Dr.

Hikmet Kvlcml
kinci Kuvayimilliyeciliimiz
(M.B.Kne iki ak Mektup)

Yaynlar

kinci Kuvayimilliyeciliimiz
(M.B.Kne iki ak Mektup)

Dr. Hikmet Kvlcml

Yaynlar Dijital Yaynlar ndir - Oku - Okut - oalt - Dat

Bu kitap ilk defa: 1965 ylnda Tarihsel Maddecilik Yaynlarnda yaynlanmtr. Bu kitap KXz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar Yaynlar

NDEKLER

NSZ KUVYMLLYECLMZ (GEREKE) "GEREKE"NN NSZ PROGRAM GEREKES I- Kodaman ehir Bezirganl II- Tara Hacaal D.P V.P KNC KUVAYMLLYECLMZ M.B.K'YA BRNC AIK MEKTUP I- TARH GEREKLERMZ Dirlik Dzeni Kesim Dzeni Modern Sermaye-Kadim Sermaye nklap - rtica II- SYAS GEREKLERMZ Merutiyet Birinci Cumhuriyet III- NE YAPMALI? 1- Meruiyet Kavray 2- Kitle Kavra

13 15 18 19 29 43

59 59 60 60 61 62 63

66 66

MBK'YE KNC AIK MEKTUP NKILAPI M.B.K'YA KNC AIK MEKTUP 1- M.B.K. ABUK MU GTMEL? 2- ENFLASYON NN GELD? 3- BLNSZ TCARET NASIL GTMYOR 4- DI YARDIMIN YZ A- Askeri Yardm B- Ekonomik Yardm 5- KEND KENDMZE YARDIM A- Kyde Toprak Reformu B- Kentte Bilinli Ticaret C- Siyasette Ucuz Devlet 6- EKONOMK A- Ar Sanayi B- Tekilatl Millet C- ncelik Kltre mi Ekonomiye mi Verilmeli 7- POLTK A- Siyaset B- Doktrin C- Parti 73 75 77 82 83 84 87 88 90 91 92 93 95 97 100 101 104 107

 N SZ Demokrat Parti'nin Trkiye'ye demokrasi, yani Trkiye halkna daha rahat bir yaama getirmeyecei, douundan belliydi. nk onu karnnda bytp, nice umutlarla douran CHP ile iki usta cambaz gibi siyaset ipini karlkl paylatklar vakit, ne olduklar anlalmt. "ki "Ana" Parti (baka hibir parti doar domaz byle "Ana" sayiamamt) arasndaki btn dv: Kr paylam uruna kopuyordu. CHP kr 25 kiiye yedirmiti; DP 400 kiiye letirmek istiyordu. Millete den, sanki lmlerden lm beenmekti: 25 kii mi yiyecek, 400 kii mi? Bereket, milletimiz iin bu yanna aldrmad. Oyunu DP'ye verdi. Bir de ne gryorsunuz? DP iktidaryla birlikte; kr 25 kiinin deil, neredeyse 2 buuk kiinin, yani 3 kiinin milyoner olmasna yarad." (Gereke, s.26) Yesinler, denecek, Batl kapitalistler de yemiyor mu? Fakat, Bat hzla ilerliyordu. "Resmi rakamlara gre 24 memleketten sanayisi en geri lkenin Trkiye olmas, korkun bir eydir. Amerikan smrgesi Filipin'de sanayi %18,5 iken, Trkiye'de Demokrat Parti'nin iktidarndan nce %15,5 idi. DP iktidarnn nc ylnda %12,9'a dt!" (Gereke, s.27) Bu gerekleri aklamak sutu. yleyken: "Korku, hibir hastala ila deildir. Tersine, her illetin ba korkudur. Vatan akn sylemekten korkar hale gelmektense, lmek daha iyidir." (Gereke, s.5) Diyen bir avu ii, Vatan Partisi'ni kurdular, ve "Kuvayi Milliyeciliimiz" adl yaynla davranlarnn "Gereke"sini yaptlar. Orada balca u prensipler akland: 1- "Osmanl mparatorluunda sermaye, tefeci-bezirgan ekliyle ylesine azmt ki, en sonunda mtegalibelie doru soysuzlaarak, memleketi bodu." (G.,7) Yarm yzyldr bel balanlan "sermayedarlarmz, 'kk darda' kaldlar" (G., s.8) "Kuvayi Milliyecilie kadar her yerde, vatana ve millete ihaneti kitabna uydurup savunmaktan ekinmediler." (G., s.16) 2- "Vatan yeni bir KUVAY MLLYEC mukaddes hamlesi cennetletirebilir. "KNC KUVAY MLLYE hareketine iddetle muhta bulunuyoruz." 3- "ktisadi KURULU HAREKETMZDE bilfiil teebbs, tekilatlandrmay ve kontrol... ounluu, bilinlilii ve tekilatll o kadar kuvvetle temsil eden,

demokrasimizi nde savunan SINIFIMIZ baarabilir." "Vatan kartalmzn ii kanad ile ykselebileceini dnrken, bu kartaln dima yerindeki aydnlar, gvdesi yerindeki alkan kylleri ve esnaflar ayn vcuttan sayyoruz." (Gereke, s.30,40) Gerekenin zerinden 3 yl gemedi. Vatan Partisi'ne o kadar hnla vuranlar, onun tehisine geldiler, yahut gelmekten baka kar yol bulamadlar. Bata mteveffa A.Menderes, dinleyicilerine soruyordu: "ktisadi stikll Mcadelesine inanmayanlar.. stikll Mcadelesine de inanmayanlar kmad m?" (zmir rhtmnda sylev, 14.10.1956) Ondan bir yl sonra da, bana altm ylnda gelecekleri sezmie haykrd: "te ve dta siyaset bezirganlar.. Beynelmilel siyaset karaborsaclarnn mseccel simsarlar, Trk milletini. KTSAD ve dolaysyla siyasi stikllinden mahrum etmek istemektedirler." (9 Austos 1957, nebolu sylevi) Bu ak itham "syleyene deil, syletene bak"malyd. Seimin scak sava geince, syleyenler szlerini unutacaklar, ama sylenenler olduklar gibi kendilerini dayatacaklard. Onun iin, 15 Austos 1957 gn ancak baslabilen Gereke'nin nsz yle bitti: "Olaylarn kendiliinden geliimi ile, ikinci Kuvayi Milliye seferberliimiz istesek de, istemesek de, gnn meselesidir." DP, diini skp, iki buuk yl daha olaylar zorlad. En sonra, o tarih gidiinin "Temyiz ve stinf olmayan" kesin hkm 27 Mays 1960 gecesi anszn kendisine tebli edildi: Normal ve barl akna braklmayan ktisad kinci Kuvayi Milliyeciliimiz, bask artnca, iddete bavurup zorla, hi beklenilmeyen yerden patlak verdi. Ertesi gn u telgraf ekildi: Mill Birlik Komitesi Bakan ve T.C. Devlet ve Hkmet Bakan Sayn Orgeneral Cemal Grsel ba ediriini hula selmlarm. kinci Kuvayi Milliye Gaznz kutlu olsun. Gerek Demokraside Allah yanltmasn. Vatan Partisi Genel Bakan Dr. Hikmet Kvlcml 1 Haziran 1960 Cuma gn Vatan Partisi'nden kiilik bir heyet, Parti Genel Bakanl'nn "Birinci ak mektubunu" Milli Birlik Komitesine gtrd. 2 Haziran 1960 gn, M.B.K. Bakannn genlie verdii u deme iitildi: "unu iyi bilelim ki, en byk derdimiz ve zdrabmz cehaletimizdir". 4 Haziran 1960 gn "T.C. Devlet ve Milli Birlik Komitesi Bakan Sayn Orgeneral Cemal Grsel"e gnderilen ksa yazda deniliyordu ki: "Memleketimizde bugAnkara Tarihimizde dim kuvvetle arpan kalbimizin; yiit Ordumuzun ktle

ne kadar yalnz askerlerimizin deil, profesrlerimizin dahi siyasetle uramalar yasakt. lim hayattan ve pratikten kt iin, maalesef, profesrlerimiz de memleket siyasetinde tecrbeli saylamazlar." Ve bu kanyla, Birinci Ak Mektup'ta zetlenmi bulunan sosyal-politika grnn Ekonomi-Politika sonular, pratik bir "M.B.K'sna kinci Ak Mektup" olarak, 24 Austos 1960 gn M.B.K'ya elden sunuldu. 29 Haziran 1960 gn sayn Grsel'le gazeteciler arasnda bir konuma geti: SORU: - "Solcu partiler de faaliyete geebilecek mi?" CEVAP: - "Ben hrriyetiyim. Memleketimizde Komnist Partisinin muvaffak olacana inanmyorum. Bir Sosyalist Partinin lzumuna inanyorum. Memlekette meselelerin halline yardmc olabileceini tahmin ediyorum." 12 Austos 1960 gn, M.B.K. hkmetinin yetkili bakan, radyolarda u gerekleri yaynlad: "Bankalarmz adeta tefeci halini almtrlar.. ktidar partisinin mensubu ve yrn olan kodaman tccarlar.. parayla oy satn almak, adam kandrmak iin milyonlarca lira topluyorlard... Tccar, tabii kaz gelecek yerden tavuk esirgemez. Ucuz faizle ona ucuz kredi alr. Bir de ithal msaadesi verilir. Bylece, dardan mal getiren tccar, maln karaborsa fiyatndan satar. Paray verdikten sonra, birka mislini kartr." 18 Eyll 1960 gnl gazetelerin ba sayfalarnda, 36 puntoluk harflerle u manet okundu: "KNC KUVAYI MLLYE" "Korunmaya muhta ocuklarla ilgili seminerde bir konuma yapan M.B.K. yesi Kurmay Yzba Muzaffer zda yle dedi: "-Biz kinci Kuvayi Milliye nesliyiz." Demek, "kinci Kuvayi Milliye" seferberliini gnn meselesi saymakla, ne kendimizi ne milleti yanltmamtk. Bu bakmdan, Birinci "Kuvayi Milliyeciliimiz" gerekesiyle, kinci Kuvayi Milliyeciliimiz anlayn belirten Ak Mektubu yaynlamay, 28 yl nce domam, 10 yl nce ocuk, 5 yl nce dalgn delikanl olan genliimize kar bir bor ve hizmet bildik. Dr. Hikmet Kvlcml

KUVAYMLLYECLMZ (GEREKE) "GEREKE"NN NSZ Bu kitapk 1954 yl, pratik bir maksatla kaleme alnd. Maksat: Birinci Kuvayi Milliye hareketinden kacak derslerle, ikinci bir ekonomik Kuvayi Milliye lzumunu belirtmekti. Birinci Kuvayimilliye Seferi: Topluluumuzu boan i ve d tesirli TEFEC-BEZRGAN kabusuna kar idi. kinci Kuvayimilliye Seferi: Ayn kabusa kar, toprak reformu ve ar sanayi temelleri zerinde, modern halk teebbs, tekilat ve kontrol altnda, ekonomik, itimai [sosyal] kalknmamz millete mal etmekti... Eser, Vatan Partisine fikir zemini oldu. Vatan Partisi, en derebeyice tepkilere urad. amadk. Sabrla bekledik. Bugn, Sayn Bavekilimiz Adnan Menderes aynen yle buyuruyor: "te ve dtaki siyaset bezirganlar, el ele vermek suretiyle, Trk milletini bu itil [ykselme] yolundan saptrarak, onu ekonomik ve dolays ile de siyasi istiklalinden ksmen olsun mahrum etmek istemektedirler." (9 Austos 1957, nebolu) Demek, Birinci Kuvayimilliye savamzdan 38 yl sonra, ok partili demokrasi denemelerimizden 12 yl sonra, Vatan Partisi "GEREKE"sinden 4 yl sonra "ktisadi ve dolaysyla siyasi istiklalimize" kastedebilecek kuvvetler vardr. Bavekil devam ediyor: "Memleketin ekonomik inkiafn [ekonomik gelimesini] nlemek suretiyle, onu d pazarlara ak bir istismar sahas halinde teslim etmek ve siyasi istiklalimizi bu yoldan tazyiklere [basklara] maruz brakmak istikametinde ili dl alanlar, Trk milleti mutlaka malup edecektir." (nebolu nutku) Vatan Partisi o tehlikeye kar, bu mitle kurulmutu. O zaman, atmz kutsal milli davamz feci bir tela iinde lekelemeye abalayanlarn, hangi i ve d millet dmanlar olduklarn ok iyi tanyorduk. Bunlar gayet sinsice,

D.P.nin iyi niyetlerini "ak bir istismar"a uratmak istiyorlard. Fakat, idealist ve gerek vatansever D.P.lilerin er ge tepki gsterecekleri muhakkakt. Menderes'in son hamlesini, yaklaan seimlerin demagojisi zannedenlere hak verdirmeyecek sebepler var. Menderes hkmetleri, (CHP'nin hazrlad ve vnme vesilesi yapt) LBERASYON tuzan atlatr atlatmaz, her ne pahasna olursa olsun sanayileme gayreti gtt. Bu uurda, TEFEC-BEZRGAN ebekelerine kaptrlan frsatlar herkesten iyi grd. 1955'ten beri, mspet ne yaptysa, toptan hepsini amura bulamak isteyenleri bizzat tehis etti. Menderes'e gre; o tefeci bezirganlar imdi: "Ne diye Anadolu'nun kylerine ve kyllerine su getiriyorsunuz, bent yapyorsunuz, fabrika kuruyorsunuz? Ne diye bu ilere bu kadar masraf ediyorsunuz, Menderes: demektedirler. "Onlar size yaptklarmz ok gryorlar, nk onlar, sizin nafakanza gz dikmilerdir." "Beynelmilel siyaset karaborsaclarnn mseccel simsarlarn" tehir ederken diyor ki: "Demokrat Parti kylnn ve halkn ve aziz Trk milletinin menfaatlerini en stn tutan ve onu koruyan partidir." nallah, kylnn kitlece tekilatlanp topraklandrlmas ve cihazlandrlmas, zirai kalknmamza temel yaplr. Menderes: "Ar Sanayi ileri Sendikas Bakan" seiliyor. nallah, ar sanayi maddesiyle, demokratik ii ruhu, snai kalknmamza temel yaplr. Derebeyi art tefecilerle et-trnak olan komprador bezirganlar, inallah bilinli ticaret ve ucuz devlet ihtiyacmz nnde imana getirilirler. nallah Menderes, kyllerin Babakan, iilerin sendika Bakan kalr. Her yiidin bir yourt yeyii olur. ["Bilinli Ticaret" fasl u cmle ile balar: "D ticarette, yalnz malmz alann deil, malmz deeriyle alann mal, milletleraras mnakasa [eksiltme] yolu ile alnacak ve ilh..." (Vatan Partisi programnn 26, 27, 28. sahifelerine bakla] Vatan Partisine gre: Olaylarn kendiliinden geliimiyle, kinci Kuvaymilliye seferberliimiz, istesek de, istemesek de, gnn meselesidir. Bu meseleyi bir keciinden de "GEREKE"miz aydnlatacaktr, sanyoruz. Szlerin buruk ve eki taraflar, ilk hamllna balansn. Bir partinin klasik edebiyat arasna girmi ve ana izgileri doru km bir yaznn kusurlarn rtu etmeye kimsenin hakk yoktur. Yalnz, 1954'ten sonra ele geip de, aklamaya yarayacak olaylar sayfa altlarna "Not" etmekten kendimizi alamadk. Mbarek ekonomik ve sosyal kuvayimilliye seferimiz, sevgili milletimize uurlu olsun. 15 Austos 1957 Sultanahmet

PROGRAM GEREKES "Vazifeye atlmak iin, iinde bulunduun vaziyetin imkan ve eraitini dnmeyeceksin!" (Mustafa Kemal. "NUTUK", sahife 646) Korku, hibir hastala ila deildir. Bilakis, her illetin ba korkudur. Vatan akn sylemekten korkar hale gelmektense, lmek daha iyidir. Mustafa Kemal diyor ki: "stikbalde dahi seni (stiklal ve Cumhuriyet) hazinenden mahrum etmek isteyecek dahili ve harici bedhahlarn [ktlk isteyenler] olacaktr... Dmanlar, btn dnyada emsali grlmemi bir galibiyetin mmessili olabilirler. Cebren veya hile ile vatann btn kaleleri zaptedilmi, btn tersanelerine girilmi, btn ordular datlm ve memleketin her kesi bilfiil igal edilmi olabilir. Btn bu eraitten daha elim ve daha vahim olmak zere, memleketin dahilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalalet ve hatta hyanet iinde bulunabilirler. Hatta iktidar sahipleri ahsi menfaatlerini mstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet fakr zaruret iinde harap ve bitap dm olabilir. Ey Trk stiklalinin Evlad! te bu ahval ve erait iinde dahi vazifen Trk stiklal ve Cumhuriyetini kurtarmaktr." Vatan Partisi, kulaklarnda bu t nlayarak dodu. Bir insan sevdiinden maa alrsa, aknda samimi olur mu?.. Belki. Fakat ayn insan, akndan tr kahr ektii srnd halde gene sevdiine bal kalrsa, onu hislerinde samimi saymak elbet daha caizdir. ktidardan faydalanm partileri, sevgili Trkiye'mizin nz niymetiyle perverde [nimetlere alm] olduklar iin vatan aklarnda mutlaka pheli grmek hakszlktr. Lakin, Vatan Partisi kurucular iinde, fiysebilillah [Allah yolunda, karlk beklemeden] halk ve memleket aklar yznden kahr ekmi kimseler karsa, hi biri maal vatanperver deillerdir diye, onlarn vatan aklarn belirtmeleri ok grlecek midir?.. Bu, insafszlk olduu kadar, byk bir samimiyetsizliktir de.

Vatan Partisi, inanlarnda iliklerine kadar samimi insanlarn topluluudur. Siyasette "YAPTIKLARIM" ile konuulmaz, "YAPACAKLARIM" aranr. Vatan Partisi, yaplanlar zerinde, yaplacak eylere pratik faydas bakmndan duracaktr. Olanlar olmutur, yapacaklarmza bakalm. TRKYE vatanmz, dnyann ilk byk medeniyetlerine beik olmu bereketli topraktr. Fakat, acyla biliyoruz: Modern medeniyette en geri kalm yerlerdeniz. Bu gerei grmekten korkmuyoruz. Sular, havas, gnei, topra ile sahici bir cennet iklimi yaayan lkemizin, en ileri dnya memleketleriyle atba gidebileceine gveniyoruz. Selim IlI'ten Merutiyet inklabna kadar gemi btn slahat [reformlar], en gzel miraslarmzdr. Kuvayi Milliye geleneimiz, vatann cennetlemesi yolunda en yakn temelimizdir. Kuvayi Milliyeci kurtulu hareketimiz, yurdumuzu STKLALe kavuturmutu. Atatrk: "Ey Trk Genci!... diyordu, birinci vazifen Trk stiklalini, Trk Cumhuriyetini ilelebet muhafaza etmektir," Yani, Kuvayi Milliyeci ruhu, vatan STKLAL ve CUMHURYET'ini, artsz kaytsz genlie emanet etti. 1919'dan beri 36 yl geti. O zamanki ocuklar bugnn genleri, o zamanki genler bugnn olgun insanlar haline geldiler. Cumhuriyetle beraber doarak bym, yalnz istiklal havasyla teneffs etmi olan o yeni nesiller, vatann her iinde, Kuvayi Milliyeci atalarmzn geleneine dayanarak, sz ve i sahibi olmakla kalmamal, teebbs de ele almaldrlar. Vatan, yeni bir KUVAY MLLYEC mukaddes hamlesi cennetletirmelidir. Trkiye'de baka partiler var. VATAN PARTS'ne lzum var m idi? Evvela, parti demek, taraf demektir. Partilerden her biri vatan ykseltmeye altndan bahseder. Her partinin murad birdir. Yurttalar saadete kavuturmak. Ama, rivayetler muhteliftir. Memleketi bir vcut sayarsak, bu vcuda hangi vatandalar topluluunu kanat yapacamza gre parti kurulur. Geri, ykseltilmek istenen ey, daima milletin btndr. Millet btn dnda kalan parti, kt bir tarikattr. Ona siyasi parti sfatn takmak, siyasete iftira, yahut gln bir iddiadr. Bununla beraber, millet btn iinde hangi kanad baa geirmek istiyorsak, o kanadn partisiyiz. Btn modern milletlerde ilmi particilik byle olur. Aksini dnmek veya sylemek, bakalarna kar aldatma demagojisi, kendi vicdanna kar da samimiyetsizliktir. Cumhuriyetimiz, modern bat medeniyetini kendisine rnek tutmakla ie balad. nk, memleketin alnna vurulmu derebey art Asyallk damgasn silmek ba hedefti.

Bat lkelerinde modernleme, sermayedarlar kanadnn millete nderlik etmesiyle yrd. nk, sermayedarlar, ahsen girikin kimselerdir. Ferdi yz misli, bin misli kuvvetlendiren SERMAYE adl sosyal bir cihaza sahiptirler. Devaml ticari mnasebetleri sayesinde hem yurtlarn, hem dnyay daha yakndan tanrlar. Sermayedarlarn kltr satn alacak nakitleri ve siyasetle uraacak vakitleri vardr ve ilh. ve ilh Btn bu sebeplerle, bizim dahi bugne kadar gelmi gemi slahat ve inklap hareketlerimiz, hep iverenlerin kanad ve ruhu ile rpnd. Gene ayn sebeplerle, Trkiye'mizde mevcut partilerin hemen hepsi, o kanadn ve o ruhun ana fikir ve temayllerine dayanrlar. verenler kanadyla, Trkiye'yi ilerletmek isteyen partilerin, memleketi sahiden ilerletmek gayelerinde samimi olmalarndan baka bir ey istemiyoruz. Ancak, Vatan Partisi, o kanadn Trkiye'yi cennete evireceine inanmyor. Bu kanaat, kuru iddia deildir. Saltanat devrinin slahatlarndan, son yarm demokrasi denemelerine kadar gemi uzun tecrbeler, kanaatimize durmadan hak vermitir. yle ki, bizim bir felaketimiz var. Avrupa'da modern ykselii sanayi sermayesi baard. Sanayi sermayesi orada hem medeniyeti, hem vatan yaratan, benimseyen ve koruyan bir kudret oldu... Osmanl mparatorluumda sermaye, tefeci-bezirgan ekliyle ylesine azmt ki, en sonunda, tpk batan kadim medeniyetlerde olduu gibi, mtegalibelie doru soysuzlaarak, memleketi bodu ve kleletirdi ve bir trl sanayileme derecesine ulaamad. Onun iin, bizde VATAN, daha ziyade d tecavzlere kar halk ynlarnn nefsini koruma igdsnden dodu, daha ziyade d mnasebetler konjonktr altnda gze arpt. lk slahatlar harp bozgunlarndan ilham ald. "Dveli Muazzama"nn toplar nnde Kanunu Esasiler ilan edildi. Hl "yabanclara kar ayp" korkusu, kendi kendimize kar saygszl mbah grmek manasnda bol bol kullanlmaktadr. Merutiyet ve Cumhuriyet reformlar zerinde, bezirgan sermayemiz ticaret sermayesine, tefecilik Hacaala doru geliti. Birinci Cihan harbinde zaruri hale gelen sanayileme hareketi, Cumhuriyetin Teviki Sanayi kanunlarna ramen, kinci Cihan harbinin mthi kamsna ramen, ciddi rekabete gs gererek bal bana yaayacak bir grbzle eremedi... nk, ieride hl ar basan, kadim bezirgan gelenekli ticaret sermayesi ile, tefecilik temeline dayanan Hacaalkt. Beride, modernlemek istendike mtehasss lazm, dardan.. yol kpr lazm, dardan, fabrika lazm, dardan. Byk tccarn gz Paris'te, Londra'da, Newyork'ta, Hacaann gz Mekke'de, Medine'de, a m ' d a . Bi-

ri ahireti zler, tekisi yabanc hayran kozmopolit. Bylece, en yzde yz yerli malmz olan bu iki zmrenin, vatanmzn iiyle kaygs ve ilgisi kuvvetlenmedi. Sanayinin keif, icat ruhunu benimsemeyen, medeniyet ve vatan yaratc gerek kudrete eriemeyen sermaye, Bat lkelerinin byk firmalarna ajanlk yapmaktan daha mhim i gremedi. Bir szle, Sermayedarmz "Kk darda" kald. O kadar ieride ve kkl sanlan eyin, bu derece kksz ve darda kal tezadn en yakn olaylarla ksaca gz nne getirelim. C.H.P.sinin eyrek asrlk diktatrlnden ikayet etmeyen kalmamt. Lakin, onun bu ite, -dayand sosyal temel bakmndan,- hakl olduu taraf daima unutulmutur. C.Halk Partisi de, ana fikirlerinde, faraza bugnk Demokrat Parti'den kl kadar ayrlmaz. Onun hedefi de, Bat medeniyetini "artsz kaytsz" Trkiye'de gelitirmektir. O da, medeni ykseliimiz iin "iverenler" kanadn bata tutmak ister. Yalnz, Halk Partisi, Kuvayi Milliyeci tecrbelerle, daha ilk gnden hangi insanlara dayandn biliyordu. Bu insanlarn i yzlerini, heyecanl bir roman gibi, Mustafa Kemal'in NUTUK'unda okuyoruz. O insanlar, yani eski idareci st tabakalar, balca iki zmre idiler. I- Kodaman ehir bezirganl II- Tara Hacaal I- Kodaman ehir Bezirganl: Kuvayi Milliyecilerin karlarna daha ilk admda dikilen birinci gruh byk merkez ehirlerin byk tccarlarydlar. Onlar, eski idareci st tabakalara mensup ttihat bakiyyetssyufu [kl artklar], bir takm beylerin, hanmlarn, paalarn azlaryla, Kuvayi Milliyecilere tek ey nasihat ediyorlard. "Trkiye kendi bana yaayamaz. Amerikan mandas olalm!" Onlar, ne istiklal, ne milli eref, ne insani izzetinefis tanyorlard. Vurgun ve kr istiyorlard. Milli mcadelede onbala kan bir hanm, 10 Austos 1919'da "Sver olan istikllimizi" brakp, "Filipin" (Amerikan mstemlekesi) gibi "parlak refah" (!) bulmak iin, "zzetinefsimizden epeyce fedakarlk etmemiz lazm geliyor" diyordu. "stanbul'daki Amerikallarn "Manda'dan korkmayalm" szcln yapan bir bey "Kelimenin ehemmiyeti yoktur.. buyuruyordu. Manda altna girdik demeyelim de, isterlerse (Devleti ebed mddet olduk-) diyelim." O zaman, dnld. "Amerikan Mandas" laf yerine "Amerikan mzahereti" (Amerikan Yardm) ad takld. Bylece, Amerikan yardm, hi de ikinci cihan harbinden sonra zuhur etmi bir usul olmuyordu. 1919 Sivas Kongresi'nde, Amerikan mandasnn heyulas, bak srt kadar bir ke-

lime oyunu farkyla g atlatlabildi. Lakin, Kuvayi Milliyecilik, atlatt tehlikeyi kolay kolay unutamad. II- Tara Hacaal: Kuvayi Milliyeciliin karsna dikilen ikinci gruh, Birinci Cihan harbinde hayli gelimi ve stanbul kozmopolitleriyle kaynam bulunan tara hacaalaryd. Bunlar Anadolu'muzda grlen en basit istiklal hareketine kar, derhal "Memleketimize takm takm Bolevikler girdi." (Atatrk'n Dervi Paaya teli), yahut "Hilafete kar isyan edildi." (Diyarbakr Kolordusunun Atatrk'e teli) diye, kyamet koparyorlard. Rafet (sonraki paa), "Sivas ve Amasya ehirleri halk pek mlevves (kark, kirli)" diyor, M. Kemal, "Noktai nazar biraderileri pek musip" cevabn veriyorken, hep o kasaba hacaalar murat ediliyordu." (Nutuk, s. 45) Sultan kabinesinin dahiliye ve harbiye nazrlar, Kuvayi Milliyecileri tevkif ettirmek iin gnderilen Ali Galibe, "Sivas muteberan ehalisini [itibarl kimselerini]... her suretle muzaherete (korumaya) hazr" gsteriyorlar, "mteneffizan (nfuzlu kimseler) tarafndan sureti mahsusada muavenet [yardmc] olunaca" yazlyordu. Saltanatn, "itibarl" (muteber), ve "nfuzlu" (mteneffiz) sayd kimseler, Anadolu halkn slk gibi emen kasaba eraf, ayan ve mtegalibesiydi. Sait Molla, ngiliz casusu rahip Fru'ya, "etelerimizin (irtica etelerinin) Rumlara kar ikaa edecekleri harekat tecavziyyeyi esas ittihaz ederek Kuvayi Milliye'nin asayii ihlal ettiklerini ileri srerek, ngiliz matbuatnn Kuvayi Milliye aleyhinde neriyatta bulunmasnn teminini" rica ediyordu. Anadolu'da derebeyi art unsurlara dayanan irtica, srtna peygamber hrkas giymiti; evliya sar ve medrese cbbesiyle, Kuvvayi Milliyecilii "Bolevik" damgasyla aforoz ediyordu. Ama, o srada kendisi, bal gibi yabanc parasyla vatan satyordu. Hem o paray pazarlkla istiyordu. Sait Molla, stanbul'u igal eden mstevlilerden [istilac]: "Benim kisvei zahiriyemin (grnteki kyafetimin) hayluleti hesabyla", "evvelki tahsisatn sarf olunmasndan, yeniden tahsisat" dileniyordu. Gene bir yabanc casus hakknda rahip Fru'ya u cmlelerle yaltaklanyordu: "M.K.B. (bir ngiliz casusunun rumuzu) fasih Trke'si sayesinde mhim rol eviriyormu. Hele hocalna diyecek yok!" ngiliz papazlaryla gizlice kucaklaan stanbul mollalarnn casuslatrdklar kimseler ve hoca klkl ngiliz casuslarna yataklk edenler, Anadolu hacaalarydlar. Onlarn milli kurtulu hareketini arkadan vurdurmak isteyen irticalarn, kuvvayi milliyecilik epey glkle bastrd. Lakin, atlatt tehlikeyi kolay kolay unutamad. Gryoruz. "Kk ieride" grnen, hakikatte kkleri vatanmzn barn, ekonomi temelimizi gizli gizli kemiren tefeci tara hacaal

dahi, tpk byk ehir bezirganl gibi, d istilaclardan, topraklarmza girmi saldrganlardan medet umuyorlard. Bu manzara karsnda, millet iin fark, lmlerden lm beenmeye benziyordu. Byk ehir kodamanlar, Amerikan mandasn; tara aalar ngiliz mandasn mnasip gryorlard. Hi birisi millete inanmyor, istiklale yanamyordu. nk, Trkiye halkna kar, yabanc kuvvetinden baka silahlar kalmamt. nk, her iki taraf da "Memleketin efendisi" geindikleri halde, "Kk darda" temayllerin ordugah idiler. (Birinci Kuvvayi Milliye hareketimizi baltalayann kim olduu 1 Ekim 1957 gnl, lalettayin bir tefrikadan okuyalm: "1333 yl Haziran.. Byk Millet Meclisi iki ay evvel alm... Mustafa Kemal Paa Ankara Ziraat mektebindeki Genel kararghnda... hakim." "syan; apanoullarndan Halit, vali telala u kt haberi veriyor: Yozgat isyan km. Asiler tekmil ehre Celal ve Hakk kardelerle, derebeyilerden Muhlis, Mahmut ve Salih idare ediyorlard. Ellerinde top ve mitralyoz da bulunan asiler, kendilerine boyun emeyenleri merhametsizce ldryorlard. " Milli hareket dmanlnn altn kartrdn m, kan "APANOLU": Ecnebi igal ordularyla el ele vermi Sultann sadk derebeyileriydi...) Byk ehirlerimizin kodaman bezirganlar, memlekette milli sanayinin kurulmasndan ziyade, Avrupa'daki yabanc firmalarn Trkiye acenteliini yapmakla geiniyorlard. timai durumlar ve ekonomik menfaatleri yabanc nfuz ve himayesini zemzemle ykyordu. Amerikan mandas, yahut Amerikan "mzahereti" onlara ana stleri gibi helal ve tatl geliyord u . Gbek balar yabanc sermayeye bal kalan bu zmreleri, Kuvvayi Milliyecilik vesayet altnda idare etmekten baka kar yol bulamad. Tara hacaalar da, Trkiye'nin modern kalknmasndan ziyade, Asya'l tefeci-bezirgan vurgunculuunu yapmakla geiniyorlard. Sosyal durumlar ve ekonomik menfaatleri, Ortaa geriliini zemzemle ykyordu. Padiah istibdad veya hilafet keyfi idaresi, onlara ana stlerinden daha tatl geliyordu. Gbek ba Asyi derebeyi artklarna bal kalan bu zmreleri, Kuvvayi Milliyecilik vesayet altnda idare etmekten baka kar yol bulamad. Bylece, Kuvvayi Milliyecilerin nne iki ucu tutulmaz bir denek kyordu: Hem, o zamana kadar hak bildikleri telakkiye [anlay] gre, eski stn idareci snflar kendi partilerine ana kuvvet kayna sayyorlard; hem de, vesayet altna sokuyorlard. Bu tezatl zaruret CHP'nin aln yazs oldu. CHP'si, kendisine maddi manevi temel, fikri dayanak, siyasi kaynak yapt zmrelerin ftri [doal, yaratltan] kaypaklna kar tedbir al-

mak zorunda idi. Byk ehirlerin yabanc nfuzuna kaplmamasn, tara aalarnn derebeyivari irticaa kaymamasn istiyordu. Lakin, muvakkaten iine indii geni halk ynlarna cahil ayak takm diye yukardan bakmay renmiti. Byle bir partiye, DKTATR'lkten baka idare tarz kalmyordu. CHP, hem dayand halde gvenemedii eski idareci zmreleri diktatrce idare etmek zorunda kalyordu; hem de asl gvenilecek halk ynlarna dayanmamak yznden, cemiyet iinde temelsiz ve muallakta kalyordu. Buna are bulmak iin, irtica tepkisine denk bir kuvvet salamak icap ediyordu. Bu kuvvet: Diktatrl ayakta tutacak, eski zamann aylkl askerleri gibi, siyasete kartrlmayan memurlardan mrekkep bir Devlet tekilat oldu. CHP, "DEVLETLK" bu idi. Tarafsz ilim adam Prof. Neumark, hkmete verdii 1.3.1950 gnl raporunda unu yazd: "Haddizatnda az ok fuzuli olan baz memurluklar, mnhasran bunlara sahip kimselere hl bir gelir salamak maksadyla ihdas edilmiti." Ahmet Emin Yalman 30.1.1948 gnl Vatan gazetesinde ayn hakikati yle belirtti: "Tek Parti rejimi, mnevverlerden mrekkep [aydnlardan oluan] bir sadakatl zmre sahibi olmak maksadyla, millet vekilliini bile imtiyazlar ve nimetler temin eden bir arpalk mahiyetine koymutur." Bir ara, tatl su "Kap kullar"ndan birka siyaset mhtedisi [dalavereci] tredi. Bunlar, C.H.P. Devletilii oldu bittisini mal bulmu maribi gibi bir matah zannettiler. Onlarn fikirletirmeye zendikleri "Kadroculuk", o gittike genileyen fuzuli ve tufeyli devlet kadroculuu idi. CHP, hissettii zaruretle, memlekette ne kadar okur yazar adam bulduysa, hemen hepsini memurlatrd. Memurlar da, bir kalemde "L-siysi" yapt: Kanun, devlet "Kap kullar"nn siyasetle uramalarn toptan yasak ediyordu. Beri tarafta memurlar ise: "Bizim hkmetimiz, memurin hkmetidir" demekte beis grmyorlard. Yani, onlar da kendilerini hakim snf durumunda sanyorlard. O zulm ile, halka cidden, bir smrgecinin teb'asna bakt gzle bakyorlard. Trkiye, Osmanllktan yeni kmt. Osmanl toprak dzeninde, devlet memurlarna "Shibl-arz" deniyordu. Topran sahibi olmadklar halde bu ismi alan dirlikiler, asl topra ileyen ve iledikleri iin de topraa tasarruf hakkn kazanan "ifti"leri "rey kullar" gibi grrlerdi. Asrlarca mddet o mnasebetlerle yorulmu Osmanl artklar iin, yukardan fermanla hareket etmek ve kafa yormadan kr krne itaat etmek gibi, aadakileri hor grmek de hi yadrganmyordu.

Ne olursa olsun, memleket iinde, ba gklerde bir saltanat yerine fani bir ahs idaresi, Amerikan mandasna girmi bir irtica yerine mstakil bir diktatrlk ehven miydi? Hi deilse ilk, "Kahramanlk devri" iin elbet ehvendi. Ama, sadece ehveni er idi. Yani, beterin beterinden korunmak iin, daha hafif bir erre ba vurmakt. Diktatrlk devriyle, yabanc smrgeciliinden kurtuluyorduk. Lakin bu sefer milli hkmranlmz baka tehlikeye urad. Prusya'da katmerleen Yunker-AskerBanker bizantizmi ihtimaliyle yzleiyorduk. Tehlikelerin balca iki tanesini hatrlamak, ektiklerimizin ounu gzmz nnde canlandrmaya yeter. yle ki: Evvela-Yalnz, btn mnevverleri memur yapmakla kalmayp, yle alfabe kekeleyenleri bile kapc, beki ve ilh. eklinde devlet cretlisi durumuna sokmak ve sonra, hepsine birden: "Eller yukar! Kafalar aa!" kumandasn vererek, siyasetle uramay yasak etmek nedir? Biz bu topran ocuuyuz. Hepimiz pekala grp duruyoruz ve bilip yatyoruz: Siyaset yasa, yalnz kk memur ve mstahdem kalabalna mahsustur. Yksek memurlar, byk rtbeli askerler iktidara geenlerin siyasetine mkemmelen katlrlar. Kkler de ister istemez bindikleri arabann arksn sylemekle geinirler. Yani o siyaset yasa tek yanl kalr. Ona ramen, bir memleketteki mnevverlerin ktle halinde siyasetten uzak tutulmas, Cengiz Han devrinde, Hlg emriyle hoa gitmeyen alimlerin toptan kellelerini uurma tedbirinden farksz deil mi? Grlmedik bir obskrantizme, karacahillik taassubuna varmaz m? T, medeniyetimizden yirmi drt asr evvelki Yunan filozofu Aristotalise gre bile, insan bir "Zoon politikon" (Siyasi Hayvan) dr. Hele mnevver bir insann "siyasi"liini kaldrrsak, ondan geriye ne kalr? "Zoon-hayvan"! Demokrasi, vicdan, fikir, tenkid, siyaset ve hareket hrriyeti ve hakk demektir. Bir memleketin manevi hazinesini temsil eden mnevver zmrelerini batan baa memurlatrmak bile, onlar geim zoruyla kskvrak ayn arabaya balamaktadr; araba saltanat arabas da olabilir, zafer veya diktatr arabas da, hatta "Demokrasi" arabas d a . ok fark etmez. Ayn insanlarn balar stne, demoklesin klc gibi, bir de siyaset yasa aslrsa, demokrasi hak ve hrriyetlerini kim, ne cesaretle aza alabilecek? Aza alann, nce maa, rzk kesilir, sonra da siyaset "suu" iledii iin, dnyann hibir medeni yerinde grlmemi zorlama ithamlarla, on parmakta yirmi trl kara alnna srlerek, huzuru, erefi, hrriyeti, icabnda hayat elinden alnr. Kimse anasndan fedai domaz. Peygamberler iinde bile yalnz ve ancak bir tek tanesi naslsa sabrl km, dayanmtr. Herkes fi sebilillah peygamber deildir. 22

Fikir, ilim, gzel sanat, fen ve ilh. gibi doruya, iyiye, gzele gtren, kltr alanlarnda mahsuller vermeleri gereken mnevverlerin bu amaza drlmeleri, gerek kendi gerek varlklar, hikmeti vcutlar iin, gerekse onlar besleyip kendilerinden bir ey bekleyen memleket iin MANEV FELAKET'lerin en by deil midir? Dorudan nce: iine geleni, iyiden nce: hoa gideni, gazelden nce: "zlfi yre dokunmamay" dnmek ve yapmak istidad, vatanmzda adeta bilgi ve anlay kandilini sndrmeye, kltr ve yarat nurunu karanlklarla bomaya vard. Hl neden dnya lsnde kefi, icad, usul veya doktrini ile otorite saylm, hi olmazsa tannm bir tek ilim adammz yok? Neden bunca deiikliklere ramen, milletler aras gzel sanatlarda herhangi bir hretimiz dalgalanmyor? Diye kvranyoruz. Bu topraklardaki beeri varlmz, milli hmanizmamz hl, ancak eski Osmanl eserleriyle ispata kalkyoruz. Neden? nk akl kumanda dinlemez, gnle ferman okunmaz; zorbaln klc her kelleyi uurur; ama hibir insan beynini diledii gibi yontarak prlantalatramaz. Btn felaketimiz ruh yoksulluumuzla kalmad. Saniyen [ikinci olarak]: Btn okur yazarlarn memurlatrlmas, ayn zamanda ve asl, btn memleket ve btn millet iin, git gide byyen, gibi yuvarlandka dehet peyda eden bir maddi felaket oldu. Mnevverlerin diktatrlk emrinde bulunmalar, -diktatr iyi niyetli ve ayk kalabildike, hayrl gidi ve nispetli ilerleyi grldke,- bir dereceye kadar zaruri; "mruf [bilinen, belli] haddini" amamak artyla belki de faydal saylabilirdi. Daha Cumhuriyet'in 5. ylnda "Serbest Frka" denemesine talar gibi bavuruldu. Teebbsn samimiyet derecesi ve apraz tersinelii ne olursa olsun, manas: Diktatrln kmaz yol olduunu belli ediyordu. CHP'sinin: Demokrat Partiden ve "Ek" yahut "yedek paralarndan nce karnnda kmldadn duyduu, fakat l dourduu o ilk gz ars politika veledi (Serbest Frka) stnde durmayalm. Dorusu, Osmanl "fincanc katrlarn rktmeden" Vatan kervannda yol aldrmak da bir iti. Mademki, koca lkede, dnyann en candan ve dervi halk olan deerli Trk milleti iinde, bezirgandan bakasyla kervan dzmek bilinmiyor veya mmkn grlmyordu, mademki o yaman taife de, illaki, Osmanl saltanatn feda ediyor, fakat "Dyunu Umumiye Saltanat"nn klna dokunmay kyamet alameti sayyordu, nk o saltanatn (Batl alacakllarn), sofra artklar ile bym ve gnn gn etmeye almt. Yaplacak bakaca i kalmyordu. Ama, iin nne geilmez ve affetmez maddi mahzurlar, temyiz ve istinaf kabil olmayan netice [dzeltilip, yeniden baa dnlmesi olanaksz sonu] ve kararlar gelip atmasa!

ok iyi hatrlyoruz. Ankara hkmeti, kurulduu gnlerde, birka yz kii ile ekip evirebiliyordu. Sonralar, "yrn bsaf"yi [safa dostlar] ho tutmak ve "isiz mnevver"leri bo tutmamak iin, alabildiine geniletilen "Kadro"larla, daireler dolusu yz binlerce memur yld kald. Hatta, Ankara isimli toz ve toprak kasabacnda, betondan kkl bir "Memurlar Payitaht" dodu. Milli Mcadele gnleri, 6 Vekletin merkez tekilatn 132 tanecik memur idare ediyordu. "Zafer Kadrosu" bu oldu. 1926 yl Fethi bey kabinesi 34 bin memur (imdikinin "1953'n" onda biri) kulland iin Byk Millet Meclisinde kyametler koparldyd... Paalar grltye papu brakmadlar. Ta ki zaferler aaasna uyuldu. Muhalefetin ba baland. Byk Meclis koridorlarna kadar kurun ve kan lekeleri srad. Alt ay sonraki smet nn Hkmeti: 50 bin memura kt. Fakat, gene de, sadece 50 bin memurcukla, o ne faziletli imsak a imi?! 1948'de yaplan btn "tasarruf"lara ramen, sivil devlet kadrolar yekunu 305 bin kiiyi buldu. "Unutmayalm ki bu yekun [toplam] iinde ordu mensuplar ve subaylar yoktur." Bu rakamlar Kuvvayi Milliyeninkilerle kyaslayalm. En buhranl i ve d harpler zamannda devlet hizmeti nam ile, bir kiinin mkemmelen yapt ii, bar ve skun gnleri 10 ile 15 kiiye yklyorduk. Bir yumurtay on ere tatyorduk. Ta ki, kap kulumuzun, sadk ecir [cretli] bendelerimizin saylar on misline ksn ve memlekette diktatrln aksine konuabilecek olanlar gk diyemesinler? Yirmi senede 10 misli, her yl yar yarya oalan-memleketimizde btn "terakki" rekorlarn kran -bu memurlar, melaikei kiram gibi, yalnz tanr tallarnn mr afiyeti iin zikr tesbih ile geinen, yemez imez, gnah ilemez mahluklar deillerdi. Kendilerini bolca beslemek, iyice barndrmak, gzelce giyindirip kuandrmak.. hatta, yerine gre Paris modasnca ssleyip, frakl smokinli asr saksaan kyafetleriyle balolarda dans ettirmek, ampanya parlattrmak, trenlerde, geit resimlerinde st insan heybeti takndrmak; velhasl hepsini oluk ocuklar, hadem haemleriyle [hizmetileri] birlikte yedirmek, iirmek, giydirmek, barndrmak, gezdirmek, elendirmek, hatta ayr adalet usulleri, hususi kanunlarla imtiyazlandrp hayli bbrlendirmek lazmd. Btn o lzumlar ise lafla olmaz, byk para isterdi. Milli Mcadele yllarnda memur maalar, ilk btemizin yzde adedi sahih onda altsn tutuyordu (%4 bile deildi). nk demir ark, demir asa, srf vatan iin ve btn milletle yan yana allyordu. Zafer kazanlp da, devlet halktan ayrlarak milletin stne ykselince, "Devletl" memur byklerinin satvetlerini [ezici stnlklerini] gsterecek

ziyafet sofralar ile, memlekete tepeden bakacaklar yksek devlethaneleri enlenmeli i d i . 1920 de memurlar, devlet masraflarnn %8'ini yerlerken, 1938'de %16'sn eritir oldular. 1948'de genel katma, zel idarelerle iktisadi devlet teekklleri "kadro"lar, btenin tam yzde 40,5'unu kaplad. "Kullanlmayan kadrolar" (evet "kadro"larn byleleri de varm) ile beraber, btenin %50'si memur kadrolarna ancak yetiiyordu. Anca yetiyor, hatta bir hayli de yetmez hale giriyordu. nk (kadro)nun topunu memnun etmek her gn biraz daha gleiyordu. Gayri mstahsil nfusun tufeylilii [retici olmayan nfusun asalakl] arttka, itihas byyordu. O zaman, maalarda ayarlama balyor, yabanc uzmanlarn raporlarna dayanlarak byk memurlar lehine, kklerin maalar kua evriliyordu. Ve biare devlet kular bir tarafta byle krplrken, tede, ekonomik hayatmzda gittike hakim olan tefeci bezirgan vurguncularn azdrdklar ksede btn tylerini brakyorlard. Hele kinci Cihan harbinde anszn patlayan "dar gelirliler" salgn hastal, kk "Devletller"i fena halde krp geirmeye balamt. Osmanl devrinin normal memur geliri sayd rvet ve irtikap bile, derde deva olmaktan uzak kalyordu. Bylece CHP'sinin "DEVLETLK", tam: "Ne kendi eyledi rahat, ne halka verdi huzur" denilen tarzdaki pahal devleti meydana getirdi. Trkiye'miz iin mevcut pahal devlet, tanmaz yk oldu. Habire oalan memur mstahdem, asker, polis, jandarma, beki ve benzeri "kadro"lar ald yrd. Artk devlet millet iin deil, millet devlet iin yaratlm saylyordu. Sanki millet, o gkyznden zembille inmi hazr yiyici, mirasyedi devleti beslemek ve banda tamak, yahut bana bela etmek zere mintarafillah [Allah tarafndan] kul halkedilmiti... Lakin bari "Devletller" memnun kalsalar? Ne mmkn?.. "Kadro", tam manas ile "Timurlengin fili"ne dnmt. Bu fil, yalnz ky le evirmek ve kyly, halk a brakmakla kalmyor; encami [sonunda] kendisini de yaratt ktlk iinde lme mahkum ediyordu. Devlet pahallap, lkse battka, brokrasi denilen kat saltanat ve kalem efendilii istibdad arttka, btn mspet milli faaliyetleri baltalad gibi, her gn artan sonsuz ve manasz menfi masraflar ile de memleketin kann kurutuyordu. stihsal [retim] teknii ve istihsal usulleri zaten dk ve geri olan vatanmzda, adeta bir avu aznlk haline inmi alanlarn, o koskoca hazr yiyici, krtasiyeci, pahal ve lks devleti tamasna artk tahammlleri kalmamt. Pahal devletin yk, halkn omuzlarn kertiyordu. Ama, bilhassa "dar gelir" fiyaskosundan beri, drt yan delik deik devlet gemisinin iindekiler de, yani bizzat memurlar

da, hayatlarnn tehlikeye dtn artk anlamaya baladlar. Alman Nazilerinin "Tek vatan, Tek parti, Tek Fhrer" iarn, "Tek parti, Tek millet, Tek nder" eklinde Trke'ye eviren CHP, masal sihirbazlar gibi kendi bana toplad cinleri en sonra datamayp ldracak duruma girmiti. O zaman, asrlardan beri bizansvari idare oyunlarnn miraslar olan tefeci bezirgan bitiik-kardeler yllarca saklamay bildikleri eski kozlarn derhal ortaya attlar. Trkiye halknn ve hatta bizzat devlet kaps kullarnn isizlik, hayat pahas yangnlar iinde, u pahal ve lks krtasiyeci devlete kar duyduklar derin tiksintilerini, geni honutsuzluklarn, asrlardr tecrbe grm eski akgz idareci st tabakalar hemen ele aldlar. Bu umumi honutsuzluktan kaygusuzca faydalanmann en kolay ve kar yol olduunu gryorlard. Kendilerini o kadar palazlandran C.H.P.sine kar, bezirgan tefeci zmreleri neden kar geliyorlard? Bir kere o zmrelerin tarihi karakteri, dene dost olmamak, kaan kovalayp eyyam efendilii srmekti. Akbaba nasl lee derse, Osmanl art komprador zmreler de tpk yle, ihanetle geinirlerdi. Mtarekeden Sivas kongresine, Kuvvayi Milliyecilie kadar her yerde vatana ve millete ihaneti kitabna uydurup savunmaktan ekinmeyenler, bir partiye mi sadk kalrlar, hele C.H.P. gibisine mi elham okurlard? Ondan sonra: Halk motoru iliyordu. Onu durdurmaya kalkp C.H.P. ile birlikte altta ezilmektense, o motoru bsbtn fayrap ettirerek stne binmek, ve asl hedefe kahraman gibi ulamak varken, "Cumhura muhalefet" edemezler, akntya krek ekmekle, ayaklarna kadar gelmi "kaytsz artsz hakimiyet" frsatn gz gre gre karamazlard. Fakat, nihayet asl bir eyi daha anlamlard. C.H.P.sinin ef hastal, Trkiye halk kadar, bezirgan ve tefeci zmrelere de pahalya oturmak zereydi. Halk vastasz brakp ezen, smren devlet sermayedarl, inkarn inkar yolundan, ahsi sermaye blgesini de bilinsiz bir atalet hassasiyle, rekabet sevki tabiisiyle [igdsyle], boyuna iteleyip daraltyordu. Onlar bu kadarn dememilerdi. Alet sahibini semeli, tanmalyd. Hele harp iinde; tccar snf icabnda tahtadan silmek; devlet memurlarn A dan Z ye kadar temizlemek gibi atmasyonlar, "Varlk vergisi" gnah kebiri gibi kan almalar, C.H.P.sini, kendini ve haddini bilmez, sahibine aldrmaz bir sarholua uratmt. Bu sarhou "enterne" etmek (deli gmlei giydirip tmarhaneye kaldrmak) art idi. Hazr sarhoun sofra arkadalar ellerini kollarn balamaya tene ve halk tedirgin iken hesabn grvermeliydi.

Bu uurda, her nabza erbet vermek farz bilindi. Kim ne isterse (hayr) denmedi. Yeter ki iktidara gelinsindi. Zaten iler tutar yeri kalmam, tenakuzlar iinde bocalayan, dayanmak istedii d desteklerden de itimatszlk ve (artk yeter) istihlaf [deitirme, yerine geirme] ile karlanan C.H.P., tarihteki mehur "ayaklar kilden dev"e benziyordu. Bir hak rahmeti, halk rahmeti bekliyordu, temelinden eriyip, iktidardan yklp gitmek iin. C.H.P. siyaseti, heybetli fakat iin iin rm ve bizzat iindekiler tarafndan suikastla kundaklanm bir kof, khne, ahap saray gibi yanyordu. O korkun gsterili kaleye milletin oy elini kaldrp parmakla dokunmas yetti, artt. C.H.P. iktidar kf ve toz bulutu iinde, kimsenin merhametini uyandrmakszn, iskambilden ato gibi devriliverdi. DP'nin 1950 zaferi gerekleti.

D.P. Burada ahslarn sbjektif (enfsi) ilerinden geen dilek ve niyetleriyle, cemiyet kuvvetlerinin objektif (afaki) (gerekte olan) tesirleri arasndaki fark bir daha hatrlayalm. lk Kuvayi Milliyecilerin btn iyi dilek ve niyetleri: Trkiye'yi modern bir memleket yapmakt. Trkiye tarihinde grlmemi pahal devleti kurdular. leyemediklerinden. CHP'yi boan ayn tehlike, DP iin de beliremez mi? DP liderlerinin en ok kullandklar sz "Samimiyet"tir. u halde onlar "Samimiyet"sizlikle ithama kalkamayz. Amma, CHP'yi kmaza sokan tefeci-bezirgan tesirlerinin zannettiimizden daha gl kuvvetli olduunu unutmamal. Bu zmrelerin btn kudretleri, en meru grnl iddialarla en gayri meru yollarda yryebilmekte stat olularnda gizlenir. En meru dilek: Vatanmzn modern cennete dnmesidir. En gayri meru yol, memleketimizi ortaa art bezirgan ve tefeci eline teslim etmektir. DP liderlerinin ahsi dilek ve iyi niyetleri ne olursa olsun, kapitalizmden ncesine ait Osmanl art (pre-kapitalist) zmrelerimizin, iktidar deiikliinden anladklar mana: Bir eyrek asrdr basksn duyduklar CHP (Vesayet)inden kurtulmak, memleketi, "kaytsz artsz" tefeci-bezirgan eli ile gtmekti. nk bu zmreler, otuz yl evvel Kuvayi Milliyeciliin zlgt nnde, memleket istiklaline kar iledikleri gnahn arlndan korkup susmulard. Amma, Birinci Cihan Harbi'nin vurgunculuu sayesinde tremi harp zenginliinin torunlar idiler. Onlar, kinci Cihan Harbi'nin vurgunculuu sayesinde yeninden grlmedik bir ekonomik ve sosyal kudretle kazklamtlar. Onlar, byk ehirlerin gbek balar yabanc firmalarna bal kodaman bezirganlarydlar. Onlar, gbek balar ortaa messeselerine bal tara hacaalarydlar. Onlar iin parti ve prensip yoktu; yalnz, ar kazan ve dizginsiz vurgun vard. Halk partisinin daralan kabuunu atlatmlard. Gmlek deitirir gibi parti deitirebilirlerdi. En kuvvetli olduklar bir zamanda, elbet DP'nin kara gzleri iin, Demokrat liderlerin hatrlar iin, menfaatKt niyetlerinden mi? Hayr, Vesayet altnda tuttuklar ortaa art zmrelerin tesirlerini n-

lerini feda edemezlerdi. Hrriyet, adalet, musavat [eitlik] gibi halk honutsuzluunu evirmeye yarayan demokrasi mefhumlar uruna kendilerini kurban edemezlerdi. Bu zmrelerin ekonomi temellerimize ne kadar iin iin ilemi bulunduklarn herkes kolayca kabul eder. Fakat, ayn zmrelerin, ilana dayanan basn ve kltr messeseleri kadar, idare ve devlet cihazlarna da hangi derecelere kadar hull edebileceklerini [girebileceklerini] kimse kestiremez. Ancak, olaylar, onlarn tesir ve nfuz derecelerini, hem de netice olarak ortaya karr. nk onlar ekonomik ilerimize o kadar hakimdirler ki, sosyal ve siyasi mnasebetlerimizdeki ustaca maskelenmi rolleri, ancak at alan skdar' getikten sonra fark edilebilir. Biz, CHP "Vesayet"inden sonra, bu tesir ve nfuzun yer altnda nasl tnel kazarak, bizzat DP'nin temellerine maynlar yerletirdiine iaret edeceiz. 1- Kodaman ehir bezirganl: Acem klcnn bir yzyd. Bu zmre, inhisarc [tekelci] yabanc firmalarn mallarn Trkiye'de satmakla Karunlamay ar deil, kr biliyordu. "Varlk Vergisi"ni karm bulunan CHP'ye: Kan kustururca tvbeler ettirmekle kalmad. "Kk darda" yabanc ajanln ileri gtrd. Daha CHP zaman, pundunu drp, d tesirlerle memleketimizi "Liberasyon" tuuna getirdi. Gmrkleri Avrupa mallarna anca, zaten besleme durumunda kalmasna sebep olduu clz yerli sanayimizi kurbanlk kuzu gibi boazlatmay, varlk vergisi "Gnah kebri"nin kefareti sayd. Fransa, ngiltere gibi Cihan mparatorluklarna sahip yksek teknik ve usull retim yapan bat devletleri bile, kendi ne srdkleri liberasyonu ciddiye almadlar: Amerikan sermayesi ile en son sistemde kurulan Alman sanayinin rekabeti nnde tedbirli davrandlar. Biz, otuz yldan beri aralk tuttuumuz gmrk kaplarmz, anszn ardna kadar dayamaa kalktk. Kck milli sanayimiz, sr kadar iri Avrupa'nnki ile yara kalkan kurbaaya dnd. Yer yer atlyordu. Ticaret odalar toplantlarnda, d ticaret bakan ile konuulurken: Kodaman acente bezirganlar, btn salonu doldurup saatlerce kendilerini hakl karrlarken; yerli sanayicilerimiz kyda, ireti konmu bir sraya skm, titreiyorlard. Snt hali ile sz haklarn yalvarrken adeta paylanyorlard. Basnla vesaireyle halka yaydklar havadis u idi: Avrupa firmalar iin ak kapl piyasa haline gelirsek, bol mal gelip, kapmza ucuzluk dayanacakt. "Liberasyon" kapsndan memlekete ne girdi? Hep biliyoruz. Ecnebi mallarnn yerli tellallar olan byk ehir bezirganlarna gn dodu. Trkiye devletinin kasasndan dolar 280 kurua aldlar. Trkiye halkna ayn dolar 500, 750 hatta 1000 kurua sattlar. Bir zaman "kara borsa" 30

adn alan ey, gpe gndz ortalkta dolaan beyaz borsa oluverdi. Vurgunculuk, elini kolunu sallayarak memleketin efendisi gibi dolamaya balad. Pein para, akreditif ile olamazsa "vesaik mukabili" [belge karl], o da olmazsa, bir iki, sene "uzun vadeli" kredi ile, habire memlekete yabanc mallar hcum ettirildi. Bu gidie altn stoku deil, can dayanmazd. Halk, ucuzluk hacsn beklerken, yabanc hal ticaret a her yl on milyonlardan yz milyonlara ykseldi. Dostlarmz Batl devletlere milyarlarca borlandk. Dnyada itibarmz iflasa gidiyor, memlekette iktisadiyatmz felce uruyordu. DP faciay iki yl sonra kavrad. Doksan derecelik a ile, bir utan brne gemek zorunda kald. Yzde yetmiten fazla "serbest" braklan gmrk kaplar, "yeni rejim"lerle, anszn ve hemen yzde yze yakn bir iddetle kapatld. Ge olsun temiz olsun denildi. Ne are ki, ekonomi mekanizmamz ayn bezirganlarn tesir ve nfuzlarndan kurtulmu deildi. Nitekim, bu sefer i tersine dnd. D ticaret harp zenginlerini imrendirecek bir mutlak merkeziyeti, fiili tekel dzenine vard ve senelerce baltalanm "paramz koruma" tedbirleri sonunda, gene kodaman bezirganlara gn domu oldu. Dardan mal gelmeyince, ieriye vaktiyle zaten pahal soktuklar ve istif ettikleri mallarn fiyatlarn, toptan ve adeta bir gecede akuliliine [dikey] minare boyu ykseltme frsatn buldular. Mehur frkadaki papaz efendi gibi, bizim bezirgan efendilerimiz: Dardan mal gelse de, gelmese de "kek" idiler. Onlarn insafsz tamahlar yznden hayat pahas, halk iin tanmaz yk oldu. Bte a yz milyonlarla artmaa balad. II- Tara hacaal: Acem klcnn ikinci yz oldu. Hatrlyoruz. Gene daha CHP iktidarda iken, Amerika'nn "Kafa trst"nden Mister Thormburg arlmt. Hi bu memlekette dnen kafa kalmam gibi, dnyay saran petrol kumpanyasnn bu sayn ajanndan fikir istenmiti. Onun verdii raporun ekonomik prensibi u idi: Siz Trkler ziraatsnz. Ziraat kalnz; sanayi mallarnn ufak tefeini yapabilirsiniz, amma byn biz size satarz. Bu teklif otuz yl evvel, Amerikan Mandasn reddederek istiklalini kazanm ve kapitlasyonlar kaldrm bir millete: "Sen memleketin eri obanln yap, kr kayman biz ekeriz" demekten farkszd. Amma, rapor "Hr basnmz" tarafndan bir mucize gibi alkland. Bilhassa "Trkiye'de temiz apteshanelere ve hamamlara sahip ehir ve kylere tesadf edilmez" diyen rapor, "Mhim bir iktisadi talih" bal altnda neredildi.

DP, memleket nfusumuzun yzde sekseni ziraatla megul olduu hakikatini dnd ve her halde byk bir iyi niyetle, bu hakikati ok taraflar ile ele almak ve derinletirmek lzumunu duymakszn, ie ziraattan balamay daha pratik buldu. Hkmetine program yapt. Lakin, bu program hangi sosyal ve ekonomik mekanizma ile uygulanacakt? Asrdide [yz yllk] ortaa art zmreler, bulunduklar glgede heyecanla ellerini outurdular. nk, frsat byk altndan glmsyordu. Frsat, Boy adeta gkten tas zembille inmi bir gmlekti. giydiler. Gmlek, Kollar, onlarn paalar altklar gibi hazrc Avrupa'dan, hem de bes bedava imi gibi geliyordu. poslarna tamam gelen gmlei svadlar. Bir ylda memlekete doksan eit batl traktr ve eklerinin on binlercesi girdi. (Sonra reniyoruz. 1955 istatistiklerine gre: Memlekete giren traktrlerden hangi firmaya ait olduu bilinmeyen 129'undan madas: 86 eit firmal imi.) Byk bezirganlar ve acenta irketler memnundular: "Ziraat Bankas" drt be yl vade ile satlan yabanc mallarnn deerini kendilerine derhal pein dyorlard. Hac aalar memnundular: Yzde bir kan pein dedikleri ziraat makinelerini, yoktan ele geiriyorlar, be alt yllk taksitlerle ileride deyeceklerden gzel faiz alacak oluyorlard. DP memlekette "Zirai Kalknma" gibi en mspet harekete giriiyordu. Lakin bu i bezirgan ve tefeci mekanizmas ile uygulannca nereye varyordu? Memlekete, l-rivayetin [sylenenlere gre], 40 bin traktr girmi. Doru ise: 40 bin kymz var, adeta her kye bir traktr. Bu muhteem bir manzaradr. 40 bin traktr, memleketimizi bir anda, Asyal ortaa'dan, Avrupal son ana geirmeye yeter. (1948 istatistiklerine gre: 34148 kymz var, 1955 istatistiine gre 37832 traktrmz var.) Lakin bu muhteem traktr hamlesine memlekete ayrlan g ve dikkat kafi midir? Biz neticelere bakalm. Trkiye teden beri -tpk fakir kylmz gibizahiresi ile kendisini g besleyen bir memleketti. Dnyaya buday ihra eden beinci veya altnc lke oldu. (Not: Traktrlerden nce de buday ihracats olmutuk. Traktrler geldikten sonra da buday ithal etmee baladk ya. Belki bir arzadr diyelim.) Buday ihracatlmz nasl oldu? Bildiimiz gibi, ihracat demek, dnya pazarnda rekabet demektir. Budaymz yabanc memleket hatrmz iin almaz; herkesten ucuz verirsek alr.. Budaymz herkesten ucuza satabilmek iin, herkesten ucuza mal etmemiz gerektir. Traktrle retimin ucuza mal olmas iin 32

birok artlar yerine gelmelidir: Evvela traktr ve teki makineler ucuza gelmelidir. Dnyada hayat seviyesi bizimki kadar dk az memleket varken, Dnyada bizim kadar pahal traktr ve makine alan baka bir memleket var m, bilmiyoruz. Traktr altnla tartp memleketimize soktuktan sonra bakml ve tutumluca kullanmak lazmdr. Bunun iin de, memleket lsnde sistemli tekilat, bilinli personel ister. Traktr bezirganlarna yklenen tamirhane mecburiyeti lafta kald. Kylerimiz basnda kan haberlere gre "traktr mezarl" haline girmee balad. Bu muharebesiz telefat, mtemadiyen tamir masraflar ister. Dnyann yetmi yedi buuk milletinin bin bir eit aletini srf ticari kar bakmndan memlekete sokunca, yedek para anarisi, en tabii ihtiyalar bile be misli arttrd. Ve binnetice [sonuta] masraflar vurgun fiyatlarn icap ettirdi. Hele Avrupa birlii tuza ile tutturduumuz serbest ticaret, Liberasyon felaketi, d ticaret borcumuzu birka milyara karp, dviz amz iflas derecesine vardrnca, her ey gibi, bin bir eit yedek para ithalatn da kstk. Bylece traktrle i grmek, cidden her babayiidin gze alamayaca lks haline girmedi mi? Baka ekonomik, sosyal ve siyasi sebepleri bir yana brakalm; yalnz bu teknik sebepler bile buday modern aletlerle retmemizin maliyetini adamakll ykseltmee yetti. Kyller: D.P. liderlerine, kyde 50 kurua mal edilen buday CHP hkmetinin 30 kurua satn aldndan ikayet etmilerdi. , dnd dolat, traktr yolu ile ayn kapy ald. Kyde yksek maliyetle pahalya istihsal edilen buday, Ofis kanalndan ucuza alnd. Fakat, kyn maliyetine nispetle ucuz olan bu fiyat dahi, dnya buday piyasalar iin pahal kt. ngiltere, mttefiki Trklerden buday alacana, rejim dman Sovyetlerden ald. Buna nce matbuatmz bile kzd. Sonra Osmanl aasnn tefeci bezirgan kafas ile cihan pazarna kafa tutmasnn glnl anlald. Dndk, gya damping yaptk. Unutmayalm ki, sahici bir damping bile shhatli bir ekonomi alameti deildir. Kendi memleketinde pahallatrdn mal, yabancya ucuza satmak, vatandan emeinden, canndan, etinden, kanndan para kesip yabancya peke ekmektir. Hlasa (zet): 1- Hariten traktr satn almak: Birka bin hacaay modern arazi sahibi yapt m? Bilmiyoruz. Fakat, memleketi (yabanclara) onlarca ylda g denecek bor ve faizlerle balad. 2- Harice buday satmak: Traktr sahiplerinden belki drt bin, belki drt yz aay Karunlatrd ama, yirmi milyon nfusumuzun ekmeini tehlikeye drd ve pahallatrd.

Yalnz, burada artk, hacaaln snr, kodaman bezirganln snr ile karyor. Traktrl hacaalar kynde balayan yeni nizam, srf ky iktisadiyat bakmndan hangi tecellilere varmaktadr? Asl traktr ve buday dampii madalyasnn ters taraf burada grnr. orap sk haline girecek olan o bin bir tecelliden imdilik yalnz bir kana ksaca iaret edelim. A- Mantn birinci haddi: Trkiye'mizin kynde (1935 istatistiklerine gre) retici kylmzn yzde 97'si kk fakir kyldr. Bizim kk kylmzn ou, evel ezel kendi tarlasnda rzkn karamad iin, ky hacaalarndan veya kasaba tefeci ve bezirganlarndan buday satn alarak geinir. Onun iin budayn i pazarda pahallanmas, yalnz ehir halkn deil, bilhassa kuru ekmekle geinen kylmzn de, yz kiide 97 kiisini can evinden vurur. Orta kyl dediimiz yzde 2, 3 kylmzn de borlarn arttrr. B- Mantn ikinci haddi: o kadarla kalmaz. Milli bir planla ve halk iin, halk eliyle kye girmeyen traktr, bugn tekmil krlarmzda gze batan maddi bir faciaya kap aar. Daha ok arazi srmek zarureti, kyllerin bo mnbit [verimli] topraklarn ve otlaklarn da tarlalatrr. Bir taraftan topran topran dinlenme ve nadas imkan azaldka kuvveti der; dier taraftan ekilmemi yerlerde kk ekincilerin az ok otlatabildikleri be on davar, iki inei de a kalr. Kylmz imdiden: "Bize pasl demirleri braktlar. Hayvanlarmz gitti." Diyor. Zaten nfusumuza nispetle az olan hayvan mahsulmz ktla urar. ehirlerimize, bir kilo etin be liraya patlamas bir tesadf deildir. Tek tarafl ve stn-kr ziraat politikamzn zehirli meyvesidir. Bu ehir halk iin hayat pahasdr. Amma fakir kyl iin nefes borularnn tkanmas demektir. (Bu tahminimiz de yazk ki sonradan [1957 yl Bavekalet "Zirai statistik" No 373' deki rakamlara gre] doru kt. 1950'den 1957'ye kadar ekilen topraklar 4688 bin hektar artm. Fakat rn getirmeyen topraklar olduklar gibi kalm (yalnz 4 hektar eksilmi!) Halbuki ayrlar ve meralar tam 8301 bin hektar azalm. Demek orak yeri imar etmemiiz; kylerin otlaklarn srp tarlaya evirmiiz (kylnn nefes borularn tkamz; ehirlinin et, ya vs. kaynaklarn daraltp, yiyecekleri pahallandrmz!) C- Mantki netice: Traktrl byk retim, karasabanl ekincilii rekabeti ile ezer, sanayide olduu gibi, ziraatta de byk balk kk bal yutar. Hele kk ekinci pahal zahire tohum tedariki yznden ar borca girer ve ekmeine katk, srtna ruba [giysi] veren maln, davarn kaybederse, bsbtn daha kolay bir lokma haline girer. O zaman topran satmaktan veya brakmaktan baka are kalmaz. Bugn ahidi olduu-

muz; kylerden ehirlere isiz insan akn artar. Bir kelime ile: Kyn binde kiisi lehine, binde 997 kiisi tedirgin olur ve eski tefeci hacaalar sadece modern byk arazi sahibi haline gelirler. Kodaman ehir bezirganl ile tara hacaalnn elbirlii ve ak menfaat birlii buraya kadar sylediklerimizden kolayca karlabilir. Traktr ve zirai aletlerin tedarikinde yabanc firmalarn Trkiye'deki acentesi olan bezirganlar, bir mmessillik, ithalatlk ve satclk inhisartekeli altnda getirdikleri mallar, Ziraat Bankas'ndan aldklar pein para ile satarak sra saraylar kurdular. Hacaalar ceplerinden pek az bir para karmakla, ucuzca ele geirdikleri topraklar pahal bir karlk gstererek, en modern istihsal cihazlarn ellerine geirdiler. Ky ekonomisine eskisinden daha kuvvetle hakim oldular. Bu iin birinci safhas idi. Burada anarik ve pahal bir ithalat okluu, d ticaret muvazenemizi ve paramzn [dengemizi] bozuyor, Ky dviz amz iktisadiyatnda arttryor kymetini dryordu.

plansz makinelemek, insan yerine aletleri geirince, kyler sszlayor, ehre akn edenler, isizler ordumuzu kabartyor, bu isizlerin i bulma rekabeti yznden ehirde alanlarn cretleri dyor, hayat artlar arlayordu. Demek ehirde ve kyde nfusumuzun en ok binde bei kadar bir yekun tutan byk bezirgan ve hacaalar dnda herkes, kyller, esnaflar, iiler, mnevverler ziraatn makinelemesi yznden bir tehlikeye girmi bulunuyorlard. Lakin, her eye ramen memleketin Asyal geri ziraat, modern ekonomi sistemine girdii iin, ziraatn makinelemesini, hatta bahsettiimiz bilinsiz ekilde de olsa, hi kimse reddedemezdi. Traktre dman olmak, makineye dman olmak, terakkiye [ykselmeye] dman olmakt. Geriliimizi ebediletirmek gibi mrteci bir ktlkt. Onun iin memlekette herkes, ky ekonomimizin modernlemesi uruna ve bu modernlemenin ileride milli geliimimize verecei hz uruna (baka trls yaplamadna, bo hayal beklenemeyeceine gre), bu bilinsiz ve planszlktan ok pahalya mal olan traktr siyasetini kabul edecekti. Normal bir bat lkesinde, bu gelime (hi deilse neticesi bakmndan) mspet taraf menfi tarafna galip bir hamle olabilirdi. Halbuki bizde, kodaman bezirgan ve hacaa nfuzu, bu en mspet grnen "ziraatn makinelemesi" olayn bile, inanlmayacak menfi neticelere kardrd. Nasl? Dikkat edelim. Ziraatn makinelemesi niin olur? Zirai mahsullerin oalmas iin, zirai mahsullerin oalmas neden istenir? Trk milletinin daha bol ve rahat geinmesi i i n . Yani hedef, milli refah ve halkn hayat seviyesini ykselt-

mek olmaldr. Bizde ziraat makineletirmenin, ziraatta milli gelirimiz ne derece ykselttiini sonradan reneceiz. Zirai mahsullerimiz oald m? yle grnyor. Ecnebi lkelere yz binlerce ton zahire ihra ediyoruz. Ama, hafzalarmz, bize, Maralc traktrler akn kylerimize girmeden evvelki -Harp sonu- yllarnda dahi, memleketimizin harice gene yz binlerce ton buday ve zahire ihra etmi bulunduunu hatrlatyor. O halde, sadece d lkelere buday ihra etmek (bezirgan-hacaa) traktr al veriinin kerametinden ileri gelmeyebilir, d e m e k . Dorusu, buday ihracat imkan, budayn tccarca retilmi bulunduundan baka bir eyi ispat etmez. O zaman bu ticari ziraatn kimlere yarad ve kimleri tarad meselesi kendiliinden ortaya kar. Ancak o zaman, ziraat politikasnn hakiki ehresi gzmz nnde aydnlanr. Gene bir misal verelim: 200 bin ton budaymz ihra edilecek. byk yabanc firma: (Dreyfs, Continental ve Bunger); karmza, Trkiye'deki yerli ajanlarn: (Dmeks, Birta ve Genel hracat) irketlerini karyorlar. irketler bu mal ofisten tonu 94 ve 96 dolara alp, spanya'ya 90 buuk dolara satyorl a r . Yanl sylemiyoruz: irketler 90'a alp 96'ya satamamlardr. Tamamyla tersine: 96'ya alp 90'a satmlardr! Dostlar alverite grsn diye mi? nk, 900 bin dolar zarar bizim resmi para ile 2,5 milyon lira zarar etmilerdir. Eyvah, batt bezirganlar m diyeceksiniz? Merak etmeyin. Bir esnaf, bir kk tccar veya sanayici yahut kyl ve ilahr, zarar etti mi: Herkes, ayet alay etmezse, uzaktan seyirci kalr. Hele devlet baba: Hemen iflas masasna oturup, kaybedenlerin terekesini datmaa bakar. Amma o, kk balklar iin yledir. Hesap milyonlar geti mi, i deiir. Nitekim, burada hkmet baba hemen gayrete geldi. yabanc kodaman irketle yerli acentesinin zararlarn kapatmak iin, kendilerine drt milyon 700 bin dolarlk d ticaret imtiyaz balad. Hem de ne ekilde: "Hkmet bizim sattmz fndk bedeli dolar 280 kurutan alyor, bu firmaya ise ayn sattan elde edecekleri dolar on liraya satmak msaadesini tanyor." (Cumhuriyet 20/10/1953). Yani, irketler: 13 milyona aldklar paray 47 milyona satyorlar. Kambiyo denilen bu para oyunu ile: 34 milyon Trk liras kar ediyorlar. ki buuk milyon sat zararlar knca: 32 milyon safi kar kasalarna indiriyorlar. Bir gazete, yerli irketlere soruyor, ald cevap: "23,5 milyon dolarlk ehemmiyetli bir muamelenin byk bir ksmn finanse eden" yabanc bezirgan, yalnz 800 bin lira, Trk ajan da yalnz 200 bin lirack kar etmilerdir. Yani, devlete yzde 42 gelir vergisi verecek olan bezirganlar: Kazanlarn 32 defa saklyorlar. 32 kere kaaklk m?

Baka bat memleketlerinde olsa, bu manzarann deheti ile yer yerinden oynar; kabine der, skandal kopar. Bizde, meseleyi Byk Millet Meclisi mnakaa bile etmedi. Ortada bir anormallik yok mu? O fahi zarar kim der? Daha eski bir buday ihracat hesab var. O zaman hkmet, Buday Ofisi eliyle buday 18,48 kurua mal etmi ve 16.34 ile 15 kuru arasnda bir fiyatla yabanclara satmt. Tonda 21.35 lira zarar; 250 bin tonda 110 milyon; 500 bin tonda 220 milyon lira zarar! Halbuki, Ofis kar ediyor. Nereden? Ecnebiye 15 kurua sattmz budayn ununu halkmza 70 kurua satmaktan; ekmeini 40-50 kurua yedirmekten deil mi? Yoksa, elbet menfi sahada umulmaz kerametler gsterebilen Ofis, 100 milyonlar yoktan var etmek sihirbazln gsterememitir. Baka trl soralm: Bu pahalya alp, ucuza satmak Ali-Cengiz oyununda: 100 milyonlar kimin kesesinden kp, kimin kasasna giriyor? Nfusumuzun yzde 99'dan fazlasn tutan ehir ve ky halkmzn cebinden kyor; binde birka kiiyi zor tutan byk arazi sahibi hacaalarla bezirganlarn kasalarna giriyor. Milyonlarca ton budayn her kilosu: 5-10 kuru ceremeyi, Trkiye halknn cebinden vergi eklinde alp, be vurguncu irketle birka bin hacaann kesesine (ar-kr) eklinde aktarmak, kimin tarafndan hakl gsterilebilir? "Damping" denilecek; dampingi: Bir ok Bat memleketi yapar biliyoruz. Fakat, bizdeki, yukarda sylediimiz gibi "Gya damping"dir. Yani, Avrupavari bir damping dahi deildir. Damping her yerde, kendi milletine pahal satp, yabanclara ucuz satmaktr. Amma, normal bir Bat devletinde damping, btn gnahlarna mukabil, sanayiye dayand, modern retimi kamlad iin, bir dereceye kadar olsun i hacmini geniletme ve yurttalarn isizlikten kurtarma hedeflerini gder. Bizim alaturka dampinglerin, d ticaret kumar yznden, yaptklar iyilik, rkttkleri kurbaaya hi demez. ticaret bakmndan: Dampingle kesesi dolan tefeci-bezirgan ve hacaalar, kazanlarn sanayiye yatrmazlar. Hazr yiyici iratlkta kullanrlar. Ya han, hamam, apartman kurarlar; ya yksek faizcilikle gelitirirler.. Milli gelir, beton duvarlar eklinde talar veya ekonomi temellerimizi kemiren fareleri beslemeye yarar. Vatandaa alma sahas, memlekete mkemmel alet, makine ve refah imkan getirmez. D ticaret bakmndan: Durum daha az feci deildir. Dikkat ederseniz, 3 yabanc, 3 yerli irket, dolar on liraya satmakla 30 ksur milyon kazanmlard. Dolarlar kullanmamlar, bakalarna satmlard. O bakalar, beher dolar on liradan babalar hayrna satn almamlardr. Onlar da bu

dolarlara karlk memlekete mal getireceklerdir. Getirecekleri mallardan elbette ayrca kr edeceklerdir. O zaman bir dolarmz 15 Trk lirasna patlam olacaktr. Yani, herhangi bir Trk mal, yabancya bir dolara satld m memleketimize 280 kuru getirecektir; amma biz yabancdan bir dolarlk bir mal aldk m; ona karlk 1500 kuru deyeceizdir. Baka bir tabirle: Ecnebi mal bize be misline daha fazla pahalya gelecek; yahut, bizim malmz yabancya 5 kere daha ucuza gidecektir. u basit faciann, hangi korkun ekonomik, sosyal ve siyasi akbetlere doru gelieceini burada uzun boylu saymayalm. Yalnz btn felaketlerimizde: Bu insafszca bezirgan ve tefeci oyununun aranabilecei meydandadr. D ticaret amz, paramzn kymetinin dmesi, memleketimizin sanayilememesi, isizliimizin mzmin hastalk haline gelmesi, hayat pahasnn kanser gibi can evimize girmesi. Hatta demokrasimizin daima l domas, baka taraflarda aranmamaldr. Demokrasimize bundan ne mi? Unutmayalm: CHP iktidar zamannda yabanc sermayesinin telkinlerine uyulup, 7 Eyll kararlar ile balayan dalarn kaymas, gene yle bir buday ihracat meselesini patlatmt. O zaman D.P. szcs Adnan Menderes, Mecliste yle konumutu: "Btn memleket ihracatnn baz seneler 3-5 yz bin ton civarnda kald dnlecek olursa, buna tekabl eden miktarlarda hububat yekununun 400'den fazla talibi bulunduu halde, 25 kiinin eline geirilmesini inta eden [douran] tutumun ve gidiin durdurulmas lazm geldiini takdir buyurursanz; bu ne tf nan meselesidir, ne parti meselesidir, memleket meselesidir." Bu szler, daha o zaman bile iki "ana" parti arasndaki btn dvn: Ticaret krn paylama etrafnda koptuunu gsteriyordu. CHP: Kr 25 kii yesin diyordu, DP 400 kiiye letirilsin, diyordu. Millete den; adeta yine lmlerden lm beenmekti. 25 kii mi yiyecek, 400 kii mi? Bereket milletimiz iin bu ince tarafna aldrmad. Oyunu DP'ye verdi. Ayn Adnan Menderes Bavekil oldu. Bir de ne gryoruz? spanya'ya satlan 200 bin ton buday 25 kiinin deil, adeta 2,5 kiinin, yani irketin milyoner olmasna yaryor. Ve mesele bu sefer muhalefete gemi CHP tarafndan bile meclise getirilip, millet nnde konuulamyor. Demokrasinin bu kadarna pes dememeli mi? Neden geriledi gitti demokrasi? Menderes'lerin ahsi talihsizliklerinden, DP'lilerin bir kr tesadfe kurban gitmelerinden mi? Hayr. "Bu ne Menderes meselesidir, ne parti meselesidir, memleket meselesidir!"

Memleket ziraatnn cihazlanmasnda, aslan payn yabanc firmalar vurdu. Birka yerli kodaman bezirgan irket milyoner oldu. Birka bin traktrn sahibi on bin kadar hacaa, ky iktisadiyatna modern silahlarla hakim oldu. Ar karlar: Memlekette ykselme, alma ve teknik getirecek modern istihsale girmedi. ehirlerin tana, toprana yatrld. Vatanda i hacmi gerektii kadar genilemedi. Mesken ve hayat pahas halk iin tanmaz yk oldu. DP'nin hayat ucuzlatacana dair verdii sz tutmak iin ba vurduu her are: Hayat pahasn biraz daha ate pahas yapmaktan teye gemedi. Ecnebi acentesi, kodaman ehir bezirganl ile, bor traktrne binmi, apartmanl hacaaln sosyal hayatmzda gelitirdii btn mirasyedice israflar ve geri tepici ufunetleri teker teker saymak hi kolay deildir. Vatann btn olarak yapsnda ne gibi tesirler grld? Drt senelik D.P. iktidar ile vesayetsiz idarenin, memleketimiz iin getirdii ekonomik sonucu daha umumi olarak bir cetvelde okuyabiliriz. Birleik milletlerin son aylk (1954 Ocak tarihli) "Monthly Bulletin of Stat istics"in, "faaliyet branna gre dahili net mahsullerin menei" ksmnda Trkiye'mize dair, bizzat hkmetimizin verdii rakamlara gre, u neticeleri buluyoruz:
1935 Ziraat, Ormanclk, Balklk Madenler, Fabrika Sanayi, naat Nakliyat, Ulatrma, m m e Hizmetleri Toptan ve Perakende Ticaret Mesken Kamu daresi ve Mdafaa Bankalar Vesair Hizmetler Dahili Net Mahsul (Lira) 48,9 15,6 5,6 10,1 5,6 9,7 4,5 1620 1948 55,40 3,2 4,8 9,2 3,6 10,6 3,2 7870 1949 49,8 15,3 5,5 9,9 4,2 11,8 3,7 7006 1952 57,1 12,9 4,3 9,1 3,0 (1951) 9,0 7,6 10503

Bat medeniyetini rnek tutuyoruz. Bat medeniyetinde ykselmi millet demek, sanayii ykselmi millet demektir. Bugn dnyada bir memleketin ne kadar geri olduunu anlamak istedik mi, o memleketin ne kadar "zirai" olduunu sorarz. Birleik Milletler istatistiinde 24 memleket var. Bunlarn iinde, dahili net mahsul bakmndan (Mdenler ve inaat dahil olmak zere) tekmil sanayi istihsalinin % nispeti Trkiye'dekinden daha dk hibir memleket yok!... leri modern Bat lkelerinin, zirai ve snai istihsallerinin Mill ekonomilerinde tuttuklar nispetler yledir:

Ziraat 1938 Birleik Amerika talya %9,6 %28,2 1951 %6,6 %25,9 1938

Sanayi 1951 %39,2 %36,5

%27,4 %28,1

Demek, Amerika'da harpten nce ziraat sektr %9 iken, 1951'de 6,5'e dyor. Ziraat nispeti dt diye Amerika a kald m? Hayr, bilakis, Avrupa'ya, Asya'ya kadar yiyecek gnderiyor. Ayn Amerika'da ise, sanayi yzde 27 ksurdan 39'a kmtr. talya'da ziraat, harpten evvel %28 iken, 1951'de 25 ksura dmtr, sanayi yzde 28'den 36'ya kmtr. Medeni memleketlerde, ykselme byle oluyor: Umumiyetle sanayin % de nispeti artyor, ziraatnki azalyor. Bizde ne olmutur? Resmi rakamlarmza gre, 24 memleketten sanayii en geri memleketin Trkiye olmas korkun bir eydir. Amerikan smrgesi Filipin'de sanayi %18,5 iken, Trkiye'de Demokrat Parti iktidarndan nce %15,5 idi: D.P. iktidarnn nc ylnda %12,9'a dt! Bugn, kk komumuz Yunanistan'da bu nispet %23,9'dur. Asya'nn zavall smrgesi Tayland'da %14,8'dir. Cenup [Gney] Amerika'nn gerilii dnyaya alay mevzuu olan Bolivya'snda bile rakam (15,3) dr. Portoriko'da 16,2, Kolombiya'da 20, Meksika'da 24, ili'de 32'dir! imdi, Byk Millet Meclisi'nde Halk Partisi adna, Demokrat Parti'nin drt ylda yaptklarn hlasa eden bir C.H.P. hatibi diyor ki: "Mevcut altnlar tketildi. Fatih'ten beri devam eden ftuhatn btn ganimetleri Avrupa'ya utu. Hem de basma mukabilinde." Tezgahlarmz kapatld. lar. are olarak dardan istikraz arand. Mecit ve Aziz devrinde deyebildik. Begelen bu altnlar, ak kap politikas neticesinde, geldikleri yerlere utuKalan borlar ancak Lozan'da ve ondan sonra yazt'ta Harbiye nezareti karsnda, bu altnlar karl karlan kat para topluca yaklmt. "te D.P. memleketimizde tatbik edilmi ve neticesi pahalya mal olmu bu ar siyaseti necat [kurtulu] yolu sanmtr. O gnk neticeler bugn de ayndr. D ticaret a milyarlar am, paramz kymetini kaybetmitir. Biz iktidarda iken liramz Suriye'de 145 kurutu. Bugn 35-40 Suriye kuruuna dmtr. On kiinin, yz kiinin zenginlii hesabna btn milleti fakr zarurete dme yoluna gtrmemeleri iin ikaz ettik. Kulak asmadlar" "Paramzn kymeti dt. On bin liraya yaplan bir ey, yz bin liraya olmaktadr. Bteyi iki milyara kardklarn iftiharla sylyorlar. Para bu kymette giderse, bte 50 milyar olur. Tpk Yunanistan gibi." (Meclis mzakereleri, Vatan 8.4.1951)

yi ama, Amerika'nn "20. asr VAKIF"n, Trkiye ekonomi siyasetine akl hocas olarak ilk getirenler, bu tenkitleri badelharabel Basra [Basra ykldktan sonra] yapanlar deil midirler? imdi neden gocunuyorlar? Elleriyle ektiklerini biiyorlar. Eser ve tesir kendilerinin deil mi? Neden sahip kmyorlar? nn, i iten getikten sonra, mitinglerde: "Brakmam yakalarn" diye baryor. Paacn yakasn millet brakmal m? Paa bugn yabanc sermaye kanunu aleyhine ate pskryor: "Pekala bilirsiniz ki, ticari hayat Trkiye'de Cumhuriyetle beraber Trklerin eline gemee balamt." Tamamyla geebilmi midir? "Yabanc sermaye kanunu ticaretimize de girmek yolunu bulmu ve Cumhuriyetle balayan bu inkiafn [geliimin] karsna dikilmitir... Yabanc sermaye kanunu B.M.M. ticaret komisyonunda da incelenmemitir... yabanc sermaye kanunu maliye komisyonunda da tetkik olunmamtr. ktidar bir karma komisyon yaparak, bu kanunu acele ile ortaya havale etmiti. Bu komisyonda muhalefetten kimse bulunmad." "Mesela yaknnda, komularmzn iftlikler yetitirmesi, Balkesir'de uzak yakn yabanc olmuiftlikler kurmas mmkn

tur. Balkesir'de, bu iktidar yerinde kalrsa, bunlar greceksiniz. Ve bu yabanc iftliklerden kazanlan parann 25 lirasna Merkez Bankas bir altn verirken, sizin kazanlarnzn ancak 50 lirasna bir altn alacaksnz." (imdi 70-100 altn oldu. H.K.) Paa bugn petrol kanunu aleyhine ate pskryor. Bu kanun Trk devletinin Petrol letmesi esas zerine kurulmutur. "Kanunda deiiklik yaplmas iin petrol hakk sahiplerinin rzas olunmasn art koar. Petrol Kanunu da B.M.M.nde komisyonlara uramakszn bir karma komisyona havale edildi"..."Petrol kanunu layihas, yabanc sermaye ile petrol iletilen btn devletlerdeki kanunlara nazaran en ar ve feci ekilde hazrlanm olandr. madka deiiklik Bu kanundaki "Petrol hakk sahiplerinin rzas olyaplamaz." MADDES, KOMSYONDAK VE HALK

NNDEK MCADELEMZ NETCESNDE KALDIRILDI. Ama, bu fazla bir ey ifade etmez. Zira, bu kanunun her maddesi kapitlasyon esas zerine hazrlanmtr. Nitekim, bu deiikliin bu kanunun ruhuna en kk bir ziyan getirmeyeceini yabanc gazetelere bizzat bakan sylemitir. htimal sizlere yer altndan hazineler fkraca masaln syleyecekler. Halbuki bu kanunla yabanclara 5 sene, 10 sene, hatta 12 sene arama hakk verilmektedir. nsaf ediniz efendiler, aranmas 12 sene srebilecek ve ancak ondan sonra iletmesi balayacak bir maddeye ait kanun ay bekletilemez miydi? Aceleleri ne idi? Hesaplar nedir?" 18.1.1948 gn, Sayn nn Cumhurbakan iken, D.P. kurucularndan Kenan ner, ga-

zetelere u beyanatta bulunmutu: "DP'nin kuruluunda, nizamnamenin, programn hazrlannda, patronunuzla beraber bir Amerikalnn da bu ilerdeki roln tespite alyorum." Nihayet: Amerikan hkmeti petrol eksperlerinden Jeolojist Max Wall anlatyor: "Trkiye, 20 sene zarfnda petroln aratrlmas iin 22 milyon dolar harcamtr. Bu bize gre mhim bir mebla olmayabilir. Fakat, Trkiye gibi, petrol iinde ihtisas kespetmemi memleketler iin byk bir mebladr. Bu para ile iki petrol sahas tekil edilmi ve muhakkak ki verimli bir i yaplmtr." (Washington A.P. 14.4.954 Hrriyet) 22 milyon dolar karaborsada 220 milyon Trk lirasdr. Bu para ile, iki sahay hazrlam, sonra petrol kumpanyalarna buyur etmiiz. Amerikal bile dayanamayp itiraf ediyor: "Bu bir devrimci harekettir; zira, bu harekete bundan baka bir isim verilemez. Bu hareket son senelerde dnyann bir ok yerlerinde muhtelif hkmetlerin yabanc sermayeye kar ve bilhassa petrol kaynaklarn ileten yabanc sermayeye kar takndklar tahdidi [snrlayc] hareketlerden sonra, Trkiye'nin bu hareketine devrimci damgasndan baka bir ey vurulmaz." (Keza)

V.P. Bugn Trkiye'de vatann anlayarak seven, milletine bilinle bal olan herkes, bizim artk niin iverenler kanad ile ykselmee ve ilerlemee inanmadmz yukar ki izahlardan epey karmtr. Neden Vatanmz ykseltmek iin, ii kanadn baa geirmek istiyoruz? i deyince, o da halkn bir parasdr. Halk yn iine, iiler gibi; kyller, esnaflar ve aydnlar da girer. Biz bu geni halk tabakalarndan hibirisini tekisinden ayrt etmeye taraftar deiliz. nk yle bir ayrlk, yalnz memleket dmanlarna kar tehlikeli bir gedik amakla kalmaz. Bilhassa ikinci Kuvayi Milliye hareketine iddetle muhta bulunan yurdumuzda, gnll elbirlii yapmalar art olan halk ynlarnn hayrl teebbs ve emeklerini de datmak ve israf etmek olur. Aydn, Esnaf, Kyl, Amele, i, ilah. Vatandalar, hep birden Mill bir iman ve feragatle, 30 yl evveli Kuvayi Milliyecilik ruhunu diriltebilir ve yaatabilirse, vatanmzn ksa yoldan cennete dnmesi mmkndr. Onun iin biz, Vatan kartalmzn ii kanad ile ykselebileceini dnrken, bu kartaln dima yerindeki aydnlar, gvdesi yerindeki alkan kylleri ve esnaf ayn vcuttan, sayarz. Ancak; nc dava, ii davasdr. Sosyal harekette ba eken ii olmaldr, diyoruz. Bunun ilim hakikatleri bakmndan sebebi u: Modern toplumun ana arklar sermaye mnasebetleriyle dner, bu mnasebetleri dorudan doruya ve bilhassa temsil eden iki kutup: verenlerle, iilerdir. Bizde iverenlerin ne kadar "kk darda" olduu ve vatan, milleti nasl kolayca gerilie ve yabanc nufuzuna av etmee kap atklar, yakn ve uzak siyasi ve sosyal tarihimizde aka okunuyor. verenler memleketi gerei gibi gdemeyince, Vatann mukadderat tesadfe, talihe braklamaz. Millet nderlii ister istemez iilere der. Milletin teki zmre ve snflar: Aydnlar, kyller, esnaflar ve tekmil halk tabakalar, gerek tarihi ve sosyal durumlar ve gerek menfaatleri iktizas [gerei] ya iverenlerin, yahut iilerin getikleri yoldan yrrler.

Btn muhteva

bakmndan deilse bile, srf ekli, yani sathta

[yzeyde] grnmek zorunda kalan mnasebetler bakmndan en manidar rneini ngiltere'de gryoruz. Orada, bir zamann en kuvvetli partisi olan Liberaller, silinmitir. Ayn yerde, bakaca bir aydnlar, yahut kyller, yahut esnaflar partisi ekil iin olsun tutundurulmamtr. Bu arafatta kalm, ikisi ortas halk tabakalar, iki bapehlivann tarafn tutar gibi, kh iveren kampn, kh ii kampn iktidara karmak ile yetiniyorlar. Kendi mukadderatn, greenlerden birisinin veya tekisinin talihine balyorlar. Trkiye ii snfmz memleketi idare ederse, Vatanmzn her zamankinden ok daha abuk, daha salam, daha ahenkli ykseleceine; ve milletimizi gerek fen ve medeniyet, gerekse kltr alannda hibir milletten aa brakmayacana u sebeplerle inanyoruz. 1- Nazar [teorik] Sebep: Avrupa'nn stnl byk sanayi sayesindedir. Byk sanayi, bata makine sanayi demektir. Sanayiye makinenin girmesi, makinelemenin bymesi, kendiliinden olmamtr. Patronlarn arzusuyla, yahut dnclerin terakki telkinleriyle de olmamtr. Modern cemiyette arzu ve telkin, maddi ve ekonomik bir zemberee dayanmyorsa kuru hayaldir. Avrupa'da sanayiin bugnk ba dndrc kudrete ermesi, bilhassa iilerin siyaset sahnesine kmalaryla olmutur. Biliyoruz, Avrupa'da sermayedar mnasebetleri altrlmas ortaadan kalma mutlak istismar balarken, [smr] iinin usulyle

yaplyordu. Mutlak smr usulnde: (iyi ne kadar az cretle, ne kadar ok saat ibanda tutarsak, o kadar fazla kr elde ederiz), kanaati hakimdir. Zamanla bu kanaatin yanl olduu anlald. Bir beygirin, sekiz saatten fazla alrsa atlad biliniyordu. Lakin, bilmek, hibir ivereni insafa getirmee yetmedi. Eski iptidai [ilkel] mutlak smr usulne kar, tahammlleri atlayan iiler, beygirler gibi atlayp lmeyince, bir mddet ii vurucu krcla dktler. Bizde son zamanlar, adliye vukuatnn alp yrmesindeki derin sebep budur. Lakin ferdi tepkilerin asayisizlikten baka bir netice veremediini gren iiler, insanlar gibi haklarn topluca aramaa giritiler. Sendikalarla tekilatlanp, grevlerle nefis mdafaasna baladlar. Bu sosyal hareket, patronlar MUTLAK SMR metodundan baka yollar aramaya gtrd. O zaman ZAF SMR aresi denendi. zafi smr usulne gre, iiyi domuzuna ve ldresiye altrmak, battal bir bataklktr. Fazla kr m istiyoruz? letmemize bakalarnda bulunmayan yeni bir alet icat edip sokalm. Yahut daha fenni bir alma usul kefedelim. Tek amele-

yi gnde 24 saat altrrsak, verimini belki o gn iin arttrrz. Ama, ertesi gn o ii yorgunluktan hastalanr, bir mddet sonra lr. Halbuki, yeni aletler icad ve yeni usuller kefi sayesinde, bir iiye 10 iinin, 100 iinin yaptn, hatta yapamadn yaptrabiliriz. Bylece, Bat Avrupa lkelerinde, insanln btn gayreti: Yaratc faaliyete evrilmek zorunda kald. "Zorunda kald" diyoruz, nk: Mutlak smryle dilediini, vurguncu krn elde eden sermayedar, hibir vakit kendiliinden byle bir insaniyetli usule bavurmad. Ancak, iilerin tekilat ve mukavemetleri zoru ile o yola girdi. Fazla krn: Yaratc alet ve usul mekanizmasyla oalan verim sayesinde bir ARTAN-DEER karmakta buldu. Avrupa, o yoldan, ister istemez, bugnk medeniyet ahikasna ulat. Neticede anlald ki, lenin yerine baka ii bulmak ne kadar kolay olursa olsun, bir i kolunda babadan ihtisas ve beceriklilik elde etmemi ii gerei kadar verimli deildir. len iinin yerine baka ii bulmak ne kadar ucuz olursa olsun, bir ii 24 saat zarfnda 8 saat uyumaz ve 8 saat dinlenip insanln yaamazsa, gerei kadar verimli olamaz. Daha ilk gnler, Robert Owen'n tecrbesi gsterdi ki: Ayn aletlerle gnde yalnz 8 saat insanca alan bir ii, 12 saat hayvanca altrlan iiden fazla i yapar. u halde, alet ve usulleri yenileen sanayiye, STKRARLI ieli bulmak, yaama seviyesi yksek iiyi, mmkn mertebe daha az altrmak, yalnz iilerin ve dolaysyla da memleketin, toplumun ve insanln hayrna bir ey olmakla kalmaz; bizzat akl banda patronun da hem krn arttrr, hem sosyal mrn uzatr. Bugnk Bat dnyasnda amele sendikalarnn memleketi sarmasna, ii partilerinin iktidara gelmesine, hakszla ve patron ihtirasna kar grev hareketlerinin zaman zaman patlamasna kanuni bir hak diye baklmas bundandr. ilere bu kanuni haklarn tannmad memleketlerde, hem vatann ykselii baltalanr, hem de i verenler ar tamahkarlklarnn cezasn ekerler. arlkta grev kamu suu idi: htilal kt. Mecellenin vecizesi toplum iin dahi dorudur: "Bir ey dyk oldukta, mttesi" olur [ok ezilen ey abuk patlar.] Trkiye sanayinde mevcut kanunlara ramen, mutlak smr usul, hayatta bir trl kalkmad. nk, memlekette henz tefeci-bezirganlk geleneine dayanan hacaa zihniyeti, snai iletmeciliimize hakimdir. Asya usul derebeyi art mnasebetler, sanayide ZAFI SMRY zaruretletirdi. Avrupa'dan smarlama makine getirttik. Bazen kr topal alet taklitleri yaptk, yapyoruz. Lakin, o hazrc yeni tekniin izafi istismarna eski mutlak istismarn ar vurgununu da katmaktan geri

kalmyoruz. Neticede, vatann medeni kalknma temposu durma derecelerinde yavalyor. Faraza, saatte on binlerce paket yapan bir makinenin Avrupa'dan geldii gibi, st rtlerek, bir kede yattn gazeteler aarak yazyorlar. nceleniyor, ii cretlerimiz o kadar alak ve alma saatleri o kadar yksek ki, ii eliyle paketlemek, makine ile paketlemekten daha ucuza mal oluyor. Yani dnyann her yerinde, insann yerine makine hizmet ediyor. Bizde, makinenin yerine insan harcanyor. alan vatandalarmzn sudan ucuza israf edilmeleri, bundan doma bir sr ferdi ve sosyal illet ve ufunetlerin alp yrmesi bir tarafa braklsa bile, vatann toptan geri kalmas facia deil midir? Babali gazetecisi, makineye rakip olmay "Trk iisinin kahramanl" diye vebilir. Bu iddia, milletimizin fen ve medeniyette geri kalmasn hakl kartamaz. Bu kk sanlacak hadiseyi memleket lsnde yayn; alanlarn yoksulluu ve memleketin gerilii pahasna, "makine dmanl" diyebileceimiz durum karmza kar. Bizde, yzne hem de en son ilim ve Marksist maskesini takm yle dergiler kt ki, Etiler an yaayan zavall kyll, memleketin "RASN TEMELLER" diye and; yle Bavekilimiz yetiti ki: Ttn ekicilerin, oluk ocuklaryla mezbuhane [boazlanrca] ziraat boumas yerine, modern retim usullerinin gemesini felaket sayd. Memleketin makinelemesini en byk kalkan gibi kullananlar dahi: Makineyi bu memleket topraklarnda yetimeyen bir yabanc meyve mevkiinde braktlar; makinelemeyi, yabanclama klna soktul a r . Onun iin, bizde mutlak smr usul, hatta kanun d edildii zaman bile, yerli kkl kald. Gerekte, mutlak smr usul yalnz kitapta deil, hayatn kendisinde de kalkmadka, yalnz ekonomik hayatta deil, umumi, sosyal mnasebetlerde, kltrde, ahlakta, ibadette, grenekte, gelenekte me'um [uursuz] bir illet saylp yok edilmedike, vatanmzn Avrupa ile at ba gidecek bir makineleme temposuna kavumas imkanszdr. letmelerimizde mutlak krcln, sosyal ve ekonomik vurgunculuun yerine, izafi kr sistemi, yani makine sayesinde ve makine vastasyla kazanma usul nasl hakim olur?... Bir tek yolla: ileri mutlak smrye uratmann, artk vatan hainlii demek olduunu evvela tanmak, sonra pratie uygulamak artyla! 2- Ameli [pratik] Sebep: Buraya kadarki aratrmamz, Milli Kalknmamzn nasl ii pratiine vardn gsterdi. Ar ve pein hkmleri brakalm. Yarm asrlk denemelerden, hi deilse millet sevgisi, vatan ak duyanlarn, medresevri kr dvleri-

ni, lf ebeliklerini brakp, artk ilmi ve tarafsz baz dersler karmalar gerektir. Bu derslerin bir tanesi, en dlek insafn bile kabul zorunda kalaca u basit demokrasi kaidesidir: Bir elin sesi kmaz! tiraf edelim ki, imdiye dein alklayan da, alklanan da, hep ayn TEK-EL idi, yalnz eldiven deiiyor. Kodaman bezirgan hacaalar messir [etkili] iken: Onlarn vesayetli veya vesayetsiz politikalar yetmiyor. Tek kanatla uulamyor. Uulsa bile, milletimizin layk olduu medeniyet seviyesine, Avrupa derecesinde bir trl eriilemiyor. Daha kts: Avrupa acenteliine, Bat hayranlna, yabanc madunluuna, yabanc taklitiliine ve her taklit gibi, ksrla dlyor. Kendi balarna braklan byk bezirganlarla hacaalar iin: MUTLAK kr bata pekala rahattr. Onlar, kozmopolit Avrupa nfuzu altnda, derebeyi art yar Asyallk miyasmas iinde mes'ut olabilirler. Fakat, modern milletler seviyesine kmay, kimseden geri kalmamay, kimseye madun olmamay iliklerine dek ilemi bir ak gibi duyan Trkiye halk; L mazinin ve CANAVAR yabancln zincirlerini gerek ekonomik, gerek siyasi ve sosyal hayatndan tamamyla koparp atmak istiyor. Nihayet, ZF kr da, KR'dr. Hatta bsbtn, daha snrsz krdr. Bir insann 8 saatten fazla altrlmas deil, eksik altrlmas verimi arttrr. Aletleri mkemmelletirmeyle kr arttrmann hududu yoktur. Memleket makineletike, sermaye, kendi kendini yiyen speklasyon ve vurgun yerine, retim kayna olur. Skolastik partiler de korkmasnlar: Tefeci-bezirgan nfuzu mzeye kalkarsa, dnya batmaz. C.H.P. iktidardan giderse, tufan kopacak sanmt. Vatan yerinde duruyor. Trkiye halk, o muazzam Osmanllk yklrken, "Millet-i merhume" [l millet] saylyordu: Kuvayi Milliyeyi yaratt. V.P. ii kanadn baa geirmeyi, millete ykseliimizin tek yolu saymakla beraber, asla DAR AMELEC deildir. Tek bana ii snf iine gmlmek, lm kadar uursuz bir mahpusluktur. Tekilat bilinli iilere ba rol vermekle beraber, milletimizin her snf, zmre ve tabakasna aktr. Vatann canndan ok seven ii, kyl, aydn, esnaf gibi, iyi niyetli sanayiciler, hatta fert olarak gerilikten irenmi samimi tefeci bezirganlar dahi, V.P. tzk ve programna inanarak gelirlerse, bundan iftihar duyarak, scak ilgi gsterilir. Bir soru: Trkiye ii snfmz, milletimize nc olmaya layk mdr?.. Kuvayi Milliyeciliin btn ruhu: STKLAL ve CUMHURYET'tir. Tarihimizde, ii snfmz hibir vakit istiklalimizi "manda" veya "yabanc mzahereti" ile dei-toku etmeyi aklndan geirmemitir. i snfmz, hibir vakit, cumhuriyetimiz yerine "Hilafet" veya "RTCA" hasreti ekmemitir.

Fakat, sosyal bnyemizin sttekileri kolayca mandalamaya, alttakileri, kolayca irticaa kaymlardr. Demek, cemiyetimizin "Hayrl umr evsatuh"s [hayrl orta yolu], altl, stl kaymalara kar sigortal merkez mihveri ii snfmzdr. i snfmz, milletimiz iinde stiklal ve Cumhuriyetin mutlak kalesidir. nk o, kendi kontroln ksacak bir yabanc sermayenin Trkiye'yi, yabanc memleket sanayilerine hara veren bir hammadde kayna halinde tutmak isteyeceini bilir. nk o, irtican, eski Asyal geri derebeyi art mnasebetleri hortlatarak sanayimizi kstekleyeceini ve lkemizi yar smrgecilie smarlayacan bilir. Daha dorusu, ii snfmz, bu iki hakikati, belki dnmeye hacet kalmakszn, kendiliinden yaar. Hayat icab yabanc nfuzu ile irtica derhal ii snfna ve kaderine indirilmi kam ve kl tesiri brakr. ilere gre, iki kere iki drt eder: 1- Ecnebi mal: Trkiye'ye hakimse, ii: siz kalr, bezirganlar: Karunlar. 2- rtica: Sanayimizi ksteklerse, ii: A kalr, hacaa: Karunlar. i snf iin stiklal ve Cumhuriyet bu derece keskin ve ak bir muadeledir [denklem]. Trkiye'de baka hibir snf ve zmre iin stiklal ve Cumhuriyet: Her gnlk EKMEK meselesi, btn mrlk HRRYET meselesi deildir. Ancak milli sanayimiz geliirse, iilerimiz rahat ekmek yiyebilirler. Ancak irtica vatan derebeyice maceralara srkleyemezse, iilerimiz barl bir hrriyet iinde yaayabilirler. Bezirgan ellerde yabanc sermaye: Kazancmzn kaynan, irtica: Ruhumuzun ieini smrr. kisi birleti mi? Maddi geriliimiz: sizlikle yoksulluu, manevi geriliimiz: Ecnebi hayranl ve smrgelemeyi getirir. Onun iin, u yirminci asrn ortasnda ve u dnyann ortas saylan lkemizde, ii snfnn vatanseverlii herkesinkinden gerek ve stndr. Trkiye ii snf, milletimize nc olmaya yetkili midir? Evet. Tarihi Teknik Bakmdan Sanayi demek, makine ile ii demektir. Bu iki unsurdan biri eksik oldu mu, sanayi aksar. Makine canszdr. Onu i gc diriltir. Makine devin gnln ve dilini, onu ileten kafa ve kollar herkesten iyi tanr. te ihtisas ararz. Sanayiyi canlandrp deerlendirenlerin, sanayilememizde dorudan doruya teklif ve teebbs sahibi olmalar, neden ihmal edilsin? Onlarn hareket serbestliini, ilerleyi sorumluluunu benimsemeleri, milli ekonomi kurtuluumuzu ve modernleme tempomuzu yldrm sratiyle gelitirir. Trkiye'mizin, beklemek iin ne vakti, ne de nakdi vardr. Bizde sermaye, Bat Avrupa'daki klasik ekilde gelimeye braklamaz. Avrupa'da

modern gelime 6 asr srd. Biz 60 yl daha bekleyemeyiz. 600 yl beklesek de, Avrupa'ya bugnk yollardan yetiemeyiz. nk bir defa: Bugnk kudretine dayanan Bat, elbet, bizim kendilerine yetimemiz iin kendi temposunu yavalatmaz. kincisi: Bilakis, Avrupa, bugnk sanayi hegemonyasn srdrmek, glklerini bizim zararmza gidermek iin elinden geleni ardna komaz. ncs: Ve hepsinden en mhimi, Bat'da sermaye birikimi, geri kalan tekmil yeryz insanlnn, eski ve yeni dnya hazinelerinin, Batl korsan ve smrgeciler tarafndan en dizginsiz ve hayaszca apula uratlmas sayesinde mmkn olmutur. Biz istesek, o dnya soygunculuunu yapamayz: Kremizde "bo" bir kar yer kalmamtr. Tersine, eski pazarlar daraldka, byk sermaye gruplar, istiklale kavumu lkeleri trl hilelerle biraz daha nfuzlar altna sokmaya uramaktadrlar. Onun iin, insanlk lsnde en yksek hizaya gelebilmek istiyorsak, sosyal davalarmzn Bat'dan kopya edilemeyeceini anlayarak, yerli metotlar bulmak milli vazifemizdir. Ba yol: Geni halk ynlarmz yeni bir kuvvayi milliyecilik savana seferber etmektir. Ekonomik bamszlk savamz da bir medeni savatr. Ama, birincisinden farkldr. Siyasi ve askeri bamszlk savamz, dpe dz bir silahl mcadele, ak cephe sava idi. Onun liderleri, ister istemez askerlerimizden yetiti. kinci kuvayi milliye savamzn ncleri, ister istemez sanayimize can ve kan veren kafa-kol iilerimizin saflarnda yetimelidir ve yetiebilir. Sanayileme ve modernleme, btn millete harekete geilerek baarlacak bir lk uruna alm bir MUKADDES CHAT'tr. Her sava gibi, onun da iki artna en uygun durumda bulunan milli blmz, millet ncmz olmaldr. Bu iki art: 1- Plan-Strateji-Taktik, 2- Bilin-Disiplin, tekilattr. Plan-Strateji-Taktik Bakmndan Eski idareci stn snflar, oldular olasya "Individualisme: Ferdiyetilik" prensibini putlatrmalardr. Ferdiyetiliin kaba Trke'si: Millet hayatnda klahn kurtaran kaptandr, altta kalann can ksn... Ben kr edeyim, kinat bana vz gelir. Herkes gzn aayd... Demektir. O yzden, eski idareci zmrelerde tek kiinin akgzl, bakalarn atlatp karna bakmas ahlak olmutur. Onlar, bu cibilliyetleri iktizas [karakterleri gerei], aralarndaki ahsi kavgalar, ferdi rekabetlerini memleket lsnde byltrler, parlamentoda bile g ayarlarlar. Bu ayarlar, daima ak kartla yaplmaz. ok defa bol demagojiye dayanr. Dolaysyla da: Neticesi belirsiz kr-dvne dner. Onun iin, bir zmrenin yaptn, iyi de yaplsa,

teki zmre bozmakla mkellef sayar kendisini. Tek parti zaman bile, diktatrln zrhlar altnda zmre boumalar, memlekette her gidii trajedi veya komedi ekline sokar. En demokratik particilik, en aziz millet meselelerini, en entipften sz dellolar altnda bountuya getirir. Btn bu ve benzeri sebeplerle uzun vadeli geni milli planlar bir trl kurulamaz. Misal olarak, yalnz Cumhuriyet kuruldu kurulal, milli kalknmamz uruna yaplm teklifleri, verilmi raporlar bir araya getirsek, ortada Ararat tepesi gibi dalar ykselir. Lakin, o kat dalarnn iinden, pratike planlatrp uygulanm elle tutulur sonular, fare kadar bile olamamlardr. te, raknn iede durduu gibi, okul kitaplarnda ve niversite, basn krslerinde gen nesillerimize uslu uslu retilen Ferdiyetilik, hayatmza geince, afet kesilir. Ekonomik seferberliimizin her trl stratejiden ve taktikten mahrum kal, daha fenas, sosyal hareketimize ok defa en iyi niyetlerle, hep birinci kuvayimilliye seferinin askeri strateji ve taktik yadigr usullerinin dikte edilmesi, modern hayatmza mal olmutur. Vatann zenginlik kaynaklar, krtasiyeci tekelcilikle lletirilmitir. Canl insan nfusu ounluumuzun yaratc i gc, mirasyedice israfa uratlmtr. Yoksulluk ve isizlik illetleri, lkemizde yabanc nfuzunu hak rahmeti saydracak, felaket derecesinde gelii gzel ekonomik politika sergzetlerine anak atracak bir hava yaratmtr. Neden? nk: Sanayi kurulurken, memleketin hayati imkanlar, milletin zaruri ihtiyalar deil, nce KR, sonra gene KR ama, bezirgan ve tefeciye irin grnecek KR dnlm, ve yalnz bu krn Osmanl art, sanayiye fitraten [yaradltan] dman zmreler arasnda leimi gz nnde tutulmutur. Krtasiyeci bir inhisarclk olmasna ramen, denize denin ylana sarlmas kabilinden hkmetlerin bavurduklar az ok milli gdml devlet sanayimiz bile, sk sk aforoz edilmitir. iler iin ne kr gayesi, ne rekabet yar vardr. Her fabrikann almas; hem orada alan btn vatandalar iin ayn derece lzumlu ve faydal bir i ve istikbal salar, hem Vatann planl bir ahenkle boyuna sanayilemesi, tekmil ii snfmz iin tek mit ve ykseli olur. En kk fabrika bile, planl retim rneidir. Fabrika terbiyesi alan ii snfmz iin, btn memleket retimini saat makinesi kadar intizaml bir planla alr grmek normaldir. Bilin-Disiplin-Tekilat verenler, sanayii ahsi menfaatlerine uyarsa ister, uymazsa istemezler. Avrupa'daki stn sanayinin Trkiye'de ajanln yapan kimse iin, ahsi menfaat; her zaman yabanc sermayesinin yabanc menfaat

kaygsna tabidir. Onlar, tekrar edelim, Trkiye'nin sanayilemesinden ziyade, yabanc sanayine pazar olmasn ilerine uygun ve krl bulurlar. Bu temayl [eilim], ister istemez, mill bilin yerine KOZMOPOLTL geirir... Halbuki, iinin menfaati gibi, bilinci de sanayiye baldr. Milli sanayi dnda ne yaama ne hrriyet imkan bulunmadn, ii her vatandatan daha iyi, her gnlk tecrbesiyle kavrar. Bu durum, iiyi en yksek derecede milli ekonomi ve milli siyaset bilincine ulatrr. Medeni hayatn maddesi sanayi iinde yorulan ii, modern istihsalin DSPLN ruhuna alkndr. Makineli fabrika sisteminin, mkemmel TEKLAT dzenini benimsemitir. Onun iin, ii vatandata, bilinli disiplin ve disiplinli tekilat kabiliyeti bir i-gd haline gelir. Bu i gdnn, ekonomik kalknma seferberliimizde elik nve olarak baa gemesi, cemiyetimize, baka herhangi bir snf ve zmrenin baarlarndan stn milli baarlar temin eder. Memleketimiz, eski Osmanl derbederliinden ve derebeyice hukuk dmanlndan ruhlara km o sinsi ve uursuz kle gdm artklarn tamamyla giderememitir. Bu gidii rahatlk sayanlar, kany trene tercih eden in mandarini gibi bataktan holananlardr. Modernlemek; tekilatl millet olmaktr. Halk ynlarmz iinde, kendi bamsz sosyal tekilatlanma eilimini aka ve drste yrtebilenler, hemen hemen sadece iilerdir. Aydn dediimiz ve her eyi bilir sanlan zmrelerimiz bile; fertlerini bir araya toplamakta fiyasko veriyorlar. Medeni insan topluluklarna yarar teazzuvlar [toplumsal birey] haline gelebilmek iin kendi bilinlerine, bilgilerine gvenemiyorlar. Cemiyet dman igdlerine, kltrmz inmeli hale getiren bencil ktmserliklerine gem vurmak iin, ancak yukardan, kanun yolu ile imtiyazlanarak, baz meslek teekkllerine g katlanmlardr. Esnaflar, bsbtn sert meyyidelerle, ve tbiri cizse, -kanun yolu ile deil de,kanun zoruyla sokulduklar loncavri teekkllerin kaplarndan girerlerse, bacalarndan kamaya yeltenmektedirler. Memleket nfusunun yzde 80'ini temsil eden en byk halk ynmz kyllk ise, yrekler acs durumdadr; en basit, en ilkel tekilatlanma temaylnden mahrum, darmadan, en keyfi idarelerin insaf ve merhametine kalm gibidir. ok kr, vatanmzda kendiliinden harekete gemeyi bilen, yani, yukardan hazrlanm kanuni mecburiyetleri beklemeksizin hak arayan bir modern insan ynmz var. CHP iktidar son nefesinde, kendi anld mnd (deimez efi, deiirlik sfatyla elastikiyetletirmekten ibaret) bir "demokrasi" ilan edince, ii snfmz, hi kimseden emir almakszn, adeta birka gn iinde, medeni dnyaya ibret verecek bir tekilatlanma kudreti gstermiti. CHP iktidar, bereketli bir yamurdan sonra, kr [kabuk]

balam killi diktatrlk topra altnda ezilen emek tohumlarnn, nispeten yumuayan kaarn yararak vatan sathnda ekin filizi vermesini iftiharla karlamamtr. Bilakis, tefeci-bezirgan ryalarn karan bir ducur, afokon geirerek" bir gecede yerden biten mantar gibi "S. S.S.'in nutku" [zamann Emniyet Genel Mdr kr Skmen Ser] ii sendikalarn hayra yoramam, derhal ktleme ve boma yoluna girmi, dolaysyla muhalefeti ve DP'yi lekelemeye almt. Ona ramen, idari ve siyasi bin bir gle gs gererek doan SENDKALARI, velev rfi [sk] kaytlar altnda olsun, bir trl sndrlememitir. Adeta, Kuvayimilliyeci harp meydannda adm adm yer kazanan medeni vatan ordusu gayretiyle tekilatlanan tek snf halkmz, iilerimizdir. Bu hal, memlekette insan haklarnn ciddiye alnmas ve halka mal edilmesi bakmndan, ii snfmza den byk nemi gsterir. "ntaak- Hak" (Dorunun Dile Gelmesi) i snfmzn medeni olgunluk derecesine ve teebbs kabiliyetine dair olaylardan birka rnek alalm. Son B.M.M. seimlerinde, ortaa art babaah geleneklerimize ramen, vatandalk haklarn bal bana arayanlar iilerimiz olmutur. Ne bezirganlar, ne tefeciler, ne sanayiciler veya aleltlak [rasgele] iverenler, kendi hviyetlerini aklayarak siyasi faaliyet gstermediler. Daima, kendi snf ve zmre eilimlerini bir ayp gibi gizleyerek siyaset gttler. Baka hibir sosyal topluluumuz; aka, drste ve merte, yalnz kendi snflar adna siyasi bir iddiay ortaya atmak cesaretini veya kuvvetini ve hakkn kendilerinde bulamad. Yalnz iilerdir ki, " ADAYLARINI DESTEKLEMEK" ismi altnda riyasz vicdan ve ruh istiklaliyle sahneye ktlar. Bu nedendi? ilerin, kendi davalarn, btn millet davas ile ahenkli bulmalarndand. Haklarnn meruiyetinden, milli menfaatle uygunluundan o kadar emin idiler ki, bunu tekmil millet nnde aka tartma konusu yapmay eref biliyorlard. Baka kimse, o hak ve kuvveti kendinde gremedi. Onun iin, mevcut partilerin hepsi de, gayet gsterili bir ekilde, ii avclna kma lzumunu duydular. Bu her zaman byle oldu. Daha bir eyrek asr evvelki tek parti iktidar bile, ilk tecrbesiyle, memlekette yeni bir SYAS KUVVET domu bulunduunu yalnz kabul etmekle kalmayp, ilan dahi etti. 1930 yl l doan "Serbest Frka" akasn ciddiye alan tek snfmz, iiler oldu. "Bir ara, hemen her gn, gazete stunlarnda yle: "grlmedik, iitilmedik" fkralara rast gelinir oldu: "Halk Frkasnn alan tabakadan iyi elemanlar seip harekete gelmesine intizar olunuyor. "ilerin Frka ile

alakalarn takviyeye allyor." "Asl tutulmas art olanlarn, byk ii kitlesi olduu, nmayiilerin kmilen amele ve yar yarya yeni yetien genler olmas ile tezahr ediyor." "Aadan yukarya almak, kitle iinde unsur bulmak, gidilecek yollarn en dorusu ve ksas addolunuyor." (Cumhuriyet, 7.9.1930) (HK; "Trkiye i Snfnn Sosyal Varl", s.70) "Trk Ocaklar"nn "Halk Evleri"ne dnmesi; "Snfsz, mtiyazsz bir toplum" olduumuzun marla resmen ilan; anszn: "i Mebuslar" denilen eyin zuhuru.. v.s., v.s., hep o zaruretin yadigrlar oldu. Dnk sosyal tarihimize bakalm: Trkiye'nin btn doum sanclar, ii snfmzn hareketiyle gereklemitir. Tanzimat'tan, Merutiyet'e kadar, grlen az ok medeni, Avrupa demokrasi rpnmalar, hep Trkiye ii snfnn siyasi hareketinden kaynak almtr. Geri kalan, sathta ve yaygaral gemi olaylar: Adi pronuniyamento'larn (askeri kast darbei hkmetlerinin) dar erevesini aamamtr. TANZMAT devrinin edebi ve taklit siyasi szldanmalarna kan, can veren kuvvet, Trk iisi idi. 1871'de loncalar fiilen tarihe kartran tekilat: "AMELEPERVER CEMYET"dir. 1872'de, istibdada kar ilk halk tepkisi "KASIMPAA TERSANE LER GREV" ile, "BEYKOZ DER VE KUNDURA LER GREV"dir. Bu kmldamalardan cesaret alan iveren zmresinin sade suya hrriyetilii, ilk skda soluu Paris'te alan "kk darda" bir teebbst. 1889 yl "TTHADI OSMAN CEMYET": Frengistan'a kat. ilerin kurduklar gizli ve hrriyeti "OSMANLI AMELE CEMYET": stanbul'da faal kalarak, Paris'teki "Con Trk"leri destekledi. Hrriyeti ilana saltanat mecbur eden eyi, manastrda patlayan tabancadr sananlar, hrriyetin parasn sonradan toplam akgz iveren siyasilerinden bakalarn grmeyenlerdir. Hakikatte ise: 1906 yl (Sonra: "OSMANLI DEMOKRAT FIRKASI" adn alacak olan) "SELMET UMUMYE KULB", Rza bey ismindeki Hereke fabrikas sermakinisti tarafndan kuruldu. Ayn yl ttncler grevinde tevkifat verenler iilerdi. Ancak bunlardan bir yl sonra, 1907 yl, (ounun padiahtan gizlice klah kapma peinde kotuklar anlalan) "Con-Trk"ler, yabanc salonlarnda destek bularak ve rahata kahraman kesilerek, ikinci kongrelerini yaptlar: Bu tavan arabayla tutanlar, lema, hkema, kyl, ifti, tacir, asker ve Trk Mslman olmayan aznlklara hitap ederlerken, ii szn azlarna almamaya dikkat ettiler. Abdlhamit hrriyeti ilan eder etmez, 1908 yl; bata "BADAT DEMRYOLLARI MEMURN VE MSDAHDMN CEMYET UHUVVETKRS" gelmek zere, gene "yerden mantar biter gibi": (RKET HAYRYE DENZ LER, Feshane Hereke Mensucat iileri, ark Demiryollar i ve Me-

murlar) cemiyetleri gibi ii teekklleri, yardm sandklar dodu. 13 Austos-15 Eyll aras: Tramvay iileri ile balayan GREV dalgas, bir anda btn ii snflarmz sard. Sigara kad iileri, Havagaz, Deri, reji ttn, Orizdibak iileri, Rumeli Demiryollar, Anadolu, Balya Karaydn, Aydn Demiryollar, zmir tramvaylar iileri, Selanik ticaret, Adana Pamuk iileri, Tula harmanlar, Matbaa, Vapur, Frn iileri ve mstahdemleri bir anda milli benliklerini duyup ayaklandlar. O zaman, "Kzl" veya "Bolevik", yahut "Komnist" gibi lakrdlar iiten bulunmad iin iilerimize henz bu eit iftiralar atmann modas icat edilmemiti. i snfmz, hrriyetle Milli kurtuluunu aryor, btn kleliklerimizin ba olan yabanc imtiyazl sermayelere kar ayaklanyordu...Tefeci-bezirgan zmreler, derhal kap yoldalar yabanc irketler uruna ar bastlar. Szde hrriyeti basn "irketler hisse senetleri der.. Grevle itibar- mlimiz bozulur" diye ate pskrdler. Ticaret Odas gazetesi (Bezirganlar szcs) kelbi [kpekil] bir utanmazlkla: "Yerli amelenin.. yabanc ameleleri derecesinde mtalibtta [taleplerde] bulunmalar gayr-i cizdir" yazsyla, kendi milletine hakaret etmekten ve "yerli amelenin politika manevralarna kolay kaplacaklar bahanesiyle ii snfmzn milli kurtulu hamlesine ihanet etmekten ekinmedi. Anadolu Demiryollar irketinin ajan Alman Kont Ostrog "Adliye Maviri"miz idi. Bu yabanc, kendi memleketi amelelerine tannm olan haklara Trk iisini layk grmeyerek, SENDKA yasan; Osmanl sadrazam Kmil Paa'da GREV yasan kanunlatrverdiler!.. Bylece Milli stikllimiz, ancak on yl sonraki kanl fedakarlklarla elde edilmek icap etti. nk, tefeci-bezirganlarn foyalar ancak Kuvayimilliye mcadelemizde meydana kabildi. i snfmzn salim igdsne kalsayd, ayn dava 10 yl evvel, belki de kan dklmeden, en medeni ekilde halledilirdi. Gryoruz: Trkiye'de lk Kuvayimilliyecilik hareketi gibi ilk Demokrat Parti tekilatn da, adsz ii snfmz kurmutur. Neden kinci Kuvayimilliyeciliimiz ondan gelmesin? BUGN, ii snfmzn sosyal gc ve deeri artk mterife [ortaya km] olmutur. Kimse onu inkar edemiyor. En son Tek parti diktatrasnn devriliinde, Trkiye'nin siyasi hareketini gene o mbarek ii snfmz, hem de ad anlarak, eli plerek, manalandrmtr. 1950 seimleri sras, ufak grnen, fakat manas dnldke byyen iki havadisik: 1- Cumhuriyet gazetesinin seim kampanyasn adm adm kovalamak zere Bursa'ya gnderdii (iilere sempati phesi altnda olmayan) zel yazar, mahadesini yle zetledi: "Bursa'da temas ettiim muhtelif zmreler arasnda EN ZYADE AMELENN SYAS HAYAT'la alkal olduunu sezdim." (B.Felek, 2.4.1950)

2- Ayn seim kampanyasn zmir lsnde gdp zafer kazanan D.P. zmir Bakan Niyazi aatay, gene Cumhuriyet gazetesinin seme mahitlerinden smail Habibe, u samimi kanaatini belirtti: "zmir ehrinde de (yani teki ehirlerimizde olduu gibi) en kuvvetli olan kitleler, 50 bini bulan SINIFI'dr. Bunlarn sendikalar var. Bu kitle toptan hangi tarafa meylederse, terazinin kefesi derhal ar basar." (Cumhu. 29.3.1950) "Siyasi hayatla en ok ilgili" snf, "En kuvvetli olan tekilatl kitle": SINIFI'dr. ounluu, Bilinlilii, Tekiltll bu kadar kuvvetle temsil eden ii snf, neden fiilen daima en nde mdafaasn yapt demokrasimize ba olmasn? Osmanl mparatorluu'nun en karanlk ve kara gnlerinden, Cumhuriyet'in en parlak demlerine kadar, Trkiye'de sahici demokrasinin biricik zkuvveti olduunu ispat etmi bulunan ii snfmz, EKONOMK Kurtulu hareketimizde bilfiil teebbs, tekilatlandrmay ve kontrol en iyi baarabilecek tek sosyal snfmz iken, niin o byk milli vazifede kuyruk mevkiine dsn? Niin o derece saduyulu, grbz ve modern mill gcmz, yanl politikalarla tarihi roln oynamaktan uzaklatrlsn? Vatan Partisi'ne gre: i snfmza kar gsterilen her gvensizlik milli kalknmamz ksrlatrr, sosyal demokrasimizi karikatr haline sokar. Vatan Partisi bu inanla douyor, ve kendisini milli siyasetimiz iin lzumlu sayyor. 1.5.1954

KNC KUVAYMLLYECLMZ (MBK'YA AIK MEKTUPLAR)

M.B.K'YA BRNC AIK MEKTUP I- TARH GEREKLERMZ Bizde niin ordu inklapdr? Tarihimizden bir-iki szle balayalm: Dirlik Dzeni Anadolu'yu aan Horasan erlerimiz, yedisinden yetmiine kadar ordulam oymaklard. Ondan sonraki yerlemeler, bu vasfmz milliletirdi. Trkiye'mizin tarihi, Osmanl gazilerinin Bizans derebeylerini yok etmesiyle balad. Tekfur topraklarna dzen vermekle ie giriildi. Buna DRLK-DZEN denildi. Dirlik dzeninde topran "rakabesi" (mlkiyeti), padiaha bile deil, Mslmanlarn Beytlmaline dyordu. Topran iletilmesi, adil bir i blmne ve adil bir gelir taksimine dayanyordu. Besledikleri boaza gre mesahas [ls, genilii] tayin edilmi topran zerinde hr kyller ekincilik yaptlar. sraf haram bilen lkc ilbler (Trk gazileri), i dzeni denetleyip, d emniyeti saladlar. Kyllere: "ifti", ilblere: "Dirliki" ad verildi. Dirlikiler: OrduDevlet, iftiler: Dirlik halk idiler. Bu ikiye blnm i zmresinin arasna hi kimse giremezdi. Onun iin Trk milletinin btnne "Ordu millet" tabir edildi. Bugne kadar Trkiye'mizde olagelen Ordu-Millet birlii, bu tarihi, ekonomik, sosyal kkten ileri gelir. Kesim Dzeni Kanuni Sleyman anda, spanya'dan lkemize srlp snm yabanc topluluklar, Trkiye'de ilk defa "Dolap" ad verilen, eski zaman bankalarn kurdular. evrilen dolaplar, bir yandan (Madam Roksalana) ve (Frenk beyi) gibi szcleriyle dn verme yolundan Sarayn iine szldler; te yandan, toprak ekonomimiz zerine tefeci-bezirgan sermaye an yaydlar. Dirlik dzeni aksamalar yapyor ve nlenemiyordu. Bu sebeple "kanun"lar kartld. Bu yeni toprak dzenine: "Kesim dzeni" (Mukataaclk) ad verildi. Dirlik dzeninde sosyal vazifeleri bulunan dir-

likilerin yerine "Kesimciler" (Mukataaclar) geti. Miri topraklar, eski Roma usul byk iftliklere dnd. Hr kyllerin ou slahatlarmzn szyle- "yerlerin esiri" durumuna dtler. almadan yaayan kesimcilerle, alan iftilerin arasna, her iki taraf haraca balayp andran, (mltezim, sarraf, mbayaac ve ilh.) adn alan bir sr tefeci-bezirgan sermaye tredileri girdi. Bylece hem devlet-halk i birlii paraland, hem ordu, temeli olan toprak ekonomisinden koparak, muallakta kald. Eski Bizans tekfurluunu hortlatan derebeyileme ald yrd. mparatorluk kt. Modern Sermaye-Kadim Sermaye Sermaye (kapital), niin Avrupa'y dnyaya hkmettirirken bizi kertti? nk, birincisi: Avrupa'da modern sermaye, evvela sanayilemeyi gelitirdi. Bizde ise tefeci-bezirgan sermaye, derebeyilemeyi tekrarlatt. kisi de sermaye adn ald halde, modern sermaye ile kadim sermaye (tefeci-bezirgan) birbirinin can dmandr. Uzun medeniyetler tarihi aka gsteriyor: Nerede tefeci-bezirgan sermaye bir ur gibi dahhameleirse (anormal byrse), orada modern sermaye dumurlar (ufalr, ilemez hale gelir). Btn kadim medeniyetler gibi, Osmanlln da ban yiyen, tefeci-bezirgan sermayenin azgn gelimesidir. Tersine, nerede modern sermaye geliirse, orada tefecilik (faizcilik, murabahaclk) ve bezirganlk (vurgunculuk) ile birlikte, kangren olmu derebey imtiyazlar yok edilir. Bat lkelerinin modern ykselii bu giditen ileri geldi. Bizimle bat arasnda birinci byk fark buradadr. kincisi: Avrupa'da modern gelime btn teki ktalarn zararna oldu. Korsanl uzak d ticaretle badatran bat, eski ve yeni dnyalar apul ederek, modern sermayesini biriktirdi. Bir kere de modern sermaye denilen mthi stnlk silahn ele geirince, geri kalan lkeleri ekonomice ve siyasete smrge durumuna sokmadan edemedi. Edemezdi de. Byk sanayi r, her be-on ylda bir ekonomik ve siyasi buhran banlar kartyordu. Bu banlar darlara doru deip "derive" etmek, bat iin lm kalm meselesi idi. O yzden Avrupalnn refah ve hrriyeti, bizim yoksulluumuz ve esaretimiz pahasna saland. Bizimle bat arasnda ikinci byk fark buradadr. nklap-rtica Bu iki tezat asndan tarihimize baknca ne gryoruz? Yerli irtica temsil eden bir avu (tefeci-bezirgan), kapitlasyonlar mekanizmasyla yabanc sermayenin gizli, ak soygununa ortak kmay ar deil kr

saydka, milletin btnne bal olan Trk ordusu, dirlik dzeninden kalma (halkla beraberlik) geleneklerini dirilterek, milli kurtulua yol at. Bizde, irtica oligarisi ne zaman yabanc hayranlna teslim olduysa, o zaman, ordu hemen milletle kaynap inklaptan yana geti. nk, milletimizin ayakta kalan (bilinci ve tekilatl) biricik paras ordu idi. Alemdar Mustafa Paa'dan Mustafa Kemal Paa'ya, Cemal Grsel Paa'ya kadar; Ruscuk yaranndan Milli Kurtulu Komitesi'ne kadar, ileri gidiimizin vurucu gc, halk ocuklarmzn gtt ordu oldu. Osmanl k devrinde (sanki yabanc sermayeye kul olacaklar bilinmi gibi) adlarnn banda hep birer "abd" (kul, kle) sz bulunan padiahlarn (Abdlmecid'in, Abdlaziz'in, Abdlhamit'in) istibdatlar boyunca, vatan ve hrriyet akna asker ocaklar (Kuleli, Tbbiye, Harbiye) beik oldu. 1876'da Abdlaziz'i tahtndan indiren, 1908'de merutiyeti dada ilan edip Abdlhamit'i tahtndan indiren, 1919-1923'de stiklal Sava'yla saltanat mzeye kaldran hep o gen ordumuzdu. Nihayet, Batdaki sermaye birikiinin korsanlk devrine rahmet okutacak bir utanmazlkla kendi yurdunu ve kendi halkn, hem de "demokratlk" perdesi altnda "grlmemi kalknma" diye grlmemi apula uratan ve (bl ve gt) fetvasnca kylere kadar soktuu siyaset maskeli fitne ile milli birliimizi sarsan bir avu tefeci-bezirgan etesine, geni lkemizi deil, yz ksur metrekarelik Yassda kayaln bile kaplayamayacak derecede azlk ve milletten kopmu bir oligari olduunu 3 saatlik harektyla reten; gnl alak destan yiitlerimiz de, gene 6 yz yl nceki Kayhan ilblerinin geleneklerine uygun torunlar oldular. II- SYAS GEREKLERMZ Bizde niin siyaset bir kr dvdr? Trkiye'de modernleme yahut hrriyet hareketi 200 yl nce balad. 150 yl, irtica stte, inklap altta greti. Merutiyetten sonra bouma bitmedi. Yalnz, bu sefer de 50 yldr inklap stte, irtica altta greiyor. Ve hl ordu genliinin ihtilal yapmas gerekiyor. Neden? nk, bizde, tefeci-bezirgan derebeyi artklar hem ok kuvvetli, hem ok zayftr. rtican zaaf: Milletten kopmu bir avu aznlk oluudur. Halk aldatmaktan daha keskin bir silah bulamad iin, irtica, kalabalklar yldrp peinden srkledii zamanlar dahi, milletin gnln sahiden kazanamaz. O yzden, en ufak bir vuru, o vurguncu eteyi tuz buz eder (arkasndan kimse gzya dkmez. En yakn ve satlk omuzdalar bile ona svmekte herkese ta kartr. Ve halk dn-bayram eder).

rtican kuvveti: Korkun derecede uysal ve esnek oluudur. Bizans, hatta Etiler andan beri topraklarmza kk salm bulunan derebeylik ruhu, ne vakit zor grdyse, krlmamak iin, eilir, bekler. Gr-sel gidip kum kalnca, yeniden ba kaldrr. Tokad yedi mi siner, anasna svsen tnmaz. Kuzu postuna brnm eski kurttur. yle sureti haktan grnmeyi bilir ki, kaleyi iinden fethetmek iin, gerekirse inklapdan fazla inklap kesilir. Bir kere de suyun ban kesti, dizginleri eline geirdi mi, dnekliinin hayaszl idrakleri atlatr. Onun iin, bizde irtican kolayca ba emesi, daima, kolayca ba kaldrmak iin asrlardan beri denedii en kar yoldur. rtica, dinlenmek iin altta green pehlivana benzer. Kylnn ba belas ayrkotundan beterdir. Tuttunuz mu kopuverir, ama kk derinde kalmtr. Bir keye atarsnz, kuruyup gebermi sanrsnz; ekininize suyu verdiniz mi, topran ilk bereketini yutup yaylan odur. Bu krdmn yakn tarihimizdeki rnekleri: Gerek ikinci merutiyet, gerekse birinci cumhuriyet devirlerinde tekerrr eden siyasi partilerimizin alnlarna yazlmtr. Merutiyet ttihat ve Terakki, gen Trklerin ordu hareketi eklinde baar kazand. Fakat 5-6 yl, batl devletler, Girit, Bosna, Hersek, Trablus, Arabistan, Balkan facialaryla, Hrriyet inklaplarn yprattlar. Hrriyetin yerlemesine, halka inmesine sra gelince, diri braklm Osmanl derebeyliinin tefeci-bezirgan zmreleri, hemen yol ba yaptlar. Byk ehirlerde; bezirgan kodamanlar batl i ortaklarndan ilham ve kuvvet alarak, ittihad terakkicilii ele geirdiler. Taramz tutan tefeci hac aalar, smrgeci "Dveli muazzamann" casus tekilatlarnda dost ve yz bularak, Hrriyet ve tilaf kesildiler. Millet, hrriyet , refah rahmeti beklerken, zmre imtiyazlar uruna birbirine giren ttihat-tilaf tepimesi, halkn srtnda iren vurgun ve soygun yarna doru soysuzlat. 4 yl sren Cihan Harbinde, bezirgan nfuzuna kaplm ttihat diktatrl, ierde ve darda kanl sergzetlerle imparatorluu batrd. Ondan sonraki mtareke 4 ylnda, tefeci aa nfuzuna kaplm tilaf istibdad, yabanc uakln Allah'n yeryzndeki glgesi dedii hilafetle peeleyip, milli kurtulu hareketini arkadan hanerlemekte dmanlar geti. Nerede Gen Trkler'in ve yiit ordumuzun zgrlk ve uygarlk lks, nerede bu tefeci bezirgan canavarlklar. Gzelim (hrriyet, adalet, msavat [eitlik], uhuvvet [kardelik, dostluk]) drdz birer l domu memnu [yasak] ak ocuu gibi "Hrriyet'i Ebediye" tepesine gmldler.

Bat medeniyetleri tarafndan zincire vurulmak istenen Trk milletinin ekyalar bile, dadan inip igalcilere kar koydular. Her blgede kendiliinden "Mdafaay Hukuk", "Reddi lhak" hareketleri dodu. Alaehir, Erzurum, Sivas kongreleri topland. Tek-tk ahslar bir yana, parti olarak ne tilaflar, ne ttihatlar millete gvenemediler. tilaflar Mustafa Kemal'in vcudunu, ttihatlar ruhunu tevkif etmee abaladlar. tilaflar, Matrut [kovulmu] Ali Galipleri vali yapp, Sivas kongresini aka datmak istediler. ttihatlar, "Dost mektuplar" ile "zzet'i nefs'i millimizden fedakarlk" yaplmasna, milletin toptan batl igalcilere teslim olmasna uratlar. Bezirgan ttihatlarn parolas: "Filipinler gibi" bir "Amerikan mandas" olmakt. ngiliz casusluunu "Alem'i slam'n hamisi" sayan tilaflar, sarkl casuslarla "ngiliz mandas" olma tapryordu. Bir szle, Trkiye'nin iki byk partisi Trk milletine lmlerden lm beendirmee abaladlar. nk, tara tefecileri rahip Fru'lardan alacaklar bahileri yzde yz faizle izletebilirlerdi. Bakent bezirganlar ise, yabanc mallarnn simsarl ile Karunlaabilirlerdi. Onun iin, ordulaan birinci kuvay milliye inklaplarmz, millet ekinimizin iini ayrk otu gibi sarm olan o mehur partileri yolup attlar. Birinci Cumhuriyet Uzun teferruatla ba artmayalm. Yalnz en tipik birka noktay hatrlayalm: kinci Merutiyet inklaplarn Osmanl derebeyi artklarnn kucana drmek iin batl devletler, kapitlasyonlar manivelasyla ttihatlarn balarna atklar siyasi gailelerden faydalandlar. Birinci Cumhuriyet inklaplarmza siyasi basn oyunu oynayamayan ayn devletler, ekonomik hull (ie girme) politikas yoluna gireceklerdi. Bunu en feci ekilde belirten jest, Lozan antlamasnda kapitlasyonlarn kaldrld gn, Lord Krzon tarafndan yaplmtr. Lord, salondan karken koluna girdii smet Paa'ya: "Mutlak istiklal iin bouna uratnz. Bu (ba ve ahadet parmaklarn birbirine srtp gz krparak) para bizde olduka, er ge kucamza decek deil misiniz?" demiti. Bugn, birinci Cumhuriyet partilerinin sonularna bakarken, ister istemez o jest gzmzde byyor. Ve kinci Merutiyet devrinin mehur partileriyle, birinci Cumhuriyet devrinin mehur partileri arasndaki kader benzerlikleri bu adan insan artyor: Merutiyetin ttihat ve Terakki Frkas, birinci cumhuriyetin Cumhuriyet Halk Partisi'dir; Merutiyetin Hrriyet ve tilaf Frkas da Demokrat Parti'dir. Lordun uursuz kehanetini unutmasna imkan bulunmayan nn gibi, birinci kuvayi milliyeciliin barut kokusunu yeni nesillere getirmi iyi

niyetli milli kahramanlarmz tenzih etmek isteriz. Ama ahslar bir yana, parti olarak CHP ile DP kinci Merutiyetin ttihatl ile tilafl durumundadrlar. Ordu genliimizde, Resneli Niyazi'lerin ruhu dirilmeseydi, ilerin daha nerelere varacan Allah bilirdi. Merutiyette (baka birok partiler gibi) Hrriyet ve tilaf Frkas, ttihat ve Terakki'den kmt. Birinci cumhuriyetin (Millet Partisi gibi) Demokrat Partisi de CHP'den kt. Ve birbirinden km olmayan partiler sistematikman yaatlmad. DP, tilaflar derecesinde ihanete srklendi. Ama CHP de, Cumhuriyet inklaplarn baltalamakla, bu ihanete zemin hazrlamaktan geri kalmamt. nd [kisel] saylmamak iin, bakalarnn szlerini ylece gzden geirelim: 30 Nisan 1959 gnl Vatan gazetesi yazd: "... Bunda CHP'nin de, DP'nin de ortaklaa suu var. Daha dorusu iki partinin bir ksm ileri gelenleri, kltr alanndaki yry durdurmakta i birlii ettiler." 6 Nisan 1959 gnl Dnya gazetesi yazd: "yi hatrlyorum. DP muhalefet liderleri ellerini kollarn sallayarak valisinden jandarmasna kadar btn idare cihazndan azami sayg grerek, istasyonlarda karlanp uurlanarak memleketi ky ky; kasaba kasaba dolayorlard. Neler sylemiyorlard. Memleket bir zalimin eline dmt. Hrriyet yoktu, hayat pahall dayanlmaz hale gelmiti."nn'nn bu eit faaliyetlere mukabelesi, yeni bir yurt seyahati yapmak, urad illerin valilerine: Muhalefete sayg gstereceksiniz, almalarn kolaylatracaksnz" demek oluyordu. Bu da gsteriyor ki, asil tolerans ve iyi niyet kifayet etmez. O, Devlet gcyle desteklenip, iin iyzn bilmeyen halka kahraman gibi lanse edilen szde muhalefet kimdi? (nn toprak kanununu birinci defa meclise getirir getirmez, Atatrk'n hastalndan frsat bularak, bavekalete srayan Celal Bayar hizbi). Atatrk'n lmnden sonra da, ordumuzun uyanklyla tekrar iktidara kan nn, toprak kanununu ikinci defa Meclise getirir getirmez Amerikan desteinden frsat bularak, milli kahraman edas ile ar gvdelerini okkalatan ayn Celal Bayar h i z b i . Celal Bayar kimdi? "Cemziyelevvelleri [gemileri]" bir yana, 6 ay bavekalette bizzat Sayn kalnca, nn, Bankas'ndan 60 bin lira dolandrm; bu Bu hrszln iptal ettirmek iin nn'den efaat dilenmi olan adam. Bunu Byk Millet Meclisi'nde sonradan aklad. adamn 10 yl iktidar ele geirirse, yalnz ayn Bankas'nda 103 milyona sahip kaca beklenemez miydi? Celal Bayar'n arkasnda kimler vard? Gbek balar Lord Krzonlarn iki parma arasna takl bankalara dayanm tefeci hacaalar. Bunu da gene CHP'nin genel bakan vekili ve iileri bakan, toprak kanunu dolaysyla itiraf eder:

"Byk arazi sahiplerinin elinden icabnda topraklarndan bir ksmnn istimlak edilerek alnaca eklinde kanuna bir hkm koymak, yurtta devaml huzursuzluk yaratm ve byk arazi sahiplerini aleyhimize evirmiti. "(Hilmi Uran; "Tek Partiden Demokrasiye", (Dnya, 8 Kasm 958). Bu byk arazi sahipleri ka kiiydiler? Bavekalet istatistiklerine gre, 4700 toprak aas ile 418 toprak b e y i . Nasl oluyor da, 500 bin kiilik ordusu, 500 bin kiilik memuru olan bir lkede o hrszlar hizbiyle bu uursuz 5118 derebeyi art "devaml huzursuzluk yaratm" bulunabiliyor? Ve aznca, "25 milyon kii iinde 1500 Harp okullu nedir? Orduyu da yok ederiz" tehdidini savurabiliyor. Bir avu tefeci bezirgan ve levanten nfuzuna uram partilerin siyaseti tekellerinde tutabilmeleri sayesinde, meydan yalnz byle partilere bo brakldka, onlar her zaman birka yavuz hrsz Menderes bulacaklar, aynadaki endamlarna bakp, ev sahibi olan milleti u haykrmalarla artacaklardr: "Hicap duyulmas icabeden cihet, Anayasa hkmlerini ineyerek, vaat ettikleri derebeyleridir." vatandalk hak ve hrriyetlerini ve insanlk haysiyetini tekmelemektedir. Hicap duymak mevkiinde bulunanlar ise, programlarnn millet hakimiyetinin stne oturan kr' kadim yeni

(13.6.1948'de "Menderes'in ektii sylev") ve bu, dnyada cidden ei grlmedik utanmazca maskeleme, yeryznn en tekilatsz "kitlesi" bulunan Trk milletini ister istemez aldatacaktr. nk, -gene biz sylemeyelim- gelii gzel, 19 Ekim 1958 gnl Cumhuriyet gazetesinin bayazarndan okuyalm: "1908'den beri yurdumuzda grlen iktidar savalar hibir zaman sosyal ve ekonomik davalar zerinde partilerin belli prensipleri benimseyip bir doktrin partisi halinde gelimelerine yol amamtr. Trkiye'de ar sa ve sol partiler kurulmas yasaktr. Ortadakiler de alt okun nda nazar olarak birbirlerine benzerler. Bunlardan sadece bir tanesi, iktidar elinde tutan parti, vaatlerini unutmu olmakla tekilerden ayrlr. sevdals, demokrasi hayrandrlar. Geri kalanlar hep hrriyet Yapabildikleri, yaptklar gidenin yeri-

ni almaktan teye geemez ve bu bylece srp gider." Gestaposuyla, apuluyla, DP'den daha ar sa parti mi olur? Gerekte, 1908'den beri bizde batl anlamnda parti yok, bana kuvvetli bir ef gemi airet tekilatlar vardr. ef, fevkalbeer [insanst] lkc kaldka, iyi eyler olmutur. Kurtulu savalarnn atei kldke, ef ve fani insanlna kaplm ve tarihin btn fatihlerinde grld gibi, airet ehlinin "hazariyet" (nehdat) [kalkma, ayaklanma] temaylleriyle srklenip gitmitir.

III- NE YAPMALI? Trk ordusuna dayanan birinci kuvayi milliye inkilaplarmz: (ttihat), (tilaf) tahtaravallisini yok ettilerdi. 27 Mays 1960 gecesi iktidara gelen ikinci kuvayi milliye inklaplarmz da, ayn Trk ordusunun igdsyle (Demokrat) - (Halk) ekimelerini yasak ettiler. Parti ocak ve bucaklarn kaldrdlar. Temiz, lkc vicdanlaryla daha ilk gn: 3 ayda iktidardan ekileceklerini akladlar. 25 Haziran gn tekrar: "Bir karlk beklemeden vatan ve milletin mutluluuna ve milletin egemenliine" kendilerini adadlar. lim uruna niversiteye, efkariumumiye [kamuoyu] uruna basna kart blan, ak bono verdiler. Feragat ve iyi niyetin bu derece ycelmii gz yaartcdr. Ancak bugn niversite, basn ve mehur partiler u iki telkine inanm grnyorlar: 1- Meruiyet kavray: Bilhassa mehur siyasi partilerle, herhalde onlara bakan niversite: DP'nin sonradan sapttn, yoksa "meneinin [kaynann] meru" olduunu yayyorlar. niversite, siyasetle uramaktan uzak tutulduu iin konuyu incelememi olabilir. Fakat DP'nin meneini siyasi partiler herkesten iyi bilseler gerektir. Denize itilip drlenin ylana sarlmas, ylan "meru"latrabilir mi? Bu yanl kavray, korkun sonulara kap aabilir. Eer DP'nin kayna meru ise, nce kabahat DP de deil, millette demek olur, ondan sonra, yarn gene 10 yl nce DP'nin balad gibi yola klacak demek o l u r . Tanr Trk milletini byle meruluklardan korusun.. Yoksa, 10 yl sonra, kahraman Trk ordusu gibi bir Herkl iin bile, Augias'n ahrlarn temizlemek belki ok ge ve g olacaktr. 2- Kitle kavray: Gene dinozorlar kadar "byk" partilerimizle, onlar mehur eden basnmz, tefeci-bezirgan DP diktatrln "kitle istibdad" gibi gryorlar. Bu kitle samas, meruiyet samasnn kanlmaz serpintisidir. Onlara gre: Mademki DP "ounlukla" iktidara gelmitir (muhalefet %52 oy alm iken, hangi ounluktan bahsediliyor bilinmez) ve mademki bu ounluu salamak (millet iinde aznlktayken, Mecliste bete drt ounluu salamak: CHP seim kanunu) meru saylabilir. O halde kabahat DP de deil, kitlededir. Aman kitleden korkalm: "Siyasi partiler artk kylere kadar tekilatlanmadan vazgemelidirler" 1908'den beri geirdiimiz tecrbeler, milleti son yuvasna kadar ikiye, e blmenin ne kadar kt neticeler verdiini gstermitir." F.Atay: "Siyasi Partiler Meselesi." (Dnya, 21 Haziran 1960) Gryoruz, birbirinden kma bu iki sakat mantk, yarm yzyllk tecrbelerimizden en ters neticeleri kartmamza: 50 yllk bocalamalardan sonra, bizi halk dmanlna kadar srkleyebilir.

kinci kuvay milliye inklaplar, bu alanda; birinci Cumhuriyetin ttihat ve tilaflarndan veya merutiyet ulema ve debasndan [bilim adamlar ve yazarlar] ders almaya muhta deildirler. Kitlelerin tefeci-bezirgan etesinden ne kadar tiksindii, 27 Mays inklabn nasl candan selamlad, gittike daha iyi anlalacaktr. Btn dava: Kitleyi kinci Merutiyetten sonra ve Birinci Cumhuriyetten sonra olduu gibi hayal krklna uratmamaktadr. Bu da, ok uzaa gitmeksizin, birinci kuvay milliyecilerimiz adna 18 Eyll 1921 gn, Byk Millet Meclisi reisi Mustafa Kemal imzasyla sunulan halklk program ile olur. Halklk programnn ne olduunu birinci Millet Meclisi zabtlarndan herkes okumaldr. 18 Kasm 1920 gn bir milletvekili diyordu ki: "Gzmzn nnde akan kanlarn, yklm evlerin, kylerin eninlerinin [iniltilerinin] tesiriyle kendiliimizden islah ve inklap zaruretini anladk. Meclis-i aliniz mdafaa iin toplanm olmakla beraber, bu memleketi, bu milleti yaatmak iin en iyi esas nerede ise onu bulmaya ve ledelhace [ihtiya olduunda] her eyde inklap yapmaya, her eyi, her eyi yapmaya karar vermitir. te hkmetin halklk program altnda meclis-i alinize sevk ettii program bu fikirlerin mahsuldr." Ayn gn bir baka milletvekili yle haykryordu: "imdiye kadar memlekette teekkl eden meclisler daima gzideler snfndan teekkl etmi meclislerdi. Halktan kimse gelmiyordu.. Efendiler, memleket demek, o memleketin iktisadiyat demektir. Hibir zaman o memleketin yalan yanl politikaclar demek deildir. Fakat o memleketi sapanyla, elinde mbarek ekiciyle alan demircisi, iftisi temsil eder. Ve memleket onlardan terekkp eder [oluur]. Memleket manas onlarda mndemitir. Ve o tabaka re'sikara [iktidara] gelmedike bu memleketin mukadderatn dorudan doruya eline almadka, hlasa, doru yrmesine imkan yoktur." Milli Birlik komitesi hakl olarak "Demokratik Cumhuriyeti yeni Anayasaya gre dzenlemek" ile "iktidar yeni meclise devretmek"i, iki ayr cmle halinde andlandrmtr. nk, ikinci cumhuriyete yeni Anayasa ile dzen vermedike, iktidar yeni meclise devredilirse, bugnk sosyal snflarmzn eitsizlikleri, siyasi partilerin tekilatlar ve basnn seviyesi altnda ne kadar teminata balansa, Anayasa'nn ilemez l dsturlar halinde sokulmasndan ok korkulur. Anayasa ile iin bitmeyeceini, birinci kuvayi milliyeciler halklk program tartmalarnda yle belirtmilerdi: "Parlamentolarn kabulne ve Kanunu Esasi'nin (Anayasann) alklarla tasdikine ramen, bir tabaka vardr ki, memleketi omuzlarnda

tayan bir tabaka vardr ki, o daima esaret altnda inlemitir. Efendilie nail olamamtr. O sefalet iinde inlerken, burjuva tabakas, onun nne km, elindeki Kanun-u Esas (Anayasa) ile, o zavall tabakann nnde istihza etmitir. Bizim memleketimizde de bu byle olmutur... Btn Kanun-u Esasi'lere, btn ekli merutiyete ramen yrmesi imkan yoktur. Zavall halk, Kanun-u Esasilere ramen esirdir. Gene inlemektedir, gene a ve sefildir." Eski seim kanunu iin, birinci cumhuriyet kanunlarnn babas saylan Mahmut Esat u tenkidi [eletiriyi] yapmt: "Bu memleketi yapan tabakay buraya getirir bir vasta olmadndan dolaydr ki, eski kanun bugnk emellerimizi mevkii fiile koyamaz. Yani bu memleketi kurtaramaz. Bu memleketin halkn efendi yapamaz. Ve bu memleketin halk, bu usul ile gene asrlarca yalnz politikacl, sersem politikacl kendilerine sanat ittihaz etmi tabakann elinde inler." "Halklk programnn gereklemesi iin ilk art: Kitleden korkmamak, halka inanmaktr. Ya kitle bizi anlamazsa? Yalan. Kitle her eyi anlar. Ordu: Millet kitlemizin z deil midir? Denecek ki: yi ama birinci cumhuriyetin demokratik prensipleri kitlece benimsenmemitir. Bu da yanl.. Kitle demokrasiyi benimsememi deil, demokrasi kitleye benimsetilmemitir. Atatrk'n Pasinler kaymakamna bard gibi: "Olum! Tamim ile inklap olmaz..." Gnahlarmz rtmek iin, kalem efendisi igdsyle unu kolayca halka yklemeyelim. Halka iftira, halk dmanlmzn ac ve saldrgan da vurmasdr. Halkmz cumhuriyet prensiplerine beklendii kadar snamadysa, bunun balca sebepleri siyasetimizdedir. Son zamanlar, demokrasi prensipleri iin yaptmz gibi, cumhuriyet prensiplerini bir iplie dizip tespih ekmekle kendiliinden hayata geirtiveririz sandk.. Halbuki bu ortaa skolastii, halkl ve cumhuriyeti halka uzaktan koklatmakla yetinmeyi kendi karlarna uygun gren bezirgan ve tefeci oligarisinin en kutsal gerekleri soysuzlatrma usuldr. Deil yalnz Trkiye'de, dnyann en ileri lkelerinde dahi, halk yn, her fikri diine vurarak dener. Millet, elle tutulacak maddi eser, diine dokunacak nesne arar. Kuru lafa inanmaz. ylece hatrlayalm: Milliyetiyiz, dedik: Ekonomimizin temelleri yabanc firmalarn yerli Levanten mmessilleri elinde (Mesela, Fransa ile d ticaretimizdeki mmessillerin 103 tanesinden 97'si Haym, Kirkor, Kosti; toptanclar yle, sanayiciler yle, bankalar hepsinden beter yle) kaldka, szde kalm olmadk m? nklapyz, dedik. Kyde toprak reformu isteyen nn'y bile taa tuttuka, ehirde isizlii kaldracak sa-

nayi kuramadka, szde kalm olmadk m? Devletiyiz, dedik. Devlet fabrikalarn kendilerine satmay teklif ettiimiz i verenler, personelin te ikisini taburcu edeceiz deyince, bu iktisadi devlet teekklleri fiyat arttrmada nc kesilince, szde kalm olmadk m? Halkyz, dedik. Her karakola den iki kiiden biri rvet vermeye, tekisi dayak yemeye katlannca, szde kalm olmadk m? Cumhuriyetiyiz, dedik. Yukardan tayin edilip bezirgan ilanlaryla reklam edilmi, tanmadmz listelere toptan oy vermekten ve drt yl kadere boyun bkmekten baka bir ey elimizden gelmedike, szde kalm olmadk m? Nihayet, btn bu eksiklerin zerine ty dikercesine, bir yanda "Laikiz" derken, tede btn partiler, hkmetleri ve basn, batl itikat demagojisi yaparak efkar morfinlemeye altka szde kalm olmadk m? Beri yanda, vatan sathn kaplayan bankalar, ticaret odalar, sanayi odalar, ziraat odalar, irketler, birlikler (kylnn ky bankas dedii), szde kooperatiflerle, dilerine trnaklarna kadar tekilatlanm imtiyazl 10.000 kii, Osmanllktan beri geni kyl ynlar iinde babaaha derebeylii tefecilikle perinlemi nfuzlu 5000 kii, devlet iinde devlet kurmular, cumhuriyet prensipleriyle halk arasna, demir perde yetmemi, batl itikat perdesi germiler. Yzde yetmii yazma bilmez, yzde 29'u ahmerandan baka okuduunu anlamaz halk ynlar, il yavrusu gibi dank ve tekilatsz. Demokrasimizin, Trkiye halk kadar uygarla susam gr bir kaynaktan nasl mahrum braklaca kolayca anlalmaz m? Halkn bereketli inisiyatifi, bilinli tekilat ve aktif i birlii ilemez olunca, irtica ister istemez ar basmaz m? Bu artlar altnda, Milli Birlik Komitesi (ikinci merutiyetilerin Hrriyeti tilaf ve ttihad Terakki frkalarna bakmayan Atatrk'n Halk Partisi'ni kurduu gibi), btn milleti projesiz araca bir ikinci kuvayi milliye partisi kurmaldr. Birinci kuvayi milliyecilerin, acil mdafaa durumlaryla geciktirip, sonra da unuttuklar ilk halklk programn kitaptan hayata geirmelidirler. MBK'den 30 Mays ve 15 Haziran'da tebli edildii gibi: "Milli inklap hibir ahsn; hibir zmrenin lehine yaplm bir hareket deildir.. ahsa, hibir zmreye kar deildir." Sayn Cemal Grsel'in dedii gibi: "Garp alemi [Bat dnyas] fezann derinliklerine doru sefere hazrlanrken, hepimiz iyi biliyoruz." Birinci kuvayi milliye seferberliinde olduu gibi: Yedisinden yetmiine, obanndan marealine kadar, demir ark, demir asa: Ucuz devletbizler hangi noktadayz? Bunu Hibir

bilinli ticaret toprak reformu uruna, ikinci kuvayi milliye seferberliine kmalyz. Byle bir arya, btn genlik bata gelmek zere btn millet koar. Hatta, kmaz gren iyi niyetli tefeci-bezirgan fertler bile, bu insani ve medeni kurtulua katlabilirler. Birer kabuktan ibaret kalm, mevcut kvanodon'lar kadar "byk" partilere gelince, onlar da en sahici halk ocuklarn ve hrriyeti azimlerini, doan gerek Milli Kurtulu hareketine vakfedebilirler. Yoksa, topal eekle kervana katlamayz. Siyasi basama aamam olduu iin tehlikeye den milli kurtuluumuz: Ekonomik, sosyal alanlarda tamamlannca, "fezalarn derinliklerine doru" ycelir. 6.7.1960 Mister THORNBURG Doktor SAHACHT Herr ERHARDT Von PAPEN Profesr BAADE ve ilh. ve ilh.n ECNEB RAPORlar yannda adsz bir Trk'n YERL-MLL RAPORU NDEKLER M.B.K.nn abuk ekilmesi fikri, LONDON PRESS SERVS'in Trk basnna her gn iin sunulan yaynndan yankdr. Altndan iki misli pahal Dolarla yaptmz al veri uurumu. D Ticaret amzn YZ MLYONLARCA zarar, bezirgan KAPTLASYONlarnn maskeli kalntsdr. D yardmn ASKERS: Maliyemize ykm, KTSADS: Sanayimize ykm oldu. Toprak reformu, KURU TOPRAK DAITMAK deildir. Sahici, tekilatlhalk reform, milli gelirimizi 2 ila 6 milyar arttrr. uurlu Ticaret: SANAYLEMEK emrinde TEKLATLI MLLET'in KOOPERATFLETRME ve DEVLETLETRME greviyle kurulur. SZLK= (PAHALILIK+TEMBELLK): Ecnebi ar sanayine hara vermeden ileri gelir. Ekonomisiz kltr: Yapma iek olur. Siyaset korkumuz: Hasta gz, tedavi niyetine kr etmeye benzer. Sivil, asker yurttaa siyaset yasa koymak: PEE ile iffet korumaktan farkszdr. Doktrinsiz parti: -H min huzur-pusulasz gemi, haritasz kurmay demektir. Trkiye'de yerli-mill doktrin partisi hayal deildir.

MBK'YA KNC MEKTUP

NKILPI M.B.K'YA KNC AIK MEKTUP Aadaki olaylar, elbet M.B. Komitesi'nce bilinmeyen eyler olamaz. Ancak, olaylarn yorumunu bir de bu adan sunmakla, vatan, millet ve vicdan borcumu yerine getirmekliime msaade edeceinizi sayg ile umuyorum. I- M.B.K. ABUK MU GTMEL? Her inklap iin iktidara gelmekten ok, iktidarda kalmak gtr. 27 Mays hareketinin milli bir inklap olmasn ekemeyen beylik muhalefetimizle, beylik basnmzn pes perdeden tezleri udur: 1) M.B.K.: Anayasa, seim kanunu ile sabklarn davasndan baka ilere sakn dokunmasn, 2) M.B.K.: abucak tarihe karsn. Her gn baka temayla tazelenen bu tezin aklanmayan zeti: 1) nsan haklarn "KANUN" tbt-u seknesine [yumurta sandna] gmp hayata geirtmemek, 2) Ta atp kol yormadan, eski tas, eski hamam, iktidara konuvermek. Bu, sust yakalananlarn psikolojisidir. O baylar unutuyorlar ki, insan haklarnn millete sunduu "SYAN HAKKI"n kullananlar kendileri olmadlar. M.B.K., Menderes etesinin elinden iktidar kopartamayanlara iktidar yolunu amak iin silaha sarlmad. Bilakis Ordu, prensipsiz politika kr dv ve meruiyet demagojisiyle yurdu uuruma srkleyenlerin mahalle kavgalarn durdurarak, millete ekonomik ve sosyal bir yol amak iin olaylara el koydu. yleyse, M.B.K'y sramaynca alklayanlarn bu telalar nedendir? Niin hl: "Arzu ettii ekle koyup mnyi "Hokkabazlkta "Sreyya"yi "Ser" gsteriyor. "Ne maharet ki Tamiminde cenab- Chit "Karay ak, ak isterse kara gsteriyor!" 8 Temmuz 1960 gnl "London Pres Service"deki "Basn yorumu" daha aka itiraf ediyor:

"Trkiye'nin askeri idareden sivil idareye geiinin uzayaca, -yahut, belki de- tam olmayaca gibi bir ihtimal Times'i tedirgin etmektedir." Demek tela yabanc kokuyor. Geri yabanc dahi, baylarmz gibi, eldivenli konuuyor: "Trkiye'de henz ikinci ayn bile doldurmam olan yeni rejim, Times gazetesinde dosta bir ilgi uyandrmaktadr."diyor. Ama, ne imi o "dosta ilgi? denince, yabancnn iki maksad srtyor: BRNC KASIT: "Gazete, hapsedilmi bulunan Demokrat Parti nderlerinin bir kan lm cezasnn glgesi altna getirmek amacn tayan "Mkable mull" [gemie dnk] kanun karlmasna yaknyorsa da, imdiki bakanlarn adalet ve adaletin bamszl konusunda syledikleri szlere uygun hareket edeceklerini ummaktadr." (L.P.S. basn yorumu) nce; demek, yabanc dostlarmz Muvakkat nklap [Geici Devrim] Hkmetini, daha imdiden M.B.K'ya kar kmaya aryor. Komite kanun kara dursun, bunu uygulayacak bakanlar, "adalet" adna bildiklerini okumalymlar... Tpk bundan nceki Anayasa hkmleri yannda, devlet adamlarnn kanun st davranlar gibi!... Sonra: Vaktiyle 146. madde suuna itirak edenler de ayn cezay giyiyorlard. O hkm millete kar yllarca yaln kl kullananlara sra gelince, itirak edenler "lm cezasnn glgesinden" kurtarldlar. Bu "gemie dnk" efkati, yabanc dostlar neden belirtmiyorlar? Onlarn felsefesine gre: Bir yal adam satn al, Devletin bana geir, milleti yllarca soydur, ezdir. apulculara kar isyan baar kazansa bile, en soyut hak isteyen gen azlara kurun sktran yal adamlara, "lm cezasnn glgesi" dahi gsterilemeyecektir. Eldeki beylik basn ve beylik muhalefet ortal kaplad srece, nasl olsa efkat damarlar kabartlr. Maher gn canlar kurtarlanlarn, ileride usturuplanacak bir afla hrriyetleri de balanverir. apul yeniden eski hzn bulur, hatta geer. Ve yabanc "dostlar": Gemi gelecek kullarn ebediyen garantilemi bulunurlar. KNC KASIT: Ecnebi dostlar hangi sebeple askerleri hazmedemiyorlar? Bir ok sebepler arasnda Times, son derece kt olan ekonomik ve mali durumlarn szn etmektedir. Yani gene eski hikayeye geldik: Uzmanlar meselesi! Ekonomik durumumuz "son derece kt". Bu durumdan kurtulmamz iin askerlerin akl ermez, gc yetmez. Ecnebi akln ve yabanc parasn ise, dostlar, millet iinden anszn fkrm M.B.K. yiitlerine kolayca emniyet edemezler. Eski sivil ahbap avularna daha ok gvenirler. nk onlarla iyi kt ilidldrlar. Menderes daha geen gn barmam myd: "Borcu biz aldk. 74

Herkes bor alamaz. Borcu adamna verirler!". Ecnebi dostlarmz "adamlarn" aryorlar. Onlara gre M.B.K ne yapmaldr? Byk smrgeci ngiliz mparatorluumun sz geer akl hocas Times: "Ordunun imdiki halde pek byk olan itibarnn tmn ortaya koymasn" srf ve sadece "Deflasyoncu bir kemer skma program" ile yetindirmek istiyor. Ksacas: M.B.K'ya: "Aman, hibir ey yapma!" diyemeyenler, Gordiyosun kr dmne evirdikleri para oyunu kmazn smarlyorlar. nk derin ekonomi olaylarn, yzeyde kalan "Enflasyon" - "Deflasyon" mekanizmalar daha kestirmeden andrr. Nitekim, beylik basn ve beylik muhalefetimiz de sz birlii etmiler: M.B.K'nn btn iini gcn brakmasn, yalnz maarif, ahlak, zihniyet, laiklik, z Trke, kara araf, Trke Kur'an, Arapa ezan ve ilh. gibi uzun vadeli amazlarla uramasn diliyorlar. Btn bu abalar, vurguncularla, tefeci hac aalarn cahil kalabal M.B.K. aleyhine sinsice kkrtmalar iin maskelenmi bir "tuzak"; dikkati kkl ekonomi ve toplum problemlerinin en yakclarndan en entipflerine doru ekip, esastan uzaklatrmak iin icat edilmi, fakat herkesten iyi askerlerimizin bildikleri bir "oyalama taktii" deil midir? II- ENFLASYON NN GELD? Ecnebi dostlar "deflasyon" isterken ne yapyorlar? Sze deil, ie bak a l m . Trk parasnn dk olmas (enflasyon), yalnz "kemer skma" programmz bulunmadndan, kendi suumuz mudur? Viyana'da 15 Haziran 1953 gn "Milletleraras Ticaret Odas Kongresi" toplanmt. Burada, Amerikan delegesi mister Fortney, 1 ons altnn gerekte 70 dolar etmesi gerekirken, piyasada 35 dolara getiini belirterek dedi ki (ons: 28,35 gram): "imdi mesele unu bilmektedir: Altn fiyat, bizi henz vaziyete hakim iken mi, yoksa kyamet ortasnda m deitirilecek. Vakit kaybndan saknarak, dikkatle, milletleraras altn etalona dn hazrlamaya karar verirsek, beher onsu 70 dolara tespit edilecek olan altn fiyat, phesiz hedefimize varmamza imkan verecektir. Tersine, vaziyete hakim olmay elden kardmz ana kadar beklersek, altn fiyat kyamet ortasnda deiecek, o zaman anormal derecede yksek bir seviyeye ulama tehlikesi ba gsterecektir." 1953'te yaplan bu ifdan beri, dnya altn retimi artmad, eksildi: 1940 yl 2200 milyon dolarlk altn retimine karlk, 1958 yl 1049 milyon dolarlk altn retilmitir. 18 ylda yar yarya azal. Beride Amerikan dolar kat olarak hemen olduu gibi kalmtr. Amerika'da milli gelir,

1954 yl 301,8 milyarken, tedavldeki para 134,4 milyar dolard. 1958 yl milli gelir 366,2 milyara kmken, tedavldeki para 143,8 milyar gemedi. Orantlayalm: Amerika'nn 4 yl iinde milli geliri %21, para hacmi ise %7 artmtr. Bir de kendimize bakalm. Grnte milli gelirimiz, 1950 yl 8,1 milyar iken, 1957 yl 20,5 milyar (%253 art) "Grlmemi kalknma!" Ama bu cari fiyatlara gredir. Reat altnna gre milli gelirimizi 1950 parasyla lersek, 6,8 milyara ( %26, drtte bir ) dm buluruz. (Gerekte milli gelirimiz artmam, yalnz bir sr apulcu, milletin kk varlklarn talan ederek apartman, kadillakla refah gsterisi yapmtr )... Bu srada tedavl eden paramz ise, 1945 yl 965 milyon iken, 1959 ekiminde 3 milyar, 854 milyon ksur liraya kmtr. ( Ve btn sanclarmz, ticaret aklarmz, borlarmz, halk yoksulluu ile birlikte kanunsuzluklarmz, kltrszlklerimiz, ahlakszlklarmz alm yrmtr.) Ksacas: Amerika'da parann "Deflasyon" yapmasyla, Trkiye'de "Enflasyon" yapmas birbiriyle ilgisiz tesadfler midir? Bilindii gibi bir matah olan parann altnla ayarlanan bir gerek deeri vardr; bir de para fiyat: O, parann arz ve talebiyle artar, eksilir. Dolar fiyatnn, dnya piyasasnda altn deerinden 2 misli pahal olmas, dolar talebinin dolar arzna gre ok yksek bulunduunu gsterir. Dorusu, dnyada pek ok lkeler, dolarla al veri etmek zorunda braklmlardr. Nitekim, bugn, btn Amerikan dnya politikas: Amerikan dolarnn, o Fortney'i bile tedirgin eden, yapma iki misli fiyatn drtmemek amac uruna dzenlenir. Biz bu dzenin iinde miyiz? Evet. "Hr dnya" balca iki para blgesine ayrlmtr: 1-Sterlin blgesi, 2-Dolar blgesi. Trkiye vaktiyle sterline tabi idi. kinci Cihan harbi sonunda clz den ngiltere, Yunanistan ve Trkiye'de brakaca "boluu" doldurmak zere Amerika'y ard. Trkiye pazar sterlin tabiiyetinden, dolar tabiiyetine geti. Aziz milletimizin cmert huyu, abuk unutuudur. kinci Cihan savandan beri 15 ylda 2 defa kendi hkmetimiz Trk parasn katliama uratt. Birinci katliamda: smet nn'nn tek partili CHP bakan vekili Recep Peker, bir gecede Trk parasn 1 misli drd. kinci katliamda: Celal Bayar'n ok partili DP bavekili Adnan Menderes, bir gecede Trk parasn 2 misli drd. Bu katliamlara, hep "ayarlama" denildi. Kime ayarlandk? Yeryznde gerek deerinin iki misli pahal satlan Amerikan dolarna.

1955 kasmnda, resmi kurla bir Amerikan dolar 280,30 kuru, bir sterlin 784 kuru iken, bir efektif dolar 1120, bir efektif sterlin 1018 kurutur. Baka deyimle: Resmi kurumuza gre bir sterlin, tpk cihan piyasasnda olduu gibi, 280 sent eder. Lakin, efektif (sahici alm satm) piyasamzda 1 sterlini 90 Amerikan sentine alp satmz. Dnyada 1 sterlin gene 280 senttir. Biz dolar arama derdiyle, kendi paramz gibi sterlini de 3 misli dk alp satmz. te btn milli ekonomimizi ve dolaysyla i-d ticaret ve siyasetimizi allak bullak eden Ali Cengiz oyunu, bu yabanc para oyunu ile balar. Daryla al veri yaptk m, Merkez Bankamz bizi dolar bulmaya zorlar. Dolar biz, talebini arttrarak, 2 misli pahal aldka, Trk parasnn deeri, Amerikan parasnn fiyat yannda ebediyen yar yarya dk kalr. Biz ve bizim gibiler, dolardan baka parayla al veri yapamadka, dolarn talebini, dolaysyla da dolar fiyatn ykseltiriz. Amerika ve btn dnya hibir vakit Trk paras aramad iin, paramzn arz pek ok, dolays ile de Trk parasnn fiyat daima alak olur. Darya sattmz her Trk mal, dolarla lld iin, deerinin yars kadar fiyatlanr. Dolarla dardan aldmz her yabanc mal, bize gerek deerinin K MSL pahalya oturur. Bir szle, Trk parasnn "ENFLASYON"u, yabanc dost parasnn "DEFLASYON"u ile sk skya baldr. Her yl Trkiye 2 milyarlk mal ihra etse, elimize 1 milyar yabanc dviz girer. Her yl lkemize 1 milyarlk yabanc mal sokmak iin 2 milyar para deriz. Bu, gzle grnmeyen ekonomik kapitlasyondur. yle bir "cercle vicieux: rezil ember"dir ki: Krlmadka, ne yapsak ekonomi adl can damarlarmz kanayacaktr. Ticaret amz normalce kapanmayacak, paramzn deerden dmesi lehimizde nlenemeyecek, "boazmzdan iki adam boyu borlarmz, kanmzn kurumas pahasna bile, g azalacaktr." Demek bize, serinkanllkla "deflasyoncu kemer skma" dn veren "dostlar"dr. ayet ilerinden alay etmiyorlarsa, ciddi ciddi istedikleri ey, Yunan mitolojisindeki Danaye'nin fsn doldurmamz, kalburla su tamamz masaldr. III- UURSUZ (BLNSZ) TCARET NASIL GTMYOR? 1950 yl, milli gelirimiz 8 ksur milyarken, d ticaretimizin tutar 2,5 milyard. Milli gelirimizin te birine yakn. Yukar ki kambiyo artlar altnda, bu derece nemli d ticaretimizin 27 yllk gidii ibretle doludur.

Cumhuriyetin ilk 3 yl, 4 yllk I. Cihan sava, 4 yllk stiklal sava yeni bitmi. ktisaden en zayf gnlerimiz. Ona ramen, d ticaretimiz henz batak bilinsizliine dmemi. 1923-24-25 yllarnda, ithalatmz ihracatmzdan 265 bin ton fazla, d ticaret amz da ancak 144 bin lira. Harp ve ktlktan ktmz iin dardan fazla mal almz, tabii fazla para vermiiz. 1926-27 yllar diimizi skm: 2 ylda 195 bin ton fazla mal satmz. Ona ramen, yine 101 bin lira amz olmu. Derken dnya buhran gelmi. 449 bin ton fazla mal ithaline karlk, 151 bin lira demiiz. Bu basamakta ne gryoruz? 1- Ekonomice clz olduumuz zaman bile, bilinli d ticaret gdlebilmi. 2- Ecnebi, yalnz buhranda iken bizimle eit ticarete katlanm. 3- D ticarette dostluk, bilin veya kuvvete dayanmazsa, zayf ezer. Nitekim, 1929 Cihan ktisat buhranndan sonra, d ticaretimiz gya dengelenmi grnr. Ama, ne sayesinde? "Kemer skmamz" sayesinde. kinci Cihan Savana kadar, yabancya iki misli malmz yar fiyatna peke ekmiiz. 10 ylda yabancdan 5 milyon 660 bin ton mal alm, yabancya tam 12 milyon 427 bin ton mal satmz. Btn bu mezbuhane abamza karlk, ylda 10 bin lira fazla para bile elimize gememi. Bylece yabanclar, bizim srtmzda kendi krizlerini yattrmlar. Fakat, kinci Cihan sava patlaynca, kendi dertlerine den yabanclar, bizi soyma imkan bulamyorlar. Trkiye ile dnya arasnda az ok namuslu al verie katlanyorlar. 6 sava ylnda yabancya 2 milyon 34 bin ton mal satyoruz. Ecnebiden 2 milyon 58 bin ton mal alyoruz. yleyken, 208 bin lira fazla para elimize geiyor. kinci Cihan sava bitti. Tek parti ann "Deimez ef"i nn, yirminci asr "Akl Trst"nden t ald ve byk petrol kumpanyalarnn szcs olup, Basra krfezinde zel adas bulunan Thornburg'a, tpk Amerika'da grld gibi "ift parti" kuracana sz verdi. Alan ECNEB DEMOKRASS ile ECNEB BORLARI anda, Amerikan dolarnn dmen suyuna girmi bulunan d ticaretimizin 14 yllk bilanosu: 2 milyon ton fazla yabanc mal ithal edebilmek iin milyar (3 milyar) d ticaret a vermek ve 20 milyar bor altna girmek oldu. Bilinsiz d ticaretimizin, bilinsiz i siyasetimizi nasl peinden srklediine u 4 yllk ak hesaplar rnektir: 78

Reat altn Yllar Lira Kr.

D ticaret aklar Trk liras

Bu aklarn Re.altn ile karlklar

1947 1948 1949 1950

32 41 44 39

25 10 14 38

59.749.000 219.111.000 118.361.000 62.272.000 459.503.000 246.411.000 540.417.000 382.122.000 401.617.000 1.570.567.000 516.014.000 286.581.000 3145.343.000 3190.017.000 1.216.955.000

1.809.000 5.331.000 2.681.000 1.581.000 11.402.000 6.310.000 12.429.000 7.774.000 7.017.000 33.530.000 6.917.000 2.921.000 1.103.000 1.113.000 12.054.000

4 yllk CHP a 1951 1952 1953 1954 39 43 49 57 05 48 15 23

lk 4 yllk DP a 1955 1956 1957 1958 74 98 13 16 62 10 17 16

Son 4 yllk DP a

BRNC SONU- Kat para Reat altnna (gerek deere) evrilince grlyor ki, yabanc nfuzu altna girmi bilinsiz ticarette, CHP'nin son drt yl ile DP'nin son drt yl hemen hemen ayn a verdirtmilerdir: CHP 11,4 milyon, DP 12 milyon altn akldr. Ecnebi oyununa dmekte CHP ana, DP kz durumundadr. KNC SONU- DP'nin ilk 4 yl meru: Namuslu ve hesapl saylr. Yanl. DP, asl iktidara geldiinin ilk 4 ylnda Trkiye'ye 33,5 milyon altnlk d ticaret a verdirtmekle, her iki partinin 8 ylda sebep olduklar milli zarar ilemitir. Yani, DP sonradan deil, daha ilk gnnden beri ekonomice milleti aldatm, vatana ihanet etmi, gayr meru davranm. NC SONU- Acaba yabancdan ok mal aldmz iin mi bu aklar? Hayr. 1950 yl, yabancya 985.000 ton malmz 737 milyon liraya, 1958 yl, 1.600.000 ton malmz 692 milyon liraya satmz. Aldmz para Reat altnna evrilirse, 1958 de (1950 parasyla) 165 milyon liradr. 8 ylda 8 misli dme. 8 ylda alp sattmz mallar bu derece bakalam o l a m a z . Bu sekiz yl iinde yabancdan aldmz maln tonu 1950 yl 539 lira, 1959 yl 611 (1950 parasyla 138) liradr. Demek yabanc: 1) 9 yl nce 138 liraya satabilecei mal 539 liraya satm; 2) Trk mallarn 8 defa ucuzlatrken, yabanc maln 4 defa ucuzlatm. Son hesapa: Trk mal yabanc malnn yar deerine

dm. Bu yar yaryalk, tam dolarn 2 misli pahal satl orantsna denk gelmiyor mu? Ne yapalm, geri memleketiz, ilerilere hara vermek nlenemez! Denecek. Lakin gene de biline kabul ettirilmesi g, u halde hrriyetimize aykr bir ticaret oyunu karsnda deil miyiz? 13 Nisan 1959 gnl Vatan, Dnya ve Cumhuriyet gazetelerinde yaynlanan 1958 d ticaret istatistikleri aynen yle zetlenebilir.
Epu ve Sterlin Blgesi hra edilen (1000) ton 996 Alnan para (milyon TL.) 415 80 18 79 Dolar blgesi Anlamasz blge Anlamal blge Demirperde blge

342

135

40

18

156

Bu rakamlara gre, beher ton Trk mal, Avrupa ekonomi blgesine 342 liraya, dolar blgesine 322 liraya satlm: 20 lira f a r k . Anlamal memleketlere 500 liraya, anlamasz memleketlere 600 liraya satlm: 150-250 lira f a r k . Demirperde gerisine beher tonumuz 1953 liraya gitmi: 1500 lira f a r k . Rakamlarda bir yanllk yoksa, bir ton malmza "dostlar" I, tarafszlar 2, "dmanlar" 6 vermi. Dolar ve sterlin blgesine hep kymetsiz mal sattmz iin mi byle oluyor? Trkiye'nin, ylda 20 milyon liradan yukar tutarda ihracat 6 kalem eyadr. Bunlardan kyaslama imkan bulunan bir kan tipik rnek alarak, Trk liras hesabyla karlatralm:
Demirperde berisine Mir kg.m kr.a Mangenez Krom Pamuk Kuru zm Antimuvan Kays Fndk Ttn Fransa'ya ngiltere'ye Belika'ya Bat Almanya Amerika'ya ngiltere'ye Amerika'ya talya'ya 7,6 5 121 93 kr. 29 kr. 203 kr. 80 kr. 380 kr. D.perde gerisine bir kg.m kr.a ekoslovakya'ya eklere Sovyetlere eklere eklere eklere Bulgar'a Polonya'ya 12 13 226 122 65 328 357 557 % Fark Tn.Tl. 62 160 68 31 180 61 98 45 44 80 1050 290 360 1250 1770 1770

ki d ticaret blgesi arasnda kilo bana %80 civar fiyat fark, birisine (dostlara) hep kt, tekine hep iyi mal sattmzla izah edile-

mez. Yoksa, Demirperde gerisinden hep pahal mal aldmz iin mi oraya pahal satyoruz? Trkiye'nin d ticaretinde 10 milyon liradan fazla ithalat yaplan 8 kalem eya vardr. Bunlar iinde, en zaruri saylan ve kyaslama imkan bulunan birkann bize kaa satldna iaret edelim:
Demirperde Dizel motor Benzin motoru Ekme makinesi Elektrod Dokuma tezg. plik e.maki. berisinden K.611 kr. K.408 " K.236 " K.378 " K.423 " K.580 " K.537 " K.84 " D.perde gerisinden Sovyetlerden D.Almanya'dan Sovyetlerden 447 380 65 % F a r k Nn.Tl. 36 7 262 404 318 133 91 42 127 114 1450 280 1760 3030 3880 3310 2570 250 560 280

B.Amerika'dan B.Amerika'dan B.Amerika'dan B.Amerika'dan ngiltere'den talya'dan

D.Almanya'dan 75 Sovyetlerden Sovyetlerden Sovyetlerden Sovyetlerden Sovyetlerden Sovyetlerden 135 249 280 59 44 21

Deirmen maki. ngiltere'den Sa 3 mm.e Kebent Tel ubuk B.Amerika'dan B.Amerika'dan Fransa'dan

K.100 " K.49 "

Ortalama, "dostlar" bize %150 fazla fiyatla mal satyorlar. Yukar ki rakamlar, Trkiye Cumhuriyeti Bavekalet statistik Umum Mdrl yaynlarndan, 1959 yl ilk 9 aylk d ticaret istatistiklerinden alnm sonulardr. Bir fikir edinmek iin ortalama karnca: Malmzn beher tonunu 851 lira daha pahal satmak ve yabanc maln ton banda 1738 lira daha ucuza almak imkan beliriyor. Gene ortalama d ticaretimizi %115 lehimize evirmek, bugnk geri lke durumumuz iin bile ihtimal iine giriyor. Hibir nyarg ile bulmadmz u %115 orants, gene dolarn dnya piyasasnda %100 pahal oluu ile paralel grnmyor mu? D ticaretimizi hangi gizli kuvvet bu derece milli yce menfaatimize aykrlatryor? Kapitlasyonlar andan kalma, Osmanl art, yabanc sermaye ile gbek ban asla kesemeyen vurguncu bezirganlmz bata gelen gizli kuvvettir. Bu iddiamz ispat edecek baka bir bir olay arasnda, (hibir iddia gtmeksizin, hayret makamnda, Emin Eriirgil'in 7.12.1955 gnl Birlik'te "are" bal ile yazd) u hikaye bizi yeterince aydnlatabilir: "Benim oturmakta olduum yere yakn bir ev yaplmtr. Evin ekli de, yeri de gelip geenlerin merakn eker de birbirlerine "buray kim yaptryor acaba?" diye sorarlar. Oras bir tccarnm. naatn da bir yksek mimar-mhendis zerine alm. Bina sahibinin hanm, bir buuk ay kadar evvel bize unlar anlatyordu:

"-Benim kocam zengin

ve kuvvetli bir Amerikan firmasnn O, kocama unlar sylyordu:

Trkiye

mmessilidir. Bu firmann sahiplerinden biri, Halk Partisi iktidarnn son yllarnda stanbul'a gelmiti. "Biz, sizden de, almanzdan da memnunuz. Fakat, firmamz Trkiye'de b-

yk iler yapmak istiyor. Halk Partisinin nemli bir yerini igal eden bir zatn olu mimar-mhendis... bey yeni bir yazhane am. Bize dediklerine gre, istediimiz nispette byk i grebilmemiz iin, bu trl bir zatla veya olu ile ortak olmamz lazm geliyor. Sizden ricamz, bu genle itirak etmenizdir."...Kocam bu teklifi reddetti. Reddetti ama, nihayet geimimiz ve ekmek paramz ksld iin, benim de kocamn da can sklmt" ve ilh. ve ilh Olay CHP devrinde. Yeni ve bilinmeyen ey deil. Yalnz Trk milleti iin bilinmez braklmtr. Ecnebi sermaye ile bizim derebeyi art zmrelerimizin ve parti aalarmzn i balar byle kaldka, kendilerinden bakasna niin sz ve tekilat hakk vermedikleri anlalmaz m? Polisi, adliyesi, basn, her eysi tekelinde duran byle bir zmre, ne kadar aznlk olsa, ister tek parti, ister ift parti, ister ok parti oyunu oynasn, karsna her kan kolayca "komnist", yahut "dinsiz" diye bouverip, kendi ihanetini vatanseverlik diye alklatmaz m? IV- DI YARDIMIN YZ Bir mavi hikayeye gre, Trkiye'nin iktisaden GRNMEZ KAPTLASYON'lara katlanmas, d yardm grmesi iin zarurettir. Tarihimizi stnkr okuyanlar da bilirler ki, Trkiye'nin "Dvel-i Muazzama"dan (Batl Ulu Devletlerden) d "YARDIM" grmesi yeni deildir. Yzyl nce, Krm harbi zerine, koca Osmanl mparatorluunu borca boup, yar smrgeletiren mekanizma, o zamanki "mttefiklerimizin Trkiye'ye para yardmlar oldu. Vaktiyle para almak houmuza gitmiti. Fakat, sonraki kuaklar, bor boyunduruundan kurtulabilmek iin, ihtilal stne ihtilal yapmak zorunda kaldlar. Lozan muahedesinden yllarca sonralara kadar, bor belasn demekten, milli kalknmaya vakit ve nakit bulamadk. Yani d yardm, ekonomik skntlarmz azaltmamakla kalmad, ayrca ekonomi d basklar da katmerletirdi. 1854-56 Krm sava sonras ile, 1939-45 kinci Cihan Sava sonras arasnda can skc paralelleri uzatmayalm. Bu gnk yardmlar olduklar gibi gzden geirelim. D yardm iki trl oluyor: 1) Askeri yardm, 2) Ekonomik yardm.

A- Askeri Yardm: Pratik ekonomide denenmi bir kaide var. Devletin her yapt 1 masraf, piyasada 2 misli pahallk yaratyor. Bu bakmdan askeri yardm, geri lkelere yarar m? Bu konuyu en ok tartan lke Birleik Amerika'dr. Tartmalarn sonucuna dair 2 Mart 1959 gnl Dnya gazetesinde tercmesi yaynlanan yabanc gr aynen udur: "Amerika'nn gelimemi yor: yabanc memleketlere yapt yardm programn, gre Rusya'nn ayarlamak Washington memleketlere ekonomik yardma

iin Eisenhover'in kurduu uzman komitesi... raporunda bu d veriEkonomik yardm azaltlsn, askeri yardm arttrlsn. uzmanlar komitesi, ekonomik yardm yerine askeri yardm istiyor... General ve bankerlerden kurulan bu komitenin yeleri, Avrupa'y, Ortadou'yu, Uzakdou'yu dolatktan sonra, Amerika'nn Nato devletlerine askeri yardm arttrmasn ve Amerika'nn mttefiki olmayan memleketlerin ekonomik ihtiyalarn ikinci plana atmasn istemiti. "Bu sonu, Komitenin kurulmasnda nayak olan Dileri Bakanl diplomatlarn ok zor duruma drd. Ekonomik yardmn, bugnk haliyle bile ok iyi sonular verdiini bilen diplomatlar, Komite yelerinden General William Draper ve Arthur Radford'un ar basmasndan ve Eisenhover'in de onlar dinlemesinden korkmaktadrlar. Bu diplomatlara gre, gelimemi memleketlere yaplan Sovyet yardm, Amerikan yardmndan fazladr: Geen yl Amerika bu ie 400 milyon dolar, Rusya 550 milyon dolar ayrmt. Dileri Bakanl'ndaki uzmanlar, askeri yardmn sanld kadar yararl olduuna da inanmyorlar. Gerekten de, Ortadou ve Gneydou Asya'ya yaplan askeri yardmn faydadan ok zarar olmutur. Uzakdou iin de bu byledir. Baka memleketler, verilen silahlarla, askeri deeri olmayan veya ileyemeyecekleri birlikler kurmulardr. Mesela, Gney Vietnam ordusu, memleketin ekonomik artlarna uyabilmek iin te bir nispetinde azaltlmal; Pakistan'n ekonomik enflasyona srklenmesine sebep, gcn aan bir ordu bulundurmakta inat etmesidir. Milliyeti in'e gelince, nfusu 10 milyonu bulmayan bu memleketin 113 bin kiiyi silah altnda bulundurmasna mana verilemez. 50 milyonluk ngiltere bile bu kadar asker besleyemiyor." Bu satrlarla, d yardm yapanlarn kendileri sylyorlar: Geri lkeye askeri yardmn "Faydadan ok zarar olmutur." Trkiye, ngiltere'nin nfusa yars, milli gelirce 20 de biridir. Gcmze gre 40 misli ordu besleten askeri yardm, Nuri Sait ve Menderes olaylaryla ilgisiz midir? Demek, ekonomice, "askeri yardm" geri lkeyi ksa yoldan kertiyor. Allah'a kr ki, Trk ordusu Pakistan ordusu deildir.

Siyasete askeri yardm, bir fori olsun yaratmyor mu? Bu alanda 17.5.1956 gn Washington'dan A.P. Amerikan ajans u haberi verdi: "Endonezya Cumhurbakan Sukarno bugn Birleik Amerika ayan ve mebus'an meclislerinin karma bir oturumunda verdii demete: "Asya devletleri, btn tecavzlere kar hviyetlerini koruyabilmek iin ekonomik ve siyasi istikrara kavumaldrlar" demi ve unlar ilave etmitir: "Askeri yardm bu istikrarn yerini tutamaz. Askeri yardm sadece, bunu kabul eden memleketleri Amerika'ya daha fazla tabi klmaya hizmet edebilir. Batl devletler gibi Asyal devletler iin de, balca gaye, ekonomik ve siyasi istikrara ulamak olmaldr." B- Ekonomik Yardm: Gene nce, Batl byk devletlerin ekonomik yardmdan neyi anladklarn dnelim. Onlar geri lkeleri kendi seviyelerine ulatrmay m istiyorlar? Bunu akllarndan bile geirmiyorlar. Amerika'nn seme politika uzman Walter Lippmann diyor ki: "Kaba taslak hesapla elik gibi esas ar sanayi nfus bana aa yukar 20 bin dolarlk bir yatrm gerektirmektedir. Daha hafif sanayi iin ise, lzumlu yatrm nfus bana 6000 dolar civarndadr." ("Souk Harp", Cumhuriyet 11 Ocak 1959). Bu hesapa, 25 milyonluk Trkiye, bugnk Bat seviyesine ulamak iin, ar sanayide 500 milyar, hafif sanayide 150 milyar dolar yatrmaldr. (Resmi kurla 1350 ila 4500 milyar Trk liras!). Her yl 7 milyarlk btemizin btnn yalnz sanayiye yatrsak, hafif sanayi kurmak iin 192 yl, ar sanayi iin 643 yl bekleyeceiz. Amerika'nn askeri yardmlarn da kendisinden izinsiz hep sanayiye aktarsak, hafif sanayi iin 900 yl, ar sanayi iin ise, Hazreti sa'nn doum tarihinden uzun 1900 yl bekleyeceiz. Yok, Amerikan "Ekonomik" denilen yardmnn hepsini (Amerika'y atlatp) srf sanayiye yatrsak, hafif sanayi iin 25.000 yl, ar sanayi iin 84.000 yl sabredeceiz. Ki bu, artk medeniyetten nceki ta devirlerini geen bir sre olacak. Gln grnmekle beraber, Amerikan akl ve metodu ile varlan sonu bu. En ayk ve tok szl Amerikan akl hocas, bizi byle kendisinden ta devri kadar uzakta gryor! Amerika'nn Trkiye'ye yapmak istedii "ekonomik yardm"n anlam ne yle ise? Bu sorunun karln, gene hep Trk basnnda km, biri siyaset, tekisi i hayatna ait iki Amerikan ikrarndan okuyabiliriz. a) 6.5.1956 gnl Cumhuriyet gazetesi yazyor: "Amerikan sanayicilerinin 1 numaral szcs Mr. Earl Bunting, Ankara'da temaslarn bitirdikten sonra ehrimize gelmi ve dn, Amerikan Adamlar Propeller Kulbnde ok mhim bir konuma yapmtr. Demitir ki: "Amerika'nn

Truman

doktrini

yolu

ile

Trkiye

ve

Yunanistan'a

ekonomik

yardmlarndaki gayelerden biri de, bu memleketlerin yaama standartlarn ykselterek, kendisine mstehlik [tketen] mteri salamaktr." b) 26 Nisan 1959 gn Amerikan A.P. ajans dnyaya u teli ekti: "Amerika yapt iktisadi yardmdan faydalanyor. 1958 ylnda yardm grm memleketlerin Amerika'dan alm olduklar mallarn yekununun artm olduuna dikkati eken raporlar, kongreye tahkikat sonunda verilmitir. Bu yardmlarn isizlii bir dereceye kadar nleyeceine iaret etmektedir." Birbirini tamamlayan iki havadise gre: 1) Amerika Trkiye'de "yaama standardn ykseltmek istiyor", ne ynde? 2) Kendisine "tketen mteri" edinmek, ve Amerika'da "sizlii nlemek" urunda! Bu, Trkiye'de Amerikan otomobilleri, buz dolaplar, naylonlar ve ilh. satlsn, demektir. Amerika, Trkiye'yi kendi sanayi rnlerine ak Pazar yapmay nasl salar? Trkiye'de kendisine rakip olabilecek sanayi kurdurtmamak yoluyla. Nitekim, kinci Cihan savandan beri Trkiye'de gerek CHP ve gerek DP alarna hkmeden ekonomi politikas bu olmutur. Thornburg, nn'ye Karabk demir elik fabrikasnda "dncesizliin aheseri" olarak ar sanayi ktlerken, sanayilememizin temellerini baltalyordu. Menderes, "Evvela ziraat" programlar ile, hac aalarn kk kyllere trpan atmalarn ve kk teebbslerin iflas etmelerini, "grlmemi" derecelere karrken, Thornburg'un Trkiye iin CHP devrinde izdii plan uyguluyordu. Btn dnyada o eit yardmlarn birinci anlam, "tketen mteri" avlamak ve anavatana ar kar salamak zere sermaye ihra etmektir. Dnya Bankas 1946-1955 aras, 9 ylda 40 lkeye 2386 milyon dolar yardmda bulundu. Bunun sanayiye giden bl 227 milyon dolardr; onda bir. Trkiye'de yardmn sanayiye kayrlan blm 150 de 1'e yakndr. Rakamlarla ba dndrmemek iin birka zete iaret edelim. Trkiye'ye yaplm 9 yllk yardm 1,7 milyar dolar grnyor. Bunun 915 milyon dolar yle planlanmtr: 335 milyon: "of shor" silah yapm (Alman ar sanayi bu ii krsz bulduundan, bize ykler, kendisi makine yapar). 250 milyon: Fazla zirai rn ve kredili ithalat (Amerikan iftisi lehine masrafl stoklar srmlendirirken, Trk ziraatn felce uratmak). 330 milyon: Aryere [gecikmi] borlar ve altn rehinler iin (hem altnmz yar fiyatna gidiyor, hem di kiras: Ylda 1,5 milyon faiz dyoruz). Nuri Said'in yklmas zerine Menderes'e tevecch eden 359 milyon dolarn plan udur:

100 milyon: (Avrupa deme Birlii) Trkiye ekonomi ve maliyesini kontrol altna alma pahasna ksa vadeli kredi. 25 milyon: (Milletleraras Para Fonu) ayn artlarla yabanc mal aldracak. 234 milyon: Para m? Hayr: 25 Austos 1958 gnl Vatan Gazetesi'ne gre: "Trkiye'ye yaplacak baz mali kolaylklar". Bunun mfredat: 75 milyon: Askeri yardm. 44 milyon: 1948-49-52 yllarna ait 20 taksit borla faizlerine (bir ey almyoruz, bor denecek). 25 milyon: "deme muvazenesine [dengesine] ait ihtiyalar karlama" (d ticaret a gibi lszlkleri destekleme). 15 milyon: Zirai mahsul sat (Amerika, zirai kalmasn tledii Trkiye'ye zirai rn satacak). 75 milyon: "leri gelen Amerikan messeseleri tarafndan gsterilecek gelime yardm." Bunlar hangi messeseler? "4 Eyll 1958 Washington: General Motors, Westinghouse, Pan American gibi zel Amerikan messeselerine olan 80 milyon dolarlk borlarnn konsolidasyonu da mevzuu bahis olmu..." Demek bu messeseler Trkiye'ye 75 milyon bor vermek iin, nce 80 milyonluk alacaklarn salama balamak derdindeler. 15 Eyll 1958'de, Trkiye'nin karsna iki mali sermaye kalesi, Devletimizin yapaca projeleri gzden geirmek zere dikildi: a) Kalknma kraz Fonu: "Kalknma projelerinin seilmesine tealluk etmektedir." (14 Austos). b) Export-Bank: olacak." (12 Eyll) Bir kere daha: "Ekonomik yardm"n 1/3' askeri, 1/3' speklatif (har, bor, faiz), son 1/3' ise yabanc trstlerin "TASVB" [onay] ine kalr. Trstler neleri tasvip edecekler? Srasyla: 1) Akmaz yakt (akar yakt kumpanyalarn tekelinde), 2) Maden (Ecnebi sanayine hammadde), 3) Elektrik (o hammaddelerin ucuz elde edilmesi iin devlet masrafyla enerji), 4) Nakliye (otomobil kumpanyalarna mteri). ve ancak 5. derecede ltfen msaade edilecek sanayinin Mister Thornburg'ca emredilenlerden bakas olamayacan bilmeye hacet var m? Kalknma kraz Fonu'nun Trkiye'deki ajan, Trkiye Sanayi Kalknma Bankas'dr. O banka, Trkiye'ye den 63 buuk milyon dolarlk "ktisadi Yardm"la u finansmanlar yapmtr: 86 "Her proje hususundaki esas mebla, faiz nispeti, deme mddeti ve dier alakal artlara, ayr ayr anlamalara mevzu

Sanayi kolu: Yatan para: Sanayi kolu: Yatan para:

Yiyecek, iki 35,04 Kimya 18,24

Ta, toprak 46.09 Tat 3,31

Cam 61,18 Tamirhane 2,82

Dokuma

Saire 19,7

Hepsinin toplam: 222 milyon 700 bin lira. Unutmayalm ki bu sermayenin yars yerli itiraklerdir. Demek 111 milyon dardan yatm. "ekonomik yardm" 63,4 milyon dolar: 600,6 milyon lira eder. Bunun altda bei ne olmu? Manda yutmu. Manda ne olmu? Yass adaya gitmi! Btn u birka olay, dillere destan "D yardm"n kitaptan hayata geiidir. D yardmn yapt iyilik rktt kurbaaya deiyor mu? Hayr. Keke, "yardm" ad ile bizi yedi gbek borca boacaklarna, malmz deeri ile satn alp, paramzn deerini drmeseler. Hem elimize daha ok dviz geer, hem bu parayla dilediimiz sanayiyi kurardk, hem de borlanmazdk. V- KEND KENDMZE YARDIM Burada yabanc sermaye dmanl dahi bahis konusu deildir. Siyasi mdahale, ekonomik imtiyaz istemeyen, ar sanayi planmz iin tekniin son szn ve geldii lkenin cret, mddet, alma artlarn getiren, en az faizle 10 yllk amortisman yeterli bulan yabanc sermayeye Trkiye'den daha istikrarl yatrm alan bulunamaz. Dnyada bu saydmz artlar yerine getirecek kadar namuslu ve rasyonel sermaye vardr. Ama, gz kapalca yabanc sermayeye, hem de DP usulleriyle balanrsak, ne srekli, ne verimli bir ekonomi dzeni kuramayz. Ba bo yabanc sermayenin Trkiye'ye ve Trk sanayine yaptklarn Menderes diktatrl aka gsterdi. Menderes'in bayraktarln yapan bir gazete bile unlar yazmt: 11 Mays 1959 Ekspres: "Bugne kadar 300-400 kadar yerli sermayeci ile rportaj yapm, ett imkan bulmu bir kimse olarak ikaz etmek isterim... Yllardr bizi msait bir yazar olarak smren ve kk darda olan yabanc meneli sermaye ve sanayi trstleri, Trkiye'deki milli sanayi hareketlerini yakndan takip etmekte ve bizi Pazar olarak elden karmamak iin muhtelif klklarda karmza kmaktadrlar."

Onun iin: "Sana senden gelir bir iflde ayet dd [doruluk] lazmsa, midin kes zaferden gayriden imdd lazmsa!" Deyip, kendi iimizi kendi emeimizle yoluna koyarsak, yabanc sermaye de elimizi per. pmezse de vz gelir. Bizim kendi iimizi grecek sermayemiz nereden bulunacak?

1- Kyde toprak reformundan, 2- Kentte bilinli ticaretten, 3- Siyasette ucuz devletten. Byk ve geni planlarla projelere dayanmas ve btn aydnlar kadar, tekmil halk ynlarnn da tekilatl, bilinli ve denetli teebbs ile baarlmas gereken: Ziraatta, Ticarette ve Devlette REFORMlar, Trkiye'nin sanayi ve ilim lkesi olmas iin aranacak sermaye ve artlar arabuk buldurur. A- Kyde Toprak Reformu: Kymz asrlardan beri irtican yuvas durumuna sokan, gelmi gemi btn iktidarlar zamanla mutlaka teslim alan, Menderes-Bayar ayarnda soyguncular bile kolayca putlatrabilen kara g, derebeyi art, Osmanl art byk arazi sahipliidir. Bunlar hem topramz orak ve bo, ziraatmz geri, verimsiz brakrlar, hem insanmz isiz, a, tembel, cahil tutarlar. rticamzn derin sosyal kk ancak toprak reformu ile kaznabilir. Kylye kuru toprak vermek, toprak reformu deildir. Kyl topra trna ile koparp, diiyle yiyemez. Toprak CHP'nin karp hemen bozduu Toprak Kanunu'ndaki usul ile satlmaz ekilde verilirse, bu: Osmanl tmar, zeamet usulne dnmek olur. DP demagojisiyle satlrsa; kyl elinde avucundaki, varn younu topraa yatrd iin, zamanla sermayesizlikten borlanr ve ok defa topran tefeci aalara ipotek edip yok pahasna elinden karr. Her iki halde de kyl, atee basma, kyn brakp kaar. Hacaa iftlikleri byr. ehir varolar gecekondularla dolar, sokaklarmzda isizlikten geilmez. Sahici toprak reformu iin, hepsi birden uygulanmak zere en azndan u yollara girilir: a) Kye hrriyet: Muhtar, memur, jandarma, kanun, kyde mebus konularnda gerek insan haklar tannr. b) Kylye tekilat: stisnasz btn kyleri ve kylleri, inandrma ve faydalandrma yolu ile iine alan Kooperatifler: Bir yanda retimi rasyonelletirir, tketimi ve krediyi gelitirir; kyly devlete olan borcunun 12 mislini tefeciye deme ikencesinden kurtarr; kentliyi madrabazlara hara deten pahallktan korur. Ayrca her meslee, ihtisasa, sosyal duruma gre ziraat iilerinden, topraksz kylye kadar hr tekilatlarda kye tannan maddi manevi kalknma hakk, kylnn iradesiyle perinlenip garantilenir.

c) Kye uygarlk: nsan haklarn, ehirde temaa edilen bir egzotik ss olmaktan karp, kitaptan, ky hayatna geirmek zere bindirilmi (Mahkeme-Shhat-Kltr) ekiplerini daima uyank ve kylnn emrinde hazr tutmak. Ayrca, her yl tatil gnleri, 500 nfuslu 8000 kye niversitelilerden, 150 nfuslu 16000 kye liselilerden derlenmi, boaz tokluuna LKC KLTR ERLER k ve yardm gtrp, dava getirirler. d) Kye ilim ve verim: Hububat ekinciliimizin ackl sonular gz nnde tutularak, iklim ve topramz ele alan (hayvan, sebze, orman, snai ziraat, meyve, ss bitkileri ve ilh.) iin uzman alar, ayr ayr istasyonlar, aratrma, tatbikat enstitleri ve niversiteleri kurulur. Her yl yalnz haarata yedirdiimiz 2 milyarlk milli deerimiz sermayemize katlr. e) Tarm teknii: 1941 yl 1060 traktrle, zirai evrelere 10 da 1 yardm yaplmt. Demek 1000 traktrle bugn, ekilen arazide makineli ziraat mmkndr. 40 bin traktrle: Ecnebiden yiyecek, iecek ithal ediyoruz. Oysa, ekilebilir olduu halde 5'te 4' bo durabilen topraklarmzn tm, 40000 traktrle cennete evrilebilir. Ama halk tekilatsz, millet seferberliksiz, yurt plansz kalnca 40 bin traktr: 200 yabanc firmaya srm, bir o kadar yerli acente bezirgana kadillak ve apartman, birka bin batak aaya saltanat salayp, kk ekincilerimizin nefes borularn tkam, halk pahalla gmmtr. f) Toprak datm: Ancak, en az yukarda saydmz 5 blm reformlarla hazrlanan zemine, 14 milyon dnmlk bo devlet topraklar, vakit geirip topra pahallatmadan, 6 ay iinde bedavadan bindirilmi mahkemeler ve kyl teekklleri eliyle adilane datlr. Devlet bir ey kaybetmez. Bilakis bu datlan topran ilenmesiyle ylda en az 7 milyon ton hububatn yarataca vergi ile zenginleir. En ge bir yl iinde, ayn yoldan 5'te 4' iletilmeyen zel topraklar, makul fiyat ve artlarla satlrsa, hem 4700 aa ile 518 beyin elindeki arazi, 2,6 milyon kyl ailesi elindekinden 2,5 defa ok olmak gibi korkun toplumsal dengesizlik giderilir, hem ylda en az 10 milyon ton hububat fazladan retilerek, milli ktlmz yok edilir. Toprak reformundan her yl doacak 2 ila 6 milyarlk deer art, kaldrmlar dolusu isiz aydna i, krtasiyecilikle ryen fuzuli memura tok karn, yurtta fazileti ve toplumsal lk salar; retmen kyly da banda kurda kua yedirtmemi oluruz. Milli gelirimiz yardan fazla artar. Alan i pazarmz, sanayimizi bat ile yklmadan karlaabilecek dzeye karr. lh. ilh.

Osmanl art madunluk [altlk, aalk] duygusu: "Acep bu ie ecanip [yabanclar] ne der?" kaygsna saplanlmasn. Toprak reformu deil, (bizle ilgisi bulunmayan) toprak mlkiyetinin kaldrlmas bile, hatta sosyaliste bir tedbir deildir; tam modern bat anlamnda bal gibi kapitaliste, derebeylie kark olmayan kapitaliste bir zarurettir. Bat bizde o medeni cesareti grmedii srece bizimle alay eder. 19/11/1958 gnl Dnya gazetesinin, yabanc basndan tercme ettii "Pakistan'da len Demokrasi" adl yaz aynen diyor ki: "Ordunun, polisin kuvvetlerinin ve Amerikallarla ngilizlerin el ele verip parlamento rejimini ykmalar ancak bir ekilde izah edilebilir. Bat dnyas kendisine kr krne boyun emeyecek bir muhalefetin, kanuni yollardan, yani parlamento vastasyla iktidara yaklamasn istemiyor. Asya'nn baka memleketlerinde iktidar alanlar, ounluk tarafndan tutulmayan, halk smrmek isteyen, kendi karlarn dnen Nuri Sait tipinde insanlardr. Eski hkmet adamlarn karaborsaclkla sulandrmalar ve kaaklara sert tedbirler almalar, yzeyde kalan, gsteriten baka deeri olmayan tedbirlerdir. Asl mesele tarm alannda yaplacak devrimlerdir. Ne var ki, iftlik sahipleri sayesinde iktidarda kalabilenlerin, derebeylerin karlarna aykr bir devrimi gerekletirmesi her bakmdan imkanszdr. " Bat, kendi arasnda byle konuuyor: "Yzeyde kalan gsteriten" ziyade, "asl mesele, tarm alannda yaplacak devrimlerdir." diyor. Menderes'in szde "kyl" demagojisi, Trkiye'mizin alnna Asyallk damgasn vuran; "derebeyleriyle iftlik sahipleri sayesinde iktidarda kalabilen" bir soysuzluktu. 10 yl g yaayabildi. M.B.K yoksul Anadolu kyls iin yrekten kan alayan, halka inanm, halk ocuklar topluluudur. rtican kprtsndan rkmez. Gerek toprak reformunu yapt gn, kyde Menderes irtica, eytan talanr gibi talanacak, M.B.K. kyl gnllerinde kutsallaacaktr. B- Kentte Bilinli Ticaret: Kydeki irticaa kentten tekilat ve fikir gtrp, cihan irticann desteini salayan ve daima kaleyi iinden fetheden gizli kuvvet, yabanc sermayesine ajanlk eden kapitlasyon art vurguncu bezirganlktr. Grnmez ekonomi kanallarndan kapitlasyonlar fiilen devam ettirir. Milletimizin kann kurutan vurgunculuk, ancak i ve d ticarette reformlar yapmakla milli ticaret sathna karlabilir. ticarette: Hazr yiyici reklam yerine, sermayeyi sanayiye ekecek olan ticari tekilat ve yurtsever bilin, teebbs kabiliyeti ile beraber;

vurgunculuk elinde kurbanlk koyun gibi, elsiz ayaksz braklm halk ynlarn iine alacak ve retimde, tketimde aktifletirilecek modern kooperatifleme arttr. MBK'nn ksa tecrbesi, bu alanda ne kadar ok ey yaplabileceini gsterdi. Ancak, kiinin iyi niyeti yetmez. Hele lkclerimizin gidici olular, pahalla kar halk tekilatlarndan baka kar ve tutar yol bulunmayacan ortaya koyar. Bu uurda Migros ve benzeri messeseler, memleket lsnde bindirilmi kooperatiflere evrilmeli, halk onlara ortak ve denetleyici olarak katlmal ve bu kent teekklleri, ky teekklleriyle ibirlii yapmaldrlar. Lotaryac bankalarn hava oyunundan para kazanma kumarbazl durdurulmaldr. Devlet bankalar, byk sanayi kollarna gre i blm yapmal. Kk retime hammadde salamak, apre santralleri kurmak gibi tekilatlarla modern teknii, verimli bilgiyi benimsetmeli. zel bankalar: Drder yllk milli ekonomi planlarmza gre seecekleri retim branlarnda, istikrarl destek salayarak en bata sanayimize sermaye yatrmna katlmal. O zaman milli sermayemiz, her ke banda be bakkaliyenin sinek avcl ile darmadank ve ziyan olmaktan kurtulur. Ekonomimiz, caddeleri dolduran emlakilerin faizciliine kurban gitmekten uzak kalr. D ticarette: Yukarda belirttiimiz rezil emberi, boynumuza asl lanet halkas olmaktan karmak iin, malmz deeriyle alann maln almalyz. kide bir, kasap satryla milletin srtn kyarcasna, "d ticaret rejimi" karma istikrarszl, "tahsis" keyfi idaresi, kaak acentelikler yoluna konursa, her yl uradmz yz milyonlarca zarar ve ak para heba olmayp, lkemize dviz ve sanayi getirir. Bu uurda, ktye kullanmalarn nlenmedii branlar devletletirilir. aret ettiimiz gibi, yalnz dolar pahall hegemonyas, 9 ylda 2 milyar 600 milyon dolarlk d ticaretimizin yarsna yakn deeri tannmaz hale getiriyor. Bu nlenince Amerika'nn bize 9 ylda yapt 913 milyonluk szde yardma, "Glge olma baka ihsan istemem" diyebiliriz. Bizi kuvvetli gren yabanc sermaye daha saygl ve rasyonel davranr. C- Siyasette Ucuz Devlet: Devlet yapsnda gereken reformu, M.B.K. mzdan daha iyi kavrayacak durumda ve yetkide hi kimse bulunamaz. Ancak, bir iki noktay hatrlatmadan geemeyiz: Menderes-Bayar etesinin soygunculuu, ne kiilerin ktl, ne tesadflerin bahtszl ile izah edilebilir. Pahal devlet afeti, uzun bir prosenin mahsuldr. Bu afetin kk, halka dayanmamak ve gvenmemekte-

dir. Demokrasi: HALK N HALK TARAFINDAN DARE olduu halde, bilhassa halktan kopuk aydnlarmzn hayalhanelerinde derebeyi artklarnn kolayca yaratmay bildikleri panik, HALKA RAMEN DEVRM safsatasn dourmutur. rtican kurnazca maskeleyip besledii bu itiraf edilmemi HALK DMANLII, pahal devleti yaratmtr. Gerekten halkmz, "cahil" fakat "arif"tir. Bir avu lkcnn kendisi iin altn hemen sezivermi ve apulculuu felce uratmtr. Halkn bylesinden korkulmaz. Korkulmayan halka kar pahal devlet karlmaz. Halkmzn belini bken, cahilliinden ok TEKLATSIZLIIDIR. Pahal devletten syrlmak iin ilk art, kurulacak sahici halk tekilatlar ile, bugn her biri yok yere devletin srtna yklenmi binlerce hizmeti, kendiliinden ve kolayca halkn kendisine grdrmektir. Bylece devlet, zel grevlerinde daha serbest kalr. Hem ilerini demokrata verimli klar, hem idare harlarn hara olmaktan karp asgariye indirir. TEKLATLI MLLET, ucuz devletin toplumsal zdr. Ondan sonra devletin teknik ucuzlatma mekanizmalar: PARA ENFLASYONU ile at ba giden MEMUR ENFLASYONU diyebileceimiz ackl duruma, millete, iyi dnerek, usulca, insaflca bulunacak areler olabilir. 8 yl, 20 misli sahte deerde bte rakamlar iirmek, hem halka, hem memura, hem devlete ve ekonomimize kapanmaz yaralar at. Milli mcadele gibi, Batl koca devletlere kar alm bir kahredici sava; btemizin yzde 3 ila 5'i kadar personel masrafyla baarlmtr. lkin tek parti ve CHP'nin, sonra DP'nin boynunu kran boyunduruk; bu pahal devlettir, lks devlettir. Devlet, dosta dmana gsteri iin deil, halka hizmet iin kurulmaldr. Ekonomik kinci Kuvayi Milliyecilik seferberlii iin, bir yanda: Tketim borlaryla memur maalarn, milli gelirle dengeli ve paralel barem llerine balamal; tede: Sarf icap ve yetkileri gibi, memurlarn terfi, azil, tayin ileri, tepeden inme, keyfi usul ve kii etkilerine braklmayp, memur sendikalarnn objektif test ve ll kararlar ile yaplmal. Bu ilkelerle alacak devlet organlar, btenin masraf ksmnda 100 milyonlar tasarruf eder; devlet iktisadi teekkllerinde milyonlar verimlendirir. Halka ucuzluk, emniyet getirir. Memura istikrar ve garanti salar. Hem devlet millete ar yk olmaktan kar, hem memurlar masabendlikten, keyfi muameleden ve anlalmamaktan kurtulurlar. VI- EKONOMK Aktalitemiz, gnn konusu, nereden kalksak btn yollarn Roma'ya kt gibi; EKONOMK'e varyor. Burada btn genilii ile ekonomi erdisyonu (mtebahhirlii) deryalar gibi ekonomi bilgisi samay yersiz bu-

luyoruz. Bu incelemenin amac, en yakc pratiktir. Aktalitenin aktalitesi: Ekonominin gnmze konu olan yan noktada toplanabiliyor: a)Ar sanayi, b)nsan, c)ncelik. a- Ar Sanayi: (Sanayileerek isizlii, pahall, tembellii gidermenin yolu): Kyde toprak, kentte ticaret, siyasette ucuz devlet reformlar sayesinde, Trk milletinin yaratp tutulmad milyarlarla ne yaplacak? Bizde eski bir laf n almtr: "Adama i deil, ie adam bulmal!" Kayrma derebeyliimize kar sylendii iin, mutlak hakikat gibi hayranlkla tekrarlanan bu sz, toplum lsnde tersine evrilirse, daha az doru deildir. e adam bulmak kadar, adama i bulmak da modern devletin bata gelen grevlerinden saylr. nk her keinin kendi bacandan asld Ortaa esnafl, yeryznden kalkmak zeredir. alan keiler artk teker teker deil, yz bini bir arada ayn engele aslrlar. Btn alma aralar belli yerlere ve ellere toplanrken, akta kalan yurttalarn geim yollarn aramamak, sosyal adaletsizliin en kahredicisi olur. Gene bizde, hayat pahasndan herkes yaka silkiyor. Hayat neden pahaldr? nk insan ucuzdur. nsan, neden ucuzdur? nk isiz oktur. sizliimiz neden oktur? nk alacak iimiz kttr. Ve bu ayn i ktl olayndan iki zt sonucumuz kar: Bir yanda SZLK, te yanda ar ite AIRI ALIMAK. Her iki sonucun vard soysuzlama TEMBELLKTR. Onun iin biz de, tembellii de, pahall da kaldrmak istiyorsak; nce ar ite ar almay, sonra isizlii kaldrmalyz. Her ikisi iin ba vurulacak are, iin hacmini ve verimini arttracak ekilde sanayilemektir. Sanayileme genel bir sz. Trkiye'de Abdlhamit'in bile hrriyeti geindii gibi, Menderes'e kadar herkes sanayilemecidir. Fakat, bu amac hayata geirmek istendi mi, sanayilemenin insan ruhu gibi, teknik maddesi de unutuluverir. Bugn dnyada sanayici lkeler, mutlaka ar sanayi, makine yapan sanayi temeline dayanrlar. Almanya'da ar sanayi kmre, Fransa'da demire dayand. Trkiye her alanda zengindir. Yurdumuzda yalnz kmr, demir deil; krom, manganezden bakra, molibdene, hatta petrole, uranyuma kadar byk sanayin btn unsurlar, yeraltmz hazine yapmtr. Biz hl, hafif sanayici bile olamadk. Hkmetlerimiz, zirai lke olduumuzla vnecek kadar zavallla katlanrlar. Daha dn Uzakdou'nun balk adas Japonya'y, 50 ylda en kltrl ve modern lke yapan manivelann makine sanayi olduu dnlmez. Yarm milyonluk l srail yurdu, kalabalk Arap

ordularn pskrtme gcn, bize kadar penisilin ve otomobil satabilecek ar sanayiden ald halde, dikkatimizi olsun ekmiyor. Bizde "ilim" peesini takm bir "ar sanayi dmanl" yaylm bulunuyor. Maliyetin pahal olacandan, uzman ktlna, Pazar darlna kadar bin bir bahane ne srerler. O bahanelere kaplmamzn asl sebebi ise: 1) Tarada ve kylerde, kk retmenleri kolayca alarna drp haraca kesen hacaalarn byk retime dayanan modernlemeyi ekememeleridir. 2) Merkez ve kentlerde vurguncu bezirganlarn, yabanc matahlarn satmakla Karun olmaya altklarndan, yerli sanayii ar sanayi temelinden olsun yoksul brakmak istemelerindendir. 3) Yurt dnda, ar hayran kaldmz yabanc akl ve sermayesine ister istemez aldanmamzdr. Yabanc, cibilliyeti iktizas [karakteri gerei] sermayesini, anavatanna ar kar aktmak iin yollar. Sanayilemek iin milli bir plan kursak, ar sanayi temeli bulunmad zaman, hafif sanayi iin ancak yabancnn msaade ettii makinelerle, eit ve i yedek paralar maherine derek sakatlanacaz. O yzden savunmamz bile yabancnn keyif ve niyetine bal kalacaktr. CHP, sanayilemede, derebeyi zihniyeti ve yabanc sermaye nfuzu ile Karabk karikatrne arpld. Bunun zerine, yabanc uzmann tamirhane, asri hel ve ifte parti tlerini mide-i Sleymaniye [Endls fatihlerini birbirine dren mehur, kymetli sofra takm] gibi karlad. DP, ayn yabanc uzmann izdii plana uyup, art arda 4 kabine programna: ncelik ziraata! Parolasn soktu. Yiyeceimiz ekmei dardan ithal ettik. Dnd, mezbuhane sreksiz, hafif sanayi ve imar gsterilerine batan kara gitti. Menderes etesi 25 milyar hesaplad yatrmn ancak bete birini verimsiz sanayiye yatrp iflas etti. Oysa, 1954 btesinin 20 de biri ile, 50 milyonluk motor, 50 milyonluk tersane, 50 milyonluk oto-traktr, 50 milyonluk zirai sanayi makineleri sanayi kurulurdu. 1955-59 aras 4 ylda, bilinen 91 firmann, en az 250 eit 41 bin 896 traktrn ithal ettik: Yarm milyara yakn dviz dedik. Bu dvizle, ad geen 4 kol ar sanayimizi 2-3 misli bytm olurduk. Bugn hibir yedek para meselesi bulunmayan 3-4 tip sahici Trk traktr, Trk kamyonu, Trk otomobili, Trk motorlu gemileri iler, her yl ithal zorunda kaldmz 150 milyonluk makinenin, 75 milyonluk demir eliin, 50 milyonluk oto ve paralarnn en az yars yurdumuzda yaplrd. 100 binlerce Trk iisine ekmek kar idi. Bugn kimya sanayi, atom pilleri, elektrik santralar, imento, eker, dokuma sanayimizi kendi kendimize kurma kapasitesine ulardk. D ticaret deme bilanomuz ak vermez, paramz altn deerine yaklard. Zararn neresinden dnlse kardr.

b- Tekilat Millet: (Ekonomik insan: Hr tekilatl alma) Bizde ekonomi deyince, insan unutmak adettir. Oysa, insann btn hayvanlardan maddi fark, EKONOMK varlk oluudur. nsan ekonomisinde alet, aygt, avadanlk kadar plan da ba rol oynar. Dokumacnn rmcekten fark, yalnz aletle almas deil, o kadar da ve belki ondan da nce, kafasnda yapaca ii planlatrmasdr. Plan nedir? Bizde derebeyi kafallar, plan esaret, planszl hrriyet sayarlar. Oysa gerek hrriyet; gelii gzel her istediini yapmak deil, yaplmas gerekeni aydnca kavramak ve istemeyi bilmektir. Bu bakmdan plan: 1) Hrriyetin bilince kmas, 2) Hrriyetin ekil almasdr. Milli kalknmada ar sanayi temeli zerine sanayilemek mi gerekiyor? Madem ki insanz, hem de 25 milyonluk bir toplum halindeyiz, 25 milyonumuzun da gerekeni bilinle baarmak zere hcre tekilatlanmas arttr. Ancak o zaman mill bir bilinten ve ekonomik bir plandan konu aabiliriz. Plan dman geinen derebeyilerimizin bir trl milli ekonomi plan kurmaylarnn i sebebi, milletin bilinli tekilatna ve hr planlara katlanamaylarndan ileri geldi. Onlar bir yanda aznl tekilatlandrp dolu dizgin tahakkmlerinde babo brakrken, tede millet ounluunu bilinsiz ve tekilatsz brakmada bir "Hikmet'i idare" buldular. Tek parti anda bir tek hrriyet vard: Alklama hrriyeti! ok parti anda bir tek tekilat vard: Oy tekilat. Tek parti anda millet alk kle idi; ok parti anda millet "oy davar" durumuna sokuldu. Dolaysyla, ekonomimiz gibi kltrmz de aksad. Gerek milli kalknma ve ekonomik kurulu iin ne kadar "seme" ve stn olursa olsun, kk bir aznln her eyi yaparm sanmas, pirenin deveyi srtnda hacla gtrmeye kalkmasna benzer. Milli uygarlk seferberliimiz iin, milletimizin btn ile tekilatlanmas, yaplan gerei gibi kavramas, denetli hr teebbse fiilen gemesi arttr. Kadim tarih, bu alanda dilsiz braklm en yaman tanktr: Halkn kle olduu medeniyetler, ne yapmlarsa, bir trl art arda yklp gmlmekten kurtulamamlardr. En sonunda, modern Bat uygarlnn olaanst sreklilii ve ycelii, halk ynlarnn kle olmayp, tekilatlanabilmesi ve toplumsal devrimleri baarabilmesi yznden olmutur. Kadim toplumlarda hr insan; kendisini alp satmaya yetkili bir efendisi bulunmayan insand. Bugn hrriyetin bu dar ve kiisel anlam yerine, geni toplumsal gerei gemitir. Modern hr insan: Bir zmre veya snfn da diledii gibi kullatramayaca insandr. Hukuk hrriyeti, toplumsal hrriyete dayanmyorsa, l dsturdur. Modern toplumda hr-

riyetten

bahsedebilmek bulunmaldr.

iin,

her

alanda

hrriyetlerin

elle

tutulur Seim

karlklar

Hrriyet

maddesi

billurlamtr.

yaplmas yetmez; yurttan kimi ve neyi setiini iyice bilmesi (BLN) ve semeye gc yetmesi (TEKLAT) gerektir. Millet kaytsz artsz egemendir demek yetmez: Avukatn ve hekimini semesi kadar, aka hakimini ve idare amirini de SEMES (BLN) ve setikten sonra da denetleyip yneltmesi (TEKLAT) gerektir. Ancak o zaman mahkemelerin, hkmetin STKLAL'i ve HOGRRL kitaptan hayata geer. Eitim: Muhtar [zerk] ve demokratik ilim yapma, hakikat arama, kltr yceltme, insan yaratma tekilat olabilir. Spor kumara batmaz. Basn "efkar umumiye" speklatrln brakp prensip yaynna balar. Partiler "oy davar avclndan" bkp, toplumsal snf ve doktrini belli tekilat bilincine kavuur. Ordu, demokratik fen ve kahramanlk okulu olur. Din, mdahalesiz vicdan lksn benimser. Batda insan yaay niin daha ileri, daha kltrl? nk modern bat insan, o eit hrriyetleri BLNCE karp TEKLATA balad. En basit rnei gz nne getirelim: Bat stnl, maddi manevi KEF-CAT yaratcldr. Batda en byk keif MAKNE dir. Makinelemek, Bat iverenlerinin daha zeki yaratllarndan m ileri geldi? Hayr: Batda iiler tekilatlanma ve hak sava hrriyetini ele geirince, iverenleri mutlak smrme (en az cretle en ar ite en ok sreli altrma) metodu yerine, kr iin daha mkemmel alet ve makine kefetmeye, yenilik ve icat aramaya zorlad. Geri, ilkel el imalathaneleri bu yoldan fabrikaya dnd. Bizde, insan gcnn snrsz smrl yznden bir zaman kye traktr giremedi. Toprak aas yarc altrmay daha ucuz ve krl buluyordu. Bugn, kyde traktrlerin retimden ziyade elence ve tat arac gibi kullanldndan gocunuyoruz. Neden? nk ky isizleri traktrlerle yaplandan daha ucuz maliyetli rn verecek durumda braklmlardr. Makineler ehirlerde bile insan emeinin rekabetine g dayanyor. O yzden yabancnn skartaya kard makineler bize yeni gibi srlebiliyor. Fabrika iletmesi bile, vergi kaakl uruna, yer yer paralanp, Tahtakale'nin ft arsna evriliyor. Ve bir trl modernleemiyoruz. Demek hr halk tekilatlar, yalnz insanca davran, sosyal adalet, hatta o kadar iddetle zlenen ahlak dengesi kurmakla kalmaz, yurdun teknik ilerlemesi ile ekonomik kalknmasn da kanlmazlatrr. Makinelemeye duyulan bir ihtiya, keif ve icad milli zaruret durumuna getirir. Hr tekilatl millet, belki bir avu modas gemi derebeyi bozuntusunun buyurma zevkini snrlandrr. Lakin, millet iradesini gerekletirdii gibi, yurt ekonomisini de en salam, dayankl temeller zerine oturtur.

Gerek ekonomi, gerek toplum alanlarnda btn eksikliklerimizin zeti: darecilerimizin doru davranmam olmalar kadar ve belki ondan fazla, milletimizin tekilatsz braklm bulunmasdr. c- ncelik Kltre mi Ekonomiye mi Verilmeli?: Tabiatta IIK ne ise, toplumda KLTR odur. Bu benzetii ekonomi ile kltrn karlkl bantlarna uygulayalm. Elektrik ampul niin yaplr? Elektrik almak iin. Burada ampul ekonomiye, k kltre karlk debilir. Kltrsz bir ekonomi elbet, k vermeyen ampule benzer. Lakin, elektrik ampul olmadan elektrik nasl imkanszsa, tpk yle ekonomisiz bir kltr de tasavvur edilemez. Kltrle ekonomiyi birbirinden ayrmaya almak, "yumurta m tavuktan, tavuk mu yumurtadan kar" yollu mehur skolastik tartma yavanlna dmektir. Elbet, kltr de ekonomiden kar, ekonomi de kltrden kar. Hangisinin nce geleceini, -gkten inmi vahiy nass kaat'- ile deil, yerine ve zamanna gre az ok deiir. Ancak siyaset, insan bilincinin deil de, henz maddi kr kuvvetlerin egemenlik srd toplumlara uygulannca, kltrn ekonomiden sonra geldii ac bir hakikattir. Byle topluluklarda politika, ortada oynayan KUKLA dr. Para o kuklay oynatan tellerdir. Profesyonel politikaclarmz bu yzden para oyunlarna pek kaplrlar. Ancak hi unutulmaya gelmez: Para tellerini tutup gden el ekonomisidir. Salam ekonomide para telleri altndr ve politika kuklalar o grnmez altn teller sayesinde rollerini baar ile oynarlar. Ekonomi rkse, siyaset kuklalarn oynatan telleri pamuk ipliinden, kat olur. Artk vay o kuklalarn ve idare ettikleri milletlerin bana! En kabasndan bir taze rnek verelim. stanbul kambiyosuna gre, kle altn 1946 yl 490 kurutu. DP muhalefeti kyametler kopard. 1950'de altn 513 kuru oldu: DP iktidara geldi. Bir de bakyoruz 1954 yl demokrasi kahramanlar anszn diktatrle getiler. Neden?.. Baka bin bir sebep bir yana, altn 726'ya kmt. 8 ylda altn yardan fazla pahalanm, Trk paras ve o parayla rzkn edinen Trkiye halknn nafakas yar yarya dm saylabilirdi. Bu maddi olayn Trkler zerine yapt baskya, ancak diktatrln siyasi basks denk debilirdi. imdi hangisi baskn kacak? DP'nin siyasi, ahlaki, ilmi, felsefi, idari, hatta dini etkileri mi, yoksa altn ibrenin gsterdii ekonomi etkisi mi? 1960 ubatnda altn 1710 kurua frlad. (Trk paras %349 dt). Demek DP'nin Trkiye ekonomisi zerindeki 6 yllk kasap oyunu, ondan nceki 4 yllk CHP ve 4 yllk DP basklarna nispetle 7 misli iddetle art temposu gsteriyordu.

Dayanamaz hale gelen Trk milletini ayaklanmaktan alkoymak iin, DP iktidar siyasi gangsterlikten baka kar yol bulamad. Memurlar, polisi, jandarmas, yetmedi, millete kar ikide bir silah ba ettii Trk ordusu, Trk hava kuvvetleri, Trk donanmas bile gzn doyuramad. Nato, Cento, Seato stnden bir ayaklanmaya kar, Amerika Birleik Devletleri'nin Trk topraklarna asker karmasn da salad. Sonra, o korkun zorbalk, 27 mays gecesi, en gvendii Trk Silahl Kuvvetleri tarafndan, "dalnda rm bir meyve" gibi dokunur dokunmaz, alaa ediliverdi. Ekonomik olay ylesine bir hesaptr ki, yanl yapld m, Badat'a kadar gitse gene geri dner. Tefeci ve bezirgan apuluna "Coup de Grace" (Son ldrc vuru)u indiren M.B.K, tarih bakmndan Devrim lksn benimsedi. Demokrasimize yepyeni bir dzen verecek, toplum zincirinin btnn srkleyecek olan hangi halkaya var gcyle aslmaldr?... Hi amadan: Ekonomi halkasna. Toplum zincirimizin btn teki halkalar, hele maarif [eitim], kltr ve ilh. problemleri nemsenmeyecek veya geride mi braklacak? Asla. Hatta bilakis: Eer kltrn sahiden ortammz aydnlatan byk k olmasn istiyorsak, ncelii halkn ekonomik kalknmasna vermeliyiz. nk, maalesef, ekonomi geliimine yaslanmayan eitim ve kltr, lkemizde boyuna, temelsiz yapnn st katlar gibi tutunamamtr. En gksel din olayndan ibret alalm. Yurdumuzda Trk varln kkletiren cami, yalnz gzel mimarisiyle ruhlar yceltmez, suyu ve helasyla bu gne dek halkn en kaba ihtiyalarna da yarad lde yaamtr. Ve yeryznde en dinsiz adam bile, tek inanan kalmasa dahi, caminin toplumsal grevli inan yaps nnde lmezliin heyecann tadacaktr. Seltin sitelerinin (Cami + Medrese+ar) (man+lim+Ekonomi) z, kurulduu gn, toprak ekonomimizin dzeniyle ahenkletirilmitir. O aheser antlara dayanmasayd, bugn stanbul "mslmanm" diyebilir miydi? O antlar, alarnn ekonomisine dayanmasalard, var olabilirler miydi?.. Onun gibi, modern kltr, Bat sanayinin ocuu oldu. Ortaalarda ise, nsan ilmi, bin yl nceki Aristotalis'ten yce bilgin olmayacan ezberlemiti. Neden? nk, Ortaan maddi yaay, kadim Yunan medeniyetinde grlen ekonomi dzeyinden yukarya kamamt. Tersine, kltr ve maarif iei, ne kadar gzel olursa olsun, kendi topranda kk yoksa, ssl vazoya konmu nadide gle benzer, er ge solar, hatta rr ve kokar. Bunu da bizim daha dnk politikamzda bin bir rneiyle grebiliriz. Batnn ar sanayiye dayanan temellerini yurdu-

muzda gerekletiremedike, ticaretimiz vurguncu bezirganla, bankaclmz, Kanuni Sleyman andaki kadar "dolap" piyango ve hava oyunculuuna dnd. Dnk hkmetler gibi partilerimiz de, hep gya "kltrllerimiz"in elinde idi. "lk" dergisinde km ky rportajlar ok enteresandr. Anadolu'nun ekonomi seviyesi olduu gibi kalm kynde, vaktiyle bir tek hrszlk grlmezken, okul aldktan sonra, hem de hep okul grmlerden hrszlar kmtr. Eitim bunu mu retti diyelim? Elbet hayr. ocuun soyut eitimle genileyen eilim ve ihtiyalar, evresindeki geim imkanlar ile karlanamaynca, soysuzlua dklmtr. nn "her kye bir okul" amay, ky ekonomisiyle badatramaynca, toprak reformsuz "lk tahsil seferberlii" dnd dolat, okul masraf iin tek ineini satmak istemeyen dul kyl kadnna jandarma falakas ekmeye kadar facialat. nn'nn de hor grd "batak toprak aalarmn ekmeklerine ya srd. CHP'yi kyl oylar ile tepesi taklak getirmeye yarad. Kye k gtrme niyeti, maddesiz uygulannca, ky Menderes demagojisinin karanlna gmd. Yzde yetmiimiz hal okuma yazma bilmiyor. Bilenlerimiz de, ancak ahmeran anlayabiliyor. Atlan inklap tohumunun kltr ieini kyde kentte alm grmek istiyorsak, topramzda o tohumu nce filizlendirecek geim artlarn gelitirmeliyiz. Trkiye'mizi yeryznn en kltrl lkesi yapmak istiyorsak, drt elle sarlacamz birinci halka, ekonomi ve retim dzenimizdir. ncelii ekonomiye veren lkelerde kltr ksa zamanda baa geip yolu aydnlatmtr. Kltr, onunla uraacak kadar bo vakti ve bol nakdi bulunan insan ynlar iin vardr. Yoksullukta kltr yaratan lkcler, ynla kartrlmamaldr. Amerika'da kltr ileridir: nk, tarlada alan bir kii, 84 kiinin ekmeini retebilir. Trkiye'de kltr geridir: nk, tarlada alan 6 kii, kendileri dnda ancak bir kiinin ekmeini retebilir. Danimarka, batnn en birinci okur yazarlar lkesidir: nk, ziraatnn kmaza girdiini, btn kyl ynlarn tekilatlandrp, bilimle iin birliini halka indirmitir. Kymzde, derebeyi artklar ky ekonomisine egemen olduka, en parlak kltrn sndrlr. Ky Enstitlerini boanlar, kylmzn modern insan haklarn zlemesinde "komnizm" kokusu alanlardr. Blbl hocalar, Bursa camiinde bile: "Cengiz ve Atilla adlarn ocuklarna koyanlarn komnist olduklarn" (Cumhuriyet 25 Mart 1959) vaiz edebildiler. Ege blgesi kadar ileri topramzda, kylere 27 Mays' anlatmaya giden retmenlerin yollar kesildi, kendileri taland. Kltr, yalnz bana kald m, bu derece ters karlanabilir.

Meslek alarndan eitim ncelii hakl olabilir: 15 ayda 45 bin Mehmetiin orduda okur yazar yetiivermesi g i b i . Yalnz, ordudaki Mehmetikle, ky ve kentteki Mehmetiklerin durumlar bir deildir. Orduda, Mehmetiin btn maddi ihtiyalar (yeme, ime, alma, dinlenme, giyinme, barnmas, hatta sporu ve elencesi) salanm saylabilir; tek eksii eitimdir. Sivil Mehmetiin geimi aksak, oluk ocuu kalabalk, kendisi isiz ve ilh.. ise, eitime harcayacak bo zaman ve bol imkan bulmas hayli gleir. Dnyann en ekici eitimi nnde vurdum duymazlama, hele geri kkrtan varsa, dmanlk balar. oluk ocuu ile btn halkmza ordudaki asker Mehmetie verilen kadar olsun, belli geim garantisi verilse, elbet ayrca ekonomi artlarndan kayglanmakszn, yaplacak BRNC eitim olur. O zaman bile, ekonomik durum daha nceden zmlenmi deil midir? Onun iin, ordudaki tecrbemizle eitimin roln deerlendirmek gtr. VII- POLTK Saltanat anda, siyaset sarayn tekelinde idi. Saray dnda siyaset yapmak, "sz ayaa drmek", saylrd. Bu kafa ile, Trkiye'de hrriyeti bile iki defa ilan eden kii, en nl mstebidimiz Sultan Abdlhamit oldu. Onun iin de hrriyet, bizde hl hrriyetten baka her eydir. Merutiyet anda, siyaset gene sarayla bezirganlarn (Levanten szcnde en iyi tarifini bulan Bat'ya bal ve hayran szde tccarlarn) tekeline geti. Saray aalar ile kent bezirganlar dnda siyaset yapmak, "sz ayaa drmek" sayld. Bir tek iri Abdlhamit'in yerine bir ok Abdlhamit ufaklklar geti. Cumhuriyet anda: Birinci Kuvay milliyecilik hayata "Halklk program," ile gzlerini at. Fakat halkmz tekilatsz kald iin, tekilatl, tecrbeli ve gelenekli derebeyi artklarna kar Cumhuriyet ve istiklalimizi koruyacak inklaplar, "gzideler" (sekinler) adl kimselerin tekelinde yrtld. Halk iin yapld, ama halk tarafndan yaplmad iin, siyasi yzeyden derinliklere inemedi. "Gzideler" dnda siyaset yapmak, "sz ayaa drmek" sayld. CHP bu "gzide akidesi" ile halktan o derece korktu ki, en sonunda ef nn gya ok partililii ilan ederken bile; "sz ayaa drmemek" artn kotu. Kendi "gzide"si D.P., "sz ayaa" ylesine drd ki, yurdumuz en modern irtica ile silahlanm ortaa arlarnn salgnna urad. D.P. faciasn hl, hemen herkes "cahil halkn" siyasete karmas gibi grmeye eiltiliyor. Trk milletine bundan byk iftira olamaz. "Sz ayaa drmek" szcnn batl anlamnda medeni karl DEMAGO-

J'dir. Demagoji: Kk menfaat ve kk meseleler ne srerek, byk menfaat ve yce lkleri rtbas etmek gevezeliidir. Demagojiden kurtulmann tek yolu, milletin btnn siyasette sz ve i sahibi etmektir. ster "sekin", ister bkn olsun, aznlk siyaseti tekelinde tutup ynlara mal edemedike, er ge demagojiye der. Ortaa airet usulnde halk sr, bandakileri akll oban yerine koymak olurdu. Millet idaresinde: Gerek demokrasiden, yani halkn bilfiil siyaseti gtmesinden baka kar yol yoktur. Onun iin: 1) Siyaset, 2) Doktrin, 3) Parti konularnda yanl anlamalar ksaca aklamadan edemeyeceiz. A- Siyaset: Yurdumuzu kasp kavuran bir avu derebeyi art, kendi hesaplarna ok gzel bir oyun bulmulardr: Siyaset dmanl. Asker siyasetle uramaz, memur siyasetle uramaz, gen uramaz, ihtiyar uraamaz. niversite, hakim retmen: Haa! i, kyl, esnaf, fakir fukara: Ne hadlerine!.. Kim urar Trkiye'de bu siyaset denilen kula? Yalnz cennetlik beylerimiz. Bylece, millet iradesi, bir koyun srsn gtmek kadar kolay ve krl, gelirli efendilerimize. Ancak gerekte hibir millet sr olamayacana gre, kanl kansz siyasi facialar millet kaderini allak bullak eder dururdu. En uzak ve en yakn tarihimizde o basma kalp, allm "drg- maslahat-miz"i [i bitirici yalan] boyuna yalanlayan en sk olaylardan biri de: Askerle siyasetin en grmek istemeyen gze dahi batacak ilgisidir. Hemen hepimiz, askerlerin siyasetle uramamas gerektiinde Allah bir yemin etmi grnrz. Tarihimizde ise, askerlerden daha velvelelice siyasetle uraan kimsemiz olmamtr. Ve hele modern tarihimizde, ne vakit askerler siyasetle uramlarsa, o vakit bu millet az ok doru, iyi, gzel bir ileri adm atmtr. Acaba niin dnmekten korkuyoruz? stibdat zaman Askeri Tbbiye, Kuleli, Harbiye genlii siyasetle uramasayd, ne olacakt? Yurtla ilgisi kopuk bir takm eksantrik kiilerin Avrupa'ya kalar. Enverler, Niyaziler, ordu birlikleriyle daa kmasaydlar, kim bilir daha ka tane "Cn Trk", arkadalarn Kzl Sultana jurnal edecekti.. Mtareke yldrm ve zmir igali zerine Trk ordusu siyasete el koymasayd, doacak facialar insan aklna getirmekten ekiniyor. En son 27 Mays gecesi silahl kuvvetlerimiz siyaseti ellerine almasa idiler, bugn Yass ada hainlerini alklayan szde ounluktan yz kzarmayan Trk kalmayacakt. yle iken, en akl banda geinen aydnlarmz, bilim adna ant imi koskoca profesrlerimiz bile, uluorta, hem de byk arballkla: Siyasetle uramamak gibi dpedz bir medeni intihar akidesini rahat lokum

kadar tatl tatl yutmu grnmeyi, en yce usun ermilik kertesine varmak sayyorlar. Neden? nk, bizde siyaset ad ile ortaya srlen ey, ok defa bir avu halk dmannn kirli dzenbazlklar olmutur. Kirli amarlar milletten gizli ykamann kestirme yolu: Akl erecekleri, hele hakszla kar gc yetecekleri, en byk millet meselelerinde, yani siyasette kafadan gayrimsellah [silahsz] klmaktr. Bugne dein, srm yapm hibir bilim akmmz veya siyaset partimiz, Batl anlayn aza alabilecei herhangi bir yerli mal DEOLOJ temeline dayanmamtr. Uzaa gitmeyelim. Onlarca yldan beri kimsenin "hayr" demedii be alt formel hrriyet kavram, 27 Mays gecesi tek kalemde ilan ediliverince, CHP'nin en allame lideri Gnaltay, baka yapacak ii kalmadn grerek, istifa etti. CKMP, anszn, palavra uurumunun dibini grme, mumla program aramaya bulat. Doktrin partisi olmamakla nen ve doktrin particiliinin lkemizde olamayacan en mutlak hakikat gibi ne sren, her doktrin partisinin polis ikencesiyle adliye engizisyonunda inletilmesini bir kerecik olsun yanlp Anayasa'ya, insan haklarna aykr bulamayan bu iki mehur edilmi parti, daha dn iktidara gelince, -ne yapacaklar deil- kaar koltuk leecekleri konusunda birbirlerine girmilerdir. Ve hala acele gelmesi iin rpndklar yarnki seimlere girince: Millet oylarn, pein pein kendi torbalarnda keklik saymaktadrlar. Hangi programlar ile? Alk Yahudi'nin dedii gibi: "Daha belli deil!" Acem ahnn gemisi rneinde: Partileri nden iktidara kversin de, fikriyatlar arkadan gelmese de olur! Bu bakmdan MBK yle "parti" ocak, bucaklarn deil, btn ile o eit partileri kapatsa, ve yeniden tekilatlandraca milletin iinden namuslu doktrin partilerinin kmasna yol asa yeridir. nk doktrinsiz partilere, medeni dnyaca "Parti" ad dahi verilmez. Bizimkiler, komiteci balkan etelerine benzerler. Srf iktidar kayman gzetleyip, szde kuvvetli birer "ef" evresine dizilmi, iyi veya kt niyetli, airet kafal, airet yapl acayip ahbap avu blkleridirler. Batl anlamnda: Bilim, dnce, ilke, sistem, doktrin partisi mi dediniz? On parmamzda on kara hazrdr. Doktrin teebbslerini er ge hem boar, hem de kirletiriz. Ortada gerek fikir, sosyal prensip, ak ilmi doktrin bulunmaynca, elbet, ii, kyl, halk arasna sokulan szm ona "SYASET": Airet kavgas karr. Askerin, memurun, profesrn, aydnn byle airet kavgalarna katlmalar, yalnz klah kapcl ve kargaal arttrmakla sonulanr. Zekann benimseyebilecei insanca ll ak dnceler karla102

amaynca, bilimli ve namuslu tartmann yerini, ister istemez cahilce, hatta hayvanca kr dvleri tutar. Siyaset: Btn hayvanlar iinde yalnz insan iindir. Daha 2300 yl nce, Aristoteles'in insan: (ZOON POLTKON): (Siyasi hayvan) diye tarif ediini tekrarlamaktan bkmayalm. nsandan "SYASET" zelliini kaldrdmz gn, geriye ne denli sslersek ssleyelim, "HAYVAN"dan baka bir ey kalmayacan unutmayalm. En derebeyice siyaset yasaklarna ramen, hepimizin boyuna ve ister istemez siyaset olaylarna katlmamz, insandan baka bir varlk olamaymzdan ileri gelir. Madem ki, insan doduumuz iin bilerek, bilmeyerek SYAS'yiz, "Siyasetle uramam" diye, kendi kendimizi neden bouna inkara yeltenelim? Neden her eyde yararl bulduumuz bilgi ve denemeyi siyasette kendimize ok grp, en basit yurttalk meselelerimizin zmn krdm, kr dv edelim? "Airet yrtnmalar ile uramam" demek yerinde olabilir. nk, 25 milyon nfus iinde birka bin kiinin kar uruna abalamak, hem ok kk, hem ok irentir. Bu kklk ve irenlik yalnz memurlara deil, insan olarak hibir Trk'e yaratrlamaz. Ama, millet lsnde EN GEN, EN BYK DAVA demek olan siyasetle uramam demek, yalnz en ulu ulus grevinden kamak deil, o kutsal grevi bir avu sersem airet yobazna brakmakla, bir eit vatana kymak olur. "Ben mesleimde olgunlamak amac ile siyasete vakit harcayamam" demek de yersizdir. nce siyaset bir meslek deil, her meslekten insann yurttalk borcudur. Sonra yurdumuzun hemen btn aydnlar, memur, asker, retmendir. Belli bal aydnlarmz, birer kulp takp siyasetten uzak tutacaksak: Seime, oya ba vurma komedyas ile kimi kandryoruz? Gnlk ekmeinin klesi haline sokulmu yurttalar ounluu, siyasetin inceliini hangi k altnda grecek; Siyasi tuzaklardan nasl syrlacaktr? Siyaset, ufak ufak, dank yurt grevlerinin btn ile ahenklemelidir ve btn meslekleri kaplar. Her meslek ilgilisi, kendi alanndaki zellii ve siyaset alanna tamazsa, millet btnne deil, kendi egoizmasna yarar. Tersine, siyasi anlam kavramam bir meslekte derinlemek; uzmanl iine inildike yeryznn ndan uzaklatrc bir kr kuyuya evirmek olur. Asl siyasi terbiyesi bulunmayan insan, hem uzmanlkta kr yoklamasndan teye geemez, hem vatan iin kaybolmu saylr. Nasl, insan vcudunun btn ve hastalklarn hepsi hakknda tam bilgi ve deneme edinmedike, insann iyi bir kulak hekimi, kalp hekimi, akl hekimi olmas imkanszsa, tpk yle, toplumun btn ve siyasi dzen ve dzensizliklerin hepsi hakknda tam bilgi ve deneme edinmeden bir meslekte uzman olmaya kalkmak, yarm kalmaktr. Bizim

btn alanlarmzda, hele aydnlarmzn uzmanlklarnda, olaanst istisnalar bir yana, kaide olarak daima yarm kallarnn balca sebeplerinden biri de, siyaset fobimizdir. Ata szmzle "yarm hekim candan, yarm hoca dinden eder." Bir an iin Milli Birlik Komitemizin siyasete karmadn dnelim. Airet politikaclar pekala, birka bin kiilik avane etelerinin apulu uruna 25 milyonluk Trk milletine kar muazzam Trk ordusunu bir emirle lejyon etranjerler gibi kullanabilecekler ve yurdumuzu gz krpmadan salhaneye evireceklerdi. Aydn vicdanl askerlerimizin teden beri siyasetle normalce uratklar kabul edilsin: Belki ihtilale hacet kalmaz, iler yoluna girerdi. Trk milleti vasi istemiyor, zalimlere kar basiretinin balanmasn istemiyor. Her meslekten herkes, kendi kuyusuna gmlmesin; yurttalk grevi iin yurt siyasetinde ayka rol alsn. Ancak o zaman iki buuk tekilatl avantrye, 25 milyon insan koyun srsne eviremez. Ne istediini bilen yurttalar nnde sayg ve namusu ile i grmeye abalar. Bu vatan ikide bir namussuzlarn oyunca oluyorsa, bunda biraz da hepimizin siyasetten yan iziimiz rol oynamtr. "Her millet layk olduu idare ekline kavuur" sznn bir tek anlam varsa, o da yurttalar siyasi uyankla ve siyasetle fiilen uramaya armasdr. Yoksa, her millet, her zaman, en layk olmad oyunlara drlmtr. B- Doktrin: Millet siyaseti: Toplum blmlerimizin yurt ve dnya grlerini kendi alarndan, ayr fikir sistemleri olarak ortaya koymalar ve sentezletirmeleridir. Buna DOKTRN siyaseti denir. Ancak, doktrin deyince, sal sollu, hep derebeyi art oluumuzdan gelme bir sapklmz var. Bilgin ve hatta otoritelii "poz verme" sayanlarn doktrin sznden kardklar anlam: Batda sonlar "izm"le biten grlerin genel dsturlarn basma kalp Trke'ye evirip "Ve dahi, bununla amel oluna!" tekerlemesini savurmaktr. Buna doktrin deil, papaanlk denir. CHP, bir ara "Devlet Sosyalizmi" etiketi bile taklmak istenen "Devlet Kapitalizmi" ile milletin bana pahal devleti musallat edip iflasa gitti. DP bir ara "Liberalizm" etiketi bile taklmak istenen artsz, kaytsz, tefeci, vurguncu hrriyeti ile milletin bana "Frankizm" diktatrln musallat edip, ihanete gitti. Bu iflas gibi o ihanet de, hep kendi nazariyesi ve doktrini bulunmayan, kafasz igzarln, Bat mukallitlii [taklitilii] ile kulaktan dolma klielere zenmelerin yurdu tecrbe tahtasna evirmesidir. Doktrin hayattan doar. Hayatn balca zellii, kitapta yazlmam yenilikler ve zelliklerle dolu oluudur. MBK, bir devrim yapt. Bunu yapanlar kimler? Askerler. Kitaba ve Bat formllerine baklnca, askeri hareketler sosyal ilerde phe ile grlr.

Kendi tarihi ve toplumu bakmndan, Bat phesinde hakl olabilir. Gney Amerika'da grlen prononciamentolar [askeri darbeler] inklap deildir. nk, orada geni halk ynlar krmz derili ve melez kyllerdir. Ordu ile siyaset, eski spanyol saldrclarnn bir avu imtiyazl torunlar ve byk yabanc sermaye nfuzu altna girmitir. Suriye'de halk ynlar asrlarca smrge dzeninde eilmi bin bir rk ve mezhep topluluudur. Ordu ile siyaset, smrgeci kodamanlarn kap kulluuna alk bir avu entelicens adamnn ve gene Batl nfuz gelimelerinin elindedir. Trkiye halk asrlardan beri bamsz egemenlik bilinci ile yaam, mparatorluun her bucanda elde silah lke btnln korumak iin dvmeye alm bir yndr. Siyaset, arada maceraperestlerin eline dse bile, ordu kadrosunun ounluu, aile btesi ile okuyamayacak kimselerin, biricik geni yatl okul olan askeri okullara vermek zorunda kald halk ocuklardr. Tarihimizde hemen her askeri isyan, halkn gizli, ak sempatisinden kuvvet almtr. Yenieri isyanlar bile, fetvalarla kendilerini merulatrmalardr. "Seyfiye" ile "lmiye" (Ordu ile niversite) btn Osmanl "darbe-i hkmet"lerinde tesadfen bir araya gelmi deildirler. Her iki zmre de "ulufeci" (cretle alr) durumunda idiler. "Mlkiye" (idare amirleri) ve "kalemiye" (maliyeciler) gibi milleti soymakta tefeci-bezirganlarla i ve menfaat birlii halinde deillerdi. Onun iin askerlerin yararlar ve lkleri son durumada halknkilerle birleebiliyordu. Tarihte Yenieri isyanlarnn kmsenmesi ve ktmsenmesi, "askeri" veya "er'i" olularndan deil, hibir toplumsal devrime, sosyal senteze yol amamalarndan ileri gelir. Yoksa gene tarihte az ok "Askeri" olmayan, yani "SLAHLA" kurulmayan medeniyet ve a gsterilemez. Milli Birlik Komitesi, yapt devrime "KNC CUMHURYET" adn verdi. Demek, toplumsal bir doktrin zleyii ile douyor. Bu doktrin lkemizin tanda topranda yazldr, denebilir. Trkiye'de BRNC CUMHURYET, birinci Kuvayi Milliyecilik seferberlii kurmutu. kinci Cumhuriyeti kuranlar, nerede ise kendiliinden "KNC KUVVAY MLLYE" savandadrlar. Bu sava, btn 27 Mays inklaplarnn sz birlii, derece birlikleri gibi, Birinci Kuvayi Milliyeciliin yalnz devam deil, gelimesi ve btnlenmesidir de. Birinci Kuvayi Milliye ancak STKLAL ve CUMHURYET gibi siyasi ilkeleri gerekletirip genlie smarlad. Asl ekonomik ve sosyal HALKILIK PROGRAMIn ancak dsturlatrmakla yetindi. Atatrk, zafer ertesi toplanan KTSAT KONGRES delegelerine: Klla stnln ardndan ekonomi stnlnn gelmesi gerektiini belirtti. imdi kinci Kuvayi Mil-

liyecilik, siyasi istiklal ve Cumhuriyet EKL iine z MUHTEVAsn yerletirecek: GEREK HALKILIK programn kitaptan hayata geirecektir. Sosyal hayatmzn 27 Mays srprizi nnde resmi lim'imiz ne diyor? MBK yerinde bir alak gnlllkle niversitemize bavurmu bulunuyor. Siyaset yasann yaln klc yllarca balar ucuna aslm duran profesrlerimiz, epey haksz olmayarak ne karlk veriyorlar? En samimileri, makalesi Bat basnnda ciddi yank uyandranlar da dahil olmak zere, u ikrarlardan ekinmiyorlar: "Trkiye'mizin son devrinde ilim adam ve yksek tefekkr ahsiyet [fikir adam] niin yetimedi? Kanaatleri urunda adamlar asld. Kimi selameti srgnde buldu, kimi senelerce mevkuf yaad." "Garpli manas ile emniyet, hapishanelerde gardiyan muhafazas altnda yaayan mahkumlarn emniyeti deildir. Bu kemeke iinde bu memlekette ilim adam yetimemesine deil, yetimesine hayret edilir." (Ord.Prof.Dr. A.F.Bagil. Zaruri bir cevap. Yeni Sabah, 28 Temmuz 1960). Buradaki izah yanl zerinde durmayalm. Elbet sahici ilim ak, hakikat gc, "gardiyan nezareti altnda" da yaayp dvebilir. Galile'ler Ortaa Engizisyonlar altnda modern ilmi kurdular. Hele, aslan, srlenleri 150'likler sayyorsak, skolastikten baka "ilim" olamayaca iddiasna kadar debiliriz. Ancak, yksek yle dursun, "orta" fikir adam bile yaatmadmz, 'hr basn'mzn deyimi ile "Fikre kelepe" vurmak ustaln methettiimiz muhakkak. Saltanat artklarna hasret olmayan bir baka profesr, ayn ac hakikati itiraftan geri kalmyor: "En g olan ey, gereklerimize dikkat etmek ve fikre onu kaynak yapmaktr". "Batl olmak, Bat dncesini savunmaktan g. Bat dncesinden syrlarak, kendi dncemizin dertlerine inmektir. reti fikirden, ireti politikadan, ireti ve sahte hayattan o zaman kurtulabiliriz". "Hrriyeti ne iin istiyorduk? Dnmek iin deil mi? te hrriyet... kn ile zlmemi dertler yn yn... Hani dnce?" (Cahit Tanyol. "Hrriyet ve Fikir Yoksulluu" Vatan, 4 Temmuz 1960). lim ve niversitemizin doktrin deil, basit "dnce" bakmndan durumu bu kadar ackldr. Sebebi ile vakit kaybedilemez. Bu durum nnde tutulacak tek kar yol, bir kere daha halk ounluumuzun adsz kaynaklarna hr ak vermek olabilir. Dnyann hibir lkesinde bulunmayan bir messeseyi MBK'miz Trkiye'de kurabilir. O da stanbul ve Ankara gibi byk ehirlerimizde, en az ayda bir toplanacak ve basn, partilerle btn ilim adamlarn, serbest dnce sahiplerini bir araya getirecek bir DNCE FORUMU amak, orada her Trk'n, fikirlerini tartma imkann salamaktr.

C- Parti: u, alimimizin de, cahilimizin de hep dnce yokluundan, doktrin oraklndan yaka silktii lkemizde, siyasi airet kavgalar arasnda, bir ses ykselmiti. Elbirlii ile boulmak istenen bu ses, profesrlerimizi dnmekten alkoyan "gardiyan nezareti altnda" bile "Bat dncesinden syrlarak", "gereklerimizi fikre kaynak etmi" idi. Bundan, 27 Mays inklabndan, 6 yl nce "KNC KUVAY MLLYE SEFERBERL'nin teorisini ve pratiini fikirletirmi, doktrinletirmiti. Ksaca diyordu ki: "ahsi nfuz yerine, mutlak surette kanun yolu ile: a) Devleti milletten stn deil, milleti devletten stn tutmak ve antidemokratik kanunlar ayklamak, b) Mzmin isizlik ile azgn hayat pahas kanser haline gelmitir. Bunlar kklerinden kazmak iin, ikinci bir Kuvayi Milliye seferberlii gerektir. Bu ekonomik seferberliimizi, ATOM dahil, en son sistem AIR SANAY temeline dayandrmak, c) Milli retim mcadelemizin para maddesini -ne sadakayla, ne zor ile,- ancak UCUZ DEVLET ve BLNL TCARET yolu ile salamak, d) Bu mbarek ekonomik Kuvayi Milliye seferberliimizin gdc ruhunu -bata ii snfmz gelmek zere,- cahil, alim, kyl, ehirli.. btn deer yaratan iyi niyetli vatandalarn, tamamyla aadan gelme ve tamamyla serbest (Teebbs-Tekilat-Kontrol)larnda bulmak, ve bu emelle, btn organlarda bilfiil retmenleri ounlukta grmek, yarmz olan KADINI n safta bulmak, GENLE sonsuz inanmak" gayedir. Bu ses Vatan partisi'nin Tzk 2.maddesiydi. Dnceye, hele

Bat'dan aktarlm bir dnce olabileceine inanmayan evremiz, insanca tepki deil, tekme savuracakt. Fakat 1954 baharnda Vatan Partisi'nden GEREKEsi onu da, "Vatan yeni bir KUVAY MLLYEC mukaddes hamlesi cennetletirecektir" diye, vatan vazifesi grmenin bizdeki tabii sonucu sayyordu: unlar yazyordu: "Korku, hibir hastala ila deildir. Bilakis her illetin ba korkudur. Vatan akn syleyemez hale gelmektense, lmek daha iyidir. Mustafa Kemal diyor ki, 'Vazifeye atlmak iin, iinde bulunduun vaziyetin imkan ve eraitini dnmeyeceksin". Ve 40 ykl sayfada "kendi dncemizin dertlerine iniyor"du. Gene 1954 gznde, Vatan partisi program tekrar ediyordu: "Batnn 400 ylda at basamaklar, biz birka 4 ylda atlamaya mecburuz. Bu mecburiyetlere inanarak, her sosyal snf, zmre ve tabakann, en vatansever, en namuslu, en canl ve ileri unsurlarn feragatle iine alan umumi bir milli seferberlik amaya mecburuz . Birinci Cihan Harbinden sonra istiklalimizi kurtarmak iin nasl demir ark, demir asa BATILILARA KARI Birinci Kuvayi Milliye hareketimizi baardysak, ayn imanla bugn de istikbalimizi kurtarmak iin BATILILAR DERECESNE yksel-

meyi hedef tutan ekonomik bir mukaddes harbe, KNC KUVAY MLLYE hareketine mecburuz." (s.25) 1957 yaznda DP, CHP, H.P, CMP'nin meclisteki horoz dvlerini millete aklayan "SYASETMZ" kitab, Trk milletini kanl sonulardan sakndrmak isterce unlar belirtiyordu: "Geen zaman iinde hoa gitmeyen olaylar sansr etmek, bilin altna pskrtmek, fert ruhunda delilie, millet ruhunda isyana yol at. Ruh hastasn iyi etmek iin ilk art; bilin altnda basldka dinamitleen tesirleri bilince karmaktr. Niin millet vicdanna itildike dinamizmi korkunlaan karanlk honutsuzluklar bilin aydnlna karlmasn? Malum sebepten. "Bugn atom asrlarca a andayz. boar. Bir gramlk maddenin ekirdei bir ehri zmlenmeyecek dava, bilkuvve nsanca

[dnce, tasarm] kalmad. Geri ve fakir milletiz. Sen ben kavgas ile ksrlamamalyz. Fakat, hatalarmz savunmakla da kmazdan kurtulamayz. Millete ve birbirimize naslsak ylece grnmek fazilet ve erefini gstermekliimiz MMKN ve zaruridir. "Ham zorbalk a can ekiiyor. Dnyann en eski medeniyetlerinde yorulmu elebilii ile, ar bal, uslu ve candan milletimiz: MUHALF, MUVAFIK btn partilerden, horoz dv, kayk dv, kr dv beklemiyor. Milletimize YARAIR ve YARAR olmak iin: Partiler aras bir 'siyasi forum' yaratmal, o siyasi er meydannda milletle beraber, her eyin izah ve aresi aranmal, bulunmaldr. Demokrasi LAFTAN E geirilmeli, btn ile gerekletirilmelidir." (s.34) "1- Muhteval Siyaset: Vatan Partisi'ne gre, siyaset bo bir zarf deildir. Ekonomik ve sosyal bir z tar. Ekonomi ile siyaset birbirlerinden ayrlamaz. Ekonomik olay, siyasinin bir parasdr; siyasi olay birok ekonomiklerin btndr. Siyasi, ekonomii rtmez tamamlar. Siyasetin muhtevas, z: Yukardan beri anlattklarmzdr. Siyasi bir parti ze dayanr: MPHEM ve UMUM bir takm lakrdlarla kalrsa, onun hrriyet ekillerine dair syledikleri, kendi kendisini veya bakalarn aldatmaya varr. Muhtevasz, nsz, cansz POLTKA MUHAREBELER beyhudedir. 2- ekilli Siyaset: Hangi konuyu siyasete ele alrsak, ona dair elle tutulur, n sonu belli, manas ak, HELE SONRADAN TAHRF EDLEMEZ bir tarif yaplmaldr. Mesela modern siyaset (ahslarn kaprisine deil) KANUNA dayanr. Kanunlarn ba Anayasadr. Anayasamzda hrriyetler nasl tarif edilmelidir? Baka partiler buna dair yalnz umumi laf ediyorlar. Halbuki Vatan Partisi bir yldan beri ANAYASA PROJESN niversitenin potasna atm bulunuyor. Ortadaki teklifler ak: YASAMA YETKS: Millet vekillerinin 4 yl istediklerini yapmas olmamaldr. Vekaletname veren ASL millet,

kendi vekillerinin yanllarn ne zaman grrse, ie karabilmelidir. (REFERANDUM). YRTME ve YARGILAMA yetkileri, mademki ulus adna millet adna kullanlr, dorudan doruya milletten VEKALETNAME almaldr. Bu da hkmet ve adalet organlarnn dahi meclis gibi SEM ile olur. O zaman, ne Meclis KANUN DKTATRL yapabilir, ne o kanunlar tatbik eden DAREC ve HAKMLERN emniyetsizlii kalr." (s.35) 1957 gznde yaynlanabilen GEREKENN NSZ bir daha seslendi: "Birinci Kuvayi Milliye seferi: Topluluumuzu boan i ve d tesirli TEFEC-BEZRGAN kabusuna kar idi. kinci Kuvayi Milliye seferi: Ayn kabusa kar TOPRAK REFORMU ve AIR SANAY temelleri zerinde, modern halk teebbs, tekilat ve kontrol altnda, ekonomik, sosyal kalknmamz millete mal etmektir." "Vatan partisine gre olaylarn kendiliinden gelimesiyle KNC KUVAYMLLYE SEFERBERLMZ, istesek de, istemesek de GNN MESELES'dir." (s.3) Ne dikkate deer olaydr ki, MBK yelerimiz de, 27 Mays inklabn daha 1957 ylnda dnmeye baladklarn bugn aklyorlar. Vatan Partisi 4 yl, sadan soldan en beyinsizce, en kan kusturucu provokasyonlara kar koyarak yaad. 1957 seimlerinde millet nne knca: Bin bir iftira amuru ile ve Paris'ten yeni dnen Menderes, Zorlu ve Namk Gedik'in stanbul Vilayet Konanda bantlara alnm seim nutuklarmz dinler dinlemez verdikleri emir zerine, Vatan Partisi muvakkaten [geici olarak] kapatld. yelerinden 38 kii, 2 yl gne yz gsterilmeksizin, sivil tahkikat yaplrken Harbiye ve Sultanahmet hcrelerinde engizisyon ikencelerine uratld. Millet Meclisine, muhalefet partilerine, basna mracaatlarmz yok farz edildi. Basnn en gaddarca kfr kampanyasna uradk. Her eye ramen, Vatan Partisi o derece hakl dnceye dayanyordu ki, gangsterler iktidarnn kurduu polis tertipleri ve Adliye dzenleri ortasnda bile, nce siyasi tesir altnda en ok braklmak istenen stanbul kinci Ar Ceza Mahkemesi, iftiraya urayanlar en sonunda serbest brakmamazlk edemedi. Nihayet, Hukuku Umumiye davacs Mddeiumumi Vatan Partisi Tznn iyi bir tzk olduu bildirilmesine" gre beraatmz diledi. Bugn M.B.K's, 6 yldan beri Vatan Partisi'nin kendisine doktrin yapt: KNC KUVAYMLLYE DEVRMN baard. Ekonomik ve sosyal yoldan kmaza girildii iin, siyasi ynden, silahla KNC CUMHURYET KURDU. Kanun d ahsi nfuz politikaclarn Yass adaya srd. Milletin devletten stn olduunu, mutlak kanunla ispat etti. Antidemokratik kanunlar ayklyor. Yeni hkmet daha ok i, retim parolasn att. Ordu

ve idarede ucuz devlete gidiliyor: Bir kalemde 800 milyon dolar masraf azaltld. Parti horoz dvlerini yasak etti. ekilli ve muhteval [ierikli, zl] bir siyaset iin mzmin isizlik ve azgn pahalla sra geldi. Yukar ki satrlar vnmek veya kan davas gtmek iin yazmadmza inanmanz rica ederiz. Btn ektiklerimizi, Trk milletine , anamzdan emdiimiz ak st gibi oktan helal ettik. Ancak, 27 Mays devrimini DEOLOJK anlamn yllardan beri kan kusarak yapmaya alm ve bir ok iddialarnda hakl km naiz kimseler olarak, 27 Mays inklaplarna iki szmz olmamal m? Bugn M.B.K. fiilen bir eit "SYAS FORUM", "SYASET ER MEYDANI" m durumundadr? Millete en zengin sonulu dnce ve etkileri belirtebilir. Ona gvenip ak konutuk. Daha ok ak konuacaklarmz, hep "doru" ve millet yararnadr. Eskiden "Millet Vekili" adn alan szde seilmiler, hem kimseyi dinlemeye tenezzl etmeyecek kadar derebeyi idiler, hem bile bile lades oynayan keyif sahibi kumarbazlard. Ne onlarn millete, ne milletin onlara bir diyecei kalmam i d i . Siz onlardan deilsiniz. Siz millet hayatnn yzlerce ylnda bir grnen gl HAKEMsiniz. Teker kii olarak -Arabn "Halitatl hat ven-nisyan-" (yanllar ve unutkanlklar kat) dedii birer insan olabilirsiniz. Ama, KOMTE olarak -Halk dilindeki kutlu "LER", "YEDLER", "KIRKLAR" gibi,- "OTUZSEKZLER" ad ile tarihe geecek iler yapmaya arl evliyalarsnz. (Salacak, skele arkas, No.13. STANBUL) Dr. Hikmet Kvlcml 10 Temmuz 1960