Tainin Sesi 94 Tam PDF

Kapak
VAKFIMIZIN 25NC YILINI KUTLUYORUZ TSKGV Genel Mdr Hayrettin Uzun, yneticiler, alanlar ve balar ile birlikte Antkabirde sayg duruunda bulundu. Atatrkn mozolesine elenk brakan Uzun, sayg duruundan sonra Antkabir zel defterini imzalad. TSKGV personeli ve balar ziyaretin ardndan Antkabir nnde hatra fotoraf ektirdi. TSKGV Genel Mdr Uzun, TSKGVnin 25inci kurulu yldnm dolaysyla yapt yazl aklamada, vakfn sosyal yardmlama ve dayanma vakflar haricinde zel yasa ile kurulan, znesi savunma sanayii olan tek vakf olduunu vurgulad. Vakfn, Trk Silahl Kuvvetlerinin sava gcnn artrlmasna katkda bulunmak zere, milletin maddi ve manevi desteini salamak amacyla kurulduunu belirten Uzun, Bu amac dorultusunda kurulu yllarnda ancak birka kk irketi bnyesinde bulunduran TSK Glendirme Vakf, yce Trk milletinin balarn en verimli ekilde deerlendirerek, Trk savunma sanayii sektrnde en bykleri tekil eden ve dnyada da kendi alanlarnda nde olan irketler seviyesine ulatrmtr. dedi. Vakfn 25inci kurulu yldnm mnasebetiyle ayrca Cumhurbakanl Senfoni Orkestras tarafndan 11 - 12 Ekim tarihlerinde bir konser gerekletirildi. Konsere bata TSKGV Genel Mdr Hayrettin Uzun olmak zere ok sayda ynetici ve sanatsever katld.
Balarla kurulan ve Trk Savunma Sanayiinin en byk oyuncularndan olan, byk hissedarmz Trk Silahl Kuvvetlerini Glendirme Vakf (TSKGV) 25inci kurulu yldnm mnasebetiyle vakfa bal ortaklklarn st dzey yneticileri ve alanlar ile Antkabiri ziyaret etti.
TAINN SES ARALIK 2012
indekiler
TUSA-Trk Havaclk ve Uzay Sanayii A..
ISSN 1301-6075
indekiler ...................................................................................... 3
TAINN SES 94 TUSA ADINA SAHB Muharrem DRTKALI SORUMLU YAZI LER MDR Ik TOSUN YAYIN KURULU Bican ELK (Bakan) Aslhan ERSAN KARACA Selen YILMAZ Bilge TOKMAKIOLU Hande ERDEM Nevin YILDIZ FOTORAFLAR Ferda GNAYDIN DARE YER TUSA-Trk Havaclk ve Uzay Sanayii A.. P.K. 18, Kavakldere 06692 Ankara / TRKYE Tel: (312) 811 18 00 Faks: (312) 811 14 25 www.tai.com.tr TASARIM, GRAFK UYGULAMA Etkileim Grafik Tasarm Tel: (312) 441 71 93
Yayn Kurulundan .......................................................................... 4
Ynetimden .................................................................................. 5
Gelitirme Faaliyetleri ............................................................. 6-12
Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri ........................................... 13-33
Organizasyon, Fuar ve Sergiler .................................................. 34-43
Tesislerimizden ........................................................................ 44-50
tiraklerimizden ........................................................................... 51
Personelimizden ...................................................................... 52-58
Havaclk Tarihi Kesi .............................................................. 59-61
Basnda TUSA ........................................................................ 62-63

BASKI Ankara Ofset
TVde TUSA ........................................................................... 64-65
Sosyal Etkinliklerimiz ................................................................ 66-67
Ziyaretilerimiz ........................................................................ 68-69
Aktel ..................................................................................... 70-71
Yayn Kurulundan
Deerli Paydalarmz, Yeni szlemelere imza attmz, yklendiimiz sorumluluklarmz baar ile yerine getirdiimiz, birok alanda dller aldmz, yepyeni baarlara imza attmz bir dnemi daha geride brakyoruz. Son dnemlerde adeta gelenek haline geldii zere, yine ciromuz, dnem krmz, i ykmz ve
personel saymz gibi nemli performans gstergelerinin rekor deerlere ulat bir yl tamamlayarak, bu deerlerle de yetinmeyip daha da yksek hedeflerle 2013 ylna balyoruz. Yklendiimiz sorumluluklarn altndan baaryla kalkabiliyor olmann verdii zgven ve siz deerli paydalarmzn sregelen desteinden aldmz cesaret ile gerekletirdiimiz faaliyetlerimizi
yine yeni bir dergide sizlere aktarmaktan byk mutluluk duyuyoruz. Okumakta olduunuz sayfalardan keyif almanz temenni ediyor, bu vesile ile salkl, mutlu, huzurlu ve baarlarla dolu bir yl geirmenizi diliyoruz. Sayglarmzla, YAYIN KURULU
Ynetimden
Kymetli Okurlarmz, TUSA Ailesi`nin Deerli Mensuplar;

Teslimatn n plana kt baarl bir yl geiriyoruz. Yl sonu resmi rakamlar kt zaman, her yl olduu zere, sizlerle paylaacaz. Ben bu sayda, 2005 ylnda balayan byme srecimizin devamn temin etmek zere alnan bir karar ve ona ynelik hazrlklarmzdan bahsetmek istiyorum. Ocak 2011 tarihli Ynetim Kurulumuzda ve 12 Ekim 2011 tarihli TSKGV Mtevelli Heyetinde alnan karar uyarnca irketimizin %20lik bir blmnn Sermaye Art yntemi ile Halka Arz edilmesine karar verilmi bulunmaktadr. Bu ilemin 2013 yl ilk yarsnda tamamlanmas iin almalar balatlmtr. Yerli ve yabanc arac kurumlar, hukuk mavirlerimiz seilmi, firma ii alma grubumuz oluturulmutur. Yaratlacak fonun 500-750 Milyon ABD Dolar bandnda olmas hedeflenmektedir. Bu fonun irket bnyesinde braklacak bir yntemle arz ileminin gerekleecek olmasndan tr hissedarlarmza bir kez daha kranlarmz sunmak isterim. nk, ancak bu ekilde, bymemizin srdrlmesi iin gerekli olan bir hamle gerekletirilmi olacaktr. Yaratlan Fonun ne ekilde harcanacana, hangi yatrmlarn yaplacana dair almalarmz da youn olarak devam etmektedir. Esas marifet bu noktada younlaacaktr. Bugne kadar sadece kendi kabiliyet ve kapasitelerimizin kullanlmas ile yaklak 10 kat bymeyi gerekletirmi olmamza ramen, bundan sonras iin byle bir hamlenin yaplmas ve toplanan fonun yeni i yatrmlar, yeni ortaklklar ve irket satn almalar iin doru bir planlama ile gerekletirilmesi halinde bymemiz ayn hzla devam edecek ve 2023 iin koyduumuz hedefler 5-6 yl ncesinde ulalr hale gelecektir. Yurt iinde ve dnda yaratm olduumuz gvenilir i orta ve baarl irket imajmzla, ok zor geecei grlen ve pek de tecrbe sahibi olmadmz bu sreci de hep birlikte alnmzn akyla tamamlayacamza inancm sonsuzdur. 2013 ylnn HALKA ARZ olarak tarihteki yerini alacan umuyorum. Tm deerli okurlarmza ve baarl bir faaliyet dnemini daha tamamlamak zere olan alma arkadalarma iten sevgi ve sayglarm sunuyorum. Muharrem DRTKALI Genel Mdr
Gelitirme Faaliyetleri
RKETMZ STKRARLI YKSELN SRDRYOR TUSA CAPITAL 500 LSTESNDE YKSELMEYE DEVAM EDYOR Trkiyenin en prestijli ekonomi ve i dergilerinden Capital Dergisinin, 1998 ylndan bu yana i dnyasyla paylat Trkiyenin En Byk 500 zel irketi listesinin 2011 yl sonular akland. 2010 yl verilerine gre hazrlanan listede 106nc srada yer alan irketimiz 2011 sonularna gre 82nci srada yer alarak 24 basamak birden ykseldi. TRKYENN EN BYK SANAY KURULULARI ARASINDA YERMZ ALDIK stanbul Sanayi Odas (SO) Trkiyenin 500 Byk Sanayi Kuruluu 2011 yl raporunun sonularn aklad. irketimiz, 2011 sonularna gre 47nci srada yer ald. 2010 yl verilerine gre hazrlanan listede 55inci srada olan irketimiz, ayrca; hracatta lk 50 Byk Firmann akland listede 24nc srada, Karllkta lk 50 Byk Firmann akland listede ise 15inci srada yer alarak baarsn bir kez daha ispatlam oldu. LK 1.000 HRACATI ARATIRMASINDA 58NC SIRADAYIZ Trkiye hracatlar Meclisinin her yl dzenledii lk 1.000 hracat Aratrmasnn 2011 yl sonular akland. 2011 ylnn en byk 1.000 ihracats, TM Bakan Mehmet Bykekinin Ceylan Intercontinental Otelde dzenlenen basn toplantsyla duyurdu. Geen yl 2010 yl verilerine gre hazrlanan listede, 66nc srada yer alan irketimiz %27,78 deiim gstererek 58inci srada yer ald.
DEFENCE NEWS TOP 100 LSTESNDEYZ Amerika Birleik Devletleri merkezli askeri yaynclk kuruluu Defense News Dergisi tarafndan yaynlanan listede, irketimiz ilk 100 savunma sanayii irketi iinde (Defense News Top 100) yer alarak listedeki iki Trk firmasndan biri oldu. Defense News Dergisi tarafndan her yl bir nceki yln savunma satlar baz alnarak yaynlanmakta olan Defense News Top 100, dnyann en prestijli savunma sanayii listesi olarak kabul ediliyor. Bu yl listede ilk defa yer alan irketimiz, 83nc sradan giri yapt.
TUSA DLE DOYMUYOR 2011 YILI SAVUNMA VE HAVACILIK SEKTR TRKYE HRACAT AMPYONUYUZ lkemizin 2011 ylnda ihracatn 135 Milyar Dolara ykselterek Cumhuriyet tarihinin rekorunu krmas ile birlikte, bu baarda en byk paya sahip ihracat firmalar onurlandrmak amacyla Trkiye hracatlar Meclisi tarafndan hracatn ampiyonlar dl treni dzenlendi. Tren, Babakan Recep Tayyip Erdoan, alma ve Sosyal Gvenlik Bakan Faruk elik ve Ekonomi Bakan Zafer alayann katlmyla 28 Mays 2012 tarihinde Ankara Grand Rixos Otelde gerekletirildi. irketimizin, 2011 Yl Savunma ve Havaclk Sektrnde Trkiye hracat ampiyonu olarak dllendirildii trende, dl irketimiz adna Genel Mdrmz Muharrem Drtkal, Babakan Recep Tayyip Erdoandan ald.
OABDAN RKETMZE DL irketimiz Ortadou hracatlar Birlikleri tarafndan dzenlenen 2011 Yl Baarl hracatlarnn dllendirildii trende ayr dalda dle layk grld. Orta Anadolu hracat Birliklerinin (OAB) 2011 Yl Baarl hracatlarna dllerini teslim ettii tren 29 Mays 2012 tarihinde, OABnin yeni binasnda gerekleti. Trene Ekonomi Bakan Zafer alayan ve TM Bakan Mehmet Bykekinin de aralarnda bulunduu st dzey yetkililer katld. Trende irketimiz, Savunma ve Havaclk Sanayi sektrnde; 2011 Yl En Fazla hracat Yapan ve Hava ve Uzay Aralar, Aksam ve Paralar 2011 Yl En Fazla hracat Yapan dallarnda birinci, Bir nceki Yla Gre hracatn Deer Baznda En Fazla Artran dalnda ise ikinci oldu. Birincilik dllerini Genel Mdrmz Muharrem Drtkal,
ikincilik dln ise Mali iler ve tirakler Bakanmz Adnan Aydoan, Ekonomi Bakan Zafer alayann elinden ald.
AIRBUSDAN BEST PERFORMER DL Airbus Section-18 programnda yrtlmekte olan SQIP (Supply Chain & Quality Improvement Program) kapsamnda irketimiz gstermi olduu baarl performans neticesinde Airbus tarafndan Best Performer (En iyi performans) dlne layk grld. Toulouse / Fransada dzenlenen trenle dl, irketimizi temsilen Uak Yapsal. 1 Program Mdr Murat Tama ve
Kurumsal Geliim Mdr Bora Byk ald.
RKETMZE BR DL DAHA irketimiz, Spirit Aerosystems firmas tarafndan 1.500 firma arasndan, 2011 Platinum Supplier dlne layk grld. 8 Mays 2012 tarihinde gerekleen trende dl tm alanlarmz adna Genel Mdrmz Muharrem Drtkal teslim ald.
ANKA PROJES LE 10. TEKNOLOJ DLLERNDE JR ZEL DLN ALDIK TBTAK, TTGV ve TSAD tarafndan bu yl 10uncusu dzenlenen Teknoloji dlleri; Bilim, Teknoloji ve Sanayi Bakan Nihat Ergn, TBTAK Bakan Prof.Dr. Ycel Altunbaak, TTGV Bakan Cengiz Ultav ve TSAD Bakan mit Boynerin katlmyla dzenlenen trenle sahiplerini buldu. lk bavuruda 200 civarnda olan ve n elemeden sonra son bavurular alnarak hakemler tarafndan deerlendirilen 108 firma arasndan finalist olarak belirlenen 27 firma temsilcisi de trende hazr bulundu. Trende irketimiz HA Sistemleri Bakanl Mhendislik Grup Mdr Remzi Barlas tarafndan temsil edildi. dl dzenleyicileri tarafndan tm kategorilerde tam not ald ifade edilen ve vgyle bahsedilen ANKA - Orta rtifa Uzun Havada Kall nsansz Hava Arac Sistemi Projemiz ile irketimiz Jri zel dlne layk grld.
RKETMZ, AVRUPA BRL EVRE DLLER TRKYE PROGRAMINDA FNALDE
Srdrlebilirlik iin novasyon - Avrupa Birlii evre dlleri Trkiye Programna yaptmz bavuru sonuland ve irketimiz Sre Kategorisinde finale kalarak, Brkselde gerekletirilecek olan Avrupa Birlii evre dllerinde Trkiyeyi temsil etme hakk
kazand. Bu srece katk veren evre Ynetimi, Malzeme ve Proses Teknolojileri, Kimyasal ve Metalurjik lemler, Sal ve Gvenlii ve dier ilgili birimlere teekkr eder, Brkselde iyi bir sonu elde etmelerini dileriz.
EGE NVERSTES LE MHENDSLK ETMLER PROTOKOL MZALADIK Akademinin ders altyapsnn oluturulmas hedefleniyor. Protokol kapsamnda, Ege niversitesi retim grevlileri tarafndan matlab ve simulink eitimi, gereksinim mhendislii, kompozit tasarma giri, yapsal balayclar, korozyon ve nleme yntemleri, hava arac yapsal testler, havaclk elektronik mhendisliine giri, kablo demeti (kablolama) tasarm ilkeleri, hava arac klandrma prensipleri, sistem mhendislii, konfigrasyon ynetimi yazlm mhendislii, metalik ileme yntemleri, kompozit imalat yntemleri eitimleri verilecek. Bahse konu eitimlerin bir ksm, halihazrda, alanlarmz tarafndan dzenli olarak verilmeye devam ediyor.
irketimiz ile Ege niversitesi arasnda, irketimizde srdrlen mhendislik eitimleri kapsamnda, tasarm ve mhendislik ders altyapsn desteklemek amacyla, 21 Eyll 2012 tarihinde belirli konularda derslerin verilmesi iin
bir protokol imzaland. Genel Mdrmz Muharrem Drtkal ve Ege niversitesi Rektr Prof.Dr. Candeer Ylmaz tarafndan imzalan protokol ile birlikte, akademi ile sanayi bak alarnn harmanlanarak TUSA
KOREAN UTILITY HELICOPTER (KUH) N GVDE MONTAJI SZLEMES MZALANDI
Korea Aerospace Industries (KAI) ile irketimiz arasnda Korean Utility Helicopter (KUH) n Gvde Montaj i paketine ait szleme imzaland. 9 Ekim 2012 tarihinde
imzalanan szleme kapsamnda program 2013-2022 yllarn kapsayacak olup, program kapsamnda 110 adet KUH n gvdesi retilecek. Programda ilk teslimatn 2014te
yaplmas planlanyor. KAIli yetkililer ayrca KT-1T Programnn sona ermesi nedeniyle projede emei geen irketimiz alanlarna da verdikleri plaketler ile teekkr ettiler.
10
A350 PROGRAMINDA NEML GELMELER A350 Kanatklarnda (Aileron) Yapsal Tam Boy Testinin balamasna ynelik Airbus yetkili ve uzmanlar ile gerekletirilen, programn en nemli mihenk talar arasnda yer alan gzden geirme toplants baar ile geildi ve Tam Boy Testlerin balatlmas iin onay alnd. Tam Boy Sertifikasyon Testlerinin ilk aamas olan hasara tolerans kalibrasyon testleri Airbus yetkilileri Philippe Peters ve Albana Demontille tanklnda sorunsuz olarak gerekletirildi. Bu testle beraber tam boy test
almalarnn ilk aamas da tamamlanm oldu.
RKETMZN LK AS9110 BAKIM ORGANZASYONU KALTE YNETM SSTEM BELGES 2 - 5 Temmuz 2012 tarihlerinde Bureau Veritas firmas tarafndan yaplan AS/EN 9110 denetimlerini baar ile tamamlayan irketimiz, AS 9110 Rev.A ve EN 9110:2009 Bakm Kalite Ynetim Sistemi Sertifikasn 13 Temmuz 2012 tarihinde ald. irketimizin ilk defa sahip olduu bu sertifika ile bakm kalite ynetim sistemimizin irketimiz bnyesinde idame edilmekte/edilecek olan tm bakm/onarm faaliyetleri iin temel ister saylan AS/EN 9110 standardna uyumluluu belgelenmi oldu. irketimizin Srekli yiletirme Yaklamyla Mteri Memnuniyeti Salamak, kalite politikas dorultusunda mterilerimizin beklenti ve ihtiyalarn karlamak amacyla ulusal ve uluslararas
standartlara uymak iin TUSA Bakm Kalite Ynetim Sisteminin srekliliinin salanmas gerekiyor ve mteri memnuniyetinin ve rn kalitesinin en st dzeyde tutulmas ancak sistemsel bir abayla mmkn olabiliyor. lk defa aldmz Bakm Kalite Ynetim Sistemi Sertifikas irketimizde byle bir sistemin varlnn ispatdr.
11
TURNAMIZ, DENZ YILDIZI 2012 TAKTK TATBKATINDA Donanma Komutanl sevk ve idaresinde, Deniz ve Hava Kuvvetleri ile Sahil Gvenlik Komutanl yetkililerinin katlmyla gerekletirilen, Deniz Yldz-2012 Taktik Tatbikatnda yer alan TURNA Uu Ekibimiz, verilen grevleri zor artlar altnda baaryla tamamlad. Ekibimiz Dz.K.K.l yetkililerinin takdir ve teekkrlerini ald.
YERL UAK N SERTFKASYON ALITAYI YAPILDI Dnya Sivil Havaclk Gn dolaysyla 7 Aralk 2012 tarihinde Yerli Uak iin Sertifikasyon Zaman isimli altay dzenlendi. Sivil Havaclk Genel Mdrl (SHGM) tarafndan gerekletirilen altaya Savunma Sanayii Mstearl, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Genel Mdrl, THY Teknik A.., STM Mhendislik A.., Alp Havaclk, MSB Trkiye Askeri Havaclk Otoritesi, Kazan Havaclk Kmelenmesi, Trk Kabin i Sistemleri A.. (TCI), Trk Uak Koltuk Sanayi A.. (TSI), TEI, Havelsan, ODT, Konya Necmettin Erbakan niversitesi, THK Uak Fabrikas A.., Mikes, Bildes Group, TBTAK-Uzay, CE EDLC Mhendislik, THK niversitesinden 65 temsilci katlrken, irketimiz Uak Grup Bakan zcan Ertem tarafndan temsil edildi. 2023 hedefleri noktasnda sertifikasyon kabiliyetinin kazanlmas ihtiyacnn belirlendii altayda, ncelikle bu alandaki mevcut envanterin belirlenmesi, dokmante edilmesi, ilgili kurum ve kurulular arasnda bilgi paylamnn asker-sivil koordinasyonunu da ierecek ekilde ibirliinin nemi
vurguland. almalarn daha etkin yaplabilmesi amacyla alt alma gruplarnn oluturulmasnn kararlatrld altayda, ulusal dzeyde ele alnmas gereken havacla devlet desteinin geniletilmesi gerektii deerlendirildi.
12
Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri
TRK HAVACILIK VE UZAY GN
27 Haziran 2012 tarihinde Babakanmz Recep Tayyip Erdoann da katld, TUSA Trk Havaclk ve Uzay Gn olarak adlandrdmz gnde Trk Balang ve Temel Eitim Ua Hrkuumuz da hangardan karld. zgn rnlere sahip ve kresel rekabet gcne ulam dnya markas havaclk ve uzay irketi olmak vizyonu ile hareket eden ve lkemiz havaclk ve uzay sanayisinin gelimesine nclk etmek misyonunu tayan irketimiz, bu zel ve anlaml gnde tm projeleri ile devletin nde gelen yetkililerinin karsndayd. Bata Babakan Recep Tayyip Erdoan olmak zere Genelkurmay Bakan, Bakanlar ve Kuvvet Komutanlar tesislerimize gelerek
yetkililerimizden projelerin son durumu hakknda bilgi aldlar.
lk olarak nsansz Hava aracmz ANKAy yerinde inceleyen Babakan Erdoan ve beraberindeki heyet, ANKAnn uuunu canl olarak izledikten sonra yer istasyonuna geerek ANKAnn
aktard grntleri ekrandan izledi ve sistemin kullanm konsepti hakknda bilgi ald. Pilotlara detay sorularn ynelten heyet, proje ekibine baarlar diledi. Ardndan Uu Kulesine gelerek ATAK Helikopterinin uu manevralarn izleyen konuklara, ATAK Helikopterlerinin kabiliyetleri ve uu testleri hakknda detayl bilgi aktarld. Bu faaliyetler esnasnda ANKAnn uu esnasnda ektii grntler e zamanl olarak Uu Kulesi ve tren alanna yanstld. Tesislerimizdeki dier almalar da yerinde gren heyet, incelemelerin ardndan trenin yaplaca alana geti. Grntleri izleyen Babakan Erdoan, yaplan faaliyetler ile gurur duyduunu belirtti.
13
BALANGI HRKU Trk mhendisleri tarafndan tasarlanan tamamen yerli retim olan Hrkuumuz hangardan kt irketimiz tarafndan gelitirilen ve Trk havaclk tarihinin en nemli isimlerinden Vecihi Hrkuun adn tayan, Trk Balang ve Temel Eitim Ua HRKU, Babakan Recep Tayyip Erdoann da katlm ile 27 Haziran 2012 tarihinde tesislerimizde dzenlenen trenle hangardan karld. HRKUumuzun uu hazrlklarna balamak zere hangardan knn verdii hakl gururunun yaand trene, bata Babakan Recep Tayyip Erdoan, Genelkurmay Bakan Org. Necdet zel, Bakanlar Kurulu yeleri, Kuvvet Komutanlar, Vecihi Hrkuun ailesi olmak zere birok askeri ve sivil yetkili katld. Trenin al konumas yapan irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya, Babakann bakanlnda Ocak 2005 aynda toplanan Savunma Sanayii cra Kurulunda alnan karar gerei Mart 2006 aynda Hrku szlemesinin imzalandn belirterek bu tarihten sonra tasarm faaliyetlerine ilaveten yze yakn yerli ve yabanc firma ile yaplan youn ve baarl almalar sonucunda uamzn yer testlerine balama zamannn geldiini ifade etti. Hrkuun kendi snfnn en iyisi olduunun altn izen Kaya, Hrku uann yer testlerine balama aamasna gelmi olmasnn Trk Savunma Sanayiinin geldii noktann gsterimi asndan da ayr bir neme sahip olduunu belirtti. Projede emei geen eski ynetici ve alanlar kranla
14
andn ifade eden Kaya, Kendilerine olan minnettarlmz ifade etmek istiyorum. Bata zataliniz olmak zere 21. yy. hava uzay ve bilgi gc olan ve savunma gcmzn caydrcln pekitiren Trk Silahl Kuvvetlerine ve Savunma Sanayii Mstearlna TUSAa ve Trk Sanayiine olan gvenlerinden dolay kranlarmz sunarz. Bu nemli gnmzde katlmlarnzla bizleri onurlandrdnz iin hepinize sayglarm sunuyorum. Hogeldiniz. dedi. Ardndan krsye gelen TUSA Genel Mdr Muharrem Drtkal Hava Kuvvetleri Komutanlnn muhtemel temel eitim ua ihtiyacn karlamak amac ile zgn bir eitim ua protipini gelitirmek iin imzalanan szleme gerei, program kapsamnda ikisi yapsal teste tabii tutulacak toplam drt uan gelitirilmesi ngrldn ve Hrkuun uluslararas emniyet standartlarn karlayan bir hava arac olmasnn hedeflendiini ifade etti. Sertifikasyon faaliyetlerinin yldr Avrupa havaclk otoritesi (EASA) ve Sivil Havaclk Genel Mdrl ile birlikte uyum ierisinde ve baarl bir ekilde yrtlmekte olduunun altn izen Drtkal, on ayr panel grubunda yaplan almalar ile 1800 adet uua elverililik gereksinim uyum gsterildiini, ayrca rn sertifikasyonu iin n art olan tasarm organizasyon onayn EASA tarafndan yaplan denetlemeler sonucunda irketimizin almaya hak kazand belirtti. Srecin bundan sonraki
aamalar ile ilgili bilgi veren Drtkal, Uulara balamadan nce yaklak 4-5 ay srecek yer testleri gerekletirilecektir. Uan mr boyunca maruz yklere dayanabileceini gstermek amacyla ikinci prototipte statik ve metal yorulma testlerine tabii tutulacaktr. Ayrca uu esnasnda oluabilecek titreimlerin yapya tespit etmek iin titreim testleri gerekletirilecektir. Testlerin baaryla sonulanmas ve raporlanmasndan sonra havaclk otoriteleri ilk uu izini verecektir. zetle uamzn yaklak 7-8 ay sonunda tekerini yerden kesmesi ve 15-16 ay iinde teslime hazr hale gelmesi planlanmaktadr dedi. Drtkal, btn testlerin baaryla tamamlanmas sonucunda Avrupa Sivil Havaclk Otoritesinin tavsiyesiyle Trkiye Sivil Havaclk Otoritesi (SHGM) tarafndan Hrku uana Tip Sertifikas verileceini belirtti. Projede tam zamanl olarak 140 mhendis ve 70 teknisyen altn ve bu almalar yrten mhendis ekibin ya ortalamasnn 30un altnda olduunun altn izen Drtkal, Pek ounun ilk grev yeri TUSA, ilk nemli projesi
Hrkutur. Buna ramen, bu aamaya dnyada ki emsalleriyle benzer srelerde ve birka kat daha ucuz maliyette ulamlardr. Elbette bu srete Hava Kuvvetleri Komutanlmzn, Savunma Sanayii Mstearlmzn, Sivil Havaclk Genel Mdrlmzn ve Savunma Teknoloji Mhendislik Anonim irketi personelini ekimizin bir paras olarak kabul ettiimizi ve st seviyede ibirlii ierisinde alldn vurgulamak isterim dedi. Hrku Projesi ile uluslararas havaclk standartlarnda bir uak tasarm ve retim kabiliyeti kazanldn szlerine ekleyen Drtkal, bundan sonra ki srete gerekletirilecek olan test faaliyetlerinin ise mevcut kabiliyetlerimizi daha da pekitireceini belirterek Snfnn en iyisi olan Hrku Uann btn tasarm verileri tarafmza aittir ve milli kullanma hazrdr. Gelimeye ak tasarm alt yaps sayesinde farkl modellere dntrebilecektir. zerinde arzu edilen tasarm deiiklikleri istenildii zaman yaplarak uamz eitim veya silahl keif gzetleme veya yakn hava destei grevlerini etkin, ekonomik ve emniyetli bir ekilde yapabilecektir. dedi. Drtkal, son 7-8 yldr Savunma Sanayi cra Komitelerinde alnan kararlar sonucu jet, nakliye, helikopter platformlar gibi milli ihtiyalarmzn irketimiz tarafndan zgn olarak modernize edildiini
15
ifade ederek projelerin geldii noktalar sralad. Atak Helikopterinin egemen bir rn olarak teslimat aamasna geldiini, Ankann 1,5 yldr devam eden uu testleri tamamlanmak zere olduunu ve Hrkuun bugn gn yzne kartldn belirten Drtkal, yl sonunda da kendi milli gzlem uydumuzda frlatma aamasna gelmi olacamz syledi. Uluslararas sivil retimdeki i paymzn her geen gn daha nitelikli ve yaygn bir hale geldiinin altn izen Drtkal, 2005 ylnn banda altm milyon dolar deer biilen irketimize bugn 3 milyar dolar deer biilmektedir. Ayn dnemde seksen milyon dolar ciro yapan irketimiz 2011 ylnda sekiz yz milyon dolar ciro yapyor ve dnyann en byk 100 savunma irketi arasna giriyor. 2.000 kii istihdam eden irketimiz imdi 1.000 tasarmc
mhendis olmak zere 4.200 kii istihdam ediyor. Siz bize itimat ettiniz bizlerde mahcup olamamak iin altk. dedi. Konumasnn sonunda bu anlaml ve zel gnde bizlerle birlikte olan bata Babakan Erdoan olmak zere herkese teekkr eden Drtkal, Savunma Sanayii cra Komitesinin tm yelerine nihaiyi kullanc olarak itimat ve desteklerini esirgemeyen Trk Silahl Kuvvetlerimize ve alnan kararlarn icrasn yerine getiren ve sektrmzn olumasnda en nemli faktr olarak grdmz Savunma Sanayii Mstearlmza irketimiz TUSAa olan gvenlerinden dolay teekkrlerimi iletiyorum dedi. BABAKAN ERDOAN: HRKU UAI, BARIA, DAYANIMAYA YNELK USUN Daha sonra krsye gelen Babakan Erdoan, hangardan karlan HRKU uann, bara, dayanmaya ynelik umasn,
huzur ve istikrara hizmet etmesini, bir bar gvercini olarak hayrlara vesile olmasn dileyerek Aziz milletimize bu ok byk bir gururu yaattklar iin Trk Havaclk ve Uzay Sanayi Anonim irketine, irketimizin tm yneticilerine zelliklede mhendislerimize, teknisyenlerimize bilim insanlarmza kranlarm sunuyorum dedi. 101 yl nce iki Osmanl Subaynn uu eitimlerini almalaryla balayan havaclk tarihimizin bugn gerekten byk bir dnm noktasn hep birlikte gururla idrak ettiimizi belirten Babakan Erdoan, Bugn en modern hava aralaryla hem de artk kendi imal ettiimiz hava aralaryla blgemizin ve tm dnyann en gl Hava Kuvvetlerinden birine sahip olma yolundayz dedi. CUMHURYET TARHMZN SON DERECE NEML AHSYETLER Trk Havaclk ve Savunma Sanayinin gelimesinde Vecihi Hrku ve Nuri Demira isimlerinin ok
16
nemli bir yere sahip olduunu vurgulayan Erdoan, Bu iki isim, Cumhuriyet tarihimizin son derece nemli ahsiyetleridir. Maalesef zellikle yeni nesiller bu isimleri tanmyorlar. Bu isimlerin hayat hikayelerini, bu iki abide ahsiyetin verdikleri byk mcadeleyi yeterince bilmiyorlar diye konutu. Vecihi Hrku ve Nuri Demiran tm olumsuzluklara, engellemelere, kstlamalara ramen ok byk bir heyecanla, eksilmez bir umutla Trkiyede havaclk sektrnn gelimesi iin rnek bir mcadele yrttklerini de szlerine ilave etti. Tren ncesinde irketimiz proje ve faaliyetlerini yerinde grerek bilgi aldn belirten Erdoan, nsansz Hava Arac Ankann aktard grntleri ve Atak Helikopterinin manevralarn izlediini syledi ve faaliyetlerden gurur duyduunu ifade ederek Hamd Ettim krettim dedi. Babakan Erdoan, TUSAn 40
yl nce kendi uan kendin yap kampanyas erevesinde kurulduunu anmsatarak, TAIdeki yabanc hisseleri satn aldk, bu milli havaclk irketimizi yeniden yaplandrdk, milli teknolojiye dayal havaclk projelerini ard ardna balattk. Buraya gelmeden nce ANKA insansz hava aralarmzn uularn ve termal kamera grnt aktarmasn izledik. Hamd ettim, krettim, bugn grdk dedim. Artk kendi insansz hava aracmz var. TUSAta rettiimiz ilk ATAK helikopteri baarl manevralaryla gsmz kabartt, onu seyrettik ve bu yl itibaryla nmzdeki yl artk sava helikopterlerimizi kendimiz, bu grdnz tesislerden retmek suretiyle, temin edeceiz. Uzaya frlatlmak zere son almalar devam eden Gktrk gzlem uydumuz da burada hazrlanyor, onunla da gurur ve memnuniyet duyduk. dedi. 1911 ylnda iki ithal uakla balayan havaclk tarihimizde bugn artk kendi uan, kendi helikopterini, uydusunu imal eden bir seviyeye ulaldnn altn izen Erdoan. u anda ANKA uamzla bu alanda dnyadaki lkeden biri Trkiyedir, ATAK helikopterleriyle, gzlem uydusu Gktrk ile ayn ekilde dnyada bu imalat baarabilen birka lkeden biri Trkiyedir. Zrhl aralar ve
sava gemileri imalatyla Trkiye, kresel lekte savunma sanayinde ne kan bir lke konumuna gelmitir. Bugnden itibaren artk havaclk alannda da Trkiye dnyann nemli bir lkesi olarak ne kyor. dedi. SAVUNMA VE HAVACILIIN KALB: ANKARA Babakan Erdoan, TUSAn bu yl dnyann ilk 100 savunma irketinden biri konumuna geldiini vurgulayarak, Trkiye, her geen gn dnyada savunma sanayinde sz sahibi, iddia sahibi, g sahibi bir lke konumuna ykseliyor. Tm teknisyenlerimizi, mhendislerimizi, bilim adamlarmz, savunma sanayimizin irketlerimizin tm ynetici ve mensuplarn Trkiyeyi bu konuma ykselttikleri iin tebrik ediyorum. nallah hkmet olarak savunma sanayimizdeki vizyonumuzu kararlkla srdrecek, savunma sanayimizi desteklemeye devam edeceiz. Bu alanda hepimizi gururlandran yeni baarlara hep birlikte ahit olacaz diye konutu. Ankara iin savunma ve havacln kalbi olma hedefini geen yl belirlediklerini anmsatan Babakan Erdoan, Ankarann Kazan ilesinde, TUSAn evresinde ihtisas organize sanayi blgesinin hzla yaplandn, karlan yeni tevik uygulamasyla
17
da savunma ve stratejik yatrmlar en gl ekilde destekleyerek, havaclk ve savunma sanayinde daha byk yatrmlar greceklerine olan inancn dile getirdi. Babakan Erdoan, Milli sava ua, zgn helikopter, gzlem ve haberleme uydularyla yolcu ua projeleri de artk bu blgede balatlacak. Umuyorum ki Trkiye, bu alanlarda da kendisini ispat edecektir dedi. HRKU uann yksek akrobasi yeteneklerine sahip, gerektiinde silahlandrma dahil ok maksatl kullanm alan olan bir ara olduunu anlatan Erdoan, Trk Silahl Kuvvetleri, dnyann en eski, en tecrbeli ve en gl ordularndan biri. u anda hkmet olarak savunma sanayine yaptmz byk yatrmlarla elde ettiimiz baarlar, dnyada artk savunma sanayinde de gl bir konuma ykseldiimizin ifadesidir. Dnyann en gl ordularndan birini biz, artk kendi yerli imalatmzla, kendi teknisyenlerimizle, kendi mhendislerimizle ve onlarn ortaya koyduu eserlerle inallah tehiz ediyoruz diye konutu. Babakan Erdoan, TUSAn ya ortalamasnn 30'un altnda olduunun kendisine sylendiini de ifade ederek, te buras ok
nemi. Gelecek demek ki Trkiyenindir. Bu noktada nmz ak dedi. Konumasn bitirirken Hrkuun bara, dayanmaya ynelik umasn huzura ve istikrara hizmet etmesini bir bar gvercini olarak hayrlara vesile olmasn temenni eden Babakan Erdoan, Bir kez daha TUSAa, yneticilerine, tm teknisyen ve mhendislerimize, iilerimize katk veren emek veren her bir arkadamza ahsm, lkem ve milletim adna teekkr ediyor sizleri sevgiyle saygyla selamlyorum. dedi. Konumalarn ardndan Hrku, Lazermen tarafndan yaplan etkileyici ovun ardndan yaplan dans gsterileri eliinde grkemli bir trenle izleyicilerle bulutu. Hrku ekibine plaketleri Savunma Bakan smet Ylmaz tarafndan verilirken irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya tarafndan Babakan Erdoana Hrku maketi takdim edildi. Gnn ansna hazrlanan sertifika TUSA Genel Mdr Muharrem Drtkal, TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya, TSKGV Genel Mdr Hayrettin Uzun, Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar, Hava Kuvvetleri Komutan Org. Mehmet
Erten, Milli Savunma Bakan smet Ylmaz, Genelkurmay Bakan Nejdet zel ve Babakan Recep Tayyip Erdoan tarafndan imzaland. HANGARDAN IKARILAN HRKUA LK OLARAK BABAKAN ERDOAN BND Trenin ardndan Babakan Erdoan pilot montu giyerek kokpite geti ve Hrkuun gayet gzel, gayet modern olduunu syledi. Daha sonra kokpitten inen Babakan Erdoan, Genelkurmay Bakan Orgeneral Necdet zel ile birlikte basn mensuplarna poz verdi. Basn mensuplarnn sorularn yantlayan Babakan Erdoan, HRKU ile ilgili grlerinin sorulmas zerine, Trkiye artk kendi zgn tasarmyla uan retmenin mutluluu ierisinde. Bu uamzla birlikte ilk adm atm oluyoruz. Bunun yannda insansz hava arac ANKAy yine bugn hep birlikte izledik, grdk. Hemen urada da grdnz gibi ATAK helikopterimiz var. ATAK helikopterimiz de u anda seri retime balam durumda. Bylece artk Trkiye savunma sanayinde ok ok nemli projelerini hayata geiriyor dedi.
18
BASINDA HRKU
GKTRK-2 UYDUMUZU FIRLATILMAK ZERE NE UURLADIK almalar balamnda nemli bir gn olarak tarihe geecek olan bu gn birlikte yayoruz dedi. Devletimizin Trk mhendislerine gvenerek vermi olduu sorumluluun gereini yerine getirmenin mutluluunu yaadmz szlerine ekleyen Kaya, Uluslararas Uzay alannda, lkemizin uydu tasarlayan, gelitiren ve reten gelimi lkeler arasna girmesine nclk edecek bir milli projenin planlanmasnda, balatlmasnda ve gerekletirilmesinde emei geen herkese teekkrlerimi sunuyorum dedi. Daha sonra krsye gelen irketimiz Genel Mdr Muharrrem Drtkal, Mays 2007de balanlan Gktrk-2 Projesinde tasarm, retim ve evresel test aamalarnn baar ile geilerek, uydumuzun frlatlma aamasna geldiini belirtti. Bugnn Milletimiz ve irketimiz iin byk neme haiz olduunu szlerine ekleyen Drtkal, bu gnde bu gururu bizimle paylamak zere trene katlan tm konuklara teekkrlerini iletti. Bata Trk Silahl Kuvvetlerinin uydu grnt ihtiyalar olmak zere dier kamu kurum ve kurulularnn gzlem ve aratrma ihtiyalarnn karlanmasn da ngren bu proje ile uzay alannda teknoloji, uzman insan gc, altyap gelitirilmesi ve azami seviyede milli imkn ve kabiliyetlerin kullanlmasnn amalandn ifade eden Drtkal, Gktrk-2 Projesi kapsamnda, dnyada uygulanan uydu gelitirme ilkelerine ve uluslararas standartlara uygun olarak, anten yerleim modeli, yapsal yeterlilik modeli, yeterlilik modeli ve uu modeli olmak zere drt uydu modeli retildiini belirtti.
Milli Savunma Bakanl, TBTAK Bakanl ve TBTAK UZAY - TUSA Ortakl arasnda 13 Nisan 2007 tarihinde imzalanan ve 1 Mays 2007 tarihinde yrrle giren 2,5 m znrlkl Grntleme Amal Bilimsel Aratrma ve Teknoloji Uydusu Gelitirme Projesi (GKTRK-2) Destekleme Szlemesi kapsamnda retilen Gktrk-2 Uydusunun Frlatma ncesi Uurlama Treni 6 Kasm 2012 tarihinde aralarnda Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn, Milli Savunma Bakan smet Ylmaz, TBTAK Bakan Prof.Dr. Ycel Altunbaak ile birok sivil ve
askeri yetkilinin katlmyla TUSA tesislerinde gerekletirildi. Trenin al konumasn yapan irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya, Hava Kuvvetleri Komutanlnn uydu grnt ihtiyacn karlamak zere, Milli Savunma Bakanl Ar-Ge ve Teknoloji Dairesi Bakanl tarafndan yrtlen 2,5 metre znrlkl grntleme amal bilimsel aratrma ve teknoloji uydusu gelitirme projesi kapsamnda Gktrk-2 Uydusu tasarm, retim,montaj entegrasyon ve test ilemlerinin, yurt ii imkanlar azami ekilde kullanlarak, TUBTAK Uzay ve TUSA i ortaklnca baar ile gerekletirlmi olmasndan duyduu memnuniyeti dile getirerek, lkemizin uzay
20
TBTAK Uzay ve TUSA i ortaklnca proje kapsamnda, tasarm, retim ve montaj, entegrasyon, ilevsel testler, slvakum dng testleri, elektromanyetik giriim / uyum (em/emc) testleri, ktle zellikleri lm, akustik ve titreim testlerinin baar ile gerekletirildiini szlerine ekleyen Drtkal, tm bu test aamalar ile dorulanan Uu Modelinin frlatmaya hazr hale getirildiini belirterek, TUSAta kurulmu olan Isl Vakum Test Tesisinin, projenin nemli kazanmlarndan biri olduunu syledi. Bu projenin yan sanayimizin de nemli bir kabiliyet kazanmasna vesile olduunun altn izen Drtkal, projenin Nurol Teknoloji, COROBA Kayseri, Cazgr orum, ESSS Power, Ege Vana, Eskiehir Lazer, EKC Makina, Gven Makina Kayseri olmak zere yerli yan sanayiimizin katks ile gerekletirildiini belitti. Konumasnda, Gktrk-2 Projesine paralel olarak halen devam etmekte olan Gktrk-1 Projesi hakknda da detayl bilgiler veren Drtkal, Yerli ana entegratr olarak grev aldmz bu projede, SSM ve TRKSATn finansman ile ve mlkiyeti devlete ait olmak zere, TUSA bnyesinde haberleme uydular dahil olmak zere tm askeri ve sivil uydulara hizmet verecek ve her biri be tona kadar olan iki uydunun ayn anda montaj ve entegrasyon ilemine
imkan verecek Uydu Montaj, Entegrasyon ve Test Merkezinin kurulmas almalar halen yrtlmektedir. 2013 yl ierisinde tamamlanmas ngrlen bu merkezin mlkiyeti SSMde iletim hakk ise TUSAta olacaktr. dedi. Gktrk-2 Projesinin, yaklak 5,5 yllk bir srede uluslararas kabul grm Avrupa Uzay Ajans standartlarna uygun olarak gerekletirildiini belirten Drtkal, bu sre zarfnda uydu sistemlerinde grev yapan 200 akn Trk mhendis ve teknisyenin uzay alannda ok nemli ve kritik tecrbeler edindiini ifade etti. Bu tecrbe ve bilgi birikiminin kaybolmamas ve gelitirilmesi iin zaman kaybedilmeden yeni uydu projelerinin balatlmasnn nem arz ettiine dikkat eken Drtkal, Gktrk-2 gibi nemli bir projenin dnlmesinde, planlanmasnda, balatlmasnda ve gerekletirilmesinde emei geen herkese teekkrlerimi sunuyorum ve kutluyorum. dedi.
Daha sonra krsye gelen TBTAK Bakan Prof.Dr. Ycel Altunbaak, uzay teknolojisi alannda yeni bir sayfa aldn belirterek, Trkiyenin ilk yksek znrlkl yer gzlem uydusunu frlatma istasyonuna gnderiyoruz, her ey planland gibi giderse Aralk aynn sonuna doru 20
Aralkta Gktrk-2yi uzaya frlatacaz dedi. Konumasnda, uzay teknolojilerinin dnyadaki ve Trkiyedeki seyrinden bahseden Prof.Dr. Altunbaak, 1969 ylnda Amerikann aya insan gnderen ilk ve tek lke olduunu belirterek, 70li ve 80li yllarda televizyon yayncl asndan 90l ve 2000 yllarda ise haberleme iletiim alannda, zellikle mobil iletiim alannda gzleme ve konumlama alannda uzay teknolojilerinin ok hzl bir ekilde ilerlediini ifade etti. Trkiyenin uzay servenine biraz daha ge baladnn altn izen Prof.Dr. Altunbaak, 2001 ylnda TUBTAK faaliyetleri ile ilk defa uydu gelitirme projelerine balandn belirtti. 2001 Austos aynda yerli bir uydu yer gzlem uydusu olan RASATn frlatldn szlerine ekleyen Prof.Dr. Altunbaak, RASATtan 7,5 m znrlkl grnt alndn ve bu karelerin birletirilerek bir harita oluturulacan belirtti Bir bilim adam olarak, ok ksa zaman ierisinde uzay teknolojileri gibi insan gcnn bulunmas ve teknolojik alt yapya ulamann ok zor olduu bir alanda ok ksa bir srede byk mesafeler kaydedildiini szlerine ekleyen Altunbaak, TUBTAKn 10 yldr bu alanda uzay alanna nemli kabiliyetler edindiini belirtti. Gktrk-2 Projesinde TUSA ile beraber nemli bir adm atldn ifade eden Prof.Dr. Altunbaak, projede yerlilik orannn daha da arttrlmasn hedeflediklerini belirtti. Trkiye yer gzlem uydusu problemini zdn szlerine ekleyen Prof.Dr. Altunbaak. Trkiyenin kendi imkanlaryla yerli yer gzlem uydusunu yapma konusunda artk ok rahat olduunu, ana parametreleri zdn belirtti. Son olarak haberleme uydusu
21
ve frlatma yetenei konusunda kendimizi gelitirmemiz gerektiini ifade eden Prof.Dr. Altunbaak, Projede emei geenlere, bu projenin son kullancs olan Hava Kuvvetleri Komutanlna, projeyi yneten Mili Savunma Bakanlna, projeyi gerekletiren TUBTAK Uzay Enstitsne ve TUSA alanlarna ve verdikleri destekten tr hkmetimize teekkrlerimi sunuyorum dedi.
Ardndan krsye gelen Milli Savunma Bakan smet Ylmaz yapt konumada, amzda lkeler arasnda ki yar alanlarndan birinin uzay olduunu belirterek, lkelerin gelimilik dzeyini bu alandaki gelimelerin belirlediini belirtti. Gnmzde milli uzay sistem ve teknolojilerine sahip olunmasnn ulusal gvenliimiz iin olmazsa olmaz bir unsur olduunun altn izen Ylmaz, Trkiyenin ulusal karlar dorultusunda gvenliinin tam anlamyla salanabilmesi iin dier sistemlerle birlikte uzay sistemlerinin de kullanlmas gerekmektedir. Uzay sistemlerinin etkin bir ekilde kullanlmas ile afet zararlarnn azaltlmas risk deerlendirilmesi ve ynetilmesi doal afet sonras kriz ynetimde grsel bilgi desteinin salanmas tarm alanndaki faaliyetlerin
desteklenmesi, orman alanlarnn ve su havzalarnn kontrol edilmesi alt yap planlanmas, ehir geliim planlanmas, tomografik harita retimi, ulam alarnn haritalanmas ve planlanmas, deniz ve ky aratrmalar evre ve dzenlenmesi, kirlilik analizi gibi birok alanda alma yaplabilmesi mmkn hale gelebilecektir. dedi. lkemizin sahip olduu gen dinamik ve eitimli insan kaynayla, mhendislik becerisi ve niversite kamu sanayii ibirliiyle bu alanda sz syleyebilecek bir durumda olduunun altn izen Ylmaz, bu esere orumdan Kayseriden, Ankaradan Eskiehirden katk verildii belirtti ve lkenin milli gc budur. dedi. Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulunun 2004 ylnda yaplan toplantsnda ncelikli alanlardan biri olarak uzay aratrmalarnn belirlendiini szlerine ekleyen Ylmaz, Trkiyenin ilk ulusal uzay Aratrmalar programnn hazrlandn ifade etti. Ulusal uzay aratrmalar program erevesinde ncelikle 2,5mlik znrlkl devamnda ise 1 m hatta 1 m.nin de altnda cmler derecesinde olan bir znrlkl yer gzlem aratrma gelitirmesi karar alndn syleyen Ylmaz, Belirlenen yol haritasna gre uygun olarak Gktrk-2 Projesi balatlm ve uydu baaryla frlatlmaya hazr hale gelmitir. Ayrca Gktrk projesi kapsamnda TUSA Tesislerinde bir uydu entegrasyon ve test merkezi kurulmas hedefinde sona yaklalmtr. nallah nmzdeki yllarda bu merkezle birlikte haberleme uydularnn gerekse istihbarat uydularnn lkemizden tasarlanmas ve retilmesi mmkn olabilecektir dedi. Gktrk ailesinin yeni yeleri ile uzay teknolojisindeki yerlilik
oranmzda artacan ifade eden Ylmaz, lkemizin kendi ihtiyalar iin ve ticari olarak baka kullanclar iinde retecei uydularn ve kendi topraklarmzdan frlatmaya ynelik uydu frlatma projelerinin planlandn ve uzaya bar amalarla k iin lkemizden de bir kapnn aralanmas almalarna balandn belirtti. Uzaya ynelik bu almalarn Trkiyenin uzayda sz sahibi lkeler arasna girmesini salayacan szlerine ekleyen Ylmaz, bu eserin ortaya kmasnda emei geen tm kurum ve kurululara ve kiilere teekkrlerini ileterek Bugn frlatacamz uydunun lkemiz iin hayrlara ufuklar amasn diliyorum dedi.
Bakan Ylmazn ardndan krsye gelen Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn, nemli bir trende olduumuzu belirterek, RASATn baarsnn ardndan yenilerinin eklendiini ifade etti. Gktrk-2 Uydusunun uzaya gnderilmesiyle sadece Trkiyenin deil dnyann her yerinden grnt alma imkanna sahip olabileceimizi ifade eden Ergn, uydunun Aralk ay sonunda inden uzaya frlatlmas ile birlikte ilk grntlerin alnmaya
22
balanacan ve uydunun askeri ve sivil alanda ok nemli vazifeler greceini dile getirdi. Gktrk-2 Projesinin uydu teknolojileri, uu bilgisayar ve yazlmlar, yer istasyonlar yazlmlar, optik tasarm kabiliyeti gibi alanlarda lkemize byk katklar salam bir proje olduuna iaret eden Ergn, yeni projelerle bu katklarn devam edeceini ifade etti. Bu proje ile birlikte milli modller ve yazlmlar kullanarak artk yksek znrle sahip bir uydunun grntleme, grnt depolama ve grnt indirme ilevlerini yapabilecek teknolojilere sahip olduumuzun altn izen Ergn, Uydu teknolojilerinde nmzdeki dnem iin hedefimiz gelimi lkelerdeki uydularda olduu gibi 1m ve 1mnin altnda 20 cm.ye kadar znrle sahip uydular gelitirmek ve bunlar frlatmak olacaktr. Bugn Trkiye Avrupada yaanan ok nemli skntlara ramen ekonomik istikrarn korumay baarm bir lke. 2012 ylnda hzmz planl bir ekilde drmemize ramen yine de Avrupann en hzl byyen ekonomisiyiz dedi. Kamu maliyesinde ve finans sektrnde oluturulan istikrarl yapnn reel sektre de ok olumlu bir ekilde yansdn szlerine ekleyen Ergn, retimin, ihracatn yatrmlarn ve istihdamn arttn gryoruz. Ancak biz
bulunduumuz seviyeyi lkemizin potansiyelini dndmz zaman Trkiye gibi bir lke iin asla yeterli grmyoruz. Cumhuriyetimizin 100nc ylnda dnyann en byk 10 ekonomisinden birisi olma hedefimiz var. Bu hedefi gerekletirmek iin ok nemli iler yapmamz gerekiyor. Be yz milyar dolar ihracat gibi 2 trilyon dolar retim gcne sahip olmak gibi. Ancak ihra edeceimiz rnlerin teknolojisini ve katma deerini artrmak mecburiyetimiz var. retim ve ihracatmz iinde ileri teknoloji rnlerin payn %20lerin zerine karmak ve ArGe harcamalarnn milli gelirler ierisindeki payn ise %3ler seviyesine karmak en az 10 tane kresel dzeyde marka oluturmak mecburiyetindeyiz. Trkiyenin teknolojiyi sadece takip eden bir lke deil ihtiya duymu olduu teknolojiyi reten hatta bu teknolojileri ihra eden bir lke haline gelmesi gerekiyor dedi. Gktrk-2 gibi yksek teknoloji projelerini bu adan nemsediklerinin altn izen Ergn, bu projelerin Trkiyenin teknolojiyle nasl bir seviyeye geldiini gsteren ve bu lkede ki bilim insanlarna, mhendislere, bu lkenin gen beyinlerine niin gvenmemiz gerektiini bize gsteren projeler olduunu syledi. Gktrk-2 Projesinde olduu gibi hemen her alanda ciddi gelimelere tank olduumuzu
belirten Ergn, bu millette var olan gizli enerjinin aa kmaya baladn ve birlik ve beraberlik ierisinde hareket ederek insanmz bu lkeye layk olduu seviyelere hep birlikte tayacamza inandn ifade etti. Gktrk-2nin ardndan yer gzlem uydularnda olduu gibi haberleme uydularnda da nemli projelerin yaknda hayata geeceini dile getiren Ergn, 2013 vizyonu erevesinde inallah Trkiye frlatmak iin uydularn uurlama trenleri yapmayacaktr. nmzdeki 10 yl ierisinde, belkide 10 yla varmadan Trkiye kendi uydularn sadece reten deil ayn zamanda frlatan lkelerden bir tanesi olacaktr. dedi. Konumasnn sonunda Gktrk2 Projesinin hayata gemesinde emei geen ve projede grev alan tm alanlara teekkrlerini ileten Ergn, nmzde ki yllarda Trkiye Uzay, Bilim, Havaclk ve Teknoloji alanlarnda ok daha byk projelere imza atacaktr. Bu vesile ile Gktrk-2 Uydusunun lkemize ve milletimize hayrl olmasn ve frlatmann baar ile gereklemesini diliyorum dedi. Konumalarn ardndan Gktrk2 ile ilgili hazrlanan film konuklar tarafndan ilgiyle izlendi. Gnn hazrlanan sertifika, TBTAK UZAY Enstit Mdr Teknik Yrd. Dr. Emin Bank, TUSA Genel Mdr Muharrem Drtkal, MSB Mstear Teknj. ve Koord.Yrd. Hv.Tug. Mustafa Avc,
23
Hv.K.K.Pl.Pr.Bk. Hv.Tug. dris Aksoy, TSKGV Genel Mdr Yardmcs Fikri Gnlta, TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya, TBTAK Bakan Prof.Dr. Ycel Altunbaak, Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar, Milli Savunma Bakan smet Ylmaz ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn tarafndan imzaland. Sertifikann imzalanmasnn ardndan irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya tarafndan,
Hv.K.K.Pl.Pr.Bk. Hv.Tug. dris Aksoya, TBTAK Bakan Ycel Altunbaaka, Milli Savunma Bakan smet Ylmaza ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergne ilt takdim edilirken projede emei geen personele iltleri Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn ve Milli Savunma Bakan smet Ylmaz tarafndan verildi. 19 Aralk 2012 tarihinde inden frlatlmas planlanan ilk milli gzlem uydusu Gktrk-2'nin ine yapaca seyahat ncesi kapama ilemi
Milli Savunma Bakan smet Ylmaz, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn, Milli Savunma Bakanl, Hava Kuvvetleri Komutanl, TBTAK, TBTAK UZAY ve irketimiz yetkililerinin katlm ile temiz oda ortamnda gerekletirildi.
24
RKETMZ, AVRUPA HAVACILIK EMNYET AJANSINDAN (EASA) TASARIM ORGANZASYONU ONAYI SERTFKASI ALDI HRKU Projesi iin tasarm organizasyonu onay bavurusunu EASAya 2007 ylnda yapan irketimiz, bavuru tarihinden bugne kadar EASA uzmanlar tarafndan yaplan denetimler sonucunda Tasarm Organizasyonunun HRKU uann tasarm, gelitirme, testlerini yapmak ve sertifikasyon ilemlerini yrtmek iin yeterli imkan ve kabiliyette olduunu belgelemi oldu. EASA uzmanlar tarafndan yaplan denetimlerde, TUSA tasarm organizasyonu; altyaps, tesisleri, alanlarn yeterlilii, alma prosedrleri ve bu prosedrlerin ileyii alarndan deerlendirildi. Uaklarn emniyetli bir ekilde uabileceinin gsterilmesi yasal bir zorunluluktur. HRKU uann, EASA cs-23 uua elverililik sertifikasyon spesifikasyonuna uyumlu olarak tasarlanmas ve sertifikalandrlmas hedeflenmitir. Bu kapsamda, tip sertifikas hedefine ynelik almalar EASA ve sivil havaclk emniyeti konusunda milli otoritemiz olan Sivil Havaclk Genel Mdrl ile ortaklaa yrtlmektedir. EASA, rnn
emniyet kurallarna uygun olarak tasarlanp sertifikalandrlmas yannda, tasarm yapan kuruluun bu almalar yrtebilecek bir organizasyona sahip olmasn da art komaktadr. Her adan tm isterleri karlayan bu sertifikay alan irketimiz bylece EASAnn Trkiyeye verdii ilk uak tasarlama yetkisini de alm oldu.
HRKU UUA HAZIRLANIYOR lk uu ncesi tamamlanmas gereken statik testler (limit ykleri) iin retilen iki numaral HRKU uann montaj ilemleri tamamlanarak, 9 Ekim 2012 tarihinde yapsal test alanna gnderildi. Testlerin icra edilecei ve ierisine test uann yerletirilecei test dzeneinin tasarm faaliyetleri tamamland. Test dzeneinin yardmc sanayi kapsamnda retimine devam ediliyor. Test uandan gerekli verileri alabilmek iin uak zerine u ana kadar 1.000 adet sensr yerleimi yapld. Ocak 2013 tarihinde yaplacak TRRdan sonra testlerin balatlmas planlanyor.
25
ZGR KABUL UUU GEREKLETRLD VE ARATIRMA REFERANS UU TESTLER (ARUT) TAMAMLANDI zgr Program kapsamnda Hv.K.K. tarafndan verilen ve yer testleri tamamlanan F-16 uann TUSAa kabul iin ilk test uuu gerekletirildi. zgr Program kapsamnda Hv.K.K. tarafndan milli imkanlarla modernize ve sertifiye edilmek zere irketimize teslim edilen ve yer testleri tamamlanan F-16 uann TUSAa kabul iin test uular gerekletirildi ve uak kabul baar ile tamamland. Uularda tm aviyonik ve silah sistemi kontrolleri ile birlikte uan performans limitleri denenerek modernizasyon almalarna girdi oluturucak performans kriterleri belirlendi. Modernizasyon almalarnda nemli bir kilometre ta oluturan ARUT uular kapsamnda ise 17 sorti uu yaplarak eitli uu profillerinde, modernizasyon iin gereken mhendislik verisi topland.
MLL UU KONTROL BLGSAYARIMIZ TUKOBUN TASARIM VE GELTRME FAALYETLER TAMAMLANDI ANKA platformunda kullanlmas maksadyla balatlan TUKOB - TUSA Uu Kontrol Bilgisayar Projesinde, Faz-1 Tasarm ve Gelitirme Faaliyetleri tamamland. D kaynaklara bamll azaltmak amacyla tm alt seviye yazlm ve donanm bileenleri TUSA mhendisleri tarafndan tasarlanan ve milli imkanlarla retilen Uu Kontrol Bilgisayar, tm mhendislik testlerinden baar ile geerek ANKA SEL almalarna 12 Ekim 2012 tarihi itibariyle dahil edildi. 2013 ylnn ilk eyrei itibariyle kalifikasyon testleri tamamlanacak Milli Uu Kontrol Bilgisayar TUKOBun, ANKA seri teslimatlarnda kullanlmak zere envanterdeki yerini almas planlanlanyor.
26
YKSEK HIZLI HEDEF UAIMIZ MEKN LK UUU GEREKLET Trk Silahl Kuvvetlerinin (TSK) hava savunma birliklerinin eitim ihtiyalarn karlamak amacyla 2009 ylnda Aratrma ve Gelitirme projesi olarak balatlm zgn TUSA tasarm nsansz Hava Aracmz imek 4 Austos 2012 tarihinde ilk uuunu gerekletirdi. Yaplan ilk uu testi ile ayn zamanda Trkiyenin ilk yerli ve zgn jet motorlu uann frlatc ile kalk, meydan turu ve ardndan paratle ini ile tamamlanan uuunda tm test hedefleri
gerekletirildi. Mteri ihtiyalarna gre ekillendirilebilir ak mimari yapda tasarlanmakta olan MEK Yksek Hzl Hedef Uak Sistemi; havahava, sath-hava, uaksavar ve fze sistemleri ile at ve radarla takip eitimlerinde kullanlacak, muharip uaklarn ve fzelerin uu karakteristiklerine yakn zelliklere sahip, Yksek Hzl Hedef Uak ihtiyalarn karlayacak.
Tm sistem tamamen TUSA zgn tasarm ve retimi MEKin zellikleri 60 dakika havada kalma sresi Azami 205 m/sn hz (400 kts) 30ft (10m) ile 15.000ft (4.500m) (ASL) irtifalar arasnda grev kabiliyeti Azami 100 km menzilli veri linki Frlatc ile kalk, parat ile karaya veya denize ini Donanma gemi platformlarndan kalk ve kontrol leri kompozit teknolojileri ile retilmi yap Askeri standartlara uyumluluk zgn YK Uu Kontrol Sistemi ve Otopilot Sistemi sayesinde kalk ve ini dahil rota / yn / hz / irtifa tutma modlar ile tam otonom uu kabiliyeti nceden programl grev noktas ve manevra tanmlama, uu annda deitirebilme zellii Eve Dn ve Acil ni Modlar ile nceden belirlenmi eve dn noktasna gelerek otomatik ini EMI/EMC korumal Konteyner/Mobil Ara/Portatif Yer Kontrol stasyonu ile grev planlama ve kontrol Gerek zamanl kriptolu saysal uu verisi telemetreleri kaydetme ve sonradan oynatabilme Saysal harita otomatik tanma Faydal Ykler: Pasif Radar z Artrc Pasif Termal z Skor Kaydedici Sistem Kar Tedbir Atm Sistemi z Duman
27
RKETMZDE YEL BT KAPSAMINDA SUNUCU SANALLATIRMA ALIMALARI YAPILIYOR Dnya zerindeki kresel snmann, evre kirliliinin ve karbondioksit retiminin nne gemek iin her i sektr enerji tketimini drmek, karbondioksit emisyonunu azaltmak ve en nemlisi de maliyetleri ksmak iin giriimlerde bulunmaktadr. Baz kayna belli olmayan istatistiklere gre tm dnyann enerji tketiminin %2'si BT sektr tarafndan harcanyormu. Bu nedenle dnyamz ve gelecek nesiller iin bu alanda TUSA Biliim Destek Blm olarak zerimize den grevleri yapmamz gerektiine inandk. sanallatrmaya balanlm ve devam edilmektedir. Bu sayede yerel a ortamnda az enerji kayna tketilerek, korbondioksit salnm drlmeye ve evre kirliliine kar katk salamak iin ura verilmektedir. uan ekranlarmz ounlukla LCD, merkezi disk cihazmz Yeil BT ortamn destekleyen donanmlar, sanal sunucu saymz 160 adettir. Bu saylar her geen gn, irket gereksinimleri ve kapasite sreci kapsamnda art gstermektedir. Yeil BT ortamn destekleyen almalardan en nemlisi Sunucu Sanallatrma mimarisine geitir. Sunucu Sanallatrma; merkezi hizmetlerimizin almas iin gerekli sunucularn fiziksel olarak ayr ayr donanmlar ve her birinin zerinde ayr iletim sistemleri zerinden altrlmas deil, bir tek sunucu donanm zerinde birden fazla farkl iletim sistemini bir birinden bamsz olarak altrlmas mimarisidir. Bu mimari yap irketimiz yerel a ortamnda 2006 ylndan bu yana aktif ve youn bir ekilde kullanlmakta ve desteklenmektedir. Sanallatrma yaplmasayd; 160 adet fiziksel sunucu kullanlyor olacakt. 160 adet a balants, ilave (switch) 24 portlu yedi adet kenar anahtar kullanlyor olacakt. 160 adet sunucu iin elektrik balants gerekecekti. 160 sunucuyu yerletirmek iin en az yedi adet sunucu kabini, kabinler iin sistem odasnda ilave alana ihtiya duyulacak, ayrca ilave iklimlendirme (soutma) ihtiyac olacakt. Sunucularn ynetimi ve bakm iin ilave uzman personel ve teknisyene ihtiya duyulacakt. Sunucularn merkezi disk balants iin en az 70 adet fiber disk balants ve en az 24 Portlu adet adet SAN (switch) kenar anahtarna ihtiya duyulacakt. Sunucu zerinde atl durumda olan ilemci, hafza, disk kaynaklar baka sunucular ve uygulamalar tarafndan kullanlamayacakt. Olas bir felaket durumuna kar her bir fiziksel sunucu ve uygulama iin ayr ayr felaketten kurtarma zmleri oluturulmas gerekecekti.
Yeil BT (Green IT) Yerel a ortamnda hizmet veren sunucularn, bilgisayarlarn ve dier evre cihazlarn (yazc, tarayc, veri toplama cihazlar vb.) harcad enerji kaynann ve yapt karbondioksit salnmnn ynetilmesidir. Yeil BT ortamn iin CRT ekranlar LCD ile deitirilmeye, uygun donanmlar kullanmaya ve hizmet veren sunucularmz
28
Sanallatrma ile birlikte; 160 adet fiziksel sunucu yerine drt adet (4 ilemcili, 4 ekirdekli ve 128 GB ana bellekli) drt adet (4 ilemcili, 16 ekirdekli ve ikisi 128 GB dier ikisi 512GB ana bellekli) sunucu kullanlmaktadr. 32 adet a balants kullanlmaktadr, Mevcut kenar anahtarlar kullanlmtr, ilave kenar anahtar kullanlmamtr. Sunucular mevcut kabinler ierisine yerletirilmi, ilave kabin kullanlmamtr. Merkezi disk balants iin 16 adet Fiber balant kullanlmtr, mevcut SAN (switch) anahtarlar kullanlmtr, ilave SAN anahtar kullanlmamtr Sanal sunucu ynetimi ve bakm mevcut kadro ile gerekletirilmektedir. Salanan dier faydalar; Donanm yatrm maliyetinden (Sunucu, A ve SAN anahtar, iklimlendirme) Enerji tasarrufu; (160 adet ayr fiziksel sunucu yerine toplamda sadece sekiz adet Sunucu altrlmaktadr). Yeni sunucu kurulum ilemleri 10-15 dk iinde
gerekletirilebilmektedir. Sunucu tedarik sreci iin beklenmesine gerek kalmamtr. Sunucularn ilave ilemci, hafza ve disk ihtiyalar esnek bir ekilde karlanabilmektedir. Sanal ortamn ilemci, hafza, disk kapasitesi etkin bir ekilde sunucular tarafndan kullanlabilmektedir. Sanal sunucular iin felaketten kurtarma zm oluturulmu ve alt ayda bir periyodik testler gerekletirilebilmektedir. u anda; stemci sanallatrma ve uygulama sanallatrma mimarilerinin ve SRM ile felaketten kurtarma merkezi hizmetlerinin yerel a ortammzda kullanlmas iin almalar yaplmakta olup, bu sayede gelecek nesillere, daha yeil ve yaanabilir bir dnya brakmak hedeflenmitir.
SUNUCU SANALLATIRMA EKB: smail ESKMEZ:

Kurumsal Sistemler efi ODT Bilgisayar Mhendisi1990 1996 ylndan bu yana TUSAta alyor.
Erman ULUSOY:
Bilgi Teknolojileri Sistem Ynetimi ve letim efi Galatasaray niversitesi Bilgisayar Mhendisi-1999 2002 ylndan bu yana TUSAta alyor.
Ercment Ekrem KILI:

Bilgi Teknolojileri Teknik Uzman ODT Elektrik-Elektronik Mhendisi-1999 2004 ylndan bu yana TUSAta alyor.
29
JSF/F-35 PROGRAMI J350 STASYONU FAALYETE GET
Gelecek yl sevk edilmesi planlanan ilk J300 JSF/F-35 Orta Gvdenin n ve arka hava alklarnn birletirilecei J350 stasyonu planland zere 5 Kasm 2012 tarihinde faaliyetine balad. J350 istasyonun tamamlanmas ile birlikte Yapsal Grup Bakan
Bekir Ata Ylmaz bata olmak zere projede emei geen personel
biraraya gelerek mini bir kutlama gerekletirdiler.
ANKA KANAT RZGAR TNEL TESTLER TAMAMLANDI ANKA Projesinde ileri seviye aerodinamik iyiletirmeler iin TBTAK SAGE Ankara Rzgar Tnelinde 20 kou test gerekletirdi. 6 Austos 2012 tarihinde balayan test kampanyas 10 gn iinde tamamland. Kanat test parasnn retimi ve test ekipmanlarnn enstrmantasyonu irketimiz mhendis ve teknisyenlerince gerekletirildi.
BARI KARTALI OE UULARI TAMAMLANDI Bar Kartal Program AW21 rumuzlu uanda Mays - Haziran 2012 dneminde yaplan Operational Tests and Evaluations (OTE) uular ardndan, 14 - 19 Ekim 2012 tarihleri arasnda, gncellenen grev sistem yazlm ile 4 sorti Operational Evaluations (OE) grev test uuu daha yapld. 19 Ekim 2012 tarihinde yaplan uua Hava Kuvvetleri Harekat Bakan Hv.Plt.Tmg. Mehmet Ate rez katlrken, gerekletirilen uularda Hava Kuvvetleri personelinin hazrlad grev planlamalar icra edildi.
30
ENTEGRE RN DESTEK MDRL ETM FAALYETLER irketimiz Entegre rn destek Mdrl Teknik Eitmen kadrosu tarafndan eitli TUSA Programlar kapsamnda kullanc personele Bakm ve Uu Yer Eitimleri verilmekte, Ayrca Lojistik Hizmetler EMERGENCY AVYONK EKPMANLAR Gnmz hava aralarnda seyrsefer, haberleme ve emniyetli bir uu iin aviyonik sistem ve ekipmanlar nemli bir yer tutmaktadr. Uaklarda aviyonik sistemlerle birlikte, acil durum ve kaza annda arama kurtarma ekiplerine yer bildiren, ayrca kayt zellii ile kaza aratrmalarna referans olan ve karakutu ad verilen emergency sistem ve ekipmanlar da bulunur. Her ne kadar emergency ve kayt ekipmanlar halk dilinde Karakutu olarak bilinse de, bu aviyonik ekipmanlara turuncu kutu ya da krmz kutu demek daha doru olur. Arama-kurtarma ekipleri tarafndan rahatlkla bulunabilmesi iin turuncu renk tercih edilmitir, ayrca zerlerinde bu amala fosfor bant bulunmaktadr. Emergency sistem ya da ekipmanlar, 1. Uu bilgi kaydediciler: Cockpit Voice Recorder (CVR) - Flight Data Recorder (FDR), 2. Kaza-yer (durum) bildiriciler: Emergency Locator Transmitter (ELT) Underwater Locator Device (ULD) olarak iki kategoriye ayrmak mmkndr. 1. SES VE BLG KAYDEDCLER (CVR-FDR) Uu bilgi kaydediciler veya dier bir ad ile kayt sistemleri; kaza aratrmalar ve bakm analizleri iin ses ve uu bilgilerini kaydeden nitelerdir. Kayt cihazlar ses ve bilgi kaydediciler olarak ikiye ayrlr. Cockpit Voice Recorder (CVR); yerde ve uu esnasnda, kokpitte geen konumalar, Flight Data Recorder (FDR) ise, uak sistemlerinden alnan parametreleri kaydeder. Gelimi olan CVRlar iki saate kadar kokpit konumalarn FDRlar ise 25 saate kadar dier sistemlerden elde edilen parametreleri kayt yapabilmektedirler. Kayt cihazlar ile ilgili ilk almalar Avusturalya Havaclk ve Aratrma Kurumunda uzman bilim adam olarak grev yapan David Warren tarafndan 1950lerde balatlmtr. Warren 1953te, dnyann ilk jet yolcu ua De Havilland Cometin dmesinin ardndan enkaz inceleme almalarna katlm ve bu olayn ardndan bir ticaret fuarnda grd kk ses kaydediciyi Bakanl personeline ie hazr bulunuluk amal olarak planlanan Entegre Lojistik Destek ve Uak Mekanik /Aviyonik Sistem tantm kalifikasyon eitimleri de ayn kadro tarafndan icra edilmektedir. Egitimleri verilen ve gnmz havacl asndan nem arz eden aviyonik sistem tantmlar bu kemizde siz okurlarmzn yararna sunuluyor.
Resim: 2 De Havilland Comet
hatrlayarak uan dme annda kokpitte neler olduunu bilmenin ok ie yarayabileceini dnmtr. Bylece uaktaki aygtlarn bilgilerini ve pilotlarn sesini kaydedebilecek bir cihaz yapmak iin ilk almalara balamtr. David Warrenin almalar sonucu ilk prototipleri yaplan ve uakta kokpit konumalarn kaydeden CVRlar ile, deiik uak parametrelerini kaydeden FDRlar zaman ierisinde gelitirilerek kaza aratrmalarnda ok nemli rol oynayan ekipmanlar haline gelmitir. Ayrca, gnmzde uak sistemlerinden elde edilen FDR parametreleri, istenildii anda transfer edilerek analizleri yaplabilmekte, herhangi bir kaza ve arza olaslna kar nceden bilgi sahibi olma ve tedbir alma olanan da salamaktadr. Kayt sistemleri ve ekipmanlar kullanldklar uaklara gre farkllklar gsterirler. En detayl kayt byk yolcu uaklarnda yaplr. Kk bir uakta kaydedilecek parametre says ve znrlkleri uan kullanlaca snfa gre deiir. ki kiilik bir akrobasi uanda kaydedilecek veriler 15 ile 20 arasnda deiirken
Resim: 1 FDR-CVR
31
Resim: 6 CVR FDR Testleri.
Resim: 3 David Warren ve ilk prototip kayt cihaz
byk uaklarda genel olarak kaydedilen 90 civarnda temel parametre vardr. Bu parametrelerin tretilmesi ile bir uakta toplam kaydedilecek bilgi belli olur. Yolcu uaklarnda bu kriter says 250ye yaklaabilir. Bu veriler bir kaza olmas durumunda incelenir ve kaza nedeni anlalr. Uaklarda kaydedilen ana parametreden bazlar aada verilmitir; Uak motor parametreleri, Attitude (durum) bilgileri, Altitude (irtifa) bilgileri, Air Data parametreleri (srat, s, basn vb.) Aviyonik sistem parametreleri (seyrsefer, haberleme, gsterge vb.) Mekanik sistem parametreleri (elektrik, hidrolik, yakt, havalandrma vb.) Gnmzde CVR ve FDRn tek bir yapda oluturulduu ve zerinde ULD (Underwater Locator Device) bulunan Cockpit Voice & Data Recorder (CVDR) sistemleri yaygn olarak kullanlmaktadr. CVDRlar ayn anda kokpit seslerini ve uu bilgilerini kaydetme zelliine sahiptir. Kayt cihazlarnn hava aralarnda gvenli bir ekilde
kullanlabilmesi iin aadaki fiziksel kriterleri salamas ve ilgili testlerden gemesi gerekmektedir;
Resim: 5 CVDR
Her 3 eksen de ayn anda 1.000 g lik gte yar dalga sins biimli arpmaya dayankl olmaldr. (G=9.81 m/s2). En zayf olduu eksende 6.5 milisaniye boyunca 1.700 Glik yar dalga sins biimli arpmaya dayankl olmaldr. 0.05 inchlik bir alanda 250 kilogramlk ani bir baskya dayanabilmelidir. (Bozuk para byklnde bir yere 5 ton dse kaldracak g demektir). 18 inch (45 cm) derinliinde kumun altnda alabilmelidir. 1.100 Cde yarm saat alabilmelidir. 3 metre derinliinde suyun ierisinde 30 gn alabilmelidir. Uluslararas havaclk gereksinimleri gerei, uu bilgi
kaydediciler aadaki gereksinimleri salamaldr; Byk uaklar iin FAR Part 121 Appendix M (Tama uaklar, minimum parametre listesi). Byk uaklar iin FAR Part 125 Appendix E (12-19 kiilik yolcu uaklar, minimum parametre listesi) SAE AS8039 A (Kk Uaklar) CS23.1323, 1325, 1327. (Sertifikasyon gereksinimleri) TSO 123A, fiziksel ve genel gereksinimler. TSO 124A, fiziksel ve genel gereksinimler. RTCA/DO 160A, evresel artlar. RTCA/DO 254B, elektronik donanm artlar. 2. KAZA-YER BLDRCLER (ELT-ULD) Kaza yer bildiriciler yaynladklar sinyal veya emergency radyo frekanslar ile acil durum ve kaza sonras arama kurtarma ekiplerinin durum ve yer tespitinde nemli rol oynar. Bu amala Emergency Locator Transmitter (ELT) ekipmanlar yaygn olarak kullanlmaktadr. Hava aracnn suya dme olaslna kar ise, su ile temas ettiinde alan ve homing sinyallerini yayan Underwater Locater Device (ULD)ler kullanlr. ELT ekipmanlar uan hznda byk bir deiim olduunda (Genel olarak 6 G) otomatik olarak acil durum sinyalleri gnderir ve uan durumundan arama kurtarma ekiplerinin haberdar olmasn salar. ELT, VHF ve UHF bandda yayn yapan telsiz sistemleri acil durum kanallarnda emergency yayn yaparak arama kurtarma ekiplerinin durum ve yer tespitinde nemli rol oynar. Gnmzde gelimi ELTler uydu alclarna da sinyal gnderme
Resim: 4 Kaza sonras bulunan FDR - CVRlar.
32
Resim: 7 ELT almas
zelliine sahiptir. Uydu alclar bu sinyalleri yer istasyonlarna gndererek acil durum sinyallerinden uan konumunun hesaplanmas salanr. ELT sistemi genel olarak paradan oluur; 1. Verici 2. Kontrol Paneli 3. Anten
dme ihtimaline kar, den uan yerini tespit etmeye yarayan Underwater Locater Device (ULD) ya da Underwater Locater Beacon (ULB) ad verilen bir ekipman bulunur. ULD, bir batarya ve bir vericiden oluur, silindirik su geirmez, yksek Glere ve derin su etkilerine kar dayankl metal kutu ierisindedir. ULD su ile temas ettiinde aktif hale gelir ve su ierisinde 37.5 KHz ile ses sinyali yayar. Genel olarak ULDler 20.000 feet (6.096 metre) derinlie kadar dayanabilir ve su ierisinde 30 gn alr, sinyal yaynlama zellii sayesinde arama-kurtarma ekipleri tarafndan 3.600 metreye kadar derinlikten kolaylkla bulunabilir.
Resim: 10 Emergency Ekipman Yerleimi
Gnmzde emergency ekipmanlar uaklar zerindeki en nemli aviyonik sistem ya da ekipmanlardr. Bu nedenle bu ekipmanlarn zenle bakmlar yaplmal, batarya vb. niteleri srekli kontrol altnda tutulmaldr. Aksi takdirde arama kurtarma zafiyetlerinin ortaya kmas kanlmazdr. Havaclkta, emergency aviyonik ekipmanlar daima faal ve alr olmas gereken, ancak kullanlmas ve ihtiya olmas asla arzu edilmeyen sistemlerdir. Hazrlayan: Sami Trkz Sami TRKZ:
1965 ylnda Kayseride doan Sami Trkz ilk, orta ve lise eitimini Kayseride tamamladktan sonra zmirHava Teknik Astsubay okulunda Uak Aviyonik Sistem Teknisyeni eitimini tamamlam ve 1985 ylnda Trk Hava Kuvvetlerinde greve balamtr. Bandrma, Malatya, ncirlik ve Kayseri Hava s Komutanlklarnda Uak Aviyonik Sistem Teknisyeni olarak grev yapan Sami Trkz 2007 ylnda emekliye ayrlm ve ayn yl TUSA-EADS CASA Eitim Program kapsamnda TUSAta greve balamtr. 2007-2008 yllar arasnda TUSA adna Suudi Arabistan Hava Kuvvetlerinde CN-235 CASA Uaklarnda Aviyonik/Elektrik Sistemleri Eitmeni olarak grev yapmtr. Grev dn MELTEM II Projesi uu ilemleri ksmnda iki yl grev yaptktan sonra 2010 yl Temmuz ayndan itibaren Lojistik Hizmetler Bakanl-Entegre rn Destek Mdrl zel Grev Uaklar eflii bnyesinde C-130 ERCYES Aviyonik Modernizasyon Program Teknik retmeni olarak grev yapmaktadr. Evli ve iki kz babas olan Sami Trkz, ngilizce ve Arapa bilmektedir.
Resim: 8 ELT Sistemi
ELT vericiler iki blmden oluur; birinci verici VHF ve UHF acil durum kanallarna tarama tonu (swept tone) gnderir (121.5 ve 243.0 MHz), ikinci verici ise uydu haberlemesi iin her 50 saniyede bir 406 MHz sinyali yaynlar. ELT kontrol paneller ise ELTnin manuel olarak altrlmasn ve test edilmesini salar, ayrca ELTnin altn gsteren bir lamba da bulunabilir. ELT sabit ya da portatif anteni sayesinde emergency sinyalleri yaynlar. ELT sistemleri tanabilir yapda olup zerinde seyyar anteni ve bataryas mevcuttur, bu sayede emergency koullarda sklp elde tanarak arama kurtarma ekiplerine sinyal gndermesi de mmkndr. Kaza annda hava aracnn suya
ULD nitesi genellikle CVR veya FDRlar zerine monte edilir, bunun amac; arama-kurtarma ekiplerinin uak enkazna ulamas ile birlikte FDR-CVR nitesinin daha kolay bulunabilmesini salamaktr. Emergency ekipmanlar istatistikler sonucu uaklarda en az hasara maruz kalan blge olan, arka gvde ile kuyruk balant blgesine yerletirilir.
Resim: 9 ULD
33
Organizasyon, Fuar ve Sergiler
RKETMZ LONDRADA DZENLENEN FARNBOROUGH ULUSLARARASI HAVACILIK FUARINDAYDI Drtkal tarafndan yaplan irket tantmnn ardndan, SSM Hava Aralar Daire Bakan Yakup Tadelen tarafndan HRKU Program anlatld, daha sonra Uak Grubu Bakanmz zcan Ertem tarafndan rn ile ilgili detayl bilgi verildi. Toplant sonrasnda yneticilerimiz ile bir dizi rportaj yapld. Basn toplantsnn baars ve HRKUa olan ilgi ertesi gn yaymlanan Show Dailylerde ve internet sitelerinde yer alan haberlerle kendini kantlad.
9 - 15 Temmuz 2012 tarihlerinde ngilterenin Farnborough, Londra kentinde dzenlenen Farnborough Air Show 2012 Fuarna irketimiz bu sene de 100 metrekarelik bir stand ile katlarak uluslararas arenada ay yldzl bayramz gururla dalgalandrd. irketimizin kapal alanda yer alan standnda sergiledii Orta rtifa Uzun Havada Kall HA Sistemi ANKA, Trk Balang ve Temel Eitim Ua HRKU ile ATAK/T129 Taarruz ve Taktik Keif Helikopteri rnlerinin maketleri ile dier rn ve kabiliyetleri byk bir ilgi ile izlendi. Fuarn ikinci gnnde, hangardan karl treni Babakanmzn da katlmyla 27 Haziran 2012 tarihinde grkemli bir ekilde gerekletirilen Eitim Uamz HRKU ile ilgili bir basn toplants dzenlendi. Yerli ve yabanc birok basn mensubunun katld ve ilgiyle izledii toplantda, Genel Mdrmz Muharrem
Fuar ziyaret edenler, Trkiyeden gelen kamu temsilcileri, zel sektr yneticileri ve gazeteciler yannda uluslararas bir organizasyonda lkesinin bayran arayanlar iin TUSA bir ulusal motivasyon sembol olarak
paydalarna kucan aarak iyi bir ev sahiplii sergiledi. Fuar boyunca; aralarnda Aviation Week, Flight International, Flightglobal, Aviation International News, Shephard, Flug Revue, Helicopter International, Avia Press Associates ve Janes All the Worlds Aircraftin bulunduu sektrel dergi temsilcileri ile grmeler yapld. Fuar boyunca ziyaretilerin ve eitli delegasyonlarn ilgisi zerinden eksik olmayan TUSAn standn, aralarnda rdn Prensi Faisal, BAE Hava Kuvvetleri Komutan Tmg. Mohammad Al Qamzi, Milli Savunma Bakan Yardmcs Hasan Kemal Yardmcnn da bulunduu birok st dzey yetkililer ziyaret etti.
34
GELM BLOK 50 TP F-16NIN SONUNCUSU TESLM ETTK irketimiz ve Lockheed Martin firmas Peace Onyx IV Program kapsamnda tesislerimizde Hava Kuvvetleri Komutanl iin retilen son F-16 Uan 11 Aralk 2012 tarihinde dzenlenen tren ile teslim ettik. irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kayann ev sahiplii yapt trene; aralarnda Savunma Sanayii Mstear Yardmcs Serdar Demirel, SSM, Hv.K.K. ve Lockheed Martin yetkilerinin bulunduu birok st dzey yetkili katld. Trende konuma yapan TUSA Uak Grup Bakan zcan Ertem; F-16nn ok nemli ve zel bir rn olduunu, bugn 308incisi teslim edilen F-16 uann takviminden nce byk bir baar ile teslim edildiini belirtti. Projede emei geen tm TUSA personeline teekkrlerini ileten Ertem, Bize yeniden ok byk gurur yaattnz dedi. Ardndan krsye gelen, Lockheed Martin F-16/ F-22 Entegre Muharip Uak Grup Bakan Yardmcs ve Genel Mdr Jeff Babione, Lockheed Martin adna trende bulunmaktan byk mutluluk duyduunu ifade etti. Teslim edilen Gelimi Blok 50 Tipi Son F-16 Uann TUSA alanlarnn fedakarlnn, kararlnn ve sk almasnn bir sonucu olduunu szlerine ekleyen ve Lockheed Martinin TUSA ile birlikte daha gl olduunu belirten Babione, TUSA ile 1984 ylnda balatm olduumuz gl ibirliinin byyerek devam etmesi umuduyla projede emei geenlere teekkr ederim dedi. Savunma Sanayii Mstear Yardmcs Serdar Demirel ise, Blok 50 tipi F-16 projesinin baaryla tamamlanmasnda emei geen Amerikan ve Trk hkmeti yetkilileri ile Lockheed Martin ve TUSA alanlarna kranlarn sundu. Konumalarn ardndan, irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya tarafndan projede emei geenlere teekkr plaketi takdim edildi.
Savunma Sanayii Mstearl Platform Projeleri Mstear Yardmcs Serdar Demirel
Lockheed Martin F-16/ F-22 Entegre Muharip Uak Grup Bakan Yardmcs ve Genel Mdr Jeff Babione
CISCO EXPO 2012YA BAARI HKAYES LE KONUMACI OLARAK KATILDIK A teknolojilerinde dnya lideri CISCOnun dzenledii ve endstrinin nemli teknoloji etkinliklerinden biri olan CISCO Expo 2012, ilk kez bu yl Ankarada, 9 - 10 Ekim tarihleri arasnda gerekletirildi. 2.000den fazla ynetici ve teknik karar vericiyi bir araya getiren bu nemli etkinlie TUSA Yerel A Gvenlii ve CISCO NAC Kullanm konusunda Baar Hikayesi ile katldk. A Ynetimi ve Gvenlii Uzman Uur Dumann konumac olarak katld CISCO Expo 2012de irketimiz yerel anda yaklak iki yldan bu yana baaryla uygulanmakta olan ve siber gvenlik konusunda en ileri teknoloji olarak kabul gren CISCO NAC sisteminin alma mant, ICAS 2012YE KATILDIK 40 lkeden NASA, Boeing, Airbus, Lockheed-Martin, EADS, DLR, SAAB, Embraer gibi nc kurulularn katld 28inci ICAS 2012 (International Council of the Aeronautical Sciences) Konferans 23 - 28 Eyll 2012 tarihleri arasnda Brisbane Avustralyada gerekletirildi. Yaklak 600 almann sunulduu konferansa irketimizi temsilen Uak Grup Bakanl Tasarm Mhendisi Emre nay katlm salad. Konferansta Methods for Evaluation of Aircraft Mass Distribution ve Tool Development for Aircraft Loads Post-Processing adl makaleler poster presentation eklinde sunuldu. teknolojisi ve pratikteki uygulama konular anlatld.
35
A350 XWB UAKLARI N LK AILERONU (KANATIK) TRENLE TESLM ETTK 6.425 uaklk bir pazar olacan ngryor. irketimiz, tm A350 XWB uaklar iin aileronlarn tek reticisi konumunda bulunuyor. 28 Mays 2012 tarihinde tesislerimizde dzenlenen trenin al konumasn yapan irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya, irketimizin gerekletirdii bu teslimatla bir kez daha havaclk sanayinde dnya oyuncusu olduunu gsterdiini belirterek, bu teslimatn TUSAn yeteneklerinin, zamannda teslim ve rekabeti fiyat politikalarnn bir baars olduunu ifade etti. Airbusa bu yksek teknoloji rn yeni nesil uak A350 projesinde bize gsterdii gvenden dolay teekkrlerini ileten Kaya, bu proje ile Airbusn Trkiyedeki nitelikli bir istihdama katkda bulunduunu ve TUSA mhendisleri ile tasarm sreci boyunca yakn koordinede alarak teknoloji transferine de katkda bulunduunu belirtti. TUSAn bu gvene sadk kaldn szlerine ekleyen Kaya,
TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya
TUSA Yapsal Grup Bakan Bekir Ata Ylmaz
irketimiz tarafndan tasarm ve retimi gerekletirilen A350 XWBnin ilk aileronlar (kanatk) Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar, TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya ve st dzey Airbus yneticilerinin katld tren ile Airbusa teslim edildi. Yksek teknoloji rn olan ve tesislerimizde retilen bu para, uan en nemli uu kontrol yzeylerinden birini oluturuyor. Airbus, nmzdeki 20 sene ierisinde A350 XWB kategorisinde
Sizlerin de bugn tank olduu gibi irketimiz aileronlar zamannda Airbusa teslim ederek uluslararas pazarda yeteneklerini kantlamtr dedi. Ardndan krsye gelen Yapsal Grup Bakan Bekir Ata Ylmaz program hakknda katlmclara detayl bilgiler verdi. Bu programn TUSAn risk paylamc ortaklk nedeniyle tasarlayp rettii ilk sivil uak komponeti olduunu belirten Ylmaz, A350 ua ileri teknoloji
TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya tarafndan Airbus Yapsal Tedarik Bakan Volker Thuma plaket verildi.
Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar tarafndan Airbus Tedarik Zincirinden Sorumlu Bakan Yardmcs Klaus Richtere plaket verildi.
36
TUSA Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kaya tarafndan Savunma Sanayii Mstear Murad Bayara ilt takdim edildi.
Airbus Tedarik Zincirinden Sorumlu Bakan Yardmcs Klaus Richter tarafndan irketimiz Yapsal Grup Bakan Bekir Ata Ylmaza Airbus maketi takdim edildi.
alamlarn kullanld yeni kompozit malzemelerin uan %50sinden fazlasn oluturduu ve yakt ekonomisinde yolcu komforuna kadar birok yeni zellie sahip bir uak olacan ifade etti. TUSA tarafndan tasarlanan ve retilen kanatklarn en gelimi kompozit malzemeler kullanlarak tasarlandn ve retildiinin altn izen Ylmaz, TUSAn Airbus ile yrtmekte olduu askeri ve sivil programlarla belli bir i birlii ve ortak alma, kltr ve gveni tesis ettiini syledi. Ylmaz, TUSA Airbus ile birlikte daha byk sorumluluklar stlenmeye hazrdr ve Airbus ile TUSA arasnda oluturulacak stratejik ibirliinin her iki tarafa da nemli faydalar salayacana kalben inanyoruz. dedi. Airbus Tedarik Zincirinden Sorumlu Bakan Yardmcs Klaus Richter ise yapt konumada, TUSAn uzun zamandr
Airbusn orta olduunu ve Airbus programlarna katklarnn seneler sresince artarak oaldn belirtti. TUSAn Airbusn birinci seviye (Tier 1) tedarikisi olarak Airbusn bir uzants haline geldiini szlerine ekleyen Richter, Bugn burada bu yakn ibirliinin meyvesi olan ve TUSAn yetenekli alanlar tarafndan tasarlanan ve retilen A350 XWBnin ilk aileronlarn teslim almaktan dolay byk mutluluk duyuyoruz dedi. Richter ayrca, TUSA gibi ortaklarmzla birlikte tasarladmz A350 XWB, son teknoloji aerodinamik sistemi, tasarm ve teknolojik zellikleri ile havayollarnn verimliliinde yeni bir sayfa aarken yolculara da daha konforlu bir yolculuk deneyimi sunacaktr diye ekledi. Ardndan krsye gelen
Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar, askeri proje vesilesi ile Airbus ve TUSA arasnda balayan tankln ok baarl bir ticari ortakla ulam olmasndan duyduu memnuniyeti ifade etti. Askeri alanda Airbus ve ana irketi EADS ile ok nemli ibirliklerinin olduunun altn izen Bayar, nmzdeki dnemde de hem askeri alandaki projelerde hem de sivil alanda bu ibirliinin glenerek devam etmesini ve her iki sanayi iin son derece verimli ve karl ibirlikleri haline gelmesini mit ettiini belitti. leri teknoloji bir paray Trkiyede retip Airbusa teslim etmi olmann gururunun yaandn szlerine ekleyen Bayar, Airbusa ve TUSAa baarlar diledi. Projede emei geenlere plaketlerinin takdim edilmesinin ardndan tren, verilen kokteyl ile sona erdi.
37
HAVACILIK SANAYMZN GELMES VE ENDSTRLEME YNNDE RKETMZDEN SOMUT BR ADIM da artacan szlerine ekleyen Drtkal, TUSAdaki byme ile yardmc sanayi bymesinin edeer olmas gerektiini syledi. Konumasnda, sertifikasyon srecinin nemine dikkat eken Drtkal, verilen ilerin zel proses onaylar gerektiinin altn izerek, yardmc sanayinin sertifikasyon srecinden daha hzl gemesi gerektii belirtti. Yardmc sanayi temsilcilerini TUSA ailesinin fertleri olarak grdn szlerine ekleyen Drtkal, mzalanan ibirlii anlamalarnn memlekete hayrl olmasn dilerim dedi. Daha sonra krsye gelen OSTM Ynetim Kurulu Bakan Orhan Aydn, TUSA gibi byk kurulularn KOB ve kk iletmeler iin son derece nemli olduunu syledi. Aydn, Ostimde oluan firmalarn tesadfi olarak olumadn, Ankarada ana tedarikilerin bulunmas nedeni ile bu sektrn olutuunu belirtti. Savunma Sanayii Mstearlnn gl bir irade ile sektrn arkasnda durduunu szlerine ekleyen Aydn, SSMnin yrtt strateji ile Ostim Sanayisine i geldiini ifade etti. TUSAn Ostim iin bir danman ve okul gibi grldn szlerine ekleyen Aydn, KOB ve kk
TUSA Genel Mdr Muharrem Drtkal
OSSA Ynetim Kurulu Bakan / TUSA Ynetim Kurulu yesi Orhan Aydn
Havaclk sektrnde yerli yan sanayinin gelimesini desteklemeyi grev bilen irketimiz, 6 Haziran 2012 tarihinde stratejik alt szlemeci firmalarla birlii Protokol imzalad. irketimizin nmzdeki yllarda giderek artacak olan i potansiyeli gz nnde bulundurularak, kompozit imalat, talal imalat, takm/aparat tasarm ve imalat, sac metal ekillendirme, alt montaj, kablo donanm ve kimyasal yzey ilemleri ihtisas alanlarnda dnya havaclk sanayisinin standartlarn karlayan firmalar ile alt szlemecilik bann uzun vadeli karlkl kazan ilkesine dayal stratejik altszlemecilik seviyesine ykselterek gelitirilmesi hedefleniyor. Bu kapsamda tesislerimizde,
Savunma Sanayii Mstear Murad Bayarn katlmlaryla gerekleen trende; irketimiz ile stratejik alt szlemeci konumundaki firmalar arasnda birlii Protokol imzaland. Trenin al konumasn yapan TUSA Genel Mdr Muharrem Drtkal, 2006 ylnda da benzer bir tren yapldn belirterek, o gnden bugne i hacminde byk deiiklikler olduunu syledi. Kiminle stratejik ortaklk yaplabilecei ve stratejik manada kim yardmc sanayimiz olabilir konusunda bugn daha iyi bir tarif verilebildiini szlerine ekleyen Drtkal, 2005 ylnda yardmc sanayiye 50.000 saat i verildiini bugn ise artan kapasite ile birlikte 1,2 milyon saat i verildiini belirtti. Yeni projeler ile bu paylamn daha
Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar
38
iletmelere verilen destekten tr teekkrlerini iletti. Son olarak krsye gelen Savunma Sanayii Mstear Murad Bayar, yaplan konumalarn kamu asndan atlmas gereken admlar ve sanayi tarafnda oluan hazrl ve gelimeyi gsterdiini syledi. lkemizde sanayideki gelimenin ykselen bir ivmeyle gelitiini szlerine ekleyen Bayar, 25 yldr Savunma Sanayii Mstearlnn bu konuda almalar yrttn belirtti. zel sektrde ok gl bir
dinamizm yaandn ifade eden Bayar, Her gittiimiz yerde yeni teknolojiler yeni kabiliyetler gryoruz. Yan sanayimizin kendi yatrmlarn yaptklarn gryoruz dedi. Savunma sektrnde bu dinamizmden faydalanmak istediklerini belirten Bayar, Savunma Sanayii Mstearlnn balca grevinin Silahl Kuvvetlerimizin ihtiyacn karlamak olduunu belirterek, bunu yaparken de sanayiyi gelitirmek istediklerini ifade etti.
Bayar, irketimiz ve yan sanayi firmalar arasnda gerekletirilecek olan stratejik ibirliinin verimli, etkin ve btn taraflar iin kazanl olmasn diledi. Konumalarn Ardndan Cokunz (Eskiehir), Epsilon Havaclk (Ankara), HMS Makina (zmir), Kkpazarl (Ankara), MEGE-TEK (Ankara), MFK Makina (Bursa), Mikron Mhendislik (Ankara), Uygur Savunma (Ankara), Yepsan Savunma (Bursa), Yksel Kompozit (Ankara) firmalar ile ibirlii anlamalar imzaland.
MELTEM II DENZ KARAKOL UAI N TESLMAT TREN GEREKLET
THALES Ynetim Kurulu Bakan Pierre Eric Pomle
Dz.K.K. Albay Faruk Baytrk
Tug. Pierre Lusseyran DGA
TUSAn, Deniz Kuvvetleri Komutanl CN-235 platformuna Deniz Karakol (MPA) ve Deniz Gzetleme (MSA) kabiliyeti kazandrlmasna ynelik sistem entegrasyonu projesi olan Meltem II Program kapsamnda MPA uaklarnn n teslimatlar tamamland. TUSA tesislerinde modifikasyon ilemleri tamamlanan drt adet Deniz Karakol Ua Cengiz Topel Deniz Hava ssne intikal ederek eitim ve grev uularnda kullanlmaya baland. MPA uaklar n teslimatlarn tamamlanmas sebebi ile 18 Temmuz 2012 tarihinde, TUSA tesislerinde Dz.K.K., Sahil Gvenlik
Komutanl, SSM, TUSA, THALES, DGA, Havelsan, MilSoft yetkililerinin katlm ile MELTEM II
Deniz Kuvvetleri Komutanl Deniz Karakol Ua n Teslimat Treni gerekletirildi.
39
AIREX SVL HAVACILIK VE HAVA LMANLARI FUARINA KATILDIK Bu yl dokuzuncusu gerekleen AIREX Sivil Havaclk ve Havalimanlar Fuar; Ulatrma, Haberleme ve Denizcilik Bakan Binali Yldrmn da katld trenle 6 Eyll 2012 tarihinde Atatrk Havalimannda kaplarn ziyaretilere at. Bakan Yldrm alta yapt konumada, Airex Fuarnn Trk Havaclna olan gvenin ve vizyonun bir gstergesi olduunu belirtti. 50den fazla uak-helikopter,
153 katlmc irket ile balayan AIREX fuarna irketimiz de bir stand ile itirak etti. Aln ardndan standmz ziyaret eden Bakan Yldrm ve THY Ynetim Kurulu Bakan Hamdi Topu projelerimizdeki son gelimeler ile ilgili bilgi ald. irketimizin stand, her sene olduu gibi bu sene de byk ilgi grrken, ziyaretiler zellikle Uu Okulumuz ve Trk Balang ve
Temel Eitim Ua HRKU ile yakndan ilgilendi. Trk Havaclnn efsane pilotu Vecihi Hrku tarafndan tasarlanan ve imal edilen, VECH-XV uann irketimiz tarafndan aslna sadk kalarak imal edilen uygulama modeli de fuar alan giriinde Vecihi Hrku Mzesi Dernei tarafndan sergilendi. Uak katlmclardan youn ilgi grd.
TUSA, AR-GE MERKEZLER ZRVESNDE ve zm nerileri ana gndemiyle toplanan Zirvede ayn zamanda niversite ve Sanayi birlii konular masaya yatrld. irketimizin bir stand ile itirak ettii Zirve, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergnn al konumalaryla balad. Ardndan TBTAK Bakan Ycel Altunbaak, Bilim ve Teknoloji Genel Mdr Cevahir Uzkurtda birer konuma yapt. Konumalarn ardndan, standmz ziyaret eden Bakan Ergn, irketimiz Mali ler ve tirakler Bakan Adnan Aydoan ve Teknoloji Ynetimi Mdr Serdar Gkpnar ile grerek projelerimiz hakknda bilgi ald. Fikri mlkiyet haklar, Ar-Ge personeli uzmanlk dzeyi, yayn kalitesi ve niversite-sanayi ibirlii kategorilerinde baarl olan Ar-Ge merkezlerine dllerin verildii Zirvede irketimiz Bilimsel Yayn Kalitesi Kategorisi dalnda ikincilik dl ald.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl tarafndan dzenlenen 1inci Ar-Ge Merkezleri Zirvesi 25 Eyll 2012 tarihinde stanbul Kongre Merkezinde gerekletirildi. Ar-Ge Merkezlerinin Sorunlar
40
IDEAS 2012 FUARINA KATILDIK
IDEAS 2012 Uluslararas Savunma Fuar ve Semineri 7 - 11 Kasm 2012 tarihleri arasnda Pakistann Karachi kentinde dzenlendi. lkemizin Savunma Sanayii Mstearl organizasyonunda ve Milli Katlm kapsamnda 13 firma ile temsil edildii fuar kapsamnda, 7 Kasm 2012 tarihinde Sheraton Karai Otelinde dzenlenen Security Outlook - 2025 Future Security Trends & Challenges for Defense Industry in Mounting Technological Response konulu seminerde Genel Mdrmz Muharrem Drtkalnn yapt sunum byk ilgi grd. Seminer sonunda Genel Mdrmze, Chairman Joint Chiefs of Staff Committee (CJCSC) General Khalid Shameem Wynneden dl verildi. Bir stand ile katlm saladmz fuarda standmz bata Pakistan Babakan olmak zere bir ok askeri ve sivil yetkili ziyaret etti. Standmz ziyaret eden Pakistan Babakan Raja Pervaiz Ashrafa irketimiz imkan ve kabiliyetleri hakknda detayl bilgiler verildi.
RKETMZ TUHESFO 2012DE TEMSL ETTK 18 - 20 Ekim 2012 tarihlerinde stanbul Fuar Merkezinde gerekletirildi. Bu yl ncs gerekleen Fuar; Ulatrma, Haberleme ve Denizcilik Bakan Binali Yldrm, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardmcs Davut Kavranolu, TO Bakan Murat Yalnta ile THY Teknik Genel Mdr smail Demirin katld trenle ald. Uak paras reticilerini bir araya getiren fuara irketimiz de bir stant ile katld. Standmz ziyaret eden Bakan Yldrm projelerimizdeki son gelimeler ile ilgili bilgi ald.
THY Teknik ve stanbul Ticaret Odasnn ibirlii ile dzenlenen THESFO 2012 Trk Havaclk Endstri Sergisi Forumu ve Fuar,
41
RKETMZ HOC 2012DE TEMSL ETTK 22 - 25 Ekim 2012 tarihleri arasnda ABDnin Atlanta ehrinde dzenlenen ve 36 lkeden 832 temsilcinin katlm salad 24nc C-130 Hercules Kullanclar Konseyi (HOC) 2012ye irketimiz, SSM ve Hv.K.K. ile birlikte katlm salad. irketimizin genel tantmnn yapld fuarda, Erciyes program hakknda katlmclara detayl
bilgiler verilirken, C-130 aviyonik modernizasyonu konusunda
potansiyel lke temsilcileri ile zel toplantlar yapld.
THE TRANSPORTATION WEIGHT LOSS DIET KONFERANSINDA RKETMZ TEMSL ETTK ncl tarafndan bir sunum gerekletirildi. Genel havaclk, otomotiv endstrisi ve demiryolu endstrisinin bulutuu, tasarmc, mhendis ve program yneticilerinin katld konferansta, arlk azaltma, dolays ile karbon ayak izi azaltma almalarnda teknolojideki son durum gzden Amerika Birleik Devletlerinin Boston kentinde 24 - 25 Ekim tarihlerinde dzenlenen The Transportation Weight Loss Diet Konferansna Yapsal Grup Bakanl A350 rn efi Glen geirildi. lkemizden sadece irketimizin katld Uluslararas konferansta, Lockheed Martin ve Boing gibi nemli havaclk firmalarnn ardndan irketimiz tarafndan Geni kanatl uaklarda kompozit kanatklarda arlk azaltma frsatlar konulu sunum gerekletirildi.
2NC YALIN ALTI SGMA VE SREKL GELM ZRVESNE KATILDIK IQPC (International Quality & Productivity Centre) tarafndan KalDerin resmi desteiyle stanbulda gerekletirilen 2nci Yaln Alt Sigma ve Srekli Geliim Zirvesi 17 - 20 Eyll 2012 tarihleri arasnda gerekletirildi. Borusan, AKSA Akrilik, Xerox, DHL, Yap Kredi Bankas, ING Bank, ENA Textiles, AvivaSA Emeklilik ve Hayat, Hugo Boss gibi birok pazar liderlerinin st dzey yetkililerinin, mevcut zorluklar ile nerilen zmleri tartmas ve en etkili uygulama teknikleri hakknda pratik bilgileri paylamas amac ile dzenlenen zirvede irketimiz Kurumsal Geliim Mdr Bora Byk tarafndan TUSAta Kurumsal Risk Ynetimi Faaliyetlerinde Yaln Alt Sigma Uygulamalar konulu bir sunum gerekletirildi.
42
HEDEF TRKYE 2012DE RKETMZ TEMSL ETTK TBTAK tarafndan dzenlenen Hedef Trkiye: Tersine Beyin G, Ar-Ge birlii ve Aratrma Kariyeri iin Avrupa ve Ulusal Destekli Fon Frsatlar altaylar 10-14 Nisan 2012 tarihleri ABDde gerekletirildi. altay, yurt dndan Trkiyeye dnecek aratrmaclara sunulan Avrupa ve Ulusal Destekli Fon Frsatlarnn ABDde tantlmas ve tersine beyin gnn artrlmas ve daha ok aratrmacnn bu frsatlardan haberdar olabilmesi ve Trkiyedeki akademi ve sanayi kuruluu temsilcilerinden Trk Aratrma Alan hakknda gncel gelimeleri dinleyebilmelerini amalyor. Bu yl ncs dzenlenen altaya irketimiz adna katlan nsan Kaynaklar Bakan Oya Tansu ve Strateji ve Teknoloji Ynetimi Bakanl Teknoloji Ynetimi Mdr E. Serdar Gkpnar tarafndan ABDde yaayan 300den fazla Trk akademisyen, aratrmac ve alana hitaben irketimizi tantan bir sunum gerekletirildi. Yneticilerimiz tarafndan
etkinlik sonunda irketimiz standnda aratrmaclar ile ok sayda bire bir grme yaplarak merak edilen sorularn yantlar verildi.
ULUSLARARASI ENTEGRE LOJSTK DESTEK SPESFKASYONU (EL KTABI) SX000i GELTRME ALITAYINA DAHL OLDUK Lojistik Destek Spesifikasyonu (El Kitab) Sx000i gelitirme almalarna irketimiz, lke temsilcisi olarak dahil oldu. ASD tarafndan almalara davet edilen Lojistik Hizmetler Bakanl Entegre rn Destek Mdrl HA Sistemleri ve Eitim uaklar ELD efi S. Tark Veske, 17 - 19 Temmuz 2012 tarihlerinde Toulouse, Airbus tesislerinde gerekletirilen drdnc altaya irketimizi temsilen katld. Veske, ilgili spesifikasyonun (El Kitab) nmzdeki yllarda gelitirilip, S-Serisi dier standartlar (S1000D, S2000M, S3000L, S4000M, S5000F, S6000T, S9000D) ile birlikte ortak kullanmlar iin Lockheed Martin, Northrop Grumman, Airbus ve Boeing gibi havaclk ve savunma irket temsilcileri ile birlikte aktif rol ald. Uluslararas Entegre Lojistik Destek Spesifikasyonu (El Kitab) Sx000inin tamamlanmas ile tm dnyada kabul gren ve mteri/son kullanclarn zerinde mutabk kalaca, ayn terminoloji ile sreci anlayaca tek bir spesifikasyon salanm olacak. irketimizin de bu srece en batan dahil olmas ile uluslararas platformlarda tantm salanm olacak ve Lojistik Hizmetler Bakanl projeksiyonundaki faaliyetler iin vizibilite oluturulabilecek.
Dnyann nde gelen havaclk ve savunma irketlerini temsil eden Avrupa merkezli Aerospace and Defence Industries Association of Europe (ASD) ve Amerika merkezli Aerospace Industries Association of America (AIA) tarafndan yrtlen Uluslararas Entegre
EUROMART ALITAYI STANBULDA GEREKLETRLD ASD altnda grev yapan sanayi ynetim grubu IMG4e bal ve irketimizin de yesi olduu Euromart (European Measures On Aerospace Research and Technology) altay 7 - 8 Haziran 2012 tarihlerinde gerekletirildi. irketimiz ve THY Teknik A.nin ortak ev sahipliinde stanbulda dzenlenen altayda irketimiz yksek bir katlm ile temsil edildi.
43
Tesislerimizden
TUSA KAPILARINI HALKA ATI
Balarla kurulan ve Trk Savunma Sanayinin en byk oyuncularndan olan Trk Silahl Kuvvetlerini Glendirme Vakfnn (TSKGV) 25inci kurulu yldnm mnasebetiyle, irketimiz ilk kez halkn ziyaretine ald. irketimizi gezmek isteyen vatandalar sabah saatlerinden itibaren Kazanda bulunan retim
tesislerimize kabul edildi. niversite rencileri ve 7den 70e her yatan vatandan youn ilgi gsterdii Halk Gnnde irketimiz Strateji ve Teknoloji Ynetimi Bakan Ylmaz Gldoan konuklarla yakndan ilgilenerek merak edilen sorular yantlad. Konuklar irketimiz hakknda yetkililerden bilgi alarak uzmanlar eliinde tesislerimizi gezme
imkan buldular ve tesislerimizde gelitirilen ve retilen pek ok proje hakknda detayl bilgi alma imkan buldular. Ziyaretin sonunda katlmclar yaplan almalar yerinde grmekten duyduklar memnuniyeti dile getirerek, milli kaynaklarla gerekletirilen projelerin kendilerine gurur verdiini ifade ettiler.
44
Tesislerimizden
BARI KARTALI OTE TESTLER SONA ERD Bar Kartal Program gereince AW21 uanda yaplmas planlanan OTE (Operational Tests and Evaluations) testleri 7 Mays - 19 Haziran 2012 tarihleri arasnda gerekletirildi. Her biri 6-7 saat sren toplam 13 uuta, grev planlamas Hv.K.K. personeli tarafndan yazld ve planlanan faaliyetler uular esnasnda Grev Sistem Konsollarnda bizzat yer alan Hv.K.K. personeli tarafndan icra edildi. Ayrca, 14 - 19 Haziran 2012 tarihleri arasnda Konyada icra edilen Anadolu Kartal tatbikat kapsamnda planl faaliyetlere destek verilerek eitli yer, hava ve deniz platformlaryla almalar gerekletirildi.
FOKKER FRMASINA 50NC SET TESLM ETTK Gulfstream G650 Business Jet Uana ait Section 3, 4, 5, 7 ve 8e ait her biri 47 paradan oluan 350 set panelin retim Program kapsamnda, 50nci setin tamamlanarak teslim edilmesi mnasebetiyle, 6 Eyll 2012 tarihinde irketimizde bir tren dzenlendi. 25 Mart 2008 tarihinde, bugnk adyla Fokker Aerostructures B.V. firmas ile yaplan szleme ile balayan projede 50nci setin tamamlanmas mnasebetiyle dzenlenen trene Fokker CEOsu Hans Buthker ve st dzey yneticileri katld.
45
Tesislerimizden
THK YANGIN SNDRME UAININ ONARIM FAALYETLER TAMAMLANDI gerekletirildi. Onarm faaliyetleri irketimiz MRB Mhendislii, Detay Para malat Mhendislii, zel Grev Uaklar malat Mhendislii, retim Planlama ve Kontrol, zel Grev ve Eitim Uaklar Operasyonlar, Tedarik, Boya ve Szdrmazlk blmlerinin katklar ile sonulandrld ve uak 7 Eyll 2012 tarihi itibariyle THKya teslim edildi. Yangn sndrme uann, tesislerimizde bulunduu sre ierisinde su tank yapsal onarm, ini takm ve su tank kapa (water tank door) yapsal onarm, montaj ile su tank kapann hareketini salayan tork tp montaj faaliyetleri gerekletirildi.
Onarm amacyla 23 Temmuz 2012 tarihinde tesislerimize gelen Trk Hava Kurumuna (THK) ait TC-TKL Kuyruk Nolu Bombardier
CL-215 tipi yangn sndrme uann onarm faaliyetleri, irketimiz Entegre rn Destek Mdrlnn koordinasyonunda
ZGN SERVONUN MR TESTLER BALADI HA Platformlar iin kritik bir teknoloji olan Servo (Hareketlendirici) sisteminde zellikle ANKA Projesi kapsamnda yurt d bamlndan kaldrlmas ve milli kabiliyetlerin arttrlmas amacyla irketimiz tarafndan tasarm faaliyetlerine baland. Tasarm aamas ve fonksiyonel testleri baar ile tamamlanan olan ilk prototip rnn otomatik test dzeneinde mr testleri icrasna baland. Kalifikasyon testleri ile tamamlanacak sre sonrasnda sanayileme almalar yaplarak rnn lkemizin savunma sanayii projelerine katksnn arttrlmas salanacak.
MLRES PROJESNDE NEML GELMELER MLRES - Milli Rzgar Enerjisi Sistemleri 500kW rzgar trbini kanad tasarm ve imalat projesinde nemli bir kilometre ta alarak, kanat kabuklarnn kalplarn almak iin kullanlacak olan mastar formlarn imalat tamamland. 21,5 m boyunda, adet hazrlanacak olan kanatlarn imalatnn Mart 2013te tamamlanmas ve Terkos stanbula tanarak, burada kurulacak olan rzgar trbinine yerletirilmesi planlanlanyor.
46
Tesislerimizden
LK F-16 ARUT UUU YAPILDI zgr Projesi kapsamndaki F-16 Blok-30 uann, tasarm faaliyetlerinde kullanlmak zere titreim ve sl karakteristii ile aviyonik veri yollarnn zmlenmesine ynelik 10 sortilik Aratrma Referans Uu Testlerinin ilki, uak zeri yaplan enstrmantasyon modifikasyonundan sonra 12 Eyll 2012 tarihinde baaryla gerekletirildi.
A400M PROGRAMINDA LK FT SET GVDE KOMPONENTLER BREMEN SEVKYATI GEREKLETRLD A400M Program seri imalat faznda nemli bir kilometre ta olan lk ift Set Gvde Komponentleri Bremen Sevkiyat 21 Haziran 2012 tarihinde Beluga kargo ua ile gerekletirildi. Gerekleen ilkinin ardndan, ikinci kez ift set komponent sevkiyat 7 Kasm 2012 tarihinde Beluga kargo ua ile gerekletirildi. Ocak ve Mart 2013 iinde yaplmas planlanan iki ift set sevkiyat mteakip ilk set gvde sevkiyatnn Haziran 2013 banda gerekletirilmesi planlanyor.
SON KT-1TNN GVDE MONTAJI TAMAMLANDI Hava Kuvvetleri Komutanlnn (Hv.K.K.) Temel Eitim Ua ihtiyacnn acil karlanmas amac ile KT-1T Temel Eitim Ua Ortak retimi Alt Szlemesi Korea Aerospace Industries (KAI) ile irketimiz arasnda 18 Temmuz 2007 tarihinde imzaland. TUSA sorumluluundaki 35 adet seri imalat uann kanat haricinde tm detay para imalat, alt montaj, komponent, kablo donanm, nihai montaj, yer ve uu test ilemleri irketimiz tarafndan gerekletirilmekte olup, son uan gvde montaj 11 Mays 2012 tarihi itibari tamamland Program kapsamnda 27 adet uak 9 Mays 2012 tarihi itibari ile Hv.K.K.ya teslim edilirken, dier iki uan ise fabrika uu testleri devam ediyor.
47
Tesislerimizden
T129 HELKOPTER KALFKASYON TEST PLOT KURSU KAPANI TREN GEREKLET TUSA Uu Okulu tarafndan verilen T129 Helikopteri Kalifikasyon Test Pilot Kursu 21 Mays - 8 Haziran 2012 tarihlerinde gerekletirildi. K.K.K. pilotlarndan Kr.Plt. Bnb. Emrah Yolsal, Kr.Plt.Yzb. Eyp nal ve Kr.Plt.Yzb. Berkan Tekdan katld youn teorik, uu ve at eitiminin gece ve gndz artlarnda yapld kursun ilk uuu 23 Mays 2012 tarihinde, T129 retmen pilotu Arif Ate ve Kr.Plt.Bnb. Emrah Yolsal tarafndan P6 helikopterinde yapld. 15 Haziran 2012 tarihinde dzenlenen trenle kursu
tamamlayan, K.K.K.l pilotlarna ve TUSA Pilotu Bar Yakara kurs bitirme belgeleri verildi. Bu kurs ile TUSA Uu Okulu sivil uu eitimi yannda ilk askeri uu eitimini de vermi olmaktadr.
T129 HELKOPTER PLOT NTBAK KURSU TAMAMLANDI T129 Helikopteri Pilot ntibak Kursu 21 Mays - 7 Haziran 2012 tarihleri arasnda gerekletirildi. irketimiz Uu ve Uu Testleri Bakanl tarafndan bu sre zarfnda 41:00 saat eitim uuunun yannda 29:30 saat de test uuu olmak zere toplam 70:30 saat uu icra edildi. Eitimler, Aknc, Ulucan (Temelli) Meydan ve Ackr At Alan kullanlarak gndz ve gece, ilgili tm TUSA personelinin desteiyle icra edildi. KNC GRUP T129 ATAK MEKANK BAKIM ETM TAMAMLANDI kinci Grup T129 ATAK Helikopteri Mekanik Bakm Eitimi 7 - 18 Mays 2012 tarihleri arasnda tesislerimizde gerekletirildi. Tamamlanan eitimin ardndan dzenlenen tren ile eitime katlan K.K.K.l mensubu bakm personeline baar sertifikalar T129 ATAK AVYONK VE SLAH SSTEMLER BAKIM ETM TAMAMLANDI Birinci Grup T129 ATAK Helikopteri Aviyonik ve Silah Sistemleri Bakm Eitimi 27 ubat - 27 Nisan 2012 tarihleri arasnda tesislerimizde gerekletirildi. Yaplan trenle eitime katlan alt K.K.K.l mensubu bakm personeline baar sertifikalar takdim edildi. T129 ATAK Helikopter Programnn nemli basamaklarndan biri olan Bakm Eitimlerinin bu safhasnn tamamlanmas ile helikopterlerin K.K.K.l envanterine giriine ynelik Lojistik Altyap hazrlklarnn planlanan ekilde ilerlemesi salanm oldu. takdim edildi. T129 ATAK Helikopter Programnn nemli basamaklarndan biri olan bakm eitimlerinin bu safhasnn tamamlanmas ile lojistik altyap hazrlklarnn planlanan ekilde ilerlemesi salanm oldu.
48
Tesislerimizden
ERCYES PROGRAMI LK GRUP UU EKB ETM TAMAMLANDI Erciyes Aviyonik Modernizasyon Program Prototip Uaklarn Sertifikasyon Kalifikasyon Test Uularnn balangcyla birlikte, kullanlacak olan yeni aviyonik mimariye ait ilk Uu Ekibi eitimleri 3 Ekim 2012 tarihinde baaryla tamamland. Hava Kuvvetleri Komutanl Sertifikasyon Kalifikasyon Test Uularn gerekletirecek 222nci Filo personelinden oluan uu ekiplerinin ilk grubuna verilen eitimler, bundan sonraki eitimler iin tecrbe ve motivasyon salarken, filo personeli tarafndan da beeniyle karland.
MELTEM II PROGRAMI KULLANICI ETMLER DEVAM EDYOR Meltem II Program Szlemesi gerei TUSA sorumluluunda bulunan Kullanc Eitimleri zmirde Sahil Gvenlik Komutanl personeline verilen eitimler ile devam ediyor. 3 - 7 Eyll 2012 tarihleri arasnda gerekleen eitimlerde, Deniz Keif Uaklar (MSA) iin Lojistik Destek Analizi ve Kaytlarn ieren Bakm Analizi Eitimleri verildi. MSA tipi uaklar iin Kullanc Eitimleri, Bakm Eitimleri (snf ve i st) ile devam edecek olup, Kasm 2012de tamamlanacak. Deniz Karakol Uaklar (MPA) iin verilecek Bakm Eitimlerinin ise Nisan 2013 tarihinde gerekletirilmesi planlanlanyor.
KORE AH-X TEST VE DEERLENDRME HEYET RKETMZ ZYARET ETT Gney Kore Silahl Kuvvetleri ve DAPA personelinden oluan 12 kiilik Test ve Deerlendirme Heyeti, 28 Temmuz - 18 Austos 2012 tarihleri arasnda tesislerimizde misafirimiz oldu. Gney Kore Cumhuriyeti Silahl Kuvvetlerinin 36 adetlik Taarruz Helikopteri Tedarik Program olan AH-X Program kapsamnda, hafta sresince, T129 ATAK Helikopteri ile ilgili detayl brifingler alan ve test uular icra eden Gney Kore Heyeti, ihale kapsamnda helikopterimizi deerlendirdiler ve irketimizin imkn ve kabiliyetlerini yerinde grdler. Aselsan ve Roketsan gibi alt yklenici firmalarmza da ziyaretlerde bulunan yetkililer, Polatl Ackr ve Konya Karapnarda baar ile gerekletirilen silah sistemlerinin test atlar da izlediler. Test ve Deerlendirme safhasnn sonunda, lkemiz ve firmamzdan son derece memnun bir biimde ayrlan Gney Kore Test ve Deerlendirme Heyeti, T129 ATAK Helikopterini Baarl olarak deerlendirdi. Boeing AH-64 Apache ve Bell AH-1Z King Cobra helikopterlerine kar yartmz Kore AH-X ihalesinde seimin Kasm 2012 iinde gereklemesi bekleniyor.
49
Tesislerimizden
VRL KULESNDE LK DN GEREKLET irketimiz Helikopter Grup Bakanl Hava Arac Tasarm Mdrl bnyesinde 2011 ylnda bir BARGE olarak balayan Pal Test Sistemi (Viril Kulesi) Projesi, Dner Kanat HA iin tasarlanan ve retilen Pal ve Rotor ile ilk dnn yapt. retim blmlerimizden Tesis ve Yatrmlara, Yapsal Test blmnden FTIa kadar irketimizin tm idari ve teknik birimlerinin katks ile bugne gelen test sisteminde, tamam TUSA tasarm olan pali, rotor ve helikopter dner aksamlar ilk dnn emei geen tm personel ile birlikte gerekletirdi.
Yaklak 750 HP g ve 12 mt. rotor apna kadar deiik helikopter rotorlarn test etme yeteneine sahip, tamam yerli olarak tasarlanan ve retilen test sistemi, irketimize zgn helikopter program gelitirme faaliyetleri iin benzeri Trkiyede bulunmayan bir gelitirme altyaps salam oldu.
Bununla birlikte, Dner Kanat HA iin tamam TUSA mhendisleri tarafndan tasarlanan, retilen ve test edilen pal ve rotor, Helikopter Grup Bakanlnn tasarm/analiz ve irketimizin retim, M&P, kalite gibi temel yeteneklerinin bulunduu seviyeyi gstermesi asndan byk nem tamaktadr.
YANGIN TAHLYE VE KMYASAL DKLMELERE MDAHALE TATBKATLARI GEREKLETRLD Acil Durum Eylem Plan gerei periyodik olarak yaplmas zorunlu olan Yangn Tahliye Tatbikat ile Kimyasal Dklmelere Mdahale Tatbikat, 15 Haziran 2012 tarihinde B20 Kimyasal lem ve B80 Endstriyel Atk n Artma binalarnda gerekletirildi. Yangndan Koruma, Sal ve Gvenlii, Salk Hizmetleri, Yksek Gerilim Datm, Endstriyel Gvenlik, Proses Kontrol ve evre Ynetimi personelinin katlm ile gerekletirilen tatbikatlar, Acil Durum Eylem Plan ve Ya ve Tehlikeli Malzeme Kazalar Acil nlem Planna uygun olarak sorunsuz tamamland.
BLG TEKNOLOJLER HZMET SREKLL SREC FELAKETTEN KURTARMA TATBKATI GEREKLET Bilgi Teknolojileri Hizmet Sreklilii sreci kapsamnda Felaketten Kurtarma Tatbikat 7 Ekim 2012 tarihinde Teknokent ortamnda blm personelinin katlmyla gerekletirildi. BT Hizmet Sreklilii planna gre Akncda yerleik Merkezi Disk Sistemi zerinde saklanan kritik sistemlerin verileri, belirli zaman aralklaryla Teknokent ortamndaki Yedek Disk Sistemine kopyalanyor. Akncda herhangi bir olay yaanmas halinde verisi kopyalanm ve sunucu, uygulama, hizmet alt yaps oluturulmu olan bu sistemlerin (TCENG, irket ii Uygulamalar, Yardm Masas, Doors, Portal) snrl seviyede kullanc eriimi iin devreye alnmas ilemleri test edildi ve tatbikat baarl geti.
50
tiraklerimizden
TCI BRNC YILINI DOLDURDU
9 Mays 2011 tarihinde resmen kurulan THY, THY Teknik ve irketimizin ortaklaa kurduklar Trk Kabin i Sistemleri Tasarm ve retim A.. (TCI) irketi birinci yln doldurdu. Faaliyet alan yolcu uaklarnda kabin ii sistemlerin tasarm ve retimi olan TCI, kuruluundan bu yana tamamen yerli mhendis ve
teknisyen ekipleriyle Boeing 737 galleylerinin tasarm ve retim almalarnda son aamaya geldi ve AS 9100 kalite sertifika denetimi baaryla geilerek, akredite bir kurulu olan AQAden ISO 9001:2008 ve EN/AS 9100 Rev C Kalite Ynetim Sistemi Sertifikalar alnd.
TRAKMZ TCI LK FUARINA KATILDI tirakimiz TCI, 6 - 9 Eyll 2012 tarihleri arasnda stanbulda gerekleen AIREX Fuarna katld. Ulatrma, Haberleme ve Denizcilik Bakan Binali Yldrmn da ziyaret ettii TCI Stand katlmclardan youn ilgi grd. rettii rnler ile birlikte ilk kez fuara katlan TCI, fuar sresince kesintisiz olarak kendi galleylerinden yemek ve iecek servisi yaparak, rnlerini ilk fonksiyonel snavndan baaryla geirmi oldu.
51
Personelimizden
e TLADIK tkinliklerl MZ KU rma ve e YILDNM 28NC nlenen ya dze r yaadlar. un 28inci astik kuruluun keyifli anla USA Jimn etimizin irk 012, ka Turu, T an 2 Fabri 24 Hazir odel Uak utlar yldnm lb ve M osyal Kon Ku letirildii gn S , de gerek Cumartesi anlarmz erilerinin 20 ve 15 gst nnda al mizde 25, piknik ala ada irketi katlmyla kutlam layan ocuklarnn n tamam eleri ve d. hizmet yl ri Genel kutlan alayan za dlle coku ile itibaren b lanlarm a Drtkal dan Muharrem Saat 14:00 n oyun drmz M e kurula verildi. etkinliklerd yifle vakit tarafndan ocuklar ke rnda r iin alanla yetikinle , ailelerde geirirken
gramnn izsiniz Pro Yetenek S nduu Arefin su yarmacs nl yicilerin sterisi izle illzyon g i toplad. beenisin kan Trk sahneye Ardndan nl gl sesi Mziinin lerle Halk yledii trk Kubat s sanat li saatler ra elence TUSAlla yaatt.
52
Personelimizden
MHENDSLK ETMLER BALADI nsan Kaynaklar Bakanl Eitim Mdrl tarafndan yrtlen, irketimizin eitim fonksiyonlarn akademik hedeflere tama ynnde nemli aamalardan biri olan Mhendislik Eitimleri balad. 14 Mays 2012 tarihinde gerekleen ilk eitime Genel Mdrmz Muharrem Drtkal da katlarak; tm eitmenlere ve katlmc TUSA mhendislerine destek verdi. Drtkal, yapt konumada irketimizin kendi yarataca rn tarif etmede ve belirlemede Mhendislik Eitimlerinin nemine dikkat ekerek, eitimin gnmzde en nemli yatrm alanlarnn banda gelmesi gerektiini belirtti.
ALIAN NER SSTEM KNC VE NC EYREK DLLER SAHPLERN BULDU irketimiz Kurumsal Ynetim Sistemleri Bakanl tarafndan devreye alnan, i En yi Yapan Bilir ilkesinden yola karak yaplmakta olan, iin iyiletirilmesi konusunda nerilerin deerlendirilmesini amalayan, TUSA alan neri Sistemi alanlarmzdan youn ilgi grmeye devam ediyor. Ocak - Mart 2012 dnemi ilk deerlendirmesi sonucunda 12 Nisan 2012 tarihinde dzenlenen trenle Genel Mdrmz Muharrem Drtkal tarafndan neri sahiplerine dllerinin verilmesinin ardndan 2012 yl ikinci eyreini kapsayan nerilerin sahipleri 19 Temmuz 2012 tarihinde nc
eyreini kapsayan nerilerin sahipleri de 15 Ekim 2012 tarihinde dllendirildi. Yapsal Grup Bakanl Personeli Hidayet ahin, alma platformunun ykseltilerek alt ve st blmlerde ayn anda allmas nerisi ile 2012 - kinci eyrek neri ampiyonu unvann almay hak kazanrken, ayn bakanlktan Nuri Pehlivan A400M bracketleri
iin shop-aid uygulamas nerisi ile 2012 - nc eyrek neri ampiyonu oldu. Kazananlara sertifikalar Genel Mdrmz Muharrem Drtkal tarafndan verilirken, Temmuz, Austos ve Eyll aylarnda uygulamaya alnan nerilerin sahipleri de Genel Mdrmze nerileri hakknda detayl bilgi verdiler.
53
Personelimizden
ATAMIZI ANDIK Kaynaklar Bakan Oya Tansu, grleri, ilkeleri, askeri dehas, saygn devlet adaml ve engin kltr birikimi ile sadece 20nci yzylda deil 21inci yzylda da her adan rnek tekil eden bu byk insan tanmak, bilmek bu vatann her evlad iin bir vatandalk borcu olduunu belirtti. Tansu, Ulusumuzun kurtarcs, laik, demokratik ve ada Trkiye Cumhuriyetinin kurucusu, esiz devlet adam Atatrkn, dn olduu gibi bundan byle de yolumuzu aydnlatmaya devam edeceini, ilke ve devrimleri ile lkemizin geleceine yn vermeyi srdreceini ifade etti.
Kendisini Trk milletinin bamszlk mcadelesine adayan yce Atatrk, aramzdan ayrlnn 74nc ylnda; Onun hayatn ve ilkelerini, bilimsel olarak ortaya koymak ve uygulamak vazifesini benimsemi TUSA
alanlar olarak, her 10 Kasmda olduu gibi bu yl da tesislerimizde gerekletirdiimiz tren ile saygyla andk. Genel Mdrmz Muharrem Drtkal ve yetkilerinin de katld trende bir konuma yapan nsan
SALII VE GVENL DLLER SAHPLERN BULDU sergileyen irketimiz alanlar ierisinden SG Kurulu tarafndan seilmi personelimize nsan Kaynaklar Bakanl tarafndan organize edilen Genel Mdrmz Muharrem Drtkalnn katld bir trenle sertifikalar verildi. Genel Mdrmz Muharrem Drtkal yapt konumada, alanlarn trnana gelebilecek en kk bir yaralanmann dahi kendilerini yrekten incittiini, bu kapsamda tm yneticilerimizin Sal ve Gvenlii almalarna destek olmalar gerektiini belirtti ve Sal ve Gvenlii faaliyetlerinde emei geen herkese teekkrlerini iletti. Trende nsan Kaynaklar Bakan Oya Tansu, irketimizdeki SG faaliyetleri ve gelimelerini ieren bir sunum gerekletirirken, TUSA alanlar adna malat Mdrl teknisyenlerinden Mustafa Gen, Sal ve Gvenlii konusuna yneticilerin gereken nemi gstermelerinden ve st dzey yneticilerimize hitap etmekten mutluluk duyduunu ifade etti.
22 Kasm 2012 tarihinde, Sal ve Gvenlii (SG) kurallarna uyumlu olarak alan ve rnek gsterilecek davranlar
54
Personelimizden
ATAMALAR Nisan 2012de: Cemalettin Mertolu Planlama efi kadrosuna, Dilek Pulak Ynetim Sistemleri Kalite Denetim efi kadrosuna, Yavuz Duran naat ve Yatrmlar efi kadrosuna, Tolga mamolu Tedarik Kontrol efi kadrosuna, Pnar Yanarda Kompozit lemleri retim Pln. ve Kontrol efi kadrosuna, Cemre Akay Planlama Lideri kadrosuna, Osman akmak Spirit Aerosystems Montajlar Montaj Lideri kadrosuna, Gkhan Derya stasyonu 1114 Montaj Lideri kadrosuna, Ali Kemal eyhzadeolu leri Kompozit malat ve Kr Proses Lideri kadrosuna, Verda ora zgr efi kadrosuna, Enver Kaya Gelitirme efi kadrosuna, Mays 2012de: Aydn Fazlolu Program Yneticisi (Ba Uzman) kadrosuna, Ali Ataselim Montaj ve Uu Hatt lemleri Montaj Lideri kadrosuna, Krad Ttnc As532 Montajlar Montaj Lideri kadrosuna, Zeynep ala Kutar Planlama ve Maliyet Analiz Lideri kadrosuna, Bar Kaan Kl Standart Para Tedarik efi kadrosuna, Kubilay Demiralan Airbus Section 18 Montajlar Montaj Lideri kadrosuna, Onur zcan retim Planlama ve Kontrol Lideri kadrosuna, Ertan Sekmen Gereksinim Ynetim ve Analiz Lideri kadrosuna, Mcteba Birol Montaj lemleri Montaj Lideri kadrosuna, Haziran 2012de: Atlhan Atalay zgr-Uak Modifikasyon Lideri kadrosuna, Gkhan Tursun Kompozit Yaplar efi kadrosuna, Temmuz 2012de: Meri Goner, Standart Para Tedarik Lideri kadrosuna, Austos 2012de: Hilal Yksel Bordro Tahakkuk ve Seyahat Hizmetleri efi kadrosuna, Hafize Bilge Portakal Bte efi kadrosuna, zlem Dalg Endstriyel Muhasebe efi kadrosuna, Erman Ulusoy Bilgi Teknolojileri Sistem Ynetimi ve letimi efi kadrosuna, Mevlt Asm Aktrk Kompozit Yap Tasarm Lideri kadrosuna, Murat may Konfigrasyon ve Veri leme Lideri kadrosuna, Mehmet Ylmaz Aviyonik Sistem efi kadrosuna, Eyll 2012de: mer cal Program Yneticisi kadrosuna, Cafer Ayaydn Montaj ve Altmontaj Takmlar Proses Lideri kadrosuna, ahin Seluk Keskin PO III Tadilatlar Montaj Lideri kadrosuna, Tolga Balc Metal Yaptrma Proses Lideri kadrosuna, mit Aldemir PO III Tadilatlar Montaj Lideri kadrosuna, Can Sevin Finansman Sreleri Lideri kadrosuna, Mehmet Karaka Bilgisayar ve Uu Aviyonikleri Lideri kadrosuna, Mehmetcan Apaydn Yer Sistemleri Lideri kadrosuna, Atlay Nebi all Hava Arac Lideri kadrosuna, zgr Atman Enstrmantasyon Lideri kadrosuna, Ekim 2012de: Zeynep Tue Gnebak Program Yneticisi (Asistan) kadrosuna, Merve Sargn Program Yneticisi (Asistan) kadrosuna atanmtr. Kendilerine yeni grevlerinde baarlar dileriz. PERSONEL STATSTKLER
CNSYET
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
MEDEN HAL
YA ORTALAMASI
ETM DZEY
YABANCI DL SEVYES*
kadn 573 %14
erkek 3.656 %86
evli 2.970 %70
bekar 1.259 %30
-29 1.403 %30
30-39 1.561 %38
40+ 1.265 %32
ilkretim lise/eml myo/nlis. niv. 117 1.332 696 2.084 %3 %31 %17 %49 teknik personel says: 3.272 idari personel says: 957
az-orta 170 %12
iyi 818 %55
mkemmel TOPLAM 502 4.229 %33
Kasm 2012 sonu itibar ile
TUSAta alan toplam personel says: 4.229 TUSAta alan toplam mhendis says:1.606
* Yabanc Dil Seviyesi istatistikleri, mesleki adan dil bilmesi zorunlu olan personel says zerinden hesaplanmtr.
55
Personelimizden
YILLAR GETKE... Mays - Aralk 2012 itibariyle yirmibeinci, yirminci, onbeinci, onuncu ve beinci yln dolduran arkadalarmz kutluyoruz.
25. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Hasan Tahsin Ula, Hseyin Palas, Mustafa nal, Orhan Olgun, kr Sarp Ba, Metin ztrk, Halil Teke, Kemal zmen, lhami Tanyolu, Kenan Dizdar, Halil brahim Bac, Hakk Zengin, Erol zdemir, Grsel Erarslanolu, Semih Sekin, Yksel Harmanc, Fidan Akgl, Selva zelsoy, Handan zdemir, Halil brahim Oktay, smail Ulubayram, mer Akgn, Ekrem etin, Ramazan ztrk, Metin Sara, Sibel Kkerol, brahim Murad zbatur, Mustafa Krad Kkpnar, Zeki Yac, Abdurrahman Erdoan, Cemalettin Mertolu, Ali Akkln, Uur Uygur, Erhan ler, Ltfi elik, Mahmut Mazmanc, Ayen akr, Kamil etinkaya, Arzu Duman, Kurtay 25. YILINI DOLDURAN PERSONEL zsoylu, Ahmet Turan, Veysel Ulu, Yakup Ko, Blend Kaynar, smet Keskin, Mehmet Aksoy, Bilge Tokmakolu, Halil brahim Koatakan, Cemil Tahtal. 20. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Ayhan Kl, Ufuk nalm, mit Yaar Balc, Halis Tre, Hasan Brekci, Erturul Bier, Zafer Akyol, Hatice Mumcu, Hakk zkan, lknur Ylmazer, Veysel Kaya, Altu alkan, Metin Ksmez, zkan Dilek, Ender Kzltan, Hidayet Er, Sami Uur, Ece Gltekin, Hasan Kemiksizolu, zhan Kazm Kocaman, Fatma Arslan, Ayen Buharal, Ali Ekber Kanbur, Fahri Glay, Ahmet Turan, Yksel Cemil atrolu, Caner Yaln, Cengiz Demirdal, Mehmet Alkn, Tamer Kalemci, Gltekin Kabasakal, Mehmet Temelta, Mustafa Delialiolu, Memduh Sakar, Bekir Arslan, Hac zkan, mit Arslan, Safiye Kahveci, Gltekin Doanay, Bekir Vural Yzgll, Burhan zbek, 20. YILINI DOLDURAN PERSONEL Sami ahin, Ali Kebabc, Yksel Mercanta, Halil brahim Erdem, Adem Duman, Mehtap Metin, Zekeriya obanolu, Hsn ieki, Efgan Eray, Muharrem Cesaretli, Hamza Anayurdu, Levent Temiz, Duran Glmser, Turgut alkan, Gven zer, Ahmet Mete Akbulut, Muammer Kmdoan, Metin Sylemez, Blent Korkem, Derya stn, Levent Korkmaz, Ramazan Ylmaz, Nurettin etin, Ahmet nci, efik nver, Ahmet Eser, ahin ahin, Glcan zkuzu, Okan zkan, Hasan Selim Kara, mer Duman, Semih Baol, Osman Gven, Faruk Avc, Adem ahin, Turgut Gztok, Muhammet Erdemir, Selami Aydoan, Nuri Sivrita, Cneyt Sohta. 15. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Hasan Hseyin Kayan, Hikmet Aykol, Serdar Dilaver, Fatih Cbr, lhami Er, Nihat Gzeldere, smail Glmez, Volkan imek, Sleyman Kaya, Serhat Yar, kr Elmadal, Metin zel, Gzde Kutlay, Mehmet Fatih Sayarlar, 15. YILINI DOLDURAN PERSONEL Doan Yldz, Glsevil Pnar, Haluk Mansur Nevruz, Ferruh Sarsa.
56
Personelimizden
10. YILINI DOLDURAN PERSONEL
5. YILINI DOLDURAN PERSONEL
10. YILINI DOLDURAN PERSONEL: brahim Keskiner, lker Yamur, zen Ersoy, Tahsin Bayar, Serkan Seluk Ersoy, mit Ycekan, Salih Serkan Semiz, Gner Tunca Erdoan, Derya Grak, Cem Talip nde, lgen Mustafa Cezayirliolu, Sadk Hotman, Hasan Orbay, Haluk abi, Yasemin Dalran, Ylmaz uhadar, Serdar Topalolu, Uur Varol, nal Baer. 5. YILINI DOLDURAN PERSONEL: Deniz Yaman, Veli Altundal, Sadullah Timur, Ali Karaman, Kadir Emre Alagz, smail Yavuz, Rait Uur Kaylan, Erhan Okuyan, Sedef ztrk, Harun Bura Salam, Glsm zge Kahraman, Hayri Emre, Gamze Ateken, Murat Karabyk, Tufan Aydoan, Gray Ertei, Erin ar ziek, Glfinaz Altun, Hamdi Sencer Ylmaz, ner Soyer, Deniz Acpunar, Burin Mehmet Batur, hsan Genel, Seluk Tunca, Mustafa Kuak, rfan pek, Arda Aknc, Semih Zafer Tiryaki, Ramazan Korkmaz, Hasan Glak, Bar Kayayurt, Engin Erkan , Meltem Eser, brahim zgr Gezen, Berna Karatoku, Serkan Akn, Erhan akmak, Levent Bilir, Engin Ylmazolu, Glbin Yldrm, Hasan rten, Aydn Yldrm, Mehmet Memiolu, Yasin nsal, Fatih Hacmerolu, brahim Ktk, Ferhat elebi, Leyla zgecan Yein, Burak Akbulut, Sinan Kk, Fatih Aydoan, Hseyin Serkan Gencer, Veli zdemir, Zafer Purut, Mustafa Altnok, Fatih Akpnar, Soner Uyar, Arda Tokatl, Srma elik, zgr Acpunar, Serkan Yavuz, Serhat Tatldil, lkem Sekban Aslan, Burak Gzlkl, ahika zdemir, Halil brahim lgen, Recep Blbl, Hseyin aml, Fatih Erdin, Yavuz Devravut, Halil Sanbur, Necdet Engin ztuna, Kaan Batrk, mit Ergin, zgr Sanal, Alperen Konar, Mustafa Ertok, Murat rkmez, Ahmet an, lker zmen, Senem zge Seyfi, Ali Uzun, Murat Dokuman, Tolga Kkkaya, Karaca Efe Kafdal, Kadir Kln, Mustafa Doan, Ali Ylmaz, Ufuk Suat Aydn, Murat ra, Mehmetcan Apaydn, Miray ahin, idem Gne, Mustafa Emre Ycetrk, Saba Mirmahmutoulla, Kutlay Aydn, alar Kara, Zahide Karaboya, Gaye Berk olakolu, Arzu Sakarya, Zhal Gkbulut, Zeynep zge Gmen, Murat Koolu, Ayhan Tun, Murat elik, Hseyin Kln, Levent Akta, mit Fatih Tosun, Mira Gen, Serkan Kurun, Okan elik, Ahmet Demirel, Sinem Keskin, Mustafa Satc, Hasan Arda Zorba, Engin zelik, Sleyman Ik, Murat Akgn, Erhan Bursa, Blent Kurt, Himmet Burak Uranouz, Burak Akgn, Emre Yurtolu, Aylin Kalebek, Miray Kocaba, Hacer Karagl, Cihangir Kksal, Erol Ouz, Bilge Aziz ouz, Koray elik, Murat may, hsan Yayla, Gker lhan, Murat Gnel, Aytekin Bozkurt, Vedat Deniz, Mustafa Ovackl, Canan Kahraman, Alev Bade Doru, Elif Centilmen, Hikmet zge Durmaz, Fatih Mutlu Karadal, Abdulkerim Nazl, Ali Ataselim, Lebibe Gnaydn, Esra Develi, Turan Merdim, Bilal Doan, Halime rek, Arif Yolaan, Tayyar nal, Ali Berkol, erif Sercan Karel, Ziya Doan, Hseyin Haluk Gentrk, Gl Gngr, Deniz olak, Musa Yldz, zgr Umut Karaca, Halit Doan, brahim Ayhan, Nilsen Uluskar, Hrkan Tas, Mehmet Ali Alkan, Hakan Demet, Haim Kandilciolu, Bnyamin Nalkesen, Mcteba Metin Birol, Vecdi Burak Ulukartal, Fatih zkaya, Gkhan Szen, Sevda zer, Tuncay Kkolak, Ender Arda Aydn, Abdullah lker Genay, Halil brahim nl, Haydar Efdal Tarhan, Zeynep Seda Mor, Hadi olakolu, Adem Demirel, Sami Trkz, Merve Arkan, Atakan ahin Erdoan, mit Bulut, smail akal, Alper Serkan Erdemli, zgr Altay, Faruk Nefes, Bahri Kkolu, Mustafa Albay, Alper Bayramolu, Tekin Ylmaz, enol Cem Dizer, Suat Altndal, Sezgin Kumtepe, Bahri Syleyici, Sinan Aksakal, Berk Alparslan, Berkuk Hatam, Suzan Esra Bideci, Murat Kurukafa, mer Kemerliolu, Ozan Esenlik, Celal Kkouz, Hakan Yksel, Metin Uysal, eyma Sayman, Alper Gngr, Hasan Kkalpelli, Bilal Bulut, Deniz Kk, Hasan Grg Ik, Ethem Hakan Orhan, Nilfer Gksu, Mehmet Umut Halilolu, Alper Szer, Mahmut Bilgin, Osman Can Oan, Cenk zdemir, Emre Beikciolu, Mustafa Kaya, Serkan Uan, Fatih ener, brahim Akyrek, Mahmut Emre Baaran, Gzde Tuba Zorba, Gksel Arat, Gizem Gnen Singil, Utku Akszller, Mehmet Emre Yazc, Erdem Dadelenler, Kerem Denk.
57
Personelimizden
KRE VE ANAOKULUMUZDA 23 NSAN COKUYLA KUTLANDI Ulu nder Mustafa Kemal ATATRKn ocuklarmza armaan ettii 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve ocuk Bayram, irketimizin Kre ve Anaokulunda 20 Nisan Cuma gn cokuyla kutland. Palyao gsterisi, yz boyama aktiviteleri ve oynanan eitli oyunlar, ocuklarn bu mutlu gnne renk katt.
TUSA SPOR RTMK JMNASTK EKB TRKYE AMPYONASINA KATILIYOR 9 - 10 Haziran tarihleri arasnda yaplan 2nci Etap Ritmik Jimnastik Eleme yarlarnda TUSA baar ile temsil eden TUSA Spor Jimnastik Ekibi, Minikler ve Minikler-Grup dallarnda Ekim aynda yaplacak Trkiye ampiyonasna katlmaya hak kazand. 2012 yl ierisinde lisans ve kurulu ilemlerini de tamamlayan TUSA Spor Ritmik Jimnastik Ekibi, TUSA SUALTI TOPLULUU GKDENZ KURULDU Gkleri Kefettik imdi Sra Denizlerde slogan ile yola kan, mnferit olarak alnabilecek teorik dalglk eitimlerini TUSA bnyesinde topluluk olarak almak, yurt ii ve yurt d sualt dal lokasyonlarna gezi organizasyonlar dzenlemek, amac ile kurulan Gkdeniz Kulub sualt hakknda derin bilgileri olan kiilerle syleiler dzenlecek ve ilgilileri dalglk iin gerekli ekipmanlara ynlendirecek. Gkdeniz Kulb faaliyetlerine katlmak isteyen TUSAllar bekliyor. 2012 sezonunu Ankara ili lig yarlarn ve Ankara okullar aras yarmalarn ikier madalya ile tamamlad. TAI Spor Merkezi bnyesinde, antrenr Natalia Toprak ve yardmc antrenr zlem zdemir ile almalarna devam eden TUSA Spor Jimnastik altyap rencileri 15 Haziran, Cuma gn minikler kategorisinde Ankara ili motor test yarlarnda irketimizi temsil ettiler.
58
Havaclk Tarihi Kesi

Yazan: smail YAVUZ
Uak Mekanik retmeni TUSA Eitim Merkezi e-posta: iyavuz@tai.com.tr
THK-13 UAN KANAT PLANR Trk Hava Kurumu Etimesgut Uak Fabrikasnda Y. Mh. Yavuz Kansu tarafndan projelendirilen THK-13n tasarm ve imalatnda Saffet Mftolu, Necati Alper, Orhan lmez, mer ifti ve Emel Dilmen alm, test uular ise Pilot Kadri Kavuku ve Cemal Uygun tarafndan yaplmtr. Bu dnemde THK Bakan Seyfi Dzgren idi. Yavuz Kansu ve ekibinin gelitirdii proje, protip planr aamasnda kalmtr. Aslnda ama planrden sonra radara yakalanmayan uak yapmaktr. Yavuz Kansu Amerikada staj yaparken etkilendii Flying Wing tasarmn projelendirir ve THK bakanlna sunar. 31 Ocak 1948de projenin kabul edildii Uak Fabrika Mdr Selahattin Beler tarafndan Yavuz Kansuya bildirilir. Projeye THK-13 tip numaras verilir. Saffet Mftolu ile tasarm ve izimlerini yapmaya balarlar. Tasarmda Alman Horten kardelerden de istifade ederler. Projenin tasarmlarnn tasarm izimlerinin tamamlanmasnn ardndan imalat ve montaj ilemleri de fabrika usta ve teknisyenlerinin yksek baars ile tamamlanr. Rzgr tneli testleri iin Fransaya gitmek isterler fakat bte olmad sylenir. Bunun zerine test yapabilmek iin areler dnrken Orhan lmez THK-5 fikrini ortaya atar. THK-5 uana bir platform takarak rzgr testlerini Uan Kanatn 1/10 maketi ile havada yaparlar. Bu test denemesi o zaman dnyada ilk defa yaplmtr. 1948 yl Temmuz aynda imalat ve montaj tamamlanan THK-13, koturma ve zplatma testlerine balar. Fakat zamansz olarak test uuuna geilmitir. Zplama testlerinde saa eki grlr, bu arza tam anlamyla giderilmemitir. lk uu 26 Austos 1948 ankaya zerine romrk uan arkasna bal olarak yaplmtr. almalarn Cumhurbakanna gstermek isterler. Ama, kapatlmas dnlen THK uak ve motor fabrikalarnn kapatlmasn nlemek iin devlet byklerinden destek alabilmektir. Fakat kt bir hadise olmu, Uan Kanat ankayay getikten sonra uaktan ayrlm, Pilot Kadri Kavuku gzel bir inile hafif hasarl olarak ankaya tepesinde dz bir yere inmitir. Hasar ok hafiftir. Buradan tekrar kaldrlan Uan Kanat, Kara Harp Okulu zerinde bir daha romrk uaktan ayrlm ve sert bir ini yaparak hasara uramtr. Pilot yaralanmtr. Kamyona konularak fabrikaya getirilen THK-13, hasarl blgesi tamir edilerek tekrar uua hazrlanr fakat basn ok kt yorum yapar. Adeta uak fabrikas ktlenir, karyola siparileri ald, uak yapmn durdurduu yazlr. Oysa THKnun resmi aklamas projeye devam edildii, planrn tamir edilerek 20 gn sonra tekrar uurulaca ynndedir. Fakat bu haber sadece bir iki gazetede kmtr. kinci uuta pilot Cemal Uygundur. Test uular yine acele ettirilmitir. 29 Eyll 1948 sabah planr jipe balanarak koturma testi yaplm, Cemal Uygun tarafnda her eyin normal olduu sylenmitir. Yavuz Kansu romrk uaa balanarak son srama testlerinin yaplmasn teklif eder. Fakat Pilot Cemal Uygun gerek olmadn, her eyin tamam olduunu syler. THK Bakan Seyfi Dzgren Mardine gideceinden test uunun o gitmeden nce yaplmasn ister. Bunun zerine akam zeri test uuuna karar verilir. Fakat saa ekme devam etmekte olup Pilot Cemal sadece bu arzann giderilmesini ister. Arza fletnerde dzeltme yaplarak giderilir. Fakat denemesi yaplmadan uua geilir. Saat 18:00da Planr rmork uaa balanr. Yaplan bu test uuunda Uan Kanat saa ekerek yere arpar ve byk hasar meydana gelir, pilot yaralanr. Pilot Cemal Uygun, yaplan incelemede sa kanatta bir
Pilot Kadri Kavuku uua giderken 26 Austos 1948, T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas 2
59
Havaclk Tarihi Kesi
ikencenin unutulduu, bununda kumanda kilitlemesine sebep olduu ve kazann meydana geldiini sylemitir 1. Byk hasar gren THK-13 bir daha kullanlamamtr. Yavuz Kansu ise, olayn pilot hatasndan kaynaklandn yazlarnda belirtmekte ve tecrbe pilotlar Basri Alev ve mer Trkein pilotaj hatalarn kabul ettiini yazmaktadr. Kansu, bu projede pilot olarak dnya rekortmeni Ali Yldzn en tecrbeli pilot olarak umasn istemi ve defalarca gndeme getirmitir. Fakat idari ynetim hatas sonucu daha tecrbesiz pilotlar testleri yapmtr. Proje ikinci bir THK-13 yapm ile bir sre devam ettirilmitir. kinci Uan Kanat 15.000 saat iilik yaplarak Austos 1949 tamamlanr fakat uu testleri yaplamadan proje rafa kaldrlmtr. Uan Kanat projesini THK fabrikalarnn kapatlmamas iin bir k olarak gren ve kt gidie dur demeye alan dnemin THK Bakan Seyfi Dzgren bakanla defalarca bu ynde yazlar yazar. Bu olaylardan ok ksa bir sre sonra hayatn kaybeden Seyfi Dzgrenin lmnde kanmca o THK-13 Uan Kanat Planrnn Teknik zellikleri: Deneme amal retilmi tek sandalyeli kuyruksuz tahta ve bezle imal edilmi bir uan kanattr. Seyahat hz: 106 km/s Kalk arl: 460 kg (1012 lb.) Kanat akl: 20 m (65 ft. 7 in.) Kanat alan: 39.94 m (430 sq.ft.) Uzunluu: 5.04 m (16 ft. 3 in.) Ykseklii: 1,94 m (6 ft. 4 in.)
dnem yaananlar kadar basnn olumsuz tepkisinin de rol var. Yazar Mustafa Kln 2008 ylnda THK yaynlarndan kard THK-13 Uan Kanat adl kitab, resimleri ile uan kanat yksn anlatmakta ve tarihe k tutmaktadr. Uak imalat tarihimiz ynnden ok deerli bir almadr. Uan Kanat kitabnda Yavuz Kansu, Kadri Kavukunun raporunu ve Cemal Uygunun yazdklarn incelediimizde d sebebi olarak u noktalar gryoruz: 1) Saa eki arzasnn giderildiinden emin olunmadan uulduu, 2) Acele edildii, kanatlarn boya ileminin uutan birka saat nce yapld, 3) Pilot tecrbesinin yetersiz olduu; pilotun sabah jip ile planr birka kere koturduktan sonra planr saat 18:00da test uuu yapm olmas, kazay meydana getirdii gzlemlenmektedir. Test pilotu Ali Yldz olmu olsayd, belki de bu elim kaza olmayacak, proje baar salayacakt. THK Uak ve Motor Fabrikalarnn kapatlma srecinde, bu proje baarszlk olarak gsterilmitir. Oysa proje
tamamlanmtr. Fakat 1947 Marshall yardmndan sonra 1949 ylnda Thronborg raporunu uygulamak isteyenlere gn domutur. Uan Kanatn dmesi basnda byk yank yapm ve THK Etimesgut Uak Fabrikas aleyhinde ok kt ve yanl bilgiler vicdanszca yaynlanmtr. Oysa havaclk biliminde ilk tecrbe denemelerinde baarsz olunmas ok normaldir. lk uularda hatalar ortaya kacak ve sebepleri bulunup giderildiinde baar muhakkak gelecektir. Bu bilinte hareket edilmesi havacln en nemli kuraldr denilebilir. Ayn ylda
THK-13 Uan Kanat Planr, T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas, 1948
T.H.K. Uak Fabrikas 1948, THK-13 Uan Kanat Planrnn teknik izimi 5
60
Havaclk Tarihi Kesi
ABDde Flying Wing olarak gelitirilen B-35 ve B-49 projesi baarsz olmutur. 5 Haziran 1948 tarihinde test uuu esnasnda B-49
ua yere aklm ve test pilotlar Daniel Forbes ve Glen Edwards hayatlarn kaybetmilerdir. Bugn Amerikann en byk iki hava
ssnn ad Ewards ve Forbestr. Bu proje o tarihte dondurulmutur. 1990larda ayn proje B-2 bomba ua olarak retilmitir.
T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas, 1948 THK-13 Uan Kanat Planr imalat aamasnda, Mays-Haziran 1948 3
T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas, THK-13 Uan Kanat Planr imalat aamasnda, Mays-Haziran 1948 4
T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas 1948 THK-13 Uan Kanat Planr bitmi hali 24 Austos 1948
1949-1950 Ylnda JANES All The Worlds Aircraft kantoluunda 183c sayfasnda THK-13 Uan Kanat Planr hakknda verilen bilgiler
T.H.K. Etimesgut Uak Fabrikas, 1948 THK-13 Uan Kanat Planrnn THK-5 uana taklan kltlm maketinin test uu denemesi, THK-5 Pilotu erif UANER. Dnyada ilk defa byle bir denemenin yaplmtr. Bu fotoraf bize Teknoloji retmenin ne demek olduunu gstermektedir.
Kaynaka 1. Kl Mustafa, Uan Kanat THK-13, THK. Basmevi, Ankara, 2008, s.112 2. Kl, a.g.e. s.60
3. Kl Mustafa, Uan Kanat, THK. Basmevi, Ankara, 2008 s.50, 52 4. Kl Mustafa, Uan Kanat, THK. Basmevi, Ankara, 2008 s.50, 52 5. Kl Mustafa, Uan Kanat, THK. Basmevi, Ankara, 2008 s.29
61
Basnda TUSA
TVde TUSA
TGRT HABER 20 Nisan 2012
TGRT HABER 28 Mays 2012
KANAL D 27 Haziran 2012
KANAL D 27 Haziran 2012
24 27 Haziran 2012
CNN TRK 27 Haziran 2012
CNN TRK 27 Haziran 2012
HABERTRK 29 Haziran 2012
KANAL A 29 Haziran 2012
CNN TRK 15 Temmuz 2012
CNN TRK 15 Temmuz 2012
HABERTRK 22 Temmuz 2012
64
TVde TUSA
HABERTRK 22 Temmuz 2012
TRT HABER 7 Austos 2012
TRT TRK 10 Eyll 2012
TRT HABER 27 Eyll 2012
TGRT TRK 27 Eyll 2012
KANAL 7 27 Eyll 2012
TRT TRK 28 Eyll 2012
SKY 360 6 Kasm 2012
TGRT HABER 6 Kasm 2012
HABERTRK 11 Kasm 2012
HLAL 19 Kasm 2012
KANAL A 19 Kasm 2012
65
Sosyal Etkinliklerimiz
TRK SANAT MZ KOROMUZDAN ETKLEYC KONSER Uzun, Ynetim Kurulu Bakanmz Yaln Kaya, Genel Mdrmz Muharrem Drtkal ve sanatseverlerin beeni ile izledii konserimize ilgi bykt. Deerli koro efimiz Tahir Aydodunun ynettii, iki blmden oluan konserde koromuz, solistlerimiz ve sazlar birbirinden gzel eserler seslendirdi. Konuklar, Trk Sanat Mziinin unutulmaz arklar ve TRT Saz Sanatlarnn yapt muhteem taksimlerle keyifli bir akam yaad. Konserde, Safalar Getirdiniz Safa Geldiniz Dostlar, Bu Akam Btn Meyhanelerini Dolatm stanbulun, Akamn Olduu Yerde Bekle Diyorsun Gelmiyorsun, Rya Gibi Uan Yllar, Bir Ateim Yanarm, Dil ad Olacak Diye, Ala Gitar, Biraz Kl Biraz Duman gibi Trk Sanat Mziinin gzide eserleri seslendirildi. Gecenin gzel srprizi hi phesiz irketimiz Ynetim Kurulu Bakan Yaln Kayann Avni Anln gzel bestelerinden arklar Syle O Sahillerde arksn seslendirmesi idi. Konserlerimizin baarsn koro elemanlarmzn zverili katlmlar, iimizdeki Trk Sanat Mzii sevgisi ve efimiz Tahir Aydodunun youn alma program altnda zaman ayrarak koromuza gven ve canllk salad.
TUSA Trk Sanat Mzii Koromuz, 8 Haziran 2012 Cuma gn ayyolu Cneyt Gker Sahnesinde, Avni Anln birbirinden gzel besteleri ile yaza Merhaba dedi. TSKGV Genel Mdr Hayrettin
TUSA HALK MZ VE HALK OYUNLARI TOPLULUKLARININ BEKLENEN PERFORMANSLARI GEREKLET 2008 ylnda kurulan TUSA Trk Halk Mzii Topluluumuzun 4nc konseri, TRT repertuvarna ok sayda eser kazandrm olan deerli efimiz hsan ztrk ynetiminde, 7 Temmuz 2012 tarihinde, ODT-Kltr Kongre Merkezinde gerekletirildi. Konsere, bu yl almalarna balam olan TUSA Trk Halk Oyunlar Topluluu da Ankara Seymen oyunu ile renk katt. Halk Bilimi alannda birbirini tamamlayan geler olan halk Mzii ve halk oyunlarnn bundan sonraki etkinliklerimizde de destekleyici rol almasn hedefliyoruz. almalarmzn amac sadece trklerimizin doru icra edilmesi deil, kltrel mirasmz olan Trk Halk Mziinin doru anlalmas ve yaygnlatrlmas iin bir takm kuramsal bilgilerin de renilmesi ve paylalmasdr.
66
Sosyal Etkinliklerimiz
Bu yl 5inci yana girecek olan Trk Halk Mzii Topluluu konser sonrasnda bir konuma yapan Genel Mdrmz Muharrem Drtkal, topluluun her sene tasn biraz daha ykseltmekte olduunu belirtti. Trk Halk Mzii Topluluumuz bu yl da hsan ztrk ile lkemizin farkl blgelerinden oluan zengin bir repertuvar ile almalarna balayacak. Gemii olmayann gelecei de olmaz dncesi ile kltrmze
sahip kp halk mziimizin yaygnlatrlmasnda emek gsteren tm dostlarmza ve almalarmz
destekleyen yneticilerimize teekkr ediyoruz.
TUSA Trk Halk Oyunlar Topluluumuz 7 Temmuz 2012 Cumartesi gn ODT-Kltr Kongre Merkezinde ilk gsterisini gerekletirerek davetlilere unutulmaz bir gece yaatt. 2012 Yl ubat aynda kurulan topluluumuz (THOT), Eitmen Gkhan Ylmaz nderliinde drt ay gibi ksa bir srede hazrlad birbirinden gzel halk oyunlarmz TUSA alanlar ve yaknlarndan oluan gsteri
ekibi ile baarl bir ekilde icra etti. Seymen, zeybek, teke, potpuri ve final blmlerinden oluan THOT gsterileri izleyicilere halk oyunlarmzdan gzel rnekler sundu. Trk Halk Oyunlar Ekibi ve Halk Mzii Korosunun konuklara gzel bir gsteri ve mzik leni yaatt gecenin finaline Halk Oyunlar ve Halk Mzii Topluluumuz birlikte imza attlar.
Trk Halk Oyunlar gsterimizin baarsn, oyuncularmzn ve eitmenimizin kendi grev ve faaliyetlerinden zaman ayrarak ok ksa bir srede, zveriyle almas salad. Ayrca iimizde her zaman var olan ekip ruhu, canllk, nee, halk oyunlarmza ve kltrmze olan sevgi ve ballk bu gzel gsterinin ortaya kmasnda son derece etkili oldu.
67
Ziyaretilerimiz
ZYARETLERMZ
Avustralya Hava Kuvvetleri Komutan Korg. Geoff Brown
Brezilya Savunma Bakanl Stratejik likiler Bakan Ora. Carlos Augusto De Sousa
ili Milli Savunma Bakan Andres Allamand
KAI Genel Mdr Hong Kyung Kim
24 Nisan 2011 27 Nisan 2012 27 Nisan 2012 27 Nisan 2012 03 Mays 2012 18 Mays 2012 25 Mays 2012 28 Mays 2012 28 Mays 2012 29 Mays 2012 29 Mays 2012 6 Haziran 2012 14 Haziran 2012 15 Haziran 2012 19 Haziran 2012 21 Haziran 2012 21 Haziran 2012 25 Haziran 2012 29 Haziran 2012 5 Temmuz 2012 5 Temmuz 2012
Pakistan Kara Kuvvetleri Kurmay Bakan Korg. Waheed Arshad ve Beraberindeki Heyet Pakistan Hava Kuvvetleri Bakan Korg. Waseem Ud Din ve Beraberindeki Heyet Avustralya Savunma hracat Birimi Direktr Yrd. Tmg. Michael Fairweather ve Beraberindeki Savunma Sanayii Firma Temsilcileri Avustralya Hava Kuvvetleri Komutan Korg. Geoff Brown ve Beraberindeki Heyet Tunus Cumhuriyeti Savunma Bakan Abdelkrim Zbidi ve Beraberindeki Heyet Hindistan Milli Savunma Koleji Heyeti SSM Daire Bakan Diner Batrbek ve Ekibinin Ziyareti ve Hava Kuvvetleri Komutan Tmg. Per Micael Byden ve Beraberindeki Heyet Kazakistan Devleti Tedarik irketi Yetkilileri Yurt dna Atanan Askeri Ataeler Peru Kongre Bakan Yardmcs Dr. Yehude Simon Peru ve Beraberindeki Heyet ABD Heyeti Ziyareti Bursa Bykehir Belediye Bakan Recep Altepe Ziyareti Ekvator Bykelisi Augusto Saa Corriere Ziyareti talya Savunma Bakanl Genel Sekreteri ve Milli Silahlanma Direktr Korg. Claudio Debertolis ve Beraberinde talya Savunma Sanayii Firma Temsilcileri BAE Hava Kuvvetleri K. Harekat Bk.Tug. Abdullah M.K. Al Neyadi ve Beraberindeki Heyet evre ve ehircilik Bakanl Mstear Ercan Tra ve Kalknma, Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Tarm Bakanlklar Yetkilileri Brezilya Hava Kuvvetleri Komutan Org. Juniti Saito ve Beraberindeki Heyet Japonya Bykelisi Kiyoshi Araki Ziyareti Hava Harp Okulu Havaclk ve Uzay Teknolojileri Enstits (Huten) Lisansst rencileri Savunma Sanayii Mstearl Ar-Ge ve Teknoloji Ynetim Daire Bakan Zbeyde Kn alayan ve Ekibi
68
Ziyaretilerimiz
ATC Ynetim Kurulu Bakan Bykeli Richard Armitage
ABD Ticaret Bakanl Mstear Francisco J. Snchez
Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdr Orhan Birdal
Slovenya Cumhuriyeti Milli Savunma Bakan Ales Hojs
27 Temmuz 2012 6 Eyll 2012 6 Eyll 2012 10 Eyll 2012 18 Eyll 2012 2 Ekim 2012 3 Ekim 2012 9 Ekim 2012 9 Ekim 2012 18 Ekim 2012 19 Ekim 2012 19 Ekim 2012 31 Ekim 2012 13 Kasm 2012 15 Kasm 2012 20 Kasm 2012 20 Kasm 2012 5 Aralk 2012
ABD Savunma birlii Ofisi Yetkilileri Ziyareti Pakistan Hava Kuvvetleri Komutan Org. Tahir Rafiquebutt ve Beraberindeki Heyet Kore Ulusal Savunma Akademisi Komutan Korg. Yong Shik Shim ve Beraberindeki Heyet Pakistan Aeronautical Complex (Kamra) Ynetim Kurulu Bakan Korg. Sohail Gul Khan ve Beraberindeki Heyet Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri Harekat Bakan Tmg. Khaloufa Mohammed R.Al Ahmari ve Beraberindeki Heyet Kazakistan Savunma Bakan Yardmcs Sergey Gromov ve Beraberindeki Heyet General - Amiral Oryantasyon Program Katlmclar Yabanc Askeri Ataeler KAI Genel Mdr Hong Kyung Kim ATC Ynetim Kurulu Bakan Bykeli Richard Armitage ve Beraberindeki Heyet Brezilya Savunma Bakanl Stratejik likiler Bakan Ora. Carlos Augusto De Sousa ve Beraberindeki Heyet ili Milli Savunma Bakan Andres Allamand ve Beraberindeki Heyet Devlet Askeri Sanayi Komitesi Bakan Korg. Sergej Petrovich Gurulev ve Beraberindeki Heyet Slovenya Cumhuriyeti Milli Savunma Bakan Ales Hojs ve Beraberindeki Heyet General ve Oryantasyon Program Trkmenistan Savunma Bakan Yardmc Alb. Serdar Kakabayev ve Beraberindeki Heyet Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl Devlet Hava Meydanlar letmesi Genel Mdr Orhan Birdal, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Genel Mdr Cihan Kanlgz ve Beraberlerindeki Heyet ABD Ticaret Bakanl Mstear Francisco J. Snchez bakanlnda ABD Savunma ve Havaclk Heyeti
69
Aktel
TAI AALARI VE ALILARI TUSA, havaclk sektrnde Dnya apnda uluslararas irket konumuna geldi; Ar-Ge, montaj, retim ve destek hizmetlerinde alan binlerce elemanyla, lkemizin havaclk ve uzay almalarn ynlendiriyor ve ihtiyalarn gideriyor. Binlerce eleman yannda her geen gn gzelleen byk bir yerleim alan bulunuyor. Kurulduu gnden beri, byk fabrika binalar yannda, doa da unutulmam, tm irket aalandrlm, yeil bir doku yaratlm, bu doku zenle korunmu. Bu zen titizlikle devam ettiriliyor. Yllardr bitkilerle amatrce ilgilenmeye alyorum. Gezilerimde gittiim bahe ve parklarda grdm aalar, allar, iekleri tanmaya, incelemeye alyorum. Edindiim bilgiler irketimizde farkl trlerde ok sayda bitki bulunduunu gsterdi. Bu eitlilik irketimizin baka bir zenginliini gstermesi asndan aktarlmay hak ediyor. irketimizde, son teknolojik gelimelerin uygulanmasnn yannda sanki ufak bir arboretum (aa mzesi) kurulma almas da yaplm gibi. TUSA, 60a yakn aa ve al trn barndryor. Bu almamda frsat bulduka tespit ettiim aalarn genel tanmlarn ve isimlerini vermeye altm. Fotoraflarn ekme ansm olamad. almam olumlu bulunur, zenginletirilmesi ynnde deerlendirirse, fotoraf iin ayr alma yaplmas ok faydal olacaktr. irketimizde bulunan aalarn kendi ortamlarnda resimlerinin ekilmesi, tanmlamada ok daha faydal olacaktr. Ayrca aalarn markalamas yaplarak ve yerleim plannda yerleri iaretlenerek de tanmlanmalar kolaylatrlabilir. nsan emeiyle yeertilen ve aalandrlan alanlarda ve alanlarn snrnda, buralarn zamannda asl sakinleri olan yaban otlarn ve yaban ieklerini grebilirsiniz. Bu yaban iekleri de onlarca eit ieriyor. Bu almann devam olacak TAInin Yaban iekleri almasn tamamlamay dnyorum. Bu alma ile hem zengin aa yapsn kayt altna almay, hem de doaya ilgi duyan alanlarmza bu bilgileri aktarmay amaladm. Umarm bu alma, ay saatlerinde ve yemek aralarnda yrdmz, glgesinde soluklandmz aalar tanmamza yardmc olur; doay sevmenin onu tanmaktan getiini bir kez daha hatrlatr. ok
istememize ramen, her zaman doann iinde olamyoruz, fakat ne kadar uzak da olsak evremizle biraz ilgilenmemiz bize ok yakn aalar, iekleri grmemizi salayacaktr. Grdke, farkna vardka sevgimiz daha da artacaktr. irketimiz, ilk kurulu aamasndan itibaren antiye binas evresinden balanarak aalandrlm. Aalandrmada deiik eitlerin belirli dzen iinde dikimine dikkat edilmi. Bu gzel meknlar oluturulmu. Bu almalar balatan ve devam ettiren yetkililere, emekleri ve zverileriyle bu gzellii oluturan ve yaatan bahe grevlilerine, bahvanlarmza ok teekkr ediyorum. Yazan: Fatih YILDIRIM
Talal malat efi
VECH HRKU BLM VE TEKNK DERGS KAPAK KONUSU OLDU TUSA Eitim Merkezi Uak Mekanik retmeni smail Yavuzun lk Trk Ua Ne Zaman ve Nasl Yapld, Kim Yapt? konulu makalesi Bilim Teknik Dergisi Eyll 2012 Saysnda kapak konusu olarak yer ald. smail Yavuz makalesinde Kurtulu Sava kahraman Vecihi Hrkuun yksyle beraber ilk Trk uan anlatrken, Dergi, giri yazsnda Eitim Ua Hrkuun bu topraklarda retilmesinin Trk havaclnda yeni bir dneminin balamasn salayabilecek kadar nemli olduunu vurgulad.
70
Aktel
PERSONELMZDEN ASLI VE SURET Berna Turna Kara ile birlikte kaleme ald Asl ve Sureti adl kitap yaynland. Kurald Yaynevi tarafndan baslan ve Ekim ay itibariyle tm kitaplarda bulunabilen kitap, kiisel geliim kitab olmakla birlikte ilgin kurgusu ile dikkat ekiyor. Asl ve Sureti Arka Kapak Bombo hayatlar Dopdolu hayatlar Mutsuz hayatlar Mutlu hayatlar Ziyan hayatlar Verimli hayatlar lmsever hayatlar Yaamsever hayatlar Eer dn biimin, olaylara ve insanlara verdiin tepkiler, seimlerin zetle; bak an farkl olsayd bugnk hayatn ve gelecein nasl olurdu? Mutluluk, huzur, doyum, baar gibi kavramlar yaptmz bir dizi seimin sonucu mu? Asl, bak asna, setii yer ve duruuna gre kendisine taban tabana zt iki farkl hayat yaratyor. Aslnn birbirinden tmyle farkl iki hayat hikyesini okurken kendinizi onun yerine koyun. SZ hangi seimleri yapardnz? Ska yaptnz seimler, dnce biiminiz Aslnn hangi hayat hikyesine daha yakn olurdu? Hayat, bak amza ve nereden baktmza gre bize yant verir. Bamza gelen iyi veya kt eylerden ncelikle kendimizin sorumlu olduunu kavrayabilirsek hayatmzn akn ekillendirmemiz, kendimizle bark olmamz ve istediklerimizi elde etmemiz kolaylaacaktr. Mevlanann dedii gibi: Gl dnrsen glistan olursun, Diken dnrsen dikenlik olursun.
irketimiz nsan Kaynaklar Bakanl Personeli Eitim Planlama Uzman Duygu nler Erdrn EN OK SATAN KTAPLAR LSTES
1. Grinin Elli Tonu 2. Cumhuriyetin lk Yzyl (1923-2023) 3. Karanln Elli Tonu 4. Buz ve Atein arks 4. Kitap Kargalarn Ziyafeti Ksm 1 5. Borann Kitab
6. Doudan Uzakta 7. Buz ve Atein arks 4. Kitap Kargalarn Ziyafeti Ksm 2 8. Tanr Daima Tebdil-i Kyafet Gezer George R. R. Martin 9. SU-Uyumsuz Defne Kamann Maceralar Aye Kulin 10. O Muhteem Hayatnz
E.L. James lber Ortayl E.L. James
Amin Maalouf George R. R. Martin Laurent Gounelle Buket Uzuner Oya Baydar
KTAP KURDU SU - UYUMSUZ DEFNE KAMANIN MACERALARI Buket UZUNER EVEREST YAYINLARI Bugn Anadoluda yaayan her kltr derinden etkilemi kadim Kamanlk (amanizm) geleneinin drt unsuru olan SU, TOPRAK, HAVA ve ATEten ilham alarak yazlan drtlemenin ilki olan SU roman sizi Kutadgu Bilig ifresi ile zihin oyunlarna davet ediyor. Esrarengiz bir ekilde kaybolan gazeteci Defne Kaman bulmaya alan Komiser Ali mit ile Sahaf Semahatin macerasn nefes nefese okuyacaksnz. O MUHTEEM HAYATINIZ Oya BAYDAR CAN YAYINLARI n dnyay sarm Trk bir primadonna, bir diva ve onunla ilgili her trl belgeyi toplamay hayatnn amac edinmi, tutkulu bir mzik retmeni. Aslnda hibir eyin dardan gzlendii gibi olmad gereini bize bir kez daha hatrlatyor. Dardan gzkmeyen ve saklanan gereklerle yzlemek insan nereye gtryor? nsann ve lkemiz corafyasnn derinliklerinde kimliini bulmaya alan roman kahramanlarn ilgiyle okuyacaksnz.
71

Tainin Sesi 94 Tam PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tainin Sesi 94 Tam PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kapak

TAINN SES ARALIK 2012

Yayn Kurulundan .......................................................................... 4

Gelitirme Faaliyetleri ............................................................. 6-12

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri ........................................... 13-33

Organizasyon, Fuar ve Sergiler .................................................. 34-43

Tesislerimizden ........................................................................ 44-50

Personelimizden ...................................................................... 52-58

Havaclk Tarihi Kesi .............................................................. 59-61

Basnda TUSA ........................................................................ 62-63

TVde TUSA ........................................................................... 64-65

Sosyal Etkinliklerimiz ................................................................ 66-67

Ziyaretilerimiz ........................................................................ 68-69

Aktel ..................................................................................... 70-71

TAINN SES ARALIK 2012

TAINN SES ARALIK 2012

Kymetli Okurlarmz, TUSA Ailesi`nin Deerli Mensuplar;

TAINN SES ARALIK 2012

TAINN SES ARALIK 2012

TAINN SES ARALIK 2012

Kurumsal Geliim Mdr Bora Byk ald.

TAINN SES ARALIK 2012

RKETMZ, AVRUPA BRL EVRE DLLER TRKYE PROGRAMINDA FNALDE

TAINN SES ARALIK 2012

KOREAN UTILITY HELICOPTER (KUH) N GVDE MONTAJI SZLEMES MZALANDI

TAINN SES ARALIK 2012

almalarnn ilk aamas da tamamlanm oldu.

TAINN SES ARALIK 2012

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TRK HAVACILIK VE UZAY GN

yetkililerimizden projelerin son durumu hakknda bilgi aldlar.

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri

TAINN SES ARALIK 2012

Tasarm ve Mhendislik Faaliyetleri