ICS 03.100.01, 13.

100

TRK STANDARDI TASARISI

tst 18002

TRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS 18002
ubat 2004

ICS 03.100.01, 13.100

SALII VE GVENL YNETM SSTEMLER TS 18001 UYGULAMA KILAVUZU Occupational health and safety management systems Guidelines for the implementation of TS 18001

TRK STANDARDLARI ENSTTS Necatibey Caddesi No.112 Bakanlklar/ANKARA

Bugnk teknik ve uygulamaya dayanlarak hazrlanm olan bu standardn, zamanla ortaya kacak gelime ve deiikliklere uydurulmas mmkn olduundan ilgililerin yaynlar izlemelerini ve standardn uygulanmasnda karlatklar aksaklklar Enstitmze iletmelerini rica ederiz. Bu standard oluturan Hazrlk Grubu yesi deerli uzmanlarn emeklerini; tasarlar zerinde grlerini bildirmek suretiyle yardmc olan bilim, kamu ve zel sektr kurulular ile kiilerin deerli katklarn kranla anarz.

Kalite Sistem Belgesi malt ve hizmet sektrlerinde faaliyet gsteren kurulularn sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarna uygun olarak kurmalar durumunda TSE tarafndan verilen belgedir.

Trk Standardlarna Uygunluk Markas (TSE Markas) TSE Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin ilgili Trk Standardna uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markas (TSEK Markas) TSEK Markas, zerine veya ambaljna konulduu mallarn veya hizmetin henz Trk Standard olmadndan ilgili milletleraras veya dier lkelerin standardlarna veya Enstit tarafndan kabul edilen teknik zelliklere uygun olduunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya ktnda Trk Standardlar Enstitsnn garantisi altnda olduunu ifade eder.

DKKAT!
TS iareti ve yannda yer alan say tek bana iken (TS 4600 gibi), mamuln Trk Standardna uygun retildiine dair reticinin beyann ifade eder. Trk Standardlar Enstits tarafndan herhangi bir garanti sz konusu deildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geni bilgi Enstitmzden salanabilir. TRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

nsz
Bu standard, BSI-OHSAS 18002 (2000) +Amd.(2002) standard esas alnarak, TSE Mhendislik Hizmetleri Hazrlk Grubuna bal Akreditasyon ve Belgelendirme zel Daimi Komitesince hazrlanm ve TSE Teknik Kurulunun 24 ubat 2004 tarihli toplantsnda Trk Standard olarak kabul edilerek yaymna karar verilmitir.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

indekiler
Kapsam.......................................................................................................................................................1 Atf yaplan standardlar ve/veya dokmanlar.........................................................................................1 Terimler ve Tarifler ....................................................................................................................................2 SG Ynetim sistemi unsurlar ................................................................................................................3 4.1 Genel artlar...........................................................................................................................................3 4.2 SG Politikas.........................................................................................................................................5 4.3 Planlama ................................................................................................................................................7 4.4 Uygulama ve iletme............................................................................................................................14 4.5 Kontrol ve dzeltici faaliyet ..................................................................................................................22 4.6 Ynetimin gzden geirmesi................................................................................................................31 Ek A (Bilgi iin) TS 18001, ISO 14001 ve ISO 9001 ile eletirme ............................................................33 Ek B (Bilgi iin) TS 18001, TS 18002 ve ILO-OSH:2001 gvenlii ve sal ynetim sistemleri klavuzlaryla eletirme ................................................................................................................................38 Kaynaklar.........................................................................................................................................................41 1 2 3 4

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

sal ve gvenlii ynetim sistemleri - TS 18001 uygulama klavuzu 1 Kapsam

Bu standard, TS 18001 standardnn uygulanmas konusundaki tavsiyeleri kapsar. Bu standard, TS 18001 standardnn temel prensiplerini aklar ve TS 18001deki her art iin ama, tipik girdiler, prosesler ve tipik ktlar tarif eder. Bylece, TS 18001in anlalmasna ve uygulanmasna yardmc olur. Bu standard TS 18001de belirtilenlere ilave artlar oluturmaz ve TS 18001 standardnn uygulanmas iin mecburi yaklamlar getirmez. Bu standard ile rn ve hizmet gvenliinden ziyade i sal ve gvenliinin ele alnmas amalanmtr.

TS 18001 1 Kapsam
Bu standard, bir kuruluun i sal ve gvenlii (SG) risklerini kontrol etmesi ve performansn iyiletirmesini salamak iin, SG ynetim sistemi artlarn kapsar. Bu, SG performans kriterlerinin durumunu belirtmedii gibi bir ynetim sisteminin tasarm iin ayrntl artlar da kapsamaz. Bu standard aadakileri yapmay hedefleyen her kurulua uygulanabilir; a) Kuruluun faaliyetleri ile ilgili olarak, SG risklerine maruz kalabilecek alanlar ve ilgili dier taraflar iin riskleri yok etmek veya en aza indirmek zere bir SG ynetim sistemi oluturmak, b) Bir SG ynetim sistemini kurmak, uygulamak ve srekli iyiletirmek, c) Kuruluun beyan edilen SG politikasna uyum konusunda kendini garantiye almak, d) Bu uyumu bakalarna gstermek, e) Kuruluun SG ynetim sisteminin bir d kurulu tarafndan belgelendirilmesini / kaydedilmesini salamak, f) Bu standardn artlar ile uyumun saladn tayin ve bu durumu beyan etmek. Bu standardn btn artlarnn, herhangi bir SG ynetim sistemine dahil edilmesi amalanmtr. Uygulamann kapsam kuruluun SG politikas, faaliyetlerin yaps ile almalarn riskleri ve karmakl gibi faktrlere bal olacaktr. Bu standard ile rn ve hizmet gvenliinden ziyade i sal ve gvenliinin ele alnmas amalanmtr.

Atf yaplan standardlar ve/veya dokmanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin dier standard ve/veya dokmanlara atf yaplmaktadr. Bu atflar metin ierisinde uygun yerlerde belirtilmi ve aada liste halinde verilmitir. Tarih belirtilen atflarda daha sonra yaplan tadil veya revizyonlar, atf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yaplmas art ile uygulanr. Atf yaplan standard ve/veya dokmann tarihinin belirtilmemesi halinde en son basks kullanlr. EN, ISO, IEC vb. No TS 18001 BS 88002) ISO 19011 Ad TS No1) (ngilizce) Occupational health and safety TS 18001 management systems Specification Guide to occupational health and safety management systems TS EN 30011-1 Guidelines for quality and/or environmental management systems auditing Ad (Trke) Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri- artlar

Kalite Sistemleri Tetkiki - Klavuz - Ksm 1: Tetkik

1)TSE NOTU : Atf yaplan standardlarn TS numaras ve Trke ad 3. ve 4. kolonda verilmitir. 2)TSE NOTU :Bilgi atfdr. 1

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Terimler ve Tarifler

Bu standardn amalar bakmndan TS 18001de verilen terimler ve tarifler geerlidir.

TS 18001 Terimler ve tarifler 3.1 3.2 Kaza Tetkik

lme, hastala, yaralanmaya, hasara veya dier kayplara sebebiyet veren istenmeyen olay.

Faaliyet veya faaliyetlerle balantl sonularn, planlanan dzenlemelere uygunluunu ve bu dzenlemelerin etkin bir ekilde uygulanp uygulanmadn, kuruluun politikasn ve hedeflerini (Madde 3.9) gerekletirmek iin uygun olup olmadn belirlemek amacyla yaplan sistematik inceleme.

3.3

Srekli iyiletirme

Kuruluun, SG politikasna bal olarak, genel i sal ve gvenlii performansn iyiletirmek iin, SG ynetim sistemini gelitirme prosesi. Not - Prosesin ayn anda faaliyet gsterilen tm alanlarda gerekletirilmesi gerekmez.

3.4

Tehlike

nsanlarn yaralanmas, hastalanmas, maln veya malzemenin hasar grmesi, iyeri ortamnn zarar grmesi veya bunlarn birlikte gereklemesine sebep olabilecek kaynak veya durum.

3.5 3.6

Tehlike tanmlamas Olay

Bir tehlikenin (Madde 3.4) varln tanma ve zelliklerini tarif etme prosesi.

Kazaya sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan oluum. Not - Hastala, lme, yaralanmaya, zarara veya dier kayplara sebep olmadan gerekleen olaylara hasarsz olay denir. Olay terimi hasarsz olay lar da kapsar.

3.7 3.8

lgili taraflar Uygunsuzluk

Kuruluun SG performans ile ilgilenen, ya da bu performanstan etkilenen kii veya grup.

Dorudan ya da dolayl olarak yaralanma, hastalk, maln hasar grmesi, iyerinin zarar grmesi veya bunlarn birlikte gereklemesine neden olabilecek; ynetim sistemi performansndan, kanunlardan, ilemlerden, uygulamalardan ve alma standardlarndan veya benzerlerinden herhangi bir sapma.

3.9 3.10

Hedefler sal ve gvenlii

Kuruluun kendisi iin baarmak zere koyduu SG performans trnden amalar.

alanlarn, geici iilerin, yklenici personelinin, ziyaretilerin ve alma alanndaki dier insanlarn salk ve gvenliini etkileyen faktrler ve artlar.

3.11

SG ynetim sistemi

Kuruluun faaliyetleri ile ilgili SG risklerinin ynetimini kolaylatran tm ynetim sisteminin bir paras. Bu, kurulu yapsn, faaliyet planlarn, sorumluluklar, deneyimleri, prosesleri, prosedrleri ve kuruluun SG politikasnn gelitirilmesi, uygulanmas, iyiletirilmesi, baarlmas, gzden geirilmesi ve srdrlmesi iin gerekli kaynaklar kapsar.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

3.12

Kurulu

Kendi fonksiyonlar ve ynetimi olan; birleik veya ayr, kamu veya zel, irket, iletme, firma, teebbs, enstit, kurum veya bunlarn bir paras. Not - Birden fazla iletme birimi olan kurulular iin bir iletme birimi kurulu olarak tarif edilebilir.

3.13

Performans

Kuruluun SG politika ve hedefleri temel alnarak, salk ve gvenlik risklerinin kontrol ile ilikili SG ynetim sisteminin llebilir sonular. Not - Performans lm, SG ynetim faaliyet ve sonularnn llmesini kapsar.

3.14 3.15

Risk Risk deerlendirmesi

Tehlikeli bir olayn meydana gelme olasl ile sonularnn bileimi.

Riskin bykln tahmin etmek ve riske tahamml edilip edilemeyeceine karar vermek iin kullanlan prosesin tamam.

3.16 3.17

Gvenlik Katlanlabilir risk

Kabul edilemez zarar riski altnda olmama durumu [ISO/IEC Guide 2].

Kuruluun, yasal zorunluluklara ve kendi SG politikasna gre, tahamml edebilecei dzeye indirilmi risk. Not 1 - BS 8800 dahil olmak zere baz referans dokmanlarnda risk deerlendirme terimi tehlikenin tanmlanmas, riskin belirlenmesi ve uygun risk azaltma ve risk kontrol tedbirlerinin alnmasn kapsayan prosesin tamam iin kullanlmtr. TS 18001 ve TS 18002 standardlar bu prosesin mnferit elemanlarn ayr ayr ele almakta olup risk deerlendirme terimi bu dokmanlarda sadece ikinci adm, yani riskin belirlenmesini ifade etmektedir. Not 2 -Kurulma terimi bir kalclk seviyesini gerektirmektedir ve bir sistemin btn elemanlarnn uyguland gsterilinceye kadar o sistemin kurulmu olduu dnlmemelidir. Bakm terimi bir sistemin kurulduktan sonra ilemeye devam etmesini ifade eder. Bunu iin organizasyonun aktif katlm gereklidir. Bir ok sistem iyi bir ekilde ilemeye balar fakat bakm eksikliinden dolay zaman iinde bozulur. TS 18001in bir ok unsuru (kontrol ve dzeltici faaliyet ve ynetimin gzden geirmesi gibi) sistemin bakmnn aktif ekilde yaplmasn salamak zere tasarmlanmtr.

SG Ynetim sistemi unsurlar

4.1 Genel artlar

a) TS 18001 art Kurulu, gerekli artlar 4. Maddede belirtilen bir SG ynetim sistemini kurmal ve srdrmelidir. b) Ama Kurulu, TS 18001 standardnn btn artlarna uyan bir ynetim sistemini kurmal ve srdrmelidir. Bu husus kuruluun yasal ve dier SG artlarna uyumlu olmasn da kolaylatrr. SG ynetim sisteminin ayrnt seviyesi ve karmakl, dokmantasyonun kapsam ve buna ayrlan kaynaklar kuruluun byklne ve faaliyetlerinin yapsna baldr. Her kurulu kendi snrlarn tanmlama serbestliine ve esnekliine sahiptir ve TS 18001 standardn kuruluun tamamn, belirli iletme birimlerini veya belirli faaliyetleri kapsayacak ekilde uygulamay tercih edebilir. Ynetim sisteminin snrlarn ve kapsamn belirlerken dikkatli olmak gerekir. Kurulular iletmelerinin genelinin deerlendirilmesi iin gerekli olan veya alanlarn veya dier ilgili taraflarn SG sini etkileyebilecek bir faaliyeti deerlendirme d brakacak ekilde kapsamlarn snrlamamaldr.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

ekil 1 - Baarl bir SG ynetim sistemi elemanlar TS 18001 belirli bir iletme birimi veya faaliyet iin uygulanmsa kuruluun dier blmleri tarafndan gelitirilmi olan SG politikalar ve prosedrleri bu zel iletme birimi veya faaliyet tarafndan kullanlabilmeli, bylece TS 18001 artlarna uyumun salanmasnda kolaylk salamaldr. Bunun iin bu SG politika ve prosedrlerinde zel iletme birimi veya faaliyete uyumun salanmas iin kk tadilat ve deiikliklerin yaplmas gerekebilir. c) Tipik girdi TS 18001in uygulanmas iin gerekli btn girdi artlar artnamede tarif edilmitir. d) Tipik kt Tipik bir kt, etkin olarak uygulanm ve bakm yaplm bir SG ynetim sistemidir. Bu sistem SG performansnda srekli iyiletirme yaplmas konusunda yardmc olur.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4.2 SG Politikas

ekil 2 - SG politikas a) TS 18001 art Kuruluun st ynetimi tarafndan onaylanm, tm salk ve gvenlik hedeflerini, salk ve gvenlik performansn gelitirme karar ve iradesini aka ortaya koyan bir i sal ve gvenlii politikas olmaldr. Bu politika; a) Kuruluun SG risklerinin yapsna ve byklne uygun olmal; b) Srekli iyiletirme iin bir taahht iermeli; c) En azndan yrrlkteki SG mevzuatna ve yesi olduu kurulularn artlarna uyulaca taahhdn iermeli; d) Dokmante edilmeli, uygulanmal ve srdrlmeli; e) alanlarn kendi bireysel SG sorumluluklarnn farknda olmalar amac ile tm alanlara duyurulmal; f) lgili taraflar iin ulalabilir olmal, g) Kuruluun kendisine uygun ve ilgili olarak kalmasn salamak iin periyodik olarak gzden geirilmelidir. b) Ama SG politikas kurulu iin genel ynlendirme yapar ve ilem prensiplerini belirler. SG sorumluluu iin SG hedeflerini ve kurulu apnda gerekli performans belirler. Bir kuruluun, zellikle st ynetimin iyi bir SG ynetimine olan resmi taahhdn gsterir. Belgelendirilmi bir SG politikas beyan retilmeli ve kuruluun st ynetimi tarafndan onaylanmaldr. Not - SG politikas kuruluun genel i politikalar ve dier ynetim disiplinlerine ilikin politikalar ile uyumlu olmaldr. c) Tipik girdiler Ynetim SG politikalarn belirlerken aadaki hususlar dikkate almaldr: - Bir btn olarak kuruluun iine ilikin politika ve hedefler, - Kuruluun SG tehlikeleri, - Yasal ve dier artlar, - Kuruluun gemiteki ve u andaki SG performans, - Dier ilgili taraflarn ihtiyalar, - Srekli iyiletirme iin frsatlar ve ihtiyalar, - Gerekli kaynaklar, - alanlarn katklar, - Yklenicilerin ve dier d personelin katklar.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

d) Proses Kuruluun st ynetimi aadaki noktalar dikkate alarak bir SG politikas hazrlamal ve onaylamaldr. SG politikasnn st ynetim tarafndan bildirilmesi ve tevik edilmesi nemlidir. Etkin olarak dzenlenmi ve bildirilmi bir SG politikas aadaki zelliklere sahip olmaldr: 1) SG politikas kuruluun SG risklerinin yaps ve bykl ile uyumlu olmaldr; Baarl SG ynetim sisteminin merkezinde tehlike belirleme, risk deerlendirme ve risk kontrol bulunur. Bu husus kuruluun SG politikasna yanstlmaldr. SG politikas kuruluun gelecekteki vizyonuyla tutarl olmaldr. SG politikas gereki olmal, kuruluun kar karya olduu riskleri olduundan byk veya kk gstermemelidir. 2) SG politikas srekli iyiletirme taahhdn iermelidir; Kurulular zerindeki sosyal basklar kurulular iyerindeki hastalk, kaza ve olay risklerini azaltmaya zorlamaktadr. Kurulu yasal sorumluluklarn yerine getirmenin yan sra deien i ve yasa ihtiyalarn karlamak zere SG performansn ve SG ynetim sistemini etkin ve verimli bir ekilde iyiletirmeyi hedef almaldr. SG politika beyan ilem iin geni alanlar iine alsa bile, planlanan performans iyiletirmeleri SG hedefleri cinsinden ifade edilmeli (Madde 4.3.3), SG ynetim program vastasyla ynetilmelidir (Madde 4.3.4). 3) SG politikas en azndan mevcut geerli SG mevzuatna ve kuruluun tabi olduu dier artlara uyum taahhdn iermelidir; Kurulular ilgili SG mevzuatna ve dier SG artlarna uymak zorundadr. SG politikasndaki taahht kuruluun bu mevzuata ve dier artlara uyum salama grevinin olduunu ve bu grevi yerine getirme niyetini aka teyit etmek anlamna gelir, mmknse bunlardan daha iyi artlar gerekletirme niyetini ifade eder. Not - Dier artlar irket veya grup politikalar, kuruluun kendi i standardlar veya artnameleri veya kuruluun tabi olduu uygulama kurallar anlamna gelebilir. 4) SG politikas dokman haline getirilmeli, uygulanmal ve srdrlmelidir; Planlama ve hazrlanma baarl uygulamann anahtarlardr. ounlukla SG politika beyanlar ve SG hedefleri gereki deildir, nk bunlar salamak iin ayrlan kaynaklar yetersizdir veya uygun deildir. Genel bir beyanda bulunmadan nce kurulu gerekli btn finansmann, becerinin ve kaynaklarn mevcut olduunu ve bu erevede SG hedeflerine gereki olarak ulalabileceini kontrol etmelidir. SG politikasnn etkili olabilmesi iin bu politika dokman haline getirilmeli, yeterliliinin srekli olarak salanmas iin periyodik olarak gzden geirilmeli ve gerektiinde deitirilmeli veya revize edilmelidir. 5) SG politikas alanlarn kendi SG sorumluluklarnn bilincinde olmasn salamak zere btn alanlara bildirilmelidir; SGnin baarl olmas iin alanlarn katlm ve destei arttr. alanlar, SG ynetiminin kendi i ortamlarnn kalitesine olan etkileri konusunda bilinlendirilmeli ve SG ynetimine aktif katlm iin tevik edilmelidir. alanlar (ynetim seviyesi dahil her seviyede) kendi sorumluluklarn anlamazlarsa ve gerekli grevleri yapacak ehliyet seviyesinde deillerse SG ynetimine etkin katkda bulunamazlar. Bunun iin kurulu SG politikalarn ve SG hedeflerini btn alanlarna aka bildirmeli, bylece onlara kendi SG performanslarn lebilecekleri bir ereve vermelidir. Not - Bir ok lkede kurulularn SG ynetim sistemlerinde alanlara danlmasn ve katlmlarnn salanmasn gerektiren kurallar bulunmaktadr. 6) SG politikas ilgili taraflarn kullanmna ak olmaldr;

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

7) Kuruluun SG performansyla ilgili olan veya bundan etkilenen kii veya gruplar (i veya d) SG politika beyanyla zellikle ilgilenirler. Bunun iin, SG politikasnn bunlara iletilmesi iin bir proses olmaldr. Bu proses ilgili taraflarn talebi halinde SG politikasnn onlara verilmesini salamaldr, fakat istenmeden kopya gnderilmesini salamak zorunda olmamaldr. 8) SG politikas, kurulu iin ilgili ve uygun durumda kalmasn salamak zere periyodik olarak gzden geirilmelidir. Deiiklik kanlmazdr; kanunlar gelimekte ve sosyal beklentiler ykselmektedir. Bundan dolay kuruluun SG politikas ve ynetim sistemi dzenli olarak gzden geirilerek uygun ve etkili durumda kalmalar salanmaldr. Eer deiiklik yaplrsa bunlar mmkn olan en ksa zamanda bildirilmelidir. e) Tipik kt Tipik bir kt btn kurulua bildirilen kapsaml ve anlalr bir SG politikasdr.

4.3 Planlama

ekil 3 - Plnlama 4.3.1 Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve risk kontrol iin planlama a) TS 18001 art Kurulu, tehlikelerin belirlenmesi, risklerin deerlendirilmesi ve gerekli kontrol lmlerinin yaplmas iin prosedrler oluturmal ve srdrmelidir. Bu prosedrler aadakileri iermelidir; - Rutin veya rutin olmayan faaliyetler; - yerine eriebilme imkanna sahip personelin faaliyetleri (taeronlar ve ziyaretiler dahil); - Kurulu veya dierleri tarafndan salanan i yerindeki kolaylklar. Kurulu, SG hedeflerini koyarken bu deerlendirmelerin sonularnn ve bu kontrollerin etkilerinin dikkate alnmasn salamaldr. Kurulu bu bilgileri dokmante etmeli ve gncel tutmaldr. Tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi iin kuruluun metodolojisi; - Dzenleyici deil proaktif olmasn salamak iin, kapsamna, yapsna ve zamanlamasna gre tarif edilmeli, - Madde 4.3.3 ve Madde 4.3.4de tarif edilen tedbirlerle giderilmesi veya kontrol edilmesi gereken risklerin snflandrlmasn ve tanmlanmasn salamal, - letme deneyimi ve uygulanan risk kontrol tedbirlerinin kapasiteleri ile tutarl olmal, - Kuruluun artlarnn tayinine, eitim ihtiyacnn tanmlanmasna ve/veya iletme kontrollerinin gelitirilmesine girdi salamal, - Gerekli faaliyetlerin hem etkin, hem de zamannda uygulanmas iin izlemeyi salamaldr. 7

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

b) Ama Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinden sonra kuruluun kapsamnda bulunan btn nemli SG tehlikelerinin toplam hakknda bilgi sahibi olmas gerekir. Not- BS 8800 dahil olmak zere baz referans dokmanlarnda risk deerlendirme terimi tehlikenin tanmlanmas, riskin belirlenmesi ve uygun risk azaltma ve risk kontrol tedbirlerinin alnmasn kapsayan prosesin tamam iin kullanlmtr. TS 18001 ve TS 18002 standardlar bu prosesin mnferit elemanlarn ayr ayr ele almakta olup risk deerlendirme terimi bu dokmanlarda sadece ikinci adm, yani riskin belirlenmesini ifade etmektedir. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri ile bunlarn ktlar SG sisteminin tamam iin temel oluturmaldr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri ile SG sisteminin dier elemanlar arasndaki balantnn ak bir ekilde kurulmas ve grnr olmas nemlidir. Madde 4.3.1 c) ve Madde 4.3.1 e) TS 18001 standardnn Madde 4.3.1i ile TS 18001nin dier artlar arasndaki balantlar hakknda yol gsterici bilgileri vermektedir. Bu standardn amac kuruluun tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin uygun ve yeterli olup olmadklarn belirlemesi iin gerekli prensipleri salamaktr. Bu faaliyetlerin nasl yaplmas gerektii konusunda tavsiyelerde bulunmak bu standardn amalar arasnda deildir. Not - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri hakknda daha fazla bilgi iin BS 8800e baklmaldr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri kurulua kendi SG risklerini srekli olarak tanmlama, deerlendirme ve kontrol etme imkann vermelidir. Her durumda kurulu iindeki normal ve anormal almalar ile muhtemel acil durumlar dikkate alnmaldr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin karmakl byk lde kuruluun bykl, kurulu iindeki iyerlerinin durumlar, tehlikelerin zellikleri, karmaklklar ve nemleri gibi faktrlere baldr. TS 18001 Madde 4.3.1in amac ok snrl tehlikelere maruz kk kurulular karmak tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol ilemlerini yapmaya zorlamak deildir. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri bu proseslerin icra edilmesi iin gerekli maliyet ve zaman ile gvenilir verilerin varln dikkate almaldr. Bu proseslerde yasal sebeplerle veya baka amalarla gelitirilmi olan bilgiler kullanlabilir. Kurulu, ayrca, ele alnan SG riskleri zerinde sahip olabilecei pratik kontrol derecesini de dikkate alabilir. Kurulu imdiki ve gemiteki faaliyetleriyle prosesleriyle, rnleriyle ve/veya hizmetleriyle ilgili girdi ve ktlar dikkate alarak SG risklerinin neler olduunu belirlemelidir. SG ynetim sistemi mevcut olmayan bir kurulu SG risklerine ilikin tutumunu bir balang incelemesiyle belirleyebilir. Hedef, SG ynetim sistemini kurmak iin temel oluturmak zere kuruluun maruz kalabilecei btn SG risklerini dikkate almak olmaldr. Bir kuruluun balang incelemesinde aadaki noktalar dikkate almas (kendisini bunlarla snrlamamak zere) faydal olur: Yasal artlar, Kuruluun maruz kalabilecei btn SG risklerinin belirlenmesi, Btn mevcut SG ynetim uygulamalarnn, proseslerinin ve prosedrlerinin incelenmesi, nceki olay, kaza ve acil durum incelemelerinden gelen geri beslemenin deerlendirilmesi.

Balang incelemesi iin uygun bir yaklam faaliyetlerin zelliine bal olarak kontrol listelerini, grmeleri, dorudan muayene ve lmleri, nceki ynetim sisteminin tetkik sonularn ve dier gzden geirme faaliyetlerin ierebilir. Balang incelemesinin Madde 4.3.1in geri kalannda aklanan sistematik yaklam yerine kullanlabilecek bir alternatif yol olmad burada vurgulanmaktadr.

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - SG iin yasal ve dier artlar (Madde 4.3.2), - SG politikas (Madde 4.2), - Olay ve kaza kaytlar, - Uyumsuzluklar (Madde 4.5.2), - SG ynetim sistem tetkik sonular (Madde 4.5.4), - alanlardan ve dier ilgili taraflardan alnan iletiim (Madde 4.4.3), - alanlarla yaplan SG danmalarndan, gzden geirmelerden ve iyerindeki iyiletirme faaliyetlerinden (bu faaliyetler yap itibariyle proaktif veya dzenleyici olabilir) elde edilen bilgiler, - En iyi uygulamalardan, kurulula ilgili tehlikelerden, benzer kurulularda meydana gelmi olan olay ve kazalardan elde edilen bilgiler, - Aadakiler de dahil olmak zere, kuruluun tesisleri, prosesleri ve faaliyetleri hakkndaki bilgiler; - Deiiklik kontrol prosedrlerinin detaylar, - Arazi planlar, - Proses ak emalar, Tehlikeli madde envanterleri (ham malzemeler, kimyasal malzemeler, atklar, rnler, alt rnler), - Zehirlilik bilgileri ve dier SG verileri, - zleme verileri (Madde 4.5.1), - yeri evre verileri. d) Proses 1) Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol i) Genel Risk ynetim tedbirleri pratik olan durumlarda tehlikenin ortadan kaldrlmas, bundan sonra riskin azaltlmas (meydana gelme olasln azaltmak veya yaralanma veya hasarn ciddiyetini azaltmak suretiyle), son olarak ta kiisel koruyucu tehizatn kullanlmas prensibini yanstmaldr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri risk ynetimi iin anahtar aralardr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri sanayi dallarna gre byk deiiklikler gsterir. Bu deiiklikler basit deerlendirmelerden kapsaml dokmantasyona sahip karmak nicel analizlere kadar gidebilir. Kuruluun kendi ihtiyalarna ve iyeri durumlarna uygun tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerini tanmlamak, uygulamak ve SG mevzuatna uyumunu salamak kuruluun kendi sorumluluundadr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri dzenleyici deil proaktif tedbirler olarak uygulanmaldr, yani bunlar yeni veya revize edilmi faaliyet ve prosedrlerden nce gelmelidir. Belirlenen risk azaltma ve kontrol tedbirleri deiiklikler yaplmadan nce uygulanmaldr. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri sadece tesis ve prosedrlerin normal iletmesine deil ayn zamanda tesisin temizlii ve bakm gibi periyodik veya tesisin iletmeye kapatlmas ve almas gibi zaman zaman uygulanan almalara da uygulanmaldr. Belirli bir tehlikeli grevi kontrol etmek iin yazl prosedrlerin varl kuruluun o ilem zerinde tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerini yapmaya devam etmesi ihtiyacn ortadan kaldrmaz. Kurulu kendi personeli tarafndan yaplan faaliyetlerin meydana getirdii tehlike ve risklerin yannda taeronlarn ve ziyaretilerin faaliyetlerinden ve bakalar tarafndan temin edilen rn ve/veya hizmetlerin kullanmndan kaynaklanan tehlike ve riskleri de dikkate almaldr. ii) Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesleri dokmante edilmeli ve aadaki elemanlar iermelidir: - Tehlikelerin tanmlanmas, - Mevcut (veya teklif edilmi) kontrol tedbirleri ile (belirli tehlikelere maruz kalma durumunu, kontrol tedbirlerinin baarsz olmas ihtimalini ve yaralanma ve hasarlarn sonularnn ciddiliini dikkate alarak) risklerin deerlendirilmesi, - Artk risklerin kabul edilebilirliinin deerlendirilmesi, - htiya duyulan ilave risk kontrol tedbirlerinin belirlenmesi, - Risk kontrol tedbirlerinin riski kabul edilebilir seviyeye indirmek iin yeterli olup olmadnn deerlendirilmesi. 9

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Ayrca, proses aadaki maddelerin tanmn da iermelidir: - Kullanlacak tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin zellikleri, zamanlamas, kapsam ve metodolojisi, - lgili SG mevzuat ve dier artlar, - Proseslerin icrasndan sorumlu personelin rolleri ve yetkileri, - Prosesleri icra edecek personel iin yetenek ve eitim ihtiyalar (Madde 4.4.2). (Kullanlacak proseslerin yapsna ve cinsine bal olarak kuruluun dardan danmanlk veya hizmet almas gerekebilir), - alanlarla yaplan SG danmalarndan, gzden geirmelerden ve iyiletirme faaliyetlerinden (bu faaliyetler yap itibariyle proaktif veya dzenleyici olabilir) gelen bilgilerin kullanlmas, - ncelenmekte olan proseslerin iindeki insan hatas riskinin nasl dikkate alnaca, - Zaman iinde bozulan malzeme, tesis veya tehizatn, zellikle depolanm durumdayken meydana getirdii tehlikeler. iii) Sonraki ilemler Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinden sonra aadaki ilemler yaplmaldr: - Gerekli olduuna karar verilen dzeltici ve nleyici faaliyetlerin (Madde 4.5.2) zamannda tamamlanma durumunun izlendiini gsteren ak deliller olmaldr (Bunun iin risk kontrol tedbirleri iin nerilen deiiklikleri yanstmak ve artk risklerin revize edilmi tahminlerini belirlemek zere daha ileri safha tehlike tanmlama ve risk deerlendirme yaplmas gerekebilir), - Sonularla ve dzeltici ve nleyici faaliyetlerin tamamlanmasyla ilgili geri besleme ynetim gzden geirmesinin (Madde 4.6) girdisi olmak ve revize edilmi veya yeni SG hedeflerini belirlemek zere ynetime iletilmelidir, - Kurulu, belirli tehlikeli grevleri yapan personelin yeteneklerinin risk deerlendirme prosesi tarafndan gerekli risk kontrollerini oluturmak iin belirtilen seviyeye uygun olup olmadn belirleyecek durumda olmaldr, - Daha sonraki iletme prosesinden elde edilen tecrbe gerektiinde prosesleri ve bunlarn dayand verileri deitirmek iin kullanlmaldr. 2) Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrollerinin gzden geirilmesi Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosesi, SG politika dokmannda belirtildii ekilde nceden belirlenmi bir zamanda veya periyotta veya ynetimin nceden belirledii bir zamanda gzden geirilmelidir. Bu periyot aadaki faktrlere bal olarak deiebilir: - Tehlikenin zellii, - Riskin bykl, - Normal iletmeye gre deiiklik, - Besleme stoklarnda, ham maddelerde , kimyasal maddelerde olan deiiklikler. Bu gzden geirme, kuruluta meydana gelen deiikliklerin mevcut deerlendirmelerin geerliliini sorgulanabilir duruma getirdii zaman da yaplmaldr. Sz konusu deiiklikler aadakileri kapsayabilir: - Byme, klme, yeniden yaplanma, - Sorumluluklarn yeniden datlmas, - alma metotlarnn veya davran biimlerinin deimesi. e) Tipik ktlar Aadaki elemanlar iin dokmante edilmi prosedrler olmaldr: - Tehlikelerin tanmlanmas, - Tanmlanan tehlikelerle ilgili risklerin belirlenmesi, - Her tehlikeyle ilgili risklerin seviyelerinin, kabul edilebilir olup olmadklarnn belirtilmesi, - Risklerin, zellikle kabul edilemez risklerin, izlenmesi ve kontrolne ilikin tedbirlerin tarif edilmesi veya bunlara atfta bulunulmas (Madde 4.4.6 ve Madde 4.5.1), - Uygun olan yerlerde belirlenen risklerin azaltlmas iin SG hedefleri ve ilemleri (Madde 4.3.3) ve bunlarn azaltlmasnn gelimesinin izlenmesi iin gereken takip faaliyetleri, - Kontrol tedbirlerinin uygulanmas iin gerekli yetenek ve eitim artlarnn belirlenmesi (Madde 4.4.2), - Gerekli kontrol tedbirleri sistemin iletme kontrol elemannn bir paras olarak detaylandrlmas (Madde 4.4.6), - Yukarda ad geen prosedrlerin her biri tarafndan retilen kaytlar. 10

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Not - BS 8800 dahil olmak zere baz referans dokmanlarnda risk deerlendirme terimi tehlikenin tanmlanmas, riskin belirlenmesi ve uygun risk azaltma ve risk kontrol tedbirlerinin alnmasn kapsayan prosesin tamam iin kullanlmtr. TS 18001 ve TS 18002 standardlar bu prosesin mnferit elemanlarn ayr ayr ele almakta olup risk deerlendirme terimi bu dokmanlarda sadece ikinci adm, yani riskin belirlenmesini ifade etmektedir.

4.3.2

Yasal ve dier artlar

a) TS 18001 art Kurulu, kendisine uygulanabilir olan yasal ve dier SG artlarn belirlemek ve bunlara ulamak iin bir prosedr oluturmal ve srdrmelidir. Kurulu bu bilgileri gncel durumda tutmaldr. Kurulu, alanlarna ve dier ilgili taraflara yasal ve dier artlar hakkndaki bilgileri iletmelidir. b) Ama Kurulu, ilgili yasal ve dier artlarn faaliyetlerini nasl etkilediinin veya gelecekte nasl etkileyeceinin bilincinde olmal ve bu bilgiyi ilgili personele iletmelidir. TS 18001in Madde 4.3.2sindeki art bilincin arttrlmas ve yasal sorumluluklarn anlalmas amacna yneliktir. Kuruluun nadiren kullanlacak bir yasal ve dier dokmanlar kitapl oluturmas amalanmamaktadr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadaki maddelerden oluur: - Kuruluun retim veya hizmet gerekletirme proseslerinin ayrntlar, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular (Madde 4.3.1), - En iyi uygulamalar (kodlar, sanayi birlii klavuzlar gibi), - Yasal artlar/resmi ynetmelikler, - Bilgi kaynaklarnn listesi, - Milli, yabanc, blgesel veya uluslar aras standardlar, - Kuruluun i artlar, - lgili taraflarn artlar. d) Proses lgili mevzuat ve dier artlar belirlenmelidir. Kurulular, bilgiyi destekleyen ortamlar (kat, CD, disk, nternet) dahil olmak zere bilgilere ulamak iin en uygun yollar aramaldr. Kurulu ayrca hangi artlarn geerli olduunu, nereye uygulanacan ve kuruluta bu bilgilerin kime gitmesi gerektiini de deerlendirmelidir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Bilgilerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi iin gerekli prosedrler, - Hangi artlarn geerli olduu ve nereye uygulanaca (bu bir kayt defteri eklinde olabilir), - Kuruluun karar verdii yerlerde hazr bulundurulacak artlar (metin, zet veya analiz), - Yeni SG mevzuatna gre kontrollerin uygulanmasnn izlenme prosedrleri.

4.3.3

Hedefler

a) TS 18001 art Kurulu, ierisindeki her bir ilgili fonksiyon ve seviyede dokmante edilmi i sal ve gvenlii hedeflerini oluturmal ve srdrmelidir. Not - Hedefler pratik olan durumlarda llebilir byklklerle ifade edilmelidir. Kurulu, hedeflerini olutururken ve gzden geirirken yasal ve dier artlar, SG tehlikelerini, risklerini, teknolojik seeneklerini, finansal altrma ve iletme artlarn, ilgili taraflarn grlerini dikkate almaldr. Hedefler srekli iyiletirme taahhdn de ieren SG politikas ile tutarl olmaldr.

11

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

b) Ama SG politikasna ulamay salamak zere kurulu apnda llebilir SG hedeflerinin belirlenmesi gereklidir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Bir btn olarak kuruluun iiyle ilgili politika ve hedefler, - Srekli iyiletirme dahil olmak zere SG politikas (Madde 4.2), - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular (Madde 4.3.1), - Yasal ve dier artlar (Madde 4.3.2), - Teknolojik seenekler, - Mali, iletme ve i artlar, - alanlarn ve ilgili taraflarn grleri (Madde 4.4.3), - alanlarla yaplan SG danmalarndan, gzden geirmelerden ve iyerindeki iyiletirme faaliyetlerinden (bu faaliyetler yap itibariyle proaktif veya dzenleyici olabilir) elde edilen bilgiler, - nceden belirlenmi SG hedeflerine kar performansn analizi, - SG uyumsuzluklarnn, kazalarn, olaylarn ve hasarlarn gemi kaytlar, - Ynetim gzden geirmesinin sonular (Madde 4.6). d) Proses Uygun ynetim kademesi yukarda aklanan tipik girdilerden gelen bilgi ve verileri kullanarak SG hedeflerini ve bunlarn nceliklerini belirlemelidir. SG hedefleri belirlenirken, SG hedeflerinden en fazla etkilenmesi beklenenlerden gelen bilgi ve verilere zel nem verilmelidir. Bylece hedeflerin daha makul olmas ve daha geni kabul grmesi salanmaldr. Kuruluun dndaki kaynaklardan (ykleniciler ve dier ilgili taraflar gibi) gelen bilgi ve verilerin de dikkate alnmasnda fayda vardr. SG hedeflerinin belirlenmesi iin uygun ynetim seviyesindeki toplantlar dzenli olarak (rnein, en azndan yllk olarak) yaplmaldr. Baz kurulular iin SG hedeflerinin belirlenme prosesinin dokmante edilmesi gerekebilir. SG hedefleri hem geni kapsaml irket SG konularn hem de kurulu iindeki belirli mnferit fonksiyonlara ve seviyelere zel SG konularn ele almaldr. Her SG hedefi iin uygun gstergeler tanmlanmaldr. Bu gstergeler SG hedeflerinin uygulanmasnn izlenmesini salamaldr. SG hedefleri, makul ve ulalabilir olmaldr. Kuruluun bunlara ulama kabiliyeti olmal ve bunlar izleyebilmelidir. Her SG hedefinin gereklemesi iin makul ve eriilebilir bir zaman izelgesi belirlenmelidir. Kuruluun byklne, SG hedeflerinin karmaklna ve zaman izelgesine bal olarak SG hedefleri ayr alt hedeflere ayrlabilir. SG hedefleri iin baz rnekler aada verilmitir: - Risk seviyelerinin azaltlmas, - SG ynetim sistemine ilave zelliklerin kazandrlmas, - Mevcut zellikleri iyiletirmek veya bunlarn uygulanmasndaki tutarll arttrmak iin alnacak tedbirler, - zellikle nlenmek istenen olaylarn ortadan kaldrlmas veya sklnn azaltlmas. SG hedefleri ilgili personele bildirilmeli (eitim veya grup brifingleriyle, Madde 4.4.2) ve SG ynetim program vastasyla uygulamaya konulmaldr (Madde 4.3.4). e) Tipik ktlar Tipik ktlar kurulutaki her fonksiyon iin dokmante edilmi, llebilir SG hedefleridir.

12

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4.3.4

SG ynetim programlar

a) TS 18001 art Kurulu, hedeflerine ulamak iin SG ynetim program veya programlarn oluturmal ve srdrmelidir. Bu programlar aadaki dokmantasyonu iermelidir; a) Kuruluun ilgili fonksiyon ve seviyelerinde hedeflere ulalmas iin verilen sorumluluk ve yetki; b) Amalara ularken kullanlacak aralar ve zaman izelgesi. SG ynetim programlar dzenli ve planl aralklarla gzden geirilmelidir. Gerektiinde SG ynetim programlar kuruluun faaliyetlerinde, rnlerinde, hizmetlerinde veya iletme artlarndaki deiikliklere gre yeniden dzenlenmelidir. b) Ama Kurulu bir SG program oluturarak SG politikasna ve hedeflerine ulamaya almaldr. Bunun iin stratejilerin ve ilem planlarnn gelitirilmesi gerekir. Bu stratejiler ve ilem planlar dokmante edilmeli ve yaynlanmaldr. SG hedeflerine ulama ynndeki gelimeler izlenmeli, gzden geirilmeli, kaydedilmelidir. Buna gre stratejiler ve ilem planlar gerektiinde gncelletirilmeli veya deitirilmelidir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - SG politikas ve SG hedefleri, - Yasal ve dier artlarn gzden geirilmesi, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - Kuruluun rn ve hizmet gerekletirme proseslerinin ayrntlar, - alanlarla yaplan SG danmalarndan, gzden geirmelerden ve iyerindeki iyiletirme faaliyetlerinden (bu faaliyetler yap itibariyle proaktif veya dzenleyici olabilir) elde edilen bilgiler, - Yeni veya farkl teknolojik seeneklerin getirdii frsatlarn gzden geirilmesi, - Srekli iyiletirme faaliyetleri, - Kuruluun SG hedeflerine ulamak iin gereken kaynaklarn varl. d) Proses SG ynetim program her seviyede SG hedeflerine ulalmasndan sorumlu olan personeli belirlemelidir. SG hedeflerine ulamak iin yaplmas gereken eitli grevleri de belirlemelidir. Her grev iin uygun sorumluluk ve yetki dalmn gstermeli, ilgili SG hedefinin genel zaman izelgesine uyulabilmesi iin grevlere uygulanacak zaman izelgelerini belirtmelidir. Her grev iin uygun kaynaklarn (mali, insan, tehizat, lojistik) tahsisini de salamaldr. Bu program belirli eitim programlaryla da ilikilendirilebilir (Madde 4.4.2). Eitim programlar bilginin datlmas ve gzetim koordine edilmesine yardmc olur. alma uygulamalarnda, proseslerde, tehizat ve malzemede nemli deiikliklerin beklendii durumlarda program yeni tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ilemlerini salamaldr. SG ynetim program beklenen deiiklikler hakknda ilgili personele danlmasn temin etmelidir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar tanmlanm ve dokmante edilmi SG ynetim programlardr.

13

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4.4 Uygulama ve iletme

ekil 4 - Uygulama ve iletme

4.4.1
a)

Yap ve sorumluluk

TS 18001 art

Kuruluun SG ynetimini kolaylatrmak iin, SG risklerini etkileyen faaliyetlerini, proseslerini yneten, yerine getiren ve dorulayan personelin sorumluluklar ve yetkileri ile rolleri tarif edilmeli, dokmante edilmeli ve duyurulmaldr. sal ve gvenlii iin nihai sorumluluk, st ynetimin zerindedir. Kurulu, st ynetiminden bir yeyi, (rnein byk bir kuruluta ynetim kurulu yesi veya st dzey bir ynetici) SG ynetim sisteminin doru uygulanmas, kuruluun tm alanlarnda ve her proses admndaki gerekliliklerin salanmas iin zel bir sorumluluk ile atamaldr. Ynetim, SG ynetim sisteminin uygulanmas, kontrol ve gelitirilmesi iin gerekli kaynaklar salamaldr. Not - Kaynaklar; insan kaynaklarn, uzmanlam becerileri, teknoloji ve finansal kaynaklar ierir. Aadakileri gerekletirmek iin, kurulu ynetiminin atad bir kii; tarif edilmi grev sorumluluk ve yetkiye sahip olmaldr; a) SG ynetim sistemi artlarnn bu standarda uygun olarak oluturulmas, uygulanmas ve srdrlmesini salamak; b) SG ynetim sisteminin iyiletirilmesi iin bir temel oluturacak ve gzden geirilmek zere st ynetime sunulacak SG ynetim sistemi performans hakkndaki raporlar salamak. Btn bunlar ynetimin sorumluluu ile birlikte SG performansnn srekli iyiletirilmesinde ynetimin taahhdn gstermelidir. b) Ama SG ynetiminin etkinliinin salanmas iin rollerin, sorumluluklarn ve yetkilerin tanmlanm, dokmante edilmi ve yaynlanm olmas; SG grevlerinin yaplabilmesi iin gerekli kaynaklarn tahsis edilmi olmas gerekir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Organizasyon yaps/emas, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - SG hedefleri, - Yasal ve dier artlar, - Grev tanmlar, - Kalifiye personel listeleri.

14

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

d) Proses 1) Genel SG ynetim sistemine dahil olan grevleri yapan personelin sorumluluklar ve yetkileri aka tarif edilmeli , farkl fonksiyonlar arasndaki ara yzlerdeki sorumluluklar da aka tanmlanmaldr. Bu tarifler, dierlerinin yan sra aadaki kiiler iin yaplmaldr: - st ynetim, - Kuruluun btn seviyelerindeki hat ynetimi, - Proses operatrleri ve genel i gc, - Yklenicilerin SG yneticileri, - SG eitim sorumlular, - SG iin kritik olan tehizattan sorumlu olanlar, - SG kalifikasyonlarna sahip olan alanlar veya kurulu iindeki dier SG uzmanlar, - Danma meclislerindeki SG alan temsilcileri. Ancak, kurulu SGnin kurulutaki herkesin sorumluluu olduu, bu sorumluluun sadece SG ynetim sisteminde grev alm olanlarla snrlanmad fikrini aklamal ve yaymaldr. 2) st ynetimin sorumluluklarnn belirlenmesi st ynetimin sorumluluu kuruluun SG politikasnn tarif edilmesini ve SG ynetim sisteminin uygulanmasnn salanmasn kapsamaldr. Bu taahhdn bir paras olarak, st ynetim tarafndan SG ynetim sisteminin uygulanmas iin kendisine yetki ve sorumluluk verilmi bir kiinin atanmas gerekir. (Byk ve karmak kurulularda birden fazla kiinin atanmas gerekebilir.) 3) Ynetimin atad kiinin sorumluluunun belirlenmesi SG ynetim sistemi iin atanan kii st ynetimin yesi olmaldr. SG ynetim sistemi iin atanan kii SG fonksiyonunun genel almasn izlemek zere kendilerine yetki verilmi baka kiiler tarafndan desteklenebilir. Ancak, SG ynetim sistemi iin atanan kii sistemin performans hakknda devaml bilgilendirilmeli, periyodik gzden geirmelere ve SG hedeflerinin belirlenmesi faaliyetlerine aktif olarak katlmaldr. Bu personele verilen dier grev ve fonksiyonlarn SG sorumluluklarn yerine getirmesine engel olmamasna dikkat edilmelidir. 4) Hat ynetim sorumluluunun belirlenmesi Hat ynetim sorumluluu kendi alma alanlar iinde SGnin ynetilmesini kapsamaldr. SG konularnn esas olarak hat ynetiminde olduu durumlarda, sorumluluk ve yetkilerde eliki olmamas bakmndan, kurulu iindeki uzmanlk isteyen SG fonksiyonlaryla ilgili roller ve sorumluluklar aka belirlenmelidir. Bu husus SG konular arasndaki elikilerin ve retkenlik konularnn bir st ynetim kademesine aktarlarak zmlenmesini iermelidir. 5) Rollerin ve sorumluluklarn dokmante edilmesi SG sorumluluklar ve yetkileri kurulu iin uygun olan bir ekilde dokmante edilmelidir. Bu ilem aadaki ekillerden biriyle veya kuruluun tercih edebilecei baka bir yolla yaplabilir: - SG ynetim sistemi el kitaplar, - alma prosedrleri ve grev tanmlar, - tanmlar, - Balang eitim paketi. Eer kurulu alann dier rollerini ve sorumluluklarn kapsayan yazl i tanmlar vermeyi tercih ederse, SG sorumluluklar bu i tanmlarna dahil edilmelidir. 6) Rollerin ve sorumluluklarn bildirilmesi SG sorumluluklar ve yetkileri kurulu iindeki btn seviyelerde bu durumdan etkilenecek herkese bildirilmelidir. Bylece, personel eitli fonksiyonlarn kapsamn, bunlarn arasndaki ilikileri ve ilem balatma kanallarn anlamaldr. 7) Kaynaklar Ynetim iyerinin gvenli durumda tutulmas iin gerekli tehizat, insan, uzmanlk ve eitim kaynaklarnn yeterli seviyede salanmasn temin etmelidir. Kaynaklar, performans lm ve izlemesi de dahil olmak zere SG programlarnn ve faaliyetlerinin yaplmas iin yeterli ise kaynaklarn yeterli seviyede saland dnlebilir. SG ynetim sistemlerini kurmu olan kurulular iin kaynaklarn yeterlilii konusunda en azndan ksmi deerlendirme iin planlanan SG hedefleri gerekleen sonularla mukayese edilebilir. 8) Ynetim taahhd Yneticiler SGye taahhtlerini grnr bir ekilde ifade etmelidir. fade yollar alma sahalarnn ziyaret edilmesi, kaza aratrmalarna katlm, dzeltici faaliyetler iin kaynak temini, SG toplantlarna katlm ve destek mesajlar yaynlamak eklinde olabilir.

15

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Btn ilgili personel iin SG sorumluluklarnn ve yetkilerinin tanm, - Rollerin ve sorumluluklarn el kitaplarnda, prosedrlerde ve eitim paketlerinde belgelenmesi, - Rollerin ve sorumluluklarn btn ilgili personele ve dier ilgili taraflara bildirilmesi, - Btn seviyelerde SG faaliyetlerine ynetimin aktif katlm ve destei.

4.4.2

Eitim, bilin ve yeterlilik

a) TS 18001 art yerinde, personel, SG yi etkileyebilecek konularda yeterli olmaldr. Yeterlilik, uygun eitim, retim ve/veya tecrbe terimleri ile tanmlanmaldr. Kurulu, ilgili her seviye ve fonksiyonda alanlarn aada belirtilenlerden haberdar olmasn salayan prosedrler oluturmal ve bunlar srdrmelidir; - SG politika ve prosedrlerine, SG ynetim sistemi gereklerine uygunluun nemi; - Kuruluun kendi i faaliyetlerinin, gerek veya potansiyel faaliyetlerinin SG zerindeki sonular ve SGnin kiisel performansn gelitirilmesine faydalar; - Acil durumlara hazrlkl olma ve bu durumlarda yaplmas gerekenler de dahil olmak zere SG politika ve prosedrlerine ve SG ynetim sisteminin artlarna uyumdaki rolleri ve sorumluluklar (Madde 4.4.7); - Belirtilmi iletme prosedrlerinden sapmann potansiyel sonular, Eitim prosedrleri aadaki farkl seviyeleri dikkate almaldr; Sorumluluk, yetenek, yeterlilik ve bilgi dzeyi, Risk.

b) Ama
Kurulular personelin kendilerine verilen grevleri yerine getirmek iin uygun yetenekte olmasn salayacak etkin prosedrlere sahip olmaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Rollerin ve sorumluluklarn tanmlar, - tanmlar (tehlikeli ilerle ilgili detaylar dahil), - Personel performans deerlendirmeleri, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - Prosedrler ve iletme talimatlar, - SG politikas ve SG hedefleri, - SG programlar. d) Proses Prosese aadaki unsurlar dahil edilmelidir: - SG bilincinin ve kuruluun her seviye ve fonksiyonunda gerekli yeterliliklerin sistematik olarak tanmlanmas, - Personelin halen sahip olduu seviye ile SG bilinci ve yeterlilii iin gereken seviye arasndaki farklarn belirlenmesi ve giderilmesi iin yaplacak dzenlemeler, - Gerekli olduu dnlen eitimlerin zamannda ve sistematik olarak verilmesi, - Personelin gereken bilgi ve yeterlilii kazandn ve bunlar muhafaza ettiini kontrol etmek zere deerlendirme yaplmas, - Personelin eitim ve yeterlilik kaytlarnn uygun ekilde tutulmas. Aadaki hususlar ele almak amacyla SG bilinci ve eitim program balatlmal ve srdrlmelidir: - Kuruluun SG dzenlemelerinin anlalmas ve bunlarla ilgili olarak kiilerin belirli rolleri ve sorumluluklarnn anlalmas, - alanlar iin ve kurulutaki blmler, sahalar, daireler, alanlar, grevler ve iler arasnda gei yapan personel iin sistematik balang ve devam eitim program, - e balamadan nce mahalli SG dzenlemeleri, tehlikeler ve riskler ile alnacak tedbirler ve izlenecek prosedrlere gre eitim verilmesi, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol yapmak iin eitim verilmesi (Madde 4.3.1d), - SG alan temsilcileri dahil olmak zere, SG sistemi iinde zel rolleri olan personel iin kurulu iinde veya dnda zel eitim verilmesi, - Personeli, yklenicileri ve dierlerini (geici iiler gibi) ynetenler iin kendi SG sorumluluklar hakknda eitim verilmesi. Bunun amac hem kendilerinin hem de kontrolleri altndaki kiilerin, nerede olursa olsun, sorumlu olduklar ilemlerin tehlikelerini ve risklerini anlamalarn salamaktr. Ayrca, dier bir amac da personelin SG prosedrlerini takip ederek faaliyetlerini gvenli bir ekilde yapmalarn salamaktr. 16

ICS 03.100.01, 13.100 -

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

st ynetimim SG ynetim sisteminin riskleri kontrol etmek, hastalklar, yaralanmalar ve kuruluun dier kayplarn en aza indirmek zere almasn salama rolleri ve sorumluluklar (irketin ve kiilerin yasal sorumluluklar dahil), - Ykleniciler, geici iiler ve ziyaretiler iin maruz kalabilecekleri risk seviyesine gre eitim ve bilinlendirme programlar. Eitim etkinlii ve bunun sonucunda elde edilen yeterlilik seviyesi deerlendirilmelidir. Bu ilem eitimin bir paras olarak yaplabilecei gibi gereken yeterliliinin elde edilip edilmediinin sahada kontrol veya verilen eitimin daha uzun vadeli etkisinin izlenmesi eklinde de yaplabilir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Mnferit roller iin yeterlilik artlar, - Eitim ihtiyalarnn analizi, - Mnferit personel iin eitim programlar ve planlar, - Kurulu iinde kullanlabilecek eitim kurslar ve rnleri, - Eitim kaytlar ve eitimin etkinliini deerlendirme kaytlar.

4.4.3

Danma ve iletiim

a) TS 18001 art Kurulu, uygun SG bilgilerinin alanlara ve ilgili dier taraflara iletildiinden ve onlardan bilgi alndndan emin olunmasn salayan prosedrlere sahip olmaldr. alanlarn katlm, ibirlii ve danma ile ilgili dzenlemeler dokmante edilmeli ve ilgili taraflar bilgilendirilmelidir. alanlar; - Risklerin ynetimi iin politika ve prosedrlerin oluturulmas ve gzden geirilmesine katlmaldr, - yeri salk ve gvenliini etkileyecek her deiiklik iin grleri alnmal, - Salk ve gvenlik konularnda temsil edilmeli, - SG temsilcilerinin ve ynetimin atad kiinin (Madde 4.4.1) kim olduu hakknda bilgilendirilmelidir. b) Ama Kurulu bir danma ve iletiim prosesi yoluyla almalarndan etkilenen herkesin SG uygulamalarna katlmasn ve SG politikas ile SG hedeflerini desteklemesini tevik etmelidir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - SG politikas ve SG hedefleri, - lgili SG ynetim sistemi dokmantasyonu, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol prosedrleri, - SG rolleri ve sorumluluklarnn tanmlar, - alanlarla ynetim arasnda yaplan resmi danmalarn sonular, - alanlarla yaplan SG danmalarndan, gzden geirmelerden ve iyerindeki iyiletirme faaliyetlerinden (bu faaliyetler yap itibariyle proaktif veya dzenleyici olabilir) elde edilen bilgiler, - Eitim program detaylar. d) Proses Kurulu, ilgili SG bilgileri hakknda alanlar ve dier ilgili taraflarla (ykleniciler, ziyaretiler gibi) danma ve gr al verii yapma dzenlerini kurmal ve tevik etmelidir. Bu faaliyet alanlarn aadaki proseslere katlmasn iermelidir: - Politikalarn gelitirilmesi ve gzden geirilmesi, SG hedeflerinin gelitirilmesi ve gzden geirilmesi, proseslerin uygulanmas ve tehlike tanmlama dahil risklerin ynetilmesi ile ilgili kararlar ve kendi faaliyetleriyle ilgili risk deerlendirme ve risk kontrollerinin gzden geirilmesi konularnda danma, - Yeni veya deitirilmi tehizat, malzeme, kimyasal madde, teknoloji, proses ve alma biimlerinin konulmas gibi iyeri SGsini etkileyen deiiklikler hakknda danma. alanlar SG konularnda temsil edilmeli ve kendilerine alan temsilcisinin ve ynetimin atad sorumlunun kimlikleri bildirilmelidir.

17

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - SG konseyleri ve benzeri kurullar vastasyla ynetimle alanlar arasndaki resmi danmalar, - alanlarn tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrolne katlmas, - alanlarla yaplan SG danmalarnn, gzden geirmelerin ve iyerindeki iyiletirme faaliyetlerinin ve SG konularnn ynetilmesiyle ilgili geri beslemelerin tevik edilmesi, - Kaza ve olay aratrmalarna, saha SG muayenelerine katlm da dahil olmak zere, rolleri ve ynetimle iletiim mekanizmalar tanmlanm olan alan SG temsilcileri, - alanlara ve dier ilgili taraflara (ykleniciler veya ziyaretiler) iin SG brifingleri, - SG performans verilerini ve dier SG bilgilerini ieren ilan levhalar, - SG haber blteni, - SG afi program.

4.4.4

Dokmantasyon

a) TS 18001 art Kurulu, aadakileri gerekletirecek bilgileri kat veya elektronik form gibi uygun bir ortamda oluturmal ve srdrmelidir; a) Ynetim sisteminin ekirdek elemanlar ve onlarn etkileimini aklamak; ve b) lgili dokmana ynlendirmeyi salamak, Not - Dokmantasyonun etkinlik ve verim iin gerekli olan en az seviyede tutulmas nemlidir. b) Ama Kurulu, SG ynetim sisteminin yeteri kadar anlalmasn, etkin ve verimli bir ekilde uygulanmasn salamak zere dokmantasyon hazrlamal ve bunlar gncel durumda tutmaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Kuruluun kendi SG ynetim sistemini ve SG faaliyetlerini desteklemek ve TS 18001in artlarn yerine getirmek amacyla gelitirdii dokmantasyon ve bilgi sistemlerinin detaylar, - Sorumluluklar ve yetkiler, - Dokmantasyon ve bilginin kullanld mahalli ortamlar hakknda bilgi ve bunlarn dokmantasyonun fiziki yaps zerinde olabilecek kstlamalar veya elektronik veya dier ortamlarn kullanm. d) Proses Kurulu, SG proseslerini desteklemek iin gerekli dokmantasyonu gelitirmeden nce, SG ynetim sistemi iin gerekli dokmantasyon ve bilgi ihtiyalarn gzden geirmelidir. TS 18001e uyum iin dokmantasyonun belirli bir formatta hazrlanmas art deildir. El kitaplar, prosedrler veya alma talimatlar gibi mevcut dokmanlarn dzenlemeleri yeterli ekilde tarif ettii durumlarda bunlarn deitirilmesine gerek yoktur. Eer kuruluta kurulmu ve dokmante edilmi bir SG ynetim sistemi varsa, rnein mevcut prosedrlerle TS 18001in artlar arasndaki ilikileri tarif eden bir gzden geirme dokmannn hazrlanmas daha kolay ve etkili olabilir. Aadaki hususlarn dikkate alnmas gerekir: - Dokmantasyon ve bilginin kullanclarnn sorumluluklar ve yetkileri; zellikle elektronik ortam ve deiiklik kontrol iin konulmas gerekebilecek gvenlik ve eriebilirlik derecesinin deerlendirilmesini salar (Madde 4.4.5), - Fiziksel dokmantasyonun kullanlma tarz ve kullanld yer; bu sunulduu formatn zerinde dnlmesini gerektirir. Benzeri bir deerlendirme bilgi sistemleri iin elektronik tehizatn kullanmna ilikin olarak ta yaplmaldr. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - SG ynetim sistemi dokmantasyonu gzden geirme dokman veya el kitab, - Dokman sicilleri, ana listeler veya endeksler, - Prosedrler, - alma talimatlar.

18

ICS 03.100.01, 13.100 4.4.5 Dokman ve veri kontrol a) TS 18001 art

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Kurulu, bu standardn gerektirdii btn dokmanlar ve verileri kontrol etmek zere aadakileri salamak amacyla gerekli prosedrleri oluturmal ve srdrmelidir: a) Dokmanlarn yerleri belli olmaldr, b) Periyodik olarak gzden geirilmeli, gerekli olduunda revize edilmeli ve yetkili personel tarafndan yeterlilikleri onaylanm olmaldr, c) SG sisteminin fonksiyonlarn etkili olarak yerine getirmek iin gerekli ilemlerin yapld yerlerde veri ve ilgili dokmanlarn geerli srmleri bulundurulmaldr, d) Geersiz hale gelmi dokman ve veriler tm yayn ve kullanm noktalarndan derhal uzaklatrlmal veya istenmeyen ekilde kullanlmalar engellenmelidir, e) Yasal gereklilikler veya bilgi saklama amalar ile veya her iki amala saklanan ariv dokmanlar ve verileri uygun bir ekilde belirlenmelidir. b) Ama SG ynetim sisteminin iletilmesi ve SG faaliyetlerinin performans iin kritik neme sahip olan btn dokmanlar ve bilgi ieren veriler belirlenmeli ve kontrol edilmelidir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Kuruluun kendi SG ynetim sistemini ve SG faaliyetlerini desteklemek ve TS 18001in artlarn yerine getirmek amacyla gelitirdii dokmantasyon ve bilgi sistemlerinin detaylar, - Sorumluluklar ve yetkilerin detaylar., d) Proses Yazl prosedrler SG dokmantasyonunun tanmlanmas, onay, datm ve iptali iin kullanlacak kontrolleri ve SG verilerinin kontroln tarif etmelidir (TS 18001 Madde 4.4.5e uygun olarak). Bu prosedrler uygulanacaklar dokman ve veri kategorilerini aka belirtmelidir. Dokmantasyona ve verilere rutin ve rutin d durumlarda ve acil durumlarda ihtiya duyulduunda eriilebilmelidir. rnein, gncel tesis mhendislik izimleri, tehlikeli malzeme veri fyleri, prosedrleri ve talimatlar proses operatrleri ve acil durumlarda bunlara ihtiya duyacak btn dier personel iin eriilebilir olmaldr. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Atanan sorumluluklar ve yetkiler ile birlikte dokman kontrol prosedrleri, - Dokman sicilleri, ana listeler veya endeksler, - Kontroll dokmantasyon listesi ve yeri, - Ariv kaytlar (bunlarn bazlar yasal zorunluluklara veya dier zamana bal artlara gre muhafaza edilebilir).

4.4.6

letme kontrol

a) TS 18001 art Kurulu, kontrol tedbirlerinin uygulanmas gereken yerlerdeki belirlenmi riskler ile ilgili faaliyet ve ilemleri tanmlamaldr. Kurulu, bakm dahil, bu faaliyetlerin aadakiler ile belirli artlar altnda yrtlmesini salamak iin gerekli planlamay yapmaldr; a) Dokmante edilmi prosedrlerin olmamas halinde SG politika ve hedeflerinden sapmalarn meydana gelmesi sz konusu olan durumlar kapsayan dokmante edilmi prosedrlerin oluturulmas ve srdrlmesi, b) Prosedrlerdeki iletme kriterlerinin hkme balanmas, c) Kurulu tarafndan satn alnan veya kullanlan mallarn, donanm ve hizmetlerin tanmlanm SG riskleri ile ilgili prosedrlerin oluturulmas, srdrlmesi; ilgili prosedr ve artlarn tedariki ve yklenicilere iletilmesi, d) SG risklerini kaynaklarnda ortadan kaldrmak veya azaltmak iin i yerinin tasarm, proses, tesis, makine aksam, iletme prosedrleri ve i organizasyonu ile bunlarn insan yetenekleriyle adaptasyonunu da ierecek ekilde prosedrlerin oluturulmas ve srdrlmesi. b) Ama Kurulu, iletme risklerinin kontrol, SG politikasnn uygulanmas, SG hedeflerine ulalmas ve yasal ve dier artlara uyulmas iin gerekli olduunda kontrol ve kar tedbirlerin etkin uygulamasn salayacak dzenlemeleri kurmal ve srdrmelidir.

19

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - SG politikas ve SG hedefleri, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - Belirlenen yasal ve dier artlar. d) Proses Kurulu belirlenmi riskleri (ykleniciler veya ziyaretiler tarafndan oluturulabilecek olanlar dahil) kontrol edecek prosedrleri belirlemeli, bunlarn dokmante edilmesinin olaylara , kazalara veya SG politikalarndan veya SG hedeflerinden sapmalara yol amas sz konusu olan durumlarda bu prosedrleri dokmante etmelidir. Risk kontrol prosedrleri uygunluk ve etkinlik ynnden dzenli olarak gzden geirilmeli ve gerekli grlen deiiklikler uygulanmaldr. Prosedrlerde risklerin mteriye veya dier harici taraflarn mlkiyetine veya kontrol alanlarna tat durumlar dikkate alnabilir. Bu duruma rnek olarak kuruluun iilerinin mterinin sahasnda almas gsterilebilir. Byle durumlarda SG ile ilgili olarak harici taraflarla danmalarda bulunmak gerekebilir. Tipik olarak risklerin ortaya kt baz alanlarla bunlara kar alnabilecek baz kontrol tedbirleri aada verilmitir. 1) Mal ve hizmetlerin satn alnmas veya aktarlmas ve d kaynaklarn kullanlmas Bu, aadakileri kapsar: - Tehlikeli kimyasal maddelerin, malzemelerin ve nesnelerin satn alnmas veya aktarlmas iin onay, - Satn alma esnasnda makinelerin, tehizatn, malzemelerin veya kimyasal maddelerin emniyetle kullanlmas iin gerekli dokmantasyonun varl veya bu dokmantasyonun elde edilmesi ihtiyac, - Yklenicilerin SG performanslarnn deerlendirilmesi ve periyodik olarak yeniden deerlendirilmesi, - Yeni tesis veya tehizat iin SG tedbirlerinin tasarmnn onay. 2) Tehlikeli grevler Bu, aadakileri kapsar: - Tehlikeli grevlerin belirlenmesi, - alma metotlarnn n belirlenmesi ve onay, - Tehlikeli grevler iin personelin n yeterlilii, - alma izni sistemleri veya tehlikeli alma sahalarna personelin giri-kn kontrol prosedrleri. 3) Tehlikeli malzemeler Bu, aadakileri kapsar: - Envanterlerin ve depolama yerlerinin belirlenmesi, - Emniyetli depolama kurallar ve eriim kontrol, - Malzeme emniyet verileri ve dier ilgili bilgilerin salanmas ve bunlara eriim. 4) Emniyetli tesis ve tehizatn bakm Bu, aadakileri kapsar: - Kuruluun tesis ve tehizatnn temini, kontrol ve bakm, - Kiisel koruyucu tehizatn temini, kontrol ve bakm, - Ayrma ve eriim kontrol, - SG ile ilgili tehizatn ve aadakiler gibi gelimi sistemlerin muayene ve testi: - Operatr koruma sistemleri, - Fiziksel koruma sistemleri, - Kapatma sistemleri, - Yangn tesbit ve sndrme sistemleri, - Tama sistemleri (vinler, fork-liftler, caraskallar ve dier kaldrma sistemleri), - Radyolojik kaynaklar ve emniyet sistemleri, - Gerekli izleme cihazlar, - Mahalli egzost havalandrma sistemleri, - Tbbi tesisler ve malzemeler. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Prosedrler, - alma talimatlar.

20

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4.4.7 Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler a) TS 18001 art Kurulu, olaylarn ve acil durumlarn meydana gelme olasln tahmin etmek, bu durumlarda yaplacaklar belirlemek ve bunlardan kaynaklanabilecek muhtemel hastalk ve yaralanmalar nlemek veya azaltmak iin plan ve prosedrler oluturmal ve bunlar srdrmelidir. Kurulu, zellikle olaylarn ve acil durumlarn ortaya kmasndan sonra acil durum hazrlklarn, bu durumlarda kullanlacak planlar ve prosedrleri gzden geirmelidir. Kurulu, pratik olan yerlerde bu gibi prosedrleri periyodik olarak da denemelidir. b) Ama Kurulu, muhtemel kazalara ve acil durumlara kar cevap verme ihtiyacn aktif olarak deerlendirmeli, bu ihtiyalar karlamay planlamal, bu durumlarla baa kmak iin gereken prosedrleri ve prosesleri gelitirmeli, planlanan cevabn test etmeli ve cevaplarnn etkinliini iyiletirmenin yollarn aramaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - Mahalli acil durum hizmetlerinin varl, anlama salanan acil durumda hareket ve danma dzenlemeleri, - Yasal ve dier artlar, - nceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edinilen tecrbeler, - Benzer kurulularn nceki kazalar, olaylar ve acil durumlardan edindii tecrbeler (alnan dersler, en iyi uygulamalar), - Acil durum ve uygulama tatbikatlarnn gzden geirilmesi ve bunlar izleyen ilemlerin sonular. d) Proses Kurulu acil durum planlarn gelitirmeli, uygun acil durum tehizatn belirlemeli ve temin etmeli, tatbikatlarla cevap verme kabiliyetini dzenli olarak test etmelidir Tatbikatlar acil durum planlarnn en kritik blmlerinin etkinliini ve acil durum planlama prosesinin tamln test etmeyi amalamaldr. Planlama prosesinde masa st tatbikatlar faydal olursa da tatbikatlarn etkili olabilmesi iin mmkn olduu kadar gereki olmas arttr. Bunun iin gerek lekli olay simlasyonlarnn yaplmas gerekebilir. 1) Acil durum plan Acil durum planlar belirli bir acil durum ortaya kt zaman yaplacak ilemleri zet olarak belirtmeli ve aadaki noktalar iermelidir: - Muhtemel kazalarn ve acil durumlarn tanmlanmas, - Acil durumda ynetimi stelenecek kiinin belirlenmesi, - Acil durumda personel tarafndan yaplacak ilemlerin ayrntlar; ykleniciler ve ziyaretiler gibi sahada olan kurulu d personelin yapaca ilemler dahil (rnein, belirli bir toplanma noktasna gitmek gibi), - Acil durum esnasnda belirli grevi olan personelin sorumluluklar ve yetkileri (yangn grevlisi, nkleer sznt/zehirli dknt uzmanlar gibi), - Tahliye prosedrleri, - Tehlikeli malzemelerin ve yerlerinin belirlenmesi, ve gerekli acil durum ilemi, - Kurulu d acil durum hizmetleriyle koordinasyon, - Resmi makamlarla iletiim, - Komularla ve halkla iletiim, - Hayati neme sahip kaytlarn ve tehizatn korunmas, - Acil durum esnasnda gerekli bilgilerin (rnein; tesis yerleim planlar, tehlikeli malzeme verileri, prosedrler, alma talimatlar ve temas kurulacak telefon numaralar gibi) kullanlabilir durumda olmas. Acil durum planlamasnda kurulu d kurumlarla yaplan ibirlii aka dokmante edilmelidir. Bu kurumlar katkda bulunmalar gereken muhtemel durumlardan haberdar edilmeli ve katlmlarn kolaylatracak bilgiler kendilerine verilmelidir.

21

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

2) Acil durum tehizat Acil durum tehizat belirlenmeli ve yeterli miktarda temin edilmelidir. Bunlar belirli aralklarla faal durumda olduklarn kontrol amacyla test edilmelidir. Bu tehizata baz rnekler aada verilmitir: - Alarm sistemleri, - Acil durum aydnlatmas ve g kayna, - Ka yollar, - Emniyetli snaklar, - Kritik izolasyon vanalar, alterler ve devre kesiciler, - Yangn sndrme tehizat, - lk yardm tehizat (acil durum dular, gz ykama istasyonlar gibi), - letiim sistemleri. 3) Tatbikatlar Tatbikatlar nceden belirlenmi bir takvime gre yaplmaldr. Uygun ve pratik olan durumlarda kurulu d kurumlarn bu tatbikatlara katlmas tevik edilmelidir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Dokmante edilmi acil durum planlar ve prosedrleri, - Acil durum tehizat listeleri, - Acil durum tehizatnn test kaytlar, - Aadakilere ait kaytlar; - Tatbikatlar, - Tatbikat gzden geirmeleri, - Gzden geirme faaliyetlerinden kan tavsiyeler, - Tavsiye edilen ilemlerde elde edilen gelimeler.

4.5 Kontrol ve dzeltici faaliyet

ekil 5 - Kontrol ve dzeltici faaliyet

22

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4.5.1

Performans lm ve izleme

a) TS 18001 art Kurulu, SG performansn dzenli bir temelde izlemek ve lmek iin prosedrler oluturmal ve srdrmelidir. Bu prosedrler aadakilerin yaplmasn salamaldr; Kuruluun ihtiyalarna uygun, hem nitel hem nicel tedbirleri salamal, Kuruluun, SG hedeflerine ulama derecesini izlemeli, Performansn SG ynetim programlar, iletme kriterleri ve uygulanabilir yasal mevzuat artlarna uygunluunu izleyen proaktif tedbirleri salamal, Kazalar, hastalklar, olaylar (hasarsz olaylar dahil) ve yetersiz SG performansnn dier gemi delillerini izlemek iin dzenleyici tedbirleri salamal, Mteakip dzeltici ve nleyici faaliyetlerin analizini kolaylatrmak iin yeterli izleme ve lme sonularnn ve verilerin kaydedilmesi. Performans lmesi ve izlemesi iin izleme donanm gerekiyorsa, kurulu bu tr ekipmanlarn bakm ve kalibrasyonu iin prosedrler oluturmal ve srdrmelidir. Kalibrasyon ve bakm faaliyetlerinin kaytlar ve sonular muhafaza edilmelidir. b) Ama Kurulu, tm kurulutaki SG performans iin kilit performans parametrelerini belirlemelidir. Bunlar aadakilerin yerine getirilip getirilmediini belirleyen parametreleri iermeli, ancak bunlarla snrl kalmamaldr: SG politikasna ve hedeflerine ulalma durumu, Risk kontrollerinin uygulanmas ve etkili olma durumu, Tehlikeli olaylar dahil olmak zere SG ynetim sistemi baarszlklarndan ders alnmas (kazalar, hasarsz olaylar ve hastalk vakalar), alanlar ve dier ilgili taraflar iin bilinlendirme, eitim, iletiim ve danma programlarnn etkinlii, SG ynetim sisteminin eitli ynlerini gzden geirmek ve/veya iyiletirmek iin gerekli bilgilerin oluturulmas ve kullanlmas. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular (Madde 4.3.1), - Yasal artlar, ynetmelikler, en iyi uygulamalar (varsa), - SG politikas ve hedefleri, - Uyumsuzluklarn giderilmesi prosedr, - Tehizat test ve kalibrasyon kaytlar (yklenicilere ait olanlarnki dahil), - Eitim kaytlar (yklenicilere ait olanlarnki dahil), - Ynetim raporlar. d) Proses 1) Dzenleyici ve proaktif izleme Kuruluun SG ynetim sistemi aadaki gibi hem proaktif hem dzenleyici izleme salamaldr. Dzenleyici izleme kuruluun SG faaliyetlerine uyumunu kontrol etmek, rnein SG muayenelerinin sklln ve etkinliini izlemek iin kullanlmaldr, Dzenleyici izleme SG ynetim sisteminin baarszlklarn (kazalar, olaylar, hasarsz olaylar, hastalklar ve maddi zararlar dahil) aratrmak, analiz etmek ve kaydetmek iin kullanlmaldr. Dzenleyici ve proaktif izleme verileri SG hedeflerine ulalma durumunu belirlemek iin genellikle birlikte kullanlr (Daha fazla bilgi BS 8800 Madde E.3.2 ve Madde E.3.3.te verilmitir). 2) lm teknikleri SG performansnn llmesinde kullanlabilecek metotlarn rnekleri aada verilmitir: Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin sonular, Kontrol listeleri kullanarak yaplan sistematik iyeri muayeneleri, zerinden gitme esasna gre yaplan SG muayeneleri, Yeni tesis, tehizat, malzeme, kimyasal madde, teknoloji, proses, prosedr ve alma biimlerinin nceden deerlendirilmesi, Emniyetle ilgili paralarn taklm olduunu ve iyi durumda olduunu kontrol etmek maksadyla zel makine ve tesislerin muayenesi, Emniyet rneklemesi; SGnin zel ynlerinin incelenmesi, evre rneklemesi; kimyasal, biyolojik veya fiziksel maddelere (grlt, uucu organik bileenler gibi) maruz kalma durumunun llmesi ve tannan standardlarla karlatrlmas, 23

ICS 03.100.01, 13.100 -

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

SG konusundaki tecrbesi bilinen veya resmi yeterlilie sahip olan personelin varl ve etkinlii, Davran rneklemesi; alanlarn dzeltme gerektirebilecek emniyetsiz i uygulamalarn tesbit etme davranlar, Dokmantasyonun ve kaytlarn analizi, Dier kurulularndaki iyi SG uygulamalaryla karlatrmal deerlendirme yaplmas, SG ynetim sistemi, SG uygulamalar ve alanlarla danma proseslerinde alanlarn davranlarn belirlemek iin aratrma yaplmas. Kurulular risk seviyesine (Madde 4.3.1) bal olarak neyi izlemeleri gerektiine ve izlemenin hangi sklkta yaplmas gerektiine karar vermelidir. Tesis ve makinelerin muayene skl kanunla belirlenmi olabilir (hava girileri, buhar tesisleri, kaldrma tehizat gibi). Tehlike tanmlama ve risk deerlendirme sonularna, yasal mevzuata ve ynetmeliklere uygun olarak bir muayene program hazrlanmal, bu program SG ynetim sisteminin bir paras olmaldr. Proseslerin, iyerlerinin ve uygulamalarn SG ynnden rutin olarak izlenmesi ilk veya orta seviye yneticilerince yaplan dokmante edilmi bir izleme planna gre yaplmaldr. Btn ilk seviye gzetim personeli SG prosedrlerine ve uygulama kurallarna uyumu salamak zere kritik grevler zerinde nokta kontrolleri yapmaldr. Sistematik muayene ve izlemelerde kolaylk iin kontrol listeleri kullanlabilir. 3) Muayeneler i) Tehizat. lgili personel (kurulu d kurumlardan gelebilir) tarafndan yasal veya teknik muayeneye tabi olan btn tehizatn envanterini (btn cihazlar iin zel tanmlama kullanlarak) karmaldr. Bu tehizat gerektii gibi muayene edilmeli ve muayene planlarna dahil edilmelidir. ii) alma artlar. Kabul edilebilir alma artlarn gsteren kriterler belirlenmeli ve dokmante edilmelidir. Belirli aralklarla yneticiler tarafndan bu kriterlere gre muayeneler yaplmaldr. Bu amala kriterlerin ayrntlarn veren ve muayene edilecek btn maddeleri gsteren bir kontrol listesi kullanlabilir. iii) Dorulama muayeneleri. Dorulama muayeneleri yaplmal, fakat ilk seviye yneticileri bundan dolay dzenli muayeneleri yapmak veya tehlikeleri tesbit etmek grevlerinden muaf olmamaldr. iv) Muayene kaytlar. Yaplan her SG muayenesinin kayd tutulmaldr. Kaytlar, dokmante edilmi SG prosedrlerine uyulup uyulmadn belirtmelidir. SG muayenelerinin, ziyaretlerinin, aratrmalarnn ve SG sistem tetkiklerinin kaytlarndan numuneler alnarak uyumsuzluklarn ve tekrarlanan tehlikelerin sebepleri aratrlmaldr. Gerekli nleyici tedbirler alnmaldr. Muayeneler esnasnda tesbit edilen standard d artlar ile emniyetsiz durumlar ve malzemeler uyumsuzluk olarak belgelenmeli, riskleri deerlendirilmeli ve uyumsuzluk dzeltme prosedrne uygun olarak giderilmelidir. 4) lm tehizat SG artlarn lmek iin kullanlan lm tehizat (ses seviyesi lm aletleri, k seviyesi lm cihazlar, hava numunesi alma aletleri) listelenmeli, zel olarak tanmlanmal ve kontrol edilmelidir. Bu cihazlarn doruluklar bilinmelidir. Gereken yerlerde SG lmlerinin nasl yaplacan tarif eden yazl prosedrler bulunmaldr. SG lmlerinde kullanlan tehizat uygun ekilde depolanmal ve muhafaza edilmeli, gereken dorulukta sonu verme kabiliyetine sahip olmaldr. Gerektiinde lm cihazlar iin bir kalibrasyon plan dokmante edilmelidir. Bu plan aadaki hususlar kapsamaldr: - Kalibrasyon skl, - Uygun olan yerlerde test metotlarna referans, - Kalibrasyon iin kullanlacak tehizatn kimlii, - lm tehizatnn kalibrasyon d olduunun anlalmas halinde yaplacak iler. Kalibrasyon uygun artlar altnda yaplmaldr. Kritik veya zor kalibrasyonlar iin prosedrler hazrlanmaldr. Kalibrasyon iin kullanlacak tehizat, mevcut ulusal standardlara uygun olmaldr. Byle standardlar yoksa esas alnan seviyeler dokmante edilmelidir. Kalibrasyonlarn, bakm ilemlerinin ve sonularnn kayd tutulmaldr. Kaytlarda ayardan nceki ve sonraki lmlerin ayrntlar yer almaldr. lm cihazlarnn kalibrasyon durumu kullanclar iin aka belirtilmelidir. Kalibrasyon durumu bilinmeyen SG lm tehizat kullanlmamaldr. Ayrca, bu cihazlar kullanmdan alnmal ve yanl kullanmlarna engel olmak zere etiketlenmeli veya iaretlenmelidir. Bu iaretlemeler yazl prosedrlere uygun olarak yaplmaldr. Prosedrlerde rnn kalibrasyon durumunun tanm yer almaldr. Alnan tedbirleri dokmante etmek iin uyumsuzluk raporu verilmelidir. Prosedrlerde, kalibrasyon d cihaz bulunmas halinde yaplacak ilemler iin bir plan bulunmaldr. 5) Tedariki (yklenici) tehizat Ykleniciler tarafndan kullanlan lm tehizat kuruluun tehizatyla ayn artlara tabi olmaldr. Ykleniciler cihazlarnn bu artlara uygun olduunu gstermelidir. e balamadan nce tedariki kritik tehizatn test kaytlarn vermelidir. zel eitim gerektiren grevler varsa bunlarla ilgili eitim kaytlar incelenmek zere mteriye verilmelidir. 24

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

6) statistiksel ve dier teorik analitik teknikler SG durumunu deerlendirmek, bir SG olayn veya arzasn aratrmak veya SG konusunda verilecek kararlara yardmc olmak iin kullanlan istatistiksel ve dier teorik analitik teknikler salam bilimsel esaslara dayanmaldr. Ynetimin atad grevli bu tekniklere olan ihtiyacn tanmlanmasn salamaldr. Uygun olan durumlarda bunlarn kullanm iin klavuzluk bilgileri verilmeli, hangi artlarda uygun olduklar belirtilmelidir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - zleme ve lm prosedrleri, - Muayene programlar ve kontrol listeleri, - Kritik tehizat listeleri, - Tehizat muayene kontrol listeleri, - yeri artlar standardlar ve muayene kontrol listeleri, - lm tehizat listeleri, - lm prosedrleri, - Kalibrasyon plan ve kalibrasyon kaytlar, - Bakm faaliyetleri ve sonular, - Doldurulmu kontrol listeleri, muayene raporlar (SG ynetim sistemi tetkik ktlar, Madde 4.5.4), - Uyumsuzluk raporlar, - Prosedrlerin uygulama sonularn gsteren kaytlar.

4.5.2

Kazalar, olaylar, uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet

a) TS 18001 art Kurulu, aadakiler iin sorumluluk ve yetkiyi belirleyen prosedrleri oluturmal ve srdrmelidir. a) Aadakilerin ele alnmas ve incelenmesi; - Kazalar, - Olaylar, - Uygunsuzluklar, b) Olaylardan, kazalardan ve uygunsuzluklardan gelen sonular hafifletmek iin tedbir alnmas, c) Dzeltici ve nleyici faaliyetlerin balatlmas ve tamamlanmas, d) Yaplan dzeltici ve nleyici faaliyetlerin etkinliinin dorulanmas, Bu prosedrler, nerilen btn dzeltici ve nleyici faaliyetlerin uygulanmadan nce risk deerlendirmesi prosesine gre gzden geirilmesini gerektirir. Potansiyel ve gerek uygunsuzluklarn sebeplerini ortadan kaldrmak iin alnan herhangi bir dzeltici ve nleyici tedbir, problemlerin bykl ve karlalan SG riskleri ile orantl olmaldr. Kurulu, dzeltici ve nleyici faaliyetlerden kaynaklanan dokmante edilmi prosedrlerdeki deiiklikleri uygulamal ve kaydetmelidir. b) Ama Kurulular kazalar, olaylar ve uyumsuzluklar bildirmek, deerlendirmek ve aratrmak iin etkin prosedrlere sahip olmaldr. Prosedrlerin esas amac ana sebepleri tesbit edip ortadan kaldrmak suretiyle ayn durumlarn tekrarn nlemektir. Ayrca, bu prosedrler uyumsuzluklarn potansiyel sebeplerinin belirlenmesine, analizine ve ortadan kaldrlmasna imkan vermelidir. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Prosedrler (genel olarak), - Acil durum plan, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol raporlar, - SG ynetim sistemi tetkik raporlar (uyumsuzluk raporlar dahil), - Kaza, olay ve/veya tehlike raporlar, - Bakm ve servis raporlar. d) Proses Kurulu kazalarn, olaylarn ve uyumsuzluklarn (Madde 3) aratrlmas ve dzeltici ve/veya nleyici ilemlerin balatlmas iin dokmante edilmi prosedrler hazrlamaldr. Dzeltici ve/veya nleyici faaliyetlerin tamamlanmas ynndeki gelime izlenmeli ve bu faaliyetlerin etkinlii gzden geirilmelidir.

25

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

1) Prosedrler Prosedrler aadaki hususlar dikkate alarak hazrlanmaldr: i) Genel ii) Prosedrler; Dzeltici ve/veya nleyici faaliyetleri uygulama, bildirme, aratrma, takip ve izleme ilerinden sorumlu olan personelin sorumluluklarn ve yetkilerini tanmlamaldr, Btn uyumsuzluklarn, kazalarn, olaylarn ve tehlikelerin bildirilmesini gerektirmelidir, Btn personel iin geerli olmaldr (alanlar, geici iiler, yklenici personeli, ziyaretiler ve iyerinde bulunan dier kiiler), Maddi zararlar dikkate almaldr, Herhangi bir uyumsuzluu, kazay veya olay bildirdii iin hibir alann her hangi bir zorlukla karlamamasn salamaldr, SG ynetim sisteminde uyumsuzluklarn belirlenmesinden sonra yaplacak ileri aka belirtmelidir. Derhal yaplacak iler

Uyumsuzluklarn, kazalarn, olaylarn veya tehlikelerin grlmesi zerine derhal yaplacak iler herkes tarafndan bilinmelidir. Prosedrler: - Bildirme prosesini tanmlamaldr, - Uygun olan yerlerde acil durum plan ve prosedrleriyle koordinasyonu salamaldr, - Potansiyel veya gerek zarar durumunda aratrma faaliyetinin bykln gstermelidir (ciddi kazalarda aratrmaya ynetimin katlmas gibi). iii) Kayt Olaylarla ilgili bilgilerle ilk incelemenin ve daha sonraki detayl incelemenin sonularn kaydetmek iin uygun yollar mevcut olmaldr. Kurulu; - Uyumsuzluk, kaza ve tehlikenin ayrntlarnn kaydedilmesi, - Kaytlarn nerede saklanacann ve depolama sorumluluunun belirlenmesi iin prosedrlerin izlenmesini salamaldr. iv) Aratrma Prosedrlerde aratrma prosesinin nasl yrtlecei tanmlanmaldr. Prosedrler; - Uyumsuzluk, kaza ve tehlikenin ayrntlarnn kaydedilmesi, - Aratrlacak olay cinslerini (ciddi zararlara yol aabilecek olaylar gibi), - Aratrmalarn amacn, - Aratrmay yapacak kiileri, aratrmaclarn yetkilerini, gerekli yetenekleri (uygun olan yerlerde hat ynetimi dahil), - Uyumsuzluklarn temel sebeplerini, - Tanklarla yaplacak grme dzenlemelerini, - Kameralarn bulundurulmas ve delillerin saklanmas gibi pratik konular, - Yasal bildirim artlar dahil olmak zere aratrma bildirim dzenlemelerini belirtmelidir. Aratrmay yapan personel, bilgi toplama ilemi devam ederken olaylarn n analizine balamaldr. Yeterli ve kapsaml bir aklama elde edilene kadar veri toplama ve analiz ilemlerine devam edilmelidir. v) Dzeltici faaliyet Dzeltici faaliyetler belirlenen uyumsuzluklarn, kazalarn ve olaylarn esas sebeplerini ortadan kaldrmay hedef alan faaliyetlerdir. Dzeltici faaliyet prosedrlerinin kurulmas ve srdrlmesinde dikkate alnmas gereken konularn baz rnekleri unlardr: Hem ksa hem de uzun vade iin dzeltici ve nleyici tedbirlerin belirlenmesi ve uygulanmas (bunun iin SG uzmanl olan personelin tavsiyeleri gibi uygun bilgi kaynaklarnn kullanlmas gerekebilir), Tehlike tanmlama ve risk deerlendirme sonular zerindeki etkilerin (ve tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol raporlarnn gncelletirilmesi ihtiyacnn) deerlendirilmesi, Prosedrlerde dzeltici faaliyet ile tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrolden kaynaklanan deiikliklerin kaydedilmesi, Dzeltici faaliyetlerin yaplmasn ve etkili olmasn salamak iin risk kontrollerinin uygulanmas veya mevcut risk kontrollerinde deiiklik yaplmas.

26

ICS 03.100.01, 13.100 vi) nleyici faaliyet

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

nleyici faaliyet prosedrlerinin kurulmas ve srdrlmesinde dikkate alnmas gereken konularn baz rnekleri unlardr: - Uygun bilgi kaynaklarnn kullanlmas (kaypsz olay eilimleri, SG ynetim sistemi tetkik raporlar, kaytlar, risk analizlerinin gncelletirilmesi, tehlikeli malzemeler hakknda yeni bilgiler, zerinden gitme tarznda emniyet muayeneleri, SG uzmanl olan personelin tavsiyeleri), - nleyici faaliyet gerektiren problemlerin belirlenmesi, - nleyici faaliyetlerin balatlmas, uygulanmas ve etkinliklerinin salanmas iin kontrollerin yaplmas, - Prosedrlerde nleyici ilemden kaynaklanan deiikliklerin kaydedilmesi ve onaya sunulmas. vii) Takip Dzeltici ve nleyici ilemler mmkn olduu kadar kalc ve etkili olmaldr. Yaplan dzeltici ve nleyici faaliyetlerin etkinlii kontrol edilmelidir. Bekleyen/zaman gemi faaliyetler ilk frsatta ynetime bildirilmelidir. 2) Uyumsuzluk, kaza ve olay analizi Uyumsuzluklarn, kazalarn ve olaylarn belirlenen sebepleri snflandrlmal ve dzenli aralklarla analiz edilmelidir. Karlatrma amacyla, kazalarn skl ve ciddiyet dereceleri kabul edilmi endstriyel uygulamaya gre hesaplanmaldr. Aadaki maddelerin snflandrlmas ve analizi yaplmaldr: - Bildirilen veya kayp zamana yol aan yaralanma / hastalk skl veya ciddiyet derecesi, - Yer, yaralanma cinsi, vcut blm, ilgili faaliyet, ilgili acente, tarih, saat (hangisi uygunsa), - Maddi hasarn cinsi ve miktar, - Dorudan ve esas sebepler. Maddi hasara yol aan kazalara gereken dikkat gsterilmelidir. Maddi varlklarn onarmna ilikin kaytlar bildirilmeyen kaza/olaylarn sebep olduu hasarn gstergesi olabilir. Kaza ve hastalk veri ve bilgileri hayati neme sahiptir, zira bunlar SG performansnn dorudan gstergesi olabilir. Ancak, bunlar kullanrken ihtiyatl olunmas ve aadaki noktalarn dikkate alnmas gerekir: ou kuruluta gerek eilimleri rasgele etkilerden ayramayacak kadar az sayda yaralanmal kazalar veya meslek hastalklar meydana gelmektedir, Eer ayn sayda insan ayn zamanda daha fazla i yaparsa, artan i yk tek bana kaza oranndaki artn sebebi olabilir, Yaralanmaya veya meslek hastalklarna atfen iten uzak kalma sresi yaralanmann veya meslek hastalnn ciddiyetinden baka sebeplerden (moral bozukluu, iin monotonluu, ii-iveren mnasebetlerini kt olmas gibi) dolay da olabilir, Kazalar ounlukla olduundan daha az bildirilir (bazen de fazla bildirilir). Bildirim seviyesi deiebilir. Bu seviye igcnn bilincinin artmas, bildirim ve kayt sistemlerini iyilemesiyle artabilir. SG ynetim sisteminin arzalar ile zararl etkiler arasnda bir zaman gecikmesi vardr. Ayrca, bir ok meslek hastalnn uzun sren belirtisiz dnemleri vardr. SG sistemlerinin alp almadna karar vermek iin zararl etkilerin ortaya kmasn beklemek arzu edilen bir durum deildir. Geerli sonular karlmal ve dzeltici tedbirler alnmaldr. En azndan ylda bir kere bu analiz st ynetime aktarlmal ve ynetim gzden geirmesine dahil edilmelidir (Madde 4.6). 3) zleme ve iletiim sonular SG aratrmalarnn ve bildirimin etkinlii deerlendirilmelidir. Deerlendirme objektif olmal ve mmknse nicel bir sonu vermelidir. Kurulu aratrmadan ders almal ve; SG ynetim sistemindeki ve kuruluun genel ynetimindeki eksikliklerin temel sebeplerini belirlemeli, Bulgularn ve tavsiyelerini st ynetime ve ilgili taraflara iletmeli (Madde 4.4.3), lgili bulgular ve tavsiyeleri srekli SG gzden geirme faaliyetlerine dahil etmeli, Dzeltici kontrollerin zamannda uygulanmasn ve zaman iindeki etkilerini izlemeli, Uyumsuzluklarn aratrlmasndan alnan dersleri tm kurulua uygulamal, ilgili genel prensiplere odaklanmal, ayn olayn kuruluun ayn blmnde tekrarlanmamasna ynelik zel bir ilemle kendisini snrlamamaldr.

27

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

4) Kaytlarn tutulmas Bu ilem derhal ve ok az resmi planlama ile yaplabilecei gibi daha karmak ve uzun vadeli bir faaliyet haline de gelebilir. lgili dokmantasyon dzeltici ilemin seviyesi iin uygun olmaldr. Raporlar ve teklifler ynetimin atad grevliye ve uygun olan durumlarda SG alan temsilcisine, analiz ve dosyalama iin gnderilmelidir. Kurulu btn kazalarn sicil kaydn tutmaldr. nemli SG sonularna yol ama potansiyeline sahip olaylar da dahil edilmelidir. Bu kayt genellikle yasalar tarafndan da istenir. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Kaza ve uyumsuzluk prosedr, - Uyumsuzluk raporlar, - Uyumsuzluk sicil kayd, - Aratrma raporlar, - Gncelletirilmi tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol raporlar, - Ynetim gzden geirme girdisi, - Dzeltici ve nleyici faaliyetlerin etkinlik deerlendirmelerinin kaytlar.

4.5.3

Kaytlar ve kaytlarn ynetimi

a) TS 18001 art Kurulu, hem tetkik ve gzden geirme sonular hem de SG kaytlarnn tanmlanmas, srdrlmesi ve dzenlenmesi iin prosedrler oluturmal ve srdrmelidir. SG kaytlar okunakl, ayrt edilebilir ve kapsad faaliyet bakmndan izlenebilir olmaldr. SG kaytlar her an ulalabilir durumda olmal; hasara, tahribata veya kaybolmaya kar korunmu ekilde muhafaza edilmelidir. Kaytlarn muhafaza edilme zamanlar tesbit edilmeli ve kaydedilmelidir. Kaytlar, sistem ve kurulu iin uygun olan bir ekilde, bu standarda uygunluu gstermek iin muhafaza edilmelidir. b) Ama SG ynetim sisteminin etkin bir ekilde ilediini ve proseslerin emniyetli artlarda icra edildiini gstermek amacyla kaytlar tutulmaldr. Ynetim sistemini ve artlara uyumunu dokmante eden SG kaytlar hazrlanmal, muhafaza edilmeli, okunabilir olmal ve yeterli ekilde tanmlanmaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Eitim kaytlar, - SG muayene raporlar - SG ynetim sistemi tetkik raporlar, - Danma raporlar, - Kaza/olay raporlar, - Kaza/olay takip raporlar, - SG toplant tutanaklar, - Tbbi test raporlar, - Salk gzetim raporlar, - Kiisel koruyucu tehizat konular ve kiisel koruyucu tehizat bakm kaytlar, - Acil durum mdahale tatbikatlar, - Ynetim gzden geirmeleri, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol kaytlar. d) Proses TS 18001in artlar genel olarak yeteri kadar aktr. Ancak, aadaki noktalarn ek olarak dikkate alnmas gereklidir: - SG kaytlarnn elden karlmas yetkisi, - SG kaytlarnn gizlilii, - SG kaytlarnn tutulmasna ilikin yasal ve dier artlar, - Elektronik kaytlarn kullanlmasna ilikin hususlar. SG kaytlar tam olarak doldurulmal, okunakl olmal ve yeterli ekilde tanmlanmaldr. SG kaytlarnn muhafaza edilme sreleri belirlenmelidir. Kaytlar emniyetli bir yerde tutulmal, kolaylkla geri alnabilmeli ve bozulmadan korunmaldr. Kritik SG kaytlar yangndan ve dier hasarlardan uygun veya kanunun ngrd ekilde korunmaldr. 28

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

c) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Prosedr (SG kaytlarnn tanmlanmas, bakm ve elden karlmas iin), - Yeterli ekilde depolanm ve kolaylkla ulalabilen SG kaytlar.

4.5.4

Tetkik

a) TS 18001 art Kurulu, aadakileri salamak zere periyodik i sal ve gvenlii ynetim sistemi tetkiklerini gerekletirmek iin bir tetkik program ve prosedr oluturmal ve srdrmelidir. a) SG ynetim sisteminin aadakileri salayp salamadnn tayin edilmesi; 1) Bu standardn artlar dahil, SG ynetim sistemi iin planlanm dzenlemelere uygunluu; 2) Dzenli bir ekilde uygulanma ve srdrlme durumu, 3) Kuruluun politika ve hedeflerini karlamasndaki etkinlii. b) nceki tetkiklerin sonularnn gzden geirilmesi, c) Ynetime, tetkiklerin sonular hakknda bilgi salanmas. Tetkik program bir takvimi de kapsayacak ekilde; kuruluun faaliyetlerinin risk deerlendirmesine ve gemi tetkiklerin sonularna dayandrlmaldr. Prosedrler tetkikin yaplmas ve sonularn rapor edilmesi iin gerekli artlar ve sorumluluklar kadar kapsam, skl, metodolojileri ve yeterlilikleri de belirlemelidir. Mmkn olan yerlerde tetkikler denetimi yaplan faaliyet iin sorumluluk sahibi olanlardan bamsz bir personel tarafndan icra edilmelidir. Not - Buradaki bamsz kelimesi mutlaka kurulu dndan olmas anlamna gelmemektedir. b) Ama SG ynetim sistemi tetkiki, kurulularn kendi SG ynetim sistemlerini gzden geirmek ve srekli olarak deerlendirmek iin kullanabilecekleri bir prosestir. Genel olarak, SG ynetim sistemi tetkiklerinin SG politika ve prosedrleri ile iyerindeki artlar ve uygulamalar dikkate almas gerekir. Kuruluun kendi SG ynetim sisteminin TS 18001 artlarna uyumunu gzden geirmek iin dahili SG ynetim sistemi tetkiki program kurulmaldr. Planl SG ynetim sistemi tetkiki kurulu iinden gelen ve/veya kurulu dndan seilen personel tarafndan icra edilmi ve dokmante edilmi SG prosedrlerine uyum derecesini belirlemek ve kuruluun SG hedeflerine ulamada sistemin etkili olup olmadn tesbit etmek amacna ynelik olmaldr. Her iki durumda SG ynetim sistemi tetkikini yapan personel bu ilemi tarafsz ve objektif olarak yapmaldr. Not - Dahili SG ynetim sistemi tetkikleri SG ynetim sisteminin performansna odaklanr. Bunlar SG veya dier emniyet muayeneleriyle kartrlmamaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - SG politika beyan, - SG hedefleri, - SG prosedrleri ve alma talimatlar, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol sonular, - Yasalar ve en iyi uygulamalar (varsa), - Uyumsuzluk raporlar, - SG ynetim sistem tetkik prosedrleri, - Ehliyetli, bamsz, dahili/harici tetkikiler, - Uyumsuzluk prosedr. d) Proses 1) Tetkikler SG ynetim sistemi tetkikleri kuruluun SG prosedrlerine ve uygulamalarna uyumunun kapsaml ve resmi deerlendirmesini salar. SG ynetim sistemi tetkikleri planl dzenlemelere gre yaplmaldr. artlar gerektirdiinde ilave tetkiklerin yaplmas gerekebilir. SG ynetim sistemi tetkikleri sadece ehliyetli ve bamsz personel tarafndan yaplmaldr.

29

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

SG ynetim sistemi tetkikinin kts SG prosedrlerinin etkinliinin detayl deerlendirmesini, prosedrlere ve uygulamalara uyum derecesini iermeli ve gerektiinde dzeltici faaliyetleri belirlemelidir. SG ynetim sistemi tetkiklerinin sonular kaydedilmeli ve ynetime zamannda bildirilmelidir. Sonular ynetim tarafndan gzden geirilmeli ve gerekirse etkin dzeltici tedbirler alnmaldr. Not - ISO 10011-1, ISO 10011-2, ISO 10011-3, ISO 14010, ISO 14011, ISO 14012 ve BS 8800 Ek Fde aklanan genel prensipler ve metodoloji SG ynetim sistemi tetkikleri iin uygundur. 2) Programlama Dahili SG ynetim sistemi tetkiklerini yapmak iin yllk plan yaplmaldr. SG ynetim sistemi tetkikleri SG ynetim sistemine tabi olan btn iletmeyi kapsamal ve TS 18001e uyumu deerlendirmelidir. SG ynetim sistemi tetkiklerinin skl ve kapsam SG ynetim sistemindeki eitli elemanlarn arzalanmasyla ilikili risklere, SG ynetim sistemi performans verilerine, ynetim gzden geirmelerinden gelen ktlara ve SG ynetim sisteminin veya iinde bulunduu ortamn deiiklie maruz kalma durumuna gre dzenlenmelidir. artlar gerektirdii zaman (rnein bir kazadan sonra) ilave, plansz SG ynetim sistemi tetkikleri yaplabilir. 3) Ynetim destei SG ynetim sistemi tetkiklerinin deerinin ve yararnn olabilmesi iin st ynetimin SG ynetim sistemi tetkikine ve bunun kuruluta etkin biimde uygulanmasna nem vermesi gerekir. st ynetim SG ynetim sistemi tetkiklerinin bulgularn ve tavsiyelerini dikkate almal ve uygun zamanda gerekli ilemleri yapmaldr. SG ynetim sistemi tetkikinin yaplmasna karar verildikten sonra tetkik tarafszlkla yaplmaldr. Btn ilgili personele SG ynetim sistemi tetkikinin amalar ve faydalar anlatlmaldr. Personel tetkikilerle ibirlii yapmak ve sorulara drstlkle cevap vermek konularnda tevik edilmelidir. 4) Tetkikiler SG ynetim sistemi tetkikleri bir veya daha fazla sayda kii tarafna yaplabilir. Takm yaklam katlm arttrr ve ibirliini tevik eder. Takm yaklam daha geni uzmanlk becerilerinin kullanlmasna da imkan verir. Tetkikiler tetkik edilecek kurulutan veya faaliyetten bamsz olmaldr. Tetkikiler grevlerini anlamal ve bunu yapacak yeterlilikte olmaldr. Tetkik ettikleri standardlar ve sistemler hakknda tecrbe ve bilgi sahibi olmal, performans deerlendirebilmeli ve eksiklikleri tesbit edebilmelidir. Tetkikiler ilgili yasalarda belirtilen artlara aina olmaldr. Ayrca, tetkikiler ileriyle ilgili standardlar ve mecburi klavuzluk dokmanlarn bilmeli ve bunlara eriebilmelidir. 5) Veri toplama ve yorumlama Bilgilerin toplanmasnda kullanlan teknikler ve yardmc aralar yaplmakta olan SG ynetim sistemi tetkikinin zelliklerine baldr. SG ynetim sistemi tetkiki zorunlu faaliyetlerin temsil edici bir numunesinin tetkik edilmesini ve ilgili personelle (uygun olan yerlerde, SG alan temsilcileri dahil) grlmesini salamaldr. lgili dokmanlar incelenmelidir. Buna aadaki dokmanlar dahildir: SG ynetim sistemi dokmantasyonu, SG politika beyan, SG hedefleri, SG ve acil durum prosedrleri, alma izni sistemleri ve prosedrleri, SG toplant tutanaklar, Kaza/olay raporlar ve kaytlar, SG uygulama makamlarndan veya dier yasal makamlardan gelen raporlar veya yazlar (szl bildirimler, yazlar, ilanlar gibi), Yasal siciller ve sertifikalar, Eitim kaytlar, nceki SG ynetim sistemi tetkik raporlar, Dzeltici faaliyet talepleri, Uyumsuzluk raporlar. Mmkn olan durumlarda SG ynetim sistemi tetkik prosedrlerine toplanan verilerin, bilgilerin ve dier kaytlarn yanl yorumlanmasn veya yanl kullanlmasn engelleyecek kontroller konulmaldr. 30

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

6) Tetkik sonular SG ynetim sistemi nihai tetkik raporu ak, kesin ve tam olmaldr. Raporda tarih olmal ve tetkiki tarafndan imzalanmaldr. Duruma bal olarak aadaki elemanlar iermelidir: SG ynetim sistemi tetkik hedefleri ve kapsam, SG ynetim sistemi tetkik plannn ayrntlar, tetkik ekibinin yeleri ve tetkik yaplan yerin temsilcileri, tetkik tarihi ve tetkike tabi alanlar, SG ynetim sistemi tetkikini yapmak iin kullanlan referans dokmanlar (TS 18001, SG ynetim el kitab), Belirlenen uyumsuzluklarn ayrntlar, Tetkikinin TS 18001e uyum derecesi deerlendirmesi, SG ynetim sisteminin beyan edilen SG ynetim hedeflerine ulama kabiliyeti, SG ynetim sistemi nihai tetkik raporunun datlmas. SG ynetim sistemi tetkiklerinin sonular, dzeltici tedbirlerin alnabilmesi iin, mmkn olan en ksa srede btn ilgili taraflara bildirilmelidir. zerinde anlama salanan dzeltici faaliyetler iin uygulamadan sorumlu personel, tamamlanma tarihi ve bildirim artlarn ieren bir ilem plan yaplmaldr. Tavsiyelerin tatminkar ekilde uygulanmasn salamak iin takip izleme dzenlemeleri yaplmaldr. SG ynetim sistemi tetkik raporlarnda bulunan bilgilerin iletiminde gizlilik konusu dikkate alnmaldr. e) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - SG ynetim sistemi tetkik plan/program, - SG ynetim sistemi tetkik prosedrleri, - SG ynetim sistemi tetkik raporlar; uyumsuzluk raporlar, tavsiyeler ve dzeltici ilem talepleri dahil, - mzalanm ve kapatlm uyumsuzluk raporlar, - SG ynetim sistemi tetkiklerinin sonularnn ynetime bildirildiini gsteren dokmanlar.

4.6 Ynetimin gzden geirmesi

ekil 6 - Ynetimin gzden geirmesi a) TS 18001 art Kuruluun st ynetimi, SG ynetim sisteminin srekli uygunluunu, yeterliliini ve etkinliini salamak iin kendi belirledii aralklarla SG ynetim sistemini gzden geirmelidir.Ynetimin gzden geirme prosesi, ynetimin bu deerlendirmeyi yapmasna imkan veren gerekli bilgilerin toplanmasn salamaldr. Bu gzden geirme dokman haline getirilmelidir. Ynetimin gzden geirmesi, SG ynetim sistemi tetkik sonularnn, deien durumlarn ve srekli iyiletirme taahhdnn nda, SG ynetim sisteminin politikas, hedefleri ve dier elemanlarnda deiikliklere olan muhtemel ihtiyaca deinmelidir.

31

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

b) Ama st ynetim SG ynetim sisteminin almasn gzden geirerek sistemin tam olarak uygulanma durumunu ve kuruluun beyan edilen SG politikasnn ve SG hedeflerinin gereklemesi iin uygunluunun devam etme durumunu deerlendirmelidir. Bu gzden geirme SG politikasnn uygun olmaya devam edip etmediini de incelemelidir. Yeni dnem iin uygun olan srekli iyiletirmeye ak yeni veya gncelletirilmi SG hedefleri belirlenmeli ve SG ynetim sisteminin herhangi bir unsurunda deiiklik ihtiyac olup olmadna baklmaldr. c) Tipik girdiler Tipik girdiler aadakilerden oluur: - Kaza istatistikleri, - ve d SG ynetim sistemi tetkiklerinin sonular, - nceki gzden geirmeden sonra yaplan dzeltici faaliyetler, - Acil durum raporlar (gerek ve tatbikat), - Sistemin genel performans hakknda ynetimin atad grevlinin raporu, - Sistemin mahalli etkinlii konusunda hat yneticilerinin raporlar, - Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin raporlar. d) Proses Gzden geirmeler st ynetim tarafndan dzenli olarak (rnein yllk) yaplmaldr. Gzden geirme SG ynetim sisteminin genel performansna odaklanmal, zel detaylara girmemelidir; zira bunlar SG ynetim sistemi iinde normal yollarla halledilebilir. Ynetim gzden geirmesi planlanrken aadaki noktalar dikkate alnmaldr: Ele alnacak konu balklar, Katlacak personel (yneticiler, SG uzman danmanlar, dier personel), Gzden geirme asndan katlmclarn sorumluluklar, Gzden geirmeye getirilecek bilgiler. Gzden geirmede aadaki konular grlmelidir: Mevcut SG politikasnn uygunluu, Yeni dnem iin srekli iyiletirmeye ak yeni SG hedeflerinin belirlenmesi veya gncelletirilmesi, Mevcut tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol proseslerinin yeterlilii, Mevcut risk seviyeleri ve kontrol tedbirlerinin etkinlii, SG inceleme prosesinin etkinlii, Tehlike bildirme prosesinin etkinlii, Meydana gelen kazalara ve olaylara ilikin veriler, Proseslerin etkin olmad durumlarn kaytlar, nceki gzden geirmeden sonra yaplan i ve d SG ynetim sistemi tetkiklerinin sonular ve bunlarn etkinlii, Acil durumlara hazrlk seviyesi, SG ynetim sistemi zerinde yaplacak iyiletirmeler (yeni tedbirler veya mevcut tedbirlerin geniletilmesi), Kaza ve olay aratrmalarndan gelen ktlar, Yasalarda ve teknolojide beklenen deiikliklerin etkilerinin deerlendirilmesi. Ynetimin atad grevli toplantda SG ynetim sisteminin genel performans hakknda rapor vermelidir. SG ynetim sisteminin performans hakknda ksmi gzden geirmeler gerekirse daha sk aralklarla yaplmaldr. c) Tipik ktlar Tipik ktlar aadakilerden oluur: - Gzden geirme tutanaklar, - SG politikasnn ve SG hedeflerinin revizyonlar, - Mnferit yneticiler iin belirli dzeltici faaliyetler ve bunlar iin hedeflenen tamamlanma tarihleri, - Belirli iyiletirme faaliyetleri, bunlar iin atanan sorumlular ve hedeflenen tamamlanma tarihleri, - Dzeltici faaliyetler iin gzden geirme tarihi, - Gelecekteki i SG ynetim sistemi tetkiklerinin planlamasna yanstlacak nemli konular.

32

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Ek A (Bilgi iin) TS 18001, ISO 14001 ve ISO 9001 ile eletirme

Ynetimin temel prensipleri ynetilen faaliyetten bamszdr ve ortaktr. Ynetilen faaliyet kalite, evre, salk, emniyet veya dier kurumsal faaliyetler olsa da temel prensipler deimez. Baz kurulular entegre bir ynetim sistemine sahip olmay avantajl grebilir, baz kurulular ise ayn ynetim prensiplerine dayal farkl sistemleri benimserler. izelge A.1 ve A.2de bu standardlardan biriyle alan ve ynetim sistemlerine i sal ve gvenliini entegre etmek isteyen kurulular iin TS 18001, ISO 14001, ISO 9001:1994 ve ISO 9001:2000 ile eletirme gsterilmitir. Bu eletirme sadece yol gstermek amacyla verilmitir. izelge A.1 - TS 18001, ISO 14001:1996 ve ISO 9001:1994 ile eletirme Madde 1 2 3 4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 TS 18001 Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tanmlar SG ynetim sistemi unsurlar Genel artlar SG politikas Planlama Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve risk kontrol iin planlama Yasal ve dier artlar Hedefler SG ynetim programlar Uygulama ve iletme Yap ve sorumluluk Eitim, bilin ve yeterlik Danma ve iletiim Dokmantasyon Dokman ve veri kontrol Madde 1 2 3 4 4.1 4.2 4.3 4.3.1 ISO 14001:1996 Kapsam Zorunlu referanslar Tarifler evre ynetim sisteminin artlar Genel artlar evre politikas Planlama evre konular Madde 1 3 4 4.2.1 4.1.1 4.2 4.2 ISO 9001:1994 Kapsam Zorunlu referanslar Tarifler Kalite sistem artlar Genel (1. Cmle) Kalite politikas Kalite sistemi Kalite sistemi

4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

Yasal ve dier artlar Amalar ve hedefler evre ynetim programlar Uygulama ve iletme Yap ve sorumluluk Eitim, bilin ve yeterlik letiim evre ynetim sistemi dokmantasyonu Dokman kontrol

4.2 4.2 4.2 4.9 4.1 4.1.2 4.18 4.2.1 4.5

Kalite sistemi Kalite sistemi Kalite sistemi Proses kontrol Ynetim sorumluluu Organizasyon Eitim Genel (1. Cmle dnda) Dokman ve veri kontrol

33

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

izelge A.1 - TS 18001, ISO 14001:1996 ve ISO 9001:1994 ile eletirme (devam) Madde 4.4.6 TS 18001 letme kontrol Madde 4.4.6 ISO 14001:1996 letme kontrol Madde 4.2.2 4.3 4.4 4.6 4.7 4.8 4.9 4.15 4.19 4.20 ISO 9001:1994 Kalite sistemi prosedrleri Szlemenin gzden geirilmesi Tasarm kontrol Satn alma Mterinin temin ettii rnn kontrol rn tanm ve izlenebilirlii Proses kontrol Tama, depolama, ambalajlama, muhafaza ve sevkyat Servis statistik teknikler

4.4.7

Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol ve dzeltici faaliyet Performans lm ve izleme

4.4.7

4.5 4.5.1

4.5 4.5.1

Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol ve dzeltici faaliyet zleme ve lme

4.10 4.11 4.12

Muayene ve deney Muayene lme ve deney tehizatnn kontrol Muayene ve deney durumu Uygun olmayan rn kontrol Dzeltici ve nleyici faaliyet Kalite kaytlarnn kontrol Kurulu ii kalite tetkikleri Ynetimin gzden geirmesi Kaynaklar -

4.5.2

Kazalar, olaylar, uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet Kaytlar ve kaytlarn ynetimi Tetkik Ynetimin gzden geirmesi ISO14001, ISO 9001 ile eletirme Kaynaklar (TS 18002ye baknz)

4.5.2

Uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet Kaytlar evre ynetim sistemi denetimi Ynetimin gzden geirmesi ISO 9001 ile eletirme Kaynaklar Spesifikasyonun kullanm iin rehber

4.13 4.14 4.16 4.17 4.1.3 Ek A -

4.5.3 4.5.4 4.6 Ek A -

4.5.3 4.5.4 4.6 Ek B Ek C Ek A

34

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

izelge A.2 - TS 18001, ISO 14001:1996 ve ISO 9001:2000 ile eletirme Madde TS 18001 Madde ISO 14001:1996 Giri Madde 0 0.1 0.2 0.3 0.4 1 1.1 1.2 3 4 4.1 5.5 5.5.1 5.1 5.3 8.5 5.4 5.2 7.2.1 7.2.2 4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 Yasal ve dier artlar Hedefler ve amalar evre ynetim programlar Uygulama ve iletme Yap ve sorumluluk 5.2 7.2.1 5.4.1 5.4.2 8.5.1 7 7.1 5 5.1 5.5.1 5.5.2 6 6.1 6.2 6.2.1 6.3 6.4 6.2.2 5.5.3 7.2.3 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 ISO 9001:2000 Giri Genel Proses yaklam ISO 9004 ile iliki Dier ynetim sistemleriyle uyumluluk Kapsam Genel Uygulama Zorunlu referanslar Terimler ve tanmlar Kalite sistem artlar Genel artlar Sorumluluk, yetki ve iletiim Sorumluluk ve yetki Ynetimin taahhd Kalite politikas yiletirme Planlama Mteri odakllk rne ilikin artlarn belirlenmesi rne ilikin artlarn gzden geirilmesi Mteri odakllk rne ilikin artlarn belirlenmesi Kalite hedefleri Kalite ynetim sistem planlamas Srekli iyiletirme rn gerekletirme rn gerekletirmenin planlanmas Ynetim sorumluluu Ynetimin taahhd Sorumluluk ve yetki Ynetim temsilcisi Kaynak ynetimi Kaynaklarn salanmas nsan kaynaklar Genel Altyap alma ortam Yeterlik, farknda olma (bilin) ve eitim iletiim Mteri ile iletiim Dokmantasyon artlar Genel Kalite el kitab Dokmanlarn kontrol 35

1 2 3 4 4.1

Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tanmlar SG ynetim sistemi unsurlar Genel artlar

1 2 3 4 4.1

Kapsam Zorunlu referanslar Tarifler evre ynetim sisteminin artlar Genel artlar

4.2 4.3 4.3.1

SG politikas Planlama Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve risk kontrol iin planlama Yasal ve dier artlar Hedefler SG ynetim programlar Uygulama ve iletme Yap ve sorumluluk

4.2 4.3 4.3.1

evre politikas Planlama evre konular

4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1

4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

Eitim, bilin ve yeterlik Danma ve iletiim Dokmantasyon Dokman ve veri kontrol

4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5

Eitim, bilin ve yeterlik letiim evre ynetim sistemi dokmantasyonu Dokman kontrol

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

izelge A.2 - TS 18001, ISO 14001:1996 ve ISO 9001:2000 ile eletirme (devam) Madde 4.4.6 TS 18001 letme kontrol Madde 4.4.6 ISO 14001:1996 letme kontrol Madde 7 7.1 7.2 7.2.1 7.2.2 7.3 7.3.1 7.3.2 7.3.3 7.3.4 7.3.5 7.3.6 7.3.7 7.4 7.4.1 7.4.2 7.4.3 7.5 7.5.1 7.5.3 7.5.4 7.5.5 7.5.2 4.4.7 Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol ve dzeltici faaliyet Performans lm ve izleme 4.4.7 Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol ve dzeltici faaliyet zleme ve lme 8.3 ISO 9001:2000 rn gerekletirme rn gerekletirme planlamas Mteriyle ilgili prosesler rnle ilgili artlarn belirlenmesi rnle ilgili artlarn gzden geirilmesi Tasarm ve gelitirme Tasarm ve gelitirme planlamas Tasarm ve gelitirme girdileri Tasarm ve gelitirme ktlar Tasarm ve gelitirme gzden geirmesi Tasarm ve gelitirme dorulamas Tasarm ve gelitirme geerli klnmas Tasarm ve gelitirme deiikliklerinin kontrol Satn alma Satn alma prosesi Satn alma bilgileri Satn alnan rn dorulamas rn ve hizmet tedariki rn ve hizmet tedariki kontrol Tanmlama ve izlenebilirlik Mteri mlkiyeti rnn korunmas rn ve hizmet tedariki iin dorulama prosesleri Uyumsuz rnn kontrol

4.5 4.5.1

4.5 4.5.1

8 7.6 8.1 8.2. 8.2.1 8.2.3 8.2.4 8.4 8.3 8.5.2 8.5.3 4.2.4

lm, analiz ve gelitirme zleme ve lm cihazlarnn kontrol Genel zleme ve lm Mteri memnuniyeti Proseslerin izleme ve lm rnn izleme ve lm Veri analizi Uyumsuz rnn kontrol Dzeltici faaliyet nleyici faaliyet Kaytlarn kontrol

4.5.2

4.5.3

Kazalar, olaylar, uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet Kaytlar ve kaytlarn ynetimi

4.5.2

Uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici faaliyet Kaytlar

4.5.3

36

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

izelge A.2 - TS 18001, ISO 14001:1996 ve ISO 9001:2000 ile eletirme (devam) 4.5.4 4.6 Tetkik Ynetimin gzden geirmesi ISO14001, ISO 9001 ile eletirme Kaynaklar (TS 18002ye baknz) 4.5.4 4.6 evre ynetim sistemi denetimi Ynetimin gzden geirmesi ISO 9001 ile eletirme Kaynaklar Spesifikasyonun kullanm iin rehber 8.2.2 5.6 5.6.1 5.6.2 5.6.3 Ek A tetkik Ynetimin gzden geirmesi Genel Gzden geirme girdisi Gzden geirme kts ISO14001 ile eletirme Kaynaklar -

Ek A -

Ek B Ek C Ek A

37

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Ek B (Bilgi iin) TS 18001, TS 18002 ve ILO-OSH:2001 gvenlii ve sal ynetim sistemleri klavuzlaryla eletirme
B.1 Giri
Bu ek Uluslararas i rgt ILO-OSH Klavuzlar ile TS dokmanlar arasndaki temel farklar belirlemekte ve farkllk gsteren artlarn karlatrmal deerlendirmesini yapmaktadr. Hibir alanda nemli bir farkllk tesbit edilmemitir. Dolaysyla, TS 18001e uygun olarak SG ynetim sistemlerini kurmu olan kurulular sistemlerinin ILO-OHS Klavuzlarna da uyumlu olduundan emin olabilirler. TS dokmanlar ile ILO-OSH Klavuzlarnn maddeleri arasndaki eletirme Madde B.4te verilmitir.

B.2

Genel bak

ILO-OSH Klavuzlarnn iki temel amac: a) lkelere kendi milli i gvenlii ve sal ynetim sistemleri erevelerini kurmalar iin yardmda bulunmak, b) kurululara SG unsurlarn genel politika ve ynetim dzenlemeleriyle entegre etmelerine ilikim olarak yol gsterici bilgiler vermektir. TS 18001 kurulularn risklerini kontrol etmelerine ve performanslarn iyiletirmelerine imkan vermek zere SG ynetim sistemleriyle ilgili artlar belirlemektedir. TS 18002 dokman TS 18001in uygulanmasna ilikin klavuzluk bilgilerini vermektedir. TS dokmanlar ILO-OHS Klavuzlarnn Ksm 3 Kuruluta i gvenlii ve sal ynetim sistemi ile uyumludur.

B.3

ILO-OSH Klavuzlar Ksm 3n TS dokmanlaryla detayl karlatrmas

B.3.1 Kapsam
ILO-OSH Klavuzlar ii zerinde odaklanmtr. TS serisi standardlarn alanlara ve dier ilgili taraflara daha geni bir odaklanmas vardr. TS 18001 Madde 3.4yeki tehlike tanmnda yer alan insanlarn yaralanmas, hastalanmas, maln hasar grmesi, iyeri ortamnn zarar grmesi veya bunlarn birlikte gereklemesine sebep olabilecek kaynak veya durum ifadesi de ILO-OSH Klavuzlarnda bulunan ve sadece insanlarn salna gelebilecek zararlara odaklanm olan tarife gre daha geni kapsamldr.

B.3.2 SG ynetim sistemi modelleri

ILO-OSH Klavuzlar ve TS dokmanlarnda SG ynetim sisteminin ana unsurlarn gsteren modeller birbirinin edeeridir.

B.3.3 ILO-OSH Ksm 3.2 i katlm

ILO-OSH Klavuzlar Madde 3.2.4te veren uygun bir salk ve gvenlik komisyonunun kurulmasn ve verimli bir ekilde almasn ve milli yasa ve uygulamalara uygun olarak ii sal ve gvenlii temsilcilerinin tannmasn salamaldr tavsiyesi yer almaktadr. TS 18001 kuruluun dzenlemeleri dokmante etmesini ve tevik etmesini ve ilgili taraflar gibi daha geni bir danmanlar grubunun grlerinin alnmasn (dokmann uygulama kapsamnn daha geni olmasndan dolay) gerektirir. lgi ekici bir nokta; milli yasa ve uygulamalarn gerektirmemesi halinde ILO-OSH Klavuzlarna gre iverenin yukardaki artlardan kanabilmesidir.

B.3.4 ILO-OSH Ksm 3.3 Sorumluluk ve hesap verebilirlik

ILO-OSH Klavuzlar Madde 3.3.1 (h)de nleme ve salk programlarnn kurulmasn tavsiye eder. TS dokmanlar kuruluun risk deerlendirmeleri veya TS ynetim sistemi ve hedeflerinin gerektirmesi halinde bunlar ister.

38

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

B.3.5 ILO-OSH Ksm 3.4 Yeterlilik ve eitim

ILO-OSH Klavuzlar Madde 3.3.4te Eitim btn katlmclara cretsiz olarak verilmeli ve mmknse alma saatleri iinde yaplmaldr yer almaktadr. Bu art TS dokmanlarnda bulunmamaktadr.

B.3.6 ILO-OSH Ksm 3.10 Tehlike nleme, 3.10.1 nleme ve kontrol tedbirleri
ILO-OSH Klavuzlar tehlikeleri ve riskleri kontrol etmek iin nleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanmasn tavsiye eder. Bunlar ncelik srasna gre 3.10.1(a) Tehlikenin/riskin ortadan kaldrlmasndan 3.10.1(d) Kiisel koruyucu tehizatn (PPE) teminine kadar listelenmitir. TS dokmanlar bu kadar kesin deildir: Risk ynetim tedbirleri, pratik olan durumlarda tehlikenin ortadan kaldrlmas, bundan sonra riskin azaltlmas (meydana gelme olasln azaltmak veya muhtemel yaralanma veya hasarn potansiyel ciddiliini azaltmak suretiyle) ve son are olarak ta kiisel koruyucu tehizatn (PPE) temini prensibini yanstmaldr. Burada pratik olan durumlarda ifadesine dikkat edilmelidir. TS dokmanlar tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve risk kontrol hakknda da daha detayl bilgi vermektedir.

B.3.7 ILO-OSH Ksm 3.10.4 Tedarik

ILO-OSH Klavuzlar kuruluun salk ve gvenlik artlarnn satn alma ve kiralama artnamelerine dahil edilmesi gerektiini vurgular. TS dokmanlar ise bu artlarn tedarikiye bildirilmesini talep eder fakat bunun nasl yaplacan belirtmez. ILO-OSH Klavuzlar ayrca tedarikten nce milli yasalarn ve ynetmeliklerin belirlenmesini hkme balar. TS dokmanlarna gre bunlar tmyle risk deerlendirme prosesinde belirlenir [TS 18002, Madde 4.3.1d(1)i].

B.3.8 ILO-OSH Ksm 3.10.5 Szleme

ILO-OSH Klavuzlar kuruluun salk ve gvenlik artlarnn yklenicilere uygulanmasn salamak iin alnmas gereken tedbirleri tarif eder (bunu temin etmek iin gereken ilemlerin bir zetini de verir). Bu husus TS dokmanlarnda ak deildir.

B.3.9 ILO-OSH Ksm 3.12 le ilgili yaralanmalarn, salk durumundaki bozulmalarn, hastalklarn, olaylarn ve bunlarn gvenlik ve salk performansna olan etkilerinin aratrlmas
ILO-OSH Klavuzlar, TS 18001 Madde 4.5.2(d)de ngrld gibi, dzeltici ve nleyici tedbirlerin uygulanmadan nce risk deerlendirme prosesiyle gzden geirilmesini gerektirmez.

B.3.10 ILO-OSH Ksm 3.13 Tetkik

ILO-OSH Klavuzlar tetkikilerin seiminde danma yaplmasn tavsiye eder. Buna karlk TS dokmanlar tetkikilerin tarafsz ve objektif olmasn gerektirir.

B.3.11 ILO-OSH Ksm 3.16 Srekli iyiletirme

ILO-OSH Klavuzlarnda bu konu ayr bir alt maddede ele alnmtr. Srekli iyiletirmenin elde edilmesi iin dikkate alnmas gereken dzenlemeleri bu alt maddede detaylandrlmtr. Benzer dzenlemeler TS dokmanlarnn eitli yerlerinde detayl olarak aklandndan dolay bu konu ii ayr bir madde konulmamtr.

39

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

B.4

TS dokmanlaryla ILO-OSH Klavuzlar arasnda eletirme

izelge B.1 - TS dokmanlaryla ILO-OSH Klavuzlar arasnda eletirme

Madde 1 2 3 4 4.1 4.2 4.3 4.3.1

TS Kapsam Atf yaplan yaynlar Terimler ve tanmlar SG ynetim sistemi unsurlar Genel artlar SG politikas Planlama Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve risk kontrol iin planlama Yasal ve dier artlar Hedefler SG ynetimi programlar Uygulama ve iletme Yap ve sorumluluk Eitim, bilin ve yeterlik Danma ve iletiim Dokmantasyon Dokman ve veri kontrol letme kontrol Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Kontrol ve dzeltici faaliyet Performans lm ve izleme Kazalar, olaylar, uyumsuzluklar, dzeltici ve nleyici ilemler

Madde 1.0 3.0 3.0 3.1 3.7 3.8 3.10 3.10.1 3.10.2 3.10.5 3.7.2 3.10.1.2 3.8 3.9 3.16 3.8 3.3 3.8 3.2 3.4 3.2 3.6 3.5 3.5 3.10.2 3.10.4 3.10.5 3.10.3 3.11 3.12

4.3.2 4.3.3 4.3.4 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.4.7 4.5 4.5.1 4.5.2

ILO-OSH Klavuzlar Hedefler Kurulutaki i gvenlii ve sal ynetim sistemi Kurulutaki i gvenlii ve sal ynetim sistemi gvenlii ve sal ynetim sistemi lk gzden geirme Sistem planlama, gelitirme ve uygulama Tehlike nleme nleme ve kontrol tedbirleri Deiiklik ynetimi Szleme lk gzden geirme Tehlike nleme Sistem planlama, gelitirme ve uygulama gvenlii ve sal hedefleri Srekli iyiletirme Sistem planlama, gelitirme ve uygulama Sorumluluk ve hesap verebilirlik Sistem planlama, gelitirme ve uygulama i katlm Yeterlilik ve eitim i katlm letiim gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu Deiiklik ynetimi Tedarik Szleme Acil durum hazrl ve bu hallerde yaplmas gerekenler Performans izleme ve lm le ilgili yaralanmalarn, salk durumundaki bozulmalarn, hastalklarn, olaylarn ve bunlarn gvenlik ve salk performansna olan etkilerinin aratrlmas nleyici ve koruyucu faaliyet gvenlii ve sal ynetim sistemi dokmantasyonu Tetkik Ynetimin gzden geirmesi

4.5.3 4.5.4 4.6

Kaytlar ve kaytlarn ynetimi Tetkik Ynetimin gzden geirmesi

3.15 3.5 3.13 3.14

40

ICS 03.100.01, 13.100

TRK STANDARDI

TS 18002/ubat 2004

Kaynaklar
1. ISO 9001:1994, Quality systems Model for quality assurance in design, development, production, installation and servicing. 2. ISO 9001:2000, Quality management systems - Requirements 3. ISO 14001:1996, Environmental management systems - Specification with guidance for use

41