You are on page 1of 365

Dr.

Hikmet Kvlcml
Anlar

Yaynlar

Anlar

Dr. Hikmet Kvlcml

Yaynlar Dijital Yaynlar ndir - Oku - Okut - oalt - Dat

Bu kitap ilk defa: 1978 ylnda Yol Yaynlar tarafndan yaynlanmtr. Bu kitap KXz sitesinin dijital yayndr. Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak serbesttir. Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

Yaynlar Yaynlar

NDEKLER AYRIM I nsz Anlamndaki lk Notlar AYRIM II Alanya Notlar AYRIM III am: Tarihte Sam Oullar AYRIM IV Sofya: Yaayan Sosyalizmden zlenimler AYRIM V "Finike Sularnda Barl Korsanlk" Trkiye'den kn Hikayesi AYRIM VI Gemile Ksa Bir Hesaplama AYRIM VII Yugoslavya: Yolculuun Sonu AYRIM VIII Kim Sulam Parti Anlarm 237 227 197 169 139 81 19 9

AYRIM IX Mektuplar - stanbul 1. Skynetim Mahkemesi'ne lk Mektup - Brejnev'e Mektup - stanbul 1. Skynetim Mahkemesi'ne kinci Mektup 363 365 367 377

Ayrm I nsz Anlamndaki lk Notlar

25.4.1971 (Pazar) Ka on yldr hatra, an tutmadm. Neye yarard? Tutsam, aas sakal, yukars byk, farelere besi olacakt. Belki vaktim de yoktu. Yahut an "dearj" (boalmas) gerekmedi. Bilmiyorum. Yalnz her gn kalemsiz katsz dakika geirmeyen elim uzun yllardr anlara varmad. Hangi anlara? deoloji zerine bo durmadm. Duygusal er-dii ilikileri 70'ine merdiven dayam insan iin nedir? En iyisi susmak. Yalnz o iki dorultu dnda bir trajedim, gittike sona yaklatm baryor. Bir yldr kanyorum. 13. sondal, bakl mdahale geirdim. Bunlardan 4' narkoz altnda, 9'u uyutulmadan tam ikence olarak geti. "1. ube brakt, Prostat ald ikenceyi" diyorum, glerek ac ac. Demek, bir alnyazs olsa, benimki mr boyu ikence yazlm. Birinci byk ameliyatta, "Hiperplazya prostatika" (prostat bezinin bymesi) ktyd. Kurtulu sandm. Aradan ay gemedi, idrar bozuldu. Kanama azdan balayp gittike artt. En sonunda birinci krizden beter tkanma. kenceler. En son ka ay oldu? Cerrahpaa'da karnmn ayn yeri gbekten aa ald. Hi o gne dek uramadm bitkinlik ve itahszlkla taburcu edildim. Operatr Profesr iyi adam. Bican Efendi elebilii ile, en son: "Ufack bir eymi. Onu da kazdk aldk. Artk bir ey kalmad" dedi. Bunu ar iyimserlikle mjdeler gibi sylemiti. "Yani ur?" dedim. "Evet" dedi. Fazlasn sormadm. Ur kanserden baka ne olabilirdi? Uzun ve sessiz dedektifliklerden sonra patolojik raporu ele geirdim: "Balang halinde adeno-karsinom". Gland kanseri. akas yok. Yalnz, "Kapsle enfiltrasyon olmamtr" denilmesi, son ameliyatta kapsln de alnm olduunu reniim bir teselli. Metastaz yok saylyor. Ur tm alndysa gemi olabilir. Ama prostat yle derin, karanlk ve kanl bir blge ki, ameliyat sras birka kanser hcresi bir yere bulasa, ard gelebilir. Ona kar, belki 2-3 ay Honvan (nce 400, sonra 300 miligram) aldm. Kadn hormonu. Meme bezlerimi arta arta iirdi. Kan tm kesemedi. Azaltt. Daha aylarca almalyd. Profesr, son idrar

tahlilinde "bol lkosit, seyrek eritrosit" (iltihap ok, kanama az) bulunca, 5 miligram gnde strojen'le birka Mac Miron vermekle yetindi. 2 ay sonra gideceim, 13 gn sonra... Ama ben neredeyim? Onu bile burada yazamyorum. Evden katm gibi. Daha dorusu eve urayamadm, kap yerine bacadan bir frladm. Gidi o gidi. stanbul'da yokum. Neredeyim? Yerle gn arasnda, Trkiye'nin bir yerinde srtst uzanmm. Az nce gene kocaman bir pht ve kanamas kt. stanbul kmdan birka dakika nce strogenin tablet bulamaynca (375 kr. sanrm, gzm gece okuyamyor), 33 ksur liralk Honvan almtm. 21-4-71'den beri strogenin 5 mg. gnde alyorum. Kap kotuka farknda m deildim. 4 geceli-gndzl kamda 2'er Honvan'la kan o denli ok deil gibi gelmiti. 4 gndr 1 strogenin kann artmasn nlemedi. Pekiyi, ne olacak? Dnyada benim Prostat Kanserimden nemli ey mi kalmad? Onu not ediyorum. Baka hemen hibir ey yapamayacak duruma geldim de ondan sanrm. Kanama neden artar, niin azalr? Kestiremedim. Uzmanlar: "Kanamadan m korkuyorsun? Hadi canm!" diyorlar. Beni fazla sorudan uzaklatryorlar. Anladk: Prostat yuvas kanl. Hele bir iltihapland m, srer. Ama, birinci Byk Ameliyattan sonra da yle oldu. En son kanser balad. Bu sefer tek umut: Yol tkanmyor. O ikence yok. Ama demin aynada yzm gzme iliti. lm rengi gibi bir ey. Cildim insan ok aldatr. Karakz [ei Emine hanm kastediyor-Y.N.] olsa, ii alaya alp, "Bu gzellik sende de kalmaz!" arksn tuttururdu gene. "Bendeki gzellii" gzmle grdm. Yzmn rengi btnyle umu. Gz kapaklarm mavimtraklayor. Cilt, artk her trl beslenisizlikten alt ya dokusunu iyice tketmi. Yanak, akak ukurlarm her zamankinden derin ve karanlk. Baya yolcudur Abbas, balasan durmaz. Onun iin belki, gider ayak, dosta dmana bir allahasmarladk dememek "ayp" olacak yollu, bu satrlara kalktm. Gelmiiz. Gideceiz. Kabala gerek yok. Bir para da kt buldum mu, doldurmadan edemem. steyen var m? Bilmem. nsanolu byle. lrken de "sosyal yaratk": Ayrlaca toplumla ban lafta olsun koparamyor. Tabiat asndan belki gln bir tutku. Ne olacak? Diyelim ki, toplumda hi baka eyim yoksa, bir anm kalacak. Sonra? Bir gn, imdiki "Trkiye" adl toplumun yerini, bel-

ki de Trke yazlm anlar hi merak etmeyen baka bir insanlk tutacak. Orta Asya'daki Ouz'lardan Kay Kan', 1971 yl stanbul'unda kendini arasa, ne bulurdu? Bir ken dnyay allak bullak etmi Atil'lar, skender'ler, Cengiz'ler, Timur'lar, varlk asndan corafyada hangi izi brakmlar? Hi. Hele, Dnya adl u mvi yldzn bir gn gne sistemiyle birlikte kararp, uzay boluklarnda hie dneceini bilmeyenimiz yok. Hayatn btnyle snd yle usuz bucaksz bir Kyamet iinde, insanolunun en "lmez" bilinen antlar deil, toplum adl bir eyin "var imi ya ki yoolmu" bulunduunu hangi atom parasndan okuyup renme olaandr? Byle bir iz, yanardan lavlar iinde yer merkezinin ruhlarn aramaktan daha kuruntu olur. Gel gr ki, doa dedikleri Tabiat kurallar nnde sfr bile olamayan insan olay, toplum asndan konuldu mu, determinizm kanlmazlayor. Madem toplum yarat bir "Zek" ve "Ruh" tayoruz, onlar, yaratcs toplumun belirlendirdii dorultudan hibir ey geri eviremez. Kinatn "dilsiz, cansz" dediimiz sonsuzluu iinde bir moment, bir an bile saylamayacak kertede ksa olan insan topluluunun tm serveni (Tarihncesi, Tarihi ve isterseniz, -biz Trkler "Tarihten sonra varz" marn sylediimize gre- Tarih sonras) nedir? Ha tm gnein evresinde Dnya, ha protonun evresinde elektron.. Bir elektron iinde toplum olaynn nesi kalr? yle iken, toplum yarat kaldka, onun mutlak paras gibi dnp davranmaktan kendimizi alabilir miyiz? Bunu istesek yapamayz. Ressamn izdii levhadaki biimler, frlayp: "Bir fradan dkldmz gibi olmayacaz!" diyebilirler mi? Ben de besbelli bu nedenle yazyorum. Yazmak iin belirlendirilmiim. Yazmamak elimden gelmiyor. Gelmiyor mu? Burada da bir hayli "sosyal hayvan"m. Pekl sosyal adan, sansre uratlan hereyi yazamyorum. Hem ne ok eyler var. Toplum onlar bana yasak etmi. Kalemim de oral olmuyor. Yazsam ne kar? Kanser beni teki dnyaya gtrdkten sonra, neyime hangi su ve ceza der? Hi birisi. "Benim iin" her ey biter. Derken, yazamyorum her istediimi. Demek bu bir ceza yahut korku sonucu deil; balangta, toplumun bir saati kurarca beni kurmas var. Artk ne etsem kurulduundan baka trl, lsem ileyemiyorum. Gcm yetmiyor baka trl

ilemeye. Kalanlarn beni anlayacaklarn, yadrgamayacaklarn umuyorum. Ne kar ummasam? Elimde deil. u satrlar hangi karyola stnde, alacal mor battaniyeyi kalkk dizlerimden gsme dek ekip yazdm bile aklyamyorum. renmesinler. Kimler? Ardma den silahl adamlar. Bu basit politik gereklii bile yazarken atlayp, yerimi aklamyorum. Bylesine domuz bir sosyal determinizm iindeyim, yahut determinizm iimde. nsan bu. Ben de insanm. Hepsi o kadar. Bir hayvan, bir bitki, bir ta, buu, su olsaydm. baka trl olacaktm. imdi insan olarak byleyim. O zaman neyi yazyorum? Toplumun bana msaade ettiini. lrken de byleyiz, diriyken de. ime, fakir fukaralktan ilemi "ekonomistlik" dediim pintilikten, u kdn daktilo harfi yzne bile zktryorum. "sraf haramdr" demiim bir yol. O "Haram" ileyemiyorum. Var m tesi? Daha ne yazaym? imdi gene gittim. Deminki kadar byk deil, kk bir pht kt. Belki tekinin kalnts. teki neden oldu? olacana varr. Abdlhamid'e kendisini satan Mizanc Murat Bey sanrm, (utancndan adn bile deitirdii) "Ebulfaruk" (Faruk'un Babas) tarihinde: "Hkm' Avm istinafszdr" der durur (Halkn yargs temyiz edilemezmi). Tabiatn Hkm hi temyiz edilemez. Kanser beni mahkm ettiyse, kime ikayet ederim? Olan olduu gibi sineye ekeceim. "ok ilerim vard". kide bir bu aklma geliyor. Kimi dostlar da, "sen bize ok lazmsn" diyorlar. Onlara "lazmm", kendime deil. Hele bir tanesi yl saysn da syledi: "Doktor, sen daha 10 yl yaamalsn!". Ve ben de yaamaya bakyorum. Ameliyat yapan profesr de yle bir sre koymu. lkin 10, sonra bir dil srmesiyle 5 yl yaarm kansndaym. Ben, son gnlerde ylesine itihasz ve bitkin dtm ki, o denli uzun mre (beon yla) dayanamam gibi geliyor. Ancak, belki 3-5 ay... Nedense, u anda bana bir, -Annem'in deyimi ile- Hazreti Ali gc geldi. Sanki hi hasta deilmiim. Derisi sarkmaya balayan boynum terliyor. Havalar snd. Belki, u bana olum kadar itenlikle bakan yksek renim grm idealist delikanlnn yedirdikleri gzm at. Uykum yok. Saat tam 24. Ak topuz ampul kuvvetle yanyor. Kk sehpada sryle kitap yl. Masann stnde neler yok ki. Bu ktlardan bir hayli. Kaln gm Omega saatim ince demir zinciriyle. Portakal kabuklar. Birinin stnde kk

drt ke paslanmaz kahve ka. strogenin ila iesi, ambalaj iinde. Yasta (kokudan korunmak iin sardm araf yetmedi) sereceim mendil, altnda alaca kahverengi-sar ba tara. Bitiiinde "Ksarna maden suyu" damgal ienin suyunu musluktan imdi doldurdum. (Kanlar ykamak iin, elimi slatmadan suyu onunla kullanyorum). ienin stnde tpa yerine ters bindirilmi 3 krmz kuakl ay barda. teye doru, srayla: Kara gzlk. En sevmediim ey. Bakasnn gzne bakp, kendi gzndeki anlam saklamak isteyenlerin sahtekrlk arac diye tiksinerek ierlerdim kara caml gzlklere. Trene binince gelen seyyar satcdan, dve dve pazarlkla 7.5 liraya satn aldm. Yolda tannmamak iin yaramaz m? Sonra bo antibiyotik ila iecii: onu atmadm. "Mao'nun kalemi" dediim kalemin sakl ucu ikide bir (mrekkep deitike) tkanyordu. Bu iede azck su bulundurursam, ucu batrr batrr yazarm. kide bir termometre silkerce kalemin ucunu silkip yatak yzlerini, araflarn boyamam, diye dnmtm. Bycek (100 gramlk 7-8 liraya) Magnsie Calcine [barsaklar yumuatc bir ila] iesi. nat peklii onunla ayarlyorum. Ne var ki, fazla kamasn diye dn yarm kahve kandan az toz almtm. Bugn kamadm. Belki kanamann artmas ondan. Fazla mleyyinle [yumuatcyla] de barsaklarm bozmaktan ekiniyorum. Hangi barsaklar? Bozmazsam ne olacak sanki? Kanser, bunca yl herkese tlediim, idman, souk du, perhizli yemek, ikisigara yasa, vaktinde yiyip yatmak ve ilh... salk prensiplerimle kanl kanl alay ediyor. Kazk gibi vcudumu korudum da ne oldu? Kimse yetmiime 1 yl kaldna inanmyordu. Kanser pekl inanm. Geldi, att. Yumuak huylu Azrail gibi bamda, daha dorusu idrar yolumun ortasnda yolba yapyor. Sleyman Efendi'nin nasrdan ld gibi, kanserden leceim besbelli. "Yazk oldu" diyen de olacak, demeyen de. Bana ne? Masamn st bitmedi. Manyezi'nin tesinde Amerikan patenti ile Trkiye'de yaplan mavi-siyah dolma kalem mrekkebi. Bu satrlar iin demin in'li kalemimi doldurdum. Rahat yazyorum. Sa (pencere) banda sola (kapya) doru, yrtk kurutma ve msvedde kd ile yeni kan kzl kapl "Vatan Partisi Program ve Tz" stnde, mutfan burnu irilmi soan ba. bu "computer" ktlarn kesmek zere duruyor. Bir hain d-

man anszn baskn etse, soan ba silah yerine de gemez mi diye byk altndan srtarak dnmtm az nce. Barhane (geni) gibi oda. ifte caml pencereler. Geni dolaplar. Yel vurduka kaplar kprdanyor. Bir yerlerde takrt, tukurtular. Ve bir su damlas, anasn arayan ku yavrusu sesi karp sessizlii deliyor, sszl yokluyor. Baktan sonra makaleler: "Para-Altn-Vatan", "rdn" yazlar... Dn vermitim. Unuttu gitti. Sosyalist'in kmasn yasaklayacaklarn sylemiti. Onun "akt manke"si (davran srmesi) mi? Yazlarn stnde bir bankann cep defteri: Benim deil. antasnda unutmu. Birisiyle gndersem. Gzm nnde olsun dedim. Gazete kprnn stne koymuum lacivert deftercii. Ona yakn bizim beylik numaral duru caml asl gzlk. Son gnlerde hemen hi kullanmyorum. Gerei de pek yok. Sanki miyopluumu hissetmiyorum. Drt duvar arasnda uza grecek ne var? Evet "4 duvar". Bu yol gnll hcremdeyim. Hi sklmyorum. Gn ylesine geiyor ki. Alm kudurmutan beter. Gece kmyorum bir yere. Grlrm korkusundan deil. abuk yoruluyorum. Yorgunluumu duymaktansa, oturuyorum, yatyorum yattm yerde. Koruyucum delikanl, giderken, bana verilmi anahtar alp alamayacan sordu. Daireyi kilitleyip gidecek. zlyor. Gldm: " Biz derviiz, yavrum." dedim. "Merak etme. mrm hcrede gemi. imdi kapal kalmaktan m sklacam? Yok canm. Biz hcre kuuyuz. Kafeste gereiz. kn merak etme. ile doldurmak vz gelir bize. Sa-

Hadi gle gle."

Gle gle gitti. yle ya, bu da gnll, gle... "Gardiyan" demeye dilim varmyor. Bamda geceli gndzl gardiyan dikilmesin diye, evimi, barkm brakp, "yaban illerde Veysel Karni" olmadk m? ocuk ok candan dost, arkada. Teekkr ettim mi bir yaptna, alnyor. "Vazifem, grevimiz deil mi?" diyor. Gzln bitiiinde stste ynla gazete. Le Monde, Tribune des Nations... Bu sonuncuya abonem bitmi. Kamadan hanma dviz aktarmas yapmay sylemitim. Nasip olmad. Masann teki kysnda, sadan sola yiyecekler ve benzerleri. En stte beyaz kt. Altnda, iki kan ancak yiyebildiim st kapakl plstik kapta 400 gramlk yourt. Altnda ters kapak gibi konmu fayans tabak, altnda benzeri bir tabak daha. Sktm. Saat 1. Burnum damlayarak dar gittim. Kan yok.

Yalnz, "Sangnolan" dediimiz biimde rengi pembemsi... Gene bir dzelme mi? Deminki sfi kan utand. Yahut kanser alay ediyor. ki fayans tabak aras bo deil. Koruyucumun srarma ramen (3 liraya) ald Lahmacun'un yiyemediim te biri, yal kdna sarl yatyor. ifte taban sanda bir beyaz inko tabak daha. rttm beyaz kd kaym. inde 4 tane kocaman portakal. ocuk bana sormadan bunu da alm. Sorsa yasak edeceimi biliyor. Oldu bitti ile getiriyor. Bir ey syleyemiyorum. Krlyor. Babas varlkl saylr. Kendilerine apartmanlarnn arka dairesini ayrm. Yiyecek iecek evden. Ayda 150'er lira da harlk veriyormu. Delikanl bir ara azndan kard: "Yzn harcyorum. Ayda 50 lirasn saklyorum. Biriktiriyorum. Her ihtimale kar, el altnda bulunmal. Ne olur, ne olmaz." Herhalde o harlndan ayrd ile beni besliyor. "- Olum, benim param var. Rica ederim. Biterse sizden isterim. Varken yapma" desem de dinlemiyor. Krmamak zorunda kalyorum. Anne babasgil, akrabalar, komularyla Erdek'e "Bayram" tatilini denk getirip gitmiler. Bir okul igalinde eleba olarak aranan, yer sahibinin olu kam. Polis aryor. Evinde yok. Acep benim kaldm yere urarlar m polisler kukusu domu. Beni dnmler. 3 gn Delikanl'nn anne-babasnn evinde, ablasnn tertemiz, yumuak karyolasnda yattm. Annenin olu iin hncahn doldurduu buzdolabndan trl yiyecekler ikram edildi. Nerede o itah? Somurttum kaldm. Bir elma tc portatif deirmende, susuz, kabuklu elma suyu yapt. Harika. tahszlktan lse adam iiyor. Yarn gene o elma suyundan yapp getireceini syleyerek gitti. Babasna bu denli candan ilgi gsterir mi, bilmiyorum. Benim de bir inan adam oluum son demlerimde. Belki olsalard, z ocuklarmdan bin kez daha itenlikle yardmma koan ocuklarm saysz. Kendi olum olsalar, mutlak ileri geri bir sr kar kaygs ile yan bakarlard. Bunlar benim dnce oullarm, dnce kzlarm. Hibir karlk beklemeksizin her eyime kouyorlar. Demek hayatm btn mr boyu hie saymam boa gitmemi. Belirli bir kadndan domam says her gn artan erkekli kzl ocuklarm, bana kanseri bile unutturuyor. Daha uykum gelmedi mi? akaklarm ar ar zonkluyor. Gzlerim uykululayor. Saat 1 buuu 5 geiyor. Bir su iip

lambay sndrsem... Masamn son pencere yann da verip geeyim. Orada her ey ok basit. Tra ve di pastalar, ters evrilmi ay barda, ambalaj kd stnde duruyorlar. Onlar da m "kayda deer"? Hadi yeter. Herhalde uyurum. Ge yattm m, sabah 9'a dek uyumak yetmiyor. Gece 3 defa kalkmak, o deliksiz uykuya alk bedenimi amura eviriyor. Gndz uyudum mu, ldrc ba arsndan akama dek kvranyorum. u yataktan kalkp lambay sndrmek olmasa. Her ey de evimdeki gibi olamaz ya!.. Gene skm gibiyim. Su isem bir trl. Sk kalkyorum. mesem olmuyor. Prostat blgem batyor. Zonkluyor. Saat 2'ye 20 var. Gittim. Kan yok. drar da az. Sakn retansiyon (idrar tutukluu ve kalnts) balamasn. Kanser azd demek olur. O zaman kurtulu yok. Neyse, yeter, 2'ye 10 var. Yatyorum. Dn gece de 2'de yatmtm. Sabah aarncaya dek uyumuum. Gene yle olsa. 5.45: Abdala malum mu oldu?.. 3, 4, 5 sularnda ardarda sktm. Gittim. Pek az ktm. Retansiyon... imdi her dakika kamayn bildiim sanclar iindeyim Ne yapacam? Gzel kumrularn koca kavakta "uyku, uyku!" diye ttkleri gzel bir sabah, lk ilkbahar sabah. Ben adeno-karsinom'un ikencesi altndaym. Korktuum bama geldi.

Ayrm II Alanya Notlar

4.5.1971 (Sal) ALANYA Finans-kapital: 500 kii, stanbul-Ankara-zmir-Adana gibi 4 byk ehirde yuvalanm. 3000 irketten 300' onun, 2700' ona bal. 500 kasabadan 5'er 10'ar tefeci-bezirgan: 2500 ile 5000 aras. Btn yol boylarnn her kynde 1-2 Benzin stasyonu, 1-2 ky burjuvalamn kan damar-Benzin damar ile o 300 Kodaman sper irkete bukalam. Bir gn benzin satmasa ekiyala kabilecek bir kapitalizm aylkl askeri. Bu benzin istasyonlarnn besledii 80000 traktrl tarm burjuvazisi... Fiyat ve Para oyunlarndan her gn kapt kemik krntlar olmasa, yaayamayacana inandrlm ortann altnda 150000 burjuvack daha. Trkiye'de Kapitalizmin Ekonomik ebekesi bu: 30 300 3000 3300 3000000 500 5.000 50000 55500 3000000 Finans-Kapital z Byk irkete ortak irkete rnek Modern ehir burjuvas i (1/1000) Kodaman Tefeci-Bezirgan Bey-Aa Kasabal burjuvalaanlar Krl burjuvalaanlar Antikayla melez kasaba burjuvazisi Kyl (1/60)

Bu yap stnde Politika ebekesi: 10000 100000 100000 250000 10000 100000 Mason (ehir-gizli FK rgt) Memur-Serbest Meslek Gizli-Ak Polis, Beki, Kapc (3 milyon iye:1/12) Tarikat (K-gizli FK rgt) mam-Mezzin-Hatip

10000 250000

Jandarma-Beki-Muhtar-Heyet (3 milyon Kylye:1/12)

Tabii, bu rakamlar tahmin. Ama Trkiye'de yaam bir 70'lik aratrcnn tahmini. Bu tahmin iine, Finans-Kapitalin alarma getii gn seferber edebildii 1 milyon Kapkulu ile 1 milyon Asker'i de katmak olasdr. O zaman, 30 bellibal Parababasnn nasl olup da 30-40 milyon Trkiyeli insan, normal olarak (Hazer'de) "hem gider, hem alar" oy davarna, anormal artlar iinde (Sefer'de) kurt dalam srye evirebildii, anlalmaz ey olmaktan kar. 30 kii, her an ne dediini ve ne yaptn bilen 5-6 yz Parababasdr (30 Modern, 500 Antika). Bu 5-6 yz Parababas, ekonomi arabasna skca balad 5-6 bin (300 Orta irket, 5000 Hacaa) yarm kodamanla 50-60 bin (3000 Kk irket, 50 bin Kr Burjuvas tipinde) vahi kapitaliste kendi kanunlarnn hegemonyasn dayatr. Ekonomi alannda ok heterojen yapsna ramen, arz ve talep kanununa etkin kredi-banka-d ticaret-tahsis kotalar Devlet teebbsleri ve tm Devletiliimiz gibi TEKEL'ler mekanizmas altnda, ister istemez homojen grnl bir ekonomik domuztopu yaratr. Bu domuztopu, derin i elikiler ile kvransa da, bir sosyal snf realitesi arln tar. 60 bin st snf, 6 milyon alt ynlar (3 i-3 Kyl) lke dzeni adna iliklerine dek smrr durur. Nfusumuzun 100.000'de 1 kiisi olan Finans-Kapital zmresi, o sayede, ekonomice sanki 100 insan smren 1 Parababas imice, retimi ve retmenleri (iileri ve kylleri) en sk bir can alc kontrol altnda tutar. Madde alveriinde 1 insann 100 kiiyi dize getirmesi herkese pek normal gzkr. Bu snf anomalisini gze arptrc sarsc politika olaylar nnde kalnd m, Finans-Kapitalin daha korkun ileyen mekanizmas pusuda yatar. Bu mekanizmay, iddetle disiplinli 1/2 milyon (440 bin) zincirleme bal ve her gn eitli alanlarda eitilen, birinci basamak gizli-ak barta idare avadanl temsil eder. Bylece, 6 milyon retmenin karsna 500 binlik siyaset silah dikilir. Parababalar, dank 10 ii-kylnn karsnda "demir disiplinli rgtyle" silahl 1 kii olarak km olur.

O da m yetmedi? Bu bir kii 10 kiiyi mat edemezse, "Milli" lde "Seferberlik" iln edilir. 30 Parababas, bir kararla "Devlet ve Memleketi kurtarc" rolne kar. 6 milyon i-Kylnn alnna 1 milyon sivil, 1 milyon asker diker. 3 dank silahsz-bilinsiz ii-kylnn iki yann 1 silahl-rgtl-disiplinli Kapkuluna sardrr. ou kyl kendi tarlacnda kaderiyle babaa didinirken, 3 iiyi 2 silahl Devlet gc kskvrak yakalar. Trkiye halk bu amazn iindedir. Benim yakalandm kanser illeti nndeki durumumla, Trkiye Halknn Finans- Kapital aznlnn azgnl nndeki durumu, bu adan farksz kalr. Yanaklarmda tek tk kl damarc uzaktan pembemsi grnyor. Gz evrelerim mosmor. Yzm lm aarts tayor. Her zaman temiz kalm cildim, her gn biraz daha ak, koyu, 2-7 milim enboyda kahverengimsi acaip lekelerle dolu. Mutlak yatakta dinlenirsem kanama azalyor. Umutlanyorum. Az dolasam, pollakri (sk sk ieme) ve dizri (acl yahut zorlukla ieme) ile kanamadan kvranyorum. Benim bir Prostat apnda birka gram Kanser balangcm 85 kiloluk insan vcudumu yiyiyor: Tam 100 binde 1 Parababas gibi... 2 Transvezikal ameliyat (mesane zerinden yaplan ameliyat) 2 gramlk kanseri temizleyemedi. 30 kiiye 50 yldr 35 milyon insan kurban ediliyor. Bu bir dzen mi? Evet. Paalarla Beyler, baya ciddi ciddi pozlarla "Rejim" diyor da bir daha demiyorlar. Kanser rejimi, kanser dzeni her eyin stnde kutsallatrlyor.

7.5.1971 (Cuma) Lakaym. tiha sfr. Ama saati geldike zorla iniyorum. Tiksinerek yutkunuyorum. "Kanama" deil de "sanguinolent" deyip durduum durum her idrarda kesilmedi. Ve kesilecee de benzemez. Son uzman: "Prostat tamamen alnamaz. Kapsl karlamaz. ki kapsl vardr. Asl d kapsl alnamaz. Prostat kanseri kadar yava seyreden yoktur. Proksimal (Distal) ksm mesanede alnmaldr" dediydi. En son ne yapldn bizim iyi yrekli profesr Bican Efendi sylemez ki? "Ufack bir eymi. Onu da iyice kazdk. Bir ey kalmad. Baka yapacak ey yok, Morvan" demi, taburcu etmiti mjdelerce. . Sungur Bey'e "mutlak ifa" demi. Yzba, en az 10 yl mr bimiti. Sonra kendisi gitmi, 5 yl garanti alm! kence-hastalk bir yl at. Gemedi kanama. Yer karanlk koyu. 3 kanser kant: 1- Ykanm et suyu gibi idrar, 2- Ar bitkinlik, 3- tah sfrl... srp gidiyor... Hayatmda bu kerte bitkinlik ve itahszlk grmemitim. Boyuna kanamadan hematopoetik (kan yapc) organlar m -Osman'n [Osman Sercan, 1954 Vatan Partisi kurucusu -Y.N.] hep kukuland gibi- iflas etti? Yoksa bu namussuz kanserin mide fermanlarn (ferment=enzim) yok eden bir zehiri mi var? Tren yolunda bir sabah, nasl kzarm scak balk-ekmek yemitim? Bir daha ne balk grdm, ne o yaman tuzlu lokmalar itihayla yutuum geri geldi. Yiyecek ey mi yok? Yemek yz grmyorum. Ama, o sabahki scak ve tuz dolu balk da dahil, hibir yiyecee istek duymuyorum iimden. Yumurta lop 1-2 tane, kaz gibi yutuyorum. ki kak yourt bulant veriyor. Limona bile hevesim kalmad. Suyu zorla, aklmla iiyorum. mek lzm! Geceli gndzl bir iki saat uyuyor, uyanyorum. Frenk elmalarn hatr iin sryorum. Esmer Aye'nin siyah nl ile bodur aalarda kalnt Frenk elmalarn rtleyip yeyiine bir imreniyorum ki... Bir daha yle itahlara kavuabileceimi ummuyorum. Bol gne. Bol yeil. Ku ve ocuk sesinden bakas yok. Sereler hi susmuyorlar. Arasra uzaktan bir motor drldayp geiyor. Bir inek bezgin, nostaljili "Moo!" ekiyor. Be vakitte, defi bel kabilinden, 5-6 minare birden kz crtlamas yrtk hoparlr lkla-

r koparp bereket susuyorlar. Tefeci-bezirgan Hacaalar, FinansKapitalle sarma dola olal, halk nasl akortsuz tellal sesleriyle, gnde be n boucu gaz bombardmanna ylmadan uratyorlar? Kafa m kalr, kalan kafadan hayr m gelir millete? Hep birden, her minarede 3-4 hoparlr, grtlak paralarca koyveriyorlar makaralar. Hibir zaman, bylesine Fransz disiplinli yaygara, Trkiye havalarna ar basmamtr. Bunca azgn herif parasn nereden buluyorlar? Bedavaya ve a ana kimse her gn en az 5 n bylesine avaz avaz hep ayn eyleri baramaz. Hepsi de yal bal, sal sakall, tecvitli, akll adamn durup dururken, saati gelince birbirinden alev alrca ardarda patrdayarak avaz avaz barlar, ocuk beyinlerini, ocuktan beter, yar a tm isizden beter koca koca insan ruhlarn nasl otomatlatryor! Paryalarmz, kendi kanlarn emen soygun dzenini kendi canlaryla ayakta tutuyorlar. Burada, birka yl nce dan tan fundalndan, akalndan, kurdundan baka bir ey yokmu. imdi aatan ve hoparlrl (General Elektrie, General Motor'a, Mobil'e, Shell'e hara deyen) minare sklndan geilmiyor. Kim yapm, yapyor o adm banda beton, camekanl, soysuz stilli cmileri? Eskiden, yzde yz inanm zenginler, yzde yz inanm mimarlara kalelerle yanyana iman kalesi camiler de yaptrmlar. Arbal, ciddi stilli, tatan antlar olmu eski cmiler. imdikiler gibi adm banda bir tane deiller. ehir bana bir tane yetmi. Belli ki, iten gelme tapn iin kurulmular. adrvan gr, helalar rahat ve bedava, pazar esnafna doruluu dayatan, insanl, dinlenmeyi, bir hizada toplanmay ve davranmay reten sosyal hizmetmi din kurumlar. imdikiler maskara yaplar. Susuz. Helalarnda insan 25 kuru olmadka ietmeyen ticaret ve reklam yuvalar. nne gelen asalak isiz, drt ayakl masa stne 50-100-500 kuruluk makbuzlar dizmi. Gelen geen fukaradan hara topluyor. Yzde 30, yzde 50 iskonto alarak, sprge sakalyla, krek diliyle makbuz kestirmeyene sverce ihtarda bulunuyor. Trtklad paracklarn yarsn cebe indiriyor. br yarsyla drt duvar kaldryor. nce kendisine, hibir i yapmakszn karsyla ocuk yetitirecei bir "mekanck" kurdurtuyor. Mahalleliyi hayaszca kazklayaca bir "dkkanck" uydurtuyor. Artk geri kalan "Cami" iin, yllar yl evre fukaras mslmanlarn "din gayreti"ni kara rmcek gayretiyle kkrtyor. "Dini kurtaryor". Bu soygun sisteminin bezirgan-tefeci komedyas, bir ka yz Parababasnn, Trkiye lsnde, en cra daba kyne dek el

atm haydutlar ebekesine profesyonel gerici yetitirme trajedisine paravan oluyor. Dersine alacak lambas bulunmayan fukara ocuu, resmi ilkokuldan kar kmaz, taze yorgun beynini, o haydutlar ebekesinin sille tokat ezberlettii, "Din Dersi" adl Arapa Kur'an Kurslarna teslim ediyor. Hele bir gitmesin! Gvur gzyle sulanma zlgd altnda kalm ana-babadan yemedii meydan daya kalmyor. kinci Emperyalist Evren Sava'ndan beri Amerikan Emperyalizmi'nin Trkiye'ye soktuu en korkun smrge sistemi, benzin istasyonlarnn alar iinde drt nala gelitirilen bu Ahiret hortlay oldu. eyrek yzylda Parababalar, btn milyarlaryla Amerikan Ordusunu Trkiye'nin topraklarna ysalard, bu milleti bylesine gnll kle edemezlerdi. Ve bizim be sra srmal, yldzl kasketleri ile laik Kemalist Paalarmz, hergn yeni bir bizantizm ile Ordu genliini tongaya drerek, pis politikaclarla kulis arasnda gsterdikleri bu mrifetlerine "Vatan kurtarmak" adn veriyorlar. "Milleti blnmekten, karde kavgasndan uzak tutmak" diyorlar. Merak ediyorum. Acep onlar, ilerinde, gerekten bu sylediklerine inanyorlar m? Yoksa, hir mrlerinde, giderayak Ordu gc adna birka gnlne skynetim saltanat srp, dolgunca emekliliklerini haketmi grnmek yiidi mi yatyor abalarnn altnda! Hemen hepsi kyl, kasabal ocuklar. Kyde, kasabada, kentte olan bitenleri grememeleri olas mdr? Nasl acmazlar iinden ktklar insanlara? Farzetsinler ki, son gnlerini bir byk ehrin konforlu apartmannda geirip kalplarn bir manga askerle gtrecekleri mezara adamlar. Harl harl edebiyatn yaptklar Millet ve Halk, yeryznn en sapk kapitalizmi iinde, en geri kalm ackl durumda iken, akraba ve teallukatlar geride bu smr ve smrge apulunun batanda kvranrken, azlarna alabilecekleri her yal ball lokmay nasl rahata yutabilecekler? Grmeyecekler mi, bu "ar parababalna dolgun ulfeli maala hizmet"in nimeti onlar biraz daha abuk damar sertliinden felce, bunamaya itiyor.

7.5.1971 (Cuma) Gece, ay, ben ve shak kuu. Gh uzaklayor, gh penceremin nndeymie yaklayor. O sustu mu, ayl gecelerin kollektif aklar, su airleri kurbaalar, hi deilse anlam, benzeti atlatacaz diye kafa patlatmyorlar. Tersine, insana tuhaf bir dinleni ve gven veriyorlar. Ne? Dnyann en clz, en savunmasz yarat kurbaa bile gkleri nlata nlata baryor. Demek, ne ylan var, ne tehlike! Ayrca, su bol ki, herifler sabahlara dek enlikteler. Can rahatlyor gibi. Ve hi bktrmayan monotoni, "Vararak! Vararak!" srp gidiyor. Arada bir az dolusu, "Miyop! Miyop!" yahut acele, "Berekete bak!" Btn temalar bu drt gevrek gevezelik tkrts. Ama, kimi alalp, kimi susarak yle nanslar dktryorlar ki. Hi bkmyorum. tiham yok ama, lmeye de pek niyetli grnmyorum. Sakin, lk gece. Yakn bir finocuk havlyor. telerden trdalar arasra karlk veriyorlar. Yolunu yitirmi arkadalarn kedi yavrusu miyavlamalaryla arayp aran, bir bayku olmal... nce ay, ben ve shak kuu yalnzz sanmtm. Meer ne ok gece dolusu yaayanlar varm. Arasra Glistan Sokak 12/10'a gidiyor aklm. Yatmtr karakz elektrii yakmadan geni divan yatana. Belki telefon bekler. tede tabusu "Dinim kinimdir!". Ne dnm olabilir? te hepi topu bu kadar "kiicil izlenimlerim". Geri kalan her ey sosyal. Yoksa, yumuak bir hayvan gevemesiyle, u darack kede oktan uyumutum. Elektrik kesilmi. Kara gzl, yank pekmez yzl kzcazla aabeyisi ellerinde lamba, yourt ve kaynam patates getirdiler. Hal ksryorum. Gsm son gecenin nezlesini att. Soluk borum, iman tahtamn altnda gdklanp trmalamyor. Ama balgam, sonu gelmedi bir haftadr. Bereket ate yok dnden beri. Arada keyif sahibi insanlar gibi kaideli ksryorum. Yol alp rahatlamyor. shak kuu, sanki penceremden beni grp bir ka kez seslendikten sonra dilsizce uzaklat. Gecenin huzurunu bir ukala altpatlar sesi anszn krp att. Susan kpecikler heyecanlandlar. Aldran yok. Onlar da akllarnca gece sahiplerini bekliyorlar. Allah

akllar versin. Havlaylarn dinleyen kim? olacana varyor. tler havladklaryla kalyorlar. lerinde bir tane bile koca kpek yok. Belli. Fukara kiiler, ancak fino kadarn besliyebiliyorlar. el daha, bsbtn yakndan patlad. Buralar iin olaan eye benziyor. Her gece silah sesleri. Kimin attn bile biliyorlar. pheli kprtlar dolayor. Herhalde benimle ilgili deil. Bir kurbaa perdeyi ykseltti. ki arkada tempo tutuyor. 1..2...3...4 el ate daha. Can yanm bir kpek sesi. 1-2-3-4 el silah daha. Aalarm eleniyorlar m? Birini mi kovalyorlar? Saat 21'i geiyor. Buras iin herkes uykuda. Bu tabancalar kime? Lambay ksp yattm. Uyumuum da.

8.5.1971 (Cumartesi) Ateli millet zahir. Bir kabaday varm. Korkmazm jandarmadan, polisten. Atarm aklna geldike. Tutsalar bile dokunmazlarm. Koyverirlermi. Ayrcalklym. Geni, yakn bir glmseyile anlatmlard onun halini. O olacak. Ya babas, ya kendisi paral olduundan. Aklna estike duman edermi be on fiei. Anlalan o da bir keyf ve ayrcalk gsterisi. yle ya. Kimse atamazken, sen havay atlattn m, stelik Devlet de, herkesi yaka paa ederken sana ilimedi mi, niye sk ve koyu aalklar arasnda, herkes uyurken sen varln, uyankln kurbaalara, itlere, shak kuuna ve bana duyurmayasn? Bir kurun kaadr? Sormal bizim ateli oyuncak heveslisi ocuklara. Kurun, dinamit, barut piyasasn epey stp ykselttiler. Hele ateli oyuncak kaaklarnn baya yzleri glmtr. Bas bankay, evi. Al en azndan 10 bin, 40 bin, 250 bin, 400 bin liray. Gtr silah kaaksna hazrca, hi pazarlksz ver. Adam, zarar grmeksizin, besbelli gizli polisle ka gz ederek, kolayca getirdii kaak silah ve mermileri, belki en "emniyetli" elle sana sokutursun. Paracklar, istediinden ate pahas fiyatla bol bol alsn. Ks ks glerek, ardndan az kaamak pay braksn. Sen de szm ona polisten gizli i yap. "Eylem" yok. Gene banka bas, kasa bas. Adam, ocuk kaldr. Tam 25 yldr Amerikan filmlerinde, ocuk azn sulana sulana, zenle seyrettiin btn o "heyecanl", "cinayet" ve kovboy filmlerinden en sansasyonelinde esrarengiz kahraman, faka basmaz, vaktiyle Nat Pingerton'du, imdi Bophop mu, Ceymis Bond mu, ne istersen ol. Hatta, "-Ne i yaparsn?" "-Devrimci!" ol. Neden olmayasn? steyen nasl mhendis olur, avukat, doktor, ya mezeci, meyhaneci olursa kendi bana. Olamaz m? Bir ka yl raklk, on onbe yl okul, be alt yl niversite, drt be yl staj m gerek teki meslekler iin? "Devrimcilik" hepsinden kolay. Nasl olsa iKyl "atl kitle". Yerinden kprdayamaz ar ba belas yn. Onunla mr boyu uraacak kimse, sabr ta olsa ortasndan

atlar. Yksek renim genlii ise, kapkulu olacam diye, tonla pahal kitap paras yznden kt kmr aile ocana incir dikiyor. Gene de Profesrn, Mevzuat Hazretlerinin afur tafurundan snfta aktrlp duruyor. Bak, Fransa'da gen Ceymis Bond'lar ne yaptlar? Birka Haziran gn iinde de Gaulle gibi sunturlu golvann burnunu CIA'nn istediinden l krverdiler. Gitti gider de Gaulle. Yetitirmesi tumturakl Pompidou, bak, de Gaulle'nk kadar heybetli burun taknabiliyor mu? ki gndr Dolar kayd. Malup Alman, Doyce Mark ykseltmem diyebiliyor da, klkuyruk retimli Fransa Devleti hl "Dolar kurtarmak" iin satn almaya devam ederek, "milli para" Kutsal Frank Amerikan mihrabnda kurban ediyor. Fransa gibi kodaman emperyalizmi icat etmi bir lkede, NATO'yu bir kalem izebilmi de Gaulle'lerle kedi fareyle oynarca oynayabilen CIA, byle ince, ateli "Genlik" oyunlar dzerse, Trkiye gibi drt yan s, radar, uzman, politikac, siyasi parti ve btn su balar kesilmi Devlet, Ordu ile kaplanm, ekmeklik her gnk budayn Amerika'dan ba gz sadakas dilenen zrt Trkiye'de mi eli kolu bal, be, on, yz afili "Devrimci" man sporke tiryakilik pozunda uzaktan akrkeyif seyretmekle yetinir? Adn unuttum. Yarm dolar ve yarm pabula yola km bir CIA ajan, II. Emperyalist Evren Sava sonu, ne denli skarta mttefik ordular silah ve cephanesi varsa, hepsini yok pahasna alp, geri lkelere ate pahasna satmak gibi basit oyunla milyarder olmu. Niin olmasn? Ta elinde, koz elinde. Ta: CIA. Koz: Geri milletler. Beendiini tan altna alp gnlnce eziveriyor. Kore olmazsa, Vietnam. Kongo, Nijerya olmazsa, srail-Arap, Trk- Yunan, Kbrs... "Uluslararas" yetmedi mi, her milletin cieri onun elinde deil mi? 600 "Bar Gnlls" yalnz Trkiye'nin kyn inceledi. Senden, benden iyi biliyor nerede, hangi "eliki", "deliki" dokunsan patlak verecek. Herif senin paranla seni satn almann btn yollarn tutmu. Btn ajanlarn, senin en "mahrem yerlerine", Sayn Beyefendi, Saygdeer Politikac, "Byk Devlet Adam", vazgeilmez, Balkanlarda bir tane, hatta Unesco'da, Cento'da, Seato'da ei bulunmaz, " Hayatnda" gz kamatrc "Baar" rnei, 5. kol halkalar olarak ezelden beri dizmi. Seni mi, az st kokan, nefesi alktan kokan "yksek renim" ceylan, anszn, kendi bana "Devrim stdomuzu" ke-

silivermi delikanly m, diledii ynde kkrtp srek avna evirmeyecek? Sen ki, Filistin Fedayin'liinde be on gn ar postallarn ve parkalarn tamaktan laka dp dilin bir kar, her yryte batan en sonuncu dknt kalmakla, bir ka ateli oyuncan tetiine nasl dokunulacanda uzman kesilmisin. Senin "Anadan doma lider"likte topuuna kim eriir? Dinleme sakn sapk revizyonistleri. Dil bilmesen de, kim uraacak uzun yllar teori derdiyle; Amerika'dan, Avrupa'dan yepyeni bavulla diploma alm gelmi, henz by terleyen taze, cici, sosyalist dilbaz beciklerin ktlna kran girmemi. Paracklar, kaynakklar, vakitcikleri ve katklar da bol. Sana dilediin dilden, en akla gelmedik nl eserleri eviriverir, dergiler karp yayverirler. Kastro'dan, Guevara'dan, Mao'dan, Habba'tan, Mariguella'dan m istersin? Yeter ki Trkiye'den olmasn. Yetmi yedi buuk milletin dilinden, dininden, imanndan, evriminden, devriminden "eviri"ler, en parlak kapaklar, ekici reklamlarla harl harl sunulur. Bunlarn hepsini okusan, -Okuyamazsn. Keskin "eylem srec i n d e n vakit bulamazsn ya, bulsan da okusan, zaten niversite krs allmelerinin blbl yuvasna evirdikleri kafacn iri anana dner. Eyp'teki pabucu bye okutmak lzm gelir seni. ylesine karr anlay dnyan. 61 Anayasas, Babayasas, tevekkeli birden ne denli sa-sol yayn varsa yeryznde senin bana boaltmad. Senin onlar yiyemeyeceini, yesen kolay kolay hazmedemeyeceini, hazmetmi olsan, mide fesad yetmeyip "ar" besiden kaza dneceini CIA ve onun alaturka yerli karalamalar hi bilmezler miydi? yisi mi sen, onlardan en ok gzne kestirdiini, yahut en sk eline tututurulup reklam yaplm olann "seersin", Nekrasof"un "Hrriyeti setii" gibi. teki nl yazarlarn dediklerinden de, kimisine batan, kimisine ktan veya gbekten, yahut kuyruktan yle bir gz atarsn. Ona vakit bulamam smarlama mritlerine arasra "Ho i Minh demi ki!" veya "Mao der ki!" deyip en esinti davrann hakl karacak be eksik gedik lafck da tler, daarcndaki "dinamit lokumu"nun yanbana saklarsn. Artk ondan sonra k kabildiin ortalklara. Meydan senindir. "Lafa karnn tok"tur. Kimse yutturamaz sana oportnizmi. Hele eski oportnizmin modas abuk gemise, yepyenisi ne gne duruyor? "Reviz-

yonizm!" szcn , otomatik sten namlusu gibi karndakinin alnnn akna dayarsn. Haddine mi dm kimsenin sana kar ka ykmasna? Bir brore bile toy gevezeler bavurur. Sen " E y l e m c i sin gzm. ki tek lakrd ile karndakini vurur, ykar, iner, geersin. Molotof kokteyli atan adama kim laf atabilir? "Eylem" sende. Fena fillah ergin Derviin, "nn En Allah: Kuku yok ki Tanr benim" dediinden bin kez daha yaman bir derinlikle, "Eylem bende!"diye tkrrsn nne gelen "revizyonist"e. "Eylem demek, ben demekim!" Var m bize yan bakan! Zuhur edersin. Vaktin geip de, "yakalandn" m ise, ne ki bilirsin, yaptn, yapacan, hatta yapmay hayalinden geirdiini ve yapamadn zerine alverirsin! Yiit dediinde gizli kapakl yok. Polise hereyi "Mert"e dker, saar, anlatrsn. Sana ne teki geri kalanlardan? Geen gemi. Yarn, brgn vz gelir sana. Sen gnn "eylemci" kahramansn. Senin nnde, "Bir hakikat kalmasn Rabbim nihn! "Ve kimse klna fiskeyle dokunmakszn, atlar geersin te yana". "Gen Osman!", Dillere destan olursun. yle ki, sngller arasnda btn bildiklerini ve bilmediklerini patr patr dkerken, mahkeme salonunun kalabal iinde sansasyonel aklamalarndan dinleyici gen kz helecann [kalp arpntsn] tutamayp oraca der, baylr. Ama da bu olsa gerekir. Devrimcilik adna, arka arkaya boyuna am devirmek. Bylece "yaratlan" devrim ortamnda insanlar srt st drtp bayltmak! Ya teki, devrimcilii adsz vuruma sayp teker teker kurunlanm, gerekten lm, gerekten devrimci genler? Onlar da, "Kyden mi balayp ehirleri saralm?", yoksa "ehir gerillas ile para topladktan sonra daa m kalm?" yollu 19. yzylda kalm "akrcal Teorisi"ne, bambaka olumlu olaylarn makyajn srp alm rn, masum, pratik kurbanlar... Kim yapt btn bunlar? u, hemen hepsini uslu akll gnlerinde tandmz, be yz, samimi olduklar lde tehlikeli saf ocuk mu? Yok canm. Ne yazk ki yle bile deil. Aktrler, elbet perperian edilen temiz genler. Ama oynadklar piyes de, onu sahneye koyan gizli rejisr de hatta, gze grnenleri deil. Bir yol, 7 bin yllk Babil art u yomsuz [uursuz] kk burjuva bataklmz yok mu? Sahne o. Piyes ise, arlk Rusyas'nda

Okrana'ya kar oynanan sahici dramn, CIA uzmanlarnn eliyle 1970'ler Trkiye'sine krkrne uygulan. Kasketini ykp, "Bizim Devrimci Genlik ne canlar yakt Kthane'de!" gazelini okuyan yarm sarho "teorisyenler", yalnz kendilerini ve birka sinirli ocuu birka gnlne kandrabilirlerdi. Narodnik tavannn suyunun suyu bile olmad. Elbet dklen masum devrimci kan boa gitmedi ve gidemezdi ve gitmeyecektir. Diyalektiin br momenti zartzurtla hie indirilemez. Tepecektir. Temiz gen kann dkld toprakta tohum kanlmazca imlenecek, filiz verecektir. Buna, en bata piyesi sahneye koyan kurnaz, o ok hain parababalarnn en ufak kukular bulunmasn. Ancak u anda, imdi genlii kan iinde yok yere ykm bulunan raundda parsay faizm toplad. Zayf bir nc genlik etesini, parababalarnn tlimli, zengin ordulam glerine cepheden saldrya kaldrmak, baka sonu iin olamazd. Bizim Narodnik'ler, hinoluhince tertiplenmi ar stibdadnn diledii yerde ve ynde, zafer, kolay zafer kazanmas, Devrimci gleri kolayca bozguna uratmas oyununa kkrtldlar. Faizm altta gremeyi bildi. ocuklar, kendilerine zorla dayatlan "stte greme" gsterisine ok fena kapldlar. Kolayca "Kafa kol oldular". Bunu anlamann zaman geldi, geti. Hal anlamamakta direnenler, CIA srtlanlarna lm ceset hazrlamaktan baka bir ey yapm olmazlar. Oyun aktr. Parababalar, 27 Mays geleneini stte gremekle yenemeyeceklerini biliyorlard. stelik, 61 Anayasasnn vurgun yaldzclna gelmeyen platonik yanlarn hibir zaman affetmediler. Durup dururken de, Parababalarna "Sleyman Sofras" kadar zengin Vurgun ktidarn gkten zembille indirivermi bulunan 27 Mays Anayasa gllk glistanln, kysnda kesinde kalm ufak tefek dikenleri yznden yok etmeye bir trl giriemediler. Ne yapacaklard? "Beyin Trstleri" CIA'nn eli altnda, Endonezya kartna dek bin bir kumar plan hazrd. onlardan birini semeye kalmt. Obur manyak Piknik Sleyman Bacanak hazr konduu beklenmedik "Sleyman Sofras"ndan rzasyla kalkmak istemiyordu. "Yrsnler. Yollar anacak deil ya! Biz soframza bakarz" diyorlard Sleymanclar. Endonezya planna vard. Ama, u Allahn belas burjuva ordusu bile, 19. yzyln Burjuva "Devrimci" geleneklerini bir trl omuzundan silkip ata-

myordu. Onunla Trkiye Halkn kltan geirmek gt. Bir hile bulunmalyd. Fransz oyunu da aynen uygulanamazd. Hazr Genlik bir eyler taklit ediyordu. Onu ilemekten baka kar CIA yolu kalmamt. Az ac da olsa bu kumar oynand.

10.5.1971 (Pazartesi) Bitkicil yaama nedir? Onu deniyorum. Daha dorusu o beni deniyor mu? yice sard m? Gnde 3-4 n yiyorum. Ne? Yarm kilo st, 4-5 yumurta, 3-5 patates. Bir iki incecik kuru dilim ekmek. Frenk elmas (5-10 kadar zorla). 1/2-1 limon, 2-3 kahve ka Sana, yahut makine ya kokan zeytinya, 4-5 kara zeytin... Hepsinin kalori tutar ne olur? Ezo gelin acyd... Bir tabakck bakla, bir tabak semizotu... Geende stten yapt yourda be alt dilim kabak kzartmas katmt. 1.85 boyun ihtiyac olan kalorinin yars bile deil. St, yourt, yumurta loptan da bktm. Be vakitte be kt gargaral ezan ktsnden bktm, usandm gibi. Bir gazeteden baka okuyacak ey yok. Onun da okunacak nesi var? Zrlt radyoya gnde 10 dakika g dayanyorum. Ondan sonra yatyorum. Enerji tasarrufu iin deil, 2-3 saatte bir, gece gndz kk suya km bile, beni solutacak kadar yoruyor. Bitkinim. Bereket kanamay durdurdum. En son (1 yl sonra) kefim: En basit aba, hele knma mutlak kanama getiriyor. 5 gndr manyezi almama ramen bye kmadm ve kanama yok gibi. Hi deilse, kan kayb azalnca olacak, l rengim azald. Uuum. Ama korkun deil. tiha da yoksa bile bulant azald. Tiksinti eskisi kadar deil gibi. Buna bir dzelme balangc diyebilir miyim? Ummuyorum. Prostat kanseri en ge seyreden kanser. Boyuna yatmaktan her yanm uyutu, aryor. Tahta sedir. Yaln kat iltecik. Bulduuma kr. Ardarda srek avnda kstrlm hayvan kam 12 Nisan'dan beri sryor. Hemen hemen bir dolu ayn gecesi gndz, kanserin ikencesine Parababalarnn azgn kovalay katlarak kamakla geti. Daha ne kadar geecek? Skynetim 27 Nisan'da balad... Daha 17 gn var. Mutlak en az bir ay daha uzatrlar. Katrlk btn Partilerin pek houna gitti. Cici ve keskin Sosyalistler gzm nne geliyorlar. Tartmak bile onlara "Revizyonizm" geliyordu. Hele esmer delikanlnn afili numaralar ve alnan paralarn yanlarnda brakl hepsini lgna evirmiti. "Halk Sava balad!" Tam "A tat, meye paha bulunmaz" heyecan iinde, en ufak yargy Devrimcilie

ihanet sayyorlard. Btn kk burjuvazi olsalar, ne iyi. Hi deilse Arap dnyasnn sosyal mayalan umulurdu. Bunlar, en darkafal Aydn Kk burjuvazinin de en yzeyde yksek renim dalna tnemi, Amerikan filmlerine 5 yandan beri altrlm, be, on, yz ne oldum delisi delikanl. Yaptklar, kendi aralarnda kovboyculuk gsterilerine dnd. "i Snf" diyorsun; onu ceplerinde biliyorlar. "Ordu" diyorsun; "Vay! Onun Burjuva Devletinin bask arac olduunu bilmiyor. Halk Ordusu onu paralayacak!" diye, mart kedisi azgnlyla yznze pfkryorlar. Tereciye tere sat mutluluklarndan donlarna iiyorlar. imdi, "Bunlar Trkiye'de turist. Uykuda gezer CIA Sosyalistleri" szmzn anlamna geldiler mi? Sanmam. Marksizm'in alfabetik "Devlet" teorisini ispatlam olmann eziklii iinde, "Hem dayak yemi, hem memnun koca" pozundadrlar. "Biz demedik miydi?" Neyi dediklerini, onlara neyin denildiini bile fark edemeyecek kadar kk dkkanc rekabetinin Mahmutpaa seyyar satcl ve "Sosyalizm tellall" ve rtkanl batanda, hepsi kerte kerte zilzurna anarizm sarhou. Baka lkelerin yz yl geride braktklarn, "esiz rneksiz inklp" diye yuttuklarn, hatta yutamayp boulduklarn olsun kavrayacaklar m? Hepsi, daha donlarn balamay renmeye tenezzl dahi etmeksizin, tutulduklar Devrimci Abrakadabranlk ishalleriyle ortala da, birbirlerine de stlar, svadlar. Bunu olsun onlar, kendileri mi yaptlar? Yoksa, yaptrldlar m? Elbet sp svamak zorunda brakldlar. O bakmdan kendilerine acmamak elden gelmiyor. "Uykuda gezerler", onlara sylediim en doru tehis bu. Burjuvaziyle, onun Devlet tekeliyle dalga geiyoruz sanrken, grtlaklarna dayatlan Komandocu Hai kabann ttss altnda boularak, kendilerini dev aynasnda dnya gzeli gre gre dalga getiler. Son derece dramatik silahl zeybek oyunlarnda bile zerrece ciddi olamadlar. Narodnikler az ok orjinal, ciddi idiler. Bunlar son kertede yetmi yedi buuk milletten taklit maymunculuklar yznden, ar havaya uuramadlar. Milletin bana bela ettiler. Onbinlerce drst, ciddi, alkan, iten ileri yksek renim gencinin ynlaan hareketinin avkn, umudunu birka gsterie kurban ettiler. Onlara: "nsansnz. Banzla davrann. Basz Deve olmaz" dedik. Onlar sert sert yellenilerini dnce sanarak, klarn

balar yerine geirdiler. Katr tekmesiyle "Devrim" yapacaklarna inandlar. Ne haklar vard? Ama kabahat ocuklarda m hep? CIA'nn korkun olanaklar yannda, 50 yllk sosyalizmin katrlklar az buz mu etken oldu? Ne "airane", ne "Balkanlarda bir tane" olma sevdals "Mark' azamane" katrlklar srp gelmedi? O zaman, kahredici sosyal determinizm her eye kbusunu kertiyor. Babil art Paavra Kk burjuva ortamnn bata insanlara ar basyor. Ve akacak kan damarda durmuyor. Su epey de bizim. CIA, o saat sezdi ve katr hemen alana bo brakp azdrtverdi. * * * Dn elime kalem alamadm. Kafam akama dek bir eekarsnn serveni ile urat, durdu. ki pencerem var. Biri, yeili bol daa bakyor. teki, yaz k koyu, yeili bitmeyen ovadan denizi grmeye alyor. Sersemliimi akn bitkinliim ortasnda, ac ac bir eekars vzlts kulam trmalamaya balad. Ne oluyor demeye kalmad, anladm. Da penceresinin alt camn, hava almak iin, alaturka yordamyla yukar kaldrmtm. Oradan hava girecekti. Ancak sinek, hele sivrisinek ve aalklarn binbir baka bcekleri dururlar m? Cibinlik dndm. Hazret 2 metre gelin cibinlii alm. 50 lira. Yattm yere yarm cibinlik bile olamaz. yisi mi pencerenin birine toptan perde yaptk. Oldu. Da penceresi boydan boya tkand. Yanlardan odaya szmak pek bcek aklnn ii deil. Cibinlik perdenin delikleri epeyce iri olmakla birlikte, imdilik sivriler grnmyorlar. Tatarcktan ufak, limon rne dkn, yumuak, sessiz birka sinekceiz pek masum. Bana dokunmuyorlar. Ben de kendilerinin limon kflerine baygn davranlarna satamadm. Karasinek canavarlarn ise bire dek krdm. O ynden rahatm. Uyuklayan, terleyen ak sakall ykk yzmde cirit oynayamyorlar. Ar, eekars. Da penceresinin ak alt gznden ieriye girmi. Perde cibinlii aamam. Geri dnse ya! Ar bu. Bizim kimi Narodnik'ler gibi, illa ykseklerden uacak. Umu, belli. Ve ak alt cam dururken, kapal, hem de ift kat caml st pencere blmne ver yansn ediyor. ifte cam delip, bizimkiler gibi "zgrle" kavuacak. Aa cam ak. Oraya tenezzl etsene be mbarek hayvan! Rahata kar gidersin. Hayr. Gz yukarlarda.

st camn ta en yukarki erevesine dek effaf cam boyu vzldayarak kyor. Nafile. Cam yarlp yol vermiyor eekarsna. Oradan tutturuyor, camn deliini yahut geit yerini bulmak iin, ta aadaki ereveye dek ayn kendince cehennem zrltlar kararak iniyor. Cam bitiyor. Delinmiyor. Tahta alt ereve stne eekars yorgun dyor. Tahta boyu parmak aa inse, ak cam yerinden kar daa doru serbest gidecek. O parmak enli, battal ereve tahtas uzun geliyor arya. Gz st camdan darlar gryor. O grne aldanyor. Varsa, yoksa o boynuzlarnn dedii effaf camda yol aryor. Son gcyle, hrsl bir daha cama saldryor. Hem bizimkiler gibi o da silahl, kndaki tabanca inesini cama soka soka, kanatlarn krarca rparak, camn st tahta erevesine doru bara bara dyor. Ve bu mthi eziyetli inip kmalar, hi durmakszn dakikalarca, saatlerce, insan deli edecek bir krlkle ve hayvanlkla tekrarlayp duruyor. Halsiz yattm yerden acyorum. Kime? Eekarsna. Gidip unu, alt ereveye dt zaman tutup, aadaki ak cam hizasna itelesem. eksin, gitsin. Hem o sonsuz ikenceden kurtulur, hem ben gnl azabndan. Gel, herif eekars. Son derece kzgn ve silahl. Hemen onu kurtarmak isteyen elimi, belki de srayp yzm cama geiremedii inesiyle, "Seni gidi Revizyonist!" diye sokacak. Tpk bizim cici veya keskin Narodnikler gibi, hi bildiinden veya bilmediinden aar m? Marks'la Engels, byle durumlarda, "Glnl, eeklerle paylamayalm" demiler. Bunu yazl, basl kitap biiminde yaynladk. Anlayan oldu mu? Oldu. Parababalar hemen 142. TCK maddesiyle, kitab toplatp beni Arceza Mahkemelerine verdiler. Sen misin eekarlarn uyarmaya kalkan? Parababalarnn, CIA Planlama dairesinden belledikleri bir plan vard. Hi ortalkta grnmyorlard. Birka ehirin, birka renci yurdunda "Devrimin yksek aamasndan parmak aa inmeyi, kndaki akaralmaz inesi yerine, kafacndaki beyinceizini kullanmay ihanet sayan" eekarlarnn vzltsndan geilmiyordu.Hasta halimle kalkp eekarsnn yardmna bo yere gidemedim. nk eekarsn bilmem, denemedim, ama bizim ineli delileri denedim. Ankara'da ayaklarna dek gittim. Eekarsnn ifte cam delip geme in-klarn andran, "Silahl Halk Sava balam" idi. Kim dinlerdi "Revizyonist"lerin korkak becekirsizliklerini?

Biz gelelim asl st camda silah talimi yapan eekarsna. Bir ara sesi ksld. Herhalde, en sonra, i Snf gibi ak alt cam yerine naslsa tenezzl etmi, km kurtulmu olmal diyordum. Uyuklamak zereydim. Hop etti, zifiri kapkara bir rmcek, tavandan yldrm abukluu ile sa yanma haydut atlayyla indi. Rengi, baklar korkuntu. Alt yan, ayaklarn grmesen, yzkta kadar bir rmcek. Arl ne olur? Ama nedense, o yaman gkten yere atlay sanki "gm!" diye iitilmeyen bir arlk sesi kard ve neredeyse zerine uzanm bulunduum tahta kereveti sarst. Sarsmaz ya.. Bana yle geldi. rkilecek, bir fiske vuracak oldum. Kara haydutun kalabalk peneleri, yataa basar basmaz yayland. Ve kala gz aras rmcek ikinci bir hoplayla yere, teki kerevetin altna doru srayp gzden yitti. Ardnda uzanan canbazlk ipini toplad m? Bilmiyorum. Ne olursa olsun, gnm akgz bceklerle dolduracak deilim a. Bam gene yasta drdm. Gevedim. Apanszn, deminki camda eekars idmanndan ok daha grlt patrtl, iki kat iddette bir vzlt, zrlt, san dse kafas yarlacak bombo, gneli odam doldurmaz m? Gzlerimi atm. Da penceresinde ar yok. Ar, ova penceresinde. Besbelli ayn eekars. Aalara inip gideceine, bu yol bizim gelin cibinlii perdeyi aarak odaya km. Yani dar deil, bsbtn ieriye dalm. Bizim keskin sosyalist Narodniklerin Devrimcilii gibi, olaanst bir eylem bu. Eekars herhalde ok kzm, aa ak cam yerine inmemi ama, son bir can havliyle, yukarlardan cibinlik perdeye tos vurmu. Anlalan yle vurmu ki, perdenin ucu aralanm ve eekars odamn iinde bulmu kendini. Dorusu bu, bizim alaturka Narodnik'lerin banka soymak ve adam kaldrmak "Devrimcilik"leri kadar inanlmaz bir "baar". Hibir bcein itemedii perdeyi zorlayp amak, deme kk burjuva mahalle kabadaysna ve lumpen kasa hrszna parmak srtacak bir eekarl eylemi idi. Ne yazk ki, hepsi o kadar. Eekars kurtulmam, tersine, kendiliinden bir daha hi iinden kamayaca tr kapana kslmt. Perde dardan ieriye belki zorlansa aralanr, geit verirdi. Ama ieriden darya itildike bsbtn kapanrd. Eekars Hazreti Ali kuvveti toplasa, o bcek gcyle perdeyi delemezdi. Nitekim, eekars da bunu hemen fark etmi, da penceresinin perdesine kar Donkiot'luktan cay-

m. Ancak oda iinde kskvrak mahpustur. kacak tek grnr yer, ova penceresidir. Bununla birlikte, o daha aldatc grntdr. Oda penceresi altl, stl kapaldr. kacak ine delii yok. Camlar ise, altl, stl adam aldatmaya yarar effaf lm baraj. Ho, alt cam ak da olsa eek ars bu sefer de, "Devrimin yksek aamas" olan st camdan aalara gz ve gvde atar m? lk prensibine sadk kalarak, ova penceresinin st camnda, bir saat nce da penceresinin st camnda oynad kmaza dm. Kyametler koparp, hep st camda, be aa on yukar lgnca zrltlarla mekik dokuyor. Artk ben de gitsem, onu bu kahredici danstan kurtaramam. Ne hali varsa grecek. yle ka dakika, ka saat rpnd bizim "Oda gerillacs" eekars? Bilmiyorum. Her an gc tkeniyordu. Camn aldatc k geirirlii yumuamyordu. akna dnen eekars kendini tutamayarak, ova penceresinin alt cam erevesi stne tekerlendi. Alt cam hizasna da dse, nafile artk. Ne kanatlarnda, ne ayaklarnda g kalmamt. Sustu. Epey geti. Hal cam zrlts yok. Eekars hi vazgeer mi o kurtulu yolunu grd cam zerinde can eyleminden? Ne oldu? ok mu yorgun? Dinlenecek belki. Yoksa? eytan beni drtt. Deminki kara haydut rmcek... ster misin? Ar bu. Tutulur mu? nesi de var. Kalkacak gcm yoktu. Sessizlik bsbtn artmt. enmeden vardm. Bir de ne greyim? Bari o koca canavar, kara haydut rmcek olsa, eekars "erefine" daha yakrd. Tpk arkla'nn uyuz gece bekisi gibi, boz tekir, kk bir rmcek bizim arslan eekarsn sarm, sarmalam o grnmez, o clz alaryla. Tutankamon'un mumyasndan beter olmu o ahbaz zrlt eekars. Kln kprdatamyor. Kaderine katlanm. Kk, tekir rmcek btn o clz, sinirli ayaklar ve az ile bal eekarsnn stne abanm. Gtryor. Karnnda arnn ba. Srtndaki toplu ine bandan kk canavar gzleri prl prl. Avn yiyecek yeri aryor. Hi tela yok. O byle nice eekarlarn tutsak etmi, yemitir. Dndm. "Yaama Sava" bu. Darwin'den nce de, sonra da kimse o kanunu deitiremez. nsan ierlese de, eekarsna da, rmcee de sz geiremez. Baka ii mi yok? Gel, Marks-Engels'ten sonra, insanlara ne eekarl, ne rmceklik yakmyor. Hadi rmcekler hayvan. Biz olsun, hem de "Bilimcil Sosyalist" geinirken olsun, eekarlndan kurtulamaz myz? * * *

Dndenberi, bir eekars hikyesi daha beynimi kemirip duruyor. Hem o "hikaye" mi? Yok canm. Ksa bir an. Hep o eekars olaynn kkrtt armlardan biri. Baka iim, hele gcm olmad iin, onu da silkip atamyorum. ocuktum. ocuktuk. Nerede? Kuadas'nda m? Rumeli'de mi? Seemiyorum. Herhalde stanbul'da deil. Tara kasabas. Sca bol, gneli yaz gnleri. Ar milleti kollektif yaamaya alm. Her hayvan az ok sr olur. Arlar, karncalar gibi, barnaklarn birbirlerine danarak yapyorlar. Balarlar denilen enayileri brakyorum. Btn yaz alrlar. nsan adl sinsi hayvan ballarn yer. Onlara bir tas ekerli su koklatr. Severim ii balarlarnn kuzu kuzu alkanlklarn. Kii olarak kendi kendilerini hi dnmemeleri de ok ilgin. Trleri yaasn da ne olursa olsun. Ho, biz idealistler baka trl myz? Yetmiine geldim. Kendimi sa tuttuysam, "Davaya vakf" [adanm] olduum iin "iyi mtevelli" gibi davrandm. Kanserlendim, kurtulma areleri aryorum. Ne olacak? Balanm sryle ilerim iin yaamak istiyorum. u kansere, tbbiye son snfta iken tutulmutum. Hasta gibi deil, hekim olarak, kanserin tedavi edilmezliine tutulmutum. Ve bir gn, verem iin, soukkanl hayvanlardaki Koh basilinden insanlara (hastalk gemediine gre) a yapmay dnrken, her ey gibi kansere de neden a yaplamayaca, "evreka" derce aklma taklmt. Bilir miydim bir gn kanser olacam? Yooo! Aklma gelmezdi. nsan trn ondan kurtarmak isterdim. imdi kanserliyim. Benden bunu saklamak istediler. Niin? Umutsuzluk vermemek... Ne umutsuzluu? Kii olarak var m bir lmeyecek, lmez insan? Yok. Yeryznn btn insanlar, er ge, bir gn leceklerini bilmiyorlar m? Biliyorlar ve yayorlar. Ben de imdi yleyim. Kanser bende neyi deitirdi? lmezken lr m oldum? Sama. Herkes gibi ben de leceim. lerimi tm bitirsem de leceim, bitirmesem de. Kanserden lm ok mu ac verir? Bir yldr ektiim az olmad. Son gnler, her yiyecee kar tiksintili bulant ve kimi klm kprdatamayacak bitkinlik, az m ikence? yleyken, daha ar hangi aclardan korkacam? "Ya gittike tkenen kandil gibi" snmek bu olmal. Yam tkeniyor. Bir hanm, yzmde, geirdiim ktla gre ayr ukur kefetmiti. ukurlarn saysna bakarak, birinci derece-

de a, ikinci derecede a, son nc kerte a kaldm sylerdi. Beslendike ukurlar dolarm. Glmtm o zaman. imdi hazret bir ayna ald. Baka yapacam olmadka ona bakyorum. Sahi, yzmde ukurlar lemi. Biri yanamda, ikincisi akamn altnda kulamn nnde. ncsn merak ederdim. O da tam akamn stnde kalarmn ardnda imi. de derinleiyor. Gzlerim de, henz canl canl bakyor ve bir eyler seziyor gibi, ama ukurlar ukur. Hele srekli yol mosmor etmiti. lm adm adm geliyorsa ne oluyor? Hi. "Korku" szcne byk altndan glyorum. Niin korkulsun? Bunlar hep eitim etkileri. Ben lmden korkmuyorum. Yok yle bir duygum. Kanserin ikide bir kalemime dolanmas, hastal geriletecek yol arama itkisinden geliyor. Kendimi aldatacak deilim ya. Korku gereksiz bir ss. Yalnz, "ge kaldn Tataraas" derce, kendi kendime kanserin tedavi yollar zerinde duruyorum. strojen (kadnda baskn hormon) prostat kanserine iyi gelirmi. Bilmem. Niye birinci ameliyattan sonra bu tedbiri kimse bana hatrlatmad? Boyuna sondalarla kazkladlar? Neyse... imdi, prostatn deil, her organn kanserine a yaplmam olmasn aklm almyor. Kanser mikrobik deilse, virtik ise, bir hcre azgnl deil mi? Mikrop da bir hcre, kanser de bir hcre. Virs de, hcrelemek yolunda bir canllk zellii. Neden a yolu denenmez? Dnk ar hikayesinden, zehirlenmeye getim. Her ila bir zehirdir. Acep eitli zehirlerden, ylann, akrebin ve baka canllarn zehir trleri kanser zerinde denenemez mi? Vaktim olsa urardm. Nereden nereye geldim. Kapitalizm kanseri koca insanl tr olarak kemirirken, hangi kanserden kurtulmak birinci problem olabilir? Geelim. teki "Ar hikyesi" iin balamtm. sizlik, konuyu, kafamn yorgunluundan yararlanp sulandrd. Belki hastalk dikkati yahut eylem d bekleyi, kafa disiplininin zincirini karyor. Eski romanclar gibi: "Ey kari! [okuyucu] sadede gelelim" demeli mi? Sadet [konu] ne? Bombo vakti doldurmak u anda. Ardan amtm. Frenkler gibi "kardan" aacak deilim ya. Balarlar gibi eekarlar da kollektif barnak yaparlar. Tpk Anadolu kylerimize benzer ar evleri. amurdandr. Delik deiktir. Her deliin iinde bir ba yatar. Ne yaparlar eekarlar orada? zleyemedim. Yalnz, balansnn balmumundan yapt petekleri, eekarsnn amurdan yaptn biliyorum. Bal petei gibi dzgnlk gstermez o amur

evcikler. Son bir inaat modas km. stste, iie bir mahallenin btn evleri, hepsinin gne grmesi iin stste, yanyana getirilmi. Bir evin dam, tekisine teras, yahut bahe olacakm. Kapitalizmde irat asalak snf, arsalar ate pahasna kardka, anlalan bu eekars stilinde mimarlklar alp yryecek. Eekarlarnn, arsa ktlndan o tr inaatl ezeldenberi uyguladklar sylenemez. Ancak, korunma igdleri, yuvalarn dar yark ve deliklere sdrma gereini ortaya atm olacak. Arlar da, anadan doma mhendis-mimar olduklar iin, insanln Etiler devrinden veya maara andan beri unutup, 20. yzyl sonunda yeniden denedii stile bavurmular. Her ne hal ise. ocuklar, baka oyun bulamaynca, eekarlarna kar duyduklar dmanlk duygularna kaplm olacaklar. Canmz skld m, "Ar kzdrma"ya can atardk. Toplu ar evlerinin ou derin duvar deliklerinin ta ilerinde gizlenir. Ve eekarlar kollektif yuvalarnn bulunduu yeri belli etmemek iin epey tedbirli davranrlar. Biz ocuklarsa, mahalleyi rahatsz eden eekarlarn yuvalarnda rahatsz etmeye baylrdk. Uzun, ince birer denek peylerdik. En atlganmz, deneinin ucunu ar yuvasnn bulunduu delie birden sokup rgalad m, ieride, darda bulunan btn eekarlar imek gibi pike uularla zerimize saldrrlard. Kaan kaar, yakalanan eekarsnn inesini yer. Kimi gler, kimi alar. Oyunda hepsi var. imdi ar sokmas ile romatizma tedavi ediliyor. Ben kanser tedavisini de dnmyor deilim. Yetmiinden sonra eekars kzdrmaya hevesim kalmam. Son politika yllarnda, sosyalizm ocuklar yle bir oyun-idmana heveslendiler. Ordu kendi deliinde yuvalanm. ocuklar zorla yahut keyif iin ar kzdrmaya giritiler. Arlar da skynetim ilan ettiler. Ordu arlarnn uluorta ineleriyle Kapitalizmin yatalak romatizmas tedavi edilebilir mi? Parababalar onu umuyorlar. ocuklar onun iin kkrttlar. Arlar en sonra kzdrttlar. Sonu gelir mi? Bouna. ocuklar, "Biz kzdrdk" sanyorlar. Arlar "ocuklar yuvamza omak soktular" sanyorlar. Parababalar, iki tarafla da alay ediyor. Bylesine ocuka bir oyun byle sinsice dramatize edilince, arlarmz bir dncedir almayacak m? Bana yle geliyor ki, skynetimin daha yars gemeden iin dram bitti, komedisi balad. Koskoca bir ordu dnn. Btn ar

silahlar ile birka sakall veya tysz ocuun peine dm. Arada ne g dengesi, ne orant var. Ve Skynetimin en ciddi bildirileri, kaan ocuklarn sakal byklarnn kesilip kesilmedii evresinde dolayor. Bir ordu da bu denli tuhaf duruma drlmemeli idi. Birinci Ordu Komutanl, "Bizim seyyar berberlerimiz yok" diye radyoda ilanlar veriyor. Olaca bu idi. Bezirgan Parti Politikaclarnda utanma duygusu olsa bile, glme hissi sfra inmi olabilir mi? Bir lkenin bir milyon kadrolu ordusunu, o lkenin birka yz yksek renim gencinin izine drmek, baka hereyden nce gln oluyor. Polis o genlere saldrrken edepsizlik ettii iin, konu bir dramd. Ordu bu dram kaldrmak iin, edebi, hayas ile ocuklar kovalarken, konu ister istemez komediye dnecekti. Skynetim, iri yar generallerin oluk ocuu tutmak iin kovalamaca oynamalarna dnd. ocuklara oyun lzm. Kayorlar. Arada bir ikisi duralayp yakalanyor. Haydi bir Resmi Bildiri. Kabine daha az komik deil. Anayasa deiiklii iin yeniden niversite Profesrlerine danmalar balad. Canm, skynetim olmadan da Profesrlere danlamaz myd? Danlacaktysa, skynetime neden gidildi? Hkmet nedir? Meclisin oyu ile iktidara gelen deil de, geldikten sonra iktidarda kalan bir organ. Meclis nne kim getirir hkmeti? Bakann setii Babakan. Kim drr hkmeti? Meclisin oylar. Demirel'i dren Meclis oylar m? Hayr. silahl Kuvvetler Muhtras. Kim onlar? 3 Kuvvet Komutan ile 1 Genelkurmay Bakan. Erim'i setiren bu 4 kii. Demirel'i drecek oyu hibir zaman toplayamayan Meclis, Erim'e toptan oy buldu, verdi. Hkmet silahn gcne dayanyor. Bu alfabe gerekleri nnde, hal Demokrasicilik oyunu ciddi ciddi nasl oynanr? Byle iftetelli gibi oynanr. Niin? Birilerini kandrmak iin. Gene komedi. Hele o be adm nde Genel Kurmay Bakan, arkada kllarn takm 3 Kuvvet Komutannn uygun adm Cumhurbakanna gidileri, gn ortas parodi. Geit resmi... Bayram deil, seyran deil, 12 Nisan. ocuklar Ordu'yu kzdrd. Ordu 4 Komutan kzdrd. 4 Komutan Meclis'i-Hkmet'i kzdrd. Bir ar kzdrmasdr gidiyor. u Unkapan Ziraat Bankas kapcsndan daha ciddiye alan kmad bu ii. O da ld.

11.5.1971 (Sal) yleyse Skynetim niin? i Snf iin. 1- Yeni Skynetim Kanunu maddelerinden: "Grev ve lokavt yetkileri srekli olarak durdurulacak gal, fiili durum, necek, gerekli tedbirler alnacak... veya izne balanacak... boykot ve i yavalatlmas gibi hareketler nleGsteri yryleri yasaklana-

cak..." (Hrriyet, 11.5.71) 2- Tam 30 Nisan gn Kanunu Meclis'te... AP'li Enver Turgut, AP'li Baha Mderrisolu'nu tokatlar, CHP i Milletvekilleri, "Devlet kesiminde ii sendikaclnn kaldrlmasnn amalandarpkn" ne srerler. zeltilmesi konusunda AP, lkle "Hkmetin bana dek iletilen hakszln daklc bir yola girilmesi beklenirken, ancak hakszln HAKLARINI gerekletirmek

lkta srar edilmi olduuna bir kere daha tank olduk." "Bylece yllardr zlemini duyduu, gerekletiremedii hkmetin ahsnda verdii gszplann, bulmufrsatn BUDAMA

Reformcu

tur." derler. (Cumhuriyet, 10.5.1971) Skynetim tasarsnda btn"deiiklikler" insanla alay etmek. "Kolluk" yerine "Zabta", "Yaynlar" yerine "Yaymlar", "Sansr altna almak" yerine "Sansr koymak"... Bu ara "Silahl Kuvvetler Personel Kanunu", "Generallikte beklemenin 4 yla karlmas", "zel af", "fiiller basn yoluyla ilenirse cezann arttrlmas", "Sayn Parlamenterlerin maa meseleleri imdilik bir zme balandndan, onlarda da bir heves, bir dirilik grlyor." (Cumhuriyet, 10.5.1971)... Alavere, dalavere, i Mehmet nbete!

13.5.1971 (Perembe) Parababalarnn, "Basn Hrriyeti" diye gklere kardklar, skynetim krallarna bile o tabu kavram nnde istavroz kartmay rettikleri eyin korkunluu, son olaylarla bir daha srtt. Adam istedi mi, parababasna yan bakan basnn "Hrriyet"ini 00 No. kdndan daha kolayca yrtp helaya atabiliyor. "Hrriyet" kimin? Parababalarnn. Zaten modern bir gazete, yz milyonluk sermayeden bakasnn ii deil. Bir de S.Y. azraili diktin mi bana Basnn, skysa Parababalarnn houna gitmeyen bir yaz ksn. imdi "Hrriyet" onlarn. Utanmadan yle yazyorlar: "zerklik bana buyrukluk deildir." "niversite zerklii amenna... Bir dokunulmazlk zrh arkasnda Trkiye'yi blmek isteyenlerin laf kalabalna getirerek, Anayasa yolu ile giritikleri bir tertiptir ve maalesef, ne Kurucu Meclis'in ounluu ard dncelerin farkna varabilmi, ne de Partiler uzun sre oyunun niteliini kavrayabilmilerdir." "Ama artk takke dm, kel grnmtr." "ok vakit kaybettik anarik olaylar yznden. ortama dnmemek iin tedbirli olmamz gerekir." Yeniden ayn

u be alt satr btn bir Program. Bu program kim dzp uyguluyor? Saylar 30'u gemeyen milyoner firmalardan "Hrriyet" (12.5.71) gazetesi ve omuzdalar! Herif nerelere dek vuruyor? 27 Mays' kndeye getiren Kurucu Meclis'e ve O'nun Anayasa sna ve o "hile-i erriye" sayesinde iktidara tereyandan kl ekerce karlm, hepsi birbirinden aalk Parababalarnn maskeli maskesiz Partilerine dek. Bunlarn hepsi yanlm. Kim yanlmam? Daha dorusu, tmyle Trkiye'yi 10 yl aldatm ve "Anari"ye bomu durumda yanlmaz papa hazretleri durumunda kim kalm? 3 Kuvvet Komutan ile 6 Skynetim Generali. 35 milyonun iinden kamad durumu, imdi bu 9 kii bir kalemde dmdz edebilecek! Durum byle gsteriliyor. Bu Kutsal Gc o be on kii nereden bulmular? Kimse bilmiyor. Onlarn yanlmadklar nereden biliniyor? Hibir yerden, ellerine tututurulmu zor ve silahtan. Madem ki zor ve silah onlarda, hakl da, yanlmaz da onlardr. E, 27 Mays gn de byle deil miydi iler? Otuz krk subayn kuvvet elindey-

di bir an iin. Hak ve yanlmazlk da ellerinde sanlmt.10 yl sonra bir de baklyor ki, meer bu kimselerin Trkiye'ye izdirdikleri sanlan rota, lkeyi "Trkiye'yi blmek isteyenlerin" penesine drm. te buna develer glmez mi? 1960 yl 30 kiinin tm yanldklar belli olmusa, 1971 yl 5-10 kiinin millete alnyazs izileri, bir 10 yl sonra 3 kat, 6 kat daha yanlgn kmaz m? Bu mantk sonucu akla bile getirilmiyor. Ve btn gzleri aann "Anarik olaylar" sulusu, be on gen yaka paa ediliyor. u ne ettiklerini kendileri de bilmeyen birka yz ocukmu "Trkiye'yi blmek isteyen". ocuklarn kafalar iine giren yok. Bilmiyoruz blc mdr dndkleri. Ama, bir ey biliyoruruz, de Gaulle' alaa eden 68 Fransa renci olaylarnda, derin patlayc maddeler ne olursa olsun, onlar fitilleyip ateleyen plann grnmez uygulaycs, Amerika U.S. damgal evren provokatrler rgt CIA ve yerli-yabanc ajanlardr. Fransa gibi de Gaulle' karm, en usuz yetkilerle silahlam bir lkede bile, NATO'ya ve Dolar'a yan bakanlar, de Gaulle'n "Demirperde" gerisinde gezindii bir gn, nce allak bullak, sonra tepesi taklak getirilirse, NATO yetmemi CENTO, o da az grlm SEATO alar ile rmcek ana dm sinekten beter, kskvrak balanm, btn topraklar sler, radarlar, fzeler, casus uaklar ve onbinlerce yerli-yabanc ajanla kaplanm, en ufak bir insancl dnce ve davrana gz yumulmam bulunan Trkiye'de mi CIA'nn parma olmakszn kimseye soluk aldrlabilir? Ve btn olaylar (ekonomik, sosyal, politik, kltrel) ,smrge olma yolunda gibi yuvarlanan bir lkede, be on komutan ile be alt yz renci tarafndan m yaratlm ve gdlm olabilir? "Hr Basn", 35 milyon insan ahmak ve bunak yerine koyup, ii o denli maskara llerde yutturabileceine gveniyor. CIA'dan baka kim, nasl blebilir Trkiye'yi? Bu gereklik akllarn kenarna bile getirilmemek iin, "Hr Basn"dan daha elverili bir yaygara ve hokkabazlk yeryznde bulunamaz. Oysa "Anari"nin blcl en ok nerede toplanyor? 50 yldr Emperyalizmin, ili-dl parababalarna dayanarak kkrtt ve kundaklad "Krtlk" meselesinde toplanyor. tane Ankara klkuyruu, iki buuk okunmaz paavra "sol" yaynnda, tam indikatrce ve provokatrce Krtlk meselesine deer demez, lke yangn yerine dnmm. yle gsterilmek isteniyor. Ve ne yazk ki, aktr birka yz renci ile aktr birka General de gerekten o dpedz alaka yalana inanm, kanm grnyorlar. Yani, buuk ateli renci de sahiden

marifet saydklar o blclk iini kendileri yaptklarna inanyorlar, buuk soukkanl General de bu ii renciler yapyor, biz nleyeceiz kanlarnda besbelli son derece samimi ve kararldrlar. te oyunun bu kertesine insan dayanamyor. Parababalarnn 50 yldr ilettikleri ve zaman zaman dehetle detikleri bu ban, bir buuk ylda buuk ocuun ii nasl olabilir? Buna o ocuklarn kendileri en bata inansalar bile, suyun banda -hi deilsegrnen buuk yksek yetkili General gerekten nasl inanabilirler? CIA'nn btn gc ve marifeti, hneri burada, uykuda gezer kuklalarn gz gre gre ektii iplerle diledii oyuna kaldrr da, bu kuklalar kimin elinde bulunduklarn akllarndan bile geiremezler. Geirtmez ki elolu. Geirtmemek iin CIA her yl 3060 milyar Dolar (Trkiye'nin en az 15 ile 30 ylda 35 milyondan toplayamad paray) harcayarak bu ileri tezgahlamaktadr. Grnrde iz, toz brakr m? Ancak, Trkiye'de Krtlk meselesini kimlerin, hangi "sosyalistlere, niin ilettirdikleri ara sra baka amalarla ortaya atlan yazlarda srtmaktan geri kalamazd ve kalamyor. Trkiye'de Krtlk meselesi, parababalar kumpaslaryla balca iki kast gdlerek 50 yldan beri iletilmektedir: 1- Trkiye'de hibir zaman en pis burjuvaca Demokrasi'ye bile soluk aldrtmamak; 2- Bunun iin daima, a) Komnizm, b) Krtlk korkuluklarn her an, her yerde an alarak dolatrmak... 27 Mays kaynts, bu ezeli ikiyzl taktii birletirmeye yarad. Demokrasiyi kknden baltalamak iin, byk ynlarn akn baklar nnde, Sosyalizmi, Vatan ve Millet ihaneti biiminde maskeli haydutlua evirtti. Bunu, bizim parababalar kendi balarna g kvrtabilirdi. Dnya deneylerini btn ayrntlaryla beyin trst arivlerinde her gn silip parlatan parababal (yetmi yedi buuk Emperyalist ve geri lke ajan rgtleri: Bata CIA'lar, Entelicens Servis'ler, ve ilh., ve ilh.'lar), Trkiye orjinalliine en uygun biimleriyle ortaya atmay bildi: A) Sosyalizm, bir gangsterliktir. B) Bu gangsterlik Krtlk yangn ile tutuur. Bu oyunu ylesine sinsice, basamak basamak, her eleman ve arac ayr ayr sahneye koyarak oynatt ki, imdi artk en objektif gizli verileri eliyle tutan en uyank MT generalleri bile, perde ardndan btn ipleri ektiren CIA'y, bile bile zemzemle ykamak ve savunmak zorunda brakld.

Ancak olaylar olaylardr. Biz onlar ne denli yerin altna itersek itelim, CIA, onlara bakan gzleri ne denli klleyebilirse kllesin, hi umulmadk yerden meduzun ba, yahut kuyruu kendiliinden kendisini ele verir. Bunun en son ve aktel rneini, MT'in, dolaysyla CIA'nn olduka usta organ Milliyet Gazetesi verdi. imdi artk parababal "Vatan kurtaran aban" rolne girdi ya, kendi uydurduu yalann tehlikeli yanlarn budamak iin nasl "Trkiye'de sosyalizmi dejenere etmekte" olduunu ve bunun Krtlk probleminde ne anlam tadn kendisi "bilginci" edalarla aklamak zorunda kald. Parababas "Hrriyet"in yukarda andmz hayaszca martavallarn zetledii ayn gn Mit'oloji organ Miliyet'te, "Dnenlerin dnceleri" stununda, "MLLYETLK ve DEOLOJLER" bal altnda, olduka gereki bir yaz kt. Yaznn kendisinden ok daha nemli olan ey, yazarnn kimliidir. Yazarnn ad, san ve gradosu, "Prof. Dr. Kemal H. Karpat"tr. Ne var ki burada ne, "Prof."luk, ne "Dr."luk nem tamaz. Asl nemli olan yan, bu "Prof. Dr."un, o satrlar kaleme ald srada bulunduu yer ve kat ve kariyerdir. mzann hemen altnda "Prof. Dr. Kemal H. Karpat"n z kimlii yle aklanr: "Wisconsin niversitesi'nde Misafir retim yesi" Bu, besbelli CIA'nn seip, parababalnn kale-kbesi Amerika U.S. niversitesi'ne retim yesi yapt Bay "Prof. Dr." bir numaral problem olarak Krtlk meselesini ele alyor. Orada yle inciler dizilir: "Krte konuan Trkler'in says 3 milyon tm nfusun yzde 8'inden azdr." civarndadr ki bu

"Krte konuanlar arasnda nemli bir grup alevidir. Bunlar 1. Selim zamannda snnilerin ve devletin basksndan kurtulmak iin Krt Beyleri'nin yanna snan ve zamanla kendi dillerini brakarak Krte konumaya balayan Trkmen airetleridir." Sonra: "lmi ve gereki s>n>rlar" iinde grnmek iin, u iki martaval bize de "Lo, lo, lo" diyerek kabul ettirilmi sayar: "Cumhuriyet rejiminin ba davas (iten birbirine kaynam olan) bu topluma, modern, ada uygarlk seviyesinde bir hayat temin etmek olmutur." "Trkiye'de Krte konuanlar herhangi bir ayrma tabi tutulmamaktadr. " Gereklik ise, bu iki iddiann tam tersi deil midir? Parababal 50 yldr Krte konuanlar hereyde en feci ayr>ma tabi tut-

makla, milletten kopumaya zorlamtr. Ve Kapitalizmin "bl ve hkmet" bizantizmini bir smrge ideolojisi biiminde srdren eitsiz geliimini resmen "Mahrumiyet Blgesi Dou" teriminde zetlemi, btn Millet iinde zellikle Dou'yu en gerici Aalk sisteminde bodurarak mehur "ada uygarlk seviyes i n d e n uzak tutmaya nemle, bilinle zen gstermitir. Ve bugn CIA'nn at koturduu meydan olarak, Trkiye insanlarn byle dman kardeler durumunda smrmesine taban hazrlamtr. Btn o Prof. Dr. martavallar ortasnda asl azdan karlan korkun gerek ise yle konur: "Blc ve dar anlamda milliyeti... dnce ile hareket edenleri iki grupta toplamak mmkndr. Birinci grupta bir Krt Devletinde ekonomik ve sosyal karlarn daha iyi korumak isteyen FEODAL BEYLER ve EYHLER yer alr (Hani ya "ada Uygarlk"? H.K.) kinci grupta ise eitli sol gruplar iine szm, sosyalizm maskesi altnda Krt milliyetilii propagandas yapan baz aydnlar yer alr." "Netekim Irak'ta ayn yollardan giderek Krt milliyetiliini savunanlar, Trkiye'de anti-emperyalist geinenler, ilk frsatta BYK DEVLETLER'DEN, bu arada AMERKALILAR'DAN BOL BOL DESTEK almakta tereddt etmemektedirler. AMERKA'DA yaynlanan baz DERGLERN ve KRT RGTLERNN NASIL FNANSE edildii incelenmeye deer bir konudur. Demek asl "Blc dnce ve hareket" nerede, "nasl finanse ediliyor?" Amerika U.S. bata gelmek zere Dnya Finans-Kapital anayurtlarnda. 6. Skynetim Kralc ise neyi inceliyor? Trkiye'de o "blc"l FNANSE edenlerin slerini, Silahl Kuvvetlerini mi? Hayr. Onlar "inceleyecek" birka ocuun iine sokulmu CIA ve ilh. "BYK DEVLET" ajanlarn m? Hayr. "Reform Hkmeti" Reformu brakt, "asayi"i tutturdu. A.. [Abdi peki] bile dayanamyor; "Erim hkmeti, bir POLS HKMET grntsn almamal" (Milliyet, 12.5.71) diyor. Skynetim, trafik polisinin grevini kolaylatrp, oluk ocukla kolcu kaaklk oynuyor. Parababalar Skynetimi bile 6 para etmi, ilikilerini Erim'e vermi... Anladk; CIA'nn aleti olanlar da kovalamal. Ama o aletleri kullanan el plr de baa konursa, u 2 milyon isizler yurdunda, CIA her zaman bin bir yeni alet bulmaz m?

18.5.1971 (Sal-5.30) Halk dnyadan bezdiri, hep yalnz parababalarnn m iine yarayacak? cinsel amel) Parababalarnn vermeyecekleri yetki yok. .. [smet nn] Paa sknca hep onu sylemez mi? "Yapamayacam ey yoktur!". Ne yapabilir yle bir kararsz (giriimsiz ve apsz) Alt Kula Beberuhi dediimiz "avorton"- Napolyon dknts? Bir avu Modern ve Antika Parababasnn, her ne pahasna olursa olsun, vatan Amerika'ya uydu yapmak, Milleti Batl Emperyalizme ortak-kle etmek bile hak rahmeti geliyor. Trkiye'nin Latin Amerika'dan geri kalr nesini braktlar? O da laf, Latin Amerika'nn "Gorilleri" (Gerici Generalleri) bile, ellerinde olmayarak halka yaklayorlar. Bizimkilerin henz "yapmayacaklar" ne kald? Bilinemez. Trkiye'yi Endonezya yapmayacaklar sylenemez. Belki de alttan alta onun hazrl iindeler. .. Paa Maalar "karm sokaa, halk etecilere saldrmaya ktrtrm!" diye barmad m? Barmasna hacet yok. Onun "Sokak"tan d patlar dlekliini kim bilmez? O bir numaral "Sokak", yani "Halk" dman m sokaa kacak? Allah gstermesin. Onun "Sokak" ve "Halk" dedii, Bizans gnnden beri her bahi sunana boaz tokluuna paral-asker olmaktan baka i g bulamam, kaldrm tandan daha kirli ve utanmaz olan ulfeli kapkullardr. Yetmi yedi buuk yabanc sermaye casusu btn sularn ban kesmi. stanbul'un en lks yeri: "Gayrettepe'de Toplum Polisi'nin yeni binasnda ne istenirse var. 14 milyon 500 bin liraya alnan bina 12 kat. Asansr var. Kaloriferi mevcut. Lks bir sinema salonu ve lokantas en modern ekilde hazrlanm" diye yazmyor mu Parababalarnn 1 numaral rezil provokatr tellal, "Hrriyet" adn da en le kenefe takan "Hrriyet" gazetesi, 17.5.971 gn? te o "Lks Hayat" salanan "goril" yavrularnn bir blne "sivil" giydirip "Komando" adyla renci yurtlarna saldrtmadlar m? Bu Atom anda Sen-Bartelmi katliamna kkrtmann Biraz "Ceza, suun trndendir." (Elceza min

para etmediini .. Paa da, cinayet fetvalar verdii tilki yuvasndan dehet iinde kalarak seyretti. Onun "Sokak" dedii, bu, en pis sokak amurlar iinden seilmi en soysuz paral Kapkullar idi. Onlar el altndan alaka hazrlayp sinsice gz krpa krpa kkrtt halde ne grd? O "Sokak" ve "Halk" adn verdii ve "Lks hayat" cenneti vaadederek aylkl Sivil Sava askeri yapt zavall paavra proleterler bile kvramadlar. Gerilerinde Ordu Silah, ardlarnda resmi elbiselerini karmam Polis klkllar, kendilerini "Halk" diye ne, rencilere saldrmaya iteledikleri halde bile, iki buuk derme atma hava fiei ile kendilerini savunan bir avu gence saldrmay, arslan yatana girmekten daha korkun buldular. Ve din, iman, minare, ezan kkrtmalar ile tempo tutulduu halde, "sivil aylkl asker" "Komando lkcleri", eli kolu bal gen kzlarn coplanarak sokulduklar polis arabas karanlnda bacaklar arasna el atmaktan daha "namus koruyucu", "vatanperverlik" cesareti gsteremediler. Resmi polisin onu bir tek genci sille tokat kan iinde srklerken, ona gidip bir it tekmesi atmaktan daha gsterili ve maa-ikramiye artmna elverili davran ellerinden gelmedi. Ondan sonra "Sokak" ve "Halk" ad bir daha aza alnamad. 27 Mays'n "Paa brakmamak" gereini dnm olmasn bile affedemeyen be amelmanda [i gremez] "hrs- piri"li, yallk bunamas yerli mal "Goril"i, uzun yllar CIA tezghndan geirttiler. Sirk hayvan gibi "eittikten" sonra, ark kurnazl ile, genlere kar "Ordu" imiler gibi genel saldrya kaldrttlar. Trkiye'yi Endonezya yapmak istemiyor deiller. imdiye dek henz yapamadlar. nmzdeki gnler ellerinden gelirse bunu yapmak, onlar iin Mac Mahon Nemrutluu'nun en yksek Saltanat rtbesi ve en yal gizli deneklerle en dolgun emeklilik garantisi, hi deilse umududur. Bu maa, apartman, hususi otomobil iin, irket "hakk huzur"u (ki onlar buna sadece, Paa Babalarnn parababalar azyla: "HUZUR!" diyorlar, "Asayi" diyorlar), onun iin elbet "Yapamayacaklar yoktur." Ve ellerinden geleni arkalarna koymuyorlar. imdiden kk lde bir Endonezya katliam tecrbesi iindeler. Artk Abdlhamit jurnalciliini glgede brakan provokasyonlarla en demokratik palyaolua kanm veya yle grnmekte kar bulmu olanlar ve olmayanlar zerine dahi "raporlar" kimbilir nasl yayordur? Ve her ad ge-

en, en az 30 gn "Gzaltna" alnyor. Geceli gndzl baskn yapan tm pasl Devlet Makinesi, rveti-irtikap karncalanmalarna bakmakszn insan avclna kt. Arkasndan ne geleceini kim biliyor? Bata CIA Efendileri gelmek zere, hi kimse! tede, ayn gnl, ayn Parababalar stibdatnn en kepaze paavras "Hrriyet", birinci sayfasn ka 36 puntoluk 3 sra harflerle doldurmu: "SRAL BAKONSOLOSU, GPEGNDZ EVNDEN KAIRILDI!". Ve ldryor Parababalar Vatan ve Millet hini uaklar, o bir avu oluk ocuun ele avuca smay nnde. Rezil oldular Halk ve Dnya nnde. Bu topran, kendilerine Cennet yerine Cumhuriyet adanm genlerini, 12 kiiyi balayan, "Bakonsolosu tabanca kabzas ile yaralayan" "Silahl 4 kii"yi, btn Radyo ve Reklam yaynlar ile kanun d Kanl "Zorbalar", "Haydutlar" olarak "kamu oyu" dedii ey nnde ktleyeyim derken, lsz bytp tehlikeletiriyor. "Yapamayaca ey yoktur!" Parababalnn. Ama, Millet iinde bir avu vurguncu-soyguncu ete aznlnda kalndan gelen aczini ve aknln gizleyemiyordu. Ltin Amerika Gorillerini fersah fersah aarak, Endonezya Sen Bartelmi'leri hlyas iinde, dmedii azgnlk ve sarholuk brakmyor. Cinayetlerinin korkusunu, trenler ve tngr mngr "Trkler ve oyun havalar" zrl zrl aldrlarak rtmek istiyor. "Trk Milleti tarihinin hibir devrinde hainlerin ve gafillerin yannda brakmamtr." Atatrk'n "Ya stikll, ya lm" parolasn, "Skynetim tedbirlerini Millet'in vicdan muhasebesi yaparak Devlete yardmc olmalar" m isteniyor? Ne zaman? Trkiye drt banda Amerikan ss yapld gn! Ya o gvenilenlerden biricii olsun gerekten halk seven kiiliini yitirmemi bulunursa? Bundan korkmuyorlar m Parababalar? Korkuyorlar. t gibi korktuklar, ezelden beri ebedi Skynetim altnda bulunan Trkiye'nin tm iin bir tek "Skynetim Komutanl" yaktrmam olmalarndan belli. Skynetimi 6 paraya blyorlar ki, ilerinden biri "Yeter!" dese, tekileri ona kar iletecekler. Bu antika Bizantizme gveniyor gibidirler. Ya gvendikleri dalara kar yaarsa? Ya korktuklar balarna gelirse? te o zaman, moruk sihirbaz canavar kocakar acuzelerinin kp kp stne ge dek yp tepesine ktklar, ok salam

bir Babil Kulesi kendilerini Allahla yakn kld sanrlarken ne olacak? Alttaki kplerden biricii ekilince seyreyleyin gmbrty! Fosillerin btn byclkleri, muskaclklar, sihirleri, kerametleri kendi kutsal kurnazlklar, ikiyzllkleri, hainlikleri ile birlikte gmbr gmbr gidecek. Bundan, onlar da korkuyorlar. Geceyarlarndan sabahlara dek her saat ba bir lm kanunu daha frnlarken, saklayamadklar rkntleri ve telalar budur. Azck olsun, u Yeryz'nn en geri kalm yaptklar ve braktklar topraklar ve o toprakta Etiler ann kleliini yaattklar, u iler tutar yeri kalmam zavall fakir halk, davar sahibinin srn dnd denli olsun dnmyorlar m? Dnmyorlar. Dnemiyorlar. Uluslararas Parababalarnn binbir masonik kasap dkkancl, hepsini inanlmaz kertede afsun tafsunlam. Tarihte btn benzerleri, Firavunlar-Nemrutlar gibi, btn ba gklere ermi Bbil kuleleri gibi, yle yklacaklar. nsanca yaamadlar. Gorilce can verecekler. Ne yazk ki Millet ekiyor. Ne mutlu ki Trkiye'de de, btn vurgunculuuna ramen, Kapitalizm bir modern i Snfi yaratmakszn soygun yapamad ve yapamaz. "Gen Trkler" gelenei, geen yzyln "airane" atmasyoncu hafiyelii yerine, halka inme yoluna hzla giriyor. Geri kalan, hep domuzuna ve tm bouna cellatlklardr. Biraz daha kazsnlar koca bunak kstebekler, biraz daha kazsnlar. Kendi kazdklar kuyuya kendileri decekler. Hem bu sefer, 27 Mays gibi Yassada'da yaz mevsiminde gne banyosu yapp, ilerinden birkan fidye vermekle savamayacaa benzerler. Azmettikleri ama o. Daha imdiden, gizli tarikat yolcularnn yabani orman derinliklerine sndklar gibi bir kanlmazlkla, Trkiye'nin yzeyini aydnlarn Maki'si durumuna getirdiler. "Silahl Halk Savainn geveze zentilerinden mi dehete kaplm grnerek, 27 Mays'n bile uydurma Demokrasiciliini bir vuruta yok etme hrsna atldlar? Aldklar sonu ortada. Btn satlmam dnr insanlar, bir daha iyi dnme duvarnn dibine itilip kstrldlar. tam "irazesinden kt". Oyun sandklar, oyuncaklar diriltiyor. "Demokrasi" mi? Onu Parababalarndan beklemek, l gznden ya ummaya benzer. Onlarn tek gvenleri, zorbalktr. stediin alla rt, altnda yatan meduz, 7 bal ejderha parababal zlgd, kanun manun

dinlemez. Cieri be para etmediini kendi eliyle ilan ederek evrene maskara yapt Parlamento'ya, Anayasa adna Anayasa'y tepeleyen her kanunu her saat ba zincirleme karttracaktr. Skynetim Mahkemeleri mi? stikll Mahkemeleri, Trkiye Halk ve Ordusu babaa vererek kanl stikl Sava'n yaparken etkili oldu. Sen gvuru al, fol yok, yumurta yokken "Vatann Harim-i smeti'ne" [kutsal ocana] sok. Halife Sultan'n kabahati ne idi? Trkiye en ulu Evren Emperyalist Sava'na zorla sokulduktan sonra en byk yenilgisine uramt. Gvuru, Halife ne ile durduracakt? imdiki Efendilerimizin yle yzeyde bir Saltanatl muazzeretleri bile yok. Trkiye'yi bile bile, sinsice yabanc Emperyalist istilasna urattlar. "Kazandk" diye baryorlar. Skynetim veya Mahkemesi bu ykl nleyebilecek mi? Tersine. imdi grnen ky, o ykl ve teslim oluu, biraz da derinletirmek ve kesinletirmek dorultusundadr. yleyse? Trk Ordusu'nu yeniden Mtareke yllarnn ak sakall, mzelik, naftalinli sandktan karlm gardrop Paalar emrindeki "Kuvvayi nzibatiyye" durumuna getirebilirler mi? Getirseler bile, stanbul'daki "Krt Mustafa Paa Divan'> Harbi", Anadolu'nun "stikll Mahkemesi" yerine geebildi mi? te, geni Trkiye Halk ynlar bu durumun bilincinde olmasa bile, altbilincinin alacakaranl iinde, Parababalarnn btn yaygaralarn, susuz batakln kursa atlam kurbaalarn dinlerce en sarslmaz ilgisizlikle "dinliyor" denilemez. Hi dinlemiyor. Brakld lm karanl ve yoksul yalnzl yznden, yle zibidice karakuru vakvaklamalarn dinlemeyi aklnn kycndan olsun geirmiyor. Bir lokma kara ekmeini tatan karabilecek mi? oluk ocuuyla iinde lgna dnd isizlik czzam illetinden kurtulma umudunu besleyebilir mi? Halk, orasn bile doruca dnebilme olanaklarnn topundan karantina altna sokulmu bulunduunu anlamak da sz m, anlamak iddetle yasak. yle byle sezer gibi oluyor ve bo veriyor, Trkiye'yi yabanc Parababalaryla ortaklaa baba miras le evirmi yerli batak bataklk kurbaalarnn, karanlk gecede kendilerini sigortal sanan mangr etmez vakvakalarna. Ne halleri varsa grsnler. Halka m sormulard, Yurdu bu duruma, Dolar esirliine, 2100 ylna dek denmez kaynayan bor katran kazanna sokarlarken?

"Ordu" mu ellerinde? Adam sen de. Ordu da Halk ocuklar'nn CIA'ca en sonsuz "Gzaltna" alnm bir paras deil mi? Essultan, bn'is Sultan, Gaazi Haakan Mehmet Vahidttin Hn da, Mustafa Kemal'i dnyann btn yetkilerini vererek, Anadolu'da "ralar" adl kurumlar yok etmeye gnderirken, btn Osmanl Trk Ordular'nn "Bil irs vel istihkak" [atadan kalan ve hakedilen] egemen Babuu, hem de "Allah'n yeryzndeki Glgesi" olarak esiz Bakumandan deil miydi? "Gn domadan meiyme'i eb'den neler doar?" demi kkn ve batkn Osmanl bile "Gne domadan gecenin lohusalndan neler doar?" Onlar hal, vurdumduymaz sarlndan sonra gzlerine de perde inmi, bir zamanki "Deimez ef'le fiskos ederek Milleti kurtaracak, "B!"lerden medet umuyorlar. Diyalektik halkn bezgin ilgisizliinden niin devrimi yararlandrmasn?

21.5.1971 (Cuma) (26 Nisan'dan beri Skynetim) u Demirel'i, hadi ben de azma alaym. Adamn fazIa gnahna girmemeli. Yahut, btn tekilerden, ne daha nemli, ne daha nemsiz saymamal. nk kukla olmakta hepsi iin "zmi Mterek"leri ortada. Hepsi, bir avu modern ve antika Parababalarnn ektikleri iplerle oynamakta kusur etmiyorlar. Yalnz, orbaya kulukluunu n m katldklar lde, arca ve eksike bostan Sivriltilmeyenler, Onlar hl kerameti falan korkulukluu yapyorlar. Tepeye kartlan bir veya iki kii, koraz ok seziyor. kendilerinde sanyorlar. Trkiye oy davarnn yzde 50'ye yakkendilerine veya srlendiriliyor? bunu, kendi "Akl"lar filn "Davran"lar yznden "becerdiklerine"

gerekten inanverip, etmedik taklak brakmyorlar. En sonunda, "Kart"lklar eskiyip kullanlmaz hale gelince, "hi beklemedikleri mi oluyor?" Dorusu: "Her gn bekledikleri"ni B. Sl Grup toplantsnda anlatyor: "Maksat sak, sulu aramaksa, Bu ben bundan gocunmam. Suluyu her zaman arayabilirsiniz. "12 Mart Muhtras'nn ok kolay. imdi teker teker sayyapacak deilim. uyulur. Bir Dar-

12 Mart olayn ortadan kaldrr m bu?" mnakaasn Emr-i vkiye kar konulmaz, ilk elden balandklar

emr-i vki olmutur. be olmu, alklayp, Tepedekiler,

ok iyi olmu demek art m?" iin, perdedeki

iplere

kuklalarn kimlerce, nasl oynatldklarn, -cahil halk gibi- tam bilinle deilse bile, bilin altyla az ok seziyorlar. Baka olaylar iin syleyecekleri, 12 Mart iin de dorudur. "Demirel'i alaa edeceklermi haberi hergn gazetelerde karsa, ben bundan gocunmam" diyor "Sl oban". inde yuvarlandklar politika fatalizmini [kaderciliini] az ok anlatmaya alyor. Demek istedii ak: "- Biz oynadk m? Hayr. Bal gibi oynatldk. Yerimizde kim olsa byle oynatlacakt. Eskiyince, hadi sprnt tenekesine. Gelsin yenisi.

"te bu oyunun sahneleri 10'ar yllk sresi belli olan bir piyestir. Menderes 10 ylda asld. Biz (oban Sl olduumuzdan) "emr-i vakiye uy"duk. Hi deilse kellemizi ve kellelerinizi kurtardk. Bu da m kabahat?" Be buuk saat sren sz ishali ile (elini demir sanm) Sleyman Bey yalnz o gerei anlatmaya alyor. Dinleyen kim? "Akl" ve "Anlay"larna pek gvenen ikinci, beinci kerte politika kuklalar deil. Onlar hi durmadan yle konuabiliyorlar: "Bize nildi. bakan, daima bu Ordu arada, Cumhuriyet Hkmeti'nin Bakan mesajlr arkasndadr deAma Kumandanlar toplantlar yapyor, yaynlyorlard. CumhurBtn

Genelkurmay

bunlar alarm zilleriydi, ama duyan olmad." (Zonguldak Senatr Ahmet Demiryce) "Tedhile, yla, korkuyla bir topluluk YUMRUK GB SIKI duraolumaz. Nerelerde HATA yaptk, bunu tesbit edersek, o zaman anlagnl beraberlii ile YUMRUK GB SIKI DURMU ruz." (Ankara Milletvekili Aydn Yaln) Btn bu "Demirel" karsna km ya da karlm "YalnDemiryce"ler, boyuna o toy felsefeleri bilmeden geveliyorlar: "Biz oynatlmadk, oynadk! Demirel oynamay bilse, bamza bu iler gelmez, kalp akaya dndrlmezdik. Su Sl'de! Alaa edin keratay!" Sl ise, tam bizim alaturka kasaba Tefeci-Bezirgan Hacaa tipinin Finans-Kapital mihrabnda secdeye kapaklandrlm, frn kapa kadar pikin, Kurt Dereli oban Mehmet kadar piknik pehlivan. Ringe nasl kartlp, nice sonuna dek itile itile oynatlm bulunduunu unutamyor. Silahdar'n akllar havada oynak Yenierilere syledii gibi, "Bre yoldalarm!" diyor, AP Meclis Grubu "Karga Dernei"ne. "Bre yoldalarm, sayyla kendimize gelelim": "Bugnk ederdi bana?" Bakanlar darda braksaydk, sonra kim itimat

oban Sl'nn kiicil tekel gerekeceizi bu. Adam m braklm memlekette. Gbei atlayarak 20 kadar Saksaan eneli, Aakakan beyinli Bakan zor bulmu. Ve herkes yalnz KakanBakan-Hakan olmak iin sraya dizilmi. Buna can m dayanr? CIA'nn umurunda deil. Faizm istiyor. Ya Komutanlar? Birini atsan leylein yuvasndan, panik il yavrusu gibi datacak sry. te CHP'nin Gven Partisi, ite AP'nin DP Partisi. Ne var, ba? Hangi prensip, politika kuklalarn Ana-ktidar, Baba-Muhalefet

ve ilh. Partilerine balam ve balayabilir? kar. E, "herkes" karn ister. Kim lecek buuk Parababalarnn gizli masonik tarikatlarnda, Londra ve Washington "Mark' zam"lklarnda kimi yldrm abukluu ile deien esrar paralayc susar kumkumalarn, temyizi bulunmayan idam kararlarn ve badndrc Finans-Kapital dolaplarn? Sonra nerede kalr Sl'nn politika srsne yaktrlm obanl? "- Th! sana. Gdemedin buuk Hacaa krmas davar ve de kl keiyi..." demezler mi adama? Sl oban, niin kurtlar tutamayan beki oban kpeklerini deitiremediini, bandan getii iin, olduu gibi byle ak seik koyuyor. Ha Hacali, ha Alihac. Kimi getirse Bakanla, Sl'nn elinde grnen, gerekte Finans-Kapital'in Uluslararas karanlk dehlizlerinde ve CIA-Entelicens Servis gibi snanm kumpas ve provokasyon mekanizmalarnn alaryla her an baka ynde planlanp iletilmek zere, kimi ekilen, kimi itilen kara ve karanlk politika ipleri ile oynatlmayacak m? Turhall, hepicii bir halli. Hangisini atar, hangisini tutarsn? Hem niin? Neye yarayacak o mezardan l kaldrp fincanc katrlarn bouna rktmek? Turhall, hepsi bir halli olduktan kelli. Bari kol krlsn yen iinde. Sl'nn ve teker teker Bakanlarnn zel kiilikleri dnda die dokunur objektif, som gerekeye gelince, o hepsinden farkl ve unutulamayacak kertede yakn, nk, hem de yrekler acs yakc olay oportada en kr gze nasl batmyor? Sleyman B. B, (Bacanak-Bey) eliklenmi sand "Demirel"ini, en berbat ttsl "Kmrel"e eviren gndelik serveni nasl unutsun? Hem de Zonguldak maden kmr deil, en odunluu stnde "Devletletirileceklerden baya "linyit Kmrel"in nice "Baba bir hrsz tuttum"a evrildiini. "-Al gel!- Gelmiyor. -Koyver!-Gitmiyor.""ktidar atlkarncasnda, gsterilice drlnceye dek ba dnmeleriyle her gn bir baka rt ile kusturulduunu, neden, u kendilerini ahm ahm blbl sanan Grup ve Parti kargalar kavrayamyorlar. obanlar Sl, AP iktidarnn, nasl Grup kargalarn bile rktemeyen bir Bostan Korkuluu ktidar olarak "Byk Meclis"in bitpazar sahnesinde ister istemez, en son "neyrengi noktas"na gelininceye dek "Askeri Mterek" Leylsn arayan l ka Mecnun'a dndrldn, al al, moru mor, yle zetliyor Grupta: "imdi Meclis'e getirilen Kanunlar biz de getirdik. Anayasa deiikliini getiremedik. Getirseydik, hrriyetler gidiyor avzesiyle

(lklaryla, H.K.) bizi BOARLARDI. yeceiz?"

Btn faturalar biz mi de-

in besbelli iyz bu. Demirel, sadk ve uslu bir Amerikan irketi seyyar tellal gibi, politika bezirganlnn sepet sepet alkanlklarn dile getiriyor. "Sahnemiz sahte 'Faturalarla dolu. Onlarn sahteliklerini, iinizden hi deilse ben, kendi elyazmla ve alnyazmla hazrlamadm biliyorum ve grp duruyorum. mdi, sahteliini bile bile, bana da imzalattrlm 'Hrriyet'faturalarnn hesab, benden mi sorulacak? Ben o zaman, Trkiye'ye srlen ve davar oylaryla srmlendirilen 'fatura'lardan hi birinin doru olmadn gzmle gryor, elimle tutuyorum. 'Ne olur, unlar yenileriyle, daha doruca grnenleriyle deitirsek?!' dedim ka kez. Az m Kanun getirdim 'Yce Meclis'e? stste ysanz, tepesinden aya el uzatlabilir. Az m 'Kzlca kyametler' koparld: 'Demokrasi'nin klna dokunduum iin?" -Neden be birader? Ben Devlet deilsem bile, hkmet deil miyim? Hrriyetlere dokunduum "avazeleri" ile, en die dokunur paras olduun Devleti, kurduun, hem hepsinin "meruluuna" parmak bastklar Hkmete kar kardlar. Yalnz onca m? Tut ki, 27 Mays Anayasas, Anayasa Mahkemesi, Dantay, Yargtay ve daha ne "Tay"lar karmadlar karma? Eyvallah ettik. Bilmiyoruz ki ne isterler ve tm nerelerde, kimlerdirler? Btn "Bamsz Trkiye Devleti"nin drtyol azlarn ve subalarn salam kesmiler. "Devlet"e boynumuz kldan ince diyelim. -Ya, ta tepesine karttklar, "Ba"na bir iman kavuk gibi geirttikleri Hkmet'e szm geti mi? "Hay'ya alessel!" Be vakitteki tm Trkiye mezzinleri gibi, hep "Allahu Ekber"le baladm, bitirdim: "Tanr Uludur!" Siyasi ezanlarnn gbeinde hep gbek atlatan kalkalelerle: "Hay'ya alessel" (Haydin namaza!), "Hay'ya alelfelh" (Haydin kurtulua!) diye brdm. Dinleyen oldu mu? ki buuk k krk velet, resmen "Silahl Halk Sava ile bu Devlet Yklmaldr, bu Ordu Paralanacaktr" lklaryla aylarca niversite krslerinden "Maoculuk" ettiler. Baktm, Devlet elimi kolumu balam. Alenen "Yapsnlar, etsinler. Lafla peynir gemisi yrmez" demek zorunda brakldm. Herifiolunun, daha Filistin Komandoluuna gider, gelirken ettiklerini, edeceklerini rendim. Dokuz Arcezada doksan suu dosyalanm. Aranyor szde ve bulunamyor szde. Neredeyse ben kendim bile, Hkmet Bakan olarak ka-

nacam. Herifiolu geldi. Ankara'nn gbeinde, Ortadou niversitesi'nin numaras belli odasnda, botlu bacaklarn masa stne koyarak, sabahtan akama dek, kzl, olanl sr sr gence geit resmi yaptra yaptra, mslman dini aikre Gerilla karargh kurdu. Bizim "Hay'ya alelfelh: Haydi Kurtulua" ezanmzdan daha ak seike, Msr'daki Sar Sultan'n iittii yaygaralar kopararak "Halk Kurtulu Ordusu!" reklamn yapt. Benim elim, ayam, polisim, jandarmam uyuyor mu? Kmldasalar bile, bir ka niversiteli tazeye ka gz aras sarkntlk edip rezil olmaktan teye geemediler. Benim haberim olmaz olur mu?.. Daha azm aarken: "-Sakn ha dediler. Anayasa var!" Demek "yi saatte olsunlar" Parababalarmzn Babayasalarnn "Eref saatleri" gelmemimi. ylesine ki, gen gen, tysz, tmrsz, "Kastrocuk"larn, "Che Guevarack"larn, "Mariguellack"larn eneleri, akaklar kldan, favoriden, sakaldan, byktan geilmez hale geldi de, ocuklar bile inanverdiler. Yrmeye baladklar gndenberi hepsini Amerikan gangster filmleriyle, sokak kaldrmlarn dolduran Amerikan Mac Carthy'ci, Ceymis Bond resimli-romanlaryla "o biime" biimlendirtmedik mi? Eh, o Amerikan yeni smrgecilik renimi ve eitimi ile tam "benzettiimiz" ocuklar, azck dnmeye dadanr dadanmaz, hemen Ltin Amerikan Prononiyamentocu davranlar, romantik Fransz Harika ocuk gerilla yazarlarnn inbiinden szlm "Mao-zedung Dncesi!" olarak bayraklatrverdiler." "-yle ya. te hi kimse kendiciklerine bireycik demiyor. Bu oyun gzel oyun. Hem "Marksizm-Leninizm-Maozedung Dncesi", hem o saat "Kylerden ehirleri zaptetmek zere (atl kitle: i-Kyl tesi) ehir Gerillacl. Been beendiini. Bir kak ondan, bir kak tekinden. Olur, en mkemmel Abra kadabra el abukluu, son sistem, Balkanlarda bir tane "Devrimcilik" sana!.. Delikanllar iin kolayn yle grdler. Baksana. Anayasa da gibi. Baba-Devlet ise yalnz "Devrimci" kuzucuklarnn zerlerine kanat germek iin yaar. Varsa, yoksa, bugnden yarn bekleme. le zeri, olmazsa akama varmadan bas Bankay. Al 40 bin, 100 bin lirac. "Aydnlktan yana deilsen, geceyars sinema dnn bekle. Kaldr milyoneri daa. Yap pazarl. Git milyonerin yazhanesinde otur. Telefonla arana arana, istediin paray getirt. Vur 400 bin lirac. Kap ka Amerikan Zenci avuunu apar topar, "Olmad, batan!" diye koyver. Al eline

kalemi, "Halk Kurtulu Ordusu" adna, yaz bana geleni ve gelmeyeni. Bas teksir makinasnda. Bir tane de kz ocukcaz ile TIRT katna gnder. Kendi kendini "Kamu Oyu"na sergile. "Mertlik" yle imi. Biare "mer Ayna"ya, 1. Skynetim Savcs byle dedi. Franszca bilmezsen, Trke "Mert"lik buymu. "Mert" ol evladm. Bu lazm Kamu Oyu'na. ini dn dk. Korkma Demirel'den. Onun "defteri drld". Sen yeni defterlere yazlacaksn. Profesrlerin profesr, Doktorlarn doktoru Kandra'l Erim'lerin defterine. Bilemedin, sol Teknokratlarn defterine..." B. B. Sleyman Demirel AP Grubunda bunlar dnp syler gibi konuuyordu. Be alt saat baka ne konusun adam? Hakl. Demirel de hakl, zlgtc ocuklar da hakl. Alacaklar grlecek. "Hak'lar inkr edilemez. Onlara yle "lzm" denildi, "lisn' hl ile". Kim dedi? Sylenir mi hi? Demirel de, "Bizi boarlard" diyor. Kim boar? te orasn, ne ocuklar, ne Sleyman Bacanaklar diyemezler. "Sylemek" iin bir ey; nce iyi "bilmek" gerek. Ayrca "yrek" ve kabacas "bzk" de gerek. ocuklarn bilgileri ve yrekleri bir yana. Bak Sl Bacanak syleyebiliyor mu? Sktrlnca oka, "almeleinnas" [herkesin nnde, aka] yle haykryor: "-Hereyin kabahatlisi ben miyim? Meselenin baz srlar Babakanken benimle baz srlar tevdi edilmitir. rendiim beraber mezara gidecektir. vardr. baz eyler

Hereyi burada syleyemem."

ocuklarsa, her eyi yzeyde onlara gsterildii gibi alyorlar. Baln, oltadakini itah ekici yem san. Parababal sana oltann elik inesini gsterir m? Seni avlayncaya dek, hep yumuak yanlar sunar. Diledii yere kendi ayanla geldin mi, getirildin miydi, zpkn yersin. Parababalnn btn gc, her iini farmason "srr" biiminde, hep olduunun tersi imie yapmasndan ileri geliyor. Demirel grmedi mi? Koca Amerikan Milletinin seimi ile artsz kaytsz iktidara gelmi Kennedy bile, en sarslmazlk gvenci iinde alarak, gpegndz kurunlanmtr. Kim vurdu? Gel de bul. Parababalnda "baz srlar" mezara gtrlmezseler, mezara gtrrler. O srlar, ne Skynetim Komutanlarnn, hele ne de Skynetim Mahkemeleri'nin bilebileceklerini dnmek bile glntr. Burjuva "Devlet Adaml" denilen ey budur: Her eyden nce "Bilmemek". Bildiini de bilmemek, bilmediini de bilmemek. "eref" szcnn maskesi altnda bu "Sr" saklanr.

21.5.1971 (Cuma-le Sonu) "Baz srlar" var. Baz "sr olmayanlar" da var. Derinlerin derinlerinde alabildiine biimsizletirilerek saklanan "Baz srlar", sosyal "sr"larn en by, Demirel'in yle bir ucazndan sezer gibi olduu ve mezara gtrmeye azmettii "sr", Genelkurmay Bakan'nn, Amerika'da kaln barsan almalarndan kam bulunmasna ramen, izini tozunu belki, kendisini hi grmedii muhakkak olan "sr", Kuvvet Kumandanlarnn izini tozunu da herhalde gremedikleri "sr", her emperyalist Anayurt ve smrge gibi, Trkiye'de de en ufak bir tlle peelenmeye dahi gerek grmeksizin ak ak kol gezen "sr"dr. Bu "sr", genel olarak, 123 yldan beri "peesi" yrtlan, maskesi acmakszn drlen veren Snf'nn, "Snf Egemenlii" ad verilmi, olaanst kr krne, parmam gzne besbelli iyzdr. 1971 ylnda, bu "sr", zel olarak Uluslararas Parababalarnn her yerde kyasya ve her gn uyguladklar Uluslararas Snf Egemenlii tekniidir. Kapitalizmin 19. yzylda Snf Egemenlii teknii az ok "Milli" idi. 20. yzylla birlikte, hele I. Emperyalist, hele hele II. Emperyalist Evren Sava'ndan sonra iyice suyun yzne km bulunan Snf Egemenlii teknii, adamakll "Uluslararas" olmutur. NATO'lar, CENTO'lar, SEATO'lar, Ortak Pazarlar, Avrupa Ekonomik Birlikleri, Parlamento Birlikleri, D Bakanlar Organlar, Uluslararas Para Fonlar, Birleik Milletler, vb. daha ne maydanozlu kfteler, hep bir snfin, kapitalist snfnn Uluslararas Snf Egemenlii Teknii'nin bin bir eit d yzleridir. Bu Snf Egemenlii Teknii'nin d yzleri, "Uluslararas Bar ve Anlamal Andlamalar" gibi forml maskeleridir. Modern Parababalar (Finans-Kapital) artk bir Millet'in iinde tek bana en zorba metotlar ve basklarla dahi yaayamayacaklarn anlamlardr. Bizimkilerin anlamalarna pek hacet yok. Onlar evel ezel satlktrlar. "Gel!" derlerse gelir. "Git!" derlerse giderler. Her gn, her saat, adm banda tekrarlar. "Biz Batcyz!" Bizim "bizliimiz", "kiiliimiz" olamaz. Bat ne derse, ne yaparsa, biz onu syler, onu yaparz. "V m" bunun tesi? der Sl Bacanak.

Peki, bu ak sak mahrem yerlerin "sr" denecek neresi kalmtr? Bacanan kulana naslsa fslanan ve mezarna gtrmesi, masonik kurallara smarlanan "Sr" hangisidir?.. Oportada geceli gndzl davulu dvlen "Uluslararas Parababalar> Egemenli i n i n d yz ile taban tabana zt metodlar gden "Uluslararas> Parababalar> Egemenliinin i yz tekniini tekelinde tutan, sonuna dek gizli provokasyon ve casus rgtleridir. Bunlarn banda yrtc Amerikan CIA's ile eski kurt ngiliz'in Entelicens Servis'i gelir. Elbet teki, Alman-Fransz dman kardelerle, talyanJapon sonradan grmelerin ve sryle teki ufak tefekliklerin her yere daha kolay szmalarn sessizce salayan, kk ya da orta casus rgtlerinin nemsizlikleri dnlemez. Ancak, imdi en "gz kara" klhanbeyi, Uluslararas Parababalar Egemenliinin elebas, CIA'dr. kide bir ngiliz Entelicens'ine akl dansa bile, en bol keseden adam satn alabilen, satn alamadn adamlktan karan (kendi kibar "Centilmen" deyimi ile: "Ntralize" eden, yani, ya rezil edip saf d brakan, yahut tertemiz ve kpksaca ldrten) Uluslararas Parababalar emrinde Snf Egemenlii Tekniinin iyzn tekelinde ileten gizli rgt, CIA'dr. Hangi kapitalist Devlet olursa olsun, CIA'nn "teknokrasisinden bakasna gvenemeyeceini bilir. Ktpiyoz i meselelerde bile CIA'y kuzuca, koyunca uzman arp dinler. Hele nemlice ilerde, CIA'ya bavurmadan soluk alamaz. Menderes gibi, "cilve" dahi yapamaz. Ne haddineymi? Eski Padiahlar, Vezir'i zam'larna o kadarck tlatrlard: "Kendin bilrsn!" yahut bir kapkulu ile haber gnderirdi: "Kendisi bilr!" Bu yeter, artard Sadrazam'a. Tek yan adm atsa, yapyalnz huzurda "Ver mhrm!" denir. Sadrzam geri geri eilip huzur eiini daha atlar atlamaz, celladn yal ilmiini boynunda dmlenmi bulurdu. Menderes Sadrzam, o Osmanl deyiminin bsbtn modern centilmencesini: "Kendsi bilr!" biimi ile ciddiye alamad iin, takm, taklavat ile "Kendsini" nce Yassada'da, sonra mral adasnn sehpas altnda elleri arkasndan kelepeli, grtlanda yal cellat ilmei ile buldu. Demirel'in salnda kimseciklere aamayaca "Sr", yle bir CIA centilmen dilinde sylenmi, "Kendin bilrsn!"den baka birey olamaz. oban Sl "leb" denince "leblebiyi epey anlam ve "Sr" saklamay mezar ile mhrlemi demektir. Trkiye'yi Babakan m, Bakanlar Kurulu mu, Cumhurbakan m, T.B.M.M. mi gder? Hadi canm siz de. CIA'nn acelesi yoktur.

Dnyann en eski Emperyalist Devleti Fransa'da de Gaulle bile ka gn dayanabildi? CIA'nn "Kendisi bilr!"ne? Bu centilmence ihtar hi de davul zurnayla alnmaz. Sivrisinein saz ile kulaa "sr" olarak vzlanr. CIA'nn metotlar kaba feodal Padiah'nkine mi benzeyecek? CIA, 1945 sonras dnyasnda bir "Akl Trost"dr. Kendi metotlarn kimseye retmez. Yalnz "Kendisi bilir". Yava, emin admlarla, bir lkenin karakalabalklarna dek sindire sindire gelitirir yapacan. Trkiye'de son cilvesine karyd. bildiren" Ordu 27 Mays Genlikle Ordu arasnda yeni bir snma m yaratt? O Menderes 1961 Anayasas, Tabii Senatrlk, Anayasa kl ekerce, iktidardan Mahkemesi ve ilh. ve ilh. m? Onlar hep, Menderes'e "Kendisini genliini tereyandan "Centilmen anlamas"yle uzaklatrvermek iin kurulmu, yapanlarn dahi pek inanamadklar fil tuzaklarydlar. 1. Aama: Koalisyon Hkmeti, 2. Aama: AP Hkmeti, 3. Aama: Bezirgan Partiler aras ve ii kayk dvleri, 4. Aama, evet, gzleriniz yanlmyor: 6. Amerikan Filosu'na saldrlar. 5. Aama: O saldrlara kar Kanl Pazar'lar ve polis ile dayanmal komando basknlar, 6. Aama: Amerikan Elisi'ne Ortadou Rektr Kurda'la babaa kahkaha attran otomobilin yaklmas ve buna karlk gpegndz herkesin gz nnde Amerika'ya yan bakan genlerden onlarcasn ardarda (Kennedy cinayetleri gibi) hep "Faili mehul" braklm kurunlamalar, 7. Aama: Artk can gvenliinin dpedz Devlet (gizli Polis) kumpaslaryla yok edildiini gren genlerin, en kanlmaz, en "meru nefis savunmas" iin Filistin'e gidip, gelip, Gerilla eserlerini okuyup romantik ilhamlar kapmas, 8. Aama: Kime kar bu Gerilla? Devlete kar. Devlet kuvvetleri yok mu? Var amma, baksana, 16 Haziran ii olaylarnda halk tala, sopayla tanklarn stnden atlad. Ordu tabannda, hele genliinde iiye, kylye, niversiteliye kar henz silinememi bir yan tutmazlk giderilememi. 28 Nisan olaylar sras bir liseliyi tankla ineyen subay komutan, oturup hngr hngr alyor ve 27 Mays geceyars o tank birliklerinin bana geip Komutan Paa'ya bile haber vermeksizin stanbul'u zaptediyor. yleyse? 9. Aama: Orduyu 4 Kuvvet sayp, drdnc Kuvvet Jandarmay yurt basknnda uzlamaz kan dkmne gndermek. ehit jandarma erine Ordu lsnde yazl elenklerle cenaze trenlerini Bakentten doduu ky mezarlna dek uzun uzun tertiplemek ve gazetelerle gnlerce timsah gzyalar dktrmek.

Eh, i epey piti. Sleyman Pehlivan, "Canm ben Bavekil deil miyim? Brakn Ordu'ya da saldran bu Devlet dmanlarn temizleyeyim" der. "Yoo! Sen bir yol hi karma. Daha dorusu istersen kar boyunun lsn al" karl ile k stne oturtulur. "Aama"lar henz bitmemitir, CIA'ca. 10. Aama: Daha abuk, yldrm sava biiminde geldi. Zararsz banka soygunlar; be Amerikan askerinin traji-komik karlp brakllar. Hele o soyguncularn apartmanna "cra" iin gelmi Polisli-Avukatl balanlar? Sonra zengin, daha sonra ocuk karp para saymalar... "Kamuoyu" her gn bir vurula dilini yutuyor. Yutsun, ki anlasn. Kim bu soygunlar, "gangsterlikleri" (Amerikanca'nn, Paaca'ya evirisi: "Hayta-Haydutluklar"n) yapanlar? be ocuk deil, 27 Mays'tan beri, "Kanunlarn b o l u k l a r i n d a n yararlanp, Kayseri Hacaa Profesr'ne ve Milli Hareket Partisi Komando'larna, "Milli ttifak" yaparak Endonezyavari Hallar Seferi yaptran "Kripto-Komonisler". "- Ne durursun Ordu?" "- Ne durmayaym? Baksana, benim iimde de Devrimciler var!" "- yle mi? Ondan kolay can sal. Yap bir "Devrim" kendin. Endonezya usul, birka aama balkl devrim. "Sol"dan gsterip, "Sa"dan vur. Gerisinden korkma. nce Parlamento ve Hkmeti ve Partileri yerin dibine geir. Sonra gene o Parlamento ve Partilerine, kendilerinden stn "Atatrk Devrimleri"ni aka "Devrim Kanunlar" ile yaptr. tesini, "Sen bilrsn!" Ordu da, Halk da, birka vurgunda hem Genlie, hem Demokrasi'ye dman deilse toptan, parekende olarak kukuya, honutsuzlua sokulmutur. "Vatann btnln paralamaya", "Tarihi kutsal Milli Birliimizi yok etmeye" kimler azmetmitir ki? Toparla nce Demirel Kabinesini, ple at. Partileri hacyatmazlar gibi greve ve "Reformlara" ar. Ama Reformlar yapabilmek iin ne lzm? Hereyden nce "asyi!" Bak, Skynetime, yani Orduya kar bile Ziraat Bankas'nn Unkapan ubesi kapcs ldrlyor. O yetmedi. Adam ldrenleri ve Banka soyanlar serbest braktrmak iin, srail stanbul Bakonsolosu'nu karp Devletle pazarla oturmak istiyor oluk ocuk. Bu, Ordu erefine ve namusuna dokunmaz m? karn "makabline de mil" olan "dam k a n u n l a r i n . Toparlayn Trkiye yzeyinde ka tane Sol okur yazar varsa "gzal-

tna".

Beride "Devrim Kanunlar" ile vaadedilen derin "Reyle deitirilmez, byle deitirilir! Yksek retim

f o r m l a r tezgahla. AP Anayasa'y deitirmek iin mi kuruldu? Anayasa genleri artk ok oluyorlar m? Yksek retimi paral yap bir "Reform" da! Ve unut bir avu gencin nasl basamak basamak imdiki kmaza ustaca itildiini. Biliyorlar, o ar ileri yapanlarn be ocuk olduklarn. Kim yetitirdi o ocuklar? retmenler. O nedenle, yaplm, yaplacak en "kkl Reform", Irk olmayan btn retmenlerin geceyarsndan sonra evlerini basp kendilerini "gzaltna" almaktr. Canlar sklmasn diye yanlarna da rencileri katn. Cinayetlerin asl failleri mat edilmi olur. Skynetim dnda adam tutuklamak iin Anayasaca "Hakim karar" gerekmez mi? Gldrmeyin adam. Kendi kendime gcm yetse gleceim geliyor: Genler iki Banka ile iki zengini bastlar. Kimseyi tutuklamadlar. Devlet gece karanlnda yzlerce evi basyor ve "yakaladn" gzaltna atyor. Bu Sen Barthelmi, srf Banka ve zengin soyulduu iin mi yapld? Yoksa Banka ve Zengin soyma olaylar, Sen Barthelmi iin mi yapld?... nk, "yakalanan" dedikleri kimselerden hi birisi henz hibir soygun ve baskn suu ile kouturulmad. Buna karlk ise, sahiden banka ve ev basanlar iinde bir tek mer Ayna'dan baka hi biri tutuklanmad. Bu ne hlle hllenmektir byle? Bana yle geliyor ki, Yksek Komutanlar ok fena bir oyuna getirildiler. Adli tek tk olaylar yurt apnda alabildiine yaymakla, farkna varmakszn Komnizmi yayyorlar. Tekrar edeyim: "Bir elinde Atom, bir elinde CIA, umurunda m Parababasnn Dnya?" Ya bizim Sayn Komutanlar? Onlar ORKO'nun Kongresi'ndeler. ORKO milyarder olmu. CIA'nn plan, bu milyarderliin akna, Trkiye'ye, "Antikomnizm" peeli geri lke faizmini sokmak. Ancak o zaman can rahat edebilecek. Bu ie gene en az amas gereken ben, belki de en ok ayorum. Bu insan avnn geni listeleri, be Skynetim gnnde hazrlanacak ey deil. En az bir ka yldanberi, Demirel zaman yaplm. En ok da retmenler zerine ullanlm. Sonra, Skynetim blgesi olan yer nire? Gece basknlar birbirini kovalayan nireler? Banka soymak, adam karmak nire? Ky evinde oluk ocuu ile "Atatrk lkeleri"ni Nurcular'a kar savunan biricik fedai nire? oluk ocuu ile gece evinde yatan saf retmeni, gece yarsndan sonra, haydut basarca yatandan kald-

rp, Nurcularn ve Komandocularn geni srtlar nnde karakollara srklemek vicdan szlatmaz m? Diyelim ki Valiler ve Polis, hatta Jandarma bu iin tiryakisi olmular. Komutanlar, ortada Skynetim konusu ile hi ilgisi bulunmayan, yllarca kotarlp, imdi sahneye konulan bir oyun nnde bulunduklarn sezemezler mi? 19.5.71 olaylar ibret dolu. Skynetim, en sklarn sksn kendi blgeleri dnda seyir ve temaa ediyor. Ve bu, aka, "rfan Ordusu" dedikleri retmenlere kar evrilmi en sistemli suikasttr. Antep "gevek ynetim" alan. Bir gnde 26 kii "'yakalanm". Bunlarn 19'unun kimler olduu yle aklanm: 2 Avukat, 2 renci, 15 retmen. Her yerde ayn retmen dman terr. Hi hevesim yokken gldm. Bartn'da geceyarsndan sonra evi baslan retmenin gazetede akn ve bitkin fotoraf ackl. Meer adamcazn suu neymi? Ellerinde elektrik fenerleriyle bir yeri kazm olan "yetkililer", nlerinde yere yatrlm kk bir naylon torbay zafer almlaryla aydnlatyorlar ve gazeteye kahramanca poz veriyorlar. Meer, retmenin suu, "sol kitaplar", evinin bahesine kazd bir ukura gmmekmi! Hani, efendilerimiz, bir zaman yabanclara kar ayp olmasn diye, ikide bir stanbul sokaklarnda dilenci av yaptrrlard. Efendileri Batl yabanclar, u Bartn retmeninin baheye kitap gmmesini mi ayplarlar, yoksa yerin altnda bir cinayet kurban ceset karrca, naylon torba iinde be kitab geceyarsndan sonra "kef"eden emir kullarn m? Ve en ok merak ettiim orada, belli ki retmen "ihbar" edilmi. Zavallck iki kitabn kazma-krek saklayacak kadar bile evine sahip olamam m? Acep komular, bomba gmldn sanarak m Devlet babaya muhbiri sadklk ettiler? Glebildiince gl. Alayabildiince ala. Ve bu marifetleri dktrverenlerin her frsatta, "Trk ulusunu ada uygarlk dzeyine ulatrmak" amalar uruna kelle uurduklarn gz nne getirelim. Uygarln yeryznde belgesi var: Devlet, Para ve Yaz'nn kefedilmesi. Bizimkiler, retmene kitap okutmuyorlar. Yazy kknden kazyacaklar. Uygarlk sehpasnn bir ayan krarak kendisini bizim dzeye drecekler. Tek anlaml istatistii, naslsa, nl Gven Partisi buldogu Prof. Dr. Turhan Feyziolu'nun derebeylik atosu olan Kayseri'de yapmlar. Sonu inanlmayacak aclkta. Dev-Gen laf. Bahane. 77 kii bir gnde gzaltna alnm. Merkezde bakalar da var. ilede, retmenlerden baka yakalanan kimse yok. Develi'de 2

retmen, Pnarba'nda 7 retmen, Sarz'da 9 retmen yakalanm. Yahu, bunlar vilayette retmen komuyorlar! Btn Kayseri'de 75 kurbandan 1'i assubay, 2'si memur, 2'si avukat, 5'i esnaf (terzi, ayakkab tamircisi), 6's isiz olmak zere 13' ii, 20'si retmen, 3' ilkretim mfettii olmak zere tam 33' retmen. Rekor retmenlerde. Oldu olacak, u Medreseleri aaydlar. Meslek seenler retmenlik gibi tehlikelisine drlmemi bulunurlard belki. Bu milletin, renmekten deil, Allaha yalvarmaktan baka yapacak ne ii var? "Kayseri Emniyet Mdr Muavini eref Aypariar, gerek Merkez, gerek ie ve Kylerde gzaltna alnacaklarn devam edebileceini (cmie aynen kendisinin) ve 77 kiilik listenin daha da kabarabileceini ifade etmitir." Radyoda Feyziolu'nu dinlerken, "Bu ne havalar byle? Neye yarayacak?" diye dmeyi kapatrdm. oban kpeinin sesi bana daha munis ve temiz gelirdi. Meer, elolu iyi alm. Maliknesi Kayseri iftlii'nde, salam damgalamadk retmen ve renci brakmam. Bilirmi bu gnlere kavuacan. imdi, kimbilir ka yerine hangi Demokrasi knalar yakmaktadr. Hele u Kayseri Pastrmas kokan habere bakn: "ou retmen, renci, avukat, ii olan bu kiilerin sabahn erken saatlerinde sevki srasnda baz olaylar km, halktan bir topluluk sanklarn zerine yrmek istemitir." (Hrriyet, 21.5.71, Cuma) "Halktan" ha! Feyziolu'nun "hane halk", byle uurlam 81 tutukludan Ankara'ya yollanan 46'sn. Hacaalar bylesine keskinlemiler. Bylece Skynetim, btn Trkiye'ye, kendiliinden yaylan Endonezyac Hacaa Ynetimine evrilmi oluyor. Daha ilginleri de var: "Reyhanl: TP le Bakan evinde yakalanmtr." Yahya Yldrm, Sanl Ky'ndeki

E, suu ne? "Ad kanl Krkhan olaylarna karan TP le Bakan Adana'ya gnderilmitir." "Kanl hadise", szde, o zaman "Halkn galeyan" ile olmutu. "Halk"n kim olduu imdi anlalyor. Kayseri halk gibi, Hem TP'lileri ldryorlar. Ne var ki hnlarn alamam olacaklar. Bu yol, Skynetim "Halkn" yerine geiyor. lr msn, ldrr msn? Btn Antika Hacaalarn kursaklarnda kalm Endonezya rnei, "ada Uygarlk Dzeyi" adna uygulama buluyor.

Her ne olursa olsun, uras iki kere iki drt ederce ortaya kt. Be on gencin peine, yarm milyonluk atomla silahlanm bir orduyu drmek oldu olas glnt. Yalnz 3000 tane Toplum Polisi teker teker genlerin haklarndan gelmeye yetebilirdi. Yetmedii yerde jandarma artard bile. Sk ynetime hedef genler deildi. Trkiye'de 27 Mays'tan beri gelien sosyalizm kltrn, kknden kazmalyd parababalar. O da ilkin insan haklarn sfra indirmekle olurdu. 1. Basamak, demokrasi hayaleti gibi dolatrlan Bezirgan Partileri ve onlarn Parlamentolarn rafa kaldrmakla balad: 2. Basamak, bir kapcnn lm ve bir konsolosun karlmas zerine, asl yllardr hazrlanm sol avcl plann en geni biimiyle uygulamak oldu. Tutuklanan Profesrlerin, genlere yalnz terr hareketlerinden saknmalarn nerdikleri, Aksu rnei ile apaktr. Sol yazarlardan hangisi anariye kar kmad? En bata, "Mao Mao"culuu ben iddetle yerdim. "Silahl Sava" sz etmenin, "gnll CIA ajanl" olduunu yazdm. Savruk sosyalizmlere miskin Sosyalizm etiketini koyarak 3 cilt eletiriyi ben yaynladm. O zamana dek susan Adalet, bu yazlarmdan sonra anszn harekete geti. Sosyalist'in ve kitaplarn eletirileri genler arasnda etki yapnca, CIA kudurdu. Hazrlad 10 basamakl provokasyonlar dizisi ile Trkiye'de en basit demokrasi ve insan haklar geliimini ta temellerinden havaya uurma plannn anna ot mu tkayacaktm? Her nme gelen gence, yalya "ete Harbine" (alafranga adyla "Gerilla"cla) ve tedhiilie son verme gereini tlediimi, baka herkes bilmeyebilir. Gizli CIA ve polis ajanlarnn yz kez rapor ettiklerine kimse kuku duyamaz. Daha Skynetime girmeden, ilk vcudu ortadan kaldrlmak istenen kii, kanser olduu, kan iedii herkes gibi gizli ajanlarca da en az bir yldr bilinen ben oldum. Kabahatim ne? Genleri tedhiilikten, kendi deyimimle "Narodnikicilikten" sakndrmak. Demek yerli-yabanc gizli ajanlarn efendileri, genlerin tedhiilik yapmalarn kkrtanlara deil, nleyenlere kar idi. Onun belki bir numaral dman ben oldum. "Trkiye Halklar" laf altnda ak seik provokasyon yattn nefesim tkeninceye dek ben akladm. En ok bana ierledikleri saklanamad. Ordunun geni tarafsz yn "Krtlk" umacs ile rktlerek, "Vatan blnyor" l altnda Faizme ekilecekti. CIA'nn milyarlar bizden daha baskn kt. Kendi planlarna en uygun gelen Gerillacl, tedhiilii, sosyalizm imie inan pren-

sibi yapm -be genci, Latin Amerika taklitiliinde sonuna dek kkrtmay becerdi. Maksat, sosyalizmi kknden kazmak iin, kk burjuva yrtnmalarn terrizmle kartrmakt. Kartrld. Ve bugnk ortam fazlasyla kotarld. nk bizim btn gcmz, gsmzdeki temiz inancmzd. CIA ve ajanlarnn milyarlar, onbinlerce ajanlar, fzeli ve ABC ldrc silahl sleri, Trkiye'yi ve Devlet'in su balarn ustalkla kesmi, btn yerli gizli ajan rgtlerini yedeine almt. Eit kurallar, artlar ve olanaklar iinde, eit frsatlarla alamyorduk. Basn ile, siyasi partileri ile, gizli ak tarikatlar ile, Kur'an Kurslar, mam-Hatip Okullar, din dersleri, "Ergenekon Arslanlar", Kafkas gmlekli ve maal komandolar, profesr provokatrleri, tiryakilemi ajan Babular ile, sivil asker her ite parma olan yabanc uzmanlar ile, uluslararas yzlerce snanm, baarl CIA ve Parababal rgtleri, deniz, hava filololar ile Sosyalizm dmanl en ustaca ve en sinsice yollardan, bkmakszn, usanmakszn monte ediliyordu. yle ki, bugn, en sonunda, tedhiilie yaylm ate aan bizler, tedhiilii yaratanlar durumunda sergilendik; tedhiilii yllar yldr tezgahlayan CIA ve ajanlar Trkiye'yi tedhiilikten kurtarc melaikeler klnda kol geziyorlar. Demirel'lerin ve daha nicelerinin "mezarlarna gtreceklerini" umduklar "baz srlar" bunlardr. Bu srlar, patlam gerizler gibi le kokarak sokaklarmz, kylerimize dek sarmlar. Gene de "Sr" yaplmak isteniyor. "Yalan syle, yalan, gene yalan syle; biri tutmazsa teki tutar prensibini Parababal baaryla uyguluyor. Hitler, "yle byk yalan uydur ki, iiten; artk bu kadar da yalan olamaz ya, deyip inansn" der, Danzig Gauleiter'ine. Bu, Hitler'in deil, Parababalarnn, 500 yl deil, 7 bin yldr uyguladklar tek ve en byk "Sr"lardr. Bu "Sr" ordu tepesine tnetilmi etken komutanlara da bal gibi yutturulmu grnyor. Yoksa, baka trl nasl, be on zavall gencin drld ukurda daha derine batmalarna "msaade" edilirken, onlarn yaptklaryla uzak yakn hibir kkrtc ilgisi bulunmayan iiler, isizler, avukatlar, memurlar, aydnlar, esnaflar, varsa renciler, yoksa retmenler, geceyarsndan sonra evleri baslarak, iki kitap okuduklar yahut yazdklar yahut evirdikleri iin yaka paa edilirler? Bu profesrlerden, sendikaclardan, halktan, aydndan baka ne istenir?

23.5.71 (Pazar) (23 ve 25 Mays 1971 tarihli notlar Kbrs'a ka srasnda sandala dp yaa ve amura bulanm, bu yzden baz ksmlar okunamaz hale gelmitir. F. Fegan) kesinlikle ciddi aamasna girdi. Efraim Elrom'un ls bulunmu. imdiye dek kan aktlmamt devrimciler eliyle. Ziraat Bankas kapcs, bir "kaza" kurununa kurban gitmi saylyordu. mer Ayna'nn 60'tan 36 yl indirilen hapis cezas, Elrom'u kurtarmak iin son tavizdi. Netekim, o beklenmedik acele karar ardndan, Musolini'yi tamamlam TC Kanunu'nda nl "Bir kii dahi olsa, teebbs halinde de kalsa, idam" maddelerinin az ak brakld. ine . A. ocuk atldyd. "Elrom kurtulursa bir yol grrsnz" der gibiydi 1. No'lu Skynetim Mahkemesi karar. "Hemen brakn Bakonsolosu. Sakn silah kullanmayn" ihtar olduydu. artsz kaytsz teslim ol. Ben sana yapacamz bilirim! Silaha davranp davranmadn kim grecek, bilecek? zmir'de Nedim'in [ldrlen gen aslnda Nedim zta deil, kardei brahim zta. Gazetelerde yanl km. 'F. Fegan'n notu] uykuda bastrlmas neyi deitirdi? Tek yanl aklamaya kim inanabilir? Nedim ocuk ne yapmt? Hi. "Sadk Muhbiri"miz, hereyi biliyor ki ihbar gze alm. Geceyarsndan sonra derin uykusuna dalm bir gen, kazasz belasz ele geirilemez miydi? ldrdnz. damlk bir suu ne srlmyor ocuun. Demek, polis ikencesinden kayordu. Muhbirin esasl tarif ettii yere, anahtarla geceyars girebiliyorsunuz. Gene de adam ldrmeniz, bir yksekrenim gencine tavuk kadar acmyorsunuz demektir. Askerlikte, acmak nedir? Yzbinlerce, milyonlarca masumu ate iine srme zenaatinde, u veya bu kiinin, takmn, bln, alayn, hatta tmenin bile bile toptan lme gnderilmesi, harita zerinde nemsiz bir satran paytann harcanmas kadar basit, duygu d, doru da yanl da kabilecek bir anlk hesapn sonucu olur, gider. Orta Dou basknnda [ODT'ne 5 Mart gn yaplan baskn], srf, "Arayacaksa jandarma gelsin, polis gelmesin" dedikleri iin ldrlen genlerin hesab kime soruldu?

buuk ocuk devlete art m koacak? . . Paa, buna kar disiz ihtiyar kurt homurtular ile "Kutsal syan" etmiti. O bir eski kurmayd. Garp Cephesi'nde plann yapp Mehmetik'leri az tede kala, karargahn sessiz ate hattnda boazlamaya srdk balk "Cephe kaaklar" rahata yumuak deinde ... yatmam myd? .. .. vermek dnlebilirdi. lecek taklarnn saysnda vurulan paytak bir Cephede silahl insanlarn says saysn gemez. Mehmetiklerin seyrelen saflar bol bol dolduracak Meh setleri adna nn doruuna, ramasn her gvenlik ne var? zaferde. lenlerin cebrakr. Zafer gelirse, "Mehul Asker" Komutan, kavuur. Yeter ki yenilgiye uaskerler iin kii insan yargs baka trl olaerine ate etme yetkisi verilince, baka : satran pay-

zafer taklar altnda iek yamuruna tutula tutula ann, erefin,

maz. Genlerin karsna topu tfei ile karlp yarglama beklenirdi? "Sonu almak", her ne olursa olsun "verilen grevi yerine getirmek" her duygu ve dncenin yerini bu genler? niversite Reformu bir zamanlar Hitler'in, imdi CIA'nn .... "gvenlik ve ba"larn her trlsne dayanr. Bir avu rk mrk, nurcu murcu satlk isiz veya ajan camilerde Allah' smre smre, 6. Filo'ya alk tutmayan yaatmamak giriimlerinde resmi devlet, hatta adliye katlarndan binbir tevik, yardm, ynetim sistemlice apak grp duran bu bedava deil, paral askerler nnde boyun mu eilecekti? Da banda, elsiz ayaksz braklm kylckler olsa, binlerce yldanberi ekiyalar yahut jandarmalar (ktidara bilinsizce isyan etmilerle iktidarn silahl adamlar) karsnda evvel ezel yaptklar gibi, boyunlarn bkp kaderlerine kserlerdi. Bunlar, anababalarnn kuru ekmee katlanarak niversite pahallna, "ocuumuz yetisin" diye gnderdikleri fakir fukarann namuslu ocuklar. Bebekliklerinden beri dinledikleri, "Bir Trk dn-

yaya bedeldir", "Vatann tam istiklali ve cumhuriyet uruna yaa, l", "Memleketin efendisi kyldr" gibi parolalara inanarak bymler. Biraz okuyunca, bin Trk'n bir Amerikal nnde smrge solucan kadar nemsiz dtn, her gn en baya bezirgan "basn" sayfalarnda bile okuyup anlamlar. "Cumhuriyet" ad verilen dzende, Amerikan uzmanlarnn gizli kumpaslarla programlarn ve iktidar yollarn hazrladklar bezirgan partilere davul zurna aldrarak goygoycu oy toplatan be yz parababasnn pltokrat oligarisi, btn milli zenginlikleri gazoz ve montaj giriimlerinde apul eden bata (yerli tasarruflar yedeine alm) Amerikallar gelmek zere Yabanc sermaye diktatrl, Uluslararas casus tekilatlarnn polis devleti, rvet, irtikp, kahir, zulm atei yadryor. "stiklli tam" (tm bamszlk) dersen, NATO'dan SEATO'ya dek uzanm bir emperyalist zincir, Trk ordusunu da, Trkiye halkna kar ikide bir Skynetim biiminde yabanclatrp Ulusal-uluslararas Parababalarnn bekisi durumuna sokmak iin hibir frsat karmyor. Hele "Memleketin Efendisi Kyl"y hi sormayn! niversitelilerin byk ounluu, fukara kasabal ve kyl iinden naslsa byk ehirlere gelmi ki, ne gelirsin? Sen, kat kat apartmanlar nnde sr sr yatan binbir yabanc markal son sistem (bir memurun mr boyu namusu ile biriktiremeyecei dnyaln be on kat pahal) hususiler, geceyarlarna dek kumar, alem, motel, otel safalarna, zamparalklarna alyor. Sen "Efendi"yi orada gr. Genlik, btn bunlar gzyle gryor, eliyle tutuyor. Artk buuk Amerikan dolarna tapan tutalak serserinin, Hkmetten yzbinlerce lira gizli-ak tahsisat deve yapmak iin kabaday geinmesine, klhanbeyi saldrlar ile kz arkadalarna caka satmasna dayanabilir mi? O da gen. Onun da kan kaynar. Koridorda gezemez duruma niin gelsin? yzlerini iyice bildii, o cieri be para etmez, "Ergenekon Arslanlar" etiketli yalanc pehlivanlara en sonra hadlerini bildirmek zorunda kalacakt. Kald. nsann insan kul etmesine en mantkl sonularyla kar kan tek dnce ve davran, sosyalizmi, cahil halka yutturulduu gibi, "Komoniz hainlii" sayamayacak kertede okuduunu anlyordu. Ne var ki, ky-kasaba-ehir kk burjuvazisinin iinden yetimiti. i snfnn, karanlk iyerleri cehenneminde boulurca gelitirdii savan birikim yavalyla ileden kyordu. Hele, kyl-esnaf-

memur ynlarnn kolayca rklen aczleri kyamete dek bitmez, tkenmez grnyordu. "Atl ygn"dan hayr gelebilir miydi? Onu bekleyecek sabr ve mr kimde vard? Gle su gelinceye dek kurbaann gz patlard. Bilimcil sosyalizm iyiydi, hotu ama arca iyimser ve yavat. Onu da, olaylar da hzlandrmal idi. Bak, azck irkilince ileri genlik, rk ajanlar da, gizli-ak Polis Devleti desteklerine ve kanl tedip seferlerine ramen, nasl kuyruu kstlar? niversitelerde ve yurtlarda denenen tutum, neden lke lsnde uygulanmasn? lerici genlik byle dnd. Bekleyecek uzun mr, ok sabr yoktu. U.S. Amerika, nasl olsa Trkiye'yi Latin Amerika'ya evirmemi miydi? Latin Amerika'ya Monroe Prensibi ile, Trkiye'ye Truman doktrini ile el atmt. Latin Amerika, spanyolca "Gerilla" dedikleri ete Sava ile, yer yer Milli Kurtulu yoluna giriyordu. Trkiye niin onlardan aa kalsn? stelik, hi vakit yitirilmez. Be on iyi anlam kii her zaman bulunur. Al tfei, k daa, yahut apartman katna. Para m gerek? Vur bankay! Banka, koca bir milleti vurmuyor mu? "Ceza suun trndendir". Kaldr ocuu, adam. Filistin ne kadarck mesafe? Bilmiyorsan gerillacl, git, orada daniskasn ren. Biraz da "Bilimsel Sosyalizm" terminolojisi katarsn. "Milli Kurtuluu", kinata biz retmedik mi? imdi onlardan ders alma sras bizde. Bir ktn m, yer yerinden oynar. Genler, en sonunda, sktrla sktrla bu "dar boaza" getirildi. "Sk ynetim"cilikte dnyaya rnek sklk gstermek isteyenler, bu kanlmaz geliimi nasl unuturlar. Elrom, Trk Devleti'ninin koruyuculuuna snm bir yabanc misafirmi. Ona kymak, cinayetlerin en canavarcasym. Trk olana ve Trkle bu gaddarlk smazm. Skynetim kralcklar, byle dnmekle kendilerini hakl bulabilirler. Bir de kar tarafa sorsalar? Onlar, Elrom'un sayl Semitizm ajanlarndan olduunu aklyorlar. Ve anlamyorlar; imdiye dek polis eliyle hazrlanm Kanl Pazar'larda, meydanlarda, koridorlarda acmakszn kurunlanm ve hibir zaman sulusu bulunmam yahut yapan terfi ettirilerek Almanya'larda, Amerika'larda denekli ve safal gezilere gnderilip, sistemlice "Adaletin penesinden" kurtarlm onlarca cinayet kurban yksek renim genlerinin ve iilerin, sendikaclarn btn kabahatleri ve ldrlmeyi "hak edi'leri "Trk" olmalarndan m ileri geliyor? Kanunlar,

ilericilere kar karlnca, "makabillerine temil" edilebiliyorlar. Skynetim Mahkemeleri, Skynetimin ilanna sebep saylan olaylar da, ne zaman yaplm bulunurlarsa bulunsunlar, "kapsamlar" iine alp mahkum edebiliyorlar. u yzlerce niversiteliyi bugn iine kstrldklar dar boaza getiren, asl ilerici gen ve yal insan av yapm ve failleri, sabah namazndan minibslere binip renci avna kmken, rahatsz dahi edilememi cinayetlerden biriciinin olsun davasn aratryor mu? Hayr. nk onlar, gerici hkmetin karda gezip izleri polis cipiyle rtlen ajanlarnn "aheseri"dir. ki tarafn kafalarndan geenler ele alnrsa bu yarglamalara varlyor. yleyse "Moral" yapmak, "Allah Vicdan" vaizi vermek neye yarar? Komutanlar "asker"dirler. nsanlar silah alp savaa girdiler mi, niforma giymeseler de "asker" olurlar. Askerler arasnda "Sava Kanunu" yrrle girer. zmir'de Nedim ocuu gece yatanda ldrenler "asker" miydiler? Biri "Trafik Amiri" imi. Ne olursa olsun. Polis suluyu cezalandrmaz. Suu nlemekle grevlidir. Yeri belli, yata belli bir ocuk, bir tek insan, eer insan saylyorsa, tepeden trnaa silahl olsa, kurundan baka yollarla her zaman zararszlatrlabilir. yle yaplmyor. "bret'i messire" (etken rnek) olmak zere ldrlyor. Nedim'in bir banka soygunu yahut adam karma olay ile de bir ilgisi bilinmiyor. Ya o gibi olaylara kartklar, adlar sanlaryla ilan edilen genler, kime ve neye gvenip Skynetim'e kar Gevek Ynetim uygulayacaklar. "Ahlak", "Vicdan" sosyal yerlerinde, snflarnda trl yorumlayamaz. "Trk ordusu!"... Tamam. Bunlar da Trk ite. Trk ordusu, kendi topraklarnda kendisine yasak blge edilmi yabanc slere toz kondurmamak iin midir? Burada akln kabul edemeyecei yutturmaclarn en ackls var. Hadi, Ordu, Trk Ordusu, Trkiye genliine, yabanc sleri, irketleri, doktrinleri kaldrma sava iin ar yapsn. Baksn o zaman, genlik bu topraklar ve insanlarn seviyor mu? arlmyor. Bir Muhtra veriliyor. Birinci maddesinde "sulu" ilan edilenler, ikinci maddesinde "yarg" yaplyor. Bu, bir Osmanlca: "Kad ola davac ve Muhzr dahi ahit" oluyor. Ve bu glnlkle, rencilerin ve retmenlerin be yandaki yrk obrakalm. Zerrece mantk sahibi olan, iki tarafn sylenmi szlerini baka

ban gibi aldatlabilecei, zorla yola getirilecei hesaplanyor. O kadar da fazla deil miydi? Fazladan da insafszlk deil miydi? imdi o insafszln kanl uygulamas yaplyor. Trk Ordusu, d dmanlara evrilmi bir silahtr. eride, yalnz Anayasa bekisidir. imdi Anayasa'y deitirmenin GP'lerin, HP'lerin ve ilh. yapamadn silahn tersine evirdi. Yetmi yedi buuk yabanc, ekonomide, politikada rahata kol gezecek. Ordu, hep Trkiye yurttan tehdit eden, kanunlar st Kralcklar yahut Padiahklar reten bir mekanizma, bitmez tkenmez skynetim silah yaplmak isteniyor. Zor, i g yetseydi, Abdlhamitler lnceye dek saltanatlarn srmezler miydi? Parababalar, er ge yanl kap aldklarn anlayacaklardr. Ama belki de ileri ilerinden getikten sonra. u anda "Basray harap" etmekle urayorlar. rndan kt. Nihat Bey ummuyormu. Umsa ne yapard? Reformlar yaplmadndan asayisizliin olduunu syledi. ktidara gelir gelmez, .. ile az aza vererek, asayisizlik dzelmeden reform yaplamayacan haykryor. Kokuuk idarenin kokuuk yalanlar. Yalanla, blfle insan ldrecekler. ldrlenler inanacaklar. Ses en yrtk perdeden kyordu: "Anaristlerle pazarlk etmedik, etmeyeceiz." imdi krk, kaln, alarca bouk: "Ummadm... ok byk znt iindeyim."

25.5.1971 (Sal) Belki yerli son notum olacak.. zel konumalarda, Sosyalist'te, yerini drp, son yllarda CIA ve uaklarnn sol antajcl arttr nedeni, Trkiye'nin Ortak Pazar uluslararas byk canavarlara, "Chair a canon, chair a travail, chair a plaisire" [Halkn ite, avata ve zevkte parababalarnca kurbanlk gibi harcan anlamna gelen Franszca deyim] yaplma tertiplerinde gizlenir, kanm belirtmitim. Bugn, artk bunun "kan" deil, en gze batan realite olduu, Burjuva Basn'nda verilen haberlerle akland. Ne kkrtlan genlik, ne terrizm, Ortak Pazar'a girme tela ve grltye getirilmesi skandalini rtbas edemiyor. Ortak Pazar meselesinin ilenii ve Trkiye'de sanki: "Huzur", "Asayi" yaygarasyla Skynetimi getirme kamuflaj inanlmaz paralellikler tayor. "Vatann Btnl", "Milletin Birlii" formlleri, parababalarmzn, Ortak Pazara batankara vatan da, milleti de sokarak, uluslararas omuzdalarna yzde yz katlma suikastlerini maskelemek iin bulduklar byl muskalardr. Parababalarmz, zellikle "Vatan kurtarcs" olduu her gn ba sylev temas yaplm Orduya, Vatan hara mezat sattn kolayca yutturamayacak durumla karlat. "Sol" dnceler, dpedz oynanan bu elabukluunu, Genlie ve oradan Orduya doru az ok aklamaya balamt. Daha dorusu, Ordu Genlii, kendiliinden, o sinsice Vatan satma gidiini sezmeye balyordu. Ya ikinci bir 27 Mays olursa? O gelmeden, Parababalar ellerini abuk tutmal idiler. Seme Komutanlar kandrmak iin, vatan ve huzuru tehlikeye sokacak sansasyonel olaylar yaratlmalyd. CIA, o alanda btn Dnya Parababalar'nn snanm provokasyon stad idi. Olanlar "Aama, aama" gelitirildi. Bu geliim yzeyde kzlca kyametler koparrken, Parababalar Trkiye'yi, Ortak Pazar'n kapkulluuna sessizce, gizlice srklediler. nk yerli Parababalar, Trkiye halkn tek bana artk ynetip gdemeyecek bir amaza dtn gryordu. Trkiye

nfus

artm

Proleterleme katlyor. Almanya,

milyonlarca isizine yeniden almak isteyen yarm milyon taze az Trkiye'nin artan btn isizlerine srm yeri olamyor. Traktrler, geni ovalar birka yz byk aa adna srdke, kk ekinci ynlarn kylerinden skp, sanayii kaplumbaa gidii gelien byk ehirlerin varolarna boaltyorlar. Trkiye Parababalarnn, bu a ve isizler maherini "Ortak Pazar"a doru bandan defetmekten baka kurtulu yolu kalmyor. lke iinde Sendika gangsterlii, eriat kkrtcl ile paravanlanm klsik burjuva demokrasisi iin, ekonomik taban yok, baka lkeleri soyarak aktarlan ar kr yok. yisi, girersin Ortak Pazara. NATO, CENTO, SEATO efendileri elbet kendi halklarn ynettikleri gibi, Trkiye halknn da aresine bakar. Parababalar imdiden, Bat ve hele Amerikan Finans Kapitali ile, belirli oranlarda bahi alma karl anlat. Ne uraacak Trkiye gibi "dipsiz kile, bo ambar"la? Gerekirse eker gider, Trkiye ekonomisini teslim ettii yabanc irketlerin metropollarna, yahut dnyalklarn biriktirdii nl Bankalarn diyarlarna. Kadrolar sk sk yalanan bir Ordu, imdiden Uluslararas Parababalarnn emrinde. Devlet cihaz, eski Osmanl Dynu Ummiye Msylerinin yetitirdikleri eski Kapkulu, sivil, Asker btn siyasi, askercil, idar kadrolar imdiden "Amerikan uzmanlar"nn kontrolunda deiller mi? Parababalar, Ortak Pazar cambaz ipinden kapa Bat dnyasnn iine atar. Millet, ne hli varsa grsn! Btn son dramatik ve trajik olaylar, Parababalarmzn bu psikolojilerini pratie geirme metotlardr.

Ayrm III am: Tarihte Sam Oullar

12.6.1971 (Cumartesi) (AM NOTLARI) 13:30'da "Samir"den geldik. 4 metre yksek tavanna dek her yeri grimsi ak yal boya. Pencereler, camdan baka pancurlarla hafif lo ve serinletici. Boy aynal. Ne der ona hanmlar? En lksnden bej tuvalet masas. Tertemiz, salam gzler. Ayrca komodin. pek tll, ak elbiselik. ki iskemle. Asorti bej karyolada tertemiz yorgan, yastk, araflar, ilemeli rtler. lemeli, sakz beyaz ba yast. Btn gzler, ya gibi kayarak, sessiz ve dzenli alp kapanyor. Yer tertemiz karolu. Boy aynas nnde, gzel deniz kabuklaryla ssl yrek biimi bir tahta hanm kutusu bile "emre amade". Drt ayakl, elastiki geni ve tenteneyle rtl alak masasna, istediince geni kalal hanm otursun ve karsndaki aynada ssne baksn. Ba ucumda, camlar arkaya dayanarak alnca tutturulmak zere mavi topuzlu bir takanak bile var. Oraya, bizim, mika cam srtnmekten kirli izik dolu Omega cep saatini, demir zincirinden astm. Aralklar hep yere bakan pancurlardan dars, yeil, aa, saks saks iekler, bir duvar boyu gl sarma ve hi yorulmayan birok kanarya sesleri ile dolu. Tavanda deirmi floresan lambann ortas, beyaz buzlu yarm kre elektrik fanusu. Orta st dilimi buzlu cam kapnn ta stnde, pembe gece lambas iliyor. Bozuk hibir ey yok. Buras benim odam. Kapm karsnda, ufak bir aradan sonra "Olum" ile "Yeen i m i n odalar. imdilik nc yatak gze batmasn diye, tpk benimkine benzeyen bir lks karyola. Geni, rahat iki koltuk, bir masa, stnde kadn bal nefti Bulhevl heykelcilii. Ebulhevl: rk Babas! Asorti bej, lks, iine bir ka ev hanmnn her trl btn eyalarn tl perdelerle rtp alacak, gzleri zengin, sessizce kayan "muhteem" denebilecek bir dolap ve ilh. Gene 2 pencere ve darda yeiller, blbl sesleri. Baka t, grlt yok. Evet, baka hi grlt yok. Motor canavarlar, saatte bir bile, dnyann br ucundayma uzakta. Arasra ok yumuak,

ok dinlendirici, derinlerden rya mzikli hafif alafranga paralar syleyen bir kadn sesi. Sanki atlayacak denli grltden bitkin beynimi yormamak iin, kayboluyor. Nerede o koca Samir odasnn iinde, be vakit patlayan, uzatlm, ezanl imark softa lklar? Ezansz mahalle brakmamlar, belli. Ama bu mahallenin ezan olsun odamn, hatta apartmann dnda ve hayli uzanda okunuyor. Odama, sessiz, tertemiz (bal dk yala), lo odama ekiliyorum. ocuklar ackmlard. Karnlarn, benim "eletirici" baklarmdan uzak, doyuruyorlard. Hell olsun. Cebimizde 50 lira kalmt. Bin oldu. Mrekkebi ararken, elbise dolabnda, hanm ssleme nesnelerine yarar, iekli, fafur, kck bo bir kutu ile, kaln naylona drt kat sarl bir, "Mahmiye Msr"da ben 2 yandayken ta basma matbaada baslm, Kuran' Kerim buldum. Baya sevindim. Kur'an arapasna gnlm yatkn, pek anlamasam bile. 15 yzyllk asl gibi korunmu ka kitap var? Sonra, geen gn "ofr mahallinde" ayak uyduraym dedim, "Elham"n "yyke nbud ve iyyke nestain"ine gelip zngadak kalmayaym m? Baya ierlemitim anlgama. Oysa kendime ne denli gvenirdim? Hele Mslman" dedikten sonra tkanrastgelinene, "Elhamdlillah

mak. Olur ey deildi. Biri "hdinass!" deyiverseydi; evel Allah skermiim. mtihan da insana bildiini unutturur ya. imdi rahatm. bir lgata kald. Diyeceim, istediimiz nmzde, istemediimiz arkamzda. ki oda kaps arasnda banyo dairesi. Gmlekleri ykayacak bir kt sahan bulamyorduk. Banyo dairesi hereyiyle tam. Bakr, petrolle yanar ohben. amar makinesi. drt temiz, salam plastik leen. Lavabo, alafranga hela. Plastik amar sepeti. Byk su ltma bidonu, galvanize. Ben hereyi nasl anlataym? Buras ne? Sosyalizm iln edilmi. Bir tkz burjuva ailesi, yerini bize brakmak zere anszn karlm. Ama, bir ev halkna her ne gerekli ise herey yerli yerinde, gcr gcr ykanp braklm. Kzl, geni ifte kanapeli kk salonunda, koskoca Saba Melikelerine lyk telsiz cihaz. Bulgar ilemeli sigara kutusu. Holde buzdolab. stnde ekmeklii eksik deil. i prl prl. Mutfak, holden geilen, alaturka helaya bitiik, geni, rahat bir yer. Asma kat

kileri bo. Ama mutfakta modern bir ev hanmnn her istenileni yapmasna elverili btn kap, kacak, tabak, kak, trl kepeler, vb. Kimisi kazan iriliinde, boy boy tencereler. zel havagaz oca (mine tipinde), adamn bekliyor. Asma tel dolabnda, hepsi bir boy alminyum kutular. zerlerine etiketler yaptrlm: Milh (tuz), Filfl, Bahar, Kahve, ay, Skkar, N'na, daha neler. Anlatmakla bitirilemez. Ve herey , her yer insana rahatlk veren temizlikte. inden kan burjuva ailesi, yere bir p drmemecesine temizliini yaparak bizi utandrm. Hani, bizim hanmn mehur temizliine ta kartan bir ev. Buras neresi? Henz bilmiyoruz. Mahalle Aristokratm. Zengince, konforunu seven bir ailenin slm temizlii kokuyor. Akolsun Demokratik Sosyalist Suriye Cumhuriyetine! am'dayz. Saklanr gibiyiz. Ama, saklanacak eyimiz kalmad. Bir blm olsun, yazabilirim. Ne berbat ve ne umutlu, sonra krc dkc gnler geirdik? imdi, "Olum"un hibir eyi beenmeyen iki perem sar byklar ve nne geleni srmaya ok alkn iri dileri bile glyor. Her zaman srtsa da artk glyor. "Yeenim" de, hem ondan aa kalmamaya alyor, hem benim pintilik kokan hesabiliimi uyandrmamak iin, hereyi her zamankinden daha ok kmsyor. Tavanlar m ok yksek? Nerede bizim A. Baraban'a plann yaptrdmz gecekondu, nerede buras! Herey olaanst normal, tabii. Baka trls olamazd da. "Olum"la "Yeenim" yaryorlar. En iyisi bu. Hayatta hibir eye amamal. Yoksa insan "akn bakkal"a dner. imdi o Skynetim belgesinin sras m? Karnlar rahat doymu. "Esasl eyler"i almlar (3 ekmek, 1 humus, 1'er kilo erik ve hyar. Kahve, eker, tuz). kinci giysi ve et pazarna ktlar.

13.6.1971 (Pazar) Mays'n 25'inden beri, Antika Finikeliler'in denizlerinde "Barl Korsanlk"a ktk. Ben, yanlmyorsam 13 Mart'tan beri en pis aral Trkiye karalarnda, -Greklerin ve Bat'nn "Odysseus" dedikleri- bizim "Veysel Karani"yim. Demek, tam tostoparlak 3 aydr "kayorum". Hepsini, vaktim olacak m (mrm olur mu demiyorum) anlatmaya? imde, salam tuttuum, en etin salk ve "Spartiyatlk" kurallaryla 70 yl dipdiri tuttuum bedenimin belli yerine, ad san belli canavar (Araplar "Seretr" diyorlar) oturmu. Oradan sklp atlamayacandan hayat kadar emin. Ben de, 4' narkozlu, 2'si laporotomili 14. mdahaleden sonra, onun maddemden sklp atlamadn grdm. Otomatiklemi, hele Operatrlk adl biimiyle kasaplam Tp "yetkilileri", ktpiyoz tekerlemeleri ile, benden onu sonuna dek sakladlar. Bilirsem dnya batarma. rendim ne oldu? Akca iki kez "Prostat" ve erkeklik alanma sokulan parmaklarn, baklarn, makaslarn benden neyi koparp aldklarn bilmemekle kaldm. Bilsem, Trkiye'deyken, bilmenin belirlilii iinde olurdum. imdi dardaym. Hangi Tp orotitesine gitsem, ynelmesi iin, imdiye dek bana nelerin yaplm bulunduunu renmek isteyecek. Ve ben onu syleyemediim iin, yeniden sondalarn demirleri, en azndan sistoskopilerin lambalar, mandarenleri, solusyonlar altnda, "stad"larn, "Yok canm. Hi acmaz. Ne olur, o kadarc da bytme. Vall, bill ben hibir ey duymadm!" gibi yar edeb, yar "bedebiyane" ikence temcit pilavlar ile yeni batan, kyma masasnda "ehadet" (lm) oturumlarna itilip kaklacam. Bu kayg bir yana. Organ dmanm, byk bir dokunulmazlkla, her an oaldka artan sayda canl, yararl hcrelerimi birer birer, yahut biner, milyonar eritip kemiriyor. Yalnz yedikleri, ldrdkleriyle kalsa ne iyi. Her rastlad kl damarc paralayarak, kanm da damla damla aktyor, ziyan ediyor. Btn ziyankr zararllar gibi. Tilki bir tavuk yiyecekken, kmeste canl yaratk brakmazm. Kanser de yle. Gnde, en az 10 kez idrara skyorum. Ba-

larken, yarm santimden bir buuk, iki santime dek boy ve 5-6-8 milim ende says deiik phtlarla, mutlak en az 5-10 damla hlis al kanm akyor. Kimi phtlar, daha sonra geliyorlar. Tkayp saatlerce atlatanlar da ara sra tepiyor. drarn pembelii, krmzl derece, derece baka. Sonunda biraz miksiyon refleksimi bo braksam, hemen 5-10 damla kan da o zaman boanyor. Ve kendimi tutmasam boyuna akacak; tutsam, gelecek miksiyon iin, herhal mesanede phtlama oluyor. Bu rezil emberin nn hibir ey alamyor. Honvan 500 miligrama dek aldm. Kan kesilmedi. Ggslerim banlat. Hele, komu rektum peristaltizmi (byk abdest), en az her defasnda 5-10 gram kanm aktyor. Demek, her gn en az 50-100 damla kan; 5-10 gram eder. 5-10 gram da defekasyon yznden kayp. Gnlk kan giderim, hep en azndan 10-20 gramdr. Profesr, sinmeki Bican efendi, gzlerini aarak, byk aybm grme: - Korkuyor musun? Kandan m korkuyorsun? Hadi canm"l paparasn veriyor. Akllarnca bu "moral takviyesi". Gnde 10-20 gram kan, ayda 300-600 gram eder. Her ay, yarm kilo kan nereden bulup kaybedeceim? nk itiham bakla kesilmi bulunuyor. Hereyden tiksiniyorum. Bir zenip yediimi, ikinci grmde midem bulanyor. "Almadan vermek Allah'a mahsus" diyor Mslman. Suyla yayorum. Onu bile isteyemiyorum. Bir iki aklma geldi. Maden suyu isem mi? Rahatlk veriyor. Yahut gazoz, mazoz. Herkesin benden bir kula eksik deil. Onlarnki de can. ekebilir. Canlar da ekmiyor besbelli. Bir tas orba, 3 kak yourt, 3-5 tane, bizim phtlar boyunda tavuk eti, 8-10 para hyar, 3 maydanoz teli, 2 kak lpa. Demin yediim, bugnk "le yemei", eksiksiz bu. Ekmek sfr. Nasl ayaa kalkabiliyorum? Nasl bu satrlar karalama gcm sryor? u tabiat, bouna milyarlarca yl canl varl ileyip insan adl makinaya ulamam. Hele benim makina. "Lks benzin istemez. Mazotlu motorum". Birinci Emperyalist Evren Sava'nn, askeriyece a ana cephane tatttrlan katrlarn mrm boyu gzm nnden yitirmemiimdir. O "Seferberlik katrlar gibi, a kalnca, yerde baka evcil hayvanlarn kuru tezeklerini bulur, yerim, gene lmem" der idim, kendi kendime. imdi o ktlklar azald. Tersine normal yiyecekler ok. Birini beenemiyorum. Ne olacak? Yayorum. Horoz gibi, ldm, gzm plkte. Yaamak ne sz! Hl dvyorum.

14.6.1971 (Pazartesi) ok methettik bu yeri. Yer gene o yer. lecek rahatlk iin yaplm. Mesele insanlarda. Ah bu insanlar! Snfl Toplum kokmuluklarnn hepsini ahlk edindikten sonra, hepsine -ama yalnz ve ancak kendi kk, hatta en maskara szmona "kar"lar saydklar lde hepsine- isyan bayran kaldrm bulunan insanlara ne demeli? Nmk Kemal evresine bakp, "Bedbaht ona derler ki elinde chelnn Kahrolmak iin kesb'i keml'i hner eyler" demi. kal olsa gerek. nsann insan smrmesi (ve smrebilmek iin gizli ak biimlerde ezmesi) 7 bin yl "Tabii" saylm. Bu aralarn banda geleni, Hrriyet-zgrlk adn alm kapitalizmde. Herkes eittirzgrdr, denmi. "Hrriyet nedir?" diyenlere, yeryznn en utanmazca yalann kvrmlar: "Bir kiinin hrriyeti, baka bir kiinin hrriyetinin balad yerde biter" denmi. Aln size bir tanmlama ki, zgrlk yalanndan bin kat demagojik bir sahtekrlk. Kii, kendi hrriyetine snr tanmazsa, bakasnn hrriyetine de snr tanmyor demektir. Trkiye'nin elle tutulur bir snr olmasa, Suriye'nin snrn kim belirlendirir? Gene Suriye. yleyse Trkiye'nin de, Suriye'nin de "snr"lar, glerinin yettii yerlerdir. Hrriyetlerin snrlar da kiilerin glerinin yetebildii yerlerdir. Ben gl isem, zgrlmn snrlarn baka zgrlk snrlarnn telerine artabilirim. Gcmn yettii kadar "hr" olurum. Bakas, gcnn yetmedii yerlerde hr olamamaya yleyse, "Hrriyet", aka "Glerin dengemahkmdur. Ne demek istedii belki hi sorulmam. Yorumlanmam da. nsann a d-

si"dir. Gcm kadar hr olurum. Hrriyet: "gc gcne yetene" dzenidir. Snfl Toplum tarihinin 7 bin yldr srm en aalk zorbal>k kural, burjuva dzenince, "Hrriyet" adl bir sahtekrlk maskesiyle rtlm. "Eitlik" masalnn ad stnde. "Kanun gznde eitlik" deniyor. "Kanun" ne? 35 milyon Trkiyeli'nin yerine, 5-10 bin lira maala derlenmi 600 kiinin, aralarnda 301 oyla kabul ettii, ede-

cei herey kanun. 1960'tan beri baka bir dolambal yalan kvrtld. "Kanunlar Anayasa'ya uygun olmak zorunda" imiler. O nedenle, az m "Kanun maddesi" ve "Yrtme ilemi", be on kiilik "Anayasa Mahkemesi" yelerinin "samedn" almlarna yol at? Akl ermeyen kk burjuva ukallar (bizde hemen herkes), baya "Tastamam ve eksiksiz" Anayasacl valye geinmeye zendiler. Gerekte Anayasa'nn baya kanundan tek ayrd, "Salt ounluk" ile deil de "te iki oyla" kabul edilmi ve deitirilir olmasndan baka hibir ey deildi. Yani, szmona "Millet Meclis i n d e 600 oy varsa, onun 301'i (kimi 101'i salonda hazr bulunanlarn yarsndan 1 fazlas) ile deil de, -sayanlar ve saylanlar insanst drstlkte namuslu olsalar- 401 oyla kabul edilen ya da deitirilen her madde "Anayasa" adn alrd. Gvenilen "Anayasa eitlii", Mecliste bir "Parti"nin (ki bizde ve heryerde yalnz Parababalarnca msaade edilen rgt'n demektir) her zaman belli yollardan satn alabilecei, yahut rkterek arabasna balayabildii 100 oy davaryd. Netekim, Demirel AP'si bu 100 Meclis davarn satn alamaynca, Parababalarnn glgede kurduklar "Komutanlar Muht>ras>", Ordu tepesine sivriltilmi 5-10 fosil General, kl gsterisiyle, "Millet Meclisi" davarlarnn 600 oyundan 600'n de "S>k> Ynetim" terr nnde secdeye kapaklandrd. "S>k> Ynetim" nedir? Biim asndan, Anayasa-BabatasaKanun-Manun "tastamam ve eksiksiz" bir kiinin (veya 6 kiinin) Sk Ynetim Komutan denilen tek veya 6 general veya amiralin emri olur. 35 milyon "Yurtta"n kansn sormak yle dursun, alavere-dalavere "seim" sm ile "Trkiye Byk Millet Meclisi" tavan altna getirilmi 600 Oy davarnn dahi "ruhu duymadan" Anayasa ve tm Kanun'lar 1 il 6 generalin emriyle hi sayld. Skynetim, o be alt generalin zoru muydu? yle gsterilmek uygun grld Gerekte, binbir "gizli servis" imbiinden geirilerek artlandrlm bulunan (yoksa ryalarnda bile o yaman silahl zorbalk yetkilerine kavuturulmalarna olanak braklmayan) be on General, glgede rahat keyfine bakan yerli, yabanc Millet dman, Vatan haini Parababalanmn beki kpekleri olmaktan daha erefli hibir grev ve yetki bilmediklerini saklamaya bile gerek grmediler. Amerikan sleri ile 6. Filo'nun ve NatoCento-Seato'nun glgesinde, bir avu yerli yabanc parababasnn, bit pazarnda hara mezat eskiler satarca yok pahasna sat-

tklar "Vatan-Millet-Sakarya" adna, habire binlerce yksek renim gencini avlayp yzlercesini kurunlatyorlar. "Kanun gznde eitlik" masal da bylece, "Hrriyet" yalan zerine oturtulmu en kahpece dolandrclk durumundan kurtulamamtr. Ve Snfl Toplum Dzeni srp gittike, kurtulamazd da. O geni yalan ve vurgun sistemi iinde ben ne istiyorum? Her yalan, her dolan, temelinden havaya uurmak. Bu nasl olur? Senin, benim isteimizle mi? Modern retici glerin kanlmaz kld sosyal y>>nlar eilimi ile. Brejnef'in son 30 Mart 1971 P.C.U.S. 24. Kongresi'nde okunan C.C. Faaliyet Raporu'nda bir kezcik gemi olsa da, en temelli konu u sze dayanr: ni Snf toplumun her zaman balca retici gc oldu ve yle kalyor." (s. 132) Ben, "Antika Tarih" tezimde bile hep o gereklii akladm halde, kimi davranlarmda, maddeci idealizmimi olaanst zorladm, durdum. ok daha basit hayvancklar, iin derinlii ile uramay kk drerek, denizde yzen balk igds ile akntya uymakla ndler. Sosyal ekonomi ve snf determinizminde "dnyay> deitirici" aktif devrimcilik yerine, srf "dnyay> yorumlay>c>" ve en stnkr yorumla bile, hangi sistem iine tekerlendi ise onun arksn ararak baya umduklarndan akn sivrilmelerle geinip gittiler ve geinip gidiyorlar. Bu benim harcm deil. Onun cezasna, bile bile, hatta yeri gelince seve seve katlandm, katlanyorum. Devrimci savaa, en ksr ve nankr artlarda gnll, batan kara, gz kara girdim. Niin? yle mi istediim iin? Evet, ama yle "istemek" zorunda bulunuum neden tutumuma toz konduracakm? lk admm atar atmaz, belki bakas bulunmad veya gze alamad iin, bir savan en yksek basamaklarna, Merkezlerine, Genel Bakanlklarna, aklmdan bile gemeyerek, itildim. Ne "istedim" o katlar, ne bulunca yadrgadm. Bir muhasebe yapabilir miyim? evremde, "klh kapmak" uruna en sinsice ve en tiksindiim yollarla ne oyunlar, ne aktrler grdm. Onlarn dzeyine inmektense lmeyi denedim. Geen gn, kanserin her zerremi szlatan ve bulant getiren atei altnda bir ara dayanamayp, kafamdaki "bana aykr" dnceleri atmak iin, dudaklarmdan u sayklamay karmaktan kendimi alamadm: "Benimki de eeklik ya, canm... Alakgnlllk deyince, bu kadar da dpedz eeklik!"

50 yldr Proletarya Devrimi savandaym. Kendi kiicil kombinezonlarmla, bir an bile sava d soluk almama yer vermeksizin, kendi kendimi, Lenin'in "Profesyonel devrimci" dedii durumda tutmakta gzm krpmadm. Dmandan (smr sisteminin egemen veya uak glerinde aka bana kar olan ne burjuvalardan, ne kk burjuvalardan) gelmi her kuruna, zifosa, kahre, ikenceye "Ho gelmi" dedim. Grdklerimden biri bana koymad. Benimle birlikte yola km, benden sras gelince teori ve pratike daha "yolda" grnmeye can atm "dostlar" iinde ka tane btn kal>b>n>n tm adam> kt? Bizdeki "Babil art>>" damgasn vurduum ortamdan, daha iyimser kiicil sonular beklememin sama olduunu bir dakika unutmadm. Bir saniye anmasam, ikinci saniyede hemen hatrladm ac-tatl gerei. Ben o gklerden hi aa inmedike, grdklerim "pimi tavuun bana" gelmi midir? Yze glp, arkadan vurmalar, en hafifleri idi. Bol bol glyordum. Marks-Engels'in deyimi ile, "Glnl eeklerle paylamamak" iin bile pek deil, -nk onu da mrm boyu "paylamakta" ark dervilii buldum- ar sapklklara sonuna dek susup, meydan -i snfn,- avantryelerin insaflarna brakmamak iin, zaman zaman saldrlara gemek sentezlerini yaptm. Onlar, gene Lenin'in merebince, "Meydan Sava>" olarak verdim. "nk>lap> Mnevver Nedir?" ve "Marksizm Kalpazanlar> Kimlerdir?"lerden, "Atma Avc>olu, Din Kardeiyiz" balangl "Uyarmak iin Uyanmal>..." ve en son "Devrim Zorlamas>, Demokrasi Zorlamas>"na dek, kimsenin gznn yana bakmadm. Gene de "kii" olarak eletiriyle ezilenlere, iimde bir "ezik insana acma" duygumu silemedim. Objektifliin giyotiniyle kellesini uurduklarma, "br dnya"larnda rastladka, Sbjektifliin gl sularyla gnl alma tutumlarm dizginlemedim. Sonu? Sonular? Deimedi. Hep o benim somut akamla glmek iin sylediime vard: "Kabahat bende. ok uzun boyluyum. Uzun boyumun "Konspirasyona gelmedii"ni Trkiye'de kefeden "Mark' zam" pozla erlok Holmes'lere kar kahkaham tutamadm. Benden baka herkes hakl. ok uzun boyluyum. Aksi gibi ise, Trkiye, Orta Asya "yecc mecc"lerinin yaman aknlaryla kurulmu. Rastladm btn aknc yiitler, hep "ksa boylu" kahramanlar. Kar karya

geldik mi, onlarn balar, benim kasklarm hizasna rastlyor. Gzleri uyluk aram gryor ve ayorlar: "- A! Dr. Hikmet'in de meer erkeklik aygtlar varm!" Biraz daha gzlerini anca, Dr. Hikmet'i, erkeklik aygtlarndan ibaret buluyorlar. Onun en altta bir karn, sonra bir gs, iinde akcieri, yrei, en yukarda ba, gz, kula, burnu, dili, beyini ve ruhu bulunabileceine inanamyorlar. yle ya, hakl insanlar. Dr. Hikmet adna gzlerine dolayszca arpan ey, Dr. Hikmet'in bacak aras ve sarkancalar. "Ksack" kahramanlarmz biraz topuklarn kaldrsalar, burunlar Dr. Hikmet'in Ukur ve Pekirine arpyor. Ve irkiliyorlar. "H! Demek, Dr. Hikmet Ukur Pekirden baka birey deilmi!" Aknc Kyamet Yecc Mecc'lerinin kendilerinde de bacak aras, cinsel aygt, ukurpekir yok mudur? Onlarnkiler ok aalarda olduu ve iyice sakl kald iin gze arpmayverir. Ama, bu ne bu? nlerine kanlara, Dr. Hikmet'e iki avularn birden uzatyorlar. On parmaklarnn onuna birden hep bacak aras ve sarkancalar geliyor. Yakr m Dr. Hikmet gibi Devrimcilik, hem Proletarya Devrimcilii savana kendini adamak iddial birisine byle dmdzlak bacak aras ve ukurpekir? Sakn daha yukarlar bizi (dev yiitleri) ilgilendirmesin. Dr. Hikmet Kvlcml, u gzmzden kamayan ve yokladka avularmza dokunan erkeklik aygtlar, veya onlar rten ukur-pekirdir. "Aknc Devrim Yecc-Mecc Dev'lerimizin biraz daha kuyruk acs ekenleri, belki sk sk balarndan gemi, hem de en tersine, en pasif saptmalarla gemi olanlar, hayal ve provokasyon gcyle Dr.Hikmet Kvlcml'ya mal etmekte byk baar aryorlar. Dokuz Arceza Mahkemesinde ardarda kovuturmalarn sklatrld ve her trl ajann gizli ak, uzaktan yakndan bin bir tuzakla mutlak tongaya drmek iin korkun ibirliine giritikleri gnlerde, btn "Solcu Sevgili"lere, Dr. Kvlcml'nn uydurduklar "gnah"n, "Dev-Gen" mhrl beyannamelerle yazp, basp, elden, postadan harl harl ulatryorlar. "Hakl" herifler. Baka ne diyebilirler ve ne yapabilirler? Tek kusurlar boylarnda." Byle dnp, glp getim. Fakat, olaylarn cilvesine bakn. 30 yl nce de gene bu durumla, 15 yl ar hapis yk omuzlarmda olarak, eytann geemeyecei yollardan am'a geldiim zaman, ksaca kendisine herey anlattm bir "Komnist Parti Lideri", bugn o entipften gelmi anlattklarm hatrlamak zahmetine olsun katlanamyor. Bilmiyor yeryznn Trkiye lkesinde bir

"Dr. Hikmet" bulunduunu. 40 yllk mrmde 40 yla mahkm oldum. 20 ksr yl cezaevlerinde yattm. "Yatmasaydn" der gibidir "Dnya"! Yattn da ne oldu? Senin gibi bir delinin ha tmarhane olmu mekn, ha hapishane. Gmlmsn. Demek lmsn. Var m elinde bir damgal belge "Komnizm suundan" 22 yl yattna. Burjuvaziden ben sakladm, imdi Proletarya iin bulamyorum. Fena saklamm. Btn belgeler Trkiye gizli Siyasi Polisinin arivlerinde kaldysa, Skynetim Mahkemesinden, Genelkurmay Adaletinden 70 yanda, kanser kanamalar ve ikenceleri altnda kamayp, teslim olsaydn, o mahkemelerin gizli oturumlar>nda tekrar tekrar okunup, sana da aklanrd ve retilir idi. Sen kalkm, utanmadan snr dna kamsn. stiyorsun ki, bir de Dnya'da "byk iler iin analar>ndan domu" bulunanlar, senin kk servenini bilsinler. Yama yok. Bekleyi durumu biraz bu. Ondan sonra, geceyars ve sabaha kar, itahl ve besili bir eein zrl zrl anrmasna taklyorsun. Geri eei ktlemiyorsun. Hatta, sana uzak ve ssz ky damlarn ve steplerini hatrlatt iin, eee de, "gzel" diyebilecein grbz sesine de epey minnetle hogrr duygular besliyorsun. Gene de, sorar durursun: "Yahu, u Tarih denli nl koca ehrin, Dmk' am'n, en aristokrat, be alt kat son sistem apartmanlar ve televizyonlu son moda insanlar arasnda bylesine "Hr-zgr" eek nasl kalm?" Eek, en ok, karanlkta yahut yalnzlkta can skldka, belki de "hem cinslerini: trdalarn" hayvan igdsyle radarlap sezdike, geliigzel, ama ok sevimlice tabiat kurallarna gre anryor. O da bir ka kez. Yapmacksz. Kimseyi kandrmak iin deil. Elinden baka ey gelmeyince anryor. Cennet Kumrusu sabrl inatcaz. kretsene Samir Oteli odas iinde, her be vakit gmbrdeyen, tecvitli, "ay>n" atlatmal, "ha" suluyulu talim grm, stma grmemi lklarn kulak tozunu patlatmadna. Beynini elik kalemle yrtmadna. nsan bulduka bunuyor. st katta, sivri demirden etin dii topuklarn, tam yatak kaldrma saati olan 6-7'lerde be-on-yirmi dakikalk takrts nedir ki? Gece sk sk kalklardan hastalanm uyku szsn, yastnn altnda gmleten tokmak nedir ki? Komu dairenin tapon amar makinesi olabilir. Bo ver. Haftann her gn kafana inmeyecei, geliinin nc gn belirmesinden anlalyor.

ocuklarn seni arka st grnce, naslsa hayatnda ikinci kez seyretmek abdallna heveslendiin Televizyon karsnda, masa stnden burnunun direine doru uzattklar pabucu, orab yeni karlm ayaklarndan kedileri sevinten ve cilveden krp geiren otantik valeryan parfmleri saa saa sana demokrasi koklatmalarn ho gr. Onlar bugne bugn "Halk" rnekleri. Yolculukta ise, sen kvrana kvrana uzandn. Onlar gece demeyip, gndz demeyip Allah iin canla bala altlar. Yorgunluklarn birka kahveyle almalar yeter mi? Banyo var. Ykanrken iki sabunu birden kullanyorlar. 560 gramlk "Sar" deterjannn yarsn dn sabahtan leye dek tkettiler. Daha ne temizlik beklersin olanlardan? stelik, aranzda "sosyalist eitlik" olmas iin, "hayatn vakf" eden sen deil misin? Eer holanlmayacak bir koku olsa, onlarn da burunlar seninki kadar koku almakta "Hr ve Eit"tir. Almyorlarsa, demek yle bir koku yoktur. Belki de "Halk Demokrasisinin gereidir bu. Alacaksn. Ve buras Arap topra. Arap kim? Smer "Tufan"ndan beri Bitkicil Antika Kent Uygarlklarnn Ortadou insanlna silinmez damgasn vurmu bitmez tkenmez llerin rk. Tarih (yazl Tarih) ona Semit demi: Sam oullar. lleri bile kasp kavurarak dize getiren, "dillere destan" Sam yeli gibi binlerce yl bir yl kadar az deitirip esmiler, yamlar, lmler, dirilmiler. Yayorlar. Baka hangi rk, yeryznn deiip deiip son kerteye dek gelitikten sonra, bir kez daha gene hep ayn balang noktasna dtne 7 bin yl tank olur da, hl dayanr. Evini, barkn, yerini, yurdunu brakp dalara, talara, ulu ulu aalara doru kap gitmez? Bir daha geri dnmemecesine, insan emei, canl izi brakmamacasna, donmu, kmltsz kayalar denizden hareketli kum dalgalarna evire evire eriten kan kurutucu susuz iklime lnet okuya okuya buralardan uzaklamaz? Tevrat'ta anlatlan Cenneti, ancak ldkten sonra, o da "iyi" kalnabilirse, yani kimden geldii ebedi sr olmu kimi satrlarn, kimi sayfalarn, en sonra kitaplam yazlarn dediklerine tpa tp uymakta mr boyu hi sekmezse, her kum dalgasnn ardna pusmu nice gze grnmez cin, peri tayfasna bir an kaplmazsa, belki varlacak bir ideal saym. Cenneti ancak, ldkten sonra, o da, kapsnda ylan biimi ejderha, iinde Adem'e Havva'ya en Ulu Gnah meyvasn yedirebilmi ngrakl hile olup, evrenlerde ta ta stnde brakmayan "z zlzilet'il An'> zzleha!"

serbest nazml Kyamet gnne dek hereyin yaratcs ve kudretle kahredicisi bildiimiz Allah'a kar her ite at ba beraber el ense gre tutan, niz balktan yaratlm Adem olunun ise iinin iine ateten gmlek ak, onmaz nefs olarak girip yerlemi o attlarap amurundan ilenen mlek iini piirirce ilemi alev yarat eytan'a ol grp birkez bile kaplmazsa kavuabilecei bir lk bilmi. Nedir bu, elimi yzm saklasam, tabanmdan kzgn demir olup girerek cierimi yakan sonsuz, insafsz, verimsiz gne Cehennemi toprandan ektiim dememi. ifte Frat'la Dicle'nin, biricik kutsal Nil'in suyu gnele karp ylda iki n amuru ekmek eden aklar, neden, lnet zincirinin yaldzl demir halkalar gibi birbirini kovalyan Nemrut'larn, Firavunlarn kanl, zlim tek ellerinde kalr? dnmemi. Semit bu. Daha dorusu Semit hep onu grm, onu dnm. Bir kar durulmaz gizli elle itilip kaklan mekik dzeniyle hep ona gitmi, ondan gelmi; ona komu, ondan kam. "O" ne? "O"na bizim "ztrkeciler" krk klarndan uydurduklar "szck"le Uygarl>k diyorlar. Semit'in toptan bir ey dedii yok. Dnya byle gelmi, byle gider, grnyor. Semit'in uzak llerde bir kervan kolu olan Arap, "O"na ilkin Ad, Semt kavimlerinde tan>k olmu. Yemen Seyl'l Arep'lerinin deli sel yataklar zerinde kurulu Sed ve Bent'lerin bir tanrsal fare tr yuvalaryla delik deik edilerek anszn ykldn renmi. T saylamaz bin yllar tesinde ise, brahim'den en doru hikayesini dinlemi. Neden sonra "O"nu Mekke bata gelmek zere, Medine'de, nasl olduunu hibir zaman kavrayamakszn, bir Tanr yldrm denli abuk ve yakc, ykc gazveler havas ortamnda yaayacak olmu. Adna, Medine'den (Kent'ten) Medeniyet (Kentleme) terimini oturtmu. "O", Adyla, sanyla "Medeniyet" (Uygarlk). Semit de "O"nun karsnda, bkmaz usanmaz "Bedevi" (hibir kt anlam tamayan, ilkel Komuna dzenini elinden geldiince srdrmeye abalayan) Barbar. Semit'i, kimi "bilimin son sz" teoriler Arabistan llerinden kaynaklandryorlar. Oysa Semit, ak pak. Rengini karartmamak iin yzne, gzne takmadk al, akel, sark, pee brakmam. Zenci ile, hep Zeytinya ile su gibi, ayn bardan iinde olsa da, ayr kalm. Semit'in kendisi kendisini en az silinebilir kutsal belgelerle "Cennet"ten (Tanr Bahesi'nden) yeryzne atlm biliyor. 4 rman kaynak ald ulu, sulak, yeilleri altnda, "Tecri fi

tahtihel enhar" buzdan duru, "Kevser arab>"ndan tatl aylar akan Bahe, aka bizim Van gl -Seyhan Ceyhan aras "Krdistan"dr. Buralar, "Medeniyet"e kkrtlm istilac atlarnn bastklar yerde ot bitmez" duruma sokulmadan binlerce yl nce, besbelli Cennet'mi. Orada, Ylan-eytan'n (Tarm Tanrs'nn) Barbara "Yasak rn" (yabanc meyva) olan buday ve benzeri medeniyet mallar kervanlarla tanp tantlyor. Semit Havva Ana (Aa Barbarlk Yar Tanras), toy Adem'e (obanla henz giren avc Barbar'a) eytan-Ylan telkini ile Uygarlk rnlerini tattrnca, i deiiyor. Semit tr sulak Cennet ikliminden Subtropikal rmak (Frat-Dicle ve Nil) boylarnda olan bitenlerle ilikilerini sklatryor. O rmak boylar ile aralarna inen Semitler, Kentler uygarlnn S>n>flar Sava> Cehennemini tanyor. lkin, Glgame'in yaban yiit arkada gibi, Medeniyete tutsak-asker oluyor. Smer Kentleri'nin henz yaylamad, Frat'la Dicle'nin birbirlerine en yakn aktklar, imdiki Badat semtlerinde ilk "Agade" Kenti gibi "Yukar Barbarlk" kurumu Sosyal Hcrelerden medenileme yolunu tutuyor. Ve bir gn, i sosyal snf boumalaryla iler tutar yerleri kalmam en lk Smer Uygar Kentleri'ne Akn ediyorlar. Bu Tufan'dr. Yerinden oynam Semit Kahramanlar, artk Smer bentlerinin kazklarn skerek, ortal sulara boan Tufan Allahlardrlar. Ne var ki, Agade Semitleri (Tarihin Akkad'lar), Semit Oymaklar iinde parmakla saylacak kertede azlktrlar. Onlar Frat-Dicle aras balklara yerleip, sonunda gittike Snflar Sava atei ile tutuurken, teki gebe kalm byk Semit toplumcuklar, Kabile Kabile (blk blk), iki byk Yakndou Bitkicil Uygarlklar arasnda ekilip, itilerek, dolar dururlar. Kutsal Tarihin Yakup olu Yusuf'a yaktrd serven, Hiksoslar denilen Semit Barbarlarnn M>s>r Medeniyetini kaplaylardr. Smer Tufan>'nda, kayna oullar ile her cins canly bindirip kurtaran Nuh, ba sknca "Bal>>n karn>na" atlayp cann kurtaran Yunus, Kent Tanrlarna satr att iddiasyla byk (Snflar Sava kadar yakc) atein ortasna atld halde, bast yerde atei bahe edip sndren brahim, hep Irak Antika medeniyetlerinde lkel Komnist kiiliini henz yitirememi Semit Ulular-Kahramanlardr. Ve brahim, artk Tarihin alacakaranlnda masal izilerini en ok yitirmeye balam, en gerek Semit kiiliidir. Irak'n en es-

ki Ur kentinden yola kt, yazl bir olaydr. brahim Irak'n "Cehennem atei"nden kaarken, Frat boylarndan Suriye'ye iner. Orada, korkun l kuraklklarna pek yem olmam ksr vahacklar yurt edinir. Irak'la Msr arasndaki al veri araclna ara gebe gelenei ile Msr'a da gider gelir. Belki o zaman Irak Kent kargaalklar ile tkanm, Basra Krfezi'nden Umman Denizi'ne bal Orta Yol ilemedii iin, ok sonra Muhammed'in hametle aaca (daha nce, Taht yeller zerinde uan Sultan Sleyman ile Seb Melikesi'nce denenmi) Gney Umman Yolu'nu yoklamak, Arabistan madenlerine doru uzanmak iin brahim'i anszn Mekke'ye uram buluyoruz. Kutsal Tarih bu olay, bir kskanlk masalna balar. brahim, Msr seferinde Firavun'dan armaan ald cariye (dii kle) Hcer'i, eski kars, belki de, dediini, koca Babahan (Patriyark) brahim'e zor ktek dayatabildiine gre, toplumda korkun gcnn geleneini yitirmemi Semit Anahan Sre'den ylarak t oralara dek gtrp brakmtr. te, hepsi ayn kkten veya dlden gelmi saylan Sam oullarnn byk bir kesinlikle bir daha geri dnmemecesine ikiye paralan, efsanenin burasnda gerekleir. Btn Sam oullar, kendilerine ortak Ata olarak brahim'i benimserler. Suriye-Filistin drtyol az karalarnda, her gelip geici Yakndou Uygarl'nn dehetli klc altnda ezilip doranan Sam oullar, iki byk Antika Medeniyet ykln edebiyatlatrp mistikletiren ve bugnk Bat-Dou (ama daha ok Bat) dnyasn Filistin'den (Adanm Toprak'tan) aar [balayarak] etkileyip bylemi en yaygn iki byk Din'in kurucularn yaratmtrlar. Biri, Girit Medeniyeti'yle birlikte Antika Uygarlk daha oynak Hayvanc>l karakterini kazanrken, Msr'da Hiksoslar egemenlii devrildii srada, ayaklanan Semit kleleri Filistin'e karan, gren Musa Peygamber'in Musevilii (Yahudilik) idi. tekisi, Akdeniz Grek Kentlemeleri'nin en son derlenip Saltanatlama (Nemrutlama-Firavunlama) aamasn temsil eden Antika Bat Roma Uygarl yklrken, silahl ayaklanmayla kar yol bulamayan klelere sosyal ve fizik sanclarn unutturmak ynnde, Filistin'den tm dnyaya yaylan (varl ikilli) s Peygamber'in Hristiyanl>> (sevilik) oldu.

15.6.1971 (Sal>) Realite, gzm, daima ar basan realitedir. Suriye toprana basal 17 gn olmu. Eer ilk kararm bizi am'a atmam olsayd, hastalktan ve alktan lebilirdim. O kadar yalnzm. Kimi denenmi kurallar var ki, bir daha denemek insann sakaln yakmakla kalsa ne iyi. Yzn de yakabiliyor, ban da... Brakalm kiiseli. ***

Sam oullarn dnyordum. Onlardan srail oullar, iki muazzam Antika Uygarln (Irak-Msr'n) kavak noktasnda (Filistin'de) arac geindikleri iin, Barbar gelenekleriyle habire "Peygamber" (Tarihncesindeki kutsal Toplum efleri) yetitirdiler. Bu peygamberlerin Irak Uygarlklar ile den kalkanlar, yenilgilerine tumturakl ilintiler, beddualar okumakla n yaptlar. Evrensel din yapamadlar. Irak, Msr ve Fenike deildi. Msr'dan ok nce Medeniyet tepe-uurumlar cycle'ine girmiti. Keldan Semitleri'nden sonra Asur gibi kyasya zorba savacl rejimler, srail oullarnn kendilerince tanrcl Peygamberlerine metelik vermiyordu. Kznca, srail denilen uluscuu, btn ile Filistin kklerinden kazyp Bbil zindanlarnda 40 yl inleten davranlar olaanlayordu. Filistin ise, Antika medeniyete (Irak-Finike-Msr'a) buluma noktas, zamann en evrensel eilimlerini kendi imbiinden geirerek, kck habbeyi kubbe yaparak, en basit evrensel ideoloji taslaklarna, Tektanrl Dinlere elverili btn nl kervanlar geidi bir stratejik konakt. zellikle Grek Kentlemeleri Filistin'i her uluslararas yele, frtnaya ak bir kara transit kervansaray yapmt. Bu Kervansaray'dan yalnz cansz mallar deil, mallar ekonomisinin en byk dzenleyicisi, Arz ve Talep (Sunu ve Dilei) kanunlar da, yalnz transit gemekle kalmyor, odaklayordu da. srail oullarnn inan ve tapn grevlileri, Peygamberler ister istemez o youn ilikilerin derin kanunlarna indike, bsbtn yalnkat formllere ulayorlard. O formllerin en gzdesi ve yaygn: Evreni toptan yaratp gdc Tektanr evresinde toplanyordu. Yaanan Toplum iliki-

lerine,

eski

Bbil-Msr-Fenike'de gittike

bostan

korkuluuna

dnm, vcutlar, organlar, zeklar, ruhlar, eylemleri, huylaryla hepsi ham bir insan senbol olan, Panteonlar dolusu saysna bereket okallahlar (en Antika a Babahanlar-Anahanlar) artk egemen olmaktan hayli uzaktlar. okallahlar gibi elle tutulur, gzle grlr olmayan gizli bir g, toplumun gittike daha ok iliklerine ileyerek, son durumada hereye egemen oluyordu. Bu gizli g, Akdeniz kentlerinde Greklerin "Moyra"lar gibi, Tanrlarn ve dolaysyle insanlarn alnyazlarnda her gn daha etken olan Kader-K>smet eilimini oktan yerletirmiti. Filistin rasathanesinde oturup, yeri, g, yldzlar, insanlar birbirine kartrarak tepeden gzetleyip yorumlayan srail Peygamberleri iin, Akdeniz Hayvancl Uygarlklarnda izleri bir trl silinememi Somut-Put Tanrlar, Soyut gizli gce indirgemekten baka yaplacak dnya gr kalmyordu. Ne Irak, ne Fenike, ne Msr, ne Grek, ne Roma dnyalar, denenmi en yukardan baskl giriimlere ramen, o somutlatrmaya sreklice varamamlard. Bin yllarn yerletirdii oturmu oktanrl, yaman ant-tapnakl kutsal gelenekler, toplumun her iini ve her zerresini canevinden kontrolu altna sk sk alm, egemen snf ilikilerini ebediletirip, Nemrut-Firavun olsa, emrine alm kurumlar, mthi uyank, bilgin, teknisyen ve taktisyen dnr tapnak adamlar hiyerarisi toplum iinden bir tepki ile kolay kolay yok edilememiti. srail Peygambercikleri iin ise, sosyal olaylar soyutlatrmaktan baka bir i yoktu. Irak-MsrFenike Uygarlklarnn her yabanc basks, o uygarlk insanlar kadar, oktanrlarna kar da saklanamaz bir tiksinti, dmanlk ve ilk frsatta isyan yaratabiliyordu. Byk ve kklemi, kazklam Uygarlklarn byk, yrtc, ezici, disiplinli Ordu glerine kar buuk srail olu sptnn [torunlarnn] zaten birbirlerini yiyen durumlarnda, vaiz, telkin, dua-beddua'dan baka silah kalmam srail Peygambercikleri ne yapabilirlerdi? Bilmedikleri, zledikleri, bin bir deneyle istihareye varp ryda grdkleri, tefalle [kehanetle] nceden haber verdikleri o keskin ritmik Tarihcil Devrim patlamas gelir gelmez, donmu geleneklere en az sapl kalan bir srail Peygambercii, anszn ortaya atlyordu. Baard eylem kertesinde sentezletiriverdii soyut Arz ve Talep kanunlarnn Gksel yanklarn, sazla, szle, kinayeyle, mezmurla srail oullarna yayveriyordu. Eer Pey-

gamber, Tarihcil Devrim srasnda Musa gibi, yklan Antika Medeniyet kntleri ortasnda srail oullarn klelikten kurtarabilecek aksiyon artlarn bulduysa, "gze gz, die di" prensipli bir kurtarc ihtillci rln oynayabiliyordu. Msr knde, si Musa'nn, kle srail oullarn, Nil bataklklarndan, Kzldeniz Med ve Cezirlerinden kararak, "Adanm Toprak" Filistin'e doru Sin llerinde tundan tuna srkleyii byle oldu. srail oullar "H>nta" (buday) istedike ve altklar altn buza gibi Medeniyet damgal oktanrlla yeniden dndke, onlara "H>tta" (lke) lksn dayatt. ok sknca "Tr-u Sin" tepesine kp, idealinde yaatt Tektanr ile de bulutu. Musevilik dini dodu. Yok, ken Antika Uygarlk, Bat Roma gibi, lsyle bile kk uluslar kokuturup ezen bir Tarihcil Devrim konusu ise, -ve hele bin yllarboyu iyice soysuzlap, Kentletike oktanrl din geleneklerinden ayrdedilemez olmu Musevilik dininin satlk tefecibezirgan eilimli din adamlar basks altnda- ne ulusal (kk ve esir Uluslar>n Roma canavarna kar ayaklanmas), ne sosyal (Klelerin Efendilerine kar ayaklanmas) olay srail oullar iinde dahi tutunamaz. srail oullar, Musa'nn kendilerini Msr kleliinden karp getirdii Adanm Toprak Filistin'de iyice snfl toplum dejeneresansna karmtrlar. Onlardan ne kendileri iin, ne bakalar iin bir kurtarc aksiyon beklenemez. Batak soulcanlar ve kurtlar gibi, onlar birbirlerini yerip yiyerek, zalim yabanc efendilerine yaranmaktan baka trl davranamazlar. Ancak Filistin, Antika bezirgan ilikilerin ve Arz-Talep kanunu ayarnda dncelerin soyutlap szldkleri drtyol az olmaktan kmamtr. srail oullar iinden, kendi elleriyle armha gerecekleri bir yar meczup sembol insan kacak, yahut yle bir sembol yaratlacaktr. sa, gerekte yaam olsa da, olmasa da, Roma'nn Tarihcil Devrim kvranlar ortasnda evrenselleen bir eilimin sosyal ve tarihsel rn olmutur. Spartaks gibi esiz kahramanlar yetitirmesine ramen, Roma ann kleleri, sosyal snf olarak, var olan ezici, gaddar dzeni ykacak ne bilince, ne rgte, ne gce sahip deildirler. Snfsz Toplum idealine daha ok vakit vardr. O ideal, doru drst tanmlanm bir "topya" dzeyine bile kmaktan fersah fersah uzaktr. sa dini, "Bir yana>na vururlarsa, teki yana>n> da evir, vursunlar" prensipi ile ancak badar ve kaynar. Bu umutsuz teslim oluun, kanlmaz ikence-

nin en nde ve en canl rnei, bile bile, seve sevine armha giden sa meczubu ile doar, yahut yaratlr. sa dini nedir? ncil okunsun yeter. yle bir sistem hayatta deil, kitapta bile uydurma olmaktan kamamtr. sa'nn hayalkuruntu yahut hakikat-gerek olarak yaad iddia edilen gnden yzyl sonra, yeryznde, hepsi sa adna yazlm 400 ayr ncil bulundu. Bunlardan ancak 4 eidi Konsillerce "Kabul" edildi. Geri kalan yakld. Sam oullarndan, Filistin kavanda dnyann drt bucana ak yollarn kervansarayna tnemi bulunan srail oullarnn, bu kubbede bki kalan iki yaygn din yanks, MusacH'lk (Yahudilik) ile sacN'lk (Hristiyanlk) oldu. Sam oullarndan (Nuh torunlarndan), kendisini gene brahim dlne bal bilen teki nl byk kol, Hacer, ilk Apollon tapnandaki Msrl, konuan siyah Gvercin veya Tapnak kzlarna benzer. Onlar gibi, Msr'dan kaynak almtr. Onlar gibi ilk tapnak (Kbe) taslan erden pten derme bir it yahut "adack" biiminde kurmutur. Onlar gibi, Hacer de evresindeki Barbarlara (Yunanistan'da Greklere, Arabistan'da Araplara) Antika destanlar lkesi Msr Uygarl'nn bedeninden km nce Tarmc Kentleme, sonra tefeci-bezirgan (Uygarlk) tohumlarn samtr. srailliler'le Araplar'n her ikisi de brahim'i yakn, Nuh olu Sam' daha uzak, Adem'i ilk Ata saymalarna ramen... *** (Bu araya bir kiicil "parazit" kart. Yemek yendi. Bekliyoruz. 10 gndr sonu yok.) Bam, dnden beri dinmeksizin aryor. drar neredeyse yeil l rengi. Ate, krklk, bulant aralksz. "Kabahat bende" dedim. Bu sz, bir melankolik delinin hezeyan m? Hayr. Uzun lp tartmann sonucu. Kabahat gerekten kii olarak bende mi? O da yanl. Kuadas'nda smrrce okuduum, o uydurma valye de Ragastan romanlar yok mu? Onlar benim canma okudu. O yata tahta kllar ele alp, az m Feyzi ile "Primvera" ve "Hak" yolunda dellolar ettikti. O ocuk ekzersizleri, beynimde silinmez izler brakp karakterimi belirlendirmekte ok byk etken oldular sanyorum. Ben ilkokuldan beri, -bir bakma uykuda gezer- evresinden hi kimseye benzemeyen, alabildiine zamansz ve yersiz, Donkiot'tan daha alanacak durumlar bile glnlk derecesine var-

m bir "valye"yim. Emslim varsa domino. Bu kimseye benzemeyen i dnyam, her da, aksiyona vuruta, nne geleni bana ilkin yabanc brakt. Biraz yaknlaanlar, anadan doma "hasm", dman etti. "Byle de adam olur mu?" Hibir kkle katlanamadm. evremde, yalnz bana deil, davama ihanet derecesinde zaaflar elimle tuttum. Birinin zerinde durmadm. Hi o denli klr mydm? lsem, o klmelere dmekten daha iyi olurdu. ylelikle, tm kariyerist kk burjuvalarn apak provokasyonlarn ve trl sinsice komplolarn, zerlerine tkrmeyi "tenezzl" (alalma) sayarak atladm, getim. imdi, son gnmde, o komplolarn istihkm nndeyim. Hepsi, "Sen misin, bizim yzmzdeki maskeyi drmeye tenezzl etmeyen" deyip srtyorlar ve ellerini outuruyorlar, lleri ile, dirileri ile. Onlar iin, kendi kendime niin "Kabahat bende" dediimi ok iyi anlyorum. Proletarya Devrimciliine tam krlp lr, bklmez elik sertliiyle girdim. Kk burjuva kpeciklerinin bu yolda srf omar grnmek iin yoluma dizdikleri ne bitmez dikenler, tuzaklar grmedim? Hepsinin zerinden atlayacak gcm var, niye gocunaym diye, dnp bakmadm bile. imdi kanserli bir hastaym. Kpecikler, soluk solua lmemi perde ardnda bekleiyorlar. Hepsinin srtmak isteyen kirli dilerindeki tkenmez baya klh kapcl, kzaran suratlarndaki ne oldum delisi kanl utanmazl, grr gibi oluyorum. Bunlar grmemek iin bir rpda yaplacak ii biliyordum. Onlar ldrc hastalm bile, maskelerini drecek olaylar ortadan ebediyen silip kaldracak, hepsini ulusal ve uluslararas parlak, lekesiz, esiz kahraman tahtnda brakacak bir tabiat ba gibi kutluyorlar. "Geberse de kurtulsak!" Bunu biliyordum. Daha krk yl nce renmitim. "Papaza kzp oru bozamadm." Hepsini baladm. Oysa yapacak ok basit ey, iki ktan biriydi: Gerizi gren kimi kk burjuvalar gibi ya davay brakp gitmeliydim. Kurtulsunlard, kurtulmalydm. Onu yapamayacama gre, gidip, yoluma ukurlar kazmakla kiiliime deil, davama da ket vuran o bir avu karyerist eyyam efendisini temizlemeli, sonra iimin bana dnmeliydim. Ben, bu temizlii "tenezzl" saydm. Ondan ok yararlandlar. Ne olacak? Varsn yararlansn bu cceler. En sonunda cierlerinin ka para ettii ortaya kmayacak m? Ama ben onu grmez miim. Ne kar? O irenlikleri grmek iin deil, grmemek iin

yaamadm m? Alaklklaryla kalsnlar, dedim. Onlar ortal bo buldular. En airinden, en avantrye kpralt kaknna dek hepsi, rahat rahat kuyumu kazdlar. Tiksinmekle yetindim. abalar birikti. imdi byle oldu. Kabahat kimde? Bende. Lenin, "Biz valye deiliz" derken hakl idi. Sosyal s>n>f savamda ben de hi valye olmamaya altm. Ne var ki, pis kk burjuva karyerizmlerini Parti'den atlmak iin birinci neden olarak bildiim halde, onlara kar kii tepkilerimi hep o benim Kuadas valyeliim nledi. imdi piman mym? Yok canm! *** imize bakalm. srailliler de, Araplar da, evet, ayn Ata kknden geldiklerini sylerler, hatta yazarlar. Hazreti Muhammed'in Kuran', slmln, hi Tevrat-ncil zerinde durmakszn, sa'dan, Musa'dan nceki en tarihcil ata brahim dininden geldiini yer yer aklar. Hi bozulmam, dolaysz Mslmanlk kayna brahim doktrinidir. Marks nasl vlger ekonomistleri silip atarak, doru klsik iktisatlardan yola karsa, Muhammed de tpk yle, saMusa aamalarna cepheden atmamakla birlikte, slm zkaynann brahim ortodoksisinden geldiini Tanr diliyle bildirir. Hal byle iken, daha brahim ile birlikte sraillilik ile Arapl>>n arasna, "pch original" [ilk gnah] gibi doutan bir ayrlk ve snmez kin girer. Hacer'in clz dii kle elleriyle kurduu ilk it "Kbe" prototipi, smail'in, babasz, ller tesinde, kimsesiz dnyaya gelmi bebek topuu ile debelenirken at "Zemzem suyu", aka, Arab'n srail'e ilk meydan okuyuudur. Hacer, brahim'in mr boyu zledii erkek ocuu dnyaya getiren kadn olduu halde, cariye (dii kle)dir. Sare, ocaklarnn snmemesi iin, brahim'in Hacer'le yatmasna kendisi izin verdii halde, smail olan grr grmez Hacer'i ta Filistin'lerden Hicaz lleri tesine srdrp attrrken, da banda kurda kua, ite uursuza kurban braktrtan, imdiki Emperyalist kanc srail ft kadar kskan ve insafsz bir zorba Anahandr. En az Fenikeli komularnn Astarte'si kadar insan kan iicidir. Astarte'yi bile geer, ocuk kan ister. Kutsal masal, brahim'in olan ocuu doarsa onu kurban edecei zerine Allah'a sz verdiini aktarr. Ancak, bu yemini Anahan (Matriyark) saf kan srail kz Sare'nin unutturtmad, uygulatmak iin direndii muhakkak. Bu efsane bize, brahim zaman Sam oullarndan hatr saylr bir bln olsun henz ocuk kurban

edecek kadar Aa Barbarlk Kona'nda srndklerini anar. brahim, kle kars Hcer'den doma z olu smail'i basbaya yatrp kesmeye gtrr. Tam ba ataca anda gkten bir koyun indirildiini grr. Kanl tapncndan cayar. smail yerine, koyunu keser. Ve slmln en byk bayram olan "Kurban Bayram>" budur. Kurban Bayram, Hicaz-Mekke Araplar'nn da artk Aa Barbarlk Kona'ndan, sr retimli Orta Barbarlk Kona'na gemeye baladnn dramatik hikyesidir. Ancak, Muhammed zamanna dek Arabistan insanlarnn, ailede bir boaz, hele douran bir boaz eksiltmek zere kz ocuklarn diri diri gmme, kurban etme adetinin srp geldii iyi bilinen gereklerdendir. Hibir mitoloji "yalan" sylemez. nk her mitoloji, Toplumda yalann kefedilmedii alar zerine kurulmutur. Grek Toplumu'nda Hezyod Allahlar sistemi ile Homer Allahlar destan, Herodot'un epey aklad gibi, sonradan, bile bile uydurulmu ve adlar taklm efsneler olsalar bile, sonraki Uygar toplumun smr ve ezi urunda insanlar silahsz brakma arac olarak icat edilen ve kullanlan asl bildiimiz "Yalan"dan apayr, bambaka bir itir. Sam oullarnn bin yllk l-vaha, g-akn, sava-bar servenlerini izen "Kutsal Tarih" adl mitoloji de yledir. "Yalan" deildir. Bugn bizim kavrayamadmz, anlayamadmz sosyal ve tarihcil olaylarn, Tarih ncesi insannn beyin ve ruh (kendi toplumu) aynasnda yansmasdr. Trklerin, "Syleyene bakma, syletene bak" dedikleri yer burasdr. Efsanelerin nas>l sylendiklerine deil, niin sylendiklerine baklmaldr. Tarih ncesi insan kendi topluluu iinde ola gelen deiiklikleri, kendi dnya gr ve kendi somut aralaryla deyimlendirmek istemitir. Ona bu istei dayatan sosyal olaylar ve ortam gzden karlnca, efsaneler anlalmaz hiyerogliflere dner. nsann her zaman, her yerde, Marks'n deyimi ile "Sosyal yarat>k" olduu unutulmazsa, bugn bize en aykr, olaan d grnen mitolojilerin dahi, kendi zamanlar ve Tarih-Toplum ilikileri iinde yorumu, bize saysz dorular aklayabilir. brahim-smail, yahut Sre-Hcer efsaneleri bu metotla ele alnd myd, birok gereklikler arasnda, ilk srail-Arap elikilerinin derin Tarihcil ve Sosyal kkleri de, ister istemez ortaya kar. Bugn Yahudi (srail-Sahyuni) sz geer gemez, her Arab'n niin yle tirtir titreyerek yerinden frlad, ta brahim anda balam o sonsuz srail-Arap dman ikiz-kardeler ki-

nine dek balanr. Yahudi, yalnz 20. yzylda Emperyalizmin Arap dnyasnn belkemiine soktuu bir kama deildir. Yahudi, binlerce yl telerden beri, Nemrut ve Firavun mparatorlarnn elinde trl oyunlara gelmi srail oyuncadr. Bu oyuncak, Mekke kurucusu Hcer'i ksr bir da arasna lme brakan, Hcer'in dourduu smail'i kurban etmek isteyen bir korkuluktur. Hcer'le smail, tm Arabistan insanlarna kutsal balang saylm Anahan Atahan'dr (Matriyark Patriyark'dr). Hcer ve smail adlar evresinde Arabistan dnyas Arab'> ribe (Araplatran Arap) ve Arab'> mstrebe (Araplamak isteyen Arap) diye harman olarak geliecektir. srail, daha ilk admnda bu geliime kar kin duymutur. Arap o srail kinini efsaneletirmitir. O denli kalnsa ne iyi, srail, daha gebeliini (Orta Barbarlk Kona'n) yitirmeden, araclk ettii byk uygarlklardan kapt retim temelinden bamsz, Yahudi Allah, Yahudi Peygamberi, srail Dini gibi sopsoyut tefeci-bezirgan ilikilerinin ta kendisi olmutur. Uzakdou ile Yakndou ve Bat arasndaki kervancl ilikiler, nasl Orta Asya Mool ve Trkleri'ni arabuk neredeyse saf ve soyut Bezirgan Kafileleri ve Ordu'lar haline getirdi, ge bir rnektir. Genellikle Sam oullar, zellikle srail oullar da tpk yle, iki byk Antika Ortadou Bitkicil Uygarl arasnda mekik dokuyan, hayli soyutlam, saf, yani srf tefecibezirgan olarak tefeci-bezirgan oldular. brahim inanlar ve gelenekleri ile iyice yerleip kklemeye balayan srail tefeci-bezirganl kendi bana, kendi kendisi iine kvrlp kalmamtr. Tam tersine, Sleyman Peygamber-Sultan ve Seb Melikesi arasndaki cilvelemelerin de gsterdii gibi, Hicaz ve Arabistan stlerinden atlayarak (imdiki srail Devletiyle, Habe, Afrika devletleri ve Emperyalist casusu eyhler arasnda olduu gibi) Hicaz' ve Arabistan' ineyerek Umman yollarna zenmitir. Arabistan', Hicaz' hi bolar m? Antika a uygarlklarnn dnya uluslararas en byk ve en gelenekcil Ticaret ahdamar Yakn Dou'nun Orta Yol dediimiz ey nedir? Umman-Basra Krfezi denizlerinden balayp, attlarap'tan FratDicle boyu kuzeye kan, sonra aa dallar gibi Anadolu ilerinden Karadeniz, Ege Denizi boylarna ulaan, Kargam'a varmadan batda Suriye'ye dnerek Akdeniz'e (Finike'ye, Filistin'e, Msr'a,) uzanan; Zagros dalar, ran kylar ve yaylalar zerinden Orta Asya pek Yoluna, Afganistan'dan Sind-Harappa kalntlarna

dek alaan dnya ticaret yoludur. Bu muazzam Orta Yol'un her kkl Tarihcil Devrim kargaalklar srasnda yaman ykntlarla, gel ge de olsa tkand unutulamaz. Her tkanta, Dnya Bezirgan ilikileri iin iki yan geit kalr: 1- Kuzey Yolu: Hn'lerin, Atil'larn Uzakdou in Uygarl ile Bat Roma Uygarl arasnda atklar byk aknlar ve gler yoludur. Baykal-Seyhun-Ceyhun-Hazer-Karadeniz kuzeylerinden Orta Avrupa'ya balanr. 2- Gney Yolu: Kzldeniz-Hicaz-Yemen-Aden boylarndan Umman Denizi'ne (Sam oullar geleneinin Adem Aleyhisselm dolatrd) Seylan-Serendip adas amal Hint denizine doru alr. Gney Yolu spesifik Arap yolu saylabilir. Orta Yol ahdamarnn her Tarihcil Devrimle tkannda, Evren Bezirganlnn hemen ve ilk bavurduu yol, bu Gney Yolu-Arap Yolu olur. Zaman zaman, az ok geici de olsa, bylesine ilekleiveren ilgin bir Ticaret yolunu hi srail tefeci-bezirganl grmez ve iine ileyip tutmak, smrmek istemez mi? Belks-Sleyman "ak" efsanesi, srail Tefeci-Bezirgnl'nn ezeli gnl verdii, kendisine arslan pay getiren Gney Arap Yolu karasevdasnn semboldr. Onun iin srail oullar, daha Msr dn brahim'in Hcer'i szm ona srf kskanlk hikayesiyle Mekke vadisine getirmesiyle birlikte, Hicaz Arapln ve Arabistan ilerini tefeci-bezirgan gz ve girikinlii ile yoklamaya, aralarda Tefeci-Bezirgan sleri kurmaya balamtr. srail Tefeci-Bezirgnl'nn Hicaz ve Arabistan toplumlar iine nasl bir kanser inadyla szp, onlar ne korkun biimde kemirdii, Muhammed'in Mekke'den Medine'ye nl Hicret'i (G) olaynda en keskin ve iy klarla aydnlanmtr. Muhammed'i Medineli Araplarn ar da, slmln Medine'de anszn tutunup glenmesi de, hemen btn Medine Kenti kk Arap retmenlerinin tarlalarna, (Solon zaman Atina'da grlm biimi ile) tefeci-bezirgan ipoteinin konulmu bulunmas trajedisine baldr. Muhammed'i el altndan tefe koyanlar, slml gizli gizli alaya alanlar, hep o Tefecilii (Kuran'n deyimi ile "Rb"y) yasak, "haram" eden prensipler nnde sinsice direnmi Yahudi Evs ve Hazre kabileleridir. Muhammed, o tefeci-bezirgan srail nclerini Medine'den kovaladktan sonra, slml gerek gce kavuturmutur. Bylece, ayn brahim kkne bal srail-Arap oullar arasndaki binlerce yllk aralksz dmanlk ve sava, Antika ada en, son aamasna ulamtr.

15.6.71 (Sal>) "Tarih" deyince, (burjuva allmelerinin ikide bir yumurtlayp, sola kaym kk burjuva dahilerinin, Lenin'e alay konusu olan kullanmlaryla) bal bana bir insan st mistik "Zt" (entite) deildir elbet. nsanln som toptan akdr. Bu ak, her an teker teker, snf snf kiilerine yle bamsz, irade d grnmtr ki, en sonunda dnce (her tek insann kafa ileyii) Tarihin objektifliini, kii, hatta zmre, snf eilimlerine uymaz ayr kiiliini grmezlikten gelememitir. Bu kii ve snf dilei tesinde ileyi ve ak, her dnene, baland sosyal eilime gre Tarihi yorumlama olanan vermitir. Bilebildiim kadar ile ilk kez bni Haldn, Tarih aknda ekonomik yapnn etkenliini sezmi ve ilk kez Marks-Engels, Tarihi yaratann, Toplumu belirlendirmekte son sz syleyen retken gler olduunu bilince karmlardr. O adan, sosyal yaratk insann Tarihi, Tarihin de insan (yumurtayla tavuun birbirlerinden klar gibi) diyalektik bir karlkl etkitepki gidiiyle yarattklar ak seiklemitir. "Tarih" deyince, onun kiilii, "Zt" iine, insan Kollektif Aksiyonu ve o davranlara ortam olan tarihcil Gelenek-Grenek retken gleri kendiliinden girer. Marks-Engels'in baardklar bilimcil doktrine Tarihcil Maddecilik adn verileri byle su gtrmez bir dorudur. "Tarih", ancak o Marksist maddecilik metodu ile bir kiilik, Entite saylrsa anlam tar ve yanllara kap amaz. Suriye'de olmann bana, bizim "gz yal, bar tal Tarih Tezi" bakmndan yukarki dnceleri bir daha "yuvarlatmas", o yzden bir rastlant deil, Suriye'nin bir drtyol az paras olan Filistin'de Yahudi (srail olu) Tarih boyunca, ikide bir, imdi "var" olmu, sonra "yok" olmutur. Tefeci-bezirgan ilikilerin alnyazs, Yahudi'nin de alnyazs olmutur. Ama Arap iin i bambakadr ve Arap bir yol Filistin Kervansarayn ap Suriye durana yerleir yerlemez, bir daha oradan topla, tfekle sklp atlamamtr. Yer yerinden oynamtr, Arap Suriye'den kmldatlp atlamamtr. Sezostris'lerden Buhtunnasar'lara, Eti'lerden Romallara dek bin bir Antika Uygarlk ordusu Suriye-Filistin'i her ineyite srail

oullarn tefeci-bezirganln biraz daha derinleen batana batrmtr. Irak'ta Akkadlar'dan, sonra, Msr'da Hiksoslar'dan beri bir daha Tarihsel Devrim yapm yahut yapabilecek Barbar Sam oullar grlmemie benziyor. Hele srail oullarna Tarih sahnesinde, Marks'n Polonya Yahudileri iin kulland deyimle: "Toplumun mesmeleri iinde" kir gibi tutunabilmi tefeci-bezirgan katalizrlnden baka rol kalmamtr. Artk srail oullar, kendi haham-peygamberlerinin, kendi havralarnda salarn balarn yolarak dvnmeye esrarke tutkusu ile "mptel" klnm, evrensel, neredeyse her trl zelliini yitirmi bir genel tefeci-bezirgan ilikiler krdm olarak direnmi durmulardr. Bat Rnesans'na, hatta Kapitalizm balanglarna dek, srail oullar, dnyann bilinen her yerinde varl ile yokluu birbirini kovalayan, yumuak gnlerde yavaca bavurulan, kznca kltan geirilip talan edilen bir Sosyal-Ekonomik dnya kategorisi olmulardr. Snr belli lke, etnografyas anlalr bir ulus olmaktan her gn biraz daha kmlardr. En legal ve gzde tutulduklar yer ve zamanda bile, "Tabut'u Sekiyne"leri [Hz. Musa'ya gelen ilahi emirlerin sakland kutsal sandk.] denli gizli (illegal) ve Hint Paryas biiminde dokunulmaz (intouchabel), pheli sosyal kategoriliklerini aamamlardr. Klsik Kapitalizm'de Serbest Rekabet erevesi kutsal tutulduka, Yahudi, bulunduu lke ve milletin yurttalna zendi. Talmut ve Haham kabuunun "aarn kramad. Yok olmamak iin eriyemedi. Emperyalizme gelinir gelinmez yeniden Faizm'in amar olan ve demagoji yemi edilmeye katland. Modern Buhtunnasar metotlaryla yeniden kylarak Vatan ve Millet d iln edildi. En sonunda, en kurnaz Tekelci Sermaye yahudiye Filistin llerinde bir Antika "Adanm> Toprak" Cenneti mi balad? "Adanm Toprak" verilmez, alnr. O da Tarihin elverili ortamnda olur. Hani srail oullarn toptan kle dzenine kar ayaklandrp, Adanm Topra, rvet ve faizle, yahut sapk iltimas ve bakasna alet olarak deil, ba hakkna deryalar, ller, alkanlklar, dogmatizmler tesinde aan devrimci kahraman Musa? Var yle birisi. Grek Tanrlar'nn Atas Baba Zeus'tan daha heybetli ve daha gereki insan: Karl Marks... Karl Marks ne diyor: "-Brakalm ovenizmin eksi art btn horoz dvlerini. nsanlk iin Proletarya izisinden baka kar yol yok... ebediletirmek deil, yol: yahudilii yeryznden silmek iin Tefeci-bezirganl, Yahudiyi tek kar

o arada Kapitalizmi kknden kazmaktr."

Marks, 125 yldan beri "Eletirici Eletirinin Eletirisi"nde ylmakszn btn "Kutsal Familya" dknlerine aa yukar bunu haykryor. Yahudi, gelmi gelecek Musa'larn en gls olan Marks' dinliyor mu? Hayr. "Kapital"i en titiz dikkatle izledii zaman bile, kaarlanm "Talmut" kaplumbaa kabuunu krp iinden kamyor. Demek "srail oullar" bugn artk "Musa"y tanmyor. "Kendi havas>nda" gittiini sanyor. Tekelci Parababalar'nn oyununa bir kumarbaz hrsyla katlmakta kurtulu umuyor. Dn, ngiliz Emperyalist casusluunun Hint Yolu zerinde kuraca provokasyon ssnde beki kpeklii yapmay, "Adanm Topraa" kavumak gibi yuttu. Bugn Anglo-Sakson Parababalar'nn srail su ortaklar ve smr ortaklaryla. Yakn Dou Petrol borular stne, gnll ve iirilmi canavar klnda bostan korkuluu ediliini "Milli Kurtulu"a kavumak, Arap halkn Faist silahlar ve metotlarla yurdundan srp a ve yoksul ldrmeyi "srail Devleti" kurmak sayyor. Ona bu martaval kimin, hangi lmne yaklam "Ayaklar> kilden Dev"in dayatm bulunduunu bile gremiyor. Emperyalizmin en maskara uydusu "Semitizm" ile vnyor ve cinayetler iliyor. Kendi kendine kydna, bir takm dank ve akn ackllklarla kapitalizmin kymaya evirdii "Juif errant"cklar ("Srtk Yahudi" zavallcklarn) sava tanrs mihrabnda yazk ettiine olsun acmyor. Hangi srail Devleti! Yalnz Amerikan Parababalarnn en kalantorlar srasna Yahudilerin girdii bir tek Amerika lkesinde 6 milyon Yahudi var. Emperyalizme kar modern Musa Karl Marks'n gsterdii yoldan ayaklansalar ya! syan bayran kaldrm yeni bir Musa'nn lm gze alyla en insancl biricik kurtulua, Sosyalizme kavusalar ya! Dnyann her yerinde, birka fanatik kk burjuva Yahudi aydn ile, ne kadar srnen biare Srtk Yahudisi varsa onlar, lafla, parayla kandrp Filistin kasaphanesine iteliyorlar. Onlarca ylda U.S. Amerika'dan Filistin'e gm nfus toplam 25 bin kiicii gemiyor. Dnyann btn teki lkelerinden enayi avlaya avlaya Filistin'e toparladklar Yahudi nfusu krk yldr, bir trl bir buuk milyonu amyor... Musa byle mi yapmt? Firavunlarn casusluu dzeyine dp, kalantor Yahudi Parababalarn seyirci ettii bir sirk alanna, kendilerinden daha mazlum insanlara kar srail oullarn gladyatrle mi karmt? Tarih byle konumuyor. Btn a-

lan, namuslu insanlar iin de "Adanm Toprak": Emperyalizmin nkleer silahlarla maher yerine evirmek iin elinden geleni, gelmeyeni yapmaya urat "Btn Yeryz"dr. nsanlk oraya, Yahudisi de katlmak zere Dnya i Snfnn ve Ezilen, Smrlen geri lke halklarnn hep birden yneldikleri Sosyalizm'den baka sava ve dzenle varamaz. Btn dnya Yahudileri, eer Tarihin yazd "srail oullar>" olduklarna inanyorlarsa, bu illzyonlarna sayg gstermek olaan olabilir. Bir artla: Yahudiler evreninde en aslna uygun srail olu olan (slaleden Hahamlar zincirinde son halka olan) modern Musa'ya, Karl Marks'a biraz daha itenlikle ve anlayla kulak assnlar. O zaman, yeryznde btn "Devlet"lerin defterlerinin Tarihe oktan drlm olduunu, Devlet olarak tmyle "Devlet"in de yaknda, "ya> tkenmi kandil gibi" snmeye ve en korkun kbus sembol olarak "Mzeye, >kr>kla tabaltas> yan>na" (Engels) b>rak>lmaya mahkum bulunduunu daha iyi anlayabilirler. Bu hkmlln temyizi de, aff da, tecili de yoktur. "- Btn Devletler kalkmadka, srail Devleti nasl kalksn denecek?" Bu durum, srail Devleti'nin bir Emperyalist Parababalar oyunu olduunu anlamaya engel ve zr saylamaz. Yahudi yalnz bunu anlarsa, herkes gibi bir insan olduunu kavrayabilir. O zaman her insan gibi, Arab'n da bir insan karde olduu gerekesiyle yola kar. Emperyalist aleti olmakta direnmez. Sre inad ve gaddarl ile, illa ki Arap smail'i Arabistan llerine srmek sevdasndan cayar. Bu insafszlk Tarihte en ok srail oullarna, en ok "Adanm Toprak" Filistin'de hayr getirmemitir. srail olu, kendisini Tanr'nn has olu, Peygamberler oca, Arap olunu Tanr'nn vei [vey] olu, kitapsz, Peygambersiz sayarsa aldanr. Arap oul, en beklenmedik gnde Muhammed Peygamber'in nda Dnya'ya en olumlu ulu rlar amtr. Lafla, "Tabut'u Sekiyne"de yazlan iirler, efsaneler, bestelerle, Tevrat'la, ncil'le deil; Arapln elbet gene Kuran'a dayanan slm mmeti olarak Kollektif Aksiyonu ile bu ulu Tarihsel Devrim'i, Modern an afana mjdeci olarak yapmtr. srail'in byle kendi adna bamsz bir Tarihcil Devrim baars yazl deildir. Su deil. Yok. Akkad'larn Irak'ta, Hiksos'larn Msr'da yaptklar Tarihcil Devrimler, srail adnn duyulmad alarda oldu. O olua, brahim'den sonra gelen srail oullar da,

smail'in "rap ve Mstrap" [Araplam] Arap oullar da miraslkta ortaktrlar. O Tarih'in en uzak karanlk diplerini fazla kurcalamak neye yarar? Bugn Yeryz'nn bir "Yahudi Milleti" yok. Antika Ahit efsaneleri kabuuna sk skya brnm, darma dank, hibir yerde sreklice bamsz Tarih gc olarak tutunamam "Srtk Yahudi" eantiyonlar var. Zorla, Emperyalist Parababalar kar iin uydurulmu srail Devleti ise, bu gidile, yatsya dek yanaca kukulu bir yalancnn mumudur. Kimseye hakaret etmek, insanlmza yaramaz. Olan olduunca sylemek insanlk borcumuzdur. O Tarihcil Madde kontenjanlar ortasnda, Arap dnyas gz nne geldike, daha iyi anlalyor. Arap dnyasn en iyi gz nne getirmenin en uygun yeri de Suriye gibi geliyor. Btn yeryz Mslmanlarnn: "Evveli m, hiri am!" dedikleri Dmk Kenti, o bakmdan, Suriye'nin merkezi olmakla kalmyor. Tm Arap Dnyas'n gzetlemek iin en uygun rasathaneye de benziyor. Arap insann burada btn ilikileri ve elikileriyle bir daha aka grmek ve kavramak epey olaanlayor. Baas Partisi'nin bir tesadf eseri olmad gittike daha netleiyor. Msr 35 milyon nfuslu olabilir. Sosyalizm orada hal Nsr veya benzerleri gibi kiilerin geici damgalarndan syrlamyor. Kck Suriye, Sosyalizmi, daha tutarl Siyasi Tek Parti iinde bir "Hizbil Baas" (Baas Partisi'nin Fraksiyonu, Bl) adyla anyor. Suriye Devleti, Arap Milleti iinde Baas Partisi'nin rejyonal (blgecil) bir paras olduunu adm ba aklyor. Onun iin "Vahdet-Hrriyet-tirakiyye" (Birlik-zgrlk-Sosyalizm) zl parolasn, Hristiyanln (Baba-OulRuhlkuds) teslisi (lemi) gibi kutsallatrm, bayrana, televizyonuna, radyolarna, gazetelerine, rgtlerine silinmez harflerle hakketmi [kazm]. am sokaklarn, geni bulvarn dolduran kalabala insan tepeden zppe tkrldml ile kubak baksa, hemen: "- Hani birlik?.. Hrriyet bu mu? Sosyalizm nerede?" diye ap kalabilir. Dolaanlarn, hele cumartesi, pazar gnleri kaynaanlarn yardan ou asker, yars sivil. Asker niformalar bile renk renk, eitli, alacal, babozuk grnyor. Sivillerin byk ounluu ba ak. Bu ak balarn altnda setre pantolondan, fellh alvarna dek dnyann her trl sivil kl geziyor. O kadar m? Balar ak

all, siyah ipek simit geirilmi akelli (Kbrs'n AKEL'i deil) sivillerin ou bembeyaz, kimi renk renk entarilerinin savrulan dalgal etekleri, topuklarnda yerleri, yaya kaldrmlar, asfaltlar hi telaszca, arabalara aldrmakszn rahat rahat spryor. Bunlar dikkati ekecek kertede aznlk. Hele Fes giyenler yok denecek seyreklikte... Otuz yl nce Akel ve Osmanl kzl cieri Fes baya ounluktayd. Hibir Mustafa Kemal kp: "K>yafet Kanunu" yahut "apka Kanunu" gibi "Klk inklplar" iln etmemi. Herkes kendiliinden Fesi de atm, Akeli de seyreltmi, apkay da bana bela etmemi. sterse en "Devrimci" sinekkayd tra ile, isterse sa ile sakal ile, gense Favori uzatmalar, Hipi giyiniiyle yayor. Karan, gren deil, bakan yok. Suriye "Bakan"lar ne yaparlar? Hot zot edecek adam bulamamlar besbelli. Kadnlar hepsinden ilgin. ofrler nasl dnyann her yerinde ofr iseler, kadnlar da dnyann her yerinde kadn. araf, yahut pee mi? Bizim Hacaa kokulu kasabalarmzn ve Eyp Sultan semtlerimizin "Atatrk nk>lp Kanunlar>"na gz krparak, "Merhaba, Paarikom!" diyenler kadar okluk olmasalar bile, varlar. Arasra geni bulvarn bir yaya kaldrmndan ta kardaki te kaldrmna doru, batmamak iin hep elele tutunarak, sel gibi akan otomobil, otobs, kamyon, kamyonet, hele sinir bozucu czrtl st ak tekerli motorlar, motosikletler, bisikletler, seyyar satc arabalar ve akalaan tutam tutam erkek kalabalklar arasna, ilk kez denize dalann rkeklii ile atlyorlar. Ondan tesi basitleiyor. Ne iten kakan var, ne ezip sven, ne ban eviren. Peeli arafllar, kendi yzlerine ektikleri perde ardnda kendileri terliyorlarsa, onlara kimse karmyor; hele akl veya "Devrimci koullar" retmeye hi kalkan olmuyor. Seke, sendeleye gidiyorlar... belli, yeni kafes ardndan kmlar, gnesizlikten ou raitizm (kemik yumuatp biimsizletiren hastalk) geirmiler. Ama yanlarndaki "taze"ler ince fidan gibi dz, sln gibi kvrak. araflarn, bizim maksi son modas giyenlerinkinden ok daha ahbazca aklarna uyduruyorlar ve kendilerinden yal gne grmemi raitik byklerini evike kar yaya kaldrma dek selmetle yedip getiriyorlar. Yzleri aksa, hep pekmez tatls esmer ve kkr kkr gltkleri grlyor. Btn Suriye kadnlar bunlar m? Ne gezer. Bir yol, "btn dnya ofrleri ve kadnlar gibi", btn Suriye kadnlnn ezici

ounluunu bulan Suriye kyl kadnlar, btn dnya kyl kadnlar kadar ak, seik, ka gsz, krda bayrda topra sereserpe iliyorlar. Suriye'nin ehir kadnlar srasnda ise, peeli ve arafllar, pilav yn stne pek seyreke atlm be on karabiber tanesini gemiyor. Onlar iinde bir de peesiz olanlar var. Bunlarn "araflar araftan baka herey. Eski Osmanl gzm alk olmasa, bunlarn araf olduuna ahit gerekirdi. Azck acemice, diki makinesi bulunan komu kadnn hayrna, geliigzel makas atp, dikiverdii, ou koyuca renkli ince bezden, altl stl bol, savruka bir kadn giysisini andryor bu araflar. arafla ak giyinme aras bir geit tipi olsalar gerek. Bunu dndren olay u: Peesiz arafllardan, insan seli akan en geni am bulvarnda bir ka saat iinde ancak bir veya iki taneye rastlanyor. Onlar da hemen her zaman hi yalnz deiller. Yanlarnda, hep ve mutlaka yakas ak, apoletsiz, babayani bir asker bulunuyor. Askerin nesidirler? Bilemem. Bir yerden kard sevgilisi mi? Kyn kasabasndan slaya dayanamam o an gelmi, kars m? Analar yanda hi deiller. Olsa olsa baclar... Her ne iseler, bu peesiz baclarla, selmsz sabahsz askerler, hi ayrcasz muhakkak yanyana ve, -bizim "Duhuliye" [giri creti] icat edilmedii zaman Glhane Park'nda teferrce [gezintiye] gelmi Mehmetikler gibi; sere parmaklaryla birbirlerine tutunarak yrrler. Kadn, yrr yrr, dnp: "-Bu arslan da benim miymi!" gibi, asker eine bir bakar, sonra bir daha bakar. Asker e yle "Avrat ksm" gibi duygularna tutkun deildir. Bir eliyle hi brakmad kadn yannda srklerken, ban dik tutup, ta ilerileri gzleriyle tarar. Kalabaln ortasnda yuvarlanp giderler. Ne onlar kimseye aldrr, ne kimse onlara... Siviller o denli cesur grnmyorlar: Yannda kadnyla km az erkee rastlanyor. O da, bizim Anadolu usul: Erkek, 3-4 adm nde keif kolu yrr. Kadn kalabal geriden ve mesafeli. Ordu, besbelli cinsel eitlik ynnde de nc. Kimsenin yadrgamad, peeli, peesiz be veya tek tk arafl bir yana, geriye kalan btn am ehrinin caddelerde rastlanan kadnlar, Trkiye'nin herhangi byk ehrinde rastlanan kadnlar klnda ve tipinde. Mini etek de var, maksi etek de. Besbelli, erkek giyinii gibi, kadn giyinii de mesele deil. Hele kanun, nizam, dirlik, dzenlik ii hi.

Sokan, hi deilse caddenin bu grn Hrriyette Birlii andryor. am'da kimsenin kimseye yan baktn grmedim. Millet sere serpe, bara bara.. Hele boazda "ayn"lar, "ha"lar atlatarak barma, arma, lk lk, heyecandan taarak cesur, atak konumak Arab'n anndan bir alkanlk. Dokunmuyor onlarn, tecvitli Kur'an diliyle birbirlerine nutuk ekileri. Bir kezcik, ilk ve son lokantada, patron masasnda oturan beyaz ceketlinin, ayakta dolaan beyaz ceketli, herhalde garsona ktn iittim. Ne iitmesi? Gkte bir ka yldrmn birden atp tavan delerek byk akrt ve atrtyla beynime dtn sandm. Krbatan beter aklayan "ayn"lar, gsn btn soluunu dev krkle boaltan "ha"lar kovalyordu, "ha"lar "ayn"lar... "Aman! imdi ekienlerden biri lokantay dinamitleyip kendisini havaya uuracak..." sandm. evreme baktm. Masalar dolu. Kimse o yanl bile olmuyor. Sakince, nndeki salatal, bezdirmeli, biberli, tuzlu kebaplar attryor herkes. Benden bakas bu mthi insan grltsne alkt. kan adam ayaa kalkt. Elleri ayaklaryla zp zp srayarak karsndakinin boazna atlacak gibi oluyordu. Meselenin iyzn bilmiyor, sylenenleri anlamyordum. (Szm ona ben de Mekteb'i Rtiyye ve dadiyye ve Sultaniyye'de sk Arapa okumu, baya not alm, sonra Kur'an lgatla ske ske taramtm. "Ayn"lar aklatp "ha"lar krklemeyi beceremedike, btn o "Fasih" Kur'an Arapam sfr kalyordu)... Boazlama, yerlerde kanl gvdelerin yuvarlanmalar beklenirdi! Anszn "ts!" oldu. Polis mi bast? Hayr. Kyamet grltleri karp saldran adam yerine oturmutu. Garsonlar ilerinin bana dnmlerdi. Hepsi o kadar... Childe [W. Gordon Childe], kasrgalar iklimi sayyor Osmanl mparatorluu'nu. am o iklimin ortas. nsanlarn kasrgalar da yaz yamuruna benziyor. Birden yel, bulut, imek, yldrm, kararan havay yutar, paralar. Sonra, hibir ey olmama yatma. Atlas Okyanusundan kalkan btn yal kasrgalara gebe Arap dnyasnn iklimi belki insanlarn kendine benzetmiti.

16.6.1971 (aramba) Mizalar, Kutup Buzdalar gibi donmu deil. Ne var ki, abuk parlayan kimsenin atei kimseyi yakmyor. Ksa altstlkler sk. Bir ey olmama yerli yerine oturular daha barl. Hrriyetle Birlik byle sentezletirilmi. Kavga yok ki karan olsun. Bu barl sosyal ynetim altnda kadn erkek ilikileri de, ceza olaylar gibi eriyye elinde. eriatte her erkein, gcne gre kaa dek evlenmek hakk? Belli, o svire kanunlarna deil, ekonomi kanunlarna braklm. Bizim Pas [gzc] "Yeen"i dn gece hi uyumam. Kap kar apartman dairesi nne gece yarsndan bir ka saat sonra bir erkekle bir kadn gelmiler. Kadn bar diisi, evin erkei onu otele gtrp gereksiz masraflarla ailesini ykacana, "Mslman dini ikre", dairesine getirmi. alm, alm. Kap almaz. Dayanm. Kracak. erden ses yok. Anlalan bu bar kadnlar sk sk misafir getiriliyorlar. Evin hanmnn canna tak etmi. Bu gece kapy aas gelmemi. Kap yklacak. Lokantadaki kasrgalar patlam. Bizimkiler ayakta. teki "mahalleli" uyanmaz m? Karan yok. Adamn evi. Cannn istediini gnl ektii zaman takar koluna, getirir. Bizimkiler, polis, jandarma, karakol bekleirlerken, kap en sonra alyor. eriden ksk alamalar. O da kesiliyor. Devletin ii yok, bunlarla m uraacak? Urasa ne olur? svire Medeni Kanunlu Trkiye'de birden fazla kadnla evlenmek resmen yasak. Dinleyen kim? Kyde herif mam nikh ile, kesesinin yettiince "Avrat" saysn arttryor. O tek kadnla yetinen, ekmei kt zrt kyl. ehirde ise, kran krana. st tabaka salonlarnda "Parti"ler, sabahlara dek srer. Evli burjuva erkek, yannda altrd kz ve kadn kadar saysz diiler harasnda kiner. O, fukara iidir bir tek, can yolda kadn karmaktan rken. svire Medeni Kanunu buna netsin? Ekonomi Kanunu hkmn srdrr. Suriye yneticileri byle dnm olacaklar. Herkesin anahtar deliine gz dayal Devlet'le nasl olsa i olacana varyor. Paras olan dd alyor. Savc m? Karakol mu? Sust baskn m? Bunlar, "rvet" ve "nfuz" ve iltimas" ve

"maden'i hs"n kullanmasn bilmeyenlere, sra savmak iin uygulanr. Ara sra da, Kanunu Medeni "hamamnn namusunu kurtarmak iin", kimi kk burjuva gnahlar "Hr Basn"a srm havadisleri olarak sunulur. Karlar, kocalar kamuoyuna sergilenip rezil edildikleri ile braklrlar. Hayat yolunca gider. Suriye Sosyalizmi o eytan' deli edecek vr, zvr kii ilikilerine dkn grnmyor. nsanlarn, akacak kan gibi damarda durmayan, kontrol edilemez "Hrriyet"iklerine dokunup, allm "Birlik"lerini tedirgin etmiyorlar. Ya "Sosyalizm"? Onu, orak, geri lkenin byk ilerine komular. D Ticaret, bir avu vurguncunun dviz kaakl ve "Trk Parasnn Deeri"ni sfra drme mekanizmas olmaktan karlm. Milletletirmiler. Bankalar, Sigortalar, byk Emlk ve Akarlar, byk letmeli Sanayi, Ticaret devletletirilmi. Toprak yerine gre 200 dnmden yukar bir kiinin mal olmaktan karlm. Ne yoksul, kk insancklarn maskara "Hrriyet"ikleri bo yere "gnahklar"a evriliyor. Ne ba alnamayacak, yerine daha iyisi konulamayacak srndrc giriimlere ukalaca karp yn "Birlii" Parababalar'na yem ediliyor. teki Arap lkelerinde nelerin, nasl yapldn grmyoruz. Arap Dnyas'n Suriye tepesinden izlemek, genel yarglar iin ar aldanmaya kap amayacak grnyor. slmlk, Arap Toplumu'nun, lkel Sosyalizm'den Snfl Medeniyet'e geii idi. Bu geie nc, btn kurumlar ve kurallar ile Mekke ve Medine Kentleri oldu. Ama, slm Arap, "Cenneti kllarn glgesinde" bulan keskin inancn lden telere karr karmaz, Mekke de, Medine de, ancak paras olanlarn mrlerinde bir kezcik urayacaklar birer ssz trbeye dnd. Kanun kklerinde (Kuran'da, Hadis'te, Snnet'te ve ilh.) her soyut geliim iin, sonuna dek, Mekke kentinin "cmi mmet"i [btn halk], Medine kentinin sayl doktoru, lems, etken gsterilmekten uzak dlemedi. Ama, zamanla, daha "Hlefy'i Raidiyn" (Mutulanm Halifeler) ann yarm yzyl doldurmayan sonlarna doru, Mekke ve Medine dnya ilerinden fiilen uzaklatrld. Mslman Ortadoksluu ile azck kafa tutmaya kalksa, topa tutuldu. Orta Yol, slm ordularnn Irak, ran, Suriye blgelerini almasyla alr almaz, Hicaz llerinin Umman Denizi'nden akp gelen Hint-in mallarna transit oluu bitti. Mekke-Medine Kervansaraylar, suyu ekilen kuyular gibi kuru-

du. Ve bir ka 10 yl iinde, Byk Dnya Bezirgnlnn antika snanm arklar yeniden yaylanp, ilemeye balad. Gney ve Bat Arabistan kylarnn Umman alveriinde nbetleri geti. "Zinnureyn" (ifte Nur'lu: Muhammed Peygamberin iki kzna damat olmu), cennetle bu dnyada mutulu Osman Halife, Cumhurbakanln, kkten bal olduu Mekke'de aristokratlam "Kurey" tefeci-bezirganl kodamanlarndan Ebu Sfyan dl emrine yatrd. Merkez, hl Kutsal ifte Tanr Kentleri Mekke-Medine mi? yle olsun. Antika byk Yakn Dou Uygarlklarnn (Irak ve Msr'n) kavak noktas Suriye idi. Merkezden mi valilikler atanacak? Olur. Ancak valiler "Mellifetil Kulb" denilen, aylklar ancak iddetli mer bnil Hattp (Oduncu olu mer)in kestii parayla mslman edilmi Kurey tefeci-bezirgan sllesinden seilmeliydi. Seilmedi, Muhammed Peygamber'in en sekin, en gvenli "Eshab" (Koruyucular) ve "Ensr" (Yardmclar) arasndan yzde yz lkc bir mslman snanmna m verildi valilik? Onu, daha ayann tozu ile gittii yere varr varmaz, CIA usul "Ntralize" etmekten kolay yoktu. rnek istenirse, en rezil trajedisi apak. Osman, kimsenin itiraza cesaret edemedii salam mslman otoritesini, boaltlm Msr Valilii'ne atyor. Adamn eline de, yazl tek szckl bir yetki belgesi veriyor. Belge "Kufi" yaz ile noktaszdr:

szc noktasz olduu iin, istenildii gibi okunabilir. Tabii Tanr Elisi Halife'nin vali olarak yola kard insan iin, gittii yerde onu karlayana verecei buyrultu ancak, "Onu kabul ediniz" anlamna gelmek zere: "Fakblh" olabilir. Yani, noktal Arap harfleriyle:

olacaktr yetki belgesi. Osman Halife'nin drt yann sarm Kurey tefeci bezirgan aristokrasisinin okur yazar ajanlar bu szc en hoa giden biimi ile noktasz yazp Osman'a gsterir ve imzalatrlar. Yetki belgesinin zarflanmasn da Halife yapacak deil a. O imzasn att. Yeter. Tefeci bezirgan ajanlar bu i iin biilmi kaftandrlar. Noktasz imzalattklar yazy, sonradan bir tek sinek pislii

kadarck fazla noktayla noktalarlar. Birinci " J " (fe) harfiyle, nc noktal : (Fak) " (ka) harfinin noktalar, bata olduklar gibi katlr, "j " bir (fe) olur. nc okunur. " iki noktal " J " yaplr, " i W istedikleri, Doru. Ancak, tefeci-bezirganlarn

adamlar olmayan, hak yemez, doru mslman Valiyi "faka" bastrmaktr. "Fak" 4. harfin noktalarnda kurulur. "Fakblh" szcnn drdnc arapa harfi ortada be: "-*" olarak yazlr: Yani, be entiinin altna bir tek nokta konulur. Ajan halife katipleri o alta konacak tek nokta yerine, entiin stne iki nokta yerletirip, "-*-"yi "-*" yaparlar. Ne olacak ha bir sinek kakas olmu, ha iki; bu kaka nokta ha alta gelmi; ha ste... sanlacak. Belgede (Be)nin, " - t " (Te) olmas ise, yle masum "yanllk" olamaz, nk anlam bsbtn korkun bir terslie girer. O basit nokta oynat ile: "Fakblh" (Onu kabul ediniz) buyrultusu, birden: "Faktlh" (Onu ldrnz!) idam emrine dner. Hibir eyden kukusu bulunmayan ve elindeki yaznn metninden ok Msr gibi muazzam bir Firavunlar dnyasna Vali olmann sorumluluunu dnp, ezile ezile yola kan yeni Vali, besbelli, mer Halife'nin bir eek ve bir klesiyle nbetlee am yoluna girii kadar idealist yalnzln ve alakgnllln omuzlarnda tayarak Msr'a varr. Orada, Antika Saltanatlarn atafatl beki kpeklerine, elindeki Halife buyrultusunu sunar. Bekler, okusunlar. Okurlar. Ve tabii daha nce Kurey Tefeci Bezirgan Kodaman parayla din deitirmilerince el altndan doldurulmu da bulunduklar iin, Halife'nin, bu gelen adam ldrmelerini istediini anlarlar!.. Hicaz nere, Msr nere? Hele o zamanlar kervanla haftalar, aylar sren bir uzaklk. Kim soracak buyrultunun asln Osman Halife'den? Hele niin sorsun? te eldeki yaz, ak seik: "Onu ldrnz!" buyurmu. Saltanat Beki Kpekliinden yetimi Msrl Kap-Kapkullar iin, byle "Siyaset Hikmetleri" olaanst olaandr. Hicaz'n, belki entarisi yrtk, sar eksik, yaln ayak hrpani Arabna m acyacaklar? Kendisini Vli diye gnderilmi bilen Muhammed'in sdk dostunu orackta yatrp boazlyorlar. Sonra "Yanll" renen Zinnureyn Osman Halife'nin, Valinin "kabul" edilecek yerde "katl" edilmesine pek hayfland rivayet olunur. mer Oduncuolu gibi kat deildir Osman. Uysal

m uysal, yumuack yufka yreklidir. Belki de farkna varmakszn ilenen cinayete alet olduu iin oturup alamtr bile. Ancak, "yazlan bozulur mu?" Sorumlusu nereden buluna? Demek, ihtiml rahat okusun diye, iyi dilekle birisi belgeyi noktalam. Alta bir koyacakken, naslsa ste iki nokta atvermi. Ne bilsin? Byle cahillikler ok o zaman. En lim geinen Hicaz Arabi doru drst okuma yazmay beceremez. Koca Muhammed mmi [okuma yazma bilmez] deil miydi? mzasn bile mrnde bir kezcik kzarak zorla zktrmt. teki kullar nasl "Hatadan slim" olurlar. Ve Kurey'te yllarca mslmanlara ikence yaptrm, Muhammed'in plack ayaklarna batsn diye yoluna "habln min meset" dikenleri dktrm, Mekke ka Ebubekir'le saklandklar maarann kapsn rmcek rmese, bir gvercin yuvasna yumurtlamasa, Muhammed'i atr atr ldrecek olan Mekke'nin azgn tefeci-bezirgan parababalar ve para tanrsnn kullar.. ldrlen Valinin suu varmca yerine kendi adamlarn yollatrlar. Ho, gidenin sonu iitildikten beri, hangi sadk Muhammed mmeti'nde Vali olma istei, cesareti ve gc kalrd ki? Bu mekanizma ile, taze slm Cumhuriyeti'nin, saman alevi abukluu ile tutuverdii tm Antika Yakndou Uygarlklar alannn kilit noktas olan Suriye'ye, nl slm dman Ebu Sfyan'n olu Muaviyye "am Vlisi" olarak yerletirilir. slmln temelden din, toprak ve toplum devrimleriyle ele geirdii koca mparatorluklarn, her satlkla ve rezillie anak tutarak geinen eski devlet kadrolar, olduklar gibi, henz "Devlet" nedir bilmeyen Arap Fatihleri'ni drt bir yanlarndan kuatrlar. Muaviyye gibileri ise, yle Medeniyet "hazr mezar"larnn, daha var m diyen "bayat lleridirler. Birka on yl iinde, halk ve devrimci slm Cumhuriyeti, it dalam keiye dndrlr. Drdnc Cennet'le mutulanm son Halife Ali, kendi som lkc alakgnlllnn ve saf, ocuktan masum yiitliinin, tefeci-bezirgan mihrab nnde kurban edilir. Tm dl, Muhammed Peygamber'in onca sevdii ocuklar, Ali'den daha ocuk Hasan-Hseyin'ler, Kerbel llerinde kana boulup kklerinden kaznr. Tefeci-bezirgan Medeniyet Tarihi'nin dedii olur. Usuz bucaksz slm toplumunun ilk tam snflam devleti: "Emeviyye Saltanat" kurulur. Bu saltanatn bakenti (artk ne Mekke'dir, ne Medine), bizim imdi uzandmz, tannmaz "Hr ve Birlik" mer-

kezi am'dr. Sonra Irak'ta Badat Halifelii bir Ortaasya "Barbar as" ile sahneye kt zaman bile, Suriye'den kaan bir Emevi ocuu spanya'da baka Emevi-Endls Saltanat'na maya olacaktr. Suriye'nin, am'n slm Tarihi'nde yeri bu denli derin ve etkendir. Kendi ne denli kk, orak olursa olsun, Suriye ve am, slm dnyasnn evresinde dnd vazgeilmez mihveri [ekseni] olarak kalacaktr. Onun iin, bugn, slm Dnyas'nn geliimine Suriye'de toptan bak, slm Rnesans zerinde olduka genel bir kan edinmeye yarayabilir. Suriye hal en alakgnll slm mmeti derleyicisi rolne sadktr. Baas Partisi'nin Suriye'de iktidara gelen kadrosu, kendisini bir "Parti" bile saymaz. Bir Parti Fraksiyonu (Hizb'l Baas) sayar. Kongresi; bamsz bir lke rgtnn deil, "Rejyonal numun toplantsdr. nsan elinde olmayarak dnyor. Bir de kendi topranda kendi partisine kar "Provokasyon" yapt karara alnm bir iki kiinin, kendi lkesinden kap snd yabanc diyarda, laftan baka en ufak bir faaliyeti gzkmedii lkesi stne, gkten zembille indirilmi en aslna uygun "Sosyalizm" ve Parti Otoritesi almlarna girii gz nne getirilsin... yapmak isteyen lkc inanmlarla, serven merakls, apolet dkn "Sosyalizm" zenilerinin ayrd besbelli. (blgecil) Baas Fraksiyo-

17.6.1971 (Perembe) BAAS "Girit'in Rejyonal Kongresi": derdi byktr, yaynlarnn onu hi amayalm." "Yolda Hfz'al 8-14 Mays gnleri a m ' d a toplanm "Baas Partisi'nin V. rgt Esad", askerlerin ksaca "Faryk" (Tmgeneral) diye rpertisi sakl bir sayg ile andklar, en ktpiyoz sivil istihbarat memurcuunun Allah deil ya, o da bizim gibi insan diye and insann rna giriyor. Hfz, d grnnde darbe ile gelmi bir asker iktidar. Ama, belgelere ve gidie baklrsa, Baas'n daha nceki yndan kopuk, zlgt, kendini "Faryk". Hfz'al Esad adna yaplan i siyasi devrime: "1970 Kasm 16 Hareketi" ad konulmu. Bu "Hareket" d biimi ile bizim "27 Mays 1960 Hareketi"ni andryor. Daha nceki Baas klii: 1- "Manevrac zihniyet", 2- "Hkimiyet dayatma ruhu", 3- "Partiyi halktan ayran engel"... olarak damgalanp ortadan kaldrlyor. Partinin karakteristii tam diyalektik tez ve antitezli: "Aslna en uygun (otantik) Birliki"dir. Burada hareketle ey birletiriliyor: 1- Yn, 2- Parti, 3- ef... "16 Kasm Hareketi"nin prensipleri o denli net ve kesin. O prensiplerden, 6 ayda karlan ve sistemlice uygulanan pratik Politika ve rgt sonular yledir: 1- "Halk Meclisi'nin biimlendirilmesi": Yani, Hareket, en soysuz Parababalarnn bir sra Otorite Fosilleriyle perde ardnda kurduklar en pisi pisine vurguncu Burjuva Parlemantarizmi, palavra Mantarizmi deildir. Sosyalizm ruhuna uygun Halk Meclisi'dir. Bylece, ktidar, ne Parababalarna memleketi ucuz pahal satmak iin Milleti yalan dolanla kandrma aracdr; ne kenbeenmi eilimini temizliyor

dilerini Halktan, hatta kendi Parti militanlarndan stn sayan, kokumu kkburjuva ne oldum delilerinin zart zurt etme, politikay soysuzlatrc ark kurnazlklar canbazlna girime gerizidir [lamdr]. Ak yrekle, Suriye Halkna gven vermek, balca amatr. 2- "Hfz'al Esad'n Oybirlii ile Bakanla seilmesi": Her askercil vurutan sonra, kapkullarnn sinsi balar eilir. Gidene "Beyim!", gelene "Paam!" der. Faryk'n durumu yle grnmyor. Modern rgt demek; modern lider ve ef gveni demektir. ktidara gelmi Baas Fraksiyonu, ne otorite dman, ne otorite megaloman olmayacak bir ef aramtr. Hayale kaplmyor. Onu, u anda "Hfz"n kiiliinde buluyor: a) Aka "Kitle derlenip toplan" iin bir soan ba, bir at kellesi aramyor. Bir "ef" gerektiini dnyor. Hfz, Baas realistlerine gre: "Snanm militan"dr. Ismarlama, yahut geliigzel, zpkt "lider" tasla deildir. (nsan, u yemek yemeden yaamay bir becerebilse... Sanrm br dnyaya gitmeden bu mutluluk kimseye ve bana da nasip olmayacak. Sivri, batc bak ile Pas-Yeen kapm at: "Hocam.. yemee..." Ve kalkyorum. llllah. Gene ne yiyeceim? Grmeden midem bulanyor.) b) Gene Hfz: "dare'nin kararlar ile, idare ile birlikte etki tepki gstererek ie sokulmutur." Bir kritik anda, bir ahbap avular klii iinde baa frlam deil; karlkl gvenle, eni konu lle tartla atanmtr. Onun, iktidarn garantiye alr almaz, herkesi silkerek, diledii vurgun ve vur patlasn al oynasn havasna kayamayaca, Kongre "Rejyonal Direksiyon" [blge ynetimi]unun u satrlarnda okunabiliyor: "Onun Parti otoritesi altnda ynlarn derlenip toparlan demek, demektir. Direksiyonu evresinde derlenip toparlanmas

Onun iin Kongre, bir yanda Hfiz'al Essad Yoldaa kar besledii gvenden ve te yanda, lann, rak, onun otoritesi altnda derlenip toparParti evresinde derlenip toparlan olduundan yola ka-

ef prensibini kabul eder."

Bu deyim, diktatr kii frlamalarnn nn keser ynde, ne yaptn bili dilini andryor...

3- "Arap Cumhuriyetleri Birlii"nin kurulmas, nc sonutur. Burada artk, efin de rol kendiliinden, kendi sonunu belirlendirmi olur. Ezeli ef, klna dokunulmaz Tabu adam tapnc yok. i Snf, Tarihte, Kapitalist ve Emlk Sahibi snflarn kaldrd gibi, kendi kendisini de Yce Sosyalizm konanda kaldracaktr. Baas efleri, o denli arta urta ve uzun vdeye kalmyorlar. Daha balarken sonlarn somuta hazrlyorlar. Ama, Deimez ef tapnc yaratmak deil, Arap Kollektifi'ni bugnden yarna yaratmaktr. Herey, en namuslu Sosyalist prensip ve ahlknca, Arap Birlii denizine dklp orada eriyecektir. Arap Birlii, Arap Kollektifi ise, gelmez ayn son arambasna atlm bir sembolik ta kaama ve ikiyzll deildir. Kii olarak her gerek sosyalist kiiliin zledii btn iinde erime mutluluu, gn belli giriilmi aksiyondur. "Arap Cumhuriyetleri Birliini Biimlendirme" ikircilie yol brakmayan Sosyal temel iindir. Bu temel: "Arap Birleik Sosyalist Toplumu"nu kurmann ilk admdr. Rejyonal Direksiyon gevelemiyor. Btn yapacaklarn kalem kalem doruca saydktan sonra, kendisini: "Tarihcil militan Hareketi" olarak belirtiyor. yle bir Hareket olarak, "Sosyalist Arap Baas Partisi"nin misyonunu bir daha zetliyor. Bu kutsal Tarih grevi, tarihe kazk akmak deildir. u anda 3 basamakl dnce ve davran grevlerini nce genel olarak "Ynlar nnde", sonra zel olarak "Emeki ynlar nnde" yemin ederce boynuna bor alyor. aama yle sralanr: 1. Basamak: "Arap Cumhuriyetleri Birlii". Arap dnyasnda hereyden nce, tefeci-bezirgan ekonomi ve toplum ilikilerinin en son soysuzlamas demek olan Lokalizm (yercillik, blgeci dar kafall) ve derebeylik danklk kalntlar hemen yok edilmelidir, Bunun hemen yaplabilecek ilk aamas, Petrol Parababalarnn Emperyalist casus alarna ve zorbalklarna yerli beinci kollar kurabilmi kimi szmona "bamsz" eyh-Kral-Emir adl dzenlerin katr tekmelerini kkrtmamak iin suples [esneklik] gsterir. Onlar da geri braklm, hor grlen byk yoksul Arap ynlar adna insafa ve anlaya arr. Petrol milyarderleriyle, Islm Sosyalizminin yumuak lk ekiciliinden yararlanarak, ekonomi ve kltr balarndan hem kendi ynlarna dayanak aryorlar, hem o Kutsal Heybetler ar-

dna

saklanan

gereklerden

habersiz,

artlanm

derebeylik

mahkumu teki Arap ynlaryla kprler kurmak, scak slm kardelii kaynamalarn buzlatrmadan, kutuplatrmadan uyarmak, kazanmak eilimlerini gelitiriyorlar... Bu strateji ile, imdilik ve hi deilse: Emperyalizme ve derebeylie kar az ok direnerek isyanla domu, herbiri kendisine gre az ok "sosyalizm" szcnden henz rkmez grnen taze "Arap Cumhuriyetleri" arasnda, derhal Birlik kurmay pratik ve olaan buluyorlar. Hemen giritikleri Arap Cumhuriyetleri Birlii'ni, "Tm Arap birlii" yksek aamasnn elik "ekirdei" olarak tanmlamaktan ekinmiyorlar. Bu Taktik, belki u veya bu "Cihangir Hkmdarlk" kuruntular Emperyalizmce okanan, kendisinden habersiz derebeyinin de ryalarna ho geliyor. Daha iyi ya. Baaslar ayk ve gerekidirler. Maksat illaki u veya bu geri, zalim adamla mz karmak deil, elden geldiince o gibileri de ortak dmana kar, bir Mslman cephesine ekmek. Vakit, insan ve g kazanmak. Kimi taratorlu "Devrimci"lerin kktenci kurusk bbrlenmelerine bu strateji ve taktikler dokunurmu. Better olsunlar. Her gen silahl glerin nde gittikleri Arap Sosyalizmi, strateji ve taktik aamalarn, bir gsteri edebiyat olarak ele almyorlar. Yollarn bulmular. Ne yaptklarn biliyorlar. 2. Basamak: "gal edilmi Arap topraklarn kurtarmak". Aslnda, aktan aa "Arap Cumhuriyetleri Birlii" de, hatta "Tm Arap Birlii" de, olsa olsa Emperyalist maas "Sahyani"lerin, (Siyonist) istilclarn zorla, hile ile, parayla ele geirdikleri yerleri "hals" [kurtarmak] etmek amac iin en muhakkak ve emin bir "Ara"tr.

18.6.1971 (Cuma) "gal edilmi Arap Topraklar" deyince ne anlalr? Kuku yok, bu deyim iinde iki tip "Arap Topra" var: a) Filistin ve 67'den sonraki igal edilen yerler b) Hatay'dan Umman'a; Acemistan'dan Atlas Okyanusu denizine dek, kapann elinde kalm Arap-slm topraklar. Bu sonuncu durum zerine ak bir formlasyon olmamakla birlikte, derin bir eilim gze batyor. a) Filistin: Arap dnyasnn Sava Bayra Filistin olmutur. Baas Sosyalizmi, Filistin davasn, btn gal edilmi Arap topraklar dnda grmyor. Son Kongre Filistin Dvsn zmlemeye girimek iin tek asgari n art ortaya koyar: "gal edilmi tapraklarn btnyle boaltlmas. nk: imdiki aamann dolaysz hedefi topraklarn kurtuluudur ve uras teyit edilir: Bar yok, mzakere yok, tanma yok, igal edilmi Arap topraklarndan bir parmak yeri bile brakmak yok." Bu art yerine gelmedike, Baas Suriye'si: "Gvenlik Konseyi kararnn ye eilen her projenin ve Filistin dvsn bertaraf etmeeder." reddedilmesini tavsiye

Filistin evresinde Msr'n Sin ve Gaz [Gazze] topraklar, rdn'n Yordantesi topraklar; Suriye'nin Golan Tepeleri de srail igali altndadr. Bu yerlerden "bir parmak toprak" braklrsa, ardndan nelerin gelecei bilinmektedir. Siyonizm, Habeitan'dan Frat'a dek uzanan yerlerin, (Osmanl Padiahlarnn deyimi ile: "Bir irs vel istihkak") srail oullarna dedelerinden miras kalm mal olduunu, hi saklamamaktadr. Tarihte Sam oullar Airetlerinin btn cirit attklar yerler: srail'in olacak. Ya Arap? O da Sam olu deil mi? Filistin'den baka yerde (binlerce yl nce!) naslsa tutunduklar grlmemi ve oradan bile (binlerce yl nce!) sklp (Bbil'den spanya'ya dek) atlm ve dnya edebiyatnda "Srtk Yahudi" diye alay konusu edilmi bulunan srail oullar, imdi dadan (yeryznn bin bir bucandan, Emperyalizm Parababalarnn eliyle toplana toplana, o da, hepi topu

1.5 milyoncuk) getirilmilerken, Filistin'e smyorlar. Filistin iinde, imdiki Arap dnyasnn btn topraklarnda binlerce yldan beri aralksz yerleip oturan ve Evrene en byk Orijinal Medeniyetlerden slml vermi yz milyonlarca kalabalk ve hepsi "Sam oulu" bilinen Araplar, neden finans-kapital zpkts, dzmece Sam olu, bilmedii braniceyi zorla renerek kendisine sahte Sam oullar nfuz tezkeresi kartmaya uraan bu yapma, uydurma srail mirasyedisi servenciye kendi ana baba yurtlarn buyur etsinler? nk, Emperyalist Aalar, Yakndou petrol irketlerine srail Devleti adl bir beki kpekii semi. Eer Emperyalizm, sahiden Yahudiye acdndan yapsayd, niin ilk Siyonist projesinde teklif edilen Arjantin topranda bir yurt salamad. Filistin'e getirilen be ven, bir ka yz bin zavall Yahudi, niin azck biti kanlannca dadan gelip badakini kovan haydutluklara kalkt? Siyonizm'in ncs Herzi, daha "Siyonist Hareket"in kurulduu 1897 ylndan 2 yl nce, 1895 yl, Filistin'deki Araplar yok etmek iin, u alakca sinsi haydutluu, yazl plan olarak nermiti: "Varlksz (yerl') halk isiz brakp almadan yoksun ederek snr dna incecikten atmak (subtiliser)."

1919 yl Weizman, Filistin'i: "ngiltere'nin ngiliz olduu denli Yahudi" yapmak amacn yayd. Yahudileri (ama zrt ve kkburjuva Yahudileri) Faizm demagojisi ve Alman isizlikten, alktan biraz kurtarma kumar uruna frnlarda yakan Nazilerden, Yahudilik "rasizm" (rklk) dmanl m renmeli idi, yoksa, bugn Bat Alman rtl Naziler ile ldrlm Yahudilerin diyetini dilenerek yaptklar rezil anlamalarla rklk m renmeli ve retmeliydi? te II. Enternasyonalin szm ona "Sosyalist" "Kocakarlarmdan srail Mapoi (Sosyalist) Parti Lideri ve Babakan Bayan kaplumbaa suratl Golda Meir, srail gazetesi "Lamerhov"a 22 Nisan 1969 gn yle diyordu: "gal edilmi yerlerin ahalisi ile ilgilenmemiz gerektiini dnyorum. kendi Bununla birlikte, o ahaliden onbinlercesinin srail'de aZira, srail, yle urar." davranmakla yitirmek tehlikesine ltrlmas fikri rahatm karyor. Yahudi karakterini

Arap dnyas btn bunlar biliyor ve adm adm izliyor. Emperyalizmin en ince hasapl, "insaniyet" maskeli, en itil ve sinsi

en son biimi ve haddi olan Siyonizm, Yahudiyi kendisine akn bir maa ettike, Yahudi ile konuulacak hibir ey yoktur. srail, ne petrol irketlerinin genel strateji plnna giren: Frat'tan Habeitan'a dek (Osmanl'nn, donunu balayamaz durumda iken, Almanya Emperyalizminin "Panturanizm" raksna ve ngiliz Emperyalizminin "Panislmizm" haiine dadandrld gibi) bedavaya Cihangirlik gsterili (frenginin beyinde lm an: Paralizi General) megalomanisinden yakasn kurtarabilir, ne "incecikten" isiz ve a brakmak yemedi mi, silah zoru ve bin trl provokasyonla snr d ettii yerli Araplar yeniden Filistin iine alr, ne Filistin ve igl yerleri iinde her gn hakaret, yoksulluk ve lmle gz gze getirip ezdii Mslman ve Araplara yaama hakk, insanlk hakk tanr. Bugn "rklk", "faizm", "nazilik", "frankoculuk" ve benzeri zorba dzenler, onlar icat eden, insanln bana bel eden Parababalar (Emperyalizmin temeli finans-kapital) tarafndan bile aka aza alnp savunulamyor. Dnya i Snfnn ve Smrlen Geri lkeler Halklarnn bilin-rgt ve diren dzeyi o denli geliti. Irklk o denli mahkm bir kuduz kpektir. O kuduz kpein srp kudurttuu Siyonizm rkl, azck kendi bana dnebilse, Parababalarnn "tavana ka, tazya tut" deyilerini olsun grrd. srail Devleti 1948 yl uyduruldu. Ayn 1948 yl "Evrensel nsan Haklar Deklarasyonu" yaynland. Ona ramen srail siyonizmi durdu mu? 1967 Hazirannda uydurma provokasyonlarla Arap dnyasna saldrd. O bir haftalk Nazi usul "Yldrm sava" ile iin ban balayvereceine, efendisi Emperyalistlerden cret almt. - Gvenlik Konseyi ayn hafta srail'in kaplad yerlerden ekilmesini nerdi. 14-6-1967 gn ve 237 nolu Gvenlik Kurulu karar sureti, igal edilmi topraklar brakmak zorunda kalm sivillerin yerlerine dnmelerini srail'e tledi. Siyonizm dinledi mi? Hayr. - Birleik Milletler Genel Asamblesi 5. zel Oturumunda, 22. Baya Oturumunda ve sonrakilerde ayn dileini tekrarlad durdu. srail, igal blgesini halka cehennem etti. - "nsan Haklar Komisyonu" 24. Oturumunda (ubat-Mart 1968) Ekonomik ve Sosyal Konseyden yetkili olarak, srail'in n-

san Haklarna tecvz ettiini belirtti. 27-2-1968 gnl karar ile, yurtlarn brakmaya zorlanm snganlarn geri dnmelerine srail'in izin vermesini istedi. srail aldrmad. - Komisyon 8-3-1968 gn: gal ettii yerlerde Arap evlerini canavarca yakp ykmay durdurmasn srail yetkililerinden istedi. Vz geldi srail'e. - Birleik Milletler nsan Haklar Deklarasyonu'nun 20. yln kutlamak zere 22 Nisan'dan 13 Mays'a dek Tahran'da toplanan Dnya Konferans, srail'in ald toprak, insanlarna uygulad zlgt (terr) nnde "derin endie"sini aklad. - Gvenlik Konseyi, Birleik Milletler Genel Sekreteri'ne, 317-1968 (no. 259) kararyla, srail'in nsan Haklarn ineyiini zel mmessille yerinde inceletmesi grevini verdi. srail brakmad. - 1969 yl nsan Haklar Komisyonu 6 kiilik eksperden (25. Oturum, ubat-Mart 1969) Anket komisyonu ("srail'in nsan Haklarna tecavzleri zerine ad hoc eksperler aksiyon grubu") gnderdi. srail ieri sokmad. Anket raporlar 26. (ubat-Mart 1970), 27. (ubat-Mart 1971) Oturumlarnda incelenip, srail mahkm edildi. - Genel Asamble, 3 Devlet szcsnden 3 kiilik zge Komisyon'u gnderdi. Komisyon 970 baharnda Arap blgesine girdi. srail'e sokulmad. - Genel Kurul'un 1970 ve 1971 normal oturumlarnda, srail'in nsan Haklarna yeni saldrlar, mahkm edildi. Bu durum, Nazi Kamplarnn Sina lnde kurulmas, kocas kaan kadna ikenceler, ocuklar avlayp yakmalar: Dnyada (Amerika U. S. ve Bat Almanya dnda) her demokratik kurumu ayaklandryor. Lbnan'n ayr cemaatlarndan din szcleri bile yle baryorlar: "armz bugn srf ve [Gazze'de] her yerde insanadr. nsan Gaz'da geenleri bilseydi susamazd." Gaz, sana kardan ulu protesto vcudun ediine katldmz ddman

Lbnan metropoliti Georges Khodre u l koparyor: "Biz buradayz, sylemeye geldik. mann hncn onu yaralarla "Ey Gaz, nk giritiin eyde gsterdiin skn, zerine atlan

arttryor, rtyor. sen

oradasn,

gz kamatrc kzolankzlnla g-

nete, ayaktasn, her yeni ac ile ykseldike, ehadetin en doru-

una kyorsun. ilsin. mular, lerin ler, rn

Sen artk gepgeni bir zindandan baka ey dene kar. Onlar, ncil-

Onlar Sina lnde olan ve kz ocuklarna cef evleri kuronlar klelie indirmek istemiler, 'Seni ln bilmeksizin senin Ve senin dedikleri gibi: yzne srgn etmek' istiyebilir-

pekl suluyor.

itibr mektuplarn gzelletirmekten bereketlenmi bir topran iyi nian

baka bir ey yapmyorlar. zerinde alnm yeni bitkiler

Senin kann, Ey Gaz, Msr'n kumlastilcnn kurunlar

sokaklarnda,

filizleniyor.

ve hi boa gitmiyor. kadnlarn yeni

Zlimler lm sarhou olmak iin iiriyorlar: eizzelerin lmden ezilEy yeni

sona varmlar ve lm dirim aras gpe gndz, utanmadan arlanmadan, "Ey sen sonra seler de, ktlemek zehirini sana [azizlerin] oluyor, anas, eizzelerin

dirilileri isyan iinde

onlar bunca gaddarlkla

evrensel bilin iinde geri geliyor.

dirildiklerini greceklerdir.

Meryem Ana, ne ala, ne dvn, zira gnn batyla dnyann kzolankzl "Ve acaktr." Irk Siyonizm karsnda Arap Kurtulu Sava bu duruma gelmitir. Ondan kim dnebilir? 'nc gnn anlar' alacaktr ve bak bundan kama-

19.6.1971 (Cumartesi) 1. ve 2. Basamaklar yle birbirinden ayrlmaz, en yakc acele gnn meselesidir ki, daha imdiden birincisine girilmitir bile. Nsr'n, bir hayli kiicil kabadaylk kokan ilk "Arap Cumhuriyetleri Birlii" Msr hegemonyas taslad iin mrl olamamt. ten Sosyalist iin, "Arap" da olsa, kimse kimseye yukardan niin baksn? O baklarn altnda her zaman maddi, mnevi bir smr veya ezi pusu kurar. Arap bunu sezmeyeceklerden deildir. alm: Bir kofluun saldrgan blfdr. ok srmedi, abuk kararlatrlan Nsrc Arap Cumhuriyetler Birlii abuk gevedi ve dald. O zlte hakl olarak Suriye ba rol oynad. Bir Nsr ve Msr tekelciliine katlanamamt. imdi tersine, giriim, yeniden A.C.B. kuruluu; doruca Suriye'den geldi. En nde Faryk Hfz'al Esad iddiasz yryor. O kadar ki, 8-14 Mays Kongresi, srf "Arap Cumhuriyetleri Birlii"ni gerekleme rayna oturtan "Trablus Pakt"na yetitirilmek iin ncelendi. Suriye Baaslar, yeni Birlie, kiicil bir hava ve heves biimi vermek istemiyorlard. "Irk Siyonistler"i her trl "Arap Topraklarndan" atmak iin, baka kar yol yoktu. Dman basit bir "Yahudi grlts" deildi. lm debeleniinde gz kararm azgn canavar Emperyalizm saldrs idi. Ne var ki 1. ve 2. Basamaklar kendi balarna yeterli deildir. Asl ama 3. Basamaktr. 3. Basamak: "Sosyalist Arap Birleik Toplumu" veya "Birleik Arap Sosyalist Toplumu" (B.A.S.T veya S.A.B.T.). Bu aamada btn Arap dnyas, Cumhuriyet olsun, Derebeylik olsun: a) nce BRLEK olacak. b) Sonra SOSYALST olacak.. Ancak o zaman yeryznde Kilikya'dan Umman'a, Acemistan'dan Atlas Okyanusu'na dek bir tek ve btn, biricik ARAP TOPLUMU domu bulunacak. lk bakta 3. Basamak bir hayl gibi grnyor. Daha Arap lkeleri iinde her yerde olumu bir Millet havas yok. Elbet "Arap Milliyetilii" en ok kullanlan terimlerdendir. Ama bu term, besbelli Bat Kapitalizminin daarcndan kmadr. Arap dnyas

dnda, bugnk Arap lkelerinden her birine Emperyalist literatr "Millet" adn veriyor. Suriye'de kim yayor? "Suriye Milleti". Lbnan'da? "Lbnan Milleti"... ve ilh. diye, Biricik Arap Toplumu'na yaktrlan geni corafya alanlar zerinde, yalnz doudan batya doru dizilse: 1) Irak, 2) Suud Arabistan, 3) rdn, 4) Suriye, 5) Lbnan, 6) Filistin, 7) Msr, 8) Sudan, 9) Libya, 10) Tunus, 11) Cezayir, 12) Fas, 13) Mauritanya.. gibi ka lke saymyoruz? Bunlarn arasna, en zengin Arap "Petrol Devletleri" diyebileceklerimizden en nlleri arasnda Kuveyt'ten sonrakileri u anda ben bile (yetmiine gelmi, 50 yl Osmanl-Trkiye politikasnda har vurup harman savurmu ben dahi) doru drst sayamyorum. Ya teki Osmanl trajedyasnda dillere destan olmu uzaklk, gidip de gelinmez cehennemcil lm topra, zenginlii "Seyl'i Arem" [Seba ehrini ykan sel felaketi] Tarihcil Devrim bendi dnda hi duyulmam, ama, (Seyl'i Arem'den beri) ne dram, ne n alkanmaktan geri kalmam bulunan Yemen diyar? Hani, bu Yemen'in Osmanl'ya (tabii ngiliz fiti ve eitli Emperyalist silah ile) ikide bir kk sktrm eyh'i nerde? Btn stanbul'un Hapisane Klhanbeyleri hl heyecanl bir lk atmak istediler mi: - Yetiii! Y, mm Yahya!" diye barrlar. Bylesine halk diline inmi bir otoriteli yerin, Msr'la Suud Arabistan'larnn karlkl tutum almalar olmasayd, eyhlikten (Krallktan!) Cumhuriyete bir ihtillle getiini bile oktan unutacaktk. Yemen denince btn bildiklerimiz, Muhammed ncesi Mekke'ye o dorultudan bir "Eshb' Fl"in (Fillere binmi orducuk olmal) geldii. Mekke neredeyse teslim olacak. Byk felaketi hibir g nleyemiyor. Derken, bereket Kuran'dan reniyoruz, "Elem tere keyfe" surecii, hal dn ezberlemiim gibi, anlatt btn dehetinin canll ile taptaze belleimde yayor. "Grmedin mi Tanrn Fil Kiilerine nasl etti? Onlarn tuzaklarn sapttrmad m?" Kuran'n gzel, bin yllarca eskiliine ramen bayatlamam serbest nazml iirini burada bir daha tatmadan geemeyeceim: "Elem tere keyfe feale Rabbuke bi eshb'l Fiyl?" "Elem yeca'l keydehm fi tadzlyl?" "Fe ersele aleyhim tayren ebabiyl" (Ve Tanrn onlara kar Ebabil kularn gnderdi) "Termiyhim bi hicaretin min Sicciyl" (Onlara Sicciyl talarn attrd).

imdi zerinden iki bin yl akn zaman gemi bu Mekke'ye saldr, sanki Antika alarn tanklar olan Fillere kar, gene o zamann uaklar yerine geen Ebabil kular, azlarnda, havadan yere atlan fze benzeri Siccil talar. Yadryorlar ta... Tevekkeli demez Trkiye'nin sofu Trk': "Kuran'da olmayan yoktur. Uak bile var"... yle bir hava ve kara ordular arpyor, neredeyse. Kolay deil, btn Uygarlk ncesi Arabistan tanrlarnn Panteonlatrdklar kutsal tapnakl (Kbe'li) esiz tarihncesi Kenti (Mekke) savunulacak! Benim, bugnk dzeltilemez aklcl mantm durmuyor. Yemen'de fil bulunmasa gerek. Belki o yandan karaya km bir Habe ordusunun Filli ncleri Mekke'ye baskn yapacak. Kent kck. nsanlar ne denli yiit savac olsalar, ok yayla filin derisi delinmez. Acz iindedirler... "Ebabil kuu" nedir? Hatrmda yanlmyorsam, kimse bilmiyor. Krlangca m benzermi? ri olmas gereken "Siccil" talarn bu kk hayvancklar gagalarnda tayamazlar. yleyse nasl bir ku? Bizim eski hocalar, fazlaca kurcaladmz grnce, bouna atmasyonlarla terlememek iin kzarlar: "te, yle bir ku!" derler geerlerdi. "Siccil"in ne ta olduu da merakmza pek dokunuyordu. Hocalar anlamn bizden fazla kavramadklar Kur'an metninde anlatlan ve o beklenmedik sonucu alan talarn: "Cehennemin en kzgn yerinden alnm talar" olduu yorumunu yaparlard. - Ya, bu filleri delen ta, o kularn azlarn yakmaz myd? Bu denli saygszla artk Hocalar isyan ederlerdi: - Allah'n ii bu, Tanr iine mi karacaksn, velet! Bu azarlama beni rktmese bile, Kuran'da her yazlann hibir zaman haksz, hele yalan kamayacana gre, kk aklm daha ok yormann sonu getirmeyeceini sezer, susardm. imdi yetmilik kafamla konuyu yokluyorum. sa ile Muhammed doum yllar aras zamanlarn Arabistan l Bedevileri, hele filli bir stn dman gcne kar, cepheden sava safna girip kl kullanmann etkisiz kalacan anlam olduklar iin, bugnk "Fedayin" gibi gerilla savana girimilerdir. elikten yay bedenli, atl develi Arabistan Komandolar, kutsal kente doru ilerleyen kahredici dmann drt bir yannda "ku gibi uarak" vur ka saldrlarn yapyorlar. Kullandklar silahlarn ou "ta balta", "sapan ta", "ta grz" gibi eyler olabilir. lde bu tatan silahlar kzr, "Siccil"e

benzer. Yahut dman yldrmak iin, gerillaclar, fillerin gzlerine ta, kl, ate de sam olamazlar m? *** (Bugn Cumartesi, 24 Perembe gn uakta yerimiz hazrlanm. Kbe'ye uacaz. Bo vakitleri gevezelikle doldurma olanam daha 4 gn kald. Elimi abuk tutabilecek miyim? Grdmz insanlk, gz yaartc...) *** Sava sonu dmann dt durum udur: "Fecealehm keasfin me'kl." (Tanr onlar yenilmi ete evirdi). Bir de, Muhammed ktidara geldikten ve ldkten sonra, baka yerler gibi Yemen'de de "Mtenebb"ler (kendine peygamber ss verenler) trediini ve bastrldn biliyorum. Ondan sonra Yemen susar. smet (nn), yzbalnda Yemen'de bandan geenleri anlatr. Osmanlca, Yemen'e gnderilen bir daha geriye sa dnmez. mam Yahy, silik rneidir. Match'ta renkli bir Yemen rportaj hal yreimi paralar: dam cezal dim dik bir Arap. Yannda yaln kl cellatlar. Karsnda onun son szn dinlemek ve cezann yerine getirilmesini emretmek zere ssl tahtna oturmu nl mam Yahya'nn halefi Hkmdar. damlk, bir sahnede nutuk eker gibi jestlerle, yumruunu ska ska mam' sanki paylyor. Gren, sulu karsndaki mam sanr. kinci fotoraf: Hemen hemen herkes ayn durumda. damln da vcudu dimdik ayakta, kollar havada. Yalnz boynu stnde bir boluk var.. kafas yerde kan iinde. Bu Yemen imdi Cumhuriyet. Yemen'le Kuveyt arasnda, koca Arabistan yarmadasnn tm gney, dou kylar, Gney Yemen, Umman ky eyhlikleri, Maskat, Arap krfezi, ada, ky Emirlikleri ve ngiliz sleri ile dolu. Hepsine sorsan, kendilerini ayr "Devlet" sayyorlar. ngiliz Emperyalizmi'nin "Ebbil kular" btn o blgeleri "Bl ve Hkmet" prensibine gre: "Ke asfin me'kl"e, kymaya evirmi. Adlarn belki Entelicens Servis'ten baka hi kimse bilmez... Onlar da m birer ayr "Millet"?

21.6.1971 (Pazartesi) 20'yi akn baka baka Arap Milletleri mi var? Bat Kapitalizmi'nin vokableri [kk szlk] yle istiyor. Ama, btn bu usuz bucaksz Arap dnyas kendisini yalnz ve ancak "Muhammed mmeti" sayyor. "Innemel mslimne ihve: Kuku yok mslmanlar kardetirler." diyorlar. Aralarna giren Emperyalist Siyonist ajanlar, onlar arasra birbirlerine silah ekecek kertede kkrtabiliyor. Sonra hemen "karde kan dkmemek" zere hepsi birden kouuyorlar. Burjuvazi onlarn ilerinde ve aralarnda da, zellikle Tefeci-Bezirgan kkl Derebeyi elemanlarn "modernletirmek" (kapitalistletirmek) iin eli bo durmam. Ancak o amburjuvaze [burjuvalam] elemanlar bile, kendi kent ve mahallelerinde ayrcal kalmakta ekingendirler. Beyrut gibi birka dejenere kozmopolit ehirdeki zenti "sosyete kayna": Batlya benzemek iin krld halde, yksek mevki tutup politika vurgunculuklarna, Batl Emperyalist ajan olduu lde itildiklerini belki yurttalarndan bile glkle saklayabiliyorlar. Smrdkleri ve ynettikleri topraklarda yabanc sermaye ua ve gizli servis ajanlar ebekesi olarak tutunabildiklerini herkesten iyi biliyorlar. Bu iretilikleri ve aletlikleri, makyajl suratlarndan okunuyor, ssl son modaya uygun paalarndan akyor. Arap topluluklarna nerelerinden baklrsa baklsn, onlarn, kapitalist anlamyla "Millet" olmadklar, kendilerinin her zaman kullandklar deyimle: "mmet" olduklar grlyor. Arap dnyasnn btn ana problemi u noktada toplanr: Millet mi olunacak? mmet mi kalnacak? Bilince karlacak en nemli Arap davas budur. Problemi daha somut ve anlalr koyalm: Arapln Millet olmas, Kapitalizm yolunu semesidir. Emperyalist Parababalar ile "Akl Trstleri"nin, binbir kaamakl ve dolaysz yoldan, Arap-Mslman dnyasna kesip bimek ve ebediyen giydirmek istedikleri kaftan, onu adm banda, irili ufakl, birbirine drlm "Milletler" halinde blp paralamaktr. Bat Avrupa'da Cermen barbarlarn sryle Derebeyliklere blen ekonomiksosyal taban, Barbarln antika tefeci-bezirgan etkisi altnda

billurlamas idi. Kapitalizmin yapt, o billurlamalar, nce bezirgan ve Kilise yollarndan elden geldiince daha byk, mstebit krallklar biiminde az ok derlemek, sonra bu derleik krallklar yer yer kesip bierek, belirli "Vatan" ereveleri iinde, birbiriyle en kanl rekabet prensibiyle kedi kpek dvne batan kara itilmi keskin "Milletler" statsne kavuturmak, dondurmak ve srttrmek olmutur. Kapitalizmin ilk alp yrd lke olarak ngiltere, yzyllar boyu, kendisi Sko Krall'n eriterek, rlanda'y bastrarak ada btnln kurarken, Kara Avrupas'n bir tepsi iinde yenilecek brek gibi, bakla eitli samsalara [Baklava gibi dilimli bir tatl] paralamakla uram durmutur. Sonra o paralarn birini tekisiyle tokuturarak, her seferinde arslan pay kopartacak hakem olmaya almtr. Bat Avrupa dediimiz, Antika Uygarla en son varm Barbarlarn daha tesine gidemedikleri, yahut kaamadklar iin sktklar Ana Asya'nn biimsiz yarmadac nedir? Roma mparatorluu'nun adam yerine koymad birka yabani vilayeti. Bat Roma lnce, onun hortlak gibi ssz ve sapa yerlerde dolaan habis ruhu, yani Hristiyan Kilisesi bo durmad. nce Frank'larn Barbar Saltanat arlman' mparatorlatrp btn (ama ne kadarck yer?) Avrupa'y kaplamaya alt. Bu deney, sonra "Fransa" adn alacak kralla gelenek-grenek hazrlayan kiicil Devlet taslandan teye geemedi. Ayn l Bat Roma'nn hortlam ruhu, bu yol, "Cermen Hristiyan Kutsal mparatorluu" heyulasn yaratmaya giriti. O bsbtn yrekler acs yrtnmalar, debelenmelerle ortal toz, duman, kan, gzya ederek, -ilk yeryz devleri, trleri yitmi kvanodon'lar, Dinozor'lar gibi,- Dnyay (kck Bat Avrupa yarmadasn!) kaplam grndkten sonra, her paras ayr itlere, kurtlara yiysi olmu bir ilkel vcut gibi paraland gitti. Derebeyi maheri ortasnda, Kapitalist ilikilerle birlikte Milletleme prosesi de geliiyordu. Prosenin ba ngiltere idi. Modern Tarih, uzun sre, Barbarlk'tan en son kp, doru Kapitalizme gemi ngiltere ile, kapitalist geliime ramen yakasn Antika Tefeci-Bezirgan ilikilerinden bir trl kesince kurtaramayan Fransa arasnda oynanan bir satran tahtasna dnd. En sonra, kapitalizmde en ileri lke olan ngiltere, ekonomisi ile, politikas ile Napolyon zortlamasnda teslim ald Fransa'ya kar, Kara Av-

rupasi'n delik deik, blk prk, "Modern millet" denilen her biri tekinin kuyusunu kazar, acayip mozayiklere evirtti. Dou Avrupa'nn Avusturya-Macaristan ile Rusya, Akdeniz'in Osmanl ile spanya mparatorluklar, kr- kadm lenduhalklar [kabalklar] ile, Bat Avrupa (ngiliz-Fransz) mann irili ufakl paytaklar gibi ikide bir harcanp kullanld. "Modern Milliyetler" Tarihi birka szle budur. Bat Avrupa iinde, nedir Belika? Nedir Hollanda? Nedir Danimarka? Nedir Lksemburg? Ne idi hepsi Almanca konuan Prusya, Bavyera, Renanya, Bade Wrtemburg, Sax ve ilh, gibi ayr ayr "Devlet"ler? Ne idi talyanca konuan Venedik, Cenova, Piemonte, Roma, Sicilya "Devletikleri? Belika-Hollanda-Lksemburg, imdi bir kalptan km renk renk naylon nesne adl "Benelux" adyla, Fransa-Almanya kumarnda, talya'y da iine alm "6'lar Pazar>". talyanca konuup birbirlerine madik atmaktan daha yce dnya ii ve politikas bilmez Makyavel Devletikleri'nin topu talya; Cermence konuan eski Krallkklar, yeni Cumhuriyetikler ile, Serbest ehirlerle buluarak Almanya olmu. Yakndan baklacak ve Tarih iinde izlenecek olursa, Bat> Milliyetilii, dpedz bir kapitalist maskaraldr. Lksemburg "Milleti" kimdir? Onun kutsal Vatan> hangisidir? Koca dnya iinde gln kavram cambazlklar. Bugn, Emperyalizm'in, Arap dnyasna am'n ekeri kadar tatl, vaz geilemez, biricik uygarlk art olarak yutturmaya alt mmet'likten kp Milletleme yaldzl hap, Arap dnyasn, yeni-smrgecilik koullar iinde Kapitalizm kmazna sokup darmadan etmek, birletirici Sosyalizm'den uzaklatrp, birbirini yiyen bir maher halinde Emperyalizme torbada keklik klmaktr. Burgiba'nn Tunus'u, Hasan'n Fas', Hseyin'in rdn', Suud'un Arabistan', ve ilh. ve ilh. Arap dnyasnn bana rlmek istenen orabn yrtk, skk, yaman "Devlet" ve "Millet" rnekleridir. Suriye Baas Sosyalizmi, Emperyalizm'in o en son sistem oyununu en bilinlice boa karma abasnda ileri admlar atyor. Suriye'de Baas Sosyalizmi'nin en zl, doru, iyi, gzel abas ve gc bu ynde geliiyor. Kapitalizm, 19. yzylda bile ikide bir paavraya evirdii Vatan ve Millet snrlarn, 20. yzylda resmen her gn ekonomi ve politika kumpaslaryla harl harl yok eder136

ken, btn Kapitalist metropoller boyuna birbiriyle kaynatrlp Sosyalizme ve 3. Dnya'ya kar domuztopu edilirken, Arap Dnyas'na szde kutsal derebeyi "Vatan" ve "Millet" ayrlklarn (yani bugnk 20 ksur Arap Devleti anarisinin dokunulmaz ideal olduunu) yutturmaya almas, tesadf veya iten gelme inan rn deildir. Afrika zencilerini yle paralayp, Emperyalist diinin kolayca geebilecei acze, provokosyona ve kanl servenlere srklyorlar. Mevcut finans-kapital ajan Arap devletlerinde en ufak bir ileri gelime, iten dtan belirir belirmez, Emperyalizmin yldrm abukluu ile kar-devrimci komplolar, ekonomi maynlar ve silahl mdahalelerde gzn krpmamas ondandr. Msr'a kar Fransz-ngiliz Svey taarruzu alakl, Suriye ile Lbnan aras gerginleince 6. Filo gangsterlerinin sonturlu ajanlar lkesi Lbnan'a asker karmas ve tkenmez srail kkrtma ve kan davalar ondandr. Suriye Baas Sosyalizmi'nin bu bakmdan uyankl, Arap Birleik Sosyalist Toplum parolas, baka her noktada olumlu davranacana en byk belgedir.

Ayrm IV Sofya: Yaayan Sosyalizmden zlenimler

24.6.1971 (Perembe) SOFYA Gnleri gene yitirdik. Deftere bakaym. 24 Perembe imi. Tam Alanya'dan ayrldmzn aydnm. 21.6 Pazartesi gnnn birinci saati bitmek zereydi. Ben baylmamak iin kendimi g tutuyorum. Alktan deil. Akam yemei olarak, atei allar giymi 3 Bulgar kz, tepsi tepsi yiyecek, iecek getirdiler. "Ku st eksik" dedikleri bu uak leni. Havyarndan pastasna, birasndan ikolatasna dek sayamayacam kertede ok eitli, bahar, tuzu, serinletici esans paketleri.. herey var. Ve hepsi tam benim lei srne itiham iin. Az az. nsan en tok zaman birer lokma alabilir... Benim nme den, paketlerini bize tatma samimiyetini beceren, Franszca bilir, bebesi kucanda, gen, mini etekli, epey gzel ince Bulgar "devuka"s ile, sa taraf koltuklarn ta br ucunda, lomboz cam nne oturmu, iki "trome"li, yaprak kurusu renginde "maksi"si eteklerini dven, gbekli, kalal, tam slav mimikli, tombul Bulgar "mis baklava"s. am'dan beri 3 saat sredir, 3 dakika ara vermeksizin hep Bulgarca takrdatyorlar. Anlamyoruz ama, bu sissiz, havasz, binlerce metre hava boluunda motor ve pervane grltleri stne tnemi kadn sesleri rahatszlk vermiyor. Hele gittiimiz lke dili iin, kulaklarmza byle bir ses duu gerekti. Askercil Faizm'in izmesi altnda CIA Provokasyonlaryla inleyen bir topluluk, bu "Snr ve kanundan yksek" havayollarnn kr kr kl sra kk kervansaraylarnda tannmyor. Lks bir perdeyle rtl gibi. Uak yolcusu, normal olarak vurguncusu ve kaaks da iinde olmak zere, hep Parababalar veya dlleri deil mi? t sahibini tanyor. Araya biz de karmz. Kimse farkmzda deil. Ancak, transit bekleme yerine, -al veri ihtimalimizi saklayan- giri srasnda pek mltefit grnen niformal palikaryacklar, dnmzde azck aksayan, aran kiiye hemen alayla insan srmaya alk dilerini gsterdilerdi. Hayvancl kv-

rak Antika Medeniyetlerin en yazl, antl rneini karncalar gibi ilemi bulunan Grek insancklarn, o denli zledikleri hr sosyal ortam yerine, dtkleri Anglo-Sakson tuzan ve bu tuzaa beki kpeklii etmekte uak erefi bulan kalle Albaylarn dnyordum. Nedir bu insanlarn ektikleri? ki saatte (Suriye-Lbnan-Kbrs Trkiye-Yunan-Bulgar) diye adlanm 6'sn birden uak yok sayp atlyor, uup geiyor. Hal, u snr senin, o snr benim yalann, topla, tfekle, tankla ve bu uakla savunmak zorunda braklm devletler curcunas, hepsinde ayr parayla ayr mal satma rpn: Bezirgan ekonomi! tede, Sosyalizm dnyann te birini devce sarm. "nc Dnya" m, yoksa "Geri Kalm lkeler" mi? Yahut "Geliim Yolunda Olanlar" m diye adlanmay kararlatramam 3'te 1 dnya: Kapitalist yol (sanki kalm, sanki kanlmazm gibi) mu, Sosyalist yol mu tutmal? kircilii iinde, ift mi, tek mi tutmal bulmaca oynuyor. Birden dii Bulgarca kesildi. Maksili ve gbekli "balgarski" hatununun rahatlam mjdeli sesi uan bask tavann deldi gitti ufukta gz krpan kzartl yer klarna doru: "Dabroveer Soof>ya!" Bizim Kayserili'nin "Okur yazar deilim ama..." dedii gibi, ben de, Bulgarca ne denli bilmezsem bilmeyeyim, bu iki szcn anlamn kavramaktan geri kalmadm. Bulgar kz, kim bilir nice zamandr ayr. Suriye l iklimine dt Bakentine birden kavumann sevinci ile onu karanlklar iinde bir nokta olan uan darack koltuundan selamlamt: "-Tnayd>n Sofya!" yahut: "yi geceler Soofiya!"... Bu dilee kaplmamak kimin elinde? Bulgar sosyalizmine, Sovyetler dndaki btn teki sosyalizmlerden daha ok gvenmemek elden gelmiyordu. "Demir Perde" denilen btn baka Avrupa Sosyalist lkeleri, sanki sraya girmie, Sava sonu eyrek yzylnda, arka arkaya tkezlemi durmulard. t kmayan, hi falsosuz sosyalizmi kurarken reklamn bakalarna yaptran, kendini dosta dmana kabul ettiren biricik "Demir Perde Gerisi!" lke Bulgarya idi. nk Bulgar Sosyalizmi, II. Enternasyonal'dan beri dzgn kongrelerini ya-

pan, her trl provokasyonlara, sapklklara, Tsankof canavarl lsnde kanl katliamlara ramen, inancnda bir an bile gzn krpmam, yzde yz yerli mal olmay bilmi, en alakgnll bir devrimci sava vermiti. Muazzam Endstri Proletaryasnn ordulardan kalabalk, varlkl, diinden trnana rgtl bulunduu koca Almanya'da, Nazi dzeninin Rayhtag'lar yakt, adm banda adam yedii gnler, Alman azgnlnn son kertesine varan Prusya izmeli, kanl faizme kar hemen hemen tek bana, lm yumruu ile ite kaka, nc Entemasyonal Komnizmi'nin erefini yiite savunan ve kurtaran sosyalist, o gne dek ad iitilmedik bir Bulgar militan: Dimitrof oldu. Hi unutmam. Bizim rahmetli efik Hsn Demer de, naslsa, Rayhtag yangn patlad gnler Almanya'daym. Nazi'ler onu da yakalamlar. Hitler'in gizli Nazi ajanlarna hazrlatt yangn, III. Enternasyonal Komnizmi'ne mal etmek iin, Almanya'da zellikle yabanc Komnistleri'yle ibirlii ve casusluk yapm diye iln ettii Komnist Partisi'ni srek av etmiti. Bilmem hangi Nazi cezaevinde birka gn m, birka hafta veya ay m kalan bizim Dr. efk Hsn Demer, stanbul Sosyetesi'nde Selnikli ve stelik Paazde olmann verdii zel aile iliileri kanalndan, birka niversite Profesrn de iine alan bir tezkiye [aklama belgesi] ile, Nazi izmesinden abuk kurtulmutu. Kurtulur kurtulmaz, benim ve baka efik Hsn'y seven Partili, Partisiz sosyalistlerin kulaklarna dek gelen yazl bir mektubunda ektiklerini anlatyordu. Anlattklarnn sonucu, yanlmyorsam kelimesi kelimesine yle idi: "Aman! Sakn neierini gznzde ne ve cezaevlerine bulurdunuz... Trkiye Polisi'nin ikencesini ve bytmeyin. dse idiniz, Trkiye hapisaeliykanm Eer Almanya'daki Nazi'lerin bizimkileri zemzemle

ve ilh..."

Tesadfn cilvesine bakla. Gel zaman, git zaman, bir I. ube ikencesindeyim. kenceyi yaptran siyasi Polis Mdr, -tevkifat sras, efik Hsn'gilin ili'deki baba evlerinde de aratrma yaplm, Almanya'dan gnderilen "Nazi ile dilerini gstererek: "- Okumadn m efik Hsn'ye Almanya gibi en ileri Avrupa Medeniyeti lkesinde yaplanlar? Bizimki, sizin Liderin de yazd gibi; "ok insani"kalr onlarn yannda!.. ve ilh..." dedi. mezalimi"ni tasvir eder mektup da ele gemi,- Mdr bey bana, kin ve alay dolu srt

Ve alaturka ikenceye biraz daha hz verilir. O zaman, efik Hsn'nn, ikide bir, kendisi tutulmu olsun olmasn, ortaya, yrtk dondan karca, bir mektubunun veya notunun, yahut falan, filan renkte defterinin kp, az ok aprak giden ileri biraz daha karmakark ettiini ac ac dnmtm. Ne lzumu vard sanki o mektubun? Deliye biraz daha ta andrmt. Farkna varmakszn, gya bize "teselli" vereyim derken, dmana lzumsuz azgnlk gerekesi sunmutu. Biz "Trkiye'nin Trkleri"nin en bellibal liderleri byleydik. "Bulgarya'n>n Bulgarlar>" ise yleydi. Nfusu bir ka kat ok Trkiye, komnistini Nazi elinden: "Yabancdr, yle ilere girimilii yoktur" gibi niversitecil dilekelerle kurtaryordu. Bulgaristan o gnler, kendi iinden yetimi komnisti Hitler'in asmas iin ferman vereceklerin elindeydi. Bulgar adsz militan, omuzlarna den Dnya Devrimci grevini de yerine getirmeyi bildi. Dnya Komnizmi'ne yalnz pratik alanda deil, teorik alanda da faizmin ne olduunu ve onunla nasl dvleceim retti. Kendilerine Dimitrof'un nnden bir para bulatrmak istiyen bizim klkuyruklardan kimisini bilirim. Moskova'da Dimitrof'un da kendileri gibi biri olduunu sk sk anarlar dururlard. Dimitrof'ta olaanst poz ve alm bulunmadna aarlard. Bulgaristan byle arc insanlarn lkesidir.

25.6.1971 (Cuma)
"fopha bahh-ctat

[Sofya'da bir kaplca] imdi biri "OPEHCKO1Balgarski'ye (Bulgarca'dan:

lkin az kalsn: "Eski Da Kapl>cas>" diye evirecektim yukardaki Bulgarcay, yaktrma yolundan. B'bArPCKH-PEHHVlK" (Franszca'dan Szlk), tekisi Bulgarca'ya:

"B'bArAPCKO-OPEHCKH-PEMHMK"

Balgarsko Franszca'ya Szlk) satn aldm. Odama giri kaps yanna asl levhann yazsn, geree daha yakn (nk Bulgarca gramerim sfr) olarak skebiliyorum. "Orman Kapl>cas>-Odas>" imi besbelli. Nedense "CTAH" (oda) szc "CTAP" (eski) szc denli "romantik" yahut "lirik" gelmedi bana. Kaplcann "eski"sinde neler yok? "Oda" ise, basbaya bir ehir maherinin insanlar yutup mumyalatran bir drt duvarl delii. Ne var ki, "olaylar olaylardr": Otel iin "oda", "eski" olmaktan ok nemli tabii: "Da", meer Bulgarca'da T1AAHMHA" (Planina) imi. Da gibi heybetli bir kavram iin, "plan" klkl ince, yanksz "Planina" szcn yaktramadm nedense, o atr atr krp dkerek konumay bilen kayadan sert ve demir leblebiden etin Bulgar diline! Bak, Orman k a r l ' T O P A ' (Gora) szne bir diyeceim var m? Bulgar dalarndaki ormanlar iin lk gibi oturmu. "Gora" hem dii, hem gayya kuyusu denli derin, karanlk bir orman. Volga boyuna adn brakp Tuna gneyi ile Bizans arasna skp oturduktan sonra, sr sr uygar veya barbar aknlarna geit olan Bulgarya insanlar, ikide bir Gora'larn (Ormanlarn) ana kucana snmaktan baka ne yapabilirdi? O girilen yeil, sessiz, lo, hem yabani, hem Bulgar iin emniyetli aa denizine eke eke "Goora" deyiminden daha ekici, yerinde, gzel ad bulunabilir miydi?

26.6.1971 (Cumartesi) Orman dala kartrmam nedensiz mi? Hayr dar "CTAI" (oda)mda geni perceremin drtken erevesi iine giren Sofya manzaras, dan orman at, ormann dalat bir tablo. O ne da, o ne orman yle! 16 yanda olsam, oturur, serbest mstezatl bir "ln- Ak" iiri yazar,dzerdim dorusu. Balkonumun beton korkuluk direi, st gneli kaln bir izi olmu. O izinin hemen stne dupduru filizi yeili koyu menevili yeille glgelenen kavan balar, sanki dhi bir ressamn btn mrnce altrd frasndan dklm. Hem olaanst tabiat, hem olaanst sanat var bu yemyeil bahar ve bereket saan dipdiri kavak doruunda. Bir tek dal, bir tek yaprak bile lmemi. Toprak besli, su bol. Onlar yalnz boy atmlar. Bulunduum kat 4. Bir yksek rdose, bir de yoldan yukar karo deli geni otel nne kan merdivenlerle 7 kat yukardaym. Kavaklar, ta karki 1912-14 Bulgar ehitlerinin antyla ssl parktan odamn ortalarna dek ykselmiler. Arasra yumuak rpertilerle prlaan kr mkr, telli pullu yapraklar aynalaarak ieride bana bakyorlar. "Yksel ki yerin bu yer deildir" demiler. tekilerinde daha boylular var. Hepsi zamanla birbirlerini geecekler. Nedense biz Trkler kava hor grmz. Benim gibilerimizi alaya ve ktye almak iin: "Kavak gibi" diyoruz. oumuzun Orta Asya Tarihcil Devrimcisi "Ye'cc Me'cc taifesi" olduumuzdan m? nemsemiyoruz, yadrgyoruz alabildiine uzayan kava. Gelmeli, Sofya'nn nasl yeilin monotonluunu yok eden bir kavak cmb iinde mutlulatn grmeli. Bizim inadmza m dikmiler? Kendileri hep bizden bodur, tkz, tknaz olduklar iin mi ge szlm levent boylu svelt dedikleri srm gibi, ak gibi kavaklara gnl vermiler? Pek iyi etmiler. Adm banda kavak. Yol boylar sra sra kavak. ehir dolusu kucaklam bahelerde kme kme kavak. be top aacn yanna mutlak iki kavak dikilmi. Dikilmi, ekilmi mi? Orasn bilmiyorum. Kavak insanlar dinler takmndan deil. Dn otel "Gorna Banya" karsndaki parka girerken gzme arpt: Her kavan dibinde epeevre imenlikler

arasndan vck vck taze kavak yavrucuklar fikrm... O ahbaz senli benlilikleriyle, btn otlarn iki kat bakaldrmlar. Kyabilirsen kes o krpe balar. Bu parka, bizim, karlarn kzlarn Amerikan gizli servislerinde grevlendirmi Paalarn o "Sk Ynetim"lerini getirmedike, kavak filizleri lise rencileri gibi, kavak fidanlar niversiteliler gibi kurunlanmakla tkenecee benzemez. Belki topa tutsan, oalacaklar. Sen istediin kadar ekme, onlar tmen tmen bitecekler. Kes kesebildiini, kavak dl iin bu a budamas geliyor. Toprak nemli, da ormanl, hava bulutlu. buuk Ordu fosilinin CIA kkrtmas "Anayasacl Devrim Kanunlar" provokasyonu ile, imlenen hayat tohumu kurutulur mu? Kavaklarn bir kabahatleri de yok. Aa kalabal iinden, beklenmedik devrimci uzan ile sivrili sivriliveriyorlar. Kime ne zararlar var? Tam tersine, bu klaryla, tpk itenlikli devrimciler gibi, hep evrelerindekileri dnm olmuyorlar m? Gvdeleri darack. Fazla yer kaplamyorlar. teki yeil orman halk dilediklerince yaylp dal budak salsnlar ite. Baka aalar birbirlerine giriyorlar, birbirlerini yiyorlar. Darwin'in "Yaama Sava". Bizim Amerikanc fodullarn "Orman Kanunu". ll kavaklar da ona m uyacaklar? Pekiyi. Kimsenin klna batmakszn, kavaklar szlerek aradan kyorlar. Klorofillerine yarayan gnei, havay bakalarna balta olmakszn ycelerde alyorlar. Kime ne? Gene de beenmeyen biz isek kavaklar, onlar ne yapsnlar daha?.. Sormadm Baalgarski Tavari'lere, ne derler kavak iin. Belki de, bizim bilmediimiz, aklmzn kycndan gemez bin bir kavak erdemi sayarlar. Niin olmasn? Bizim l Anadolu kylcmz bile, her yln gelecek kn, kavak tepesindeki yapraklarn er dklp dklmediine gre, nceden sezmiyor mu? Souklarn krc m, lml m geeceini tasarlamada, kavak, kylmzn masrafsz meteoroloji barometresidir. Ya o yklmayas toprak damlarn kaln ykn tayan dmdz mertekler, kavaktan baka kimin gvdesinde bulunur? Kimsesiz delikanl dere kysnda amurdan kerpileri avratla dkp kurutmadan bir ka yl nce be on kavak dikse, gz ap kapaynca, kuraca evin kerestesini yetimi buluverir. Baka hangi aa bylesine tez canl ve cmert olur? Ektiin batan gereksiz suyunu kkleriyle arabuk emip, yaprakl cierlerinden havaya fren, amuru ekilir tarla eden kavaktr. Beenmeyen ok olsa da, kavan yumuak odu-

nu, kaymak gibi dzlkte en uzun tahtay verir. Deme sellloz, kt sanayii o yumuack, ak pak, tertemiz, budaksz kavak kemiinden yararlanr. Kavak tomurcuundan vaktiyle yaplm ilalar saymakla bitmez. Bunlar benim yorgun aklma geliverenler. Bulgar ne dnr bilmem. Sabahtan akama dek yaygn sra kavaklklar ortasnda, ldrtc kvraklkta hora havalarn, serinkanl akl usluluu ile alar, dinler. Ne kavak ona dokunur, ne o kavaa. Karlkl kavak dostluu, kavak irinlii, kavak gveni iinde yaarlar. Ve kavak gerekten yaramtr Sofya'ya. Uzaktan baknca iyice "amtr" Sofya'y. Kavak olmasa, Sofya'y batan baa kucaklayan gr, bakml, ferah aa bolluklar, dalgasz, engin ak deniz gibi, bir sre sonra insan belki monotonluu ile bktrabilirdi. Kavak, Sofya'nn baheler denizine bir dinlendirici hareket, bereket veriyor. Altn kubbeli ezici Kilise ynlar. Gemi... Korbzye'nin'*', soka yataylktan karp dikeyletirmi yirmi otuz katl dar, her yan gneli "Gktrmalayan" usul Apartmanlar; Gelecek... Kilisenin heybetli de olsa ar gemi ta ynlar, anszn sivrilen apartmann, istedii denli kanlmaz olsun, modern beton kazklar, yalnz kavaklarla atba birlik gittikleri iin Sofya'da skc olmaktan kmlar. Yalnz o kadarc ile kalsayd, az i mi kavan yapt Sofya'ya? Onun iin, belli, kavak Bulgari korumu, Bulgar kava. kisine de hell olsun. Disiplinli, eilmez, ama kimseyi incitmez, herkese yeil yeil glmseyen, her zaman ayakta, dimdik kavak nbetilerle beklenen, bitmez tkenmez, saygdeer ve sevgi gren Sofya aalklar altnda Bulgar, niin Osmanl toplumunun armaan Rumca, Trke, Slavca halk havalarn birbiri ardndan, iyice sindirilmi Sosyalizm Enternasyonalliine doru habire koyvermesin? Ben olsam benim de gerine gerine yapacam bu olurdu. Kimden ekinecek Bulgar? Bin yllarn binbir bizantizmlerini dada, ormanda, aalarn, kavaklarn serin tesellileriyle atlata atlata, kendi dnyasnda sarslmakszn, Medeniyet taslayan "Efendi"lerin burunlarna oban gaydasyla varln fre fre yaam. 19. yzyl kapitalizmi, anszn Osmanl mparatorluu'nu "Otopsi" masasna "Ya otonomi, ya anatomi" (Ya zerklik, ya
Le Corbusier (1887-1965) : Yksek binalar yapmasyla nl svire asll Fransz mimar.

terih [otopsi] ba) parolasyla yatrm. Can havliyle direnen Osmanl Feodalizmi lm rpnmalar geirdike, btn "Balkandakiler" gibi, Bulgar da epey darboaza girmi. Tepinmi gayda horas ile, kesilen domuzcuk sesleri kara kara vurmu, vurulmu, dvten kamam. "Ne domuzdur o!" diyen dmannn bile saklayamad iten hayranln kazanm. Bir atlta, Osmanl Derebeylii'ni kof bir kbus tulumu gibi bandan atm. Kapitalizm, Bulgar'n ban hemen, halis muhlis Avrupa mamlatndan bir takma "Tsar" [ar] dl ile balamaya alm. Bat'daki benzerlerinden, hayli hazr tabut alrca ders alm bulunan Bulgar burjuvazisinin, o ynlar artp kandrarak zafer arabasna balamakta usta olan kapitalizm demagojisi Bulgar'a da tek ila diye sunulmu. Yutmadysa bile gargara eden Bulgar "Zhir, insanlar Tsar'sz yaayamazlar" sanm. Kralln zartzurtundan bir aama yararlanmak istemi. Birinci Emperyalist Evren Sava biter bitmez, Bulgar'n tepesi atm, tepesindeki "Tsar" tapasn atm. Yzde yz kyl deil mi Bulgar? Stambuliski topyasyla yzde yz kyl hkmeti kurmu. Anak faizmi Musolini'nin talya'sndan ithal etmeye lzum yok. Bizans krmas ve karmas Osmanl Derebeylii'nin azgn ovenizmiyle beslenmi ne Bulgar azman var? Tsankof zlgd, onun rnn Bulgar zpkt burjuvazisine sundu. kinci Emperyalist Evren Sava Tsankofu aratmad. Sapk Hitler serserisinin, burjuvalar satn alarak Devletleri oyuncak ve tuvalet kd gibi kullan, "Tsar" adl korkuluun da Nazi gerizinde bir kurttan baka ey olmadn bir daha Bulgar halkna retti. Savan biter gibi olmasn beklemeyen Bulgar, gene eski dalarn ormanlarn geleneini tepe tepe kulland. ld, ldrld. Finans Kapital canavarl srtst der dmez, Bulgar: "Demokratik Halk Cumhuriyeti" bayran dikti. O kk Bulgar, halk iin ok byk kanl Kurtulu savalar boyunca, Balkanl'ya tek "yar": Dalarn, krlarn, ehirlerin, kylerin orman, yani aac oldu. Bulgar, cann her zaman emniyet ettii yeil koruyucusu aac hi unutmam. Sofya'y Balkanlar'n birinci sevilen yeri yapan da aa olmu.

28.6.1971 (Pazartesi) Stilbestrol 5 mg. bitti. Burada 0,25 mg.l var. Bir ieyi bir gnde mi alaym? 0.5 mg.lk "Oestrasid'i tercih ettim. Onun da iinden tarifesi kmad. "Her draje 0.5 mg MEHOBHH ECTPOA /i M EH ET AT ihtiva eder" diyor. "Ester asetat" anladk. "Diyenovy" nedir? Ambalajndaki "Oestr" kelimesinden "strojen" olmal dedim. Bilmiyorum. "A TEKA" (Eczahane)de 4 kadn alyor. Birisine de 5 mg. lk Stilbestrol' anlatamadm. Yok deyip kyorlar. Memurlar. "Arayalm", "Telefon edelim" yok.. Yalnz pek onurlular. Btn ilalarn yerli mal olduunu iddia ettiler. Oysa, bir yol "Oestnsid" szc Avrupa harfli. Ambalajn keciinde de "EEPAHH-!XEMM" (BerlinHemi) yazl. Bulgar milleti ok gururlu. Kompleks kertesinde ihtirasl. Fena deil. Bir yol benimsediini, artk kimseye ktletemez. Komnizmi de yle benimsemi, "Bulgarlatrm"lar. Artk skysa yadrga, yahut elinden al. teki Komnist halklar henz grmedik. Bulgarlar yz yldan, bin yldan beri Komnist imilerce tabii yayorlar. Evlerinin ilerini bilmem. Bu Orman Kaplcas semti uzak banliy. yleyken her adm banda dkkanlar. Ktphanesi ile et ve sucuk dkkan yanyana. Eczahane'de reklam lks arama. En lks sat yerleri bir eit pastahanelerle ok modern tertipli bakkaliye dkkanlar. Dkkanlar olduka iblml. Hi akla gelmez, kck caml barakalarda, trikotaj, yahut manav nesnelerini ou kadnlar iletiyor. Manavda pek meyva bulunmuyor. Yahut kaplyor. lk gn parkta her rastladmn elinde bir paket, iinden ilek yiyorlard. Aradm, kalmam. Domates ve benzerleri, patates satlyor. Belirli saatlerde kuyruk olunuyor. Allm. Yadrganmyor. Ve srada gitmeyen bir ey alamyor. Bakkal bayan ekmei, yourdu verdi. Sordu, "Baka?" Yok, deyip ekildim. Aklma geldi. Bir de brek alacaktm. Dndm. Sraya arkamdaki girmi. Kadn: "Olmaz" dedi. Daha nce syleseydin. Hakl. Kuyruk kapya dek uzanm. Uzun uzun alacaklarm "tefekkr" etmem beklenemezdi..

Ve dkkancklarda herey var. Yahut hereye bir dkkanck, olmad, bir camekanck ayrlm. lk gn, nne gelenin, bir ktla yarm sarlm breimsi ekerli rekleri sra sra attrdn grm imrenmitim. Bulgarlar'n hi azlar durmuyor. Brek, meyva, fstk, mistik, ne bulurlarsa durmadan iniyorlar azlarnda. Belki parka gelenler yle. Ancak, yemek imek pek holandklar ey. Yedisinden yetmiine dek, eneleri bir eyler tyor. Ete de, ikiye de dknler. Salam ve sucuklarn eidi bol. Hele yal domuz paralar, bakkal dkkanlarnda bile pastrma niyetine satlyor. Alanlar kuyruk. Dkkanlarn kaplarnda "alma Zamanlar" birer levha zerine yazl. Az bycek her dkkanda en az 3-4 kii alyor. Onlarn da ounda i saatleri ayr. En ou sabah 7-8'den 12'ye ve 14-16'dan 19-20'ye dek ak. Pazar gn ak olanlar pazartesileri kapal. Bu hepsi iin, belirli. Devlete gn, saat ayrlm. Kimsede iini yadrgama, yahut tela yok. i, sresi, dinlenme pay, creti belli herkesin. En tuhafma giden, o srlarak yenen ekerli breimsi nesnenin yapld yeri buluum oldu. Baktm, az tedeki tuhafiye veya kadn eyas, kadn ayakkablar satan ayr ayr, ilerinde yalnz bir kiinin manevra yapabilecei temiz, caml barakacklarn tpks bir dkkan-camekan. nnde drt kii kuyruk olmu. Ufak cam pencerecikten, ieriye girmeksizin al veri ediliyor. Satlan, o kaprisli itiham imrendiren ekerli breimsi eymi. Bir katla ikier, er tanesini satn alan, bir srk atyor o ya kda szveren nesneye. Dikkat edince tandm. Lalanga. ocukluumda annem pek yapard. Lalangasn kapan iki delikanl, camekandkkancn yan bahe iine giden tahta duvarna srt verip melmiler, diliyorlar ellerindekileri. Durur muyum? Sraya girdim. O zaman "fabrikasyon"u grdm. ki ninecik, byk bir skn ve sabrla ierde alyorlar. Aralarnda ufak bir tezghms yere lalangalar konuyor. Nineciklerden birisi, mteriye diledii kadar lalangay ktlayp toz eker serpe serpe uzatyor. Tezghta fazla birikmi lalanga yok. teki nineciin elinde bir metreye yakn demir i. nnde kaynayan ya iinden kzarm lalangalar birer birer iin ucuyla delip alyor. Scak scak tezgh tepsisine diziyor. Ya kazanndakiler tkendi mi, "imalat" ninecik, ii brakp kaa sarlyor. Sa yannda baka bir kazan dolusu yumurtal taze hamur hazr. Ondan kak kak alp, kaynar

yan iine atyor. Herkesin gz nnde. Yalnz ne yediini deil, yenilenin nasl yapldn da gryorsun. Tanesi 4 stotnik (bir leva: Trk parasyla 6-8 lira tutar:100 stotnik). Yaplta temizlie ok dikkat ediliyor. Satc rolndeki ninecik, para bozan eliyle, sattklarna demiyor. El dememi beyaz kdn iine, maasyla lalangalar sktrp zerlerine bolca eker unu serpiyor. Bu al veri deil. Sanki, bir evde iki haminne, ya, hamuru, ekeri hazrlamlar. Her isteyene, kadn, erkek, kz, olan ocuklarna ve torunlarna gnlden taze taze piirdikleri lalangalar sunuyorlar... Belki dnyann hibir yerinde, Bulgar'dan baka hi kimsenin aklna bylesi popler bir "kk endstri" gelmemitir. Tketim nesnesi mi gerek? Al sana istediini. Herkes, kadn erkek darda alyor. e gider gelirken can lalanga ekmi. Versin 4 stotnii. Alsn scak scak bir tane. Yiyerek gitsin. Ufak tefek fndk, fstk, erez mi aradn? Llanga "fabrika"snn tam karsnda bsbtn kck (artk ona "dkkan" diyemiyorum) bir camekanck. Caml i gzlerinde neler var, neler yok bakamadm. Adam boyu asl camekann nnde bir baka seyyar satc camekanc duruyor. i kar rengi msr patla ile dolu. Nasl tertiplenmi bilmem. Herhalde grnmeyen bir makinecik camekan iinde istenilen msrdan karbeyaz patlatyor. Kese katlaryla alan alana. Ben de bir dolu aldm. Scakl stnde. Patlam msrda bayat tane arama. Takma dile dahi tr tr yeniyor. Bulgar komnizmi Byk Sanayii tarma dek sokuyor. "AgroEndstriyel Kompleksler" (Tarm-Sanayi Karma letmeleri) ona belge. Ama, alan insanlarn kk, gnlk, hatta saatlik, dakikalk, en geici, en elence saylan tketim ihtiyalarn da ksmam. Sokaktaki Bulgar ne dilerse, onu dnm, yapm, sunmu. En ufak perakende ticareti, lalanga yapmn, msr kavrulmuu satmn bile milletletirmi. Devletletirmemi: "Devlet" yok. Hibir dkkanda hibir "Devlet" izi grmedim. Tuhaf gelecek ama, dondurmay teraziyle satan camekanckta bir kadn oturmu. Gazete, dergi satan ak camekancn nnde bir yal erkek oturmu. Dondurma ve gazete "kiyk"leri arasnda bir bo camekanck daha gzme iliti. Bombo. Ve iine san dse kafas yarlr. Kaps da kilitli. "Neden buraya bir satc konmam" diye dnrken, gzm camlarn stndeki yazya gitti. Orada "Milisyen" yazlyd. Bizim anla-

yacamz, teki ufak camekancklardan hi fark olmayan, onlar gibi parkn ak yeil rengine boyanm bu yer bir "Polis noktas>" imi. Ka yol getimse, bir seferinde bile o noktada, yahut daha uzanda, yaknnda "milis" klkl tek kimsecii grmedim. Olsa, yerini ve grevini brakacak gz yok Bulgarlarda. Mutlak nbetini beklerdi. Yok. Demek lzm yok. Herkes kendi iini, gcn, aln, veriini, elencesini, dinlenmesini kendisi yapp gryor. Hayatn aknda en ufak aksama, srtme, tepime kalmam. Milisyene i dmyor. Noktas bo duruyor. Devlet, byk ounluu ezen makine olmaynca, daha baka ilerle megul. Halk serbest brakm. Halk ne yaptn devletten iyi biliyor. Bu sabah byk bakkaliyedeyim. Kap nne bir kapal kamyon dolusu iri, deirmi [yuvarlak], nefis deirmi Bulgar ekmekleri gelmi. Btn personel, kafesli tahta sandklarla onlar ieriye tayp, caml raflara, kapakl dolaplara diziyorlar. Herkes beyaz nlkl tketim iisi. Mteriler kuyrukta. Huzurla bekliyorlar. Omuzlarnda drt yldzl bir subay da geldi. En arkada. Bir adm ileri atmyor. Sra. Sakin. Kendisi, herkes gibi, ekmeklerin yerletirilmesini bekledi. Dkkan ok byk. Satlan eyler iki sra dizilmi. Aralarndan geilip beenilenler alnyor. Oras serbest. Ama sradakiler hep et ve peynir-ekmek alcs. Onlarsz btn teki mallar yenmez, iilmez. Eti ekmei alan, at nal ifte mal raflar arasndan geerek, kap yanndaki hesap makineli kasaya deme yapyor. Subay da, kars da alverite acele etmediler. Gerektike yal vatandalara yer verip ncelik tandlar... "Devlet" yok halkn iinde. Halktan kopuk, onun zerine karak ykselmi, niformas ile heybet, alm, imtiyaz taslayan, zlgt kumkumas burjuva devleti yok. Millet var. Milletin iinde, halktan bir para olduunu grp, gsterip duran "Devlet", elinden geldiince silik kalmaya alm. "Milis"in yapaca bir i buralarda aranmasn. Onun iin "Milis"in kendisi de yok. Yeri bombo. Kimse onun farknda deil: Kendisinin de, boluunun da, halk farknda deil. ster olsun, "Milis", ister olmasn. Bunu mu dnecek Bulgar? Subay, asker, d dman iin. Kamyon dolusu doranm odun zerinde glen Bulgar mehmetikleri belki de orman iinden geliyorlar. Bir ie yaryorlar. Yediklerini, yalnz silah kullanmay renmekle deil, bir ie de yarayarak hak ediyorlar... Engels'in: "Ya tkenmi kandil gibi snecek" dedii devlet bu olmal.

Devletin hem var, hem yok oluu, Bulgar halknn iine sinmi bir rahatlk. Herkes, odun ykl kamyonun stndeki askerler kadar en. Glyor, oynayor, ark sylyor. Nesine gerek Bulgar'n tesi? Dkkanlarn alma saatleri var. Orada alanlar da senin, benim gibi ii insan. sresi dnda zorlanamazlar. Seni, beni kazklamak iin gelmiyor dkkana. Hizmet edecek. Hatr gnl yok. Sra var. O bizim yazar efendilerin dlerini patlatan kuyruk! Efendi demek, bata giden adam demek. Hi "kuyruk" olur mu? Bulgar o saltanat kaldrm. kiye de merakl. Sabahleyin az erkence hap patlayanlar, ikili gazinomsu bahe nnde aalarn dibine kmelemiler. Srada n istiyorsan, bakalarndan erkence kalkarsn. eriye girip yer kapmak yok. Sranla. Bu "mesele" hallolmu Bulgaristan'da. "Mesele" olmaktan km. Bulgar, asl byk, sosyal, ekonomik ileri planlamaya, gelitirmeye ynelmi. Tek tek kiilerin birbirlerine dp, ka atmas, gz oymas unutulmua benziyor.

30.6.1971 (aramba) Uyumayaym dedim. "Fena oluyorum" gndz uykusunda. Hele uzarsa. Dn en berbatndan "Kanama gnm"d. Ne oldu? Sabah banyo. Tra. Gezi (ardan teleri).. Bunlar m yapt? Yeni aldm Oroestron mu? fXMM < > P 3EB0fl CO>HI) 1 AM [Kimya la Fabrikas-Sofya] 0.25 mg... Bir gece nce 2, sabahleyin 2 tablet almtm. ok mu? Bizim strojen 5 mg.d, Oroestron'un 10 kat. Bir ey yapmazd. Oroestron kan "bardaktan boandrd" sanki, eer neden oysa. Misafir gelmiti. Giyinip oturmutum. Belki de bu fizik davranm yapt. Gece balarken, safi, kpkzl, birka damla kan geldi. ki kez kma zorlamas yolu amad. Gece sabaha dek iim tamam diye dnyordum. Su imesem mi? Kaplca suyu getiriyordu Ahmet. O da belki arada rol oynad. Gnen Kaplcalar dn ilk mthi kriz, tkanma, ameliyat olmutu. Ameliyat ertesi bir daha Gnen. Kesilmi kan kzararak arttyd. Gnen'in radyoaktivitesi fazla, demitim. Tek neden mi? Tesadf m? Karar veremedim. Kitapta yazmyor. Profesrler ne kaplcay, ne idman, duu sulamyorlar... Ama, ben denedim. Braktm kaplca suyunu... Hi su imesem, gece mesane atlamam olur. Sabaha belki hastahaneye atlrm. Gene souk zpkn sonda. lmek, kestirme. Bu ikence ne... diyordum. Sonra, inadna su ime karar aldm. Belki yolu tkyan phtlar atardm. yle oldu. Yol ald. leye dek, -bir zakuska iin, asansrle restoranta dek- indim ktm. (Dn asansr de ilememiti. 4 kat merdivenler anam alatmt...) Her ne ise, bugn yataktan kmadm. Tra bile olmadm. Saat 4.20. Kan yok gibi. Kprdamaktan ekinir oldum. Ya kanarsa? ekilir mi bu yaamak? Dn gelen gazeteleri kurcalar, tarihler, keserken, dayanamadm, uzandm. Belki iki t. stemeyerek uyumuum. Uyku arasnda bir Bulgar halk havas geliyor. Gzlerimi atm. Bulgar sesi. Ama ne Bulgar!.. Bizim Anadolu havalarnn kendi enisinde halk havalar nasl apayr bir dnyadr. Bulgar sesi de

yle. Kirpiklerimin aralndan penceremin dna baktm. Birbiriyle kucaklaan kavaklar ve kavaklar tesi ak neft dalar ile herey ne denli Bulgar doas... nanlr ey deil: Plan Bulgar sesi ile, darnn Bulgar doas arasndaki kaynak benzerlik.. O ses ve bu dalar, birbiri iin yaratlm. Bulgar sesi mi Bulgar peyzajlarn yaratm, Bulgar peyzajlar m Bulgar sesini yaratm? Tabii ikisi de birbirini yoktan var etmi. Dalar, elbet Bulgar toplumunu d corafya retken gc ile etkilemi. Ancak, Bulgar toplumu, yani Bulgar olmasayd, kim bu koca Balkanlar bylesine iten yorumlayabilirdi? Bulgar sesi, dalar talar iine yle sindirmi ki, uzaklaan ses duyulmaz olduu zaman bile, kulaklarda nlyor. Ve gz Bulgar Balkanlarna bakarken, hep o sesi duyar gibi oluyor. Gz bir duyu arac. Uzmanlam: Renkleri, biimleri, mesafeleri gryor. Kulak yalnz varln her zerresinde rpnan titreimleri iitiyor. Bu iki duyunun birbirine karm gzelsanat yaratm olmal. Hi kesilmeyen, kesildii zaman da kafamn iinde, beynimi yormakszn srp giden Bulgar arksn, kavaklara, Balkanlara, gh yaan, gh aan sessiz bulutlara, bitmez tkenmez (bizim Emine Hanm'n kula nlasn) "snbli havaya" [puslu, ar hava] bakarken de ayn arky gryor, iitiyorum. arknn brakt yerde kular alyor. O mark, o korkusuz, o yorulmaz kk Balkan kular. Sabahtan akama dek hi durmuyorlar, dinlenmiyorlar. Sereler, kumrular, isketeler, blbller, krlanglar.. ve gene o hamarat, o utanmaz sereler.. Ne yazk ki, her gzel sesi, her mzii bomak iin topluluu ses kanseri gibi kaplayp bomaya girien motor canavarnn homurtular burasn da sk sk uuldatyor. Gene de, ne Bulgar arksnn sesini, ne kularn ince, esiz, okayc orkestrasn sonuna dek alt edemiyor. Kular aalarla anlamlar. Bulgari da aralarna almlar, alp syleiyorlar, glp oynayorlar. Kyamet almeti Uygarlk Deccal motorun azgn uultularna metelik vermiyorlar. Orkesra efi Bulgar'n yank, ili, alarken bile umudunu, canlln, direncini yumruk gibi havaya kaldran Bulgar arks. Kular ayr ayr, kendi dallarnda kendi dnyalarn akyan birer deiik enstrman. Ne 19. yzyl tknefes karaolan lokomotif hrlts, dd, grlts, ne 20. yzyln lastik tekerlekler stnde

zp zp srayarak insanla alay eden kendini beenmi oto motor gmbrts, viyaklamas, kuru sk zehir saan cayrts.. onlarn ahenklerini bastramyor, bozamyor. Yalnz, yapmac, saygszl, edepsizlii sevemeyen benim kulam arasra rahatsz etmekle kalyor. Baka kimsenin aldrd yok bu makina denilen duygusuz ekiyann grltsyle, zehiriyle, sap iledii cinayete. Vay bana!.. te sislerin berisindeki duru yeil iinde bir ak blbl. Akll akll, az dolusu konuuyor. Ku boazyla ufak ufak, baka baka tonlarda ne gzel besteleri tek tek sylyor. Onu anlamayan ve hi dinlemeyen btn teki kular gibi, Bulgar halk arks da havasna bakyor. nsan makinay, motoru yerin altna, yahut denizin dibine sokmal. Yeryz insanla kulara ve yeil canllara kalmal. Fabrikann topluma yapt kapitalist ikencesi nlenmeli. Yahut, yle bir madde bulmal ki, makine ve motorun o insan etiyle-kemiiyle ezip, ruhuyla-beyniyle yiyen ejdarha di gcrtlar ve sama gmbrtleri tecrit edilebilsin. Eer makine ve motor bizim kulumuzsa, insan makinenin ve motorun klesi deilse, Uygarlk sadizmini dayatan grltl iletmeler o tecrit edici maddeyle sarlp zararsz hle getirilmeli. Sosyalizm her halde bunun aresini bulacak. Nedir sanki, gnlk mrmzde yeryzmz kendi kendimize mahere evirip haram etmek? Medeniyet mi? E, hep ayn noktadan kalkp gene oraya geliyoruz. Medeniyet mi insan iindir, insan m medeniyet iindir? Kapitalizm onu bize unutturmu. "Ekonomik determinizm" fatalizm deildir. Anlyoruz, hereyi retken gler yaratacak. Enerji diye motorda benzin, mazot bombalar patlatmaktan baka teknik yok mu? Kimya fabrikasnn z ii sessiz sedasz oluyor. Elektrik de, kullanmay bilen iin ayak sesi duyulmayan bir dev. Artk Elektroimi andayz. Kafalarmz grltsz, patrtsz bir uygarlk lksne yneltme zaman geldi, geiyor. nsanlar arasnda sava m? Snfl toplumun en pis yaygaras. Kesilecek. Sava bitecek mi? Bitemez. Ne var ki, mutlak insanlarn birbirlerini iri kavuklar, korkun yzler ve klklarla rktmeye altklar gibi, ayn amala, grlt, patrt, davul, zurna, boru lk iinde birbirlerini kztrdklar Snfl Toplumun hayvanlar sava art deil. Bir bilginin (kak ve psikopat sanatkrn deil) sekin kafas iinde sessizce dnn andran yaygarasz sava yeter. Belirli saatler-

de kollektif elenceler iin, herkesin istei zerine yaplacak grltler kimseyi rahatsz etmezse ne l. Ederse, yok.

1.7.1971 (Perembe) zel otomobil yasak edilmeli. Yahut ekzosu susturulmu, gazlar kendi kab iine hapsedilmi aralar bulunmal. Bisiklet neyine yetmez kiinin? sve'te Savunma Bakan resmi ilerine bisikletle gidermi, gelirmi. Sosyalizmin en burjuvalam biimi bile o zart zurtlu kii gsterii zel otomobil rezaletini kaldrm. artsa, bir otobs yzlerce kiiyi tar. Bari bir grlt, bir motor, bir benzin, bir zehirli gaz olur. 100 kiiye 100 zel otomobili dnelim: Bu konfor deil, tam Amerikan Parababalar'nn marihuana ile, haile, afyonla, kokainle dlleri rttklerinden aa kalmayan bir suikast zel otomobil modas. Genel aralar oalt. Yeralt aralarn oalt. Yer stndeki havay, "lks" soysuzlatrma gazlaryla ve grltleriyle beyinsizlemek ve shhatsizlemek istemeyen insancklara temiz, dinlendirici brak... itiyorum, Sovyetler'de de yzbinlerce kii "zel otomobil" almak iin parasyla kuyruk olmular. Sosyalizmin, "Herkese emeine gre" bayra altnda azck sivrilmilerin kaprisi, koca toplumu Amerikanvari kiicil motor zngrtlar ve gaz zehirleriyle ezmek hakkn nereden buluyor? Sigara ier, rak ier yetmez. Birde insanlarn burnuna ekzos borusunu dayayp kovarak atacak! Hi mi, ne kendisine, ne bakasna zarar dokunmaz bir "keyif' ve "konfor" bulunmayacak? Biliyorum, bu dncelerim, milyonlarca kt alkanlklar bana saldrtabilir. Burjuva da, "veren"im diye, emekileri "rzalaryla" smrmeye alm. Anladk, "Ana eliki" Snflar Sava kalkmadan, bu ikinci kerte elikilerle vakit ve enerji yitirmemeli. Ama, esrarkelik de, kokainomanlk da "kiicil" bir "keyif" eilimi deil mi? Esrar ve kokain, bir sigaradan, bir "zel oto" patrt ve gazndan daha m ok zararldr? Hi belli etmeden toplumu btn ile zehirliyor sigara da, ekzos patrtl gazlar da. Kansere dek bin bir hastalkla insan mrn onlarca yl ksaltp, toplum saln yzlerce yl altndan pis alkanlklarla yprandryor. Ben sigara imedim. Kanser oldum. Neye yarad mr boyu imskl [perhizli] yaaym? Sr sr iki ayakl davarlar kendileri kadar beni ve benim gibileri dumanla, gazla, grltyle yere sermekte en ufak saknca grmyorlar. Buna, zarar yalnz kullana-

na olan esrar ve afyon kadar olsun nem vermemek niye?.. ounluk davarlarda. kavaklar... onlara " kavaklar>m" diyebiliyorum. Az telerinde sryle baka kavaklar, az aalarnda sryle baka aalar, antl, emeli kk park hnca hn doldurmular. rili ufakl kk tipi evleri sarp kuatmlar... Ben gene, o balkonumun korkuluklar stnde km gibi grnen, yerlerini hi deitirmeyen " kavaklar"n her gn, her saat kprtl baka nansl yeiline tutuluyorum. Bir sulu boya bulsam onlar ileyeceim. (Ve ilemitir de. Fuat Fegan'n Notu). [Bkz. Kapak Resmi] Ya onlarn tesi? Bursa'y ok iyi hatrlyorum. Bulunduum kavakl Orman Kapl>cas>, alacak kertede Bursa'nn ekirge Kaplcalar yerinde. Tabii, ekirge, en zevksiz tefeci-bezirgan art scak sularn, en Bat maymunu satlk, rezil irat parababalar karlarna ve zevklerine gre dejenere edilmi. Tklm tklm pis evcikler ve yaplarla le evrilmi. Burasn grmeden, insan Bursa ekirge'sini baya dinlendirici bulur. Orman Kaplcas da tek ve tenha deil. Tersine, burada insanlarn kendileri de ekirge'dekilerden ok, ihtiyalar da ktphanesinden modern bakkaliye maazalarna dek, ekirge'dekilerden be on kat stn ve hibir "kaz>k>l>k" yok. herey insanlara saygl, deimez etiketli, yaklalabilir fiyatl, temiz, yakn dost. ekirge'de, haddine mi dm, yangn yerine benzeyen en klstr manava yaklamak? yle adam bir tepeden trnaa szerler. Yabanc msn? Her fiyat seni canevinden vuracak Voyvoda'nn yal, yasz kazdr. Gora Bana krnda kimse sizin yznze bakmaz. Ne seecek? Sen de onlar ve herkes gibi insansn. Srana girersin. Dilediinin fiyat, hem duvarda herkesin grecei yere caml ereveyle aslmtr; hem ayrca her nesnenin gznde ve zerinde kendi ad ve fiyat yazldr. Haddine ise biri sizden yarm stotnik fazla, eksik alsn... Ne yaparlar adama? Hibir ey. Bir "Devlet zoru", bir "Yenieri aal" grmedim. Herkesin belirli ilikilerinde drst davranmak kendi iine yazlm. Kimse, kim olursa olsun, yabanc, yerli, herkese eit davran ve fiyat gsteriyor. Ne ayrcalk, ne aalama, yukarlama.... Yourt, hep ayn biim mleimsi cam kavanozda, alminyum kapa sk rtl. Her gn dolu, yarm kilosu 18 stotnik. Bizim parayla 140 kuru kadar. Ekmek 3 tipmi. Francalalar ve pandispanya gibi olanlar iki kata yakn fiyatl. Herkesin yedii ekmek ok lezzetli, bizim orta frn ekmei renginde ama ele alnca irilii ve tkz-

lyla insana gven veren btn bir kilo ekmektir. Sbe (uzunca deirmi), pikin. Azna attn m, tad ve kokusuyla ekmek. Durduka tahtalamyor. Fiyat, francalann yarsna yakn: 15 stotnik (100 -110 kuru). Bizde 500 ksr gram 100 kurua karyorlar. Ya, "Margarin mi?" diye soruunuza satc kadn arplyor: "Ne Margarini?" iftira etme yaa "MACAO", hem de "KPABE": nek tereya. Ayorsun, sar gl yapra renginde ve inceliinde. Dokunsan eriyecek. Yourt nasl hep ayn kaliteli yourtsa, ya da biliyorsun, kimsenin hile kartrmakta kar bulamayaca ve kartramayaca halis tereyadr. zerinde 125 gram net yazyorsa, o kadardr. 50 stotnik. (Kilosu 4 leva: 35 lira civar). eitlerini hi anlamadm arkteri (etcil nesneler) dkkannda, hereyin etiketi ak. Ben hepsini "sucuk" gryorum. 7-8 trl sucuk var. Fiyatlar da apayr. Bir aarm buruuk tr var en itahsz gnmde, kuru ekmek yedike yiyeceim geldi. Yumuak, kolayca inenir, bktrmaz baharl. Kilosu, Sofya'nn merkezinde de, bu Da Kaplcas'nn en lks veya kuytu bakkalnda da hep ayn: 4 leva 30 stotnik (30-32 lira kadar). Srayla geri kalanlar kaliteleri ve fiyatlar bambaka, 3.20 leva (25 lira kadar), 2.1 leva (16 lira kadar) olanlar da var. Hele, bizim iskele evrelerinde parmak kadarcklar ate pahasna yutturulan sosislerin iki baparmaktan kalnlar 1 ksur leva (8-10 lira) kilosu! Bizde 5-6 yz kurua satlan strojen haplarnn, iesi eczahanede 70-80 kurua. i peynir dolu, zrl zrl ya akan el kadar brekler de, meyval, o boyda uzun yahut, cevizli samsa baklavams tatllar da, Paras 10 stotnik (70-80 kuru). Tertemiz kokulu koyu vine urubu. iesi stnde yapld tarih (1970), iindeki net konserve arl (580 gram) ve fiyat (75 stotnik: 5-6 Lira). Bir haftadr her gn ondan yiyorum, iiyorum, (geri ben bu ilerde mthi "ekonomist"im ya!) te birini henz tketememiim. Biliyorum ki ie iinde hakiki vine suyu ile onu koruyacak ekerden baka bir ey yok. Ia tut ieyi, imrendiren koyu vine rengi dupduru. En iyi 2-3 odal modern apartman dairesi, 15 leva (100-120 lira). Ortalama ii ayl 100-120 leva (800-900 lira). rat, kazancn 9 ya da 10'da biri. Bizde kiralar kazanlarn yars. Var m Trkiye'de fiyatlar alan halkn bu denli dzeyine indirecek "Sk Ynetim"? ki ay iinde, btn vurguncular hereyin fiyatn, "Devletiliimizde elele verip alabildiine ykseltiyor.

Okuyorum, her gnk gazetelerin ba sayfalarnda: Kasabn engelinde kuzu eti 24 lira. Otobs ve Troleybs'e yzde 66-180 zam. 1-2 kta 60'tan l00 kurua, 5-6 kta 100'den 200 kurua karlyor. 6 Haziran 1971 gn, kimsenin okuyamayaca yerde: "Pahal>l>> nleyici tedbirler al>nd>." ... 16 Haziran'da, en rezil vurgun paavras. Yeni Gn yazyor: "... Ve nihayet meyve sebze fiyatlarnda BR KLO KRAZ 9 lira.". "Et konusu ile ilgili brifing dzenlendi." bir denge kuruldu.

"Trkiye'de 48 blgede altn var." Tam bir hafta. 2 Dev-gen'linin Maltepe olay ile gazeteler doldu, tat. "Anayasa'nrn 48 maddesi deiiyor." "niversite paral." "Vesikasz memurlar daireye giremeyecek" (biri: 60 kiilik kuyrukta, 45 dakika bekliyor). "Koa: kence iddialarn yalanlad." (Karikatrcnn [Turhan Seluk] az burnu dalm). "Erim: Trkiye'nin geleceinden eminim." "Adalet: Milli Bilin uyanmtr." "niversiteye tayin sistemi getiriliyor." "Polise i dmeyen bir lke: Finlanda-Kekkonen." "i Partisi'nin kapat>lmas> iin Anayasa Mahkemesi'ne bavuruldu." 18-6-71: Adalet: "Bir teneke su 5 lira." "Maarif ve Din." "retmenini baklad." "ehir ekiyalar>" balklar kimin iin gazete birinci sayfasn kaplyor? Birini (Doulu Hseyin Cevahir'i) 24 kurunla delik deik ettiler. tekisi: Dev-Gen Bakan: "Vurmayn, ok syleyeceklerim var" diyen, bizi "Revizyonizm"le sulayan, sapasalam hastahaneye kaldrdklar Mahir ayan. Bu iki renci iin, 35 milyonu haraca kesmi Parababalar (finans-kapitalistler ve tefeci-bezirganlar) "ehir ekiyas>" deiller. "ehir efendileri", "Kasaba elebileri"... Bulank havay seven bu "zel sermaye" kurtlar her trl "Utan duvar>"n atlayarak soygunlarn (frsat bu frsattr) katmerlendirme ve kaymaklandrma yarndalar. "Dev-Gen"lerin yedi ervahlarna ne denli rahmet okusalar yeridir. Rylarnda grseler inanamazlard, bu artsz kaytsz vurgun "Hrriyeti"ni. Nasl vicdanlar szlamaz o mthi Silahlar Kuvvetleri kullanan be on generalin? "artlanmlar" ve Trkiye halkn se, dve, vura, ldre "artlandryorlar". Unuttular ktklar kabuu.

1.7.1971 (Perembe) Hereyi kestim. Yatamdan kalktm m kan ve phtlar ardarda oalyor. mrm uzun yatmakla m sona erecek? Hem niin? yle grnyor ki, bu satrlar.. "Vasiyetim" diyemeyeceim. Kii mlkm denecek hibir eyim yok. "Trajedim"den baka brakacak bir eyim yok. "Trajedim" de, hibir zaman doru bildiimi savunmakta gzm krpmaymdr. Yaynlarmla yer ediyordum. Neredeyse ABA'clar dnda her eilim beni el stnde tutar grnyordu. Yapmacklarna dayanamadm. Hepsi ellerinin ve ayaklarnn on parmaklarndaki onar karay bana srmekle ldrdlar. Kitaplarmla yalnz kaldm. Genlerin aceleleri vard. Elde silah dvmeyi tek "eylem" saydlar. Kitaplarm ya okudular, ya okumadlar. Hepsi kolay yanndan bir kmaza sapland. Daldlar. Gittiler. yileri ld. Ktleri bakalm ne olacaklar? dam cezas arkamdan kovalyor. Kanserin idam yetmedi. Skynetim de sehpasn hazrlad. Skynetim mi? Hayr. CIA'nn gtt gizli Parababalar'nn servisleri. Prostatmla ittifak ettiler. Yaptklarn grp duruyor, bilip duruyordum. Akllarnca beni, yeniden, 1939 [1938] Donanma Kor Askeri Mahkemesi oyununa dreceklerdi. O ynde hazrladklar provokasyonlar, kr krne, parmam gzneydi. imden glerek, tuzak doldurduklar arenalarndan kamadm. Genlerin adam karma, banka soyma biimli "ehir Gerilla"larna dek itilebilecekleri aklma gelmiyordu. O zamanki prosedrle, yazdklarm savunabilirdim. Seminer bandlarnn askeri okullarda, gya gizli kalabalklara dinletilii... Kendiliinden sosyalizmi renme yuvalarnn kurularak, sivil giymi yahut giymemi ordu genleriyle geceli gndzl dolup tamas.. En sonunda, yuvalara girip kanlarn fotoraflarnn ekilmesi.. Provokasyonun nereye srklenmek istendiini iki kez iki drt ederce ispatlyordu. Bunu genlere anlatyordum. Bir olmayacak dua gibi dinliyorlard. Onlarca herey hazrd. Hibir eyin, provokasyondan baka hibir eyin tam hazr olmadn kr olsam sezerdim. Be alt ay nceki "Mesaj"n doruluundan zerrece phem yoktu. Muhakkak CIA'nn aalar, yerli

uaklarnn elleriyle, sosyalist hareketi btn olarak sarp kndeye getirecekti. Bakalm Acuner-Solmazer meselesi nereye varacakt? ocuklarn gzleri kamat. Ben durucu deildim. Kasklarmn derinliindeki lm kmltl sar, inat arlar ve hi durmakszn phtlaarak szan kan gibi kanlmaz eydi olanlar. Kii azyla ku tutsun. Sosyal Snf eilimleri ve Dnya Ekonomik kanunlar hereyden ar basacakt. Ben mi hepsini dorucu fedailiimle omuzlayarak, kndeden atabilirdim? "Bbil art" kk burjuva eilimleri, bin yllardan beri amaz ileyii ile yolunu ald. Hi deilse, kanser tehisi kadar ak netlikle, bama gelenleri ve gelecekleri biliyordum. En basit kombinezonla kolayca snr dna hopladm. Suriye, Trkiye'den ok anlay gsterdi. Ben hal, doru yolda fedailik lksndeyim. Bulgar daha anlayl kt. Bekliyoruz. Cihan Toplum gidiinin uzay kanunlarndan daha objektif, hibir insancl yan bulunmayan heyelan ortasnda ben neyim? Doal ve Sosyal kanserle rahata kemirilen bir fni. stediince: "Bir lem'as var ki em'i cnn "Fnsuna smaz smnn!" Byle sneceim. [Bir mas var ki can nurunun Fanusuna smaz gkyznn!] diyeyim. Nasl determine edilmisem yle. Bunda darlacak ey yok. Sen grevini yap. Hi kimseden yapabileceinden fazlasn umma. yi kavram bunu slm ussu. Ne diyor? "L yukellifullah'e nefsen ill v'a ha." (Tanr kimseye boyutundan baka ykm yklemez.) Bu kural benim iin de, arkamda, nmde ve karmdakiler iin de ok dorudur. Ben boyuna tayabilinecek ykn bir ka katn omuzladm. Hangisini hakladm tmyle? Tayamayaca ykn altnda ezilmektense, yan iziverenleri boyuna knadm. Boyuna ezilmekle lnmeyeceine inandm. te lm drtba mamur kurallaryla, her yanma, doal yanma da, sosyal yanma da iyice yapm bulunuyor. Hi deilse trajedimle kalaym, diyorum. Komediye gelemiyorum. Gelecek kuaklar hesabn sorsun. Benden bu kadar. Gene Orman Kaplcas sa olsun. Sokakta, a gebermiyorum henz. Kaplcann yerini, tpk Bursa'nn ekirge'sine benzetmitim. Ta kendisi. Uluda'n gney eteklerinde gibiyim. " kavakl a r n ardnda ve tesinde tpk Uluda var. Ba hep dumanl. Geldiimiz gn te yan percereden tepelerde kar bile grmtm.

Gora Bana eteklerinden tatl meyille Uluda, kuzeye gittike ykseliyor, ykseliyor. Sofya, epe evre dalarla sarl ufuklarn ortasnda alabildiine dmdz bir tepsi-ova. am'a ok benziyor o bakmdan. Yalnz, nedense am ovas bana Sofya tepesinden ok daha geni grnd. Ancak am, kzgn ve plak kayal l dalarnn ortasnda, soluk yeil bir dz vaha. Sofya'nn kendisi her renge meydan okuyan, canl, lmez; solmaz yeil. Dalar da koyu yeilinden morarp kararm. "Yeil Bursa" m? Gelip Yeil Sofya'y grmeyen onu efsaneletirmi olmal. Sofya'nn ovas gz alabildiine tepsi. Bursa dznn tepsisi, orta yerinden bile deil, drtte birine yakn kycnda anca dzelmeye alm. Hemen kuzeyden gneye ini ini veren dalarla kesilip atlm. Gz doyasya bir ova grmek isteyen krlp kalyor. Otobsle doru bir eyrek yol alnmyor. Da aralar, boazlar, tepeler ayaa dolan dolaveriyor. O darack Bursa eyrek tepsi ovac da, son eyrek yzyln "Demirkrat" uygarl ile kemirile kemirile uyuza dndrlyor. ehirin da eteklerinden Bursa'nn usuz bucaksz gibi gelen eftali bahelerine inilir, kaybolunurdu. Son yllar btn eftali baheleri, gmen gecekondular, cezaevi, oto terminali ile kelletirildi. Yetmedi. nne gelen "irket" vurgunu ile ad "fabrika", kendisi ucuz arsa kapatma yerleri olarak yozlatrlyor, lletiriliyor. Teknik girmesin mi u Trkiye'ye? Bulgaristan endstride Trkiye'den geri deil. leri. Sofya endstrisiz bir Bakent olabilir mi? Baknca, kanser yaras gibi fabrika sakranlarn Sofya'nn hibir yerinde gremiyorum. ekirge'den Bursa ovasna nasl baklrsa, Orman Kaplcas'ndan Sofya ovasna yle yksek kubak baklyor. ehrin ve ovann yeillii hibir noktada kesilmiyor, yozlamyor. Bulgar ne yapmsa yapm. Tarmn nasl "Agro-Endstriyel Kompleks" (Zira-Sna Karmaa) biimine sokmusa, tpk yle, Endstrisini de "Sna-Ziraat Karmaas" denebilecek kla sokmu olmal. Fabrikann tarlay, kr, aac, yeili yiyip tkettii bir yer gremedim. Bulgar sanayii de yeilin iine, kendi yeiliyle kaynam. Trkiye'de kapitalizmin her girdii yeri oraklatrp lletirdii gibi bir dejenere sanayileme Bulgaristan' etkileyememi. Tersine, Bulgar, en yaln elik ve yaln beton modernlemeye kendi soysuz canl yeilini sindirmi grnyor. Bursa'nn ekirgesi, bitpazar kadar ackl ve kark bir yoksullukla lks kar. Orman Kaplcas, aa ve yeille sarmak... "

kavaklar"mn fonundaki Uluda, pek ok izgileriyle Bursa'nn Uluda'. Ama, o kadar. Yalnz dan biimi Uluda' andryor. Zavall Uluda'n bana neler gelmemi? ocukluumda ona "Keida>" derdik. Tepesine Hristiyanln Keileri mi m? Antika Grekler ona "Asya Olympi" adn vermiler. Uluda, Keida olmadan nce Tanrlar dura (Olimp) imi demek. Allahlar ormansz, aasz edemezler. Hal en ufak yatrl tepe, koruluun balta girmemii ile saklanr. Uluda da kim bilir btn ba dumanl, karl dalar gibi ne sulak ormanlkm?.. Hristiyanln Keileri mi, mslmanln Dervileri mi... kim yaptysa, Uluda bugn daltaak soyulmu bir ihtiyar iskeleti. Her yeri plak, sarp, kemiklemi kaya. Yara, bere gibi mor, rk, ark. Mitoloji Tanrlarnn barnacaklar yer olmaktan km. Parababalar'nn dinlenme evleri, yal toklarn kayak zentileri ullanm Uluda'a. Bizim gibi zrt kar merakllar ise, on be yirmi ylda bir, paras ile rezil olmak istiyorlarsa, teleferiin iki metre karelik cam feneri iine (Haydarpaa'dan Eyp karsndaki Belediye Salhanesi'ne gtrlen srlar gibi) stste itilip kaklarak, fenerin dibi kayalara ha vurdu, ha vuracak... korkusunu yudumlaya yudumlaya, szde karl tepeye karlar. Yolda be on am aacna rastlasalar, azlar bir kar ak kalr, keyiflerinden. Ve ge kalp, gece buz stnde kakrdamamak iin, teleferik istasyonuna hibir alda hibir koyun srsnn bana gelmedik stste ylla, 2, 3, 4, 5 saatlerce sre, teleferik fenerinin iinde sardalya bal olmann ryasn grp tepiirler. Teleferiin kandile dnm fener odac, kar kar, durur, gelemez; iner iner, durur, gidemez. Osmanl'nn vuslat arklar gibi, elenmeye gelmi insancklar, kahrdan, rezaletten, kavgadan hasretle ldrr. Sofya Uluda'nn da teleferii varm. Grmedim. Dan kendisi tpk, dizleri Orman Kaplcas'na doru uzanarak, bir dirsei zerine yan yatm, ban omuzuna drerek koca Sofya ovasn seyreden bir dev Bulgar oban. Gz yorarcasna geni, yeil Sofya tepsi ovasnn frdolay btn uzak ufuklar hep byle dalarla evrili. Gittike morluklar mavi tllerle rtl hayllere dnen o dalarn hepsi, bu Orman Kaplcas'n eteine alm Uluda gibi. Birinin ba, tekisinin ayaklarna deecek gibi yangelip yatmlar. evre Sofya ovasnn tepsi kylarn ember gibi sarm dev obanlar andryorlar. Bu oban Balkanlar, hi istiflerini bozmakszn, ka bin yldr, hep, Sofya dznn yeilliine saldklar Bulgar kuzularn gzlyorlar.

Ama, Orman Kaplcas'nn, dizi dibinde fkrd ve ufkuna mosmorlam yeil fon olarak dikilen oban baka oban. teki oban-Balkanlar gz yordamyla lemiyorum. Bu karmda boylu boyunca yatp duran oban-Da, bizim Bursa'nn Uluda'ndan alak gelmiyor insana. Uzak ve buluttan, sisten iyi seilemeyen bir tek sivrisini bilmem. Belki yaza dek karla rtld iin papaksz, plak. Geri kalan yer yer koyu yeili moraran krkl oban kebesiyle rtl. Tepeden trnaa aala giyinik. Yksek srtlarnda ve kvrmlarnda krkn tyleri rperiyor. Orman krk bir yerinde bile yrtk, delik, skk deil. Vcuda gre smarlama ve yatkn dikilmi, kadife gibi dzenli, hatta tl diyebileceimiz k ve nefis bir krkl oban kebesi bu dan orman giysisi. Sofya, yava yava Ulu dan az meyilli eteklerine doru trmanm. ehir, da ypratp orman yememi. Da eteklerinin orman ilerine doru yeili bol kiremitlikler, ak yaplar, duvarlar, aa sslerini bol bol taknarak sokulmular. Da ormannn tatl kvrmlar oralarda serte kopmuyor. Yumuak yumuak bedene uymu. Orman ehire, ehir ormana yakm. Birbirlerini insan insan okuyorlar. Ne dan yaln yabanilii kalyor, ne ehrin rtkan, lgn yrtcl... Bir de stanbul'un ocukkenden andm gzel aal yerlerine satr atan insafsz inaat canbazlklar gzm nne geliyor. Karadeniz toprakszlndan kam a kalfa, yap yapmyor. mar Mdrl'n rvetle narkozlayp uyuturarak, stanbul'un "hissini iptal" etmeksizin, ba ve baheli derisini yzyor, etini kyma edip kasasna, ryasnda grmedii milyon yyor. Kemiini de baltayla krp dkerek, drt ke, drt ke "daire" diye enayilere satyor. Elifi grse mertek sanan bir hacaalam inaat, her yl, iki apartman yapsa, en az yirmi yksek renimlinin mr boyu kapkulluunda frn kapakl ederek zor biriktirdii btn dnyalklarn yalvarta, barta ellerinden alyor. Parselle parselleyebildiin kadar koca ehrin dan, tan. Tm deniz kylarn, hacaalarn tkadklar bitiik in Seddi kklerle halka yasak et. 2 milyon insann suyunu cenderede skarak, "zel" teebbse "sermaye" biriktir. Bir de bakyorsun, drt yan, alt yan, her yan, ii, d deniz, mavi, su olan Tarihler kenti, korkun ta ve imento mezarl kesilmi. Hayvan braklmam. Nerede istanbul'un o tanrcl servilik kabristanlar? Soulcanlam insanlar, usturalam aralarla birbirlerine girmi, birbirlerine ikence

yapyorlar. Parababalar buna "Nizm'> tima" diyorlar. Genler, tiksindikleri o heriflerle ayn dili konumamak iin, bunu "Toplumsal Dzen"e evirdiler. kisi de ayn "pohun soyu": "Trkiye'de Kapitalizmin Geliimi" demitim. Sofya'ya baktka duralyorum. Sofya herhalde 20 yln rn deil. Tabiatn etkisi de yetmez. Sofya'da da, Komnizm'den nce "vorace" (vahi hayvan) kapitalizmi yaad. Denizler ecesi stanbul'un 20-30 ylda urad "ehirleme kanseri"ne uramam. Neden? Bunda bir i var. En bata: stanbul, stanbullularn deil; Trkiye, Trkiyelilerin deil. Kimin? Ya, mezarndan btn antika arl ile lkeye km "Bbil art>>" tefeci-bezirgan Hacaa, Eraf, ayn, mtegallibe gibi gemi dnyalar hortla Karakoncoloslarn [umac, hayaletlerin] yahut, lm deine girmi, bir aya ukurda, en son kerte soysuzlatrcl ile halka ullanm modern zebanilerin, tekelci finans-kapital vurguncusu "ehir ekiyalar>"nn. stanbul'u da, btn teki "gelien" ehir ve kasabalar da tam krk haramilerin ekiya yuvalarna evirmilerdir. O ekiya yuvalar, elbet yle zpkt "naat" haydutlarna yataklk edeceklerdir. Hepsi birden, rvet ve irtikp Valiler ve Bakanlar ve Komutanlar ve Erkn ve mer gibi byk adamlar iin, kk sofra artklarna baygn memurlarn dedikleri gibi, Trkiye'yi "Hem yer, hem yedirir" olacaklardr. Kimler yer? eteye yazlan yerli yabanc herkes. Kimler yedirilir? Tmyle Trkiye halk. Var m bunun tesi! Trkiye'yi hem le kurdu gibi yerler, hem yeryznn en utanmazca bilim, teknik taslayan mirasyedi Parababas, yetmi yedi buuk dvelin srtlanlarna yedirirler. Skynetim orman kanunlarnn bir iki aylk saltanat uruna hereyi yapmaya ve yaptrmaya hazr bir avu Nato-Cento-Seato Generali de, o yiyii daha srp koparc itihalara kavuturmak iin "Kanun diye, kanun diye, kanun tepelerler". Btn ders aldklar parlak rnekleri: CIA gizli planlaryla sahnede tatsz tuzsuz Deli Bekir rolne kartlm ve Trkiye'yi Yunanistan'la ayn "Konfederasyon" iine sokma emrini alm pasakl canavar, btn kabadaylklar silahszlandrlm kendi milletlerine kar sken iki buuk YunanlAmerikan Albay olur. Hayr m kalr ondan sonra Trkiye'nin gidiinden?

Ayrm V "Finike Sularnda Barl Korsanlk" Trkiye'den kn Hikayesi

3.7.1971 (Cumartesi) Artk gnleri iyice yitirdim. yle bo dakikalarmda be satr iz brakaym demitim. "z" 123 sayfay doldurmu. Ve ben hl "z" brakmamak kaygsndaym. Kbrs taknts, yldrm abukluu ile o aral aa karm. Biz bouna "Mersin'den yola ktmz" ne srdk. Yola.. -deftercie bakmadan kestiremedim- yola tam 25 gecesi kmz. Herifler 31-5-1971 gnl Yeni Gazete'de nal gibi koskoca resimlerimizi sergiliyorlar. Fotoraflarn altna: "Kbrs'a kaan 3 Trk: (Kbrs yetkililerinin akladklarna gre sadan itibaren) Mehmet Osman, Halit Aksungur, Reit Ali" yazmlar. mz de, kr krne parmam gzne, belliyiz. Adlar istendiince yanl olsun. Bylesine net fotorafmz belki hi kmamtr: Birinci gazete sayfasnda 4 stun genilii yere basmlar. Kara gzlm hibir eyimi rtmyor. 36 punto ile 4 stun balk: "Kbrs'a kaan 3 kii iin Dileri temasa geti." "Makarios Hkmeti mehul ahslara yollarna devam izni verdi." Hangi "Mehul ahslar"? mz de ayna gibi kmz. "Hr basn"n provokasyon ve muhbirlik rol burada bsbtn ak seik. Trkiye'de herkesi heyecana verip kaanlar bir tanyan ksn diye kkrtyor. km da. anakkale'den "bir usta" haber vermi Orhan Aksungur'u... Hacet yok o igzarla. kramiye vermemilerdir o yar esnaf inaat ustas ii kk burjuva kepazesine. Adn bile yazmyor gazeteler. Polis Komiseri bir "Aferim" ektiyse, o kadar. Yoksa, 28 Mays gecesi biz Baf'tan yola ktk (Cuma). 3 gn sonra (Pazartesi) stanbul'un "en ciddi" Parababalar gazetesinin birinci sayfasna l0x20 boyunda fotoraflarmz baslyor. Hani, 20 kitap karsak, Birinci ube Komnist Masas'ndan bakasnn ruhu duymaz. Deil ki "Gazeteler" bir satr yazsnlar. Burjuva tazlar bir ayak izi stne der dmez, ba sayfada velveleler kopuyor. Gizli Polisle "Hr Basn"n ne denli sk fk ibirlii yapt ortada. Araya Cumartesi-Pazar gibi tatil gnleri girdii halde, su uyumu, dman uyumam!

Fotoraflar ne zaman Kbrs "Gizli" Polisi'nden alnm? Ne zaman, besbelli uakla Ankara'ya, oradan stanbul "Gizli" Polisi'ne ve oradan "Hr Basna" gemi? Hepsi bir iki gn iinde olmu, bitmi. Cuma gecesi yola kmasaymz Baf'tan, belki de nmz kesilecekti. 31.5.1971 Y.G. [Alanya (THA)] "Bir motor satn alarak Kbrs'a kaanlardan iki kiinin egalleri aklanmtr." stanbul Gazetesi'ne o hep ukur pekir "haber"cilii yapan, hi kimsenin ciddiye almad zel maskara "THA", ta Alanya'da olan bitenleri bildiriyor. Anas onu bugn iin dourmu... Kiminle ana fine olduu da artk saklanmyor: "Antalya Emniyet miri Vedat Alsoy'un (eline geseydi bu "soyu al"n!) verdii bilgiye gre, Orhan ve Ahmet adlarndaki ahslar, balk Rfat Kole'ye ait motoru 11 bin 500 lira karlnda satn almlar ve 25 Mays gn Kbrs istikametine hareket etmilerdir." Demek yola k, geceyars ve zifiri karanlkta olmasna ramen, gn gnne farkedilmi. Bir haber verseler: Anamur'da aleste bekleyen jandarma botlar bizi yakalayabilirlerdi. Ge vakit uykular gelmi olacak. Yahut ilkin kukulanmamlar. "Orhan adl ahsn hitlerince tam ifade 1,75 boyunda, 35 yalarnda, sarn; Ahmet'in de 1,70 boyunda, 38 yalarnda, esmer olduklar grg aedilmitir. olmayan kiilerin Alanya'da nerede kaldklar "Kimlikleri ak

olarak tespit edilememitir. olayn emniyete nceki gn intikal ettiini bil-

"Emniyet Amiri, lunmadnn, Kvlcml'nn

dirmi, motor satn alan kiilerin arasnda Hikmet Kvlcml'nn bualnan ifadelerden anlaldn ileri srmtr. Ancak daha sonra motora binip binmedii bilinmemektedir."

Biz Kbrs'la Lbnan arasnda iken, 29 Cumartesi gn, defterime u yarm ve ikilli satrc ilitirmitim: "A>k denizde, hep Dou yn, ama?" Sonumuz belirsiz. Cesaretimiz yerinde. 9 beygirlik balk motoru kalbimiz gibi yorulmadan iliyor. Hava gzel. ktmzn 5. gn, i Alanya Emniyetine "intikal" ediyor. Nasl? Yazarlar m orasn? Yalnz Kvlcml'y aryorlar hemen. Niin? Merkezden bir direktif olabilir.

"Olayla ilgili olarak motoru satan balk Rfat Kole nezaret altna alnmtr. Vedat Alsoy, Kbrs radyosunun verdii haberi "Emniyet Amiri dorulamtr." Balk Kole'nin ne kabahati var denmiyor. "Emniyet Amiri, dirmitir. met'in zmirli olayla ilgili soruturmann Orhan'n Kbrs bildirilmitir." radyosundan km. devam ettiini bilMotor satn olarak alanlardan tantt kendisini Ankaral, Ah-

Mesele Alanya'da "te yandan, Halit Aksungur Komutanlnca kiinin iin

balamam.

Onun zerine i karma benzer. Kbrs Rum Hkmeti tarafndan birinin ad Dr. olarak aklanan aranan Dr. Rum ve bunun stanbul olduu Skynetim ne srlen bilgi almak Hikmet Kvlcml yetkililerinden

Trkiye'den Kbrs'a kamalar zerine, gemitir."

Lefkoe masla-

hatgzar Asaf nhan, teebbse

bu konuda

Bizi o denli sk, otomatik silahlarla gece denize dkmeleri bundanm. Kbrs'ta her ey, "Devlet"in henz gebe olduunu gsteriyordu. Geveze burjuva basn hemen zerimize atld. Olay srtt. Dileri Bakanl szcs bu konudaki sorular ile ilgili durumun zerine, denleri sonucu Oktay cen kaanlarn ise, THA muhabirinin ka neteebbs bahis kimlii veya Asaf nhan'n ifade etmitir. yollarna devam

hibir bilgi gelmediini, yaknda anlalacan alnan haberlere gre,

"Dier taraftan, etme

Kbrs Hkmeti,

konusu ahslara, baka bir lkeye gitmek zere, izni vermitir."

Bereket bu son cmle bulmacann korkunluunu gideriyor. Yoksa, o resimlerle bu yazlarn n satrlarn okuyan Emine Hanm (eer eline getiyse) birka geceyi uykusuz geirecekti. Lefkoe'den henz kmamtk. "Tahkikat" bitmiti. Sepetlenecektik. Anszn, oturtulduumuz tek yer kat odasna akr ukur fotoraflar girdi. Resim ekmek istiyorlard. Niye? Ben hemen somurtup itiraz bastm: -Oldu mu ya? Hani bizi tehir etmeyecektiniz. mizi ekmek niin?" Sz. Sizi gazetelere vermeyeceiz. imdi resimleri-

Memurlar, ufak bir aknlktan sonra bizi yattrdlar: -Hayr. -E, bu fotoraf?

merak

O bizim... etmeyin."

adettir.

Fotoraflarnz da bizde kalacak.

Katiyen

Merak etmedik. Protesto yadra yadra dikildik. nce teker teker, sonra mz bir arada ekildik. Midem bulanmt. Sabahki zorlu "Amerikan usul" sondadan beri kan revandm. Ne halt ederlerse etsinlerdi. Elimizden bir ey gelemezdi ki... Bu ara perde 28 gn le sonuydu. 29 Mays'ta, her ey Alanya polisine dek geiyor. Haberimiz ve Fotoraflarmz, yldrm hzyla Trkiye'ye iletilmiti. ki gn (gerekte 1 gn) sonra, ertesi gn Hr Basnmza sunuluyor. Bu erbap hamaratlk kimin marifeti? Havadisin stanbul gazetelerinde sergileniinin ertesi gn, AP'nin "Adalet"i bildiriyor: "3 ANARST KIBRIS'TAN AYRILDI." 31 Mays'ta kaann "Dr. Hikmet Kvlcml olduu ne srlyor." Kim olduu biliniyor. Ertesi gn Kvlcml "Anarist" olarak "Kamuoyu"na sunuluyor. Namus'u kim kaybetmi ki, Burjuva basn bulsun? "Alanya'dan kk bir botla Kbrs'a kaan ve sahte isimler veren biri doktor 3 anarist, dirdiine gre dn ayrlmlardr. "Kbrs Hkmeti, firari Trk'n gerek Dileri Bakanlnca 1-6-71) yaplan iadesi konusundaki teklife, gerekse adadan ayrlmalar hakknda resmi hibir aklama yapmamlardr." (Adalet, Reuter Ajans> orada. Ayn 1-6-71 gnl Cumhuriyet u havadisi veriyor: "Kvlcml'nn dince H.K.) iadesini Arap lkelerinden resmen istedik." fiube'ye aranan giDr. "Kimlikleri henz aklanmayan, fakat (resimler 1. aralarnda Skynetim ve Komutanlklarnca Hikmet Kvlcml da bulunan Kbrs'a kaan Osman Olcay: "Biz, ilk bu sanklar hakknda bunlarn aday olsun teebbs ettikten sonra, aldmz Fakat biz, gerek Lbhaber, terketmi diye], bulunduklar merkezindeydi. Rumlar hi deilse "zevahiri kurtarmaya" alyorlar. Lakin Reuther Acans'nn Suriye'ye (Ajans olacak) biladadan muhtemelen gitmek zere

Trkiye'den bir deniz motoruyla

3 kii Ada'dan ayrlmtr."

Bu konuda sorulan bir soruya verdii cevapta Dileri Bakan

Bunun doru olup olmadn teyit etmeye imkan yok. beray ihtiyat [nlem gerek Suriye'ye,

nan'a, dik.

yani kamalar muhtemel olan istikametlere de haber ver-

Ve o memleketler nezdinde de iadeleri iin teebbste bulun-

duk" demitir. Hi Msr' dnmyorlar. .. [smet nn] Paa'nn "Sadk Muhbir" Damad' Toker'in, Nzm'a kar "ok renkli" sayd ve "Deli Hikmet" dedii kiinin, kafas kzarsa neleri hesaba kataca bilinmiyor. Yalnz Sk Komutanlarn yreklerine bir umut, Emine Hanmn ve sahici dostlarn yreklerine de bir kurt drlyor. "Kamalar muhtemel istikametlere haber" verilmi. Bunu Kamuoyu 1-6-71 Sal gn reniyor. Biz ise daha erken: 30-5-71 sabah adyla sanyla haber aldk. Not defterimde eski Trke ile 4-5 satrck: "Pazar, 30. Sabaha kar Lbnan dalar. "10'larda Beyrut yerine, Sayda n: Sk sorular... Kap dar. "Frtna'ya ve kuzeye doru mthi dalgalar ortasnda aldk. "Beyrut karhas [yaras] bitmedi, tkenmedi. Szmm..." "Her ihtimale kar", bizim sabr atlatan ihtiyat yanmz, Trkiye "Skynetiminden hi aa kalmayan Sayda "Sk S o r u l a r i arasnda geenleri bana not ettirmemi. lkin soru normal, yani namuslu bir "vazifeinas" daire erevesi iinde gidiyordu. Bir pis kk resmi, nndeki yapraa, tercmandan aktardklarn nasl yazacan bir trl kestiremiyor, uzattka uzatyordu. Amiri ifte yldzl, benim anlamayacam dnerek, paralarmz nme iterken, bu memura Franszca: "-Yapacak bir ey yok. Muamelesini bitirin. Brakn" demiti. imdi memur niin uzatyordu? Ald ifadenin her satr hizasna, bir, bir daha imzam attryordu. Ben "Dr. Halit Aksungur"lar dizdike, gzlerini aarak bir eyler kestirmeye alyordu. En sonunda: "-Siz, kii kmamsnz Trkiye'den, dedi. m? Yiyeceimiz, mazotumuz kt. Ne yatekileri nereye braktnz? Kbrs'a

"Ne mnasebet? karln verdim. Biz 3 kii idik. Ve kiiyiz. Kaymz grdnz, kck. pacaktk bakalarn aramza alp? Baba oul kendilerimiz yeterdik." Memur kanmyordu. Yolda braktmz bakalarn soruyordu tekrar tekrar. Cevabm deimiyordu. Tehlikeli Srat Kprs'ne geldiimizi seziyordum. Ancak ne demek istedikleri pek anlalmyordu. En sonunda memur azndan baklay ineye ineye kard: "-Kivilji... sizinle birlikte Trkiye'den ayrlm. Kivilji nerde?

"-Yok yle birisi. Biz ocuklarla idik. Yanmza kimsecikleri takmadk. "-Kivilji yannzda imi kaya binerken. "-Haa!" Uzun bir susu. Ardndan baka bir tr soru: "-Kivilji'yi tanr msn? "-Tanmam. "-Adn da iitmedin mi? "-itmedim. "-Demek, yok mu yle bir adam? "-Ne bileyim? Benim iin yok." Kzarak, kad, kalemi nme uzatt: "-At imzan bakalm... uraya, uraya... uraya...

uraya..."

Birbirine benzetmeye alarak, belki 20-30 imzay dendim. Dr. Halit Aksungur. "Dr."u nedense unutmuyordum. O bir paratonerdi bu basit ve mrekkep [karmak] adamlara kar. nsan Hakkm olmayabilirdi. Ama "Doktor" deyince, -gittike baka eitlerini de grdk- daha insan ilemi yapmak zorunda kalyorlard. Ama krk yldr krolas parmaklarm "H" yazmaya alm. Onu el yazs harfle "H"ya evirmek, hatta "A"y da "A olmad, "H"nin ta yukarsna (a) miniskliyle geirmek iin baya glk ekiyordum. mzalar oalttka, otomatizmim de geliti. Hinoluhin memurun tilki baklar, ikirciliimi yakalayamad. in uzamas bir telefon vuruu zerine balamt. Sonradan farkettim. Birka telefon daha geldi, gitti. En sonra sivil, ense kulak, giyinii yerinde birisi grnd. Kendisinin nemli kii olduunu belli etmemek isteyii phemi artrd. st ve sorumlu olduu her halinden belliydi. fademi alan resmi, hemen masa bandaki yerini vererek saygyla ayaa kalkt. Gelen neden sonra, hatr krmak istemezmi gibilerden, makama oturdu. Bana kurun renkli souk gzlerle tabanca namlusu gibi bakyordu. Vurmak istedii belliydi. Franszca bildiimi renince az duralad. fademin zetini Arapasndan dinledi. Baka bir sr eyi daha sorup deeledi. pucu bulmak istiyordu. Yok. kinci olarak Remzi'yi arp sktrdlar. O "Kaptan"d. Hani liman kad? Nerede konimento?.. Hepsi laf. Bir balk kaynn 7 metre boy ve 1,9 metre enine o denli formalite nasl sar? Ona da "Kivilji"yi nerede braktn sormular. Olan her zamankinden daha anlalmaz bir am bakla geldi. Sorular syleyemiyor. Yeniden arldm. Sorumlu kerliferli sivil:

-Bizim Trkiye ile aramz iyi, dedi. -Biz de yle olmasn isteriz. -Trkiye'yle -Haklsnz. -Olur. -Bir daha pishanede -Ne -Bilmem. -Peki... Lbnan topraklarna ayak basarsanz, kendinizi habilin. varm? Bir daha bu toprakta grmeyelim sizi. Yalnz yiyecek falan alsak. Ceza 25 Lbnan liras. Brakn Usulsz limanarya kalm. Paray deyin. Ancak Lbnan paramz yok. Cezamz deyelim. aramz bozmak istemeyiz. Biz de isteyin, ekilip gidin. demedik.

-imdi hemen

suumuz

-arya kamazsnz. mza ktnz. -Yanllk. -Olmaz."

Paramz bozalm.

Bereket, tercman daha nce bir ar yoklamas yapmt. Yzme bakyor, yavaa: "-Frtna var, diyordu. Mthi frtna. Bu havada nasl alrsnz? "-Ben balkym, diyordu. Biz biliriz. Sivil Kodaman zalimden izin aldk. Paramz tercman balkya verdik. Bir sr ekmek aldk. Mazot iin msaade etmediler. ktrmadan alveriten dnen Balk Tercman yokladm yavaa: -Frtna -Saat -E... ne zaman patlar? birde. saat bire geliyor.

-klmaz m denize bu havada? -Btn kayklar geri ekilir. Mendirein ardnda bile tehlike var. -Ka saat srer frtna? -Akamn 7'sine dek. Kaymzn iinde ne var ne yoksa gmrk deposuna tamlar bile. Onlar yeniden kaya yklememizi beklemek istemiyorlar. Sivil kodaman kap nnde, ayakta, acele edilmesi iin stste emirler yadryor. Denize gzm iliti, pencereden. Dalgalar, liman mendireinin iinde ahlanp kpryor. Tercman balk dehet iinde nne bakp susuyor. Kodamana sezdirmeden onu iskandil ediyorum [lyorum].

-Frtna

balam

m? sylemesi.

-Balyor...

Benden

Ve uzaklayor. Belki iyi bir balkdr. Yahut mslman oluumuza acyor. Fazla sylemekten de ekindii belli. Kodamana, kt niyetini hi anlamama, yumuack konuuyorum: -Pekiyi, -Snma -Neden -Sizi bulmak bir tehlike annda, hakk bunu olabilir. bizden Derhal esirgiyorsunuz? ekin arabanz, kendinizi hapisanede milletleraras kurallarca, bir limana snma hakk yok mu?

alamayz.

istemiyorsanz. Gryorsunuz. almayalm m? Sakn geri gelYalnz bi-

-ekiyoruz. -Eyamz -Aldnz. meyin. -Olur. -Niin? -Frtna -Nerede -Arkadan -Kim

-Gecikiyorsunuz. Muhafaza motoru sizi aa karacak.

Madem istemiyorsunuz, iimiz ne.

Gidiyoruz.

raz daha insafl olsanz. Az beklesek. balyor. frtna? Onlar ufak dalga. mthii geliyormu.

syledi?!

Adam baya kzmt. Tercman Balk yan yan siviti [svt] Onu ele verecek deildik. Ortaya attm: -Sylediler. -Kim?! Neredeyse syleyeni yakalatacak. -Kim olduunu seemedim. Azlarda dolayordu. Kaptm? Herif, kabaran kpkl dalgalar grmemek iin ban telere evirerek, kpkrmz kesildi: -Yalan sylemiler. -Ya bu dalgalar? -Yok. Uzatmayn. Ben gidiyorum. Etraftakileri, dakika geirtmemeleri iin zlgtlad. skeleden baryorlard: -Hadin. Muhafaza motoru sizi bekliyor!" skele bana gelince azmdan dkld: -Bu bizim kayk m? Yok yle bir ey.

-Tabii bizim, -Allah, Allah!, -Neden? -ok -Eh...

dedi Remzi, ettim. yahu... kay,

hep aarak.

kkm yle...

Gece bindiim

iindeyken

baya

byk sanmm.

Uzaktan baknca, ceviz kabuu kadar kalm. Dalgadan burnunu iskeleye vurup neredeyse paralanacak. evrede: -Hadi! Hadi! -Yallah! Yallah!larla kark tela byyor. tede bizi bekleyen muhafz motordakiler homurdanp atyorlar lk lk. Bindim. Takatsiz bacaklarm stnde, az kalsn decektim. Dmene doru zor tutanarak ilerledim. ocuklar, iskeledekilerin de yardmdan ok sepet havas almalaryla eyalar kaya indirdiler. Dklen, krlann hesab yok. Gece karanlnda mazota, zifte bulanm (ilk kez kullanlm yepyeni s yorgan) iindeki dar avc krk, sveterler, pardesler... bir kucak toparlayp getirdiler. Arkama koydular. Ona srtm dayadm. Dalga vurduka keskin byklarm svazlayarak, Kaptan kkne oturmu korsan skunu ile olanlara ve iskeledekilere ve havaya bakyorum. Balk Tercmann ablak, i, renksiz yz gzme iliti. Yanndakilere: - Batarlar. lecekler... diyordu Arapa. Sesini ksamyordu heyecanndan. O denizi tanyordu. evresindekilere bu havada delilerin mendirek dna almayacan syledii belliydi. Dudaklar sarkyor, titriyor, ackl ackl bize bakyor. Ondan bakalar iin alayndalar. Zalim srtlarla, bir an nce tekerlensek de seyrini yakndan grseler ve belki lelerimiz yannda karaya vuracak mallarmz yama etseler diye yar cmble bekleiyorlar, birbirlerini itiyorlard. imde, nedense, korku yok. Ben zaten bitmiim. damlk. O zaman Skynetimin idaml olduumuzu henz bilmiyorum. Kanserin idamlym. Yanma kattm iki gen ocuu dnyorum. Ben kurturulurum bir buuk yldr ektiim prostat ikencelerinden. Denizin serin dibinde, btn arlarm dinmi, hayli su yutmu olarak uzanrm. "O" ocuk: - Bu denizde kpek bal var m? diye sormutu dn. - Olsun, bize ne?" karln glerek vermitim. imdi kpek balklarnn oka ve byke olmalarn diliyorum. Kolumu, baca-

m ayr ayr koparp i gvdemi su yzne km duruma sokmamallar. Onlardan geldik. Karalarda bir tek canl yokken, denizlerde balklar kaynayordu. kmaz olaydk karalara. Srngen, bacakl, kanatl eitlerimiz oald da ne oldu? imdi gene o deniz canllarna, ama bir lokma olmak iyisidir. Didiklenmek... Ne kar didiklensem?.. Kanser kadar uzun srmez herhalde balklarn vcudumu didiklemesi. Kurtulurum. Orhan ile Ahmet'e yazk. Salamlar. Genler. Onlarda da korku ve telatan ok, kzgnlk gryorum. yi. nsan kzd m, rknts kalmaz... lm deil, korku dayanlmaz eydir. O yok. Muhafz motordakiler neredeyse anlamadmz o etrefil Lbnan Arapasyla Finike andan beri birikmi kfrleri savuruyorlar. Bizi defedecekler. Kendileri de mi tehlikeye girsinler? Artk hi konumuyorum. Souk souk, ne skeledekilerin yankesici suratlarn, ne muhafz bottaki askerlerin kplere binilerini grmemek iin, frtnay koparan havaya bakyorum. De bakalm, yumuack gaz akm. Azotunla albmnimizi mayalayp, oksijeninle iimizdeki kmrleri, yalar ve gene proteinleri yaktn yeter. imdi al bizi gtr. Cann nereye isterse. Madem insanlar bylesine bedavaya gaddar... Her zerremizi maddenin teki zerrelerine kartr git. Orada hi deilse, ihanet, soygun ve ac yok. Her ey ne ise o. Toplumu dzeltmek istiyoruz. Son soluum o yolda iliyor. Elden gelmezse ne yapalm? olacana varr. Baran bottaki askerlere kalarm attm. Dalgalar elimle gsterdim: - Eee be! Grmyor musunuz denizi? Siz olsanz daha m abuk kurtulurdunuz! Anlamyorlar, tabii. En son, iskeleden ayrlabilen kayn bana, botun att urgan baland. ektiler.

4.7.71 (Pazar) Kularn hakk var. Bulgar smbl havasna dayanlr m? Ezeli tempo serelerde. Blbl dem ekiyor. Sakalar, isketeler kendi melodilerinde. Arasra iten yank bir ku yalvar. Damla damla kk can sesleri. "Hu... hu... hu!"lu (Uykukuu) kumrunun bar, kardelik, usluluk, masumluk, tatl dostluk, okayan yumuaklk hykrleri. Burada bir ekip. tede baka ekip. Biri brakyor, teki alyor. Kimi uzaklayor, kimi yaklayor... Senfoni pastoral. Bulgarlarn hepsi air yahut mzisyen olabilirler. ok domuz yemeseler. Domuzlar da yenmeyecek gibi deil. En kara salam diler arasnda muz gibi eriyor. Bulgar da ona dkn. Boazna ok dkn. nmzde be kme insan varsa, bei de ayr ayr mutlak bir eyi sryor, rtleyip azna atyor. Hereyi ok yiyorlar gibi geliyor bana. Onun iin yalnz domuzlar deil, kendileri de yalca. Havas itah ayor Balkan'n. Geldim geleli olduka yiyebiliyorum. nce bir arpa samanndan yaplm ocuk dd sesiyle uan kumrucuk, kerre: "H! H! Heuu!" ekiyor. Arkada, drt be yol: "Guu... guu... kug." karln veriyor. u lanetleme motor canavarlarnn zrlts, cayrts, yrtc patrts gmbrts olmasa, insan saatlerce kumrularn karlkl ve ayr perdeden ayn nazl: "Guguk!" atlarn, serelerin hi dinlenmeksizin czrdayan heyecanl monoton: "Cirk! Cirk"lerini dinleyebilir. Brakmyor makine canavar. u atmosfer denilen renksiz havann mavimtrak varlna ve ettiine bak. inde geen canl cansz her olay titreimleriyle sese eviriyor. yi ki a gzmz ayrlm. ok geldi mi, gzmz kapayabiliyoruz. Ya k da ses yapayd? Kulak m dayanr? Tka tkayabildiin kadar kulan, derinden, kemiinden, bir yerinden iine giriyor ses. Kt seslerden nerelere kamal?.. Hi deilse tek borular harldyor. Ardndan bir duvar devrilir, gkyz yklr gibi motor lklar...

Ben "medeni" olamam. Makine dman gibi bir ey kesildim. Tabiatn gkgrltleri bile houma gidiyor. Ardndan yamur, bereket geliyor... Makine de az m verimli? Gel gr ki kabak tad veriyor. htimal hastalm byle yapt beni. br dnyaya sefer, yol grnd de belki. Bu dnyann her eyini deil, doa diiliini yadrgyorum. Bereket kumrulara, ara sra, nenni syleyen gen anne "Gu, gu!"laryla beni dinlendiriyorlar. Bir kpek "davudi"den havlad. Belli, o da yal kpek. Sesi yal kyor. Domuz kemii yemekten. Onu pek seyrek iittike, elimde olmayarak sesleniyorum, -Bahtiyarsn ulan it. Bir tek dilin var. Dnyann neresine gitsen trdelerinle anlayorsun... "Hav! Hav! Hav!" diyorsun. Karndaki de onu sylyor: "Hav! Hav!", anlayorsunuz. Bulgar kpei de, Trk, Fransz, Amerikan, Alman vb. itleri de birbirinden sakl, birbirine yasak szcklerle ayrlmyorlar. Ne mutlu size ey kpek canllar. Nereye gitseniz birbirinizle anlaabilirsiniz. Ho btn hayvanlar da yle ya... Sereler, Kumrular, sketeler, Blbller: Trkiye'de yahut Yunanistan'da, Bulgaristan'da, Romanya'da, Macaristan'da olmular... Dilleri deimiyor. Hepsi dnya vatanda... Kendi dnyasnn btnl iinde ortak [bir dilleri] var. Nedir u, hepsi iki ayakl, hepsi kendini "Eref'i mahlukat" (Yaratklarn en ereflisi) saym insanoullarnn bana gelenler? Dar kar tekelciliinden beyinlerini atlatacaklar. Az tede dertop olanlar, beridekilerden saklyorlar dndklerini. Bu yol ka dil birden renmeli ki insanlarla toptan anlaabilesin? Otur, mr boyunca ayn eyin binbir trl adn ren. Doru dnce, yaratc zeka m kullanacaksn, yoksa, havanda su dverce, herkesin birbirine fiilen yasak edilmi maymun dilini mi reneceksin? Efendilerin ok iine geliyor bu ayr dil. Bizim srye istediin martaval yuttur. Onu bakalaryla her anlamazla ve dve srkleyebilirsin. Karsndaki "Dostum" dese, "anana svd" dersin. Kaptrrsn insanlar birbirleriyle. Kpeklerden aa hrlamalar kkrtrsn. Kim farkna varacak?.. Efendilerin kendileri faka basmaz Reciler. Paralar ve tercman uaklar ok. lerine gelen gelmeyen ayr dilde konuulanlar seerler. Halk yle mi? Kendi anadilini zor sker. "Yabanc"nn ne dnp sylediini, Efendilerinin tercman uaklarnca sansrden geirilmi olarak, szde "renir". Gerekte, efendisi ona neyi retirse, neyi -

renmesine gz yumarsa, onu beller. Bu krn denei ile dolar. Gene de "En erefli insan" pozundan aa kalmaz. Dn nerede kalmtm? Lbnan ky muhafz botu, urgan burnumuza takp kaymz ardna takt. Dalgalarn deve hrgleri, mendirek iinde bile ha battk, ha batacaz ediyor. Susuyoruz... Bizi nereye dek srkleyecekler? Msr' dnyorum. Sayda srail hududuna tek parmak yer. Oradan, Nil'in Akdeniz iine doru milyon yllarca yd deltasn kerteriz almal [yn saptamal]. Haritamz, baya okul kart. Ka milyonda bir ufaltm koca dnyay. Ama pusulamza gveniyorum artk. ok akn bir aletik. Cep saati kadar var yok. bresi deli oluyor, arasra. Mutlak deimez ne var? Gene de o deli kzn saman alevi tamasna benzeyen akn tela ile pusulack, ciddiliini bozmad, bizi anaizide artmad. Nereye istersek, bir kerteriz aldk m, varyoruz. Eh, kalbimiz balk motoru da (Pancar Motor'un, su tulumbas iin yapt yerli malym... Bizim ii snfmzn elinden km), dayand. Ateleme dmesi yok. O kadarck kusur kad kznda da olur. Ateleme koluna yapld da, kollarn ve gvdenin btn hncyla, habire yallah, be, on, yirmi dndrld m, motorcuk, kimi bana msn demiyor, kimi, acyor olmal bize ve kanterleri dktren abamza. Orhan, Ahmet'e veriyor kolu, Ahmet Orhan'a... Ben saf d, le gibi uzanm, kanyorum. Kbrs sondas kan depomun dibini deldi. Bam tayacak takatim yok. Motor en, sonra genzinden, derin uykusu kam yorgun ii adam gibi, iki, - h!.. Ph! etti mi, tamam. Seviniyoruz. Gayr iler motor delikanl. lk yatandan gzlerini ancaya dek bizi epey terletiyor. Bir yol da ayarna gre, hi deimeyen temposu ile: - Ph... Ph... Ph... Ph!ne balad m, koyver gitsin. Sen yalnz dmeni kolla. Motorun dokunma keyfine. Hani ben: "Motor canavarinn grltsne can dmanym. Saniyede bir vuran ve yere yatan beynimin iini sarsan, ard aras kesilmez motor gmbrtlerini ve sarsntlarn, bir bando mzkaya adm uydurmu "kahraman asker" gibi gsm kabara kabara dinliyorum. Cankurtaran simidimiz bu balk kay, onun can, bizim can yoldamz da motor. Azck ksrse, kalbimiz duracakma irkiliyoruz. Gsmzn altndaki yreimiz motorla birlikte atyor. Motor dursa, yreimiz de

duracak. Usuz bucaksz su l yuvarlann oportasnda ne yaparz? Yelken oktan krld. (yice kazklam bizi balk Rfat Kole... yle kurt yenii, tutunca krlveren ireti, dayanksz yelken direkleri uydurmu ki... Ufak bir ky greinde hepsi atr atr utur rk diten beter krld gitti.) Krekli iki, yz mil yol almak ise, ancak insan karada iken kafasnda evirip evirebilecei bir kuruntu. Gidemez, kalrz zngadak. Motordan allah raz olsun. Elimizden gelse, motora bir dizba niann, en yksek valyelik kordonu ile takardk. Kay da bolamayalm. Henz iki yana basmam. Onda, aldanmamz. Rfat Kole (Nezaret altna bizim yzmzden dtn gazetede okuyal beri adn belledim. Yelken ve tente ve boya iinde bize att kaz da helal ettik)... R. K., herhalde kay, bizim apta enayi mteri bulacan ummad iin, bir yldr da kendisi balk avna bununla kt iin... babasna salam yaptrm. Su patlam, Yakndou kasrgas altnda hopluyor. Su lnn esirik deve katar dalgalarndan birinin hrgcn brakmadan tekisine arpyor. Sonra, karaya dnce dikkatimizi ekti. Burnu dalgalar beceriklice iki yana ayrp iten biimde imi. Altta kalmyor. Yalnz her arpta iddetli yel ve bora serpintileri bize, hele yere uzanan yzme tuzlu du yaptryor... u devlet botunun silahl adamlar, bizi cezaevi yerine nereye gtryorlar? Engine dek alacaklar m? imdilik, onlar yanmzda olduka, batarsak birlikte gideceiz. O zaman ne yaparlar? Aklm bu yanda deil. Msr yolunu nasl tutacaz? Sahilden bizi drbnle gzetliyorlardr. Grnmeden nerede ayrlabilir, bamzn aresine bakarz? Hemen kayn burnunu gneye evirsek, doru srail karasularna gireriz. O zaman Araplar, bizim yoksa srail casusu mu olduumuz kukusuna debilir, ardmzdan sratli botlarn koturup, bizi geri alabilirler. O zaman yandk. Lbnanl, kendisi srail'le alttan alta krtryor da, halkna kar bir celdet [yiitlik], szde srail dmanl gstermek iin bizi bal gibi harcayabilir. "Kivilji"yi aradklarna gre, belki bir gnde kimliimiz ortaya kar. Herifler, Yakndou'da svire kadar turist sadakasna anak tutan uluslararas Parababalnn uak olu uak ruhu tayorlar. Yaranmak iin, bizi, skenderun'dan aracaklar Skynetim sava gemilerine trampete ala ala teslim bayram yaparlar...

Bu tehlikeyi bildiim iin, Lbnan topranda bir saat bile kalmak istemediim halde, frtnay geitirmek zere bekleme msadesini isteyiim sebepsiz deildi. Bir yol "muamelemiz" bitince, kydan almak elimizde. Evrakmzn, Beyrut'a (Orada bizim stmze denlerin bilgisine) ulamas, yarndan erken olamaz. O zamana dek deniz yatr (7'de kasrga diner demiti balk, biz geceyarsna dek srdn denedik). Gece kararrken denize alrz. Karanlkta rotay Msr ynne izeriz. Ver elini Nil deltas... Byle hesaplyordum. Nedense, ak denizden henz korkmuyorduk. srail ile Sina kylarnn corafyada izili tam 90 derecelik dikey ann iki uzun izisini (srail dikeyi ile Sina yatayn) takip etmek ok vakit yer. Dikey ann bizim "Veter" dediimiz, doru, Lbnan-Delta aras dz izisinden gitmek, ok enerji ve zaman kazandrr. Ak denizde motor tkanmaz kalmazsa, bari fazla yorulmam olur. Byle planlyordum. yi ki uygulanmad. Bora daha gn srecekmi. Bir de 6'nc Filo vard. Yolda nmz keserse... Skynetim mttefiklerine CIA'nn bir canl kurbanlk hediyesi olarak bizleri sunmaktan, Amerikan Amirallii, byk "Hrriyeti Seen" bir "Demokratik" eref duyard. srail ve Sina kylarndan, kara kuan gzden yitirmeksizin geip Msr'a gitmek var. Frtna kuzeyden gneye estii iin kaymzn arkasndan itecek olan kasrga yeli ve dalgalar, 9 mil gidiimizi en az 18 mile karr. Kayk batsa bile, sahil yaknsa, kurtulma anstr. Batmazsak, yelkenin krlndan uradmz kayb hava gidermi olur. Gel, srail de, Sina da Yahudi kontrolnde. Msr donanmasna kar srail donanmas, geceli gndzl kendi karasularn kar kar kollasa gerek. Bizim yle, fenersiz, adsz, karanlklar ortasnda tin tin saatte be on mil abuklukla yol almz, gze batmamazlk edemez. Bir de srail Sava gemileri yanmza sokuldular m! Arap fedai komandolarn aryorlar. Bakacaklar ki biz Ahmet, Mehmet, Halit... Mslman olmamz yeter. Trk olduumuzu ortaya karnca, bsbtn kplere binecekler. Daha dn srail Konsolosu Elrom'u kaldrp ldrenler, Trk ehir gerillaclar deiller mi?.. Daha ok kukulanacaklar. Hani kayn numaras? Hani Konimentosu? Nereden, nasl karsnz? Demek katnz. Kim metelik verir baka belgeye? Belki de Elrom'u ld-

rp kaanlardansnz. Kalkp srail'e mi geldiniz? Yanlma, frtnaya kaplma onu da yapar. Her ne yandan baklsa, bizi apar topar, sava ganimeti olarak srail karasna iletirler. Artk orayla stanbul Skynetim'inin aras, kap komucuudur. Btn bunlar, kafamda, hasta kafamda, ldrc baarl, ateli kafamda, dilimi oynatacak takat bulamadm banlam kafamda, yldrm sarsntlar ve yanp snleriyle abuk, kopuk filmleiyor. ocuklara birey demiyorum. Ve gzm bir grltyle atm. Uyumuyordum. Rya grmyorum. Elimle havaya kaldrp tuttuum yelken bezinin ucuyla kanserli vcudumu boyuna slatan azgn dalga serpintilerini gz kapal nlemeye alyorum. Tuzlu su ile buzlanan krk siyah gzlm ardndan, bam kaldrdm. Orhan dmeni rkerek tutuyor. Gvenemiyor "dmenciliine" bu "Proletarya nclne" gnl vermi delikanl. Ahmet ise, her zamanki evik, atik, gz kara refleksleriyle kayn burnuna atlm. Dalga vuruundan yere kapakland. Sa kolunu uzatt. Yetmemi olacak. Gvdesini ve ban frtna dalgasnn sularndan korumaya alarak yere abandrrken, sol kolunu da uzatt. Ne yapmak istiyor? nmzde bizi srp Lbnan karalarndan aa karan resmi muhafz botunda rmalar, barmalar, el, kol, ba, vcut sramalar. Bir ey istiyorlar. Ahmet, anlam. ki eliyle, burnunda koskoca bir "ALANYA" yazl arslan kaymz Bota balayan urgan zmeye alyor. Bottakilerin dilekleri bu imi. Hay Allah raz olsun. Ardmza baktm. Sayda liman mendireini henz 20 metre bile gememiiz. Lbnanl muhafzlarn canlar tatl. Geri dnmek istiyorlar. Bizi kaderimizle babaa brakacaklar. Ne iyi. Kendilerinden ne denli abuk ayrlrsak, o denli hrz. Gitsinler yuvalarna. Tek braksnlar bizi. Ne halimiz varsa grrz. Aksi urgan zlmyor. Su, yel gz atrmyor. Her zamanki kmac Orhan, her zamanki "kpne zarar" sabrszlk sirkesiyle kprp, haykryor "malum'u ilam ederek" oturduu yerden hoplaya, sraya: - zsene unu yahu! z diyorlar ite... Anlamadn m? Leb denilmeden leblebiyi anlamakta ve en bilmedii dilin "tarzancas>n>" grr grmez skmekte teklif beklemeyen Ahmet, dalga serpintileri arasnda ban kzgn kzgn eviriyor.

oktandr zmek iin uzanm urar olduunu u Orhan, kula ile iitmiyorsa, gzyle grmyor mu? En sonunda urgan zlp denize atlyor. Bottaki askerler, eke eke, kaymzn burnu nnden bir tur yapp dolatlar. Karlkl eller salland: -Ehlen ve Sehl! -Hadi, Allahasmarladk! Kimse kimseden baka ey istemiyor. ki taraf birbirine glge olmasnlar yeter. Bizim "Pancar Motor", bu sefer zavalllmza acma, her zamankinden abuk iki : "h!.. Ph!"le ksrd. Ve saat dzeninde iri tiktaklarna balad. skelede batmz bekleyen zibidi, klksz kuru kalabalk iaretler, kahkahalarla bayram ediyor... "Neden o denli duygusuzlam insanlar, ktlemiler, anestezilendirilmiler, narkozlandrlmlar, bakalarnn aresizlii ve felaketi nnde?.. " Nedeni belli. Metelie kurun atmaktan. Altlk, muhtalk, alaklk, aalk kompleksleiyor. Kasrga, dalgalar gittike daha azgnlaarak kuzeyden bize ullanyor. Biz de, ar aksak tempomuzla bata ka kuzeye doru, kasrgann ve dalgalarnn zerine gidiyoruz. Baka yol yok. Ufak bir yanl manevra, dalgann bir yandan vuruu, kayn altn st, bizi stten alt edebilir. Tehlikeden kamann bir ie yaramad, korkularn baa getirdii, tehlikeden ekinileceine zerine yrmek gerektii, deniz frtnasndan baka yerde o denli ak dersle retilemiyor. Teorik motor hzmz 9 mil. Bu frtnaya kar kaymz saatte 1 mil bile gidemiyor. Ahmet, arasra yerimizde saydmzdan da kukulanyor. Geri gitmiyoruz a... Destanlar Kenti, pasakl Sayda antraktn anm, 1-6-71 gnl Cumhuriyet'te, Dileri Bakan Osman Olcay'n bizi Lbnan ve Suriye gibi lkelerden geri vermeleri "teebbsnde bulunduk" sznden ileri geldi. Havadis salya rastlyor. ki gn ncesi (305 Pazar) notum u: "Sabaha kar Lbnan dalar. "10'larda Beyrut yerine Sayda
n

n.

Sk

sorular:

Kapdar!

"Frtnaya ve Kuzeye, Su iindeyiz. "Beyrut karhas "Szmm."

mthi dalgalar arasnda aldk. mil bile alamyoruz.

"Lbnan'n gaddarlna svdk: Saatte 1 [yaras] bitmedi,

tkenmedi.

Gazeteyi, yazd gn okusaydk (Haziran 1, Sal) baya inanabilirdik geri verileceimize. yle bir baka nalla mhn arasna kslmtk. Gene de, Alanya Emniyeti'nin 29 Mays'ta alarma sokuluunu, 28 gn yerimizin (Kbrs'n) ve fotoraflarmzn Sk'clar eline gemi olmas, haber alma servisinin inanlmaz bir abukluk ve titizlikle ilediini gsteriyor. Bu kimin servisi olabilir? Sayda'da "Kivilji" aranmas, daha 28 Mays gn haberimizin Trkiye burjuvazisine mjdelenmi bulunduunu aklar. 28 Mays gnl Kbrs Rum gazeteleri bizi byk balklarla ele verdiler. Kbrs Trk Maslahatgzar o gece Bakanla olay yldrmlar. Ancak, fotoraflar ne zaman ve ne abuk ele geirilmi? Buras ie den kurttu. Kmldyor. Yakalanamyordu. Kbrs Rum Hkmeti, gazetelerin eksik, yanl yaygarasna bile sevinmemiti. - Haber almtr. Yazar. Bakma. Gazete bu diyen halleri vard. O halleriyle ekilen fotoraflar yemeyip imeyip Trkiye'ye armaan gndermeleri akla gelmiyor. Trkiye'de siyaset bunalm olduunu Rumlara duyurmak propagandas belki holarna gider. Ama Trkiye'ye belgeli hizmet etmek ilerine gelmese gerek. yleyse kim verdi fotoraflarmz ele? Kbrs polisinde Trkiye ajanlar. Clz olas. 1 Haziran gnl haberin son cmlesi bana her eyi aydnlatc geldi. Deniyordu ki: "te yandan, haberde, ye'ye Dr. Reuter ajans da Lefkoe mahreciyle ve beraberindekilerin, ayrldn bildirmitir." verdii bir SuriKvlcml muhtemelen

gitmek zere Ada'dan

Ne demezsin! Reuter... "Adalet" gazetesi de: "Reuter Ajans>" demiyor muydu? "Vehbi'nin Kerrakesi" anlald.

5.7.71 (Pazartesi) Trkiye gibi Kapitalizm yolcusu "Gelime yolunda" olan Devlet taslaklarnn niin "Byk" ad verilmi Emperyalist Devletlerin koltuk altlarndan kamadklar, o yzden boyuna kiiliksiz bir d politika maalndan teye geemedikleri, u bizim ksack Kbrs serveninden bile hemen anlalveriyor. Kapitalizm bir sistemdir. 20. yzyldan beri ise, Tekelci Parababalar Oligarisinin bunalmlara baka zm yolu bulamadklar iin, ara sra (1914-1939 gibi) "Evren Emperyalist Savalar"na kalksalar bile, Dnyann biriciklemi ekonomisi, politikay da "Biricik"letirip, "Evrensel"letirmi, daha dorusu "Kutuplat>rm>"tr: Kapitalizm kutbu-Komnizm kutbu... Sosyalist bir devletik, nasl byk kutup dnda "rapta mahalli yok" (Gramer deklinezon kurallarnda yeri yok) [Bir deeri ve nemi yok] ise, tpk yle, Kapitalist bir kk Devletin de Emperyalist iri kutup dnda "rapta mahalli yok"tur. nk olamaz. te en basit olay. Trkiye'de Skynetimle "kan gvdeyi gt r r k e n , gizli servislerin haberi olmakszn "ku uurtulmaz". Ama, hangi Gizli Servisler? Trkiye'nin "gizli" Siyasi Polisi, "gizli" Milli Emniyet Tekilat (MT), yalnz senin, benim gibi "naiz" vatandalar iin "gizli"dir. Gerekte "gizli" olan yalnz byk Emperyalist Devletlerin casus rgtleridir. Gizlinin gizlisi'dir. Emperyalist gizli casus servisleri. Kk Devletin "Gizli" sayd (kendi z yurttalarndan saklad) casuslama servisleri, Byk Emperyalist gizli servisleri iin "gizli" olmak yle dursun, yzyllardan beri iinde yuvalanp c cc arca bilinen apak rgtlerdir. rnein ngiliz "Entelicens Servis"i, Trkiye'nin iine girip etkilemedii hibir gizli ak Devlet veya Millet Servisi yahut mekanizmas brakmamtr. Onu belki Trkiye "Gizli Servisleri"nin kendileri bile "rgt olarak resmen" bilmemektedir. rnein Polis Birinci ube ("Gizli" Siyasi Polis) veya MT, "resmen" bir Entelicens Servis ubesi gibi altnn farknda deildir. Olmamas iin her ey yaplmtr. Ama, Birinci ube ve MT iinde olup da Entelicens Servis'in bilmedii hibir "gizli" olay da dnlemez. ngiliz, yzyllardan beri, Trkiye gizli servislerinin btn drtyol azlarn, anah-

tar, kilit yerlerini rahata eline geirmitir. Oralarda alanlar, oktan yabanc casus rgtlerinin ok ustaca ajanln yapmak zere bulunduklar kata kartlmlar ve oturtulmulardr. Diyelim ki Birinci ube ve MT ayr bir rgt olarak, yani tekrar edelim: Srf ve yalnz "resmen", bir yabanc casus rgtnn yamakln yaptn kendi kendisine hibir zaman "itiraf" edemez. Ancak, tmyle Birinci ube ve MT ajanlar, Entelicens Servis iyi saatte olsunlarndan hibir eylerinin gizli kalamayacan ve gizli yaplamayacan "anadan doma" bilirler. nk hemen kilit yerleri tutanlarn hepsi Entelicens Servisin isteyerek, istemeyerek, bilerek bilmeyerek "ajan>"drlar. Ajan olmamak ellerinden gelemez ki... Hizmete girerken Ecnebi Casus tekilatnca rgtlenip yerletirilirler. Hizmette denendike sivrilebilmek iin, Ecnebi Casus rgtlerince "Avrupa ve Amerika'da" inceleme gezileriyle ayrlp kayrlrlar. Bu kayrlmay Londra'daki Merkezin mi, yoksa o Merkeze sadk Trkiye'deki sahiden gizli ve "yksek mevki" sahibi ajann m yapt o denli nem tamaz. Pratikte, Trkiye Gizli Servislerinin, ngiliz Entelicens Servisince kontrol edilmesi ve her kritik anda kesinlikle ynetilmesi nem tar. Bu nemli i oktan baarlmtr. Trkiye'nin btn Ekonomide, Politikada, Kltrde, Ahlakta, Dinde imanda sivrilmi, nl kiileri, daha giritikleri ilere doarlarken, alnlarna veya klarnn stne Entelicens Servis damgasn yemilerdir. O damgal eekler mrleri boyu bir daha balarn karamamacasna, Entelicens Servisin torbasnda kekliktirler. "Entelicens Servis" adn som rnek diye andm. Yoksa elbet, yetmi yedi buuk "Batl Medeni Devlet"lerin irili ufakl gizli casus servisleri de, sz gelimi Trkiye'de, az ok bir hiyerari ve iblm yaparak ayr alardan ayn Entelicens Servis'in roln oynarlar. Daha dorusu, Entelicens Servis'in Patronluu altnda esaslca onun deirmenine su tarlar. kinci Emperyalist Evren Savandan sonra, ngiliz, resmen Yakndou'daki Yunanistan ve Trkiye sektrnde brakt "boluu" doldurmak zere yerine Amerika'y ard. Bu arya Amerikan finans-kapitali, teekkr bile etme gereini duymakszn, hoplaya hoplaya geldi. Trkiye ve Yunanistan'daki btn gizli servislerin kumanda manivelalar bana CIA ajanlar geti demekti bu. "Maral Yard>m>", "Truman Doktrini" gibi grnr el koymalar, CIA'nn grnmez ie ilemi alarna yeterli bir maske bile deillerdi. Amerikan Emperyalizmi, Trkiye ve Yakndou'da ngiliz Entelicens Servis mparatorluu ile byle ak, pazarlksz

halef-selef oldu. nk, hele kinci Emperyalist Evren Savandan beri, "Anglo-Saksonlar" deyimi gibi, ngiliz ve Amerikan finanskapitallerinin "Asgari Mterekleri de iki Emperyalizmi ve onlarn Gizli Servislerini gittike i ie soktu. Dnya hegemonyas iin Anglo Sakson birlii 1. Emperyalist Evren Savandan beri vazgeilmezlemiti. II. Emperyalist Evren Sava o vazgeilmezlii resmen tescil etti. Sterlin'le Dolar sarmap dolatlar. Entelicens Servisle CIA aa m kalrd? Ne var ki, eski kurt Entelicens Servis, "alenen ilan" ettii gibi, btn Yakndou gibi Trkiye ve Yunanistan evlerini de, sahiden tm "boaltp" da plak drt duvar olarak Amerikan kiracya devir ve teslim mi etmiti? Ne gezer. O stil, eski kurt ngiliz Pehlivann "altta green" bir "femizm"i [kadnslk], "elebice dil pelesengi" [diline dolad] stili idi. Hi brakr myd Entelicens Servis bombo Yakndou'yu? Amerikan CIA's, mirasyedi dolar zamparas dangalakl ile, tm Yakndou'yu "Genelev"e evirmi olabilir. O "Genelev"in eski "mamas" gene snangl Entelicens Servistir. Ba dara gelen "Hovarda" emperyalist, Yakndou'da bir "alem" yapmak istedi mi, gene o alakgnll etken "mama"nn "Sermaye"lerinden yararlanrd. CIA da yle. Dolar'na istediince gvensin. "Adam" arad m, ngiliz Entelicensine bavurmak zorundayd. Kbrs onu ispatlyor, hi deilse az ok aydnlatyor. Enterpol'ler, NATO'lar, SEATO'lar, laf. Hepsinin ilerinde oturakl gizli emperyalist servis Entelicens'ti. Entelicens Servis'in en her yere pasaportsuz girip kmay "meru" bir "hrriyet" kural yapan kolu: "Hr Basn Ajanslar" idi. Dnya Kamuoyunu en mthi gze batmaz vesayeti altnda sr davar gibi gden "Ajans" ise, "her yerde haz>r, naz>r", ama o hi kimseye aka grnmeyen Reuter ajansdr. Reuter ajansna neler malum deildir ki? Kbrs'a bizim dtmz, orada hangi adlar tadmz ondan nce baka kim haber alabilirdi? Haber alr almaz. Trkiye'nin ebedi skynetimine havadisi uurabilmek ustaln baka kim becerebilirdi? Trkiye Basnnn sz ettii Reueter bu idi. Henz yeterince heybetleememi, yani Devletleememi Kbrs Rum Polisi istedii denli "bamsz" ve "iyi dilekli" olsun, daha dne dek ne idi? ngiliz Entelicens Servisinin bir mikroskobik "Ak Oturumu" idi.

Bask yer katl bitiik nizam kapcklarla eekars yuvas gibi birinden tekine geilerek iler Kbrs Sivil Polisinin odasna herifin kapdan girii kim olduunu belli ediyordu. "-Yoo! Gazetecilere fotoraflarmz vermeyin!" Dedim. Gelenler Kuzey rknn upuzun boylu, serinkanl, kendinden emin tipleriydi. Girileri ve durularyla: "-Siz dilediiniz denli protesto edin. Biz fotoraflarnz ekmeye geldik. ekeriz." Diyorlard. Odadaki Rum Gizli Polis efleri bile anszn bozulduklarn glkle saklayabildiler. Fotoraf ekenleri hem yadrgamlar, hem tanmlard. Hallerinden bunu nleyemedikleri ve nleyemeyecekleri srtyordu. Bize kuru iaretlerle saknca olmadn anlatmaya giritiler: - Hayr, hayr... Gazeteler iin deil. Bunu usul olarak bize ekiyorlar. Bunlar yabanc deil. Bizden. Fotoraflarnz da bizde kalacak. Hi merak etmeyin! Hi merak etmedik. Kalktk, ask ve fatalist [kaderci] suratlarla fotoraflarmzn arka arkaya ekilmesine katlandk. Foto ekenler yle sahte vaatleri yapmaya bile tenezzl etmediler. Grevlerini dikkatle, ip ak yaptlar. ekilip gittiler. Sonras belli. Kbrs'taki ngiliz ve Amerikan sleri, dolaysyla NATO, haberimizi alr almaz, baka sapa yollara gitmiyor. En meru "Haber Alma Hrriyeti" kahramanlarn "Gazeteci"leri gnderiyor. Yerinde Rum Polisinden (eski emir ve kapkullarndan) gerekli haberi fotoraflara ekliyor. Bu iin iinde bir bit yenii bulunduu ak. Kanserden ameliyatl bir babaya doktorlar deniz havas tavsiye etseler bile, onun bu "dinlenme"yi, mazota bulanm, oturacak yeri bulunmayan darack balk kay ile Antika Finike denizlerinde sonu gelmez bir lm tehlikeli "Odiseus" destan yazmak anlamnda uygulayamayaca besbelliydi. Hemen "gerei dnld": Entelicens Servis, ii saniye geirmeksizin Trkiye Sar Sultan Sk'larna iletmeyi grev bildi. "Reuter Ajans", tm Nato merkezleri gibi bizim Babalinin yksek kaplarna da mjdeyi uurdu. Baka trl bizim fotolar yle yldrm abukluu ile, Burla Biraderlerin "ciddi" lahana yapra, Trkiye finans-kapitalinde "Hrriyet Gezetesi" konzerninin bal elifi elifine "New York Times" baln etmi "Yeni Gazete" yesine ulatrlamazd. Ertesi gn Trkiye Basnnda yaynlanan ayn konu, bu adan mantk ak ile yol alr.

"Kbrs Rum Hkmetine gre, Kvlcml ve 2 arkada, tekrar Ada'ya dnmediler." Hkmetinin bir szcs, geen hafta ufak bir Bal altnda 2-6-71 gnl Cumhuriyet aklyor: "Kbrs Rum botla Ada'ya kan dnd yer alan "Szc, rldklarn ve 2 gn gzaltnda tutulduktan sonra yollayeniden Kbrs'a basnda ve

rna devam etmelerine izin verilen 3 Trk'n, haberleri yalanlamtr. kendilerini belirtmitir." Dr. Halit Aksungur,

ve siyasi mlteci olarak kabul edildii eklinde Mehmet

Osman

Remzi Ali olarak tantan bu 3 Trk'n geen hafta Kbrs'tan ayKbrs Rumu, ne i yansn ne kebap, zerinden yk atyor. Son anki telalarndan, hatta dehetlerinden belliydi. Trkiye'ye aklama: "Lefkoa (aa)"dan gelmi gsteriliyor. Gerek haberci Reuter'den bakas olabilir mi? Bizimkiler yalnz tavan tandklarn belirtiyorlar. Ve peindeler. "Kendisini Doktor Halit Aksungur diye Dr. Hikmet Kvlcml olduu anlalmtr. beraber Suriye'ye gittii kii ile tantan kiinin gerekte Bu kiinin, yanndaki 2

anlalmaktadr."

Son Kbrs gecesi Pafos "rhtmna" inerken, o zamana dek hi Trke bilmez gibi davranan bir Rum polisinin, alack duvar atlamama yardm etmek istermie koltuuma girerek, bana yavaa: - Suriye'ye gidiyorsunuz, deil mi? diye przsz Trke konutuunu hi unutamadm. Kbrs Rum Polisinin izimizi merak ettiini dnerek, gsterdikleri dostluu da krmamak iin, yavaa, hasta ve bezgin bir sesle karlk vermitim: - Bakalm. lafa getimdi. Sonra bir baka Rum Polisinin Ahmet'e de ayn soruyu ynelttiini rendim. Gene stlerine hizmet ediyorlar gibi geldi. Aslnda Kbrs Rum Polisi iine szm "Reuter Ajans" muhabirleri neden olmasnlar? Baksanza, Kbrs'tan ktmzdan hibirinin kukusu yok. Ak denizlere ceviz kabuu balk kay ile kma delilii akllarna smad iin, Reuter tazlar, kokumuzu yeniden geri Ada'ya dnm olabileceimizden almak istiyorlar. Entelicens Servis'in Trkiye'deki "Meslektalar" aa kalmamaya alyorlar: Hele bi denize alalm. Yolda dnrz!.. Fazla sormamas iin, teekkr ederek kolumu ektim. Baka

"K>br>s'a kaan 3 kiinin iadesi iin teebbse geildi" bal ile o gnlerin Milliyet'i unlar yazyor: "NATO Osman toplants iin dn Trkiye'den ayrlan Dileri Bakan sorular zeriOlcay, Yeilky Havaalannda gazetecilerin

ne, son olaylar dolaysyla aranrken Kbrs'a ve oradan da muhtemelen Suriye'ye ka bildirilen sann iadesi iin teebbse geildiini bildirmitir. "Dileri Bakan Olcay, bu konuda unlar sylemitir: "Biz bu sanklar hakknda teebbs ettikten sonra aldmz ilk ihbar bunlarn Ada'y terk etmi olduklar merkezinde idi. doru olup olmadn teyit etmeye imkan yok. ihtiyat, gerek Suriye'ye, gerek Lbnan'a, mel olan istikametlere de haber verdik. de iadeleri iin "Osman gerillalarnn da de l kan de "Bu Bunun teebbste bulunduk. son gnlerde baz Trkiye'yi megul "Bu eden ehir yolunkarolacak. olmayan komu bulunuldu lkelerde yapld u Olcay, yani kamalar Bunun muhteFakat biz berayi

Ve o memleketler nezdin-

eitimlerinin

haberlere

deinen

bir gazetecinin:

lkeler nezdin-

herhangi bir uyarda lkelerde

mu?" sorusuna hem oldu.

vermitir: diplomatik temasmz biliyoruz. Bu Hem normal komuluk mnasebetleri ile olduunu telifi mmkn

bir durum Tehdit.

Devletler nezdinde

teebbste

bulunduk ve ayrca daha da ciddi ekilde bulunacaz." Bu savunmadan gn sonra olayn ba balanmak isteniyor. ki k neriliyor: 1- "Suriye ve Lbnan Dr. K>v>lc>ml>'ya iltica hakk> vermedi. M. Ali Birand Beyrut'tan bildiriyor: "Trkiye'den ye ve yanndakiler Lbnan Suriye kaan Dr. iltica gece Hikmet Kvlcml ile yanndakiler Surimsaadesi alamamlardr. Lbnan tarafndan karasularna karlanmlar halen ve ve Kvlcml ve girdikleri srada Lbnan'dan nceki hcum

botlar

kendilerine

geri dnmeleri bildirilmitir. karasularnn tutulduklar dnda ve

Kvlcml'nn bulunduu Kvlcml

motoruyla birlikte tekne-

sanlmaktadr. arkadalarnn pazarlk halinde bulundu-

"Buradaki siyasi evrelerce leri iinde u ne srlmektedir.

muhtemelen

"te yandan,

Trkiye Hikmet Kvlcml ve arkadalarnn yaka-

landklar takdirde derhal Trkiye'ye iade edilmeleri iin Suriye ve

Lbnan Suriye, geni yani.

Hkmetlerine Kvlcml gvenlik ve

bir nota

vermitir. Suriye

Notaya

cevap

veren

arkadalarnn alnmtr."

Suriye'ye

geldikleri

takdirde boylarnda

derhal iade

edileceini bildirmitir. tedbirleri

sahil snr

5-6-71 gnl Milliyet byle diyor. Ha tutulduk. Ha tutulacaz, 2- "K>v>lc>ml>'n>n s>>nd>> lke belli deil. "ANKARA (Cumhuriyet Brosu) "Bundan bir sre nce kiraladklar bir deniz motoru ile Trkiye'den kaan kiinin nereye sndklar hakknda kesin bir bilgi elde edilememitir. Skynetim Komutanlnca aranmakta olan Dr. renildiine gre "Aralarnda

Hikmet Kvlcml'nn da olduu bildirilen 3 kii, derhal lkeyi terk etmesini istemitir.

en son Beyrut'ta grlmler, ancak Lbnan hkmeti kendilerinin Kbrs'a sndktan sonra buradan uakla Beyrut'a gittikleri sylenen kiilerin muhtemelen Suriye'ye snarak oradan Filistin gerilla rgtlerine gemek istedikleri ilgililerce belirtilmitir." (Cumh., 5-6-71) Birinde tedbirler alnm. Kapan kapanacak. Kurt canl canl, Burjuva "demokrasi"sinin kyma makinesi iine atlacak. Lbnan bu serin suyu serpiyor. Ankara ikilli. Nereye snrlar? Bilmez. Ama en "S>k>" yaktrma, Trkiye'deki btn anarist hareketlere kaynak yaplmak istenilen Kvlcml'y, rdn gerillaclar arasna kattrmaktr. Bylece srail'le Trkiye Parababalar arasna bir kader kprs kurulur. Ne bilsinler ki biz, Enver Sadat'n son "Yukardan Darbe"si zerine Msr' bile gzden karmz. Antika Finikeli usul, Msr tutmazsa, Libya'ya, oras da yanamazsa doru kuzeye kp Enver Hoca kylarn bile haritada lm, bimiiz.

Ayrm VI Gemile Ksa Bir Hesaplama

8.7.71 (Perembe) Dn, kylnn deyimiyle: "Dolukmutum" baya. Adam bilmie, yalanlam. Hepsi bir. Bugn, yalnz "B>kt>m art>k" diyorum. Bir buuk yla yakn yapmadk ikence brakmayan kanserden, her gn mtemadiyen ar, yanma, yrtlmalarla ard arkas kesilmeksizin srp giden kanamalardan o denli bkmadm. u, bakasnn kafasna kakasn etmekle kendisini ykselmi hissetme manyaklndan kurtulamam zavall ne oldum delisi otomatlardan bktm k a d a r . Ne istemi olabilirler? Biliyorum. Hibirisinin dnmeye cesaret edemedikleri kadar eziyete, srf inan gcmle katlanm olmama dayanamyorlar. Benim elimden ne gelir? Nasl olduumdan baka trl grnebilirim? En hayran olunmak istenen kahraman "Lider", iki sopa yer yemez, ele gemi mektubunda szettii "Genlik B a k a n i n n ben olduumu aklayvermi. Polisin kiiliim zerine kendisini ileden karan merakn defediyor. Bir yol "beni ele verdin!" dedim mi? Ama, onun bile, bir kaklk ve yz provokasyon rn pis dedikoduyu ciddiye alma: "Viyana'ya, olmazsa Sofya'ya gel. Hem bir kk prz de hallederiz" deyili tum, kalkp Snr dlarna uramakt. "Ya buradaki iler?" lkin onu dnyordum. "Gidip geldikten sonra devam edersin" denecek. Gidenlerin nasl bir trl dnemediklerini, dnnce de btn manevra kabiliyetlerini (arslan almlarna ramen) sfra drdklerini biliyordum. Hepsi bir yana, teknik olanakszlk, inanlmayacak kertede muazzamd. Snr d kmak iin emrimde hazr gemim yoktu. Ne gezer? Yayan giderdim. "Pasaport" nerede? Ac ac gzm nne geliyor. 3 yl, 5 yl, 10 yl zindanma, kuru ekmekten a lmemekliim iin dertli anacm karnca sabryla bulup buluturduu krk krs tard. k n c a . Ka gn "ktm"? Demin Orhan hesaplamt nedense, 1925'ten 1960'a dek: 35 ylda 22 yl "ierde" kalnca, "darda" geen toplam mrm: mektubunu unutamyorum. Nereye gidecektim? "Kii" durumum iin belki en yerinde tu-

13 yl. Onun da 1950-57 aras 7 yln at: doru drst 25 ylm sresince 6 yl "darda" ya kalmm, ya kalmamm. Ya yaamm, ya yaamamm. Onun blk prk darmadankl, "kamaktan komaya vakit bulunamam" olmas... yaama anlamn m komu? te o hi denecek serbest veya "hr" be alt ylda bizim aann "Nagihan" [anszn] gaipten gelen sesini ve yazl nefesini dnmeli. Bana, kendisi her zamanki geni madde ve teknik olanaklaryla zahmet edip Trkiye'ye gelerek deerli tlerini vermeyi ve benim zerime pek nem vermedii entipften "przl" bir noktac da o ara salama balamay doru bulmuyor. yi. Belki de hakl. 1926'da bir geldi, pir geldi. Olaanst gvendii o her zamanki gibi "yksek" aydn adam kendisini kskvrak teslim etti. kinci snamann zamann bekliyor olmal. Ama ben ne haldeyim? Paababamn iftliinden, yahut emlak ve akarmdan gelirim yle dursun, dmdzlak olanakszm. Gn grmeyen Tekke odacmda, 1 kadn ii alp 4 can beslemese alktan lebilirim. O zamanki parayla bir pasaport ve Avrupa gezisi ne tutar, bilmem. Bu lokmalar sayl kadnlardan on para istemek aklmn ve vicdanmn ii deil. Nasl yle samedani [gkten gelen] bir lks arya kendi olanaklarmdan pay ayrabilirim? Onu efendinin bilmemesi hibir belgeyle ispatlanamaz. Biliyor da aryorsa: alay m ediyor adamla? Oralarn hepsi bir yana. Ku olup uacam. arlmm. Snrda ku olmadm ortaya kacak. Pasaportumu soracaklar. Oysa ka yol denediysem o mercan kayasna saplandm. Az daha baltay taa vuracaktm. O sakin serinkanllmla tehlikeyi kl pay geitirdim: "Git askerlikle bir iliiin olmadn gsteren ube'den vesikayla gel" dediler. Gelsem ne olacak? Gelemem k i . daha stiklal Mahkemesinde: "Silk'i Celil'i Askeri'den tard" edilmiim. Bitmi. Damgay yemiim. Bir aransam kaak kacam ve kimbilir ka yl nelere urayacam. Bereket "ube" bizi unutmu, biz ube'yi. Askerlik ubesi'nde bir yol Glhane iin: "htiyat Tabib Mlazm"lk kaydm rvet verip aratmtm. zine tozuna rastlanamadyd. Eelesem apanolu kacak. Bir daha uramamaktan baka tutulacak yol kalmadyd. Demek "Askerlik ubesi" ebediyen bize kapal. Ebediyen bize ak olan "Birinci ube"dir. Her pasaport isteyen, doru 1. ube'den sorulur. Onlarn

"Ooo! Maallah!.. Demek?"le kark srtkan alaylaryla karlamak neyi zmler? Bana milyoner olsam Siyasi gizli polis pasaport vermez. Orada, herhangi gizli maddeyle Pasaport hakkm ebediyen silinmi. Bana dnyann herhangi Trkiye d bakentinde acele randevu veren Hazret kimin evini soruyor? Hangi bulutlar arasnda yayoruz? V b . v b . Bylece i olacana vard. Bir takm at cambazln becerse baya stad saylacak kiiler, "Srgndeki Devlet" tekellerine drt el ve drt ayakla sarldlar. Hele u en baarl kk Toplum aksiyonu yapm, bugn hibir "Hrriyeti semi" burjuva Devletinin binbir hesaptan sonra, karlkl olmak artyla dahi gze alamad: Vize yaptrma usuln tek yanl olarak kaldrvermi; "Demir perde mi dediniz, bizim snra? Buyurun. Vize kimseden istemiyorum. Can eken snrmdan girebilir" demek cesaretini kendisinde grecek denli dzenine gveni olan Bulgaristan'da bile koca Dimitrof'un bana gelenleri analm. 1927 Aralk sonlar ile 28 Ocak arasndayiz. Bulgar II. Kongre'si Berlin'de yaplyor. Dimitrof yazyor: "Parti'nin rgte ar durumu" deyip geiyor Dimitrof. "Ar durum" korkun. Parti 1891'te "Sosyal Demokrat Partisi" adyla kurulup Tarihe girmi. 1903 yl, Lenin'in Bolevik hareketini yaratan ylda, Yanko Sakzof'un II. Enternasyonalci "Geni Sosyalistlerine (Obstodeltsi) kar, Demitr Blagoef ve yakn arkadalar (Georgi Kirkof, Gavril Georfief'ler) Marksist Bamsz i Partisi'ni reorganize etmiler. 1919'la birlikte, 1943 ylna dek III. Enternasyonal iinde etkin rol oynayan BKP'yi kurmular. nk 1914-1918'lerden sonra "i Snfnn yncl Partisi" olabilmiler. (u anda karmdaki Uluda biimli kararm da rten sisleri, st ste gz kamatran Yldrmlar, gkyzn parampara ederce atrt ve gmbrtlerle aralksz grleyerek [aydnlatyor] ve her tepedeki ulu aaca bir yldrm derce bardaktan boanm saanakl yamur, elektrik bombardman ve ozon yadryor.) 923 Bulgaristan': "Hey, baba Balkan be! ak bakalm imeklerini. Yaasn kasrgal Yldrm patlamalar. Her yer tertemiz ykanm yeile boulmaz da ne olur" dedirtecek bir sosyal altstlkler frtnas ile

alkanyor. 1906 yl 3 ii ile Dimitrof'un ie balayp ilk "Byk Maden ileri Grevi"ni yapt Pernik grevinden beri, Dimitrof yazyor: "Hibir i Grevi yoktu ki, Parti'nin idaresi veya nfuzu altnda bulunmam olsun." (120) Bu sk yn bal "Dar Sosyalistlik" 1891'den 1919'a dek "uzun illegalite" ve "ar yenilgiler" geirmi. III. Enternasyonal'e girilince, 1919-20: Ulatrma Genel Siyasi Grevi yaplm. 1920 yl, 22 Bulgar kasabas ile 65 kynde Partili Sovyetler kurulmu. 1921 Kongresi'nde Parti, Marks'tan ezberledii ve "Dar Sosyalist" taassubu ile sarld: "Proletarya Diktatrl" formlnn hayattaki canl karl "Sovyet daresi" gerei olduunu belirtmi. Sonradan "Komuna"lar zorla datlsalar bile, Halk iinde Komnist Partisi'ne olan gven ayakta kalm. yle iken, "Dar Sosyalistlik" de miadn doldurmu. nk, prensip peklii yznden 1922 ifti Hkmeti ile ibirlii yapmay "anna in" getirir sanm. 1923 Hazirannda "Dar Sosyalizm" kalntlarndan yakasn kurtaramayan BKP, "Mutsuz Tarafszlk" diye ne kokar, ne bular kei boku politikasnda direnmi. nyarg ile, "Halk arlsa gelmez" gibi kuru kuruntu ile iftilerin tekerlenmesine seyirci kalm. O frsat karldktan sonra, 1923 Austosunda Komintern'in de yardm ile Parti idaresinde salam bir Marksist grup, "Temelli strateji ve taktik deiiklikler yapm. "Monarko-Faist Diktatrle" kar "Btn Antifaist Glerin Emeki Bloku" kararlatrlm: 1- "ifti Birlii ile ortak sava anlamas" yaplm; 2- "Makedonya rgt idaresi ile anlama denemesi"nde bulunulmu; 3- efleri Tsankof diktasna yatkn olan Sosyal Demokrat Partisi ile "Ortak dv iin" el uzatm. Ne yazk ki, i iten gemitir. 1923 "Halk Antifaist Ayaklanmas" tutunamam. Komnistlerin 9 Haziran yanllar srp gitmi. "Teebbs-dmann eline gemi." (Dimitrof, a.g.y) Bozgun, Nikola Sakarof, van Klincarof gibilerin "Bamsz Emek Partisi" adyla likidasyonizmi (llegaliteyi tasfiye eilimini) glendiriyor. BKP kanun d ediliyor.

924 Nisannda, gizli Vitao Konferans, birok Sancak delegeleriyle toplanyordu. Orada, Komintern Yrtme Komitesinin karar (9 Haziran davrannn yanl olduu) kabul ediliyor. O yanl, bilinlice silahl ayaklamay bozguna uratan balca nedendir. "Halka balatlm silahl ayaklanmann bana Parti'nin gemesi", "i Kyl Hkmeti" amacn ve rgtn iyice baarmas kararlatrlyor. Bunun zerine, yaplan Kasm Seimi, BKP ile ifti Birlii'nin ittifak sayesinde olumlu geiyor. Baarda, halkn fkeli oluu byk rol oynuyor. ktidarn terr ve yasaklar ynlar savaa hazrlamay zletiriyor. Tam o sra, Parti'de Sol Sapmaclk alp yryor. "Askercil rgt, Hkmet terrne kar eteler kurup ayr ayr terr olaylar rgtlemeye balyor." (Dimitrof, a.g.y.) Oysa objektif bakmdan 1924 yl ile birlikte Kapitalizm "geici oturakllk" kazanmtr. Ona sbjektif zlgtla kar klamaz. 1925 Martnda Parti szclerinin (mmessillerinin) lke d toplants: "Yncl i Kyl dvlerini geniletme" kararn alyor. Moskova toplants: "Devrim dnemindeki zelliklerini Parti'nin benimsedii" sonucuna varyor. Ancak prensip ve bilim arballn hangi kkburjuva havas dinler? Anszn solcu provokasyon btn planlar altst eder. 16 Nisan gn Sofya Katedraline yaplan suikast: "Partiye ok ar bir darbe indiriyor." (a.g.y.) O yzden 1926 Viyana Merkez Komite oturumu, avantryeleri nleyemiyor. 1927 Aralk sonu ile 1928 Ocak ba arasnda Berlin'de yaplan II. Konferans Keskin'lere frsat dryor. Hele "Blagoyef'in lmnden sonra", yalnz Sac Saptmay giderme abas bir sr Trotskist ve Terristi Partiye szdrtyor... te Dimitrof'un 19 Aralk 1948 gnl (Bulgaristan i Partisi V. Kongresine okuduu MK Siyasi Raporu)nda szettii: "Ar durum" budur. O zaman ne olmutur? Berlin II. Konferans ile "Parti" tepesi avantryeler eline gemitir. Dimitrof yazyor: "Parti'nin rgte ar durumu Konferans'ta, Parti rgtlerinin temsilcileri saysn ok azaltt ve onlara byk lde tesadfi bir mahiyet verdi." (a.g.y., s. 122) "Derhal,, Parti'nin ar ve kanun d durumu ile birlikte, eitli ar solcu ve tesadfi elemanlarn Partimiz idaresine sokulmala-

rina ve hatta bu idarede bir sre iin hakim olmalarna yardm etti." (a.g.y., s. 144) "Komintern'in kede otoritesini ktye kullanan, onun eden kararlarn ve ve keza lKoen iyi yorumlayanlar olduklarn iddia -sylediim teki Ko-

gibi- Parti'nin gizlilikteki ar durumundan mnist Enternasyonali Georgi Lambrof, resine lar. ti'ye lya mnist Partileri saflarndan yardm

yararlanarak,

Yrtme Komitesi cihazndan Vasilef "Boyko"lar),

gren solcu sektantlar (skrof, 1929 yl grup suretiyle Bunlar, Parti'nin BolePar-

Merkez Komitesi Genel Kurulunu tekil etmeye ve bilfiil parti idayerlemeye muvaffak olmulard. viklemesi maskesi altnda, SADIK OLAN ESK ve gerekte ona kart bir yol tuttuKADROLARA KARI, Parti'nin Devrimci

Onlar "Darl kknden kazmak" fikrini ileriye srerek,

gemiine kar haince sava yrttler. yelerinin pasif kalmalar da, (a.g.y., s. 144-145) Olay bu.

O sralar parti almaetmi deildir."

larndan ekilmi ve lke iinde bulunan otorite sahibi eski Parti bu hale az yardm

Ben, yalnz "Babil Art" Trkiye'de "esiz rneksiz" demagojiler ciddiye alnr ve "Parti" adnn vermesi gereken yzde yz gven, doruluk ve namusluluk art hafife alnr sanrdm. Dimitrof'un "Kuu l" 1948 Raporu son kertede ibret verici ve ayktrc oldu. Biraz da rahatlatc. denebilir. Biz o denli soysuzlua dm olsak iki tehlike sonsuz olurdu: 1- rneini milletleraras ilikilerde grmemi olan baka Parti'lere, bizdeki gerek dejenerasans anlatmak kolay olmayacakt. Belki de olanaksz kalacakt; 2- Bylesine "esiz rneksiz" bir gerizin temizlenme gl ve olanakszl, Trkiye'nin Devrimci geleceini ar bir olumsuzluk ykyle ezmez miydi? Kurtulu umudu son derece glemez miydi? Bulgar rneini kavraynca, i daha basitleti. Trkiye iin "esiz rneksiz" sanlan tehlike, hi deilse Osmanl kazannda kaynam Balkanllar iin de olaan eymi. Orada, Sovyet Ordular ve Yalta anlamas aydnlnda da olsa, bu tehlikeyi yenen bir Parti'nin Tarihesi iinde, bizdeki soysuzlama rnei kime olsa sylenebilir: Kimse "yle ey olamaz!" diyemez, gibi geliyor.

Dnmeli, 1891'den 1925'e dek 35 yllk Tarihi ve birka katliam geirmi denemeleri olan BKP gibi bir rgte bile, en az 1925-26 ylndan 1936, belki de 1940 yllarna dek, bir takm "tesadfi elemanlar" tepeden szabiliyor. Parti'nin ynetimini 1015 yl aralksz tepe tepe kullanp otorite kesilebiliyorlar. Komnist Enternasyonali gibi en yce bir rgt'n ve teki hatr saylr nice eiine varlmaz Komnist Partilerinin Otoritelerini o "tesadfi elemanlar" ve "Sektantlar", hem de "Parti'yi Bolevikletirme" keskin klcn yaltrtarak ve balktarak tekellerine geirmi bulunabiliyorlar. Artk bizde neler olmaz? Olmamas iin engel nedir? Ne BKP'nin kkll, tarihcillii, ne onun Yn Ayaklanmalarnda oynad pratik rol, bizde hemen hemen sfr. Blagoef'in pek silik alaturkas bir efik Hsn-Sadrettin Celal km. Kimse onun Lider'liine itiraz etmeyi dnmemi. Bir, paazadelik taslamada ondan aa kalmayan Nzm, ara sra sarho airanelikleri saman altndan yrtmeyi denemi. Yze kar bir ey yok. Tersine. Braklm sarho kendi yklm. Nzm yllarca "Parti haini" olarak "Beyannameler"le sergilenmi. Ve skolastik: BeyannameTevkifat stereotipinin emberi bir trl yarlamam. Ne orijinal Trkiye'nin snf ilikileri, ne Strateji ve Taktii lafta olsun doru drst konulmam. Bizim 1930'lardaki eletiricil "Yol" etdndeki uzun, ideolojik ve pratik aratrmalar, ilk 10 yllk deneylerin yazl biimde ilenii, kimsenin rahatn bozmam. Rutin Particilik oyunu sre gitmi.

11.7.71 (Pazar) Derken, Blagoyef-efik lmtr. efik'in en son "gyab" Liderlii altnda 1950 kprts. "Komnistlerin kkn kazma" plann uygulayan burjuva gizli servislerine, be ay iinde TKP'nin o Sava Sonras heyecan ile toplam btn iler tutar ve ilenmez tutulmaz "Kadro"larn Harbiye Davas'nn 167 kiisi olarak tecrit etmi. Bu Dava'nn hazrlann, rahmetli Hikayeci-Romanc retmen MET ehidi Sabahattin Ali'den dinlemitim. Alar kurulmu, baln dalyana dalmas bekleniyormu. ki dalyan bekisi, Mula'nn Ramazan topusu gibi bir: "Varyoruz ha!" l koparmlar. zmir'den Boz Memed, Ankara'dan Zeki Batmar stanbul'a damlyorlar. Boz Memed'i bir blk ttn iileri: 1. ube yetkilileri ile bulumalarda grdklerini nerirler. Evham m?.. Boz Memed eski Kasmpaa ve Ortaky "Esmer Vatanda"larnn gediklilerinden, dklp kalm "Hcreler"in listelerini yaptryor. Nedense bu listeleri "Partiden", -yaplan ihtarlara ramen- saklyor. O sra "Parti": Tekilat Sekreteri durumunda olan Zeki'dir, grnte. Asl Blagoef-efik, yannda Reat Fuat'la, geride ar topu. Zeki gelir gelmez, stanbul'da bir Vilayet Komitesi kurup bana kimi geiriyor? Tevfik Dilmen adl bir kiiyi bir gece Reat Fuat'n ilingir sofras stne gelmi gren gzlerimdir. Belki de Dilmen'i stanbul'un bana geiren Stalin kadar ikici-Marksist Reat'tr. Bilmiyorum. Bildiim bir ey var ise, tam o gnler Krehir'den gelmiim. Bu Dilmen, beni Reat'n orada ahsen grd halde, bir arac ile bana da acele engel atmay denemiti. Bunu tevkifattan sonra kavradmd. "Harbiye Tevkifat"nn bir numaral "Provokatr" bu Dilmen sayld ve ilan edildi. Herkes polis zindanlarnda kvranrken, Dilmen'i Sirkeci'de serbest dolar grenler oldu. Bizde abartma ve yaktrmalarn snr yoktur. Tahkikat harl harl yrrken, bir ajan serbest gezdirmek Gizli Polis iin byk pot olurdu. Adamn ele vermek olurdu. Ancak bizim pot hastalnn Gizli Poliste eksik kalaca akla gelemez. Sonra, Polis, bire dek tm "Gomoniz"leri torbaya topladna inanm veya inandrlm, yahut bakalarn inandrmak yoluna girmitir. Darda gezse kim grecek Dilmen paay? Demi

olabilir. ncs: Sirkeci, Polis Mdriyetine iki admlk yer. Provokatr arada skldka hafif bir kaamak yapm olabilir. Di l men'in en "iddetli tahkikat" gnleri Sirkeci'de gezinmeye km ve grnm bulunmas, olmayacak ey deil. Bakalarn brakaym. Kendi gzme, -miyopluu dnda- gvencim var. Vatan Partisi'nin, kanunlar gerei, Tzk ve Program'n derdimend Salih Midillili ustann matbaasnda, yazlarna dek her eyini hazrlad Koftici gazetelerden birinde yaynlamay kesemize uygun bulmutuk. Dkkanck-Matbaack, koca Manifatura-Kupon kaakl ile milyoner Harp zengini olmu Konyal Hacaann. Kuponlar gizlice basan Salih Usta bir gn eski Matbaa yerinden, kirasn deyemedii iin, icra yoluyla sokaa dklnce, "Gonyalinn kapsna dm. Konyal, Salih'e, -yakalansa tantuna gtrecekKupon'lar bastrtm ve o sayede Devlet mallarn yok pahasna alp ate pahasna (be alt kat fiyatna) satmakla zengin olmu ve Caalolu'nun en seme apartmanlarn ucuz ucuz kapatm. O tehlikeli ii yapm olmann yz suyu hrmetine Salih Usta'ya, yedi katl Atay apartmannn zemin kat altndaki karanlk pis bodrum izbesini gstermi. Kiras, Ustann sokaa atld yerdekinden pahal. Ama Salih ona da kr etmi. Eski pedal, hurufat kasalar ve baka btn matbaa krk krs taksilerin zrt zrt getikleri caddede yatyor, her geen ofrn hmna, kfrne uranyor. O izbe matbaada, Salih Usta titreyen ellerinden dizgi demirini brakm, titreyen 10 parman gstererek, kaak sahte kuponlarn veresiye basarak zengin ettii Konyal koyu mslmana beddualar okuyordu: "-Ben bu hale geldim. Parmaklarm tutmuyor. Mteri kt. Kprden buraya srnerek geliim rak durmuyor. kuluu buluyor.

Gelmesem am. Ge kalnca olan bir iki tandk i yaptran da vazgeiyor. Hepsine katlandk. lla u Konyal Hac'nn insafszl beni ldryor. Hibir ite kullanmad bu yer alt izbesini uraa didine adam ettim, dkkana evirdim. Alt ay gemedi. Hac her getike yan gzle dkkan kezledi, iliyor mu, ilemiyor mu gibilerden. Alt ay sonra tek tk i yaptranlar balad. - Kirana 100 lira zam... - Aman dkkan Hacaa! Dedim. Be aydr el pedaln satarak senin mterilerim dalmt, biliyor100 lira fazla kiray nerekirasn dedim. Btn Konyal damlad:

sun. Henz birka kiinin aya alyor. den bulurum? Etme, eyleme...

- Ben

orasna

karmam.

Kazanmasan

dkkan tamir,

kapatrdn. ederek bu be

- Canm, Aa efendi. Bir umut iin dayanyorum. Zaten sen bu izbeyi kullanmyordun. hale getirdim. Kr bodrumu ben ilave Brak be kazanrsam, kendim arttrrm kiran.

Konyal dinler mi? Burasn otomobil garaj yapacakm. ralamaya sam, im. hazrm. Hatr, gnlse... yetermi.

kii elini perek, iki yz lira fazla kira demek artyla dkkan kiyapamyacakne diye elin dkkann kapatrmm. Allahtan korkmal imiVerdiim namus szne gvenip de, her istedii zaman kikarmayacam sanm. yilik ettiyse, gaonun mlk deil mi imi? yilik edenin kolayn icra ne gne duruyormu?

ray arttrmasna ses

vur mu olmu? Bu mal, bilirmi.

malna m gz konulurmu? Kiray yz lira arttrmazsam, Mahkemeye verdi mi,

Arkam matbaa-izbenin sokaa alan kapsna dnk. Salih Usta'nn yz yarm aydnlkta bitkin. Gzleri kr kr ya dkyor. Hacaa birinci alt ayda bin rica minnet 100 yerine 50 lira kira artrmn ltfen kabul etmi. Ama, ondan sonra her ylba, avukatn yolluyor, 150 lira kira zamm istiyor. "Hayat Pahall" her eyde artarken, Apartman sahibi kirasn durdurur mu imi! Salih demezse, icra yolu a k . Usta gzyalarn, kurun zehirlenmesinden titrek, tutmaz hale gelmi, kt, kirli parmaklaryla silerek: - Vallaha, Doktor bey, diyordu. Canmdan bezdim artk. Bacaklarm, kollarm tutsa, bir tabanca satn alacam, u Hac denilen hal gavurdan zalim herifi de, kendimi de vurup ektiim eziyetten kurtulacam. vermi. Mahkemede Yeter be! Gene dn avukat buradayd. Yeniden uzlatm. yle demiyor Avukat: "Efendim, Mahkemeye sahibinin Gidemiyorum. 150 lira zam istiyorlar. Apartman

olu askerden geldi. Dkkan lazm" diyor. imdi 75 lira arttrmaya raz olsam m? Nasl derim?" Her uraymda Usta'nn derdi ile kahroluyordum. Salih Usta gene beni yakalamt. Yarm saattir, hibir akl ve teselli veremeyiimin acsyla kvranyordum. Naslsa ardmdaki kapdan ieriye birinin kaydn sezdim. Hele kr bir mteri olsun gelmiti Usta'ya. Salih Usta da umutla gelene bakt: - Buyrun beyefendi? - Ajans Postas adl gazete burada m kyor?" Gelen yar tehditli bir sesle, o dnyay ilan paras alarak dolandran kofticilerin gazetesini soruyordu. Gene bir takibat m olu-

yor? Salih Usta ufak bir ikircilik geirdi. Kofticiler birini dolandrdlarsa, onun ne suu? - Neden sordunuz, beyefendi? stnde bu matbaann bu izbe adresi yazl. Yayn ine diye - Ajans Postas'nn - Beyefendi, hanesi olmak.

yeri ve brosu burasym. gryorsun, yer bir karanlk gz. ben kendim zor syorum. bizim matbaann ladm. Parasn Nerede kalm yaynevi, gazete yaz-

Adet yerini bulsun,

bir yer gsterilmi olsun

adresini kullanyorlar... ben de aryorum. getirip

Siz Ajans Postas'nn sa27 gndr sayfalarn baUramadlar."

hiplerini aryorsanz,

gazetelerini bastracaklar.

Gelen adam, gzleri karanla biraz alnca iki adm ieriye, sol yanma sokuldu. Salih Usta'ya: - Hayr, l etti. Gazetenin sahiplerini deil, geen 31 Aralk gnnshasn aryorum. Kim bi-

Salih Usta'y ve beni bir hayrettir kaplad. Demek yeryznde Ajans Postas adl gazeteyi de arayan soran olurmu ha! gelmi. Salih Usta demli yanaklaryla fosurdad: - Beyefendi o gazeteden ka tane basld bilmem ki... aradnz? - 31 Aralk tarihli nshas. neyi merak ettiniz acep? Ben memurum. - Orada Ne idi lir adama ne demiler? O da ciddiye alm. enmeden kalkm,

- Bir Parti Tz km. Aryoruz.

Anszn irkildim. Harf kasalarnn tesine doru ilerleyen ziyaretinin yz imdi yar kapdan giren aydnlkla epey seiliyordu. Baktm. Btn sinirlerim kukuyla gerildi. rkilmem: 31 Aralk gnl Ajans Postas'nda, ucuza mal ederek formaliteyi yerine getirmek ve Salih Usta'ya be kuru kazandrmak iin bizim Vatan Partisi'nin Tzn yaynlatmtm. Gazete deil mi? Ajans Postas da bir gazeteydi. Tz onda bastrm ve gereken sayda nshalarn Savcla ve Polis Mdrlne gndermitik. Bu gelen polis edal adam neyi aryordu? Az daha dikkat edince, sinirlerimin gerilii nedensiz deildi. "Memur" olduunu syleyen adam, Reat'n ilingir sofras bana hayatmda ilk kez oturduum gece, anszn ieriye girip, krk yllk ahbapma karlanan ve sa yanma iliir ilimez, Reat'a tam bir su orta ka gz ediiyle benim kim olduumu soruturan, adnn Tevfik Dilmen olduunu rendiim kiiydi.

O gece bu Tevfik Dilmen, Reat'la pek irkin iaretleiini benim grmediimi sanmt. Ondan sonra da TKP'nin o sra stanbul VK [Vilayet Komitesi] bakan olduunu reneceim bu adamn yzne artk hi dnp bakmam ve hemen i bahane ederek, ilingir sofras bandan ayrlp evden kmtm. O anlk izlenimini hi unutamyorum. Kendi kendime syleniyorca dnyordum: "Ne dmanca davran? Sanki ben yirmi yl komnizm suundan zindanlarda yatmaktan birka gn nce km insan deil de, bu Tevfik Dilmen'in geceyars elde silah yolunu kesmi bir hayduttum. T. Dilmen bana yle souk bir dehetle bakt. Hakkmda ne biliyor? Yeni kuaklar, eskilerinden bylesine tiksinirce tedirgin edilmiler. Sebep?.." Anlayamamtm. O ilingir sofras rastlantsndan birka gn sonrayd. Bizimkiler henz hibir ey yapmadklarn sylyorlard. T. Dilmen'in grevini bilmemekle birlikte, ateli bir aba iinde bulunduunu yznn mimiklerinden, Reat'n ona "Ar ol ki Molla desinler" pozuyla verdii nemden sezmitim. Eh, dava benim kiiliime bal deildi ya. Bana kar, ister hayran olsunlar, ister dman. alsnlar. Grevlerini yerine getirsinler, yeterdi. Anlalan bir eyler yaplyordu. yi. Geceyarsna doru Nianta'ndaki bir maskara ziyaretten dnmtm. Beyolu, Tebeba, Kasmpaa, Unkapan, Bankalar Caddesi gibi be alt yolun ihane kavanda bindiim dolmua birisi aslrca atlad. ofr yanndaydm. Yeni gelen hrsla kapy ap sama oturdu. Hafife baktm. O idi. Geen hafta, ilingir sofras banda bana bir yksek sesle svmedii kalan T. Dilmen'di. Unkapan Kprsne doru dikine iniyorduk. Bir sarsntdan yararlanarak yavaa T. Dilmen'e sordum: - Sizi bir yerden den darya evirdi: - Hayr! Ama bu "Hayr", sahiden beni hi grmemi, bilmez bir kimsenin normal karl deildi. Sert, fkeli, tersleyen, can dman bir ses sanki unlar duyurmutu: - Seni eytan tansn. Lanet olsun sana. Sakn adm azna alma. Yoksa!.. tanyorum galiba? Adam, byk bir fkeyle, ban sandaki ak oto penceresin-

ok mu nemli, gizli bir grev iinde bunalmt bu delikanl?.. zr dilerce: - Pardon, dedim. Yanlmm. Ve ta gibi katlap sustum. Tevfik Dilmen'in yanmdan nerede, nasl atlayp gittiini bilmiyorum. Sonradan kimliimi renince, o gece belki de, kendisini tantmakszn beni takip etmek istediini aklma getirdim. Ban hep benden saklamas; tanmaktan sz ediim zerine, hi yzme bakmakszn ileden k ve hemen srra kadem bas baka trl yorumlanamazd, sanyorum. Aras ok gemedi. Patlayan "Harbiye Davas" dosyas elime geti. Orada zabta roman denli sramalarla anlatlanlar gzm nne geliyor. Tevfik Dilmen bey TKP stanbul Vilayet Komitesi Sekreterliine yeni atanm. Bir yanda, yalnz stanbuldakileri deil, Ankara, zmir ve Trkiye'de bulunan btn gizli hcrelerin ve elemanlarn listelerini, tela denecek abuklukla ve hoyratlkla avucu iine derliyor. tede Reat Fuat ve Zeki Batmar'larla sk bulumalar yapyor. Kendisine, tam o gece rastladm ihane evresinde bir "yer" kiralattrlyor. Oras stanbul VK'snn merkezi oluyor. Merkez Komitesi toplant yapacak. Bu toplantnn yeri, biimi, gn, saati Tevfik Dilmen'in becerisine braklyor. Tevfik Dilmen deme erlok Holmes'lere parmak srtacak bir "gizlilik" iinde "grevini" baaryor. Bir iki tekmil haberinden sonra, Seka [Merkez Komite] toplants gn geliyor. Tam saatinde Seka yeleri birer ikier damlyorlar. lerinde kimlerin bulunduunu ddianame ve Kararname, hi deiiklik yapmakszn aklyor. Okudum. rendim: Bata efik Hsn, Reat Fuat, Zeki Batmar, Mihri Belli, Zileli Halil ile Tayyareci Cemal ve benzerleri de varm sanrm. Bir, yzn tanmadm keskin "Ahmet Frnc" ile daha birka kii katlmamlar. Mahkemede arldklar halde gelmedikleri ortaya "Hafifletici sebep" olarak karlyor. Neler konuulduu ya benim belleimde kalmam, ya tahkikat belgelerinde pekitirilememi. Kulaktan kulaa fsltlarda, bir manyaklk fkras dolatrlyor. .H. Demer ile M. Belli arasnda bir tartma m olmu? Yoksa M. Belli eletiri mi yapm da, . H. Demer'i mat etmi? efik onu eletirisinde hakl bulmumu... Duru bilmiyorum. Karanlkta gz krpmalara benziyor. Seka'nn belki yllardan beri yaplmam toplantlarndan en sonuncusu ve

en nls bir saat mi desem, bir buuk, iki saat mi srm. Sonuna yaklalrken, konumalarn getii oda kaps arkadanak alm. nk Seka toplants ve mzakereleri gizli getiinden "kapal kap ardnda" olmu. Bitiminde kap alnca eikte Frenklerin "invitable" (ekinilmez, kanlmaz) dedikleri mescne [koruyucu, hami] veya pegase [sahibini koruyan mitolojik at] TKP stanbul VK Sekreteri mutemed Tevfik Dilmen grnm. Yerlere kadar eilmi mi Seka yeleri nnde? ddianame belirtmiyor. Yalnz, alan kapnn karsna den teki oda buyur edilmi Merkez Komitesi yetkililerine. Orada, zerinde ku st eksik bir len sofras onlar bekliyormu. Oraya geilmi. yi, kt, yenilmi, iilmi. Belki "meham'm umur"dan [nemli iler] tek tk szedilmi. Ama, kapal kap dnda tutulmu bulunan TKP stanbul VK Sekreteri Tevfik Dilmen'e muhakkak pek fazla bir ey aktrlp, tlatlmamaya allmtr. Ve, "Sen sa olasn sevdiceim, ben de selamet" denilmi. Evli evine, kyl kyne gitmi. Aradan ka gn geiyor? Belki Kararname yazar. Bir gn, stanbul'dan Paris'e yollanan gen, fidan boylu bir kz doktor hanm, o zamanki Sevim Tar, Gmre mi, araca m yaklarken yolu kesiliyor. Bindii otomobilin iine sakladklar da, vcudunun baka yerine gizlenmi, bez stne yazlar da, elle konulmua bulunur. Tevkifat balar. orap sk ekile, sarla, "emekli", "kyda kede", "etliye stlye karmaz" grnen efik Paa da, Reat Sultan da oltann ucundan, Polis mdriyetinin karanlk ineli fsna toplanlyor. Bu insan avnda "Tevkif" ile "Tevfik" hemen hemen ayn anlama geliyor. Daha dava sonulanmadan dinlemitim. Bir "Bulgaryal" Partiliyi polis yakalayp sktrm: - kar o sana bavulla teslim edilen kitaplar!" Bulgaryal, aleyhine hibir delil bulunmadn dnerek, toptan her eyi inkar ediyor. - Ulan, diyorlar. Sana bir ey yapmayacaz. Ver. Yoksa..." Biliyoruz. Hatr krmadn, aldn sakladn kitaplar.

Bulgaryal gene "Yok"ta direnince, karsna Tevfik Dilmen'i karmlar. TKP stanbul VK Sekreteri Bulgaryalya yekten demez mi: - Getir o sana verdiim bavulu. Artk a tat. meye paha bulunmaz. Her ey ortaya kt. Saklanacak bir ey kalmad. Bulgaryal syleneni yapm. Sahiden baka bir suu ve kasti de grlmedii iin, Mdriyetten, dilini tutmas zlgd geirile-

rek, koyverilmi. Bu ite aknlktan dilini yutan Bulgaryal, her sar ke bucakta, iten gvendii birine rastlad m, korka rke dert yanyordu: - Bu ne itir yahu? Ben kitaplarn ne olduuna bile bakmadm. Parti l Sekreteri, Merkez Komitesinin en gvendii, yaknda ye alaca Tevfik byle desin!.. miti. mi Neden i iten gemi? yle syledi. Bana bavulu kendi eliyle getir-

Ne oldu acep? Herkes de ieride. olabilir?

Ondan ve benden bakas bilmiyordu. Polise kim haber ver-

Herkes sylenene yar inanyor, yar ayor, btn kararyordu. Szan her haber "Tevfik" ile "Tevkif" arasnda srf "k" ile "f" harflerinin yer deitirmi olmas kadar fark kalmadn belirtiyordu. "Harbiye Tevkifatinn bir numaral provokatr Tevfik Dilmen kahramanyd. Kimdi bu zat? Herkese yldrm abukluu ile gven vermiti. lkin, bir yedek subay okulunda cebine konulan komnist beyannamesiyle tutuklan, yanlmyorsam, Tevfik'i Ankara Cebeci hapishanesinde bir sre nce Reat'la tantrm. Ondan sonra serbest kalnlm. Kimin kime daha ok, nasl, neden gvendii seilemiyor. efik Paa, ben Krehir'de aftan kp on be yirmi gn veya birka hafta kalnca, hasretime mi dayanamam, bilmem. Emeki Partisi'nin Beethoven kafal ve Sanat a tombul doktor Genel Sekreteri eliyle beni yazl olarak artm. Haberim yok. Hulusi Dosdoru ben stanbul'a gelir gelmez st ste haberler iletti. Nedense kendisi bize dek zahmet edemiyor. "leri okmu". Benim, ne olur onun ziyaretine gitmemde srar etmi. Krmadm. Uradm. Doktorcuk, birden fazla, iki mi, m mektup yazm Krehir'e. Acele "Parti'nin" beni ardn resmen bildirmi. - Niye gelmediniz? Cevap bile vermediniz? - Bana mektup gelmedi, karlma sonuna dek inanr grnmedi. Ben onun mektuplar yazm olduuna "sonuna dek inanm" grndm. - Belki adres - Hayr. - Yolda yanlts olmutur. yaplmasn? Evin adresi akt. PTT kstrmas Mektuplarn birinden biri de elinize gemi olaBir haber de iletmediniz.

- mkan yok.

maz m? Gelmediniz.

H. Dosdoru neredeyse kaytardma hkmetmi. Dokunmadm delikanlnn keyfine. Ancak ne hakk vard hayatnda bir yol grd insan illa yalanc karmaya? En ok "toyluk" saymtm. Sonra baka bir vesileyle onu, "yeterli-yetkili" grnen kalb altnda, bir nceki toplantda kolayca ve ikirciliksiz oy verdii ciddi bir konuya, bir sonraki toplantda, bir bonz iareti zerine ark felek gibi dnp, otomatikman ayn kolaylkla ve ikirciksizlikle kar oy kullanr grnce, onun hesabna ezginlik duydum. Tabii baka eyler dndm. Adnn "Dosdoru" oluu, znn "Eperi"liini rtemiyordu. Belli. Asl Bonzlamn, bana 935'lerde, alarca yanp yaklarak dert dktkten sonra, beni nasl "randevuya vaktinde gelmemi" durumuna drdn, ok sonradan, ge anladm gzm nne geldi. Arap "Kll' Taviyl'n Ahmakun" demi. "Her uzun (boylu kii) Ahmaktr" sz bana uygulanabilir. "Kll' Sagyr'n Fitne" Her ksa (boylu kii) fitne'i fcur olur desem bile, benim ahane saflma kendim de her zaman glmez miyim? Sonradan hibir eyin gzmden kamay neye yarar? "Trk'n akl" gibiydi benimki de. O aklla, nce Selahi Hsn rahmetliyi arac ettimdi. "Aman u sra ok sk takip var. Grnmesin" denmi. Pekala. Yalnz takip "u sra" mdr? Evel ezeldir bizde. Durmak nesi? Aklm ermez buna, demekle geitirdim. Azck beyaza [temize] ektiim Tarih Tezi'mden bir kitab gnderdim. efik, okumu mu bilmem. Selhi'ye gldm: - Eyvah! etmi. Hikmet yoksa Nazi teorisine mi kayyor? Aman dikkat! - Etme, be yahu! dedim. Barbarlar Nazi demagojisine alet edildi diye, lkel Komuna insan var olmaktan nasl karlr? Ho, Koca Engels'in den rm. konu "Ailenin, Devletin ve zel Mlkiyetin Orijinleri" kitab m? Engels, Hitlerci serserilerin Tarih tahriflerinTarihncesinde Barbar insann sosyal karakNeyse, iyi okunmam yazdklahi okunmam terini vmt. ilgintir.

70-80 yl nce,

O da m Nazi?.. Derinletirmeye

Olur. Bir gn tartrz. Belki ben de yanlyorum. Ne var ki deer.

Selahi "t" yahut "obanlar" romanm tape edilmi biimiyle okuyup ok merakl beenmi. Saklayamad patavatszlyla konumutu:

- Azizim!

Elimden

brakamadm. ver.

Senin

asl

istidadn

Roman.

Brak ideolojiyi:

Romana nem

"Syle Tatar aas, houma gitti" yollu gldmse de, beni "ideo l o j i d e n uzak dersem daha beenilir bulacan; sezmemezlik edemedimdi. O antraktan bir ay geti. efik'e uradm. Hakkck "Evde" demekten kendini alamad. "Dnyann bir ucundan" kimseye grnmeksizin, "bunca masraf" stne bir de geri dndrlseydim, zlrdm. Hazret, epey beklettikten sonra, ekabir stili kageldi. Her zamanki hasretle sarmatk, ptk, oturduk. - Ka yl oldu bulumadmz? - 1926 [1928] 'dan beri mi? 1950'de: tam eyrek yzyl. Bizi karlatran Hakkck, sus pus usluluu ile, kendi kendisine imie syleniyordu: - Evet. ok geti. Siz... Bymsnz... Ne olmu size? Bir ey var. Deimisiniz. Byk... - Yok canm. Boyum hep budur. - Bilmem. Adam... maz ki. Genilediniz, glendiniz mi? yle geliyor bana. Ya bu. nsan yerinde ko-

- Olabilir. 25 ylda kalnlammda.

12.7.1971 (Pazartesi) Hakkck ekildi. Hazretle babaa kaldk. Onda, bir Fransz'larn "evasif" dedikleri, hayal iinde kaak greir hal gzme arpt. ok eyi ve hibir eyi konutuk. Bu sevimli, nazik, kibar, tuttuu yolda sebatkr paa ocuu Selanik'li insan 30 yldr tartmasz lider saymtk. "Faaliyet"e gelince, imdilik "hibir ey yapmamak" prensibi ar basyordu. Buna gene aklm ermedi. "Hareketten bereket" domas bir skolastik "Dogma: Nass" myd? Gemi Marksizm Bibliyotei yaynlarna sz dt. Ben amadm. O, bir siyasi polisin nemli kansn and. Demiler ki 1. ube'de: - Btn teki brorler, kitaplar neyse ne. lla u senin iki satrlk beyannameler yok mu? za i ayor. Gizli beyannameler her dnemin topluluka yaplm ajitasyonlarndand. Kitaplar 20 yldr benim alanmd. Bir ey yapmamann felsefesine alamayacam ayrldm zaman lar deitiriyordu? Ayn Hazretin, ylesine stten, az yanp yourdu fleyiinden bir ka ay sonra, Tevfik Dilmen'in kiralad ve kap bekilii yapt odada kimlerle neleri tarttna ne buyurulur? Hepsi birden topyekun beer, onar yl gmlediler. Su, Tevfik Dilmen'in bir ka ayda hazrlad kapana, belki de istemeyerek, apanszn kslmakt. Trkiye artlar iinde, bylesine ucuz ve yenik nedenlerle, insanlarn balarna neler getirilmiyordu? Burjuvazi rahatt. Elinde usuz bucaksz snrlar, cezaevleri, silahl adamlar ile Firavun ve Nemrut andan beri bilenmi Devlet adl giyotin makinesi, kendiliinden iliyordu. Sen dilediince gzn a, tedbirini al. O milyarlar datt Devlet btesi ile senin "ahdamarn kadar yakn" sandklarn dahi satn alabilir, seni onlara kskvrak balatverirdi. Hele "Halk" dediin o "Bbil art" kk burjuva bcekleri. Onlara pek fazla bir maa balamak bile gerekmezdi. Kendilerini a brak: Onlar birbirlerini yerlerdi. Bu kural hayli durgundum. Demek zamanla belirterek insanlar Ortal allak bullak ediyor, bam-

byle idiler, ha... Ben mi yeni fark ediyordum? Zaman m insan-

bizim "Sol" kanatta deiti mi? Ortalama bir itenlik, kardelik, ne seyrek, ne bulunmaz eydir. Ortada henz burjuvazinin ikencesinden baka kariyer bulunmad halde, birbirini kallee atlatmalar, ilk frsatta hanerlemeler bitmiyor, tkenmiyor. Hele azck da dayankl isen, onlarn ilk sopada kustuklarn lesiye reddedebilmisen, evrende hemen bir boluk yaratlr. Boluun tesinde skan "Turhall, hepsi bir hall"lar, aralarnda en ufak bir tutarllk bulunmasa bile, sana kar teprenip irkilmekte hi grp anlamakszn dahi oybirlii durumuna girerler. Lenin'in, sapklar iin syledii gibi: Hepsi birbirinden apayr havalar alarlar, ama vurdun muydu, topu sana kar domuz topu olup elbirliiyle saldrrlar. 1951 "Harbiye T e v k i f a t i n d a n sonra bir ka kiiden iittim. Meer byk "Konspiratr"ler benim iin yle derlermi: - yi ho, poliste bir yol bile provokasyona dmedi; ama, boyu uzun. Konspirasyona gelmez. Gizli ite abuk gze batarak yakay ele veriyor. Ve o keskin konspiratrlerin 1945 ile 1950 gibi 5 yl iinde 5 ay srekli "Konspirasyon" yapmakszn, o alak boylar ile ha bire enselenip yllarca hapisanede yatlarna ne demeli? Bana o rivayeti aktaranlardan en iki yzls bile: - Rezalet, ama, yle ayia karttlar. Bu da, insann boyu da bir rgt meselesi yaplr m demiti. O dehet iinde alnrken, ben glmtm. Alanacak her eyimize glme diyalektii alnyazmzd. Bu armlar neden kalemime takld? O bizim "Tard" havadisinden. Kimseyi "kii" olarak dman bilmedim. Poliste en tabanszca provokasyona denleri bile horlamamaya altm. "Herkes, anadan doma ikenceye dayankl olamaz, ya!" diyordum. Tabandaki ii arkadalardan baka herkesin iinde g saklad hncyla karlatm. Buna yz defa tank oldum. Artk almam, "tabii grmem" gerekti. 101. kez, gene gzlerime inanamayarak atm. Devrimcilik inancmdan sonra en gl yanm ama kabiliyetim olmal. Her yaplan, aklm arca olaan sayarken, duyularm "srpriz" gibi karlad. Ac ac glerek, dnyorum: Parti kaykcaznda bunca safralar varken, bana m bir yercik ok grlm? Ne "yercik!" M.B. [Mihri Belli] ikide bir: - Bunlar Trkiye'de iktidara gelseler, ilk asacaklar bizleriz" derdi. O nedenle dilerini gcrdata gcrdata "Bunlar"a kar d-

manln snmez bir kin olarak beslerdi. O gen. Cancaz da taze olduundan tatl, besbelli. Hor grmedim. Ben yal olmakla kalmadm, kanserliletim de. Kan bir yldr hi durmad. En ok 5 ile 10 yl aras yaarm. ieim burnumda srm gibi Genlik Bakan iken de canm herkesinkinden tatl sayamadm. Onun iin, yalandka hogrrlm artt. Marks'n pek sevdii: "Homo sum (insanm), insancl olan hibir ey bana yabanc kalamaz" deyimi, iimde gittike derinleti. Ylann srmas, akrebin sokmas ne ise, insanlarn snfl toplum ortamnda tepimeleri ve srmalar, sokmalar da o... "Ni'i akrep ne ez pey'i kin est" "Muktez'yi tabiate in est." (Akrebin sokuu kin beslediinden deil, doas gereindendir.) Bizi de kim bilir hangi akrep, dost grnerek sokmu; hangi ylan, aalk kompleksine kiiliimde bir dearj bulmak iin gizlice srm. Bir Parti, ne denli gizli olursa olsun, gerekten Parti ise: ye alma gibi, ye atma nedenleri ve gerekeleri de tznde madde madde saylr. O maddeler, en gaddar burjuva adaletinin bile insanlara tand "Savunma Hakk" vermeden; hangi yarg ile mahkmiyet kararna yol aar? imdiye dek kimse bana u veya bu anlamda bir tzk maddesi sayarak, ne diyeceimi sormad. Anlalan, olmu. Kim yapabilir bunu? rgtte ikinci, nc kertede gelenlerin ii olamaz. efik Aa'nn sz geen mektuplarndan birinde: "Ufak bir prz" dedii o olabilir mi? Karlm: "Babamn iftliinde ben de dinlenmek isterdim" oldu. Ona ierleyip, kendisini "Baba iftliinde parazit" saydma ierleyip: "yleyse dur ben de sana gstereyim!" demi olabilir mi? 1950-51 karlamamz gzm nnden geti. yle yapm adama benzetemedim. Onu ok "Bay diplomat" sayanlar var. Ben inanamyorum. yleyse ok aarm. 1936'larda, "Bcr"le [Hasan Ali Ediz] "Kara Patron" [Eczac Vasf] bizim "Ludwig Feuerbach" tercmesini iyice baltalyorlard. Bir gn dayanamadm, bardmd: - Bir gn i Snfi iktidara gelse, dizer. Sabotajdr yaptnz! "Kara Patron" bozularak: - O belli olmaz, dedi, kimin Menevik olaca? "Bcr", o her zamanki tam "ksa boylu fitne"liiyle, sinsice bir tehdit savurduydu: sizi Menevik diye kuruna

- Yahu! Biz bunu Parti'den atalm diyenlere kar o kadar savunuyoruz. O bize ne yapyor! Fazla konumadm, sormay kklk saydm. Ama, szleri unutmadm. 1936 yl. Marksizm Ktphanesi ile ieride kurallarn hazrladm Strateji planna uygun Legalite taktiini uygulayarak, bir r ayorum "Parti"ye. Oradakiler (Kimler? Sormay, nemsemek bildim. Bu da ar kendine gven, belki de gurur olacak), beni arkadan vurma zorlamasnda. O yla dek "Merkez" biz, " N z m i n yar hnla: "Triumvira" (ler diktas) dedii mzdk: (Ben-Bcr-Kara Patron).. imdi mz dnda hangi "yetki" taslaklar, birimizi kancka vurmay tasarlam olabilirdi? renmeyi bile klme olarak yanma uratmadm. Benim atm, yrttm "Legalite Taktii"ne neredeyse zorla kattm Bcr ve Kara Patron'la mz, sonra "Parti"nin de resmen tand bir merkez organ idik. Bu organda g grevimi yaparken beni "atmak" isteyecek olan arar mydm? Sorar mydm? O zaman, bakalar arasnda, "Ben Trkiye'nin Stalin'iyim" dediini Bcr'le Kara Patron'dan rendiim bir surat belirir gibi oldu. Ayn suratn, daha be alt ay nce, Kara Patron'la ben ieriye dmeden, Tekke hcreme gelip, Bcr ve C. arasndaki iren sidik yarndan alarca yaka silktiini dnmtm. Bcr beni o surata kar kkrtmak, kk burjuvalatrmak istiyordu. Ben aka ve safa: - Fena deil, demitim: Ancak, Trkiye'de bir devrimcinin Stalin olDevrim asndan, bir lkede Stamak ideali gzel ey. lin'in yetimesi iin, gerekir. Kapanmt o konu. Neden sonra, u isiz gnlerimde, gemiin muhasebesini yapyorum. R.F. [Reat Fuatj'n gitgide nasl suskun, atkn bonzlam yz beliriyor. O mu? Herhalde 1936'larda byle bir niyet gevi getirilmi olmalyd. Bcr'le Kara Patron, Ankara Caddesi'nde tutamak bulunca, hele kendilerini son Meneviklikle ithammdan beri, yavaa Marksizm Bibliyotei'nden koptular. Kaydklar yeri sezer gibiydim. Benden fellek fellek sakladlar. Bursa'da bir aaca 1 Mays gn izilmi orak-eki davasndan tevkif ediliim onlara frsat ve gn domu gibi geldi. "Ludwig Fe-

daha nce o lke Lenin'inin zafer kazanmas

uerbach 'a yazm ve bastrm olduum nsz yok etmek iin birinci formay atmlar ve kitaptan ("ieride" bulunduum bahanesiyle) adm kartmlard. Orak-eki'ten abuk beraat edip dndm. ki arkadan, bana yakn olan kadn ziyafete ararak fethetmek istediklerini ve iddetle reddedildiklerini rendim. Yzlerine vurmadm. Olur ya. Kadn onlar isterse, yaplacak iim kalmazd. Ancak bu kerte "zebunklk" midemi bulandrd. ok gemedi. kendi elimle "Parti"ye mal ettiim Marksizm Bibliyotei'nde ondan sonra uradm sabotaja kar, "Emeki Ktphanesi" serisini atm. "Kapital" ve benzeri yaynlara girildi. "Demokrasi: Trkiye Ekonomi-Politikas" kitapmla Gnn Meseleleri serisine baladm. "Emperyalizm" Arcezada beraat etti. Derken, "dostun dmann" bekledii gn geldi. Nzm Efendi'nin bir telefon vuruu ile 1. ube'de at Askeri Mahkeme r, Donanma Kor Askeri Mahkemesi'ne dek geliti. Ben Yavuz'da 15 yl denizin dibine indirildim (1939)[1938]. Bir yl yatmadk. "Aman Paa bir kanun yolu bul" atlandan, 6 ay tebdil hava ktk. Ben kimseye bavurmadm. Nzm'n sonradan anlatt: O, bizim Stalin adayna uram. Stalin aday, "Hayr" buyurmu. Kimsenin 15 yl hkmden kamamasn, besbelli "Parti" adna dikte etmi. Nzm, tekrar yakalanp ieriye atlmalar nedenini, R.F.'n o direniine uymak zoruna balyordu. Oysa, ben kendisine, son Polis Mdr yoklatmasndan sonra, bir dakika bile elenmemesini tlemitim. Kendi dme kendim uydum. Hatay'dan, Halep-am-Beyrut'a getim. am'da, arslan Bekda Lider, beni tanmad. O gn, Fransz Polisi Komnist brolarna baskn yapt iin, pek zamansz geldiime hayfland. - Bir Pasaport bulsanz? Biz sahte evrak m yaparz! Oradakiler (srtarak) zaten Trk tohumudurlar." - Esef ederim. - Haleb'e gidin.

- Ya! Nerede kalsam sizce? Almtn haberi. Bu Suriye Komnist Partisi liderine ekiyemezdim. Beni tanmadnda haklyd. Nzm'la Kutva'da birlikmiler. Onun Trotskistlikle Parti'den atlm olduunu bilmiyordu: Dndm Halep ehrine. efik Aa'ya yldrm acelesiyle yazdm mektubun cevab gelmemiti.

18.7.1971 (Pazar) PARS "Htel des Voyageurs". Gece 2. Kan zorlad. Kalktm. Uzun dn, snr geerken kaak oyununa geli, Hatay'a o gn gelen Vali (Hindistan'da ngiliz Genel Guvernr'n andran) kr Skmenser (Eski Emniyet Genel Mdr) ve Jandarma Genel Komutan (kr Kanatl) ile karlamam, sonraki yol servenim, stanbul Rhtm'nda zavall gzleri yanan annemden nce, sivil polislerle karlamam ve l. ube Komnist Masas efinin gzlm krarca yzmden kopararak tokat atmak isteyii ve benim hi anlamazca irkilmemem zerine vazgeii, en sonra hapisanede Nzm'gilce alayl baklara ve kinayelere urayarak karlanm.. hi gzm nnden gitmiyor. Ama hepsi "Kaak" adl uzun notlarmdan ayr bir Roman olur. u anda, dokunmadan geemeyeceim bir an, kafamda arm yapt. Belki ok uzuyor anlattklarm, arca karyor da. Ne are. yle geliyor anlarm. ki noktay, Balgarya'da rendiimle ilgili buluyorum: 1- Nzm'gilin odasna anszn, sessizce girmitim. Kemal'le yanyana karlkl karyolalarda yatyorlard. ardlar. Ben onlardan ok armtm. ki karyola arasna skk masacn stnde, ok yakkl bir gen delikanlnn fotoraf, zel ereve iinde duruyordu. Etrafa bakndm. ankr'da sonra pis duvarlar hoa giden resimlerle ssleyecektik. Bu foto duvarda deil. Ba ucunda. Kendine ayrlm masa stnde byk ilgi grm. Ondan baka hibir resim yok. Duvarlar bombo. O iflah olmaz saflmla, ikisinden birinin akrabas saydm fotorafa parmam uzattm: - Bu kim yahu? kisi de, hi beklemedikleri bu sorum zerine ok geirmice sarsldlar. Ne oluyorlard? Pot mu krmtm? O, insanlann tek bakta hereyi, hi sylemeksizin apak anladklar psikolojik anlardan biri nnde kalmtm. Ne idi o? Nzm, kzararak: - Hi! edip yutkundu. Kemal her zamanki pikin grnme yapmacyla:

- Artist! dedi. - Ne artisti?... - Sinema.

Tanmadn m?

- A.. ! Sahi mi?.. Hadi canm.. Kt kafam, hal bana aka yaptklarna gidiyordu. Nzm'n kendisi yakkl ocuk. Kim bilir, u fotorafn sahibi gibi ka tane yakn akrabas vard... imden bu geiyordu. Kemal Zahir [Kvlcml, "Kemal Tahir"e, "Zahir" (Bilgin grl) diyerek ironi yapyor olmal] saklamad. Yanlmyorsam: - Gary Cooper! Yahut ona benzeyen bir filim artistinin adn syledi. Kendimi toparlayamamtm. kisinin de yzlerine akn akn baka kaldm: - Eee... Yani ne olacak? Biri "air'i zam", tekisi, -henz bir ksa hikaye bile yazmamken,- gelecein "Muharrir'i ehiyr"i geinen bu iki adamn ba ucu masalarnda, Hristiyan'n Meryem Anas denli zenle bu bir tek Holivud artistini ereveleyileri inanacam ey deildi. Yoksa alay m ediyorlard adamla? - Yahu, imdi de, liseli gen kzcazlar gibi, Amerikan film nllerine mi kapldnz? Nzm, bu benzetiimden bozulmutu. Durumu tamir etmek iin, tuhaf bir rtmek istedii heyecanla kekeledi: - ey, canm.. bak? Kemal bulmu. Tipik bir delikanl, deil mi? Kime benziyor,

Dikkat ettim, fotoraf hi kimseye benzetemiyordum. Belki arkadalarndan biri olmal deyip geecektim. Duraklaym nnde, Kemal yetiti: - Acem ahna! Nzm, dilini aprdatarak, Kemal'e szgn gzlerle bakt kald. - Tpk ehinah deil mi? - Hangi ehinah yahu? diye kendimi skarak tanmaya alyordum. Acem ah deyince, gzm nne hoyrat, sa sakalyla bir Asyal Haydut yz geliyordu. Bu Holivud tysz ile... Birden hatrladm. yle ya, Iran tahtnda Pehlevi ldkten sonra, yerine kck ocuu gemiti. Demek bu artistin fotoraf ona benziyormu. Gene eildim. Ciddi ciddi: - Ne mnasebet? dedim. Siz de amma da insan benzetilmisiniz ha!

Kemal dzeltti: - imdi kartlat. Ama, - O burunla m? - Yznn - Keml'in - Hayr. Direnecektim. Birdenbire sesimi kstm: - Neyse, dedim. Daha ne var, ne yok? kisi de konu deitiinden rahat soludular. - Bizde ne olsun? Gryorsun. neler geldi?" ok yorulmusun. Hep okursun da. Sen anlat. Epey gezdin. Bana izgileriyle. de izgilerini andrmyor mu? Nzm, scak bir sesle: vaktiyle tpk Garri Cooper'di.

Az sonra, Nzm, btn ikram sever holuu ile: - Hikmet'ciim, dedi. Sen, Sana bu oday verelim. sensin. Karyolan getirip ki pencereli yer. kuralm. imizde en ok eken

Nzm byleydi. air adam. Duygulu. Cotu. O saat tanacaklard aaki locaya. st localar (Eski hapisane revirinin dar hcreleri) toptan "Komnistlere" verilmiti. ou botu. Herkes istediine yerleebilirdi. Akam st uradmda, baucu masasndan Holivud Artistinin itinal fotoraf kalkmt. Ve bir daha da grmedim. 2- Nzm'la Kemal, birka gn sonra, daha ierlek olan tek pencereli locaya tandlar. Ben ift pencereli, sokaa ve menekelere, fulyalara bakan ba locaya getim. Nasl, snr boyunu getikten sonra, geri geldiimin doruluuna nce inanmadlar. Benim de kendileri gibi kaamam, yakalanm olduuma sevindiklerini g saklayabiliyorlard. Eer kasaydm tek bama, onlar beceriksiz deceklerdi. imdi Turhall, hep bir halliydik. Uzun sre bu inanszlklarn, yzme vurmakszn sakladlar. Askeri Cezaevi'nden ocuklar gelince, localar doldu. Bizim "kaamay" ihtimalimiz gevedi. O ihtimalden daha ok beni rseleyecek yeni bir versiyon sadan soldan kulama arpmaya balad. Ben snr dna belki de gitmitim, ya... Kabul edilmemiim. Ondan tornistan edilmiim. Bunu Nzm'la Kemal uydurmular, teki erbalarn azna sakz vermilerdi. Yalanlamay bile "klme" sayan, o ilkokulda "valye de Ragastan" okumu ve valyelikle dervilii uzlatrm gnlm, onla-

ra karlk dahi vermeme izin karmad. Hi duymazlktan geldim u "air-i zam" ile "Gelecein Muharrir'i Muhteem"inin yaktrdklarn. Yazmam, okumam neyime yetmezdi? Onlar, bence, bo gezenin bo kalfalarydlar. Nzm, sabahtan akama dek eline geirdii Tevrat'tan ve ncil'den "airane" bulduu szckleri, uzun ve yank yapan localar koridorunda: "Onlar ki suda balk Havada ku Yerde kalabalk..."diye hykre hykre dolayordu. Kemal Tahir, -Nzm'n kendisini rak ettii Ltf Simavi'nin- sat yapmaz "Karagz"nde "musahhihlik" [dzeltmen]ten "muharrir" [yazar]lie kna gvenip, bir trl pornografi dnda yazamyordu. Niye saklayaym. kisini de beenmiyordum. Ama, bir eyler yapmalarn istiyordum. 15 yl nasl geerdi? Btn o tevkifat sras ve sonras samalaylarna ramen, acyordum bo geen zamanlarna, acyordum kendilerine. O sra, Nzm'n bir telefon ayla 1. ube Komnist Masas efine, kendini grmeye gelmi Harbiyeli'yi haber verdiini bilmiyordum. O "ihbar" zerine, Komnist yaynlar ve yapanlar boacak "Askeri Mahkeme" geleneine a resmi yaptn yerinden renememitim. Sonra, ankr polisinden Nzm'n, makbuz karl: "30 lira aylk" aldn da henz gzmle grmemi ve Kemal Tahir'in ise, o paray "Pekala yeriz, bey gibi" diye benimsetmeye altn kulamla iitmemitim. Bu "ruhu rahatsz"lardan tiksinti dolu isyanla kaar olmamtm. "nsan sefaleti" idiler. Kendilerini olduklarndan stn gstererek, almaya ite ite acmaya deer buluyordum. Meer ben ne koca kuruntulu budalaymm? imdi Balgarya'da rendiim gibi, asl acnacak benmiim. 15 yln 13-14'n yattktan sonra, "Alnmn ak"yla yzlerce kitap dolusu yaz ile "Legal" yaynlara "hem roman, hem bilim eseri" ile girimeye kararl olarak knca onu anladm m? Hayr. Bak ben ne bnmm. Bir gn, nerede, nasld birden toparlayamyorum. Bonzlam Reat, anszn, sanrm benim Halep'ten efik Hsn'ye gnderdiim mektup konusu zerine: - Cevap vermi, dedi. - Kim? - efik Hsn. cevabn neden - Kime? Yalnz ge olmu. Adres deimi. gndermi. efik Hsn sonra

- Halep'teki dense,

adresine. mektubu elime gemedi.

- Ben almadm. Sonra Halep adresine de iki defa yazdm. Neefik Hsn'nn alsam, - Sahi mi? - Mektubu niye saklayaym?" Reat, o esrar kumkumas pozu ile sustu, sustu. Dudaklar, yz alkolike kvrld, oynad, bzld. Sylesin mi, sylemesin mi gibilerden, hazrln yapyordu. En sonra, gzmn iine baka baka, baklay azndan kard. - Sana - Evet. - Ben 15 yl ar hapis yemi adam. - yle syledi bana. - Ben de o yazlana uyup geri dnmm. - Baka trl m? - Mektubu eye - Sormadn - Aklma hibir zaman m elime geiremedim. Ancak byle bir inanamazdm. kendisine? gelmedi. Suriye'ye gemiim. Bana, bula bula geri dnmem dn vermeyi mi bulmu? geri dnmeni yazm. mi? - Trkiye'ye

Gerekten Reat'n, Stalin'den rendii, renecei bir "taktika" yaptn sanarak sz deitirmitim. Oysa Reat, benim bir tala iki n vurularak ayaklanacam m umuyordu? Ben Dervi-valye, o eit kkrtmalarn stndeydim! Balgarya'da rendiim "havadis" doruysa.. ki "dosdoru" olduunu her ey ispatlad, besbelli... Suriye-Bulgaristan bekleyileri, Dou Almanya'dan bir hastalk gibi uzaklatrlm baka ne anlam tar? imdi kendi kendime dndm: - ster misin? Aklm almyor. O zaman 15 yl ar hapis ykmle, kendime ar gvenip dnmtm. "Parti" bana, "Git, yat!" demi. Haberim yok. Neyimi denemi olmal? Yoksa, Trkiye dna kmam o denli aykr m? O "imtiyaz"a hibir zaman zenmedim. Ama, ka yllar yl beni yazl satrlar ile "dar" arm adamn, tam 15 yl ar hapisten 1 ylda kurtuluum nnde inanlmaz tepkisi mi idi o elime gemeyen mektup. Ve o tepki nasl, neden olabilirdi?

imdi, krgnca hesaplyorum. mrnde iki ay Hitler'in, iki yl Mustafa Kemal'in Cezaevi'nde yatmam insan, doruysa, o zamana dek de, en ok yatm ileli bana: "Dn 15 yln tamamla" diyebilmi midir?.. Bunu renmek iin mrmn yeteceini ummuyorum. Ancak ben ne akl erdiriciyim byle? Kim kazk attysa iyi etmi. Meheldir bana, demeyip de ne yaparm? Kalktm. Baktm. Saat 19.7.1971 Pazartesi gnnn sabah 4'... Sanmm. Pencerenin baya aarndan sezmeliydim. Gittim, idrar safi kan ve pht. yi ki tkanmyor. Dn sabahki ba dnmesi ve ykl nedensiz deil. Yolcuyum. Hal nelerle yoruluyorum. Hey gidi insanlar hey! Gecelik 32.5 Frank (130 lira). Geinmek iin peynir ekmei "idareli" yiyoruz A ile. Kalbim uykumu karyor. Yasta koyduum kulama takrt tukurtu yaptka... Ve Trkiye'nin Burjuvazisi beni btn genlik ayaklanmalarnda "ele gemeyen ylann ba" sayarak, arkamdan "dam" cezalar koturtuyor. Berlin'de veya Moskova'daki "Trkiye'nin Komnistleri" geinen Laz smail ile Laz Zeki, "Parti'den atlm" beni, Dou Berlin'den "Anaristler" peine tam 1500 polisin insan avna karld Bat Almanya'ya attrdklar iin belki de birbirlerine viski leni ekiyorlardr. Dnya byleymi. te geldim, gidiyorum. en olasn Halep ehri.

Ayrm VII Yugoslavya: Yolculuun Sonu

26.7.1971 (Pazartesi) STRUGA 195 Frankla Paris'ten "Beograd"a [Belgrad] dn indik. 195 dinara Ni-Skopje stnden vardmz Ohrid gl kysnda 2 (biri lks) otelli, 2 dinara "Taze Brek"li Struga'nn 20 dinarlk susuz, pis helali otel odasnda yalnzm. Yolda kanama korkuntu. Uyuyunca hafifledi. Ne dayankl makineymiim? Artk "Berlinliler"i de unuttum. Paris'te kalamazdk: Pas'lar... Bizi yeryznde belki hapsetmeyecek tek lke: Enver Hoca'nn "Tiran"na yarn gireceiz... Struga'da akamn geliine kular telalanyor. Serelerin sesleri altnda Marvari bir radyo havas, daha altnda koca gln iki oteli balayan kprs altndan uzun temiz kanala kpren alayanc mrldanyor. Gideyim bari onu seyredeyim. "A" bir brek getirdi, yitti... Sulara bakacam. 5 kat merdiven. "Bu Dnya" gibi insan da lmedike byle. Sabahleyin: "u burjuvaziye bak. Rahat gebermeme bile msaade etmiyor!" demitim. Ya bizim "Berlin'li" kahramanlar? Gene aklma geldiklerine iim tiksiniyor. Hadi kaym azck. Saat 8 Grdm Struga'nn gezi ve elence yerini. Hepsi iki susuz otelin arasnda akan su bolluu ve ucu grnmeyen Ohrid Gl bitiiinde. Aa Barbarlk ann balklk zppeleri, sra sulardaki temiz balkazlar rahatsz ediyorlar. Eski kprnn yapma alayanc gln durgun sularndan fazlasn parmaklarndan geirerek modern beton kprye ve tesine, pembe kesme tal sahan kenar gibi yatkn temiz iki yanl rhtm boyu, aalar ve ieklikler arasndan kuzeyde grnmez yerlere bol bol, aktyor. Bitiik otelde: "Vada nema": Su yok ("Klozet"ler korkun)... alayancn tesi, yznde bir kl bile kprdamayan Ohrid Gl. Kys s. Az ieride kk saz adac. Ky ile sazlk arasnda da dnen bcek gibi ufak, mavi, yeil kaykklar, birer kaza balanmlar. Sularn glden taarca aknn rahatlk veren sesini dinliyorlar. Solda geni iri kumlu plaj. Yksek lo aal derin koruluu turist adrlar ve oto-

lar kaplam. Deniz glde birka kii yzyor. Plajda yzenlerin ailesi koruluk snrna kumlar stne oturmu. Bir gen kz rl plak bebei iki kalasndan ba stnde havaya kaldrrken "Dobre" (doru) durmasn sylyor. Bebek yeni domu tostombul sa'y kutlayan melekler gibi havada. Beni grnce: "Dede" diyor. Glmsyorum. Alama balyor.

27.7.1971 (Sal) "Haydi receksin?" bakalm Enver Hoca "Srtk Yahudi"ler (kendimizi "Juif Errant"a benzetiyorum) geliyorlar. Bakalm sen ne gste-

29.7.1971 (Perembe) ldrd bizi Struga snrnda Arnavut karakol kumandannn sa kolunun sa omuzu stnden ba ile bir hizada sklan yumruk selam. Yumruk, ona baklrsa tepemize indi ama, "Rot Front" (Kzl Cephe) yumruunun bir eidi deil miydi? Helal olsundu. Sylemitiler. Her rastladmz epey rkerek anlatmt. "Vize"siz kimse Arnavut toprana basamyordu. Vize bile, ila gibi damla hesab, u kadar gn olarak tartlp veriliyordu. Yugoslav snr karakolunun komutan da sylemeye almt. Dinletemedi bize. Yrdk. Ortas ak kuakl asfalt yolu (Yugoslav yolunu) sonuna dek yrdk. Bitince, az prtklce beton-akl Arnavutluk yolundan, t gibi gen, sevimli ama kukulu nbeti, sa eli kabza ve tetik yerinde, sol eli namluda, kaytan boyuna asl Rus biimi otomatik tfei ile yolumuzu kesti. Arnavut topranda bir adm yer bile yabanc ayaa inetilmiyordu. Daha sade giyimli, ayn yata komutan geldi. Daha nazik ve sevimliydi. Bize mi yle geliyordu? Yugoslavya'da herkes sevimliydi. Onu tabii buluyorduk. Keskin Arnavut'un Rus asker giysili genleri, kendilerinden bakasna inanmamaya altrlmlard. Krlar yeil, dalar yemyeil bu gneli ortamda Arnavut delikanllarnn silahl ve tetikte ku uurtmaz halleri, insana askercilik hevesli ocuklarn, kendi kendilerine dramatize ettikleri bir oyunu andryordu. Glemezdiniz. Kzard Arnavut polisinin kafas. Glmsyorduk onlarn gergin bacaklar stnde hemen ate etmeye hazr dik ve dman durularna. Gen komutan da, hele "A'y bayltan" yumruk selam ile glmsedi: Pasolarmz ald. Bakt. Vize yok. Olmaz. Geemezsiniz. "Tarzanca" ile kark anlatmaya altk. "Tirana'ya, Enver Hoca'ya bir sorun". Komutanck, olduumuz yerde beklememizi iaret ederek, Karakola dnd. Al damal ve dz kara ifte bavullarmz beton yolun stnde ve kzgn Arnavut gneinin altnda yanyana duruyorlar. yle yol d kyya ekildik. Meyilli topran bir iki kar boyunda lk otlar stne yan geldik. "Braksalar burada geceyi geirebiliriz". Otlar scak, yumuak. Bcekler canl canl ilerine bakyorlar. Hava, ortalk, aalar, herey gzel. Ya bu Arnavut

ocuklarnn pek yakan askercilik oyunlarn dramatize edileri ne? O da kendi dekoru iinde "irkin" deil. Hepsi houmuza gidiyor. Bekliyoruz. A syleniyor: "- ki Sosyalist Devlet snrnda.. una bak." Evet, "ikisi de Sosyalist" olmakta birbirinden aa kalmamak iin yartlar. kisi de.. Yalnz ikisi mi? , bei, onu.. her kasa Sosyalist Devletlerin hepsi de, Burjuvazi'nin izdii "milli" snrlar ardna snmlar. Kimi birbirine yan bakyor. Kimi gz gze geliyor. Kimi can cana... Ama hepsi, en irisinden en ufana dek hepsi tekinden ayr. Yalnz ayr m? Birinden tek kii tekinin yurduna izinsiz adm atsa kurunla karlanyor. Yazk. Kapitalizmin yaratt ortam ve kurallar, insanoluna hal biricik ve dapdarack yeryzn bsbtn dar getiriyor. "Ekonomik determinizm", "Sosyal realite", "Politik gerekler", "Tarihcil retici gler", "Aamalarn kanlmazl", "Var olann stnden atlayamay" ve ilh. ve ilh. Bu gerekelerin hepsi altnda "insan" yatmyor mu? nsan bilinle istese, bilimle silkinse, omuzlarn kerten Sosyal Snfl Toplum sprntlerini, Kapitalizmin molozlarn atamaz m? Atamyor ite. Sanki bekliyor: Gene Kapitalizm kendi koyduu "Vatan" snrlarn eritsin, "Millet" ovenizmlerini kaldrsn, ondan sonra biz "Sosyalistler" de, burjuvazinin at ve herkese kabul ettirdii yoldan yryelim. Modern Sosyalizm, kapitalizmin yaratt "retim sosyallemesi" temeli zerinde domad m? Dodu. E, bu gelenei Sosyalizm adna kyamete dek mi srdreceiz? Yalnz siyasi iktidar burjuvazinin elinden almakla yetinip, "D politikaca, Sosyalist de olsak, komnist de olsak, inisiyatifi (giriim gcn) boyuna burjuvaziye mi brakacaz? Kk burjuva ynlar ar bastka bu kabus ve israf srecek. Hem ne israf? Kk kk Derebeylikler gibi toprak ve insan paralanlar. Bir yol da ayrlklar oturdu mu; aykla pirincin tan. Proleterleerek tkenmesi beklenen "Kk burjuvazi" Sosyalizm erevesi iinde yeni yeni dirililerle reyip treyecek mi? imdiden "Kadro"lar (Devlet kadrosu, parti kadrosu, ekonomi, meslek, politika, bilim, sanat, kltr ve ilh. kadrolar) ha bire oalyor. Akif'in: "Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" (Hel yestevi'lleziyne ylemume vel'leziyne l ya'lemun) (Kur'an) sorusuna verdii cevap var:

"Olmaz ya, tabii, biri insan, biri hayvan." "Hayvan"lar, "nsan" ("Bilmeyen"ler, "Bilen") oluncaya dein, bu sosyal paradoks srp gidecek. Btn mesele, "bilen"lerin kendilerini deimez, anadan doma "stinsan" sayp saymayacaklarna, "bilmeyen"leri arabuk retip eiterek kendi dzeylerine eritirmelerine ve bu srada, "bilmeyen"lere yukardan hayvan gzyle bakp bakmayacaklarna bal. Arnavut toprann meyilli yol kys otluu stne uzanp yatmz on onbe dakika srd, srmedi. Tam nbeti deiti. Sonrakiler daha somurtkan ve dik szl idiler. Bir ara komutan geldi. Klka erlerden fark, silahl ve hemen ate edecekmice gergin olmayndan ibaret. Ne apoleti var, ne baka ayrcal, ilk pasaportlarmz alp giderken, parmaklann aarak: "Pyet minut" (Be dakika) demiti. Be dakikada telefonla sonu alnabilecekti. On dakika sonra ikinci geliinde glmseyerek zr diledi. "Ne yapalm, Tirana'dan sorulacak" demek istiyordu. Bu ara zel Volkswagen'li bir ift geldi. Beton yol stnde yanyana bekleen kulplar kopuk, kemerleri teyellenmi, tartaklanmaktan iler tutar yanlar kalmam ifte, zrt, yrtk gazi bavullarmzn yanndan, ilgilenmeye tenezzl etmeyen kendinden emin, nazik ve rahat lastik ayaklaryla geti gitti, Arnavut snr kesen direine doru. Biz ta teden fakir fakir, hor hakir bakyorduk. Bir tekme vurula Yugoslav toprana tekerlenecek kadar geride, kenara itilmitik. nemi yok. Madem, Arnavut sosyalizmi isiz adam brakmamt. (Struga'nn Trkeli konuan Tekatler kahvesindeki yallar: Kimi bahvanlktan, kimi hastahane memurluundan emekliler: "Orada kadn erkek herkes alr" demilerdi)... Madem brokratlar retimden ve hayattan kopuklalatrmamt. ("Her memur gnde 2 saat el iinde, fabrikada altrlr" demilerdi)... Madem rveti, iltimas kaldrmlard. ("Kayran, alan yand. Biri birisini ldrd m, hemen orackta, vurduu yerde sorusuz, uzatmasz kuruna dizilir" demilerdi)... len, cenazesi ykanmakszn, namaz klnmadan topraa verildii iin, isizlikten ve yal aylaklktan kakrdam Struga mslmanlar dehet iinde kalyorlard. Yugoslavya'da isteyene, hi baka aratrmasz, hemen 120 lira kadar bir masraf karl pasaportu veriliyordu. "Gitsin. Ka-

zansn. Para getirsin" Arnavut, ne ieriden darya, ne dardan ieriye ku uurtmuyor. Hele "Buralarl" (Ohrid'li, Struga'l... belki Arnavut asll) olanlar, yama m var Arnavut'gile urasn? Ohrid'deki, epey ehir giyinii skpl kadnck nasl hanm hanm titreerek, yanndaki gen einin yadrgamasna ramen kendini tutamam, bizim vize alp almadmz sormutu. "Ah! Demek stanbul'da kolaym. Bizim dnmz var Tiran'da, be gnlk vizeyi zor koparttk." Gene de biz, girer, belki "O" [Orhan Aksungur]yu Arnavutluk'ta buluruz sanyorduk. Hele "A" [Ahmet Camuuolu] pek kararlyd. "Yzde yz.. hadi demeyeyim ya, yzde doksan dokuz, hayr yzde 99.9 bizi evirmezler geriye. eder." Enver Hoca'nn gen, sevimli, nezaketli, rotfront yumruu selaml onbac ile zel otomobil iindekilerin konumalar uzad. Gidilindi, gelinildi karakola. Gzmz, hele "A"nn tetik kulaklar hep orada. Sylenenlerden A Kd arand anlalyormu. Bir an snr kesen direinin all akl baraj havaya kalkar gibi oldu. zel otolular "Memnu meyva", daha dorusu "Yasak Arnavut topra"na giriyorlar myd? Biz fakir fukara, bekleen klstr bavullarmzla baka kalacaktk arkalarndan. Havaya kalkan baraj direi yeniden indi. Az sonra kibar Wolkswagen'liler hmla geldikleri gibi geri dnp gittiler. Bu, nedense bize bir yatknlk verdi. Herkesle gelen dn bayram olurdu gerisin geri kovulursak gibi geldi bize. Yeni "kiptar" nbeti bize daha kt kt bakyor. Yadrgamyoruz. Olanlar askercilik oyununu arca ciddiye alsnlar varsnlar. Yugoslav snr karakolundakiler de yle dnseler gerek. kisi de orta yal, gler yzl, babacan adam. Ne tfekleri var stlerinde, ne tabancalar. Trnak aklarn ve trnaklarn bile gstermiyorlar. Deryadil [hogrr] bir iyiliksever yumuaklkla Pas'larmza, bavullarmza yle bir baktlar. Bir de Arnavut snr karakolunda "pr silah" askercilik oyunu oynayan Arnavutcuklarn kirpilemelerine baktlar. Onlar da karlarndaki oluk ocua hogr ile glmsyorlard. Varsn, heveslerini alsnlar Enver Hoca'gilin delikanllar. Ama biz gitmemeliydik: Mutlak geri evrilecektik. Yugoslav snr karakolundakiler baya bizi alakoymak iin direndiler. Dinler miyiz? "Enver Hoca adam batac eder." Enver Hoca batac

Enver Hoca'nn ocuk yata, ar askeri klkl, sivil yzl karakol komutan, elinde pasolarmz, glmseyerek geldi. ki eliyle birden Arnavutlua girecek btn kaplarn kapandn iaret ediyordu. Kalktk. Yzyze yaklatk. Kimse kimseye dmanca bakmyordu. "Vize" yoktu. Girilemezdi. Belgrad yahut Sofya'dan vize yaptrn, gelin. Yeniden bir Rotfront! Bu kanc tornistand? Kuyruumuza baka baka dndk. A bavullar yakalad. Ben su iesiyle F.F. [Fuat Fegan]nin antasn kavradm: Yugoslav, bize gitmemekliimizi tleyen karakol, -herhaldekomutan glerek babacanca bizi karlad: - Ben demedim mi size? Hadi bakalm imdi. - Vasta.. - Nema. - Gelmez mi? Adam omuz silkti "Hayr". Dnd. Bize iyi yolculuklar dileyerek gidiyordu. "Pardon! Vavda?" dedik. Bo iemizi ald Yugoslav, karakolda sylenerek doldurdu. Verdi. Kalm mydk dabanda a ve dmdzlak? "A" Enver Hoca'dan ylesine gvenliydi ki, ekmek alma teklifine, yk artacandan, kzdyd. Elma aac altndaki hendee indik. Armut sanp yere denleri "A" tatt. "rk elmaym lanet olas." Araba?

Ayrm VIII Kim Sulam? PART ANILARIM

30.7.71 (Cuma) 1921'lerden 1971'e dek Trkiye'de, hi aralksz Marksist-Leninist olarak Teorik ve Pratik sava verdim. 50 yldr Trkiye burjuvazisi beni, "Azl Komnist" diye boyuna kovuturup mahkum etti. 40 yla yakn mahkumiyet hkmn "Komnistlik" suundan giydim. 22 yl cezaevlerinde "Komnist" diye yattm. 1971 Haziran Sofya'da, -bana deil yanmdakilere- benim "Trkiye Komnist Partisi"nden atldm sylendi. O gne dek, "Parti" adna hi kimse bana zel yaantm veya ideolojim asndan en ufak bir eletiri, yahut bildiri yapmad. Dnce ve davranlarma kar, yalnz "sayg" gsterileri duydum. O nedenle, Sofya ve Berlin'den Moskova emriyle kovuldum. imdi, lm cezas ile mahkm bulunuyorum: 1- Prostat Adeno Karsinom balangc. Yetmiinde insan iin tabii idam hkmdr. Ona bir diyeceim yok. Ondan kaamam. 2- Trkiye'de Sk Ynetim Mahkemesi, "Ylann ba", "Azl komnist" olarak idam cezasyla tevkifime karar verdi. Bunu da sosyal ve politik bakmdan "tabii" sayyorum. Bundan katm. 3- Nerede ve hangisi olduunu bilmediim bir "Trkiye Komnist Partisi", beni bu sra Parti'den atm. Bu moral "idam" kararn artk "tabii" bulamyorum. Ve kaamyorum. 1. ve 2. lm cezalar olacana varr. 3. lm cezasna kar hi deilse burjuva mahkemelerindeki kadar savunma hakkm kullanmazsam, bu sava dnyasndan giderayak, son grevimi yapmam olurum. 1. Lenin, "Devrimci teorisiz Devrimci hareket olmaz" der. Teorinin ise, her lkedeki ekonomi, snf ve politika ilikilerinin orijinalitesini kavramakla balayacan sk sk belirtir. Trkiye'de 50 yldr, pratik dvn her basamanda, sosyal orijinalitemizin Tarih, Ekonomi ve Politika asndan aratrmasn

yaptm. 40'a yakn Trke yaynlanm kitaplarm ve 100 cilde yakn yay>nlanmam> yazlarm anaizilerinde hep o MarksistLeninist abalarla doludur. Trkiye'de Marksist-Leninist geinen baka hi kimsenin, -klasik Marksizm ve Leninizm eviri ve aktar paralar dnda- Lenin'in dne uyduunu grmedim. Dahas var. 1930 ylna dek Trkiye'de geirdiim ilk 10 yllk Marksist-Leninist pratik ve teori savana dayanarak, 40 yl nce " Y O L " ad altnda bir seri yerli orijinal aratrmalar yazmtm. Burada, her biri ayr kitaplar halinde, deoloji, Sosyal Geliim, Parti Tarihi, Strateji Plan>nda, Burjuvazi, Proletarya, Kyl ve Milliyet ve Taktik problemleri ayrnt ve eletirileriyle ele alnyordu. Bunu, o zaman iinde bulunduum Santral Komite'ye bir tartma platformu olur umuduyla verdim. st ste tevkifler, mahkemeler ve en sonunda 1939 [1938] Donanma Davasnda "Askeri isyana tahrik"ten 15 yla mahkm ediliim, ideolojik tartma zlemimi kursamda brakt. Sezdiime gre, Santral Komite'ye sunduum aratrmalar yok edildi. Ve bizim Devrimciler, 1920 ve 1930'larda olduu gibi, 1940'larda ve daha sonralar dahi, tam Lenin'in "Primitivizm" adn takt, "Mujiin akmakl> tfekle muharebeye gitmesi" biimli "kafas>z igzarhk" (Stalin)larna kaplp gittiler. Bu durumda, bana kimin, nasl bir teorik, ideolojik temelli yanl atfedebileceini bilmiyorum. deolojik alanda, MarksizmLeninizm'i papaanca ezberlenecek klieler sananlarn hakkmdaki dncelerini, belki lnceye dek renemeyeceim. Pratik alana gelince, Trkiye Komnist Partisi'nden adam atabilecek kimselerin iyzlerini bilmeyenler, hibir tutarl kanya varamazlar. Ben bile, ancak imdi, 50 yllk arasz kan kusturucu sosyal-politik savamn yldrm filmini gz nnden geirirken, olaylar daha objektif deerlendirmeye varabiliyorum. Ben, kahredici snflar savann en nankr geri Trkiye ortamnda soluk almakszn bouurken, arkamdan bu oyunu ne zaman, kimlerin oynayabildiini aka kestiremiyorum. nk, bildiim herkes, yzme kar hep iten yolda havas taslad. 50 yllk pratikte, hibir polis ikencesi azmdan ne bir rgt, ne bir kiiyi sulayacak tek sz almad. Bunda btn dostlarm kadar, dmanlarm da oybirlii edememezlik gstermediler. 50 yldr sk sk arldm Trkiye d>>na, 50 dakika dinlenmek iin olsun gideme-

yecek kertede ierideki ykmlerimi bir an brakamadm, sosyalist ahlakn sfra drmemi hi kimse inkr edemez. Tartlamaz gerek bu iken, 50 yl sonra, kanser illetimin Trkiye'de tedavi olana bulunmad iin, kavga arkadalarmn srar ile ve kendi kanunlarn ineyen militarist-faist mahkeme, en haksz yere idam cezasn peime drd gn, darya kaar kamaz, nme sosyalist lkelerde karlan bu politik "idam" cezas, hangi vicdann ve iz'ann rn olabilir? 2. yle bir karar, benden habersiz, hibir Parti Tz maddesi gstermeksizin alabilecek mevkide iki ekip var: 1Eskiler: Trkiye'de illegal Marksist-Leninist hareketi ve Parti'yi birlikte kurduumuz 3 kii: efik Hsn, Baytar Cevdet, Hasan (Bcr)dr. (Vasf, vb.'lerini katmyorum.) Bcr Hasan: Daha 1935 yl, kendisini 10 kitap yaynlam bulunduum "Marksizm Bibliotei"ne ardm zaman, "Yukar" (lke dna) giderse, yeniden Trkiye'ye gnderileceini ve bir 5 yl da hapse dt m, yok olacan dilinden drd. Yapt sabotajlarla, sosyalist dzende kuruna dizileceini yzne kar syledim. Ardndan ben 15 yla mahkm olunca, o bir Bakann emrinde burjuvaziye teslim oldu. imdi "Babali"de keyfine bakyor. Baytar Cevdet: Ben 5 yl mahkumiyetimi (ilaveye hacet var m btn mahkumiyetlerim "Komnistlik suundan"dr) Elaz cezaevinde srgn yatarken, gizli mektuplarla aleyhime hayli sinir sava ve antaj denemiti. Sonra, Sovyetler lkesinde Alman casusu olarak kuruna dizildiini iittim. Doru, yanl, bir daha Cevdet adn, sann iitmedim. Dr. efik Hsn: Liderdi. Darya kat iin Ankara stiklal Mahkemesinde fiilen biz mahkm olduk. 1926-27'lerde Trkiye Santral Komitesi'ne musallat ettii Vedat ve evket gibi avantryeleri likide etmek iin geldi. Vedat'n ihbar ile Lbon pastanesinde tutuldu. Randevularmz iin oturduu evin penceresine koyduu iareti kaldrmadndan, henz sivil polise tannmayan benim yakalanma sebep oldu. kenceye ramen poliste ben her eyi inkr ederken, efik, tutulan Komintern'e gnderdii mektupta sz ettii "Komnist Genlik B a k a n i n n ben olduumu syledi. stanbul Ar Ceza Mahkemesinde, benim sorgum yapld

gn, heyecanla koluma sarlarak, "Parti kurtuldu senin ifadenle" dedi. eride, btn kadro ve rgtleri ikimiz ba baa vererek yeniden dzelttik. Btn Santral Komite yetkilerinin bana verildii kararna varld. Bu anlara baknca, yukarda ad geen eskilerden birinin beni Parti'den kovabilmi olacana inanamyorum. 3 eskilerle 3 yeniler arasna bir Reat Fuat girer. Elaz cezaevinden dnmde Reat karanlk Tekke odama gelerek, alarca, Hasan'la Cevdet arasnda geen uygunsuz ve moral krc eflik-liderlik kavgalarndan uzun uzun yanp yaklmt. Sonra, kendisini "Trkiye'nin Stalini" olarak Parti tabanna dayatmak istedii anlald. Kimi randevularnda pheli davranlar oldu. Ben "zmir Davas"nda mahkm olmadan, "Ben ahm bu kadar severim. Benden paso!" diyerek, her trl almaya paydos eden Eczac Vasf, ben Elaz'dan cezam bitirip dndm gn, "Yukar"ya gidip gelmiti. Stalin byklar ile Parti'nin 1 numaral yneticisi olmutu. Kafas iler, eli kalem tutar olmad iin, "Yukar"ya arlan benim gitmeyip, mutlaka yannda kalmam, yoksa tek bana ileri yrtemeyeceini srarla belirtti. Tabii, kaldm. Birlikte tevkif edildik. Legal taktik ve yaynlarn nemini anlattm. ktm. "Kvlcm" (skra) Ktphanesi ile "Marksizm Bibliotei"ni kurdum. Yaynlar geliirken, Vasf da Hasan'la kurtuldu. Tkenmilerdi. Vasf'la Hasan'a ac eletiriler yaptm gn, onlar Reat'a kar beni savunduklarn syledilerdi. Gldmd. Trkiye'de 1925'ten beri ilk defa sistemli Marksizm yaynlarma devam ettim. Trkiye'de "Stalin olmak" isteyenler iin bu yaynlarm su eleman olabilir miydi? zel yaantmdan da, yalnz yayn ilerinde yardm dokunan Fatma Yal adl kadna kar haksz imalarla karlatm. Bu imalarn, tahmin ettiim gibi, kkburjuva ekememezliklerinden ileri geldii sonraki olaylarla ispatland. Bylece Eski'leri ve bir antrakt olan Reat', ksaca geiyorum. 3. 2- Yeniler dediklerim, Parti'nin stanbul'da yaplan I. (Bak'dekine gre II.) Kongresi'nde ve ilk kurulu alarnda fiilen almam, sonradan katlm bulunanlardr.

Bunlar da 3 kiide toplanyor: Nzm Hikmet, Lz smail, Lz Zeki Batmar. Beni Parti'den atmak "erefi" bu 3 kiiye mi dmtr? Niin? Tekrar edeyim: deolojik neden aranamaz. Bu 3 kiinin, Marksizm Softal dnda- "ideoloji"leri yoktur.- Pratik neden, her nn de "benden kurtulmak" igdleri olabilir. Benim, 50 yln ilk gnnden beri herkesi en nzik iyznden tanm olmam dolaysyla, hazr ele bir "iktidar" gemiken, kestirme yoldan "ntralize" edilmem, onlarn kiilikleri iin yararl olabilir. Bu konuda, Nzm'la smail'i ok yakndan tandm. Zeki zerine direkt bilgim az. Kii meselesi denecek. Evet, ortaya teori konmaynca, pratikte kkburjuva kiilikleri nemli rol oynar. rgt demek, kiiyi semek ve kontrol etmek deil midir? Parti tznde kii ambisyonu ve Kariyerizm bir yenin atlmas iin ba nedendir. Acep ben de kii hrsma kaplmyor muyum? Hayr. Hayatm bilen bunu anlar. nanlan lk uruna sava alannda er gibi dvmekten daha yksek bir deer ve paye grmedim. Domuzuna gerekiyim. Kanl dmanma iftira edemem. Belki en byk zaafm bu. Dorudan ayrlamam. Bir gn Trkiye'nin Devrimcilik Tarihi namusluca yazlrsa, en tiksindiim kimseye bile yapmad>>m, hibir zaman yaktrmadm er ge ortaya kacaktr. Kanserin beni idama mahkm ettii anda, geride kalanlar ktlemekliim budalalk olur. Neden, Devrim olursa, aman Gizli Arivlerin yaklmamasn ikide bir her kuaa tlyorum? Bundan. Ancak, burada kimi kiiler zerine bildiklerimi aklamak bana bir kanlmaz Parti grevi olarak kendini dayatmasayd, gene kzar veya gler geerdim. 4. Bu adamlar, benden kuyruk aclarn karmak ve komplekslerine ila bulmak iin de olsa, bir sredir yaptklar ile Trkiye'de hareketi baltalyorlar. Vurduklar ben miyim? Benim ardmda bir derlenme balar balamaz ldrdlar. Nelerinden korkuyorlar? ler tutar yerleri kalmaynca, dn "Elli Yllk Tarih" diye beni kendilerinden ilan edenler, hemen "Dev-Gen" mhrl bir pornografi belgesini posta ile tm Trkiye'ye dattlar. Hem de hangi uydu-

ru ile? Ragp Usta, Mustafa Suphi ve efik Hsn'nn silah arkada imi! Adam ld. Bilenler, onun zmir'de her akam, ceketini falan kiiler gibi bir omuzuna yan atp parklarda olan avna ktn anlattlar. Pek ge, zmir davasnda rendim. Bu profesyonel homosekselin, ayrca evinde besledii "kr" adl "manev evlad" varm. 1929 sralarnda Ragp anszn zmir'den kalkp beni harl harl arar. Kimsenin bilmedii Birader'in adresinden buldu. ok nemli iler ne srm. Sultanahmet parknda bulutuk. kr'y bana ok "ateli komnist" yetimi "ra" olarak tantt. yle isimler ve olaylar anlatt ki, inanmamazlk edemedim. Konuurken anszn kalkt. "Ben birazdan gelirim. Siz, asl ii yapacak olan kr ile konuun" dedi, gitti. ok yadrgamtm o davran. Ama altnda sistemli bir provokasyon yattn nereden bilirdim? kr, baya kocaman lakrdlar tekerlemeyi renmiti. Ragp Usta Bulgaristan'da iki antikomnist katliamdan kurtulmutu. Onun yetitirdii rak yabana atlr myd? stanbul'da balayp zmir'de yarglanan ikenceli Komnist av zerine, ancak Tevkifhane'de zmirliler, gzlemlerini belirterek, "kr"nn rak deil "metres" olduunu akladlar. Bu "rak" veya "metres", tahkikat srasnda bir fiske bile yemeksizin, homoseksel zmir Polis Mdrnn altndan kalkarak, bildii, bilmedii ve sr sr uydurduu yalanlarla herkesi ele vermiti. "Dev-Gen" mhrl, teksir edilmi provokasyon bildirisi, benim, bu kr ile bir hcrede yatarken masum ocuu "kirlettiim" iin Komnist Partisi Merkez Komitesinden atldm yazyordu. Ve sayn sava Ragp Usta'nn, o sevgili oluna yaplanlardan krlarak, mrnn sonuna dek bana kst anlatlyordu. Gel de kendini savun! kr'y, mahkemeye ktmz gne dek 1 numaral provokatr diye tanm, yakndan hi grmemitim. Hcreler teker kiilikti. lk hcreden kta, nedense, beni on onbe kiilik, sabaha dek uyutmayan tahtakurulu odaya Ragp'la birlikte vermilerdi. imdi dnyorum. Ragp, poliste sylemediklerimi azmdan almak iin kullanlm olabilirdi. Sonra yze yakn "komnist" bir ambara doldurulduk. Ragp'n bana bitiik yeri kapmak iin gsterdii heyecan, bana kar sempatisi gibi gelmiti. zmir davasnda, merdiven basamana konmu temizce bir kda geceyars helva-ekmeini saran 12 yandaki sinemac -

ran bile mahkm ettiler; Ragp Usta beraet etti! Bu inanlmaz olay ve benzerlerini hemen darya ilettimdi. 15 yl sonra efik Hsn, mehur 6 ay zor sren "Emeki Partisi" iin Trkiye'de bula bula kurucudan biri olarak ayn Ragp Usta'y bulmam m? 15 yllk hapisten dner dnmez Parti tznde bu ad okuyunca, tylerim diken diken olduydu. Ne yaplabilirdi? Her ey bitmiti. Trkiye'de hareket, byle inanlmaz bir primitivizm karambolu iinde yuvarlanyordu. 1929'dan 1971'e, 42 yl sonra, ben prostat kanserinden 4 narkozlu ameliyat, 13 mdahale geirip kan ierken, km kitaplarmla az ok aydnlanp derlenmeye balayan genleri evremden rktp kartmak ve sosyal hareketi anariye srklemek iin, sahte "Dev-Gen" mhr ile zerime bu olmadk amur atlyor ve Berlin'deki "TKP"liler, bu pis provokasyona tempo tutuyorlard. Hadi Zeki ok sonra tredi. Laz smail benimle zmir hapisanesinde yatt. yle bir "ocukla hcrede" yatma ve "masumu kirletme" olaynn olamayacan bilmez mi? Byle bir hadise olsa, ilkin o bana, o zaman bir eletiri olsun yapmaz myd? Onun iin, Yeniler dediim 3 kii zerinde azck durmam gerekiyor.

NAZIM HKMET 5. Nzm Hikmet, Beni, Hasan ve Vasfla "Parti'nin Triumviras" sayard. Onun iin olacak, Elaz "niversitesi" dnmde, "1 Mays" gn Polisin eski mteferrikasnda karlar karlamaz, efik ile Hasan'n kendisini haksz yere Parti'den attklarn yana yakla anlatt. Mteferrikann (Polis Nezarethanesi'nin) pis helasna varan amurlu dar koridorda, onu acyarak dinledim. Gizli matbaay Parti'ye vermemi. Almaya gelen sarhomu. Israr edilmi. Gveni kam. Ara alm... - Bak imdi, rum. tifine din uymamakla matbaay. - Krktk sarhoa - Canm, - Belki - Hayr. -Hakl ra yaplan - Stkm m? Parti emriyle gelmi ya. bilmiyorum. Nzm, dedim. Ben bu iin ayrntlarn bilmiyodmsn. Belki sana ahVereySenin anlattklarn dinleyince ne hkme varlr? Parti direkdisiplinsiz duruma

sen dmanlar. Ancak sen onlarn ellerine koz vermisin.

- Nasl teslim ederim zil zurna sarhoa? sarho grnyordu. Le kokuyordu. olabilirsin. Oysa sen, sonsrarlar syrld dinlememisin. bunlardan. Parti iinde kar ne fraksiyondur. Ensava gdlfraksiyonculua yaman Kendin sylyorsun.

-Vermem diyeceine, usul ile haber yollardn.

- yi ama, ite o primitivizmdir. ternasyonal lde d, bilinen ey. etmiyorum.

- Sen de mi beni mahkm ediyorsun? - Ben seni mahkm pr." Nzm yordu: gene ayn konuyu baka baka versiyonlarla tekrarlParti demek biim demektir. Sen, zde hakl bile olsan, biimi inedin mi, elolu yakana ya-

- Nzm, de lider

dedim.

Sen Lider hreti mi istiyorsun? abuk heyecanlanyorum. (O zaman... alnp satlmaya Serinkanllm Demek Parti'den balamt.) Bu

- Vallaha, billaha, hayr. Hibir eyde gzm yok. Bir yol benvasf arama. nerde! - air olarak epey anlyorsun. atlnca, Nzm'n iirleri plaklara ii herkesten - Yetinirim. - yleyse bilirsin. - Bilirim. - Sarhou Ona ne diye koz verdin? mahsus yollad. iyi yaptna gre, eflikte, neyi

airlikle yetinemez misin? varsa kr olaym. Hasan dersen, onu

liderlikte gzm

paylaamadnz?

- Hi. Bilmem ki. efik Hsn bana takt.

- Sen de bastn.

31.7.71 (Cumartesi) O, glyor mu, kzyor mu, alay m ediyor, ciddi mi belli olmayan ince, sitemli bak ile beni szd. - "Doru", dedi, bastm. Zaten beni herkes byle bastrr. Ben enayinin biriyim. - Yok, canm. Brak o duygu paralamay. iirlerine sakla. Bana sordun. Ben de senden aldm bilgiye gre objektif olarak dndm syledim. Hakl grseydim onu da saklamazdm. Biliyorsun, yahut bilmezsin hatr iin adam kayrmam da, knamam da. Nzm'da gene o sz ve szl. Byle bakt m, sylediinden bambaka eyler dnd, ou karsndakini atlatt yahut bir oyuna getirmek istedii anlalrd. Satran'ta bu hali pek daha belli olurdu. - "imdi ben ne yapaym?" dedi. Sen benim yerimde olsan ne yapardn? Uzun boylu dnmedim. O zamanki Parti anlayn akladm: - Sen - Yalan! Bunu ylesine abuk, hazr ve hemen sylemiti ki, insan pheye derdi. Ka defa, yzde yz doru olduunu bildiim eyi, Nzm hep byle keskin bir "Yalan!" patlatarak, stnden atverirdi. - Belki sana yalan geliyor ama, Bcr (Hasan) yazl belgelerin ele tern getiini -Katiyyen ve Komintern'e gnderildiini ne sryor. Komintasdik etmi. yalan. Trokistmisin.

Bcr'n ayak stnde dokuz yalan kvrdn biliyordum. Ancak, o sra Trkiye aydnlar arasnda Heybeliada misafiri Troki'den epey kalntlar dolat ortadayd. Heyecan atlatma ve nutuk ekme bakmndan, Nzm'n anadan doma Troki mizac vard. Troki'nin hangi ideolojiyi nasl beslediini, belki Nzm incelememiti. air olarak eilimi Trokizm'e yatknd. Bcrler'in onu bu zayf noktasndan vurduu muhakkakt. O, boyuna tekrarlyordu:

- Sen benim yerimde olsan, ne yapardn Hikmet? - Ben senin yerinde mi olsam? - Olmazsn ya. Sen Triumvira'dansn. "ler egemenlii" diye yorumlanmamal. - Arkadalk hemen - Nereden - Onlardan. birbirlerine "-

- nzn demir gibi birbirinize bal olduunuzu biliyorum. rendin? Yanl m? yeler demir disiplinle

- Niin yanl olsun? Parti iinde btn baldrlar. nznk baka.

Su szdrmyorsunuz.

"- Ayr bir fraksiyon yapacaksn neredeyse bizi. "- Eh. Onu demedim ya. "Sen, fraksiyon kumpaslarna fazla bel balama benziyorsun Nzm. Bende yle bir tohum arama. Sana da tavsiye etmem. Bak bana neler geldi. 7. Nzm, airane bir gs geirdi. - Ben fraksiyon yapmadm. -Kimlerle - Hi yapmadn? kimseyle. Ama, ylesine getirdiler.

Oysa, Mteferrika'da, Nzm'n kimlerle lokmasnn ayr gitmediini gryordum: Hamdi amilof-Musolini Ahmet. Musolini Ahmet'in polis olduu srarla syleniyordu. Kendisine "Musolini" diyenleri mahkemeye vermiti (Adliye'ye). amilof'un ise, 1926 [1927] tevkifatnda berbat bir durumu oldu. Dayak yedi. ok ey syledi. Hepsinden ktsn efik anlatt. "Genlik Bakan" zerine yazdklarn, yerine gnderilmek zere amilof'a teslim etmi, sonra bu mektuplar Poliste nne karlmt. efik aa, o konspirasyoncu gizli sesiyle ks ks kulama fslamt: - Mektuplar bir ay nce amilof'a cakt. imdi, verdim. Hemen postal-yaUnutmu postalamaPolisin "Ne yaptn?" diye soruyorum.

y! Ne dersin, bunda bir maksat yok mu? Gidecek mektup bir ay saklanr m? Ben hepsi gitti biliyorum. elindeler. Byle bir olay, amilof'u iddetle knayp rgt dna atmaya yeterdi. yle oldu. amilof bir sre grnmedi. Bir gn, benim Haseki Hastahanesi'nde stajm yaptm iitmi. ka geldi. Bir de bakyorum,

Her zamanki ok iten ve felakete uram grnmek isteyen, esrarl pozlaryla "yolda" insafna bavuruyordu. Ayrlk zarard. Zaten bir avu adamdk. "Birbirimize" dmemeliydik. Olmu herhangi yanllk. Kim poliste ikenceye dayand? Bir ben kendimi tutmuum. Herkes de ben olabilir miymi! te efik, "iki sopa yiyince", Mektupta geen "Genlik Bakanmn ben olduumu syleyerek beni ele vermemi mi? Ne olur yni ikenceden en ok can kan amilof yanl yaptysa! - Mektuplar niin - Ben Hem namusum o kadar ok alakoydun? O ge verdi. Unutmu. Bana yklyor. ben mektuplar postaladm. Ben gnderdim. alakoymadm.

hakk iin,

- E, polisin eline gemi? - Ne bileyim nasl olmu. - Bir ay nce giden mektup, geri mi gelmi? - Bir ay deil, Hikmet, inan bana. Tartacak - Syle. - Bilirsin, ben babam olsa hatr iin konumam. - Bilmez miyim? Onun iin sana geldim. - Tamam. Ben bu mektup iinde, senin en azndan bir ihmal Geelim. Sen ne demek istiyorsun? bunca ikence ekmi bir arkada feda gsterdiin kanaatindeyim. - Benim gibi tecrbeli, edilmemeli. - Gzel. dimden - Sen Bu ikimizin arasnda zlemez. - Ama sen, imdi Trkiye'de en yetkili arkadasn. Ben de kenok sana gvenirim. O ayr i. bana gvenmez misin? hayli sarsldn. kadar ikenceyi kim ekti? Grdn yzm gizleri hal duruyor. - Teekkr ederim. - Poliste zm. vaktim yoktu: - Ben sana bir ey syleyeyim mi amil?

- Ama benim - yleyse, - Ben - yi. al.

Ayaklarmdaki tfek kaynn biraz dinlen bakalm. edemem. Parti ii... Herkes almadan

- yle almak deil. - Ka hcren - Yalan korkuyor. var? sylemeyeyim.

il

yavrusu

oldu.

Birbirinden

- Grdn m ya! imdi senin teklifin ne amil? - Ben diyorum ki, -Be arkada. kendini istersen, edeceime - Olur. - Ben - Yani, - Hayr. - Brak o Krk kiiyiz, - Hayr, - Hamdi, bir kuvvetim iiler arasnda. demek istiyorsun? Yoksa? Birbirimizi aldatmyalm. Parti'ye kar m alrm, tehdit kokan szleri, birbirimizi biliriz. ama, sen ben bir hat ilemekle sokaa atlacak paavra Bu sefer de... yanln kabul ediyor musun? bilir misin? balbana bir birleelim. Byle durumlarda, ortak sen Parti imie Parti'ye eit yapmak ortada. Parti seni uzaklatrm.

fazla kamaz m? stelik epeyce sz veriyorum.

de yanllarn

- Ben yanllarm, ii snfna daha canla bala alarak tamir

Parti iinde grev almak iin geldim. amil.

mym? Elbet bo durmyacam. Ediyorum. anlamaya geldim. 8.

- Bu yanl dzeltmenin yolu nedir, - Onu

amilof o denli iten yanp yaklyordu ki, sert Parti kararn yzne vurmakla onu yeniden dalamaya gnlm varmyordu. Herkes ikenceye dayanamazd. O da insand. Belki mektuplar ona gece gelmiti. Postadan ele gemi olamazd. Posta zeldi. amilof'un bir bit yenii vard. Yalnz, almak istiyordu. Neden bo dursun? Ac konumamak iin son bir balant yaptm: - amil, gir. yanl, ile dzelir. Madem alacaksn, yn iine O zamaOrada, bildiin yoldan, elle tutulacak bir eyler yap. - Parti'den uzak nasl alrm?

ne dek daha iyi tartlrsn. - i snfnn mcadelesi binbir biim tar. Sen ona hizmet et. Denen. Bir gn i stnde yanln dzeldi mi, Parti de derhal, sana baka trl bakmya balar. - Demek - Sen Yalnz elbirlii olmayacak? bilmeyecek kadar acemi deilsin. ihtill gnlerini kartryorsun. Trkiye'nin Parti formalitelerini

Sovyetlerdeki

artlar apayr.

Sen hal yabancsn her eye.

- Canm, biz Trk deil miyiz? Takldm: - Adn bile amilof. - Yok vallahi, deil. likte. Rus biimi. O askerlikten kald. "Of"luyum ya. Erler, bilirsin asker"amilof'a kt.

adlarnn sonuna memleketleri de konularak arlr, Bana da Hamdi amil-Of diye diye, adm Demek istediim, Artk onu deitiremiyorum. - aka ediyorum. vasna, - Ben

Poliste o yzden az dayak yemedim. siz Sovyetlerden birer ikiTrkiye'nin ha-

er Trkiye'ye gelen gmen kular, bizim iklime, suyuna bir trl alamadnz. Trkiye'de domuum. Onu demek istemiyorum. yaattnz.

- Belli "Of'li"sn. tarlm

Buraya geldiniz, ge-

ne Rusya'dan dar kmadnz. Sovyet htilli iinde Anlyamadm. var, - Nasl?

Kendinizi hep o hazr pimi, ko-

- Anlamayacak ne

amilof? evket Sreyya'lar da, kapsnda

Vedat

Nedim'ler de, Sar Mustafa'lar, u Krm kibar Sait'ler de, senin gibi stanbul'daki Sovyet Eliliinin - Ben kapcydm. - Ayn ey. - yiydi. - yiydi deil. Moskof ua, sinin maandan Sen kendin anlattn. senin yksek be!" Siz Trkiye'de Poliste dverlerken: "Ulan ValiRuslar'dan aldn para stanbul demediler mi? komnistlii, Sovyet Eliliinden Kendiniz de, Gizli feMaan nasld? maal memurdunuz. Memur deildim.

"- Dediler. imdi sence bile o da m suumuz? - Su baka. bol maa almak biiminde tanttnz. Bu felket oldu.

kimi esrar paralayan "Konspiratsiya" (Konspirasyon:

aliyet szcn Rusya'dan gelenler byle Rus azyla konumaya baylrlard- rnein, "Nutuk" demezler, "Daklat" derlerdi, ve di. ilh...) igzarlklar dna kamadnz. dkldnz. dayakt. Kabahatin bir parSen imdi var git. Brakalm oralarn. Hl Moskova'da yayordunuz. Bir de Trk polisinin eline dnce, hoafn ya kesil-

Dvldnz, - Dayanlmaz

- Onun iin anlay gstermeye alyorum. as da baka yerlerde... Azck Trkiye'de olmaya al. lerisini grrz.

Nzm'n "sol kolu": Musolini Ahmet ise, "sa kolu": bu Hamdi amilof'tu. Ondan sonra da amilof gene Sovyetlerin Arkos, Markos irketlerinden geim salamay ihmal etmedi. Belki "Parti"ye kar gsterdii ar hisleri de, gnah boynuna, o geim kapsna kyordu. 1939 [1938] yl eelenen Donanma Davas bile, amilof-Musolini ikilisinin, Pavli adas nlerinde, Sovyet petrol iiyle urarken, demirliyen Yavuz zrhlsnda ailece tan olunan Erbalar meselesine dek varmt. Kemal Tahir'in ikide bir gsterdii gibi, Hamdi amil Alev'in kz, ne resmi babasna, ne anasna benzemiyordu. Mahkeme srasnda dokunulduuna gre, kzcazn st teni, akr gzleri, lepiska sar salar, Bagedikli erkes Hamdi Alevda'n teni, gzleri, salar saylyordu. Gitgide gze arpacak bu ayrntlar o zaman bilmiyordum. renince de "insancl olaanlar" olarak karlayacaktm. Mteferrika karlamnda Nzm'n Musolini-Of ikilisiyle cancierlii saklanamaz durumdayd. Hi unutmam. Nzm ne zaman aransa, herkesin yatt genel kouun karsndaki duvarlar ve ats kk bir sala yerden ba veriyordu. - Ulan, - Biz... napyorsun orada orada Nzm? Of-Musolini idi. yatyoruz." kendisi ile

"Biz" dedikleri, - Yok canm. - Kouta -

- Ykntlar altnda yatmak daha m airane? te... yer bulalm. Herkes yle yapyor. Hem serin."

Tahtakurulu.

- Avluda yat.

Nzm salapur yerden kmyor. Bir gn "Ne eder bu ocuk o kt izbede?" gibilerden vardm. Ahrn kapsndan bam ieriye uzattm. A!.. te onu hi beklemiyordum. Issz ahrn sapa lo kesinde nce ba grdm. Tabii: Nzm-Musolini ( *'-amilof'tular. Sonra Nzm'n banda bir bozulma, gvdesinde bir kayma balad. Yavaa kaya kaya t yere
n

Burada bir hafza srmesi grlyor. Musolini Ahmet (Ahmet Kavalal) 1929'dan sonraki hibir tevkifatta olmad iin, hapiste olmas da mmkn deildir. Baka birisi olmal. [Y.N.]

dek oturdu Nzm. Nerden ve neden kaymt o denli utanarak bizim air? Gzm daha iyi alnca farkettim. Grbz, ense kulak yerinde bir Arnavut yakklsna benziyen Musolini srtn duvara dayayp dizlerini hafif kaldrmtr. Nzm onun kucanda oturduunu saklamak iin o teln belli etmemiye alan kaysyla yere inmiti. Karlarnda, ya hi belli olmyan (yirmisinde de, altm yetmiinde de hep krklk gsteren Laz Hamdi amilof srtyordu. Gerek anlamn bugn de iyi kavramakta acz gsterdiim o "memleketimizden insan manzaras" iimde tiksintiyle kark bir bulant yarattyd. Yarm az seslendiler: - Gel, - Yok... - Gel, - Sonra. Katm. Hayatta hi alamayacam bir ey varsa, o da yal bal erkekler arasnda, u, esnafn: "Enseye tokat, k>a parmak" dedii szde "samimi" bektai ahbapl, ar senlibenliliktir. Ellemin, kem gzden rak olmak istemi keyfine de karamazdm. 10. Nzm arkamdan al al, moru mor kotu: - Ne haber Doktor? Sende? atsalar? - yilik. Doktor... Hikmet, gelsene yahu!" Durur muyum? Nedense dm patlama kekeledim: Birine baktm. otur azck.

- Biz de onu dnyorduk... Sen benim yerimde olsan ne yapardn? Seni hi yoktan imdi beni Parti'den atanlarn kimler olduklarn ve niin bu marifete yer verdiklerini... hatta, verip vermediklerini tam bilmiyorum. Acep vaktiyle Parti'den atlm olanlara kar insafsz davranm mydm? lerinde Hamdi ve Nzm gibi atldna zlenler nnde, daima derin bir acma duymutum. Hl da baka trl mym? O zamanlar bsbtn iflah olmaz toy, ipi pillah, sivri klah idealist idim. Pek az olan benzerlerimizin ufak nedenlerle krlp dklmeleri canm yakard. Rusya'da Trokizm'in byk tehlikelere kap aabileceine inanyordum. Sonraki Stalin tapcl daha m az tehlikeli olmu?

Sovyetler Birlii Genel Kurmay Bakan ve ekipleri sessizce kuruna dizildikleri gn, Hitler: "Tamam! imdi Sovyet ordusu ba kesilmi tavua dnd. Onu yolup yemekten kolay yok" demi. Yanlm m? Mareal Jukof'un Sava Anlarn okuyunca insann tyleri diken diken oluyor. "Ulu retmenimiz, kutsal babamz Yosip Vissargonovi ugvavili Stalin" akna, yz bir pare top atla atla kazanlan zaferler, eer Mareal Stalin askerlik ilerine bilir bilmez karmasa, mutlak ok daha erken elde edilebilirmi. Hele Stalin burnunu sokmasa, Stalingrad'a dek Nazi ordularnn kan ve lm samalar, koca koca Sovyet ordularnn Hitler tuzaklarnda kaz gibi avlanmalar o denli kolay olmazm. Jukof'un saklamaya alrken akladklar bunu yzde yz anlatyor. Ama, o gnler Stalin, klna dokunulmaz, bir sz tartlmaz esiz liderdi. O bakmdan Rusya iin Trokizm'in byk zararlar getirebilecei tartlamazd. Bugn de -geri somut rnekler yok ya- Trokizm'in Sovyetler iin Stalinizm'den baarsz olabilecei kansndaym. Belge ak: Rejim, Lenin'in Bolevik Partisi olmakszn ayakta duramazd. Troki, btn mrnce Lenin'e ve Boleviklere ate pskrm, kolay saman alevi olarak Parti iin yabanc bir yadrgdr. Stalin kadar olsun Parti'yi derleyip toparlayamayacak olan Troki'nin lkeyi tek bana idare edemeyecei aktr. Parti cihazndan ilkin moralce, sonra fraksiyonculuu ile fizike kopuk dm bir Troki'den pek hayr beklenemezdi. Kii meziyetleri, yahut reziletleri ayr ey. stanbul Mteferrikasnda da bu kanm stnd ama Sovyetler Birlii iin. Trkiye'de henz Leninizm ile Trokizm'in ayrdm yapabilmi kimse tanmyordum. Ne Nzm, bilinli Trokist olabilecek apta idi, ne onu atanlardan Bcr gibiler "Anti-Trokizm"lerinde iki prensibi bir araya getirmi adamlard. efik Hsn ile Nzm meselesini hi gremedim. efik yok ki... O sistematikman Trkiye dnda. Trkiye'de ihtill patlasn da, kurunlu vagonla bana gemeye geleyim, diyen, Gyabi Lenin tutumunda. Bcr, Nzm meselesini kindar sulama sratmalarndan baka trl ele almaya lse yanamyordu. efik'i, Hasan', Cevdet'i bir araya getirmeden ise, Nzm ii karara balanamazd Trkiye'de.

Nzm'n ikide bir at soru kafamda bu gereklii kamlyordu. Nzm'n Trokizm ideolojisini tmyle hazmetmi olmasna gerek yoktu. O, sosyal ve psikolojik yaps ile, Trokizmi bilmeden Troki idi. Trokizm, aslnda bir teori-ideoloji-bilgi-felsefe olmaktan ok, her gn bir dediini tekisiyle zedeleyen, gel, szde dnyann en deimez prensiplerini savunur grnmeye baylan tipik bir kk-burjuva aydn salnca idi. imdi bakarsn havalanm, Lenin'in yannda esiz ihtillci; az sonra Parti'de yer ve yz bulur bulmaz, en kritik anda (rnein Brest-Litovsk ncesi) Lenin'i arkadan hanerleyip, Alman Emperyalizmini Volga boyuna dek getirten bir tehlikeli valye... Troki'nin kendisinin bilmedii "Trokizm"i, Nzm'n kabul etmesi de, inkr etmesi kadar sama olurdu. Bu kanmla, Nzm'n Parti'de kalmasn pek yararl bulmamakla birlikte, Parti'den atlma trajedisini beyannamelerle "Millete" (beyannameyi okuyacak birka yz ii ve aydna) yaymann da pek yararl olacana inanmyordum. Kimse bundan bir ey anlamayacakt. Nzm da belki yok yere tkenecekti. Baka "Komnist air" henz piyasaya srlmediine gre, Nzm' harcamann enerji ekonomisi salamayacan biliyordum. - Sen airliine devam et Nzm, dedim. lamadn srece - Deil mi? Ne yeni rendim. sa, senden davaya yararl olursun. alaym. iirlerin Senin uradn aprazlikinci mesele. iirinde fazla sama-

istiyorsunuz benden? Brakn Deer mi, demez mi,

- Senden bir ey isteyen yok Nzm.

bir ie yaradka, bir ka aydn "ll' epkem" brakmakla da kalyararlanmalyz. Ben de onu sylyorum. "Beni kullann" air cokunca haykrd: - Deil mi ya, canm. yahu. Neden kullanmayasnz? Beni kullann.

- Aksini sylemedim. Ne var ki, sen de, ar hayallerini nankr pratik faaliyette Parti gidiinin stne karmak hevesinden cay. - Namussuzum, tutamyorsun -Ne yle bir iddiam yok. Ne yazk ki elinde deil seninde. Kendini - nanmak isterdim. demek. yapyorum?

- Canm, onu sen daha iyi bilirsin. - Ziyan oldu gitti. - Demek yle...

Gizli matbaay ne yaptn? vermemek daha

Bir polis basknnda... Hi deilse, daha nemli iler d-

Bu eit ziyanlklara meydan Kartrma ortal.

iyi olmaz myd? air adamsn. nceye dek, yle kal. - Ben mi kartrmm?

- Sen de kartrma, baka kimse de kartrmasn. Bu durumu iblm say. mandan - Ama, Zamanla hakl haksz belli olur. yaramyor. kovulmama bir are gstermiyorsun. sanma. Sana ben Meseleni ezbere derinliine hibir ey incelevaadeSrtmeler dbakasna benim

- Gstermek istemiyorum formalitesi kmsenemez. demem. lunacak. Yalnz, cak kertede clz.

meden, azdan kapma laflarla hkm veremem. Ayrca, her iin Trkiye'de taktik bakmdan Legal faaliyet alanaOnu diriltmek iin yeni parolalar ve biimler bu-

Senin de Legal faaliyette bir yerin olmaldr bence. Yetmez. Realist de

- Parti yesi olmadan m? - Bu noktada duygululuunu anlyorum. olmal. - Ben realist olarak ne yapabilirim? Trkiye lsnde Parti d edilmisin. Kahri sineye ekerek iine bakacaksn. imdilik sab- Madem redeceksin.

- Ben o denli dervi olamyorum. - Olamazsan, gerek durum belli. Dnyada bir tek "Parti" var: "III. Enternasyonal". Her Parti onun seksiyonu, ubesi. lar altnda bir ubenin karar hakszsa, Tkal yani. - Ama III. Enternasyonalin yeri belli. Yolu yok. - Yerini biliyorum. n gdersin. -Hikmet, sen ok... nasl diyeyim, safsn, 12. imdi Nzm'n o szne hak veriyorum. Ben yzde yz yerli mal, teoriyi Marks-Engels-Lenin'den kukusuz renmi, prensip d adm atmaz bir su katlmam devrimciydim henz. Bugn dersem kzma. - Nasl edeyim? Btn yollar falan filn... Bu artMerkeze itiraz edilir. falan filnn elinde.

- Yolu da olur. Sen bildiin yere gider, ikayetini yapar, dava-

baka trl mym? Prensipler nnde hi kimsenin dimdik sayg duruunu bozamayacan umuyordum... Nzm'sa "Yukar"da yetimi, benim renmeyi bile kklk saydm kimi baka eyler biliyordu. - Ben ne isem oyum Nzm. Bildiim tek ey: Ar ceza Mahkemesi bir hkm verdi mi, temyiz edilir. I. Enternasyonal. - Nasl - Baya. - Ka defa - Kimler Elimde - Onlara Git hakkn ara. gideyim? Herkesin gittii gibi. denedim. Daha kaya binmeden yakalandk. tutuyordu kay? air kukuyla yzme bakt: ha? Senin Temyiz katn II-

- Hamdi ile Ahmet... olmyarak glmsedim. gvenirim. ne yaplr?

- Her seferinde de yakalanrlar, - Olmaynca

1.8.71 (Pazar) Bouna uzamt konu: - Nzm, olum, dedim. Brak akay. yapacam sordun. - Anladm... - Korkuyorsun - Korkuyorum, Senin yerinde olsam ne Kayk tutamadm... Ben senin yerinde olsam:

Denize atlar, yze yze geer giderdim. Anladn m? Yalnz gitmek de ayr problem. gitmekten. doru.. Neden korkuyorsun?" Nzm orada!" Baka ldrecek adam m buladuralad.

- Bunu ak sylesene. - Beni

Etrafna baknd. Kzard, kzard. Azndan kard: ldrrler Hikmet Hi beklemiyordum bu itiraf. - Hadi canm sen de... madlar. - Vallahi ldrrler. beklemedii oldu: - ldrrlerse dnsn. - Yoo!.. O kadar uzun boylu deil... diyerek Nzm yanmdan kat. 13. Nzm, tandm "ark kurnaz>"nn en kurnaz idi. Ancak btn ark kurnazlar, zaman zaman kendi kendilerini ele vermekten kurtulamazlar. Ya unuturlar sylediklerini (nk yalann ou hatrda kalmaz); yahut szlerinin ve davranlarnn nereye varacan kestiremezler (bakalarn yle ok aldatan en sonunda yanlabileceini aklna getirmez). O Mteferrika bulumalar, gnlerce, baka konu kalmad iin, herkese iini dktrr. Nzm, eitli yollardan azm yoklad. "Triumvira"da bir atlak arad, durdu. Bulamaynca, baka yol seti. Bir gn gene yalnz anmda sokuldu: - Hikmet, gel, Neymi? bir ey anlatacam sana. ldrsnler. Manen lmektense... ldrenler Sa komazlar." "Kim?" diye soracaktm. Vazgetim. Karlm Nzm'n hi ettim.

O, zabta romanlarndaki kahramanlarn edasyla: - Burada olmaz. Bunu srf sana aabilirim. - A ite. - Yukar baheye kalm. Kimse iitmemeli. im yok. Can skntsndansa onu dinleyeyim. Olann haylevi geni. Vakit geer, dedim. Ykk ta merdivenlerden ktk. Ortalk tenha. Nzm bir daha her yeri gzleriyle sk kolaan etti. - Ee! dedi. Yarn Trkiye'de bir inklp patlarsa? Yl 1933'ler. 38 yl nceki Trkiye'deyiz. Glerek yutkundum: - Hadi Allah versin, yahu. br gne kalmaz inallah. yi biliyor musun nklbn yarn olacan?.. Aman iyi ki haber verdin. Bo bulunabilir, Mteferrikadan yarn salarlarsa, eve gidip kapanabilirdim, dinlenmek iin. nklptan mahrum kalrdm. Nzm ierlerce szm kesti: - Sen alay et iin yoksa. Ben sana olacaktan sz ediyorum. - Nasl olacak bu i? - Yllardan beri hazrlyorum. - Yapma be!.. htilli patlatrsan, Bcr, mcr ne yaparsn? Nzm olaanst ciddi idi. -O zaman kendileri gelsinler, Parti'ye ye olmak iin istida versinler, ifte pullu. Kahkaham tutamadm. - Yaa be arslan! Sende bu airlik varken. Hell olsun btn dnya inklplar. air neredeyse kzacakt. - Hikmet! Sylediine piman etme insan. aka etmiyorum. Bunda glecek ne var? - Ulan, houma gitti, kfir herif... Trkiye'de... yarn bir inklp... Hem de Sosyalist ihtill deil mi? - Tabii Sosyalist. nanmyor musun? - nanamyorum dorusu. ok ho bir ey. Nasl olacak bu Sosyalist nklbmz? - Onun ayrntlarn dkemem. - Azck mekanizmasn olsun anlatsan? - Mekanizmas basit. Elimde en nemli vilayetlerin valileri var. "Ha!" desem, atlayacaklar. - Valiler!? - Elbette valiler. - Mkemmel bir plan. Burjuva Devletini Burjuva Devleti ile kaldracaksn.

- Valiler burjuva

deiller.

Sosyalistler.

- Anladm. Gene de iviyi iviyle skeceksin... E, ne bekliyorsun? Nzm, karma dikilerek yolumu kesti. akr gzlerini gzlerimin iine dikti. Sa elinin ehadet parman burnuma doru sallayarak, kurnazca gz krpt: - Bir ivi eksik, dedi. Bir ivicik. O da yaknda tamamlanacak. - Bir ivi kaldysa bir ey deil. - Onu da taktm m... - nklp makinesi zangr zungur ileyecek! Grrsn. artk. Elini psn!

- E, senin Parti yesi olmaya ihtiyacn kalmam be gzm! - Bilmem - Parti seni arayp bulsun. Nzm'n az ak kald. 14. Ayn Mteferrikann son gn, Nzm "nemli ler Bakan" arl ile: - Merhaba! Merhaba. de haber alrsn? dedi.

- Hikmet, senin bir Tarih Tezin varm. - Nereden - Aferin. - Senin Tezin olduuna gre enteresan konu demek. - Bilmem. - Muhakkak Bana yle gelir. ok enteresandr. - Ee, bizim de haber alma servislerimiz iler, ne sandn.

Ve Nzm, her frsatta karmad bir dudak aprtsyla beni gklere karmaya balad. Ben, Trkiye'de Polise ipucu vermeyen tek adammm. - Sen ipucu verdin mi Polise Nzm? - ey... Ben vermedim, ama benimki baka. Beni hi dvmediler. Kendimi denemedim. Sen kanc ateten getin. - imdi bu vmelerin ne lzumu var? - vmyorum. Namusum hakk iin hayranm sana. Byle bir adamn Tarih Tezi de kendisi gibi olur. - slb'u beyn, ayniyle insan, Tezin caa henz balangcndaym. benzer. demek istersin. Ar tevecch. ilersem, bireyler kaZamanla elik gibisin.

- Bizi niye

mahrum

brakyorsun? Geliirse aklanr. Hem aada yze yakn kom-

- Neden mahrum brakyorum? Ham bir tez. - Yooo! O kadar bekleyemeyiz. nist var. ocuklar 1 anasn korsun. Tartlr.

Mays' kapal, bombo mu geirsinler? Fikrin lim byle geliir.

Gzlerinden okuyorum. Nzm beni herkesin nnde ukal durumuna sokup, yakalamak istiyor. Zemini de yapm. ocuklardan birka uzaktan baryorlar: - steriz... steriz! Geri ekilmek, Nzm'n ve iki buuk " A d a m i n n azna sakz vermekti. Baranlar oldu: - Yoldalar. Toplant var. Doktor arkada konuacak." Ben Milleti uyutmayaym. toplant yapamayz." Herkes, yatlan byk koua akyordu bile. - Sen de iir oku bari Nzm. grebiliyoruz? Baka yerde byle 15. Kaplara gzc kondu. eriye girdim. Hncahn millet. ne atsan yere dmez. Orta yere dek yolu g buldum. Orada, neredeyse dinleyicilerle kucak kucaa diz ktm. Hi byle kalabalkta konumaya alk olmadm iin, can skarsam, seslenmelerini istedim. Konu'nun ok ham yanlarna yle bir dokunacam anlattm. slam Tarihine baladm. Tarihncesinde Babahan, Toplumu planlca gder. Allah da, Ana veya Babahan klnda olur. Bezirgan ekonomi, gelitike, insanlarn kaderi, insan klkl gdclerin elinden kar. Pazar kanunlaryla belirlenir. Pazar Kanunu'nun eli kolu, ka gz yoktur. Soyut bir sosyal ilikiler prosesi her eydir. O da: Arz-Talep-Fiyat adn alr. Hristiyanlk, bu Pazar olayn Kutsal Teslis biiminde idealize etmi. Toplum dzeyi, sa zaman henz Babahanlk ve oktanrl dinler ortamndan syrlamad iin olacak, Hristiyanlk Pazar Kanunu'nu hal: Baba-Oul-Ruhlkuds ls tipinde yorumlam. Muhammed'in zaman sa'dan 622 yl daha ileri. Bezirgan ilikiler daha ok gelimi. Her ey gibi insanlarn geimleri de elle tutulur, gzle grlr olmayan fiyat gcyle belirtilir. Fiyat gibi slam tanrs da her yerde hazr nazr iken, hibir yerde (tpk fiyat gibi) yakalanamaz.. - Yok, yok... Benim iirler her zaman okunur. Seni ka ylda bir

Fiyat gibi Allah da, karanlk gecede karatan stnde kara karncann yrdn grr... ve ilh... gibi eyleri aklyorum. Dinleyiciler uyumuyorlar. Tersine, dikkat kesilmiler. ounun gzleri parlyor. Bir ara yorulan dizimi kaldrdm. Arkama den kalabalk iinde Nzm'n yz gzme iliti. amilof'la Musolini'nin omuzlar ardnda, onlar drterek alayla ks ks glyordu. O sra glecek bir ey sylememitim. Konunun en ar yerini iilerin anlayabilecekleri dile eviriyordum. Aklmdan geti: - Demek Nzm beyin maksad buymu: Beni herkesin nnde gln drmek! Baka yana dndm. airin esnaf kkrtmasn grmemek en iyisiydi. Bu kadarn beklemiyordum.. Ama, herkes nnde bozuma huyum elvermiyor. Szm srdrdm. Sz alanlardan bir ii: "- Doktor yolda! dedi. Bilmediimiz konularda bizi aydnlatyorsun. Sa ol. Yalnz iimize sokulmu yleleri var ki, ikiyzllk ediyorlar. Szde seni sarakaya alacaklar. Yanlyorlar. Biz onlar da gryoruz. Ayp ediyorlar. Buras i toplants. Babli deil. Maskaralklarn oraya saklasnlar." Gene anlamazlktan geldim. Herkes o tarafa, ayplarca bakyordu. Nzm kpkrmz kesilmi, Musolini ile amilof'un arkasnda saklanmya alyordu. te Nzm bu idi. Samalasaydm, Parti'dekilerin apk sapkln parmana dolayp, iileri kendine ekecekti. Bir daha ne yzne vurdum, ne Nzm'n kurnazlklarnda itenlik arayabildim. Yalnz, her davrann daha ihtiyatla karlamaya baladm. O gn acep ok mu samaladmki Nzm kendini tutamad? Ya etrafn kendisine katlmya kkrtmas!.. En azndan toplanty kastl arttn gsterir. Ge bir tanklk da iittim. Bir sre Bcr'gilin "polis" dedikleri, her toplantda: "Gelsin polis, benim fikrim gibi gsm de a>k. Kurunlasm beni!" gibi, yaman heyecan salc gs dvmeleriyle mehur, en son TP Haysiyet Divan Bakan "zeyir Baba" vardr. Vatan Partisi'ni kurduumuz zaman, kimi iiler (Osman Sercan gibi) ona da gitmiler. zeyir benim yzme kar her zaman byk sempati gsterileri yapard. V.P.'ne girmesi iin yaplan teklif nnde: "- Ne? demi. V.P.'nin bandaki adam siz grmyor musunuz? Bir yol Moskova'nn 1 numaral adamdr. Ayrca yle insan kandrcdr ki... Bir gn bir yerde slam Tarihi zerine verdii konumada bulundum. Az kalsn beni bile inandracakt. Sakn ha!"

Sz ettii konuma Mteferrikada olandr. nk iilere o konuda baka konumalar ancak ya cezaevlerinde, ya kk toplantlarda yapmmdr. O gibi yerlerde ise zeyir Baba bulunamazd. 16. ktk Mteferrikadan. Ne kadar ay, yl geti bilmiyorum. "nklp Mnevver Nedir?" kitabm yaynlanmt. Gzleri, -kendi deyimi ile- onanizmden iyi grmez olan, Almanya'da iilik yapm Galip'ten bir mektup geldi. "Bizim Henri Barbusse'mz sensin" gibilerden vmeler yazm. Yadrgadm. Bana uramak istediini de bildiriyordu. ok gemedi. Bir akam Nzm'la kageldiler. Nzm fena halde zgnd: - Bana polis demisin. Bunu ya ispat edersin, yahut szn bu ii arkada nnde geri alrsn, diyordu. yle bir eyin nereden ktn anlayamadm. "- Kim syledi? "- Ben duydum." Kimden iittiini de saklar. Acep "nk>lp> Mnevver" de Nzm adn da anarak yaptm sert eletirilere sapa yoldan karlk m vermeyi kurmutu? - Nzm, dedim. Senin polis olduun kansnda deilim. yle bir kanm yokken ise, varm gibi gzkp, o laf kullanmama imkn yok. Ya bir uydurmadr, yahut yanl anlama. Nzm, "gaz tenekesi" grltleri kararak, eer Parti'den Trokist diye atldysa, ona bir de Polis sulamasnn yaplmasndaki kt niyeti yerden yere alyordu. - Olum, dedim. Kimseden korkmadm bilirsin. Senin polisliine inansam, onu da arkandan deil, yzne kar barmakta saknca grmem. Niye direniyorsun? Baka bir maksadn varsa, buyur, onu aka koy! Nzm daha bir hayli hykrp, yklk kadar ufack yatak odamn tavann sesle deldikten sonra, szn balad: - Senden bunu beklemezdim. - yi ama, yok yle bir ey. Kim iitmi? Nzm, miyop Galip'e dnd: - Syle kardeim, sen iitmedin mi? Galip, ie alnmak iin, vakitsiz aarm salarn hep ustura ile kknden tra ettii dazlak kafasn biraz kad: - Polis deil, ama, ona benzer bir laf olacak, dedi.

- Ne? - Bizim dilimiz dnmez. Alafranga laf. - Bir ucunu olsun anamaz msn?" Galip gene ban kad kad: - Kasyon, masyon... dedi. - Nasl kasyon? - Hah, aklma geldi: Provokasyon olacak. Nzm'a baktm: - Provokasyon demiim, demek. - O da polis deil mi? - Yerine gre polis de provokasyon yapar, polis olmayan da. Franszcay benden renecek deilsin Nzm. - Ben ne provokasyonu yapmm peki? - Sen mi Ayol, nce neye provokasyon dediimizi gz nne getirelim. - Provokasyon diplomasisi. - Haltetmisin sen. Diplomasi yanmdan gemez. Bizim bildiimiz: Organ iinde geenleri, karar olmakszn, organ dna szdrmak bir provokasyon yapmaktr. Sen bunu yaptn m? - Yapmam. - Haydi efendim, sen ne yaptn bilmiyorsun yleyse. airlik huylarnla her yaptn bir provokasyona kmyor mu sanyorsun? - Ne yapmm? - Canm, senin kendi anlattn: Parti ile aranda geen "sarho" hikayesi bir provokasyon deil mi? Provokasyonun Trkcesi "kkrtma"dr. Sen o davrannla neleri kkrttn benden iyi biliyorsun. - Ya onlarn bana yaptklar? - Senden sz ediyoruz imdi. Ona bakarsan, senin her halin bir provokasyon. Kkrtcsn. - Bu benim polis olduumu mu gsterir? - Deminden beri sylediklerimi anlamazlktan gelme. Senden korkacak deilim. Polis olup olmadn bilmiyorum. Bilmediim eyi iddia edemem. Ancak organlar iinde geen eyleri dar szdrdn bir gerektir. Buna ise bizim dilde provokasyon derler, aam!" Galip araya girdi: - Canm, ite, ben de bilmiyordum. Provokasyon polislik deilmi. Biz kaba iiler kartrm olacaz. - unu da syleyeyim, dedim. Ben provokasyonu polislikle kartrmam. O kadarlk dilden anlarm. Ancak, gizli bir Parti, terr

iinde

rpnrken,

yaplan

her organ Yarar.

dna

olay karmak,

her

provokasyon polise - Polise mas,

yarar m?

- Demek biz Polise kna tabanca,

yaryoruz? insann mutlaka mdriyet emrinde olomuzuna niforma takp maa almas geSenin maal polis YaaBu senin lmn, intiharn olur. provokasyondan yakan

yaramak iin

rekmez Nzm.

Sen de o kadarcn bilirsin.

olacan dnemiyorum. senden kulamla

man, i Snfna yaraman isterim. dinlediklerim, Onlar yapma. yapabilirsin. madn aklyor. szm bu. lklar, aykrlklar

Ne var ki, bakalarndan ve kurtaraSon

Kendini de, bizi de zme.

Polis olduuna inanmyorum.

Polise yaryacak takn-

Nzm, geldiinden ok ierlemi olarak gitti. Arkasndan zldm. Mizac onu taryor. Ama ben ne yapabilirim? Her eyi, her yerde uluorta yayyor. Bir yol kmaza girdi. 17. Bir de "Marksizm Kalpazanlar> Kimlerdir?" kitabmda geen bir cmlelik satr zerine Nzm kprmt. Orada Nzm'n burjuva sosyetesindeki durumuna iki szckle dokunuluyordu. Aslna baklabilir. Kitapta srf Kerim Sadi eletiriliyordu. Parti'den, evket Sreyya ve Nzm Hikmet iin niye susulduu soruldu. Konularn ayrln bildirdim. Yoksa, "Kadronun Kadrosu" diye yazdm uzun eletiride, evket kalpazan yerine oturtmutum. imdilik zihinleri kartran Kerim Sadi idi. Onu temizlemek aktalite idi. Gerekirse gerekeli "Kadronun Kadrosu" yaynlanrd. Nzm'a gelince, onun hakkndaki fikrimi herkes, biliyordu. airdi. Pimand. zgnd. Bir tolerans pay brakmakta yarar olabilirdi. Israr edilmi: "Hi deilse bu iki adam iin birer satr konulsun". Bibliotee yeni kattm Bcr'gil de o kandaydlar. Bir oyum vard, formelman. ounlua uymamak harcm deildi. Bu tartma srasnda Bcr hemen kalemi eline ald. Kitapta evketle Nzm adlarnn getii iki satr dktrp nme koydu. Yazdaki kan, kelimesi kelimesine benim sylediklerimdi. Bcr onlar alm, kendi karihasndanma nme sryordu. Kara Vasf: - Madem arkadalar illa ki istiyorlar, bizce de aykr deil. Koy bu iki satr kitabna, ne zarar var?

- Biri:

gerekesiz yarm

kalyor.

Yarm

ii sevmem.

tekisi:

Nzm "beni kullann" diye, Bir mola deneyelim... -Sen hl - Ummak muoyunda Nzm'n istiyorum. kendisini

-ikiyzlce de olsa- bavurup duruyor.

Dzelirse, yazl hkm kaldrmak g olur. dzelebileceini umuyor musun?

-Biz Nzm' senden ok iyi tanrz. Merak etme. Dzelmez. Kabizdenmie gstermesinin nne gemeli. Parti de bunu istiyor. Disiplin disiplindir. Koydum: "Marksizm Kalpazanlarnn iine o iki satr. Dnceme aykr deildi. Taktik bakmndan durdurmak istemitim. Kitap kt. Hal bir nshas bile elimde yok. 18. Gel zaman, git zaman, Sreyya Paa tekstil fabrikas grevi oldu. Bir manyak ii, artk polis kkrtmasyla mdr bilmiyorum. Nzm'a da uram. Akl sormu. Kendisine ok gvendiim Bastoncu da, hcresinin bir atla nnde ve kemik veremi bacana ramen urad ikence altnda beni "tan>d>>n>" sylemek zorunda kalm. O da yetmi. Paldr kldr tevkif edildik. Adliyenin Kapalt'nda Nzm'la ayn sutan bulutuk. - Ee, Hikmet, dedi. Gryorsun ya. Polisle ayn davadan ieriye dtn. - Ulan, gene samalama. Nedir bu mesele? - Hi. Biri geldi. Senin kitaptan bir cmleyi anlamam, bana sordu. Gitti. Meer gizli rgttenmi. Beni de yakaladlar. Ya sen? - Ben hibir ey bilmiyorum. Az sonra birer ikier grevciler, Nzm'a lgat soran kavruk ocuk, bizim aksak Bastoncu getirildiler. Kimi Nzm'dan bir iir okumu, kiminde benim kitapklardan km. Bastoncu yaknyor: - Nereden sizin adnz azma aldm. Maksadm oyalamakt. - nsan insan tanr, - Yok. - Aldrma. yorum. otei Geer. ok gaddar herifler. Ona yan-m- Btn byklarm yoldular. yayn yapamayacak. Kurtuluruz. dedim. Bir ey de demedim ya. Hem size oldu, hem bize. Baka bir konumamz yok ya?

Ktphane ne olacak? Siz ieriye girince Marksizm Bibli-

- Hele cann skma yolda.

bir

- yi ama, durup dururken sizi tevkif etmeleri! Buna da benim "tanrm" szm neden. Maksatlar o yaynlara ket vurmak. kar-

- Olur byle eyler. sak devam ederiz."

Le kokan, ksz, havasz, darack Kapalt, hrsz, sahtekr, katillerle hncahn doldu. Bouluyoruz. Ge vakit "sevkiyat" balad. En sona bizi, "siyasiler"i brakmlard, iyice bunalalm diye. Sra bize gelince Nzm yanma yaklat: - Hadi bakalm. Ayn kelepeye girelim. Onba bu teklifi kahkahayla onaylad. - Tam bir sabana vurulacak iftsiniz! Neydi adnz? Hikmet Seni tanyacam bir yerden. Sen.. Nzm m? Tamam. Nzm'la Hikmet, uzatn kollarnz" Adliye kapsndan kyoruz. akn yabanclar sralanm. lerinden yakkl bir delikanl: - Merhaba Nzm, dedi. Gemi olsun Doktor." Nzm'a sordum; - Kim bu kabaday?" O gld: -Senin hayranlarndan. - Tanmyorum yle birisini. - O seni ok iyi tanyor. Babasyla stikll Mahkemesinde yatmsn. Ka aydr kafamn etini yiyor. stanbul'a gelmi. Beni buldu. Senin adresini soruyordu. - Benim adres sakl m? - Vermedim, sana sormadan. Bir ey dersin. -yi ettin... Belki vereydin, imdi o ocuk ta aramzda kelepeli yrrd. - Kelepe de skt bileimi yahu, kelepe. - Altn bilezik takacak deillerdi ya." Kimi "Saltanat", kimi "Salamuna" arabas denilen berbat krmz hapisane arabas gelmemi. Yayan Babli'den geiyoruz, yoku yukar. Nzm bitiik koluyla kolumu havaya kaldrd: - Grsnler, Hikmet... denli ayrlalm. Kelepe bizi gene birletirdi. stediimiz

19. Gece, birinci tevkifhane kouuna itildik. Genleri baka yere koymulard sanrm. Kou kalabalktan atlayacak. Mahkmlar kak istifi yatyorlar. Meydanc pertav etti:

- Abiyler,

size kouun yannda

ortasnda yer bulsak? m? Kimse yerinden kprdamyor. Ar-

- Yani pabularn tk bu akamlk.

- Pabular kaldrrz canm.

Oras daha genitir de."

Bir yatak, yastk oporta yere serildi. Herkesin pabular telere alnd. Nzm'la yattk. Geceyarsna dek kimseye duyurmakszn konutuk. Nzm, gene eker kaymak, dil damakt. iirleri zerine benim eletiri yapacam duymu. Neleri beenmediimi srarla anlamak istiyor: - Sana syleyebileceim Komnizm kaldrmnda nen, Yani, ne senin can srsne iki ey var Nzm: Ondan her gn yz Bir: Genel olarak Babli yz silidamarndr. bereket, koptuun gn: fkrp,

cieri be para etmez kelime hokkabazlarndan biri olursun. yok olursun. Birinci kanaatim bu. Sakn burjuva sosyetesizenme.

- Ben de o kanaatteyim. -kincisi: lirsin. - Deil Kutva'da lanyorsun. miyim?

phen olmasn. Trkiye halknn idealisti olabi-

Her eyden nce sen

- Henz deilsin. Biimce ve zce deilsin. ezberlediin Marks-Engels-Lenin

z bakmndan sen Trkeye

formllerini

artacak dillerle eviren bir blblsn Ve o aknlktan iyi yararBylesi uzun srmez. Trkiye halknn z problemlerine girmelisin. stanbul ocuu olman, hem bir meziyet, hem bir felket. En tatl Trkeyi kullanma silah var elinde. Ama, ne yazk ki, o silahla "Aye kz pnara giderken blbller ter" diyerek, edebiyat yaptn sanan Babli de iin, elebilerinden dokunmaya geni kyl "nklp Enternasyonal ynlarmz deer tanmyorsun. altm. nce Bir insan her eyden Nasyonal: kyl fazla Anadolu'yu,

Mnevver"de olmak

Kendi milletinin yzde yz mal olmaldr. Her kede arca bilinen genellikleri Trke szcklerle tekrarlamak, ne denli ustaca beceTrkiye aydnrilse, ne milli, ne uluslararas bir yarat saylamaz.

larnn bile airi olamazsn o genelleme uvallamalarla. Bakma, rak masas banda buuk atan yarm eyrek aydnlarmzn abrakadabran iirlerinle aka gelip iki kadeh fazla tokuturduklarna. Onlardan hayr kmaz. Ka tanesiyle, lme demeyeyim ama, hapisaneye dek atba birlik gidebildin? - Hi biriyle. Bir N.V. tuttuk. O bile clk kt.

- Baka trls olamazd. Aydn zmre yledir. Hele bizim aydnlar. Geri lkenin en gerici kltr yoksulluu iinde amurdan ban karamam, yarm deil, eyrek, hatt onda bir aydn saylamyacak evket Sreyya tipi alt kaval st ihane avantrye maskaralar. Bizde kaps almadk bir yasak blge Kltrn "k"sinden yoksul olan bu szde aydn kapkulu dkntlerine, senin her iirde bir krntsn sunmaya altn "Marksist dnce" paracklar var ya... Onlara "emsali varsa domino!" misali alacak byler gibi gelebilir. Yarn Trkiye'de azck Marksizm-Leninizm yasa kalksn, yazdklarnn asln btn gcyle okuyup kavrayacak olanlar senin iirlerini taa tutabilirler. Nzm, sylediklerimi can kula ile ve i ekmelerle, hi konumadan dinliyordu. Yalnz arasra cann yakan, yahut houna giden noktalar benimle birlikte tekrarlyordu. evket ve bizim aydnlar zerine batrdm ineler onu daha fazla tard. En sonra olduka iten grnen bir atlla: - Teekkr ederim, Hikmetiim, dedi. Beni hi kimse byle eletirmedi, aydnlatmad. Sylediklerin, benim de iimde birikip gerginlik yaratan duygularn zerine bir projektr skt. imdi kendimi, kendimde yadrgadm eksikleri daha iyi kavrar gibi oluyorum. -Belki ac konutum, Nzm. Bil ki dosta konutum. Seni dman saymyorum. Ufaklklar ne derlerse desinler, bu kavgada senin de bir payn ve yerin bulunmal. Ne var ki, air mizacn arasra sana ihanet ediyor. Kendini kolla. - Siz de beni kollayn. Senin her zaman byle, kafama vururca da olsa, doru szlerine ihtiyacm olacak. Sakn beni yalnz brakma. Bu sefer hi yoktan yakalandm. Seninle birlikte deceimi bilseydim, kendim kendimi sular, buraya gelirdim. - Yo, yo!.. lle de hapishaneye dmek art deil. - Darda da insan bir araya gelip dertleemiyor, hatt tanamyor ki. Seni bilirim sanmtm. imdi asl anladm sanyorum. Bundan sonra her zaman, her dediine varm. - O kadar da kantarn topuzunu karma. - Yok. Sen beni ikide bir drtkleyeceksin ki, hem yoluma gideyim, hem saptmayaym. - Karlkl eletiri herkes iin yararldr. - Bre Hikmet, beni hep, hemen ykmaya altlar. Byle senin gibi, zehir zemberek de olsa, hakl bulduum bir eletiriyi kimseden grmedim. Ben de ipin ucunu kardysam kabahat yalnz kendimde mi?

Nzm inanlmaz bir yumuama ve durulma geiriyordu. Belki de haklyd. Kk adamlarn, ellerindeki mekanik yetki manivelalar ile onu ileden karmadklar ne bilinir? 20. Uykumuz kamt. Btn kou her perdeden horultularla uyuyordu. Bizim fslt konumamz, herkese vz geliyordu. Nzm, her frsatta, gene kendi iir tekniine dkmek istiyordu konuyu. - Ben air deilim Nzm. mezler. - Demek iir de yazdn? - Her akl bali olan ocuk gibi ben de, jimden mem. cerime. gibi fkrtlan kaleme Ne saklayaym. Bakalarndan gizledim. altm. seninki eidinde olanlarnn almaya ise, arada ilk derinlikler psikolodiyebir heveslenmedim karatavuun Ergenliimden beri "iir" diye reO anlarn anlarndan teye getilen sryle manzume yazdm.

Herkesten nce kendimi kandramadm beyazdklarm yumurtas

- Sen alim adamsn. - Ben yalnz devrimci olmaya - Demek istediim, iirin, - Tabii orada da ilim, bilim nde gelir. hele teknii benim iin ok yabanc. - Olabilir. Gene de iki taknt noktasna dokunsan yararl olur. - Tekniinde takldklarm da gene zle ilikili. Halk airi olmalsn Kyl... Bugn tiimiz yer. tanbul'dasn. balamadan nfmzn dedim. Halk, biliyorsun, iin Anadolu, Sana Trkiye'nin 1- i, 2ikidir:

ancak hapisanelerine srlrsek gitBir eyler yapmalsn. Kaabuk

Kyl edebiyat uzak. Ama en ok iisi bulunan si zne inemiyorsun. "Mavi gmlekli, balyoz yumruklu" ii edebiyat

tavsar. Bizim iilerin yaantlarna ermeli. dilini bile stanbul klhanlarnn - Sahi mi? Nasl?

Oysa sen bizim i sapa az sayyorsun.

- "Heey! Ulan, bana bak. Avanak!" gibi lklarn arada hepimizin houna gidebilir, Edebiyata ilk kez sen soktuun iin, Ama saman alevidirler. Fazla apa azn yadrgarlar. bir orijinallik de saylr bunlar. ri daha insancl konuurlar. lara daha titiz davransan... Nzm yzn kad: Trkiye iileO yan-

- ok doru... farkndaym. paydos yi demeli.

Bu da aklmdan geiyordu. ki hatrlattn. Bundan sonra

Dozunu kardmn apala yavaa

21. Bu geceden sonra Nzm bana kar ar dostluk gsterilerini gittike arttryordu. Bir gen hapisaneler mfettii musallat oldu. Bizi localara aktartt. "Komnistleri nasl teki mahpuslarla bir araya katarsnz!" Localara geldik. Herkese birer oda. Nzm ayn odada kalmamz istedi. Dekleri bititirdi. Yorganlarmz ayr ama, her sabah Nzm' stmde bulup uyanyorum. Yataklarmz daha mesafeli koymamz serte hatrlattm. Alnd. Baka locaya geti. Bir elli lira yardm geldi. lk gnler, bizim ev Tevkifhaneye pek yakn olduu iin, annem yemek getiriyor Birlikte yiyoruz. Nzm o ellilii elime sokuturdu: - Annen bu para bitinceye sin, Hikmetiim, olmaz m? - Olur. Bir ay yal, ball yedik. Nzm'n "hot sosyete"den sempatizanlar ok. Hsm akrabas, Babli ahbaplar her gelite kucakla ekerleme, pasta, yiyecek getiriyorlar. Dikkat ettim. Komunayz. Bana ne gelse ortak blyoruz. Nzm'a gelenlerin en az yars yolda eriyor. - Ne oldu Nzm? - Palabyk ald... Gardiyanlar kapt... ocuklar haber veriyorlar. Nzm, kendisine getirilenleri, gelenlerle birlikte tyor... Eh, hakkdr. Ona getirilmi. Ama, niin "Komuna" kuruldu? Zaten ok ey yiyemem. Prensip d gidi beni rahatsz ediyor. Biraz daha ekonomi yapar, teki ocuklara da az ok pay verebiliriz. Birkann provokatrlnden kukuluyuz. Bastoncu fukaras yzde yz namuslu. Bir ey istemiyor. Alktan lr, istemez. Ama, bizim tka basa yememiz gcme gidiyor. Nzm, bugn Hacbekir'den bir kilo ukulata gelse, ertesi gn dibini buluyor. Bir kilo kakaval geliyor, Komuna'ya yars girmiyor. Anlald. "Yksek" edebiyat ve ideoloji gklerinden yeme ime tabanna dtk m: dealizm, sosyalist eitlik, hi deilse adalet aksyor. Olan bol alm. Fedakr grn altnda fedek ikimize iki kiilik yemek getir-

na halde boazna dkn, hatt pisboaz. Her gn de mide fesadndan lecek. - Nzm, yoruz. galiba ok yiyorsun! - Ne yiyorum be kardeim? Sana gelen yemei beraber paylaBak sende hazmszlk oluyor mu? Alnacak. Her "Ya o ziyaretilerin getirdikleri?" diyemiyorum. i de tesadf deil. Bir yorum yapmalym: - Ben yakyorum, seni. bende, Nzm. Sen yatyorsun azalr. Sabahlar idmana altramadm "Yok, Dua dersen, yanamak bile seni titretiyor.

ziyaret gn Nzm'n midesinden atlayacakma krizler geiri-

Hi deilse idman yapsan hazmszln derdimiz var. ondan.

anadan doma byle... Ailece hazm gl

- Ailece zengin sofralsnz da sin. Ben yerimden kalkamyorum. ya.

- Hapisanede de mi zengin? Ayn eyleri yiyoruz Sen t gibiNatura meselesi. - Geziyorsun

- Gezmek yetmiyor. Gezmeyi de, biliyorsun, iir yazmak iin gze alyorum. Her gn de iir yazlmaz. Velhasl hastaym. Dilime bak. Ar pasl bir dil. "Ziyarette aldklarn yeme!" nasl dersin? Ufak tefek tavsiyelerle geitiriyorum. 22. tede, birinci ay geti, ikinciyi dolduruyoruz. Annem ufak tefek szltlar dokunduruyor. Ak syleyemiyor Ziyarete geldike havadan soruyor: - Hikmet, o elli liray vereli ka gn oldu? - Ne var? diyorum. - Hii, diyor. Aklna bir ey gelmesin. Aklma geldi. Benim "aklmdan" nasl gemez. Fakir Tekke odasnda kira ucuzdu. Annem de, Teyzem de ie gidiyordu. Haminne, evlatlk 4 kii, iyi kt geiniyorlard. Elz dn tuttum, daha iyi alabilmek iin, "aile"yi Kasabosman Soka 14 numaraya tadm. En st katta n byk oda 4'lerin. Arka yklk uydurmas yer, benim ktphanem, yatakhanem, her eyim... Orta katn bir odasna iyi kt kiraclar girip kyor. Her giri kta kira takntlar ve kavgalar bitmez tkenmez. En alt, ta tabanl odaca doru drst bir kiracnn girdiini ve aybanda demesini yapp ktn hatrlamyorum.

Oysa 14 numaray, orta ve alt odalar bakalarna kiralanmak yolu ile karlanmas kolaylaacak bir ev diye hesaplayp tutmutum. Onlar bir ey getirmeyince, ev kiras kendi bana tanmaz bir yk oluyor. Arada Annem artk ie gidemez oldu. Haminnenin hastal gittike artt. Evlatln her snfn iki ylda bir getii okul masraflar Cumhuriyet sayesinde arttka artyor... Ve btn bunlarn toptan masraflar tek bana Teyze hanmn, her sabah namaz Sultanahmet'ten Cibali ttn deposuna yayan gidip gelerek alabildii yaprak ttn iisi creti ile karlanacak. O yetmedi. Ben ka geldim. Kvlcm Ktphanesi, bir gn baaba, geliri giderini kapatan ticaret evi olmad. Her kitaba cepten pein para bulunacak. Satlar polis kordonu altnda ldrlyor. Bir de ben hapse dnce, teyzenin ii gndelii onca yk nasl tar?.. Ama annem her gn sabah akam iki n iin iki kiilik eitli (ou 2-3 eit) yemekleri, istenince meyvalar, yourtlar, hatt benim imediim sigaralar tayor ha tayor. Kendisine ilk 15 gn hesab iin 50 liray uygun gren Nzm'd. 30 gn geti, 45 gn geti, ses kmyor. Nzm 50 liray 15 gn bir kendisinin masraf olarak hesaplamt. Ben o zaman itiraz etmitim: - Yeriz Hikmet, demiti. Ben ok yerim. Kendi bama harcasam, gnde iki n, 3 deil 5 lirayla da doymam. Kahvalts ayr. Pek boazl olduunu sonradan rendim, ikinci 15 gn, benim yediklerime mahsup saydm. nc 15 gn diimi sktm. Nzm keyifle yiyor zmn, ban sormuyor. Oysa Nzm "Kadky"de oturuyor. stanbul zenginlerinin yata. Babas en byk Kadky Sinema ve Tiyatrosunun Mdr, eski Matbuat Umum Mdr... Ykn yapmam olamaz. Ana taraf paalarla dolu. Nzm'n kitaplar ve plklar tek bana bir ortahalli evi geindirir. Ayrca "hot sosyete"den yardmlarn eksik olmad, her ziyaret gn getirilen ykle hediyelerden belli. Nzm benim srtmda, ben annemin, annem, haminnem, evlatlk hep birden yaprak ttn iisi Seher Hanmn srtndayz. (Bana hekimlik yaptrtlmyor!) Krk beinci gn bu manzara beni "isyana sevk" etti. Anneme kesinlikle: "Bir kiilik yemek getir" dedim. Geleni gene Nzmla paylamaya devam ettim.

Nzm insanla alay ederce gelen bir kiilik (annem onu gene fazlaca koyuyordu zavall, bakalarna da veririm diye) yemeimi afiyetle paylayordu. 50 liray 15 gnlne kendi masraf iin hesapladn, 45. gn getiimizi, bildii Ttn iisi Teyzemin terazisinin o kadar sikleti ekemeyeceini unutmutu. Bir gn artk yzm kzdrdm: - Nzm, sen o paray ka gn iin hesaplamtn? - On be gn iin Hikmetiim. - Aradan ka gn getiini biliyor musun? - On be gn geti mi? - Amma yaptn ha. Ellinci gne varyoruz. - Yok canm? Demek para bitti mi? - E, gnde 1 lira, kahvalt dahil 2 kiinin 2 n er eit yemesine yeter mi? - Ah! Pardon, Doru. Dalmm. Komunay ayralm m yani? - Bilmiyorum, ama, tek bana Teyzemin bir ii creti bu gidii kaldramayacak. - Olur Hikmetiim. Afedersin. Ben artk eve tembihlerim, bana ayr yemek getirsinler. Ayrldk. 23. nce ben tahliye olundum. Aleyhime hibir ifade yoktu. Nzm, deerli bulduu yazlarmn Ankara Caddesi gazetelerinde kmas iin uzun plnlar yapmt. Babli'de kimleri tanmyordu ki? Hepsine naz geiyordu. Bir pusulack dense, hem kendisinin, hem benim yazdklarmz deer parasyla gnlk gazetelerde yaynlardk. Tercme yapsak yeterdi. Tercmeden iyisi adaptasyondur. Enayilere kendi eserimiz diye yutturmas kolay olurdu. Ne bilecekler? Darda borlarm katmerlendii iin, skk durumumun psikolojik basksyla, sylenenlere neredeyse inanmtm. Nzm "pusula"larndan vazgemi. "Selam"larndan hibir ey kmad. Olan ne yapsn? Bir ara ktn iittim. Kendisini gremedim. Nerede arar bulurdum? Kvlcm Ktphanesi onun yolu stndeydi. Bir kezcik naslsa urad. Saa, sola, raflara, camekana, tavana ayakta tella bakt. Can ve yrekten bir: "- Feff... kalde!" akt. Svt gitti. Acele ii oktu. Bir Babli kuyruklu yldz da, insanlarn gklerinde daha fazla k salamazd ya...

Gidi o gidi. Uzaktan, araclarla iki mjdeli haberini aldm: 1. Haber: Bizim Bcr ve Kara Vasf'tan geldi. Nzm onlara byk bir kahkaha atarak demi ki: - Sizin Triumvira, zannettiiniz kadar salam deilmi. Hikmet, aka benden yana. Kumda elik oynayn! Bizim mnafk ifte kumrular merakla soruyorlard: -Ne konutunuz Nzm'la allahakna?" Anlattm. Berikiler kafa salladlar. - Allah, Allah!.. Niin o denli umutlanm? - Can yle istemi, demek. -Yahu, bu rezile selam veren borlu kyor. Bir zaman Vasf iin de laf kard. Kapattm konuyu. Nzm byleydi. 2. Haber: stanbul Arceza koridorunda, "Emperyalizm: Geberen Kapitalizm" kitabmn hesabn veriyorum. Bir sapk Bbli'li kulama fslamt: Nzm, benim kendisini ieride a braktm yayyormu... lkin anlamayarak glmtm: - Hapisanede a braklabilecek biri varsa o da benim. Dnyada kupkuru ve isiz bir annemle, ttn iisi teyzemden baka kimsem yoktu. Nzm hi a kalr m? Arkas kuvvetli onun. Sonra bir soraym dedim: - Kimden bu rivayet? - Kemal Tahir'den." 24. K.T.'yi tanmyorum. yle bir ad, benden, "Nam>k Kemal hakk>nda diyorlar ki" rportaj iin, vastann vastasyla yaz istemiti! Gndermitim. nk o sra Mustafa Kemal, kendisinden baka "Kemal"in anlmamas iin "Hrriyet airi"nin resimlerini Trk Ocaklar'ndan kaldrtyordu. Genlik (niversiteliler) buna ierlemilerdi. Namk Kemal iin niversite Byk Konferans salonunda bir anma treni hazrlyorlard. Sonradan, bu ilerde reklam kokusunu almakta ve kullanmakta pek tilki olduunu tanyacam Kemal Tahir Benerci adl delikanl ise, san (Hseyin Cahit, Falih Rfk, vb.) ve solun ne dediini bir rportajla toplayarak yaynlama kurnazln dnm, belki de Nzm'ca dndrlm. Solcular: Nzm, Kerim Sadi ile ben olacakmm.

stste srar yanca, oturdum, be on sayfada Namk Kemal iin bir inceleme yaptm. Yolladm. Bir de baktm: Bizim inceleme kitaptan atlatlm. Alay m ediyorlard adamla? Kitapa baktm. Btn "Sol"lar Namk Kemal'e dolu dizgin saldrya gemiler. Nzm'n btn hevesi: Namk Kemal yerine tannmak... Bense, Mustafa Kemal zlgd nnde genliin kaynaan honutsuzluunu, Namk Kemal asndan sola doru ekmeyi doru bulmutum. Genlik, ilk kez, mevcut iktidara kulca yaltaklanacana, Namk Kemal devrimcilii adna kafa tutuyordu. Namk Kemal'i, Ruslarn "Miras" dedikleri filozoflarna benzetiyordum. Devrim Tarihimizce Namk Kemal'i ikiye ayryordum: 1- N.K. Sistemi, zaman gemi fikirlerdi; 2- N.K. slbu, zamannn istibdadna kar ekilmi klt. Bu devrimci kl, imdiki devrimciler iin de geerliydi. Son cmlem yleydi: "Bugn yaasayd, Namk Kemal Marksist olurdu." Besbelli, benim Namk Kemal'e svmeyiim, "Sol" stadn houna gitmemi. mez Kemal Tahir de yazm, "yer kalmad" bahanesiyle atlatm. Sryle sac yazara yer bulunurken, ikiden fazlay gemeyen sol yazarlar arasna benim sokulmaym, bana "Nazmane" bir iltifat gibi gelmiti. 25. "Emperyalizm" kitabm iin Arceza koridoruna vardmda, Nzm' grdm. Pencere nda, sayfalarn harl harl be parma ile kabaca yrtarak bir kitab soluk almamacasna okuyordu. Ne olabilirdi, byle ayakst saran yazlar? Yavaa ilerledim. O beni grmyor, sinirli ve sapsar yzyle okuyordu. Sonuna da gelmi olmalyd. Az bekledim. Nzm, son sayfay da okuyunca, kitabn kapana bir amar vurarak ban kaldrd. Ancak o zaman okuduunun, benim yeni km "Demokrasi: Trkiye Ekonomi Politikas" adl brorm olduunu farkettim. - Ne haber, dedim. O hl okuduklarnn etkisi altnda, kendi kendisine sylenirce, ortaya konutu: - Hibir yanln bulamadm! Beni grerek mi, yoksa beni grmeksizin yanndakilere mi sylediini hl kestiremiyorum. - lla yanl m bulmak istiyordun? sorum zerine irkildi. ki yanndakilere bakt.

- Haa! Sen miydin Hikmet? Sahi senin dava da bugne raslam. Senin "Demokrasi"yi okudum. okumusun bakarm. Neyse. Tantraym: Eletirecek ey bulamadm... - Eletirici gzle - yle oldu. Kemal Tahir.

Sivri yz kurumu ttn yapra renginde, knal gibi duran byklar yznn sivriliini gizleyemiyor, kuru, clz, gzleri alev alev bir delikanl. Nzm Mahkeme mbairi ile bir yere gidince: - Kemal Tahir, mu tedim. tedim, formalar. Sizden ufak bir ey renmek isSizi tanmyorum. olmad. Siz de beni ilk defa grdnz. dedim. Bir ey soracam. - Yaznzn kitaba neden girmediini mi? Nair kitap fazla bul- Hayr, ettim. nemli deil.

- Daha nce uzaktan gstermilerdi. Evinize defa gelmek isDonanma Kor Mahkemesinden sonra bir samimi annda Kemal Tahir niin yazy almak zere kez mahallemize, sokamza dek geldii halde kapm alamadn aklayacaktr: Korkmu! Hem ylesine korkmu ki... Evimizin sol te yannda, tmseke bir yangn yeri var. Oraya km. Bacann ardndan benim st odam, yanan baucu lambam, benim arasra dolaan karaltm kezlerken, bir rknt gelmi iine. Tabii. Polisin grmemesi iin geceyi semi olmal ya, nemelzm, karanlkta biri peine taklr. Sen u azl "komoniz" Doktor Hikmet Kvlcml'nn evinde ne aradn derseler.. Aykla pirincin tan! yol hamle etmi "y kfir", Kemal Tahir gelmeye. nde de gz kesmemi. Gerisin geriye kam. Yalann dorusunu bilmem. Kendisi anlatt. Sadr. 26. lk bakta "Zalolu Rstem"liini (kendisine hapisanede bu ad vermitim: Kemal Zahir) seemediim Kemal Tahir'e, ok alttan alarak sordum: - Sizden rivayet: ben Nzm' hapisanede a m brakmm? - Evet! dedi, yiite Kemal Zahir. Aferin. - Bunu - Nzm ler misiniz? kimden rendiniz? kendisinden. Hikmet'in Soru basitleti:

- Mkemmel.

Bunu, imdi gelir, Nzm'n yzne kar da sy-

- Neden - Bravo!.. Nzm

sylemeyeyim? Nasl olmu, orasn da anlatt m size? Be on gn sonra: kalm. deil mi? "Para bitti" demisiniz. yemeksiz

- Parasn almsnz. haftalarca

- Nzm'n kendisi anlatt bunlar, - Ben nereden bilirim bu kadarn?

Zahir in ses tonu, beni itham eder gibiydi. Nzm, -sonradan rendim- Kemal'i Esrar'a kadar saran bir lmpen yaantdan kurtaran Sar Mustafa'dan devralm. Babli'ye rak etmi. Kemal'in Nzm'a saygs byk. stad'nn yerine benden hn almak isteyen bir hli vard. Nzm grnnce Kemal'e: - Gelin bakalm, dedim. Nzm'a soralm. benim seni hapisanede a braktm syGittik. Nzm' kolundan yakaladm: - Sen bu arkadaa, lemisin! - Kime? - Kemal - Hayr! - Paran - Yalan! "Hayr!" da, "Yalan!" da krba gibi sert saklamt. Kemal'i gsterdim: - E, bu arkada m uyduruyor? - Bilmem. - Kemal Tahir Bey, yz kle dnmt. - Hayr. - Neyse, Ben yalan sylemiyorum. orasn aranzda zmleyin! diyerek, ikisini de ora- yleyse, doru kimde ya dedim. kisinde de ses yok. ckta brakp uzaklatm. "Trkiye'de insan manzaralar" byleydi. Ben ne yapabilirdim? yalan m sylyorsunuz?" Delikanlnn ttn yapra renginde vaktinden nce krm Tahir'e. Sylemedim. almm. Seni atlatmm.

2.8.71 (Pazartesi) Ben "dileke" kadar ksa bir not yapacaktm. Dalnca ipin ucu kat. Yallk bunamas bu olsa gerek: "Amnesie" yakn olaylar iindir, uzak gemi hatrlanr! Yazarken tuhaf bir film gibi, uzun boylu gemi anlar arlyor. Hemen hemen nne geemiyorum parazit armlarn. Kanamalar beni tketmeden bir eyler vermeliyim. Nzm iin btn syleyeceim belki de asl bundan sonra gelen Donanma Davasyd. Balaynca, onun karakteristiini olaylarla sslemeden edemedim. Olmular olduklar gibi vermezsem, gelecek kuaklara hakszlk ederim. Struga'da A'nn [Ahmet Camuuolu] grmeyeyim diye dolap stne att (hibir eyi atc deilim diye), Nzm'a ait Sofya ve pek gzel bir bask cildinde u satrlar gzme iliti: "Ben mrmde ilk defa... bir konu etrafnda da olsa, bir eit memuar yazyorum galiba. o da benim." (s. 12) Nzm, yazamayna trl nedenler yorumluyor: Hafza zaaf, tarihler, adlar aklda kalmaz... Ben de yleyim, ama yazabiliyorum. Nzm'n yazamay, eksik hatrlama korkusundan ok, Freud'un "Sansr" dedii gdden. Ne yazacak Nzm? u benim kaleme aldklarm ve alamadklarm olduu gibi yazsa, aheser yaratrd. Onlara dayanamyor. O zaman hibir eyi anmama yolunu seiyor. Nzm kendini hibir zaman anlamad. Ben, psikiyatri ve derinlikler psikolojisi bilen adam, onu ok iyi anlyorum. Kanser yar belimden aasn yok ederce kemirirken, srtst yatarak toplayabildiim bulunan btn enerjimle henz dokunulmam ihanet etmi olurum. skp'n beynimi samazsam, Oysa anlarn yazamayacak biri varsa

Bristol Otel-Batakhanesinde, kan iinde, her saat ba klozete koarak sonu beklerken bu satrlar karalyorum. Provokasyondan d patlyan Nzm, o elinde olmayan sinik korku hastalyla, en korktuu eye Donanma Davasnda dt. Bu d, inanlmaz bir tarih cilvesiyle pek abrakadabran bir di-

yalektik salad. Nzm, provokatr olduunu saklayamad bir davann esiz kahraman gibi piyasaya srlmeyi bildi. imdi ben de mi "edebi" eeklerle birlikte yalan zorlayaym? Ne denli aleyhime olduunu bile bile, dorudan imdiye dek ekinemedim. Bama gelenlerin hepsi: "Selmnaleykm kr kad" diyen dik sesimden geldi, geliyor, gelecek. Korkacak mym? Hi deilse bunu yapamyorum. Korkamyorum. Bana yarar ne? Hi. Ben neyim? Daha iki yl ktrm ve kanayarak srndkten sonra lme hekimce mahkm bir kanserli. Kendime ar zulm getirdi bildiklerim. Yazmak, u an iin zulm katmerlendirmekten baka sonu veremez. Hele bu satrlar yaynlansa, belki uluslararas aydn vb, kkburjuva "Mukaddes isyan"lar ile taa tutulurum: Ne kt insanmm meer! Gene de ben, it gibi yalan syleyerek ba tac olmaktansa, para para kan phtlaryla kan ieyerek srnmeyi setim. "Aln yazm" bu. Onu yadrgamyorum. Baka trl yapamam. Grev anlaym: Trkiye'de hareketi bu denli soysuzlatrabilenlerin iyzlerini suratlarna vurmak ve hepsini rezilliklerinin armhna gerip tehir etmektir. Belki o zaman, son gelenler daha utanla kendilerini kollarlar. Pis ve sama bbrlenme keyifleri iin koca bir insan ynnn kurtuluunu, gdermi gibi grnp, baltalamaktan ekinirler. Bu umutla yazyorum. lnceye dek. Nzm lm, ne ise odur. Ben de lmm, ne isem oyum. Nzm' veya tekileri ve kendimi, bu yazlar olduundan bakaya eviremez. Herey gelecek iindir. Geenle gemiiz. Niin bizden sonrakiler, daha doru, daha gzel yaamak iin, bamzdan geenleri olduu gibi grmesinler? 28. Donanma Davas ne zaman aklma dse, hep, tevkifimden nce Nzm' son grm gzm nne gelir. Adliye koridorunda Kemal Tahir'le karlamamz ayr blm sayarm.

lm deinde Mustafa Kemal, kendisini oktan ldrm, mumyalam ve iinden klmaz bir mezar-ehrama gmm bulunan finans-kapitale en son hizmetini yapt: Toprak Reformu geveleyen nn'y drd. Yerine, Bankas haydut yatanda: "Bir torba altn verdim. Bana bir uval altn getirdi" dedii Celal Bayar' Bavekil yapt. Bunu beklemiyor deildim. Hatt "Emperyalizm" kitabmda, yazl olarak daha 1935 yl, Bayar'n 1937'de olduu gibi, Trkiye Ekonomi ve Politikasnn bana buyruk olacan yazm, 1950 DP saltanatn sezmitim. 1937 Darbesi, Naziliin Trkiye'yi finans-kapital dehlizlerinden teslim al prosesini talandrmt. Cumhuriyet'te Yunus Nadi, bu darbenin "Bir nbet deitirme" olduunu "Kamu Oyu"na yutturmak istiyordu. Kadro kalpazanlar bile, kendilerini kirli amarlaryla satn alp adam etmi bulunan smet Paa yerine, "Celal Bey'in de pek gzel idare ettii" reklmn yapyorlard. O vesile ile oturdum "Demokrasi: Trkiye Ekonomi Politik a s n yazdm. Orada, ne dediklerim yaynland. Tekrarlamayaym. Onlar demek ve yazmak deil, kimi kel fodul almlarla vakit ldrmek, Trkiye Sollar iin daha nemli imi. Bakmadm bile maskaralara. Cebimde baslmaya hazr temiz msveddeleri, pek Film stdyosuna yolum dt. Nzm nerede? Karanlk odada. Kapsn sessizce araladm. Nzm uzun bir masa nnde arkas dnk bir filmi makaradan makaraya aktaryor. Yavaa daldm. Nzm farknda deil. eriti durdurdu. Makas ald. Film kesiyor... Omuzlarndan yakaladm: - Ne yapyorsun yahu? Srad. d patlamt kahramann. Ben olduumu anlaynca toparland: - Kesiyorum, - Havyar m - yle ya... Hikmetiim. kesiyorsun? Bu filmdeki smet Paa'nn szlerini kesiyorum. al treni.

- Nedir o film? - Kayseri Kombinasnn Kayseri Kombinas, Sovyetlerin Trkiye'ye ilk byk dokuma sanayiini, faizsiz, artsz, 20 ylda malla denmek artyla hediye

ettikleri Fabrika kurumlardan biriydi. Onun a trenini smet Paa yapmt. Hani, belki imdi beni, Ordu ile iliki kurduumdan tr Sos"anariye" kaym sayarak, semtlerine uratmamak iin,

yalist yoldalarna tundan tuna attran Sovyet ulular, evel ezel, kapitalist olan Paalara pek byk armaanlar ve iltifatlar yadrmay severler. Yapmasnlar demek aklmdan asla gemedi. yi yaptlar. Trkiye'de Modern byk sanayiin temellerini atarak, proletaryann geliimine yol atlar. Ne var ki, o "ulu kiiler", kendilerinden bakasnn, bir kapitalist lke artlar iinde manevra kabiliyeti bulunabileceine hi inanmazlar. Ellerinden bugne dek gemi rnekler, kendilerini pek haksz karmaz bu kanlarnda. Ama, hi mi her kuraln bir istisnas bulunmaz? Hep mi vurmal, ama nce dinlememeli? 29. O ayr konu. Bizim uslu ocuk Nzm, sonra stanbul Tevkifhane locasndan Cumhurbakan olmu smet Paa'ya eliyle yazd dilekede: "tedenberi, Komnistler, sizin sanayi kurma giriiminizi desteklediim "Nzm Hikmet smet Paa'nn iin, aleyhimde: uadr"

diye beyanname dattlar' diyecei nn'nn, - Filmden yar'n - Yok. - Sessiz, - yle. - Neden yapyorsun bu ii? - Hikmetiim, szsz film mi olacak bu? smet'in nutkunu kaldryorsun.

Kayseri KombinaYerine Celal Ba-

sn anda sylediklerini imdi sansr ediyordu! konacak sylevi var m?

az nce Polis Birinci ubesinden

telefon geldi.

(Ah, o Birinci ube telefonu ne iler amad!! H.K.) Filmde smet Paa'nn ne ad, ne sz gemeyecekmi. Ne yapaym? Ben de nn'nn ad ve sz nerede gemise, orasn makaslayp atyorum. - Akolsun. Sen de mi Brts? pek Filme gelirken grmtm, Tnel banda her an "Byk"lerini reklam eden Fotorafhanenin camekannda, her zaman

"Gazi" ile yanyana dikili duran byk boy nn yalboya tablosu sr olmu. Yerine pskll kalar, yal yanaklaryla yeni finans-kapital gzdesi Celal Bayar'n yal portresi oturtulmutu. Ayn i, hele resmi dairelerde, hemen o gn baarlmt. Byleydi Trkiye'nin Politika eyyam efendilii. Nzm'la yazhanesine getik. Benim son nn-Bayar deiiklii zerine acele yazdm sayfalar ceketimin cebindeydi. Onlar aire uzattm: - Ben gene akntya krek ekeceim, ni yapacam. medi. Bu satrlar, Ben yaynlyacam. Bak. dedim. Seninkinin aksiUzun smail Hakk bacanan kabul et-

yle bir gz gezdirdi Nzm, msveddelere. "Antiemperyalizm + Antifeodalizm" girii altnda: "Vatanda, Cihanda smet nn ey yapt>" deyiminden sonra, Endstri-ToprakSulh blmlerini grr grmez, yerinden frlad. - Sakn ha, Hikmet. - Ne grrsn. s, yapyorum? Yapma bu ii. bu frsatla aklyorum. Okursan Kanlarm

Orada ne nn, ne Bayar, birer amar olanndan baMaksadm, onlar arasndaki horoz dv srafinans-kapital tehlii-Kyl-Bar problemini,

ka yer tutmazlar. Trkiye'de, kesini sun, aklamak.

- Onu demedim. okudun neyim? - Biliyorum. mu, zerine

Bu sra nn'y anmak bile, grmyor muSen bu yaznla meydan ullanacaklar.

Siyasi Polisin yasayla sulanyor.

- Onu hi dndm m imdiye dek ki, bundan sonra dYapma Hikmet. Yalvarrm.

Nzm, rengi alan mavi gzleri dolu dolu ayaa kalkt. Beni elinden kapacaklarma omuzlarma sarld. - urada iki yl serbest dolatn. siyonu arasndaki ekime nda Yok yere ieri atacaklar seni. kendi i-Kyl problemleriSen - Ne oluyorsun, yahu, dur. Niin ieri atsnlar? ki burjuva frakmizi gayet objektif dille - Canm, onun adyla balyorsun. o kadar. Sonra bildiimi okuyorum. Kendini durup dururken atee Hikmet. Yapamazsn. iledim. laf ettirmiyorlar.

dinlerler mi? smet Paa'dan

- Balyorum - Hayr, atamazsn!

Arkadaz.

- Yahu, madm.

okumadan konuma.

Yazda kkrtc tek cmle brak-

- Olmaz, olmaz. Bu sra. Rica ederim." Nzm beni ne denli seviyormu! Ama ben iimi hatr iin mi brakacam? - yi, iyi... diye geitirdim. - Gzn seveyim Hikmet. kartma bu yazy. 30. Bu antrakt, Nzm'n o gnlerdeki zel psikolojisini vermek iin andm. ocuk yllardr, bir tek satr iir yazamyordu. Kendi kendisini byle "fobi" denecek bir kukuyla terrize etmiti. Ondan sonraki davranlarn bu adan anlamak olaand. "Demokrasi" brorm, berbat bir kapakla kt. Adliye koridorunda Nzm'n onu sca scana nasl okuduunu grdk. Gnler geiyor. evremdeki takip emberi boyuna daralyor. Kvlcm Ktphanesi'ni, Caalolu yokuunun, ar Acem Sefarethanesi duvarlar altnda sabah ap, akam kapyorum. Yokuun aaya inen dnemecindeki kmrc dkkan sivil polislerin nokta gibi hi brakmadklar slerden en nemlisi oldu. Klm kmldatsam, kmrc dkkanndan bir ba uzanp ekiliyor. Dkkan ortam tabelac ayyaa, gnde be alt posta hafiye uruyor. Rumuzlu konumalarla, soluk alm bile kontrol ediliyor. Karmdaki, -imdi milyoner, o zaman borla bir linotipi alm, krlan- matbaac; bizim Salih Usta'nn sonra Sinan'a devredilen khne matbaas... lo pencere gzlerinden, sinsi sinsi Kvlcm Ktphanesini casusluyorlar. Al veri iin gelen gidenlerin bile yollar kesiliyor: - Ne aradn orada? Baka ktphane mi bulamadn?.. oraya admn atarsan, grrsn greceini! raklar giydirdiim elbiselerle Tehditler etkisini Nedir bu sklk? "Emperyalizm" gibi tahriki kitabm beraat etti. Toplatlmken geri verildi. Bayar rejimi nn onanizmini de mi geiyor? Tabii. Hitler'e yaranacaklar. Sonradan adn rendiim, kupkuru elmack kemikleri kk bir rak, okuma merakls kt. ili taraflarnda olacak, bilmem gsteriyor. E daha

kayorlar. alnacak ne varsa, yerinde braklmyor.

hangi kulbn ktphanecisi olmu. Bizim kitaplar ve bakalarn iskontoyla bizden alyor. Tanmadm iin fazla konumuyorum. Ktphane bizim yaynlarla masraf kapatmyor. Sanrm "Yeil lm" gibi adl, Emperyalist gizli silah dalavereleriyle insanl tehdit eden bir zabta romann, biraz sola rtulayarak adapte ettim. Forma forma sat tutacak. Donanma Davasnda adnn Kerim olduunu reneceim rak, bu romann byk iskonto karl datmn zerine almt. 1 Mays (1939 olmal) [1938] geer gemez, ocuun anszn aya kesildi, ald formalarn hesabn getirmedi ama korkutmu olacaklar, ne yapsn? Bir gn ayaklarn sryen Salih Usta ks ks bana urad. Bitiik tabelacnn orada bulunmadndan emin olunca: - Haberin var m Doktor bey? dedi, - Neden haberim olacak? - gndr beni ieri aldlar. - Yok canm? Niye? Sen de mi 1 May imisin? - Valla bilmem. rp geiriyor. bir rak gelirdi. dk kt. Acdlar. sen!" diye, - Netameli kim? "Bana ne canm" dedim. topluyorsunuz. Yazan "Ben fukara bir dnsn. Ho, ok sk. 1. ube Komnist Masas, ortal kHani buraya clz lla, Bir tannnde ldrdler dayaktan. Her ey senin etrafnda dnyor. Onu gzm

Doktor Hikmet ne dedi! Bana da vuracaklard. Aladm. etmedik eziyet brakmadlar.

"Hep netameli adamlarn kitaplarn m basarsn

- Kazm Karabekir'in kitabn da ben basmtm ya... Biri de siz. Azl komnist imisiniz. matbaacym. Ne suum Bana da bakalar gelip kitap var? Kitaplar bastrmyor demek.

beni de mahkemeye ekiyorlar. yip yalvardm. et. istiyorlar. - Merak etme Salih Usta, - 1 Dn braktlar.

Daha bu siyasi polisle iim ne"deBenden iitmi olma. Aman dikkat O ocuktan laf kopartmak

Seni yiyecekler tr tr bulsalar. dedim.

Yanldklarn anlayacaklardr.

O ocukla gizli hibir iim yok. Mays gn buraya gelmi. Kimseye gelme mi diyeceim? - Ktphane her gn ak.

- Bilmem artk. raya girerken: dan, ler. r. grdklerin

Hadi Allahasmarladk.

Beni de grrlerse buuradm" de"Azn-

"Baslan zerine

formalarn parasn almaya tek laf karrsan

rim. Aman bo bulunmayn.

Dehetli tembih ettiler bana: Siz de bilmeyin...

kendini yok bil" dediBilin olanlaEsnaf komu diye se-

Hibir ey sylememi olaym.

Bu namussuz tabelacya da gvenmeyin. bamza gelen?"

lam veriyorum. bunlar,

Yzne baklacak adam deil! Yarabbi, ne ilerdir

Salih Usta titreyerek ekildi. Yapacak ne var? Clz ran insafna ve ikenceye dayanna kalm. Yok bir ey. Yalan sy-letseler mahkemede kar. 31. O sra Akbaba'clar, Orhan Seyfi ve ikiz orta comular. "nsan" m, adn unuttum, aylk, kzl kapakl, ciddi bir fikir dergisi karyorlar [Her Ay Dergisi]. Bana da bavurdular. Parasyla: "Edebiyat' Cediyde'nin Otopsisi 'nin ikinci, asl geni Analitik ksmndan paralar veriyorum. Konumamdan holandklarn sylediler. Arada uruyorum. Konu sol hmanizma. Orhan Seyfi aztm. Ateist iirler yazyor. Bana da okuyor ve bir eletiri yapp yapmayacam soruyor. Allahtan ok ekmi bir adam olarak, Orhan baya iyi manzumeler dzyor. Ahbapl ilerlettik. Onlar Babli Kona'nn karsndalar. Aramzda, bozac ile kmrcnn arasna den darack ksa geit var. Frsat bulduka, ayda ylda, "param" zel zarf iinde almak umuduyla uruyorum "Akbabalara". Yazlarm ok vyorlar. ok orijinalmi. Hele bir Akam'n Yazileri Mdr varm: Hayran imi eletirilerime. "Bizde byle insanlar ksn!?" deyip duruyormu... Moral piyaz bol. Ama iki aydr uzun makalelerimin karl bir trl denmiyor. Ciddi dergilerin glklerinden yaknlyor. Skm. Gene Akbaba'ya urayaym, belki bir sadaka sunarlar, gibiden vardm. Orhan Akbaba ile dereden tepeden konuuyoruz. Vn'yu nasl bulduumu soruyor. "Kravenko"ya benziyen adl bir Rus yazarndan hikayeler ardka iyi para kazanyordu, dedim. imdi

"Diktatrlkler"e ate samas, sermayeyi tkettiine delalet etse gerek. Orhan Seyfi: - Aman, ne iyi! diyerek telefona sarld. O saniye, Vl'ya sylediimi aktard. Vn: - Canm, ben Hitler'e atyorum. - Ben "pes" derim. itiriyorum. Akbaba'nn ifte kumrularndan, daha abuk len pek gen grnl ikinci ortak sahibi, bir heyecan gibi odaya damlad. Masasna oturdu. Soluk solua idi. - Ne o? Bir ey mi var, yahu? - Doktor, sana, adam... - Kim? - Nzm Hikmet. Hayrola? zlerek bir kara haber... Seni en ok seven Stalin'e deil. Buna ne der" yollu sormu. Orhan Seyfi srar ediyor . tesini 1. ubeye sorsun... gibilerden ge-

-Hi de hayr deil, Nzm tevkif edilmi. - Aa! Orhan Seyfi'nin de, benim de azmzdan frlyan lk oldu. te bu akla gelmezdi. Sonra, bir Babli akas nnde bulunmak ihtimalini dnerek, glmsedim. - Baka bir mizah konusu bulsanz. Orta Akbaba'nn sesi, yz dehet sayordu: - Vallahi mizah falan deil. ferki ok ciddi imi. - Nzm elebi adam m ldrm? 10 gn olmu." ar su. bile Nzm... dedim kaldm. - Ondan da ar, diyorlar. - Komnistlik her zaman "Nzm Komnist Sustum. kinci Akbabac: - Yok, etti. Bu seferki Komnistlikten de arm. Nzm' yle alm, gtrmler ki, grenler idamlk mahdiyorlar. apar topar koparp Salam yerden rendim. Bu se-

Salih Usta'nn haberi ile Nzm'n tevkif tarihini ayrdetsem? Partisi'nden kovulmu" diyemem.

kma kar byle sk tedbir alnmaz,

- Allah, Allah! Nzm ne yapabilir yahu? airlii bile son gnlerde kurudu. Politikadan derseniz, ke bucak kayordu. Benim son

kan

"Demokrasi" brorm bile yaynlamamaklm Ankara'ya gnderilmi. Yazk oldu olana.

iin

adeta

yalvard. Zamann kritik olduunu biliyor. - Askeri su imi. kemesi bakacakm. da lesi kabuuna olmal.

Ne yapm olabilir? Genel Kurmay Mah-

- te bu yalan, fili yuttu bir ylan. bzlmken, yanllk.

Nzm sivil edebiyat alannnasl giriir? Mutlak bir Bu da yefaat-

Askeri sua

Devenin stnde hacy ylan srr m? Isrr.

- Bizim bildiimiz Nzm da yle ilere kalkmaz, ya... i olaym, Kimse dedim. "Sakn sen karma. bu sefer. Bir iki hafta gemez. Greceksiniz. Nzm' kurtaramazm

Ban yakarsn." dediler. Yanllk di-

- nanmyorum! anlalr.

Nzm gene Babli'den geerek pek Filmine gider,

yordum. Arkadan benden iyi tanyan Orhan Seyfi'nin tam Akbaba gerdan bsbtn sarkm, gzleri dalmt. Onlar iin ciddiliine inanmlard. 32. Birka hafta geti, gemedi. Akam st, yanlmyorsam Kvlcm Ktphanesini kilitlerken, bir sivil yaklat. Ufak bir soru iin Mdriyete dek aryorlard beni. "Ufak soru"lar pek bilirim: - Eve urasam? dneceksiniz. Evi ne telaa vereceksiniz? Paltomu falan alrdm. Be dakika. Gece kalacak olmaynca..." - Hemen

- Doru ya...

- Acele bekliyorlar;

Ktphaneyi kilitlemi, elimde yazlarm temize ekmek iin kk, bozuk daktilo makinem, Acem Sefarethanesinin kale duvarna doru yoku yukar kyordum. Sivil neredeyse koluma yapacakt. Durdum. - Bari, u daktilo makinesini Ktphaneye Ben tarm. canm. eriye braksak? kilit ara, kepengi kaldr, brakaym. Herif, daktiloma yapt. Elimden ald. - Size zahmet olmaz. Adam sinirleniyordu. - imdi, indir... denini. alacakaranlkta anahtar bul, Zti ge kaldm. uzayacak. Bana kacaklar. - E, size zahmet olacak,

Caalolu yokuunu konuarak inerken rendim telan ne-

Yksek Kaldrm'da, eski bir kitabevi deposunda, kiloyla Franszca, Almanca kitaplar satldn renmitim. Kilosu, eski kt fiyatna. Se se al. Tarttr, gtr. Oraya giderken, B.B. hanmn "Melikeler" diyecei, iyi saatte olsunlarn srnaklklarndan bkmtm son gnler. Gideceim, uzun uzun kitap seeceim. Belki de o yaptm pheli grecekler. Rahatsz edecekler... Bacaklarm imdi iki admda bocalyor. O zaman elik yay. Yolda normal yrym, ardma geleni koturuyor. Kalabalk yerde, bir, giden tramvaya bin. Yolda bakasna atla. Onu da brak, ge git. "Taharri memuru" vey anann dourduu deil. Bir kargaalkta ekilip kalyor. Bugn de yle yapmtm. Arkamdan imdi daktilomu tayan grbz tknaz delikanl gelirmi, Karaky'e varmadan, ol grp, arkadan da, beni de yitirmi. Soruyordu merakla: - Nereye lan gittiniz Allahaknza? Ordan da Yksek Kaldrm'da kiloyla satD- Haet Kitabevine. kitaplar almaya. - Pekiy. nlr. Kitap, hadi yarm saat, bilemedin bir saat aranr. Siz sabah yok oldunuz. Akam ge vakit dndnz. Brakamadm. gelmedi. yemeine de gelmediniz? bir simit attrdm. de... Alk aklma

- ok deerli klsiklerin eserleri stne dtm. - le - Orada, ayakst

Kitaplar pek severim mazdm.

Buna, dnyann btn delillerini getirsem, sivil polisi inandra- Evde sordum, yoktunuz. kaym dedim. kyorsunuz. kendisini? 33. Mdriyette, hibir sivil, niye arldmz bilmiyor. Ortalk kararm. Beni beklemiler. Paldr kldr Adliye'ye gnderildim. Daktilom, falan kolayd. Dnte alrdm! Savclk odasna girince, okunan yanl vermi. Kaakmm. Gyap karar alnm. - Nasl olur? Tevkif iin, insana bir ey sorulur. itiraz ediyorum. Karl alnr. Ben da banda kaak deilim ki. Evim var. yerim belli. Kanuni bir tevkif nnde deilim, duyduumu sandm. Donanma Kor Askeri Mahkemesi, beni gyabmda tevkife karar Hi umutsuz, bir daha dkkana baAkolsun, bu kadar aratr m insan

- Onu le

Askeri

Mahkemeye

sylersin. Bu kanunsuz muameleye mdahanasl kaak olurum?

- Siz de Adalet Savcssnz. etmelisiniz. - Canm, usulsz imde, -Biz bilemeyiz. yakalama. Sen...

gcmdeyken

Savc Bey, ben kaak deilim. Bu ne byle geceyars Mahkeme tezkeresi elimizde.

- Usulsz deil.

Muavinler be alt kadar kalabalk. Hepsi ayakta, sinirli. Belli beni beklemiler. lerine, evlerine veya elencelerine gidecekler. Benim yzmden gecikmiler. Daha abulabut birisi, teden meydan okudu: - ok sylenme! Buras Adliye evi. Vatanda kanunca hakkn - Teessf ederim.

burada da aramazsa... Daha eli yz dzgnce baka bir Savc yardmcs atld: - Sabahtan beri kamsnz. Sizi aryorlar. Bir de kaak olmadnz sylyorsunuz. Kitap seiyordum... -im vard.

Bu sylediklerime neredeyse kendim de inanmyacaktm. Szlerim dudaklarmdan yere dkld. Bu adamlar neye inandracaktm? Tpk, son Trkiye kamda, kimi "Sosyalist" Devletlerle olan konumamz. Sen beendiini anlat. Onlar kararlarn vermiler, yahut yukardan almlar. Aznla ku tutsan bo. Bildiklerini okuyacaklar. Durum besbelliydi. - Bari suumuzu - Suunuzu rensek? bilirsiniz. kendiniz

- Bilseydim sorar mydm? Ceza Usul Kanunu'nun 103. maddesi (o zaman madde ezberimdeydi): "...Tevkif srasnda maznuna iledii su tebli edilir" diyor. Kanun bu emri veriyor size. Suumu olsun bildirmeye mecbursunuz. - Deiliz. Bir iaret. Sivil polisler kollarma girdiler. Tartaklanmaktansa ktm. Kap nnde ok beklemedim. Kemal Tahir getirildi. Hamdi amilof getirildi. Emine, Fatma Yal getirildi Dertop olduk. - Bu ne yahu? Siz bir ey anladnz m? - Askeri - Sebep? Sylemiyorlar. Mahkemeymi.

- Sama bir ey yleyse. evremiz sk sarld: - Haydi! Adliye'nin ssz, karanlk, geni merdivenlerini indik. (imdiki Genel Postahane st o zaman Adliye idi). Postahane nnde silahl bahriyeliler. Askeri arabalar. Bizi bir ak kamyonun stne attlar. Bahekap'ya doru yldrm abukluu ile gidiyoruz. imizden birisi: - Oh! etti. Dnya varm, be. Hep gldk. Benden bakalar Kapalt'nn havasz, pis cehenneminde ge vakte kadar boulmulard. Kamyon hzlandka, akamn serin havas cierleri ayordu. Ancak gidi nereye? Neden? 34. u an dnyorum. Byle bir Kapitalist Devlet mezbahasndan gememi olan, herhangi Sosyalist Devlet'in taze yahut bayat memuru, bizi, Trkiye'de dam cezas isteyen Askeri Sk Ynetim Mahkemesi kskacndan naslsa boynunu kurtarm bizi, nereden anlar? Onlar anlayamazlar. Onlar Komnist, hem gerekten Komnist deil, Tektanrl dinlerin idealletirdii Allah, ideal deil gerekten Allah olsalar, anlayamazlar. Sosyalist bir Devlet ellerindedir. Onu korumak iin ellerinden gelen formaliteyi kesince yerine getirmekle kalrlar. Sosyalist bir Devleti korumada en iyi yolun Sosyalist olmayan lkelerdeki sahici sosyalistleri hie saymamaktan getiini nereden bilsinler? Ellerine hazr Devlet makinesi gemi. Onu rselemeden, kanunlarn aksatmadan yrtmekten stn grev bulamazlar. Hey! Trkiye'de balarndan bir tek kezcik yukarda dediim tevkifat geip, be yl yattktan sonra, Dnyann en gl Sosyalist Devletine kirii kran ve bir daha geri dnmeksizin, orada topraklarnn pek az konusunu hazmederek, esiz Parti Lideri, rneksiz Komnist ef rolne kan, analarndan mutlu ve ansl domu iki kii! Sizleri merak ediyorum. Sizlerin merak edilecek yannz yok. Keyfiniz yerinde. Gcr gcr sosyalist arabalarnz ve yetkileriniz altnzda. Merak ettiim ilerinizin iidir. Trkiye'de bir insan var. ine girince 50 yl gzn krpmakszn Hareketi yrtmekte bir an ikircilik geirmemi. 40 yllk mah-

kmiyetine, 50 yl sonra bir de idam cezas katlm. Hr veya esir olarak, eitli ikencelerden "Azl Komnist" diye hnla geirilerek, 22 yl zindanda yatrlm. 50 yl hibir ryasn gardiyan kbusundan kurtaramam. akr akr kanayan kanserli hastalkla 70'inden sonra balk kayna atlayp engin denize alm. Frtnalarnda, kovula kovula, son mitle, bir sosyalist lkede, birka yl deil, birka ay dinlenip tedavi olmay dnm. Bu insan iin nasl: "Biz onu Parti'den attk" diyebildiniz? Sosyalist Devlet snrlarndan, dnk Nazi Devletinin kucana o insan nasl attrabildiniz? O insann bir cani gibi eli kolu bal, her olana alnm olarak pskrtlp dmana teslim edilmesini uygun buldunuz? En baya bir siyaset sulusu, en baya bir Emperyalist Devlete "Siyasi Mlteci" olarak kabul edilir. Bir yal, hasta insan, Militarist terrde haksz ithamlarla bouna yok edilmemek istemi. Her faizmden, terrden kap snana iyi kabul gsterme kararlar alan Sosyalist ortama kam. Byle bir insan, delilsiz yargsz, kapitalizme av olmak zere geri pskrtmeyi baardnz! Eer Dr. Kvlcml'nn sulu olduuna kanl iseniz, onu gelir gelmez, en toleranssz halk mahkemesi nne karmay dnmek namusluluunu ve haysiyetini olsun gsterirdiniz. Yapamadnz. Onu anlayamyorum. Onu merak ediyorum. Bu satrlarla onu anlamaya ve anlatmaya urayorum. Ben ezeli kurbanm. Bu 50 yldr tkenmemi kurbanlmn zerine sizin de bir hle katmanza ihtiyacm yoktu. Nzm ld. Onu bu durumda bir son kez daha gzlemek olmad. Sizin neyinizi gzleyeyim? Ben fakir ocuu idim. Doduum gibi lmek yeter bana. Saltanat sizin olsun. Ancak bu kertede klmeniz art myd? Anlamak istiyorum sizi. Hepsi o kadar. 50 yl, 50 bin tr insan denedim. lerinden sizin gibilerin kacan hi ummadm. Nasl ktnz? Onu merak ettiimden bu satrlar uzatyorum. 35. Btn olaylar, anlatmakla bitmez. Nzm, Ankara Askeri Mahkemesinde bir r am: Sivil Mahkemelerin yiyemediini, Askeri Mahkeme (onlara da "Mahkeme" denirse) atur atur un eder.

Eer Nzm'n Ankara Askeri Mahkemesi kmasa, polis bir yolunu bulamyordu. Netekim, Kvlcm Ktphanesine urayan ra 1. ube bir ay ezmi, bir ey kmam. Yoktan ne kar?.. Ayn ran Yavuz'da er olan aabiysinin arkadandan gelmi bir mektup ele geince, Komnist Masas efi raa kar, - imdi ananzn falan yerini filan ettik! diye vnm. nk, Askeri Mahkeme perspektifi alm. O mektupta ne var? hibir ey... Selam, kelam, roman, hikaye... Ciddi kitap olsa, hibiri yasak yayn deil. Hepsi Babli'de satlp duran kitaplar. Asker de okur, sivil de. Donanma yasak ederse, er okumaz. Okursa, bir disiplin cezas giyer. Ama polis isterse, polisin Nazi casuslar isterse, Trk ordusunu kendi sava arabasna katmak iin, 1939 yl [1938] ok acele eden Faizm, bizim Genel Kurmay alarmda tutmaya alrsa, her provokasyon mubahtr. Ne var ki, deliye ta andrmak gerekir. Cumhurbakan . .'dir. Genel Kurmay Bakan Fevzi akmak'tr. Onlarn sar iiten kulaklarndan biri Sovyetlerde ise, tekisi ngiliz-Fransz-Amerikan vb. "Demokratik" Entelicensler'dedir. Milli Mcadele deneyinden sonra, durup dururken, Nazi provokasyonuna dmezler. Ordu, gelenein katmerli zrh iinde dnyadan habersiz. Harbiye: Tanzimat ve Merutiyet duyarllklarn gene seziyor. Nzm'n ve benim yaynlarmz okuyanlar var. "Marksizm Kalpazanlar>"nda Kerim Sadi eleniyor. Nzm'a dokunan satrck ne ola? Herkes Sosyalistse, aradaki tartmalar niye? Merak ediliyor. Kalklyor. ki delege yola kyor veya karlyor. Biri bana geldi. Mehmetik tipi, uslu, akll ocuk. tledim. Gitti. Hl bugne dek, ne ben kimseye atm. Ne kimse onu yakalad. Ayn Mehmetik, mer Deniz tipinde olur ve Nzm Hikmet tipine giderse, ne kar? Bildiimiz kzlca kyamet. Trkiye Devrimci hareketinde kiiler eletirilirken, kimseciklere bir trl anlatamadm zellik burada pusu kurar. Deniz, Nzm'a bir sinema koridorunda rastlyor. Aradn bulamyor. Bir de evine uruyor. Nzm yok. Hanm genci ieriye alyor. Nzm gelince konumalar geiyor. Nzm kibriti akmadm, diyor. Deniz, alevi grmese de parlamaya hazr. Ayrlmyor.
294

Harbiye'li gittikten sonra, alyor mu Nzm' bir kuruntu? Benden Mehmetik diyeceim gitti. Nzm'n Ankara Askeri Mahkemesi'ne gtrldn rendim. Yreim bile fkrdamad. Ve yanlmadm bugne dek belli. Nzm rahat deil. Benim "Demokrasi" kitabm bile dehetle karlyor. Nerede kalm Deniz'in iinde brakt bulanklk. Ne olabilir bu Harbiyeli ziyareti? Zabta roman ile ykl olan Nzm'n ark Kurnazlk azbuz eytan deildir. Hadi, Nzm: sen faka basmaz Recai'sin. abuk davran. Yoksa, bir milyoner ahbabn seni bedava oturttuu o kaps otomatik alr Apartman at katndaki "aile saadeti"n gme gidiyor ha! Nzm'dr telefona yapyor. Siz bilmeyebilirsiniz. Nzm, 1. ube'nin, Komnist Masasnn telefon numaras gibi, Masa efinin adn da bilir. Ve Hamdi amilof gibi, orada zel-gizli ahbaplar da edinmi bulunabilir. - Niye bana bu Harbiye talebesi klnda adamlarnz yolluyorsunuz? Nzm, azndan Deniz'e, sylei ssnda kard birka yakc laf atmsa, onlar bir telefon vuruu ile kl ederek, Komnist Masas efinden daha "kurnaz" olduunu polise retecektir. - Kim, dedin, Nzm Bey? Harbiyeli mi? Vallaha, billaha yle bir ey yok. Kim syledi? Biz seni bilmez miyiz?" Konumalarn teype alnm varsa bilmiyorum. Ama, aa yukar bu apta getiini btn rendiklerim saptyor. - Kimdi, nasld o gelen size? - O kadar uzun boylu deil. Nzm telefonu - Cancazm, - Yavrum, konumasaydn. kapyor. Ve btn hoaflarn ya kesiliyor. Nzm, o mehur klbkln bile unutup, karsna dahi kyor: ne alrsn sanki tanmadn adam ieri? kapda 36. Ok yaydan kmtr. kacak! Btn Harbiye snflarnda, sz geen gnler stanbul'a gitmi renciler kimlerdir? Yok yle biri. Nasl olur? Nzm rya grmedi ya. Mutlak biri var. Aratrn. Sktrn. Bulun. cat edin. Harbiyelilerin "Komnist" aradklarn iiten Genel Kurmay'n etekleri tutuur. Her kimse bunlar, ortaya m brakaym? stemiyorduysan imdi ben mi telefon ettim Komnist Masasna? seni aryor,

Daha nce, kimi faist renciler, olur olmaz "komnist" ihbarlar yapmlardr. Bo verilmitir. renci kskanl ve geimsizlii. Komnist diye ihbar edilenler, snflarnn en iyi, en disiplinli rencileri... Ya stanbul'a giden? Kapal dosyalar yeniden alyor. hbar edilenler zerinde duruluyor. Nzm'n ihbar ettii gnler, rencilerden hi biri stanbul'da deil. Her sabah yoklamasnda mevcut kmlar. Ne var ki, Askeri okullarda sabahleyin herkesin, bulunmayan arkada iin benzer sesle "Burada efendim!" ektii herkese bilinen olaanlardandr. Alttan alta, Deniz'in stanbul'a kaama sezilir. Bir baskn dolaplara, yatakhanelere. Mektup. Deniz'in Nzm'a urad srtyor. Ve ksa aratrma zerine, Nzm da stanbul'dan getiriliyor. Kimi "edebiyat" felaketzede Harbiyeliler, derler ki, Nzm'n ihbar vesile olmu. Ancak, o ihbardan nce hibir ciddi kovuturma yrmediini kimse inkr etmez. Bu bakmdan, dilediimiz airane femizmi kullanalm. Nzm'n bir telefonla Siyasi Polisten Genel Kurmaya dek etkisi belli. Btn o deliine metelik sokulur sokulmaz nne geilmeyen mantk gerei arklar dn ile Devlet Makinesinin lgnca alarma getii ortadan kaldrlamyor. Bizim ilk Tbbiye'i ahane tevkifatndan bilirim. Yllar yl hcreler kurduk, yaynlar, gsteriler yaptk. Herkesin nnde komnist arklar syledik. Tartmalar grla gitti. t kmad. Bir klkuyruk ahap Efendi, bir pastal toplanty ihbar eder etmez, herey deiti. Onun iin, A. Kadir'in, olaylar vermekten ok iiri ve edebiyat, airleri ve edebiyatlar savunma eseri olan "Harbiye Davas>" kitabnda yazmaktan kendini alamad gibi, Nzm, Askeri Mahkeme nnde: "- Ben bu davada muhbirim. Nasl mahkm olurum?" demitir. Gizli Devlet zabtlarnn sakn yaklmamasn yeni kuaklardan onun iin ok rica eder dururum. 37. Harbiye r alnca, ka yl nce Bagedikli Hamdi Alevda'a, Hamdi amilof aracl ile Nzm'n: "Merhaba Kaptan" dedii de mzesinden frlad. Bizim ele gememi Marksizm Bibliotei yaynlar iin:

"Bu kitaplar erbalar tarafndan bu hal ilerde Donanmann olduundan, Kanaat'

okunmu

ve benimsenmi

ve

disiplinini sarsc mahiyette grlm bana

Vicdaniyye'i Tmme ile..." denilerek,

15 yl ar hapis verilebilmitir. Ben, tek (ve esrarke olduu ortaya kan) szde aleyhime ahit bile mahkemeye getirilmeyince, "delil" istemitim Askeri syana Tahrik suuma. Savc (Mareal'n gnderdii ikinci zel askeri savc) Yarbay erif Budak, Almanya'da Spartaks hareketini rnek getirdi. "Bir kvlcm bazan koca bir dritnotu berhava eder, bir lkeyi yangna verir" gibi parlak edebiyat rnekleri yadrd. Sonra, "Saf"taki "a"y "drt elif miktar" uzata uzata aynen yle dedi: - Doktor Hikmet iin delil arayacak kadar safdil deiliz. Karar gnleri, askerlikten niye "tard" edildiklerimiz sorulmu. Tbbiye'den ben "Komnistlik suu" ile kovulmuum. Nzm'n Bahriye'den gelen belgede: "Ahlakszlndan tr"'*' kovulduu yazl idi. Bu son deyim ynla yorum gtrd. ankr'ya Nzm-Kemal-Ben srldk. Nzm, imzal makbuz vererek, Polisten 30 lira "aylk" ald. Kemal bunu: "Domuzdan kl koparmak" sayp yemeyi teklif etti. Benim paray geri verdirip, makbuzu aldrtncaya dek kursam atlad. Boazl ocuklardlar. "Day Paa" (Nzm'n annesinin "yakn akrabas") Ali Fuad Cebesoy, Bayndrlk Bakanyd. Hasan Ali Ycel klsikleri una buna evirtiyordu. Ben hatrlattm. Polisten maa alnacana, Day Paa kanalndan tercme alnsa, yoksulluktan kurtulurduk. Nzm, ilk sipari olarak bir Opera'y o zamanki parayla 5000 liraya ald. Alr almaz kendisini Bursa Cezaevine naklettirdi. Ben Amasya'ya, tutunamaynca Krehir'e srldm. Btn olaylar, hi deilse son Harbiye-Donanma Davasnda Nzm'n, -kurban da olsa- kendi "Muhbir"liine kurban gittiini, sonradan kahraman edildiini gsterir. Bundan bana ne mi? Hakkmda Parti'den atlm olma karar Nzm'ca verilmise, bunda nelerin rol oynadn belirtmek kiisel konudur. Asl nemli konu, byle Kahramanlarla Trkiye'deki hareketin urad sonulardr.
Bahriye'den gelen belgede: Nazm Hikmet'in kiisel ahlk ynnden bir eksiinin olmad, ancak askeri terbiye ve eitime uygun bulunmad yazmaktadr. [Y.N.]

LAZ SMAL 38. LAZ SMAL: zerinde durulamayacak kertede az Trkiyelidir. 1926 [Austos 1927]'lara doru, Parti Merkez Komitesi'nden Sovyet Konsolosluu parazitleri atlrken bir konferans oldu. Konferansta, Laz iveli, konuurken beygir dileri salyalar saarak enerji izlenimi veren birisini grdm. Adam, sa kolunu, tam omuzundan, tpk Karagz'nk gibi ileri geri gtrp getirerek konuuyordu. Szlerinin yapamad etkiyi bu Karagz hareketi ile elde etmeye alan bu kiiye "Laz smail" diyorlard. Eletirilerini hakl bulduum iin aramz snmt. Derken Katastrof koptu. Byk bir provokasyonlar zincirleme patlay herkesi ieriye drd. efikle oturup, ykntlar iinden salam kalabilmi yap talarn aykladk. eride bulunan Merkez Komitesi'nin salam kalm btn yeleri, imdilik benden baka bir numaral ynetici kalmadna karar verdiler. O sorumlulukla, kar kmaz ie giritim. Bana verilmi olan "paye" gzme sivrisinek kadar grnmyordu. Gereken reorganizasyon tamamland. smail'i unutmuuz. Kendisi ortalkta grnmedii iin akla gelmemiti. Adana grevini yapanlar da ondan sz etmemilerdi. zmir, stanbul ve teki Vilayetler onu grmemilerdi. Bir gn, yannda kendisi gibi sarho (ve hl krktk), ama sempatik Hssam'la kageldiler. "Oo! Yahu, neredeydiniz siz" demeye kalmad. Laz smail baklay azndan kard. Herkes tevkifatla urarken, o pundunu drp "Yukar>" kam. Merkez'in mhrn de sanrm kazdrm. "Mhr bende, Sleyman da benim" demek istiyormu. Sonra farkettim. Bu stili hi anlamyordum. Ne olacakt? almak istiyorsa, ite rgt. Bir provokasyonu grlmedii iin, (daha dorusu Mahkemede ad bile gemedii iin), hakknda polise dayanc asndan kimse bir ey bilmiyordu. Bilmemek, sulamaya yetmezdi. Moloz saymayabilirdik. Sevindim. efik Hsn ierideydi. Bir ziyaretimde konutuk. Konferansta smail'in Oportnist ve Provokatr Seka'ya kar olduunu hatr-

lattm. Komite'ye alalm sonucuna vardk. Fazla itikleri zerinde bir ey sylemedim. Kii zellii... kinci bulumada Laz smail, Kutva'da ezberledii bir ka dnceyi, parmaklar ile 1,2,3... sayarak tekrarlaynca, glmemek iin kendimi zor tuttum. nk birden e dek saydklar, toplannca gene bire iniyordu. -Hele sa kolunun: "Perde kurdum, em'a yakt>m, gsterem zill hayal" derce ileyii mrd. Baparma yukarda, sere parma aada, eliyle satr biimi her szc bozuk ive kesi kesivermesi, sylediklerinin altndan ne kacan kartryordu. Ne olursa olsun. Halktan bir insana benziyordu. amilof kadar da pheli grnmyordu. Kendisinin Komite'ye alndn syledim. Az irkildi. O zaten Komite'dendi. Hatta "Yukar"dan Sorumlu tayin edilmiti. 39. O zaman ancak dank etti. Bizim karagz, stinsan'la gnl vermiti. Ne kar? O gne dek be alt yllk faaliyetimizde, iimizden hi kimsenin, byle kendi kendisini "yukar>"dan tayin ettirdiini, ne grm, ne iitmitik. Toplanrdk. Biri teklif ederdi. tekiler el kaldrd m, nerilen ktip, yahut kasa, ve ilh. seilmi olurdu. Seilenler, ou kez, arkadalar ortasnda ayrcal gzkmemek iin rpnrlard. Laz yeni bir stil getiriyordu. Ho, o sorumlulua bu denli istekli ise, buyursundu. Bir Komite'nin ktipliinde ne vard? Ortaya karsa, belki poliste daha ok dayak yerdi. Hepsi o kadar. Bu arkada kendine gveniyor, demek. Niin hevesi krlsn? teki arkadalardan kimisi tuhaflayor. Dn bir yerden kagelmi. Bir iki toplantda Karagz koluyla be hrtl szce satr atm. Hemen sivrilmek mi istiyor? Nasl, neden gveniriz? Beklerse olmaz m? Kimin hevesi var Komite Ktipliinde? Seim oldu mu? Ona lzum kald m? Net hatrlayamyorum. smail Hssam'la iip iip ahbazlayordu. Sonra Stalin'in Parti'de ne olduu ortaya knca, Laz smail'in ilk azda Mhrl Sleyman kesilme isteinin anlam daha srtacakt. Geici de olsa bir sarsnt karmadk.

smail "yukar"da kendisine verilen takma ad da bir gn bana bir mcevher saklar gibi gsterdi. Herkesin bir ok takma adlar vard. Ama onunki yzde yz "alafranga" idi. Deli, dolu, iyi, ho ocuk. En ufak eyde kinerce rakkasl glyor. Bir usturuplu ar krkl manto peydahland srtnda. Kadnlarnki cinsinden deil. Ama epey pahal olmal. st ba gittike trinkleiyor. Fena deil, bizim Ktip ulu dzeltti. stanbul iinde, ou, kahkahac Hssam'la bir gidip gelii var... Yarn Postahane, Vilayet, Mdriyet, kilit yerler tutulup Devrim baarlacak sanlr. rn bakmndan izliyorum. Verimli deil. Komite Ktipliinin tadn karyor. Bir tek yeni adam kazand yok. Btn bizim eski elemanlar, eski kadrolar iinde mekik dokuyor. Pekiy. Ko kendisini tantsn. Yalnz, stanbul en byk ii ehrimiz. Laz da ii geiniyor. Profesyonel durumda. Parti'nin eskiden beri yetikin iileri dnda horozu tmyor. Bu ona ilk verdiim objektif eksi not. Bulduu paray ikiye verirce iii ise, midemi bulandrmakla birlikte, sbjektif eksi. rgt bakmndan bir trl onlar kendine balamak iin yor. st organlarda ise, bir problem koyup tartma yok. zilzurna alaturka. dzen salayamad. Alt organlarda, az ok formaliteyi yerine getirebilikezcik bile, tam toplant, metotlu ounlukla karar alma bakmndan

kide bir Hssam' yanna takp, benim o zaman Asistanlk ettiim Haydarpaa Tp Fakltesi Psikiyatri Klinii iin yola kyor. Belki benim, Darlfnun Talim Taburuna gitmek zorunda kaldm saatlere rastlatp geliyor. Beni bulamadn bahane edip ters dnyor. 40. imdi, uzaktan baknca, daha iyi anlar gibiyim. Herifioullar hi byle yemlie rastlamamlard. "Profesyonellik" dalgas altnda basbaya para yiyorlard. Her gn, sabahtan akama ylesine ikiyi nereden bulabilirlerdi? Tekrar edeyim. imdi olaylarn bilanosunu tam yapmaya vakit bulunca daha net kavryorum. Bizim elebice iyi dileklerimiz ve hogrr iyimserliimiz, Laz uan aykr alkanlklara srklemi olabilir.

En olgun insan, sk kontrolsuz nereye varabilir? Laz'n Adana grevine adnn karmas gittike ireti tesadfe benziyordu. stanbul proletaryas iinde ke kapmacay andran git gelden baka hareket gsteremiyordu. Ben de, geim iin asistanla snmm ve birikmi ikier er aylk mahkmiyetleri temizlemek zere ikide bir hapisaneye dalp kyorum. O yzden vakit kazanmak zorunda kalyordum. Ben stanbul Mehterhanesinde (imdiki Adliye Saray arsasnda) gene "son", bir mi, iki mi aylk cezama girmitim. Bitirmek zereyim belay. Formalite yetkisi deil, iten sorumluluk duygusu ile planm yapyorum. En son Haydarpaa ile Faklte arasn balyan yolda Laz smail'le Hssam'n beni szde aramaya gelileri hi gzmden gitmiyor. Yanlarndan geiyordum da haberleri yoktu. Geri asker klnda beni ilk defa gryorlard. Ama bu, kendilerini getikten sonra mkellef krklerinden ekinceye dek beni tanmaylar, gzm nnden gitmiyordu. 41. Mehterhanede cezam bitmek zere. 1. ube Komnist Brosu efi Sadullah bey gelmi. arlp gittiim Cezaevi Mdriyet odasnda karlanca ardm ve fena kukulandm zmir'de bireyler olduu kulama alnmt. - Ooo! Doktor, buyur yahu...larla bir iltifat yadryor ki, rktm. Onun birok basklarndan gemitim. Her zaman bana yal (ihtiyar) gzlerle bakp, takma dilerini kemire, geveleye "ok acdn" syler, bildiinden de caymazd. Yalnz ikence odasndan kaard. - Bunlar canavar Doktor. Syle u noktay. Nasl olsa biliyoruz. Bouna cann yanmasn... derdi. Kimi yufka yrekliliine inanacak gibi olurdum. Bir yol hi unutmam. Bir nsha, (sanrm "K>z>l stanbul") gizli Parti gazetesi yakaland. stmde deil ama, benimle ilgili idi. Benimsemedim. Fena halde sktrdlar. lk anda verdiim karar ne ise ondan dnmem. yle bir gazete iitmitim. Ama ben onun ne yazlar, ne basl, ne datl ile ilgili deildim. ldrseler beni, bouna... Gz gre gre suu zerime alamam, dedim. Sadullah Bey, buldok dilerini bileyen kovboylarna iaret etti: - Brakn. Anlald. Yani ldrsek kabul etmeyecek. Masa stnden gizli km gazeteyi sknetle ald. Beni kolumdan tuttu:

- Gel

Doktor.

kence odasndan kt. O nde, ben arkada. Lo koridoru getik. Merdivenler yanndaki kocaman bo odaya girdik. Kapy rtt. Benim yanma sokuldu. Yava sesle elindeki gazete-dergiyi sallad: -Bak Doktor, bu senin kardn gazete. - Hayr. - Tamam. Sen gene "Hayr" de. "Evet" demen iin srar etmiyorum. Ancak bu gazeteyi kardn sen de biliyorsun; ben de en az senin kadar biliyorum. - Yanlyorsunuz. Ben yle bir ey sylemedim. - Tabii sylemedin. Hi syler misin? Ama ben yanlmyorum. - Siz de yanlabilirsiniz. - Ne demek? Elbet yanlabilirim ya... Bu gazeteyi senin kardnda hi, en ufak bir phem yok. - Sabit fikir gelmi size. - Yok canm. Polislikte sabit fikire hi gelmez. Bakma, ara-sra samaladmza. Olur. Yalnz bu gazetenin sence yazldn imdi sana ispat edebilirim. - Yanmda imie konuuyorsunuz. Bu gizli gazeteyi ben de bilmem kimin kardn. Gen hevesliler olmal. - Mmkn. Belki sen basmyorsun, datmyorsun. Ama yazlarn harl harl yazyorsun. - Nerede ise beni de inandracaksnz. - Uzatmak istemiyorum. Duyarlarsa, sana yapacaklarn biliyorsun. Kimse duymadan sana sylyorum. Gazete-derginin sayfalarn birer birer amaya ve oradaki makaleleri parmayla bana gstermeye balad: - Bu yaz senin. - Deil. - yle de. Ama, senin olduunu biliyorsun ya iinden, o bana yeter. - Bu yaz da senin - Hayr. Byle, dergide benim olarak gsterdii yazlarn hepsini gerekten ben yazmtm. - Beni aldatamadn gstermek istedim. Ama, imdi senin bir yerini krsalar, kabul etmeyeceini de biliyorum. Adliye'de ispat lazm. Yarn bu yazlar senin yazdn ikrar edecek on kii bul-

dum mu, konuacaz seninle. O zaman inkr da etsen, 10 ahit nnde hkm giyersin... Yr, imdi! Gorillerin av bekletikleri ikence odasna soktu beni. Emretti: - Aln unun ifadesini. mzalatn. Gazetesiyle birlikte, akam olmadan Adliye'ye gtrn! Kurtulmutum. 50 yllk snflar dvmde polise delil kaptrdm tek olay bu gazete iidir. Orada dahi kimseyi kartrmadm ve kendimi beraet ettirdim. Gelin grn ki, bu olay, o zamanki "arkadalar" arasnda, benim beceriksizliime, konspirasyona gelmezliime en byk delil diye yayld. Hepsinin pantolonlar tezek dolu olan kahramanlar, elbirlii ile beni dikkatsizlik rnei gibi gsterme frsatn ve tesellisini hi karrlar myd? Bunu arkadan ve szde gizli yapyorlard! Sadullah Beyi Mdriyet odasnda grnce, "Gene bir ey var!" dedim. - Mdr bey ahbabmdr. Uramtm. Bir de seni grmek istedim, Doktor. diye, geliini yorumluyordu. Altndan ne kacakt? Ho, beten sonra: - Mdr Bey, dedi. Doktor Hikmet, iyidir, hotur. Gel, bir inad vardr. Herkesin yzde yz bildii eyleri bile inkr eder. - Abartyorsunuz. - Abartmyorum. Bak imdi sana soraym. Ama abuk, hemen karlk ver: Senin bir kardein var m? zmirli Ragp Usta beni bizim birader erafettin kanalndan bulmutu. Ne yaparm? - Bir dneyim! deyiverdim. Sadullah da, Mdr de kahkahay koyverdiler: - Yahu, insan kardei olup olmadn sylemek iin "dnr" m? - Pekiy, pekiy dedi Sadullah, ve gitti. Tevkifattan birok kimselere hep onu anlatm: - Doktor mu? Ben bylesini grmedim. Kardein var m, diye sordum. Onu bile saklad. "Bir dneyim" dedi. Bu gne dek biz bir kardei bulunduunu bilmiyorduk. 42. Mehterhane cezamn bittii gn, bir formalite bahane edilerek akama dek bekletildim Mehterhanede. Alacakaranlkta Hapisane kapcndan dar saldlar. Karmda 1. ube teharrileri [sivil polisleri].

Polis Mdriyetine daha girerken ortaln salhaneye dndn sezdim. Doru ikence odasna soktular. Goriller masalar arasnda gerilerek beni bekliyorlard. Hi tanmadm esmer, uzun boylu, kendisini beenmi amirleri, kendini zorlayan bir yumuaklkla, banda oturduu kk masa nndeki iskemleyi gsterdi. Hemen balad: - Bana, adyla, sanyla kan kusturucu ikenceci Ziya derler. ndnz m? - Hayr, dedim. Sizi ilk defa gryorum. Oysa birka hafta nce bir "Polis Ziya" stne basnda epey havadisler okumutum. "Polis Ziya", Mtareke yllar "ngiliz Muhipleri Cemiyeti"ne sicilli yelii knca, Polislikten atlm. Sanrm Yunus Nadi, Cumhuriyet'in Bayazsnda, onu hemen eski grevine balatmak iin yle savunuyordu: "Ziya gibi adamlar, her yere girebilirler. ri Cemiyetine de. Hatta, ingiliz MuhipleBilkis." Bu onlarn deerini hi alaltmaz. Ta-

Demek o Ziya, bu Ziya imi. Geni Komnist av, yeni ie balatlan bu eski, a tazya yaptrlyordu. Ziya, gzmn iine dik dik bakyordu: - imdi tandnz m beni? - Sylediiniz ac srtarak: - Yiit lakabyla anlr, hneri olur. Bunu sizden Memnun dedi. Ne saklayaym, nce gelen her meslein bir gsterdik. arkadalarnza n vnlecek ey deil. O evresinde "Aport" kumandasn "aleste" bekleyenlere ac

olunacak sonular aldk.

imdi sra sizde.

- Buyrun. Birden o sahte nezaket alaya dnd: - Bak, Doktor bey! Sana "Doktor Hikmet Bey" diyorum. Bunun bir anlam vardr. "Bir, Efendi senin Bizce buraya gelenler iki tabakadr. Okumu, yazm, meslek sahibi, Siz "Snf" karakterli

m diyorsunuz? Polise denleri de biz iki snfa ayrrz: gibi: Takm; Takm..." karln verdim.

"Bir de, ipten kazktan kopma, isiz gsz, Laz smail dedikleri serseriler gibi Ayak Bu tasnif ok gcme gitmiti. Arkadalara hakaretti. - Ben byle bir snflama kabul etmiyorum Ziya, ksrrce gld:

- Durun. lm.

Henz

nezaketle yatrr, admn

konuuyoruz. grrz.

Birbirimizi

bozmaya-

Efendi Takm'n ilkin byle karmza alr, sorguya ekeriz. hesabn

Terslik karrlarsa bu
n

"Ayak Takm ise, (eliyle ikence odasnn kapsn gsterdi), eikten ieriye atar atmaz, nce bir gzel slatrz. Sonra karmza oturtur, ti) klnza dokunmadlar. iz? Sorduklarmza - Ben kuzu kuzu ifadesini alrz... imdi sizinle efendi efendi mi greceYoksa, oyunun Ne dersiniz?

Sizi Efendi Takmndan saydk. Henz (eliyle gorillere iaret etdoru karlklar vereceksiniz? bildiim karl veririm... (Anayad eit

ikinci perdesine mi geeceiz? Bu size kalm bir ey. sorduklarnza ben, - Bravo! Ben de sizden onu beklerdim. - Ancak, sa) ayr ye'de Trkiye

Cumhuriyeti Tekilat' Esasiye

Kanununda, ayr

Vatandalarn byle sizin anladnz gibi Efendi herkesin kanun Tekilat' Kanun nnde uratldn bilmiyorum. ve Esasi-

ve Ayak Takm olarak ikiye blndn, muameleye grrler. btn Vatandalar muhteremdirler

muamele

- Tekilat' Esasiye mi? Kanun mu? 43. Kankusturucu Ziya nce ard. Sonra yan dnd. Soldaki pencerelerden stanbul Vilayet Konana kan byk Sur kapsna ve yksek Mdriyet surlarna doru kolunu gezdirdi. - Buras Polis Mdriyeti. u kapdan ve Surlarn stnden ieriye ne Kanun girer, ne Tekilat' Esasiye. Hep birden, esirleriyle alay eden haydut kahkahalarn koyverdiler. - Anladnz unutmayalm. - Ben, ye'yi Trkiye Cumhuriyetinin kanunla kurulu resmi bir daireEer buras Kanun ve Tekilat' Esasisinde biliyorum kendimi. tanmyorsa... Tanmayz! Bu sfat ise benim verecek ifadem bulunmaz. m, Hikmet Bey? Nerede bulunduumuzu ltfen

- O zaman sizin bir Devlet memuru sfatnz kalmaz. bulunmayanlara Etraftan en azgn bir ka sivil hnla haykrdlar: - Alrz biz, alrz senin de ifadeni. kenceci Ziya onlar susturdu:

- Hikmet Bey. kmayaym. misiniz, - Ben, - Hah!..

Sizin

idealist bir gen kaamaksz, Onu

olduunuzu gryorum. doru karlk verecek

Onun iin size kymak istemiyorum. Sorduklarma vermeyecek misiniz? imdi balyorum.

Son kerteye dek nezaketten anlayalm. Btn dileim,

kanuni bir heyet nnde sorulana cevap veririm. nk vaktimiz kt.

sizin efendi halinizle hereye dosdoru karlk vermenizdir. zmir ifadelerini, onlara uygun stanbul ifadelerini nme dkt. Sylenmedik ey brakmamlard. Bata Ragp Usta ile "Metres" ra kr rekor kryorlard. Bunlardan bir tekine katlmak, btn provokasyonlarn orap skne katlanmak demekti. Kestirdim: - Bunlar sizin, dokunmadan szn ettiiniz ikencelerinizin konutular. eseri. - Yo, yo... dedi Ziya. kence gren de var. Ama ou klna blbller gibi Dosyalar iinden, benimle ilgili yn yn rnekler okudu: - Bunlarn ok az fiske yedi. Ama kabak sizin banzda patlamasn. Her ey ak. yledir, Bunca ifade sizi sularken, Mahkemede kurbu ii gzellikle kapatmak. Verin Mahkemeye bizi. in iyz tutarz. ne zorluyorsunuz? tulamazsnz. - Madem Polise aittir. Bizim istediimiz,

- Olmaz yle ey.

Mahkeme en sonraki formalite.

Biz dosyalarmz salam

Benim sknetle direniim, cellatlar sabrszlandryordu. Kankusturucu Ziya son bir sansasyonel oku denedi: - Hikmet Bey, siz, Laz smail'in ayaktakm olmad yolunda deminden beri lehine urayorsunuz. Size, biz hi sormadan asl kaz atan o Laz smail olduysa, gene onu korur musunuz? - Bana smail ne kazk atabilir? Aramzda bir gemi yok ki. - Tanmaz msn Laz smail'i? Siz ikiniz de TKP Merkez Ko- Bir iki defa grdm. - yle, geerken tanma deil. mitesinde - Ne deil misiniz? mnasebet?

- Laz smail bize onu syledi. - Yalan. - Hangisi yalan? Bizim sylediimiz mi? Laz'n - Hi birinin ne olduunu bilmiyorum. dpedz uydurma. aklnz durur. dedikleri mi? Merkez Komitesi laf ise

- Hepsi o kadar da deil. Laz smail bize yle eyler anlatt ki, hepsini saysam

Susuyordum. - Hele bir tanesi var. Doru sizinle ilgili. - Benimle - Siz, atmsnz. - Ben mi? - Laz bunu sylemekle kalmad; yazd, altna imzasn da att. - Kuyruklu - nanmyor yalan. musunuz? ilgili ne? karar ile Laz smail'i Merkez Komitesinden Komintern ok enteresan.

Ziya, kendinden son derece emin bir rahatlkla: - Bunu imdi ispat etmekten kolay bir ey yok. nce Laz'n ifadesini gstereyim. Kanaat gelmezse, baka ispatm kapda bekliyor. Kankusturucu, ardndakilerin yardm sayfalarn buldu. lgili yeri nme uzatt: - Oku, Hikmet Bey. Kendi gzlerinle gr. Benden iitme. Satrlar okudum. smail, geri Trkiye Komnist Partisi Merkez Komitesine dek ykseldiini, bir eit vnle anlatyorsa da, Doktor Hikmet'in kendisini (Laz') Komintern karar ile Komite'den attn, bu bakmdan artk Partili bile saylamayaca anlamna gelen eyleri sralamt. - mzasn da grdn m Laz'n, - Ee... imdi de bize iftira ha? - Burada geenler, tiriyor. - mza ak. yle etrefilini biz uyduramayz. kar. deilim. Bildiim, burada yazlanlarn acem Akl banda kimse byle sama, Gerekirse mahkeme istiktap [kontrol iin yaz rnei alma] yaptrr. mzann taklit olmad ortaya - Ben olmam Mahkeme yalanlar benim hereye phe ile bakmam gerekDoktor? Herhalde tandn. Uydurma olabilir. - Okudum. Ne yazsn, ne imzasn tanmam. ile, dosyada smail'in

dzmesi bir kuruntu olduudur. ortaya

atamaz.

Aslnda imzann smail'e ait olduunu farketmitim. Yalnz, o sz geen "Komintern Karar> ile smail'i Komite'den tardetmek" nereden karlmt? yle bir ey gerekten olmamt. Ziya yzmdeki izgileri okuyordu. - Nasl? dedi. Bunu biz nereden bilir, - Ama yok yle bir ey ki. Ziya, kzma . - Senin yoklarn bitmedi... diyerek, kap yanndakilere haykrd: uydururuz?

- Getirin u hergeleyi de bu adam kula ile de iitsin. smail tkezleyerek eii atlad. kenceci ba, ona serte seslendi: - Dur olduun yerde. abuk anlat. Doktor Hikmet seni nasl att Merkez Komitesinden? - Komintern kararyla... gibi kark Laz iveli cmleler geveledi. Bu iddiay yapt belliydi. Uyduruyordu. Sordum: - Nerede, ne zaman olmu bu i? -Kadky vapurunda... dediler. Ziya ayaa kalkt: - Hadi, defedin unu. 44. smail getirildii gibi gtrld. Eziyet ektii akt. - nsanlktan km, dedim. Ne sylediini bilmiyor. Dayaktan kurtulmak iin aklna geleni uydurmu olacak. Byle alnm bir ifadeyi ben nasl kabul edebilirim? Oda cellatlar birbirini tamamlarca rtlar: - Yzne kar syledi... Bu hl diretiyor.., Yz buldu. Efendi dedik ya... Ziya beni gsterdi: - Bunu aln, gezdirin. Yere serdiklerimizi bir bir grsn. Bana gelecei rensin. Getirin. ki koluma iki zbandut girdi. lkin ikence odasndan kar kmaz soldaki aralk uydurma yerin kapsn atlar. Orada, elektrik yaklnca, szma yatarlarken d patlayarak ban kaldran Hssam'la Nesimai'yi tandm. "stemez" dediim halde teki salhaneleri de dolatrdlar. Dndm zaman, ikence odasna, azna dek alev alev korla yanan, ilerine be tane uzun sapl dalayacak ate olmu demir alet sokulmu iki kulplu mangal getirilmiti. Bir eski tfei iki ucundan tutarak kayn sarktan iki cellatla, elleri baka baka kalnlkta mee sopalarn tutan kii ayakta. Beni beklediklerini saklamyorlard. Geri kalan on onbe cellat, nce bekletikleri masa aralarndan kmlar, beni iine soktuklar emberlerini gittike daraltyorlard. kenceci Ziya: - Nasl? dedi. Grdn m yoldalarn? Laz'n dediini kabul ediyor

- Akibetin yle mi olsun? Yoksa musun? - Hibir eyi kabul etmiyorum.

Alev alev mangallar bsbtn yaklatrld. Be alt kii kollarmdan yakalad. - abuk karar ver. imiz ok. Seninle vakit geiremeyiz sabaha dek... Bu kadar uzattm, seni efendi adam saydmdandr. kenceyi gze alyor musun? - Madem teki insanlara yaplm. Buras Kanun bilmeyen daba demek. stanbul'un ortasnda Polis Mdrlne deil, ekiya eline dmm. stediinizi yapacaksnz. Ziya, yznde sinirli bir seirme ile dilerini gsterdi: - Sana yapmak istemiyordum. Daha fazla yalvaracak deilim. Kendin istedin. Yatrn! Kk bir bouma geti. Yrtlma sesleri arasnda, ileri kor ve dalama aletleri dolu mangallardan biri devrildi. - Dikkat edin. Mdriyeti yakacaksnz. Kendimi, on kiinin karga tulumbas ile havada, sonra pis, kaln, aralkl taban tahtalar stne vurulmu buldum. Fazla debelendirmeden falaka mavzeri ayaklarma sklm, gsme, kollarma, bama ayr ayr cellatlar kmlerdi. imden: "Demek byle leceiz!" geti. Son abam tkenmiti. Ziya bama kenleri kaldrd: - Son defa... hadi, rica edeyim. - Ne ricas? - Laz smail imzalad, kurtuldu. - Siz insan kasabsnz. Bir sr yalan iin insan ldrmek istiyorsunuz. - nsan kasabyz ya... rendin mi? O zamana dek hep ayr, masas ardnda sessiz duran buldok yzl, yal bakomiser Emin bey, burnuma dek yumruunu drterek eildi: - lrsen, tohumuna para m verdik? Geen hafta birisini temizledik. Kalbi varm. Adli Tabip aada bizi bekliyor. Hemen bir rapor. Eek cennetine gidersin. Ne arayan olur, ne soran. Bakalar da seslendiler: - Senin gibilerin, bu Vatanda yaamasndansa, gebertilmesi haktr. Aldmz emir bu. Gzlerimi kapadm. - Gebertin. Elinizdeyim. lmn bu ikencelerden ac olmayacan dnyordum. Annem, Teyzem, Haminnem, "Doktor ocuklar>"nn arkasndan ok alarlard. lm kurtulutu, ne yapaym? Bana onca gvenen

yoldalarm nnde, Polise teslim olmu, cann inancndan stn tutmu bir hain durumuna dmektense, bin kez lmeliydim. Ziya'nn sesi her zamankinden iddetli patlad: - Son sz. Hemen syle: Dediime evet, mi hayr m? - Hayr. Kankusturucunun sesi uzaklat: - Bu gnah da bizden gitti. Bala! Mee sopalar tabanlarma aralksz ve acmaksz inip kalkyordu. Cierimi koparan ac, sopa saysn unutturuyordu... Bu daha ne kadar srerdi? Salarm yolunuyor. Gsme oturanlar beni boarca arlklarn aktryorlard. Hal niye lmyordum? Dilerimi skp susuyordum. Bu kpeklere barmla zevk vermek istemiyordum. lklarm arlarm, atlaym azaltmayacakt. Dmanlarm sevindirecekti. Fsltlar: - Ulan, bunun sesi kmyor! - ld m yoksa? Gsme oturanlar kalktlar. Sopalar hzland. Sonra birden kesildi. - Kalk! Kprdayacak halim kalmamt. Tekmeler. Sarsalamalar... Le srklerce kollarma yapp ayaa diktiler. Tabanlarma basamyordum. - Ha! lmemi. - abuk yr! Durma! Ardma tekmeler indi. Yrtyorlar. Kan oturmasn, ikence izi azalsn, diye... Buldok Emin komiser, kulam dibinde: - Sen lgnsn! dedi. Herkesin cayr cayr sylediini saklayacaksn da, kurtulacak msn? Gebereceksin! t gibi leini atacaz. Anan mezarn bile bulamayacak. Ziya'nn yrtk madeni sesi nlad: - Gtrn, biraz kendine gelsin. Kapya doru srkleyerek ektiler. Eii atlarken, Ziya'nn azgnca tehdidi korkuntu: - Sabaha dek, bu byle srecek. lmezsen, yarn gece, br gece de var! Ona gre. Baka ekerlemelerimiz de ok. Hepsini sunarz. Ben kendim hatrlamyorum. Yalnz, zmir Ferhanesinde Hssam'la Nesimai anlattlar:

- Ne

halt ederseniz edin. Doktor,

Elinizden

geleni ardnza

komayn!"

diye can havliyle barmm. - Yahu, nasl korkmadn? diyorlard. 45. Gece yars bir daha arldm. - Laz smail, blbl. bile attn tekrarlad. deilim. Ama, gizli de olsa bir siyasi Partiden bir Tz vardr. Organlarnn kara- Parti'de r olur. - Komintern kararn sen - Kararn - Bilmiyor. - Hayr. Merkez Yalan da ondan. Byle hergeleleri Merkez Komitesine - Niin yalan bakasna yapmyor? Demek asl var. kiniz de TKP Komitesindensiniz... alrsanz, banza gelenler az bile. madk. Hemen boald. oluyordum. Tekrar: - Yalan! dedim. Can yanm, yahut korkmu. kence nnde kurtulmann yolunu, byle bir yalan uydurmakta bulmu. - Yalan olduunu ispat et. - Yalan nasl ispatlanr? O syledii doruysa, - ki kiiymisiniz. nir denmez, kafamda bir imek akt. 46. Epey nce, bir gece, uzak i toplantsndan ge kalmtm. Asistanln yaptm Rait Tahsin Hoca Kliniini bu kadar bo braktma zlyordum. Son vapuru karmtm. Oysa, en ge 12'de klinie geleceimi Onbaya tembihlemitim. Kokainoman hastann ineleri aksadysa yazk olurdu. Kapal gie yanndaki duvarda asl duran vapur tarifesine, ertesi gnn ilk vapur saatini renmek iin bakyordum. Iklar sndrld iin, uzaktaki ampulle rakamlar iyi seemiyor, gzispat etsin. deKadky vapurunun yan kamarasnda... Onlarn srtnda yumurta kfesi gerekesi ona tebli etmisin. neymi?" Senin onu Komintern karar ile Par-ti'den

adam baka bir adam atamaz.

Cellatlar birbirlerine baktlar:

yok. ki sopa yer yemez kusarlar... Hem o kadar ok sopa da atGrdn, kazk gibiydi Laz. Bunlar iittike yerin dibine giriyordum, yaattklarna piman

lerimi yoruyordum. Anszn, arkamdan birinin omuzlarm tuttuunu duydum: - Amma dalmsn Doktor! Bu Laz smail'di. Her zamanki zengin cakal krknn kalkk yakas iinde, yz her zamankinden daha cier rengi, iri beygir dileri her zamankinden daha ak. akr keyif. Heyecandan sarslyor. - Gel bir pasta yiyelim allahakna, diyordu. Nasl olsa yarm saatten fazla bekleyeceiz. Burda ne duralm? Vapur gelince, grrz. - Benim pasta param yok. - Benden, benden! diyordu, hovardaca. Paras benden. Ne olacak? Ackmzdr. akam serviste ayrlan, tepsi iindeki asistanlk nafakaSouk, mouk, ya donmu da olsa, - Ben,

ma saklayacam itiham. odamda beni bekler. - Yapma canm.

Gidince attrrm. Krk ylda bir benden ziyafet olsun.

Yapmt yakama. Gitmesem de srklyordu. Hatr krmak elimden gelmez. Kpralt pastahanesine daldk. Bugn gibi hatrlyorum. Pastalar, kprsn kprmesin yedik. Haydarpaa'dan Akliye Servisine dek iyiydim. Gece bir diyare yakalad beni. Laz smail'in yedirdii pasta, daha o zaman burnumdan fitil fitil gelmiti. Sabaha dek kvrandm, tandm. Tam bir yiyecek zehirlenmesi (intoxication alimentaire). Meer o kadarla kalmayacakm. O gece, saat bire doru, yarm yamalak "irket'i Hayriyye" dldls ka geldi. skele, Kpr'nn Karaky ucuna yapk, dklen bir tahtabotu [teras gibi dzlk]. Iklar yanm. "abalama kaptan" usul ar aksak geliiyle zaten gecikmi olan vapur, iskelede mteri bulamaynca, herhalde kaptann abuk nbetten kma isteiyle, kalkmak zereydi. Dar yetitik. Vapurun ii bombo. Benim bilet her zamanki gibi ikinci. smail'i birinciden aas kurtarmaz. - Kimse yok, birinciye girelim dediyse de, ben ikinci kartmla biletinin hmna uramay sevmiyorum. Ortal kolaan ettik. kisi ortas en iyi zm bulduk. O klstr vapurlarn ard birinci mevkileri ile n ikinci mevki byk salonlar arasnda, zel, drt kiinin sabilecei kk birka yan kamarack vard. Oraya irketin veya Devletin hatr saylr ekbirleri kurulurlard. Birinin kaps ak. Daldk iine. smail:

- Bileti gelirse, seninkinin farkn deriz dedi.

Bileti gelmedi.

zel kompartman bedavaclarn yeri olduu iin mi?.. Yoksa, Karaman'n Koyunu, Polis Mdriyetinde sonradan kacak oyunu... bir gz yumma m? Pastalarn damaklarmzdaki tadyla, smail'in gittike alp salan akr keyfiyle, oturduumuz ekbir koltuklarnn rahatl ile iyice keyiflendik. Baladk akaya. Ben anlatyorum. smail, ngrakl kei kahkahalaryla hk-ra hkra glyor. Ara sra ben de gllere katlyorum. nsan rahat olunca, glmek de salgnlayor. 27 yamdaym. Uan kua bir alay kulpu takp akalar zincirleme yrtyoruz... yi vapur Kpr'den Haydarpaa'ya 10 dakikada gelir. Bizim geceyars kuu dldl gidiyor, gidiyor. Hal Sarayburnu nlerindeyiz. Akntya m kapld? stim bitti, yerinde mi sayyoruz? Arkadan gelecek Acem ahn m bekliyoruz? Diyoruz ve hi aksamasz, durmadan karlkl glyoruz, bire glyoruz. smail'in hi de taklit olmyan su katlmam Laz-Grc ivesi, neenin tuzu biberi oluyor. Yol yarm saat m, eyrek mi srd? Vapur, gcrtl kaburgalarn son bir abayla karaya vururca Haydarpaa iskelesine toslamasa, biz hal katla katla gleceiz. Ben frladm. - Hi bu geceki kadar glmemitik. Vardr bamza yaknda bir ey gelecek! diyerek gle gle ayrldk. smail Kadky'e gitti. Olann o zamandan kibarla hevesli olduunu imdi dndm. O zamanki Kadky (hl da az ok yledir): stanbul kibar tayfasnn yata idi. Takipten bir saniye kurtulduumuz yok. O gece de peimizden gelen raporunu vermi. smail'e sormular: -O gece yarsndan sonra, kapanp Doktor Hikmet'le irket vapurunun zel kamarasna neler konutunuz?

O da baka karlk bulamam, Komintern karar ile Doktor Hikmet'in kendisine Parti'den tard edildiini bildirdiini sylemi. Durumu anlayp gzm nne getirince, kenceci Ziya Beye daha byk bir tiksintiyle dndm: - Siz o - Olur. yalana Skm. nasl inanabiliyorsunuz? Uydurmu. Ama sizin teharri memurunuz nenasl girmi, kmz?.. - Laz, tkr tkr syledi. redeyse, ltfen arn. Sorun. Biz o gece Kpr iskelesinde nasl bulumuuz? Pastacya

- Onlarla - Hayr. di.

bizi mi oyalayacaksn? Hakikati size ispata alyorum. bizim Eer ben smail'e bir

tard karar tebli etseydim, hi deilse arada souk bir hava eserMemurunuz kastl deilse, Kprden Haydarpaa iskebir insann tekini bir lesine dek yarm saat hi durmakszn karlkl kahkahalarla glBu da, Size memurunuz yalan syleye-

dmz iitmezlik edememitir... yerden kovmas ile badaamaz. mez. Sorun. renirsiniz.

Cellatlarn arasnda bir dalgalanma oldu. Girenleri, kanlar izleyemiyorum. Bekleme ksa srd. Ziya, benim iin: - Gtrn yerine, dedi. Sonra aracam. 47. Laz smail kendisi de poliste neler yediini ok iyi bilir. zmir Ar Ceza mahkemesinde: "elikleri elektriklenmi New York" diye Nzm'dan kapma iir nutuklar ekmeye kalknca, Mahkeme Bakan: - Onu brak, demiti. Sen Poliste verdiin ifadeler iin ne diyorsun? - Efendim, onlar ikence altnda, dizer? Bana imzalatt zorla. zorla imzalattrlmtr. - Zorla m? nsan zorla da olsa bylesine birbirini tutar geni ayrntl olaylar nereden bulup - Polis aklna geleni yazm. nun var.

- yi. Polis'in yalnz sana m kast vard? Burada u kadar mazOnlar iinde Doktor Hikmet de "Ekiya maarasna dgrdn syledi. Zorsa, Onun Polis ifadesinde senin Polis sana da zor kullanm, me" ikence

sylediklerinden birisi yok...

Doktor Hikmet'e de zor kullanm.

Sen sylediklerine imzan atm-

sn. Doktor Hikmet atmam. Bu iin iinde bir i var. Ne dersin? smail yeniden: "Hayatn Proletarya davas urunda harcamak iin, Poliste ldrlmekten kurtarmak istedii" yolunda parlak nutuklara katyd. Cezasn bitirir bitirmez svt yerden 35 yl dnmedi. O yer "Proletarya" vatan idi. Ve Laz ismail sahiden hayatn oraya "vakfetmi"tir.

ZEK

BATIMAR 48.

ZEK: Kendisi, sanrm be yl nce ekoslovakya'da, Trkiye'den gezici olan bir gence, beni kastederek, ilk azda, sormu: - Doktor ne yapyor? Benim iin ne diyor? Sonra, bir ey sezinerek olmal, ilave etmi: - Ama, Doktor beni bilmez ki. Tanmaz. Aslnda bu szn gerek pay var. Ben kendi iim srasnda, kendi deyimiyle Zeki'yi pek az tanrm. Onu hi bilmem denebilir mi? Ka yl nceleriydi? 30 yllar m, hi kestiremiyorum. Bir karanlk gecede, takma adn hatrlyamadm, ama nedense bana, gerek adyla hep Zeki imi gibi gelen bir delikanl beni bir yerlerden alm. Sanki Hali zerinde, -Kpr'den gememiz sakncal olduu iin miydi, hatrmdan km,- bir kaykla kar tarafa, gizli bir toplantya gtrmt. Yanlabilirim. Belki o bana yol gsteren kii Zeki'den bakas idi. Bana kar, "eski, ok ekmi" bir yoldaa kar gsterilen, sayg gzetme duygulu geldi o delikanlnn davran. Nedense, Zeki denince, o gece aklma gelir. Diyebilirim ki, binalarn glgelerinden kurtulup da kaya bindiimizi hatrlyorum. Hali'e vuran aysz gn yldz klar altnda beliren siluettir Zeki, yle sanyorum. Sonrasn hi hatrlamyorum. Karadeniz'in sinirli, sivri denecek keskince izili, hayli krmz, konutuka daha da kzaran svelt [ince yapl, narin] yasz bir delikanls idi. 1950'lere doru, gazetelerden mi, neredense bir Zeki Batmar ad kulama alnnca, nedense o tipi gzm nne getirdim. Mocan diye sayl aristokrat serserilerden, her delikte komnist kefederek tabancaya davranan bir kak tremiti. Hatta, Babli kaldrmnda, gpegndz, Vn gibi birini bile kar yznden vurmaya dek den bu sapk ve mark herif, adam ktlnda Milletvekili de olmutu. Vl'y "komnist" sayd iin, Meclis'e, kinci Emperyalist Evren Sava sonrasnn en azgn komnist dmanln getirmiti. Benzeri ve herhalde hemehrisi "Fahri Tatavla" dediim, gene "Milletvekili" olmu baka bir manyak komnizm srcs arabuk ortadan silindiydi.

stanbul'da ve Trakya'da usuz bucaksz mal, mlk ve iftlikleri bulunan, tam Osmanl soysuzu Mocan, T.C.K. 141'inci ve 142'nci maddelerinde, Musolini'ye ta kartan izler braktrd. Bir yol "zor" szcn kknden kaldrtt: Komnizme yaktrlan en ufak bir eilim, "Snf" veya "Messese"yi kaldrma istei, "zor"a bavurulmasa bile, dnlp tanld m, o "Gomonizlik"ti. Mahkm edilmeliydi. Mahkmiyet, Musolini'de: "Zor kullanma" artyla, be alt yl gemezdi. Bu Mocan, o baya genelev kabadays meyhaneci nutuk atmalaryla, "Trkiye Byk Millet Meclisi"nde, ky ke sinmi ne denli burjuva hukuk kural varsa, hepsini sildirdi. Hele Komnizme kar, ikide bir tezgahlanan 141-142. maddelerden baltayla kazd. Ve hepsinin stne, 141. maddeye "dam" cezasn sokturmay baard. Tabii, Meclis finans-kapitalistlerinin ve Hacaalarnn: "stemem, yan cebime koy" oylar ile yapabildi o marifetleri. O Mocan'n "dardnya"da biricik kz, bu Batmar'lardan Zeki'nin kne gnl vermez mi? Mocan baba ldrdyd. Boazii'ndeki yals nnden geen Seyrisefain [ehir hatlar] vapurunda kzn ifal eden Batmar'n glgesini sezse, tabancaya davranyor. Dan! Dun! gemiye ate eder oldu. 0, Trk burjuvazisinin en aslna uygun deli deryal kahramannn eylemleri, gazetelere sk sk bildirileri yznden, Batmar soyad da n kazand. Zeki'nin Batmar olduunu oradan rendim. 49. En son 1951 Harbiye Tevkifat, Zeki'nin adn birdenbire ayrcalandrd. Hem de umulmaz bir terslikle abartt. Tevkifatn btn yk onun beceriksizliine ve ilh. ykleniyordu. Zeki de sanki, o Tevkifatta kabartlanacak yzn, bana daha nce tantmak isterce, iki kez stste karma yahut yoluma kt. 1. karma k, hatta dikilii Fatih'te oldu. Her zamanki gibi, bilmem nereden, anacmn evine 2. mevki tramvayla dnyordum. Millet Ktphanesinin tam karsna den son durakta tramvaydan atlar atlamaz, karma birinin anszn dikildiini ve yolumu kestiini grdm. Bu, o hayal meyal setiim gece rastlantsnn insan tipi idi. Gz gze gelince:

- Beni tandnz m? dedi. Yoksa Polis miydi bu adam? sonra: - Evet karln verdim. Onu bir yerden tanyordum.

Gidece-

im yeri biliyor. Ne istiyor benden? gibi acele zihin filmlerinden Birinci

ubeden mi? Yoksa pheli bir Parti serveninden mi? Kestiremiyordum. Az daha belleimi zorlaynca, imdi u anya varyorum: O mu bana "Ben Zeki Batmar'm" dedi, yoksa ben mi ona "Sen Zeki deil misin?" dedim, hi kestiremiyorum. Zeki karmda, beni oktan tanm birisi gibi konuuyordu. Daha dorusu hi konumadan, yznn renkten renge girii, gzlerinin fazla rknt ve tela iinde bir saa, bir sola fldr fldr dn, heyecandan titriyerek kendini zor zaptedii ile, konumasndan ok eyler anlatyordu. Anlattklarndan ise, hi birisi net deildi. Eski vefal bir arkada myd? Reat'tan daha yakn ve bildik grnmek istiyordu. Yoksa, Poliste berbat bir ykl geirdikten sonra, benim gibi "Eski"leri Polis adna bir yoklama yapan kukulu eleman myd? Karar veremiyordum. Neden bu iki taban tabana zt izlenim altnda kalmtm? imdi bile kestiremiyorum. Onun bana, anszn herkesten yakn olmak isteyii, senli benlilik miydi? Bunu hi sevmezdim. Beni vaktiyle tevkif edilmi, ikence eker grd iin, karmda fizik stnlk taslayan bir yukardan bak m vard? Ona da msaade edemezdim. Yzmn burumas ve sesimin tonu bu i duygularm ona mutlak yanklyabilirdi. 50. u an aklma geliverdi. Bana Zeki'yi daha nce yzde yz polis olarak uzun uzun yeren birisi olmutu. Bu, bir zamanlar Fransz olan Telefon irketi mfettilerindendi. O grevi, ii meselesi yznden sona erdirilince, benimle devrimci dve atlmak zere sk temaslar yapt. i meselelerinde "her emrimi" yerine getirmeye hazr olduunu sylerdi. Bu, gzel Franszca konuur, elebi stanbul ocuu Ferit'ti [Kalmuk]. Soyadn unuttum. Ferit, byk zmir Tevkifatnda hayli sallanmt. Ama, rnein Laz smail kadar ayrntl provokasyonlara dmemiti. Orta bir militan gc ile durumu kurtarmya almt. Gk demeden mahkm olmutu. Veremli darlnda incecik bst, hafife kambur hastalk-

l ince uzun endam ve hep szgn-bezgince bakan, herkesten tolerans bekliyen iri baklar ile pek shhatli bir insan deildi. Buna karlk, kasrga nnde krlmadan eilerek, frtna geer gemez dimdik kesilen inat, medeni cesareti pervasz bir komnistti. Ferit'in babas eski Osmanl byklerindenmi. Bilgin ve hatr saydrlm. Ferit, clzlnn basks altnda belki, abuk yorulurdu ve boazna dknceydi. "Sava! Komnizm" demiri stnde yattmz zmir Ferhaneleri hepimizi bir araya getirmiti. Localarn birine "Sinagog" adn takmak zorunda kaldmd. Robert milyoner ve Nesimai bezirgan adl Yahudi yoldalar, rklarnn karaborsac becerisi ile, "Komuna"dan gizli kaak yeme imeye giritiler. O zaman, Ferit, dzgn Franszcasnn kudili yardmn kullanarak, Sinagog'ta esrarengiz (kaak) yeme ime "gizli ayin"lerine kaamaklar yapmaktan kendini alamamt. O davran, ona verdiim nottan bir kan krmama yol at. Herkes beylik fasulyann tanesini sayarak paylarken, alttan alta, beni atlatyoruz sanarak, Sinagog'ta trl besi lenleri yaplmas ho kamyordu. Ferit'in o lenlerden sofra art yahut sus pay ulanmas-n ona yaktramyordum. imdi, plak, renksiz bst gzm nne geliyor. ocuk, oralardan be yal lokma armakla hayatn kurtarmaya almyor muydu? 51. Laz smail-Hssam grubunun ev sahibini artan yavuz hrszlktaki ustalklar o zamandan belli imi. Mahkm edilmi, Siverek diye, Mardin'e srlyoruz. Adana imendfer hatt Suriye snrn ayor. Haleb'e gidip gele dursun, Mslimiyye kavana varnca, Jandarmalar bizi karaya indirdiler. Kaalm! Suriye Franszlarda. Fransz askeri bizi geri vermez mi? Btn yasaklara ramen, iimizde en atlgan Ferit kt: Dzgn Franszcasyla bir Fransz askerini lafa tuttu. Ben konumaya katlamyorum. nk Jandarma muhafzlarnn atak onbas gzlerini bana dikmi. Kprdansam vuracak. "Onu temizle. Brak tekileri kasnlar isterlerse." demiler. rendik.

Ancak hep birden yaplacak toplu hareket jandarmay artabilir. Ondan yararlanarak dalp kaabiliriz. 4-5 yl ceza lm gze aldrmaz, ya... niin yatalm? diyoruz. Ferit ii piirdi. Fransz, "Kelepelerinizi karp bize snrsanz, kabul ederiz" demi bir ara. Ne duruyoruz?.. Onba, dil bilmemesine ramen, tehlikeyi sezindi. Oturduum yere en iyi ate edebilecek biimde baucuma dikildi. Atik, ani, toptan bir ayaklanmayla onun silahn bile ele alabiliriz. Laz smail-Hssam ikilisinin azlarn bak amyor. - Hadi yahu!.. Oral olmak yle dursun, yanlarna denleri felce uratyorlar. Blnme ve anarik hareket, bouna telefata yol aacak. Hani o itike coanlar? Geceleri polis karakolunun nnden geerken- gizli alma kurallarn korkaklk sayp, "gel beni tut" derce nara atan Laz smail-Hsamettin ikilisinin kabadaylklar nerede? Frsat gz gre gre karld. Tren geldi. Onba zafer borusu alarak bizi yrtt. Benimle 6 arkada ve biri stanbul'dan, tekisi zmir'den iki babelas anarist (biri provokasyona dek ald) Elaz'a srldk. Geri kalanlar Diyarbekir'e yerletirildiler. Ferit, babasnn hatr iin ve hastal yznden Manisa'ya nakletmi. Adam karsna da ak (dnyann belki en gzel eyi). O ak ve nakil yznden Laz smail (Hsamettin'i de srkleyerek) Ferit zerine durmakszn kkrtmalar yadrdlar. Sonra, Troki Mehmet dayanamam, Diyarbekir'den bizim yanmza geldi. Ne okumak, ne yazmak Diyarbekir'de. Laz, gnde iki paket sigarayla iki "ihtiyacn" krlyor ve yavuz hrszlk yapmak iin, (kendi provokasyonunu unutturmak iin), nne gelene pislik atp, zellikle Ferit'i "burjuvaziye sat>l>k" ilan ediyormu. 5 yl byle alt o makine. Benim, Marksizm-Leninizm'i "Alfabeden balayp cebr'i alas>na dek" etd etmem; hem 6 nsha yazl be on kitab Trkeye kazandrmam; ayrca be on kitapla da Trkiye'nin orijinal ilikilerini ilemem; derslerden baka "Zindan" adl Hapisane gazetesinde ocuklara ekzersiz yaptrmam... nice "Partili" erbap kiileri ileden kartmt. 52. O badireyi (5 yllk cezay) bitirdik, ktk. Parti, ahbap avularn primitivizm batanda. Laz ortalardan kayp.

Bize Marksizm Bibliotei yaynlarnn hesabn, (imdiki Tarihsel Maddecilik yaynlarnn hesab gibi), Askeri Mahkemede 15 yl hapis ve srgnle dettiler. Kim Laz smail'i dnecek? Meer Efendi Moskova'ya kurulmu. Kendisini bir daha Trkiye'ye dnemez klkta " Y o r u m c u l u k l a sergilemi. Belki alttan alta sistemlice eskileri andrmann tuzak ve alarn germi. Belki Laz Zeki'yi de ne srm. 15 yllk ceza sonunda stanbul'a dndm zaman, Ferit, byk bir ezili iinde, alarca btn bunlar bana tekrar tekrar sayd dkt. Hele Zeki iin "yzde yz polis" olduunu "ispatlar" nice delilleri anlatmakla bitiremiyordu. O sra ablasna Mftali mahallesinde bir inaat yaptryormu. Tandm o k, kibar, stanbul elebisi Ferit, klstrlemi, yandan iki kat km, ackl bir lm kurtulu gibi bekliyordu. Ferit, bitkin durumuna ramen, 1945-50 aras i Sendikalar, Emeki Partisi, Parti gazetesi ve yaynlar iin inanlmaz g gstermi. Sorsam birey sylemiyordu. Yalnz Sendikacl benden rendiini, iki kiinin nne ksa, iki laf etmeye gc yetmezken, benim gsterdiim yollardan ve tekniklerden yararlanarak onbinlerce iiyi rahata gder, grevleri baarr olduunu hatrlatmakla yetinirdi. Onu bir kez, stanbul'da byk tramvayclar grevi hazrlanrken, tembihimin dna km grmtm. amilof gruhuna grev sras pek almamay kabul ettii halde, bir akam ani gittiim babas evinden amilof'un ktn grp amtm. Meer o da Laz ya... amilof, tam tipinin inceliklerini kullanm. Evladm Ferit'in candan ak olduu o vefasz "Greta Garbo" gibi karsyla arasn bulmak zere ayan altrm buralara... O vakit pek inanmamtm. Hele grevin, baarsna ramen yer yer aksamas, bana bir sznt oldu kukusunu vermiti. imdi, Ferit'in karsna sonsuz aknda inanlmaz bir itenlik tadn dnnce, yalan sylememi olabilecei aklma daha iyi yatyor. te o Ferit, Krehir dnmde beni her yakaladka, bu Zeki iini st ste ve nemle aar, belgelendirir, tekrarlamaktan bkmazd. Kimdi Zeki? Soyad Batmar. Hi tanmyordum. Parti'de bir rol olabileceine de inanmadm iin stnde durmuyordum:

- Aman Doktor. de hayr kalmad. yaralar aacaktr. Zeki Batmar polistir

Sylediklerim Bir ayam ve polis

ok nemli.

Gryorsun, bana

benonmaz

ukurda. Allah rzas iin unutma. olarak hareketin

Sonra grd, bildii delillerini ayrntlar ile sayyordu. Yazk ki o sylenenleri bir evham, yahut kiicil antipatiye balank sayyor ve dikkatle not etmiyordum. Ferit, hibir kii al verii, Zeki'yle gemii olmadn yeminle teyid etmekten de geri kalmyordu. Tramvayda, urada, burada grmt gzyle Zeki'yi. Farkettirmeden izlemiti. Ve yakalamt. Ve ilh., ve ilh... 53. Ferit oktan ld. Gerekiliin hakkn yemiyeyim. Vatan Partisi beraat ettikten sonra, herkesin evinde kan evrak Genel Bakan olarak bana teslim edilmiti. Onlarn iinde, kimden ktn bulamadm bir sra mektup karalamalar elime geti. Yazlar Ferit'indi. Kimi otoritelerden (Vali'den falan, yanlmyorsam) i istiyordu. Kendisinin ideal olarak komnizmi benimsediini saklamyordu. Ancak, yapaca ile bu idealin bir ilikisi bulunamyacan iddia ediyordu, sanrm. mza yoktu. Cmleler Ferit'e atfedilemiyecek kertede acemice idi. Yaznn, Ferit'in z yazs olup olmadn da kesinlikle bilmiyorum. Okuyunca, biraz acm, biraz glm, l Ferit'i sulayamamtm.

5.8.71 (Perembe) Fatih duranda tramvaydan iner inmez karma dikilen Zeki'yi pek iyi karlamaymda, hatta davranmla bir eit tersleyiimde, Ferit'in [Ferit Kalmuk] o lmeden nce bir vasiyet yaparca tekrar tekrar srar ettii polislik ithamnn da etkisi olmalyd. Zeki'nin kendisini tanyp tanmadm sorusuna "Evet" dememe ramen, kendisini yeniden tan etmesi tuhafma gitmiti. - Ben Zeki Batmar'm. - Evet?! Bu "Evet" zerine, Zeki'nin Karadeniz ba yz, bsbtn ama, ikircilik ve kzart iine gmld. Ne diyeceini bilemiyordu. Dilinin altnda bir bakla saklad da belliydi. Baklay azndan karmasna duruumla engel oldum. Zeki, belki de laf olsun diye sordu. - Nerede - urada. - Ben - Ta, - Evet, - Gze oturuyorsun? Fatih'te. Annemin evinde. Ya sen?

Kalitarya'daym. Florya'nn telerinde mi? orada. arpmamak iin. takip edeni kolay grrm.

- Niye o kadar uzaklarda? - Nasl olur? Asl yle tenha krda insan daha ok gze arpar. - Uzaktan - Uzaktan takip eden de seni hem daha iyi grr, hem sana gelen gideni seer. Dabanda, yzk ta gibisin. Ama, bir faaliyetin yoksa, o baka. Zeki'nin yz allak bullak oldu. - Hayr, iim ok. Tercme filan. Tenha yerde daha iyi allyor. - O baka. Zeki heyecan dolu syleyeceinden vazgemiti. - Neyse, sizi gene ararm. imdi Allahasmarladk. Gelir bulurum. - Ya, olur. Gle gle... Anlamamtm bu ayakst "ziyaret"in nedenini. Kalitarya'da oturan, Fatih tramvay duranda ne arard? Ben tramvaydan iner inmez yzyze gelmemiz nasl tesadf olabilirdi?

imdi anlalyor az ok. Zeki, mehur Ankara'dan stanbul'a yryn yapm olacak. "Parti" makinesinin deliine bir harlk atlm. Zangr zungur ileme balam. Rahmetli Ferit'in korktuu olmu. Zeki, zerine, yzba Abdlkadir'e gazete kuprleri kestirtip, Bakrky Yeni Mahalle istasyonunda randevulamak gibi nemli grevler alm. Bu ara belki beni de hatrlam. Yzleince caym olabilir. 54. Zeki Batmar'n nemli ilere balamasndan ne kadar sonrayd ikinci "Dramatik" karlamamz? Bilmiyorum. Sirkeci istasyonuna varmadan nce, otobs yazhanelerini geer gemez tramvayda idim. Bu sefer, Zeki, avc nnde dehete kaplp kendisini arabann altna atan tavandan daha byk bir dehet iindeydi. Beni tramvayda m grmt? Grmeden mi sramt? Bo ikinci mevki araba keye gelirken yavalar yavalamaz iine birinin daldn sezmitim. O imi. Soluk solua omuzum yanna sokuldu. - Merhaba - Merhaba. Tramvaya Doktor! Hayr ola? atlatamyorum. imdi Otobsten indim. atladm ndiler. anszn. Bindiler. tramvaydan

- Bir peimdeler ki, bindim. Farkettiler mi, taryor. bilmem?

Krmz yz al al, fldr fldr gzleri arkada gelen tramvay - Bu neye almet olsa gerek? - Hemen - Farknda iin bir tevkifat olacana. deilim. Daha dorusu bir gocunduum bulunmadBurnu- Sizi de takip ediyorlar m? aldrmyorum, bakmyorum. Hi grmemitim.

- Allah, Allah! Byle sk kovalama... mun dibindeler. olmasn? Hibir ey yok. telalanyorsun? - Bir provokasyon - Yok canm. - yleyse

Aklnca, benden saklyor. Polis ensesinde: "Gizli fealiyet" yapyor. niye - Kim bilsin? nsan sinirleniyor. Ne yapaym dersin?

- Madem atlattn, bir an nce toz ol.

- Doru. kamdan

Hadi Allahasmarladk.

Sen de dikkat et bakalm ar-

geliyorlar m?

Atlad tramvaydan, gitti. Dikkat ettim. Bir ey seemedim. Telanda bir yapmack varm gibi geldi bana. Oysa tevkifat balamm bile. Bir daha ancak 167'ler davasnn dedikodularnda, zabtlarnda Zeki Batmar' izleyecektim. 55. Zabtlar ok artc. Hi kimse Zeki kadar uzun, ayrntl bilgi vermemi Polise. Zeki, belki boazndan geen lokmann bile hesabn dkm. Okur okumaz: "Bu tevekeli bir ifade deil" dedim. Sanki Polise yaranmak isteniyordu... ekoslovakya'da iken, benim kendisi iin ne dndm sorduu gen, sanrm o ifade zerine olumsuz izlenim tadm sylemi. Zeki u yorumu yapm: - Onlarn hibirisi sylenmesinde sakncal eyler deildi. imdi ifadenin asl yok elimde. Ama, gizli polise o denli ok malzemeyi vermenin doru olacana gene de kan beslemiyorum. Sonras var. Zeki, baka herhangi sann 10-20-30 kat ok aklama ifadelerinde, gence syledii gibi, hibir saknca grmyorduysa, (objektif durum ne olursa olsun, kendisi sakncasz sayyordu ise), neden arkadalarn aldatm? Zaten ieride (167 tevkifatnn eleba veya lider kadrosu iinde) danann kuyruu da burada kopuyor. efik-Reat grubu, o zaman en sorumlu ve yetkili kadro. Zeki, Organizasyon Sekreteri. Polis frtnas geip de, herkes Harbiye'de toplannca, efik grubu Zeki'ye soruyorlar: - Ne syledin Poliste? Sorguya ve Mahkemeye karken herkesin az ok ne syledii bilinecek ki, ona gre ayarlama ve savunma yaplsn. O tabii soruya Zeki, gsn gere gere: - Hibir ey sylemedim diyor. Bir de Mahkemeye karken dosyalar gzden geiriliyor ki, ne geirmezsin? Zeki'nin tek bana ifadesi bir kk Roman doldurur. Okuduum zeti bana da yle geldi. "Bu ne?" denince, Zeki vurulmua dnyor. kenceden, sakncadan sz ediyor. Btn aklamalar, arkadalarn byk ounluunu bsbtn kukuya dryor.

Varlan genel kan u: Zeki'ye polis vaadetmi olmal: - Sen btn bildiklerini bir ey saklamakszn yaz. Biz onlar gizli dosyamzda saklarz. Parti arkadalarna gstermeyiz. Sen hibir ifade vermemi gibi, gerekirse iki satrlk zabtla mahkemeye karsn. Kurtulursun. Yani, gizli siyasi polisin ezeli aldatmaca taktii: "Sen bize haber ver. Bakasnn ruha duymaz!" Buraya dek, 167'lerden hepsi, efik Hsn grubu da, Zeki'yi (kendi verdikleri ifadeler bakmndan) kendilerine daha yakn grenler de sz birliindeler: Zeki polise tuzaa drlmtr. Polis, 167 kiiyi en kolay mahkm ettirmeye elverili bulunan Zeki'nin dall budakl uzun serven ve faaliyet hikayesini, Mahkemeden saklayamazd. Ve Zeki, bylece, okka altna gitmiti. ki taraftan en szne gvenilir olanlar dinledim. Bu sonuca vardm. O sonucun mantk neticelerine varan yorumlara gelince, efik grubu ile Zeki tarafllar birbirlerinden ayrlyorlard. 1- Zeki, o ifadeyi vermekte hakl deilse bile, provokatr, polis de olamaz. Herkes az ok azn tutamam. Elbet Tekilat Sekreteri herkesten ok eyi saklamal idi. Ama ikenceye nne gelen babayiit dayanamazd. Hele Zeki gibi adam, polis fakna kolayca bastrlabilirdi. Kimisi daha ileri gidiyor: - Zeki yle kendini beenmi, adyla taban tabana zt az zekidir, yle ahmak dangalaklardandr ki, polis dahi olamaz. Gizli siyasi polis daha becerikli, Ne yapsn Zeki gibi, Yapmazburnunun lar yle sersemi polis. gren avana?

ucunu gren adam arar.

kendinde Stalin'lik

Bu birinci tez. Zeki'yi kurtarr m, bilmem? 2- efik Hsn grubunca, Zeki, ahmak veya Zeki'den nce, verdii ifadeyle bilinli provokatrdr. Aptallndan polis tuzana den, dayaa dayanamayp kusan birisi, kustuklarnn mahkeme nne kmamazlk edemeyeceini olsun bilir. Onlar en yakn ve en yetkili Parti arkadalarna yokmu gibi yutturmaya kalkmaz. Zeki, polisle oybirlii ederek, Parti'de her bildiini satmtr. Zeki'nin en toy, en ahmak bir partili gibi faka basm olmas tartma konusu olamaz. Ama, o faka basta i etken, Zeki'nin tam provokatrce polise teslim oluu, hizmet ediidir. Belki tevkifattan nce polise yarar duruma gelmi bulunmasdr.

efik-Reat grubunun bu en sonuncu varsaym da nedensiz braklmyor. Mahkemede bir nokta daha srtm. Bir Milli Emniyet Albay, tevkifattan uzun sre nce Zeki ile temasa gemi. Ona ibirlii teklif etmi. Bu olay inkr edemeyen Zeki, albayn srarl tekliflerini reddettiini sylyormu. Ancak, efik-Reat grubu o nokta stne kyasya basyor. Tekilat Sekreteri gibi bir adama MAH gibi bir casus tekilat ibirlii teklif etmise, bu olay Parti arkadalarndan, hele en tepedeki Parti yetkililerinden saklanr m? Ancak Mahkeme safhasnda her ey aa vurduktan sonra, Zeki'nin Albay' "hatrlam a d , unutkanlkla bir araya getirilemez. O, Zeki'nin gizli hesabndan baka eye balanamaz. efik Hsn grubunun sarslmaz kans budur. Kar grup, Zeki grubu ise, bu noktada dilini yutmua susar. "Kim bilsin?" efik Hsn grubu, Parti'nin kuruculuk otoritesini krk elli yldan beri tayor. Yetkice st grup. Karar veriyor. Zeki'yi "Parti'den atyor." Reat bana bunu byle aklad. O besledikleri kan zerine de baka trl davransalar anormal saylr. TKP'den provokatr polis yardaks olarak atlan Zeki, herkes gibi mahkm oluyor. 141. TCK maddesinin son fkrasna girip, "Muhbir"lik sfatyla yakasn kurtaramyor. Cezasn bitiriyor. kyor. Biz o sra yeniden yayna hazrlanyoruz, veya baladk. Nuruosmaniye Caddesindeki muayenehaneme havadis getirdiler. Zeki, Divanyolu tarafnda bir kitabevi am, yahut aacakm. Yerini kiralam bile. Sermayesini de (o zamann hesabyla byk bir para), CHP kodamanlarndan biri salam. Havadisi sansasyonel bulup aktaranlar, en ok bulunan sermayenin kayna ve okluu zerinde duruyor ve ayorlard. Ben hi amadm. Havadisin ardn da aramadm. Yalnz, Trkiye'de MT'in (askercil casusluk rgt: Mill stihbarat Tekilat'nn) gazetesi saylan Milliyet'ten bir haber gsterdiler. Bilmem hangi uluslararas toplantya Trkiye Komnist Partisi adna katlan delege ba Yakub Demir: Zeki Batmar imi! ok gemedi, Sovyetler Birlii'nin sanrm Parti Kongresinde, Kosigin, Yakub Demir'i delegelere Trkiye Komnist Partisi Genel Sekreteri olarak takdim etmi!

Bu son havadise byk nem vermemekle birlikte, aklmdan kimi sorular gememezlik etmedi. Koca Sovyet Devleti mekanizmas, hibir inceleme yapmadan, dn bir tevkifat provokatr olarak TKP'den atlm adam, nasl TKP Genel Sekreteri olarak lanse eder? nceleme yapmsa, TKP'nin dne kadarki ynetici kadrosu bu kertede yanlm myd? Yoksa, esrarl bir ecinniler tayfas, TKP'yi de, hatta Kosigin'leri de afsun tafsun edecek gce mi ermiti? Zeki zerinde balca bildiklerim bunlar. Gece her yarm saatte bir kvrandrc arlarla uyanp, sabaha dek tandm. Kan gzmde yok. Dayanlmaz arlar her eyi unutturuyor. Ne zalim hastalkm bu kanser? Acnn deheti gzmden ya getirtiyordu. Szlayan dank inat apak sal bam ellerim arasna alm, sesli konuuyordum: - Nedir bu bama gelenler? Tabiat affetmez, Trkiye'de sam, Skynetim beni idamla kovalyor. derdim. her kalkta saate: Toplum affetmez. Moskova-Sofyaansa inan-

Berlin'de Sk Ynetim beni idam edilmeye kovuyor. yeryznde benden kvranp talihsizi olmaz, Sabahlar tanarak yapmak,

"Aman, abuk ge" derce bakmak, bir saat toplam uyku uyumamak nedir? Ben ki 24 saatte 8 saat uyumadka sersem tavua dnerdim. Nasl yaadma ayorum. Her kta en az iki para bakla kadar pht. Yediklerim belli. Nereden buluyor aylar yllardr bu vcut bunca kan?.. Onun ktmserlii altnda intihar bile dndm oluyor. Bakalarnn ve kendimin bana bel olacama, sknetle eker giderim u dnyadan. TKP kanseri ondan baskn kt. Yukarda her aklma gelen blmn, geldikleri gibi satra dktm. Sosyal yannda, bu politik kanserimiz, btn kanamalaryla sava yavalatm ve en sonra bugnk soysuzlamya dayanmtr. Deer lleri bylesine mi umutsuzluk verirce tersine dnd? Gzm politik savaa atm gnden beri en byk deer, bir militann i snf uruna savarken dt Polisten, her ikenceye ramen "temiz" kmas, "salam" kmasyd. rnein, burjuva demokrasisi yerini yapm Fransa iin belki bu meziyet o denli nem tamaz. Neden tamasn ya, yle diyelim, Trkiye'de Komnizm yasak ve Poliste komnist "Allah yarat" saylmaz. Bu artlara gre militan, gerekirse cann diine takar, bir yoldan ve rgtn ele vermez.

yleyken, ne grdk ve gryoruz? Eneski ekibin en gzde Lideri efik Hsn: "ki sopa yeyince" beni leblebi gibi ineyip Polisin azna tkrmtr. Ancak, "vazgeilmez" Lider sayld iin, o ve benzeri sular "affa" uramadan yok saylmtr. O yzden, sonuna dek "Sar Defter" gibi yeler arasnda alay konusu olan, yazl gizli Parti olay ve belgelerini Polise el dememie kaptrmak, yalnz aka konusu olmutur. Ona karlk, her Polis terrnden "temiz ve salam" ktnda kimsenin en ufak itiraz bulunmayan ve sz yerinde ise direnci "dillere destan" olan benim, 50 ylda bir kezcik, naslsa, baslp yaylm bir gizli (ama herkese okutulmak iin oaltlm) dergiyi, zerimde bile deil, bir yanllkla veya dikkatsizlikle tutturmam var. Eski-Yeni btn beni basamak yapmak istiyen azlara sakz edilmitir. "Konspiratsiya"ya gelmediim biiminde saman altndan ban cerahati gibi en kahpece ve kallee ilenmeye allmtr. Ksaca dediim gibi, o derginin "ele gemesi" yznden ise, kimsenin burnu kanamamtr. Hibir organ tkezlememitir. Ben kendim dahi, bouna olaca dnlerek, ikenceye uratlmammdr ve beraet etmiimdir. Herkesin okumas iin yaylan eyi polis ele geirmez mi? En eski kuak arasnda iki balca kii idik. Biri Parti Sekreteri .H.; teki her dnemete Parti akncs ve Gen Komnistler Bakan olarak grev yapm ben. ylesine taban tabana zddna deerlendirilmemiz nereye varmtr? Trkiye militanlnda herkesin en "temiz ve salam" karakter sayd terre diren yetenei, neredeyse, klah kapmak ve karyerizm reziletinden daha elverisiz duruma sokulmutur. Sen istediince, Lenin Partisinde kariyerizm, Parti'den atlmak iin birinci derece nedendir kansyla sava. Kariyerizmden baka hibir ey iin Partiye srnamadklar besbelli olan sryle avantrye ve beyinsiz kkburjuva iin, Polise teslim olup, provokasyon yapmak "Liderliin anndan" bir meziyet haline getirilmitir. O yzden, yan yatan da bir, amura batan da bir saylmtr. Gitgide, kuaklar birbirine bakp kararmtr. Artk poliste her halt yeyip arkada ve rgt kurban etmek (kimsenin yzne bakamaz hale gelmek deil, tam tersine), en hayaszca akgzlk ve yavuz hrszlk yaparak Parti'de iyi kt "Lider" olmak iin art

saylmtr. "Yukar"da (kt karlanmak yle dursun), ba st tutulmak iin tek meziyet haline gelmitir. Ackl pratik sonu budur. Laz smail, ayn organda alt Merkez Komite lsnde arkadan ve daha ynla Parti kiisini, rgtn sopa yer yemez Polise teslim etmitir. yelerin yzde 99'u ayn tabanszl gsterince, kimse kimseyi ayplayamamtr. "Tencere tencereye gtn kara" dese, "Seninki benden kara" karln almtr. Bu genel utanmazca provokasyonlar bata ortasnda, naslsa "temiz ve salam" km yzde 1 kii, herkes iin Aalk Kompleksleri kkrtan bir ortak allerji faktr haline getirilmez de ne olur? Hele o bir kiinin kklklere kar>l>k vermeyi bulantyla karlar mizata bulunuu, ortal kpeksiz ky bulup deneksiz gezen kollektif itin, uursuzun insafna ak alan ve serbest liman yapmtr. Bu rnekler, Polisten "temiz ve salam" kmay, gsterite en byk stnlk gibi diline dolam bulunan Nzm Hikmet'i ayn yolda yrmekte neredeyse tevik etmitir. Harbiye Davasnda, Askeri hakimlere "Muhbir" saylmas gerektiini savunma maddesi yapmaya dek itelemitir. Bu oldu bitti, teki bir sr "gtleri kara" Babli edebiyatlarn, provokasyonlara destan yazma ve at yakma kertesinde ar deil, kr peine koturmutur. Her eyin bylesine kolayca yreksizlerin, karaktersizlerin ve alaklarn lehine ilediini gren Nzm Hikmet, aalk kompleksiyle kendilerine kar ldrd insanlardan almak iin, kendinden nceki Laz smail yolundan ("Yukar" kaan, Msr'a Sultan olur) rna hemen girebilmitir. Laz gibi o da, btn reziletleri stne bir zaman am sngeri geirerek, alabildiine uluslararas reklam metas olmay sarslmaz bir rtbe saymtr. Kendi lkesinde kvranp alanlar, boazlaanlar beter olsunlar ve enayiliklerine doymasnlar. O gibiler, eer burjuvazice ldrlemezlerse, "Yukar"dan bir kulp taklp neden Cehennemin yedinci katnda kaynar katran kazanna indirilmesinler? Laz'la Nzm'n atklar rdan artk, TKP'den atlm bulunsa bile, Laz Zeki'nin yol almas iten deildir. O da, binbir provo-

kasyon ve rezalet atflarn kknden kazmak iin en kestirme yolu Laz smail'in izinde bulmutur. Onlar bu denli birbirine denk dm krkharami ahbapavu uygunluunda ve suortaklnda gren Kosigin'in, ilerinden birini TKP Sekreteri ilan etmemesi iin hangi fizik ve moral (maddi, manevi, ruhi, ahlki) prensipcil veya taktikcil engel kalmtr? Bama, daha dorusu Parti'nin bana gelenleri baka trl yorumlayabilmek elimden gelmiyor. Tabii ileride, daha namuslu ve grne, apolete metelik vermez, gereki, zeki kuaklar yetiip, akla karay seinceye dek, eyyam efendileri, hareket hainleri ve insanlk hainleri iin at alan skdar' gemi olacak, kabak, ardndan 3 trl idam cezas kovalayanlarn banda patlyacaktr. skp, Mareal Tito Bulvar Bristol Oteli No. 9 5-8-71 Perembe, saat 18.30

6.8.1971 (Cuma) Bu durumda benim tutumum ne olabilir? Trkiye'de uzun yllar itleri umutsuzlua drdm. Yoktular benim iin. Havlaylarn duymadm. Aktarsalar dinlemedim. Komunun kpekleri havlam. Bana ne? Benim avluma girerlerse dnrz, diyordum. imdi dardaym. ok ey deimez. yle diyorum: - Sovyetler komum. Bizden beenmi yahut kr tesadfle, 2 kpek almlar. Beslemi, bytmler. Bir de, seslerini uzaa iittirmek iin, minareye ezan hoparlr takar gibi, tam "Sahibinin Sesi" biiminde bir megafon takm boazlarna. Bu "Bizim" kpekler, her sabah akam uluduka, bana da havlarlarm. Karlm basit: "Komumun kpei uludu diye, ben kendi evimde kendimi hrsz m sayarm? Yoksa komuma m kzarm? Hayr. gerekmi. Beendiini seer. tlerin havlamas, aram neden asn? t itliini yapar, insan insanln." Sabahleyin, bu satrlardan btn dnya Komnist Partileri liderlerine birer nsha gndermeyi dndm. imdi (11.00) ateim artt. Bam aryor. Brak kpekleri havlasnlar, diyorum. Dzelmezler. Komuma it komumla benim

9.8.971 (Pazartesi) Yukarki notlara bir hafta sonra yle gz attm. Belki ok ey, belki hibir ey yazdklarm. Baya zahmet etmiim. Deer miydiler? 50 yl sonra, neden rastlatklarmn birisine kar iten sayg duyamyorum? Hepsini yakndan ve iyzlerinden tandm iin. Tanmaz olsaydm m? Elimde miydi ki? Hepsi mi "polis" bunlarn? Bir sen mi kalmsn? Bu soru, hele sonuncusu, kanser ars gibi canm yakyor. 50 yln bilanosunda bir ben mi artym, varm? nsan kendi kendisinin paranoid olmasndan kukulanyor. Yeni kuaklar, gzmn iine bakarak soruyorlar: Senden baka adam yok mu? Bu soruya karlk verirken, sulu ben imiim gibi geliyor. Ben evremde gelen geenleri hangi kutsal gcmle "mkemmel insan" yapabilirdim? Ancak kendime gcm yeterdi. Tm eksiklerim ile kyasya savatm. Bu sava aleyhime sonuland. Ben kusurlarm niangh yaptm. Herkes, kendi kusurlarn unutturmak iin, elbirlii ile beni niangha evirmi. Haberim yok 50 yl sonra farkna varyorum... Buna dalgnlk veya aldrmazlk de, hogr de, dnya kklkleri stne yceli de, romantik valye, Donkiot ruhu de... ne dersen de, o halim neyi deitiriyor? Komnizmin en yksek aamasndaki insan olmak istemiim. Bu bile benim btn "realist" gn adamlarnca tepelenmem iin yeterli gereke olmam m? "Mkemmel adam, lm adam" demiyor muyum? Daha ne istiyorum herkesten ve kendimden? ldm zaman, merak eden karsa, otopsimi yapar. "Cierimin ka para ettii" anlalr. Bu tarz kendi kendimelikleri artk brakaym. Yeter. Yazdklarmla m dnyay veya kendimi deitirebilirim? Yeter. Ad geenlere gelince... Anszn rahatladm. Hele Zeki-smailNzm tipleri bir daha gzm nnden getiler. Laz smail, ne olduunu belki kendisi de bilmez. Nzm, byk adam rolne km, bir "tapnaa yararl" kahpecik. Zeki iin, Ferit neden ylesi-

ne her bulumada "Polis, aman polis!" diye barm?.. Ben hl ne belgesi, ne gerekesi aryorum? 88. sayfaya [Kvlcml'nn el yazmasndaki sayfa numaras] gelmiim. "Ver numaralarn, ge!" derdim, 50 yldr. Verdim numaralarn. Trkiye'ye gemeliyim artk. O pis veya ssl bceklerle vakit ldrmem, enerji israf. Son davranlaryla kimliklerini iyi aa vurdular. Bilmiyordum. rendim. Sa kaldka yararlanrm. Ama, onlarn anladklar yne 50 yl girmemiim. 50 yldanberi, hastalmn yamanl, biraz da Trkiye'den acele kama havas, ilk defa o perhizi bozmaya eiltmi beni. Ne olacakt? Belki "O" tipi bir yeni kariyeriste, ucuz ve hazr "Babuluk" salanacakt. ler ters gider gitmez, takkesi dt. Deer miydi? Herifleri fazla dramatize etmiim. Yeter. Zeki ve benzerlerinin, bir Kosigin yaktrmas ile temize kmalarn, imdi oturup ben de mi ciddiye alacam? Beria ne idi? Ne oldu? Kosigin nedir? Ne olacak?.. Stalin'in Lenin'i atlatmas niye yarad? Onlar yannda 2-3 zavall Laz ua ile onlarn gdklar (kendi deyimi ile: "kinci derece piyes yazar") aircik kim olabilirdi? Geri bir lkede aksayan ilkellikler sayesinde adam klna girmi muzr hayvancklar. 33-40 milyon insana bakalm. O kadar.

9.8.71 (Pazartesi) Hepsi hastalmdan... Bir "Dileke" gibi kaleme almak istediim "Parti A m l a n m dan" be satr ltm. u sonuca aarak vardm. Hasta olmasaydm, iimi yoluna kordum. lme mahkm edici bir hastaln verdii gszlk, kendi iime kapanp anlara saplanmay getirmi. Hepsi bu. nsan, hele ben-insan, hereyi, en byk felketi bile iyimserce karlayabilir. "Mihneti zevk itmedir lemde hner!", bouna sylenmemi. Ama, o eziyete badaklk, acya tiryakilik gstermeye alm huyumla sylyorum: "K>rk y>l bir kazanda kaynam, ervii erviine (etsuyu et-suyuna) kar>mam>" bulunduum o itlerin arasna kazara "kabl" edilseydim, onlarla kaynaabilir miydim? Marks'n Engels'e, "Ar htillci Byk adam" geinenler iin yazd gibi: "Glnl o eeklerle paylaacak" mydm? bunlarla zaman yitirmezdim. Ayamda domuz ar, srtmda yaz takmm ve ulum, da, bayr yrr,

15.8.1971 (Pazar) Austos'un 15'i, Pazar. "2-3 gnde belli olur" denilen akibetimiz henz askda. Dn geceki korkun arlardan: Istp kzdrp koyduum kocakar usul tulalar, ne maden suyu, ne zm (alcalin-asit) girmeyen rejim ve yataktan hi kmayla bir uyuukluk var. "A"da her zaman tetik avc kedi eviklii ile, ensesinde 2 santim uzam salarn tra ettirme ve almak iin Trkiye'ye dnme kaygsndan baka sknt yok. Gecede 2-3 defa kalkm, her 1/2-1 saatte bir yataktan frlama zoru biiminde yerleti. Artk ne deliksiz uyku, ne itahl bir lokma kalmad. O gnler iyice "Tarihe kart". Bir dnyada en entipften i etme yolunun aksamas, koca yapmn bana bu ileri asn? nanlr ey deil. Pekala "inanlr" ya, ben kabul edemiyorum. Vcut bir makine. Makinenin bir ivisi eksilse, topu durur. Organizmannki durmuyor da, nsan ar plastik madde. En umutsuz rezil durumlara kendini uyumlu klyor. Gene de, organlarmn teker teker "beni braktklarn" grp duruyorum. lkin sindirim cihazm "a'a!" dedi. tah kaprisleti, dt. Burnu dibindeki mesane, milyarlarca eeriya koli basilini azdrm prostat kanseriyle irin ve kan kussun dursun. Barsaklarda, midede -dn st karnmn davullamasndan kukulanarak yokladm hekimce "ki tk tk" ederek-, karacierde takat m kalr? En sonra evelsi akam "mjde"yi buldum: O denli gvendiim, "tansiyonum kmaz" gibilerden bbrlendiim kalb sistemi hazretleri de iflas sinyallerini ekmeye balad. Ya yetmi: bitmi. Daha m dayansn yetmilik kalbim? 150 yllk kontratm var Azrail Aleyhisselamla, der miyim? Yarm karlk sidik torbas ardnda sona erdikte namussuzlaan iki toz kadar prostat bezi bak ne iler aar adamn bana! Bir yla yaklayor sanrm. Sol omuz oynamda bir ar. Hi durmuyor, dinmiyor, kesilmiyor. iddetli deil. Derin. Sinsi. Ben; idmanc, ka aylk hareketsizlik geirdim? imdi kolumu kprdatsam, omuz kemin topuzuna bir haner batyor. Evel ezel "sol tarafma" yatamam. Hemen kbus basar. Mslman bilmi ki, saa yatmay dincil bir kutsal beden edebi olarak retmi. D-

nerek yatmazdm sol tarafma ben iflah olmaz "solcu"! imdi hep yatmaktan kemiklerim szlyor. Azck o yana dneyim diyorum. Ne haddine? Be dakika gemeden bir sar sanc sol kolumu kknden yolup koparyor.. Hadi "Saa dn!" bu yatan sonra "Hikmet efendi"! Bu sola yatamay arlarn ilkin yadrgamadm. Saa yatmak daha iyi deil mi? Sonra, acz olarak sinirime dokunur oldu. Ne demekmi, ben isteyince soluma yatamayaym? Zorluyorum. Tabiatla oyun olur mu? Gzlerimden yalm karak, burnumun direi szlaya szlaya sola yatm dzeltiyorum. E, n'olacak? Yorumlamaya altm. Yokluyorum. Bir rat katabolizma bozukluu sol omuz kkme batc billurlar ym olabilir. Arlar, romatizmadan deilse, artritizmadandr gibi nedenler dizdim. Her gece saa yatnca, sol omuz yorgan dnda yor. Ondandr, tesellisi iinde koyveriyorum yakasn hekimliin. yle bir oynak eklem kirelenmesi bulunsa, sol kprdar m kolay kolay?.. En sonra braktm Tp kurcalamalarn, idmansz geen bir buuk ikence ylnda bir omuz aksam, ok mu? Geen gn, ar aksak, sallana tutuna iki kat merdivenleri nde ben, arkada sabrszlanan A iniyoruz. Nereden aklma geldi? Eer, kalbimden emin olmasam, bu sol omuzuma ileyip sol koluma vuran inat ary, tam bir koroner semptomu sayacam deyiverdim, sol kolumu ene ene kprdatmaya alarak. A sordu: "Ne koroneri?" Akladm: Kalbin belinde kuak gibi sarl, onu besleyen bir damar vardr. Ona "Koroner" (Tacl) demiler. Koroner damarn kalb kulakndan, karncna inen kesinde bir namussuz dirsek vardr, darack. Yalandka tkan tkan verir. O yzden, Angor Pektoris (Gs boan) arlar olur. Kalb damarcklarndan birinde tkanma uzad m, gs cendereyle boan mthi lm arlar ile i bitmez: Kalb etinin bir blm alktan lr. Buna Enfarkts Kardiyek diyorum. Btn bu hastalklarn yenik almetlerinden biri de, sol kola vuran arlardr. Acep omuzumdaki koparca arnn kalbimle bir ilgisi var m, diye aklma geldi. Ama, iftira etmeyeyim yetmilik et motorcuuna. Salamdr. Omuzumdaki arnn baka sebepleri olmal... Byle dedim ve dndmd o gn. "A", sabah, akam, gece gndz, her gn, her saat: Paytaa kaan ince gergin, az (O bayn) [O-Beine: arpk bacak (Almanca)] dedikleri, ieriye kavisli bacaklar stnde, yerde yitirdii

eyleri ararca ban eerek, boynunu bkerek, anszn, hi konumakszn frlar, kar gider oda kapsndan,. Srter, srter. skp gzne Trkiye'nin bir kasabas kadar bile grnmyor. Gezmedik, dolanmadk yerini brakmad. Murad Hdavendigr'n karnndan Mil Kaplovi hanerini yiyerek hayatyla dedii Kosova lkesi Bakentinin. Kimi, ad Trke'den kalma "Bitpazarina uruyor. Mslman Trkler'in, sokaklarnda ak gerizler akan teneke mahallesi gecekondularn izliyor. Kimi, pratik arkeolojiye ocukluundan beri doyuramad al ile, belki ilk Grek Megaryen talar andan beri kat kat ilenmi kale duvarlarn inceleyip, kalnlyor. Kimi, ondan baka kimseciklerin uramad ovaya bakan da tepelerine kyor. Kendisini grr grmez il yavrusu biimi darmadan kaan keklik palazlarndan bir taneciini olsun beslemek zere tutmak iin yakalamaya alyor. Kk, mavi kapl banka defterciinin (Trkiye'den son an nesnenin) yrtk sayfalar arasnda biri uzunca, teki ksa iki ebem kua renkli keklik ty ile dnyor. Her seferinde, kapdan onbelik bir arapnel mermisi gibi girer girmez patlar: - Valla, hocam, ben bu memlekette.. ni. Anlatsam, akln almaz. T! Tmcedeki "T"lerin -ki pek sktrlar- ""lerini ne denli ok uzatabilirlerse, "A", o denli inanlmaz insan isyan ettirici eyler grdn anlatm olur. "A"y, gzlerini aa, belirte en ok ileden kartan, ardarda be on "T!" salvosu ate ettiren olay: Makedonya'da insanlarn "seks"i, kap arkasnda, tavan arasna gizleyecekleri, sakl, ayp bir su olarak ileyecekleri yerde, "Sokaa dkmeleri"dir. - Valla, hocam, ben Paris'te byle rezalet grmedim. Valla ben dayanamayacam hocam. T!.. Ben ok bozuluyorum bu ie! "A" hkmn vermitir. Her kadn parayla satlyor. - Gen gen kzlar, be hocam. lar. Geliyor yanlarna biri, hocam, kantaya gtryor be hocam... iyice sarm ortal. boy romanlar. sl kurulur hocam? Hocam, 14 yanda, 15-18'ini gemiyoralyor kz, canm. hocam. Doru loelinde kovKltr emperyalizmi T! Deli olacam yaValla aklm almyor. Bu ne bu, yahu!

Hadi,

Amerikan filmleri.

Her ocuun

insan rr byle! nsansz sosyalizm na-

lk geldiimiz akam, bavullarla kpry geer gemez, otel arayacaz. Ben de ardm. Btn caddeler tklm tklm. Yalnz yaya kaldrmlarda olsa, ne iyi. Arabalara geecek yer kalmam. kier, er, beer (en ok beer) kiilik gruplar. Yan yana, hatta stste ylmlar parkelere. Ne yapyorlar? Hi. Duruyorlar. Arasra birbirlerine de bakyorlarsa da, en ok kendi gruplar iinde halvet olmular. Susular bir konuma, konumalar ayr susu. Bekleiyorlar. Neyi? "A" sert sert sverce burnundan pskrtt: - Mteri bekliyorlar, valla hocam! Onlar, ayakst birbirlerine kzl erkekli sokulmu ve uzaklam, kaos iinde ekiip itien atomlar gibi, mrnde ilk kez grr grmez. "A" damgasn vurdu: - Valla billa hocam, ey bilmem. Gren gz, bunlar seks alveriinde! Ben baka bir klavuz istemez. Her yerde seks alnp satlyor.

- Fuhu yasak, hocam.

Sonra otel lokantasnda grdklerimiz de ona hak verdirtti. Onun bu tedirginliini bir de kendi gzmle grp anlamak istiyordum. Ama ayakta duracak halim yok. Ya su skme sktrrsa. Yolda kepaze olmak var. Bir kombinezon dndm. Akam yemeine inmeden byk hacetimi (Makedonya'da kan Trke "Birlik" gazetesinde "Etkinliimi") bitireceim. Bahede akam zkkmlanmamz ka dakika srer? En ok 1 saat. Urarm kk hacet iin lokantadaki yere. Kprye dek gidip gelmesi ne srecek? Grrm bir daha alc gz ile u bizim olan ldrtan ak hava seks pazarn. Dediimi, zor ktek, yerine getirdim. Sen misin? Bir uakta, ok yksek uulurken yle olmutum, bir de bu akam. Baylacam. Baylamyorum. Yryorum. Can benden km, drt adm gerimden geliyor yahut nmden gidiyor. Nedir bu hal? Grmez olaydk seks pazarn. lk akamki denli maher kalabalk deillerdi. - Bu saat dalyorlar, hocam! Saat 9'da dalyorlarsa, demek bu bir genlerin randevusuz genel bulumalar. Yal, benden baka tek insana rastlamadm aralarnda. Orta yal tek tk kii bile acele geip gidiyor. Genler, dnyann en aykr bitnik klklarn birbirlerine sergiliyorlar. Birbirleriyle kolkola, bele, omuza el atmalar var. pmeye rastlamadk. Dnte, kimi yaya kaldrm st inaat korkuluklarna sinmi iftler oluyor. Mahremce bir dm zmeye alyorlar.

Dm belki ileride seks olacak. Orackta iki gencin birbirine ekinmeden sokuluu, belki pazarl geiyor. O sra el ele deenini seemedik. "A" bile bir ara, derince soludu: - 14-15 yanda ocuklar. Bunlarda para da yoktur ki birbirlerini satn alsnlar. En ok bir lokantada yemee gtrsnler. Ancak, bizim lokantada ben, belli profesyonel ak "konsomatris"lerden baka byle genlere hi rastlamadm. Evelisi gn bir ifte rastlamtk. Sln gibiydiler. klklar imren. ok gzel eyler bu Makedon keratalar. ki abulbut yal delikanly masada saklanm buldular. Gittiler. Olur. Pek aydnlanamadm. Muhakkak burada seks serbesliin son kertesinde. yi mi, kt m? imdilik seksi bir mesele olmaktan karmlar. Bizlerse, mesele olmayan seksi sevgi yerine koymamaya almz. Bu "Gzlem" dn, alak, demirleri clz kheylan kemikleri gibi km, insann her yanna batan "Cennet" dekli karyolamn sarsak tahta tabutu zerine kle olarak dnce, elimi nabzma attm ki... Ne atarsn? Motor tekliyor, fena halde. 3 nabz, 5 nabz, 2 nabz, 1 nabz: Bir sessizlik.. Kalb motorum tekliyor ve o sra iman tahtamn altna yaylan ardan ok l duygulu bir uzun trikotoj inesi giriyor sanki. Anladm. Kalb ekstrasistolleri [normalden hzl arpmas]. Byle sk olan nereye varr? Kurtulurum. Mjde gibi geldi o bana. Geberemiyorum bu alak prostat kanserinden. Uzuyor. 5 yl, 10 yl srermi. Dayanlr m o tkenmez I. ube ikencelerine? Ama kalb arslandr. Bir tekler, iki tekler. Durdu mu: Hadi Allahasmarladk. Her ac sona erer. Demin, klozet dn aynaya baktm. Zigomatik [elmack] kemiklerimin alt karanlk ukur. skeletleen yzme lmn rengi sinmi. Yalnzm. Kendi kendime gz krptm: "Ne haber Hikmet Efendi? Yolculuk ne zaman? Bakyorum, lm deilsin, ama "OLMUSUN"! Dalndan dmeye zaman?" Tolstoy, Hemingway lmle ok ciddi uramlar. Baka ileri yokmu. tam niyet ne

15.8.1971 (Pazar) Ama lmn ii yok. Bir buuk yldr benimle urayor. Alay m ediyor, ciddi mi? Ben iin alayndaym. Senli benli olduk arca lmle. Hele, u ordu akbabalarnn dzenledikleri Devlet Kasapl kyma makinesi olan Sk Ynetim Askercil Mahkemeleri'nden peime lm cezas drleli beri, baya koltuklarm kabartyor lm. Hele bizim Laz uaklarnn 40 yldr ilerine ilemi ikiyzl korkaklklarndan en sonra syrlarak, iki Sosyalist Devlete geerli kldrmakta byk an kazandklarna inandklar "nc lm cezam" srtal beri, deme keyfime gitsin. lmle akr akr gbek atarca Sulukule havas oynuyoruz. Biri paamdan yakalayp beni kndeye getiremiyor lmlerin. Neredeyse benden korkup vazgeeceklere benzerler. Gene ilerinde en kabadaylar u tabiat Azraili Kanser. Yapt sidik yoluma. Boynu kesiliyor, kene gibi ba sidik torbamda kalp, slk inadyla kanm aktyor. Ordu Akbabalar'nn beni Ordu Genlii'ne "Misl'i ibret olarak" sallandrma hevesleri kursaklarnda kald. Ne zavall maskara olduklarn bir kez daha anladlarsa, epey kazanl aylrlar.. Zannetmem. CIA onlar tam zengin Amerikan keyif veren zehiri Huana myd onunla le sarho etmi. Bir gn Ordu Genlii yeniden ricat brakp taaruza giriirse, el mi yaman, sen mi yaman.. greceklerdir. O zaman, bir ou gene, 27 Mays gecesi yaptklar gibi, temenin karsna sra sra srmal Orgeneral, Korgeneral, Zorgeneral, Krgeneral merasim elbiseleriyle dizilip bir "grev" sadakas dilemeye kalkrlarsa, ellerine tek post geer mi grrler. Devrimcilerin saflndan yal kurta yararlanmak iin, "Biz de sizdeniz, ocuklar!" deseler, klarna birer tekme yeyip cipe doldurulmakla kalrlar, hnlarn en iki yzlce alaklkla, ak ve sadakat gibi yutturabilirler mi anlarlar. Yal srtlanlklaryla kendi felaketlerini Abdlhamit'ten daha beyinsizce hazrlam olduklarn o zaman renirler. nc, politika sahtekarlarmzn perde ardndan hayduta moral idam cellatlklar ise, beni en ok bir ay zebildi. En sonra

bunun baka trl olmasnda, Trkiye'de sosyal hareket iin ne tehlikeler gizlendiini daha iyi ve net kavradm. En ok bu nc ldrme kastinin glnl baskn kt. Ne, yani? Laz smail'in beygir dileriyle.. Belki imdi onlar da kalmamtr. yleyse, alaturka kenef azyla bana yapma nezaket taslamas; Laz Zeki'nin, polis olmadna beni yalanc ahit gibi kullanmak isteyii.. hangi harekete yeni bir yaylm getirebilirdi?. Kurtuldum hepsinden. Sk Ynetim lmnden de, satlk sol kpeklerin vicdanma oturacak pis dileyilerinin getirebilecei her gnlk lmden de yakay syrdm. Kafamn inand, gnlmn diledii gibi dnce ve davrana 50 yl en etin disiplin artlar altnda hi sekmeden ve sektirmeden uyabilmi insandm. Bir sapk airin kusmuklarnda ideolojik besi aram ne oldum delisi canavar yamaklna ve cellat yaclna ebediyyen adayln koymu iki Karadeniz serserisiyle yanyana gelmek, tarih ve halk nnde bana ne amurlar sratmazd? Sunduklar nc lme belki gn gelir teekkr borcu der. Bir gerizden bam darya karmca rahat oluyorum. Sa kalrsam, onlarn gerizlerinde kenef kurtlar gibi kvrandklarna belki de acrm. Evet acrm ben. Zaaf densin, enayilik densin.. acrm. nsann hayvan yerine geirilii deil mi beni Marksist-Leninist yapan? Dmanm da olsa, insan klyla hayvanlat, kpekleti mi dayanamam. Gzlerim dolar. Elimde deil. Yetmiinden sonra bakas olabilir miyim?

22.8.1971 (Pazar) " u m o A e " [Bitole: Manastr] 3 gndr, ortas kzl yldzl mavi, ak, kzl ve yannda kendisi kzl, ortasnda bo sar yldzl veya kesinde iine orak-eki oturmu gene sar yldzl bayraklarla donatl. Cuma, Osmanl'nn mslman tatil gn olarak kyller pazar idi. Bir buuk kilo ferik elmas, birka kilo gvem erii, eftali, kk armut satan kk, nine, dede, milli klkl kadn, erkek geni semerli katr, eek, kan ile kasabada alverie gelmi kyllerin, belki Acem yaylasndan, belki Ganj yahut Yang -Tse- Kyang vadilerinden Bat Avrupa ilerine dek uzanm, nalla mh arasnda yaamalarn srdren ezeli kylcklerin pazar idi. Cumartesi gecesi, anlalan, her komu kasaba ve merkezden gelmi veya arlm konuklarla kalabalklamt ehir. Sinema ile Tiyatro aras asfalt, Beyolu'nun aksine, kaplam olan akam gezgincilerinin sklndan ve okluundan belli. Bir skma annda bando sesi geldi. Helaya kapkar olan katip saloncuu balkonuna szdm. Cenaze trenine pek benziyor. nde bir kk ocuk. Beyaz bluzlu ve bayram klkl. ki eliyle kocamanca bir mumu, sanrm amdanyla tayor. Mumun stnde eflatun renginde bir kurdela-band ve yaz. Arkada be alt sra, ayn klkta daha irice erli, drderli, beerli ocuklar. Aralar gene eflatuni geni kurdel-bandla birlemiler. eitli yazlar ortasnda koyu renk ieklerin baskn kt bandroll elenkleri uygun admla yava yava tayorlar. Onlardan sonra, epey fakir bir yarm siviller bandosu. Uzun, ar ritmli, heyecandan ok dnce ve t artran bir paray adm adm alyor. Daha arkada bir iri otobs insan dolu. ndekilerin yavalna uymak iin az sa sol yaparak yol alyor. Gneli balkonun br ucunda beni grmeyen iyi yrekli alkan ktip kprdad. ekildim. Klasik bir lm treni. Yeni len olsa, bandodan sonra onu tayan arabas, insanoluna byk ehir belediyesinin "mevki mevki" (parasna gre) yaktrd son "saltanat-tabut" arabas gelirdi. Burada o yok. Belki de, kurtulu savanda lenlerin gn ansna bir tren kafilesi gtrlyor. ok mu uzak gidilecek yer? ocuklar, mzkaclar hem ykl, hem yayan. tekiler bindirilmiler. Fazlasn gremedim.

yle azgn (sistit [mesane iltihab] arazl) dediim bir kriz iindeyim ki, soluk aldrmyor. Her on, hatta be dakikada bir kvranarak, 200 metre uzaktaki alafranga -olmaz olayd- W.C.'ye sallana tutuna kouyorum. En "nemsiz", en "ayp" yerimin iine be alt insafsz matkap sokulmu. Dmelerine grlmeyen sessiz eller basm. Elektrik motorunun dilsiz inadyla dnyorlar, deliyorlar, iliyorlar, paralyorlar her yerimi. Ve ben gk diyemedim. kide bir karyolamn acaip sathmailine [eimine] oturup bir yol decek olan, dnen bam dirseklerim dizlerimde avularm iine alyorum. "Niin yayorum? lerimden hemen hi birisi bitmedi. Kimin bitmitir ki? ten rnek bildiim Marks-Engels neyi bitirebildiler?" Marks, btn mrnde kendini verdii "Kapital"inin 1 tek tomunu (ona sigara paras bile getirmeyen, imdi btn dnya kitaplarn zengin eden cildini) yaynlanm grebildi. Kan kusarak, beyni ilemez halde ld. Ardnda can ve dnce yolda bir "Engels" melei mi vard? Onun nasl can verdiini nedense kimse aklamam grnyor. Doktrinin ad "Marksizm" ya. Engels de bu ad kabul etmi. Kim bakar Engels'e? O bile binbir pratik Enternasyonal i ortasnda azck Proletarya Bilinci, i Snf uyanc grr gibi olmakla yetinmi. Giritii "Kapital" elyazmalarnn ancak II. ve III. tomlarn okunacak ve "Yaasayd Marks'n da yapacak olduu" biime sokabildi. Kapital'in ondan sonraki asl tarihcil aratrma blm, 12 orta cilt halinde kabilmek iin, Engels'in lmesini, mrted [dnek] Kautski'nin kendini biricik Marksist stad olarak tantmasna yarayacak elini beklemiti. Lenin'in, derlenen krk elli cilt yazlarna ve 1917 Ekim zaferine ramen, hangi ii bitmiti, kendisinden baka hangi ii bitmiti ld gn? Onun, bereket ordu ordu yeni kuaklar vard. Ne var ki, bir sert Kafkas sirkesi Stalin, Engels olabildi mi? En son not ettirdii satrlarda okuyoruz. Lenin'in Cihan lsnde genilii doldurulamaz devrimci koltuuna, bir ark Sultan'nn lgn hrs ile bir an nce rakipsiz oturabilmek ve "Mthi van", "Deli Petro" gibi gerek arlarn otoritelerini salamak iin neler evirmemi? Daha Lenin sa ikenden sz ediyorum. Lenin acep natrel eceliyle mi ld? Grc Cigvavili'nin sonra yaptklarna baknca, Lenin'in ykl nnde, neden o denli cani soukkanlln koruyabildiini insan kendi kendisine sormadan edemiyor. Stalin, daha Lenin'in beyni herkesinkinden daha stnce ve aydnca ilerken, onu bir daha yatandan kalkamayacak bir lm mahkmu gibi at-

latp, kendi yuvasn salama balamaktan baka her eye boveriyor. Hem de en kabaca haydutlarda bile az bulunan bir hoyratlkla marifetlerini dkyor. Acep Lenin'in yzde yz leceini, ikilsiz nereden ve nasl garantilemiti? Bu ihtimal dndryor insan. Sava ncesinden kalma,, 5 U m O A e " i s i klnda peygamber yzl Lenin'in yanna, sivil savan er kl ile fotoraf ektirip ortala yaymay hi ihmal etmeyen palabyk Stalin, son deminde Lenin'i, karsna hakaret yadrmacasna lm sayma kstahln nereden bulabilirdi? Elinde, sinsice edinilmi bir lm belgesi mi tayordu? Kendisi hekim deildi. stemediini Lenin'in yanna sokmamak gaddarln ise gcnn son yetimine dek kullanmaktan ekinmiyordu. Ya bir gn Lenin yeniden ayaa kalkarsa? Hekimler bile sk sk bu ihtimali gryorlard. Stalin hangi hekimler-st bilgisine gvenip, o ihtimal bitmi, kendisini her hergelelii yapmakta serbest grr sayabiliyordu? Kendisinin Lenin'den sonra stste her gizli polis eriilmez liderini, en t kmaz esrar karanl iinde yok edi ediverii, en sonra Beria gibi birisiyle cancier olan trl canavarlklar gz nne geldike, bu adamn Lenin'in hayatna kar o denli umarsamaz davrannda baka nedenler akla gelmemezlik edemiyor. evre, ar'n en hain satlk kpekleriyle dopdoludur. ar'a yar olmayvermilerin, Lenin'e niin yar olacaklar aklanamaz. Tersine bu kpekler burunlarnn o yanlmaz koku allaryla, Ayya ve Delirium Tremens'li [Alkol krizi] Grc ayakkab eskicisinin Paranoid [saplant derecesinde kukucu] iekbozuu olunda ok eyler sezmilerdir. Ve yanlmamlardr. Yanlsalar ne olurdu? Lenin ayaa kalkt m, kendi eliyle salam elik temellerini kurduu Bolevik Partisi demir disiplin ruhuna herkesten nce kendisi sayg gstermek iin, Kafkas keskin sirkesi Stalin'i bir dinleyecekti. Genel Sekreter olmutu herif bir yol. "Yozip" adn "elikz"ne (Stalin'e) kartm olan Grc kurnaz ise, akla gelebilecek ve gelmeyecek her ikiyzll, sr sr yalanc tank ve uydurma belge ile Lenin'in nne dkecekti. Ve o, sz znden ayrma sahtekrlnda kullanlabilecek en elverili yan, Grc kalle kekelemesi bozuk Rusas ile, kendisinin Leninizme adanm en alak gnll, fedai kapkulu olduunu "saptayacakt. Lenin bu yalann altnda yatan halis muhlis ark zehirli Grc kokorozunu yutacak myd? Hayr. Ne yazk ki, btn o iten insan geni yrekliliinin bir trl krc olamayan kiisel ilikilerde-

ki lsz tolerans ile bir an anlamazlktan gelecekti. Pis oyunla parmaklarnn ucunu dahi kirletmemek iin, uygulamay daha uygun gne brakacakt. Grc paranoyak iin o bir an, bir gn daha kazanmak ise yeter artard. Domuz topu olmu klah kapc sosyalizm cinovnikleriyle elele verince, o gn ay, ay yl yapmak iten deildi. Lenin'in beyni ise, o dayanlmaz yorucu teori ve pratik ykn altnda nasl olsa bir yol esnemiti, knt vermiti. Yllar boyu iflah edemezdi. Bu artlar altnda Lenin'in "ii bitmi" miydi? Trke'de bu deyimin taban tabana zt iki anlamyla "bitmiti". i bitmeden bitmiti! Varln tm iinde en amaz tek kural olan bu diyalektik, kimin iin baka trl olabilir? yleyken, lm treninden ayrlr ayrlmaz doluktum. im bitmemiti. "ki uval" acep yok edilmi miydi? Trk burjuvazisinin bu son vandalizmi, en ok Berlin'deki klah kapclarnn holarna gidecekti. Ordu katrlar, niin ve ne yaptklarn bilmeksizin, yazdklarm, krk yllk temize ekemediklerimi ineyip gemekle, yahut yakmakla yetineceklerdi. Klah kapclar "Oh!" ekeceklerdi. Yok edeceklerdi beni ldkten sonra. Bunu istemiyordum. lmden te ey mi olmak istiyordum? Glntr o kuruntu. Herkes ne ise odur. Yeni birey olunmaz lnce. Ancak yaaym boyunca o bir avu yar serseri ciersize srf iyilik oluumla bol bol balayadurduum frsatlar, bu son yaptklarndan sonra olsun, gene, lmekle, bir daha kaptrmak houma gitmiyordu. Onlara olsun, yaadklar srece olsun: "Babels Kvlcml'nn izini tozunu sildik, sprdk ya" rahatln bari salamasaydm.. diye bir "Kk insan" kaygs olmal bu. imdi glmsyorum kendi kendime. Mthi hastaln dnk korkun ve ldrtc saldrs, demek kafatasmn bir deliine sinmi kk burjuva izini yuvasndan uratm. imdi sakinim. Telefonla fena halde Trk yzl "Mfetti"i gece arattk. Yerinde yokmu. Belki ehri kuatan trenlere katlmtr. Ama ok srmedi. Bobi ile geldi. Durumun dayanlmazln hemen kavrad. Yazdm Jetron, Novaljin gibi ila adlarn ald, gitti. eyrek saat sonra bir gle, aknca gen erkekle, bir "Lepiska sal" huri gzeli hastabakc kz, "Sr" olduunu syleyerek, takmlaryla girdiler. Kaladan iri bir Baraljin yedim. Damardan da yaplacakt. Ne? "Ascorbik" dedi huri kz. Grmtm koca C ampuln. "Baka?" diye sordum. "Baralgin" karln verdi. Demek damardan da m? Razydm hereye. Hani son Transvezikal ameliyat ge-

cesi: "Artk lsem, bir nc kez karnm atrmam" demitim. imdi, bakla narkozsuz karnma dalp o yumurta iriliini gemez normal prostatn kanserli tmn kesip, koparsalar atsalar hayr demeyeceim. "Bu yaama deil, lm bin kez ho bir kurtulu" szleri istemeksizin azmdan frlamaya kalkyor: "Nolacak yani yaayp da? Yetmez mi 70 yllk ikence dolu mrm?" Bunlar, sinirli "A" ya duyurmamak istiyorum, olmuyor. Damara C ile 1/3 iri ampul Roche'un mehur delileri dindiren Largactil % 5 ilac ve Vitamin B6 yaplm. Beynim yerinden oynad. Szp kalmadan, yata kirletme ihtimalinden ekinerek yeniden son bir idrara gitmek istedim. Beynime balyoz yemie dyordum. "A" kotu. Tetiklii ie yarad. Ona arkasn dndrdm. Lavaboya dkldm. Klm kprdatamaz bitkinlikle yataa dtm. "Delikanl! Sen yemeini yesene." "A" da itah m braktm? Her zaman yatar, tilki lmn taklit ederdi. Bugn o da oturuyor. Arada ifte radyodan transistrlsn bana duyurmayacak alaklkta ayor. Benim uykum sanki ayaa kalknca sfra dt. l olsam yrrm sanyordum. Diri iken adm atamadm. Her yerim yanyor, hele tabanlarm atee basm gibi. Bizim Eminanma (baba evi yoktu) anaevinden dm tek koyu, ak kareli, devety renginde yumuak battaniye benzerlerinden n de ayaklarmdan atyorum. Uyku yok. "A" da oturduu yerde kimi parman iskemlenin tahtasna hafif kedi patisi vuruuyla iki kez vuruyor. Kimi, elini iki kez acele havada savuruyor. Kimi, pantolonunun dizini fiskeliyor. Kararsz, uykusuz. Ben uyumadan yemek istemiyor. Ben de onun, aprtsz lokma attrdn grmedike dndm durdum rahatsz ini yatakta. Geldi seyyar araf, battaniyeleri dzeltti. Ben scaa dayanamayp bozdum. Bir ara tepsiyi getirdi. Kzarm nefis tavuk kanad ve gs, iki kepe tepelemesi pilav. Komposto.. Lokma alamadm. Yalnz dondurmay hakladm. - Hocam, bunu da ye. "A", kendi dondurmasn nme sryordu. Nerede o takat? Yeniden dee dtm. - Sen niye yemiyorsun yemeini? len karmm. - Bana bakma hocam.

Benim rpnm gesin bekliyor. Yoksa, "iki tavuk gtgte, stne de krk yumurta" olsa, Anadolu deyiiyle, "A" tr. Ben de onu yemi, yatm grmedike szamyorum.

"A", kalkt, Bir tabaa tavuun kemiksiz etlerini ufalayp getirdi. Masa stnde mendil kad ile rtt: - Hocam, sabaha kar ackrsan yersin. Gzlerimi amyorum. Sanclar diner gibi. Uykusuzluktan ve yorgunluktan uyuyamyorum. Fazla dnmyorum yalnz. Bir ara "A"nn sessiz, aprtsz artk attrdn gz aralndan setim. Rahatlamtm. Uyumuum. Bir uyandm. Kalkacam. Saat 4 olmu. Su dktm. Sapasalam gibiyim. Sarholuk sryor. Karyolaya ayakta durmadm iin yuvarlandm. Gene uyumuum. Gzm atm, saat 8. Oda gne dolu. lacn mucizesine inanacam. Hibir eyim yok sanki. Yalnz idrar, hi sanc vermedii halde, koyu phtlarla dolu ve vine rengi kan. Raz oldum kana. Bir yldr gece gndz her yarm, bir saat ba kalkm, ilk kez 4 saatte bire dmt. Bugn akama dek Bitola davul zurnalarn, gen rlarn dinledik. Sanc iddetlenmedi. Akamst sk idrar balad. Kanamada azalma yok. 2 tablet Baralgin Tizoptin, 1 nsidon, mahut Magnezi... Bolivya'da General Torres'i 3 CIA albay devirmi. Talebe ve iiler teslim olmu. Bu kt haber sinirimize dokunmakla kald. Umut var. yi kt, 3 yumurta bir dilim ekmek, bir domates yedim. Az armut hoaf tattm. Bir limonata itim. Yeter. Yattm. Saat 10 olmu bile. Bakalm gene ne olur?.. Bylesine egoist oldum. Hastalm bir gndz bana msaade etti. Gece de ederse, yarn, iyi mfettile iyi doktora gidip, muayene ve tahlil "rezultat"larn tartp ilac belirteceiz. Sonra geni bahe iinde, sessiz, banyolu byk kk...

23.8.1971 (Pazartesi) Sabah 8'de, iyi doktora lacivert mersedesle gittik. Bir arkada candanl ile raporlar nme dkt. B12 yerine (alyuvar 3.6 milyon, hemoglobin gram 11 gr. kanszl iin) had doz demire karar verdik. Baka btn organlar "normal". drarda alyuvar ynla, Akyuvarlar 15.500.. Bephenikol 6 saatte 1 alacam. 50 mg. Fe'li Ferhepar'dan 2. Chloramph. B kapslden 2 aldm. Midem (Fasulye yedim) ila kokular veriyor. 24 saatlik durumum zerine bu kadar yetmez mi? Bir nokta daha. Mfetti zlerek geldi, tercmanla. "Villa"da yemek yokmu. Ben lokantaya dek yryemem. imdilik kalmz. Otelde scak dulu n odada, cadde grltsnden durulmuyor. Buras hem bir kat merdivenli, hem dip, lo, grltsz. Yalnz, yksek tavanna ve geniliine ramen kf kokuyor. Sereler ve yavrular, geveze kargalar, eski haydutlar. Gndz apula gidiyor. Geceden geceye gelileri o denli rahatsz etmiyor... Gel, mutfak kokusu ikide bir yaylyor. Sere ailelerinden canls, keyiflisi yok. lm de hi dnmyorlar. nsan, teki hayvanlardan bylesine g beenir olmakla ne kazanm? Sryle hastalk. Kltr bir yanda yceltirken canmza okumu bizim. kinci dnyaya geli olsa, ne olmay seerdim? Bir sidik torbasnn bama atklar nnde hi gelmemek hepsinden iyi. En esiz insanlk lks ile 70 yl rpn, iki buuk Laz uann hayvanclyla vurul. "Bu mu ideal?" Hayr. Gelecek Toplum insan ideal. Gene bouna harcanm deilim. "Dolusuna" harcanmak ne? forml papaanl m?.. "Bir nokta"y gene atm. Kapat u rezil kii kuruntularn. nsan sosyal hayvan. Toplumu yaamann dnda her ey bulant verici.

27.8.1971 (Cuma) Radyo trtlar arasnda, Trkiye'nin 40 milyon insan, 3-5 insafsz obann dalga gee gee sad, krpt, kyd ackl sr. TRT artk Nursi'lerle Kafataslarn cirit attklar alan. Haftalardan beri Alpaslan yks. Tek ama belli: 1971 Trk'ne 950 yl nceki meydan muharebesinden Allah'a kavuma lksn alama. 1971 Krd'ne 950 yldan beri kle olduunu anp gzda verme. Bu arada, Ordu'ya, Kafataslktan (Finans-kapital Marihuana'sndan) ve Nurculuktan (Tefeci-bezirgan Haiinden) baka tutunacak dal olamayacan gnde yz kez alamak. Bu kr dv ortasnda benim "idam cezalarm" nedir ki. Kanseri unutmak istiyorum. O beni unutuyor mu? Yatalak yapt. Srt st akama dek ve saa sola akamdan sabaha dek yuvarlan.. Gbeinden aasn 3 battaniye ile rtmedin mi, bekle en korkun kanser sistit krizini.. Gene de artk ak renk idrar bitti. Para para phtl kan durmayp akyor. Byle mi pis gebermek iin yaadm? Tpk, byle mi pis hakaret grmek iin hep Marksizm Leninizm dv yaptm? Bu durum karsnda en yenii, gidip u zavall stanbul Sk Ynetim hastas Asker Mahkemeleri'nde meydan okuyarak lmek geliyor insana, intihar etmektense... Dn iyi insanlar yatalaklma acm olmallar. Lks Mercedes'le lokantadan aldlar. "Meeli, dalar meeli-ine sarho deli" trksn aran yemyeil yollardan, kartpostallarn "svire'de" gstermeye altrdklar gle gittik. Gitarl beceriksiz delikanllar, erkencecik "fam fatal" dedikleri yaman kadnl yaktran ve krtran ar olgun kzcazlar, plaklar... Daha ak lks gazinoda "orijinal l i m o n a d i kartrrken, alt karnm zonklatan vurular artt, aztt. Safi kan. Artk btn mesaneyi kaplam olmal kanser. Genler o gzelim gle don paa girdiler. Plajn aa glgesi altna meldim. Bir krmz srat motoru, gsteri sevenlere suda kayak yaptryor. Baylacam. Bam dnyor. Belli etmiyorum. Dnte Niyazi Bey'in Resne'sinden bir kavun karpuz aldk. Geyii ve sa sakalyla tarihe anszn karan "Hrriyet" kahramannn " S a r a y i nnde az durduk.

zenmi

Makedonyal

Osmanl

subayc.

lkin

Makedonya

Komitecilerine zenmi. Ona diyecek yok. Dalar nefis ormanlk. Temmuz scanda batya den gl, tatl, serin. "Kapetan" Sandaski Makedonyal'dr da, Kolaas Niyazi Resne baka yerli midir? Alm takmn. "Ferman Padiahn, dalar bizimdir" demi. Gzel zeni, gzel lm. Elin ayan tutarken beynine kurunun nereden girdiini bilemeden uzanp "ebedi istirahat"ine dalmak, lmlerin en konforlusu. mrenilir. Niyazi Bey'in imrenemediim zenii, "Resne" aalklar ve geni Manastr yolu zerine oturttuu, burada "Saray" ad verilen villas. Geyikli arslann iinin iinde bu yatarm. "Ya lm, ya Hrriyet!" lmeyince, o saat kavutuu "Hrriyet"i, bu "Saray" biiminde grm. Saf dalym belli. Tatl Resne tepesinin gle doru dzlne Dolmabahe Saray'nn ufack bir karikatrn yaptrm. atsna da, Osmanl Paalar'nn Erenky semtlerindeki kklerinin yar tahta, yar teneke "Cihannma" [at odas ya da taraas]larndan iki tanesini oturtmu. Kim bilir 1908 Makedon ve Arnavutlar, bu stanbul melezi yap nnde nasl app kalmlardr? Ben imrenemedim. Nedir o teneke ve tahta eskisi her yerinde kopuk, dkntl Cihannma (Evren grr) sipsivri cumbacklar. Nedir o st kat ssleyen Panteon mermer stunlarn, duvarc ustasna dayanksz kire ynlaryla taklit, ama kt taklit ettiri. Yar yolda kalan aldan dkmeye benzer stunlar ak ak. Aralarndaki duvarlar ak toz pembe... Pencerelerini hatrlayamyorum. imdi Resne Belediyelilerinin gnde ka saat ve ka n ktklar, kyl, kasabal yurttalarn i gnlerinde bekletikleri merdivenlere bakamadm. Yazk be Niyazi Bey! Hayl evinde bu pi slplu, Makedon, "kan bozuk" irice ift katl yapy m yceltmitin? Acep iine girip ylece bir kurulman ve yeil giyinik evre dalara, mavi setentiliyon eteklikli kar gle doru genie soluman nasip oldu muydu? Yoksa btn politika rezilliklerini eref madalyas olarak yaldzlayp, sal sollu en modern ccelere dek armaan etmi kkn Bizans Osmanl ortamnda, politika gerizini n ka ile attrmakta seni rakip grenlerin bir elmesi yahut "fedai kurunu" ile dnyana doyamadan boulup gittin mi? t yok. Haydut emesinde koca karpuzu o eker katlmca ama bktrmayan tatl, buz gibi serin grgenli, da suyunun akp giden drt be oluundan birisi altna koyduk. eme Osmanl armalym. Y-

kp betonlamlar. Ardna den koyu aalarla glgelenmi, az meyilli emenler stne yeil kareli battaniye serilmi. Uzandk. Pembe etli, kzl ekirdekli karpuzun yalnz gbeinden zorla bir avu yemek cesaretini gsterebildim. Kar aalklar altna bal, delimen Makedon sahibinin kilo elma, bir buuk kilo aa ilei satarak para yapmasn sabrla bekleyen semerli kratk bize bakyordu. Karpuzun kabuklar onun. "Verin yahu, at bekletmeyin" dedim. ri, gevek dudaklarndan kabuk sularn akta akta yedi. Her marka otolarn kaplarndan demet demet irili ufakl, nedense hep kz ocuklar frlyorlar. Su iiyorlar, su dkyorlar. Bir kpek. Siyah benekli ak oban kpei, ezilmemek iin kylarda dolayor. Arbal, temiz yzl, sessiz. "A"ya onu gsteriyorum. - Shhatli olaym da, byle bir kpek olaym, - Hocam, o kpek de hasta. - Benzer. Demin gelirken bir tane kurt kpei grmtm. Tin tin yle evik, rahat, salamd ki, onunla kalplarmz dei-toku etmeye canm veririm. tiklerime! "A"nn kartal gznden kaar m? Olan iliklerine dek "Avc". Aa Barbarlk konann geleneini yaatyor. Alacal kpein besbelli keyfi yok. Ba eik, isteksiz dolayor. Hibir salkli it, hibir zaman ba emez. Mercedes yola knca grdm. Piknik imenliine uzak bir orman aralnda sfenks usul yere yatm. Piknik sofralarndan bir krnt gzlyor. Halsiz. Krat da halsiz. apaul. Kapm koyvermi otlarn arasnda kendini. Kim bilir hangi ingene bana aday. Kabuklarn kendisine kayrldn zeki, iri, siyah, derin baklaryla hemen anlad. - Hocam, bu at gibi hisli hayvan yoktur. Karpuz kabuklarn gtren ofre, itahl itahl "h, h, h!" heceli beygir teekkrn eksik etmiyor. Ben, yan yatyorum, "amura b a t i y o r u m . Kaln i fanilasz kmadysam da, kareli yeil battaniyenin ince dokusundan alt iime keskin grnmez baklar szyor. Alt karnmdan bbreklerime doru baklar rgalana rgalana sokuluyor, eiliyor, bklyor. ocuklarn keyfini mi karacam? Glyorlar. Onlar karpuzu, karpuz beni.. baklama yarndalar. Yeni gelen bol kzl ailenin, derecik tesinde imene sofra kurularn, boy boy kzlarnn aalar arasnda, sarholar iine eteklerini kaldrp melilerini Bilse, hi raz olur mu kpek benim ekrazym.

daha fazla seyredemeyeceim. Sanclar hrnlat. Kan koyulatkca artt. Getiimiz yerlerde en kk ocuundan yal nine dededelere dek yzne baklmayacak insan yok. "Bu gzel yerlerde irkin insan bulunur mu?" Aal yol umoAe [Bitole: Manastr]'ye girerken, gene yerlilerin "Akademi" dedikleri yap nnden getik. "Mustafa"nn "Kemal" olduu "Manastr Rtiye'i Askeriyye'i ahane"si. Birader bey, Urfa'dan srlp Yanya'da Mftlk etmi baba dedemin, hem Yanya, hem Manastr Askeri Rtiye'lerini yaptrp a trenlerine katldn anlatmt. Mftlk nerede? Askeri yaplar ina ettiri nerede? Anlamadm. Yoksa, bir baka akrabamn bir gn Taksim Talimhane apartmannda anszn benimle tan kp, niin dede mirasn aramadm sorduu "Milyoner Mft" efendi ykn bu ilerle mi yapmt? Yapmasa: Bakla tarlasnda karga kovalamaktan iman gevremi oban Mustafa, yatl askeri okulda Kemal sfatn alp, en sonra sakz leblebisi ile rak ien Selanik Kaledibi subaylarna, her sarho olduka bir nazrlk datan sar yzba.. Sofya Elisi Ferid Bey maiyetinde atae, maskeli balolarda parlak yenieri olarak dans ve yarlar kazanan, teki atae avukat Mahir Bey'in "Cami yklsa da mihrabn yerinde" grd kars Seniha Hanm'n etekleri peinde tutuan ve ate saa sardka ata binip Sofya krlarnda drtnala kalkan kolaas. Derken, Balkan Harbi'nde Trablus eyhleri klnda Libyal falcdan "Padiahlar asacak bir byk rtbeye" erieceini dinledii iin, Birinci Emperyalist Evren Sava patlar patlamaz, anakkale Tmenleri banda "Anafartalar kahraman" olarak, gsndeki saate arpmasa kalbini delecek kurundan kurtulan gen Albay General.. Suriye bozgun cephesinde, aralar ak Alman Generalleri yerine Yldrm Ordular Grup Komutan.. Milli Mcadele'de Tugenerallikten Mirlie kan Gaazi.. B. Millet Meclisi'nde herkese silindir apka ve firak giydirince, artk "M. Kemal" yerine "K. Atatrk" olan Kahraman... Parmak Hafz'dan, vcudu kan iinde kalncaya dek dayak yedii renime bir daha adm atabilir miydi? Bu uzun arm ve alt karnmn lgn kasap bayla doran ortasnda, piknik Demirel'in plaka takt, Atatrk' okutmu "Askeri Akademi"yi grmek dahi isteyemem. O, Niyazi Bey'in "Sarayndan daha ciddi ve salam bir ift kat n blm ile arkada tek

kat ortas avlu kke bir yapyd. Belki Osmanl andan kalma sar badanas ile, askerlerin "Haki renk"lerine asorti dyordu. Artk bu bekleme bitmeyecek mi? Kanser ilerliyor. Gittike dayanlmazlayor. Pazartesi. Ve geceyars sonlarna dek klasikleen ikence krizleri.. Buna "Felekten bir gn aldm" diyebilir miyim? "70'inden sonra gelen Devlet'in zerine iemi" bunak Osmanl Sadrazam gene mutlu imi. Belli rahat ve sidik ieyebilmi. Ya benim gibi kanser aclar ve kan ieseydi! Felekten benim gn almam nerede? Kanser benim btn gnlerimi alyor. Bu antrak biter bitmez karar vereceim. "Kedi usul lmek" (btn sevdik ve bildiklerin grmeyecekleri yerde "ecel erbeti"ni imek) metodum imdilik en dorusu. rnein, ne hakkm var Eminanm her gn kahrndan ldre ldre tkenecek. Yalnz burada "A"nn bana bela kesildim. O da duygu ocuu. Bereket erkek. Eminanm'n iri kara gzleri, tombul inat iyimserlii belki daha teselli vericidir. Ayrca Trkiye evrem. Onsuz kalmam olurum. Gel, ne hakkm var? Yetmez mi, gerek insanlarma ektirdiklerim? E, nasl bitecek? Henz kestirip atamyorum anlalan. Belden aa yarm kesip atsnlar. Kurtulur mu st yanm? Sryle yarm kalm, kimsenin iinden kamayaca yazlarm... Ne olur kurtulsalar? Hi. Bir koyundan ka post kartacam? Ne kar beni iyi tanrlarsa, ya hi bilmezlerse?.. Hepsi "Sosyal Hayvan"lk. nsan "kalb deitirdi" mi, her i doa kuraldr. Gene uzaktan bando mzka. Kk Devletler motorunun benzini: Tren. Ka gndr ne treni? Sormuyorum. ki gndr otele, ikisi gs madalya ve nianl krk elli kyl dedecik ve iki siyahlar giymi ninecik konuk edildiler. Ar, anlaml insanlar. Kimi arklar ve aba poturlaryla. Kimi yelek biimi adamlk krkleriyle. Bu scakta aceleleri yok ki terlesinler. En son moda olan, kafasna bir enseye kaym dik kalpak, askerlikten kalm nden arkaya kayk biimi bez Srp eri klah yerine ftr apka giymi. Birinin st ba tekine uymuyor. Zevkleri belki ayrtl. Hi glmyorlar. Aralarnda yavaa konumalar bile seyrek. Susuyorlar. evrelerindeki acayip, kvrak ehir dnyasna imrenmeden, kzmadan bakyorlar. mr boyu almlar. oluk ocuk yetitirmiler. Vergi, angarya ekmiler. Savatan da kamamlar. Kim bilir kylerinden ka gen gzleri nnde snglenir, kurunlanr, paralanrken, onlar aldklar kumandaya g-

re dvmler. Bir karlk beklememiler. Sa kaldklarna kretmiler midir? Yeni rejim, bu "erkekleri" karsna almam. Brakm ne isterlerse yapsnlar. Bir avu toprakla, ta damn altnda m urap tatan ekmeklerini karacaklar? Ne karlr? Bunlar asalak deil, retmen gler. Kimseden hibir ey istemedikleri belli. Rejim onlar ylda bir hatrlayp ehre arm. Onlar da ykte hafif, pahada ar neleri varsa stlerine giyinmiler, kuanmlar. Baylyorlar kendilerini asker otobs ile bir de elenk koyarak trenlere gtren subaya. ok sever bizim kyl de subayn. Hayran olur. Ondan taburda yedii daya bile, biberli bir reel gibi adalandra ballandra anlatmakla bitiremez. E, ne istesin Devlet bu insanndan? Alafranga helalar az arca kirletmekten baka, kimseyi tedirgin etmiyorlar. Bu son ite de kabahat onlarn m? Otel bedava. Lokantada mr boyu yemediin kadar et ve ya bolluu. Daha neler? Ye i. Bir de rahatlayacan sfr numara merasimle insan yorsun. ini ak vaterkloz, stne kara bakalit oturacak. Daha st kapak. Yanda zincir sallanr. Kim ekecek o grlty? Duvardaki tuvalet kd kutusu abuk boalr. Bu adamlar ak havaya almlar. Byle dar yerde edemezler. Bakn, bititirilmi ak rtl masalarda ikinin her trls boy boy. Gene de bir arkl dedecik kendi iri iesiyle gelmi. Onu dardan kendi parasyla doldurmu, sk boaz etmi. lene yle geldi. Minneti yok billur kadehlere. Dikecek iesini grtlana. O ak arab lkr lkr doyasya iecek. Nesine gerek ehirlinin yapma nezaketi? Hatr krmamak ve hele "srden ayrlmamak" iin geldiklerini anlatyorlar. Dvmlerse dvmler. Tasas ehirli efendilere mi der? lerinden, gs en ok nianl olan, sofra bana gemeden benim omuzuma bile dokunarak: "More.. Abre.. Devre.."li Makedonca laflar etti. Anlamadm. Yanmdakiler, "olur" demeye getirdiler. Ben, sk sk olduu gibi, gittim geldim. Gs drt nianl kyl, uzun sofradakilere bir sylev ekiyor, ate!.. Demek adam nutuk atmadan nce, lokantada oturan teki babozuklardan rahatsz olup olmayacaklarn sormu. Kyl deyip geme. ylesine nezaket biliyorlar. Sylediklerine, bizim "ekil dahilinde" Albay bram Bey'in tpk oluna benzeyen "Mfetti", yzn eliyle saklayarak glyor. Ben anlamyorum dediklerini. Adam anlyorum. Masalar tavana sratrca heyecanl hatip. "oban emesi" istihkmlarnda er

olamaz, ya onba, ya avutur. Kumandasna yle gveni var. imdi sofraya oturmu takmna o gnleri and belli. oban emesi'nde dmana kar taarruza kalkarken de imdiki denli cokun olmalyd. Bu konukanl ile be on ky her zaman srkleyebilir. Rejim onu niye karsna alsn? Ksa kesti. Onlar i adam.. Tm Makedonya kylerini, yklmamalar iin srklarla dayatlm o gebe gzel gelin meyvalklarn bu adamlar dourtmuyorlar m? Devlet onlardan baka ey istemiyor gibi. Onlarn eriemedikleri eski talk krlarda kilometreler boyu kollektif Devlet iftlikleri kurulmu. Oralardaki teknik, bilim, verim stnl ile boy lebilirlerse, buyursunlar. uradan buradan kelepir derlenmi be on kilo meyvay, srt kheylan Donkiot'un atndan clz kr beygire ykleyip, "Haydut emesi"nde sabahtan akama dek turist kazklamaktan, bu kk, zrt retmenler bugn kendileri deilse, yarn ocuklar bkp usanacaklar. Yarm akl kiinin tama suyu ile deirmenciklerin kyamete dek dndrtlemeyeceini gre gre anlayacaklar. Yan balarndaki bilimcil ve toplumcul retime katlmak isteyecekler. Kyl kkburjuva horozunun gz burjuva plnde midir? Olabilir. Byk retim, toplum arln gelitirdike, burjuvalama eiliminin havanda su dvmeyi gemedii ortaya kmayacak m? Hepsi rejimden memnun. Dnyada g dengesi Sovyet Kollektivizmi ile yeterince salanm. Emperyalizm saldrsa, Sovyetler "Oh olsun!" diyemezler. eride finans-kapital tepesi ve kellesi havaya uurulmu. Onun yerine Bay Cilas'n pek tedirgin olduu bir "Yeni Snf" m gemi? Bunun "Snf" olmas iin en nemli sosyal retim aralarn kii mlkiyetinde ve tekelinde tutmas gerek. Gdclerin, ev, bahe gibi aile tketimi tesinde kii mlkiyetleri yoksa, onlara "Snf' denemez. lk Osmanl Dirlikileri'nden pek ayrtlar kalmaz. Onlara, istenirse, Osmanlca'daki "Snufu Devlet" ad verilebilir. Adn nemi yok. Olay, "Devlet Snflar" balca sosyal retim aralar mlkiyetini kii tekellerine geirmedike orada kalr. Yneticiler, istedikleri denli ayrcalklar ve parlaklklar tasnlar, byk retimin sosyalletirme buldozeri, retmenlerle yneticiler arasndaki uurumu gittike doldurmaktan geri kalabilir mi? Osmanl Dirlik Dzeni, tefeci-bezirgan ekonomi, toprak retimine gittike daha yaman saldrabildii iin ykld. "Yeni Snf"

saylan yneticilerin kapitalistleebilmeleri iin ortam yoktur. Onlar sosyalizmi bir klah kapma salayan gevezelik gibi kullansalar bile, ortada bir Modem i Snf var. Onun yars, geri kalmlk yznden baka lkelerde i aramaya gseler bile, lkede kalanlar her gn daha rgtl ve bilinli olma igdldrler. Sosyalize edilmi byk ekonomi kesimi sahipsiz, yneticilerin insafna braklm olamaz. Kimi kii konforlar ve lksleri ar m kayor? Gnmzn hangi Sosyalist veya Komnist Devleti'nde bu yok? Sovyet yneticilerinin "Daa"lar, Kzl in'de, basit Parti ceket pantolonundan bakasn giymeyen Mao'nun, Tanrsal Derebeyi in Fafurlar'nca kurulmu sra saraylarda oturduu yalan m? Bundan tr hangisi mahkm edilebilir? "Daa"larn kerametini lemedimse bile, Mao'nun, o denli ulalmaz kalmasa, en olumlu Kltr Devrimi'ni baarabilecei kuku gtrr gibi geliyor. in iyz: Geri kalmlk ve kk retim arlk tadka, kii afurtafuru veya tapnc kanlmaz oluyor; Devlet adl snf giyotini, Engels'in anlatt gibi, ya tkenmi kandil olarak mzede ta baltann yanna kaldrlmadka, kii tapnc nlenemeyecek grnyor. Bana gelince, zavall annemin deyimiyle: "Austosta boku donar" biimde, dekten kalkamadm iin, byle ieriye dnk bir Evliya elebi kompleksiyle, yatalak bir yaz makinesi olmaktan teye geemeyeceim. Saat 6. Dnk gezide patlayan ve bu saatte anam alatan kanl sanclar krizi henz yok. Bugn yiyip itiklerimse dnknden pek farkl deil.. Dn kupkuru kfteydi. Bugn 3 biber dolmas. Dn saf yarm domates. Bugn limonlu bir tabak domates. Dn bir kola koka ve 2 kk bardak ayran. Bugn kola koka ve dnkne yakn ayran. Dn el kadar karpuz. Bugn 2 dilim kavun. Bir bardak limonata m dn her eyi yapt?.. tme birinci kertede rol oynuyor, imdilik.

28.8.1971 (Cumartesi) Mthi gece, l0 dakikada bir kanama. Nereden kyor? Btn ilalar kestim. Ne olursa olsun. Mutlak dinlenmeli. Yaz bile yasak.

1.9.1971 (aramba) SKOPJE "Diplomat Sobo"dayz: zel Hastahane Dairesi.. Kap alnd. Makedon C.C'si gelmi. Tercman, o pek sevimli, anlayl, ince, ciddi kzcaz. Geni bir fondan kutusu masama kondu. 4 kii kaldlar. En yallar, belli yetkilileri. Bir eski inkilp grmekten sevincini bildirdi. Kahverengi temiz giyinmi. Arbal, "Efendi adam" dedikleri, "A" ona "elebi" dedi. Koltukta yava yava, tartl konuuyor. lgileri gzlerimi yaartt. Bize svmeyen de var bu sosyalist dnyada. 9.30 yatakl vagonla Beo'ya gideceiz. Prf. Ara m?" (Prof. Adanje) [F.Fegan'n notu]. En byk uzmanm. Uprovnik: Hi metastaz bulunmad iin 12 yl mr biiyor. Tekniin sesi bu Kamici "kolleg". Demek 12 yl. Kanser her gn hangi kemiimi kracak diye bekleyeceim ha? Grev bunu emrediyor. Zalim. Ben: "Zalimlerin zalimi!" Nasl dayanacam?

3.9.1971 (Cuma) BEOGRAD ki gndr bizi ku style besleyecekler. Skopje'de "Diplom a t t , buradaki sanrm "Ambasad" apartman, merkez (askersivil) hastahanesinin ad. "Hereyden nemli olan shhatiniz" demilerdi. Ben var mym ki, salm bulunsun? Bir arlar, sanclar yumaym. Nedense 40 yl nce Kzl Cenaze marna Trke yazdm szlerin birinci drtl dilime takld: "Yol ver lm, k ykl ey mezar "Bak inkilp dev gibi dim dik! "nsan atetir; "Bomba yanarken yakar alr gedik!" patlarsa

Kendi cenazem iin kimseden tren istemediime gre, kendim her eyim gibi cenazemi de kaldracam besbelli. Duygulu "A"ya ba bellm ksa kesemiyorum. Her saat ba 50 gram sancl idrar. ki fincan ayran, btn le yemeim. Bereket, sabahleyin oul ball bir kak tereya, bir fincan kakaolu st, 1 bardak st, 2 dilim ekmek yedim. Domuzuna kan kaybmn vard yer belli. Yalnz tanyorum. Bir de diyare [ishal] eksikti. Elbirlii ile bunca hastalk bir trl beni gtremiyor. Yzm ykamaya takatim yok. Yzme bakan: Uzam sakalmla, alnm stnde seyrelen ak salarmdan (Kanser!) baka pek deime olmad sanabilir. Byle de rezil bir dm var. TV, spor ve komiklik.. Radyo stanbul'u almaz.

25.9.1971 (Cumartesi) 16 Eyll saat 10'larda (anszn "Apartman"dan 15'te "Diplomat"a getirilmitim) ameliyat yapld. Acil mdahalesiz kan durdurulamayacakm. Ertesi gn Diplomat'a dndm. Yoksa SOS denilen ve her ameliyatlnn ka gn kalaca belli olmayan ortak postoperatuar [ameliyat sonras] bakm yerinde, pek etin ve yalnz durumdaym. "A", bir doktora sylediim gibi, benim iin "providentiel" [Allah'n bir lutfu gibi] yardm ve can yolda. imdi kendi kendime ne yaadm bsbtn gcme gidiyor. Genel manzara bu. "Btn dnya" kle kle "ben" oldu; ben de kle kle alt karnm elik matkapla boyuna delen bir arlar, sanclar torbasna dndm. Ben insan deil, aclar oturaym. Hep onlar dneceim ve ekeceim. Gaz m patlayacak bakla yarlrca yanan mesaneden, karnm stne karlm i sondas ucundan kan m gelecek? Her yanm szlyor. Kprdasam m, yan m dnmeye alsam? Bir ara uyuan kolikler anszn uyanr m? Yemein gnde be alt kez getirilen bitmez tkenmez ikramlar beni ldrecek. Dayak yemek, ikenceye gtrlmek, yemek, kuluk, ikindilik ve ilh. gibi besleme srarlarna uramak oluyor. Ne yapacam? Hep kendim! Boazm. lacm. nem. Hani benim sosyal yanm? Trkiye'den pek haber yok. Le Monde gibilerinde okuduklarm beni sinirlendiriyor. Sovyetler: Hep al glm, ver glm "materyalizm"lerinde. Sanki insan retici gc (Kollektif Aksiyonu, Gelenek Grenei) madde d m? yle mekanik hesaplarla, Ortadou'da 15 yldr srail anti tezinin yaratt sosyal geliimi ynetemiyorlar. Klie formllerle, Dnyann zararlarna Kur'an'da giriyorlar. hepsi, en Kaddafi 29 yanda afacan: "Marks-Lenin yksek sosyalizm birey var. kefettik sanyorlar: Okumamlar ki anlasnlar" demi. Bunu

demeye neden itiliyor? nk Sovyetler Arap Birlii'ni teden beri baltalyor, alaya alyormu. Numeyri Sudan'da bugn Sovyet

dostlarn kltan geirdi. Niin? Yalnz zengince bir ehirli ocuu olduu iin mi? Hep o klie mekanizmayla bu adamlarn "idare" edilemedikleri belli. Sudan, Sovyet Askeri mavirini kovuyor, in mavirini getiriyor. Demek, Mao Marksist-Leninist mi deil? Bir eyler var. Yazk ediliyor. Burada belki Kaddafi, Nasr'n boluunu doldurmak zere CIA'ca seilmi. Sedat'n yerine Arap dnyasnda "snflar uzlatrcs" bir ajan olacak. Niin CIA'nn bu ince, uzun hesaplar vaktinde kavranp nlenemez?

Ayrm IX Mektuplar

STANBUL 1. SIKIYNETM MAHKEMES BAKANLIINA Sayn Yargcm, Admn kartn rendiim, 146. madde sulamas ile grlmekte olan davadan katm syleniyor. Gerekte hibir mahkemeden kam deilim. Herkesin bildii gibi, tedavisi bulunmayan bir hastalktan tr, Trkiye'de iki yldan beri 13 mdahale ve 4 narkoz altnda ameliyat geirmitim. Trkiye' de baka hibir eyin yaplamayacan anlaynca, son bir mitsiz giriim olarak, Trkiye d, daha ileri teknikli tp dnyasna bavurmak istedim. Ancak, yllardan beri yaplm btn pasaport dileklerim neticesiz kaldndan, baka bir yolla lkeden ayrlmak zorunda kaldm. Yaptrdm eitli muayeneler ve tedaviler sonunda, hastaln me'um ve abuk geliimini nleyecek hibir tedbirin olmadn anladm. Ve 70 yl, bu kara topran kuru kz gibi yaadm lkemde, gene yle hesap vererek yatmaya kararlym. Varna kylarndan, kedi miyavlamalaryla yurt hasreti gsterilerine kalkacak anlayta ve mizata deilim. Geliyorum. Sayglarmla. 29 Eyll 1971 (aramba)

BREJNEV'E MEKTUP Leonid Brejnev S.B.K.P. Genel Sekreteri Leonid Brejnev S.B.K.P. M.K. Genel Sekreteri Yolda, Sovyet Sosyalist adaletine gre: Hi kimse mahkemenin verdii bir karar gerei olmadka sulu saylamaz. Bir yanda, geri formalite bakmndan ben bir Sovyet yurtta deilim. Ancak, ben 70 yandaym, ve 50 yllk sreden beri MarksizmLeninizm sanca altnda dvyorum. 50 yldan beri, durmak ve silah brakma nedir bilmeksizin, Trk burjuvazisince "Azl Komnist. Moskova'ya git!" diye barlarak ikenceli kovuturmalara uradm. Ben, gene bir "Azl Komnist. Moskova'ya git!" diye barlarak, 40 yldan fazla ar cezalara mahkm edilip, tm 22 yl yar derebeyi Trkiye'nin zindanlarnda kaldm. Gene ben, Mart 1971'den beri, CA'nin ynettii faisto militarist stanbul Skynetim Mahkemesince tezgahlanm bulunan lm cezas altnda, hep "Azl Komnist. Moskova'ya git!" diye barlarak, yeniden kovuturuluyorum ve btn Trkiye radyolar ve gazeteleri tarafndan afileniyorum. stanbul yle der: "Ayrca sol cephede, bunlardan baka "Sosyalist" adl gazetenin etrafnda ve Dr. Kvlcml'nn sosyalist grleri iinde ayr bir sol grup teesss etmitir. Rus komnizmi taraftar ve ar Marksist-Leninist, taviz vermeyen bir gruptur." (CUMHURYET, 13.8.1971, s. 5, 7) te yanda, XX. yzyln "nsan Haklar", sosyalist olanlar yahut kapitalist olanlar arasnda ayrt yaplmakszn, btn DevletI. Skynetim Mahkemesi savcs iddianamesinde

lerce imzaland. Hatt Emperyalist lkeler, hukuka siyasi snganlara Barnma Hakk tanrlar. Buna ihtiyacmz yoktu. Zamanmzda, III. Komnist Enternasyonalinin bir karar, herhangi kapitalist ve faist itisaflarndan kam siyasi snganlar iin, Proletarya Vatan kaplarnn daima gnl holuu ile ak bulunduunu ve o gibi snganlarn SSCB'nde Barnma Hakkna sahip olduklarn resmen tasrih etmiti. III. K.E.'nin bu karar yalnz "Komnist"lere mnhasr deildi. yice bilmiyorum imdi, bu K.E. karar Sovyetler kanun konumlar iinde geerli midirler, yoksa btn gelenekil mantk sonularyla yok mu edilmitir? Derken, Sofya'da, pek orijinal bir yandan dokundurma ile, hayatmda ilk kez, herhangi bir "Trk Komnist Partisi"nin (ki Moskova'da yahut Berlin'de bulunurmu) beni kendi kanunlar dna atm olduu haber verildi, sonra haber inkr edildi. Bunun mantk sonucu olarak, Moskova ile ksa bir dantan sonra, Bulgaristan Halk Cumhuriyeti ile Almanya Demokratik Cumhuriyeti polisleri, hibir izahat verilmeksizin, beni (iki arkadamla birlikte) kendi Sosyalist snrlar dna, Amerikan emperyalizminin askercil ss Trkiye'nin dostlar olan Kapitalist lkelere doru ve nterpol alarna doru, ne yama, ne gemiime, ne ameliyat sonras kanser kanamalarma ve aclarma bakmakszn, pskrtp attlar. Bu sosyalist adalet midir? Cinayetim ne idi? O ilam hkmn kim vermiti? Sosyalist adalette, hatt baya caniler iin bile kimi esasl haklar tannr: Savunma Hakk gibi... Btn bu tedbirler, srf burjuvazinin 50 yldr bana kar ("Azl Komnist. Moskova'ya git!" diye) savurduu sulamalar yalanlamak iin alnd ise... teekkr ederim. Ancak, bu hakikaten bir sosyalist adalet ve meruiyet midir? lediim cinayet: "Moskova"ya kovulan "Azl Komnist" olmak deildi ise, ne idi? Bir yanda, 50 yldan beri Komnist olarak sulanm bulunmak; te yanda tam 51. yl, (kendilerine "Komnist" denilen) birka "Sosyalist" ve "Demokrat" devletin snrlar stne frlatlp atlnca, Anti-Komnist olarak sulanmak... Bu anlalr ey olabilir mi? Bu ne cehennemcil "sama diyalektik"tir? "Kader"in ne iblise sarakaya aldr? Yahut, nasl bir en brokrata zihin tembelliinin otomatizmidir.

Benim idam hkmm kim verebilmiti? Sosyalist adalet iinde de, hatt baya caniler iin bile, Savunma Hakk gibi geri alnamaz kimi haklar tannmaz m? Bir Sovyet derlemesinde 22 bilgin'in imzalar altnda yle yazlyor: "Savunma kutsal haktr. mi her ilm (Adalet) Benim artlarm altnda bu "st kat" (st makam) nerede bulunur? Vaktiyle, efsanelemi III. Komnist Enternasyonali vard. Her Milli Komnist Partisi III. K.E.'nin ubesinden baka bir ey deildi: ubelerden veya yelerden biri bir kararszlk iine dt myd, o III. K.E. denen st kata dileke ve mracatlar yapabilirdi. Stalin'in bir emriyle III. Enternasyonal ortadan kaldrlal beri, Maher (Kaos) oldu. Bu istenilmi anariden kan komplikasyonlar zerinde durmak istemiyorum. Maher ortasnda "st kat" olma sorumluluu, balca SSCB K.P.'nin omuzlarna dyor. Belki yle denilecek: Bir yenin kabul yahut darya atlmas her Parti'nin " ileri"dir. Teori ve genel pratik bakmndan bu ylesine sarahatsiz saylamaz. Ama, Trkiye'nin akar pratiinde i deiir. Durumu somutlatrmak iin, ben size, pek sereserpe olsa bile, Trkiye Marksist-Leninist hareket ve rgtnn iki kutup gibi kart kategori insann sunacam. 1. Kategori: Bir Marksist-Leninist militan, Trkiye'de, teorice ve pratike tam 50 yl dvyor. 22 yllk hapisanelerini, her defasnda, Lenin'in dedii gibi: "Alfabe'den balayp yce Cebir'i bitirecek" bir okula eviriyor. Sabrlcasna ve sistemlicesine: Marks-Engels-Lenin-Stalin'i, Tarihi, Ekonomi Politii, Diyalektii, Tarihcil Maddecilii klasik olarak etd ediyor. Ve Lenin'in tledii gibi: Kendi lkesinin tarihini, ekonomi politikasn ve snf ilikilerini, zge orijinallikleri iinde aratryor. Bylece o militan yzlerce kitap yazyor. Kendi dilinde, ou temelli orijinal olan 40'tan ar kitap yaynlyor. Boyuna baltalanan ve kimi 2. Kategori kiilerince gizli kapakl benimsenen bu kitaplar, -her yandan gelmi "susu kumkumalarma ramen- burjuvazice yasaklanmalara ve mahkm edilmeleHakk SSCB Anayasas'nn hkm, st adliye 3. maddesiyle tannm verilBu hakka sayg gsterilmeksizin katnca mahkemece

bozulmak zorundadr."

re ramen, nihayet Trkiye'de gittike daha ok okunmakta ve anlalmaktadr. Yalnz, bu militan pratik ve rgtl dvleri arasnda hi SSCB'ne gitmemitir. nk: 1) O, kendisini kayd hayatla vakfetmi bulunduu Milli Dv Cephesi zerindeki nbet yerini bo brakmaya katlanmamtr. 2) Bundan baka, o militan deneyiyle biliyor ve ak seike gryor ki, Trkiye dv cephesinden bir yol koptular myd, insanlar abucak Proletarya Vatan'nn derebeyice asala ve kendi lkelerinin hayati proselerine dar kafal ve ukala yabanclar haline soysuzlaveriyorlar. Leninizm demiri bir "Kutva" iinde dvlmemiti. Bedenin tm tkeniinden nce, insan "Babasnn evi"nde dinlenmeyi hak edemezdi. (Ne demeli ki, 1. Kategori insanlar iin o tkeniten sonra dahi bu yasak olacakm). Bylece 1. Kategori militan, III. Enternasyonalin tozlu dosyalarnn gizli srrna erememi bulunan Sovyetliler iin, adsz ve mutlak surette bilinmez kalyordu. 2. Kategori: Sovyetler "eiini andrma" zanaatinde "Uzman"lardan derleiktir. Onlar iin: "deoloji": kimi Sovyet metinlerini yarm yamalak, yanl tercme veya drtte bir intihal etmektir. Bir lkenin veya genel Tarihin sosyal karakteristiklerini Aratrmak: antimarksizm ve antisovyetizme alan affedilmez bir icattr, bid'attr. Marksizm-Leninizm: hakiki veya hayali dmanlara kar geliigzel sverce kusulacak kimi soyut klielerden baka bir ey deildir. Kendi lkesi iinde ahmak: Lanetlenme, ikinci kerte, 1. Kategori kiilerine kalm bir sama uradr. Onlar, o "Yukarinn tehlikeli "Endstri valyeleri", kendi lkelerinin lo yuva delikleri iinde, yahut parl parl evrensel mikro'lar nnde alml alml, Kzl Ordu snglerinin kendilerini hak edilmemi bir iktidarn muhteem koltuklar zerine sivriltip kurultmasn ve oradan kendi lkelerindeki lmllerin stne yomsuz bir sinsilikle fermanlar yadracaklar gn beklerler. te, i iten geince, son durumada, en iyi niyetlerine ramen, ne yazk ki Sovyet glerini ac ac mdahale zorunda brakan Ma-

caristan, ekoslovakya, Polonya, ve ilh., ve ilh.. trajedilerindeki karanlk ve kanl aktrlerin organik dolaysz kkleri budur. te, Orta ve Uzak Dou'larn hareketlerinin, gelimemi Afrika ve Amerika lkelerini krp geiren anlamazlklarn kayna budur. Bu rezil ember yahut kaak akm bilimcil sosyalizmin gsnde nasl biimlenmitir? Hereyden nce, Teoride: Dorudan doruya 2. Kategori tiplerinin "Beyinsiz igzarlklarndan; Pratikte: zellikle Lenin'in byk "Profesyonel devrimciler" prensibini utanmazca biimsizletirmek'ten. Bu kkburjuva klahkapclnn (kariyerizminin) genel slbu iine, dengesiz ya psikastenik ve karlam (efemine) bireylerin ihanete dek varan tamamyla alaturka "Ev sahibini artan yavuz hrsz" gibi tabanszlklar girer. 2. Kategori kiilerinin ikiyzl hilebazlk oyunlarn rneklemek iin, anlarmn filminden bir ka eantiyon keseceim. 1926 [1927] ylyd. 2. Kategori'lilerden biri, birka sopa yer yemez, beni: "Komnist Genlik Bakan" olarak stanbul siyasi polisine ifa etmiti. Bu mutsuz "kaza" susula geitirilince, Proletarya Partimizin alnnda me'um bir damga olup kald: Gelecek kuaklar iindeki atmosfer (solunan hava) gitgide arlat. (1925-1950 yllar) Nzm Hikmet Ran (air): Her rastlaynda, en gsterili scak boynuma sarlmalarla beni pyordu. nk, 1950'ye dek, kendisi Parti'den pskrtlp atlm bulunuyordu. Bununla birlikte Nzm, sar kinlerini bilemekten kendisini alamyordu. Derken, gnn biri, Nzm komnizm sempatizan bir Harbiyeli'nin evine dek yapt ziyareti, stanbul Siyasi Polisinin Antikomnist Masasna telefonla protesto edince, belki istemeksizin ve bilmeksizin, Trkiye'de Askercil Mahkemelerin faist egemenliinin al trenini yapt. (Geer ayak not edelim ki: Nzm'ca, dnyann en "irane" provokasyonu ile ihbar edilmi bulunan Harbiyeli'nin kimi snf arkadalar, sonralar, ne de olsa ilerici, kendi trnde Sosyalizme dek ilerici olan 27 Mays 1960 devriminde byk bir rol oynayacaklardr. Ve Trkiye'nin son dramatik hailelerinde, Trk ve uluslararas finans-kapital provokasyonlarnn esas amac, 27 Mays devrimi kalntlarn tasfiye etmekten baka bir ey deildir.)

Nzm, kendi kurnaz korkakl ile kazd kr kuyuya dnce, bir savunma oturumunda, davann patlak vermesinde oynad "Muhbir" roln armla anltmay deneyecektir. Ama, bouna: Askercil Mahkemeler bu yanda, hi de kl krka yarc deildirler (1939) [1938]. eylerdeki ipliklerin uuca gelii ile, hepimiz 15'er yl ar cezalara arpldk. ankr cezaevinde, mahalli polise resmen ve alt Nzm Hikmet imzal mhrl makbuz karl Nzm'a 30 lira "aylk" teselli yardm getirildi. Bu utan vericilie kar ben isyan ettim. "Day Paa"s (General, eski Moskova Bykelisi Ali Fuad Cebesoy), Nzm', stanbul'a yakn, zenginlerin kaplcalar kenti olan Bursa'ya naklettirdi. Ben nce Amasya, sonra Krehir cezaevine srldm. 1950'lerde Nzm Moskova'dadr. Radyolarda kendisini "Stalin'in yaratt"n syledi. "Proletarya Diktatrlnn cisimlenii (insan klna girmii)" lr lmez, ayn Nzm, uygun iirleri ile Stalin'i lanetleyenlerden geri kalmad. Ve provoke ettii davann yiit kurban ve "Uluslararas proletaryann dahiyane byk airi" olarak piyasaya srld. Tesadfen mi? Hayr. Nzm Hikmet'in ypranm panzehirleri, stanbul'da "bloke" edilmilerdi. Ve Moskova'da Laz smail denen birisi vard. Burada 2. Kategori kahramanlarnn listesi btnlenemez. Ne olsa, madem ki ller gmlmlerdir, 2. Kategori'den yaayan 2 tanesi zerine azck dnelim. Laz smail (Marat): O, "Halk dostu" krkn giyinir, ama Marat'nn kalbi bu postun iinde barnamaz. 1929 yl. zmir davas. smail, Laz postunu kurtarmak iin, polise, illegal TKP'nin M.K.'nin sorumlusu olarak Dr. Hikmet Kvlcmlnn "Komintern karar ile" Laz smail'i Parti Komitesinden attn hikaye etti. Bu namussuzca szde-savunma, en kanl polis ikencelerini Dr. H.K. ve arkadalar zerinde iddetlendirmekten baka bir eye yaramad. Ahmaka provokasyonlarna ramen Laz smail de mahkm edildi. Cezalar sona erer ermez, eski adeti zere, Laz smail Moskova'ya siviti. yi biliyordu ki, zaman ve byk mesafeler her eyi unutturur.

1933-35 yllar, Dr. Hikmet Kvlcml bir kez daha " Y u k a r i y a arlmt. Ancak, M.K. yoldalar kendisinden ayrlmak istemediler. Yoldalar, Dr. H.K'nn 10 ciltlik orijinal aratrmalarn (deoloji, Trkiye'nin Devrim Tarihi, Parti'nin Eletirili Tarihi, Frka ve Fraksiyon, Taktik ve Strateji Plan: Burjuvazi, Proletarya, Kyllk, Trkiye de Milliyet (Krt) Meselesi) Trkiye'de basmay neriyorlard. Dr. Hikmet Kvlcml legal olarak "Marksizm Bibliotei"ni kurdu. Kitaplar yaylyordu. Burjuvazi affetmedi. Sivil mahkemelere birka dava at. stedii sonular alamad. "Askercil Mahkemeler a i n n yukarda deilen "Alindan sonra Dr. H.K. yeniden zindana atlp 1939 [8] yl 15 seneye mahkm edildi... O zaman nasl tasavvur edebilirdi ki, bu st ste mahkmiyetler, 2. Kategori'lilerin kirli amarlarn ykama lehinde ve bir gn kendisini sosyalist snrlar dna pskrtmeye dek kendi aleyhinde puan toplam olsun? 1933'ten beri Trkiye'deki yerle bir olan eyleri Moskova rasathanesinden kezliyen Laz smail, 1929 avantrlerini unutturabildi ve provokasyon kurtluundan, radyolar "yorumcusu" yaldzl kelebekliine kalp deitirdi. 1950 yl Nzm Moskova'ya dnnce, onlar (air ile Laz), Trkedeki deyimi ile: "Tencere yuvarlanm, kapan bulmu" gibi oldular. Geri Nzm bir baka Laz'n, 1926 [1927] tevkifatnda kp, Beyolu ve Anadolu Barlarna "Gzel artistler" tedarik eden arac ve Nzm Hikmet'in "menajer"i biimine girmi bulunan Laz Hamdi'nin yanndan geliyordu. Ama, Laz-Tencere, bir air-Kapak bulmu olma ansn tmlemek iin, baka bir aslna uygun "LazKapak", Laz Zeki Batmar' bulacaktr. Zeki Batmar (Kosigin Yolda'n Yakub Demir'i): Burada u mutsuz Karadeniz uaklarnn pek "diyalektik" kaliteleri zerinde direnip durmayacam. Ayrca Zeki'yi ben kii olarak pek tanm deilimdir de. Yalnz, 1951 tevkifat srasnda, Zeki'nin kendisi, o zamanki: Dr. efik, Reat, vb., vb.. gibi Parti sorumlularnca, birok provokasyonlar ve bir MAH (Trk Burjuvazisinin CA's) subay ile yapt ve Askeri Mahkeme oturumlarna dek saklad gayr makbul temaslar nedeniyle Parti'den atlmt. Zeki, 1960 yllar Moskova'ya kamakla, oradaki benzerlerini buldu.

Bu indirgenemez olaylar, 2. Kategori kiilerine, kendi ahbapavu meclisleri iinde 1. Kategori kiilerini mahkm etmeleri iin Tzk st bir imtiyaz, ayrcalk verir mi? ok iyi anlyorum, beni sulayanlarn kollektif alt-bilinlerinde benim politik var oluumun ve hatt sadece var oluumun uyandrd kuduru, ancak onlarn gerek Parti Tarihi nnde ve Trkiye i Snf nnde duyduklar sululuktan ileri geliyor. Onlarn "kirli amarlar" zerine ok ey bilen sonuncu kurucunun varl, onlarn gzlerinde anadan doma bir gnah, affedilmez bir cinayettir. Yoksa, 1. ube'nin (Komnizm dman Siyasi Polisin), MT'in (Trkiye CIA'snn) ve btn finans-kapital birleik casus rgtlerinin 50 yldr yapamam olduklarn: - Partime kar, Proletaryaya kar, Vatanma kar grevlerimi baltalamaya kalkmay; - Sosyalist ktidarlara kar bin kez denenmi niyetlerimi tai etmeye kalkmay... yapmak iin harcadklar umutsuzca abalar nasl izah edilir? Beni sulayanlarn davranlar yalnz benim ahsma dnk kalsayd, mesele basitti: Marks'n Engels'e yazd gibi: "Glnlk eeklerle paylalamaz"d. "Dardan sulayc havlamalar, ne beni kendi evimde hrsz olduum kukusuna drebilir, ne benim komuma kar duygularm bulandrabilir." Bir Trk atasz: "t rr, Kervan yrr" der. Oysa, oynanan, 40 milyon insann alnyazsdr: 1- 2. Kategori kiilerinin Trkiye d faaliyeti, daima, -Marks'n Kugelmann'a yazd gibi- "Mstebitleri.... birka bin kilometre uzaklardan ldrme" valyelii snrlarnda kalyor. alanlarmzn kk cihazlar, Berlin veya Moskova'da "be vakit okunan laik ezan" dalgasn yakalayamaz. 2- 2. Kategorililerin Trkiye'deki faaliyetleri, daima, Lenin'in deyimi ile: "Mujiin harbe gidii gibi" "Primitivizm", "Ksr ahbapavuluk" ve rgt ksrlatrc "Tersine doal seleksiyon" oldu. Bunu, TP'in traji-komik katastrofu (ykl) da iinde olmak zere son Trkiye hadiseleri bir kez daha gsteriyor. Her olanak, her frsat israf ediliyor. Parti Tarihinin gerek yzleri ve ac dersleri siliniyor. Dnya proletaryasnn orantsz yardmlar ve gveni vurdum duymazca kemirilip yutuluyor.

Bir aylaklar Trkiyesinde, alabildiine szde devrimci byle radyo yayncs "mezzin" kahramanlar ve en "ucuz" aylkl askerlerden fermanl byk spikerler kolayca milyon milyon kiralanabilir. Yeter ki, yapld gibi, aylklar dzenlice densin ve onlara, "iyi aka" nlatan koca koca lafl airane ve edebiyat gevezelikler dnda ideoloji ve pratik cephede para getirmeyen bir alakgnll i teklif edilmesin. Bu ebediyyen kritik konjonktr nnde, Dnya proletaryas ile Partileri huzurunda lkenin en yakc meselelerini teorice tartabilmek ve pratike sonulandrmak, karara balamak iin, birinci duruma bana Marksist-Leninist bir hak ve grev dayatyor. 1.- Eletiri grevi: 22 Sovyet bilgini 1968 yl kitaplarnda yazyorlar: "Sosyal bir nemi olan her sorun zerine kendi kansn serbeste aklamak SSCB Anayasas'nn 125. maddesince yurttalara salanmtr. Dahas var, var olan kusurlar zerinde gzpeke ve tarafszca kendi dncelerini deyimlendirmek, hakk dell, yesi, dolaysz grevidir de. hibir ynetici ii toplantlarnda her yurttan yalnz da Hibir sorumlu, hibir hkmet olduu gibi basnda

eletiri nnde dokunulmaz deildir." (SSSR: Voprosi i Oteti: Droits et Liberts Civique: Yurttalk Hak ve zgrlkleri). Burada, birka szckle grevimi baarmaya deilse bile taslaklatrmaya balamak zorunda kaldm. Bu dorultuda son soluuma dek uraacam. 2.- Savunma hakk: Ayn Sovyet bilginleri gene yazyorlar: "Sulandrlan s kar yrtlen kimse, sulama yargcn, savunmasnn zerine savcnn, en iyi art iinde yaplmaSulanan kimse belge kendisine yapabilir, evraktan iin gerekli btn haklara sahiptir.

her trl aklamalar dosyadaki btn

dilekelerini yerine bilgi edinebilir,

gnderebilir,

ve mahkemenin btn ilemle-

ri ve kararlar aleyhinde ikayette bulunabilir." (a.y., "Adalet"). ikayetimi size ediyorum. Sulandrlyorum ve beni Parti d ve Sosyalist snrlar tesi pskrtmekle, bir sra kararlar yerine getiriliyor... "Aleyhime yrtlen sulama" nedir? Benim "Dosyamn belge evrak" nerededir? Benim yetkili "Yarglarm" kimlerdir? Bu hususta hibir ey bilmiyorum. Tek gzken gereklik udur ki: Bana bir mahkm "Sulu" muamelesi, hibir tzkl ve hukukul formalite yerine getirilmeksizin yaplyor.

Savunma hakkmn gerekletirilmesini sizden bekliyorum. nk beni sulayanlar, zuumlarnca sistemli olarak ve sinsi bir yomsuzlukla Proletarya kalesinin heybetli glgesi ardna, SSCB'nin byk otoritesi ardna gizleniyorlar: Yolda Kosigin kimilerini "Trk Komnist Partisi" mmessili diye piyasaya sryor. SSCB'den en ok esinlenen Sosyalist Devletler, beni sulayanlarn ordinatrleri imiler gibi, beni, -sz yerinde ise- idam ediyorlar. stenen ey samedani bir efaat ve merhamet deildir. Zaman zaman "Yanarda bacasndan patlayan", ama en kkburjuvaca paralanlar yznden baar kazanamayan bir lkedeki dramatik durumun anlal isteniyor. lm deinde olsam bile, her trl davalama ve karlama iin hazrm. Sizin Sosyalist Adaletinizi umabilir miyim? Selamlar, Yolda. 30.9.1971 (Perembe) Dr. Hikmet Hvlcml

STANBUL 1. SIKIYNETM MAHKEMES BAKANLIINA Sayn yargcm, Yolda ok ar bir kanamayla hastahaneye dtm. Ar bir ameliyattan sonra, kan kayb kesilmeksizin yatalak oldum. Bu bakmdan mahkeme nne selametle kamazsam, yurttalk hakkmn ve grevimin ziyana uramamas iin, imdilik aadaki n ifademi ksaca ve yazl olarak sunuyorum. Skynetim 1. Mahkemesini usul bakmndan aaki nedenlerle aydnla karmak zorundaym. 1- Her ey gibi, mahkemelerin balca grevi olan Adalet de zamanla deimitir. Ortaa Osmanl Adalet kavrayn tarihi Cevdet Paa iyi tarif etmiti. Ona gre: Yarg ile asker ayn derecede emir kuludurlar. Farklar udur ki, asker emrini st'nden, yarg emrini Kanun'dan alr. Asker gibi yarg da, ald emri harfi harfine uygulamaktan teye geemez. Bu Adalet kavray, Ortaa gibi durgun toplumlar iin tartlamazd. Modern Adalet, modern toplumla birlikte oktan bambaka bir karakter almtr. Onu da en iyi tarif eden kimse, dnya lsnde tannm hukuku, U. S. Amerika'nn yksek yargc Warren'dir. Ona gre: Yargcn grevi yalnz kanun maddelerini serte kalp hkmler olarak uygulamaktan ibaret deildir. Yargcn balca grevi, bir toplumun her an deien ekonomik ve sosyal temelleri zerine km bulunan kanun ve hukuk normlarn, toplum ilerleyii ynnde yorumlayp gelitirmektir. Hayatn ilerleyiini sarsntlara uratmakszn, amaz Adalet eliyle salama balamaktr. Modern Adaletin ve modern yargcn bilinle ve anlayla andan sorumlu oluu, Trk Ordusu'nun tarihcil ilerici gelenekleri nnde bsbtn daha yksek bir anlam tar. O anlamn en can alc rneini Trk Ordusu'nun ilerici ve demokratik geleneini temsil ettii tartlmaz bir gereklik olan Mustafa Kemal'in Ordu Genlii tutumunda verdii en yakn davranlarda bulabiliriz.

20. yzyl balarnda Mustafa Kemal Selanik Kaledibi gazinosunda her akam kafay ttslerken, evresine toplanm bulunan onlarca gen subaya hep iktidara geldii gn verecei bakanlk ve bakanlklar datr dururdu. Her halde o zaman gizli servisler kafataslk doktrinini henz pek iyi bilmedikleri iin, bir tek Abdlhamit hafiyesi karak, Mustafa Kemal ve Ordu Genliinin sk sk cokun taknlklarn bir rejim dmanl, bir komnistlik, bir vatan hainlii diye ispiyonlamamt. Siyaset yasana ramen ilericilie gnl vermi bulunan o gen subaylar kaynamasnn, ne devlete, ne millete herhangi bir ktlk veya ihanet getirdiini de bugn dnyann asker sivil hibir savcs iddia edebilir mi? Tam tersine, Trkiye'de Ordu Genliinin lkeyi i ve d ktlklerden kurtaracak en salkl tepkisine sembol, o takn gen subaylar kaynamas olmutur. Merutiyet ncesinde Ordu Genlii, kaakla ve vurgunculua kendilerini satacaklar yerde, hayatlar pahasna vatan ve milletlerinin geleceini dnmlerdi. Belki o yzden, Abdlhamit adaleti bile, gen subaylar rtbeleriyle uzak yerlere tayin etmekten baka dnceye girimemiti. Byle inkar edilemez byk vatan ve millet sevgili, insan gelenekli bir Ordu Genliine, 20. yzyl sonu Atom anda, Trkiye resmen yabanc asker, Amerikan ss durumuna sokulmuken dnmeyi ve okumay yasak etmek nasl akla gelebilir? 20. yzyl banda yerli dnrlerimiz pek metotsuz ve sistemsizdirler. Yerli tek tk airlerse yasaktrlar. imdi Demokrasi, hele 27 Mays'tan beri olduka gr bir dnce ve davran ortam yaratt. Sansr ve yasak edilmeksizin km kitaplar erevesinde hayata ilgi duymak ve oradan memleket problemlerini deerlendirmeye almak, ne yazanlar, ne okuyanlar iin nasl su saylabilir? Byle bir su icat etmek, Adaleti datmak, hereyden nce modern Adalet olmaktan karmak saylr. Hele gen subaylar bir ka sivil memurun keleri altnda yerlerde tekmeletip inetmek, askerlik erefi denilen gc gericilerin aldklar bir alan yapmak, tehlikeli adaletsizliklere, sarsntlara yol amak olur. Bunun iin her yarg gibi askerlerin de bilimsel ve pratik politika alannda byk ve uzun ilgileri, almalar gerekir. 2- Askeri mahkeme sivil kiilerin akl erdiremeyecekleri spesifik askercil konularda yetkili askerler eliyle deerlendirilmek istenen davalara bakar. zerime alan dava siyasi bir sulamadr.

Trkiye'de askerler, yzyllardan beri kanunlarla ve nizamlarla siyasetle ilgilenmekten yasaklandrlmlardr. Onun iin btn askerlik sreleri boyunca hi megul olmadklar siyaset konusuyla sayn askerlerin birden bire ilgilendirilmeleri hi normal deildir. Tabi asker emir kuludur. Ald emirle bu davaya bakmak isteyecektir. Ancak davann ekonomik ve sosyal temellerden fkrm politika ayrntlarn btn incelikleriyle bir ka hafta iinde gzden geirip, bir yarg vicdanna yklenen arlkla dengeli llerde a kavuturmas insan st bir g ister. Askerler de insandrlar. Bu gc mr boyu incelemedikleri politikada acele birka kitap okumakla elde edemezler. Bu bakmdan adaletin mahkemeden bekledii selamete glge der. Nitekim hazrlanan evrak ve iddianameler bu gibi glgelerle doludur. 3- Askeri mahkemelerin stnde, alnacak her karar, isterse infaz eden, isterse iptal eden bir yksek adli amirlik vardr. Askeri mahkemelerin spesifik konular iin bu kurum mantkidir ve gereklidir. nk adli amir, en yksek, dolaysyla da askerlik konusunda en byk tecrbesi ve bilgisi olan bir kattr. Onun altnda, velev hakimlik dzeyine erimi de bulunsa, askerliin inceliklerine adli amir katndaki askerlik uzmanlarnn o ok geni vukuflarn deerlendirmek istemitir. Spesifik askeri davalar iin bu pek doal olabilir. Siyasi davalara ayn mantkla adli amirin etken olma ihtimali ise, adaletten beklenen her trl tarafsz davran olanan temelinden yok edebilir. Adli amir geri Trk ordusu gibi kurulduu gnden beri kendine gre demokratik ve ilerici gelenekleri bulunan bir tarihsel gcn havas iinde bulunmak gerekir. Ancak zellikle son eyrek yzyln Trkiye ekonomi ve politikasnda yer eden gelimeler, adli amirlere yurt apnda etken ekonomi ve politika esintilerine kar olaanst duyarlk kazandrmtr. Daha nce DP ve AP deneylerinde beliren bu olay, zellikle en son skynetimi gerektiren olaylarla bir daha aa vurulmutur. rnein son olaylara balca neden, ilerici gelenekli Trk Ordusu'nun 27 Mays Devrimiyle getirdii orantl demokratik havay andrp yok etmek isteyenlerin bir tertibidir. Buna ramen bugn 27 Mays gelenekleri ayn Trk Ordusu'na yok ettirilmek istenebilmektedir. Olaylar ylesine ustaca tahrif edici menurlardan geirilmitir ki, bugn Trk askeri mahkemeleri, Trk Ordusu'nun 27 Mays eylemini tasfiye etmek grevine itilmek istenmitir.

Bu artlar altnda, askeri mahkemenin verecei her karar istedii biimde deitirebilmeye yetkili bir adli amirlik messesesi Trkiye'nin en olumlu gereklerine ve bu arada askeri mahkemelerin tarafszlna aykr der. 4- Bunun dnda, Trkiye'nin bir avu tahakkm hasretlisi parababalarna szclk eden politika babalar, son skynetim kanunu ile askeri mahkemelerin tarafszlk eilimlerine en byk darbeyi indirmitir. Mlkn temeli saylan Adalette modern dnyann hibir lkesinde tartlmayan bir madde vardr: Hibir kanun makabline mull [gemii de kapsayc] olamaz. Yani her kanun ancak yrrlkte olduu sre iinde su tasrih etmise dava alabilir. Byle bir tasrih olmadan ilenmi fiiller, sonradan karlacak kanunlarla su saylsa bile, o fiilleri daha nce ilemi bulunan kimseler sulanamazlar. Nitekim Trk Ceza Kanunu'nun en bata gelen genel hkm de: "Bu kanunda sarih olarak belirtilmeyen fiillerden dolay hi kimseye ceza verilemez" der. Oysa yeni karlan kanun, skynetimi ilan ettiren sebeplerle ilgili grlecek fiillerin de skynetim mahkemeleri kapsamna girebileceini yazar. Bu olaanst hukuk d hkmn belirsizlii (sarahatsizlii), onu her trl Ceza Kanunu erevesi dna atar. En mstebit padiah bile kendi ferman ile yasak ettii andan itibaren ilenen fiilleri cezalandrr. Ferman kmadan nce ilenmi fiiller, sonradan km ferman hkmne gre cezalandrlamaz. Skynetim Mahkemelerini greve aran kanun tamamen keyfi bir takdirle hangi fiillerin skynetimi gerektiren nedenlere bal olaca gibi ar ve snrsz bir sorumluluu askeri yarglarn boyunlar stne atm bulunmaktadr. Anayasa Mahkemesi'nin bu adan son kerteye dek ikircikli, sarahatsiz ve tehlikeli olan bu kanun maddesi hkmn bozmas iin yksek askeri mahkememizin bavurma yetkisi Anayasa hkmyle yerden ge kadar vardr. 5- Her eyden nce adalet ve kanun ruhuna ve Anayasa'ya aykr bulunan hkmn uygulanmasna gelince, burada trajedi korkun ve alanacak duruma kardrlmtr. yle ki, skynetimi gerektiren olaylarla ilgili nedenler hangileridir sorusuna bu gne dek askeri savclarn verdikleri karlk ve yanklar, son birka hafta iinde birka sinirli gencin adam karmak, banka soymak gibi giriimleriyle snrlandrlp gzden karlmtr. Byk Trk Genlii iinde saylar birka kiiyi gemeyen o sinirli genleri, son umutsuzca, yanl ve yenilgin hareketlere kimler,

nasl zorlamlardr? Askeri mahkeme asl bunu arayacakken, savclar yerli yabanc gizli ajanlarn tertipleyip abarttklar olaylara bula bula benim hibir su fiili tekil etmeyen birka bilimsel kitap ve yazm gstermeye kalkabilmilerdir. Oysa genlii hakl isyana basamak basamak srklemi bulunan olaylar, daha dn denilecek kadar yakn zamanda gemilerdir. Trkiye Genlii, yabanc parababalarnn Trkiye'yi nce ekonomik smrge, sonra politik ve askercil s yaplar nnde protesto olarak yabanc sembol saydklar 6. Filo'ya kar dnyann her uygar lkesinde, hatta Amerika'nn kendisinde her gn yapld grlen gsterilerde bulunmulard. Buna kar, Trk Ordusu'nun getirdii 27 Mays ortamnn her demokratik hak ve grevini kanla bastrmak isteyen yerli-yabanc parababalar ne yaptlar? Aramco gibi petrol irketlerinin Medine-i Mnevvere hatiplerine yazdrdklar rya beyannameleriyle Trkiye'de her zaman a, isiz ve kolay satn alnabilir birka zavall gerici eleman azdrarak gizli ordular halinde rgtlediler. Sabah namazlarnda bindirilmi silahl yobaz kafilelerini yksek okul yurtlar zerine sistemli bask ve tecavzlere ynelttiler. ktidar; polis gcyle aktan aa destekledii bu aylkl yobaz kafilelerini Tophane nnde yatan 6'nc Filo'ya doru namaz kldrtarak, Taksim meydannda Kanl Pazar'lar sahneye koydu. Bu sahnelerde polisin copla, yobazn bakla insan ldrdkleri gazete fotoraflarna kadar srad. Ondan sonra aylarca sre, en byk ehir alanlarnda eli tabancal kiiler, bir avcnn bir kuu vuramayaca kadar serinkanllkla, demokrasi isteyen ilerici genleri herkesin gz nnde kurunlayp polis ciplerine bindiler ve katlar. Bylece, bir, on, deil, 30'u akn ilerici yksek renim ve ii-kyl gencine kyld. lerici Trk Ordusu'nun iinden km sayn askeri yarglar. Byle bir kym ve katliam nnde siz gen olup kalsaydnz ne yapardnz? Genler sizin yapmak zorunda kaldklarnzdan baka bir ey yapm saylabilirler mi? stelik onlar henz yirmisini doldurmam bilgili ve cokun ocuklardr. Olaylarn sadece kendi gen canlarna kymakla kalmadn, mukaddes bildikleri Trkiye'nin her varln aka tehdit ettiini grebilmilerdi. Onlar ounlukla asker olmadklar iin siyaset yasann snrlar iinde gz kapal kimseler de deillerdi. ster istemez, gerek yabanc yani emperyalizm smrgesi ve s-

s yaplmak istenen yurtlarn, gerek kendi canlarn savunmak kaygusuna dtler. te skynetimin ilann gerektiren asl eylemler burada ve byle balamtr. Hangi skynetim mahkemesi bu gn Kanl Pazar katillerinin yahut adam vurduktan sonra iktidarca terfi ettirilerek byk yolluklarla yabanc lkelere gezmeye gnderilen kiilerin zerine en ufak bir tahkikat srdrmektedir? Yok byle bir ey. Denizci gen subaylarn kymn belki yrekleriniz yanarak yarglyorsunuz. Bu genlerin ilk gericilie kar yaptklar protestolar ise, her halde dava dosyasnda rtbas edilemeyecei gibi yobazlarn gen ilericileri ldrmesine kar bir manevi isyan biiminde patlak vermiti. Genlerin bunda haksz olduunu hibir asker syleyemez. nk ldrlen genlerin bir ou bizzat asker evlatlar idiler. Ben bir binbann byk olunu gpe gndz meydanlarda ldren yobazlarn, ardndan kk oluna ve kendisine kar da kurun yadrdklarn biliyorum. Ordudan gelmi sizler byle bir olay karsnda kalsanz ne yapabilirdiniz? Eer asker olarak siyasetle uramaktan yasaklanmam bulunsaydnz, u iki sonu kendiliinden belirirdi: nnzde idam cezalar istenerek yarglanan genler, gerekte en basit bir demokratik lkede asker-sivil her yurttan kullandklar insanlk haklar zerinde biraz heyecanla tartmaktan ve kaynamaktan teye gememilerdir. Byle bir durum ise, Trk Ordusu'nda bizzat Mustafa Kemal'lerin, smet Beylerin gen subaylk gnlerinde harl harl katlm olduklar hareketlerden baka anlam tamamaktadr. Birka kuak sonra gelen Trk Ordusu'nun devrimci geleneini benimsemi gen askerlerin Mustafa Kemal ve smet (nn) geleneini yaamalar nasl knanabilir? Ve hele ldrc su saylabilir. Problem lkenin yakn sosyal ve politik tarihini gerei gibi izlemi bulunan askeri yarglar nne ksayd, bu yarglarn Kemalist olduklar lde problemi en gvenilir zmlere ulatrabilmeleri beklenirdi. Ancak siyaset Yasa, askeri yarglar ister istemez Trkiye politika tarihinin tam bilinli kavran dnda braktndan, onlar da nlerine getirilen en derme atma basit olaylar para para deerlendirmek zorunda kalyorlar. Bu paralar arasnda biraz dikkat edilirse ortak iliki olarak ne grlyor? Her eyden nce genler arasna sokulmu yerli-yabanc gizli ajanlarn zorla

teyelledikleri provokasyonlar grlyor. Ve genler gz gre gre bu provokasyonlara kurban ediliyor. Yazk deil mi? Gnah insann alnna yazann da, gnah iledii iin ayn insan cehennemde yakann da Allah oluu gibi: Ajanlar perde arkasndan genleri gnah ilemeye zorla iteliyorlar, sonra bu gnahlarn cezasn askeri mahkemelere verdirmeye kalkyorlar. Eer askerlerin siyasetle uramas yasak edilmemi bulunsayd, bu trl trl provokasyonlarn siyasi anlam askeri mahkemelerce de arabuk aydnla karlr ve bir ok masumun yanmas, yaklmas nlenirdi. Bylelikle Sayn Savclk kat, siyasi ve adli provokasyon zincirinin binbir halkas ylan gibi davann her yann kaplamken, onu unutup, genleri her ne pahasna olursa olsun sulamak iin hayali bir "komnist canavar" diye Dr. Hikmet Kvlcml'y icat etmek ve mahkeme dosyasna sokmak zorunda kalmazd. Askeri mahkemeler ve mahkemeniz; makabline mull bir kanunu dahi btnyle deil, tek yanl olarak ele almak zorunda braklmtr. Yani, yalnz ilerici ve demokrat genler arasnda terr yaratmakla kalm ve yerli-yabanc parababalarnn gzdeleri olan gerici satlk yobazlarn onlarca insan ldrme gibi baya canavarlklarn bile grmezlikten gelmitir. Adalet ylesine tek yanl uygulanabilir mi? Yzbinlerce gen kendi canlarna kyldn, bu olay karsnda devletin hibir eyi yapmak yle dursun, sululara arka ktn grnce hakl bir isyanla nefis savunmasna bavurmak durumuyla karlayor. Bu yzbinlerce tecrbesiz insan iine yetmi yedi buuk yabanc casus rgtlerinin de ve yerli yabanc parababalarnn nasl onlarca, yzlerce provokatr (kkrtc) ajan soktuu herhalde btn tertiplere ramen yksek askeri mahkeme celselerine dek yank verecektir. Bu kadar ac bunalm ve kkrtmalar ortasnda, birka sinirli gencin adam karma ve banka soyma olaylarna dek srklenmi bulunmalar ac bir gerekliktir. Bu ocuklarn eline belirli maksatlarla, belirli ajanlarn dardan getirtip tercme ettirerek verdikleri be kitabn nasl yangn karaca da kendiliinden anlalr. imdi bu yangndan tutumu yanan be sinirli gen mi suludur? Yoksa, onlar aylardan, yllardan beri srek avna uratp bu yangnn iine sktrp atan tertipiler ve provokatrler mi? Askeri mahkemenizin teknii ister istemez yangnda yananlarla uramak durumunda braklmtr. Asl kundaklar, imdi askeri

mahkemelerin heybeti ardna gizlenerek, yaptklar gizli ak canavarlklarn cezasn kendilerini sevmemekten baka gnah bulunmayan temiz, lkc genlere detmekle nyorlar. Kanmca askeri mahkeme bu alanacak durumda o gibi siyasi davalar tahrik edenlere ara olamamaldr. Tanzimat'tan beri her ileri hareketi, Hrriyeti, Birinci Kuvayi Milliyecilii, 27 Mays Devrimini baarya gtren bir ordunun yarglarna bu yarar. Yksek mahkemenizin teker teker her yesi Trk Ordu-su'nun bir emirle cann fedaya hazr yiit kiileridirler. Bu kiilere elbette saygm ve gvencim vardr. Ama siyaset babalarnn kurduklar cehennem tuza iinde kendilerinin yasak bildikleri Trkiye politikas davalarnda yetkili ve yeterli olabileceklerine gvenemem. Yukarki nedenlerle, yksek askeri mahkemenizin bu davada gven talebi yerinde olamaz. ylesine aksak, hukuk d, adaletin tesi uygulamalara, mahkemenizin giriemeyeceini, bu bakmdan kendi kendisini reddetmesini saygyla dilerim. 2.10.1971 (Cumartesi) Dr. Hikmet H>v>lc>ml>

You might also like