YANGIN SNDRME VE NLEME TEDBRLER Yanma ve Yangnn Tanm Yanma: Maddenin s ve oksijenle birlemesi sonucu oluan kimyasal bir

olaydr.Yanma

olaynn oluabilmesi iin madde, s ve oksijenin (havann) bir arada bulunmas gerekir Yangn: 3 enin bir araya gelmesiyle balar: Oksijen, s ve ateleyici. Teneffs edilen havadaki oksijen miktar % 21dir. Yangnn kmas iin % 16 oksijen yeterlidir. YANGIN ETLER Yangnn tr yanmakta olan maddeye gre deiir. Bu bakmdan yangnlar 5 gruba ayrabiliriz.

Yangn eitleri Cinsi Yanc Madde Sndrme Yntemi Kullanlan Sndrc

E Kat Odun, Ahap, Kuma, Kat Soutma, yanmay engelleme Su,ABC tozlu ve kpkl sndrc Sv Akaryakt, ya, boya, tiner Engelleme, boma, soutma ABC ve BC tozlu,halon gazl, CO2 ve kpkl sndrc Gaz Metan, Propan, LPG Engelleme ABC ve BC tozlu,CO2 vehalon gazl sndrc Metaller Magnezyum, Sodyum, alminyum Soutma, boma Sadece D tozlu sndrc Elektrik Elektrik lk i elektriin kesilmesi ABC ve B tozlu,halokarbo n gazl sndrc

Genel olarak; 1. Kuru tozlu yangn sndrc "her tr yangn iin" 2. Kpkl yangn sndrc "kat ve sv yangnlar iin" 3. Sulu yangn sndrc "kat yangnlar iin" 4. Halokarbon gazl yangn sndrc "elektrik ve elektronik ortam yangnlar iin" kullanlabilinir.

YANGIN SNDRCLERN KULLANIMI Yanl Doru

Rzgara kar durmak.

Rzgar, istikametine gre arkana al.

Yanan yere stten ve arkadan mdahele etmek.

nden tarayarak, yangnn k noktas, yani dip ksmna mdahele et.

Yukardan damlayan yanc ve parlayc maddelere, aadan mdahele etmek.

Damlama veya sznt noktasndan, yani yukardan mdahele et.

Yangn annda sndrme cihazlarn boaltp pepee kullanmak

Mevcut yangn sndrme cihazlarn ayn anda deiik ynlerden kullan.

Yangnn tamamen sndnden emin olmadan yangn mahallini terketmek.

Yangnn tamamen sndne emin olmadan yangn mahallini terketmemek

Kullanlm yangn sndrme cihazlarn, kullanlmamlarla biraraya koyup kartrmak veya kullanlmam gibi yerine asmak.

Kullanlm yangn sndrme cihazlarn dierlerinden ayrarak dolum ve bakmn salamak.

MODELLERNE GRE YANGIN SNDRCLERN KULLANIMI Srekli Basnl Sndrclerin Kullanm (S Serisi) 1. Tetiin stndeki pimi ekiniz. 2. Hortumu yuvasndan karnz, tetie sonuna kadar basnz. 3. Hortumun ucundan kan sndrc maddeyi yangn blgesine boaltnz.

Dtan Basnl Sndrclerin Kullanm (T Serisi) 1. Hortumu yuvasndan karnz. 2. Cihazn gvdesine bal olan CO2 (veya azot) tpnn valfn sola doru evirerek anz. 3. Hortumun ucundan kan sndrc maddeyi yangn blgesine boaltnz.

YANGINA KARI LABORATUVAR GVENL Laboratuvarlarda sigara iilmemelidir ! Kullanlmayan cihazlar fite braklmamaldr ! Yanc Gazlar Gaz borularnn salam olmalarn ve fazla snmasna yol amayacak ekilde yerletirilmelidir. Kullanlmayan gaz vanalarnn tamamen kapatlmaldr. Yanc gazlar kullanlrken alma alan asla terk edilmemelidir. Yanc zcler (Solventler) Tm yanc zcler gerektii ekilde etiketlenmi ve kapal kaplarda saklanmaldr. Yanc zcler buzdolabnda veya sabit scaklk odasnda saklanmaldr. Miktar 50 litreyi aan zcler dkntlerin birikecei tepsiler bulunan metal dolaplarda ve zel olarak hazrlanm ya da bu amaca uygun olarak yeniden dzenlenmi odalarda saklanmaldr. Miktar 50 litreyi aan zclerin herhangi bir laboratuvarda saklanmas yasaktr. Yanc zcler ateleme kaynaklarndan uzak tutulmaldr. DKKAT! Tehlikeli olmayan bir madde, dier bir kimyasal ile karlanca tehlikeli olabilir.

Alev alc svlar kategoride incelenir: 1- Ar derecede alev alc: Parlama noktas 0Cnin altnda ve kaynama noktas 35C ya da daha aa olan svlar. 2- Yksek derecede alev alc: Parlama noktas 0-21C arasnda olan svlar. 3- Alev alc: Parlama noktas 21-55C arasnda olan svlar. Parlayc katlar : Havayla temas ettiklerinde, baka hibir enerji transferi olmakszn alevlenirler. Bunlar herhangi bir parlayc ile ok ksa bir temastan sonra tutuurlar veya su ya da nemli havayla temaslarnda iddetle parlayc gazlar verirler. Oksitleyici maddeler ise yanc maddelerle temas ettiklerinde yangna sebep olabilirler. Yangn nlemede ilk faktr, alev alabilen maddeleri alma sahalarnda minimum miktarlarda depolamaktr. Yksek derecede alev alc maddeler, zerinde ak bir ekilde "YKSEK DERECEDE ALEV ALICI ! PARLAMA NOKTASI 32 DERECENN ALTINDADIR" yazan elik dolaplarda saklanmaldr. Parlama noktas belli bir derecenin altnda olan svlar alev alc hava-buhar karmlar oluturur ve en ufak bir alev kayna ciddi patlamalara ve sonunda da yangna sebep olur. Ortamda alev alc maddeler varken plak alev ok abuk yaylr. Bu durumda dier ate kaynaklar gz ard edilmemelidir. Frnlar, buzdolaplar, kartrclar, fanlar ve stclar alev almayan malzemeden olmaldr. Uucu svlarn stlmasnda buhar banyolar kullanlmaldr. Laboratuvarda alev alc zclerin ok miktarda kullanlmas pek nadirdir. Ancak byle bir durumda, sya dayankl aletleri kullanmal, alev geirmeyen ayakkablar giymeli ve statik elektrie kar nlemler alnmaldr. Pamuklu giysiler giyilmelidir. Sentetik malzeme statik elektrik biriktirebilir. Yangn sndrme cihazlar kolayca ulalabilir olmal ve yerleri herkesce bilinmelidir. Btn alanlar bu cihazlarn kullanlmasn renmeli ayrca yangnn yaylmasnn engellenmesi ve mmknse kk yangnlarn sndrlmesi konusunda eitimli olmaldr. Yangn klar, yangn kontrolden karsa binann boaltlmas iin aka gsterilmelidir. Alev alc sv atklar dikkatle uzaklatrlmaldr. Btn kvlcm kaynaklarn kapattktan sonra az miktardaki atklar, alev almayan bir sv ve suyla emlsiyon haline getirilmelidir. Sonra akan suda iyice seyreltilmelidir. Alev alc sv atklar ieren kaplar alma alanndan uzaktaki bir depoda saklanmaldr. Benzer nlemler, kuruyken tehlikeli patlayc maddeler oluturabilen oksitleyici maddelerin kullanmnda da tavsiye edilir. Maddenin dkld yerler tamamen ykanmal ve onu toplamak iin bir bez paras kullanldysa, bez tamamen ykanmal ya da kontroll koullarda yaklmaldr. Birok yangn, organik peroksitlerle kirlenen bez paralarnn, kat ve benzer atklarn atld atk kutularna atlmasndan kmaktadr.

YANGININ NEDENLER 1. Korunma nlemlerinin Alnmamas Yangn elektrik konta, stma sistemleri, alnmamasndan LPG tpleri patlayc-parlayc zellikle byk Elektrik enerji maddelerin yeterince korunmaya tplerinin yanl domaktadr.

yerleim alanlarnda, konut ve i yerlerinde kan yangnlarn byk bir ksm elektriin ve LPG kullanmndan kaynaklanmaktadr. hatlarnn teknik koullara gre yaplmamas da yangn yaratan dier bir neden olmaktadr. 2. Bilgisizlik Yangna kar hangi nlemlerin nasl alnacan bilmemek ve bu konuda yeterli eitimi almam olmak yangnn nemli nedenlerindendir. Elektrikli aletlerin doru kullanmnn bilinmemesi, soba ve kalorifer sistemlerinin yanl yerletirilmesi, tavan arasna ve atya kolay tutuabilecek eyalar konmas yangn davet eder. Yangnn oluumunu nlemek ve oluan yangnn sndrmek eitim ve bilgilenmeden geer. Bu nedenle yangn nlemeyi renmek gerekmektedir. 3. hmal Yangn konusunda bilgi sahibi olmak yeterli deildir. Sndrlmeden atlan bir kibrit veya sigara izmariti, kapatmay unuttuumuz LPG tp, atei sndrlmemi ocak, fiin prizde unutulmas gibi ihmaller byk yangnlara yol aabilmektedir. 4. Kazalar stem d oluan olaylardan bazlarnda (kalorifer kazannn patlamas, elektrik konta gibi) yangna neden olmaktadr. 5. Srama Kontrol altna alnm veya alnmam bir yangn ihmal veya bilgisizlik sonucu srayarak, yaylarak veya parlayp patlayarak daha byk boyutlara ulaabilir. Bu nedenle bu tr olaylara kar dikkatli olunmas gerekmektedir. 6. Doa Olaylar Rzgarl havalarda kuru dallarn birbirine srtmesi yada yldrm dmesi gibi doa olaylar sonucunda yangn kabilir. renmek kadar yangn sndrmede ilk mdahaleleri de

YANGIN SNDRMEDE KULLANILAN YNTEMLER A. Soutarak Sndrme Su ile soutma: Soutarak sndrme prensipleri ierisinde en ok kullanlandr. Suyun en byk fiziksel-kimyasal zellii yanc maddeyi bomas (yanan cismin su ierisine atlmas sonucu oksijeni azaltma) ve yanc maddeden s alarak yangnn sndrlmesini salamasdr. Su, yangn yerine ktlesel olarak (hava ve benzeri) gnderilebilecei gibi pskrtme lanslaryla da gnderilebilir. Yanc maddeyi datma: Yanan maddenin datlmasyla yangn nedeni olan yksek s yava yava sner. Akaryakt yangnlarnda bu tip

blnr, blnen s der ve yangn

sndrme, yangnn yaylmasna neden olacandan uygulanmaz. B. Havay Kesme rtme: Kat maddeler (kum, toprak, hal, kilim vb.) ve kimyasal bileikler (kpk, klor, azot vb.) kullanlarak yanan maddenin oksijen ile temasnn kesilmesiyle yaplan sndrmedir. Akaryakt yangnlarnda rt oluturan kimyasal bileikler kullanlmaktadr. Boma: Yangnn oksijenle (hava) temasnn kesilmesi veya azaltlmas amacyla yaplan ilemdir. zellikle kapal yerlerde oluan yangnlarda uygulanmaktadr. Yanc maddenin ortadan kalkmas: Yanma koullarndan olan yanc maddenin ortadan kaldrlmas sonucu yangnn sndrlmesidir. Sndrc Maddeler Su: Atei sndren maddeler arasnda en nemlisi sudur. Su zellikle A tipi yangnlar iin kalc ve iyi bir sndrcdr. Kum: Yanc maddelerin oksijenle ilikisinin kesilerek sndrlmesinde kullanlmaktadr. Kullanm annda kumun, yanc maddeyi tamamen rtmesi salanmaldr. Karbondioksit Gaz (CO2): Yanan maddenin zerini kaplayan karbondioksit gaz yanc maddeyi oksijensiz brakarak yangn sndrr. Genellikle elik tpler iinde ve basn altnda sv halde tutulur. Bu gazla ak alanlarda ve hava akmnn olduu yerlerde yangnn sndrlmesi olduka zordur.

Kuru Kimyasal Toz: Yangn sndrmede kullanlan etkin maddelerden biriside kuru kimyasal tozdur. Kimyasal tozlar, trlerine gre A, B ve C snf yangnlar etkin bir ekilde sndrlebilmektedir. Ar scaklktan (tahta, kuma, araba lastii gibi maddelerde) oluan yangnlarn, svlarn (benzin ve trevleri) tutumasndan kan yangnlarn ve basn altndaki yanc gazlardan (doalgaz vb.) dolay oluan yangnlarn sndrlmesinde kullanlmaktadr. Kpk : Kpk yanan yzeyi tamamen kaplar. Bunun sonucu olarak da hava ile temas keser ve ayrca soutma zelliinin bulunmas nedeniyle de yangn sndrc olarak kullanlr. Holokarbonlu Yangn Sndrme Maddeleri : Sv veya gaz halinde bulunmalar, yanc madde ve oksijenin kimyasal reaksiyonunu bozmalar nedeniyle yangn sndrc olarak kullanlrlar. Yangn sndrme annda ara ve donanma zarar vermeyen ve artk brakmayan maddelerdir. Yangn Srasnda neriler Anormal bir durum ile karlaan bir kimsenin (Duman, yank kokusu, yangn... v.s.) dikkat edilecek husus souk kanll muhafaza etmek ve panie sebep olmamak iin YANGIN diye barmamaktr. Yangn grlen yerin acele tahliyesi salanp hava ceryann azaltmak iin kaplar kapal tutulmaldr. Koridorlardaki yangn zili veya yangn an ile yangn, ilgililere bildirilmelidir. dare amirine (Turhan Trkmen 285 3856) ve Faklte sekreterine (Aydan Bykturgay 285 3413) durum bildirilmelidir. tfaiye ekibi aranmaldr (110). Kurtarma ekibi eyalarn tahliyesine yardm etmelidir. Kurtarma ekibi tahliye edilen eyann gvenliini salamaldr. lk yardm ekibi hazr duruma getirilmelidir.

Giysilerin ate almas durumunda asla koulmamal, battaniye, ceket gibi eyalarla hava ile temas kesilmelidir. Elbiseler alev almsa yerde yuvarlanmaldr, yangn da su dkmelidir. battaniyesine ya da dua koulmamaldr. Laboratuvardaki dier personel yanan kiiye yangn battaniyesi sarmal ya

Tahliye Srasnda neriler Tahliyenin yaplaca bina iinde bulunanlara duyurulur. Bulunulan mekan boaltrken kap ve pencerleri hava cereyann azaltmak iin kilitlemeden kapatlmaldr. alma yeri telalanmadan terk edilmelidir. Merdiven ve asansrleri dzenli olarak kullannz, skkla sebep olunmamaldr. Binay tahliye ettikten sonra belli bir toplanma yerinde toparlanmak iin sorumlu kiiyi beklenmelidir.

Kaynaklar http://www.kimya.itu.edu.tr/gizh/emny.htm http://www.kurtarir.com http://www.fm200.biz/turkish/sonduruculer.htm http://www.kolagom.com http://gungorahmet.sitemynet.com