Professional Documents
Culture Documents
TANIMLAR
Grlt; nsanlar zerinde olumsuz etki yapan ve hoa
zerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler brakan ve i verimini olumsuz ynde etkileyen sesler olarak tanmlanabilir.
TANIMLAR
Grlty meydana getiren sesi, fiziksel olarak
tanmlamak gerekirse; Ses, maddeden oluan bir ortamda molekllerin skp genlemesinden meydana gelen ve madde iinde yaylabilen bir titreim olaydr.
TANIMLAR
nsan kulann duyabildii sesler 20 ile 20000 Hz
TANIMLAR
Sesin iddeti ve Desibel lei: iddet, ses
dalgalarnn tadklar enerjiye bal olarak birim alana uyguladklar kuvvettir. Birimi genellikle metrekare bana Watt (W/m2) olarak ifade edilir. Sesin iddeti, ses kaynana olan uzakln karesi ile ters orantldr.
TANIMLAR
Desibel (dB): nsan kulann alglayabilecei en dk ses iddeti, eik iddet olarak bilinir. Kulaa
zarar vermeden iitilebilen en yksek sesin iddeti ise, eik iddetinin yaklak 1 milyon kat kadardr. nsan kulann iddet alg aral bu kadar geni olduundan, iddet lm iin kullanlan lek de 10'un katlar, yani logaritmik olarak dzenlenmitir. desibel lei adn verilmitir. Sfr desibel mutlak sessizlii deil; iitilemeyecek kadar dk ses iddetini (ortlama 1.10-12 W/m2) gsterir.
TANIMLAR
Eik iddetindeki ses sfr desibeldir ve 1.10-12 W/m2
deerine edeerdir. 10 kat daha iddetli ses 1.10-11 W/m2; yani 10 dB iken, 100 kat daha iddetli ses 20 dBdir.
TANIMLAR
gelen iitme kaybnda; sesi tanmak iin basncnn ve frekansn belirlenmesi yeterlidir. Ancak, ses basnc, sesi duyan kiinin ses kaynana olan yaknl ve uzaklna baldr. Bu nedenle sesin gcnn hesaba katlmas gereklidir. Ses kaynandan bir metre uzaklktaki ses basnc, sesin gc olarak bilinir.
TANIMLAR
Birim alandaki ses gcne sesin younluu, bu
younluk dzeylerine de sesin iddeti denir. Ayrca, kulamz ayni iddetteki iki sesi tiz ve bas sesler diye ayrt edebilir. Sesin bu zelliine sesin ykseklii denir. Frekans ykseldike ses tizleir, frekans dtke ses pesleir.
10
TANIMLAR
Gen ve salkl bir insan kula, frekans 16 Hz. ile
20000 Hz. arasndaki seslere duyarldr. Bu duyarllk, yarasada 60000 Hz., yunus balnda 140000 Hz. dir. insan sesleri normal artlarda; 500 Hz.-1500 Hz. civarndadr.
11
TANIMLAR
Grlty meydana getiren sesleri trde
tanmlamak mmkndr. Subsonik sesler; frekans 20 Hz.'den dk olan seslerdir. itilebilen sesler; yaklak olarak, frekans 20 Hz. ile 20 kHz. arasnda olan seslerdir. Ultrasonik sesler; frekans 20 kHz.'den daha yksek olan seslerdir.
12
SES DZEYLER
GRLT DZEY 0 dB 20 dB 30 dB 40 dB 50 dB 60 70 dB 80 dB 90 100 dB 110 dB 120 dB 130 140 dB FAKTR itme eii Sessiz bir orman Fslt ile konuma Sessiz bir oda ehir iinde bir bro Karlkl konuma Dikey matkap Yksek sesle konuma Kuvvetlice barma Dokuma salonlar Haval eki, Aa ileri Bilyal deirmen Uaklarn yan Ar Eii
dB
dB
dB
13
GRLT KAYNALARI
Titreen her cisim bir ses kaynadr. Endstride grlt kaynaklar; dvme, perinleme, akma makineleri ile kesici, ezici ve biim verici makineler; pompalarn, kompresrlerin, trbinlerin, vantilatrlerin, jet motorlarnn ve vanalarn sv
ve gaz itici etkileri; frn ve motorlarn ateleme grltleri; transformatr ve dinamolarn yaratt manyetik sesler; evirici dili, motor ve makinelerden gelen titreim ve srtnme sesleri, vb. dir.
14
TMA KAYBI
Her hangi bir ses kayna d kulak orta kulak ve i
kulaa gelerek iitme salanr. Ses ok fazla olduu zaman i kulaktaki sinir ularn ldrmeye balar. Yksek sese maruz kalma sresi uzadka daha fazla sinir ucu harap olur. Sinir ucu says azaldka da iitme azalr. l sinir ularn canlandrmak mmkn deildir ve hasar kalcdr.
15
16
Yatak Odalar
Oturma Odalar Servis Blmleri (mutfak, banyo) Derslikler, Laboratuvarlar Spor Salonu, Yemekhaneler Fabrikalar (kk) Fabrikalar (byk)
35
60 70 Eitim Yaplar 45 60 Endstri Yaplar 70 80
17
sal iin uykunun bozulmamas ok nemlidir ve kronik uyku rahatszlklar eitli hastalklarn kayna olabilmektedir.
itme Kayb; Grltnn en nemli etkisi
phesiz, insanlarn iitme duyusu zerindeki iitme kayplardr. itme kayb iki tiptir.
18
oluan iitme kayb tipidir. Ses iddeti, d ve orta kulaktan geerken bir kayba urar ve i kulaa aynen iletilmez. Bu iitme kayb tipi, ani yksek bir patlamann d kulak zarn zedelemesi sonucunda grlr. Ayni ses orta kulaktaki kemikiklerde de dzensizlikler oluturabilir.
19
grlen bir iitme kaybdr. kulaktaki kokleada bulunan svnn veya liflerin bozulmas ile duyma sinirlerinin almamasdr. Bu iitme kayb tipi daha ok, yksek iddette ve yksek frekansl seslerin oluturduu iitme kaybdr.
20
maruz kalan kiilerde geici alg tipi bir iitme kayb grlebilir. Bu etkilenme uzun sre olursa, iitme kayb devaml (kalc) olur ve kulak kaybettii yeteneini artk geri kazanamaz.
21
22
Psikolojik Etkisi; Rahatszlk, ar tepkilere ve davranlara dnebilir: Ani parlamalar, fkeye hakim olamama ve kendini kaybetme gibi. Kzgnlk ve fkenin ie yneltilmesi: Kendini sulama ve ar sessizlik ve ie kapanma. Kzgnlk ve fkenin da vurumu: Tartmac ve karamsar olma durumu.
23
artmas. Hogrnn azalmas. Yardm isteinin azalmas. Davran Bozukluklar fkelenme Rahatszlk Duygusu Sklma
24
a)-Karlkl konumann etkilenmesi Dinleme ve anlama gl ortaya kar. Konuma kesintiye urar. Yksek sesli konumak gerekir. nsan iletiimi bozulur. Telefon konumalar etkilenir. Radyo, TV ve mzik dinleme etkilenir.
25
olumsuz etkilenmesi: Dikkat gerektirici, hafza ve szcklerle ilgili alma ve renimler grlt ile olumsuz etkilenirler
26
yksek dzeyli ve ani veya kesikli grltler i verimini eitli biimlerde etkileyebilir: in zamannda yaplmas in doru olarak yaplmas kazalar
27
Endstride, yksek grltnn, iilerde meydana getirdii iitme kayplar bir meslek hastaldr. Meslek hastal: sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleridir."
28
MESLEK HASTALII
Sosyal
Sigorta Salk ilemleri Tz ekindeki meslek hastalklar listesinde; "Grlt zararlarnn meslek hastal saylabilmesi iin, grltl ite en az iki yl, grlt iddeti srekli olarak 85 dB.'lin stnde olan ilerde en az 30 gn allm olmak gereklidir." denilmektedir.
29
llecek olan grltnn zelliklerine, maruziyet sresine ve evresel faktrlere uygun olacaktr.
Kullanlan grlt lme yntemi, bir iinin kiisel
alnacaktr.
30
Bir iyerinde, sekiz saatlik alma sresince toplam grlt dzeyi llmeli ve iyi bir frekans analizi yaplmaldr. itme kayplar gz nne alnarak, grlt lmeleri yaplacaksa, grlt lme cihazlar dB(A)'ya kalibre edilmelidir. Grlt lme cihaznda dB(A) deeri, insan kulann duyma erisine en yakn deerlerini ifade eder.
31
GRLT LM
32
33
ototoksik maddelerin etkileimlerine veya grlt ile titreim arasndaki etkileimlerin iinin salk ve gvenliine olan etkisine, 5) Kaza riskini azaltmak iin kullanlan ve iiler tarafndan alglanmas gereken uyar sinyalleri ve dier sesler ile grltnn etkilemesinin iilerin salk ve gvenlikleri ynnden dolayl etkisine,
34
bilgilere, 7) Grlt emisyonu daha az olan alternatif bir i ekipmannn bulunup bulunmadna, 8) Grltye maruziyetin, iverenin sorumluluundaki normal alma saatleri dnda da devam edip etmediine, 9-Salk gzetimi sonular deerlendirilecektir. 10 Kiisel koruyucularn uygunluu gzden geirilecektir.
35
36
Korunma nlemleri
a- Grlty nlemede en nemli prensip; Grlty
kaynanda yok etmek veya en aza indirmektir. 1) Grltye maruziyetin daha az olduu baka alma yntemleri semek, 2) Mmkn olan en dk dzeyde grlt yayan uygun i ekipmann semek, 3) yerinin ve allan yerlerin tasarm ve dzenlenmesi,
37
4) ekipmann kullanmyla ilgili bilgiyi ve eitimi vermek, 5) Grlty teknik yollarla azaltmak iin;
Korunma nlemleri
- Hava yoluyla yaylan grlty, perdeleme, kapatma, grlt emici rtlerle ve benzeri yntemlerle azaltmak, - Yapdan kaynaklanan grlty, yaltm ve benzeri yntemlerle azaltmak, 6) yeri, alma sistemleri ve i ekipmanlar iin uygun bakm programlarnn uygulanmas, 7) Grlty azaltacak bir i organizasyonu ile; - Maruziyet sresini ve grlt dzeyini snrlamak, - Yeterli dinlenme aralar verilerek alma srelerinin dzenlenmesi, gibi nlemler alnacaktr.
38
Korunma nlemleri
b- Grltnn en yksek maruziyet etkin deerini gemesi halinde uygun organizasyon yaplarak
maruziyet azaltlacaktr. c- alma yerleri iaretlenerek risk haritas yaplacaktr. aretli yerlere giriler kontrol edilecektir. d- Dinlenme yerleri grlt dzeyi amacna uygun olacaktr. e- kadnlar, ocuklar, yallar, zrller gibi hassas risk gruplarnn korunmas iin gerekli nlemleri alacaktr.
39
TEKNK KORUNMA
a)
40
1 Makinelerin yerletirildii zeminde, grltye ve titreime kar yeterli nlemlerin alnmas, 2 Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasna grlty nleyici engel koymak, 3 Grlt kayna ile grltye maruz kalan kii arasndaki mesafeyi artrmak,
4 Sesin geebilecei ve yansyabilecei duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak.
41
1 Grltye maruz kalan kiinin, sese kar iyi izole edilmi bir blme iine alnmas, 2 Grltl ortamdaki alma sresinin ksaltlmas, 3 Grltye kar etkin kiisel koruyucu kullanmak.
42
Grlt
Kulak Koruyucularnn Kullanm ve Bakm:
Grltnn zararl etkilerinden
korunabilmek iin kulak koruyucularnn doru taklmas nemlidir. koruyucularnn kula tahri edebilecei
43
Tehlikeyi yok etmez, tehlikeden olumsuz etkilenmeyi nler veya en aza indirir.
44
Grlt
Kulak Koruyucularnn Kullanm ve Bakm:
SABAH LEDEN SONRA
1 . GN 2 . GN 3 . GN
Saat
Saat
4 . GN
5 . GN
Tm vardiya sresince
45
Grlt
Kulak Koruyucularnn Kullanm ve Bakm:
CNS
PAMUK
PARAFNL PAMUK CAM PAMUU
AZALTMA DERECES
5
20 7,5
16 dB
35 dB 32 dB
KULAK TIKACI
KULAKLIK
20
12
45 dB
48 dB
46
periyodik muayene yaplmaldr. kazalarna kar kesin nlem alna biliyorsa doutan sar olanlar altrlabilir. En yksek etkin deerini aan grltye maruz kalan ii iitme testi yaplmasn isteme hakkna sahiptir. Grlts 85 dB aan ilerde 7,5 saat allabilir.
47
En yksek maruziyet etkin deerleri: LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 Pa = 137 dB(C) En dk maruziyet etkin deerleri: LEX, 8h = 80 dB (A) ve ppeak = 200 Pa= 135 dB(C)
48
iyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, iinin kulland kulak koruyucularnn koruyucu etkisi de dikkate alnarak maruziyet snr deer uygulanacaktr.
49
50
lm Yaplan Blm/ in Tr
in Sresi (saat)
7,5
105,2
105
7,5
7,5
85,2
81,2
85
81
51
KULAK KORUYUCULARI
52
Rahatlk endeksi.
54
55
RNEK
Kulak koruyucularnz SNR 22 dB ile iaretlenmitir. Bu
kuvvet azami 10 Ndur. Koruyucu yastn kulaklarnza yapt basn 3000 Padr.
Kulaklklarn ambalajnda iaretlenmi olan tabloda
ortalama zayflatma deerleri ile her bir test frekansnn standart sapmasnn fark verilmitir.
56
31 dB (SNR)
SNR: Azaltma Oran
Frekans (Hz) Ortalama Grlt Azaltma Dzeyi (dB) 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Frekans (Hz) 125
30 dB (SNR)
SNR: Single Number Rating
250 500 1000 2000 4000 8000
25
30
33
32
33
41
43
30
30
32
31
35
43
42
EN352-2
EN352-2
57
25 dB (SNR)
Frekans (Hz) Ortalama Grlt Azaltma Dzeyi (dB) 125 12 250 17 500 22 1000 2000 4000 8000 31 30 36 35 Frekans (Hz) Ortalama Grlt Azaltma Dzeyi (dB) 125 11 250 19
27 dB (SNR)
500 26 1000 2000 4000 8000 30 32 37 39
EN352-1
EN352-1
58