sezgi

Muhakeme, bilinmeyeni bilme abasdr, sezgi ise bilinemeyecek olann yaratt histir. Bilinemeyene ulamak mmkndr, ama aklamak mmkn deildir. Hissetmek mmkndr, aklamas ise imkansz...

indekiler
nsz Haritalar Kafa, Kalp ve Varlk Gemi, imdi_ve_Gelecek Merdivenin__Basama Bilmenin nndeki Engeller Bilgi Akl HayaLGc Politika Stratejiler Soan_Soy Beyninin Kadns_Tarafn Kullan Dnceden_Duyguya_Ge Geve Rehberini Bul Kriterin Mutluluk Olsun iire_nem_Ver Sonsz Hedefsizlik

Sayfada Ara

NSZ
Sezgi bilimsel olarak aklanamaz, nk bu olgunun kendisi bilimd ve mantkszdr. Sezgi ad verilen olgunun kendisi mantk ddr. Konuurken sezgi aklanabilir mi diye sormak normal gelebilir, ancak bu aslnda sezgi akla indirgenebilir mi anlamna gelmektedir ve sezgi akln tesinde bir eydir. Akln bir unsuru deil, akln ulamam olduu bir noktadan gelmektedir. O yzden akl onu hissedebilir, ancak aklayamaz. Sezgi sramas aradaki boluk yznden hissedilebilir. Sezgi akl tarafndan hissedilebilir ve bir eyin olduu kayda geirilebilir, ancak bu aklanamaz nk aklamak iin nedensellik gerekir. Bu aklama, nereden geldii, neden geldii ve nedeninin ne olduu gibi sorulara yant vermek durumundadr ve akln tesindeki bir noktadan geldii iin aklsal bir nedensellik bulunmaz. Aklla hibir ba ya da sreklilii yoktur. Sezgi aklla hibir balants olmayan farkl bir olu boyutu olsa da akl etkileyebilir. Daha yksek bir gereklik halinin daha dk bir gereklii etkileyebileceini anlamalyz. Ancak dk gereklik, daha st bir gereklii etkileyemez. O yzden sezgi daha stn olduu akl etkileyebilir, ancak akl daha dk seviyede olduu iin sezgiyi etkileyemez. Tpk zihninin bedenini etkileyebilmesine ramen bedeninin zihnini etkileyememesi gibi, varln zihnini etkileyebilir ama zihnin varln etkileyemez. O yzden eer varlna ulamak istiyorsan, kendini

1 -> 69

bedeninden ve zihninden ayrman gerekiyor. Onlar daha yksek bir olguya ulaamaz. Daha yksek gereklie ulatka, daha dk dnyann olular geride braklmaldr. Dk noktada daha yksein aklamas yoktur. nk aklamadaki terimlerin z o seviyede bulunmaz, anlamsz kalr. Ancak akl bu boluu hisseder ve onu bilir; tesinde bir ey olduunu hisseder. Bu kadar bile akl iin ok byk bir gelimedir. Ancak akl ayn zamanda olanlar reddedebilir. nan ya da inanszlk denilen ey, aslnda budur. Eer akl tarafndan aklanamayan bir eyin yok olduunu hissediyorsan, o zaman "inanszsn." O zaman bu dk varlk seviyesindeki akla baml olan bir hayat srersin. O zaman gizemi dlar, sezginin sana hitap etmesine set ekersin. Rasyonel dediimiz insanlar bunlardr. Rasyoneller daha batan bir eyin geldiini gremez. Eer rasyonellik eitimi aldysan, daha ste izin vermezsin. Onu inkr eder, "bu mmkn deil, hayal gcm olmal. Rya gryor olmalym, mantkl bir aklama getiremezsem bunu kabul etmeyeceim," dersin. Rasyonel bir zihin etrafna duvar rer. Sezgi, bu muhakeme duvarnn iine hapsedilen zihne ulaamaz. Ancak akln bu snrlar olmadan kullanabilirsin. O zaman muhakemeni bir ara olarak kullanp, kendini ak tutabilirsin. stten gelecek olana kar ak olursun. Eer bir ey gelirse onu alglarsn. te o zaman akln destek olarak kullanabilirsin. Akln, "benim temde bir eyler oldu" kaydn yapar. Bu boluu anlamana yardmc olur. Bunun dnda akl, ifade iin kullanlabilir. Aklama iin deil, ifade etmek iin. Bir Buddha herhangi bir ey "aklamaz." fade eder ama aklamada bulunmaz. Btn 'upaniadlar' aklamada bulunmadan ifade eder. "Bu byledir, bu yledir, imdi bu oluyor. Eer isterseniz girin, darda durmayn. eriden darya bir aklama yapmak mmkn deil. O yzden ieri girin, ierden biri olun" derler. eri girsen bile sana hibir ey aklanmayacak. Onlar idrak edecek ve hissedeceksin. Akl anlamaya alr, ancak baarsz olmas kanlmazdr. Daha st olan, daha alta indirgenemez. SEZG HERHANG BR ARACA HTYA DUYMADAN DOLAIR. O yzden bir sramadr; o yzden bir zplamadr. Bir noktadan bir baka noktaya arada herhangi bir balant olmakszn srar. Eer ben sana adm adm gelirsem bu bir srama deildir. Ancak sana herhangi bir adm atmadan gelirsem sram olurum. Gerek bir srama ise daha derindir. Bu A noktasnda varolan bir eyin, sonra B noktasnda varolmas ve ikisinin arasnda varlnn bulunmamas demektir. Gerek sray budur. Sezgi bir sramadr. Sana adm adm gelen bir ey deildir. Sana gelen deil, sana olan bir eydir. Herhangi bir kayna olmayan ve etrafnda herhangi bir delil yaratmayan bir olu. Bu ani olu sezgidir. Eer ani olmasa, daha nce yaananlarla balantl olsa, o zaman muhakemenle bir yol kefedebilirsin. Bu zaman alr ancak yaplabilir. Muhakemen, onu idrak etme, anlama ve kontrol etme kapasitesine sahiptir. O zaman bir gn, tpk radyo ya da televizyon gibi sezgi alcs bir cihaz gelitirilebilir. Eer sezgi n ya da dalgalarla gelseydi onlar tespit edecek bir cihaz yapabilirdik. Ancak hibir cihaz sezgiyi alglayamaz, nk bir dalga olgusuna sahip deildir. Zaten bir olgu da deildir. Sadece yokluktan varla kan bir sramadr. Sezgi tamamen budur. O yzden de muhakeme onu inkr eder. Muhakeme onunla karlama kapasitesine sahip olmad iin onu yok sayar. Muhakeme sadece nedensellik ve etkinlie blnebilen olgularla karlaabilir. Muhakemeye gre sadece iki varlk boyutu bulunur, bilinen ve bilinmeyen. Bilinmeyen, u anda bilinmemesine ramen bir gn bilinecek eyleri kapsar. Ancak mistisizm boyut olduunu syler: Bilinen, bilinmeyen ve bilinemeyecek olan. Bilinemeyecek olanla mistik, bilinmesi mmkn olmayan eyleri ifade eder. Aklmz bilinen ve bilinmeyenle ilgilidir, bilinemeyenle deil. Sezgi ise bilinemeyenle, yani bilinmesi mmkn olmayanla alr. Belli bir zamandan sonra bilinecek bir ey deildir. Bilinemezlik onun temel

2 -> 69

niteliidir. Burada sz konusu olan cihazlarnn yeterince hassas olmamas, mantnn yetmemesi ya da matematiinin yeterince gelimi olmamas deildir. Bilinemeyenin temel nitelii, bilinemezliktir. Her zaman bilinmeyen olarak varolacaktr. Sezginin boyutu ite budur. Bilinemeyenden bir eyi hissettiin zaman bu bir sramadr, herhangi bir ba ya da yol yoktur. Bir noktadan dierine gei yoktur. Bunu kavramak imkansz grnr. O yzden sana, bunu hissedebilir ama anlayamazsn dediim zaman, bu tip eyler sylediim zaman, aslnda samaladm ok iyi biliyorum. "Samalk" duyularmz tarafndan anlayamadmz eylerdir ve zihnimiz de bir duyudur. En arka planda kalan duyumuz. Sezgi mmkndr nk bilinemeyen vardr. Bilim bunun varln reddeder nk onun iin "sadece tek bir ayrm vardr, bilinen ve bilinmeyen. Eer bir Tanr varsa, onu laboratuvar almalaryla kefederiz. Eer varsa, bilim onu kefeder" der. Dier taraftan bir mistik ise "ne yaparsanz yapn, varln temelinde bulunan bir ey bilinemeyen, bir gizem olarak kalacaktr" der. Eer mistikler hakl deilse, bilim hayatn tm anlamn yok edecektir. Eer bir gizem yoksa, hayatn btn anlam ve btn gzellii yok olur. Bilinemeyen bir gzelliktir; bir anlam, bir ilham, bir ama. Bilinemeyen sayesinde hayatn bir anlam vardr. Her ey bilindii zaman hibir heyecan kalmaz, bkar ve sklrsn. Bunun srr bilinemeyendir; hayatn kendisidir. unu syleyeceim: Muhakeme yrtme olgusu, bilinmeyeni renme abasdr. Sezgi ise bilinemeyenin bir olgusudur. Bilinemeyene ulamak mmkn, ancak aklamak mmkn deildir. Hissetmek mmkndr, aklamak deildir. Sen aklamaya altka muhakeme duvar daha da ykselir, o yzden alma. Brak muhakeme kendi sahasnda alsn. Bu arada daha derin boyutlar olduunu sakn unutma. Muhakemenin anlayamayaca daha derin nedenler var. Muhakemenin kavrayamayaca daha yksek nedenler.

| Sayfada Ara

HARTALAR
Beden doal bir tepki verdii zaman, buna igd denir. Ruh doal bir tepki verdii zaman, buna sezgi denir. Bunlar birbirine benzer, ancak ok farkldr.

gd bedene aittir ve kabadr. Sezgi ise ruha aittir ve incedir. kisinin arasnda ise uzman olan zihin bulunur. Ve zihin asla doal tepki vermez. Zihin bilgi demektir. Bilgi ise doal olamaz. gd akldan daha derindedir.

3 -> 69

Sezgi ise akldan daha sttedir. kisi de akln tesindedir. Ve ikisi de iyidir.

Sayfada Ara

KAFA, KALP VE VARLIK Daha iyi anlayabilmek iin, bireyliin blnebilir. Aksi halde bir blnme yoktur. Birey, bireylik, tek bir birlikteliktir. Kafa, kalp ve varlk. Akl, kafann bir ilevidir. gd, bedenin bir ilevidir. Sezgi ise kalbinin bir ilevidir. Bunlarn arkasnda ise tek nitelii tank olmak olan varln bulunur. Kafa sadece dnr. O yzden asla bir sonuca ulamaz. Konumaya ak ve mantkldr. Ancak gereklie kk salmam olduu iin, binlerce yldr sregelen felsefi dnceler bizi tek bir sonuca ulatrmamtr. Felsefe harika bir zihin kvrakl egzersizidir. Akl, soru yaratmada ve sonra bu sorulara cevap yaratmada ok beceriklidir. Ama bu cevaplardan daha fazla soru ve daha fazla cevap kar. Kelimelerden saraylar kurarlar, teorik sistemler gelitirirler. Ancak bunlarn hepsi havadr. Beden aklna gvenemez nk bedenin yaamas gerekiyor. O yzden bedenin, nefes alma, kalp at, sindirim ve kan dolam gibi btn nemli fonksiyonlar igdye braklmtr. Bedeninde binbir farkl sre, senin hibir mdahalen olmadan devam etmektedir. Doann bedene ait bir bilgelik vermesi ok iyi olmutur. Aksi halde, eer aklnla bedenini yrtmeye alsan, hayat imkansz olurdu. nk bazen nefes almay unutabilirdin. En azndan geceleri uyurken nasl nefes alacaksn? Kafandaki bin bir dnce zaten akln kartrmken, bu karklk iinde kan dolamn kim dzenleyecekti? Hcrelere yeterli miktarda oksijenin gidip gitmediine kim bakacakt? Sindirilmi besinlerin hangi temel yap talar olduunu inceleyip, onlar ihtiyac olan noktalara kim gnderecekti? Btn bu youn ve ykl almalar igd tarafndan gerekletirilir. Aklna ihtiya yoktur. Komada olsan bile beden almalarna devam eder. Doa, bedenin btn temel fonksiyonlarn yerine getirme grevini igdye vermi ve hayat anlaml klan eyleri sana brakmtr. nk sadece varolmann, hayatta kalmann bir anlam yoktur. Hayatna anlam katmak iin varolu, kalbine sezgiyi vermitir. Senin bu sezginden, sanat, estetik, sevgi, dostluk gibi olaslklar ortaya kar. Btn yaratma edimleri sezgiseldir. Ancak pazar yerinde sezgiye ihtiya yoktur. Sevgiyle ya da duyarllkla ilgili deildir. Orada somut, elle tutulur eyler vardr. Bunun iin en somut paran olan akln devreye girer. Akl, pazar yerinde, dnyada, seni ilevsel kalmaya devam ettirecek somut eyler iin vardr. Matematiktir, corafyadr, tarihtir, kimyadr. Btn bilim ve teknolojiler akl rndr. Mantn ve geometrin ie yarar, ancak akl krdr. Srekli bir eyler yaratr. Ancak bunun ykm iin mi, yoksa yaratm iin mi kullanlp kullanlmayacan bilemez. Nkleer sava, akln yaratt bir sava olacaktr. Akl kullanldr. Ancak bir talihsizlik sonucu, btn varln sahiplenmitir. Bu da dnyada ok byk skntlara neden olmutur. Asl sahip, beden, zihin ve kalp ls arkasnda bulunur. Bu lnn arkasnda gizlenmi olan asl sahip senin varlndr. Ancak sen asla ie dnmyorsun. Btn yollarn da dnk oluyor. Btn duyularn dar bakyor. Btn baarlarn d dnyada yer alyor. Akl, dnya iin kullanldr. Btn eitim sistemleri, kalpten kanp, tm enerjini kafana younlatrmay hedefler. Kalp, kafa iin sorun kartabilir. Kalp mantktan anlamaz. Kalbin dayand merkez tamamen farkldr ve bu da sezgidir. Sevgiyi bilir, ancak sevgi bu dnyada ie yarayacak bir rn deildir. Gzellii

4 -> 69

bilir, ancak bir pazar yerinde gzellii ne yapacaksn? Btn kalp insanlar; ressamlar, airler, mzisyenler, danslar, oyuncular mantkszdr. ok byk gzellikler yaratr, harika sevgililer olur, ancak sadece kafaya gre dzenlenmi toplumuna uyum salayamaz. Ressamlar toplum tarafndan biraz atlak ve deli olarak nitelenir ve neredeyse dlanr. Kimse ocuunun mzisyen, ressam ya da dans olmasn istemez. Herkes onlarn doktor, mhendis ya da bilim adam olmasn ister nk bu meslekler para getirir. Resim, iir, dans, tehlikeli ve risklidir. Sokaklarda flt alan bir dilenci olma ihtimalin bulunmaktadr. Kalp inkr edilmitir. Bu arada kalbin inkrnn, aslnda kadnn inkr olduunu hatrlamakta fayda var. Kalp kabullenilmeden, kadn kabullenilemez. Kalbe verilen gelime frsat, kafaya verilenle ayn olmad srece kadnlar zgr olamazlar. Kadn kalptir, erkek ise kafa. Aradaki fark ok nettir. Doa, igdy kendi eline almtr. Ve sen, ne zaman igdye mdahale etsen, bir sapknlk yaratrsn. Btn dinler bunu yapyor. Btn dinler bedene mdahale ediyor. Ve beden tamamen masumdur, herhangi bir yanl yapmamtr. Eer bedeni btn doall iinde kabullenirsen, sana olaanst katkda bulunur. Kalbine yardm eder, onu besler. Zekann daha keskin olmasna katk yapar. nk akl bedenden beslenir. Kalbi de besleyen ayn bedendir. Eer kafan, kalbin ve bedenin uyum iindeyse, o zaman varlnn ok rahat ettiini greceksin. Ancak srekli atma iinde olduklarndan, btn hayatn, bu igd, akl ve sezgi arasndaki atma yznden heba olup gider. Bilge bir insan, kafa, kalp ve beden arasnda bir uyum yaratr. Bu uyumda, hayatn kayna ve asl merkezi olan ruh devreye girer. Ve bu, mmkn olan en byk baardr. Sadece insanolu iin deil, btn evren iin bundan tesi yoktur. Ben hibir eye kar deilim. Ben sadece uyumsuzlua karym. Ve bu uyumsuz durumu kafa yaratt iin, kafann hakettii yere koyulmasn istiyorum. O bir uaktr, sahip deil. Uak olarak ok faydal ve yardmcdr. rlandal bir st, datmn yapt at arabasn bir barn dnda brakr ve iki imek iin ieri girer. Bir saat sonra dinlenmi bir ekilde dar ktnda atnn yeile boyanm olduunu grr. Kzgn bir ekilde tekrar bara dner ve sorar: "Atm hanginiz yeile boyad?" ki metre on santimlik dev bir rlandal ayaa kalkar ve ona tepeden bakarak, "ben boyadm, bu konuda ne yapacaksn?" der. St yapmack bir ekilde glmser ve "sadece ilk kat boyann kuruduunu sylemeye gelmitim" der. Akl yardmc olur. Baz durumlarda akla ihtiyacn olacak. Ancak bir uak olarak, sahip deil.

Sayfada Ara

GEM, MD VE GELECEK Bir gemiin, yaadn an ve bir gelecein var. gd, senin ilkel hayvan olduun gemiine aittir. ok eski ve katdr. Milyonlarca yln mirasn barndrr. Hayvan gibi bir kelime kullandm zaman onu aalamyorum. Btn dinlerin rahipleri, hayvan kelimesini bir eit lanetlemeyle ilikilendirmitir. Ben sadece bir tespitte bulunuyorum. Herhangi bir eyi knamyorum. Bizim gemiimiz bir hayvan gemiidir. eitli hayvan evrelerinden getik. Balktan, insanoluna giden evrimimizde btn hayvan trlerini getik. nsanolu oluncaya kadar ok ama ok uzun bir yolculuktan getik. Akl insanidir, imdiki zamandr. Aklmz sayesinde ilev gsteririz. Btn bilimler, btn iler, btn meslekler, dnyada olan her ey, politikalarmz, dinlerimiz, felsefelerimiz, hepsi akla dayanr. Akl insanidir.

5 -> 69

gd ok eski ve o yzden ok olgun olduu iin, kandrlmas neredeyse imkanszdr. Gzlerini krpyorsun. Bunu sen mi yapyorsun? Kendi kendilerine yapyorlar. Bu igddr. Kalbin arpyor. Nefes alp veriyorsun. Yaamak iin birer zorunluluk olan bu eylere akln hi karmyor. Onlar igdmze teslim etmiizdir. nk igd asla yanlmaz. Nefes almay unutmaz, hibir eyi unutmaz. Akl kandrlabilir, nk yenidir. Ksa bir sre nce dahil olmutur. Hl karanlkta el yordamyla ne olduunu ve nereye ait olduunu bulmaya alr. Deneyime dayanan bir kkeni olmad iin, deneyim yerine inanlar, felsefeleri ve ideolojileri koyar. Bunlar akln odak noktalarn oluturur. Ancak bunlar amaz deildir, nk hepsi insan rndr. Zeki bir adam tarafndan retilmilerdir ve her duruma uyarlanamazlar. Baz durumlarda uygun olmalarna ramen, baka bir duruma uygun olmayabilirler. Ayrca akl krdr, yeniyle nasl baa kacan bilmez. Yeni sorulara her zaman eski cevaplar getirir. Paddy ve Sean, Dublin'deki genelevin nnde otururken Katolik inancnn erdemlerini tartmaktadr. Birden Haham Gideon Greenberg genelevin kapsna gelir, saa sola baktktan sonra hzla ieri girer. "Onu grdn m?" diye sorar, Paddy. "yi ki ben Katolikim." On dakika sonra bir Anglikan rahip kapya yanar. Etrafna baktktan sonra hzla ieri girer. "Bir iki yzl daha" der Paddy, glerek. "yi ki ben Katolikim." Birka dakika sonra Sean, Paddy'yi drtkler ve "hey, baksana, Peder O'Murphy bu tarafa doru geliyor" der. Katolik rahip genelevin kapsndan ieri girerken iki adam aknlk iinde onu izler. Birden Paddy ayaa kalkar. stavroz karr ve Sean'a barr. "Saygna ne oldu? Ayaa kalk ve apkan kar. eride biri lm olmal." Akl nyarglarla yaar. Asla adil olamaz. Doas gerei bu mmkn deildir. nk onun hibir deneyimi yok. gd her zaman adildir ve sana en doal olan, en dingin olan ve evrenin izledii yolu gsterir. Ancak garip bir ekilde, igd btn dinler tarafndan lanetlenmi ve zihin vlmtr. Tabii herkes igdlerini izlerse dine gerek kalmaz. Tanr'ya gerek kalmaz, rahiplere gerek kalmaz. Hayvanlarn Tanr'ya ihtiyac yoktur. Bu ekilde mutlulardr. Tanry aradklarna dair bir ey gremiyorum. Ne tek bir hayvan, ne tek bir ku, ne de tek bir aa Tanr'nn eksikliini hissediyor. Hepsi hayat btn gzellii ve basitlii iinde keyifle yayor. Ne cehennem korkular var, ne cennet hrs, ne de felsefi gr farkllklar. Katolik aslan yoktur. Protestan ya da Hindu aslan yoktur. Btn varolu, insanoluna ve onun bana gelenlere glyor olmal. Eer kular dinler olmadan; kiliseler, camiler, tapnaklar olmadan yaayabiliyorsa, insan neden yaayamasn? Kular arasnda din sava olmaz. Hayvanlarn ya da aalarn arasnda da. Ama eer sen Mslman'san ve ben Hindu'ysam, bir arada yaayamayz. Ya benim dinime gemek zorundasn ya da hazr ol, seni hemen cennete gndereceim. Eer igd n plana karlrsa, bu dinlerin mant ve varolu nedeni ortadan kalkyor. O yzden zihni n plana kartyorlar. Gelecein olan nc ey ise sezgidir. O yzden bu kelimenin iyi anlalmas gerekiyor. gd fizikseldir. Milyonlarca yllk deneyime dayanan gemiindir. Asla kanmaz ve asla hata yapmaz. Bunun yannda, iinde, farknda bile olmadn mucizeler yaratr. Yediklerin nasl kan oluyor? Nefes alp vermen sen uyurken bile nasl gerekleiyor? Bedenin oksijeni azottan nasl ayryor? Doann igdsel dnyas, bedeninin her parasna ihtiyac olan eyi nasl salyor? Beyninin ilevini srdrmesi iin bana ne kadar oksijen gnderilmesi gerekiyor? Gerekli olan miktar bedenini dolaan kan araclyla her noktaya gnderiliyor. Taze oksijen datyor, eskimi, kullanlm ya da lm hcreleri yenileriyle deitirirken, eskilerini vcuttan atlmas iin gerekli yerlere gtryor. Bilim adamlar igdnn yerine getirdiklerini bizim henz yapacak kapasitede olmadmz sylyor. gd, kk bedenimiz iinde birok mucize gerekletiriyor. Eer bir gn bilim tek bir insan vcudunun

6 -> 69

yaptklarn yapmak isterse, tek bir vcut iin en az iki buuk kilometre karelik bir fabrika kurmas gerekir. nanlmaz makineler kurmak zorunda kalr. Ve bu makine yine de srdrlebilir olmaz. Makineler bozulabilir, durabilir. Elektrikler kesilebilir. Ancak ortalama 70 yl, hatta baz insanlar iin 100 yl boyunca igd, mkemmel bir ekilde ilemeye devam eder. Elektrii asla kesilmez. Tek bir hata bile yaplmaz. Her ey plana uygun yaplr ve bu plan her bir hcrenizde vardr. nsan hcresinin ifresini okuduumuz gn, bir ocuun her eyini daha domadan tahmin edebileceiz, hatta daha annesinin rahmine dmeden. Anne ve babalarn hcresinde bir program var ve bu programda, yan, saln, hangi hastalklar geirecein, dehan, zeka seviyen, yetenein ve btn kaderin yer alyor. Tpk igd gibi, varlnn dier kutbunda, akl dnyas olan zihnin tesinde, sezgi dnyas bulunur. Sezgi kaplarn meditasyonla aar. Meditasyon sadece sezgi kapsnn alnmasdr. Sezgi her zaman hazrdr. Asla bymez. O da varlndan miras kalmtr. Sezgi senin benliindir, varlndr. Akl zihnindir, igd bedenin. Ve igd nasl beden konusunda hatasz alyorsa, sezgi de benliin konusunda hi hata yapmadan ilevini grr. Akl ise bu ikisinin arasnda geilecek bir geit ya da kprdr. Ancak birok insan, milyonlarca insan, bu kpry asla gemez. O kprnn zerinde oturup eve geldiklerini dnrler. Ev aslnda dier yakadadr, kprnn tesindedir. Kpr, igd ile sezgiyi birletirir. Ancak her ey sana baldr. Kprnn stnde bir ev yapmaya balayabilirsin. O zaman sapm olursun. Akl senin yuvan olamaz. O sadece igdden sezgiye geite kullanlacak kk bir alettir. O yzden sadece akln daha teye gitmek iin kullanan insanlara zeki diyebiliriz. Sezgi varoluudur, igd ise doal. Akl, karanlkta yol bulmaya almak gibidir. Akln tesine ne kadar hzl geersen o kadar iyi olur. tesinde hibir ey olmadn dnenler iin akl bir duvar oluturabilir. Akl tesinde bir ey olduunu anlayanlar iin ise ok gzel bir gei yolu olabilir. Bilim aklda durmutur. O yzden benlik hakknda hibir ey ortaya koyamamaktadr. Sezginin uyank olmad bir akl, dnyann en tehlikeli eylerinden biridir. Ve sen akln tehlikeleri altnda yayorsun. nk akl bilime ok byk bir g vermitir. Ancak bu g ocuklarn elindedir, bilge insanlarn elinde deil. Sezgi bir insan bilge yapar. Buna aydnlanma de, uyanma de, ne dersen de, bunlar sadece bilgelik iin verilmi olan isimlerdir. Ancak bilgeliin ellerinde olduu zaman akl, gzel bir uak olarak kullanlabilir. gd ve sezgi, birlikte mkemmel bir uyuma sahiptir. Biri fiziksel seviyede, dieri ruhsal seviyede ilev grr. nsanln btn sorunu arada kalmaktr. Yani zihinde, aklda. te o zaman znt yaarsn. Evhamlanrsn, ac ekersin, hayat anlamsz grr ve btn bu sknt ve gerginliklerine herhangi bir zm bulamazsn. Akl her eyi sorun yapar ve ortaya hibir zm koyamaz. gd hibir sorun yaratmaz ve o yzden de zme ihtiya duymaz. Doal bir ekilde iler. Sezgi ise tamamen zmdr, hibir sorunu yoktur. Akl sadece sorundur, hibir zm yoktur. Eer aralarndaki fark kavryorsan, anlamas ok kolaydr. Eer igd yoksa lrsn. Ve eer sezgin yoksa hayatnn bir anlam olmaz, sadece yaarsn. Bir eit ot gibi. Sezgi, anlam, keyif, mutluluk ve sevin getirir. Sezgi sana varoluun srlarn verir. nanlmaz bir sessizlik ve dinginlik getirir. Bu dinginlik bozulamaz ve senin elinden alnamaz. gd ve sezgi bir arada alrken, akln da doru ynde kullanabilirsin. Aksi halde elinde bir ara olmasna ramen amacn olmaz. Akl, amacn ne olduunu bilemez. Dnyann gnmzdeki durumunu byle zetleyebiliriz. Bilim srekli bir eyler retir ancak nedenini bilmez. Politikaclar ne kadar ykc olduunu bilmeden onlar kullanr, kresel bir intihar iin hazrlk yapar. Dnyann byk bir isyana ihtiyac var. Akln tesine geip, sezginin dinginliine ulamak iin. Sezgi kelimesinin iyi anlalmas gerekir. Sezmek kelimesinden gelen sezgi, senin varlnda olan bir eyin,

7 -> 69

senin potansiyelinin ortaya kmas anlamna gelir. Yani dardan alnamaz. Bilgelik asla dn alnamaz ve dn alnan bir ey asla bilgelik olamaz. Kendi bilgeliin, kendi vizyonun, kendi kararn olmadan, kendi gzlerinle grmeden varoluun gizemini anlaman mmkn deildir. Bana gelince, ben kesinlikle igd taraftarym. Onu bozma. Her din sana onu bozman retiyor. Oru igdne mdahale etmekten baka nedir? Bedenin a ve yemek istiyor ama sen ruhani nedenlerle onu a brakyorsun. Varln garip bir ruhanilik ele geirmi durumda. Aslnda buna ruhanilik deil, aptallk demek gerekir. gdn su istiyor, susam, bedeninin ihtiyac var ama dinin buna engel oluyor. Jainizm geceleri su iilmesine bile izin vermiyor. Beden sz konusu olunca, zellikle Hindistan gibi yazlar scak olan bir lkede su ihtiyac duyabilirsin ve Jaina'lar sadece Hindistan'da var. ocukluumda geceleri su almak zorunda kaldm iin vicdan azab ekerdim. Scak yaz gecelerinde en az bir kere su imeden uyuyamazdm. Ama yasak olan bir ey yaptm, bir gnah ilediim hissine kaplyordum. Garip ve aptalca fikirler insanlara zorla kabul ettiriliyor. Ben igd taraftarym. Sana aklamak istediim srlardan bir tanesi de bu. Eer igdne nem verirsen, sezgine giden yolu bulman kolaylar. nk farkl seviyelerde varolmalarna ramen ikisi de ayndr. Biri maddesel dnya seviyesinde ilerken, dieri ruhsal seviyede iliyor, igdsel hayatn hibir vicdan azab ekmeden sevinle kabullenmen, sezginin kaplarn amana yardmc olur. nk onlar zde farkl deil, sadece dzlemleri farkl. gd nasl sessizce ve gzellikle iliyorsa, sezgi de yle iler. Hatta ok daha sessiz ve ok daha gzel bir ekilde. Akl bir rahatszlktr. Ancak onu bir rahatszlk veya bir basamak olarak kullanmak tamamen bize kalm. Yolda yrrken karna bir ta ksa onu ya bir engel olarak grrsn ya da daha st bir seviyeye kmak iin basamak yaparsn. Gerekten anlayanlar, akl bir basamak olarak kullanr. Ancak dinin kontrol altnda olan kitlelere retilen ey udur: Akln, igdlerini bastracak bir g olarak kullan. nsanlar igdleriyle mcadeleye balaynca sezgiyi tamamen unutur. Btn enerjileri kendilerine hayat veren gle atmaya gider. Ve srekli igdlerinle attn zaman da... Bir Jaina rahibi yl boyunca plak kalmak zorundadr. K aylarnda bile. Souk gecelerde bile. Bir dek kullanamaz. Battaniye kullanamaz. Gece ya da gndz stn rtecek hibir ey kullanamaz. Oru tutmak zorundadr. Oru ne kadar uzun srerse, 30 gn, 40 gn, ayn ekilde koullanm insanlarn gznde daha yksek bir azizlik mertebesine varr. Bu bedene kar savamaktr. Bu, bedeni ve maddeyi igal etmektir. Ruh bedeni igal etmektedir. Btn dinlerde farkl uygulamalarla olmakla birlikte temelde ayn ey geerlidir. Aklnn btn enerjisini igdlerine yneltir. Bu durum da, iindeki sezgi ieinin amasn imkansz klar. Sezgi, seni en u mutlulua ve lmsz hayata ynlendirecek mistik bir gldr. Ancak insanlar, tamamen lm olan gemiin elindedir. nsan bilimindeki gelimeleri bile gze almadan, eski yaztlar onlara ne sylyorsa kaytsz artsz yapmaktadrlar. Szn ettiim olgu, insan biliminin tabakalarn oluturur. gd huzurlu bir ekilde akmaldr. Hibir nedenle, aklnla mdahale edip onu rahatsz etme. Akl, sezgiye alacak bir kap olarak kullanlmaldr; sezginin hayatn ele geirmesine izin vermek zorundadr. O zaman hayatn youn bir mann, aydnlanmann hayat olur. Hi bitmeyen bir festivale dnr.

Sayfada Ara

MERDVENN BASAMAI Sezgi, benlik merdiveninin en st basamadr. Bu merdiveni blme ayrabiliriz. En alttaki ve birincisi, igddr. kincisi, yani ortadaki, akl. En stteki olan ncs ise sezgi. Bu kelimenin ortak bir yn var. Bu ok nemli. de insann iinde olan niteliklerdir. Onlar renemezsin ve dardan yardmla onlar gelitirmen mmkn deil.

8 -> 69

gd hayvanlarn dnyasdr. Her ey igdseldir. Bazen daha baka eylerin iaretlerini grsen bile bu senin algndr. rnein, hayvanlarda sevgiyi grebilirsin. Annenin yavrularna sevgiyle yaklap gereksinimlerini karlamas gibi. Bunun igd olmadn, biyolojik bir olaydan te bir ey olduunu dnebilirsin. Ancak bu daha yksek bir ey deil, tamamen biyolojiktir. Anne bunu doann ellerinde bir robot gibi yapar. aresizdir, bunu yapmak zorundadr. Birok hayvanda, babalk igds yoktur. Tam tersine ou kendi yavrularn ldrp yer. rnein timsahlarda yavrularn hayat srekli tehlikededir. Anne onlar korur ve yaamalar iin savar. Ancak baba sadece gzel bir kahvalt istemektedir. Babann herhangi bir babalk igds yoktur. Aslnda babalk bir insan igdsdr. Anne timsah yavrularn babadan korumak iin onlar azna alr. Byk bir az vardr. O yzden btn kadnlar gibi biraz gevezedir. Dii timsah aznda bir dzine yavrusunu barndrabilir. Annelerinin aznda, o tehlikeli dilerin hemen yannda, yavrular tamamen gvendedir. Yavru iin en zor olan ey, kimin anne, kimin baba olduunu belirlemektir. nk ikisi de birbirine benzer. Bazen yavrular babaya gidip onun azna girer ve sonsuza dek yok olur. Bir daha gn n gremezler. Ancak anneler onlar korumak iin mcadele eder. Belki de o yzden doa timsahlara bu kadar ok yavru verir. Anne her yl bir dzine yavru yapar. Eer iki tanesini kurtarmay baarrsa timsah nfusu ayn kalr. Ancak anne timsah yavrularnn yarsn kurtarmay baarr. Bunu izleyen herkes babann hain olduunu dnr. Hibir sevgi ya da merhameti olmadn syler. Annenin ise ok efkatli olduunu dnr. Ancak sen sadece kendi fikirlerini yanstyorsun. Anne onlar bilinli bir nedenden tr korumuyor. Onlar korumak hormonlarnda var. Ve babada bu hormonlar bulunmuyor. Eer ona annenin hormonlar enjekte edilirse, kendi yavrularn ldrmeyi brakr. Yani bu bir kimya sorunu, psikoloji ya da biyokimyadan daha yksek bir eyin deil. nsan hayatnn yzde doksan hl hayvanlar dnyasnn bir parasdr, igdlerimizle yaarz. Bir kadna ak oluyorsun ya da kadn sana ak oluyor. Bunu harika bir ey olarak gryorsun. Bunun hibir taraf harika deil. Bu tamamen igdsel bir ekim. Hormonlarn kar hormonlarla ekim yaamas. Sen doann elinde sadece birer oyuncaksn. Hibir hayvan akn cilveleri ve incelikleriyle uramaz. Ancak insan, sadece igdsel olmann aalayc ve onur krc olduunu dnr. Akn sadece biyokimya m? Akn iirdir. Akn sanattr. Akn felsefedir. Ya biyokimya? Sanki kendi biyolojinden, kendi kimyandan, kendi doandan utanyor gibisin. Ama anlay byle salanmaz. Neyin ne olduunu tam olarak anlamalsn. Ayrmlarn net olmas gerekir. Aksi halde kafan her zaman karr. Egon yznden en alt seviyedeki eyleri mmkn olan en yksek eylermi gibi yanstmaya balarsn. Ak sadece kimyan tarafndan yaratlm olan bir illzyondur. Bir dn; eer romantik sevgi fikri ortadan kalkm olsayd hibir erkek ya da kadn seksin absrdlne dayanamazd. ok aptalca grnrd. Romantizmi karp ak sadece biyoloji ve kimya olarak dn. O zaman cinsellik seni utandrr. Ortada bbrlenecek bir ey olmaz. Bir kadnla ya da bir erkekle romantizm olmadan sevitiini dn. iir olmadan. mer Hayyam'sz, Shelly'siz, Byron'sz. Sadece bir reme ilemi olarak. Doa leceini bildii ve senin zerinden yeni bir yaratma gittii iin, sen kalc deilsin. Doa sen lmeden nce hayatn devam etmesini istiyor. Ancak insan, iinde bir romantiklik olmadan cinsellik yaayamaz. O yzden seksin etrafna, adna sevgi denilen bir sis bulutu yaratmtr. Bu sevgiymi gibi davranyor, hatta inanyor. Ancak daha yakndan izle. Bir erkee ya da kadna ilgi duyuyorsun. Bir kadnn doal igds saklamba oynamaktr. ok garip ama dnyann her tarafnda, btn kltrlerde, kk ocuklar iki oyunu mutlaka oynar. Dinleri farkldr, kltrleri farkldr, rklar farkldr, toplumlar, dilleri, her eyleri farkldr. Ancak bu iki oyun sz konusu olduu zaman ister Afrika'da, in'de, Amerika'da ya da Hindistan'da domu olsunlar, hibir ey deimez. Bu oyunlardan biri saklambatr. Dnyann her noktasnda ocuklarn saklamba oynamad tek bir kltr bile yoktur. Sanki igdyle yaplan bir ey. Daha byk bir saklamba oyununa hazrlk gibi. Bu sadece bir provadr. Ve sonra btn bir hayat boyunca bu oyun devam eder.

9 -> 69

Her zaman saklanmaya alan kadn olur ve mao olan erkek arar. Aramak onun iin bir meydan okumadr. Kadn ne kadar saklanrsa, onu arayan o kadar heyecanlanr. Ancak dnyann her tarafndaki btn ocuklar saklamba oynar. Kimse retmediine gre nasl bu kadar evrensel olabildi? Bu i doalarndan kaynaklanyor olmal. Aramak ve bulmaya ynelik bir gd. Bu tip eyler doal olarak yaanyor. Kimse bunlara karar vermiyor. Bunlar biyolojik doamzn bir parasdr. Ancak doa sana sevgi illzyonu verecek kadar bilgedir. Aksi halde sadece remek iin, hayatn devam etmesi iin, Vatsyayana'da tarif edilen seksen drt pozisyonu ve btn o egzersizleri yapmazsn. Garip, irkin ve aptalca grnr. Eer sevgiyi karp alrsan, o zaman saf seks hayvanvari grnr. Bu, insanln karlat en byk sorunlardan biridir. Ve bu rahatszlk hl devam ediyor. Tek umudumuz bunu gelecekte daha anlalr klmaya almaktr. Erkek peine der. kna eder. Ak mektuplar yazar, hediye yollar. Elinden gelen her eyi yapar. Ancak cinselliini tatmin ettikten sonra ilgilenmemeye balar. imdi bu bilerek yapt bir ey deil, incitmek istemez. zellikle de sevdii kiiyi incitmek istemez. Ancak bu biyolojidir. Btn o romantizm ve ak, doann seksi gizlemek iin ortaya koyduu bir sis perdesiydi. znde irkin olan bir eye gzel bir paket yaplmt. Ancak doann ii tamamland zaman btn o sis perdesi dalr. gd sadece seksi bilir. Ak, sadece ac ilac yutmana yardm eden eker kaplamadr. Onu aznda uzun sre tutma, aksi halde yutmay baaramazsn. nce eker tabakas eriyip gittii zaman ac ilac tkreceksin. O yzden sevgililer sevimek iin acele eder. Bu acele niye? Neden bekleyemiyorlar? eker ince olduu iin, eer ge kalrlarsa ekerin gitmesinden ve geriye sadece ac bir tat kalmasndan korkuyorlar. gd seni insan yapmaz, hayvan olarak tutar. ki ayakl ama yine de bir hayvan. kinci basamak, yani akl, sana biyoloji, kimya ve hayvan doasndan daha yksek bir ey sunar. Akl da iten gelir. Tpk sezgi, tpk igd gibi. Zihinsel kapasiteni arttrmann hibir yolu yoktur. Yapabilecein tek ey potansiyelini ortaya karmaktr. Sanki akln geliiyormu gibi grnr. in asl en zeki insan bile potansiyelinin sadece %15'ini kullanr. Normal, sradan, vasat bir insan, sadece %6 ya da 7'sini kullanr. Albert Einstein ya da Bertrand Russell bile zekasnn %85'ini kullanamyordu. O %85 sana aktr ve inanlmaz bir gelime demektir. Sen tabii ki zekann gelitiini sanacaksn. Ancak sen aslnda zaten senin olan bir eyi yeniden bulmu ve alm oluyorsun. Akl retmenin ve hafza gcn arttrmann yollarn bulduk. Btn okullar, kolejler ve niversiteler, dnyann her bir tarafndaki btn eitim sistemleri sadece tek bir ey yapyor; akln keskinletiriyor. Ancak burada eitimcilerin ngremedii bir sorun kyor. Akln biraz glendii zaman igdlerine mdahale etmeye balyor. Bir g mcadelesi ve rekabet balyor. Akl hkmetmeye alyor ve mantk onu destekledii iin muhakeme, argman ve binbir adet kant sunarak, bilinli zihnine igdnn kt bir ey olduunu kabul ettirmeyi baaryor. O yzden btn dinler igdleri lanetliyor. Onlar sadece zihinsel oyunlardr. gd senin bilinalt zihninin ve akl da bilinli zihninin bir parasdr. Ancak sorun bilinli zihninin, bilind zihninin onda biri kadar olmasdr. Tpk bir buzda gibi. Sadece onda biri suyun stnde grnyor. Dokuz kat altta gizlenmitir. Bilinli zihnin sadece onda bir olmasna ramen kendini gsteriyor. Sen onu biliyorsun. Bilinalt zihnin hakknda hibir ey bilmiyorsun. Bilinli zihnin okullarda eitim gryor. Kolejlerde, niversitelerde, kiliselerde, havralarda, her yerde. Ve hepsi bilinli beynini igdne kar dolduruyor. Bu ok irkin bir olgudur. Seni doa kart yapyorlar. Kendine kar olman salyorlar. Ancak bilinaltndaki zihin her zaman sessizdir. Hep karanlktadr. O senin bilinli zihnini dikkate almaz. Bilinli zihninle karar verdiin her ey, her an bilinalt tarafndan dar atlabilir. nk o dokuz kat daha gldr. Mantn, muhakemen ya da baka bir eyinle ilgilenmez.

10 -> 69

Guatam Buddha gibi bir adamn bile kadnlara cemaatine giri izni vermemesinin belirli bir nedeni var. O, iinde hibir kadnn olmad, sadece erkeklerden oluan bir topluluk istiyordu. Ben onun bu grne karym. Ancak bunu istemesinin nedenini anlyorum. Bu nedenin zerinde dnmek gerekir. erde kadnlar olduktan sonra, onlarn erkeklerin bilinalt zihinlerini nasl etkileyeceini biliyordu. Bu bir psikoloji sorunuydu, din deil. Sigmund Freud, Jung ya da Adler, Guatam Buddha ile karlatrldnda birer pigmedir. Kadnlar uzak tutmak insanlk d grnebilir. Ancak eer onu derinlemesine incelersen ok arrsn. Adamn ok geerli bir zemini vard. O zemin kadn deildi. O, aslnda kadnlar uzak tutun demiyordu. Onun dedii, "bilinaltn zerinde zafer kazanamayacan biliyorum" idi. Aslnda o kadnlar lanetlemiyordu. Onun lanetledii kendi havarileriydi. Kadnlarn gelmesiyle bilinaltnn onlar ele geirecei bir durum ortaya kacakt. Bunu nlemek iin elinden gelen her yolu denedi. Rahiplerine sadece bir metre nlerine bakarak yrmek zorunda olduklarn syledi. Bylece yolda ya da baka bir yerde bir kadnn yzn gremeyeceklerdi. En fazla bacaklarn grebilirlerdi. Rahiplerine, "bir kadna dokunmayn, bir kadnla konumayn" diyordu. Bir havarisi ok srarcyd: "Belirli bir durumda, rnein bir kadn yolda dmse, hasta ve lmek zereyse, ona gidip nereye gitmek istediini sormayalm m? Ona dokunup evine gtrmeyelim mi?" diye sordu. Buddha yle dedi: "Bunun gibi ender durumlarda, evet ona dokunabilirsin, onunla konuabilirsin. Ancak onun bir kadn olduunun bilincinde ol." imdi, onun bu bilincinde olma srar kadna kar deil; bilinaltna kar. Eer bilincindeysen o zaman bilinaltn, bilinli zihnine ulap onu alt edemez. Btn dinler kadna kar olmutur. Kadndan nefret ettikleri iin deil. Hayr, onlar sadece rahipleri ve papalar korumaya alyorlard. Tabii ben onlarn bu yntemlerine katlmyorum. nk bu bir korunma yolu deil. Hatta duygular daha da azdryor. Bir kadna dokunmam, bir kadnla konumam, kadnlar hi tanmayan bir rahip, kadnlarla yaam, onlarla konumu ve onlarla erkeklerle olduu kadar rahat olan birinden ok daha youn olarak igdlerinin penesine der. Rahipler ve rahibeler her zaman daha youn olarak igdlerinin gc altnda kalmtr. Eer igdn tatminden ayrrsan, o kadar gl olabilir ki, bir uyuturucu gibi seni zehirleyebilir ve halsinasyon grmene neden olur. Ortaada papann kurmu olduu zel mahkemeler nnde itiraf eden rahipler vard. Jri yelerinin nnde btn drst rahip ve rahibeler ieri alnp itiraf etmeleri istendi. eytanlarla, cadlarla ilikiye giriyor musunuz, diye soruldu. Ve binlercesi itiraf etti. "Evet, geceleri cadlar geliyor. Geceleri eytanlar geliyor." Manastr duvarlar ve kilitleri doal olarak onlarn ieri girmesini nleyemiyordu. Onlar eytan ve cadyd. Rahipler ve rahibeler, cadlar ve eytanlar en ince detayna kadar tarif ediyor, nasl cinsellie ekildiklerini ve kar koyamadklarn anlatyorlard. Bu rahip ve rahibeler, bakalarna ders olsun diye diri diri yaklyordu. Ancak hi kimse oturup dnmedi. Eer kapn ak tutarsan, sana hibir cad gelmiyor. Hibir eytan gelmiyor. Neden bu eytanlar ve cadlar sadece Katoliklere geliyordu. ok garip. Bu zavall Katolikler nerede hata yapyordu? Nedeni ok basit. Seks duygularn o kadar bastryorlard ki, bilinaltnda kaynama noktasna geliyordu. Ve uyuduklar zaman, ryalar ok canl, renkli ve gereki oluyordu. Bu tamamen ne kadar mahrum kaldklarna bal bir eydi. ki gn oru tut. Sen de her akam ryanda muhteem ziyafet masalar grrsn. Orucu srdrp daha fazla acktka ziyafetin giderek daha lezzetli, tatl, renkli ve gereki olacaktr. Yirmi bir gn oru tuttuktan sonra gzlerin akken bile yemek ryas grmeye balarsn. Artk uyumana bile gerek kalmaz. Artk bilinaltn, sen uyankken bile bilincine szmaya balar. Birok rahibe ve rahip, sadece geceleri deil, gndzleri de eytan ve cadlarn onlara gelip, seks yaptn kabul etti. Onlar hibir ey yapamamt. Kapasitelerinin tesinde bir eydi. Dier dinler de ayn eyi yapmtr. Benim abam ise dinlerin tam tersidir nk onlarn ne yaptn gryorum. Niyetleri iyiydi ancak

11 -> 69

anlaylar yeterince derin olamad. Ben kadnlarla erkeklerin birlikte yaamasn istiyorum, birbirlerinin bedenlerini, farkllklarn ve kart noktalarn tansnlar ki, bilinalt iinde bastrlm bir eyi tamaya almasn. Bilinaltn iindeki bastrlm duygulardan kurtulduktan sonra igdn bambaka bir nitelie brnr. Artk zekayla bir araya gelir. Bilinaltn baskdan kurtulduu srece, bilinle bilinaltn arasndaki Berlin Duvar kalkt zaman, (duvar artk kaldrlabilir nk artk bir bastrlm duygu yok, o yzden bilinaltn gizlemene gerek yok) evindeki bir odadan dierine geebildiin gibi, bilinaltna da girip kabilirsin. Bu senin evin. Gurdjieff ev metaforunu kullanarak, insann 3 katl bir ev olduunu sylyordu. lk kat, bilinalt katdr; ikinci kat bilintir ve nc kat da bilin stdr. Akln ve igdn arasnda bir atma olmad zaman ilk kez olarak insan olursun. Artk hayvan krallnn bir paras deilsindir. Ve bu, bence gerei, hayat, varoluu bilmek isteyen herkesin yapmas gereken bir eydir; kendini bilmek isteyen herkesin. Zihninin yzde doksann bastrarak kendini nasl tanyacaksn? Sadece kendinin ok byk bir blmn bodruma kapatmsn ve oraya inmek istemiyorsun. Btn dindar insanlar korku iinde titreyerek yayor. Korkular nedir? Bilinlerinin kapsn alan kendi bilinaltlarndan ve bastrlm igdlerinden korkuyorlar: "Kapy a! eri girmek istiyoruz! Bizi fark etmeni istiyoruz! Doyurulmak istiyoruz!" Ne kadar a kalrlarsa, o kadar tehlikeli olurlar. A kurtlar tarafndan kuatlm olursun, her igd bir a kurda dnr. Kendilerine dindar diyen insanlar ite byle bir ikence altnda yayor, a kurtlarn kuatmas altnda. Ben bilinaltnla dost olman istiyorum. Brak biyolojin sonuna dek tatmin olsun. Bu noktay grmeye al; Eer biyolojin tatmin olmu durumdaysa, bilincinle bilinaltn arasnda bir atma olmaz. Zihnin sz konusu olunca, bir btn olacaksn. Zihnin bir btn olacak. Bu sayede aklnn byk bir blm serbest kalacak nk aklnn byk bir blmn bu bastrma ilemi iin kullanyorsun. Bir yanarda stnde oturmu, o yanardan patlamasna engel olmaya alyorsun. O yanarda patlayacak. Gcn o kadar az ki, onu sonsuza dek tutamaz; tam tersine, patlad zaman o kadar kk paralara dalacaksn ki, bir daha toplanamayacaksn. Dnyann birok yerindeki akl hastanelerinde, kliniklerde tutulan deli insanlar nedir? Onlar kimdir? Onlara ne oldu? yle bir dalmlar ki, onlar kimse toparlayamyor. Btn bastrlm duygular aa kartlp tatmin edilmeden de onlar toplama imkan yoktur. Peki ama bunu dile getiren var m? Ben btn bunlar 35 yldr sylediim iin dnyann en ok ad km insanym. Daha geen gn Alman Stern dergisinde komnm hakknda 15 sayfalk bir haber yapld ve bu, bir yaz dizisinin ilk blmym. 5 blmlk yaz dizisi, 5 say boyunca yaymlanacak. sayfasndaki manetleri "Seks lkesi." ok houma gitti. in garip taraf eer o 15 sayfadan sonrasn okumaya balarsan ok arrsn. Kim bir seks lkesinde yayor? Stern personeli, editrleri ve ynetim kurulu yeleri mi yoksa biz mi? Dergide plak kadn resimleri var. Bunlar sadece plak da deil, nk rlplak kadn o kadar byleyici deildir. Onun plakln daha byleyici klmak iin ona seksi kyafetler giydirmen gerekir. Bu, bir ekilde onun vcudunu gsterirken, bir taraftan da saklyor. Bylece yine saklambaca dnyoruz. O kyafetlerin arkasnda kadnn nasl olduunu hayal etmeye balayabilirsin. O kyafetlerin altnda aslnda o kadar da gzel olmayabilir. Aslnda btn kadn vcutlar ve btn erkek vcutlar ayndr. I kapattn zaman btn renkler ve farkllklar ortadan kalkar. Karanlk ok iyi bir eitleyicidir, komn tarz yaama uygundur, o kadar ki, karanlkta kendi eini bile sevebilirsin. Btn dergi seksle dolu ama biz "Seks lkesi" oluyoruz. Hatta Playboy bile aleyhime yaz yazyor. Gerekten ok garip bir dnyada yayoruz. Ama ben Stern ve Playboy gibi nc snf ve insanlarn cinselliini smren dergilerin neden milyonlarca sattn biliyorum. Stern'in tiraj 2 milyon civarnda ve her derginin en az 8 kii tarafndan okunduu tahmin ediliyor. Bu 16 milyon okuyucu demektir. Neden bana kar olsunlar ki? Yllardr bana kar cephe alyorlar. nk eer ben baarl olursam, o

12 -> 69

zaman bu dergiler kapanmak zorunda kalr. Onlarn can damar bu bastrlm duygular. Bana kar olmalarnn ok basit bir mant var. Sekse kar olan rahipler, bana kar. Ayn zamanda seksi bir smr arac olarak kullanan Playboy, Stern ve dnyada bunlar gibi yayn yapan binlerce dergi de bana kar. Bu bana garip geliyor nk srekli seksi lanetleyen papaya kar deiller. Ama zaten olamazlar. Burada ok geerli bir mantk var: Papa, seksi lanetledike onu bilinaltna daha fazla bastryor ve Playboy da daha fazla satyor. Sadece benim komnmde kimse Playboy ya da Stern ile ilgilenmez. Kimin umurunda? Eer ben baarl olursam o zaman btn bu pornografik dergiler, kitaplar ve filmler ortadan kaybolacak. Onlara ok byk paralar yatrlm durumda, tabii ki bana kar olacaklar. Bir de bana kar kmak ve lanetlemek iin seksi ne srecekler, sanki seksi ben yayyormuum gibi. Eer seksi yayan biri varsa bu senin Tanrn olmal. Benim bununla bir ilgim yok. Seks hormonlarna sahip ocuklarn dnyaya gelmesini salayan o! O durdurmal. Papaya kulak vermeli. Ama dergiler Tanrya da kar deiller, nk btn bu pazar o salyor. Papalar ve pornografikiler byk bir komplo tezgahlyor. Birlikte bana kar kyorlar nk ben onlarn oyununu bozmaya alyorum. Bu iki tr insan da bastrlm duygular smryor; o yzden her adan bana kar olmalar ok mantkl. kisi de bana kar. Eer ben bir seks lkesi yaratm olsaydm en azndan Stern'in bana kar olmamas gerekirdi; bundan mutluluk duymal ve destek vermeliydi. Ama hayr, bana tepki duyuyorlar. Bana kar neden tepkili olduklarn bile bilmiyor olabilirler; bunu tamamen bilinsizce yapyor olabilirler ama sonuta bilinaltnn da kendine zg nedenleri vardr. Bir eyi bastrrsan, o ey deerli olur. Daha fazla bastrrsan, daha deerli olur. Bastrmazsan btn deerini kaybeder. fade edersen, buharlar. Ben dnyaya, seksin bir ey ifade etmedii tek yerin komnm olduunu syleyebilirim; hibir deeri yok. Hi kimse rahatsz olmuyor; hi kimse hayalini kurmuyor ve hi kimse seksin fantezisini kurmuyor. Hatta insanlar srekli bana mektup yazyor, "Osho, ne yapmalym? Seks hayatm kayboluyor." Ben de cevap veriyorum: "Ne mi yapmalsn? Brak kaybolsun. Hibir ey yapmana gerek yok. Buradaki tek ama bu: Kaybolmak! Kaybolmas iin bir aba gsterme, ama kaybolduu zaman da ltfen bunun nne gemek iin bir aba gsterme. Veda et. Kaybolmas harika bir ey." Ancak burada sorun insanlarn seks kaybolduu zaman geride bir ey kalmadn dnmesi. nk onlar iin seks tek heyecanlar, tek cokular ve tek keyifleri. Hayr, seni bekleyen ok ey var. Brak seks kaybolsun. Bylece enerjini daha yksek tr bir heyecan, daha yksek bir coku iin kullanabilirsin. Bilinaltn ve bilincin buluur, nk bilinaltnda bastrlm bir ey yoktur. te o anda buluur ve btnleir. O anda karna harika bir frsat penceresi alr. nk artk aasyla ilgilenmiyorsun, btn enerjini daha bir st seviye iin kullanabilirsin. Sen ortadasn, bilinli zihindesin. Ancak bilinalt olduu iin, onu bastrmakla urayorsun. Bastrmaya devam ediyorsun. Onu bastrm olman, iinin bittiini gstermiyor. Onu srekli bastrmakla uraman gerekiyor, nk srekli ortaya kmaya alyor. Tpk zplayan bir top gibi. Onu yere attn zaman sana geri dnyor. Ne kadar hzl atarsan, o kadar hzl geri zplar. Ayn ey igdler iin de geerlidir. Onlar bastrrsn ve bastrmak iin ne kadar ok g harcarsan, o kadar byk bir gle sana geri dnerler. Baka nereden enerji alacaklar? O senin enerjin. Ancak bilinaltndan ve onun etkilerinden kurtulduun zaman, igdn duru ve dingin olur. O zaman btn enerjin sana kalr. Enerjinin temel bir zellii vardr: Duraan olarak kalamaz, mutlaka hareket etmek zorundadr. Doasnda

13 -> 69

hareket vardr. O, bir yere koyduun zaman o noktada kalamaz. Hayr, hareket etmek zorundadr. O, hayattr. O yzden aaya doru hareket etmesi iin bir neden yoksa, gidecek tek bir yeri kalr: Yukarya. Gidecek baka bir yeri kalmaz. O zaman bilin stne vurmaya balar ve onun bilin stne vurmas o kadar byk bir zevk ve mutluluktur ki, onun yannda btn cinsel orgazmlarn snk kalr. Onu hayal edemezsin. nk arada nicelik fark olmad iin, "on bin kat daha zevkli" diyemiyorum. Arada nitelik fark olduu iin onu hayal etmen mmkn deil. Onu cinsel orgazmla nasl kyaslayabilirsin? Ancak, daha st bir eyi iaret edebilmek iin hayatnda var olan tek ey odur. Enerjin u ana kadar farknda olmadn st dnyana vurmaya baladnda, srekli bir zevk yamuru oluur. Cinsel orgazm o kadar anlktr ki, yaadn hissettiin an bitmi olur. Sadece hafzanda hatrlarsn. Yaand an pek farknda olmazsn. Bu anlk yaanma durumu nedeniyle ona daha fazla baml olmaya balarsn. nk bir ey olduunu hatrlyorsun. Harika bir ey. O yzden tekrar yapalm, tekrar yapalm diyorsun. Ama bu mmkn deil. Yaanmadan nce onun geldiini hissediyorsun. nk kafanda ziller almaya balyor. Kafanda gerekten bir zil almaya balyor. Geliyor! Geldiini biliyorsun. Gittiini de biliyorsun. Zil durmutur. Artk almyordur. Ve sen ok komik grnmektesin. Zilin almasyla durmas arasndaki zamanda aptal gibi grnrsn. Belki de erkekler daha fazla utanr. O yzden sevitikten sonra arkasn dnp uyur. Kadn o kadar utanmaz. nk bu olayda o kadar aktif bir rol almaz. Erkek, aktif taraf olduu iin komik grnr. Enerjinin daha st bilin seviyesine dokunmas, st bilincine dokunmas ile srekli bir keyif yamuru yaanr. Enerji yava yava vurmaya devam eder ve st bilincinin merkezine doru yol alr. Sen bir ey yapmazsn. Duygularn bastrmay brakp, bilinaltn temizlediin zaman senin iin bitmitir. Artk yapacak bir ey yok. Geri kalan her eyi senin enerjin yapar. Ve merkeze ulatn zaman, iinde yeni bir reti ilemeye balar. Bu da sezgidir. Bilinaltnn merkezinde igd vardr. Bilincin merkezinde akl vardr. st bilincin merkezinde ise sezgi vardr. gd seni bir eyler yapmaya zorlar. Hatta bazlar senin iradenin dnda olur. Akl belirli bir ey yapmak ya da yapmamak iin bir yol bulmana yardmc olur. Sezginin ilevi ise yol bulmaktr. Eer igdnle gitmek istiyorsan, akl sana bir yol bulur. Eer dindar bir kiiysen, dinci bir kiiysen ve igdlerine kar gitmek istiyorsan, akl bunun yolunu bulacaktr. Bunlar garip yollar olabilir, ancak akl hizmetindedir. Ne yapmak istersen onu yapar. Herhangi bir eyin yannda ya da karsnda deildir. Sadece hizmetindedir. Eer bir insan deli deilse, akln kullanarak bilinaltn tatmin etmeye alr. Ne kadar abuk tatmin edilirse, o kadar abuk zgr kalrsn. Tatmin, zgrlemek demektir. Eer atlak olmay tercih ediyorsan, Katolik, Protestan, her tr. Dnyada ok eitli atlaklar vardr. Sen hangi atlaklardan olacan seebilirsin. Hindu, Mslman, Jaina, Budist. ok eitli trler var. Benim istediim tr ortada yok diyemezsin. Bunu syleyemezsin. Binlerce yl iinde insanolu, neredeyse her eit atlakl yaratmtr. Seebilirsin. Seim sana ait. Ama hangisini seersen se, hepsi ayndr. Kimse sana bilinaltn, doan, biyolojini, kimyan tatmin etmek iin akln kullanmay sylemez. Onlar senin. Kimya, biyoloji ya da fizyoloji olmas neyi deitirir? Onlar senin bir paran. Ve doa hibir eyi nedensiz vermez. Onu tatmin et. Ve bu tatmin, daha yksek bir potansiyel iin sana yol aacaktr. Btn dindar insanlar, varlklarnn en dk blmne taklmtr. O yzden o kadar zgn ve sulu grnrler. Keyif alamazlar. sa insanlara srekli keyif aln der. Ama dier taraftan, srekli cehennemi hatrlatr, insanlar iin bir ikilem yaratyor. Onlara cehennemin yolunu gsteriyor. Cehennemin yolu doan tatmin etmektir. Cennetin yolu ise doana kar gelmektir. Ancak doana kar gelmek, dnyann zerinde bir cehennem yaratyor. Ben cenneti burada yaratmak istiyorum. Byle gzel bir eyi neden erteleyeyim?

14 -> 69

Senin ilgine demeyecek eyler ertelenebilir. Peki ama cennet? Onu ne yarna, ne de bir sonraki saniyeye ertelemek istemem. Onu hemen imdi burada yaayabilirsin. Tek ihtiyacn olan ey, temiz bir bilinalt. Tatmin olmu bir bilinaltnda biyoloji rahatlyor, kimya rahatlyor ve o boyutlarda bulunan btn enerji sana kalyor. Bu enerji kendiliinden yukar kyor ve sadece zihninin st bilin merkezinde duruyor. te orada sezgi ilemeye balyor. Peki sezgi nedir? Sezgi, baz alardan igdye benzer. Baz alardan da hi benzemez. Baz ynleri akla benzer, ama dier ynleri tamamen akl kartdr. Onu anlaman gerekir. nk o, iindeki en hissedilmez eydir. Sezgi igd gibidir, nk onu ynlendiremezsin. O senin bilincinin bir parasdr. Tpk igdnn bedeninin bir paras olmas gibi. Ancak, nasl igdlerinin tatmin olmasna izin verebiliyorsan, sezgine de tam bir zgrlk verip onu tatmin edebilirsin. O zaman iinde varolan gler seni ok artacaktr. Sezgi sana en uuk sorularn yantlarn verir. Szel olarak deil, ama varlksal olarak. Gerek nedir diye sormalsn. gd duymaz. O sardr. Akl duyar. Ama sadece felsefe oluturabilir. Krdr. Gremez. Sezgi ise grr, gzleri vardr, gerei grr, ortada dnp sorgulanacak bir ey yoktur. gd ve sezgi senden bamszdr. gd doann gcdr. Bilinalt doasnn gc. Sezgi ise st bilin evreninin elleri. Bu bilin btn evreni kuatr. Bu engin bilin okyanusunda bizler kk birer adayz. Hatta buzul diyebiliriz. nk iine eriyip, onunla btnleebiliriz. Sezginin baz ynleri igdnn tamamen kartdr. gd her zaman seni dierine doru gtrr. Onun tatmini her zaman senin dnda bir eye baldr. Sezgi seni sadece kendine gtrr, hibir eye bal deildir, dierine ihtiya duymaz. Gzellii, zgrl ve bamszl bundan kaynaklanr. Sezgi, hibir eye ihtiya duymayan btnsel bir olgudur. Kendini o kadar tamamlar ki, baka bir eye yer kalmaz. Sezgi, baz ynleriyle akla benzer. nk zekadr. Akl ve zeka, grntde birbirine benzer. Ama sadece grntde. Akll bir insan pek zeki olmayabilir. Ve her zeki insann akll olduu sylenemez. Karna kan bir ifti o kadar zeki olabilir ki, byk bir akl olan bir profesr bile onun karsnda bir pigme gibi kalr. Bu, devrimden sonra Sovyet Rusya'snda yaand. Petrograd ehrinin ismini deitirip, Lenin'nin ansna Leningrad yapacaklar. Petrograd'n devasa, gzel ve tarihi atosunun karsnda ok byk bir kaya vardr. arlar bunu kaldrmay dnmemiti. Buna ihtiya yoktu. Ancak artk arabalar icat olmutu ve o kaya yolu kapatyordu. Kaldrlmas gerekiyordu. Ancak kaya o kadar gzeldi ki, onu kaldrp, baka bir yerde ant olarak saklamak istiyorlard. O yzden de onu krmak ya da dinamitle patlatmak istemiyorlard. Ancak btn byk mhendisler, sadece onu dinamitlemeyi ya da para para kesip, daha sonra paralar tekrar birletirmeyi dnyordu. Ancak Lenin, "bunu kabul etmem, bu ayn ey olmaz. Kaya ok gzel olduu iin arlar onu sarayn karsnda brakmlardr", diyordu. O noktada, eeine binmi fakir bir adam geldi. Orada durup tartmalar dinledikten sonra gld ve yoluna devam etmeye balad. Lenin, "dur, neden gldn, " diye sordu. Adam, "bu ok basit bir ey. Yapacak fazla bir ey yok. Tek yapmanz gereken, kayann etrafn kazmak. Kayaya dokunmayn, sadece etrafn kazn ve kaya deliin iine kecektir. Kayaya bir zarar vermi olmazsnz. Kaya orada kalr. Ancak artk hibir eye engel olmaz. Onu dinamitlemeye ya da yok etmeye gerek yok," der. Lenin mhendislerine dner: "Sizler byk birer mhendis ve mimarsnz. Ancak bu fakir adamn syledikleri ok daha zekice." Sonunda bu yaplr. Kaya kurtuldu, yol kurtuldu ve bunun fikri bir hi olan fakir adamdan kmt.

15 -> 69

Bunu izledim. Binlerce kiiyle tantm. Ve ounlukla entelektel insanlarn zeki olmadn grdm. nk zeki olmak zorunda deiller. Akllar, bilgileri onlara yetiyor. Ancak bilgisi, akl ve eitimi olmayan birinin zekay kendi iinde aramas gerekiyor. Darya bakamaz. Zekaya ihtiya duyduu iin de, zekas gelimeye balar. O yzden sezgi akla benzer. Ancak o bir akl deildir. Zekadr. Akl ve zekann ilevi tamamen farkldr. Akl, basamak eklinde iler. Adm adm. Bir prosedr, bir metodolojisi vardr. Eer bir matematik problemi zyorsan, izlemen gereken admlar vardr. Hindistan'da akuntala adnda bir kadn var. Bu kadn, dnyann drt bir yanndaki niversitelerde sezgisini sergilemi. O bir matematiki deil. Hatta fazla eitim bile grmemi. Sadece bir lise mezunu. Albert Einstein bile hayattayken onun gsterisini izlemiti. Gsterisi garipti. Elinde bir tebeirle tahtann nnde otururdu. Ona herhangi bir matematik ya da aritmetik sorusu sorardnz. Ve siz daha sorunuzu bitirmeden o cevab yazmaya balard. Albert Einstein ona bir berat verdi. Yaad yer olan Madras'ta onu ziyaret ettiim zaman bana btn beratlarn gsterdi. Ve Albert Einstein'dan aldnda yle yazyordu: "Bu kadna sorduum soruyu, ben saatte zebilirim, nk takip etmem gereken bir metot var. Sorudan cevaba atlayamam. Benden daha hzl yapacak biri olmadn biliyorum. Ve bu sre saat. Dierleri bunu alt, yedi saatte yapabilir. Ama ben daha nce yaptm iin saatte yapabiliyorum. zlenmesi gereken uzun bir ilem prosedr var. Eer tek bir adm bile atlarsanz..." Rakamlar o kadar bykt ki, cevap btn kara tahtay kaplad. Ve Einstein sorusunu sormay bitirmeden nce, o cevabn yazmaya balamt. Einstein akna dnmt. nk byle bir ey imkanszd. "Bunu nasl yapyorsun" diye sordu. "Nasl yaptm bilmiyorum. Kendiliinden oluyor. Bana sorduunuz zaman, rakamlar gzlerimin nnde belirmeye balyor. Bir, iki, ler gryorum. Ve bunlar yazyorum" diye yantlad. O kadn, sezgisi ilevsel durumda domutu. Ancak bir gsteri malzemesine dnt iin onun adna ok zldm. Kimse sezgisi ileyen bir ekilde domu olan bir kadnn ok kolay aydnlanacan umursamad. O, snrda duruyordu. Bir adm daha atsa, bilincin en st snrlarna dnecekti. Ancak o bunun farknda deildi. nk bu, doann bir arzas olarak grld. Bir de ankaran adnda, ehirde ekek eken bir olan vard. ngiliz bir matematik profesr niversiteye ankaran'n ekei ile giderdi. Bir, iki kere, profesr bir problemi dnrken, ocuk ona dnp, "Cevap u" dedi. Profesr niversiteye gitti ve problemin btn ilemlerini yaptktan sonra cevabn doru olduunu aknlkla grd. Bu, iki, kere olduktan sonra, ocua bunu nasl yapyorsun diye sordu. ocuk, "ben bir ey yapmyorum" dedi. "Seni arkamda endieli olarak hissediyorum ve baz rakamlar beliriyor. Pek okula gitmedim ama rakamlar biliyorum. Beynimde bir sr rakam gryorum. Bir sra, bir kuyruk gibi. Uzun rakamlar. Sonra birden zihnimde yeni rakamlar oluuyor. Ben de bunu cevap olarak sylyorum. Nasl olduunu bilmiyorum." Profesr, ankaran' Oxford'a gnderdi. nk o, ankuntala adndaki kadndan bile stnd. O kadna soruyu sorduunuz zaman cevabn yazyordu, ankaran ile soruyu zihninizde canlandrmanz yetiyordu. O, hemen yant veriyordu. Onun sezgisi daha gl alyordu. Hem soruyu, hem de cevab gryordu. Beyninizi okuyabiliyordu. Ve o kadndan daha eitimsizdi. O kadar fakirdi ki, ekek ekerek para kazanyordu. Matematik tarihinde byk bir fenomen oldu. nk yzyllardr zlememi olan birok soruyu zd. Ancak nasl yapldn syleyemedi. Sadece yant verdi. Peki ama yantn doru ya da yanl olduunu nasl deerlendireceklerdi? Bu yllar srd. Ancak daha yksek bir matematik gelitirildii zaman zmeyi baardlar. ankaran lmt. Ancak cevaplar doruydu. Sezgi, kuantum sramalaryla iler.

16 -> 69

Herhangi bir metodolojik prosedr yoktur. Sadece grr. Grecek gzleri vardr. Nesne olarak hi dnmediin eyleri bile grr. rnein, sevgi. Sevgiyi hibir zaman bir nesne olarak dnmedin. Ama sezgiye sahip bir kii, iinde sevgi olup olmadn grr. Gven olup olmadn grr. Kuku olup olmadn grr. Bunlar sanki birer nesneymi gibi grr. Benim vizyonumda en yksek noktada sezgi bulunur. Ben de seni oraya itmeye alyorum. Temiz olmayan bir bilinalt, sana engel olur. Onu temizle. Onu temizlemenin yolu ise, tatmin etmekten geiyor. O kadar tatmin et ki, sana "ltfen yeter, bu kadarna ihtiyacm yok" desin. Ancak o zaman brak. Bundan sonra akln taze bir enerji akyla dolar ve zekaya dnr. Sonra bu enerji ykselmeye devam eder ve sezginin kaplarn aar. te o zaman fiziksel olarak gzlerinle gremediin eyleri grmeye balarsn. Nesne bile olmayan eyleri. Sevgi bir nesne deildir. Gerek bir nesne deildir. Gven bir nesne deildir. Ama bunlarn hepsi birer gerektir. Sahip olduun eyalardan ok daha gerek. Bunlar sadece sezgi iin gerektir. Onlar vardr. Ve sezgin ilemeye balad zaman, ilk kez olarak gerek insan olursun. Bilinaltnla sen bir hayvansn. Bilinle artk hayvan deilsin. st bilin ile insan olursun. andidas adnda bir Baul mistiinin bir cmlesini ok seviyorum. nk o adam tek bir basit ifadeyle benim btn yaklamm zetlemi. Sabar Upar Manus Satya; Tahar Upar Nahin. "nsan gerei her eyin stndedir, onun stnde hibir ey yoktur." andidas adndaki bu adam aslnda dindar biri olmal. Ancak burada Tanry inkr ediyor. nsann stnde bir ey olduunu reddediyor. Sabar Upar, her eyin stnde. Manus Satya, insan gerei. Tahar Upar Nahin ve bunun tesine yol aldmz zaman, hibir ey yoktur. nsan olarak potansiyelinin tamamna ulatn zaman, artk yuvana kavumu olursun.

| Sayfada Ara

BLMENN NNDEK ENGELLER

Bilmek demek, sessiz olmak demektir. Tamamen sessiz.

Bylece iindeki o kk dingin sesi duyarsn. Bilmek demek, dnceyi brakmak demektir.

Tamamen hareketsiz kaldn zaman Hibir ey sana ulamad zaman kaplar alr. Sen bu gizemli varoluun bir parassn. Onun bir paras olarak bilirsin. Bir katlmc olarak bilirsin. Bilmek, budur.

17 -> 69

Sayfada Ara

BLG Bilgi ile bilmek arasnda ne fark vardr? Szle baktn zaman bir fark yoktur. Ancak gerek hayatta inanlmaz bir fark bulunur. Bilgi bir teoridir. Bilmek ise bir deneyim. Bilmek demek, gzlerini ap, grdn anlamna gelir. Bilgi ise, birinin gzn ap, grdn ve ondan sz ettiini ortaya koyar. Sen sadece bu bilgiyi toplamaya alrsn. Bilgi sen krken bile vardr. Bilgi her zaman vardr. Gzlerin olmadan k hakknda birok ey renebilirsin. Ama eer krsen bilmen mmkn deildir. Bilmek, ancak gzlerin iyileirse, eer grebiliyorsan mmkndr. Bilmek, temelde senin deneyimindir, Bilgi bir toplamadr. Bilgi bir lanettir. Bir felakettir. Bir kanserdir. Bilgi yznden insan btnden ayrlr. Bilgi mesafe yaratr. Dalarda yabani bir iekle karlarsn ve ne olduunu bilmezsin. Zihninin bu konuda syleyecek hibir eyi yoktur. Zihnin sessiz kalr. iee bakarsn ve o iei grrsn. Ama iinden bir bilgi ykselmez. Bir hayranlk vardr. Bir gizem. iek oradadr. Sen oradasn. Bu hayranlkla iekle ayrlmazsn, hatta aranda ba kurarsn. Ancak eer bu iein bir gl, bir papatya ya da baka bir ey olduunu bilirsen, o bilgi aranzdaki ba koparr. iek oradadr, sen buradasndr. Arada bir kpr yoktur. Sen biliyorsun. Bilgi mesafe yaratr. Ne kadar ok bilirsen, mesafe o kadar byr. Ne kadar az bilirsen, mesafe o kadar ksalr. Ve eer o bilmeme ann yaarsan, ortada bir mesafe kalmaz. Ba oluturursun. Bir kadn ya da erkee ak olursun. Ak olduun gn arada bir mesafe yoktur. Sadece bir hayranlk, heyecan, coku ve sevin vardr. Ama bilgi yoktur. Bu kadnn kim olduunu bilmiyorsun. Bilgi olmaynca sizi ayran bir ey yok. O yzden akn ilk anlar ok gzeldir. O kadnla 24 saat yaadktan sonra bile bilgi olumaya balar. imdi o kadn hakknda baz fikirlerin var. Kim olduunu biliyorsun. Bir imaj var. Yirmi drt saat, bir gemi yaratt. O yirmi drt saat, zihninde iaretler brakt. Ayn kadna baktn zaman, artk ayn gizemi yaamazsn. Tepeden aa geliyorsun. O zirveyi kaybettin. Bunu anlamak ok eyi anlamaktr. Bilginin bldn, mesafe yarattn anlamak, meditasyonun srrn anlamaktr. Meditasyon bir bilmeme durumudur. Meditasyon bilgi tarafndan bozulmam saf alandr. Evet, ncil'deki hikye dorudur. nsanolu bilgi aacnn meyvesini yiyerek, bilgiden aa dmtr. Dnyada bunu aan bir yazt yoktur. Buradaki cmle her eyi zetliyor. Baka hibir cmle bu ykseklie ve bu kavraya ulamamtr. nsanolunun bilgiden aa dmesi ok mantksz grnyor. Mantksz grnyor nk mantk bilginin bir parasdr. Mantk her zaman bilgiyi destekler. Mantksz grnyor nk insanolunun dnn temelindeki asl neden mantktr. Tamamen mantkl bir insan, akl her zaman banda olan, hayatnda hibir mantkszla izin vermeyen bir insan, delinin tekidir. Akl salnn delilikle dengelenmesi gerekir. Mantn, mantkszlkla dengelenmesi gerekir. Kartlar buluup denge kurar. Sadece rasyonel olan bir insan mantkszdr. ok ey karr. Hatta btn o gzellikleri ve gerek duygular karacaktr. Lzumsuz bilgiler toplayacak. Hayat tekdze olacak. O, bir dnya insan olacak. ncil'den o cmlenin inanlmaz bir derinlii vardr. nsanolu neden bilgiden aa dt? nk bilgi, mesafe yaratr. nk bilgi, ben ve seni yaratr. nk bilgi, nesne ve obje yaratr. Bilen ve bilinen. Gzlemci ve gzleneni yaratr. Bilgi, ksacas izofreniktir. Bir ayrlk yaratr ve sonra bunun zerinden kpr kurmak imkansz olur. O yzden insan daha fazla bilgili olduka, daha az dindar oluyor. nsan daha fazla eitimli olduka, btne yaklama ihtimali o kadar azalyor. sa, benim krallma sadece ocuklar girmeyi baaracak derken hakldr. Sadece ocuklar. Senin kaybettiin ve ocuklarda bulunan nicelik nedir? ocuklarn bilmeme nicelii vardr. Masumiyet! Merakla bakar. Gzleri tamamen effaftr. Derinden bakar, ama hibir nyargs, hkm ya da gemi fikri yoktur. Bir projeksiyon yapmaz. O yzden, ne neyse onu renir. ocuk gerei bilir. Sen sadece tekdze gereklii bilirsin. Projeksiyon yaparak, arzulayarak, dnerek,

18 -> 69

kendi etrafnda yarattn gereklii. Gereklik, gerein sana ait yorumudur. Gerek, neyse odur. Gereklik ise, sizin ondan ne anladnzdr. Size gre gerektir. Gereklik, eylerden oluur. Hepsi ayrdr. Gerek ise, tek bir kozmik enerjidir. Gerek, bir tekliktir. Gereklik ise, birok eyin bir araya gelmesi. Gereklik kalabalktr. Gerek ise, entegrasyon. J. Krinamurti yle demiti: "Reddetmek sessizliktir." Neyi reddetmek? Bilgiyi reddetmek, zihni reddetmek, iindeki bu srekli igali reddederek, iinde bir boluk yaratyorsun. inde bir meguliyet yoksa, btnle uyum iinde olursun. Eer bir meguliyet varsa, bu uyum bozulur. O yzden ne zaman iinde bir sessizlik anna ularsan, inanlmaz bir keyif alrsn. O anda hayatn bir anlam olur, kelimeler tesi bir grkem oluur. O anda hayat bir danstr. Eer o anda lm bile gelse, bir dans ve kutlama olacaktr nk o an, keyiften baka bir ey bilmez. O an saf zevktir, byk bir mutluluktur. Bilginin reddedilmesi gerekiyor. Ama ben yle dediim iin deil. J. Krinamurti yle syledii iin deil. Ya da Guatama Buddha yle dedii iin deil. Eer ben sylediim iin reddedersen, o zaman kendi bilgilerini reddetmi olursun ve benim sylediklerim o bilgilerin yerine gemi olur; sadece yerine baka bir ey gemi olur. Ondan sonra sylediim her ey senin bilgin olur ve onlara yapmaya balarsn. Eski putlarn attktan sonra yerine yenilerini koymu olursun ve ayn oyun farkl kelimeler, fikirler ve dncelerle bir daha oynanr. Peki o zaman bilgiyi nasl reddedeceiz? Baka bilgilerle deil. Sadece bilginin mesafe yarattn grmek yeterlidir. Bu gerei youn olarak grmek, tam olarak grmek yeterli. Onun yerine baka bir ey koymak zorunda deilsin. O younluk bir atetir, o younluk bilgini kle evirecektir. O younluk yeterli olur. O younluk, kavray olarak bilinen eydir. Kavray senin o bilgini yakacak ve yerine de baka bir bilgi gemeyecektir. Ondan sonra boluk vardr, unyata. Ondan sonra ise hibir ey yok nk orada tatmin yok; sadece huzurlu ve arptlmam gerek var. Benim ne sylediimi anlamalsn. Burada benim sylediklerimi renmek iin bulunmuyorsun. Burada beni dinlerken bilgi toplamaya balama. Burada, not almaya balama. Beni dinlemek bir kavray deneyimi olmal. Beni younlukla dinlemelisin, her eyinle, senin iin mmkn olan en youn bir farkndalkla. O farkndalk iinde bir nokta greceksin ve bunu grmek bile deiimin kendisidir. Ondan sonra bir ey yapmana gerek yok; grmek tek bana dnm getiriyor. Eer bir aba gerekirse, bu senin o noktay kardn gsterir. Eer yarn gelip bana, "bilginin lanetli bir ey olduunu anladm, bilginin mesafe yarattn anladm. imdi onu nasl atacam? diye sorarsan, o zaman skalamsn demektir. Eer kafanda nasl diye bir soru varsa, o zaman karmsn demektir. Nasl ile balayan bir ey soramazsn, nk bu daha fazla bilgi talep etmek olur. Nasl ile ne yaplacana dair metot ya da teknik istemek oluyor. Kavray yeterlidir; herhangi bir abann buna yardm etmesi gerekmiyor. Onun atei, iindeki btn bilgileri yakp yok etmeye yeter de artar bile. Gr yeter. Beni dinlerken, benimle gel. Beni dinlerken elimi tut, seni gtrmeye altm yerlere doru adm atmaya al ve sylediklerimi gr. Tartma. Evet ya da hayr deme, hak verme, haksz deme. Bu an benimle birlikte yaa. Ve o kavray birden ortaya kar. Eer dikkatle dinliyorsan, burada dikkat kelimesiyle konsantrasyondan sz etmiyorum; dikkat kelimesiyle, donuk bir zihinle dinlemek yerine farknda olarak dinliyorsan, zekanla, canllnla ve her eye ak olarak dinliyorsan, burada u anda benimle birlikteysen ve akln baka bir yerde deilse, dikkatten kastettiimi anlam olursun. Baka bir yerde deilsin. Zihninde benim sylediklerimle eski dncelerini kyaslama. Hibir eyi kyaslama ve yarglama. Sylediklerimin doru olup olmadn ya da ne kadarnn doru olduunu iinde yarglamak iin orada deilsin. Daha geen gn aray iindeki biriyle konutum. Bulmay baaracak niteliklere sahip biriydi ancak srtnda bilgi yk vard. Ben onunla konuurken gzleri dolmaya balad. Kalbi tam almak zereydi ve o anda zihin devreye girip btn bu gzellii bozdu. Kalbine ve aydnlanmaya doru ynelirken zihni hemen mdahale ediyordu. Gzlerinden dklmek zere olan gzyalar birden durdu. Gzleri kurudu. Ne

19 -> 69

olmutu? Benim sylediim bir eyi kabul etmesi mmkn deildi. Belirli bir noktaya kadar bana katlyordu. Sonra onun Musevi gemiine, Kabalaya ters den bir ey syledim ve birden btn enerjisi deiti. "Her ey doru" dedi. "Sylediin her ey doru ama bunu kabul edemem. Tanr'nn amac olmadn ve varoluun bilinli olarak varolmadn kabul edemem. Buna asla katlamam. nk Kabala bunun tam tersini syler" dedi. Hayatn bir amacnn olduunu, Tanr'nn bir amac olduunu ve bizi belirli bir kadere doru ynlendirdiini, bir hedef olduunu syledi. O noktada kyaslama iin iine girdii iin o gzel an yaayamadn hi dikkate bile almamt. Kabala'nn benimle ne ilgisi var? Benimle birlikteyken btn Kabala, Yoga, Tantra, u, bu, bilgilerini bir kenara koy. Benimle birlikteyken, benimle ol. Bana hak vermen gerektiini sylemiyorum. Burada bir hemfikir olma ya da olmama durumu yok. Bir gl grdn zaman ona katlyor ya da kar kyor musun? Gn doumunu grdn zaman ona katlyor ya da kar kyor musun? Geceleyin gkyznde ay grdn zaman onu sadece grrsn. Ya grrsn, ya grmezsin ama ortada bir fikir ayrl bulunmaz. Ben seni herhangi bir konuda ikna etmeye almyorum. Ben senin belirli bir teoriye, felsefeye, dogmaya ya da kiliseye gemeni salamaya almyorum. Hayr. Ben sadece yaadklarm paylamaya alyorum. Bu paylama srasnda eer sen de katlmc olursan ayn ey sana da olabilir. Bu bulac bir ey. Kavray dntrr. Ben bilgi lanetlenecek bir eydir dediimde benimle hemfikir olduun ya da olmadn zaman, skalamsn demektir. Sen sadece dinliyor, sadece bakyor ve bilgi srecini devreye sokuyorsun. Bilginin nasl mesafe yarattn, bilginin nasl bir engel oluturduunu gryorsun. Bilginin nasl araya girdiini ve aradaki mesafeyi nasl arttrdn gryorsun. Bilgi yznden masumiyetin nasl kaybolduunu, hayretin nasl yok edilip katledildiini gryorsun. Bilgi yznden hayat donuk ve skc bir hale dnyor. Bildiin zaman nasl gizem olabilir ki? Gizem ancak bilmediin zaman mmkn olabilir. Ve unutma: nsanolu hibir ey bilmemektedir. Btn topladn eyler birer pten ibaret. En utaki olgular kavraynn ok tesinde. Biz sadece olgular topladk, ancak geree dokunmay baarabilmi deiliz. Bu sadece Buddha'nn, Krina'nn, Krinamurti'nin ve Ramana'nn yaad bir deneyim deil; Edison, Newton, Albert Einstein da ayn deneyimi yaad. airlerin, ressamlarn, danslarn deneyimi de budur. Dnyadaki btn byk zekalar, ister bir mistik, bir air ya da bilim adam olsun, tek bir konuda tamamen hemfikirlerdir: Ne kadar ok ey bilirsek, hayatn tam bir muamma olduunu o kadar iyi anlarz. Bilgimiz onun gizemini yok etmez. Sadece aptal insanlar biraz bilgi sahibi olduklar iin hayatn bir gizeminin kalmadn dnebilir. Sadece vasat zihinler bilgiye ok balanr; zeki zihinler bilginin stnde kalr ve onu kullanr. Tabii ki kullanacak nk ok kullanl bir eydir. Ancak btn gerein gizli olduunu ve gizli kalacan bilir. Biz bilmeye devam edebiliriz ancak gizem asla tkenmez. Kavray, dikkat ve kendini tam vererek dinle. O zaman artk bir ey grmeye balayacaksn. Ve o gr seni deitirecek, nasl diye sormana gerek kalmayacak. Krinamurti, "reddetmek sessizliktir" derken bunu sylemek istiyor. Kavray reddeder. Ve bir ey reddedilip yerine baka bir ey kabul edilmedii zaman, bir ey yok edilmi ve yerine bir ey konmam olur. imdi o noktada sessizlik vardr nk artk orada bir boluk bulunmaktadr. Orada sessizlik vardr nk eski olan atlm ve yerine yeni bir ey getirilmemitir. Bu sessizlie Buddha, unyata der. O sessizlik bir boluktur, bir hiliktir. Ve gerekler dnyasnda ancak o hilik bulunabilir. Dnce orada bulunamaz. Dnce ancak maddesel dnyada yer alabilir, nk dnce de bir eydir. Zor alglanr ama o da bir maddedir. O yzden dnce kaydedilebilir, aktarlabilir ve yeniden ifade edilebilir. Sana bir dnce atabilirim. Onu tutabilir ve ona sahip olabilirsin. Alnp verilebilir, transfer edilebilir bir ey nk o bir nesne. O bir maddesel olgudur. Boluk ise verilemez, boluk sana atlamaz. Ona katlabilirsin, iine girebilirsin, ama onu kimse sana

20 -> 69

veremez. Transfer edilebilir bir ey deildir. Ve gerekler dnyasnda sadece boluk bulunabilir. Gerek ancak zihin devrede deilken bilinebilir. Gerei bilmek iin zihnin durmas gerekmektedir. Sessiz, hareketsiz ve ilevsiz olmas gerekmektedir. Dnce, gerek iinde yol alamaz. Ancak gerek, dnce iinde yer alabilir. Dnerek geree ulaamazsn, ancak geree ulatn zaman dnce ona hizmet edebilir. Benim yaptm budur, Buddha'nn yapt budur, btn ermilerin yapt budur. Benim sylediklerim birer dncedir. Ancak bu dncenin arkasnda bir boluk bulunur. O boluk bir dnce tarafndan retilmemitir, o boluk dncenin tesinde bir eydir. Dnce ona dokunamaz, dnce ona bakamaz bile. Bir olguyu gzlemledin mi? Boluu dnemezsin, bir boluu dnceye eviremezsin. Onu dnemezsin, boluk dnlemez. Eer dnrsen, o zaman tam bir boluk olmaz. Dncenin o bolua ulap geri dnmesi gerekir ama onlar asla bulumaz. Boluk geldii zaman ise kendini ifade etmek iin her trl arac kullanabilir. Kavray bir sfr dnce halidir. Bir eyi tam anladn, tam kavradn, tam grdn zaman ortada bir dnce olmaz. Burada da beni dinlerken, benimle birlikteyken, bazen gryorsun. Ama o anlar birer boluktur, aradr. Bir dnce gitmitir ve yerine yenisi gelmemitir. Arada bir boluk oluur; o bolukta bir ey sana arpar, bir ey titreim yaratmaya balar. Sanki biri davul alyor gibidir. Davulun ii botur, o yzden alnabilir. O boluk titreir. Duyduun o gzel ses bir boluktan retilmektedir. Sen hibir ey dnmediin anda, bir eyler mmkn olur. Annda mmkn olur. O zaman benim ne dediimi grrsn. O zaman duyduun sadece kelimeler olmaz; bir sezgi, bir kavray, bir vizyon olur. Ona bakm olursun. Onu benimle paylam olursun. Kavray bir dnmeme halidir. Hi dnce yoktur. O bir boluktur. Dnce srecine verilmi bir aradr. O boluk iinde gerek, bir an iin gzne iliir. ngilizce'de boluk kelimesinin kk "dinlence" szcnden gelir. Eer kkenine bakarsan ok gzel bir szcktr. ok verimli bir kk szcktr. Ara vermek, megul olmamak anlamna gelir. Ara verdiin zaman, megul olmadn zaman bir bolua ularsn. Bo bir zihin eytann atlyesidir atasz ise samalktan baka bir ey deildir. Asl tam tersi geerlidir: Megul beyin eytann atlyesidir. Bo zihin Tanr'nn atlyesidir, eytann deil. Ancak benim boluk szcyle ne demek istediimi anlamalsn. Dinlence, skunet, gerginsizlik, hareketsiz olmak, bir ey arzulamamak, bir yere gitmemek, sadece burada olmak, her eyiyle burada olmak. Bo bir zihin, saf bir bulunma durumudur. Ve o saflk annda her ey mmkndr nk btn varolu durumu, bu saf bulunma durumundan ortaya kar. Bu aalar o saf bulunma durumundan doar, bu yldzlar o saf bulunma durumundan doar; hepimiz buradayz. Btn Buddhalar bu saf bulunma durumundan ortaya kar. O saf bulunma durumunda sen Tanr'nn iindesin; sen Tanrsn. Zihnin megul olduu an dersin; megul olduun zaman, cennet bahesinden kovulman gerekir. Megul olmadn zaman tekrar bu baheye dnersin. Megul olduun zaman ise evine dnersin. Zihin gerekle megul olmad zaman, yani iinde nesneler ve dnceler varken, o eyler senin gerein olur. Sadece bolukta gerekle buluabilir ve btnleebilirsin. Sadece bolukta geree alrsn ve gerek senin iine girer. Sadece bolukta geree hamile kalabilirsin. Zihnin farkl durumu vardr. Bunlarn ilki ierik ve bilintir. Zihninde her zaman bir ierik bulunur. Hareket eden bir dnce, ykselen bir arzu, fke, agzllk, hrs. Zihninde her zaman ierikler bulunur; zihin asla dinlencede deildir. Bu younluk gece gndz devam eder. Sen uyankken oradadr, uyuduun zaman oradadr. Uyankken bu ierie dnce dersin, uyurken varolan ierik ise ryadr. Aslnda ayn eylerdir. Sadece rya biraz daha ilkeldir, hepsi bu. nk grntyle dnr. Kavramlar yerine grntler kullanr. Biraz daha ilkeldir. Tpk kk ocuklarn resimlerle dnmesi gibi. O yzden ocuk kitaplarnda byk ve renkli resimlerin olmas gerekir; nk resim zerinden dnrler. Resimler zerinden kelimeleri renirler. Zamanla o resimler giderek klecek ve sonra yok olacaktr. lkel insan da resimlerle dnrd. En eski diller resimsel dillerdir. ince resimsel bir dildir; alfabesi

21 -> 69

yoktur. En eski dil odur. Geceleri tekrar ilkel haline dnyorsun, gndzn sofistike ortamn unutup tekrar resimlerle dnmeye balyorsun. Sonuta ikisi ayndr. Burada psikanaliz gr deerlidir. Onlar senin ryalarna bakar. nk orada daha fazla doru vardr. O noktada daha ilkel olduun iin hi kimseyi kandrmaya almyorsun; daha zgnsn. Gndzleri etrafnda olumu olan bir kiilik seni saklar, tabaka tabaka olumu bu kiilik yznden gerek insan bulmak kolay deildir. Derine girmen gerekir ve bu ac verir, o kii direnir. Ancak geceleri zerindeki kyafetleri kardn gibi, kiiliini de kartrsn. Artk ona ihtiya yoktur nk kimseyle iletiim kurmayacaksn; yatanda yalnz olacaksndr. O srada dnyada olmayacaksn, tamamen kendi zel evrende olacaksn. Saklanmaya ya da rol yapmaya gerek duymazsn. Psikanalistler de o yzden ryalarna girmeye alr, nk asl kimliini daha net bir ekilde ifade ederler. Ancak aslnda ayn oyun farkl bir dilde oynanr; oyun farkl deildir. Bu zihnin normal durumudur: Zihin ve ierik, bilin art ierik. kinci zihin durumu ise ieriksiz bilintir; meditasyon ite budur. Bilincin tamamen yerindedir ve bir boluk vardr; bir aralk. Karnda dnce olmayan bir ortam vardr. Uyumuyorsun, uyanksn ama bir dnce yok. Bu meditasyondur. lk durum zihindir, ikinci durum ise meditasyon. Sonra bir de nc durum vardr. erik kaybolduu zaman, nesne kaybolur ve konu uzun sre varolamaz; nk onlar birlikte varolurlar. Birbirlerini var ederler. Konu, yalnz kald zaman, ancak geici bir sre varolabilir, sadece gemiin getirdii bir ivme sayesinde. erik olmaynca bilin uzun sre orada kalamaz; nk artk ona ihtiya yoktur. Bilin her zaman bir eyin bilincidir. Bilin dediin zaman "neyin bilinci" diye sorabilirsin. Cevap ise "bir eyin bilincindeyim" olur. O nesneye ihtiya vardr, konunun var olabilmesi iin bir nesne mutlaka bulunmaldr. Nesne ortadan kaybolduktan sonra konu da kaybolmaya balar. nce ierik gider ve sonra bilin kaybolur. nc durumun ad Samadhi'dir. erik yok, bilin yok. Ancak unutma, bu ierik ve bilin olmayan durum bir bilinsizlik durumu deildir. O bir bilin st durumudur, transandantal bilin. Bilin artk sadece kendisinin bilincindedir. Bilin kendisine dnm durumdadr; halka tamamlanmtr. Yuvana ulamsndr. Bu nc durumdur, Samadhi'dir. Bu nc durum Buddha'nn, unyata ile kastettii eydir. nce ierii brak; o zaman yar bo olursun. Sonra bilinci brak, tamamen boalm olursun. Bu tam boluk, olabilecek en gzel eydir; en byk kutsamadr.

Sayfada Ara

AKIL Ben tamamen akla kar deilim. Baz faydalar vardr ancak bunlar kstldr ve senin bu kstlamalar anlaman gerekmektedir. Eer bir bilim adam olarak alyorsan akln kullanman gerekir. ok gzel bir mekanizmadr ancak eer bir kle olarak kalp, sahip olmad srece ok gzeldir. Eer bir sahip olur ve sana hkmetmeye balarsa, o zaman tehlikeli olur. Bilincin klesi olarak zihin ok gzel bir uaktr; zihin bilincin sahibi olmas durumunda tehlikeli bir sahip olur. Burada nemli olan verilen nem. Ben tamamen akla kar deilim. Ben de aklm kullanyorum, nasl kar olabilirim? u anda seninle konuurken aklm kullanyorum. Ama ben ona hkmediyorum, o bana hkmetmiyor. Eer onu kullanmak istiyorsam kullanyorum. Eer kullanmak istemiyorsam, onun bana hkmedecek bir gc yok. Ancak senin akln, senin zihnin, senin dnme srecin, istesen de istemesen de devam ediyor. Sanki bir himisin gibi, seni dikkate almadan srekli devam ediyor; hatta sen uyurken bile ilemeye devam ediyor. Seni hi dinlemiyor. O kadar uzun sre hkmdarlk srm ki, sadece bir hizmeti olduunu tamamen unutmu durumda. Yrye ktn zaman bacaklarn kullanrsn. Ancak oturduun zaman artk bacaklarn oynatmana gerek yoktur. nsanlar bana soruyor, "Osho, iki saat boyunca koltukta oturarak

22 -> 69

konuuyorsun ve pozisyonunu bile deitirmiyorsun. Bacaklarn bir kere bile oynatmyorsun." Neden oynataym? Yrmyorum ki! Ama biliyorum, sen koltuunda otururken bile, tam olarak oturmuyorsun. Bacaklarn oynatyorsun, pozisyon deitiriyorsun, doruluyorsun. Bin bir farkl ey yapyorsun; byk bir huzursuzluk iinde olduun yerde dnp duruyorsun. Ayn ey zihnin iin de geerli. Eer seninle konuuyorsam, zihnimi kullanyorum. Konumay kestiim an, zihnim de annda duruyor! Eer seninle konumuyorsam zihnimin almas iin bir gerek yok, o yzden sessizlie brnyor. Zaten yle olmal, ntr kalmal. Uyurken de rya grmyorum; buna gerek yok. Sen rya gryorsun, nk gndzden yaplmam o kadar ok i var ki, zihnin gece de alyor. Bu aslnda bir fazla mesai; gndz bitirememisin. Hem zaten nasl bitirebilirsin? Ayn anda bin bir farkl ey yapyorsun. Hibir ey tamamlanmyor; her ey eksik kalyor. Hem de sonsuza dek eksik kalyor. leceksin ama hibir ey tamamlanm olmayacak. Tek bir ynde bile ilerin tamamlanm olmayacak, nk btn ynlere doru ayn anda kouyorsun. Birok paraya dnmsn, bir btn deilsin. Zihnin seni bir tarafa ekiyor, kalbin baka bir tarafa ekiyor, bedenin de baka bir yne gitmek istiyor; sen her zaman bir aknlk iindesin. Hangisini dinleyeceksin? Ayrca zihnin de tek deil, birok zihnin var. Sen ok ruhlusun; iinde bir zihin kalabal var. Bir birlik, bir uyum yok. Sen bir orkestra deilsin; hibir ey akortlu deil. Her ey bana buyruk hareket ediyor; kimse dierini dinlemiyor. Sadece grlt yaratyorsun; mzik deil. Akl, eer btnn hizmetisi olarak ilev grrse iyidir. Doru yerini bulan hibir ey kt deildir. Ama eer yanl yerdeyse, o zaman her ey yanl olur. Eer ban omuzlarnn stndeyse bir sorun yoktur. Ama eer baka bir yerdeyse, o zaman bir yanl vardr. Bilim adam olarak altn zaman akl gereklidir. Bir pazaryerinde alrken akl gereklidir. Kelimelerle iletiim kurmak, insanlarla konumak iin akl gereklidir. Ancak snrl bir kullanm var. Akln hi gerekmedii ok daha yce eyler bulunuyor. Kendisine ihtiya duyulmayan yerlerde de almaya devam ediyor; sorun da zaten bu. Bir meditasyoncu akln kullanr, ancak sezgisini de kullanyor. Onlarn ilevlerinin farkl olduunu biliyor. Kafasn kullanyor, kalbini de kullanyor. Kalkta'da bir yksek mahkeme yargcnn evinde kalyordum. Ei bana yle dedi: "Siz kocamn sayg duyduu tek kiisiniz. Eer siz bir ey sylerseniz, o dinler. Baka hi kimseyi dinlemez. Ben elimden geleni yaptm ama baaramadm. O yzden bunu size sylyorum." "Peki sorun nedir?" diye sordum. "Sorun her gn daha da ktleiyor. Gnde 24 saat yarg olarak kalyor. Benimle birlikte yataa girdii zaman bile, sanki benden 'Sayn Yarg' dememi bekliyor gibi. ocuklara sanki birer sankm gibi davranyor. Herkese yle davranyor. ok yorulduk. O krsden hi aaya inmiyor. Srekli bu rol oynuyor; hi unutmuyor. Sanki kafasna kaznm gibi" dedi. Doru sylyordu. Kocasn tanyordum. Mahkemede bulunduun srece yarg olmak iyidir. Peki ama adliye sarayndan ayrldktan sonra? O, bu rol evine tayor. Eine ayn ekilde davranyor, ocuklarna ve dier herkese ayn ekilde davranyor. Ei ondan korkuyordu, ocuklar ondan korkuyordu. Eve admn att an ieriye bir korku yaylyordu. Bir dakika nce ocuklar keyifle oyun oynarken, hemen oyunu keserlerdi; ei annda ciddileirdi. Ev birden bir mahkeme salonuna dnrd. Milyonlarca insann durumu bu: Ayn kalyorlar, ofislerini evlerine tayorlar. Aklna ihtiya vardr. Bann kendi ilevleri vardr. Kendi gzellii vardr, ancak yerini bilmesi gerekir. Ban uzanamad ok daha byk eyler vardr ve o noktalara uzandn zaman ban bir kenara koyman gerekir. Bunu yapacak kapasiteye sahip olmalsn. Bu esnekliktir. Bu zekadr. Akl ile zekay kartrmamaya dikkat etmeyi unutmamalsn. Akl, zekann sadece bir parasdr. Zeka ok daha byk bir olgudur; akldan ok daha ok ey barndrr nk hayat sadece akldan ibaret deildir. Hayatta sezgi de vardr. Zeka, sezgiyi de barndrr. Birok byk keif sadece aklla deil, sezgiyle yaplmtr. Hatta btn byk keifler sezgiyle yaplmtr.

23 -> 69

inde ok daha derin bir ey varolmaktadr. Onu unutmamalsn. Akl sadece bunun d eperi, evresi. Varlnn merkezi deildir. Varlnn merkezinde sezgi bulunmaktadr. Akln bir kenara koyduun zaman, d eperden kavranmas mmkn olmayan, iindeki bir ey ilemeye balar. Merkezin ilemeye balar ve merkezin, her zaman btnle uyum iindedir. D eperin egondur. Merkezin ise Tao ile uyumludur. Merkezin senin deildir, benim deildir; merkez evrenseldir. eperler ahsidir. Senin eperin sana aittir, benim eperim bana aittir. Ancak benim merkezim ve senin merkezin farkl eyler deildir; merkezde hepimiz buluuruz ve tek oluruz. O yzden mistikler varoluun tekliini kavrar. nk sezgiye dayanr. Bilim srekli bler, paralar. En minik paraca kadar uzanr. Dnya bir oklua dnr; artk evren deildir. Hatta bilim adamlarnn evren kelimesini kullanmay brakmas gerekir. Onun yerine yeni bir kelime kullanmaya balamallar. Evrenin mistik bir yn bulunmaktadr, evren tek demektir. Mistik teklie ular; bu merkezin deneyimidir. Ancak merkez, sen d eperden merkeze yneldiin zaman harekete geebilir. Bir kuantum sramasna ihtiyac vardr.

Sayfada Ara

HAYAL GC Sezgi retisi ile kendi gerekliini yaratma retisi, sadece tamamen farkl eyler deil; ayn zamanda birbirlerinin kartdr. Sezgi sadece bir aynadr. Hibir ey yaratmaz, sadece yanstr. Olan yanstr. Yldzlar ve ay yanstan saf, sessiz ve berrak su gibidir. Hibir ey yaratamaz. Bu berraklk nedeniyle douda ona nc gz ad verilir. Gzler hibir ey yaratmaz. Sadece olan bir eyi gsterir. Birinin kendi gerekliini yaratmasna hayal gc denir. Bu, rya grme retisidir. Geceleri ryalarnda birok ey yaratrsn. in en inanlmaz taraf, sen hayatn boyunca her gece rya grdn ve her sabah onun bir rya olduunu kabul ettin. Gerek olmadn biliyorsun. Ancak tekrar gece olduu zaman uyuyorsun ve hayal gcn yine kanatlarn ayor; iinde hibir kuku kalmyor. Hibir kuku duymadan gerekliini kabul ediyorsun. Bu hayal gc retisi baka ekillerde de ileyebilir. Ryalarn yaratyor ve bunlarn gerek olmadn biliyorsun. Ancak o ryalar grmeye baladn zaman, onlar seni evreledii zaman; ok gereki grnyorlar. Gerek dnyadan bile daha gereki. nk gerek dnyada arada bir phelenir ve kuku duyarsn. rnein u bulunduun anda, burada grdklerinden kuku duyabilir; duyduklarndan kukulanabilirsin. Ya da uyuyup rya grdn dnebilirsin. Bu bir rya da olabilir. Bunu ancak uyandn zaman anlayabilirsin. Aradaki tek ayrm budur: Gerek hayatta, phe duyabilirsin. "Bu bir rya olabilir." Ancak rya grrken, bir rya olup olmadn merak etmezsin. Rya ile gerek arasndaki tek fark budur. Gereklik sana muhakeme etme olana tanyor; rya ise byle bir eye izin vermiyor. Ayn reti hayal de yaratabilir. Sessizce oturmu hibir ey yapmyorsun ve gzlerinin nnden bir hayal gemeye balyor. Uyanksn, ancak lkenin bakan olduunu hayal etmeye balyorsun. Uyank olduun iin, bir taraftan bunlarn aptalca fikirler olduunu biliyorsun. Ancak o kadar gzel hayallerdir ki, insan dnyann hkmdar olduunu ya da dnyann en zengin insan olduunu hayal eder. Uyank; ancak bir rya yaratyor. Eer bu ok fazla olursa, akl saln yitirirsin. Bir akl hastanesi ya da psikiyatri kliniine gittiin zaman, ne kadar ok insann hayal dnyas iinde yaadn grnce arrsn. Orada olmayan insanlarla konuur, sadece konumakla kalmaz, onlar adna cevap da verir. Bu srete hibir kuku yaamamaktadr. Eer hayal gc, kendi hayallerine inanmaya balarsa, bir eit delilik yaratr. Halsinasyonlara neden olabilir. Bana sorarsan, senin o azizlerin, Tanr'y grm ve onunla konumu olan btn o byk dini

24 -> 69

liderlerin, o kategoriye giriyor. Tanrlar sadece kendi hayal gleri. Eer kontrol etmek istiyorsan, bunun bir metodu var. Bunun iin gerekli sre en az 3 haftadr ve halsinasyon yaratmann temelini oluturmak iin 2 ey yapman gerekir. O zaman karnda sa'y ya da Guatam Buddha'y grebilir ve onunla gzel bir sohbet yapabilirsin. Soru sorabilir ve cevap alabilirsin. Geri orada biri olduunu kimse gremeyecek, ama bu senin suun. Grnmezi grecek kadar ruhani ykseklie ulaamamsn. Bunun iin 2 basit ey gerekmektedir. lki 3 haftalk bir orutur. Ne kadar a olursan, zekan o kadar az iler. nk zeka srekli baz vitaminlere ihtiya duymaktadr. Eer bunlar salanmazsa, zeka kararmaya balar. 3 hafta geince zeka artk durur. Yani ilk yaplmas gereken ey akl uyutmaktr. O yzden btn dinler orucu byk bir dini disiplin olarak gsterir. Ancak arkasndaki psikolojiye baktn zaman, 3 hafta iinde zekan uykuya yatar. O zaman hayal gc mkemmel bir ekilde iler. Ortada kuku duyacak bir ey kalmamtr. kinci gereklilik ise yalnzlktr. Bir daa, bir ormana, bir maaraya gider ve tamamen yalnz kalrsn. nsanolu bir toplumda byr, her zaman insanlarla yaamtr. Btn gn konuur, gevezelik yapar. Geceleri ryasnda konuur ve sabah olunca tekrar gece uyuyuncaya kadar konumaya devam eder. Eer konuacak kimse olmazsa, Tanrya dua etmeye balar. Bu Tanr ile konumaktr, saygn bir delilik yoludur. hafta iinde, ikinci haftadan sonra, yksek sesle konumaya balar. lk hafta sonunda kendi kendine konumaya balar, ancak bunu kimsenin duymamas gerektiini bilir; yoksa kendisine deli damgas vurulacaktr. Ancak ikinci haftann sonunda bu korku kaybolur nk artk zekas kararmaya balamtr. kinci haftada yksek sesle konumaya balar. nc haftada grmek istedii insanlarla karlamaya balar: sa, Krina, Mahavir, Guatam Buddha, lm bir dost ya da bir bakas. hafta sonra o kiiyi o kadar iyi hayal etmeye balar ki; bizim sradan gerekliimiz donuk grnmeye balar. O yzden dinler bu iki stratejiyi desteklemitir. Oru ve inzivaya ekilme. Bu bir halsinasyon deneyimi yaamann bilimsel yntemidir. Kendi gerekliini yaratabilirsin. sa ile birlikte yaayabilir, Guatam Buddha ile sohbet edebilirsin. Onlara soru sorar ve yantlarn alrsn. Geri her ikisini de sen yapyor olursun. Ancak bulgulara gre soru sorduun zaman, sesin tek ynl olur. Soruyu cevapladn zaman ise sesin deiir. Doal olarak bu, dnyann drt bir yanndaki akl hastanelerinde yaanmaktadr. nsanlar duvarlarla konuur. Tanr deneyimi yaam, Tanr ile konumu btn azizlerin gemileri daha kapsaml bir psikolojik tahlile yatrlmaldr. Onlarn delilerden bir fark yoktur. Btn iddialar, Tanr'nn tek olu olduklar iddias, Tanr'nn tek peygamberi olduklar iddias, Tanr'nn yeniden hayat bulduu tek bedenin kendileri olduunu iddia etmeleri; deli samalklarndan baka bir ey deildir. Eer bu insanlarn halsinasyonlarla kuatldn anlarsan, byk bir ok yaarsn. Onlar kendi etraflarnda, kendi gerekliklerini yaratmtr. Tanrlar, kendi hayal gleridir. Mesajlar kendi zihinlerinden kmtr, braktklar yaztlar kendileri tarafndan retilmitir. Hibir kitap Tanr tarafndan yazlmamtr. Ben btn o kitaplar okudum. Onlara, brakn kutsall, iyi bir edebiyat rnei bile denemez. nc snf edebiyat olmalarna ramen insanlar onlara tapnmtr. nsanolunun btn tarihi tek bir ekilde zetlenebilir: Bir histeri tarihi. Btn o azizler ve bilgeler histeri yaamtr. Sadece ok az hayal gcn brakm, btn zihni ve retilerini brakmtr. Bu birka kii ise Tanr deneyimi yaamamtr. Buddha hi Tanr grmemitir. O sadece inanlmaz bir sessizlik yaad, aydnlanmasndan sonra 42 yl sren muhteem bir zevk yaad. Onun aydnlanmas bir hayal deildi, nk hayal o kadar uzun sreli olamaz. Ryalar bir insann hayatn deitiremez. Aydnlandktan sonra baka bir insan oldu. Mutluluk onun iin nefes almak gibi bir ey oldu. O tanrlardan sz etmez, cennet ve cehennemden sz etmez, meleklerden sz etmez. O bu tip eyler grmemitir. Bu tip eylerin nceden yaratlmas gerekir. Kendini yle bir konuma getirirsin ki, daha nceden grmek istediin her eyi sonunda grrsn. Eer bir insan sa'y grmek iin her eyi yapmaya hazrsa; oru tutar, inzivaya ekilir, bir manastra kapanr. Avrupa'da, Atos'ta bin yllk bir manastr vardr. Belki de Avrupa'nn en eski manastr. Bu manastrn

25 -> 69

kural ise ieri girdikten sonra bir daha dar kamazsn. Manastrn iinde 10 bin kadar kei bulunmaktadr. Sadece ldkten sonra, bedenleri bir delikten atlr ve kei olmayan dardaki dier Hristiyanlar onlar mezara koyar. Ancak ieridekiler bir ly karmak iin bile darya kamazlar. Peki bu insanlar ne yapyor? Sadece "Ave Maria" ilahisini sylyorlar. Manastr, sa'nn annesi Maria'nn, yani Meryem Anann ansna yaplmtr. Btn, gn tek ileri "Ave Maria" ilahisini sylemekten ibarettir. Oru tutarlar, inzivaya ekilirler. Dnya ile balantlar kalmamtr. Bir sre sonra hayallerinde Meryem Ana'nn ziyaretlerine geldiini grmeye balarlar. Hcrelerinde tek balarna, birbirlerinden ayr yaamaktadrlar. Birbirleriyle konumalar yasaktr, sadece ba keilere konuabilirler. 1000 yl boyunca bu manastrn iine tek bir kadnn girmesine bile izin verilmemitir; alt aylk bir bebek bile. Bu keiler bastrlm cinsel enerji yanarda zerinde oturmaktadrlar. Bu bastrlm cinsel enerji de halsinasyon yaratmaya yardmc olur. Herkes gen erkeklerin kadn, gen kzlarn da erkek halsinasyonlar grdn bilir. Ryalar daha cinsel ierikli olmaya balar; seks zihinlerinde giderek daha hakim bir duruma ulamaya balar. Bu keiler, cinsellii bastrdklar, oru tuttuklar ve inzivaya ekildikleri iin, sadece sa'y ve Meryem Ana'y dndkleri iin; doal olarak halsinasyon grmeye balarlar. Ve bu halsinasyonlar grenler, daha saygn bir konuma gelirler. Manastr iindeki en deli insan da; ba kei olur. O insanlar manastr ve rahibe evi denilen akl hastanelerinden kurtarmak iin yaplacak ok ey vardr. Onlar akl salna geri dndrmek gerekir; onlar hayallerin deil, gerekliin dnyasna geri getirmek gerekiyor. Kendi gerekliini yaratmak zorunda deilsin; duyularn arndrrsan, gerei, onun ruhsal gzelliini, renkliini, yeilliini ve canlln hissedebilirsin. inde o gerei kefedeceksin, yaratmayacaksn. nk senin tarafndan yaratlm her ey, hayal gcn dnda bir ey olamaz. Senin tam bir sessizlik iinde oraya girip, sadece izlemen gerekir. Dikkatli ol, tetikte ol ki, gerei grebilesin. Gerei grenler ise inanlmaz bir sessizlik, byk bir mutluluk, sonsuz keyif ve lmszlk deneyimi yaadklarn syleyeceklerdir. Ancak herhangi bir tanr grmeyeceksin, melek grmeyeceksin. Bunlarn grlmesi iin yaratlmas gerekmektedir. Sezginin, hayal gcnn, akln almas gerekmektedir. Zihnin tesindeki noktaya ulaman gerekiyor; orada derin bir dinginlik, serinlik ve huzur bulunur. Bu senin gerek doandr; o senin Buddha doandr. te bu sensin. Senin yaratldn ey budur; btn evrenin yaratld ey budur. Sen buna evrensel bilin diyebilirsin, evrensel ilahiyat diyebilirsin, her isim olabilir. Ancak unutma, milyonlarca insan hayal gcne kanmtr. Bunu yapmak ok ucuz ve kolaydr. Belirli bir strateji izlediin zaman gereklii yaratabilirsin. Bir keresinde bir arkadamda kalyordum. Hindistan'da kutsal bir festival vardr ve o festivalde insanlar 'bang' adnda marihuana benzeri bir ey kullanrlar. Kaldm arkadam bir niversite profesryd. ok sade ve iyi bir insand. Onu, "byle aptalca bir ey yapma" diye uyardm. Ancak o birka arkadayla bulumaya gitti. Ona marihuana dolu ekerler vermiler, ii marihuana dolu iecekler sunmular. Akam dnmedi ve gece yars olmutu. Gidip onu bulmam gerekiyordu. Ona ne olmutu? Kfr eden bir kalabaln ortasnda rlplak bir ekilde ayakta duruyordu ve insanlar ona ta atyordu. Ne olduunu zemedim. nsanlarn nne getim ve "ben bu adam tanyorum. Galiba bir eit uyuturucu alm" diye bardm. Bir ekilde onu giydirmeye alyordum ama o direniyordu. Ben pantolonunu yukar ekiyordum ama o tekrar indiriyordu. Sonra kamaya balad. Ben ehri pek iyi tanmyordum ama o iyi biliyordu. Onu dar sokaklarda birka dakika boyunca takip ettim, ama sonunda izini kaybettim. Sabah polis telefon etti ve arkadamn nezarette olduunu bildirdi, ben de karakola gittim. O zamana kadar biraz kendine gelmiti ancak hl akamdan kalm durumdayd. Beni tand ve "seni dinlemediim iin zr dilerim" dedi. nsanlarn att talar yznden vcudunda yaralar vard. Onu eve getirdim ve o gnden itibaren zihninde bir polis korkusu olutu. Zihnine hakim oldu; herhalde polis, giysilerini giymeyi kabul etmedii iin, onlara kar direndii iin onu dvmt. O korku, bu paranoya o kadar youn olmaya balad ki, hayatn etkiledi. Geceleri sokakta devriye gezen polisin ayak

26 -> 69

seslerini duyduu zaman yatan altna girerdi. Ona ismiyle hitap ederek, "Balram, ne yapyorsun?" diye sorduum zaman, "Sessiz ol. Polis geliyor." diye cevap verirdi. Dinlenmesi iin rektrn 15 gn izin vermesini saladm nk artk niversiteye gelmesi ok zor olmaya balamt. Her eyden kukulanyordu. Ke banda durmu konuan iki kiiyi gsterip, "bana komplo kuruyorlar. Sana sylyorum sonunda beni yakalayacaklar ve hapse atp dvecekler. Bir eyler yap!" diyordu. Bir polis minibs getii zaman, "Aman Tanrm! Beni almaya geldiler!" diye barrd. Bunun bir korku olduunu gstermek iin her yolu denedim. Nasl baladn anlyordum ama artk dayanlacak gibi deildi. Hibir ey dinlemiyor, uyumuyor ve beni de uyutmuyordu. Sonunda bir polis mfettiine gittim ve btn hikyeyi anlatmak zorunda kaldm. Ona unlar syleyerek durumu anlattm: "Bana yardm etmelisiniz. Bu adam ok sade, masum bir insan. Herhangi bir su ilemedi. Sadece marihuana ald. Ald eker ve ieceklerde baka ne olduunu bilmiyorum. Polis giyinmesini salamak iin onu dvm olmal. Ona yardm etmeye altm ama elimden kap kurtuldu." Mfetti nasl yardmc olabileceini sordu. "Bir dosyayla gelmelisiniz, nk srekli ayn eyi tekrar ediyor. 'Adma bir dosya amlar ve beni tutuklamak iin doru an kolluyorlar' deyip duruyor. O yzden bir dosya, kelepe ve tutuklama emriyle gelin. Herhangi bir kat olur. Zaten sizi grnce tm akln kaybedecek. Gece gelirseniz, daha etkili olur" diyerek ne istediimi anlatmaya devam ettim: "Sonra ben size onu rahat brakmanz iin 5000 rupi rvet nereceim. Siz de en bata kar kacak ve sonra gnlsz bir ekilde kabul edeceksiniz. Ben de dosyay yakmanz isteyeceim. Dosyay yakacak ve giderken bana onun duyabilecei bir ekilde, 'artk dosya yakldna gre ortada bir sorun kalmad. Polisin elinde onu tutuklayacak bir ey yok.' diye konuacaksnz. Size verdiim 5000 rupiyi daha sonra geri alrm." Polis mfettii ok iyi bir insand ve bunu yapmay kabul etti. Geceleyin geldi ve arkadam o ieri girer girmez, yatan altna sakland. Mfetti onu yatan altndan ekerek karmak zorunda kald. Balram bana baryordu: "Grdn m, geleceklerini sylemitim. te geldiler ve dosya da ellerinde!" Mfetti bana tutuklama emrini verdi ve onun tutuklanmas gerektiini syleyip Balram'a kelepeleri takt. Ben mfettii ikna etmeye altm ama o, "yapabileceim bir ey yok. En az be yl hapis yatacak!" diyordu. Balram aresizlik iinde bana bakp, "bir eyler yap, yoksa iim bitecek!" diye yalvard. Ben de mfettie 5000 rupi verdim ve unlar syledim: "O sade bir insan. Bir iyilik yapn ve onu brakn. Eer yine bir yanl yaparsa, onu polise kendi ellerimle teslim edeceim. Ama bu onun ilk suu ve bunu da uyuturucu etkisi altnda yapt." Byk bir zorlukla mfettie dosyay yakmaya ikna ettim ve sonunda dosyay yaktk. Kelepeler kartld ve mfetti konutu: "Tamam kabul ediyorum. Eer bir daha yaparsa, benim yapabileceim bir ey kalmaz ancak u anda polisin elindeki tek rapor bu dosyadayd ve o da artk yakld. Artk polisin elinde onu tutuklayacak bir ey kalmad!" dedi. O andan sonra Balram iyileti ve eski haline dnd. Ertesi gn 5000 rupiyi geri almak iin karakola gitmek zorundaydm. Mfetti ok iyi bir adamd. Aslnda paray iade etmeyi reddedebilirdi, ancak iade etti ve arkadamn nasl olduunu sordu. "ok iyi. Artk yolda bir polis grse bile umursamyor. Onu birka kere kede polis var diye uyardm, ama o umurunda olmadn, nk dosyasnn yakldn ifade etti." dedim. Balram kendi etrafnda bir halsinasyon yaratmt. Din denen eyler de bu tip halsinasyonlar iinde yayor. Hindularn birok eski yaztnn somras adnda bir uyuturucudan sz ettiini rendiiniz zaman ok arrsnz. Bu Himalayalar'da bulunuyormu ve belki de gnmzde de vardr. Ama biz nasl bir ey olduunu bilmiyoruz. Btn dindar insanlarn somras imesi ok yaygn bir uygulamaym. Yirminci yzyln en zeki insanlarndan biri olan Aldous Huxley, LSD'nin kefinden ok etkilenmiti. LSD'yi tevik eden ilk kii o oldu. LSD araclyla Guatam Buddha'nn, Kabir'in, Nanak'n yaad ruhani

27 -> 69

deneyimlere ulamann mmkn olduu hayali iindeydi. Somras' dnen Huxley, Cennet ve Cehennem isimli kitabnda gelecekte bilim adamlarnn sentetik bir mkemmel uyuturucu icat edeceini yazmt. Bunun ad da dindar insanlarn kulland ilk uyuturucu olan somras'n ansna soma olacan iddia etmiti. Hindistan'da Rigveda zamanndan beri, Hindu sanyaslar, Hindu dindarlar, hayali tanrlar grmek iin her trl uyuturucu alyor. Bunu o seviyeye kardlar ki, grdm Kabir mritlerini anlatacam. Bu mritler her trl uyuturucuyu iiyordu ve o noktaya gelmilerdi ki, bu uyuturucular hi etki etmiyordu. O yzden kobra ylan besliyorlar ve bu kobralarn mritlerin dillerini srmalarn salyorlard. Ancak bu onlara dini deneyimi verebiliyordu! Bir manastrda Kabir mritleri byk ve tehlikeli kobra ylanlar besliyordu. Tek bir srk insan ldryordu ve bir panzehiri de yoktu. Ancak bu mritlerin onlara ihtiyac vard, nk dier uyuturucular artk etkili olamyordu. Batdaki genlerin hem uyuturucuya, hem de Douya ilgi duymas bir tesadf deil. Onlar Douya, sradan dnyann tesinde eyler yaamak iin geliyor. nk sradan dnyadan artk bkm durumdalar. Artk seks onlara cazip gelmiyor, alkol ilgilerini ekmiyor, o yzden eitli gereklik yaratma teknikleri renmek iin Douya geliyorlar. Doudaki birok aramda, hayal gcne yardmc olacak teknikler bulacaklardr. Onlar da aslnda ince birer uyuturucu saylr. Ve Batda ok kii uyuturucu kullanyor. Binlerce gen insan uyuturucu ald iin Avrupa ve Amerikan hapishanelerinde yatyor. Bana sorarsan, ben bunu farkl bir gzle deerlendiriyorum. Sradan dnyann tesindeki eyler arayna bir balang olarak gryorum. Yanl bir yolda aramalarna ramen. Uyuturucu onlara gerei sunmaz. Uyuturucuyla bir gereklik yaratabilirsin, ancak bu sadece birka saat sren bir ey olur ve daha sonra tekrar uyuturucu alman gerekir. Ve her kullannda, miktar biraz daha arttrman gerekir. nk bnyen baklk kazanyor. Ancak genler arasnda, daha nce hi grlmemi bir oranda uyuturucuya ilgi yaanyor. Uyuturucu iin hapse girmeyi gze alyorlar ve ktklar zaman yine uyuturucu alyorlar. Hatta, eer paralar varsa hapishanedeki gardiyanlardan ve dier grevlilerden uyuturucu alabiliyorlar. Sadece para vermen yeterli oluyor. Ben bunu kt bir iaret olarak grmyorum. Sadece yanl ynlendirilmi bir gen nesil olarak gryorum. Niyet doru, ancak onlara uyuturucunun arzu ve zlemlerini tatmin edecek bir ey olmadn syleyecek kimseleri yok. Sadece meditasyon, sadece sessizlik, sadece zihninin tesine gemek, o aradn mutluluu ve tatmini sana verebilir. Ancak onlarn bu ekilde cezalandrlmas ve lanetlenmesi ok yanl. Asl sorumlu yal nesildir, nk onlara bir alternatif sunmamlardr. Tek alternatifi ben neriyorum. Sen meditasyona daha fazla eildike, baka bir eye ihtiya duymazsn. Bir gereklik yaratma ihtiyac hissetmezsin, nk gerein kendisini grmeye balarsn. Yaratlm gereklik sahtedir, bir ryadr, belki gzel bir rya olabilir ama rya sonuta bir ryadr. O susuzluk dorudur ve insanlar aray iindedir. Ancak dini liderler, siyasi liderler, devletler ve eitim kurumlar onlara doru yn gsterecek kapasiteye sahip deildir. Ben bunu byk bir arayn iareti olarak gryorum ve bu sevinle karlanmas gereken bir eydir. Sadece doru ynn gsterilmesi gerekiyor ve eski dinler bunu yapamyor. Eski toplumlar bunu vermekte yetersiz kalyor. Bizim acil olarak yeni insanl oluturmamz gerekiyor. Acil olarak dnyada birok insan yok eden bu hastalklar ve irkinlikleri deitirmemiz gerekiyor. Herkesin kendini ve kendi gerekliini renme ihtiyac vardr. Bu arzunun ortaya km olmas iyi bir eydir. Er ya da ge bu genleri doru yne yneltebiliriz. Sanyas olan insanlar btn uyuturucu triplerini yaamtr. Sanyas olduka ve meditasyona baladka, uyuturucu alma arzular azalp yok olmutur. Artk onlara ihtiyalar yoktur. Ne bir ceza, ne bir hapis; doru bir yn yetmitir. Gerek o kadar tatmin

28 -> 69

edici, o kadar mutluluk vericidir ki, daha fazlasn bekleyemezsin. Varolu sana sevgiyi, bar, gerei ve huzuru o kadar youn olarak veriyor ki, daha fazlasn isteyemiyorsun. Daha fazlasn hayal bile edemiyorsun.

Sayfada Ara

POLTKA Siyaset dnyas temelde igdsel seviyededir. Orman yasalarna aittir: Gl olan hakldr. Politikaya ilgi duyan insanlar da en vasat olanlardr. Siyasetin sadece tek bir zellie ihtiyac vardr. Bu da ok derin bir aalk duygusu. Politika neredeyse tek bir matematiksel formle indirgenebilir: Politika g arzusudur. Friedrich Nietzsche, G Arzusu adnda bir kitap bile yazmtr. G arzusu birok ekilde kendini tanmlyor. Ancak burada politikann, senin siyaset olarak anladn eyle kstl olmadn anlaman gerekiyor. Ne zaman biri bir g kazanma manevras yapyorsa, orada politika vardr. Bunun devletle, hkmetle ve bunun gibi eylerle bir ilgisi yoktur. Benim iin politika kelimesi normalde anlalandan daha kapsaml bir eydir. Erkekler tarih boyunca kadnlar zerinde bir politik strateji uygulam ve kadnlarn erkeklerden daha dk seviyede olduunu sylemitir. Hatta bu konuda kadnlar bile ikna etmilerdir. Kadnlarn aresizlik yznden bu irkin ve tamamen sama olan fikri kabullenmek zorunda kalmasnn baz nedenleri vardr. Kadnlar ne erkeklerden dktr, ne de onlardan stndr. Onlar insanln tamamen farkl iki kategorisidir, kyaslanamazlar. Onlar kyaslama dncesi bile aptalcadr ve kyaslamaya baladn zaman, iin iinden kamazsn. Neden dnyann her yerinde kadnlar erkeklerden daha aa olarak grlmtr? nk ancak bu ekilde onlar zincirlemek ve kleletirmek mmkn oluyordu. Byle daha kolay oluyordu. Eer eit olsayd, o zaman sorun kard. Onu, daha aa bir insan tr olduuna artlandrmak gerekiyordu. Bunun iin ortaya koyulan nedenler ise unlard: Kas gcnn daha dk olmas, boyunun daha ksa olmas, herhangi bir felsefe ya da teoloji retmemi olmas; bir din balatmam olmas. ok sayda nemli kadn sanat, mzisyen ve ressam olmamas ve bunun da onlarn yeterince zeki ve entelektel olamadklarn gstermesidir. O, hayatn daha st sorunlaryla ilgilenmez; ilgileri snrldr; o sadece bir ev kadndr. imdi bu ekilde kyasladn zaman, bir kadn daha alt seviyede olduuna ikna edebilirsin. Ancak bu kurnazca bir yntem. Kyaslanacak baka eyler de bulunuyor. Bir kadn bebek dourabilir, bir erkek bunu yapamaz. Erkein daha alt olduu kesin; bir anne olamyor. Doa, erkeklerin daha aa dzeyde olduunu bildii iin ona byle bir sorumluluk vermemitir. Sorumluluk her zaman daha st dzeyde olanda bulunur. Doa erkee bir rahim vermemitir. Hatta erkein doum olayndaki ilevi kk bir enjeksiyondan baka bir ey deildir; anlk bir ilev. Annenin ise bebei 9 ay karnnda tamas gerekiyor ve btn skntsn o stleniyor. Bu kolay bir i deil! Sonra bir de onu douruyor. Bu sanki birinin lmden dnmesi gibi bir olay. Sonra bu ocuu yllarca bytyor. Kadnlar gemite de srekli ocuk douruyordu. Ona byk bir mzisyen, air ya da ressam olmak iin ne kadar vakit braktn? Ona hi vakit tandn m? Ya srekli hamileydi ya da daha nce dourmu olduu ocuklarla ilgileniyordu. O evi ekip evirirken, sen daha yksek eylerle ilgilenme frsat buluyordun. Sadece bir gnlne, sadece 24 saatliine ilerinizi deitirin. Brak o dnsn, iir ya da mzik yaratsn ve 24 saat boyunca sen ocuklarla ilgilen; yemekleri yap ve evi dzenle. O zaman kimin daha stn olduunu grrsn. Bu kadar ok ocukla uramann, akl hastanesinde yaamak gibi olduunu sana ispat etmek iin 24 saat yeterli olacaktr. Onlar grndkleri kadar masum deillerdir. Onlar dnemeyecein kadar yaramazdr ve hayal bile edemeyecein yaramazlklar yaparlar. Seni bir an bile rahat brakmazlar; srekli ilgi isterler. Belki de bu doal bir ihtiyatr. lgi bir gdadr.

29 -> 69

Sadece tek bir gn btn aile ve konuklar iin yemek piirdiin zaman bile o 24 saatin bir cehenneme dnecek ve o zaman erkeklerin stn olduu fikrini unutacaksn. nk o 24 saat boyunca tek bir an bile teoloji, felsefe ve din dnemeyeceksin. Dier alar da gz nne alman gerekir. Kadnlar erkeklerden daha dayankldr. Bu bilimsel olarak kabul edilmi bir bulgudur. Kadn, erkekten daha az hasta olur; erkeklerden daha uzun yaar, 5 yl daha fazla. Bizim aptal toplumumuzda ise kadnn kocasndan 4 - 5 yl daha gen olmasna karar verilmitir. Sadece koca daha deneyimli ve byk olsun ki, stnln kabul ettirebilsin diye. Ancak bu tbbi adan uygun deil nk kadn 5 yl daha fazla yaayacaktr. Eer tbbi olarak dnrsek, kadn kocasndan 5 yl yal olmal ki, ikisi de yakn zamanlarda lsn. Bir taraftan erkeklerin 4 - 5 ya byk olmas gerekiyor ve dier taraftan birok kltr ve toplumda kadnlarn bir daha evlenmesine izin verilmiyor. Tekrar evlenebilmesi ok yeni bir olay ve bu bile sadece gelimi lkeler iin geerli. Eer tekrar evlenmesine izin vermiyorsan en az 10 yl boyunca dul kalacak. Bu tbben salkl bir ey deil. Matematiksel olarak da doru deil. Neden bir kadn 10 yl dul kalmaya zorluyorsun? Bunu zmenin en iyi yolu kadnn erkekten 5 yl daha byk olmasdr. Bu btn sorunu zer. O zaman dulluk neredeyse ortadan kalkar. imdi, eer bir kadn erkekten 5 yl daha fazla yayorsa, o zaman kim daha stn? Eer daha az hasta oluyorsa, daha direnliyse, o zaman kim daha stn? Kadnlarn intihar oran erkeklerden %50 daha az. Ayn oran delilik iin de geerli. Kadnlarn delirme oran erkeklerden %50 daha azdr ama bu olgular hi gndeme getirilmemitir. Neden? Neden erkeklerin intihar oran kadnlardan 2 kat daha fazla? Anlalan hayata kar ok daha sabrszlar. ok daha sabrsz, arzulu ve beklentililer ve iler istedii gibi gitmedii zaman kendi iini daha kolay bitirebiliyor. Sinirlerini ok abuk bozuyor. Bu bir zayflk gstergesi: Hayatnn sorunlarn zecek cesarete sahip deildir. ntihar korkaka bir eylemdir. Sorunlar zmek yerine, onlardan kam oluyorsun. Kadnlarn daha ok sorunu var. Kendi sorunlar ve erkeklerin onlar iin yaratt sorunlar. Onlarn iki kat daha fazla sorunu var ancak yine de btn sorunlaryla cesaretle yzleir. Bir de onun daha zayf olduunu sylyorsun. Neden deliren erkeklerin says kadnlardan iki kat fazla? Bu erkeklerin akl malzemesinin gl olmadn gsterir. Her an kebiliyor. Peki neden srekli kadnlarn daha aa olduu vurgulanyor? Bu bir politikadr. Bu bir g oyunudur. Eer bir lkenin bakan olamazsan... bu kolay deil nk ok byk bir rekabet var. Bir Mesih olamazsn nk bu da o kadar kolay deil; Mesih olmay dndn an, armha gerilme sahnesi gzne gelir. Daha geen gn bir Hristiyan misyonunun yeni elemanlar iin verdii bir reklam grdm. armha gerilmi sa'nn resmi vard ve zerinde yle yazyordu: "Rahip olmak iin cesarete ihtiyacnz var." Harika bir reklam. Tabii sa'nn dnda. Peki ya dier Hristiyan rahipler? Onlar rahip deil ve bu reklam da bunu ispatlyor. Yani, imdiye kadar sadece bir tane rahip oldu. Btn bu papalar, kardinaller, piskoposlar nedir? Onlar rahip deil nk sa fikirlerini ortaya koyduu zaman karsna bir armh koydular. Ancak bu papalar dnyay dolarken, ayaklarnn altna krmz hallar seriliyor, devlet bakanlar, babakanlar, krallar ve kralieler onlar scak bir ekilde karlyor. Bu ok garip. Papa ve kardinallere kar byle yanl davranlara girmemeliyiz. Evet, bu hatal bir davran. Onun bir rahip olmadn ortaya koymu oluyorsun. Onu armha ger. Onun gerek bir Hristiyan olduunu ortaya koyacak olan tek hareket budur. Grdn btn rahipleri armh ger. Bu benim fikrim deil, onlarn fikri. "Cesarete ihtiyacnz var" yazl ve sa'nn armha gerilmi resminin bulunduu reklam onlar yaymlyor. Politikac olmak ok kolaydr. Birinin devlet, hkmet ve benzeri eylerle ilgilenmesi gerekmiyor. Her g saplants seni bir politikac yapar. Karsndan stn olmaya alan bir koca da politikacdr. Kocasndan stn olmaya alan kadn da yle. nk onun fikirlerini kabul etmemektedir. Milyonlarca yllk

30 -> 69

artlanmaya ramen hl onu sabote etmenin yollarn bulmaktadr. O yzden evli kadn srekli drdr yapar, sinir krizleri geirir, her ufak ey yznden alamaya balar ve en kk sorunlar bile bytr. Erkeklerin sorun olarak bile grmeyecei eylerden sorun kartr. Bunlarn nedeni nedir? Bu ona ait olan, senin politik stratejini sabote etmenin kadns yoludur. "Sen kendini stn m sanyorsun? Sen stn olduunu dnmeye devam et. Ben sana kim stnm gsteririm." Her koca kimin stn olduunu biliyor olmasna ramen hl stn olmaya alr. En azndan evin dnda ban dikletirir, kravatn dzeltir, glmser ve her ey yolundaym gibi davranr. Kk bir okulda retmen rencilere sorar: "Bana evden aslan gibi kp, fare gibi dnen hayvann adn syleyebilir misiniz?" Kk bir ocuk elini kaldrr. retmen sorar: "Evet, nedir?" ocuun cevab ok nettir: "Babam!" ocuklar ok gzlemcidir. Onlar btn olup bitenleri izler. Babas evden sanki bir aslanm gibi kar ve eve dnd zaman sadece bir faredir. Her koca drdr altndadr. Baka bir koca kategorisi yoktur. Ama neden? Bu irkin durum neden kaynaklanmaktadr? Bir erkek tipi politika vardr, bir de kadn tipi politika vardr. kisi de birbirinin stne kmaya alr. Dier her alanda, rnein niversitede; okutman, asistan olmak ister, asistan profesr olmak ister, profesr rektr olmak ister, rektr st kurul bakan olmak ister. Srekli bir g mcadelesi vardr. nsan en azndan eitimde byle bir eyin olmayacan dnr ama kimse eitimle ilgilenmez, herkes politikayla ilgilidir. Dinde de ayn ey geerlidir: piskopos kardinal olmak ister, kardinal papa olmak ister. Herkes bir merdivenin basamanda daha ste kmaya alrken, dierleri onu paasndan tutup aaya ekmeye alr. Daha sttekiler ise onlarla ayn seviyeye kmamas iin kafasna basar. Ayn ey merdivenin alt basamaklarnda da yaanmaktadr. Kimileri paalarndan tutup eker, kimileri de tekmelerle onlar aada tutmaya alr. Eer dardan bir gzlemciyseniz btn merdiven bir sirke benzer. Ve bu durum her yerde, her alanda yaanmaktadr. Bana gre politika kendi stnln ispat etme abasdr. Ama neden? nk iinde, derinliklerinde, aalk olduunu hissediyorsun. gdsel bir insan tabii ki kendini aa grecektir, nk aalktr. Bu bir "aalk kompleksi" deildir. Bu bir gerek, bir olgudur. nsan aalktr. gdsel bir hayat yaamak, mmkn olan en alt seviyede bir yaam srmektir. Eer bu mcadeleyi, bu stnlk kavgasn anlarsan, bu kavgadan uzaklarsn. Sadece, "ben kendimim, ne stnm, ne alak!" dersin. Eer kenarda durur ve bu gsteriyi izlersen, ikinci dnyaya girmi olursun. Zeka ve bilin dnyasna. Bu, sadece herkesin yakaland iren durumu kavrama sorunu. Btn bu durumu sabrla gzlemlemen gerekiyor. "Neler oluyor? Merdivenin en st basamana ksam bile, elime ne geecek?" Gkyznde bir aptal gibi dikili kalrsn. Gidecek bir yerin kalmaz. Tabii aaya inemezsin nk insanlar seninle alay etmeye balar: "Nereye gidiyorsun? Ne oldu? Yenilgiyi kabullendin mi?" Aaya inemezsin ve baka bir yere de gidemezsin nk yukar doru baka bir basamak kalmamtr. O yzden gkyznde asl kalr ve hayatn amacna ulam gibi yaparsn. Aslnda hibir ey bulmadn bilirsin. Sadece aptallk etmisindir ve btn hayatn boa harcamsndr. Daha yukar kmann yolu yoktur ve eer aaya inersen herkes sana glecektir. O yzden bir lkenin bakan ya da babakan olan bir kiinin tek duas grevdeyken lmektir. nk daha aaya inemezsin, bu aalayc olur ama daha yukar kma ansn da yoktur. Orada skrsn; seni bu ikilemden ancak lm kurtarabilir. nsanolu srekli daha yksek, daha zel ve daha stn olmak iin her yolu dener. Ama bu tamamen

31 -> 69

politikadr. Ve bana sorarsan, sadece sradan insanlar bununla ilgilenir. Zeki insanlarn yapaca ok daha nemli eyler vardr. Zeka denen ey nc snf, irkin, kirli politikalarla kendini boa harcamaz. Sadece nc snf insanlar bakan ya da babakan olur. Zeki bir insan, hibir yere varmayan, bir vahas bile olmayan byle bir le asla sapmayacaktr. Yani igdsel seviyede politika sadece "gl olan hakldr." Yani orman yasas. Adolf Hitler, Joseph Stalin, Mussolini, Napolyon, Byk skender, Timurlenk insandan ok birer kurda benzer. Eer dnyada gerek bir insanlk istiyorsan, bu insanlarn adnn stn izmelisin. Bu insanlarn bir zamanlar varolduunu tamamen unutmalyz; birer kabus olarak grmeliyiz. Ama ne gariptir ki, btn tarih bu gibi insanlarla doludur. Tarih nedir? Sadece eski zamanlardan kalma gazete haberleridir. Eer gidip birine yardm edersen, bu hikyeyi hibir gazete basmaz; gidip birini ldrrsen, btn gazeteler bunu gnlerce yazar. Tarihin de sadece bu tip eyleri yapm insanlardan, insan bilincinde derin yaralar am olanlardan ibaret deil mi? Sen buna tarih mi diyorsun? Kafanda sadece p biriktiriyorsun. Gerek zeka ieklerinden hi sz edilmemi olmas ok garip. Bu insanlar bulmaya almak benim iin ok zor oldu. ok ktphanede gerek yaratclar olan bu insanlar hakknda bir eyler renmek iin abalayp durdum. Temelleri onlar oluturdu. Ancak biz sadece tek bir dnya biliyoruz. Gl olann hakl olduu bir dnyay. imdi, ikinci seviyede ise hakl olan gldr. Zeka, doruyu bulmaya inanr. Kl ya da bombalarla savap birbirinizi ldrmenin bir gerei yok nk g hibir eyin doru olduunu ispat etmez. Muhammet Ali, Guatama Buddha ile boks yapsa ne olur? Tabii ki Ali daha ilk rauntta kazanr. kinci raunt bile olmaz, ilk yumruk yeter; zavall Buddha yere serilir. Bu durumu grnce de kendisi saymaya balar: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10. Hakemin saymasn bile beklemez ve yerden kalkmak iin en ufak bir harekette bulunmaz. Yerde dmdz yatarken, ona kadar sayar ve sonra "Bitti. Sen kazandn!" der. Ancak g, bir eyin doru olduunu ispatlamyor. Hayvanlar dnyasnda ve igd dnyasnda yle olabilir ancak zeka bunu tersine eviriyor: "Hakl olan gldr." Kimin hakl olduuna da zekayla, mantkla, muhakemeyle ve tartmayla karar verilmesi gerekiyor. Sokrat'n mahkemede yapt buydu. Jrinin ya da yarglarn soraca her soruya cevap vermeye hazrd. "Sularm nedir? Bana teker teker syleyin, ben hepsini yantlamaya hazrm." dedi. Bu adamla tartamayacaklarn biliyorlard. Ama tanm belirsiz sulara belki Sokrat'n bir cevap veremeyeceini dndler. Verse bile jriyi ikna edemeyecekti nk artlandklar dncelere aykr eyler syleyecekti. lk syledikleri u oldu: "lediin en byk su genlerin beyinlerini bozman." Sokrat yantlad: "Bu doru ama bu bir su deil. Sizin bozmak dediiniz eye ben yaratclk diyorum. O insanlarn beyinlerini siz bozdunuz; benim imdi o bozukluu gidermem gerekiyor. Eer siz haklysanz neden gidip tpk benim gibi bir okul, bir akademi amyorsunuz? nsanlar kime hak veriyorsa onun okuluna gider." Sokrat okulunu atktan sonra Atina'daki btn dier okullar kapanmt. Sonuta Sokrat gibi bir retmenle kim rekabet edebilirdi ki? Hatta dier okullarn retmenleri Sokrat'n rencisi olmutu. O gerek bir ustayd. Sokrat yle devam etti: "Bana beynini bozduum tek bir gen gsterin. Hem ayrca bozmakla neyi kastediyorsunuz?" "Sen Tanr ya da tanrlar olmadn sylyorsun!" dediler. Sokrat cevap verdi: "Evet nk Tanr yok, tanrlar yok. Ben ne yapabilirim? Bu benim sorumluluum deil. Eer Tanr yoksa siz mi genlerin beynini bozuyorsunuz, yoksa ben mi? Ben sadece gerei sylyorum. Sizce gerek, genlerin beyinlerini bozabilir mi?" Tartma gnlerce devam etti. Sonunda yarg karar verdi: "Zeka sz konusu olduu iin, o hepinizin aznn payn verdi. Tek bir adam Atina'nn btn sradan toplumuna direniyor. O yzden artk tartmayalm; hemen oylamaya geelim."

32 -> 69

Sokrat hemen karlk verdi: "Oylama neyin doru neyin yanl olduunu ispat edemez. Hatta insanlarn yanl seme ihtimali ok daha byktr nk ounluk sradan insanlardan oluur." Sokrat doru olann zeka ile belirlenmesi gerektiini ortaya koymaya alyordu. Fen bilimlerinin ortaya kmas da byle oldu. Sokrat btn fen bilimlerinin babas olarak grlmelidir nk bilim her zaman, 'sen glsn, yleyse haklsn' cmlesinin karsnda olmutur. Bu ekilde herkes hakl olduunu ortaya koyabilir; ne kadar gl olduun hi nemli deildir. Soruya mantk ve muhakemeyle cevap verilir. Laboratuvarda, deneyler ve deneyimlerle. O yzden ikinci seviye olan bilinte politika tamamen farkl bir konudur. Tam 2000 yldr Hindistan klelii yayor. Bunun birok nedeni var ancak bu nedenlerden biri ve en temel olan Hindistan'n btn zeki insanlarnn bu aalk, nc snf ve igdsel politikaya srtn dnmesidir. Hibir zeki insan politika ya da gle ilgilenmiyor. Btn ilgileri geree ve hayatn anlamna younlat. "Neden buradayz?" diye sordular. Guatam Buddha dneminde, belki de tm dnyada, ikinci bilin seviyesi zirve noktasna ulat. in'de Konfyus, Lao Tzu, Mencius, uang Tzu, Lie Tzu. Bunlar ada insanlard. Hindistan'da ise Guatam Buddha, Mahavira, Makhali Gosal, Ajit Kekambal, Sanjay Viletiputta birer devdi. Yunanistan'da Sokrat, Platon (Eflatun), Aristo, Herakles, Pisagor zekann zirvelerine ulamt. Birden dnyann her yerinde, bir zeka dalgas ortaya kmt. Sadece aptallar direniyordu; btn zeki insanlar neyin doru ve neyin yanl olduuna karar vermek iin derin dnceler iindeydi. Hindistan'da her dnrn lkeyi dolaarak bakalaryla kapmas bir gelenek olmutu. Bu kapmann kt amal ve iddet ieren bir kapma olmadn anlamalsn. kinci seviyede, bir dmanlk yoktur; her iki taraf da aray iindedir. Bu, dostane bir arpmadr, sava deil. ki taraf da gerein kazanmasn ister. kisi de dierini yenmek gibi bir duygu iinde deil; byle bir ey kesinlikle sz konusu deil. ankara, Mandan Mira ile tartmasna balad zaman onun ayaklarna dokundu ve kendini takdis etmesini, sadece gerein kazanmasn istedi. Dmann ayana dokunmak. Bu neyi gsterir? Burada kiiyi alt etmek gibi bir duygu yok. Mira, yal ve lkenin drt bir yannda sayg duyulan bir kiidir; ankara sadece gen bir adamdr, 30 yalarndadr. Mandra Mira onun byk babas yandadr. ankara onun ayaklarna dokunur nk bu onu yenme mcadelesi deildir. Kendini takdis etmesini ister, kendisinin kazanmas iin deil, gerein kazanmas iin. Ve sonuta gerek hi kimsenin mlkiyetinde deildir. lkenin drt bir yannda olan buydu. O gnlerde domu olan entelektellerin keskin zekas ve kalitesini gnmzde bile bulamyoruz. nk btn entelekteller bilime ynelmi, felsefe bo braklmtr. O zamanlar btn bu insanlar felsefe dnyasna aitti. Ancak bir eyi unutma, bu bir mcadele olsa da, ahsi bir kavga deil. Birinin stnln ispat etme deil, gerei bulmak iin yaplan bir aray. Btn vurgu deimi durumdadr: Zafer ancak gerein olacaktr. Hindistan felsefe tarihini tek cmlede zetleyen o nl sz, 'satyameva jayate'dir: "Kim kaybederse kaybetsin, kazanan gerek olsun." Bu bir aalk kompleksinden deil, stn zekalarn ortaya kmasndan kaynaklanyor. Bu gelenek in'e ve Japonya'ya da geti, dier alanlara da yayld. O yzden iki Japon boksr, aikido, jujitsu ya da judo dvsn grdn zaman arrsn. nce byk bir saygyla birbirlerini selamlarlar nk ortada bir dmanlk yoktur. Judonun ve btn dv sanatlarnn retilerinden biri budur. Biriyle dvtn zaman bu bir ahsi dmanlk sorunu deildir. Eer ahsi bir olaysa zaten kaybetmeye mahkumsun nk o zaman egona dayanyor olursun. En alt seviyeye dm olursun. Judo sanatnda ise her kim judoda daha stn olduunu gsterirse o kazanr. Kazanan, kii deil sanattr. Tpk felsefede gerein kazand gibi, burada da sanat kazanr. Tek bir anda bile kendini ve zaferini dnmemelisin; nk o an, senin yenilgi ann olur. Bu birok kere yaanmtr. Bunu, Dou geleneini tamamyla kavram olanlar dnda kimse anlayamaz.

33 -> 69

Bazen iki eit seviyedeki, egosuz dv arpr ve kimse kazanamaz, dv gnlerce srer. Biti srekli ertelenir ama kimse kazanamaz. Her gn kar karya gelip, birbirleri nnde byk bir zevk ve saygyla eilirler. Aslnda birbirleri ile karlamaktan onur duyarlar nk rakipleri sradan biri deildir. Onunla dvmek bile yeterince bir onurdur ve dv devam eder. Sonunda hakemler, "kimse kazanamyor, nk ikisi de eit seviyede egosuz. Kimse dierini alt etmenin yolunu bulamyor" der. Ego bir deliktir. Ego, dtn anda yenilecein bir tr uykudur. Bir an iin aklna bir dnce geldii zaman iin bitmitir. Judo, jujitsu, aikido sanatlar birbirine benzer. Sadece kk inceliklerde farkllarlar. Ancak temeli ayndr. O temel ise, "dvtn anda sen orada bulunmamalsn. O zaman hibir kl seni kesemez." Eer iki kll adamn kapmasn izlersen ok arrsn. Bir zamanlar anal Singh adnda bir arkadam vard ve Japonya'da dv sanat eitimi grmt. Bir dv sanatlar okulu amt ve arada srada elence olsun diye bize kk numaralar gsterirdi. Bu arkadam "Japonya'da belirli bir ses eitimi vardr. Eer biri sana klla saldrrsa ve senin silahn yoksa, sadece belirli bir ses kartyorsun ve karndakinin klc elinden dyor" diyordu. "ok ilgin bir ey olmal." dedim ve "bir grei arkadam var. Kltan anlamaz ama bir sopayla kafan ok rahat yarar!" diye ekledim. Bu greiyi buldum ve dier arkadamn szlerini aktardm. Grei, "hi sorun deil, tek bir darbeyle onun kafasn ikiye ayrrm!" dedi. Grei glyd. anal'a vurmak iin hamle yapp, sopay kaldrd an anal bard ve greinin elindeki sopa sanki adamn kalbi durmu gibi yere dt. Her ne olduysa, sadece bir ses yznden eli btn gcn kaybetmiti. "O sesi nasl kartyorsun?" diye sordum. anal Singh yle dedi: "Sesi renmek kolaydr. Ancak iin pf noktas, sen orada olmamalsn. Bu, en zor olan ey. Bunca yl Japonya'da kaldm. Her ey aslnda basit ama tek bir sorun var. O da hibir zaman orada bulunmamalsn. Biri senin kafan ikiye ayrmak iin saldrrken, orada bulunmaya mecburken bile, byle bir zamanda bile, orada olmamalsn. Sadece ses, arkasnda ego olmayan bir ses. Birden saldran ne yaptn unutur, tamamen kaybolur. Bir an iin hafzas bile durur. Neler olduunu, ne yaptn ya da ne yapmaya altnn farknda deildir. Kendine gelmesi biraz zaman alr. Tek gereken egonun yokluu. Bu yokluk insann zihninde belirli bir deiiklik yaratyor. Bir eit kesinti, ani bir srama." Ama eer iki insan da egosuzsa, o zaman bu zordur. O zaman garip bir ey yaanr. Bu, Japonya'da sradan bir olaydr. Sen klcn kaldrp dier adama daha vurmadan, dier adamn klc savunma iin hazr durumdadr. Klcn senin hamlenden sonra deil, sen daha hamleni dnmeden nce savunma pozisyonuna getirmitir. Sanki hamleyi dndn o an iinde, elin daha harekete gemeden, dnce adama ulamtr ve o savunmaya hazrdr. Bu da ancak sen orada yoksan olabilir. O zaman kl senden ayr deildir. Sen hibir ey yapmyorsun, sadece oradasn. Yokluunda olaylarn yaanmasna izin veriyorsun. Ama eer ikisi de egosuz ise, o zaman mcadele gnlerce srer. Kimse dierine darbe vuramaz, hatta bir izik bile oluturamaz. Bu, sradan, igdsel seviye deildir. Daha yksek bir seviyeye gemisindir. kinciden bile yksek bir seviyeye. nc seviyeye, yani sezgiye gemisindir. Bu, kllarla, boksta ya da dv sanatlarnda olduu gibi, nc seviyeye km zeka ile de olabilir. renimim boyunca sadece iki profesr ok sevdim. Birouna sknt verdim ve bu ikisini hi yalnz brakmasam bile onlar ok sevdim. Bunlardan biri Profesr S. S. Roy. ankara ve Bradley doktora tezini yazmt, ikisini karlatryordu. lk kopyasn bana verdi. "Bu pek iyi grnmez. Ben sizin rencinizim ve siz tezinizin ilk kopyasn baskdan kar kmaz bana veriyorsunuz." dedim. "Benim fikrime gre, bunu hak ediyorsun." dedi. Hemen yantladm. "Ama benim fikrime gre sizin teziniz tamamen yanl. Hatta ismi bile yanl. nk iki farkl seviyede bulunan iki insan kyaslyorsunuz." Bradley, bir entelekteldi. Byk bir entelektel. Yirminci yzyln balarnda btn felsefe dnyasna

34 -> 69

hkmediyordu. O, bir numaral entelekteldi. ankara, bir entelektel deildi. Profesr Roy'a, "Evet, tabii, benzer sonulara ulatlar. Zaten o yzden onlar kyasladnz. Vardklar sonularn benzer olduklarn grdnz. Ancak bu sonulara ularken farkl yollardan geldiklerini grmyorsunuz. Benim itirazm da bu noktada. nk Bradley bu sonulara mantkla ularken, ankara sonularna deneyimle ulayor."dedim. "ankara, bu savlar bir filozof olarak ortaya koymuyor. Onun felsefi bir tartma iinde olmas ikincil konumda. O bir gerei yaad. O, bu gerei ifade etmek iin mantn, muhakemesini, akln kullanyor. Bradley'in bir deneyimi yok, olmadn da kabul etti. Ancak entelektel olarak varlm olan bu sonular, en geerli sonular olarak gryor. Eer bana sorarsanz, kyaslanmalar mmkn olmayan iki insan kyaslamaya almsnz" diye yantladm. Baka noktalar da vard. Ancak srekli gndeme gelen temel anlamazlk konumuz buydu. Mantk yrterek bir sonuca ulamak mmkndr. Bu sonu doru olabilir de, olmayabilir de. Doruluu konusunda emin olamazsn. Ancak ankara iin burada doruluk ya da yanllk sz konusu deil. Sen mantksal olarak onun hatal olduunu ispat etsen bile, o kendi grn deitirmeyecektir. Ancak eer Bradley'e hatal olduunu ispat edebilirsen, o deitirir. "ankara ve Bradley'in ikisi de Tanr'nn, Brahma'nn, gerein ya da sen nasl niteliyorsan onun, mutlak olduunu sylyor. Ancak Bradley, mantkl bir tartmada onun argmanndaki elikileri ortaya koyduun zaman grn deitirecektir. ankara ise glecek ve 'Haklsn, ifade etme eklim yanlt ve gerei bilen birinin ifademdeki yanll bulacan biliyordum. ok haklsn. fade etme eklim yanlt' diyecektir. Ancak yanldn asla kabul etmez nk o yaadn aktaryor. Bu sezgisel bir ey." Sezgisel seviyede hibir gr farkll bulunmaz. gdsel seviyedeki politikac yabani hayvan gibidir. Zafer kazanmak dnda hibir eye inanmaz. Zafer kazanmak iin ne gerekiyorsa kullanr. Amaca ulamak, ara ne kadar irkin olursa olsun her eyden nemlidir. Adolf Hitler otobiyografisinde yle yazyor: "Nasl yaptn nemli deildir. nemli olan, sonutur. Eer baarl olursan, yaptn her ey hakldr. Baaramazsan, yaptn her ey yanltr. Yalan sylersin; ancak eer baarl olursan, o yalan gerek olur. Her eyi yap. Yalnz, sonunda baarnn art olduunu unutma. O zaman baar, o yoldaki btn aralar hakl klar. Ve yenilgi... Her eyi doru yapyor olabilirsin, ancak yenilgi btn yaptklarnn yanlln ortaya koyar." kinci seviyede ise bir mcadele vardr. Ancak buradaki mcadele insanidir, akl mcadelesidir. Evet, senin gerei sylediini ispat etmek iin belirli bir mcadele vermen gerekiyor. Ancak gerek, senden daha nemlidir. Eer gerek ortaya karken sen yenilirsen, mutsuz deil, mutlu olursun. ankara, Mandan Mira'y yendii zaman, Mandan Mira hemen ayaa kalkt. ankara'nn ayaklarna dokundu ve onun mridi olmak istediini syledi. Burada bir kavga yoktu. Sadece insani, daha stn olan zeka dnyas vard. Ancak yine de gerek adna sahne arkasnda biraz politika yaplr. Aksi halde onunla karlama ihtiyacna ne gerek vardr ki? Eer gerei biliyorsan, keyfini kar. lkeyi dolap, dier insanlar yenmenin anlam ne? Eer gerei biliyorsan, insanlar sana gelir. Burada ince bir politika bulunmaktadr. Buna, felsefi politika, dini politika, ne dersen de ama sonuta yine de politika; rafine olmu olsa bile. Sadece nc seviyede, sezgi ilemeye balad zaman, bir mcadele yaanmaz. Buddha kimseyi yenmek iin dolamad. Mahavira kimseyi yenmek iin dolamad. Lao Tzu kimseyi yenmek iin dolamad. nsanlar geldi, geree susam olan insanlar. Onlar, kimlerin entelektel bir tartma iin geldii ile ilgilenmiyordu. Birok kii Buddha'ya geldi. Sariputta geldi, Moggalayam geldi, Mahakayap geldi. Bunlarn hepsi binlerce mridi olan byk dnrlerdi ve onlar Buddha'ya meydan okumak iin geldi. Buddha'nn ise hayat boyunca sergiledii tavr aynyd. "Eer biliyorsan, mutluyum. Kendini zafer kazanm olarak grebilirsin. Ama biliyor musun? Ben biliyorum ve kimseye meydan okumak zorunda olduumu dnmyorum. nk sadece iki tr insan vardr. Bilenler ve bilmeyenler. Bilmeyen zavall insanlara nasl meydan

35 -> 69

okuyabilirim? Bu sz konusu olamaz. Peki bilen o yce insanlara nasl meydan okurum? Bu da sz konusu olamaz." Buddha, Sariputta'ya sordu: "Eer biliyorsan, ben mutlu olurum. Ama biliyor musun? Ben sana meydan okumuyorum, sadece soruyorum. Sen kimsin? Eer bilmiyorsan, bana meydan okuma fikrinden vazge. Sadece benimle birlikte burada ol. Bir gn, doru bir anda, bilebilirsin. Meydan okumayla deil, tartmayla deil, ifadelerle bile deil." Ve insanlar gerekten drstt. Sariputta saygyla eildi ve "Size meydan okuduum iin ltfen beni affedin. Bilmiyorum. Ben yetenekli bir tartmacym ve birok dnr yendim. Ancak sizin bir dnr olmadnz gryorum. imdi benim teslim olup, bu yeni adan grmeye balama vaktim geldi. Ne yapmam gerekiyor?" dedi. Buddha yantlad: "ki yl boyunca sessiz kalmalsn." Her meydan okuyan iin ayn ey geerliydi ve ok kii geldi. "ki yl tamamen sessiz kaldktan sonra, istediin her soruyu sorabilirsin." Ve iki yl sessizlik yeterli, hatta fazla bile. ki yldan sonra kendi isimlerini bile unutuyorlar. Meydan okumay unutuyorlar. Zafer fikrini unutuyorlar. nsanln tadn almlardr, dorunun tadn almlardr. Yani, sezgisel seviyede hibir politika sz konusu deildir. Daha iyi bir dnyada, sezgi insanlar, onlar en azndan zeka seviyesinde anlayabilen insanlar iin bir rehber olacaktr. Ve entelektel politikaclar, siyaset profesrleri, entelekteller, teorisyenler, igdsel siyasetilere rehberlik yapacaktr. Ancak bu ekilde dnya rahatlar ve huzur iinde yaar. Ik en st seviyeden gelmeli. Bu k ikinci kategoriden gemek zorundadr nk ancak o zaman nc kategori ondan bir eyler kapabilir, ikinci kategori kpr grevini grr. Antik Hindistan'da byleydi. Bir kere oldu. Gerek sezgi insanlar, ormanlarda ya da dalarda yayordu. Entelekteller, profesrler, doktorlar, akademisyenler, babakanlar sorunlarn anlatmak iin onlara gelirlerdi. "Biz krz; sizin gzleriniz var!" derlerdi. Bu, Buddha'nn bana geldi. Bir nehrin kysnda kamp kurmutu ve nehrin iki yakasnda da ordular bulunuyordu. ki krallk vard ve nehir snr oluturuyordu. Nesillerdir bu nehrin hangi kralla ait olduu zerinde savayorlard nk su ok deerliydi. Bir trl sonuca ulaamamlard. Birok kere nehir kanla krmzya boyanm ve savalar devam etmiti. Buddha orada kamp yapmt. Her iki ordunun komutan ona geldi. Tesadf eseri ikisi de kampa ayn anda geldi ve birbirini grd. Bu garip tesadf ikisini de artmt ancak artk geri dn yoktu. Buddha yle dedi: "Endie etmeyin, birlikte gelmeniz iyi oldu. kiniz de krsnz. Atalarnz da krm. Nehir akmaya devam ediyor ve siz insan ldrmeye devam ediyorsunuz. Basit bir gerei gremiyor musunuz? kinizin de suya ihtiyac var ve nehir yeterince byk." Nehre sahip olmaya hi gerek yok. Hem zaten nasl sahip olabilirsiniz? Btn su okyanusa akyor. Neden ikiniz de kullanmayasnz? Bir yakas bir kralla ait, br yakas dier kralla. Ortada bir sorun yok. Nehrin ortasna izgi ekmeye bile gerek yok nk su stne izgi izilmez. Savamak yerine suyu kullann." ok basitti. Tarlalarndaki rnlerin, onlara bakacak kimse olmad iin kuruduunu anladlar. Sava nce geliyordu. Nehre kim sahip olacakt? nce suya sahip olunmas gerekiyordu. Ancak ondan sonra tarlalar sulanabilirdi. Sadece aptal bir zihin sahiplik seviyesinde dnr. Derin kavraya sahip bir insan, kullan dnr. Buddha, sadece unu dedi: "Suyu kullann. Btn su bittii zaman tekrar bana gelirsiniz. O zaman bir sorun olacak ve zmne o zaman bakacaz. Ancak bana bir daha sadece btn suyu kullandnz zaman gelin."

36 -> 69

2500 yl sonra su hl akyor. Btn suyu nasl kullanabilirsin? O, binlerce kilometrelik byk bir nehir. Himalayalar'n sonsuz karndan oluan suyu alyor ve onu Bengal Krfezine tayor. Nasl tketebilirsin? Ve o krallklar, kk krallklard. Tketmek isteseler bile bunu baaramazlard. Kavray, sezgi insanndan gelmelidir. Ancak bu kavray sadece zekiler tarafndan anlalr. Ve zekiler de, tek arzular g olan igd politikaclarnn anlamasna yardmc olur. Ben buna, bilge-krasi diyorum. nk bilgelik hkmediyor ve daha alt seviyelerinin daha stne kmalarna yardmc oluyor. Hibir kar yok. ve kavray net. Sezgi insannn igdsel bir insana bir ey aklamas byk bir mesafe var. Aralarnda kpr olumam iki farkl boyut var. byk bir yardm salar. basamaklar etkileyerek onlarn, Bir kar olmad iin de zgr zor olur. nk aralarnda ok Ortada kpr olacak zeka, ok

niversiteler, kolejler, okullar, sadece siyasi bilimler okutmamal. Siyasi bilim retmek ok aptalca bir fikir. Siyasi bilim ret, ama ayn zamanda siyasi sanat da ret. nk bilimin bir yarar yok. Senin pratik siyaset retmen gerekiyor. Ve niversite profesrleri politikaclara belirli nitelikler vererek, onlar hazrlamaldr. te o zaman u anda ynetimde olan btn insanlar ortadan kaybolur. Ancak o zaman iyi eitimli, kltrl, siyasetin sanatn ve bilimini bilen yneticilerimiz olur. Bu insanlar her zaman profesrlere ve akademisyenlere danmaya hazr olur. Ve zamanla, bilge-krasinin en st mertebesi olan, sezgi insanlarna ulamay baarabilirler. Eer bu mmkn olursa, o zaman ilk kez olarak gerekten insani bir eye sahip oluruz. nsanlk erefi oluur ve bireyler btnleir. lk kez olarak, dnyaya gerek demokrasi egemen olur. u anda demokrasi dediimiz ey, demokrasi deil. Sadece etekrasi.

Sayfada Ara

STRATEJLER
Dzyaz eklinde dnen zihni brak. iirle dnen bir baka zihin trn uyandr. Hece uzmanln bir kenara koy. Yaam tarzn arklar olsun. Zihinden sezgiye ge. Kafadan, nk kalp, kalbe.

gizemlere daha yakndr.

Sayfada Ara

SOANI SOY nsann varl basittir. Ancak kiilii deildir, kiilik karmaktr. Kiilik, bir soan gibidir. Birok artlandrma ve bozulma tabakas altnda, insann basit varl gizli kalmtr. O kadar ok filtrenin altndadr ki onu gremezsin. O kadar ok filtrenin arkasnda gizli kalmtr ki, dnyay da gremezsin

37 -> 69

nk sana ulaan her neyse, o filtrelerden geerken bozularak gelir. Hibir ey sana olduu gibi ulamaz. Sen de onu karrsn. Arada birok evirmen vardr. Bir ey grrsn, nce gzlerin sonra duyularn onu yalanlar. Sonra ideolojin, dinin, toplumun, kilisen yalanlar. Ondan sonra duygularn yalanlar. Bu byle devam eder. Sana ulat zaman, neredeyse aslndan hibir ey kalmamtr. Asl o kadar azalmtr ki, hibir fark yaratmaz. Sen sadece filtrelerinin izin verdii eyleri grrsn ve o filtreler ok fazla eyin gemesine izin vermez. Bilim adamlar buna katlyor. Bizim gerein sadece yzde ikisini grdmz sylyorlar. Sadece yzde iki! Yzde doksan sekizi karlyor. Beni dinlerken, sadece sylenenin yzde ikisini duyacaksn. Yzde doksan sekizi kaybolacak. Yzde doksan sekizi kaybolunca da, o yzde iki hibir ey ifade etmeyecek. Sanki bir romann rasgele iki sayfasn alm gibi. Bir buradan, bir oradan. Sonra btn roman bu iki sayfadan yola karak tekrar oluturmaya alacaksn. Doksan sekiz sayfas eksiktir. Ne olduklarna dair en ufak bir fikrin yok. Varolduklarn bile bilmiyorsun. Elinde sadece iki sayfa var ve btn roman onlardan yola karak tekrar oluturuyorsun. Bu oluturulan ey senin icadndr. Gerein kefi deil, senin hayal gcndr. Ayrca iinde, boluklar doldurma ihtiyac vardr. Birbiriyle ilgisiz iki ey grdn zaman, zihin onlar arasnda bir ba kurmaya alr. Aksi halde huzursuz olur. Bu yzden bir ba icat edersin. Balantsz eyler arasnda bir kpr kurarak, aslnda orada olmayan bir dnya yaratrsn. George Gurdjieff bu filtrelere, tampon derdi. Onlar seni geree kar koruyor. Yalanlarn, hayallerini ve gelecek dncelerini koruyor. Senin gerekle temas etmene izin vermiyor. nk o temas seni parampara edecektir. nsan yalanla yaar. Friedrich Nietzsche'nin yle dedii sylenir: "Ltfen insanolundan yalan almayn. Aksi halde insan yaayamaz. nsan yalanla yaar. Hayalleri almayn. Efsaneleri yok etmeyin. Gerei sylemeyin. nk insan gereklerle yaayamaz." Yzde doksan dokuz nokta dokuz sz konusu olduunda hakl. Ancak yalanlarla nasl bir hayat olabilir? Hayatn kendisi byk bir yalan olur. Yalanlarla ne tr bir mutluluk mmkn olur? Bu mmkn deildir. O yzden insanolu mutsuzdur. Gerek rtlnce, yalanlarla sadece mutsuzluk olur. Ancak biz o yalanlar korumaya devam ederiz. O yalanlar, sana rahatlk verir. Seni dorulardan, gerekten ve varolutan korur. nsan tpk bir soan gibidir. nemli olan, bu soan nasl soyup, iindeki ze nasl ulaacandr. 1. FZKSEL DUYULAR: lk tabaka, bozuk fiziksel duyulardan oluur. Bir an iin bile fiziksel duyularnn olmalar gerektii gibi olduunu dnme nk deiller. Onlar eitilmitir. Bir eyi, eer toplumun izin veriyorsa grrsn. Toplumun izin veriyorsa duyarsn. Toplumun izin veriyorsa dokunursun. nsan birok duyusunu kaybetmitir. rnein, koku alma duyusu. nsan neredeyse koku alma duyusunun tamamn kaybetmitir. Bir kpee ve koku alma kapasitesine bak. Burnu ne kadar da hassas. nsan bu konuda ok fakir. nsann burnuna ne oldu? Neden bir kpek ya da at kadar derinden koku alamyor? Atlar kilometrelerce teden koku alabilir. Kpein inanlmaz bir koku hafzas vardr. nsann byle bir hafzas yoktur. Bir ey burnu bloke ediyor. Bu tabakalar derinden inceleyenler, koku duyusunun kaybolmasn seksin bastrlmasna balyor. Fiziksel olarak, insan her hayvan kadar duyarldr. Ancak psikolojik olarak burnu bozulmutur. Koku, bedenine alan cinsel kaplardan biridir. Hayvanlar koku araclyla bir erkein, bir diiyle uyumlu olup olmadn hisseder. Koku, ince bir iarettir. Dii ilikiye hazr olduu zaman belirli bir koku salglar. Sadece koku sayesinde, erkek kabul edildiini anlar. Eer koku salglanmazsa, erkek ayrlr. Kabul edilmediini bilir. nsan koku duyusunu yok etmitir. nk eer koku duyun doal olarak kalrsa, kltrl denen toplumu yaratmak ok zor olur. Sen sokakta yryorsun ve bir kadn, koku salglayarak sana ilikiye hazr olduu sinyalini veriyor. O bir bakasnn ei, kocas yannda. Sinyal seni kabul etmeye hazr olduunu sylyor. Ne yapacaksn? ok zor olur. ok utan verici olur. Sen einle yolda yryorsun ve ondan koku gelmiyor. Birden bir adam geince, o koku salglanyor. Bunlar bilinsiz sinyallerdir. Onlar bir anda kontrol

38 -> 69

edemezsin. O zaman sen, einin dier adama ilgi duyduunu anlarsn. Dier adama arda bulunuyor. Bu sorun yaratr. O yzden insanolu yzyllar iinde koku duyusunu tamamen yok etmitir. Kltrl lkelerde beden kokularnn yok edilmesi iin bu kadar ok vakit harcanmas bir tesadf deildir. Vcut kokusu deodorantlar ve parfml sabunlarla tamamen yok edilmelidir. Parfm tabakalaryla, gl kokularla rtlmesi gerekir. Bunlarn hepsi bir gizleme arzusudur. Hl ortada olan bir gerekliin stn kapatma yoludur. Koku cinsel bir olaydr. O yzden burnu yok etmiizdir. Burnu tamamen yok etmiizdir. Bu fark her dilde grebilirsin. Grmek demek, bir eydir. Duymak demek, bir ey. Ama kokmak, tam tersini ifade eder. Grmek, grme yetenei demektir. Ancak kokmak, koku alma yetenei demek deildir. Senin koktuun anlamna gelir. O bask, dilin iine bile nfuz etmitir. Ayn ey dier duyularnn bana da gelmitir. nsanlarla gz gze gelmiyorsun. Ya da eer gelsen bile bu, sadece birka saniye sryor. Sen aslnda insanlara bakmyorsun. Bakmaktan kanyorsun. Eer bakarsan, bu kabalk olarak grlyor. Bunu bir dn. nsanlara gerekten bakyor musun, yoksa gzlerine bakmaktan kanyor musun? nk eer kanmazsan, o zaman o kiinin gstermeyi arzu etmedii baz eyler grebilirsin. Onun gstermek istemedii bir eyi grmek, grg kurallarna aykrdr. O yzden kanmak gerekir. Kelimeleri dinliyor, ama yz grmyorsun. nk ou zaman szckler ve yz birbirini yalanlar. Bir insan bir eyi sylerken, baka bir eyi gsterir. Zamanla yz, gzleri ve mimikleri grme yeteneimizi tamamen kaybetmiizdir. Biz sadece kelimeleri dinliyoruz. Sadece izle. nsanlarn nasl bir ey sylerken, baka bir ey gsterdiini grp aracaksn. Kimse bunu alglamyor nk dorudan yze bakmamak zere eitilmisindir. Ya da baksan bile o duyarllkla, o ilgiyle bakmazsn. Botur. Sanki bakmyor gibisindir. Biz sesleri kendi seimimiz zerine duyarz. Btn sesleri duymayz. Biz seeriz. imize yarayan sesleri duyarz. Ve farkl toplumlarda, farkl lkelerde, farkl eyler deerlidir. lkel bir dnyada, rnein bir ormanda yaayan insann ses algs farkldr. Vahi hayvanlar iin srekli uyank olmak gerekir nk hayatn sz konusudur. Eer vahi hayvanlarn bulunmad, kltrl bir dnyada yayorsan, tetikte olmana gerek yoktur. Byle bir tehdit olmad iin de, hayatta kalma endien yoktur. Bir ihtiya duymadn iin kulaklarn o kadar iyi ilemez. Hi tavan ya da geyik grdn m? Onlar ne kadar da dikkatlidir. Ne kadar duyarldr? ok kk bir ses bile, rzgarda hareket eden bir yaprak bile geyiin dikkatini eker. Sen onu alglamazsn bile. Hayatn evresinde bir mzik vardr. Hayat ince bir mzik kuatr. Ancak biz bunun farknda deiliz. Muhteem bir ritim vardr. Ancak onu hissetmek iin daha hassas kulaklara, gzlere ve temasa ihtiyacn vardr. Yani ilk tabaka, bozulmu fiziksel duyulardr. Bizler sadece grmek istediklerimizi grrz. Btn beden mekanizmamz zehirlenmitir. Bedenimiz kaslmtr. Bir eit donuk hayat yaarz. Souk, kapal ve dlanm. Hayattan o kadar korkuyoruz ki, hayatn bizimle temas kurabilecei her trl ihtimali ldryoruz. nsanlar birbirine dokunmuyor. El ele tutumuyor. Birbirine sarlmyor. Birinin elini tuttuun zaman utanyorsun. O da utanyor. Eer birine sarlrsan, sanki yanl bir ey yapyor hissine kaplr ve ondan uzaklamak iin acele edersin. nk dier beden seni aabilir. Dier bedenin scakl seni aabilir. ocuklar bile anne ve babalarna sarlamaz. Ortada byk bir korku var ve btn korku, temelde seks korkusuna dayanmaktadr. Sekse kar bir tabu vardr. Bir anne oluna sarlamaz. nk olu, cinsel heyecan duyabilir. Bu bir korkudur. Bir baba kzma sarlamaz. Cinsel heyecan duyabileceinden korkar. Scakln kendine zg bir ileyii vardr. Fiziksel ya da cinsel olarak heyecanlanmann hibir yanl yn yoktur. O sadece birinin canl olduunun iaretidir. O kii yayordur. Ancak korku ya da seks tabusu sana uzak dur, mesafe koy der.

Btn duyularn bozulmutur. Doal olmana izin verilmemitir. O yzden insan, gururunu, masumiyetini, zarafetini ve nezihliini kaybetmitir. lk tabaka budur.

39 -> 69

Btn bu basklar yznden beden orgazm d kalmtr. Hibir keyif yoktur. Bu, hem erkee, hem de kadna neredeyse ayn ekilde olmutur. Ama erkek, kadndan daha fazla bozulmutur. nk erkek mkemmeliyetidir. Nrolojik olarak mkemmeliyetidir. Aklna bir fikir geldii zaman, onu en u noktaya kadar gtrmeye alr. Kadnlar daha pratiktir. Daha az mkemmeliyetidir. Kadnlar daha az nevrotik, daha ok dnyevi, daha dengeli, daha az entelektel ve daha sezgiseldir. Onlar sonuna kadar gitmemitir. Kadnlarn erkekler kadar nevrotik olmamas ok iyidir. O yzden onlarda hl biraz gurur, biraz zarafet, biraz varlk kvrm, biraz iir kalm durumdadr. kisi de toplum tarafndan bozulmu ve sertlemitir. Erkek, kadndan biraz daha fazla bozulmutur. Ancak aradaki fark, sadece birka derecedir. Bu tabaka yznden sana ulaan her eyin ncelikle bu filtreden gemesi gerekiyor. Ve bu filtre, yok eder, arptr, maniple eder, yeni renkler uyarlar, icat eder ve gereklik iyice arplr. Bu tabaka yok olduu zaman... Yogann btn amac budur. Bedenini canl, duyarl ve tekrar gen yapmaktr. Duyularna en st dzey ilevsellik kazandrmaktr. O zaman bir insan hibir tabu olmadan yaayabilir. Yumuaklk, zarafet ve gzellik akmaya balar. inde bir scaklk ve effaflk ykselir ve bu giderek geliir. nsan srekli yeni ve gen olur, srekli bir macera yaar. Beden orgazmik olur. Keyif seni kuatr. Keyif sayesinde nce bozukluklar yok olur. O yzden keyifli olmanda srar ediyorum. Her zaman kutla ve hayatn keyfini kar. Bedenini kabullen; sadece kabullenmekle kalma, varolu sana bu kadar gzel bir beden verdii iin minnet duy. ok ayarl bir bedenin var. Geree alan birok katn var. Gzlerin, kulaklarn, burnun ve dokunuun. Btn bu pencereleri a ve brak hayatn meltemi ieri essin. Hayatn gnei iini doldursun. Daha duyarl olmay ren. Duyarl olmak iin her frsat kullan. Bylece ilk filtre aradan kalksn. Eer imenler zerinde oturuyorsan, o imleri srekli kopartp yok etme. Bahede oturmay brakmak zorunda kaldm. Eskiden insanlarla bahede buluurdum. Ama insanlar srekli imleri yok ediyordu; srekli onlar kopartyordu, o yzden braktm. nsanlar ok vahi; bilinsiz olarak vahi. Ne yaptklarnn farknda deiller. Onlar tekrar tekrar uyarmama ramen, birka dakika iinde yine unutuyorlard. O kadar huzursuzdular ki, ne yaptklarn bile bilmiyorlard. Bu huzursuzluklar iinde nlerinde imen olunca, onlar kopartp yok etmeye balyorlard. imler zerinde oturduun zaman gzlerini kapat. imen ol. imen gibi hisset. imen olduunu hisset. imlerin yeilliini hisset. imenlerin slakln hisset. imenlerin yayd o gzel kokuyu hisset. imler zerindeki i damlalarn hisset. Onlarn senin zerinde olduunu hisset. Gne nlarnn imenlerin zerinde nasl oynad hisset. Bir an iin bu duygular iinde kaybolacak ve bedenine farkl bir duyguyla bakacaksn. Bunu her trl durumda yap. Bir nehirde, yzme havuzunda, kumsalda uzanrken, geceleyin mehtaba bakarken; kumlarn zerinde gzlerin kapal uzanm, kum tanelerini hissederken. Vcudunu tekrar canl klmak iin karnda milyonlarca frsat var. Bunu ancak sen yapabilirsin. Toplum, bozmak iin elinden geleni yapmtr. Senin bunu tersine evirmen gerekir. Duymaya, grmeye, dokunmaya, koklamaya baladn zaman, o zaman gerein kokusunu alabilirsin. 2. ARTLANDIRMA: kinci tabaka ise artlanmadr. Sosyal, politik, dini, ideolojik inan sistemleri. nan sistemleri seni iletiimden alkoyar. Eer sen bir Hindu isen ve ben de bir Mslman isem, annda bir iletiimsizlik oluur. Eer sen bir insansan ve ben bir insansam, bir iletiim oluur. Ama eer sen bir komnist ve ben de bir faistsem, iletiim durur. Btn inan sistemleri iletiimi yok eder. Ve hayatn kendisi iletiimden baka bir ey deildir. Aalarla iletiim kurmak, nehirlerle iletiim kurmak, gne ve ay ile iletiim kurmak, insanlar ve hayvanlarla iletiim kurmak. Bu, iletiimdir. Hayat, iletiimdir. nan sistemleri, zerinde yk olduu zaman diyalog ortadan kalkar. Nasl diyaloga girebilirsin? Sen zaten mutlak doruluuna inandn fikirlerle dolusun. Dierlerini dinlediin zaman, sadece nezaket gsteriyorsun. Aksi halde dinlemiyorsun. Sen neyin doru olduunu biliyorsun ve bu kiinin szn bitirmesini bekliyorsun. Sonra zerine atlyorsun. Evet, bir tartma olabilir ama bir diyalog olamaz. ki inan arasnda diyalog olasl yoktur. nanlar dostluu yok eder, insanl yok eder, iletiimi yok eder. O yzden eer grmek, duymak ve dinlemek istiyorsan, o zaman btn inan sistemlerini brakman

40 -> 69

gerekir. Bir Hindu olamazsn. Bir Mslman olamazsn. Bir Hristiyan olamazsn. Bu tip samalklara ynelemezsin. nansz olacak kadar akl banda olmalsn. Kendi inan sisteminin yaratt bir kafeste, sen bakalarna ulaamazsn, bakalar da sana ulaamaz. nsanlar penceresiz evler gibi dolayor. Evet, bazen yaknlayorsunuz. Bazen birbirinizle arpyorsunuz. Ama asla bulumuyorsunuz. Evet, bazen dokunuyorsun, ama bulumuyorsun. Konuuyor ama iletiim kurmuyorsun. Herkes kendi artlandrmalar iinde hapis kalmtr. Herkes kendi hapsini kendi etrafnda tayor. Bunu brakmak gerekir. nanlar kibirlilik yaratr ve insan korktuu iin araya son verir. Belki inancna kar olan bir eyle karlarsn. O zaman ne olacak? Btn sistemini rahatsz edecek. O yzden aratrmamak en iyisidir. Skc, l ve tanml bir dnyada skp kal. Asla tesine geme. nan sana "mi gibi" trnde bilgi sunar. Biliyormu gibi. Hibir ey bilmiyorsun. Tanr hakknda hibir ey bilmiyorsun. Ama o konuda belirli bir inancn var. Gerek hakknda hibir ey bilmiyorsun. Ama gerek hakknda bir teorin var. Bu, "mi gibi" durumu tehlikelidir. Bu, zihnin bir eit hipnotize olmu halidir. Erkekler ve kadnlar farkl ekillerde olsa da, artlandrlmlardr. Erkekler agresif, rekabeti, egoist ve maniple edici olmaya artlandrlyor. Erkek, farkl bir i iin hazrlanmtr. Smren kii, baskc kii, hkmdar kii olmaya. Kadnlara kle olma inan sistemi verilmitir. Onlara nasl boyun eecekleri retilmitir. Onlara ok ok kk bir dnya verilmitir. Evin ii. Btn hayatlar ellerinden alnmtr. Ancak inan sistemi oturduktan sonra, kadnlar kabullenip ona bal kalyor ve erkekler de kendi inan sistemlerini kabullenip, ona bal kalyor. Erkeklere alamamalar retilmitir. Gzyalar erkeksi deildir. O yzden erkekler alamaz. Bu ne biim bir aptallktr? Alamak ve gz ya dkmek, bazen ok byk bir terapidir. Buna ihtiya vardr, bir gereksinimdir, insan hafifletir. Erkek zerinde bir arlkla yaar nk alayamaz. Alamak erkeklere gre deildir. Kadnlara ise alamak ve gz ya dkmek retilmitir. Tamamen kadns bir eydir. O yzden onlar hi gerek olmad zamanlarda bile alar, gz ya dker. Bu sadece bir inan sistemi. Bunu bir maniplasyon stratejisi olarak kullanyorlar. Kadn, tartarak kocasndan stn duruma geemeyeceini biliyor, ama alayabiliyor. Bu ie yaryor ve argmann yle sunuyor. Erkekler, bir ekilde bozulmutur ve alayamaz. Kadnlar, baka ekilde bozulmutur ve alamay bir hakim olma stratejisi olarak kullanr. Alamak, politize edilmitir ve gzyalar politik olduu zaman btn gzelliini kaybeder, irkinleir. kinci artlandrma, kurtulmas en zor olan eylerden biridir. Bu da komplekstir. Senin belirli bir siyasi ideolojin, belirli bir dini ideolojin ve binlerce baka eyin bir araya geldii bir zihnin var. Onlar senin o kadar yakn bir paran olmutur ki, kendini ayr gremezsin. "Ben Hindu'yum" dediin zaman, "Hinduizm adnda bir inancm var" demiyorsun. Hayr, "ben Hindu'yum" diyorsun. Hinduizm ile zdelemisin. Eer Hinduizm tehlikedeyse, kendini tehdit altnda grrsn. Eer biri bir tapnak yakarsa, tehlikede olduunu dnrsn. Ya da eer, sen bir Mslman isen, biri Kuran' yakt zaman kendinin tehlikede olduunu dnrsn. Bu inan sistemlerinin braklmas gerekir. O zaman anlay artar, aratrmaya hazr olma ve masumluk artar. O zaman evrenizde bir gizem, aknlk ve hayret duygusu oluur. O zaman hayat, bilinen bir ey deil, bir macera olur. O kadar gizemlidir ki, srekli kefedebilirsin. Bunun sonu yoktur. Ve hibir inan yaratmazsn. Sadece bilmeme durumunda kalrsn. Bu, bilmeme hali konusunda Sufi'ler srarcdr. Zen ustalar da yle. Srekli bilmeme durumunda kal. Eer bir eyi bilirsen, ondan bir inan karma. Onu brakp yoluna devam et. Seni kuatmasna izin verme. Aksi halde er ya da ge zerinde sert bir kabuk oluturacak ve hayata ulaamayacaksn. Her zaman ocuksu kal. O zaman iletiim mmkn olur. Diyalog mmkn olur. Bilmeme durumunda olan iki insan konuursa bir buluma olur. letiim kurarlar. Gizleyecek hibir ey yoktur. Beni ancak bilmeme

41 -> 69

durumunda olursan anlayabilirsin. nk ben srekli bu haldeyim. Benimle iletiim kurmak, ancak inan sistemlerini brakrsan mmkn olur. Aksi halde yolunuzda engel olutururlar. 3. RASYONELLK: nc filtre, nc tabaka ise sahte mantk, rasyonellik, aklama abas ve bahane retmektir. Bunlarn hepsi dntr. Bir tanesi bile senin zgn deneyimin deildir. Ancak, bir eit tatmin verirler. Kendini ok mantkl bir kii gibi grrsn. dn argmanlar ve ispatlar biriktirerek rasyonel olamazsn. Gerek mantk, sadece sen zekiyken ortaya kar. Ve unutma, bir entelektel ile benim zeki dediim insan arasnda fark vardr. Entelektel, sahte mantk arkasna gizlenir. Muhakemeleri rasyonel olabilir ancak hibir zaman mantkl olamaz. Muhakemesi sahtedir. Mantkl gibi grnr. u duyduum fkray dinle: Bir adam bouluyordu. "mdat! Yzme bilmiyorum. Yzme bilmiyorum!" diye bard. Nehrin kysnda oturmu, ttn ineyen yal adam, "Ben de bilmiyorum, ama bu konuda yaygara koparmyorum" dedi. imdi bu, tamamen rasyoneldir. "Neden yaygara koparyorsun? Sen yzme bilmiyorsan, ben de bilmiyorum. O yzden eneni kapat." Ama sen kyda oturuyorsun, o ise suyun iinde. Durum tamamen farkl. artlar tamamen farkl. Buddha bir ey dedii zaman, sen ayn eyi tekrar edebilirsin ama artlar farkl olur. Muhammed bir ey dedii zaman, ayn eyi tekrar edebilirsin. Ama bu ayn anlama gelmez. nk artlar farkldr. Ve nemli olan ey artlardr, senin ne sylediin deil. Ne sylediin deil, senin kim olduun nemlidir. yle bir hikye duydum: Donnegan gnah karma blmesine girer ve konuur. "Peder, o kadar kt bir ey yaptm ki, beni kiliseden kovacaksnz." Rahip "Ne yaptn olum" diye sorar. Donnegan yantlar: "Dn eim nmde kvrtarak yryordu. Ve ben de o kadar heyecanlandm ki, onu kucakladm, kyafetlerini yrttm, onu yere attm ve hemen orackta sevitim." Rahip cevap verir: "Bu biraz olaand, ama seni aforoz etmek iin geerli bir ey deil." "Yani beni kiliseden kovmayacak msnz?" "Tabii ki hayr." "Ama bizi sper marketten kovdular!" Her ey artlara dayanr. Kim olduuna, nerede olduuna. Senin bak ana, hangi deneyimlerden konutuuna baldr. Ben seninle ayn kelimeleri kullanyorum ama ayn eyleri kastetmiyorum. Ayn anlamlara gelemezler. Ben sylediim zaman, ben sylyorum; sen sylediin zaman, sen sylyorsun. Kelimeler ayn olabilir ancak farkl noktalardan geldikleri iin farkl anlamlar, farkl imalar, farkl tatlar ve farkl melodiler barndrr. Sahte mantk sadece ortada grlen mantktr, bu bilmek deildir. O daha ok bahane bulmak iin kullanlr; ya da tartmadan galip kmak iin. Bu tip aldatmacalarda erkek zihni uzmandr. Erkek zihninin uzmanl budur. Erkekler bu sanat ok derinden renmitir. Bu filtre onlarda ok ama ok derindir. Gerek muhakeme ancak sahte mantk yrtme brakld zaman ortaya kabilir. Gerek muhakeme nedir? Karl Jaspers onu ok iyi tanmlamtr. yle aklyor: Muhakeme aklktr, muhakeme netliktir, muhakeme btnletirme arzusudur. Muhakeme, mant, mantk yntemlerini ve kavray kategorilerini kullanarak bunlar amaya alr. Muhakeme, bilgeliin ulaabilecei en u

42 -> 69

noktadr. Ancak sahte mantk yle deildir. Sahte olanlara dikkat et. Sahteler her zaman bir filtre yaratr, gerek olanlar ise bir kapya dnr. Muhakeme her zaman bir kprdr, sahte mantk ise bir barikat. Bu nc katman olan sahte mantk filtresi varln en ok rahatsz eden tabakadr. 4. HASSASYET: Drdnc katman ise duygusallk, hassasiyettir. Bu da sahte bir duygudur, ortada hibir ey yokken tantana koparmak, kapris yapmaktr. Kadn zihni bu konuda uzmandr. Biraz bo saylr; sadece yzeysel olarak bulunur. Sempatisi yetersizdir; hibir ey yapmaz. Eer biri hastaysa, yanna oturup alarsn. Alaman hibir ie yaramaz. Evin yanyordur ve sen alyorsun. Bu da hibir ie yaramaz. Bu sahte duygular fark etmen gerekmektedir, aksi halde gerek duygularn ne olduunu bilemezsin. Gerek duygu katlmclktr, ballktr. O sadece sempati deil, empatidir. Bir eylemdir. Kalbinde gerekten bir ey hissettiin zaman, seni hemen deitirir ve eyleme yneltir. Kriter budur. Duygunun eyleme dnmesi gerekir. Eer iindeki duygular sadece duygu olarak kalp eyleme dnmezse, o zaman onun sahte olduunu anlarsn. O zaman sen sadece kendini ya da bir bakasn kandryor oluyorsun. nsan kendi kalbine kar koyamaz. Eer hl kalbine kar koyuyorsan, o zaman kalbin sahte olmal. Rol yapyordur. Nasl nc katman erkek zihninin uzmanlysa, drdnc katman da kadnlarn uzmanlk alandr. 5. BASTIRILMI DUYGULAR: Beinci katman ise bozulmu, zehirlenmi igdler, yani bastrlm duygulardr. Gurdjieff, btn merkezlerinizin birbirine kartn, birbirlerinin stne bindiini, ayaklarna bastn ve o yzden de verimli bir ekilde ilemediini sylerdi. Her merkez kendi ileyiinde gzeldir. Ancak eer bakasnn ileyiine karmaya balarsa, o zaman skntlar ba gsterir. Btn sistem nevrotik olur. rnein, eer seks merkezin bir seks merkezi olarak iliyorsa, o zaman ok iyidir. Ancak insanlar bu duygularn o kadar bastryor ki, ou insanda bu seks merkezi artk reme organlarnda deil, beyindedir. te st ste binmek budur. Artk beyinleri zerinden seviiyorlar ve o yzden de pornografi ve hayaller nem kazanyor. Sevgilinle seviirken bile aslnda hayalinde gzel bir aktrisi canlandryor olabilirsin. Ancak o zaman sevgiline kar cinsel arzu duyuyorsun. Yani aslnda o anda sevgilinin bir varl yok. Bu bir eit mastrbasyondur. Sen onunla sevimiyorsun, aslnda orada olmayan biriyle seviiyorsun. Kafann iindeki fantezilerle. Din basks btn merkezlerini kartrmtr. Merkezlerinin birbirinden ayr olduunu grmek bile zorlamtr. Ve bu merkezler ancak kendi alanlarnda iledii zaman, her ey yerine oturmu olur. Bir merkez, bakasnn alanna girdii zaman sorun kmaya balar. O zaman btnlnde karklk olumaya balar. Neyin ne olduunu bilemezsin. Kendi merkezinde ileyen seks alabilir; ancak kafada iliyorsa alamaz. Beyinde kendisine sahte bir merkez yaratmtr. yle bir hikye duydum: Azizlerin zaman zaman dnyay ziyaret etmesine izin veriliyormu. Aziz Teresa Ana uzun zamandr Hollywood'u ziyaret etmek istiyormu ancak izelgeyi hazrlamakta olan Cebrail, film endstrisinin bakentini ziyaret eden kii bir aziz bile olsa etkilenip zarar greceini dnyormu. Ancak zamanla Aziz Teresa, Cebrail'i kendine bir zarar gelmeyeceine ikna etmi ve dnyaya inen ilk bulutla aa inmi. Haftalar aylara dnm ve dnyadan bir haber kmam. O yzden artk endielenmekte olan Cebrail, Los Angeles'i telefonla aram. Sonunda balant kurulmu, telefon alm ve kar tarafta aan kii konumu. "Ben Tero. Kim aryor? Cebi, hayatm! Sesini duymak ne kadar gzel!"

43 -> 69

Senin aziz dediin kiiler sadece dnyadan uzak duruyor. Hepsi bastrlm varlklardr. Eer karlarna frsat karsa, senden daha alt seviyeye deceklerdir. Onlar bir ekilde kendilerini durduruyor nk cehennem korkusu ve cennete girme agzll onlar frenliyor. Ancak korku ya da agzllk yznden neyi bastrrsan, o ey orada kalr. Sadece orada kalmakla kalmaz, doasn kaybeder, sapklar ve bilin ile bilinaltnn derinliklerine inmeye balar. O zaman onu skp atmak ok daha zor olur. Gurdjieff bir Sufiydi. Btn retisi Sufi ustalarndan geliyordu. O, Bat dnyasna bu merkezleri birbirinden ayracak ve her merkezin kendi alannda ilemesini salatacak metotlar getirdi. Kafa sadece muhakeme sz konusu olduu zaman ilemeli, hepsi bu. Hi izledin mi? nsanlar bazen, "Seni sevdiimi dnyorum!" diyor. Seni sevdiimi dnyorum mu? Sevginin dnceyle hibir ilgisi yoktur. Beni sevdiini nasl dnebilirsin? Ama bu insanlar dorudan kalple sevmeyi bilmiyor; kalbin bile akl merkezinden gemesi gerekiyor. Sadece "Seni seviyorum!" diyemiyorlar. Kalpten konutuun zaman dile ihtiya yoktur. Beyninden konutuun zaman ise, sadece dil araclyla konuarak bir eyler ifade edebilirsin. Beynin baka bir ekilde bir ey ifade etmesi mmkn deildir. zle ve gzlemle. Brak kafan muhakeme olarak alsn, brak duygular kalp ynetsin ve brak seks, seks merkezinde alsn. Brak her ey kendi tarzyla ilesin. Farkl mekanizmalarn birbirine karmasna izin verme. Aksi halde igdlerin lakalam olur. gd doal, tabusuz, iten ve ekingenlikten uzak olduu zaman bedeninde bir netlik, bir uyum olur. Organizmann melodisi ortaya kar. Beinci katman olan bastrlm duygu, erkeklerin uzman olduu bir alandr. Altnc katman ise, bozulmu sezgidir. Biz bu sezgi denen olgunun farknda deiliz. Sezgi gibi bir eyin varln bilmiyoruz. nk sezgi altnc katmandr. stndeki be katman o kadar kaln ki, insan altncsn hissetmiyor bile. Sezgi, mantk yrtmeden tamamen farkl trde bir olgudur. Mantk tartr. Mantk, bir sonuca ulamak iin muhakeme denen bir sreci yaar. Sezgi ise srar. Bu bir kuantum sramasdr. Herhangi bir sreci yoktur. Hibir ilem yapmadan dorudan sonuca atlar. Birok matematiki, ilemin kendisini yapmadan her trl matematik problemini zebiliyor. Onlarn sezgisi alyor. Sen problemi sylersen, daha tamamlamadan bile sonu ona gelir. Hibir sre aral bulunmaz. Sen problemi sylediin ve bitirdiin an, ve hatta bazen bitirmeden nce sonu gelmitir. Matematikiler her zaman bu olgu karsnda armtr. O insanlar bunu nasl yapyor? Eer bir matematiki bir problemi ilemleriyle yapsayd, saat, iki saat ya da bir saat srerdi. Bir bilgisayar bile birka dakikada zyor. Ama bu insanlar bir saniyede yantlyor. Sen soruyu bitirince hemen cevab veriyor. Yani matematikte, sezgi artk kabul edilmi bir gerektir. Mantk ie yaramad zaman sadece sezgi alr. Ve btn bilim adamlar, en byk keiflerinin mantkla deil, sezgiyle ortaya km olduunun farkndadr. Madam Curie, belirli bir olgu iin yldr alyordu ve sorunu birok ynden zmeye alyordu. zledii btn yntemler baarsz oldu. Bir gece, ok yorgun bir ekilde yataa gitti ve bir karara vard... Bu olay tpk Buddha'nn yaadklarna benzer... O gece karar verdi. "Artk bu kadar yeter. ylm boa harcadm. Bu mitsiz bir araya benziyor. Artk bir son vermeliyim." O gece arayn brakt ve uyudu. Geceleyin uykusunda ayaa kalkt, masaya gitti ve cevab yazd. Sonra tekrar yatana dnd. Sabah olunca bu olay hatrlamyordu. Ama cevap masann stndeydi. Baka kimse odaya girmemiti. Hem zaten odada bakas olsa bile cevab bilmesi mmkn olamazd. ann en byk beyinlerinden biri olan Madam Curie, tam yldr bu problem zerinde alyordu. Etrafta kimse yoktu ama cevap oradayd. Sonra daha yakndan bakt. Bu, kendi el yazsyd. O anda ryasn hatrlad. Gece ryasnda masada oturmu bir eyler yazdn grmt. Sonra yava yava olay ortaya kt. Sonuca baka bir kapdan geerek ulamt. Bu kap, muhakeme yrtmek deil, sezgiydi. Buddha, alt yl boyunca aydnlanmak iin abalad ama yapamad. Sonra bir gn aba gsterme fikrini brakt. Bir aacn altna uzand ve sabah olunca arad ey gereklemiti. Gzlerini at zaman o bir

44 -> 69

Samadhi'ydi. Ancak nce mantn tkenmesi gerekiyordu. Sezgi sadece mantk tkendikten sonra ilemeye balar. Sezginin bir ilemi yoktur. Sorundan zme annda atlar. O bir kestirmedir. Anlk bir olaydr. Biz sezgiyi bozmuuzdur. Erkeklerin sezgisi neredeyse tamamen yok olmutur. Kadnlarn sezgisi o kadar kt durumda deildir. O yzden kadnlarn nseziye sahip olduu sylenir. nsezi, sezginin minik bir parasdr, ispat edilemez. Bir yere uakla gideceksin. Kadn gitmeyeceini ve senin de gitmene izin vermeyeceini sylyor. Bir eyin olacan hissediyor. imdi bu mantkszlktr. ok iin var, her ey planlanmtr ve gitmelisin. Ama kadn buna izin vermemektedir. Ertesi gn gazetede o uan karldn ya da dtn ve btn yolcularn ldn okursun. Kadn, bunu nasl bildiini syleyemez. Bunun imkan yoktur. Bu sadece bir altnc histir. inde oluan bir duygu. Ancak o da bozulmutur. O yzden sadece bir anlk oluur. Dier be katman kaybolduu zaman ve sen saplantl fikirlerini geride braktn zaman... Sonuta sana her sonucun tek kapsnn mantk olduu retilmitir... Bu saplantdan kurtulduun zaman, bu mantk saplantsndan syrlnca, sezgi almaya balar. O zaman sadece anlk 'bir his deil, srekli bir kaynaa dnr. Gzlerini kapatp, kendini sezgiye braktn zaman hangi yne gideceini bilirsin. O be katman ald zaman iinde bir ey ykselir. Buna i rehber diyebiliriz. Her zaman sezgi enerjine girebilirsin ve her zaman doru nasihati alrsn. Douda buna i guru adn verirler. Sezgin ilemeye balad zaman, gidip herhangi bir d guruya, herhangi bir ey sorma ihtiyac duymazsn. Sezgi, kendinle uyum iinde olmaktr. Tam bir uyum halidir. Ve bu uyumun iinde zmler kendiliinden kar.

Sayfada Ara

BEYNNN KADINSI TARAFINI KULLAN Zen ustas Gosso Hoyen yle derdi: nsanlar bana Zen'in nasl bir ey olduunu sorduu zaman, onlara u hikyeyi anlatyorum: Babasnn yalandn gren hrszn olu, babas emekli olduktan sonra aile iini devam ettirebilmek iin ondan bu iin inceliklerini retmesini ister. Baba kabul eder ve o gece birlikte bir eve girerler. Byk bir dolab aarlar. Ve baba oluna, ieri girip elbiseleri almasn syler. Olan ieri girdikten sonra, baba dolab kilitler ve btn ev ayaklansn diye grlt yaptktan sonra sessizce kap gider. Dolabn iinde kilitli kalan olan, korkmu ve fkeli bir ekilde nasl dar kacan dnmektedir. O srada aklnda bir imek akar ve kedi gibi miyavlar. Aile, hizmetiye bir mum alp dolab incelemesini syler. Kap ald an ocuk dar atlar, mumu fleyip sndrr, aknla uram hizmetiyi kenara itip kaar. nsanlar peine der. Yolun kenarnda bir kuyu fark eden olan, kuyuya byk bir ta atar ve sonra karanlkta saklanr. Peinden gelenler kuyunun etrafna toplanarak, hrszn bouluunu grmeye alr. Olan eve ulat zaman babasna ok kzgndr ve ona yaadklarn anlatmaya alr. Ancak babas "bana detaylar anlatmana gerek yok. Burada olduuna gre, bu sanat rendin" der.

45 -> 69

Varlk tektir. Dnya ise okludur. Bu ikisinin arasnda ise, blnm zihin bulunur. kilemde kalm bir zihin. Tpk byk bir mee aac gibi; gvdesi tektir, ama sonra iki ana dala ayrlr. lk atallanma. Buradan binlerce farkl atallanmalara gider ve dallar ortaya kar. Varlk, tpk aacn gvdesi gibidir. Tektir, btndr. Zihin ise, aacn ikiye ayrld ilk atallanmadr, orada ikileir, diyalektik ortaya kar. Tez ve anti-tez. Kadn ve erkek. Yin ve Yang. Gndz ve gece. Tanr ve eytan. Yoga ve Zen. Btn bu dnyevi ikilikler aslnda zihinde olumu ikiliklerdir. Bu ikiliin altnda ise varln teklii bulunur. Eer bu ikiliin altna ulaabilirsen o teklii bulursun. Buna Tanr de, Nirvana de, ne istersen de. Ama eer yukar gitmeye, ikiliin stne kmaya alrsan milyonlarca dala ayrlrsn. Bu, kavranmas gereken en temel konulardan biridir. Zihin tek deildir. O yzden zihinde grdn her ey aslnda ifttir. Bu tpk bir prizmaya giren beyaz n gibidir. Annda yedi renge blnr ve gk kua ortaya kar. Prizmaya girmeden nce, o tekti. Prizmadan geerek blnyor, beyaz renk kayboluyor ve gk kuann yedi rengi ortaya kyor. Dnya bir gk kua, zihin bir prizma ve varlk ise beyaz ndr. Modern bilim ok nemli bir gerei ortaya kartt. Bu, Yirminci Yzyln en nemli keiflerinden biri. Bu keif, senin bir deil, iki zihne sahip olduundur. Beynin iki yarkreye ayrlmtr. Sa lob ve sol lob. Sa lob, sol elle ilikilidir. Sol lob ise, sa elle. apraz. Sa lob, sezgiseldir. Mantksz, muhakemesiz, airane, platonik, yaratc, romantik, mistik ve dindar. Sol lob ise mantkl, rasyonel, matematiksel, Aristo'vari, bilimsel ve hesapdr. Bu iki lob srekli atma halindedir. Dnyann en temel siyasi mcadelesi senin iinde yaanyor. Dnyann en byk siyasi mcadelesi iindedir. Bunun farknda olmayabilirsin, ancak farkna vardn zaman yaplmas gereken eyin, bu iki zihnin arasnda olduunu syleyebiliriz. Sol el, sa lob ile ilgilidir. Sezgi, hayal gc, iir, din, vesaire, ve sol el her zaman dlanmtr. Toplum, salak insanlarn egemenliindedir, yani sol loblarn kullananlarn. ocuklarn yzde onu solak doar. Ancak salak olmaya zorlanrlar. Solak doan ocuklar, temelde mantkszdr, sezgiseldir. Matematik ve metodolojiye uzaktr, toplum iin tehlikelidirler, o yzden toplum onlarn salak olmas iin aba gsterir. Bu aslnda el konusu deil, bir i politika konusudur. Solak ocuk, beyninin sa lobunu kullanr. Toplum ise buna izin veremez, bu tehlikelidir, o yzden fazla glenmeden durdurulmas gerekir. En bata, bu orann elli elli olmas gerektii dnlyor. Solak ocuklar yzde elli ve salak ocuklar yzde elli. Ancak salaklar o kadar uzun sre hakimiyet kurmu ki, bu oran yzde on - yzde doksana dmtr. Burada bulunanlar arasnda bile birok solak vardr. Ama belki bunun farknda deilsin. Sa elinle yazyor, btn ilerini sa elinle yapyor olabilirsin. Ancak sen salak olmaya zorlanm olabilirsin. Bu bir numaradr. nk salak olduun zaman, sol lobun ilemeye balar. Sol lob mantktr. Sa lob mantk tesidir, matematiksel olarak ilemez, sramalarla iler, sezgiseldir. Asil ama mantkszdr. Eer bu blnmeyi anlarsan, birok eyi anlarsn. Burjuva ve proletarya arasnda, proletarya her zaman beynin sa lobunu kullanr. Fakir insanlar her zaman daha sezgiseldir. lkel insanlara gidin. Onlarn sezgileri daha gldr. nsann fakirlii ile entelektellii doru orantldr. Ve belki de fakirliinin nedeni budur. Daha az bilgi sahibi olduu iin, mantk dnyasnda rekabet edemez. Dil konusunda daha az kvraktr. Mantk ve hesaplama konusunda daha az kvraktr. Neredeyse bir aptaldr. Belki o yzden yoksuldur. Zengin insan ise, beyninin sol lobunu kullanr. Daha hesapdr. Her konuda matematikseldir. Zeki, kurnaz ve mantkldr. Plan yapar. O yzden zengin olmu olabilir. Burjuvazi ve proletarya, komnist bir devrimle kaybolamaz. Hayr. nk komnist devrim ayn insanlar tarafndan yaplyor. Rusya'y ar ynetiyordu. Zihninin sol lobu ile ynetiyordu. Onun yerine geen Lenin ayn tr bir insand. Lenin'in yerine geen Stalin ise, bu trn daha kat bir rneiydi. Devrim, bir sahte devrimdir. nk aslnda ayn tr insanlar hkmediyor. Yneten ve ynetilenler deimemitir. Ynetilenler, her zaman sa lobunu kullananlar olmutur. Yani, d dnyada yaptnz hibir ey bir deiiklik yaratmyor. Hepsi sahte.

46 -> 69

Ayn ey erkekler ve kadnlar iin de geerlidir. Kadnlar sa lob insanlardr. Erkekler ise sol lob. Erkekler yzyllardr kadnlara hkmediyor. Artk birka kadn bakaldryor. Ancak iin ilgin yan, bunlar ayn tr kadnlar. Hatta tpk erkek gibiler. Rasyonel, tartmac, Aristo'vari. Bir gn, tpk komnist devriminin, Rusya ve in'de yaand gibi, bir yerde; belki Amerika'da kadnlar baarl olup erkekleri iktidardan indirebilir. Ancak kadnlar baarl oluncaya kadar kadn, kadn olmaktan kacak, sol lob insanlarna dnecektir. nk savamak iin birinin hesap olmas gerekir. Ve erkeklerle savamak iin erkek gibi olmalsn. Yani, agresif. Bu agresiflik, dnyann drt bir yanndaki kadn zgrl olaylarnda grlr. Kadn zgrlk hareketinin paras olan kadnlar ok saldrgandr. Btn zarafetlerini kaybederler. nk bu zarafet sezgiden gelir. Eer erkeklerle savamak zorundaysan ayn numaralar renmelisin. Eer erkeklerle savaacaksan ayn teknikleri kullanmalsn. Biriyle savamak ok tehlikelidir. nk tpk dmann gibi olursun. nsanln en byk sorunlarndan biri budur. Biriyle savatn zaman ayn teknikleri, ayn yntemleri kullanman gerekir. Bu sayede dman yenersin. Ancak dman yenilinceye kadar sen tpk dmann gibi olursun. Stalin, arlardan daha arvariydi. Dier arlardan daha gaddard. Bu tabii ki byle olmak zorundadr. ar devirmek iin ok gaddar insanlara ihtiya vardr. arn kendisinden daha gaddar olan insanlara. Ancak o zaman devrimci olabilirler. Ancak o zaman ste kabilirler. O noktaya ulatklar zaman, kendileri birer ar olur. Ve toplum ayn yolda devam eder. Sadece nemsiz eyler deiir. Ancak iteki ayn atma devam eder. Bu atma, insann iindedir. Orada zlmedii takdirde, baka bir yerde zlemez, politika senin iinde. Zihninin iki yars arasnda kk bir kpr vardr. Eer bir kaza sonucu ya da fizyolojik bir hata sonucu, eer o kpr yklrsa, insan ikiye ayrlr. Bir kii, iki kiiye dnr. Bu durumda izofreni ya da kiilik blnmesi dediimiz olgu yaanr. Eer kpr krlrsa, ki bu kpr ok narindir, o zaman ikiye blnrsn. ki ayr kii gibi davranrsn. Sabah sevgi dolu olursun, akam fkeli ve bambaka bir kiilie blnrsn. Sabah hatrlamazsn. Nasl hatrlayacaksn? O srada baka bir zihin iliyordu. Ve kii, iki kii olur. Eer bu kpr glendirilirse, bir noktadan sonra, iki zihin kaybolur ve bir btn olur. O zaman btnleme, o zaman kristalleme ortaya kar. George Gurdjieffnin, varln kristallemesi dedii ey, bu iki zihnin birlemesinden baka bir ey deildir. indeki erkek ve kadnn bulumas. Yin ve Yang'n bulumas. Sol ve san bulumas. Mantk ve mantkszln bulumas. Platon ve Aristo'nun bulumas. Zihin aacndaki bu temel atallamay anlayabilirsen, iindeki ve evrendeki btn atmalar kavrarsn. Sana baka bir hikye anlataym. Almanlar arasnda Berlin, Prusya kabal ve verimliliinin merkezi olarak grlrken, Viyana, Avusturya nezaketi ve inceliinin zdr. Hikyede Viyana'y ziyaret eden bir Berlinli kaybolur ve yol sormas gerekir. Bir Berlinli bu durumda ne yapar? Yanndan geen ilk Viyanalnn yakasna yapp barr: "Postahane ne tarafta?" aran Viyanal, dikkatlice Berlinlinin elini indirir, yakasn dzeltir ve nazik bir ifadeyle, "Baym, eer vaktiniz varsa ve biliyorsanz, bana postahanenin yolunu tarif edebilir misiniz deseniz, ok daha iyi olmaz myd" diye sorar. Berlinli bir an iin aknlkla ona bakar ve, "Kaybolmay tercih ederim" der. Ve yryp gider. Ayn Viyanal bir sre sonra Berlin'i ziyaret eder. imdi onun Postahaneyi bulmas gerekmektedir. Bir Berlinliye yaklar ve nazik bir ekilde, "Baym, eer vaktiniz varsa ve biliyorsanz, acaba bana postahanenin yerini tarif edebilir misiniz?" diye sorar. Berlinli, makineli tfek gibi yantlar: "ki sokak dz git, saa dn, bir sokak yr, caddeyi ge, tekrar saa dn. Demiryolundan sola ge, gazeteciden sonra postaheneyi grrsn." Viyanal, bu hzl yol tarifinden bir ey anlamamasna ramen, yine de "Binlerce kez teekkr ederim, efendim" der. Ancak Berlinli, fkeli bir ekilde onun yakasna yapr ve barr; "Teekkr bo ver, bana tarifi tekrar et!" Erkek zihni Berlinlidir. Kadn zihni ise Viyanal. Kadn zihninde zarafet, erkek zihninde verimlilik vardr. Ve tabii uzun vadede, eer srekli bir atma varsa, zariflik yenilmeye mahkumdur ve verimli zihin

47 -> 69

kazanacaktr. nk dnya, sevgi deil, matematik dilini anlamaktadr. Ancak verimliliin asaletinin nne getii zaman, ok deerli bir eyi kaybetmi olursun. Kendi varlnla olan iletiimini kaybedersin. ok etkin biri olabilirsin, ancak artk gerek bir insan olamazsn. Bir makineye dnrsn. Robot benzeri bir eye. Erkek ve kadn arasnda srekli bir atma olduu iin, asla ayr kalamazlar. Tekrar ve tekrar ilikiye gemek zorundadrlar. Ancak, birlikte de kalamazlar. Bu atma dnda deil, iindedir. Benim anlayma gre, zihninin sa ve sol loblar arasndaki bu i kavgay zmediin srece, hibir zaman huzurlu bir sevgi yaayamazsn. Asla! nk, bu i atma darya yansyacaktr. Eer kendinle atyorsan ve kendini bir sol lob olarak tanmlyorsan, o zaman srekli sa lobunu bask altnda tutmaya alyorsundur. Ve ayn eyi, ak olduun kadna da yapacaksndr. Eer kadn, srekli kendi iindeki mantkla atyorsa, srekli ak olduu erkekle atacaktr. Btn ilikiler irkindir. Neredeyse hepsi. stisnalar o kadar az ki, yok olduunu syleyebiliriz. Balangta hepsi gzeldir. Balangta, gerei gstermezsin. Balangta rol yaparsn. Ancak iliki oturup, sen rahatladn zaman, iindeki atma yzeye kar. Ve ilikine yansr. O zaman kavgalar balar ve birbirinizi ypratp, yok etmenin bin bir yolunu bulmaya alrsnz. nsanlar bana gelip, ilikilerini nasl derinletirebileceklerini soruyor. Onlara, nce meditasyonda derinlein diyorum. Kendi iindeki atmay zmediin srece, elindekinden daha fazla sorun yaratacaksn. Eer bir ilikiye balarsan, btn sorunlarn katlanacaktr. Sadece izle. Dnyann en gzel ve en byk eyi, sevgidir. Ama ondan daha irkin, daha cehennemi yaratan bir ey bulabilir misin? Bir gn Nasrettin Hoca, "Aylardr eytan erteliyordum, ama artk gitmek zorundaym" dedi. "Dii mi yoksa doktor mu?" diye sordum. "kisi de deil; evleniyorum." nsanlar evlilikten kanmaya alr. Onu srekli ertelemek isterler. Sonra bir gn, artk kaamayacaklarn grr ve pes ederler. Eer dndaysan, ln ortasnda ok gzel bir vahaya benzeyebilir. Ancak yaklatka, vaha kuruyup ortadan kaybolur. ine girdiin zaman, o bir cezaevidir. Ama unutma, bu mahkumiyet dier kiiden kaynaklanmaz. Kendi iinden gelir. Eer beynin sol yars sana hkmetmeye devam ederse, baarl bir hayatn olur. O kadar baarl ki, krk yana geldiinde lserin kar. Krk be yanda, en az bir ya da iki kalp krizi yaam olursun. Elli yana vardn zaman, neredeyse lm olursun. Ama baarl bir lm. Byk bir bilim adam olabilirsin. Ama asla byk bir varlk olamazsn. Yeterince servet biriktirebilirsin, ancak onun btn deerini kaybedersin. Byk skender gibi, btn dnyay fethedebilirsin. Ancak kendi i dnyan fethedemezsin. Beyninin sol yarsn izlemek iin birok cazip ey vardr. O yar, dnyevi beyindir. Daha ok metalarla ilgilidir. Araba, para, ev, g, prestij. Bu ynelimdeki bir insana, biz Hindistan'da Grustha deriz. Bir evci. Sa yarm ise, Sanyasin ynelimidir. Kendi i varl ile daha ok ilgilenenlerin. Kendi i huzuru ve mutluluu ile ilgilenir. Metalarla ilgilenmez. Eer kolay gelirse, ne gzel. Ama eer yoksa, o da gzel. O, daha ok yaad anla ilgilenir. Gelecei nemsemez. Daha ok, hayatn iirsel tarafyla ilgilenir. Aritmetik ksmyla deil. yle bir fkra vardr: Finkelstein, at yarnda byk bir ikramiye kazanmt ve Muscovitz, doal olarak, ona gptayla bakyordu. "Nasl baardn, Finkelstein" diye sordu. "ok kolay oldu. Bir rya sayesinde" diye yantlad, Finkelstein. "Bir rya m?" "Evet. l bahis oynayacaktm. Ancak nc attan emin deildim. Bir gece nce ryamda bir melek

48 -> 69

bamn zerinde durmu, seni kutsuyorum, Finkelstein, seni yedi kere yedi defa kutsuyorum, diye tekrar ediyordu. Uyannca, yedi kere yedi, krk sekiz dedim. Ve krk sekiz numaral ad, lahi Rya idi. nc at lahi Rya yaptm ve ok iyi para kaldrdm." "Ama Finkelstein, yedi kere yedi, krk dokuzdur." "Sen de matematiki ol." Hayat izlemenin bir yolu, matematiktir. Bir baka yol ise, hayat ryalar zerinden izlemektir. Rya ve hayaller zerinden. Bu ikisi tamamen farkldr. Geen gn biri, "Hayalet, peri gibi eyler var mdr" diye sordu. Evet, vardr. Eer zihninin sa yarsyla hareket ediyorsan, vardr. Eer sol yarsyla ediyorsan, yoktur. Btn ocuklar sa loblarn kullanr. Onlar her yerde hayalet ve peri grr. Ancak, sen onlarla konuur ve bir gzel halarsn. "Samalama! ok aptalsn! Peri nerede? Orada bir ey yok, sadece glge!" Zamanla, aresiz ocuu ikna edersin ve o da, sa lob ynelimden, sol lob ynelimine geer. Buna mecburdur. Senin dnyanda yaamaktadr. Btn hayallerini ve ryalarn unutmak zorundadr. Btn iirsellii unutup, matematik renmelidir. Tabii matematikte baarl olur, ancak hayatta sakat ve felli olarak kalr. Varolu, giderek uzaklarken, o sadece piyasadaki bir rne dnr. Hayat p ynna dnr. Ancak tabii ki dnyann gznde deerli biri olur. Bir Sanyas, hayal gcyle yaar. Zihninin hayal kurma gcyle yaar. iirle yaar. Hayat iirletirir. Byle yaaynca, aalar grndklerinden daha yeil olur. Kular, daha gzel ter. Ve her ey, aydnlk bir nitelie brnr. Sradan talar, elmasa dnr. Sradan talar, artk sradan deildir. Hibir ey sradan deildir. Eer sa lobdan bakarsan, her ey ilahi ve kutsal olur. Bir adam, arkadayla kafeteryada oturmu ay iiyor. Fincann inceler ve sonra derin bir nefes vererek, "Dostum, hayat bir fincan ay gibidir" der. Dieri bunu biraz dnr. Ve sonra sorar; "Ama neden? Hayat neden bir fincan ay gibi?" lk adam yantlar: "Ben nereden bileyim. Filozof muyum?" Sa lob, sadece gerekler hakknda beyanda bulunur. Sana neden veremez. Eer neden diye sorarsan, sadece sessiz kalr. Hibir cevap alamazsn. Ama yrrken bir lotus iei grnce, ne kadar gzel, dersin. Biri sana gelip, neden diye sorarsa, ne yaparsn? Sadece "Ben nereden bileyim, filozof muyum?" diyebilirsin. Bu basit bir ifadedir. ok basit bir beyandr ve kendi iinde tutarldr. Arkasnda bir neden yoktur ve tesinde de bir neden bulunmaz. O sadece gerein ifade edilmesidir. Upaniad'lar oku. Onlar gereklerin basit ifadeleridir. yle sylerler: "Tanr vardr. Nedenini sormayn." Soranlara ise, "Biz filozof muyuz? Nereden bilelim? Tanr vardr." diyeceklerdir. Tanr gzeldir derler, Tanr'nn sana kalbinden bile yakn olduunu sylerler. Ama nedenini sorma. Onlar filozof deil. sa'nn szlerine ve ilkelerine bir bak. Hepsi ok basit. "Benim Tanrm cennettedir. Ben onun oluyum, o benim babamdr!" diyor. Nedenini sorma. Bunu mahkemede ispat etmesi mmkn deil, sadece "biliyorum" der. Eer ona bunlar kimden rendiini ve hangi yetkiyle sylediini sorarsan, "kendi yetkimle sylyorum. Baka bir yetkim yok!" diyecektir. sa gibi bir adamn dnyaya gelmesinin neden olduu sorun da budur. Rasyonel zihin onu anlayamyor. Onun armha gerilmesinin baka bir nedeni yok. O, sol lob tarafndan armha gerildi, nk o bir sa lob insanyd. atma yznden armha gerildi. Lao Tzu yle der: "Btn dnya sanki ok akll, sadece ben aknm; btn dnya sanki ok emin, sadece benim kafam kark." Bir sa lob insanyd. Sa lob, iir ve sevgi lobudur. Byk bir deiime ihtiya vardr; bu deiim i dnme ynelik olmaldr. Yoga, sol lobu kullanarak teklie ulama abasdr. Mantk, matematik ve bilimden yola karak daha teye ulama arzusudur. Zen ise bunun tam tersidir. Ama ayndr ancak Zen daha teye ulamak

49 -> 69

iin sa lobu kullanr. kisi de kullanlabilir. Yalnz Yogay izlemek ok ama ok uzun bir yoldur; neredeyse gereksiz bir savamdr nk mantktan yola karak mantk tesine ulamaya alyorsun ve bu ok daha zordur. Zen daha kolaydr nk bu, mantk tesine mantkd yollardan ulama abasdr. Mantkdlk tpk mantk tesi gibidir, hibir snr yoktur. Yoga bir duvar delmeye almak, Zen ise bir kap amak gibidir. Kap aslnda kilitli olmayabilir, onu hafife ittiin zaman alr. imdi sra hikyeye geldi. Bu hikye Zen hikyelerinin en gzellerinden biridir. Zen insanlar hikyeler anlatarak konuur, buna mecburdurlar nk teori ve doktrin yaratamazlar, sadece hikye anlatabilirler. Hepsi harika hikyeler anlatr. sa srekli ders kartlacak hikyeler anlatrd, Buddha srekli ders kartlacak hikyeler anlatrd, Sufi mistikler de yle. Bu bir tesadf deil. Hikye, mesel ve fkra sa lobun yntemleridir; mantk, argman, ispat, kyaslama ise sol lobun yntemleridir. unu dinleyin: Goso Hoyen, "insanlar bana Zen'in nasl bir ey olduunu sorduu zaman onlara u hikyeyi anlatyorum!" derdi. Bu hikye Zen'in nasl bir ey olduunu anlatyor. Bir tanm yapmadan iaret ediyor. Bir tanm zaten mmkn deil nk Zen temelde tanmlanabilir bir ey deil. Onu hissedebilirsin ama tanmlayamazsn; onu yaayabilirsin ama dil aklamaya yeterli olmaz; onu gsterebilirsin ama anlatamazsn. Ancak bir hikye ile kk bir parasn aktarabilirsin. Ve bu hikye Zen'in nasl bir ey olduunu gerekten ok gzel anlatyor. Bu sadece bir iaret, buradan yola kp tanm yapma, bir felsefe oluturmaya alma; brak imek gibi aksn, bir kavray parlts olusun. Bu hikye senin bilgini arttrmayacak ama tavr deiiklii yaratmaya katk yapabilir. Zihnin allak bullak olabilir ve zaten hikyenin amac da bu. Babasnn yalandn gren hrszn olu, babas emekli olduktan sonra aile iini devam ettirebilmek iin ondan bu iin inceliklerini retmesini ister. Bir hrszn meslei bilimsel bir olay deildir, bir sanattr. Hrszlar, tpk airler gibi bu yetenekle doar; bunu renemezsin, renmek ie yaramaz. Eer renirsen, ksa srede yakalanrsn nk polis senden daha bilgilidir, onlarda yzyllarn bilgi birikimi bulunuyor. Bir hrsz, hrsz doar. Sezgiyle yaar. Bir beceridir. Hisleriyle yaar. Bir hrsz kadnsdr. O bir i adam deil, kumarbazdr; bir hi iin her eyini riske edebilir. Btn sanat tehlike ve risk zerine kuruludur. Tpk dindar insanlar gibilerdir. Zen insanlar, dindar insanlarn hrsza benzediklerini syler: "Tanry aramaktadrlar, onlar da birer hrsz." Mantk, muhakeme ya da kabul edilmi toplum, kltr ve medeniyetler zerinden Tanrya ulamak mmkn deildir. Bir yerden duvar krmak, arka kapdan girmek zorundadrlar. Eer gn nda girmelerine izin verilmezse, karanlkta girerler. Eer bir otoyolda ilerleyen kalabal izlemek mmkn deilse, ormanda kendi patikalarn yaratrlar. Evet, belirli bir benzerlik var. Tanrya ancak bir hrszsan, bir ate ya da hazine alma sanatsysan ulaabilirsin. Baba emekli olacakt ve olu, "emekli olmadan nce bana bu meslei ret!" dedi. Baba kabul eder ve o gece birlikte bir eve girerler. Byk bir dolab aarlar. Ve baba oluna, ieri girip elbiseleri almasn syler. Olan ieri girdikten sonra, baba dolab kilitler ve btn ev ayaklansn diye grlt yapaktan sonra sessizce kap gider. Baba gerek bir usta olmal, kesinlikle sradan bir hrsz deil. Dolabn iinde kilitli kalan olan, korkmu ve fkeli bir ekilde nasl dar kacan dnmektedir. Elbette! ok doal! Bu ne biim bir retmenlik? Tehlikeli bir durumla kar karya braklm. Ancak bilinmeyen bir eyi retmenin tek yolu da budur. Sa loba ait bir eyi retmenin tek yolu budur. Sol lob okullarda eitilebilir; renmek mmkndr, disiplin verilebilir, eitli kurslar grlebilir. Sonra, snflar etap etap geerek bir sanatn, bir bilimin ya da birok baka eyin uzman olabiliyorsun. Ama sa lob iin bir okul olamaz. O sezgiseldir, etaplardan olumaz. Aniden parlayan bir k gibidir, gece karanlnda akan bir imek gibi. Eer olursa, olur; olmazsa, olmaz. Bu konuda yaplacak bir ey yoktur.

50 -> 69

Sen sadece yaanmasnn daha muhtemel olduu bir durum oluturmaya alrsn. O yzden babann gerek bir usta olduunu sylyorum. Dolabn iinde kilitli kalan olan, korkmu ve fkelenmiti. imdi, o dolaptan kmann hibir mantkl yolu yok. Dardan kilitlenmiti, baba grlt yapmt, btn ev uyanm ve etraf ararken babas onu brakp kamt. imdi bu dolaptan kmann mantkl bir yolu var m? Mantk yetersiz kalyor, muhakeme hibir ie yaramyor. Ne dnebilirsin? Ne dnebilirsin? Zihin aniden duruyor. Babann yapmaya alt da aslnda tamamen bu. Olunu mantksal zihnin tamamen durduu bir duruma sokmaya alyor nk bir hrszn mantksal zihne ihtiyac yoktur. Eer mantksal zihinden yola karsa er ya da ge polis tarafndan yakalanacaktr nk polis de ayn mantktan yola karak nlem alr. Bu, kinci Dnya Savanda yaand. 3 yl boyunca Adolf Hitler kazanmaya devam etti. Bunun tek nedeni ise mantkd hareket etmesiydi. Onunla savaan btn lkeler bu sava mantkl bir ekilde yrtyordu. Tabii, hepsinin byk sava bilimleri akademileri ve askeri eitim gibi aamalardan gemi birok uzman vard. Bu uzmanlar, "Hitler imdi bu taraftan saldracak" diyordu ve eer Hitler mantkl bir insan olsayd o taraftan saldrrd nk dman hattnn en zayf noktas oras olurdu. Tabii, dmana en zayf noktasndan saldrmak gerekir nk mantk bunu gerektirir. Dman Hitler'in en zayf noktadan saldrmasn beklerken, glerini bu noktalarda younlatryordu ancak Hitler, her an herhangi bir noktadan saldrya geebiliyordu. Kendi generallerinin tavsiyelerini bile dinlemiyordu; nereye saldrmas gerektiini neren bir astrologu vard. Bu daha nce hi yaplmam bir eydi. Bir sava astrologlarla ynetilmez. Casuslar bu adamn srekli mantkd kararlar verdiini rapor edince Churchill sava bu ekilde kazanamayacaklarn anlamt. Kararlar sava nedir bilmeyen, hayatnda hi cepheye gitmemi aptal bir astrolog yldzlara bakarak alyordu. Yldzlarn dnyadaki bir savala ne ilgisi olabilir ki? Churchill hemen krala bir kraliyet astrologu atad ve onun talimatlarn yerine getirdi. O zaman sava belirli bir dengeye oturmaya balad nk artk iki aptaln kararlar karlkl savayordu. O zaman sonu almak kolaylat. Eer bir hrsz Aristo mantn takip edecekse er ya da ge yakalanacaktr nk polis de ayn Aristo mantn izlemektedir. Eer mantkl hareket edersen, bu mantk yolunu takip eden herkes seni yakalayabilir. Bir hrszn tahmin edilemez olmas gerekir; mantkla bir yere varamaz. O kadar mantksz olmal ki, kimse onun hareketlerini tahmin edememeli. Mantkdlk ancak enerjin sa loba getii zaman mmkn olabilir. Dolabn iinde kilitli kalan olan, korkmu ve fkeli bir ekilde nasl dar kacan dnmektedir. Nasl szc bir mantk sorusudur. O korkuyordu nk hibir yolu yoktu. Nasl szc anlamn yitirmiti. Sonra birden aklnda bir imek akar. imdi, bu bir ynelimdir. Sol lob sadece tehlikeli durumlarda, kendisi bir ie yaramad zaman, sa lobun devreye girmesini kabul eder. Bir zm bulamad zaman, keye sktn hissettii zaman, yenilgiyi kabullenince, bask altnda tuttuu zihin blmne sz syleme hakkn tanr. Artk kaybedecek bir eyi yoktur. Ona bir ans vermekle bir ey kaybetmi olmaz. O srada birden aklnda bir imek akar ve kedi gibi miyavlar. imdi bu hi mantkl deil. Kedi gibi miyavlamak m? Bu tamamen sama bir fikir. Ama ie yarad. Aile, hizmetiye bir mum alp dolab incelemesini syler. Kap ald an ocuk dar atlar, mumu fleyip sndrr, aknla uram hizmetiyi kenara itip kaar, insanlar peine der. Yolun kenarnda bir kuyu fark eden olan, kuyuya byk bir ta atar ve sonra karanlkta saklanr.

51 -> 69

Peinden gelenler kuyunun etrafna toplanarak, hrszn bouluunu grmeye alr. Mantkl bir zihin bu ekilde davranmaz. nk mantkl zihnin zamana ihtiyac vardr. Mantkl zihnin dnmek, binlerce olasln artsn eksini deerlendirmek iin zaman ihtiyac vardr. Ancak byle bir durumda dnmek iin vakit yoktur. Eer peinde insanlar varsa, nasl dneceksin? Bir koltukta otururken dnmek iyidir. Gzlerin kapalyken felsefe yapabilir, dnp farkl gr alarn iinde tartabilirsin. Ancak insanlar peine dm ve hayatn tehlikedeyse, dnecek vaktin olmaz. nsan o an sadece yaar, kararlarn kendiliinden oluur. O gen, ta kuyuya atmaya karar vermedi, bunu o anda yapt. Bir yarg deildi, yaparken dnmyordu, sadece kendini ta kuyuya atarken buldu. Ta kuyuya att ve sonra karanlkta sakland. Peindekiler hrszn kuyuda boulduunu dnerek takipten vazgeti. Olan eve ulat zaman babasna ok kzgndr ve ona yaadklarn anlatmaya alr. Ancak babas "Bana detaylar anlatmana gerek yok. Burada olduuna gre, bu sanat rendin" der. Detaylar anlatmann anlam nedir? Hibir ie yaramazlar. Sezgi sz konusu olduu zaman detaylarn hibir nemi yoktur nk sezgi asla tekrarlanmaz. Detaylar ancak mantk sz konusu olduu zaman anlam kazanr; o yzden mantk insanlar her eyi en ince ayrntsna kadar renmek ister. Bylece ayn durum tekrarland zaman ne yapacaklarn bilir ve kontrol kaybetmemi olurlar. Ancak bir hrszn hayatnda ayn durumun iki kere yaanmas gibi bir durum sz konusu deildir. Gerek hayatta da ayn durum iki kere yaanmaz. Eer zihninde yerleik sonular varsa, neredeyse l gibi olursun ve herhangi bir karlk veremezsin. Hayatta sorunlara yant vermek gerekir, tepki deil, iinde herhangi bir sonu yargs olmadan harekete gemen gerekir. Bir mihenk ta olmadan eyleme gemelisin. Bilinmeyenden yola karak bilinmeyene karlk vermelisin. nsanlar Zen'in nasl bir ey olduunu sorduu zaman Goso Hoyen bu ekilde yantlard. Bu hikyeyi anlatrd. Zen, tpk bir hrszlk gibidir. O bir sanattr, bilim deil. Erkeksi deil, kadnsdr; saldrgan deil, her arta aktr. yi planlanm bir metodoloji deil; anlksal bir olaydr. Teoriler, hipotezler, doktrinler ve yasalarla ilgili deildir; sadece ve sadece tek bir eyle ilgilidir ve bu da farkndalktr. O olann dolapta olduu anda ne oldu? Byle bir tehlike annda insann uykusu gelmez. Byle bir tehlike annda bilinciniz keskinleir, buna mecburdur. Hayatnz tehlikededir ve tamamen uyanksnzdr. nsan her annda bu ekilde uyank olmaldr. te bu keskin bilin annda, byle bir ynelim yaanr. Sol lobdaki enerji sa loba geer. Ne zaman tetikte olursanz, sezgileriniz devreye girer; beyninizde imekler akar, bilinmeyenden gelen imekler. Onlar izlemek istemeyebilirsiniz. O zaman ok ey karrsnz. Artk mantn tkendii bir kede kapana ksldn zaman sakn umudunu yitirme. O anlar hayatnn en ltuf duyacan anlar olabilir. Tam o anlarda sol lob, sa loba yol verir. te o zaman kadns ksm, her eye ak olan ksm sana bir fikir verir. Eer onu izlersen karnda birok kap alr. Ancak bunlar karma olasln var; "bunlar bo eyler" diyebilirsin. Bu olan o an karabilirdi. O fikir kesinlikle normal, sradan ve mantkl deildi. Kedi gibi ses karmak m? Ne iin? "Neden?" diye sorabilirdi ve o zaman skalam olurdu. Ancak durum o kadar zorluydu ki, hibir ey soramad. Baka hibir yolu yoktu. O yzden, "Deneyeceim. Kaybedecek neyim var ki?" diye dnd. Baba haklyd. "Bana detaylar anlatmana gerek yok. Burada olduuna gre, bu sanat rendin." demektedir. Burada sanat, zihnin kadns tarafndan eyleme geebilmektir. nk kadn btne baldr ve erkek btne bal deildir. Erkek agresiftir, erkek srekli bir atma halindedir. Kadn ise srekli teslim olma durumundadr, derin bir gven halindedir. O yzden kadn vcudu ok gzel ve yuvarlak hatldr. Doaya ynelik derin bir gven ve uyum vardr. Kadn srekli derin bir teslim olmuluk iindedir. Bir erkek ise srekli fke ve atma halindedir. Her zaman bir eyler yapar, bir eyleri ispat etmeye alr ve bir

52 -> 69

yerlere ulamaya abalar. Bir kadna aya gitmek ister misin diye sor. Sadece arrlar. Ne iin? Ne gerei vardr? Neden bu sknt yaansn? Yuvas yeterince gzeldir. O daha anlk eylerle ilgilidir; burada, hemen. Bu da ona bir uyum, bir zarafet verir. Erkek srekli bir eyler ispat etme peindedir. Ve eer bir eyi ispat etmek istiyorsan, tabii ki mcadele edecek, rekabete girecek ve birikim yapacaksn. Bir keresinde bir kadn Dr. Johnson ile konumaya alyordu ancak doktor onunla pek ilgilenmiyordu. Cilveli bir ekilde "Neden, doktor?" diye sordu. "Sizin kadnlar yerine erkeklerin arkadaln tercih ettiinize inanmaya balayacam." "Bayan, ben kadnlarn arkadaln ok severim." diye yantlad Johnson. "Gzelliklerini severim, inceliklerini severim, neelerini severim. Sessizliklerini severim." Erkek, kadnlar sessiz kalmaya zorlamaktadr. Sadece dtan deil, ayn zamanda iten de. Kadn tarafn sessiz kalmaya zorlarlar. Kendini sna. Ne zaman zihninin kadn taraf bir ey sylese, hemen stne atlyor ve "mantksz, sama!" diyorsun. Dr. Johnson kadnlarn sessiz kalmasn salamaya alyor. Kalp kadna aittir. Kalbin sesine kulak vermeyip, srekli ban konumasn dinlediin iin hayatta ok ey karyorsun: Ve kafadaki tek nitelik daha net, kurnaz, tehlikeli ve iddete meyilli olmaktr. Bu iddet nedeniyle i dnyann lideri olmutur ve bu i liderlik erkeklerde d dnyada liderlie ynelime neden olur. Erkekler, d dnyada da kadnlara hkmetmitir; asalet her zaman iddet tarafndan hkmedilmitir. Nasrettin Hoca, bir etkinlik iin okula davet edilmiti. ocuklarn bir yry vard ve ocuklar boy srasna gre dizilmiti. En ksadan, en uzuna. Ancak bu srada bir istisna vard, en bataki ocuk, yryn en bandaki ocuk dierlerinden neredeyse bir kafa boyu uzun grnyordu. Hoca, kk bir kza sordu: "Neden en bata o var? Okulun renci lideri ya da takm kaptan falan m?" "Hayr!" diye fsldad kk kz. "ok kt imdikledii iin." Erkek zihin srekli imdik atp, sorun yaratr. Sorun yaratanlar da lider olur. Okullarda btn deneyimli retmenler snf bakan olarak en yaramaz, en haydut renciyi seer. O gl sfata sahip olduktan sonra ise btn yaramazlk enerjileri retmenin iine yaramaya balar. nk bir disiplin oluturmaya balarlar, kendi snf arkadalarnn zerinde! Dnyadaki siyasetileri izle. Bir parti iktidardayken, muhalefet partisi lkede srekli sorun yaratmaya balar. Onlar yasalar zorlar, devrimci olur. ktidar partisi ise disiplin oluturmaya alr. ktidardan dtkten sonra, bu sefer onlar sorun yaratmaya balar. Muhalefet partisi ise iktidara geldikten sonra disiplin peinde komaya balar. Hepsi sorun karcdr. Erkek zihni sorun karmada uzmandr. O yzden g kullanr, hkmeder. Ancak derinde, belirli bir iktidara sahip olsan bile hayat skalarsn. Derinde, kadn zihni devam eder. Eer zihninin kadn tarafna dmez, teslim olmazsan; direniini ve savamn brakp teslim olmazsan, gerek hayat ve o keyfi bilemezsin. yle bir hikye duydum: Bir Amerikal bilim adam, Nobel dl sahibi nl fiziki Niels Bohr'u Kopenhag'daki ofisinde ziyaret etti ve masasnn arkasndaki duvarda bir at nal grnce ard. Nal, iyi anslar toplayp dmesini nlemek iin, batl inanca uygun bir ekilde ters aslmt. Amerikal gergin bir ekilde glmseyip, "bir at nalnn size iyi ans getirmesini beklemiyorsunuz, deil mi, Profesr? Sonuta bir bilim adam olarak byle bir eye inanyor olamazsnz" dedi. Bohr glmsedi: "Ben byle bir eye inanmyorum, dostum. Hem de hi inanmyorum. Byle aptalca bir

53 -> 69

samala inanmam ok zor. Ancak bana at nalnn, inansan da inanmasan da iyi ans getirdiini sylediler." Biraz daha derine baktnda, sadece mantnn biraz altna indiinde orada sezgi ve gven nehirlerinin aktn grrsn. Zen, kendiliinden oluun yoludur. abasz abann, sezginin yolu. Byk bir air olan Zen ustas kkyu, "binlerce kilometre uzaktaki bulutlar grebiliyor, am ormanlarndaki antik mzikleri duyabiliyorum." demiti. Zen ite budur. Mantnla bin kilometre uzaktaki bulutlar gremezsin. Mantkl zihin cam gibidir. ok kirlidir; fikir, teori ve doktrin tozlaryla kaplanmtr. Ancak sezginin saf camyla bin kilometre uzaktaki bulutlar grebilirsin. Dnce olmadan, sadece farkndalkla. O zaman ayna temiz ve netlik sonsuzdur. Sradan, mantk zihniyle amlarn antik mziini duyamazsn. Antik mzii nasl duyabilirsin? Mzik alnp bittikten sonra sonsuza dek kaybolur. Ama sana sylyorum, kkyu doru sylyor. amlarn antik mziini duyabilirsin. Ben duydum. Ama bir ynelim, tam bir deiim, bir srama gerekiyor. O zaman Buddha'nn vaaz verdiini grebilir ve onu dinleyebilirisin. amlarn antik mziini duyabilirsin. nk o sonsuz bir mziktir, asla kaybolmaz. Sen sadece onu duyma kapasiteni kaybettin. Mzik sonsuzdur; kapasiteni yeniden kazandn zaman, birden yine duymaya balarsn. O her zaman oradayd, ama sen orada deildin. imdi burada ol ve o zaman sen de bin kilometre uzaktaki bulutlar grebilir ve amlarn antik mziini duyabilirsin. Beyninin sa lobuna doru ynel, daha kadns ol; daha sevgi dolu, teslimiyeti, gven duyan ve btne biraz daha yakn ol. Bir ada olmaya alma, ktann bir paras ol.

Sayfada Ara

DNCEDEN DUYGUYA GE Akl ok ar bir eydir, zeka daha btnseldir. Akl dn alnr, zeka ise kiiye aittir. Akl mantkl ve rasyoneldir; zeka mantktan te bir eydir. Mantk tesidir, sezgiseldir. Akll insanlar sadece tartma ile yaar. Tartmalarla belirli bir noktaya gelebilirsin ancak bunun tesine gemek iin nsezi gereklidir. Sadece muhakeme yrterek alan byk bilim adamlar bile mantn ie yaramad bir noktaya gelir ve orada bir nsezi, bir eit anlk sezgi, bilinmeyenden bir iaret bekler. Ve her defasnda da gerekleir. Eer aklla ok youn altysan ve her eyin akl olmadna kanaat getirirsen, daha tesine geebilirsin; bir gn bir n iine girer. O senin deildir; ama yine de senindir nk baka kimsenin deildir. O senin en iindeki merkezden gelmektedir. Sanki snrlarn tesinden geliyormu gibi grnr nk sezgi merkezinin neresi olduunu bilmezsin. Sanskrite olan Sadhumati kelimesi ok gzeldir. Mati, zeka anlamna gelir. Sadhu ise, bilgelik. Bilge zeka. Sadece zeka deil, bilge zeka. Bu insanlar mantkl olabilir ama rasyonel deiller. Rasyonel olmak, mantkl olmaktan daha tedir. Bazen mantkl insan, mantksz olan da kabul edebilir. nk o mantkldr, mantkdln da varolduunu anlayabilir. Rasyonel insan ise, mantkszln varolabileceim anlayamaz. O, sadece kstl mantk kyaslamalarna inanr. Mantk olarak ispat edilememi, ancak yine de varolan eyler bulunur. Herkes onlar bilir ve henz kimse onlar ispat edebilmi deildir. rnein, sevgi. Kimse onun ne olduunu ispat etmi deil. Varolup olmad da ispatlanmamtr. Ama herkes sevginin varolduunu bilir. Mantn tesinde hibir eyi kabullenmeyen insanlar bile ak olur. Ak olduklar zaman bir sorun yaarlar. Kendilerini sulu hissederler. Ama sevgi

54 -> 69

var. Ve kimse sadece aklla tatmin olamamtr. Ayrca kalbin de doyurulmas gerekiyor. indeki iki kutup budur. Kafa ve kalp. Zeka doutan varolan grme, alglama kapasitesidir. Her ocuk zeki doar. Ve sonra toplum onu aptallatrr. Ona aptallk eitimi veririz ve er ya da ge aptallktan mezun olur. Zeka doal bir olgudur. Tpk nefes almak gibi. Tpk grmek gibi. Zeka, iten grmektir. Sezgiseldir. Onun aklla hibir ilgisi yoktur. Asla akl ile zekay birbirine kartrma. Onlar birbirinin kartdr. Akl kafada olur. Bakalar tarafndan retilir. Sana empoze edilir. Onu tazelemen gerekir. dn alnmtr. Dardan gelen bir eydir. Doutan varolan bir ey deil. Ancak zeka, doutan vardr. O senin varln, kendi doandr. Btn hayvanlar zekidir. Birer entelektel olmasalar da, hepsi zekidir. Aalar zekidir. Btn varolu zekidir. Ve her ocuk zeki doar. Sen hi aptal bir ocukla karlatn m? Bu imkanszdr. Ancak zeki bir yetikinle karlamak ok zordur. Arada bir eyler ters gider. Bir arkadam bana bu harika hikyeyi yollad. Bunu dinlemeni istiyorum. Anlamana yardmc olabilir. Hikyenin ad: Hayvan Okulu. Bir gn ormandaki hayvanlar bir araya gelerek okul amaya karar verirler. Bir tavan, bir ku, bir sincap, bir balk ve ylanbal ynetim kurulunu oluturdu. Tavan, mfredatta komann bulunmasn istemektedir. Ku, umann dahil olmasn, balk, yzmenin dahil olmasn ve sincap, aaca trmanmann mutlaka zorunlu dersler arasnda olmas gerektiini sylemektedir. Btn bunlar bir araya getirip, bir mfredat program yaptlar. Ve btn hayvanlarn bu dersleri grmesini istediler. Tavan, kou dersinde A alyor olmasna ramen, aaca trmanmak onun iin ok ciddi bir sorundu. Srekli kafa st dyordu. Bir sre sonra beyni hasar grd ve artk eskisi gibi koamad. Artk kouda A almak yerine, C alyordu. Ve tabii, aa trmanmada ise her zaman zayf alyordu. Ku, umada ok baarlyd, ama sra toprak kazmaya geldii zaman, o kadar baarl deildi. Srekli gagasn ve kanatlarn kryordu. Bir sre sonra, toprak kazma notu hl F olmasna ramen, uma notu C'ye dmt. O da aaca trmanmakta ok zorlanyordu. Sonuta, snf birincisi olan hayvan her eyi yarm yapabilen, geri zekal ylan bal oldu. Ancak eitimciler ok mutluydu nk herkes btn dersleri gryordu. Ve buna "geni tabanl eitim sistemi" dediler. Buna glyoruz ama gerek bu. Sen de bunu yaadn. Biz aslnda herkesi baka biri yapmaya alyoruz. O yzden de insanlarn kendi olma potansiyellerini yok ediyoruz. Zeka, bakalarn taklit ettike lr. Eer zeki kalmaya devam etmek istiyorsan, bakalarn taklit etmeyi brakmalsn. Zeka, kopya ekerek intihar eder. Dier insan gibi olmann nasl bir ey olduunu dnmeye baladn zaman zekan kaybedip, aptallayorsun. Kendini bir bakasyla kyasladn zaman, btn doal potansiyelini kaybediyorsun. Artk hibir zaman mutlu olamazsn. Bir daha asla temiz, net ve effaf olamazsn. Kendi netliini ve vizyonunu kaybedersin. dn gzlerin olur. Ama bir bakasnn gznden nasl grebilirsin? Sana ait olan gzlere ihtiyacn var. Kendi bacaklarnla yrmelisin. Kendi kalbin arpmal. nsanlar dn hayatlar yayor. O yzden hayatlar fel olmu durumda. Bu fel yznden, aptal grnyorlar. Dnyada yeni bir eitim sistemine ihtiya var. air olarak domu bir kii, matematikle kendini aptallatrr. Byk bir matematiki olabilecek bir insan, beynine tarih sokutururken kaybolur. Eitim, senin doanla uyumlu olmad iin her ey karman orman olur. Bireye sayg duymaz, herkesi belirli kategorilere sokar. Tesadf eseri, bu kategoriler birka insana uyar. Ama ounluk kendini kaybolmu hisseder ve mutsuz olur.

55 -> 69

Hayatn en byk mutsuzluu, birinin kendini aptal ve deersiz hissetmesidir. Kimse aptal domamtr. Kimse aptal doamaz. nk biz bir varolutan geliyoruz. Varolu, saf zekadr. Dnyaya geldiimiz zaman, bu varlktan bir eni, bir tat tarz. Ama toplum annda zerine atlar. Maniplasyona balar. retir, deitirir. Keser, bier. Ve bir sre sonra, kendi formunu kaybedersin. Toplum senin itaatkar, sradan ve tekdze olman ister. Zekan ite byle yok edilir. Bir cezaevi hcresinde yayorsun. Oradan kabilirsin. kmak zor olacaktr, nk ona ok alm durumdasn. kmak zor olacaktr, nk o bir elbise deil, neredeyse derin olmutur. ok uzun zamandr orada yayorsun. Brakmak zor olacaktr. nk senin btn kimliin odur. Ama gerek varlna ulamak istiyorsan, geride brakmak zorundasn. Eer gerek zeki olmak istiyorsan, asi olman gerekir. Sadece asiler zekidir. Asi ile neyi kastediyorum? Kendi rzana ramen sana zorla dikte edilmi eylerden kurtulmak! Kim olduunu tekrar ara. En batan bala. O ana kadar yaadklarnn bir vakit kayb olduunu dn. Hibir insan bir bakasna benzemez. Her biri zgndr. Zekann doas budur. O yzden insanlar birbirleri ile kyaslanamaz. Kendini kimseyle kyaslama. Nasl kyaslayabilirsin? Sen sensin, dieri ise bir bakas. Benzer olmadnz iin kyaslama sz konusu olamaz. Ama bize kyaslamak retildi. Ve biz srekli kyaslyoruz. Dorudan, dolayl olarak, bilinli ya da bilinsiz, srekli karlatrma yapyoruz. Eer kyaslarsan, asla kendine sayg duymazsn. Biri senden daha gzeldir. Biri senden daha uzundur. Biri senden daha salkldr, biri de baka bir eydir. Birinin sesi daha gzeldir. Eer kyaslamaya devam edersen, zerinde yk oluturursun. Etrafta milyonlarca insan var. Bu kyaslamalarn seni ezer. Ve senin gzel bir ruhun vard. Yeermek isteyen gzel bir ruh. Altn bir iee dnmek istiyordu ama sen ona izin vermedin. Btn ykleri at. Hepsini kenara koy. Masumiyetini, ocukluunu yeniden kazan. sa, "Tekrar domazsanz, benim krallma giremezsiniz" derken, ok haklyd. Ben de aynsn sylyorum. Eer tekrar domazsanz... Sana yklenmi olan btn plerden kurtul. En batan bala. Ve zekann birden ortaya kmasna aracaksn. Zeka, grme ve kavrama kapasitesidir. Kendi hayatn, doana uygun yaamaktr. Zeka budur. Peki ya aptallk nedir? Bakalarn takip etmek. Bakalarn taklit etmek. Bakalarna itaat etmek. Onlarn gzleriyle grmek. Onlarn bilgisini, kendi bilgin gibi grmek. Aptallk budur. O yzden Pundit'ler neredeyse her zaman aptaldr. Onlar papaandr, srekli tekrar eder. Onlar birer plaktr. ok iyi bir ekilde tekrar ederler. Ama yeni bir durum ortaya knca, kitaplarnda yazmayan bir ey olduu zaman, ne yapacaklarn bilemezler. Bir zekalar yoktur. Zeka, hayatn anlk deiikliklerine uyum salama kapasitesidir. Bir programa balanamaz. Sadece zeki olmayan insanlarn program vardr. Onlar korkar. Hayat olduu gibi karlamak iin yeterince zeki olmadklarn bilirler. Hazr olmalar, prova yapmalar gerekir. Henz soru sorulmadan bir yant hazrlamalar gerekir. Ve bu sayede aptallklarn ilan ederler. nk, sorular asla ayn olmaz. Sorular her zaman yenidir. Her gn kendi problemleri ve mcadeleleriyle doar. Her an kendi sorusunu yaratr. Ve eer senin kafanda hazrlanm cevaplar varsa, soruyu bile dinlemen mmkn olmaz. in yantlarla o kadar ok dolmutur ki, dinlemen mmkn olmaz. Sen karlk veremezsin. Ne yaparsan yap kendi hazrladn cevaplardan birine gre yantlarsn. Ve bunlar ilgisizdir. Gereklerle hibir ilikisi yoktur. Zeka ise, hazrlksz bir ekilde gerekle yzlemektir. Hayatn karsna hazrlksz kmann gzellii inanlmazdr. O zaman hayatn bir yenilii, bir genlii olur. Hayatn bir ak ve tazelii olur. Hayat sana birok srpriz sunar. Hayatnda bu kadar ok srpriz olunca da asla sklmazsn. Aptal insan her zaman sklr. Bakalarndan toplad ve srekli tekrar ettii cevaplar yznden sklr.

56 -> 69

Sklr, nk gzleri bilgiyle o kadar dolmutur ki, neler olduunu gremez. Hibir ey bilmeden ok ey bilmi olur. O, bilge deil, sadece bilgilidir. Bir gle bakt zaman, o gle bakmaz. Okuduu btn gller, airlerin szn ettii btn gller, ressamlarn izdii btn gller, filozoflarn tartt btn gller, gznn nnde oluur. Byk bir an ve bilgi kuyruu oluur. Karsndaki gl ise, o kuyruk, o kalabalk iinde kaybolur. Onu gremez. Sadece tekrar eder. Ne kadar gzel bir gl. Bu kelimeler de iten, zgn ve gerek deildir. Bir bakasnn sesidir. O sadece bir kasetalar. Aptallk, tekrardr. Bakalarn tekrar etmektir. Ucuzdur. Ucuzdur, nk renmene gerek yoktur. renmek zordur, renmek iin cesur olmak gerekir. renmek, mtevaz olmak anlamna gelir. renmek, eskiyi brakp, yeniyi kabul etmeye hazr olmak demektir. renmek, egosuzluk durumudur. Ve insan, renmenin seni nereye gtreceini bilemez. renen hakknda bir tahmin yapamazsn. Hayat tahmin edilemez olacaktr. Kendisi bile yarn ne olacan, nerede olacan tahmin edemez. O srekli bilgisizlik durumunda yer alr. Sadece bilgisizlik durumunda yaadn zaman renmeye balarsn. O yzden ocuklar ok gzel renir. Bydke renmeyi brakrlar. nk bilgi toplanr ve onu tekrar etmek kolaydr. Niye uraacaksn? Bilgi ucuzdur, basittir; izilmi yolu takip eder, ksrdngde dolarsn. O zaman da sknt oluur. Aptallk ve sknt birlikte varolur. Zeki insan, sabah gneindeki i damlalar kadar tazedir. Gecedeki yldzlar kadar tazedir. O yenilii bir esinti gibi hissedersin. Zeka, tekrar ve tekrar doma kapasitesidir. Gemi zekayla lmek ve gnmz zekasyla tekrar domaktr. Aslnda bataki zeka, zeka deildir. O, bilgi toplama yeteneidir. Asl zeka, kalbin zekasdr. Tek zeka budur. Ba sadece biriktirir. Her zaman eskidir. Asla yeni olmaz. Asla zgn olmaz. Baz eyler iin iyidir. Onu doldurmak gzel bir eydir. nsan, hayatnda buna ihtiya duyar. Birok eyin hatrlanmas gerekir. Zihin, yani ba, bir biyolojik bilgisayardr. ine her trl bilgiyi doldurabilir ve ihtiyacn olduu zaman kartabilirsin. Matematik iin iyidir. Hesap yapmak iin iyidir. Gnlk hayat iin, piyasa iin iyidir. Ama btn hayatn bundan ibaret olduunu dnyorsan, aptal kalrsn. O zaman asla duygunun gzelliini hissetmezsin. Kalbin kutsalln bilemezsin. O zaman sadece kalpte oluan zarafeti, sadece kalbe alan tanrsall bilemezsin, dua etmeyi bilemezsin, iiri bilemezsin, sevgiyi bilemezsin. Kalbin zekas, hayatnda bir iir yaratr. Admlarna ritim katar. Hayatn bir keyfe, bir kutlamaya, bir enlie, bir kahkahaya dntrr. Sana espri anlay verir. Sevmek ve paylama yeteneini oluturur. Gerek hayat budur. Kafa zerinden yaanan hayat, mekanik bir hayattr. Bir robota dnrsn. Belki ok verimli olursun. Robotlar verimlidir. Makineler, insanlardan daha verimlidir. Ban araclyla ok para kazanabilirsin. Ama fazla yaayamazsn. Daha iyi bir yaam standardn olur, ama bir hayatn olmaz. Hayat kalptedir. Hayat sadece kalp zerinden geliir. Sevgi, hayat ve tanrsallk, sadece kalbin topranda yeerir. Btn gzellikler, btn gerek deerler, anlam nemi olan her ey, kalpten ortaya kar. Kalp senin merkezindir. Kafa ise evren. Kafada yaamak, merkezdeki hazinelerin ve gzelliklerin bilincinde olmadan, srekli eperde yaamaktr. Bu eper zerinde yaamak aptallktr. Kafada yaamak aptallktr. Kalpte yaamak ve gerektii zaman kafay kullanmak zekadr. Merkez, senin varlnn ekirdeinde bulunur. Sahip, kalptir. Ve kafa sadece bir hizmetkrdr. Zeka budur. Kafa sahip olup, kalbi unuttuu zaman, buna aptallk denir. Seim sana kalmtr. Unutma, kafa bir kle olarak ok gzel bir kledir. ok iine yarar. Ama bir sahip olarak tehlikelidir ve btn hayatn zehirler. Etrafna bir bak. nsanlarn hayatlar kafalar tarafndan zehirlenmi durumdadr. Hibir ey hissetmezler. Hibir eye duyarl deillerdir. Hibir ey onlara heyecan vermez. Gne doar ama onlarn iinde hibir ey domaz. Gnein douuna bo gzlerle bakarlar. Gkyz yldzlarla dolar. Olaanst gizemlerle dolar. Ama kalplerinde hibir ey kprdamaz. Hibir ark domaz. Kular ark syler, insan ise ark sylemeyi unutmutur. Bulutlar gkyzne doluur ve slnler dans eder. nsan nasl dans edeceini bilmez. O artk sakattr. Aalar iek aar; insan dnr, asla hissetmez. Ve duygu olmadan da iek amas mmkn deildir.

57 -> 69

Kendi hayatn izle, gzlemle ve incele. Baka biri sana yardm etmeyecek. Bugne kadar hep bakalarna dayandn iin aptal oldun. imdi kontrol ele al. Bu senin sorumluluun. Hayatn nasl yaadn grmek iin kendi iine derinlemesine bak. Kalbinde bir iirsellik var m? Eer yoksa, hi vakit kaybetme. Bir iir yaratmak iin kalbine yardm et. Hayatnda bir ak var m? Eer yoksa, sen lmsn ve oktan mezara girmisin. Hemen oradan k. Hayatn sana bir ak, bir macera vermesini sala. Kefet. Milyonlarca gzellik, gizem seni bekliyor. Sen hayat tapnana girmeden, etrafnda dolap duruyorsun. Kap ise, kalptir. Unutma, bu sramay yapmak zorundasn. Dnceden duyguya gemelisin. Duygu, senin iinde varolan ve sezgi olarak tanmlanan eye daha yakndr. Dnmek ise, sezgiden en uzak olan noktadr. Sana hep bakalar hocalk yapt. Bu, bilgi almaktr. Bakas tarafndan retilmemi ve iinde yeeren ey ise sezgidir. Kimse sana retmemitir. Hibir okul, hibir niversite, hibir kolej. Kimse sana bu konuda bir ey dememitir. O, iinde yeerir. te bu, sezgidir. Hibir yere gitmek zorunda deilsin. Sadece kendi iinde yolculuk yap. Duygu, sezgiye daha yakndr. Ben imkansz beklemiyorum. Dorudan sezgisel ol demiyorum. Bunu yapamazsn. imdilik tek bir ey yapabilirsen, dnceden duyguya geebilirsen, bu yeterli olur, sonra duygudan sezgiye gemek kolaydr, ama dnceden sezgiye gemek zordur. Onlar bir araya gelmez, ayr kutuplardr. Duygu ise, ortadadr. Duygudan yola knca, dnce ve sezgi ayn mesafededir. Bir yne doru gidersen dnceye ularsn, dier yoldan gidersen sezgiye ularsn. Duyguda ikisi buluur ve btnleir. Dncenin bir ksm duygunun iinde kalr. Sezginin bir ksm da.

Sayfada Ara

GEVE Bilimdeki btn byk gelimeler, aklla deil, sezgiyle gelmitir. Btn byk keifler, r aan icatlar, akln tesinden gelmitir. Arimet'ten Einstein'a kadar bu byledir. Arimet'in hikyesini bilirsin. Buluunu kvetinin iinde, scak bir banyonun keyfini kartrken yapmt. Ve birden o gevemi ruh hali iinde... Gnlerdir ok endieliydi. lkenin kral ok gzel bir altn taca sahipti ve onun saf altndan m yapldn, yoksa iine baka eyler kartrlp kartrlmadn merak ediyordu. Ve bu sorunun yantnn taca bir hasar verilmeden bulunmasn istiyordu. Bu bir bilmeceydi. Cevab nasl verilecekti? Tacn ne kadarnn altn, ne kadarnn baka bir madde olduu nasl belirlenecekti? Arimet ok abalad. Gnlerce uyumad. Artk bir zm yolu bulma umudu yoktu. Ama oldu. Kvet doluydu. Arimet kvetin iine girince, suyun bir ksm kvetten tat. O anda beyninde bir imek akt. "Kvetten taan suyun benim hacmimle bir ilgisi olmas gerekir," dedi. O anda her ey yerine oturdu. "Eer dolu bir kvete altn koyarsak, bir miktar su taacaktr. Bu taan suyun da altn miktaryla balantl olmas gerekir" dedi. O anda ok heyecanland. plakt. Ama o kadar byk bir heyecan yayordu ki, plakln unuttu. Sokaa frlayp, "Evreka! Evreka! Buldum! Buldum!" diye bararak komaya balad. Bu, sezgi kavramasyd. Entelektel bir yarg deil. Albert Einstein saatlerce kvette uzanrd. Belki de sadece Arimet yznden. Hindistan'n en byk entelektellerinden biri olan, Doktor Ram Manohar Lohia onu grmeye gitti... Bu hikyeyi bana Doktor Lohia anlatt. O, Hindistan'n tand en drst politikaclardan biriydi. Keskin bir gzlemci. Byk bir vizyon sahibi ve bir dahiydi. Almanya'da eitim grd iin, Albert Einstein' tanyan birok arkada vard. Ortak bir dostlar araclyla bir grme ayarlad... Doktor Lohia tam vaktinde geldi. Ama Albert Einstein'n ei "Beklemeniz gerekiyor, nk u anda banyo yapyor ve kimse ne zaman kacan bilemez" dedi. Yarm saat geti, bir saat geti. Ve Doktor Lohia, "Daha ne kadar srer?" diye sordu. "Bunu kimse tahmin edemez" diye yantlad Einstein'n ei. Doktor Lohia tekrar sordu: "Kvette oturup ne

58 -> 69

yapyor ki?" Kadn glmeye balad. " Sabun kpkleriyle oynuyor." "Ne iin?" "Sabun kpkleriyle oynad zaman, zerinde dnp bir sonuca ulaamad baz konularda belirli nseziler geliyor. nsezi imekleri her zaman o kvetteyken zihninde akyor." Neden kvette? nk orada geversin. Ve gevemek, meditasyonun temelidir. Geversin ve gevediin zaman, btn gerginlikler sona erer. Scak su, banyonun sessizlii ve yalnzlk... Artk batda banyolar o kadar gzel yaplyor ki, neredeyse birer tapnak gibi. Hatta baz insanlar, banyolarna oturma odas bile yapmaya balad. O kadar gzel. nsan geveyebilir. Meditasyon yapabilir. Ve o meditasyon halinde baz eyler olur. Kvet her zaman ok iyi bir provokatr olmutur. Dnyann btn byk bilim adamlar bu konuda hemfikir. Bazen belirli bir sonu iin yllarca alyor ve hibir yere varamyorsun. Ancak sonra, bir gn, birden beliriyor. Snrlarn tesinden bir yerden annda beliriyor. Buna bir sonu diyemezsin. nk o bir sonu deildir. Bilimsel keifler her zaman iin zihinden deil, meditasyondan kar. Sonuta, zihinden kan eyler bilim deil, teknoloji olur. Teknoloji zavall bir eydir. O bir kavray deil, kavrayn uygulamasdr. Teknoloji, zihinden kar. nk zihnin kendisi bir teknolojik alettir. Biyolojik bir teknoloji. Btn makineler zihinden kar. nk zihnin kendisi bir makinedir. Ama zihinden bir yaratclk kmaz. nk hibir bilgisayar bir kavray sunamaz. Bunlar zihin tesinden gelir. Zihin, senin varlnn yzeyidir. Kavraylar ise varlnn merkezinden gelir. Meditasyon seni merkeze gtrr. Zihnin yanl mekan olduunu sylediim zaman, zihninle zdeleme demek istiyorum. Sadece zihin olma. nk sen ondan ok daha fazla bir eysin. Zihin senin iinde kk bir mekanizmadr, onu kullan, ama onunla zdeleme, tpk araban gibi. Araban kullanyorsun ama kendini onunla tanmlamyorsun. Zihin de iindeki bir makinedir. Kendini sadece onunla tanmlama. Buna gerek yok. Bu tr bir zdeleme yanla yol aar. "Ben zihinim" diye dnmeye baladnda yanl noktada bulunuyorsun. Eer "ben zihin deil, zihnin sahibiyim, onu kullanabiliyorum" diyebiliyorsan, o zaman zihin ok deerli ve kullanl bir makinedir, harika teknolojiler gelitirebilir. Bilim, tpk din gibi zihinsizlikten ortaya kar. Din ve bilim, farkl kaynaklardan gelmez, ayn kaynaktan beslenir, nk ikisi de r aan gelimelere, kavraylara ve sezgiye muhtatr. Teknoloji, zihinden kyor. Dinsel teknoloji de zihinden kyor. Yoga, Mantra, Yantra. Yoga, derinlemeyi salayacak beden durularn ierir. Bunlar zihinde retilir. Bu dinsel teknolojidir. O yzden Yoga, belirli bir dinin paras deildir. Hristiyan Yoga olabilir. Hindu Yoga olabilir. Budist Yoga olduu kesin. Jaina Yoga var. Dinlerin says kadar Yoga eidi olabilir. Yoga sadece bir teknolojidir, hibir makine Hindu deildir, hibir makine Mslman deildir. Bir dkkana girip, Mslman araba ya da Hindu araba alamazsn, makineler sadece makinedir. Yoga, bir teknolojidir, mantra bir teknolojidir, zihinde retilmitir. Mantra, aslnda mantk szcyle ayn kkten gelir. kisi de Sanskrite olan, Man kelimesinden gelir. Bir dal mantk olurken, bir dier dal Mantra oluyor. kisi de zihnin bir parasdr. Bilimsel teknoloji zihinde retilir. Dinsel teknoloji zihinde retilir. Btn dinsel ayinler, tapnaklar, camiler, kiliseler, dualar, yaztlar, hepsi zihnin rndr. Ancak o imek, o kavray; Buddha'nm, Bodhi aac altnda otururken yaad, ilk kez olarak aydnland, tam farkndala ulat an; zihinden ykselen bir ey deildi. O, zihnin bir paras deildi. Daha teden gelen bir eydi. Seninle, egonla, zihninle, bedeninle ilgili bir ey deildi. O, saf, bakir, sonsuzluun paras olan bir eydi. O anda, Buddha'nn zihni tamamen durduu anda, teden gelen bir ey ona ulat. Bir Tanr oldu. Tabii yedi gn boyunca sessiz kald. Etkisi o kadar glyd ki, tek bir kelime syleyemedi. Hikyeye gre, cennetteki tanrlar rahatsz oldu. nk bir insann Buddha olmas ok nadirdi ve eer sessiz kalrsa, gzleri kapal, karanlkta yolunu bulmaya alan milyonlara kim retecekti? Bu sadece bir efsane. Gzel bir hikye, ancak anlaml ve nemli. Tanrlar geldi, Budha'nn nnde eildi ve ona yalvard; "Konu!

59 -> 69

Ulatn noktay insanlara anlat." Ve Buddha konumaya balad zaman, ite o zaman zihinden konumaya balad. O zaman zihnin bir paras olmutu. Olgunun kendisi, sessizlikte olmutu, ancak sonra kelimeleri kullanmak zorunda kald. O kelimeler zihne aittir. Benim bildiklerim zihnin tesinde, ancak sylediklerim zihnimden kyor. Kelimelerim zihnimin bir paras, ancak bildiklerim zihnin bir paras deil.

Sayfada Ara

REHBERN BUL inde bir rehber var, ama onu kullanmyorsun, onu o kadar uzun zamandr, o kadar ok hayattr kullanmyorsun ki, iinde bir rehber olduunun farknda bile olmayabilirsin. Castaneda'nn bir kitabn okuyordum. Ustas Don Juan ondan ok gzel bir deney yapmasn istiyor. Bu, en eski deneylerden biridir. Karanlk bir gecede, hibir n olmad engebeli ve tehlikeli bir yolda, Castaneda'nn ustas, "indeki rehbere inan ve komaya bala" dedi, bu tehlikeliydi. Engebeli yolu tanmyordu. Her tarafta aalar, allar, uurumlar vard. Castaneda herhangi bir yere debilirdi. Gndz vakti bile orada dikkatli yrmek zorundayd. Ve geceleyin karanlk yznden hibir ey grnmyordu. Hibir ey gremiyordu ve ustas, "Yrme, ko!" dedi. Castaneda buna inanamad. Bu intihar etmek gibi bir eydi. O korktu. Ama ustas kotu. Vahi gibi kotu ve sonra koarak dnd. Castaneda bunu nasl yaptn anlayamamt. Sadece komakla kalmyor, her defasnda Castaneda'y sanki gryormu gibi buluyordu. Zamanla cesaretini toplad. Eer bu yal adam bunu yapabiliyorsa, o neden yapamasn? Denedi ve bir bir i hissetti, sonra komaya balad. bir hayvan karanlkta Castaneda sre sonra

Sen ancak dnmeyi braktnda varsn. Dnmeyi braktn an, iteki belirir, eer dnmezsen her ey yolundadr. Sanki bir i rehber devreye girer. Mantn seni yanl ynlendirmitir. En byk yanl ise, budur. Kendi i rehberine gvenemiyorsun. nce mantn ikna etmen gerekiyor. rehberin, "Haydi! dese bile, mantn ikna etmen gerekiyor. Ve o srada frsatlar karyorsun. nk bunlar anlardr. Onlar ya kullanrsn ya da karrsn. Akl zaman alr. Ve sen dnrken, artlar eksileri hesaplarken, o an karrsn. Hayat senin iin beklemez. nsann anlk yaamas gerekiyor. Zen'de ifade edildii gibi, gerek bir sava olman gerekiyor. nk elinde klla sava alannda savarken, dnemezsin. Dnmeden hareket etmelisin. Zen ustalar, klc bir meditasyon teknii olarak kulland. Ve Japonya'da sylendiine gre, eer iki Zen ustas kllarla kar karya gelirse, bir sonuca varamazm. Hibiri yenilmez ya da kazanamaz. nk ikisi de dnmyor. Kllar kendi ellerinde deil, i rehberlerinin ellerindedir. Dnmeyen i rehber, ve biri hamle yapmadan nce, rehber bilir ve savunmasn yapar. Bunu dnemezsin, nk vaktin yoktur. Karndaki kalbini hedef almtr. Bir an iinde kl kalbine saplanacaktr. Ne yapacan dnecek vakit yoktur. Onun iinde "kalbe sapla" dncesi olutuu zaman, ayn anda senin iinde savunma hamlesi dncesi olumaldr. Ayn anda; hibir boluk olmadan. Ancak o zaman savunabilirsin, aksi halde lrsn. O yzden meditasyon olarak kl kullanmay retirler. " rehberini serbest brak. Dnme. Brak i varlk ne gerekiyorsa yapsn. Zihninle ona karma" derler. Bu ok zordur, nk zihnimizle eitilmiizdir. Okullarmz, kolejlerimiz, niversitelerimiz, btn kltrmz, btn medeniyet izgimiz, kafamz eitir. rehberimizle temas kaybetmiizdir. Herkesin doutan bir i rehberi vardr, ancak onun ilemesine izin verilmiyor. Sanki fel geirmi gibi. Ama o, tekrar salna kavuabilir.

60 -> 69

Beyninle dnme. Gerekten. Hi dnme, sadece hareket et, baz durumlarda dene, zor olacaktr. nk hemen dnmeye alm olacaksn. Tetikte olman gerekir. Dnceye deil, zihnine ierden gelen duygu iin tetikte olmalsn. Bazen kafan karabilir. nk i rehberinden mi, yoksa zihninin yzeyinden mi geldiini anlayamayacaksn. Ama bir sre sonra o duyguyu bilecek, fark hissedeceksin. ten bir ey geldii zaman, gbeinden yukar doru gelir. Gbeinden yukar akan scakl hissedersin. Zihnin dnd zaman, o sadece yzeyde, yani kafadadr, sonra aa iner. Eer zihnin bir eye karar verirse, onu aa doru zorlaman gerekir. Eer i rehberin karar verirse, iinde bir ey kprr. Varlnn derin ekirdeinden zihne doru ykselir. Onu zihin alr, ancak zihinden deildir, daha teden gelir. O yzden zihin ondan korkar. Yarglama iin, o gvenilmezdir. nk iten gelir. Hibir mantk ya da ispat tamaz. Birden zihinde kabarr. Baz durumlarda dene. rnein, ormanda yolunu kaybettin. Dene. Dnme. Gzlerini kapatp otur. Dncelerden arn. nk ie yaramaz. Nasl dneceksin? Bilmiyorsun. Ama dnce yle bir alkanlk olmutur ki, hibir sonuca ulamasan bile dnmeye devam edersin. Dnce, sadece bilinen eyleri dnebilir. Bir ormanda kayboldun, bir haritan yok, yol soracak kimse yok, ne dnebilirsin? Ama hl dnyorsun. O dnce, bir dnce deil, sadece endie olacaktr. Ve sen ne kadar endielenirsen, i rehberin o kadar zorlanr. Endielenme. Bir aacn altnda otur ve btn dncelerin dinmesine izin ver. Bekle. Dnme. Sorunu abartma. Sadece bekle. Dnmeme haline ulatn hissettiin an, ayaa kalkp yr, bedenin nereye doru ynelirse, gitmesine izin ver, sadece tank ol, karma. Kaybolmu yol kolayca bulunur, ancak bunun tek art var. Zihninin karmasna izin verme. Bu, birok kere bilmeden olmutur. Byk bilim adamlar, ne zaman bir keif yaplsa, bunun zihin tarafndan deil, i rehber tarafndan yapldn syler. Zihnin tkendii ve daha fazlasn yapamad zaman artk pes eder. O pes etme annda iindeki rehber iaretler, deliller ve anahtarlar sunar. nsan hcresinin i yapsn ortaya koyarak Nobel dl kazanan kii bunu ryasnda grd. nsan hcresinin yapsn, ekirdeini, ryasnda grd ve sonra, sabah kalkp resmini yapt. Kendisi bile bunun doru olabileceine inanmad. O yzden zerinde yllarca alt. Yllarca altktan sonra ryasnn doru olduuna kanaat getirdi. Madam Curie ise bu i rehber srecini yaadktan sonra tekrar denemeye karar verdi. zmesi gereken bir soru olduu zaman, "Neden abalayp uraaym, uyumam yeter" dedi. Gzel uyudu, ama bir zm yoktu, o yzden ard. Birok kere denedi. Bir sorun olduu zaman, annda gidip yatyordu, ancak hibir zm kmyordu. nce akln tamamen snanmas gerekir, ancak ondan sonra zm kabarabilir. Ban tamamen tkenmesi gerekiyor. Aksi halde, rya grrken bile ilemeye devam ediyor. O yzden bilim adamlar, btn byk keiflerin, aklla deil, sezgiyle yapldn syler. rehberle bu kastedilir. Ban kaybet ve bu i rehberine atla. O oradadr. Eski yaztlar, ustann ya da gurunun, d gurunun, sadece i guruyu bulmada yardmc olabileceini yazar. Hepsi bu. D guru, i gurunu bulmaya yardm ettikten sonra, artk, d gurunun bir ilevi kalmaz. Bir usta araclyla geree ulaamazsn. Bir usta araclyla ancak i guruna ulaabilirsin, ancak ondan sonra bu i guru seni geree gtrebilir. D usta sadece bir temsilci, bir yedektir. Onun bir i rehberi vardr ve senin i rehberini de hissedebilir. nk onlar ayn dalga boyunda varolurlar. Ayn boyutta, ayn dalga boyundadrlar. Eer kendi i rehberini bulursan, sana bakp, senin i rehberini hissedebilirim ve eer ben, sana gerekten rehberlik edeceksem, benim rehberliim seni kendi i rehberine gtrmek olacaktr. Sen i rehberinle temasa girdiin zaman, artk bana ihtiya yoktur. Artk tek bana hareket edebilirsin. Yani bir gurunun yapabilecei tek ey, seni kafandan gbeine, muhakemenden sezgi gcne, tartmac zihninden, gvenilir rehberine itmektir. Bu sadece insanlar iin geerli deildir. Ayn ey hayvanlar, kular, aalar, her ey iin geerlidir. Bu i rehber vardr. Ve gizemli birok yeni olgu daha kefedilmitir.

61 -> 69

Birok rnek vardr. rnein, anne balk yumurtladktan hemen sonra lr. Sonra baba, yumurtalar dller ve lr. Yumurta, annesiz ve babasz kalr ve olgunlar. Yeni bir balk doar. Bu balk, anne, baba ve ebeveynlik hakknda hibir ey bilmez. Nereden geldiini bile bilmez. Ama bu balk, denizin belirli bir blgesinde yaar ve yavru balk, anne ve babasnn yumurtlamak iin yola ktklar blgeye gider. Kaynaa ular. Bu tekrar tekrar yaanmaktadr ve o balk yumurtlama zaman geldiinde ayn sahile gelecek, yumurtlayp lecektir. Yani, ebeveynlerle yavrular arasnda hibir iletiim yok. Ama yavrular, bir ekilde nereye gitmeleri gerektiini, nasl gideceklerini bir ekilde bilir ve asla yanlmaz. Onlar yanl ynlendiremezsin. Bu konuda deneyler yapld, ama baarl olmad. Onlar kaynaa ulaacak. Bir i rehber devrededir. Sovyetler Birliinde, kediler, fareler ve birok kk hayvanla eitli deneyler yapld. Bir anne kedi, yavrularndan ayrld ve yavrular bir denizaltyla denizin derinliklerine indirildi. Anne kedi, yavrularna ne olduunu bilemeyecek durumdayd. Kediye kalp ve beyin etkinliini len her trl cihaz taktlar. Ve sonra denizaltda yavrulardan biri ldrld. Anne bunu annda hissetti. Nabz hzland. Endieli ve gergin oldu. Nabz, yavrusu ldrlr ldrlmez hzlanmt. Bilimsel cihazlar ok derin bir ac hissettiini belgeledi. Bir sre sonra, her ey normale dnnce, bir yavru daha ldrld. Yine ayn deiiklikler grld. nc yavruyla da ayn ey yaand. Her defasnda yaand. Hem de ayn anda. Hibir zaman dilimi olmadan. Ne oluyordu? Bilim adamlar, anne kedinin i rehberi olduunu sylyor. Bu i duygu merkezi, nerede olursa olsun ocuklarna bal. Annda telepatik ilikiyi hissediyordu. nsan anneler bu kadar hissetmez. Bu ok artc. Aslnda tam aksi geerli olmal. nsan anne, evrimde daha gelikin olduu iin, daha ok ey hissetmeli ama hissetmez. nk kafa her eyi denetimine almtr ve i merkezler fel olmu durumdadr. Ne zaman bir ikileme dsen ve bir k yolu bulamazsan, dnme. Sadece derin bir dnmeme halinde bulun ve i rehberinin sana yol gstermesine izin ver. En bata korkacak, gven duymayacaksn. Ama bir sre sonra, her zaman doru sonuca ulanca, her zaman doru kapy anca, cesaretini toplayacak ve gvenmeye balayacaksn. Bilgelik kalpten gelir. Aklla ilgisi yoktur. Bilgelik, varlnn en derin noktasndan kar. Kafaya ait deildir. Kafan kes. Kafasz ol ve varln yolundan git. Seni tehlikeye yneltse bile, tehlikeye gir. nk sen ve gelimen iin gerekli yol budur. Onu izle. Gven ve birlikte hareket et.

Sayfada Ara

KRTERN MUTLULUK OLSUN Sezgiyle yaayan bir insan, her zaman baarl olur mu? Hayr. Ama her zaman mutludur. Baarl olsun ya da olmasn. Ve sezgisiz yaayan bir insan, baarl olsun ya da olmasn, her zaman mutsuzdur. Baar bir kriter deildir. nk baar birok eye baldr. Asl kriter, mutluluktur. nk mutluluk sadece sana baldr. Birok rakip olduu iin baarsz olabilirsin. Sen sezginle alyor olmana ramen, dierleri daha kurnazca, daha sinsice, daha hesap, daha iddetli ya da daha ahlkszca alyor olabilir. O yzden baar birok eye baldr. Baar bir sosyal olgudur. Baarl olmayabilirsin. sa'nn baarl olduunu kim syleyebilir. armha gerilmek bir baar deil, en byk baarszlktr. Otuz yanda armha gerilen bir adam. Bu ne biim bir baar? Kimse onu bilmiyordu. Sadece birka cahil kyl, havarisi olmutu. Herhangi bir konumu, prestiji, gc yoktu. Bu ne biim bir baar? armha gerilmenin bir baar olduu sylenemez. Ama o mutluydu. Msterihti. armha gerilirken bile. Ve onu armha gerenler daha uzun yllar yaamalarna ramen srekli mutsuzluk iinde oldu. Bu durumda aslnda kim armha gerildi? nemli olan nokta bu. sa'y armha gerenler mi, yoksa sa'nn kendisi mi? O, mutluydu. Mutluluu nasl armha gerersin? O, neeliydi. Neeyi nasl armha gerersin? Vcudu ldrebilir, ama ruhu ldremezsin. Onlar armha gerenler yaad. Ancak hayatlar uzun ve yava bir

62 -> 69

armha gerilmeden baka bir ey olmad. Mutsuzluk, mutsuzluk, mutsuzluk! Yani, burada sylemeye altm ey, eer sezginin i rehberini takip edersen, her zaman dnyann tanmlad anlamda bir baarya ulamayabilirsin. Ancak Buddha'nn ya da sa'nn baar ltne gre, baarl olursun. Ve bu baarnn ls, mutluluun, keyfindir. Olup bitenler nemsizdir. Sen mutlu olacaksn; dnya senin baarsz olduunu sylese bile. Ya da dnya seni bir yldz yapsa, baarnn zirvesine oturtsa bile, bu hibir eyi deitirmez. Sen her durumda mutlu olacaksn. Neeli olacaksn. Benim iin baar, mutluluktur. Eer baarnn mutluluk olduunu anlarsan, o zaman ben, her zaman baarl olacan sylerim. Ancak senin iin baar nee ve mutluluk deil, baka bir ey. Hatta mutsuzluk bile olabilir. Sonunda mutsuz olacan bilsen bile, baar peinde koarsn. Eer baar bize gelirse, mutsuz olmaya hazr myz? Bizim iin baar nedir? Baar mutluluk deil, ego vgsdr. nsanlarn senin baarl olduunu sylemesidir. Her eyini kaybetmi olabilirsin. Ruhunu kaybetmi olabilirsin. Neeye neden olan o masumiyeti kaybetmi olabilirsin. Seni ilahi noktaya yaklatran o huzuru, sessizlii ve dinginlii kaybetmi olabilirsin. Hepsini kaybedip, bir deli olmusundur. Ama dnya senin baarl olduunu syleyecektir. Dnya iin baar, ego vgsdr. Benim iin deil. Benim iin baar, mutluluktur. Kimsenin seni tanyp tanmamas nemli deil. Bakalarnn seni tanmas ya da hi bilinmeden, duyulmadan, fark edilmeden yaamak hi nemli deildir. Ancak eer mutluysan, baarl olmusun demektir. Bu ayrm unutma. nk birok insan, sadece dnyevi baarlar iin i rehberlerini bulup, sezgisel olmak ister. Onlar iin i rehberleri bir fke kaynandan baka bir ey olamaz. En bata onu bulamazlar. Sonra bulsalar bile, hep mutsuz olacaklar. nk onlarn hedefi dnya tarafndan tannmaktr. Ego tatminidir, mutluluk deil. Zihnin berrak olsun. Baar dkn olma. Bu dnyada baar, aslnda en byk baarszlktr. O yzden baarl olmaya alma. Yoksa ok mutsuz olursun. Mutlu olmaya al. Her an daha fazla mutlu olmay dn. O zaman btn dnya senin baarsz olduunu syleyebilir. Ama sen baarsz olmayacaksn. Mutluluu yakalayacaksn. Buddha arkadalarnn, ailesinin, einin, babasnn, retmenlerinin, toplumun gznde baarsz bir insand. O, bir hiti. O, dilenci olmutu. Bu ne biim bir baardr? Harika bir imparator olabilirdi. Bunun iin gerekli niteliklere, kiilie ve zihne sahipti. Byk bir imparator olabilirdi, ama o dilenci oldu. O, baarszd. Ama ben sana o baarsz deildi diyorum. Eer bir imparator olmu olsayd, asl o zaman baarsz olurdu. nk gerek hayat skalard. Bodhi aac altnda ulat gerekti. Kaybettii ey ise sahte. Gerek hayatta, i yaamnda baarl olursun. Sahte hayatta ise, bilemem. Eer sahte dnyada baarl olmak istiyorsan, kurnazlk, akl, rekabet, kskanlk ve iddet iinde alanlarn izinden git. Onlar izle. rehber sana gre deil. Eer dnyevi bir eyler kazanmak istiyorsan, o zaman i rehberine kulak asma. Ama sonuta, btn dnyay kazanm olmana ramen, kendini kaybetmi olursun. sa, "Bir insan, ruhunu kaybettikten sonra btn dnyay fethetse ne olur" der. Sen kime baarl diyeceksin? Byk skender'e mi, yoksa armha gerilen sa'ya m? O yzden eer,... ve bu eerin ok iyi anlalmas gerekiyor. Eer dnyayla ilgiliysen, o zaman i rehber sana klavuz olamaz. Eer varln i boyutlaryla ilgiliysen, o zaman sadece i rehber sana yardmc olabilir.

[[JSayfada Ara

RE NEM VER Bat dillerinde birok ey ifade edilemez. nk doulu yaklamda gerek, temelde, znde ok farkl bir

63 -> 69

eydir. Bazen ayn eye, dou ya da bat mantyla baktnda, yzeyde sonularnn ayn grndn dnebilirsin. Ama olamazlar. Eer biraz daha derine inersen, biraz daha derine kazarsan, ok byk farkllklar greceksin. Sadece sradan farkllklar deil, olaanst farkllklar. Daha geen gn, byk Zen ustas Basho'nun nl Haiku'larn okuyordum. Bat zihni ya da bat tipi eitim grm bir zihin iin ok gzel iirlere benzemiyor. Artk btn dnya bat tipi eitim alyor. Dou ile Bat arasndaki fark, eitim sz konusu olduunda ortadan kalkmtr. Onu sessizce dinle. nk senin harika iir dediin bir ey deil. Ancak derin bir anlam var ve bu ok daha nemli. nanlmaz bir iirsellii var. Ama bunu hissetmek iin ok ince olman gerekir. Onu entelektel olarak anlayamazsn. Ancak sezgiyle anlalabilir. te Haiku u: Dikkatle baktm zaman

itin yannda yeeren bir Nazunya gryorum! imdi ortada byk bir iirsellik gzkmyor. Ama biraz daha sempatik bakalm. nk Basho baka bir dile evrilmitir. Kendi dilinde tamamen farkl bir doku ve lezzete sahiptir. Nazunya sradan bir iektir. Yollarn kenarnda kendiliinden byyen bir otsu iektir. O kadar sradandr ki, kimse bakmaz bile. O deerli bir gl deildir. Nadir bulunan bir lotus deildir. Bir gl stnde yzen, nadir bir lotusun gzelliini grmek kolaydr. Bir mavi lotusu nasl gremezsin? Bir an iin onun gzelliine kaplmaya mahkmsun. Ya da gne altnda, rzgarla dans eden gzel bir gl. Bir an iin sana sahip olur. Olaanstdr. Ama Nazunya sradan, adi bir iektir. Bakma ya da bahvana ihtiya duymaz. Her yerde kendi kendine byr. Bir Nazunya'ya dikkatle bakmak iin, bir meditasyoncu gerekir. nce bir bilin gerekir. Aksi halde onu karrsn. Grnr bir gzellii yoktur. Onun gzellii derindedir. Onun gzellii sradandr. Ancak o sradanlk, olaanstl barndrr. Nazunya'da bile. Ona kalbinle bakmadn srece gremezsin. Basho'yu ilk okuduun zaman, "itin yannda yeeren Nazunya'nn iire konu olacak ne nemi var? " diye dnrsn. Basho'nun Japonca iirindeki son hece olan "Kana" ancak bir nlem iareti ile evrilebilmitir. nk onu evirmenin baka bir yolu yoktur. Kana'nn anlam, "Hayret ettim" dir. imdi, gzellik nereden geliyor? Nazunya'dan m geliyor? Binlerce insan o itin yanndan yryp gemi ve kimse dnp o kk iee bakmamtr. Basho ise, onun gzelliinden byleniyor ve baka bir dnyaya nlanyor. Ne oldu? Burada etken Nazunya deil. Yoksa herkes onu fark ederdi. Asl etken Basho'nun grdr. Ak kalbidir. Empatik vizyonudur. Meditasyona hazr olmasdr. Meditasyon, simyadr. Herhangi bir metali altna evirir. Bir Nazunya'y Lotus ieine dntrr. Dikkatle baktm zaman....

Dikkatle kelimesinin anlam; farkndalkla, tm varlkla, meditasyonla, sevgiyle, duyarllkla demektir. Biri umarszca bakabilir. Ve o zaman btn olay karr. Dikkatlice szc, btn anlamlaryla hatrlanmaldr. Ancak asl kkeni, meditasyonladr. Bir eyi meditasyonla grmek ne demektir? Zihin olmadan bakmak! Zihinsiz bakmak! Bilincinin zerinde hibir dnce bulutu olmadan bakmak. Ne gelip geen bir an, ne de bir arzu. Hibir ey. Tam bir bolukla. Byle bir zihinsizlik haliyle baktn zaman, bir Nazunya bile baka bir dnyaya dnr. Cennetin bir lotus iei olur. Artk bu dnyann bir paras deildir. Sradanln iinde olaanstlk bulunmutur. Ve bu, Buddha'nn yoludur. Sradanln iinde olaanstl bulmak! Her eyi o an iinde bulmak! Btn, Guatam Buddha'nn ifadesiyle Tathata'da bulmak! Basho'nun Haiku'su, bir Tathata iiridir. Bu Nazunya'ya, sevgiyle, kalpten gelen bir duyarllkla, perdelenmemi bilinle, bir zihinsizlik haliyle baktn zaman, insan aknla uruyor. Hayrete dyor. Byk bir hayranlk oluuyor. Bu nasl mmkn olabilir? Bu bir Nazunya,... Ve eer bir Nazunya

64 -> 69

mmknse, her ey mmkndr. Eer bir Nazunya bu kadar gzel olabilirse, Basho bir Buddha olabilir. Eer bir Nazunya byle bir iirsellik ierebilirse, o zaman her ta bir mcevher olabilir. Dikkatle baktm zaman itin yannda yeeren bir Nazunya gryorum!

Kana! Hayret! aknla uradm. Gzelliini kelimelere dkemiyorum. Ancak iaret edebiliyorum. Bir Haiku, sadece ima eder. Sadece dolayl yoldan iaret eder. Benzer bir durum, Tennyson'n nl iirinde grlr. Bu ikisinin karlatrlmas sana ok yardmc olacak. Basho sezgiyi temsil eder, Tennyson ise akl. Basho douyu temsil eder, Tennyson ise baty. Basho meditasyonu, Tennyson ise zihni. Birbirine benzeyebilirler. Ve bazen Tennyson'un iiri, daha iirsel grnebilir. nk Basho'ya oranla daha dorudan ve belirgin anlatr. atlam duvardaki iek

Seni o atlaktan koparyorum Burada, elimde, kkn ve her eyinle tutuyorum Kk iek, ama eer seni bir anlayabilsem Kknle ve her eyinle ne olduunu bilsem. O zaman Tann'y da ve insan da bilirim. Gzel bir iir. Ama Basho ile kyaslanamaz. Tennyson'n nerede farkllatn grelim. lk olarak: atlam duvardaki iek. Seni o atlaktan koparyorum. Basho iee sadece bakyor, onu koparmyor. Basho'nunki pasif bir farkndalk. Tennyson ise aktif ve vahi. Sonuta eer bir iek seni etkilemise, onu koparamazsn. Eer bir iek kalbine ulatysa, onu nasl koparrsn? Koparmak onu yok etmek, ldrmek demektir. Bu bir cinayettir. Kimse Tennyson'n iirini bir cinayet olarak grmez, ama yledir. Bu kadar gzel bir eyi nasl yok edebilirsin? Ama zihnin byle iler. Her zaman ykcdr. Sahip olmak istiyor. Ve sahip olmak sadece ykmla mmkndr. Unutma, ne zaman bir eye ya da bir kiiye sahip olursan, o eyi ya da kiiyi yok edersin. Bir kadna sahip mi oluyorsun, onun gzelliini, ruhunu yok ediyorsun. Bir erkee mi sahipsin, o artk bir insan deildir. Onu iine yarayan bir nesneye evirmisindir. Basho, dikkatle bakyor. Sadece bakyor, younlam bir ekilde incelemiyor; sadece yumuak, kadns bir bak. Sanki Nazunya'y incitmekten korkarm gibi. Tennyson, onu atlaktan koparyor ve... Burada, elimde, kknle ve her eyinle tutuyorum. Kk iek,... O, ayr duruyor. Gzlemci ve gzlemlenen hibir ekilde birlemiyor, btnlemiyor. Bu bir ak ilikisi deil. Tennyson iee saldryor. Onu kkyle birlikte skyor ve elinde tutuyor. Zihin sahip olduu, kontrol ettii, tuttuu zaman rahat eder. Meditasyon bilinci hali, sahip olmakla, tutmakla ilgilenmez. nk btn bunlar, iddet zihninin birer rndr. Ve Tennyson, kk iek diyor. iek kk olarak kalyor. Kendisi ok daha st bir basamakta. O bir erkek, byk bir entelektel, harika bir air. Hl egosunun iinde. Kk iek!

65 -> 69

Basho iin ortada bir karlatrma sorunu yok. Sanki orada deilmi gibi kendisi hakknda hibir ey sylemiyor. Hibir gzlemci yok. Burada gzellik her eyin tesine geiyor. Nazunya iei orada, itin yannda yeeriyor. Hayret! Ve Basho, sadece tm varlyla hayrete dm durumda. Gzellik onu eziyor. iee sahip olmak yerine, iek ona sahip olmu durumda. iein gzelliine, o ann gzelliine, tamamen teslim olmu durumda. "Kk iek, ama eer seni bir anlayabilsem" diyor, Tennyson. Anlama saplants. Takdir yeterli olmuyor. Sevgi yeterli olmuyor. Onu anlamak nemli. Bilginin retilmesi nemli. O bilgiye ulalmad srece, Tennyson rahat olamaz. iek bir soru iaretine dnmtr. Tennyson iin bir soru iareti. Basho iin bir nlem. Arada ok byk bir fark var. Soru iareti ve nlem. Basho iin sevgi yeterlidir. Sevgi, anlaytr. Bundan daha anlaml bir ey olabilir mi? Ama Tennyson, sevgiden tamamen mahrum. Zihni, orada bilgi al ekiyor. Seni bir anlayabilsem? Kknle ve her eyinle ne olduunu bilsem... Zihin, mkemmellik saplantsna sahiptir. Hibir ey bilinmeyen olarak kalamaz. Hibir ey bilinmeyen ve gizemli olarak kalamaz. Kkyle, sapyla, her eyiyle anlalmaldr. Zihin her eyi bilmedii srece korkar. nk bilgi g verir. Eer gizemli bir ey varsa, hemen korkarsn. nk gizemli eyler kontrol edilemez. O gizemli eyin iinde neyin gizli olduunu kim bilebilir? Belki dman! Belki tehlike! Belki gvensizlik! Kim bilir sana neler yapar. O, bir ey yapmadan nce anlalmak zorundadr. Her eyiyle bilinmelidir. Hibir ey gizemli olarak kalamaz. Ama o zaman btn iirsellik kayboluyor. Btn sevgi, btn gizem, btn harikalk kayboluyor. Ruh yok oluyor. ark yok oluyor. Coku yok oluyor. Her ey bilindii iin hibir eyin deeri kalmyor. Her ey biliniyor. Hibir eyin deeri yok. Her ey biliniyor. O zaman hayatn bir anlam, nemi yok. kilemi gryor musun? Zihin nce "her eyi bil" diyor. Ve her eyi bildikten sonra, zihin dnp; "hayatn bir anlam yok" diyor. Anlam sen yok ettin ve imdi anlam iin aranyorsun. Zihin, anlamn ykmdr nk her eyin bilinmesinde srar eder. nc kategori olan bilinemeyene izin veremez. Bilinemeyen, sonsuza dek bilinemez kalacaktr. Ve o bilinemeyen, hayatn anlamdr. Btn byk deerler; gzellik, sevgi, Tanr, dua; nemli olan her ey, hayat yaanr klan her ey, nc kategori olan bilinemeyene aittir. Bilinemeyen, Tanrnn bir baka ismidir. Gizemli ve mucizevinin bir baka addr. Onsuz kalbinde bir merak uyanamaz. Ve meraksz bir kalp, bir kalp deildir. inde hayret olmad zamanlar, ok deerli bir ey kaybediyorsun. O zaman, gzlerin tozla doludur. Berrakln yitirirler. O zaman ku tmeye devam eder ama sen etkilenmezsin. Kalbin heyecanlanmaz nk aklamasn biliyorsundur. Aalar yeildir. Ancak yeillik seni bir dansya, bir arkcya dntrmez. Varlnda bir iiri tetiklemez. nk aklamasn biliyorsundur. Aalar yeil yapan klorofildir. O yzden ortada iir kalmaz. Aklama orada olduu zaman, iir kaybolur. Btn aklamalar birer aratr, ama deil. Eer bilinemeyene gvenmiyorsan, bir gln gzel olduunu nasl sylersin? Gzellik nerede? Gln kimyasal bir paras deil. Gl istediin kadar analiz et, iinde bir gzellik bulamazsn. Eer bilinemeyene inanmyorsan, bir insana otopsi yapabilirsin ama ruh bulamazsn. Tanry arayabilirsin ve onu hibir yerde bulamazsn. nk o her yerdedir. Zihin onu skalayacaktr. nk zihin, onun bir nesne olmasn ister ve Tanr bir nesne deildir. Tanr bir titreyitir. Eer varoluun sessiz sesi ile uyum iindeysen, tek elin alkyla uyum iindeysen, o zaman Hintli mistiklerin, ana hat dedii ey ile uyum iindesin. Varln mziiyle. Eer gizemlerle uyum

66 -> 69

iindeysen, o zaman Tanrnn varolduunu bilirsin. Hepsi bu! O zaman Tanr, varolula ayn anlama gelir. Ama bu eyler anlalamaz. Bu eyler bilgiye indirgenemez. Ve o noktada Tennyson, can alc noktay karyor. Ne diyordu? Kk iek, ama eer seni bir anlayabilsem Kknle ve her eyinle ne olduunu bilsem O zaman Tanr 'y da, insan da bilirim. Ama hepsi bu kadar. Ama ve eer! Basho, Tanrnn ve insann, o nlemin iinde olduunu biliyor. Kana! "aknm. Hayretler iindeyim. itin yannda Nazunya yeeriyor!" Belki dolunayda, belki sabah gn doarken, Basho'nun yol kenarnda sanki nefesi kesilmi gibi, kmldaman durduunu gryorum. Bir Nazunya! Ne kadar da gzel! Btn gemi yok olmutur. Btn gelecek kaybolmutur. Aklnda hibir soru iareti yoktur. Sadece saf bir hayret. Basho, bir ocuk olmutur. Bir ocuun masum gzleriyle, Nazunya'ya sevgiyle bakmaktadr. Ve o sevgi, o duyarllk iinde, tamamen farkl bir anlay vardr. Entelektel ya da analitik deil. Tennyson, btn olguyu akla tayarak gzelliini yok ediyor. Tennyson, baty temsil ediyor. Basho ise douyu. Tennyson, erkek zihni temsil ediyor. Basho ise kadn zihni. Tennyson, zihni temsil ediyor. Basho zihinsizlii!

Sayfada Ara

SONSZ
HEDEFSZLK Ayrm ok incedir. Ancak zihin ile kalp, mantk ile sevgi, ya da dz yaz ile iir arasndaki ayrmla ayndr. Bir hedef, snrlar izilmi, ekli belli bir eydir. Yn ise, sezgiseldir. Hedef, yani varlacak nokta, senin dnda olan bir eydir. Tpk bir nesne gibi. Yn ise, bir i duygudur. Bir nesne deil, sadece senin nesnelliindir. Yn hissedebilir ama onu bilemezsin. Hedefi bilir ama onu hissedemezsin. Hedef, gelecektir. Karar verdikten sonra hayatn ona gre maniple etmeye, ona doru ynlendirmeye balarsn. Gelecee nasl karar verebilirsin? Sen kim oluyorsun da, bilinmeyene karar veriyorsun? Gelecei ayarlamak mmkn m? Gelecek henz bilinmeyen bir eydir. Gelecek, sonsuz olaslk demektir. Bir hedef belirlenince, gelecein artk gelecek olmaktan kar. nk artk sonsuz olasla sahip deildir. Artk sen birok alternatif arasndan birini semisindir. nk o, btn alternatifler akken gelecekti. imdi, btn seenekler brakld ve sadece tek bir seenek seildii iin artk bir gelecek deil, gemiin olur. Sen bir hedef belirlediin zaman, aslnda gemi karar veriyor. Gemiin deneyimleri, gemiin bilgileri karar veriyor. Gelecei ldryorsun. Sonra bir hedef belirlenince, gelecein artk gelecek olmaktan kar. nk artk sonsuz olasla sahip deildir. Artk sen birok alternatif arasndan birini semisindir. Bu, gelecei kaybetmenin yollarndan biridir. Bir hedef zerinde karar klarak insan gelecei kaybeder. O zaman lr. Bir makine gibi ilemeye balar. Yn, canl bir eydir, anlk bir ey. Gelecekten hibir ey bilmez. Gemii bilmez. Ancak burada ve imdi, bir kalp gibi arpar, bir nabz gibi atar; ve bu arpma annda bir sonraki an yaratlr. Senin verdiin bir karar zerine deil. Sadece bu an yaadn, bir btn olarak yaadn bu an bir btn olarak sevdiin iin, bu btnlk iinden bir sonraki an doar. Onun bir yn olacaktr. O yn, senin tarafndan

67 -> 69

verilmemitir. Senin tarafndan empoze edilmemitir. Kendiliinden olur. Sen yne karar veremezsin. Sadece sana sunulmu olan bu an yaarsn. Onu yaarken, yn belirir. Eer dans edersen, bir sonraki an daha derin bir dans olacaktr. Sen karar verdiin iin deil, sadece o an dans ettiin iin. Sen bir yn yarattn. Onu maniple etmedin. Bir sonraki an, daha dolu bir dans olacaktr. Ve bu byle srecektir. Hedef, zihin tarafndan tayin edilir. Yn ise, yaayarak hak edilir. Hedef, mantkldr. Biri doktor olmak ister, mhendis olmak ister, bilim adam ya da politikac olmak ister. Biri zengin olmak ister. nl olmak ister. Bunlar hedeflerdir. Yn? O an derin bir gven iinde yaadn zaman, hayatn karar verdii ey olur. Bu an btn olarak yaarsan, bu btnlkten bir yenilik doar. Bu btnlkte gemi kaybolur ve gelecek ekillenmeye balar. Bu ekil, senin tarafndan verilmez. Bu ekil, senin tarafndan kazanlmtr. Bir Zen ustas olan Rinzai insanlar en nemli retinin bizim zetlememiz zor olur. barmza basalm. Ve seni aktarabilelim." lmek zereydi, lm deindeydi. Biri sordu: "Usta, sen gittikten sonra ne olduunu soracak. Birok ey syledin. Birok konudan sz ettin. Bunlar Ltfen ayrlmadan nce, btn retini tek bir cmlede zetle. Ve biz onu tanmam olan insanlar istedii zaman, onlara senin retinin bu zn

lmekte olan Rinzai gzlerini at ve mthi bir Zen haykr yapt. Bir aslan kkremesi. Herkes oke olmutu. lmekte olan bu adamn, bu kadar enerjiye sahip olduuna inanamamlard. Bunu beklemiyorlard. Bu adam tahmin edilemezdi. Her zaman yle olmutu. Ancak, bu tahmin edilemez adamn, lmek zereyken byle bir aslan kkremesi yapabileceini hi beklemiyorlard. Bu ok hali iinde, doal olarak zihinleri durdu. Hepsi aknd. Rinzai, " te bu!" dedi, gzlerini kapad ve ld. te bu! Bu an! Bu sessiz an! Dnce tarafndan bozulmam, bu an! Bu aknln evreledii sessizlik! lm arifesindeki aslan kkremesi! te bu! Evet. Yn, an yaamaktan ortaya kar. Bu senin ynettiin ve planladn bir ey deildir. Kendiliinden olur. Ve sen onu asla tahmin edemezsin. Ancak hissedersin. O yzden dz yaz deil, iir gibi diyorum. Mantk gibi deil, sevgi gibi. Bilim gibi deil, sanat gibi. Gzellii de burada. rkek. Bir yaprak zerindeki i damlas kadar rkek. Nereye olduunu bilmeden, nedenini bilmeden kaymak. Sabah gneinde, bir yapran zerinde kaymak. Yn incedir, narindir, krlgandr. Hedef, egoya aittir. Yn, hayata, varla aittir. Yn dnyasnda hareket etmek iin insann tam bir gvene ihtiyac vardr. nk insan, gvensizlik, karanlk iinde hareket etmektedir. Ancak karanln bir heyecan vardr. Haritasz, rehbersiz, bilinmeyenin iinde yol alrsn. Her adm bir keiftir. Ve bu sadece d dnyann kefi deildir. Ayn anda iinde bir eyler kefedersin. Bir kaif, sadece nesneleri kefetmez. Bilinmeyen dnyalar kefederken, ayn zamanda kendini de kefeder. Her keif, ayn zamanda bir i keiftir. Ne kadar ok bilirsen, bilen hakknda da o kadar ok ey bilirsin. Ne kadar ok seversen, seven hakknda o kadar ey bilirsin. Ben sana bir hedef vermeyeceim. Sana ancak bir yn verebilirim. Uyank, hayatla ve bilinmeyenle arpan, her zaman artc ve tahmin edilemez. Ben sana bir harita vermeyeceim. Sana ancak kefetme heyecann verebilirim. Evet. Bir haritaya gerek yoktur. Kefetmeye ynelik byk bir arzu, byk bir tutku gerekir. O zaman seni brakrm. Sen kendi bana ilerlersin. Enginlie, sonsuzlua hareket eder ve ona gvenmeyi renirsin. Kendini hayatn ellerine brak. Gvenen insan, lmn kapsnda bile heyecan yaayan insan, aslan gibi kkreyebilir. lrken bile! nk o hibir eyin lmediini bilir. O lm annda, " te bu!" diyebilir. nk her an, ite budur! Bu, hayat olabilir, lm olabilir, baar olabilir, baarszlk olabilir. Mutluluk ya da mutsuzluk olabilir. Her an! te bu!

68 -> 69