anlayamama ramen, Dumann Boleviklere savalanyd bu duyuru. Satlan tek gazete olarak grnen Raboi Puftan bir tane aldm. Sonra bir asker, 50 kpek karlnda kendi gazetesi Dien'i bana verdi. Yasaklanm gerici bir gazete olan Ruskuya Volya matbaasnda baslan byk fornal Bolevik organ geni balklar atmt; Tm iktidar, ii, asker ve kyl Sovyetlerinde. Bar, Ekmek ve Toprak. Ba yaz, Lenin'in gizlilikteki arkada Zinovyef imzasn tayor ve yle balyordu: Her -ii, her asker, her gerek sosyalist, her namuslu demokrat, imdiki durumda yaJmzca bir seenek olduunu anlamaktadr: Ya iktidar burjuva ve pomyeiklerin gruhunun elinde fca~ lacak vs o zaman iiler, askerler ve kyller her trl bask, savan devarnr, alek ve lmle karlaacaklar. .* Ya da iktidar devrimci ii, asker ve kyllerin eline ge-ecek ,o zaman da byk mal

sahiplerinin srdrd tiranl-r sonu, kapitalistlerin hemen kmesi olacak bu. Adi! bir bar iin ivedi teklifler getirilecek, toprak kyllere verilecek, fabrtka korvtraf de ifere. Alar ekmek bulacak ve aptalca lm son bulacak. Dien, hareketli geen bu geceden para para haberler veriyordu: Bolevikler Telefon Santraln ele geirmiler, Baltk garna ve Telgraf Mdrlne girmilerdi, Peterhof Junkersleri Petrograd'a kadar gemek olanandan. yoksundular, Kazaklar kararsz kalyorlard. Bakanlar tutuklanm, Belediye Milis efi Meyer kuruna dizilmiti. Her yerde tutuklamalar, kar tutuklamalar, Junkersler, kzl koruyucular ve askeri birlikler arasnda atmalar vard, Morskaya kesinde, sapna kadar menevik ve partisinin askeri seksiyon efi olan yzba Gomberg'e rastladm. Gerekten ayaklanmann olup olmadn sorduum zaman omuz silkerek ve yorgun bir halde: - ortznayet. (eytan bilir orasn) dedi. Belki Bolevikler iktidar ele geirir ama gn bile bar85 namazlar orada. Hkmet edecek adamlar yok. Bu denemeye girimeleri belki de iyi olur. Zira tkenip giderler. Saint-zak Meydannn bir kesindeki askeri karargh silahl bir gemici mangas tarafndan korunmaktayd. Avluda, k giyimli, gen, bir sr subay alak sesle konuuyor ve gemiciler onlar dar brakmyordu. Sokakta birden bir tfek patlad ve onu br sr patlamalar izledi; derhal atldm. Cumhuriyet Meclisinin topland Marie saraynn yaknnda allmam bir eyler oluyordu. Geni meydann ortasnda bir sra asker aprazlamasna dizilmi, atee hazr durumda binann damna bakyorlard. Provokatsya. zerimize ate ettiler dye biri bard. O anda bir dieri de kapya doru atld. Sarayn bat kesinde, zerinde krmz harflerle S.R.S.D, (Sovyet Raboih Soldaskih Deputatov) yazl krmz bir bayran dalgaland byk bir zrhl otomobil duruyordu. Tm mitralyzleri Saint-zak'a evrilmiti, Novaya Ulitsa (yen sokak) giriinde, sandklar, flar, eski bir somya ve bir vagondan oluan bir barikat yaplmt. Moika rhtm giriini ise odundan yaplm bir yn koruyordu. Etraftan alnan odun ktkleriyle, cephe boyunca bir savunma hatt ina ediliyordu. Dlecek mi? diye sordum. Bir asker sinirli sinirli: Birazdan balar dedi, ek git buradan arkada, yoksa yaralanrsn, Amirallii gstererek uradan gelecekler, diye ekledi. Kim gelecek yahu? - Vallahi, arkada, ben de pek bilemiyorum. Ve yere okkal bir tkrk savurdu. Saray girii nnde, bir asker ve gemici kalabal bekleiyordu. Bir gemici, Cumhuriyet Meclisi son toplantsnn nasl bittiini anlatyordu: Geldik ve tm kaplar arkadalarla tuttuk. Sonra Bakanlk koltuunda oturan kar devrimci Korni-lov taraftarlarna doru ilerledim Meclis bitti, dedim ona, ek git evine abuk.

Herkes glmeye balad. Geerli katlarm gstererek basn galerisinin kapsna ulamay baardm. Orada iri yar bir gemici glerek beni durdurdu. Ser80 best geer kadm gsterdiim zaman Aziz Michel bile olsan arkada, geemezsin, dedi. Caml kapnn arasndan, ierde kalm bir Fransz gazetecisinin elini kolunu salladm ve hiddetten kaslm yznn morardn grdm. Biraz daha uzakta, general niformas iinde gri bykl ufak tefek bir adam bir gurup askerin ortasnda fkeden kpkrmzyd. Ben general Alekseyev'im diye baryordu. Bir st ve Meclis yesi olarak dar braklmam istiyorum. Nbeti bam kad, gznn ucuyla skntl bir bak att sesin geldii yana. Sonra bir subay ard. O da ierde kim olduunu grnce ararak ne yaptn bilmeden hazrola geti ve haberi olmadan eski rejimin deyimlerini kullanarak Ekselans, dedi kekeleyerek, Sarayn girii yasaktr, hakkm yok.,> Bir otomobil geldi, iersinde glmeye alan Goltz'u farkettim. Birka dakika sonra, koltuklarnda silahl askerlerin bulunduu dier bir araba tutuklanm hkmet yeerini getirdi. Askeri Devrim Komitesi Lton yesi Peters'in meydan koarak getiini grdm. Bu baylan dn akamdan itibaren gvenlik altna aldnz deil mi? diye sordum. Oh dedi, d krklna uram bir ocuk hayle. Mdahale etmeye zamanmz olmadan aptallar hepsini salveriyorlar. Voskressenki Prospect caddesi boyunca gemiciler nbet tutuyor ve gz alabildiine yry halindeki askerlerden baka bir ey grlmyordu. Admiral Teski'yi takip ederek Ks Sarayna yneldik. Meydandaki giri kaplarnn tmnde nbetiler vard ve heyecanl bir kalabaln kuatt bat taraf asker kordoniyle kapatlmt. Meydanda, saray avlusundaki odunlar n taraftaki byk kapnn nne tamakla uraan birka askerin dnda her yer sakindi. Nbetilerin hkmetten mi yoksa Sovyetlerden mi yana olduunu bilmek olanamz yoktu. Smolni'nin bize verdii kimlik kartlar geersiz olduundan, kendimize nemli insan havas vererek srann baka br ksmna sokulduk ve Amerikan pasaportlarmz gsterirkenresmi diye ekleyerek zorla ieri daldk. Sarayn kapsnda, altn ilemeli krmz yakalklar, ba87 kr dmeli mavi niformalar iinde eski ihtiyar hizmetkrlar saygl bir ekilde palto ve apkalarmz aldlar ve yukar ktk. Lo ve hzn dolu koridorda, hallar kaldrlm talar stnde isiz gsz birka hizmeti dolayordu. Kerenski'nin odasnn kaps nnde gen bir subay byklarn srarak bir aa bir yukar geziniyordu. Kendisine Babakanla konuup konulamayacamz sorduk. Topuklarn birletirerek eildi ve Franszca: Malesef, Aleksandr Peodorovi u anda ok meguller, dedi. Sonra, bir an bizi szd ve ekledi: Aslnda, burada yoklar. Neredeler peki? Cepheye gitti. Otomobili iin yeterli benzin ol madndan, ngiliz hastanesinden dn aldk...

 Bakanlar burada nu? Toplant halindeler ama hangi salonda olduklarn bilmiyorum. Bolevikler gelecekler mi? Tabi gelecekler. Her an gelilerini haber veren telefonu bekliyorum. Fakat biz hazrz. Sarayda, u kapnn arkasnda Junkers'ler var. Girebilir miyiz? - Hayr, yasaktr. Aceleyle ellerimizi skt ve uzaklat. Koridoru ikiye ayran ireti konmu bir tahta perdede alm ya sak kapya doru seirttik, kapalyd. te yandan konumalar iitiliyor ve biri glyordu. Bunlarn dnda sarayn geni salonlar bir mezar kadar sessizdi. ihtiyar bir hizmetkr yaklat, Girmek yasak, barin, Neden kap anahtarla kilitli? Askerler kmasn diye. Birka dakika sonra, ay ieceini syleyerek uzaklat. Anahtar evirip ieri girdik. Dier yanda askerler nbet tutuyorlard, ama bize bir ey sylemediler. Koridorun ucunda, byk kristal avizeler ve yaldzl kornilerle ssl geni bir oda ve arkasnda tahta kaplamalar kararm bir dizi daha kk odalar uzanyordu. ki yandaki duvarlar boyunca, zerlerine askerlerin uzand kirli dek ve yorganlar sralanmt. Deme, sigara izmaritleri, ekmek paralan, elbiseler, bo, fakat nl Fransz markalar olduu etiketlerinden anlalan ielerle kaplyd. Junkers okullarna ait omuzluklariyle askerler, ttn ve ykanmam insan kokan odada gidip geliyorlard. Bir tanesinin elinde, sarayn mahzenlerinden arm burgon arap giesi vard. akn gzlerle, odalar dolamamz seyrettiler. Sonunda, yksek pencereleri meydana bakan byk cafcafal salonlara girdik. Pencereler kir iindeydi. Duvarlardaki byk yaldz ereveli tablolar, tarihi sahneleri canlandryorlard: 12 EKM 1812, 6 Kasm 1812, 16-28 Austos 1813. Bir tanesi yukar sa kesinden yrtlmt. Parke ve duvarlarn grnne baklrsa, bu oda-lar haftalardan beri geni bir klaya dnmt. Pencere kenarlarna mitralyzler konmu, ot yataklar arasna da tfekler atlmt. Tablolara baktmz srada sol kulamda alkol kokan bir nefes hissettim ve ayn zamanda kaln bir ses rahat bir Franszcayla: Tablolara hayran kalnza baklrsa, yabancsnz dedi. Ksa, iman ve kel bir adam yaklaarak bizf selamlad. Amerikalsnz deil mi? Memnun oldum. Ben kurmay yzba Vladimir Artsbahev. Emrinizdeyim, Biri kadn drt yabancnn, taarruz edilmesini bekleyen bir ordunun hatlarn yararak ieri girmesini pek garip bulmuyordu. Rusya'daki durum zerine hemen ikayete balad, Yalnzca Bolevikler deil. Bari Rus ordusunun gzel gelenekleri ayaklar altnda ezilmeseydi. u subay okulu rencilerine bakn. Centilmen denir mi bunlara? Kerenski, imtihan veren bir askere, sradan herkese kaplar at. Bir ou da devrime bulat... Hemen baka bir konuya atlayarak: Rusya'y terkedeceim. Amerikan ordusuna girmeye kararlym. Konsolosunuza syleyip iimi kolaylatrr msnz? Size adresimi brakaym. tirazlarmza ramen, bir kat paras stne adresi karalad ve ii rahat etti. Hl adres

bendedir. Oranienbaum Harp Okulu 2. Snf. htiyar Peterhof, Salonlar arasndan bize rehperlik ediyor ve aklamalarda bulunuyordu. Bu sabah erkenden tefti grdk, kadn taburu hkmete sadk kalmaya kararl, Kadn askerler de sarayda m? Evet. Ama bir eyler olursa, kazaya uramasnlar diye arka salondalar. tini ekerek Byk sorumluluk bm> dedi. Pencere kenarnda bir sre kalarak, saray nnde duran uzun paltolu Junker taburuna baktk. Geici hkmet askeri ba komiseri Stankoevi olduunu hemen tandm enerjik, uzun boylu bir subay kendilerine nutuk atyordu. Birka dakika sonra, ilerinden ikisi silahlarn omuzlarna koyup kez hurra diye bardktan sonra, askeri admlarla meydan geip kzl Arc-henn altnda kayboldular ve sessiz kente doru yneldiler. Bir tanesi Telefon santraln igal edecekler dedi. askeri renci bizim yanmzdayd. Konumaya baladk. Bize halktan geldiklerini syleyerek isimlerini verdiler: Roberl Olev, Aleksey Vessilenko ve Erni Sach. Sonuncusu Estonyahyd. imdi hi te subay olmak istemiyordu canlar. Zira subaylar deerlerinden ok ey yitirmilerdi. Ne yapacaklarn bilmez gibi bir halleri vard. Pek mutlu olmadklar yzlerinden okunuyordu. Ama seslerine derhal kabaday bir ton vererek srdrdler konumalarn: Bolevikler gelirlerse, nasl dldn gsteririz onlara. Tabanszdrlar onlar, dmekten korkarlar. Ama ans bu, bir de yenilirsek kafamza skacak son bir kurunumuz olacaktr. Tam o anda, biraz tede tfek sesleri iitildi. Mey-dandakilerin br ksm ya katlar ya da yzkoyun yere kapandlar ve sokak kelerindeki izvozikler drtnala her ynde kayboldular .Binann iinde herkes ayaa kalkt. Askerler saa sola kouyor ve aceleyle tfek ve mermileri kaparak te geldiler diye bar-yorlard. Birka dakika sonra her ey normale dnd. z-vozkler yerlerini aldlar, yere yatanlar kalkt, kzl Arche'dan junkersler meydana ktlar, ama eskisi gi- bi uygun adm yrmyorlard. Bir tanesi arkadalarnn yardmiyle ilerleyebiliyordu. Saraydan ayrldmz zaman GP: OLUYORDU... Meydanda nbetiler grnmyordu ve yarm daire eklindeki hkmet binalar sessizlik iindeydi. Akam yemei iin Hotel de France'a gittik. Henz orbamz bitirmemitik ki, yz sararm bir garson yan90 miza yaklaarak, kahvenin elektriklerini sndreceklerinden, dipteki yemek salonuna gememiz iin srar etti: Birazdan tfekler patlar, diye de ekledi. Dar ktmz zaman Morskaya tmden karanlkt. Yalnzca, iler-haldeki motorundan koyu bir duman kan zrhl byk bir otomobilin durduu Nevski kesinde bir gaz lambas etraf hafife aydnlatyordu. Arabann kenarna trmanm kk bir ocuk bir mifcralyzn iine bakyor, asker ve gemiciler etrafta duruyor, kukusuz ki bir eyler bekliyorlard. Bir gurup askerin, K Saraynn prl prl parla-d yzne bakarak iddetle tartt kzl Arche'a dndk.

lerinden biri Yok arkada ate edemeyiz. Kadnlar taburu ierde. Sonra Rus kadnlarna ate ettiler derler bize, diye konuuyordu. Nevski'ye gel irken kede dier bir zrhl otomobile rastladk. Kuleden birisi ban kararak; Hcuma gemenin tam zaman, ileri, diye haykryordu. lk otomobilin ofr yaklaarak, motorun grltsn bastracak ekilde haykrd o da: Komite beklememizi sylyor. Oradaki odun ynlarnn arkasna toplar yerletirdiler. Burada ise, tramvaylar ortalkta gzkmyordu. Yayalar seyreklemi, klar da snmt. Fakat birka sra evlerden sonra, tramvaylar, kalabal, kl vitrinleri ve sinemalarn elektrikli reklamlarn gryorduk. Yaam oralarda eskisi gibi srp gidiyordu, Marie tiyatrosundaki bale iin biletlerimiz vard Tm tiyatrolar akt Fakat darda olup bitenler de ok ilginlemeye balamt... Karanlkta, Polie kprsn tkayan odun ynlarna arptk. Stroganov saray nnde birka asker bir sahra topunu yerletirmeye koyulmulard. eitli niformal insanlar, durmadan tartarak amasz gidip geliyordu. Sanki tm ehir Nevski zerinde gezintiye km gibiydi. Her sokak kesinde, byk kalabalklar birer tartma oda oluturuyor, snglerini takm asker mangalar sokak balarnda devriye geziyor, lks krklere brnm ihtiyarlar kzgnlklarn onlara yumruk^ 91 larn sallayarak kartyor, k kadnlar ise kfredi yorlard. Askerler, sklgan sklgan yzlerini ekitiyor ve kaamakL cevaplar veriyorlard. Oleg, Rurik, Sviatoslav gibi ilk Rus arlariyle, Ru i Sosyal Demokrat Partisinin ba harflerini krmz boyal olarak tayan zrhl otolar sokaklarda dolayordu. Mihaylovskai zerinde kucak dolusu gazete tayan bir adam, tanesine, bir, be, on ruble veren lgn bir kalabalk tarafndan avn paylaamayan hayvanlar gibi evrildi. Bu, proleter Devrimin zaferini ve henz hapisteki Boleviklerin kurtuluunu haber veren ve hem cephedeki ve hem de gerideki ordularn yardmn isteyen ok byk harflerle baslm hi bir haber ve yorumu olmayan drt sayfalk Raboi Sol-dat idi. Sadovai kesinde, iki bin kadar insandan oluan bir topluluk, bir grnp bir kaybolan kvlcmlarn gezindii byk bir binann tavanna bakyordu. Bakn bakn, dedi uzun boylu bir kyl. Bir provokatr bu. imdi halkn zerine ate aacak... Grne baklrsa, kimse bu iddann doruluunu anlamak iin oralara gitmeye istekli deildi. Kocaman cephesi k iinde parlayan Smolni'ye dndk. Karanlklara gmlm tm sokaklardan acele acele hareket eden ve belli belirsiz ekillerden oluan bir dalga boalyor, otomobil ve motosikletler geiyordu. Gri renkli byk bir zrhl otomobil kulesin-de iki kzl bayrakla ar ar ilerliyor ve canavar ddklerini srekli ttryordu. Souk olduundan d parmaklktaki Kzl Koruyucular ate yakmlard. kapda, baka bir atein nda, nbetiler zorlukla pasaportlarmz skmeye alarak bizi inceliyorlard. Kapnn her iki yanma yerletirilmi top ve mitralyz lerin rts kaldrlm, cephane eritleri birer ylan gibi dip taraftan sarkmt, Motrleri alan zrhl otomobiller aalarn altna sralanm, plak, uzun koridorlar yar aydnlanm bir halde, ayak sesleri,

haykrmalar ve arlarla dolup tayordu. Bir itiip kakma havas iinde, ounun tfekleri omuzunda, siyah krkten kalpaklar ve tulumlariyie iilerden oluan bir kalabalk merdivenleri iniyor, amur renginde ki kaba kaputlar ve stleri yass apkalariyle askerler onlarn arasna karyor, Lunaarski ve Karne92 nev gibi birka lider, herkesin hep bir azdan konutuu kalabalklarla evrili olarak, koltuklar inin altnda serviyet, yorgun ve endieli bir yzle kouup duruyorlard. Petrograd Sovyetinin olaanst toplants biteli az olmutu. Boynu omuzlarna gmk gibi, canl ve geni yzl, kabna samayan ufak bir adam olan Kamenev'i durdurdum. Hi giri yapmadan, bize, kabul edilen kararn Franszca tercmesini okuyu-verdi: Proletarya ve Petrograd garnizonu tarafndan gerekletirilmi baarl devrimi selamlayan Petrograd ii ve Asker Tem-etJeHerl Sovyetu ayaKlanma srrasmda kitlelerin gsterdii mkemmel ibirlii, disiplin, organizasyon ve 'beraberlie zei-Hkle iaret eder. Ayaklanmalar seyrek oiarak bu kadar az kanl ve baarl olmutur. Sovyet, u kesin nancn belirtir ki, Devrimin kuraca ve ehir proletaryasna tm yoksul kyl kitlesinin desteini getirecei lii ve kyl Sovyet hkmeti, savan duyulmam sefalet ve Korkunluundan kanmann tek yolu olan sosyalizme emin admlarla yryecektir. Yeni hkmet, demokratik ve hakl bir bar amacryle tm savaan lkelere ivedi teklifler getirecektin Byk toprak mlkiyetini hemen kaldrarak topraklan kyllere datacaktr. Fabrikalarda retilen mallarn retim ve bl I rrw&l zerine ii kontroln gerekletirecek ve bundan byle devlet tekelinde bulunacak dan bankalarn zerinde genel bir kontrol kuracaktr, Petrograd Asker ve Jl Temsilcileri Sovyet, Rus kyl v IlerfnJ tm enerji ve zverilerini ii ve kyl devriminin hizmetine vermeye arr. Sovyet u kesin nancn bildirir ki, yoksul kyllerle birleen ehir iileri, aralarnda salam bir disiplin kuracaklar ve sosyalizmin zaferi iin gerekli mkemmel bir devrimci dzeni salayacaklardr. Sovyet, batl kyl pr<y lotaryasnn sosyalizm davasn srekli ve tam bir zafere gtrmek iin bize yardum edeceinden emindir. 0 halde, ii bitmi gryor musunuz? Omurlarm s ilker ek: Yapacak daha ok ey var. Daha henz balardayz... Merdiven saanlnda, Sendikalar Kumlu Bakan Yardmcs olan Riazanov'a rastladm. Endieli bir hali vard ve gri byklarn srp duruyordu; 93 lgnlk, lgnlk bu, diye baryordu. Avrupa iileri kprdamyorlar bile. Oysa tm Rusya.., Kollarn mitsizce yukar kaldrp koarak uzaklat. kisi de ayaklanmaya kar olduklarndan Ria2a-nov ile Kamenev, Lenin'n iddetli eletirilerine uramlard. Toplant kesin olmu ve Devrimci Asker Komite adna Trocki, Geici Hkmetin artk mevcut olmadn beyan etmiti. Burjuva hkmetlerinin zellii halk aldatmaktr. Bizler, kyl, asker ve ii temsilciler Sovyetleri ise tarihte yeni ve tek bir tecrbeye girimi bulunuyoruz. Amac, ii, asker ve

kyl gereksinimlerini yerine getirecek olan bir hkmet kuracaz. Lenn iset iddetli alklarla karlanan szlerinin sonunda, tm dnyada sosyal devrimin gerekleeceini mjdelemi, Zinoviev de yle haykrmt: Bugn, uluslararas proletaryaya borcumuzu dedik ve savaa, tm emperyalizme, zellikle cellat Guillom'a korkun bir darbe indirdik... Sonradan Troki, zafer haberini ulatrmak iin cepheye telgraflarn ekildiini, ama hi birinden cevap alnamadm aklamt. Dedikodulara baklrsa birlikler Petrograd zerine yryordu. Gerei kendilerine anlatmak iin bir delegasyonun gnderilmesi gerekliydi. Bu arada, Sovyet Rus Birlii Kongresinin iradesinden nce bir ey yapamassnz haykrlarna karlk; Troki, soukkanllkla Kongrenin iradesi bu geceki igi ve asker ayaklanmasiyle arkaya itilmitir diyordu. Kapda ylan kalabaln arasndan bir yol bula-srak toplant salonuna girmeyi baardk. Beyaz amdanlarn altnda, sralar zerine ylm, en kuytu kelerle arayollarda skp duran, pencere kenarlariyle ta krsye kadar asm asm asker ve ii temsilcileri, kimi endie dolu bir sessizlik iinde, kimi ise tarifsiz bir heyecan dalgasiyle sarlm olarak bakann ngrak ses mi bekliyorlard. Salon yalnzca, ykanmaya zaman bulamam insau vcutlarndan kan scaklkla snmt. Kalabalktan kan sigara dumanlarnn oluturduu kaim bir bulut ar havada aslp kalmt. Bazan birisi krsye kyor ve arkadalardan sigara imemelerini rica ediyordu. O zaman, ienler de dahil olmak zere herkes sigaralar sndrelim arkadalar diye baryor sonra yeniden sigaralar tttrlyordu. Obuhovo fabrikalarndan anarist bir delege olan Petrovski bana yannda yer gsterdi. Devrimci Askeri Komitede geirdii uykusuz geceden sonra st ba kir iinde, tra uzam, uykusuzluktan sallanyordu. Krsde, devrimin bandan beri idare ettikleri, ama imdi ise kendilerine kar olan bu grltl meclise son bir ke2 egemen olarak oturan eski Tsik liderleri vard. Bu insanlarn temkinli yollarda tutmak istedikleri devrimin ilk safhas byle kapanyordu. nemli kii yoktu bu mecliste: Ajitasyonun endie verici bir hal almaya balad tara kentleri arasndan cepheye gitmeye alan Kerenski, daha sonralar vereme yakalanaca Grc dalarna ekilen ve orada her eye yksekten bakarak yaayan ihtiyar kartal Tckheidze ve nihayet kaybolmu bir davaya gzel konumasn getirecek olan ve tehlikeli bir ekilde hasta olan asil karakterli Tseretelli. Gotz, Dan, Lieber, Bogdanov, Broido ve Fi-lippovski, sararm yzleri, endieyle ieri kk gzleriyle orada oturuyorlard. Altlarnda Sovyetler Rus Birlii tkinci Kongresi kaynap dururken, balarnn stnde Devrimci Askeri Komite kzgn hale gelmi klc dp duruyor, isyan tellerini byk bir kararla oynatyor ve gl bir kolla vurup duruyordu... Gece, saat onbire yirmi vard. Eski br askeri doktor niformas giymi kel ve tatl yzl Dan ngran sallad. Yalnzca itiip kakmalar ve kapdaki tartmalarla bozulan kesin bir sessizlik ortal kaplad. Kederli bir sesle ktidar artk elimizde diye balad. Ksa br duraklamadan sonra sesini alaltarak konumasn srdrd: Arkadalar, Sovyet, Kongresi yle allmam koullarda ve yle olaanst bir zamanda toplanyor ki Tsik'in bu oturumu neden politik bir konumayla amadn ve buna gerek

duymadn anlayabileceksiniz. Benim de Tsik Brosu yesi olduumu ve u anda parti arkadalarmzn K Saraynda ve bombalar altnda Tsik'in kendilerine verdii grevi yerine getirebilmek iin hayatlarm feda etmekte olduklarn dnrseniz bunu daha iyi anlarsnz (Grltler). Asker ve ii Temsilciler Sovyetlerinin kinci Kongresi-nin ilk toplants almtr. Bronun seimi srekli br gidi geli ve alkant iinde yapld, Avanessov, Bolevikler, Sol Devrimci Sosyalistler ve Enternasyonalist Menevikler arasnda anlama olduundan bronun sandalya orantsna gre oluacan haber verdi. Birok Menevik protesto etmek iin ayaa frlad zaman sakall bir gemici o tarafta doru bararak Aznlkta olduumuz zaman biz Boleviklerle nasl konuuyordunuz, onlar hatrlasanza diye kkredi. Oylama sonunda 14 Bolevik, 7 Devrimci Sosyalist, 3 Menevik ve bir de Gorki gurubundan enler-nasyonalist seildi, Hendelman, Sac Sosyalist Devrimciler ile merkezin broya katlmayacaklarn beyan etti. Menevikler adna Khintchoukda benzer beyanda bulundu. Enternasyonalist Menevikler de, bas olaylarn dorulanmasna kadar broya girmeyeceklerini bildirdiler. (Yer yer alklar ve yuhalar. Bir ses: Dnekler, kendinize sosyalist demee cesaret ediyorsunuz ha!..) Ukranyal bir delege broya girmek istedi ve istei kabulolundu. Sonra eski Tsik krsy terketti ve yerine Troki, Kamenev, Lunaarski, Madam Koantayt Nogin,., ktlar. Salon bir anda alklara bouldu. Drt aydan az bir zaman nce hor grlen ve kovulan, imdi ise ayaklanma halindeki byk Rusya'nn dmenine oturmu ve en yksek yere erimi bu Bolevikler ne byk bir yol almlard... Kamenev gndemi okudu: I. ktidarn rgtlenmesi. 2, Sava ve Bar. 3, Kurucu Meclis. Lozovski, eitli guruplar arasndaki anlamadan sonra Petrograd Sovyet Raporunun okunup tartlacan, sonra Tsik yelerine sz verileceini ve dier partiler de konutuktan sonra gndeme geileceini teklif etti. Sonra birden, Meclisteki grltden daha derin yeni bir ses iitildi. Bu top sesiydi. Endieli baklar buulu pencerelere doru evrildi ve yeni bir heyecan dalgas tm herkesi sarst. Martov sz isteyerek ksk bir sesle: Arkadalar, i sava balyor. lk sorun, krizin bar yollardan zlmesidir. Hem prensip asnda dan hem de siyasi nedenlerle, i savaa engel olacak yollar tartmakla ie balamalyz. Sokaklarda kardelerimiz ldrlmektedir. Bu anda, Sovyet Kongresinin alndan bile nce, devrimci partilerden birinin organize ettii askeri komplo yoliyle iktidar sorunu zmlenmekteyken,.. kan grltlef sesinin iitilmesini bir sre nledi, sonra: Tm devrimci partiler bu soruna ncelikle eilmelidirler. Kongrenin karlat ilk sorun iktidar sorunudur ve bu sorun sokakta kuvvet kulamlarak zlmeye allyor. Tm demokrasinin tanyaca bir iktidar yaratmamz gerekiyor. Eer Kongre, devrimci demokrasinin sesi olmak istiyorsa, i sava karsnda eli kolu bal kalmamaldr, yoksa tehlikeli bir kar devrim patlayverir. Bar bir k yolu, yalnzca tek bir demokratik iktidarn oluturulmasyla gerekleebilir. Dier parti ve sosyalist rgtlerle konuacak bir delegasyon sememiz gerekir... Top atlar pencereleri muntazaman sarsmaya devam ediyor ve temsilciler birbirlerine

kfrediyorlard. Top sesleri ve karanlklar iinde, kinin, korkunun ve snrsz bir cesaretin ortasnda yeni Rusya bylece domaya balamt. Sol Devrimci Sosyalistler ve Birleik Sosyal-De-mokratlar Martov'un teklifini desteklediler ve teklif kabul olundu. Bir kyl asker, Rus Birlii Sovyetinin Kongreye delege gndermeyi reddettiini haber verdi, ve bir komitenin resmen onu armasn teklif etti. imdilik, birka delege burda olduundan, onlar iin oy hakk istiyorum diye ekledi. Bu neri de hemen kabul edildi. Yzba epoleti tayan Kharrach fkeyle sz istedi: Bu Meclise egemen olan ikiyzl politikaclar, diye haykrd, bize iktidar sorununu zmek zorunda olduumuzu sylyorlar. Oysa, Kongre almadan nce bu sorun arkamzdan zlyor. u anda K Sarayna atlan bombalar, byle bir servene girmi olan partinin tabutuna ivileri sokmaktan baka bir i yapmyor. (Grltler).. Sonra Garra konutu: Burada bar konuurken, sokaklarda dlOnyayi Sarsan On Gn/F: 7 97 yor. Devrimci Sosyalistlerle Menevikler bu eyleme katlmay reddediyor ve gvenlik kuvvetlerini iktidar zorla ele geirmek iin yaplacak her giriime kar koymaya aryor... 12. Ordu delegesi ve Troudovikslerin temsilcisi Koutchin ise: Buraya yalnzca bilgi almak amaciyle geldim. Biraz sonra dneceim cephede tm komiteler, Kurucu Meclisin toplanmasndan hafta nce iktidarn Sovyetler tarafndan ele geirilmesini, orduyu arkadan vurmak demek olduu ve bunun millete kar ilenmi byk bir su oluturduu grnde birlemektedirler, Yalan, yalan sylyor,., diye haykrlar... Sesini yeniden iittirebilmek olanan bulduu zaman, srdryor konumasn: Bu maceray bitirelim burada. Tm delegelere, lkenin ve devrimin kurtuluu iin salondan ayrlmalarn rica ediyorum. Kulaklar sar eden bir grlt iinde salonda yrrken birok delege stne atlayarak tehditler yadryor. O zaman, uzun kei sakall bir subay olan Khtc-houk ikna ve tatllk yollarn denemek istedi: Cephe delegeleri adna konuuyorum. Ordu Kongrede yeteri kadar temsil edilmemektedir. Ayrca, Kurucu Meclisin toplanmasndan hafta nce Sovyetler Kongresini de gerekli grmemektedir... Tepinmeler ve haykrmalar gittike iddetlendi. Ordu, Sovyetler Kongresinin gerekli yetkiye sahip olacan dnmemektedir... Salonun hemen her yerindeki askerler ayaa frlayarak bardlar* Kimin adna konuup, kimi temsil ediyorsunuz? Beinci Ordu Asker t er a Komitesi, 2. Alay, L Alay, 3. Tfek Taburu... Ne zaman seildiniz? Subaylar temsil ediyorsunuz, askerleri deil. Brakn askerler konusun (Alaylar ve yuhalar). Biz cephe gurubu olarak, gemi ve imdiki olaylar iin her trl sorumluluu kabul etmiyoruz ve Devrimi kurtarmak iin tm bilinli devrimci glerin harekete gemesi gerektiine inanyoruz. Cephe gurubu

98 Kongreyi terketmeye kararldr. imdi sokakta d-mek gereklidir. Byk bir grlt koptu o zaman: Genel Kurmay adna konuuyorsunuz, ordu adna deil. Tm akl banda askerleri Kongreyi terke davet ediyorum, Kornilovcu, kar devrimci, provokatr... Menevikler adna konuan Khintchotk, tek zm yolunun toplumdaki tm snflarn desteini salayacak bir kabinenin oluturulmas iin geici hkmetle mzakerelere balanmak olduunu bildirdi. Bir sre konuma olanan bulamad, sonra sesini ykselterek Menevik beyanatn haykrmaya balad: Bolevikler, Petrograd Sovyeti yardmiyle hi bir parti ve guruba danmadan asker bir komploya giritiklerinden Kongrede kalmay imknsz gryoruz. Dier guruplar da bizi izlemeye ve durumu incelemek iin toplanmaya ararak Kongreden ekiliyoruz. Kaaklar... Sonra, tkenmek bilmeyen grltler arasnda Hen-delmann'nn zaman zaman Devrimci Sosyalistler adna K Saraynn bombalanmasn protesto ettii duyuldu. Bylesine bir anariye karyz... Krsden henz inmiti ki, gzlerinden imek akan zayf yzl gen bir asker frlad yukarya ve dramatik bir jestle kollarn aarak etraf susturdu. Arkadalar, ben kinci Leton Alayn temsil eden Peterson'um, Az nce ordunun iki delegesini iittiniz. Eer gerekten ordunun temsilcisi olsalard syledikleri belki bir deer tard. (iddetli alklar). Havaya konumuyorum. Onlar askerleri temsil etmiyorlar. Uzun zaman var ki 12. Ordu, Sovyet ve Iskasol'un yeniden seilmesini istiyor. Kk bir sovyet arld ama, bu beyler Sovyet Kongresinde delege kalabilsinler diye byk sovyetin toplanmas Eyll sonuna ertelendi, Leton askerleri birok kez kararlar, gevezelikleri brakn, eylem istiyoruz, iktidar istiyoruz diye tekrarlayp durdular. Yalanc delegeler Kongreyi terketsin. Ordu onlarla birlik deildir.* Alklar bir anda salonu inletti. Oturum banda olaylarn hzl akiyle arm, top sesleriyle iyice bunalm olan delegeler tereddt iindeydiler. Bir saat boyunca krsden gelen ve onlar sessizlie davet eden tokmak sesleri kendilerini ezerek bir araya getirmiti. Acaba gerekten yalnz mydlar? Tm Rusya onlara kar birlemi miydi? Ordunun Petrograd zerine yrd doru muydu? Sonra u gen asker gelmi prltl gzlerle konumu ve bir anda gerei grmlerdi. Bu sesler, askerlerin sesiydi. niforma iinde kaynaan milyonlarca kyl ve ii onlar gibi insand. Tpk onlar gibi dnen ve duyan insan. Dier askerler de konutular. Cephe delegeleri adna sz alan Gjelchtchak, Kongreyi ancak zayf bir ounlukla terketmeye karar verdiklerini ve Boleviklerin, Kongrenin yalnzca siyasi partilerden oluacan, meslek ve blge guruplarna katlmayacaklar dncesinde olduklarndan oylamaya bile katlmadklarn bildirdi. Cephedeki yzlerce, delege, askerler katlma* dan seildiler. Zira rd delegeleri birliklerin gerek temsilcileri deillerdir artk. Loukianov, Kharrach ve Khintchouk gibi subaylarn bu Kongrede ordunun deil yalnzca yksek kumandanln temsilcileri olabileceini syledi.

 Siperdekiler, iktidarn Sovyetlerin ellerine gemesini tm gleriyle istemektedirler. Dalgalarn geri dn balamt. Sonra, Yahudi Sosyal Demokratlar adna (Bund) fkeden titreyen sesi ve kaim caml gzlklerinin arkasnda krpk duran gzleriyle Abramovi konutu: u onda Petrograd*da olup bitenler korkun bir felakettir. Bund gurubu Menevik ve Devrimci Sosyalist beyanna katlarak Kongreyi terkedecektir, Rus proletaryasna olan grevimiz burada kalarak ilenen sularn sorumluluunu yklenmemize engel olur. K Saraynn bombardman durmadndan, Kyl Sovyeti icra komitesi, Devrimci Sosyalistler ve Meneviklerle ayni fikirde olan Belediye Dumas Geici Hkmetle birlikte lmeye kararldr. Silahsz olarak gidip onlarla buluacaz ve terristlerin mitrayzlerine gsleri-mizi aacaz. Kongrenin tm delegelerini... Szlerinin gerisi, kfr, tehdit ve yuhalar arasnda iitilmedi. Elli delege k kapsna doru yol amaya 100 altklar zaman alayhteki grltler son kertesini bulmutu. Kamenev mitsizce ngran sallyor yerinizde kaln almalar srdrelim diye yrtnyordu. Solgun yz, kamlayc szleriyle Troki, souk kanl ve gr sesiyle konumaya balad: Kendilerine Sosyalist diyen Menevik, Devrimci Sosyalist, Bund tm bu frsatlar ekip gidebilir-i er. Tarihin p sepetine ataca kalntdan baka nedirler ki.,, Riazanov, Bolevikler adna, Belediye Dumasnm istei zerine Devrimci Askeri Komitenin grmek zere K Sarayna bir delegasyon gnderdiini bildirdi. Bylece kan dklmesini nlemek iin her eyi yapm oluyoruz diye ekledi. Durmadan alan telefonlar arasnda, kentin her ya-mna tam yetkili komiserler yollayan, nefesleri kesilmi postaclar kabul edip yeniden baka yerlere gnderen ve durmadan alan Devrimci askeri komitenin bulunduu odada biraz kalarak hareket edecektik. Kap ald zaman sigara dumanyla kokumu bir hava dar kt ve elektrik lambalarnn gz kamatrc nda bir harita zerine eilmi salar karmakark br sr insan gzmze arpt. Ak sar sal kahklleriyle gen ve gle yzl Josefov-Doukhvins-ki bize katlarmz hazrlad. Gecenin serinliine ktmz zaman, Smolni nndeki meydan otomobiller doldurmutu. Uzaktan uzaa motor grltlerini bastran top sesleri duyuluyordu. Motorunun titreimiyle sarslan byk bir kamyon giri kapsnn nnde durmutu. Birtakm insanlar ieriye paketleri yyorlard. Tfekleri de yan balarndayd. Nereye gidiyorsunuz? diye bardm onlara doru. Gen bir ii heyecanl bir hareketle cevap verdi. ehre her yere. Katlarnz gsterdik. Gelin bizimle ama ate alaca garanti, dedi. eri girdik ofr hareket etti ve kamyon ylesine atld ki ileri kmaya alanlarn zerine ykldk bir an. Etrafta nbet bekleyen silahl iilerin yzlerinde akseden atelerin yakld iki kapnn yanndan getik 101 ve sarsla sarsla Souvorovski caddesi boyunca hzla ilerledik. Adamlardan biri bir paket

aarak gazeteleri havaya atmaya balad. Arkasnda beyaz bir kuyruk brakan kamyonumuz sokan karanlna gmlrken biz de gazeteleri atmaya baladk. Eve ge kalm yayalar, sokaklardaki nbeti askerler havada uuan gazeteleri topluyorlard. Bazen silahl adamlar yolumuza karak durmamz ihtar ediyor, ofrmz onlarla anlatlmaz bir eyler konutuktan sonra yolumuza devam ediyorduk. Katlardan bir tanesini aldm ve fenerlerin zayf nda unlar okudum: Rus vatandar, Geici Hkmet devrilmitir. Proletarya il Petrograd Garnizonunun banda olan Petrograd Asker ve i Temsilciler Sovyeinin organ olan Devrimci Asker Komite 'ktidar ele almlr. 'Halkn kendisi in mcadeleye grtii dava ivedi bir demokratik toan teklifi, byk toprak mlkiyetinin ortadan kaldrlmas, retimin iiler .tarafndan Kontrol, bir Sovyet hkmetin m kurulmas kesinlikle kazanlmtr. YAASIN ASKER - KYL VE DEVRM Petrograd Asker ve i Temsilciler Sovyeti Askeri Devrim Komitesi. Gzleri a, Mool yzl, kei derisinden yaplm bir kafkas kaputu giyen yanmdaki adam Dikkat et, buras pencereden ate eden provokatrle dolu dedi. Znamenskaya Meydanna geldik, karanlkta in cin lop oynuyordu. Oradan Troubetskoi'nin sert bakl heykelinin etrafndan dolaarak geni Nevski caddesine vardk. Gzleriyle pencereleri izleyen adam her an ate etmeye hazrd. Getiimiz yerlerde insanlar bildirileri kapyorlard. Artk top sesi iitmiyorduk. K Sarayna yaklatka sokaklar da o kadar tenha ve sessizte-iyordu. Belediye Meclisi k iindeydi. Biraz ilerde bir kalabalk ve gemici kordonu grdk, kzgnlkla bize durmamz emrettiler. Motor yavalad, aa atladk. nmzde artc bir sahne1 vard. Tam Katerina 102 kanalnn ksesinde, bir fenerin altnda silahh gemicilerden oluan bir kordon drderlik kolonlar halinde yrmeye alan bir kalabaln yolunu tkayarak Nevs-ki caddesini kesiyordu. k kadnlar, giyimli erkekler, subaylar ve her snftan oluan -drt yz fiydiler. Aralarnda Kongredeki delegeleri, Menevik liderleri ve Devrimci Sosyalistleri tandk: krmz sakaliyle Belediye Reisi Avksentiyev, Kerenski'nin szcs Sorokin, Khmtchouk, Abromovi ve balarnda Petrograd Belediye Reisi beyaz sakaliyle Schreider, sabahleyin tutuklanan ve hemen sonra braklan Geici Hkmet Levazm Bakan Prokopovi. Russin Daily Nevvs gazetesi muhabiri Malkin de oradayd. K Saraynda lm aramaya gidiyoruz diye neeyle lf att. Kolon durdu ve ba tarafta bir tartmadr koptu. Schreider ve prokopovi, kendilerine emreder gibi duran bir gemiciye kfrediyorlard. Gemek istiyoruz. Btn bu arkadalar Sovyet Kongresinden geliyor. Bak istersen kartlarna. K Sarayna gidiyoruz biz. Gemici ok armt. Kocaman eliyle bam kayp kalarm att. Komite bana kimseyi K Sarayna brakmamam emretti, diye mrldand. Bir arkada gndereyim de Smolnfye telefon etsin. Gemekte srar ediyoruz. Gryorsun silahl deiliz. zinli ya da izinsiz geeceiz, diye haykrd ihtiyar Schreider fkeyle.

 Emir aldm% diye tekrarlad gemici can skkn. Her yerden, sterseniz ate edin, geeceiz, ileri diye barlyordu. lmeye hazrz, eer Ruslarn, arkadalarn zerine ate etmek cesaretiniz varsa. Gslerimizi atk tfeklerinize diye haykryorlardu Hayr, dedi gemici sizi brakmak istemiyorum. Geersek ne yaparsnz? Ate mi edersiniz? Hayr, silahsz insanlara ate, etmek istemem, Silahsz Ruslara ate etmeyiz biz. Gemek istiyoruz. Ne yapabilirsiniz ki? yicene arm olan gemici Haber veririz. Sizi brakmayz ama, haber veririz, diye cevap verdi. Ne yapacaksnz? Ne yapmak istiyorsunuz? Kafas iyice kzm dier bir gemici sze kart. Ne m yapacaz? Gerisin geriye gndereceiz 103 sizleri. Eer bizi zorlarsanz ate de ederiz. Gidin evinize ve rahat brakm bizi artk. Byk bir honutsuzluk ve fke sesi ykseldi aradan. Prokopovi bir iskemle stne karak ve emsiyesini sallayaraktan konumaya balad: Arkadalar, vatandalar, bize kar kuvvet kullanyorlar. Masum kamnzla bu cahillerin ellerini kir-letemeyiz. Burada makaslarn bizi ldrmesine raz gelmek bize yakmaz. (Makas deyimiyle ne demek istediini imdiye kadar hl zemedim). Dumaya dnelim. Orada lke ve devrimi kurtarmak iin en iyi hangi yolun olduunu bulmaya alalm. Bu szler zerine kortej, arbal bir sessizlik iinde geriye dnerek gene drderlik kolonlar halinde Nevski caddesini trmanmaya balad. Kargaalktan yararlanarak, nbetilerin arasndan getik ve K Saraynn yolunu tuttuk. Karanlk iinde kzgn gzlerle nbet tutan asker mangalar ve Kzl Koruyuculardan baka kimseler yoktu. Kazan Katedralinin yukarsnda ve sokan ortasnda, damlara yapt son atn geri teptii ekilde braklm bir sahra topu duruyordu. Her kapnn altnda, gzleri Polie Kprsne evrili askerler yava sesle konuuyorlard. Bir tanesini iitebildim: Belki haksz diyordu. Sokak kelerindeki devriyeler yayalar durduruyorlard. Muntazam birliklerden olumalarna ramen balarnda devaml bir Kzl Koruyucu bulunuyordu. Ate kesilmiti. Morskaya'ya gelirken birinin bardm duyduk Junkersler imdat stiyorlar. Birtakm sesler emirler verdiler ve gecenin karanlnda, ses-si/ligi ayaklarnn sesleri ve silahlarnn birbirine arpmasndan doan tkrtlarla bozan bir taburun yrye tfocliini sezdik. lk sralara katldk. Kahkaha ve arkdan yoksun soki&m tmn siyah bir nehir gibi kaplayarak kzl ArHr'n altndan geiyordu ki tam nmde yryen ad.un y;v.'i bir sesle Dikkat et arkada. Onlar g-vnuiH'y** Rolmoz. Kukusuz ate edecekler, dedi. A re ln^'in dier yannda hzmz arttrdk. Eiliyor v< mmkn olduu kadar kendimizi kltyorduk. Son-r; AlcKindr kolonunun arkasnda toplandk. KiK1 ki 3 i ldrdn imdiye kadar? dye sordum. 104 ~ Bilmem. On be kadar var, diye cevap verdi. Birka yz kiiden oluan gurup, kolonun arkasnda yl olarak bir iki dakika kaldktan sonra yava yava yatt ve yeni emir beklemeden kendiliinden yeniden ilerledi. K saraynn pencerelerinden gelen k sayesinde ilk iki, yz kiinin tamamen Kzl

Koruyucular olduunu ve aralarnda yalnzca birka askern bulunduunu seebildim. Saray savunan odun ba-rikadm asarak te yana getiimiz zaman junkerlerin braktklar tfekleri grerek sevin gsterisinde bulunduk. Genel giriin iki yanndaki kaplar ardna kadar akt ve k darya vuruyordu. Bir tek ses bile gelmiyordu koca binadan. Sabrsz kalabalk dalgas bizi, plak duvarl ve kubbeli geni bir salona alan sadaki girie doru srkledi. Buras, bir sr koridor ve merdivene alan dou kanadnn mahzeniydi. Kzl koruyucularla askerler, orada bulunan byk tahta sandklarn stne atlarak kapaklar dipiklerle sktler ve ilerindeki hallar, perdeleri amarlar, porselen ve kristal takmlar dar dktler. Bir tanesi, omuzuna oturttuu bronzdan bir sarkac gururla gsteriyor, dieri apkasna devekuu ty ititiriyordu. Yama henz balamt ki br ses iitildi: Arkadalar, hi bir eye dokunmayn, hi bir ey almayn, bunlar halkn maldr, O anda yirmi ses birlikte tekrarlad: Durun, her eyi yerine koyun, yasak bir ey almak, bunlar halkn mal. Eller sulularn yakasna yapt. am kuma^ lan, hallar yamaclardan geri alnd, ki kii bronz sarkac yakalad. Alnan mallar iyi kt sandklara yerletirildi ve birka kii kendiliklerinden nbeti kaldlar. Bu tepki tamamen kendiliinden domutu. Koridor ve merdivenlerde uzakln hafiflettii kelimeler duyuluyordu. Devrim disiplini bu. Halkn mal. Bat kanadndaki sol girie yneldik. Orada da dzen salanmaya allyordu. Saray boaltn, diye baryordu bir Kzl Koruyucu. Haydi arkadalar, ekip gidelim, hrsz ve haydut olmadmz gsterelim onlara. Nbetiler konuncaya kadart komiserlerin dnda herkes dar. ki Kzl Koruyucu, bir asker ve bir subay, tabancalar ellerinde ayakta duruyor, bir asker de defter ve kam bir kalemle bir masada oturuyordu. Her yerden 105 ayni haykr iitiliyordu, Herkes dar, herkes dar, Tm kalabalk itiip kakarak kfrederek ve kar karak kapdan yava yava dar kt. Her asker durduruluyor, st aranyor, cepleri boaltlyor ve kaputunun iine baklyordu. Kendisinin olmayan her eye el konuluyor, sekreter not alyor ve eya yandaki ufak bir odaya gtrlyordu. Enteresan eyler yakaland: Kk heykeller, mrekkep ieleri, imparatorluk ba harflerinin ilendii yatak rtleri, amdanlar, kk bir yal boya kutusu, somealer, altn sapl kllar, sabun kalplar, her eit giyim eyas ve rtler. Bir Kzl Koruyucunun elinde, ikisini junkerlerden ald tfek vard. Bir tanesi ise, iinde katlarn bulunduu drt anta tayordu. Sulular, ya canlar skkn eyalar geri veriyor, ya da ocuklar gibi kendilerini savunuyorlard. Aratrma komisyonu yeleri ise hep bir azdan konuarak, almann halk ampiyonlarna yakmadn anlatyorlard. Yakalananlar, ounlukla geri dnyor ve arkadalarnn aranmasna yardmc oluyorlard. er, drder kiilik guruplar halinde junkerler de gzkt. Komisyon onlarn stlerim ararken ince eleyip sk dokuyor ve Provokatrler, Kornilovular, Kar devrimciler, halk katilleri diye de eitli hakaretlerde bulunmasna ramen kendilerine hi bir kaba kuvvet gsterisinde bulunulmuyordu. Ama dleri patlamt. Her eye ramen cepleri bo deildi. Tm alnanlar sekreter tarafndan kaydedilip yandaki odaya tanyordu. Ayrca junkerlerin silahlar da alnyor ve kendilerine Gene halka kar silah kullanacak msn? diye sorulduu zaman, pepee hayr diyorlar ve ser-bes l_ bir a kl y or 1 ar di.

eri #irip giremeyeceimizi sorduumuz zaman komisyon bir an duralad, fakat dev gibi bir Kzl Koruyucu kesin bir sesle bunun yasak olduunu bildirdi. Sonra siz kimsiniz? diye sordu. Hepinizin Ke-renski olmadn nerden bileyim ben. (kisi kadn olmak zere be kiiydik). Yer verin arkadalar, diye bararak bir asker ve bir Kzl Koruyucu kalabal yararak ortaya ktlar. Pelerinde iki snglnn getirdii ve arka arkaya yryen alt kadar sivil vard. Bunlar Geici H106 kmet yeleriydiler. Bata, yz hatlar gerilmi ve sapsar Kikin, sonra skntl bir yzle yeri seyreden Rutenberg, arkadan her yan kollayan ve souk souk gzleri bizim stmzde duran Tereenko. Sessizce geip giderlerken, zafer iindeki isyanclar onlar grebilmek iin itiip kakyor, fakat fkeleri yalnzca mrltda kalyordu. Sonradan rendiimize gre halk sokakta kendilerini lin etmek istemi, ate alm ve gemiciler Piyer ve Pol kalesine kadar onlar sa salim getirmeyi baarmt... Durumdan yararlanarak biz de saraya girdik. erde youn bir gidi geli vard. Etraf aratrlyor, jun-kerer aranyordu, ama hepsi kamt. Yukar karak tm salonlar dolatk. Sarayn karda kalan ksm, Neva tarafndan gelen dier birlikler tarafndan tutulmutu. Byk salonlardaki hallara, duvar hallarna, heykellere ve tablolara el srlmemiti. Fakat brolar-daki tm sralar, dolaplar zorlanm, katlar demelere atlmt. Oturma odalarndaki yatak rtleri sklm, gardroplar yama edilmiti. En gzde ganimet, iilerin byk gereksinim duyduu elbiseydi. Mobilyalarn yld bir odada, koltuklar kaplayan Cordou derisini koparp almaya ahan iki askeri grdmz zaman, bize bu derilerden kendileri iin ayakkab yapmak istediklerini sylediler... Altn ilemeli mavi ve krmz elbiseleri iinde sarayn yal hizmetkrlar sinirli sinirli gidip geliyor ve altklar gibi Buraya girilmez, barn, yasaktr* diye tekrarlyorlard. Nihayet, nceki gn ve gece iinde bakanlarn topland ve zabt katipleri tarafndan Kzl Koruyuculara teslim edildii, krmz kumalarla kapl malait ve altn ilemeli odaya geldik. Yeil serj rtl masaT tutuklandklar anda braktklar gibiydi. Her koltuun nnde bir mrekkep hokkas, bir ty ve zerlerine aceleyle karalanm hareket planlan, manifesto ve duyuru msvetteleri bulunan katlar vard. Ama bunlarn ounluu, faydaszl grlerek kara-ianmt ve katlarn alt taraf, meslektalarnn pe-pee sunduklar hayali projeleri mitsizce dinlerken bakanlarn farkna varmayarak izdikleri belirsiz geometrik ekillerle doluydu. Konovalov'un u cmleyi yazd katlardan birini aldm. Geici Hkmet, tm snflardan kendisini desteklemesini istiyor, 107 unu da hatrlatmak yerinde olur ki Ks Saraynn etraf evrilmesine ramen hkmet son ana kadar cephe ve tara ile srekli temas halinde kalmt. Bolevikler sabahn erken saatlerinde Sava Bakanln ele geirmelerine ramen at altnda asker bir telgrafhane olduunu ve zel bir hattn bunu K Sarayna baladm bilmiyorlard. Gen bir subay orada, lkeyi duyuru ve beyanata boarak sabahtan akama kadar alyordu. Sarayn alndn duyunca apkasn giyerek rahat rahat binadan ayrld. Etrafa iyice daldmzdan, asker ve Kzl Koruyucularn bize kar gsterdikleri iyi niyette baz deiiklikler olduunu sonradan anladk. Odadan odaya ge-tiimiz zaman kk bir

gurup bizi izliyordu. Nihayet leden sonrasn iinde junkerlerle birlikte geirdiimiz byk tablo galerisine ulatmz zaman y2 kadar insan etrafmzda bitiverdi. Dev gibi bir asker yz kukuyla kapl olarak nmze dikildi. Kimsiniz? diye grledi. Ne yapyorsunuz burada? Dierleri etrafmz alarak bizi szyor, bazlar provokatrler diye mrldanyordu. Bir tanesi yamac bunlar deyince Devrimci Askeri Komitenin verdii serbest gei katlarn uzattm. Asker evirdi evirdi ama bir ey anlamad. Belli ki okuma yazmas yoktu. Yere tkrerek bizi hor gron bir yzle Kat bunlar. Neye yarad biliniyor dedi. Vahi bir srnn atsz yakalad bir kovboyu yava^ yava sktrmas gibi dierleri de bize sokulmaya baladlar. Uzakta, ne yapacan bilmez gibi duran bir subay grnce seslendim. Kalabalk arasnda bir yol aarak yan] miza kadar geldi. Ben komiserim, dedi. Siz kimsiniz? Ne oluyor? Etraf hafife yol verdi ve beklemeye balad. Kendisine katlarmz gsterdim. Franszca olarak: Yabanc msnz? Ama ok tehlikeli bu. dedi. Sonra asker kalabalna dnerek katlarmz gsterdi ve bard; Arkadalar, Bunlar Amerikal yabanc arkadalarmz. Proletarya ordusunun devrimci disiplini ve kahramanlm kendi vatandalarna anlatabilmek iin buralara kadar gelmiler. Nerden biliyorsunuz? diye uzun boylu br asker atld. Ben de size bunlarn provokatr oduunu syl105 yorum. Proletarya ordusunun devrimci disiplinini grmeye geldiklerini sylyorlar ama sarayda ellerini kollarn sallaya sallaya dolatlar. Ceplerinin yrttkle-riyle dolu olup olmadn nereden biliyorsunuz? Pravilno! Elbette yahu, diye sylenmeye baladlar dierleri yeniden yaklamaya balayarak. Aln ter iinde kalan subay, Arkadalar, ben Devrimci Askeri Komite Komiseriyim. Bana gveniyor musunuz? Bu katlarn altnda benimki ile edeerde olan imza var. Saray iinde, Neva rhtmna bakan bir kapya kadar bizimle birlikte geldi. Kapnn yannda bir aratrma komisyonu alyordu. Hem yznn terini siliyor ve hem de ucuz kurtuldunuz deyip duruyordu. Kadnlar taburu ne oldu? Ha kadnlar m? dedi glerek. Hepsini arkadaki bir odaya kapamtk ve ne yapacamz dnyorduk. Zira hepsinin sinir krizi tutmutu. Nihayet Finlandiya garna gtrdk onlar. Oradan da Levaovo'ya. Kamp-talar imdi... Devriyelerin yarp getii, grnmeyen birliklerin grltleriyle titretii buz gibi br gece iinde bulduk kendimizi dar ktmz zaman. Piyer ve Pol kalesinin siyah bir yn halinde ykseldii nehrin br kysndan bouk bir uultu ykseliyordu... Ayaklarmzn altndaki kaldrm, Avrora kruazrnden yedii iki obsle paralanan ve sarayn st sslemelerinden dklen mermer paralariyle doluydu. Bombardmann verdii tek zarar da buydu zaten. Sabahn yd. Nevski zerindeki tm havagaz fenerleri yeniden yanm, lk top kaldrlmt ve atein bana toplanm askerler ve Kzl Koruyuculardan baka sava hatrlatan bir ey yoktu. Kent, belki de tarihinde grmedii bir sessizlie gmlmt. O

gece ne bir cinayet ilendi ve ne de bir hrszlk olay oldu. Belediye binas k iindeydi. imdi krmz kumala rtl, altn ereveli ar portrelerinin ssledii ve krslerle evrili Alexandre salonuna ktk. Yz kadar kiiden oluan bir topluluk Skobolev'in konutuu bir krsnn etrafn evirmiti. Halk, Gvenlik Komitesinin geniletilmesini, gl bir rgt haline gelecek olan tm antibolevik unsurlarn toplanmasn istiyordu. Bu rgt sonradan lke ve Devrim Kurtulu Komitesi* ad109 n alacakt. Bazan amalarn gizlemeyerek gerek ismi altnda alan, bazan da Halk Kurtulu Komitesi gibi grkemli bir isim arkasna saklanarak eylemlerini srdren ve bir hafta sonra da Boleviklerin en korkun bir dman olan Kurtulu Komitesi gzlerimizin nnde bylece kuruldu, Dan, Gotz, Avksentiyev, Sovyet Kongresi Muhalefetinden birka ye, Kyl Sovyeti cra Komitesi yeleri, ihtiyar Frokopovi, hatta Cumhuriyet Meclisinden Vi-naver gibi yeler ve birka Kade yesi de orada bulunuyordu. Lieber, Sovyet Kongresinin yasal olmadn, eski Tsik'in grev banda olduunu aklad ve lke iin bir duyuru tasla hazrland... Geen br arabaya seslendik, Smolni'ye gideceimizi henz sylemitik ki izvoztchik ban sallad. Niet, dedi. Oras cehenneme dnd imdi... Ancak uzun zaman dolatktan sonra bir arabacyi raz edebildik. Otuz rublemizi alarak bizi Smolni'den iki sokak nce indirdi, Smolni'nin pencereleri eskisi gibi k iindeydi. Otomobiller gidip geliyor ve atein bana melmi n~ betiler olaylar duyup gelenleri endieli bir yzle sorguya ekiyordu. Koridorlar, gzleri ie km. Kirli ve ii bandan am insanlarla doluydu, Birka toplant salonunda, tfeklerini yambalarma koymu adamlar demeler stnde uyuyordu. Belli saydaki milletvekilleri Kongreyi terketmelerine ramen toplant salonu az* na kadar dolu ve bir deniz gibi dalgalyd, eri girdiimiz zaman Kamenev tutuklanan bakanlarn listesini okuyordu, Tereenko ismi sevin lklar, glmH'T ve alklarla karland. Rutenberg'in baars daha a/ oldu. Palinsi ismi fke haykrlar, yuhalar ve hurra* larla kark bir frtna kopard. udnovsk'nin K Saray komiserliine atand akland. Burada dramatik bir ara kart iin iine. fkeden sakall yz gerilmi, uzun boylu bir kyl krsye karak bakan masasna bir yumruk indirdi. Rz, Devrimci Sosyalistler. K.<} Sil raynda tutuklanan sosyalist bakanlarn oVrhal serindi, bini klmasn istiyoruz. Arkadalar! arn despotluuna kjr karken h3yatnm ve hrriyetlerini tehlikeye atan drt arka110 dan, hrriyetin tarihsel mezar olan Piyer ve Pol kalesine hapsedildiklerini biliyor musunuz? Grltnn ortasnda masay yumruklamaya ve barmaya devam etti. Bir dier delege krsye karak ve broyu iaret ederek sordu: Boleviklerin Okhrana's liderlerine ikence ederken devrimci kitlelerin temsilcileri yerlerinde mi oturacaklar rahat rahat? Troki, grlty kesmeleri iin rpnp duruyordu. Sovyetleri ezmek iin macerac Kerenski'yle anlaan ve komplo yaparken su st yakalanan

bu arkadalar idare mi edelim yani? 16 ve 18 olaylarndan sonra gzimzn yana bakmamlard. Sonra sesinde bir zafer havasiyle srdrd konumasn: Korkaklarla, arclarn ortadan kaybolduu ve devrimi savunmakla kurtarmak grevinin omuzlarmza kt u anda her zamankinden fazla almak, almak ve gene de almak gereklidir. Teslim olmaktansa lmeye kararlyz. Tsarskoie-Selo'dan atla gelen bir komiser amur inde ve soluyarak sz ald: Tsarskoie-Selo garnizonu, Sovyetleri ve Devrimci Askeri Komiteyi savunmaya hazr, Petrograd kaplarn gzlemektedir, (Hurra diye haykrlar) Cepheden gnderilen bisiklet birlii Tsarskoie'ye ulamtr. Askerler imdi bizimle birliktir, Sovyetlerin iktidaryla birlikte topraklarn kyllere ve endstri kontrolnn de iilere braklmas gereini tanmaktadrlar. Tsars-koie'de kalan 5. Bisiklet Taburu bizimledir... Sonra 3. Bisiklet Taburu adna bir delege konutu. Byk bir heyecan kasrgas iinde nasl Gney-Bat cephesinden Petrograd' savunmak iin gn nce emir aldklarn, bu emrin nceleri kendilerine pheli grndn, Peredolnaya istasyonunda, kendilerini bekleyen Tsarskoie 5. Tabur temsilcileriyle bir toplant dzenleyerek bisikletilerin toprak sahipleriyle burjuvazinin hkmetini desteklemeyi ve karde kan dkmeyi reddettiklerini anlatt. Kapelinski, Enternasyonalist Menevikler adna, i savaa bar bir zm bulmak iin zel bir komite 111 seilmesi nerisinde bulundu: Meclis Bar zm yok. Zafer, ite zm diye haykrd. Teklif, ezici bir ounlukla geri evrildi ve En-ternasyonalist Menevikler bir kfr ve alay kasrgas iinde Kongreyi terkettiler. Meclis, ilk anlarn korkularn yenmiti ve Kamencv arkalarndan yle konutu: Menevik ve Sosyalistler Bar zm iin ivedilik istiyorlard. Fakat Kongreyi terketmek isteyen guruplarn yararna durmadan gndemin deimesi iin oy verdiler. Tm bu dneklerin, daha nceleri ekilmeyi dndkleri meydanda. Meclis, baz fraksiyonlarn ayrln hesaba katmadan, tm Rusya'nn kyl, asker ve iisine yaplacak aadaki duyurunun yazlmasna geti: LER, ASKERLER, KYLOLER i ve Asker Temsilciler Sovyetinln Rus Birlii kinci Kongresi laimtr. O, Sovyetlerin ounluunu temsil etmektedir. Aynca -kyl Sovyetinden baz delegeler de katlmlardr. Kyl, asker, ve ii byk ounluunun iradesiyle, Potrograd Garnizonu ve iilerin zaferini -destek alan Kongre iktidar ele geirmitir. Geici Hkmet devrilmitir. yelerinden ounluj $im-d'iden tutuklanmtr. Sovyet S k ti d an tm milletlere ivedi demokratik bir barla tm cephelerde ivedi bir mtareke teklif edecektir. Kiliso, arlk ve toprak sahipleri mallarnn kyl komitelerine braklmas iin grsimterde bulunacaktr. Askerlerin haklann savunacak ve ordunun tm demokratiklemesini gerekleti rocftki ir. retim zerinde ii 'kontroln egemen klacak, Kurucu Mec-tb-n bsllrJenen tarihte toplanmasm salayacak, kenllorl ekmee ve kyleri de ilk gereksinim maddelerine kavuturmak iin tm gerekil tedbirleri alacaktr.

Rusya'da yaayan tm milletlerin kend-i kendilerini idare etme hakknj kesinlikle s.)fll<ayaaktr. Kongre taradaki tm yetki kullanlmasnn, mkemmel <tev-rirnci bir disiplin salamakla grevli ii, Asker ve Kyl Sov-yetlerine braklmasna karar verir. Kongre, siperlerdeki askerlerin uyanrklna ve cesaretine gvenmektedir. Sovyet Kongres, hkmet tm lkelere doru-dan teklif edecei demokratik bar gerekletirincoye ka112 dar Devrimci ordunun emperyalist saldrlara kar devrim komyacajnctan emindir. Yeni hkmet, varhkh snflarn vergl-Jertdirllmesl ve mallannn msaderesini amalayan kesin bir po-J'itika gderek <tevrinci ordunun gereksinim ferin i salamak ve asker ailelerinin durumunu -iyiletirmek iin gerekli tedbirleri alacaktr. Kornilovular Keren s ki, Kal edin ve dierleri Petrograd zerine birl'ik gndermeye almaktadrlar, Kerenskl'min kandrd birok aJsry imdiden ayaklanan halkn yanna gemitir. Askerleri KomNvu KerenskJ'ye kar direnin. Daima tetikte olun. Demiryolu jlerl Keren&ki tarafndan Petrograd zerine gnderilen lm trenleri durdurun. Askerleri iler! Memurlar! Devrimin kaderi ve demokratik bar s-izlern elindedir. i ve Asker Temsilciler Sovyetleri Rus Birlii Kongresi, ve Kyl Sovyetleri Delegeleri. Bir elinde telgrafla yorgunluktan sallanan Krilenko krsye kt zaman saatler sabahn 5.17'sini gsteriyordu: Arkadalar, Kuzey Cephesi telgraf yolluyor: 12. Ordu Sovyet Kongresini selamlar ve Kuzey Cephe Kumandanln eline alan Devrimci Askeri bir Komitenin kuruluunu kendisine haber verir...s> Tarif edilmez bir sevin. Herkes alyor ve birbirlerini kucaklyor. General eremssov Komiteyi tanmtr. Geici Hkmet komiseri Voitinski istifa etmitir... Letiin ve Petrograd iileri ayaklanmaya byle karar vermiler ve Petrograd Sovyeti geici Hkmeti devirerek Sovyetler Kongresini hkmet darbesi gibi bir olup bittiyle yzyze brakmt. imdi tm byk Kusya'y sonra da dnyay kazanmak sorun haline gelmiti. Rusya acaba bu eylemi izleyecek ve ayaklanacak myd? Ya tm dnya ne yapacakt? Halklar bu arya uyup ayaa kalkacaklar ve kzl dalga yeryzne yaylacak myd? Sabahn alts olmasna ramen gece hl souk ve kapkaranlkt. Ama morumsu garip bir aydnlk sessiz sokaklarda srnmeye balyor ve Rusya'nn zerine doacak korkun afan habercisi olarak fenerlerden szlen klar yavaa donuklatryordu,.. Dnyay Sarsan On Gn/F: 8 113 BENC BLM BAINA 8 Kasm perembe. Gn, heyecan ve aknln kertesindeki bir ehirle korkun bir frtnaya dnen tmyle ayaklanm bir millet zerinde ykseliyordu. Grnte, her ey sakindi. Yz binlerce insan ihtiyatla evlerine dnyor, erkenden kalkp ilerine gidiyorlard. Petrograd'da tramvaylar iliyor, maaza ve lokantalar kaplarm ayor,

tiyatrolar oyunlar dzenliyor ve bir resim sergisi son hazrlklarn yapyordu.,. Savan bile kesip atamad allm karkln iinde hayat akp gidiyordu. En kt felketler karsnda bile yemesini, giyinmesini ve eylenmesini srdren sosyal organizmann canllndan daha artc bir ey yoktur... Cepheyi ayaklandrp byk bir orduyla bakentin zerine yrd sylenen Kerenski konusunda binlerce dedikodu dolayordu. Volodia Nar oda, Psakov' dan yollad u Pikaz' yaynlad: Bofevikferin lgnca giriminin sebebolduu karklklar lkeyi uurumun kenanna getirmitir. Vatana zorla kabuf ettirilen bu korkun Imtahandan baariyte kmak iin horkesin tm radesini, cesaretini ve zversirt kullanmas gereklidir Geici hkmetin yeni kabinesi oluturuncaya ka<i,ir eer oluturulabilirse herkes grevi bamda kalmal vo tzdrap eken Rusya'ya kar -borcunu demelidir. Unutjn;jyolm ki imdiki askeri rgtlere yaplacak en ufak bir engelleme, cepheyi dmana aarak tamiri olanaksz felaketler getirir. Kumandanlarla askerer arasnda karlkl kesin br gvon duy114 gusu srdrlmek ve orduyu yeni arpmalardan koruyarak ne pahasma olursa olsun birliklerin douken gcm ayakta tutmak ve dzeni srdrmek gereklidir. Vatann kurtuluu adna, btn eflere, komisertere grevleri banda kalmalarn emrediyorum, Cumhuriyet Geici Hkmeti lirades-lrri bildirinceye kadar ben de Ordular Yksek Komutanl grevimde kalacam , * Buna cevap olarak duvarlarda u afiler grld: SOVYELER RUS BRL KONGRESNJN DUYURUSU Eski bakanlardan Konovalov Ki skin, Tereenko, Maf-an-tovi, Nkltn ve dier bazlan Devrimci Askeri Komfte tarafndan tutuk I a nm slardr. Kerenski kamaktadr. Derhal tutuklanmas ve Petrograd'a getrini mest amaciyle tm asker birliklere gereinin yaplmas emrolunur. Kerenskl'ye yaplacak her trl yardjm Devlete kar ilenmi byk -br su olarak ceza grecektir. Askeri Komite artk frenleri gevetmi ve yola kmt. Emirler, duyurular, kararnameler birer kvlcm gibi salyordu etrafa. Kornilov'u Petrograd'a getirmek emri verildi. Geici Hkmetin hapsettii Toprak Komitesi yeleri serbest brakldlar, ordudan lm cezas kaldrld. Memurlar, aksine hareket ettikleri taktirde iddetle cezalandrlacaklar tehdidiyle, grevlerini srdrme emri aldlar. Her trl yama, karklk, speklasyon yasakland. Bu sahada yaplacak tm giriimler lmle cezalandrlacakt. Geici komiserler eitli bakanlklara atandlar: Dilerine Troki ve Uristki, ileri ve Adalet Bakanlna Rikov, alma Bakanlna liapnikov, Maliye Bakanlna Menjinski, Sosyal Yardm Bakanlna Bayan Kollantai, Ticaret, alma ve Ulatrma Bakanlna Riazanov, Donanma Bakanlna gemici Korbir, Posta ve Telgraf Bakanlna Spiro, Tiyatro ilerine Muraviov, Milli Basmevine Derbiev, Fetrograd Valiliine Temen Nesterov, Kuzey Cephesine Pozern... Ordu, devrimci askeri komiteler atamaya, demiryolu iileri dzeni salamaya ve zellikle cephe ve kentlere ayrlm erzak ulamn geciktirmemeye a-

115 rldlar. Buna karlk, Ulatrma Bakanlnda temsil edileceklerine ilikin olarak kendilerine sz verildi. Komitenin duyurularndan biri de Kazaklarla ilgiliydi: Karde Kazaklar, Petrograd'n sizlerden nefret ettii anlatlarak Bakentin devrimci asker ve ilerin kar sizi dvmeye zorluyor ve Petrograd zerine yrmen izi istiyorlar. Ortak dmanlarmz olan toprak sahipleriyle kapitalistlerin sylediklerinin bir kelimesine bile inanmaynz. Kongremizde Rusya'nn bilinli tm kyl, asker ve ii rgtleri temsil edilmitir. Kongre Kazak ilerine de kucan amak stemektedir. Kan emici Nkola ile byk toprak aalarnn uaklar olan gerici generaller dmanmz, toprak yokluundan yaknan Kazaklar 'se karde i m zdir] er. Sizlere, Sovyetlerin Kazak topraklarna elkoymak istediklerini sylyorlar. Yalandr bu. Devrim yalnzca byk Kazak toprak aalannn topraklarm halka vermek in almak stemektedir. Sizler de Kazak temsilcileri Sovyetlerin] oFuturunuz. fi, asker ve kyl Sovyetleri ne katlnz. Halk haini olmadnz sryah yzlere gsteriniz. Onlara anlatnz toi tm devrimci Rusyann nefretini kazanmak stemiyorsunuz. Karde Kazakfar, halk dmanlarnn emirlerini yerine getirmeyeniz. Daha birok Kazak birliklerinin ve bisiklet taburlarnn yapt gibi bizimle temas kurmak iin Petrograd'a delegelerinizi gnderiniz. Petrograd garnizonu Kazaklar halk dmanlarnn mitlerini boa kardlar Kardelerini vurmak, devrimci Petrograd Garnizon ve ilerine kar yrmek istemediler. Karde Kazaklar, Sovyetler Rus Birlii Kongresi size karde elini uzatmaktadr. Yaasn tm Rusyann Kyl, ii, Asker ve Kazak Birlii. Karg taraf ise btn duvarlara yaptrlan duyurular, datlan gazete ve bildiriler ile cevap veriyor, en kt felaketlerin geleceini haber vererek dier tarafa lanetler yadryordu. imdi tm silahlar Sovyetlerin elinde olduundan basm yoliyle sava srdryorlard. rnein, Avrupa ve Rusya'y kaplayan Devrim ve lke Kurtulu Komitesinin arlarndan biri: 116 RUS CUMHURYET VATANDALARINA 7 Kast m gn Petrogad Bolevikleri, devrimci kitlelerin iradesine karj karak Geici Hkmetin bir ksmn canice trtklamlar, Cumhuriyet Meclisini datmlar ve kanunsuz bir iktidar iln etmilerdir. D tehlikenin en byk olduu bir anda devrimci Rusya hkmetine yaplan bu kjdet hareketi vatana .kar ilenmi tanmlamas olanaksz bir sutur. Boleviklerin ayaklanmas milJ savunma davasna ldrc bir darbe indirmekte ve herkesin isledii bar geciktirmektedir. Boleviklerin balatt i sava, lkeyi anari ve kar devrimin felaketlerine srklemek ve cumhuriyet rejimini salamlatrarak topraklar srekli olarak halka vermekle grevli Kurucu Meclisin baarsn tehlikeye sokmak istemektedir. Yasal hkmet iktidarnn srekliliini salayan ve 7 ka-srm gecesi kurulmu olan lke ve

Devrim Kurtulu Komitesi yerri bir geici hkmet kurmak iin giriimlere balamtr. Demokratik glere dayanan bu hkmet, lkeyi Kurucu Meclise gtrecek ve onu anari ve kar devrimden kurtaracaktr, lke ve devrim kurtulu komitesi size artda bulunmaktadr: Dzen bozanlarn otoritesini lanrmayjnz. Emirlerini yerine getirmeylniz. lke ve devrimin savunmas 'iin ayaklannz. lke ve devrim komitesini destekleyin iz. imza : Rus Cumhuriyet Meclisti Petrograd Belediye Dumas lk Kongre Tsik'i Kyl Sovyetleri cra Komitesi Devrimci Sosyalistler, Menevikler, Popler Sosyalistler, Birleik Sosyal Demokratlar fraksiyonlar*, 2 Kongre Edinstvo gurubu. Ayrca, Devrimci Sosyalistlerin, Ar Menevikle-rin, Ordu Merkez Komitesi Kyl Sovyetlerinin, donanmann da afileri vard. Bir tanesinde yle deniyordu; Bilinli ii, asker, vatandalar, hepimiz birlemezsek alk Petrograd' ezip geecek, Alman ordular bamsz! imzj ayaklar altjna alacak ve yz sryahlarn Yahudi katliamlan Rusya'y batracaktr.. U7 Boleviklerin szlerine kanmaynz. Onlarn ivedi bar szleri 'birer yalandr. Ekmek vaadlerl birer aldatmacadr. Toprak vaadleri ise birer ocuk masaldr. Hepsi bu tonda yazlmt. Arkadalar, alakcasna aldatldnz. Bolevikler yalmz ba-Jarma rJctidarr ele geirdiler. Sovyetlere katffart dier sosyalist partilerden komplolarn gizlediler. Szlere toprak ve bamszlk vadettller. Ama Boleviklerin yaratt anari, sizlerden hem topra ve hem de bamszl alacak olan kar devrimin ifne yarayacakta Gazeteler de daha az ate pskryor deillerdi. Dielo Nar oda yle yazyordu: Grevimiz, i snfnn dmanlarnn maskesini aa indirmektir. Grevimiz, devrimi gzetmek iin tm glerimizi ortaya koymaktr. Eski Tsik adna son kez konuan zvestia korkun bir ceza ngryordu: Sovyetler Kongresine geline^ byle bir Kongrenin oJma-dm iddia ediyoruz. Gene iddia ediyoruz 'ki Tsik'in yotkilorini hi b ekilde feshetmek hakkn elnde bulundurmayan Bolevik fraksiyonunun zel br konferans olmutur bu. Btn sosyalist partileri kapsayacak olan yeni bir hkmet kurulmasn neren Novai Jiz Devrimci Sosyalistlerle Meneviklerin Kongreden ayrlmahrn iddetle eletirmekte ve Bolevik ayaklanmasnn ok ak bir anlamna iaret etmektedir: Bundan byle burjuvaziyle herhangi bir koalisyon hayali artk suya dmtr. Raboi Put ise temmuzda yasaklanan Lenin'in gazetesi Pravda ismini alarak gururla ve tehdit dolu bir yaklamla haykryordu: iiler, askerler, kyller. Martta asil snfn despotluunu devirdiniz. Dn de burjuva despotluuna kesin bir darbe vurdunuz. imdi en nemli grev Petrograd yaknlarm korumaktr. 118 kincisi, Petnograd'tak kar devrimci unsurlar sifahlarndan arndrmaktr.

ncs ise devrimci iktidar kesin olarak rgtlemek v programtnm gereklemestaj salamaktr.. Kadelerin ok az organ yaynlanyor, Burjuvazi ise olaylar kargsnda genellikle ilgisiz ve alayl bir tutum taknyor ve dier partiler karsnda ben sizlere dememi miydim gibi yukardan bakan bir tutum izliyordu. Sz geen kadelerin belediye Dumasyla Kurtulu Komitesi etrafnda dolatklar grlyor, burjuvazi ise her bakmdan ok uzaklarda gzkmeyen saatini bekleyerek bzldke bzlyordu. Lenin, Troki, Pet-rograd iileriyle basit askerlerden baka hi kimse, Boleviklerin iktidarda gnden fazla kalabileceklerini dnemiyordu bile... Ayn gn leden sonra, muhalefetin tm gcn toplayarak Dumann srekli topland yksek tavanl amfiteatr seklindeki Nikoias salonuna gittim. Beyaz sa ve sakaliyle grkemli yal belediye bakan Sch-reider, zerk belediye hkmeti adma protestoda bulunmak iin bir gece nce Smolni'ye yapt ziyareti anlatyordu. TrokTye Gizli ve direk oyla seilmi bulunan ve bakentteki tek yasal iktidar olan Duma yeni iktidar tanmamaktadr demiti. Ve Troki cevaplamt hemen: Anayasa ilacn da beraber getirmitir: Dumay datmak ve yeni seimler yapmak. Bu szler derhal fkeye sebep oldu. Ve ihtiyar srdrd konumasn; Sngl bir hkmet tannmak isteniyorsa, peki byle bir hkmetimiz var. Ama ben yasal olarak yalnzca halkn ve ounluun setii bir hkmeti kabul ederim, yoksa zorla iktidar ele geiren bir aznln hkmetini deil, Bolevik sralarnn dndaki tm sralarda kork-kunc bir alk tufan koptu. Grltnn ortasnda belediye bakan, eitli dairelere komiserlerin atanma-siyle Boleviklerin zaten belediye zerkliini bozduklarn syledi. Bolevik fraksiyon konumacs, grlty bastrmaya alarak Sovyetler Kongre kararnn, tm Rusya'nn Boleviklerin eylemini destekledii anlamna geldiini syledi ve, 119 Sizler Petrograd halknn gerek temsilcileri deilsiniz, diye ekledi. (Hakaret bu diye barmalar.) htiyar belediye bakan, Dumann en serbest halk oyuyla seildiini hatrlatt, Bolevik delegesi ise, evet ama ok evveldi o. Tpk Ordu Komiteleri ve Tsikte olduu gibi diye cevap verdi. Salonun her yannda Yeni Sovyetler Kongresi olmad diye barld. Bolevik delegesi ise Bolevik fraksiyonu byle bir kar devrim ininde daha uzun zaman kalmay reddeder (grltler) ve Dumann yeniden seilmesini ister... dedikten sonra tm Bolevikler Alman ajanlar, hainlerin Allah belsn versin lklar arasnda toplant salonundan ayrl* dlar. ingariov adnda bir kade, Devrimci Askeri Komitenin komiserliini kabuleden tm belediye memurlarnn kovulmasn ve mahkemeye verilmesini istedi. Sch-reider, Boleviklerin datma tehdidine kar kan bir Snergeyle ayaa kalkarak halkn yasal temsilcisi olan Dumann grevini terketmeyeceini bildirdi. Kurtulu Komitesinin toplant yapt Alexandr salonu azna kadar doluydu. Sz yeniden Skobelev ald; Devrimin kaderi hi bir zaman bu kadar kritik almam, Rus devletinin varl sorunu bu kadar endie yaratmam ve tarih hi bir zaman imdiki kadur Rusya'ya kesin ve sert bir

ekilde olup olmamak sorusunu ormamtr. Devrimin kurtuluu iin kesin san t al-ntr. Bu ann ciddiyetini kavrayan bizler, tm dev-imci demokratik glerin birletiini gryoruz. Bu glerin rgtlenmi iradesiyle lke ve Devrim Kurulu Komitesi kurulmu bulunmaktadr. Grevimizi erketmektense lmeyi ye tutarz... Demiryolu ileri Sendikasnn Kurtulu Komtesi-le katlma haberi iddetli bir alk kopartt. Bfr sre ;onra yaa, var ol sesleriyle karlanan Posta ve Telgraf memurlar temsilcileriyle birka enternesyona-ist Menevik geldi. Demiryolu iileri, Bolevikleri ammadklarn, demiryolu idaresini ellerine aldklarn e onu iktidar zorla alan kimselere vermeyeceklerini kladlar. Telgraflar delegesi ise, operatrlerin Bol-evik komiseri orda olduu srece almay reddet-iklerini syledi. Postaclar Smolni'ye mektup gtr20 memeye kararlydlar,.. Smolni'nin tm telgraf hatlar kesilmiti. Gizli anlamalar almak iin Dilerine giden Uritskfnin Neratov tarafndan nasl kovulduu anlatlnca Meclis keyiften drt ke oluyordu. Memurlar ilerini brakmlard. Bu savat, dnlerek karar verilmit rusvari, sabotajla, grevle srdrlen bir sava. Bakan bir isim ve grevler listesi 6*kudu: Biri bakanlklar, dieri bankalar dolaacakt. On, onbes. kadar klalarda alarak askerlerin tarafszln salayacak (Rus, askeri karde kan dkme), bir komite Kerenski'yte grmeye gidecek, dierleri tara kentlerinde Kurtulu Komitesinin ubelerini aacak ve anbolevik unsurlarn birliini salayacaklard. Meclis keyiften uuyordu. Demek bu Bolevikler Entelijantsiyaya kanun dikte ettireceklerdi ha. Onlara reteceiz neyin ne olduunu. Hi bir ey karmakark bu Meclisle, Sovyetler Kongresi arasndaki kontrasttan daha arpc deildir. Orada, yrtk prtk elbiseleri iinde askerler, elleri simsiyah iiler, zorlu yaam mcadelesiyle iki bklm olmu yoksul kyller. Burada ise Menevik ve Devrimci Sosyalist liderleri Avksentiyevler, Danlar, Lieberler eski sosyalist bakanlar -^Skobelevler, ernovlar Briyantinli atski, pudral Vinaver'le her ynden aydnlar, renciler ve gazetecilerle beraberdiler. Dumann bu adamlar basiliydiler, iyi giyinmilerdi. Aralarnda ten fazla proletere rastlayamadm... Bu arada haberler gelmeye balad. Kornilov'un tekintsi fedaileri Bykbov'da koruyucularn boazlamlar ve o da kamt. Kaledin kuzeye doru yryordu. Moskova Sovyeti, Devrimci bir Askeri Komite oluturmu ve iileri silahlandrabilmek iin mhimmat deposunun teslimi konusunda kumandanla mzakerelere balamt. Bu olaylarn yannda her trl dedikodular, ireti haberler ve yalanlar garip bir karklk iinde dolap duruyordu. Milliyukov ve Tereenko'nun zel eski sekreteri olan gen ve zeki bir kade, bizi kenara ekerek K Saraynn nasl alndn etraflca anlatrken ite bu yalanlara dayanyordu: Boleviklerin banda Alman ve Avusturyal subaylar vard, diye kesin konuuyordu. Nezaketten inan121 m grnerek Yapmayn, nerden biliyorsunuz? diye sorduk. Orada bulunan ve her eyi gren bir arkadamdan dedi. Peki ama o nerden biliyor bunlarn Alman subaylar olduunu. Alman niformas tayorlar da ondan.

Bu trden sama sapan palavralarn yzlercesi ortalkta dolayor ve antibolevik basn bunlara geni bir yer vermekle kalmyor, hi beklemediiniz kimseler de bunlara inanyordu. rnein gereklere saygl olarak bilinen baz Devrimci sosyalistler ve Menevikler de gz kapal yutuyorlard bu yalanlar... Bolevik terrizmi ve iddeti zerine anlatlan ykler daha nemliydi, rnein, Kzl Koruyucular yalnzca Ks Sarayn batan aa yama etmekle kalmamlar, junkersleri silahlarn alarak toptan ldrmler ve birka bakan da soukkanllkla temizlemilerdi. Bu yalanlar hem syleniyor, hem de yaynlanyordu. Kadn askerlerin rzna geilmi ve birou, yaplan ikencelere bir son.vermek iin intihar etmilerdi. Belediye Dumas bu palavralar hi tartlmz yutuyordu. Fakat iin kts, rencilerle kadn <skerlerin anne ve babalar bu korkun detaylar &-etelerde isimleri de aklanarak okuyunca akama doru Duma'nn etrafn zntden lgna dnm bir kalabalk evirdi. Tipik bir olay prens Tumanov'la ilgilidir. Birok gazetelere gre cesedi Moika zerinde yzerken bulunmutu. Birka saat sonra, ailesi prensin tutuklandn bildirerek haberi yalanlyordu. Ama bu cesedin kimliini bildirmek zorunda olan basn, bu kez kalkt cesedi General Denissov'a ykledi. Ama general de hayattayd. Bir aratrma yaptk ve kentte nehirden karlm hi bir ceset olmad kansna vardk. Dumadan ktmz zaman iki izci ocuk, ounluunu i adamlar, kk tccar ve memurlarn oluturduu ve giri kapsnn karsndaki Nevski caddesini tkyan byk bir kalabala bildiriler datyordu. Bir tanesi yle yazyordu: Belediye Du-mas, 26 ekim gn yapt toplantda, ortaya kan durumu grerek, zei mlkiyfctlnin dokunulmazlna karar vermitir. Duma, tamaz mallar komiteleri arachiy-le, tm Petrograd batkn, zel evlerine zorla girmek isteyen her trl girilme, kendi yararlarna silah Kullanmaktan da kanmayarak fcar koymalarm ister. Liteyni soka kesinde be alt Kzl Koruyucuyla iki gemici bir gazeteciyi evirmiler, bir menevik organ olan Raboia Gazeta (i gazetesi) nin tmn kendilerine vermesini istiyorlard. Gemicilerden biri zorla gazeteleri alnca, satc deli gibi ellerini kollarn sallamaya ve haykrmaya balad. Devriyelere kfreden kzgn bir kalabalk da etraf evirince gen bir ii hem kalabal ve hem de satcy yola getirmeye alt: Bu gazete Kerenski'nin bildirisini yaynlam. Bizim Rus'lar ldrdmz ve ok kan akacam yasyor... Grne gre Smolni hi bu kadar almamt. Karanlk koridorlarda ayn kouturmalar grlyor, tfekli ii guruplanyle, yardmclar ve arkadalariyle sarl siyasi liderler, koltuklarnn altnda kabark antalar, tartyor, emirler veriyor, aklamalarda bulunuyor ve koup duruyorlard. Uykusuzluk ve almadan nasl yaadklar belli olmayan kendilerinden gemi, tral, pis, gzleri kan anana dnm, di-renilmesi olanaksz bir heyecana kaplm, amalarna dimdik yryen insanlard bunlar. Yaplacak ynla ey vard. Hkmet dairelerini ele geirmek, kenti rgtlemek, garnizonun balln salamak, Duma ve Kurtulu Komitesine kar durmak, Alman ordularn durdurmak, Kerenski'ye kar yaplacak sava hazrlamak, taraya olup bitenleri anlatmak, Arkhangelsk' ten Vldivostok'a kadar propaganda yapmak... Kent ve devlet memurlar, komiserleri dinlemeyi reddediyor, posta ve telgraf ulam haberlerini vermiyor, demiryollar tren isteklerini karlksz

brakyor, Kerenski yaklarken garnizonun ne yapaca belli olmuyor ve Kazaklar saldrya hazrlanyorlard... Karslarnda yalnzca burjuvazi deil, kesinlikle ne yapacaklar belli olmayan birka enternasyonalci Menevik ve Sosyal Demokratla Sol Devrimci Sosyalistlerin dnda, tm sosyalist partiler de dilerini biliyorlard. Kendilerinden yana ii ve asker kitleleriyle says belirsiz kyller vard ama tecrbe ve kltr ynnden pek zengin taraftarlar yoktu.,. 123 Riazanov, hem byk merdivenleri kyor ve hem de mizah dolu bir yeisle ticaret komiseri olmasna ramen bu ilerden hi anlamadm sylyordu, tik kattaki kahve salonunda bir ksede tek bana oturmu, stnde kei derisinden bir palto o] an uyumak iin bile burdan kprdamyor diyecektim anaT belli ki uzun zamandan beri gzn krpmyordu. gnlk sakalyla bir adam, pis bir zarfn stne sinirli sinirli bir takm rakkamlar yazyor ve arasra kalemini sryordu. Bir Fransz bankasnda eski bir memur olduu iin kalkmlar Maliye Komiserliine getirmilerdi Menjisk'y-.. Askeri Komiteden koarak ayrlan ve yrtk prtk katlara bir eyler karalayan u dier drt kii de Rusya'nn drt kesine dalacaklar, ellerindeki tm olanaklar kullanacaklar ve oralara haberler, deliller gtreceklerdi... Kongre saat birde toplanacakt ve salon imdiden dolmutu. Oysa, yedide bro daha gzkmem i .,, Bolevik ve Sol Devrimci Sosyalistler kendi odalarnda toplant halindeydiler. Tm leden sonra Troki ve Lenin, anlama eilimi gsterenlerle bouuyorlard. Boleviklerin byk ounluu sosyalist bir koalisyon hkmetini kurmay baarmak iin gerekli tavizleri vermekten yanaydlar. Baa kamayz, diye baryorlard. ok kalabalklar. Yeterli adammz yok. Bir yana itilip kalacaz ve her ey yklp gidecek, Kamenev, Riazanov ve dierleri byle konuuyordu. Fakat Lenin, Troki'yi de yanna alm kaya gibi salam duruyordu. Anlama isteyenler programmz kabul etsinler, biz de onlar kabul ederiz. Bir adm bile geri gitmeyeceiz. Bizim cesaret ettiimizi kabuledecek iradeye ve cesarete sahip olmayan arkadalar varsa burada, gitsinler uzlatrclarla korkaklarn yanna. Asker ve iilerin desteiyle biz ileri gideceiz. Saat 7,05'te, Sol Devrimci Sosyalistler Devrimci Askeri Komitede kalacaklarn bildirdiler. Baknz, dedi Lenin, bizi izliyorlar. Biraz sonra, yerimizi aldmz byk salonun basn masasnda, burjuva gazetelerinde alan bir anarist bana dnerek Prezidyum'un ne olduuna gidip bakmam nerdi, Tsik'e ayrlm oda botu. Petrograd 124 Sovyet'inin odasnda da kimseler yoktu. Salon saon tm Smolny'i dolatk. Kimse Kongre idare organnn nerede olduu hakknda en ufak bir fikre bile sahip deildi. Yrrken, meslektam bana devrimci gemiiyle Fransa'da geen uzun ve elenceli srgn hayatn anlatyordu. Boleviklerin, kaba, cahil, estetik duygusundan yoksun kiiler olduklarn syledi bana. Bu tipik bir Rus entelijantsya adamyd... Devrimci Asker Komitenin bulunduu 17 numaral odann nnde kendimizi korkun bir iti kak arasnda bulduk. Kap alarak ierden, rtbesiz bir niforma giymi, dz yzl bodur bir adam dar kt.

Glmsyor gibiydi ama bunun yorgunluktan ileri gelen donmu bir glmseme olduunu abuk anladk. Krilenko'ydu bu. Kibar tavrl ve iki dirhem bir ekirdek olan gen meslektam bir sevin l atarak ilerledi ve elini uzatarak: Nikolai Vassevi, dedi, beni tanmyor musunuz? Hapiste beraberdik. Krilenko, dikkatini ve baklarm toparlayabilmek iin gayret gsterdikten sonra byk bir dostluk havasiyle dierine bakarak: Siz misiniz? S... Naslsnz? kisi kucaklarken konuuyorlard: Ne yapyorsunuz buralarda? Yalnzca grmeye geldim. leriniz iyi gidiyor gibi. Evet, diye cevap verdi Krilenko emin bir sesle. Proleter devrimi byk bir baardr. Sonra glerek ekledi: Belki bir gn yine hapishanede grrz. Koridora dndmz zaman, dostum aklamalarna yeniden balad. Bakn, ben Kropotkin'in rencisiyim. Bizim iin devrim byk bir yanllktr. Kitlelerin vatan sevgisini uyandrmarmtr. Bu da, halkn daha devrim iin olgunla.madiini saptar... Saat tam 8.40'da byk bir alk salvosu byk Lenin'in ieri girdiini haber verdi. Ksa, dertOD olmu br siluet, omuzlara gmlm yuvarlak, sasz byk bir bat kck gzler, bask bir burun, geni. ve cmert bir az ve kaba-bir ene. Tamamen traly-d yz* Fakat sonra hepten brakaca ve eskiden 125 ok tannm olan sakal yznde gzkmeye balamt. Elbisesi ok eski, pantolonu ise olduka uzundu. Halkn kahraman olacak kadar fizik yapl pek iyi olmamasna ramen tarihte ender saylan ve sevilen eflerden biriydi. Yalnzca zekasnn gcyle popler olmu bir efti. Espri ve mizahtan yoksun, uyumaz, ilgisiz, hi bir pitoresk zellii olmayan ama derin fikirleri basit kelimelerle anlatma, durumlar kesinlikte analiz etme ve fikir olgunluuna en byk aydn cesaretini ekleyebilme yeteneine sahip kiiydi.., Kamenev, Devrimci Askeri Komite faaliyetiyle ilgili raporu okudu: ordudan lm cezasnn kaldrlmas, propaganda serbestliinin yeniden konmas, siyasi sutan tutuklu subay ve askerlerin serbest braklmas, Kerenskiyi tutuklama emri ve zel maazalardaki yiyecek stoklarna el konmas. Rapor korkun bir alkla karland. Sonra sz, Bund (Yahudi Sosyalist Partisi) konumacsna verildi; Boleviklerin uyumaz tutumu devrimi bomak anlamna geldiinden Bund delegeleri bundan byle Kongreye katlmamak zorundaydlar. Salonda barlar: Biz sizi dn gittiniz sanyorduk. Daha ne kadar byle gitmeyi hesaplyorsunuz? Sonra Enternasyonalist Menevikler in temsilcisi gzkt: Hl burda msnz? diyenlere kar delege, Enternasyonalist Meneviklerin yalnzca bir ksmnn Kongreden ayrldn, dierlerinin ise burada olduunu bildirdi. ktidarn Sovyetlere braklmasn devrim iin tehlikeli, hatt korkun buluyoruz, (sz kesmeler) Fakat Kongrede kalp onlara kar oy vermeyi de grev sayyoruz. Belli ki sra gzetmeden, dier konumaclar da krsde sralarn savdlar. Donetz havzas

madencilerinden bir delege, bakentin yiyecek ve kmrn kesebilecek olan Kaledn'e kar Kongreden tetbir almasn istedi. Cepheden yeni dnm birok asker alaylarnn sevgi ve selamlarn getirdiler... Nihayet Le-nin kalkt. Ellerini krsnn kenarlarna dayayarak, ve dakikalarca uzayan byk alk salvosuna ilgisiz grnerek kk krpk gzlerim dinleyiciler zerinde gezdirdi. Alk dindii zaman yalnzca unlar syledi: 126 imdi sosyalist dzenin kurulmasna geiyoruz. Salon yeniden sarsld bu kez. lk olarak bar gerekletirmek iin pratik tedbirler almak gereklidir... Den lkelerin tm halklarna Sovyet koullarna uygun bir bar neriyoruz: Toprak ilhak yoktur, tazminat yoktur, halklarn kendi kendilerini Kareye haklar vardr. Ayn zamanda verdiimiz sz uyarnca, tm gizli anlamalar aklayp, onlar geersiz klacaz... Sava ve bar sorunu o kadar aktr ki, baka giri yapmadan, den tm lkelerin halklarna sunacamz beyann taslam burada okuyabilirim... Glmser gibi duran geni az konumaya balad zaman ardna kadar alyordu. Sesi ksk ama kt deildi. Senelerce konutuundan tr sertlemi gibiydi. Dz bir tonda akp gidiyordu ve insana hi durmayacakm gibi geliyordu. (( Bir fikrin stne basmak istedii zaman hafife ne doru eiliyordu. El kol hareketi hi yoktu. Ayaklarnn dibinde, basit bin kadar yz byk bir sevgi iinde ona evrilmi, dinliyordu. TM SAVAAN LKELERN HKMETLERNE VE HALKLARINA DUYURU 24-25 Ekim (-7 Kasjm) Devriminin sonucu olan ve i,, Asker ve Kyl Temsilciler Sovyetierlne dayanan ii ve Kyl hkmeti, sava halinde olan tm lkelere ve onlarn hkmetlerine, adil ve demokratik bir bar gerekletirmek amacyla derhal grmelere balanmasn nerir. Hkmet tm den lkelerde savan ezdii, yitrdlt ve bitkin drd alan snrJlarla iilerin byk bir ounluunun istedii adil ve demokratik br bar olarak, ar monarisin] devirdikten sonra Rus ii ve kyllerinin en kesin ve en inat br ekilde istedikleri bar toprak il haki getirmeyen (yani yabanc topraklan almadan ve yabanc halklar zorlamadan) ve tazminatsz bir bar n grr ite Rus hkmetinin, savaan tm halklara derhal yapmalarn nerdii bar budur. Tm mJtetlerin ve tm lkelerin h&lk temsilcilerinin yetkili Meclislerince byle br bansn trr koullarnn kesin onay in hkmet faydal btri giriimleri derhal yapmaa hazrdr. Yabanc topraklarn Hhaki ve zapteditmesinden hkme127 tin kard ve genel demokrasiyle, zellikle atan snflarn hukuk bilincine dayanan anlam udur: Serbeste ve aka belirttii stek ve rzas olmakszn, ne zaman yaplrsa yaplsn ve ilhak edilen ya da zorla lhak devletin snrlan iinde tutulan roilletin medeniyete ileri ya da gerilik derecesine baklmakszn ve nihayet ister Avrupada ister okyanus telerinde .bulunan uzak fkeler olsun, bulunduklar yere baklmakszn kk ve zayf bir milletin byk ve gl bir devlet tarafndan alnmasdr. Eer herhangi bir millet zorla bir devtetfn snrlar inde bulundurulur, aka belirttii isteine ramen ister basnda olsun, ister halk meclislerinde, 'isterse parti kararlarnda, ya da dmana kar giritii syan ve ayaklanmalarla olsun nemi yoktur bunun lstilc ya da genel oJarak daha gl bir devletin -tm birliklerinin tamamen ekilmesinden sonra

serbest oylamayla kendi varlnn siyasi rgtlenmeleri konusunda en ufak bir bask olmadan karar verebilmek hakk kendine verilmezse, bu mlletin byle bir devlete katrmas ilhak olayn dourur, yani bu bir fetih ve iddet hareketidir. Ele geirilmi zayf halklarn zengin ve gl devletler arasnda nasl paylalaca sorununu zmek iin savaa de-vam etmenin, 'nsanla kar lenmi en byk bir su olduunu kabuleder ve stisnasz tm lkeler iin ayn derecede adil olan yukardaki koullar altnda bu savaa son verecek olan bir bar anlamasn derhal mzalamak isteini beyan eder. Hkmet ayn zamanda, yukarda belirtilen bar koularn asla bir ltimatom olarak grmez ve den lkelerden bri tarafndan mmkn olan en ksa zamanda teklif edilmesi ve en ufak bir gizlilik ve yoruma meydan vermiyecek ekilde aka belirtilmeleri zerinde srarla durarak dier tm bar koullann incelemeye hazr olduunu belirtir. Hkmet gizli diplomasiyi geersiz ktlar. Tun grmeleri halkn nnde srdrmek konusundaki kesin kararm bildirir ve ubat ayndan 25 Ekime kadar, byk toprak aalar ve kapitalistlerin hkmetince imzalanm ya da dorulanm gizli anlamalarn eksiksiz yaynna derhal baladn bildirir. ou zaman olduu gb, Rus kapitalist ve byk toprak aalarna avantaj ve imtiyaz saladklar, Byk-Ruslarn toprak, ilhaklarn koruduklar ya genilettikleri lde, ad geen gizli anlamalarn tm maddelerini hkmet derhal ve kesinlikle geersiz iln eder. Tm lkelerin halklarn ve hkmetlerini, barn mzalan128 mas iin derhal -ak grmeler davet eden hkmet, kendi payna, ad geen grmeleri yazyla, telgrafla, eitli lkelerin temsilcileri arasnda yaplacak grroeter yoliyle ya da bu temsilcilerin katlaca bir konferansta oluturmaya hazr olduunu bildirir. Bu grmeleri kolaylatrmak iin Kendi tamyetkiH temsilcisini tarafsz lkelerde ayn ayr gsterir Hkmet, savaan lm lkelerin halfc ve hkmetlerini derhal t>r mtareke mzalamaya davet eder. Kendi ynnden, savaa girmi ya da girmeye zorlanm tm lke ve milletlerin temsilcilerinin katlmasiyle yaplacak bar grmelerim bitirebilmek ve bar koullarnn kesin olarak onay iin lm lkelerin halk temsilcilerinin oluturduu yetkiH meclisleri armak zere bu mtarekenin en az ay sreli olmasn diler. Dsen tm lkelerin halk ve hkmetlerine bu duyuruyu aunan Rus i ve kyl geici hkmeti zellikle, savaa katlan ve insanln byk devleti olan ngiltere, Fransa ve Almanya'daki tm bilinli iilere seslenir Bu lkelerin iileri, medeniyetin gelimesi ve sosyalizm iin byk hizmetlerde bulunmulardr, rnein, Inglterede artist eylemin byk kavgaclar, Fransz proletaryasnn tarihi ve dnya capmdakl devrimleri, Al manyada olaanst kanunlara kar yaplan direnme ve tm dnya ilerine rnek olacak ekilde bu lkede Kitle proleter rgtlerini kurmak 'in yaplan disiplini! ve yorucu almalar. Tm bu proleter kahramanlk ve tarihsel giriim rnekleri, bu lkelerdeki iilerin bugn de kendilerine den grevi yapacaklar konusunda bize garanti vermektedir: insanl savan felaketinden ve onun sonularndan kurtarmak. 8u iiler, enerji ve feragat dolu olarak, kararl ve her alanda srdrdkleri eylemleriyle bar almalarn iyi bir sonuca ulatrmak ve ayn zamanda her trl smr ve kleliin penesinde kvranan ve smrlen alan smflarm kur~ tutmas iin gsterdiimiz gayrette bize yardmc olacaklardr.

Alk sesleri dindii zaman Lenin szlerini srdrd : Kongreye bu duyuruyu onaylamasn neriyoruz. Bunu hem hkmetlere ve hem de halklara sunuyoruz. Zira yalnzca den lkelerin halklarna bavurursak bar anlamasn geciktirebiliriz. Mtareke srasnda dzenlenen bar koullar Kurucu Meclis tarafndan onaylanacaktr. Mtareke sresini ay olarak snrlayarak, halklara temsilcilerini seebilmek iin hem yeterli bir sre tanmak ve onlara bu kanl Dnyay Sarsan On Gn/F: 9 129 savatan sonra dinlenebilmek olanan, salamak istiyoruz. Bu bar nerisi emperyalist hkmetlerin direnmesiyle karlaacaktr. Bu konuda hayalci deiliz. Ama devrimin de tm lkelerde hemen patlayacan mit ediyoruz. Bu nedenle zellikle ingiliz, Alman ve Fransz iilerine sesleniyoruz... 6-7 Kasm Devrimi, sosyal devrimler an amtr, ii hareketi, bar ve sosyalizm adna galip gelecek ve kaderini izip bitirecektir... Tm bu konumada, insann iine ileyen gill ve dinlendirici bir eyler vard. Konumaya balad zaman neden halk Lenin'e gveniyordu, imdi anlamaya balamtk. Eller kaldrlarak yaplan oylama sonucunda, taslak zerinde yalnzoa siyasi gurup temsilcilerinin konuacana ve konumalaru on be dakikayla snrlandrlmasna karar verildi. lk konumay, Sol Devrimci Sosyalistler adna Karelin yapt. Yalnzca Bolevik partisinin eseri olan bu duyuru metnine baz dzeltmeler yapmak frsatn bulamadk. Fakat metnin esasn onayladmzdan olumlu ynde oyumuzu kullanacaz. Sonradan muhalefetin soytars olarak n yapacak olan, uzun boylu, kambur ve miyop Kmarov, enternas-yonalist sosyal demokratlar adna konutu. Yanlzca tm sosyalist partilerden oluan bir hkmetin bu boyutta bir eyleme geebilmek iin gerekli yetkiye sahip olabileceini ileri srd. Eer bir sosyalist koalisyon oluturulursa, gurubunun program tmyle destekliye-ceini aksi halde yalnzca bir ksmm kabul edeceini belirtti* Duyuruya gelince, enternasyonalciler esas maddeleri onaylyorlard... Gittike artan bir heyecan iinde Ukranyal sosyal demokratlar, Litvanyal ve Polonyal sosyal demokratlar, popler sosyalistler, Polonyal sosyalistler bunlar bir sosyalist koalisyonunu ye tutuyorlard Lton sosyal demokratlar birer birer program kabul ettiklerini bildirdiler. Tm bu insanlarda, birden bir eyler uyanver-miti. Bir tanesi ncln yaptmz dnya devriminin ileriye yrmeye baladndan sz ediyor di130 geri ise artk tm halklarn byk birer aile olaca yeni bir kardelik andan konuup duruyordu. Bir delege kendi adna burada bir eliki var. Hem tazminatsz ve toprak ilhak olmayan bir bar neriyorsunuz, hem de tm dier bar nerilerini dik~ kate alacanz sylyorsunuz dedi. Dikkate almak demek, kabul etmektir... Lenn ayaa frlad: Hakl bir bar istiyoruz, ama devrimci bir savatan da korktuumuz yok. Emperyalist hkmetlerin armza cevap vermemeleri byk bir olaslk iindedir. Fakat br ltimatom

da yollamak istemiyoruz, Zira bylelerine kolayca hayr denebilir. Eer Alman proletaryas, tm bar nerilerini dikkate almaya hazr olduumuzu anlarsa, bu barda taran son damla olur ve devrim Almanyada da balar... Tm bar koullann incelemeye hazrz. Ama bu demek deildir ki onlar kabul edeceiz... Baz koullarmz iin sonuna dek mcadele edeceiz. Bazlar iin de sava srdrmee demedii sonucuna varacaz belki... stediimiz tek ey savaa bir son vermektir.,, Kamenev, duyuruyu onayhyanlarn tmnden kartlarn havaya kaldrmalarn istedii zaman saat tam 10.35'ti. Bir tek delege kars oy vermek istedi fakat etrafndaki protestolar ylesine iddetlendi ki hemen elini indiriverdi. Oy birlii gereklemiti. Ortak heyecann verdii hzla hepimiz kendimizi ayakta bulduk ve hep bir azdan seslerimizi enternasyonalin gittike ykselen sesine ekledik. Beyazlamaya yz tutmu salariyle yal bir asker ocuk gibi alyordu. Alexandra KoIIantai gzyalarn iine aktyor ve ark, salonun arasndan pencere ve kaplar sarsarak gn sessizliinde kaybolup gidiyordu. Yanmda gen bir ii sava bitti, sava bitti ctiye sevinten haykryordu. Sonra, her ey durulduu zaman kendimizi sklgan bir sessizlik iinde bulduk. O anda biri bard: Arkadalar, bamszlk iin lenleri de hatrlayn. O zaman hep beraber, grkemli, melankolik olduu kadar zaferle dolu ylesine heyecanl ve ylesine 131 rus halkna uygun lm marn sylemeye baladk. Enternasyonal yabanc bir mzikti. lm mar ise, bu salonda toplanm bulunan temsilcilerinin belli belirsiz hayalleriyle kurduklar yeni ve belki de ok daha yce bir Rusyamn, geni halk kitlesinin ruhunu simgeliyordu. Halknza adadnz kutsal akn kurban olarak Bu korkun kavgada birer birer ldnz, O'nun iin, hayat, onuru, bamszl iin Her eyinizi verdiniz. Ta yrekli celatlarca mahkm edilerek Souk hapishanelerde zdtrap ektiniz. Zincirler ayanzda rendiniz srgnn ne olduunu, Gle gle karde, asil bir yol izledin sen... Halkn uyanaca zaman gelecek Byk, gl ve bamsz, Gle gle karde, sana gle gle,,. Bu byk -dava yolunda ilkbaharn lleri, Champs de Mars'daki souk ve karde mezarnda uyuyordu, gene onun iin onbinierce insan hapishanelerde, srgnde, madenlerde ve Sibiryada lp gitmiti. Her ey belki bekledikleri gibi gememi ve Entelijantsyann stedii gibi olmamt. Ama olaylar, tm gereklii iinde, her trl duygusall ve formlleri bir yana iterek, kesin ve direnilmez biimde olumutu... Lenin toprak zerine kararnameyi okumaya balad: 1 Byk toprak mlkiyeti, derhal ve tazminatsz olarak geersiz klnmtr. 2 Sorun Kurucu Mecffs tarafndan zm I en inceye kadar, toprak sahiplerinin arazileriyle tm kilise, manastr ve ar slalesinin topraklan, hayvanlar ve ziraat aletleri, binalar v& roemfilatlartyle t>)rtfkte yrenin kyl Sovyetleri Jle blge toprak komitesinin emrine verilmitin o Bundan byi tm falkm otan ve ef konan mauara yaplacak zarar, devrim

mahkemesinin cezalandraca byk su olarak iln olunur. Kyl temsilcileri Sovyetleri, bjyk toprak mlkiyetlerinin el konmas srasmda dzen salamak, el konacak arazilerin boyutlarn saptamak ve tanmlamak, el Ko132 nan tm mallarn doru bir saymn yapmak ve tm zirai ils-meler, naatlar, zirai aletler, hayvanlar, yiyecekler ve halka geen tm malJarm s*k ve devrimci Koruyuculuunu yapmak fn gerekli tedbirleri alacaklardr, 4 Kurucu Mecs son merci olarak br karara varncaya kadar, metni aada yazl olan ve Rus kyl temsilcileri Sovyeti fzvesttyasmca yerel 242 kyl mandasna gre hazrlanp 88 nokj s3yjda yaynlanan {Ptrograd No. 88 19 Austos 1917) kyl yrreirnenlii, byk toprak mlkiyeti el deiimleri srasnda rehber olacaktr. Bir iskelet kurmaktan sz edip reformlar yukardan balatmak istiyen eski Bakan ernov'un projesine benzemiyor bu proje diye konutu Lenin. Toprak blm sorunu, hemen orada ve alttan balyarak yrtlecek, ve zmlenecek. Her kylnn alaca toprak, yreye gre deiecek,.. Geici hkmet zamannda pomyeikler (toprak aalar), Lvov'un icat ettii, ingariov'un gerekletirdii ve Kerenski'nin idare ettii toprak komitelerinin emirlerini dinlemiyorlard bile,.. Grmeler balamadan nce bir adam kalabalkta ite kaka yol aarak krsye kt. Bu, kyl sov-yetleri icra komitesi yesi Piyanik idi ve fkeden lgna dnmt. Kyl temsilcileri Rusbirlii Kongresi cra Komitesi, bakan arkadalarmz Salazkin ve Maslov'un tutuklanmasn protesto eder, diye sert sert haykrd Meclise kar. Derhal serbest braklmalarn istiyoruz. Kendileri Pierre ve Paul kalesindedirler. Derhal harekete gemek gerekir, zira kaybedecek bir saniye bile yok. Sakah karmakark, gzlerinden ate akan bir asker krsye frlad: Burada oturmu, kylye toprak vermekten sz ediyorsunuz. Ama sizler, gerek kyl temsilcileri karsnda birer despot ve zorba gibi hareket ediyorsunuz. Sizi uyaryorum, diye srdrd konumasn yumruunu kaldrarak. Onlarn klma dokunursanz o zaman isyan patlar. Meclis dalgalanmaya balamt. O zaman, gcnden emin, sakin ve ineleyici haliyle Troki alklar arasnda kalkt; m Dun, Devrimci Askeri Komite, Maslov, Salazkin, Gvozdion ve Maliantovi gibi Devrimci Sosyalist ve Menevik Bakanlar serbest brakmaya karar vermitir. Eer hl Pierre ve Paul Kalesinde bulunuyorlarsa, iimizin okluu nedeniyledir. Fakat, Kornilov olay srasnda, Kerenskinin hyanetine ortak olup olmadklarn inceleyinceye kadar evlerinde tutuklu olarak kalacaklardr. Hi bir devrimde byle hareket edildii grlmemitir, diye bard Pianik. Yanlyorsunuz, diye yantlad Troki. Bu devrimde bile byle hareket edildii grlmtr. Temmuz gnleri srasnda arkadalarmzdan yzlercesi tutukland... Arkada Kollantia doktor emri zerine serbest brakld zaman Avksentiyev kapsna arn gizli polisinden iki ajan dik. Alayc glmelerin izledii kyller homurdanarak ger ekildiler. Sonra Sol Devrimci

Sosyalist temsilcileri toprak kararnamesi zerine konutular. Prensip olarak kabul etmelerine ramen, tartma yaplmadan oylamay kabul etmiyorlard. Kyl Sovyetle-rine de danmak gerekliydi. Enternasyonalist Menevikler ise nce guruplarn toplamaya alyorlard. Mak s ma stlerin lideri Kyllerin anarist kanad yle konutu: lk gnden beri ve dolambasz byle bir tedbir alan parti nnde eilmek zorundayz. Sonra, uzun sal, izme ve alvarl tipik bir kyl krsye kt. Salonun drt bir yanma eildikten sonra: Arkada vatandalar, sizleri selmlarm, dedi. Hemen urackta birka kade gezinip duruyor. Sosyalist kyllerimizi tutukladnz da neden bunlar tutukla myorsunuz? Bir gn nce nasl askerler arasnda balamsa bu kez. de kyller arasnda hareketli bir tartmadr balad. Bunlar tam toprak proleteriydiler ite. Kyllerin koruyucusu zannettiimiz icra komitemizin yeleri olan Avksentiyev ve dierleri demek yalnzca kadelermi. Tutuklayn hepsini. Bir dieri atld Pianikler, Avksentiyevler de kim oluyor? Hi biri kyl deil. Yalnzca dilleri iliyor o kadar. 134 Bylece esas kardelerini tanyan Meclis kendilerini alk tufanna bodu. Sol Devrimci Sosyalistler yarm saatlik bir ara istediler. Delegeler ka doru akmaya baladklar zaman Lenin yerinden kalkt: Arkadalar, keybedecek zamanmz yok. Yarnki gazetelerde Rusya iin son derece nemli haberler kmaldr. 0 halde gecikmiyelim. Hararetli tartmalar ve demede srtlen ayaklarn kard sesinde stnde Devrimci askeri komite temsilcisinin sesi iitildi: 17 nolu odaya on be, kkrtc. Hemen. Cephe iin olacak... Ancak iki buuk saat sonra delegeler dnmeye baladlar. Presidyum yeniden yerini ald ve toplant eitli alaylarn Devrimci askeri komiteye katlmalarn haber veren telgraflarnn okunmasiyle oturum balad. Meclis yava yava eski havasn buldu. Makedonya cephesi Rus birliklerinden bir delege durumlarnn ac bir tanmlamasn yapt: Dmanlarmzn yaptklarndan ok mttefiklerimizin dostluundan ekiyoruz ne ekersek, dedi. 10 ve 12 ordu temsilcileri Sizlerle beraberiz ve tm gcmz emrinize veriyoruz dediler. Bir asker kyl, Maslov ve Salazkin. gibi sosyal hainlerin serbest braklmasn knad. Kyl Sovyeti cra komitesini de hemen tutuklamak gerekir dedi. imdi tam devrimci dil konuuluyordu, iran'daki Rus birlikleri delegesi, tm iktidarn Sovyetlere braklmas iin direktif aldm syledi. Ukranyal bir subay, kendi lehesiyle konuarak: Bu bunalmda milliyetiliin ii yok. Yaasn tm lkelerdeki proletarya diktatrl, diye bard. En asil ve en ateli fikirlerin kaynap kprd bir and bu. Bundan byle Rusyaya ckes sesini diye-miyecekerdi. Antibolevik glerin her yerde karklk karmaya baladn gren Kamenev Kongrenin

tm Rusya* daki Sovyetlere arsn okudu: Sovyet Rus Birlii Kongresi, karj devrim, yahudi katliam, v dier zararl giriimlere kar Bakanlar Kurulunu enerjk ted135 blier almaya davet eder. i, asker ve -kyl devriminim onuru, herhangi bir yahudi katliamnn yaplmasna gz yumamaz. Petrograd kzl koruyucular, devrimci garnizon ve gemiciler, bakentte en stn dzeyde bir dzeni srdrmektedirler, iiler ,askerler, kyller! her yerde Pelrograd asker ve ilerinin verdikleri rnei izleyiniz. Asker arkada ve Kazaklar! gerek devrimci dzeni salamak grevi size dmektedir. Tm dnya ve devrimci Rusyann gzleri sizlerin zerine evrilmitir Saat ikide toprak karanamesi oya kondu. Yalnzca bir tek kar kan olmutu ve kyl delegeler sevin iindeydiler.,. Dierleri sekiz aydanberi yalnzca gevezelik ederken, Bolevikler eyleme geiyort tm kar klar ve tereddtleri ykarak, Rusyada belirgin bir program olan tek gurup haline geliyordu. st ba dklen, zayf bir asker, kaak askerleri kydeki toprak datm dnda brakan kyl eitimi maddesine kar karak gzel bir konuma yapt, nceleri slk ve yunalarla karlanmasna ramen basit ve heyecanl konumas herkesi susturu-verdi: Bar kararnamesinde sizlerin bile dehet ve samaln tandnz siperlerdeki lm, kalm savama zorla katlm olan asker, devrimi bamszlk ve bar midi olarak selmlar. Bar m? Evet Kerenski hkmeti onu Galiyaya lmee ve ldrmeye gndermi, bar istedii zaman da Tereenko yalnzca glmt... Ya bamszlk? Kerenski zamannda, komiteleri kaldrlm, gazeteleri yasaklanm, partisinin konumaclar hapsedilmiti... Kynde, toprak aalar kurulan toprak komiteleriyle alay ediyor ve arkadalarn ieri tktryordu... Pet-rograd'da Almanlarla birleen burjuvazi, ordunun yiyecek ve cephane yollarn sabote ediyor ve o ayakkab-sz ve plak kalyordu. Kim onu savatan kamaya zorlad? imdi devirdiiniz Kerenski hkmeti. Sonunda konumac kendini kabul ettirerek alkland. Fakat dijer bir asker ona iddetle kar kt: Kerenski hkmeti, dedi, savatan kamak gibi haince eylemlere bir neden olarak gsterilemez. Kaaklar, arkadalarm siperde brakarak evlerinin yo136 lunu tutan rezillerdir. Her kaak birer haindir ve cezalandrlmas gerekir... (Grltler, yeter, kesin diye barmalar.) Bunun zerine Kamenev, sorunun hkmet kararna braklmasn aceleyle nerdi. Sabahn iki buuunda ve byk bir sessizlik iinde Kam ene v, hkmetin kuruluu zerine hazrlanan kararnameyi okumaya balad: ii, asker ve kyl temsilcileri Sovyetler Rus Birlii Kongresi, Kurucu Meclis topfanncaya 'kadar. Halk 'Komiserleri Kurulu adn tayacak olan geici br i ve kyl hkmeti kurmaya karar ver m i ir. Devletin eitli htemetlerl komisyonlar tarafndan ynetilecek ve 'komisyon yeleri Kongre program mn yrthmesinU memur, kyl, asker, gemici ve, erkek ve kadn ii rgtleriyle

sk bir ibirlii halinde salayacaktr. Hkmet yetkisi, korrfisyon 'bakanlarnca oluturulan bir guruba, yani hark komiserleri duruluna aft olacaktr. Komiserlerin yaptklan tm lerin kontrol ve onlar grevlerinden alma hakk Rus Birlii Kongresiyle onun merkezi icra Komitesin verilmitir. Sessizlik devam ediyordu. Fakat halk komiserleri listesi okunmaya balaynca, hem isimden ve zellikle Troki ve Lenin'in isminin okunmasndan sonra byk bir alk koptu, VJadimir ULYANOV {Lenin) A.l. RIKOV VP. MILIUTKN A.G. APNIKOV VA OVSEYENKO (Aotonov) N.V.. KRLENKO ve P.E. DBENKO'dar* oluan bir komite. V.P. NOGN i.l. SKVORTSOV (Stepanov} L.D. BRONTAYN (Troki) G.l. OPOKOV (Lomov) I.A. TEODOROV N,P. AVLOV (Gliebov) Kurul Bakan ileri Tarm alma Sava ve Donanma Ticaret ve Sanayii Matye Dileri Adalet Levazm Posta ve Telgraf Rusya'y oluturan cett milletlerin ileriyle grevli olarak Demiryolu l.V. UGAVL (Stalln) Atanmad. 137 Salon snglerden gzkmyordu. Devrimci askeri komite herkesi silahlandryor, Bolevism, GNEYBATI rzgarnn trampet seslerini getirdii Kerensk* ye kar hazrlanyordu... Kimse evine dnmeyi dnmyor, tam tersine yzlerce yeni gelen geni salona doluuyor, saatlerce ayakta kalan ii ve askerler sert yzleriyle yorulmakszn konumalar dinliyordu. Hava, sigara duman, insan soluu, ter ve kaba elbiselerden kan kokularla arlamt. Avilov, Kongrede kalan enternasyonalci Menevik-lerle, yine enternasyonalci sosyal demokratlar adna konutu. Novaia Jizn'in yazar, gen, zayf ve zeki yz, k redingotuyla

hemen dikkati ekiyordu. Nereye gittiimizi soralm kendi kendimize... Koalisyon hkmetinin kolayca ykl, demokrasinin sol kanadnn gcyle deil, o hkmetin halka bar ve ekmek vermekteki baarszhyla aklanr. Sol kanat, yalnzca bu sorunlar zmleyebilirse iktidarda kalabilir... <sHalka ekmek verebilecek midir? Buday ortalkta pek gzkmyor. Kyllerin ounluu bize katlmayacaktr, zira ihtiyalar olan makinalar veremezsiniz onlara. Yakacak ve dier ilk gereksinim maddelerini bulabilmek hemen hemen olanakszdr... Bara gelince, glk ok daha almaz grnyor burada. Mttefikler Skobelev'le grmeyi reddettiler. Sizin yapacanz bir bar konferansn ise hi kabul etmezler. Sizi ne Paris, ne Londra ve de Berlin tanr... Mttefik lkelerdeki proletaryadan byk yardm greceinizi hi sanmayn. Zira lkelerin ounda, devrimci mcadeleden haberleri bile yoktur. Mttefik demokrasisinin, Stokholm Konferansnn bile baarya gtremediini hatrlayn. Alman sosyal demokratlarna gelince, Stokholmdaki delegelerimizden biri olan Goldenberg'le konutum. Ar solun temsilcileri, sava devam ettii srece Almanyada devrim olamayacan sylemiler ona... O anda sesini kesen barma ve satamalara ramen Avilov konumasn srdrd: Rusya'nn yalnz kal sonunda, ya ordu Al-manyaya yenik decek ya tngiliz-Fransz koalisyonu ile Alman-Avusturya koalisyonu arasnda Rusyann za138 rarma oldu bitti bir bar yaplacak, ya da Almanyay-la ayr bir bar grlmesine gidilecek. Mttefik elilerin lkeyi terke hazrlandklarn ve tm Rus kentlerinde lke ve devrim kurtulu komiteleri kurulduunu renmi bulunuyorum,,. Hi bir parti bu byk glklerin stesinden gelemez. Yalnzca, halk ounluuna dayal bir sosyalist koalisyon hkmeti, devrimi sonuna dek gtrebilir. Avilov, sonra iki franksiyonun kararn okudu: Devrimin elde ettikJerini koruyabilmesi iin ii, kyl ve asker temsilcileri Sovyetleri ekli altnda rgtlenmi devrimci demokrasiye dayal br hkmeti oluturmann gereine, ibu hkmetin grev olarak mmkn olan en ksa zamanda de-rookrstik bir ban gerekletirmesi, topraktan, toprak komitelerine vermesi, sanayi retim kontroln rglemesi ve belirti Tarihte Kurucu Meclisi armas gereine inanan Kongre, top-lantsya katten tm guruplarn anlamas sonucunda hkmet oluturmakta grevli bir tcra komitesi atar. Zafer sarholuu iindeki Meclisin devrimci heyecanna ramen, herkes Avilov'un objektif ve aklc fconumasiyle etkilenmiti. Sona doru bartlar ve slklar kesildi, hatta yer yer alkland bile. Sonra krsye, kimsenin samimiyetinden kuku duymad, gen, cesur Karelin kt. Devrimci kylleri temsileden ve hemen hemen Bolevikleri izleyen tek parti olan Maria Spridonova partisi, sol Devrimci Sosyalistler adna konutu. Kongreyi terkeden devrimciler ordusundan sonuna dek ayrlmak istemiyen partimiz halk komiserleri kuruluna girmeyi reddetmitir. Byle bir ayrl Bole-viklerle dier demokratik guruplar arasnda arac grevimizi srdrmemize engel olur. Oysa asl grevimiz de budur.

Biz, yalnzca sosyalist bir koalisyon hkmetini destekliyebiliriz. Boleviklerin despota tutumlarn protesto ederiz. Komiserlerimiz grevlerinden alnmlar, tek yayn organmz Znamia Troda (i bayra) dn yasaklanmtr... Merkez Dumas size kar gl bir lke ve devrim kurtulu komitesi kurmaktadr. Daha imdiden 139 bir kenara itilmi bulunuyor ve hi bir demokratik gurubun desteini salyamyorsunuz... Dudaklarnda ineleyici bir glmsemeye varan alayc bir ifadeyle gven dolu ve salona egemen haliyle Troki krsye kt; Grleyen sesiyle konumaya balaynca, kalabalk kulak kesildi kendisini alklayabilmek iin, Partimizin yalnz kald zerine dnceler yeni deildir. Ayaklanmadan bir gn nce, yenilgimizin korkun olaca da sylenmiti. Bizimle birlikte Devrimci askeri komiteye giren sol Devrimci Sosyalist gurubu dnda herkes bize karyd, O halde, hemen hi kan dkmeden nasl hkmeti devirebildik? Bu olay, yalnz olmadmzn en arpc kantdr. Gerekte yalnz olan geici hkmetti. Bize kar yryen demokratik partiler yalnzd ve imdi de proletaryadan sonsuza dek kesilmi olarak yalnzdrlar. Bir koalisyon gereinden sz ediliyor. Yalnzca bir koalisyon mmkndr, o da ii, asker ve yoksul kyl koalisyonu,.. Avilov ne tr bir koalisyondan sz amak istiyor? Halka hyanet eden hkmeti destekli-yenlerle mi bir koalisyon kuralm? Koalisyon her zaman g demek deildir. rnein, aramzdaki Dan ya da Avksentiyevle birlikte ayaklanmay rgtleyebir miydik? (Kahkahalar). Avksentiyev pek fazla ekmek vermedi. Ainalarla yaplacak bir koalisyon daha m fazla verirdi? Kyllerle, toprak komitelerini tutuklattran Avksentiyev arasnda kylleri tutuyoruz biz. Devrimimiz tarihin kla-sik bir devrimi olarak kalacaktr,.. Dier demokratik partilerle anlamay istemediimiz iin bizi suluyorlar. Fakat knanacak biz miyiz? Yoksa, Karelin'in de istedii gibi suu bir anlamazla m yklemek gerekli? Hayr arkadalar. Henz barut ve dumandan syrlmam bir devrimin ortasnda bir parti kalkar da ite iktidar, gidin aln onu der ve kendilerine iktidar sunulan kimselerde dmana geerse buna anlamazlk demezler. Bu amansz bir sava ilandr. Bu ilan da biz yapmadk... Avilov, eer yalnz kalrsak bar iin yapacamz almalarn baarszla urayacan syiye-rek bizi tehdit ediyor. Skobelev, hatta Tereenko ile 140 yaplacak bir koalisyonun bar iin bize ne gibi bir faydas olurdu merak ediyorum. Avilov, zararmza yaplacak bir bar tehdidiyle korkutmak istiyor bizi. Cevap veriyorum. Eer emperyalist burjuva Avrupay idare etmeyi srdrrse devrimci Rusya muhakkak kecektir.., Yalnzca bir tek*seenek var: ya Rusya Avrupa-da devrimci bir hareket balatacak ya da avrupah gler rus devrimini ezecektir, Konuma, kendilerini insanln nderi gibi gren bu insanlarn uzun alklar ve heyecanl onaylariyle selmland. Ve o andan sonra ayaklanan kitlelerin tm eylemlerinde, kendilerini hi bir zaman terketmiyecek olan bir kararllk ve binlilik duygusu egemen oldu. Fakat dier kampta da mcadele rgtleniyordu. Kamenev, sert yznde amansz bir

dmanlk tayan ve demiryolcular sendikasna bal bodur bir adama sz verdi. Konumas, Meclisin ortasnda bir bomba gibi dverdi. Rusya'nn en gl rgt adna konuma hakkn istiyor ve sizlere diyorum ki: Vikje, hkmetin oluturulmas konusunda sendika kararn size iletmek-le beni grevlendirdi. Eer Bolevikler, Rus demokrasisinin tmnden ayrlmakta inat ederlerse Merkez Komitesi kendilerini hi bir zaman desteklemiyecektir. (Tm salonda byk grltler). 1905 ylnda ve Kornilov olay gnlerinde demiryolu iileri devrimin en yi savunucular olmulard. Ama sis bizleri Kongrenize bile davet etmediniz... Eski Tsik sizi davet etmedi, diye barmalar. Konumac aldrmayarak srdrd konumasn: Bu kongrenin yasal olduunu kabul etmiyoruz. Zira Menevik ve Devrimci Sosyalistlerin ayrlndan sonra yasal ounluu salyamamtr... Sendika eski Tsikten yanadr ve Kongrenin yeni bir komite semek hakkna sahip olmadn duyurur... ktidar, tm devrimci demokratik organlarn nnde sorumlu sosyalist ve devrimci bir hkmete ait olmaldr. Karg devrimci birlikleri Petrograd'a gtrmeyi reddeden demiryolcular sendikas, byle bir iktidar oluturuluncaya dek icra komitesinin onayndan gemeyen hi bir emri yerine getirmeyecektir. Vikjel 141 ayrca tm rus demiryollar idaresini ele almaya karar vermitir. Konumasnn sonunda tm salondan gelen kfr salvosu nedeniyle sesi iitilmedi. Ama bro yelerinin endieli yzlerinde szlerinin iyi oturduu seziliyordu. Bununla birlikte Kamenev, Kongrenin yasallma sz kondurulamyacan, Menevik ve Devrimci Sosyalistlerin ayrlndan sonra bile eski Tsik'in belirledii ounluun alm olduunu sylemekle yetindi... Sonra oylamaya geildi. Halk Komiserleri Kuruh byk bir ounlukla kabul edildi. Rus Cumhuriyeti yeni parlementosu olan yeni TsikTin seimi yanlzca 15 dakika srd. Troki bunun, 70'ini Boleviklerin oluturduu 100 yeden kurulduunu aklad.,. Kyllerle, uzlamaz guruplarn yerleri ayrlmt. Programmz) kabul eden tm gurup ve partileri hkmete alacaz diyen Troki konumasn bitirdi. Bundan sonra Sovyetler Rusbirlii kinci Kongresi dald ve yeleri, byk olaylarn haberlerini ulatrabilmek iin Rusya-nn drt bir yanna koutu. Delegeleri evlerine gtrmek iin Tramvay iileri Sendikasnn Smomy'de hazr beklettii vatmanlar uyandrdmz zaman saat yedi olmutu bile. Tklm tklm dolu arabalarda bir gece ncesine gre pek sevin yoktu. ounluk endieliydi. Belki de te iktidardayz ama isteklerimizi nasl kabul ettireceiz? diyordu ilerinden, Evimize geldiimiz zaman silahl bir halk devriyesi bizi durdurarak iyice inceledi. Dumann duyurusu etkisini gsteriyordu demek... Geldiimizi duyan ev sahibi kadn pembe ipek saba hlyle indi: Komite evdeki dier erkekler gibi sizin de nbet tutmanz istiyor. Nerden kt bu nbet diye sorunca Evi, kadnlar ve ocuklar korumak iin diye yantlad. Kime kar?.. Hrsz ve katillere... Ya gelen kimse evde silah olup olmadm anlamaya alan Devrimci askeri komite yesiyse? Oh her zaman komiseriz derler, sanki ne fark var ki.

Amerikan Konsolosunun, tm Amerikal vatandalarna zellikle Rus Entejintsyasna yakm yerlerde silah tamasn yasakladn kasla kasla syledim. 142 ALTINCI BLM KUKTULU KOMTES Cuma 9 Kasm... Novoersak, 8 Kasm, Bolevik ayaklanmas ve Petrograd ife dier kentlerde geid hkmeti devirip iktidar almak iin yaplan giriimler karsnda, byle eylemleri su grp kesinlikle reddeden Kazak hkmeti, dier tm kazak birlikleriyle anlaarak bir koalisyon hkmeti olan imdiki geici hkmeti her alanda desteM-yecektr. Olaanst durum ve merkez iktidarla olan balanjlann geici olarak kesinliini gzonne alan Kazak hkmeti, Rusyada dzen yeniden salanp geici hkmet iktidara dnene kadar Don blgesinde 7 Kasmdan itibaren iktidar ele almtr. mza: Ataman Kaledin Kazak Birlikleri Hkmet Bakan Gaina tarihli, Babakan Kerenski'nin Pkaz: Rus Cumhuriyeti tm silahl kuvvetler komutam ve geici hkmet bakan olarak, cephede vatana bal kalan birliklerin daresini elimize aldjtmz -bildiririz. Gerek bitmeden gerekse kandrlm olarak ike ve devrim hayinerinin gelesine katlm bulunan Petrograd yre&i tm askeri birliklerine tir ssat bite kaybetmeden grevleri bana dnmelerini emrediyoruz. Bu emir her tabur ya da zrhl ve atl birliklerde okunacaktr. mza: Geici Hkmet Kurul Bakan ve Silahlj Kuvvetler Yksek Komutan 14 Kerens'ki'nin Kuzey Cephesi Bakomutanna telgraf: Gaina kenti, ,bana bal kalan alaylar tarafndan kan dklmeden ahn-mrtr. Semenov ve ismaifov alayJariye Kronstad askeri birlikleri ve gemiciler drenme gstermeksizin silahlarn teslim etmiler ve hkmet kuvvetlerine katlmlardr. Ad geen tm birliklere mmkn olduu kadar hzla ilerlemelerini emrediyorum. Devrimci askeri komite birliklerine geri ekilme emri vermitir. Keren ski 30 km. kadar gney-batda bulunan Gaina gece dmt. Gemiciler dnda ad geen alaylarn birlikleri kumandansz olarak civarda ba bos gezerken kazaklar tarafndan sarlm ve silahlarn brakmaya zorlanmlard. Fakat hkmet kuvvetlerine katldklar doru deildi. Zira ilerinden birou yaptklarndan utan duyarak tutumlarn aklamak zere Smolny* ye dnmlerdi. Kazaklarn bu kadar yaknda olacam dnmemiler, hatta onlarla konumaya bile kalkmlard,.. Devrimci cephede byk bir karklk vard. Gneydeki tm kk kentlerin garnizonlar zorunlu olarak iki, hatta fraksiyona blnmt. Yksek kumandanlk dzeyi, daha byk bir otorite olmadndan Ke-renskiyi tutuyor, ounluk Sovyetlerin yannda yer alrken geri kalanlar ise zavall br halde kararsz- dolayorlard. I)evrimci komite Petrograd savunmasna hrsl bir muvazzaf subay olan Yzba Muraviov'u getiriverdi aceleyle, O Muraviov ki, yazn lm taburlarn rgtlemi ve hkmetten Boleviklere daha sert davranarak tozlarn atmasn istemiti. Bu, askerlik iliklerine

ilemi, g ve cesareti seven, belki de samimi bir insand... Sabahleyin sokaa ktm zaman, tam kapmn yannda duvara yaptrlm Devrimci askeri komitenin iki yeni duyurusunu grdm. Bunlar, tm maaza ve dkkanlarn almasn ve bo btn lokallerin komiteye verilmesini emrediyordu. 144 Bolevikler, otuz alt saattir tara ve dnyadan tm balarn yitirmilerdi. Telgraf ve demiryolcular telgraflar ulatrmyor, postaclar mektuplar gnder-miyorlard. Yalnzca Tsarkoie-Selo radyo istasyonu her yarm saatte bir duyuru ve manifesto yaynlayp duruyordu. Smolny ve Duma komiserleri birbirleriyle yara km, eitli Jara kentlerine gitmek iin trene yetimeye alyorlard. ki uak propaganda malzemesiyle ykl olarak cepheye umulard . Her eye ramen isyan dalgas tm aralar geen bir hzla Rusyaya yaylmaya balamt. Helsing-fors Sovyeti, oylama sonucu devrime katld, Kiev Bolevikleri mhimmat deposuyla, telgraf binasn ele-geirmelerne ramen tam o srada kentte toplantlarn yapmakta olan Kazak kongresi delegeleri tarafndan kovuldular. Kazan'da, Devrimci askeri komite yerel garnizon genel kurmay ile geici hkmet komiserini tutuklad. Sibiryada Krasnoyarsk'tan gelen haberlere gre Sovyetler Belediye dairelerine egemen olmulard. Deri iilerinin giritikleri byk bir grev ve genel bir lokavt tehdidiyle durumun gittike ktye gittii Moskovada, Sovyetler ezici bir ounlukla Petrog-rad Boleviklerin! desteklemiler ve hemen ilemeye balyan bir Devrimci Askeri Komite kurmulard. Durum her yerde aynyd. Fabrika iileriyle, kk rtbeli asker byk bir ounlukla Sovyetleri tutuyor, subaylar, junkersler ye orta snf hkmeti destekliyor, lml sosyalistlerle Kadeler de hkmetin yannda yer alyordu. Tm kentlerde i sava iin silahlanan lke ve devrim kurtulu komiteleri mantar gibi bitiveriyordu. Byk Rusya zlme halindeydi. daha 1905'de balam ubat devrimi de kmeyi hzlandrmt. Yeni dzenin taslan izmesine izmiti ama, yalnzca eski rejimin dklmeye yz tutan iskeletini ayakta tutmay bilmiti. Nasl fleyerek duman dalrsa, Bolevikler de bir gecede bu iskeleti skp atm, ufa-layvermiti. Eski Rusya artk yoktu. nsan toplumu, ilkel erime noktasna gelmi, ve snf mcadelesinin zerinde amanszca devam ettii kaynayan alevden deniz, yava yava souyarak yeni yldzlarn oluturduu ince bir kabukla rtlyordu. Dnyay Sarsan On Gn/F: 10 145 PetrogradMa, austos aynda sosyalist koalisyon hkmetinin kurduu alma ve Levazm Bakanlklar bata olmak zere on alt bakanlk grevdeydiler* Tm frtnalarn balarnn zerinde patlad bu souk ve solgun sabahta, bir avu Bolevik, hi kimsenin bylesine yalnz kalmad bir bolua itilver-milerdi. Devrimci askeri komite srtm duvara yaslam, inatla varln savunuyordu. Cesaret, gene cesaret ve gene cesaret. Sabahn beinde kzl koruyucular belediye basmevine baskn yaparak Dumann binlerce manifestosuna el koydular ve resmi belediye organ olan Viestnik Gorodskovo Somupravleinay (Belediye blteni) yayndan kaldrdlar. Bask makinesinden tm burjuva gazeteleriyle eski Tsik'in organ Golos Soldatay yrtp aldlar. Sonradan Tsik bu gazeteyi Soldatski Golos adiyle 100,000 basarak tm kin ve kzgnln zerinde kusmaya balad:

Gecenin karanlndan yararlanarak hyanetlerini srdren, gazeteleri yrtan bu adamfar lkeyi uzun zaman habersiz b-rakamyacakJardr. lke gerei renecek ve sizleri yargtIayacaktr Bolevik beyler. Greceiz,,, leyi biraz gee Nevski caddesine indiimiz manian, yolu tkyan bir kalabaln Duma binasnn nnde toplandm grdk. Yz kadar erkek ve kadn memurlar, renciler yumruklariyle tehdit edip kfr savurduklar bir ka kzl koruyucu, ve gemicinin etrafn evirmiti. Basamaklarda izci ve subaylar Sol-datski Golos gazetesini datyorlard. # Merdivenin altnda, krmz kolluklu bir ii, tabancasn ekmi, fkeden titriyerek bu dman kalabaln orta yerinde gazetelerin kendisine verilmesini istiyordu. Tarihte daha byle bir sahne grlmemitir diye dnyordum. Bir yanda, baarl bir ayaklanmann temsilcileri bir avu asker ve ii elde silah psm kalm, dier yanda, le zeri beinci cadde kaldrmlarnda hainler, provokatrler, Opriniki diye baran ayn insanlardan olumu kzgn bir kalabalk... zerlerinde krmz harflerle Halk Kurtulu Komitesi Milisi yazl beyaz kolluk takan subaylar ve renciler kaplar tutmutu. Be alt tane izci ocuk 146 gidip geliyordu. erisi ise heyecan iindeydi. Yukar ktmz zaman, merdivenleri inen Yzba Gomber Dumay datacaklar, Bolevik Komiser Belediye Bakannn yannda dedi. Gerekten Riazonov rzgar gibi kt ierden tam yukar vardmzda. Halk Komiserleri Kurulunu tanmalar iin gelmi, ama belediye reisi kesinlikle reddetmiti bunu. Brolarda, resmi kiiler, aydnlar, gazeteciler, yabanc muhabirler, ngiliz ve Fransz subaylarndan oluan vzr vzr bir kalabalk kouuyor, baryor ve el kol sallyordu... Kent ba mhendisi subaylar gstererek kabara kabara Elilikler tek iktidar olarak Du-may tanyorlar diyordu. Bu katil ve haydut Bolevikler tutunsalar tutunsalar daha bir saat tutunurlar. Tm Rusya bize katlyor... Alexandre salonunda Kurtulu Komitesi canavar gibi bir toplant yapyordu. Filipovski bakanlk ediyor ve Skobelev bir kez daha krsye km alklar arasnda yeni katlma haberlerini veriyordu: Kyl Sovyetleri cra Komitesi ,eski Tsik, Ordu Merkez Komitesi, Tsentroflot, Menevik ve Devrimci Sosyalist Guruplar, Sovyetler Kongresi Cephe Gurubu, Menevik Partileri Merkez Komiteleri, Devrimci Sosyalist ve Popler Sosyalist Partileri Merkez Komiteleri, Edinst-vo Gurubu, Kyl Birlii, Kooperatifler, Zemstvoslar, Belediyeler, Posta ve Telgraf Sendikas, Vikjel, Rus Cumhuriyet Meclisi, Birlikler Birlii, Tccar ve Sanayiciler Birlii.., ...Sovyet iktidar demokratik bir iktidar deil bir diktatrlktr, bir proletarya diktatrl de deil, proletaryaya kar olan bir diktatrlktr. Devrimci duygular duymu olan ve duyabilen herkes devrimin savunmas iin bize katlmaldr. Gnn sorunu yalnzca sorumsuz demagoglar etkisiz klmak deil, fakat kar devrimi tepelemektir. Tarada baz generallerin Petrograd zerine yrmek iin olaylardan yararlanmaya altklar doruysa, salam bir demokratik hkmet iin almamz gerektiine iarettir bu. Aksi halde sa kargaalk sol kargaaln yerini alacaktr... Golos Soldata'y alan vatandalar ya da Rabotchia Gazeta'y satan ufak ocuklar sokaklarda tutuklanrken Petrograd garnizonu eli kolu bal ilgisiz kalamaz.,. 147

...Meclis kararlar saati gemitir... Devrime inanmayanlar ekilsinler... Birlik iinde bir iktidar kurmak istersek nce devrimin prestijini yeniden kurma-hyz... ...Yemin edelim hep birlikte... Ya devrim kurtulacak ya da bu yolda leceiz. Tm salon gzleri prldayarak alklamaya balad. Bir tek proletarya temsilcisi yoktu aralarnda... Sonra Weinsbein geldi krsye: Halk, kurtulu komitesinin etrafnda sk skya birlemeden yerimizde kalp bir ey yapmamalyz. Sonra, savunmadan saldrya geeriz... Vikjel delegesi, rgtnn yeni hkmeti kurmak giriimini ele aldn ve temsilcilerin u anda Smolny ile bu sorunu grtn syledi. Byk bir tartma balad hemen. Bolevikler yeni hkmete katlacaklar myd? Martov katlmalarn savundu. Kukusuz kiT dedi, byk bir siyasi parti oluturmaktadrlar. Fikirler blnmt. Meneviklerin sa kanadiyle, Devrimci sosyalistler, popler sosyalistler, kooperatifler ve burjuva unsurlar iddetle kar kyorlard bu ie... Onlar Rusyaya ihanet ettiler, dedi bir konumac, sava balattlar ve cepheyi Almanlara atlar. Gzlerinin yana bakmadan ezmek gerekir... Skobeev hem Boleviklerin hem de Kadelerin d-arda kalmasn istiyordu, Tsiretelli ve uzlatrclarn Rus demokrasisine koalisyonu empoze ettikleri gece Boleviklerle demokratik konferans terkeden gen bir Devrimci Sosyalistle konumaya baladk. * Siz burada msnz? dedim. Gzleri parlyarak Evet, diye haykrd. Partimle birlikte aramba akam Kongreyi terkettim. Bu hayvanlarn despotluuna boyun emek iin mi yirmi yldan fazla hayatm tehlikeye attm ben? Metodlarna tahamml edilmez. Ama kylleri hesaba katmadlar. Kyller kprdamaya balad m, olmak ya da olmamak sorunu onlar iin yalnzca dakikalara bal kalr... Ama kyller kprdayacaklar m bakalm? Toprak kararnamesi honut etmiyor mu onlar? Daha ne istiyorlar? Toprak kararnamesi mi? diye sordu kzgn kz148 gn. Kararnamenin ne olduunu biliyor musunuz? Bu bizim, yani harfi harfine Devrimci sosyalist partisinin programdr. Kyllerin ne istediklerini en ince noktasna kadar inceledikten sonra benim partim izmitir bu politikay. Utanmazlktr bu... Mademki sizin kendi politikanz bu, ne diye kar kyorsunuz pek anlyamadm. Kyller, isteklerine cevap veriyorsa neden kar ksnlar? Anlamyorsunuz. Kyllerin bu dmeni hemen akacaklarn ve bu zorbalarn Devrimci Sosyalistlerin programn yrttklerini anlamyacaklar m sanyorsunuz? Kaledin'inin gerekten kuzeye doru yryp yrmediini sorarak konuyu deitirdim. Ac bir memnuniyetle ellerini outurarak bir ba iaretiyle beni dorulad. Evet. imdi Boleviklerin ne yaptn gryorsunuz. Kar devrimi bize kar kardlar. Devrim hap yutmutur. Peki, siz savunmayacak msnz onu? Tabi, kanmzn son damlasna kadar savunacaz. Ama Boleviklerle beraber i

yapmayz... Ya Kaledin Petrograd'a gelir ve Bolevikler kentin savunmasn rgtlerlerse, onlara katlmaz imsiniz? Tabii ki hayr, kenti savunur ama Boleviklere yardm etmeyiz. Kaledin devrim dmandr, ama Bolevikler de devrim dmandr. Kimi ye tutarsnz, Kaledini mi Bolevikleri mi? Sorun tartlmaz, dedi sabrszlkla. Size devrimin battn ve suun Boleviklerde olduunu sylyorum. Neden bundan sz ediyoruz sanki? Kerenski geliyor. Ertesi gn saldrya geeceiz. imdiden Smolny delegeler yollayarak bizden yeni bir hkmet kurmamz istedi. imdi elimizdeler. Kprdayamaz hale geldiler,,. Ama onlarla almayacaz... Dgardan bir silah sesi iitildi. Pencerelere kotuk. Kfrlerin kzdrd bir kzl koruyucu gen bir kz ate ederek kolundan yaralamt. Barlar bize kadar ykselen kzgn kalabaln kz evirerek bir arabaya koyduklarn grdk. Birden, zrhl bir otomobil toplarn dndrerek Mkaylovskaia kesinde grn149 d. Petrograd kalabal bu ie antremanl olduundan hemen daldlar, dere ve sokak ortalarnda yere kapaklandlar ya da telgraf direklerinin arkasna bzldler. Ara yava yava Dumann merdivenlerine kadar geldi. Bir adam ban kuleden kararak Soldatski Golos'm tm saydarn kendisine vermelerini istedi. zci ocuklar glerek, binaya sndlar. Bir sre sonra ara ne yaptzn bilmeden saa sola gitti ve Nevski caddesine sapt. Yerlere yatm erkek kadn kalkmaa ve stlerini balarn silkelemeye baladlar. erde, Soldatski Golos'un saylarn saklyacak yer arayan adamlar kouup duruyordu. Bir gazeteci elindeki kad sallyarak atld: te Krasnov'un duyurusu... Hemen etrafn aldlar. Hemen basmak, sonrada klalara datmak gerek bunu... Ordular yksek komutannn emriyle, Peirograd'da toplanm bulunan birliklerin kumandanlna atanm bulunuyorum. Vatandalar, askerler, Don, Ku'ban, Transbaikali, Ussun, A-mur, Jenisseyi'nin kahraman kazaklar, asker yenrnnize baf katan ve Kazak yemininizi asla bozmamaya kararl sizlere s&s-Jeniyorum. Petrograd' anariden, despotluktan, alktan ve Rus-yey bu silinmez utantan siz kurtaracaksnz, mparator Gyo-mun altnlarla satn ald bir avu cahil srmtr bu lekeyi Rusyaya. Zafer dolu ubat gnlerinde kendsine ballk yemini ettiiniz geici hkmet devrilmemi, zor kullanlarak kovulmu-tur. Cephe ordularnn yardmiyle geri dnmeye hazrlanmaktadr. Grevine bat Kazak ordular :brlii kurulu, komutanla altnda tm kazaklar toplam ve tm Rus halknn desteini grerek, (kendinden emn, 1612'nin korkun gnlerinde Don yresindeki atalar nasl i ekimelerle km ve sveli, Litvan-yah ve Polonyal farn kuatt Moskovay kurtarma, o da lkesine Jrfcmet etmeye and jmi^'r Cephe bu canileri lanetfemektedrr. Yamalar, iddet ylemeri, cinayetleri, A'manlara zg, yklmj ama yenilmemi kurbanlarna yaptklar ktlklerle halk kendilerinden soutmulardr. Vatandalar, askerler, kahraman Petrograd Kazaklar?, kim

150 vatana hyanet diyor kim etmiyor bilebimem ve bo yere masum kan aktmamam iin bana derhal delegelerinizi grv deriniz. Tam o srada binann kzl koruyucular tarafndan sarld haberi geldiw Krmz kolluklu bir subay ieri girerek Belediye Bakannn yanna gitti. Birka dakika sonra dar kt ve ihtiyar Shreider yz alt st olmu nce krmz sonra sararm olarak kabinesinden ayrld. Hemen Dunay olaanst toplantya arn, diye bard. Salonda tm almalar durdu, Tm Duma yeleri olaanst toplantya. Ne oluyor? Bilmiyorum, tutuklanacaz. Duma datlacak... Kapda temsilcileri tutukluyorlar. Yorumlar birbirini kovalyordu. Nikolas salonunda ancak ayakta durabilecek yer vard. Bakan, tm kaplarn tutulduunu, kmak ve girmenin yasaklandn ve bir komiserin Belediye Dumasn, tutuklayp, datmakla tehdit ettiini syledi. Dinleyici ve temsilciler hararetli bir tartmaya baladlar. Hi bir kuvvet, serbeste seilmi belediye hkmetini datmak hakkna sahip deildi. Bakan ve dier yelerin dokunulmazl vard. Despotlar, provokatrleri, Alman ajanlarn tanmayacaklard. Datma tehditlerine gelince, gelsinler bakalm. Yalnzca cesetlerimizin stnden at-lyarak bu oday ele geirebilirler. Evet, bu odada roma senatrleri gibi Gotlarn geliini bekliyeceiz. Karar stne karar oylanyordu. Bir tanesi, tm Rusyadaki Dumalarla, Zemstvoslara telgrafla olaylarn bildirilmesini istiyor, bir tanesi Belediye ve Duma Bakanlarnn Devrimci Askeri Komite Temsilcileri ya da uyduruk Halk Komiserleri Kuruluyla iliki kurmalarnn olanakszlna deiniyor, bir ncs, Pet-rograd halkna yeni bir anda bulunularak kendi setii belediyeyi savunmasn neriyor, bir drdncs de srekli olarak toplanlmasn istiyordu... Bu arada bir temsilci Smolny'ye telefon ederek Devrimci askeri komitenin Dumay kuatmak iin emir vermediini ve birliklerin ekileceini renmiti. Derhal Dumaya bilgi verdi bu konuda. 151 Biz aaya inerken Riazanov'un heyecanla byk kapdan ieri girdiini grdk. Dumay datacak msnz? diye sordum. Allah gstermesin, dedi. Bir anlamazlk oldu. Bu sabah belediye bakanna Dumann endielenmemesini syledim... Aksama doru, ift sral bir bisikletliler birlii tfeklerini omuzlarna asmlar, Nevski caddesinden gelerek durdular ve biriken kalabalk hemen sual yamuruna tuttu onlar, Kimsiniz? Nereden geliyorsunuz? diye sordu iri yar bir adam aznda sigarasiyle. On ikinci ordudanz. Allann bels burjuvaya kar Sovyetlere yardm etmek zere cepheden geliyoruz. fke dolu barlar iitildi: Bunlar Bolevik Jandarmalar, Bolevik Kazaklar bunlar,.. Deri ceketli ufak tefek bir subay merdivenleri koarak indi. Garnizon yz seksen derece dnyor, dedi kulama fsldayarak. Bu, Bolevikler iin sonun balangcdr. Dalgalar nasl geri ekilirmi grmek istiyorsanz gelin benimle.

Jimnastik admlarla Mikhaylovskaia caddesine dald, biz de arkasndan. Ne alay bu? Broneviks... ciddiydi. Zrhl otomobil birlikleri olan Broneviks'I er anahtar ellerinde tutuyorlard. Duma ve kurtulu komitesi komiserler onlar grmeye gittiler. imdi gryorlar... Neyi gryorlar? Hangi taraf yannda d-mek iin mi? Yok canm, i byle kararlatrlmaz. Asla Boleviklere kar dvmezler. Tarafszlklarn iln edecekler, o zaman da Junkerslerle Kazaklar... Byk Misel manejinin kaps ardna kadar akt. ki nbeti bizi durdurmak istedi, ama emirlerine aldrmayarak hzla girii getik. Yksek kolonlariyle pencerelerin yar karanlkta kald byk salonun tavanna asl tek bir lamba solgun sdariyle aydnlatyordu iersini. Zrhl otomobillerin korkun siluetleri 152 duvarlar boyunca bzlmt. Bir tanesi, n altna, meydana ekilmiti ve etrafndaki koyu renk niformalar iinde iki bin kadar asker imparatorluk binasnn bu usuz bucaksz bykl iinde kaybolup gidiyordu. Subaylar, bakanlar ve asker komiteleri konumaclarndan oluan on onbe kii otomobilin tepesine tnemi, ortadaki Kulede konuan bir askeri dinliyordu. Bu, geen yazt Broneviks Rusbirlii Kongresi Bakan olan Kanjonov'du. Temen epoletli deri ceketinin iinde k ve kvrak, tarafsz kalnmasn savunuyordu gzel konumasiyle. Ruslarn kendi z kardelerini ldrmesi korkun, diyordu. Tarihin unutamayaca dlerle yabanc dman yenen ve ara kar yan yana arpan askerlerin arasnda i sava olmamaldr. Biz askerlerin siyasi parti kavgalarnda iimiz ne? Geici hkmetin demokratik bir hkmet olduunu sylemek istemiyorum. Burjuvaziyle de koalisyon istemiyoruz. Fakat tm demokrasiyi ieren bir hkmet olmaldr. Yoksa Rusya ker gider. Byle bir hkmet de kardein kardei ldrmesi ve i sava ortadan kalkar. Szleri aklc grldnden byk salon alk ve bravo sesleriyle nlad. Sar yznn kaslar gerilmi, bir asker hemen orackta yaplan krsye kt: Arkadalar, diye bard. Size, nce bar, hemen bar demek iin Romanya cephesinden geliyorum. ster Bolevikler olsun, ister yeni hkmet, kim bize bar getirirse onun arkasndan gideriz biz. Artk daha uzun zaman decek halimiz yok. Ne Almanlara, ne de Ruslara kar dmek istiyoruz. Szlerini bitirdikten sonra yere atlad. Bu dalgal kalabalktan nce anlamsz ve ac bir mrlt ykseldi, sonra da ar bir Menevik krsye gelip savan yalnzca mttefiklerin zaferiyle bitebileceim ileri srd zaman bu mrlt fkeye dnverdi. Kaim bir ses: Kerenski gibi konuuyorsun sen diye atld. Sonra bir delege konutu Dumadan ve tarafszl savundu. Kendilerinden olmayan bir insan dinler gibi sknt iinde dinlediler. Anlamaya ve karar vermeye bu derece dikkat eden insanlar hi grmedim. Yerlerinden kprdamyor, konumacnn zerinden gzlerini ayrmyorlard. Destan savalarn andran yzleri ve 153 prl prl masum ocuksu gzleriyle bu devlerin alnlarnda ter parlyor ve kalar dnce zoruyla atlp duruyordu,..

Sonra kendi birliklerinden bir Bolevik kt, kin ve iddetle konutu krsde. Dierleri gibi onu da onaylamadlar. stedikleri bu deildi. O anda gncel olaylardan syrlmlar, sanki devrimin yaamas ve lmesi onlara balym gibi akllar Rusyaya, sosyalizme ve dnyaya takl kalmt. Konumaclar birbirlerini izliyor, ya gergin bir sessizlik iinde ya da fke ve bravo sesleri arasnda srdryorlard konumalarn. Eyleme geecek miyiz, yoksa tarafszlmz koruyacak myz? Sevimli, inandrc haliyle Kanjonov geri geldi. Ama tm bar konumasna ramen, arc bir subay deil miydi? Vassi adasndan bir ii Bar sen mi bize getireceksin? diye selmland szlerine balamadan nce. Yanbamzda, zellikle subaylardan oluan bir gurup tarafszlk avukatlarna cesaret veriyor, durmakszn Kanjonov, Kanjonov diye baryor ve bir Bolevik konumak istedii zaman da slklyorlard. Otomobilin tepesindeki subaylar ve komite delegeleri birden kzgn bir tartmaya girdiler. Konumaclar ns olduunu sorunca bu insan yn yle bir sarsld ve subaylardan birinin tutmaya alt gen bir asker kendini kurtararak elini kaldrd. Arkadalar, dedi Kriletko burda ve konumak istiyor. Alklar, slklar ve barlar kaplad birden salonu. Konusun, br, br, dar... Bu srada Sava Halk Komiseri, kendisini bir ileri bir geri ekitirip duran ellerin yardmiyle otomobilin tepesine kt. Bir an hareketsiz kaldktan sonra radyatr zerinde ilerledi ve ellerini beline koyarak etrafa glmseyen bir yzle bakt; bodur, ksa bacakl, sasz olup niformasnda hi bir iaret yoktu. Yanmzdaki gurup durmakszn Kanjonov, Kanjo-nov'u istiyoruz. Dar, kesin grlty, kahrolsun hainler diye baryordu. O zaman kalabalk, sesini gittike arttrarak gibi bizim bulunduumuz yne doru hareketlenmeye balad. Siyah kal uzun boylu adamlar bize doru yol aarak: 154 Toplantmz kim bozuyor, kim slk alyor burada? diye bard. Sille tokat datlan kalabalk kat ve bir daha bir araya gelmedi. Arkadalar, diye balad sze Krilenko yorgunluktan kslm sesiyle. Konuacak halde deilim, zgnm. Ama drt gec*e var ki uyumadm. Size asker olduumu sylemeye, bar istediimi sylemeye gerek yok. Sylemek istediim ey, kanl burjuva iktidarn sonsuza dek ykm oan tm kahraman arkadalarla sizin yardmnz sayesinde ii ve asker devrimini gerekletiren Bolevik partisinin tm halklara bar nerisinde bulunduu ve onu bugn gerekletirdiidir, (Alk sesleri). Asla tarafsz olmayan Junkerlerle lm taburlar sokaklarda bizleri ldrr, Petrograd'a Ke-renskiyi ya da etesinden birini getirmeye alrken sze tarafsz kalmanz neriyorlar? Kaledin, Don'dan yrye gemi, Kerenski cepheden geri dnyor, Kor-nilov, Austostaki giriimini yenilemek iin tekintsi lerini toplayp durmakta. sava engellemenizi isteyen tm bu Menevklerle Devrimci Sosyalistler iktidarda nasl kalabildiler? Temmuzdan beri sre gelen i sava yardmiyle. Ve bu i savata imdiki gibi hep burjuvazinin yannda oldular. Daha nce karar verniseniz sizi nasl ikna edebilirim? Sorun basittir. Bir tarafta Kaledin, Kerenski, Kornilov, Menevikler, Devrimci Sosyalistler, Kadeler, Duma, subaylar var. Niyetlerinin iyi olduunu sylyorlar bizlere. Dier yanda iiler ,askerler, gemiciler ve

yoksul kyller var. Hkmet ellerinizin arasndadr. Egemen sizsiniz. Byk Rusya sizindir. Onu teslim mi edeceksiniz? rade gcyle ayakta kald grlyor ve szlerini canlandran derin duygu itenlii yorgun sesinde prl prl parlyordu. Sona doru sendeliyerek dmek zereyken binlerce kol uzanarak tuttu kendisini ve byk salonun geni duvarlar alk sesleriyle yankland, Kanjanov konumak istediyse de her yerden oya gidilsin diye barldndart vazgemek zorunda kald ve Bronevik temsilcisinin yeniden Devrimci askeri komiteye alnmasn ve imdiki i savata tarafszl neren bir karar okudu. Lehte olanlar saa, karda olanlar sola geecekti. Sessiz geen bir kararszlk ann155 dan sonra nce yava, sonra hzl hzl sola akm balayvertti. Birbirleri zerinde sendeleyen yzlerce asker alaca karanlkta ve pis deme zerinde dalgalanmaya balad... Yanmzda yz kadar insan, dalm, terkedilmi, karar lehine inatlk ediyordu. Tavan zafer haykrlariyle nlad zaman geri dnerek hem maneji ve hem de devrimi terkettiler,.. Byle sahnelerin tm klalarda, tm blgelerde, cephede ve tm Rusyada getii dlerisin, nsan kendisini bir kez de yorgunluktan bitkin, oradan oraya kouan, tartan, tehditeden, yalvarp yakaran Krilen-ko'nun alaylarnda dlesin. Kylerde, fabrikalarda, donanmann urada burada dalp durmu gemilerinde, tm sendika binalarnda ayn sahnelerin yaand, tm Rusyada yzbinlerce Rusu, gzleri konumaclara dikili, anlamaya .karar vermeye alan bu iileri, kylleri, gemicileri ve sonunda hep birlikte karara varan bu kitleleri dlesin. te Rus devrimi byle oluuyordu... Smolny'de yeni halk komiserleri kurulu bo durmuyordu. lk kararname baskdayd ve ayn akam kent sokaklarnda binlercesi datlyor ve kalkan her tren onlar ynlarla Gneye ve Douya tayordu: Kyl temsilcilerin katlmasyla ii ve asker temsilcileri 'Rus B-lrtii Kongresinin setii Rus Cumburtyeti Hkmeti adna Halk Komiserleri Kurulu, aadaki kararlan almtr: 1 Kurucu Mecs seimleri gsterilen tarihte yani 12 Kasmda yaplacaktr. 2 Tm seim komisyonlar, yerel belediye organlar, kyf, ii ve asker temsilcileri Sovyetleri, cephedeki asker rgtleri berrtilen gnde seimin dzenli bir ekilde serbeste yapfmasm salamak iin tm gayretlerini gstereceklerdir. Rus Cumhuriyeti Hkmeti adna, Halk Komiserleri Kurul Bakan Vladimr Ulyanov Lenin Belediye Dunas her zamanki gibi kaynyordu. eri girdiimiz zaman Cumhuriyet Meclisinden bir ye konuuyordu. Meclis, diyordu, kendisini dalm grmemekte, yalnz yeni bir toplant salonu olmad srece almalarn srdremiyeceini bilmektedir, idare Komitesi tmyle birlikte Kurtulu Komitesine girmeye 156 karar vermi bulunmaktadr. unu da ekliyeyim ki tarih son kez Rus Cumhuriyeti Meclisinden sz etmektedir . Bolevik zorbalarnn yannda almamak kararnda olduklarn belki yznc kez tekrarlamaya gelen posta telgraf sendikas, Vikjel, ve Bakanlk Delegelerinin defilesi ba.ladh K Saraynda bulunmu olan bir junker, kzl koruyucularn utan verici

tutumlariyle, kendisinin ve arkadalarnn kahramanln dile getiren nefis bir tablo izdi ve herkes buna itenlikle katld. Biri kalkt, Devrimci Sosyalistlerin gazetesi Volia Naroda'nn bir yazsn okudu. Yazya gre K Sarayndaki zararlar 500 milyon Rubleyi buluyordu ve orada geen krma, dkme ve yama sahneleri ballandra ballandra anlatlyordu. Zaman zaman telefon haberleri geliyordu. Drt sosyalist bakan serbest braklmlar, Krilenko, Amiral Verderevski'ye, Donanma Bakanlnda kimsenin kalmadn ve Halk Komiserlerinin kontrol altnda burann idaresini almasn Rus milleti adna rica etmek iin Pierre ve Paul kalesine gitmiti. Ve ihtiyar gemici raz olmutu... Kerenski ilerliyor, Bolevik garnizonlar geriliyordu. Smolny, Belediye Dumasmn yiyecek teminine ilikin yetkilerini genileten bir kararname yaynlamt. Bu son kstahlk byk bir fke yaratt. Komiserlerinin belediye garajna el koyduu bu Lenin, bu zorba, despot Lenin, zerk, bamsz ve serbest bir belediyenin yetki snrlarn tarif etmeye kalkyor, oysa emrindeki hak komiserleri belediye maazalarna girmek cesaretini gsteriyor, levazm komitesinin ilerine karyor, yiyecek blm ne burnunu sokuyordu. Bir temsilci yumruunu sallyarakt Boleviklerin levazm komitesine kartklar anda kentin yiyeceinin kesilmesini nerdi. zel levazm komitesinin bir temsilcisi de, kentteki gda durumunun ok ciddi olduunu belirterek yiyecek trenlerinin geliini hzlandrmak iin delege gnderilmesini istedi. Dedonenko, garnizonun kararszlk iinde olduunu, Semenov alaynn DevTmci Sosyalistlerin emrine girdiini, Neva torpilcilerinin henz bir karar almadklarn ackl ackl aklad... Sonra yal belediye bakan kt krsye: 157 Arkadalar, vatandalar. Saint ve Pal'deki tutuklularn tehlikede olduklarn renmi bulunuyorum. Paul okulundan on drt junker Bolevikler tarafndan soyularak ikence edilmitir. Bir tanesi ldrmtr. Bakanlar ise lin edilmekle korkutulmaktadr. Knama ve barlarm iddeti, griler giyinmi ksa boylu bir kadnn sz istemesi sert ve tok bir sesle konumaya balamasiyle daha da artt. Bu, Dumann Bolevik yesi ve ilk devrimcilerden biriydi. Bu bir yalan ve provokasyondur, dedi kfr salvosu arasnda. dam cezasn kaldrm olan ii ve kyl hkmeti byle eylemleri ho gryle karlayamaz. Derhal bir aratrma yaplmasn istiyoruz. Eer anlatlan olaylarda en kk bir gerek pay varsa hkmet enerjik tedbirler alr. Tm partilerin yelerinden oluan bir komisyon aratrna yapmak zere derhal Saint ve Paul'a gitti. Duma, bakente girii srasnda kan dklmesine engel olmak iin Kerenski'yi bulup konumakla grevli dier bir komisyon seerken biz de ilk aratrma komisyonu ile birlikte ktk... Kaledeki nbetilerin nnden getiimiz zaman gece yarsn oktan amt. Seyrek elektrik lambalarnn solgun altnda, yaldzl, k an kulesiyle ar mezarlarnn bulunduu kilise boyunca yrdk. Devrimden bile aylarca sonra bu an, hergn le zeri Boje tsaria khrani fAllah armz korusun* anlamna gelen am vurup durmutu... Her yer sszd. Pencerelerin ounda k bile yoktu. Ara sra, glgede el yordamiyle yrmee

alan bir kalabala rast-hyor ve sorularmza her zamanki la nie znayu (bilmiyorum) ile cevap veriyordu. Solumuzda ,hrriyet ehitlerinin ar zamannda ya ld ya da ldrd ve geici hkmetin ar bakanlarn, Boleviklerin ise geici hkmet babanlarn hapsettii Trubetskoi burcunun koyu silueti ykseliyordu. Sevimli bir gemici, bizi Darphanene yanndaki- kumandann brosuna gtrd. Alt yedi kzl koruyucu, gemici ve askerlerden oluan bir gurup, semaverin neelendirdii sigara duman dolu scak bir odada otur-mVar'J. Bizi itenlikle karlayp ay ikram ettiler. Kumandan dar kmt. Tm junkerlerin ldrld158 gn ileri sren Belediye meclisi sabotajniks (sabotajclar) komisyonuyla birlikte gittiini sylediler. Bu olay onlar pek eylendirmie benziyordu. Odann bir ucunda, gece kuuna benzeyen, kk, sasz bir adam oturmutu. Redingot ve stne pahal bir pelerin giymi olan adam, byklarn kemiriyor ve etrafa kapana skm bir fare gibi bakyordu. Yeni tutuklanmt. Askerlerden birit bulunduu yne yle bir bakarak, onun bakan ya da ona benzer biri olduunu syledi. Kk, kavruk adam iilmemezlikten geldi. Odadakiler kendisine kar hi te kaba davranmadklar halde belli ki korkudan d patlamt. Yanma yaklaarak, franszca konutuum zaman, sert bir ekilde eilerek: Kont Tolstoy, dedi. Neden ^tutuklandm anlya-myorum. Evime dnmek iin tam Troitski kprsn geiyordum ki bu,,, adamlardan ikisi tutuklad beni. Genel Kurmayda geici hkmet komiseriydim. Ama hi bir zaman hkmet yesi olmadm... Braka hm onu gitsin, dedi bir gemici. Zararsz bir adam bu. -~ Hayr, diye yantlad onu getiren gemici. Kumandana sormak gerek. Kumandan m? diye alaya ald gemici. Hl subaylara boyun emek iin mi yaptnz devrimi? Paul alaynn bir proporiki (yeni asker) devrimin nasl baladn ykledi bize. 6 kasm gecesi alay Genel Kurmayda nbetiydi. Ben ve birka arkadam da nbet tutuyorduk. Ivan Pavlovi ve ismini hatrlayamadm dier bir asker, Genel Kurmayn topland salonda, pencerelerin perdelerini siper ederek saklanmlard. Gaina junkerlerini gece Pelrograda getirtmek ve ertesi sabah Kazaklar alarm durumuna geirmek gibi bir sr emirleri de iitmek olanam buldular bylece. Kentin balca noktalar gne domadan nce igal ediieeektf. Bu arada kprlerin almasna da karar verildi. Smolny'yi kuatmak sorunu ortaya knca Ivan Pavlovi kendini daha uzun zaman tutamad. Tam o srada gelen giden ok olduundan sakland yerden karak nbeti odasna indi. Arkadalar ise hl sakland yerden konumalar dinlemeye devam ediyordu. Bir eylerin hazrlandndan kuku duymaya balamtm. leri subay dolu otomobiller vzr vzr iliyordu ve tm bakanlar da oradayd. Ivan Pavlovi duyduklarn bana anlatt. Sabahn ikisiydi. Orada bulunan alay komiserine durumu anlatp fikrini sorduk. Tm giren ve kanlar tutuklamak gerekt dedi. Biz ds emri derhal yerine getirdik. Bir saat sonra tutukladmz birka subayla iki bakam Smolny'ye gnderdik. Fakat Askeri komite daha hazrlkl deildi orada. Ne yapacaklarn bilmediklerinden br sre sonra kimsenin tutuklanmyarak serbeste dolamalarna gz yummamz emri geldi. Koarak Smolny'ye

gittik ve onlara bunun bir sava olduunu anlatabilmek iin bir saat dil dktk. Genel Kurmaya dndmz zaman saat beti ve herkez gitmiti. Bununla birlikte birka kii bulabildik ve,,, nihayet garnizonu uyarabil-dik... Vasili adasndan bir kzl koruyucu, kendi blgesinde o byk ayaklanma gnnn nasl getiini etraflca yle anlatt, Mtralyzmz filan yoktu, dedi glerek ve Smo-lny'den de getirt emiyorduk. Mahalle Dumas yesi olan Zalkind, belediye toplant salonunda Almanlardan alnm bir mitralyzn bulunduunu hatrlad. Dier bir arkadala birlikte oraya vardmz zaman Menevikler-le Devrimci Sosyalistler toplantdaydlar. Kapy aarak onlara doru yrdk. Biz kii, onlar ise masann etrafnda on be kiiydiler. Bizi grdkleri zaman konumalarn keserek akn akn yzmze bakmaya baladlar. Oday boydan boya getik, mitralyz sktk, Zalkind bir parasn, ben ise teki parasn aldk ve omuzlarmza ykliyerek ktk gittik. Kimse a-zm amamt. K Saraynn nasl alndm biliyor musunuz? diye atld bir gemici. Saat onbire doru, Neva ynnde hi bir junker'in kalmadn grerek kaplara yklendik ve eitli merdivenlerden birer birer ya da ufak guruplar halinde girmeye baladk. Merdivenlerin yukarsna vardmz zaman junkerler bizi tutuklyarak sahlarnz aldlar. Fakat arkadalarmz gelmeye devam ettiklerinden ounluk bizde kald. O zaman biz junkererin silahlarn aldk. O srada, gzlerinin etraf uykusuzluktan morarm, kolu sarg iinde, gle yzl gen bir assubay 160 olan kumandan girdi ieri. Gz derhal esire takld, O da balad durumu aklamaya. Tamam tamam, diye szn kesti kumandan, aramba gn leden sonra kurmayl teslim etmeyi reddeden u komiteye dahilsiniz siz. Kusura bakmayn size ihtiyacmz yok. Kapy aarak kont Tolstoya gidebileceini iaret etti. zellikle kzl koruyucular arasnda bir protesto mrlts dolat ve gemici kasla kasla. Ne haber ben size dememi miydim, dedi. Sonradan iki asker kumandanla konumaya baladlar, Kale garnizonu tarafndan gnderilen iki delegeydiler ve ancak lmiyecek kadar yiyicek varken esirlerle nbetilerin ayni yemei yediklerini syliyerek olay protesto ediyorlard. Neden kar devrimcilere bu kadar iyi baklyordu? Arkadaglar, dedi kumandan, biz devrimciyiz haydut deil. Sonra bize dnd. Kendisine, junkerlere ikence yapld ve bakanlarn hayatnn tehlikede olduu dedikodularnn yayldm syliyerek belki esirleri grme olanan bularak unu kantlayabilirdik ki... Hayr, diye atld gen asker. Bir kez daha esirleri rahatsz edemem. Zaten biraz nce onlar uyandrmak zorunda kaldm. Garanti kendilerini ldrmeye geldiimizi zannettiler... Junkerlerin ou serbest brakld. Geri kalanlar da yarn sabah kacaklar. Sonra birden geri dnd. Duma komisyonu ile gorleilir miyiz? Kendisine bir bardak ay dolduran kumandan olumlu bir iaret yaparak: Hala salondalar dedi umursamaz bir halde.

Gerekten, kapnn te yannda, belediye baka-nnm etrafm sarm, bir gaz lambasnn solgun nda ateli bir tartmaya girimilerdi. Sayn belediye bakan dedim. Biz Amerikal gazetecileriz. Aratrmanzn sonularn bize resmi olarak aklayabilir misiniz? Onurlu ve sayg deer yzn bizden tarafa evirerek ar ar: Sulamalarn gerekle hi bir ilgisi yok. Buraya getirildikleri zaman kan birka olayn dnda bakanOnyoy Sarsan On Gn/F: 11 161 larn hepsine iyi davranlmtr. Junkerlerin ise hi bir eyden ikayetleri yoktur Issz kentin karanlklarnda, Nevski boyunca upuzun bir asker kolonu Kerenskiyi karlamak zere sessizce ilerliyordu. Kk, simsiyah sokaklarda, farlarn sndrm otomobiller dolayor, kyl Sovyetlerinin genel karargah olan Fontanka soka 6 numaral binada gizli bir takm hareketler oluyor ve mhendis okuluyla Nevski caddesindeki byk bir binann lokallerinden birinde de bir faaliyettir gidiyordu, Smolny'de, stn bir gle alan dinamodan kan kvlcmlar gibi Devrimci askeri komiteden de emirler yaylp duruyordu. YEDNC BLM DEVRMC CEPHE 10 Kasm Cumartesi... Vatandalar, Devrimci askeri komite, devrim d zerrin I bozulmasna hi bir ekilde gz yummayacaktr. Hrszlklar, haydutluk eylemleri, silahl saldrrrlar ve tm yahudl katliam] giriimleri en sert bir ekilde bastrfacaktr.,. Paris komn rnofijlnJ gznne alan komite, kargaalk yamaclar omanszca cezalandracaktr... Kent rahatt. Kimse saldrya uratmyor, hrszlk olmuyor, hatta sarholar ansnda kavga bile kmyordu. Gece, silahl devri yol w sessiz sokaklarda kol geziyor, kebalarnda ufak ; Le Ut in bana nelmis askerler ve kzl koruyucular glyor ve ark sylyorlard. Gndz, byk kah balkhr kaldrmlarda toplanarak, ii, renci, i adam arasnda geen ateli tartmalar dinliyordu. Vatandalar sokaklarda birbirlerini durdurarak konuuyorlard: ~ Kazaklar geliyor mu? ~ Hayr... ~ Son haberlerde ne var? Bilmem, Kerensk nerede? Petrografin yanlzca sekiz kilometre tesinde olduu syleniyor. Boleviklerin Avora kravzrne sndklar doru mu? Bilmem, yle deniyor.,, 163 Duvarlardaki afiler ve birka seyrek gazete, haber yayp duruyorlard: yalanlamalar, arlar, kararnameler...

Kocaman bir afi, kyl temsilcileri icra komitesinin ateli bir manifestosunu duyuruyordu halka: ...Onlar, (Bolevikler) kyl temsilcileri Sovyetlerinin desteini saladklarn sylemeye cesaret ediyorlar... HakJan olmadan kyl temsilcileri Sovyetleri adna da konuuyorlar. Tm ii Rusya unu blfmelidr ki bu bir yalandr ve btn kyller, kyl temsilcileri Sovyetleri fcra Komitesinin arac 11-yle, tm alanlarn radesine canice kar kar her trl rgtlenmi kyl eylemlerini nefretle karlar.. Dier bir afite. Devrimci Sosyalist partisinin asker seksiyonunca hazrlanmt: Boleviklerin lgnca giriimi kmek zeredir. Garnizon iten blnmtr... Bakanlklar grevdedir ve ekmek g bulunmaktadr. Boleviklerin dndaki tm partiler Kongreyi terk&tmilerdr, Bolevikler yalnz kalmlardr.,. Tm aki bamda kimselere, Devrim ve lke kurtulu komitesinin etrafnda toplanmalar ve Merkez Komitenin ilk arsna ciddi bir ekilde cevap vermeye hazrlanmalar iin arda bulunuyoruz... zel bir afite de Cumhuriyet Meclisi ektiklerini dile getiriyordu: Cumhuriyet Meclisi 7-Kasm gn sng zoruyla kendi kendini datmak ve almalarm geici olarak kesmek zorunda braklnttr. Azlarmdan bamszlk ve sosyalizm lf dmeyen iktidar zorbalar, sosyafst bakanlar da dahil olmak zere geici hkmet yeterini bir ar hapishanesinde tutukJanilar, gazeteleri yasaklamrJar ve basmevferfn& el koymufardr. Byle bir hkmet, hatk ve devrim dman olarak grlmelidir. Ona kar mcadele ederek alaa etmek kanlmaz br grevdir... C/mburiyet Meclsi alrnalarma yeniden balayncaya kadar tm vatandalar, Boleviklerin devrilmesi ve ac eken lkeyi Kurucu Mecttse gtrmeye yetenekli bir hkmetin oluturulmas iin alan lke ve devrim kurtulu komitesinin yerel seksiyonlar etrafnda sk sk birlemeye arrz,.. 164 Dielo Naroda ise yle yazyordu: Devrm, tim bir halkn ayaa kalkmas demektir.., Lenrt, TroKi ve benzerlerinin yapt ikinci devrimi kim tanmtr? Kandrmay baardkla kk bir Jl, asker ve gemici topluluu... Bunun dnda hi kimse... Narodnoie SIovo (Halkn sesi, popler sosyalistlerin organ) da yle srdryordu yazsn: Etr ii ve kyl hkmeti m? Ne d bu. Ne Rusyada ve ne de d lkelerdeki kimse bu .hkmeti tanmaz. Dman lkefer bile tanmaz onu. Burjuva basn ise geici olarak ortadan yok oluvermiti. Pravda, Rus Cumhuriyeti parlamentosu olan yeni Tsik'in ilk toplants konusunda haber veriyordu. Bu toplant srasnda Tarm komiseri Miliutm, kyl sov-yetleri icra Komitesinin 13 Kasmda bir Rusbirlii kyl Kongresi toplayacan haber vermiti. Fakat, diye eklemiti arkasndan hemen. Eek-liyemeyiz biz. Kyllerin desteini salamak gerek. Daha nce davranarak bu kongreyi derhal toplamamz gerek,,. Devrimci sosyalistler de kabul ettiler bu neriyi ve Rus kylsne arda bulunan bir yaz aceleyle hazrland. Ayriyeten projenin gereklemesi iin be kiiden oluan bir komite seildi.

Topran blm planlariyle sanayideki ii kontrol sorunu, uzmanlarn bu konudaki raporlar vermesine kadar ertelendi. kararname okunarak onayland: Birincisi Le-nn tarafndan hazrlanmt ve yeni hkmete direnmeyi kkrtan, su ilemeyi neren ve bile bile haberleri saptran tm gazetelerin yasaklanmasn ngren bir basm kararnamesiydi bu. kincisi kiralarn ertelenmesi ve ncs de bir ii milisinin kurulmasyla ilgiliydi. Ayriyeten iki hkmet tedbiri de kabul olundu. Birincisi, belediye Dumasna bo apartman ve evlere el koyma yetkisini veriyor ikincisi ise, ilk gereksinim maddelerinden olan erzaklarn datlmasn hzlandrmak ve bylece deerli tekerlekli aralar bir an 165 nce serbest brakabilmek iin vagonlarn son duraklarda boaltlmasn emrediyordu.., ki saat sonra kyl Sovyetleri icra Komitesi tm Rusyaya aadaki telgraf yolluyordu: Rus birlii kyf kongresi organizasyon brosu adndaki kanunsuz olevk rgt, feyF Sovyetlerin telgrafla Petrog-rad'da yaplacak bir kongreye armaktadr,.. Kyl temsilcileri Ftusbirl Sovyet cra Komliesi Jse Kurucu Meclis seimleri cfolayslyle gerekil glerin taradan ay-nlmasmm tehlikeli olduuna karar verir ve tm kyllerle lkenin kurtuluunun da Kurucu Meclise bal olduuna na-nr. Kyl Kongresi <a\U tarihnin her zamanki g\b) 13 Aralk olduunu br kez daha dorular... Duma byk bir heyecan iindeydi, subaylar gidip geliyor, bakan Kurtulu Komitesi liderleriyle konuuyordu. Bir danman koarak Kerenskinin bir duyurusunu getirdi. Alaktan uan bir uak yzlercesini Nevs. ki caddesi zerine atmt. Ba kaldranlar korkun bir intikamla cezalandracan syliyerek, askerleri silahlarn brakmaya ve derhal Mars meydannda toplanmaya aryordu. Babakann Tsarkoie-Selo'yu ald syleniyordu. Kendisi kentin yalnzca sekiz kilometre tesindeki ak arazide bulunuyordu. Ve ertesi sabah ta, yani birka saat iinde kente girecekti. Kazaklarla temas halinde olan Rus birlikleri geici hkmet yanna gemilerdi. ernov ise, i sava engellemek iin tarafsz bir kuvvet oluturmaya gayret ederek iki taraf arasnda bir yerlerde bulunuyordu. Bakentte isef garnizonun artk Bolevikleri desteklemedii syleniyordu. Smolny'de zaten kimse kalmamt. Tm hkmet ark durmutu. Devlet Bankas memurlar Smolny komiserinin emrinde almay reddederek paralan vermiyorlard. Dier zel bankalarda kaplarn kapatmlar, bakanlklar greve gitmiti. Bir zel Duma komitesi, grevcilerin cretlerini demek iin gerekli paray bulmak zere ticarethaneleri dolamaktayd... Troki, bar kararnamesini balca dillere evirtmek iin Dileri Bakanlna gittii zaman alt yz memurun istifalarn yzne frlatt syleniyordu. a166 lma Komiseri liapnikov, bakanlndaki memurlarn yirmi drt saat iinde yeniden grevlerine balamalar iin emir vermi, yoksa hem yerlerinden olacaklarn ve hem de emeklilik haklarn kaybedeceklerini bildirmiti. Fakat emri dinleyenler yalnz zabt katipleri oldu... zel levazm komitesinin baz seksiyonlar Boleviklere boyun emelttense almalarn durdurmay ye tutmulard. Durumlarnn dzeltilecei ve cretlerinin ykseltilecei zerine verilen szlere ramen telefon santral memurlar Sovyet kararghna balant yapmyorlard...

Devrimci Sosyalist Partisi, Sovyetler Kongresinde kalan ya. da ayaklanmaya katlan yelerinin partiden atlmasna yapt oylama sonunda karar vermiti. Tarada ise Mohilev Boleviklere kar olduunu bildirmi, Kievde Kazaklar Sovyetleri kovmu, ayaklanan liderleri tutuklam, Luga Sovyet ve Garnizonu otuz bine varan yeleriyle geici hkmete balln tekrarlam ve tm Rusyay da ayn ekilde harekete davet etmiti. Kaledin ise Donetz havzasndaki tm Sovyet ve sendikalar datm, kuvvetleri Kuzeye doru yrye balamt... Bir demiryolu ii temsilcisi yle konuuyordu: Dn, tm Rusyaya siyasi partiler arasndaki savan derhal sona erdirilmesini isteyen birer telgraf gnderdik ve sosyalist bir koalisyon hkmeti kurulmasn nerdik. Eer isteklerimiz kabul edilmezse yarn tm iileri greve aracaz... Yarn tm guruplar sorunu incelemek zere toplanacaklar... Bolevikler de bir anlamaya varmay istiyorlar galiba... O zamana kadar canlar kmazsa, diye yantlad iman ve krmz yzl kent ba mhendisi... ki kata karlm nbetileri, durmadan gidip gelen ii ve askerleriyle braknz terkedilmi olmasn, her zamankinden ok daha faal olan Smolny'ye gelirken lml sosyalistlerle, burjuva gazeteleri muhabirlerine rastladk. Vola Naroda muhabiri Bizi dar attlar yahu diye yaknd. Bon-Bruievi basm brosuna inerek gitmemizi rica etti ve bizlerin birer espion olduunu syledi. Ve hepsi bir azdan baladlar barmaya: iddet, hakaret, basn hrriyetine bask bu... 167 Avludaki byk masalarn zerine, duyurular, beyanatlar ve emirler ylmt. Hepsi de Devrimci Askeri Komiteden kmt. i ve askerler darda bekleyen otomobillere tayorlard bu paketleri. Bu manifestolardan bir tanesi yle diyordu: TEHR EDYORUZ Rus halknn geirdii fcu trajik anda uzlatrc Mene-viklerle sac Devrimci Sosyalistler ii davasna hanet et-mislerdir. Ve onlar Kornllov, Kerenski ve Savinkov tarafna gsgvermilerdir. Hain Kerenski'nin emirlerini basmakta ve bu dneklerin uyduruk zaferleri konusunda en gln haberleri yayarak kentte bir panik yaratmaktadrlar,,. Vatandalar, ton palavralara irranmaymz. Hi bir g, ayaklanm bir halkn stesinden gelemez. Harkettikieri ceza, Keren ski ve benzerferini bek [emektedir,. Onlar rnetlyor ve eski zincirlerine balamak istedikleri kyl, gemicf asker ve iilerin gazabma terkediyoruz. Halk nefretini ve onursuzluk Jekesin yzlerinden asla siierTTiyecekJerdr. Kahrolsun halk dmanlar... Devrimci askeri Komite, st kattaki daha geni 17 numaral odaya tanm ve giriine de kzl koruyucular dikilmiti, erisini, parmaklklarla ayrlan darack bir yerde d grnleri sayg deer, k giyimli ama ileri ise intikam ve kin duygulariyle kay-nyan burjuvalar doldurmutu. Kimisi otomobilleri iin izin istiyor, kimisi kenti terketmek iin

pasaport peinde kouyordu. Aralarnda bir sr de yabanc vard. Nbeti Bili atov'la Peters ilerini glerini brakarak bize son haberleri okudular. 179. yedek alay ounlukla deil, ittifakla devrimi destekliyor, Putilov'daki be bin rhtm iisi yeni hkmeti selamlyorlard. Sendikalar merkezi komitesinden de ballk dolu bir destek salanmt. Revel garnizon ve filosu kendi devrimci askeri komitelerini semiler, birliklerini Petrograda gnderiyorlard. Ps~ kov ve Ninsk'te devrimci askeri komiteler duruma hakimdi. Tsaritsiyne, Don Rostov'u, Piatigorsk, Sivasta-pol... dan sevgi dolu selamlar vard. Finlandiya tme168 ti ile 5 ve 6 ordunun yeni komiteleri ballklarn bildiriyorlard. Moskova haberleri ise pek emin deildi. Kentin stratejik pozisyonlar Devrimci Askeri Komite Birlikleri tarafndan tutulmu. Kremlinde nbette bulunan ki tabur Sovyetlere gemiti. Fakat silah deposu Albay Riabtsev ve junkerlerin elindeydi. Devrimci Askeri Komite iiler iin silah istemi ve Riabtsev'le sabaha kadar grmeleri srdrm, fakat birden fikir deitiren Riabtsev, komiteye bir ltimatom gndermi Ve sovyet birliklerine teslim olmalarn, komiteye de kendini datmasn emretmiti. Bu arada arpmalar da olmutu... Petrograd'da Genelkurmay derhal Smolny Komiserlerine boyun emi, nat edip direnen Tsentroflot, Kronstad gemicilerinin oluturduu bir taburun banda Dibenko tarafndan igal edilmiti. Baltk ve Karadeniz gemilerinin desteiyle hemen yeni bir Tsent-rof lot oluturulmutu. Fakat bu sevinli gvencenin altnda kuvvetli br endie duygusu ba veriyordu. Kerenski'nin Kazaklar ilerliyorlard. Topu birlikleri de vard. Fabrika Komite Sekreteri Skripnik, sar ve gerilmi yzyle Kazaklarn bir kolordu oluturduklarn bildirdikten sonra gururla ekledi: Bizi canl ele geiremezler. Petrovski yorgun yorgun glmsedi: Yarn belki uyuyabiliriz... bir daha uyanmamak zere. Krmz sakal ve zayf yzyle Lozovski sze kart. Ne ansmz var? Biz yalnzz. Eitimli birliklere karlk gsz bir kalabalk... Gney ve Gney Batda Sovyetler Kerenskinin nnde tutunamamlar, Gaina, Pavlovski ve Tsarkoie-Selo garnizonlar blnm, bir ksm tarafsz kalrken dierleri subaylarndan yoksun, byk bir bozgun iinde bakente doru geri ekilmeye balamlard. Salonlarda aadaki bildiri aslmaya balanmt: Krasnoe Selo, 10 Kasm, sabah 6. Genel Karargha, Bakumandanla, Kuzey Cephesi Ordu Kumandanlarna v& herkese, herkese iletilecektir. 169 Eski bakan Kerenski, herkese gnderdii yalanlarla efokj bir telgrafta, Petrograd'daki devrimci birliklerin silahlarm b-raktklarrn, bir hainJer hkmeti olan eski .hkmet taralna getiklerini ve Devrimci Askeri Komitenin onlara geri ekit-mek emrini verdiini yaymafya almaktadjr. Bamsz br halkn ordular ne geri ekilir ve ne de teslim olur. Biteklerimiz, kandmlm Kazak kardeleriyle aralarnda kan dklmesine engel olmak ve

daha iyi pozisyonlar tatmak ama clyle Galna'y dzenli olarak terketmitir. imdiki posizyonJar o denJI gNidr ki Kerenski ve arkadalar kendilerinden on misli stn br gce sahip olsafar bile endielenecek bir durum yoktur. Birliklerimizin morali yerindedir. Petrograd'da tam bir huzur vardr. Petrograd yresi ve Petrograd savunma efi Yarbay Muraviov Devrimci Askeri Komiteden kmak zereyken An-tonov elinde bir kat, l gibi bir yzle ieri girdi. Gnderin bunu, dedi: Tm tebrika Komitelerine ve tm mahalle ii temsilcileri Sovyetferne, EMR KerenskiYin KorniJov taraftar eteleri kent yaknlarm tehdit etmektedir. Halka ve elde ettikleri haklara kar ynelen bu kars devrimci giriimi amansjzca ezmek iin gereken emir-fer verilmi bulunmaktadr. Ordu ve kzl koruyucular iilerin vedi desteine gereksinim duymaktadr. Fabrika Komitelerine ve mahalle Sovyetlerine aadaki emirleri veriyoruz: 1 Hendek kazmak, barikat kurmak ve tel rg ekmek in onmkn olduu kadar 'ir gnderiniz, 2 Gerektiinde fabrikalardaki leri derhal durdurunuz. 3 Hendek kazmak ve barfkat kurmak iin gerekli alet-ierle eldeki tm adi ve dikeni teller! toplaymz, 4 Bulabildiiniz tm silahlar ahnz. 5 Sk bir disiplin gstererek, Oevrim Ordusunu ne fa olursa olsun desteklemek iin hazr olunuz. 170 i ve asker temsilcileri Sovyetler Bakan Halk Komiseri Leon Troki Devrimci Asker Komite Bakan ve Yre Ba Kumandan* N. Dar kp kendimizi bu l gibi solgun gnn alaca karanlnda bulduumuz zaman her yerden fabrika sirenlerinin kulaklar yrtarak dalga dalga yayldn iittik. Kesik ve bouk seslerinde gelecei bildiren bir eyler vard. Onbinlerce erkek ve kadn ii sokaklara dklyor, onbinlerce ykk dkk ii evleri, solgun ve a yzl ynlar uuldayarak sokaa kusuyordu. Kzl kent tehlikedeydi. Kazaklar geliyordu. Gney ve Gney-Batya doru, Moskova kapsna giden eski sokaklar boyunca erkek, kadn, ocuk, tfek, kazma, trmk, tel demetleri kavramj, ii elbiselerinin stne fieklikleri kuanm, birer dalga gibi akp gidiyordu. Hi bir za^ man koskocaman bir kentin kendiliinden bylesine ayaa kalkt grlmemitir. Beraberlerinde at arabalar, kamyonlar, otomobiller, toplar, askeri birlikler, ne buldularsa bir sel gibi srklyorlard: Devrimci proletarya, i ve Kyl Cumhuriyetinin Bakentini korumak iin gslerini siper etmeye kouyordu. Bir otomobil Smoiny'nin kapsnda durmutu. Etraf krmz halkalarla evrili gzlerini byten kaln caml gzlkleriyle ince ve uzun bir adam, elleri eski reglan pardessnn cebinde, amurlua dayanm, zorlukla konuuyordu. Yannda, prl prl gen bak-lariyle iri

ve sakall bir gemici, elinden drmedii mavi elikten yaplm byk tabancasiyle oynuyor ve sinirli sinirli gidip geliyordu. Bunlar Antonov ile Dibenko idiler. Askerler arabann basamaklarna iki askeri bisikleti yklemee alyor, ofr ise, arabann cilas bozulacak diye, barp aryordu. O da Bolevikti elbet. Otomobilin zengin bir burjuvadan alndm, bisikletlerin irtibat subaylarna ait olduunu bilmesine biliyordu ama ofrlk gururu da bu arada bo durmayp jyaklamveriyordu. Nihayet bisikletleri braktlar... Sava ve Donanma Halk Komiserleri devrimci cep171 neyi denetlemeye gidiyorlard. Acaba onlarla birlikte gidebilir miydik? Kukusuz ki olanakszd bu. Arabada yalnzca be yer vard: ki komiser iki emir subay ve bir de ofr. Bununla birlikte* haydi ismine Tru-ika diyeyim, tandm bir Rus rahat rahat arabaya yerleti ve ne soyledilerse onu karamadlar... Sonradan, Truiskann bana anlattklarna kukuyla bakmak iin hi bir neden yok elimde. Suvorovski caddesini izlerlerken ilerinden biri yiyecek sorununu att ortaya. Yiyecein pek bol olmad br blgede drt gn yolda kalabilirlerdi. Hemen arabay durdurdular ama para nerede? Sava komiseri ceplerini kartrd. Tek bir kpek bile kmad. Donanma komiseri ve ofr ele be paraszdlar. Alverii yapan tabii Tru-ika oldu. Nevski kesinde lastik patlad. Ne yapacaz? diye sordu Antonov. Baka bir araba alacaz, diye yantlad Diben-ko tabancasn salhyarak. Antonov yolun ortasna geerek bir askerin kulland gelii gzel bir arabay durdurdu. Arabanza ihtiyacm var, dedi Antonov. Alamazsnz, diye diretti asker. Rus Cumhuriyetindeki tm ordularn Bakumandan olduunu belirten ve bu nedenle herkesin tartmasz kendisine itaat etmesini istiyen bir belgeyi askere uzatarak Antonov sordu: Biliyor musun ben kimim? Allah olsan ne yazar dye bard kzgn ofr, bu arabay alamazsn. Birinci mitralyz alayna aittir bu araba ve cephane tayor imdi... Glk, italyan bayra tayan eski bir taksinin -kagelmesiyle zld. (Karklk zamanlarnda, zel araba sahipleri yabanc konsolosluk adna arabalarn kaydettirerek bu kymetli mallarna el konmasn engellemeye alyorlard.) Zengin br krk giyerek yan gelip yatan iman kiiyi arabadan indirerek konvoy yoluna devam etti. Smolny'den on, on be mil tede Narva barika-dna gelirken Antonov, kzl koruyucularn kumandann grmek istedi. Kendisini, iki, yz kadar iinin hendek kazp Kazaklar bekledikleri kentin br ucuna gtrdler. 172 Her ey yolunda m arkada, diye sordu Anto-nov, Her ey mkemmel, arkada, diye yantlad kumandan. Birliklerin morali yerinde. Yalnz... cephanemiz yok... Smolny'de iki milyar arjr var, dedi Antonov. Size imdi bir emir yabaym. Ceplerini bouna aratrd. Sonra sordu etrafa:

 Bir para kat var m birinizde? Ne Dibenko'nun ve ne de irtibat subaylarn yannda kat vard. Truiska not defterini uzatt. Allah belsn versin, kalemim de yok, diye bard Antonovt kimin kalemi var? Tabii, yalnzca Truikamn vard... Orackta ekildiimiz iin Tsarkoie-Selo garna yollandk. Nevski caddesinden yukar doru karken, bazlarnn sng takt silahl kzl koruyuculara rastladk. Kn, akam hemen oluveriyordu buralarda. Drtlk az ok dzenli kolonlar halinde, balar yukarda, bandosuz, trampetsiz, amur iinde yrmeye alyorlard. zerlerinde, Bar, Toprak diye ireti bir ekilde yazdklar kzl bir bayrak dalgalanyordu. ok gentiler. Yzlerinde, leceklerini bilen insanlarn anlam vard. Kaldrmlarda dizili adamlar, hem korkarak ve hem de hor grerek bakyorlard onlarn getiine kinle dolu bir sessizlik iinde. Garda hi kimse ne Kerenski'nin nerde olduunu biliyordu ne de cephenin. Trenler yalnzca Tsarkoie'ye kadar iliyordu... Vagonumuz, elleri paket ve akam gazeteleriyle dolu evlerine dnen kyllerle tklm tklmd. Konumalar srekli Bolevik devrimi zerine yaplyordu. Bu da olmasa gl Rusyann i savala ikiye blndne ve trenimizin sava blgesine gittiine inanmak zor olurdu. Pencereden baktmz zaman, abucak ken karanlkta, amurlu yollarda tartarak ve silahlarn sallyarak kente doru yryen asker kalabaln farkedebiliyorduk. inde byk atelerin yand, askerle dolu bir marandiz treni garaj yolunda durmutu ve her ey buydu. Arkamzda, ta ufukta bakentin klar karanln iinde yava yava kayboluyor, uzak bfr kenar mahallede bir tramvay ar aksak yokuu kmaya abalyordu. 173 Tsarkoie-Selo'da gar sakindi. urada burada top-lanm askerler alak sesle konuuyor ve Gaina ynndeki ssz yola endieli endieli bakyorlard. Hangi partiye ait olduklarn sordum onlara, Ne dnmemiz gerektiini doru drst bilemiyoruz, dedi ilerinden biri. Kerenski, kukusuz bir kkrtc. Ama, dier yandan Ruslarn kardelerine ate etmelerini de kabul edemiyoruz. Gardaki komiserlik brosunda, alay komitesinin krmz kolluunu tayan iman, sakall ve keyfi yerinde basit bir asker oturuyordu. Smolny'den yanayd ama akl da ok karmt. ki saat nce kzl koruyucular burdayd, ama gittiler imdi. Bir komiser de bu sabah geldi ama o da Petrograd'a dnd Kazaklar gelince. - Demek Kazaklar burada? zntyle ban sallad. Doutuk. Kazaklar sabahleyin erkenden geldiler. Bizlerden iki, yz kiiyi esir aldlar ve aa yukar yirmi be kadarn da ldrdler. Nerede imdi Kazaklar? Oh, ok uzaa gitmemilerdir herhalde. Nerde olduklarn kesinlikle bilmiyorum. u taraftan gittiler. Bat ynnde belli belirsiz bir iaret yapt. Gar bfesinde, Petrograd'dakinden hem daha ucuza, hem de daha nefis bir yemek yedik. Yanmzda, Gainadan yaya dnen bir Fransz subay oturuyordu. Orada her ey sakin, dedi, kent Kerensk'nin elinde.

 u Ruslar ne adamlar be, diye ekledi. te size bir i sava, bir de dlmese. Kente yollandk. Kapda, yz kadar tccar, memur ve rencinin kfr edip bardklar iki sngl asker duruyordu. Haksz yere azarlanm ocuklar gibi kendilerini rahatsz ve alalm hissediyorlard. renci niformas tayan, alml, gen ve iri bir adam saldry srdryordu. Kstah bir ses tonuyla: Kardelerinize kar silahlanarak katil ve hainlerin birer aleti olduunuzu anlyorsunuz zannederim, diyordu. Karde i$ byle deil, diye yantlad ciddi ciddi asker. Siz anlamyorsunuz. ki snf var. Bir proletarya, br burjuvn/.i. Bizlrr... Bu (Kiliivny biliyorum, diye kesti renci. Siz 174 cahil kyller iin byle hazr cmlelerin her yerde amrlmas yeterlidir. Hi bir ey anlamadan papaan gibi hemen tekrarlamaya koyulursunuz. Kalabalk kahkahadan duramyordu. Bak, ben marksist bir renciyim. Size, sosyalizm iin deil, anari iin, Almanya hesabma dt-nz sylyorum. .* Biliyorum, dedi asker alnndan ter damlyarak. Siz okumu bir insansnz. Grlyor bu. Ben ise cahilim. Ama gene de bana yle geliyor ki... Lenin'in gerek bir proletarya dostu olduuna m inanyorsun, dye kestirip att renci. Evet inanyorum dedi asker skntlar iinde. Ama dostum, Lenin'in kurun kapl bir vagon iinde Tm Almanyay getiini ve Almanlardan para aldn da biliyor musun? Bunlardan pek haberim yok, diye yantlad asker inat bir tonla. Ama syledii eyler, ben ve benim gibi olanlarn iitmek istedikleri eyler. Gryorsunuz ya gene de iki snf vart burjuvazi ve proletarya... Sen delisin be arkadam. Ben devrimci eylemim iin Schlsselbourg'ta tam iki senemi verdim. Halbuki o zaman sizler devrimcileri kurunlayp Allah ar korusun diye arklar sylyordunuz. Benim adm Vassili Georgievi Panin. Hi benden sz edildiini duymadn m? Kusura bakma ama duymadm dedi asker skla skla. Kukusuz ki byk bir kahramansnz... Elbette, dedi renci inanla. imdi de Rusya-mz ve hr Devrimimizi batrmak zere olan Boleviklere kar dyorum. Nasl aklarsn bunu? Asker ban kad ve akl iyice kartndan yzn ekgiterek: Nasl aklanr bilemem orasn. Ama her ey bana olduu gibi gzkyor. Cahil olmasna cahilim. Gene de yalnz iki snf var galiba ortada. Proletarya ve Burjuvazi-.. Gene braktm yerde otluyorsun be arkada dye haykrd renci. ki snf, diyordu boyuna asker inatla. Birine kar olan dieriyle beraberdir. Sokan yukarsna doru kmaya baladk. Iklar 175 ok seyreklemti ve gelen geen de pek yoktu. Korkutucu bir sessizlik oturmutu kentin zerine, insan kendisini cennetle cehennem arasnda, arafatta, ya da politik no man's land gibi bir yerde hissediyordu. Yalnzca berber dkkanlar k iindeydi ve tklm tklm

doluydu. Umumi hamamn kapsnda ise byk bir kuyruk vard. Bugn cumartesiydi ve byle gn-terde btn Rusya aklanr paklanr, kokular srerdi. Byle merasimlerin yapld yerlerde Kazak ve Sovyet Birliklerinin birbirlerine kartndan bir an bile kuku duymadm. Byk parka yaklatka sokaklar daha sszla-yordu. Bir papaz, Sovyet Genel Karargahn korkuyla gsterdikten sonra bize, hemen kat, Sovyet, byk dk saraynn parka bakan kanadna yerlemiti. Pencereler karanlk ve kap kapalyd. Ellerini pantalon kemerine takm bir aa bir yukar gezinen bir asker son derece kukulu gzlerle bizi izliyordu. Sovyet gideli iki gn oldu, dedi. Nereye gitti? Hi bir ey bilmiyorum, diye yantlad omuzlarn silkerek. Biraz daha uzakta, geni ve k iindeki bir binadan eki sesleri geliyordu. Kararsz kararsz dururken, bir askerle bir gemicinin kol kola geldiklerini grdk. Hemen Smolny'den aldm serbest gei kartm] gsterdim* ~ Sovyet taraftar msnz? diye sordum. Cevap vermeden, birbirlerine endieli endieli baktlar. Gemici binay iaret ederek, Ne oluyor orada? diye sordu. Bilmiyorum. Asker rke rke kolunu uzatarak kapy aralad. Etaminle kapl, byk sakslarn olduu geni bir salondu bu. skemleler dizilmi ve henz yapm tamamlanmam bir kerevet duruyordu ortada. Bir elinde eki, az iviyle dolu bir kadn bize doru ilerledi ve, Ne istiyorsunuz? diye sordu. Bu akam temsil var m? diye sordu gemici de korkarak. Pazar akam amatrlerin gsterisi var, gidin imdi hurdan. Asker ve gemiciyle konumak istedikse de, sk176 lp ekinerek sorularmz yantladlar ve hemen karanlkta gzden kayboldular. Fantasmagorik pavyonlar, japon mimarisi kprleri ve emelerden akan suyun -kard prt sesleriyle dolu karanlk park boyunca yryerek arlk sarayna doru giden yolu izledik. Dkme demirden komik bir kuunun su fkrtt yapma maarann yanna gelince, birden izleniyor muuz gibi bir duygu sard iimizi. Gzlerimizi yukar kaldrdmz zaman, imenli bir terastan bizi gzliyen silahl, dev gibi alt yedi kadar adamn kukulu gzlerle baktn grdk. Kimsiniz? diye sordum. Nbetiyiz, dedi ilerinden biri. Hepsinin yorgunluktan dkldn grdk. Gece, gndz, haftalar boyunca sren tartma ve grmelerden sonra baka trl olacak deillerdi ya. Sovyet birliklerine mi yoksa Kerenski'nin birliklerine mi aitsiniz? Bir an sustular sonra akn akn birbirlerine bakarak, Tarafszz bizf dediler. Byk Katerina Saraynn kemerleri altndan geerek i avluya girdik ve genel karargahn nerede olduunu sorduk. Yarm daire eklindeki beyaz bir pavyonun nndeki nbeti,

kumandann ierde olduunu syledi. ifte bir minenin eit olmyan iki paraya ayrd III George sitili beyaz, k salonda bir gurup subay oturmu,-endieli endieli konuuyorlard. Yzlerinin rengi soluk, heyecanl ve belli ki uykusuzdular. niformas madalyalarla kapl, beyaz sakall yal bir adam olan albaya bolevik hviyetlerimizi gsterdik, Buraya kadar ldrlmeden nasl geldiniz? diye sordu nezaketle. Sokaklar ok tehlikeli. Tsarkoie-Selo' da siyasi hrslar iyice bilenmitir. Daha bu sabah d vard, yarn sabah ta olacak. Kerenski saat sekizde girer kente herhalde. Kazaklar nerede? u ynde, bin be yz metre ilerde, dye koluyla gsterdi. Onlara karg kentinizi savunmaya hazrlanyor musunuz? Hayr, diye yantlad glerek. Kenti Kerenskinin yerine tutuyoruz. Dnyay Sarsan On Gn/F: 12 177 Az daha baylacaktk. Zira hviyetlerimizde bizim kkl birer devrimci olduumuz yazlydAlbay bir iki ksrd ve, Oradan verdikleri bu serbest gei kartlariyle yakalansaydiniz burada hayatlarnz tehlikeye girerdi. Eer sava grmek isterseniz, subay otelinde oda ayrtmak iin emir vereyim. Yarn sabah yedide buraya urayp yeni hviyetlerinizi alrsnz. Yani Kerenskiyi mi tutuyorsunuz? ey... tamamen deil. Albay tereddt ediyordu. Garnizondaki askerlerin ou Boleviktir. Bu sabah savatan sonra toplar da alarak Petrograd'a gittiler. Aslna baklrsa hi bir asker Kerenski yanls deil. Fakat bazlar da hi arpmak istemiyor. Subaylarn hemen hepsi Kerenski yanna getiler, ya da ekip gittiler. Durumumuz grdnz gibi pek parlak deil... Tm bunlardan savan olmayacan kardk... Albay emirerini yanmza katp bizi nezaketle gara yollad. Asker gneyliydi ve Beserabyaya getmi fran-sz anne ve babadan domutu. Yorgunluk, tehlike bana vz gelir, diyordu durmadan. Fakat asl znt, senedir anam grmemem oluyor.., Tren, buz gibi bir gecede Petrograd'a giderken kap penceresinden, yanan atelerin nda, el kol hareketi yapan gurup gurup askerleri, zrhl otomobilleri, yol kavaklarnda birbirlerine girmi aralar ve kulelerinden balarn kararak birbirlerine bozulan ofrleri gryordum. Devrimci askeri komite komiserleri bir guruptan tekine kouturarak savunmay organize etmeye alrken her eyin birbirine girdii byle bir gecede asker ve kzl koruyucular, balarnda subaydan yoksun, karklk iinde ve hite konuk sevmeyen bu ovada gezip duruyorlard. Kente dndmz zaman, kalabalk sokaklar doldurmutu ve Nevski caddesindeki evleri bir deniz gibi dvyordu. Havada bir eyler vard ve Varova garndan uzaklardaki top sesleri iitiliyordu. Junkerlerin okullarnda faaliyet -artmt. Duma yeleri kladan klaya dolayor, nutuk atyor ve Sovyetlerin barbarlndan sz ediyorlard: K Sarayndaki junkerler toptan ldrlm, kadn taburlarnn rzna geilmi, 178 gen bir kz Duma nnde idam edilmi ve prens Tuma-nov ldrlmt... Alexandr

salonunda Kurtulu Komitesi olaanst toplanmt ve komiserler her ynde kouturup duruyordu. Smolny'de karlm tm gazeteciler oradaydlar ve yerlerinde duramyorlard. Tsarkoie'deki durumu anlattmz zaman inanmak istemediler. Nasl oluyqrdu bu? Tsarkoie'nin Kerenski' nin ellerinde olduunu ve Kazaklarn Pulkovoda olduklarn hepsi bilmiyor muydu? Ertesi sabah Kerenski'yi garda karlayacak bir komite bile seilmek zereydi... Bir tanesi, aman kimse duymasn diyerek kulama, kar devrimin gece yars balyacan fsldad ve iki beyanat gsterdi. Bir tanesinde Gotz ve Polkov-nikov'un imzalar vard ve Kurtulu Komitesinin emirlerine uyularak junker okullarnn, hastahanelerde iyilemekte olan askerlerin ve Saint-Georges valyelerinin sava durumuna getirilmesini emrediyordu. Dieri ise Kurtulu Komitesinin kendisinden geliyordu: PETROGRAD HALKNA Devrimci Petrograd vatandalar, askerleri ve iileri, Bolevikler cephede ban sterken geride sava kkrtcl yapmaktadrlar. Onlarn kkrtc arlarn dinlemeyiniz. Siper kazmaynz. - Silahlar braknz. Hain barlkadfan sknz. Askerler, klalarnza drvnzPetrograd'daki katliam devrimin sonunu getirir 'Bamszlk, toprak ve bar adna lke ve Devrim Kurtulu Komitesi etrafnda s*k sk brlesin. , Dumadan ayrldmz srada, sabrlar tkenmi insanlarn sert anlaml yzleriyle bir kzl korucu birlii ssz ve karanlk soka iniyor ve genel kararghlarnda kar devrim komplosu yaparken su st yakaladklar Kazak Kurulu yerel seksiyon yeleri olan on on iki esiri de beraberlerinde gtryorlard... Elinde kola kovas bulunan gen bir ocuun yardm ettii bir asker duvarlara hemen gze arpan byk afiler yaptryordu: 179 kararnameyle Petrograd kenti ve kenar mahallelerinde rfi dare Un edilmitir. Ak havadak tm toplantlar yeni bir emre kadar yasaklanmtr. Devrmci Askeri Komite Bakan N. Podvoiski Hava, kark bir takm sesler, otomobil klaksonlar, banmalar ve uzaktan uzaa iitilen tfek sesleriyle doluydu. Kent, uyank, sinirli, bekliyordu. Sabahleyin ok erkenden, Semenovski alay erlerinin elbiselerini giymi junkerlerden oluan bir birlik tam nbet deiimi saatinden nce telefon santralna vard. Bolevik parolay bildiklerinden kuku uyandrmadan nbeti aldlar. Birka dakika sonra Antonov denetlemeye knca kendisini yakalyarak ufak bir odaya hapsettiler. Asl nbeti alacak olan birlik geldii zaman ate ald ve ou ld. Kar devrim balamt... SEKZNC BLM KARI DEVRM 11 Kasm Cumartesi gn Kazaklar T&arkoie-Selo* ya girdiler, Kerenski beyaz bir ata, binmiti ve tm kilise anlar alyordu. Kentin dndaki kk bir tepenin stnden, geride

kopkoyu Finlandiya koyu ile lgn ovada yaylvermi bakentin koyu siluetini, ren-grenk kubbelerini ve yaldzl kulelerini seebiliyordu. Sava filan olmad burada. Ama Kerenski byk bir gaf yapt. Saat sabahm yedisinde, Tsarkoie-Selo 2, tfek birliine emir gndererek silahlarm brakmalarn istedi. Askerler tarafsz kalmaya raz olduklarn ama silahlarn brakmayacaklarn sylediler. Kerenski onlara on dakikalk bir sre tand. Bu tutum askerleri ileden kard. Sekiz aydanber komitelerin idare ettikleri zerklie almlard ve bu emir eski rejim kokuyordu burcu burcu. Birka dakika sonra Kazak topusu klalara ate at ve 8 askeri ldrd,.. Bylece Tsarkoie-Selo'da artk tarafsz asker kalmam oluyordu.,, Petrograd, sabahleyin tfek sesleri ve asker birliklerin yrrken kard bouk ayak sesleriyle uyand. Yksek ve gri bir gn altnda esen buz gibi bir rzgar kar kokusu getiriyordu. Gne doarken Telgraf binas ve orduevi kuvvetli junker birlikleri tarafndan alnm, sonra kanl bir arpmadan sonra yeniden ele gemiti. Sa levhalar, flar ve sandklardan olu-$un barikatlarn arkasnda, Morskaia caddesinin tam or-tfisnda gizlenmi ya da Saint-Isaac meydanyla Go-rukovaia cddesinin kesini tutan ve kmldayan her hedefe ate eden gemiciler Telefon Santraln evirmilerdi. Arasra Kzl-Ha bayran tayan bir otomobil grnp kayboluyordu gemicilerin izniyle... Meslektamz Albert Rhys Wliams, yarallarla dolu bir Kzl-Ha otomobiline binerek Santraldan kt. Araba, kentte birka tur attktan sonra kar devrimin genel karargah olan Misel asker okuluna gitti. Grne baklrsa avludaki bir fransz subay ynetiyordu harekt. Telefon Santralnn yiyecek ve cephane ihtiyac byle karlanmt. Bu uyduruk ambulanslarn ou yalnzca junkerler yiin birer balant ve levazm arac olmulard. * Eski ngiliz zrhl birliinden kalan be ya da alt zrhl otomobil ellerindeydi. Louise Bryant, Saint-saak meydan boyunca yrrken bunlardan bir tanesinin A-mirallikten karak Santrala doru gittiini grd. Gogol soka kesinde araba tam yannda durdu ve odun ynlarnn arkasnda pusuda bekleyen gemiciler atee baladlar. Arabann tareti dnerek odunlarn arasna ve kalabaln tam ortasna krlemese kurun yadrd. Bayan Bryant'n durduu kubbeli pasajda bulunan iki kk erkek ocuk ve be kentli derhal ldler. O zaman gemiciler byk bir lk atarak siperlerinden frladlar ve kurun yamuru altnda zrhl arabay evirerek gzetleme deliklerinden snglerini sokup karmaya baladlar bararak... Yaralandn soyliyen ofr serbest brakarak gitmesine . izin verdiler. O da derhal Dumaya koarak Boleviklerin barbarln kantlayan bu haberi duyurmaya gayret etti bir an nce. Arabadan ekilip kartlan ller arasnda bir de ngiliz subay vard. Daha sonra gazeteler, zrhl bir otomobil zerinde yakalanan ve Pierre ve Paul'a gnderilen bir fransz subayndan sz ettilerse de Fransz Elilii bu haberi yalanlad. Fakat belediye danmanlarndan biri, ad geen subay kendisinin serbest braktrdn bana aklad. Mttefik Eliliklerin tutumu ne olursa olsun, ngiliz ve Fransz subaylarnn ahsen harekta katldklar ve Kurtulu Komitesi toplantlarna katlarak fikir bile verdikleri bir gerekti. eitli mahallelerde tm gn boyunca junkerlerle kzl koruyucular ve zrhl aralar arasnda sava sr182

d durdu. Her yerde, uzaktan ya da yakndan tek tek veya salvo halinde top sesleriyle mitraly zler in takrts iitiliyordu. Dkknlarn kepenkleri inmesine ramen al veri sryor, dars karartlm sinema salonlar tklm tklm doluyordu. Tramvaylarla telefonlar iliyor, santral evirdiiniz zaman tfek seslerini duyuyordunuz. Smolny devYeden karlmt, ama Duma ile Kurtulu Komitesinin tm junker okullar ve Tsarkoie'de bulunan Kerenski ile balantlar vard. Sabahn yedisinde Vladimir okuluna giden ve kzl koruyucu, gemici ve askerlerden oluan bir devriye, junkerlere silahlarn brakmalar iin yirmi dakika sre tand. ltimatom geri evrildi ve junkerler bir saat sonra bir k yapmay denediler. Fakat Grebeskaia ve Byk Caddeden gelen korkun bir ate sonunda geri ekildiler. Sovyet Birlikleri binay evirerek kurun yamuruna tutarken iki zrhl arata gidip gelerek mitralyzleriyle durmakszn taryorlard binay. Junkerler telefonla yardm istediler. Kazaklar dar kmaya cesaret edemediklerini, zira gemicilerden oluan kuvvetli bir birliin iki top yardmiyle klalarn gzaltna aldn haber verdiler, imparator Paul okulu evrilmi ve Misel okulundaki junkerler ise sokaklara kadar karak arpmaya balamlard... Saat on bir buukta sahra topu geldi. Junkerler se, beyaz bir bayrak tayarak ilerliyen iki sovyet elisini ldrerek cevap verdiler yeni ltimatoma O zaman gerek bir bombardman balad. Okul duvarlarnda geni gedikler ald ve junkerler mitsizce savundular kendilerini. Haykrarak saldrya kalkan kzl koruyucular mitraly zlerle delik deik ediliyordu... Kerenski Tsarkoie'den telefon ederek devrimci askeri komiteyle her trl grmeleri yasaklamt. Braktklar l says ve baarsz saldrlarn kzdrd sovyet birlikleri bu kez binaya kar bir ate v elik frtnas yadrmaya baladlar. Balarndaki subaylar bile bu korkun saldry dur dur tam y ordu onlara. Kirilov adndaki bir Smolny komiseri baarmay denedi ama lin edilmekle tehdit edildi. Kzl koruyucularn kan tutumutu bir kere. Saat iki buukta junkerler beyaz bayrak ekerek hayatlar balanrsa teslim olacaklarn sylediler. Bunu kabul eden binlerce asker ve kzl koruyucu pen183 cerelerden, kaplardan ve duvarlardaki gediklerden ieri girerek, mdahale etmeye zaman kalmadan be j unken sngyle delik deik ettiler. ki yz kadar olan dierleri ise, dikkati ekmemek iin kk guruplar halinde Pierre ve Paul kalesine gnderildiler. Yolda kalabalk, guruplardan birine saldrarak sekiz esiri daha ldrd.*. Yzden fazla asker ve kzl koruyucu da lmt bu arpma srasnda... ki saat sonra Dumaya gelen br telefon mesaj, galip birliklerin Zamok mhendis mektebine doru yrye getiklerini bildiriyordu. Kurtulu Komitesinin son beyanatlarm yklenen alt temsilci hemen karlamaya gittiler. ou geri dnmedi. Dier tm okullar da diren gstermeden teslim olmu ve iindekiler Kronstad ya da Pierre ve Paul kalesine gnderilmiti. Telefon Santral ikindiye dek dayand. Fakat gemiciler zrhl bir bolevik aracnn arkasnda buray da ele geirdiler. Santralci kzlar korkudan lklar atarak her ynde kayorlard, Junkerler tannmamak iin rtbelerini skmlerdi ve ilerinden biri Wil-liams'a saklanmak iin giyecei paltosu karlnda ne istiyorsa vereceini syledi... Bizi temizleyecekler diye baryorlard. Zira K Saraynda, ilerinden ou halka kar bir daha silah

kullanmamaya erefleri zerine yemin etmilerdi. Williams, Antonov'un serbest braklmas kouliyle araclk yapacana sz verdi. Hemen yerine getirdiler isteini. Antonov ve Williams, uradklar kayplardan tr burunlarndan soluyan gemicileri konuarak yattrdktan sonra junkerler bir kez daha serbeste geri ekilmek olanan buldular... Bununla birlikte, damdan ya da tavan arasndan korkarak kamak isteyen birka yukardan sokaa atldlar... stleri balar kan iinde, yorgun ama kavgadan galip km gemici ve iiler aletlerin bulunduu salona girerek bir araya gelmi bu kadar gzel kz karsnda ivilenmi gibi kaldlar olduklar yerde. Hi bir kz ne rahatsz edildi ve ne de tartakland. nce korkudan saa sola katlarsa da kendilerine bir fenalk yaplmadn grnce duygularn hemen aa vurmaya baladlar. Amma pis insanlar bunlar, h~ dk hepsi. Gemiciler ve kzl koruyucular arp kal-mlard. Kzlarn hepsi ceket ve apkalarn giyerken M gene syleniyorlard Domuz herifler, kaba adamlar diyerek. ou asil aileden olan ve ok sevdikleri arlarna taht yeniden kazandrmak iin den parlak ve yakkl junkerlere fiekliklerini vermek ya da onlarn yaralarn sarmak ne kadar romantikti. Ya bunlar kimdi. Adi iilert kyller, cahil takm.,. Devrimci askeri Ttomite komiseri ufak tefek Vi-niak kalmalar iin gen kzlar ikna etmek istedi ve tm kibarln kulland. imdiye kadar size hep kt davramlyordu. Telefon servisi Dumaya bal. Ayda altm rubleye on saat belki de daha fazla alyorsunuz. Bundan byle her ey dzelecek. Hkmet telefonlar Posta ve Telgraf Bakanlna balamaya kararl. cretleriniz derhal yz elli rubleye karlacak ve alma saatleriniz de ksaltlacak. alan snf olduunuz iin mutlu olmaya da hakknz var... alan snf ha... Acaba byle demekle bu vahilerle aramzda ortak bir eyler mi olduunu sylemek istiyor? Burda kalmak ha. Artk bin rubleye bile kalnmaz burada,.. Ve etraflarna yukardan baka baka bu gururlu telefoncu kzlar ayrldlar altklar yerden. Memurlar, hat bakclar ve ameleler kaldlar. Fakat filerle uramak gerekti ve telefon iin can damaryd. Meslekten gelme yalnzca alt telefoncuyu tutabilmilerdi. Gnll armak gerekti: Yz kadar gemici, ii ve asker geldiler. Kalan alt gen kz talimatlar vererek, yardm ederek ve azarlyarak saa sola kouturuyorlard. Nihayet iyi kt i yeniden ayarland ve teller vzldamaya balad. En nemlisi Smolny* yi kla ve fabrikalara balamak, ikincisi ise Duma ve junkerlerin hatlarn kesmekti. Akama doru, yaplanlar kentte yaylmaya balaynca burjuvalar sylenmeye baladlar. Aptallar, ayak takmlar... Ne kadar kalacanz zannediyorsunuz... Bekleyin Kazaklar geliyor... Akamn alaca karanl kyordu. Souk bir rzgar sszlam Nevski caddesini kamlamaya balamt. Kazan katedralinin nnde, birka ii asker ve zellikle tccar ve memurlardan oluan bir kalabalk toplanarak her zamanki tartmalarna balamlard bile. 185 Ama Lenin Almanlardan bar koparamyacak, dedi biri. Gen bir asker kzgn kzgn yantlad. Kimde kabahat? Sizin burjuva, budala, Allahm belas Kerenskide. stemiyoruz o herifi. Bize gerekli olan Lenindir.

Duma nnde beyaz kolluk tayan bir subay yksek sesle kfr ederek duvarlardaki afileri skyordu. Bunlardan bir tanesi yle yazyordu: BOLEVK BELEDYE ANIMANLARINDAN PETROGRAO HALKNA Belediye Pumasnn ;tm gcn kullanarak halk yattrmak, ona gerekli olan ekmei ve htiyalarm verebilmek iin atmas gerektii u skntl zamanda, Kadelerle, sac Devrknc Sosyalistler grevlerini unutarak Dumayj bir kar devrim yeri haline getirmiler ve Komllov-Kerenski zaferini kolaylatrmak iin halkn bir ksmm dierine kar ayaklandrmaa almaktadrlar. En basit grevlerini yerine getirecek yerde sac Devrimci Sosyalistlerle Kadeler, ii, asker ve kyl temsifiler Sovyetlerrne kar Dumay bir siyasi kavga arenasna evirmilerdir. Ekmek, bar ve bamszlk iin alan devrimci hkmeti karlarna atmlardr, Petrograd halk, sizlerin setii biz Bolevik Belediye Da-nmanfar, sac Devrimci Sosyalistlerle Kadelerln kar devrim hareketine katldklarm, grevlerini yapmadklarn ve halk alk ve savaa doru srklediklerini bilmenizi istiyoruz. Yz eksen bin oyun setii bizler, semenlerimizin dikkatini Dumada olup .bitenlere ekiyor ve srdrd tutumundan doacak kamlmsz ve zo sonularn 1rn sorumluluunu reddettiimizi bildiriyoruz. Uzaklardan yer yer tfek sesleri gelmesine ramen kent, kendisini gn boyu sarsan spazmlardan bitmi tkenmi gibi sakinlemiti. Nikolas salonunda Dumann toplants bitmek zereydi. Bu grltye Duma bile biraz arma benziyordu. Komiserler durmakszn haber tayorlard: Telefon santralnn alnmas* sokak arpmalar, Vladi-mir okulunun dmesi... Duma, iddet ve despotlua kar verdii kavgada demokrasiyi desteklemektedir, diyordu Trup. A186 ma galip kim olursa olsun, aceleye getirilmi bir adaleti ve ikenceyi asla kabul etmeyecektir... Her zaman fkeyle konuan yal ve uzun boylu bir kade> Konovski yantlad: * Yasal hkmet kuvvetleri Petrograd'a girdii zaman ayaklananlar kuruna dizecektir. Buna adaletin aceleye getirilmesi denmez.,. Kendi partisinden de olanlarla birlikte tm salon protesto etti bu konumay. Kuku ve znt ar basyor, kar devrim srmeye balyordu. Devrimci Sosyalist Partisi Merkez Komitesi kendi temsilcilerine kar bir gvensizlik oyu vermi, sol kanat ste kmaya balamt. Avksentiyev basmt istifasn. Bir haberci, Kerenskiyi karlamak zere gara gnderilen delegasyonun tutuklandm bildirdi. Sokaklarda Bat ve GneyBatdan gelen uzak top sesleri iitiliyordu ve Kerenski hl meydanlarda yoktu. Yalnzca gazete kmt: Pravda, Dielo Nar oda ve Npvaia Zizn. de yeni koalisyon hkmetine geni stunlar ayrmt. Devrimci Sosyalistlerin organ, bolgevik ve kadelerin olmad bir hkmet istiyordu, Gorki iyimserdi: Smolny taviz verdiine gre, bu, burjuvalarn dnda tm partilerin katlaca tam sosyalist bir hkmet olacakt demek. Pravda ise ineleyip duruyordu: Ardalarnda berbat bir gemle yalnzca burjuva eilim^ I eri olan kk gazeteci guruplarnn ounluunu -oluturduu ve ne kylnn ne de iinin fetemedli bir

koalisyona yal-mzca glnr. Bizim koalisyonumuz, kendi kendimize gerekletirdiimiz proletarya devrimci partisinin yoksul kyller ve devrimci orduyla birlikte kurduu koalisyondur. VikjeHn iddial bir afii de, anlama olmazsa grevle tehdit ediyordu ortal: Bu kavgann gerek galipleri, vatanmzdan arta kalan topraklarn kurtarclar ne Bolevikler, ne kurtulu Komitesi, ne de Kerenskinn birlikleri olacaktr. Bu davay bizler, demiryolu ileri sendikas kurtaracaktr... Kzl koruyucular, demir yolu kadar kartk 'bir hizmeti salayamazlar Geici hkmet ise ktidar yrtmekteki yetenek187 sizliim ortaya koymutur. Tm demokrasinin gvenini kazanm bir hkmet arac ligiyle ktidar yrterniyecek her trl partiye hizmet gtrmeyeceiz,.. Smolny, bitmek tkenmek bilmeyen bir enerjiyle kaynayp duruyordu. Sendika merkezinde Losovski bana, Nikolas hatt demiryolu iileri delegelerinden birini tantrd. Byk mitinglerde konuan dier iilerin liderlerini knadklarn anlatt delege, ve masaya vurarak, Tm iktidar Sovyetlere verilmelidir, diye bard. Merkez Komitenin ainalar Kornilov'm ekmeine ya sryor, Ordu Genel Kurmay Bakanlna bir delegasyon gndermek istediler ama Minsk'te tutukladk onlar. Seksiyonumuz bir Rusbirlii Konferans istedi. Fakat armay reddettiler... Ordu Komiteleriyle Sovyetlerde de ayn durum vard ve tm Kusyadaki demokratik rgtler birbiri ardndan atlyor ve deiiyordu. Kooperatifler i kavgalarla kmt. Kyl temsilcileri icra komitesi toplantlar bir sonu almadan dalmak zorunda kalmt kavga ve grltlerin ortasnda. Kazaklarda bile huzursuzluk vard... Smolny'nin son katnda devrimci askeri komite son gcyle durmakszn alyordu. eri girerken salam ve din giriliyor, sonra gece gndz altktan sonra yorgun, biMk, kirli, ses kaybolmu bir halde dar klarak uyumak zere demeye kveriyordu insan.,. Kurtulu Komitesi kanun d ilan edilmiti. Yeni yeni duyurular yerlere sralanmt: ...He ii snfnda ve ne de garnizonda taraftarlar katmayan komplocular yalnzca saldrlarnn br srpriz eklnde yaplacana gveniyorlard. Planlar, Pierre ve Paul komiseri Blagonravov ve ismi sonradan arat nacak devrimci bir kzl koruyucunun uyankJj sayesinde zamannda anlaJd. Komplonun ortasnda Kurtulu Komitesi vard. Albay Polkovnikv bir-likJern kumandasn alm ve emirler de, eski Tsk yesi olup sonradan sz zerine serbest braklan Gotz tarafndan imzalanmt. Devrimci Askeri Komite bu olaylar Petrograd ha/k ma duyurur ve komploya karan ahslarn tutuklanarak devrimci sava mahkemesine gnderilmelerini emreder. 183 Kazaklarn ve junkerlerin Kremlin! kuatarak sov-yet birliklerini teslim olmaya zorladklar haberi geldi Moskovadan. Sovyet Birlikleri kabul etmi ve Kremlini torkedecekleri srada zerlerine saldrlarak ldrlmlerdi. Daha az sayda bolevik birlikleri telefon ve tdtfraf binalarndan dar kartlmt ve junkerler kent merkezini ellerinde tutuyorlard.,. Fakat sovyet birlikleri yava yava oluuyordu etrafta. Sokak arpmalar artmt ve tm anlama giriimleri boa kmt ... Sovyetlerin elinde garnizonun on bin

askeriyle, birka kzl koruyucu vard. Halbuki hkmet, altbin junkcr, iki bin be yz kazak ve iki bin beyaz koruyucuyu tutuyordu elinde. lVtrotfrad Sovyeti toplant halindeydi ve yandaki 4>c];i(]a Halk Komiserleri Kurulunun durmakszn st kuttan gnderdii emir ve kararnameleri inceliyordu. Bu kurnrnn meler arasnda, kanun yayn ve onaylanmasna, sok iz saatlik almaya ve Lunaarski'nin halk eitim sistemine ilikin olanlar da vard. ou silahl olan bu iki toplantya yalnzca iki yz kadar delege katlyordu. Pencere aralarna, binann yanlarn koruyacak ekilde mitralyzler yerletiren nbetilerin dnda Smolny sszd. Tsik toplantsnda bir Vikjel delegesi konuuyordu: Hi br partinin birliklerini tamayacaz. Eer Fctrograd zerine yryn srdrrse tm balan-Llarn keseceimizi bildirmek zere Kerenski'ye bir delegasyon yolladk. Yeni hkmeti kurmak iin tm sosyalist partilerin katlaca bir konferans lehinde konuarak artk allm szlerini bitirdi. Kamenev temkinli yantlad arkasndan. Bolevikler byle bir konferansa katlmaktan memnunluk duyarlard. Yalnz sorun, bu trden bir hkmetin oluturulmas deil, bu hkmetin Sovyet Kongresinin kard program kabul edip etmemesiydi... Tsik, sol1 Devrimci Sosyalistlerle enternasyonalist sosyal demokratlarn beyanatn grm ve kyl Sovyeti eriyle ordu komiteleri delegelerini de ieren nisbi bir temsil nerisini kabul etmiti. Byk salonda Troki gnn nemli olaylarn gzden je iri yordu: 139 1 Vladimir junkerlerine teslim olmalarn syledik. Kan dklmesine engel olmak istiyorduk. Fakat imdi mademki kan akmtr tek bir yol vardr nmzde: Amansz bir kavga. Baka trl yenebileceimizi dnmek ocuka bir i olur. Herkes devrimci askeri komiteye yardmc olmal, silah, benzin, dikenli tel stoklarm haber vermelidir. ktidar aldk, imdi koruma zorundayz onu... Menevik Ioffe, partisinin bir beyanatn okumak stedi, fakat Troki prensipler zerine yaplacak bir grmenin almasn engelledi. - Grmelerimiz imdi sokakta zmleniyor, diye bard. Kesin adm atlmtr. Hepimiz ve zellikle ben, geleceklerin tm sorumluluunu stmze alyoruz. Cepheden ve Gainadan gelen askerler konutular. 481 ci topu tmeni k taburundan bir asker Siperler bunu rendii zaman yalnzca bir tek ses ykselecek, te nihayet bizim hkmetimiz diye bard. Peterhof tan bir junker, kendisi ve arkadalarndan ikteinin Sovyetlere karg yrmeyi reddettiklerini, arkadalar K Saray savunmasndan geri dndkleri zaman kendisini komiser atayarak gerek devrime hizmetlerini vermek iin Smolny'ye gnderdiklerini anlatt... Sonra yeniden Troki kt krsye. Sorular yantlyor, emirler veriyor, ateli, yorulmak bilmeyen bir sesle konuuyordu. Kk burjuvazi, iileri, askerleri ve kyl* leri ezmek iin eytanla bile ibirlii yapar, dedi. Ayri-yeten, u son iki gn iinde birok sarholuk olaylarna da rastlanm

bulunduundan konumasn srdrerek imeyiniz arkadalar, devriyelerin dnda saat sekizden sonra kimse sokakta olmamaldr. pheli btn yerlerde aratrma yaplacak ve bulunan alkol derhal imha edilecektir. ki kaaklarnn gznn yana bakmyacaz... Bu srada devrimci Askeri Komite nce Vyborg Seksiyonu Delegasyonunu sonra Putilov ileri Delegasyonunu artt ve iki delegasyon da derhal yukar ktlar, ldrlen her devrimci iin, be kar devrimci ldreceiz, diye srdrd konumasn Troki. 190 Biz sonra kente dndk. Duma . k iindeydi ve byk bir kalabalk ieri akyordu. Aadaki salondan, kederden alananlarn sesleri ve haykrlar geliyordu ve kalabalk, o gn ldrlen junkerlerin listesinin asld duyuru tahtasnn nnde itiip kakyordu. Ad yazl junkerlerin kesinlikle ld sylenemezdi, zira llerin ou sapasalam yemden piyasaya ktlar. Yukardaki Alexandre salonunda Kurtulu Komitesinin toplants devam ediyordu. Oturanlar arasnda krmz ve sar sim ilemeli epoletleriyle subaylara. Devrimci Sosyalist ve Menevik aydnlarn tannan yzlerine, diplomatlara, sert bakl gbekli bankerlere, eski rejimin memurlarna ve tuvalet giymi kadnlara rastlanyordu... Telefoncu,, kzlar tanklk yapmaya geldiler. Ayakkablar delik, yz kaslar kaslm zavall kzlar k grnmeye alarak birer birer krsye kyorlar, siyasetteki nl isimlerin, zenginlerin, subaylarn ve Petrograd sosyetesinin alklarna kzararak cevap veriyor, proletaryann kendilerine yapt ikenceleri anlatarak, eski rejime, kurulu dzene ve o gl dneme ballklarm bir kez daha kantlyorlard... Duma yeniden Nikolas salonunda toplantya balamt. Belediye bakan byk bir iyimserlikle Petrog-rad'daki alaylarn tutumlarndan utan duyduklarn bildirdi. Propaganda iyi iliyordu... Haberciler gidip geliyor, boleviklerin iledii korkun iddet hareketlerini anlatyor, junkerlere arac olmak, ya da aratrma yapmak iin yeniden yola dzlyorlard. Boleviklerin hakkndan moral gc gelecektir, yoksa sngler deil, diyordu Trup. Bununla birlikte devrrnci Cephede durum hite parlak deildi. Dman, nlerinde toplar bulunan zrhl trenler getirmiti. Tecrbesiz kzl koruyuculardan oluan sovyet birliklerinin ne subaylar ve ne de belirli bir planlar vard. Yalnzca be bin dzenli asker katlabilmiti onlara. Garnizonun geri kalanlar ya junkerlerin ayaklanmasn bastrmakla urayor ya <ln kenti korumaya bakyordu. Arta kalanlar ise kara rsrzdlar. Akamn onunda, kentteki alay delegelerinin yapt bir toplantda Lenin konutu ve toplant v/ac'i bir ounlukla sonuna dek mcadele karar ald. llt'S. askerden oluan bir kurmay komitesi seildi ve 101 afak skerken alaylar savaa hazr bir halde klalarn terkettiler. Eve dnerken, bakentin ssz sokaklarnda onlarn sngleri bir hizada, eski birer asker uygun admiyle getiklerini grdm. Ayn zamanda Sadovara'daki Vikjel genel karargahnda tm sosyalist partilerin katld bir konferans yeni bir hkmet oluturmaya alyordu. Merkez Menevikleri adna konuan Abramovi, ne galip ve ne maluplarn olamyacam, gemie bir snger ekmek gerektiim sylyordu. Tm solcu guruplar kabul ettiler bu neriyi. Sac Menevikler adna Dan, aadaki koullarla Boleviklere br mtareke gtrmeyi nerdi: Kzl koruyucularn

silahlarndan arndrlmas, Petrograd garnizonunun Dumann enirine verilmesi, Kerenskfnin birliklerine ate etme ve tutuklama yasann konmas, boleviklerin dndaki tm sosyalist partilerin bir hkmet oluturmas, Smolny adna konuan Kamanev ve Riazanov tm partilerin katlaca bir koalisyon hkmetini kabul etmekle birlikte Dan'n nerilerini protesto ettiklerini bildirdiler. Devrimci sosyalistler iten blnmlerdi. Kyl Sovyetleri icra komitesiyle popler sosyalistler boleviklerin hkmete katlmasna kesinlikle kar ktlar.,. iddetli bir tartmadan sonra gerekleebilir bir plan yapmakla grevli bir komisyon kuruldu. Komisyon, iki gece bir gn konuyu tartt. 9 Kasm gn Martov ve Gorki yeniden uzlatrma yolunu denediler. Fakat Kerenski'nin yaklamas ve kurtulu komitesinin yrtt eylemler dolaysiyle Menevik-Jerin sa kanad, Devrimci Sosyalistler ve popler sosyalistler bu ie karmak istemediler. Bu kez junker-lerin giritii ayaklanmann bastrlmas korkutuyordu onlar.,. 12 Kasm pazartesi herkes bir eyler bekliyordu. Eski rejimin eldeki btn kuvvetlerinin, bilinmeyen, yeni ve rgtlenmemi bir gle karlaaca Petrograd kaplarnn nnde uzanp giden bu gri ovaya taklmt tm Rusyann gz, Moskovada bir mtareke yaplmt. Bakentte giriilen kavgann sonunu bekliyen iki taraf grmeleri uzatyordu. Sovyet Kongresi delegeleri ekspres trenlere atlyor, taraya, ta Rusyann bir ucuna kouyor ve devrim ateini oralara tamaya alyorlard. Mucize haberi lke yzeyinde hal192 kalar gibi yaylyordu. Kyler, kentler, kasabalar ta uzaklarda alkalanmaya ve ayaklanmaya koyulmutu. Sovyetler ve devrimci komiteler her yerde dumalara karg kmaya balam, zemstvoslar ve hkmet komiserlerini dinlemiyor, kzl koruyucular beyaz koruyucularla arpyor,- sokaklarda dlyor ve durmadan tartlyordu. Sonu Petrograda balyd. Smolnyde hemen hemen kimsecikler yoktu fakat Duma ise grlt ve kalabalktan geilmiyordu. Yal belediye bakan, ayn gururlu haliyle belediye danmanlar manifestosunu protesto edip duruyordu. Duma, bir kar devrim merkezi deildir, diyordu bara bara. Duma partiler aras mcadeleye katlmamaktadr. lkenin yasal iktidardan yoksun olduu anda dzenin tek temsilcisi zerk belediye hkmetidir. Akl banda halk onu tanyor, yabanc elilikler yalnzca kent belediye bakannn imzalad belgeleri tanyorlar. Avrupa dncesi baka bir zm kabul etmiyor, zira zerk belediye hkmeti vatanda] korumaya yetenekli tek organdr. Kent konukseverliinden yararlanmak isteyen tm rgtlere gleryzl davranmak zorundadr. Duma, kendi binas iinde hi bir gazetenin datlmasn yasaklyamaz. Faaliyet alanmz geniliyor ve tam bir eylem bamszlna ihtiyacmz vardr. ki tarafta haklarmza sayg gstermelidir... Koyu bir tarafszlk gdyoruz. Junkerler Telefon Santraln igal ettikleri ve albay Polkovnikov Sm-olny'nin hatlarn kesme emrini verdii zaman yaptm direni zerine telefonlar yeniden almaya balad.., Sol sralardan alayc kahkahalar ve sadan kfrler iitildi. Ve bununlabirlikte bize kar devrimci olarak luikyor ve halka yle tantyorlar. Kalan son otomobil-lor i mi zi de elimizden alarak bizi ulatrma aralarn-Hm yoksun brakyorlar. Eer kent alkla kar karya ysu bizim suumuz deil bu. Protestolarmz havada

krlyrr... Belediye meclisi Bolevik yesi Kobozev, devrimci naktT Komitenin belediye aralarna el koymasn ki-iktyla karladn, byle olsa bile muhtemelen ya DOnyuy Sn rem On Gn/F: 13 193 acil bir durum yznden ya da ahsen yaplm bir kanunsuzluk olduunu syledi. Bakan, toplantlara siyasi bir hava vermememizi sylyor. Fakat Meneviklerle Devrimci Sosyalistler burada yalnzca parti ajitasyonu yapyor, kaplarda, halk ayaklanmaya kkrtan Iskra (kvlcm), SoLdatski Golos ve Rabotaia Gazeta'y1 satyorlar. Biz Bolevikler de kalkar kendi gazetelerimizi satarsak ne olur burann hali. Ama biz byle ey yapmayz, Dumaya saygmz vardr. zerk belediye hkmetine saldrda bulunmadk, bulunmayacaz da. Yalnz halka bir duyuruda bulundunuz, biz de aynisini yaptk o kadar... Kade ingariov, sulanarak ihanet yznden mahkeme edilmesi gereken insanlarla tartmaya girimenin olanaksz olduunu syliyerek tm Bolevik yelerin Dumadan karlmasn istedi. Fakat, Bolevik danmanlarn ahsi hi bir suu olmad ve belediye ynetiminde grevde bulunduklar iin nerinin tartlmas ertelendi. 0 zaman iki enternasyonalci Menevik, Bolevik danmanlarn manifestosunun bir katliam kkrtcs olduunu sylediler. Boleviklere ynelik her eylem kar devrimcilikle sulanrsa devrimle anari arasnda artk fark kalmaz, dedi Pinkiavi. Bolevikler hesaplarn kitlelerde-ki hrslarn comas zerine kurmular, biz ise manevi gcmze dayanyoruz. Nereden gelirse gelsin her trl iddet eylemlerine karyz; zira grevimiz bar bir zm yolu bulmaktr. Tehir ediyoruz bal altnda sokaklara yaptrlan ve halk Meneviklerle devrimci Sosyalistleri ldrmeye aran afiler, siz Boleviklerin asla silemi-yeceiniz bir cinayet suudur, dedi Nazariev. Dnk cinayetler, byle bir duyuriyle hazrladnz dier cinayetlere balangtan baka bir ey deildir. Sizi br partilerle srekli olarak uzlatrmaya altm, fakat u anda sizler iin hissettiim duygu yanlzca sizleri hor grme duygusudur. Bolevik danmanlar bu hakaret karsnda ayaa kalkarak, tehditlere ve kinle, fkeyle dolu barmalara iddetle kars koymaya baladlar. Salondan karken menevik ve kent ba mhendisi 194 Gomberg ile drt gazeteciye rastladm. Hepsi heyecanlyd. Bakn, korkaklar bizden dleri patlyor, Dumay tutuklamaya cesaret edemiyorlar ve devrimci askeri Komiteleri buraya bir komiser gnderemiyor. Bugn Sadovai sokanda, Soldatski Golos'u satan ufak bir ocua engel olmak isteyen bir kzl koruyucu grdm. ocuk glmekle yetindi herife ve kalabalk az daha paralyordu adam. imdi yalnzca saatler konuacak. Kerenski gelmese bile hkmet kuracak adamlar yok ellerinde. Aptal herifler. Smolny'de kendi aralarnda doyorlarm imdi de Bir Devrimci Sosyalist dostum beni kenara ekerek, Kurtulu Komitesinin nerede saklandn biliyorum. Onlarla konumak ister misin, dedi. Akamn alaca karanl kmt yeniden eski halini bulan kentin zerine. Maazalarn vitrinleri akt ve ierde lambalar yanyordu. Sokaklarda byk bir kalabalk hem geziniyor hem de tartyordu durmadan.

Nevski caddesi 86 numaraya gelince bir pasaja daldk ve oradan, kiraya verilen byk bir evin avlusuna ktk. 229 numaral daire nnde dostum kapya kendi bildii bir ekilde vurunca ayak sesleri iitildi, bir kap alp kapand ve sonra giri kaps aralanarak bir kadn yz gzkt ierden. Bir dakika kadar bizi szdkten sonra ieri ald. Orta yal kendi halinde bir kadnd bu. Arkaya doru bararak Sinil, kalabilirsiniz dedi. Yemek odasndaki masada, kzarm ekmek ti il imleriyle fme baln bulunduu tabaklarn yannda I r semaver kaynyordu. Perdenin arkasndan niforma l bir adamla, ufak bir odadan ii gibi giyinmi dittir bir adam ktlar dar. Bir amerikal gazeteci grmekten mutluydular. Kasla kasla, boleviklerin kendilerini burada bulmalar halinde hemen kuruna dizecek* I erin i sylediler, isimlerini sylemek istemediler ama Devrimci Sosyalist olduklarn akladlar. - Gazetelerinizde neden byle yalanlar yazyorsunuz. 7 diye sordum. I lig alnmadan subay yantlad: Evet yalan bunlar ama ne yapalm, diye omuzlumu silk. Biliyorsunuz halkn kafasnda bir eyler l-jlrmak zorundayz... 195 Dieri sze kart, Boleviklerin yapt, servenden baka bir ey deil. Aydn bir kitleleri yok. Bakanlklar yardm etmez onlara.,. Sonra Rusya bir kent deil koskoca bir lke. Yalnzca birka gn tutunabileceklerini bildiimiz iin en gl rakipleri olan Kerenski'yi desteklemeye ve dzenin salanmasna yardmc olmaya karar verdik. Peki, dedim, o halde neden Kadelere katldnz? Yapmack ii itenlikle glmsedi, Gerei sylemek gerekirse, kitleler Bolevikleri tutuyor. imdiki halde taraftarmz yok. Bir avu asker bile tophyamayz, silahmz da yok. Bolevikler bir lde hakllar. imdi Rusyada iki gl parti var: Bolevikler ve Kadelerin etekleri altna saklanan ge rieiler. Kadeler bizi kullanacaklarn sanyorlarsa da gerekte biz onlar kullanyoruz. Bolevikleri devirdiimiz zaman Kadelerle uraacaz sonra. Bolevikler yeni hkmete kabul edilecekler mi? Ban kayarak, soru nemli, dedi, eer kabul edilmezlerse ie yeniden balarlar herhalde: Kurucu Mecliste, tabi byle bir Meclis olursa, duruma hakim olabilirler. Subay arkasn getirerek, Bu soru, ayni nedenlerden tr Kadelerin de hkmete kabuln gerektirir. Biliyorsunuz, Kadeler Kurucu Meclisi pek tutmuyorlar, hele Bolevikleri hemen ezmek olana varsa. Ban sallad ve, Siyaset, biz Ruslar iin kolay bir ey deil, dedi. Siz Amerikallar siyaseti doulusunuz. Hayatnz tmden onun iinde yuvarlanyor. Biz ise siyasetin ne olduunu reneli, anca bir sene var. Kerenski konusunda ne dnyorsunuz? diye sordum. Dieri yantlad, Kerenski geici hkmetin hatalarndan sorumludur. Burjuvaziyle koalisyon yapmaa bizi zorluyan Kerenski'nin kendisidir. Eer her zaman tehdit ettii gibi istifa etseydi Kurucu Meclisin toplanmasndan on alt hafta nce yeni bir hkmet krizi patlard. Bunu engellemek istiyorduk biz.

 Ama sonunda bu gelmedi mi banza? Evet ama nasl bilebilirdik. Kerenski ve Avksen-tiyev'ler bizimle dalga getiler. Gotz biraz daha radi196 kaldr. Ben ise gerek bir devrimci olan ernov'u tutarm. Bugn Lenin bile, ernov'un hkmete alnmasna kar kmayacan bildirdi. Biz de Kerenski hkmetinden kurtulmak istiyorduk ama Kurucu Meclisi beklemenin daha iyi olacan dndk... Balangta Boleviklerle beraberdim. Ama partimin Merkz Komitesi ittifakla onlara kar cephe alnca ne yapabilirdim? Bu, parti disiplin sorunu... Bir hafta iinde Bolevik hkmet yklacak. Eer Devrimci Sosyalistler bir kenarda durup beklerlerse iktidar kucaklarna d verir. Yalnz bir hafta bek-lorsok lke ylesine karacak ki emperyalist Almanlar ziftTu ulih*jiverecek. Bu yzden yalnzca iki alayn destek szn alarak sonradan onlar da bize kar ktlar ya - ryleme gemek zorunda kaldk. Junkerler-den bafjka d adam yok,., Ya K;z;klar? Subay yle bir i geirdi. Kprdamndlar bile. nce, piyadenin destei olursa yryeceklerini sylediler. lerinden bir ksmnn zaten Kerenskiyle birlik olduklar iin bunu hesa-ba katacaklarn eklediler, sonradan da kendilerinin hep demokrasinin srekli dman olarak sulandn gevelediler ve nihayet Boleviklerin topraklarn almayacaklarna sz verdiklerini, korkacak bir eyleri olmadn ve tarafsz kalacaklarn syleyip kestirip altlar. Biz konuurken, ounluunu niformalarndaki rtbeleri sklm subaylarn oluturduu adamlar girip kyorlard durmadan. Onlar kapnn antresinde gryor alak sesle heyecanl heyecanl konutuklarn duyuyorduk. Ara sra, yar yarya ekilmi bir perdenin aralndan tuvalete oturmu iri yar bir albayn li/.leri stnde bir eyler yazdn gryorduk banyoda. Petrograd'n eski kumandan Albay Polnikov'u hrnon tandm. Tutuklanmas iin devrimci askeri komi k neler vermezdi... - Programmz ite bu, dedi subay. Topraklar, Ljmk komitelerine verilecek, iiler sanayinin ynetimi tr tmden katlacaklar, enerjik bir bar program ynpiK'uz, yoksa Boleviklerinki gibi btn dnyaya \t\r ltimatom verecek deiliz. Zaten Bolevikler kit197 lelere verdikleri sz tutamazlar. Yaptrmayacaz zaten. Kyllerin desteini kazanmak iin kalktlar toprak programmz yrttler. Ayptr bu. Eer Kurucu Mecl is i u beki eeler di.. . nemli olan Kurucu Meclis deil, diye kesti dieri. Eer Bolevikler burada sosyalist bir devlet kurmak isterlerse hi bir zaman onlarla ortak almayz. Kerenski, Kurucu Meclise, tutuklanmalarn emrettiim bildirerek Boleviklere niyetlerinin ne olduunu gsterdi ve bylece byk bir hata yapt. Peki siz imdi ne yapmay dnyorsunuz? diye sordum. Birbirlerinin yzne bakarak, Birka gn iinde grrsnz. Tarafmza cepheden yeterince birlik kaydrabilirsek Boleviklerle anlamaya gitmeyiz. Yoksa, belki de zorunlu oluruz... Nevskiye dnp hemen bir tramvayn basamana atladk. Sahanlk ylesine kalabalkt ki

yk ekemiyor alttan topra srtp duruyordu.'Ar aksak bizi Smojny'ye kadar srkledi. st ba temiz, zayf grnl bir adam olan Miekovski dalgn dalgn salondan geerken yakaladk. Bakanlktaki grevler etkisini gstermeye balyor dedi. Halk komiserleri Kurulu gizli anlamalar yaynlamaya sz vermiti ama sorumlu memur bu belgelerle birlikte kayplara karmt ve onlar ngiliz eliliinde saklad zannediliyordu. zellikle banka grevleri ciddiydi. Parasz hi bir ey yapamayz, diyordu Menjins-ki, Demiryolu iilerine, Posta ve Telgraf memurlarna cretlerini dememiz gerek. Durumun anahtar demek olan Devlet bankasiyle birlikte dier bankalar da kapalyd. Rusyadak tm banka memurlar satn alnmt.,, Fakat Lenin, Devlet Bankas zeminalt giriini dinamitle atmak iin emir vermiti ve yaynlanan bir kararname de zel bankalara yarn sabah gielerini amasn emrediyordu. Yoksa gidip biz aacaktk onlar. Petrograd Sovye tam faaliyet halindeydi. Tklm tklm dolu olan salonda herkes silahlyd, ve Troki konuuyordu: Kazaklar Tsarkaie-Selo'yu terketmektedirler. (Salon tepinip alklyordu). Ama sava yeni balamak 198 zeredir. Pulkovo'da etin dlor olmaktadr. Eldeki tm kuvvetleri oraya gndermek gerek... Moskovadan gelen haberler ise pek iyi deil. Kremlin junkerlerin elinde ve iilerin pek az silah var. k yolu Petrograd'a bal. Bar ve toprak zerine yaynlanan kararnameler cephede byk bir heyecan yaratmtr, Kerenski siperlere telgraflar yolhyarak Petrograd'da kan gvdeyi gtrdn ve Boleviklerin kadn ve ocuklar ldrdn yaymaktadr. Ama kimse inanmyor buna... Oleg, Avrora ve Respublika kruazrleri Neva'ya demir atp toplarn kentin civarna evirmilerdir. Neden kzl koruyucularla cephede deilsiniz? diye bard sert bir ses. imdi gidiyorum, diye yantlad Troki ve krsden indi- Yz herzamankinden daha san, arkadalar etrafnda, salonun yanndan yryerek hzla kendisini bekleyen otomobile doru gitti. Sonra Kamenev, parti uzlatrma komisyonunun almalar konusunda bilgi vermek zere krsye kt. Meneviklerin nerdii koullar, zerinde durulma-yarak geri evrilmitir. Demiryolu iileri sendikasnn seksiyonlar bile kar kmtr. fiiz iktidar ele geirmi ve eylemlerimiz tm Ilusyaya yaylmken onlar bize kk koul neriyorlar: 1. ktidar brakmak, 2. Askerleri, sava srdrmeye ikna etmek, 3. Kyllerin bir daha toprak lfn azlarna almamalarm salamak... Devrimci Sosyalistlerin sulamalarna cevap verin ek zere Lenm krsye geldi, Toprak programlarm almakla suluyorlar bizleri.,. Eer byleyse kendilerini kutlarz. Bu program Krrekten iimize yaryor.,. Toplant ayn havada srp gidiyor, liderler birbirleri ardndan krsye karak aklamalarda bulunuyor, mic! amalar rtyor ve kitleleri arkalarndan srklemeye

alyorlard. Sonra asker ve iiler krsde yerlerini alyor, duygu ve dncelerini dile getiriyorlard.,. Dinleyici kitlesi durmadan deiiyor ve yenileniyordu. Arada srada cepheye gidecek u ya da bu birlimin yeleri arlyor, cepheden dnenler, yaralar itttlyiHylc tferi hizmete alnan ya da Smolny'ye silah almaya gelenlerle yer deitiriyorlard. Salondan ayrlp, devrimci askeri komite yesi Holtzman'n yz allak bullak koarak geldiini grdmz zaman saat sabahn yd. Herey yolunda, diye haykrd ellerimi yakal-yarak. Bak cepheden gelen u telgrafa, Kereneski hap yutmu. Kurgun kalemle acele acele karalanm bir kat parasn tututurdu elimize ve sonra yazy skemedi-imizi grerek balad yksek sesle okumaya: Pulkovo, Genel Kurmay, Sabah 2.10 12 Kasam 13 Kasma ba fay an gece tarihi 'bir gecedir bundan byle. Devrim Bakenti zerine kar devrimci birlikleri srmek isleyen Kerensk'nn giriimi pskrtlmler. Kerenskl gerilemekte, biz ilerlemekteyiz. Petrograd asker, gemcr ve iileri, sJah elide demokrasinin otoritesini glendirmek kararn ve bunu yapacak durumda bulunduklarn kantlamlardr. Burjuvazi devrim ordusunu yalnz brakmaya alm ve Kerenski, Kazaklar kullanarak onu paralamay denemi ama her Jkt plan da fos kmtr. Demokrasi egemenliinin yce fikri ordu saflarm sklatrm ve radelerini glendirmitir. Bundan byle tm lke, sov-yet iktidarnn gnJk bir rya olmadn anlyacaktr ii asker ve kyl egemenlii yklmaz bir gerektir. Kerenskinin yenilgisi, byk toprak aalarnn, burjuvazinin ve Kornilov taraftarlarnn yenHgistdir. Kerenskinin yenilgisi, halkn zgrlk ve bar dolu bir yaama, topraa, ekmee ve ktidara olan hakkjnn bir kez daha dorulanmaydr. Pulkovo birlii gsterdii kahramanlkla ii ve kyJ devrim davasn glendirmitir. Gemie dn artk olanakszdr, Mcadele, engeller ve zveriler imdi bizi beklemekledir. Fakat yoJ ak ve zafer kesindfr. Devrimc Rusya ve Sovyet ktidar, Atbay VValden'in emrindeki Pulkovo birliiyle nebijjr. lenlere, devrim savalarna, halka bal kalan subay ve askerfere sonsuza dek kran, an ve eref. Yaasn sosyalist, halk ve devrimci Rusya. Kurul adna Halk Komiseri L. TROKf 200 Znamenskaia meydann geerken Nikolas gar nnde allmam bir kalabalk gzmze arpt. Snglerini takm binlerce gemici gar binasnn nne ylmt. Basamaklara km bir Vikje yesi onlarla grmekteydi: Arkadalar sizleri Moskovaya gtremeyiz. Biz tarafszz. Hi bir partinin birliklerini tamyoruz. imdiden korkun bir i savan olduu Moskovaya gtremeyiz sizi... Byk bir uultu ykseldi cevap olarak ve gemiciler ilerlemeye baladlar. 'Birden kaplardan biri alarak iki serftren, bir atei ve birka demiryolu iisi gzkt. Buradan arkadalar, diye bard ilerinden b> rL Biz sizi gtreceiz Moskovaya,

sterseniz Vladivos-tok'a bile gideriz. Yaasn devrim,.. DOKUZUNCU BLM ZAFER Emir, No- 1 PULKOVO BRLKLERNE 13 Kasm 1917, saat 9,38 Boaz boaza bir savatan sonra Pulkovo birlikleri, kar devrim kuvvetlerini bozguna uratm ve yenilen d^nan, bu* lunduklan yerleri dank br halde terkaderek Pavlosk If ve Gaina ynnde Tsarskoie-Selo arkasna ekilmitir leri birliklerimiz Tsarskoie-Selo yresinin kuzey-dou cu-rtu ve Afexandrovkaia garn tutmu, Kolpino toirli solumuzda ve Krasn-oe-Selo birlii sanzda pozisyona girmitir PuNcovo kuvvetlerine Tsarsfcoie-Seo'yu igal ederek, zellikle Gaina tarafndaki fer olmak zere tm girileri glendirmelerini ve ayrca, PavlovskoieV igal ederek, gneyden g-lencfrmeferni ve demfiryolunu Dno'ya kadar ele geirmelerini emrediyorum. Birlikler igal ettikleri pozisyonlar, siper ve dier savunma aralaryla glendirmek in gerekli tedbirleri alacaklardr. Kolpino ve Krasnoie-SeFo birlikleriyle olduu kadar, Pet-rograd Savunma Bakumandanl Genel kurmayiyle de sk) balant halinde kalacaklardn kar devrim biri i ki eriyle mcadele eden tm kuvvetler ba kumandan Yarbay MURAVIOV 202 Sal. Sabah. Bu nasl olabilir? ki gn nce Petrog-rad evresindeki araziler, kumandansz, yyeceksiz, topsuz, hi bir amac olmadan dolaan birliklerle kaynyordu. rgtsz, disiplinsiz, subaysz bu asker ve k-/,t\ koruyucu kitlelerim, kendi kendilerine balarnda getirdikleri kumandanlar dinleyen, topu ateine gs tferip kazak svarilerinin saldrlarn pskrten bir ordu haline getiren neydi? Ayaklanan halk, askerlik san'atnn tm yntemlerini altst ediyordu. Walmy'de, Wissembourg'ta, Fransz devriminin perian ordularm bir kez dnn. Sov-yi'l birliklerinin nnde junkerin oluturduu bir du-v;r\ K;/;khr, byk toprak aalan, asil snf, siyah yi/liTM, ^rn dn midi, Okhrana umacs, sibirya mntlenleri vv nihayet Alman emperyalizminin korkun tehdidi vjnl. Zafer, Clarlylea gre apotheosis and millemmm vvillmul end idi. Pnz;* ak.^iin, drvrimci askeri komite komiserleri sava alan mhn mitsiz dnerlerken, Petrograd garnizonu be kiiden oluan komitesini, sava kurmayn semiti bile. asker ve iki subaydan oluan kurmay heyeti kar devrimin amansz birer dmanydlar. Klimandan, eski bir vatansever, yetenekli ama yakndan gzetilmesi gerekli albay Muraviov^u. Kolpino, Obukho-vo, Polkovo, Krasnoie-SeoMa geici birlikler oluturulmu; saylar, hemen heryerden katlan birliini kay-hotmi askerlerle bymt. lerinde karmakark h skorler, gemiciler, kzl koruyucular, piyade alaylarn-cfcr arta kalanlar, topular, svariler ve birka ta zrhl n vard. afakta, Kerenski'nin Kazak devriyeleriyle ilk te-tns balad: Her kar karya gelite birka el ate rtiliyor, teslim ars yaplyordu. Souk ve durgun hu varta, sava sesi buzla rtl ovada hzla yaylyor, yaktklar ufak atelerin banda bir eyler bekleyen, birliklerini kaybetmi askerlerin kulaklarna kadar geli-ynrrtu. Balad ha, diyorlard- O

zaman savaa doru ilerliyorlar, dmdz yollarda ii birlikleri admlarn mi titiriyorlard. Bylece, kzgn adam srleri kendili Hinden saldr noktalarna doru akyordu. Komiserler onlar karlyor, tutacaklar pozisyonlara gnderi-ynr y da yaplacak ileri gsteriyorlard. Bu kez sa-vy, onlarn savayd, kendi dnyalar iin kavga ve203 riyorlard. Kumandanlarn kendileri semiler, kitlelerin birbirlerine benzemeyen, dank iradeleri bir tek irade halinde lehimlenmiti... O gnlerin savalar, gemicilerin nasl son kurunu attktan sonra saldrya getiklerini, eitimsiz iilerin kazak svari saldrlarn nasl karladklarm ve onlar nasl eerlerinden alaa ettiklerini, gece sava etrafnda toplanm isimsiz bir halkn nasl bir sel haline gelerek dman boduunu uzun uzun anlatrlar... Pazartesi gn gece yansndan nce, Kazaklar dalarak kam ve toplarn geride brakmt. Proletarya ordusu tm cephe boyunca ilerliyerek, dman byk radyo' istasyonunu havaya uurmadan nce Ts-arskofye girmi ve Smolny komiserleri dnyaya hemen u zafer sarkm duyurmulard: TM ASKER VE TEMSLCLER SOVYETLERNE 12 Kasm gn, Tsarskoi-Selo yaknlarnda verilen boaz boaza bir savatan sonra devrim ordus: Kerensk ve Kor-nMov'un kar devrim ordusunu tmyle yenilgiye uratmtr. Devrimci hkmet acfma tm alaylara, devrimci demokrasi dmanlarna kar mcadeleyi srdrmelerini, proletarya zaferiyle devrimin elde ettii haktan tehdideden buna benzer servenlerin bir kez daha tekrarlanmasn engeJemek ve Kerensk'yi tutuklamak iin gerekir tm tedbirleri almalarn emrediyorum. Yaasn devrim ordusu. Keren&k'ye kar savaan birlikler ba kumandan MURAVJOV Tara Haberleri.,. Sivastopol'da yerel Sovyet iktidar alm, limanda bulunan zrhllarn askerleri yaptklar byk bir toplant sonunda subaylarn yeni hkmeti tanmaya ve ona bal kalmaya zorlamlard. Nijni-Novgorod'da Sovyet, iktidar elegeirmiti. Kazandan gelen haberler, br yandan bolsevik garnizonu dier yandan topu tugayyla junkerler arasnda sokak arpmalar olduunu bildiriyordu. Moskovada mitsiz bir sava yeniden balamt. Kremlin ve kent merkezini ellerinde tutan junkerler ve beyaz koruyucular, devrimci askeri Komite birlikleri tarafndan tamamiyle evrilmiti. Skobelev meydanna 204 yerlemi sovyet topusu Belediye Dumasn, Emniyet Mdrln ve Metropol otelini bombardman ediyordu. Tverskaia ve Nikitskaia caddelerindeki kaldrm talar sklm, siper kazlyor ve barikatlar yaplyordu. Mitralyz atei byk banka ve ticarethanelerin bulunduu caddeleri taryordu. Ne k, ne telefon konumas vard ve halk mahzenlere inmi, oralarda yayordu. Son haber bltenine gre devrimci askeri Komite, kurtulu Komitesine bir ltimatom gndererek Kremlinin derhal teslimini istemi aksi halde topa tuLulaeatfn bildirmiti. Kremimi topa tutmak ha. Asla yapamazlar bunu, cesm'tl edemezler buna deniyordu her keden.

Sil>ry;nn bir ucunda Vologda'dan Tchita'ya, Pskov' dan Siviistopora, Karadenizde, tm byk kentlerle kk kylerde K* savan alevleri ykseliyordu. Binlerce l'abrikn, binlerce kiyl komnleri, alaylar, ordular, ge-nilcr Petrogratt'daki halk hkmetine ho geldin diyordu. Novoersak Kazak hkmeti Kerenski'ye u telgraf gnderiyordu: Kazak birlikferi hkmeti, Cumhuriyet Meclisi yeleriyle geici hkmeti, boleviklere kar! mcadelemizi ortaklaa r-gtleyeblleceimsz Novoersak'a arr ve mmknse oraya gol melerini rica eder. Finlandiya da kprdamaya balyordu. Helsinfors Sovycti ve Tsentrobalt (Baltk donanmas merkez Komitesi) rfi idare an ederek, Bolevik kuvvetlerin eylemlerine engel olacak her trl giriimle, halk komiserleri Kurulunun yaynlanaca emirlere kar silahl tm direnmelerin sertlikle bastrlacan bildiriyorlard. Ayni w manda, Finlandiya demiryolu iileri Birlii, Ke-rrnsUrnin datt 1917 Haziran sosyalist Diyetince ka-Imledilcn kanunlarn uygulanmasn salamak iin tm [lkinle sen el bir grev iln etmiti. Krtesi gn, erkenden Smolny'ye gittim. D kapdan Muny- tfiden tahta kaldrmlarda yrrken kopkoyu bir HHtli- kararsz, ince, ilk kar tanecikleri attrmaya Kur, diye haykrd nbeti sevinten glerek. ililinle l>un<n yararls yoktur. 205 erdeki uzun ve lo koridorla kederli salonlar terkedilmi gibiydi ve koskocaman binada hi kimse kprdamyordu. Bouk ve garip bir grlt kulaklarma arpt ve etrafma bakndm zaman yerlerde, duvarlar boyunca uzanm insanlar farkettim. Bir lm umursamazl iinde yalnz balarna ya da birbirlerine sokulmu, amur iinde, kirli, partal birer insan topluluuydu bunlar. i ve askerdiler. Bazlarnn sarg bezleri yrtk ve kan iindeydi. Tfek ve fiekler yerlerde srnyordu... nmdekiler zaferi kazanm proletarya ordssuydu. ilk kattaki bfenin nnde ylesine birikmilerdi ki aralarndan gemek olanakszd. Odann havas kokmu ve buu iinde kalm camlardan solgun bir k szlyordu ieri. Tezgh zerinde, kirli bardaklar arasnda souk ve yamru yumru bir semaverin yannda, son sayfas kargack burgack yazlarla karalanm ve tersine konmu devrimci askeri Komitenin son bltenlerinden birini grdm. Kerenskiye kar verdikleri mcadelede len arkadalar iin bir askerin atyd bu. Belliki uyku gzlerinden akarken yazmt bunu ve gz yalan iz brakma benziyordu kat zerinde... Alexi Vinogradov D. Moskvin S. Stolbikov A. Voskressenki D. Leonski D. Preobrajenski V. Laidanski M. Berikov Bunlar 15 Kasm 1916 gn askere alnm ve ilerinden yalnzca imdi hayatta bulunmaktaydlar; Misel Berikov

Alexei Voskressenski Dimitri Leonski Sava kartallar, uyuyun, Ruhunuz sonsuza dek dinlensin Siz kardelerim, oktan kokettiniz San ve erefle bu uzun uykuyu.,. Yalnt/r: devrinin ;,sktri komite uyumuyor ve durmakszn <;;il>;yun]j. Skripnik (JipU'k odadan karak 206 Gotz'un tutuklandn, fakat Avksentiyev gibi kurtulu Komitesinin beyanatn imzaladn kesinlikle inkr ettiini bildirdi. Kurtulu Komitesi de garnizona bir arda bulunmadn,sylyordu. Skripnik, kentteki alaylar arasnda hl uyumsuzluk olduunu ve Volinski alaynn Kerenskiye kar yrmei reddettiini ekledi. ernov'un ynettii tarafsz birliklerden ou Ga-inada bulunuyor ve Kerenski'yi Petrograd zerine yrmekten vazgeirmeye alyorlard. Skripnik balad glmeye: Artak tarafsz marafsz kalmaz, dedi, zaferi kazanan biziz. Sanki dinsel bir mutluluk sakall ve sert izgili yzn aydnlatyordu. Henz bilgi edinemediimiz Romanya cephesi dnda btn ordularn ballklarn bildiren altmtan fazla delege geldi cepheden, Ordu komiteleri Petrograd' dan gelen tm haberleri durduruyorlar, fakat biz de dzenli bir kurye sistemi uyguladk... Zemin katta, yeni bir hkmet oluturma konferansnn gece toplantsndan biraz nce dnen Ka-menev'e rastladk. Yorgun iiiki mutluydu, Devrimci Sosyalistler imdiden hkmete katlmamz eilimindeler, dedi. sftc guruplarn devrim mahkemelerinden dleri iiUyor ve korkudan panie kaplm bir halde onl:r ilahu/ istiyorlar,,. Homojen sosyalist bir hkiimrl kurm; konusunda VikjeF in nerisini kabul ettik. !>imtlt hu .sorunla urayorlar. Gryor musunuz, tm bun hr Hde ettiimiz zaferin meyveleri. En zayflar ohluttmiK zanum kimse bizi istemiyordu. imdi ise herkes suvyH.Irrle anlamak istiyor. Fakat bize gerekli i1;m, gerekten kesin bir zaferdir, Kerenski mtareke istiyor, htnun iin teslim olmas gerek... Bolevik eflerin d n iri n-i bunlard. Kendisinden beyanat almak isteyen bir y;1umc: gazeteciye Tro-ki u anda verebileceimi/, irk heymat, toplarmzm azndan kandr diyordu. Fakat bu zafer perdesinin .ilhnk parasal sorunla-rm yaratt gerek bir emliye gizleniyordu. Banka memurlar sendikas, devrimci askeri Komitenin emri uyarnca bankalar aaca yenle yi|>tft toplantdan sonra greve gitmiti. Smolny, DrvlH Bankasndan 35 mil207 yon ruble kadar bir para istemi, fakat sorumlu kasadar kasalar kapam ve yalnzca geici hkmet temsilcilerine demede bulunuyordu. Gericiler Devlet 'Bankasn siyasi bir silah gibi ellerinde bulunduruyorlard. rnein Vikjel, Devlet demiryolu memurlarna cretlerini demek iin para isteminde bulunduu zaman, Sm-olny'ye gitmesi sylenmiti kendisine.,. Petrovi isminde Ukranyah ve kzl sal bir Bolevik olan yeni komiseri grmek zere Devlet Bankasna gittim. Grevcilerin karmakark braktklar ileri bir dzene sokmaya alyordu. Byk binann tm brolarnda, gnll iiler, askerler, gemiciler aknlk iinde, dilleri dar uram bitkin ve yorgun, defterlerin iinden kmaya alyorlard...

Duma binasnda ise ne atsan yere dmezdi. Yeni hkmete kar kabadaylk ok seyrekte olsa sryordu. Merkez toprak Komitesi, i sava ve karklk getirecei bahanesiyle Sovyetlerin toprak kararnamesini tanmamalarn emreden bir ary kyllere hemen duyurmutu. Belediye bakan Schreider, Bolevik ayaklanmas nedeniyle Kurucu meclis seimlerini belirsiz bir tarihe ertelemek gerektiini sylyordu. t savatan bunalm halk iki ey dndryordu: birincisi kan dklmesine bir son vermek, ikincisi, yeni bir hkmet kurmak. Popler sosyalistlerle kyl Sovyetleri dnda, Bolevikleri ezmek ve hele onlar hkmetin dnda brakmak sz konusu deildi. Smolny' nin en ak dman olan Ordu merkez Komitesi, Mo-hilev'e telefon ederek yeni bir hkmet oluturmak in Bol evi ki eri e anlamak gerekiyorsa aznlk olarak kabineye katlmalarna raz olduklarm bildirmiti. Pravda gazetesi, Kerenski'nm Kurtulu Komitesine gnderdii mesaj yaynhyarak alayc bir ekilde okuyucularnn dikkatini onun insancl dnceleri zerine ekiyordu. Kurtulu Komitesi ve onun etrafnda lopanm demokratik rgtlerin n eri teri ne uyarak ayaklananlara kar her trl asker harekt durdurdum ve grmelere balamak iin Stan-kievi bakumandanlna baf komiseri grevlendirdim. Gereksiz kan dklmesine engel olmak in gerekli tedbirleri alnz. Kerenski 208 Vikjel, ise tm Rusyaya aadaki telgraf ekti: 6r anlama gereine nanan ve mcadele halindeki parti ve rgt temsilcileriyle demiryolu ileri sendikas arasndaki konferans, sava sresince, zellikle devrimci demokratik fraksiyonlar arasnda iddet eylemterne bavurulmasn kesinlikle knar ve iddetin, T>e ekil altnda olursa olsun, yeni bir hkmet oluturmak zere yaplmakta olan grmelerin ama ve anlamna ters dtn beyan eder... Konferans, Gaina cephesine delegeler gnderdi. Kesin sonu artk alnma benziyordu. Konferans geici bir Halk Kurultay bile semeye karar vermiti. Bu kurultayn 400 temsilcisini Smolny ve eski Tsik'ten yetmibeer yeyle, Belediye Dumas, sendikalar, toprak komiteleri ve siyasi parti yeleri arasndan seilen delegeler oluturacakt. ernov, Kurultay bakan olarak belirlenmiti. Lenin ve Troki ise, sylenenlere baklrsa, Kurultay dt kalacaklard. leye doru, Smolny nnde devrimci cepheye giden bir ambulans ofryle konuuyordum. Birlikte gelip gelemeyeceimi sorunca, kabul etti. Kendisi bir niversite rencisiydi ve gnll olarak yazlmt. Yolda giderken berbat bir almancayla konumaya ba-ad ban evirmeden. AlsoT gut. Wir nach de Ka-ser nen zu essen gehen. Bu szlerden bir klada yemek yemek zorunda olduumuzu kardm. Kironaia'ya gelince asker binnUrla evrili byk br avluya vardjk ve karanlk bir merdiveni karak bir tek pencerenin aydnlatt Ivak tavanl bir odaya girdik. Uzun bir tahta niiMmm etrafna oturmu yirmi kadar asker, yksek sesle konuup glerek tahta kaklariyle teneke mnnpnlnrdciki lahana orbasn iiyorlard, 6, yed ok istihkm huru Komitesine selm, diyerek beni ameriknt) bir sosyalist olarak tantt ofr. Hepsi elimi skmak iin :iyagn kalktlar. Yasl bir asker beni kollarna alarak sarld ve balad alamaya. Bana bir tahta kak verdiler ve oturdum sofraya. Kaa dolu

bir dier tencereyle koca bir siyah ekmek somunu koydular masaya. Tabi aydanlklar da eksik etmediler ve her bir i Amerika zerine sorular yadrmaya baladlar. Bu zgrlk lkesinde insanlarn oylarn Dnyay Sarsan On Gn/F: 14 209 parayla sattklar doru muydu? O zaman istediklerini nasl elde ediyorlard? Ve Tammany Hail neydi? zgr bir lkede kk bir aznlk gurubun tm bir kente egemen olarak kendi yararna onu smrmesi doru muydu? Halk bunu nasl ho gryordu? Rusyada, ar zamannda bile byle eyler olmazd. Yolsuzluk el-betteki vard. Ama koca bir kenti almak ya da satmak olacak ey miydi bu? Hem de iindeki halkla birlikte, zgr bir lkede... Demek halkn hi bir devrim duygusu yoktu ha? Onlara, lkemdeki halkn kanunlar yoluyla reformlar gerekletirmeye altn akladm. Franszca konuan ve ismi Baklanov olan gen bir avu, Peki ama, dedi, sizdeki kapitalist snf, elindeki bu gle kanun yapmn ve adaleti kontrol edebilir herhalde. O zaman halk nasl elde eder istedii reformlar? lkeyi tanmadma gre ikna olmak isterim ama bu pek olanaksz grnyor bana... Tsarskoie-Selo'ya gittiimi syledim tartmadan sonra. Ben de, dedi birden Baklanov... Biz de, biz de, diye bard tm salon. O zaman hepbirlikte Tsarskoie-Selo'ya gidilmesine karar verildi. O srada kap vuruldu ve albayn silueti aralkta gzkt. Kimse ayaa kalkmad ama itenlikle ho geldin dediler kendisine. Girebilir miyim? diye sordu albay. Elbette, girin girin... Uzun boyu, kibar grn ve altn ilemeli krkten bonesiyle albay glmsyerek girdi ieri. Zannedersem, beyler, Tsarskoie-Selo'ya gitmek istediinizi sylyordunuz. Ben de gelebilir miyim? Eaklanov dnd ve, Bugn burada yapacak pek fazla ey olduunu zannetmiyorum, dedi elbette sizi aramzda grmekten memnunluk duyarz. Albay teekkr etti ve masaya oturarak bir bardak ay doldurdu kendisine. Albayn gururunu yaralamamak; iin Baklanov bana alak sesle aklad: Komite bakan benim. Kumandanl albaya braktmz askeri operasyonlarn dnda taburun kesin ynetimi bizim elimizde. Askeri operasyonlarda ise 210 herkes emirlerini yerine getirmek zorundadr, fakat gene de bize kar sorumludur. Kla iinde bize danmadan hi bir ey yapamaz. Birbakma yrtme organ-mzdr o... Silahlar, tabancalar, tfekler datldktan sonra yolda Kazaklara raethyabilirdik cepheye gnderilen byk gazete paketinin yanna, ambulansn iine dolutuk. nce Liteini, sonra Zagorodni'den getik. Tm Avrupa dillerini kolaylkla konuabilen gen bir temenin yanna oturdum. O da tabur komitesine dahildi. Ben bolevik deilim, dedi dobra dobra. Ailem ok eski bir asil snfa dayanr. Ben, hadi yle diyelim, bir kadeyim.

 Ama o zaman nasl oluyorda... diye sormak istedim ararak. Tamam, komite yesiyim, siyasi fikirlerimi de saklamyorum. Dierlerinin de buna pek aldrd yok. Zira ounluun fikrine kar gelmiyeceimi biliyorlar... Rus kardelerime kar silaha sarlmann faydasna inanmadm iin bu i savaa da katlmay redettlm. Kkrtc, Kornlovu, diye bariyorlard dierleri glerek ve omuzuna vurarak gen temenin. ar isimleri, byk imparatorluk kartallar, altn hiyerogliflerle ssl gri tatan kocaman bir ant olan Moskova zafer takn getikten sonra ilk karlarn beyaz bir rtyle rtt geni yola saptk. Kimisinin glerek ve hay krarak cepheye gittii, kimisinin de sapsar bir yzle, amur iinde cepheden dnd kzl koruyucular doldurmutu yolu. ounluk oluk ocuktu. Kadnlar da vard aralarnda. Bazlar trmk, bazlar boyunlarndan geen fiekliklerle tfek tadyor, bazlarnda ise Kzl Ha simgeleyen kolluklar bulunuyordu kollarnn stnde. Hepsi de almann czrlrgi, iki bklm brakt kenar mahalle kadnlaryd bunlar. Uygun adm gitmeyi pek umursamyan asker gurtptan ise dosta dalga geiyorlard kzl koruyucularla. Yolda sert yzl gemiciler, ailelerine yiyecek tayan ocuklar da vard. oseyi kapbyan santimetrelerce katn beyazms amur deryasnda batp kyorlard. Byk bir demir grlts iinde Gneye doru giden topu birliklerini geride braktk. Silahl insanlarla tklm tklm dolu kamyonlar birbirlerine giriyor, yarallarla ykl ambulanslar 211 cepheden dnyordu. zerinde, karnndan yaralanm gen bir ocuun sapsar bir yzle acdan kvrand bir kan arabas g bel ilerliyebliyordu. Yolun iki yanndaki tarlalarda kadnlar ve yallar hendekler kazyor, dikenli tel rg ekiyorlard. Bulutlar kederli kederli Kuzeye doru akyordu durmadan. Birden solgun bir gne yzn gsteriverdi. Bataklkla dolu ovann bir ucunda, Petrograd prl prl kverdi ortaya. Sada, sabun kpn andran kub-belert kuleler, bembeyaz, yaldzl ve rengrenk uzanyor, solda yksek bacalar simsiyah bir duman kusuyor ve taa dipte alak bir gk, Finlandiya zerine km duruyordu. Yolun iki yanndan kiliseler, manastrlar akp gidiyor, bazan da proleter ordusunun nabzn sessizce yoklayan bir keie rastlyorduk. Pulkovo'da yol ikiye ayrlyordu. insan selinin birbirine kart bir kalabaln ortasnda durduk. Birbirlerini grmekten mutlu insanlar kucaklayor, karlkl sava anlatyorlard durmadan. Yol azndaki baz evlerde kurun izleri vard ve etraftaki toprak metrelerce alt st olmutu. Sava burada iyice kzmt demek. Ovadaki, otlar oktan tkendiinden, svarilerinden yoksun kazak atlar yiyecek bulabilmek iin koturup duruyordu. Tam karmzda bir kzl koruyucu bu atlardan biri stne kmaya alyor, beceremeyip boyuna dyor ve bu koca ocuklarn elencesi oluyordu. Kazak birliklerinden sa kalanlarn geri ekildii soldaki yol, ksa bir yokula ufak bir kasabaya varyordu. Koca koca bulutlarn zerine yld ve rzgrsz bir denizi andran usuz bucaksz gri bir ovayla, yollara binlerce insan salveren imparatorluk kentine bakyordu bu ufak kasaba. Sol tarafta, dipte, imparatorluk iftliiyle muhafz alaynn yazlar geit resmi yapt Krasnoie-Selo tepecii vard. Byk duvarlarla evrili birka manastr, kyda kede kalm iki f.rbhka ve srlmemi topraklariyle birka byk evin difjndn ovann monotonluunu bozan hi bir ey yoktu. Bu t'vlrin bazlar da yetimhane ya

da dknler eviydi. pi.k bir trfJey kt rkr, i^tr tam burada, dedi ofrm/, Wn Slnl.kiii rtllo ktnldj$l. ftvet o, Du-mamn kadn lolrvik yrMiyt. Sabahleyin erkenden 212 Zalkind ve bir dier adamla, mtareke yapldndan, cepheye gidiyorlard. Konuup glerlerken, iinde Ke-renski'nin de bulunduu trenden biri onu Farkederek silahn atelemi ve vera Slutkaia'y hemen ldrver-misti... Proleter ordusunun kahramanlariyle cvl cvl kaynaan Tsarskoie'ye-vardk. Sovyetin bulunduu sarayda byk bir faaliyet vard. Kzl koruyucular ve gemiciler avluyu doldurmulard. Nbetiler kaplar tutuyor, bir kurye ve komiser ordusu ise durmadan girip kyordu. Sovyet salonunda, bir semaverin etrafnda topta nm elli kadar ii, asker, gemici ve subay hem ay iiyor hem de tartp duruyordu. Bir kede, iki subay beceriksiz hareketlerle teksir makinesini iletmeye alyordu. Ortadaki masada, iri yar Dibenko bir haritann zerine edilmi, mavi ve krmz kalemlerle igal edilecek pozisyonlar iaretleyip duruyor, sol eli ise her zamanki gibi Iniyk, mavi elikten tabancasn sk sk kavram * brakmyordu. Brden dorularak bir daktilonun nne ohrcl ve Lek parmakla yazmaya balad. Ara sra duruyor, t;b;nc;sn yokluyor ve topunu byk bir sevgiyle dndrp duruyordu. Duvarn yannd.ki y;l:i:; tfen bir ii uzanmt. zerine eilmi il< i ki/.il koruyucunun dnda kimse ilgilenmiyordu onu rh, (ir^snn ortasnda bjr delik almt ve her k;lp ;< ti srr f; knn, fujknrnk elbiselerini kzla boyuyordu. (Jo/lrri k; udimin s ve sakall gen yz yemyeil bir renk ;nr>, Yhv;i:j yavii^ soluyor ve her soluk almdn clj: Ban geliyor, l:r.; geliyor, diye tekrarlyordu. eri girdiimi/, z,;mj l)il>rkc gzlerini kaldrarak, Ah, dedi Rjkl.-mv'.'r jm'n'k. Kumandanlk brosuna gidip kum;rul;yj l> .'hK'iiksmz imdi. Ben hizmet emrini yazdr;yun, hi'UU'yin biraz. Daktiloya fiitTfk v- liiiTirri bulmaya alarak yazmaya koyuldu. Tsarskoic-Sclo'm yeni kumandanyla birlikte Ka-terin sarayna gittim. U'nlchnov heyecanl heyecanl kaslyordu. Daha ne*1 <lr tnnidm k, beyaz salonda birka kzl koruyucu mcnkla heryeri gzden geiri-yorlard. Eski dostum allmy pencerenin yannda ayakta durmu byklarn ihiriyordu* Yeniden bulduu bir er213 kek kardei gibi karlad beni, Besarabyal Fransz da kapnn yanndaki masaya kmt. Bolevikler kendisine olduu yerde kalmasn ve eski grevini srdrmesini emretmilerdi. Ne yapabilirim? diye fsldad. Kitle diktatrl karsnda duyduumuz bu iten gelen tiksinme ne olursa olsun benim gibi insanlar byle bir savata, ne bu yandan ne de te yandan de katlamaz. Yalnzca Beserabya ve anamdan uzakta olduuma yanyorum... Albay kumandanl resmen Baklanov'a brakrken, te, dedi sinirli sinirli, bronun anahtarlar. Bir kzl koruyucu szn keserek, Paralar nerede? diye sordu kabaca. Albay arma benziyordu. Para m? Ne paras? Ha... kasadan sz etmek istiyorsunuz. gn nce kumandanl aldm zamanki gibi ite. Anahtarlar m? Ab^y omuzlarn silkerek Anahtar falan yok bende dedi.

Kzl koruyucu sinsi sinsi glerek ok kolay be dedi. imdi aarz, diye kart Baklanov. Gidin bir balta getirin. Burdaki Amerikal arkada kapa kanrtp ierde bulduklarn da bir kada yazacak. Baltay salladm, ersi bombotu. Kzl koruyucu nefretle bard, tutuklamak gerek onu. Kerenski taraftar. Paray yrtt ve Kerenski'ye verdi hepsini. Ama Baklanov bu fikirde deildi. Hayr, hayr, dedi. Bu halt yiyen Albaydan nceki Konolovist. O sulu deil bu ite. Ama, ben size onun Kerenski yanls olduunu sylyorum, diye yantlad kzl koruyucu. Eer tutuk-Inmnk stemiyorsanz bizler yaparz bu ii ve Pierre v* Pnrn gtrrz. Yeri oras onun. DiftiT kzl koruyucular da bu iin yanls olduklarn siiyloyincs ncnakl gzlerle bize bakan albay alp . s raynn <min(l<> bir kamyon cepheye gitmeyi* im/rhmyiK'ilu. Alt kzl koruyucu, birka gemici, bir iki <*ikIt, flrv tflbl bir sinin emrinde kamyona trmanrken hum h tfHmrmi !ittylrltlt>r. Crubitle ykl214 dinamitten be kez daha hassas ve on kez daha kuvvetli olduklar syledikleri bir patlayc bomba paketleriyle genel karargahtan kan kzl koruyucular yklerini kamyona attlar ve sonra lk dolu bir top ip ve tellerle kamyonun arkasna baland. Barlarn ve grltlerin ortasnda tam hzla yola koyulduk. Ar kamyon saa sola sallanyor, top tekerleklerinin stnde dans ediyor ve gurubit bombalar ayaklarmzn dibinde yuvarlanarak kamyonun kenarlarna arpp duruyordu. Vladimir Nikolayevi ismindeki iri kzl koruyucu Amerika zerine sorular yadryordu durmadan. Neden Amerika savaa girmiti? Amerikan iileri kapitalistleri devirmeye hazr mydlar? Mooney davas ne alemdeydi? Berkman San Francisco'ya teslim edilecek jniydi? Bu trden yzlerce zor soruyu kamyonun kard grlty bastrabilmek iin avaz kt kadar bararak soruyor ve biz de yerlerde yuvarlanan bombalarn ortasnda dans ederek dmemek iin birbirimize sarlyorduk. Bazan bir devriye bizi durdurmak istiyor, askerler tfeklerini sallyarak- yolun ortasna geip dur diye beryor ama dikkat bile etmiyorduk onlara. Cehenneme kadar yolunuz vart diyorlard kzl koruyucular. Hi kimse iin duramayz. Bize kzl koruyucu derler. Yolumuza cakal cakal devam ederken Vladimir Nikolayevi, Panama kanalnn uluslararas yaplmas ve buna benzer konulardaki fikirlerini kulama barp duruyordu. Tsarskoie'nin sekiz kilometre kadar ilersinde cepheden dnen bir gemici birliine rastlyarak durduk. Cephe nerede arkada? Bata yryen durdu ve ban kad. Bu sabah, be yz metre ilerdeydi. imdi hi bir yerde deil kpek olu kpek. Yrmekten imanmz gevredi, gene de bulamyoruz onu. Onlar da kamyona alarak hareket ettik. Bir mil tede Vladimir Nikolayevi elini kulann arkasna gtrerek ofre durmasn syledi.

 Ate sesleri. Duyuyor musunuz? Birka saniye ortal bir lm sessizlii kaplad. Sonra sola doru ve biraz ilerde ayr patlama oldu 215 pe pee. Sk bir orman, yolu iki yandan izliyordu. Alak sesle konuarak, tetik stnde yavaa yolumuza devam ettik. Ate edilen yere gelince yere atlyarak etrafa yayldk ve ihtiyatla ormana girdik. Bu esnada iki arkada topu zp yerine oturturken azn da tam zerimize evirmeyi ihmal etmediler. Ormanda t yoktu. Yapraklar dklm ve aa gvdeleri bu zayf ufka iyice yatm grnen gnein altnda solgun br renk almlard. Hi bir ey kmldamyor, yalnzca ufak su birikintilerinin buzlar ayaklarmzn altnda trdyordu. Acaba bir tuzak myd bu? Aalar iyice seyrekle inceye kadar yrdkten sonra durduk. Biraz tede, kk bir meydanlkta, asker hi bir eyi umursamadan bir atein etrafnda oturmu bize bakyorlard. Bir top, yirmi tfek ve her an patlamaya hazr grubit yknn verdii cesaretle Vladimir Nikolayevi askerlere doru yrd ve Merhaba arkadalar dedi. Hemen ayaa frladlar. Biraz nce buradan neden tfekle ate edildi? diye sordu. Oh, dedi asker. Ate eden bizdik, ki tavan yakalamak istiyorduk... Kamyonumuz Romanovo ynnde yeniden ilerlemeye balad. lk kavakta iki asker tfeklerini dorultarak bize doru ilerlediler. Yavalyarak durduk. Arkadalar, gei katlarnz... Kzl koruyucular baladlar grltye, Biz kzl koruyucuyuz. Gei kadna ihtiyacmz yok. Yr yahu. Skmaya baladlar artk... Fakat bir gemici kart. yi yapmyoruz ama arkadalar. Devrim disiplinine uymak gerek. Kar devrimcilerin kamyonla gelip i<\*i kadna ihtiyacmz yok dediklerini dnn bir k*'/. Arkadalar bizi tanmazlar ki.., Hir tartmadr balad. Bununla birlikte gemici ve ; sl erler birer birer bu fikre katldlar* Mrldana mrld.'ina ceplerinden kirlenmi katlarn kardlar. Smuly devrim kurmaynn hazrlad benimki dnda hc]>si hirbirinc benziyordu. Nbetiler bana kendilerini izk'irmr (mrt'UiltT. Kzl koruyucular hemen baladlar kar (,*krn;y;. Kjkt <l;h; noo konuan gemici yeniden L'i 216 Bu arkadan gerek br arkada olduunu biliyoruz. Ama Komitenin emirleri var, onlar da dinlemek gerek. Devrim disiplini bu. Glk, karmamak iin yere atlyarak kamyonun uzaklamasn seyrettim. Hepsi ellerini sallyarak selamlyorlard beni. Askerler alak sesle bir sre konutuktan sonra beni bir duvarn dibine gtrdler. Hemen anladm, kuruna dizeceklerdi beni. Etrafta kimsecikler yoktu. Tek hayat belirtisi, yolun iki yz metre ilerisindeki odundan yaplm kk bir kubeden kan dumand. Askerler yola doru seirttiler. Ben de kotum arkalarndan mitsizce. Ama, arkadalar, bakn ite devrimci askeri Komitenin mhr.

Gei kadma aknlkla bir gz attktan sonra birbirlerine baktlar. Dierlerine benzemiyor, dedi bir tanesi inatla. Okumada bilmiyoruz.. Hemen kolunu tuttum. Hadi karg (ta ki eve kadar gidelim, dedim. Okuma bilen birisi vardr orada muhakkak. Kararsz kararsz (kiraladlar. Hayr, dedi biri. Dieri ise durmadan szyordu beni. Neden olmasn? Jiyo mrldand. Bir susuzu ldrmek gene de byk bir tfnah. Eve kadar giderek kapy vurduk. imanca, kk bir kadn kapy atktan mmra korkuyla geriledi. Hi bir ey bilmiyorum, onlar grmedim, dye kekelemeye balad. Nbetilerden bir tanesi gei kadm uzatarak, Yalnzca bize unu okumamz istiyoruz, dedi. Kararsz, titreyerek kad ald ve aceleyle okudu: Bu gei kauimn sahibi John Fteed, Amerikan sosyaf-demokrasisirrin bir lamsliclsl olup enternasyonalisttir... ki asker yeniden grmelere baladlar yolda. Bizimle May komitesine kadar gelmeniz gerek, diye karar verdiler nihayet. abucak kveren karanlkta amurlu yola dzldk. Arada srada asker guruplarna rastlyorduk. Du217 ruyorlar, baklaryla beni tehdit ederek etrafmz eviriyor, gei kadm elden ele dolatryor ve kuruna dizilip dizilmemem konusunda tartyorlard. Byk yolun kenarndaki alak binalardan oluan Tsars-koie-Selo 2. tfek birlii klalarna vardmz zaman gece yars olmutu bile. Giri nnde bir aa bir yukar gezinen askerler hemen sual yamuruna baladlar. Kkrtc m? casus mu? Dne dne kan bir merdiveni trmandktan sonra bo ve byk bir odaya girdik. Byk bir soba ortada duruyor ve yere yaplm yataklarn stnde askerler ya iskambil oynuyor, ya gevezelik ediyor ya da uyuyorlard. Kerenski* nin toplan tavanda byk bir gedik amt. Kapda durduum zaman, kalabalk sesini keserek bana doru dnd. nce yava, sonra hzl harekete geerek kinle dolu yzlerini bana evirdiler ve stme atldlar. Arkadalar, arkadalar, diye baryordu beni getiren askerlerden biri, komite... komite... Mrldanarak etrafmda durakladlar. Kzl bir kolluk takan gen bir adam yol at kendisine kalabalk arasndan. Kim bu? dedi sert sert. Nbetiler akladlar. Gsterin bana bakaym u gei kadn. Dikkatle kad okurken bana da ara sra bakyordu. Sonra glmsedi ve bana geri uzatt gei kadm. Arkadalar, dedi, Amerikal bir dost bu. Ben komite bakanym ve size alaymza ho geldiniz diyorum. Rahat bir nefes aldlar, sonra ho geldin fasl balad. Herkes elimi skabilmek iin itiip kakyordu,

 Yemek yediniz mi. Biz yedik. Sizi subay kantinine gtrelim. Bazlar dilinizi bilir. Avluyu geerek dier bir binann kapsna kadar gtrd beni. Tam o srada temen niformas tayan aristokratik yzl gen bir adam ieri girmek zereydi. Itakan beni tantrdktan sonra elimi skarak uzaklat. - Adm Stopan Giorgievi Morovski, emrinizdeyim, dedi grn<; U'tfm-n mkemmel bir franszcayla. Prl prl ;v/,H>rin ayrinlaUft lks bir merdiven, ok gzel (k'korc rdlltijj utlrclt't yukar kyor ve 218 ikinci kattaki koridor zerine bilardo salonu, oyun salonlar ve bir kitaplk alyordu. Yemek odasna girdik. Ortadaki uzun bir masann etrafnda yirmi kadar subay, altm ve gm sapl kllar ve arlk nianla-riyle resmi kyafetler iinde oturuyorlard. eri girince hepsi nezaketle yerlerinden kalktlar ve gri sakall otoriter bir adam olan albayn yannda yer gsterdiler bana. k giyinmi emirerleri servis yapyordu. Avru-padaki subay kantinlerinin havas burda da vard- Peki ama devrim neredeydi? Siz Bolevik deil misiniz, diye sordum Morovski* yeMasann etrafnda bir glmseme oldu ve o arada birka subayn emirerlerine doru kaamakl kaamakl baktklarn grdm, Hayr, diye yantlad dostum. Alayda yalnzca tek Bolevik vardr, O da bu akam Petrograd'da. Albay MenevikLir. uradaki yzba Kerlov kaded\ Ben sa Sosyalist devrimciyim. Zannedersem ordudaki subaylarn ou Bolevik deildir, benim gibi demokrattrlar. Asker o&unlugunu izlemek gerektiini dnrler... Yemekten sonra hur i Utlar geldi ve albay masaya yayd onlar. Herkes de arkasna toptand. Kurgun kalemle iaretlenen pozisyonlar gstererek, te, dedi albay, bu snKilki yerlerimiz, Vla-dimir Kirilovi sizin blcnz nerede? Yzba Kerlov pnrmntfjm koydu haritann stne. Emirler uyarnca yolun kenarna yerletik. Kar-savin saat bete nbeti benden teslim ald. O anda kap alarak, bir askerle birlikte alay komite bakam girdi ieri. Albay eviren guruba katlarak haritay izlemeyi1 koyuldular. yi, iyi, dedi ;llmy. Kazaklar bizim blgemizde on kilometre gerilimliler. Daha ileri pozisyonlar igal etmek gereksiz bence. Bu gece, beyler, imdiki hatt koruyun ve pozisyonlar glendirerek... izninizle, diyerek szn kesti albayn bakan. Emirler son hzla ileriye giderek yarn sabah Gaina kuzeyinde Kazaklarla savamamz istiyor. Ezici bir zafer gerekli. Gerekli tedbirleri alnz. Ksa br sessizlik oldu. Sonra Albay haritaya doru dnerek ilgisiz bir sesle, 219 Peki, dedi, Stepan Geogievi, ltfen... Bir avu steno ile notlar alrken albay da hzla yeni hatlar mavi kalemle iaretliyordu. Sonra avu karak on dakika iinde dnd ve emirlerin daktilo edilmi iki kopyasn getirdi.

Komite bakan bir tanesini alarak haritay incelemeye koyuldu. ^ Mkemmel, dedi ayaa kalkarak. Kad katlayp cebine koydu. Sonra dierini, zerinde tad yuvarlak bir mhrle mhrleyip imzaladktan sonra albaya geri verdi... imdi devrimi tanmaya balyordum... Alay kurmaynn otomobiliyle Sovyet'in yerletii saraya geri dndm. Giren ve kan ii, gemici ve askerlerin oluturduu ayn kalabalk, giri kaps nnde top, zrhl ara ve kamyonlarn eski skkl devam ediyordu. Her yerde, uzun sredenberi beklenen zaferden duyulan kvan dalga dalga tayordu. Be alt kadar kzl koruyucu aralarna bir din adamn almlar yol amaya alyorlard kendilerine. Sylediklerine baklrsa Kazaklar kente girdikleri zaman onlar taktis eden papaz Ivand bu. Sonradan kuruna dizdiklerini rendim... Saa sola hzl hzl emirler vererek dar kan Dibenko'nun elinde byk bir tabanca vard. Kaldrmn kenarnda motoru alr durumda bekliyen bir oto-mobilin arka koltuuna yalnz bana yerleti. Gaina-ya Kerenskiyle kavgaya gidiyordu. Gece olunca kentin varolarna gelerek yoluna yaya devam etti. Dibenko'nun Kazaklara ne sylediini kimse bilmiyordu, ama gerek olan general Crasnov' la kurmay heyetinin ve binlerce Kazan Kerenski'ye giderek ayn ekilde hareket etmesini nerdikleridir. Kerenski konusunda, General Krasnov'un 14 Kasm sabah yapt tankl aynen burada yaynlamakla yetineceim: Gnlna, 14 Kasn 1917. Bu sabah doru yce Kumandan Kerenski beni yanma arcb. ok Joyacnnl ve sinirliydi. Gononf. dedi, bnnn llmnet ettiniz, KazakJarmz beni tutuklayp gomlcilnro toullm ftimokton sz diyorlar... 220 -r- Evet diye yantladm, gereklen bundan sz ediliyor. Hi trlr yerde sevilmiyorsunuz, Ama subaylar da ayn eyi sylyorlar... Evet, zellikle subaylar sizden honut deMer. Ne yapmalym o halde. Kendimi ldrmekten baka arem yok, Eer namuslu bir insansanz, beyaz bir bayrakla derhal Petrograd'a gider, hkmet bakam sfatiyle grmelerde bulunmak zere devrimci askeri komiteye bavurursunuz, Bu iyi general, yapacam bunu... Size bir muhafz mangas vereceim ve .bir gemicinin yannzda bulunmasn istiyeceim. Hayr, hayr, zellikle gemiciye hayr. Dibenko'nun bur-da olduunu biliyorsunuz, DibenkoVun kim olduunu bile bilmiyorum. Dmanundr o benim... nemi yok. Mademki byk oynuyorsunuz sorumluluklarnz yklenmeniz gerek. Kukusuz. Bu gece gidoceim, Neden? Kaar gibi bir haliniz olur o zaman. Herkesin kamadnz bilmesi iin sakin sakin aka ekip gidin. Peki oldu. Ama iyi bir muhafz mangas ver bana. Anlatk. Dar karak 10. Don alayndan Kazak Rusakov'u ardm ve yce Kumandanla birlikle

gitmek zere seKiz kazak askeri semesini emrettim. Ynnm saat sonra Kazaklar bana gelerek Kerenski'y bulamadklarn ve kam olduunu bildirdiler. Gaina'dan kaamyacnQ>n ve buralarda bir yerde olacan dnerek derhal alarm vrmiim ve onu aramalarn emrettim. Ama ne yaptysak olo goiremedik... Rus halklarnn kalplerinde kendisi iin saklad bir para sevgiyi de yitirerek gemici kyafetine girmi olan Kerenski brjylotv yapayalnz kap gitti... Br iinin kulland kzl koruyucularla dolu kamyonun n koltuunda yenidon Petrograd'a dndm. Gaz olmad iin n lamba):r yanmyordu. Yol, geriye donen proletarya ordusu vo onun yerini almaya gelen yedek birliklerle tkanp knlmt. Bizim gibi lambasz koca kamyonlar, top koloninn ve atl arabalar karanlkta birdenbire ortaya kveriyorlard. Amat kanlmaz gibi grnen arpmalardan kl pay kurtularak, tekerleklere taklarak ve yayalarn da kfrlerini yiyerek son hzla gidiyorduk. 221 Ufukta, plak ovaya yaslanm kymetli talardan rl bir baraja benzeyen bakentin klar prldayp duruyordu. Petrograd geceleyin gndze kyaslanmya-cak derecede daha gzeldi. Yal ii bir eliyle direksiyonu tutuyor dier eliyle de uzakta ldayan bakenti kvanla iaret ederek, Benimsin artk, diye baryordu yz l l, imdi benimsin artk Petrogradm... ONUNCU BOLM! MOSKOVA Devrimci Askeri Komite demir gibi bir iradeyle zaferini srdryordu. 14 Kasm Tm Ordu, Kolordu, Tmen ve Alay Komiteleriyle i, Asker ve Kyl TemJ eller Sovyetlerin e, Kazaklar, junkerler, gemiciler ve iler arasnda yaplan anlama sonucunda Aleksandr Feodorovi Kerensk'nln halk adaletine teslim edilmesine karar verilmitir. Bylece Kerensld' yi hatk mat kemeler i ne gtreceksiniz. Onu tutuklayp mahkemeye gnderilmek zere dorhal PotrogracTa gelmesini aada yazl rgtler adna salaynz, lmza t Don Kazaklar Uasurl I, Svari Tmeni, PetrogracT yresi partizan birlii jtmker komitesi, 5 Ordu delegesi. Halk Komiseri : DlBENKO Kurtulu Komitesi, Duma, Devrimci Sosyalist Partisi Merkez Komitesi Kerenski'nin kendilerine ait olduunu bildirip yalnzca Kurucu Meclis nnde sorumlu olduunu ileri srerek iddetle kar koydular bu emre. 16 Kasm akam Marseyezi alan bir bandonun arkasnda iki bin kzl koruyucunun defilesini seyrettim. Zagorodni caddesinde. Bakenti savunmaktan dnen kardelerini selamlamak zere yryen ii ordusunun zerinde dalgalanan kan krmzs bayraklarla birlikte bu marta ne iyi seilmiti. Yarnlarndan pek emin olmamakla birlikte etraflarna yksekten bakan 223 sessiz bir burjuva kalabalnn ortasnda, yar yarya aydnlatlm amurlu ve kaygan sokaklarda tfeklerinin ularndaki snglerini salhyarak erkek ve kadnlarn oluturduu bu ordu ilerliyordu yava yava.

Herkesi karglarna almlard; i adamlar, speklatrler, rantiyeler, toprak sahipleri, subaylar, politikaclar, tccarlar, memurlar. Dier sosyalist partiler de lesiye nefret ediyorlard Boleviklerden. Sovyetlerin yannda ise yalnzca basit iiler, gemiciler, morali bozulmam askerler, topraksz kyller ve ok seyrek birka aydn bulunuyordu... Sokak savalarnn birer dalga gibi kudurarak dvd Rusyann en uzak kelerinden Kerenski'nin yenilgi haberi, Proleter zaferinin birer yanks gibi esip duruyordu. Kann sokaklarda oluk gibi akt Kazan'dan, Saratov'dan, Novgorod'dari, VinitsaMan, ve Boleviklerin toplarn burjuvazinin son kalesi olan Kremlin'e evirdikleri Moskova'dan geliyordu bu korkun yanklar, Kremlin'i bombaladlar. Haber Petrograd sokaklarnda kulaktan kulaa yaylarak dehet sayordu ortala, Kk anne yaldz kubbeli beyazlk diye adlandrlan Moskoyadan gelen yolcular korkun ykler anlatyorlard: ller binleri geiyor, Tvarskaia ve Kuznetski kpr sokaklar alevler iinde yanyor, Bas kilisesi birer harabe haline geliyor, Uspenski katedrali kyor, Kremlindeki Kurtarc Kaps sallanyor ve Duma yerle br ediliyordu. Boleviklerin yaptklar ktlklerden hi birisi, bu aziz Rusyann kalbine sokulan kfirlik ateiyle kyaslanamazd. Dindarlar, Rus milletinin mabedini yerle bir ederek Aziz Ortodoks Kilisesine ateler yadran toplarn gmbrtsn iitir gibi oluyorlard... 15 Kasmda, Halk Komiserleri Kurul toplantsndaki Eitim Komiseri Lurmarski birden alamaya balayarak salondan dar Frlam ve haykr arak, Elimde deil, tnmti, bu gzellik ve trelerin canavarca ykl nj ur tk dayanamyacam... Ayn gn isaf iM'klhu gazetelerde yaynlanyordu: Moskova'da ne nlu imilfllnl bu olnylnrn gzleriyle tank olanlardan renmi iiiIlhiuvitiini, Basit kilisesiyle LJujtftmM klmlrnlln) ykmak zereler Ms224 kova ve Petrograd'n en deerli sarfat hazinelerinin toplanm bulunduu KremlinP bombalamaktadrlar. Binlerce kurban verilmitir. Kavga, vahiliin son kertesine gelmi dayartmsttr. Daha nereye dek gidecek bu? Daha ne gelebilir? Tm bunlara arttk dayanamyorum. rmdan kmtr ve bu korkun eylemleri durdurmak iin kendimde g bulamyorum. Beni deli eden bu dncelerden bunaldm iin atmam olanaksz hale gelmitir Bu nedenle Halk Komiserleri Kurulundan ekiliyorum. Karan mm tm ciddiliini kavram bulunmaktaym, fakat daha fazlasna dayanacak gte deilim... Ayn gn junkerlerle beyaz koruyucular teslim olarak serbeste ekilmelerine izin verildi ve aadaki anlama yapld: 1 Halk Kurtulu Komtesf datmtr 2 Beyaz koruyucular silahlarn tealim ederek kendilerini datacaklardr. Subaylar kllarn yanlarnda alkoyabilirler. Okullar yalnzca ofjUimo gerek!; silahJarr bulundurabileceklerdir, Junkerlerin olindokl tm teki silahlar teslim edilecektir. Devrimci Askeri Komlio horkesin zgrlk ve dokunulmazln garanti eder, 3 ikinci maddede ngrilon silahlardan arndrma ilevi, devrimci asKerl

konltoylo fiuiuymolor kanlan subay ve rgtlerin temsilcilerinden oluy:m bir komisyon tarafndan y* rtjecektir. 4 bu anlnmnnm Itr/nlnnmnsndan hemen sonra taraflar her trl dmanca oylomlnro bir son vermek iin derhal emir verecekler ve bu omdu inm yrtlmesi iin gerekli ted* birleri atacaklardr. 5 bu an1,;>m;mn imzalanmasyla 1m esirler derhal serbest bsraklacakir. Bolevikler iki ^iindenberi kente egemendiler. Kor-ku iindeki haJk, llerini aramak iin mahzenlerden srnerek ky<n\ barikatlar yklyordu. Bununla birlikte Moskova'nn yklna ilikin dedikodu says durmadan artyor, artyordu. Duyduumuz korkun ykler bizi oraya gLmeye zorlad. Petrograd, hkmet merkezi olarak iki asrlk ge-misine ramen gene de yapma bir kent olarak kaldnyay Sarsan On Gn/F: 15 225 maktadr. Gerek Rusya, gemi ve gelecekteki Rusya ise Moskovadr. Devrim karsnda Rus halknn gerek duygularnn ne olduunu Moskovada bulabileceiz. Hayat orada daha bir youn, daha bir bakadr. Basit demiryolu iilerinin yardmiyle Nikolas hattn ele geiren devrimci askeri komite, geen hafta boyunca Gney-Batya gemici ve kzl koruyucularla dolu trenleri pepee gndermi durmutu. Smolny'den serbest gei katlarmz aldk. Onlarsz kimse Bakentten admn dar atamazd. Tren gara girer girmez byk yiyecek uvallar tayan hrpani bir alay asker kaplara saldrp camlar krarak kompartmanlar koridorlar igal ediyor, danalarna kadar kyordu vagonlarn. imizden ki- zorla bir kompartmana girmeyi baardlarsa da yirmi asker derhal doluu verdiler ieri Yalnzca drt yer vard. Tartarak kar ktk, kondktr de bizden yana kmak isteyince askerler baladlar glmeye. Birka burjuva iin keyiflerini karacak deillerdi ya. Smolny'den aldmz serbest gei katlarn gsterdiimiz zaman derhal durumlarn deitirdiler. Dur bakalm arkadam, diye bard ilerinden biri, bunlar amerikah dostlar. Devrimimizi grebilmek iin otuz bin kilometre yapmlar. Elbette yorgunlardr.,. Sonra dosta ve nezaketle zr diliyerek komport-mandan ktlar. Sonradan, kondktre para vererek kapy arkadan srgleyen iki gbekli ve iyi giyinmi Rusun kompartmanna byk bir grltyle girdiklerini iittik. Akamn yedisine doru gardan ayrldk. Bir ylan gibi uzayp giden trenimizi odun ateiyle ileyen bir lokomativ srklyor, sk sk durarak, kr topal ilerlemeye alyordu. Tavandaki askerler ayaklariy-le tempo tutarak uzun kyl havalar sylyor, gemenin olanakszlat koridorlarda tartmalar gece yarlarna dek sryor ve kondktr biletleri kontrol etmek iin ara sra tur atyordu. Bizim dmzda kimsenin bilt'li yoktu. Hir yarm saat uratktan sonra kollarn h<vny; kalfltrp fokip gidiyordu. Ps kokular ve sigara dumimyl dolu h;v;du n-fes alnamyordu. 226 Eer camlar da krk olmasayd hepimiz geceleyin boularak lrdk. Ertesi gn ynla rtar yapmtk ve darda yalnzca bembeyaz bir sonsuzluk vard. Korkun bir souk her yan kasp kavuruyordu. leye doru bir kyl kadn ekmek

dilimleriyle dolu bir sepet ve lk kahveye benzeyen tfir nesnenin iinde salland byk bir gmle grnd kapda. Sonra akama dek grdklerimiz, tklm tklm dolu olduu halde sarslp duran ve sk sk olduu yerde kalakalan trenle, birka gar bozuntusu oldu. A bir kalabalk, zaten ok az bir eyin bulunduu gar bfesine saldrarak gz ap kapayncaya kadar ne var ne yok spiiryorch. Bu duraklamalardan birinde, kendi sovyetlerine yaknmak zere Moskovaya donen Nogin ile Rikov isimli iki muhalif komisere ve Leninden daha da solda olduu sylenen ksa kzl sakal ve fanatik gzleriyle ufak tefek bir adam olan Bukarin'e rastladm. an kez alnca derhal trene atlyor, grltl ve kalabalk koridorlarda kendimize bir yol amaya alnyorduk... Bu insanlarn iyi karaktori, ra hatmi a sabr ve nee iinde kar koymasn bitiyordu. Pctrograd'dak durumdan ingiliz treydnyon sistemine kadar her konuda tartyor, kendileriyle birlikti* trene binmi birka burjuvayla da ekiip duruyorlard. Moskovaya gelmeden nce hemen her vagon krndi levazm komitesini semi., bu komiteler de siyasi guruplara blnerek temel prensiplerde tartmaya girmiti bile... Moskovt gar tenhayd. Dn bilet sorunumuzu zmek zere komiserin brosuna gittik. Komiser, temen rtbesini layym ask suratl gen bir adamd, Smolny'den aldmz gei katlarmz grnce kplere binerek kentlisinin Bolevik olmadn ve kurtulu komitesini temsil etliini syledi. Garip olan uydu: kentin ele getirilmesi srasnda byk gar tamamen unutulmutu galip birlikler tarafndan. Ortalkta araba da gzkmyordu. Garn biraz iler-sinde, kk kzann stnde kazk gibi uyuya kalm ve garip bir ekilde giyinmi bir zvoik'i uyandrdk. Kent merkezine ne vereceiz? Ban kad. Beyler otelde oda bulamazsnz, de-di, verin yz ruble ataym sizi... 227 Devrimden nce iki rubleye patlyordu bu ksa yolculuk. Kar ktmz grnce omuzlarn silkti ve Bugn bir kzak srebilmek iin insanda cesaret olmas gerek dedi. Elli rublenin altna indirmek olana yoktu arabacy. Yar yarya aydnlanm ssz sokaklarda, karn stnde kayarken alt gnlk ds. srasnda bandan geenleri anlatmaya balad. Araba sryordum ya da bir sokak kesinde mteri bekliyordum. Birden gm diye bir obs, gm diye bir tane daha. Sonra ta, ta, ta, diye makinal tfek balad. Drt nala kalktm. Ama bu heriflerin ate etmedii ke yok ki.,. Sonunda rahat bir sokak buldum, baladm kestirmeye, derken gm bir obs daha, ta ta, ta, gene makinal,,. Allah belsn versin, rahat yok adama... Kentin merkezinde karla rtl sokaklar hastalk sonras bir huzur iinde dinleniyorlar, yalnzca birka sokak lambas yanyordu. Seyrek yayalar kaldrmlarda hzl hzl kouturuyor, buz gibi iliklere ileyen bir rzgr ovadan doru esiyordu. Rastladmz ilk otele daldk, Resepsionda iki mum yanyordu. Birka rahat odamz var, ama btn camlar kurunlardan delik deik. Eer baylar souk havadan rahatsz olmazlarsa... Iverskai caddesi boyunca uzanan maaza vitrinlerinin hepsi paramparayd. Obslerin deldii ose zerinde sklm kaldrm talar vard. Otelden otele dolatk. Hepsi ya tklm tklm doluydu ya da otol sahipleri olan bitenden ylesine korkmulard ki hayr

odamz yok diye kestirip atyorlard. Byk ticarethanelerle bankalarn bulunduu ana caddelere Bolevik topusu hedef gzetmeden ate amt. Junkerlerle beyaz koruyucularn nerelerde olduunu kestiremediimiz zaman, ek karnelerini bombalyorduk diye anin Uj bir sovyet memuru bana. Yabanc olduumuz ve devrimci Askeri Komite ya-bnnclnrn bulunduklar yerleri korumaya sz verdii iin tfrni Nasyonal OteMnre bir yer bulabildik. Mdr, st katta arapnellerin para para ettii bir sr pencnvyi gstererek yumruuyla hayal Bolevikleri gcistevrek, Hayvan kr, dedi, bekleyin biraz. Zaman gelecek 228 onlarn da. Birka gn iinde o gln hkmetleri devrilecek ve bunlarn hesabn verecekler bize. Duvarlarnda Tolstoyun resimleri bulunan ve kimseyi yemiyorum diyen bir de itah ac tabelas olan lokantada yalnzca sebze yemei yedikten sonra etrafa bir gz atmak iin dar ktk. Moskova Sovyeti genel karargh, Skobelev meydannda beyaz cepheli byk bir bina olan genel valinin sarayna yerlemiti. Kzl koruyucular kapda nbetteydiler. Duvarlar siyasi parti manifestolar ve miting haberleriyle kapl byk ve muhteem merdivenin yukarsnda, zerleri krmz rtyle kapl altn ereveli yal boya tablolarn ssledii, tavanlar delik bir sr odadan getikten sonra yaldzl kornileri ve kristal avizeleri olan gsterili bir salona girdik. Yirmi kadar diki makinesinin bouk grltsne karan bir ses vzlts her yeri dolduruyordu. Yerlerin ve masalarn zerine krmz ve siyah pamuklu bez toplar alm ve elli civarnda kadn devrimde lenlerin cenazeleri iin bayrak ve rtler kesip dikmeye koyulmulard. znt ve kederin yzlerini damgalayp sertletirdii bu kadnlar gayet ciddi alyorlard, ounun gzleri de yalyd. Kzl ordunun kayplar ok olmutu buralarda... Siyah bir ii elbisesi giymi, tek caml bir gzlk takan sakall ve zeki grnl bir adam kedeki bir masaya oturmutu. Eogov, ertesi gn bizi cenaze ge-iti cra Komitesine katlmaya davet etti, Ne Devrimci Sosyalistlere ve ne de Menevikler e bir eyler rctobilmck midine kaplmamak gerek, diye bard. Uzlama onlarda ikinci bir karakter olmu km. Junkrlerle birlikle cenazeleri kaldrmamz teklif etmvlrr mi bize... Yz bana yabanc gelmeyen yrtk kaputlu ve apkal (metinde lrk<;c yazldr) bir adam geti odadan. Standard oil grov srasnda Bayonne'da (New-Jersey) saatilik yaparken tandm Melnianskiydi bu. imdi ise Moskova metalrjistleri sendika sekreteri ve sava uasnda devrimci askeri komite komiserlerinden biriydi. Yrtk prtk halini gstererek, baknz imdi bana dedi, Junkerler ilk kez Kremlin'i aldklar zaman ben de oradaydm ocuklarla birlikte. Beni bir mah229 zene kapatp paltomu, param, saatimi hatta parmam-ciaki yz bile aldlar. Giyecek bir bunlar kald bana. Moskovay ikiye blen kanl alt gn savalar zerine etrafl bilgi verdi bana. PetrogracPdakmin tersine Belediye Dumas beyaz koruyucularla junkerlerin ynetimini eline almt. Birliklerin ve Halk Kurtulu Komitesinin operasyonlarn yneten Rudnev ile Duma

Bakam Minr idi. Demokrat eilimli kumandan Riabs-tev devrimci askeri komite emirlerine direnmekte kararszlk gstermesine ramen sonunda Dumann iradesine boyun emiti... Kremlinin igal edilmesini isteyen Belediye Bakanyd ve Bir kez orada oldunuz mu ate etmeye cesaret edemezler stnze demiti,.. Uzun zamandan beri hareketsiz kaldndan morali bozulmu olan ve iki partinin birbirine ekitirdii garnizon alay, taknaca tutumu belirlemek iin bir miting dzenlemi ve sonunda tarafsz kalarak sokaklarda silgi ve ay iei ekirdei satmaya karar vermiti. Yeni faaliyet sahasyd bu. En berbad, diyordu Melnianski, tam sava iinde rgtlenmek zorunda kalyorduk. Rakibimiz ne istediini ok iyi biliyordu. Bizde ise askerlerin ayr, iilerin ayr Sovyetleri vard. Bakumandanl kimin almas gerektii konusunda korkun bir mcadele oldu. Baz alaylar eyleme gemee karar vermeden nce gnlerce tarttlar ve subaylar da bizi ekince askeri operasyonlar yrtecek kurmay heyetinden de yoksun kaldk. * Bana daha neler anlatmad ki... Souk ve kapah bir gnde mitralyz ateinin silip sprd Nikits-kaia soka kesinde kalmt. Gazete satcs olduklarn sand zavall sokak ocuklarndan bir gurup toplanmt oraya. Yeni bir oyunun sevinci iindeymi gibi lklar atarak atein yavalamasn bekliyorlar ve sonra koarak kardan karya gemeye alyorlard. ou ldrldler ama geri kalanlar gene de glerek ve birbirlerine cesaret vererek soka gemeye urayorlard. kiml /iT Moskova Bolevik lor nin Nogin, Rikov ve dier nuhtlir komisorlrn dinlrmrk iin toplandklar Asiller Kulllbu* Kitlim. Toplant, rski rojirn /Jim;mmdr amatr tiyatrocu230 larm en son Paris temsillerini subaylar ve mcevherli gzel kadnlardan oluan bir topluluun nnde oynadklar byk temsil salonunda yaplyordu. nce merkezde oturan aydnlar geldi. Nogin konutu ve dinleyicilerin ou onaylad szlerini. Ancak ge saatlere doru iiler grnmeye baladlar. i mahalleleri kentin bir ucunda "bulunduundan ve tramvaylar da ilemediinden ge kalyorlard. Gece yarsna doru ar admlar merdivenlerde duyulmaya balad. Onarlk yirmierlik guruplar halinde sert yzl kabaca giyinmi iiler grnmeye baladlar. Etraflarnda arkadalarnn ldn grerek bir hafta boyunca deliler gibi dtkleri savatan henz kurtulmulard. Toplant resmen alr almaz Nogin bir alay ve fke frtnasiyle karlat. Bouna aklamaya alt szlerini arna kimse dinlemiyordu. Halk Komiserleri Kurulunu terkctmiT savan gbeinde yerinden ayrlmt. Burjuva basn ise Moskovada hi yoktu. Belediye Dumas kendi kendini datmt. Bukarin kalkt ayaa, kar duru I mn s olanaksz keskin mantiyle konuarak top gibi dmeye balad etraf... Gzleri l l dinliyorlard onu. Halk Komiserleri Kurulunun eylemlerini onaylayan bir k;rar ezici bir ounlukla al-nverdi. te Moskova bylt1 konuuyordu. Gecenin ilerlemi bir san tinde ssz sokaklar gezerek berya kapsn elikten sonra Kremlin nndeki kzl meydana ktk. Has t kilisesi, karanlklar iinde parlak kubbeler i ti in mermer ki re miti eriyle bk-lml stunlarn ge sermiti. Hi bir ey zarar grme

benzvmiyonh. Meydan boyunca Kremlinin kuleleri ve duvarlar karanlk br yn halinde ykseliyor, yksek duvarn stnde, bir yerlerde yanan atelerin krmzmtrak akisleri oynayordu ve geni meydann ta te ucundan kazma krek grltleriyle insan sesleri ulayordu bize kadar. Meydan getik. Duvarlarn dibinde ta ve toprak yn ykseliyordu. Tepeye ktk ve o zaman gzlerimiz, byk atelerin nda yzlerce asker ve iinin kazmaya altklar elli metre boyunda ve yedi sekiz metre derinliindeki iki byk ukura takl kald. Gen bir renci almanca olarak: Ortak mezar bu, dedi, yarn buraya devrim uruna len be yz proleteri gmeceiz. 231 Bizi ukura indirdi. Kazma ve krekler durmakszn alyor ve toprak yn byyp duruyordu. Kimse konumuyordu etrafmzda. Bamzn stnde milyarlarca yldz parlyor ve arlarn Krerini korkun duvarlarn ykseltiyordu biraz tede, Tm Rusyann en kutsal yeri olan burada, yarn iimizdeki en kutsal varl gmeceiz. arlarn uyuduu tam burada, bizim armz Halk uyuyacak... Savata ald bir kurun nedeniyle bir kolu sarl duruyordu omuzuna. Gzleri yarasna takl srdrd konumasn: Bir orta a monarisine uzun zamandanberi katlandmz iin siz yabanclar bize yksekten bakarsnz. Fakat arn dnyada tek despot olmad, kapitalizmin daha berbat bir sey olduu ve yeryznn tm lkelerinde kapitalizmin bir imparator olduu artk anlalm bulunmaktadr... Rus devriminin taktii gerek yolu amtr... Ayrlacamz anda, soua ramen ter iinde kalan iiler, bitkin ve yorgun, zorlukla ukurdan yukar kmaya alyorlard. Dier bir ekip ise karsdan grnmt. Tek bir kelime sylemeden ukura indiler ve kazmalar, krekler almaya koyuldu yeniden... Bylece tm gece boyunca halk gnllleri durmakszn izlediler birbirlerini ve afan souk ve solgun klar karl meydan zerine yaylmaya balad zaman simsiyah az ak, ortak mezar bitmiti bile. Gne domadan kalkarak henz aydnlanmam sokaklardan geip Skobelev meydanna vardk. Koskocaman kentte bir tek canl bile grnmyordu. Yalnzca, bazan uzaktan bazan da ok yakndan, henz kmaya balayan bir rzgar andran bir ses ve soluk dalgas farkediliyordu. Sovyet genel karargahnn nnde, gnn ilk solgun klar altnda sar harfli krmz bayrak demetlerini tayan bir kk erkek ve kadn topluluu toplanm bekliyordu. Bu, Moskova Sovyeti Merkez cra Komitesiydi. Gn aard ve zayf sesler srok ve gl bir koro haline dnt. Kent uyanyordu. Bayraklar rzgarda dalgalana dalgalana Tvers-kaia ciKdtVJini indik. Yol zerindeki kk kiliseler kapal ve ktpknntkl.t. Tn giyme treninden nce her arn gidip ziyjrH. H,l,i#i Ilu-rya Meryem Ana kilisesi de simsiyaht. JlnlInk tfcco vo gndz srekli olarak 232 ak kalr ve dindarlarn yaktktan mumlar ikonlarn altn, gm ve kymetli talarn prl prl aydnlatrd. Sylenenlere baklrsa Napolyondan beri ilk kez mumlar yanmyordu. Aziz Ortodoks Kilisesi ise, Kremlini bombalayan kfir ylanlarn yuvas haline gelmi olan Moskovaya yzn evirmiti. tiliseler karanlk, sessiz ve souk kalakalm, papazlar ortadan kaybolmulard. Kzl cenazeler iin hi bir din adam yoktu, ller iin son dini

merasim yaplmayacakt ve bu kfrbazlarn mezarlar banda dua da okunmayacakt. Moskova metropoliti TikonMa Sovyetleri aforoz etmekten geri kalmayacakt,,. Dkknlar da kapalyd ve varlkl snflar baka nedenlerle evlerine kapanmlard. Bugn Halk gnyd ve yrynn kard grlt, ykselen dalgalarn grltsn andryordu... Daha imdiden berya kapsndan bir insan seli akyor, byk kzl meydan binlerce kk, siyah noktalarla rtlyordu. Ha karmadan yanndan geilmeyen berya kilisesinin etrafndaki halkn bu kez onu farkettiklerini bile zannetmiyordum. Byk kalabalk arasndan kendimize bir yol aarak Kremlin duvarlarnn nne geldik ve toprak ynlarndan birinin stne trmandk. Birka kii daha vard orada. Moskova kumnndnn seilen, tatl yzl, basit tavrl, sakall ve u/.un boylu bir asker olan Nu-ralov da aralarndnydh Ac ve sefaletin damgasn vurduu binlerce ve binlerce insandan nluyiir seL sokaklardan kopup Kzl Meydana doru akyordu. Knternasyonali alan bir as-keri bando mcyrliinii geldii zaman, ark suda yaylan halkalar gibi tfiirkemli ve yce kalabal bir anda sarverdi kendiliinden. Kremlin duvarlarndan yerlere kadar byk ve zerlerinde beyaz ve altn yazlarn bulunduu dev gibi kzl bayraklar sarktmt. Dnya sosyalist devriminin ilk ehitlerine, Yaasn Dnya ilerinin Knrdeli... Souk bir rzgr meydan kasp kavuruyor ve bayraklar havalantliriyordu. imdi en uzak mahallelerden lleriyle birlikte iiler gelmeye balamt. Byk kapnn altndan parlak bayraklar ve daha koyu kan rengi tabutlariyle fabrika iilerinin getiini gryor233 duk. Yzleri gz yana boulmu bu sert adamlarn omuzlarnda hi rendelenmeden kaba tahtadan yaplm ve sonra krmzya boyanm tabutlar vard. Onlarn arkasndan hkran, inleyen ya da l gibi dimdik yryen kadnlar geliyordu. Birka tabut alm ve kapaklar arkadan geliyort dierleri altn ya da gm sim ilemeli kumalarla rtlm ya da tahtann zerine bir asker kasketi evlenmiti. Yapma ieklerden oluan bir sr elenkte izliyordu korteji. Tabutlarn gemesi iin alan ve sonra hemen kapanan kalabaln arasndan kortej ar ar bize doru yaklayordu. Byk kapnn altndan, krmznn her tonundan oluan bir bayrak seli akyordu. zerlerinde altn ve gm simden yazl yazlar ve bayrak direklerinin tepesinde de siyah krepler dalgalanyordu. Ayrca zerlerinde beyaz yazlar bulunan siyah anarist bayraklar da vard. BandoT devrim cenaze marn alyor ve balar ak, muazzam koronun sesleri arasndan, tabutlar tayanlarn kesik sesleriyle, boulmaya allan hkrklar iitiliyordu... Fabrika iilerine karm kendi tabutlarn tayan askeri birlikler, arkasndan tren admlariyle yryen svari ktalar, topu bataryalar geliyordu. Toplarn st sanki sonsuza dek kalacak olan siyah ve krmz kumala rtlmt. Bayraklar zerinde Yaasn 3. enternasyonal ya da Drst, demokratik ve genel bir bar istiyoruz yazlar yazlmt. Nihayet cenaze mezarn bana kadar getdi ve tabutlarla birlikte toprak ynn aarak mezara indi. Aralarnda tknaz, salam pek ok halk kadm vard. Arkadan gen ve kederli kadnlar, oullarn ya da kocalarn brakmak istemeyen ve yaral hayvanlar gibi inleyen

yzleri buruuk yal kadnlar geliyordu. llerini mezarda da izlemek istiyor ve kendilerini tutan merhametli ellerden syrlmaya alyorlard. Yoksul insanlarn birbirlerini sevmeleri byleydi ite. Btn gn berya kapsndan gelerek Nikolskaia caddesinden meydan terkeden cenaze alay, kzl bayraklardan oluan bir sel halinde mit, kardelik ve gelccot* ilikin szlor bararak elli bin k is. inin arasndan, im lnyn iileriyle gelecek maillerin arasndan geti tfiLti.,. Be y/ Uht birer birer numara kondu. Aka234 mn alaca karanl etrafa kt zaman bayraklar hl dalgalanyor* bando srekli cenaze marm alyor ve byk kalabalk, arklariyle ortal inletiyordu- Aalarn plak dallarna elenkler asld rengrenk garip iekleriyle. ki yz insan krekleri kaptlar ve arklarn arasndan tabutlar zerine atlan topraklarn bouk grlts duyuldu sonra,. Iklar grnd o zaman, Son bayraklar da getiler ve son kadnlar da arkalarna bir kez daha acyla baktktan sonra ayrldlar. Yava yava proleter dalgas da geni meydandan uzaklat... O zaman anladm ki dindar Rus halknn axtk papazlara ihtiyac yoktu kendisine gn yollarn amak iin. Yeryznde, gktekinden de grkemli bir lke kurmak zereydi ve onun iin lmek ylesine erefliydi ki.,. on birinci blm iktidarn ele geirilmesi RUSYA'DA YAAYAN HALKLARA LKN HAKLAR BEYANNEMESi inde bulunduumuz senenin haziran aynda yaplan birinci Sovyet Kongresi, Rusya halklarnn kendi kenditerini idare etmek hakkm aka belirlemiti. Kasmda toplanan kinci Sovyet Kongresi ise, Rusyada yaayan halklarn bu vazgeilme* hakkm kesinlikle dorulamtr. Bu kongrelerin idaresine uyan Halk Komiserleri Kurulu, mlletler sorunu zerine yapaca giriimlere temel olarak aadaki prensipleri getirmeye karar vermitir, 1 Rus halklarnn eitlii ve egemenlii, 2 Tm aynlma ve bamsz bir devlet oluturma haklan da dahil olmak zere Rusyada yaayan halklarm serbeste kendi kendilerini dare edebilme hakk, 3 Dini ve milJ karakterde kstlamalarla her trl imtiyaz larn kal d r m as, 4 Rus topraklan zerinde yaayan etnik guruplarn ve aznlktaki milletlerin serbeste gelimeleri. Milletler Komisyonunun kuruluundan hemen sonra yaptrm kararnameleri haz rf ana aktr. Rus Halk Adna Milletler Komiser}; lossff ugavJf Sfaiin IMk Komlsorier Kurulu Bakan V. UIYANOV (LENN) 14 Kasm 1917

236 Kiev Merkez Rada's Ukranya Cumhuriyetini derhal bamsz iln etti ve Finlandiya Hkmeti Helsing-fors Senatosuna benzer bir karar aldrtt. Sibirya ve Kafkasyada bamsz hkmetler dodu. Polonyada, sava yksek Komitesi Rus Ordusundaki polonyah birlikleri derhal geri ekerek ordu komitelerini kaldrd ve sk bir disiplin uygulamaya balad. Tm bu hkmetlerle eylemlerin ortak iki yn vard: birincisi varlkl snflar tarafndan ynetiliyorlard ve ikincisi bolevizmden hem korkuyor ve hem de nefret ediyorlard. Bu karklklarn ortasnda Halk Komiserleri Kurulu sosyalist dzenin kurulmas iin canla bala alyordu. Sosyal sigortalar, ii kontrol, yerel toprak komiteleri, her trl titr ve rtbenin kaldrlmas, eski mahkemelerin kapanmas ve yeni halk mahkemelerinin kurulmas zerine srekli kararnameler yaynlyordu. Kara ve Deniz Kuvvetleri delegeleri yeni hkmeti pepee kutlamaya geliyorlard. Birgn Smony nnde siperlerden dnen stleri balar dkk bir alay grdm. Byk giri kapsnn nne yaylm zayf ve sapsar yzl askerler, sanki iinde Allah varm gibi byk binaya bakyorlar, bazlar ise kapnn stndeki arlk kartallarn iaret ederek glyorlard.., O srada kzl koruyucular nbet deitirmeye geldiler. Tm askerler, isminden ok sz edile]" ama hi grlmeyen bir eye bakar gibi byk bir merakla bakmaya baladlar. Ve iten glerek, sralarndan ayrlp kzl koruyucularn omuzlarna vurmaya ve yar alayl y;r vg I szler sylemeye baladlar... Geici hkmet nrtik ortadan kalkmt. 15 Kasm gn bakentin tm kiluselerindeki papazlar onun iin dua etmeyi keliler. nikat, Lenin'in Tsik'e syledii gibi iktidarn ele geirilme ilevi henz balangcnda bulunuyordu. lkenin ekonomik hayatna egemen olan, silahlar elinden Imm muhalefet, karklklar karma* ya koyularak Kus halknn ortak eylemler iin gsterdii tm zekay da kullanp Sovyetleri kk drmek ve zayflatmak iin engelleri oaltmaya koyuldu. yice piirilip kotarlm memurlar grevi, byk ticari messeseler ve bankalar tarafndan parasal destek gryor ve hkmet rgtn ele geirmek iin Boleviklerin yaptklar tm giriimler byk bir direnmeyle karlayordu, 237 Troki Dileri Bakanlna gittii zaman memurlar onu tanmay reddederek odalarna kapandlar. Kaplar zorlanpta ieri girildii zaman istifalarn vermekte gecikmediler. Arivlerin anahtarlarn: istedii zaman, ancak kilitleri krmak iin iiler getirildiini grerek raz oldular kendisine vermeye anahtarlar. O zaman da, eski Bakanlk Mstear Neratov'un gizli anlamalar da beraberinde gtrerek srra kadem bast anlald,.. liapnikov, alma Bakanln ele geirmeyi denedi. Hava ok souk olmasna ramen ate yakmak iin kimse ortalklarda grnmyordu. Yzlerce memurun arasndan bir tanesi bile bakann odasnn nerde olduunu sylemedi kendisine... 13 Kasmda Halk Yardmlama Komiseri seilen Aleksandra Kollantai yalnzca krk kadar memurun dnda kalanlarn byk bir grevi ile karlat bakanla admn atar atmaz. Byk kentlerin yoksul-lariyle dknler evinde kalanlar ise daha berbat bir durumdaydlar. Alktan len sakatlarla, yzleri morarm ve solmu yetimlerden oluan temsilciler bakanl kuatyordu. Kollantai, gzleri ya iinde, kasa ve brolarn anahtarlarn verene

dek tm grevcileri hapsettirdi. Anahtarlar ele geirdii zaman da, eski bakan Kontes Papina'nn paralarla birlikte ekip gittiini ve Kurucu Meclisin emri olmadan onlar geri vermeyi reddettiini anlattlar kendisine. Ziraat, Levazm ve Maliye Bakanlklarnda da ayn olaylar sryordu. Emeklilik haklarn ve yerlerini kaybedecekleri tehdidi altnda grevleri balarna dnmeleri istenen memurlar ya cevap vermiyorlar ya da sabotajda bulunmak zere geri geliyorlard... Hemen tm Entelijantsiya antibolevikti ve sovyet hkmeti iin yeni memur bulabilmek hepten olanakszd... Yalnzca speklatrlerin gizli bir kapdan girebildii tm zel bankalar inatla kaplarn kapatyorlar, Bolevik komiserler geldikleri zaman memurlar defterleri ve piriilnn kararak ortadan kay blyorlar di. SmolnyT den tfrert emirleri dinlemeyip buna karn Belediye Du-masiyl; Kurl.uliiJj Komitesini1 ze] olarak byk miktarlarda demede Imlurnn ve jw; tasmiyle hazmeden sorumlu okmhrm tlnrlji Iid Devlet Hunkas memurlar grevdeydiler.. 238 Bir kzl koruyucu taburiyle iki kez bankaya gelen bir komiser, hkmet harcamalar iin gerekli byk miktarlarn kendisine denmesini isteyince ilk keresinde orada bulunan Belediye Dumas yeleri, Menevik ve Devrimci Sosyalist Parti Liderleri giriiminin sonular zerinde ylesine ciddi beyanlarda bulundular ki komiser rkverdi, ikincisinde ise getirdii bir emri her trl yasalara uyarak okumasna ramen bir memur enirin ne mhr va. ne tarihi olduunu syleyince resmi belgelere kar Ruslarn gsterdikleri sayg hemen ekilmeye zorlad komiseri... Halk kredi bankasnn memurlar tm defterleri imha ettiklerinden Rusyanm dier lkelerle ilgili tm mali raporlar kayboldu. Levazm Komiteleri ve kamu yarar belediye hizmetler idaresi ya almyor ya da ileri sabote ediyordu. Halk ihtiyalarnn ivedilii karsnda yardm etmek ya da hizmet ynetimini ele almak isteyen Bolevikler tm memurlarn grevleriyle karlayor ve Duma Rusyann her ynne telgrafJar gndererek Boleviklerin belediye zerkliini bozduklarn bildiriyordu. Genel Kurmayda, Sttva ve Donanma Bakanlklarndaki yal memurlar ;Lmuya raz olsalar bile ordu komiteleriyle yksek kumandanlk cephedeki birliklerin durumlarn tehlikeye .sokmak pahasna sovyet eylemlerine her trl engeli karyor, Vikjol Sovyet Birliklerini tamay reddediyor dmanca ve trenleri zorla ele geirerek demiryolu mnmrbrn tutuklamak gerekiyo?-du/O zaman da VikjH tutuklular serbest braktrmak iin genel grevle IH id i L ediyordu hkmeti... Smolny'nin gszl akt. Gazeteler, yakacak noksan nedeniyle IVlrograd'daki tm fabrikalarn hafta sonra kaparmrAm yazyor, Vikjel 1 Aralktan sonra trenlerin ilem iveceini bildiriyordu. Petrograd' in yalnzca c gnlk yiyecei kalm ve tm geliler durdurulmutu. (Vplcde, ordu alktan lyor, Kurtulu Komitesiyle vcitli merkez rgtleri lkenin her yanna duyurular yol n yarak halk hkmet kararnamelerini dinlememeye v<#ryordu. Mttefik elilikler ya souk bir ilgisizlik gsteriyor ya da aka dmanlk taslyorlard. Ya saki andklarnn ertesi gnnden itibaren baka bir isimle yeniden yaynlanan muhalefet gazeteleri yeni rejimle alay ediyor, Novaia Zizn onu demagoji ve

gszlk ittifak olarak gryordu. 239 Hkmet her gn, gnlk htiyalar amuruna gmlmektedir. Bolevikler iktidar kolayca ele geirdiler ama onu kullanmaya yeteneksizler. Mevcut hkmet mekanizmasn ellerimde tutamayarak, serbest ve kolay bir ekilde leyiinin, sosyalist tecrbelerinin ihtiyalarna cevap verebilecei yen mekanizmay da yaratamyorlar. Yalnzca dil ve kalemi konuturmak sorunu ortaya kt zaman bire parti atmalar iin adan bulamayan Bolevikler, devlet hayatnn o kadar kariK ve o kadar geitff zel ilerinin yrtlmesine gerekir personeli nereden bulacaklar? Yeni hkmet rpnp grlt kanyor ve hepsi birbirinden daha sosyalist ve daha radikal kararnamelerle lkeyi boup duruyor. Bir gn gelecek torunlar mtzm arp kalaca bu kat sosyalizminde ise gncel sorunlar zmek konusunda ne bir istek ve ne de yetenek var. Bununla birlikte yeni bir hkmetin oluturulmas iin Vikjerin toplad konferans gece gndz alyordu, tki parti imdiden yeni hkmetin oluturaca temel zerinde prensip anlamasna varmlard bile. Halk Kurulu'nun oluumu zerinde tartma yaplyor ve Babakan olarak ernov'un bakanlnda bir deneme kabinesi zerinde anlatlyordu. Aznlk bir Bolevik gurubu olacakt ama Troki ve Lenin darda braklacaklard. Devrimci Sosyalist ve Menevik Partileri Merkez Komiteleriyle kyl Sovyetleri cra Komitesi, Boleviklerin caniyane politikalarna kar olmakla birlikte karde kan dklmesine engel olmak iin onlarn Halk Kuruluna girmelerine kar kmamlard. Fakat Kerenski'nin ka ve Boleviklerin her yerde elde ettikleri baarlar durumu deitirdi. 16 Kasm gn Tsik'in bir toplants srasnda Sol Devrimci Sosyalistler, Boleviklerin dier sosyalist partileri de ieren bir koalisyon hkmeti kurmalarn istiyerek aksi halde Tsik'ten ve devrimci askeri komiteden ekileceklerini akladlar. Malkin yle konutu: barikatlarn iki yannda da arkadalarmzn ld Moskovndn g,v\cn haberler bir kez daha iktidar sorunuyh kiiry kary hrakm;kt;i(lr bizleri. Bu ekilde hareket etmek yjtlmv. hakkmz defti! grevimizdir 240 de... Smolny duvarlar arasnda boleviklerle birlikte burada toplanmak ve bu krsden konumak hakkm elde ettik. erde parti mcadelesinden sonra, eer uzlama istemezseniz Smolny dnda da kavga vermek zorunda kalacaz.. Demokrasiye kabul edilebilir bir uzlama nerisi getirmemiz gerek. Bu ltimatomu ncelemek iin verilen aradan sonra Bolevikler Kamenev'in okuyaca aadaki kararla geri dndler salona. 7 Kasm devriminin elde ettikleri haklar ofan sovyet iktidar, bar ve toprak kararnameleri, ii kontrolyle i kitlelerinin silahlandrlmas gibi konulan tanyan ve ii, kyl, asker temsilciler Sovyetlerin i oluturan tm sosyalist parti temsilcilerinin hkmete katlmasn arzulayan merkez icra komitesi, hkmeti oluturmak iin balatlm olan grmeleri tm sosyalist partilerle birtikta srdrmee karar verr ve aadaki koullarn anlamaya temel olmas konusunda srar eder:

Hkmet, geniletilip ye says 150'ys karlacak olan Tsik nnde sorumludur. i ve asker temsilcilerin oluturaca bu 150 delegeye ek olarak tara kyl sovyetferinden 75 delege, ordu ve donanmadan 80 delege, sendikalardan 40 delege (yelerinin saysfyle orant^ olarak eitli Rusblrlii Sendikalarndan 25 detege, Vikjer'cfen 10 delege ve postaclar sendikasndan 5 delege) ve Petrograd Belediye Dumas sosyalist guruplarndan 50 delege katlacaklardr. Hkmetteki bakanlklardan en az yans Bolevik partisine verilecek, ayrca Dileri, ileri v alma Bakanlklar da zorunlu olarak boleviklere braklacaktr. Petrograd ve Moskova yrelerindeki Birlik Kumandanlklar Pelrograd v& Moskova i ve asker temsilciler Sovyetleri delegeleri -tarafndan yrtlecektir. Hkmet sistemli olarak Rus-yadaki ii kitlelerinin silahlandrlmasn rgtleyecektir, teri in ve Troki'nln hkmete katlmalar gerekli grlr Sonra Kamenev aklamaya balad: Konferansn nerdii szde Halk Kurulu&mm 420 kadar yesi olacak. 150 Bolevik, kar devrimci eski Tsik delegeleri, belediye dumalarnn setii ve hepsi kornilov yanls 100 ye, Avksentiyev'in seecei 100 kyl sovyet delegesi ve askerleri temsilden yoksun eski ordu komitelerinden 80 delege. Eski Tsik yeleriyle belediye yelerini kabul etmiyoruz. Kyl Sovyet delegeleri, bizim aracamz kyl kongresi tarafndan semeDnyay Sarsan On Gn/F: 16 Udr. Bu kongre ayn zamanda yeni icra komitesini de seecektir. Lenin ve Troki'yi darda brakmak nerisi partimizi basz brakmak eilimi tadndan bizim iin kabul edilemez. Ayrca bu Halk Kurulunu da gerekli grmyoruz. Sovyetler tm sosyalist partilere aktr ve Tsik, halk arasndaki gerek nemlerine gre onlar temsil etmektedir... Sol Devrimci Sosyalistler adna konuan Karelin, Tarm Bakanlnn kendilerine braklmasn isteyerek ve kyl temsilcileri gibi baz detaylar deitirmek hakkn sakl tutarak Bolevik karar ynnde oy kullanacaklarn aklad. Koullan kabul eddi. Sonra, Petrograd Sovyetinin bir toplantsnda yeni hkmetin oluturulmas konusunda sorulan bir soruya Troki yle cevap verdi: Bunlardan haberim yok. Grmelere katlmyorum ben. Ama gene de byk bir nem tadklarn zannetmiyoru m... Gece konferansta herkes skntlyd ve Belediye Duma delegeleri ekildiler salondan... Smolny'de bile Bolevik partisi sralarnda Lenin'e kar gl bir muhalefet olumaya balyordu. 17 Kasm aksam byk toplant salonu adamakll dolmutu ve bylesine ar bir havada Tsik toplants balad. Bolevik Larin, Kurucu Meclis seim tarihinin yaklatn ve siyasi terrizmi artk terketmek zaman geldiini syledi; Basn zgrlne kar alnan tedbirleri deitirmek gerek. Mcadele zamannda haklydlar ama, artk imdi gereksiz bunlar. Halk ayaklanmaya ve karklk karmaya kkrtan haller dnda basn zgr olmaldr. Kendi partisinden ykselen slk ve yuhalar ortasnda Larin aadaki neriyi getirdi toplantya: Halk komiserleri kurulunun basm zerine yaynlad kararname geersiz klnmtr. Siyasi bask tedbirleri, yalnzca Tsik'r* temsil edilen paMi-terin nem oranna gre seecei zel bir mahkeme karariyle uygulanr Bu nuhknmn, oicokl Ijisk Ifldbirtnrl

konusunda revizyon hakkm Ha nUttlu tulm, 242 Bu metin, sol Devrimci Sosyalistlerle Boleviklerin bir ksm tarafndan bile alklarla karland. Lenin gurubu adna konuan Avanessov, sosyalist partiler arasnda anlama oluncaya kadar basn sorununun ertelenmesini istedi. Bu neri ise ezici bir ounlukla geri evrildi. imdiki devrim zel mlkiyete saldrmakta tereddt etmemitir, diye konumasn srdrd Avanessov. Basn sorunu, zel mlkiyet sorunu gibi dnlmelidir.,. Ve sonra Bolevik gurubunun resmi kararn okudu: Ayaklanma srasnda ve kar devrim giriimlerinin ezilmesi srecinde burjuva -gazetelerinin yasaktanmas, yalnzca bir mcadele arac olarak kalmam ayn zamanda yeni -basn rejiminin getirilmesi iin gerekli ve geici bir tedbir olmutur. Yeni rejimde, ka<t ve basmevleri sahipleri olan kapitalistler kamu oyunu arhk kofayca ve keyiflerine gre oJuturarmya-caklardr. Kat stoklarna ve basm evlerine el koyarak ve onlar sovyet fktJdarma devrederek grevimizi srdrmek zorundayz. Bakentte ve tarada parti v guruplar bylece temsil ettikleri -fikirlerin gerek nemiyle, ynnl yo saylariyle orantl olarak ellerine teknik olanaklar goirml olacaklardr. Szde basn zgrlsnn yeniden gefirilmosf, ynni kamu bilincini zehirle^ yen kapitalistlere basmevi vo knljihrn gori verilmesi sermaye nnde alaka br teslim olaenk, ;:l vr> kyl devriminin en nemli pozisyonlarndan birini terk ;tnl;tma gelecek, tek kelimeyle tartmasz kar devrimc jL>ir oytnm utacaktr u. Parti Merkez Komtesi, Tsik Hoh;.fwlk Uaksiyonuna eski basn rejimini geri getirmeye ynelik hor omu yi geri evirmeye ve kar devrimci burjuva yarnrkrn. nlV'ikca hizmet etmek duygusuyla kk burjuva arifikirlrtrlnm fJlklo ettirdii istem ve iddialara kart Hafk Komiseriori Kruhnu eksiksiz desteklemeye davet eder. Bu kararn okunmas sol devrimci sosyalistlerin alayc lf atmalar ve kart lolstvik Itrin gcenmi pro-testolariyle kesildi. Karelin hrsh yerinden frlyarak konutu: hafta nce Boleviklt^r h^sn zgrlnn en ateli savunucusuduylar. Bu k;r;mn gerekeleri, yz-siyahlar^a ar rejiminin snnsir komisyonu tarafndan 243 ileri srlen grleri aynen hatrlatmaktadr. Onlar da halk bilincini zehirliyenlerden sz ediyorlard. Troki uzun uzun karar savunduktan sonra i sava srasndaki basnla zaferden sonraki basn arasndaki ayrcalklara deindi. sava srasnda iddet kullanmak hakk yalnzca ezilenlere aittir. (Barlar: nerede imdi ezilenler) dmana kar kazandmz zafer henz tan deildir ve gazeteler bizim iin birer silahtrlar. Bu koullarda gazetelerin yasaklanmas bizim iin yasal savunma tedbiridir... Sonra zaferi izleyen gnlerin basm sorununa geerek: Basn zgrl konusunda sosyalistlerin tutumu ticaret serbestisi konusundaki tutumlarn yanstmaktadr aynen... Bugn Rusyada rgtlenmi demokratik iktidar, sanayide olduu gibi basnn da zel mlkiyet egemenliim ortadan kaldrmak istemektedir.,, Sovyet iktidar tm basmevlerine el koymak zorundadr. (Barmalar

Pravda basmevine de el koyun). Burjuvazinin basn zerindeki tekeli kaldrlmaldr. Yoksa iktidar ele geirmenin bir anlam kalmaz. Her vatanda gurubu kendi basmevi ve kadna sahip olabilmelidir. Kat ve basmevi mlkiyet hakk gnmzde nce ii ve kyllere, sonra birer aznlk olan burjuvaziye aittir. ktidarn Sovyetlerin eline gemesi, tm varlk koullarnn da kkl bir deiimini beraberinde getirecek ve bu deiim basnda da gerekli olarak kendini gsterecektir,.. Bankalar millile-tirirsek, parayla kan gazetelerin varlna nasl izin verebiliriz. Bu byle bilinsin. (Alklar ve fkeli haykrmalar). Karelin, Tsik'in byle nemli bir konuda, zel bir komisyonca daha nce grlmeden karar veremiye-ceini savunarak bir kez daha basn zgrl konusunda ateli bir savunma yapt. O zaman, sakin, endiesiz, aln krm olarak Le-nin krsye geldi ve ar ar, kelimelerim" seerek konulmaya balad. Her cmlesi birer eki darbesi gibi niyordu: c si)v;i!j dnha bitmemitir ve dman her zaman karm /.r]jrlr. lu nedenle basna kar ynelen bask] tedbirlerini kuhlrmiik olanakszdr. Hiz Bolevikler, ik244 tidar ele geireceimiz zaman burjuva basnn kaldracamz syledik. Burjuva basnnn varlna gz yummak demek sosyalistlii brakmak demektir. Devrim bir kere yapldktan sonra zaman oyalamak diye bir ey olmaz, ya ileri gideceksiniz ya da geriye. Basn zgrlnden sz eden kimse geriye gidiyor ve sosyalizme doru ileri yrymz engelliyor demektir. lk devrim nasl ar boyunduruunu silkip atmsa biz de kapitalist boyunduruu silkip attk. lk devrim ar basnn kaldrmakta nasl haklysa bizim de burjuva basnn kaldrmak o kadar hakkmz. Basn zgrl sorununu, snf mcadelesinin dier sorunlarndan ayrmak olanakszdr. Bu gazeteleri kaldracamza sz verdik ve szmz tuttuk. Halkn byk ounluu bizi onaylamaktadr. Ayaklanmann bittii u anda, sovyet iktidarna kar kmalar ya da halk silahl bir ayaklanmaya kkrtmalar dnda dier sosyalist parti gazetelerini yasaklamay kesinlikle dnmyoruz. Yalnzca, sosyalist basn zgrl kisvesi altnda ve burjuvazinin gizli yardmlariyle basmevi, basm mrekkebi ve kat tekelini ellerine geirmelerine izin ver miyeceiz. Bu gereler artk sovyet otoritesinin mlkiyetine gemitir ve ye saylariyle orantl olarak nce sosyalist partiler arasnda bllmelidir. Sonra oylamaya geildi. Sol Devrimci sosyalistlerle Larin'in karar 22'ye kar 31 oyh tferi evrildi. Lenin' in nerisi isr 24'e kar 3-1 oyla kalnl edildi. Aznlkta bulunan Boleviklerden Riazanov ve Ln/nvski basn zgrln kstlayan herhangi lifi* karan oy veremiye-ceklerini bildirdiler. Oylamadan sonra sol < fevri inci sosyalistler sorumluluklarn brakmak zorml; olduklarn syliyerek devrimci askeri komiteden ve ellerinde bulundurduklar nemli grevlerden ekildiler. Halk komiserleri kurulundan be ye niiglnki beyanat vererek istifa ettiler. Bunlar Nogin, Rrkov, Miliutin ve Teodorovi idi. Bszter, tm sosyalist partileri ieren sosyalist bir hkmetten yanayz. Kahraman Kasm gnlerinde devrim ordusiyle ii s-nfmn elde etlii haklarn yalnzca byle bir hkmet tarafndan glendirileceine nanyoruz, Bu zmn dnda br tek olanak gryoruz:

siyasi terrizm yoffyle tm Bolevik!erden oluan 245 bir hkmetin devam. Ve Halk Komiserleri Kurulu bu yola girmi bulunmakladr. Om bu yolda izliyemeyiz, izlemekte stemeyiz, Byle bir yolun, siyasi Jayattan byk proleter rgtern elenmesine, sorumsuz br rejimin yerlemesine, lke ve devrimin kmesine gideceini dnyoruz. Byle bir siyasetin sorumluluunu zerimize alamadmzdan Tsik nnde halk komiserleri grevlerimizden istifa edjyoruz. stifa etmeyen dier komiserler de bu beyanat imzalamaktan geri kalmadlar: Riazanov, basn komiseri Derbiev, Devlet Basmevi Komiseri Arbuzov, kzl koruyucular komiseri Tureniev, alma Komiserliinden Feodorov ve Kanun almalar seksiyon efi Larin. Ayn zamanda Kamanev, Rikov, Miliutin, Zinoviev ve Nogint gerekelerini aklayarak Bolevik parti merkez komitesinden ekildiler. i ve asker temsilcileri Sovyetleri Ruabrlii 2. Kongresi tarafndan kabu! edilen bar programnn yrtlmesi ve Kurucu Mecfte'fn istenilen zamanda toplanabilmesi safamafc in ve Kaledin tarafndan devrimin ezilmesini, ortal tehdideden al ve yeni t>r kan dklmesin i engellemek zere tm sos-yalis* partilerin Katlaca bir hkmetin oluturulmasn gerekli buluyoruz. Demokrasinin eitti guruplar arasnda kurulacak bir bara susam ve ^an dklmesini istemeyen askerlerle proletarya ounluunun radesine kar< yrtlen Merkez Komitesi' nfn yrfccr siyasetini kabul edemeyiz. Bu neden/e, ii ve asker khlelerine fikirlerimizi sylernek hakkn elde etmek iin Merkez Komitesi yeliinden ayrlyoruz. Partimizin iktidara geldii bir zamanda, zafer gnlerinde ayrrlryoruz merkez -komiteden. Zira Merkez Komite yneticileri tarafndan yrtlen siyasetin, bizi proletaryann ezilmesine ve zaferin getirdii hakJarm kaybolmasna gtreceini bildiimizden, buna daha uzun zaman gz yumamayz. si kuleleriyle garnizon askerleri endieleniyor, iten ie kaynyor ve Smolny ile Bolevikler arasnda kan blnmelerin byk bir sevin yaratt konferansa delegeler gndererek yeni bir hkmet oluturulmasn istiyordu. Fa kil t Lenin gurubunun cevab kesin ve abuk oldu. liapnikov vt- IVodorov parti disiplinine boyun eerek 246 grevlerinin bana dndler. Kamenev, Tsik bakanlndan alnarak yerine Sverdlov getirildi. Zinoviev'in elinden de Petrograd Sovyet Bakanl alnd. 20 Kasm sabah Pravda gazetesi Lenin'in yazd acmasz bir beyanat Rus halkna tantyor, yzbinlerce baslan afiler duvarlara yaptrlyor ve tm Rusyada datlyordu: Sovyetler 2. Rusb'rlii Kongresi iktidar Bolevik partisine vermitir. Yalmzca bu parti taraftndan kurulan bir hkmet bir eovyet hkmeti olabilir. Bolevik Partisi Merkez Komitesinin, yeni Jkmetn kurulmasndan birka saat nce ve Sovyetler Rusbirli 2. Kongresine yelerinin listesini vermeden sol Devrimci Sosyalistlerin en gzde yesi olan Kamkov, Spiro ve Karelini ararak kendilerinden yeni hkmete katlmalarn istemitir. Devrimc Sosyalist arkadalarn tunu kabul etmeme-terini zntyle karlyor ve ii snfnn savunucular ve devrimciler ynnden bu red cevabm geersiz olarak gryoruz. Sol Devrimci Sosyalistleri hkmete almaya her zaman hazra, Fakal Sovyetler Rusbirlii 2,

Kongresinde ounluk partisi oa-rak halkn nnde, hkmeti oluturmak grev ve hakkmz olduunu bildiririz. Arkadalar, partimizin Merkez Komitesinden baz yelerle Halk Komiserleri Kurulundan birka ye, Kamenev, Znoviev, Nogin, Rkov, Miliutln ve dier baz yeler 17 Kasm gn Merkez Komitesinden ve son ye de Halk Komiserleri Kumlundan ekilmilerdir. Bizden aynlan arkadalar birer kaak gibi hareket etmilerdir. Zira. yanlzca kendilerine verilen grevleri terketmekla kalmam, ayrca Partimiz Merkez Komite yntemlerine de kar kmlardr. Halbuki bu yntemlere gre Petrograd ve Mos-kova Parti rgtlerinin kurarlarn beklemeleri gerekirdi ekilmeden nce. Bu ka kesinlikle knyoruz. Bilinli tm iilerin, askerlerin ve kyllerin teier partimize ait olsunlar 'ister sempatizan olsunlar, byle bir ayrl kmryacaklarndan kukumuz yok. Bu kaaklardan ikisi olan Kamenev ile Zinoviev'in Petrograd ayaklanmasndan nce de kaak ve grev krcs olarak hareket ettiklerini hatrlayn. 23 Ekim gn Merkez KomHes kesin toplantsnda ayaklanmaya kar oy kullanmakla yetinmeyip ayrca Merkez Komite kararndan sonra bile iiler arasnda ayaklanmaya kar eylemlerini srdrmlerdir. Kitlelerin gl heyecan, 'kylerdeki, aiperlerdekl cephedeki, Moskova ve Pet247 rogrmfdaki milyonlarca kyl, asker ve 'iilerin asil kahraman-hMart, o zaman bu kaaklar bir trenin yolu zerindeki al rpy sprmesi <gtbi sprp atmtr. nanszlar tereddt edenleri, kuku duyanlar, burjuvazinin korkuttuklarn, ya da dolayl dolaysz su ortaklarnn lktan nnde hemen teslim oluverenter! brakalm utanlariyle babaa kalsnlar. i kitleleri arasnda, Petrograti, Moskova ya da baka yerlerdeki askerler arasrnda kararsjzjjk yoktur. Arkalarnda kitreleri deil ama yalnzca Konilovlan, Savin-kovtaru funkerleri ve benzerlerini bulunduran aydrn guruplarn ltimatomlar nnde eilmiyecelz. Tm lke, zerinden bir frtna soluu esmi gibi ayaklanverdi. Hi bir yerde kaaklardn halk nnde konumalarna ve aklamalarda bulunmalarna izin verilmedi. Kayalklara arpan dalgalarn eriilmez gc gibi halkn sert knaylar Tsik'in stnde patlad durdu. Petrograd'daki fabrikalarn, Volgamn, cephenin knama bildirilerini getiren delegeler Smolny'yi doldu-ruverdi. Neden hkmetten kmak istediler? Devrimi ykmak iin burjuvaziden para m almlard? Geri d-ap merkez Komitesi kararlarna uymalarn istiyoruz. Yalnzca Petrograd garnizonu kararszd. 24 Kasmda askerlerin yapt bir toplantda tm siyasi parti -erin temsilcileri sz ald... Lenin'in siyaseti ezici bir ounlukla kabul edilerek sol Devrimci Sosyalistler hkmete katlmaya davet edildi... Menevikler son bir ltimatom vererek tm bakanlarla junkerlerin serbest braklmasn, kesintisiz bir zgrln tm gazetelere tannmasn, kzl korucularn silahlarndan arndrlma sim ve garnizonun Dumann emrine girmesini istediler. Smolny, tm sosyalist bakanlarla, ok az dnda tm junkerlerin daha nce serbest brakldklarn, burjuva basn dnda btn gazetelerin serbest olduunu ve Sovyetlerin askeri kuvvet komutanlklarn ellerinde tutacaklarn bildirdi... 19 Kasm gn yeni bir hkmet oluturmaya alan Konferans dald vo birer birer ekip Mohilev'e gittiler muhalefet yeleri ve orada da Byk Genel Kurmayn koruyucu^ hu altmla hkmet stne hkmet

kurma giriimlerini srdrdler sonuna dok. Bolevikler ayni /mamla Vikjd'Ti gcn baltalamaya uralyorlard, IVlnitfrad Sovyetinin yaynlad bir duyuru tm demiryolu iilerini, VikjeH iktidar brakmak iin zorlamaya aryordu. 15 Kasmda, kyllere kar uygulad taktii kullanarak 1 Aralk tarihinde demiryolu iilerini Rusbirlii Kongresine ard Tsik. Vikjel iki hafta sonra kendi kongresini ararak cevap verdi buna. 16 Kasm gn Vikjel yeleri Tsik'te yerlerini aldlar. 1 Aral 2 Arala balayan gece demiryolu iileri Rusbirlii al toplantsnda Tsik, Vikjel'e resmen Ulam ve haberleme komiserliini teklif etti ve Vikjel de kabul etti bu teklifi, ktidar sorununu bir zme balayan Bolevikler pratik sorunlara yneldiler hemen. nce, lkeyi, kett ve orduyu beslemek gerekliydi Gemici ve kzl koruyuculardan oluan ekipler depolar, garlar dolatlar, kanallardaki mavnalar aratrdlar, speklatrler tarafndan saklanan binlerce kilo yiyecei topraktan kararak el koydular hepsine. Delegeler taraya yolland ve orada tarm komitelerinin yardmiyle byk tccarlarn tahl depolarna el koydular. Dilerine kadar silahlanm gemiciler 5000 kiilik gruplar halinde, beyaz koruyucularn elinde bulunan kentleri ele geirmek, dzeni salamak ve yiyecek bulmak greviyle Gneye ve Si-biryaya gnderildiler. Sibiryay boydan boya geen demiryolu zerinde yolcu trafii iki hafta sreyle durduruldu ve herbiri bir komiserin ynetiminde 13 tren, fabrika komitelerince toplanan demir ubuklar ve kumalarla ykl olarak Sibiryal kyllorce buday ve patates karl deitirilmek '/.vm douya yolland. Kaledin Donetz havzas kmr madenlerini elinde tuttuundan y;kiic;k sorunu gittike ciddeiyordu. Sm-olny, tiyatrolar d;, m;#r/<hrda ve lokantalarda elektrik kullanlmasn ya s; M ad, tramvay trafiini azaltt ve tccarlarn ol in dok i stma odununa el koydu... Kmr yokluu maniyle Petrograd fabrikalar kapanmak zereyken liHk denizcileri donanmadan gelen 200.000 kilo kmr ilere gnderiverdiler... Kasm sonuna doru, nceleri K Saray kilerinde balayan mahzen yamalar olmaya balad. Sokaklar gnlerce sarho askerle dolup tat. Kar devrimin parma burada hemen belli oluyordu. Zira alaylara alkoll iki maazalarnn yerlerini gsteren planlar datyor ve ban kaldrmaya alyordu. Smolny komiserleri nce saduyuya ar yapmakla yetindiler ama 249 bu, gittike artan karkl nliyemiyor, askerlerle kzl koruyucular birbirlerine giriyorlard. Sonunda devrimci askeri komite, mitralyzl gemici birlikleri gn-cJererek yamaclar zerine ate atrd ve ounu ldrtt. Sonra zel birlikler, baltalarla mahzenlere gnderilerek ieleri krmak ya da dinamitle havaya uur-makja grevlendirildiler... yi cret alan disiplinli kzl koruyucu taburlar, eski milisin yerini alm gece gndz nbet tutuyordu Sovyet binalarnda. Tm mahallelerde, hafif sulara bakmak zere ii ve askerler tarafndan seilmi, kk devrim mahkemeleri kurulmutu... Speklatrlerin esasl iler evirmeye devam ettikleri byk oteller kzl koruyucular tarafndan kuatlarak speklatrler hapse atldlar.,. Srekli olarak uyank olan ii snf geni bir gzetleme sistemi kurdu kendisine. Burjuva evlerini hizmetiler yardmiyle gzetliyor ve tm bilgileri devrimci askeri komiteye

aktaryor ve o da gereken cezay veriyordu. Duma eski yesi Purikievi ile bir grup subay ve asilin hazrladklar komplo bu ekilde ete geti. Subaylar ayaklandrmak zere hazrlk yapyorlar ve Pet-rograd'a armak iin Kaledin*e mektup bile yazmaktan ekinmiyorlard. Yine Kaledin'e \n\ru ve asker gnderen Petrograd Kadelerinin haz irim ligi komplo da ayni yoldan ortaya karld... Kann halkta uyandrd fkeden korkan Nera-tov, gizli anlamalar!ii yeniden meydm karak tmn Trokiye geri verdi vr > da dr dm I Pravda'da yaynna balad anb^maJinn. Hyk bir skandaldi bu... Hkmetin resmi rfinin m m reklam tekelini elinde bulundurduunu bildiren bir knnrnameyle basn z-tfrKignc yeni kiMlhuiuhr tfel.lrUrtl. Protesto olarak di-;er tfzeteler yjyhrm durdurdular ya da dinlemediler bu emri ve snnrhi yunaklmrilar< Ancak hafta <ir,'i l>yun etfrnryt1 yJMu^hllr. MfikunlkJirdj n-tr1 ur^vlori ryor, sabotajlar vr t^knonkk lijiyjti.il etmrfMolrr birbirlerini izliyordu. Srrtoly'tn arlurtidjt \ttf> ynlru/r hdyiik olmasna kar-mu lir^tUlrmi'ml;) hlr finlk hltlrH vjnl, Onlarn deste-n,\y\r fulk kurnhrrlrM Knl dl^iuttu kar devrimci eylemini mijmIyli' yOrlrlllli. Tm JtuHynya yaylan hryjtntlurhi Lcnlt, hulkn tlynbilecekleri bir 250 dilde devrimi aklyor, onu bizzat iktidara aryor, varlkl snflarn direncini krmaya ve hkmet rgtlerini zorla ele geirmeye davet ediyordu. Devrimci dzen... Devrimci disiplin... Sk bir kontrol ve hesap.,. Grev yok... Tembellie paydos.., 20 Kasm gn. devrimci askeri Komite aadaki duyuruyu yaynlad: Zengin snflar, Sovyetler hkmetine, kyl, i ve asker hkmetine direnie gemitir. Bu snf yanllar, memuTarn almasn engelle m elete, bankada alanlar hizmetleri aksatmaya armakta ve demiryolu, posta ve telgraf ulamlarn kesmeye- almaktadr. Onlara, atele oynadklarn bildiririz, lke ve ordu alk tehdidi akndadr. Buna kar mcadele etmek iin tm hizmetlerin dzenli olarak ilemesi gerekir, ii vq kyl hkmeti, ordu ve lkenin ihtiyalarn) salamak iin gerekli tm tedbirleri atmaktadr. Bu tedbrlere kar kmak halka kar byk bir su i-lemek demektir. Zengin snflarla, yanllarna, sabotajlarn durmamas ve yiyecek ulamnn kesilmesi halinde bunlardan ilk olarak kendilerinin zarar greceini haber veriyor ve uyaryoruz, Zengin snflar ve onlarn su ortaklan yiyecek alma hakkndan yoksun kalacaklar, ellerinde bulunan yedek ve stok yryecekler ger alnacak ve balca sulularn mallarma el konacaktr. Atele oynyanlan uyararak grevimizi yapmaktayz. Bu enerjik tedbirlerin alnmasnda tm iiler, askerler ve kyflerin onaym alacamzdan eminz. 22 Kasm fin kentin duvarlar aadaki bal tayan afilerle kaplanmt: OLAANST BILDIR! Halk Komiserleri Kurulu, Kuzey Cephesi Kurmayndan aadaki telgraf almtr: Daha uzun sre dayanmak olanakszdr. Bizi alktan lmeye brakmaynz. Birka gndenberi Kuzey Cephe Ordusunda bir lokma ekmek kalmamtr ve iki gn inde de, imdiye etek el srlmemi olarak kalan yedeklerden kendisine verilen biskileri de bitirecektir. Birka gn iinde, insan gcn aan yokluklar sonucu akln kaybeden, st

ba yrtk, ayakkabsz. 251 hasta, siperlerde geen yhn yorgunluunu tayan ve a-hktan len askerlerin oluturaca bir bozgunun balyacam ngren ordu defegeferi, birliklerden bir ksmrn sistemli olarak geriye ekmenin katmtmaz olduunu sylemektedirler. Devrimci askeri Komite bu durumu Petrograd garnizonuna ve isilerine duyurur ve en enerjik tedbirlerin zaman geirmeden alnmas gerektiini bildirir. Halbuki, hkmet rgtlerinin, bankalarn, hazinenin, demiryollarnn, posta ve telgraf idarelerindeki yksek dzeyde memurlar, cepheyi beslemek iin uraan hkmetin almalarm baltalayp sabote etmektedirler. Geen her saat, binlerce askerin hayatna mal olabilir. Kar devrimci memurlar, alktan zdrap eken ve cephede len kardelerimize kar birer yzsz can gibi davranmaktadrlar. Devrimci askeri Komite bu katillere son bir in Ur vermektedir. En ufak bir direni ya da muhalefet halinde sularna gre en iddetli cezalara arptrlacaklardr . Tm Rusyadaki asker ve iiler fkeden yerindi1 du-ramyorlard. Bakentteki devlet ve banka memurlar yzlerce duyuru ve ar datarak durumu protesto ediyor ve kendilerini savunuyorlard: TM VATANDALARN DKKATNE DEVLET BANKASI KAPALIDIR. NEDEN? Boleviklerin bankaya yaptklar iddet eylemleri ve bas-klar almalar olanaksz klmtrr. Hatk komiserlerinin yaptklar ilk giriim, on milyon ruble istemek olmutur ve 27 Kasm gn de nerede kullanlaca konusunda belge vermeden yirmi be milyon istemilerdir,.. Biz, Devlet Bankas memurlar, millet hazinesinin soyulmasna katlamayz. almalarmz durdurmu bulunmaktayz . Vatandalar, Devlet Bankasnn paras, sizin paranzdr, alnnzn teriyle, kanmz pahasna, emeinizle kazandsjmz paradr. Vatandalar, millet hazinesini yamadan kurtarntz. Bu iddete kar koruyunuz vn l>lz da dernl gmlerimizin basma dnelim, Unvlor JJfmku!: Mamurlar Levazm, Maliye bakanlklariyle, Levazm zel Komitesinden yaynlanan beyanatlar, devrimci askeri Komitenin memurlarn almasna engel olduunu ileri srerek Smolny'ye kar halk yardma aryordu. Fakat memurlarn ileri sabote ederek halk ve orduyu a braktklar kans ylesine kklyd ki ii ve asker kitleleri inanmyorlard bu beyanlara. Buz gibi sokaklarda uzayp giden ekmek kuyruklarnda, Kerenski zamannda olduu gibi artk hkmete kfredilmiyor fakat inoniks sabotajclara ver yansn ediliyordu. Zira, hkmet, bakanlk memurlarnn istemedii kendi hkmetleriydi, kendi sovyetleriydi... Muhalefetin kalbi, d organ kurtulu Komitesi o]an Dumayd. Halk komiserlerinin yaynlad tm kararnamelere kar kyor, her frsatta Sovyet hkmetini tanmadn bildiriyor ve Mohilev'in yapmack kar devrimci hkmetleriyle aka ibirlii yapyordu... 17 Kasm gn, kurtulu Komitesi, tm belediye meclislerine, Zemstvos'lara devrimci ve demokratik ii, kyl, asker ve dier vatanda rgtlerine aadaki ary gnderdi: 1 Bolevik hkmetini tanmaynz ve ona kar mcadele veriniz.

2 _ Tm demokratik gleri birletirerek Rusbirlii Kurtulu Komitesiyle ibirliinde bulunmak iin yerel vatan ve devrim kurtulu komiteleri kurunuz ve bikirlerinizle olduu kadar Rusbirlii Komitesiyle de sk temas halinde kalnz. Bununla birlikte PetrogradTdaki Kurucu Meclis seimlerinde Bolevikler byk bir ounluk salyorlard. Enternasyonal st Menevikler bile bu ounluk karsnda yeni bir Duma semek gerektiini ve eskisinin artk Petrografi halknn siyasi oluumunu temsil etmediini sylediler... i rgtleri askeri birlikler ve civar kyller bile Dumaya yazlar gndererek kar devrimci ve Kornilov yanls olarak niteliyorlar ve dalmasn istiyorlard. Dumann son gnleri, normal birer cret isteyen belediye iilerinin ayaklanmas ve grev tehditleri yznden olduka frtnal geti... 23 Kasmda, devrimci askeri Komitenin yaynlad bir kararname Dumann datldn bildiriyordu. 29 Kasm gn Halk Komiserleri Kurulu, Dumann dal253 masn emrederek yeni bir Petrograd Belediye Duma-smn seilmesini istedi: KorniJov olayndan nce 2 Eyli gn seifmi bulunan Petrograd Belediye Dumasmn ak ve kesinlikle Petrograd laU km temsil etmediini ve halkn istem ve amalariyle eliki halinde 'okluunu, hi bir siyasi gvenceden arhk yararianam-yan ounluk yelerinin \'t asker ve kyt isteklerine kars yneltilmi kar devrim giriim ferini desteklemek ve devlet faaliyetlerini baltalamak in .mtiyazlarm kullanmaya devam ettiklerini gz nne alan, Hafk Komiserleri Kurulu, Petrograd hafkm zerk Beiedye siyasetini belirlemee ararak aadaki kararnam&yi yaynlar; 1 Belediye Dumas 30 Kasm 1917 tarihinde datsf-nuhr. 2 imdiki Dumann atad 1m memurlar grevlerinin banda Kalarak yeni Duma yerlerine geeceklerini bildirinceye kadar grevlerini srdreceklerdir. 3 Tm belediye memurlar grevlerini yapmaya devam edeceklerdir Hizmet/erini yerine getirmiyenfer iten karlm olarak kabul edileceklerdir. 4 Yeni Petrograd Duma semler, ibu kararnameyle birlikte yaynlanan 9 Aralk 1917 Petrograd Belediye Duma yeleri seimleri zerme kararname hkm/erine uygun olarak 9 Aralk 1917 gn yaplacaktr. 5 Yeni Duma ilk toplantsn 11 Aralk gn saat 2 de yapacaktr. 6 ibu kararnameye kart gelenlerle beledfye msdanta bile bil zarar veren ya da onlar mha etmekte sulu her kii sl tutuklanarak asker devrim mahkemesinde yarglanacaktr. Eski Duma toplanarak derhal kahramanlk gsteririnde bulunmaya balad. Verdii kararlarda kannn damlasna kadar durumunu savunacam bildiriyor ve halk serbeste setii belediyesini kurtarmaya a-nyordu mitsizce. Fakat halk ilgisiz ya da dmanca 'l;vr;n<) bu canlar karsnda. 30 Kasn gn beledi ye Ufkimi Sehreider ve birok danman tutukland ve snr^nyj ekildikten, sonra serbest brakldlar. Ayn gn vr wlr\\ l'mi't l>um\ yeniden toplanmaya devam etti. F;k;L kzl ktnyrl.rl. tfrmicilor sk sk eri girerek ncznkt'llr h^i.ntnm tl;tjilt;sn isliyorlard, 2 Ara-lk gn, l>ir k.....nn kirsiidc kftntsm;sn srdrr254

ken bir subayla birka gemici salona girdiler ve ierde bulunanlara dan kmalarn emrederek aksi halde zor kullanacaklarn bildirdiler. Yalnzca iddete boyun ediklerini syleyen meclis sonuna dek protesto etmekten geri kalmad bu baskn,.. Ilml sosyalistlerin katlmad seimler on gn sonra yapld ve yeni Dumann hemen tamamn Bolevikler oluturdular... Kesinlikle antisovyetik eilimler gsteren Ukranya ve Finlandiya gibi cumhuriyetlerin de aralarnda bulunduu birsr sert muhalefet merkezleri eksik deildi. Helsinfors ve Kiev'de hkmetler en gl ve gvenceli birliklerini topluyor ve Bolevikleri ezmek iin hazrlk yaparak ayni zamanda Rus askerlerini de silahlarndan arndrarak topraklar dna karyorlard. Ukranya Radas tm gney Rusyay egemenlii altna alm, Ka-ledin'e yiyecek ve askeri g gnderiyordu. Finlandiya ve Ukranya, Almanlarla gizli grmelere girerek derhal mttefik hkmetler tarafndan tanndlar. Sovyet Eusyaya kar, kar devrim saldr sleri kurmak ama-ciyle mttefik kuvvetler Finlandiya ve Ukranyadaki varlkl snflarla anlama yaparak byk paralar dkyorlard ortaya. Sonunda bolevizm bu iki lkede de zafere ulanca yenik burjuvazi Almanlar ard bu kez yardmna... Fakat sovyet hkmetine en korkun tehlike iten geliyordu. Birincisi Kaledin'in eylemleri, ikincisi ise banda general Dukonin'in bulunduu MobUev byk genel kurmayyd. Heryerdcn kvcren Munvivov, Kazaklara kar giriilecek operasyon kumandanlna atand ve fabrika iileri arasndan bir kz t i ordu toplamaya giriti. Yzlerce propagandac Dorfii gnderildi. Halk komiserleri Kurulu, Kazaklara ynelttii bir arda onlara sovyet hkmetinin m" olduunut varlkl snflarla memurlarn, toprak sahiplerinin, bankerlerin ve mttefikleri olan Kazak generalleriylc toprak aalarnn halk tarafndan zenginliklerine el konulmasn nlemek iin nasl devrimi ezmeye altklarn anlatt. 27 Kasm gn, Lenin ve Troki'yi grmek iin bir Kazak Komitesi Smolny'ye geldi. Sovyet hkmetinin ka^ak topraklarn Rus kyllerine datmak gibi bir niyeti olup olmadn renmek istiyorlard. 255 Hayr, dye yantlad TrokL Kazaklar kendi aralarnda bir sre konutuktan sonra, Peki, dediler, Sovyet hkmeti byk kazak toprak aalarnn topraklarna el koyup sonradan onlar Kazak iileri arasnda datacak mdr, byle bir niyeti var mdr? Bunu siz yapacaksnz, diye yantlad Lenin. Kazak iilerini, yapacaklar tm giriimlerde destekliye-ceiz. En iyi metod, Kazak Sovyetlerini kurmakla ie balamamzdr. O zaman Tsik'e katlabilir ve Sovyet hkmeti, sizin de hkmetiniz olur... Kazaklar bu szleri dnmek zere ekip gittiler ve iki hafta sonra general Kaledin'e bir askeri delegasyon gnderdiler. Kazak aalarnn topraklarn kazak iileri arasnda bltrmek konusunda bize sz verebilir misiniz? dediler. leyim daha iyi, diye yantlad Kaledin. Bir ay sonra ordusunun yava yava eridiini gren Kaledin beynine bir kurun skarak kendini ldrd. Kazak eylemi bitmiti... Mohilev'de eski Tsk ile Avksentiyev ve ernov gibi lml sosyalist liderleri, eski ordu komite efleri ve girici subaylar toplanmt. Kurmay heyeti, halk komiserler Kurulunu

tanmay inatla redediyordu. Etrafna lm taburlarn, Saint-Georges valyelerini ve cephe Kazaklarn toplam, mttefik askeri ateelerle, Kale-din'le ve Ukranya Rada'siyle sk temas halinde kalyordu. Mttefik hkmetler, Sovyetler Kongresinin genel bir mtareke istedii 8 Kasm tarihli bar kararnamesini cevapsz brakmlard. 20 Kasm gn Troki mttefik elilere aadaki notu gnderdi: Saym Bykeli, i, asker, kyl temsilciler Sovyetleri RusbirJii Kongresinin 8 Kasm gn Halk Komiserleri Kurulu ad altnda yeni bir Rus Cumhuriyet? Hkmeti oluturduunu sze bildirmekle onur duyarm. Bu hkmetin Bakan Vladmir llyi Lenln'dir ve ben, Dllorl H;fk Komiseri sfatJyle, d siyaseti yrtmekle grevliyim. .256 Halklarn kendi kendilerini idare etmek haklan zerine kurulu, tazminatsz ve toprak II haki olmayan demokratik bir mtareke ve ban teklifinin Sovyetler Ru&birlii Kongresince de onaylanan metni zerine dikkatinizi ekerek, bu belgeyi ivedi olarak bar grmelerinin almas ve tm cephelerde derhal bir mtarekeye gidiJmesl konusunda resmi bir teklif olarak germenizi Vioa ederim. Rus Cumhuriyeti Hkmeti ayn teklifi tm den halklara ve onlarn hkmetlerine de anda gtrecektir. Ei grlmemi .bylesine kanl Wr kavgadan bitik ve yorgun km tm halklar gM bar yaplmasn isteyen sizin halkmz iin de Rus hkmetinin dern saygsn kabul ediniz ltfen, sayn bykeli. Ayni gece, halk komiserleri Kurulu Dukonin'e aadaki telgraf gnderdi: Halk Komiserleri Kurulu, ster mttefikimiz, ister dmanmz olsun, tm den lkelere ivedi bir mtareke nerisi gtrlmesini gerekli grr Bu ynde bir duyuru, Dileri taralndan Petrograd'dakl tm mttefik temsilcilerine verilmitir. Halk Komiserleri Kurulu, i, asker, kyl temsilcileri Sovyetleri Rusbiril Kongresinin ald karar uyarnca siz yce komutan, bu telgrafj alr olmaz, dman askeri otoritelerine bavurarak bar grmelerinin balamas in derhal atein kesilmesi konusundaki nerimizi vermekfe grevlendirir. Bu n grmeleri yrtmekle sizi grevlendiren Halk Komiserleri Kurulu aada yazmanlar emreder; 1 Dman ordular temsilcileriyle yaplan grmelerin gidi eklini direk telefonla srekli olarak bildiriniz, 2 Mtarekeyi ancak Haik Komiserleri Kurulunun onayn aldktan sonra imzalaynz. Mttefik eliler Trokfnin notunu umursamaz bir sessizlik]e kabul ettiler. Gazetelerde ineleyici ve alayc isimsiz rportajlar da yaynland. Dukonin'e verilen emir, aktan aa ihanet olarak grld... Dukonin' den ses seda kmyordu. 22 Kasm gecesi, telefonla kendisine ald emri yerine getirip getirmiyecei sorulunca, ancak lke ve ordunun destekledii bir hkmetten gelirse emre uyabileceini syledi. Derhal telgrafla yksek kumandanlk grevinden ahnarak yerine Krilenko atand. Kitlelere dorudan aOnyay Sarsan On Gn/F: 17 257 rda bulunma taktiine bal kalan Lenin, tm kolordu,

tmen ve alay komiteleriyle, ordu ve donanmadaki tm askerlere radyoyla Dukonin'in cevabn ileterek cephe alaylarna, karlarndaki dman birlikleriyle grmelere balamak iin delege semeleri emrini verdi, 23 Kasm gn, hkmetlerinden aldklar direktiflere gre hareket eden mttefik askeri ateeler Duko-nin'e bir nota vererek antant devletleriyle yaian anlamalarn bozulmamasna dikkat etmesini bildirdiler. Notat Almanya ile yaplacak ayr bir bar halinde bunun Rusya iin ok kt sonular douracan sylyordu, Dukonin bu duyuruyu derhal asker komitelerin bilgisine sunmakta gecikmedi... Troki, ertesi gn birliklere yeni bir arda bulunarak, mttefik temsilciler notasn, ak bir ekilde Rusyann i ilerine karma olarak niteliyor ve ar tarafndan yaplm anlamalar yrtmek iin Rus ordusu ve halkm tehditlerle sava srdrmeye zorlayan kstah bir giriim olarak gryordu. Dukonin ile etrafn eviren kar devrimci subaylar ve binlerce kilometre uzunluundaki cephede gvenini yitirmi fkeli askerleri kkrtan Mohilev'de toplanm gerici politikaclar knayan duyurular pepee kp duruyordu Smolny'den. Ayni zamanda Krilenko, son derece sadk gemicilerden oluturduu birlikle Byk Genel Kurmay'n hesabm grmek zere yola koyuluyor ve heryerde askerlerin lgnca alklariyle karlanyordu. Gerek bir zafer yryyd bu. Ordu merkez Komitesi Dukonin lehinde bir duyuru yaynlad zaman on bin kii derhal Mohilev'e yrye geti. 2 Aralk gn MohIev garnizonu ayaklanarak kenti ele geirdi ve Dukonin ile ordu merkez Komitesini tutuklayp sancaklariyle birlikte yeni kumandan kar-1ama yt kt. Krilenko ertesi sabah Mohilev'e girerken iine Dukonin*in hapsedildii bir vagonun etrafn evirmi barp duran byk bir kalabalkla karlat. DkoDjnY bir fenalk yapmamalarn askerlerden rica orlon'k fin un Petrograd'a gtrleceini ve orada devri in nnhluMTiesi nnde yarglanacan bildirdi. Fakat timi koMiiKLih sinirin, sanki halka nutuk atmak ister-rnisn'siiM. Ookonn <\o hasm nenccreden dar kard. ln Killin lulk rkcyt1 kjmliink yasl generali yaka-lad ^l)j ak bir yen jtttirvrok orada ldrd... 258 Bylece Byk genel Karargh ayaklanmas da sona ermi oldu*,, Rusyadaki dman askeri gcnn son kalesi de dtkten sonra Sovyet hkmeti Devletin rgtlenmesine giriti. Eski memurlardan ou ve dier partilerden birsr ye devlet hizmetine girdiler. Fakat para hrsnn kamlad kimseler, halk komiserlerinin aylklarn ayda en fazla 500 ruble olarak belirleyen Devlet memurlar kararnamesiyle d krklna uradlar... Birlikler birlii tarafndan yrtlen memurlar grevi tccarlarn ve para bablarnn artk kendilerini desteklememesinden tr baarszla urad. Ve banka memurlar da grevlerinin bana dndler... Bankalarn milliletirilmesi zerine kararname karlmas, milli Ekonomi yksek Kurulunun oluturulmas, toprak kararnamesinin sk bir uygulamas, ordunun yeniden demokratik bir ekilde rgtlenmesi, tm devlet ve kii yaamlarnda yaplan kkl deiiklikler ve yalnzca ii, asker ve kyllerin tam inanlariyle gerekleebilen tm bu tedbirlerin alnmasiyle trl engellerin ve trl yanllklarn arasnda, proletarya Rus-yas yava yava kendine bir biim vermeye balad... Bolevikler iktidar alrken ne varlkl snflarla ya da eitli siyasi liderlerle anlamaya

girimi ve ne eski hkmet mekanizmasn kendilerine balamak istemilerdi. Ufak bir kliin rgtlenmi iddet eylemi de deildi bu. Eer tm Rusyada kitleler ayaklanma iin hazr olmasalard baarszlk kesin olurdu. Boleviklerin tek baar nedeni, halkn en derin, kelerinde yatan geni ve basit istemlerini harekete geirerek gemii ykmak ve kendileriyle birlikte henz duman tten bu harabeler zerinde yeni bir dnya kurmak iin onlar ibana armalardr... on ikinci blm KYL KONGRES 18 Kasm gn kar yamaya balad. Uykudan uyandmz zaman beyaz bir rt pencere kenarlarna ylp kalmt. Kar tanecikleri ylesine sk uuuyordu ki iki metre ilerisini grebilmek olanakszd. amur kaybolmu, lgn ve karanlk kent, gz ap kapayncaya kadar parlak bir beyazlkla kaplanmt. Krklerine brnm arabaclar, tekerlekleri karp kzaklarn takm, yaan kar taneleriyle sakallar ta gibi sertlemi, sokan iri br talar stnde sektirerek sryorlard arabalarn... Devrime ramen, tm Rusyann bu bilinmeyen alemde yapt ba dndrc ve korkun sramalara ramen, byk bir kvan sard tm kenti karlarn gelmesiyle birlikte. Herkes glyor ve sokaklara kyor, ellerini uzatarak ty gibi beyazlklar kucaklamaya alyordu. Tm gri renk kaybolmu, yalnzca kule ve kubbelerin altm sslemeleriyle canl renkleri, doulu gzelliklerini daha ok vurgulayan karn zerinde belirginleiyordu. leye doru, solgun, rengi atm bir gne kendini gsterdi. Yamurlu mevsimin nezleleri, romatizmalar artk gerilerde kalmt. Kent hayat canland ve devrim bile admlarn sklatrmaya balad, Bir gn, Smolny karsndaki kk handa (trak-tir) oturmutum. fl'om amcann kulbesi denen bu alak tavanl grltl yere sk sk gelen kzl koruyucular Ickctarlr kapl kk masalarn etrafna ylr, nlerine lopmkUm byk aydanlklar eker ve salonu sigaralarnn konkn dumanyla doldururlar, gar260 sonlar ise saa sola kouturarak Seyas, Seyas (hemen, hemen) diye barrlard. Bir- ksede, etrafndakilere nutuk atan ama szleri srekli olarak kesilen bir yzba oturmutu: Sizler gerek birer katilsiniz, diye baryordu. Sokaklarda kendi z kardelerinize ate ediyorsunuz. Ne zaman, nerede oldu bu yahu? diye sordu bir ii. Geen pazar, hani junkerler,., Peki ya onlar? Onlar ate etmedi mi bizim zerimize? Adamlardan biri sarl kolunu gstererek Bak o haydutlardan kalan hatraya dedi. O zaman yzba cierlerinin tm gcyle, Tarafsz kalmalydnz tarafsz, diye bard. Ne hakla yasal bir hkmeti ykyorsunuz? Lenin de kimmi? Almann bri. Ya siz? Siz de bir kkrtc, bir kar devrimcisiniz, diye bardlar etraftan. Sesini yeniden duyurmaya balad zaman yzba ayaa kalkt. Peki, dedi. Siz Rus halk olduunuzu ileri sryorsunuz. Rus halk siz deil, kyllerdir. Kylleri bekleyin ki... ;

 Evet, diye bardlar sadan soldan. Bekleyin ki kyller konusun. Biz biliyoruz ne syleyeceklerini. Bizim gibi ii deil mi onlar da? Gereklen herey kyllere balyd. Siyasi ynden geri kalm olmalarna karn kendilerine gre bir fikirleri vard ve nfusun % 80 nin oluturan onlard. Boleviklerin, aralarnda pek az yanls vard ve yalnzca sanayi iilerinin diktatrl srekli olarak olanakszd... Eskidenken kyllerin partisi Devrimci Sosyalist partsiyd vo hkmeU destekliyen tm partilerden yalnzca sol Devrimci Sosyalist partisi, kyl ynlarnn gerek nderlii mirasna konmutu ve kentlerdeki rgtlenmi proletaryann koruyuculuu altnda krsal alanlarn desteine gereksinim duyan da oydu* Smolny, kendi ynnden onlar ihmal etmi deildi. Toprak kararnamesinden sonra yeni Tsik'in ilk giriimlerinden biri kyl Kongresini toplamak oldu. Birka gn sonra kantonal (volost) toprak komitelerine ilikin bir ynetmelik ve arkasndan Lenin'in kyllere ars yaynland. Lenin bu arda, kyllere basit 261 kelimelerle devrim ve yeni hkmetin neler olduunu anlatyordu. 16 Kasmda Lenin ve Miliutin, binlerce rnekleri kylere datlan stasra temsilcilerine direktifler! yaynladlar: 1 Temsilci, kendisine gsterilen taraya gelir gelmez, ii, kyl asker temsilcileri Sovyetlni toplayarak toprak yasasn anlatacak ve tara Ife (gubernya) blge (uiezd) Sovyetlerin i toplayacaktr 2 Taradaki toprak sorunu zerine bilgi edinecektir, a Aalarn topraklarna el konmu mudur? Nerede ve hangi yrede? b El konan topraklan kim ynetmektedir? Toprak komiteleri mi yoksa eski sahipleri mi? c Hayvan ve toprak aletleri ne olmutur? 3 *- Kyller tarafndan srlen toprakta genileme oimu mudur? 4 Tara, ngrlen tm randmandan ne kadarna ulamtr? 5 Topraklar artk kyllerin elinde olduundan, temsilci, randman arttrmak ve alk tehdidini engellemenin tek yolu olan kentlere buday gndermeyi srdrmek gereini aklayacaktr 6 i, asker, kyl temsilciler Sovyetlerin, yre ve kanton toprak komitelerine topraklarn aktarlabilmesi tamamlamak iin ne gibi ledbirler alnmtr ve alnmaktadr? 7 1yi baklm ve iyi donatlm iftliklerin, yetkili zi-raatlerin ynetimi altnda zirai ii sovyetlerine braklmas nerilir. Heryerde kyler heyecan iindeydi. Gerekten, toprak kararnamesinin uyandrd bir etki deildi bu yalnzcn, cepheden dnen ve devrim ruhunu da beraberi ri(le getiren binlerce kylnn de katks vard bunda- Bir kyl Kongresinin toplanmasn yrekten isteyen de m insnnlard. his ki Tsik, ii ve asker Sovyetleri ikinci Kongresini n;sil Uiirijilamsa, kyl Sovyetleri icra komitesi de SmoIny'yr atfrlan kyl kongresini engellemeye a-\v>iU ve t.i|>k \ski Tpk gibi giriiminin baarsz kaldrm tf>riuu*e lrton heryere telgraflar ekerek tutucu dck'tfi'trnn s\-lncsini emretti. Kongrenin Mohilev* de to[)hm;u';i^ sylentileri

ylesine yaylmt ki bir262 ka delege gerekten bu kente gittiler. Bununla birlikte 23 Kasm gn 400 kadar delege Petrograd'a geldiler ve partilerin n toplantlar balad... lk toplant Dumann Aleksandr salonunda yapld, lk oylama, delegelerden yardan fazlasn sol Devrimci Sosyalistlere ait olduunu, Boleviklerin bete bir orannda oy aldklarn ve sa Devrimci Sosyalistlerin ise drtte bir oy topladklarn ortaya koydu. Geriye kalanlar, Avksentiyev, aykovski ve Pieenkonov'un egemen olduu eski icra komitesine duyduklar ortak dmanlkla kenetlenmilerdi birbirlerine. Byk salon azna kadar doluydu ve grltden geilmiyordu. nat ve derin bir dmanlk delegeleri kart guruplara ayrmt. Sada subay epoletlerinin parlad grlyor ve ve hali vakti yerinde yal ky aalar sakallariyle farkediliyordu. Ortada birka kyl, assubaylar ve birka ta asker vard. Soldaki tm delegeler basit asker niformas tayorlard. Bunlar ordudan yeni dnen gen kuakt,.. Tribnler, daima kyl kkenlerini anmsayan iilerle kaplyd,.. Eski Tsik'in aksine, icra Komitesi toplanty aarken Kongrenin resmi bir karakter tamadm syledi. Asl resmi Kongre 13 Aralkta alacakt. Byk bir alk ve iddetli protesto sesleri arasnda komite konumacs, toplant halindeki meclisin olaanst bir konferans olduunu syledi. Fakat olaanst konferans, bakanla sol Devrimci Sosyalistlerin lideri bayan Maria Spridonova'y getirerek komiteye kar besledii duygular bir anda gstermi oldu... ilk gn iddetli tartmalarla geti: Kanton delegeleri de arlacak myd? Yoksa yalnzca tara delegeleri mi gelecekti? Asker ve ii sovyetlerinde olduu gibi ezici bir ounluk, mmkn olabilen en geni bir temsilciler kongresi istedikleri zaman eski icra komitesi salonu terketti... Balangtanberi delegelerin ounun, halk komiserleri hkmetine kar olduu belliydi. Bolevikler adna konumaya alan Zinoviev yuhaland ve glmeler arasnda krsden ayrld zaman birinin ite ba belada bir halk komiseri dedii iitildi. r Biz sol Devrimci Sosyalistler, diye haykrd Na-zarev bir tara temsilcisi olarak, kyller temsil edilmedii srece bu gstermelik ii ve asker hkmetini 263 tanmyoruz. imdi yalnzca bir ii diktatrl vardr... Tm demokrasiyi temsil eden yeni bir hkmetin oluturulmasn istiyoruz... Gerici delegeler bu duygulardan ustaca yararlanarak Bolevik itirazlar arasnda halk komiserleri Kurulunun Kongreye zorla iradesini kabul ettirmek istediini ve onu g kullanarak datmak niyetinde olduunu sylediler. Bu szler fkeyle kark yuhalarla karland. nc gn Lenin birden krsye karak konumak istedi. On dakika sreyle toplantnn zerinden deli gibi bir rzgar esti; k dar diye baryorlar-d etraftan Sizin halk komiserlerinizi dinlemiyeceiz, hkmetinizi tanmyoruz. Lenin, ayakta, san derece sakin, iki eliyle krsnn kenarlarn yakalam kk gzleriyle patrdy izliyordu dikkatle. Sa taraf dnda, grltler yava yava azald. Halk komiserleri Kurulu yesi olarak bulunmuyorum burada, dedi Lenin grltnn kesilmesi iin szlerini yarda brakarak. Fakat bu Kongreye yasal olarak katlan Bolevik

partisi yesi olarak burdaym. Ve herkesin grebilmesi iin delege kartn uzatt. Fakat, diye srdrd konumasn ayni gvenceli sesle, hi kimse imdiki Rus hkmetinin Bolevik partisi tarafndan oluturulduunu inkr edemez yeniden szlerini kesti yleki pratik olarak ayni kapya kar bu. Bu szler zerine sa sralardan sar, edici bir grlt koptu. Halbuki merak uyanma benzeyen orta ve sol sralar grlty bastrdlar. Lenin'in szleri ok basitti. imdi siz kyller, bana ak ak syleyin. Po-mieiklerin topraklarn alp sizlere verdik. Buna karlk iilerin sanayi kontrol etmesine engel olmak istiyor musunuz istemiyor musunuz? Bir snf mcadelesi var burda. Toprak sahipleri nasl kyllere kar ti irmiyorsa, sanayiciler de iilere yle direniyorlar. Prok'turya sralarn blnmeye mi brakacaksnz? Ne yardnn oJrmk stiyorsunuz? Hiz Bolevikler, proletarya partisiyiz, hem kyl prokbryiismn, \wm de ifji proletaryasnn. Biz Bolevikler sovyHtfrin koruyLicusuyuz, hem kyl Sovyetlerinin ve ho t\v sjv vi' hsIcit sovycl [erinin. imdiki h264 kmet bir sovyet hkmetidir. Yalnzca kyl sovyetle-rini hkmete katlmaya armadk, sol Devrimci Sosyalist temsilcilerini de halk komiserleri Kuruluna girmeye davet ettik. Sovyetler, halkn, fabrika ve maden iilerinin, ayni zamanda tarlada alanlarn da en grkemli bir temsilcilsidir, Sovyetleri datmak isteyen kim olursa alsm antidemokratik ve kar devrimci bir eyleme gemi olur. Sa Devrimci Sosyalist arkadalar ve siz bay Kadeler, sizlere ihtar ediyorum: eer Kurucu Meclis, Sovyetleri datmaya kalkrsa buna izin vermiyece-iz. 25 Kasm gn leden sonra, icra Komitesinin ard ernov acele Mohilev'den geldi. ki ay nce ar bir devrimci ve kyller yannda popler olarak baklan ernov'a ba vurularak Kongrenin tehlikeli bir ekilde sola kaymasn nlemesi isteniyordu imdi, Ge-lirgelmez tutukland ernov ve Smolny'ye gnderildi. Sonra, ksa bir konuma sonunda serbest brakld. lknce Kongreyi terkettiinden dolay icra Komitesine iddetle att. Kendisiyle birlikte geri dnmeye raz oldular ve salona girer girmez ounluun alklar ve Boleviklerin alay ve yuhalariyle karland. ernov. Arkadalar, burada yoktum. Bat cephesindeki ordularn tm kyl delegelerinin katlaca bir kongrenin toplanmas iin 12. Ordu Konferansna gitmitim. Bu nedenle burada geen ayaklanmalardan pek bilgim yok... Zinoviev ayaa frhyarak bard: Evet, yalnzca birka dakika yoktunuz. (Barmalar: Kahrolsun Bolevikler). ernov yeniden sz alarak savundu: Petrograd zerine ordu gndermeye yardm etmekle sulanmann hi bir geerli temeli yoktur ve tmyle yalandr. Bu sulama nereden geliyor? Dayandnz kaynaklar aklayn da grelim... Zinoviev: Izvestia vo Delo Naroda. Sizin kendi gazeteleriniz. te kaynaklar bunlar.

Gri sakall, kabark sal ve kck gzleriyle ernov'un yz fkeden kpkrmz kesildi, sonra kendine hakim olarak srdrd konumasn: 265 Olan bitenlerden hi haberim olmadn, buradaki ordudan baka (kyl delegeleri gstererek) orduyla ilgim olmadn tekrarlarm. Bu kyl delegelerin gelmesini de bana borlusunuz, (Glmeler ve barmalar: Bravo). Dnmde, Smolny'ye gittiim zaman bana byle sulamalarda bulunmadlar. Ksa bir konumadan sonra ayrldm. Hepsi de bu oldu. Kalksn birisi de bu sulamay tekrarlasn burada... Byk bir grlt koptu szlerinin sonunda, Bole-viklerle birka sol Devrimci Sosyalistler ayaa kalkm barp aryor, yumruklariyle ernov'u tehdit ederken dierleri de onlarn seslerini bastrmaya alyorlard. Bu toplant deil, bir skandaldir, diye haykran ernov salondan ayrld ve toplant da grlt ve kargaalk nedeniyle ertelendi. Bununla birlikte cra Komitesinin hukuksal durumundan ortaya kan sorun zihinleri elmiti bir kez. Kongreyi olaan st konferans* olarak nitelemekle icra Komitesinin yeniden seilmesine engel olunmak isteniyordu, ama bu da iki taraf keskin bir bak gibi tehlikeliydi. Sol Devrimci Sosyalistler, Kongrenin icra Komitesi zerinde hi bir yetkisi yoksa, cra Komitesinin de Kongre zerinde bir yetkisi olmadn sylediler ve 25 Kasm gn toplant, icra Komitesi yetkilerinin olaanst Konferans tarafndan yrtleceini ve oylamaya yalnzca delege olarak ynetmeliklere uygun bir ekilde seilmi Komite yelerinin katlacan kararlatrd. Ertesi gnt Boleviklerin iddetli kar kmasna ramen bu karara yeni bir dzenleme getirildi. Delege lsn olmasn tm icra Komitesi yeleri oylamaya katlacaklard. 27 Kasm gn, Boieviklerle sol Devrimci Sosyalistlerin programnn ayrcalklarn ortaya karan top-ntk sorunu zerine grmelere geildi. So? Devrimci Sosyalistler adma konusun Kainski, devrim .sresinde toprak sorununun geirdii aamalar nnlnlt. Itk kyl Sovyetleri Kongresi, byk toprak mlkyHlerii derhal toprak Komitelerine devredilmesi lehinde bir ktmv vermi, fakat devrim liderleriyle hkmetteki burjuva hr Kurucu Meclis toplanmadan nce sorununun v'Mnknmesine kar^ kmlard... Uzla266 ma sreci olarak grnen devrimin ikinci srecindeki en byk olay ernov'un kabineye girmesiydi. Kyller, toprak sorunu zerindeki pratik zmn yaklatna itenlikle inanyorlard. Fakat ilk kyl Kongresinin emredici kararna ramen icra Komitesindeki gericilerle uzlatrclar bu konuda herhangi bir eyleme geilmesini engellemi$lerdi. Bu siyaset, krsal alanlarda bir dizi karklk yaratt. Sabr taan ve mitleri krlan kyller kmldamaya balamlard. Onlar devrimin gerek anlamn kavryor ve szden eyleme geilmesini istiyorlard.,. Yakn zamanda ortaya kan olaylar, basit birer ayaklanma, bir Bolevik serveni deildir, diye konumac devam etti. Fakat tm lkenin destekledii gerek bir halk ayaklanmasdtr... Bolevikler genellikle toprak konusu zerinde alnacak tek tutumu aldlar, ama kyller topraklar zorla ele geirmeyi nererek korkun bir yanllk yaptlar... lk gndenberit kyllerin topraklar kitlesel devrimci bir eylemle ele geirmeleri gerektiini syleyip

durdular. Bu anarinin ta kendisidir. Topraklarn kyllere devri bir dzen iinde yaplmaldr, Bolevikler iin nemli olan, devrim sorunlarnn biran nce -zlmesiydi, ama nasl zlecekler, bunlara nem verdikleri yoktu... Sovyet Kongresinin toprak kararnamesi, esas bakmdan kyl Kongresinin kararlarna benzemektedir. O zaman neden hkmet bu Kongrenin izdii yolu izlemedi? nk haik komiserleri Kurulu, Kurucu Meclisin artk bu ile uramamas iin sorunun biran nce zme balanmasn istiyordu... Hkmet kukusuz ki pratik tedbirler almann gerektiine inanmt ama hi dnmeden toprak komiteleri ynetmeliini kararak garip bir durum yaratt. Zira halk komiserleri Kurulu, zel mlkiyeti geersiz klyor, buna karlk ise toprak Komitelerinin yntemlerinde temel olarak bu mlkiyet almyordu... Ama hi bir ktlk kmad bu karklktan, zira toprak Komiteleri Bolevik kararlarn hie sayarak kendi tedbirlerini uygulamaya baladlar. Bu tedbirler de byk kyl ounluunun istemlerini yanstmaktadr... Adgeen toprak Komiteleri, soruna yasal bir zm getirmeye almamaktadr. Bu Kurucu Meclisin 267 grevidir... Ama Kurucu Meclis Rus kylsnn istemlerini yerine getirmeye istekli midir? Bunu kesinlikle ileri sremeyiz. Emin olduumuz tek ey, devrimci duygularn artk kyllerde uyanmaya balad ve Kurucu Meclisin de toprak sorununu kyllerin isteklerine gre zmek zorunda kalacadr... Kumcu Meclis halk iradesini hie saymaya cesaret edemiyecektir... Kainski'den sonra sz Lenin ald. Herkes gz kulak olmu dinliyordu kendisini: u anda, yalnzca toprak sorununu deil, sosyal devrimin tm sorunlarn zmeye alyoruz hem Rus-yada ve hem de btn dnyada. Toprak sorunu, sosyal devrimin tm dier sorunlarndan ayr olarak zlemez. Topraklara el konulmas, yalnzca Rus toprak sahiplerinin deil fakat bu byk toprak sahiplerinin bankalar arachiyle bal olduklar yabanc sermayenin de direncini beraberinde getirir.,, Rusyadaki toprak mlkiyeti rejimi, korkun bir smr dzeni yaratmtr ve bu nedenle topraklara kyller tarafndan el konmas devrimimizin en nemli eylemlerinden biridir. Fakat devrimimizin geirmek zorunda kald aamalarn da kantlad gibi bu eylem, devrimin dier eylemlerinden ayr tutulamaz. Sol devrimci Sosyalistlerin hatas, kitle bilincinin gelime-sini yeterli grmedikleri bahanesiyle uzlamaya kar kmam olmalardr... Eer sosyalizm, ayrcalksz tm herkesin yeterli bilinlenmeye ulat zaman ancak gerekleebilecek-se, belki de be yz sene nce gremeyiz sosyalizmi yeryznde. Siyasi sosyalist parti, ii snfnn n-csdr. Kitlelerin bilin seviyesi dkl yznden kendi kendini engelyemez. Ama Sovyetleri, Devrimci giriimin birer aleti gibi kullanarak kitleleri srklemek zorundadr.,. Fakat kararszlarn ban ekmek iin, Sol Devrimci Sosyalist arkadalarn bizzat kendilerinin kararszlktan kurtulmas gerekir. Geen temmuz ayndan beri halk kitleleriyle uzlatrclar arasndaki ilikilerde bir sr atlaklar olutu. Halbuki bugn, Kasm aynda. Sol Devrimci Sosyal isl.lrr halk uyutan Avksentiyev'e kalkm el uzat-yorlnr. K&vr mlma kesil messo devrim bitti demektir. Burjuvaziyle nnla.-jin^ olmaz. Gcnn kesinlikle -ezilmesi tm

268 Biz Bolevikler, kendi toprak programmz deitirmedik. Toprak zel mlkiyetini geersiz klmay red-etmedik ve onu yapmay da dnmyoruz. zel mlkiyet zerine kurulu olmayan toprak Komiteleri ynetmeliini kabul ettik. Zira sosyalist bir devrim iin kavga veren tm unsurlasn arasnda sk bir i birliini daha da gelitirmek iin halkn istemlerine gre halk iradesini gerekletirmee alyoruz biz. Sol Devrimci Sosyalistleri koalisyona girmeye aryor ve kendi partilerinin uzlatrclaryle ilgilerini keserek artk geriye bakmamalarm istiyoruz. Kurucu Meclis konusunda bir nceki konumacnn da dedii gibi, almalarndan doacak sonucun kitleler tarafndan yaplacak devrimci baskya bal olduu aktr. Szlerimin sonunda tekrar ediyorum: Bu devrimci baskya gveniniz ama tfeklerinizi de unutmaynz. Sonra Lenin, Bolevik karar projesini okudu: Kyl Kongresi, ii ve asker temsilciler Sovyetleri Rus-birlii Kongresi tarafndan 8 Kasm 1917fde kabuledip, Rus Cumhuriyeti i ve kyl geici hkmeti olarak Halk Komiserleri Kurulunca yaynlanan toprak kararnamesini oy birliiyle ve tm metniyle onaylamaktadr. Kyl Kongresi, bu kararnamenin uygulanmasn btn gcyle desteklemekteki sarslmaz ve kesin kararn bir kez daha akhyarak kylleri, hep birlikte kendisini desteklemeye vb zaman geirmeden, adgeen kararnameyi bizzat kendileri tarafndan uygulamaya arr ve aym zamanda, nemti tm grevlere, smrlen kyl ilerin yararlarna kesin bahhkfarn ve tu yararlan byk toprak sahipleriyle, kapitalistlerin ve onfarm tm yanls ve su ortaklarnn direnmelerine kar gsterdikleri savunma yetenek ve iradeleriyle bilfiil kantlam olan kimseleri getirmeye davet eder. Kyl Kongresi toprak kararnamesini oluturan tedbirlerin tm uygulamasnn yalnzca 7 Kasmda balatlm bulunan sosyalist ii devriminin zaferiyle mmkn olabilecei konusundaki nancm belirtir. Gerekten, topraklarn ii kyllere kesinlikle gelni, ziraat makinelerine el konmasn, kapitalist klelik sisteminin tmnden geersiz klnmasiyle toprak iileri yararlarnn savunmasn, sanayi ve toprak rnlerinin eitli blgeler ve yurttalar arasnda aklc ve dzenti bir ekilde bltrlmesnI, 269 bankalara eJ konmasn (bu yaplmadan halkn topraklara el koymas olenskstzdr), smrJenlere ve ilere Devletin yar-d)mn v.s.,, yalntzca sosyafst bir Devrim gerekletirebilir. Btn bu nedenlerden tr, 7 Kasm sosyalist Devrimini tmyle birlikte destekleyen kyJ kongresJ, Rus Cumhuriyetinin sosyalist deiimine ilikin tedbrleri, yava yava fakat hi bir kararszlk duymadan gerekletirmek konusundaki sarslmaz Kararn belirtir. Toprak kararnamesinin uygulanmas ve srekli baansn sahyabllecek tek yol oJan sosyalist devrim zaferinin gerekli koulu, ktfsai alanlardaki smrlen iilerin, ilerlemi tm J-keJerin ii smfj ve proletaryasyla sk sktya kenetlenmeleridir. Bundan toyfe Rus Cumhuriyetinde, en yukardan en aaya kadar tm devJet rgt, t>u kenetlenme zerine dayanacak ve byle bir birleme de, burjuvazi ve onun siyasetini ynetenlerle birliine dnebilmek iin yaplacak ark ya da gizli, dorudan ya da dofayl tm giriimleri ortadan kaldrarak dnyada sosyalizmin zaferini yafnz basma salayabilecektin cra Komitesinin gerici yeleri artk aka ortaya kmaya cesaret edemiyorlard. Bununla

birlikte er-nov, birok kez ayaa kalkarak alak gnlllkle ve sempati toplayan bir ekilde konutu durdu ve sonunda broya katlmaya arld... Kongrenin ikinci gecesi bakana sunulan isimsiz bir notta ernov'a onur bakanl verilmesi isteniyordu. Ustinov notu yksek sesle okudu, fakat Zinovivev derhal ayaa frtyarak, bunun Kongre ynetimini ele geirmek iin eski icra Komitesince hazrlanan bir tuzak olduunu haykrd Salon bir anda iki tarafn fkeli yzleri ve delicesine hareket eden kollarndan oluan uultulu bir deniz haline dnverdi... Fakat hereye ramen ernov olduka popler kalmasn bildi. Toprak sorunu ve Lenin karar projesi zerine gecen frtnal grmeler sresinde Bolevikler iki kez toplantdan ayrlmak zereyken liderleri tarafndan engellendi. O zaman Kongrenin bir kmazda olduu izlenimi uyand bende. Ki t a t, .sol Devrimci Sosyalistlerle Bolevikler aras nd SmolnyMe gizli grlmelerin yapldm iimizden kimse bilini yordu. Devrimci Sosyalistler nceleri, Sovyetlerde temsil edilsin edilmesin tm sosyalist par270 tilerden oluan ii ve asker rgtleriyle kyl rgt delegelerinin eit sayda temsil edildii ve belediye Dumalariyle zemstvos delegelerinin tamamlad bir halk Kurulu nnde sorumlu bir hkmet istemilerdi. Lenin ve Troki aa alnacak, askeri devrimci Komiteyle dier bask prgtleri datlacaklard. 28 Kasm aramba sabah, btn gece sren ekimeli grmelerden sonra br anlamaya varlabil-dL 108 yeden oluan Tsik'e, kyl kongresi tarafndan nisb temsil sistemine gre seilen 108 ye, Ordu ve Donanmadan dorudan doruya seilen 100 delege ve 50 sendika temsilcileri eklenecekti (Rusbirlii sendikalarndan 35f demiryolculardan 10 ve PTT den 5 temsilci). Duma ve zemstvoslar artk sorun olmaktan kmt. Lenin ve Troki hkmette kalacaklar ve devrimci askeri Komite de grevini srdrecekti. Bu arada toplantlar, imparatorluk hukuk okuluna, kyl Sovyetleri icra Komitesinin merkezi olan Fontan-ka'da 6 numaraya nakledilmiti. aramba gn leden sonra, delegeler byk amfiteatrda toplandlar. Eski icra Komitesi ekilmi ve Ordu Komiteleri delegeleriyle bu iten honut olmayan delegelerin katld yar resm bir toplant yapyordu dier bir salonda. Grmelerin yryn dikkatlice izleyen ernov bir odadan dierine geiyordu. Boleviklerle bir anlamann grlmekte olduunu renmi fakat byle bir anlamann oktan yaplm olduunu kestire-miyordu. Yar resm olarak toplanan meclise dnerek yle konutu: Herkesin bir sosyalist birlii hkmet yanls olduu u gnlerde, ok kii, bir koalisyon hkmeti olmayan babakanl unutmaktadr. Ama o babakanln tek bir sosyalisti vard: Kerenski. Zamannda ok sevilen bir hkmetti. Bugn ise Kerenski sulanyor ve yalnz Sovyetlerce deil byk halk kitlelerince de iktidara getirilmi olduu unutuluyor. Kamu oyu neden Kerenski konusunda bylesine deiti? Vahilerin tapndklar birer tanrlar bulunur ve dileklerinden biri olmaynca kalkar kendi tanrlarn kendileri cezalandrrlar. u anda da byle bir durum olumaktadr. Dn Kerenski, bugn Lenin ve Troki, yarn bir bakas... 271 Hem Kerenski'ye ve hem de Boleviklere iktidar] brakmalarn syledik. Kerenski kabul

etti ve bugn ekildii yreden babakanlktan istifa ettiini bildirdi. Bolevikler ise, nasl kullanlacan bile bilmeden iktidarda kalmay inatla srdryorlar... Bolevikler ister basarsn ister baarmasn Rusya-nn kaderi deiecek deildir. Rus kyleri ne istediklerini ok iyi biliyorlar ve kendi tedbirlerini de uygula-maktalar su anda... Bizi kurtaracak olan gene de kyllerdir ... Bu srada, byk salonda Ustinov Kyl Kongresi ile Smolny arasnda yaplan anlamay haber vermi ve tanmlamas olanaksz bir kvan delegeleri sarvermi.-ti. Birden ernov ortaya karak sz istedi. Smolny ile kyl Kongresi arasnda bir anlamann yaplacan renmi bulunuyorum. Byle bir an-Jama yasalara aykrdr. Zira gerek kyl Sovyetleri Kongresi ancak gelecek hafta toplanabilecektir... Zaten unu da bildireyim ki size, Bolevikler isteklerinizin hibirini kabul etmeyeceklerdir... Byk bir kahkaha tufan szlerini yarda kesti ernov'un. Durumu kavradndan, nn de beraberinde gtrerek krsy ve salonu terketti... 29 Kasm Perembe gn akama doru Kongre ola-tfanst olarak topland. Bir bayram havas sarmt heryam ve yzler srekli glmsyordu... Gndemdeki dier sorunlar abucak geitirildikten sonra, Sol Devrimci Sosyalistlerin en yals olan beyaz sakall NaUnson, gzleri yaararak titreyen bir sesle kyl Sovyetlerinin, ii ve asker Sovyetleriyle yaptklar birleme metnini okudu. Birleme sznn her geiinde jiddetl alklar salonu inletiyordu... Sona doru Us-l.novt ilerinde Kzl Ordu delegelerinin de bulunduu \)\v delegasyonun Smolny,den geldiini bildirdi. Bir alktr koptu o anda ve birbirlerini izleyerek bir asker, hr i$i ve bir gemici krsye karak Kongreyi selm-\mU\ i\r: Sun m, Amerikan sosyalist ii parti delegesi Boris It.risl.cin soy, ;ldt: Kyl Kongresinin ii ve asker temsilciler Sov-ycUoriyl.' birimlii tfn, devrimin byk gnlerinden bi.272 ri olarak anmsanacaktr. Tm dnyada, Pariste, Lon-drada ve okyanusun te yanndaki New York'ta derin bir yank uyandracaktr bu birleme. Ve gene bu birleme, ezilen ve smrlenlerin yreklerine bir kvan getirecektir. Byk bir fikir zaj:er kazanmtr imdi. Batl lkeler ve Amerika, Rus proletaryasndan bylesine byk eyler bekliyorlard*.. Dnya proletaryasnn gz imdi Rus devrimine evrilmi ve gerekletirilmekte olan bu byk eseri beklemektedir... Tsik bakan Sverdlov da Kongreyi Selamladktan sonra kyller binay Yaasn i savan sonu, yaasn birleik demokrasi haykrlar altnda terkettiler. Karanlk oktan bastrmt ve donmu karn zerinde yldzlarla ayn beyaz aydnl oynayordu. Kanaln kenarnda, Paul alay arazi giysilerini giymi, sralanm bekliyordu ve bando Marseyez'i almaa balad o an. Askerlerin lgnca alklar arasnda kyller sra haline geerek Rusbirlii kyl Sovyeti icra Komitesinin byk krmz bayran atlar. Bayran zerinde altn simle yeni ilenmi bir yaz bulunuyordu Yaasn devrimci alan kitlelerin birlii. Dier bayraklar da arkadan gelmekteydiler: Mahalle Sovyetleri bayra ve zerinde Tm halklarn kardeliini yaratmak iin bu bayrak nnde eiliyoruz yazs

bulunan Putilov fabrikalarnn bayra. Mealeler portakal renkli klariyle geceyi aydnlatyor, buz kristalleri zerinde binlerce kez yansyor ve azlarn bak amayan akn kalabalklar arasndan Fontanka boyunca arklar syleyerek geen kortej zerine dumandan yaplm bir sis brakyordu. Yaasn devrim ordusu, yaasn kzl koruyucular, yaasn kyller. Yolda gittike byyen ve altn sim ilemeli yepyeni krmz bayraklar aan byk kortej tm kenti dolat. ki yal kylt belleri bkk ocuka bir mutluluun aydnlatt yzleriyle kol kola girmi yryorlard. Bir tanesi imdi skysa gelsinler topraklarmz alsnlar elimizden dedi. Smolny yaknnda sevinlerinden yerinde duramayan kzl koruyucular sokan iki yanma dizilmilerdi. Dier yal kyl arkadana dDnyay Sarsan On Gn/F: 18 273 nerek, di yorulmadm yahu, dedi. Sanki bunca yolu havalarda gittim. Smolny merdivenleri zerinde bayraklariyle birlikte yz kadar ii ve asker delegesi ierden, stunlarn arasndan gelen klarn nnde koyu bir yn halinde bekleirken birer dalga gibi coarak kyllere doru atldlar kucaklyarak ve gslerine bastrarak onlar. Sonra byk giri kapsn geen kortej iddetli alklar arasnda merdivenleri kt. Byk beyaz salonda Tsik, tm yeleriyle birlikte Petrograd Sovyeti ve binlerce seyirci, tarihin byk anlarn simgeleyen grkemli bir havaya brnm bekliyorlard kyllerin geliini. Zinoviev, toplantda bulunanlarn kvanl onaylar arasnda kyl Kongresi ile yaplan anlamay akladktan sonra koridorda bandonun sesi iitilerek kortejin ilk sralan salona girdii zaman sevin gsterileri bir frtna uultusuna dnmt. Presidyum ayaa kalkarak krsde kyl presidyumuna yer gsterdi ve iki bakanlk yeleri birbirleriyle kucaklatlar. Arkalarndaki arn portresinin sklp atldktan sonra bo kalan yere, beyaz duvarn zerine iki bayra da aprazlamasna astlar... Sonra zafer toplants ald. Ho geldiniz diyen Sverdlov'un arkasndan krsye Rusyamn en gl ve en sevilen kadn Maria Sprdonova kt zayf uuk rengi, dz salar, gzlkleri ve bir ngiliz retmeni haliyle: imdi Rus iilerinin nnde tarihin hibir zaman grmedii ufuklar almaktadr... Gemiin tm ii eylemleri yenilgi ile sonulanmtr. imdiki eylem uluslararas olduu iindir ki yenilmemi tir ve dnyadaki hi bir g, devrim ateini sndremiyecektir. Eski dnya yklmakta ve yeni bir dnya balamaktadr... Maria'nm arkasndan krsye Troki kt heyecanla: Kyl dostlar, size ho geldiniz derim. Devrim yreinin att bu evde, sizler birer davetli deilt bu evin /, sahibisiniz. Milyonlarca iinin iradesi -bu salonda birltvjiis.lir. Bundan byle Rus topra yalnzca 274 bir efendi tanmaktadr. O da, ii, asker ve kyllerin byk beraberlii... Sonra alayc ve ineleyici bir sesle mttefik elilerinden sz etti. Sonunda byk merkez hkmetlerinin kabul ettii Rus bar nerisine hep yukardan bakmlard imdiye dek. Bugn yeni bir insanlk domaktadr. Bu salon-da, tm lkelerin iilerine yemin ediyoruz ki devrimci grevimizin bandan sonuna dek hi bir zayflk iareti gstermeden kalacaz.

Eer yenik dersek, bayramz savunurken olacaktr bu ancak.., Krilenko cephedeki durumu aklad. Dukann, halk komiserleri kuruluna kar bir direni hazrlyordu. Dukann ve arkadalar unu iyice kafalarna soksunlar ki bar, yolunu tkamak istiyenlere kar amansz davranacaz. Dibenko, Donanma adma toplanty selmladktan sonra Vikiel'in yesi Kuruinski sz ald; Tm gerek sosyalistlerin birletii u gnde, demiryolu ii ordusu da devrimci demokrasinin hizmetine girmitir. Sonra, gzlerinde yalarla Lunaarski, sol Devrimci Sosyalistler adna Prosian ve nihayet Martov ve Gorki gruplarnn yelerinden oluan birleik enternasyonalciler adna Sakaravili konutu: Boleviklerin uyumaz siyasetleri nedeniyle Tsik'i terketmitik. Tm devrimci demokrasinin birlemesi iin onlar gerekli zverilerde bulunmaya zorlamak istiyorduk. imdi bu birlik gerekletiine gre Tsik'teki yerlerimizi almay kutsal bir grev sayarz... Ve Tsikl terk eden herkezin, tm yelerin oraya dnmek zorunda olduklarn bildiririz. Kyl Kongresi bro yesi olan yal Stakov, salonu drt bir yandan selmladktan sonra yle konutu; Yeni Rus zgrl ile yeni yaamn bu kutsal gnnde sizlere en iyi dileklerimi sunarm... Polonyal sosyal demokratlar adna Gronski, fabrika Komiteleri adna Skripnik, Selnikteki Rus birlikleri adna Tif onof ve daha dierleri birbirleri arkasndan krsye karak mitleri gereklemi insanlara zg gzel konumalarla ilerini dkp durdular. Gecenin ge saatinde ise aadaki karar oybirliiyle alnd. Asker v i Sovyetleri Rusbirlli Merkez icra Komitesi, Petrograd Sovyet ve Kyl Rusbrlii Olaanst Kongresi, i ve Asker Temsilciler Sovyetleri kinci Kongresi tarafndan fca bu I edil en Ban ve Toprak Karam amel eriyle Rusbrlii Merkez cra Komitesi tarafndan kabul edilen sanayinin i kontrolne girmesi konusundaki kararnameyi onaylarlar. Rusbiriii Kyl Kongresi ve Tsik'tn Birleik Meclisleri, tm alanlarla smrlenlerin kardee yanyana geldii isi, Kyl ve Asker Birliinin, efe geirdii iktidar glendireceine /e dier lkelerde de iktidarn ^ilere geiini hzlandrmak jln gerekir tm tedbirleri alarak bar ve sosyalizm davasna srekti bir zafer getirecein kesinlikle inanmaktadrlar. -sOnwww.iskenderiyekutuphanesi.com

NDEKLER V. KURUPSKAYA'NIN LK RUS BASIMINA NSZ .......................................... 7 YAZARLARIN NSZ .................................... 9 N NOTLAR ...................................................... 15 BRNC BLM KKENLER ...................................................... 25

KNC BLM FIRTINA YAKLAIYOR .................................... 38 NC BLM BYK AKAM ................................................ 59 DRDNC BLM GEC HKMETN D ........................ 84 BENC BLM BAINA ...................................................... U ALTINCI BLM KURTULU KOMTES .................................... 143 YEDNC BLM DEVRMC CEPHE .......................................... 163 SEKZNC BLM KARI DEVRM ................................................ 181 DOKUZUNCU BLM ZAFER ............................................................... 202 ONUNCU BLM MOSKOVA ......................................................... 22S ONBRNC BLM KTDARIN ELE GERLMES ........................ 236 ONKNC BLM KYL KONGRES ............................................. 260 John Reed'in "Dnyay Sarsan On Gn" adl kitabn sonuna kadar ayn dikkat ve byk bir ilgiyle okuduktan sonra bu yapt tm lkelerin iilerine yrekten neririm. Bu kitabn milyonlarca baslarak tm dillere evrilmesini istedim, zira proletarya diktatrln ve proleter devrimin ne,olduunu anlamak iin ylesine byk bir nemi tayan olaylarn doru ve son derece canl bir tablosunu vermektir. Bu gn bu sorular genel olarak bir tartmay oluturmakla birlikte bu fikirleri kabul ya da red etmeden nce hangi taraf tutulacaksa o tarafn tm olgularn anlamak gerekir. Kukusuz ki John Reed'in kitab, dnya ii hareketinin bu temel sorunu zerine k tutmaya yardm edecektir. 1919 sonu V. I. LENN
www.iskenderiyekutuphanesi.com