GVENL VE SALII DERS NOTLARI

Do. Dr. Aydn DURMU

Ondokuz Mays niversitesi Mhendislik Fakltesi Makine mhendislii Blm retim yesi

nsz

Gemite toplumumuzda , inin aln teri kurumadan cretini deyiniz ferman dstur alnr, kul hakk her eyin nnde tutulur idi. Bu yzden iilerin hakk yenmez, yiyenlere de iyi gzle baklmazd. Bu anlayn hayata bir yansmas olarak dnyada ilk topluszleme Ktahyada imzaland. Bu szleme ile ini iilerinin haklar teminat altna alnd. Trkiye Cumhuriyetinde ise, ii haklar yasal olarak ilk 1936 da kabul edilen 3008 sayl i kanunu ile dzenlenmi bylece koruyucu ve dzenleyici yasal bir ereve izilmitir. Anayasalarmzda ii haklarn, ii sal ve i gvenliini teminat altna alan maddeler daima bulunmutur. rnein 18.10.1982 tarihli ve 2709 Kanun numaral Trkiye Cumhuriyeti Anayasasnn alma artlar ve dinlenme hakk ile ilgili 50.maddesinde: Madde-50: Kimse yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar. Dinlenmek alanlarn hakkdr. cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir." denilmektedir. Gelien teknoloji ile salk teknolojisi gelimekle birlikte teknolojinin getirdii hastalklar ve kazalarda artmtr. Gnmzde tedbir ve gvenlik nemini gn getike hissettirmektedir. Avrupa birlii de i gvenlii ve ii salna nem vermektedir. Avrupa birlii ile uyum iinde olmaya altmz bu gnlerde bizim de kanun ve yasal dzenlemeler ile i gvenliine ve iilerimizin salna verdiimiz nem artmaktadr. Bu amaca ynelik kanunlardan, ynetmeliklerden ve tzklerden yararlanarak derlediimiz bu ders notlar, umarm sizlere iyi bir rehber olacaktr.

Do. Dr. Aydn DURMU Makine Mhendisi

NDEKLER

1. Blm Sayfa No i ve iveren tanmlar ve kavramlar....1

1.1 1.2 1.3 1.4 i tanm ve kavram.1 veren, i ilikisi ve iyeri tanmlar......1 cret ve cretin denmesi......2 verenlerin ve iilerin ykmllkleri.....3

2. Blm sal ve gvenlii temel bilgileri...8

2.1 sal ve gvenlii kavramnn balangc .8
2.2 sal ve gvenliinde tanmlar...9 2.3 sal ve gvenliinde ama........9 2.4 ilerin haklar...10 2.5 Kanununda ii saln ilgilendiren maddeler.10

3. Blm Meslek hastalklar ve i kazalar...13

3.1 Meslek hastalklar13 3.2 Meslek hastalklarnn snflandrlmas .13 3.3 Beslenme bilgisi..14 3.4 Grlt ve titreim..14 3.5 Meslek hastalklarndan korunma...15 3.6 kazalar ve meslek hastalklarnda grnen grnmeyen zararlar...15

4. Blm gvenlii ve ii sal konusunda yaplamas gereken grevler........16

4.1 gvenliinde sorumluluk....16

5. Blm Kanunlar ve ynetmelikler........17

5.1- Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik...17 5.2- Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii .25 5.3- Ekranl Aralarla almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik ...26 5.4- Elle Tama leri Ynetmelii .29 5.5- Geici veya Belirli Sreli lerde Sal ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik31 5.6- Grlt Ynetmelii..32 5.7- Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik..36 5.8- Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik.43 5.9- Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii ..47 5.10- Svlatrlm Petrol Gazlar Piyasas Eitim Ynetmelii59 5.11- Titreim Ynetmelii..62 5.12- Yeralt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii.66 5.13- naat ile lgili Mevzuat .77

Kaynaklar...84

1.Blm i ve iveren tanmlar ve kavramlar 1.1. i tanm ve kavram

4857 sayl i kanunun 1. Blmnde yer alan ve tanmlar veren Madde 2e gre; Bir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii denir. Bu maddeye gre ii geerli bir anlamaya ve i ilikisine gre alan bireydir. Her i ilikisi ii saylmak iin hukuken yeterli deildir. ilikisinin, ncelikle, hukuken geerli bir i ilikisi olmas gerekir. Hukuka ve ahlaka aykr, yrrlkteki hukuk dzeninin temel grleriyle badamad durumlarda, geerli bir i ilikisinin domas, ilgili bir kiinin ii saylmas dnlmez. alan tutuklu ve hkmllerde grld zere igrmenin, serbest iradeyle kurulmu bir i szlemesinin yerine, yasa hkmne dayand durumlarda, i hukuku anlamnda bir i ilikisine rastlanmaz. Hkml ve tutuklularn altrlmas, kamu hukuku ykmlerinin yerine getirilmesine ilikin hkmlere dayanr. Buna gre, esirlere, cezaevindeki tutuklu veya hkmllere yaptrlan i serbest iradeye dayanmadndan bunlar ii saylmazlar. Ancak, Yargtaya gre hkmllerin cezaevi dnda nc kiilere yaptklar iler hizmet akdine dayanr ve geerlidir. Benzer ekilde atanma ilemine dayanarak alanlarn, yani memurlarn ii saylmas sz konusu deildir. Hizmet akdinin mutlaka zel kesim iverenleri ile bu kesimdeki iiler arasnda sz konusu olaca dnlmemelidir. Kamu kesiminde alan iiler de vardr. Gerekten, devlet daireleriyle teki kamu tzel kiilerinde, kamu iktisadi teebbslerinde ve bunlara bal messese, bal ortaklk ve itiraklerde kadro karl maa veya cret alp Emekli Sand ile ilgilendirilmi memurlar alt gibi, belirtilen kurulularn kurduklar yerlerde veya bunlara bal olan yerlerde hizmet akdine gre alan iiler de vardr. Memurlarn hukuki durumlar ile, kural olarak, dare Hukuku ilgilenir. Hizmet akdiyle alan iilere ise Hukuku alanna giren mevzuat uygulanr. Bir kimsenin memur ya da ii saylmas, uygulanacak mevzuat hkmlerinin byk farkllklar gstermesi nedeniyle, nemlidir. Memurlara 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu uygulanmaktadr. Memurlar iilere tannan sendika hakk ile toplu szleme ve grev haklarndan yararlanamamaktadrlar[1-2].

1.2.

veren, i ilikisi ve iyeri tanmlar

Yine i kanunun 1. Blmnde yer alan Madde 2de tanmlar bal altnda verilen tanmlamaya gre; Bir i szlemesine dayanarak, ii altran gerek veya tzel kiiye yahut tzel kiilii olmayan kurum ve kurululara iveren denir. Yine ayn maddeye gre ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye i ilikisi denir. veren tarafndan mal veya hizmet retmek amacyla madd olan ve olmayan unsurlar ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir. verenin iyerinde rettii mal veya hizmet ile nitelik ynnden ball bulunan ve ayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine bal yerler) ile dinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve meslek eitim ve avlu gibi dier eklentiler ve aralar da iyerinden saylr. yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. kanununda; veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere iveren vekili denir. veren vekilinin bu sfatla iilere kar ilem ve ykmllklerinden dorudan iveren sorumludur. Bu Kanunda iveren iin ngrlen her eit sorumluluk ve zorunluluklar iveren vekilleri hakknda da uygulanr. veren vekillii sfat, iilere tannan hak ve ykmllkleri ortadan kaldrmaz., ibaresi yer almaktadr. Ayrca i kanunun tanmlar ksmn oluturan Madde 2de; Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl iveren-alt iveren ilikisi denir. Bu ilikide asl iveren, alt iverenin iilerine kar o iyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, i szlemesinden veya alt iverenin taraf

olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur. Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alnarak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilerek alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iisi saylarak ilem grrler. letmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iverenlere verilemez. hkm yer almaktadr.

1.3. cret ve cretin denmesi

Sosyal, ekonomik ve hukuksal ynden deiik biimlerde tanmlanabilen cret kavram, szlk anlam "karlk, mkfat, eyiz, mehir" gibi anlamlar iermekte olup, Arapa "ecr" (oulu "cur" dur) kknden tretilmitir. Terim olarak cret ok deiik ekillerde tanmlanmaktadr. ktisadi anlamda cret, bir retim faktr olan emein retime (fikren yada bedenen) katlmas sonucu elde edilen bir gelir unsurudur. ktisatlara gre cret, iiye i gcn kiraya vermesi karlnda denen bedeldir. kanununun cret ve cretin denmesini tanmlayan 32. Maddesine gre ise; Genel anlamda cret bir kimseye bir i karlnda iveren veya nc kiiler tarafndan salanan ve para ile denen tutardr. cret, kural olarak, Trk paras ile iyerinde veya zel olarak alan bir banka hesabna denir. cret yabanc para olarak kararlatrlm ise deme gnndeki rayice gre Trk paras ile denebilir.Emre muharrer senetle (bono ile), kuponla veya yurtta geerli paray temsil ettii iddia olunan bir senetle veya dier herhangi bir ekilde cret demesi yaplamaz. cret en ge ayda bir denir. szlemeleri veya toplu i szlemeleri ile deme sresi bir haftaya kadar indirilebilir. szlemelerinin sona ermesinde, iinin creti ile szleme ve Kanundan doan para ile llmesi mmkn menfaatlerinin tam olarak denmesi zorunludur. Meyhane ve benzeri elence yerleri ve perakende mal satan dkkan ve maazalarda, buralarda alanlar hari, cret demesi yaplamaz. cret alacaklarnda zamanam sresi be yldr. Gelir daresi Bakanl, Mkellef Hizmetleri Daire Bakanlnn yapm olduu tanmlamaya gre ise; cret, iverene tabi ve belirli bir iyerine bal olarak alanlara hizmet karl verilen para ve aynlar (hizmet karlnn mal olarak verilmesi) ile salanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.(konut, ara salanmas vb.) Gerek kiilerin bir takvim yl iinde elde etmi olduklar cret gelirleri gelir vergisine tabidir. cret bedensel ya da zihinsel bir emek karlnda iverenden elde edilen haslay ifade eder. Bu hasla para eklinde olabilecei gibi ayni (hizmet karlnn mal olarak verilmesi) veya para ile temsil edilebilen menfaat eklinde de olabilir. cretin denek, tazminat, kasa tazminat, mali sorumluluk tazminat, tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakk, prim, ikramiye, gider karl veya baka adlar altnda denmi olmas veya bir ortaklk ilikisi niteliinde olmamak art ile kazancn belli bir yzdesi eklinde tayin edilmi bulunmas bile cretin niteliini deitirmez. olarak tanmlanmaktadr. Yine Gelir daresi Bakanl, Mkellef Hizmetleri Daire Bakanlnn yapm olduu tanmlamaya gre; Aada saylan demeler cret olarak vergilendirilir. Kanunla kurulan emekli sandklar ile 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun geici 20nci maddesinde belirtilen bankalar, sigorta ve reasrans irketleri, ticaret odalar, sanayi odalar, borsalar veya bunlarn tekil ettikleri birliklerin personellerinin malullk, yallk ve lmlerinde yardm yapmak zere kurulan sandklardan denen ve en yksek devlet memuruna denen tutar amayan ksm istisna kapsamnda olup bunlarn dnda kalan emeklilik, maluliyet, dul ve yetim aylklar, Daha nce yaplm veya gelecekte yaplacak hizmetler karlnda verilen para ve aynlarla salanan menfaatler, TBMM, l Genel Meclisi ve Belediye Meclisi yeleri ile zel kanunlarna veya dari kararlara gre kurulan daimi veya geici btn komisyonlarn yelerine ve yukarda saylanlara benzer dier kiilere bu sfatlar dolaysyla denen veya salanan para, ayn ve menfaatler, Ynetim ve Denetim Kurullar bakan ve yeleriyle, tasfiye memurlarna bu sfatlar dolaysyla denen veya salanan para, ayn ve menfaatler, Bilirkiilere, resmi arabuluculara, eksperlere, spor hakemlerine ve her trl yarma jrisi yelerine denen veya salanan para, ayn ve menfaatler,

Sporculara transfer creti veya sair adlarla yaplan demeler ve salanan menfaatler, Gelir idaresi bakanlna gre; Gelir Vergisi asndan bir demenin cret olarak m yoksa baka bir gelir unsuru olarak m vergilendirilmesi gerektii aada saylan unsura gre tespit edilecektir. Bu unsur birlikte varsa elde edilen gelir cret olacak, aksi takdirde cretten sz etmek mmkn olmayacaktr. cret gelirini meydana getiren 3 ana unsur : Bir iverene tabi olma; Herhangi bir demenin cret olarak kabul edilebilmesi iin gerekli olan ilk unsur alann iverene tabi olmasdr. veren, hizmet erbabn ie alan, emir ve talimatlar dahilinde altran gerek ve tzel kiilerdir. alann iverene ball fiili olabilecei gibi kanun, tzk, ynetmelik veya szlemelerle de saptanm olabilmektedir. Belli bir i yerine bal olma; yeri ticari, snai, zirai ve mesleki bir faaliyetin yrtlmesi iin tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanlan yerlerdir. Bu yerlere ballk hukuki anlamda bir ballktr. Hizmetin mutlaka fiilen iyerinde yaplmas zorunlu deildir. Hizmetin karl olarak bir demenin yaplmas; deme bir hizmet karl deilse cret saylmasna imkan yoktur. Hizmet karl olarak yaplan deme, nakit (haftalk, aylk vb.), ayn (hizmet karlnn mal olarak verilmesi ) veya para ile temsil edilebilen menfaatler ( konut, ara salanmas gibi ) eklinde olabilir[3].

1.4.

verenlerin ve iilerin ykmllkleri

kanununa gre iverenin iiye kar borlar; 1- cret deme borcu: szlemesinden doan ve iin yaplmas karlnda iveren veya nc kiiler tarafndan iiye cret deme ykmlldr. 2- iyi koruma borcu: ilikisi iinde iiyi korumak, ona yardmc olmak, onun karlarna zarar verici davranlardan kanmak, iin salk ve gvenlik ierisinde yrmesi iin gerekli ii sal ve i gvenlii tedbirlerini alarak korumasdr. 3- ilere eit davranma borcu: Bir iyerinde ayn nitelikte ve eit verimle alan kadn-erkek iilere sadece cinsiyet ayrl sebebiyle farkl davranlamaz ve farkl cret verilemez. veya toplu i szlemelerine buna aykr hkm konamaz. 4- verenin, Kanunundan doan dier borlar: alma belgesi, ii alma ve kimlik belgesi vermesi, iiye dinlenmesi iin hafta tatili, yllk cretli izin ve ara dinlenmesi kullandrmas, iyerinde ii sal ve i gvenlii tedbirlerinin salanmas. olarak zetlenebilinir. Yine i kanununa gre iinin iverene kar borlar ise; 1- yapma borcu: inin hizmet akdinden doan balca borcudur. in bizzat ii tarafndan ve iyerinde tespit edilen alma artlarna uygun olarak yaplmasdr. Ayrca ii, iyerinde iin gvenliini tehlikeye drmemesi, herhangi bir hasar veya kayba sebebiyet vermemesi iin gereken ihtimam ve zeni gstermesi gerekmektedir. 2- verenin emir ve talimatlarna uyma borcu: verenin ynetim haklarndan dolay, iinin iverene bal olarak almas ve onun verecei emir ve talimatlara uymasdr. 3- inin iini sadakat ve iyi niyetle grme borcu: i, iini iverenin yararna en uygun biimde yerine getirmekle ykmldr. szlemesi devam ettii srece, iverenin mesleki karlarn korumak, onun mesleki karlarna ters decek her trl davrantan kanmak zorundadr. i ayrca iverene ait mesleki ve ticari srlar da saklamakla ykmldr. olarak zetlenebilinir. 4857 sayl i kanunun, Sal ve Gvenliini tanmlayan 5. Blmnde yer alan ve sal ynnden iilerin ve iverenin ykmllklerini belirten 77. Maddesine gre; verenler iyerlerinde i sal ve gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de i sal ve gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler. verenler iyerinde alnan i sal ve gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli i sal ve gvenlii eitimini vermek zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir. verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn

ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar. Bu blmde ve i sal ve gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr. denilmektedir. sal ve gvenlii Ynetmeliinin ikinci blmnde yer alan ve genel hkmlerini balnda Madde 5-12 arasnda verilen iverenin ykmllkleri; verenlerin Ykmllkleri Genel Hkmler Madde 5 verenlerin ykmllkleri ile ilgili genel hkmler aada belirtilmitir: a) veren, ile ilgili her konuda iilerin salk ve gvenliini korumakla ykmldr. b) verenin i sal ve gvenlii konusunda iyeri dndaki uzman kii veya kurululardan hizmet almas bu konudaki sorumluluunu ortadan kaldrmaz. c) ilerin i sal ve gvenlii konusundaki ykmllkleri, iverenin sorumluluu ilkesini etkilemez. verenin Genel Ykmllkleri Madde 6 veren aada belirtilen salk ve gvenlikle ilgili hususlar yerine getirmekle ykmldr: a) veren, iilerin saln ve gvenliini korumak iin mesleki risklerin nlenmesi, eitim ve bilgi verilmesi dahil gerekli her trl nlemi almak, organizasyonu yapmak, ara ve gereleri salamak zorundadr. veren, salk ve gvenlik nlemlerinin deien artlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun srekli iyiletirilmesi ama ve almas iinde olacaktr. b) veren, salk ve gvenliin korunmas ile ilgili nlemlerin alnmasnda aadaki genel prensiplere uyacaktr: 1) Risklerin nlenmesi, 2) nlenmesi mmkn olmayan risklerin deerlendirilmesi, 3) Risklerle kaynanda mcadele edilmesi, 4) in kiilere uygun hale getirilmesi iin, zellikle iyerlerinin tasarmnda, i ekipmanlar, alma ekli ve retim metotlarnn seiminde zen gsterilmesi, zellikle de monoton alma ve nceden belirlenmi retim temposunun hafifletilerek bunlarn sala olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi, 5) Teknik gelimelere uyum salanmas, 6) Tehlikeli olanlarn, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla deitirilmesi, 7) Teknolojinin, i organizasyonunun, alma artlarnn, sosyal ilikilerin ve alma ortam ile ilgili faktrlerin etkilerini kapsayan genel bir nleme politikasnn gelitirilmesi, 8) Toplu korunma nlemlerine, kiisel korunma nlemlerine gre ncelik verilmesi, 9) ilere uygun talimatlarn verilmesi. c) veren, iyerinde yaplan ilerin zelliklerini dikkate alarak; 1) Kullanlacak i ekipmannn, kimyasal madde ve preparatlarn seimi, iyerindeki alma dzeni gibi konular da dahil iilerin salk ve gvenlii ynnden tm riskleri deerlendirir. Bu deerlendirme sonucuna gre; iverence alnan nleyici tedbirler ile seilen alma ekli ve retim yntemleri, iilerin salk ve gvenlik ynnden korunma dzeyini ykseltmeli ve iyerinin idari yaplanmasnn her kademesinde uygulanmaldr. 2) Bir iiye herhangi bir grev verirken, iinin salk ve gvenlik ynnden uygunluunu gz nne alr. 3) Yeni teknolojinin planlanmas ve uygulanmasnn, seilecek i ekipmannn alma ortam ve koullarna, iilerin sal ve gvenliine etkisi konusunda iiler veya temsilcileri ile istiarede bulunur. 4) Ciddi tehlike bulunduu bilinen zel yerlere sadece yeterli bilgi ve talimat verilen iilerin girebilmesi iin uygun nlemleri alr. d) Ayn iyerinin birden fazla iveren tarafndan kullanlmas durumunda iverenler, yaptklar iin niteliini dikkate alarak; i sal ve gvenlii ile i hijyeni nlemlerinin uygulanmasnda ibirlii yapar, mesleki risklerin nlenmesi ve bunlardan korunma ile ilgili almalar koordine eder, birbirlerini ve birbirlerinin ii veya ii temsilcilerini riskler konusunda bilgilendirirler. e) sal ve gvenlii ile i hijyeni konusunda alnacak nlemler hi bir ekilde iilere mali yk getirmez.

Koruyucu ve nleyici Hizmetler Madde 7 yerinde salk ve gvenlikle ilgili koruyucu ve nleyici hizmetlerin yerine getirilmesi iin aada belirtilen hususlara uyulacaktr: a) Bu Ynetmeliin 5 ve 6 nc maddelerinde belirtilen ykmllkler sakl kalmak kaydyla, iveren, iyerindeki salk ve gvenlik risklerini nlemek ve koruyucu hizmetleri yrtmek zere, iyerinden bir veya birden fazla kiiyi grevlendirir. b) Salk ve gvenlikle grevli kiiler, iyerinde bu grevlerini yrtmeleri nedeniyle hibir ekilde dezavantajl duruma dmezler. Bu kiilere, sz konusu grevlerini yapabilmeleri iin yeterli zaman verilir. c) yerinde bu grevleri yrtebilecek nitelikte personel bulunmamas halinde, iveren dardan bu konuda yeterlik belgesi olan uzman kii veya kurululardan hizmet alr. d) veren hizmet ald kii veya kurululara, iilerin salk ve gvenliini etkiledii bilinen veya etkilemesi muhtemel faktrler hakknda bilgi verir. Bu kii veya kurulular, bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinin (b) bendinde sz edilen iiler ve bu iilerin iverenleri hakkndaki gerekli bilgilere de ulaabilmelidirler. e) yerinde salk ve gvenlik hizmetlerini yrtmek zere: 1) Grevlendirilen kiiler gerekli nitelik, bilgi ve beceriye sahip olacaktr. 2) Dardan hizmet alnan kii veya kurulular gerekli kiisel beceri, mesleki bilgi ve donanma sahip olacaktr. 3) Grevlendirilen kiiler veya dardan hizmet alnan kii veya kurulularn says; iyerinin bykl, maruz kalnabilecek tehlikeler ve iilerin iyerindeki dalm dikkate alnarak, koruyucu ve nleyici almalarn organizasyonunu yapmaya ve yrtmeye yeterli olacaktr. f) yeri iindeki veya dndaki kii veya kurulularn bu maddede belirtilen salk ve gvenlik risklerini nleme ve risklerden korunma ile ilgili grev ve sorumluluklar ak olarak belirlenir. Bu kii ve kurulular gerektiinde birlikte alrlar. g) verenin yeterli mesleki bilgi, beceri ve donanma sahip olmas halinde, iyerinin bykl, iin nitelii ve ii says dikkate alnarak bu maddenin (a) bendinde belirtilen hususlarn yerine getirilmesi sorumluluunu kendisi stlenebilir. h) sal ve gvenlii konularnda hizmet verecek kii ve kurulularn nitelikleri ve belgelendirilmesi ile iverenin sorumluluu hangi hallerde stlenebilecei ile ilgili usul ve esaslar Bakanlk tarafndan belirlenir. lkyardm, Yangnla Mcadele ve Kiilerin Tahliyesi, Ciddi ve Yakn Tehlike Madde 8 lkyardm, yangnla mcadele ve kiilerin tahliyesi, ciddi ve yakn tehlike ile ilgili uyulacak hususlar aada belirtilmitir: a) veren; 1) yerinin bykln, yaplan iin zelliini ve iyerinde bulunan iilerin ve dier kiilerin saysn dikkate alarak; ilkyardm, yangnla mcadele ve kiilerin tahliyesi iin gerekli tedbirleri alr. 2) zellikle ilkyardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangnla mcadele konularnda, iyeri dndaki kurulularla irtibat salayacak gerekli dzenlemeleri yapar. b) veren, (a) bendinde belirtilen ilkyardm, yangnla mcadele ve tahliye ileri iin, iyerinin bykl ve tad zel tehlikeleri dikkate alarak, bu konuda eitimli, uygun donanma sahip yeterli sayda kiiyi grevlendirir. c) veren; 1) Ciddi ve yakn tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan tm iileri, tehlikeler ile bunlara kar alnm ve alnacak nlemler hakknda mmkn olan en ksa srede bilgilendirir. 2) Ciddi, yakn ve nlenemeyen tehlike durumunda, iilerin ii brakarak derhal alma yerlerinden ayrlp gvenli bir yere gidebilmeleri iin gerekli talimat verir ve gerekeni yapar. 3) Ciddi ve yakn tehlike durumunun devam ettii alma artlarnda, zorunlu kalnmas halinde, gerekli donanma sahip ve zel olarak grevlendirilen kiiler hari, iilerden almaya devam etmelerini istemeyecektir. d) Ciddi, yakn ve nlenemeyen tehlike durumunda iyerini veya tehlikeli blgeyi terk eden iiler bu hareketleri nedeniyle dezavantajl duruma dmeyecek ve herhangi bir zarar grmeyecektir. e) veren, iilerin kendileri veya dier kiilerin gvenlii iin ciddi ve yakn bir tehlike olduunda ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda, kendi bilgileri dorultusunda ve

mevcut teknik donanmlar ile tehlikenin sonularnn engellenmesi iin gerekeni yapabilecek durumda olmalarn salamak zorundadr. iler, kendi grevlerini yapmakta ihmal veya kusurlu davranlar olmadka bu hareketlerinden dolay dezavantajl duruma drlemezler. verenin Dier Ykmllkleri Madde 9 veren yukarda belirtilen ykmllkleri ile beraber aadaki hususlar yerine getirmekle ykmldr: a) veren ; 1) yerinde risklerden zel olarak etkilenebilecek ii gruplarnn durumunu da kapsayacak ekilde salk ve gvenlik ynnden risk deerlendirmesi yapar. 2) Risk deerlendirmesi sonucuna gre, alnmas gereken koruyucu nlemlere ve kullanlmas gereken koruyucu ekipmana karar verir. 3) gnden fazla ign kayb ile sonulanan i kazalar ile ilgili kayt tutar. 4) ilerin urad i kazalar ile ilgili rapor hazrlar. b) (a) bendinin (1) ve (2) numaral alt bentlerinde belirtilen almalar ve deerlendirmelerle ilgili kayt ve dokmanlarn hazrlanmas ile (a) bendinin (3) ve (4) numaral alt bentlerinde belirtilen belgelerin dzenlenmesi, iyerinin bykl ve yaplan iin niteliine gre, Bakanlka belirlenen usul ve esaslara uygun ekilde yaplr. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 10 yerinde i sal ve gvenlii hizmetlerinin etkin bir biimde srdrlmesi iin iilerin bilgilendirilmesi esastr. Bu amala; a) veren, iyerinin byklne gre; 1) yerinin geneli ile iinin almakta olduu blmde veya yapt her ite yrtlen faaliyetler, salk ve gvenlik riskleri, koruyucu ve nleyici tedbirler hakknda, 2) Bu Ynetmeliin 8 inci maddesinin (b) bendine gre, iyerinde grevlendirilen kiiler hakknda, iilerin ve temsilcilerinin gerekli bilgiyi almalarn salamak zorundadr. b) veren, baka iyerlerinden almak zere kendi iyerine gelen iilerin de, (a) bendinde belirtilen bilgileri almalarn salamak zere, sz konusu iilerin iverenlerine gerekli bilgileri verir. c) veren, iyerinde salk ve gvenlik ile ilgili zel grev ve sorumluluu bulunan iilerin veya temsilcilerinin bu grevlerini yrtebilmeleri iin; 1) Bu Ynetmeliin 9 uncu maddesinin (a) bendinin (1) ve (2) numaral alt bentlerinde belirtilen risk deerlendirmesi ve alnan koruyucu nlemlere, 2) Bu Ynetmeliin 9 uncu maddesinin (a) bendinin (3) ve (4) numaral alt bentlerinde belirtilen i kazas kaytlar ve raporlarna, 3) Salk ve gvenlikle ilgili denetim faaliyetlerinden, bu konuda sorumlu kii ve kurululardan, koruma ve nleme almalarndan elde edilen bilgilere, ulaabilmelerini salar. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 11 veren salk ve gvenlikle ilgili konularda iilerin grlerinin alnmas ve katlmlarnn salanmas iin aadaki hususlar yerine getirmekle ykmldr: a) veren, i sal ve gvenlii konularnda ii veya temsilcilerinin grlerini alr, neri getirme hakk tanr ve bu konulardaki grmelerde yer almalarn ve dengeli katlmlarn salar. b) verence, i sal ve gvenlii konusunda zel grevleri bulunan ii veya temsilcilerinin zellikle aadaki konularda dengeli bir ekilde yer almalar salanr veya nceden grleri alnr: 1) Salk ve gvenlii nemli derecede etkileyebilecek herhangi bir nlemin alnmasnda. 2) Bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (a) bendinde belirtilen iler ile 7 nci maddesinin (a) bendinde ve 8 inci maddesinin (b) bendinde belirtilen kiilerin grevlendirilmesinde. 3) Bu Ynetmeliin 9 uncu maddesinin (a) bendinde ve 10 uncu maddesinde belirtilen hususlarda. 4) Bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (c) bendinde belirtilen iyeri dndaki uzman kii veya kurululardan hizmet alnmasnda. 5) Bu Ynetmeliin 12 nci maddesinde belirtilen eitimin organizasyonu ve planlanmasnda.

c) sal ve gvenlii konusunda zel grevi bulunan ii temsilcileri, tehlikenin azaltlmas veya tehlikenin kaynanda yok edilmesi iin iverene neride bulunma ve iverenden gerekli tedbirlerin alnmasn isteme hakkna sahiptir. d) sal ve gvenlii konusunda zel grevleri bulunan ii veya ii temsilcileri, bu grevlerini yrtmeleri nedeniyle dezavantajl duruma drlemezler. e) veren, i sal ve gvenlii konusunda zel grevi bulunan ii temsilcilerine, bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini yerine getirebilmeleri iin her trl imkan salar ve herhangi bir cret kayb olmadan alma saatleri ierisinde yeterli zaman verir. f) iler veya temsilcileri, i sal ve gvenlii konusunda iverence alnan nlemlerin ve salanan imkanlarn yetersiz olduu kanaatine varmalar halinde Bakanla bavurma hakkna sahiptir. i temsilcileri, iyerinde yetkili makamlarca yaplan denetimler srasnda grlerini bildirme hakkna sahiptir. ilerin Eitimi Madde 12 yerinde salk ve gvenliin salanmas ve srdrlebilmesi iin; a) veren, her iinin alt yere ve yapt ie zel bilgi ve talimatlar da ieren salk ve gvenlik eitimi almasn salamak zorundadr. Bu eitim zellikle; 1) e balanmadan nce, 2) alma yeri veya i deiikliinde, 3) ekipmanlarnn deimesi halinde, 4) Yeni teknoloji uygulanmas halinde, yaplr. Eitim, deien ve yeni ortaya kan risklere uygun olarak yenilenir ve gerektiinde periyodik olarak tekrarlanr. b) veren, baka iyerlerinden almak zere kendi iyerine gelen iilerin yaptklar ilerde karlaacaklar salk ve gvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimat almalarn salar. c) Salk ve gvenlik ile ilgili zel grevi bulunan ii temsilcileri zel olarak eitilir. d) (a) ve (c) bentlerinde belirtilen eitim, iilere veya temsilcilerine herhangi bir mali yk getirmez ve eitimlerde geen sre alma sresinden saylr. eklindedir. Yine sal ve gvenlii Ynetmeliinin nc blmnde yer alan Madde 13 de verilen iilerin ykmllkleri ise; ilerin Ykmllkleri Madde 13 iler iyerinde salk ve gvenlikle ilgili aada belirtilen hususlara uymakla ykmldr: a) iler, davran ve kusurlarndan dolay, kendilerinin ve dier kiilerin salk ve gvenliinin olumsuz etkilenmemesi iin azami dikkati gsterirler ve grevlerini, iveren tarafndan kendilerine verilen eitim ve talimatlar dorultusunda yaparlar. b) iler, iveren tarafndan kendilerine verilen eitim ve talimatlar dorultusunda, zellikle; 1) Makina, cihaz, ara, gere, tehlikeli madde, tama ekipman ve dier retim aralarn doru ekilde kullanmak, 2) Kendilerine salanan kiisel koruyucu donanm doru kullanmak ve kullanmdan sonra muhafaza edildii yere geri koymak, 3) yerindeki makina, cihaz, ara, gere, tesis ve binalardaki gvenlik donanmlarn kurallara uygun olarak kullanmak ve bunlar keyfi olarak karmamak ve deitirmemek, 4) yerinde salk ve gvenlik iin ciddi ve ani bir tehlike olduu kanaatine vardklar herhangi bir durumla karlatklarnda veya koruma tedbirlerinde bir aksaklk ve eksiklik grdklerinde, iverene veya salk ve gvenlik ii temsilcisine derhal haber vermek, 5) yerinde, salk ve gvenliin korunmas iin teftie yetkili makam tarafndan belirlenen zorunluluklarn yerine getirilmesinde, iverenle veya salk ve gvenlik ii temsilcisi ile ibirlii yapmak, 6) veren tarafndan gvenli alma ortam ve koullarnn salanmas ve kendi yaptklar ilerde salk ve gvenlik ynnden risklerin nlenmesinde, iveren veya salk ve gvenlik ii temsilcisi ile mevzuat uygulamalar dorultusunda ibirlii yapmak, ile ykmldrler. eklinde tanmlanmtr.

10

2.Blm sal ve gvenlii temel bilgileri 2.1. sal ve gvenlii kavramnn balangc
Kanunen lkemizde i Sal ve Gvenlii kavram; 1475 sayl Kanununa gre karlacak "yerlerinin Kurulmasna ve letilmesine likin Tzk" karlncaya kadar, 22.12.1969 tarih ve 6/12782 sayl Kararname ile yrrle konulan "i Sal ve Gvenlii Tznn" 515-520 nci maddeleri son hkmler blmde yer almtr. SALII VE GVENL TZ, Bakanlar kurulunun 04/12/1973 tarih ve - 7/7583 nolu karar ile 25/08/1971 tarihli - 1475 nolu i kanuna dayandrlarak, 11/01/1974 tarihinde 14765 No ile resmi gazetede yaynlanarak yrrle girmitir. Resmiyette bu ekilde olan, i sal kavramnn geliimi ii snfnn baz yasal haklar kazanmas ile balamaktadr. Son gnlerde nemi daha da anlalan i Sal ve Gvenlii iin; alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 09 Aralk 2003 Tarihli Resmi Gazete yaynlanarak 25311 Sayl Sal ve Gvenlii Ynetmeliini devreye sokmutur. Bu Ynetmelik 12/6/1989 tarihli ve 89/391/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Trkiye'de her yl yaklak 80.000 i kazas meydana gelmekte, bu kazalarda 1.000 den fazla ii hayatn kaybetmekte, 5.000 den fazla ii ise sakat kalmaktadr. Sosyal Gvenlik Kurumu (SSK) statistiklerine gre lkemizde 2007 yl ierisinde; 80602 i kazas, 1208 meslek hastal meydana gelmitir. kazalar sonucu 1043, meslek hastalklar sonucu 1 kii hayatn kaybetmitir. 1509'u i kazas 41'i meslek hastal sonucu olmak zere 1550 ii srekli i gremez hale gelmitir. kazalar ve meslek hastalklar iyerlerinde meydana gelmektedir. Baka bir ifade ile i kazas ve meslek hastalklarnn nedeni iyeri koullardr. yerlerindeki kurallar iverenler koymakta, kararlar iverenler almaktadr. Dolays ile salkl ve gvenli iyerleri oluturulmas grevi de iverenlerindir. gvenlii ile ilgili Trkiyedeki mevzuatn zeti verilir ise; T.C. Anayasasnn, 50.55.56. maddeleri, Hafta tatili Kanunu,-Borlar kanunu: sahiplerinin tehlikelere kar gereken tedbirleri alacan, Belediyeler Kanunu: yerlerinde salk kurallarna uyulacan, 1475 sayl Kanunu:5. blm ii sal ve i gvenliine ait hkmleri. 73. maddesi iverenin iyerinde salk ve gvenlikle ilgili her trl tedbiri alacan, anlatr. Bu kanuna dayal olarak karlan baz tzkler de vardr. Umumi Hfzsshha Kanunu 506 sayl SSK Kanunu: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl:1946 ylndan beri i ve alma hayatn 3308 Sayl raklk Mesleki Eitim Kanunu Gelitirmek, alma barn korumak amacyla faaliyetlerini yrtmektedir zet bir ekilde verdiimiz i gvenliine ait mevzuatta, borlar kanunun konumuzla yakn ilgisi olan baz blmleri vardr. rnek; i taahht ettii eyi ihtimam ile ifaya mecburdur. Diyor kanun, bir baka yerinde, zarar kasten ar bir ihmal veya tedbirsizlikle yaplmam olduu ve tazmini de borluyu demeye (mzayakaya) maruz brakt takdirde hakim hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyan tenkis edebilir[10].

11

2.2. sal ve gvenliinde tanmlar

09.12.2003 tarihinde 25311 Sayl Resmi gazetede yaynlanan sal ve Gvenlii Ynetmelii kapsamnda yaymlanan ve Madde 4 verilen Tanmlamalar; Tanmlar Madde 4 a) Risk deerlendirmesi: yerlerinde var olan ya da dardan gelebilecek tehlikelerin, iilere, iyerine ve evresine verebilecei zararlarn ve bunlara kar alnacak nlemlerin belirlenmesi amacyla yaplmas gerekli almalar, b) Salk ve gvenlik ii temsilcisi: yerinde salk ve gvenlik konularnda iileri temsil etmeye yetkili kiiyi, c) nleme: Mesleki riskleri nlemek veya azaltmak iin iyerinde yaplan ilerin btn aamalarnda planlanm veya alnm nlemlerin tmn, d) Bakanlk: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, ifade eder. Gnmzde retimin en nemli faktr olan insan, teknolojik gelimelere paralel olarak, iyerlerinde eitli problemlerle karlamaktadr. Bu problemler nce insan salna, sonra iletmeye ait her trl mala ynelik tehditler oluturmaktadr. Sanayinin bugnk, gibi gelimemi olduu alarda durum, i gvenlii ynnden bir problem olarak grlmemitir. Faaliyet alanlarnn artmas, ilemlerin karmaklamas, bunlarn neticesinde tehlikelerin oalmas, baz kurallarn konulmasn, kanunlarn karlmasn gerektirmitir. te btn bunlardan dolay konu ile ilgili bilimsel aratrmalar balam, tbbn, tekniin, dier bilim dallarnn ortak bir alma alan olarak, Gvenlii kavram ortaya kmtr. Hipokratn kurun zehirlenmesini tespiti ile balayan alana ait almalar, gnmzde pek ok almann yannda, sadece meslek hastalklar ile ilgilenen hastanelerin kurulmasn gerekli hale getirmitir. Gvenliinin Tanm: yerlerinde iin yapm srasnda, sala, ie ve iyerine, zarar verebilecek olan, eitli sebeplerden kaynaklanan, olumsuz artlardan korunmak amac ile yaplan planl almalarn hepsine Gvenlii denir.

2.3. sal ve gvenliinde ama

Yine 09.12.2003 tarihinde 25311 Sayl Resmi gazetede yaynlanan sal ve Gvenlii Ynetmelii kapsamnda yaymlanan ve Madde 1 verilen Ama; Ama Madde 1 - Bu Ynetmelik, iyerlerinde salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi iin alnacak nlemleri belirler. Bu amala; a) Mesleki risklerin nlenmesi, salk ve gvenliin korunmas, risk ve kaza faktrlerinin ortadan kaldrlmas, b) sal ve gvenlii konusunda ii ve temsilcilerinin eitimi, bilgilendirilmesi, grlerinin alnmas ve dengeli katlmlarnn salanmas, c) Ya, cinsiyet ve zel durumlar sebebi ile zel olarak korunmas gereken kiilerin alma artlar, ile ilgili genel prensipler ve dier hususlar bu Ynetmelikte dzenlenmitir. gvenliinin nemi ise; gvenlii kavramnda, alanlarn can gvenlii, salklar, makine ara ve gerecin, iyerinin, evrenin, retilen maln gvenlii yer almaktadr. Bu kapsamdan, i dnyasnda alan ok sayda insan, byk miktarlar tutan malzeme, makine, ara ve gereler, parasal deer, evre, ekoloji, i dnyas ile ilgisi olmayan milyonlarca insann hayat ve mutluluu anlaldna gre i gvenliinin nemi kendiliinden ortaya kmaktadr. Bu nedenle denilebilir ki, bir i yerinde deil, bir lkede Gvenlii varsa orada salk ve mutluluk vardr. gvenlii yoksa,can kayb,sakatlk, hastalk, para ve zaman kayb vardr..O halde .nce i gvenlii. dir[10]. Gvenliinin tanm ve neminden anlald gibi amalar unlardr: 1-alanlar korumak, 2-retimin gvenliini korumak,

12

3-letmenin gvenliini salamak,

4-Ekolojik evreye zarar vermemek.

2.4. ilerin haklar

25.05.2003 tarihinde kabul edilen 4857 Nolu i kanunun i haklarn belirleyen 83. Maddesine gre; LERN HAKLARI Madde 83 - yerinde i sal ve gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, i sal ve gvenlii kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir. sal ve gvenlii kurulunun bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya iveren vekiline yaplr. i tespitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr. Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli i sal ve gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir. inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr. sal ve gvenlii kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt i gn iinde, bu Kanunun 24 nc maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir. Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz. eklinde belirtilmitir.

2.5. Kanununda ii saln ilgilendiren maddeler

Yine 4857 Nolu i kanunun i sal ve gvenliini ilgilendiren maddeler; SALIK VE GVENLK TZK VE YNETMELKLER Madde 78 - ( Deiik madde: 15/05/2008-5763 S.K/3.md.) Bu Kanuna tabi iyerlerinde i sal ve gvenlii artlarnn belirlenmesi ve gerekli nlemlerin alnmas, iyerlerinde kullanlan ara, gere, makine ve hammaddeler yznden kabilecek i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi ve zel durumlar sebebiyle korunmas gereken kiilerin alma artlarnn dzenlenmesi, ayrca i sal ve gvenlii mevzuatna uygunluu ynnden; ii says, iin ve iyerinin zellikleri ile tehlikesi dikkate alnarak iletme belgesi almas gereken iyerleri ile belgelendirilmesi gereken iler veya rnler ve bu belge veya belgelerin alnmasna ilikin usul ve esaslar, i sal ve gvenlii ile ilgili konularda yaplacak risk deerlendirmesi, kontrol, lm, inceleme ve aratrmalarn usul ve esaslar ile bunlar yapacak kii ve kurulularn niteliklerinin belirlenmesi, gerekli iznin verilmesi ve verilen iznin iptal edilmesi Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmeliklerle belirlenir. N DURDURULMASI VEYA YERNN KAPATILMASI Madde 79 - Bir iyerinin tesis ve tertiplerinde, alma yntem ve ekillerinde, makine ve cihazlarnda iilerin yaam iin tehlikeli olan bir husus tespit edilirse, bu tehlike giderilinceye kadar iyerlerini i sal ve gvenlii bakmndan denetlemeye yetkili iki mfetti, bir ii ve bir iveren temsilcisi ile Blge Mdrnden oluan be kiilik bir komisyon kararyla, tehlikenin niteliine gre i tamamen veya ksmen durdurulur veya iyeri kapatlr. Komisyona kdemli i mfettii bakanlk eder. Komisyonun almalar ile ilgili sekretarya ileri blge mdrl tarafndan yrtlr. Askeri iyerleri ile yurt emniyeti iin gerekli maddeler retilen iyerlerindeki komisyonun yaps, alma ekil ve esaslar Milli Savunma Bakanl ile alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca birlikte hazrlanacak bir ynetmelikle belirtilir. Bu maddeye gre verilecek durdurma veya kapatma kararna kar iverenin yerel i mahkemesinde alt i gn iinde itiraz etmek yetkisi vardr.

13

 mahkemesine itiraz, iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas kararnn uygulanmasn durdurmaz. Mahkeme itiraz ncelikle grr ve alt i gn iinde karara balar. Kararlar kesindir. Bir iyerinde alan iilerin ya, cinsiyet ve salk durumlar byle bir iyerinde almalarna engel tekil ediyorsa, bunlar da almaktan alkonulur. Yukardaki fkralar gereince iyerlerinde iiler iin tehlikeli olan tesis ve tertiplerin veya makine ve cihazlarn ne ekilde iletilmekten alkonulaca ve bunlarn ne ekilde yeniden iletilmelerine izin verilebilecei, iyerinin kapatlmas ve almas, iin durdurulmasna veya iyerinin kapatlmasna karar verilinceye kadar acil hallerde alnacak nlemlere ilikin hususlar ile komisyonda grev yapacak ii ve iveren temsilcilerinin nitelikleri, seimi, komisyonun alma ekil ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. Bir iyerinin kurulmasna ve iletilmesine izin verilmi olmas 78 inci maddede ngrlen ynetmelik hkmlerinin uygulanmasna hibir zaman engel olamaz. Bu maddenin birinci fkras gereince makine, tesisat ve tertibat veya iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas sebebiyle isiz kalan iilere iveren cretlerini demeye veya cretlerinde bir dklk olmamak zere meslek veya durumlarna gre baka bir i vermeye zorunludur. SALII VE GVENL KURULU Madde 80 - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir i sal ve gvenlii kurulu kurmakla ykmldr. verenler i sal ve gvenlii kurullarnca i sal ve gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler. sal ve gvenlii kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. YER HEKMLER Madde 81 - ( Deiik madde: 15/05/2008-5763 S.K/4.md.) verenler, devaml olarak en az elli ii altrdklar iyerlerinde alnmas gereken i sal ve gvenlii nlemlerinin belirlenmesi ve uygulanmasnn izlenmesi, i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iilerin ilk yardm ve acil tedavi ile koruyucu salk ve gvenlik hizmetlerinin yrtlmesi amacyla, iyerindeki ii says, iyerinin nitelii ve iin tehlike snf ve derecesine gre; a) yeri salk ve gvenlik birimi oluturmakla, b) Bir veya birden fazla iyeri hekimi ile gereinde dier salk personelini grevlendirmekle, c) Sanayiden saylan ilerde i gvenlii uzman olan bir veya birden fazla mhendis veya teknik eleman grevlendirmekle, ykmldrler. verenler, bu ykmllklerinin tamamn veya bir ksmn, bnyesinde altrd ve bu maddeye dayanlarak karlacak ynetmelikte belirtilen vasflara sahip personel ile yerine getirebilecei gibi, iletme dnda kurulu ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirebilir. Bu ekilde hizmet alnmas iverenin sorumluklarn ortadan kaldrmaz. (Ek fkra: 23/07/2010-6009 S.K/49.md.) yeri salk ve gvenlik birimleri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinin nitelikleri, ortak salk ve gvenlik birimlerinden hizmet alnmasna ilikin hususlar, bu birimlerde bulunmas gereken ara, gere ve tehizat ile grevlendirilecek iyeri hekimi, i gvenlii uzman ve dier salk personelinin nitelikleri, says, ie alnmalar, grev, yetki ve sorumluluklar, alma artlar, grevlerini nasl yrtecekleri, eitimleri ve belgelendirilmeleri ile eitim kurumlarnn yetkilendirilmeleri, iyeri hekimi ve i gvenlii uzman eitim programlarnn ve bu programlarda grev alacak eiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri ile eitimlerin sonunda yaplacak snavlar ilgili taraflarn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan karlacak ynetmelikle dzenlenir. (Ek fkra: 23/07/2010-6009 S.K/49.md.) yeri hekimlerinin, iyeri salk ve gvenlik birimleri ile ortak salk ve gvenlik birimlerinde grevlendirilmeleri ve hizmet verilen iyerlerinde alan iilerle snrl olmak zere grevlerini yerine getirmeleri hususunda dier kanunlarn kstlayc hkmleri uygulanmaz. (Mlga fkra: 23/07/2010-6009 S.K/49.md.) Kanuna veya kanunun verdii yetkiye dayanlarak kurulan kamu kurum ve kurulularnda ilgili mevzuatna gre altrlmakta olan hekimlere, nc fkrada ngrlen eitimler aldrlmak

14

suretiyle ve asl grevleri kapsamnda, almakta olduklar kurum ve kurulularn asl iveren olarak altrdklar iilerin iyeri hekimlii hizmetleri grdrlr. Bu kurum ve kurulularn dier personel iin oluturulmu olan salk birimleri, iyeri salk ve gvenlik birimi olarak da kullanlabilir. eklinde verilmektedir. Ayrca kanun eitli ynetmelikler ile aklanmtr. Kanunda belirtilen dier i sal ve gvenlii maddeleri; K VEYA UYUTURUCU MADDE KULLANMA YASAI Madde 84 - yerine sarho veya uyuturucu madde alm olarak gelmek ve iyerinde alkoll iki veya uyuturucu madde kullanmak yasaktr. veren; iyeri eklentilerinden saylan ksmlarda, ne gibi hallerde, hangi zamanda ve hangi artlarla alkoll iki iilebileceini belirleme yetkisine sahiptir. Alkoll iki kullanma yasa; a) Alkoll iki yaplan iyerlerinde alan ve iin gerei olarak retileni denetlemekle grevlendirilen, b) Kapal kaplarda veya ak olarak alkoll iki satlan veya iilen iyerlerinde iin gerei alkoll iki imek zorunda olan, c) inin nitelii gerei mterilerle birlikte alkoll iki imek zorunda olan, iler iin uygulanmaz. AIR VE TEHLKEL LER Madde 85 - Onalt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ile alt ile ilgili mesleki eitim almam iiler * ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz. Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla onalt yan doldurmu fakat onsekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. AIR VE TEHLKEL LERDE RAPOR Madde 86 - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. ON SEKZ YAINDAN KK LER N RAPOR Madde 87 - Ondrt yandan onsekiz yana kadar (onsekiz dahil) ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce iyeri hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn onsekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz. Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir. Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. GEBE VEYA OCUK EMZREN KADINLAR N YNETMELK Madde 88 - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii veya hangi hallerde dardan hizmet alabilecekleri * Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

15

3.Blm Meslek hastalklar ve i kazalar 3.2 Meslek hastalklar

Meslek hastalnn tanm yaplmadan nce meslek kelimesini tanmlamamz gerekiyor. Meslek, srekli olarak yaplmas ngrlen, renilmesi iin belli bir eitim ve/veya i tecrbesi gerektiren, insann hayatn kazanmak iin yapt, ona manevi doyum da salayan ve genel kabul grm ahlak kurallar ile elimeyen bir faaliyettir. Sosyal sigortalar salk ilemleri tznde de meslek tanm u ekilde ifade edilmektedir: kazasnn meydana geldii veya meslek hastalnn balad zaman, hizmet akdine gre yapmakta olduu i "Sigortalnn meslei" saylr. Kurum, bu meslein tespitinde sigortalnn alt i yerinden alnacak belgeyi esas tutabilecei gibi, bu hususu kendi yetkili elemanlar vastasyla inceletmeye ve buna gre karar vermeye yetkilidir. 506 sayl kanunun 11/B fkrasnda Meslek hastal, sigortalnn altrld iin niteliine gre tekrarlanan bir sebeple veya iin yrtm artlar yznden urad geici veya srekli hastalk, sakatlk veya ruhi arza halleri olarak tanmlanmtr. 5489 sayl kanunda da ayn tanm yinelenmektedir. Hastaln meslek hastal olup olmad, ortaya k zaman ve ilgili dier zellikleri Sosyal Sigorta Salk lemleri Tznde belirtilmektedir[10]. Meslek hastal kelime kkeninde de anlald gibi iinin yapt iten kaynaklanan bir hastalktr. Bir hastaln meslek hastal olarak kabul edilebilmesi iin hastalk ile iinin yapt i arasnda uygun bir illiyet bann bulunmas arttr. Meslek hastal, iinin yapt iten kaynaklanan bir anlk deil tekrarlayan bir hastalktr. Meslek hastalnn daha iyi anlalmas iin unlar syleyebiliriz: a) 506 sayl kanun gerei sigortal bir ii, b) inin yapmakla ykml olduu i, c) inin yapt iten kaynaklanan bir hastaln ortaya kmas, d) Bu hastaln tekrarlayan bir hastalk olmas, e) inin sakat kalmas veya ruhsal olarak kayba uramas.

3.2 Meslek hastalklarnn snflandrlmas

Meslek hastalklar Sosyal sigortalar salk ilemleri tznde 5 gruba ayrlmtr. Bu meslek hastal gruplar unlardr: A. Kimyasal maddelerle olan meslek hastalklar, B. Mesleki cilt hastalklar, C. Pnmokonyozlar ve dier mesleki solunum sistemi hastalklar, D. Mesleki bulac hastalklar, E. Fizik etkenlerle olan meslek hastalklar Meslek Hastalklarn aadaki gruplarda toplamak mmkndr. A-Kimyasal maddelerden meydana gelen hastalklar a-Kurun zehirlenmeleri, ak yapm, kurun oksit imalat, kuruun kayna, oksi-gaz ile hurda kesimi ilerinde grlr. b-Gaz zehirlenmeleri, karbon monoksit, Klor, Amonyak gibi ani etki yapan gazlarn neden olduu zehirlenmelerdir. c-Dier zehirlenmeler, Krom Kadmiyum ve nikel etkilenmeleri ve bu metallerle yaplan kaplama ilerinden kaynaklanr, d-Fosforlu Bileiklerin Zehirlenmeleri, tarm ilerinde alanlarda grlen zehirlenmelerdir. B-Mesleki Deri Hastalklar, Sanayilemi lkelerde Meslek Hastallarnn % 60 deri hastalklardr. Cilt d etkenle srekli temas halinde olduundan, eitli kimyasal maddeler, ilalar, boyalar, deri hastalklarna neden olurlar.

16

-Galvano plastik ilerinde, -Madeni eya imalatnda, -Kmr damtma ilerinde, -imento, yap malzemesi imalatnda, -Radyoaktif maddelerin kullanld i kollarnda deri hastalklar grlr. C-Solunum Sistemi Hastalklar: yerlerinde eitli nedenlerle oluan tozlar soluma yolu ile hastalklara neden olurlar. Bunlar; a-Akcier dokusunda deiiklik yapanlar: Silis, Kmr, Asbest, Talk, b-Kana geerek zehirlenme yapanlar: Kurun, Kadmiyum, Krom, Manganez, c-Kanserojen etki gsterenler: Asbest. Arsenik, Kromatlar, Nikel, d-Radyoaktif etki yapanlar: Uranyum ve tuzlar, Toryum, Radyum ve tuzlar, e-Allerji yapanlar: Pamuk, Kendir, Saman ve yn, D-Bulac Mesleki Hastalklar: Deri, Hayvanclk, kanalizasyon ilerinde alanlarda grlen arbon, ruam, brusella gibi parazit ve bakterilerin neden olduu hastalklardr. E-Fiziki artlardan meydana gelen hastalklar a- yerinin s, k, havalandrma ynlerinden uygun olmamas, b- Grlt, Haval eki, Testere, Planya, Krma makinelerini kullananlarda, rahatszlk, dikkatin dalmas, ilerleyen aamalarda duyma kayb meydana getirir. Son zamanlarda 6. olarak da Radyo aktif ortamlarda almalarn artmasndan dolay Inlar 6. Madde olarak yerini almtr; F-Inlar, a-yonlatrclar, rntgen n gibi alanlarda, ciltte kanda,kemiklerde hastalklara neden olurlar, b-Enfraruj nlar, cam sanayi, karpit imalatnda, izabecilikte, grlen gzde katarakt meydana getiren nlardr[10].

3.3 Beslenme bilgisi

Beslenme: nsann bymesi, gelimesi, salkl ve retken olarak uzun sre yaamas iin gerekli olan enerji, protein, vitamin ve madenlerin ihtiya duyulan oranlarda alnmasna beslenme denir. Beslenme insan saln etkileyen en nemli faktrdr. Yetersiz ve dengesiz beslenme byme, gelimeyi engeller, alma gcn azaltr, salk harcamalarn arttrr, mr ksaltr. nsan tkettii enerjiyi ald besinlerle karlar, harcad lde enerji alamayan bir kiinin bymesi yavalar, dikkatinde, hareketlerinde, alma gcnde yavalamalar olur. Harcanan enerjinden daha ok miktarda besin alndnda da vcutta ya birikir, imanlama ve harekette kstllk grlr. Aada yazl 4 besin gurubundan dengeli olarak alnmas gerekir. 1. Gurup : St, yourt, peynir vb. 2. : Et, yumurta, kuru baklagiller, 3. : Sebzeler, meyveler, 4. : Ekmek, tahl, Her nde 4 gurup besinden alnmaldr. Dengeli beslenmenin pahal yemek olmad bilinerek, guruplarda gsterilen yiyeceklerden biri yoksa onun grevini gren dier besin alnmaldr. rnek: Et yoksa kuru baklagil yenilmeli bylece ucuz ama dengeli beslenilmeli yemek seme de den vazgeilmelidir[10].

3.4 Grlt ve titreim

Grlt: Genel olarak arzu edilmeyen sestir. Ses iddetinin l birimi Desibeldir. Sfr desibel duyma eii, 90 desibelin st sala zararl ses olarak kabul edilir. Grlt; Sinir, ruh sistemi ve iitme duyusu zerinde olumsuz etkiler yapar, dikkat eksiklii, yorgunluk, uyku bozukluu, ba ars, dolam sistemi bozukluu, gibi etkileri grlr. itme duyusu

17

zerinde ise, grltnn iddeti, frekans, kesintili olmas gibi durumlara gre geici sarlk zamanla tam iitme bozukluuna yol aabilir. Titreim: yerlerinde makine, tezgah kurulu dzenler ve binalarda meydana gelen vibrasyon ve salnmlardr. Delme ilemlerinde, elle alan elektrikli i aletlerinde, kompresrlerde, un fabrikalarndaki yksek devirli makinelerde, titreim fazladr. Titreimli zemin ve makinelerde almak alan yorar ve sinirli hale getirir. Elle alan aletlerin titreimleri zamanla elin hassasiyetinin kaybolmasna ve parmaklarda iltihaplanmaya neden olur[10].

3.5 Meslek hastalklarndan korunma

ve retim alannn zellikleri nedeni ile meslek hastalklarn yapan artlar tamamen ortadan kaldrmak mmkn olmayabilir. Bu nedenle meslek hastalklarndan korunmak bunlarn insan sal zerindeki etkilerini en aza indirmek iin korunma yntemlerinin uygulanmas gerekir. Bu korunma yntemleri: a) Tbbi korunma yntemleri: e girite ve alma esnasnda dzenli aralklarla yaplacak olan tbbi muayene ve tedaviler, alanlarn yaptklar ilerin tehlikeleri hakknda eitilmeleri ve uyarlmalar, b) yeri ve evresinde meslek hastalklar ile ilgili tedbirler alnmas: yerinin havalandrlmas, zararsz kimyasallar kullanlmas vb. c) iye ait korunma nlemlerinin alnmas: ahsi koruyucular kullanlmas[10].

3.6 kazalar ve meslek hastalklarnda grnen grnmeyen zararlar

Grnen zararlar; Bir lkenin gelimesini etkileyen temel faktrler; nsan gc, sermaye, hammadde, makine ara ve gerelerdir. kazalarndan dolay insan salna ynelik, lm, geici veya kalc arzalar yannda, meydana gelen mali zararlar, grnen zararlardr. Grnmeyen zararlar; Kaza an ve sonrasnda iinin zaman kayb, i arkadalarnn zaman kayb, i yerindeki btn personelin moral bozukluu ve i veriminin dmesi, makinelerin almamas, arzalanmalar, yenilenmesi iin masraflar, SSK mfetti ve personelinin zaman kayplar, hastane personelinin zaman kayplar dier maddi ve manevi kayplar grnmeyen zararlardr.

18

4.Blm gvenlii ve ii sal konusunda yaplamas gereken grevler 4.1 gvenliinde sorumluluk
kazalar ve meslek hastalklarndan korunmak, ii, iveren ve devletin ibirlii ile mmkndr. i: Kendi sal sz konusu olduundan mesleine ait bilgi ve beceriler ynnden kendini yetitirmesi, i gvenlii kurallarna uymas iinin hem saln koruyacak hem de mali sorumluluk altna girmesini nleyecektir. Yaplan aratrmalar i kazalarnn % 80-90 orannn alanlarn hatasndan ve kurallara uymamalarndan kaynaklandn gstermektedir. Sendikalarn ii kuruluu olmalar neden ile konu ile ilgili hassasiyeti gstermeleri gerekir. veren: yeri sahipleri, i grenlerin yaplan iin zelliklerine uyan artlar oluturmak, iilerin kendi balarna alamayacaklar eitimleri kendilerine grdrmek, iiye ve evreye kar kanunlarn kendilerine ykledii ykmllkleri yerine getirmek durumundadrlar. kazalarnn % 10 20 si ynetim hatalarndan meydana gelmektedir. Devlet: Devlet i ve alma dnyasnda kanunlara dayanan gc ile yaptrmc zellie sahiptir. Anayasamzn ilgili hkmleri ve buna dayanarak karlm olan yasa ve ynetmeliklere ilgili olan herkes uymak mecburiyetindedir. Devletin yasal ykmllkleri uygulatmas yannda, alma bakanl, alma hayatn dzenleyici, rehberlik edici ve eitici almalar da yerine getirir. ve alma hayatnda gerek i bar gerekse i gvenlii asndan ilgili kurulularn elbirlii iinde almalar, olumlu sonular verir. Sendika: Sendikalar Yasas'nn ilk maddesi, sendikalarn kurulu amacn "alma ilikilerinde ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerin korunmas ve gelitirilmesi" olarak tanmlamaktadr. Bu tanm dorultusunda, sendikalarn iilerin salnn korunmas ve gelitirilmesiyle uramasnn da, bu rgtlerin varolu nedenleriyle uyumlu olduu ortaya kmaktadr. Sendikalar Yasas'nda olduu gibi, uluslararas insan haklar belgeleri (szgelimi Birlemi Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kltrel Haklar Konusunda Uluslararas Szleme 1966) ve T.C.Anayasas'nda ekonomik ve sosyal hak kavramna rastlanmaktadr. Buradan anlalan, sendikalarn, yelerinin, insan haklar kapsamndaki haklarn da korumak ve gelitirmekle grevli olduudur. nsan haklar belgelerinde, 1948'den beri yaama hakknn iinde, "salkl yaama hakk"; alma hakknn iinde "iyeri ortamnn gelitirilmesi", "alma koullarnn iyiletirilmesi " vb "salkl gvenli koullarda alma" yer almaya balamtr. Bu kapsamda, sendikalarn, alanlarn salk ve gvenliklerini korumalar, iyeri ortamlarnn gelitirilmesi iin ura vermeleri; hem rgtsel devleri, hem de bir toplum rgt olmaktan doan devleridir[11]. i sal i gvenlii ok-boyutlu ve ok-bilimli bir kavramdr. Her eyden nce saf teknik grnen bu konunun, youn bir toplumsal ierii olduuna deinmek gereklidir. nk ii sal i gvenlii, bir insan hakkdr. Uluslararas nsan Haklar Belgelerine baktmz zaman insanlarn salkl ve gvenli koullarda alma hakknn, -Uluslararas alma rgt Szlemeleri bir yana braklrsa- zellikle 1960'l yllardan sonra onaylanan belgelerde belirgin bir biimde vurgulandn grrz. Szgelimi, Trkiye tarafndan da onaylanan Avrupa Sosyal art'nn 3.Maddesi "gvenli ve salkl alma koullar hakk" baln tamakta olup, yledir: "Szlemeci taraflar, gvenli ve salkl alma koullar hakknn etkin biimde kullanlmasn salamak zere; Gvenlik ve salk alannda yasal dzenlemeler yapmay; Gzetim nlemleriyle bu dzenlemelerin uygulanmasn salamay; Gerektiinde, i gvenlii ve saln gelitirmeyi amalayan nlemler konusunda altranlarn ve alanlarn rgtlerine danmay; stlenirler"[12]. Sendikalarn ii sal i gvenliine ynelik olarak iyeri dzeyindeki dier olanaklarn balk altnda toplayabiliriz: 1. yeri Sendika Temsilcileri

19

2. yeri Komiteleri ve i Sal Gvenlii Kurullar 3. Kalite Kontrol emberleri Uygulamalarnda i Sal Gvenlii alma Gruplar 1. yeri Sendika Temsilcileri: Sendikann iveren karsnda iyerindeki temsilcisi ve o iyerindeki yelerle sendika arasndaki kprdr. yeri, yre, blge vs dzeyde kurulacak danma organlarnda da grev alabilirler. Bu ilevlerinin yannda, iyerinde i yasalarnn ve toplu i szlemesinde ngrlen alma koullarnn izlenmesinde de ilevlidirler. Ancak yalnzca temsilci olduklar dnemde i gvencelerinin arttrlm olmas, bu nlemin yeterli olmasna olanak vermemektedir. Ayrca, yeterli ara, gere, eitim olana, uzman vb desteklerinden yoksun olular da iyeri temsilcilerinin ii sal i gvenlii alannda etkin almasna engel olmaktadr. 2. yeri Komiteleri ve i Sal Gvenlii Kurullar: i komisyonlar olarak da adlandrlabilen bu tr komiteler, eitli lkelerde, ii hareketinin bir unsuru olarak deiik biimlerde ve adlarda ortaya kabilmektedirler. Bamsz ii hareketinin bir rn olarak ortaya kmlardr. Belirli yllarda, sendikal yaplanmann iyeri dzeyinde temel organlar da olabilmektedir. Ayrca, sendikal yaplanmalar da dorudan kendileri iyerlerinde, bu tr rgtlenmelere gidebilmektedirler. Srekli olarak 50 ve daha fazla ii altran iyerlerinde kurulan i Sal Gvenlii Kurullar'nda yelik grevini ve bu lekten kk iyerlerinde de, bu kurulun yapmas gerekenleri stlenen yine iyeri sendika (ii) temsilcileridir. lkemizde, ii temsilcilerinin ii sal i gvenliine ilikin devlerinin yeterince yerine getirilmediinin en nemli iki kant, toplu i szlemeleri ile ii sal i gvenlii kurulu karar defterleridir. ok az saydaki toplu i szlemeler dnda, ii sal i gvenlii konusundaki somut istemlere yeterince yer verilmemitir. yerlerinde iilerin saln bozucu koullarn varlnda, konunun, ii temsilcisi tarafndan, Kurul gndemine getirilmesi gereklidir. Temsilcinin grleri ve oyu aznlkta bile kalsa, karar defterlerinde "aykr oy yazlar"na rastlanmas gerekmektedir. Oysa, imdiye dein aykr oy yazs konulan i Sal Gvenlii Kurulu kararna rastlanmamtr. Bu da yargmz dorulamaktadr.10 i Sal Gvenlii Kurullar, iyerlerinde bu konuda alan tm grevlilerin katlm ile gereklemektedir. u grevlilerden olumaktadr[13]: veren temsilcisi gvenlii ile ilgili teknik kii yeri hekimi Sosyal danman (yoksa personel ile ilgili kii) Sivil savunma grevlisi Ustaba temsilcisi Sendika (yoksa ii) temsilcisi. Grld gibi burada bir platformdan sz etmek olasdr. yerinde alanlar belirli aralarla yasa gerei bir araya gelmekte ve yine yasalarca ngrlen bir programa gre aralarnda iletiim ve ibirlii kurmaktadrlar. Bu almann en somut rnleri de, yle sralanabilir: 1. yerindeki somut ii sal i gvenlii sorunlarnn zmne ilikin neriler, 2. yerindeki salk risklerini ve bunlara kar alnmas gerekli somut nlemleri ieren Ynetmelik'in hazrlanmas, 3. iler iin eitim programnn hazrlanmas, 4. yerindeki ar ve lml kazalardan sonra, durumun yinelenmemesi iin bu ac olaydan karlacak derslerin ve alnacak nlemlerin ortaya konulmas vb. 1994 ylnda grlen 92.087 i kazasyla 1.280 meslek hastalndan, 1.191 'i lmle ve 3.209 'u srekli igremezlikle sonulanmtr. Bu durumda, 4.400 inceleme gerektiren olgudan, orta-byk lekli iyerlerinde meydana gelenlerinde, ii sal i gvenlii kurulu deerlendirmesinin bulunmas gerekmektedir. Byle bir deerlendirmenin yapldna ilikin hibir kant yoktur. Sendika dzeyinde de bylesi bir aratrmaya gidildii duyulmamtr. yeri dzeyindeki almalarn, merkezi lekte kontrol ve desteklenmesi gereklidir. Kald ki, "ayn iverene bal iyerlerinin Kurul raporlarnn 6 ayda bir iveren tarafndan uzmanlarna inceletilmesi ve ortak politikalar belirlenmesi" zorunluluunun da iletildiine ilikin bugne kadar bir-iki uygulama dnda kant bulunamamaktadr. i sendikalarnn bu almay izlemesi ve dahas bu erevede alternatif toplant ve belge ortaya koymalar gerekmektedir. Ne yazk ki, buna ilikin kantlar da elde edilememektedir[13].

20

3. Kalite Kontrol emberleri Uygulamalarnda i Sal Gvenlii alma Gruplar: Kalite kontrol emberleri uygulamasnda oluturulan gruplar (emberler), asl olarak verimlilik, maliyet, kalite kontrol gibi dorudan retime ynelik olmakla birlikte, ii sal i gvenlii ile dier idari ve sosyal konularda bu tr grup almalarna gidilebilmektedir. rnein Brisa A.. lastik fabrikasnda yrtlen kalite kontrol ember almalarnn % 50'sinin verimlilik, % 23'nn kalite, %16'snn maliyet, %8'inin ii sal i gvenlii, % 3'nn de ynetsel ve sosyal konularda gerekletirilmitir. Ayrca, fabrika ynetimi ile sendikann iyeri temsilcileri arasnda yaplan ayalk toplantlarda aylk retim programlar, enerji, hurda, verimlilik konularnda alnacak nlemlerin yan sra ii sal i gvenlii ile ilgili iyiletirme almalarnn konu edildii belirtilmektedir[14-15]. Sendikalarn ii sal i gvenlii ilevlerini sergilemelerine elverili en nemli alanlardan biri ii sal i gvenlii kurullardr. Bu kurullar, ilk olarak 1892 ylnda ngiltere'de "South Metropolitan Gas Company" imindeki iyerinde bir jri eklinde kurulmutur. Daha sonra 1912 ylnda sve'te, 1921'de ekoslovakya'da, 1931'de Meksika'da, 1934'te Almanya'da, 1937'de Hollanda'da, 1946'da Belika ve Fransa'da yasal dzenlemelerle zorunlu klnmtr5lkemizde ilk kez 931 sayl Kanunu'nun 76.maddesi ile zorunlu klnmtr. Bu konuda ii sendikalarnn, baz iyeri temsilcilerinin kiisel abalarnn tesinde, rgtl bir mdahalesine tank olunmamtr. 1965 ylnda Devlet Planlama Tekilat'nn gndemine gelen, icra planlarna konulan, ulusal lekte bir Kurul oluturulmas dncesi, planlarda yer almasna karn 3. ve 4.Be Yllk Kalknma Plan dnemlerinde gereken ilgiyi grememitir. 1978 ylnda zamann i Sal Genel Mdr'nn abalaryla oluturulmaya allan ve Bakanlk Kat'nca belli snrlar ierisinde desteklenen Ulusal Dzeyde i Sal Gvenlii Kurulu giriimi, zerinde durulmas gereken bir giriimdir. Bu giriim, DSK'in etkin katlmyla - bu nedenle de Trk ve TSK'in katlmaktan kanmasyla- yrtlmtr. 7 Temmuz 1978'de ilk toplantsn yapan Ulusal Dzeyde i Sal Gvenlii Kurulu'na (UD SGK) bu alanda yllarn vermi kiilerden, kamu kurulularnn ve toplum rgtlerinin temsilcilerinden olumutu. Atlmc ve gndelik kayglardan arnm zellikler tayan Kurul, ikinci toplantsnda, alt komisyonun hazrlad ilkeleri kabul etti. Bu ilke kararlar yleydi: 1. Ulusal Dzeyde i Sal ve Gvenlii Kurulu, mali ve idari ynden zerk olmaldr. Bu amala deitirilmekte olan Yasas'nn 76.maddesinin yeniden dzenlenmesi nerilmektedir. Bu deiiklikle, a. Mali ve idari ynden zerk olduu vurgulanmakta, b. Parasal kaynak salanmaktadr. 2. Ulusal Dzeyde S-GK, kendi bilgi kaynaklarna sahip olmal, ald kararlar ve ilkeleri en kk birimlere kadar iletebilmelidir. Bu amala, blgesel, iyeri ve il dzeyinde S-G Kurullarnn, ulusal kurulla balants getirilmektedir. 3. Ulusal Dzeyde S-GK , biri Genel Kurul, dieri Ynetim Kurulu ve Denetim Kurulu'ndan olumaldr. Genel Kurulda eitli yrelerden, ikollarndan ve alt birimlerden gelen yelerin bulunmasna dikkat edilmelidir. 4. Sadece Yasas kapsamna giren iilerin deil, tm alanlarn salkl ve gvenli alma koullarnda almalarnn salanmas iin aba gsterilmelidir. 5. Mevzuat dzenlemeleri, bakanlklar aras egdm, inceleme aratrma, eitim, yayn ve benzeri tantma almalar yapmak ve konuya ilikin alnan kararlar uygulanmak zere ilgili kurululara iletmek amalanmaldr. 6. Yasal deiiklik gerekletirilene kadar alma Bakanl'nca karlacak bir ynetmelikle almalar dzenlenmelidir. Yasas'nn 76.maddesinin nasl deitirilmesi gerektii de yine Kurul'ca dzenlenerek "neri" olarak sunulmutur[16]. Burada alt izilen drt nemli nokta, "Ulusal-blgesel-iyeri dzeyinde kurullar kurulmas", "mali ve idari ynden zerklik", "gelir kaynaklarna sahip olma" ve "alma usul, dev ve yetkilerinin belirlenmesi" dir[13]. Ancak, Kurul'un uzun erimde, zerk nitelikli bir kurum olarak gelitirilmek istenmesi ve ksa erimde Bakanlk denetiminden kurtarlmak istenmesi sorun yaratmtr. Bylesi bir adm Bakanlk Kat'nn uygun grmemesi, almalarn Bakanlk denetimi altnda srdrlmesini de DSK'in onaylamamas yznden, giriim snmtr. Aradan geen bunca ylda, ne ulusal lekte ne de iyeri dzeyinde i Sal Gvenlii Kurullarna ilikin hibir adm atlmamtr.

21

Sendikalarn, ii sal i gvenlii alannda beklenen dier nemli bir adm eitim almalardr. Bu konuda sendikalarn bavurabilecekleri 2 nemli kaynaklar vardr: Bunlardan ilki, btelerinden yasal olarak ayrmak zorunda olduklar %10'luk paydr. kinci kaynak ise, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl'nn "ilerden Kesilen Ceza Paralarn Kullanmaya Yetkili Kurul" olup; 19.2.1973 gn ve 14453 sayl Resmi Gazete'de yaynlanan bir Tzk uyarnca almaktadr. Bu kurul, iverenin toplu i szlemesi ya da hizmet szlemesinde gsterilen nedenlerle ii cretlerinden ceza olarak yapt kesintilerin topland fonun, % 75'inin iilerin mesleki eitim ile ii sal i gvenlii konularndaki eitimleri, % 25'inin sosyal hizmetler iin kullanlmasn ngrmektedir. Bu kurulun oluumunda, asl arl tayan Bakanlk yetkililerinin dnda, en ok sayda iiyi kavrayan ii sendikalar konfederasyonu ynetim kurulunca seilen ve deiik ikollarndan gelen iki ii temsilcisi ile yine ayn yntemle seilen iki iveren temsilcisine yer verilmitir. Ne yazkki bu parasal olanaklarn kullanlmasyla bugne dein ortaya, dikkate deer bir birikim karlamamtr. Sendikalarn bir ynyle teknik bir konu olan ii sal i gvenliine yaklamda uzman kullanmalar ok doal ve kanlmazdr. Petrol- Sendikas'nn 1992 yl balarnda, Trk-'e bal 24 sendikayla 2 bamsz sendikay kapsayan aratrmasnda, bu sendikalarda toplam 175 uzman ve 35 danman, 1160 uzman d personel altrld saptanmtr. Sendika uzmanlarnn alanlara dalm yledir: % 36,5 hukuk, % 19,2 toplu i szlemesi, % 12,6 eitim, % 13,2 basn-yayn, % 10,2 rgtlenme, % 1,8 ii sal i gvenlii, % 6,6 dier uzmanlk dallar.. Uzmanlarn 154' genel merkez, 21' ube dzeyinde almaktadr. i sal i gvenlii uzmanlar, yalnzca iki sendikada 3 kii ile snrldr.7 Sendikalarn ii sal i gvenliine ynelik etkinliklerini genel olarak deerlendirmek iin genel kurul alma raporlarnn incelenmesi iyi bir aratr. lkemizde, genel kurullar genellikle, sendika ynetiminin seimlerine ynelik gemekte; bu nedenle, alma Raporlar zerinde yeterince durulmamaktadr. Ancak, bu raporlar, hem sendika ynetiminin yapt almalara ilikin sendikalarn en yksek karar organ genel kurula bilgi verir; hem de, bu organn gelecee ynelik alaca kararlar iin gerekli bilgileri salar. i sendikalarnn Genel Kurul alma raporlarnda, 1. Konuya yaknma dzleminde yaklaldn, 2. ncelikle ii sal i gvenlii politikas saptanmas gerekirken, byle bir yaklamn ortaya konulmadn, 3. Buna bal olarak da, ii sal i gvenlii ile ilgili aralar, yntemler ve alma tarz oluturulamadn, 4. i sal i gvenlii ile ilgili bilgilere, genellikle, akal haklarla ilgili olduu lde yer verildiini; 5. Bu nedenle de ii sal i gvenlii ile ilgili almalar btnlkten yoksun, sreklilik ve kalclk kazanamayan bir durumda kaldn belirtmektedir. Bugn, ii sendikalarnn iyerlerindeki kazanmlar iin en ok kullandklar silah, toplu i szlemeleridir (TS). Demek ki TSlerin ii sal i gvenlii ynnden deerlendirilmesi, bize sendikalarn en ok nem vermi olduklar alandaki baar dzeylerini ortaya koyabilecektir. 1978-80 arasnda batlanan 200 ve 1994-96 arasnda batlanan 94 TS zerinde, 16 yl ara ile deerlendirmeler yaplmtr. i sal i gvenlii ynnden gerekleen deiikliklerin, hem kapsam bakmndan, hem de ii sal i gvenliinin salanmasndaki nemi ynnden ne kadar yetersiz olduunu yanstmas bakmndan anlamldr.8 TSlerle ilgili deerlendirme yaplan blm balklarndan semeleri yle sralanmtr: * eitim * alma sresinin dzenlenmesi * iyerinde beslenmenin dzenlenmesi * salk * tazminatlar * ii sal i gvenlii kurulu.

22

5.Blm Kanunlar ve ynetmelikler 5.1 Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik
BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, alanlarn asbest tozuna maruziyetlerinin nlenmesi ve bu maruziyetten doacak salk risklerinden korunmas, snr deerlerin ve dier zel nlemlerin belirlenmesidir. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren, asbest veya asbestli malzeme ile yaplan almalarda, asbest tozuna maruziyetin olabilecei tm ilerde ve iyerlerinde uygulanr. Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) Bakanlk : alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, b) Asbest : - Aktinolit Asbest, CAS No 77536-66-4, - Grnerit Asbest (amosit) CAS No 12172-73-5, - Antofilit Asbest, CAS No 77536-67-5, - Krizotil, CAS No 12001-29-5, - Krosidolit, CAS No 12001-28-4, - Tremolit Asbest, CAS No 77536-68-6. lifli silikatlar ifade eder. KNC BLM Genel Hkmler Risk Deerlendirmesi Madde 5 veren, asbest tozuna maruziyet riski bulunan almalarda, asbestin tr ve fiziksel zellikleri ile alanlarn maruziyet derecesini dikkate alarak risk deerlendirmesi yapmakla ykmldr. yerinde yaplan risk deerlendirmesi sonucunda; a) ilerin maruziyetinin dk seviyede ve nadir olmas ve risk deerlendirmesinde allan ortam havasndaki asbest miktarnn belirlenmi snr deerin altnda olduunun ortaya kmas halinde, bu Ynetmeliin 6 nc, 19 uncu ve 20 nci madde hkmleri, aada belirtilen ilerde uygulanmayabilir; 1) Sadece, kolay krlmayan malzeme ile allan, geici ve ksa sreli tamir ve bakm ilerinde, 2) Asbest liflerinin sk ekilde bal olduu malzemenin bozulmadan ve paralanmadan uzaklatrlmas ilerinde, 3) yi durumdaki asbestli malzemenin paketlenmesi ilerinde, 4) Ortam havasnn izlenmesi ve kontrol ileri ile malzemelerde asbest bulunup bulunmadnn tespiti iin rnek alnmas ilerinde. b) Risk deerlendirmesi yaplrken iiler veya temsilcilerinin grleri alnacaktr. Gerek grldnde ve kullanlan asbestli malzemenin deimesi halinde risk deerlendirmesi yeniden yaplacaktr.

23

Bildirim Madde 6 veren, bu Ynetmelik kapsamna giren iyerini almaya balamadan nce Bakanla bildirmekle ykmldr. a) Bildirimde aadaki hususlar yer alacaktr: 1) yerinin adresi, 2) Kullanlan veya ilenen asbestin tr ve miktar, 3) Yaplan iler ve kullanlan prosesler, 4) alan ii says, 5) e balama tarihi ve iin sresi, 6) alanlarn maruziyetini nlemek iin alnan tedbirler. b) iler ve/veya temsilcileri, Bakanla yaplan bildirimle ilgili belgeleri grme hakkna sahiptir. c) alma artlarndaki asbest tozuna maruziyeti nemli lde artracak her deiiklikte iveren yeniden bildirimde bulunmak zorundadr. Kullanm Yasa Madde 7 Asbestin pskrtlerek (sprey) kullanlmas ve asbest ieren, younluu 1 gr/cm3den az olan, yaltm veya ses yaltm malzemesi ile allmas yasaktr. Asbestin kullanlmas ve pazarlanmas ile ilgili yrrlkteki dier mevzuata aykr olmamak artyla; asbestin karlmas, asbest rnlerinin veya asbest ilave edilmi rnlerin retimi ve ilenmesi srasnda iilerin asbest liflerine maruz kalabilecei iler yasaktr. Ancak, asbest ieren malzemenin ykm, skm ve ayrma gibi ilemlerden kaynaklanan asbestli rnlerin atlmas iin yaplan iler haritir. Limit Deerlerin Almasnn nlenmesi Madde 8 Asbest ve asbestli malzemelerle yaplan almalarda, iilerin bu malzemelerden kan toza maruziyetini en aza indirmek ve her durumda asbestin ortam havasndaki miktarnn bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde belirtilen limit deeri amamas iin zellikle aada belirtilen nlemler alnacaktr: a) Asbest ve asbestli malzemelerle yaplan almalar mmkn olan en az sayda ii ile yaplacaktr. b) alma sistemi asbest tozu karmayacak ekilde, bu mmkn deilse kan tozun ortama yaylmas nlenecek ekilde tasarlanacaktr. c) Asbest ieren almalarn yapld yerler ve ekipman, temizlik ve bakm ilerinin dzenli ve etkili ekilde yaplmasna elverili olacaktr. d) Asbest veya toz karan asbestli malzemeler, szdrmaz uygun paketler ierisinde tanacak ve dier malzemelerden ayr olarak depolanacaktr. e) Asbest ieren atklar derhal toplanarak iinde asbest olduunu gsterecek ekilde etiketlenmi ve szdrmaz paketler iinde en ksa zamanda iyerinden uzaklatrlacak ve ilgili mevzuata uygun ekilde yok edilecektir. Bu hkm maden ilerinde uygulanmaz. Asbest lmleri Madde 9 Asbest lme ve numune alma ilemleri aada belirtildii ekilde yaplacaktr: a) Balangta yaplan risk deerlendirmesi sonularn dikkate alarak ve bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde belirtilen limit deere uygunluu salamak iin dzenli olarak alma ortamnda asbest lifi llecektir. b) lm iin numune alnmas, iilerin asbest veya asbestli malzemeden kaynaklanan toza kiisel marufiyetlerini gsterecek ekilde olacaktr. c) Numune alnrken iilerin veya temsilcilerinin grleri alnacaktr. d) Numuneler bu konuda eitilmi kiiler tarafndan alnacaktr. Alnan numunelerin analizi, (f) bendinde belirtildii ekilde, lif saymak iin uygun ara gerele donatlm laboratuarlarda yaplacaktr. e) Numune alma sresi, lm veya zaman arlkl hesaplama ile 8 saatlik alma sresinde (bir vardiya) iinin maruziyetini belirleyecek ekilde olacaktr. f) Lif saym, faz-kontrast mikroskobu (PCM) kullanlarak Dnya Salk Tekilatnn 1997 tarihinde tavsiye ettii metotla veya edeer sonular veren baka bir metotla yaplacaktr. Havadaki asbestin llmesinde, uzunluu 5 mikrondan daha byk, eni 3 mikrondan daha kk ve boyu eninin 3 katndan byk olan lifler hesaba katlacaktr.

24

Snr Deer Madde 10 veren, iilerin maruz kald havadaki asbest konsantrasyonunun, sekiz saatlik zaman arlkl ortalama (TWA) deerinin 0,1 lif/cm3 gememesini salayacaktr. Snr Deerin Almas Madde 11 Bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde verilen snr deerin almas halinde; a) Snr deerin almasnn nedenleri tespit edilerek asbest konsantrasyonunun bu deerin altna inmesi iin gerekli nlemler derhal alnacaktr. ilerin korunmas iin uygun nlemler alnncaya kadar etkilenmi alanda alma yaplmayacaktr. b) Alnan nlemlerin yeterli olup olmadn belirlemek iin ortam havasnda yeniden asbest konsantrasyonu lm yaplacaktr. c) Maruziyetin dier nlemlerle azaltlmasnn mmkn olmad ve ancak solunum sistemi koruyucusu kullanlarak snr deere uyumun mmkn olduu hallerde, iilerin koruyucu ile almalar sreklilik arz etmeyecek ve her bir iinin alaca azami sre nceden belirlenecek ve bu sre kesinlikle almayacaktr. Koruyucu kullanlarak yaplan alma sresince, fiziki artlar ve iklim artlar dikkate alnarak ve iilerin veya temsilcilerinin grleri de alnarak uygun dinlenme aralar verilecektir. Ykm ve Tamir-Bakm leri Madde 12 veren ykm veya tamir bakm ilerine balamadan nce, asbest ierebilecek malzemeleri belirlemek iin bina veya tesis sahibinden de bilgi alarak gerekeni yapacaktr. Herhangi bir yap veya malzemede asbest bulunduu phesi varsa bu Ynetmelik hkmleri uygulanacaktr. Skm ve Ykm leri Madde 13 Teknik nlemler alnmasna ramen, havadaki asbest konsantrasyonunun bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde belirtilen snr deeri aabilecei ykm, skm, uzaklatrma, tamir ve bakm gibi belirli ilerde; iilerin korunmas iin iveren, zellikle aada belirtilen nlemleri alacaktr: a) Uygun solunum sistemi koruyucusu ve dier kiisel koruyucu ekipman ile bunlar kullanacak iiler belirlenecektir. b) Snr deerin almas ihtimali olan yerlere uyar levhas konulacaktr. c) Asbest veya asbestli malzemeden kan tozun tesis veya alma alan dna yaylmas nlenecektir. Yukarda belirtilen ilere balamadan nce, alnacak tedbirler hususunda iilerin veya temsilcilerinin grleri alnacaktr. Plan Madde 14 Asbest ve/veya asbestli malzeme ieren binalar, yaplar, atlyeler, fabrikalar ve dier tesisler veya gemilerdeki skm ve ykm ilerine balamadan nce bir i plan yaplacaktr. a) plannda, iilerin salk ve gvenliini korumak iin iyerinde alnacak nlemler belirtilecektir. Bu planda zellikle; 1) Asbest veya asbestli malzemenin uzaklatrlmas ilemleri, bu malzemelerin yerinde kalmasndan daha byk bir risk oluturmuyorsa, ykma balanmadan nce asbest veya asbestli malzemelerin bina ve tesislerden uzaklatrlmas, 2) Gereken durumlarda, bu Ynetmeliin 13 nc maddenin (a) bendinde belirtilen kiisel koruyucunun salanmas, 3) Asbestin ykm veya uzaklatrlmas ileri tamamlandnda, iyerinde asbeste maruziyet riski kalmadn belirten bir belge dzenlenmesi, hususlar yer alacaktr. b) e balanmadan nce yukarda belirtilen i plan Bakanla verilecektir. Eitim Madde 15 veren, asbest ieren tozlara maruz kalan veya kalma ihtimali bulunan btn iilere uygun ve yeterli eitimi salamak zorundadr. Bu eitim; a) Belirli aralklarla tekrarlanacak ve iilere maddi bir yk getirmeyecektir. b) ilerin kolayca anlayabilecei ekilde yaplacak, korunma ve gvenlik ynnden zellikle aadaki hususlarda iilerin gerekli bilgi ve beceriyi kazanmalar salanacaktr; 1) Asbestin zellikleri ve sigara imenin olumsuz etkilemesi de dahil asbestin sala etkileri, 2) Asbest iermesi muhtemel malzeme ve rnlerin trleri,

25

3) Asbeste maruz kalnabilecek ilemler ve bu maruziyeti en aza indirmek iin alnacak koruyucu tedbirlerin nemi, 4) Gvenli alma ekli ve yntemi ile koruyucu ekipman, 5) Uygun solunum sistemi koruyucusu seimi, bunlarn koruma ekli ve koruma derecesi ve uygun ekilde kullanlmas, 6) Acil durum ilemleri, 7) Dekontaminasyon ilemleri, 8) Atklarn uzaklatrlmas ve 9) Gerekli tbbi muayeneler. Skm inin Uzmanlarca Yaplmas Madde 16 Asbestin skm veya uzaklatrlmas ii, bu konuda yeterli bilgi ve deneyime sahip uzman kii veya kurulularca yaplacaktr. Genel nlemler Madde 17 Asbest veya asbestli malzemeyle yaplan almalarda aadaki nlemler alnacaktr: a) Asbestle allan yerler; 1) Aka iaretlenecek ve uyar levhalar konulacaktr. 2) Bu yerlere, grevli olanlar dndaki iilerin girmesi nlenecektir. 3) Sigara iilmesi yasak olan alanlar belirlenecektir. b) Yeme ime iin ayrlan yerlerde asbest tozu ile kirlenme riski bulunmayacaktr. c) Asbestle allan iyerlerinde; 1) ilere uygun koruyucu i elbiseleri verilecektir. 2) Koruyucu elbiseler iyeri dna karlmayacaktr. Elbiseler iyerinde veya bu tr temizlik ilerinin yapld yerlerde temizlenecek, ancak elbiseler iyerinden kapal kaplar ierisinde karlacaktr. 3) Koruyucu elbiseler ile iilerin kendilerine ait elbiseler ayr ayr yerlerde muhafaza edilecektir. 4) ilere uygun el ve yz ykama yerleri, tozlu ilerde du salanacaktr. 5) Kullanlan koruyucu malzemeler, zel olarak belirlenmi yerlerde saklanacak, her kullanmdan sonra kontrol edilip temizlenerek, tamir ve bakm yaplacaktr. Yukarda belirtilen nlemler iilere herhangi bir mali yk getirmeyecektir. ilerin veya Temsilcilerin Bilgilendirilmesi Madde 18 Asbest veya asbestli malzemeyle yaplan almalarda; a) ilere ve temsilcilerine aadaki konularda yeterli bilgi verilecektir: 1) Asbest veya asbestli malzemeden yaylan tozdan doacak salk riskleri, 2) Ynetmelikte belirtilen limit deerler ve ortam havasnda srekli yaplmas gerekli lmler, 3) Sigara iilmemesi de dahil uyulmas gereken hijyen artlar, 4) Koruyucu ekipman ve giyim eyas kullanmna ynelik nlemler, 5) Asbeste maruziyeti en aza indirecek zel nlemler. b) Yukarda (a) bendinde yer alan nlemlere ek olarak; 1) i ve/veya temsilcilerine, ortam havasndaki asbest konsantrasyonu lm sonular hakknda bilgi verilecek ve bu sonularla ilgili gerekli aklamalar yaplacaktr. 2) Bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde belirtilen snr deerin ald hallerde, iiler ve temsilcileri bu durumdan derhal haberdar edilecek, nedenleri bildirilecek, alnacak nlemler hakknda gr alveriinde bulunulacaktr. Acil bir durumda alnan nlemler bildirilecektir. Salk Gzetimi Madde 19 iler aadaki hususlar gz nnde bulundurularak salk gzetimine tabi tutulacaktr: a) Asbestle alacak her iinin almaya balamadan nce genel salk durumu deerlendirilecek ve Ynetmelik Ekinde belirtildii ekilde, zellikle gs muayeneleri ile dier tetkik ve kontrolleri yaplacaktr. ilerin salk durumlarnn deerlendirmesi en az 3 ylda bir tekrarlanacak ve her ii iin salk kayd tutulacaktr. b) Salk gzetiminden sorumlu hekim; muayene ve tetkiklerin sonucuna gre, iinin asbeste maruz kalaca ilerde altrlmamas da dahil, her trl koruyucu ve nleyici nlemleri belirleyecek ve nerilerde bulunacaktr.

26

c) ilere maruziyetin sona ermesinden sonra da yaplmas gereken salk deerlendirmeleri ile ilgili bilgi verilecektir. Hekim, maruziyetin bitmesinden sonra salk gzetiminin devam etmesi gereken sreyi belirleyebilir. d) i veya iveren salk muayene ve tetkiklerinin yeniden yaplmasn isteme hakkna sahiptir. Kayt Tutulmas Madde 20 Asbestle allan iyerlerinde iverenler aada belirtilen kaytlar tutmak ve bunlar saklamakla ykmldrler: a) veren, asbest veya asbestli malzeme ile alanlarn yaptklar ileri, alma sresini ve maruziyet miktarn belirten kaytlar tutacaktr. Doktor veya salk konusunda yetkili kiiler bu kaytlar inceleyebilirler. iler kendilerine ait kaytlarn bir rneini alabilirler. iler ve/veya temsilcileri de kaytlar hakknda isimsiz genel bilgileri alabilirler. b) Yukarda (a) bendinde belirtilen kaytlar ile bu Ynetmeliin 19 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen kaytlar, maruziyetin sona ermesinden sonra en az 40 yl sreyle saklanacaktr. c) yerinde faaliyetin sona ermesi halinde iveren (b) bendinde belirtilen kaytlar Bakanla vermek zorundadr. Asbestosis ve Mezotelyoma Kaytlar Madde 21 Sosyal Sigortalar Kurumunca tespit edilen veya bu Kuruma bildirilen asbestosis ve mezotelyoma vakalar ile ilgili kaytlar Kurum tarafndan tutulur. NC BLM Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 22 Bu Ynetmelik 19/9/1983 tarihli ve 83/477/EEC sayl ve 25/6/1991 tarihli ve 91/382/EEC sayl Avrupa Konseyi Direktifleri ile 27/3/2003 tarihli ve 2003/18/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi dikkate alnarak hazrlanmtr. Uygulama Esaslar Madde 23 Bakanlk bu Ynetmelikle ilgili uygulama esaslarn dzenlemek amacyla ynergeler karabilir. Yrrlk Madde 24 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. (Yrrlk Tarihi Deitirildi. Tklaynz) Yrtme Madde 25 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK I Bu Ynetmeliin 19 uncu maddesinde belirtilen salk muayene ve kontrolleri ile ilgili hususlar: 1. Mevcut bilgilere gre serbest asbest liflerine maruziyet aadaki hastalklara sebep olabilir: - asbestosis - mezotelyoma - akcier kanseri (bronchial carcinoma) - mide-barsak kanseri (gastro-intestinal carcinoma) 2. Doktor ve/veya dier grevli salk personeli asbeste maruz kalan iilerin her birinin maruziyet durumunu ve alma artlarn yakndan bilmelidir. 3. ilerin salk muayeneleri i hekimliinin prensip ve uygulamalarna uygun ekilde yaplacak ve en az aadaki hususlar ierecektir: - iinin mesleki ve tbbi zgemii ile ilgili kaytlarn tutulmas, - her ii ile grme yaplmas, - genel klinik muayenesi, zellikle gs muayenesi, - solunum fonksiyon testi. (solunan havann hacmi ve hz) Doktor ve/veya dier yetkili salk personeli, i hekimliindeki gelimeleri gz nne alarak sputum sitoloji testleri, gs filmi (X-ray), tomodensitometri gibi daha ileri tetkikler isteyebilir

27

5.2 Ar Ve Tehlikeli ler Ynetmelii

Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan Resmi Gazete Tarihi: 16/06/2004 Resmi Gazete Says: 25494 BRNC BLM : Ama, Kapsam ve Dayanak Ama Madde 1 - Bu Ynetmelik, hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylacana, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabileceklerine ilikin hkmleri belirler. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren iyerlerinde ve EK-I deki izelgede belirtilen ar ve tehlikeli iler iin uygulanr. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanununun 85 inci maddesine dayanlarak hazrlanmtr. KNC BLM : Genel Hkmler Ar ve Tehlikeli lerde altrlacak iler Madde 4 - (Deiik madde: 23/10/2004 - 25622 S.R.G. Yn/1.mad) *1* 16 yan doldurmam gen iilerin ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. EK-1 deki izelgede, karsnda (K) harfi bulunmayan ilerde kadnlar ve (G) harfleri bulunmayan ilerde de 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iiler altrlamaz. Ancak; ihtisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu ii meslek edinmi kadnlar ihtisas ve mesleklerine uygun ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir. htisas ve meslek renimi veren okullar bitirip bu konudaki ii meslek edinmi 16 yan doldurmu gen iiler ise, sal, gvenlii ve ahlknn tam olarak gvenceye alnmas artyla ihtisas ve mesleklerine uygun ar ve tehlikeli ilerde altrlabilir. lgili Bakanlklarca yeterlilii kabul edilen kurslar bitirip, o ii meslek edinmi olan kadnlar ile 16 yan doldurmu gen iiler EK-1'deki izelgede 36 nc srasndan 66 nc srasna kadar (66 dahil) belirtilen ilerde altrlabilir. EK-1 deki izelgede karsnda (G) harfleri bulunan ilerde gen ii altrlmas halinde, 6/4/2004 tarihli ve 25425 sayl Resm Gazete'de yaymlanan ocuk ve Gen ilerin altrlma Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik hkmleri gz nnde bulundurulur. Salk Raporu Madde 5 - Ar ve tehlikeli ilerde altrlacak iiler (kadnlar dahil) ile 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin ie girilerinde, iin niteliine ve artlarna gre bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklarnn fizik muayene ve gerektiinde laboratuvar bulgularna dayanlarak hazrlanan hekim raporu ile belirlenmesi zorunludur. in devam sresince de bu ilerde altrlmalarnda bir saknca olmadnn 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iiler iin en az 6 ayda bir, dierleri iin de en az ylda bir defa hekim raporu ile tespiti zorunludur. Bu raporlar iyeri hekimi, iyeri ortak salk birimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde srasyla en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, Salk Oca, Hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilir. Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan belirlenen Ar ve Tehlikeli lerde alacaklara Ait e Giri / Periyodik Muayene Formu rnei EK-II de verilmitir. Salk raporu alnmam herhangi bir iinin ar ve tehlikeli ilerde altrlmas yasaktr. ilerin gerek ilk ie girilerinde gerekse periyodik muayenelerinde belirlenen salk durumlar ile dier gerekli bilgiler bu raporlara ilenir. Bu raporlar, tefti esnasnda Mfettilerine her istenildiinde gsterilmek zere iveren veya yetkilisi tarafndan, gizliliine halel gelmeyecek bir surette iyerlerindeki zlk dosyalarnn kiisel salk blmnde saklanr. yeri hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesi Salk Kurulunca muayeneye tabi tutulur. Verilen rapor kesindir.

28

yerinden ilikileri kesilerek yeni bir ie giren iilerin bu raporlar veya rnekleri yeni iveren veya vekilinin istei halinde o iyerine gnderilir. Kadn ilerin zel Gnleri Madde 6 - Kadnlar, ay hali gnlerinde ar ve tehlikeli ilerde altrlamazlar. Bu gnlerin says 5 gn olarak hesap edilir. Daha fazlas iin hekim raporuna gre hareket edilir. Ay halinin balangc iinin ihbar tarihidir. Nfus Czdanlarnn Onayl rneklerinin Saklanmas Madde 7 - veren veya vekili, ar ve tehlikeli ilerde altrd iilerin nfus czdanlarnn onayl rneklerini saklayarak, bunlar Mfettilerinin her isteyiinde gstermekle ykmldr. Ar ve Tehlikeli lerde altrlmama Durumu Madde 8 - Bu Ynetmelikte belirtilen artlara aykr olarak, ar ve tehlikeli ilerde kadn ve gen ii altrldnn veya alan iinin salk durumu itibariyle byle bir ite altrlmamasnn gerektiinin tespiti halinde, bu iiler ar ve tehlikeli ilerde almaktan alkonulur. Ar ve Tehlikeli lere Ait izelge Madde 9 - Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla 16 yan doldurmu fakat 18 yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri EK-I deki izelgede gsterilmitir. Kapsam Belirleme Madde 10 - EK-I deki izelgede yer almayan herhangi bir iin ar ve tehlikeli ilerden saylp saylmayaca konusunda karar vermeye alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl yetkilidir. NC BLM : Son Hkmler Geici Madde 1 - Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten nce alnm olan Ar ve Tehlikeli lerde alacaklara Ait Salk Raporu geerlidir. Yrrlk Madde 11 - Bu Ynetmelik, yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 12 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EKLER

5.3. Ekranl Aralarla almalarda Salk Ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik

Resm Gazete : 23.12.2003/25325 BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, ekranl aralarla almalarda alnacak asgari salk ve gvenlik nlemlerini belirlemektir. Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile 4 nc maddede tanmlanan ekranl aralarn kullanmnda, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren ve ekranl aralarla almalarn yapld tm iyerlerini kapsar. Ancak, bu Ynetmelik hkmleri: a) Hareketli makine ve aralarn kumanda kabinleri ve src mahallinde, b) Tama aralarndaki bilgisayar sistemlerinde, c) Toplumun kullanmna ak bilgisayar sistemlerinde, d) yerinde, kullanm srekli olmayan tanabilir sistemlerde, e) Hesap makineleri, yazar kasa ve benzeri, data veya lm sonularn gsteren kk ekranl cihazlarda, f) Ekranl daktilolarda, uygulanmaz. Kanuni Dayanak

29

Madde 3 Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanunu'nun 78 inci maddesi uyarnca hazrlanmtr. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) Ekranl ara : Uygulanan ilemin ieriine baklmakszn ekrannda harf, rakam, ekil, grafik ve resim gsteren her trl arac, b) Operatr : Ekranl arac kullanan kiiyi, c) Zorlayc Travmalar : Gz yorgunluu, kas gcnn ar kullanm, uygun olmayan duru biimi, uzun sre ekranl ara karsnda ara vermeden alma, ar i yk duygusu, zihinsel yorgunluk ve stres ile grlt, s, nem ve aydnlatmann neden olduu olumsuzluklarnn tmn, d) alma merkezi : Operatrn oturduu sandalye, ekranl aracn konulduu masa, bilgi kayt nitesi, monitr, klavye, yazc, telefon, faks, modem ve benzeri aksesuar ve ekranl arala ilgili tm donanmlarn tamamnn veya bir ksmnn bulunduu alma yerini, ifade eder. KNC BLM verenin Ykmllkleri alma Merkezleri Madde 5 veren, alma merkezlerinde, ekranl aralarn kullanmndan kaynaklanan zorlayc travmalara neden olabilecek riskleri belirleyecek ve bu riskleri ortadan kaldracak veya en aza indirecek salk ve gvenlik nlemlerini alacaktr. alanlarn Bilgilendirilmesi ve Eitimi Madde 6 Ekranl aralarla almalarda, alanlarn bilgilendirilmesi ve eitimi ile ilgili olarak aadaki hususlara uyulacaktr: a) veren, iilere ve temsilcilerine alma yerlerinde salk ve gvenlik ile ilgili btn konularda ve zellikle bu Ynetmeliin 5, 7 ve 9 uncu maddelerinde belirtilen hususlarda bilgi verecektir. b) veren ekranl aralarla alanlara, ie balamadan nce ve alma koullarnda nemli bir deiiklik olduunda gerekli eitimi verecek ve bu eitimler periyodik olarak tekrarlanacaktr. Eitim, zellikle aadaki konular ierecektir; 1) Zorlayc travmalar ve korunma yollar, 2) Doru oturu, 3) Gzlerin korunmas, 4) Gzleri en az yoran yaz karakterleri ve renkler, 5) alma srasnda gzleri ksa srelerle dinlendirme alkanl, 6) Gzlerin, kas ve iskelet sisteminin dinlendirilmesi, 7) Ara dinlenmeleri. Gnlk alma Dzeni Madde 7 veren, ekranl aralarla yaplan almalardan kaynaklanan i ykn ve etkilenmeyi azaltmak amacyla, uygun alma plan yaparak, operatrlerin periyodik olarak ara vermesini veya dnml olarak baka ilerde almalarn salayacaktr. alanlarn Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 8 veren alanlarn ve temsilcilerinin bu Ynetmelik ve ekinde belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtildii ekilde gr ve nerilerini dikkate alacak ve katlmlarn salayacaktr. Gzlerin Korunmas Madde 9 Ekranl aralarla almalarda iilerin gzlerinin korunmas iin uyulacak hususlar aada belirtilmitir: a) Aadaki durumlarda iilerin gz muayeneleri yaplacaktr; - ekranl aralarla almaya balamadan nce, - dzenli aralklarla ve - ekranl arala almalardan kaynaklanacak grme zorluu olduunda. b) Yukarda belirtilen muayene sonularna gre gerekiyorsa iiler oftalmolojik testlere tabi tutulacaktr.

30

c) Yukarda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen muayene ve test sonularna gre gerekiyorsa iilere yaptklar ie uygun ara ve gere verilecektir. d) Bu madde uyarnca alnacak nlemler iilere herhangi bir maddi yk getirmeyecektir. NC BLM eitli Hkmler Ynetmelik Hkmlerine Uyum Madde 10 Ynetmeliin yaymland tarihten sonra alacak alma merkezleri bu Ynetmelik hkmlerine uygun olarak kurulacaklardr. Ynetmeliin yaymland tarihte faaliyette olan alma merkezleri ise 2 yl iinde Ynetmelik hkmlerine uygun hale getirilecektir. DRDNC BLM lgili Avrupa Birlii Mevzuat, Yrrlk, Yrtme lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 11 Bu Ynetmelik 29/5/1990 tarihli ve 90/270/EEC sayl Konsey Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Yrrlk Madde 12 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 13 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK - 1 EKRANLI ARALARLA ALIMALARDA ARANACAK ASGAR GEREKLER 1. Ekipman a) Genel hususlar Bu tr ekipmann kullanm iiler iin risk kayna olmayacaktr. b) Monitr Ekranda grnen karakterler kolayca seilebilecek ekil ve formda, uygun byklkte olacak, satr ve karakterler arasnda yeterli boluk bulunacaktr. Ekran grnts stabil olacak, grntnn titremesi ve benzeri olumsuzluklar bulunmayacaktr. Parlaklk ve karakterler ile arka plan arasndaki kontrast, operatr tarafndan kolaylkla ayarlanabilecektir. Ekran, operatrn ihtiyacna gre kolaylkla her yne dndrlerek ayarlanabilir olacaktr. Ekrann ayr bir kaide veya ayarlanabilir bir masa zerinde kullanlmas mmkn olacaktr. Kullancy rahatsz edebilecek yansma ve parlamalar nlenecektir. c) Klavye Klavye, operatrn el ve kollarnn yorulmamas ve rahata alabilmesi iin ekrandan ayr ve hareketli olacaktr. Klavyenin n tarafna, operatrn bileklerini dayayabilecei zel destek konulacaktr. Operatrn elleri ve kollar iin klavyenin nnde yeterli boluk olacaktr. Klavyenin rengi mat olacak ve yanstmayacaktr. Klavye karakterlerinin yerleri kullanm kolaylatracak ekilde dzenlenmi olacaktr. alma pozisyonuna gre, tular zerindeki semboller kolaylkla seilebilecek, dzgn ve okunakl olacaktr. d) alma masas veya alma yzeyi alma masas veya alma yzeyi; ekran, klavye, dokmanlar ve dier ilgili malzemelerin rahat bir ekilde dzenlenebilmesine olanak salayacak ekilde ve yeterli byklkte olacak ve yzeyi yanstmayacak nitelikte olacaktr. Operatrn rahatsz edici gz ve ba hareketleri ihtiyacn en aza indirecek ekilde yerletirilmi ve ayarlanabilir zellikte dokman tutucu kullanlacaktr. alann rahat bir pozisyonda olmas iin yeterli alan olacaktr. e) alma sandalyesi Sandalye dengeli ve operatrn rahat bir pozisyonda oturabilecei ve kolaylkla hareket edebilecei ekilde olacaktr. Oturma yerinin ykseklii ayarlanabilir olacaktr. Srt dayama yeri ne-arkaya ve yukar-aa ayarlanabilir, srt destei bele uygun ve esnek olacaktr.

31

stendiinde operatre uygun bir ayak dayana salanacaktr. 2. alma ortam a) Gerekli alan Operatrn oturma eklini deitirebilmesi ve rahata hareket edebilmesi iin alma merkezi yeterli genilikte olacak ve uygun ekilde dzenlenecektir. b) Aydnlatma Operatrn gereksinimleri ve yaplan iin tr dikkate alnarak uygun aydnlatma artlar salanacak, arka planla ekran arasnda uygun kontrast bulunacaktr. Yapay aydnlatma kaynaklarnn yeri ve teknik zellikleri ekrandaki ve dier ekipmanlar zerindeki parlama ve yansmalar nlenecek ekilde olacaktr. c) Yansma ve parlama Pencereler, aklklar ve benzeri yerler, saydam veya yar saydam duvarlar ve parlak renkli cisim ve yzeylerden ekran zerine direk k gelmeyecek ve mmknse yansmalar nlenecektir. Ekrana gelen gn nn kontrol edilebilmesi iin yatay ve dikey ayarlanabilir perdeler kullanlacaktr. d) Grlt alma merkezlerinde kullanlan ekipmanlarn grlts alanlarn dikkatini datmayacak ve karlkl konumay engellemeyecek dzeyde olacaktr. e) Is alma merkezindeki ekipmanlar alanlar rahatsz edecek dzeyde ortama s vermeyecektir. f) Radyasyon alma merkezindeki grnr k dndaki tm radyasyonlarn sala zarar vermeyecek dzeylerde olmas iin gerekli nlemler alnacaktr. g) Nem alma ortamndaki nemin uygun dzeyde olmas salanacak ve bu dzey korunacaktr. 3. Bilgisayar programlar veren, ekranl aralarla yaplacak iin dzenlenmesinde ve kullanlacak programlarn seiminde aadaki hususlara uyacaktr. a) Programlar ie uygun olacaktr. b) Programlar kolay kullanlabilir ve eer uygunsa operatrn bilgi dzeyine ve deneyimine gre ayarlanabilir olacaktr. Operatrn bilgisi dnda programlara mdahale edilemeyecektir. c) Sistemler alanlarn verimini artracak ve kolaylk salayacak ekilde geri beslemeli olacaktr. d) Sistemler operatre uygun hz ve formatta bilgi verecek ekilde olacaktr. e) Programlar, zellikle verilerin alglanmas ve kullanlmas konusunda ergonomi prensiplerine uygun olacaktr.

5.4 Elle Tama leri Ynetmelii

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: Ele Tama leri Ynetmelii 11/02/2004 tarih ve 25370 sayl Resmi Gazetede yaymlanmtr) BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, elle yaplan tama ilerinde i sal ve gvenlii ynnden ortaya kabilecek risklerden, zellikle srt ve bel incinmelerinden iilerin korunmasn salamak iin, alnmas gerekli nlemleri belirlemektir., Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren tm iyerlerini kapsar. Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir.

32

Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; Elle tama ii : Olumsuz ergonomik koullar ve nitelikleri bakmndan iilerin bel ve srt incinmelerine neden olabilecek yklerin, bir veya daha fazla ii tarafndan elle veya beden gc kullanlarak kaldrlmas, indirilmesi, itilmesi, ekilmesi, baka bir yere gtrlmesi veya hareket ettirilmesi gibi ilerin yaplmas veya bu ilerin yaplmas iin fiziki olarak destek olunmasn ifade eder. KNC BLM verenin Ykmllkleri Genel Hkm Madde 5 veren : a) yerinde yklerin elle tanmasna gerek duyulmayacak ekilde, i organizasyonu yapmak ve ykn uygun yntemlerle, zellikle mekanik sistemler kullanlarak tanmasn salamak iin gerekli tedbirleri almakla ykmldr. b) Ykn elle tanmasnn kanlmaz olduu durumlarda, Ek-Ideki hususlar dikkate alarak elle tamadan kaynaklanan riski azaltmak iin uygun yntemler kullanlmasn salayacak ve gerekli dzenlemeleri yapacaktr. ve in Yapld Yerin Organizasyonu Madde 6 Ykn elle tanmasnn kanlmaz olduu durumlarda iveren, iin mmkn olduu kadar salk ve gvenlik artlarna uygun olarak yaplabilmesi iin iyerinde gerekli dzenlemeyi yapacak ve: a) Ek-Ideki hususlar ve yklerin zelliklerini de gz nnde bulundurarak, yaplan iteki salk ve gvenlik koullarn deerlendirecek, b) zellikle iilerin srt ve bel incinme risklerini nlemek veya azaltmak iin, Ek-Ideki hususlar dikkate alarak, alma ortamnn zellikleri ve yaplan iin gereklerine uygun nlemleri alacaktr. Bireysel Risk Faktrleri Madde 7 Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (c) bendinin 2 numaral alt bendi ile 14 nc ve 15 inci maddelerinin uygulanmasnda Ek-IIde belirtilen hususlar dikkate alnacaktr. ilerin Eitimi ve Bilgilendirilmesi Madde 8 Elle yaplan tama ilerinde, iilerin bilgilendirilmesi ve eitimi ile ilgili olarak aadaki hususlara uyulacaktr: a) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu maddesindeki hususlarla birlikte, bu Ynetmelik uyarnca salk ve gvenliin korunmasna ynelik alnan tedbirler hakknda iileri ve/veya temsilcilerini bilgilendirecektir. veren, elle tama ilerinde iiler ve/veya temsilcilerine tanan ykle ilgili genel bilgileri ve mmknse ykn arl ile eksantrik yklerin ar tarafnn arlk merkezinin yeri hakknda, kesin bilgileri vermekle ykmldr. b) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 12 nci maddesindeki hususlarla birlikte, bu Ynetmeliin eklerinde belirtilen hususlar da dikkate alarak, yklerin doru olarak nasl tanaca ve yanl tanmas halinde ortaya kabilecek riskler hakknda iilere yeterli bilgi ve eitim verecektir. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 9 veren, bu Ynetmelik ve eklerinde belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin grlerini alacak ve katlmlarn salayacaktr. NC BLM Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 10 Bu Ynetmelik 29/5/1990 tarihli ve 90/269/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Uygulama Madde 11 Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, elle

33

yaplan tama ilerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Yrrlk Madde 12 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 13 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EKLER

5.5 Geici Veya Belirli Sreli lerde Sal Ve Gvenlii Hakknda Ynetmelik
Resmi Gazete Tarihi: 15/05/2004 Resmi Gazete Says: 25463 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM : Ama, Kapsam, Dayanak Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, geici veya belirli sreli i szlemesi ile altrlan iilerin salk ve gvenlikleri bakmndan iyerinde alan dier iilerle ayn dzeyde korunmalarn salamaktr. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik, 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren: a) Belirli sreli ilerde veya belli bir iin tamamlanmas ya da belirli bir olgunun ortaya kmas gibi, szleme sresinin sona ermesinin objektif koullara bal olduu ilerde, iveren ile ii arasnda yazl ekilde yaplan belirli sreli i szlemesi, b) Geici i ilikisi kurulan iverene ait iyerinde geici i szlemesi ile alan iileri kapsar. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre hazrlanmtr. KNC BLM: Genel Hkmler Eit Davranma Madde 4 - veren, bu Ynetmeliin 2 nci maddesinde belirtilen i ilikisi ile altrd iilere, iyerinde salk ve gvenliklerinin korunmasn ieren alma koullar bakmndan ayn iyerinde alan dier iilere salad dzeydeki korumay salayacak, zellikle kiisel koruyucu donanmlara eriim asndan farkl uygulamada bulunamaz. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 5 - 09/12/2003 tarihli ve 25311 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu maddesi hkm ile birlikte: a) veren, bu Ynetmeliin 2 nci maddesinde belirtilen i szlemeleri ile altraca iilere, almaya balamadan nce yapaca iin ne olduu, bu ite karlaaca zel riskler hakknda gerekli bilgilerin verilmesini salar. b) Bu bilgiler zellikle, yaplacak iin gerektirdii mesleki bilgi, yetenek ve tecrbe ile yaplmas gerekli tbbi muayene ve tetkikleri ierir, i nedeniyle ortaya kabilecek ilave zel riskler aka belirtilir. Eitim Madde 6 - Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 12 nci maddesi hkm ile birlikte iveren, bu Ynetmeliin 2 nci maddesinde belirtilen i szlemeleri ile altraca iilerin, bilgi ve tecrbelerini de dikkate alarak, yapacaklar iin niteliine uygun yeterli eitim almalarn salar. Salk Gzetimi Madde 7 - Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 14 nc maddesi hkm ile birlikte yaplacak salk gzetimlerinde aadaki hususlara uyulacaktr: a) Salk ve gvenlik ynnden zel tehlike bulunan ve zel salk gzetimi gerektiren ilerde, iveren, bu Ynetmeliin 2 nci maddesinde belirtilen i szlemeleri ile altraca iilerin, iin gerektirdii zel salk gzetimine tabi tutulmalarn salar. b) Yukarda (a) bendinde belirtilen zel salk gzetimi, gerekli olduu durumlarda, iinin szleme sresinin sona ermesinden sonra da srdrlr.

34

Koruyucu ve nleyici Hizmetler Madde 8 - Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 7 nci maddesine gre iyerinde salk ve gvenlikle ilgili koruyucu ve nleyici hizmetlerin yerine getirilmesi iin grevlendirilen kiiler veya dardan hizmet alnan kii veya kurulular, bu Ynetmeliin 2 nci maddesinde belirtilen i szlemeleri ile altrlacak iilerle ilgili olarak bilgilendirilir ve sz konusu iilerin de dier iilerle birlikte salk ve gvenliklerinin salanmas iin gerekli almalar yaplr. NC BLM : zel Hkmler Geici likisinde Bilgilendirme Madde 9 - Bu Ynetmeliin 4 nc maddesinde belirtilen hususlar ile birlikte: a) Bu Ynetmeliin 2 nci maddesinin (b) bendinde belirtilen geici i ilikisi ile altrlacak iiler temin edilmeden nce, iiyi altracak iveren iiyi devredecek iverene, yaplacak iin gerektirdii mesleki bilgi ve yetenek ile iin zellikleri hakknda gerekli bilgiyi verir. b) iyi devredecek iveren de ald bu bilgileri ilgili iiye verir. Geici likisinde Sorumluluk Madde 10 - iyi devreden iveren ile birlikte: a) Geici i ilikisi kurulan iveren, grev sresinden ve iin yaplmas ile ilgili koullardan sorumludur. b) (a) bendinin uygulanmas bakmndan, iin yaplmas ile ilgili koullar, i sal ve gvenlii ve hijyen konular ile snrldr. DRDNC BLM : eitli Hkmler Daha Uygun nlemlerin Alnmas Madde 11 - Bu Ynetmelik, 2 nci maddede belirtilen i ilikisi ile altrlan iilerin salk ve gvenliklerinin korunmas iin daha uygun nlemlerin alnmasna ve uygulanmasna engel tekil etmez. BENC BLM : Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 12 - Bu Ynetmelik 25/06/1991 tarihli ve 91/383/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifi dikkate alnarak hazrlanmtr. Hkm Bulunmayan Haller Madde 13 - Bu Ynetmelikte belirtilen zel nlemler ile birlikte geici veya belirli sreli i szlemesi ile ii altrlan iyerlerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Yrrlk Madde 14 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 15 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr

5.6 Grlt Ynetmelii

Resmi Gazete Tarihi: 23/12/2003 Resmi Gazete Says: 25325 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM : Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, iilerin grltye maruz kalmalar sonucu salk ve gvenlik ynnden oluabilecek risklerden, zellikle iitme ile ilgili risklerden korunmalar iin alnmas gerekli nlemleri belirlemektir. Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren tm iyerlerinde uygulanr. Dayanak

35

Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen; a) En yksek ses basnc (Ppeak) : "C"-frekans arlkl anlk grlt basncnn maksimum deerini, b) Gnlk grlt maruziyet dzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A) re.20 Pa) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardnda tanmland gibi, sekiz saatlik i gn iin, anlk darbeli grltnn de dahil olduu btn grlt maruziyet dzeylerinin zaman arlkl ortalamasn, c) Haftalk grlt maruziyet dzeyi (LEX, 8h) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardnda tanmland gibi, gnlk grlt maruziyet dzeylerinin sekiz saatlik be i gnnden oluan bir hafta iin zaman arlkl ortalamasn, d) Bakanlk : alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, ifade eder. KNC BLM : verenlerin Ykmllkleri Maruziyet Snr Deerleri ve Maruziyet Etkin Deerleri Madde 5 - Maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri ile ilgili hususlar aada belirtilmitir: a) Bu Ynetmeliin uygulanmas bakmndan, gnlk grlt maruziyet dzeyleri ve en yksek ses basnc ynnden maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri, aada verilmitir; 1) Maruziyet snr deerleri : LEX, 8h = 87 dB (A) ve ppeak = 200 Pai 2) En yksek maruziyet etkin deerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve ppeak = 140 Paii 3) En dk maruziyet etkin deerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve ppeak = 112 Paiii b) iyi etkileyen maruziyetin belirlenmesinde, iinin kulland kiisel kulak koruyucularnn koruyucu etkisi de dikkate alnarak maruziyet snr deer uygulanacaktr. Maruziyet etkin deerlerinde kulak koruyucularnn etkisi dikkate alnmayacaktr. c) Gnlk grlt maruziyetinin gnden gne belirgin ekilde farkllk gsterdiinin kesin olarak tespit edildii ilerde ve aadaki artlara uyulmak kayd ile maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerlerinin uygulanmasnda gnlk maruziyet deerleri yerine haftalk maruziyet deerleri kullanlabilir: 1) Yeterli lmle tespit edilen haftalk grlt maruziyet dzeyi 87 dB (A) maruziyet snr deerini amayacaktr. 2) Bu ilerdeki riskleri en aza indirmek iin yeterli nlemler alnm olacaktr. NC BLM : verenlerin Ykmllkleri Risklerin Belirlenmesi ve Deerlendirilmesi Madde 6 - yerlerinde grltden kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesinde; a) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (c) bendinde ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen ykmllkleri yerine getirirken, iilerin maruz kald grlt dzeyini deerlendirecek ve gerekiyor ise grlt lm yapacaktr. b) Kullanlan yntemler ve aygtlar, mevcut koullara, zellikle de llecek olan grltnn zelliklerine, maruziyet sresine ve evresel faktrlere uygun olacaktr. Bu yntemler ve aygtlar bu Ynetmeliin 4 nc maddesindeki tanmlanan parametrelerin belirlenmesine ve 5 inci maddesinde belirlenen deerlerin alp almadna karar verilebilmesine olanak salayacaktr. c) Kullanlan grlt lme yntemi, bir iinin kiisel maruziyetini gsterecek ekilde olacaktr. d) Yukarda (a) bendinde belirtilen deerlendirme ve lmler Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 7 nci maddesindeki hkmler dikkate alnarak uzmanlarca planlanacak ve uygun aralklarla yaplacaktr. Grlt maruziyet dzeyinin deerlendirilmesi ve lm sonular, daha sonraki zamanlarda tekrar deerlendirilebilmesi iin uygun bir ekilde saklanacaktr. e) lm sonular deerlendirilirken, lme uygulamalarna bal olan lm hatalar dikkate alnacaktr. f) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (c) bendi gereince yapaca risk deerlendirmesinde aada belirtilen hususlara zel nem verecektir: 1) Darbeli grltye maruziyet de dahil maruziyetin dzeyine, tr ve sresine, 2) Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet snr deerlerine ve maruziyet etkin deerlerine,

36

3) zellikle hassas risk gruplarna dahil iilerin salk ve gvenliklerine olan etkilerine, 4) Teknik olarak mmknse, grlt ile ie bal ototoksik maddelerin etkileimlerine veya grlt ile titreim arasndaki etkileimlerin iinin salk ve gvenliine olan etkisine, 5) Kaza riskini azaltmak iin kullanlan ve iiler tarafndan alglanmas gereken uyar sinyalleri ve dier sesler ile grltnn etkilemesinin iilerin salk ve gvenlikleri ynnden dolayl etkisine, 6) ekipmanlarnn grlt emisyonlar hakknda ilgili mevzuat uyarnca imalatlardan salanan bilgilere, 7) Grlt emisyonu daha az olan alternatif bir i ekipmannn bulunup bulunmadna, 8) Grltye maruziyetin, iverenin sorumluluundaki normal alma saatleri dnda da devam edip etmediine, 9) Salk gzetiminden elde edilen ve mmknse en son yaynlanm olanlar da ieren tm bilgilere, 10) Yeterli korumay salayabilecek kulak koruyucularnn bulunup bulunmadna. g) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 9 uncu maddesinin (a) bendinin (1) numaral alt bendi uyarnca, risk deerlendirmesini yaptrm olacak ve ayn Ynetmeliin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerine uygun olarak hangi nlemlerin alnmas gerektiini tanmlayacaktr. Risk deerlendirmesi ile ilgili, yrrlkteki mevzuata uygun olarak kayt tutulacak ve saklanacaktr. Risk deerlendirmesi, dzenli olarak ve nemli bir deiiklik olduunda veya salk gzetimi sonularnn gerektirdiinde yeniden yaplacaktr. Maruziyetin nlenmesi veya Azaltlmas Madde 7 - Grltden kaynaklanan maruziyetin nlenmesi veya azaltlmas iin; a) Teknik gelimelere uygun nlemler alnarak grltye maruziyetten kaynaklanan riskler kaynanda yok edilecek veya en aza indirilecektir. Grltden kaynaklanan risklerin azaltlmasnda, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (b) bendinde belirtilen genel prensiplere uyulacak ve zellikle; 1) Grltye maruziyetin daha az olduu baka alma yntemleri semek, 2) Yaplan ii gz nnde bulundurarak, mmkn olan en dk dzeyde grlt yayan uygun i ekipmann semek, 3) yerinin ve allan yerlerin tasarm ve dzenlenmesi, 4) ilere, i ekipmann grltye en az maruz kalacaklar doru ve gvenli bir ekilde kullanmalar iin, gerekli bilgiyi ve eitimi vermek, 5) Grlty teknik yollarla azaltmak iin; - Hava yoluyla yaylan grlty, perdeleme, kapatma, grlt emici rtlerle ve benzeri yntemlerle azaltmak, - Yapdan kaynaklanan grlty, yaltm ve benzeri yntemlerle azaltmak, 6) yeri, alma sistemleri ve i ekipmanlar iin uygun bakm programlarnn uygulanmas, 7) Grlty azaltacak bir i organizasyonu ile; - Maruziyet sresini ve grlt dzeyini snrlamak, - Yeterli dinlenme aralar verilerek alma srelerinin dzenlenmesi, gibi nlemler alnacaktr. b) Bu Ynetmeliin 5 inci maddesine gre yaplan risk deerlendirmesinde, en yksek maruziyet etkin deerlerinin aldnn tespiti halinde, iveren, zellikle yukarda (a) bendinde belirtilen nlemleri de dikkate alarak, grltye maruziyeti azaltmak iin teknik ve/veya organizasyona ynelik bir nlem program oluturacak ve uygulayacaktr. c) Bu Ynetmeliin 5 inci maddesi uyarnca yaplan risk deerlendirmesine gre, iilerin en yksek maruziyet etkin deerlerini aan grltye maruz kalabilecei alma yerleri uygun ekilde iaretlenecektir. Ayrca, bu alanlarn snrlar belirlenecek ve teknik olarak mmkn ise, bu alanlara giriler kontroll olacaktr. d) ilerin dinlenmesi iin ayrlan yerlerdeki grlt dzeyi, bu yerlerin kullanm amacna uygun olacaktr. e) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 15 inci maddesi uyarnca kadnlar, ocuklar, yallar, zrller gibi hassas risk gruplarnn korunmas iin gerekli nlemleri alacaktr. Kiisel Korunma Madde 8 - Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler baka yollarla nlenemiyor ise; a) Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 13 nc maddesinin (b) bendine ve Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik hkmlerine uygun olarak ve aada

37

belirtilen koullarda, iilere, kiiye tam olarak uyan kulak koruyucular verilecek ve bu koruyucular iiler tarafndan kullanlacaktr: 1) Grlt maruziyeti en dk maruziyet etkin deerleri atnda, iveren kulak koruyucular salayarak iilerin kullanmna hazr halde bulunduracaktr, 2) Grlt maruziyeti en yksek maruziyet etkin deerlerine ulatnda ya da bu deerleri atnda, kulak koruyucular kullanlacaktr, 3) Kulak koruyucular iitme ile ilgili riski ortadan kaldracak veya en aza indirecek bir biimde seilecektir. b) veren kulak koruyucularnn kullanlmasn salamak iin her trl abay gsterecek ve alnan nlemlerin etkililiini denetlemekten sorumlu olacaktr. Maruziyetin Snrlanmas Madde 9 - inin maruziyeti, hibir koulda bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (b) bendinde belirtildii ekilde maruziyet snr deerlerini amayacaktr. Bu Ynetmelikte belirtilen tm nlemlerin alnmasna ramen, maruziyet snr deerlerinin aldnn tespit edildii durumlarda, iveren; a) Maruziyeti, maruziyet snr deerlerinin altna indirmek zere gerekli olan derhal yapacak, b) Maruziyet snr deerlerinin almas nedenlerini belirleyecek ve c) Bunun tekrarn nlemek amacyla, koruma ve nlemeye ynelik tedbirleri alacaktr. ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi Madde 10 - veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu ve 12 nci maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, iyerinde en dk maruziyet etkin deerindeki veya zerindeki grltye maruz kalan iilerin ve/veya temsilcilerinin grlt maruziyeti ile ilgili olarak ve zellikle de aadaki konularda bilgilendirilmelerini ve eitilmelerini salayacaktr: a) Grltye maruziyetten kaynaklanan riskler, b) Grltden kaynaklanan riskleri nlemek veya en aza indirmek amacyla bu Ynetmelik hkmlerini uygulamak iin alnan nlemler ve bu nlemlerin uygulanaca koullar, c) Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri, d) Bu Ynetmeliin 6 nc maddesine uygun olarak yaplan deerlendirme ve grlt lmnn sonular ve bunlarn nemi ve potansiyel riskler, e) Kulak koruyucularnn doru kullanlmas, f) itme kayb belirtilerinin niin ve nasl tespit edilecei ve bildirilecei, g) Bu Ynetmeliin 12 nci maddesine gre, iilerin hangi artlarda salk gzetimine tabi tutulaca ve salk gzetiminin amac, h) Grlt maruziyetini en aza indirecek gvenli alma uygulamalar. ilere Danlma ve Katlmn Salanmas Madde 11 - Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilere ve/veya temsilcilerine bu Ynetmeliin kapsad konular ile zellikle aadaki konularda danlacak ve katlmlar salanacaktr: a) Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinde belirtildii ekilde risklerin deerlendirilmesinde ve alnacak nlemlerin tanmlanmasnda, b) Bu Ynetmeliin 7 nci maddesinde belirtilen, grltden kaynaklanan risklerin ortadan kaldrlmasn veya azaltlmasn amalayan nlemlerin alnmasnda, c) Bu Ynetmeliin 8 inci maddesinin (a) bendinin 3 numaral alt bendinde belirtildii ekilde kulak koruyucularnn seilmesinde. DRDNC BLM . eitli Hkmler Salk Gzetimi Madde 12 - iler aadaki hususlar gznnde bulundurularak salk gzetimine tabi tutulacaktr: a) Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) bendi gereince yaplan risk deerlendirmesi sonucunda salk riski olduunun anlalmas halinde iiler uygun salk gzetimine tabi tutulacaktr. b) En yksek maruziyet etkin deerlerini aan grltye maruz kalan bir ii, bir hekim veya hekimin sorumluluu altndaki uzman bir baka kii tarafndan iitme testi yaplmasn isteme hakkna sahiptir. Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinde hkme balanan deerlendirme ve lm sonularnn bir salk riski olduunu gsterdii yerlerde, en dk maruziyet etkin deerlerini aan grltye maruz kalan iiler iin de iitme testleri yaplacaktr. Bu testlerin amac grltye bal

38

olan herhangi bir iitme kaybnda erken tan koymak ve iitme ilevini koruma altna almaktr. c) Yukarda (a) ve (b) bentlerine uygun olarak yaplan salk gzetimi ile ilgili olarak her iinin kiisel salk kayd tutulacak ve gncelletirilecektir. Salk kaytlar, salk gzetiminin bir zetini ierecektir. Bu kaytlar gizlilik esasna uygun olarak ve gerektiinde incelenebilecek ekilde saklanacaktr. Bu kaytlarn kopyalar, yetkili makamlarn istemesi halinde verilecektir. Her ii, istediinde kendisiyle ilgili kaytlara ulaabilecektir. d) itme ile ilgili salk gzetimi sonucunda, iide iitme kayb saptandnda, iitme kaybnn grlt maruziyetine bal olup olmadn bir hekim veya hekimin uygun grd bir uzman deerlendirecektir. itme kayb grltye bal ise; 1) i, hekim veya uygun nitelikli dier bir kii tarafndan, kendisi ile ilgili sonular hakknda bilgilendirilecektir. 2) veren; i) Ynetmeliin 6 nc maddesi uyarnca yaplan risk deerlendirmesini gzden geirecektir. ii) Riskleri nlemek veya azaltmak iin Ynetmeliin 7 nci ve 8 inci maddeleri uyarnca alnan nlemleri gzden geirecektir. iii) Riskleri nlemek veya azaltmak iin Ynetmeliin 7 nci ve 8 inci maddeleri uyarnca gerekli grlen ve iinin grltye maruz kalmayaca baka bir ite grevlendirilmesinin de aralarnda olduu nlemleri uygularken, i sal uzmanlar veya dier uygun vasfl kiilerin veya yetkili makamn nerilerini dikkate alacaktr. iv) Benzer biimde maruz kalan iilerin salk durumunun gzden geirilmesi iin de dzenli bir salk gzetimi uygulayacaktr. BENC BLM : Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 13 - Bu Ynetmelik, 06/02/2003 tarihli ve 2003/10/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Yrrlk Madde 14 - Bu Ynetmelik yaym tarihinden 3 () yl sonra yrrle girer. Yrtme Madde 15 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr.

5.7 Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik

11 ubat 2004 Tarihli Resmi Gazete Say: 25370 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, iyerindeki risklerin nlenmesinin veya yeterli derecede azaltlmasnn, teknik tedbirlere dayal toplu koruma ya da i organizasyonu veya alma yntemleri ile salanamad durumlarda, kullanlacak kiisel koruyucularn zellikleri, temini, kullanm ve dier hususlarla ilgili usul ve esaslar belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren tm iyerlerini kapsar. Hukuki Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesi uyarnca karlmtr. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; Bakanlk: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln,

39

Kiisel koruyucu donanm: alan, yrtlen iten kaynaklanan, salk ve gvenlii etkileyen bir veya birden fazla riske kar koruyan, alan tarafndan giyilen, taklan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarm yaplm tm alet, ara, gere ve cihazlar, ifade eder. A) Bu tanm kapsamnda; a) Kiiyi ayn anda bir veya birden fazla riske kar korumak amacyla retici tarafndan bir btn haline getirilmi cihaz, alet veya malzemeden olumu donanm, b) Belirli bir faaliyetin yaplmas iin korunma amac olmakszn tanan veya giyilen donanmla birlikte kullanlan, ayrlabilir veya ayrlamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzeme, c) Kiisel koruyucu donanmn rahat ve ilevsel bir ekilde almas iin gerekli olan ve sadece bu tr donanmlarla kullanlan deitirilebilir paralar da, kiisel koruyucu donanm saylr. Ayrca; Tehlikeye maruz kalma sresince, srekli olarak kullanlmas veya giyilmesi amalanmasa da, farkl ve ilave bir d cihazla birletirilmesi iin kiisel koruyucu donanm ile balantl olarak piyasaya arz edilen herhangi bir sistem, kiisel koruyucu donanmn btnleyici bir paras olarak kabul edilir. B) Aada belirtilenler, yukarda tanm yaplan kiisel koruyucu donanmdan saylmaz: a) zel olarak alann saln ve gvenliini korumak zere yaplmam sradan i elbiseleri ve niformalar, b) Acil kurtarma servislerinin kullandklar ekipman, c) Askerlerin, polislerin ve dier kamu gvenlik glerinin giydii ve kulland kiisel koruyucular, d) Kara tamaclnda kullanlan kiisel koruyucular, e) Spor ekipman, f) Nefsi mdafaay veya caydrmay hedefleyen ekipman, g) Riskleri ve istenmeyen durumlar ikaz eden, tanabilir cihazlar. KNC BLM verenin Ykmllkleri Genel Kural Madde 5 Kiisel koruyucu donanm, risklerin, toplu korumay salayacak teknik nlemlerle veya i organizasyonu ve alma yntemleriyle nlenemedii veya tam olarak snrlandrlamad durumlarda kullanlacaktr. Genel Hkmler Madde 6 Kiisel koruyucu donanmlarn iyerlerinde kullanm ile ilgili olarak aadaki hususlara uyulacaktr: a) yerinde kullanlan kiisel koruyucu donanm, Kiisel Koruyucu Donanm Ynetmelii hkmlerine uygun olarak tasarlanm ve retilmi olacaktr. Tm kiisel koruyucu donanmlar; 1) Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski nlemeye uygun olacaktr. 2) yerinde varolan koullara uygun olacaktr. 3) Kullanan iinin salk durumuna ve ergonomik gereksinimlerine uygun olacaktr. 4) Gerekli ayarlamalar yapldnda kullanana tam uyacaktr. b) Birden fazla riskin bulunduu ve ayn anda birden fazla kiisel koruyucu donanmn kullanlmasnn gerektii durumlarda, bu kiisel koruyucu donanmlarn bir arada kullanlmas uyumlu olacak ve risklere kar etkin olacaktr. c) Kiisel koruyucu donanmlarn kullanlma koullar zellikle kullanlma sreleri, riskin derecesine ve maruziyet sklna, iinin alt yerin zelliklerine ve kiisel koruyucu donanmn performansna bal olarak belirlenecektir. d) Tek kii tarafndan kullanlmas esas olan kiisel koruyucu donanmlarn, zorunlu hallerde birka kii tarafndan kullanlmas halinde, bu kullanmdan dolay salk ve hijyen problemi domamas iin her trl nlem alnacaktr. e) yerinde, her bir kiisel koruyucu donanm iin, bu maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen hususlarla ilgili yeterli bilgi bulunacak ve bu bilgilere kolayca ulalabilecektir.

40

f) Kiisel koruyucu donanmlar, iveren tarafndan cretsiz verilecek, bakm ve onarmlar ve ihtiya duyulan elemanlarnn deitirilmelerinden sonra, hijyenik artlarda muhafaza edilecek ve kullanma hazr bulundurulacaktr. g) veren, iiyi kiisel koruyucu donanmlar hangi risklere kar kullanaca konusunda bilgilendirecektir. h) veren, kiisel koruyucu donanmlarn kullanm konusunda uygulamal olarak eitim verecektir. i) Kiisel koruyucu donanmlar, istisnai ve zel koullar hari, sadece amacna uygun olarak kullanlacaktr. Kiisel koruyucu donanmlar talimatlara uygun olarak kullanlacak ve talimatlar iiler tarafndan anlalr olacaktr. Kiisel Koruyucu Donanmlarn Deerlendirilmesi ve Seimi Madde 7 yerinde kullanlacak kiisel koruyucu donanmlar aada belirtilen hususlar gz nnde bulundurularak deerlendirilecektir: a) veren, kiisel koruyucu donanmlar semeden nce, koruyucularn bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki artlara uygun olup olmadn deerlendirecektir. Bu deerlendirme aadaki hususlar ierecektir; 1) Dier yollarla nlenemeyen risklerin analiz ve deerlendirmesi, 2) Kiisel koruyucu donanmn bu maddenin (a) bendinin (1) numaral alt bendinde belirtilen risklere kar etkili olabilecek zelliklerinin, ekipmann kendisinden de kaynaklanabilecek herhangi bir risk de gz nnde bulundurularak tanmlanmas, 3) Satn alnmak istenen kiisel koruyucu donanmn zellikleri ile bu maddenin (a) bendinin (2) numaral alt bendine gre belirlenen zelliklerin karlatrlmas. b) Kiisel koruyucu donanmn herhangi bir elemannda deiiklik yapld takdirde bu maddenin (a) bendindeki deerlendirme yeniden yaplacaktr. Kullanm Kurallar Madde 8 Her iveren, Ek-IIIde belirtilen ilerde ve benzeri ilerde, toplu koruma yntemleri ile risklerin nlenemedii veya tam olarak snrlandrlamad durumlarda, Ek-IIde belirtilen kiisel koruyucu donanmlardan iilerin salk ve gvenlikleri iin gerekli olanlar Ek-Ide rnei verilen tabloya gre deerlendirecek ve iilere verecektir. veren, iilerin kiisel koruyucu donanmlar uygun ekilde kullanmalar iin her trl nlemi alacaktr. iler de kendilerine verilen kiisel koruyucu donanmlar aldklar eitime ve talimata uygun olarak kullanmakla ykmldr. iler kiisel koruyucu donanmda grdkleri herhangi bir arza veya eksiklii iverene bildirecektir. ilere verilen kiisel koruyucu donanmlar her zaman etkili ekilde alr durumda olacak, temizlik ve bakm yaplacak ve gerektiinde yenileri ile deitirilecektir. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 9 veren, 9/12/2003 tarihli ve 25311 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu maddesindeki hususlar sakl kalmak kayd ile kiisel koruyucu donanm kullanmnda, salk ve gvenlik ynnden alnmas gerekli nlemler hakknda iilere ve/veya temsilcilerine bilgi verecektir. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmnn Salanmas Madde 10 veren, bu Ynetmelik ve eklerinde belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin grlerini alacak ve katlmlarn salayacaktr. NC BLM Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 11 Bu Ynetmelik 30/11/1989 tarihli ve 89/656/EEC sayl Avrupa Birlii Konsey Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Uygulama Madde 12 Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, kiisel koruyucularn kullanmnda, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr.

41

Yrrlk Madde 13 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 14 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK- I TABLO EK-II KSEL KORUYUCU DONANIM LSTES BA KORUYUCULARI - Endstride (madenler, inaat sahalar ve dier endstriyel alanlar) kullanlan koruyucu baretler, - Sal derinin korunmas (kepler, boneler, sa fileleri - siperlikli veya siperliksiz), - Koruyucu balk (normal kuma veya geirimsiz kumatan yaplm boneler, kepler, gemici balklar ve benzeri) KULAK KORUYUCULARI - Kulak tkalar ve benzeri cihazlar - Tam akustik baretler - Endstriyel baretlere uyan kulaklklar - Kapal devre haberleme alcs olan kulak koruyucular - haberleme donanml kulak koruyucular GZ VE YZ KORUYUCULARI - Gzlkler - Kapal gzlk (dalg tipi gzlk) - X-n gzl, lazer n gzl, ultra-viyole, infrared, grnr radyasyon gzlkleri - Yz sperleri - Ark kayna maskeleri ve baretleri (elle tutulan maskeler, baa veya koruyucu balklara balanabilen maskeler) SOLUNUM SSTEM KORUYUCULARI - Gaz, toz ve radyoaktif toz filtreli maskeler - Hava beslemeli solunum cihazlar - Taklp karlabilen kaynak maskesi bulunduran solunum cihazlar - Dalg donanm - Dalg elbisesi EL VE KOL KORUYUCULARI - zel koruyucu eldivenler: Makinelerden (delinme, kesilme, titreim ve benzeri) Kimyasallardan Elektrik ve sdan - Tek parmakl eldivenler - Parmak klflar - Kolluklar - Ar iler iin bilek koruyucular (bileklik) - Parmaksz eldivenler - Koruyucu eldivenler AYAK VE BACAK KORUYUCULARI - Normal ayakkablar, botlar, izmeler, uzun botlar, gvenlik bot ve izmeleri - Balar ve kancalar abuk alabilen ayakkablar - Parmak koruyuculu ayakkablar - Taban sya dayankl ayakkab ve ayakkab klflar - Isya dayankl ayakkab, bot, izme ve tozluklar - Termal ayakkab, bot, izme ve klflar - Titreime dayankl ayakkab, bot, izme ve klflar - Antistatik ayakkab, bot, izme ve klflar - zolasyonlu ayakkab, bot, izme ve klflar - Zincirli testere operatrleri iin koruyucu bot ve izmeler - Tahta tabanl ayakkablar

42

- Takp karlabilen ayak st ksm koruyucular - Dizlikler - Tozluklar - Taklp karlabilen i tabanlklar (sya dayankl, delinmeye dayankl, ter geirmez) - Taklp karlabilen iviler (buz, kar ve kaygan yzeylere kar) CLT KORUYUCULARI - Koruyucu kremler / merhemler GVDE VE KARIN BLGES KORUYUCULARI - Makinelerden korunmak iin kullanlan koruyucu yelek, ceket ve nlkler (delinme, kesilme, ergimi metal sramalarna kar) - Kimyasallara kar kullanlan koruyucu yelek, ceket ve nlkler - Istmal yelekler - Cankurtaran yelekleri - X nna kar koruyucu nlkler - Vcut kuaklar / kemerleri VCUT KORUYUCULARI - Dmelere kar kullanlan donanm: Dmeyi nleyici ekipman (gerekli tm aksesuarlaryla birlikte) Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipman (gerekli tm aksesuarlaryla birlikte) Vcudu bolukta tutabilen donanm (parat kemeri) - Koruyucu giysiler: Koruyucu i elbisesi (iki paral ve tulum) Makinelerden korunma salayan giysi (delinme, kesilme ve benzeri) Kimyasallardan korunma salayan giysi nfrared radyasyon ve ergimi metal sramalarna kar korunma salayan giysi Isya dayankl giysi Termal giysi Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi Toz geirmez giysi Gaz geirmez giysi Florasan maddeli, yanstcl giysi ve aksesuarlar (kol bantlar, eldiven ve benzeri) Koruyucu rtler. Listede yer almayan benzer donanmn yukarda belirtilen kiisel koruyucu donanmlardan saylp saylmayacana karar vermeye ve bu listeye eklemeler yapmaya Bakanlk yetkilidir. EK-III KSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKL OLABLECE LER VE SEKTRLER 1. BA KORUYUCULARI Koruyucu baretler - naat ileri, zellikle iskeleler ve yerden yksek alma platformlarn stnde, altnda veya yaknnda yaplan iler, kalp yapm ve skm, montaj ve kurma ileri, iskelede alma ve ykm ileri. - elik kprler, elik yaplar, stunlar, kuleler, hidrolik elik yaplar, yksek frnlar, elik ileri ve haddehaneler, byk konteynrlar, byk boru hatlar, s ve enerji santrallerinde yaplan almalar. - Tneller, maden oca girileri, kuyular ve hendeklerde yaplan almalar. - Toprak ve kaya ileri. - Yeraltnda ve taocaklarnda yaplan iler, hafriyat ileri, kmr iletmelerinde yaplan dekapaj ileri. - Cvatalama ileri. - Patlatma ileri. - Asansrler, kaldrma aralar, vin ve konveyrler civarnda yaplan iler. - Yksek frnlar, ergitme ocaklar, elik ileri, haddehaneler, metal ileri, demir ileme, presle scak demir ileme, dkm ileri. - Endstriyel frnlar, konteynrlar, makinalar, silolar, bunkerler ve boru hatlarnda yaplan iler. - Gemi yapm ileri.

43

- Demiryollarnda yaplan iler. - Mezbahalarda yaplan iler. 2. AYAK KORUYUCULARI Delinmez tabanl emniyet ayakkablar. - Karkas ve temel ileri, yol almalar. - skelelerde yaplan almalar. - Bina ykm ileri. - Kalp yapma ve skme ilerini de kapsayan beton ve prefabrike paralarla yaplan almalar. - antiye alan ve depolardaki iler. - at ileri. Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkablar. - elik kprler, elik bina inaat, stunlar, kuleler, hidrolik elik yaplar, yksek frnlar, elik ileri ve haddehaneler, byk konteynrlar, byk boru hatlar, vinler, s ve enerji santrallarnda yaplan iler. - Frn yapm, stma ve havalandrma tesisatnn kurulmas ve metal montaj ileri. - Tadilat ve bakm ileri. - Yksek frnlar, ergitme ocaklar, elik ileri, haddehaneler, metal ileri, demir ileme, presle demire ekil verme, scak presleme ileri ve metal ekme fabrikalarnda yaplan iler. - Yeraltnda ve taocaklarnda yaplan iler, hafriyat ileri, kmr iletmelerinde yaplan dekapaj ileri. - Ta yontma ve ta ileme ileri. - Dz cam ve cam eya retimi ve ilenmesi. - Seramik endstrisinde kalp ileri. - Seramik endstrisinde frnlarn iinin denmesi. - Seramik eya ve inaat malzemesi kalp ileri - Tama ve depolama ileri - Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmu etle yaplan iler - Gemi yapm ileri - Demiryolu manevra ileri Kaymay nleyici ve delinmeye dayankl ayakkablar - at ileri Yaltkan tabanl koruyucu ayakkablar - ok scak veya souk malzemelerle yaplan almalar Kolayca karlabilen emniyet ayakkablar - Ergimi maddelerin ayakkabdan ieri girme riski bulunan iler 3. YZ VE GZ KORUYUCULARI Koruyucu gzlkler, yz siperlikleri veya elle tutulan yz koruyucular - Kaynak yapma, tme ve ayrma ileri - Szdrmazlk salamak iin yaplan iler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biimlendirme ileri - Ta yontma ve ekillendirme ileri - Cvatalama ileri - Tala karan makinalarla yaplan almalar ve tala toplama ileri - Presle scak demir ileme - Artklarn paralanmas ve uzaklatrlmas ileri - Andrc maddelerin sprey halinde kullanlmas ileri - Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik maddeleriyle yaplan iler - Sv spreylerle alma - Ergimi maddelerle veya onlarn yaknnda alma - Radyant s ile alma - Lazerle alma 4. SOLUNUM SSTEM KORUYUCULARI Respiratrler/ Solunum cihazlar - Yetersiz oksijen veya zararl bir gazn bulunabilecei konteynrlar, kapal alanlar veya gaz yakan endstriyel frnlarda yaplan almalar - Yksek frnlara ykleme yaplan alanlardaki almalar

44

- Yksek frnlarn gaz borular ve gaz konvertrleri civarndaki almalar - Ar metal dumanlarnn bulunabilecei yksek frn kapaklar civarndaki almalar - Toz bulunmas muhtemel, frn ii deme ilerinde ve kepelerle yaplan almalar - Toz oluumunu nlemenin yetersiz olduu sprey boyama ileri - Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla balantl dier yer alt sahalarnda yaplan almalar - Soutucu gaz kaa tehlikesinin olduu souk hava depolarnda yaplan almalar 5. TME DUYUSUNUN KORUNMASI Kulak koruyucular - Metal ekillendirme presleriyle alma - Pnmatik matkaplarla alma - Havalimanlarnda yaplan almalar - Kazk akma ileri - Aa ve tekstil ileri 6. EL, KOL VE VCUT KORUNMASI Koruyucu giysi - Asit ve baz zeltileriyle, dezenfektan ve andrc temizlik rnleriyle yaplan iler - Scak maddelerle veya civarnda yaplan alma ve s etkisinin hissedildii yerlerdeki almalar - Dz cam rnleriyle alma - Kumlama ileri - Derin dondurucu odalarda alma Atee dayankl koruyucu giysi - Kapal alanlarda kaynak ileri Delinmeye dayankl nlkler - Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri - El baklaryla yaplan ve ban vcuda doru ekilmesini gerektiren iler Deri nlkler - Kaynak ileri - Scak demircilik ileri - Dkm ileri n kolun (kolun bilekle dirsek arasnda kalan blm) korunmas - Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri Eldivenler - Kaynak ileri - Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduu makineler dnda, keskin kenarl cisimlerin elle tutulmas - Asit ve baz zeltileriyle yaplan almalar Metal rgl eldivenler - Kesme ve kemiklerinden ayrma ileri - Kesim ve kullanm amalarna gre paralama iin el ba kullanlarak yaplan srekli kesim ileri - Kesim makinelerinin baklarnn deitirilmesi 7. KLME DAYANIKLI GYS - Akta, souk ve yamurlu havada alma 8. YANSITICI GYS - alanlarn aka grlmesi gereken yerlerde yaplan almalar 9. EMNYET KEMER - skelelerde alma - Prefabrik paralarn montaj - Direk ya da stunlarda alma 10. GVENLK HALATLARI - Vinlerin yksekte bulunan kabinlerinde alma - Ambarlarda kullanlan istifleme ve boaltm ekipmanlarnn yksek kabinlerinde alma - Sondaj kulelerinin yksek blmlerinde alma

45

- Kuyu ve kanalizasyonlarda yaplan alma 11. DERNN KORUNMASI - Malzemenin kaplanmas ileri - Tabaklama (dericilik) ileri Listede yer almayan iler ve sektrlerin bu listeye eklenmesine Bakanlk karar verir

5.8 Patlayc Ortamlarn Tehlikelerinden alanlarn Korunmas Hakknda Ynetmelik

26 Aralk 2003 Tarihli Resmi Gazete Say: 25328 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, iyerlerinde oluabilecek patlayc ortamlarn tehlikelerinden alanlarn salk ve gvenliini korumak iin alnmas gerekli nlemleri belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren ve patlayc ortam olumas ihtimali bulunan iyerlerini kapsar. Ancak; a) Hastalara tbbi tedavi uygulamak iin ayrlan yerler ve tbbi tedavi uygulanmas, b) 01/4/2002 tarihli ve 24713 sayl Resm Gazetede yaymlanarak yrrle giren Gaz Yakan Cihazlara Dair Ynetmelik (90/396/AT) kapsamnda yer alan cihazlarn kullanlmas, c) Patlayc maddelerin ve kimyasal olarak kararsz halde bulunan maddelerin retimi, ilemlerden gemesi, kullanm, depolanmas ve nakledilmesi, d) Sondaj yntemiyle maden karma ileri ile yeralt ve yerst maden karma ileri, e) Uluslararas antlamalarn kapsamnda bulunan kara, hava ve su yolu tama aralarnn kullanlmas, bu Ynetmelik kapsam dndadr. Patlayc ortam oluabilecek yerlerde kullanlacak her trl tama arac bu Ynetmelik kapsamndadr. Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, 4 nc maddede tanmlanan patlayc ortam olumas ihtimali bulunan iyerlerinde, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri ve ilgili dier ynetmeliklerin hkmleri de uygulanr. Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) Patlayc ortam : Yanc maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarnn atmosferik artlar altnda hava ile oluturduu ve herhangi bir tututurucu kaynakla temasnda tmyle yanabilen karm, b) Normal alma artlar : Bir tesisin tasarmlanan ama dorultusunda, l ve deerlerde altrlmasn, ifade eder. KNC BLM verenin Ykmllkleri Patlamalarn nlenmesi ve Patlamadan Korunma Madde 5 Patlamalarn nlenmesi ve bunlardan korunmay salamak amacyla iveren, aada belirtilen temel ilkelere ve verilen ncelik srasna uyarak, yaplan ilemlerin doasna uygun olan teknik ve organizasyona ynelik nlemleri alacaktr: a) Patlayc ortam olumasn nlemek, b) Yaplan ilemlerin doas gerei patlayc ortam olumasnn nlenmesi mmkn deilse patlayc ortamn tutumasn nlemek,

46

c) ilerin salk ve gvenliklerini salayacak ekilde patlamann zararl etkilerini azaltacak nlemleri almak. Bu nlemler, gerektiinde patlamann yaylmasn nleyecek tedbirlerle birlikte alnacaktr. Alnan bu tedbirler dzenli aralklarla ve iyerindeki nemli deiikliklerden sonra yeniden gzden geirilecektir. Patlama Riskinin Deerlendirilmesi Madde 6 veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtildii ekilde iyerinde risk deerlendirmesi yaparken patlayc ortamdan kaynaklanan zel risklerin deerlendirmesinde aadaki hususlar da dikkate alacaktr: a) Patlayc ortam oluma ihtimali ve bu ortamn kalcl, b) Statik elektrik de dahil tututurucu kaynaklarn bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri, c) yerinde bulunan tesis, kullanlan maddeler, prosesler ile bunlarn muhtemel karlkl etkileimleri, d) Olabilecek patlamann etkisinin bykl. Patlama riski, patlayc ortamlarn oluabilecei yerlere ak olan veya alabilen dier yerler de dikkate alnarak bir btn olarak deerlendirilecektir. yerinin Gvenli Hale Getirilmesi Madde 7 Risk deerlendirmesinin temel ilkelerine ve bu Ynetmeliin 5 inci maddesinde belirtilen hususlara uygun olarak alanlarn salk ve gvenliini korumak iin iveren: a) ilerin ve dier kiilerin salk ve gvenlii iin tehlikeli patlayc ortam oluma ihtimali olan yerlerde gvenli alma artlarn salayacak, b) ilerin salk ve gvenlii iin tehlikeli patlayc ortam oluma ihtimali olan yerlerde, yaplan risk deerlendirmesi sonucuna gre alma sresince uygun teknik yntemlerle bu ksmlarn gzetim altnda tutulmasn salayacaktr. Koordinasyon Grevi Madde 8 Bir iyerinde birden fazla iverene ait alan bulunmas durumunda, her iveren kendi kontrol alanna giren tm hususlardan sorumlu olacaktr. verenlerin, Kanunu ve Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtilen sorumluluklar sakl kalmak kayd ile yasal olarak iyerinin tmnden sorumlu olan iveren, bu Ynetmeliin 10 uncu maddesinde belirtilen Patlamadan Korunma Dokmannda ngrlen, alanlarn salk ve gvenlikleri ile ilgili nlemlerin belirlenmesi ve uygulanmasn koordine edecektir. Patlayc Ortam Oluabilecek Yerlerin Snflandrlmas Madde 9 veren; a) Patlayc ortam olumas ihtimali olan yerleri Ek-Ide belirtildii ekilde snflandracak, b) Yukarda (a) bendine gre snflandrlm olan blgelerde Ek-IIde verilen asgari gereklerin uygulanmasn salayacak, c) ilerin salk ve gvenliini tehlikeye atabilecek miktarda patlayc ortam oluabilecek yerlerin giriine Ek-IIIde verilen iaretleri koyacaktr. Patlamadan Korunma Dokman Madde 10 veren, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinde belirtilen ykmlln yerine getirirken, aada belirtilen ve bundan sonra "Patlamadan Korunma Dokman" olarak anlacak belgeleri hazrlayacaktr. Patlamadan Korunma Dokmannda, zellikle; a) Patlama riskinin belirlendii ve deerlendirildii, b) Bu Ynetmelikte belirlenen ykmllklerin yerine getirilmesi iin alnacak nlemler, c) yerinde Ek-Ie gre snflandrlm yerler, d) Ek-IIde verilen asgari gereklerin uygulanaca yerler, e) alma yerleri ile uyar cihazlar da dahil i ekipmannn tasarm, iletilmesi, kontrol ve bakmnn gvenlik kurallarna uygun olarak saland, f) yerinde kullanlan tm ekipmann " Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii" ne uygun olduu, hususlar yazl olarak yer alacaktr. Patlamadan korunma dokman, iin balamasndan nce hazrlanacak ve iyerinde, i ekipmannda veya organizasyonunda nemli deiiklik, genileme veya tadilat yapldnda yeniden gzden geirilerek gncelletirilecektir.

47

veren, yrrlkteki mevzuata gre hazrlad patlama risk deerlendirmesini, dokmanlar ve benzeri dier raporlar birlikte ele alabilir. yerleri ve Ekipmanlar in zel Gerekler Madde 11 Patlayc ortam oluma ihtimali bulunan iyerlerinde, iverenler aada belirtilen hususlara uymakla ykmldr: a) Patlayc ortam oluma ihtimali bulunan yerlerde, bu Ynetmeliin yaymland tarihte kullanlmakta olan veya kullanma hazr olan i ekipmanlar, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II Ada belirtilen asgari gerekleri karlamak zorundadr. b) Patlayc ortam oluma ihtimali bulunan yerlerde kullanlmak zere bu Ynetmeliin yaymland tarihten sonra yeni alnacak i ekipmanlar, 30/6/2006 tarihine kadar Ek-II A ve Ek-II Bde verilen asgari gerekleri karlayacaktr. c) Patlayc ortam oluabilecek ksmlar bulunan ve 30/6/2006 tarihinden sonra alacak iyerleri ise bu Ynetmelikte belirtilen artlara uygun olarak kurulacaktr. d) Patlayc ortam oluabilecek ksmlar bulunan ve 30/6/2006 tarihinden nce alm olan iyerleri, bu Ynetmeliin yaymland tarihten itibaren en ge yl iinde bu Ynetmelik hkmlerine tam olarak uygun hale getirilecektir. Patlayc ortam oluabilecek ksmlar bulunan iyerlerinde 30/6/2006 tarihinden sonra herhangi bir deiiklik, eklenti veya tadilat yapldnda, iveren bu Ynetmelik hkmlerine tam olarak uyulmasn salayacaktr. NC BLM Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 12 Bu Ynetmelik 16/12/1999 tarihli ve 1999/92/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Yrrlk Madde 13 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 14 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK - I Ynetmeliin 5,6,9 ve 10 uncu maddelerine gre nlem alnmas gereken yerlerde aada belirtilen snflandrma sistemi uygulanacaktr. 1- Patlayc Ortam Oluabilecek Yerler alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn gerektirecek miktarda patlayc karm oluabilecek yerler, bu Ynetmeliie gre tehlikeli kabul edilecektir. alanlarn salk ve gvenliini korumak iin zel nlem alnmasn gerektirecek miktarda patlayc karm olumas ihtimali bulunmayan yerler bu Ynetmelie gre tehlikesiz kabul edilecektir. Parlayc ve/veya yanc maddelerin hava ile yaptklar karmlarn, bamsz olarak bir patlama meydana getirmeyecekleri yaplacak aratrmalarla kantlanmadka, bu maddeler patlayc ortam oluturabilecek maddeler olarak kabul edilecektir. 2- Tehlikeli yerlerin snflandrlmas Tehlikeli yerler, patlayc ortam oluma skl ve bu ortamn devam etme sresi esas alnarak, blgeler halinde snflandrlr. Ek-2 A'ya gre alnacak nlemler, yaplan bu snflandrmaya gre belirlenir. Blge 0 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn srekli olarak veya uzun sre ya da sk sk olutuu yerler. Blge 1 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile karmndan oluan patlayc ortamn normal alma koullarnda ara sra meydana gelme ihtimali olan yerler. Blge 2 Gaz, buhar ve sis halindeki parlayc maddelerin hava ile kararak normal alma koullarnda patlayc ortam oluturma ihtimali olmayan yerler ya da byle bir ihtimal olsa bile patlayc ortamn ok ksa bir sre iin kalc olduu yerler Blge20

48

Havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn, srekli olarak veya uzun sreli ya da sk sk patlayc ortam oluabilecek yerler Blge 21 Normal alma koullarnda, havada bulut halinde bulunan yanc tozlarn ara sra patlayc ortam oluturabilecei yerler. Blge 22 Normal alma koullarnda havada bulut halinde yanc tozlarn patlayc ortam oluturma ihtimali bulunmayan ancak byle bir ihtimal olsa bile bunun yalnzca ok ksa bir sre iin geerli olduu yerler. Not: Tabaka veya yn halinde yanc tozlarn bulunduu yerler de, patlayc ortam oluturabilecek dier bir kaynak olarak dikkate alnmaldr. EK - II A-ALIANLARIN SALIK VE GVENLKLERNN PATLAYICI ORTAM RSKLERNDEN KORUNMASI N ASGAR GEREKLER Bu ekte belirtilen gerekler, a) yerlerinin, i ekipmannn kullanlan maddelerin veya yrtlen faaliyetin yapsndan kaynaklanan parlayc ortam riski bulunan ve Ek-I'e gre tehlike snfna giren yerlere, b) Tehlikeli yerlerde bulunan ekipmann gvenli bir ekilde almas iin gerekli olan veya bu ekipmanlarn gvenli almasna yardmc olan ancak kendisi tehlikeli blgede bulunmayan ekipmanlara, uygulanacaktr. 1. Organizasyon nlemleri 1.1. alanlarn Eitimi veren, patlayc ortam oluabilen yerlerde alanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eitimi salayacaktr. 1.2. Yazl Talimatlar ve alma zni Patlamadan Korunma Dokmannda gerekli grlmesi halinde, a) Tehlikeli yerlerdeki alma, iverence dzenlenen yazl talimatlara da uygun yaplacaktr. b) Gerek tehlikeli ilerin yaplmasnda, gerekse baka almalar etkileyerek tehlikeye neden olabilecek dier ilerin yaplmasnda, bir "alma zni" sistemi uygulanacaktr. alma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kii tarafndan ie balamadan nce yazl olarak verilecektir. 2. Patlamadan Korunma nlemleri 2.1. Patlama tehlikesine neden olabilecek parlayc gazlar, buharlar, sisler veya yanc tozlarn isteyerek veya istemeyerek ortaya kmas halinde, bunlarn gvenli bir yere uygun ekilde ynlendirilmesi veya uzaklatrlmas salanacak, bunun yaplmas pratik olarak mmkn deilse yaylmalarn nleyecek baka uygun nlemler alnacaktr. 2.2. Eer patlayc ortam birka eit parlayc ve/veya yanc gazlar, buharlar, sisler veya tozlardan oluuyorsa, alnacak koruyucu nlem en yksek riske uygun olacaktr. 2.3. zellikle, alanlarn ve alma ortamnn statik elektrik taycs veya reticisi olabilecei durumlarda, bu Ynetmeliin 5 inci maddesinde belirtilen tututurma tehlikesinin nlenmesinde, statik elektrik boalmalar da dikkate alnacaktr. Patlayc ortam tututurabilen statik elektrik oluumunu nlemek iin alanlara uygun malzemeden yaplm kiisel koruyucu giysiler verilecektir. 2.4. Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla balantl cihazlarn patlayc ortamda gvenle kullanlabileceinin, Patlamadan Korunma Dokmannda belirtilmesi halinde bunlar hizmete sokulabilir. Bu kural 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle giren Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemlerle lgili Ynetmelik'e gre ekipman veya koruyucu sistem saylmayan ancak tesiste yerletirildikleri yerlerde kendileri bir tututurma tehlikesi oluturan i ekipmanlar ve balant elemanlar iin de geerlidir. Baland elemanlarnda herhangi bir karkla meydan vermemek iin gerekli nlem alnacaktr. 2.5 Patlama riskini en aza indirmek ve olas bir patlamada, patlamay kontrol altna almak, iyerine ve i ekipmanlarna yaylmasn en aza indirebilmek iin; iyerleri, i ekipmanlar ve bunlarla balantl tm cihazlarn tasarm, inas, montaj ve yerletirilmesi, bakm, onarm ve iletilmesinde

49

gerekli tm nlemler alnacaktr. yerlerinde patlamann fiziksel tesirlerinden alanlarn etkilenme riskini en aza indirmek iin uygun nlemler alnacaktr. 2.6. Gereken durumlarda, patlama artlar olumadan nce, alanlarn sesli ve/veya grsel iaretlerle uyarlmas ve ortamdan uzaklamas salanacaktr. 2.7. Patlamadan Korunma Dokmannda gerekli grlmesi halinde; bir tehlike durumunda alanlarn tehlikeli blgeden annda ve gvenli bir ekilde uzlaabilmeleri iin tahliye sistemi kurulacak ve her an iler durumda bulunmas salanacaktr. 2.8. Patlayc ortam oluabilecek blmleri bulunan iyerlerinde; faaliyete balanlmadan nce btn iyerinin patlama ynnden gvenliinin saland kantlanacaktr. Patlamadan korunmay salamak iin btn koullar yerine getirilecektir. Patlama ynnden gvenliin salandnn kantlanmas, patlamadan korunma konusunda eitim alm ve deneyimli uzman kiilerce yaplacaktr. 2.9. Yaplan Risk deerlendirmesinin gerektirmesi halinde; a) Herhangi bir g kesilmesinin ilave risklere neden olabilecei durumlarda, ekipmann ve gvenlik sistemlerinin, tesisin dier ksmlarndan bamsz olarak gvenli bir ekilde almasn srdrmesi mmkn olacaktr. b) Otomatik proseslerde amalanan alma koullarndan herhangi bir sapma meydana geldiinde, otomatik sistemle balantl ekipmana ve koruyucu sistemlere gvenlii tehlikeye atmamak artyla el ile mdahale yaplabilir olacaktr. Bu mdahaleyi sadece bu ite yetkili alanlar yapacaktr. c) Sistemin acil durdurulmas halinde, biriken enerji mmkn olduu kadar abuk ve gvenli bir ekilde boaltlacak veya tehlike oluturmayacak ekilde izole edilecektir. B- EKPMANLARIN VE KORUYUCU SSTEMLERN SEMNDE UYULACAK KRTERLER Risk deerlendirmesine gre hazrlanan patlamadan korunma dokmannda aksi belirtilmemesi halinde, patlayc ortam oluabilecek tm yerlerdeki ekipman ve koruyucu sistemler, 27/10/2002 tarihli ve 24919 sayl Resmi Gazete'de yaymlanarak yrrle giren Muhtemel Patlayc Ortamda Kullanlan Tehizat ve Koruyucu Sistemlerle lgili Ynetmelikte belirtilen kategorilere gre seilecektir. zellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar iin aada belirtilen blgelerde, karlarnda verilen kategorideki ekipman kullanlacaktr. Blge 0 veya Blge 20 : Kategori 1 ekipman, Blge 1 veya Blge 21 : Kategori 1 veya 2 ekipman, Blge 2 veya Blge 22 : Kategori 1,2 veya 3 ekipman. EK-III PATLAYICI ORTAM OLUABLECEK YERLER N UYARI ARET Patlayc ortam oluabilecek yerler iin uyar iareti aada belirtilen ekil ve renklerde olacaktr.

Uyar iaretinin belirleyici zellikleri: - gen eklinde, - Siyah kenarlar ve sar zimen zerine siyah yaz, - Sar zemin iareti alannn en az % 50'si kadar olacaktr.

5.9 Sondajla Maden karlan letmelerde Salk Ve Gvenlik artlar Ynetmelii

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan Resmi Gazete Tarihi: 22/02/2004

50

Resmi Gazete Says: 25381 BRNC BLM:Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, sondajla maden karlan iyerlerinde alan iilerin salk ve gvenliinin korunmas iin uyulmas gerekli asgari artlar belirlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren sondajla maden karlan tm iyerlerini kapsar. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen; a) Sondajla maden karma ileri: - Madenlerin sondaj kuyular alarak karlmas, - Arama amacyla sondaj yaplmas, - karlan madenlerin, ilenmesi hari, sata hazrlanmas, ilerini, b) yeri: Sondajla maden karma ilerinin ve yardmc ilerin yapld tesisler ve binalar ile iilere ait yatp kalkma yerleri dahil alma yerlerinin tmn, ifade eder. KNC BLM:verenlerin Ykmllkleri Genel Ykmllkler Madde 5 - Sondajla maden karlan iyerlerinde, iveren aadaki hususlar yerine getirmekle ykmldr: a) ilerin salk ve gvenliklerini salamak amacyla; 1) alma yerleri, iilerin ilerini yaparken kendilerinin ve dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye atmayacak ekilde tasarlanacak, ina edilecek, tehiz edilecek, hizmete alnacak, iletilecek ve bakm yaplacaktr. 2) yerinde yaplacak her trl alma, yetkili bir kiinin gzetiminde yaplacaktr. 3) zel riski bulunan iler yalnzca konunun uzman kiiler tarafndan ve talimatlara uygun olarak yaplacaktr. 4) Tm gvenlik talimatlar iilerin anlayaca ekilde olacaktr. 5) Uygun ve yeterli ilk yardm donanm salanacaktr. 6) Dzenli aralklarla gvenlik tatbikatlar yaplacaktr. b) veren, 9/12/2003 tarihli ve 25311 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6, 9 ve 10 uncu maddelerinde belirtilen hususlar kapsayan "salk ve gvenlik dokman" hazrlanmasn ve gncellenmesini salayacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda zellikle aadaki hususlar yer alacaktr. - ilerin iyerinde maruz kalabilecekleri risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi, - Bu Ynetmelik hkmlerini yerine getirmek iin alnacak uygun nlemler, - alma yerlerinin ve ekipmann gvenli ekilde dzenlenmesi, kullanlmas ve bakmnn yaplmas. Salk ve gvenlik dokman, almaya balanlmadan nce hazrlanacak ve iyerinde nemli deiiklikler veya ilave yapldnda, yenilenecektir. c) Ayn iyerinde birden ok iletmeye ait iilerin bulunmas durumunda, her iveren kendi kontrol altndaki ilerden sorumludur. Tm iyerinden sorumlu olan iveren, iilerin salk ve gvenliinin korunmas ile ilgili tedbirlerin uygulanmasn koordine edecek ve kendisine ait salk ve gvenlik dokmannda koordinasyonun amacn ve bu koordinasyonu salamak iin alnacak nlemleri ve uygulanacak yntemleri belirtecektir. Bu koordinasyon, her bir iverenin Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtilen sorumluluunu etkilemez. d) veren, iyerinde meydana gelen i kazalarn ve nemli tehlike yaratan olaylar en ge iki i gn iinde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl'nn ilgili blge mdrlne bildirecektir.

51

veren, gerektiinde, bu tr olaylarn tekrarlanmasn nlemek iin, alnan nlemlerin kaydedildii salk ve gvenlik dokmann gncelleyecektir. Patlama, Yangn ve Zararl Ortam Havasndan Korunma Madde 6 - veren, patlama ve yangn kmasn nlemek, patlama ve yangn balanglarn tesbit etmek, yaylmasn nlemek ve mcadele etmek, patlayc ve sala zararl ortam havasnn olumasn nlemek iin yaplan ie uygun nlemler alacaktr. Ka ve Kurtarma Aralar Madde 7 - veren, bir tehlike annda iilerin alma yerlerini en ksa zamanda ve gvenli bir ekilde terk edebilmeleri iin uygun ka ve kurtarma aralarn salayacak ve kullanma hazr bulunduracaktr. letiim, Uyar ve Alarm Sistemleri Madde 8 - veren, ihtiya halinde yardm, kama ve kurtarma ilemlerinin derhal uygulamaya konulabilmesi iin gerekli uyar ve dier iletiim sistemlerini hazr bulunduracaktr. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 9 - Sal ve Gvenlii Ynetmelii'nin 10 uncu maddesi hkmleri sakl kalmak kayd ile iiler veya temsilcileri, iyerinde salk ve gvenlikle ilgili alnmas gereken tm nlemler ve bu Ynetmeliin zellikle 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinin uygulanmas ile ilgili bilgilendirilecektir. Bu bilgiler iiler tarafndan anlalabilir ekilde olacaktr. Salk Gzetimi Madde 10 - iler aadaki hususlar gz nnde bulundurularak salk gzetimine tabi tutulacaktr: a) ilerin, yapmakta olduklar ilerde maruz kaldklar salk ve gvenlik risklerine uygun olarak salk gzetimine tabi tutulmalar salanacaktr. b) ilerin ie girilerinde ve iin devam sresince periyodik olarak salk gzetimleri yaplacaktr. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 11 - veren, bu Ynetmelikte belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin grlerini alacak ve katlmlarn salayacaktr. Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri Madde 12 - Bu Ynetmeliin: a) Yrrle girdii tarihten sonra alacak olan iyerleri bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlikle ilgili gereklere uymak zorundadr. b) Yrrle girdii tarihte faaliyette olan iyerleri bu tarihten itibaren mmkn olan en ksa srede ve en ge 2 (iki) yl ierisinde bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlikle ilgili gereklere uymak zorundadr. c) Yrrle girdii tarihten sonra iyerinde yaplacak deiiklik ve eklentilerde iveren bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlik gereklerine uymak zorundadr. NC BLM:lgili Avrupa Birlii Mevzuat, Yrrlk ve Yrtme lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 13 - Bu Ynetmelik 3/11/1992 tarihli ve 92/91/EEC sayl Avrupa Birlii Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Uygulama Madde 14 - Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, sondajla maden karlan iletmelerde, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Yrrlk Madde 15 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 16 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. ASGAR SALIK VE GVENLK GEREKLER Bu ekte belirtilen hususlar iyerinin, yaplan iin, artlarn veya zel bir riskin gerektirdii tm durumlarda uygulanr. BLM - A KIYILARDA VE DENZLERDEK TESSLERDE UYGULANACAK ASGAR GENEL GEREKLER 1. Salamlk ve dayankllk

52

yerleri, muhtemel evre artlarna dayanabilecek ekilde tasarlanacak, ina edilecek, kurulacak, iletilecek, kontrol edilecek ve bakm yaplacaktr. yerleri, kullanm amacna uygun yapda ve salamlkta olacaktr. 2. Organizasyon ve gzetim 2.1. yerlerinin organizasyonu 2.1.1. yerlerinde tehlikelere kar uygun korunma salanacak ekilde gerekli organizasyon yaplacaktr. ilerin salk ve gvenliini tehlikeye atmamak iin iyerindeki tehlikeli maddeler veya atklar uzaklatrlacak veya kontrol altnda tutularak iyerinin her zaman temiz ve dzenli bir durumda olmas salanacaktr. 2.1.2. alma mahalleri, iilerin ilerini kolayca yapabilmeleri iin ergonomik esaslara uygun ekilde tasarlanacak ve kurulacaktr. 2.1.3. zel tehlike bulunan alanlar snrlandrlacak ve gerekli uyar iaretleri konulacaktr. 2.2. Sorumlu personel Her iyerinde iveren tarafndan atanm, iiler alt srece grev yapacak, yeterli beceri ve uzmanla sahip sorumlu bir kii bulunacaktr. Yeterli beceri ve uzmanla sahip olmak artyla iyeri iin bu sorumluluu iverenin kendisi stlenebilir. 2.3. Gzetim Yaplan tm almalarda, iilerin salk ve gvenliinin korunmasnn salanmas iin iveren veya iveren adna hareket eden kii tarafndan atanan, yeterli beceri ve uzmanla sahip kiiler tarafndan gerekli gzetim yaplacaktr. Yeterli beceri ve uzmanla sahip olmak artyla yukarda belirtilen gzetim grevini iverenin kendisi stlenebilir. 2.4. Kalifiye ii Her iyerinde kendilerine verilen ii yapabilmek iin gerekli beceri, deneyim ve eitime sahip yeterli sayda kalifiye ii bulunacaktr. 2.5. Bilgilendirme ve eitim ilere salk ve gvenliklerini salayabilmeleri iin yeterli bilgi, talimat ve eitim verilecek ve bu eitimler tekrarlanacaktr. veren, iilere verilen talimatlarn kendilerinin ve dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye atmalarn nleyecek ekilde kolay anlalr olmasn salayacaktr. 2.6. Yazl talimatlar Her iyeri iin iilerin salk ve gvenliklerinin korunmas ve i ekipmanlarnn gvenli bir ekilde kullanlmas iin gerekli kurallar belirleyen yazl talimatlar hazrlanacaktr. Bu talimatlar, acil durum ekipmanlarnn kullanmna ve iyerinde veya iyeri yaknndaki herhangi bir acil durumda nasl hareket edileceine ilikin bilgileri de ierecektir. 2.7. Gvenli alma yntemleri Her iyerinde ya da her ite gvenli alma yntemleri uygulanacaktr. 2.8. alma izni Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, hem tehlikeli ilerin yaplmasnda, hem de dier ilerle etkilemesi sonucu ciddi tehlikelere neden olabilecek rutin ilerin yaplmasnda bir alma izni sistemi uygulanacaktr. Yaplacak iten nce, i srasnda ve i bitiminde uyulacak koullar ve alnacak nlemleri belirten alma izni, almaya balanmadan nce yetkili bir kii tarafndan yazl olarak verilir. 2.9. Salk ve gvenlik nlemlerinin dzenli aralklarla gzden geirilmesi veren, salk ve gvenlik ynetim sistemi de dahil olmak zere iilerin saln ve gvenliini korumak iin alnan nlemleri, bu Ynetmelie uygunluunu salamak iin, dzenli aralklarla gzden geirecektir. 3. Mekanik ve elektrikli ekipman ve tesisler 3.1 Genel Mekanik ve elektrikli ekipmann seimi, kurulmas, hizmete alnmas, iletilmesi ve bakmnda, iilerin salk ve gvenlii iin, bu Ynetmelik hkmleri ile 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Makina Emniyeti Ynetmelii ve Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii hkmleri dikkate alnacaktr.

53

Gazlarn, buharlarn veya buharlaabilen svlarn alev alarak tutumas sonucu yangn veya patlama riski olan bir ortamda kullanlacak i ekipmanlar, bu tr ortamlarda kullanmaya uygun zellikte olacaktr. ekipmanlar, gerektiinde uygun koruma tertibatlar ve arza durumunda ekipmann gvenli kalmasn salayacak sistemler ile donatlacaktr. 3.2 zel hkmler Mekanik i ekipmanlar ve tesisler, salam, kusursuz ve kullanm amacna uygun olacaktr. Elektrikli ekipmanlar ve tesislerin gc ve boyutlar, kullanm amacna uygun olacaktr. 4. Bakm 4.1. Genel bakm Mekanik ve elektrikli ekipmanlar ile tesislerin dzenli bir ekilde kontrol, bakm ve gerektiinde testleri iin uygun plan yaplacaktr. Ekipmanlarn ve tesislerin btn ksmlarnn kontrol, bakm ve testleri yetkili uzman kiiler tarafndan yaplacaktr. Yaplan kontrol ve testlerle ilgili kayt tutulacak ve bu kaytlar uygun ekilde saklanacaktr. 4.2. Gvenlik ekipmanlarnn bakm Kullanlmas gerekli gvenlik ekipmanlar her zaman bakml ve kullanma hazr durumda bulundurulacaktr. Bakm, yaplan i dikkate alnarak yaplacaktr. 5. Kuyularn Kontrol Sondaj kuyusu almas ilemleri srasnda kullanlmak zere, pskrmelerden korunmak iin uygun kontrol ekipman bulundurulacaktr. Bu ekipmanlarn dalmnda, alan kuyular ve yrtlen ilemler dikkate alnacaktr. 6. Patlama riski ve zararl ortam havasna kar korunma 6.1. Ortam havasnda sala zararl ve/veya patlayc maddelerin bulunup bulunmadnn tespit edilmesi ve bu maddelerin konsantrasyonunun llmesi iin gerekli tedbirler alnacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, elektrikli sistemler ve iten patlamal motorlarn gcn otomatik olarak kesen aygtlar, belirlenmi yerlerdeki gaz birikimlerini otomatik ve devaml olarak len kontrol aygtlar ve otomatik alarm sistemleri salanacaktr. Otomatik lm sonular salk ve gvenlik dokmannda ngrld ekilde kayt altna alnacak ve saklanacaktr. 6.2. Zararl ortam havasndan korunma 6.2.1. Zararl maddelerin ortam havasna kart veya karabilecei yerlerde, bu maddelerin kaynandan emilerek ortamdan uzaklatrlmas iin uygun nlemler alnacaktr. Bu nlemlerle ilgili uygulanan sistem, iilerin risk altnda olmasn nleyecek ekilde zararl maddeleri ortam havasndan uzaklatracak kapasitede olacaktr. 6.2.2. Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik hkmleri sakl kalmak art ile iilerin zararl ortam havasna maruz kalabilecekleri yerlerde yeterli sayda uygun solunum ve canlandrma ekipman bulundurulacaktr. Bu yerlerde bu ekipman kullanabilecek eitime sahip yeterli sayda ii bulunacaktr. Bu ekipman uygun yerlerde saklanacak ve korunacaktr. 6.2.3. Ortam havasnda hidrojenslfr veya dier zehirli gazlarn bulunduu veya bulunabilecei yerlerde, alnan nlemler ve mevcut koruyucu donanmla ilgili detaylar ieren bir koruma plan hazr bulundurulacaktr. 6.3. Patlama risklerinden korunma 6.3.1. Patlayc ortam olumasna ve birikmesine kar gerekli tm nlemler alnacaktr. 6.3.2. Patlama riski bulunan yerlerde, patlayc ortamn tutumasn nlemek iin gerekli tm nlemler alnacaktr. 6.3.3. Alnmas gerekli nlem ve kullanlacak ekipman ayrntl olarak belirten patlamay nleme plan hazrlanacaktr. 7. Ka yollar ve imdat klar 7.1. Acil k yollar ve kaplar dorudan darya veya gvenli bir alana veya toplanma noktasna veya tahliye noktasna alacak ve k nleyecek hibir engel bulunmayacaktr. 7.2. Herhangi bir tehlike durumunda, tm alanlarn iyerini derhal ve gvenli bir ekilde terk etmeleri mmkn olacaktr.

54

7.3. Acil k yollar ve kaplarnn says, boyutlar ve yerleri yaplan iin niteliine, iyerinin byklne ve alanlarn saysna uygun olacaktr. Yatp kalkma ve dinlenme yerlerinin, gvenli bir alana veya toplanma veya tahliye noktasna alan, birbirinden mmkn olduunca uzak, en az iki ayr ka yolu bulunacaktr. 7.4. Acil k kaplar darya doru alacak, bunun mmkn olmad hallerde rayl kaplar kullanlabilecektir. Acil k kaplar; acil durumlarda alanlarn hemen ve kolayca aabilecekleri ekilde olacaktr. 7.5. Acil k yollar ve kaplar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenmi olacaktr. 7.6. Acil k kaplar kilitli olmayacaktr. Acil k yollar ve kaplar ile buralara alan yol ve kaplarda k zorlatracak hibir engel bulunmayacaktr. 7.7. Aydnlatlmas gereken acil k yollar ve kaplarnda elektrik kesilmesi halinde yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 8. Kapal iyerlerinin havalandrlmas 8.1. Kapal iyerlerinde alma ekline ve alanlarn yaptklar ie gre, ihtiya duyacaklar yeterli temiz hava bulunmas salanacaktr. Cebri havalandrma sistemi kullanldnda sistemin her zaman alr durumda olmas salanacaktr. Havalandrma sisteminin almamas, alanlarn sal ynnden tehlikeli ise arzay bildiren uyar sistemi bulunacaktr. 8.2. Suni havalandrma sistemlerinde hava akm, alanlar rahatsz etmeyecek ekilde olacaktr. alma ortam havasn kirleterek alanlarn salna zarar verebilecek artk ve pislikler derhal dar atlacaktr. 9. Ortam Scakl 9.1. allan ortamn scakl alma ekline ve alanlarn harcadklar gce uygun olacaktr. 9.2. Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, du ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardm odalar kullanm amacna gre yeterli scaklkta olacaktr. 9.3. yerinin ve yaplan iin zelliine gre pencereler, at aydnlatmalar ve cam ksmlar gne nn olumsuz etkilerini nleyecek ekilde olacaktr. 10. Zeminler, duvarlar, tavanlar ve atlar 10.1. yerlerinde, taban deme ve kaplamalar salam, kuru ve mmkn olduu kadar dz ve kaymaz bir ekilde olacak, tehlikeli eimler, ukurlar ve engeller bulunmayacaktr. yerinde yaplan iin nitelii ve alanlarn yaptklar i dikkate alnarak iyeri blmleri sya kar uygun ekilde yaltlm olacaktr. 10.2. yerlerinde, taban deme ve kaplamalar, duvarlar ve tavan, uygun hijyen artlarn salayacak ekilde temizlemeye elverili malzemeden yaplm olacaktr. 10.3. yeri binalar, avlular, geitler, yollar veya benzeri yerlerde bulunan saydam veya yar saydam duvarlar ile zellikle caml blmeler; gvenli malzemeden yaplm olacak, ak bir ekilde iaretlenecek veya arpma ve krlmaya kar uygun ekilde korunacaktr. 10.4. Yeterli salamlkta olmayan atlara klmasna ve buralarda allmasna, gvenli almay salayacak ekipman olmadan izin verilmeyecektir. 11. Doal ve suni aydnlatma 11.1. ilerin salk ve gvenlii iin her iyerinin yeteri kadar aydnlk olmas salanacaktr. 11.2. ilerin salk ve gvenliinin korunmas iin iyerlerinin mmkn olduunca yeterli doal k almas salanacak ve hava artlar gz nnde bulundurularak suni aydnlatma ile donatlacaktr. 11.3. allan yerlerdeki ve geitlerdeki aydnlatma tesisat iiler iin kaza riski oluturmayacak tipte olacak ve yerletirilecektir. 11.4. Aydnlatma sistemindeki herhangi bir arzann alanlar iin risk oluturabilecei yerlerde acil ve yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 11.5. Aydnlatma tesisat; ilemlerin kontrol ve kumanda edildii alanlarn, ka yollarnn, ykleme alanlarnn ve tehlikeli alanlarn, srekli aydnlk olmasn salayacak ekilde yaplacaktr. Bu aydnlatma, almalarn srekli olmad iyerlerinde, iilerin bulunduu srece yaplacaktr. 12. Pencereler

55

12.1. Pencereler, tavan pencereleri ve havalandrma aralar; alp kapanmas, ayarlanmas ve sabitletirilmesi gvenli olacak ekilde dizayn edilecek ve yaplacaktr. Bunlar, ak olduklarnda, iiler iin herhangi bir tehlike arz etmeyecek ekilde yerletirilmi olacaktr. 12.2. Pencereler ve tavan pencereleri, risk yaratmayacak ekilde temizlenebilir olacaktr. 13. Kaplar ve giriler 13.1. Kaplar ve girilerin yeri, says ve boyutlar ile yapldklar malzemeler, kullanldklar odalara, alanlara, kullanm amalarna ve alanlarn rahata girip kmalarna uygun olacaktr. 13.2. Saydam kaplarn zeri kolayca grnr ekilde iaretlenmi olacaktr. 13.3. Her iki yne alabilen kaplar saydam malzemeden yaplacak veya kar tarafn grlmesini salayan saydam ksmlar bulunacaktr. 13.4. Saydam veya yar saydam kaplarn yzeyleri alanlar iin tehlike yaratmayacak ve gvenli malzemeden yaplm olacak veya krlmalara kar korunmu olacaktr. 13.5. Rayl kaplarda raydan kmay ve istenmeyen ekilde devrilmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 13.6. Yukar doru alan kaplarda istenmeyen ekilde aa dmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 13.7. Ka yollarnda bulunan kaplar uygun ekilde iaretlenecektir. Bu kaplar yardm almakszn her zaman ve her durumda ieriden alabilir zellikte olacaktr. 13.8. Aralarn getii geit ve kaplar yayalarn geii iin gvenli deilse bu mahallerde yayalar iin ayr gei kaplar bulunacak ve bu kaplar aka iaretlenecek ve nlerinde hibir engel bulunmayacaktr. 13.9. Mekanik kaplar iiler iin kaza riski tamayacak ekilde alacaktr. Bu kaplarda kolay fark edilebilir ve ulalabilir, acil durdurma cihazlar bulunacak ve herhangi bir g kesilmesinde otomatik olarak alr olmamas durumunda kaplar el ile de alabilecektir. 13.10. Herhangi bir yere girii engellemek iin zincir veya benzeri aralar kullanldnda, bunlar aka grlebilir olacak ve buralara yasaklama veya uyary belirten uygun iaretler konacaktr. 14. Ulam yollar 14.1. alma yerlerine gvenli bir ekilde ulaabilmek ve acil bir durumda hzl ve gvenli bir ekilde terk edebilmek mmkn olacaktr. 14.2. Merdivenler, ykleme platform ve rampalar da dahil btn ulam yollar, yayalar veya aralar iin kolay, gvenli ve uygun geii salayacak ve yaknndaki alanlar tehlikeye atmayacak ekilde hesaplanacak, boyutlandrlacak ve yerletirilecektir. 14.3. Yayalarn kulland ve/veya aralarla malzeme tamada kullanlan yollar, kullanc saysna ve iyerinde yaplan iin zelliine uygun boyutlarda olacaktr. Malzeme tanan yollarda yayalar iin yeterli gvenlik mesafesi braklacaktr. 14.4. Ara trafiine ak yollar ile kaplar, yaya gei yollar, koridorlar ve merdivenler arasnda yeterli mesafe bulunacaktr. 14.5. ilerin korunmas amacyla ara yollar ve geiler aka iaretlenecektir. 15. Tehlikeli alanlar 15.1. Yaplan iin zellii nedeniyle malzeme veya iilerin dmesi de dahil risk bulunan tehlikeli alanlara, grevli olmayan kiilerin girmesi uygun ara ve gerelerle engellenecektir. 15.2. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiilerin korunmas iin uygun nlemler alnacaktr. 15.3. Tehlikeli alanlar aka grlebilir ekilde iaretlenecektir. 16. alma yeri boyutlar ve hava hacmi - alma yerinde hareket serbestlii 16.1. alma yerinin taban alan, ykseklii ve hava hacmi, iilerin rahat almalar, salk ve gvenliklerini riske atmadan ilerini yrtebilmeleri iin yeterli olacaktr. 16.2. inin iini yapt yerde rahat hareket edebilmesi ve iini gvenli bir ekilde yapabilmesi iin yeterli serbest alan bulunacaktr. 17. Dinlenme yerleri 17.1. Yaplan iin zellii nedeniyle alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla iinin alt iyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri salanacaktr. aralarnda uygun dinlenme imkan bulunan bro ve benzeri ilerde ayrca dinlenme yeri aranmaz. 17.2. Dinlenme yerleri yeteri kadar geni olacak ve buralarda iiler iin yeterli sayda arkalkl oturma yerleri ve masalar bulundurulacaktr.

56

17.3. Dinlenme yerlerinde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 17.4. alma sresince, iin gerei olarak dzenli olarak ve sk ara veriliyorsa ve ayr bir dinlenme yeri yoksa, alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli olan hallerde, bu aralarda iilerin dinlenebilecei uygun yerler salanacaktr. Bu yerlerde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 18. Ak alandaki almalar 18.1. yerindeki ak alma yerleri, yollar ve iilerin kulland dier ak alanlar, yaya ve ara trafiinin gvenli bir ekilde yaplmasn salayacak ekilde dzenlenecektir. 18.2. Ak alma alanlar gn nn yeterli olmad hallerde uygun ekilde aydnlatlacaktr. 18.3. Ak alanda yaplan almalarda aadaki dzenlemeler yaplacaktr; a) iler, olumsuz hava koullarndan ve gerekli hallerde cisim dmelerine kar korunacaktr. b) iler, zararl dzeyde grltden ve gaz, buhar, toz gibi zararl d etkilerden korunacaktr. c) iler, herhangi bir tehlike durumunda iyerini hemen terk edebilecek veya ksa srede yardm alabileceklerdir. d) ilerin kaymalar veya dmeleri nlenecektir. 19. Gebe ve emzikli kadnlar Gebe ve emzikli kadnlarn uzanarak dinlenebilecekleri uygun koullar salanacaktr. 20. Engelli iler Engelli iilerin alt iyerlerinde bu iilerin durumlar dikkate alnarak gerekli dzenleme yaplacaktr. Bu dzenleme zellikle engelli iilerin dorudan alt yerlerde ve kullandklar kaplar, gei yerleri, merdivenler, dular, lavabolar ve tuvaletlerde yaplacaktr. BLM B KIYILARDAK TESSLERDE UYGULANACAK ASGAR ZEL HKMLER 1. Yangndan korunma 1.1. Salk ve gvenlik dokmannda belirlenmi olan kaynaklardan yangn balamas ve yaylmasna kar iyerlerinin planlanmas, kurulmas, donatlmas, iletmeye alnmas, iletilmesi ve bakmnda gerekli tedbirler alnacaktr. Yangnla hzl ve etkili mcadele iin gerekli nlemler alnacaktr. 1.2. yerleri, uygun yangn sndrme ekipmanlar ve gereken hallerde yangn dedektrleri ve alarm sistemleri ile donatlacaktr. 1.3. Otomatik olmayan yangn sndrme ekipmanlar, kolay ulalabilir ve kullanlabilir olacak ve gerektiinde zarar grme ihtimaline kar korunacaktr. 1.4. Bu Ynetmeliin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinde belirtilen hkmler gereince, yangndan korunma, yangn balangcn ve yaylmasn tespit ve yangnla mcadele konusunda alnacak nlemlerle ilgili detaylar ieren yangndan korunma plan allan yerlerde bulundurulacaktr. 1.5. Yangnla mcadele ekipmanlar, 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii hkmlerine uygun ekilde iaretlenecektir. Bu iaretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 2. Acil durumlarda uzaktan kumanda Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlen i ekipmanlarnn, herhangi bir acil durumda, uygun bir yerden, uzaktan kumanda edilebilmesi mmkn olacaktr. Bu tr ekipmanlar, sondaj kuyularn, tesis ve boru hatlarn izole edecek ve kapatacak sisteme sahip olacaktr. 3. Genel ve acil durum haberleme sistemi 3.1. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, ii bulunan her iyerinde; a) yerinin insan bulunan btn blmlerine alarm iaretini iletebilecek kapasiteye sahip sesli veya kl sistem, b) yerinin ou zaman ii bulunan btn ksmlarndan aka iitilebilecek kapasiteye sahip sesli sistem, bulunacaktr. 3.2. Alarm kumandalar uygun yerlerde bulunacaktr. 3.3. Normal olarak insanlarn bulunmad yerlerde, iilerin kullanabilecekleri uygun haberleme sistemi bulunacaktr.

57

4. Gvenli toplanma yerleri ve isim listesi Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, gvenli toplanma yerleri belirlenecek, buralarda alanlarn isim listesi bulunacak ve toplanma yerlerinde yaplmas gereken iler belirlenecektir. 5. Tahliye ve ka 5.1. iler herhangi bir acil durumda nasl davranmalar gerektii konusunda eitileceklerdir. 5.2. Kurtarma ekipmanlar, kolayca ulalabilecek uygun yerlerde kullanma hazr durumda bulundurulacaktr. 5.3. Kan zor olduu, zaman ald ve solunduunda sala zararl havann olutuu veya oluabilecei yerlerde, iyerinde kullanma hazr, temiz hava salayan tanabilir solunum cihazlar bulundurulacaktr. 6. Gvenlik tatbikatlar yerlerinde gvenlik tatbikatlar yaplacak ve dzenli aralklarla tekrar edilecektir. Bu tatbikatlarn amac, salk ve gvenlik dokmannda belirlenen kriterler dorultusunda, acil durum ekipmannn kullanlmas veya iletilmesi de dahil acil durumlarda zel grevi bulunan iilerin eitim ve becerilerinin kontrol edilmesidir. Grevli iilere, uygun yerlerde, bu ekipmanlarn doru bir ekilde kullanlmas veya iletilmesi hususunda da tatbikat yaptrlacaktr. 7. Shhi tesisler 7.1. Soyunma yerleri, elbise dolaplar 7.1.1. almalar srasnda zel i elbiseleri giymek zorunda olan iiler iin uygun soyunma yerleri salanacaktr. Soyunma yerleri kolaylkla ulalabilecek yerlerde ve yeterli byklkte olacak ve buralarda oturma yerleri bulunacaktr. 7.1.2. Soyunma odalar yeterince geni olacak ve burada her ii iin alma saatleri iinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktr. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri ilerde veya tehlikeli maddelerle allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, elbise dolaplar yan yana iki blmeli olacak veya iki ayr elbise dolab verilecektir. Islak i elbiselerinin kurutulabilmesi iin gerekli imkanlar salanacaktr. 7.1.3. Kadnlar ve erkekler iin ayr soyunma yerleri olacaktr. 7.1.4. Soyunma yeri gerekmeyen iyerlerinde iilerin elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer salanacaktr. 7.2. Dular ve lavabolar 7.2.1. Yaplan iin veya salkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde iiler iin uygun du tesisleri yaplacaktr. Dular kadn ve erkek iiler iin ayr ayr olacaktr. 7.2.2. Dular iilerin rahata ykanabilecekleri genilikte ve uygun hijyenik koullarda olacaktr. Dularda scak ve souk akar su bulunacaktr. 7.2.3. Du tesisi gerektirmeyen ilerde, alma yerlerinin ve soyunma odalarnn yaknnda, gerekiyorsa akar scak suyu da bulunan lavabolar bulunacaktr. Lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 7.2.4. Du veya lavabolarn soyunma yerlerinden ayr yerlerde bulunmas durumunda, du ve lavabolar ile soyunma yerleri arasnda kolay balant salanacaktr. 7.3. Tuvalet ve lavabolar alma yerlerine, dinlenme odalarna, soyunma yerlerine, du ve ykanma yerlerine yakn yerlerde yeterli sayda tuvalet ve lavabo bulunacaktr. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 8. lk yardm odalar ve ekipmanlar 8.1. lk yardm ekipman yaplan iin zelliine uygun olacaktr. Bir veya daha fazla ilk yardm odas bulunacaktr. Bu odalarda, kaza halinde yaplacak ileri belirten ilk yardm talimat kolay grlebilecek ekilde aslacaktr. 8.2. lk yardm odalar yeterli ilk yardm malzeme ve ekipman ile tehiz edilecek ve sedyeler kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. Buralar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecektir. 8.3. Ayrca, alma koullarnn gerektirdii her yerde ilkyardm ekipman bulundurulacaktr.

58

Bu ekipman uygun ekilde iaretlenecek ve kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. 8.4. Mevcut ilk yardm ekipmannn kullanm iin yeterli sayda ii eitilecektir. 9. Ulam yollar Motorlu tatlarn alma sahalarna girmesi durumunda, trafik kurallarna uygun gerekli dzenleme yaplacaktr. BLM C DENZLERDEK TESSLERDE UYGULANACAK ASGAR ZEL HKMLER 1. Genel hususlar 1.1. Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (b) bendi hkm sakl kalmak kayd ile bu blm kapsamna giren iyerinden sorumlu olan iveren, hem olaan hem de olaanst durumlarda iilerin salk ve gvenliini korumak zere alnmas gerekli ilgili tm nlemlerin salk ve gvenlik dokmannda yer almasn salayacaktr. Bu amala, salk ve gvenlik dokmannda aadaki hususlar yer alacaktr; a) ilerin salk ve gvenlii iin ciddi sonular douracak kazalara neden olabilecek, birbirleriyle balantl olarak yrtlen iler de dahil, iyeri ile ilgili zel tehlike kaynaklarn belirleyecektir. b) Yukarda belirtilen zel tehlike kaynaklar ile ilgili riskleri deerlendirecektir. c) Yukarda (a)'da belirtilen kazalarn nlenmesi, yaylmasnn snrlandrlmas ve acil durumlarda iyerinin tahliyesinin uygun ve kontroll bir ekilde yaplmas iin alnm olan nlemler belirtilecektir. d) Ynetim sisteminin, hem olaan hem de olaanst durumlarda Sal ve Gvenlii Ynetmelii ile bu Ynetmelik hkmlerine uygun yaplandrld gsterilecektir. 1.2. veren, bu Ynetmelik kapsamnda yaplacak ilerin her aamasnn planlanmas ve uygulanmasnda, salk ve gvenlik dokmannda belirtilen prosedr ve dzenlemelere uyacaktr. 1.3. Birden fazla iverenin farkl alma yerlerinden sorumlu olmas halinde, salk ve gvenlik dokmannn hazrlanmasnda ve gerekli i sal ve gvenliini salayacak nlemlerin alnmasnda iverenler ibirlii yapacaklardr. 2. Yangndan korunma 2.1. Yangndan korunma, yangnn alglanmas ve yangnla ve yangnn yaylmas ile mcadele konusunda, salk ve gvenlik dokmannda belirtildii ekilde gerekli nlemler alnacaktr. Mmkn olduu durumlarda, riskli alanlar yangn duvarlar ile ayrlacaktr. 2.2. Salk ve gvenlik dokmannda riskli olarak belirlenen tm yerler, uygun yangn alglama ve yangndan korunma, yangnla mcadele ve alarm sistemleri ile donatlacaktr. Bu sistemler en az aadakileri kapsayacaktr; - Yangn alglama sistemleri, - Yangn alarmlar, - Yangn iin ana su borusu, - Yangn vanalar ve hortumlar, - Basnl su sistemleri ve gstergeleri, - Otomatik sprink sistemleri, - Gazl sndrme sistemleri, - Kpk sistemleri, - Tanabilir yangn sndrcler, - tfaiyeci ekipmanlar. 2.3. Otomatik olmayan yangn sndrme ekipmanlar, kolay ulalabilir ve kullanlabilir olacak ve gerektiinde zarar grme ihtimaline kar korunacaktr. 2.4. Yangnn alglanmas, yangnla ve yangnn yaylmas ile mcadele konusunda alnacak nlemlerle ilgili detaylar ieren yangndan korunma plan iyerinde bulundurulacaktr. 2.5. Acil durum sistemleri ayrlm olacak veya acil durumlarda ilevlerini yerine getirebilmesini salamak zere kazalara kar korunmu olacaktr. Gerektiinde bu sistemler yedekli olacaktr. 2.6. Yangnla mcadele ekipmanlar, Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii hkmlerine uygun ekilde iaretlenecektir. Bu iaretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 3. Acil durumlarda uzaktan kumanda

59

3.1. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, acil durumlar iin uzaktan kumanda sistemi kurulacaktr. Bu sistem, acil durumlarda kullanlmak zere, uygun yerlerde bulunan kumanda yerlerinde ve gerekiyorsa toplanma yerleri ile tahliye istasyonlarnda da bulunacaktr. 3.2. Uzaktan kumanda ekipman, en az, havalandrma sistemlerine, tutumaya neden olabilecek ekipmann acil olarak kapatma sistemine, parlayc sv ve gaz kn nleyecek sisteme, yangndan korunma sistemlerine ve sondaj kuyusu kontrol sistemine, uzaktan kumanda edebilecek kapasiteye sahip olacaktr. 4. Genel ve acil durum haberleme sistemi 4.1. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, ii bulunan her iyerinde; a) iyerinin insan bulunan btn blmlerine alarm iaretini iletebilecek kapasiteye sahip sesli veya kl sistem, b) iyerinin ou zaman ii bulunan btn ksmlarndan aka iitilebilecek kapasiteye sahip sesli sistem, c) ky ve kurtarma servisleri ile srekli haberlemeyi salayacak sistem, bulunacaktr. 4.2. Bu sistemler acil durumlarda ilevlerini srdrebilecek kapasiteye sahip olacaktr. Sesli uyar sistemi, gvenilir olmayan enerji kaynandan beslenmeyen haberleme sistemleri ile desteklenecektir. 4.3. Alarm kumandalar uygun yerlerde bulunacaktr. 4.4. Normal olarak insanlarn bulunmad yerlerde, iilerin kullanabilecekleri uygun haberleme sistemi bulunacaktr. 5. Gvenli toplanma yerleri ve isim listesi 5.1. Tahliye ve gvenli toplanma yerlerini, sdan, dumandan ve mmkn olduu kadar patlama etkilerinden korumak iin uygun nlemler alnacak, tahliye ve gvenli toplanma yerlerine ulaan ve buralardan k salayan ka yollar kullanlabilir durumda olacaktr. Alnan bu nlemler, gvenli tahliye, ka ve kurtarmann organize edilmesi ve yrtlmesi iin geecek srede iilerin gvenliini salayacak ekilde olacaktr. 5.2. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, gvenli tahliye veya toplanma yerinde, bu ekin (C) Blmnn 3 nc maddesinde belirtilen ekipmanlara uzaktan kumanda edebilecek sistemler ile ky ve acil servislerle haberlemeyi salayacak donanm bulunacaktr. 5.3. Gvenli toplanma ve tahliye yerleri, alma yerlerinden ve dier tesislerden kolay ulalabilir yerlerde olacaktr. 5.4. Her bir gvenli toplanma yerinde, toplanacak iilerin isim listesi buralarda asl bulunacak ve bu listeler gncelletirilmi olacaktr. 5.5. Acil durumlarda zel grevi bulunan iilerin listesi iyerinin uygun yerlerinde asl bulunacaktr. Bu iilerin isimleri, bu ekin (A) Blmnn (2.6) maddesinde belirtilen yazl talimatlarda yer alacaktr. 6. Tahliye ve ka 6.1. iler herhangi bir acil durumda nasl davranmalar gerektii konusunda eitileceklerdir. Genel acil durum eitimine ek olarak, iilere salk ve gvenlik dokmannda belirlenen iyerinin zelliine uygun eitim verilecektir. 6.2. Salk ve gvenlik dokmannda belirtilen kriterler gz nnde bulundurularak, iilere hayatta kalma teknikleri ile ilgili uygun eitim verilecektir. 6.3. Her i yerinde acil durumlar iin uygun ve yeterli tahliye aralar ile denize doru ka imkanlar bulunacaktr. 6.4. yerinin tahliyesi ve deniz kurtarma koullar iin acil durum plan hazrlanacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda belirtilenlere bal olarak hazrlanan plan, yedek deniz aralar ve helikopterler ile bunlarn yklenme sreleri ve kapasiteleri ile ilgili kriterleri de ierecektir. Her bir ykleme iin gerekli olan sre salk ve gvenlik dokmannda belirtilecektir. Yedek deniz aralar, tahliye ve kurtarma gereklerini karlayacak ekilde dzenlenecek ve donatlacaktr. 6.5. Cankurtaran sandal, botu, simidi ve yelei ile ilgili asgari gerekler; - Yeterli bir sre hayatta kalmay salayacak uygunlukta ve donanmda olacaktr.

60

- Btn iilere yetecek sayda olacaktr. - Tr iyerine uygun zellikte olacaktr. - levleri ve kullanlacaklar koullar dikkate alnarak uygun malzemeden yaplm olacak ve kullanm iin hazr bulundurulacaktr. - Kullanldklarnda dikkat ekici renklerde olacak ve kurtarma ekibinin dikkatini ekmekte kullanlacak aralarla donatlacaktr. 6.6. Acil kullanm iin yeterli can kurtarma ara ve gereci hazr bulundurulacaktr. 7. Gvenlik tatbikatlar yerlerinde gvenlik tatbikatlar yaplacak ve dzenli aralklarla tekrar edilecektir; - Salk ve gvenlik dokmannda belirlenen kriterler dorultusunda, acil durum ekipmannn kullanlmas veya iletilmesi grevi de dahil acil durumlarda zel grevi bulunan btn iiler eitilecek ve bu grevlerini yerine getirme becerileri kontrol edilecektir. Grevli iilere, bu ekipmanlarn doru bir ekilde kullanlmas veya iletilmesi hususunda da tatbikat yaptrlacaktr. - Tatbikatta kullanlan btn acil durum ekipman test edilecek, temizlenecek ve yeniden dolumu yaplacak veya yenilenecek ve kullanlan btn tanabilir ekipman muhafaza edildikleri yerlerine geri konacaktr. - Cankurtaran teknelerinin operasyon iin hazr olduu teyit edilecektir. 8. Shhi tesisler 8.1. Soyunma yerleri, elbise dolaplar 8.1.1. almalar srasnda zel i elbiseleri giymek zorunda olan iiler iin uygun soyunma yerleri salanacaktr. Soyunma yerleri kolaylkla ulalabilecek yerlerde ve yeterli byklkte olacak ve buralarda oturma yerleri bulunacaktr. 8.1.2. Soyunma odalar yeterince geni olacak ve burada her ii iin alma saatleri iinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktr. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri ilerde veya tehlikeli maddelerle allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, elbise dolaplar yan yana iki blmeli olacak veya iki ayr elbise dolab verilecektir. Islak i elbiselerinin kurutulabilmesi iin gerekli imkanlar salanacaktr. 8.1.3. Kadnlar ve erkekler iin ayr soyunma yerleri olacaktr. 8.1.4. Soyunma yeri gerekmeyen iyerlerinde iilerin elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer salanacaktr. 8.2. Dular ilere ait sosyal tesislerde salanan imkanlara ilave olarak, gerektiinde alma yerlerinin yaknnda uygun du tesisleri yaplacaktr. 8.3. Tuvalet ve lavabolar ilere ait sosyal tesislerde salanan imkanlara ilave olarak, gerektiinde alma yerlerinin yaknnda uygun tuvalet ve lavabolar yaplacaktr. Tuvaletler kadn ve erkek iiler iin ayr ayr olacaktr. 9. lk yardm odalar ve ekipmanlar 9.1. yerinde yaplan iin zelliine ve iyerinin byklne gre, bir veya daha fazla ilk yardm odas bulunacaktr. 9.2. lk yardm odalarnda, ilk yardm hizmetinin verilebilmesi ve gerektiinde iyeri hekiminin talimat dorultusunda tedavi yaplabilmesi iin yeterli sayda uzman ii ile uygun ekipman, malzeme ve ila bulundurulacaktr. Buralar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecektir. 9.3. Ayrca, alma koullarnn gerektirdii her yerde ilkyardm ekipman bulundurulacaktr. Bu ekipman uygun ekilde iaretlenecek ve kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. 10. Barnma 10.1. Yaplan iin doas, bykl ve sresi gerektiriyorsa, iveren iilere uygun barnma olanaklar salayacaktr. Bu barnaklar aadaki zelliklere sahip olacaktr. - Salk ve gvenlik dokmannda belirtildii ekilde, patlamalarn etkisine, duman ve gaz szmalarna ve yangn kmasna ve yangnn yaylmasna kar uygun ekilde korunmu olacaktr.

61

- Uygun havalandrma, stma ve aydnlatma sistemleri ile donatlm olacaktr. - Her katta, ka yollarna alan birbirinden bamsz en az iki k yeri bulunacaktr. - Dier alanlardan gelebilecek, sala zararl grlt, koku ve dumana ve sert hava koullarna kar korunmal olacaktr. - Tehlikeli alanlardan uzakta ve alma yerlerinden ayr olacaktr. 10.2. Bu barnaklarda, iyerinde kalacak iilere yetecek sayda yatak veya ranza bulundurulacaktr. Yatmak iin ayrlan btn odalar, iilerin giysilerini koyabilecekleri byklkte yeterli alana sahip olacaktr. Kadnlar ve erkekler iin yatakhaneler ayr ayr olacaktr. 10.3. Bu barnma yerlerinde scak ve souk akar su bulunan yeterli sayda du ve ykanma yerleri bulunacaktr. Dular, kadn ve erkekler iin ayr ayr olacaktr. Dular, iilerin rahata ykanabilecei genilikte ve uygun hijyenik koullarda olacaktr. 10.4. Barnaklarda yeterli sayda tuvalet ve lavabo bulunacaktr. Tuvalet ve lavabolar, kadn ve erkekler iin ayr ayr olacaktr. 10.5. Barnaklarn ve buralardaki tm malzemelerin her zaman uygun hijyenik artlarda olmas salanacaktr. 11. Helikopter operasyonlar 11.1. yerlerinde helikopter pisti, en byk helikopterin en zor artlarda kolayca inip kalkabilecei ve grevini yerine getirebilecei byklkte olacak ve helikopter operasyonlarnn kolay yaplmasna olanak salayacak ekilde yerletirilecektir. Helikopter pisti planlanan hizmetlere uygun yapda tasarlanacak ve ina edilecektir. 11.2. Helikopterlerin mdahalesini gerektirecek herhangi bir kazada kullanmna ihtiya duyulacak malzemeler, helikopterin konaca alann yaknlarnda depolanacaktr. 11.3. ilerin ikamet ettikleri iyerlerinde, helikopter hareketleri esnasnda yeterli sayda, amaca uygun eitimli acil mdahale personeli helikopter pistinde hazr bulunacaktr. 12. yerlerinin denizlerde konulandrlmas - gvenlik ve salamlk 12.1. Sondajla maden kartma iletmelerinin ak denizde konulandrlmas esnasnda, iilerin salk ve gvenliklerini korumak iin gerekli olan btn nlemler alnacaktr. 12.2. yerlerinin ak denizde konulandrlmas ile ilgili almalar, gvenlii ve salaml srekli klacak ekilde yaplacaktr. 12.3. yerlerinin ak denizde konulandrlmas almalar srasnda kullanlan ekipman ve alma yntemleri, hem normal hem de kritik koullar gz nnde bulundurularak, sondajla maden kartma iletmelerinde alacak iilerin maruz kalacaklar riskleri azaltacak ekilde olacaktr.

5.10 Svlatrlm Petrol Gazlar (Lpg) Piyasas Eitim Ynetmelii

Enerji Piyasas Dzenleme Kurumundan Resmi Gazete Tarihi : 25/03/2006 Resmi Gazete Says : 26119 BRNC BLM : Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - (1) Bu Ynetmeliin amac; svlatrlm petrol gazlarnn yurtii ve yurt dndan temini, datm, tanmas, depolanmas, dolumu, bayilii ile LPG tp imalat, LPG tp muayenesi, tamiri ve bakm ile LPG tesisat projelendirme ve imalat faaliyetlerinde yer alan personelin eitimine ilikin usul ve esaslar dzenlemektir. Kapsam Madde 2 - (1) Bu Ynetmelik svlatrlm petrol gazlar (LPG) piyasasnda grev yapacak sorumlu mdrler, tanker ofrleri, dolum personeli, tp dolum personeli, tp datm aralarnn ofrleri ve tp datm personeli, tanker dolum personeli, test ve muayene elemanlar ve otogaz LPG dolum personeli, pompaclar ile tesisat, projelendirme ve imalatnda grev alan dier personeli kapsar. Dayanak

62

Madde 3 - (1) Bu ynetmelik 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayl Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Kanunu ve Elektrik Piyasas Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun ve 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayl Elektrik Piyasas Kanunu hkmlerine dayanlarak, hazrlanmtr. Tanmlar ve Ksaltmalar Madde 4 - (1) Bu Ynetmelikte geen; a) Bakan: Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu Bakann, b) Datm: LPG'nin, tpl ve otogaz olarak kullanclara ve bayilere, dkme olarak kullanclara sat ve ikmal faaliyetlerinin btnn, c) Dolum tesisi: Datcnn tescilli markas ve amblemini ve teknik dzenlemelere uygun tplere veya szleme ile dier bir datcnn tescilli markas ve amblemini tayan ve teknik dzenlemelere uygun tplere, otogaz ve dkme LPG'nin tama aralarna doldurulduu, boaltld, depoland ve teknik dzenlemelere gre kurulan ve alan bir datcya ait tesisi, ) lgili mevzuat: Svlatrlm Petrol Gazlar piyasasna ilikin 5307 sayl Kanun ve bu Kanuna gre Kurumca kartlacak ynetmelik, lisans, tebli, genelge ve Kurul kararlarn, d) Kanun: 2/3/2005 tarihli ve 5307 sayl Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Kanununu ve Elektrik Piyasas Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanunu, e) Kurul: Enerji Piyasas Dzenleme Kurulunu, f) Kurum: Enerji Piyasas Dzenleme Kurumunu, g) LPG tp imalat: LPG tpnn teknik dzenlemelere, standartlara ve ilgili mevzuata uygun olarak imalatn, ) LPG tp muayene, test, tamir ve bakm faaliyetleri: LPG tpnn teknik dzenlemelere, standartlara ve ilgili mevzuata uygun olarak muayene, test, tamir ve bakm faaliyetlerini, h) LPG yetkili personel: LPG piyasasnda grev yapacak tanker ofrleri, dolum personeli, tp dolum personeli, tp datm aralarnn ofrleri ve tp datm personeli, tanker dolum personeli, test ve muayene elemanlar ve otogaz LPG dolum personeli, pompaclar ile tesisat, projelendirme ve imalatnda grev alan dier personeli, ) Otogaz stasyonu: Datc veya bunlarla tek elden sat szlemesi yapm bayilerce ilgili mevzuata uygun (teknik, kalite ve gvenlik) olarak kurulup, datcnn tescilli markas ve amblemi altnda faaliyette bulunan ve esas itibaryla motorlu aralarn otogaz LPG, madeni ya, temizlik ve ihtiyar olarak bakm ile kullanclarn, tpl LPG hari, dier asgar ihtiyalarn karlayacak imknlar sunan akaryakt istasyonu iinde veya mstakil olarak hizmet veren tesisleri, i) Piyasa faaliyeti: LPG'nin ithali, ihrac, depolanmas, tanmas, datm ve bayiliini, j) Svlatrlm petrol gazlar (LPG): Petrol ve doal gazdan elde edilerek basn altnda svlatrlan propan, btan ve izomerleri gibi hidrokarbonlar veya bunlarn karmn, k) Sorumlu Mdr: Nitelik, yetki ve sorumluluklar Kurum tarafndan karlan "Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Sorumlu Mdr Ynetmelii"nde belirlenen personeli, l) Teknik dzenleme: LPG'nin nitelii ile LPG faaliyetlerinde kullanlan mekn, aksam ve hareketlerin tanmlanmasnda TSE standartlar ve ilgili mevzuatla getirilen dzenlemeleri, m) TMMOB: Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birliini, ifade eder. KNC BLM : Hedef ve lkeler Hedefler Madde 5 - (1) Svlatrlm petrol gazlar piyasasnda grev alacak personele, hizmete ynelik olarak verilecek eitimlerle piyasadaki teknolojik gelimelerin takibi, hizmet kalitesinin arttrlmas, meslein gerektirdii bilgi, beceri ve davranlarn kazandrlmas, evreye verilebilecek zararn ve ekonomik kayplarn nlenmesi, can ve mal gvenliinin salanmas hedeflenmektedir. lkeler Madde 6 - (1) Eitimin istenen amaca ulamas iin aadaki ilkeler uygulanr: a) Eitimin srekli olmas, b) Eitimin, piyasa ihtiyalar dikkate alnarak, dzenlenecek plan ve programlara dayandrlmas, c) Eitimden yararlanmada ncelikler esas alnarak personele frsat eitlii salanmas, ) Eitim programlarnn srekli deerlendirilmesi ve gelitirilmesi, d) Eitim faaliyetlerinin yaplaca yerlerin eitimin gereklerine gre dzenlenmesi ve eitim artlarna gre donatlmas,

63

e) Eitime tabi tutulan personelin eitimde kazandrlan niteliklere uygun grevlerde istihdam edilmesi. NC BLM : Eitime likin Hususlar Eitimli personel altrma zorunluluu Madde 7 - (1) LPG Piyasasnda grev yapacak; sorumlu mdrler, tanker ofrleri, dolum personeli, tp dolum personeli, tp datm aralarnn ofrleri ve tp datm personeli, tanker dolum personeli, test ve muayene elemanlar ve otogaz LPG dolum personeli, pompaclar ile tesisat, projelendirme ve imalatnda grev alacak dier personelin TMMOB'a bal ilgili meslek odalar tarafndan dzenlenecek eitim programlarna katlarak sorumlu mdrlerin "Sorumlu Mdr Belgesi", dier personelin de "LPG Yetkili Personel" belgesi almalar zorunludur. (2) Belgesi olmayan personel altrlamaz. Belge yenileme ve vize Madde 8 - (1) "Sorumlu Mdr Belgesi"nin geerlilik sresi be yldr. Sorumlu Mdr Belgesi sahipleri, sre sonunda belgelerini yenileyebilmek iin ilgili meslek odasnn dzenleyecei eitime tekrar katlmak zorundadr. (2) Ayrca, sz konusu belge TMMOB'a bal ilgili meslek odasna her yl vize ettirilir. Sorumlu mdr eitim konular Madde 9 - (1) Sorumlu mdrler iin eitim program asgari olarak; a) LPG Piyasas ile ilgili hukuki dzenlemelerin genel esaslarn, b) LPG Piyasas ile ilgili teknik dzenlemeleri ve uygulamalarn, c) sal ve i gvenlii mevzuatn, ) Her trl emniyet tedbirleri ve uygulamalarn, d) Yangnla mcadele ve ilk yardm konularn, e) alan personelin eitimine ynelik planlama ve uygulamalarn, f) Personel ynetimini, g) nsan ve evre sal ile ilgili konular, kapsar. LPG yetkili personel eitim konular Madde 10 - (1) Bu Ynetmelie gre yaplacak eitimde yer alacak konular, personelin hizmet ve alma alanna gre, gerek ihtiyalar dorultusunda ve muhtemel sorunlarn zmne ynelik olarak belirlenir. Bu kapsamda, eitim program 14 nc maddede saylan personel iin asgari olarak; a) i sal ve i gvenliini, b) Emniyet tedbirlerini, c) Yangnla mcadeleyi, ) lk yardm, d) Meslek alanlarna ilikin pratik eitimi, e) Teknik dzenlemelere ynelik eitimleri, f) nsan ve evre sal ile ilgili konular, kapsar. Uygulama Madde 11 - (1) Eitim, ylda iki defadan az olmamak zere, uzmanl TMMOB tarafndan kabul edilen kiilerce verilir ve eitim konularnn gncellii ilgili meslek odas tarafndan salanr. (2) TMMOB, sorumlu mdr ve LPG yetkili personel eitimi bavuru eklini, eitim ve snav koullarn, eitim sresi ve programn, "Sorumlu Mdr-LPG Yetkili Personel Eitimi" ile "Sorumlu Mdr-LPG Yetkili Personel Belgesi" cretlerini her yl Ocak aynda belirler ve ilgili odalarnn yaynlar ile duyurulmasn salar. (3) Eitimlere katlarak belge almaya hak kazananlara ait bilgiler eitimi veren ilgili meslek odasnca saklanr. DRDNC BLM : Son Hkmler Yrrlk Madde 12 - (1) Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 13 - (1) Bu Ynetmelik hkmlerini Enerji Piyasas Dzenleme Kurumu Bakan yrtr.

64

5. 11 Titreim Ynetmelii
23 Aralk 2003 Tarihli Resmi Gazete Say: 25325 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, iilerin mekanik titreime maruz kalmalar sonucu ortaya kabilecek salk ve gvenlik risklerinden korunmalarn salamak iin alnmas gerekli nlemleri belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren ve mekanik titreime maruz kalma riski bulunan tm iyerlerinde uygulanr. Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, titreime maruz kalma riski bulunan tm iyerlerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) El kol titreimi: nsanda elkol sistemine aktarldnda, iilerin salk ve gvenlii iin risk oluturan ve zellikle de, damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarna yol aan mekanik titreimi, b) Btn vcut titreimi: Vcudun tmne aktarldnda, iilerin salk ve gvenlii iin risk oluturan, zellikle de, bel blgesinde rahatszlk ve omurgada travmaya yol aan mekanik titreimi, c) Bakanlk: alma ve Sosyal Gvenlik Bakanln, ifade eder. KNC BLM verenlerin Ykmllkleri Maruziyet Snr Deerleri ve Maruziyet Etkin Deerleri Madde 5 Maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri: a) El kol titreimi iin; 1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 5 m/s2, 2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 2,5 m/s2. inin elkol titreimine maruziyeti, bu Ynetmelik Ekinin A Blmnn 1 inci maddesi hkmlerine gre deerlendirecek veya llecektir. b) Btn vcut titreimi iin; 1) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet snr deeri 1,15 m/s2, 2) Sekiz saatlik alma sresi iin gnlk maruziyet etkin deeri 0,5 m/s2 olacaktr. inin btn vcut titreimine maruziyeti bu Ynetmeliin Ekinin B blmnn 1 inci maddesinin hkmlerine gre deerlendirilecek veya llecektir. Risk Belirlenmesi ve Deerlendirmesi Madde 6 yerlerinde mekanik titreime maruziyetten kaynaklanan risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi ile ilgili olarak aada belirtilen hususlara uyulacaktr: a) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (c) bendi ve 9 uncu maddesinin (a) bendinde belirtilen ykmllkleri yerine getirirken, iilerin maruz kald mekanik titreim dzeyini deerlendirecek ve gerekiyorsa lecektir. lm, bu Ynetmeliin Ekindeki A ve B Blmlerinin 2 nci maddelerine uygun olarak yaplacaktr. b) Mekanik titreime maruziyet dzeyi; kullanlan ekipmanla yaplan almalardan elde edilen gzlemler ile ekipmann reticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak zere, ekipmanda veya ekipmann kullanld zel koullarda oluacak titreimin bykl hakkndaki bilgiler dikkate alnarak deerlendirilecektir. Yukardaki deerlendirme zel aygt ve uygun yntem kullanlarak yaplacak lm yerine gemez.

65

c) Yukarda (a) bendinde belirtilen deerlendirme ve lmler, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 7 nci maddesinde belirtilen yetkili uzman kii veya kurulularca planlanp yaplacak ve uygun aralklarla tekrarlanacaktr. Mekanik titreime maruziyet dzeyi hakkndaki deerlendirme ve/veya lmlerden elde edilen veriler daha sonra tekrar kullanlmak zere uygun biimde saklanacaktr. d) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (c) bendine gre yaplacak risk deerlendirmesinde zellikle aadaki hususlar dikkate alacaktr: 1) Aralkl titreim veya tekrarlanan oklara maruziyet de dahil maruziyetin tr, dzeyi ve sresi, 2) Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri, 3) Riske duyarl iilerin salk ve gvenliine olan etkiler, 4) Mekanik titreim ile iyeri veya baka bir i ekipman arasndaki etkileimden kaynaklanan ve iinin gvenliine tesir eden dolayl etkileri, 5) ekipman reticilerinin mevzuat gerei verdii bilgileri, 6) Mevcut ekipman yerine kullanlabilecek, mekanik titreime maruziyet dzeyini azaltacak ekilde tasarlanm i ekipmannn bulunup bulunmad, 7) Btn vcut titreimi maruziyetinin iverenin sorumluluundaki normal alma saatleri dnda da devam etmesi durumunda maruziyetin boyutu, 8) Dk scaklk ve bunun gibi zel alma koullar, 9) Salk gzetiminden elde edilen bilgileri, mmknse yaynlanm bilgileri. e) veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 9 uncu maddesinin (a) bendinin 1 numaral alt bendi uyarnca risk deerlendirmesi yaplmasn salayacak ve bu Ynetmeliin 5 inci ve 6 nc maddesi uyarnca alnmas gerekli nlemleri belirleyecektir. Yaplan risk deerlendirmesiyle ilgili uygun kayt tutulacaktr. alma koullarnda nemli deiiklik olduunda veya salk gzetimi sonularnn gerektirdii durumlarda risk deerlendirmesi yeniden yaplacaktr. Maruziyetin nlenmesi veya Azaltlmas Madde 7 Mekanik titreime maruziyetin nlenmesi veya azaltlmas iin; a) Teknik ilerlemeler gz nnde bulundurularak, mekanik titreime maruz kalmaktan kaynaklanan riskler ncelikle kaynanda yok edilecek veya en aza indirilecektir. Bu tr risklerin nlenmesi ve azaltlmasnda, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6 nc maddesinin (b) bendinde belirtilen genel prensiplere uyulacaktr. b) Bu Ynetmeliin 4 nc maddesi uyarnca yaplan risk deerlendirmesinde 5 inci maddenin (a) bendinin (2) numaral alt bendi ile (b) bendinin (2) numaral alt bendinde belirtilen maruziyet etkin deerlerinin aldnn tespit edilmesi halinde, iveren, mekanik titreime ve yol at risklere maruziyeti en aza indirmek iin zellikle aadaki hususlar dikkate alarak teknik ve organizasyon nlemleri ile ilgili program yapacak ve uygulayacaktr; 1) Mekanik titreime maruziyeti azaltan baka alma yntemleri, 2) Yaplacak i dikkate alnarak mmkn olan en az titreim oluturacak uygun ergonomik tasarm ve uygun i ekipman seimi, 3) Titreimin zarar verme riskini azaltmak iin, btn vcut titreimini etkili bir biimde azaltan oturma yerleri ve elkol sistemine aktarlan titreimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardmc donanm salanmas, 4) yeri, iyeri sistemleri ve i ekipmanlar iin uygun bakm programlar, 5) yerlerinin ve alma yerlerinin tasarm ve dzeni, 6) ilere, mekanik titreime maruz kalmay en aza indirecek ekilde i ekipmann doru ve gvenli bir biimde kullanmalar iin uygun bilgi, eitim ve talimat verilmesi, 7) Maruziyet sresi ve iddetinin snrlanmas, 8) Yeterli dinlenme srelerini kapsayan uygun alma program, 9) Maruz kalan iiyi souktan ve nemden koruyacak giysi salanmas. c) iler, hibir durumda maruziyet snr deerlerini aan titreime maruz kalmayacaklardr. Bu Ynetmelik gerei alnan nlemlere ramen maruziyet snr deeri alm ise, iveren, maruziyeti snr deerin altna indirecek nlemleri derhal alacaktr. Maruziyet snr deerinin almasnn nedenleri belirlenecek ve snr deerin yeniden almasn nlemek iin gerekli koruma ve nleme tedbirleri alnacaktr.

66

d) veren, Ynetmeliin bu maddesindeki nlemleri, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 15 inci maddesinde belirtilen zel risk grubundaki iilerin durumlarna uygun hale getirecektir. ilerin Bilgilendirilmesi ve Eitimi Madde 8 veren, Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu ve 12 nci maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, iyerinde mekanik titreim riskine maruz kalan iilerin ve/veya temsilcilerinin bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) bendine gre yaplan risk deerlendirmesi sonular hakknda ve zellikle de aadaki konularda bilgilendirilmelerini ve eitilmelerini salayacaktr: a) Mekanik titreimden kaynaklanan riskleri nlemek veya en aza indirmek amacyla bu Ynetmelik hkmlerini uygulamak iin alnan nlemler, b) Maruziyet snr deerleri ve maruziyet etkin deerleri, c) Bu Ynetmeliin 6 nc maddesine gre yaplan, mekanik titreimin deerlendirme ve lm sonular ve i ekipmanlarnn kullanmndan kaynaklanabilecek hasar, d) Hasar belirtilerinin niin ve nasl belirlenecei ve bildirilecei, e) Hangi durumlarda iilere salk gzetimi uygulanaca, f) Mekanik titreime maruziyeti en aza indirecek gvenli alma yntemi. ilerin Grnn Alnmas ve Katlmn Salanmas Madde 9 Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin bu Ynetmeliin kapsad konularda grleri alnacak ve katlmlar salanacaktr. NC BLM eitli Hkmler Salk Gzetimi Madde 10 iler aadaki hususlar gz nnde bulundurularak salk gzetimine tabi tutulacaktr: a) Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) bendi gereince yaplan risk deerlendirmesi sonucunda salk riski olduunun anlalmas halinde iiler uygun salk gzetimine tabi tutulacaktr. Mekanik titreime maruziyet sonucu ortaya kabilecek salk sorunlarnn nlenmesi ve erken tan amacyla, salk gzetimi sonular dikkate alnarak, gerekli koruyucu nlemler alnacaktr. Salk gzetimi yaplrken aadaki hususlar da dikkate alnacaktr: - Maruz kalnan titreimin iilerde tanmlanabilir bir hastalk veya sala zararl bir etkiye neden olduu tespit edilebildii durumlar, - Hastaln veya etkilenmenin iinin zel alma koullarndan ortaya kmas hali, - Hastalk veya etkilenmenin saptanmas iin geerli ve uygun yntemlerin bulunduu durumlar. Her durumda, bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (a) bendinin (2) numaral alt bendi ile (b) bendinin (2) numaral alt bendinde belirtilen deerleri aan mekanik titreime maruz kalan iilere uygun salk gzetimi yaplacaktr. b) Salk gzetimi ile ilgili her iinin kiisel salk kayd tutulacak ve gncelletirilecektir. Salk kaytlar, salk gzetiminin bir zetini ierecektir. Bu kaytlar gizlilik esasna uygun olarak ve gerektiinde incelenebilecek ekilde saklanacaktr. Yetkili makamlarca istendiinde, kaytlarn bir rnei verilecektir. Her ii, istediinde, kendisiyle ilgili kaytlara ulaabilecektir. c) Salk gzetimi sonucuna gre bir iide, hekim veya i sal uzman tarafndan iteki mekanik titreime maruz kalmann sonucu olarak deerlendirilen, tanmlanabilir bir hastalk veya olumsuz bir salk etkisi saptandnda; 1) i, hekim veya uzman kii tarafndan kendisi ile ilgili sonular hakknda bilgilendirilecektir. zellikle, maruziyet sonlandktan sonra yaplacak olan salk gzetimi ile ilgili bilgi ve neri alacaktr. 2) Gizlilik prensibine uyularak, salk gzetiminde saptanan nemli bulgular hakknda iveren de bilgilendirilecektir. 3) veren; - Bu Ynetmeliin 6 nc maddesi uyarnca yaplan risk deerlendirmesini gzden geirecektir. - Riskleri nlemek veya azaltmak iin bu Ynetmeliin 7 nci maddesi uyarnca alnan nlemleri gzden geirecektir.

67

- Riskleri nlemek veya azaltmak iin bu Ynetmeliin 7 nci maddesi uyarnca gerekli grlen ve iinin riske maruz kalmayaca baka bir ite grevlendirilmesi de dahil, nlemleri uygularken, uzmanlarn veya yetkili makamn nerilerini dikkate alacaktr, - Benzer biimde maruz kalan baka bir iinin salk durumunun gzden geirilmesi ve dzenli salk gzetimi yaplmas iin gerekli dzenlemeyi yapacaktr. Bu durumda, hekim, uzman veya yetkili makam maruz kalan iiler iin tbbi muayene isteyebilir. zel Koullar Madde 11 Bu Ynetmeliin uygulanmas bakmndan zel koullar aada belirtilmitir: a) Deniz ve hava tamaclnda, iilerin salk ve gvenliinin korunmasyla ilgili genel ilkelere uyulmas kouluyla, btn vcut titreimi bakmndan, iin ve iyerinin zellikleri asndan, alnan tm teknik ve idari nlemlere ramen, maruziyet snr deerlerine uyulmasnn mmkn olmad koullarda, bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (c) bendi uygulanmayacaktr. b) inin mekanik titreim maruziyetinin genellikle bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (a) bendinin (2) numaral alt bendi ve (b) bendinin (2) numaral alt bendinde belirtilen maruziyet etkin deerlerinin altnda olduu, ama zaman zaman belirgin deiiklikler gsterdii ve maruziyet snr deerini at durumlarda bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (c) bendi uygulanmaz. Bu durumda, 40 saatlik ortalama maruziyet deeri, maruziyet snr deerinden dk olacak ve iteki eitli maruziyet etkenlerinden kaynaklanan risklerin, maruziyet snr deerindeki maruziyetten kaynaklanan risklerden daha az olduu kantlanacaktr. c) Yukarda (a) ve (b) bendlerinde belirtilen uygulamaya, zel koullar dikkate alnarak ortaya kan risklerin en aza indirildiinin ve ilgili iilerin uygun salk gzetimine tabi tutulduklarnn Bakanlk i mfettilerince tespit edilmesi halinde drt yl iin izin verilebilir. Mevcut durum, iyiletirici koullar en ksa srede salanarak ortadan kaldrlacaktr. DRDNC BLM Son Hkmler lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 12 Bu Ynetmelik, 25/6/2002 tarihli ve 2002/44/EC sayl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Geici Madde verenler, bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (c) bendindeki ykmllklerin yerine getirilmesiyle ilgili olarak, Ynetmeliin yrrle girdii tarihten nce iilere verilmi olan ve maruziyet snr deerlerine uymayan i ekipmannn kullanld yerlerde, son teknik ilerlemeler ve/veya alnm idari nlemleri dikkate alarak, bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten itibaren 3 yl ierisinde iyerlerini bu Ynetmelik hkmlerine uygun hale getireceklerdir. Yrrlk Madde 13 Bu Ynetmelik yaym tarihinden 3 yl sonra yrrle girer. Yrtme Madde 14 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK A. EL KOL TTREM 1. Maruziyet deerlendirmesi El kol titreimine maruziyet dzeyinin deerlendirmesi, sekiz saatlik bir referans dneme A (8) normalize edilen, frekans arlkl ivme deerlerinin karelerinin toplamnn (rms) (toplam deer) kare kk cinsinden ifade edilen, TS ENV 25349 Mekanik Titreimnsann Elle Geen Titreime Maruz Kalmasnn llmesine ve Deerlendirilmesine Ait Klavuz standardna gre gndelik maruziyet deeri belirlenir. Maruziyet dzeyi deerlendirmesi, kullanlan i ekipmanndan yaylan titreim dzeyi hakknda retici tarafndan kullanma klavuzunda belirtilen bilgiler, yaplan almadaki gzlem ve lm sonularna gre yaplr. 2. lm Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) bendine gre lm yapldnda; a) Kullanlan yntemler mekanik titreime maruz kalan iilerin kiisel maruziyetini belirliyebilecek nitelikte olacaktr. TS ENV 25349 standartna gre, kullanlan cihazlar ve yntemler, llecek mekanik titreimin karakteristiine, evresel etkilere ve lm aygtlarnn zelliklerine uyumlu olacaktr.

68

b) ift elle kullanlan aygtlarda, lmler her el iin yaplacaktr. Maruziyet, her iki eldeki en yksek deer esas alnarak belirlenecek ve dier el ile ilgili bilgiler de verilecektir. 3. Etkileim Mekanik titreim, elle yaplan lmleri veya gstergelerin okunmasn etkiliyor ise, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (d) bendinin 4 numaral alt bendi dikkate alnacaktr. 4. Dolayl riskler Mekanik titreim zellikle yaplarn dayanklln veya balant yerlerinin gvenliini etkiliyor ise, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (d) bendinin 4 numaral alt bendi dikkate alnacaktr. 5. Kiisel koruyucular El-kol titreimine kar kullanlan kiisel koruyucu donanm, bu Ynetmeliin 7 nci maddesinin (b) bendinde belirtilen nlemler ile ilgili programlara dahil edilebilir. B. BTN VCUT TTREM 1. Maruziyet deerlendirmesi Btn vcut titreimine maruziyet dzeyinin deerlendirmesi, sekiz saatlik dnemde A(8) srekli ivme edeeri cinsinden tanmlanan, en yksek (rms) deer veya frekans arlkl ivmelerin en yksek titreim dozu deeri (VDV) olarak hesaplanan, TS EN 1032 Mekanik Titreim Btn Vcudun Titreim Emisyon Deerinin Tayin Edilmesi Amacyla Hareketli Makinelerin Denenmesi Genel ve TS 2775 Tm Vcudun Titreim Etkisi Altnda Kalma Durumunun Deerlendirilmesi in Klavuz sayl TSE standardlarna gre gndelik maruziyet deeri belirlenir. Maruziyet dzeyi deerlendirmesi, kullanlan i ekipmanndan yaylan titreim dzeyi hakknda retici tarafndan kullanma klavuzunda belirtilen bilgiler, yaplan almadaki gzlem ve lm sonularna gre yaplr. Deniz tamaclnda, 1 Hzin zerindeki titreimler deerlendirmeye alnacaktr. 2. lm Bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (a) bendine gre lm yapldnda, kullanlan yntemler sz konusu mekanik titreime maruz kalan iilerin kiisel maruziyetini belirliyebilecek nitelikte olacaktr. Kullanlan yntemler llecek mekanik titreimin zelliklerine, evresel etkilere ve lm aygtlarnn zelliklerine uygun olacaktr. 3. Etkileim Mekanik titreim, elle yaplan lmleri veya gstergelerin okunmasn etkiliyor ise, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (d) bendinin 4 numaral alt bendi dikkate alnacaktr. 4. Dolayl riskler Mekanik titreim zellikle yaplarn dayanklln veya balant yerlerinin gvenliini etkiliyor ise, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (d) bendinin 4 numaral alt bendi dikkate alnacaktr. 5. Maruziyetin boyutu zellikle, yaplan iin zellii nedeniyle iinin, iverenin gzetimindeki dinlenme tesislerinden yararland yerlerde, bu Ynetmeliin 6 nc maddesinin (d) bendinin 7 numaral alt bendi uygulanacaktr. Bu tesislerdeki btn vcut titreimi, "zorunlu durumlar"dnda kullanm amalarna ve koularna uygun dzeye indirilecektir.

5. 12 Yeralt ve Yerst Maden letmelerinde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii

21 ubat 2004 Tarihli Resmi Gazete Say:25380 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 Bu Ynetmeliin amac, yeralt ve yerst maden iyerlerinde alan iilerin salk ve gvenliinin korunmas iin uyulmas gerekli asgari artlar belirlemektir. Kapsam Madde 2 Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren tm yeralt ve yerst maden iyerlerini kapsar.

69

Dayanak Madde 3 Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanmlar Madde 4 Bu Ynetmelikte geen; a) Yeralt ve yerst maden ileri: - Madenlerin yeralt veya yerstnden karlmas, - Madenlerin karma amacyla aratrlmas, - karlan madenlerin ilenmesi hari, sata hazrlanmas, ilerini ifade eder. Sondajla Maden karlan letmelerde Salk ve Gvenlik artlar Ynetmeliinin 4 nc maddesinin (a) bendinde tanmlanan sondajla maden karma ileri bu tanm kapsamnda deildir. b) yeri: Yeralt ve yerst maden karma ilerinin ve yardmc ilerin yapld tesisler ve binalar ile iilere ait yatp kalkma yerleri, hafriyat dkme yerleri ve atk sahalar dahil alma yerlerinin tmn ifade eder. KNC BLM verenlerin Ykmllkleri Genel Ykmllkler Madde 5 Yeralt ve yerst maden iyerlerinde, iveren aadaki hususlar yerine getirmekle ykmldr: a) ilerin salk ve gvenliklerini salamak amacyla; 1) alma yerleri, iilerin ilerini yaparken kendilerinin ve dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye atmayacak ekilde tasarlanacak, ina edilecek, tehiz edilecek, hizmete alnacak, iletilecek ve bakm yaplacaktr. 2) yerinde yaplacak her trl alma, yetkili kiinin nezaretinde ve sorumluluu altnda yaplacaktr. 3) zel riski bulunan iler yalnzca konunun uzman kiiler tarafndan ve talimatlara uygun olarak yaplacaktr. 4) Tm gvenlik talimatlar iilerin anlayaca ekilde olacaktr. 5) Yeterli ilk yardm donanm salanacaktr. 6) Dzenli aralklarla gerekli gvenlik tatbikat yaplacaktr. b) veren, 9/12/2003 tarihli ve 25311 sayl Resm Gazetede yaymlanan Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 6, 9 ve 10 uncu maddelerinde belirtilen hkmler dorultusunda "salk ve gvenlik dokman" hazrlanmasn ve gncellenmesini salayacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda zellikle aadaki hususlar yer alacaktr; - ilerin iyerinde maruz kalabilecekleri risklerin belirlenmesi ve deerlendirilmesi. - Bu Ynetmelik hkmlerini yerine getirmek iin alnacak uygun nlemler. - alma yerlerinin ve ekipmann gvenli ekilde dzenlenmesi, kullanlmas ve bakmnn yaplmas. Salk ve gvenlik dokman almaya balanlmadan nce hazrlanacak ve iyerinde nemli deiiklikler veya ilave yapldnda tekrar gzden geirilecektir. c) Ayn iyerinde birden ok iletmeye ait iilerin bulunmas durumunda, her iveren kendi kontrol altndaki ilerden sorumludur. Tm iyerinden sorumlu olan iveren, iilerin salk ve gvenliinin korunmas ile ilgili tedbirlerin uygulanmasn koordine edecek ve kendisine ait salk ve gvenlik dokmannda koordinasyonun amacn ve bu koordinasyonu salamak iin alnacak nlemleri ve uygulanacak yntemleri belirtecektir. Bu koordinasyon her bir iverenin Sal ve Gvenlii Ynetmeliinde belirtilen sorumluluunu etkilemez. d) veren, ciddi veya lmle sonulanan i kazalarn ve ciddi tehlikeli olaylar en ge iki i gn iinde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn ilgili Blge Mdrlne bildirecektir. Patlama, Yangn ve Zararl Ortam Havasndan Korunma Madde 6 veren, patlama ve yangn kmasn nlemek, patlama ve yangn balanglarn tesbit etmek, yaylmasn nlemek ve mcadele etmek, patlayc ve sala zararl ortam havasnn olumasn nlemek iin yaplan ie uygun nlemler alacaktr. Ka ve Kurtarma Aralar

70

Madde 7 veren, bir tehlike annda iilerin alma yerlerini en ksa zamanda ve gvenli bir ekilde terk edebilmeleri iin uygun ka ve kurtarma aralarn salayacak ve kullanma hazr bulunduracaktr. letiim, Uyar ve Alarm Sistemleri Madde 8 veren, ihtiya halinde yardm, kama ve kurtarma ilemlerinin derhal uygulamaya konulabilmesi iin gerekli uyar ve dier iletiim sistemlerini hazr bulunduracaktr. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 9 Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu maddesi hkmleri sakl kalmak kayd ile iiler veya temsilcileri, iyerinde salk ve gvenlikle ilgili alnmas gereken tm nlemler ve bu Ynetmeliin zellikle 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinin uygulanmas hakknda bilgilendirilecektir. Bu bilgiler iiler tarafndan anlalabilir ekilde olacaktr. Salk Gzetimi Madde 10 iler aadaki hususlar gz nnde bulundurularak salk gzetimine tabi tutulacaktr: a) ilerin, yapmakta olduklar ilerde maruz kaldklar salk ve gvenlik risklerine uygun olarak salk gzetimine tabi tutulmalar salanacaktr. b) ilerin ie girilerinde ve iin devam sresince periyodik olarak salk gzetimleri yaplacaktr. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 11 veren, bu Ynetmelikte belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin grlerini alacak ve katlmlarn salayacaktr. Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri Madde 12 Bu Ynetmeliin; a) Yrrle girdii tarihten sonra alacak olan iyerleri bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlikle ilgili gereklere uymak zorundadr. b) Yrrle girdii tarihte faaliyette olan iyerleri yrrllk tarihinden itibaren en ge 1 (bir) yl ierisinde bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlikle ilgili gereklere uymak zorundadr. c) Yrrle girdii tarihten sonra iyerinde yaplacak deiiklik ve eklentilerde iveren bu Ynetmeliin ekinde belirtilen salk ve gvenlik gereklerine uymak zorundadr. NC BLM lgili Avrupa Birlii Mevzuat, Yrrlk ve Yrtme lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 13 Bu Ynetmelik 3/12/1992 tarihli ve 92/104/EEC sayl Avrupa Birlii Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Uygulama Madde 14 Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile, yeralt ve yerst maden iletmelerinde Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Yrrlk Madde 15 Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 16 Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK ASGAR SALIK VE GVENLK GEREKLER Bu ekte belirtilen hususlar iyerinin, yaplan iin, artlarn veya zel bir riskin gerektirdii tm durumlarda uygulanr. BLM A YERALTI VE YERST MADEN LETMELER LE BUNLARIN YERST TESSLERNDE UYGULANACAK ASGAR GENEL HKMLER 1. Organizasyon ve gzetim 1.1. yerlerinin organizasyonu 1.1.1. yerleri tehlikelere kar yeterli koruma salanacak ekilde organize edilecektir.

71

ilerin salk ve gvenliini tehlikeye atmamak iin iyerindeki tehlikeli veya atk maddeler uzaklatrlacak veya kontrol altnda tutularak iyerinin her zaman dzenli bir durumda olmas salanacaktr. 1.1.2. alma mahalleri, iilerin ilerini kolayca yapabilmeleri iin ergonomik esaslara uygun ekilde tasarlanacak ve kurulacaktr. 1.1.3. alma mahallinde iinin yalnz almas durumunda, uygun gzetim yaplacak veya uygun yollarla haberleme salanacaktr. 1.2. Sorumlu personel Her iyerinde iveren tarafndan atanm, iiler alt srece grev yapacak, yeterli beceri ve uzmanla sahip sorumlu bir kii bulunacaktr. Yeterli beceri ve uzmanla sahip olmak artyla iyeri iin bu sorumluluu iverenin kendisi stlenebilir. 1.3. Gzetim Yaplan tm almalarda, iilerin salk ve gvenliinin korunmasnn salanmas iin iveren veya iveren adna hareket eden kii tarafndan atanan, yeterli beceri ve uzmanla sahip kiiler tarafndan gerekli gzetim yaplacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde allan yerler gzetim yapan kii tarafndan her vardiyada en az bir defa kontrol edilecektir. Yeterli beceri ve uzmanla sahip olmak artyla yukarda belirtilen gzetim grevini iverenin kendisi stlenebilir. 1.4. Kalifiye ii Her iyerinde kendilerine verilen ii yapabilmek iin gerekli beceri, deneyim ve eitime sahip yeterli sayda kalifiye ii bulunacaktr. 1.5. Bilgilendirme ve eitim ilere salk ve gvenliklerini salayabilmeleri iin yeterli bilgi, talimat ve eitim verilecek ve bu eitimler tekrarlanacaktr. veren, iilere verilen talimatlarn kendilerinin ve dier alanlarn salk ve gvenliklerini tehlikeye atmalarn nleyecek ekilde kolay anlalr olmasn salayacaktr. 1.6. Yazl talimatlar Her iyeri iin iilerin salk ve gvenliklerinin korunmas ve i ekipmanlarnn gvenli bir ekilde kullanlmas iin gerekli kurallar belirleyen yazl talimatlar hazrlanacaktr. Bu talimatlar, acil durum ekipmanlarnn kullanmna ve iyerinde veya iyeri yaknndaki herhangi bir acil durumda nasl hareket edileceine ilikin bilgileri de ierecektir. 1.7. Gvenli alma yntemleri Her iyerinde ya da her ite gvenli alma yntemleri uygulanacaktr. 1.8. alma izni Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, hem tehlikeli ilerin yaplmasnda, hem de dier ilerle etkilemesi sonucu ciddi tehlikelere neden olabilecek rutin ilerin yaplmasnda bir alma izni sistemi uygulanacaktr. Yaplacak iten nce, i srasnda ve i bitiminde uyulacak koullar ve alnacak nlemleri belirten alma izni, almaya balanmadan nce yetkili bir kii tarafndan yazl olarak verilir. 1.9. Salk ve gvenlik nlemlerinin dzenli aralklarla gzden geirilmesi veren, salk ve gvenlik ynetim sistemi de dahil olmak zere iilerin saln ve gvenliini korumak iin alnan nlemleri, bu Ynetmelie uygunluunu salamak iin, dzenli aralklarla gzden geirecektir. 2. Mekanik ve elektrikli ekipman ve tesisler 2.1 Genel Mekanik ve elektrikli ekipmann seimi, kurulmas, hizmete alnmas, iletilmesi ve bakmnda, iilerin salk ve gvenlii iin, bu Ynetmelik hkmleri ile 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayl Resm Gazetede yaymlanan Makina Emniyeti Ynetmelii ve Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii hkmleri dikkate alnacaktr. Gazlarn, buharlarn veya buharlaabilen svlarn alev alarak tutumas sonucu yangn veya patlama riski olan bir ortamda kullanlacak i ekipmanlar, bu tr ortamlarda kullanmaya uygun zellikte olacaktr.

72

 ekipmanlar, gerektiinde uygun koruma tertibatlar ve arza durumunda ekipmann gvenli kalmasn salayacak sistemler ile donatlacaktr. 2.2 zel hkmler Mekanik i ekipmanlar ve tesisler, salam, kusursuz ve kullanm amacna uygun olacaktr. Elektrikli ekipmanlarn ve tesislerin gc ve boyutlar, kullanm amacna uygun olacaktr. Mekanik ve elektrikli i ekipmanlar ile tesisat tehlike yaratmayacak ekilde kurulmu ve korunmu olacaktr. 3. Bakm 3.1. Genel bakm Mekanik ve elektrikli ekipmanlar ile tesislerin kontrol, bakm ve gerektiinde testlerinin dzenli bir ekilde yaplmasn salayacak uygun bakm plan yaplacaktr. Ekipmanlarn ve tesislerin btn ksmlarnn kontrol, bakm ve testleri yetkili uzman kiiler tarafndan yaplacaktr. Yaplan kontrol ve testlerle ilgili kayt tutulacak ve bu kaytlar uygun ekilde saklanacaktr. 3.2. Gvenlik ekipmanlarnn bakm Gvenlik ekipmanlar her zaman kullanma hazr ve alr durumda bulundurulacaktr. Bu ekipmanlarn bakm yaplan i dikkate alnarak yaplacaktr. 4. Patlama riski, yangn tehlikesi ve zararl ortam havasna kar korunma 4.1. Genel 4.1.1. Ortam havasnda sala zararl ve/veya patlayc maddelerin bulunup bulunmadnn tespit edilmesi ve bu maddelerin konsantrasyonunun llmesi iin gerekli tedbirler alnacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda gerekli grlmesi halinde, elektrikli sistemler ve iten patlamal motorlarn gcn otomatik olarak kesen aygtlar, belirlenmi yerlerdeki gaz birikimlerini otomatik ve devaml olarak len kontrol aygtlar ve otomatik alarm sistemleri salanacaktr. Otomatik lm sonular salk ve gvenlik dokmannda ngrld ekilde kayt altna alnacak ve saklanacaktr. 4.1.2. Yangn veya patlama tehlikesi bulunan ortamlarda sigara iilmesine izin verilmeyecektir. Yangn kmas veya patlama meydana gelmesine kar yeterli nlem alnmad srece, ak alev kullanlmas ve kvlcm karabilecek herhangi bir alma yaplmas yasaklanacaktr. 4.2. Patlama risklerinden korunma 4.2.1. Patlayc ortam olumasna ve birikmesine kar gerekli tm nlemler alnacaktr. 4.2.2. Patlama riski bulunan yerlerde, patlayc ortamn tutumasn nlemek iin gerekli tm nlemler alnacaktr. 4.2.3. Alnmas gerekli nlem ve kullanlacak ekipman ayrntl olarak belirten patlamay nleme plan hazrlanacaktr. 4.3. Zararl ortam havasndan korunma 4.3.1. Zararl maddelerin ortam havasna kart veya karabilecei yerlerde; a) Zararl maddelerin knn kaynanda engellenmesi veya b) Kaynandan emilmesi veya uzaklatrlmas veya c) Bu maddelerin ortam havasndaki younluunun azaltlmas gibi tedbirler alnarak iilerin risk altnda olmas nlenecektir. Bu nlemlerle ilgili uygulanan sistem, iilerin risk altnda olmasn nleyecek ekilde zararl maddeleri ortam havasndan uzaklatracak kapasitede olacaktr. 4.3.2. Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerinde Kullanlmas Hakknda Ynetmelik hkmleri sakl kalmak kayd ile iilerin zararl ortam havasna maruz kalabilecekleri yerlerde yeterli sayda uygun solunum ve canlandrma ekipman bulundurulacaktr. Bu yerlerde bu ekipman kullanabilecek eitime sahip yeterli sayda ii bulunacaktr. Bu ekipman uygun yerlerde saklanacak ve korunacaktr. 4.3.3. Ortam havasnda zehirli gazlarn bulunduu veya bulunabilecei yerlerde, alnan nlemler ve mevcut koruyucu donanmla ilgili detaylar ieren bir koruma plan hazr bulundurulacaktr. 4.4. Yangndan korunma 4.4.1. Salk ve gvenlik dokmannda belirlenmi olan kaynaklardan yangnn balamas ve yaylmasna kar iyerlerinin planlanmas, kurulmas, donatlmas, iletmeye alnmas, iletilmesi ve bakmnda gerekli tedbirler alnacaktr. Yangnla hzl ve etkili mcadele iin gerekli nlemler alnacaktr.

73

4.4.2. yerleri, uygun yangn sndrme ekipmanlar ve gereken hallerde yangn dedektrleri ve alarm sistemleri ile donatlacaktr. 4.4.3. Otomatik olmayan yangn sndrme ekipmanlar, kolay ulalabilir ve kullanlabilir olacak ve gerektiinde zarar grme ihtimaline kar korunacaktr. 4.4.4 Bu Ynetmeliin 5, 6, 7 ve 8 inci maddelerinde belirtilen hkmler gereince, yangndan korunma, yangn balangcn ve yaylmasn tespit ve yangnla mcadele konusunda alnacak nlemlerle ilgili detaylar ieren yangndan korunma plan allan yerlerde bulundurulacaktr. 4.4.5 Yangnla mcadele ekipmanlar, 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayl Resm Gazetede yaymlanan Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmelii hkmlerine uygun ekilde iaretlenecektir. Bu iaretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 5. Patlayc maddeler ve ateleyiciler Patlayc maddelerin ve ateleyicilerin depolanmas, tanmas ve kullanlmas, sadece bu konuda yetkili ve uzman kiiler tarafndan yaplacaktr. Bu iler, iiler iin risk oluturmayacak ekilde organize edilecek ve yrtlecektir. 6. Ulam yollar 6.1. alma yerlerine gvenli bir ekilde ulaabilmek ve acil bir durumda hzl ve gvenli bir ekilde bu yerleri terk edebilmek mmkn olacaktr. 6.2. Merdivenler, ykleme platform ve rampalar da dahil btn ulam yollar, yayalar veya aralar iin kolay, gvenli ve uygun geii salayacak ve yaknndaki alanlar tehlikeye drmeyecek ekilde hesaplanacak, boyutlandrlacak ve yerletirilecektir. 6.3. Yayalarn kulland ve/veya aralarla malzeme tamada kullanlan yollar, kullanc saysna ve iyerinde yaplan iin zelliine uygun boyutlarda olacaktr. Malzeme tanan yollarda yayalar iin yeterli gvenlik mesafesi braklacaktr. 6.4. Ara trafiine ak yollar ile kaplar, yaya gei yollar, koridorlar ve merdivenler arasnda yeterli mesafe bulunacaktr. 6.5. ilerin korunmas amacyla ara yollar ve geiler aka iaretlenecektir. 6.6. alma sahasnda motorlu tatlar ve makine trafiinin bulunmas durumunda, trafik kurallarna uygun dzenleme yaplacaktr. 7. Ak alandaki almalar 7.1. yerindeki ak alma yerleri, yollar ve iilerin kulland dier ak alanlar, yaya ve ara trafiinin gvenli bir ekilde yaplmasn salayacak ekilde dzenlenecektir. 7.2. Ak alma alanlar gn nn yeterli olmad hallerde uygun ekilde aydnlatlacaktr. 7.3. Ak alanda yaplan almalarda aadaki dzenlemeler yaplacaktr; a) iler, olumsuz hava koullarndan ve gerekli hallerde cisim dmelerine kar korunacaktr. b) iler, zararl dzeyde grltden ve gaz, buhar, toz gibi zararl d etkilerden korunacaktr. c) iler, herhangi bir tehlike durumunda iyerini hemen terk edebilecek veya ksa srede yardm alabileceklerdir. d) ilerin kaymalar veya dmeleri nlenecektir. 8. Tehlikeli alanlar 8.1. Tehlikeli alanlar aka grlebilir ekilde iaretlenecektir. 8.2. Yaplan iin zellii nedeniyle malzeme veya iilerin dmesi de dahil risk bulunan tehlikeli alanlara, grevli olmayan kiilerin girmesi uygun ara ve gerelerle engellenecektir. 8.3. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiilerin korunmas iin uygun nlemler alnacaktr. 9. Ka yollar ve imdat klar 9.1. Herhangi bir tehlike durumunda, tm alanlarn iyerini derhal ve gvenli bir ekilde terk etmeleri mmkn olacaktr. 9.2. Acil k yollar ve kaplar dorudan darya veya gvenli bir alana veya toplanma noktasna veya tahliye noktasna alacak ve k nleyecek hibir engel bulunmayacaktr. 9.3. Acil k yollar ve kaplarnn says, boyutlar ve yerleri yaplan iin niteliine, iyerinin byklne ve alanlarn saysna uygun olacaktr. 9.4. Acil k kaplar darya doru alacaktr. Acil k kaplar; acil durumlarda alanlarn hemen ve kolayca aabilecekleri ekilde olacaktr. 9.5. Acil k kaplar kilitli olmayacaktr. Acil k yollar ve kaplar ile buralara alan yol ve kaplarda k zorlatracak hibir engel bulunmayacaktr.

74

9.6. Aydnlatlmas gereken acil k yollar ve kaplarnda elektrik kesilmesi halinde yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 9.7. Acil k yollar ve kaplar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenmi olacaktr. 10. Tahliye ve ka 10.1. iler herhangi bir acil durumda nasl davranmalar gerektii konusunda eitileceklerdir. 10.2. Kurtarma ekipmanlar, kolayca ulalabilecek uygun yerlerde kullanma hazr durumda bulundurulacak ve Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun olarak iaretlenecektir 11. Gvenlik tatbikatlar yerlerinde gvenlik tatbikatlar yaplacak ve dzenli aralklarla tekrar edilecektir. Bu tatbikatlarn amac, acil durum ekipmannn kullanlmas veya iletilmesi de dahil acil durumlarda zel grevi bulunan iilerin eitim ve becerilerinin kontrol edilmesidir. Grevli iilere, uygun yerlerde, bu ekipmanlarn doru bir ekilde kullanlmas veya iletilmesi hususunda da tatbikat yaptrlacaktr. 12. lk yardm 12.1. lk yardm ekipmanlar, alma artlarnn gerektirdii her yerde bulundurulacak ve yaplan iin zelliine uygun olacaktr. lk yardm ekipmanlar, uygun bir ekilde iaretlenecek ve kolay ulalabilir olacaktr. 12.2 yerinin bykl, yaplan iin nitelii ve kaza riskine gre iyerinde bir yada daha fazla ilk yardm odas bulunacaktr. Bu odalarda, kaza halinde yaplacak ileri belirten ilk yardm talimat kolay grlebilecek ekilde aslacaktr. 12.3 lk yardm odalar yeterli ilk yardm malzeme ve ekipman ile tehiz edilecek ve sedyeler kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. Buralar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecektir. Ayrca, alma koullarnn gerektirdii her yerde ilkyardm ekipman bulundurulacaktr. Bu ekipman uygun ekilde iaretlenecek ve kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. 12.5. Mevcut ilk yardm ekipmannn kullanm iin yeterli sayda ii eitilecektir. 13. Doal ve suni aydnlatma 13.1 ilerin salk ve gvenlii iin her iyerinin yeteri kadar aydnlk olmas salanacaktr. 13.2. ilerin salk ve gvenliinin korunmas iin iyerlerinin mmkn olduunca yeterli doal k almas salanacak ve hava artlar gz nnde bulundurularak suni aydnlatma ile donatlacaktr. 13.3. allan yerlerdeki ve geitlerdeki aydnlatma tesisat, iiler iin kaza riski oluturmayacak tipte olacak ve yerletirilecektir. 13.4. Aydnlatma sistemindeki herhangi bir arzann alanlar iin risk oluturabilecei yerlerde acil ve yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. Bunun mmkn olmad durumlarda, iilere kiisel aydnlatma aralar verilecektir. 14. Shhi tesisler 14.1. Soyunma yerleri, elbise dolaplar 14.1.1. almalar srasnda zel i elbiseleri giymek durumunda olan iiler iin uygun soyunma yerleri salanacaktr. Soyunma yerleri kolaylkla ulalabilecek yerlerde ve yeterli byklkte olacak ve buralarda oturma yerleri bulunacaktr. 14.1.2 Soyunma odalar yeterince geni olacak ve burada her ii iin alma saatleri iinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktr. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri ilerde veya tehlikeli maddelerle allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, elbise dolaplar yan yana iki blmeli olacak veya iki ayr elbise dolab verilecektir. Islak i elbiselerinin kurutulabilmesi iin gerekli imkanlar salanacaktr. 14.1.3 Kadnlar ve erkekler iin ayr soyunma yerleri olacaktr. 14.1.4 Soyunma yeri gerekmeyen iyerlerinde iilerin elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer salanacaktr. 14.2. Dular ve lavabolar 14.2.1. Yaplan iin veya salkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde iiler iin uygun du tesisleri yaplacaktr. Dular kadn ve erkek iiler iin ayr ayr olacaktr. 14.2.2. Dular iilerin rahata ykanabilecekleri genilikte ve uygun hijyenik koullarda olacaktr.

75

Dularda scak ve souk akar su bulunacaktr. 14.2.3. Du tesisi gerektirmeyen ilerde, alma yerlerinin ve soyunma odalarnn yaknnda, gerekiyorsa akar scak suyu da bulunan lavabolar bulunacaktr. Lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 14.3. Tuvalet ve lavabolar alma yerlerine, dinlenme odalarna, soyunma yerlerine, du ve ykanma yerlerine yakn yerlerde yeterli sayda tuvalet ve lavabo bulunacaktr. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. Yer alt maden iletmelerinde, bu blmde sz edilen shhi tesisler yer stnde bulunabilir. 15. Hafriyat dkme yerleri ve atk sahalar Hafriyat dkme yerleri, atk ynlar ve sahalar ile ktrme havuzlar, salam ve dayankl olacak, iilerin sal ve gvenliini tehlikeye drmeyecek ekilde tasarlanacak, ina edilecek, iletilecek ve bakm yaplacaktr. 16. Yerst yardmc tesisleri (ilave zel hkmler) 16.1 Salamlk ve dayankllk yerleri, muhtemel evre artlarna dayanabilecek ekilde tasarlanacak, ina edilecek, kurulacak, iletilecek, kontrol edilecek ve bakm yaplacaktr. yerleri, kullanm amacna uygun yapda ve salamlkta olacaktr. 16.2 Zeminler, duvarlar, tavanlar ve atlar 16.2.1 yerlerinde, taban deme ve kaplamalar salam, kuru ve mmkn olduu kadar dz ve kaymaz bir ekilde olacak, tehlikeli eimler, ukurlar ve engeller bulunmayacaktr. yerinde yaplan iin nitelii ve alanlarn yaptklar i dikkate alnarak iyeri blmleri sya kar uygun ekilde yaltlm olacaktr. 16.2.2 yerlerinde, taban deme ve kaplamalar, duvarlar ve tavan, uygun hijyen artlarn salayacak ekilde temizlemeye elverili malzemeden yaplm olacaktr. 16.2.3 yeri binalar, avlular, geitler, yollar veya benzeri yerlerde bulunan saydam veya yar saydam duvarlar ile zellikle caml blmeler; gvenli malzemeden yaplm olacak, ak bir ekilde iaretlenecek veya arpma ve krlmaya kar uygun ekilde korunacaktr. 16.2.4 Yeterli salamlkta olmayan atlara klmasna ve buralarda allmasna, gvenli almay salayacak ekipman olmadan izin verilmeyecektir. 16.3 alma yeri boyutlar ve hava hacmi - alma yerinde hareket serbestlii 16.3.1 alma yerinin taban alan, ykseklii ve hava hacmi, iilerin rahat almalar, salk ve gvenliklerini riske atmadan ilerini yrtebilmeleri iin yeterli olacaktr. 16.3.2 inin iini yapt yerde rahat hareket edebilmesi ve iini gvenli bir ekilde yapabilmesi iin yeterli serbest alan bulunacaktr. 16.4 Pencereler 16.4.1 Pencereler, tavan pencereleri ve havalandrma aralar; alp kapanmas, ayarlanmas ve sabitletirilmesi gvenli olacak ekilde dizayn edilecek ve yaplacaktr. Bunlar, ak olduklarnda, iiler iin herhangi bir tehlike arz etmeyecek ekilde yerletirilmi olacaktr. 16.4.2 Pencereler ve tavan pencereleri, risk yaratmayacak ekilde temizlenebilir olacaktr. 16.5 Kaplar ve giriler 16.5.1 Kaplar ve girilerin yeri, says ve boyutlar ile yapldklar malzemeler, kullanldklar odalara, alanlara, kullanm amalarna ve alanlarn rahata girip kmalarna uygun olacaktr. 16.5.2 Saydam kaplarn zeri kolayca grnr ekilde iaretlenmi olacaktr. 16.5.3 Her iki yne alabilen kaplar saydam malzemeden yaplacak veya kar tarafn grlmesini salayan saydam ksmlar bulunacaktr. 16.5.4 Saydam veya yar saydam kaplarn yzeyleri alanlar iin tehlike yaratmayacak ve gvenli malzemeden yaplm olacak veya krlmalara kar korunmu olacaktr. 16.5.5 Rayl kaplarda raydan kmay ve istenmeyen ekilde devrilmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 16.5.6 Yukar doru alan kaplarda istenmeyen ekilde aa dmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 16.5.7 Ka yollarnda bulunan kaplar uygun ekilde iaretlenecektir. Bu kaplar yardm almakszn her zaman ve her durumda ieriden alabilir zellikte olacaktr.

76

16.5.8 Aralarn getii geit ve kaplar yayalarn geii iin gvenli deilse bu mahallerde yayalar iin ayr gei kaplar bulunacak ve bu kaplar aka iaretlenecek ve nlerinde hibir engel bulunmayacaktr. 16.5.9 Mekanik kaplar iiler iin kaza riski tamayacak ekilde alacaktr. Bu kaplarda kolay fark edilebilir ve ulalabilir, acil durdurma cihazlar bulunacak ve herhangi bir g kesilmesinde, otomatik olarak alr olmamas durumunda, kaplar el ile de alabilecektir. 16.6 Kapal iyerlerinin havalandrlmas 16.6.1 Kapal iyerlerinde alma ekline ve alanlarn yaptklar ie gre, ihtiya duyacaklar yeterli temiz hava bulunmas salanacaktr. Cebri havalandrma sistemi kullanldnda sistemin her zaman alr durumda olmas salanacaktr. Havalandrma sisteminin almamas, alanlarn sal ynnden tehlikeli ise arzay bildiren uyar sistemi bulunacaktr. 16.6.2 Suni havalandrma sistemlerinde hava akm, alanlar rahatsz etmeyecek ekilde olacaktr. alma ortam havasn kirleterek alanlarn salna zarar verebilecek artk ve pislikler derhal dar atlacaktr. 16.7 Ortam Scakl 16.7.1 allan ortamn scakl alma ekline ve alanlarn harcadklar gce uygun olacaktr. 16.7.2 Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, du ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardm odalar kullanm amacna gre yeterli scaklkta olacaktr. 16.7.3 yerinin ve yaplan iin zelliine gre pencereler, at aydnlatmalar ve cam ksmlar gne nn olumsuz etkilerini nleyecek ekilde olacaktr. 16.8 Dinlenme yerleri 16.8.1 Yaplan iin zellii nedeniyle alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla iinin alt iyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri salanacaktr. aralarnda uygun dinlenme imkan bulunan bro ve benzeri ilerde ayrca dinlenme yeri aranmaz. 16.8.2 Dinlenme yerleri yeteri kadar geni olacak ve buralarda iiler iin yeterli sayda arkalkl oturma yerleri ve masalar bulundurulacaktr. 16.8.3 Dinlenme yerlerinde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 16.8.4 alma sresince, iin gerei olarak dzenli ve sk ara veriliyorsa ve ayr bir dinlenme yeri yoksa, alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli olan hallerde, bu aralarda iilerin dinlenebilecei uygun yerler salanacaktr. Bu yerlerde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 17. Gebe ve emzikli kadnlar Gebe ve emzikli kadnlarn uzanarak dinlenebilecekleri uygun koullar salanacaktr. 18. Engelli iler Engelli iilerin alt iyerlerinde bu iilerin durumlar dikkate alnarak gerekli dzenleme yaplacaktr. Bu dzenleme zellikle engelli iilerin dorudan alt yerlerde ve kullandklar kaplar, gei yerleri, merdivenler, dular, lavabolar ve tuvaletlerde yaplacaktr. BLM B YERST MADEN LETMELERNDE UYGULANACAK ASGAR ZEL HKMLER 1. Genel 1.1. Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (b) bendi hkm sakl kalmak kayd ile bu blm kapsamna giren iyerinden sorumlu olan iveren, hem olaan hem de olaanst durumlarda iilerin salk ve gvenliini korumak zere alnmas gerekli ilgili tm nlemlerin salk ve gvenlik dokmannda yer almasn salayacaktr. 1.2. Salk ve gvenlik dokman dzenli olarak gncelletirilecek ve denetim iin iyerinde bulundurulacaktr. yerindeki almalar salk ve gvenlik dokmanna uygun olarak yrtlecektir. 2. letme

77

2.1. yerinde yaplacak almalar salk ve gvenlik dokmannda belirtilen toprak kaymas veya kmesi riski ile ilgili hususlar dikkate alnarak planlanacaktr. Kaz yzeyleri ve evlerin eimi ve ykseklii zeminin yapsna ve salamlna ve uygulanan alma yntemlerine uygun olacaktr. 2.2. Kademeler ve nakliyat yollar kullanlan aralara uygun salamlkta olacaktr. Buralar aralarn gvenli hareket edebilecei zellikte yaplacak ve bakmlar salanacaktr. 2.3. Her alma ncesinde, alma mahallinden ve nakliyat yollarndan daha st seviyelerdeki evlerde ve kaz yzeylerinde toprak ve kaya dmelerine kar gerekli kontroller yaplacaktr. Gerekli yerlerde lmleme ileri de yaplacaktr. 2.4. Dz ve meyilli yzeylerdeki almalar buralardaki zeminin salamln ve dengesini bozmayacak ekilde yaplacaktr. BLM C YERALTI MADEN LETMELERNDE UYGULANACAK ASGAR ZEL HKMLER 1. Genel 1.1. Bu Ynetmeliin 5 inci maddesinin (b) bendi hkm sakl kalmak kayd ile bu blm kapsamna giren iyerinden sorumlu olan iveren, hem olaan hem de olaanst durumlarda iilerin salk ve gvenliini korumak zere alnmas gerekli ilgili tm nlemlerin salk ve gvenlik dokmannda yer almasn salayacaktr. 1.2. Salk ve gvenlik dokman dzenli olarak gncelletirilecek ve denetim iin iyerinde bulundurulacaktr. yerindeki almalar salk ve gvenlik dokmanna uygun olarak yrtlecektir. 2. Yeralt alma planlar (imalat haritas) 2.l. Yeralt almalarn aka gsterecek lekli bir yeralt alma plan hazrlanacaktr. Yollar, retim alanlar ile alma ve gvenlii etkileyebilecek bilinen dier zellikler bu plann zerinde gsterilecektir. Bu planlara kolayca ulalabilecek ve bunlar gvenlik ynnden gerekli olduu srece muhafaza edilecektir. 2.2. Yeralt alma planlar periyodik olarak gncelletirilecek ve iyerinde bulundurulacaktr. 3. Giri ve klar Tm yeralt almalarnda, yeraltnda alan iilerin kolayca ulaabilecei, birbirinden bamsz ve gvenli yapda en az iki ayr yoldan yer st balants bulunacaktr. 4. Yeralt alma yerleri Yeralt almalarnn yapld yerler, iilerin en az riskle alabilecekleri ve hareket edebilecekleri ekilde yaplacak, iletilecek, tehiz edilecek ve bakm salanacaktr. Yollar, iilerin gidecekleri yerleri kolayca bulabilecekleri ekilde iaretlenecektir. 5. Tama aralar 5.1. Tama aralar, srclerin, kullanclarn ve civarda bulunan dier iilerin salk ve gvenlii iin uygun ekilde kurulacak, altrlacak ve bakm yaplacaktr. 5.2. nsan tamasnda kullanlan mekanik aralar uygun ekilde kurulacak ve yazl talimatlar uyarnca kullanlacaktr. 6. Tahkimat Zeminin salam ve dayankl olduu, yklma, gme veya para dme tehlikesi bulunmayan yerler dndaki kazlarda, iilerin gvenlii asndan en ksa zamanda tahkimat yaplacaktr. Tahkimat planlara ve yazl talimatlara uygun olarak yaplacaktr. Galeriler zeminin salaml ve dayankll asndan dzenli olarak kontrol edilecek ve tahkimatlarn bakm dzenli olarak yaplacaktr. 7. Havalandrma 7.l. ilerin alt btn yeralt iyerlerinde yeterli havalandrma salanacaktr. Yeralt iyerlerinde; - Sala uygun solunabilir hava salanmas, - Ortamdaki patlama riskini ve solunabilir toz konsantrasyonunu kontrol altnda tutulmas, - Kullanlan alma yntemi ve iilerin fiziki faaliyetleri dikkate alnarak alma koullarna uygun havann salanmas ve bu durumun srdrlebilmesi iin srekli havalandrma yaplmas zorunludur.

78

7.2. 7.1de belirtilen artlarn doal havalandrma ile salanamad yerlerde, havalandrma bir veya daha fazla mekanik sistemle salanacaktr. Havalandrmann srekliliini ve kararln salayacak nlemler alnacaktr. Havalandrma sistemlerinin devre d kalmamas iin bunlar devaml surette izlenecek ve istenmeyen devre d kalmalar bildirecek otomatik alarm sistemi bulunacaktr. 7.3. Havalandrma ile ilgili deerler periyodik olarak llecek ve lm sonular kaydedilecektir. Havalandrma sisteminin gerekli detaylarn ieren bir havalandrma plan hazrlanacak, periyodik olarak gncellenecek ve iyerinde hazr bulundurulacaktr. 8. Grizulu maden ocaklar 8.1. Yeralt almalarnda patlayc ortam olumas riski yaratacak miktarda metan gaz kma ihtimalinin olduu yerler grizulu kabul edilir. 8.2. Havalandrma bir veya daha fazla mekanik sistemle salanacaktr. 8.3. almalar metan gaz k dikkate alnarak yrtlecektir. Metan gazndan kaynaklanacak riskleri mmkn olduunca ortadan kaldracak tedbirler alnacaktr. 8.4. Tali havalandrma sadece ana havalandrma ak ile balants bulunan, ilerleme almalar ve kurtarma almalarnn yapld yerlerde uygulanacaktr. retim yaplan yerlerde, sadece iilerin salk ve gvenlii iin yeterli ek nlemler alnmas artyla tali havalandrma yaplabilir. 8.5. 7.3de belirtilen havalandrma lmleri, metan gaz lmleri ile birlikte yaplacaktr. Salk ve gvenlik dokmannda belirtilmesi halinde, retim nitelerinden dn havas iinde ve retim yerlerindeki gazlarn birikebilecei yerlerde, metan gaz seviyesi srekli olarak izlenecektir. 8.6. Grizulu maden ocaklarnda yalnz bu tr ocaklar iin uygun olan patlayc maddeler ve ateleyiciler kullanlr. 8.7. Sigara imek, imek amacyla ttn mamulleri ile alev ve kvlcm karabilecek her trl maddeyi tamak ve bulundurmak yasaktr. Alevle kesme, kaynak yapma ve benzeri dier ilemlere, iilerin salk ve gvenliklerini korumaya ynelik zel nlemler alnmas kaydyla sadece istisnai durumlarda izin verilir. 9. Yanc toz bulunan maden ocaklar 9.1. Alan btn maden damarlarnda oluabilecek tozun, patlamann yaylmasna neden olmayaca salk ve gvenlik dokmannda belirtilmedike, kmr madenleri yanc toz bulunan maden ocaklar olarak kabul edilecektir. 9.2. Yanc toz bulunan maden ocaklarnda yalnz bu tr ocaklar iin uygun olan patlayc maddeler ve ateleyiciler kullanlr. Sigara imek, imek amacyla ttn mamulleri ile alev ve kvlcm karabilecek her trl maddeyi tamak ve bulundurmak yasaktr. 9.3. Yanc toz birikimini azaltacak, ntralize ederek (yanma zelliini yok etme) veya balayarak (su ve benzeri maddelerde tozu tutma) uzaklatrlmasn salayacak nlemler alnacaktr. 9.4. Zincirleme toz patlamalarna neden olabilecek, yanc toz ve/veya grizu patlamalarnn yaylmas, patlama barajlar yaplarak nlenecektir. Periyodik olarak gncellenen patlama barajlarnn yerleri bir dokmanda gsterilecek ve bu dokman iyerinde bulundurulacaktr. 10. Gaz kaa, gk veya su baskn 10.1. Gaz kaa veya gk veya su baskn ihtimali olan blgelerde, iilerin korunmas ve gvenli bir alma sistemi salanmas iin bir alma plan hazrlanacak ve uygulanacaktr. 10.2. Riskli blgelerin tespiti, bu blgelerin yaknnda veya bu blgelerden geen galerilerdeki iilerin korunmas ve risklerin kontrol altna alnmas iin gerekli nlemler alnacaktr. 11. Yangn, tutuma ve kzma 11.1. Kendiliinden tutumann nlenmesi veya erken fark edilmesi iin gerekli nlemler alnacaktr. 11.2. Zorunlu ihtiyatan daha fazla yanc madde yeraltna indirilmeyecektir. 11.3. Hidrolik svlarn (hidrostatik ve/veya hidrokinetik mekanik enerjinin nakli iin kullanlan svlar) kullanlmas gereken durumlarda, yangn kmasnn ve yaylmasnn nlenmesi iin zor alev alabilen svlar kullanlacaktr.

79

Hidrolik svlar, yangna dayankllk ve hijyen ynnden belirlenmi kriterlere uygun zellikte olacaktr. Yangna dayankllk ve hijyen ynnden belirlenmi kriterlere uygun olmayan hidrolik svlarn kullanlmas durumunda, artan yangn ve bu yangnn yaylma riskinin nlenmesi iin ilave gvenlik nlemleri alnacaktr. 12. alanlarn korunmasna ilikin ihtiyati tedbirler ilere gerektiinde gvenli bir ekilde dar kabilmeleri iin, her zaman kolay ulaabilecekleri yerlerde bulunacak kiisel solunum koruma cihazlar verilecektir. iler bu cihazlarn kullanm ile ilgili olarak eitilecektir. Bu cihazlarn her zaman alr durumda bulunmalar iin dzenli kontrolleri yaplacak ve iyerinde muhafaza edilecektir. 13. Aydnlatma ilere uygun kiisel lambalar verilecektir. yerleri, iilerin salk ve gvenliklerinin korunmasna uygun suni aydnlatma tesisatlar ile donatlacaktr. Aydnlatma tesisat iiler iin herhangi bir kaza riski oluturmayacak trden olacak ve uygun ekilde yerletirilecektir. 14. Yer altndaki ii says Yeraltnda kimlerin bulunduunu her zaman kesin olarak bilmek mmkn olacaktr. 15. Kurtarma Organizasyonu Herhangi bir kaza durumunda hzl ve etkili bir ekilde mdahale edebilmek iin uygun bir kurtarma tekilat kurulacaktr. Kurtarma tekilatnda, yeraltnda maden arama veya karma ilerinin yrtld galerilerde grev yapacak yeterli sayda eitilmi kurtarma ile grevli ii ve uygun mdahale ara-gereleri bulunacaktr.

5.13 naat ile lgili Mevzuat

BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, iyeri bina ve eklentilerinde bulunmas gereken asgari salk ve gvenlik artlarn belirlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamna giren tm iyerlerini kapsar. Ancak; a) yeri dnda kullanlan tama aralarnda veya aralarn iindeki iyerlerinde, b) Geici veya hareketli i alanlarnda, c) Maden, petrol ve gaz karma ilerinde, d) Balk teknelerinde, e) Tarm veya orman iyerlerine ait olup iyeri binalarndan uzaktaki tarla ve ormanlarda, uygulanmaz. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4857 sayl Kanununun 78 inci maddesine gre dzenlenmitir. Tanm Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen; yeri : ilerin istihdam sreleri iinde altklar alanlar ile girip kabilecekleri bina, eklenti ve dier tm alanlar ifade eder. KNC BLM verenlerin Ykmllkleri Yeni Alacak yerleri Madde 5 - Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten sonra alacak iyerleri Ek-I'deki asgari salk ve gvenlik koullarn yerine getirecektir. Mevcut yerleri Madde 6 - Bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten nce kurulmu olan iyerleri Ek-II'de belirtilen

80

salk ve gvenlik koullarn, Ynetmeliin yrrle girdii tarihten sonra 6 (alt) ay iinde yerine getirecektir. yerinde Deiiklikler Madde 7 - Mevcut iyerlerinde, bu Ynetmeliin yrrle girdii tarihten sonra genileme ve/veya i deitirme eklinde bir deiiklik yapldnda iveren, Ek-I'de belirtilen asgari salk ve gvenlik artlarn temin etmek iin gerekli nlemleri alacaktr. Genel artlar Madde 8 - veren iilerin salk ve gvenliini korumak iin aadaki hususlar yerine getirecektir: a) Acil k yollar ve kaplar her zaman kullanlabilir durumda tutulacaktr. b) yeri ile ekipman, ara-gerelerin ve zellikle bunlardan Ek-I ve Ek-II'de belirtilenlerin dzenli olarak teknik bakmlar yaplacak, alanlarn salk ve gvenlikleri iin tehlikeli olabilecek aksaklklar en ksa zamanda giderilecektir. c) yeri ile ekipman, ara-gereler, zellikle havalandrma sistemleri uygun hijyen artlar salanacak ekilde dzenli olarak temizlenecektir. d) Tehlikeleri nleyecek veya yok edecek gvenlik ekipman ile ara-gerelerinin ve zellikle bunlardan Ek-I ve Ek-II'de belirtilenlerin dzenli bakm ve kontrol yaplacaktr. ilerin Bilgilendirilmesi Madde 9 - 9/12/2003 tarihli ve 25311 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 10 uncu maddesinde belirtilen hususlar sakl kalmak kayd ile iiler ve/veya temsilcileri, iyerinde alnan salk ve gvenlikle ilgili tm nlemler hakknda bilgilendirilecektir. ilerin Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas Madde 10 - veren, bu Ynetmelik ve eklerinde belirtilen konularda Sal ve Gvenlii Ynetmeliinin 11 inci maddesine uygun olarak iilerin veya temsilcilerinin grlerini alacak ve katlmlarn salayacaktr. NC BLM lgili Avrupa Birlii Mevzuat, Yrrlk ve Yrtme lgili Avrupa Birlii Mevzuat Madde 11 - Bu Ynetmelik Avrupa Birliinin 30/11/1989 tarihli ve 89/654/EEC sayl Konsey Direktifi esas alnarak hazrlanmtr. Uygulama Madde 12 - Bu Ynetmelikte belirtilen daha sk ve zel nlemler sakl kalmak kayd ile iyeri bina ve eklentilerinde, Sal ve Gvenlii Ynetmelii hkmleri de uygulanr. Yrrlk Madde 13 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 14 - Bu Ynetmelik hkmlerini alma ve Sosyal Gvenlik Bakan yrtr. EK-I YNETMELN YRRLE GRD TARHTEN SONRA KURULACAK YERLERNDE UYGULANACAK ASGAR SALIK VE GVENLK GEREKLER 1. Bu ekte belirtilen hususlar, iyerinin ve yaplan iin niteliinin ve tehlikesinin gerektirdii her durumda uygulanr. 2. Binalarn yaps ve dayankll yeri binalar yaplan iin zelliine uygun ve yeterli salamlkta ina edilmi olacaktr. 3. Elektrik Tesisat Elektrik tesisat yangn veya patlama tehlikesi yaratmayacak ekilde projelendirilip tesis edilecek ve alanlar dorudan veya dolayl temas sonucu kaza riskine kar korunacaktr. Tesisatn projelendirilmesi, kurulmas, malzemesinin ve koruyucu cihazlarn seimi, kullanlacak voltaja ve ortam artlarna uygun olacak, yrrlkteki mevzuatta belirtilen yetkili kiiler tarafndan iletilecektir. 4. Acil k yollar ve kaplar 4.1. Acil k yollar ve kaplar dorudan darya veya gvenli bir alana alacak ve k nleyecek hibir engel bulunmayacaktr. 4.2. Herhangi bir tehlike durumunda, tm alanlarn iyerini derhal ve gvenli bir ekilde terk etmeleri mmkn olacaktr. 4.3. Acil k yollar ve kaplarnn says, boyutlar ve yerleri yaplan iin niteliine, iyerinin

81

byklne ve alanlarn saysna uygun olacaktr. 4.4. Acil k kaplar darya doru alacaktr. Acil k kaps olarak rayl veya dner kaplar kullanlmayacaktr. Acil k kaplar, acil durumlarda alanlarn hemen ve kolayca aabilecekleri ekilde olacaktr. 4.5. Acil k yollar ve kaplar 23/12/2003 tarihli ve 25325 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenmi olacaktr. aretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 4.6. Acil k kaplar kilitli veya bal olmayacaktr. Acil k yollar ve kaplar ile buralara alan yol ve kaplarda k zorlatracak hibir engel bulunmayacaktr. 4.7. Aydnlatlmas gereken acil k yollar ve kaplarnda elektrik kesilmesi halinde yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 5. Yangnla mcadele 5.1. yerinin byklne, yaplan iin zelliine, kullanlan maddelerin fiziksel ve kimyasal zelliklerine ve alanlarn saysna gre iyerinde etkili ve yeterli yangn sndrme ekipman ile gerektiinde yangn dedektrleri ve alarm sistemleri bulunacaktr. 5.2. Yangn sndrme ekipman kolay kullanlr olacak, grnr ve kolay eriilir yerlere konulacak, nlerinde engel bulunmayacaktr. Yangn sndrme ekipman ve bulunduu yerler Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecek, iaretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 6. Kapal iyerlerinin havalandrlmas 6.1. Kapal iyerlerinde alma ekline ve alanlarn yaptklar ie gre, ihtiya duyacaklar yeterli temiz hava bulunmas salanacaktr. Cebri havalandrma sistemi kullanldnda sistemin her zaman alr durumda olmas salanacaktr. Havalandrma sisteminin almamas, alanlarn sal ynnden tehlikeli ise arzay bildiren uyar sistemi bulunacaktr. 6.2. Suni havalandrma sistemlerinde hava akm, alanlar rahatsz etmeyecek ekilde olacaktr. alma ortam havasn kirleterek alanlarn salna zarar verebilecek artk ve pislikler derhal dar atlacaktr. 7. Ortam scakl 7.1. allan ortamn scakl alma ekline ve alanlarn harcadklar gce uygun olacaktr. 7.2. Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, du ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardm odalar kullanm amacna gre yeterli scaklkta olacaktr. 7.3. yerinin ve yaplan iin zelliine gre pencereler ve at aydnlatmalar, gne nn olumsuz etkilerini nleyecek ekilde olacaktr. 8. Aydnlatma 8.1. yerlerinin gn yla yeter derecede aydnlatlm olmas esastr. in konusu veya iyerinin ina tarz nedeniyle gn ndan yeterince yararlanlamayan hallerde yahut gece almalarnda, suni kla uygun ve yeterli aydnlatma salanacaktr. 8.2. alma mahalleri ve gei yollarndaki aydnlatma sistemleri, alanlar iin kaza riski oluturmayacak trde olacak ve uygun ekilde yerletirilecektir. 8.3. Aydnlatma sistemindeki herhangi bir arzann alanlar iin risk oluturabilecei yerlerde acil ve yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 9. yeri taban, duvarlar, tavan ve ats 9.1. yerlerinde, taban deme ve kaplamalar salam, kuru ve mmkn olduu kadar dz ve kaymaz bir ekilde olacak, tehlikeli eimler, ukurlar ve engeller bulunmayacaktr. yerinde yaplan iin nitelii ve alanlarn yaptklar i dikkate alnarak iyeri uygun ekilde blmlere ayrlacaktr. 9.2. yerlerinde, taban deme ve kaplamalar, duvarlar ve tavan, uygun hijyen artlarn salayacak ekilde temizlemeye elverili malzemeden yaplm olacaktr. 9.3. yeri binalar, avlular, geitler, yollar veya benzeri yerlerde bulunan saydam veya yar saydam duvarlar ile zellikle caml blmeler; gvenli malzemeden yaplm olacak, ak bir ekilde iaretlenecek veya arpma ve krlmaya kar uygun ekilde korunacaktr. 9.4. Yeterli salamlkta olmayan atlara klmasna ve buralarda allmasna, gvenli almay salayacak ekipman olmadan izin verilmeyecektir.

82

10. Pencereler 10.1. yerlerinde pencereler ve tavan pencereleri, gvenli bir ekilde alr, kapanr ve ayarlanabilir olacaktr. Pencereler ak olduklarnda alanlar iin herhangi bir tehlike yaratmayacak ekilde yerletirilecektir. 10.2. Pencereler, temizlii gvenli bir ekilde yaplabilir zellikte olacaktr. Ayrca temizlik ekipmanlarnn kullanlmasna uygun olacak ve temizliini yapanlar ile temizlik srasnda bina iinde ve dnda bulunanlara tehlike yaratmayacaktr. 11. Kaplar ve giriler 11.1. Kaplar ve girilerin yeri, says ve boyutlar ile yapldklar malzemeler, kullanldklar odalara, alanlara, kullanm amalarna ve alanlarn rahata girip kmalarna uygun olacaktr. 11.2. Saydam kaplarn zeri kolayca grnr ekilde iaretlenmi olacaktr. 11.3. Her iki yne alabilen kaplar saydam malzemeden yaplacak veya kar tarafn grlmesini salayan saydam ksmlar bulunacaktr. 11.4. Saydam veya yar saydam kaplarn yzeyleri alanlar iin tehlike yaratmayacak ve gvenli malzemeden yaplm olacak veya krlmalara kar korunmu olacaktr. 11.5. Rayl kaplarda raydan kmay ve devrilmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 11.6. Yukar doru alan kaplarda aa dmeyi nleyecek gvenlik sistemi bulunacaktr. 11.7. Ka yollarnda bulunan kaplar uygun ekilde iaretlenecektir. Bu kaplar yardm almakszn her zaman ve her durumda ieriden alabilir zellikte olacaktr. 11.8. Aralarn getii geit ve kaplar yayalarn geii iin gvenli deilse bu mahallerde yayalar iin ayr gei kaplar bulunacaktr. Bu kaplar aka iaretlenecek ve nlerinde hibir engel bulunmayacaktr. 11.9. Mekanik kaplar iiler iin kaza riski tamayacak ekilde alacaktr. Bu kaplarda kolay fark edilebilir ve ulalabilir, acil durdurma cihazlar bulunacak ve herhangi bir g kesilmesinde otomatik olarak alr olmamas durumunda kaplar el ile de alabilecektir. 12. Ulam yollar - tehlikeli alanlar 12.1. Merdivenler, ykleme yerleri ve rampalar dahil btn yollar, yaya ve aralarn gvenli hareketlerini salayacak ve yaknlarnda alanlara tehlike yaratmayacak ekil ve boyutlarda olacaktr. 12.2. Yayalarn kulland ve/veya aralarla malzeme tamada kullanlan yollar, kullanc saysna ve iyerinde yaplan iin zelliine uygun boyutlarda olacaktr. Malzeme tanan yollarda yayalar iin yeterli gvenlik mesafesi braklacaktr. 12.3. Ara trafiine ak yollar ile kaplar, yaya gei yollar, koridorlar ve merdivenler arasnda yeterli mesafe bulunacaktr. 12.4. alma mahallerinde yaplan i ile makine ve malzeme gz nne alnarak, iilerin korunmas amacyla aralarn gei yollar aka iaretlenecektir. 12.5. Yaplan iin zellii nedeniyle malzeme veya iilerin dme riski bulunan tehlikeli alanlara, grevli olmayan kiilerin girmesi uygun ara ve gerelerle engellenecektir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiilerin korunmas iin uygun nlemler alnacak, bu alanlar aka belirlenecektir. 13. Yryen merdivenler ve bantlar iin zel nlemler Yryen merdiven ve bantlarn gvenli bir ekilde almas salanacak ve gerekli gvenlik donanmlar bulunacaktr. Bunlarda kolay fark edilir ve kolay ulalr acil durdurma tertibat bulunacaktr. 14. Ykleme yerleri ve rampalar 14.1 Ykleme yeri ve rampalar, tanacak ykn boyutlarna uygun olacaktr. 14.2 Ykleme yerlerinde en az bir k yeri bulunacaktr. Belirli bir geniliin zerinde olan ykleme yerlerinde teknik olarak mmknse her iki uta da k yeri bulunacaktr. 14.3 Ykleme rampalar iilerin dmesini nleyecek ekilde gvenli olacaktr. 15. alma yeri boyutlar ve hava hacmi - alma yerinde hareket serbestlii 15.1 alma yerinin taban alan, ykseklii ve hava hacmi, iilerin rahat almalar, salk ve gvenliklerini riske atmadan ilerini yrtebilmeleri iin yeterli olacaktr. 15.2 inin iini yapt yerde rahat hareket edebilmesi iin yeterli serbest alan bulunacaktr. in zellii nedeniyle bu mmkn deilse alma yerinin yannda serbest hareket edecei alan olacaktr. 16. Dinlenme yerleri 16.1 Yaplan iin zellii nedeniyle alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla iinin alt iyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri salanacaktr. aralarnda uygun

83

dinlenme imkan bulunan bro ve benzeri ilerde ayrca dinlenme yeri aranmaz. 16.2 Dinlenme yerleri yeteri kadar geni olacak ve buralarda iiler iin yeterli sayda arkalkl oturma yerleri ve masalar bulundurulacaktr. 16.3 Dinlenme yerlerinde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 16.4 alma sresi, iin gerei olarak sk ve dzenli aralklarla kesiliyorsa ve ayr bir dinlenme yeri yoksa, alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli olan hallerde, bu aralarda iilerin dinlenebilecei uygun yerler salanacaktr. Bu yerlerde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 17. Gebe ve emzikli kadnlar Gebe ve emzikli kadnlarn uzanarak dinlenebilecekleri uygun koullar salanacaktr. 18. Soyunma yerleri, du, tuvalet ve lavabolar 18.1 Soyunma yeri ve elbise dolab 18.1.1 elbisesi giyme zorunluluu olan iiler iin uygun soyunma yerleri salanacak, iilerden soyunma yerleri dndaki yerlerde stlerini deitirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulalabilir ve yeterli kapasitede olacak ve buralarda yeterli sayda oturma yeri bulunacaktr. 18.1.2 Soyunma odalar yeterli byklkte olacak ve her ii iin alma saatleri iinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktr. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri ilerde veya tehlikeli maddelerle allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, elbise dolaplar yan yana iki blmeli olacak veya iki ayr elbise dolab verilecektir. 18.1.3 Kadn ve erkek iiler iin ayr soyunma yerleri salanacaktr. 18.1.4 Soyunma yeri gerekmeyen iyerlerinde iilerin elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer salanacaktr. 18.2 Dular ve lavabolar 18.2.1 Yaplan iin veya salkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde iiler iin uygun du tesisleri yaplacaktr. Dular kadn ve erkek iiler iin ayr ayr olacaktr. 18.2.2 Dular iilerin rahata ykanabilecekleri genilikte ve uygun hijyenik koullarda olacaktr. Dularda scak ve souk akar su bulunacaktr. 18.2.3 Du tesisi gerektirmeyen ilerde, alma yerlerinin ve soyunma odalarnn yaknnda, gerekiyorsa akar scak suyu da bulunan lavabolar bulunacaktr. Lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 18.2.4 Du veya lavabolarn soyunma yerlerinden ayr yerlerde bulunmas durumunda, du ve lavabolar ile soyunma yerleri arasnda kolay balant salanacaktr. 18.3 Tuvalet ve Lavabolar alma yerlerine, dinlenme odalarna, soyunma yerlerine, du ve ykanma yerlerine yakn yerlerde yeterli sayda tuvalet ve lavabo bulunacaktr. Tuvalet ve lavabolar erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 19. lkyardm odalar 19.1. yerinin bykl, yaplan iin nitelii ve kaza riskine gre iyerinde bir yada daha fazla ilk yardm odas bulunacaktr. 19.2. lk yardm odalar yeterli ilk yardm malzeme ve ekipman ile tehiz edilecek ve sedyeler kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. Buralar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecektir. 19.3. Ayrca, alma koullarnn gerektirdii her yerde ilkyardm ekipman bulundurulacaktr. Bu ekipman uygun ekilde iaretlenecek ve kolay eriilebilir yerlerde bulundurulacaktr. 20. Engelli iiler Engelli iilerin alt iyerlerinde bu iilerin durumlar dikkate alnarak gerekli dzenleme yaplacaktr. Bu dzenleme zellikle engelli iilerin dorudan alt yerlerde ve kullandklar kaplar, gei yerleri, merdivenler, dular, lavabolar ve tuvaletlerde yaplacaktr. 21. Ak alanlardaki almalarda zel nlemler 21.1. yerindeki ak alma yerleri, yollar ve iilerin kulland dier ak alanlar, yaya ve ara trafiinin gvenli bir ekilde yaplmasn salayacak ekilde dzenlenecektir. yeri sahasndaki ana yollar, tamir - bakm, gzetim ve denetim iin kullanlan dier yollar ile ykleme-boaltma yerlerinde Ek-1'in 12, 13 ve 14 nc maddelerinde belirtilen hususlar uygulanr. 12 nci maddede belirtilen hususlar ayn zamanda ak alanlardaki alma yerlerinde de uygulanacaktr.

84

21.2. Ak alma alanlar gn nn yeterli olmad hallerde uygun ekilde aydnlatlacaktr. 21.3. Ak alanda yaplan almalarda aadaki dzenlemeler yaplacaktr. a) iler, olumsuz hava koullarndan ve gerekli hallerde cisim dmelerine kar korunacaktr. b) iler, zararl dzeyde grltden ve gaz, buhar, toz gibi zararl d etkilerden korunacaktr. c) iler, herhangi bir tehlike durumunda iyerini hemen terk edebilecek veya ksa srede yardm alabileceklerdir. d) ilerin kaymalar veya dmeleri nlenecektir. EK-II YNETMELN YRRLE GRD TARHTEN NCE FAALYETTE OLAN YERLERNDE UYGULANACAK ASGAR SALIK VE GVENLK GEREKLER 1. Bu ekte belirtilen hususlar, iyerinin ve yaplan iin niteliinin ve tehlikesinin gerektirdii her durumda uygulanr. 2. Binalarn yaps ve dayankll yeri binalar yaplan iin zelliine uygun ve yeterli salamlkta olacaktr. 3. Elektrik tesisat Elektrik tesisat yangn veya patlama tehlikesi yaratmayacak ekilde projelendirilip tesis edilecek ve alanlar dorudan veya dolayl temas sonucu kaza riskine kar korunacaktr. Elektrik tesisat ve koruyucu cihazlar kullanlan voltaja, ortam artlarna ve yrrlkteki mevzuata uygun olacak, yetkili kiiler tarafndan iletilecektir. 4. Acil k yollar ve kaplar 4.1 Acil k yollar ve kaplar dorudan darya veya gvenli bir alana alacak ve k nleyecek hibir engel bulunmayacaktr. 4.2 Herhangi bir tehlike durumunda, tm alanlarn iyerini derhal ve gvenli bir ekilde terk etmeleri mmkn olacaktr. 4.3 yerinde yeterli sayda ka yolu ve acil k kaplar bulunacaktr. 4.4 Acil k kaplar darya doru alacak ekilde yaplacaktr. Acil k kaps olarak rayl veya dner kaplar kullanlmayacaktr. Acil k kaplar; acil durumlarda alanlarn hemen ve kolayca aabilecekleri ekilde olacaktr. 4.5 Acil k yollar ve kaplar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenmi olacaktr. aretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 4.6 Acil k kaplar kilitli veya bal olmayacaktr. Acil k yollar ve kaplar ile buralara alan yol ve kaplarda k zorlatracak hibir engel bulunmayacaktr. 4.7 Aydnlatlmas gereken acil k yollar ve kaplarnda elektrik kesilmesi halinde yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 5. Yangnla mcadele 5.1. yerinin byklne, yaplan iin zelliine, kullanlan maddelerin fiziksel ve kimyasal zelliklerine ve alanlarn saysna gre iyerinde etkili ve yeterli yangn sndrme ekipmanlar ile gerektiinde yangn dedektrleri ve alarm sistemi bulunacaktr. 5.2. Yangn sndrme ekipman kolay kullanlr olacak, grnr ve kolay eriilir yerlere konulacak, nlerinde engel bulunmayacaktr. Yangn sndrme cihazlar Gvenlik ve Salk aretleri Ynetmeliine uygun ekilde iaretlenecek, iaretler uygun yerlere konulacak ve kalc olacaktr. 6. Kapal iyerlerinin havalandrlmas Kapal iyerlerinde alma ekline ve alanlarn yaptklar ie gre, ihtiya duyacaklar yeterli temiz hava bulunmas salanacaktr. Cebri havalandrma sistemi kullanldnda sistemin her zaman alr durumda olmas salanacaktr. Havalandrma sisteminin almamas, alanlarn sal ynnden tehlikeli ise arzay bildiren uyar sistemi bulunacaktr. 7. Ortam scakl 7.1. allan ortamn scakl alma ekline ve alanlarn harcadklar gce uygun olacaktr. 7.2. Dinlenme yerleri, soyunma yerleri, du ve tuvaletler, bekleme yerleri, yemekhaneler, kantinler ve ilk yardm odalar kullanm amacna gre yeterli scaklkta olacaktr. 8. Aydnlatma 8.1. yerlerinin gn yla yeter derecede aydnlatlm olmas esastr. in konusu veya iyerinin

85

ina tarz nedeniyle gn ndan yeterince yararlanlamayan hallerde yahut gece almalarnda, suni kla uygun ve yeterli aydnlatma salanacaktr. 8.2. Aydnlatma sistemindeki herhangi bir arzann alanlar iin risk oluturabilecei yerlerde acil ve yeterli aydnlatmay salayacak yedek aydnlatma sistemi bulunacaktr. 9. Kaplar ve giriler 9.1. Saydam kaplarn zeri kolayca grnr ekilde iaretlenmi olacaktr. 9.2. Her iki yne alabilen kaplar saydam malzemeden yaplacak veya kar tarafn grlmesini salayan saydam ksmlar bulunacaktr. 10. Tehlikeli alanlar Yaplan iin zellii nedeniyle malzeme veya iilerin dme riski bulunan tehlikeli alanlara, grevli olmayan kiilerin girmesi uygun ara ve gerelerle engellenecektir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiilerin korunmas iin uygun nlemler alnacak, bu alanlar aka belirlenecektir. 11. Dinlenme odalar ve dinlenme alanlar 11.1. Yaplan iin zellii nedeniyle alanlarn sal ve gvenlii asndan gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla iinin alt iyerlerinde, uygun bir dinlenme odas veya dinlenme alan salanacaktr. aralarnda uygun dinlenme imkan bulunan bro ve benzeri ilerde ayrca dinlenme yeri aranmaz. 11.2. Dinlenme odalarnda ve dinlenme alanlarnda arkalkl sandalyeler ve masalar bulunacaktr. 11.3. Dinlenme yerlerinde sigara imeyenleri sigara dumanndan korumak zere gerekli dzenleme yaplacaktr. 12. Gebe ve emzikli kadnlar Gebe ve emzikli kadnlarn uzanarak dinlenebilecekleri uygun koullar salanacaktr. 13. Soyunma yerleri, du, tuvalet ve lavabolar 13.1. Soyunma yeri ve elbise dolab 13.1.1. elbisesi giyme zorunluluu olan iiler iin uygun soyunma yerleri salanacak, iilerden soyunma yerleri dndaki yerlerde stlerini deitirmelerine izin verilmeyecektir. Soyunma yerleri kolayca ulalabilir ve yeterli kapasitede olacaktr. 13.1.2. Soyunma odalarnda her ii iin alma saatleri iinde elbiselerini koyabilecekleri kilitli dolaplar bulunacaktr. Nemli, tozlu, kirli ve benzeri ilerde veya tehlikeli maddelerle allan yerlerde, i elbiseleri ile harici elbiselerin ayr yerlerde saklanabilmesi iin, elbise dolaplar yan yana iki blmeli olacak veya iki ayr elbise dolab verilecektir. 13.1.3. Kadn ve erkek iiler iin ayr soyunma yerleri salanacaktr. 13.2. Dular, tuvaletler ve lavabolar 13.2.1. Yaplan iin zelliine gre gerekli durumlarda iiler iin du tesisleri yaplacak yeterli sayda lavabo ve tuvalet bulunacaktr. 13.2.2. Du ve lavabolarda akar su bulunacak, gerektiinde akar scak su da salanacaktr. 13.2.3. Du ve tuvaletler erkek ve kadn iiler iin ayr ayr olacaktr. 14. lk yardm ekipman yerinde yeterli ilk yardm ekipman bulundurulacaktr. lkyardm ekipman kolayca eriilebilir yerlerde olacak ve uygun ekilde iaretlenecektir. 15. Engelli iiler Engelli iilerin alt iyerlerinde bu iilerin durumlar dikkate alnarak gerekli dzenleme yaplacaktr. Bu dzenleme zellikle engelli iilerin dorudan alt yerlerde ve kullandklar kaplar, gei yerleri, merdivenler, dular, lavabolar ve tuvaletlerde yaplacaktr. 16. Yaya ve aralarn hareketi Ak ve kapal alma alanlarnda, yayalarn ve aralarn gvenli ekilde hareketlerini salayacak dzenleme yaplacaktr. 17. Akta yaplan almalarda zel nlemler yerinde akta yaplan almalarda aadaki dzenlemeler yaplacaktr; a) iler, olumsuz hava koullarndan ve gerekli hallerde cisim dmelerine kar korunacaktr. b) iler, zararl dzeyde grltden ve gaz, buhar, toz gibi zararl d etkilerden korunacaktr. c) iler, herhangi bir tehlike durumunda iyerini hemen terk edebilecek veya ksa srede yardm alabileceklerdir. d) ilerin kaymalar veya dmeleri nlenecektir.

86

KAYNAKLAR

[1] Prof.Dr. Murat Demirciolu, Prof.Dr. Tankut Centel, Hukuku, Beta Yaynlar, 7. Basm, stanbul, 1999 [2] Prof. Dr. Nuri elik, Hukuku Dersleri, Beta Yaynlar, 15.Basm, stanbul, 2000 [3] GELR DARES Yayn No: 59 OCAK 2008 BAKANLII, Mkellef Hizmetleri Daire Bakanl

[4] kanunu, http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4857.html [5] T. C. Sosyal gvenlik Kurumu, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/Anasayfa/5510rehber10/ [6] T. C. alma ve Sosyal Gvenlii Bakanl, http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/csgb.portal [7] sal ve gvenlii kurullar hakknda ynetmelik, http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/21812.html [8] sal ve gvenlii ynetmelii, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.5461&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch = [9] i sal ve i gvenlii tz http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/5115.html [10] Elaz Mesleki Eitim Merkezi Mdrl http://www.elazigmem.com/

[11] Grhan Fiek: ok-Bilimli Eksende i Sal Gvenlii , Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi (Prof. Dr. Turan Gne'e Armaan) Cilt : 50 Say : 3-4 1995 [12] S.TAKENT : nsan Haklarnn Uluslararas Dayanaklar - Basisen Eitim ve Kltr Yaynlar No.27 stanbul 1995 s.366. [13] A. Grhan Fiek: Sendikalar ve i Sal Gvenlii, http://www.isguvenligi.net/index.php?option=com_content&task=view&id=89#sdfootnote11anc [14] .Necef: Yeni retim Organizasyonlar ve Emein Deien Konumu, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yaynlanmam Doktora Tezi, stanbul 1994. s.16 [15] D.Lostar: Brisa'da Gvenlii Politikas ve Komiteler, alma Ortam Dergisi, Mart-Nisan 1996 Say : 25 s.40

[16] A.Grhan Fiek: Ulusal Dzeyde i Sal Gvenlii Kurulu - alma Ortam Dergisi, Temmuz-Austos 1994 Say:15 s.12

87