YORT SAVUl

Ece Ayhan Yort Savul

83

Bu kitabn bm haklar A D A M Y A Y I N C I L I K A..'nindir. Daha nce Knar Hanmn Denizleri (1959), Baksz Bir Kedi Kara (1965), Ortodoksluklar (1968), Devlet ve Tabiat {1973) adlar ile d n ayr ve Yort 5 o v / / ( l 9 7 7 ) adyla tek kiap olarak baslmtr. Adam Yaynclkta Birinci Basm: Temmuz 1982 K a p a k D z e n i : Sungu a p a n 182.03.013.209.83

AT>\M Y A Y r t t K VE M A T V C I U K A. 5 V A U - C N A S l CAD

AKK-'.AK C K

d 3 S A M J U I TELEKS 2379U raa r

YORT SAVUL

A rif alar iin

1. Atlaslar) getirin! Tarih atlaslarn! En geni zamanl bir iir yazacaz 2. Harbi karlk verecek ama herkes Gnde ku uurtmayan u soruya: 3. Bir, Yeryzne nasl dalmtr Tarihi dznden okumaya ayaklanan ocuklar? 4. ki, Daha yavuz bir belge var mdr ha Gerei ararken paralanmay gze alm yzlerden? 5. , Boazii bir stanbul rmadr Nice akar huru alessultanlarda bayraksz davulsuz? 6. Nerede kalmtk? Tarihe aarken ar yldz Srnerek geiyor bir hkmet kuu kanatlar yoluk 7. ocuklar! ile bile muhbirler! ve btn ahali! Hep birlikte, kez, bararak, yaznz 8. Kurunkalemle de olabilir Yort Savul! 1976

ORTA KDEN AYRILAN OCUKLAR N RLER

MEHUL RENC A N I T I

Buraya bakn, burada, bu kara mermerin altnda Bir teneffs daha yaasayd Tabiattan tahtaya kalkacak bir ocuk gmldr Devlet dersinde ldrlmtr Devletin ve tabiatn ortak ve yanl sorusu uydu: Maverannehir nereye dklr? En arka srada bir parman tek ve doru karl: Solgun bir halk ocuklar ayaklanmasnn kalbine! dir Bu lm de bastrmak iin boynuna mekik oyal mor Bir yazma balayan eski eskici babas yazmtr: Yani ki onu oyuncaklar olduuna inandrmtm O gnden byle asker kaputu giyip gizli bir geyik Yavrusunu emziren gece amarcs anas yazdrmtr: Ah ki olumun emeini eline verdiler Arkadalar zakkumlarla rmlerdir u iiri: Aldrma 128! ntiharn parasz yatl kk zabit okullarnda Her ocuun kalbinde kendinden daha byk bir ocuk vardr Btn snf sana ocuk bayramlarnda zarfsz kular gnderecek.

13

MOR KLHANI

1. iirimiz karadr abiler Kendi kendine alan bir davul zurna Sesini duyunca kendi kendine gremeye balayan Tanr mal helalarnda kara kamunun eye dar pantolonlu kostak delikanllarn iiridir Ak rgtlenmektir bir dnn abiler

2. iirimiz her ii yapar abiler Valde Atik'de Eski air kmaz'nda oturur Salar bir szle rlr bir szle zlr Kt caddeye dm bir tazenin yakn mezarlkta Saatlerini karm yedi dala gerilmesinin iiridir Dirim ksa lm uzundur cehennette herhal abiler

15

3. iirimiz gl kurutur abiler Dnmeye balam Beiktab kuu bir babann Tanmaz kum tar mavnalarla Karabiga'ya kaan Gamze eyli pek ho benli son olunu Suriye hamamnda sabuna bomasnn iiridir Oullar oulluktan sessizce ekilmesini bilmelidir abiler

4. iirimiz erkek emzirir abiler ilerde kim bilir gz okullarna gitmek ister Yank karamelalar satar aas kesik kr bir ocuun Kinleri henz tfek biimini bulamam olmakla Tabanlarna tkrerek at yapmasnn iiridir Bylesi haftalk resimler grr ve bacaklanr abiler

16

5. iirimiz mor klhanidir abiler Topaacndan aparthanlarda odas bulunamaz Yars silinmi bir ejderhann dzm zrc eylemde Kiralk bir kentin giri kaplarna kara kirele airlerin mne kerken iaretlenmesinin iiridir Ayptr sylemesi vakitsiz skdarlyz abiler

6. iirimiz kentten ieridir abiler Takvimler deitirilirken bir gn yitirilir Bir kent lmn denizine kayar dragomanlaryla Dzayak ivit badanal bir kent nasl kurulur abiler?

17

O R T A KDEN A Y R I L A N OCUKLAR N RLER

Sivil lmden konuuyoruz dalan ncftilikler arkadalar Makedonyal kaln usta marangozlar. Kapaklanr bir adam daha kanc, aktmz grnce ters evrilmi kente kar ite onun denizlerine delikanl kulaklarmz karm ve rmaktr. Erkek lmden konuuyoruz yeni ormanlardan dahi "dikeni seven glne katlanr bir kadn"dan. Haramiler ki krkn stnde artk saylar bir kk tabut tabakada gezdirirler lleri fakfon burunlarna ekmek zre, ince armldr. E y orta ikiden lerek ayrlan ocuklar! aslnda balayan askerler tabiatta hl tramvaydan Sirkeci'de mi inerler? ssne kalmam bir cenaze trenine gitmek iin.

18

KEND KENDNN TERZS BR K A M B U R

1. yle bryor bir kambur Kardeler! Deniz geen ahali! Erken kalkalm Krolunun koynundan biraz Kalender ilk vapurumuzdur Gidiyor yunuslarla yaracak stnde nasl geirmitir Geceyi iskelede tehlikeli denizin Gemi arslan Bursal bir anadr niin l ocuunu nfusa yazdracak Niin zurnalam bir zurnac Gndere ekmitir kendini kta

19

2. yle de brcbilir bir kambur ksz ocuklar! Deniz cenazesi babalarnzn deinden, peki yetimler pazen? Tabiat eletirmeyiniz sakn Ku yapraklarn dkt iin Dokunmayn ocuklara sabah sabah ulan! Loncaya yazlmadan airlikten kesilenler kolu! Hi olmazsa kamburlarn lmn tabiattan bilmeyiniz

20

3. Vaktinizi alacak bir kambur Mor biletli yolcular! E l deitiren halk kartlar! Ne kadar az yer kaplyorsunuz Srtn bacaya dayam gece grevlisi bir l ykaycsnn yorgunluu akyor Bilir misiniz kendisi yeryznden yanadr hayatta Otuz lerde sudan balam bir kan davas iizre ayakta bir laz olu Kasmpaa zindanna ikencelere gtrlyordur ki kurtun eliinde ve arasnda

21

4. Da hamamnda ykanm bir kambur Belli ki kamtr ok ar cezal bir ocuk Kurulu zulmn yetitirme yurtlarndan akyla kazmtr ierden kapsna Ku dillerinde olmaz bir helann ahl mahl Geme olum geme srndrrler Namk Kemal kprsnden insan Ar yapayalnzlna melmi gazeteye bakyor kara yeldirmeli kuruncu bir nine Askeri mzka okuluna giremeyi snavlar yedek aday listesi Her yl arar ve bulur ve sarsldn kimse gremez dam edilmi torununun ilk adn

22

5. Dikii temiz ineard bir kambur Irgat mahallinde ilk derse ve hi bir derse girmeyecek dudak tiryakisi iki renci iiri devamldr maalesef sesi dar vermeyen yksek ve alak kaldrm sinemalarnn Giderler harlklarna eserse Hali vapurlaryla Zap Suyu'na Bir krln de beyaz sesi tiz Ay vansaray tezghlarnda kalafatlanmtr

23

6. Varolabilmek iindir bir kambur Utanyor Kski'dan bir kzn eprimi hrkas Karsndaki bir skdar sultandr Ezelden beri oturmu byklarnn kap nne Biletiyle tartyor bir kocaolan Biletsiz aycs lcadiyeli ocuk nedeniyle Hey gidi farketmeyen para karde! Tedavln kaldrldn tremizden

24

7. Anlalmayan muhasebeci bir kambur Ey atlaslarda eski corafyalarda Yerleecek toprak arayan halklar! Ykntlarmzdaki incir aalan Dedi ilk mahmuzumuz son stanbul'a Yz ocuk boaltt ki ebru iisidirler Kalender yolcular da sarn rak Karan usta olmu dalyorlar dalmasnlar Bolahenk bir bando mzka tnlyor kyda Kontrbasist yarbay Alman Lange Bey ef

25

8. Kendi kendinin terzisi bir kambur Bir kat adamln da dumana vermi skdarl kalender air arkadalar hey! Sizi buraya bizi bugnlere esenlikle getiren Tek krek kayklktan yetime azgnlmza Gerekte kancn kendisi kn kn yanamtr nk her kambur biraz air bir ailedendir Toparlarsak kendi kendinin ra da olabilir l szcklere ve ocuklara can vermek iin Hangi mar iki kez alnrsa yeryznde unutmayn Hem usta hem rak bir kambur iindir.

26

Y A L I N A Y A K RDR

1. Biz tzklerle arparak bydk kardeim Emraz Zhreviye Hastanesi'ne kapatld anamz Adyla alan ermi Sirkeci kadnlarndandr eker atar hl mazgallardan Cankurtaran'da Ac Bac'nn ac bilmez uurtma ocuklarna Yl sonu msamerelerine kimler karlmaz?

2. Velhasl onlar vurdu biz bydk kardeim Babamz dvld gllabici odunlarla tmarhanede Acaba halk nedir diye dnr arada iittii Dudullu'dan t Salacak'a koarak alklayalm Fazla babalaryla dondurma yiyen ocuklar Hangi ocuklarn neye imrenmesi yalnayak iirdir

27

AIK A T L A S

Hayattan ders veriyor diye retmenleri kzdran Tuzu bir bulmu ocuklar saklamadan gldren dnyaya Su karmaz bir eein sesine aktr penceresi Bir snfn, bat son dersinde, kuluk vakti Meeler yapraklannca bir tuhaf olurlar ite Koparlm krt iekleri, hatrlayarak amcalarn Aznlkta olduklar bir okulda bile, sorarlar soru Neden feriklerin ve eeklerin memeleri vardr? En arka srada ift dikililer, snavda en ne ntihara ve denizde nasl boulmaya alrlar Yalnz Orta Dou'da el altnda satlan bir atlas Kim demi on sekiz yandan kkler okuyamaz

2>-

Bakld ki kum saati, ters evrilmi, t, usul isa asi olmu kinci karnede babas yarsn silahyla darda brakp yle retildii iin saygl, snfa giren parmak ocuun Bo yerine, girilmeyen bir dersin denizi, gelip oturmu Ak kalm atlas, deniz tamtr, darlmasn Frat ama Hayatn orta retmeni sustu, dondu glmeleri ocuklarn Bir cenaze treninde daha lm karlamaya gtrleceiz Efendiler! Eekler susabilirler Ne yani ocuklar hi glmeyecekler mi?

29

A R A P L A R I N A T KOTURMALARI

Al Dou al! Al daarcm Al Araplarn at koturmalar al! Davulun eski arkadayla balyoruz Ya ksrln yitirmeyen Ve bacadan giren bir adamn kara gece Ya ldrdn ya ldrldn de bilerek Bismillah t Hafz Post nsanolu babaszdr "Bir dahaki gelite dnyaya, nehir yollarndan dneceiz"

30

RN DENZ KIYISINDAK SES

Denize atlm iirdir bence Yurtsayan, yurdu bilinmeyen bir yldz iirin deniz kysndaki sesine braklm lmdr Yanacak saraylarn kestii bir, yarm ay.

31

ALA ALA HEY

Ey erkek ehrazat! Suriye mant Aydnlk bir el yazsn buruturan Ey son taksitlerini yatranlarn kentindeki okuyucu! Her yakn zulmn kk hisseli uzak orta Btnleyemez mi sanyorsunuz alr bir iir kara Yukarda paralanm yzleri Trkiye mezarlnn derinliklerinden karp te rh ve hokka! Zulme kar hadisler derleyen baba ve Koarl ayaklaryla oul

32

Mahmuzlu bir su st gemisi sla oturmutur Uzun llerin gmlmeleri uzam denizlerdeysc Hi bitmez Yorulan bir iirin ayak deitirmesi Ala ala hey! Artk ark olacak iirin dndermesinc gen hallalar ve Kubakl ocuklar karlk veriyorlar Salarak grlklerine gn uurtmalar, hurra!

33

GKYZNDE BR C E N A Z E TREN

Dmemi Hezarfen Efendi'yle karlar m acaba? Bir bakmm baloncusu umu kan mavisi balonlar Kularn vurulduu mevsim skdar iskele alannda Bir bakmm gkyznde gmlmez bir cenaze treni Ve aada, ykanm balonlar demetinin banda Kurun ayakl bir parmak ocuk, krlr alamaz lm ustaca oyalayan babam ldrlm ben satarm Kopmu bir kocakarnn da eteklerinde azat kutan Olum ldrlm ben satarm skdar iskele alannda.

34

DENZN ALTINDAK B A N D O L A R

te lm u derin tal iirdir bak Duman adamlar maskeli katanalaryla geiyor alan bir bandonun eliinde imdiye dek lnmeyen kentimizin zerinden Hi deilse sokaklarnda Sayn padiahm muhbir Denizin altndaki bandolar da alyor muydu? Parmak ocuk sorusu karln da iinde tar Ama urasn unutuyorsun hep Boulduklar zamanki yalaryladr algclar Herhalde byle bir iire balayan onu btnler.

35

U S T A

1. Fakir ku hi unutmaz, kitaplarn yakld yld Krk kapdan birden devletle girdiini grdk Basz bir at ve iindeki solgun ssl binicisinin Dervilere gre paralanm lm doudan dnyordur Onun iin ki ac bir suyla e blnmtr bir kent

2. Fakir ku hi unutmaz, ustalar lm olan ocuklar Denizden knca birbirlerinin salarn tararlard Ah karpuzun iindeki kesmece delikanlm stanbul Yreini utanarak saklyor ve rm iek kokuyorsun Okuma paras bir kentin stnde kara gvercinler uuuyor

36

3. Fakir ku hi unutmaz u altn eytiimsel yasay da Tarihte nice ve nite ehzade bilmeden atn tamtr te onlarn sandukalarnda usta ii gazeller oyuludur.

37

VNER RLER

1. Kapkaragmrkl lsz ayaksz Ali ocuklar Aslmak bilirsiniz kesin tehlikeli ve yasaktr Edirnekap - Bahekap sar kamu tramvaylarna Haramiler Dura'ndan Beyolanllar ne alr Ve delip geer yedi kenti saatlerin en krnde Halk kipiyle voyvooo! lm! l m ! tramvaylar Ardnca siz viner iirlerimi brakmtr

2. Duyduk duymadk demeyin ha altparmak ocuklar Tam da kalfala giderken lekelenir raklar Uyurlarken dahi o parmaklarndadr ykskleri Para ba dikiler kabilir diye dlerde Kim bilir ka iirdir kamburu gsnde bir ocuk Bir silkinecek ve btn askeri okullara girecek Karartma benizli bir roman ocuu arkada da Demirkap dolaylarnda asker - sivil terzisi olur

38

3. Ali Korna kdna baslm parlak ocuklar ise stanbul padiahlarna kartlrlar be numara iyi mi?

39

II

A R T I K A T I N D A N NMEDEN SEVMEYE ALIMALISIN

"te bir Bok Ana ki kzlarn snnet etmi. Bir lnn (*) kulan dinlemesinler sk az. Bir karnn olunu diriltmesinler dul. Bir talikayla getirirler Niyazi adnda bir geyiin ektii. Buz tutmu bir delikanldr iyi gzl dilsiz. Makedonya'da (**) dnlmeyen. Hrn bir bellei sergileyebilir bir gizli kapak. (***) Bin lacivert gvercinle. Kasabalar kapanmtr ve bir postniinden korkulur."

(*) Amber iinde sakl bir lnn allarla geen kimselersin oglanl. (*) Makedonya ay bir kpekle km uluyordu. (**) Kemlilerin mutluluu ldrlr iindir. 43

HANG R T O P A L OCUKLARINI T O P L A R SOKAKTAN ?

"te om bzkl Manoli. (*) Uzlamaz tutkusu deiim. Kulann arkasnda bir blbl itat. Kargir bir kilisesi var. Tahta bir an. Boylu boslu bir mutsuzluu geirmi ele. Nakl bir tavan delip llerin sals. Topuunun zerinde dner. (**) re karlacak bir tmce: Salar kurun arlkl Ustangul Trkesi. Yerine, zlmez karmakl bir halk enlii. (***)"

(*) San devletin kira evinde o urur. (**) Umulmadk bir ayrm alr gtrrd nerelere. (***) Gz a l n bir ocuk elinden bir resim.

45

III

R A L I N L I K L A R I ZERNE

Irmaklar, hi kesilmeden, kaynaklarna kadar yzyor, bir yandan da, kutudaki tek renk karayla, bir masala alyordu, alnl yle: Maverannehir Padiah, oyunsu, ehrazat erkek, ezberlettirmitir kendine, saklyor. Ve, insan ruhunun, ktlk ire, belki yeryznn yalnz Orta Dou'sunda, beslenmeden, birka yzyl yaayabilen, umuduyla aarak biraz, klrengi bir masal da tasarlyordu, onun alnlysa yle: ocuk ocuk inde, bilezii taklm, ocuklarn bile, eilip diplerini gremedii ancak ba ar ekip ka masal dlnce suyu iilebilen bir kuyu. iir alnlklar, nedense, iirin barndan koparlp baa konulmu dizeler sanlr hep, deildir. iir alnlklar yukar kaan ocuk yzleridir, okullarn giri snavlarn kazana mayp, nce kamuya kar diktre olduklarndan intihara, yetitirme yurtlarna, szde ak Kalaba'lara, sonra da tabiata kar geldiklerinden bacaklar koparlmaya, boul maya, lme yarglanmalarndan baka bir nedenle, derin adlar, gzel anlaml baklaryla gazetelere gemeyen. Bu yazda bile, burnunu bir parmaa kartrtan, zalim bir kamu ieinin bozduu bir ocuk yz, yukar katndan, onun bo brakt soan mrekkebiyle yazlm sray, atei olanlar yakp grrler ve utanrlar m? ada bir masal babas yerinize utanyor.

49

LMN A R K A S I N D A N KONUMAK

Bilirsiniz ya da bilmezsiniz, z ocuklarn boduu iin herhalde, grkemli olduu sylenen gemi, hele bir imparatorluksa, iinde tad hsn kuruntuyu, gerekte sevmekten, gzel uzunken krplm ksa kirpikli sanata brndrerek, bir tarikat anlamazlndan Nusaybin'e, bir tahttan indirilerek Selanik'e, bir eprimekten iskenderiye'ye srgnlere gnderilmi, kafas ipek klla kesilmi, turalar allarla rtlm, ocuk paalarn ilk kaymaktaba Kanunu esasileri hamamname olarak ktphanelere, Serez'den inkolanm sandukada tanm bir ermi kemik olarak deil de, Yedikule zindanlarndan getirtilmi skelet olarak hazirclere, pejmrde bir feylesofun Gelibolu'da Hamza koyunda cierlerine ektii nefes olarak zaviyelere, kimi sayfalar ehzadelerce koparlp atlm surnameler olarak saraylara, yanma bir ibrik bir seccade bir Muhammediye almasna gz yumulan bir kalebent olarak hisarlara kapatlm olsa bile, cumhuriyetlerin, kendisinden sonraki tarihsel ulamlarn, basamaklarn, srelerin peini brakmaz. Ayln aldrmak iin mhrn gnderir. Pikindir. Ne hacyatmazdr. Ben senin ataln deil miyim? Asln inkr eden haramzadedir! gftesini, artk kullanlmayan bir makamda, sahibinin sesi plaklara okur ve ayn marka fonograftan, borunun azna kulan vererek dinler. Sebah'da resim ektirir. Nesnel bir olgudur bu. nk, lmnden sonra da toplumsal kklersiz, birok insan yzyl yaayabilen tek yarat sanattr.

50

imdi, bugnlerde de, cumhuriyete, kentimize bir kek gnderilmitir: Geleneksel sanatlar. Mollalarn lakrdsdr. Hal ve gidiine, her anlamdaki evde kalmlklarn yzlerine vurduu iin, sfr verdikleri ada sanatlara, zellikle iire kar klarnn, insan bir mr boyu gldrecek nerileridir, ki, ilk elde eytiimsel deime aykrdr, bu sz her dile evrilebilir de onlarn diline evrilemez, sonra da, zayf akl erdirmelerinin, orta irfanlarnn tescilidir ve kalplerinin kt faizm kt infiratlk attnn. Dangalaklar kafalarnn kaytlarn yank saraylara yaptrmaya alm lardr. Bildiimiz kuraldr, sanatlar imgelemsiz, almsz, kksz kimesneler, krkndan sonra byle bir kk aramaya kalkrlar, meyan kk, hazrlayn! ben de geliyorum! Btn genliklerini boa aktmlardr, topraa nk. Siyasal komular, toplumsal arkadalar ve retim ilikileri deimedi mi yoksa hi? ipek bcei yetitiricileri nerede? ya dut aalar? haziranda vuruluncaya tutuklanncaya ikence edilinceye kadar, gece vardiyalarmda alm yorlar myd onlar? ha? yapay ipek fabrikalarnda. Biz dragomanlarn cumhuriyetinden de te, bir yetkinlie doru, temelin getirecei dzayak tertemiz ivit badanal avadanlkt bir cumhuriyete alrken, bu sefineye de ne oluyor? ve d talann tezghlarnda denize indirilmi Yorikke! ki bal bir dizgenin zurnas ananevi sanat! mparatorluun mehri meccelini vermemi miyiz yoksa? Nesnel olguya nesnel karlk udur: Her delikanl cumhuriyet bundan gnenmeliyizdir yat kzlarla ada arkadalaryla merebine gre dp kalkacaktr, gerekirse kl knda yakalanacaktr. Cumhuriyetin en korkun gnahlar dahi imparatorluu ilgilendirmez. Halkn, btn imparatorluk boyunca, yzyllar dokuduu

51

zelliklerinden balcas, eksendeki birisi ya da, devletten holanmamas, binlerce mezraaya kamasdr; bu olgunun tersini siz kime yutturursunuz. ok sonralar, Batllaalm glelim elenclimcileri, sonucu kendileri hazrladklar halde, artan ey, halk devleti kendisine en az hissettirebilecek dmanlaryla bile ibirliine iten neden bu deil midir? biraz bir yanyla da, katlanarak. nsanlarn hukukunda baba oulu red edebiliyorsa, oul da babay red edecektir. Hem emlak sahibi aportlar, hem tmar sahibi ktmirler, gidip uzak evrelerini dolarlarsa, halkn, oullarn babalarn kendi elleriyle ykayp gmdk lerini greceklerdir. Toplumun tutucu gdlerini beslemek zre, zihinsel geveklikleri yznden, kendilerini ilerici ulardanm sayarak ipak ihanetin yeni nitelendirilmesi olan snf deitirmek eilimini, belki de esinimini, brlerinde tayarak, sahhaflarda, "Eskiharflerlekalbars varn?" diye aranan, bir ayaklan karlarnn ve pis lmlerinin ukurundaki ihtiyarlar genlere byle tafra satmak isterler. Sorun, eskidir kardeler, yeni hi deildir, mer Ltf Barkan filan okunduktan sonra balamamtr. Asl Tanzimat'n ilanndan bu yana, kalcmefendileri arasnda tartlr olmutur. Eshab mesalih bitsin bekler, Reit Paa kk myd? byk myd? uzun ak grmeleri, Hacivat'la Karagz'n kavgas, i k i beylerbeyinin az dala, Rumeli ve Anadolu. Evet, ferman Glhane kahvehanesinde Hacivatca okunurken, Karagz aznif oynamay kesmemitir. Peki, teki kraathaneler alrken, amuda kalkmay genelgeer deerleri ters evirmek sayp, karsnda grnme numaralarn srdrenleri, bir zaman atlamasyla, o gnlere gtrdmzde hamamda klhanda

52

almlklarn gizleyen A l i l i Kemal olarak bulmaz myz sanyorsunuz. Anadolu'da her yeni dnce, ge, erken, vaktinin hogrsne gre konumu ne olursa olsun, ilk bir on yl, eyrek yzyl, her neyse ite o kadar, gvurluktur. Ama siz merak etmeyin hi, bekleyin, sonra hemen ulusallar, yabanl yabancl unutulur, bir vasi ve rahim topraktr bu, gelenekler iinde ask suratl kazkl rvetl yerini alr, kosavall, manastrll unutulur gider, ecere hi akla gelmeden kullanlr, iskele, eme, sokak, okul vs. ad olur. tler kente gidicek Farsa rrm eskiden, imdi hem ngilizce hem Osmanlca ryor. Bu topraklarda, a t a l h y k ' d e n , bakent Sirkeci'ye kadar, iyi sanat, ada sanatlar, biimi deiir z deimez bir ilke gereince, btn gemi deerlere, deerse, gizli gndermelerini, onlardan ak alntlarn zaten yapyordur. Krler kynde oturanlar, yanl Bat kulplerine kar, Dou tekkeleri kurmak, ileden gemeden postniin olmak kestirmelerini dlemeleri nedeniyle, adalarn okuyamamlardr ve btn sol kollar kesiktir. Hogrszln takma ad olan hogrnn her adaki her toplumdaki dikenli snrn, ite bu kimesneler izerler, biz bu snrn herhalkrda almas ve zorlanmasndan yanayzdr, her iki kesim ve u iin. Hi btnlcnmi bir srecin bir daha yeniden diriltilebildii grlm m d r ? Tedavlden ekilmi paralara bakrclarda dahi raslanmyo. Bir retim ilikileri btnnn bir paras divand sedirdi diyerek, bitmi bir akn gsnden koparlabilir mi? Evet, al Dou al! Dou alsn, Dou alacak elbette. Ama yeni bir Akdenizli der k i , hem yeni ayana, hem yeni divanilere. Douya doru fazla giden, corafya yznden.
53

Batya der. Tersi de geerlidir bunun. ster Hacivat'n, ister Karagz'n olsun, l bir altyapya dayand iin, birbirinin tersi olmaktan te, bir anlam, kartlarn atmas olmayan bu dnceler, topraklarda, halkn arasnda, bir halife, bir oul brakmayacaktr, brakmyor. Halk kendi srecini kendi yaratmak zere rmak azlarnda toplanmaya balamtr, deltalarda yatyor oluk ocuk. airler de iirlerin denizlere dkldkleri bu yerlerde/ayakta. Irmaklar tersine aktld sabah, ayaklar ba olacak, balar ayak, hangi kaynaklara gidileceini biliyor halk. Ancak rmun uaras lmn arkasndan konuur!

54

Ortodoksluklar

Tek konuulur yzdr bacaklarnn aras. Sakal ve byk da brakt. Dnmez bir sapknn. zerine bir dedikodu. Yaklamaz kadnlara buyrulduu gibi. Kkrtr kukular. Bandaki sorgu ve bir berbername. G m d r l m t r diri diri topraa ve baaa. rker ve parlar birka katana tede. Neden tnlamyor dum. Tutunur bir utan ince. Bir kz limon yan. Saak altlarnda dolar erkeinin. Almtr kaplarn kilitleri kendiliinden. Kprdanr bir kefen. Gebelenmitir yatarak zerine lnn.Bir kilisede ilemeyen. Bataklk larda bytmtr ocuu. Neft dkerek yakyordum bir mektubu da kus zarft balmumu. Ark bir ocuun yreindeki eriliktir. Bileinde doldurulmu ve btn bir atmaca tamas. alr toplamaya tylerini. Yazdrr gsne zafranla. Yinele dii bir szck kczlcrcc: Erselik! Seviir srarak kendi azm. alar lavtasn ylgnn elden dme. Malta Yahudisi'ni okuyordum. Barndm bir sandukann iinde.

57

II

Seriyor zambaklarn Yeralt gmtl ak.

kskanln

bir

delikanl.

Bir madrigal sylyor Gesualdo da Venosa'dan. Yazklanmann kamburu. Kunduz kam bir kadna, beklenmedik bir lgnlk daha giyindirildi.

58

III

Neyi ierirdi acaba? bir t ii brmcnde bir kck'in. Drt ayakl iek yzl bir ku. Dalyordu sarntaki yamur sular uykusuna, bir dibek tokma. Prlanta bir alkanlkla. Yukar deyileri yanslar, sabundan kpeler, bir hamamname. Aslyd baularnda bir tef. di atlar koturulmaktadr her yreye. Metamorfosis gmtlne akyordu bir yzyazs.

59 '

IV

karr bir sandk Kse Khya iskeletidir yklkten. Bindall, hortlam, srpik azlar kullanan bir Akkadn. Emzirir bir taocua yazgsnmor. Nerden kalmtrd taklp bir gelin teli salarnda d a r m a d a n . Toka gm.

60

Bir ncldr.semi yanl Kirmastorya.Krlr den sodomita'lar cihannma ve itlembikten. Denizi geer seviir. Aratrr parmaklaryla, bulur bir ut yeri. Lt'lar topluluuna katlr. Raslantlar zerine gelebilir. Felaketi bo bir kke tarlar her zaman, kanavieden anlayan.

61

VI

Konumalarn uzun saltanatls. Bir kadnla duruuyoruz ayakta. Donanm varak'larla. Deil aklanmas bile ilgilemezdi. ekilmesi denizin,

62

VII

Filiz Lenger iin Bindirir ata Barduomeos'un sa eli, bilmezlerin Mikael'ini kukular. Srer irkin kan Ruzukan' kayglara olan yedi nal. Gizlidir bir yeninde benzeri kadn. Yumulur bir bran uykusuna yolda. Vurur kyya bir denizkzyla zerine kenetlenmi, alml ls Mikael'in. Yeter anlatmaya birka renk: yaln kara, camgzeli yetitirirdi, terken bir ku ht ht.

63

VIII

[ilki basm bir kadndr grg tan. Yoksul bir tefecinin evinde toplanmaktaydlar. Bir iz brakmak abas mdr? Sylenerek yazdrlm bir dvme. Gllabici'lerc. Deme krn onarr vire. Snnetli bir Hristos. Karm aralarna. Neyi deitirdi?

64

IX

Kardelerinin uuuna kanat uyduramyordu bir rahibe kuu. zgye alan bir pusluluk. Kvanl majrden bir tn duyuluyor. Gregoryus eitlemeleri, koyu bir tablatura yazsyla. Bir rmaa ulatklarnda, gnlerce kyda duracak tr. Kendini tutamyordu, hem dul hem ocuk.

65

Bir artkyl'n son imsakiydi. Sustu bir emmebasma kara tulumba. Kuruni bir fslt. Salarn zm bir ses, dedi kimdir o?

66

XI

Dverdi kzlarn bir aa yarm azla. Kutsal ve isizdir loncas Ziba'nn. Atyor ifteler trtklanm bir kzlk. Geciktirsin iin soyunmasn istanbulinler. Srlecektir bozukluklar biimi. Bir kz'la mteri bir aynn kucaklamasndan.

67

XII

Uzundur bir ad. Bulmaya alyordu Fnduktar. Bir hma tr, yokolacan. Bilir kimden diyakos'larla. Seiyor urefa satranlar'a\. Korkular ispati'nin. nlyd saygszlyla atalarna. Ama knanr.

68

XIII

Raslanmaz bir ku angut, anlatr rneksiz. Yakn kovuklarnda Akneri-Vank manastr. Aznda bir elmas. Dolantlar tasarlar, kapal tutulan bir ehzade. Zrh incelmi, pasl demirden penesi, ama gs kalkan. Bir domra algs, betimler vurgularn korkunun. Bklmez boynu. Binbir gn masallaryla bezenmi. Yalar kapatmasn zincirle bal kollar, kzgn bir ejderha. Oyar burguyla. Dzgn srm gzeligeli. Giderek lklar andrr olmutur konumas bir ku angut. rperir hult aac altnda prtl bir vardapet.

69

XIV

Kendini douruyordu bircinaedi.Dimdoru.Borlu dur bir sayrla tavandudam. ndirdi periciini kilidin. Drkasl Aleko.neard myd bandaki krlak?

70

XV

Bir leylak akm! Aacndan yontulmu bir yzlk. Anlyor ki geni ve derindir. Diz km inliyor bir Bnyamin. ilmesine olanak braklmayan bir fincan au. Bakyor bir panola da var, demede. nlyor bir kule, ykanm saanakta. Haykrarak sslyor bir tahtrcvan', karartlm. Babadan doma bir rlplak. Ve bir kokonia, ucu krk bir kl veriyor kendisine. Basamaklarda grnyor. ki ylan sarlptr, erirken yrnge'Ier bir konakta. Nite bkntlerle evrilmi. Bir puhu kuu klnda batanbaa kyor kenti. Dnmemek zere bir daha. dolamaya

71

XVI

Kara bit si oyunu. Rbap kullanlm bir olan penik.Tahta zurna, tar ve tambur, ki saplarm permi. Baba Hamparsum, doru inandandr, Douya dnk notalar. Ortodoks gibi dnp Osmanl gibi akmtr.

72

XVII

Davulcu mar alyor, avluya konmu tabut. Ressam Ayvazovski, kkken uzun sre gremitir. YzUkuylu evrilirse, srtnda daha byk bir yara grlr. Raspop kafasyla porne trevleri.

73

XVIII

amdan olacam! diyedir baryordu bir olan. Krek ve vnsz horozuyla. Lt'larn Buhtunnasr' olacak. ocuklar eerleyeceklcr. Biner binmez doludizgin.

74

XIX

Arka kaplardan girerdi evlere, bykl kalebent. kp kendi kzna gemitir.

bir

Saldrd baltasyla flendi alglara da. evrilmez bir malakof fistann kaldrmtr. Boynuna varncaya dek bir aygrd. Kaskkasayken yalvar yakar olmutur bir sokak arkcs. ylesine susak ve souk bir az vard. Aken bir tay ve bir ksran ut yerini yemitir. Kemerler olarak uzayp giderdi bartlar, katedralde. Kasnt yznden syleyememitir. Aldrszd. Kesik sa elinin parmaklar, tznn gerektirdii iareti yapmtr. bir

kendi

75

XX

Tekinsiz Maydos denizi. Yunus yunuslamtr, yzyor. Fieklikler, zengiler, koumlar kual. Belsuyuyla taryor salarn Vartuvaria. Arada bir gz krparak, kulaklarnda seilukalar. Bir Ortodoks delikanlsnn Maydos'ta ne ii var? Bak bilincinde bir alkantnn dingildedii.

76

XXI

Davut yeleli bir kimesnedir, bir ocuktur karan. Yzkuylu dalyordur Trnova kuluklarnda. Bir karakoncolos yenice; etein a, yamala ve adn yazmtr kayaantana. armadan manii oynar. Baka yeleli Davut! Gerein kiril ve latin kurunlar da ilkin lkenin okullarm bilmektedir.

77

XXII

Bir kilise babasyla bir deniz evliyasnn karlamas. Novotni! Ekmek ve balk suratlarn birbirinin omuzlarna koyuyorlar. Lala! Gn-tn eitlendiinde dvyor Gelibolu un fabrika larn dretnotlar.

78

XXIII

Miydi? Bir levanten miydi? Tryor szckler anzarot'tan. divan'na giderdi.

kokot'un yeeni. Bir klarnitacmn

Vard tml ne gzel bir ses, her yortunun kilisesinde. Kuyu yzne kveriyor zurnalarla da buluup grmek. Bir zango, unutamad bir cinaedi'yi yeniden kurarken, bir gravr kazyacaktr, tortudan. iir elinden tutuyor.

79

XXIV

Horan Kilisesi'nde sorokust. Ayor araplarla rglenmi bir yldzname'yi madamango. Zaman doranm. Yattrr kayglarn. Verebilmitir rperilerine biim. Her Todori kii, alacaktr adn Paa Karatodori.

80

XXV

Kurmalyd bir bant apraz. Krpmakszn bak yor. Bir kokoz'un tasarmlar. Didik didik. Sklm kardeinin ispoletleri. Umrundadr arkas alnamayan olaylar. Sayfalar kartrr. Paralanm olacakt kargaalkta potrebnik. Aa vurunca imgesini. Yaktn sylyorlar.

81

XXVI

rtemiyor zntsn, fakfon kanatlaryla kokona, arkegon bozuu. Bulank ekimler.

bir

Ayrlrken esrikti, elinde potin ayanda emsiye. ki parmakla istavroz karmak bilir.

82

XXVII

Bir kadn ller orospusu, olankzolan, Ayapera, ve bir taht dolatryorlar. Belki askerler. Deimsiz bir renciydi, eprimeyecek dudu. Ayakyazsndan leh ovalarnda dolatrlacaktr alrd. Kl knda yakalamlar bir sakallyla. Huni aralklar, kestirmeler bakmsz, srnen salar rl. Ayapera'nn kendi kendini yoketmesinin caddeleri. Braklm bir kentin kar yalar salgndan. Ardalar brakyorlar arkalarnda. Kan, kna, Suriye arklar; yapraklardan. Tartm eliinde sylenir. Bir Dou kocakars, bryor. Ayapera! Dudu'nun iini aamazlar! Uzaklamaktadr az, gkgzleri. Bir arkebzle ate ediyor, sszlksz resimlere. Yeraltnda baslan bir derginin pazartesi kapa.

83

b a k s z bir kedi kara

BR F O T O R A F I N

ARAB

BR FOTORAFIN ARAB

llcnc.lte bcnibu selenli harfiyle hi brakmcck olan ilen,gittiim her yere gtrdm.gittiim grnme yen kpeim ilen.Kim benimle arkadalk edebilir? Kim? O Kei'in kann tadm syleniyor ve durul maz bir alkantyla oradan oraya kouyorum yalnayak ve kck enemde byk bir ben,kapal gzelliimle tannyorum hl. Lekesi gibi U . iek. iek satclyla balamm servenlerime. plere dizili iekler ve ocuklar, gl kurusu. Ama nasl da bylymm o zamanlar, bir pericik yznden baklamazm. Bo arsalar vardr yaz gecelerinde haffsi malta hummalarnn. K gecelerinde de onsuz beberuhili sanrlarn harabeleri. Sonra tatan geit. Elli yalarnda bir cadnn ekmecesinde yayorum, ivilen mi. Gerekten, yayor muyum acaba? Mevsimin ne olduu bilinmiyor ve ben pek yorum. Gibi U .
N

... iek satclarnn o srgnnde Kuds'e gitmi, alar Saat'e yerlemitim.. Bunlar anmak, anmak bile istemiyorum ki.. Bitivermiti hemencecik, biriktirdiim paralar iek karl.. Bunca uzak zmir'ler rehnedildim ben burada. Bu bir fotorafn arab olsun benden, eline geecek mi bir gn? branca renimi yaparken bir boliede grnmeyen kpeimle ektirdiim. ssz ve korkun. Yapraklarn dkm ulu bir aacn altnda bir kanepeye incelikle ilimi olarak. Yazklandm dan deil. Gemicek diyedir kayglanyorum. U .

89

EPTAFO

Boulmu geldiler denizden ikindi zeri, yeil uhal kahveler rhtmnda gizlenmi ivit rengi evlerine. Fal spanyol . Balarn eiyorlar yine ablalarnn nnde, sabahle yin olduu gibi. Salarn tarasnlar ve ayrsnlar diye ortadan. Krdm . Onlar aryor lk la, bir iskambil kd sokandan, malta talar zerinde, ocuk oyunu binlerle. eytan izilmi . Gryorlar, ne de gzel glyorlar yle uzun uzun. Ama gelemeyecekler ite. Bohalar derleniyor. Acelele ri var. rk . Acaba kar m yine nne, kopalarn ilikletmek isteyen o iko kadn, Afrika'ya giden yosunlu ve etin yollarnn da, ablalar?

90

S A R D U N Y A V E OCUK

erlerdeki, o utan maaralarna, arlamur sekerekten yine de, bir ocuk snyor. Selanik bohas, hasr apka, yamur kuu. Mahkmiyetinde ve sa yananda bir el kadardr kara gl lekesi. Sardunya bahelerine bitiik halasnn uzunluuna. Gz dlerinde herhal, lmn ve arkadann mzkasyla, eski deniz, deniz sokakl adalara giden bir ocuk. Rzgr, srkleyip duruyor darlarda; kf gzl, tenekeden bir ejderhay ve pasl bir cesedi. msaklarda beklenir her zaman, derin bir gulyabani nk. Katranlar, inanlmaz istanbulinler giyinmi. armak iin onu t Selanik'ten, rkn Amca's klnda ineli flara, ineli flara. Sonra, sabaha kar, gecikmitik ve lacivert. Solgun ve ksren, nalsz atlaryla dnlr, ermilerin merdiveninden inerek, karanlk, sara ya da haha dkknlarna. ocukluun da Selanik kaplar, byk lavanta ve tokmaksz. Gidip bir ilkokulda uyuyacaktr, btn o s denizleri, eytan minarelerini, belki de. Yazdan unutulmu ak bir pancuru gibi halasnn, l m n ve arkadann mzkasyla, yeryznde geceleri sata karlm sardunyalarn ar yksnn arabasn anlatan ocuk, yalnzca.

91

GZL Y A H U D

Gzkapaksz, eytandan biri, ekiyor tramvay param benim. Arada urada bylecik kente inip uzun zldm ve sarsldm olur. Otelde, onun (Cesefimin) yatanda yatarm. Salarnn kapkara yle uzad zamanlarda, dirimin ondan esirgedii ve benim ona vermeye altm ey neydi acaba? diyedir kurarm. Kocaman kz ellerimle. Alak bir mahmuz. Kkrt kokusu. Dalanm bir k. Bakr al. Damarlarmdaki lamlarda bir fare. ndiim kenti ve iimdeki daraacn kemirir. Deliler, fareler, erkek fareler blr kmrlemi bir cesedi. Mahzende. Onu sevmenin szckleri olmamtr, bu belinde anahtarlar seviin szckleri olmamtr ki. Kaardm korkun karlamamak iin bir bezbebeklc. Karlamak. Bu, benim yeniden kence Szl'ne dnmem demek olurdu. O angut ormanlarnn sevin yiyen dulu, yedi yllk gelincik kin, kalt datan mein eldivenli ipek el.. Gmlmek istemezmi.. rm.. Arka sahanlkta yanarak uzaklaan gen eytan. Gzlklerimi kskanl m bataklklardan karyorum. Balangc kundak bir yangndan sonra bir trl bulunamayan eski metresimin (Ceset'imin) olan kardei. Kaln yzn rten ince bcek bakl aile maskesinden tannyor. Adam! Niin hkracakmm sanki. Kolaylkla sever, bir kemerin altndan geer, kolaylkla unutur bir ne gizli yahudiyimdir ben.

92

KARGINMI B l R LKYAZ

Ay; gecikmi a, yosun yeili bir canavar. lerlemi gece; kanatsz yarasalar, slanm silahlar. Devrilmi bir tramvay caddede. Bunlar, kargmm bir ilkyazn simgeleri. Byk uurtmam almlar deliliimden, mor gzl ocuk ls bir pazar, onu bulamyorum.

93

SEVGL UURSUZLUK

Geirdi lgnlk bir kasketi bana. Kotu pas land blgelere silah satclarn. Kurdu okulkaaklar imparatorluu. Buldu altn bir top da Manastr'da. Takt yakasna bir eyll orman. Bitmesinler incik boncuk dolu bir gmy. Srtlan da oradayd. rm elma yzl. Boutu kapmak iin bir haneri. Konuuldu bir cumartesi krmlardan. Kapalyd bycler. Astlar iine bir iki iesinin. Ayaklarnda gm ar potinler. Sevgili uursuzluk. Serseri'yi.

94

BAKISIZ BR KED KARA

BAKISIZ BR KED K A R A

Gelir bir dalgn cambaz. Ge saatlerin denizinden. fler lambay. Uzanr aladm yanma. Danyal yalva iin. Aada bir kr kadn. Hsm. Sayklar bir dilde bilmediim. Gsnde ar bir kelebek. inde krk ekmeceler. er iki zn Teyze tavanarasnda. ler gergef. nsancl okullardan kovgun. Geer sokaktan baksz bir Kedi Kara. uvalnda yeni lm bir ocuk. Kanatlar smam. Barr Eskici Dede. Bir korsan gemisi! girmi krfeze.

97

FRAVUN

... bym. Bir firavunla yatar kalkardn sabahlara karki. Yamur aylan srgnln. Aznda firketeler. Bir ku, konmaktan holanr. Canavar dvmeleri kollarnda, vard. Salarn da kardein tard kmr karas. Bir kent grnr sen gldkte kurulmu. ... tutaknda 'seviyorum' yazl bir tabancaya koardn. Bir haha, yolcusunu tamaya hazr.

98

KILI M.. iin Ey serseriliin denizleri! Ey ahtapotlar atlmlar kyya mutsuzluun! Bir kraliedir olum kanatlarn am. rtnr canfes. Unutur gitgide yaklm babas byc. Selanik'te geirir k. Gelmi bir kadnla konuur Msryim'den. Yorgun luu kusursuz bir at mor. Uyuyakalm kayalklarda. Ykselir niin bilinmez deniz. Ey batk gemiler! Ey srgn karaltlar! Alayan bir melez ben. Anlatlmaz bir kltr kuanm tarm belimde karaduygululuk.

99

MISRYM

Kat bilinmeyen bir lkesinde cinler padiahnn, bir yeniyetme. Deitirmitir adn, salarn kaztm tr. Souk bir tabanca yastnn altnda, uyuyabilir ancak. Bir yelek giymitir dimi; kubilime alr, omuzunda simru kuu, eskiden termi. Bir tehlikeye yaslanmtr; uurtma uurur, yzl dm. Yakalanr ming izleyicilere, bilei incecik. Bir klla keserler kirpiklerini uzun. Krarlar eklemlerini, pantolonunu syrp gm bir amdana oturturlar, ziftle boarlar teknede, damgalarlar. Usuz bucaksz kucandadr barbar anasnn, bir yeniyetme. Byk bir alnla karlar lm de, alklayarak karlar; unut t un beni mavisinden bir yelkenliye binmitir. Hamsin yelleri eser Msryim'den, krk gn. Salarn uzatmtr, yalnzl sever.

100

KARGABKEN

Kam bir atanayla klstr ve cin.alarak sinsi mzkas bilinmezlik. Kara mrekkebin. Gizlerdi meneke gzlerini bir kahkahayla. Hi zakkum arkada yok. Lepiska sal. Esrik. Bir firavun daha dvdryordur pazusuna. ocuk larla okullarn arpt eyll. Msryim'de.

101

K TEKERLEKL A T

Olum ve arkada Bnyamin. Ka yllar uamyorlard. Ey kullanlmayan bahe kaplar! Sarmaklar! Ykmlar getiriyorlar imparatorlua. Yangnlar. Uulduyorsunuz kn ey yapraklarn dken kadnlar!

102

E Y KANATSIZLIK

Batm bir tramvay, ... ahtapotlar, ince ve upuzun barbarlar. Yalnzlk dnr bir zenci arkadaa imparator. Kucanda bir padiahn da ku. stemiyor bitsin ... bys. Bir boyundaki serven, uurum. Hi konumuyoruz. Anlalmayacaksn. E y kanatszlk! Koyular ve bir denizin denizinde alarken. Bekleyen bir ocuk. Yelkenli.

103

ORTODOKS - ORTODOKS

Den bir Katolikos orta bir Daya glne. Kanatlar balmumu albast. Yazyorum ki otuz vey karde, grdm. Bunca yakkll bilinmiyor lmn. Aykrl da, som Ortodoks - Ortodokslua.

204

PEKA

Remillerle kanyor labirent bulumalar. Yatmd ve kapanm bir kralieydi. Nasl atlar ve nasl katanalar rrdr. Varlan derinlikte. Antlarla rtyor kendini. Kl knda ksn dmdz bir olaslk. Aldrmyorum. Kimse birbirini aramasn! Geerken belirli bir denizi.

105

knar h a n m n denizleri

FAYTON Erol Glercan 'a O sahibinin sesi gramofonlarda alnan ey incecik melankolisiymi yalnzlnn intihar karas bir faytona binmi geerken ablam caddelerinden lmler ak pera'nn Esrikmi herhal bahe bahe iekleri olan ablam ieksiz bir ieki dkknnn nnde durmu tllere sarl mor bir karada tabancasyla zakkum fotoraflar varm cezayir menekeleri cameknda Ben ki son gecedir intihar etmedim hi, bilemem intihar karas bir faytonun a ge atlaryla birlikte cezayir menekelerini seip satn alndan olabilir mi ablamn. 1958

109

K I N A R H A N I M I N DENZLER

Bir akl talar glmseyii alarm karafaki raksyla imdi dipsiz kuyulara su olan knar hanm'dan dz salaryla ne yapsn ehzadeba tiyatrolarnda apkalarn tketemczmi hi te kel hasan bu kel hasan karanl sprrm ters yaklm gldrmemek iin serkldoryan sigaralaryla te masallara da girermi bir polis o zamanlardan beri srme kirpiklerini aralayarak insanlar ocuklarn Ve iinde birikmi ut alan kadn elleri olurmu hep gibi bir zn skn edermi akamlar alarken kuyulara knar hanm'n denizlerinden.
1957

110

KUDS FARELER

Drdnc konumamzda (ben nerdcyim?) isa'dan nce bu kentte bir karnca taciri G n a h k r bir hayalet iin (biraz lm) uyluk kemiiyle ac ekecek saraylarnda Beinci konumamzda (anlatmak diye bir ey yoktur burada) arsenik gtren bir uak efendisine Vebal gecelerden (makasla kesilmi sar bir ay) kurtulacaklarna inanrlard Biz vaktinde lm olduumuz iin (satran talar gibi) kirelerden korkmuyorduk bir de kuds fareleri bir de kuds fareleri Bir yle fareler bir yle fareler. 1955

111

BR L M A C A R C A M B A Z

Sonra korkun glmsemeler bitti sonra hi kimseyi gremedim herkes beni aryordu bir l macar cambaz buldu beni buldu beni sam yeli esiyordu denizden. 1956

112

ECEGLLER

Sam yeli dcdalgnlklarla bir ocukmu eilip barlklar izermi evler zerine nasl bir aadysak ocukken tmleleri zneleri nasl unuttuysak denizde turun olmak istiyoruz yine turuncuz da. 1957

113

KT LGLERN GD

Buruk bir ezgi seziliyordu ilerinde kinleri gibi renk renk lm atlarn brakp tahta pabularyla gittiler gzlerinde frank krallarnn eski hzn Bir arap gibi gnllerimizi alp ocuk dudaklarnda gtrdler anlarnn ayrnts ve burada bir sr arklar kald kumsalda kocaman izlerini siliyor deniz. 1956

114

BRANCEDEN ZMEK

Bacaklarm uzun nereye gitsem uzun nereye gitsem gelip beni buluyor kmaz bir sokakta ablam Bu kente bir gvercin izmek gvercinin gzlerini izmek bir gvercin orta ada bir gvercin tebeirle Bir duvar boyunca aa serinlik bir ses iziyorum herkeste olsun herkeste bir ses olsun istiyorum gvercinde bir ses ablamda orta ada bir ses Nereye gitsem uzun bacaklarmdan buluyorlar hep izerken baka bir sesi ve bayraklar dolusu bir bayram kente ibraniceden. 1956

115

C A M B A Z L A R ADIRI

Sazlarn arasnda bir asya sukuu iniltili aysz ilk sekiz yln in'de bir istiridyenin iinde geirmi Onu irkin bir ekilde gelir gelmez avularmla itim kula atlar gibi bacaklarndan cambazlar adrnda bir gece Yzmde bir pazar gnnden kalma koca hans bir arp iareti zaman zaman dudaklarm retiyordum kuzeye doru titreyerek lgisizdim artk denizle menizle kalelerin nnde eski bir adan ate yakmlardr moollar yine devce bitiyor gece adrda birdenbire Hesaba katmam gerekirdi papirsleri ve barut yan daha bir kaln adamla sukuunun birdenbire biteceini usulca hesaba. 1956

116

AKDENZ PENCERELER

An pencereleri an akdeniz'de sabah oluyor kk harfli musa hep byle gkyznde Kvan duyuyorum bu akal gneten ' rm bankalar borsalar birazdan alacak yeryzne ayaklarmzn altnda kezlcrce deniz aymz ierken On be kuru uzatt seninki on be kuru bir gazete aydnlk yzl bir kadn bize sesleniyor birdenbire Akdeniz akdeniz'de ay ierken yaratlyor u bizim dev dudakl ve kk harfli musa iin an pencereleri an. 1956

117

OCUKLARIN LM ARKILARI

Sokaklarda lmcl portakallar ve ivitsi bulutlar saat ka olursa olsun zn yklenmi bir gemi akdeniz'de lmcl ivitsi portakallar bulutlar Keten entarisi tertemiz sabun kokar iyi durulanmam ayn verimli kz ttn iiyor boularak be renk bir kartma devin kollarnda Saat ka olursa olsun ocuklarn lm arklar saat ka olursa olsun ocuklarn bitiyor ak pencereden bitiyor klrengi evdt. 1956

118

KAMBYO

stemiyorum biliyorsun geceleri kapkara dnceli apkasz birdenbire sokaklar arasnda raslanm bir kambiyo sterlinle dolarla lirayla biliyorsun istemiyorum Sabahlara dein dvlm bir kadn znel pencereler bir de kent dikkat cttinse neden byle rlplak olduumuzu imdi daha iyi anlyorsun deil mi neden dvlm bir kadn Belki bir gn belki eve dnmekten ut anyorum glgesiz bombo yenilmi bir takm gibi belki bir gn belki kstaha apkasz ters evrilmi eldivenlerle pabularm sryerek" slk alarak kapda Bu gece de sen dv beni kambiyo ylesine oktan kapanm ki neredeyse alacak belediye saati kou kouyor cebimde Bu gece de sen dv beni gizemsel bir caddede oruluyum dvlmeden olmaz limon gibi ay bin yldr apkasz eve pencerelere dnemiyorum istemiyorum biliyorsun. 1956

119

OKARINA

Bin yllar katran aalar altnda akdeniz dudakl penceresiz sancl bir ocuk babasn bir gl olarak hatrlyor avularnda kuzeyden yosun balkl bir gl Estamp bir belediye alannda souk tire renkli sal gnleri arkamzdan koard hoffmann horozlu belal bir saat kulesi ay uvallar zerine oturmu dul bir ingene kadn pulsu yzn evirerek grmezlikten gelirdi bizi avularnda kaide geceleri gibi bir karanlk Gn douyorken rmakta bir karnca tacirini diri diri gmyorlar topraa zavall apkas kars ve kzkardeiyle birlikte sessizce bitiveriyor ilk gnete icra-iflas duas Bin yllar katran aalar altnda penceresiz sal gnleri sancl bir sr akdeniz dudakl ocuk ak sak el iaretleri yapyor metrelerle halis ipek dolu o hi batmayan kaya doru Ve limonsu okarina alyor kendi deniz leheleriyle glerek alayarak, bararak limonsu okarina okarina. 1956

120

BR EL T A N R I S I N AIT

Peki nasl oldu da hatrlad denizde boulduunu nasl oldu da peki anlatamyorum biliyorsun y l e lme dknd ki biyoloji sfr bir ark yiyor imdi apkalarn orospular cksiliyor Ama yok ne olur alama byle ama yok unun urasnda tramvaysz, ocuk olmak turun olmak Kantocu peruz sahiden yaad m patron? 1956

121

L BTN

Harmonie'lere ekilmi orospular gibi kantolar o kantolar soyutlanm rmaklarda kantocu peruz'un l btn izerler lmclkler oynarlarm ve arambalar gidip rmaklarda boulurlarm Ben hi l btn kucaklam atonal kantolar dnmediim iin harmonie'lerde ivit fabrikalarnm durduu yere kantocu peruz'u dnyorum. 1957

122

B B L ' D E N BR PN P R O P A G A N D A S I

Daha izilmemi baheleri iinde hi yaamam bir lmsz bir krmzs kiremitleriyle akdeniz'in akdeniz'e uzanm bir kadm gibi iri puntolarla hep trke konuan adamlar sokanda sabahlar olmu hemencecik bir bando tnlyor afileriyle propagandalanyla bir de dn alnm bir kmr gibi art tatum'dan parmaklar Toplumsal caz paralar yarma yarn evlerde 36 sularnn bir bbil'den bir pii miyop bir olan bir en ok ablasz bulutlar geliyor aklma hep bir en ok trke sigaralar tttren bacalarla-larla ve bir en ok abi artk istesek de lemeyiz diyen sonralar romallara kar yryerek yorulan bir pii dn alnm bir kmr gibi art tatum'un parmaklaryla gn aarts dediklerinde leon bium'u yaptryor leon blum'a. 1956

DENZKIZI E F T A L Y A

Neden U aylar girerken kurun harflerle sallara hi soyutlanmam rmaklarda bouluyor ibrahim ismail soda ien kalabalklara doru cumhuriyet olmu , anlamyorum ey yani ishak bakr kaplarda bakr tokmak denizkz eftalya cumhuriyette aalara benzer ld diye Yahu istanbul bu yahu neden birdenbire istanbul bu istanbullu lmclere taklp kahvermi bir sala tiyatrosu gnde yalnz aylarda sal gnleri otuz birle rumba da rumba bizim laternada dokuduumuz deli ocuklar gibi bir gk budalas en eski ipek salaryla uzam topuklarna kesilmi gz kapaklar kuyularda yars harita deniz yars hatrlanmam eftalya Ve kuyulara eilip lmclere selam verirken eftalya neden ibrahim'in ismail'in ishak'n analar gibi halklar olmak istemiti cumhuriyette aylar sallara.

1956

124

K A N L I NGR

Dnmek istemek pera'da goygoycularla dnmek istemek gcme giden kanl nigr' Uzam masallardan gzleri bir hal sermek tala ablamn biraz konumak istemek sonra ekip gitmek Hi lmyor mu kanl nigr bir ay girerken yreine geceleri rastklar kal hi. 1956

125

GL GB K A N T O

Dipsiz kuyularda analarnn kahr azalm galata'da iki deli ocuk bacaklar uzam rhtmda Enlemlerle boylamlarn denizleri geii iki deli ocuun uyuduu saatlere rastlad iin onlar hi grmeyecekler ite. 1957

126

OCUKLARIN LM ARKILARI

Lam yollarndan girdi metropollere uyandrd trkeledi barok bilincini alkazar nedir bilmemi allmam parmakl kt Uyand trkelendi fikret muall bir deli ve cumhuriyetin her ilannda U bitmek zere siyah bira ien eski babam Metropoller ortas fikret muall digan kovalar iirsizler dmanlarm ayaa kalksnlar. 1958

127

PUT f Z A N Z A L A K AACI S A F F E T NEZH ENER

ZNCFRE LM Benim hi in'de bir ablam olmam korkun h gecelerin ilerlemi saatlerinde tramvaya binen bir bach konsertosunun dudaklar gibi ilek korkun h. 1958

128

A. PETRO

Bir gln var ayakta kt elbet burcuvalklarnda bir dudak gl gibi Btn ellerinin sokaklar aktr senin a. petro. 1958

129

Baskda

kmamtr

Baskda

kmamtr

NEYYRE H A N I M

Tanm emsiyeleri belki de ksmtr bir yazla gitmitir ki neyyire hanm kl pancurlar elgin, fareleri rtk aalar serin darlbedayi'nin en gzeli salama tuba Bo bir sokak fotorafs denli irkin kaar bir farenin bile yannda imdi biz ocuk merdivenli bir zn. 1958

132

APA PAA APA OTURDU

Merhaba diyoruz l teyzelerimize ocuklar merhaba diyorlar o iirlerimizin eikleri Mum tacirlerinin kzlar ne temiz porselen yz iee yz ay karrm bu tabaklar Yzklerinde altn parmaklar taklym ve arlar grevsiz deli olurmu yalnzlk ite. 1958

133

Baskda

kmamtr

Baskda

kmamtr

 G E N C N KALB

Bir gemici tanrm Kalbini bir limanda brakm Ya kaybolursa? Alar ocukluundaki gibi Kalbini almaya gidecek hl Bir olan tanrm Derin yeil gzl Gnl gney denizlerinin dibi Kalbi ise yerinde Birine vermeye gidecek Bir gemi arar durur Bulutlardan. Bir air tanrm Onunki iler acs Kalbini asla vermemi almlar Kalbi eski bir efsanede sakl. 1954

ISLAK

Sokaklar slak slak Ar basar rzgr Duvar boyunca ilanlardan Renkler ehre dalm Kaplar kapal kaplar Pancurlar pencerelere Bulutlar der denize Glgeler slak slak Bo meydanlarda souk mek mek Bakmaynz gen adama Gzleri var Elleri var Avu ileri slak slak. 1954, ubat

137

Baskda

kmamtr

Baskda

kmamtr

ORTODOKSLUKLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV XXV XXVI XXVII 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83

140

BAKISIZ BR KED K A R A Bir Fotorafn Arabi Bir Fotorafn Arabi Epitafio Sardunya ve ocuk Gizli Yahudi Kargnm Bir lkyaz Sevgili Uursuzluk

89 90 91 92 93 94

Baksz Bir Kedi Kara Baksz Bir Kedi Kara Firavun Kl Msryim Kargabken ki Tekerlekli At Ey Kanatszhk Ortodoks - Ortodoks peka

97 98 99 100 101 102 103 104 105

K I N A R H A N I M I N DENZLER Fayton Knar Hanmn Denizleri Kuds Fareleri Bir l Macar Cambaz Ecegiller Kt lgilerin Gidii braniceden izmek Cambazlar adr Akdeniz Pencereleri ocuklarn l m arklar Kambiyo 141 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119

Baskda

kmamtr

Baskda

kmamtr

Dizgi: Sistem Ofset 206627 ve I B a s k : M a s M a t b a a c l k 285522

JksifajBOCL

YORT SAVUL
iir "Ben gerekstc olmadm hi. Ama size gerekstclerin bir keten astad haritasndan sz aacam. O hari tada iki kent gsterilmitir yalnzca; biri Paris, teki istanbul... Bunun bir nedeni olmaldr. 1940 ekiminde istanbul'a gelmiiz anakkale'den ilk. Karartma geceleri! stanbui, Sirkeci benim iirlerimin bakenti olacaktr doallkla. Soluk alp verdiini gerekten duyduum tek kent. (Nice kentler kasabalar grdmse de). Szgelimi, Sirkeci'de btn imdiki Anadolu, btn Anadolu zaman lar yayor, hl yayor. Hi deilse pazar gnleri iir oradan gemek zorundadr, ya da orada oturmak... nsan ilikilerini, dil deiimlerini, argoyu... Duyabilirsin duyar san. (...) stanbul'un, yeni ve eski istanbul'un kimseyi dinle mezi! ini seviyorum, bakaldrn seviyorum, direnmesi ni seviyorum... Hele bir Sirkeci'nin, bir Sultanahmet'in... direnmesi vardr..." (1982) Ece Ayhan

B-j kitapta Ece Ayhan'n "Yort Savn" adl iiri ile daha nce yaymlanm drt yapt yer almaktadr: Knar Hanmn Denizleri (1959); Baksz bir Kedi Kara (1965); Ortodoks luklar (1968); Devlet ve Tabiat (1973). Birinci basks 1977' de yaplan Yort Savul'un bu ikinci basksna, sanatnn, yazllar eski olduu halde, kitaplarnda yer almam iiri de eklenmitir.

adam 83