DON CRISTOBITA HSRANIN

FEDERICO

LE

DONA

ACIKLI
CAIIC1A

GLDRS
LORCA

DON CRISTOBITA LE DONA ROSITA'NIN ACIKLI GLDRS Fedcrico Garcia Lorca

2li-

TYATRO KTAPLARI

FEDERICO GARCA LORCA

DON CRISTOBITA LE DONA ROSITA'NIN ACIKLI GLDRS

BR KUKLA OYUNU

Trkcsi : Mcmct Fuat

de yaynevi

BRNC BASKI: KASIM 1960 KNC BASKI: AUSTOS 1905

DON CRISTOBITA LE DONA ROSITA' NIN A C I K L I GLDRS Bir kukla oyunu

Kiiler:

(Sahneye

strastyla)

SVRSNEK ROSITA BABA COCOLICHE ARABACI DON CRISTOBITA UAK SAAT DELKANLILAR KAAKILAR E S P A N T A N U B L O S , meyhaneci C U R R I T O , limandan gelen C A N S A - A L M A S , ayakkabc F I G A R O , berber B l R KK Y A R A M A Z S A R I L A R GYNM BR GEN K I Z KR D L E N C GEN K I Z L A R B E N L BR MAJA

PAPAZ Y A R D I M C I S I OCUK MEALEL K O N U K L A R L GMC P A P A Z L A R CENAZE ALAYI

NSZ (ki boru bir davul sesi duyulur. SVRS NEK cannn istedii yandan girer sahneye. SV RSNEK anlalmaz bir yaratktr; yar j>eri, yan cin, yar bcek, zgr yaamann tadn, Endls halknn byl, iirli havasm veriyor. Elinde k k, ssl bir boru var.) SVRSNEK. Bayanlar, bir de baylar! Dinleyin hele! Kk, delikanl, kapa eneni... sen de, kk hanm, otur yerine, yoksa yle bir pataklarn ki seni, yerinden bile kprdyamazsn bir daha! Susun, sessizlik babasnn evindeyni gibi dolasn dursun. Susun, su sun da son sylenen szlerin tatl kalntlar szle szle suyun dibine otursun. (Bir da vul sesi.) Ben, bir de benm bu kumpanyam ta eskiden, soylu kiilerin tiyatrosundan kal mayz; kontlann, markizlerin tiyatrosundan; altnlar, aynalar tiyatrosu; hani u soylu bay larn uymya geldii, soylu bayanlarn da... onlarn da uymya geldii... Beni, bir de be6

nim bu kumpanyam kapatp stmze kili di basmlard. Neler ektik, bilemezsiniz. Ama bir gn ben anahtar deliine gzm uydur dum, kta taze meneke gibi titriyen bir yl dz grdm. Zorladun, dayandm, sonuna ka dar atm gzm.. . nk rzgr delikten ie ri parman sokmu, gzm kapataym diye drtp duruyordu... o yldzn altndan, cici kayklarn yol yol srd geni bir rmak bana bakp glmsedi. Syledim, arkadalar ma, tarlalardan, ayrlardan koa koa katk, basit insanlar, soylu olmyan kiileri aradk; onlara belki gsterebiliriz diye eyleri, kk eyleri, kk, minik ilerini dnyann; da lardaki yeil aylarn altnda, kylardaki gl rengi aylarn altnda. E h , imdi de ay yksel diine, atebcekleri ufack maaralarna e kildiklerine gre, Don Cristobita ile Dona Rosita'nn Ackl Gldrs adl oyunumuza balyabiliriz. Kaba Cristobita'nm terslikleri ne, yarataca zntlere, Dona Rosita'nn e kecei aclara hazrlayn kendinizi; yalnzca bir kadn deil Dona Rosita, donmu sularn zerinde uan bir yamur kuu, dokunsan krlverecek, kck bir ispinoz; onun ekece i aclara alamya hazrlann. Hadi, balyahm yleyse! (kmasyla girmesi bir olur.) Gel, imdi... A L ! . . . RZGAR GBl E S ! . . . u merak dolu yzleri yala ge; al gtr i eki7

lerini dalarn ardna; sevgilisiz kk kzla rn gzlerinde biriken yalan kurut! (Mzik) Drt kk yapra vard aacmn da rzgr... ald gtrd. SAHNE I (DONA ROSITA'nn evinde n oda. Arkada dem'r parmaklkl byk bir pencere; bir kap. Portakal aalar dolumu pencereye. ROSITA kurdc'lar, dantellerle ssl, kabark etekli, gl pembesi bir elbise giymi, koca bir gergefin ba nda gergef iliyor.) R O S I T A . (lmikleri saymaktadr.) Bir, iki, , drt... (ineyi parmana batrr.) Ufff! (Par man emer.) u son harfte, Sevgili babac ma mn son A snda tam drt keredir par mama batnyonm ineyi. Ne zor i gergef te almak. Bir, i k i . . . (neyi brakr elinden.) Offf, canm evlenmek istiyor benim! Bir san iek takanm salarma; srtma bir al, ucu yerlerde srnen... (Ayaa kalkar.) Berberin kz pencereye knca, ey derim ona, ne de8

rim!... Ben senden nce evleneceim ite, hem de ok, ok nce... Bileziklerim olacak byle, daha neler, nelerim olacak!.. (Dardan stk sesi duyulur.) Ayayay, sevgilim! (Pencereye koar.) BABA. (erden.) Rositaaaaaaaaa! R O S I T A . (Korkuyla.) Ne, ne vaaaaaaaaar? (Ge ne slk sesi duyulur; daha tiz. ROSITA koup gergefin bana: oturur; bir yandan da pence reye pckler yadrr.) BABA. (Kapdan girerken.) iliyor musun diye merak ettim de... le, yavrum, ile, baka bir gelirimiz yok! Gryorsun, ne yoksul bir ha yat sryoruz! Bapapazdan, amcandan kalan paray da yedik, bitti bilecek neredeyse! R O S I T A . Ah, ne koca sakal vard, deil mi, am camn! Ne irindi! (Dardan slk sesi duyu lur.) Ne de gzel slk alard! Ne gze ! BABA. Sen ne diyorsun, kz? Akln m kardn yoksa? R O S I T A . (Sinirli.) Yok, ey... dilim srt de... BABA. Ah, Rosita, grtlamza kadar bortayz! Ne yapacaz, bilmem! (Byk bir mendil karp alamsya halar.) ROSTA. (Babasyla birlikte o da alamya ba lamtr.) A m a . . . eer... siz... ben... BABA. Belki sen evlenmek isteseydin, o zaman her ey deiirdi... ama daha, imdilik... ROSTA. Ama ben istiyorum evlenmek.
1

BABA. Yaa? ROSTA. Anlamam mydnz? Ne anlaysz olur u erkekler! BABA. ey... Dorusu ok ardm. ROSTA. Salarm yukar yukar tanyacam, y zme allk sreceim, ne gzel... BABA. Demek, istiyorsun? ROSTA. (Yar alayc bir gen kz utangalyla.) Evet, baba. BABA. Sonradan caymak yok ama, ha? ROSTA. Hayr, baba. BABA. Szmden dar kmyacaksn hi? ROSTA. Evet, baba. BABA. yi, ben de bu szn bekliyordum zaten. (Uzaklarken.) Kurtardm kendimi, kurtul dum! Kurtulduk! (kar.) ROSTA. Ne demek istedi acaba: Kurtardm ken dimi, kurtuldum! Kurtulduk! diye?... Benim sevgilim, Cocolichc, bizden de parasz. ok daha yoksul! Bykannesinden peseta pa ra kalm, bir kavanoz da reel, bir de... bir de baka bir ey kalmam! Ah, ama ok se viyorum onu, ok ok seviyorum, ok ok ok seviyorum! (Canl bir sesle sylemitir bu son cmleyi.) Pis, sersem para... agzl insan lar koar senin arkandan; ak yeter bana. (Pencereye koup demirlerin arasndan koca man bir mendil sallamya balar.) (Dardan COCOI.ICHE'nin arks duyulur. 10

yandan da gitar alnmaktadr.) Gklerde uuyor ekii sevgilimin, gklerde uuyor, uuyor gklerde. ROSTA. (ark sylcmiyc balar.) Gklerde uuyor I ekii sevgilimin, gklerde uuyor, uuyor gklerde. C O C O L I C H E . (Pencerenin demirine gelir.) Kim var orada? ROSTA. (Yiiziinii yelpazesinin arkasna saklayp sesini deitirerek.) Uysal bir insan. C O C O L I C H E . Acaba Rosita adnda biri var m bu evde? ROSTA. erde ykanyor. C O C O L I C H E . (Gidecekmi gibi yaparak.) Gle gle kirlensin! ROSTA. (Yelpazesini indirir.) Aaa, gidiyor mu sun gerekten? C O C O L I C H E . Hi gidebilir miyim! (Tatl bir sesle.) Senin yanna geldim mi, kurun gibi arlayor ayaklann. ROSTA. Biliyor musun? C O C O L I C H E . Ne? ROSTA. Ah, syliyemem! C O C O L I C H E . Hadi hadi! ROSTA. (ok ciddi.) Sonra, Ne utanmaz ey!
II

Bir

dersin benim iin. C O C O L I C H E . ocuk musun!... Baylyorum ben sana! ROSTA. Dinle, bak, syliyeceim... C O C O L I C H E . Niye getirmiyorsun sonunu? ROSTA. Bari yzm rteyim yelpazemle. C O C O L I C H E . Ah, Tanrm. ROSTA. (Yelpazesiyle yzn rterek.) Seninle evleneceim. C O C O L I C H E . Ne dedin? ROSTA. Duydun ya! C O C O L I C H E . Ah, Rosita! ROSTA. Hem de bir abuk... C O C O L I C H E . yleyse bebeimizi smarlyahm hemen... Paris'e... ROSTA. Yoo, istemem ben Paris'den, sonra o da Franszlar gibi olur, ou, ou, ou. C O C O L I C H E . Nereye smarlyalun yleyse...? ROSTA. Madrid'e smarlarz. C O C O L I C H E . Baban biliyor mu senin bu ii? ROSTA. O izin verdi. (Yelpazesini indirir aztck.) C O C O L I C H E . Ah, Rosita'm benim! Gel! Gel! Gel

yanma! ROSTA. Aaa, ne oluyorsun yle! Dur bakalm! C O C O L I C H E . Sanki biri ayaklarm gdklyormu gibi bir eyler oluyor iimde. Gel yanma. ROSTA. Yok, yok, buradan, uzaktan. (Uzaktan birbirlerini pyormu gibi yaparlar. Yaklaan bir arabann ngrak sesleri duyulur.) Ah, 12

hep de byle olur! Gene birileri geliyor! Gece grrz! (ngrak sesleri devam eder, ty lerle sslenmi kk mukavva atlarn ektii bir araba gelip pencerenin dnda durur.) C R I S T O B I T A . (Arabadan.) Hi phesiz kasaba nn en gzel kz. ROSTA. (Eteini yayarak eilir.) Teekkr ede^ rirn. C R I S T O B I T A . Alacam bu kz... yzde yz. Boyu bir metre bile yok. Kadn dediin byle olmal, ne daha uzun, ne daha ksa. Hele... u belin geliine bak, u gzellie! Byledi, byledi bu kz beni sanki! ek arabac! (Araba yava yava uzaklar.)
1

ROSTA. (Alay ederek.) Hh, una da bakn! Alacam bu kz. Ne de irkin herif, ne de kaba! Kendini beenmiin, ku beyinlinin bi ri! (Pencereden ieri bir inci gerdanlk atdtr.) A a ! B u da ne? Tanrm, bu ne gzel bir inci gerdanlk! (Gerdanl boynuna takp kk bir el aynasnda kendisine bakar.) Brabant'l Genevieve kocasn beklemek iin atosunun kulesine ekildiinde her halde byle bir ger danlk vard boynunda. Ne de yakt bana! Kimin acaba bu? BABA. (Kapdan girerken.) Sevgili kzm benim, sevin iindeyim! Her eyi hazrladm d nn iin! ROSTA. A h , babacm, nasl deyeceim ben si'

zin hakknz... hele Cocoliche ne kadar se vinecek! Hemen imdi... BABA. Ne Cocoliche'si! Kimmi o serseri kpek! Ne diyorsun sen? Don Cristobita ile sz kes tim ben az nce, hani u elinde sopayla gezen, imdi pencerenin altndan geti arabasyla. ROSTA. Ayyy, istemem ben onu, varmam ben ona, hayr, hayr! Bouna uramayn, ta at lasa kabul etmem. Kendi sevgilim var benim. Yoksa o herif ini alt ieri bu gerdanl! BABA. E h , olan oldu bir kere, sz verdim, arlk dnlmez. Hem, ocuk musun, herif altn ba bas, tam aradm adam! Yoksa dilenniye kan z yarn br gn! ROSTA. karsak karz, ne yapalm! BABA. Bu evde benim szm geer, unutma, ba banm senin. Olan oldu, ok yaydan kt bir kere. Bouna konumyahm. ROSTA. Ama ben... BABA. Sus! ROSTA. Ama benim... BABA. Sus diyorum! (kar.) ROSTA. Ayy, ayy! Ne biim i bu byle! Beni satyor, kendi istediine veriyor, sesimi ka ramyorum, bir ey yapamyorum, nk ya salar byleymi! (Alar.) Her eye burnunu sokmasa u yasalar, olmaz m sanki! Bir satabilsen ruhumu eytana! (Barr.) Gel, ey tan! Gel, gel, gel! Evlenmek istemiyorum ben

Don Cristobita'yla. BABA. (Girerken.) Nedir bu grlt? Hadi ge otur bakaym iinin bana! Sesini de kes ar tk, alama! Ne gnlere kaldk! ocuklar m retecek byklerine, ne yapmalar gerekti ini? Ben nasl senin anan alrken babamn szn dinlediysem, sen de benim szm dinliyeceksin; hani sz aramzda, anann da aydede gibi testekerlek bir yz vard, stelik de... hadi, hadi... syletme beni... ROSTA. Peki yleyse. Alamam artk! BABA. (karken.) Nerede duyulmu byle ey! ROSTA. y l e olsun, peki! Nedir bu bizimi pa pazlarla babalarmzdan ektiimiz! (Oturup ilcmijc balar.) Her akam... , drt... pa paz efendi syler syler onu syler: Cehen neme gideceksiniz! Cayr cayr yanacaksnz! Kpekten beler olacaksnz! Sanki imdi deiliz kpekten beler! Onlar hi olmazsa can lar kimi isterse onunla evleniyorlar, bir gzel de ladini karyorlar hayatn. Keke ben de kpek olsam! imdi babam dinlersem... drt, be... yaarken gireceim cehenneme; dinle mezsem, bu kere onu dinlemedim diye, yukardaki cehenneme gideceim... u papaz lar bu kadar ok konumasalar, susmasn renseler, herkesin aklna byle eyler sokma* salar... ne iyi olaca:k... (Gzlerini siler.) Cocoliche'yle evlenemezsem, hep onlarn yzn*5

den... evet, papazlann yznden... hem ne karyorlar herkesin iine! Ay, ayy, ayy!... C R I S T O B I T A . (Pencerede uayla birlikte.) Na sl, iyi mal, deil mi? Beendin mi, ha? UAK. (Titriyerck.) Evet. efendim. C R I S T O B I T A . Az bir para byk, ama vcu duna diyecek yok. Daha kesimedik pazarl ... imden konumak geliyor, canm eki yor urada birka sz etmeyi bu yavruyla ama, fazla yz vermek doru olmaz imdi. Kendi sine ok gvenmesin. Her ktlk gururdan doar. H? Hayr .m dedin! UAK. (Titriyerck.) Yok, efendim! C R I S T O B I T A . nsanlarla alveriin iki yolu var: Ya hi deer vermiyeceksin, yukardan baka caksn... ya da ezeceksin, silip sprp gee ceksin! UAK. Ah, Tanrm! C R I S T O B I T A . Sylesene, beendin mi? UAK. Size ok daha gzelleri deer. C R I S T O B I T A . lik g'bi kz. Benim olacak, benim! Yalnz benim! (Gider.) ROSTA. Sonum geldi arlk! Dayanamam daha fazla. E n iyisi zehirliyeyim, ldreyim kendi mi, hemen, imdi! (Bykbaba saat alr, sa"* has'arndan ''>>! sarlar rJy'nm', geni, kahark eteklikli bir kz ilc^er.) SAAT. (Hem sesiy'e, hem de anla saat ban hild'rir.) Dan! Rosita, sabrl ol. Ne yapabilirr6

sin? Hem ne biliyorsun imdiden neler olaca n? Burada gne prl prldr, baka bir yerde yamur yaar. Yarn rzgr ne yandan esecek, kim biliyor bunu, kim bilebilir? Ben her gn geleceim zamann sonuna kadar; yalandn, hepsini unuttuunda sana hatr latrm bunlar. Brak, sular aksn, yldzlar ssn. Sabrl ol, Rosita! Dan! Saat bir. (Saat bam gsteren kz SAAT geri ekilip byk baba saatin iine girer, kapaklar kapanr.) ROSTA. Saat bir... Amma da ackt karnm! BR S E S . (Dardan.) Gklerde uuyor i ekii sevgilimin. ROSTA. Uuyor, gryorum... i ekii sevgili min. (Bykbaba saat alr; kz SAAT grlr iinde, uykuya dalm. Yalnz an alar bu kere.) ROSTA. ekii sevgilimin... PERDE SAHNE II (Bir Endls kasabas alan. Sada DONA ROSITA'nn evi. Byk bir hurma aac, altnda bir sra. COCOLICHE soldan girer. Etinde bir gitarla salna salna ilerler. Srtnda kenarlar siyah sarma ili koyu yeil bir pelerin. Giyinii on doku*7

zunct tjzyl balarnn modasna gre. apkas iyice yana eik.) C O C O L I C H E . Rosita gelmedi. Ayndan kork tu anlalan. Ay ok ktdr klara. (Is lk alar.) Balkonunun camna kk b i r ta g i b i arpt slm. Dn kara b i r kurdel ba lamt salarna. Ne tuhaf eyler syledi: Ba smdaki b u kara kurdel yemilerin stndeki kck rkler gibi. Onu grdke zlme lisin, Cocoliche, nk sonunda tepeden tr naa karalara brneceim. B i r ey var ama... (iek sakstlaryla dolu kk balkona hafif bir k vurur.) ROSTA. (ierden.) Oynyarak, glerek lme gidiyorum. C O C O L C H E . (Balkona yaklaarak.) N i y e k madn dar? ROSTA. (Balkondan aa bakarak iir okur gibi konuur.) A h , sevgilim, b i r bilsen! Gneyden esen b i r rzgr yreimi allak bullak etti. Yz yl gese stnden gene dinmez acm. C O C O L C H E . N e demek istiyorsun? ROSTA. Demek istediim, sama soluna bak da iyice, gr insanlar nelere katlanyorlar, ren sin yrein acya dayanmay, belki o zaman sen de katlanabilirsin b u n a . . . C O C O L C H E . Anlyamayorum. ROSTA. Syliyeceim ey seni sarsacak azck 18

d a . . . Hazrlkl olasn d i y e . . . (Bir duralama olur, sonra ROSTA boulacakmt gibi sesler kararak alamja baslar. Gln bir ala ma.) Seninle evlenemiyeceim! C O C O L C H E . Rosita!!! ROSTA. Sen benim gzbebeimsin! Ama evlene miyeceim seninle! (Alar.) C O C O L C H E . Rahibeler hi kalr senin yannda! Kt b i r ey m i yaptm? A y y , ayy, ayy! (A lamja balar. Yar ocuksu, yar gln bir alama.) ROSTA. Yaknda renirsin. imdilik, hoa k a l ! C O C O L I C H E . (Barr, tepinir.) Gidemezsin, g i demezsin, olmaz, gidemezsin! ROSTA. Hoa kal! Baban sesleniyor ierden. (kar, balko-nun kapsn kapatr.) C O C O L I C H E . (Yalnz.) Sanki b i r dan tepesindeymiin gibi uulduyor kulaklarm. Sanki b i r ktmm gibi btn vcudumu saryor yreimin alevi. A m a bu olamaz; hayr, hayr, hayr. (Ayam yere vurur.) Evlenmek istemi y o r benimle? Ama Mairena'daki pazardan aldun madalyonu verdiimde yanam okamt tatl tatl. Sonra o gll earp verdiim gn ne iten bakmt bana... sonra o yelpa ze, hani stnde Pedro Ronero'nun resmi olan, pcklere bomutu beni o gn!... Ya, evet, pcklere! Bir yldrm dseydi de bama, ikiye blse, ldrse, gebertseydi beni, daha '9

i y i y d i . A y y ! ayy! ayy! (Yksek sesle alamya 'balar.) (Soldan halk elbiseleri giymi birka delikanl girer. Birinin elinde gitar, birinin elinde zilli tef. ark sylerler.) Yavuklum ykanyor rmakla pl aman, yavuklum mendil iler krmz ipekliden. B R N C D E L K A N L I . Cocoliche b u . KNC D E L K A N L I . Niye alyorsun? H a d i k a l k . . . koruda b i r ku b i r aalan brne umu diye zlmiye deer m i ! C O C O L I C H E . ekilin yanmdan, brakn beni! NC G E N . Cann ksn k i brakmayz. H a d i yr, bir rzgr esti m i tarlalardan doru, ne zntn kalr, ne b i r ey. B R N C D E L K A N L I . H a d i gidelim, hadi, hadi. (COCOLICHE'yi alp gtrrler . Uzaklar ken arklar, kontmalart duyulur.) (Sahne botur. Alana ay vurmaktadr. DO NA ROSITA'nm oturduu evin kaps alr, sahneye BABA girer. Kl rengi bir elbise giy mi, krmz peruka takmtr. Arkasndan DON CRISTOBITA girer. O da yeil elbise giymitir. Koca bir gbei, hafif kamburu var dr. ri halkal, uzun bir zincir kstek, stnde ngraklar olan bir bilezik takmtr. Elinde de baston yerine kulland kocaman bir sopa...) 20

C R I S T O B I T A . Bylece pazarl sona erdirdik, kesitik, deil mi? B A B A . Evet, baym... ama... C R I S T O B I T A . Ne amas, ama ne? Pazarlk b i t t i . Ben sana yz peseta verip borlann kapata cam, sen de bana kzn, Rosita'y verecek s i n . . . hem dorusunu istersen, sevinmelisin b u pazarla, nk kz... azck gekince. B A B A . On alt yanda daha. C R I S T O B I T A . Ben gekin dedim m i , gekindir. BABA. E v e t . . . baym, gekindir. C R I S T O B I T A . Gene de gzel b i r kz. N e eytan! Un bocatto di cardinali! BABA. (ok ciddi.) talyanca d a m biliyorsunuz? C R I S T O B I T A . Hayr! ocukken D o n Pantaluce adl b i r i n i n yannda durmutum da b i r zaman, talya'ya, Fransa'ya gtrmt beni ama b u seni ilgilendirmez! B A B A . Hayr... hayr, baym... beni ilgilendir mez. C R I S T O B I T A . H e m y a n n leden sonra b u i b i tecek artk, nikh basalm. B A B A . (Tellanr, korkar.) Ama b u olamaz k i , D o n Cristobita. C R I S T O B I T A . Kimmi o bakaym bana olmaz d i yen? Neden beynini datmadm senin b u s z sylerken, b i l m e m ! ok adam ldrd b u sopa... Fransz', italyan', Macar'... listesi var evde. Szm dinle, ne dersem onu y a p
2Z

da, sen de geme sonra o listeye? N e zaman dr kimsenin kafasna indii y o k , sabrszlanp duruyor zaten elimde. K o r u kendini! BABA. E v e t . . . baym! C R I S T O B I T A . H a d i , al u paray. ok veriyorum, haa! Pahalya oturdu bu kz bana! Ama, ne yapalm, i itir! Sznden dnecek adamlar dan deilim ben! BABA. (Kenarda.) A h , Tanrm! Ne biim adama veriyorum kzm! C R I S T O B I T A . Ne dedin? H a d i , yr, gidelim de syliyelim papaza. BABA. H a d i . ROSTA. (ierden.) Oynyarak, glerek lme gidiyorum; durmadan bir atee balyorm sevgilim. C R I S T O B I T A . B u ne? BABA. Kzm... ark sylyor... ok gzel b i r ar kdr! C R I S T O B I T A . Peh! Ben ona retirim nasl ar k sylenir... daha tabi olmal., hani yle gzel arklar vardr... Kurbaalar bard kuak, kuak, kuak, kuak, kuarak. PERDE 22

SAHNE I I I (Bir meyhane. Arkada, beyaz duvarn nn de flar, mavi kpler. Eski bir boa grei ilm, gaz lmbas. Gece. Meyhaneci tezghn arka snda. Ceketsiz, salar karmakark, burnu bask. Ad ESPANTANUBLOS. Sada bir KAAKI topluluu; beylik kaak tipleri. Kadifeler iinde, sakall, ellerinde alaybozan tfekleri. alyor, sy lyorlar.) B R N C KAAKI. Cadiz'den Cebeli tark'a ne gzel minik b i r y o l ! Deniz tanr benim ayak seslerimi i ekilerimden. A h , sevgilim, gzelim! Gemiler, gemiler Malaa limannda. Cadiz'den Sevilla'ya . N e ok limon aac! Limon korular tanr beni i ekilerimden. A h , sevgilim, gzelim! Gemiler, gemiler Malaa limannda. KNC KAAKI. Hey, bana bak! Espantanublos! Bu gzel trk susatt beni. arap getir. Malaa arab! ESPANTANUBLOS. (Tembel tembel.) imdi... , geliyor... (Ana kapdan bir GEN ADAM girer. Byk,

mavi bir pelerine sarnm. Banda bask, ge ni bir apka. phenin yaratt bir sessizlik olur. GEN ADAM yzn amadan gidip soldaki masalardan birine oturur.) E S P A N T A N U B L O S . iecek b i r ey ister misiniz, baym? G E N A D A M . Off! Hayr. ESPANTANUBLOS. Yeni geldiniz galiba kasaba ya? G E N A D A M . Off! Evet. E S P A N T A N U B L O S . iinizi ekiyorsunuz. G E N A D A M . Off! Off! B R N C KAAKI. Kimmi? E S P A N T A N U B L O S . Bilmem. KNC KAAKI. Ya eyse?... B R N C KAAKI, iyisi m i biz kalkalm, o cuklar. KNC KAAKI. Gece ne kadar temiz, prl p rl. B R N C KAAKI. Yldzlar iniyor evlerin dam larna. KNC KAAKI. Denizle kucak kucaa olaca z gne doarken. (karlar.) (GEN ADAM yalnz kalr. Ba vcuduna gm'. Sahne mavi bir kla aydnlatlmak tadr.) G E N A D A M . Bsbtn beyazlara brnm ka saba, batan baa bembeyaz olmu. Tepeden baktm d a gelirken, lts gzlerimden girip

ta ayaklarmn ucuna kadar i n d i . Bu Endls ller derilerini de beyaza boyayacaklar sonun da. Ama iim yanyor benim. A h , T a n n m ! Keke gelmeseydim! ESPANTANUBLOS. B u da D o n Tancredo g i b i yanmlardan, ama b e n . . . (Gitar sesleri, nee li konumalar, glmeler gelir sokaktan. Bak mak iin dar karken.) B u da ne? N e olu yor byle? (Balarnda COCOLCHE ile, DELKANLI LAR girer.) C O C O L I C H E . (Sarho.) Espantanublos, arap ge tir bize, gzlerimizden fkrana kadar iece iz. N e gzel olacak gzyalanmz o zaman; yakut g i b i , topaz g i b i . . . Hey! ocuklar, o cuklar! I B R N C ARKADA. N e kadar da gen! Kendi sini zntye kaptrmasna engel olmalyz! HEPS. ok doru. C O C O L C H E . N e gzel eyler sylerdi bana!... N e d e r d i , b i l i y o r musunuz: Cocoliche'm, d u daklarn yeil ilekler gibi, hem d e . . . B R N C ARKADA. ok duygulu b i r kadn! y le olmasa, b u kadar zlmezdim zaten. D o n Cristobita iman, yal, sarho, uykucu heri fin b i r i , stelik de kaba m kaba... H E P S . Yaa! KNC ARKADA. Kaba m kaba... (Kahkahalar.) =5

E S P A N T A N U B L O S . ocuklar, ocuklar! KNC ARKADA. H a d i , imdi erefe. B R l N C l ARKADA. erefine itiim eyin ere f i n e . . . nk imem gerek b i r eyin erefine! Cocoliche, b u gece saat on ikide kapy ak bulacaksn, sonra d a . . . sonra da her eyi. H E P S . Ole! (Gitarlarm alarlar.) I K I N C ARKADA. Dona Rosita'nn erefine! G E N A D A M . (Ayaa kalkarak.) Dona Rosita m! K N C ARKADA. Kocas olacak herifin kurba a g i b i iip iip de patlamasna! (Kahkaha

lar.)

G E N A D A M . (Onlara yaklar, yz gene rt ldr.) B i r dakika, baylar! Ben yabancsym da burann, renmek istiyorum, k i m b u Dona Rosita, niye erefine iiyorsunuz byle gl erek? C O C O L C H E . Neden ilginizi ekti b u kadar, yabancysanz? G E N A D A M . renmek istedim yalnzca. C O C O L C H E . Espantanublos, kapa u kapy nerdeyse Maysa gireceiz y a bak, gene de yor b u bay. KNC ARKADA. Yz de yor her halde, smsk rtm. G E N A D A M . Ben gelip dosta b i r ey sordum size, siz benimle alay ediyorsunuz. akadan baka b i r ey kalmam iinizde anlalan. 26

C O C O L C H E . Ne yapacaksnz kini olduunu renip de? G E N A D A M . B i r nemi var benini iin k i soru yorum. C O C O L C H E . i y i yleyse, ad Dona Rosita'dr, alanda oturuyor, Endls'n en gzel .ark syliyen kz, benimi... evet! Benim sevgilim! KNC ARKADA, (llcrliycrck.) D o n Cristobita'ya varacak, Cristobila'ya... bir dn! Neler olabilir! HEPS. Ole! 01e! (Kahkahalar.) G E N A D A M . (ok zgn.) z r dilerim. Ko numanza ilgilenmem, benim de b i r zaman lar Rosita adl b i r sevgilim vard d a . . . KNC ARKADA. Artk deil m i sevgiliniz? G E N A D A M . Hayr. Gnmzn kadnlar, ne dense, smsk heriflere daha dkn. yi ge celer. (kmak iin dnp ilerler.) KNC ARKADA. Baym, durun, gitmeden b i r arabmz imez misiniz? (arap bardan uzatr.) G E N A D A M . (Kapnn nnde sinirliliini be lirten bir tavrla durur.) ok teekkrler, ama iki imem d e . . . yi geceler! Hoa kaln! (karken.) Nasl tuttum kendimi, bilmiyorum. ESPANTANUBLOS. K i m d i b u adam acaba, niye geldi buraya? KNC ARKADA. Ben d e onu dnyorum. K i m bu adam? Niye yzn saklyor?

B R N C ARKADA. ok kt b i r meyhanecisin sen, Espantanublos. C O C O L I C H E . ime b i r phe dt, b i r phe... B adam! (Grltleri kesilmi, alak sesle ko numaya balamlardr.) KNC ARKADA. (Kapnn oradan.) ocuklar, D o n Cristobita geliyor meyhaneye. C O C O L I C H E . T a m sras gzn patlatmann. E S P A N T A N U B L O S . Kavga istemem ben burada. H a d i , hepiniz, u yandan, yollann bakalm! B R N C ARKADA. Bana dert ama d u r u p d u rurken, Cocoliche! Bana dert ama! (Arkadalarndan ikisi kollarndan tutup g trrler COCOLICHE'yi; br ikisiysc fla rn arkasna saklanrlar. Sahnede bir sessizlik olur.) C R I S T O B I T A . (Kapdan.) Brrrrrruuuuuuun! E S P A N T A N U B L O S . (Korkuyla.) i y i geceler. C R I S T O B I T A . arabn var, deil m i , bol? E S P A N T A N U B L O S . Ne eit isterseniz. C R I S T O B I T A . N e varsa, hepsini istiyorum! B R N C ARKADA. (Keden, yksek, yabans bir sesle.) Cristobita! C R I S T O B I T A . Ha? K i m o baran? E S P A N T A N U B L O S . Her halde b i r kpektir, darlarda. C R I S T O B I T A . (Sopasn kavrar, ark syler gibi.) Kuyruunu eksin altna da 28

kessin sesini, yoksa barmay, ulumay retirim ben ona. E S P A N T A N U B L O S . (Tella.) Tatl arabmz v a r . . . beyaz arabmz... eki... arabmz... her eit arabmz... C R I S T O B I T A . Hem de ucuza, deil mi? Bir y n hrszsnz hepiniz! Syle bakaym, Bir yn hrszz, de! E S P A N T A N U B L O S . (Titriyerek.) Bir yn hrs zz. C R I S T O B I T A . Dona Rosita ile evleneceim ya rn. ok arap istiyorum, ok... kana kana b i r ieyim yle. B R N C ARKADA. (Bir fnn arkasndan.) Cristobita iip iip uyur! KNC ARKADA. (Baka bir fnn arkasndan,) iip iip uyur! CRISTOBITA. Brrrrr. Br. Br. Br. Flar m k o nuuyor? Yoksa alay n u ediyorsun sen benim le, aldatyor musun beni? ESPANTANUBLOS. Ben? Ben? C R I S T O B I T A . Kokla bakaym u sopay! N e ko kuyor? E S P A N T A N U B L O S . ey kokuyor... ey... C R I S T O B I T A . Syle diyorum! ESPANTANUBLOS. Beyin kokuyor! CRISTOBITA. (ok fkeli.) Ya ne sanyordun? ip iip uyurmu, imdi grrz k i m iiyor, 29

kim uyuyor, sen m i , ben .mi! E S P A N T A N U B L O S . Ama D o n Cristobal, Don Cristobal! KNC ARKADA. (Ftmn arkasndan.) Cris tobita, gbeini sakn, gbeini k o r u ! B R N C ARKADA. Gbeini koru! C R I S T O B I T A . (Sopayla ESPANTANUBLOS'n zerine yrr.) Sonun geldi senin. Aalk, pis, iren kpek! ESPANTANUBLOS. A h , sevgili D o n Cristobita'm benim! KNC ARKADA. igbek! C R I S T O B I T A . Benimle alay etmek, ha? Nerede duyulmu byle ey! A l sana igbei, al sa na igbei, al sana igbei! (CRISTOBITA ile ESPANTANUBLOS kapya doru giderler. DON CRISTOBITA sopayla vurduka ESPANTANUBLOS fare gibi sesler karr. Flarn arkasndaki ARKADALAR kahkahalarla glerler. Mzik.) PERDE SAHNE I V (kinci Sahne'deki akn. Gene ay ile ay dnlanyor, ama daha lo. Sar hurma aac yldz sz, masmavi bir ge yaslanm. ki akrkeyif ar kada sarho COCOLICHE'yi tayarak soldan

girerler.) B R N C ARKADA. N e kzd, deil m i , Cristo bita! Sanki srtna pire girmi gibi oradan ora ya srad. KNC ARKADA. Amma da dvd zavall mey haneciyi. B R N C ARKADA. Hey, bana bak, ne yapaca z bunu, tayacak myz hep byle? KNC ARKADA. Brakalm buraya; hi zl me, i yanya balaynca nasl olsa kendine gelir. (karlar.) (Hzla yaklaan bir flt sesi duyulur, az son ra SVRSNEK girer. Sahne biraz aydnla nr. SVRSNEK orackta uyuyan COCOLICHE'yi grnce, yanma gidip kulana flt altmya balar. COCOLCHE onu ezmek iin elini kulann arkasna vurur. SVRSNEK geri srar.) S V R S N E K . Olan bitenden haberi b i l e yok, sz m gitmi... Ama Dona Rosita'nn kalbini kaybediyor, o da baka, minicik b i r kalp, u kadarck. (Gler.) Dona Rosita'nn ruhu tp k o pazarlarda ahlan istiridye kabuundan kayklar g i b i , iinde m i n i k b i r makasla b i r yksk olan Valencia kayklar gibi. Bu arka da da o kayn kk yelkenine b i r Hat ra damgas basp kendi yoluna gidecek, ken di yoluna... (Kk fltn alarak kar; sah ne gene lolar.) 3*

(GEN ADAM girer; yz gene yle rtl. Yannda kasabadan bir DELKANLI.) G E N A D A M . ok i y i olmu geldiim... Kzgn lktan ne syliyeceimi bilemiyorum. Demek evleniyor? D E L K A N L I . Hem> de yarn, D o n Cristobita adl biriyle, zengin b i r adam, ama tembelin danis kas, stelik de kendi glgesiyle kavga eden yabani m i yabani, dadan inme b i r h e r i f . . . A m a kz sizi unutmutur oktan. G E N A D A M . Olamaz, inanmam buna, yle se verdi k i b e n i . . . D E L K A N L I . Be yl nce. G E N A D A M . Oras doru. D E L K A N L I . Niye brakp gittiniz yleyse onu? G E N A D A M . Bilmem. ok sklmtm burada. Limana g i t t i m , imdi de oradan geliyorum, limandan... B i r bilsen! Nasl anlataym, b i l mem k i . . . Ben, giderken, oralarda her gn dn bayram sanyordum. Yollarn i k i ya nnda bembeyaz hanlar, plak kollu, sansn kzlar, neler, neler dnmtm. Hibiri k mad dndklerimin! ok daha ypratc, ok daha can skc oralan! D E L K A N L I . imdi ne yapmay dnyorsunuz peki? G E N A D A M . H e r eyden nce, onu b i r grmek istiyorum. D E L K A N L I . Olacak deil. D o n Cristobita'y
32

tanmyorsunuz siz. G E N A D A M . H e r tehlikeyi gze a h n m onu gr mek iin. (CANSA-ALMAS sadan girer.) D E L K A N L I . H a h ! te b u i y i ; Cansa-Almas ge liyor, ayakkabc. (Seslenir.) Cansa-Almas! CANSA. N e . . . n e . . . ne var?... D E L K A N L I . Beni dinle, bu baya ok byk b i r yardmda bulunacaksn. CANSA. Kime?... h ? . . . kime? G E N A D A M . (Yzn aarak.) Bana. CANSA. Currito! G E N A D A M . Evet, C u r r i t o dnd limandan. CANSA. (Midesine bir yumruk atarak.) Seni a l ak seni! N e d e imanlamsn! D E L K A N L I . Dona Rosita'nn gelinlik ayakkab larn sen yapyormusun, doru mu? CANSA. Evet, evet... evet... D E L K A N L I . Yarn senin yerine C u r r i t o gtre cek onlar. CANSA. Yok, yok, bam derde sokmayn benim. CURRTO. Bir bilsen bu i iin ne ok para ve receim sana! H a d i , oullarn seversen krma beni, brak gideyim senin yerine. D E L K A N L I . stelik para da veriyor ite, ne d nyorsun! Anlalan i y i para yapm liman da. ' C U R R T O . Hatrlyor musun, Cansa'cun... (AItyormus gibi yapar.) . . . babam ne kadar se-

33

verdi seni! CANSA. Yeter! Sus, ne olursun, sus, syleme! Ne yapabilirim! Peki, g i t , sen g i t ! Ben evde olu r u n u n . . . Biliyor musun, gerekten d e . . . (Ko caman bir mendil karr.) gerekten de ok severdi baban beni, ok, ok, oook. C U R R T O . (Kolunu onun omuzuna atarak.) Te ekkr ederim, ok teekkr ederim. CANSA. Gene portakal m satacaksn eskisi gibi? Ne gzel barrdn! Portakal, Pooortakaaal... (karlar. Sahneyi ayt doldurur; havada gitar sesleri dolar.) C O C O L I C H E . . (Uykusunda.) Cristobita dver seni, sevgilim! Yemyeil b i r gbei, yemyeil b i r kamburu var. Geceleri sabaha kadar uyu yamazsn onun horlamasndan. Sonra ben, ah, nasl perdim seni apur upur! A h , ne zl dm banda o kara kurdely grnce!... So nunda tepeden trnaa karalara brneceim! (Oynyarak, glerek arksnn alnd duyulur. COCOLICHE'nin dnde grd DONA ROSTA soldan girer. Koyu mavi bir elbise giymitir; banda bir elenk, elinde g m bir kama.) D O N A R O S I T A ' N I N GRNTS. (ark sy ler.) Oynyarak, glerek lme gidiyorum; durmadan b i r atee 34

batyorum sevgilim. (Sar hurma aac kk, parlak klarla do nanr; sahnedeki btn renkler maviye d ner.) C O C O L C H E . A h , Tanrm! (Kalkar; o anda b tn grntler yok olur.) Uyanm. Hi p hem yok, uyanm. Oydu, ta kendisi, yas e l bisesi giymi. Sanki imdi b i l e nmde, ura ckta... b u mzik d e . . . (Balkondan gerek ROSITA'nn sesi gelir. Gecenin ortasnda ar k sylyor.) ROSTA. Oynyarak, glerek lme gidiyorum; durmadan b i r atee batyorum sevgilim. C O C O L C H E . Daha nce hi gerekten alamamtm ben! Doru sylyorum. B u ilk! lk! PERDE SAHNE V (Bembeyaz evleriyle bir Endls soka. lk evin altnda bir ayakkabc dkkn, ikincisinin al tnda bir berber dkkn var. Berberin aynas ile koltuu darda, akhavada. Az ilerdeyse stnde u yazlar olan byk bir kap gze arpmakta: Yeryznde Hayal Krklna Uram Olanla35

nn Yuvas. Yaztm yanna da, ortasna yedi klt sapl, byk bir kalp resmi izilmi. Sabah. CAN SA-ALMAS dkknnda sandalyesine oturmu, bir izme dikmekte. FIGARO berber koltuunun ya nnda durmu, uzun bir bilei kaynda usturas n biliyor. Yeiller giyinmi; banda siyah bir sa jilesi; bukleleri kulaklarm rtm.) F I G A R O . ok nemli b i r mteri gelecek bana bugn. CANSA. Kimmi o? Kimmi, ha? (Son hecesine sahnenin dtmdasn bir flt katlr.) F I G A R O . D o n Cristobita gelecek; D o n Cristobi ta, eli sopal. CANSA. A h , canm, deme, vah vah, ne i y i ! A h , canm! (Son hecelere gene bir flt sesi katUr.) F I G A R O . Evet, evet! Gelecek! (Gler.) B l R KK Y A R A M A Z . Ayakkabc bc bc, soksana bizini bizi bizi b i z i n i m i n i m i n i delie, m i n i m i n i delie! F I G A R O . A h ! Seni yaramaz! apkn seni! (Kova lar ocuu, br yandan CURRTO girer. Gene eskisi gibi giyinmitir, yz rtldr. Salncnin ortasna doru ilerler, yerine dn mekte olan FIGARO'ya arpar.) C U R R T O . Sen beni usturanla kesersen, ben de senin gzlerini oyanm. F I G A R O . z r dilerim, tnesiu! Tra m olmak is36

tiyorsunuz? Dkknm... (Flt .szn keser; FIGARO, bunun zerine, ustalm belirten bir szsz oyuna geer, berberliini ver.) C U R R T O . Cann ksn, e m i ! F I G A R O . (CURRITO'nun barn taklit ede rek.) Portakal, Poooooortakaaaaaal! (Islklar.) C U R R T O . (Ayakkabc dkknmda.) Cansa-Al mas, ver bakalm u gelinin ayakkablarn, kutusunu d a . . . CANSA. A m a . . . ama... ama... (Titrer.) C U R R T O . (Kzgn.) Ver diyorum sana! CANSA. Peki, peki... kzma... al... F I G A R O . (Sryarak dolar.) Yksm kaybettim. eytan ald gtrd, sa tam adan getirdi. eytan ald gtrd, satamadan getirdi, ite buldum, b u l d u m , b u l d u m . C U R R T O . (Kk, gl pembesi ayakkablar yarak.)

ok-

Minicik ayaklan Dona Rosita'mn! Al, benim olsanz! Canm Dona Rosita! Gzel Dona Rosita! CANSA. H a d i git artk! ekil bamdan! ekil git! (izmeyi dikmiye devam eder.) C U R R T O . (Ayakkablarn heyecan iinde.) ki 37

kk arap barda g i b i , ne gzel, ne cici, yok yok, i k i kk i ekii bunlar! F I G A R O . B i r eyler dnyor! Bir eyler oluyor! Kokusunu alyorum! Bir heyecan... A h , heye can! Ama her ey sonunda gene benim ber ber dkknmda aydnlanr. C U R R T O . (Elinde ayakkablarla kaca yana doru ilerler.) Rosita, benim olmaman aklm almyor senin! (Ayakkablar per.) Aymdan dklen i k i damla gzya sanki bunlar, L i l l i p u t ' d a i k i kck k u l e . . . i k i . . . (istekle per ayakkablar.) i k i . . . (kar.) F I G A R O . Yaknda renirimi her eyi. B i r habe rin dnyaya yaylmas iin nce berber dk knndan gemesi arttr. Berber dkknlar olaylarn kavak noktalardr. u grdnz ustura btn gizliliklerin kabuunu yarp te sine gciverir. Biz berberlerin koku alma d u yusu av kpeklerinden de baskndr; karanlk szlerin, anlalmaz tavrlarn arkasnda ne var, ne yok, hemen kokusunu alnz. Yaratl mz byle! Kafalarn terazisi biziz; sa or manlarnda dolarken, alttan alta akp giden dnceleri seziveririz. Berber koltuklarnda uyuyakalan o irkin kafalarn ne tatl masal larn anlatabilirim size. C R I S T O B I T A . (Girerken.) H a d i , abuk, ok a buk, sallanma, yle gzel, kusursuz b i r tra, anladn m, evleniyorum bugn! Brrr! Hibi-

r i n i z i amuyacam ama; nk b i r yn hrszsnz hepiniz! (CANSA-ALMAS kapm kapatr, kk pencereden kafasn uzatr.) F I G A R O . yledirler. C R I S T O B I T A . (Sopasn salhyarak.) ylesiniz! F I G A R O . Ya, ya, yledirler... (Kesinlikle.) ... sa at onu on geiyor. (Saatini cebine koyar.) C R I S T O B I T A . O n u , o n b i r i bilmem ben, hadi a b u k o l , durma! CANSA. eytann dl! C R I S T O B I T A . (Sopasn CANSA-ALMAS'tn ka fasna indirir.) A l sana, al! (CANSA-ALMAS ellerini yzne kapatp fare gibi sesler karr.) C R I S T O B I T A . (Otururken.) H a d i , bala! F I G A R O . N e gzel b i r kafa b u ! Gerekten, grl memi b i r ey! Esiz b i r kafa! C R I S T O B I T A . Bala d i y o r u m ! F I G A R O . (alrken.) Tra-la-la-la-la! C R I S T O B I T A . Bana bak, b i r yerimi kesecek olur san, sonra ikiye ayrrm seni ortadan. Byle, kanal g i b i , anlyor musun, ona gre! F I G A R O . O h , hi keser m i y i m ! N e gzel b i r ka fa! Tra-la-la-la-la! Bayldm, bayldm! Tra-lala-la-la! (Yeryznde Hayal Krklna Uram Olan larn Yuvas'ndan bir GEN KIZ kar. Sanlar giyinmitir, banda krmz bir gl vardr. Yal bir DLENC elinde bir akordeon ile 39

gelip ak kapnn iine oturur.) G E N K I Z . (Kastanyet alarak ark syler.) D i k t i m gzm b i r krpecik olana, kapkara, upuzun, gs de dar ma dar! iee, iccie, yeil yeil zeytine... Gnein nda kz taryor san. HEPS. iee, iecie, yeil yeil zeytine... Gnein nda kz taryor san. GEN KIZ. Zeytin aalarnda bekliyorum, sevgilim, bir damacana arabmla, evde pimi ekmeim. HEPS. iee, iecie, yeil yeil zeytine... Gnein nda kz taryor san. F I G A R O . (Kza bakarak.) iee, ama ne 40

c! Ha, ha, ha! Cansa-Almas, k dan, a buk! (GEN KIZ uykuya dalm olan CRISTOBITA'ya aktn akn bakar.) C R I S T O B I T A . (Horlyarak.) B r r r r r , B r r r r . . . CANSA. (Korku iinde.) Hayr, kmam ben da r. (Kk pencereden kafasn uzatr.) F I G A R O . A h , ok ho b i r ey! Zaten pheleni y o r d u m ! N e inanlmaz b i r ey! D o n Cristobita'nn kafas odundan! H e m d e kara kavak! Ha, ha, ha! (GEN KIZ yaklap bakar.) Bak, u boyaya b a k . . . u boyaya! H a , ha, ha! CANSA. (Usul usul kapdan karken.) Aman, uyandrma! F I G A R O . Alnnda budaklar var. Onun iin reine gibi teri desene! Ne ilgi ekici ey! Ne a lacak ey! C R I S T O B I T A . (Bir toparlanarak.) Hadi, hadi... b r r r . . . hadi, h a d i . . . F I G A R O . Tamam, imdi! Evet, baym! imdi, he men... GEN K I Z . D i k t i m gzm b i r krpecik olana, kapkara, upuzun, gs de dar m dar! iee, iecie, yeil yeil zeytine... Gnein nda

4'

kz taryor san. H E P S . (Yeniden uykuya dalan CRISTOBITA'mn evresinde, duyamyacat kadar alak, ama ineleyici bir sesle.) iee, iecie, yeil yeil zeytine... Gnein nda kz taryor san. (Benli bir MAJA Yuva'nm penceresine gelip dar bakar, yelpazesini ap kapatr.) PERDE SAHNE V I (DONA ROSITA'nm evi. Sahnenin arka k elerinde iki kocaman elbise dolab, dolaplarn s tndeki kepenk gibi kapaklar ak duruyor. Ta vandan bir gaz lmbas sarkmakta. Duvarlar so luk, glgeli, pembe eker rengi. Kapnn zerinde Santa Rosa de Lima'nn limon aalar altnda bir resmi var. DONA ROSITA pembeler giymi; tl ler, danteller, kurdellar iinde bir gelin elbisesi. Boynundan gsne doru kara kcllibar bir ger-: danlk iniyor.) ROSTA. H e r ey b i t t i artk! H e r ey! Tpk M a rianita Pineda gibi lmme gidiyorum, lmle evlenmiye giderken boynunda b i r de-

m i r vard onun... benim de b i r gerdanlk var... D o n Cristobita'nm verdii b i r gerdanlk! (Hem alar, hem ark syler.) B i r kk ku benekli kondu limon dalna... (Hkrr.) Gagasyla yapraklar, kuyruuyla iekler oynad saa sola. A y ! y! y! Gelecek ,mi sevgilim? (Dardan bir ark duyulur.) SES. Rosita, Rosita'm, braksalar grsem ayaklarn b i r , ah, neler olur, neler, sevgilim, ah, neler olur, neler, ROSTA. A h , Santa Rosa'm benim! K i m sylyor b u arky? C U R R T O . (Birdenbire kapda grnr; yz ge ne rtl.) Girebilir miyim? ROSTA. (Korkuyla.) Kimsiniz? C U R R T O . insanlardan b i r insan. ROSTA. A m a . . . yznz grnmyor? C U R R T O . O kk, gzel gzleriniz grse tanr yzm. ROSTA. Bu ses... 43

C U R R T O . (Pelerinini aar.) Bak hele! ROSTA. (Korkuyla.) Currito! C U R R T O . Evet, evet, Currito. H a n i o dnyay gnniye kp giden, imdi de evlenmiye ge len seninle... ROSTA. Hayr, hayr! A h , Tanrm! G i t buradan abuk! Szlym ben, hem, stelik seni de sevmiyorum; brakp kamtn beni! Cristobita'y seviyorum b e n artk! H a d i , git! G i t ! C U R R T O . Gitmem b i r yere! Niin geldim san yorsun buraya? ROSTA. A h , ne talihsiz kzm! Saatim var, g m aynam var, gene de talihsizim! C U R R T O . Gel, kaalm buradan, hadi! Sana bak tka de g i b i oluyorum, bam dnyor! ROSTA. Pis haydut! Hayatm mahvetmek isti yorsun, deil m i , imdi de! C U R R T O . (Gidip kza sarlr.) Rosita m i a ! ROSTA. Yapma! Birileri geliyor! H a d i g i t ! N e haydutsun! abuk! BABA. (Girerken.) Ne o? N e oluyor? C U R R T O . Dona Rosita'nn gelinlik ayakkabla rn g e t i r d i m . . . Cansa-Almas kendisi gelemedi d e . . . N e kadar gzel, deil m i ! Prensesler iin yaplm g i b i . B A B A . i y i , hadi, giydir bakalm! (DONA ROSI TA bir sandalyeye oturur. CURRTO nnde diz ker. BABA eline bir gazete alr.) C U R R T O . A h , ne gzel b i r bacak! 44

ROSTA. (Fsldar.) Alaklk etme. C U R R T O . (Yksek sesle.) Eteinizi biraz daha kaldrr msnz? ROSTA. ite. (CURRTO ayakkablardan birini giydirir.) C U R R T O . Biraz daha kaldrn. ROSTA. Yeter bu kadar, ayakkabc. C U R R T O . Azck daha! BABA. (Oturduu koltuktan.) Doru sylyor, kzm; kaldr azck daha eteini. ROSTA. A y y ! C U R R T O . A Z daha! (yle bir durup ROSITA'nm bacaklarna bakar.) Azck daha! BABA. Ben gidiyorum. Ayakkablar ok gzel ol mu... karken u kapy da kapyaym. Esin ti oluyor ierde. (Kapya doru ilerler.) Ne de g kapanyor! Paslanm her halde! CURRTO. Bu ne gzel ayak b u , sevgilim. bu ne gzel ayak b u , ne gzel! ROSTA. (Kalkarken.) ok kt adamsn sen! ok kt! C U R R T O . Rosa! Benim kk Mays ieim! ROSTA. (Tuhaf sesler karr.) A y , ay, ay! (Sahnede bir saa, bir sola koar.) D o n Cris tobita geliyor! Ka abuk! (Kapy amak is terler, ama kap kilitlenmitir.) Bak imdi, ba45

b a m kilitlemi kapy! C U R R T O . (Titriyerck.) Dorusu... ROSTA. Merdivende ayak seslerini duyuyorum! Sen bana yardm et, Santa Rosa! (Bu arada CURRITO hep kapy amya almaktadr.) A h ! . . . Gel buraya! (Sada, arkadaki dolab ap CURRITO'yu iine sokar, kaptsn da ki litler.) Tamam! A z kald lecektim! C R I S T O B I T A . (Dardan.) Brrrrrrr ROSTA. (Hem ark syler, hem alar.) Bir kk ku benekli kondu limon d a l m a . . . Ay! Ay! Ay! Gelecek .mi sevgilim? (Hkrr.) CRISTOBITA. nsan kokusu geliyor burada benim burnuma, Syle abuk, nerede, k i m , patlatmyaym kafam! ROSTA. A h , ne akacsn, Cristobita! C R I S T O B I T A . Kimseyle konuman istemiyorum senin, anlyor musun! Hi kimseyle! Daha n ce de syledim sana b u n u ! (Yana dnerek.) A h , ne de gzel ey! lik g i b i ! u bullara bak hele! ROSTA. Cristobita, b e n . . . C R I S T O B I T A . H a d i , hadi, hemen evlenelim, bir abuk... Haa, d i n l e . . . beni hi sopamla adam ldrrken grmedin sen, deil mi? Hayr!... yleyse, grrsn yaknda! Bir baladm m . . . 46

grn! gm! gm! yollarm doru ukura! ROSITA. E v e t ok ho. PAPAZ Y A R D I M C I S I OCUK. (Pencereden.) Hazr olunca gelsinler, dedi papaz. C R I S T O B I T A . Geliyoruz! Ole! Ole! Geliyoruz! (Eline bir ie alr, hem ier, hem danseder.) ROSTA. y l e y s e . . . takaym peemi... CRISTOBITA. Ben de g i d i p kocaman, geni ke narl b i r apka giyeyim, sopam kurdellarla ssliyeyim... imdi gelirim. (Dansederek kar.) C U R R T O . (Dolabn tepesinden bakar.) Hadi, kar beni buradan. (ROSTA dolaba doru giderken, pencereden ieri COCOLICHE at lar.) ROSTA. A y ! (COCOLICHE'nin kollarna doru koar.) Senden baka hi kimseyi sevmiyorum yeryznde! (COCOLCHE kza sarlr.) C O C O L C H E . Sevgilim! C U R R T O . (Dolabn tepesinden.) Ben phelenmitim zaten! ok kt b i r kadn b u ! C O C O L C H E . Ne oluyor? ROSTA. Aklm oynatacan! C O C O L C H E . Ne anyonsun o fare kapannda? Erkeksen k dar. (Dolaba uurmtya balar.) ROSTA. Yapma, ac bana! C O C O L C H E . Sana acmak m? Senin g i b i kt b i r kadna!? C U R R T O . i k i n i z i de bomak geliyor iimden! 47

C O C O L C H E . ksana dar! Kusana kapy! Korkak! ROSTA. Cristobita geliyor! Acyn bana! Cristo bita geliyor! C U R R T O . A diyonm unu! C O C O L C H E . Gelsin, gelsin de grsn karsnn n nereye sakladn! ROSTA. Hepsini anlatrm sonra sana. H a d i , ka simdi! C R I S T O B I T A . (Dardan.) Rosita... sevgilim! ROSTA. Kaacak zaman da kalmad! Gel (br dolab ap COCOLICHE'yi iine sokar; son ra bana pembe duvam takar.) lyorum! (ark sylyormu gibi yapar.) C R I S T O B I T A . (Girerken.) Neydi o grlt? ROSTA. e y . . . kapda bekliyen davetliler. C R I S T O B I T A . Davetli falan istemem ben! ROSTA. A m a . . . gelmiler ite, ne yapalm! C R I S T O B I T A . Gelmilerse, dnp gitsinler, gel dikleri g i b i ! Gitsinler! (Yan dnerek.) Ben anlarm imdi o grltnn ne olduunu! (Yksek sesle.) Hadi, Rosita. Hm? Al, ne g zelsin! (Ortadaki kap alr, KONUKLAR g rnr. Ellerinde renk renk kt gllerden ya plm byk elenkler vardr. Onlar havaya doru tutarlar; DON CRISTOBITA ile DO NA ROSTA elenklerin altmdan ilcrliyerck kapya doru gider, sonra da karlar.) B R N C K O N U K . Yaasn gelinle gvey! 48

HEPS. Viva! (Mzik. Sahne boalr.) (CURRITO ile COCOLCHE dolaplarn te pesinden dar bakarlar.) C U R R T O . imdi patlyacam! C O C O L C H E . Demek sen b u karnn sn! Grrz b i r gn seninle nasl olsa! C U R R T O . Ne zaman istersen, sska herif! C O C O L I C H E . A h , u dolap demirden olmasay d... C U R R T O . Hhl C O C O L C H E . Ne gzel olurdu senin o koca bur nunu srp koparmak! (Dardan Yaasn ge linle gvey! Viva! sesleri gelir.) Evlenecek ler... beni bsbtn unutacak artk! (Alar.) C U R R T O . (Sylev eker gibi.) Ta buralara ka dar gelmem gerekmi unutmay renmek iin! C O C O L I C H E . Elma suratlm demiyecek bana artk... ben de ona Badem gzlm d iyem i yeceim, diyemiyeceim... C U R R I T O . ok uzaklara gideceim, ok uzaklara! C O C O L I C H E . A y y , ayy, ayy! C U R R T O . Ta yrekli, acma bilmez, kt ka dn! (Kilise anlar almya balar, mzik se sine donanma fieklerinin kard sesler ka rr.) C O C O L C H E . Yayamam ben artk! C U R R T O . Hibir kadna bakmyacam hayat mn sonuna kadar! (ki kukla da alamakta49

dr.) SVRSNEK. (Soldan girer.) Bouna alamayn, dostlarm, bouna alamayn! Yeryz kk beyaz yollarla dolu, kk dmdz yollarla, ne budala yollarla... Ama, ocuklar, niye by le bol keseden datyorsunuz incilerinizi? Kral ocuklar deilsiniz. H e m d e . . . hani o ka dar karanlk deil gkyz, havada yaprak kmldamyor, ne o yandan esinti var, ne bu yandan! (Borusunu ttrr.) Ne o yandan, ne bu yandan... ne o yandan, ne bu yandan... (COCOLICHE ile CURRTO jksek sesle i ekerek birbirlerine bakarlar. Birden ortada ki kap alr, dn alay grnr. DON CRISTOBITA ile DONA ROSTA konuklara teekkr edip ieri girer, kapy kapatrlar. Uzaktan an sesleriyle mzik devam eder.) C R I S T O B I T A . Al, Rosita'm benim! A h , Rosita! ROSTA. imdi ldrecek beni sopayla. C R I S T O B I T A . N e o, hasta msn? ini ekiyorsun gibi geldi bana! A h , ne kadar seviyorum seni! Delikanl deilim, anlarm byle eyleri! Bak, elbisem ne gzel! Bak izmelerime! Pam-papam-pam! A h ! arap getirin, arap, arap! (Elinde ielerle bir UAK girer. CRISTOBI TA ielerden birini alp irniyc balar.) A h , tatl, gzel Rosita! Balm, bademimi Yakkl mym, ha? Gel, bir peyim seni! Gel, g e l . . . (per. O anda COCOLICHE ile CURRTO 50

dolaplarn tepesinden dar bakar, fkeleri ne yenilerek birer lk atarlar.) N e d i r bu? Periler m i basm b u evi? (Sopasn alr eli ne.) ROSTA. Yok, hayr, Cristobita! Karncalardr... ey... ocuklar oynuyor da sokakta... C R I S T O B I T A . (Sopasn brakarak.) Neyse, ama ok grlt ediyorlar! N e b u byle, b u ka dar grlt! ROSTA. (Korkusunu gizlemiye alarak.) H a n i sz vermitin, hikyeler anlatacaktn bana, ne zaman anlatacaksn? C R I S T O B I T A . H a , ha, ha! ok gzel hikyeler, senin g i b i gzel! (ier.) D o n Tancredo'nun hikyesi. Biliyor musun onu? Ooooo! Sonra D o n Juan Tenorio'nun hikyesi, D o n Tancre do'nun yeeni, benim de yeenim! Evet, ya! Benim yeenim! N e dersin buna, ha? Yee nim? ROSTA. Yeenin! C R I S T O B I T A . Rosa! Rosa! Bir ey syle bana! ROSTA. Seni seviyorum, Cristobita. CRISTOBITA. Ole, ole! (ROSITA'y per. Dolap lardan lklar gelir.) Bu son... b u son... bu son artk! B r r r r r r r r ! ROSTA. Ah!... Barma yle! CRISTOBITA. (Elinde sopasyla.) k dan her kimsen! ROSTA. H a d i , kzma byle hemen. Pencereye 5'

b i r ku konmutu da, onun grlts... byle, koskocaman b i r ku! C R I S T O B I T A . (Alay ederek.) Koskocaman! Kos kocaman! Sen aptal m sanyorsun beni? ROSTA. Beni sevmiyor musun?... (Alamsya balar.) C R I S T O B I T A . (zlr.) nanyorum, h a d i , hadi., hem inanmasam da... ne kar bundan... A lama, hadi! (Sopasn brakr.) ROSTA. (Duygulu bir tavr taknarak.) N e g zel, ne aydnlk b i r gece akp gidiyor damla rn zerinden. ocuklar yldzlan sayar bu sa atte, yallar ise uyuklar durur. (CRISTOBI TA oturup ayaklarm masann stne uzatr, imiyc balar.) CRISTOBITA. Keke araptan yaplm olsaydm, kendi kendimi de ierdim ne gzel! Hooooo! Gbeim de b i r pasta olsayd, kocaman, pem be bir pasta, erikli, bol patatesli... (ki kukla da kafalarm dolaplarn stnden karp i ekerler.) K i m o iini eken? ROSTA. Ben... Ben ektim, ocukluumu hatr ladm da... C R I S T O B I T A . ocukken elime byle ayn on drd gibi testekerlek b i r pasta vennilerdi de, oturup hepsini yemitim b i r bama. Hooooo! Bir bama! ROSTA. (Duygulu.) Cordoba dalar glgeleriyle kapldr zeytin aalannn, yere serilmi 5
2

glgeler, l glgeler, b i r yere kprdyamyan... Ne gzeldir yatmak o aalarn altn da!... Granada dalarnn ayaklar ktan, kar la kapl tepeleri... Ne gzeldir o alayanlar da ykanmak!... Seville'de da yok hi. C R I S T O B I T A . Yok, da yok Seville'de, yok. ROSTA. Upuzun, portakal rengi yollar! A h , unut mak kendini o yollarda! (CRISTOBITA onu bir kemancn dinler gibi dinlemektedir. Elin de ieyle uyuklamya balar, ba nne d er.) C U R R T O . (Fsldyarak.) kar beni buradan! C O C O L I C H E . Beni karma! Ben burada lmek istiyorum! ROSTA. Tanrnz severseniz susun! (StVRSlNEK girer, borusunu ttre ttre CRISTOBITA'mn evresinde dner. CRISTO BITA onu ldrmek iin uykusunun arasnda elini saa sola savurr.) C U R R T O . Uzaklara, ok uzaklara gideceim, bir daha hi gr.miyeceksin beni. ROSTA. Seni hibir zaman sevmedim ben. G venilecek b i r adam deilsin. C O C O L I C H E . Neler duyuyorum! ROSTA. Ben yalnzca seni seviyorum, Cocoliche'm! C O C O L I C H E . A y y , ama bakasyla evlendin! C R I S T O B I T A . Brrrr.... A y , pis sivrisinekler! Pis sivrisinekler! 53

ROSTA. A h , Santa Rosa! Uyandrma ne olur onu! (Gidip dolaplardan birini sessizce aar. B tn bu sahne hem ok hzl, hem de fsldaarak otjnamahdtr.) C U R R T O . (Dolaptan karak.) Hoa kal, ta yrekli kadn! Biliyorum, seni hibir zaman unutamyacam; daha ok da ona zlyo rum ya! (Tam bu anda StS'RlStNEK borusu nu CRISTOBITA'mn kulana dayayp hzla ttrr. CRISTOBITA uyanr.) C R I S T O B I T A . A h ! Ne! Ne! Olamaz! B r r r r r r r r r r ! C U R R T O . (Bir kama karr pelerininin altn dan.) Yava ol, baym, yava! C R I S T O B I T A . Geberteceimi seni, toz edeceim, ufalyacam, kemiklerini kracam! Sonra da seninle grrz, Dona Rosita, alak kar! Tam yz pesetaya patladn bana! Brrrr... Pin! Pin! Pan! fkeden boulacam nerdeyse! Pun! Pan! N e aryorsun sen burada? C U R R T O . (Titriyerck.) Ne... canm ne isterse! CRISTOBITA. Ahrrrrrr! Demek... cann ne ister se? y l e mi? A l sana, cann ne isterse! A l sa na, cann ne isterse? A l sana, cann ne isterse! (CURRTO ile CRISTOBITA dvmiyc ba larlar. CURRITO'nm kamas DON CRISTO BITA'mn gsne tuhaf bir ekilde saplanr. Onlar dvrken, ROSTA sahnenin arkasn daki kaplardan birini amya abalar, aar. Kap alnca CURRTO dar frlar, DON 54

CRISTOBITA da bararak onu kovalar:) A l sana, cann ne isterse! A l sana, cann ne isterse! (ROSTA ac ac barr, sarsla sarsla gler. Batan sona, kiilerin hareketlerine kk bir orkestra ile slklar yardm eder.) C O C O L C H E . kar beni buradan, kar da ge lince ldreyim onu! ROSTA. Asam m? (Dolaba doru gider.) H a yr... Aman! A y y ! C O C O L C H E . Rosita, a, kar beni dar da, bo aym u domuzu! ROSTA. Asam m? (Amak zeredir.) Hayr, aamam! Sonra gelir, ikimizi de ldrr b u rada! C O C O L C H E . Birlikte lrz! ROSITA. Aaym m? Evetl A h , evet! Aaym. (Dolabn kapsn aar.) Sevgilim! Biricik aa c bahemin! C O C O L C H E . Limonluk ieim benim! Bibe r i m , tarnm! (Bu ak sahnesi bir opera deti gibi oynanr.) ROSTA. H a d i , ka git, brak ben burada yalnz leyim. C O C O L C H E . Akln m oynattn sen, Rosita, sev gilim! u yldz gryor musun? te o yl dzda b i r salncak kuracam sana, b i r de g m balkon yapann. Geceleri kar seninle babaa dnyaya bakarz o balkondan, aynda t i r t i r ftriyen dnyaya.... 55

ROSTA. (Sevinten her eyi unutarak.) N e duy gulu, ne ince yaratll b i r insansn, ekerim. Yaprak yaprak ayrlp senin ellerine dklen b i r iek gibiyim. C O C O L I C H E . H e r gn biraz daha renkleniyor, biraz daha gzclleiyorsun; her gn sanki bir tl syrp atyorsun stnden; gittike daha candan, daha plak sokuluyorsun bana. ROSTA. (Kk bam sevgilisinin gsne dayyarak.) Binlerce ku havaland sanki gsn den gklere... Sevgilim, sana baktka b i r kaynan, b i r pnarn nnde sanyorum ken dimi... (Dardan CRISTOBITA'nm sesi ge lir. ROSTA birden kendini toparlar, dald dlerden syrlr.) Ka! C R I S T O B I T A . (Kapya gelince yldrmla vurul mua dner.) Ahrrrr! ifter ifter klar! So nun geldi artk, hazrlan ukura girmiye! Pin! Pan! B r r r r ! (Byk bir korkuya kaplan CO COLICHE ile ROSTA birbirlerine sarlp CRISTOBITA'nm gz nnde prler.) Olamaz! Hayr! Ben yz ngiliz ldrm adamm, en aa b i r yz de Arap ldr dm! Unuttunuz mu benim k i m olduumu! A y ! A y ! (Elinden sopas der; boalan yayla rn, dililerin grlts duyulur.) A y , benim minik gbeim! A y , benim cici gbeim! Se nin yznden byle ikiye blndm, senin y znden lyorum! A y , lyorum! A y , papaz 56

arn! A y ! ROSTA. (Barmaya balar, eteini yerde sr yerek salnenin bir ucundan br ucuma ko ar.) Babaaaaa! Babaaaaaaaaaaaa! C R I S T O B I T A . AhrrnTrr! Pun! B i t t i m ! ! (Kollarn aarak srt st yere der. Derken eli lm baya arpar; lmba havada sallanr; sahne lolar.) ROSTA. l d ! A h , T a n n m , ne kt b i r son! C O C O L C H E . (Korka korka sokulur CRISTOBITA'ya.) Bak, bak! Kam y o k ! ROSTA. Kan y o k m u ? C O C O L C H E . Bak! Bak, gbeinden neler k m! ROSTA. T a n n m ! C O C O L C H E . Biliyor musun?... ROSTA. Ne? C O C O L I C H E . (Szlerimin stne basarak.) Cris tobita insan deilmi! ROSTA. Ne? Ne olur syleme! Korkun b i r ey! Demek insan deilmi? BABA. (Girerken.) Ne oluyor? Ne oluyor? (Arkast sra birka kukla daha gelmektedir.) C O C O L C H E . Bakn! BABA. Patlam! (Byk kap alr, ellerinde mealelerle KUK LALAR girer. Ktrmtzt pelerinler, kk siyah apkalar giymilerdir, nlerinden de elinde kk beyaz bir bayrakla, borusunu ttre t57

tre SVRSNEK gelmektedir. KUKLALAR byk bir tabut tamaktadrlar. Tabutun s tne yldz resimleri izileceine, biber, turp resimleri izilmitir. Papazlar ark syliyerck girerler. Islklarla bir cenaze mar alnmak tadr.) PAPAZ. U r i memento. te bu sonu HEPS. D o n Cristobita'nn, b u sonu, b u sonu. PAPAZ. Sessiz de olur, arkl da, hele gelsin paralar. (CRISTOBITA'y kaldrmak iin tutarlar, bir den bassoon algsnn sesine benziyen tu haf bir ses kar. Hepsi geri ekilirler. DONA ROSTA alar. Bir daha davranrlar kaldtrmya, gene o ses, ama daha yava kar. Bu ses ler alala al.ala bir piccolo flt sesi haline gelir. O zaman CRISTOBITA'y kaldrp ta butun iine atvcrirler. Cenaze alay gz ya lar arasnda sahnenin evresini bir dolanr. Mzik devam etmekledir.) C O C O L C H E . Gsmn ii n n tyor san k i , gsmde sanki yzlerce yrek arpyor. Bir iek tarlas gibiyim. ROSTA. Gz yalarn, pcklerim, her eyim 58

senin arlk, nk b i r i c i k karanfilimsin sen be nim! SVRSNEK. (Btn oyuncularla birlikte sahne nin nne doru ilerler.) G i d i p gmeceiz b u oburu. Pis sarhoun b i r i y d i ; ta atlasa gelemez geri, gelemez! Tam, tamtaparam, tamtaparam, tamtaparam. Tamtaparam! (COCOLCHE ile ROSTA sarma dola olur lar. Orkestra almaya balar.) PERDE

F E D E R I C O G A R C I A L O R C A 1899 yln da, spanya'da, G r a n a d a yaknlarnda dodu. D a h a niversitede o k u r k e n yazd iirler, yapt besteler, izdii r e s i m l e r l e i y i b i r sa nat olacan belli etmiti. lk i k i iir kita byla byk b i r ilgi grdkten sonra, 1928'de en gzel iirlerini toplyan Prim er Romancero Gitano (Birinci ingene Baladlar) adl eserini yaymlad. 1929-30 yllarn A m e r i k a Birleik D e v l e t l c r i ' n d e geirdi. B u arada D a l i ' n i n , surrealist'ler'm etkisinde kald, l mnden sonra, 1940'da yaymlanan Poeta in Nueva York (air New York'da) adl iir k i tabnda b u etki aka b e l l i d i r . Sanatn End ls h a l k iirleri, arklar, spanyol romansla r, ingene baladlar zerine kurmu b i r sa natnn byle k e n d i anlayna btn btn kart b i r yola girmesi ou kimselerce yadrganmt. F e d e r i c o G a r c i a Lorca'nn tiyatroya ba ll ocukluundan balar. Kardeinin sy lediine gre, kendi parasyla ald i l k oyun cak m i n i k b i r tiyatroymu. Ailesiyle b i r l i k t e gittii yetmezmi de, ayrca kendisi d e kap kap tiyatroya gidermi. S o n u n d a yeryzn byk b i r sahne, hayat b i r oyun olarak grmiye balam. 60

F e d e r i c o G a r c i a L o r c a , Birleik Devletler'den dnnce, arbal b i r gezginci tiyat r o n u n idarecileri arasna katld. spanya'nn Altn a'ndan k a l m a oyunlar oynyan b u tiyatro Lorca'nn eserlerini de sahneye koyu yordu. 1933'de baarl b i r Gney A m e r i k a turnesinden dnte, L o r c a M a d r i d ' e yerle erek k e n d i s i n i btnyle o y u n yazarlna verdi. 1936 Austosunda d a spanyol Faistle r i n i n kurunlaryla G r a n a d a ' d a ldrld. Lorca'nn i l k oyunlar k u k l a tiyatrosu geleneini srdren hafif gldrlerdir. A m a tiyatro alanndaki asl baarsn sonu gclmiyen aklar k o n u s u n u iliyen trajedisiyle salamtr : Bodas de Sangre (Kanl Dn) (1933); Yerma (1934); La Casa de Bcrnarda Alba (Bernarda Alba'nm Evi) (1935)Don Cristobita ile Dona Rosita'nn Ack l Gldrs airin k u k l a l a r iin yazd 0yunlarn e n u z u n u , h e m de e n gzellerinden biridir. B u oyundaki kiiler spanyol k u k l a tiyatrosunun geleneklemi, deimez kiiler ridir, a m a yazar onlar yepyeni, taptaze b i r ha va iinde vermi, e n ince noktalarna kadar yeniden gzden geirmi, yaratclnn g cn btn o y u n boyunca duyurmutur. 1928 ylnda yazlan b u o y u n i l k olarak 1937'de, Madrid'de sahneye konmutu.

DE

YAYINLARI

B l L G l DZS : 1. DOSTOYEVSK'DEN SAHTRE'A VAROLUULUK \Valtcr Kaufmann. eviren: Akit Gktrk. 3 lira. 2. SARTRE, YAZARLII VE FELSEFES, iris Murdoch eviren: Selhattin Hilv. 5 lira. 3. EPlK TYATRO ZERNE. Rertolt Brccht. eviren: Kmuran ipal. 5 lira. 1. BAUDELAIRE. Jean - Paul Sartrc. eviren : BerUn Onaran. 7.5 lira. 5. SOSYALZM. Bcrtrand Russell. eviren: Murat Bclgo. 3 lira. 6. YABANGI'NIN AIKLAMASI. Jean-Paul Sartrc. e viren: Bertan Onaran. 4 lira. ELETR, D E N E M E : 1. DNCEYE SAYGI. Memet Fuat. Denemeler. 3 lira 2. ENLKNAME DZEN. Sezer Tansu. inceleme. 3 lira. 3. TURGUT UYAR EDP CANSEVER. Hseyin Cntiirk Asm Bezirci. 2 inceleme. 3 lira. 1. DENEMELER. T. S. Eliot. eviren : Aksit Gktrk. 3 lira. 5. TYATRO DENEY. Eugene Ionesco. eviren : Teo man Aktrel. 2 lira. 6. GEREKSTCLK I . (Surrealisme Akla malar). Hazrlyanlar : Selhattin Hilv Ergin Er tem Onat Kutlar. 3 lira. 7. SANAT MESELELER. Suut Kemal Yetkin. nceleme. 2 lira. 8. GEREKSTCLK I I . (Surrealisme rnek ler). Antoloji. Hazrlyanlar: Selhattin Hilv Er gin Ertem Said Maden. 5 lira. 9. PYRRHUS LE CINEAS. Simonc de Beauvoir. evi ren : Asm Bezirci. Denemeler. 4 lira.

ANLATI

1. DEMDE LRKEN. William Faulkner. evi ren : Murat Belge. 7.5 lira. 2. SZCKLER. Jcan-Paul Sartre. (Nobcl 196-i). e viren : Bertan Onaran. 7.5 lira. 3. HROMA. John Hersey. eviren : R. Tomris. 4. lira. 4. BU SALI. NYolfgang Borchert. eviren : K i m i n i n ipal. 5 lira.
OYUNLAR :

DZS :

KISA

1. DON CRISTOBITA LE DONA ROSITA'NIN ACIK L I GLDRS. Federico Garcia Lorca. Trkcsi: Memet Fuat. 2 lira. (ikinci Bask). 2. KEL ARKICI. Eugene Ionesco. Trkcsi: lk Ta mer - Genco Erkal. 2 lira. (kinci Bask). 3. DA YOLUNDA. Anton ehov. Trkcsi: lk Ta mer. I lira. -I. KULAKTAN KULAA. Lady Augusta Gregory. Trk.-.i : Mt-ntrl Fuat. 2 lira. (kinci Bask). 5. THKNTON LK CAMDEN'E MUTLU YOLCULUK. T. Wilder. Trkcsi: M. Fuat. 2 lira. (kinci Bask)0. \VOYZKCK. Ceorg Bchner. Trkcsi : Hasm Kuruyazc. 2 lira. 7. STRDYE LE NC. William Saroyan. Trkcsi : Memet Fuat. 2 lira. (kinci Bask). 8. S\VEENEY AGONISTES. T. S. Eliot. Trkcsi: lk Tamer. 1 lira. 9. ARILMADAN GELEN. Maurice Maeterlinck Trkcsi : Memet Fuat. 1 lira. 10. PIIILOTAS. G. E. Lessing. Sahneye koyu? bilgileri, aklamalar : Max Meinecke. Trkcsi: Zahido Gkberk. (Yardmc kitap). 3 lira. 11. KAPILARIN DIINDA. Wolfgang Borchert. Trkcsi: Behet Nccatigil. 2 lira. 12. SALIK YURDU. Scan O'Casey. Trkcsi: Cevat a pan. 2 lira.

13. 14. 15. 1C. 17. 18. 19. 20. 1.

RK E L M A . Ala Alpge. Yerli oyun. 2 ttra. GTGEL D O L A P . Harokl Pinter. Trkcsi : Ergun Sav. 2 lira. AY DOARKEN. Lady Augusta Gregory. Trkcsi: Akit Gktrk. 1 lira. L E O N C E L E L E N A . Gcorg Bchner. Trkesi: Adalet Cimcoz. 2 lira. YEL PAPAAN. Arthur Schnitzlcr. Trkesi: Ha san Kuruyazc. 2 lira. Z A V A L L I A U B R E Y . Georgc Kelly. Trkesi: Memet Fuat. 2 lira. DNEME. Tankred Dorst. Trkesi: Behet Necatigil. 2 lira. GELNLK K I Z - NDER. Eugene Ionesco. Trkesi: Genco, Sreya, Tamer. 2 lira. PHILIPP H O T Z ' U N BYK FKES. Max Frisch. Trkesi : Hasan Kuruyazc. 2 lira.

ANTOLOJLER :

1. TRK EDEBYATI. 1903. Memet Fuat'm Setikleri. iir, hikye, deneme. 7.5 lira. 2. TRK EDEBYATI 1904. Memet Fuat'n Setikleri. iir, hikye, deneme. 7.5 lira. 3. TRK EDEBYATI 1905. Memet Fuat'n Setikleri. iir, hikye, deneme. 7.5 lira.
BR KTAPLARI :

1. BRl. C . H . Gren. 5 lira. 2. U L U S L A R A R A S I BRl YASALARI. 2 lira.

STANBUL MATBAASI, NURUOSMANYE 90. STANBUL S a y f a dzeni : Metin Yasavul; Dizgi : Erdoan KontUrk; Ter tip : Ilhami Tunbilek; Dzelti : V. Bong; .Basc: smail E s e n

KtNCl B A S K I

Federico G. Lorca ACIKLI GLDR

189!) ylmla, spanya'da, Granada yaknlarnda dodu. ok ksa sren hayat boyunca gerek iir. gerek tiyatro yazar l alanlarnda byk bir baar gsterdi. 1930 Austo sunda spanyol Faistlerinin kurnlanyla ldrld.

Garcia Lorca kendi kuann en u m u t verici tiyatro yazaryd; gen yata ldrlmesi deney an amasna engel o l d u . (Ama onun b u deney anda verdii eserler bile birok nl tiyatro yazarn kskandracak olgunluktadr.) Eric Bentley

Federico Garcia Lorca'nn spanyol kukla tiyatrosu gele nekleri zerine kurduu bu oyun, halk sanatndan nasl yararlanlacana, gelenekler zerine yepyeni, taptaze bir sanat anlaynn nasl oturtulacana ok gzel bir rnek tir. 1928 ylnda yazlan bu eser ilk olarak 1037'de Mad rid'de sahneye konmutu.
K A P A K : SAtD M A D E N

lira