Dr.

Hikmet Kvlcml
Hrriyetimiz ve Birinci Cihan Sava Faciamz
Yaynlar

Hrriyetimiz ve Birinci Cihan Sava Faciamz

Dr. Hikmet Kvlcml

Yaynlar Dijital Yaynlar ndir - Oku - Okut - oalt - Dat

Bu kitap ilk defa: 1983 ylnda Tarih Bilimi Yaynlar tarafndan yaynlanmtr. Bu kitap KXz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar Yaynlar

NDEKLER Yaynevinin Notu nsz HRRYETMZ Hrriyet ve Emperyalizm BRNC CHAN SAVAI FACAMIZ BRNC BLM "Seferberlie" dek Trkiye'nin Hesab A) Trkiye Kalesini inden Fetih B) Trkiye Kalesine Dardan Saldr C) Dmanlklarn Tersine Dn KNC BLM BirinciCihanSava veTrkiye'ninAlnyazs A) "Mttefiklerimizin" Trkiye'den Koparttklar Et B) Bir Millet Nasl Satlr? C) Orduyu Avlayp Tavlama NC BLM Trkiye'yiBirinciCihanSava'naKim Soktu? A) En Yakc Gnn Meselesi B) Ne Alman, Ne ngiliz Trk'n Savamasn stemiyor. C) Dolunca Ablar Dnd Dolaplar D) Kiileri Avlay E) Halk Tavlay F) Tehlikeli Perende G) 1 Temmuz 1908 mi? 27 Mays 1960 m? 47 49 50 51 53 55 56 57 3 9 13 15 45

61 63 64 65 66 66 68 69
5

DRDNC BLM Birinci Cihan Sava'nda Trkiye'nin Trajedisi A) Savaa Giriin Sosyal Sebebi B) lgn Atllar. C) Emperyaliste Teslim Olu D) Teslim Oluun Sonucu BENC BLM "Seferberlikte"Trkiye'ninYeniliiveSmrgelemesi A) Sava Bitmeden mparatorluk Bitiyor. B) Trkiye Bir Alman Smrgesi Oluyor.

75 75 77 79 80

85 85 89

NSZ Mill mcadele kime kar oldu? Bunu Mustafa Kemal Paa yle belirtti: "(...) Bildiiniz gibi, milletimiz asrlardan beri iki kuvvetin, iki zorlu kuvvetin, iki yok edici kuvvetin basks altnda znt ve ac duymakta idi. "Onlardan birincisi, dorudan doruya memleket ve milleti ynetmek iddiasnda bulunan zorbalardr. "kincisi, btn bir emperyalist ve kapitalist dnyadr. "Gerekten bir, bir buuk yl nce millet ayn zamanda bu iki kuvvete kar isyan etmi ve mcadeleye balamtr. "Emperyalist kuvvetler, milletimizi hukuk, haysiyet ve bamszlktan mahrum ve bunlardan anlamayan bir hayvan srs kabul ettii iin; byle bir srnn elinde sonsuz doal hazinelere sahip, deerli ve geni bir memleketin braklmasn doal olarak uygun gremezdi." (29 Ocak 1921, Trkiye Byk Millet Meclisindeki Nutku'ndan) Herhalde hi kimse kalkp tersini savunmayacaktr. Milli Mcadele, bu iki byk dmana kar gdld: 1- erde yerli, zorba ynetime; 2- Darda yabanc emperyalizme kar. Yakndan baklnca, bu iki zorba kuvvet gerekte bir tektir. erdeki ile dardaki birbirinden ayrt edilemez. Hele, Trkiye'nin alacakllar namna; "Osmanl Bankas" Osmanl Saltanat'nn gbeine oturduktan sonra, bu lkede kim yabanc, kim yerli kestirilemedi. Yerli bildiimiz zorbalar m Trkiye'yi ynettiler?.. Hay r... Mustafa Kemal de bunu pek gzel anlatyor. Ancak ynetmek iddiasnda bulundular. Yerli zorbalar bu iddialaryla kimi aldattlar?..

Belki kendi kendilerini... nk gz kendini grmedi. Fakat biz Trkleri kolayca aldatamadlar. Gerekte, dorudan doruya deilse de, dolaysyla memleket ve milleti idare eden, "btn bir emperyalizm ve kapitalizm dnyas" oldu. Ak smrgede yerli ve yabanc bellidir. Dost ve dman bellidir. Efendi ve kul bellidir. Smrgenin maddesi emperyalizmin trna altndadr. Yar smrgede ise ne dost bellidir, ne dman... Hepsi birbirine karmtr. Yarsmrgenin ruhu karmakarktr. Memleketin zerine bir le abanmtr. Zavall millet, o lei hortlak yapan ruhu ayrt edemez. Ak smrgede kimi vuracan herkes bilir. Yarsmrgede ise milletin elini kolunu balayan canavar, yerli kyafetindedir. Herkes, kiminle, nasl dveceini arr.. Millet birbirine der. Ak smrgede satlk insanlar yzk ta gibi meydandadr. Yarsmrgede en alak hyanetler milletin kendisinden geliyormu gibi grnr. Bugn emperyalistlerin ak smrgeden kurtulmaya almalar bundandr. Yarsmrge hem masrafsz hem klfetsizdir.. Ne uraacaksn a, yoksul ynlarla?.. Balarna kendilerinden bir sr uak geirirsin; hem yersin, hem yedirirsin... Sana dman olacaklarna, birbirlerine girsinler... "Hr ve bamszsn" dedin mi, kimse sana yan bakamaz. Ara sra atacan sadaka ile btn dnyann dilencilerinden alk toplarsn. Smrge idaresi, smrge donanmas, smrge sava tanr yk m?.. Koyver son meteliklerine kadar harcasnlar. Boazlarna dein borca batsnlar ve kendi paracklaryla silahlansnlar... O zaman gr, seni senden ok savunacaklardr. Hem yalnz canlaryla balaryla deil, dinleriyle, imanlaryla, vicdanlaryla, namuslaryla, bilinleriyle... Birka eldivenli konuan centilmen diplomat, be diplomal profesr casus, be on tane de btesini, plann, silahl kuvvetini kotaracak yksek uzman gnderdin mi, btn bir memleket senin iin gnll alr. Artk soy soyabildiin kadar... Kendi elceizleriyle kuaklarn skp, dilerinden trnaklarndan artrarak sana bor demeyi namus borcu bilirler... Bir krdan paras tutmayan "s" kurmak bile bo emek... u enayileri bir gidip grelim, onlar yaamasn bilmez, gzel iklimlerinde biraz elenelim, resmen aktrmadan ilerini casuslayalm; diye gnderecein "turist"lerin bahii onlara yeter de artar bile... Ana vatannda bir alayn di kirasyla, yars-

mrgede emrine tmenler, ordular kurban edilecektir. Nene gerek belal ak smrge... Emperyalizm, elinden gelse, eski in mparatorluu'nu ve eski Osmanl mparatorluu'nu diriltmek ister. Sembollerinden bir trl kopuamay bundandr... Mill "Mcadele", Osmanl mparatorluu'nun arkasnda lm trpann tutan yabanc emperyalizmine kar alm bir savatr. O sava daha iyi kavramak iin, Osmanl mparatorluu'nun cihan emperyalizmiyle birlikte girdii iki byk drama ksaca gz atmamz icap eder: 1- Hrriyet "Devrimi" Facias; 2- Cihan Sava Facias. Birbiri ardndan gelen, biri tekisini srkleyen bu iki facia incelenmeden Milli Mcadele dramnn kiileri, perdeleri, sonular anlalamaz.

HRRYETMZ

HRRYET VE EMPERYALZM Yeryznn hibir lkesinde Trkiye'deki kadar ok Hrriyet ilan edilmemitir. Ve edilemez! Hrriyet "Trkiye"de ka defa ilan edildi?.. Ka kabine deiti ise en az o kadar... Yalan sylemeyelim ama her vilayette belki her vali, her polis mdr deitike, her kyde, her muhtar veya karakol kumandan deitike hrriyet ilan edilir. Konumuz o deil... Tarih bakmndan mehur Hrriyete gelince, o iki defa ilan edildi. Her ikisi de -aka gibi gelmesin- zorbaln btn dnyaya anlata anlata bitiremediimiz, Abdlhamit eliyle oldu. Sahiden onun eliyle mi? Yazk ki o bile deil... Sahnede grnen el onundu. 19 Mart 1877 gn, "Mebuslar Meclisi"nde yle dinlenildi: "Herkese bilinmektedir ki, Devlet ve milletlerin ilerleme, byklk ve kuvvetleri ancak adalet vastasyla olur. Hatta Devleti Aliyemizin (Osmanl mparatorluu'muzun) ilk kurulu zamanlarnda kudret ve kuvvetinin leme yaylm olmas, emri hkmette [ynetimde-hkmet etmede] adalete ve teb'ann her snfnn hak ve karna uyulmu olunmasyla meydana geldi!" (Meclisi Meb'ussan Zabtlar, s. 7) Bunu konuan dil Abdlhamit'in dili idi. Ama, fikir onun deildi. Yani, o byle dnyordu ve sylyordu ama syleyene bakma, syletene bak; deriz. Kzl Sultan' kim syletiyordu?.. Yerli paalarla beyler mi?.. Yok canm... Syleten "ecanip" (ecnebiler-yabanclar) idi. "Bila tefrik-i cins ve mezhep teb'ay Osmaniye'nin hrriyet ve msavat" [Cinsiyet ve mezhep ayrm yapmakszn Osmanl uyruklarnn zgrl ve eitlii] yarm yzyldan beri -1856'dan
15

beri- "yabanclara" gstermelikten ibaretti! "Bilatefrik'i cins ve mezhep"szn, halk; "Gvur, Mslman artk bir olacak" manasna anlarken, Sultan'n kastettii "yabanclar"dan bakas deildi. Asl istenmesi gereken: Topraklarmzda yabanclar kadar, Mslman Trk vatandan da hak kazanmasyd. Efendiler bunu tersine evirmilerdi: Trk-Mslman olmayanlar da, Trk-Mslman olanlar gibi hrriyete eit edilmek isteniyordu. Trk-Mslmann ne Hrriyeti vard?.. Hi... Asl istenilen yabanclarn hrriyeti idi. ngiliz: Ermeni'yi, Fransz: Rum'u, Rus: Bulgar', Srp' ve ilh. tutmutu. Trkiye'den birer lokma et kopartmak istiyorlard. Biz ise, koparp gtrmesinler diye, gelin, buyurun, ieride yiyin; diyorduk. Hrriyet bu idi... Ve onlar iindi. Emperyalist ajanlar "stanbul Konferans"n aarlarken biz, gya yabanclar kandrmak iin, aslnda yaranmak iin, 101 pare top atyorduk. Tarihimizde yazyordu: "Toplar, Avrupa Devletleri murahhaslar [delegeleri] zerine bir tesiri acip icra etmitir." (Ali Reat, Asr Hazr, s. 693) O gn bugn, hep Avrupa Devletlerine "Tesiri acip" yapma gayreti ve cakas kanmz kuruttu. 1878'de "Hasta Adam"n "ou autonomie ou anatomie" (ya ls, ya dirisi paralanmal) ii Ayastefanos'tan Berlin'e geince, Mebuslar Meclisi Bakanlndan Sadarete [Meclis Bakanlndan Sadrazamla-Babakanla] kan air ruhlu Ahmet Vefik Paa, Millet Meclisini tatil ediverdi. Cihan emperyalizmi gre alanna yeni bir kuvvet klcn atmt: "Berlin"!.. Yeni ve daha yrtc ve daha derebeyi olduu iin, Alman Emperyalizmi Trkiye Aaln daha kolay avlad. Abdlhamit ile Kayzer sarma dola oldular. Bu kahpe dneklii bir trl hazmedemeyen koca Sadrazam Mithat Paa, yle grlemiti: "Padiahm, merutiyeti kurmaktan ve ilandan muradmz, stibdad kaldrma ve zat ahanenizi grevinizde uyarma ve bakanlar kurulunun grevlerini belirleme ve ulusumuz apnda olgun eitlii temin edip, elbirliiyle ve gerekte ynetimin iyiletirilmesine almaktr. Otuz seneden beri yaymlanp da gerei yerine getirilmeyen Padiahn yazl emirleri gibi imdiki Padiaha yarar yazl emirleriniz, sava bunalmnn kalkmasndan sonra bile hkmsz kalmayacaktr. Zira, Kanunu Esasiyi [Anayasay] ilandan muradmz, yalnz ark-Dou Meselesinin kesin zmne neden olmak ve Avrupallarn aleyhimize alan azlarn kapamak nmayiinden ibaret bir yaranma
16

deildir." (Sadrazam Mithat Paa'nn Sultan Abdlhamit'e 11 Ocak 1877 gnl "Arizas" [Yksek bir makama sunulan mektup veya dileke.] Gsteriden baka ya nedir aziz Hrriyet ehidi Mithat Paa'mz?.. Mithat Paa, bana gelecekleri bilerek, inleye kkreye anlatmaya kalkyordu: "Bu konuda zat ahanelerine baz malumat arz edeyim: Evvela zat mlkanelerine ait [Padiahlara yakr bir biimde] olan vezaifi hkmdaranenizi (grevinizi) mutlaka bilmelisiniz. Zira, tm yaptklarnzdan millet nazarnda mesul olacaksnz. Bunun iin bakanlar kurulu ve hkmet memurlar grevlerin yrtlmesinden emin olmaldr kii, drt yz seneden beri milletimizi alakla altrp devleti gerilemeye-alalmaya uratan dalkavukluktan yakay syralm. "Bendenizin zat mlkanelerine fevkalade hrmetim vardr. Ancak kutsal eriat emirlerini uygulayarak milletimizin karlarna aykr olan en ufak hususta bile size itaat etmekte mazurum [mazeretliyim]. Hem de vatann selmet ve saadetini temin iin vicdanmla ykmlym. "Padiahm; Osmanllar kendi kendilerini iyiletirme ve ynetme yeteneine sahip olmaldrlar. Parlamento sistemiyle idare olunan bir millette nizam nedir, bilir misiniz?.. Bendeniz bir ar yk altndaym... Fakat milletin bendenizi mesul tutmaya almalarn isterim. Hem bu hal ile ereflenirim. "Padiahm! Dokuz gn oluyor ki bavurular ncelikle kabul etmemekte devam ediyorsunuz. inin aletine benzer olan zorlayc yasa hkmlerini reddediyorsunuz. Halbuki, aletsiz i grlmez. Sebeplere dayanan bendenizi ibandan azlederseniz, rica ederim, geleneksel ynetim anlaynzla u andaki devlet ynetiminin nem ve uygulamalarna uygun drerek badatrp kullanabilecek bir iktidar eline emanet buyurulsun. Mithat." (Mithat Paa, Ariza) Aslan Mithat Paa ak konuuyor... "Metalib'i milliye dairesinde temiyet'i umur edecek bir hey'et'i vkela ikame buyurulmas milletin sdde'i seniyyelerine kar olan ubudiyet ve sadakat'i mevrusesini btn millet ve tab'alar namna atebe'i felek mertebe'i ehriyarilerine ref'e cr'etyab oluruz. Katibe'i ahvalde emr ferman evketl, kudretl, mehabbetl, hilfetpenah efendimiz hazretleri17

n/'nd/'r."(*)(17 Terinisani 1335, Anadolu ve Rumeli Heyet-i Temsiliyesi Namna Mustafa Kemal)... gibi kpry geinceye kadar Arapa, Acemce szlerle oyalayp, iki yl sonra st gelince, Trke: "memleket ve milleti ynetmek iddiasnda bulunan zorbalar" yumruunu atmyor. ok gveniyor. Kime?.. Ne Hamit, ne de Mithat millete dayanmyorlar. Hamit o zaman zorbaln eski kalesi olan Rus ar' ile zorbaln yeni kabadays Alman Kayzeri'ne srtn veriyor. Mithat Paa, milletleraras dengede ar basan ngiliz ve Fransz Emperyalizmlerini arkasnda biliyor. 17 Kanunuevvel [Aralk] 1876 gn Lord Derby'ye (ngiliz'e) bir tebli yollayarak, Trkiye'de Rus taraftarlarnn bydn muhbirliyor. 9 Muharrem 1294 [1878] gnl yazda: "Msy Tiers'in uyarlar gibi... Konferansta kabul edilen eylerden mmkn olannn acilen ve serian yaplp" bitmesini istiyor. Kim istiyor?.. Mithat Paa... Kimden stiyor?.. ngiliz Lordundan... Abdlhamit'in elinde "devrimci" mi yok?.. Ali Suavi'yi Sultani mdr yapar yapmaz, Suavi, Mithat Paa'ya az dolusu hcum ediyor. Ardndan Ferik Kzm gibi kll, Cevdet gibi bilinli paalarla, "ayakl ktphane" denilen Ahmet Mithat gibi yazarlar, Mithat Paa'ya dnyay dar getiriyorlar. Celdet [yiitlik] meydannda Abdlhamit'e konumak deil, yapmak kalyor. Kanunu Esasinin 113. maddesiyle, pek meru hakkn kullanyor: 5 ubat gecesi "zzettin Vapuru"na ykledii Mithat Paa'y, onun beendii talya kysna attrveriyor. 1878 Ayastefanos Muahedesi [Antlamas] zerine, Mithat Paa: "Mslmanlar Bulgarlara nazaran daha aydndrlar, nk, Bulgarlarn yzde ellisi ii, yzde krk oban ve
( )

"Milli talepler erevesinde ileri yrtecek bir Bakanlar Kurulunun oluturulmasnn buyurulmas milletin ulu makamnza kar olan kulluunu ve geleneksel balln, btn millet ve uyruklar namna padiahlk saraynz (ulu hkmdarlk makamnz) yceltmeye cretkr oluruz. Her durumda emir ve ferman heybetli, gl, azametli, hilafetin koruyucusu efendimiz hazretlerinindir."

renperdir" brorn karr. Viyana'dan mabeyni hmayuna [Sarayda padiahn devlet ilerini yrtt daire.] yazar: "Bulunduumuz buhran idare iinde verilecek her vazifenin gcm yettiince yerine getireceimi iftiharla kabule mecbur olduumu arz ederim." Sultan Hamit de bunu bekliyordu. Bir ey demedi. Paa'y getirtti. Girit'ten zmir'e vali yapt, syleyecek tek sz yoktu. Gcnn yeterliini anlar anlamaz, Hammurabi andan beri, be alt bin yldr, btn Doulu zorbalarn oynadklar "adalet" oyununa bavurdu. Uydurma bir soruturma... Kapal mahkeme... Mithat Paa, Devleti Aliye'ye ihanetle kark adam ldrme suundan Taif'e srld. Ve orada bouldu. Ne arayan oldu ne soran. "Milletleraras denge"; Dveli Muazzama'nn [Byk Devletler] byle eyleri kurcalamasna elvermiyordu. Alman Emperyalizmi; Rus'la ngiliz'i, Asya'y paylama urunda uzlamak zorunda brakmt. ngiliz'le Rus birleince Mithat Paa akta kalmt. Ancak krk yl sonra, evvelce hi konumayan Abdlhamit -yapacak ii kalmad iin- uzun uzun konutu. "Enver olu"na Mithat Paa yaramaznn suunu ortaya dkt: "(...) Bilir misiniz ki Osmanl Meclisi Mebusannn verdii sava ilan karar bize neye mal oldu?.. "Bu Rus sava ile tekmil Balkanlar, Rumeli'yi kaybettik. Bu karar hi beenmedim. Fakat nleyemedim. Mithat Paa bu hususta ok srar etmiti. Savan korkun sonularn abuk grdm. (...) Rus Ordular Ayastefanos'a kadar geldiler. Subaylar stanbul'a girdi ve bize erefsiz bir antlama imza ettirdiler." (H. Ertrk, age, s. 160) Herkes yapt i te kendi dileine uyduunu sanyordu. Paa Padiah'tan, Padiah Paa'dan az yabancya gvenmiyordu. Bazen de yabanc oyunca olduklarn bile anlamyorlard. Abdlhamit'e "Niin merutiyete kydn?.." diyen bir ngiliz oldu. Abdlhamit byk altndan glerek: ngiliz dilerinin akl hocas Times Gazetesi'ne u karl veriyordu: "Beni hrriyete kar grenler yanlyorlar. Kullanmasn bilmeyen bir lkeye hrriyet vermek, kullanmasn bilmeyen birine tfek vermeye benzer. Herif, babasn, anasn, kardelerini vurur, sonra da dner kendisini ldrr." Ulu aamzn i dncesi bu idi. stibdad, halk ezip soymay bundan daha usturupluca hakl karalabilecek bir mantk ne srlebildi mi?..

Aalarmz, Trk milletine deil, yabanclara gsteri olsun diye hrriyetidirler. Kendilerini yabanclara beendiremezlerse tutunamayacaklarn bilirler. E... Yabanc bir deil ki pp bana koyasn. Ka tane emperyalist varsa, o kadar efendi karna kyor. Hangisine kul olacan aryorsun. Hepsi baka, kimi de zt eyler istiyor. Politikamzda hi kimsenin nceden akl sr erdiremedii kargaalk bundan ileri geliyor. Dokuz babal ocuk takkesiz geziyor. Emperyalistin Allah bir dediine inanma... Bugn ak isterse, yarn karaya evirir. Yzne glerse, arkada decein kuyuyu hazrlamtr. 1878'de Alman'a bel balayan Abdlhamit, Alman'n yetitirdii subaylarn eliyle 1908 Devrimi'ne deceini umar myd?.. kinci Merutiyet, baka deyimle "Hrriyet" byle ilan ettirildi. Ama dnya dner.. Abdlhamit, 1908 devrimcilerinin sonunu grnceye kadar yaad. 30 yl tutunmutu. "Muvazeneyi beyned-dveliye" (Devletleraras denge) denilen cambaz teli stnde ttihatlar 10 yl dayanamadlar. Bu, ttihatlarn ok ahmak veya alak, Abdlhamit'in ok kurnaz oluundan m? Deil... Byle eyleri stmze yormayn. Emperyalizm yle istemiti ve yle yapmt, yapabilmiti. O zaman Abdlhamit, karsndaki ttihatlardan, kendisinin daha deerli kukl a olduunu sanarak yanp yklmt: "- Enver Paa, sana olum diyorum. "(...) 33 sene saltanat srdm, padiahlm mddetince ferdin hrriyetine, ahsiyetine daima taraftar idim. Fakat keyfe m yea bir hrriyeti, geliigzel bir serbestyi de hibir zaman ho grmedim. (H. Ertrk, age, s. 158-159) "Padiah olarak bu memleketin tarihinde ilk Meclisi Mebusan ben atrdm. Fakat mebuslarn kfi derecede olgunlamam olduunu grnce, ayn meclisi ben kapattrdm." (H. Ertrk, age, s. 158-159) Biare vesveseli "Hakan", bunca denemeden sonra hl "ben yaptm"diye konuuyor.. Gene de mert adam... Yaptklarn kendinden sanyor. ttihatlarn yaptklarn da Enver yapt sanyor. Demek inanyor... Bu hametli kuklacklar tarihi yrttklerine samimiyetle inanyorlar. Gremiyorlar. Kendi iplerini oynatan yerli, yabanc kr kuvvetleri gremiyorlar. Hele Trk Milletini, hi acmakszn ikide bir kndeye getiren emperyalizmin birer ssl kuklas olduklarn dnemiyorlar.
20

Bir zart zurtla kelleler uurup bastklar yerleri titretiyorlar ya... Hep kerameti kendilerinden biliyorlar. Aldanmasnlar... Gerilerinden kimlerin geldikleri, kendilerini kimlerin ittiini, milleti nereye srklediklerini grsnler... Ellerinde mi? Trkiye, derebeyi art ok geri bir lke. Derebeylikte eref, zorbalktr. Ahlk, silsileyi meratip (kendinden bir parmak stne kul, bir parmak altna Tanr olmak)tir. Byle bir eref ve ahlk dnyasnda modern milliyet anlam, vatan duygusu hepsi zora ve silsileyi meratibe gre ayarlanr. Kimin derebeyice zoru stn grlrse, hi dnmeden onun metbluu (szerenlii-uyrukluu) benimsenir. Ayn zamanda bu hal, atasal igdyle de yapld iin, kimsece yadrganmaz. Tabi bir ey saylr, klelikle efendilik. Ziya Gkalp'n dedii gibi biz: "hem Oanz hem kuluz!" te ttihat faciasnn iyz bu adan kavranabilir. 1) Bu facia, kr kuvvetlerin gerektirdii kr tesadf deildir. Btn ile sosyal determinizmin sonucudur. 2) ttihatlarn toy, ahmak, bilgisiz, vicdansz, namussuz olmalarndan da ileri gelmez. Onlarn gerilerinde kendilerini gden kuvvetler, usta gler bylelerini semilerdir. Onun iin ttihat eflere "Yabanc casusu" demek bile ar... Ama, aradan yarm yzyl geince, Tarih onlarn nasl baya casus oyunca olduklarn soukkanllkla ortaya atveriyor. Basnmzda gze arpmadan bir tefrika yaz geti. Andre Malraux'nn "Babam Enver Paa'nn Arkadayd" ismini tayan yazs dikkate deer. Bu yaz, Osmanl Tarihinin son perdesini Malraux'nn babasyla harman eder: Baba Alsasl Alman, maceraya tapan bir casusuk... Daha Abdlhamit zamannda saraydan ie balyor. "Babamn, sevgi veya karlar ile saraya bal olanlar arasnda saray az ok bilenler varm", diyor Malraux. ttihatlardan nce "Panisliamizm"in [Btn Mslmanlar ayn ynetim altnda toplama amacn gden akm] bir Abdlhamit topyas olduunu belirtiyor: "Trk generallerinin zor grebildii bu rkek imparator, slam birlii elebalarn serbeste ve tabancasz odasna alyordu. Yalnzlktan iir ve polis romanlarndan baka hibir eye yz vermeyen bu tembel adam, oturup yabanc Mslmanlara gidecek beyannameler yazyordu. slamn nderleriyle mektuplayordu. Askerlerine postal alamayan bu mflis sultan, iki
21

yz bin ajann yol paralarn eksik etmiyordu. Birka yldr da Fas'tan Kabil'e kadar her yerde ve btn Hindistan camilerinde sultann ad dualara girmiti. Vatan szn yasak etmesi, 20 milletin kurduu Osmanl mparatorluu'nun bu Batl dncelerle ien kavrama dayanmayaca iindi." (Andre Malraux, Babam Enver Paa'nn Arkadayd, Cumhuriyet, 8 ubat 1961, Tefrika 4) Bu "yol paralar" nereden geliyordu?.. Malraux u kadarn aklyor: "(...) Bu arada Wilhelmstrasse (Alman Dileri Bakanl Hikmet Kvlcml) da yle dnyordu: yeniden canlanan Halifelik, gereinde ngiltere'nin, Fransa'nn ve Rusya'nn Mslman ordularna kar bir kutsal sava aabilir." (A. Malraux, age, 4) Panislamizm bu... Fakat, Hristiyan-Alman Emperyalizmiyle Mslman ynlar nasl kaynatrlacak?.. Abdlhamit ile Kayzer Wilhelm, Sultan Ahmet Camii nnde bir yaldzl "Alman emesi" kurmular. Ama bata Alman Bavekili, srf din ynn yeterli bulmuyor. "(...) Blow'un kinci Wilhelm'in hayallerini paylamad" (age, 4) belli oluyor. stanbul Alman Sefarethanesi'nde tartma var.. Alsasl Alman: "(...) Sefirine politika retmeye kalkmayacak kadar zeki idi ama yine de ona, Halife'nin Trkiye dnda bulaca saygnn ona politik stnlk getiremeyeceini, gavur Almanya ile yapaca ibirliinin kutsal sava geveteceini (ab - H. Kvlcml), Trkiye'deki slam birlii ajanlarnn da Sultan'n sand kadar gl olmayan propagandalaryla bunu nleyemeyeceklerini sylemi." (A. Malraux, age, 4) yle ise ne yapmal? "kinci Wilhelm'in demokrat geveze (...) sayd", "bu yzden de zerinde durulmaya demez" (A. Malraux, age, 4) bulduu "Gen Trk"leri ele almal. Bu nasl olacak? ok basit... Trk Ordusu'nu atlama tahtas yaparak... Bunun iin ise, Alman Emperyalizminin elini scak sudan souk suya sokmas gerekmez. "Trk Ordusu" torbada kekliktir: "Alman Eliliinde -ki orduyu yeniden kurma grevini aldktan sonra elilikten ok fazla bir ey olmu- (ab-H. Kvlcml) atmalar her yerdekinden daha ateli, Gen Trk'lerle sk fk
22

birok Alman subay hareketi iyi gryor, birounun gnl de mparatorunki gibi, Sultandan yana, ne de olsa devletin ba o." (A. Malraux, age, 4) u bizim biare "Hrriyet" kuuna bakla, Ba, Alman eliliinde, Alman subaylaryla Alman casuslar arasnda balanyor. Hrriyetin niin Abdlhamit tarafndan ilan edildii, Abdlhamit'in 31 Mart Olay'na kadar niin "ihtill"ce tahtndan atlamad bundan anlalyor. Alman elilii ve Alman subaylar anl aletleri olan Kzl Sultan'a kyamyorlar... Alman casusluunun tehis ve tedavi teknii ak: "(...) Toptan eriyip giden bu memlekette nemli tek varlk ordu. Onu da bu srada yalnz Gen Trk'ler nce ayakta tutabilir, sonra da gelitirebilirler." (A. Malraux, age, 4) tede: "(...) Btn devlet gc Sultan Abdlhamit'in elindeydi." (A. Malraux, age, 3) Ama Hamit ne yediini bilmiyordu: "Genel olarak zorbalk dzenlerinde zorbann politikas iyi bilinir de kendi kiilii pek bilinmez. (Buras ark, her ey derebeycedir. - H. Kvlcml) Burada Sultan'n kiilii az ok biliniyor, ama politikann ne olduu anlalmyordu." (A. Malraux, age, 3) Sultan ne dediini bilse, zor gcn koruyacak... Onu yapamyor. Tersine: "(...) Ordu komutanlar arasnda milliyeti olduklar kukusunu uyandranlar hemen kovulurmu. stanbul'un ba hrszn, sultan, alay olsun diye Bahriye Nazr yapm. Bahriyeyi mahvettii iin de ahane hediyeler vermi kendisine... (...) Abdlhamit'in, pasl toplarn ac ac glerek tefti ettii tekneler..." (A. Malraux, age, 4 ve 5) "(...) Bata olmak iyi, ama gl olmak daha iyi. (Alman Emperyalizmine "ha" deyince salhaneye srlecek ordu gerek. - H. Kvlcml) Bu memleketi (Trkiye'yi - H. Kvlcml) kim ynetirse ynetsin, yalnzca orduyla ynetebilir. st taraf laftr." (A. Malraux, age, 4) Trk Ordusu ise: "elilikten ok fazla bir ey olmu" (Trkiye'nin vasi ve amiri kesilmi) olan Alman eliliinin elinde. Birok Alman subay "Gen Trklerle sk fk"... Alman Emperyalizmi kaleyi iinden fethetmi... Btn anahtarlar elinde... Parman oynatsa yeter... O zahmete de kendi
23

katlanmyor. Khne imparatorluklar kundaklamakta denenmi el ulaklar var. Orta Asya'da Rus arl'na kar kullandklarn, Gen Trkler arasna sokuturuverdi: "(...) Gen Trkler hareketi, imdi artk Kafkasyal eski Rus terristlerinin parma ile dzene girmi, askeri bir ayaklanmaya hazrlanm, zaferi kazanacak duruma gelmitir. Bylece politik g dinsizlerin eline gemi olacaktr." (A. Malraux, age, 4) 09.06.1908 "Reval Mlakat"* (Makedonya'ya Hristiyan vali koyma anlamas) bomba gibi patlad. Selanik konsolosluklar, farmason localaryla ttihat ve Terakkici subaylar kaynatryor. Alsasl Alman, raporunu bekleyen Alman elisini bir kenara ekmi: "(...) Ekselans, demi; msaadenizle bo laflar bir yana brakalm da yapabileceimiz, elimizde tutabileceimiz eylerden konualm. (...) Jn Trk hareketinin birka aydan beri (yl deil! - H. Kvlcml) aydnlar evresinden subaylara getiini, hrriyet isteklerinin, halk kaynamalarnn arkasnda ayaklanmann teknik bakmdan yollarn incelemeye baladn sylemi." (A. Malraux, age, 3) Makedonya gibi, dirlii, yabanc subaylarla yerli ekyalarn eline gemi olan topraklarda her temen kendi bana bir yiit devletik... Selanik'te farmason localar, Manastr'da "Harbiye Mektebi" ileniyor. Hemen: "stibdad ykmak, zulm, zorbalk ve mutlakyeti ortadan kaldrarak hrriyeti elde etmek iin, 1908'de (Haziran 1324 ortalarnda) Niyazi ve Eyp Sabri Beyler, aralarnda Resne Belediye Reisi Cemal ve Temen Osman Beyler de olduu halde Resne, Prespe ve Ohri dalarna kmlard." (Hsn Sadk Durukal, Bir Telgrafnn Anlar: Hrriyetin lanndan
<> Reval Antlamas: 9 Haziran 1908'de gerekletirilen ve Makedonya'ya * Hristiyan vali koyma anlamas olarak aklanan; aslnda ngiliz Kral Edward ile Rus ar kinci Nikola'nn Osmanl mparatorluu'nu blmek iin anlamaya vardklar grme. Birinci Cihan Savandaki cepheleri ve ittifaklar belirleyen antlamadr. Bu antlamayla Hindistan'n ngilizlerin ynetiminde olduu Ruslarca kabul edilmi, Hindistan yolu zerinde ngilizlerin Ruslarca rahatsz edilmeyecei bir nfuz blgesi kararlatrlmtr. Buna karlk Ruslara Boazlarn denetimi braklmtr. Reval Antlamas'nn dnya tarihi asndan nemi ise, ngilizlerin Rusya'yla anlaarak, Almanya'nn Rusya'yla anlama olasln ortadan kaldrmas ve Almanya'nn Osmanl Devleti ile scak bir yaknlama iine girmesidir.

nce ve Sonra Manastr'da Cereyan Eden Hadiseler, Cumhuriyet, 03.11.1958) "Manastr valisi ve hkmet gayri merudur." "Ey milletin Manastr vekili! (...) sank olarak istenilen kiilerin sorguya ekilmek zere stanbul'a celbine hibir yasal gereklilik yoktur." "Maksat, mmetin zgrlnn meru hukuku, darei medeniye"dir. "Bugn enzr- fasikn [gnahkarfesat baklar] Manastr vilayeti hrriyetileri zerine ynelmitir." (Ahmet Bedevi Kuran, 30 Haziran-Konsolosluklara Muhtra, Osmanl mparatorluu'nda nklp Hareketleri ve Milli Mcadele, 1956, Baha Matbaas, s. 430) Bunlara kar: "8 Temmuz 1908'de 18. Frka Komutan emsi Paa zel trenle Manastra (...) gel"di. Maiyetinde: "(...) Pirzirin, Pritine ve Mitrovie hapishanelerinden beraber getirdii sulular"dan "tedip gc" vard. "(...) O gn saraydan ald direktif dairesinde tertibat almak zere maiyeti erknile birlikte akama kadar telgrafhanede kald. Ertesi gn yani 9 Temmuz 1908'de leden evvel Vali Hfz Paa'nn ziyaretine gitmitir. Oradan dnnde Drahr Kprs zerinde bir ocuk eline bir mektup vererek yanndan sratle uzaklamtr. emsi Paa, damad ve hususi katibi Sreyya Bey'e mektubu okutmu ve mektupta dalara kanlarn takibine gitmemesi hayatnn muhafazas noktasndan kendisine tavsiye ediliyor"du. 10 Temmuz 1908'de Manastr Postanesi... "(...) Nbet Bamemuru Halis Efendi" Muhabere Memuru Fahri lgren'e "(...) mdrn masas zerinde duran (...) pelte halinde vine tatls"n gsterip: "(...) - Fahri, bu fal-i hayr [hayra alamet] deil, (...) krmz tatl kana delalet eder. Herhalde ittihatlar tarafndan gnderilmi olacak- dedi." "emsi Paa Manastra geliinin drdnc gnne rastlayan 11 Temmuz 1908'de yola kmak zere hazrlanm ve Pirzirin, Piristine ve Metrovie hapishanelerinden beraber getirdii sulular nceden yola karm ve az sonra da yayl arabalar telgrafhanenin kaps yannda sralanm ve emsi Paa arabaya binmek zere telgrafhanenin cmle kapsna indii srada alt kattan tabanca sesleri duyan Fahri lgren derhal alt kata inmi ve emsi Paa'nn byk damad Binba Rfat Bey
25

ile Garp Muhaberat efi Lbnanl Katolik Abdullah Efendi'nin posta mdrnn odasndaki kasann yan tarafna bzlerek siper aldklarn grm ve yanlarna giderek silah sesleri kesilinceye kadar orada kalmtr. Fedai subaylardan Atf Bey, emsi Paa'y vurduktan ve birka el silah daha attktan sonra telgrafhanenin yan bandaki kundurac dkkanna girmi ve oradan Kurt Deresi boyunca yryerek Harbiye Mektebine iltica etmitir. Silah seslerini iiten ve geri dnen sulular kafilesi telgrafhanenin nne gelmi ve havaya silah atmaya balamlardr. Nihayet silah sesleri kesildikten sonra posta mdrnn odasndan Rfat, Abdullah Beylerle birlikte dar kan Fahri lgren, emsi Paa'nn cesedini kanavie denklerinin zerine uzatlm bir halde grmtr. emsi Paa son nefesinde "Allah iin syleyiniz, beni bir subay vurdu" demitir. lenin damad "iki derece birden terfi ettirilerek albayla ykseltilip Tedip kuvvetleri" banda "Niyazi ve Eyp Sabri ile arkadalarn diri veya l olarak yakala"mak emrini alan Rfat Bey "koyu ttihat olduundan hrriyet kahramanlarnn takip edilerek tutulmalar konusundaki emir yerine getirilmemitir. "emsi Paa'nn 12 Temmuz 1908'de cenaze merasimi yaplm ve hapishanelerden getirilen sulularn (Paay ldrenin deil koruyann - H. Kvlcml) kollarna kelepeler taklarak karldklar hapishanelere gnderilmitir." "(...) birka gn sonra (Rfat Bey yerine tedip kumandanlna - H. Kvlcml) gnderilen Tatar Osman Paa Manastra gelmitir. Fakat Osman Paa, Niyazi ve Eyp Sabri Beyler'in takibine gitmemi ve ii Manastr'dan idareye balamtr." (H. S. Durukal, age) Bunun zerine ikisi komik, ikisi trajik olmak zere 4 telgraf, 4 havai fiek gibi Hrriyet ilann yanklar. Bunlarn hangisinin komedi, hangisinin trajedi olduunu biz sylemeyelim. Drd de 23 Temmuz 1908'de (10 Temmuz 1324 gn) ekilir. Resneli Niyazi, Eyp Sabri ve arkadalar, gece Tatar Osman Paa'nn yerini basmlar, "(...) muhafzlarnn uykuda bulunduklarndan istifade ederek ve nbetinin azn balayp tfeini elinden aldktan sonra st kata kmlar ve Tatar Osman Paa'y uyandrmlardr. Uyku sersemlii ile gelenleri karsnda gren Osman Paa ilk sz olarak: Arkadalar, pekiyi bilir26

siniz ki ben 313 [1897] Yunan Savanda sizlere ok yardm, etmitim" demi. Gn aarmadan, "sekiz on kii tebdili kyafetle telgrafhaneye geldiler, "derhal lambalar sndrnz, katiyen ses karmaynz" emrini verip gittiler. Henz lambalar sndrmtk, tam o srada Eyp Sabri, Resne Belediye Reisi Cemal Beylerle daha birka kii muhabere salonuna girdiler. Hemen lambalar yaktk, semaver zaten kaynamakta idi. Kendilerine scak scak birer ay ikram ettik." Ve Mabeyne u iki telgraf ekildi: 1- "Ztahaneye; "Bu sabah afakla beraber Niyazi kullar ile birlikte Manastr'a girildi. Niyazi Bey, misafiri hassmz Osman Paa Hazretlerini kararghndan alp Resne'de ikametine tahsis edilmi olan kkne gtrd. Marnileyh [ad geen] Osman Paa izaz edilecektir [arlanacaktr]. (23 Temmuz 1908 Eyp Sabri) 2- "Ztahaneye; "Arzuyu umumiye ile bugn burada hrriyet ilan edildi. Tasdikna ferman buyurulmasn makine banda bekliyoruz. (23 Temmuz 1908 Perembe/ Eyp Sabri)." Resne Telgraf Mdr Arapkirli efik Efendi... "(...) Vaktiyle Selanik'te gizli olarak faaliyette bulunan ttihatlar arasnda ve Frkann erknndan olan Talat, Nesimi, Bahaettin, akir ve eraftan hsan Beylerle birlikte alm olan Prespe Telgraf Mdr Arapkirli efik Efendi, ttihatlarn teebbslerinde muvaffak olamayacaklar dncesiyle ve bir klah kapmak sevdasyla Niyazi ve Eyp Sabri Beyler tarafndan Prespe havalisine gnderilmi olan Temen Osman Efendi'nin postaya verdii mektuplar yerlerine gndermeyerek zarflaryla birlikte Selanik'teki Vilyat Selse [Selanik, Manastr ve Kosova'dan oluan 3 vilayet] Umumi Mfettii Hseyin Hilmi Paa'ya gndermi, durum "ittihatlar tarafndan haber alndndan efik Efendi gyaben idama mahkm edilmitir." "Eyp Sabri Beyin (...) telgraflar zerine btn Manastr halk ellerinde al-yeil bayraklar olduu halde kla meydannda toplandlar. Biz telgraflar da toplantya katldk. Harbiye Mektebi Mdr Vehip Bey (Vehip Paa) top arabasnn zerine karak bir buuk saat sren bir konuma yapt. Nutkuna o ana kadar iitmek frsatn bulamadmz:

Ne efsunkr imisin ah ey didr' hrriyet; Esir'i akn olduk geri kurtulduk esaretten [Ne bylymsn ah ey hrriyetin gzel yz Aknn tutsa olduk, geri kurtulduk tutsaklktan] (Namk Kemal'in nl "Hrriyet Kasidesi"nin nl beyiti.) szleriyle balad. Vehip Bey'den sonra eraftan Kenan ve Avukat Hasip Beyler ve dier baz kimseler de konutular. Hrriyet havasn teneffs etmeye balayan halk "Yaasn Hrriyet" diye bararak bu mutlu gne eritiklerinden dolay sevinlerini gstererek ve birbirlerini kucaklayarak tebrik etmekte idiler. Merasim bittikten sonra halk dald ve dkknlar alarak herkes iiyle gc ile uramaya balad." Arapkirli efik Efendi ise: "O gnn akam yani Cuma gecesi zifafa girecek (. ) bu haberleri ve zaten gizli ttihatlar tarafndan idama mahkm edildiini renmi olduundan ldrm, mavzeri eline alarak telgrafhaneden havaya boaltmaya balamakla beraber, aadaki telgraflarn yazlmasn talep etmitir: 1- "Selanik'te Rumeli Vilyeti Selse Mfettii Hseyin Hilmi Paa Hazretlerine; "Bulgar ekyas tarafndan Selanik berhava edilecektir. Dinamitlerin gizli bulunduu mahzen Cenab Hak tarafndan bana bildirildi ve mahzenin anahtarlar Cebrail Emin tarafndan bana getirildi. Yerlerini gstermek ve btn dinamitleri meydana kararak Selanik'i bu felaketten kurtarmak zere derhal Selanik'e mahfuzen celbimi [korunarak gnderilmemi] rica ederim. "10 Temmuz 1908 "Presbe Telgraf Mdr efik." 2- "Bilaistisna Manastr Halkna ve Asakiri ahaneye; "Allahn emriyle dnyann slahna memur edildim. Fakat, baz cahiller beni katledeceklerdir. Hemen imdadma yetimezseniz dnya yklacaktr. "10 Temmuz 1908 "Presbe Telgraf Mdr efik" Fahri lgren "(...) 25 Temmuz 1908'de kurulan ilk ajans servisi tarafndan gnderilen telgraf al"nca "alt Selanik merkezine "bekle" iaretini vererek telgrafhanenin yan bandaki subaylarn devam ettikleri Muharremin Kraathanesi'ne gid"er. "Bir masann stne kar." O kadar heyecanla sze
28

"(...) balad srada Yzba Ali Bey (Ali etinkaya) ajans elinden almak ve okumak iste"r. "Svari yzbas Palabykl Nezir Efendi: "- Ali Bey brak telgraf okusun" der. Bu telgraf, Eyp Sabri'nin telgrafndan "(...) gn sonra stanbul'da Sait Paa Kabinesi'nin kurulduunu ve Sultan Hamid'i ikna ederek (...) Merutiyet (...) kurulmasna Padiahn iradesinin elde"edildiini bildiriyordu. "O tarihlerde herkes Sait Paa'dan takdir ve sitayile bahsederdi." (H. S. Durukal, age) Abdlhamit'in hrriyet ilann gazetede okuyunca en ok aanlar, donakalanlar ttihatlar oldu. Kimse inanmyordu. Herkes haklyd. Bu trajikomik "devrimin nereden geldiini bilen yoktu. Malraux anlatyor: Babas Alsasl Alman "(...) dou dilleri diplomasn alr almaz yeni domakta olan stanbul niversitesine yolland. Ve ksa bir zamanda gen Trk aydnlar zerinde kardee bir sayg kazand. Bunu derslerinin cokunluuna ve konusuna borluydu. 1908'deki ilk kurlarna toptan "Action Felsefesi" adn vermiti. Nietzsche'den sz ederken Profesr Vincent Berger'in gergin belagati, Zaratustra'nn (Zerdt'n) henz gizli kapakl olan sesinin yanks yok deildi. Arap terkipleri yerine kulland Trke zdeyiler konumasnn etkisini daha da attryordu." (A. Malraux, age, 3) Demek, "devrimcilik" gibi "niversite" profesrl ve "zdeyiler" de yabanc casusluuna dayanmt. Hatta Enver'in, Cihan Sava'ndan sonraki "Anadolu uralar Hkmeti" bile oradan geliyordu. Alsasl: "Sosyalizmin zaferini kanlmaz sayyor, istiyordu da." (A. Malraux, age, 4) "stanbul'daki Alman Bykelisi, babamn action (hareket, i, devinim) felsefesinde, action'un felsefeden nce geldiini anlamt. "Bir gn Bykeli kendisine yar aka, yar ciddi: "Bu bizim evin burada tutturabilecei ciddi bir propaganda nasl olabilir sizce?" diye sormu. Babam bu sorunun, Bykeli de babamn verdii cevabn ciddiliinde aldanmam. Birka ay sonra bir propaganda servisi kurulmu, babama dorudan doruya Bykeliye bal olarak bu servisi dzenleyip yneltme ii verilmi." (A. Malraux, age, 3)

Bylece, geenki Alman Cumhuriyeti'nin ban yiyecek: "Nazi Propaganda Bakanl"ndan nce, Alman emperyalist azgnl, Osmanl mparatorluu'nun ban yiyecek olan gnll Goebels'leri stanbul casusluk servislerinde kahramanlatrmt. Bu kahraman, "Alman propaganda servisine" dayanarak "birka aydan beri subaylar evresinde ayaklanma" haberini Alman elisine vermiti. Alman Propaganda Servisi, o "diplomal" ve Trk niversitesinde "zdeyi" akmn yaratm "Aksiyon Felsefesini" kullanmak iin ok dnmedi. Btn ke balarn silahl kuvvetlere tutturmutu. Beenmedii fikri szdrtmazd. "Fedai" ve "kurun" boldu. Alman benzerinde rgtlendirdii Trk Ordusu, Prusya Yunkeri Von der Goltz Paa'nn eli altnda idi. Alsasl "hi sevmedii Yunkerlersaltanatn ykacakt... Bu dncesini Alman Ataesine aklad: "Bir ordu devlet kurmaya yetmez. Ama alt aydan beri (daha yl bile deil - H. Kvlcml) bir yenilik var: Rus devrimcilerinin yetitirdii Kafkas Mslmanlar, Gen Trk komitelerinde neredeyse ba olmak durumundalar. Hareketin ideolojisiyle savaa girmeksizin kadrolar batan aa deitirebiliriz: Her devrimde olduu gibi Meclis adamlar yerine komite adamlarn, hatta isterseniz diktatr adamlarn getirebiliriz. Gen Trk kadrolar, hatta halk ynlar (6 aylk hr basn rakamlar sayesinde - H. Kvlcml), Talat ve Cemal gibi halktan gelmi, Enver gibi devrimin tetiini ekmi adamlarn diktatrln bir gerileme saymaz, bunu hep kendilerine bal kalacak, kendi szcleri olacak bir dzen diye grrler..." (A. Malraux, age, 4) Ve aldatlrlar... Cahil halk deil mi? Yabanc casusluu, Trkiye'de yapma bir "Hrriyet" olsun tattrmayacaktr. Diktatrl popler klmak iin hangi ideoloji propaganda edilecek? O da soru mu? Abdlhamit'e gargara ettirilen "Panislamizm'in iki yz bin casusu hi dokunulmadan yerinde kala-bilir. Onun stne, ar Nikola lkesinde "Rus devrimcilerinin yetitirdii" (Kafkas Mslmanlar eliyle, Orta Asya'da Alman Emperyalizmine nclk edecek olan) "Panturanizm" eklenebilirdi. Zaten ha Arap hac, ha hac Arap... Panislamizmle, Pantrkizm birbirinin tersi. Tutmayp da ne yapacak? Alt taraf "Aksiyon Felsefesi" deil mi bu? Sng ucuyla drtverirsin, olur biter. Daha dorusu, "Aksiyon Felsefesi": "altta kalann can ksn" yahut "gemisini
30

kurtaran kaptan" felsefesinden baka nedir?.. Kayzer'in "ya rs ol, ya eki" parolas da, "Panturanizm", "Panislamizm" muzu gibi yiyenin niyetine gre kokard. onu yedirmekte idi. Alsasl Profesrn oluna gre, babas, Meclis yerine geirmek istedii kadro diktatrln oktan bulmutu: "Haftalardr da Enver Paa'yla bu yolda konuuyormu zaten, hareketi kknden deitirmeli, grgl devrimciler arasndan sokak arpmalarna hazrlkl, yalnz dzenli ve dayankl olmalarna baklacak sekin kadrolar yaratmal, diyormu. Yine haftalardr -Almanya hibir sorumluluk yklenmek istemedii iin- Msr yoluyla Gen Trklere son model makineli tfekler getirtiyormu." (A. Malraux, age, 4) Alman "Propaganda Servisi" neden Enver'i seiyor?.. "Devrimin tetiini ekmi"... Doru mu?.. Yukardaki grg tanklarnn bildirisi ak: Devrimin tetiini eken, ilk defa daa kan Niyazi Bey'dir. Hrriyet geyii ile n alan bu sakall Resneli Subay, kala gz arasnda ldrlp sahneden kaldrld. Niyazi dada tutununca, ge kalacaklarndan korkan Selanik'teki farmason ttihatlar, Enver'i ne srmeye altlard. Grg tan telgraf anlatyor: "Enver Bey'in stanbul'a gnderilmesi ve padiah tarafndan taltif edilecei mabeyinden gelen bir telgrafla bildirilmesi zerine, ortada grnmemi ve firar ettiine dair rivayetler kmt. Enver Bey'in Perlipe dalarn aarak Tikve kazasnda eraftan Cemal Bey'in nezdine gittii sonradan anlald." (H. S. Durukal, age) Ahmet Bedevi Kuran: "Genelkurmay Binbas Enver Bey de hilekrcasna bir biimde celp edilmek istenmi ise de, hain ama kefolunarak Cemiyet'in "Rumeli Tekilt Dhiliye ve Kuvve-i craiye Mfetti-i Umumilii" grevini yapmak zere geici olarak resmi grevini terk ederek dahile [rgt iine] ekilmitir. Enver Bey'in nasl bir kahraman olduunu oradaki subay arkadalarmz elbet bilirler" diyor. (A. B. Kuran, age, s. 421) Ayn yazar: "Manastr avc taburu daa ekilen Kolaas Niyazi Bey'in takibine gitmiyor. Dier taburlar da hasta olduklarn ileri sryorlar." (age, s. 421) dedikten sonra, 9 Temmuz'da: "Manastr Fevkalade Kumandan (...) Mir Osman Paa'y (...) evinden
31

kaldr"an asl kahramann adn verir. Yalnz: "Bugn memleketimizde bu sekin vatanda namna en ufak bir minnet nianesi bile yoktur. Zavall kahraman!"der. (A. B. Kuran, age, s. 428) Tetii eken Niyazi yok edilip yerine karlan Enver neden o kadar iirildi? Malraux'dan dinliyoruz: "(...) Babamn Enver'le ilikisi bir dostluk durumuna gelmi. Konumalar gen binbann henz belirsiz olan ideolojisine eki dzen veriyormu. Almanlar Enver'i tanyorlarm zaten; Prusya alaynda staj grdkten baka, Berlin'de Atae olarak da bulunmu." (A. Malraux, age, 5) "Zabitandan arkada" erkes Hasan Amca, lmeden, Enver'in yabanc aleti bir hain olduunu aklad. Enver'in "(...) Romantik taknl biraz rktyor, ok defa da sinirlendiriyormu Almanlar. Babamn doasna uygun gelen de asl bu tarafyd." Diyor, Malraux. (A. Malraux, age, 5) Neden sinirlendiriyormu?.. nk Almanlar, biri Alsasl Hristiyan, dieri Makedonyal Mslman olan bu iki adamn, Almanlardan ok Alman olularn aa vurmalarndan korkuyorlarm. Alman elisi Alsaslya: "(...) gizli kaldka ok iyi olan bu politikann (kadrolar deitirmenin) aa vurulmasnn yersiz olduunu sylemi. Babam szleri inkr edemedii iin bsbtn bozulmu. Coup fazla ileri gitmi besbelli. htiyatszlk babamn ba kusuruydu. amanlk madalyasnn ters yz... Eliliin gizli bir partiyle aracs olacakt elbet; olacakt ama Trk Dileri Bakanlyla kendi arasna kimsenin girmesini de istemiyordu." (A. Malraux, age, 5) Yani btn i, diplomasi formalitesini bozmadan casusluunu yrtmek... Nitekim Alman Bakan "Blow", onu: "Bu biraz takn ama yapabilecekleri yabana atlmaz delikanl" sayar. stanbul'da Alman elisi dururken, ayrca bir zel temsilci bile yollar. Ve Alman elisi, ancak 31 Mart Vakas'ndan sonra ajanlarna, bir ara, dillerini tutmay bilmelerini hatrlatr: "Saray adamlarnn tertipledii kardevrim, Makedonya'dan gelen Gen Trk Ordusu'yla stanbul'da, babamn nceden grd gibi, bastrlnca; tahttan indirilen Abdlhamit'in yerine, ha var ha yok Beinci Mehmet getirilip Parlamentonun gc artnca, eli babama byle konumasnn grevleriyle pek uyumadn hatrlatm." (A. Malraux, age, 5)
32

Artk ondan sonra, Osmanl mparatorluu'nun yklncaya kadar bana gelen ve gibi gittike byyen bellar, perde arkasnda Alsasl Alman casusunun ve perde nnde Enver'in parmayla, Alman Emperyalizminin yararna evrilir. Mehur Trablus Sava'nda, Alman Emperyalizmi, bu iki adama szde mttefik olduu talyan Emperyalizmini arkadan vurdurur: "(...) talya, Trkiye'ye sava ap da Enver Trablus ordu kumandan olunca (Alsasl casus - H. Kvlcml), kendini onun yanna gndertmenin yolunu buldu. "(...) "1910 sonlarna doru bir kaak gemisiyle Tunus yaknlarnda kyya ktklar zaman talyanlar btn limanlar elde etmilerdi. Bir hayli zayf olan Trk kuvvetleri, Msr-Trk snrlarnda dalmt. stanbul'dan hibir yardm umudu yoktu. "(...) Ordunun perian durumu Enver'i ilkin fena rktmt..." Fakat: "(...) Babam Almanya'dan da ciddi bir yardm greceinden eminmi; nk, Von der Goltz, "Bingazi'den vazgemek intihar etmek demektir" diyormu. Geri gizli yardmlar ister istemez snrl olur. Ama Enver'in stanbul'dan bouna bekleyecei para gelmi, stelik de mkemmel makineli tfekler. "(...) stanbul'daki Alman eliliinin ve Trklerin kurduklar ebekeleri iyi bilen babam, Almanya'da yetimi on kadar Trk uzmanla bir ebeke kuruvermi. (...) Hristiyanlara kar her Mslman be on kurula casusluk yapabilir. (...) (Tunus ve kuzey Msr yoluyla - H. Kvlcml) Trkiye'den ve Almanya'dan sekin eteler kurulmasn salayacak kadar silah ve cephane geliyordu. (...) Babam, eyh Snusi'nin hecin develi askerleriyle (...) Libya lndeki kabileleri ayaklandrmak, hi savaa girmeden talyanlar dank ete basknlaryla, modern bir gerilla savayla yerinde saydrmaya almak fikrini vermi. (...) Enver'in (...) gsterii, kudreti, cokunluu, sevimlilii hep birden l beylerinin gnln kazand. ay iinde l (Enver'in - H. Kvlcml), buyruuna girmiti. Kiiliinden gelen gce, Halife'nin kzlarndan birine nianlanmann bysn de katarak gebe srlerini dzene sokmak kadar olmayacak bir ii baard." (A. Malraux, age, 5) te nl "Trablus Destan"nn iyz!.. Enver'in ordularn elinde youran Von der Goltz yle istemi.
33

Uzak, savunulmaz Bingazi'de bouna insan ve ara harcamaktansa Balkanlar dnmek olmaz myd? Her eyden nce emperyalizmin balca dilei Osmanl'y kurtarmak deil, yarmsmrgelikten btn smrgelie evirmekti. Yarmsmrgelikle yetinmek o zaman iin baka emperyalistlere pay brakmak olabilirdi. Prusya aalndan yetime generallerin Osmanl paalarndan daha az bir "intihar" kabadayl gtmedikleri sylenemez. Ama, Balkan Bozgunu, Trkiye'yi Panislamizmden Panturanizme evirmek iin de iyi bir ortam yaratacakt. Bulgar Ordusu ne idi? Prusya metodunun bir yarat... Onun iin Trk Hariciyesi, Balkan tehlikesi nnde, gz gre gre uyuturuldu. Daha Abdlhamit zaman, 14 Eyll'de, Frka Kumandan Mir brahim Paa, Mabeyn Baktibine: "(...) Rumeli vilyeti selasesinde (Kosova, Selanik, Manastr) genel bir devrim hazrlanmas (tertibini)... Ve byk devletlerin tm de hl Islahatn (yiletirmelerin-Reformlarn) uygulanmasn ve yrtlmesini denetlemek bahanesiyle Makedonya'da ayrcalkl bir yer kazanmaya altklarn" haber vermiti. Abdlhamit sadrazama ferman yollamt: "(...) askeri yollarn hzla tamamlanmas (...) ordularn yedek askerlerinin gerekirse tam hzla silah altna alnabilmesi (...) 28 ubat iin, yerel hkmet yneticileri ve asker grevliler gereken tedbirleri imdiden almal ve sava zamannda askerye tarafndan alnabilecek ahali nezdindeki hayvanatn da cetvelleri (...) svari ve topu mrettebatna gereken hayvanlarn Rusya ve Avusturya'dan satn alnmas ve sanayi alaylarna kafi miktarda krek, kazma, balta ve benzer aletlerin datlmas ve askerin sratle vapura bindirilmesi yahut vapurlardan indirilmesi iin Rodos'ta ve Bandrma'da iskeleler ina olunmas (...) kinci ve nc Ordular mrettebatndan yz elli tabur askere manevralar yaptrlmas (...) Mabeynden Sadarete [Padiahtan Babakanla] bildirilmiti: Bulgaristan Emaretinin (...) yrrlkteki ilikilerinin olgunlamas sahte bir ey olup gelecek bahar mevsiminde sava kmas ihtimali srekli ve hatta pek kuvvetli... " Atina sefirinden mabeyne: Trkiye'yle "Bulgaristan arasnda sava kmas durumunda Yunan hkmetinin Salta34

nat Seniyye'ye [Osmanl Saltanat'na] yardm olarak kara ve deniz kuvvetleri tahsisine amade olduu"nu, "(...) Hkmeti Yunaniye'nin Rum ekya etelerini datmaya karar verdiini" haber vermiti. 8 Eyll'de: "Yunan Dileri Bakan (...) gizli bildirisinde, gelecek bahar mevsiminin bandan itibaren Hkmeti Seniyye'ye kar tecavzkrane bir savaa balamak Bulgaristan Emareti'nce kesin karar altna alnm olduu"nu anlatmt. "Balkan Sava'ndan ok zaman evvel ngiltere Kral'nn Hindistan Maviri olan Ali Han'a Londra'daki Yunanistan ve Srbistan Bykelileri mracaat ederek Bulgarlarn Balkanlarda Trkiye'ye kar sava hazrlklarn ve kendilerini de ttifaka davet ettiklerini bildirmiler, byle bir badireye taraftar olmadklarndan durumun Osmanl hkmetine ulatrlmasn ve ufak bir cemilekrlk [iyilikseverlik] karlnda bu ittifaka katlmaktan vazgeebileceklerini. "(...) Yunanistan demiryollarnn, Avrupa demiryollarna birlemesine msaade ve Srbistan ihracatnn Selanik yoluyla yaplmasna izin vermekten"ten baka bir ey istemedikleri ttihat Dileri Bakan Asm Bey'e yazlr. Cevap verilmez. Bykelilik mensubu Nurettin, "Kalemi Mahsus Mdr Etem"e, "bu yaznn alnp alnmadn sor"ar: "Geldi, fakat hasralt edildi." karln alr. (A. B. Kuran, age, s. 512-513) Btn bunlara kar Asm Bey, Osmanl Millet Meclisine: "Balkanlardan vicdanm kadar eminim" der. Grmediinden mi?.. Hay r. "(...) Balkanlar'daki tehlike stanbul'u talyanlarla anlamaya zorlad. Bar imzalanr imzalanmaz Balkanlar Trkiye'nin stne atld. Uzmanlar akna dnedursun Almanlarn yeniden dzenledii Trk Ordusu on be gnde sprld." (A. Malraux, age, 6) Neden?.. Tap lan Alman militarizminin "yksek askeri bilgi" tekniinden bilerek veya bilmeyerek, Almanya'da skebilecek rgt, ezberden Trkiye'ye aktarmlard. "Byk Asker" Von der Goltz tarafndan: "(...) tama aralarnn yokluuna ramen Alman Askeri rgtn kabul etmek ve menzil rgtn memleketimizde aynen tatbike kalkmak en mhim malubiyet sebeplerindendir." (A. B. Kuran, age, s. 515)

Bundan sonra olsun Trkiye kendi kaderine braklacak m?.. Ne mnasebet... Alman Emperyalizmi bugn hazrlad. "Acele stanbul'a arlan" Alsasl Alman casusu ile Blow'un zel elisi konuuyorlar: "- Sizce ne stnde allabilir? "- (...) Bundan sonra ancak bir adam stnde allabilir, o adam da olsa olsa Enver'dir. Ordu yok oldu diyorlar. Enver'e gre yle deil, Von der Goltz'a gre de yle deil, bana gre de. Orduyu nazrlarn yaratt budalaca engelden kurtarmak. te orduyu yok eden bu. Askerler yiit olmasna yiit. Bizimkilerin yetitirdii subaylar iyi. (Demek, Trk Ordusu Alman casusluunun beendii subaylara teslim edilmeliydi - H. Kvlcml) "- Enver'in niyetleri nedir?.. Neler tasarlyor?.. "- Bir an nce dnmek ve baa gemek. (...) hemen silh, cephane ve teknisyenler gelmeli." (A. Malraux, age, 6) Alman Emperyalizmi bir tala iki ku vurmutu. Kendi ta olan Enver vurulmam sapasalam kalm, hatta efsane kahraman kesilmiti. 15 gn dayanamayan btn paalara kar "Enver, erden pten imknlarla, zafer umudu olmakszn Graziani'yi bir yl oyalamt." "Enver, Trablus'tan tam zamannda dnd vakit herey hazrda." Yalnz "Gen Trkler artk bir muhalefet partisi durumuna dmlerdi." (A. Malraux, age, 6) Enver, artk Alman casusunun mezi deil, Vatan kurtarcdr. 1820'de domu olan Abdlhamit'in Kmil Paas ktidarda... Bir tezkere ile arlan Ahmet Bedevi, Dr. Esat Paa'nn evine geliyor. Talat: "Sizin fikrinize geldik; diyor. Sadaret mhrn elde etmek lazm. Yarn Emin Bee'nin evinde toplanacaz, siz de bulunun." (A. B. Kuran, age, s. 525) 23 Aralk... Vefa... Beezade Emin Bey'in evi... eref, Talat, Sait Halim, Mustafa Necip, mer Naci, Kara Kemal, Fethi, Mnir, smail Hakk, Mithat kr (Enver yok. zmit'te). Karar: Kimse resmi vazife almayacak... Ne yaplacak?.. Enver 60 kiiyle Babli'yi basacak... Karar, Sait Halim Paa'nn yalsnda geniletiliyor. Akam zeri memurlar Babali'den kar36

ken baz gsteriler oluyor. eref, Akagndz tevkif ediliyorlar. Emrullah, Halyan, Hayri, Hseyin Kzm, Adnan Advar, Hseyin Suat, Ahmet Agayef, Bekiraa Bl'ndeler... Canbolat, Bekiraa Bl'nden kayor. eref lyor. Ahmet Bedevi'ye gece Beyolu polis mdr akl danyor. Ertesi gn, Babli karsnda evki, "silhn var m?" diye soruyor. Yaver Nafiz "Kt'ay Muntazra" [Hazr Kt'a]y gsteriyor: Banda "ttihat Osman". (A. B. Kuran, age, s. 524-525) ki gn sonra Enver, imdiki Cumhuriyet Gazetesi nnden atna biniyor. ki yannda birka subay... Babli nnde iniyor. Kapdan girilince Harbiye Nazr Mthi Nazm Paa: "bu ne rezalet" gibilerden kyor. Sonra, Talat'n kurunlataca Yakup Cemil, yandan bir kurunla koca paay deviriyor. Enver: "Ne yaptn?" diyor. Nzm'a dokunmamak zere namus yemini etmitir. Kmil Paa'dan da: "Huzuru evketmab cenab hilfetpenahiye" (Padiahn yce katna) tezkere alnyor: "Hizmeti sadaretten affm istirham ederim. Ferman hazret i padiahndr. 15 Kanunusani 1328 - Sadrazam Kamil" (A. B. Kuran, age, s. 526) Ertesi gn Ahmet Bedevi'yi, daha nceki gece kendisinden akl danan ayn Beyolu Polis Mdr tevkif ediyor. Enver, 15 Knunusani 1328 [15 Ocak 1912] gn istifa etmi olan ve skdar'da beklemekte bulunan Mahmut evket Paa'y saraya gtryor. Hatt Hmayunu karttryor. Sonra ttihatlara kafa tutunca, Beyazt Meydan'nda kurunlattrlacak olan bu Mahmut evket Paa'y, sadrazamla kartyor. Kyl air Eref yazyor: Feylesofane baklnca safahat dehre Aklma vaka'i Hbil ile Kbil geliyor. ttihadn anlnca o mbarek nam "Erefa" hatrama bir sr katil geliyor! Filozofa baknca devirlere Aklma Habil ile Kabil'in olay geliyor. ttihadn (ttihat ve Terakki'nin) anlnca o mbarek ad "Ey Eref" hatrma bir sr katil geliyor! Zavall Trkiye, kimsenin hatrna o bir sr katili musallat eden gizli, yabanc el gelmiyor. "Paa" sznn ztrkede karl "Padiahn byk olu" demektir. "Padiah": Allahn yer37

yzndeki glgesi halife... Ve onun byk olundan "Paa"dan daha "kk ierde", byk vatanperver (Franszcas: Vat en Pervere deil) "st insan" bulunur mu?.. Alman gavuru da kim oluyormu?.. Emperyalizm de ne mene kumu?.. Alsasl casusun oluna gre: "(...) Plevne'den sonra ilk olarak, Trk Ordusu bana geecek bir sava adam bulmutu": Enver... "Nazrlar sopayla kap dar edilmi. (...) Babam, orduyu yeniden kurmaktan ok, onu ktrmletiren ne ise onu yok etmek gerektiini sylerken doru gryormu. Ordu, ilk saldrta stanbul'u kurtarm, geri kurtarmakla kalm o zaman, ama Edirne'yi de kurtarnca (...) Trkiye, Avrupa'da kalm. (...) te yandan baz gazeteler onu (Alsasly - H. Kvlcml) zaferin akl hocas olarak gstermeye balamlar. Babamsa bunun Enver'i er ge sinirlendireceini, bunu gururuna yediremeyeceini biliyormu. sterse, kendini bir masal kahraman yapan sylentileri bir anda rtebilirdi tabi, ama hi de iinden gelmiyormu bunu yapmak. Yaratt masal kahramanl gururunu okamakla da kalmyor, seviyormu bu kahramanl." (A. Malraux, age, 7) Balkan Bozgunu zerine "Hristiyan Milletler" kaygusu ortadan kalkyor. Alman Emperyalizmine Bak ve Badat "Petrolleri" zerinden Orta Asya ve Umman Denizi g e r e k . Panislamizm "Alman gvuru" ile g yrtlrd. Ama "Panturanizm" daha usturuplu ve yaldzl bir hapt. Bu ie gvur da, Mslman da katlabilirdi. "Blow'un zel elisi: "- Enver Paa Balkanllarla hangi esaslar zerinden grmeyi dnyor? Alsasl casus: "(...) Trkiye iin Balkanlar, eski beylikler, nemli deil, bunlar ilgilendirmiyor Enver'i. Blow'un zel elisi: "- Tuhaf ey! Nedir peki onu ilgilendiren? Alsasl: "- Turanclk. Edirne'den in'e kadar Orta Asya'daki btn Trklerin birlemesi. Yeni milletler douyor, burada da her yerde de. Bundan sonra Yunanistan'n, Srbistan'n yaamasna engel olamayz. Yeni lkeler aramak gerek. Olaan bir barla Rumeli topraklarn emniyete aldk m; eski Hristiyan eyaletlerin cehenneme kadar yolu var. stanbul'da kurulacak
38

sama bir cumhuriyet yerine, bakenti Semerkant olacak bir imparatorluk kurmalyz." "Eli hi de anlaysz, alk bir adam deildi. (...) Karsndaki adam oynam olduu role gre ve imdi oynamakta olduu roldeki ustalna ramen fazla gen buluyordu." Blow'un adam: "- Nasl oluyor da, dedi, siz Turancla bu kadar... ilgili, hatta tutkun grnyorsunuz?" Alsasl, nce yar, sonra dpedz glerek: "- (...) Sizin kurduunuz daha gzel hayaller var m, diye sormu" Byk Fransz yazar Andre Malraux, Turan kuruntusu iin 7 sebep sayyor: "Babam, tutkusunun nereden doduu stnde pek durmamt. Bu tutkuda, Avrupa'dan kama istei, tarihin ars, yeryznde bir yara izi brakma hrs, softaca bir hrs, aklk kazanmasnda kendinin byk pay olan bir lknn bys, kavga arkadal, dostluk hep birbirine karyordu." (A. Malraux, age, 6) Artk, Blow'un tilki sorular m etki yapyor, yoksa "Enver'i er ge sinirlendirecek" olay batan savmak m gerekiyor., her ne ise; Enver de, Alsasl Casus da, Alman Emperyalizmi de Turan' merak ediyorlar. Turan kim?.. Turan nerede?.. Yahut Turan ne mene nesne?.. Turan neresi?.. "Gzel Turan, irin Turan sylesene yol nerede!" derken, yazar da inanmad yalan kvryor, emperyalizmin sakzn bilerek iniyor... Turan iin gz kapal leceiz. Bir Rumeli deil, btnyle Osmanl mparatorluu, Turan uruna all pullu bir kurban gibi kesilecek. Kadn yazarmz [Halide Edip Advar] "Turan" isimli romanlar deyip milleti inandracak. Hep canmz vereceiz ama hangi tapnakta kesileceiz?.. Orasn bulmal... Nibelungen(*) Ttonlarnn(**) kurduklar "Pan Pan" mezhebin( )

* Nibelungen Destan (Almanca: Nibelungenlied): Destandaki olaylar Ren Nehri kysnda, eski Worms ehri civarnda geer. Destanda Pagan inanlar ile beraber Hristiyan inanlar ve trenleri anlatlr. ( * * Tton valyeleri: Kutsal Topraklar'da kurulan dinsel ve askeri nc tarikattr. Kuds'e yerleen bir Alman Haclar Manastrndan doan bu tarikat, ilk nce 1190 kuatmas srasnda Akka'ya snan Bremenli ve Lbeckli bir tccarlar kolonisi, bir hayrseverlik dernei olarak kuruldu. Ve sonra da Papa nnocentius IIl'n izniyle baz Alman prensleri tarafndan bir 39

ce, Osmanl mparatorluu'nun kurban edilecei Turan Tanrnn mihrab nerede?.. Diyarbakr'da, bir sust yakalan zerine utancndan alnna bir kurun skacak kadar izzeti nefis sahibi grnen Ziya Gkalp Bey, sa'ya yakr "teslis"li amentsn yapyor: "slam mmetindenim, Trk milletindenim, Garp medeniyetindenim." Ve yeni kuaklara veryansn ediyor: Sakn "Hakkm var" deme, Hak yok; vazife vardr! Hak Turann, an onun, Gvde senin can onun, Sen l ki O yaasn. Dklecek kan onun. Ben, Hem "Biz" Ben, sen yokuz, biz varz. Oan, hem kullarz, demek "Bir" demektir. sen ona taparz."

Ama, "O" taplacak Tanr kim?.. Btn okul ocuklarna harl harl ezberlettiriliyor: Ne Trkiye'dir Trklere ne Trkistan, Vatan: byk ve mebbet bir lkedir: Turan! Anlald. Turan Bey dodu. Bomaya gelmez. Turan Bey'i imdi nerelerde gidip, nasl arayalm?.. Hem abuk... Kimsenin beklemeye takati yok... "Aksiyon Felsefesi" bu, gecikemez... Derin dnmeye vakit brakmadan yapmaya atlamal. "Bar (Balkan Bar - H. Kvlcml) imzalanr imzalanmaz, Enver Paa kendini var gcyle Turancla vermi. Yaplacak ey Orta Asya Trkleriyle iliki salamak, Krtlerle, Buhara ve Afgan beyleriyle, Rus Trkistan hanlaryla balar kurmakt. "Alman Elisi: "nce Afganistan..." dedi. Hindistan'a en yakn yer orasyd. Herkese gre de babam bu i iin biilmi kaftand. Almanlara gre de, Enver'e gre de, babama gre de." (A. Malraux, age, 7)
askeri tarikata dntrld. Avrupa'da sekiz yzyla yakn sre varln korumu bir valye kurumudur. 19. yzyla, Napolyon dnemine kadar yaamay baarmtr.

Ve Dou Dillerinden diplomal, Alsasl, Trke "zdeyiler" profesr casus iin uurduu alacal bulacal ikin balon, yle patlayp snyor: "ki ay sonra babam Gazne'deydi. Hindistan yoluyla gelmi. ngiliz ajanlarnn bol olduu Kabil'de pek az kalmt. "Brakt sivri sakalla bir ran ehzadesine benzeyen babam, bir bozkrdan tekine gidip Hanlarla grp tartyor. Kimi kargalara benziyormu bu Hanlarn, kimi iman alara, kimi akbabalara. Hepsi Enver'in, Hristiyanlar yenen Paann adn biliyormu. Bunun tesine geildi mi, ho ama bo laflar ediyormu hepsi. Babam oradan kalkp da telere, baka Hanlara gidiyormu. Hep ayn kaamakl, ikircikli szler, ayn znt, ayn boluk. Pamir'den aalara inmi, o kaybolmu devirlerin sisler arasndan bart ovadan aa. Gney kumlarndan geri dnm: dikenli allklar arasnda yengelerden iri crcr bcekleri varm; kervan geerken sorgulu miferlere benzeyen balarn dikip bakyorlarm insana. (Hanlar gibi H. Kvlcml) Derken kefen rengi bir ehre varyormu. Balk ve merteklerle rlm kaplarn nnde, ayaklar zengide, dalgn dalgn bekleen perian klkl atllar, kadnlar gibi sakl evlerin nnde, penceresiz sokan kumlar stnde kupkuru, bembeyaz bir at kellesi ve balk klklar. Ne darda tek yaprak, ne ieride tek eya, duvarlar, gk ve Allah... "Bir kervanc babama: "- yl sonra insan ln bo olduunu unutur, demi. "lle ve l beyleriyle ikinci karlamasyd bu. Snusi'nin vahalarnda ruh plakl daha da bykt ama bu plaklk ate, alev bir tanrsalla, savaa, slamn organik btnlne uyuyordu. Burada Allah'n atei trenlere, trelere brnyordu. On sekiz pilavlk her ziyafetten sonra kabile sanki dalp toza topraa karyor gibiydi. Trablus'ta babam i grm, burada sadece konuuyordu." "(...) Hindistan'a doru enginar iriliinde dikenler ve aclaan bir hayal iinde durup durup yeniden yollara dyormu. Kar dalarn tesinde Hindistan vard. Panayr pastas gibi boyanm pembemsi ehirler, sokaklarnda glgelerinin ardndan giden dalgn maymun srleri ve... " Alsasl casus ne aramt? "nce Afganistan"demiti Alman Elisi:

"Afganistan diye bir yer yoktu. Emir sadece Kbil'in Emiriydi. (...) ehrin elli kilometre tesinde ilkel bir slam dnyas balyordu. Hanlar, gszseler vergi veriyor, glyseler vergi alyorlard. ran'dan Semerkant'a kadar gebe olsun, yerlemi olsun, btn insan ynlarn birletiren tek ey Kur'an'd." (A. Malraux, age, 7) "Bu adamlardan ne beklenebileceini biliyordu artk. Halifenin damad olan Muzaffer Kumandan Enver iin candan dvebilirlerdi. Ama iyi para almak ve byk tehlikelere de atlmamak artyla. Ayrca karlarna ngiltere karsa biraz dnrlerdi. Turan urunda m dvsnler? Peki. Ama slam urunda da dvrlerdi pekl. Hem babamn az ok tutunabildii yerlerde baarsn Abdlhamit'in slam birlii ajanlarna borluymu zaten." (A. Malraux, age, 8) Demek Abdlhamit'in "Panislamizm", Enver'in "Panturanizminden daha gerekti. Alsasl casus gh dizanteri, gh stmadan bitkin dyor. "(...) Harabeler ortasnda dalarnn plakl ve gklerinin prl prl beyazl iinde uyurgezerler gibi dolaan bu halk ayakta tutan tek at, kemiklemi bir slam gcym. "Geriye Rus bozkrlarndaki Trkmenler ve daha bakalar kalyordu. Onlarn da cevab ayn olacakt. "(...) Turancln sonunda felkete varacandan hi phesi kalmamt. (...) stne ald ie olan inancn yitirdikten sonra da (...) Rus snrlarna, Buhara'ya yollad adamlarn dnmesi iin bir ay daha bekledi." Derken, Alsasl lkc casus aradn buluyor: "Bir gn babam, Gazne arsnda dolarken, delinin biri, belki de delilerin arada bir yanlmayan seziiyle, bu adamn bir Trk olmadn anlam ve stne atlp balam dvmeye. Kar koymak lgnlk olurmu orada. Orta Asya'da hl yaayan eski geleneklere gre deliye el kaldrmak gnahm. Adam iri ta bulamam bereket, yoksa ldrmesi iten deilmi. "Babam, byk bir fke iinde ve klesi olduu byden anlalmaz bir kolaylkla (daya yiyince - H. Kvlcml) kurtulmu olarak evine dnm. Birden gerei btn aclyla grvermi: Trkleri yeni yeni coturan ve belki stanbul'u kurtarm olan Turan yoktu." "(...) btn bu son aylarda her eyi yalnz Turan masal asndan grm, olan biten her eyi bu masala balamt."
42

"(...) kk dme utanc..." "Peaver... Hint evleri pembe topa... Karai'de bulup hemen bindii bir yk gemisinden hibir iskelede inmedi." (A. Malraux, age, 8) "Ah nerede yeil Avrupa!" (A. Malraux, age, 7) "(...) Orta Asya aldatmt onu, o yalanc, o budala, o kendi talihine kar koyan Orta Asya ve inancn paylam olan herkes." (A. Malraux, age, 9) "(...) Gecenin iinde lokomotif..." (A. Malraux, age, 7) "Tandk insanlara benzeyen evler... Panama apkalar, kk kareli pantolonlar ve inanlmaz kadn yzleri... gsler, bacaklar, biraz daha alm... eski hotozlarn yerine geen inik apkalar gzleri saklyor... gazeteci barmalar... vals ve ingene romans aras yayvan, sanki hep yeniden balayan... Tango... akam kahvelerinin kokusu... banyo odalar... dkkn vitrinleri... eczane, tun biblolar... etler ne kadar krmz, eftaliler ne kadar kk ve soluk... korseler, takma salar, topuzlar, lm elenkleri... gazetelerde anarist davalar... bykl mankenler. sava gemileri... scak ekmek kokular iinde ev kadnlar..." (A. Malraux, age, 9) te Avrupa... Alsasl, Turan kbusundan kurtulmutur. Ama, o zaten Osmanl'ya madik atmak iin gelmi bir maceracyd; gezmi, grm, aldattm buldattm; diyerek aykm ekip gitmiti. Srtnda yumurta kfesi yoktu. Krmz fes Trklerin idi. Fes imdi Araplarn banda kald. Enver mi? Enver Paa, Turan klahn gzlerinin altna kadar ekmiti. Kulaklarna, azna, burnuna indirmiti. Bandan karp atamad. Varlnn srr, hikmeti o idi: "Enver'in genlii, atlganl Trk Ordusu stnde, Bonapart'n talya Ordusu stnde yapt etkiyi yapmt. Enver, onun kadar usta deildi, ama daha gl bir dayana vard: Almanya, yalnz ona gveniyordu. O kaybetti mi, Trkiye Almanya iin kaybolmu demekti." (A. Malraux, age, 7) Ahh bu Napolyon Bonaparta... Btn paalarmzn ban yiyen o deil mi?.. Onun, iin Alsaslnn bulunduu: "Gemi Svey'e geldii zaman Enver Yafa'dayd. Sabrszlk ve endieyle bekledii babama bir telgraf ekiyor ve Port-Sait skelesi'nde grmeye gidiyor onu."

"Konuma uzun srm. Enver, oynad oyunda kozu elinden alnyormu gibi ierlemi babama. (...) en umulmadk yerlerde hep yardm etmi olan talihine inanc bir softalk haline gelmiti. "- Makedonya'da isyan kardmzda ka kiiydik, biliyor musunuz? yz kii!.. "- nce bir Mslman yollamalymm diyor, Enver." (A. Malraux, age, 9) Alsasl "Dostu, Turan' grmediyse, dostunun gzleri krd." "Enver iin Turan gerekliydi, onun iin de yokluu dnlemezdi." (A. Malraux, age, 8) nk: "(...) Gnn birinde Rus Trkistan'nn istenmesi Rus-Trk dmanln bsbtn arttrrd. Berlin, Trkiye'nin bir Avrupa savanda tarafsz kalmak iin elinden geleni yapacan biliyordu. Ama Cemal Paa, ngiltere'yle ve Fransa'yla anlama yoluna gitse bile Rusya artk bu ie son vermek iin var gcyle anlamaya engel olacak ve Trkiye ister istemez Almanya'yla birlemek zorunda kalacakt." (A. Malraux, age, 7) Ve byle oldu. Trkiye, Birinci Cihan Sava'na Alman oyunu ile decekti. Enver, Alman casusunun brakp kat Trkistan Hanlar iinde, Turan uruna "Hakan" olamadan can verecekti.

BRNC CHAN SAVAI FACASI

BRNC BLM "SEFERBERLE" DEK TRKYE'NN HESABI

A) TRKYE KALESN NDEN FETH Trkiye'deki Osmanl Tefeci-Bezirgnl kendiliinden, kendi iinde domu mekanizma ve glerle kapitalizme geemedi. Kaskat derebeyleme, daha ileri gidemezdi. Byle bir dzenin kaderi yklmakt. Kim ykacakt? Kadim Tarihte ryen bir dzeni Barbarlar gelip ykard. O "lkel Sosyalist" komunann getirdii taze insan gc ve yeni gelenek grenekler, baka bir medeniyete batan balamay salard... Ancak, Modern Tarihte Barbarlk kalmamt. Her yer kapitalizm ile kaplanmt, yahut kaplanacakt. Barbarln yerine, derebeylikten daha ileri ve gl olan kapitalizm geti. Geni yeniden retimli kapitalizm, yerinde sayan, kendi kendisini yiyen geri Osmanl dzenini andrmaya balad. Bu, Trkiye'nin smrgeletirilmesi, Osmanlln ldrlmesi demekti. Ne var ki, Osmanllk istedii kadar lme mahkm olsun, Trkiye'de insanlar sadlar, yayorlard. Hele gz gre gre, dili ayr, dini ayr yabanc sermayenin, ilerici gsterilerle de olsa, gelip kendisini soymasna millet sonuna dek katlanacak myd? Batl irketlere, gzdeleri kanalndan sakal ele vermi padiah, saray esiriydi. Miri toprak hrszlklarn kitabna, dini sahtekrla alet etmi szde "eriatlar" fodladan [bedavaclk, hazra konma] bakasn dnemezlerdi. Saray zrtlemi miydi? Yeni efendileri, irketler niin olmasn? Halk deilse bile, dini, mmet-i Muhammedi dnen namuslu padiahlar kt. Derebeylemi toplum, o gibileri krd geirdi. Gen Osman, rzna dek saldrlarak bouldu. nc Selim, gz gre gre ldrld. Namuslu paalarn kelleleri koltuklarnda kald. nk, Tefeci-Bezirgnlk, sarayn en na49

mahrem harem dairesine dek parman sokmutu. Hele kapitalizmin kuvvetli zenginlii, toplumun die dokunur her insann her zaman kolayca satn alabiliyordu. Yzyllardr gittike daha soysuzlaan bu artlar ortasnda 19. yzyl boyu, Trkiye Toplumunu DZENLEMEK (slahat yapmak) iin harcanan btn abalar boa gitti. Ayn yzyln sonlarna doru, Japonya gibi Uzakdou'da unutulmu bir lke, 20 ylda kapitalizme geti. Trkiye, bir rivayete gre 200, yahut 250 yl bocalad. Bataa dm insan gibi, rgalandka dibe gitti. B) TRKYE KALESNE DIARIDAN SALDIRI Bat kapitalizmi, Trkiye'ye kar, Barbarlktan medeniyete en son gei yapan Rus mparatorluu'nu (eskiden kale kaplarn krmakta kullanlan) "Koba" gibi kulland. Bay H. Bayur bile, "nklp Tarihi" kitabnda, en bata ngiliz kapitalizminin bize neler ettiini anlata anlata bitiremez. Kabahat, "ngiliz" adl milletin deildi elbet. Kapitalizm, Osmanl Padiahl ile Rus arl'n birbirine kaptrp oynatmakla parsay toplad durdu. Sahnede faciann kanl ba aktr, hep yar prekapitalist derebeyi, yar kapitalist Rusya'nn ar idi. Her dramn tertipisi ve sahneye koyan rejisr Bat Kapitalizmi (nl deyimi ile: ngiliz Politikacl) oldu. Ayn Bat Kapitalizmi, imdi nasl vatan snrlarn hie saymay efendilerimize retiyorlar ise, eskiden de, din gayreti biiminde Trk'n Rus'a kar vatanseverlik damarlarmz, Rus'un Trk'e kar cihangirlik damarlarn kabartt. Masaldaki ineli fy biliriz: plak ocuk fnn iine konur. tilir, inelerle kanar. te yandan biri: "Ka ben kurtaraym" der. ocuk ona doru atlnca, bu yol o yandaki inelere arpp kanar. Bylece Yahudiler fy ocuun kanyla doldururlar... F kapitalizm, evresindeki Yahudiler "Ulu Devletler", ocuk Trkiye oldu. Yzyllar boyu oyun srd. neli kapitalizm fsnn bir yannda Rus ar, te yanlarnda Bat Kapitalistleri vard. Kapitalizm ikide bir, Rus ar yanndan fy itti. Kanayan Trkiye ocuuna, "Ka ben kurtaraym" demeyi de unutmad. Trk'e Rus'u gstererek, taze Osmanl

kan iti. Arada, ar Rusyas tadn kard m, Krm Sava gibi klar yaparak, szde Trk' korudu. 'de: stikraz adl borlanmalarla, Trkiye'yi Bat Finans-Kapitaline samal etti. Oyun iyice tuttu: Trk-Rus dmanl milletin iliklerine dek iletildi. Rus da uymayversin miydi Batlya? Uymamak iin bandaki ar atmalyd. 1917'de att. Trkiye'nin stikll Sava'nda tek Trk dostu Rus Sovyetleri oldu. Kapitalizm, Trk'le Rus'un arasna fit sokmaktan cayd m? Tersine. Baar kazand m? Eskisinden ok fazla. Ahmet Emin Yalman, ok kr, u Trklerin ezeli Rus dmanlna, diye vnr. Trk milleti ar mujik'i [Rus kyls] seviyesinde tutulduka, Antika Moskof dmanl; Sosyalizme kar Trk milletine soukluk muskas gibi hl kullanlyor. tede, Trkiye'yi halla pamuuna eviren, Seferberlikte 5 eli silah tutanmzdan 4'nn ban yiyen ngiliz; her zaman sayn dostumuz, "Byk Mttefikimiz" olur. 19. Yzyl boyu, Bat Kapitalizminin ana drd ve sivrilttii nice paalar ve devlet adamlar "Rus tarafllarna" her zaman baskn kartld. Casusun ad "ngiliz Muhibbi [Dostu]", "Fransz hayran" gibi sevgili yumuaklklarla Trkiye'de ho tutuldu. Hl, Mark' zamlar [En byk Mason stad] ngiliz tahtnda oturan Farmason gizli tekilt, Trkiye'nin asker sivil, sac solcu btn subalarn akll kapitalizm adna kesmi bulunuyor. Buna kanun bile karamyor. C) DMANLIKLARIN TERSNE DN Kapitalizm 20. yzylla birlikte emperyalizme dnnce Trkiye'yi bu durumda yakalad. Koca Trkiye, alacakl kapitalistlerin kurduklar "Dyunu Umumiye"rgtnn ipotei altna sokulmutu. Geni topraklarmz ve kalabalk nfusumuz, saylar yz zor geer, sahipleri i ie girmi yabanc irketin damzlk iftlii durumundayd. Saray ve Devlet, kapitalizmin vesayeti altna girince, retim gerilii ile srndrlen halk ynlar, kylerde "Yerlerin esiri", ehirlerde kkn Bizans ayaktakm vaziyetinden kurtulamad. Azck halka yaklaanlar, stibdat gnleri "Dinsiz kfir",

Hrriyet gnleri "Vatan haini" diye armha gerilip "Ntralize" edildiler. Kapitalizme ve onun Tefeci-Bezirgn uydularna kar her trl bakaldrmak domadan bouldu. Bylesi karma istemez, eletirme bilmez halk dman atmosferle ne yaplabilirdi? Yapld sanlan ey, gerekte yabanc sermayenin Trkiye'deki uaklarna msaade edip yaptrd eydir. TANZMAT (dzenleme) adn alan ey, dzensiz kargaalklar ayyuka kard. "MERUTYET" (Yasalarla artl) denilen ey, artsz kaytsz keyfi idareyi, padiah istibdadna ta kartr kerteye getirdi. Btn o szm yabana Islahat (imdiki: Reform) palavralar, taklit edildikleri Batdaki benzerlerinin karikatrleri bile olamadlar. Hepsinin tek sonucu ayn yola kt. Trkiye, kapitalist smrye daha elverili klnd. Yabanc Finans-Kapital, Trkiye'deki Tefeci-Bezirgn ekonomisi ile derebeyi art zmreleri daha iyi yedeine ald. Trkiye'de en utandrc Antika genosit eilimleri, smrge zorbalklaryla harman edildi. Smrgede, hi deilse idareci zulm yabancy masrafa sokar ve dman herkese parmakla gstertir. Trkiye yarsmrge ekonomi ve politikas batt, zalim idarecilerin masraf da, smrclerin krndan kesilmedi, millete ayrca detildi. Ezenler de ezilenler de Ahmet, Mehmet adn tadklar iin, dost dmandan ayrt edilemedi. Birinci Cihan Sava, balarnda Alman'n bulunduu a emperyalistleri, balarnda ngilizlerin bulunduu tok emperyalistlerle boaz boaza getirdii gn oyun bozuldu. Alman FinansKapitalinin casus tekilt, ngiliz ve Fransz Entelicenslerini atlatmay bildi. Bat Emperyalizminin kulland silah geri tepti. Trkiye'ye "Gelenekil Dman" edilen arlk Rusyas, bu sefer aktan aa ngiliz-Fransz Emperyalizminin yedek silhl kuvveti ve beki kpei olunca, Trkiye otomatikman Alman Emperyalizminin izmesi altna boylu boyunca kapakland. Trkiye'nin "Seferberlik" hli, ayrca zerinde durulmaya deer. nk Birinci Emperyalist Sava, yukarki hazrlklarn domuzuna uygulandr.

KNC BLM BRNC CHAN SAVAI VE TRKYE'NN ALINYAZISI

A) "MTTEFKLERMZN" TRKYE'DEN KOPARTTIKLARI ET Antika Tarih "TEKERRR"ler Tarihidir; Modern ada en ok ve hl "TEKERRR" eden tek tarih Trkiye Tarihidir. nk, bizden daha Antika millet ya kalmamtr yahut olsa olsa bu yolda Acem ah bizimle yarabilir. Onun iin: "Hi tekerrr m ederdi Tarih, eer ondan ders alnsayd?" der airimiz. Birinci Cihan Savanda Trkiye ne idi? Onu yaayan nn'den iyi kimse anlatamaz. Bakn, ne denli 1914 ncesindeyiz ve nasl sonramz elimizle koymuasna bulabiliriz. Emperyalist Savaa yarsmrge Trkiye nasl sokuldu? "Allah nasip ederse", ncsne nasl sokulacaksa, tpk yle... Bile bile lades. Trkiye Genelkurmay Bakan Ahmet zzet Paa (Balkanl maalar Rumeli'yi rahata paylasnlar ve Trablus talya'da kalsn diye) die dokunur btn otuz krk taburumuzla Yemen mam'nn zerine gnderilmiti. Kim gnderdi? Szde "BZ". Gerekte "yi saatte olsunlar"; izi tozu saklanm kim bilir hangi Emperyalist "MUHBB"... Geelim o "Yemen ellerinde Veysel Karni"lii. Gidince gryoruz ki: Yemen mam'ndan daha Mslman dostumuz yokmu. Ne are ki, "Trablus Destan" yazlm. Balkan trajedisi balamt. te o gnler A. zzet Paa, 1911'lerin yzbas smet (nn) Bey'e aynen yle diyor: ""Avrupa siyasi leminde o kadar kark meseleler birikmitir ki, silhl arpmadan baka bir suretle halledilmesini mmkn grmyorum." (smet nn, Hatralar, I. Kitap, Bilgi Yaynevi, s. 93) Gene Trkiye lmlerden lm beenecekti. Enver Paa'nn ayn smet Bey'e gnderdii gizli ifre: "(...) Telgraf, Alman Genelkurmay Bakanndan geliyordu. Metnin son cmlesi bugn gibi hatrmdadr. "MUZAFFER OLANLAR GELECEKTE DNYANIN NASIL BR EKL ALMASI
55

LZIM GELDN TAYN EDECEKLERDR" deniliyordu." (. nn, age, s. 106, Majsklleyen - H. Kvlcml) Yani altta kalann can kacakt. Alman "muzaffer" olsa ne olacakt? Emperyalist canavarla yola kann ne olaca, daha ilk admda belli oldu. Alman "mttefikimiz", hemen Trk'ten bir para koparp Bulgar'a verdi. Bugn Amerikan mttefikimiz Kbrs'tan bir para veya bir btn koparp NATO "ortamz" Yunan'a verdii gibi... Neden verir? Uak kazanmak iin. Trk'ten ekinmez mi? Hayr. Trk daha nce nasl olsa kafeslenmi. Bandakiler yzde yz garanti uak. Ve smet nn, hl 1914'n elebi Osmanl yzbas gibi uslu uslu szldanyor yle: "(...) Trakya hududunun tashihi" adyla gizlice "Bulgar ittifak mzakeresi" gereince Bulgara: "(...) Edirne'nin Meri batsndaki hinterland terk edilecekti... "(...) Byk Savan en fedakr olan, en ok zayiat vereni, Trkiye'nin vcudunun doranmas ile ie balan"mt. (. nn, age, s. 106) B) BR MLLET NASIL SATILIR? Herkes yle bilir: Goeben (Gben) ve Breslau (Breslav) adl iki Alman gemisi, kimseye danmadan Karadeniz'e kp Yavuz ve Midilli adyla Rus limanlarn bombalad. Alak Moskof, (ngiliz veya Alman "Yksek boyludur!") Trk'e saldrd... Oysa bu "sahneye koyu" enayi avlamak iindir. Karabekir ile nn, kk birer kurmay subay olarak Avrupa gezilerinde Berlin'deki Trk sefaretine uradklar gn: "Berlin'de, Bykelimiz Mahmut Muhtar Paa (...) Almanya'yla, Devlet (yani Trkiye, - H. Kvlcml) arasndaki mnasebetlerden haberli olmamaktan ikyet eder." (. nn, age, 92) Demek, Seferberlikten aylarca nce, Trkiye'de gizli bir kuvvet, Trkiye'nin resmen elilerini de ineyerek, Trkiye'yi Alaman'a satmaktadr. Nitekim 4 Austos 1914 gn (Savan ilan edildii): "(...) O gn, akama kadar, (Alman) Dileri Bakan Simerman da dhil olmak zere, Alman ricalinden [devlet adamlar] Hasan Cemil Bey'in rendii sr udur: (O gn), Almanya'nn
56

sava ilan ettii gn, stanbul'da Trkiye ile Almanya arasnda bir ittifak antlamas imzalanmtr. Bu ttifak Anlamas'n biz (50 yl Trkiye'nin en gizli arivlerini elinde tutmu, Devlet Bakanl etmi nn! - H. Kvlcml) hibir yerde bulamadk. Herkesin bilip, ikyet ettii gibi, bu ittifakn imzasndan Kabine yelerinin dahi haberleri yoktu." (. nn, age, s. 95-96) "(...) Alman ricali, 4 Austos sava ilan gnlerinde, talya ve Romanya'dan uradklar mitsizlie karlk Trklerle ittifak etmekle teselli bulmulardr." (. nn, age, s. 96) Bugnk, ya benzemesin, "kili Anlamalar"a hayli benziyor mu? AP: CHP'ye atyor CHP: DP'ye atyor... Balta ne oldu? Suya dt. Su ne oldu? Manda iti. Manda ne oldu? Ormana kat. Orman ne oldu? Osmanlca yand kl oldu! Koskoca mparatorluk Trkiyesi'nin Emperyalist Boazlamasna batankara sokuluunu, bandaki hkmet ve devlet dahi nasl oldu hl bilemiyor. Smrge bile, o denli hayszca casus atlatmacalaryla atee bylesine kolay atlamaz. C) ORDUYU AVLAYIP TAVLAMA Halk oy davardr. Millet ne kelime. Koca Resne dalarna km, stanbul'a dal dal boynuzlu Geyikle Hrriyet getirmi, gvur ekyalar dadan indirip kucaklatrm, 31 Mart rtican yenmi ORDU ne lemde idi? Emperyalizm iin Ordu: Mustafa Kemal'in pek sevimlice takld deyimle: "Simple Soldat" (Basit Asker) olarak her zaman kolayca tavlanp uyutulabilirdi. Bandakilerden birkan "eitirsin" topuna yalancktan zafer lklar uurursun. Olur, biter. "(...) Rus Ordularnn saldrlar General Von Hindenburg tarafndan tekrar tekrar nemli yenilgilere uratlmlard. Bu zaferler memlekette yaylrd. zellikle ordu saflar iinde bunlara mbalaal deer vermeye allrd." (. nn, age, s. 97) Kore'de, Vietnam'da az m Amerikan zaferi dinledik? Maksat belliydi. Krolu biimi, kalkanlar "Gmbrder, gmbrder!" olsun yeter. Berlin'de Bahriye Nazr Von Tirpitz (Tirpi), Ataemiliterimize: "(...) Enver Paayla Talat Beyin savaa girme taraftar olduklarn, Cemal Paayla Cavit Beyin itiraz ettiklerini sylyordu. stanbul'da ordular iinde, kurmay subaylar arasnda bile savaa girmek ihtimallerinin iyz zerinde hibir bilgi yoktu." (. nn, age, 97-98)

Gerek durum ise Alaman'n stop ettiiydi: "Marne Sava'n Almanlar kaybetmi ve yeni bir tertiple savaa devam etmek kararn vermilerdi. Bizde, hkmetin ve Bakumandan vekilinin Marne Sava'nn kazanlmamasndaki anlam hakkyla kavram olup olmadklarn tahmin etmek mmkn deildi." (. nn, age, s. 98) Amerikan yardm gibi, Alman yardm m? Ortada Kayzer Wilhelm'inkiyle bir ayarda kolalanm Enver Paa'nn dik byklarndan baka bir eyler yoktu. "(...) Sonradan ok mahrem bir ekilde renmitim ki, Alman Amirali Souchon (Suon) (Goeben-Yavuz'un kumandanH. Kvlcml), Karadeniz'deki Rus Donanmasna hkim kalmak ihtimalini taahht etmemi ve savaa girmek emrini ald zaman bu vaziyeti Enver Paa'ya aka sylemitir." (. nn, age, s. 98) Olsun. "(...) Ordu savamak iin tasavvur olunabilecek en iyi eitim ve dzenle hazrlanm bulunuyordu"ya... (. nn, age, s. 98) "Basit Asker"cik iin yaplacak baka i kalmyordu: TAAT! En ackl, en mahrem korkunluklar dahi bilen nn gibi bir zek imdi yle konuuyor: "(...) Fakat bir emrivaki (oldubitti) halinde savaa girdikten sonra, var kuvvetimizle sava kazanmaya almaktan baka yapacak bir ey yoktu." (. nn, age, s. 100) Bir i kacana inanyor muydu? Katiyen. "Ben, daha balangtan itibaren Almanlarla birlikte savaa girilmesine taraftar deildim. Kanaatimce, (...) Almanlarn bu savatan galip kmalar ok pheli idi. Buna karlk, sonunda Almanlarn malup olmalar ihtimalini daha kuvvetli gryordum." (. nn, age, s. 98-99) yleyse?.. "nsana sadakat yarar grse de ikrah!" dememi mi air? Aristo mantna bile ifte attracak zl "TAATSADAKAT" askerin anndandr: Birinci Tez, BOLUK: "(...) Grne gre, memleket bir boluk iinde sonsuz bir sratle mehule doru gidiyordu." kinci Antitez, PAA BLR: "Bu mthi vaziyette, ne yazk ki, Enver Paa'dan baka dayanamz yoktu. (Lik Cumhuriyeti kuracamz ne belli: Allah bile yok. Paa var. - H. Kvlcml) Enver Paa, iine dtmz macerada baarl olursa
58

(Nasl? Tanr bilir. - H. Kvlcml), memleketin kurtulacana inanyordum." (nallah! - H. Kvlcml) nc Sentez, YAA PAA!: "Aksi takdirde, devletin dalmas ve kmesi kanlmaz bir akbet olacakt. Sava kazanmaya almaktan, dolaysyla, Enver Paa'nn baarsna hizmet etmekten baka ortada KURTULU aresi grnmyordu." (. nn, age, s. 100, Majsklleyen H. Kvlcml) Kaptann gemisi karaya oturdu: "Simple Soldat"n btn denizi burada bitiyordu! Allah gstermesin, yarn Teksas Bakan bir hr karsa... Ordu, kardeim, budur. Tanr Orduyu korusun... Ya millet mi? ORDU-MLLET'iz biz. Ve anadan doma... AR-MLLETZ, vesselam. ldm Allah: DNCE'ye demeyiz.

NC BLM TRKYE'Y BRNC CHAN SAVAINA KM SOKTU?

A) EN YAKICI GNN MESELES Birinci Cihan Sava'na Trkiye'yi soktular diye bizim "byklk" hastas kck Paa-Bey-Efendilerimizi ok sularz. Gzmze -yakndan baktmz iin- byk grndklerinden, bu ii yapabilirlermi gibi gelir bize. Onlar da hi sulu olmadklarn savunurlarken en az sulayanlar kadar, yerden ge hakldrlar. Onlar kim, milleti Cihan Sava'na sokmak veya sokmamak kim? Mustafa Kemal Paa, 1923 Ocak ay, zmit'te stanbul Bayazarlarna yle dedi: "Sava sevk ve idare edenler Umumi Savata kendi mevcudiyetimizi unutarak tamamen bakalarnn ESR olmulardr." ESR!.. 16 Mart 1968 gn smet nn unu hatrlyor: "(...) Sultan Reat'n, devletin ba olarak, olup bitenlerden haberdar olmadn biliyoruz. (...) hadiseleri hkmet bakan bir emrivaki olarak kabul etmek zorunda kalmtr. (...) Birinci Dnya Sava'na Meclis karar olmakszn girmiizdir." (. nn, age, s. 142-143) Dorusu budur: Trkiye ne devleti, ne hkmeti, ne Millet Meclisi bilmeden cumburlop savaa atlmtr. Kim sorumlu tutulabilir? Bitmeyen soru, bitmeyen kavga budur. Yalnz 1914 iin deil, 1968 iin de ayn soru, ayn kavga bamzda Demokles'in Klc gibi sallanyor. Hem de nelere ramen? Sayn nn imdi diyor ki: "(...) Bata Mustafa Kemal Paa olmak zere, herkes byle bir savan btn sanatlarn, btn glklerini ve marifetlerini iinde yaayarak, itilip kaklarak rendi." (. nn, age, s. 142) Atatrk de; Birinci Cihan Sava'nn hesabn yaparken nn'ye unu sylemi:

"(...) Biz o gnk adamlar myz ki? Farkl adamlarz deil mi?" (. nn, age, s. 141) "Biz de bata olsak; yapacamz ayn ey olabilirdi" demek istemi. yleyken 1914 yl Alman Emperyalizminin, 1968 yl Amerikan Emperyalizminin "mttefiki" olmaktan kurtulduk mu? Hay r. Demek, batakiler ister toy, ister tecrbeli olsunlar, byk veya kk KLERLE dnya gidii yrmyor. O bakmdan 1914 yllar en az 1968 yllar kadar yakc gnn meselesidir. B) NE ALMAN, NE NGLZ TRK'N SAVAMASINI STEMYOR 1914 yl Cihana (Paa-Generaller, Mister-Beyefendiler ardnda) EMPERYALZM egemendi. Onun iin Cihan Sava, ister istemez Emperyalist Sava oldu. yle bir savata yalnz Emperyalizmin sz geerdi. Trkiye mparatorluktu, ama Emperyalizm deildi. Emperyalist Dretnotun yedeine alnm, nerede batrlaca Emperyalizmin bilecei i olan, krekileri kle, kaptan esir; bir antika yelkensiz, pusulasz kr' kadim [eski zaman ii] kalyondu. Atee atlp atlmamas kendisinden deil, yalnz ve ancak Emperyalistlerden sorulurdu. "Askerlik Marifeti" ne etsin? Bat Avrupa'da Alman-Fransz cephesi tututuu gn, ne ttifak (Alman) Emperyalizmi, ne tilaf (ngiliz) Emperyalizmi -tpk kinci Cihan Sava'nda olduu gibi- Trkiye'nin savaa girmesini istemedi. Bunu bize en ayka gereklii ile anlatan Alan Moorehead'in son "Gallipoli'' (1958, Presse Cite) eseridir. Alman Emperyalizmi Trk'n savamasn istemiyordu: "Almanlar Trkiye'nin eylemcil (fiili) olarak savaa girmesini istemiyorlard. Trkiye'nin iyi dilekli tarafszl Almanya'ya byk hizmetler salard. nk Trkiye'nin tarafszl Boazlar nnde bir ngiliz filosunu iviler ve Msr arsndan geen ulatrma yollarn tehdit ederdi. Ondan baka sava, dnyann nceden sand gibi, birka hafta srecektiyse, Trkiye'ye kar birtakm taahhtleri kontratlatrmak uygun grlmyordu." (A. Moorehead, age, s. 22-23) Yani Alman, Trkiye'yi kendisine hibir ey borlu olmayaca, uvallanacak bir korkuluk gibi kullanmak istiyordu.
64

ngiliz Emperyalizmi, Trk'n savamasn istemiyordu: "(Alman gemileri Goeben ve Breslau, Boazlardan ieri girince) ngiliz ve Franszlar telalandlar. nk Almanlardan daha ok onlar Trkiye'nin tarafszln korumasn istiyorlard. Bir sre iin Mallet (ngiliz elisi) ile iki meslekta (Fransz ve Rus elileri) Enver'e unu kabartlandrarak bildirdiler: ki Balkan savayla bitkinlemi bulunan memleket, hemen silha sarlmakla bitirmecesine iflasa atlm olurdu. Ardndan, Austos sonu daha ak-net bir teklif ne srdler: ngiltere, Fransa ve Rusya, Osmanl mparatorluu'nu, eer tara fsz kalrsa, her trl saldrya kar garantiliyorlard." (A. Moorehead, age, s. 23) Ancak bu da -baka sryle davranlar ortasnda- kuru laft. Her iki Emperyalist Cephe de; yarn oturup yiyecekleri "Hasta Adam" (Trkiye'yi) bugn pek dokunulmaz klmaktan holanmyorlard. Her iki Emperyalist gurubun istemediini bizim Paalar-Beyler yapabilirler miydi? Yapabilseydiler, gene akolsun denirdi. Ne yazk ki yle deildi ve olmad. C) DNNCE ABLAR DND DOLAPLAR Savan olaanst diyalektii, manivelasnn kollarn arabuk tersine iletti. Almanlarn btn hesaplar Rusya'da patlayacak Devrimdi. "phesiz ngiliz denizlere hkmediyordu. Ama, bir kara sava konuydu. Ve Rusya'da devrim kageldi miydi, Alman Ordularna Fransa tek bana dayanamazd." (A. Moorehead, age, s. 17) Alman Genelkurmay, daha 1914 gnleri, 1917 gnlerini kurmutu. Ve Trkiye'yi yukarki gzlerle kuruyordu Alman'n ipak "Yldrm Sava" manisi Hitler kuklasnn eseri deildi. Birka haftada Fransz Cephesini ykmay plnlam olan Von Schlieffen'in hesab tutmad. Marne Meydan Sava Alman' bataa gmnce, savan uzayaca anlald. yleyse Trkiye savaa sokulmalyd: "(...) 5 Eyll'de Marne Sava verildi. Ve her hafta gittike daha aka belli oldu ki, Almanlarn Fransa'ya ilkin yaptklar vur ha vur saldrlar durdurulmu bulunuyordu. Gene ylece, Douda Ruslar Avusturyallarn karsnda ilerliyorlard. Artk
65

savan ksa geecei ve Almanlarn zafer kazanacaklar pek o kadar ak seik deildi. Almanya mttefikler toplamak ihtiyacn duydu. Dolays ile de Trkiye'nin kavgaya girmesini arzulad." (A. Moorehead, age, s. 23) D) KLER AVLAYI Emperyalizm iin Trkiye'yi savaa sokmaktan daha kolay ne vard? Bizim iin Enver Paa'nn belki en byk meziyeti, babasnn bir kpr bekisi, anasnn "l ykayc" olmasdr. Emperyalizm yle dnmez. O fukara kkten gelmenin btn komplekslerini -iinden alay ederek- smrr. Kk rtbeli Berlin askercil ataeciini, "Yr ya kulum" deyip, iki ylda Paala, Padiah damatlna, Bakumandan-Halife-Sultan Vekillii'ne frlat hangi kkburjuvay deliye dndrmez? "Enver'in kanaatini fethetmek iin hi de byk aba gstermeye hacet yoktu. Berlin'de Askercil Atae sfat ile Alman Genelkurmay Bakanlndan ok itibar grmt. Prusyal askercil makinenin korkun kesici hesap aykl ve Alman gdclerinin her trl utan duygusundan rlplak olan REALPOLTK'i (gerek politikas) Enver'in bir inan ve yneli bulma ihtiyacna tpatp uydu. Enver Almancay iyi konuuyor, hatta Almanvari tavrlar taknmas bile kendisine pek yakm grnyordu. Ular yukarya doru inceltilip bklm Prusyavari bir bykk tamaya ve geit resimlerinde kzgnln zor tutmu zentili almlara baylyordu. O kararn almt. Ve hemen unu bildirmiti: Ordu "ALMANLATIRILACAK" idi, hi tesi yoktu." (A. Moorehead, age, s. 18) Trk Ordusu, trenler dolusu akn eden -o zaman Amerikan deil- Alman "UZMAN"larnn eitimi altna sokuldu. Liman von Sanders Paa'nn avucu iine alnd. "Enver, her zamanki gibi davrand. Harbiye Nazr (Sava Bakan) sfatyla, kimseye danmakszn kendi plann yrtmeye yetecek kadar iktidara sahipti ve Alman Elisi Wangenheim'i hemen her gn ard fark edilmekte gecikmedi." (A. Moorehead, age, s. 19) E) HALKI TAVLAYI O an askerlerinden merhum "Hasan Amca" Enver Paa'y "Alman casusu" sayard. Bilmiyoruz. Hacet de yok. Enver'in En66

ver olmas yeter, artard bile. Ba dnm her kkburjuva, tehlikeli ikbal salncanda bir utan br uca sallanmakszn edemez. Nitekim, bir Alman casusunun kolayca gze alamayaca eyi Enver Paa'nn yaptn ngilizlerden dinliyoruz. 1914-1918 yllar "Donanma Cemiyeti" ile milletin nasl coturulduunu kimse unutmaz. Donanmaya, adlar ve maketleri hl Denizcilik Mzesi'nde yadigr duran "Sultan Osman" ve arkada iki dretnot ngiltere'de yaptrlm, birinin teslim alnmas iin Trk personeli bile gnderilmiti. Tam o sra, Enver Paa'nn Bbil kurnazl ile gizlendim sand Alman-Trk ittifak imzalan ngiliz'in gznden kaabilir miydi? "(...) 3 Austos gn Amirallik Birinci Lordu Winston Churhill, Trklere iki gemiyi teslim edemeyeceini bildirdi."(A. Moorehead, age, s. 21) Trkiye Halknn bu "ngiliz kanckl" nnde ne hale geldiini o gnleri yaamayanlar bilemez. Emperyalizmin, yerli ortaklar ile ibirlii yapnca nelere kadir olduunu bilmeyen olur mu? Alman turnay gznden vurdu. Ertesi gn, sonradan halk arklarnn nletecei "YAVUZ" adn alacak Goeben, yannda "MDLL" olacak Breslau gemisiyle Akdeniz'de ngiliz donanmasnn gzne arpmt bile. ki gemi 6 Austos gn saat 17:00'de Mesina'dan sava bandosu alarak geceye dald, ngiliz enayilii bitmez tkenmezdir: Alman sava gemilerinin Cezayir'le Fransa arasndaki tat vurmaya gittiklerini sand. Oysa Goeben'le Breslau; koca bir mparatorluu (Trkiye'yi) gbeinden vurmak zere anakkale nne gidiyordu. Ve bunu herkesten byk heyecanla bizim Enver Paa bekliyordu. "8 Austos olmu, stanbul'dan henz bir haber alnamamt. Yoksa ngilizler onlar (Alman gemilerini) batrmlar myd?" (A. Moorehead, age, s. 22) Bu kuku Enver Paa kahramanmzn panie kaplp br uca sramasna yetti. ngiliz anlatyor: "ok ilgintir: Sinirlerinin kontroln yitiren Enver oldu. Rus Askercil Ataesini ard. Ona, bir hafta nce Wangenheim (Alman) ile imzalad anlamay kaldran bir Rus-Trk ittifak yaplmasn teklif etti. ttifak hkmlerinden birisi de, Liman Paa'y btn Alman subaylaryla birlikte geri gndermeyi ngryordu.

"Almanlar bu ikiyzll bilmediklerinden, ertesi gn Liman'n kurmay heyetinden bir ye gelip Enver'e: Goeben ile Breslau'nun anakkale nnde bulunduklarn, ieriye girme msaadesini beklediklerini bildirdi. Enver, bakan arkadalarna danmas gerektiini anlatt. Alman subay, derhal cevap almaya mecbur olduunu belirtti, hafif bir duralama olduktan sonra Enver: "Girsinler!" dedi. ki gemi gece karanlnda anakkale Boaz'n geti. Ne Rusya ile ittifak kald, ne bir ey." (A. Moorehead, age, s. 22) te Emperyalizm nnde Enver Paa bu idi. F) TEHLKEL PERENDE Bu kerteye sokulmu gdcleriyle Trkiye'de Alman'n yapmayaca ey olamazd artk. Tarihler ortada; 5 Eyll'de Alman Marne Sava'nda apa oturuyor. 4 gn sonra Alman, sanki babasnn evi imi gibi, Trk'e sormadan, anakkale Boaz'n kapatyor. (9 Eyll gn Trk Donanmasna Kumanda eden ngiliz Limpus Paa ekilmi, ordumuz gibi donanmamz da Alman'n tekeline gemiti. anakkale nnde gezen ngiliz filosu bir Trk torpidosunu durdurdu; iinde Almanlar grnce geri evirdi): "(...) Bu havadisi renen Weber Paa adnda birisi, tmyle kara savunmasna kumanda ediyordu. Boazlar' kapatmay zerine ald. Oraya maynlar dktrd. Fenerleri sndrd, geiin yasak olduunu ilan etti. Almanlar imdiye dek hibir zaman bylesine cretli bir i yapmamlard. nk anakkale Boaz'ndan gei uluslararas bir anlama ile gdlyordu. Bu anlama, tarafszlar gibi savaanlar iin de yrrlkteydi. Ve bu anlamann ihll edilmesi bir sava ilemi oluyordu; Trklere btn bu yaplanlardan haber verilmedi. stanbul'da 27 Eyll gn yaplan kabine toplantsnda olanlar renildi." (A. Moorehead, age, s. 24) 2 gn sonra baka bir srpriz-Paa, Alman Amiral Souchon, Trk'n bana savan atelisini de yakt: "29 Eyll gn Goeben, Breslau ve ksmen Almanlarca silhlandrlm bulunan Trk filosu, Karadeniz'i atlar ve o gn ve ertesi gn, nceden haber vermeksizin Odesa Liman'nn Sivastopol kalelerini, Novorosisk'i top ateine tuttular. Eriebildikleri gemileri batrdlar. Petrol depolarn atelediler.
68

"30 Ekim gn, Rus, ngiliz ve Fransz elileri Trk hkmetine 24 saatlik bir ltimatom verdiler. Cevap alamaynca, pasaportlarn istediler. Ertesi gn arpmalar balad." (A. Moorehead, age, s. 25) Bamsz bir devletin bylesine savaa dal dnyann neresinde grlmtr? Bu "esiz rneksizlik" yalnz Trkiye'de oldu. Kabahat Enver Paa, Talat Paa gibi kiilerde mi? Ne olaylar kltelim, ne kiileri byltelim. Bize dev gibi gsterilen kiilere koca dnyada insanoullarnn nasl baktklar nemlidir. Pek hayran olduumuz, bir kerteye dek doru olan, Batl kafa, bizim Merutiyet Devrimcilerine toptan "GEN TRKLER" adn veriyorlar ve syle diyorlar: "Gen Trkler, ataklklar yznden -belki de iktidarda tutunabilmek iin gerekli ataklklar yznden- lkelerini kaldramayacandan ok daha ar bir savaa attlar. Onlar, ar bir arttrmaca oyununda ufack kumarbazlardan baka bir ey deillerdi ve bu gibi durumlarda sk sk olageldii gibi, teki asl byk kumarbazlar uzun sre ufaklklarn varlklarn bile glkle fark ettiler." (A. Moorehead, age, s. 27) G) 1 TEMMUZ 1908 M, 27 MAYIS 1960 MI? anakkale savamasnn kanc yldnmn kutluyoruz? Ne denli kutlasak ve ibretler alsak yeridir. Bir kumandanmz: anakkale Sava'n Osmanl mparatorluu'nun SON zaferi, Trkiye Cumhuriyeti'nin LK zaferi sayd. Yanl deil. Eksik. anakkale Zaferi; kalp ake gibi kullanlan ezik milletlerin, Emperyalizme kar ilk zaferleri idi. Bir eyrek yzyl sonra II. Emperyalist Cihan Sava'na girmediimizle vnrken, kendi kendimize sormalyz: Biz mi girmedik, onlar m sokmadlar? Ve bir eyrek yzyl daha sonra ne gryoruz? ki sava gemisiyle bir mparatorluun bana su dken Emperyalizm, Trkiye'yi boydan boya resmen S yapmtr. Birinci Cihan Sava'nn sadrazam Sait Paa diyor ki: "Bir aralk bize gzda vermeye kalktlar. Ama ben kulak asmadm. Artk emrivakilerle ilerimizi bozmak istediler." Kimler? Emperyalistler... Ve Karadeniz "emrivakii" [oldubittisi] ile Trkiye savaa girince, koca Sadrazam ayor:

"Ama, bu nasl olabilirdi? nk ben gemilerin darya kmasn istemiyordum." Sen istemiyordun ama Emperyalizm istemi ve yapmt. O zaman Emperyalizm bizim kyde Almanca konuuyordu, imdi Amerikanca. O zaman Emperyalizmin zrhl gemileri vard, imdi atomlu fzeleri. Bir lkeyi oldubittiye getirecek gemiler bir haftada, bir ayda yol alyorlard; imdi atom balkl fzeleri koynumuzda saklyoruz. "Emrivaki" olmu, bitmi bile. Ve vard, geldi, Konya alt saat gittikten sonra; ne ok tpksyz, 50 yl yol aldk sanrken, 1908 Osmanls'nn Sadrazam, Sait Halim Paa diyor ki: "Niin ekilmedin? diyenler var. O zaman dndm. Memleketi byle bir yknt iinde brakarak ekilmeyi uygun grmedim." Ykntdan kurtard m memleketi? Kendi lsn bile memleket topraklarna Anadolu Devrimi sayesinde zor getirtebildik. imdi kumarbaz Emperyalizm oyunu son kozuna geldii iin daha hinolu hin. Politika maskaralklarn gereinden ar ciddiye aldk m, ekonomik ve sosyal temel daha kolayca gzden karlabiliyor. Prusyal (Yunker-Asker-Banker) en son Hitlercilikle aznn payn ald. Zorbaln "DEMOKRAS" al ile rtmeyi becerebiliyor. Amerika "ekilsin!" dedi mi, btn sayn bezirgn partileri domuz topu olup, "Sadrazam'" (nn de olsa) tula yahut sayyla srt yere gelmi klyorlar. O zaman Sayn nn, 1908 Gen Trk Devrimciliini hatrlyor ve 1968'lik 27 Mays Gen Trk Devrimcilerinin temiz ocuk yrekleriyle konumaktan kendisini alamyor. "(...) Esef etmek gerekir ki, Devrimi yaratanlar yani bizler, ne kadar yetersiz olduumuzun da kfi derecede farknda deildik. Mslman olan veya olmayan milletlerin trl emellerini ve dardan yaplan tahripkr tesirleri de bilmiyorduk." (smet nn, age, s. 144) Btn kay, hep u alavere dalavere Krt Mehmet nbete formlnde bulunuyor: "(...) bana namuslu adamlar seildiler, geldiler. Onlar idare etsinler, biz kontrol ederiz diye dnld. Bu kafa ile hi olmazsa bir sene geti ve bu zaman zarfnda sadrazamlar, nazrlar bulundu, fakat aslnda hkmeti bakalar idare etti. (... ) Bu devrede hkmeti idare edenler, Padiahmz efendi-

mizin tebaas ve adamlar olarak geldiler, hkmet ettiler. Yani bir devrim olmutu ama devrim kadrosuna hkim olan siyasi zihniyet bu kadar geri ve ksr idi. "Devrim yapmz, hkmet bakalarnda, biz kontrol ediyoruz." (smet nn, age, s. 144) Deien ne var? "SADRAZAM" daha heybetli idi, "BABAKAN" ocuk oyunca. "NAZIR" her yerde (hazr, nazr) bir ulu zrlt gibi gelirdi; "BAKAN" ad aklda kalmaz, kendisini beenmi bir kakavan... Glmeyelim, dnelim. Nedir bu tarihin -insan, biraz gevese hngr hngr alatacak- bitmez tkenmez "TEKERRR"ndeki bsbtn kahredicilik? unun, bunun, falan Paann, filan beyin, femekn efendinin taksirat m? Hayr. Topumuzu sygaya [sorguya] ekmedike kimsede kabahat bulamayz. Tek temelli sebep: Sosyal Tefeci-Bezirgn yapmz. "PADAHIMIZ-EFENDMZ" anl anl tarihcil bir bn I kt; onun yerini inanlmaz bir "AIRI"lkla alp, herkesi "AIRI"lkla sulayan "FNANS-KAPTAL: nsanln canna okumaya yeminli canavar... Sonradan "ZLMEK" de bir meziyet. Ancak, milleti elektrikleyici bir uyar olmazsa, "ZNT"lerin kyamete dek "TEKERRR" etmesi neye yarar?

DRDNC BLM BRNC CHAN SAVAINDA TRKYE'NN TRAJEDS

BRNC CHAN SAVAINDA TRKYE'NN TRAJEDS nc Emperyalist Cihan Sava olur mu, olmaz m? Atom Tanr kmasayd, oktan olmu bitmiti. Keskin kriz biiminde olmad iin, nc Cihan Sava kronikleti. Olmad, deil, oluyor. Yalnz mzminleti. inde bulunduumuz Kronik nc Emperyalist Cihan Savanda ynelebilmek iin Birincisi zerinde geenleri iyi kavramalyz. Bugn, her konumuz CUMHURYET Trkiyesi'nde toplanyor. Trkiye Cumhuriyeti, Birinci Cihan Sava'nn rndr. Osmanl mparatorluu ana, Trkiye Cumhuriyeti ocuk ise, o anadan bu ocuu dourtan zorlu ebe; Birinci Cihan Sava'dr. Onun iin, SALTANAT TRKYES denilen ana ile CUMHURYET TRKYES denilen ocuun balar anlalmadka, bugnk konular zerinde yaplacak her aydnlat, karanla kubur skmak olur. Saltanatla Cumhuriyet arasndaki ilikilere girebilmek iin ise Birinci Emperyalist Sava denilen kanl ebenin tutaca k altnda deri deitiriimiz, bugnmz kavramamza ok yarayacaktr-. Demek, ister GELECEMZ iin, ister BUGNMZ iin olsun: Sosyal diyalektiimizin en byk atlayn zembereinden boandrm bulunan Birinci Cihan Sava'nda bamzdan geenler zerine ne denli oka eilsek azdr. nk, btn problemlerimizin geliimi, inanlmayacak kertede hep oradan balam bulunuyor. A) SAVAA GRN SOSYAL SEBEB Trkiye niin ve nasl girdiini bilmeden Birinci Cihan Sava'na a Alman Finans-Kapitalinin yedeinde ve emrinde boylu boyunca dald. Daln sebebi Alman Finans-Kapitalinin aalkla en iyi priz yapmay bilmesinde gizliydi. Alman Emperyalizmi: (Banker-Yunker-Asker) z idi. Prusya Yunkeri, bizim Tefeci-Bezirgn, aalmzn "nsha'i dieri" [dier kopyas]
75

idi. Askerle Banker arasnda "hatt- vasl: birletirici izi" idi. Trkiye'yi iinden elen g: Derebeyi artklnn Prusya Yunkerlii ile bsbtn benzemesi oldu. Enver Paa'nn Kayzer byklar ile Cemal Paa'nn Buhtunnasar [Babil Kral] sakal: Modern Finans derebeylii ile Babil art Antika derebeylii en lkcl biimde SEMBOLLETRYORDU. Dik byn altnda: Yunkerlemi Banker, top sakaln altnda: irketlemek isteyen Hacaa yatyordu. Enver Paa "Alman Muhibbi", Cemal Paa "ngiliz Muhibbi" geinmelerine ramen, o iki sembol, Bykla Sakal birbirlerini olaanst tamamlyor, Trkiye'nin iini de byk bir rahatlkla bitiriyordu. Herkes ve her ey Finans-Kapitalin by ile Tefeci-Bezirgn Aaln sakal altna snmaktan baka -sayn nn'nn ho deyimi ile- "KURTULU" yolu bulamad. O yola onun iin o denli kolay girildi. Ancak sosyal yapmz bilmeyenler Trkiye'nin Alman (Banker-Yunker-Asker) patentli kalbna hemen giriveriimizi srpriz sanabilirler. Gerekte Alman tencere idi, yuvarlanmt, Trkiye kapan bulmutu. Bunda en diktatr ve oldubittici grnen Paalar, Beyleri sulu bulmak, dnyay hakikaten Paalarla Beylerin yrttn sanmak kadar toyluk olur. Her lkenin Sosyal dnyas, Paalar, Beyleri grnmez iplerle kukla gibi oynatr. O sosyal determinizmle alan Birinci Cihan Sava'nda artk Alman'n ayr, Trk'n ayr vatan, Milleti, Ordusu, Kumandan bulunabileceini sanmak iflah olmaz bnlktr. Nitekim her ey yle dzld. Mutlak bir NATO Kumandanlnn btn "Mttefik" devletleri emrinde tutmasna biimce hacet yoktu. Kayzer'in by Enver'inkinden dik duracakt. Alman'n emri, Trk'n ba stne gelecekti. Ve sava ister istemez "Alaman Harbi" olacakt. "(...) lk talepler, ordularmz, Kafkas cephesinde Ruslar ciddi tehlikeye maruz olduklar kanaatine vardracak d taarruzlar yapmaya sevk etmi olduu gibi, Svey Kanal'na kar sefer eklinde mhim bir strateji hedefine de yneltmitir. Alman kararghnn arzular tabii telkki olunur. Bu arzularn yerinde tatbiki artlarnn tetkik ve temini, tabiatyla, Trk genel kararghnn grevi saylr." (smet nn, s. 115) Gkten (Finans-Kapitalden) ne yaar ki, Yer (Tefeci-Bezirgnlk) kabul etmez?

B) ILGIN ATILILAR Artk, emperyalistlerin dnyay paylama savalarnda kar olmak yle dursun, en byk felketi bulunan Trkiye'nin zavall Kahraman Ordusu en pisipisine Alman antajlar urunda bouna alk, souk, tifs, kan ile ldrlp harcanacaktr. Alaman, Trk'n "Tohumuna para vermemi" ki acsn. Ayrca Trk ne denli anrsa, Badat ve Hint yolu stnde o denli uysal bir Alman smrgesi hazrlanrd. Art arda lgn atllar ve bozgunlar birbirini kovalad. SARIKAMI TRAJEDS: Ordu "Nakil vastalarndan mahrum", memleket "Sanayiden mahrum". "(...) Sarkam Sava adyla anlan bu taarruz teebbsn Enver Paa emretmitir ve dv esnasnda ordu kumandanna el ektirerek, dorudan doruya harektn kumandasn zerine almtr. Bakumandan vekili Enver Paa'nn Alman sevk ve idaresine yardm etmek iin, talep zerine bu seferi yapt tahmin olunuyor. Harekt Aralkta, iddetli bir k esnasnda yaplyor. Tehizat, tabiatyla eksik, fakat asl cephane ikmal hizmetleri ve nakil vastalar ilemez (...) ok zayiat vererek, ricata ve hudut mevzilerimize dnmeye mecbur olduk. Savan hemen arkasndan tifs orduyu istil etti. (...) Sarkam felaketinin neticelerini hem memleket, hem ordu, her cephede uzun zaman sarsnt ile hissetmitir." (smet nn, age, s. 102) "90 bin kiilik ordudan ancak 12 bin kii geri ekilebilmitir." (smet nn, Hatralar, Ulus Gazetesinin notu.) Bylece, Rus cephesinde Alman Hindenburg, hindiler gibi kabarp sava tanrs geinmi, onun Finans-Kapital tapna uruna Allahekber Da'nda 78 bin Trk ocuu kurban kesilmiti. 1918 daha 1914 knda belirmiti. KANAL TRAJEDS: Enver Paa, Kafkas danda nc Ordu'yu erez yapar da, Cemal Paa Sina l'nde 4. Ordu'yu yakp kebap etmekte aa m kalr? Onun by varsa, bunun da sakal var. Akl ka para eder? Akl artk Berlin. "(...) Cemal Paa, seferin azim ve irade sembol olarak kk seferi kuvvetinin bana geiyor (...) ehit olduktan sonra, muharebeyi neticeye ulatrmak iin, Enver Paa'nn gelmesini
77

vasiyet edecek derecede" (smet nn, age, 116) ii dramlatrmtr. "4. Ordu'nun sefer kuvveti, 18 Ocak 1915'te, l iinde harekete balyor." (smet nn, age, s. 116) "(...) Sefer kuvveti, on drt bin insan, biri on belik, yedi da ve sahra bataryasdr." (smet nn, age, s 115) Sanki Balkanlarda Hrriyet kahraman ekya takibine kyor. Karsnda kim var? "(...) Msr'daki ngiliz kuvvetleri yetmi bin kii, Kanal boyunca Trkleri ilk karlayacak kuvvetler, insanca Trklerin en az iki misli, yerli ve seyyar bataryalar ve sava gemilerinin toplar hesapszdr." (smet nn, age, s. 116) "(...) Gemi Fatihlerden hibiri, eski zamann kk ordular iin bile, l ierisinden hareket imkn grmemilerdi." (smet nn, age, s. 116) Biz grrz. Mehmetii sayp da vermediler paalara. "(...) lden yz kilometrelik bir derinlii geecek seferi kuvvetin su ihtiyac en byk darlktadr." (smet nn, age, s. 116) "(...) ose yok, (...) Demiryolu yok (...) arlksz, arabasz (... ) Ordu Kumandanndan son nefere kadar adrsz ve yalnz peksimet, zeytin, hurma ve ay gdas ve insan bana drt kilo su ile hareket ediliyor." (smet nn, age, s. 115) "Ordu, 1-2 ubat 1915'te Kanal karsndadr." (smet nn, age, s. 115) "(...) Tombazlar suya indiriliyor. Bir tombaz, bir daha, bir daha, karya geiyorlar. teki tombazlar deliniyor, paralanyor, batyor. Karda "Allah Allah" sesleri. ki sahil arasnda youn ate (...) dman hatlar bol bol takviye ediliyor. Ordu kumandan, (...) muharebeyi kesme kararn veriyor. (...) geldii yerlere intizam iinde dnyor." (smet nn, age, s. 116) Var m byle destan yazm serbest nazm iri? Yazar Mehmetik. Kimin iin? ngiliz mi gelip Trkiye'yi smrecek, yoksa Alman m diye? Allahekber Da ile Svey Kanal deneyleri, ngiliz'e "Gelberi" gibi oldu. Ondan sonraki uzun kanamalar anlatmaya yer yok. 18 Mart'ta anakkale... "ANAKKALE cephesine hemen btn Osmanl Ordusu bir defa girmitir." (Her giri bir saldr, yahut kar saldr.) "(...)
78

yirmi drt saatlik bir boumadan sonra on be bin kiilik bir tmen olarak savaa girmise, en ok yedi sekiz bin kiilik bir kuvvet olarak anakkale Sava'na alm olurdu." (. nn, age, s. 105) 20 Ocak'ta IRAK: "Arap airetlerinden kurulu kuvvetlerin yetersizlikleriyle, hyanetleri yznden muharebeler byk bir hzla aleyhimize geliiyordu." (. nn, 27) "Basra ngilizler tarafndan igal olunmutu." (. nn, age, s. 106) Kumandan Sleyman Askeri'nin intihar, ve ilh. ve ilh... C) EMPERYALSTE TESLM OLU Btn bir milletin alnyazs, askerlik tekniine evrilirse olaca budur. "Svey Kanal'na taarruz, ngiliz kuvvetlerini Avrupa'ya gitmekten alkoymak iin yaplmtr." diyor, nn. Sarkam Saldrs da yle, anakkale Savunmas da y l e . Dman Alman' vurmasn, da gelsin Trk' ldrsn. Trk'n vurumada bir karc olsa... O da sfr. Alman canavarna "sadakat" gstermek iin, ngiliz canavarn anakkale'ye ekmek. Bozuk ake gibi harcanmak. Milli Kahraman nn samimiyetle aklyor: "Dnmeli ki, 1916 senesinde bizim memleket dnda yani Avrupa sava alanlarnda 3 Kolordudan fazla kuvvetimiz vard. Savan banda bile 3 Kolorduluk bir kuvvet, dost dman hibir byk ordunun kmseyemeyecei bir varlkt." (smet nn, age, s. 119) Anadolu ocuklar Avrupa'nn Emperyalist topraklarnda tketilirken, ngiliz casuslarnn ekmeklerine ya srlyordu. Cemal Paa'nn "Zeytinda" saltanat srd Suriye'de, eyhlerine izme yalatt Arap askerleri yznden, her tmeni bir buuk, iki alaya inmi kalmt. Trk ordusunun bana geirilmi Alman generalleri Arap Halk Alman subaylarna balyor, Mustafa Kemaller'i altnla satn almaya alyorlard. Bir Emperyalist Devlete bylesine toptan teslim olmakla yaranlabilir mi? Bugn Alman'n yerini Amerika tutmu. Yaranmak isteyenlerimiz el stnde "Yurtsever" geiniyorlar. Tarihi "Tekerrr" ettirmek isteyenlere, henz sa olan nn hatrlatyor: "(...) Enver Paa'da samimi kanaat: (...) Alman Bakumandanlna esasl yardmc olmak fikri, Enver Paa'da daima h79

kim olmutur. Bu yzden Almanlar, dier mttefiklerini bizden daha fazla desteklemek mecburiyetini daha ok hissetmilerdir." (smet nn, age, s. 106-107) Yani Emperyalist, katr cilvesinden holanr. Biri sadakatle kapsna baland m, onu torbada keklik sayp, gnln elendirecek kazak sevgililer arar. Bulgar' ekmek iin, Trk'ten Meri tesi topraklarn kesip armaan ettii gibi. Bugnk Amerikan sadakatlilerine duyurulur. Daha nazl olsalar iyi ederler. zellikle BUGNK Emperyalist sevdallarna... nn diyor ki: "(...) Neticesi meydana km seferler iin sonradan birok akl sylemek sevmediim bir usuldr. Bununla beraber, bizim sevk idaremizin memleketin ihtiyalarn dnmeyen hayallere ve gayelere istinat etmesinin mahzurlar zerinde srar etmek istikbal iin lazmdr." (smet nn, age, s. 119) Her yerde st ste ykllar ve bozgunlarn "Basit Asker"ce tek tesellisi, Mehmetiin lm kuzu gibi karlamasyd: Bu ortas doru szn, bayla sonu eri. Yalnz "STKBAL" iin mi dn unutmamak lzm? Genel olarak yle. Ancak gelecek meydanda: "HAL" iin ne buyrulur? Bugnk "HALMZ": "NATO'ya, SENTO'ya, CENTO'ya SADIKIZ" deil mi? Herhalde Paa "Tecahl arifane: okbilmie bilmezlikten gelme" yapyor. Ondan sonra, geenlerin "NETCES MEYDANA IKMI" saylabilir mi? Netice: Bouna kahramanlk, parsay bakasna toplatan oyun, kahredici bozgun, mparatorluun yklmas... ve ilh. gibi eylerse, onlar anmaya demez. Herkes biliyor. Asl en byk ders olmas gereken en korkun "NETCE": 50 yl nce braktmz yerden, 50 yl sonra, hem de o gnleri yaam paalarmzla, niin balamak zorunda kaldmzdr. Bu "NETCE" ne yazk ki, henz herkes iin ortaya kamamtr. D) TESLM OLUUN SONUCU: "(...) Gemek zere Kanal'a atlan Trk askerlerinin, kar sahilde ehit olmay gze almalar, muharebede, bilerek hayat
80

fedasn Trk askerinin ne kadar doal saydna eref verici bir rnek saylacaktr." (smet nn, age, s. 117) Ancak ehitlik erefi mparatorluu korumaktan ok uzakt. Basit askerce dahi... 1917 yl, en kr gze batan olaylar bir toplama uratmak kanlmazd. te o zaman otuzunu yeni gemi yata biri Ordu, tekisi Kolordu Kumandan olan iki gen Kurmay, Sadrazam ve Enver-Cemal Paalar, zt-kardelere bir rapor yazmaktan kendilerini alamadlar. Ordu Kumandan Mustafa Kemal Paa, Kolordu Kumandan smet (nn) Bey'di. Raporu biz Paa'nn bilirdik. Meer msveddesini kaleme alan smet Beymi: "(...) Bir taraftan Halep'te ordu hazrlanrken, Atatrk, istikbal iin ciddi endielerini bir rapor halinde Sadrazama bildirmeye karar vermiti. Bu raporu beraber bulunduumuz vakitlerde hazrlamak zere beni de grevlendirmiti. Kaleme aldm msveddeyi, Atatrk, lzumlu deiiklikler ve ilvelerle tamamlad." (smet nn, age, s. 113-114) imdi yl 1968. Tam 51 yl nce (7 Eyll 1917) gnn tayan bu raporu kaleme alan iki asker, Trkiye'nin ondan sonraki 51 ylna damgalarn vuracak iki insandrlar. 1917 Mart Rusyas'nda ar devrilmitir. 1917 Eyll banda Lenin tam 2 ay sonra Rusya'da iktidara getirecei Sovyetler Devrimi'nin son manevralarn yapmaktadr. Trkiye dnyadan kopuk olduu iin, gen iki Kurmayn, Kuzeyde patlayan volkann yeryznde ne deiiklikler yapabileceinden hi haberleri yok. Ateten sava emberi iinde kapal Osmanl kutusu iinde yurdunu sevmek iin btn sebepleri elde etmi bulunan iki asker ne dnyorlar? Balca 3 ey: 1- Sava bitmeden mparatorluk bitmitir, 2- Trkiye, bir Alman smrgesi (onlarn deyimiyle: mstemlekesi) olmu olacaktr. 3- Trkiye Halkndan (komutanlarn deyimiyle: "Memleket ahalisinden") baka dayanak kalmamtr.

BENC BLM "SEFERBERLKTE" TRKYE'NN YENL VE SMRGELEMES

"SEFERBERLKTE" TRKYE'NN YENL VE SMRGELEMES Birinci Cihan Sava'nda Trkiye trajedisinin vard sonular, Cumhuriyet Kurucularmz bir Raporla zetlediler. O Rapor'un altnda, ilkin Savan iki ackl sonucu zerinde duralm. Emperyalizm canavaryla yola kan geri lkenin bana gelecek eyler nce kendi gcn yitirmek, yenilmek, sonra boyun emek, smrgelemektir. A) SAVA BTMEDEN MPARATORLUK BTYOR Atatrk'le nn'nn yazdklar rapor, 1917 sonunda savan yakn bitimini grmyor: "Askeri durumun genel grn, savan yakn bir gelecekte sona ereceine iaret vermemektedir." (Mustafa Kemal Paa'nn Bakumandan Vekili Enver Paa'ya Gnderdii Rapor, age, s. 341) diyor. Sava srf "Askeri durum" gibi grnce baka trl dnlemez. Bu durumda Trkiye'nin gc nedir? nsanca 5'te birinden aaya d: "(...) Ordu savan ilk devrelerine gre fevkalde zayftr. Birok ordularn mevcudu, lzm olan miktarn bete biri kadardr. Memleketin insan kaynaklar, noksan ikmale muktedir deildir." (Rapor, age, s. 342) yleyse ne yapmal? Askerlik bakmndan iki ey: 1) Taarruzu brakp, savunmada kalmal; 2) Trkiye dna gnderilmi askerleri memlekete ekmeli. "Askeri siyasetimiz bir savunma siyaseti ve elimizde bulunan kuvvetleri ve bir tek neferi sonuna kadar saklamak siyaseti olmaldr. Bu siyaset, memleketimiz haricinde bir tek Osmanl neferi kalmasna katlanamaz." (Rapor, age, s. 343)

Oysa oktan i iten gemitir. Srf askerlike dahi yaplacak hemen hibir ey kalmamt. Sava bitmemi, hatta daha uzayacak grnebilirdi. Alman Emperyalizminin birinci Cihan egemenlii bitmiti. Osmanl mparatorluu bitmiti. Onu, yukarki tedbirleri teklif eden Rapor'un kendisi u iki szle yeterce itiraf ediyordu: 1- Alman Emperyalizmi imdilik olsun bitmiti: "(...) Mttefiklerimizin askeri darbelerle, dmanlarmz bara mecbur edecekleri artk bahis konusu olmayp, Almanlar zellikle stratejinin idaresini: "Geliniz, bizi malp ediniz" esasna balamlardr." (Rapor, age, s. 341) 2- Osmanl mparatorluu temelli bitmiti: "Binaenaleyh sava devam ettii halde, karsnda bulunduumuz en byk tehlike, her taraftan ryen muazzam Saltanat binasnn bir gn TEN BRDENBRE ve HEP BRDEN kmesi ihtimalidir." (Rapor, age, s. 341) Btn Trkiye dndaki Mehmetikleri geri getirseler, hangi yaraya merhem olurdu? Saldr oktan kendiliinden durmutu. Savunmaya deil, Trkiye savan bandaki durumuna ekilse ne yapabilirdi? Mademki dnya, tmyle EMPERYALST DNYA idi: ttifak (Alman) Emperyalistinden yana olmamz da, tilaf (ngilizAmerikan-Fransz) Emperyalistlerinden yana olmuuz. Bu neyi deitirirdi? Geri Trkiye'nin lmlerden lm beenmesi gibi, emperyalistlerden emperyalist beenmesi kime yarard? Alman'dan kaalm. "Fransz Muhibbi" (Dyunu Umumiye sevdals) Cemal Paa-Cavit Bey ekibinin dediine gelelim. ngiliz'in ba ektii tilf Emperyalistleri urunda lnecekti. Arabistan Petrol ve Hindistan yolu Trkiye'ye braklr myd? Geri Rapor'larn yazld gnler Dnyamzda bir "NC YOL" almt. Sosyal Devrim yolu. Ama, kimse onu anlam deildi. Sayn nn yle diyor: "Rusya'da devrim 1917 baharnda balamt. Btn dnya vaziyeti birden yeni bir manzara gsterdi." (. nn, age, s. 110) Bu "MANZARA"y, deil bizim askerler, Rusya'daki "Sosyalist" ve "Devrimci" kiiler bile henz kavrayamamlard. nn'nn hakl olarak syledii gibi:
86

"(...) Devrim hkmetlerinin sava karsnda ve mttefikleriyle ilikilerinde durumlarn yakndan takip ediyorduk. Rus devrim hkmetleri, sratle Almanlara kar savaa devam kararn ilan ettiler." (smet nn, age, s. 110) Onun iin, Rusya'da Burjuva Demokratik Devrimi en mantkl sonucuna varp, nsanla Emperyalizm dnda yepyeni bir r at zaman, Kumandanlarmz bunda sfr numara askercil bir frsattan baka bir anlam gremediler: "(...) Bolevik Devrimi ile dnyada ve bizde Birinci Cihan Sava'nn ASKER vaziyeti baka bir ekil almt. Bizim Kafkasya Ordumuz iin ilerlemek grevi belirmi ve dier cephelerimizde sava olaylar bize ok namsait [elverisiz] devam ederken, Kafkas cephesinde Kars ve havalisi Anavatana avdet etmi [geri dnm] ve harekt daha ilerilere doru genilemiti." (smet nn, age, s. 111) Gaz, ne kadar bo yer bulursa, o kadarn kaplar. Bundan tr gaza ne yapt sorulamaz. Gazln yapyor. Askerler de yledirler. Askerliklerini yaparlar. Ne yaptklar sorulamaz. 1919 baharnda Havza bulumasna gelinceye dein, kumandanlarmz "NC YOL" zerine askerlik d hibir ey dnemediler. Dnemezlerdi. Nitekim, Havza'dan sonra da, gene yalnz askerlik yaptlar. Askercil Strateji ve Taktik dna kamadlar. Askercil Zafer, szde Emperyalizme kar olmutu. Emperyalizm herkesten nce zaferi kutlaynca, her ey olmama dnd. Ve tereyandan kl ekerce bugne dek (Amerikan slerine) dek sa salim geldik. O zaman, 1917 yl ise, Gen Komutanlar kim dinlerdi? Padiahn stnde Emperyalizmin gzdeleri vard. Alman Emperyalizmi, gzdelerine TURAN adyla bir casus-uzmanprofesr'n uydurduu lky salam yutturmutu. Suriye'de Trk Ordusu bozulurken, dokunulmam bir baka Trk Ordusu ran'dan Turana akmak iin tutuuyordu. Ulu Paalarn balarnda kavak yeli esiyordu: "Bu devirde, bizim Byk Kararghla, Suriye savunmas arasnda balca bir mnakaa ve ihtilf konusu da Azerbaycan'da tekil ettiimiz Ordu yznden kmtr. Memleket savunmasnda byk ihtiyalar ak dururken, Azerbaycan Ordusuna memleketin insan, malzeme ve her trl kaynaklarnn tahsis edilmesinden Almanlar ikyet ediyorlard." (smet nn, age, s. 129)

Bu kertede, Alman Emperyalizmi bile artk kendi icat ettii "TURAN" kar helvasn kendisi de beenmiyordu. ngiliz, Suriye'den Anadolu'yu evirirken Ulu Paalarmz, hazr Moskof sallanrken Turan' zapt etmeye gidiyorlard. O "Gaziler" de, devrimin boluunu gaz igdleriyle byle dolduracaklard. Trkiye iin bundan ackl son olamazd. B) TRKYE BR ALMAN SMRGES OLUYOR Bu neden byle olmutur? Geri bugnk gibi Trkiye drt yanndan it dalam kei misali emperyalist sleriyle sarl deildi. Ama, Trk Ordusu Emperyalist "reticimlerin kontrolndeydi. Ordu mekanizmasyla smrge bir lke, Emperyalist Cihan Sava macerasna srklenmiti. Trkiye'yi savaa srkleyen Emperyalist, Zafer kazansa ne yapacakt? Grnen ky klavuz istemiyordu. Alman Emperyalist horozu lyor: Gz plkte kalyordu. Marn Meydan Savandan beri dt batakta can ekien Alman Emperyalizmi bir yandan Rus Devrimini smrme planlar kuruyor, te yanda Trkiye'nin smrgeletirilmesi iin her trl hazrlklar ite aklkla uygulamaya alyordu. "Falkenhayn (Trkiye'nin Gney Cephesi Komutan!-H. Kvlcml) geldii gnden beri airet reislerine Alman mlazmlar (temenleri) gndererek dorudan doruya temas hasl etmektedir ve: "Araplar Trklere dmandr. Biz Almanlar tafsz olduumuzdan onlar kazanabiliriz" szn, bizzat bana, bir ordu kumandanna sarf etmitir. "Irak harektnn mmkn olmadn kendisi daha ilk gnden beri anlamtr. Irak harektn, memlekete yerlemesi iin vesile ittihaz [kabul] etti. Gerekte ideali, BTN ARABSTAN' Alman idaresine almakt. Nitekim plann ikinci aamasna balamtr. Irak hedefi doal olarak deiince, Sina Cephesi'nde bir saldry sz konusu etti. ki ay sonra saldr m savunma m gerektiinin imdiden kestirilemeyecei herkes gibi onun nazarnda da akt. Fakat bugnk saldr sz, btn Suriye yani Arabistan'n, idaresi altna girmesi iin cazip bir vesileden baka bir ey deildir. "ki ay sonra durumlar, saldrya elverisiz olup btn kuvvetlerle Filistin'in savunulmas mmkn olursa, General Falkenhayn'n dnyaya ve memleketimize kar en byk baa88

ry kazanm ekilde grneceine phe yoktur. Fakat bu halde memleket artlarnn ve hkmetin takviyesi yle dursun, memleket btnyle bizim elimizden karak bir Alman smrgesi haline girmi olacaktr ve General Falkenhayn bu maksat iin bizim BORCUMUZ olan ALTINLARI ve ANADOLU'DAN GETRDMZ SON TRK KANLARINI KULLANMI bulunacaktr." (. nn, Rapor, age, s. 345) Gen Kumandanlarn ne denli saf ve siyasi tecrbesiz olduklar, bu raporu, Trkiye'yi smrge yapmak grevini bilerek bilmeyerek zerlerine alm bulunan iktidarllara gndermelerinden anlalyor. Ne karlk beklerlerdi? Sayn nn ksaca belirtiyor: "(...) Bakumandanlk grn deitirmedi. Atatrk, Ordu Kumandanlndan STFA ederek ayrld. stanbul'a gitti. Badat' kurtarmak zere Halep'te hazrlanan ordu, Suriye'de kald." (. nn, age, s. 114 ) Ve bekledik. Mtareke olsun. ngiliz askerleri stanbul'a girsin. Yunan Ordusu zmir'i igal etsin. Asker kaa da ekyas efeler, Kuvaymilliye kuvvetleri haline gelsinler. Vb. v b . Emperyalistle yola kan Trkiye: Yenilirse (ki yenilmiti) "MUAZZAM SALTANAT" kecekti. Zafer kazanlrsa "ALMAN SMRGES" olacakt. Neden bu hale dtk? "Ordu Kumandan" Mustafa Kemal: Atatrk oldu. Ebediyete gt. "Kolordu Kumandan" smet Bey: nn oldu. Aramzda yayor. "NEDEN"in karl verildi mi? Bilmiyoruz. Aryoruz. 1917 Eyll gn beslenen kany 1968 Mart'nda reniyoruz. ok, hem de arnn ars ilgintir o kan: ki szle zetlenemez. Birka ayrnts verilmelidir. Bilgili Kumandanlar daha Sava balarken bir emperyalistle yola kmann, kurda koyun gibi teslim olmaktan baka bir anlam tamadn aka renmilerdir. Sayn nn anlatyor: "Savaa girdiimiz gnlerin birinde, Byk Kararghta, benim gibi baka Genelkurmay subaylarnn da bulunduu bir srada Bronsart Paa'ya (Trkiye Ordular "Bakumandanlnn Genelkurmay Bakan Bronsart Paa idi. Byk Kararghtaki ubelerin birounu Alman subaylar, Mdr olarak idare ediyorlard." (. nn. O Bronsart Paa'ya, - H. Kvlcml) sordum:

"- Sava yaplyor, ne olacak, kazandnz ne olacaksnz? Bu kadar byk fedakrln karl nedir?" "- Belika, Belika!" diye cevap verdi. "Tekrar sordum: "- Belika bu kadar fedakrl karlayacak bir deer midir? Belika'nn nesi var? Eti ne, budu ne? "Bronsart Paa, "- Evet ufaktr, ufaktr ama ok deerlidir" dedi. "Ben kendisini sktrmaya devam ettim. Israrla kendisine soruyordum: "- Savatan sonra ne olacak? "Nihayet baklay azndan kard: "- Trkiye!" dedi. "Bunu, Trkiye'yi kazanacaz, manasna sylediini anladm. Fena halde arplmtm ama kendimi tuttum." "- Evet, dedim, ne ekilde? Nasl olacak?" "- Beraber alacaz" cevabn verdi. "- Savatan sonra beraber alacamz dnmyoruz" dedim. "Bronsart Paa niyetlerini daha ok aa vuran bir cevap verdi ve dedi ki: "- Anlyorum, dnmyorsunuz ama ka kiisiniz? Bu fikri devam ettirecek ka kiisiniz?" "- Varz kfi derecede" dedim," (smet nn, age, s. 154) Emperyalist "Mttefikimiz": Zaferde dman "BELKA'y" nasl yutacaksa, tpk yle silh arkada "TRKYE'yi" de yutacan saklamamt. Yalnz Mslmann dini deil, gvurun dini de aikrd! smet Bey, o zaman kck bir kurmay. Ulularn Ulusu Paalar ne dndler? Sadrazam Talt Paa, Cihan Sava bittikten sonra dahi hep u temay iledi: Cihan Sava olmayacak, olsa da biz girmeyeceiz, girsek de bamsz kalrz. 1- "Bizim dncemiz bir Genel Savan kmayaca idi. 2- "Goeben zrhlsnn Rus sahillerini bombardman ettii haberini aldk. Bu hadiseden hibirimiz daha nceden haberdar deildik. Bu hadise sava artk emrivaki haline getirmiti. 3- "Bir kere bu ittifaka (Alman Emperyalizmi ile mttefiklie - H. Kvlcml) girmekle artk HER TRL TEHLKELERDEN KORUNMU olacamz merkezinde idi dncemiz.

"Savaa girme karar aleyhine rey vermi olanlar, Almanlarn nihai zaferinden phe ettikleri iin aleyhte bulunmulard. Yoksa, btn Osmanllar Trkiye'nin yenilmeyen bir Almanya ve Avusturya birliinde, varln ve BAIMSIZLIINI muhafaza edeceine kani idiler. Fakat, savan 4 sene sreceine ihtimal verilmemiti." (Talat Paa, Anlar) Bu Paalar, Genelkurmay Bakan Bronsart Paa'yla hi mi konumamlard? Bir yn "Genelkurmay subaylar" ortasnda geen konuma orackta m kalm, hi mi devlet bandakilerin kulaklarna tlatlmamt? Bir koca mparatorluk bylesine hafiften Emperyalizmin mihrabnda kurban edilmiti. Bugn baka trl myz dersiniz? Belki de onun iin, 1968 ylnn 22 Mart gn, sayn -tecrbelilii herkesten ar olan- smet nn Paa "Hatralar"n u satrla bitiriyor: "(...) Almanlarn Araplara kar politikalar bsbtn bakayd. Onlara hususi bir muamele yapyorlard ve aslnda sava kazansalard yani Almanlarn istedikleri lde kesin bir zafer kazansaydlar, onlardan kurtulu kolay olmayacakt. Aka grnyordu ki, Trkiye'ye gitmek zere gelmemiler." (. nn, age, s. 159) Bugn acep Amerikallar "gitmek zere" gelmi olabilirler mi?