Yl: 2009, Cilt:2, Say:4, Sayfa:385-393 TBAV BLM DERGS

FT ANAHTARLI BUCK-BOOST EVRC BENZETM

lhan GARP, Necmi ALTIN, brahim SEFA
GEMEC-Gazi Elektrik Makineleri ve Enerji Kontrol Grubu Gazi niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi, Elektrik Eitimi Blm, 06500 Beevler Ankara zet
Buck-boost eviriciler, giri gerilim deerinin deiken olduu ve bu deerin k gerilimine gre dk ve yksek olabilecei uygulamalarda yaygn olarak kullanlmaktadrlar. Bu eviricilerdeki g elemanlar zerindeki gerilim stresi ve manyetik elemanlarn boyutlar sadece buck veya sadece boost ilemi yapan eviricilere gre daha yksektir. Bu almada kesintisiz g kaynandaki ak grubunu arj etmek amacyla kullanlan kaskat bal bir buck-boost eviricinin MATLAB/Simulinkde benzetim almalar yaplmtr. ift anahtarl buck-boost evirici kullanlarak elemanlarn gerilim stresinin ve enerji depo edebilen elemanlarnn boyutlar azaltlmtr. eviricide akm ve gerilim olmak zere iki kontrol dngs ieren bir denetleyici kullanlmtr. Gelitirilen bu denetleyici ile aknn durumuna bal olarak evirici sabit akm veya sabit gerilim durumlarndan uygun olan birisi ile kontrol edilmektedir. Bu durumlar aklerin tamamen bo olmas halinde sabit akm ve arj akm limiti almadnda ise sabit gerilim deerlerinde sarj durumlar olarak aklanabilmektedir.

Anahtar Kelimeler: Buck-boost evirici, sabit akm kontrol, sabit gerilim kontrol

THE SIMULATION OF THE DUAL SWITCH BUCK-BOOST CONVERTER

Abstract
Buck-boost converters have been widely used in variable supply voltage applications when the output voltage level may be lower or higher than the supply voltage level. Voltage stress on the components of this converters and sizes of the magnetic components are higher than the buck or boost converters. In this study, simulation of a buck-boost converter used in uninterruptible power supply applications for charging the batteries has been carried out with MATLAB/Simulink. The voltage stresses on components and the sizes of energy storing elements are reduced using a dual switch buck-boost converter. The proposed converter has been controlled by a cascaded controller which includes a current controller and a voltage controller. So that, proposed converter can be operated either in constant current mode or constant voltage mode according to the batteries situations. These modes can be expressed as constant current mode when the batteries are fully discharged and constant voltage mode when the charge current is in limits.

Key Words: Buck-boost converters, current controller, voltage controller

E-posta: milhangarip@hotmail.com

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

1. Giri k gerilimini hem azaltabilen hem de ykseltebilen buck-boost, sepic, cuk gibi tek anahtarl eviriciler giri ve k geriliminin byk oranda deiken olduu ak arj sistemleri, aktif g faktr dzeltme devreleri gibi uygulamalarda yaygn olarak kullanlmaktadr [1-7]. ebeke geriliminin ve dearj sonu gerilim deerinin byk oranlarda deiebilecei kesintisiz g kaynaklarnn (KGK) ak arj devrelerinde bu tip eviriciler yaygn olarak kullanlmaktadr. Tek anahtarl gerilimi azaltp ykseltebilen eviricilerde devre elemanlar zerindeki akm ve gerilim stresi ve enerji depo eden elemanlarn boyutlar, giri gerilimi sadece azaltabilen buck ve giri gerilimini sadece ykseltebilen boost eviricilere gre nemli miktarda yksektir. Buck ve boost eviricilerde yke aktarlan g ekil 1(a)da gsterildii gibi direkt (Pdirekt) ve enerji dapo eden elemanlar zerinden dolayl (Pdolayl) olarak olmak zere iki bileenden olumaktadr. evirici tarafndan yke direk aktarlan gcn toplam gce oran ykseldike, evirici elemanlarnn gerilim stresi ve enerji depo eden elemanlarn boyutlar azalr ve evirici verimi artar [2-11]. ekil 1(b)de gsterildii gibi tek anahtarl buck-boost, sepic ve cuk eviricilerde yke aktarlan direkt g sfrdr ve gcn tamam anahtarlama elemanlar tarafndan ilenerek yke aktarlr. Bu zellik elemanlarn gerilim stresini ve enerji depo eden elemanlarn boyutlarnn artmasna neden olur. Paralel bal evirici tasarmlar ile akm paylam, ok seviyeli eviriciler ile de gerilim stresinin azaltlmas salanabilse de bu tasarmlar hem akm hem de gerilim stresinin azaltlmas iin kullanlamazlar [3]. KGKlarda akleri arj etmek iin dorultucu kndaki DA gerilim seviyesine bal olarak buck veya boost evirici kullanlabilse de, ebeke geriliminde meydana gelebilecek deiimler bu tip eviricilerin kullanmlarn kstlamaktadr. Bu durumlarda tek anahtarl buck-boost evirici kullanlabilir. Fakat bu eviricilerde yke aktarlan direkt g sfr olduundan elemanlar zerindeki gerilim stresi artar ve daha yksek deerlerde enerji depo eden eleman kullanlmas gerekir [4].

ekil 1. eviricilerde yke g aktarm (a) Buck ve boost eviricilerde (b) Tek anahtarl buck-boost eviricilerde Bu durumun nne gemek iin buck-boost eviricilerde de buck veya boost eviricilerde olduu gibi g aktarm iin bir direkt yol oluturulmaldr. Bir buck ve bir boost eviricinin arka arkaya balanmas neticesinde elde edilen buck-boost evirici ekil 2de gsterilmektedir [5]. Bu devrede uygun anahtarlama yntemi ile g aktarm iin bir direkt yol oluturularak, dolayl aktarlan g en az deerine drlr. Bu almada, evirici elemanlar zerindeki gerilim stresi ve enerji depo eden elemanlarnn boyutlar azaltan ift anahtarl buck-boost evirici sunulmutur. Sunulan evirici bir KGK ak arj cihaz iin modellenmi ve MATLAB/Simulinkde benzetim almalar yaplmtr. eviricinin akm ve gerilim deerleri kontrol edilmektedir. Akm iin belirlenen referans deeri almamak kaydyla k gerilimi referans gerilimine gre kontrol edilmi ve evirici gerilim kontroll olarak altrlmtr. Eer referans gerilimine ulalamadan akm referans deere ulayor ise, bu defa evirici akm kontrol modunda almaktadr. Yaplan benzetim almalar sonucunda giri geriliminin geni bir aralkta deimesi durumunda dahi k geriliminin istenilen seviyede tutulabildiini ve farkl iki alma

386

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

durumundaki geilerden k geriliminin etkilenmedii grlmektedir. Ayrca tek anahtarl buck-boost eviriciye gre k gerilimindeki AA bileen, bobin akm dalgalanmas ve kondansatr akm daha dk olduundan ift anahtarl buck-boost evirici kullanlarak bobin ve kondansatr deerlerinin azaltlabilecei grlmektedir.

ekil 2. Buck ve boost eviricinin arka arkaya balanmas ile elde edilen buck-boost evirici 2. evirici Devresinin Analizi ekil 2de gsterilen ift anahtarl buck-boost evirici devresinde dorudan g aktarmn salayabilmek iin iki anahtar ayn kontrol sinyali ile kontol edilmemelidir. Bu devrenin iki ayr alma durumu olup anahtarlama sinyalleri bu alma durumlarna gre deimektedir. ekil 3de gsterildii gibi giri geriliminin k referans geriliminden dk olduu durumda (vi<vref) evirici boost modunda, giri geriliminin k referans geriliminden byk olduu durumda (vi>vref) ise buck modunda alacaktr. Boost almada S2 (boost) anahtar denetleyici tarafndan retilen PWM sinyali ile kontrol edilirken, S1 (buck) anahtar srekli iletimdedir (ON konumu). Buck almada ise, S1 (buck) anahtar denetleyici tarafndan retilen PWM sinyali ile kontrol edilirken S2, (boost) anahtar srekli kesimdedir (OFF konumu).

ekil 3. Giri gerilimi seviyesine gre eviricinin alma durumlar 2.1. ift anahtarl buck-boost eviricinin kararl durum analizi ekil 4de anahtarlarn her ikisinin de iletimde olduu durum iin ift anahtarl buck-boost eviricinin edeer devresi gsterilmitir.

ekil 4. Anahtarlar iletimde iken evirici edeer devresi

387

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

S1 ve S2 anahtarlar iletimde iken bobin zerinde den gerilim ve bobin akm E. 1-2 ile verilmitir [7].

di (1) Vi dt V (t ) (2) I l i dt L Burada Vl bobin zerinde den gerilimi, I l bobin akm, dt =deiim, Vi (t ) giri geriliminin zamana gre deeri ve L bobinin endktans deerini gstermektedir. Vl L

ekil 5. Anahtarlar kesimde iken evirici edeer devresi S1 ve S2 anahtarlarn ikisinin de kesimde olduu durum iin ift anahtarl buck-boost eviricinin edeer devresi ise ekil 5de gsterilmitir. S1 ve S2 anahtarlar kesimde iken bobin zerinde den gerilim ve bobin akm E. 3-4 ile bulunabilir.

Vl L
Il

di Vo dt

(3) (4)

V0 (1 D)T L

Buradan ift anahtarl buck-boost eviricinin dntrme oran E. 5de verilmitir.

V0 D Vi 1 D

(5)

Grld gibi tek anahtarl buck-boost eviricilerin k gerilimini tersleme zellii de ortadan kalkmtr. Burada Vo k gerilimi, Vi giri gerilimi ve D darbeleme oran dr [7]. 3. nerilen Kontrol Teknii ift anahtarl buck-boost eviricinin akm ve gerilimini kontrol etmek iin iki durumlu bir kontrol sistemi uygulanmtr. Kontrol sistemi ekil 6da gsterildii gibi bir PI akm denetleyicisi ve bir PI gerilim deneyleyicisinden olumaktadr. evirici akm referans deerle ile karlatrlarak bulunan hata deeri PI denetleyiciden geirilerek gerilim referans deeri elde edilmektedir Elde edilen bu gerilim referans ile evirici k geriliminden elde edilen hata sinyali PI denetleyici ile kontrol edilerek anahtarlara uygulanacak gate sinyalleri retilir [8-13]. Ayrca giri geriliminin seviyesine gre evirici buck veya boost olarak alacaktr.

I*

+ -

PI Akm Denetleyicisi

V*+
-

PI Gerilim Denetleyicisi

PWM

ekil 6. Kontrol sistemi blok diyagram Akm referans ekil 7de gsterildii gibi ilk alma annda rampa girii ile yumuak bir ykseli elde edilmitir. Akmn rampa eklinde artabilmesi iin eviricinin buck olarak almaya balamas gereklidir. Akm denetleyicisinin k 432V deerinde snrlandrlmtr. Bylece k gerilim referans en byk deeri 432V olarak belirlenmi olmaktadr. Eer evirici akm referans deerine ulamadan k gerilimi belirlenen referans deeri olan 432V deerine ularsa evirici akm daha fazla arttrlmaz, evirici gerilim kontroll olarak almaya

388

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

devam eder. Ancak evirici akm referans olarak belirlenen 10A deerine ulatnda k gerilimi 432V deerinden dk olsa dahi, akm deerinin artmamas iin gerilim referans akmn amayacak deere kadar drlr ve evirici akm kontroll olarak almasna devam eder. Ayrca istenildiinde boost arj yaplabilmesi mmkn olabilecektir.

ekil 7. Akm referans 4. Benzetim Sonular Benzetim almalar yaplan sistemin blok diyagram ekil 8de verilmektedir. Grld gibi giri gerilim deeri ADC ile nceden belirlenerek eviricinin buck veya boost olarak alaca tespit edilmekte, buck (S1) ve boost (S2) anahtarlarnn gate sinyalleri seilmektedir. Devrede PWM anahtarlama frekans 10kHz olarak seilmitir.
I + S1 L D2 V

Vi

D1

S2

Vi I
*

+ I

PI Akm Denetleyicisi

V+ V

PI Gerilim Denetleyicisi

Vkontrol

G1 PWM G2

ekil 8. ift anahtarl buck-boost evirici ve kontrol sisteminin blok diyagram eviricinin giri gerilimi, k gerilim ve akm ekil 9da gsterilmitir. nerilen evirici, giri geriliminin referans geriliminden yksek olduu durumda buck evirici olarak, giri geriliminin referans geriliminden dk olduu durumda ise boost evirici olarak almaktadr.

389

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

eviricinin iki durum arasndaki geiinde k gerilimi ve akmnda yksek byklklerde geici tepkiler olumamaktadr. ekil 9da evirici akm referans olarak belirlenen 10Ain altndadr. Referans gerilim deerine ulaldnda, akm referans deerine ulalamadndan evirici gerilim kontroll olarak almaktadr.

ekil 9. Gerilim kontroll alan eviricinin k akm ve gerilimi ekil 10da akm kontroll olarak alan eviricinin k akm ve gerilim erileri grlmektedir. Akm referans deerine ulatnda gerilim belirlenen referanstan dktr. evirici bu durumda akm kontroll olarak almakta ve evirici k akm kontrol edilmektedir. Burada nemli olan eviricinin buck veya boost almas nceden belirlenen referans gerilimine gre deil yk durumuna gre akmn denetleyicisi tarafndan retilen gerilim referans deerine gre belirlenmelidir. ekil 11de ift anahtarl, ekil 12de ise tek anahtarl buck-boost eviricinin buck ve boost alma durumlarnda k gerilim ripllar verilmitir. ift anahtarl buck-boost eviricinin k gerilim dalgalanmas zellikle boost alma durumunda tek anahtarl eviriciden daha dktr. Buradan ayn kalitede bir k iin daha kk deerli kapasitede bir kondansatr kullanlmasnn yeterli olaca grlmektedir.

ekil 10. Akm kontroll alan eviricinin k akm ve gerilimi

390

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

ekil 11. ift anahtarl buck-boost eviricinin k gerilim ripl (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu

ekil 12. Tek anahtarl buck-boost eviricinin k gerilim ripl (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu

ekil 13. ift anahtarl buck-boost eviricinin bobin akm (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu

391

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

ekil 14. Tek anahtarl buck-boost eviricinin bobin akm (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu

ekil 15. ift anahtarl buck-boost eviricinin kondansatr akm (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu ekil 13 ve 14de srasyla ift anahtarl ve tek anahtarl buck-boost eviricinin bobin akmlar grlmektedir. ekillerden de grlecei gibi ift anahtarl buck-boost eviricinin bobin akm tek anahtarl eviricinin bobin akmnn yarsndan daha azdr. Bu bobinin boyutlarn ve maliyetini nemli miktarda azaltmaktadr. ekil 15 ve 16da ise srasyla ift anahtarl ve tek anahtarl buck-boost eviricinin kondansatr akmlar grlmektedir. Akm deerlerinden anlalaca gibi ift anahtarl buck-boost eviricide kullanlan kondansatrn mr daha uzun olacaktr. 5. Sonu ebeke geriliminin geni snrlar arasnda deitii ve bu nedenle buck veya boost eviricinin kullanlamayaca durumlar iin KGKlarda ak arjnda kullanlabilecek gerilimi hem alaltabilen hem de ykseltebilen bir buckboost eviricinin MATLAB/Simulinkde benzetim almalar yaplmtr. ift anahtarl buck-boost evirici kullanlarak enerji depo edebilen elemanlarn deerlerinin dolaysyla boyutlarnn ve sistemin maliyetinin nemli miktarda azaltlabilecei yaplan benzetim almalar sonucu gsterilmitir. Ayrca sunulan kontrol yntemi ile yk

392

TBAV Bilim 2(4) 2009 385-393

.Garip, N. Altn, . Sefa

durumuna bal olarak evirici akm veya gerilim kontroll olarak altrlabilmektedir. Bylece arj akm ve geriliminin uygun deerlerde kalmas salanmtr.

ekil 16. Tek anahtarl buck-boost eviricinin kondansatr akm (a) Buck alma durumu (b) Boost alma durumu Kaynaklar [1] Sefa I., Demirta M., Garip I., olak I., Design and Implementation of Parallel Operation Set of Alternators for Educational Purpose, J. Fact. Eng. Arch. Gazi Univ., 23 (3), 729-739 (2008). [2] Chen,J., Maksimovic, D., Erickson, R., Buck-Boost PWM Converters Having Two Independently Controlled Switches, 32nd Annual Power Electronics Specialists Conference, IEEE., Page(s):736 - 741 vol.2. (2001). [3] Viswanathan K., Oruganti, R., Srinivasan D., Dual-Mode Control of Cascade Buck-Boost PFC Converter, 35th Annual Power Electronics Specialists Conference, pp:2178-2184, (2004) [4] Ghanem, M.,C., Al-Haddad, K., Roy, G., A New Single Phase Buck-Boost Converter With Unity Power Factor, IEEE Industry Applications Society Annual Meeting. pp:785-792, (1993) [5] Ghanem, M. C., Al-Haddad, K., Roy, G., A New Control Scheme to Achieve Sinusoidal Line Current in Cascade Buck-Boost Converter, IEEE Transaction on Industrial Electronics, Vol. 43, No. 3, pp:441-449, (1996). [6] Murali, V. S., Tsc, C., K., Chow, M., H., L., Small Signal Analysis of Single-Stage Cascaded Boost and Buck PFC Converters, IEEE Power Electronics Specialists Conference, pp:608-614, (1998). [7] Mohan N., Unlead T.M., Robbins W.P., Power Electronics, John Wiley & Sons Ltd., England, 185-191 (2002). [8] The Mathworks Inc., MATLAB/SIMULINK Release Notes for Release 14 with Service Pack 3. [9] www.national.com Positive to Negative Buck-Boost Converter Using LM267X Simple Switcher Regulators National Semiconductor Application Note 1157 November (2000). [10] Ortuzar M., Dixon J. and Moreno J., Design, Construction and Performance of a Buck-Boost Converter for an Ultracapacitor-Based Auxiliary Energy System for Electric Vehicles The 29th Annual Conference of the IEEE Volume 3, Issue , Page(s): 2889 2894, 2003. [11] El Fadl H., GIRI F., Robuts Control of Motor Velocity Through DC-DC Buck Power Converter, IEEE Industrial Electronics, IECON 2006 - 32nd Annual Conference on, 10: 1563-1568 (2006). [12] Tasi-Fu W., Yu-Kai C., Modeling PWM DC/DC converters out of basic converter units, Power Electronics, IEEE Transactions on, 13(5):870 - 881 (1998). [13] Linares-Flores J. And Ramirez H.S., DC Motor Velocity Control Through a DC-to-DC Power Converters, 43rd IEEE Conference on Decision and Control, Bahamas 14-17, (2004).

393