YAPILANDIRMACI RENME

Ara. Gr. Hasan H. aan Hacettepe niversitesi Eitim Bilimleri Blm Eitim Programlar ve retim Anabilim Dal Yaadka Eitim. 74-75,2002. 49-52.

Yeni bilgiler nceden yaplanm bilgilerin zerine bina edilir. Yaplandrmac renme, var olanlarla yeni olan renmeler arasnda ba kurma ve her yeni bilgiyi var olanlarla btnletirme srecidir. Yaplandrmaclk Nedir?
Srekli deiim iinde bulunan dnya, yenilikleri ve gelimeyi kavrayan, bunun yannda kendi zerine den grevlerin de farknda olan bireylere ihtiya duymaktadr. Bir toplumun ada toplumlar dzeyine ulamas iin; bilgilerin, inanlarn ve duygularn bireylere dorudan aktarlmas yeterli deildir. Gnmzde bireylerden, bilgi tketmekten ok bilgi retmeleri beklenmektedir. ada dnyann kabul ettii birey, kendisine aktarlan bilgileri aynen kabul eden, ynlendirilmeyi ve biimlendirilmeyi bekleyen deil, bilgiyi yorumlayarak anlamn yaratlmas srecine etkin olarak katlanlardr (Yldrm ve imek, 1999: 9). Bilgini doas ve renme, yaplandrmacln temel dayana olmutur (Brooks ve Brooks, 1993 :23>. Yaplandrmaclk,retimle ilgili bir kuram deil,bilgi ve renme ile ilgili bir kuramdr.Bu kuram bilgiyi temelden kurmaya dayanr (Demirel 2000:233) znde, renin bilgiyi yaplandrmas ve uygulamaya koymas vardr (Perkins,1999: 8). renenlerin bilgiyi nasl rendiklerine ilikin bir kuram olarak gelimeye balayan yaplandrmaclk zamanla renenlerin bilgiyi nasl yaplandrdklarna ilikin bir yaklam halini almtr. Yaplandrmaclkta bilginin tekrar deil, bilginin transferi ve yeniden yaplandrlmas sz konusudur(Perkins, 1999:8). Yaplandrmac eitimin en nemli zellii,renenin bilgiyi yaplandrmasna, oluturmasna, yorumlamasna ve gelitirmesine frsat vermesidir. Allm yntemde retmen bilgiyi verebilir ya da renenler bilgiyi kitaplardan veya baka kaynaklardan edinebilirler. Ama bilgiyi alglamak, bilgiyi yaplandrmak ile e anlaml deildir renen, yeni bir bilgi ile karlatnda, dnyay tanmlama ve ak ama iin nceden oluturduu kurallarn kullanr veya alglad bilgiyi aklamak iin yeni kurallar oluturur (Brooks ve Brooks, 1993: 9). Bir baka deyile yaplandrmaclk cevre ile insan beyni arasnda gl bir ba kurmadr. Yaplandrmac renmede temele alnanlar aadaki gibi zetlenebilir. 1 Bilgiyi aratrma yorumlama ve analiz etme. 2. Bilgiyi ve dndrme srecini gelitirme. 3. Gemiteki yaantlarla yeni yaantlar btnletirme. renenin etkin rol ald yaplandrmac renmede sadece okumak ve dinlemek yerine tartma,fikirleri savunma,hipotez kurma,sorgulama ve fikirler paylama gibi renme

srecine etkin katlm yoluyla renme gerekletirir. Bireylerin etkileimi nemlidir. renenler, bilgiyi olduu gibi kabul etmezler, bilgiyi yaratr ya da tekrar kefederler(Perkins, 1999: 7). Her kazanlan bilgiyi bir sonraki bilgiyi yaplandrmaya zemin hazrlarlar.nk, yeni bilgiler nceden yaplanm zerine bina edilir.Bylece yaplandrmac renme var olanlarla yeni olan renmeler arasnda ba kurma ve her yeni bilgiyi var olanlarla btnletirme srecidir. Ancak bu sre, sadece bilgilerin st ste ylmas olarak alglanmamaldr. Birey bilgiyi gerekten yap!andrmsa kendi yorumunu yapacak ve bilgiyi temelden kuracaktr. Yaplandrmaclk, bilginin biriktirilmesi ve ezberlenmesi deil, dnme ve analiz etme ile ilgilidir. Yaplandrmac renmede asl olan bilginin renen tarafndan alnp kabul grmesi deil, bireyin bilgiden nasl bir anlam karddr. Bilgi, renenin varolan deer yarglar ve yaantlar tarafndan retilir. Yaplandrmaclkta btn aba, renmelerin kalclnn salamasnn ve st dzey bilisel becerilerin oluturulmasna katk getirmektir. Yaplandrmac yaklam temele alnarak gerekletirilen renme-retme sreleri geleneksel yaklamlara gre baz farkllklar gsterir. Bu farkllklar retim programnn elerinde de ortaya kar.

Hedefler
Yaplandrmac yaklam temel alan eitim program, renmenin kalcln salayacak ve st dzey bilisel becerilerini gelitirecek ekilde tasarlanr, Byle bir yaklamda merkezde renci vardr Yaplandrmaclk, renenlere renmeyi retmekte ve onlar iin bilgiyi anlaml klmaktadr. Eitimin yeni hedefi; bilgiyi nasl ve nerede kullanacan bilen, kendi renme yntemlerini tanyp etkili bir biimde kullanan ve yeni bilgiler retmede nceki bilgilerinden yararlanan bir insan modeli yaratmadr. Bu hedefe ulamada yaplandrmac yaklam nemli bir rol oynamaktadr (Abbott, 1999: 68). Yaplandrmac eitim ortamnda hedef, renenin bilgiyi temelden kurmasdr. renenler snfa yaantlaryla gelirler ve renmeye etkin katlarak bilgiyi zihinsel olarak yaplandrrlar. Bu balamda renenler kendi dnce ve yorumlarn gelitirirler. renme aktarlan belirli bir bilgi kmesini almay deil, renenlerin etkili dnme, usa vurma, sorun zme ve renme becerilerini kazanmasn ierir (Alkan ve dierleri, 1995: 57). Yaplandrmac renmeyi temele alan program tasarmclar bireylere ne retilmeli sorusu yerine nen nasl renir? sorusuyla ilgilenirler. Yaplandrmac tasarmclar, program gelitirmeye bireylenin var olan bilgilerini ortaya karmalarna yardmc olacak bir alma ile balarlar (Seiley, 1999: 16). Yaplandrmac renmede ama, renenlerin nceden belli bir hiyerariye gre belirlenmi hedeflere ulamalarna yardmc olmak deil, renenlerin bilgiyi zihinsel olarak anlamlandrmalar iin renme frsatlar salamaktr (Wilson, 1996: 208). renenlerin sahip olduu bilgi birikimi farkllk gsterdiinden, yaplandrmaclkta tek doru yerine, iki birey ayn kavrama farkl anlamlar ykleyebilir. Bu nedenle hedefler kesin olarak belirlenemez. sadece renenlerin ulamalar beklenen genel hedefler vardr. Davranlar daha genel bir ekilde hedef ifadelerinin iinde yer almaktadr (Holloway, 1999: 85). Hedefler retmen ve rencinin ortak karar ile belirlenir. Bu kararlara rencilerin katlmas, renenin hedefe ulamas isteini arttrr (lgen, 1994: 174).

renme Yaantlar
renme yaantlar eitim durumlarnn renci a dzenlenmesi, kazandrlmas planlanan renme yaantlarnn bir dzenee gre sralanmasdr. Program gelitirme srecinde, yaplandrmac tasarmclar, retmeden ok renme ortamlarn tasarmlamaya odaklandklarndan, renme yaantlarnn dzenlenmesine daha fazla nem veriler (Erdem, 2001: 37). Yaplandrmac yaklamda eitim programnda ierik olup olmamasndan ok renenin sre iinde ierik ile etkileimde bulunma ve onu anlamlandrabilmesi nemlidir. renenlerin ortak ilgilerinden ortak ierik belirlenir. renme yaantlar konularn ya da alanlarn nceden belirlenmi ekline gre deil, bireyin iinde bulunduu balama gre dzenlenir (Erdem, 2001: 41). Yaplandrmac renmede, kullanlan stratejiler unlardr: Drama, proje almalar, tasarmlayarak renme, reterek renme, ibirlikli renme (Wilson, 1997: 8). renenler yeni rendikleri ile gemi yaantlarnda kazandklar bilgileri btnletirmek ve bilgiyi anlamlandrmak iin tekrar, anlamlandrma ve rgtleme stratejilerinden yararlanabilirler. Yaplandrmac renme ortamnn temel esi renendir. renenle. demokratik bir snf ortamnda gnlk yaam problemlerinin karmakln zerek yaam boyu kullanacaklar bilgilerini olutururlar. Yaplandrmac yaklamda snf ortam, renenleri renmeye motive etmek ve renenlerin konuya ilgisini ekmek iin renmeye uygun olarak dzenlenir. Bu dzenlemenin nasl olacana retmen ve renen!er birlikte karar veriler. Yaplandrmac yaklamda eitim ortam bilgilerin aktarld bir yer deildir. renmenin rencinin entelektel etkinlikleriyle saland, sorgulamalarn ve aratrmalarnn yapld, dnme, uslamlama, sorun zme ve renme becerilerinin gelitirildii bir yerdir. rencilerin bamsz dnme ve problem zme yeteneklerini gelitirmek amacyla renme-retme srecinde zel bir iletiim biimi benimsenir. Bu iletiim biiminde rencilere Bu konu ile ilgili olarak ne dryorsunuz?, Niin byle dnyorsunuz?, Nasl bu sonuca ulatnz gibi sorular yneltilir. rencilere evet ve hayr yant gerektiren sorulan yneltmekten zellikle kanlr. Yaplandrmac eitim ortamlar, bireylerin renme ortamyla daha fazla etkileimde bulunmalarna, dolaysyla zengin renme yaantlar geirmelerine olanak salayacak ekilde dzenlenmelidir. Bylece bireyler, daha nceki rendiklerini snama, yanllarn dzeltme ve hatta nceki bilgilerinden vazgeerek yerine yenilerini koyma frsat elde ederler (Yaar, 1998: 596). Yaplandrmac anlay bilinli, yaratc, aratran, soruturan, neyi, nereden ve niin rendiini bilen, kendi teknolojisini retebilen renenleri gerektirir. Yaplandrmaclkta teknoloji etkin renme, amal renme, zgn renme ve ibirlikli renme amacyla kullanlr (Jonassen, Peck and Wilsom, 1999: 218). Etkinlik, hedef davranlara ulama amacyla renme retme srecini zenginletiren ve renmelerin kalcln artran snf ii-d faaliyetlerdir (ahan, 2000: 4 ).renenler, bilgiyi yaplandrmada her konuya, alana ya da renene gre dzenlenmi olan farkl etkinliklerde yer alrlar. Yaplandrmaclk yaklamnda ama, renenlerin ne yapacaklarn nceden belirlemek deil, bireylere aralar ve renme materyalleri ile renmeye kendi istekleri dorultusunda yn vermeleri iin frsat vermektir (Erdem, 2001: 58).

Snama Durumlar
Yaplandrmac renmede hedeflerin ve renme yaantlarnn belirlenmesinde olduu gibi, snama durumlarnda da retmen - renci ibirlii esastr. Bu yaklamda snama durumlarnn ilevi, renene yardmc olmaktr. Yaplandrmac deerlendirmede ,deerlendirme yaplsa da renme devam eder. Geleneksel aralar yerine, nceki renmelerin yeni durumlara uygulanmas deerlendirilir. Bu noktada ezberlenen bilgiler deil, zmsenen bilgiler deerlendirilir (Brooks ve Brooks, 1993: 96-97). Yaplandrmac deerlendirmede rn deil sre deerlendirilir. zgn, performans ve tmel deerlendirme gibi deerlendirme teknikleri kullanlr. Yaplandrmac deerlendirme, renenleri birbirleri ile karlatrmak ye yerine onlara renmelerini paylamalar ve daha fazla renmeleri iin frsat verir.

retmenin Rol
Yaplandrmac renmeyi temel alan bir eit in programnn baarl olabilmesi iin, program uygulayarak retmenlerin birtakm niteliklere sahip olmas gerekir. Yaplandrmac retmen ak fikirli, ada, kendini yenileyebilen, bireysel farkllklar dikkate alan ve alana da ok iyi olmann yannda, bilgiyi aktaran deil uygun renme yaantlarn salayan ve renenlerle birlikte renen olmaldr(Selley, 1999:22). Yaplandrmac retmen; bireye uygun etkinlikler yaratma, renenlerin hem birbirleri ile hem de kendisi ile i!e kurmalarn cesaretlendirme, ibirliini tevik etme, renenlerin fikir ve sorularn aka ifade edecekleri ortamlar oluturma gibi rolleri yerine getirmek durumundadr (Brooks ve Brooks, 1999:21). retmen, renenlerin bireysel farkllklarna uygun seenekler sunar, ynergeler verir, her renenin kendi kararn kendisinin oluturmasna yardmc olur. Bu noktada retmen- yol gsterici ve rehberdir. retmenler, problemi renenler iin zmek yerine rencinin zmlemesi iin ortam hazrlarlar (Brooks ve Brooks, 1999: 23). retmen dndrc sorular sorarak renenleri aratrmaya ve problem zmeye tevik eder. retmen, renene soru sorar ama neyi ya da nasl dneceini sylemez. Yaplandrmac retmen kuzey yldz gibidir, rencinin nereye gideceini sylemez fakat yolunu bulmasna yardmc olur (Brooks ve Brooks, 1999: 23). retmen otorite deil snf iinde gzlemcidir. Yaplandrmaclkta snf ynetimi emir verme ya da zor kullanma ile yaplmaz. Denetim dolayl, duygusal ve zihinseldir.

renenin Ro
Yaplandrmac renme, renenin kendi yetenekleri, gdleri, inanlar, tutumu ve tecrbelerinden edindikleri ile oluan bir karar verme srecidir. Birey renme srecinde seici, yapc ve etkindir (lgen, 1994: 144). renmenin kontrol bireydedir. renmeye retmeniyle birlikte yn verir. renenlerin nceki yaantlar, renme stilleri, bak alar ve hazr bulunuluk dzeyleri renmelerine yn veren etmenlerdendir. renen kendi kararlarn kendi alr (Brouks ve Brooks, 1993: 10). Birey, zihinsel zerkliini kullanarak renme srecinde etkili rol almak iin eletirel ve yapc sorular sorar, dier renenlerle ve retmenle iletiim kurar, fikirleri tartr. renen, renme ortamlarndaki retici sorularyla dier bireylerin geliiminede de katkda bulunur ( Lin ve dierleri, 1996: 211).

Yaplandrma srecinde birey, zihninde bilgiyle ilgili anlam oluturmaya ve oluturduu anlam kendisine mal etmeye alr. Bir baka deyile, bireyler renmeyi kendilerine sunulan biimiyle deil, zihinlerinde yaplandrdklar biimiyle olutururlar (Yaar, 1998: 695). Mcadeleci, merakl, giriimci ve sabrl olmak, yaplandrmac gereken kiisel zelliklerdir. renmede bulunmas

renenler bilgiyi aratrp kefederek, yaratarak, yorumlayarak ve evre ile etkileim kurarak yaplandrr. Bylece, ierik ve sreci ayn zamanda renirler. Yaplandrc renme ortamlarnda sorumluluunu yerine getiren bireylerin giriimci olma, kendini ifade etme, iletiim kurma, eletirel gzle bakma, plan yapma, rendiklerini yaamda kullanma gibi zelliklere sahip olmas beklenir (Marlowe ve Page, 1998: 32).

Sonu
Yaplandrmac yaklama gre tm renmeler zihinde bir yaplandrma sonucu olumaktadr. Yaplandrma eitim ortamlarnda bireylerin evreleriyle daha fazla etkileimde bulunmalarna olanak salayan ibirliine dayal renme ve probleme dayal renme gibi renenleri aktif klan renme yaklamlarndan yararlanlr. Bylece renenlerin problem zme yetenekleri ve yaratclklarnn gelimesi beklenir. Bu srete retmen daha ok renme ortamn dzenleme ve danmanlk rollerini stlenir. Bu yaklamda asl olan, renenin renme srecinde aktif olmas ve rendiklerini var olan bilgileri ile yaplandrp anlamlandrmasdr.. Yaplandrmac yaklamn bu zellikleri eitim alannda yeni gelimelere nderlik edebilir. ncelikle bu zelliklerin, rencileri renme ortamnda pasiflikten kurtarp, bamsz dnebilen ve problem zebilen bireyler haline getirmesi beklenir. Bireyler ezbere ve hazr bilgileri kullanmaya deil, dnmeye ynlendirildiinden bilisel yn geliir; bylece, renen renmeyi almas zor yksek bir duvar olarak deil, kefedilmeyi bekleyen gizemli bir dnya olarak grr. Bu da rencilerin motivasyonunu artrarak bireyleri yeni renme etkinliklerine ynlendirir. KAYNAKCA Abbott, 5. and T. Ryan Consstructing Knowledge, Reconstructing Schooling Educational Leadership, November, 1999: 66-69. Alkan, C., D. Deryakulu ve N. imek. Eitim Teknolojisine Giri. Ankara: 1995. Brooks G. and M G. Books. The Courage ta be Constructivist. Educational Leadership, Novemher, 1999 18-24. Brooks 1. G. and M. G. Books. The Case for Constructivist Classrooms, Virginia, ASCD Alexandria, 1 993. Demirel, zcan. Eitimde Program Gelitirme. Ankara: Pegem A Yay nevi, 2000 Erdem, Eda. Program Gelitirmede Yaplandrmaclk Yaklam. Yaynlanmam Yksek Lisans tezi Hacettepe niversitesi SBE Ankara: 2001. Hooloway JohnH.Caution:Constructivism November, 1999: 85-86. Ahead Educational Leadership,

Jonassen D H., K. L Peck and B G. Wilson. Learning With Technology: A. Constructivisit Perspective New Jersey, Prentice Hall, 1999. Lin X et allnstractional Desingn and Development of Learning Communities. An Invitation to a Dalogue. B G. Wilson (Ed.), ConstructivistLearning Environments Case Studies in nstructonal Devsign, New Jersey: Educational TechnologyPublications,Inc, Englewood Cliffs, 1996 203-220. Marlowe, B and M. L Page. Creating and Sustaining the Constructivist Classrom, USA, Corwin Press 1998. Perkins David N The Many Faces of Constructivsm. Educational Leadership, Novenber199:6-11 Selley, Nck. The Art of Constructivist Teaching in The Primary School, London, David Fulton Publishers, 1999. ahan, Hasan Hseyin. Sosyal Bilgiler Dersinin Bilimsel Davranlar Kazandrma Ynnden retmen Grlerine Gre Deerlendirilmesi.Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi. Balkesr niversitesi SBE Balkesir. 2000. lgen, Glten. Eitim Psikolojisi: Kavramlar, lkeler, Yntemler, Kuramlar ve Uygulamalar. Ankara: Lazer Ofset, 1994. Wilson, Brent G Reflections on Constructivism and lnstructional Design, Denver, Englewood Cliiffs NJ. Educational Technology Publications, 1997. Yaar, efik Yapsalc Kuram ve renme-retme Sreci. Vll. Ulusal Eitim Bilimleri Kongresi Konya: Seluk niversitesi, 9-11 Eyll 1998: 695-701. Yldrm, Ali ve Hasan imek. Nitel Aratrma Yntemleri Ankara: Sekin Yaynevi 1993