1

KAYNAKLARA GRE GNEYDOU ANADOLU'DA PROTO-NTRKLER

Sadi BAYRAM

Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yayn No : 64 SBN NO : 974-498-024-01 Milli Yayn No : 90-34-Y-0147-64 1989

KAYNAKLARA GRE GNEY-DOU ANADOLU'DA PROTON-TRKLER Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Yayn No : 64 SBN NO : 974-498-024-01 Milli Yayn No : 90-34-Y-0147-64 1989 Sadi BAYRAM NDEKLER Sunu nsz ngilizce zet (Where Was The Frst Homeland of TurksTrace of Noahs Ark on The South-East Anatolia Proto-Turks) Mukaddes Kiaplara Gre Hz. Nuhun Gemisi, Ar ve Cdi Dalar Giri Aratrma Yolu Tufan-Hz. Nuhun Gemisi Ar ve Cudi dalar Hz. Nuhun Gemisi ile ilgili bilgiler Tufan Tufan Efsanesi Ad Kavmi ve Adiyt suresinde zikredilen kavim kimdir? Yecc ve Meccler, 1094 H.l1682 M. Tarihli Haz-Kitb- Silsile-Nmeye gre Trklerin eceresi bn-i Kemale Gre Seluklularn Soy Kt Trklerin Soyu Hz. Nuhun 3. Olu Yafese Dayanr (1682 M.) Yecuc ve MeccIer Hadislerde Yecc ve Mecc Mukaddes kitaplardan Tevratta Yecc- Mecc veya (Gog ve Magog) Tevrat ve ncilde Yecc ve Mecuc, Avrupa Ansiklopedilerinde Yecc ve Mecuc, Zl-Karneyn Problemi, Kuzey Mezopotamyada Arkeolojik Aratrmalar ve ProtoTrkler, Mari Kazlarnda Ortaya kan Kraliyet Arivi ve Turukkular, Mari Kraliyet Arivi ivi Yazl Tabletleri ve Ardndaki Gerekler

NSZ Trkler, M .S. 550 yllarnda Gktrkler ile tarih sahnesine ktklar bugnk bilgilere gre tartlmaz bir gerektir. M .S. 550 yllarnda tarih sahnesine kan bu millet, elbette birden bire ortaya kmam, yava yava, gelierek sesini duyurmaya alt, atl kltr medeniyetine sahip olduu bilinmektedir. Trklerin bu devirden evvelki tarihi ise maalesef karanlktr. Bu millet bizim kendi z milletimiz olup, dnyadaki dier milletlerden nce, bu karanlk maziyi, yabancdan nce bizim bilmemiz, renmemiz gerekmektedir. Ancak, bugnk eitim ve retim dzeyi, bir ilkokul ocuunun Amerikann maden yataklarn, byk nehirlerini, byk gllerini ve hatta llerini bilmesine ramen, kendi z milletinin eski tarihini bilmemektedir, bilememektedir. Bu su, elbette evvela hepimizindir. n tarih, dip tarih veya Proto-Trk tarihilerinindir. niversitelerimizde Proto-Trk Tarihi diye .maalesef bir blm yoktur. lka tarihinin iinde kaybolup gitmektedir. Halen Sovyet Soyalist CumhuriyetIeri Birlii ile in Devleti snrlar iinde bulunan Orta-Asyada Trkler kaz yapamamakta, Ruslar tarafndan, yaplan kazlar neticesi sarih olarak yaynlanmamakta, yaynlananlar ise, dil gl yznden yeterince anlalamamakta ve snrl kiilerin eline gemektedir. Btn bunlarn yannda, Gktrkler veya Kk-Trklerden nce, tarihte Trk ad ne zaman ortaya kt, bir Trk Olarak bunu bilmiyoruz, bilemiyoruz. Fakat Cumhuriyetimizin kurucusu aziz Atatrkn Ne Mutlu Trkm Diyene!szn de azmzdan eksik etmiyoruz. Tezatlar iindeyiz. Mill tarihimize, kendimiz kadar dman hibir toplum galiba yoktur. Trk tarihini yakn zamana kadar hep yabanc ilim adamlar kefettiler, seyahatnamelerinde yazdlar, biz sadece

onlar tercme ettik, biraz Osmanl Arivi belgesi ilave ederek yaynladk Yeni yorumlar biz getiremedik Yabanclardan bekledik..Seluklu ve Osmanl tarihinde yeni yeni ilerlemeler kaydettik. Sahalarnda kalc eser veren rahmetli Prcf. Fuad KPRL, Prof Mkrimin Halil YNAN, Prcf. Dr.Osman TURAN, Prof. Dr. brahim KAFESOLU, uzun yllar birlikte altm stadm Phil.Dr. Hamit Zbeyr KOAY, Dr. Emel ESN, Prof Dr. Bahaeddin OGEL, Prof.Dr. Faruk Sumer, Ord. Prof Dr. Arif Mfit MANSEL, Celal Esad ARSEVEN, Ord. Prof. Dr. Sedad Hakk ELDEM, Ord. Prof. smail Hakk UZUNARILI, hayatta olan Prof.Dr.Muharrem Ergin, halefi Do.Dr.Osman Fikri Serkaya,birlikte almaktan mutluluk duyduum, Milli Kltr Dergisini Kltr Bakanlnda ilk defa karma ve ilk 11 saysn neretme erefine nail olduumuz Prof.Dr. Emin Bilgi, Prof.Dr.Semavi Eyice, Prof.Dr. Mnr Aktepe, Hocam Ord.Prof.Dr.Ekrem Akurgal, Prof.Dr.Mehmet Altay Kymen, Prof.Dr.Sedat Alp, Prof.Dr.Kemal Balkan, Prof.Dr.Ali Sevim, Prof.Dr.Yaar Ycel, Prof.Dr. Halil nalck, Cumhuriyet Dneminin ilk akla gelen isimleridir. Batl bilim adamlarnn bir ksm hl Hal zihniyetlerini devam ettiriyorlar gibi geliyor bana. Yerli blilim adamlarmz 1940-1960 yllarnda yeni bir bulu veya dncelerini aklarsalar, sanki iversitelerden kovulacakm hissine kapldlar zannediyorum. Avrupal veya Amerikal ilim adam sylesin, biz de doru, ayn fikirde, ayn pareleldeyiz zihniyetine kapldk. Benim de Sanat Tarihi hocam Almand. Trk Sanat, Seluklu ve Osmanl Tarihi hususunda ise, son 30-35 senedir Trk Sanatn kendilerinden rendiimiz Bat dnyasna kendi sanatmz, tarihimizi artk biz retme seviyesine geldiimizi de burada iftiharla belirtmeliyim. Bugn artk bilgisayar asrndayz. Muasr medeniyetler seviyesine kacaz. Avrupa Ekonomik Topluluuna katmak iin mracaatta bulunduk. yle ise, zamann gerekleri gibi almalyz, almaya mecburuz. Byk Atatrk Mil urun ayakta kalabilmesi ve uyank

bulnmas iin dil ve tarih urunda almaya mecburuz. Trk ocuu ecdadn tandka daha byk iler yapmak iin kendinde kuvvet bulacaktr. Tiirk kabiliyet ve kudretini tarihteki baarlar meydana ktka btn Trk ocuklan kendileri iin lzm gelen hamle kaynan o tarihte bulabileceklerdir demektedir. Yce Atatrkiin tarih almalarnda hedef olarak ald Biz daima hakikati aryan ve onu blduumuza kani olduka ifadeye cret gsteren adamlar olmalyz vecizesi, bize rehber olmaldr. Yukarda ifade etmeye altmz dnce erevesinde, Aya giden nl astronot James Irwin, yllardr Ar Danda Hz. Nuhun Gemisini aramakta, binlerce dolar harcamaktadr. Amerikadan kalkp Austos; ay sonlar yrdumuza gelmektedir. Peki, bu konu biz Trkleri hi ilgilendirmiyor mu? Elbette ilgilendirir. , Zira, Orta a tarihilerine gre, Trklerin soyaac, Hz, Nuhun olu Yafesle balar, Eski devirlere ait yazma eserlerde bu ekilde gryoruz. O halde, biz bu konu ile neden ilgilenmiyoruz? Nasl ilgilenelim, Bu da ayr bir soru? Arkeoloji, Sumeroloji, Asuroloji, Jeoloji, teoloji, epigrqfi kkl bir tarih, halk efsaneleri, destanlar konusunda uzman olmak gerekir. Her sahann eleman ayr. Her soruya pratikte, tatbikatla yle cevap verebiliriz: Mehur Schiliemann Truva Hazinelerini nasl buldu? ok okuyarak...Sonrada Sir lakabn alan Herry Layard 1845-1851 yllar arasnda Tevrat ve ncili inceleyerek mehur Ninive ve Babili kefetmemi miydi? XiX. yzylda arkelojirin babalar, mukaddes kitaplardan yola karck muazzam eski antik OrtaDo medeniyetlerini ortaya karmlardr. Asl meslekleri ok deiiktir. lim adaml ile ilgileri yoktur. Ancak,kendilerini bu ie vermiler, arkeolojinin ilk uzman olmular, mill mzelerini bulduklar esiz nadide eserlerle doldurmular, neticede kitaplarn dayazarak iniversitelerde retim grevlisi ve yesi olmular,dr. ek bilgini Horozny, cephede bir askerdi. Ancak arpmalar devam ederken,

cephede Msr Hiyeogrif yaztlatrn zmtr. Balamak iin yars, cesaret, sebatla almak, ie tam konsantre olmak ve nihayet zm Tarih yazarken, akul gibi doru, gnye gibi gven vermeli, tesviyeyi daima eit ve dz tutmalyz. Bir tarafa meyl edersek, objektiflikten uzaklar, yanl noktalara da sapabiliriz. Bu da bizi korkun hatalara sevk edebilir. Yce Atatrkn dedii gibi daima hakikti aramalyz Gney-Dou Anadoluda Proto-Trk zleri konsunu aratrdmz da, biz de mukaddes kitaplardan yola karak Tevrat, ncil ve Kran- Ker:imi inceledik Hz. Nul, Tufan, Hz. Nuhun olu Yafes, Yecuc- Mecuc Zl-karneyn konularnda faydalandk. Tevratta Orta-Dou kltrlerini incelerken, o devirdeki birok kavmin ismi direkt olarak getii halde, maalesef Trk, Turuk, Trk, Turukku, adlarna rastlamadk. Bilindii gibi Tevrat ve ncilin asllar gnmze ulamam ve lk ada din adamlar tarafndan zaman zaman kaleme alnml ve baz deiikliklere uramtr. Kuran- Kerim ise, hibir deiiklie uramamtr. Tevrattan nakledilen birok Orta a Tarihisi, yazma eserlerinde, tarihi bilgiler vermilerdir. Ancak bu aktarmalarn Tevratdan alndklarn aklamamlar, o devrin geleneklerine uygn olarak referans vermediklerinden, sanki slam tarihiymi gibi konular, hadiseleri aktarmlardr. ifahi tarih ve fclklor asndan, Orta an dnce yapsn bize yanstmlardr. Tarihde, belge olmad zaman, elbetteki destan,, halk hikdyesi fdklor, halk inan ve detleri, .sosyal tarihilerimize yol gstermektedir. Biz de bu yoldan istifade ettik, Asur ivi yazl tabletlerle dcelerimizi isbatlama yoluna girdik. Elinizde bulunan bu miitevazi eserimizde ana fikir nedir ? Bugne kadar, gerek okullarda, niversitelerde ve dier messeselerde okutulan, piyasada satlan tarih kitaplarmzda 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi ile ilk defa Anaddu kaplarnn Trklere ebediyen ald yazldr. Biz, buna hayr

diyoruz. Yani buge kadar bilie tarihimizi deitiriyoruz. yle ki: Trkler; M.. 3500-3000li yllarda, Gney-Dou Anadoluda bugnk Diyarbakr, Cizre, Mardi, Kerkk, Musul, Zagoros Dalar Bat eteklerinde bir mddet yaamlar, yaylalarnda atlar otlatmlar, buradan Hz. N hun ilah emri ile OrtaAsyaya gitmiler, asrlarca burada yaam ve medeniyetler tesis etmil er, oalp eitli kabilelere blnmler, Devletler krml ar, slmiyeti kabul ettikten sonra bir grup Badad civarna yerlcmi, Byk Seluklu olarak Dou Anadoluya gelmiler, Bizansa hcumda bulunarak 1048den nce Erzurum Pasinlere yerleerek vakf tesis etmiler ve 1071de Malazgirt Meydan Muharebesi sonucu ikinci defa kaplarn Trklere ebediyyen almtr. Yani, Hz.Nuhun olu Yafes torunlar, Trkler, takriben 4000 sene Anadoluya ikinci defa Sultan.Alpaslan zamannda dnmlerdir. Biz, Greklerden, Romallardan, Ermenilerden nce bu topraklarda yaadk. Anadolu bizim ana topramzdr. Orta Asyadan nceki Ana Vatanmzdr.. Cumhuriyetimizin kurcus, byk nder, aziz A tatrk de diincesi bu deil miydi. Hititlerin, Smerlerin Trk rkna mensup olduunu sezinlemiyor muydu? Bu sebeple de iki milli bankamza Etibank, Smerbank ad verilmemi miydi? Dil ve Tarih-Corafya Fakltesini 1935 ylnda Atatrk, bu konular dil ve tarih asnda aydnlatmak iin kurmam myd? Trk Tarih ve Dil Kurumlarn bu sebeple tesis etmemi miydi? Biz nacizane bu nseziyi, Mukaddes kitaplardan yola karak, destanlar, halk inanlar, arkeoloji, dil, tarih ve 1933-1939 senelerinde Irak-Suriye snr yaknndaki Mari kazlarnda ortaya kan 13 Asur tableti ile aydnlatmaya altk. Hata veya yanllarmz varsa, mit ederiz Proto-Tr:k Tarihileri konuya eilme frsat bulur ve hakiki gerekleri ortaya karrlarsa mutluluk duyarz. Amacmz, bu konuya

tarihiler eilmeli, Milletleraras kongrelerde mnakaa edilmeli. Gerei bir Trk olarak biz de renmeliyiz. Bu da bizim en tabii ve en kutsal hakkmz. 1965-1972 yllar arasnda sahibi ve yaz ileri mdr olduum nasya Mecmuasnda haftann her Sal ve Perembe akamlar mutat ilm sohbet toplantlarmz olurdu. Tarihcigazeteci yazar rahmetli Enver Behnan apolyo balatmt bu gelenei. Ankaraya teriflerinde Ord.Prof.Dr Sheyl nver de itirak ederdi. Ylmaz nge, Orhan Cezmi Tuncer, smet Binark mdavimlerindendi.Erdoan Tan, Muzaffer zkan zaten nasya ailesindendi. Sohbet toplantlar ksaca gnn aktuel konusu, daha sonra Trk Kltr Tarihi ve arkeoloji zerinde ceryan ederdi. Bize o tarihlerde Anadolucu grubu adn takmlard. 1974 seresinde vefat eden rahmetli dostum Bekir Stk Oransay ile bu konu zerinde durur, sk sk tartrdk. Rahmetli dostum, aziz stadm Dr. Hamit Zbeyr Koay ise, konuya inanr, ancak daha fazla belge bulunmas gerei zerinde durur, biz genleri firenlerdi. Buna karlk, Dr. Koay, Basklarm Trkler!e akraba bir kavim olduu tezini savunur, Elamllar ve Siimerlilerin dilinde Trke kelimeler olduunu belirtirdi. 22-26 Eyll 1986 tarihinde toplanan Milletleraras X. Trk Tarih Kongresine sunduum Mukaddes Kitaplara Gre Hz. Nuhun Gemisi, Gney-Dou Anadoluda Proto-Trk zleri Konusunda Bir Deneme balkl bildirimle Azerbaycan Trk Kltr Dernei ilgilendiler. Haziran 1988 tarihinde Gney-Dou Anadoluda Proto-Trk izleri ad ile Azerbaycan Kltr Dernei Yaymlar arasnda 48 sayfalk zet bir kitapk neredildi. Ancak sz konusu kitapk matbaada iken malzemenin tamamm deerlendirmek istedim, elinizde bulunan bu mtevazi aratrma ortaya kt.Aratrmalarmla, Trk Dnyas Aratrmalar Vakf Genel Bakan Prof. Dr. Turan YAZGAN ilgilendiler. Trk Dnyas Aratrmalar Ekim 1989 saysnda makale olarak yaymlamak lutfunda bulundular ve konunun mill tarihimizle yakn ilgisi, nemi, yanklar geni kitlelere, duyurulmas ihtiyac sebebiyle mstakil kitap halinde yaynland. Bata Vakf Genel Bakan Prof. Dr. Turan YAZGANa ve dizgi, montaj, bask ilerinde

emei geen btn ilgililere candan teekkr zevkli bir bor bilirim. Ankara, 1989 Sadi BAYRAM Not: Eserde nternete girilirken, baz kelimeler dzeltilmi, baz ufak eklemelerde bulunulmu, dipnotlarda yeni yaynlara da yer verilmitir.

WHERE WAS THE FIRST HOMELAND OF TURKS (Traca of Noahs Ark on tha South-East Anatolia Proto-Turks)

By Sadi BAYRAM During the last few years there has been an increase in the amount of foreign interest shown in the Ari mountain in the hunt for Noahs Ark. Even the famous astronaut James rwing has been involved. These expeditions have thier roots in historyand also have Armenian political connections. However we would like to pose some quesions. Is the Cudi Mountain which is mentioned in the Koran as the resting place of Noahs Ark really the Ari Mountain? Are wc Turks really interested in whether the worlds population are descendents of Noahs on Yafes? Did Sir Hem, Layard discover Ninive from verious religious books; and documents? Did not the famous Schiliemann find the Troy treasure from the Homer legend? According to the Pentatcuch and the Bible, Noahs Ark is said to be found on the Cdi Mountain in South-east Anatolia. The story of the fiood began in Mesopotamia and this is supported by writings found on tablets. The famous prophets and personalies told about in the .three sacred books were all born and lived in this area and also the places known to exist in the so called golden age, such as Basra Bay, Dicle Euphratucs, Musul, Diyarbakr; Urfa, Harran;

10

Adana, Halep; am, Sayda, Sur, Philistine, Kudus, Nile River, Mekke and Medine. Noah was said to have lived in the Cdi Mountain region, Abraham in Urfa, Zulfikr Nebi in Ergani, the prophet Yunus in Ninova, Daniel in ukurova, the prophet Lokman in Hatay and, Habib-i-Neccar. Was the Yecc Mecuc mentioned in the Koran a Turk? Was Ouz Han rcally the prophet Zul-Karneyn? Was. Sin he king Naram? Did the Ergenekon legend begin in castom Anatolia? Could Gutium Guz be Ouz! Does the Ad tribe have any conncetion with the Adiyed Suresi? Did the famous Ad tribe have any rclatonship to the Turkish people? if we colleet all the evidence from the sacred books, historical documents, also legends and sagas and add to it the evidence colleeted from the l3 tablet discoved during 1933 to 1939 in Mari which belonged to kings archive and was dated I8OO B.C. we can see that the tribe of Turukku lived in northem Mesopotamin in the Sagoros Mountains. if we examine all the evidence closely we can cloncIude that the Turkish race origninated in south east Antolia and turks can be said to be decended from Noahs son Yafes. After the flood Ark was beacne(i on the lower slopes of the Cudi mountain and from there the generations spread to south east Anatolia and northem Mesopotamia. Yafes took a large number of his tribe to Middel Asia some other other leaders went to Musul and southern Anatolia to settle. Following ,the Malazgirt was in 1071 A.D. they came to Anatolia for the 2nd time. So qe conclude that Turks came to south east Anatolia 1000 and 1500 years beforethe Greek, Roman or Armenian colanists and that this was their frist homeland. We wish to put forward this thesis for the attention of, interested historians and also mention that Ataturk the founder of our nation had experienced this intuition many years ago.

11

MUKADDES KTAPLARA GRE Hz. NUHun GEMSi, Ar ve Cdi Dalar GR: Mukaddes kitaplara gre insanlar Adem Aleyhisselm ile Hz. Havvadan reyerek oalmlar ve dnyamzn eitli merkezlerine dalmlardr (1), Yine biliyoruz ki, Allah, insanlarn birbirleriyle iyi yaamasn, ktlklerden saknmalarn, doruluktan ayrlmamalann temin iin eliler gndermi ve kitap gnderdigi elilerine bunu vahiy eklinde ulatrmtr. Nitekim, Kuran- Kerimin XLV. Suresi olan brahim Sresinin 4. ayetinde: kendilerine apak anlatlsin diye, her peygamberi, kendi milletinin dili ile gnderdik. XVI. Nahl Suresinin 36. ayetinde de And olsun ki her ummete Allaha .kulluk edin, azdrclardan kann diyen pegamberler gndermiizdir... IX. Tevbe Suresinn 70, ayetinde kendilerindm nce olan Nuh, Ad, Semud milletlerinin, brahim milletinin, alt-ust olmu Medyen ehir halknn haberleri onlara gelmedi mi? Peygamberler onlara belgeler getimilerdi, onlar kendilerine yazk etmilerdir mealindedir. Allahn kutsal kitaplar olan Tevrat ve ncilin asllar gnmze ulamamakla beraber, nesilden nesile, gnmze intikal etmi, ifahi tarih ve folkloru da iine alp, baz degiikliklere urayarak bugne kadar gelebilmitir. Bunlardan yalnz Kuran- Kerimin hi bir kelimesi deimeden gnmze ulamtr. Mukaddes kitaplardan yola karak, halk inanlar, mfessirlerin yorumu, Sumerolog ve baz dil ve tarihi ilim adamlarnn gr ile 13 adet ivi yazl Akad tabletini inceliyerek bir senteze gitmek istiyor ve Proto-Trkler (2) ile ilgilenen tarihilerin dikkatini bu konuya ekmek istiyoruz (3). Cumhuriyetimizin kurucusu byk nder, aziz Gazi Mustafa Kemal Atatrkn baz nsezileri de bize rehber olmutur. Smerbank, Etibank isimlerinin mill bankalarmza isim olarak

12

verilii Ialettayin bir tesadf deildir, Byk Atatrk, Trk Tarihini incelemek zere Trk Tarih Kurumunu, Trk Dil Kurumunu ve nihayet 1935de Dil ve Tarih-Corafya Fakltesini tesis ettirmitir (4). Bir taraftan ilim adamlarmz Trk Tarih Kurumunda Trk tarihinin ana kaynaklarn aratrp incelerken, bir taraftan Trk Dili aratrmalar geni biimde yaplm, ilim adamlarmz Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde hzla yetitirilmeye balanm, yurt dna da burslu renciler gnderilerek doktoralarn yapmaya balamlardr. Grlyor ki, Byk Atatrk, her konuda olduu gibi bu konularda da seferberlik hareketini balatmtr. Ayrca Almanyadaki Nazi hareketinden holanmayan Musevi ilim adamlar, Trkiyeye davet edilerek iniversitelerde ilmi eitim almalarna balamlardr. Konumuz, Mukaddes kitaplardan yola karak, bilinen destan, folklorik unsurlar, dil ve tarih yolu ile Milt ncesi alarda M.. 3500-1500 yllar arsnda, Kuzey Mezopotamyada, Gney-Dou Anadolu civarnda, Musul ve evresinde Trkler, yani, atalarmz yaamlar mdr ? Bu konuda imdiye kadar etrafl bir alma olmam, bu satrlarn yazar 22-26 Eyll 1986 tarihleri arasnda Sayn Cumhurbakanmzn yksek himayelerinde toplanan Milletleraras X. Trk Tarih Kongresinde rahmetli Prof.Dr. Faruk Smerin oturum Bakanlnda bir tebli sunmu olup, teblie aradan sene gemesine ramen ciddi bir biimde bir tenkid vki olmamtr. Bu da bizi bu eseri hazrlamaya bir tevik unsuru olmu ve bu konudaki mnferit doneler bir araya getirilmitir.

ARATIRMA YOLU XIX, yzyldaki arkeolojik keiner, Tevrat ve ncilden yola karak yaplmam myd? ngiliz Henry Layard 1845-1851 yllar arasnda mukaddes kitaplardan yola karak Ninive ve Babili ( 5 ) kefederek British Museuma nMide eserler kazandrmam myd? Bu sebcble Sir unvan almam myd? nl Schilieman, Homer Destanndan yola. karak,

13

dnyaca mehur Truva Hazinesini bulmam myd? Layard ve Schilieman her ikisi de arkelog olmayp, ok okuyan kimselerdi. XIX. yzyl arkeologlarnn, (bilhassa ngilizler) hayat incelendii takdirde, ounun asker meneli olduklar, daha sonra ikinci adm olarak hariciye mesleine intisap ederek, bir ilmi enstit kanal ile veya Dou Hind Kumpanyas irketine memur olarak atanp, Orta-Douyu kefetmeye koyulduklar anlalr. Bu arkeolojik, etnolojik saha etdleri neticesinde, Avrupa lkeleri, siyasi politikalarn salam zemin aratrmas zerine oturtturmlar, mahaIIi halkn rf ve adetlerini iyice incelemek frsatn bularak, onlara ok iyi nfuz etmiler, arkeolojik sitleri ve petrol blgelerini tesbit etmilerdir, XX. Yzyl Orta-Dou haritasnn izimine zemin hazrlamlardr. .. Biz de ayn yoldan, Mukaddes Kitaplardan yola karak, nce Hz. Nuhun Gemisi, Tufan, Hz. Nuh ve ona inanan cemaatn karaya kmas, Nuhun Oullar ve soyu, Yafes oullar, Yecc-Mecc, Gog-Magog, ZI-Karneyn, Ouzlar, Ergenekon Destan, Sumerliler, Gutiumlular, Turukkular halk inanlar, folklor ve arkeolojik verileri inceleyerek bir senteze varmak istiyoruz. TUFAN, Hz. Nuhun Gemisi ARI ve CD DALARI nsanln Hz. Adem ve Hz. Havvadan sonra kinci atas olarak Hz.Nuh aleyhisselam kabul edilmekfedir. Btn din adamlar bu konuda mutabktrlar. Tarihciler de Mukaddes kitaba atfen bu gr otomatik olarak kabul etmektedirler (6). Zira M.. 3100de piktografik ivi yazs bulunmu olup, bu tarihten nce yazl hibir belge yoktur. Tek dayanamz gnmze intikal eden Mukaddes Kitaplardr. Ondan ncekilerin hepsi, ya seramiktir, ya heykelcikdir, duvar resmidir veya bina kalnts, yiyecek fosilidir. Yani resimli anlatmdr. Tufan Efsanesi (Nuh Tufan), Mezopotamyada gereklemitir. Hz. Nuhun Gemisi Gney Mezopotamyada ina edilmi, Tufan olay bu lkede balam ve gemi, Dicle Nehrinin ykselmesi neticesi Cdi Da (Tevrata gre Ararat-Ar Da) eteklerinde

14

karaya oturmutur. Cdi Da, Mardin ilinin Cizre ilesinde olup, Dicle Nehri kenarndadr. Hz. Nuhun Gemisi, Trk topraklar iinde bulunan Cdi veya Ar Danda karaya oturduuna gre, Hz. Nuha inanan cemaat, burada karaya kmtr. Trk neslinin Hz. Nuhun olu Yafese dayand btn antik kaynaklar, mfessirler kabul etmekte, tarihilerimiz de bu gr eserlerinde kullanmaktaddar. O halde; bu konu biz Trkleri de ilgilendirmiyor mu? Elbetteki tereddtsz ilgilendirmektedir, Ama bu konuda ciddi bir alma yaplmamtr (7), Son yllarda Ar Danda Nuhun Gemisini arayan yabanclar artmtr 8, Hatta, nl astronot James Irwin bile bu kervana 1983 ylndan itibaren katlm, james Irwin ve ekibi (10), 1984, 1985, 1986 seneleri Austos sonlarna doru Birlcik Amerikadan Trkiyeye gelerek resmi makamlardan gerekli izni aldktan sonra. Hz. Nuhun Gemisini aramak zere 5.156 m. ykseklikteki Ar Dana drt defa trmanmt. Cdi Dandan sonra, en mantkl ikinci yer Byk Ar Da deil Kk Ar Dadr. Byk Ar Da 44 ve 45 boylam ile 39-40 kuzey enlemleri arasndaki olan volkanik bir dadr. Aslnda, Ar Danda Hz. Nuhun Gemisini arama olaylarnn kk 1826 tarihlerine kadar iniyor. Kanaatimize gre, Amerikan Aratrma Heyetinin gayesi, Amerikada bulunan Ermeni Cemaatinin paras (12) ile Byk Ar Danda 1735 m. irtifada bulunan ve 20 Haziran 1840 tarihinde depremle kayalar altnda kalan ve imdi talk bir araz vaziyetindeki Arguri Ky ile Yakub Manastran aramaktadrlar. Nuh Peygamber vastasyla Da kutsal bir hale getirerek konuyu gndemde canl muhafaza etmek ve hristiyanl Ar yresine ekerek, Ermenilere siyasi bir zemin hazrlanmak istenmektedirler. Hz. NUHUN GEMS LE LGL BLGLER Tekvin, 7/14-16: Kendine gofer aacndan bir gemi yap; gemide odalar yapacaksn, ve onu ieriden ve dandan ziftle

15

ziftliyeceksin. Ve onu yle yapacaksn: Geminin uzunluu yz arn, genilii elli arn, ve ykseklii otuz arn olacaktr. Gemiye klk yapacaksn, ve onu yukar doru bir arna tamamlayacaksn; ve geminin kapsn yan tarafna koyacaksn; alt, ikinci, ve cnc katl olarak onu yapacaksn Kuran- Kerim, Hd Suresi 11/36-37 ayet: Nuha, Senin milletinden inanm olanlardan bakas inanmayacaktr; onlarn ilediklerine zlme; gzclmz altnda, sana bildirdiimiz gibi gemi yap. Hakszlk yapanlar iin bana ba vurma, nk onlar suda boulacaklardr diye Allah tarafndan vahyolundu. meallindedir. Mminin Sresi 23/27 yet O Bunun zerine ona yle vahyettik Gzclmz altnda, sana bildirdiimiz gibi gemi yap; buyruumuz gelip, sular kaynaynca, her cinsten birer ifti ve aleyhine hkm verilmi olann dnda kalan olukocuklarn alp gemiye bindir. Hakszlk yapanlar iin bana ba vurma, nk onlar .suda boulacaklardr mealindedir. Kamer Suresi 54/13-14 ayetler: Onu, tahtadan(13) yaplm, mhla aklm bir gemiye bindirdik; inkar edilmi olan Nuh a mkafat olarak verdiimiz gemiyi bir ibret olarak braktk, t alan yok mudur? meallindedir. Kamer Sresinin 14. ayetinde zaman bildirmemekte, geminin bir ibret belgesi olarak uzun zaman kald anlalmaktadr. Zamanla Cdi Da tepelerinden kayan ta ve toprakla, ziftle kaplanm geminin Cdi Da eteklerinde arkeolojik bir aratrma yapld takdirde bulunmas ihtimali akla gelmektedir. Teesfle ifade etmek isteriz ki bu blgede maalesef ne Trk ilim adamlar ne de yabanclar Hz. Nuhun Gemisini aramamlardr. Elbette istikbalde ayet varsa Nuhun Gemisini bulmak yine Trklere nasib olacaktr(14.) Cudi Da evresinde 25 km2.lik bir sahann aratrlmas gerekmektedir. 1987li yllarda elinizde bulunan kitaba konmak zere, Genel Kurmay Bakanlmzdan Cdi Da yresinin helikopterle ekilmi resimlerini istediimde, yasak blge olduunu, gvenlik gerekesiyle isteim geri evrilmitir.

16

TUFAN Mezopotamyada Allaha kar isyankar olan ve Hz. Nuhun uyarlarna kar ilgisiz olan kavimlerin ok iddetli yamurlarla, Dicle ve Frat Nehirlerinin tamas sonuu byk bir sel felaketi ile Basra Krfezinde meydana gelen antisiklon tesiriyle denizin kabararak (byk bir med-cezir olay) Mezopotamya ovasn kaplamasyla insanlarn, canllarn suda boulmalar hadisesine Tufan diyoruz ( 15). Mezopotamyada yksek dalarn bulunmamas, lde ufak tepeciklerin bulunmas, DicleFrat gibi iki byk nehirin kuzeydeki buzul andaki buzullarn byk bir enerji sebebiyle ani erimesi, blgenin ukur bir anak eklinde bulunmas, Tufan hadisesinin vukuuna yardmc olan tabiat artlar ( 16) arasnda saylabilir. Kuran- Kerimin Hz. Nuh Milleti, Tufan ve bu konular ilgili ikaz, tt, ibret, gemi, vaazlar hakkndaki yetlerini u ekilde sralyabiliriz. Enam Suresi 6/6 ayeti ikaz; Araf Suresi 7/59-64. ayetleri ikaz;Yunus Suresi 10/71-73 ayetleri t; Enbiya Suresi 21/7677. ayetleri ikaz; Hd Suresi 11/25-48. ayetleri Tufan; Mminun Suresi 23/23.30. ayetleri ibret; Furkan Suresi 25/37. ayeti ceza, ara Sresi 26/105-122. ayetleri t, Ankubt Sresi 29/14-15. ayetleri Hz. Nuhun 950 yl yaad (17), Tufan gemi ile insanlarn kurtarlmas; Kamer Suresi 54l19-16. ayetler, Tufan ve gemi yapm; Nuh Suresi 71/1-28. ayetler vaaz ve devlerden bahsetmektedir. Tufan hadisesini en detayl ekilde veren Hd Sresi 11l25-28. ayetlerin mealini aynen aaya alyoruz: And olsun ki biz Nuhu kendi milletine gnderdik Ben sizin iin apak bir uyarcym; Allahtan bakasna kulluk ietmeyin; dorusu ben hakknzda can yakc bir gnn azabndan korkuyorum dedi. 27. Milletinin inkarc ileri gelenleri: senin ancak kendimiz gibi bir insan olduunu gryoruz. Daha balanta, sana bizim ayak takm dnda kimsenin uyduunu grmyoruz. Sizin bizden bir stnlnz yoktur; biz sizi yalanc sanyoruz

17

dediler. 28. Nuh: Ey milletim! Rabbimin! katnda bir delilim bulunsa ve bana yine katnda bir rahmet vermi olsa da bunlar sizden gizlenmi olsa. Syleyin, zorla sizi bunlara mecbur mu ederiz? dedi. 29. Ey milletim! Buna karlk ben sizden bir mal da istemiyorum. Benim cretim Allaha aittir; inananlar da kovacak deilim; nk onlar Rableriyle karlaacaklar; fakat ben sizi cahil bir millet olarak gryorum.30. :Ey milletim! Onlar kovarsam, Allaha kar beni kim savunur? Dnmez misiniz? 31. Size, Allahn hazineleri yanmdadr demiyorum; gayb bilmem; dorusu melek olduumuda sylemiyorum; kk grdklerinize Allah iyilik vermeyecektir diyernem, ilerinde olan Allah daha iyi bilir. Yoksa phesiz hakszlk etmi olurum. 32. Ey Nuh! Bizimle tarttn; hem de ok tarttn. Doru szl. isen tehdid ettiin azab bamza getir dediler. 33-34. Ancak Allah dilerse onu banza getirir, siz Onu aciz brakamazsnz. Allah sizi azdrmak isterse, ben size t vermek istesem de faydas olmaz. O, sizin Rabbinizdir, Ona dneceksiniz dedi. 35. Ey Muhammed, sana Kur-an- kendilinden uydurdu derler ki: Uydurdumsa suu bana aittir; Qysa ben sizin ilediiniz gnahlardan uzam. 3637. Nuha, Senin milletinden, inanm olanlardan bakas inanmayacaktr; onlarn ilediklerine zlme; gzclmz altnda, sana bildirdiimiz gibi gemiyi yap. Hakszlk yapanlar iin bana ba vurma nk onlar suda boulacaklardr diye Allah tarafndan vahyolundu. 38-39. Gemiyi yaparken, milletin inkarc ileri gelenleri yanna uradka onunla alay ederdi. O da: Bizimle Alay ediyorsunuz ama, alay ettiiniz gibi biz de sizinle alay edeceiz; rezil edici azabn kime geleceini ve kime srekli azabn ineceini greceksiniz dedi. 40. Buyruumuz gelip sular kaynamaa balaynca, Her cinsten bir ift ve aleyhine hkm verilmi olann dnda oluk ve ocuunu ve inananlar gemiyli bindir dedik. Pek az kimse onunla beraber inanmt. 41. Allah Oraya binin; yrmesi ve dumas Allah n izniyledir, Rabbin balar ve merhamet eder dedi. 42. Gemi, dalar gibi dalgalar iinde onlar gtrrken, Nuh, bir kenarda ayr kalm olan oluna Ey oulcuum! Bizimle beraber gel, kafirlerle birlik olma diye seslendi. 43. Olu: Daa snrm, beni sudan kurtarr deyince, Nuh: Bugn Allahn buyruundan-Onun acdklar dnda- kurtulacak yoktur dedi. Aralarna dalga girdi, olu da boulanlara kart.

18

44. Yere, Suyunu ek!, ge, Ey gk sen de tut ! denildi. Su ekildi,i de bitti; gemi Cudiye oturdu. Hakszlk yapan millet Allahn rahmetinden uzak olsun denildi. 45. Nuh Rabbine seslendi: Rabbim! Olum benim ailemdendi. Dorusu Senin vadin haktr. Sen hkmedenlerin en iyi hkmedenisin dedi. 46. Allah: Ey Nuh! O senin ailenden saylmaz; nk kt bir i ilemitir; yleyse bilmediin eyi benden isteme. te sana t, bilgisizlerden olma dedi. 47. Rabbim! Bilmediim eyi benden istemekten sana snrm. Beni balamaz ve bana merhamet etmezsen kaybedenlerden olurum dedi. 48. Ey Nuh ! Sana ve seninle beraber olan topluluklara bizden bir selmet ve bereketle gemiden in. Ama bir ok topluluklar geindireceiz, sonra onlara can yakc bir azab vereceiz denildi. 49. Ey Muhammed! Bunlar sana vahyettiimiz bilinmeyen olaylardr. Sen de milletin de daha nce bunlar bilmezdiniz. Sabret, sonu, Allahtan saknanlarndr. Kamer Suresi 9-17. ayetlerinin meali de aynen yle: 9. Bu putperestlerden nce Nuh milleti de yalanlam, kulumuzu yalanlayarak: Delidir demilerdi, yolunu kesmilerdi. 10. O da: Ben yenildim, bana yardm et diye Rabbine yalvarmt. 11. Biz de bunun zerine gk kaplarn boanan sularla atk. 12. Yeryznde kaynaklar fkrttk; her iki su, belirtilen bir lye gre birleti. 13-14. Onu, tahtadan yaplm, mhla aklm bir gemiye bindirdik; inkar edilmi olan Nuha mkafat olarak verdiimiz gemi nezaretimiz altnda yzyordu. 15. And olsun ki biz, o gemiyi bir ibret olarak braktk, t alan yok mudur? 16. Benim azabm ve uyarmam naslm? 17. And olsun ki Kuran, t olsun diye kolaylatrdk; t alan yok mudur? Dier taraftan ncil Matta 24/37-42de yine Tufan hadisesinden ksa bir zet bulunmaktadr. Tevratta ise, en geni biimi ve teferruatyla Tekvin, 6 Bab 114de Tufan ncesi Nuh -milleti durumu;, 6/14-17de gemi yapm; 18-22de gemiye kimlerin binecei Tekvin Bab 7de Tufan, Bab 8de sularn ekilmesi Bab 8l4 de geminin Arart Dalar zerinde karaya oturmas, 16-22de karaya k ve hayatn devam, Tekvin, Bab 9da nsanlarn oalmas ve

19

kavimlere ayrlmas detayl olarak anlatlr. Abdlkadir nandan alnan Altaylara ait Tufan Efsanesini de kallatrma asndan aynen alalm ( 18) : TUFAN EFSANES: amanist Trk boylarnda sylenen dnya tufan efsanesine ait rivayetler bir ok folkloru ve seyyahlar tarafndan tesbit edilmitir. Bu efsanelerin temelini Mslman ve Hristiyan kaynaklarndan gelen Nuh Tufan hikayesindeki unsurlar tekil etmektedir. amanistler bu hikayeyi kendi tanrlar hakknda sylenen efsanelerdeki motiflede sslemilerdir. z Altayllarn Tufan Efsanesi XIX. Yzyl ortalarnda Verbitskiy tarafndan tesbit edilmitir. Baka folklorcularn tesbit ettikleri rivayetlere nisbetle daha uzuncadr. Bu rivayetlere gre Tufandan nce yeryznn hkmdar Tengiz (Deniz) Han idi. O zamanda Nama adl mehur bir adam vard. Tanr-lgen bu adama dnya tufan olacan, insan oullarn ve hayvanlar kurtarmak iin snanm sandal aacndan (adra sandal aa) gemi yapmasn buyurdu. Namann Szn, Sarul ve Bamalarn emir verdi. Gemi, lgenin rettii ve gsterdii gibi yapld. Nama, lgenin buyruu ile, insanlar ve hayvanlar gemiye ald. Namann gzleri iyi grmezdi. Gemidekilere sordu: Bir eyler gryor musunuz? -Yeryazn sis kaplam mthi karanlk basn dediler. O zaman yerin altndan, rmaklardan, denizlerden karalara sular fkrmaya balad, gkten de yamur yayordu. Gemi yzmeye balad. Gk ve sudan baka birey grnmyordu...Nihayet sular ekilmeye balad. Dalarn tepeleri grnd. Gemi omgoday ve Tuluttu Dalarnda karaya oturdu. Suyun derinliini renmek iin Nama, kuzgunu gnderdi. Kuzgun dnmedi, kargay gnderdi, o da dnmedi, saksaan gnderdi, o da dnmedi. Nihayet gvercini gnderdi. Gvercin gagasnda bir dal ile, geri dnd. Nama kuzgun, karga ve saksaan grp-grmediini sordu. Gvercin bunlar grdn, her nn de lee konup gagaladklarn haber

20

verdi. Nama, onlar kyamete kadar le ile geinsinler sen benim sadk hizmetim oldun, kyamete kadar benim evladmla beraber yaa dedi. Tufandan sonra Nama Yayac (yaradc) ve Yayk (Tufan) Han adyla tanrlar arasna gedi. Yeni nesiller ona kurban kesmekte devam ettiler (l9). bu kurbaa kmldanm ve yeryznn byk denizi (lu lu talav) dalgalanm, kaynar gibi olmu, tufan olmu. Bu felaketi nceden sezen bir ihtiyar demir ivili sal (ternur kadalu sal) yapm, bununla insan neslini ve hayvanlar kurtarm. Bu skI imdi yedek bir yerde bulunmaktadr (20). A.V. Anohinin tesbit ettii rivayete gre tufan olacan demir boynuzlu Gk Teke (temir mst. kk-teke) haber vermitir. Bu teke yedi gn evresinde dolam, ac ac melemi (barm), yedi gn dalar ate fkrm... Yedi gn yamur yam, yedi gn frtna ile dolu yam, yedi gn kar yam. Tufan olacan lgen ve alt karda bimiler ve bir gemi yapmlar, bylece insan ve hayvan nesillerini kurtarmlar(2l). Nama (yahut Yayk Han)n gemisinin son dura, Altayllara gre Altay dalarnn birindedir. Fakat her boy kendi evresinde bulunan yksek dalardan birini gsterir. Baz Altayllar Yal Mngk Dan, bazs da Iyk Dan gsteriyorlar. Kuzey Altayllara gre Namann gemisi Uluda denilen dan tepesinde imdiye dek durmaktadr. amanistlerde sylenen Tufan efsanesinin Samilerin Tufan hikayesinden alnm ve amanizm unsurlaryle sslenmi olduu aka grlmektedir. Bununla beraber tanrlardan birinin Yayk (byk su) Han adn tamas dikkate deer. Byk Trk rmaklarndan birinin ad olan. Yayk (imdi Ural) Ptolemeosdan beri malumdur yayk su anlamn ifade eder. htimal ki, eski zamanlarda amanizmin kendine mahsus bir tufan efsanesi bulunmu, sonralar Samilerin efsaneleriyle kartrlmtr. Dnyann Sonu- Kyamet (Kalgan-ak) Altayl amanistler bir gn bu yer dnyasnn sonu geleceine inanrlar, bu gelecek gne Kalgan-ak derler ki, harfi harfine

21

kalacak olan a demektir. Kalgan ak inanna gre zaman getike kii olu topluluu azalacak, gnah i}eyenlerden ekinmeyecek, fenalk alabildiine oalacaktr. yi Tanr lgen bu gnahl topluluktan uzaklaacak, karanlk dnyadaki kt tanr Erlik yer yzne yaklaacak yardmclarndan Kara ondan nce yer yzne kacaktr. Kiioullar iyi Tanr lgeni unutacaklar. Yer yznde insanlar kazanmak iin kt tanrlarla iyi tanrlar savaacak karanlk dnya tanrlar Erlik, Kara ve Kerey insanlarn karanlk dnyasna, iyi tanrlar lgen Mangdire, Maydere aydnla, iyilie ekecekler. Her iki taraftan lenler olacak. Nihayet tek bana lgen kalacaktr. lgen ller kalknz diye baracak ve btn ller dirilecektir. W. Radlof ve V.. Verbitskiy tarafndan Kalganc ak tasvir eden iki manzum rivayet tesbit edilmitir. Bunlardan biri Televtlerin, ikincisi deTelengitlerindir. Televt rivayetinde Kalgan ak yle tasvir edilmektedir. . Kalgan ak geldii zaman gk demir, yer sar bakr olur. Hanlar hanlara saldrr uluslar birbirine ktlk dnr, kat talar ufalanr, sert aalar krlr. Kii bir dirsek (arn) kadar kk - olur. Ba parmak kadar erkek 0lur. Erlerin dizgini ksa olur (glerin elinde oyuncak olur). Ayak takm bey olur, baba ocuunu, ocuk babasn tanmaz (saymaz). Yaban soan pahal olur, at ba kadar altna bir kap yemek verilmez, ayak altnda altun bulunur, onu alacak kinse bulunmaz Telengit rivayeti daha tafsilatldr. Bu rivayetlere gre: Kalgan ak geldii, kara yer atele kaplandg Zaman byk hakan ata tanr (Kayra Kaan Ada Kuday) kulaklarn tkar, o ada dnya bozulur, yer ve insan nesli mahvolur. Fitne-fesat saan gaddar rzgar, insanlar heyecanlandrr. Tre bozulur, tepeler alkalanr, demir zenginin dibi delinir.uvaldzn delii yrtlr. Ulus bozulur. Kara bcek (gibi insan) katlanr, gzlerine kan dolar, kara su kanla kark akar, yer uuldar, dalar sallanr, ukurlar, hendekler yklr, gk grler, kenar alr, deniz alkalanr, dibi grnr, yerin alt stne gelir, yosunlar

22

tlp kl (toz) olur, gk sallanp etei alr, deniz dalgalanp dibi grnr, deniz dibinden dokuz para kara ta kar, dokuz ta, dokuz yerinden yarlr, her tatan dokuz emberli dokuz sandk kar, her sandktan demir atl dokuz kii kar, bu kiilerden ikisi bakan olur. Bunlarn bindikleri atlar Vuruken ulu sar (adl) olur, n ayaklar kll, kuyruklar kamal olur, aaca rastlarsa aac keser, canlya arparsa canly mahveder, il gne rahat olmaz. Ay ve gne aydnlk vermez, ksz olur. Aalar kknden kopar, baba ocuundan ayrlr, bitkiler mahvolur, nesli kurur, analar sevgililerinden ayrlr, dul kalr, yerde kngl denilen bir zehirli ot biter, koknden sar ekirge kar, hayvanlara arparsa, hayvanlarn, insana arparsa insanlarn kimlarn smrr. te o zaman al- Yi me (Tanr) haykrr : -Bu yana bak, Mangd-ire, yardm et, kngl otunu mahvedemedim. Kngl otunun kknde ylah var Mangd- ireden n kmaz, Ondan yardm olmadktan sonra al-Yim yine haykm: -Byk hakan halkn brakt, cins aygr srsn brakt, yer alt-ast oldu, sular kurudu, yalzl giyimlerin yakas paraland, idare edilen yurd basz kald, kular yuvalann, geyikler duraklarn (barnaktann) kadnlar yavrularn brakt. Maytereden ses kmaz. Bundan sonra Elike tbi kahramanlardan Kars ile Kerey yer yzne kacaklar, onlar knca lgenin kahramanlar Manggd-sire ile Maytere, bunlarla savamak zere yer yzn kaplar. te o zaman Kalgan ak olur(22). Burada tercmesini verdiimiz Altayca manzum metinler, nazm ekli bakmndan, Altay kahramanlk destanlarndan farkszdr. Mnderecaat itibaryle Budizme ait Moolca menkbeleri andrmaktadr. Prof. Abdlkdir nann son Altayca manzumesi ahiret gnn tasvir ediyor gibi grnyorsa da, tufan, o devrin insanlar iin bir kyamet gndr.Trk Ansiklopedisi t u f an maddesini yazan muhterem hocam, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi

23

kdemli retim yesi, Prof. Dr. Emin Bilgi; Tufan konusunda, daha farkl grler ileri srmektedir. Sumeroloji sahasnda, yurdumuzda tek otorite olan Prof. Dr. Emin Bilgiin bu fikirlerini zetle aaya alyoruz: T u f a n, birtakm eski kavimlerce, prehistorik devirlerde tanrlarn, kendilerine kar gnah ileyen insanlar ile birlikte, btn canl varlklar ortadan kaldrmak zere yaplmasn kararlatrdklarna ve dnyadaki btn kara paralarn istila ettiine inanlan byk su afeti (23) eklinde tarif edildikten sonra; dini ve dnya dncelerini ok yakndan tandmz Hocam Prof. Dr. Emin Bilgi, mukaddes kitaplara ters den 50 yllk ilmi almalandan ortaya kard sentezleri sunar: En eski insanln ve kainatn yaradl ile ilgili kozmgonik inann bir paras olan Tufan efsanesinin gerekle ilgisi yoktur. Bu inann tabiat kanunlarna aykrl genellikle bilinmektedir. Tarih ve bilim asndan sabit deildir. Eski alemin byk bjr ksmna yaylm olan kavimlerin kaynaklarnda, ve folklorunda tufann nemli bir yerinin olduu ve eitli jeolojik tabaklarda fosilleri bulunan hayvan trlerinin tufan sonrasnda grlmedii gibi iddialarlar gerekletii isbat edilmeye allan tufann en eski yazl tufan efsanelerinin kayna olan Mezopotamyada ve baka lkelerde arkeolojik ynden ve tabiat tarihi ile ilgili bir delili ortaya kmamtr. ..Tevratta ve Kuranda ayrntlarda baz farklar gstermekle birlikte, genel izgileri ve farz edilen olu tarz itibaryla byk benzerlik gsteren bu Tufan hikayesi zellikle btn Musevi, Hristiyan ve Mslman inan evrelerinin binlerce yldr ilgi duyduu bir ortak konuyu oluturmutur. Bu sebeble, devirlerinin ve konuyu ileyenlerin bilim ve din anlay erevesinde ciddi tartmalara yol amltr. Bilim ve aratrmalar ve karlatrma metotlarnn gelimesi sonucunda birok eski kavimlerin folklorunda, benzer Tufan hikayelerinin varlnn sabit olmas, hele Mezopotamyada daha XIX. yzylda yaplan kazlarda ortaya kan ivi yazl kaynaklarda tufan efsanesinin Sumerce ve Akadca metinleri ile karlatrlmas, tufan inancnn bir ksm eski kavimler

24

arasnda ne kadar kkl bir temele sahip olduunu ortaya koymutur (24.) ivi yazl Sumerce, Akadca kaynaklarda, Tevrat, ncil ve Kuran gibi mukaddes kitaplarda, eski Hind, in, ran, Yunan kaynaklarnda, Peru Byk Okyanusdaki Palar Fiji Society takmadalarnda, Kuzey Amerika yerlilerinde, Boehring Boazndaki Prince of Wales yarmadasnda, Washington Eyaletindeki Cape FIattery, Californiadaki Tahoe gl birbirinden ok ayr yerleme yerlerinin folklorunda, eski kltrlerde Tufan efsanesinin varlndan sz eden E. Bilgi ...Ancak, bu eski kaynaklar arasnda Tufan efsanesinin Sumerlilerde doup, Akadllara, onlarn devam olan Babilliler ve Asurlulara ve onlarladan sraile getiinden ve oradan Kurana ulatndan phe yoktur (25 ) demektedir. Sonu olarak u konulan belirtmek gerekir diyor Prof.Bilgi: Genel anlamda Tufan efsanesinin karlatrlmas incelemesi, bunlarn byk bir ksmnn esas itibaryla mahalli olaylardan doduunu ve hayal gc ile bunlarn. ok renkli bir hal aldklarn, seyrek olmak zere ekil deiikliine uradklarn ak olarak ortaya koynaktadr (26.) Tufan efsanesininen eski ana metni Sumerliler ve Akadllarn milli destan olan Glgam Destan iinde gemekte ve 12 uzun tabletten meydana gelen bu destann 11 tabletinin byk blmn meydana getirmektedir. te biri insan, te ikisi tanr saylan Uruk Kral Glgamein ebedi hayat arama ve ona kavumak iin ok tehlikeli ve yorgunluklar gze alma ve onlara katlanma macerasnn canl bir ebedi hikayesidir. Sumerce Ziudsudda, Akadca Utnapitim (Tevrat ve Kuranda Nuh)den salih ve abid bir insan olan Glgamein tanrlama imkann renme arzusu dolaysyla, efsanede tanr ve peygamberler yer almaktadr. Bu efsanede yaplan gemi, Nisir Danda karaya oturur. Utnapitim daha sonra Frat Nehri yolu ile attul-Arap yolundan geerek Uruka gelir. Nehirlerin denize dkld yerde, nehirler aznda Utnapitim oturur.

25

Sumerler-M..3300 yllarnda Katar yaknnda Bahreyn yolu ile Mezopotamyaya geldikleri (27) zannedilmekte olup, Mezopotamyann otokton halk olmadg, ivi yazsn icad ettikleri, Sumerlerden nceki otoktan halknn kimler oldugu bilinmemekte, dilleri Proto-Frat (28) olarak adlandrlmaktadr. O halde, M..3400 yllarnda Mezopotamyada yaayan halk hangi kavme mensuptu? G l g a m e D e s tan (29) Glgame ona, uzaktaki Utnapitime dedi .... Anlat, tanrlarn meclisinde (ebedi) hayat aramaya nasl karar verdiler? Utnapitim ona, Glgamee dedi: Glgame, sana gizli bir ey aaym. Tanrlarn srrn syleyeyim: urippak senin bildigin bir ehir: Frat kenarnda kurulmutur. Bu ehir ok eskiden mevcut iken, tanrlar bu ehrin yaknnda idiler. Tanrlarn aklna bir tufan yapmak geldi. Bunlarn babalar asil Anu, melikleri kahraman Enlil, byk vezirleri Ninorta, su yolcular Ennugi ve hakim Ea da onlarn meclisinde yer ald. Ea tanrlarn verdigi karar bir ite anlatt: Kam it! Duvar, duvar! Kam it dinle, duvar hatrla! urippakl Ubar-tutunun oglu ! Evi sk ! Bir gemi yap ! Serveti brak, hayat ara! Mlkten nefret et! Cann kurtar! Canl yaratklarn her nevinden geminin iine ykle! Yapacan geminin her yan ahenkli bir lde olsun! Onun eni ve boyu bir lde olsun! Yagmura kar onun her tarafna bir at kur! Ben, bunu anlar anlamaz Eaya, Efendime dedim: yi anlald, efendi. Bana ne dedinse iyi dikkat ettim. Yapacagm. Fakat ehir halk ve ihtiyarlar sorarlarsa ne cevap vereyim?! Bundan sonra geminin yapl, lleri ve yklenii anlatlyor ve metin yle devam ediyor:

26

Elime geen her eyi iine ykledim...Gm ykledim, Altn ykledim. Btn soyumu, sopumu ve kavmimi gemiye bindirdim. Krn vahi, yazn evcil hayvanlarn ve btn ustalar gemiye aldm. Utnapitim kendisi de gemiye binip kapadktan sonra Tufann oluunu yle anlatyor: ... Gemiye bindim ve kapm kapadm Gemi Puzur-Amurriye gemiyi yaptg iin her eyi ile teslim ettim. Artk gkten kara bulutlar ykseldi. ; Bulutlarn iinde (frtna tanrs) Adad grledi. ullat ve Hanis tanrlarn kafilesini ekiyorlard. Saray bykleri, bunlarn peinde daglar ve ovalar ayorlard. Byk Irra btn bentlerin kazklarn skt. Ninurtada ilerleyip byk havuzun sularn brakverdi. Anunnakiler mealeleri yukar kaldryorlar. Tanrlarn satklar k memleketi kzla boguyordu. Frtna tanrsnn satg imek gkyzn yalyordu. imekler gnein btn klarn kararttlar. Btn frtna, memleketi bir anak gibi paralad. Bir gn kara yel esip her eyi sildi, sprd. Sonra birdenbire poyraz esip memleketin altn stne getirdi. Rzgarlar insanlarn tepesinde sava edercesine arptlar. Kimse kimseyi gremiyordu. Tanrlar bile Tufandan korkarak geri ekildiler. Ggn en yksek katna kadar ktlar. Tanrlar orada bir kpek gibi kvrlmllard. Gn en son eteklerinde bzlp yatyorlard. tar ocuuna alayan ana gibi baryordu. Tanrlarn meIikesi gzel sesiyle ah ediyordu: Yazk o gne! O gne irkef olsun. Benim tanrlar meclisinde ktlk emrettiim o gn! Nasl oldu da tanrlar meclisinde ktlk emrettim? Nasl oldu da insanlar mahvetmek iin bu mcadeleyi emrettim? Benim sevgili insanlarm, denizi balklar gibi doldursunlar diye mi onlar douruyordu? Annunaki tanrlar onunla birlikte ah ediyorlard. Onlar alayarak yerlerinde oturuyorlard. Dudaklar atlamt ve azlarndan buhar kyordu. Bundan sonraki safhada Tufann sona erii, Utnapitimin sevin gzyalar dk, geminin Nisir dana oturuu, sularn ekilip karalarn tekrar meydana kn kontrol iin

27

karaya oturuun 7.gnnde Utnapitimin arka arkaya Gvercin, krlang ve karga salverdii, dierlerinin konacak yer bulamadklar, ancak kargann bir kuru kara parasn gagalad, bundan sonra da drt yne her eyi salverip kurban kestii ve tts kurban yapt anlatlmaktadr. ... Tanrlar bu gzel kokuyu andlar. Kurban verenin tepesinin stnde sinekler gibi toplandlar. Byk Tanra (tar) oraya gelir gelmez, kendi zevki iin yapt byk gerdanl yukan kaldrd: Siz oradaki tanrlar! ben boynumda tadm bu gerdanln talarn nasl unutmuyorsam, bu gnleri de ebediyete kadar hatrlayacama ve asla unutmayacama yemin ederim. Btn tanrlar bu gzel tts kurbanna gelsinler. Lakin Enlil bu takdimeye gelmesin! nk kr krne Tufan yapt ve insanlarm felakete soktu. Burada Utnapitimin kurtulmasna taraftar olan gigilere Enlilin kzgs, Ninurtann Eaya verdii haberden dolay sulamas yer almaktadr. Daha sonra gnl alc hitaplarla Eann Enlilin hem gnln almaya alt, hem de: ... suluya suunu yklet, mcrim crmn yklet. Senin yaptn bu tufan yerine bir arslan kalkp insanlar azaltsa daha iyi idi, bir kurt yle yapsa, veba tanrs kalkp Insanlara musallat olsa daha iyi idi diyerek onu sulamaya ve pimanlga sevk etmeye alt grlyor. Ben byk bir tanrnn srrn aa vurmadm! Akl ok olana bir d gsterdim O bylece tanrlarn srr rendi. imdi onun hakknda bir karar vemek sana der! Bu szler Enlili tatmin edip yumuatyor ve metin kesilmeden yle sryor: Enlil geminin iine binip elimden tuttu, beni karaya kard. Eimi de -kanp yanna diz ktrd. Alnlarmza elledi ve aramzda durarak bizi kutlad: Utnapitim bundan nce bir insand. Fakat imdi Utnapitim ve ei bizim gibi tanrlar olsunlar Utnapitim otursun uzakta! Nehirlerin denize dkld yerde!

28

EnIiI bu szlerinden sonra, beni aldlar ve uzakta nehirlerin azna oturttular. Bylece Sumer-Akad Tufan efsanesinin ana metni, sebebleri, olu biimi ve sonular ile bitmi oluyor ve ebedi hayata kavuup tanrlaan Utnapitimin hikayesi sona eriyor. Glgame lm denizini Uranabi ile birlikte aarak Utnapitime ulamakla birlikte ondan ebedi hayat iin mit verici bir bilgi alamadg gibi, artk yurduna dnmek zere oldugu srada Utnapitim iftini acyarak geri agrmalar ve kendisine denizin dibindeki ihtiyar gen olur?(30), denen ebedi hayat otunu bulma yolunu gstermelerine, onun da bunu tatbik ederek otu elde etmesine ragmen, maksat hasl olamyor. nk o, bir dinlenme srasnda, bir temiz su kuyusuna inip ykanmakta iken, otun kokusunu alan bir ylan da bu otu gtrnce (31) insanlarn aln yazsmn lm olduu ve lmden kurtulamayacaklar hususundaki hazin inanla Uruk ehrine dnyor. E.Bilgie gre Tufan efsanesi gelime safhas gstermi olup, birincisi; M,.2000 yllarnda yazlm olan Smerce nsha, noksan ele getigi gibi, henz btnlk gsteren bir destan ekli almamtr. kinci olarak, Eski Babil nsbas, Eski Babil hanedannn 6.kral olan ve her bakmdan muhteem ve kudretli kral Hammurabi zamannda M..I800-1750 yllarnda meydana getirilmitir. ncs, Kasit Devri sonuna douru, M.. 1250 tarihlerinde Sin . leqe . unnini tarafndan meydana getirilmitir. Ninovada Asurbanibal (M..688-628) tarafndan kurulan byk ktphanede bulunan Asur lehesine adapte edilmi nsha, Kasit Devri metinlerinin kopyas olmaldr (32.) Glgame destan serisi, ngiliz Asiriyolou George Smith tarafndan Ninive (Koyuncuk) kazlan sonucu ele gemi olup, Brisith Museumdadr. Hitit tercmesi orum - Boazky Devlet Arivinde bulunmu, Urfa Sultantepe kazlarnda ise, yeni nshalarn baz paralar ele gemitir. Kanaatimize gre Tufan hadisesi blgesel olmakla birlikte byk bir sel afeti ile beraber bir tayfun eklinde vukubulmutur. 1983 ylnda Kolombiyadaki Armero Kasabas Yanardann

29

faaliyete gemesi neticesi kar ve buzullarn ani erimesi sonucu 20.000 nufuslu ehir sel ve amur sular altnda kalmt. Armero ehri halk iin, bu tufan hedisesidir. Tezimiz ve Mukaddes kitaplardaki yolumuza devam etmek istiyorum: Mukaddes Kitaplardan Tevratn Tekvin Blm 8. ksmnda ise; yle denmektedir: ... Ve gemi yedinci ayda, ayn onyedinci gnnde, Ararat Dalar zerine oturdu. Tevrat, Tekvin 9l25 - 27 ksmnda Hz. Nuhun aadaki duas bulunmaktadr ki, tarih, sinema eridi gibi gzler nnden getiinde ve gnmze ulatnda hakikate olduka yakn olduu grlmektedir: ... (Nuh) dedi ki, . Kenan lanetli olsun,- . Kardelerine kullar kulu olacaktr, Ve dedi ki, Samn Allah Rab, Mbarek olsun, ve Kenan ona kul olsun.Allah Yafete genilik versin,Ve Samn adrnda otursun; Ve Kenan ona kul olsun ... Bu day tarihten gnmze kadar yle getirebiliriz: Kenan lanetli olsun, kardelerine kullar kulu olacaktr. Yahudi milleti tarihte daima lnetlenmi ve yzyllar boyunca yurtlar olmam, dnya zerindeki dier devletlerin hegemonyas altnda yaamlardr. Samn Allah Rab, mbarek olsun, Ve Kenan ona kul olsun. Burada slmiyetin douu mjdelenmi ve arap hegemonyas altnda yaayacaklar ifade edilmitir. Allah Yafete genilik versin. Doudan - Batya, yani Koreden Viyana varolarna, kuzeydengneye, Uraldalarndan Basra Krfezine, Basra Krfezinden Cezayir kylarna kadar Allah (Yafes) oullarna geni bir yurd verdiini anl tarihimize bakarak net biimde grebiliyoruz. Ve Samn adrnda otursun Halife ve sImiyetin kl-kalkan

30

olarak yllarca Arap lkelerine hkmettik. Ve Kenan O na kulolsun ; XX. yzyl balarna kadar Trk topraklar iinde bulunan btn Orta - Dou milletleri sulh ve skn iinde yaamlar, Osmanllar btn servetlerini(33) bu lkelere aktm ve yzyllarca huzur ve emniyet iinde yaamlardr. Osmanllarn bu lkelerden ekilmesiyle ngilizFransz destekleriyle kurulan kk beylik ve krallklar birbirlene girmi, sk sk iktidar kavgalar olmu ve 1967 ylndan beri de bir ate l ve barut fs haline gelmi, anarinin yuvas olmutur. Irak - ran Arap - srail atImas, Lbnan probleminde kilit nokta ve rol, zm, arabuluculuk, elbette Trklere decektir. Hz.Nuh devrine inelim Tevrat, Tekvin 10/1-5. ksmnda Hz. Nuhun olu Yafes soyu aadaki ekilde soy aac karlr: Nuh oullan Sama ve Ham ve Yafetin zrriyeti bunlardr: ve Tufandan sonra onlara oullar dodu. Yafetin oullar: Gomer, ve Mecc, ve Maday, ve Yavan, ve Tubal ve Meek, ve Tiras. Ve Gomerin oullar: Akenaz, ve Ritat ve Toarma. Ve Gomerin oullan:Akenaz, ve Rifat ve Togarma. Ve Yavann oullar : Elia, ve Tari, Kitim, ve Dodanim. Memleketlerinde her biri diline gre, milletlerin de kabilelerine gre, milletlerin adlar bunlaridan blndler. Hz. Nuhun ogullan Yafes, Yecc - Mecc, Gog, Magog ve ZIKar-neyn blmnde Hz. Nuhun oullan konusunda detayl olarak inceleyeceiz. Konuyu blmemek amacyla burada sadece isimlere deinmek istedik. mukaddes kitap, Hz. Nuhun Gemisinin Gney-Dou Anadoluda karaya oturduunda mutabakat halinde. Tufan hadisesinin de Mezopotamyada vukubuldugu geregi nkar edilemez. Hz. Nuhun Gemisinde suya kar tecrit maddesi olarak kullandg asafaltit maddesi rnakda, yani GneyDogu Anadoluda, haen milli hududanmz iindedir(34), rnak isminin gemi manasna geldigi, mahaIlinde rivayet

31

edilmektedir. stelik, Cdi Dana da uzak degildir. Arkeolojik kazlarda bulunan ivi yazl tabletler de, efsanelerin varln teyid etmektedir. Frat Nehri hzl; Dicle Nehri ise yava akar. Neticede iki nehir Sattl-Arapta birleir. Dou Anadolu halk; hzl akan Frat erkek, yava akan Dicleyi kadna benzetirIer.ki nehrin birlemesiyle de Gnele birlikte Mezopotamyada yeni bir. hayat doar. Bir inana gre, Hz. Adem ve Hz. Hawa, Dicle ve Frat kaynaklarnn bulundugu blgede birbirIetini grrler.

Hz. Nuhun Gemisinin de Cdi veya Ar Danda karaya oturduu mukaddes kitaplarda belirtildiine gre, Nuhun olu Yafesden Trk Soyunun redigi efsanesi;(35) ile, birletirilirse, Trkler in ilk Vatannn Gney-Dou Anadolu civarnda olduu mantken ortaya kmaktadr. Cdi Da eteklerinde Hz. Nuh Makam, Urfada Hz. brahim Makam, Erganide Zlfikilr Peygamber Makam, ve sayfiye yeri olan Hazer Gl bulunmakta olup, eski Diyarbakr ili, imdi Elaz ili Maden ilesinin adnn 1122 M: tarihinde ZlKarneyn olduu ve bakr madeninin o tarihlerde bile iletildigi (36) unutulmamaldr. Hz. dris, Hz. it, Elyesa Diyarbakr, am yrelerinde yaamlar; Hz. Yakub bir mddet Urfa-Harran yresinde yaam, Hz.Yunus (37) (yani Hz. Zun-Nun 10l98, yet) Ninovada, Hz. Danyal Nebl ve Hz. Lokmann(38) ukurovada yaadklan rivayet edilmektedir. Hatayda Hz. Meryemin ei adna Habib-i Neccar Camii ve mahallesi bulunmaktadr. Mahalle ad, XVI. yzyl Tapu Tahrir Defterlerinde gemektedir(39), Grlyor ki, mukaddes kitapta isimleri geen Allahn elileri, arkeologlarn altn kuak dedii, Basra Krfezi, DicleFrat boylar, Musul, Diyarbakr, Urfa, Harran, Adana, Halep, am, Sayda, Sur, Madaba-Nebo Da, l Deniz, Filistin, Kudus, Nil Nehri evresi, Mekke-Medine cvarnda ortaya kmlar, cemiyeti ktlkten uazakllatrarak ahlak yola evirmeye byk gayret gstermilerdir.

32

Dolaysyla mukaddes kitaplarda ad geenpeygamberlerin byk bir ksm Gney-Dou Anadoluda bir mddet yaamlardr.

AD KAVM ve ADYAD SURESnde ZKREDLEN KAVM KMDR? Dier taraftan, Kuran- Kerimin 7/65, 7/74; 11/50,59,60; 22/44; 25/38; 26/123; 29/38; 38/13; 40/30-31; 41/13-17; 50/12-14; 53/50-51; 69/4-6. ayetlerinde sz edilen ve Hz.Nuh Aleyhisseamdan sonra yaayan yiit bir kavim (40) olan Ad miIleti Mezopotamyada takriben M..2800-2280 tarihleri arasnda Hz. Hud devri.nde yaamlardr (?). Allahn emirlerne ve Hz.Hudun buyruklarna uymayp, kum frtnas ile helak olan Ad kavmi, bir varsaym olarak Akkadlar olamaz m? Arkaik Sumerlerin ilk ehir devletleri Eridu, Uruk, Ur, Umma, Ki, Laga, Nippur ve Adab gibi tek bana varolma sava vereren cemaatlerdir (41). Cemdet-Nasr devrinde Urukda Anu mabedi 17x22 m. ebadlarnda klasik mabedler na edilmi, svaI ve boyal duvarlar sebebiyle de beyaz mabed adn almtr. Adap ve Ki kral Mesi. Um, Kide en eski ve ilk saray. ina ettiren laik bir hkmdar olarak bir kitabede zikredilmektedir (42). Tufandan sonradr. AkadIlarda bir Adab ehri vard. Kuran- Kerimin yukarda saylan ayetlerinde de bir Ad miIleti vardr. Ad milleti Hz.Nuh devrinden sonra yaam, Hz. Hud dinine inanmadklar ve kar koyduklar iin souk ve frtna ile yok edilmilerdir43 (Belki de lde kum frtnas ile ehir kumlar ~ altnda kald.) SumerliIerin dini inan, ok tanrlk esasna dayanmaktadr. Frtna Tanrs Adaddr. Bu durumda Ad milletinin Adab ehir devletinin milIeti olduu akla gelmektedir. Ad milleti ile ilgili ayetlerin mealini sras ile inceleyelim, konuyu daha iyi kavrayabiliriz: Araf Suresi, 7/65 Ad milletine de, kardeleri Hudullnderdik: Ey milletim! Allaha kulluk edin, Ondan baka tanrnz yoktur, kar getmekten saknmaz msnz? dedi. Ayn Surenin 74.

33

ayeti Allahn sizi Ad milleti yerine getirdiini, olarda kkler kurup dalannda kayalardan evler yonttuunuz yer: yznde yerletirdiini hatrlayn; Allahn nimetlerini ann, yeryznde bozgunculuk yaparak karklk karmayn dedi. . Tevbe Suresi, 9/70. ayet: Kendilerinden nce olan Nuh, Ad, Semud milletlerinin, brahim inilletinin, Medyen ve alt-st olmu ehirler halknm haber. jleri onlara {(etmedi mi? Peygamberleri onlara belgeler getirmilerdi. Allah onlara zlmetmemi. Onlar kendilerine yazk etmilerdir.. Hd Suresi 11l50. ayet Ad milletine kardeleri Hudu gnderdik. yle dedi: Ey milletim! Allah a kulluk edin, O ndan baka tanrnz yoktur, yoksa, sadece yalan uyduran kimseler olursunuz. Ayn Surenin, 59.60 ayeti: Bu, Rablerinin ayetlerini bile bile inkar eden, peygamberlerine kafa tutan ve her inat zorbann emrine uyan Ad milletidir. Bu dnyada da, kyamet gnnde de lanete uradlar. Bilin ki Ad milleti, Rablerini inkar etti ve yine bilin ki Hudun milleti Ad Allah n rahmeinden uzaklat (61) Semad milletine kardeleri Salih gnderdik.... Hacc Suresi 22/44. ayet: Ey Muhammed! Seni yalanc sayyoriarsa bil ki, onlardan nce Nuh milleti, Ad, Semud, brahim milleti, Lut milleti ve Medyen halk da peygamberlerini yalanc saym ve Musa da yalanlanmt. Ama Ben, kafrlere nce mehil verdim, sonra da onlar yakalayverdim. Beni tanmamak naslm grsnler. Furkan Suresi 2/l38. ayet: Ad, Semud milletleri ile Resslileri ve bunlarn arasnda bir ok nesilleri de yerle bir ettik. ura Sresi 26/123-135. ayetler: Ad milleti de peygamberleri yalanladL Karde,leri Hud, onlara: Allaha kar gelmeken saknmaz msnz? Dorusu ben size gnderilmi gvenilir bir eliyim; Allah tan saknn ve bana itaat edin. Buna kar sizden bir cret istemiyonm; benim ecrim ancak Alemlirin Rabbna aittir. Siz her yksek yere koca bir bina kurup, bo eyle mi urarsnz? Temelli kalacagnz umarak salam yaplar m edinirsiniz? Yakaladnz zorbaca m yakalarsnz?

34

Artk AllahtIan saknn ve bana itaat edin. Bildiiniz eyleri size. verenden saknn; davarlar, oullan, baheleri ve akarsular size O vermiir. Dorusu hakknzda byk gnn azabndan korkuyorum dedi Ankebut Sresi 29/38. yet: Ad ve Semad.milletlerini de yok ettik. Bunu, olurduklan yerlerden anlamaktasnz. eytan kendilerine, istediklerini gzel gsterdi; onlar doru yoldan alkoydu. Oysa kendileri bunu anlayacak durumda idiler: Sd Suresi 38/13. yet: Onlardan nce Nuh Millei, Ad, sarslmaz. bir saltanatn sahibi Firavun, Semd, Lut milleti, Eykeliler de peygamberleri yalanlamt. te bunlar da peygamberlerine kar birleen topluluklardr. Eykeliler, Fenike veya Finikelileri ha trlatmaktadr. (?) Mmin Sresi 40/30-31. ayetler: nanm olan adam dedi ki: Ey milletim! Dousu ben sizin iin, Nuh milletinin, Ad, Semd ve onlardan sonra gelenlerin durumu gibi, peygamberleri yalanlayan topluluklarn uradklan bir gnn benzerinden korkuyorum. Allah kullanna zulm dilemez. Fusslet Suresi 41/13-17.ayetIer: Ey Muhammed! Eer yz evirirlerse onlara de ki: te sizi Ad ve Semdun bana gelen kasrgaya benzer bir kasrga ile, uyardm. Onlara, nlerinden, artlanndan her ynden: Allahtan bakasna kulluk etmeyin diyen peygamberler gelmiti; Eer Rabbimiz byle bir ey dileseydi melekler indirirdi. Dorusu sizinle gnderileni inkar ederiz demilerdi. Ad milleti, yeryznde haksz yere byklk taslam, Bizden daha kuvvetli kim vardr? demit. Onlar kendilerini yaratan Allahn onlardan daha kuvvetli olduunu grmyorlard deil mi? Rezillik azabm onlara dnya hayatnda taddrmak iin o uursuz gnlerde zerlerine dondurucu bir rzgr gnderdik. Ahret azab isedaha ok alaltcdr ve onlar yardm da grmezler. Semud milletine, doru yolu gstermitik. Kf Sresi 50/12-14. ayetler: Onlardan nce Nuh milleti, Ressliler, Semud, Ad, Firavun milletleri, Lutun kardeleri, EykeliIer, Tbba milleti de yalanlamlardr; evet; bunlarn hepsi peygamberleri yalanlamlard da verdiim sz

35

aleyhlerine gereklemiti Tubba milleti ilerideki bahislerde greceirniz Turukkular -Trkler olabilir mi? Veya Hz.Nuhun Yaresden torunu olan Tubal kavmi ola bilecei akla gelmektedir? Necm Suresi 53/50-52.ayetIeri: lk Ad milletini, Semd milletini yok edip geri brakmayan Odur. (52) Daha nce de Nuh milletini yok eden 0dur; nk onlar ok zalim ve pek takn kimselerdi. Hakka Suresi 69/4-6 ayetleri: Semud ve Ad milletleri tepelerine inecek bu gerei yalanladlar. (5) Bu yzden Semud milleti zorlu bir sarsnt ile iyok edildi. (6) Ad milleti de bu yzden nnde durulamaz dondurucu bir rzgarla yok edildi. (7) Allah onlarn kkn kesrnek zere, zerlerine o rzgar yedi gn, sekiz gece estirdi. Halkn, kknden karlm hurma ktkleri gibi yere ykldklarm grrsn. (8) Onlardan arda kalm bir ey,grr msn? (9) Firavun, ondan ncekiler ve ait st olmu kasabalarda oturanlar da su ilemilerdi. (10) Rabbin peygamberine ba kaldrmlard. , Bunun zerine Rableri onlar iddetiarttka artan bir ekilde yakalad. (11-12) Ey insanlar ! Su tad vakit, size bir ibret olmak zere, anlayl kulaklar anlasn diye szlen gemide, sizi biz tamzdr. Yukarda arz edilen 13 sure, 35.ayette Ad milletinin yedi gn sekiz gece devam eden iddetli frtna ve kasrga ile ortadan kaldrldm anlyoruz. Ad milleti (44) ile Sumerlilerdeki Adad frtna tanrs ile Adab ehir krall likisi olduu kanaatini bizde uyandrmaktadr. Aynca, Sad Sresinin 38/13 ayeti ile Kf Suresi 50/12-14 ayetlerinde geen Eyke kavminin Fenikeliler olabilecei, Kf Sresinin 50l12-14. ayetlerinde geen Tubb milletinin Yafesin olu Tubaldan geldii kanaatini uyandnnaktadr (?). Kuran- Kerimin 100.Sresi olan Adiya sresinin Ad kavmi ile ilikisi olabilir mi? 11 ayetten ibaret olan Surenin 1-5.ayetlerinin mealini incelediimiz zaman bize Trkleri hatrlatmaktadr. Zira tarihte at nallarndan kvlcmlar karan suvariler,

36

genellikle Trklerdir (45). Trk rkna akraba kavimlerdir. inliler, Trk atlarn elde edip oaltmak iin olduka fazla uramlardr. . Ayet mealini aynen aada sunuyoruz: (1) And olsun Allah yolunda kotuka koanlara; (2) And olsun kvlcmlar saanlara; (3) Sabah sabah akna kanlara; (4) Ve tozu dumana katarlara, (5) Hep birden dman toplulunun iine dalanlara ki... Ayetin XV. asr Trkesi ile meali ise aynen yle: (1) Yriciler hakk-un ya ni gaziler atlar, at nefesi ni gelmek segirdrken (2) dak od karclar hakk un ya ni atlar, toynaklar-y-la, od karmak, (3) dak yamalayclar -ya iviciler- hakk, subuhda, (4) pes kopardlar ol vakt toz, (5) pes girdiler ol vakt bir blke yni dumana, (6) Bayk adami, alab sna spasdur. (7) Dak bayk ol, unun zere tnukdur yni iine ikrar eyleye, (8) Dak bayk ol, hayr sevmeine y ni mal katdur, (9) Ay, bilmez mi, ol vakt kim depredinildi, ol kim sinlerdedr, (10) Dak hsl olnd, ol kim ggzlerdedr? y ni hayr erri dirildi, belrdi, (11) Bayk alabunuz, anlara ol !?ln habarludur (46).

YECC ve MECCler Kuran- Kerimin Kehf SUresi 18l83-97 ayetleri ile Enbiya SUresi 21l96.ayetinde ZI-Kameyn vastasyla Yecc ve Mecc ismi gemektedir. Baz mfessirler Yecc ve Meccn Trkler veya Trk boylarndan skitler oldugunu, baz dnrler, doguda oturan, dilleri bilinmeyen, ahiret gnne yakn zamanda ortaya karak, dnyay fesada, fitne-fcra bogarak, Orta-Douyu igal edecek mehul bir kavim oldugunu savunmulardr. Bu fikirlerin kaynag, Kitab- Mukaddes tefsircileridir. Yzyllardan beri zlemeyen ok

37

bilinmeyenli denklemdir(47). Proto- Trk tarihilerinin seneler nce zmesi veya kesin ekline kavuturulmas gerekli konulardan biridir. nce ayet meallerini inceleyelim: Kehf Suresi 18l84-97.ayetler: Ey Muhammed! Sana ZlKarneyn i sorarlar, Onu size anlatacam de (84), Dorusu biz Onu yeryzne yerletirilmi ve her eyin yolunu retmitik. ( 85 O da bir yol tuttu.(86) Sonunda gnein batt yere ulanca onu, kara bir suda batar grd. Orada bir millete rastlad. Zl-karneyn ! Onlara azap da edebilirsi, iyi muamelede de bulunabilirsin dedk. (87-88) O:, Hakszlk yapana azab edeceiz, sonra Rabbne dndrlr. O da onu grlmemi bir azaba uratr; ama inanp yararl i ileyene, mkfat olarak gzel eyler vardr, ona buyruumuzdan kolay olan syleriz dedi. (89) Sonra yine bir yol tuttu. (90) Sonunda gnein doduu yere ulanca, gnei kendilerine elbise, bina gibi eylerle rtmedigimiz bir millet zerine doar buldu. (91) te bunun gibi, onun yaptklarnn hepsini batan baa biliyorduk. (92) Sonra yine bir yol tuttu. (93) Sonunda, iki dan arasna varnca, orada neredeyse hi laf anlamayan bir millete rastlad. (94) Dediler ki: Zl-Kameyn! Dorusu Yecc ve Mecc bu lkede bozgunculuk yapyorlar. Bizimle onlarn arasna bir sed yapman iin sana vergi verelim mi? (95-96) Rabbimin bana verdikleri sizinkinden daha iyidir. Bana gcnzle yardm edin de sizinle onlann arasna salam bir sed yapaym. Bana demir ktkleri getirin dedi. Bunlar iki dagn arasn doldurunca: . Krkleyin dedi. Demirler akkor haline gelince; Bana erimi bakr getirin de zerine dkeyim dedi. (97) Artk Yecc ve Mecc bunu ne aabildiler ve ne de delip geebildiler. (98) ZI-Karneyn: te bu, Rabbimin bir rahmetidir. Rabbim tayin ettii zaman gelince onu yerle bir ederler: Rabbimin verdii sz gerektir dedi. .(99) Biz o gn onlar brakrz, dalgalar halinde birbirlerine girerler. Sra fleyince hepsini bir araya toplarz. Enbiy Sresi 21/96.Ayet ise: Yecc ve Meccun seddi ykld zaman her dere ve tepeden boanrlar mealindedir. VAKIFLAR GENEL MDRLG ARIVNDE BULUNAN 1094 H.l1682 M.TARIHLI

38

HAZA-KITAB-I SILSILE-NAMEYE GRE TRKLERIN ECERESI Trk ve in ve SakIab ve Hataive Yecc ve Mecuc: Yafes neslidir. Hz.NUH .YAFES . Ebul- Haris Yecc Mecuc EbuI-Ha oglu. Main Main ogl Koy Han Koy Han oglu Nevmi Han Nevmi Han ogl Koy Han Koy Han ogl Batimur Han Batimur Han (ogl) Kurluga Han Kurluga Han (ogl) Kurcul Han Kurcul Han (ogl) Sleyman Han Sleyman Han (ogl) Karaoglan Han Koma Han Amd Han Elcef Han Karacad Han Carsuga Han Kurtulmu Han Sevin Han Tugrul Han Baysu Han. Hamn Han Aylomu Han Tugrul Han Baybek Han Yalvah Han Baysub Han Argun Han Gkalp Han Munh Han Kan Han Tugrul Han

39

Yamak Han Kzlboga Han Kasr Han Turc Han Yektemur Han Kasyad Han Artu Han Gcbek Han Baboga Han Baok Han Toktemul Han Sga Han Baki Aga Kaynatun Han Turga Han Aykanlug Han Bayndr Han Kziboga Han Kayaalp Han Kayaalp ogl Sleyman Sleyman ogl Ertugrul Osman Gazi Hz. Nuhun oullar, Tevrat, Tekvin 10/1-15de aadaki ekilde anlatlr: Nuhun oullar Sanm, Ham ve Yafetin zrriyeti bunlardr: ve Tufandan sonra onlara oullar dodu. Yafetin oullar: Gomer, Mecc ve Maday, ve Yavan, ve Tubal, Ve Megek, ve Tiras. Ve Gomerin oullar: Akenaz, ve Rifat ve Togarma. Ve Yavann oullar: Elia, ve Tafi, Kittim, ve Dodanim. Memleketlerinde herbiri diline gre milletlerin adalar bunlardan blndler. Ve Ham n oullar: Ku ve Mitsraim ve Put, ve Kenan. Ve Kuun ouIlan: Seba, ve Havila ve Sabta ve Raama ve Sebteka; ve Raamn oullar Seba, ve Dedan. Ve Ku Nimrodun babas oldu; o yeryznde kudretli adan olmaa balad. O Rabbn indinde kudretli avc idi; bundan dolay

40

Rabbin indinde Nimrod gibi kudretli avc denilir. Ve onun krallnn balanc inar diyarnda Babil, ve Erek, ve Akad, ve Kalne idi. O diyardan Aura kt, ve Niniveyi ve Rehobot-iri, Kalah, ve Ninive ile Kalah arasnda Resani bina etti; Byk ehir budur. ve Masrain, Ludilerin ve Anamilerin ve Lehabilerin ve Naftuhilerin, ve Patrusilerin ve Kasluhiler in (Filistinliler bunlardan kt ve Kaftoriler in babas oldu. XVII. yzyl aataycasnn parlak temsilcisi, Ebul Gazi Bahadr Hann 1660 M. tarihinde tamamladg ecere-i Terakime adl eserde Nuhun 0ullar anlatlmaktadr (48). ... Yerden su kt gkten yamur yad, yeryazndeki canllann hepsi gark oldu. Nuh Peygamber, olu ve iman getiren seksen kii ile gemiye bindi. Bir nice aydansonra yer, Tanr Tel emri ile, suyu kendisine ekti. Gemi, Musul denilen ehrin ok yaknnda Cdi denilen dadan kt.Gemiden kan insanlarn hepsi hasta oldular. Nuh Peygamber olu ve gelini ile iyiletiler. Onlardan baka insanlarn hepsi ldler.Ondan sonra Nuh Peygamber, olunun her birini bir yere gnderdi. Ham adl oglunu Hindistan lkesine gnderdi. Sam adl olunu ran memleketine gnderdi ve Yafes adl olunu Kuzey Kutbu tarafna gnderdi. Ve ne dedi ki: nsanoullarndansiz nzden baka kimse kalmad. imdi nz yurtta durun. Ne zaman oluk ocugunuz oalrsa, o yerleri yurt klp olurun, dedi. . Yafese bazlar peygamber idi demiler ve bazlar peygamber deil demiler. Yafes babasnn emri ile Cudi Dandan gidip Itil ve Yayk suyunun yakasna vard. kiyzelli yl orada durdu, sonra vefat etti. Sekiz olu var idi. ocuklar pek ok olmuu. ocuklarnn adlar unlardr: Trk, Hazar,Saklap, Rus, Ming, in, Kimeri, tarih. Yafes lecei srada byk olu Trk yerine oturtup, dier ocuklarna dedi ki: Trk kendinize Padiah bilip, Onun sznden kmayn, dedi. Trke Yafes olu diye lkap takdlar. ok edepli ve akll insan idi.. Babasndan sonra bir ok yerleri gezdi ve grd. Sonra bir yeri beenip orada oturdu. Bu gn o

41

yere Is Kl derler. adr evi (ota) o kard. Trklerin iindeki baz adetleri var, ondan kald. Trkn drt olu var idi. Birinci T t e k, kinci, i g i l (ekel), ncs Barsak (B e r s e ar), drdncs A m i a k (Emlak). Trk lecegi srada Tteki kendi yerine padiah klp uzak sefere gitti. T . t ek, akll ve devletli iyi padiah idi. Trk iinde ok adetleri o peydal id. Acem padiahlarndan ilki Keyumers ile muasr idi. Gnlerden birgn ava kp, geyik ldrp, kebab klp, yiyip oturmutu. Elinden bir doram iet yere dt. Onu alp yiyince azna ok ho tad geldi. nk o yer tuzla idi. Yemee tuz koyma o kard bu tuz adeti ondan kald. ikiyz krk yl mrnden getikten sonra olu Amlca Han kendi yerine oturtup gidilse gelinmez denilen ehre gitti. xx. Yzylda, Trk Tarihi konusunda en iyi ve detayl ekilde eilen rahmetli Prof. Dr. brahim Kafesolu, Trk Ad, Trk Soyu, Trlerin AnaYurdu ve Yaylmalan adl makalesinde yle demektedirde: ... bilindii zere Tevratta nakledilen eski ananelerde Trk soyu ( Ham ve Samdan deil, Yafesden tremi olarak) beyaz rktan gsterilmitir. Turan tipine rnek olan Orta A.sya, Maverannehir ve dier Yakn-Dou Trkleri beyaz tenli, koyu parlak gzl, deirmi yzl ay yzl, badem gzl, endaml, salam yapl erkek ve kadnlar ile (Gk-Trk Prensi Kl Teginin bst Orta a kaynaklarnda gzellie misal olarak gsterilmi, hatta ran edebiyatnda Trk sz gzel insan manasnda alnmtr (49). 530 H. / 1126 M. ylnda yazlm olup mellifi bilinmeyen Mcmel el-tevrih adl eserde (50) Trklerin soyu ile ilgili olarak aadaki bilgiler aynen verilmektedir: .. Onbirinci Bab.. Trklerin Nesebleri ve Dou Hududunda Onlarn Zikri Hakknda: yle okudum: Nuh Peygamber Tufandan sonra yeryzn cocuklar arasnda paylatrnca (s. 98) Arabistan, iki Irak, Yemeni Sama, Msr, Yunanistan, Kbt, Nebat, Berber lkeleri,

42

Hindistan ve Zingibar Hama verdii gibi, Ceyhun tarafndan hepsini Yafese verdi. Bu topraklarn insanlar soylarn bunlardan aldilar. Biz tekrar Yafes bahsine gelelim. yle rivayet 0lunurki; Yafes bubasnn yanndan ayrlmak isteyince, ona Ey Allahn peygamberleri bana verdiin memleketin suyu az, kendisi harap. Bana bi dua ret ki yamura muhta olunca Allaha dua ile yalvaraym. Allah bize cevap versin dedi. Nuh peygamber dua etti ve Allah ona bir ad (dua) ilham elli. O da bu ad oluna retti. Yafes bu ad (duay) bir taa kazd. Nazarlk gibi boynuna asp gitti. Ne zaman bir ihtiya iin Allah bu ad ile anarsa kar veya yamur yaar; tekrar bu adla Allah anarsa kar ve yamur dururdu. Yafesin yedi olu vard. Bunlardan birincisinin ad in, ikincisinin ad Trk, ncsnn ad Hazar, drdncsnn ad SakIab (Slav), beincisinin ad Rus, Yecc ve Meccun babas olan altncsnn ad Misek, Bulgarlarn ve burtaslarn babas olan yedincisinin ad Kemari idi. Bu ocuklarn her birinin nesli ve slalesi kald. Her birinin bir cit dili vard. Dou taraftaki Ceyhun iklimini aralarnda paylatlar. Yerler edindiler. Allahn izniyle bunun tafsilatndan ksaca bahsedelim. Bu oullarn tabiatna gelince; in ok akll ve terbiyeliydi. Hazar sakin ve az konuurdu. Rus hilekar, gafil ve utanmaz (ihtiyatl) biriydi. SakIab (Slav) yumuak kalbliydi. Misek pek yaamamt. Onun olunun olu Guz (Ouz) hile ve hurda doluydu (kurnazd) Dedesi Yafes onu oullarndan daha ok severdi. Kemri oyunu seven, ava ve rete dkn biriydi. Trk edepli, akll ve doru kalpliydi. imdi bunlara dair haberlerden bahsedelim: -. Trk bin Yafes'in Haberleri: Trk douyu dolatktan sonra bir yer buldu. Bu yerin ad Skk'd. Trke'de Sk derler. Burada kk bir deniz, scak su, ok emeler vard. Yaknda ok otIu, ho sular bulunan bir da bulunuyordu. Trk Allah'a krettikten sonra o yerde mekn tuttu. Yafes'in oullar arasnda Trk ve Hazar akllydlar. teki oullarnda hi hayr yoktu. Sonra geceleyin bu dan banda bir ate peyda oldu. Ertesi gn Trk dan

43

bana kt ve ateten hi bir iz grmedi. Fakat orada iyilik, ho ve en otlaklar (ayrlar) buldu ve memnun oldu. Bu daa Endk-ert adn verdi. Bu gn dahi byle derler. Sonra, aalardan otlardan evler yaplmasn emretti. Bundan sonra hrgh ve gereken eyleri yaptlar. Emretti. Koyun postundan kaba, klh yaptlar. Hl bu det devam eder. Trk'n orada bulunduu srada tli (yldz) aslan burcundayd. Bu saatin efendisi Merih Ay ve Zhre ile beraber yay (kavs) dayd. Trkler'in kan dkc ve gzel yzl olmalar bundandr. Trk'n Ttel, igil, Bars Hn ve lk gibi ocuklar vard. Bu gnk Bars Hanlar, lklar ve iiller bunlarn ocuklardr. Anlattklarna gre Tutel bir gn av sahasna gitti, bir ey yiyordu. Burann zemini tuzdu. Lokmas elinden dt. Bunu yerden alp yedi. Tadn gzel buldu. Ondan alp getirmelerini ve yiyeceklere koymalarn emretti. Bu det kald. Gerei Allah bilir. Hazar bin Yafes'in Haberleri: Sylediklerine gre Hazar'a Etel Nehrinin kenar dier yerlerden daha ho geldi. Burada Hazarlarn ehrini kurdu. Bu lkeye Hazar lkesi dendi Burada klar sert geer. Hazarlar kn ehirde, yazn krlarda otururlar. Hayvanlar otlaklara giderler. Bunlarn dardan baka ekini yoktur. Ayrca, bu dalarda saysz tilkiler bulunup, bunlar yakalarlar. Hazar onlara bu postlardan kn rtnmelerini ve dier yerlere gtrp satmalarn emretti, (s. 101) Sonra Hazarlarn bir ocuu ld. Onun iin ne yapacaklarn bilemediler. Zira, babas Yafes, kardei Miek her ikisi de Ceyhunda boulmulard. Sonra, "Ben ocuumu iin Ceyhun rmann aksine bir tedbir alaym" dedi. Emretti, odun topladlar. Btn ocuklarn ve insanlar ard. Sekiz telli bir tanbur yapmlard Hepsi aldlar. ark sylediler ve elendiler. Sonra, olunun cesedini atete yakt. Bu det kald. Kitab- Memalik ve Mesalik'te okudum bu ekilde yazlmt. Hazarlar buradaki ormanlardan ok bal elde etti. Bundan eitli eyler yapt. insann giyinmesi iin mahfurlar, cacimler ve burada imal edilen zarif eyler yapmay retti. Nesli oald. Bunun. oturduu yerin talii (yldz) Baak Burcuydu. Bu srada Ay terazi burcu'nda ve saatin sahibiydi.

44

Rus bin Yafes'in Haberleri: Rivayet ederler ki, Rus ile Hazarlar'n analar aynyd. Rus ok dolat, fakat kendisinin houna giden bir yer bulamad. Hazar'a mektup yazd. Onun lkesinden yerleecek bir ke istedi. Rus dolat, ok byk ve ok kk olmayan, topra rutubetli, havas kt kokulu bir yer buldu ve burada yerleti. Buras ormanlk ve zahmetli bir yerdi. Asla hi kimse buraya ulaamad. Ancak, Keyhsrev. Luhrasifi Hazarlar'a ve Alanlar'a gnderdii srada, babas Luhrasifin emriyle Gutasif ulat. nallah bundan bahsedeceiz. Sonra yle derler: Rus'un bir olu vard. Birisi ile arplt ve ba yaraland. Ba kana bulanm bir halde babasnn yanna vard. Babas "Git, elinle intikamn al." dedi. olu da byle yapt(s.10) Bu adet onlar arasnda kald. Aralarndan biri yaralansa, intikamn almadka rahat etmez. Btn alemi ona versen yine bundan vazgemez. Onlardan kimse birbirine yardm etmez. Birinin bir ocuu doarsa, babas onun karn zerine klcn koyar; "sana brakacakm miras budur" der. Ruslar, insan ldrc, hileci ve kskanmayan kimselerdir. Bunlarn oturduu yerin talii (yldz) Yenge Burcu'dur. Bu saatin sahibi Mteri'dir. Guz bin Mesil (Miek) bin Yafes: Sonra, Guz Bulgar'n kysnda yer tuttu. Buras imdi Guz lkesidir. Guz, amcas Trk ile savat. Bu savan sebebi uydu: Yafes Ceyhun Nehrinde lnce, Nuh Peygamber'in, amcasna verdii ta kendisine teslim edilmi olan Guz ald. Kardeleri toplandlar. Herkes, ta kendisinin olmasn istedi. Sonunda kurra ekmeye karar verdiler. Guz, hileci ve kurnaz bir kiiydi. "Yarn kurra ekelim" dedi. O gece bahsedilen ta gibi bir ta yapt. Kimse bilmeden yeni tan zerine esas tan zerindeki yazy kazd (nak yapt). Sonra, kura ektiler. Ta Trk'e kt. Guz ona "Ey amca, sen bu taa daha layksn" dedi. Ve sahte ta ona verdi. Bunlar yurt tuttular. Bu kurrann zerinden 120 sene getikten sonra Guzun oullar oald. Oullarnn en byg Beygu idi. Trk'n lkesine yamur yadrmas gerekti. Bahsedilen ta kard. Dua etti. Hi yamur yamad. Hayrette kald. Guz'un hile yaptn anlad.

45

Yaca Guz, amcasndan daha bykt. Trk, Guz'a mektup yazarak hilesinden dolay serzenite bulundu. Guz ise, sert cevaplar verdi. "Yalan sylyorsun. Siz Allah ' incittiniz, duanz kabul edmedi" dedi. Trk, gc yettii kadar bireyler syledi (?). Bir mddet sonra Guz'un yamura ihtiyac oldu. Nuh Peygamber'in Yafes'e verdii ta kard. Ve dua etti. Allah onlara yamur verdi. Trk bu haberi duyunca harbe hazrland. Bunlarn arasnda savalar oldu. (s.o3) Dlmanlk meydana geldi.. Harpte Beygu ld. Bunun hikayesi vardr. Bizim ise maksadmz neseb ve ikamet edilen yerlerden bahsetmektir. Yafesin ocuklar ve Trk cinsleri arasnda byle sebeblerden dolay dmanlklar kmas zilletlerinin sebebi oldu. Henz kin ve dmanlk bunlar arasnda kalkmamtr ve kalknaz da. yle okudum: in ok akll ve bilgili bir kiiydi. Bir ok eyler ele geirdi ve bunlarn zelliklerini rendi.. Bu elde ettigi eyler arasnda gk grltleri talar da vard. Bunun bahsi malumdur. Zamanmzda dahi kahin, falc ve zecrci, koyun tarag faln bilenlerin ou inin huzurunda toplanrlar. Guz ile Trk arasndaki savalar duyunca in falclarndan ve bilginlerinden 10 kiiyi Trkn yanna gnderdi. Ona bir ta iin sava yapmamasn tavsiye etti.. Ona baka hediyeler de gnderdi. Trk bundan memnun kald. Bu srada Trklerden baz kiiIer bilgi sahibi olan inlilerden koyun tara faln grendiler. Fal ve zecr elde ettiler, Trk aabeyisinin ocuklarndan zikredilen cevab alnca iyi bir karlk verdi. Trklerin arasnda bu cins falc bilgili insanlar oald. Bunlara Kam derlerdi. yle okudum: Hamn ogullarndan semeni (amanist) Hind gelip, Trklere putperestligi retti. Trk hari, btn kardeler putperestlii kabul ettiler. Trk putpereslii kabul etmedi. Trk lnce ogullar padiahlk iin birbirlerine dtler, aralarnda dmanlk meydana geldi. Kitapta Yafes olu Saklabn haberlerinin tafsilat da yazlmt. Bunu yle buldum: Yafes henz (s.l04) Babilde (52) babasnn yanndayken bir olu dnyaya geldi. ocugun anas doumdan hemen sonra ld. Btn gn ocugun iecek st yoktu. Bu srada bir kpek yavrulamt. Bu ocua bu, kpegin stnden

46

verdiler (53). ocuk bu st iti ve ok ho buldu. Bir md- det sonra ocuk byd. Dileri ve penesiyle insan trmalad. Byynce kpek huyunu gsterdi. Konumak iin insanlarn zerine srad. Sonra, Yafes ona yaknlarndan bir kadn verdi. Bunlarn ocuklar dodu. Bu ocua Sakiab adn verdiler. Bahsedilen kpek lmt. Saklaib dedesiyle Ceyhun tarafna gitti. Yafesin ocuklarndan her .biri bir tarafa gidince, Sakiab da yurt edinmek iin Rusun tarafna gitti. Rus, ona Buras dardr dedi. Kemari ve Hazar da ayn ekilde olumsuz cevap vcrmilerdi. Bunlarn arasnda harb oldu. Sakiab yenildi. Slavlann bugn oturduklan yere gitti. Buray makam tutup bunlardan kolaylkla intikam alma yollar arayaym dedi. Yerin altnda evler kazdlar. Kn souktan bu evlerden dan kmadlar. Hava yerin altndaki evlerde de souktu. ok odun ve byk talar getirmelerini emretti. Bu talar atete kzdnyorlar ve zerlerine su dkyorlard. Bu yerden buhar kalkyordu. Bu buhar sebebiyle yerin altndaki dehlizler snd. Rahata kavutular (54). imdi halen klar byle yaparlar. Bu topraklar imar ettiler ve tccarl meslek edindiler. Bunlarn si retinden Luhrasifin haberlerinde bahsedilecektir. Kemari bin Yafesin Haberleri: in babasnn yanndan ayrld sralarda Kemari de onunla beraber ayrld. Yolda saparak bir gn Bulgarlarn bulunduu yerde kald, burasn yurt edindi. Burasnn topra botur. Ormanar, dalar ve bozkrlar vardr. Kemari nin oullar vard. Bunlardan biri Bulgard Burasna onun adm verdiler. Onun dier oglu Burtasdr. Bunlar buralar mamur ettiler, Burtas, Bulgarn bir kenarnd ayr bir yer tuttu. Burada makbul tilkiler, samur, sincap, kakum vs. bulunuyordu. Bunlar yakalayp (s.105) ticaret iin postlarn ehirlere gtrmek iin arelere bavurdular. Bu adeti devam ettirdiler. Bu lke bylece mamur oldu, nesilleri oald... yle okudum: Trklerin bedenlerinde kl az bulunur. Bunun sebebi udur: Yafes ocuk iken iddetli bir hastala yakaland. htiyar bir kadn onun anasna Karnca yumurtas bul, Bunu

47

ezerek kur (55) style your. gn bundan ver. Yiyince iyileir dedi. Bu srada Sam bin Nuhun dii bir kurdu vard. Bu kurt, birka gn nce yavrulamt. Yafesin anas karnca yumurtasn getirip, kurdun style kartrd. Ve bu karm Yafese verdi. Yafes hastalktan kalkt. Karnca yumurtas yedii iin vcudunda hi kl yoktu. Bunun delili udur: Nereye karnca varrsa, orada hi nebat bitmez. Yafcsin ocuklar onun neslinden geldikleri iin hm sahibi ve kindar olurlar. Hm bunlarn bedenlerinden mesamelerle kacak yer bulamaz. Zira, bunlarn bedenlerinde kl yoktur. Bedeninde ok kl bulunan insanlar kzarlarsa abuk sakinleirler. Hm onlarn mesamelerinden kar. Trklerde ise bu yoktur. Daha sonralar bunlarn ocuklarndan Kimak, Krgz, Bars Han, Burtas, lk vs. gibi saysz kabileler ortaya kt. Bunlarn hepsi birbirleriyle dmandr ve harp halindedirler. Feridun ah bin Neriman, ile olu Turu hkmdarlk yapmas iin douya gnderdi. Bunlar orada kaldlar. Tura dair haberlerden yeri gelince bahsedilecek. Turun hkmdarlk ii iyi gidince orada kald. Ondan Zadem, Zademden Pesenk dnyaya geldi. Afrasyab Trkistana. Hindlilere ve Rumlara galip geldi. Bir ka defa ran malub etti. Biz Allahn yardmyla bunlarn nasl olduklarndan bahsedeceiz.

YECC ve MECCLER Yecc ve Mecc, Kuran- Kerimin Kehf .ve Enbiya Surelerinde, Hz. Zl Karneyn ad vastasyla gemektedir. Silsile-Naimeler Trk, Cin, Saklab ile Hitay ve Yecc-Mecc Hz. Nuh olu Yafes nesIindendir (56) demektedirler. Ferit DevelIiolu, Ansiklopdik lgatinde, ksa boylu kavim, inliler, ekIinde aklamaktadr (57). el- Yakabi, Hz. Nuhun olu Yafesin Dou ile Bat arasna indiini, be olu bulunduunu, Meccdan, Yecc ile Meccn meydana geldiini ve dnyada er olduklarn aklar (58). Yahya bin Sellam eserinde, Yunus bin shak o da babasndan naklen bana bali oldu ki, Onlar Yecc ve Mecc oKullan olan Trklerdir (59). ez-Zamaheri, Yecc ve Me. cc Yafes oKullarndandr, denilir ki Yecc Trklerdir, Mecc ise elCiyl ve edVeylemlilerdir (60). et-Taberi, Yecc ve Meccn Trklerin amca oi?lu olduKunu yazar61. ilvan- Safa

48

Risalelerinlk, Beinci iklimden bahsederken, onun hududlar Dol?udan balatlp Yecc ve Mecc beldesin in ortas ile Trk beldelerinin ortasndan geer (62) bn Kesir, Onlar seddin arkasndan terkolunduk. lan in Trk diye tesmiye olunduklarn yazar (,63). NesefiTefsirinde, her ikisi de Yafes oludur, veya Yecc Trkler, Mecc ise el-Ciyl ve Deylemlilerdir (64). Fahruddin er-Rfizi, Bu iki eyin hangi kavim olunduunda ihtilaf edindi. Denilir ki bu ikisi Trklerdir. Yine denildi ki, Yecc Trklerdir. Mecc ise, el Ciyl ve Deylemlilerdir (65) Ebu Hayyam, Yecc ve Mecc, Adem oludur ve iki kabiledir. Onlarn Yafes bin Nuh oullar olduu sylenir. Yecc Trklerdir (66). et-Taberi ise, Trklerin babalar olan Yafes oulIarndandr, der. es-Sddi, Trk der, el-Kurtubi, Sdi ve Dahhaktan naklen Trk olduklarn, Seddin arkasna braklm olmalarndan dolay Trk ismini aldklarn belirtir. el-Hazin, onlar Nuh olu Yafes evIaddr. Trkler de onlardandr (67), der. Tevratta ise, Tekvin 10/2 Yafesin oullar: Gomer ve Mecc ve Maday ve Yevan ve Tubal ve Meek ve Tiras olarak geer. ncilde Yuhannann Vahyi 20l7-8 Ve bin yl tamam olunca, eytan zindandan zlecektir. Ve yerin drt kesinde olan milletleri, Yecc ve Mecca, saptrmak ve onlar cenk iin bir ataya toplamak zere kacaktr. Onlarn says denizin kumu gibidir demektedir. Kprl Ktphanesi 1623 numarada kaytl Mccmuann 209b210b varaklar arasnda Trk lkeleri anlatlrken, Tuuzguz lkesi bahsinde Yecc ile Mecc lkesi hakknda yle denmektedir (68): Buras Yecc ve Mecc Seddine bitiik byk ve geni bir lkedir. Bunlarn byk bir devleti, kalabalk bir ordular vardr. Bunlar dokuz kabileye ayrlr. Hkmdarlarnn, senenin gnleri saysnca 360 cadyesi, devletlerle mnasebetlerinde istihdam etmek iin setii 1000 adam vardr... Ye cc ve Mecc inaat devam etmekte sanp da harekete gemesinler diye, hkmdar Sedde muhafizlar koymutur. Bunlar kalkanlara vururlar. Tuuzguz lkesinde

49

yeryzndeki dalarn en yksei bulunur (69). Bunlar bu dada dua ederler, adaklar adarlar, kurban keserler. Ertesi sene ayn yere geldikleri zaman braktklar kemiklerin ve kllerin olduu gibi kaldn, rgarlarlar ve yamurlar tarafndan deiiklie uatlmadn grrler. Sleymaniye Ktphanesi, Ayasofya Blm 3167 numarada kaytl, Avfinin Cemi el-Hikyat adl eserin 278a varanda ise Yecc lkesi yle tarif edilir: . ... Hadra kalesinden ervan ehrine bat istikametinde 6 konaktr. Hardadan Mrkaya denen daKa ise 7 gndr. Yecc ve Meccu kuatan bu da olup etraf diktir. Kimse asla bu daa kmaz. ksa bile buz tutmu karlar sebebiyle bana varamaz. Bu karlar asla erimez. Zira, bu dan ba daima sislidir. Hibir zaman bu sis kalkmaz. Bu dan arkasnda Ye cc ve Me cc lkesinin ehirleri bulunur. Bu dadaki uurumlarda barnan ok miktarda ylan vardr. Bunlarn hepsi zararldr. Bunlar dan bana kmaya mani olur. Bir kii bu dan tepesine kmak isterse, iki iki gnde kamaz. Daha fazla gnde kabilir. Baz insanlar bu dan bana kp arkasndakileri grmek iin trmanrlar. Ya hayvanlarn zarar veya arkasndaki milletlerin :yakalamalar sebebiyle geri dnemezler. Nadiren dnenler (278 b) geceleyin dan arkasndaki arazide ok miktarda ate grdklerini haber verirler. Gndz ise, devaml sis ve seraptan baka bir ey grnmez..., (70). tahrinin Mestlik el - Memlik adl eserinde ... Ye cuc ve Mecucler Kimaklarla Sakalibe arasndan setikten sonra kuzeyde kalan yerlerdir. Onlarn gerek yerini ve lkeleri ancak Allah bilir. Krgzlara gelince, onlar Tokuz Ouzlar, Kimaklar ve Okyanus arasnda kalan yerlerdedir denmektedir (71). bn Havkal, Srat al-Arz adl eserinde H...Okyanus sahilini tutup ieriye doru gelince Ye cuc ve Mecuc lkesine ularsn. Sonra, Saklibe lkesinin arkasndan Bulgarlarn ve Slvlarin lkesine geersin... Yecc ve Me cc lkesinden Bulgarlara ve Sakalibe lkesine kadar 40 konak kadardr... Bu derilerin

50

byk bir yeknu Ruslarn lkesinde istihsal edilir. Onlara ve lkelerine Yecc ve Mecc tarafndan iner. Bazan Bulgarlara kadar kar. Ruslarn Bulgar ve Hazaran tahrip ettii 358 ylna kadar durum byleydi. Haremliler Bulgar ve Slavlara ok girip ktklar, onlara sefer yapp yamaladklar ve esir aldklar iin eklinde tarif eder (72). bn Havkal ad geen eserin Maveran-nehir blmnde: H... Slvlarn, Hazarlarn ve bunlara komu Trklern klelelerinin ou onarn lkesine gelir. Onar arasnda ipek ve yn getirnek iin Ye cc ve Me cc taraflanna gden tccarlar vardr. Sakall kiiler, Yecc ve Mecc lkesine giremez. Onlarn ounun yanaklarndaki tyler ve byklar ksadr. Yecc ve Meccun Kf da (Ehl el-Gf) halk sakalsz ve bykszdrlar. Onlarn yanna gr sal biri varrsa, lkesine vard Yecc ve Mecc hkmdar onun sakaln ve byn yolar. Sonra, ona iyilikte bulunup zenin eder. Ceyhun zerindeki krereler zikredilenlerdir. (73). Ibn el-Fakh, Kittb el-Bldan adl eserinde,... Hazar lkesinden Yecc ve Mecc Seddinin bulunduu yere iki aylk yol tutar... Yecc ve Mecc 24 kabiledir. Bu kabileden biri gazadayd. Bu kabile Trklerdir. ZI-Karneyn kalan 23 kabilenin nne mehur Seddi yapmltr. Mukatil b. Sleyman Sedin dnda terk edildikleri iin onlara Trk dendi der ( 74). Eb Seyd el-Belhi, el-Bed veTrih adl eserinin Trk Kavimleri faslnda ...in, Yecc ve Mecc, batarnda eyhunun kkt yerden dkld yere kadar Maveran-Nehir, kuzeylerinde yine Trklerden bir snf olan Tokuz Ouzlar, hayvanlar ve yrtc gibi vahi ve rkek insan gruplar bulunur. Bu gruplarn kuzeyinde ller, AIlah tan baka kimsenin bilmedii yerler ve souk topraklar yer alr. Trk lkeleri Rm Denizinin bir ucuna ve Crcana kadar uzanr. Ebu Abdurrahman el-Endls yi Mekke de unlar anlatrken duydum: Trklerden bir maceraperest miyetiyle Endels hududlarna kadar vard. Oradan esir ve hayvan ganimet alp gtiird. Bunlar takibedenler, aralarndan birini yakaladlar. lk grdmz Trk budur dediler...( 75).

51

Yakut el-Hamavinin Mucem el-Bldan adl eserinde, Baz kiilerin Hazarlar Yecc ve Mecc olduunu sylediini belirttii eserinde, Yecc ve Mecc Seddini yle anlatr: ...Yecc ve Mecc 22 kabiledir. Trkler bu 22 kabileden biridir. bu Sed hakkndaki mehur hikayelerden biri Sellam elTercmann anlatlklardr. Sellam yle der: Halife el-Vasik, bir gn uykusunda ZuI-Krneynin bizimle Yecc ve Mecc arasnda ina ettirdii Seddin alm olduunu grd. Bu Ry onu korttu. Beni huzuruna arp Seddin yanna gitmemi grp haber getirmemi emretti. Yanma 50 adem, 5.000 dinar, azk ve su tayacak 200 katr verdi. Borcum olan 10.000 dinar ballad. Samarradan Tifliste oturan shak b.smaile hitaben yazlan Halifenin mektubunu yanmza alarak yola ktk. Mektupta yolcu edilmemiz, ihtiyalarmzn grlmesi ve yolumuz zerindeki hkmdarlara vazifemiz hakknda mektup yazlmas emrediliyordu. shak bin smailin yanna varnca, ihtiyalarmz grd ve Serir lkesi sahibine grevimiz hakknda bir mektup yazd. Seri r lkesine varnca orann sahibi Ie-Lan hkmdarna, el-Lan hkmdar filanha, filanah, Hazar hkmdarna mektup yazdlar. Hazar hkmdar yanmza 5 klavuz vererek gnderdi. 26 gn gittikten sonra siyah toprakl, kt kokulu bir yere vardk. Bu yerin pis kokusuna kar, klavuzlarn tenbihlerine uyun olarak yanmza sirke almtk. Bu yerde 10. gn yrdk. Sonra harab olmu ehirlere vardk. Yirmi yedi gn burada yrdk. Klavuzlara bu ehirlerin harab olmasnn sebeplerini sorduk. Onlar, Yecuc ve Mecuc tarafndan harab edildi dediler. Sonra, Seddin bir geidine kurulu olduu dan yaknna vardk. Biraz daha iIerleyip baka kalelere getik. Burada Arapa, Farsa konuan Kuran okuyan, mescidleri ve mektepleri bulunan mslman bir kavim oturuyordu. Bize nereden gelip gidiyorsunuz diye sordular. Onlara Emir el-Mminin elileri oldugumuzu haber verdik. Bizim szlerimize hayret etmeye baladlar. Emir el-M minin h diyorlar, biz evet diyorduk. Onlar O ihtiyar m, gen mi? dediler. Biz Gen dedik. O nerede bulunuyor diye sordular. Biz lrakta Samarra denilen bir ehirde oturur. dedik. Onlar Bunu hi duymadk dediler. Sonra bizimle, zerinde

52

hi bir bitki bulunmayan dz bir daa ktlar. Da geniligi 150 zira olan bir vadi ile kesilmiti. Vadinin iki tarafna dan yamalarna iki stn ina edilmi. Her stnun genilii darda 25 zira, aada 10 zira km (yksekligi 25 zira, 10 zira topraa gmlm-temel olabilir?). Tamam 50 zira yksekliinde olup bakr-demir karm olan mezkur kerpilerle yaplm. Bu iki stna 120 zira uzunluunda 10x5 zira kadar stunlar tutturulmu demir bir derbend yerletirilmi. Bu derbendin zerine demir-bakr karm olan mezkur kerpile, dan zirvesine kadar bir bina yaplm. Bina gzalabildigine yksek. Bunun zerinde demir erefeler var (gzetleme kulelerini ifade ediyor). Her erefeniniki yannda birbirine doru eilen boynuzlar bulunuyor. Bundan baka, her birinin genilii 60 zira, yksekligi 70 zira, kalnl 5 zira boyunda demirden, kilitli iki kap kanad var. Bunlarn ikisinin genilikleri ve ykseklikleri derbent kadar. Kap zerinde uzunluu 7 zira, genilii bir kula boyunda bir srg var.Bu srg yerden 25 zira ykseklikte. Onun stnde ondan daha uzun 5 zira kadar geniliginde kilit bulunuyor. Kilidin zerinde, her biri havan sapndan daha byk 14 dili 7 zira gen!liinde bir anahtar var. Bu anahtar 8 zira boyunda. Halkalarnn her biri 4 kar evreli bir zincire asl. Zincirin tutturulduu halka mancnk halkas gibi. Kap eiinin ykseklii 10 zira uzunluu stunlar iinde kalan ve onlardan 5 zira da kan ular hari, 100 zira. Bu ziraarn hepsi Sevad blgeside tatbik edilen ziralardr. Bahsedilen kalenin kumandan her Cuma gn 10 suvari ile kapya gider. Bu suvariler, kapnn arkasndakiler iitsin ve muhafzlar bulunduunu anlasn diye ellerindeki demir sopalarla defalarca kilide ve kapya vururlar. Kumandan ve yanndakiler Yecc ve Meccn kapda bir hasar yapmadn bylece anlarlar. Kapy vurduktan sonra, kulaklarn kapya koyarlar, arkasndan bir uultu iitirler (herhalde tuncun rezonans). Seddin yannda lkI fersah geniliinde kocaman bir kale vardr. Kaleyi yapan sanatkarn vaktiyle burada barnd sylenir. Kapnn yannda 200x200 zira byklnde iki kale vardr. Bu iki kalenin kaplar zerinde ne olduu bilinmeyen bir aa bulunur. Bu iki kale arasnda tatl bir su vardr. Kalelerden birinde Seddin inasi esnasnda kullanlan demir kepeler ve kazanlar gibi aletler bulunur. Burada pastan birbirine yapm demir kepelerden kalntlar vardr. Bu

53

kerpiler 1,5 zira uzunluunda, bir kar yksekliiindedir. Oradakilere Yecc vc Meccden kimseyi grpgrmediklerini sorduk. Onlar Bir defa erefelerin zerinde onlardan birka kiiyi grdk. Siyah bir: rzgr esip bunlar bizim tarafmza att. Grne gre, her biri 1,5 kar boyundayd dediler. Dnerken klavuzlar bizi Horasan tarafna getirdiler. Yolumuza devamla Semerkandn 7 fersah arkasna ktk. Samarradan ktmz ile oraya dnmz arasnda 18 aylk bir zaman gemiti Sedde dair haberlerden kitaplarda grdklerimi yazdm. Rivayetler deiik olduu iin naklettiklerimin doruluunu kestiremiyorum diyor yakut el Havavi (76). Yukardaki bilgilerden o tarihlerdeki Arap yazarlarn Trklere bak asn anlyoruz. Grlyor ki, o tarihlerde Yecc ve Mecc lkesi olarak in kasdedilmitir. in Seddi de bu gre yn vermitir. Demir ilenmesi M.. 2500lere iner. Zl-Karneyn M.. IV. asrdan nce yaam olmas dnlmektedir. u efsanesi M.. IV. asrdadr. Byk skender M.. 330 civardr.. in Seddi M..220 tarihlerinde ina edilmitir. Dolaysyla tarihi hakikatler, efsanelerle kararak iinden klmaz bir duruma girmitir. Kanaatimizde Mogollar, ve D Mogolistan zerinde durulmaldr. imdi Hadiselerde Yecc ve Mecc konusuna girelim: HADSLERDE YECC ve MECC Sahihl-Buharide Zeynep binti Cah yle demektedir: Hz. Peygamber bir kerre, l ilhe llallh, vukuu yaklaan erden dolay vay Arabn haline. Bugn Yecc ve Meccan Seddinden unun gibi bir delik ald szlerini syleyerek uykusundan uyand. Ben, ya Allahn Resul, iimizde bunca iyi kimseler varken biz helk olur muyuz? dedim. Allahn Rasul, evet, fsk ve fcr oald zaman (helak olursunuz) diye cevap verdi. Sahihu Mslimde Deccal vasflar Nevvas bin Seman tarafndan anlatlrken Hz. Peygamber bir gn, Deccaldan bahsederken, sz Yecc ve Mecc e getirir... Onlar, her tepeden yrr

54

geerler. Onlarn ncleri Taberiyye Gla ne urar da onun suyunun hepsini iiverirler, pelerinden gelenler ise bir zamanlar burada su vard diyecekler. Allah n Resula ise ve ashab da o srada hazr bulunacaklar. Nihayet onlarn herhangi birine bir kz ba, bu gn birinizin yz dinarndan daha hayrldr,, (78). Msnedu Ahmed bin Hanbelde, bni Mesuddan gelen rivayette ise, yle denmektedir ... Ye cc ve Me cc karlar ve her tepeden saldrrlar, memleketleri ineler ve her nane geleni mahvederler. ilecek her eyi de ierler. nsanlar durumdan bana ikyette bulunurlar. Ben de dua ederim. Allah da onlan helk eder. Adeta yer yz kt kokuya bulanr. Sonra Allah yamur yadrr, hasl olan seller, onlarn cesedlerini denize kadar srkler... ,, (79). Bu hadise karlk, Trkleri ven baka hadislerde vardr. yleki:Sahih.i mslim ve Sahih-i Buhari de de zikredilen, Ebu Said el-Hudriden naklen Hz. Peygamber Ramazann ilk on gnnde itikfa girmitir. Sonra, ortasndaki on gnde tentesi zerinde hasr bulunan bir TRK adrnda itikafa girdi (80) eklinde hadis bulunmaktadr. Yukarda belirtilen hadiserde belirtilen fitne ve fcr yuvas bir milletin adrnda itikafa Hz. Peygamber girer miydi? Hemehrim,Rahmetli smail Hmi Danmend, daha da ileri giderek, Bu tevecch o kadar bytr ki, Hz. Peygamber, bir Kadir gecesi girmi olduu keeden bir Trkmen adrnda itikfa ekilmi ve bu suretle Trk kavmine verdii ehemmiyeti gsternitir (81). Ebu TaIib, mehur kasidesinde, . Dman bizim gcmze boyun eip kahroluyor. Halbuki onlar bizim TRK ve AFTALTLER kaplarna snmamz isterler. Allahn evi (Kbe ye) . and olsun ki, sizler yalan sylyorsunuz. leri karmakark etmeden ne Mekkeyi terk (nede buralardan Trk yurtlarna gp gitmeyeceiz !) Allahn Evi(Kabeye) and olsun ki, sizler yalan szlyorsunuz. Biz Muhammedi gsmzle siper ederek, Onun etrafnda arpacak, Onu (sonuna kadar) koruyacaz. Onun etrafnda lmeden, urunda ocuklarmz feda etmeden, Onu sizlere asla teslim etmeyeceiz,, (82) demektedir. SahihuI-Buhar de zikredilen bir baka hadis de udur: Ebu

55

Hureyreden rivayet edildiine gre, Hz. Peygamber buyurmutur ki, Sizler kk, ekik gzl, krmz benizli yatk burunlu, ehreleri sanki (rs zerinde dlmi ve) zeri derilerle kaplanm (salm) kalkanlar gibi bir kavim olan TRKLERLE arpmadka kyamet kopmayacaktr. Yine sizler, kldan ark (ve oraplar) giyen bir kavimle (Trk) arpmadka kyamet kopmayacaktr,, (83). Ayn mealde bir hadis de Amr bin Talibden rivayet edilmektedir (84). Slemi Ebi Davut da ayn hadisin varyantn. Tekrarlar (85) . Abdullah b.Breydenin babasndan rivayet ettii ve Ebi Davut Slemi. nin aada belirtilen (86) hadisIe ayn mealdeki Nuayim b.Hammadn Ktbl-Fiten adl eserinde zikredilen hadis Trk siyasi tarihi bakmndan byk nem tamaktadr. Hadis yledir: Hz. Pemamber yle buyurmutur: Benim mmetimi yle bir kavim srp kovalyacaktr ki; Onlarn yzleri yuvarlak ve enli, gzleri ekik, ve kk, ehreleri sanki deri klfl kalkanlar gibidir. Onlar defa Arabistan Yarmadasna kadar ilerleyeceklerdir. lk istilda onlarn nlerinden kaanlar kurtulacaktr. kinci istilda hcma urayanlardan bazlar helk olacaklar ve bazlar da canlarn kurtaracaklardr ( Artk istillar sonbulacaktr). te onlar Trklerdir. Nefsim yedi kudretinde olan allaha yemin ederim ki, Trler ( ok yakn bir gelecekte ) atlarn Mslman mescidlerinin direklerine balayacaklardr ( 87) Bir baka Hadis : Hz. Peygamber buyurmutur ki ; Habeliler sizinle uramadkca siz onlarla uramaynz, hele Trkler size dokunmad srece siz de Trlere sakn dokunmaynz ( 88 ) Yakut el-Hamev Muaviyeden ayn Hadisi nakledenler de bulunmaktadr. Beyhknin Delln-Nbvve adl eserinde belirtilen Hadis ise yledir : Trkler size dokunmad srece siz de onlara dokunmaynz, zira, KANTURA soyundan gelen ( bu Trkler ). lk defa Allahn mmetine verdii mlk ve hilfet nimetlerini ellerinden ekip alacaklardr ( 89). eklinde rvyet edilmektedir. Do.Dr.Zekeriya Kitapnn Hz. Peygamberin Hadislerinde

56

Trkler konulu olduka iyi hazrlanm ve Trk Dnyas Aratrmalar Vakf tarafndan 1986 ylnda yaymlanm incelemee deer gzel bir eseri vardr ( 90). Kantura oullar hakknda da geni bilgi bulunmaktadr. Kantura Oullar ile igili hadisler yledir : Abdullah b.Amr el-As ; -Pek yaknda Kantura oullar sizi Irak topraklarndan srp karacaktr dedi. Bunun zerine : -O da bana dnecek ( deil) miyiz ? dedim. -O da bana : -Bunu arzu ediyormusunuz ? diye sordu. Ben de : -Evet dedim. Bunun zerine Amr b.el-As: -Sonra ( elbette ) dneceksiniz. Orada sizin gn,l rahatl ile yaayacak bir hayatnz olacaktr ( 91). Abdullah bin merin rivayet ettiine gre : -Biz ( bir gn Amr Asn ) yanna gittik. O : - Kimlerdensiniz ya? dedi. Biz de: - Kimden olacak Irak ehlindeniz dedik. Bunun zerine O, - Kendisinden baka ilh olmayan Allaha yemin ederim ki, Kantura Oullar, sizleri Horasan ve Sicistantan nlerine katp iddetle srecekler hatta Ubullaya kadar ulaacaklardr. Oradaki hurma aalarna atlarn baglayp (yerletikten) sonra, Basra Halkna bir haber gndererek: Ya memleketinizden kp gidersiniz, ya da zerinize (kular gibi) ineriz diyeceklerdir. Abdullah b.mer szlerine devam ederek yle dedi . Onlar kola ayrlacak, bir kolu Kufeye, bir kolu Hicaza, bir kolu da ldeki Araplara katlacaklardr. Daha sonra (bu) Kantura Oullar, Basraya girecekler, orada bir sene kalacaklar, sonra da Kfe halkna haber gndererek: Ya memleketimizi bize brakrsnz veya gelir zerinize ullanrz diyeceklerdir. Bunun zerine ehir ahalisi e ayrlmak durumunda kalrlar. Bir ksm ama, bir ksm Hicaza, bir ksm da ldeki Araplara katlmak zere ekip giderler. Hi bir kimse Irakda bir dirhem bile para bulamaz hale gelir. (te btn bunlar) bu ocuklarn (yani Kantura Oullarnn) hkmranla zamanndadr. Allaha

57

yemin ederim ki, bu olay defa tekerrr edecektir dedi (92). Hz. Pegamber Buyumulardr ki: . mmetimden bir ksm Dicle denilen ve zerinde bir de kprs bulunan bir nehrin kysnda Basra ad verilen bir ovada konaklyacaklardr. Sonra halk oalacak ve buras da mslman ehirlerinden biri olacaktr. Ahr zaman olduunda, geni yzl, kk gzl, Kantura Oullar (kacak) ve gelip nehrin dier bir yerine konaklayacaklardr. Bunun zerine ehir halk ksma ayrlacak, bir ksm kzlerin peine taklarak krlara koacak fakat mahvolacaktr, bir ksm da kendi canlarnn derdine dp dinlerinden dneceklerdir. Unc ksma gelince: ehl ve evladlarn arkalarna alp onlara kar harbedecekler, ite bunlar ehiddirler,, (93). Hz. Pey:amber buyumulardr ki: Trkler, size dokunmadka siz de onlara dokunmaynz. Zira, Kantura Oullar (soyundan gelen bu Trkler) Allahn mmetime verdii mlk ve saltanat ellerinden ekip alacaklardr (94). Bir baka hadis de yledir: Trk dilini mutlaka reniniz. Zira mlk ve saltanat uzun sre onlarn elinde olacaktr,, (95). Kagarl Mahmudun Divan Lgatit-Trkde bahsedilen, kudsi hadis olarak kabul edilen bir hadis de yledir: Benim bir ordum vardr, Onlara Trk adn verdim ve dou cihetine (lkelerine) yerletirdim. Herhangi bir kavme fkelendiim zaman, ite bu Trkleri onlarn zerine musallat ederim (96). Azerbaycan Valisine Muaviyenin Hazer Trkleri iin yazd bir mektupta ise u ibareler bulunmaktadr (97): darendeki araziye Trklerin akn ve yamalarda bulunduklarndan, bunun zerine onlarn arkalarndan takip iin (suvari birlikleri) sevkettiimden ve bu takipdlerin yama edilen eyleri onlarn elinden geri alm olduklarndan bahsedip duruyorsun. Anan sana matem tutsun! Sakn bir daha byle bir harekette bulunma, Trkleri kendine kar kkrtma ve onlardan sakn bir eyler almaya alma. Ben Allah n Elisinden iittim.

58

Buyurdular ki: Trkler yavan otu biten yerlere (yani Arabistann aa kesimlerine) kadar iIerliyeceklerdir. Hz. Aliden rivayet edildiine gre, Horasann fethi ile ilgili zafer mektubu Hz. mere ulatnda, Hz. mer sevinecei yerde; . - Keke oralara bir ordu gndermemi oIsaydm! Keke bizimle oralar arasnda ateden bir deniz olmasn ne kadar isterdim (Biz de oralara gitmemi olurduk) dedi. Bunun zerine Hz. Ali, - Ey M minierin Emiri, Horasan n fethi ile nede.n sknt iinde kaldnz? Halbuki bu ok sevindirici bir olaydr. ii O zaman Hz.mer, byk bir endie iinde dedi ki: - nk oralarn ahalisi (Trkler) yerlerinden kacak ve defa dalarak (yer yzn istila edeceklerdir) ncs onlarn son dalmalar ve (istlilar olacaktr). Buna gre bu (bela ve msibetlerin) mslmanlar zerine kaceine (bizimle onlar arasndaki o blge) insanlar zerine gelmesi daha da evld (98). MUKADDES KTAPLARDAN TEVRATTA YECC- MECC veya (Gog ve Magog) Daha nce, Hz. Nuhun oullar Gog ve Magog ismine Mukaddes kitapTevratn Tekvin ksmnn balancnda getii ekilde, (99) sadece isim vermekle yetinmitik. Bir ok batl Kaynak, Kuran- Kerimde ad geen Yecc ile Mecc, Tevratta ad geen Hz. Nuhun oullar Gog ve Magog olarak zikrettikleri ve efsaneleri de Arap ve Mslman kaynaklarn byk bir ksmn eitli tefsirlerine uyduu iin konuyu, bu blmde teferruatl olarak ele almay uygun bulduk. Yaptmz aratrmalardan sonra grdk ki, bizim bu dncemiz yeni olmayp 1934 ylllarnda, Profesr Yusuf Ziya (Yrkolu) tarafndan dnlm, aratrlm, dil tetkikleri ynnden incelenmitir (100). Rahmetle andmz Prof. Yusuf Ziya, konuya sadece dil ynnden girerek, neticeye ulamak

59

istemitir. Eserinin ba ksmnda, Hz. Nuhun oullarn inceleyerek, Yafesin Trk soyunun atas oldugu fikrinden hareketle, Hz. Nuhun dier ogullarnn da eitli Trk boylarnn atas oldugunu ispatlamaya almtr. Rahmetli Prof.Yusuf Ziya (Yrkolu)nun Dil Tetkiklerinden Samiler-Turaniler adl eserinden zetle aadaki bilgileri vermek mmkndr ( 101). Yafes kelimesi trkede yapc ( 102) kelimesi ile fonetik ynden benzerlik gstermektedir. Gomerler; Yafesin oullarndan biri olan Gomer, tarihin en maruf kavimlerinden olan Kimmerler ( l03)dir. Ekinazlar, kl adn tayan bir kabiledir ki, Trkistanda zbek kabileleri iinde Ikal ad ile bilinir. Ikal-iikni-Ekinaz halini almtr (l04). Rifatler, Fasda bulunan Riflerdir (105). Togarlar, Dou Asyada bilinen bir Trk kavmidir (106). Yafesin ikinci olu olarak gsterilen Magog, mehur Mogoldur Gk Mogol olarak da kullanlr ( 107). nc olu olan Madaylar, Medlerdir, Asyada Koyballar arasnda Madr adyla bulunurlar ( 108) Yavanlar-yonlar Yunanllar olup, iyon ay kelimesinin bir eit telaffuzundan ibarettir (l09). Alia, Sarularn drt kabilesinden biridir (110). Tarsis-Tart-Tardu Orta Asyada bir Trk kavmidir, Gk Trk Hakanlar ile rekabet halindedir. Bunlarn bir kolu M.. ikibin yllarnda spanyaya gitmi olup Tartisos adyla hret bulmulardr (111) (Acaba rahmetli Prof. Y. Ziya burada spanyada bulunan Basklar(112) m kastediyor? Basklarn da Trklerle akraba bir kavim olduklar Rahmetli stadm Dr.Hamit Zbeyr Koay tarafndan ileri srlm ve sahibi oldugum n Asya Mecmuasnda eitIi makaleleri yaynlanmtr. Kitimler-Kitan-Kitay-Kutay veya Htalar, kuzey ine adn vermilerdir ( 113). Tubal kavmi mehur bir Trk kavmidirier. Dodonimler = Tdn = Ttn kavmi olmaldr (1l4). Tubal

60

kavmi mehur bir Trk kavmidir, bir arainde mparatorluk dahi kurmulardr (1l5). Meegler= Mooglar = Mogoglar Rusya sahasnda grlr (116), Moskova ehri ile arm yapar. Ermenilerdir. Tras, Yafesin dier bir olu olup Etrsklerin meneidir(117) (Etrsklerin Trk soyundan geldiklerine ait Sayn Adile Aydann 1974 ylnda yaynlanan bir eseri(118) bulunmaktadr. Zira tarihte at nallarndan, kvlcmlar karan suvariler, genellikle Trklerdir (119). (Bu satrlarn yazar olarak ben de ayn gr kabul ederek destekliyor ve Anadoluda bir atlama ta olarak zmirin bir ilesi olan bugnk TREde arkeolojik bir kaz yapldg takdirde baz kitabe ve ip ular bulunabileceini sras gelmiken arz etmeyi mill bir grev addediyorum-10 yl nce sylemitik 1999da Taozda bir kitabe bulunmutur). TEVRAT VE NCLde YECC ve MECC Kuran- Kerimin de kabul ettigi mukaddes kitaptan biri olan Kitab- Mukaddes Tevrat bilindii gibi miladdan nceki yllarda, Milt sralarnda ve hatta milattan sonra II. yzylda bile zaman zaman tekrar kaleme alnm, iine ifahi tarih ve folklorik unsurlar girmitir. Bu konuda Maurice Bucaille La Bible le Coran, et la science adl eserinde yle diyor Muhtemel bu zengin edebiyatn ortaya kmas, srail Krallnn balarnda, sadan nce XI. asra doru olmutur. Bu dnem kraln evresinde bulunup, faaliyetleri yazya inhisar etmeyen, bir takm kltrl kiiIerden ibaret olan ktipler kitlesinin zuhur ettii bir dnemdir. Geen blmde zikrolunan ve yazya geirilmesinde zel bir gaye ve fayda bulunan, az saydaki ksm ilk metinler, bu dnemden kalm olabilirler (I20) ... Eski Ahid, eitli lkelerde vel farkl uzunluklarda olup; szl rivayetten hareket edilerek, dokuz asrdan fazla bir zamanda, mteaddit lisanlarda yazlm olan eserler klliyat demektir. Bu eserin ou, bazen birbirinden ok uzak dnemlerde, olaylara ya da zel zaruretlere bal olarak dazeltilmi ve tamamlanmt. Hz.Musaya nisbet edilen ilk be kitabn temel unsurunu oluturacak olan, Pentateuquen Yahviste metninin yazlmas,

61

sadan nce X. asrdadr. Daha sonra bu metne elohiste ve sacerdotale denilen rivayetler ilave olunacaktr,, (121). Milattan nce IX. asr sonu ile VIII. asr ortalarnda (Hz.brahim, Hz. Yakub, Hz. Yusuf dnemi) Elohiste metni, Yeu (Josue) Hakimler kitaplar bu dneme aittir. Tesniye kitab M..72lden sonra yazlr. Yeramyann Kitab bir asr sonra kesin eklini alr. M..598de Babil Srgn ve Hezkeillin Peygamberlii, M..587de Kudsn dmesi ve ikinci srgn dnemi M..538e kadar devam eder. Bu dnemde, Tekvin Kitab, Hz.Yakubun vefatna kadar olan blm, nc bir rivayet oluturacak tarzda din adamlar tarafndan tekrar kaleme alnr ve bu metne Sacerdotale denilmektedir. Srgn izleyen devre hikmet kitaplar olup, M.. 480 ylna doru yazlr. Hz.Eyyubun Kitab, M..V.asr ortalarnda kaleme alnr. Ecclesias veya Qohelet, M..III. yzylda yazlm olup, bu asrda Neideler Neidesi, I. ve II Tarihler, Ezra, Nehemya Kitaplar ortaya kar.

M.lII. yazylda en, az trl branca Kitab Mukaddes metni vard: Massorethique metni, bundan ksmen tercme edilen Yunanca metin ve Samirye Tevrat. Hz.sa dan bir asr nce, bir tek metin tesbit etmeye giriilirse de, Kitab- Mukaddes metninin niha olarak tesbiti iin milattan sonra birinci asr beklemek gerekecektir,, (122) diyor Maurice Bucaille. Deiik varyantaki Tevratlar gnmze ulamamtr. En eski Tevrat, Hz.saya yakn bir dnemde, Hristiyanlk ncesi Kumran maarasndaki tomarlar, klasik metinle farkllk arzeden Hz.sadan sonra ikinci yzyla ait On Emiri ihtiva eden papirus ve Hz.sadan sonra beinci yzyla ait Kahiredeki Geniza paralar dnda, Kitab- Mukaddesin bilinen en eski branice metni sadan sonra dokuzuncu asra kmaktadr ( 123). Septante metni: Yunanca ilk tercme olup, bu metin milattan sonra VII. asra kadar otorite olarak kabul edilmi olup bu tercmenin en eski rnei milattan sonra IV.yzyldandr ve British Museumda bulunmaktadr. Codex Vaticanus adyla anlr. St.Jeroma, Miladtan sonra V.asrn ilk yarsnda ibranice

62

metinleri esas alarak latince bir metin hazrlam ve bu nshaya milattan sonra VII. yzylda btn dnyaya yaylmas sebebiyle Vulgate ad verilmitir ( 124). Bu, tercme 1545-1563 yllarnda Trente Konsili tarafndan da resmiletirilmitir. Bu aklamalardan sonra Tevratta konumuzla ilgili ksmlar yorumsuz, aynen gzden geirelim: Tekvin, 10 Bab, 2-5: Yafetin oullar: Gomer, ve Mecc, ve Maday, veYavan ve Tubal, ve Meek, ve Tiras (l25). Ve Gomerin oullar: Akenaz, ve Rifat, ve Togarma. Ve Yavann oullan: Elia ve Tari, Kittim, ve Dodanim Memleketlerinde her biri diline gre, milletlerinde kabilelerine gre, milletlerinin adalar bunlardan blndler. Kitab- Mukaddesin Tesniye adl ksm, 28.blm, .4957.fasllar baz islm mfessirlerinin Yecc ve Mecce atfen yaplan yorumlar ile byk benzerlikler gsterir. yleki: Rab, uzaktan, dnyann ucundan bir milleti, dilini anlamayacan bir milleti kartal uar gibi senin zerine getirecek; kocam olann ahsna itibar etmeyen, ocuklara acmayan, sert yzl bir millet, ve o seni helk edinceye kadar, hayvanlarnn semeresini, ve toprann semeresini yiyecek; ve seni bitirinceye kadar sana buday, yeni arap ve ya, hayvanlarnn yavrulann ve koyunlarnn yavrularn brakmayacaktr. . Ve btn memleketinde gvenmi olduun yksek ve dayankl duvarlarn dnceye kadar seni btn ehirlerinde muhasara edecekler; ve Allahn Rabbin sana verdii memleketinde, senin btn ehirlerinde muhasara edecekler. Ve dmanlarnn seni kkrtaca muhasarada ve skntda bedeninin semeresini, Allahn Rabbin sana verdii oullarnn ve kzlarnn etini yiyeceksin. Aranzda olan nazik ve ok zarif adamn gz, kardeine kar, ve koynundaki karsna kar ve,. ocuklarnn artakalanlarna kar kt olacak; ve dmann seni btn ehirlerinde sktraca muhasarada ve skntda hi bir ey kalmad iin kendisinin yemekte olduu ocuklarnn etinden onlardan birine vermeyecek. Nazikliinden ve zarifliinden dolay ayann tabann yere koymaa almam olan zarif ve nazik kadnnn gz koynundaki

63

kocasna kar, ve oluna kar, ve kzna kar, ve rahminden yeni doan ocua kar, ve douraca ocuklara kar kt olacak; nk dmann seni ehirlerinde sktraca muhasara ve skntda, her trl yokluktan dolay onlar gizlice yiyecek. Bu babta, Allaha kar kulluk grevini yapmyan Yahudi milletini uzak diyardan gelecek bir kavimle Rab tehdit etmektedir. brani dinini islah ve Hz.Musa eriatn. yeniden temin gayesi iin kaleme alnd sylenebilir, Yeremya 5/15-18: te ey, srail evi, uzaktan zerinize bir millet getireceini, Rab diyor ki; o zorlu bir millet, eski bir millettir, ve ne dediklerini anlamazsn. Onlarn ok klf ak bir kabirdir, hepsi yiitlerdir. Ollarnn ve kzlannn yiyecekleri harman mahslin, ve. ekmeini onlar yiyecekler; asmalarn ve incir aalarn yiyecekler, gvenmekte olduun duvarl ehirlerini klla vurup ykacaklar. Fakat o gnlerde bile sizi btn btn bitirmeyeceim. Rab diyor Kitab- Mukaddesin Hezekiel 38. blmn ve 39. 1-24. ise aynen yle: Ve bana Rabbin u sz geldi: Adem olu, Magog diyarnda olan, Roun, Meekin, ve Tubaln beyi Goga ynel, ve ona kar peygamberlik et, ve de: Rab Yehova yle diyor: Roun, Meekin, ve Tubaln beyi Gog, te ben sana karym; ve seni geri evireceim, ve enelerine engeller takacam, seni ve btn ordunu, atlar ve atllar, hepsi ar esvablar giyinmi byk kalkanl ve kk kalkanl, hepsi kl kullanan byk bir cmhuru, onlarla beraber, hepsi kalkanl ve miferli Fars, Kuu, ve Putu; Gomeri ve btn ordularn; imalin sonlarnda Togarma evini, ve btn ordularn, seninle beraber ok kavimleri karacam. Sen, senin yanna toplanm olan btn cmhurla beraber, hazr ol ve hazrlan, onlar koruyan sen olacaksn. ok zaman sonra, yoklanlacaksn; kltan kurtarlm diyara, ok kavmlardan srail dalarna toplanm olanlara, son yllarda geleceksin, o dalar ki daimi bir harabe idi; fakat onlar kavmlardan karlm, ve hepsi emniyete oturmakta olacaklar. Ve sen kacaksn, bir kasrga gibi geleceksin, sen ve

64

btn ordularn, ve seninle beraber olan ok kavimler, diyar kaplamak iin bir bulut gibi olacaksnz. Rab Yehova yle diyor: O gn vaki olacak ki, aklna bir takm eyler gelecek, ve kt dnceler dneceksin; ve diyeceksin duvarsz kyler diyarna kaym, rahatta olanlarn, emniyetle oturanlarn zerine gideyim, hepsi duvarsz oturmaktalar, ve kap srgleri ile kaplar yok. apul etmek ve yama etmek iin, ve harabe olmuken imdi adam oturmakta olan yerlere, ve milletlerden toplanm olan kavma kar elini dndrmek iin kacaksn, o kavm ki, davar ve mal kazanmtr; dnyann gbeinde otumaktadr. eba, ve Dedan, ve Tari tacirleri ve btn gen aslanlar sana diyecekler: apul mal almak iin mi geldin? Yama iin mi churunu topladn? Gm ve altn tamak, davar ve mal alp gtrmek, byk apul etmek iin mi? Bundan dolay, Ademolu, peygamberlik et ve Goga de: Rab Yehova yle diyor: Kavmim srail emniyetle oturunca, sen o gn erenmiyecek misin? Ve sen ve seninle beraber bir ok kavimler, hepsi atlara binmi, byk bir cmhur, ve kuvvetli bir ordu olarak, imalin sonlarndan, kendi yerinden geleceksin; ve diyar rtmek iin bir bulut gibi kavmin sraile kar kacaksn; son gnlerde vaki olacak ki, milletlerin gz nnde sen de takdis olunacan zaman, ey Gog onlar beni tansnlar diye seni kendi diyarma kar getireceim. Rab Yehova yle diyor: Onlara kar seni getireceim diye o gnlerde yllarca peygamberlik etmi olan kullarm srail peygamberleri vastas ile eski gnlerde kendisi iin sylemi olduum adam sen misin? Ve Gog srail diyarna kar geldii zaman Rab Yehovann sz, o gnde vaki olacak ki, ate pskreceim. nk kskanlmla gazabm atei ile syledim: Gerek o gn srail diyarnda byk sarsnt olacak; ve denizin balklar ve gklerin kular ve krn hayvanlar, ve btn yerde srnenler, ve yer zerindeki btn insanlar, benim yzmden titreyecekler, ve dalar yklaak, ve uurumlar decek, ve her duvar yerle beraber olacak. Ve ona kar kl diye btn dalarma baracam, Rab Yehovann sz; ve

65

herkesin klc kardeine kar olacak, Ve ona veba ile ve kanla hkmedeceim; ve onun zerine, ve ordular zerine ve yannda olan ok kavimleri zerine cokun yamur ve iri dolu taneleri, ate ve ktlk yadracam. Ve kendimi byk edeceim, ve kendimi takdis edeceim, ve ok milletlerin gz nnde kendimi tantacam ve bilecekler ki, ben Rabim. Bab 39 Ve sen, Adem olu, Goga kar peygamberlik et, Ve de: Rab Yehova yle diyor: Roun, ve Meekin ve Tubaln beyi Gog, te, ben sana karym; ve seni geri evireceim, ve seni ileri gtreceim ve imalin sonIarndan seni karacam, ve seni srail dalar zerine getireceim:, ve sol elinden yayn ve sa elinden oklarn vurup dreceim. Sen btn ordularnda, ve yaynda olan btn kavmlarla, srail dalar zerinde deceksin; Yesinler diye her eit yrtc kua, ve krn canavarlarna seni vereceim. Ak krda deceksin; nk ben syledim Rab Yehovann sz. Ve Magog zerine, ve adalarda emniyette oturanlar zerine ate gndereceim; ve bilecekler ki, ben Rabm. Ve kavmm srailin iinde mukaddes ismimi tantacam; ve artk mukaddes ismimi bozdurtmayacam; ve milletler bilecekler ki, srailde Kds olan Rab benim. te, geliyor, ve vaki olacaktr, Rab Yehovann sz; sylediim gn bugndr. Ve srail ehirlerinde oturanlar kacaklar,ve silahlar ile ate yakacaklar, ve onlar, kk kalkanda, byk kalkan da, yay da, oklar da el sopalarn da, karglar da yakacaklar, ve bunlarla yedi yl ate yakacaklar; ve krdan odun tamayacaklar, ve ormanlardan kesmeyecekler; nk silahlarla ate yakacaklar; ve kendilerini apul etmi olanlar apul edecekler, ve kendilerini yama etmi olanlar yama edecekler, Rab Yehovann sz. Ve o gn vki olacak ki, srailde denizin arknda, geiciler deresinde Goga kabir yeri vereceim, ve oradan geenleri o durduracak; ve orada Gogu ve btn cmhurunu gmecekler ve oraya Hamon-Gog Deresi denilecek. Ve memleketi temizlesinler diye srail evi yedi ay onlar gmmekte devam edecekler. Ve onlar memleketin btn kavmi gmecek, ve onlara izzet bulduum gnde nam olacak, Rab Yahovann

66

sz. Ve devam zere memleket iinden geecek adamlar, ve o geenlerle beraber memleketi temizlemek iin yerin zerinde kalanlar gmecek adamlar ayracaklar; onlar yedi ayn sonunda aratracaklar. Ve memIeket iinden geecek oIanIar geeekler; ve biri insan kemii grnce, gmecek oIanlar onu Hamon - Gog Deresine gmnceye kadar yanna bir nian koyacak. Ve Hamona da bir ehrin ad olacak. MemIeketi temizIeyecekIer. Ve sen, Adem olu, Rab Yehova yle diyor: Her eit kua, ve krn btn canavarlarna de: Toplann da gelin; sizin iin keseceim kurbana, srail dalar zedindeki byk kurbana, her yandan toplann da et yiyin, ve kan iin. Yiitlerin etini yiyeceksiniz, ve dnya beylerinin kann, kolarn, kuzularn, ve ergelerin, boalarn kann ieceksiniz, hepsi Baann semiz hayvanlardr. Ve sizin iin kestiim kurbandan, doyuncaya kadar ya yiyeceksiniz, ve sarho oluncaya kadar kan ieceksiniz. Ve atlara, ve cenk arabalarna, yiitlere, ve btiln cenk erlerine, soframda doyacaksnz. Rab Yehovann sz. Ve izzetini milletler arasnda gstereim; ve yrttm hkmm ve zerlerine koyduum elimi btn milletler grecekler. Ve srail eli o gnden, ve ondan te bilecekler ki, ben onlarn Allah Rab in. Ve milletler bilecekler ki srail evi kendi fesatlarndan tr srgne gittiler, nk bana hainlik ettiler ve yzm onIardan gizledim; ve onIar dmanIarmn eline verdim, ve hepsi klla dtIer. Murdarlklarna gre ve gnahIarna gre onIara ettim, ve yzm onIardan gizledim. nciIde Yecc ve Mecc mukaddes kitapdan ncilde Yecc ve Mecc konusu Yuhannann Vahyi, 20. bab, 7-10. ksmnda aynen yle gemektedir: Ve bin yl tamam olunca, eytan zindanndan zlecektir; ve yerin drt kesnde olan milletler Yecc ve Mecc, saptrmak ve onlar cenk iin bir araya toplamak zere kacaktr; onlarn says denizin kumu gibidir. Ve yerin genilii zerine ktlar, ve mukaddes ordusunu ve sevili ehri kuattlar; ve gkten ate inip onlar yedi. Ve onlar saptran iblis, canavarla yalanc peygamberin iinde bulunduklar ate

67

ve kkrt glne atld; ve ebedler ebedince gndz ve gece kendilerine azab edilecektir Avrupa AnsikIopedilerinde Yecc ve Mecc Batl kaynakIarda Yecc. ve Mecc ya da Gog ve Magog konusunda kesin yargya varamamlar ve konuyu aydnlatamam, bilakis daha da kartrmlardr. Bir ksm, Hazer TrkIeri, Bir ksm skitler oIarak zikretmi, bazlar iki mphem millet oIarak gstermi, bazIar cin ve devIer oIduunu sylemi, Slav kavmi oIabileceini, Byk skender oIduunu syIeyenler de kmtr. Ancak unu syleyebiliriz ki, Gog ve Magog Eski Ahitten Arapaya Yecc ve Mecc eklinde gemitir. ZihinIerde hep Avrupa ve Orta-Dounun Yecc ve Mecc tarafndan igali, sayIarnn ok oIduu, yeryz sakinlerini Idrecekleri ve btn sular iecekIeri, bir korku ile, eitli varyantlarla anlatlr. Aslnda bu fikirler, Eski Ahitten Arap mfessirlerine gemi olup, altnda igal fobisi bulunmaktadr. Encylopedeia de IIslamda ise : Yafes Yecc ve Meccn ceddi olarak geer. Hazer Trklerine hamledilirse de nadiren Slavlara da atfedilir. Yecc ve Mecc, Gog ve Magog olarak da takdim edilir. Kitab- Mukaddes ve Mslman eskatolojisinde eklini bulur. Magogun Yafesden geldii ve bu fikrin Arap kaynaklarnda da bulunduu belirtildikten sonra, dnyamzn Kuzey-Dousunda oturan bu kavmin, ahir zamanda OrtaDouya ( gneye) hcma geerek buralar igal edeceklerini, yer yz sakinlerini ldreceklerini ve saylarnn da ok olduunu belirtir ( 127 ). The Jewish Enyclylopedia ise : Magog Yafesin ikinci olu olup, Gommer ve Maday arasnda bulunur. Magog, Cimmariaslarn dousunda, medlerin Batsnda yerlemi, Kuzey-Doudan gelen kark barbar bir kavim olduu belirtilir. Hazar Denizi ile Kafkasya arasna yerleen Kafkas meneli bir kavim olabilecei, skit olabilecei veya ran veya ndo-Avrupal olabilecekleri zerinde durarak, Magogun bir millet olabilecei, lideri olan Gogun Gyges olabilecei belirtilir ( 128 ).

68

La Grand Encyolepedie ise : Gog ve Magog, Yuhannann rylarnda belirttii dehetli bir buhrandr. Orada eytan, Allahn seilmi kullarna, btn milletleri kkrtmas ad altnda zetlenir. Gog ve Magog diyarnda bir prens olarak gsterilip, Yahudilie muhalif Kuzey milletleri topluluunun ba olarak tasvir edilir. skitler diye isimlendirilen barbar milletlerdir. Asya milletlerinin Avrupay istillar ( Hun Trkleri- Avarlar-Macarlar) olabilecei ve ahiret gn tasvirlerine deinir ( 129 ). A.Jeffery, The Foregin Vocabulary Of The Quran, adl eserinde ( 130); Yecc ve Meccn Byk skenderle ilgili Sryani hikyelerinin bir kalnts olduu, Yecc ve Mecc isimlerini Artaa olup olmadklar konusunda pheler bulunduu, hemzeli ve hemzesiz okunabilecei, bu isimlerin slmdan nce bilindikleri, branice ve Sryanice olduklar, onlar hakknda iirletrde grlen ifadelerin, Hristiyanlarn ahiretle ilgili yanlarnda belirtilir. The Universal Jewish Encylopedie (131 ) ise ; Gog, Yafesin oullarndan biridir, Magog ise tam manasyle tayin edilememitir. Belki onlarn Smi olmayan Kk Asyadaki rk gsterir. Gog Mecc arazisinin kraldr. O, byk bir fatih olup, bir ok lkeleri milletleri istil eder, sonunda Filistindeki srail Dalarna kadar gelir, eitli fesatlklar zuhur eder ve srail bu karklklar neticesinde hrryetine kavuur. Ezekielin bu kehneti vazih olmad iin Gog ve Magog da akca belli deildir. O zamann kuvvetli devleti Kk Asyadaki Lidyallar olabilir. Lidya Kralnn lakab Gygesle ayndr. Dier bir tahmine gre, Magog Babilin Cipheridir. Yahudilerden Araplara getii sylenmektedir. Kuranda atflar vardr. Yecc ve Mecc bunun Arapa eklidir. Gog ve Magog cin ve devlerin ismi olmutur ( 132). D.Sindersk, konuyu daha detayl incelemi ve Gog Magog Peygamber Ezekielin 38 ve 39. Blmlerinde Gog ve Magog kavminin kiyamete yakn gnletrde yaplacak tahriplerden ve harplerden bahseder. Yahya Peygamber de buna iaret eder. Hz. Muhammedin barbar milletlerden, tuhaf bir detay ilave ederek, Kuranda bahsettii mana, Kitab- Mukaddes ile ayndr. Byk skender (Hz. Zl-Karneyn) onlarn aknlarna nihayet

69

vermi ve geebilecekleri yegne geide tuntan ykselen bir duvar koymutur. Bu duvar, kyamet gnne doru grltlerle yklacaktr. Zl-Karneyn (iki boynuzlu) ismi Makedonayl Fatihe denilr ki, O, dnyann br ucuna kadar gitti. Yecc ve Mecc, Gog ve Magog Orta Asyadaki barbar millet dalgalarna verilen isimdir. Ahd-i Atikde bu isimlerle skitler benimsenir. Barbarlar istillarna mani olmak iin Byk skender tarafndan ykseltilen tun duvarn efsanesi ok eskidir. M.Roth bunu, bir ok eserlerden yapt iktibaslarla isbat etti. Bu efsanenin tam metnini Pseudo-Callisthenenin Sryani yazmasnda muhafaza edilmitir ( III. asra ular. M. Ernest A.Wallis Budge tarafndan The History Of Alexander The Great , Cambridge 1887 ad ile yaynlamtr). Budge, skenderiye Arivinde bulunan skendere ait bir hristiyan efsanesini yeniden zikrederken Bir gn skender Kuzey blgesinde yksek bir dan giriine ( Kafkas Dana) ulat Pers Kral Tubarlak tarafndan idare edilmelerine ramen yz ihtiyar ona teblide bulundular Oradan dar bir patika, Hunlarn vahi kabilelerinin oturduklar mekanlara doru sevk ettiler ki, onlarn Prensleri Gog, Magog, Nawal, Japhetin sllesinden gelen krallardr. Bu barbarlar i et yerler, insan kan ierler ( Tevrattan geme ) ve hayvanlar gibi yaarlar ( gebe). nlerine gelen eyi yakp-ykp ykarlar; ekseriya medeni komularna aknlar yaparlar. Msrl icilerin yardmyla ( o tarihlerde Kuzey-Dou Anadoluda tun, bakr,demir,altun icilii Msrllardan daha ileridir, Anaolu maden lkesi diye anlr. Efsaneye ait ariv malzemesi Msrdan geldii, efsanenin Eski Ahid meneli olduu ak ve sarih olarak belli oluyor. skender Kuzey Kafkasyaya gememitir. Bu da tarihen sabittir. ). skender demirden ve tuntan kuvvetli bir demir kap ile, iki dan yamalar arasndaki dar geiti kapatarak, barbarlarn darya sirayet etmesine mani oldu. ( 133 ). E.Montet Yecc ve Mecc Tevrattaki Gog ve Magog olduu sylenir. Genellikle bunlar Asyadaki barbar milletlerdir. Ahdi Atikdeki bu isimler skitlere uygulanr. diyor. Ayn eserde, .. Bunlar Byk skender tarafndan iki da arasna yaplan demirden bir duvarla doldurulmutur. Ahir zamanda bu demir

70

kap krlacaktr. Burada mehsr ehrin insanlarnn, yeniden dirilme ve hkm gnnde tekrar dneceklerine dair bir im olduunu belirtir ( 134 ). M.Kasmirski; Yecc ve Mecc Tevrattaki Gog ve Magogdur. Orta Asyadaki mbhem barbar milletlere verilen isimdir. slm inancna gre, Byk skender bir duvar yaparak onlarn istil3alarna mani oldu. Bu duvar yeniden dirilme zamannda yklacak demekle, burada bir gelecee iaret etmektedir (135). M. Savary; Yecc ve Mecc Jagog ve Magog adyla isimlendirir (136 ). H.Lammens; Dnyann sonunun yaklatn haber veren misibetler ve garip hadiselere takaddm edecektir. Mesela, Yecc ve Mecc istillar gibi ( 137 ). Hue-i Cang, .. Buraya demir kap denilmesi, bu yzdendir. Bu kaplar, Tu-kiu, yani Gktrklerin hududu amamalar iin mania olarak yaolmtr. Bu mevki, Orhun Abidelerinde, in ve Arap kaynaklarnda zikredilen, bugn de mevcut Demir Kap, Derbenttir ( 138 ). Meydan Larausse, Mecc maddesinde Kutsal Kitapta Kk Asyann Kuzey-Dousunda yaayan kavimlerin, zellikle skitleri belirtmek iin kullanlan terim olarak zikreder. Ayrca, Apokalipsisde kiliseya kar birleen paan kavim diye niteler ( 139 ). Gogu skit lkesi olarak aklar ( 140 ). Yecc maddesinde ise, ok ksa boylu yaratklardan kurulu Yecc ve Mecc kavimlerinin nerede yaadklar kesin deildir. slm dinine gre, bu kavimler, insan aya basmam, iki da arasnda yaar. Baz yorumcular, bu kavmin inde yaadn syler. Yecc ve Meccn Byk skenderin Hindistan Seferi ile balant kuranlar olduu gibi, Trkler olduunu ileri srenler de bulunmaktadr ( 141). Josef Horovitzde Kuran- Kerimin 18 /93 ve 21/96. yetlerinde Yecc kelimesinin Mecc ile beraraber kullanldn, bu lafzlarn getii her iki srenin Mekkede ikinci devirde nazil olduu kaydedildikten sonra, Hz. Muhammedin

71

Gog kelimesi Yecc ile tahvil ettiini ve bu kelimenin de aslnn Suriye meneli Agog dan geldiini ve hatta Hag ve Mag eklindeki Mandeen isimlerle ses ynnden benzerliklerini ele alr. Yecc ve Mecc isimlerinin shhati sabit olmayan mreulKaysa ait iirlerde bulunduunu kaydeder ( 142 ). Tarihte Alp Er Tunga, dier adyla Afrasyab ad verilen yce Trk by tarafndan kurulan Scythe veya skit ad verilen Proto-Trk kavmine ranllar Sakalar demektedir. Yunanllar Scyhtai( Skit=skit), Romallar Scae, inliler Sai, Hinliler Sakya/Sekya adyla anarlar. M.. 1000 yllarnda ve Orta Asya ile Doo Avrupada yaamlar, hakimiyet tesis etmiler, bozkr devleti kurmulardr ( 143 ). Saka Trleri, M.. 665 yllarnda Gogu veya Gog ynetininde Kafkasyallar, btn Medyay ( ran) Dou ve Merkezi Anadoluyu, Suriyeyi alarak Msr snrlarna dayanmlardr ( 144 ). u-u-Su ve Saka Amirgioi uruunun iki koludur. Livi oymann bir kolu olan Si-Livi, Si-Enpi, Sikir,Si-Kullar, Si-Kar, Tugara, Karluklar, Pamir Sakalar, Sibiryadaki Sagay Trkleri, Krgzlarn Sayak Boyu, Saka oymaklardr. Sakalarn Si-Sakan ad verilen kolu randa yaamlardr. Trk Sakalarnn Gog boyu, Krn yukar blgelerine yerlemilerdir. Orta Asya byk Trk tarihisi rahmetli Prof. Zeki Velidi Toan, Gogar adn Gk- Er olark yorumlamakta, Prof.Dr.M.Fahrettin Krzolu da Gk-er anlamn benimseyerek, bunlarn Ouz Hann alt olundan biri olan Gk Han a balamaktadr ( 145 ). Saka Trklerinin Gog ve Magog boylar, 24 Trk boyu arasnda gsterilir. Sryani skender Roman da 22 Trk oyma arasndan Gog ve Magogun isimlerine yer verir ( 146 ). Ebul Gazi Bahadr han, ecere-i Terakkime adl eserinde Belhe bal Gur ehrinden (147) bahseder. Ayn zamanda Ouz Hann ld, Hengin tahta kt zaman gsterir ve ald diyarlar arasnda Acemi ( ran) de gsterir.

72

in kaynaklarna gre Trk Mitolojisini yazan ve velud olan Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Cotafya Fakltesi Profesrlerinden rahmetli dostum Dr. Bahaeddin el 1971 ylnda Malazgirt Zaferinin 900. Kutlama yldnm vesilesiyle yaynlad Trk Mitolojisi adl eserinin 70-71. sayfasnda Yecc konusunu yorumlamakta ve efsanesini yle vermektedir : Orta Asya kavimlerinin bir zamanlar yksek demir dalar arsnda kalp, sonra da dalar eriterek dar ktklarn anlatan efsaneleri incelemitik. Orta-Dou kavimlerinde de buna benzer baz inanlar vard. Onlar da byle yksek dalar aan ve demir kaplar devirerek yeryzne felket getiren bir kavmin varlna inanrlard. Hemen hemen her kutsal kitapda geen bu Yecc ve Mecc efsanesine ters taraftan baklnca, Trk ve Mogollarn Ergenekon efsanelerini hatrlamamann imkn yoktur. Bunlar nihyet insan muhavvelesinin baz fantezilerinden baka bir ey deillerdi. Bu d benzerliklere bakarak, byk sonulara varmak, elbetteki doru olmayacaktr. nasyallarla Avrupallar Trkleri herhalde Yecc ve Mecc kavimlerinden biri olarak saymlard. Fakat, Trkler bunu kabl etmemilerdi. Nitekim Kagarl Mahmudun kitabnda Yecc ve Mecc Seddi, in Seddi olarak gsterilmekte idi. Fakat Han-Nmede durum byle deildir.Han-Nmeye gre, zbeklerin yurdu Karnlbakar Dadr. Bilindii zere bu da, kutsal kitaplara gre Yecc ve Meccn oturduu bir da idi. Han-Nmeye gre zbekler sk sk bu dadan karlar, Ozgan, yani Ouz-Hann nesillerine bile felket getirirlerdi. Ayn eserde zbeklerin yerini garip yaratklar da alrlar. Yahudilik ve Hristiyanlk lemi, doudan veya kuzeyden byle bir kavmin kopup, geleceine ve bundan da kyametin kopacana inanmlard. Bunun iin de Hristiyan lemi bu an asrlarca beklemi ve Orta Asyadan gelen her Trk kavmini, Yecc ve mecclar sanmlard. Hele Atilla Hunlarnn aknlar, btn Avrupallarca Yecc ve Mecc kavmlerinin gelii gibi

73

kabul edilmiti ( Atilla ve Hunlar.s.142). Hunlar hakknda sylenmi bir Hristiyan Sryani efsanesini zetleyeceiz Bu efsanede de Ergenekon Destannda olduu gibi demircileri de gryoruz. Asl nemli olan nokta, bu kavimlerin Tanrnn emri ile sedleri ve demir kaplar devirerek yeryzne yaylm olmalar inancdr. Kendisini Tanrlarn krbac sanan Atilla ile daha sonraki Trkler ve Mogollarda da bu inan vard. Onlar da kendilerini, kt yola sapanlar cezalandrmak iin gnderilmi Tanrlarn Ordusu olarak kabul ediyorlard. Hunlar hakkndaki efsane yledir : Ergenekon ve Yecc Seddi ( 148 )

Hunlar, Kafkas Dalarnn tek geidinde bulunan kapnn, kuzey blgelerinde oturuyorlard. Byk skender, Hunlar gneye iner de, kendi lkelerinde ta stne ta brakmazlar ve yakarlar diye, kuzeye bir akn yapmay tasarlad. Ordusunu toplayarak, Dicle ve Frat Nehirlerinin kaynaklarn geen Byk skender, Dou Anadoluya ulat. Ondan sonra da Nusas adl bir da geti. Bu dan tesinde de, her taraf ok yksek dalarla evrili byk bir ova vard. Ovaya inen skender, dalara bakm ve hayretler iinde kalmt. Etrafndaki baz tccarlar, bu blge hakknda ona bilgi vermiler ve bu dalara insanolunun trmanmadn sylemilerdi. Onlara gre, bu dalarn tesinde Nuh peygamberin olu Yafesin soylar otururmu ve onlarn da bir ok krallar varm. Bunlar duyan skender, dalarn tesindeki kavimlerin bu tarafa gememesi ve insanolunun korunmas iin, bu dalara bir kap yaplmasn emretmi. Bunun iin de bin demirci ile bin bakr ustasn ararak, onlara byk bir kap yaptrtm. Bu kapy da Daryal geidine koydurmu. Fakat bu kapnn, onlar ebediyen durduramayacan Byk skender de biliyormu. Bunun iin de kapnn zerine yle bir kitbe yazdrm : Hunlar bir zaman gelecek ki, bu kaplardan ap, ran ve Roma lkelerini ellerine geireceklerdir.Ama, bundan sonra, yine kendi blgelerine ekileceklerdir. 927 yl

74

sonra, oturduklar yerden kp, yeniden yeryzne yaylacaklardr. Bu defa btn dnya, onlarn atlarnn ayaklar altnda titreyecektir. Bu kapnn yaplndan 950 yl sonra ise, Hun Kral bu geitten geerek Tanr Dann buyruu ile btn dnyay eemenlii altna alacaktr (Baka bir kaynaa gre ise:) Tanrnn emri ile, Byk skenderin yaptrd bu kaplar devrilecek ve denizdeki kum taneleri kadar saysz, gkteki yldzlar kadar kalabalk bir ordu gelecek ve yeryznn her yann ellerine geireceklerdir. Bunlar arasnda H u n lar da vard... Grld zere bu son pararaf tamamen Tevrattan intikal etmi.... Muhterem hocam, Prof.Dr.Bahaeddin elin yukarda ad geen Trk Mitolojisi adl eserinde 184. sayfada yine ayn konuya temasla, Han-Name adl yazmaya dayanarak yle diyor: .. Yecc - Mecc halknn Kar n l b a kar Dandan k ve etrafa felaket sa Trk mitolojisine, slmi tesirler ve ran mitolojisi yolu ile gelmitir. Yecc ve Mecclerin Karnlbakar Dandan kar kmaz, ilk nce t - Bara k ve K p a k lkelerine saldrm olmalar da zerinde durulacak nemli bir olaydr. nk Ozgan-Hann yanna gelen Saklab-Hann oullar, Barak-Hanla Kpak Han, Yecc ve Mecclarin kendi zerlerine nasl saldrdklann korku ve deherle anlatrlar. Han-Nmeye gre Ozgan Han Karnlbakar Dandan kp gelen bu korkun mahluklarn saldrlar karsnda aresiz kalp kaacak ve sonra da eceli ile lecektir. Sonra Karneyn gelecek ve btn Turan lkesini ele geirdikten sonra da Yecc Mecc Seddini yapacak ve onlar Kamlbakar Da na hapsedecektir. slam mitolojisine gre bu sed, K a f k a s D e r b e n d i idi. ran mitolojisine gre ise, N u i r e van n yaptrd D e m ir Kap Sedd-i Yecc-Meccdur. Han Namede Karnlbakar Dandan kan bu garip yaratklarn ilk defa S akl a b n oullar Barakla K i f a k (Kpak) saldrm olmalar, Karnlbakar Dann K a f k a s D a l ar olduu inancn douruyornki Kpak lkesine yakn olan blgeler Kafkas Dalardr.

75

ah-Nme tesirinde kalan Han-Namede Ozgan-Hann Yecc ve Mecclar tarafndan ldrlmesi ve Tur a n lkesinin ZlKarneyn eline gemesi, Prof. Dr. Bahaeddin elin Trk Mitolojisi ad eserinde (s.386-388) yle anlatlr: Han-NmedeOzgan Han ( ?=Oz-gan / Uz-gan/ Ouz -Kan) Adl bir hann yedi seferinden bahseder ve ondan sonra Ozgan Hann Yecc ve Mecclar tarafndan nasl ldrldne geer. Ozgan-Hann Ouz Han olmas ok muhtemeldir... Han-Name de Kfak (Kpak) ve Barak Han, Ouza kar isyan etmi iki karde gibi gsterilir. Ouz-Han, bunlar kendine ba edirmek isterken, Karnlbakar Da ndaki z b e k l e rin isyan edip ehre indikleri haberi gelir. Kamlbakar Da, aslnda Yecc ve Mecclarn oturduklar yerdir. Han-Namenin zbekleri Yecc ve Mecclarn yerine koymas, zbekler iin bir eref tekil etmese gerektir. Haberciler, zbeklerin Kamlbakar Dandan inip, Tohmas ehrinin etrafn sardklarn haber verdiler. Ouz-Han bu srada, kardeleri Kfak (Kpak)-Hanla Barak Hann kendisine ba edirmekle meuld. Oz-Han bu haberi iki dmanla savaamyacan anlad ve kardeleri ile anlamak iin, onlara eli gnderdi. Kfak Han la Barak-Han, Ouz-Han n yanna geldiler ve Ouz Han onlara kendisine ba emelerini teklif etti. Onlar da Ouz - Hana yle dediler: - Ey Han, bizim elimizden bir ey gelmez! Kamlbakar Da ndan bir sr indi. Bunlarn boylar ok uzun, balar tpk fil ba, kulaklar kalkan gibi, saylar da ekirgelerden ve karncalardan daha ok. Sava srasnda kulaklarn hemen vcutlarna rtp gizliyorlar. Bunun iin onlara ne ok ve ne de kl iliyor. Onlarla savamann imkan yoktur. Birini ldrrsen onu geliyar, onunu ldrrsen yz geliyor; yzn lrdrrsen bini birden geliyor. Ot, aa ve dal, ne varsa hepsini yiyorlar. Pnarlarda ne kadar su varsa, hepsini iiyorlar. Yeryznde ne ot ve ne de su kalyor. Tatan baka bir ey brakmyorlar. Onlarla yle etin birer sava yaptk ki, leleri dalar gibi yld. En sonunda onlar yine Karnlbakar

76

Da nn iine sokabildik. Ama ne fayda, daha oalm olarak yine kp geldiler... Artk bize dost ol, halimizden haberiniz olsun. Bizim bu halimiz ne olacak? Artk sen de kendi ilinin kaygsna d. Onlar bizi geip sana doru geliyorlar. Onlar bize benzemez; size de benzmez. Bunlar Allah n tam bir belsdr . Ouz-Han, ordusunu toplayp bunlarn zerine yryor ve onlar pek ok kryorsa da, bunun bir fayda vemediini grerek T o h m a terk ederek ekiliyor ve R uy in-H i s a ra snyor. Btn halk ve zbekler de onun peinden geliyorlar Tohma ehrinde yalnzca bir kii kalyor. O da yine Yafes in Olu olan Karneyn imi. (Han-Name ran ve mslman mitolojisini birbirine kartrarak bir sentez yapmak istemitir... tezada dmtr. Karneyn Tohmata kald derken) birden konuyu deitiriyor ve ayn Padiah n B a b i l de oturduunu sylyor ve onun hikayesini anlatmaya balryor.) Karneyn, bir gn dnyann oturulacak en gzel yerinin neresi olduunu soruyor. Etrafndakilerden herkes bir ey sylyor. Gzellii ile mehur olup da, Karneyne oturmak iin tavsiye edilen ehirlerin adlan unlardr: Htay, Huten, Horosan, Irak, in, ve Main, ehr-i Har, Buhara, Semerkand, Tayy, Kazan, Rum, Yemen, Msr, am. Karneyn, yal ve bilgili bir kiiden a b- Hayat suyunun nerede 0lduunu soruyor. O da Kuzeydeki karanlklar lkesindedir, diyor, Bunun zerine Karneyn ebedi hayat suyunu aramak zere yola koyuluyor ve bu maksadn halktan gizlemek iin de C a b u l k a kalesine gidiyorum diyor. Karneyn karanlklar lkesini batan aaya kadar dolayor. Ama hayat suyunu bulup da imek nasip olmuyor... . Gktrk Hakan Bilge Kaan kitbelerinde; Mukaddes kitaplarda Yecc - Mecc bahsinde geen sed veya demir kap, ran mitolojisindede belirtilen N u i r e v n n yaptrd kap, Trk - ran snr olarak yle gemektedir : Bunca milleti hep

77

tanzim ettim. imdi de fesat olmakszn Trk Hakan tken Ormannda oturur ise lkede mihnet olmaz. leride (douda) Santug Ovasna kadar sefer ettim, denize hemen hemen eritim. Gneyde. Tibete ulatm. BatIda nci rmana, Demir Kapya ve kuzeyde Yerbayrku lkesine vardm... tken Dalar memleketi birlikte tutmak iin elverilidir... Ey Trk kavmi, tken topranda kalrsan, imparatorluu ebediyyen muhafaza edersin... Kardelerim, beylerim, milletim... bu ta ben yazdrdm ve syleyeceklerimi, kalbimdekileri oraya kazdrdm.... Sargon Erdem, M.. II. Bin Yla ait ivi Yazl Belgelerin Inda Gutium/ Yecc-Mecc/Moollar/Turukkum/Trkler konusundaki X. Trk Tarih Kongresi bildirilerinde; Mecuclarn Moollar olduu, Yecuclarn ise Trkmenler olduu, Yecucun fkeden lna dnm, o yana bu yana saldran adam olarak aklamaktadr. Hlgunun Memlk Sultanna yazd Biz Tanrnn askerleriyiz; bizi gazabnn ateinden yaratt ve cezalandrmay gerekli grd kiilere musallat etti cmlesinin de iddiay isbatlad, Akkadca-Sumerce uggatu= nuggatu = gudi = Guti = gazap anlamna geldiini belirtir. Gutiumlarn Ouz Trkleri olduu zerinde durur. YECC ve MECC n DNDRDKLER Mukaddes kitaplardan, Kuran- Kerim, ncil ve Tevratda, hadislerde,Doulu ve batl ilim adamlarnn eserlerinde geni biimde, genelde yorumsuz verdiimiz Yecc-Mecc veya Gog-Magog konusunu:eserinden geni biimde yarardandmz lhiyat Fakltesi profesrlerinden Sayn Dr. smail Cerraholunun ok iyi aratrlm makalesinde ... zlmesi g, ok ynl bilinmeyen problemlerden biri eklinde nitelemitir. Hakl olarak ... Bu kavmin, Trkler olduu fikri geni bir yer igal etmektedir. Nedense, bugn olduu gibi, gemite de baz milletlerin veya kiilerin, eitli sebeblerle Trklere kar dmanlklar devam etmi, ac olan taraf, tekerr eden tarihten hl ibret alamaymzdr... Trklere kar dmanlk hareketinin yahudi menelerden ktn, onlardan Hristiyan alemine intikal ettiini, hatta bu fikirlerin islami kaynaklarda da paylaldn, daha ac olan taraf, sanki

78

bu fikirler dini bir ns imi gibi, bizzat asl Trk olan mellfer tarafndan ilendiini ve kendi asllarn inkar eder dereceye drdrn greceiz demekte ve Kolayca halledilecek bir i defildir. Halli ok g olan, belkide mmkn olmayan bir mesele... ,,(149). olarak zikretmektedir. Prof. Dr. smail Cerraholunun kanaati Yecc ve Mecc Trk olmayp, her devrin Yecc ve Mecc mevcuttur. Her devirde dnyay ifsad eden kimselerdir. her milletten de olabilir. (150), demektedir. Yukardaki btn bu bilgilerin nda: 1. Yecc- Mecc, Gog-Magogun Trk boylarndan biri olabilecei, 2. Konu, Tevratttan domakta ve brani kavmi daima yurtlarnn ial edilecei, gnn birinde Trk hakimiyeti altna girebilecekeri endie-korkusu ile mfessirler bu kavmi ktlemekte, Hristiyan milletleri ve Avrupa (Hun istilsnda olduu gibi) ayn endieleri paylamaktadr. Hristiyanlar gibi ahiret gnlerinde Trklerin hakimiyeti altna girecekleri fobisi ile bu kavmi ktlemektedirler. Yecc ve Mecc, eitli asrlarda yaanan hadiselere gre snflandrlabilir. lk ada Hunlar, Orta ada Trkler, 20. yzyl balarnda Komnizm Dneminde Ruslar, ve inliler,olarak vasflandrlabilir. Kuran- Kerimde baz harflar nasl ifromen olarak kullanldysa, Yecc ve Mecc da eitli devirlerde korkulan kavimlerle isimlendirilmilerdir. Her dneme gre ayr ayr yorumlanmaldr. Mesel Anadoluya gelen Mogollar Sivas Ulu Camii ile Bursa Ulu Camiini yakmlardr. Anaolu Seluklu dneminde de Mogollar Anadoluyu kasp-kavurmulardr. 3. Hz. Muhammedin Trk soyunu ven hadisleri bulunmaktadr. 4. in Seddi, M. . III. asrda Trklere kar yaplm olup, 3000 km. uzunluktadr. Byk skender Devrinden 100 sene sonra M. . 221 de tamamlanmtr. 5. Byk skender, efsanelerde belirtildii gibi Kuzey Kafkasyaya hi uramamtr. ran zerinden Hindistana

79

inmitir. in Seddi M.. III. yzylda e-Huang-Ti tarafndan yaplm, imdiki sed M.S. XIV-XV. Yzyldan kalmadr. Hz. Zl - Karneyn ile ilgisi yoktur. 6.MogolIar da ift boynuz mifer giyerler. Japon komutan ve savalar da ift boynuzlu mifer giyerler, (151). Kuzey skandinavyadaki Vikingler de ift boynuzlu mifer giyerler. Boynuz, erkeklik, g ve kuvvet semboldr. 7. Gog ve Magog kavmi, ok iyi at koturan, cenaver, kl ve kalkan iyi kullanan Allahn yiillik verdii bir kavim. Tarihe baktmz zaman bu vasflar Trklerde gryoruz. Yiit, civanmert, ahi zihniyetini benimseyen, kahraman baka bir millet var m ? Gelecekte de dnyay hegemonyas altna alabilecek baka bir milIet dnlebilir mi ? Trklerin OrtaDouda ileride alaca roller dnlrse, konu daha da aydnla kavuur. Irakda Amerika byk bir bataa saplanacak, petrol ve enerji kaynaklarn ele geireyim derken, Vietnamdan beter olaca bir kehanet saylmamaldr. Komnizm ykldktan sonra Amerika dnyay hegemomyas altna almtr. Kanuni zamannda da Trkler Avrupay hegemonya altna almlard. Yz yl sonra Amerika ve 25 yl sonra da Avrupa Birlii kecek, alkan, drst, sanayide gelimi milletler bu bayra tayacaklardr. 8. Fesadlk konusu, srail kavmine aittir. Hezkiel 39/23. Arap aleminin durumunu ise, son 100 senedir btn dnya milletleri ok iyi mahade ediyor. Bu konuda tarihi iyi tetkik etmek gerekmektedir. 9. Tarihte Trklerin fesatl; fitne fcurlugu var mdr? Byklere gerekli sayy her zaman gsteren, kkleri daima seven, aman diyene genelikle himayeyi gsteren, silhsza el kaldrmayan, sevincini darya belli etmeyen, iine dnk bir millet. Bizans mparatoru Romanos Diyogenes ile Malazgirt Meydan Muharebesi sonucunda Seluklu Sultan Alparslan dnrz... Trk tarihi bildiimiz kadaryla Gktrklerden bu yana hep malubun yannda olmu, doruluktan yana olmu islmiyeti kendi rzalar ile kabul ettikten sonra, Mekke, Medine, Kudsn bekisi kl-kalkan grevini erefle ifa etmitir.

80

inlilerin byk hilelerine kar bile safiyetlerini muhafaza etmilerdir. Buna mukabil, Orta-Dou ve Avrupada Hal zihniyeti hl devam etmekte, Trkleri her frsatta ktmektedirler. Trk Kltr ve medeniyetinde fitne-fcur ile ilgili, Mukaddes kitaplarda bahsi geen manada bir delil gsterilemez. 10. Magog, Mogollardr. M. .1500 yllarnda ve milaltan sonra I. asr ile XII. asrda Boering Boaz yolu ile baz Mogol kabileleri Kuzey Amerikaya g etmilerdir. Kzlderililerin mene Byk Trkistanda yaayan Mool boylardr.Amerikallar da zaten kendilerine Hindistann kuzeyinden geldikleri iin ndian derler. Czi baz kelimeler Orta Asya Trkesi ile benzerlik gsterir. Antropoloji ve etnografik benzerlikler de bu kanaatimizi destekler. bu konuda Amerika ve Kanadada da aratrma yapan ilim adamalar olduu gibi (152), Trkiyede de bu konuda aratrclar mevcuttur (153). aman kltr de Kzlderililere yansmtr. Yukarda arz edilen doneler altnda Yafesin kardei Meccn Mogollar olduu kanaatna sahibiz. Ancak Yafesin dier kardei Yeccn Dou Asyal bir Trk boyu olabilecei akla en yakn ihtimal olarak dnlmektedir?

ZLKRNEYN KML PROBLEM Yecc ve Mecc bahsinde geen Zkrneyn kimdir ? Tarih ahsiyeti nedir ? Bunun cevabn bugn iin veremiyoruz. Ancak; varsaymlar zerinden giderek, Sumer Adab ehir devletinin ykl, Mezopotamyadaki .Ad kavminin kum frtnas ve souktan ortadan kalkmas, takribi M..XV. asr ile M.. III. asr gibi ok uzun bir devre arasna Zl-Karneynin yaad an konulabilecegi dncesindeyiz. slm mfessirlerinin byk .bir ksm, ZI-Karneyni Makedonyal Byk skender olarak tavsif ederler ve ZlKarneynle Makedonyal Byk skenderi kartrrlar... Bu karklk, ift boynuzlu miferin giyilmesinden

81

kaynaklanmaktadr. Arapada iki boynuzlu anlamna gelen ZlKarneyn, kuvvet ve kudret sembolu olup, birok kavmin kral ve imparatorlar, hakanlar, beyleri bu tac giymilerdir. Mogol savalar da giyerler. Trk Hakanlar da, Japon komutanlar da Byk skenderin gerek yaay, gerekse yapt savalar ve Hindistan Seferi, bize Onun bir Nebi olduu fikrine yaklatrmaz. Zira, Allah, ZI-Karneyne btn ilimIeri vermi, Hk dostu olduunu Kuran- Kerimdeki ayetlerde sarahaten belirtmitir. . Muhammed bin Hamzann XV. asr balarnda 827 H./1424 M. senesinde tamamlad ve halen stanbulda Trk slm Eserleri Mzesinde 40 numara ile kaytl satr aras Trke tercmeli Kuran- Keriminde Zl Karneyn yani skender denmektedir (154). Vakflar Genel Mdrlg Kltr ve Tescil Dairesi Bakanlg Arivinde Kuran- Kerim Dolap Nu.27de kaytl H.933/M.1526 tarihli hattat belli olmayan vakf, satr aras trke tercmeli (155- 1995li yllarda Arivdeki btn yazma Kuran- Kerimler stanbul Vakf Hat Sanatlar Mzesine gnderilmitir) Kuran- Kerimin Kehf Sresi 18/84. ayette: Tahkik biz ana padiahlk virdk Yir yznde dahi virdak ana. Her nesneden vasl olmag iin . 94.yette: aytllar. Ya ZI-Karneyn didiler... 95.ayette: skender aytd. Tengri Te al bana vird yigrekdr. Pes bana yardm eyleyeyenz.. gibi ifadeler bulunmaktadr. Yine Vakflar Genel Mdrlg Kltr ve Tescil Daire Arivinde, Kuran- Kerim Dolap 12 numarada kaytl, metin yazar ve hattat belli olmayan, 956 H./1549 M. tarihli satr aras trke tercmeli Kuranda ZI-Karneyn, skender olarak zikredilmektedir. Elmall M.Hamdi Yazr; ZI-Karneyn bir lkabdr, ift boynuzlu mifer giyen manasdadr. Yemende Himyer lkesinden bir fatih olabilecei gibi, Afridun (Feridun- Afrasyab ?- Alp Er Tunga ?) ve skender olarak da nakledenler vardr. skenderin Zl-Karneylerden birisi olduunu inkara mahal yoksa da skenderin bir sed yapt dahi tarihen sabit deildir,

82

demektedir(156). 1685 ylnda vefat eden Vani Mehmet Efendi Araisl-Kuran ve Nefaisl Furkan adl 2 ciltlik arapa vaaz kitabnda ZlKarneynin Ouz Han olduunu zikreder. Deerli eski tarihi, hemehrim smail Hami Danimend de ayn gr benimser. Mehmet Ateolu 1985 ylndaki makalesinde (157) ZlKarneyn, Trk Hakan Mete, Ouz Han demekte, bir baka yazsnda; Mete Hann Gk Kudreti-Tanr kudreti manasna gelen Tanrkut nvan almasnn, byk hizmetlerden birinin zuhuru olarak yorumlanmaktadr. ZI-Karneyn isminin skender olarak, Arap medreselerinden Osmanl medreselerine getigi sylenebilir. Sargon Erdem, Byk Akad Kral Naram-Sinin Zl-Karneyn olacan Savunur (158). ZI-Karncyn isim veya lakabnn bandaki Z ibaresi islm mfessirlerinin, Himyer lkesinde daha ok kullandklar sebebiyle, Hadramut lkesinden bir fatih olabileceini savunurlarsa da, Sumerlilerde de kullanlan ve iviyazl tarihi tabletlerin dnda, Kuran- Kerimde de grlmektedir. Enbiya Suresinin 21/87-88.ayetleri Zn-Nun hakknda sylediklerimizi de an O, fkelenerek giderken, kendisine g yetiremeyeceimizi samt ; fakat sonunda karanlklar iinde: Senden baka Tanr yoktur, sen mnezzehsin, dorusu ben hakszlk edenlerdenim diye seslenmiti (88) Biz de Ona cevap verip, onu zntden kurtarmtk. nananlar byle kurtarrz mealindedir. Bu ayette Smer lkesinde Ninive veya dier bir okunula Ninovada yaayan Peygamber Yunus Aleyhisselama iaret edilmekte olup, Zun-Nun, balk sahibi manasna gelmektedir (159). Uygurlarda, Bibalk, Yengibalk ve Cenbalk ehirleri vardr. Trkler genellikte balk yemeyen bir millettir. Urfada Halil-i Rahman Glnde kaynaan balklara halk kutsal olduu iin dokunulmaz. lkemizin de i taraf denizle evrili olduu

83

halde balk tketimi nufusa gre olduka azdr. Zl-Karneyn ( 160), efsanelerinde ebed hayat arayan Glgame veya belki de Hzr Aleyhisselmdr ? Dicle ve Frat Nehri kylarnda yaam, Sumer, Akad, Asurlu byk bir kral veya ermi, bir vel de olabilir dncesindeyiz. 1067 M. Tarihinde yazlan Divan- Lgtt-Trkde , Trkmen ve Kalac oymak adnn ortaya k ile ilgili bir hikye vardr: Zl-Karneyn, Semarkand geip, Trk lkesine yneldii sralarda, Trklerin ok kuvvetli byk bir ordusu bulunan u adnda bir hkan vard. Balagasun yaknndaki u Kalesini bu am ve bu yaptrmt diye balayan bu hikyede ZlKarneyn ad sk sk geer. Bu hikyenin sonlarna yakn bir ksmda Zl-Karneyn denilen adam, bir yolcudur. Bir yerde durmaz, buradan da geer. Biz de kendi yerimizde kalrz ibaresi gemesi, Zl-Karneynin normal bir insan olduu, korkulmadn belgelemesi bakmndan ilgi ekicidir. Ykut el-Hamav, Mucem el-Bldan adl eserinde, Hazar lkesi tantlrken, Derbend diye bilinen Bb el-Bevvbn arkasndaki ve Zl-Karneyn Seddine yakn Trk lkeleridir derken in Seddi deil, Kafkas Geidinden bahsedilmitir (161).Dier taraftan Asr el-Bild ve Ahbar el-bd adl eserde Bb elEbvb surunu Kisra Anuurevn ina etmitir, Bb el-Ebvb byk cephelerinden ( hududlarndan ) biridir. Zira etrafnda eitli milletler dolays ile dmanlar oktur ibaresi ( 162) ile de, slmi Orta an yazarlarnn iletiim aralar olmay, nesilden nesile ifah edebiyatn, folklor unsurlarnn tarihle i ie bulunmas, birbirine karmas mnasebetiyle daima kartrlmtr. Efsanelerden ve yazma eserlerden biri Kafkasyada, biri randa iki geit veya iki demir kap veya derbend mevcut olduu anlalmaktadr. Efsaneler, destanlar, halk hikyeleri, Mukaddes Kitaplar ve tarihin birletikleri hususlar sralarsak; Trlerin Ergenekon Destannda da belirtildii gibi, da eriterek bulunduklar vadiden kmalar; inlilerin Trk aknclarndan korunmak amacyla M.. 221de e-Huang-Di zamannda 3.000 km. uzunluunda, 6 m. Yksekliinde, bir araba geecek genilikte,

84

dnyann yedi harikasndan biri olarak kabul edilen in Seddini tatan ina etmeleri; Zl-Karneynin Orta-Doudan, belki de Kuzey-Dou Anadoludan Douya ( Byk- Ulu Trkistan-Orta Asya- Mogolistan-Manurya ve Kore kylar ) gitmesi, demir, bakr madenlerini eritmesi ( 163 ) ve bir sed inas hakikat ile kar karyayz. Hz.ZI-Karneynin demir ktklerini eritmesi konusu, Trklerin Ergenekon Destannda belirtildigi gibi da atele eriterek, bulunduklar vadiden kmalarn hatrlatyor ve dikkate ayan benzerlikler gsteriyor. O halde: Kehf Sresi 23/86.ayetinde belirtilen ve ZI-Karneynin gittii yer olan gnein batt yeri Karadeniz, gnein doduu yeri Hazar Denizi olarak dnrsek, ayrca Zl-Karneynin skitlere kar Kafkas geidinde demir kap yapmas efsanesi ile birletirilirse; Dou Anadoluda demir yataklarnn bol bulunduu ve blgenin dalk olduu dnldnde, Ergenekonun Dou Anadoluda bir yer olmas, ihtimal dahilindedir. lk demir cevheri, Anadoluda bulunanarak ilenmitir. lk ada Anadolu .Maden lkesi olarak tannr. Mezopotamyaya maden ihra eder. Tun imalinin de Anadoluda kefedildii unutulmamaldr(164).1112 M. tarihinde Diyarbakr (eski ad Amid)a bal ZI-Karneyn ( bugnk, Elaz ili Maden ilesi)de bakr madeni bulunup iletilmesi, Orta ada burann adnn ZI-Karneyn olmas (165), Elazg ilinin Gney-dousundan, Maden ilesinin kuzey batsnda HAZER GL bulunmas bu hipotezimizi kuvvetlendiren deliller arasndadr. KUZEY MEZOPOTAMYAda ARKELOJK ARATIRMALAR ve PROTO-TRKLER( n Trkler ) Mezopotamya, iki nehir arasndaki (Dicle-Frat) lke manasna gelmekte olup, arapada da nehreyn ayn mnda kuanlmaktadr. Mezopotamyaya M.. 3500lerde gelen Sumerliler, burada insanlk tarihine k tutacak parlak bir medeniyet yaratmlardr. Bugn kulandmz zaman ls birimi saatin altmlk sistemini, ilk yaz olan ivi yazsn, onlar bulmulardr (l66). Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Sumeroloji

85

Krssn kuran ve Amerikada len Prof. Dr. Beno Landsberger, 1937 ylnda toplanan II. Trk Tarih Kongresinde Some Questions on the History of A-sin Minor n Asya Kadim Tarihinin Esas Meseleri adl tebliinde yle der: Eer biz Mezopotamya ve Anadolu ile megull olduumuz vakit, in hatta Msrdan farkl olarak, yalnz antropolojik deil, ayn zamanda cihan tarihi aratrmasnn bahis mevzu olduu hissini her vakit tarsak, bu kltrlerle derni bir karabet hakkndaki karanlk hissimiz yerine, kltr ananesinin olduunu gsteren bhan ikme edebiliriz .. (167). Yine Prof. Dr. B. Landsberger Sumer dili yalnz fenomenolojik bakmdan deil, ayn zamanda, tarihi baknmdan da btn Asya boyunca uzanan dalk havalide konuulan geni bir dil grubuna ait bulunuyor. Bu neviden olup, bugn yaamakta bulunan biricik dil ailesi Trk dilleridir. te bir Sumerli iin konumak demek, tanzim etmek demektir... Byk adam kral, gz amak=grmek demektedir (168). Sumer medeniyeti, Sami olan Akadllar tarafndan ortadan kaldrlmadan nce, canl bir dil olarak edebiyat ivi yazsna geirilmi, ivi yazl kaynaklar lkelere yaylm, Babilliler tarafndan da kullanlmtr. Tesirleri ise, Ahdi Atikin ilk bahislerinde, en aikr biimde Tufan hikyesinde grlmekte olduunu Yahudi asll Prof. Dr. Benno Landsberger akca belirtmitir (169). M.. 2150-1950 yllarnda Mezopotamyada hkm sren Gutium veya Kutium milletinin Akada nisbet eki olan ksmn atarsak Gut kalmaktadr, Gut= Guz= Ouz kavmi olma ihtimali yksektir. B. Landsberger, ..tarihimizde Trklerle en yakn bir suretle mnasebattu olan, Iatta belki de ayniyt gsteren kabile budur demektedir (170). B. Landberger, sz konusu tebliinde Gut dilinden kalan bozulmam baz kelimeleri vererek, Trke ile karlatnr. yle ki: 1. Yarlagan= Haber veren olabilir. Orhun kitabelerinde yargan hatr latr. 2. Tirigan=yardm eden manasna gelir ve Uygurca Tiriga

86

mkemmel kelimesini hatrlatr ( 171). 3. arlak yahut arlak= Birok lehelerde kanatl ve memeli hayvan addr. . Anadoluda bugn kk alayanlara da (elalelere) arlak adn verirler. 4. Lairap yahut lasirap= Kral listelerinde takriben M.. 2000de yazlp, nakledilen isimlerde y. ledir: 1. EI-ulume= memleketini bytm, byten. anlamna gelebilir. 2 nima-bak= eitli manalara gelebilir. 3. NikiIlakap 4.Warlagaba 5.Yarla, 6.Yarlaganda, 7.Tiga 8. nguu yahut nkiu 9. geaus 10. bate yahut bat Grlyor ki Gutium kral isimleri, trke ile manalandrlabiliyor. Bu dnceyi, Ankara niversitesi Dil ve Tarih Corafya Fakltesi Trk Dili ve Edebiyat profesrlerinden Dr. Vecihe Hatipoluda desteklemektedir (172). yleki;; Gney Mezopotamya daki Sumer uylgarlk halkas, daha yukarlarda Kuzey Mezopotamya ya yaylarak srdren, yaatan Gudlar daha sonra da Kaslardr. Ksaca, Sumer uygarl kuzeyden gneye iner. Kvanla belirtmek gerekir ki, Kaslarn dillerinin trke oluunun aklanmas ile, Sumerce sorunu da aydmlnla kavumutur. Son incelemelere gre, hi kukusuz kesinlikle Sumerce trkedir demek doru olur. Sumercenin Trke olduunu ilk kez yirminci yzyln balarnda (1915de) Prof. Fritz Hommel aklamt (173). Atatrk bu ok nemli aklamay esiz gr ile hemen benimsemi, bu konunun ve buna benzer baka konularn gerekci bilim yntemleriyle incelenmesi iin 1936 ylnda Dil ve Tarih Corafya Fakltesini kurmu ve bu faklteye batnn

87

nl Sumerolou Prof. B. Landsbergeri retim grevlisi olarak yerletimitir Prof. Dr. Vecihe Hatipolu, sz konusu makalesinde; yukarda grdmz Prof. Lansbergerin 1937 ylndaki tebliine atf yapm ve Farsllarn Araplann Eski alardan beri, Ouzlara Guz demelerine dikkat ekerek bu olayn sebebIerini aratrm, Ouz adnn aslnda Guz olabileceini dnerek. M.. 1700 yllarnda Mezopotamyada 560 yl hkmetmi olan KasIlara ulamtr. Prof. Hatipoluna gre Trk tarihi .. 3500 yllarnda yaam olan Sumerlilerin tarihi ile balamaldr.. 3500 yllarnda yaam olan Sumerlilerin .. 2500 yllarnda hkmran olan Gudlar, .. 1700 yllarnda eemenlik kuran Kaslar (Guzlar) arasndaki zaman fark, eemenlik zamanlarnn farklldr. Yoksa, Trkler bu yrelerde aralksz uzun yzyllar yaamlardr. .. 1700 yllarnda III. Babil Krall Kas hkmdan Ganda(Kan-da) kurmutur. Daha sonra gelen Kas hkmdarlarnn bazlar unlardr: Agum I. (Agu-m) (174), Agum II, Agum III; Kastila (Kas-Dili), Ulam-burla (=Alacakurt=Kzl-Kurt); Ulam-batur (=Kzl-Kahraman) Karainda (=Kara-in-da(175)= Yurd-da gibi); Karaharda (KaraKarda); Karaharda (Kara-Karda); Karadunla (Karadonlu=Kara elbiseli)1(76); kadaman-Enlik (Ka-da-man Enlil=Tanr Enlilin akrabas, Enlil soyundan); Kadaman Turgu veya Durgu (Kadaman-Dursun), Kudur-Enlil (=Gl-Enlil); Marduk- apla ddin (= Tanra Marduk Abla veya Ana sahip) gibi trke ile aklanabilen kelimeler mevcuttur. Yazar, misalIere yle devam eder Bunlar dnda tanlama biiminde kurulmu kral adlar vardr: Nazibuga (Naz-i-buga); Nazi-marutta ( Naz -i- Marut- ta); Kurigalsu (Meta-tezle-, kur-i-gazlu veya guz-lu); Nazibuga (Naz-i-bug-a) ad dil bakmndan olduu gibi tarih bakmndan da ok nemlidir. Nazszcg eski farsadan alnd gibi, bug soyu, ya da boyunun Ouzlarn yannda byk nemi vardr. Ouzlar evlenmek iin hep bug boyundan kz almak istemilerdir ve almlardr. Buga szcg, Bug boyu ile ilgili olabilir. Kaslarn kulland bu szce ok yakn bir szck de Gud kral

88

adlarndan nim-Baka biiminde grlmektedir. Kas dilinde kral adlarndan baka pek ok szck de bugnk Trkeyle dorudan balanabilir. ranl, Fars anlam veren Tacik szcne rastlanld gibi kadn esir anlamn veren Kukla szcne de rastlanr ki, bugnk anlamlaryla en gzel biimde badat grlr demektedir, Prof. . Dr. Hatipolu. Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Sumeroloji Krss kdemli retim yesi, Prof. Dr. Bunno Lansbergerin rencisi, muhterem Hocam, Prof. Dr. Emin Bilgi de Sumerce, Ural-Altay Dillerinden Trke ve Macarca, Kafkas dilleri ile yap konusunda bir hayli benzelikler gsterdiini ifade etmektedir (177). Sumerce, cmle tekili bakmndan kompleksif denilen mulak fakat mantki sraya bal - cmle tekili karakteri ile de Trk dile ailesine yakn ve kursif denilen Sami ve Hind Avrupa dillerinin daha sade ve dz cmle kuruluuna uzak bir yapya sahiptir...Sumercede kompleksif cmle yaps ile ilgili olarak zincirleme cmle ekli vardr. Sumerce nin bu hali de Trkeye benzer. Yani ibareler arka arkaya sralanr ve sonunda bir gamer eki ile balanan bir btn tekil eder,, (178). Bu dilde temel gamatik vahdeti (birlii) mnferit kelimelerden ziyade kelimeler btnn tekil eder. Onun gramatik edatlar veya ekleri, kelime kklerine aynlmaz ekilde bal olmaktan ok, mstakil hviyetlerini muhafaza eder. Sumerce nin alt sesli harfi vardr; bunlardan ak vokaller olan a, e, o; dier ise kapal vokaller olan a, e, u dur. Bunlar kesin ekilde tellaffuz edilemezler ve ekseriyetle bir henk kaidesine uyarak deiiklie urarlar. Bu, bilhassa gramatikal ek olan vokallerin ksa ve aksansz oluu hususunda dorudur. Vokaller bir kelimenin sonunda veya iki konson arasnda hzfedilir. Sumercede onbe de konson (sessiz harf) vardr. Bunlar: b,p,d,t,f,g,, (ng),k,z,s,,,r,l,m,n dir. Bunlar bir vokal ile

89

balayan bir gamer eki balanmad hallerde, kelime sonunda telffuz edilmezler. Sumercede kklerin byk ksm tek heceli olmakla beraber, olduka fazla, ok heceli kelime de vardr. Kelime kklerinin mkerrer kullanl, eya veamellerin cemi (oulu-plural) ekini meydana getirir simler ekseriya birleik kelimelerden meydana gelir: nce tek heceli birka kelime alalm: lu (adam), dup (tablet), di (hkm), ur (kpek), ma (gemi), a (su), im (gzel koku) vs. lu-gal (byk adam-kral) dup-sar (tablet yazan=katip), di-ku (hkm kesen= hkim), ur-zir (zincir kpei= ev kpei), urmah (byk kpek= arslan), ma-lah (gemi yrten-gemici, kaptan), a-zu (su bilen=doktor, tabib), im-nu (gzel koku karan, Itriytc) vs.,, (179) . Btn bunlardan sonra, belirtilmesi gereken husus, dnya dillerinin veya dil ailelerinin hemen hepsi ile mukayesi edilmi olan Sumerce nin bunlardan herhangi birisi ile kesin yaknlnn ortaya konamam olmasdr. Kompleksif dil karakteri zincirleme ibarelerden cmle tekili ve baz kelime yaknlklan ile, Trkede ve Sumercede birinci ahsn (m) ile ve ikinci ahsn (s) ile gsterilmesi gibi haller, Sumerce, le Trkeyi, Asya corafi btnnn baka dillerini de btn ilave edebileceimiz byk bir dil grubuna balar. Ancak, Sumercenin saylan dier hususiyetleri Trkede yoktur. Sumerce, mukayese edilen dier dillerle bnye bakmndan belki daha ya kn benzerlikler gsterir. Fakat bunlar o kadar umumi eyler ki, dil akrabalna dellet etmez. Lgt bakmndan ise, yalnz Trke ile Sumerce arasnda kanaat verici etimolojik baz yaknlklardan bahsedilmesi mmkndr. Bu yaknln nde gelen taraftarlarndan F, Hommel bu neviden 350 kadar kelime zerinde durmusa da bunlar, ilmin bugnki seviyesinde yeniden incelemek durumundadr. Bunlar arasnda en ikna edici grnen Trke tengri ve Sumerce dingir kelimelerinn etimolojik yaknl, son tahlil ve tehislerle dingirin Proto-Frataya ait olmas ihtimali

90

ile pheye dmektedir. Muhterem Hocam Prof. Dr. Emin Bilgi geni makalesinde; Sumer dili, yaznn M.. 3100lerde icadndan sonra, ann tarih, edeb din, hukuk, iktisad muhabere dili olmu ve sadece Sumerliliin, Sumercenin deil, Hitit, Urartu, Babil ve Asurlularn ortadan kalkna, hatta Hz. sann doumuna kadar Orta-Dounun mektep ve ilim dili olmasna devam etmitir. Bu sebeble de Hititler, Hurriler, Urartular, Yahudiler, srailliler, onla.rn eserlerinden bazlarn kendi dillerine tercme ederek, geni lde taklid etmilerdir: brani edeb eserlerinin bir oklar ekil ve muhteva bakmndan tesir altnda kaldklar gibi, hatta eski Yunanllar da Sumer edeb eserlerinin derin tesirini girmilerdir. Bylece M.. 1100 tarihinden itibaren srailliler, Yahudiler, Asur ve Babil kltr ile temasa gemeleri sonucu, bu karde kavimler, dnyada ilk defa monoteistlik (tek Allaha taplan din) din fikrine gebe olduklar bu srada karlatklar kltrn z ve manevi cephesi zerinde daha ok durmulardr, demektedir. Msrda olduu gibi boa heykeline tapnma adeti Sumerlilerde yoktur. Kesinlikle girmemilerdir. Boynuzlu ta, Tanrlk almetidir. Dagan, Sumerlilerin harp tanrsdr. Smerelilerin dini ok tanrlk esasna dayanmakta olup her tanrnn belli bir mevkii olmasna karlk, mahalli tanrlarn btn memleket veya kinat tanrlar eklinde tekaml ederek bir sistem iine yerletirerek Pantheonu yaratmlardr. imdi tekrar Sumerliliin ve Sumerlerin Klasik a olan M.. 2150-1950 yllarna dnerek Prof. Dr. E. Bilginin ad geen makalesinden o devrin nemli isimlerine gz atalm: eitli eski Sumer kltr merkezlerinde Akadl halk yannda ve idaresinde yaamaya devam eden Sumerlilerde yeniden uyanan Sumerlilik idrki ve Suner kltr memleketine KuzeyDoudaki Zaaros Dalar blgelerinden yava yava Gutiumlularn hrs ve alka duyarak inmeye balamalar neticesinde mukavvemet cepheleri gelimi, Akad Devleti

91

km, Yeni Sumer Devri almtr. Bu devrede, IV. Uruk Hmedn Gney Mezopotamyann gneyinde, pekok edeb inaat kitbeleri ile tannan ve Sumer dili ve edebiyatnn klsik rneklerini meydana getiren Gudea da biraz daha imalde (kuzeyde), Lagata, Sumerlilii canl tutmaya ve gelitirmeye alyorken, dalk blgelerden gen Gutiumlular btn cenubi (gney) Mezopotamyaya hakim olmutur, adlar Trkeyi andran krallarnn idaresinde bu kltr memleketini 90 yl kadar ialleri altnda tutmular ilk zamanlarda yadrgamalarna ramen, burann, temeli ve z Sumerlilere ait kltrn de ksmen benimsemilerdir. Lagada yeni Sumer anda yeniden kurulan ve Gutium krallarna tabi olarak hkm sren ehir-devleti beylerinin sras, tertiplenen eski listelere gre: Ur - Baba, Ur-Gar, Namhani, Gudea, Ur-Ningirsu, Pirigme, vs. Yeni Laa Hanedann kurucusu Ur-Babaya kendisinden sonrakilerin nisbetinin ve onlarn srasnn yle olduu neticelerine varlmtr. Kurucu Ur-Babadan sonra yerine, onun damad Gudea gemitir. Sonra Gudeay oullar Ur-Ningirsu ve Pirigime takip etmi ve bunlarn ikisinin beylii on seneyi bulmutur. Ancak, bunlardan sonra Ur-Babann ikinci damad olan Ur-gar ve nc damad olan Namhani veya Nammahni arka arkaya Laga Beyi olmulardr. Namhaninin hem Laga hem de Ummann beyliini birlikte yrtt ve Gutiumlular ile ibirlii yapt anlalmaktadr. V.Uruk Hanedannn kurucusu ve kudretli tek kral olan UtuHegal, kitbesinde Gutiumlular iddetle itham etmekte ve onlar dalarn ylanlar ve akrepleri olarak vasfiandrmakta, Sumer iIini istilalarndan nefretle bahsetmekte ve son Gutium kral Tirikana kar kazand zaferi anlatmaktadr. (Bkz. Hz. Nuhun Yafesden torunu Tiras hatrlatmaktadr. Tirikan bu da bizim tezimizi kuvvetlendirecek bir donedir, S.Bayram).

92

te yandan, Utu-Hegaln valilerinden olan Ur - nammu ile ilgili metinde, Utu-Hegali onun yedinci saltanat ylnda nasl bertaraf ettii ve Lagal Ur-Babann Gutiumlularla ibirlii yapan ve Sumer memleketini onlara ezdiren damad. Namhaniye hcum ederek onu ldrd kaytldr. Bylece yeni Sumer veya klasik Sumer anda Laga ehir beyi Namhani V. Uruk hanedamnn kurucusu Utu-Hegal, Gutiumlularn son kral Tirikan ve III. Ur slalesinin kral Ur Nammu arasnda, herhalde daha yaldan daha gence doru bir adalk mnasebeti kurulmu olmaktadr. Bu durumda, Gutiumlarn Utu-Hegal tarafndan Sumer memleketinden srlmesi ve Laga ehir-beyliinin Namhaniden sonra bir suknett devresine girmesi ile klsik Sumer ann ilk devresi kapanm olmaktadr. Yeni Sumer ann ikinci yarsnda ise, hem siyasi tarih, hem de arkeolojik buluntular bakmndan hemen tek bana III. Ur Hanedann temsil eder. Hanedann hepsi de ayr ayn kudretli olan, unvanlan, icraatlan ve hududlar ile ehir-devleti anlayn aan, son ikisi Sumerli olmasna ramen Akadca ad tayan be kral unlardr (Takriben M. 2110-2000): Ur - Nammu (18 yl), ulgi (48 yl), Amar-Zuenna (l80) (9 yl) , u-Sin (9 yl) bbi - Sin (25 yl), Ur - Nammu imdiki bilgilerimize gre, Eski Sumer Devri son Laga kral Urukaginann talimatnamesi bir tarafa, Mezopotamya ve n Asya tarihinde ilk kanun koyan Sumer kraldr. Kanunun metni ok krk paralanm olarak ele gemekle beraber, bulunmas gerekli kanun teknii ve muhteva unsurlarn cemettii anlalmaktadr. Kanunun Prollou teolojik, tarihi ve ahlki olmak zere husus ihtiva etmektedir. Asl kanunun - metninin batan kalan ksm 22 maddeden ibarettir. Bunlar bycle, asker kaaklarna ve

93

yaralamaya ait pragrafardr. Bu paragrafar ksm ksm daha sonraki Enunna, Hammurabi ve Hitit kanunlarndaki baz hkmlere esasl suretle benzerlik gstermektedir. kinci kral ulgi ilerinde en baarl idi. Hayatnda ve lmnden sonra kendisine bir ilh gibi taplmtr. llI.Ur Hanedan anda Elmllara ve imal (kuzey) kavimlere kar neticeli harpler yaplmtr. Kral Amar-Zuenna zamannda ise Asur, Ur Devletine atl olmutur. Ur - Nanmu ile hayatlarnn bir safhasnda ada olduklar anlalan Laga ehir beyi Gudea, balbana. Sumer dili ve edebiyatnn, Sumer Sanatnn; kitabeleri, heykellleri, statleri, in ettirdii mabetIeri vs. ile kudretli ve silinmez bir temsilcisi olmutur. Brakt, eitli neviden onlarca uzun-ksa kitabeleri ve metinleri Klasik Sumercenin kaynaklann tekil ederek, Sumeroloji sahasnn lmez isimlerinden Adam Falkensteinin iki ciltlik metinlerden bol emsalli Gudea Dili Gramerini yazmasna amil olmutur. Btn bunlara ramen, Sumerlilerin idaresindeki halkn bir ksmn tekil eden Akadllarn ve sonradan Mezopotamya ya gelip onlara katlan Bat Smlerinin yeniden uyandmaya muvaffak olduklan Smi lik duygusu, Akad anda mstakil hviyetlerini kazanp gelien Akad dil ve edebiyat Klasik Sumer anda da varln koruyup yaamaya devam etmesi, yeni sami gleri (Ammurular, Kenanllar) ile bu urun beslenip durmas sebebiyetle, yeni bir Sami hamlesi, Elmllarla ittifak halinde, son Sumer devlet veya ehir-devletlerini ortadan kaldmaya yetmitir. . Muhterem hocam Prof. Dr. Emin Bilgin fevklade nemli geni bir aratrma mahsl olan Atatrk ve Sumerlilerin Tarihi konulu makalesinden uzun iktibaslar yaptk. Bunun sebebi, Sumerlilerin tarihinin bizim iin son derece nemli olmas ve okuyucularmzn herhangi bir hataya dmemeleri, hayatmz boyunca hakikatleri arayp bulabilmek amac, bulduumuz ip ularn tarafsz bir gzle deerlendirmek veya deerlendirilmesi iin aziz okuyucularmza sunmaktr. Okuyucularmzn fikirleri

94

daha detayl, anlayabilmeleri, tezimizi aratrabilmeleri, tahkiki iin tekrar Sumer Tarihine ait kaynaklara daha az zaman ayrabilmelerini temin maksadyla metnin bir ksmn hemen hemen aynen vermeye altk. Parantez iinde iki benzerlie iaretle yetindik. Yukarda grdmz Sumer kltrnn zihnimizdeki scakl muhafaza edilirken bir konunun daha dnlmesinde fayda mlhaza ediyoruz: Hz. Nuhun olu Yafes blmnde, metnini uzun olarak sunduumuz Saklabn byme eklini tekrar hatrlayalm. Mcmel el-Tevrih ile Gerdiziin Zeyn el-hbar adl eserinde Yafesin annesinin doarken ld ve kurt st ile beslendii kaytl. Bu bize Ergenekon Destann hatrlatyor ve tema ayn, efsanelere gre de doru bir varyant. Yafesin olu Saklab hakknda ise Mcmel el-Tevarih (s.104)den ( nakleden sayn Prof.Dr. R. een s. 33)de Yafes henz Babile babasnn yanndayken Hz. Nuhun bir olu dnyaya geldi, ocuun annesinin doumdan hemen sonra lmesi ve kpek st ile beslenmesi.. bu bize Romallarn atas Romann korucusu Romus ve Romulus kardeleri, Etrskleri hatrlatyor. Ayrca Yafesin Tufandan sonra bir mddet Babilde oturduunu gsteriyor. Smercede Ur=Kpek manasna geldiini yukarda grdk. Ur-Baba Gutium=Gud=Guz=Ouz kraldr. Yukarda tekrar ksa olarak grdmz efsane ile, yani Yafes ve Saklab ile veya Ouz Hanla Ur- Babann bir ilikisi olabilir mi? Destanlardaki bir inan geleneginin deiik bir varyant, bir tazahr olamaz m? Sumer, Gut-Guz Elamllarn dillerinde Trke unsurlar bulunduuna inanyoruz. Bunlar, Trklerin Mezopotamyadaki izleri olup, bizim tezimiz olan Hz. Nuh Tufan ndan sonra, Hz. Nuh un olu Yafes ve evladlarnn ve Onun soyundan gelen Trk milletinin bir ksm boylarnn Kuzey Mezopotamyada, bugnk Diyarbakr, Cizre, Tell-Harir, Kerkk, Musul, Badad ve Zaaros Dalarnn Bat etekleri civarnda yaadklan ve buralarn onlarn ilk vatan olduuna inanmaktayz.

95

. Bu grmz destekleyen bir aratrma da Marmara niversitesi Iahiyat Fakltesi Sosyal Bilimler ve Trk slam Tarihi Aratrma Grevlisi Krad Demircinin Hurriler (Eski Mezopotamyada Asya Meneli Bir Kavim) adl makalesidir (182). Kad Demirei ad geen makalesinde zetle yle demektedir. Eski nasya tarihinde (M.. 4000-1.000 civar) etnik mene kesin olarak tesbit edilemeyen birka kavimden biri de arkeoloji literatrnde Hurri adyla anlan Asya kkenli lka topluluudur. Gney - Dou Anadolu, Kuzey Suriye ve Filistin blelerinde nemli bir nfus oranyla bulanan Hurrilerin tarihi M... 2.300de balar. Takipcileri ve soydalar olan Van blgesinin mehur kavmi Urartular ile tarih sahnesinde yeniden grlrler. Urartular yklyla hi olmazsa imdiki bilgilerimize gre M.. I. binde ortadan kayboldular. diye Hurri tarihini ksaca zetledikten sonra, Hurriler konusunun Asurlularn bakenti Ninivenin ngilizler tarafndan (Henry Layard) XIX. yzylda yaplan kazlar neticesinde Amarnada kan ivi yazl tabletlerle ortaya ktn, bu metinler zerinde Friedrich Dehtzchn Who Lag das Paradies adl eser yaynlad, AH. Sayce, J.Oppertin ilk metinler zerinde altn zikreder. Daha sonra, Amarna Ariviin bulunan ivi yazl metinler zerinde H. Wincler, O. Schreoder, L. Messerchimot, P.Jensen, R. E. Brunow, A.H.Sayce, E.Bork, T.G.Pinches, ET.Dangn ve A.Ugnadn altn belirtir. Eski Ahid Tevrat kitabnda (Tekvin, 14-16 Bab) Hori olarak geen Hurrilerin adnn Yeni bir Nuzi ve Hana tabletinde de getiini belirten Krad Demirci, Wincler hari I.Gelb, Landsberger, C.J. Gad, P.Jensen, T. Dangn, E.hear ve Guterbockun Hurrileri Asya kkl bir kavim olduklarndan ittifak halinde bulunduklarn ve erkezce ve Hurri ve arasnda kurulan ilikilerin neticesiz kaldn, E. Forrerin Hurrileri Trk olarak kabul ettiini yazar. K Demirci, Ahmed Caferolunun Harizm ve Hurri kelimeleri arasnda benzerlikler bulunduunu (183) belirttiini, Firuzan Knaln (184) Bunun yanda Trk kelimesiyle benzer gsterilen

96

ve arada iliki kurulan Hurrilere mensup bir dal boy olan Turukkularda dolayl olarak Hurri-Trk mnasebetinin. aratnlmasn gerekli klmaktadr demektir. Dolaysyla bizim de istediimiz, budur. Gney-Dou Anadoluda M.. alarda Trk varl mevcuttur. Yabanc alimler de bunu teyid etmilerdir. Turukkular bahsini ileride detayl olarak inceleyeceiz. K Demirci, sz konusu makalesinde, .. M. 2.000;lerde Van Gl civarnda grnmeye balayan Hurriler, III. Ur Devrinde yava yava oalp.Mezopotamyaya ve Anadolu ya kadar yaylmlardr. Akad sllesi krallarndan Naram - Sin tarafndan bir krallar koalisyonuna kar yaplan savata yer alan umurum Kral Putim Atal ve Marbesi kral Haupsim Kibi, Hurrice ahs adlar tar. Yine eski Babil anda Mari ehrinde bulunan metinlerden Hurilerin Dicle Nehrinin dousunda bulunduklarn gryoruz.. Burada tesbit edilen Sukru Tesub, Kummen Atal, Sennam,. Satu Sarri, Arisenni adlar Hurricedir. Hantili dneminde Hurrilein Anadoluya saldrdldarn biliyoruz. demekte ... Speiserin Yafetik olarak nielendirdii Hurrilerin branilere yapt etki de ilgintir. Bugn kesin olarak kabul edilen bir gre gre Hurri hukuku branilerin Tevrat hukukuna olduka fazla oranda katkda bulunmutur. Hurrilerdeki evladlk alma, klelik, evlenme gibi birok detin Tevrata girdii biliniyor diyor. Ayrca ... etnik gruplarn belirlenmesinde filolojinin nemi mlumdur. Hurri topluluklarnn dilinin analizi ve bunun Trk dili ile mukayesesi iin malzeme ok deildir. Daha nce sylendii gibi Hurri dili Asiatiktir. Trkede olduu gibi daima suffxlerle alan agglutnatva bir karakter tayan Hurri dili Kafkas dili ve Elam dili ile de karlatrlmsa da bunlardan kesin sonu alnamamtr. Hurricedeki cmle sras Trkede olduu gibidir. Fiil kkleri sabittir ve ekler taklarak ekim yaplr. Fiil sondadr. imdiye kadar ok benzer iki kelime bulabilmi deiliz. Bununla birlikte ilk yazl Trk kaynaklar ile Hurricenin yazld zaman arasnda yaklak iki bin yl olduunu dnrsek bu skntnn normal karlamas gereklilii kendiliinden ortaya kar. Ayrca Hurricenin yeterli incelenmemesi de zorluk karmaktadr diyor, K. Demirci.

97

Haver Aslanda Azerbaycan Trk Yurdu, konulu makalesinde ...0 halde Urartularla Hurrilerin bizimle ayn kkten olduklan sylenebilir. Biz onlar uzak gemiimizin sedas olarak adlandranlarla ayn grteyiz denmektedir (185). MAR KAZILARINDA ORTAYA KAN KRALYET ARV ve TURUKKULAR Zaaros Dalarndan yava yava gneye inen Gutiumlar, Akad Devletinin kmesine ve Yeni Sumer Devrinin almasna sebeb olmulardr(186). Utu-Hegal kitbelerinde, Gutiumlular Dalarn ylanlar ve akrepleri olarak vasflandrmlardr.Yani ak ve seik olarak onlardan ok korktuklarn ifade etmilerdir. Bu korku, Yecc-Mecc; Gog-Magog bahsinde grdmz korku ve dahetle ayndr. O halde, Prof. Dr. Lansberger ve Prof. Dr. Emin Bilgiin nasl Tufan Efsanesinin Eski Ahide intikali ve tesirleri olarak ilmi evrelerce kabul ediliyorsa; yukarda grdmz korku olay, istil olay, Ben-i srail Kavminin Babilde srgnde bulunduklar (Birinci srgn M.. 598; kinci srgn M.. 538) sralarda bu mthi korku fobisi Ahid-i Atike oradan da ncile (Yuhannann Vahyine) intikal etmi olamaz m? Bu grmz, sonradan insanolu tarafndan ilveler yaplarak asl kaybolan, Tevrat ve ncil iindir. imdi tekrar asl konumuz olan Mezopolamyaya dnelim. Fransz Arkeoloji profesrlerinden Dr. Louis Delaportenin Hitites adl eserinde Sargon un III. Halefi Naram - Sine kar bir koalisyon kuran Kuzeyde 17 bey ve hkmdarlar arasnda Tourki, lkesi kral lloushoumail ad geer (187). inliler Trklere Tu-kue demektedirler. Trk, Trk olarak halen Orta Asyada kullanlr. Bu durumda, Tourki lkesindeki Kuzey Mczopotamyallar, hangi kavme mensuptular? lloushoumail ad sami damgas tarsa da sahibinin sami rkndan olduuna dellet etmez. Bu da bizim tezimizi kuvvetlendirmektedir.

98

Ayrca, Do. Dr. Ekrem Memi, M.. 3.Bin Ylnda Anadoluda Trkler adl makalesinde; artamhari metni ad verilen, bir kopyas Mczopotamyada Babilde, bir kopyas Msrda Tel el Amarnada, dier nc kopyas Anadoluda Hattusas (Boazky)de bulunan; Hattusas metni, Prof. Dr. H.G. Guterbock tarafndan 1938 ylnda Berlinde yaynlanan ve bata 7 satn eksik olan metnin 15. satrnda, Turki kral lu Nail ad getiini yazmaktadr. Bu durumda, M. . 2.200 yllarnda, Akkad kral Naram.. Sin ile savaan 17 Anadolu kralnn meydana getirdii koalisyon iinde bulunan Turki kral kimdir? Bir Trk kral olamaz m ? Ouz Hann torunlarndan deil midir? Deil se, hangi millete mensuptur? En mantki ihtimal Trkler olmas gerekmektedir. Aksi ispalpanmadka kanaatimize gre Trklerdir. Yukarda sunulan btn bu bilgilere ilveten kitabmzn en nemli maddi belgelerine geliyoruz. ifahi tarih, dil ve folkloru ivi yazl 13 tablet ile destekleyerek, Trklerin Kuzey Mezopotamyada ve Zaaros Dalar Bat eteklerinde yaadklarn. reniyoruz. .. MAR KRALYET ARV V YAZILI TABLETLER ve ARDlNDAK- GEREKLER.... Frat Nehri kylan, M.. 4.000 yl ve devam boyunca ve 2.000 yllar balarnda evvela Sumer ve bilahare Babil nufuzunda bulunmaktayd. Genel olarak Hana ve Mari ad verilen bu blgenin ba ehri Man Qarqisiyann takriben 75 km. gneydousunda, Fratn bat sahillerinde, bugnk Abu Kemal adl Suriye kasabas yaknndadr. Mari, bugnk Irak snr Suriye snrna da fazla uzak deildir. Mari, Orta Frattaki TellHariridir. 1933-1939 yllar (II.Dnya Sava sebebiyle kaz durdurulmutur) arasnda Fransz Arkeoloji Enstits tarafndan ortaya karlan antik ehirde, daha ok mabedler, etkili duvar resimleriyle sslenmi saray, Sarayda Kraliyet Arivinde ok sayda ivi yazl tablet ortaya karlmltr. Bu tabletler arasnda Turukku adl bir kavim olduu gibi, UrfaHarrandaki Ay (Sin) Tanrs mabedinde bir andlamann imza edildiine dair kaytlar da ele gemitir.(Bkz. G. Dossin, Benjaminites dans le textes de Mari, Melanges Dussaud, II,

99

Paris, 1939, s.933) . M.. 4.000 den sonra ve bilhassa M.. 2.000de Mari, nemli Mezopotamya kltrnn merkezi olarak deiikliklere ugramtlr. Marinin son kral Zimri-Lim, rakibi olan Hammurabiye malup olmutur. Mari, M.. 1700 yllarnda tahrip edilmi olup, tarihin karalklarna gmlmtr. Marinin Tevratda zikredilmemesine ramen kazlar, Mari metinlerinin kefedilmesi ve aratrlmas Eski Ahitin anlalmas iin nemlidir. Mari metinleri sayesinde, M..2.000 yarnn balancndaki Kuzey-Bat Mezopotamyada mevcut din, kllr ve tarih hakknda, ksmen ayrntl bir gr elde edilmektedir. Bu zaman sresi, baz aratrmaclarn grne gre, Tufandan sonra ilk atalar devrine denk gelmekledir. Marinin eski isminin Benjamin (Bnyamin) olduu da anlalmtr. Mari metinlerinde, geleceklen haber veren mektuplar nemlidir. Byk Hammurabi ile ilgili olup, siyasi anlalmazlklarla ilgilidir. Ayrca, Dagan adl Tanrnn kelamndan, baz kadn ve erkeklerin cezbe ve vecd halinde tanrya tapmalar anlalmakladr. Gelecekten haber vermenin muhtevas kral ve ehirlerinin iyilik ve ktlkleri ile ilgili olup, kurbann terk edilmesinden dolay da eletiri ve uyarda bulunulmakadr ( 188) . Mari Kraliyet Arivinde ele geen ivi yazl Akada tabletler, Georges Dossin ve ekibi tarafndan seri biimde 1950 ylndan itibaren Louvre Mzesi adna yaynlanmaya balamtr. 5x7,5; 7,8x4,5; 4,8x6,7; 7x4,6; 9x5,3 cm ebadlarnda olan ve pimi kilden yaplm bu tabletlerin kendileri ok kk olmalarna ramen aydnlalaca hadiseler, yanklar olduka byk ve geni olacaktr. G. Dossinin yaynlad Mari metinlerinde geenTurukkular kimdir? Turuk -Trk -Trk olabilecei en mantkl ihtimal, Turukkullarn savac bir kavim olmas da bu ihtimali kuvvelendirmektedir. Cengaverlikleri Orta Asya Trk

100

aknclarn andran, ana merkezden takriben 400 km. uzaklap, dman otalarna saldran bir avu aknc, hangi milletlen olabilir? Eer Trk deilse, hangi soya mensupturlar? . Archive Royale de Mari adyla 1950de yaynlanan esere ilk dikkati, polisiye romanlardan yakinen tandmz nl Agatha Chiristinin arkeolo ei M.E.L. Mallowan (189) grerek 1 Ekim 1984 tarihinde vefat eden, kendisinden feyz aldm, stdm, dostum Dr. Hamit Zbeyr Koaya ad geen eserin I.cildini gndermitir. Dr. Koay, bu ciIteki 16 ve 69 numaral iki tabletin Turukku ad geen birer satrn yaynlam (190) ve burada ad geen Turukkularn Trk olabileceini ileri srmtr. Biz, sz konusu eserde yaptmz incelemelerde 11 tablet daha bulduk. ncelememiz srasnda, 1951 ve daha sonraki yllarda yaynlanan II.cild, 63,40 ve 83. tablette; IV.cilddeki 21, 22, 23, 24, 25, 52, 78, ve 87. tabIetIerde Turukku adnn 22 defa getiini tesbit ederek, 22-26 Eyll 1986 ylnda Sayn Cumhurbakanmzn yksek himayelerinde toplanan Milletleraras X. Trk Tarih Kongresine bir tebli olarak sunduk. Kongrede menfi fikirler gelmedi, tevik de grdm. Ayn yln Ekim aynda Belgelerle Trk Tarihi Dergisi, bildiri metnini aynen yaynlad. Haziran 1988de bu teblii kk bir kitap yaptk. imdi ise, elimizdeki malzemeyi daha da genileterek ilim aleminin incelemelerine sunuyoruz.Kitabmz Kltr Bakanl yayn karar almasna ramen, srada bulunan kitaplarn fazlal mnasebetiyle bir iki sene beklemeyi dsnmediimizden, Trk Dnyas Aratrma Vakf Genel Bakan Sayn Prof.Dr. Turan Yazgan Hocamzn da talepleri dikkate alnarak, Trk Dnyas Vakf yaynlar arasnda beklemeksizin yaymlam bulunuyoruz. Mari metinleri incelendiinde, Kral amsi - Addunun iki ehir beyi arasndaki haberlemeleri ihtiva ettii anallmaktadr. Ancak, bu haberleme, Turukk saldrlar hakkndaki bir nevi sava raporlardr. ivi yazl tabietlerde Iasmah-Addu ile smeDagan arasndaki bu raporlarn tam metni yledir: 16 Numaral Tablet (191) s. 48-49.

101

Baban Samsi - Addu (Konuuyor) lasmah - Adduya yle de: Supri Erahn bana gnderdii notu bu kurye ile sana gnderiyorum. Onu oku, belle. Bana kendisine gnderilecek iki yz kiiIik kuvvet hakknda yazd Uyuyanlar uyandran ve uyandrdklarna hi tayn vermeyen Turukkklar gibi yapacaz. Biz imdi orbada tuzu bulunmayanlara (mcadelemizde katks bulunmayanlara) kar byle davranacaz. Yararl olana ve adam istemeyene dzenli olarak adam vereceiz. Ayakta durabilmek iin adam isteyene ise adam vermeyeceiz. O halde, blgesinde tutunabilmesini teminen ona, besleyebilecei yz adam ver. Onun blgesi ok nemlidir. Bu yz adam onun blgesinde tutunsun ve orasn korusun. Bu notu mu sana..aynn nc gn gnderiyorum. 69 Numaral Tablet s.13l. Baban Samsi - Addu ( konuuyor ) (192). lasmah -Adduya yle de: Qabrada bir ordunun teekkl etmesi zerine, sme - Dagan bir ordu ile Ahazm diyarna gnderdim. Bana gelince, ben de bu ehre hareket ediyorum. . .................................... Ve (?) o ................ O, bu memleketin ordularnn nclerini ve onlarn etrafnda toplanan Turukklar yok etti. Bir tek kii bile kurtulamad. Ve o gn btn Ahazim diyarn ele geirdi. Bu dawidum lkenin gznde byk. Sevin! Burada kardein dawidumu ldrrken sen, orada kadn arasnda kalyorsun. O halde imdi ordu ile birlikte Qatanuma gidecein zaman bir er kii gibi ol. Kardein gibi sen de lkende byk n kazan. 63 .numarah Tablet, s. 124-125

102

Babam Zimri-Lime (193) unu syle: Olun Arriwaz yle diyor: babamn bana gndermi olduu ve babamn kendisi hakknda bana yazd Askur-Abdu hakkndaki tabletteki yazy yle anladm: imdi Askur- Addu benim evimde kalacak (ikamet edecek): yerle bir ettiin lkesi, imdi elinden alm olduun her eyi bunlar bir araya topla ve iade et. te- babam bunu yazd . . . . babamn evinde bana yakn . . . . gerekten iade ediyorum . . . . alnanlar (gasbedilenler) ki onlar bizimdirIer, ok saydadrlar. . . . . babam kendi hizmetkarlarn sorguya.eksin (haa !) . . . . hizmetkarlar. . . . . . . . Turukk .................... ................... Mardaman lkesinde... ile ittifak etti ve Dawidumu ldrd. ................. bunu yapt. geldi (yetidi ?). ve ldrd imdi ise babam bana-lkeye bar verelim, geliretim iin diye Askur-Addyu gnderiyor ve babamn yanndaki hizmetilerime gelince (hizmetilerim konusunda) babam onlar gndersin, kendisine gnderilecek ktalar gndersin.. . Turukkular, burada tekrar edilmemesi gereken (Aza alnmayacak) eyleri yapmaa - icbar ediyorlar (?) Zakk meselesine gelince: bu konuda babam bana kendi hkmn kendin ver-kendi kanaatn kullan-kendin karar ver gibi eyler yazmite bu nedenle de o.. yapmyor (negatif fiil) teminatlar m(?) babam onu bana bir gndersin hele 40 Numaral Tablet s. 9-91 ( 194)

103

Efendime unu yle: Iasim-el, hizmetkarn yle sylyor de: Etrafmda bir eyin u kelimelerle hikye edildiini iittim: sme-Dagan Turukkularla bar yapt (imzalad), Zazayann kzn olu Mutasqur iin ald (gelin olarak ald). Trhatum (ehiz ya da drahoma) olarak gm ve altn Zaziya IsmeDagana gndertti (yollad) ve Esmumma meneli insanlan sme Dagana eli olarak yollad bu insanlar bu ii baaramadlar. phe yokku Efendim btn bunlarn konuulmakta olduundan haberdardr. evremde duyduklanrm Efendime hep yazl olarak gnderdim. 83 numaral tablet s. 154-157 (195) Efendime unu syle: Hizmetkarn Kibri-Dagan yle konutu: Aahitum kanalnn az konusunda Efendim bana yazd. O gnden beri kanaln tam aznda ikamet ediyorum (kalyorum), bu ii yapyorum. imdi Efendim bana u ekilde (u kelimelerle) yazd: ...eyin kamn karan (hayrn karan eski (ihtiyar?)... Benim bu kendi tabletimi Efendime gnderdiim u an, gecenin balancnda sular... . o sular ki gitmeyeceim..ve Binu-Laminann Eskileri (ihtiyarlar ?)henz toplanmamlardr ve ben onlara baka bir konu Abi Dagan, Efendimin hizmetkar ve bir ulak Turukkularn semtinden gelmilerdir. 21 Numaral Tablet, s. 37 ( 196) Kardeim Isme-Dagan (konuuyor). Iasmah-Abduya yle syle de: Turukk dman kt ve .a vard. O Kakkulatimi igal etti. .... kzleri ve ganimetIeri ortadan kaldrd (gasbetti) Bu akndan beri Turukklarn says fazla grnmyor, fakat artabilir. Onlar gelmeye devam edecekler. Olup bitenleri reneceim, sonra sana daha ayrntl haber gndereceim.

104

22 Numaral Tablet, s. 39 ( 197 ) Kardein Isme-Dagan (konuuyor Iasmah-Adduya yle syle de: Bana yazdn Turukklarla ilgili haberler deiti. Bundan dolay imdiye kadar sana kesin bir haber veremedim. Onlarn iine gelince, yapmay dndkleri dostluk andlamas imkan ortadan kalkt. lantakim, Lu-Ninsuanna, Water-Nanum ve ayn ekilde soylular bekliyorlar? Gerekten de u szleri yazdlar: Mademki sen bu rehineleri vermek istemiyorsun, yarn ve yarndan sonra biz oraya (istediimiz yere) gideceiz. Oras yazlsn, bilinsin ve oraya gidilsin. Kararn da vermi olarak blgende hazr bulun. 23 Numaral Tablet s.41 ( 198) Kardein lsme-Dagan (konuuyor) lasmah-Adduya unu syle: Bana Turukklar hakknda yazmtn Turukklarn k hareketinde bulunduklar gn ok megul olduum dan sana haber veremedim. Kuvvetlerimiz onlar takip etti. Ve ben ok sayda dman ldrdm. Sonra grubumuz nehir kysna vard ve oraya yerleti. Nehir kabardndan kuvvetlerimiz kar tarafa geemedi. Sonra, ben onlar karya geirebildim ve Tigunanim memleketine sevkettim. Kuwetlerimizin geiinden sonra nehir alald ve Turukkllar da gece nehri getiler. Onlarn geiinden sonra nehir yeniden kabardndan, nehri ben tek bana geemedim. Turukklar imdi Tigunanim diyarnda (lkesinde). Onlar buraya geldiklerinde yle dediler: O yurduna doru gitti. Bu notumu mteakiben, Turukkular hakknda sana tam bir rapor gndereceim. 24. Numaral Tablet s. 43 ( 199 )

105

Kardein lsme-Dagan (konuuyor) lasmih-Adduya yle de: Haklarnda benden haber istediin Turukklar Tigunanim diyarnda bulunuyorlar. lk nce onlar aIkla karlatlar. Hirbazanim diyarna gitmilerdi. .zuri Ky onlarla sk dostluk mnasebetleri kurmulard. Bununla beraber kyn btn erkeklerini ldrdler, halk katlettiler ve mallarn yamaladlar. Bu ky yamalanmt......... Turukkular, bu kyden be gnlk erzak almlard. Tpk bu ky halk gibi nce dost olduklar ve szlerini dinlettikleri Tigunanim halk da bu sert tavrlar yznden Turukklara dman kesildiler. Oysa Turukklar ktlk iindedirler ve yiyecekleri de yoktur. Onlar halen bu lkede bulunuyorlar. Benim bu notumun gnderilmesinden sonra onlarn buradan gitmeyi dneceklerini sanrz. Onlarn nereye ve hani gzergh takip ederek gideceklerini sana yazacam. Salm yerinde. Birliklerimiz de iyidir. SaInla ilgili haberleri aksatma 25 Numaral Tablet, s. 45 , ( 200 ) Kardein Isme-Dagan (konuuyor) lasmah-Adduya yle de: Bana bahsettiin ve elde tutamayacamz belirttiin Susarra diyarn sana lsar-Lim anlatsn. efleri Lidaya ile birlikte Turukklar savaa koyuldular ve iki ehri mahvettiler. . Yardma geldiimde dalara ktlar. Anladk ki buras tutunmaya elverili degildir. Ben....... Arrapha ve Qabra diyarndan ..e (?) 200 sonra (?) lkenin dahili kuvvetleri terhis edilecekler. salm iyi, iin rahat olsun.

106

52 Numaral Tablet, s. 77-79 Kardein Isme-Dagan (konuuyor)201. lasmah-Adduya yle syle de: Bir adam.. Amursakime geldi ve unlar syledi: Turukklar Amursakim siperleri....... ..ve drt gnlk iae............. Bunu (?) dndm: Kuvvetler.......... (Ben bile) seni teslim etmek istiyorum. ............... ............... ve ;. Memleket........ Zala doru........ Buna, ............. Onun haberleri............ 78 Numaral Tablet, s. 110-115 Kardein Isme- Dagan202 (konuuyor) Iasmah-Adduya yle de: Gnderdiin iki kurye buraya salimen geldi.......... . zikri -Addu, le (?)............. Sen bana yazdn: Sonra.............. Onu buraya gnderme. Keke............ .d mana...... .. memleketin evIadlar.......... . Birok. ile............... Buraya vasl oldular, ve............ Bu haberi aldm zaman, son derece.., . Bu haberden nce......... Kuvvetler sana doru......... ........ Yoktur. :..... ........................... ....... tutundu................... te bu lum ki............

107

lsar-Lim ile birlikte Evvel emirde Esnumann adamna dikkat etmedi imdi kraln nnde bu konusunda ilhlarn and sylenecek. O ona tanklarn gnderdi. Bana gelince, ilhlarn yemini.... ..size para verdik. Azm ok .... .. Istar, kuvvetlerin bana gemesi iin, Gndereceim. abucak kuvvetleri............ .. Belki.. ......... Esuna n n adam dier, gererte........ ............................................ .. dman.. ve Tumkkular savatk.. Kuduz bir fke istila etti beni............ ba, yaptm............................. o kimse ki, her eyden nce, memleketin ortasnda.......... e devam edecek........................... benim karmdae devam etti........................ Btn bu i den.......................... Onu yerletirme.. Haneenler.......... .. bir bakas...................... Dagan a............ Benimle karlaacak olan Esnuannann kuvvetleri, Hancenler onlarn (?) kayb ,.............. .. . Uzatmadm ve.......................... iinde kararlar Tiri aynn 20. gn bu notumu sana gnderdim. 87 Numaral Tablet s. 124-127 Kardeim Iasmah-Addu (sylylor)203 Isme-Dagana yle de: Kral bana hereyden nce, Turukklarn hcm ettiklerini Nithimi kuattklarn yazd. O gnden beri ne kral ve ne de sen, bu adamlarn ldrlp ldrlmediklerini, kap kamadklarm yazp bildirmediniz. Oysa ki, Asrayann yrei endielidir. imdi sen bana, onlarn durumunu eksiksiz belirlen bir rapor ile

108

salk haberlerini gnder. Akad metinlerinde emsi-Addu Devrinde Mari Kraliye Arivi metinlerinde ad geen Turukklarn cengaverlii, isim benzerlii ynnden bir Trk kavmi olduu ok byk bir ihtimalle anlalmakladr. Trk eklinde Orta Asyada da gemekte ve Trk kelimesi aslnn Trk olduu bilinmektedir. Tigunanim, Qabra, Karana, Amursakim, Zat, Mardaman, Aahitum Katanum, Nithim, Ahazim, Arrapha,Lirbazanim, Kakkultim, Susarra, ...Zuri Ky gibi corafi isimler Turukklarn M.. 1800 yllarndaki corafi alanlar hakknda bize ip ular vermektedir. George Dossin, Zagaros Dalan eteklerinden gelen bir kavim olabilecegini syler. Bu duruma gre Turukklarn Hz. Nuhun Yafes soyundan kalan bir kavim olabilecei gibi, 23 numaral tablette belirtildii gibi O (Turukklar) yurduna doru gitti ibaresinden anladmza gre, Zagaros Dalarndan ovaya inen Turukklarn Mari civarna geldikten sonra Frat kylarndan Dicle kylarna, yani batdan douya yneldikleri anlalmaktadr. Daha ak ifade ile Mari (Frat kys) Arrapha (Dicle kys) Zagoros Dalar istikametine yneldikleri anlalmaktadr. 21 Numaral tablette Kakkulatimi igal eden Turukklurn Bu akndan beri Turukklarn says fazla grnmyor, fakat artabilir, onlar gelmeye devam edecekler ibaresinden Seluklu-Osmanl aknc nc beyleri akla geliyor ki, kk bir grup akncnn o tarihlerde lde, asl ikamet ettikleri merkezden en az 400-500 km. uzaklamas, Turukku Komutam Lidyann gznn pekliini gsterir. Yanlarna be gnlk yiyecek almalar ise, kanaatkrlklarn ortaya koyar. George Dossinin Revue Asiaticin 65. say, 42. sayfasnda yaynlad metinlerde geen Tu-ur- Tu-ra-an kelimesi de ok ilgi ekicidir (204 )Turan kelimesi ile byk benzerlik gsterir. Dilcilerimizin incelenmesi gereklidir. Kanaatimize gre, Proto- n-Trklerin ilk vatan, Hz. Nuhun gemisinin karaya oturduu Mezopotamyann kuzeyi, GneyDou Anadoluda Cdi Da etekleri ve Musul evresidir.

109

Kolonizatr Greekler, Bat Anadolu kylarna gelmeden en az bin sene nce, Romallardan 1500, Ermenilerden 1250 sene nce Trkler, Gney-Dou Anadoludadr. Buras onlarn ilk ana vatanlardr. Hz. Nuhun olu Yafes bir mddet Musul evresinde, Zaaros Dalar bat eteklerinde oaldktan sonra, Hz. Nuhun Du ve emirlerine uyarak kabilesinin byk bir ksmn yanna alarak douya, Byk Trkistan olan Orta Asyaya g etmi, kuraklktan nce ayn cografi zellikler gsteren Orta Asyada oalmlar, kabilelere ayrlmlardr. Kapal corafi havzada milliyetlerini muhafaza eden Trkler, Bizansa eitli aknlar yaparak I048den nce Erzurum Pasinler mevkiini zabtetmilcr ve M. 1048 ylnda zaviye vakf kurmular (205) M.S. I07Ide Seluklular olarak ikinci defa Anadoluya geri dnmlerdir. Kuzey Mezopotamyada, Gney-Dou Anadoluda Yafes soyundan kalan kk bir ksm Trk kavmi, yani Gutium (?) veya Turukkular ise, Gney-Kuzey, Dogu-Bat istikametinden gelen kavimler arasnda, zaman iinde milli benliklerini yitirmi ve erimi olma ihtimali mevcultur. Veya onlar da Zaaros Dalar yolu ile rana, oradan Hazer Denizi Gney-Dou kylarna, Orta Asyaya geri dnm olabilirler. Trklerin 1071de Mslman Trkmenler olarak Seluklular adyla ikinci defa Anadoluya girmesinden nce, Asya ile Anadolu arasnda bir geit vazifesini gren gzerghlardan birisi olan Azerbaycan, eitli Trk boylarnn yerleme alan olmutur. Uti vilyeti snrlar iindeki Sakasan ehri Azerbaycandaki Saka Trklerince merkez olarak kabul edilmiti (206). Trklerin, slmiyetten ok daha eski tarihlere uzanan Kafkasya, Azerbaycan ve Dou Anadoluda yurt tutma abalar bilinmektedir. Kafkasya zerinden Azerbaycan ve Anadoluya bir Trk akn da Asya Hunlannn 395 tarihli Anadolu Seferidir. Don Nehri blgesindeki Hun boylar Bask ve Kursk adl kumandanlarn nclnde Erzurum zerinden Karasu-Frat vadisi boyunca Malatya ve ukurovaya kadar inmiler, Urfa, Antakya ehirlerini muhasara ettikten sonra Kuds civarna kadar

110

ulamlardr. Bu seferden sonra Hunlar ayn sratle Anadolu zerinden Azerbaycana dnmlerdir (207) 466 tarihindeki ikinci g dalgasnda, Avrupa Hunlarna bal Agaeri Trk boylar Azerbaycana ve Dou Anadoluya yerlemilerdir (208). V-VI. yzylda Azerbaycan da ierisine alan Gney Kafkasya blgesinde Hazar Trklerini grmekteyiz. Anadolu topraklarndaki Bizans ynetimine bazen Araplarla ibirlii yaparak bazen de kendi adlarna sefer yapan Hazar Trklerinin Kerkk ve Msr yrelerine kadar indikleri bilinmektedir. Ticari zellik gsteren bu Trk Devleti Van s olark kullanmak suretiyle Dou Anadoluda bir sre hakimiyet kurmulardr (209). Blgesindeki Agaerilerin bir ksm 380-412 yllar arasnda Halep ve am taraflarna g ederken, bir ksm da Gney Azerbaycanda Erdebil ve evresinde yurt tutmulardr. Bu dnemden nce bir baka g dalgasn da Sabir Trkleri gerekletirmiler, 515 ylnda Derbenti, 527 ylnda Kr Nehrini aarak Bak ve Kuba arasna ve Lenkerana yerlemilerdir ( 210). Sabirler ile birlikte Hazar ad altnda toplanan Bulgar ve Belencer Trkleri de Aran, Mugan, Gilan ve Lenkeran tarafna yerlemilerdir. Bu Trkler, Hazar Trk Devletinin teekklnde olduka nemli rol oynamlardr. Karahanllarn ve Seluklularn neslinden geldiklerini benimseyip, kabul ettikleri Saka Trk mparatoru Alp Er Tungann Trklk ve Azerbaycan iin nemi byktr. nk Trklerin Azerbaycana hakim olma dnceleri, M.. VII. asrda bu Trk Hkmdar ile balamtr. Asya, Kafkasya, Azerbaycan, ran ve Anadoluyu Trklerin yurdu olarak dndgnden dolay da Kagarl Mahmud, Bu Trk Hkmdarna Ajun Bei yani Dnya Hkmdar sfatn vermitir ki, bu sfat XV. asr sonra Osmanl Hkmdarlarna verilen Padiah- Cihan sfat ile e anlamdadr. VI. asrda, Gktrkler ile ayn nesilden gelen ve Sibiryaya adlarn vermi olan Sabir Trkleri ile birlik ierisinde olan

111

Hazarlar, Arran, irvan, Grcistan, Karaba, Van civarndaki vilayetlerle beraber, Arasa kadar btn Azerbaycana hakimdiler. Zamannn gl devletlerinden olan ran Sasani mparatorluu, slamiyetin doduu topraklardan darya yaylmasn nledii gibi, Trklerin de doudan batya hareketlerini engelliyordu.623-629 tarihlerinde Azerbaycandaki Hazar Trkleri, Gktrkler ile birleip, ran ordularna kar zafer kazanarak Rey ve Isfahan fethetmilerdir. Trklerin Trkistan meneli olup, zamanla Batya; Azerbaycan, Anadolu ve evrelerine yaylp, smiyete girmi Trkler olarak buralarda ilk defa yurt tuttuklar fikrine karlk, kanaatimize gre; Trkler, Kuzey Mezopotamya ve Azerbaycan da ierisine alan Kuzey-Dou Anadolunun otokton halk iken, binlerce yl evvel g ettikleri Ulu Trkistandan tekrar bu blgelere geri dnmlerdir. Bu duruma gre, Cumhuriyetimizin kurucusu, byk nder, aziz Atatrkn nsezisi bir kerre daha teyid edilmi olup, grev mill tarih politikamzn tayinine ve bilim adamlarmza dmektedir. Bu konuda elde mevcut malzeme olduka azdr. Bizden sonra kendisi ile birka kongrede konutuumuz Azerbaycanl Prof.Dr.Yusuf Behllolu ( 211) da bizim grmze parelel olduunu sylemektedir. Proto-n-Trk tarihileri bu konuya maalesef eilmemektedirler. Saylar da olduka azdr. Dolaysyla bu konular tam olarak akla kavuturmak, kesin kanaatlara varmak amacyla yce Atatrkn yolundan giderek sadece bu konulara ait milletleraras bir kongrenin toplanmas zaman gelmi ve gemektedir. Gktrklerden nceki tarihimiz, yani ilk tarihimiz, Proto-n-Trk Tarihi, karanlklardan kurtarlmaldr. Bu mill bir grevdir. Bu grev if edildii takdirde, ilk ve orta dereceli okullarda, hatta niversitelerimizde okunan tarih kitaplarnda bulunan yanllklar dzelecek, atiye daha gven ve gururla bakmamza vesile olacak, gelecek nesillerimizin yanl eitim ve

112

renim grmeleri nlenerek bu ehit kan ile sulanm topraklarmza, son kalamz Anadolumuza ok daha fazla balanmamza vesile olacaktr. Yce Atatrk, ...Mill urun ayakta kalabilmesi ve uyank bulunmas iin dil ve tarih urunda almaya mecburuz. Trk ocuu ecladm tandka daha byk iler yapmak iin kendinde kuvvet bulacaktr. Trk kabiliyet ve kudretinin tarihteki baarlar meydana ktka btn Trk ocuklar kendileri iin lzm gelen hamle kaynan o Tarihte bulabileceklerdir demektedir. Aziz Atatrkn tarih almalarnda hedef olarak ald Biz daima hakikat arayan ve onu bulduka ve bulduumuza kani olduka ifadeye cret gsteren adamlar olmalyz vecizesi ile satrlarmlza son verirken, yine o kurtarcnn Ne Mutlu Trkm diyene vecizesini anmadan edemiyoruz.

DPNOTLAR : ------------------------------------------------------------------------------------1. Kuran-Kerim Hucurat Sresi. 49/13; Tevrat, Tekvin, 2-4. blmler. Sadi Bayram;Musavvir Hseyin Tarafndan Minyatrleri yaplan ve Halen Vakflar Genel Mdrl Arivinde Muhafaza Edilen Silsile-Nme, Vakflar Dergisi, S. 13, Ankara, 1981, s. 260, Avusturya Nationa Bibliothek, Cod. Af. 50 numaral eser, 5 vara; Sadi Bayram, Medallioned Genealogies Fifth International Congress of Turkish Art. Budapest, 1975, Akademia Kiado Budapest, 1978, s.161.,Sadi Bayram, Vakflar Genel Mdrlnde Bulunan 1682 Tarihli Silsile-Name- The 1682 Silsile-Name At The General Directorate Of Foundations,Silsile-Nme-Genealogical Tree- Vakflar Genel Mdrl ve Vakf Bank Kltr Hizmeti- Present As A Cultural Service By The General Directorate Of Foundations And The Vakfbank, Ankara 2000, Tpk basm, s.7-40; Sadi Bayram, Ankara Etnografya Mzesindeki Madalyonlu Silsile-Namede Dou Anadolu ve Bat Asya. VIII. Trk Tarih Kongresi, Ankara, 1976, s. 645; Topkap Saray Mzesi H. 1624 numaral Zhdett- Tevarih, TKSM. III. Ahmed Ktphanesi 3110,

113

Dublinde Chester Beauty Library, T. 423 numaral eser v.d.; Ebul Gazi Bahadr Han, Secere-i Terakkime (Trklerin Soy Kt), Tercman 1001 Temel Eser, s.20. Kuran- Kerimde insanln yaratld zamana dair bir yet yoktur. Tevratta ise, soy aac yolu ile Allahn elilerinin mr sreleri toplamndan bir rakam elde edilmektedir ki, M.O. 4000-3700 ylllarna tekabl etmektedir. Hz. Nuh 950 sene mr srd, cmlesinden, Kameri, yani ay takvimi kullandklar anlalmaktadr. 950:12=79 yl anlamamz gerekmektedir. bran takvimi M.. 4000 yln insanln balanc olarak kabul eder. Halhuki, ngiliz James Melleart arkeolojik kazlarda insanlarn cemiyet halinde ky-ehir biiminde M.. 6500 yllarnda Konya-atalhykde yaadklarn; M.. 7500 yllarnda Diyarbakr ayn mevkiinde tahl kullandklarn, Prof. Dr. Halet ambel C14 tahlilleri neticesinde tesbit edilmitir. Rahmetli dostum, hocam Prof. Dr.smal Kl Kktene gre, Antalya Karain Maarasnda elde edilen fosillerden, insanlk tarihinin 50.000 ylIara uzand anlalmaktadr. 6 Ocak 1988 tarihli Hrriyet Gazetesinde kan bir habere gre de California niversitesi ve Harvard niversitesi fizik bilginleri, insanlk tarihinin 200.000 seneye uzand verilen haberler arasndadr. slm kaynaklarn Orta ada yazd eserIerde Tevrattan naklen baz tarihler almlardr. Orta a slm tarihileri ekseriyetle M.. 59005574 tariheri arasn benimserler ki. Tevrata gre daha geriye giden bir tarihtir. Bkz. Atsz, Osmanl Tarihine Ait. Takvimler, 824,835,843 H. Tarihli Takvimler, Kk Aydn Matbaas, stanbul, 1961, s.13,61,87; Hza Kitab- Silile-Name, varak 9a (Vakflar Genel Mdrl K.4 numarada mahfuz); Maurice Bucaille, La Bible Le Coran la Sience-Kitab- Mukaddes, Kuran ve Bilim (ev. Do. Dr. Suat Yldrm), 6, Bask, zmir 1985, s. 1. 2. Hmit Zbeyr Koay, Trk Kelimesi Hakknda, Zeki Velidi Toan Armaan Kitab, stanbu 1955, s. 33; slm Ansiklopedisi, Fas. 127;11976, s. 142. 3. Bu maksatla 22-26 Eyll 1986 tarihleri arasnda Ankarada toplanan Milletleraras X. TrkTarih Kongresinde tezimizle ilgili bir bildiri sunmutuk. Sadi Bayram, Mukaddes Kitaplara Gre Hz. Nuhun Gemisi, Gney-Dou Anadoluda Proto-Trk zleri

114

zerine Bir Deneme, X. Trk Tarih Kongresi, Kongreya sunulan Bildiriler, Ankara 1991, C.III, s.919-940. Bkz. Cumhuriyet Gazetesi, 23;9.1986, s. 14; Gne Gazetesi, 23.9.1986, s. 3 Trklerin Ana Yurdu Gney-Dou Anadoludur, Bildiri tashih hatalar ile, Sadi Bayram, Nuhun Gemisi, Gney-Dou Anadoluda Proto- Trk zleri, Belgelerle Trk Tarihi, S. 20:Ekim 1986, s. 26-35; Geniletilmi bask, Sadi Bayram, Gney-Dou Anadoluda Proto Trk zleri Mukaddes Kitaplara Gre Hz. Nuhun Gemisi, Azerbaycan Kltr Dernei Yaynlar No: 30, Yenign Matbaasi, Ankara, 1988, 48 s. 4. Sadi Bayram. Tarihte Trk Ad Ne Zaman Ortaya kt? MilliKltr, S.5, Mays 1977, s. 48-51. 5. Dr. Yulu Tekin Kurat, Henry Layardn stanbul Elilii 18771880, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Yaynlar, Ankara, 1968, s. 9; Henry Austin Layard, Ninive and lts Remains, London, 1849; H. Layard, Niniveh and Babylonia, London, 1853; Ayrca baskya hazr olan, Dr. Hamit Zbeyr Koay,Sadi Bayram, M. Zarif Orgun, Erdoan Tan tarafndan hazrlanan Osmanl mparatorluu ve Trkiye Cumhuriyeti alarnda Trk Kaz Tarihi belgeler Blm. 6. Kuran- Kerim, Tevrat ve ncilde geen Tufanla ilgili yetleri, ileride Tufan bahsinde inceleyeceiz. Ayrca Bkz. Ebulgazi Bahadr Han, Ag.e. s. 23; Divn- Lgt-i Trk, C.I, s. 28. 7. Prof. Dr. Mecit Doru, Tufan Efsanesi ve Ar Dann nemi, 7 Eyll 1986, Milliyet Gazetesi, 8. Friedriche Parrot, Nuhun Gemisinin Ar Danda olduunu iddia ederek Ar Dana kmak zere Padiah II. Mahmuddan izin talep etmi, 1834de K. Spaski ile Aytonomoff, 1845de Hermann Abich, H.D. Seymour, 1850de J. Khodzko ve Khanikoff, 1852de R, Stuart, Monteith, 1876da .Lord James Bryce, 1878de G.P. Baker, l882de Sivoloboff, 1887de John Joseph Nouri, 1889da Raphaelovitch, 1892de T.G. Alen, WL SachJcben, 1890da Milo Kosevi, 1893de Pastukhoff, Lynch, Rudolphe Tauguvalder Ar Dana kmaya alrlar, 1916da Vladimir Roskovsky adnda bir Rus pilotu monolit gemi eklindeki kayay grerek, Nuhun Gemisi olduu zann ile resimlerini ekmi, 1936da Yeni Zelandal dac H. Knight,

115

1949-1950 yllarnda Dr, Smith, 1950,52,53,55 yllarnda Fransz Fernand Navaro Ar Dana km, 1954, 1958, 1960 yllarnda John Ubi Ar Danda Nuhun Gemisini aramsa da bir sonu alamam l970 yllarnda Ar Dana kmak yasaklanmltr:. Bkz. 2 Aralk 1988 Sabah Gazetesi, s.2. Nuhun Gemisi Ar Danda 400 yldan beri aranyor., Hayat Ansiklopcdisi,C.I, s. 49; Bilal Aksoy, Nuhun Gemisi ve Tufan, Ankara, 1987, s. 194-196. 9. Snmez Targan,.Agr Da Gerei, Bilim ve Sanat Dergisi, Ekim 1984, s. 46, s. 26-29; Hayat Dergisi, S. 37,10 Eyll 1984, s. 4-5. 10.Bkz. Ar Danda Garip eyler oluyor, Nuhun Gemisi Hikyesi, 26 Austos 1984, s. 1,9 (Amerikan Aatrma Heyeti Bakan Marvin Steffins, Ron Wyatt popler siyaset adamlarmzdan Kasm Glekin evinde basn toplants yaparak 1585 m. Ykseklikte aacms bir para bulunduunu belirterek tahlil etmek zere Amerikaya gtreceini aklam ve parann Nuhun Gemisine ait olduunu savunmutur. Daha sonra Heyet yeleri arsnda ihtilaf kmltr. Aya ilk defa ayak basan Astronot James Irwin ise, tekrar geleceini belirtmitir. Amerikal astronot ve ekibinin ektii filmlere el konulmu, daha sonra iade edilmitir. Bkz. Irwin Casus mu? Hrryet Gazetesi, 31 Austos 1986, s.3; lrwin Casus Deilim Milliyet Gazetesi, 5 Eyll 1986, s. 3, Irwin: Bizi casus gibi gryorlar, bizim casuslukla ilgimiz yok. Oysa biz, sadece Nuhun Gemisini aryoruz. Belki de Sovyetler istemedii iin Ar Dann kuzeyinde arama yapmamza izin vermiyorlar demitir. 1987 yllnda;Trk bilim adamlar, Trk-ran snrna 3 km. Dou Bayezd ilesine 28 km. uzaklkta ve denizden 1585 m. ykseklikte zengili Ky yaknlarnda, 30 yl nce Trk hava yzbas tarafndan ekilen resmin bugnk yerinde incdeme yaparak geminin burada olabilecei hakknda Atatrk niversitesi retim yeleri 11. sam Ansiklopedisi, Ar Da Maddesi, Fas. 2, stanbul, 1979, s. 152-153. 12. Hasan Pulur, Nuhun Gemisi, Hrriyet Gazetesi, 16 Austos 1985, s. 5, Hasan Pulur, fotoraf sanats Ara Gler ile yapt

116

roprtaj-fkra yazsnda, Nuhun Gemisini arama tarihesi hakknda konuur ve john Lihinin Rostonda bir asansrc olduu, konunun hristiyan kiliselerince istismar edildii ve para tuza olduunu ak-seik yazmakadr, Ayrca Bkz. Snmez Targan, A.g.e. s. 28-29. 13. Nezihe Araz, Allahn nsanlara lk Cezas, Nuh Tufan, Hrriyet, 31 Austos 1976, Nezihe Araz, geminin Hind ardcndan yapldn belirtir. 2 Aralk 1986 tarihli Sabah Gazetesi, s. 2de ki geni haberde nar aac olduu vurgulanr. .. 14. Suponsor bulduumuz takdirde, Cdi Da evresinde arkeolojik bir kaz yapmak istiyoruz. Sryanice Tevratta Nuhun Gemisi Kardo Dana oturur. Sryanilerde Kardo Daln COdiDa olarak kabul ederler. Sryanilere gre: M.. 2347de Nuhun Gemisi Kardo (Cudi) Da zirvesinde karaya oturdu. Hz. Nuh, kans, olu ve gelininden ibaret sekiz kiilik aile gemiden ktlar. Temnet adnda bir ky kurdular. Nuh, tarmla ilgilendi. Sekiz manasna gelen Temnet, ky ismi olarak blgede yaamaktadr., Bkz. Kemal zkan, Sryaniler Kadim Sryaniler ve Trkiyedeki Durumlar, stanbul niversitesi Tp Fakltesi Yaynlar, Baha Matoaas, stanbul, 1975, s. 11 (Emekli General Kemal zkann 15.3.1 973 tarihinde Tp Tarihi Enstitsnde yapt konuma); Aziz Gnel, Sryanilerin Tarihi, Diyarbakr, 1970, s. 29; Ararat kelimesi de, Ermeniceden deil, Ural dillerinden gnmze intikal etmitir; Es Seyyid Abdlaiz Debba, 1716 M. tarihinde yazd Kitabl briz adl eserde, Sryani Lgati, ervah Lgatidir. Ruhlar Sryanice konuur. Divan ehli, peygamber geni manal olduu iin Sryani Lgati ile hitap ederler, demektedir. Fasl olan yazarn, Endls kltr kalntlar ile belki ilk yaznn Mezopotamyadan neet ettiini, ilk ivi yazsnn buralarda icad edildiini belirtmek iin sylemi olabilir, Bkz. Es Seyyid Abdlaziz Deboa, Kitabl briz (Derleyen: Ahmed bni Mbarek-Terc. Abdullah Arg-H. Mehmet Yeniler), Fatih Genlik Vakf Matbaas, Istanbul, 1976, s. 114121. 15. Ord. Prof. Dr. Ahmed Sheyl nver, 1976 yl baharnda Ankaraya geldiinde 22 Haziran 1974 tarihinde Orta-Dou Gazetesinde yaynlanan Nuh Nebiden Kalma baikl makalesinin kuprn vererek, Tufan konusunu incele, yayn yap demiti. Ayn gn rahatsz olan Prof. smail Hakk

117

Baltacolunu birlikte ziyarete gitmitik. Her ikisi de ebediyete intikal eden Trk kltrne gnl vermi bu ilim adamlarmz rahmet ve minnetle anarm. 16.Ylmaz Gner;IX.Jeomorfoloji Bilimsel ve Teknik Kurultay, 13 Mart 1985 Tarihli Gnaydn Gazetesi, s.2, Hz.Nuhun Gemisinin topografik nedenlerle Ar Da eteklerine yanaamayaca, Cdi Dana oturmas gerekeceini belittikten sonra, Tufan olaynn klimatolojik adan bilimsel olarak yaklald takdirde, Hind Okyanusu yksek basn merkezinden Basra Krfezi alak basn merkezine doru iddetli hava akmlarnn sebep olaca deniz ykselmesi ile yukar Mezopotamyaya kuzey kylar olabilecek Mardin dolaylarndaki Cdi Da eteklerinin geminin karaya oturmas bakmndan uygun olacan belitmilerdir. Ara Glerin Ar Da eteklerinde ektii fotografn ise, morfolojik ekiller olduunu sylemitir. 17. Karlatrnz, Tekvin 10/29, Aynen intikal etmitir. Harran blgesinde ngilizlerin 1949da yapt kazlarda Sin (Ay) Tannsna ait bir stel bulunmutur. Mezopotamyada Sin (ay) tanrsna da taplrd. M.. 2500-2000 yllannda Mezopotamyada Sin (ay) takvimine gre hesap yapld akla gelmektedir. 950: 12=79 yanda Hz. Nuh un vefat ettiini dnebiliriz. Prehistorik alarda C14 tahlilerine gre insan mrnn ortalama kadnlarda 38-42 erkeklerde 45-49 yll arasnda olduu XX. asrda tbbn ilerlemesi sonucu ortalama yan erkeklerde 60-61, kadn larda 67-69u bulduu yaplan istatistikler arasndadr. Tarih ncesi alarda doum srasnda vefat sebebiyle kadnlar arasndaki ortalama ya daha ksadr. 18. Prof. Abdlkadir nan, Tarihte ve Bugn amanizm Materyalleri ve Aratrmalar Trk Tarih Kurumu Yaynlan, TTK Basmevi, Ankara, 1972, s. 22-25. 19. V.. Verbitskiy, Altayakie norodts, s.102-103. 20. G. Potain, Oerki, S.-Zapdnoy Mongolii, IV, s.207-2o8. 21. AV; Anohin, Materiali, s.17-18. 22. W. Radloff, Propen,I, 167-170; v.. Verbitskiy, Altayakie norodts, s.114-117. 23. Prof. Dr. Emin Bilgi, Trk Ansiklopedisi, Tufan Maddesi s.442; Aynca; Bkz. Vakflar GenelMdrlg Kltr ve Tescil,

118

Dairesi Bakanlg Arivinde K.4 numaral 1094 Hl1682 M. Tarihli Haza Kitab- Silsile-Name, varak 10 ; Viyana National Bibliothek, Cad. Af. 50, varak 5 ; Prof. Yusuf Ziya (Yrkoglu), Dil Tetkikderinden Samiler-Turaniler, C.2, Birinci Ksm, istanbul, 1934, s.12-15; Prof. Dr. Bahaeddin gel, Trk Mitolojisi, Ankara, 1971, s.434. 24 .Emin Bilgi, A.g.e.mk, s.442. 25 .Emin Bilgi, A.g.e., s.443. 26 .Emin Bilgi, A.g.e., s.444. 27.Prof.Dr.Emin Bilgi, Atatrk, Fakltemiz ve Krsmz, Sumerlilerin Tarih, Kltr ve Medeniyetleri, Dil ve Tarih Corafya Fakltesi Atatrkn 100. Doum Ylna Armaan Dergisi, Ankara niversitesi Basmevi, Ankara, s.85-87. 28. Prof.Dr.Emin Bilgi, Atatrk, Fakltemiz..., s.106-107. 29. Emin Bilgi, Trk Ansiklopedisi, Tufan Maddesi, s:445-446. 30. Karlatrnz, slamiyette Lokman Hekim. 31.Ylan, ebed hayat sembol olarak yzyllarca kullanlm ve neticede bugnn tp sembol olmutur. Asklepionlarda, darifalarda, kervansaraylarda kabaratma motif olarak kullanlmltr. Bkz.Kayseri-Sivas Sultan Han Mescidi, Susuz Han, Karatay Han, Kayseri Dner Kmbet, Kayseri Sahabiye Medresesi, ankn Darifas, Erzurum ifte MinareliMedrese, Diyarbakr Kalesi, Ahlat Mezartalannda kabartma motif olarak, eme llelerinde ejder ba olarak kullanlmtr. 32. E.Bilgi, Tufan Mad.s.445. 33. Osmanllarda bir ok vakfn gelir fazlas veya nesli mnkariz olan vakflarn geliri, Mekke ve Medine fukarasna gnderilmitir. Aynca her sene Surre Alaylan vastasyla ykl bir para Mekke Emirlerine gnderilmitir. Paralarn,teslim alndklana dair mhrl kaytlar, Vakflar Genel Mdrl Arivinde muhafaza edilmektedir. Anadoluda demiryolu yaplmam iken, am-Hicaz demiryolu yapmna 3.066.167 altn lira harcanmtr. Hicaz Demiryollar Kanunu bkz. Sadi Bayram, Sultan Read Devrinde Evkaf Bankas Kurulma almalan, Vakflarn Sosyal ve Ekonomik Etkileri Semineri, V. Vakf Haftas, Ankara, 1987, V. Vakf Haftas Kitab, Trk Dnyas Aratrmalan Vakf Matbaas, stanbul 1988, s.21522O. ; Sadi Bayram, Hicaz Demiryolu ve Vakflar, Ortadoudaki Osmanl Dnemi Kltr zleri Uluslararas Bilgi leni-Paper Submitted to International Symposium Otoman Heritage in the

119

Middle-East, Hatay 25-27 Ekim 2000, C.I,s.115-127. 34.Gney-Dou Anadoluda rnakta toprak stnde asfaltit maddesi mevcuttur. 15-20 sene ncesine kadar yakacak maddesi olarak kmr yerine kullanlyor ve serbest piyasa dahilinde Bakent Ankaraya bile geliyordu. makn gemi manasna da geldiini syleyenler vardr. 35. Mahmud el-Kagari, Divan- Lgat-i Trk, Kutadgu Bilig, C. I. s.40; Ebulgazi Bahadr Han, Ag.e., s.23; Prof. Yusuf Ziya (Yrkogu); Samiler Turaniler, C.II, Birinci Ks. Marifet Matbaas, stanbul 1934, s.12-45; Silsile-Nmelerin ilgili ksmlar; Prof. Dr. brahim Kafesolu, Trk Ad, Trk Soyu, Trklerin Ana Yurdu ve Yaylmalar, Trk Dnyas EI Kitab, Trk Kltrn Aratrma Enstits Yaynlar, Ayyldz Matbaas, Ankara, 1976, s.693; Bekir Stk Oransay, Nuhun Oullar, nasya Mecmuas, C.V, S:59-60, Temmuz - Austos 1970, S.16-20; Ayrca; Hz. brahimin babas veya amcasnn adnn Azer oldugu Enam Suresinin 6/74, yetinde aklanmaktadr. Kafkasyann gneyinde Azerbaycan olduu ve blge isminin buradan geldii dnlebilir. . 36. Bkz. Prof. Dr. Erdogan Meril, Mslman Trk Devletleri Tarihi, Istanbul Edebiyat FakltesiYaynlar, stanbul, 1985, s.274. 37. Hz. Yunusun Ninova halkn doru yola getirmek iin alt, dier isminin Zun Nn olduu bilinmektedir. Bkz. Enbiya Sresi 21/87 ayet. Ayrca, ehri Mesnevi, Tahirl Mevlevi, Ahmet Sait Matbaas, 1968, C.8, s.935.; Atsz, Ag.e., S. 89 (Yaad devir olarak M..177 tarihi verilmektedir). Eser Osmanl Padiah II. Murada sunulmu olup 843 H./1439 M. Tarihli takvim olup tezhiplidir. stanbul Sleymaniye Ktphanesi Muhtelif Yazmalar Katalounda 1127 numaraldr. Yunus peygamberden beri aleyhisselm evvel tufan oldu Ninova ehrinde 1527 yldr ibaresi yer almaktadr. Hz. Nuhun M..3506 yllarnda yaad, Tufann M..3106 senesinde vuku bulduu kaytldr, Varak lb Hz. Adem M.. 5768 tarihine konmakta bu tarihlerin arasnda ihtilaflarn okluuna dikkat ekilmektedir. . 38 Ebed genlii arayan Lokman Hekim (Hekim Vel veya Neb) le Glgame Destann karlatrnz. Lokman Suresi 3I/12 -19 yetler; Atsz, Ag.e., S.91, II, II. Murada sunulan bu takvime

120

gre Lokman Hekim M.. 1137de yaamtr. . 39.Prof. Dr. Refet Ynann aratrmalarna gre, Hatayda Habib-i-Neccar Mahallesi XVl.yzyl Tapu Tahrir Defterlerinde gemekte ve gnmzde ismi, camisinde yaamaktadr. 40. Atsz, Osmanl Tarihine Ait Takvimler 824 H/1421 M.., 835 H/1431 M., 843 H./1439 M. Tarihli Takvimler (Transkiribe ve eski yaz metni ile birlikte) Kkaydn Matbaas, !stan bul, 1961. Bu eserde, Hud Peygamberin gnderildii tarih, 824 tarihli takvime gre 4301 M.O.2280 yllan, s.l3; 835 Tarihli Takvime gre 3866/M..2435 helak olma yllar, s.61; 843 H. Tarihli Takvime gre 417/lM..2740 tarihinde yel tufan olduu kaytldr, s.87 (Takriben Eski Smer a). 41. Prof.Dr.Emin Bilgi, Atatrk, Fakltemiz ve Krsmz, Sumerlilerin Tarih, Kltr ve Medeniyetleri, Dil ve TarihCorafya Faklesi Atatrkn 100.Doum Ylna Armaan Dergisi,Ankara niversitesi Basmevi, Ankara, 1982, s.93. 42. E.Bilgi, A.g.e., s.91, 92, 96. 43 .Kuran- Kerim Fusillet Sresi 41/13-16 ayetler. 44.Bkz.E.Bilgi, Atatrk, Fakltemiz, s.112 Adab muzik aleti olarak gemektedir.; Ramazan een, slm Corafyaclarna gre Trkler ve lkeleri, Trk Kltrn Aratrma Enstits yaynlar, Ankara 1985, s. 180de 530 H./ 1135 M. Ylnda Bulgar ehrinde Ad neslinden uzun bir adam grdm. 7 ziradan fazla idi, denmektedir. Eb Hmid el-Endlsi el-Granadi Tuhfet el-elbb ( ev. Gabriel Ferrand) JA, Juliet, September 1925, s. 132; Sleyman Uluda, bn-i Haldun Mukaddimesi, Dergh Yaynlar,C.I-II,stanbul1982-83, s. 220, 464,474,518,521,565,815,822,839,946,1494. Ad Kavmini Yemen ve Hadramut civarnda gsterir. Biz bu kanaate itirak edemiyoruz. 45 .Bkz. Dr.Ramazan een, A.g.e., s.45, H.520/l126 M. tarihli Mcmel el-Tevarih adl eserin 356. sayfasndan naklen: Mesudi der ki: in, Trk, Hind, Zengi ve dnyadaki dier milletIerin hkmdar Babil Hkmdarna hrmet ederler.. Babil hkmdar kelimesinden Abbasi Halifelerini anlamak gerekir... in hkmdarndan sonra, Trk hkmdarndan Kuan ehri sahibi gelir. BuTokuz Ouzlarn hkmdar olup yrtc ve atllar hkmdardan adn alr. Zira, yeryzndeki hkmdarlar

121

arasnda onun adamlarndan daha kahraman ve kan dkmeye istekli adamlar olan. ondan daha ok at olan kimse yoktur. lkesi in ile Horasan lleri arasnda. yalnzdr... denmektedir. Dolaysyla eski efsaneler, milad sonras alara uzanmtr. 46. Muhammed bin Hamza, XV.yzyl Balarnda Yaplm Kuran Tercmesi (Haz.Dr.AhmetTopalolu). Kltr Bakanl Yaynlar, C.l, Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1976, s.542. 47.Prof.Dr.smail Cerraholu; Yecc-Mecc ve Trkler, lhiyat Fakltesi Dergisi, S.XX, Ankara niversitesi Basmevi, Ankara 1975, s.97( 28 sahifelik deerli bir makaleden geni ekilde istifade ettik ) 48.Ebulgazi Bahadr Han, ecere-i Terakkime ( Trklerin Soy Kt), Tercmam 1001 Temel Eser, s.22-24; Prof.Dr. Bahaeddin el, Trk Mitolojisi, Seluklu Tarih ve Medeniyetini Aratrma enstits Yaynlar, C.I, Ankara 1971, s.381-382. 49. brahim Kafesolu, Trk ad, A.g.e. s.693. 50. Mcmel el-Tavrih (Yay. A.Ramazni). Tahran, emsi sene 1318. 51.Dr. Ramazan een. A.g.e. s., 30-35. 52.Yfesin Babilde bulunduunu efsane belirtiyor. Bu da, Tufandan bir mddet sonra Yafesin Babil evresinde bir mddet yaadn belgelemektedir. Tezimizi destekleyen ayr bir doneyi iaret etmek istedik. 53.Yafesin olu Saklabn kpek st ile beslenme efsanesi bize, Etrskleri hatrlatmaktadr. Roma ehrinin efsanevi kurucusu Romulus kardeler akla geliyor (Adile Aydada bunlarn Trk meneli olduklarn savunmaktadr. Kanaatlerine biz de itirak ediyoruz). Aynca Ergenekon Destanndaki kurt st ile beslenme hadisesi. burada kpee dntrlm. Sumerce ur kpek manasna gelmektedir. Yeni Laga Hanedannn kurucusu Ur-Babay hatrlatmyor mu? Dikkatle dnmek gerekmektedir. Efsaneler, deiik kltrlere, deiik varyantlarla atlamaktadr.

122

56.Sadi Bayram, Musavvir Hseyin Tarafndan Minyalrleri Yaplan ve Halen Vakflar Genel Mdrl Arivinde Muhafaza Edilen Silsle-Name, Vakflar Dergisi, S.13, Babakanlk Basmevi, Ankara, 1981, S.260. Avusturya Naional Bibliothek, Cod.AF. 50 numaral eser, 5vara, Kamusul Alm, C.III. stanbul Mihrah Matbaas, 1308, s.1642, 57.Ferit Develiolu, Osmanlca - Trke Ansiklopedik Lgat, Dou Matbaas, Ankara, 1962, s.139I, Hayat BykTrk Szl s.1245de Yeccn braniceden getiini Mecc ile beraber ksa boylu kavim manasna kullanldn yazar. . 58.Tarih-i Yakuti, Necef, 1358, C.1. s.9; i. Cerraholu, A.g.e. s.113. 59.Tefsir-i Yahya b.Sellam, Tunus Abdelliye Ktphanesi, 20 b, 37a varaklan: . Cerraholu,A.g.e. s.113. 60. ez-Zamaheri, eI-Keaf, Kahire 1373/1953, CIl, s.583; .Cerraholu, A.g.e,s113. 61. Tahrihur-Resul vel Mlk, Brill, 1897-1881, C I. s.211; .Cerraholu, A.g.e.s.112. 62. Resaili hvan- Safa, C.I., 4. risale, s.127-128. . Cerraholu, A.g.e s. 113. . 63.Tefsir-u bn Kesir, Kahire, 1373, C.III. s.I06. 64.en-Nefes. Medarikut-Tenzil Hakaikut-Tevil,Msr,Matbaatu sa el-bbl-Haleb, C.III.,s.25,89; .Cerraholu, A.g.e. s.114. .. 65. Fahruddin er Razi, Mefatihul- Gayb, Istanbul, 1307, C. V, s.757. . Cerraholu, A.g.e. s.114. 66. Tefsir-u Bahril- Muhit, Msr 328. C.VI. s.163. .Cerraholu. A.g.e., s.115. 67. .Cerraholu, Ag.e. s.115. 68. Dr. Ramazan een, A.g.e. s.90. 69. Hangi da olduu belli deil. Sfrn altndaki souun yiyecekleri korunmasna bugnn bir nevi buzdolab grevi yapt sihir eklinde im ediliyor. 70.Ramazan een, A.g.e. s.1 16-1 17: 71. Ramazan een, A.g.e. s.154. 72. Ramazan een, A.g.e. s.162, 163, 166. 73. Ramazan aen, A.g.e. s.219-220. 74. Ramazan een, A.g.e.s. 191. 75. Ramazan een Ag.e. 8.193. 76. Ramazan ccn, Ag.e.s. 140-142.

123

77. Prof. Dr. smail Cerraholu, A.g.e. s.109; Sahihl-Buhari, C.lV., s.367-368. 78. .Cerraholu, A.g.e, s.110; M.Sofuolu, Sahihu Muslim Tercemesi, stanbul, 197I,C.VIII.,s.409. 79. . Cerraholu, a.g.e. s.110; Mesned-u Ahmed, C.I, s.375, C.III., s.77. 80. Do.Dr. Zekeriya Kitap, Hz. Peygamberin Hadislerinde Trkler, Trk Dnyas Aratrmalan Vakf, stanbul, 1986, s.17.. 81.smail Hami Danimend, Trklk ve Mslmanlk, Istanbul, 1959, s.144. 82 Zekeriya Kitap, Ag.e..s.25-26. 83 Zekeriya Kitap, Ag.e. ,s.33. 84 Zekeriya Kitap, Ag.e., s.32. 85 Zekeriya Kitap, :Ag.e., s.34-36. 86 Zekeriya Kitap, Ag.e., s.40-41. 87.Z.Kitapc,A.g.e.,s.41. 88.Z.Kitapc, A.g.e.,s.51, 89.Z.Kitapc, A.g.e.,s.52, 90.Z.Kitapc, A.g.e.,s. lk defa derli toplu bir eseri ilim lemine kazandrd iin kranlarmz sunarz. 91.Z.Kitapc, A.g.e.s.,98. 92 Zekeriya Kitap, A.g.e., s.99. Aynca Bkz. Osman Nuri Gll, Kantural, Gven Basmevi,Ankara, 1951, 14 s.. 93 Zekeriya kitap, A.g.e:, s.101. 94 Zekeriya Kitap, A.g.e.,s.101. 95 Zekeriya Kitap, A.g.e., s.89. 96 Zekeriya Kitap, A.g.e.,s.87. 97 Zekeriya Kitap, A.g.e., s.68. 98 Zekeriya Kitap, A.g.e, s.77-78. 99 Tevrat, Tekvn 10l1-5 100.Prof. Yusuf Ziya (Yrkolu), Dil Tekikierinden SamilerTuraniler,-C.2, Birinci Ksm, Marifet Matbaas, stanbul 1934. . 101.Prof. Yusuf Ziya, A.g.e., s.-s.; Kagarl Mahmud Divan- Lgalit-Trk Tercmesi, s.28, harita, kroki. 102.Yusuf Ziya, a.g.e., s.14. 103.Yusuf Ziya, a.g.e.s. 16. . 104.Yusuf Ziya, a.g.e.s.16. 105.Yusuf Ziya, a.g.e., 16. 106.Yusuf Ziya, a.g.e., s.16.

124

107.Yusuf Ziya, a.g.e., s.16. 108.Yusuf Ziya, a.g.e. 16-17. 109.Yusuf Ziya, a.g.e. s.17. 110.Yusuf Ziya, a.g.e. 17. 111.Yusuf Ziya, a.g.e.s.17. 112.Dr. Hamit Zbeyr Koay, Dnyada bir Bask Davas Var, n Asya Mecmuas, C.IV, s. 64; Aralk 1970, Ayyldz Matbaas, Ankara, s. 6-7. Fransann kuzey-bats ile, spanyann kuzey dousunda yaayan Basklarm kendi geleneklerine gre, Yafesin Olu Tubaln ahfad olduklarna inanmaktadrlar. Mesudi , Nurucu eI-Zehep adl eserinde skitler olduunu kaydeder. K. Bouda baksann Sumer, Bat Kafkasya dilleri ile mukayese edilebileceini 1938de aklar. J.B. Lisearrangua, Japonca ile Baskann mukayese edilebileceini R. Lafon, Kafkas dilleri ile Lucian Bonaparte Fince ile, A Winkler, Ural-Altay dilleri ve Trke ile Jose AIemany Ural-Altay dilleri ve Kafkas dilleri ile mukayese eder, Avrupallar Baskonen adn verdikleri, kendilerinin ise Euzko, Euzkodi adn verdikleri Basklarm spanyollarla soyca ilgileri bulunmamakta olup, Basklarn Orta Asya Gleri ile Hunlara yenilen Alanlarn gleri ilgili olabilecei belirtilir. 113.Yusuf Ziya, Ag.e., s.17,. 114. Yusuf Ziya, Ag.e., s.17. 115.Yusuf Ziya, Ag.e., s.l8. 116.Yusuf Ziya, Ag.e., s.18. 117. Yusuf Ziya, Ag.e., s.18. 118.Dr. Adile Ayda; Etruskler Trk m idi? Trk Kltrn Aratrma Enstits, Yaynlan, Ankara,1974 119.Bkz. Dr.Ramazan een, Ag.e., s.45, H.520/1126 M. tarihli Mcmel el-Tevrih adl eserin 356. sayfasndan naklen: Mesudi der ki: in, Trk, Hind, Zengi ve dnyadaki diger milletlerin hkmdar Babil Hkmdarna hrmet ederler...Babil hkmdar kelimesinden Abbasi Halifelerini anlamak gerekir... in hkmdarndan sonra, Trk hkmdarndan Kuan ehri sahibi gelir. Bu Tokuz Ouzlarn hkmdar olup yrtc ve atllar hkmdan adn alr. Zira, yeryzndeki hkmdarlar arasnda onun adamlarndan daha kahraman ve kan dkmeye istekli adamlar olan, ondan daha ok at olan kimse yoktur. lkesi in ile Horasan lleri arasnda yalnzdr... denmektedir. Dolaysyla eski efsaneler, milad sonras alara uzanmtr. .

125

120.Maurice Bucaille, Kitab- Mukaddes, Kuran ve Bilim (ev.Do.Dr.SuatYldrm), 6.Bask, zmir, 1985, s.24. 121.Maurice Bucaille, A.g.e., s.25. 122. Maurice Bucaille, A.g.e., s.27. 123. Maurice Bucaille, A.g.e., s.19. 124. Maurice Bucaille, A.g.e., s.19. 125.Karlatrnz, Bkz, E.Bilgi, Atatrk, Fakltemiz.,..Ag,e, s.97, ,..Ummal adamlar yangn kardlar,.. Tirada, sarayda kan dktler!, Evet, Enlil-mabedinde kan dktler; Baba Mabedinde de kan dktler s,10lde Son Gutium kral Tirikana kar kazandg zaferi anlatmaktadr, Tira yer ismi, Tirikan kral ismi ve Yafesin olu Tiras. sim benzerliklerine dikkat ediniz. Baz dilciler, obanlk devri isimleri veya kelimeler birbirine benzer, bu benzerlikte akrabalk aranmamal demekte ise de, biz onlara katlmyoruz. 126.Encyclopedia Britannica, Londan, 1953, C.X, s. 475. 127.Encyclopedine de Islam, C.IV, s.1204-1205. 128.The Jewich Enyclopedia,London, 1904, C.VI, s.19. 129.La Grande Encylopedia, Paris, C. XVIII, s. 1167-1168. 130.A Jjeffery, The Foreign Vocabulary of The Quran, Geekwads Orienlal Sarics, Nu. LXXIX. s.288-289. 131.The Universal Jewish Encyclopedia, New-York, 1948, C.V, s.10. 132.The Universal Jewis Encyclopedia, NewYork, 1948, C.V, s.10 133.D.Sidersby, Les Origines des Legendes Musulmanes dans le Coran et dans les Vies des Prophetes, Paris, 1933, s.132-134.; Cerrholu, A.g.e., s.103-104. 134.E.Montet, Le Coran, Paris, 1949, s.414.; .Ccrraholu, A.g.e., s.104. 135.M.Kasmirski, Le Coran, Paris, Fos.II, s.646-651. 136.M. Savary, Le Coran, Paris, s.297. 137.H.Lammens, L'Islam Croyances et Institution, Beyruth, 1943, s.70. 138.Hen-Cang'a gre Peygamber'in a'nda Orta Asya, slam Tetkikleri Enstits Dergisi C.IV. Cz. 1-2. . . 139.Meydan Larousse, Me'cc Maddesi, C.8, stanbul, 1972, s.501. 140.Meydan Larousse, Goga Maddesi, C.5, stanbul, 1972, s.215.

126

141. Meydan Larousse, Ye'cc Maddesi, C.12, stanbul, 1973, s.760. 142. Joseph Horovitz, Jwish Proper Names and Derivatives in the Koran, Hebrew Union College Annuel, Cincinnati, Ohio, USA. 1925, C.II, s.163 -164. 143. kr Kaya Seferolu-Adnan Mderrisolu, Trk Devletleri Tarihi (Etnolojik Bir Deneme), Azerbaycan Kltr Dernei Yaynlan, No: 21, Yenign Matbaas, Ankara, 1986, s.12. 144. kr Kaya Seferolu-Adnan Mderrisolu, Ag.e., s.I3. 145. kr Kaya Seferolu-Adnan Mderrisolu, Ag.e. s.l3. 146. kr Kaya Seferolu-Adnan Mderrisolu, Ag.e. s.I3.; Edip Yavuz, Tarih Boyunca Trk Kavimleri, Ankara 1986, s.2829. Karlatrnz, Ebulgazi Bahadr Han, A.g.e. s.49 - 52. 147. Ebulgazi Bahadr Han, ecere-i Terakime, Trkler'in Soy Kt, Tercman 1001 Temel Eser. s.34-35. 148. Prof. Dr. Bahaeddin el, Trk Mitolojisi, Seluklu Tarih ve Medeniyetini Aratrma Enstits Yaynlan, Ankara 1971, s .71. ; Sargon Erdem, M.. II.Binyla Ait ivi Yazl Belgelerin Inda Gutium/Yecuc-Mecuc/Moollar/Turukkum/Trkler, X.Trk Tarih Kongresi, C.III., Ankara 1991, s.885-901. 149.Prof. Dr. Bahaeddin el, Trk Mitolojisi, Seluklu Tarih ve Medeniyetini Aratrma Enstits Yaynlar, Ankara, 1971, s.71. 150.smail Cerraholu, A g. e., s. 125. 151. Kuvvet, hakimiyet, tanr sembol olan ift boynuzlu miferi, Ouz Hann M e t e Han n giydii sylenir. Mogol savalar da ift boynuzlu mifer giyerler. Eski Mill Eilim Bakanl bugnk binasna tanmadan nce, eskiTicaret Bakanl ile ayn binay paylarken, takribi 1965-1967 yllar arasnda, Bakan girii son duvarnda asl yalboya Er g e n e k o ndan k tablosu vard. Bu tabloda, Ergenekondan kan Trkler, ift boynuzlu miferler giymilerdi.. inliler, Trklere, Tu-kue dedikleri gibi, Ye-inin bozulmu ekli olabilir, ive fark da mmkn... 152. Ethel, G. Steward, TheTurkish Connection of the Dene and Na- Dene, Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Blteni, S.4,Trk Tarih Kurumu Basmevi, Ankara, 1986, s. 6.8. Ethel Steward, An Appache Tribe of Turkish Origins, Comite International DEtudes Pre. Ottomanes et Ottomanes VIII. Symposium, Minnesota, August 14-19, 1988; Kanada Ottowa

127

niversitesi retim yelerinden Bayan Steward, Minnesota niversitesinde 6 Austos 1988 tarihinde, verdii bildirisinde, M.S. 1024-1227 tarihleri arasnda Hsi-Hsialar, Gobi ln gneyinden, Khotan, Kagarn dousu ve Tibetin kuzeyinden Kara-Hitayllar M.S. 1124-1218 yllar arasnda bir ksm deniz yolu ile Kore ve Kuzey in kylarndan gemi ile, bir ksm da Boering Boaz kanal ile Alaska ve Amerikaya g etmi Mogollar Kzlderili dediimiz Apailerdir demektedir. Cengiz Han istilasndan kaan Mogollardr kanaatini ileri srmektedir. Bize gre, bu gler, Milad ncesi alara aittir. Kzlderili yani ndian kabilelerinde Mogol rk mevcuttur. Bayan Steward,n X. Trk Tarih Kongresinde de Turkish Origins Of The Dene And The Na-Dene Indians Of North America, Ankara 1991, C.III, s.839-854.bildirisi vardr. 153.Huk Cemil Tanju, Orta Asya Glerinde Tun Derililer; stanbul Matbaaclk A.; Reha Ouz Trkkan, Eski Amerikan Medeniyetlerinde Trklk zeri, Milli Kltr, C.I, S.II, Kasm 1977, s. 18-22; Reha Ouz Trkkan, Etrsk-Smer-Aztek... Bize ok mu Lzm?Trk Edebiyat Dergisi. Austos 1986, s. 25-27; Reha Ouz Trkkan, Trklerin Atalar ve Trk Mogol likileri Meselesi, Trk Dnyas Aratrmalar, S. 48, Haziran 1987, s. 179-184; Dee Brown, Kalbimi Vatanma Gmdm, E Yaynlar, stanbul, 1973 (Kzlderilileri anlatan bir roman); Ayrca KzlderlIiIerle ilgili dil, etnolojik ve antropolojik aratrmalar yaplrsa ba hakikatleri gn yzne kaca aktr. Mesel imakum, Hoka-Siyuks, Yuki, Tunika,Yui, Muskogee, Eyak, Elingit, inuk, Kapuya, Takelma, Yakona, Kiova, Zuni, Otomag, Apai kabilelerinin trkolog ve etnologlarca detayl incelenip, dilcilerle de mnakaas yaplmas gereklidir. . 154. Muhammed bin Hamza, XV.Yzyl Kuran Tercmesi (Haz.Dr.Ahmed Topalolu), Kltr Bakanl Yaynlan, Milli Eitim Basmevi. stanbul, 1976, s.237. 155. Vakflar Genel Mdrl Arivinde bulunan iki trke, biri farsa satr aras aatayca Kuran tercmeleri XVI. asr dil zeIlikleri asndan incelenmee deer eserlerdir. Eserler, 1994l yllarda Arivden alnarak stanbul Vakf Hat Sanatlar Mzesine gnderilmitir.

128

156.Elmall M.Hamdi Yazr, Hak Dini Kuran Dili Tefsiri, C.V, s.3274-3279, 3287, 3291. 157. Mehmet Ateolu, Baz Mfessirlere Gre Kuran- Kerimdeki Zl-Kameyn Byk Trk Hakan Mete Ouz Handr, Yeni Dnce, 20 Aralk 1985, S.216,s.3; Trkln Erenlerinin Yce man, Yeni Dnce, 18 Ekim 1965. s.297, s.3, 6. 158.Sargon Erdem, Zl-Kameyn, Zafer, Mays 1986, s.3-9. Aynca Bkz.Sargon Erdem Cennetl lkesi, Zafer, Temmuz 1986, s.3-9; Saragon Erdem, Kazklar Sahibi Firavun, Zafer, Haziran 1986, s.3-9. 159.Bkz.Divan- Lgtit-Trk, C.I, s.101de Uygur be ehirden meydana gelen bir vilyettir. Bu ehirleri Zl-Kameyn kurmutur. Bunlar Slemi, Kuu, Cenbalk, Bibalk, Yengibalk ehirleridir. 160.Bkz.Do.Dr.Ahmet Yaar Ocak, slm Trk nanlarnda Hzr lyas Klt, Trk Kltrn aratrma Enstits Yaynlar, Ankara 1985, s.43,55-58, 66-69,172. Zl-Karneynin Hzrla birlikte Hayat emesini aramasn anlatan efsanelerin eitli varyantlarn verir. 161.Dr.Ramazan een, A.g.e., s.138. 162.Ramazan een, A.g.e., s.145. 163.Bilindii gibi in Seddini Zl-Karneyn ina etmemitir. Orta-Douda herhangi bir yerde mnev bir sed dnlebilir. Belki de Kafkasya Derbend konusu bunun iin Orta a yazarlar tarafndan gndeme getirilmi olamaz m ? 164.Bekir Stk Oransay, Teknik ve Kltrn Beii Anadolu, I,II,III, nasya Mecmuas, C.IV, S.64, Aralk 1970, s.18-22; S.65, Ocak 1971, s.19-22; S.66, ubat 1971, s.18-22; Bekir Stk Oransay, Sumerli, in ve Trk Iikileri, nasya Mecmuas, S.55, Mart, 1970, s.17-22. 165. Prof.Dr.Erdoan Meril, Mslman Trk Devletleri Tarihi, Istanbul Edebiyat Fakllesi Yaynlan, stanbul, 1985, s.274. 166. Prof. Dr. Emin Bilgi, Atatrk, Fakltemiz...A.g.e.s. 120. 167. Prof. Dr. Benno Landsberger, n Asya Kadim Tarihinin Esas Meseleleri, II. Trk Tarih Kongresi Teblileri, stanbul, 2025 Eyll 1937, Trk Tarih Kurumu Yaynlar, Kenan Matbaas, stanbul 1943, s. 102.

129

168.Beno Landsberger, A.g.e. s. 103. 169.Beno Landsberger, A.g.e. s. 104. 170.Beno Landsberger, A.g.e.s. 104. 171.Beno Landberger, s. 104; Ayrca Tiriga Yafesin olu Tiras hatrlatmaktadr. Karlatrnz. E. Bilgi. A.g.e. s. 101. 172. Prof. Dr. Vecihe Hatipolu, Trk Tarihinin Balancn Ararken..., Milliyet Gazetesi, 20 .Eyll 1978, s. 2. , 173.Fritz Hommel, Etnologie und Geographie des Alten Orienta, Mnchen 1925-26; FrizHommel, Zwclhundert Smeero.Trkische Wrtvergliehungen als Grondlage zucinennenen Kapital der Sprachwisenchaft, Mnchen, 1915. 174.Sayn, saygdeer anlamn veren Agum szcnn Agu biiminde olduu belirtilmektedir ki bu szck Agal- Aa szcnn asldr. Bkz. Fritz Hommel, Altaraclitische berlieferung, Mnchen, 1897, s. 169; Prof. Dr. Vccihe Hatipolu, A.g.e. s.2. 175.Antalya da Karain Magarasnn bulunuu, bu tr zel adlarn varln gsterir. V. Hatipolu. A.g.e., s.2. 176.V. Hatipolu, A.g.e. Kara-Donlu deyimi kara elbseli anlamnda rahip snfn gsterni olabilir. Ahlatta ehit den Abdurrahman Gazinin mezarna karadonlular denilmesi dikkat ekmelidir. 177.Prof. Dr. Emin Bilgi, Atatrk, Fakttemiz ve Krsmz, Sumerlilerin Tarih, Kltr ve Medeniyetleri, Dil ve Tarih Cografya Fakllesi, Atatrkn 100 Doum Ylna Armaan Dergisi, Ankara niversitesi Matbaas, Ankara, 1982, s. 105. 178.E. Bilgi, A.g.e. s. 105. 179.E. Bilgi, A.g.e. s. 106. 180. Ammar-Zuenna ad bize arapadaki Ammar adn hatrlatmaktadr. Bilindii gibi Ammar kk, yapc anlamna gelen amr kknden gelmektedir. Yafesin de ad yapc manasna geldiine gre, ammarn kk Sumerceden mi gelmektedir? Sumerce Ammar-Arapa Ammar-mer- dilimize gemi ekliyle mer de olur mu? 181.E. Bilgi, A.g.e. s. 102. 182. Krad Demirci. Hurriler, (Eski Mezopotamyada Asya Meneli Bir Kavim, Trk Dnyas Aratrmalar. S.45, Aralk 1986. s.217-22O. 183 Ahmed Caferolu, Trk Dili Tarihi, stanbul, 1984, s.110.

130

184 F.Knal, Amarna anda Hurriler, Sumeroloji Aratrmalar, stanbul, 1941, s.1027., 185.Haver Aslan, Azarbeycan Trk Turdu, Trk Dnyas aratrmalar, S. 45, s.38. . 186.E.Bilgi, Ag.e. s.100. 187.Louis Delaporte, Hittites, 1936, s.43., Bkz. Do. Dr. Ekrem Memi, M.. 3. bin ylnda Trkler. Trk Dnyas Aratrmalar, s.53,Nisan 1988. s.35-46. 188.KIaus Koch-Eckerd Otto-Jrgen Rolof-Hans Schmoldt, Reclams Bibellexikon, Stutgardt, 1978, s.319; F. Ellermeier, Profhetic in Mari und srail, 1968; A. Parrot, Archaeologic Mesopotamienne, Paris 1946, s.495; Gcorges Dossin, Benjaminites dans le textes de Mari, Melanges Dussaud, II, Paris, 1939, s.933; Fikret Iltan, Urfa Blgesi Tarihi, stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Yaynlar, stanhul, 1960, s.4-5. 189.Hmit Zbeyr Koay, Presentation to Atatrk, Revue des Etudes Sud-East Europeennes, C.XX, Bucarest 1982, s.88. 190.Hamit Zbeyr Koay, A.g.e., s.88. 191.Georges Dossin, Archives Royales de Mari, C. I. Correspondance de Samsi Addu, Paris 1950, s.48-49. 192. Georges Dossin, A.g.e. s.130-131. 193. Jean F. Charles, Archives Royales de Mari, C. II, Paris, 1950, s. 124-125. 194. Jean F. Charles, A.g.e., s. 90-91. 195.Jean F. Charles, A.g.e., s. 154-157. 196.Georges Dossin, Archives Royales de Mari, C.IV, Correspondance de Samsi Abdu, Paris,1950, s. 36-37 197.Georges Dossin, A.g.e. C.IV, s. 38-39. 198 G. Dossin, Ag.e. C.IV, s. 40-41. 199 G. Dossin, Ag.e., C.IV, s. 42-43. 200.G. Dossin, Ag.e., C.IV, s. 44-45. 201.G. Dossin, Ag.e., C.IV, s. 76-79. 202.G. Dossin, Ag.e., C.IV, s. 110-115. 203.G. Dossin A.g.e. C.IV., s. 124-127. 204.Georges Dossin, Deux Listes Nominatives de Regne de S me-Iamam, Revue Asiatic, s: 65, s.42, 75 b sra 205.Seyyid erif Halil Divan bn-i Seyyid erif Mehmed Cihangire ait evast- Recep 440 H. (24 Aralk 1048) tarihli vakfiye ile ayn ahsn evahir-i Recep 440 H (9 Ocak 1049 M.) tarihli vakfiyeleri bulunmaktadr. 1049 tarihli vakfiyede: Pulur

131

Bahal (Yeen Paa) Ky iIe Uz Bey mehurlardan ve mam Muhammed Bakiri evladndan FahrI-Meayihin ve KutblArifin Seyyid erif Halil Divaninin 14 ky Melik Misailden krkbin dirheme, 15 ky de Melik Birailden 60.000 dirheme olmak zere toplam 29 ky, 100.000 dirheme satn alarak vakfettii belirtilmektedir. 1048 M. tarihli vakfiyede ise: Pasin Nahiyesinin Pulur Baha! (Yeen Paa) Kynde muhkim olan Uz Bey mehurlarndan, Kirman Ayanndan ve mam Muhammed Bakri evladndan Fahrl-meayihin ve KutbIArifin Seyyid erif Halil Divani nin, vakfiyede adlan belirtilen 29 kyn mmtelektnn tmn, cizye ve hara gibi rsumat ve zimmilerin r ve koyunlan ile birlikte vakfedildii belirtilmektedir. 206.A Zeki Veldi Togan, Umumi Trk Tarihine Giri, Istanbul, 1950, s. 33-36. 207.Gyula Nemeth, Attila ve Hunlar, (ev. erif Batav), stanbul, 1962, s. 60. 208..Prof. Dr. Faruk Sumer, Ouzlar (3. Bask), stanbul, 1980, s. 147; Prof. Dr. Mecit Doru, Trkiyede Macar Yer Adlan, Belgelerle Trk Tarihi Dergisi, S.8, Ekim 1985, s. 50. 209.Dr, M, Aktok Kagarl, Dou ve Gney-Dou Anadoluna Uygarlana Giri, Ankara, 1984,s.13-16. 210 Prof. Dr. erif Batav, Babil Trkleri. Belleten, C.V, S. 1718, Ankara, 1951, s. 53-99. 211.Prof.Dr.Yusuf Behllolu Yusufof, Proto-Trkler, 5.Trk Devlet ve Topluluklar Dostluk, Kardelik ve birlii Kurultay, 11-13 Nisan 1997, Ik Matbaas, 1998, s.218-225,;ivi Yazl Kaynaklarda Eski Trklerin zleri, XI. Trk Tarih Kongresi, Ankara 1994,; Yakn Dou Proto-Trklerin lk Vatan Kibi, III. Uluslararas Trk Kltr Kongresi, Ankara 1993.