BOYUTLU UBUK TAIYICI SSTEMLERN STATK VE

DNAMK ANALZN YAPAN BR PAKET PROGRAM

Levent ZBERK














Kasm 2006
DENZL


























BOYUTLU UBUK TAIYICI SSTEMLERN STATK VE
DNAMK ANALZN YAPAN BR PAKET PROGRAM






Pamukkale niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Yksek Lisans Tezi
naat Mhendislii Anabilim Dal





Levent ZBERK





Danman: Prof. Dr. Hasan KAPLAN






Kasm, 2006
DENZL




i











ii










































iii


TEEKKR


ncelikle gerek konu seimindeki teviki gerekse tez almam srasnda gsterdii
yakn ilgi ve yardmlarndan tr danmanm Prof. Dr. Hasan Kaplana teekkr bir
bor bilirim.

Her soruma byk anlayla yaklaan ve kendi youn i temposunda bana zaman
ayran Yrd. Do. Dr. evket Murat anele ve elektronik ortamda benden desteini hi
bir zaman esirgemeyen Prof. Dr. Hikmet Hseyin atala teekkrlerimi sunarm.

Tezimin balangcndan sonuna kadar bana destek olan Derya Doana, takldm
her konuda bana yardmc olan Onur Avcolu ve Salih Ylmaza teekkr ederim.





































iv

NSZ


Bu tez almas Pamukkale niversitesi Fen Bilimler Enstits naat Mhendislii
Anabilim Dal Yksek Lisans Programnda yaplmtr.

Tez kapsamnda sonlu elemanlar yntemi ve modal analiz yntemi kullanlarak
farkl ykleme ekillerini gre 3 boyutlu ubuk tayc sistemlerin statik ve dinamik
analizini yapabilen bir program gelitirilmitir. Gelitirilen program grsel programlama
teknii kullanlarak veri giriinin elektronik tablolar ve grafik ekran yoluyla
girilebilmesi salanmtr. Yine bu teknik sayesinde analiz sonras elde edilen sonular
elektronik tablolarda ve grafik ekran zerinde grntlenebilmekte ve bir dosyaya
yazlabilmektedir.

Hazrlanan paket program ile farkl tipte tayc sistemlerin statik ve dinamik analizi
yaplarak dm deplasmalar ve u kuvetleri elde edilmitir. Sap2000 Analiz Program
ile yaplan karlatrma sonucunda sonular arsnda %1 farkllk grlmtr.


























v

ZET

BOYUTLU UBUK TAIYICI SSTEMLERN STATK VE DNAMK
ANALZN YAPAN BR PAKET PROGRAM

zberk, Levent
Yksek Lisans Tezi, naat Mhendislii ABD
Tez Yneticisi: Prof. Dr. Hasan KAPLAN

Kasm 2006, 157 Sayfa

Analiz yntemlerindeki ve bilgisayar teknolojisindeki gelimeler yap
mhendisliindeki problemlerin boyutlu statik ve dinamik zmne olanak
salamaktadr. Mhendisler bu sayede, hazrlanan paket programlarla yap sistemlerini
ksa srede ve farkl ekillerde zebilmektedirler.

phesiz bu durumun olumlu ve olumsuz taraflar var. Olumlu tarafna rnek olarak,
mhendisin analiz safhasnda kazand zaman yapnn davranna yneltebileceini
gsterebiliriz. Olumsuz tarafna rnek olarak ise lkemizde kullanlan paket
programlarn mhendis iin bir ara olmaktan kp onlar yerine mhendislik
yapmasdr. Bunun en nemli sebebi ise gnmzde kullanlan paket programlarn her
eyi otomatik yapp, kullancnn mdahalesine izin vermemesidir.

Bu tezde ama paket programlarn bu olumsuz ynlerini gz nnde bulundurarak
ak kaynak kodlu 3 boyutlu statik ve dinamik analiz yapan bir programn
hazrlanmasdr. Hazrlanan paket program grsel bir yapya sahip olup grafik ekranda
tayc sistemin modellenmesi, malzeme tanmlanmas, ubuklara kesit atanmas,
dm ve ubuklara farkl ykleme ekillerin uygulanmas gibi birok zellie sahiptir.
Ayrca analiz sonras kullanc eleman rijitlik matrisi, sistem rijitlik matrisi gibi analizin
ara safhalarn grntleyebilmektedir. Bu yolla mhendis ve mhendislik
rencilerinin yntemin teorisini anlamas ve zm safhalarnn grebilmesine imkan
salanmtr.

Hazrlanan paket program statik analiz yntemi olarak bir sonlu eleman yntemi olan
3 boyutlu Rijitlik Matrisi yntemini, dinamik analizde ise Modal Analiz yntemini
kullanmaktadr.

Visual Basic de gelitirilen paket programla farkl yap sistemleri zlm ve
sonular Sap2000 yapsal analiz programyla karlatrlmtr. Yaplan
karlatrmalar neticesinde sonularn birbirine ok yakn olduu grlmtr.

Anahtar Kelimeler: Sonlu Elemanlar Yntemi, Statik Analiz, Rijitlik Matrisi,
Dinamik Analiz, Modal Analiz

Yrd. Do. Dr. Yavuz Selim Tama
Do. Dr. smail Demir
Prof. Dr. Hasan KAPLAN




vi

ABSTRACT

A PROGRAM FOR STATIC AND DYNAMIC CALCULATION OF THREE
DIMENSIONAL FRAME SYSTEMS


zberk, Levent
M. Sc. Thesis in Civil Engineering
Supervior: Prof. Dr. Hasan KAPLAN

November 2006, 157 Pages

The developments in computer tecnology and analyse methods enable to solve static
and dynamic of three dimensional problems in structural engineering. With this,
engineers can solve structure systems in less time and in different ways.

Of course it has advantages and disadvantages. For example of advantages, engineer
can orient the time which is gained in analysis stage to structure behaviour. For example
of disadvantages, programs which are used in our country making engineering in stead
of engineers. The most important reason for this is, this programs make everything
automaticly and dont give permission to interfere.

The reason of this thesis is, preparing a program for three dimensional static and
dynamic analyses with paying regard to these disadvantages. This program has a visual
structure and can define structural system and material on graphic screen, can appoint
section for rods, can appoint different loadings to joints and rods. In addition to that
after analysis user can see analyses interval stages such as elements rigid matrix,
system rigid matrix. With this way its aimed to the engineer and engineering students
can understand theory of method and can see solution phases.

This program is using three dimensional rigid matrix method which is a finite
element method for static analysis and modal analysis method for dynamic analysis.

With this program which is based on Visual Basic , different structure systems are
solved and the results are compared with Sap2000 analysis program. With these
comparisons its seen that the results are so similar.


Keywords: Finite Elements Method, Static Analysis, Stiffness Matrix, Dynamic
Analysis, Modal Analysis


Asst. Prof. Dr. Yavuz Selim Tama
Assoc. Prof. Dr. smail Demir
Prof. Dr. Hasan KAPLAN






vii

NDEKLER



Sayfa
Yksek lisans tezi onay formu..................................................................................
Bilimsel etik sayfas..................................................................................................
Teekkr....................................................................................................................
nsz........................................................................................................................
zet...........................................................................................................................
Abscract....................................................................................................................
indekiler.................................................................................................................
ekilller Dizini..........................................................................................................
Tablolar Dizini..........................................................................................................

1. GR....................................................................................................................
2. RJTLK MATRS YNTEM..........................................................................
2.1. Giri..............................................................................................................
2.2. Rijitlik Kavram ve Rijitlik Denklemi..........................................................
2.3. Uzay ereve ubuun Rijitlik Katsaylar.................................................
2.3.1. d
2
=1 durumu.........................................................................................
2.3.2. d
3
=1 durumu.........................................................................................
2.3.3. d
5
=1 durumu.........................................................................................
2.3.4. d
6
=1 durumu.........................................................................................
2.4. Uzay sistemler iin koordinat dnm......................................................
2.4.1. Lokal koordinatlar: Lokal eksen takm................................................
2.4.2. Sistem koordinatlar: Global eksen takm............................................
2.4.3. Uzay ereve ubuun transformasyon matrisi....................................
2.5. Sistem Koordinatlarna Eleman Rijitlik Matrisinin Elde Edilii..................
2.6. Sistem Rijitlik Matrisinin Elde Edilii ve Kotlama Teknii........................
2.7. Tayc Sistemin Yk Vektr.....................................................................
2.7.1. Direkt d ykler..................................................................................
2.7.2. Endirekt d ykler...............................................................................
2.7.2.1. Yayl ykleme vektr....................................................................
2.7.2.2. Noktasal ykleme vektr................................................................
2.7.2.3. Moment ykleme vektr.................................................................
2.7.2.4. gen ykleme vektr....................................................................
2.7.2.5. Scaklk ykleme vektr.................................................................
2.7.2.5.1. Eit snma......................................................................................
2.8. Yay Katsaylar Elastik Mesnetler.............................................................
2.9. Sistem Deplasman ve Eleman U Kuvvetlerinin Bulunmas.......................
2.10. Rijitlik Matrisi Ynteminde lem Sras....................................................
3. DNAMK ANALZ.
3.1. Giri..
3.2. Tek Serbestlik Dereceli Sistemler.
3.2.1. Tek serbestlik dereceli sistemlerin hareket denklemi...
3.2.2. Tek serbestlik dereceli sistemlerde serbest titreim..
3.2.3. Keyfi zorlama ve Duhamel integrali.
3.3. ok Serbestlik Dereceli Sistemler
3.3.1. ok serbestlik dereceli sistemlerin hareket denklemi...
i
ii
iii
vi
v
vi
vii
xi
xiii

1
3
3
5
9
9
11
13
14
19
19
20
20
23
25
28
28
28
28
29
30
31
32
33
34
35
36
38
38
39
39
41
42
43
44

viii

3.3.2. ok serbestlik dereceli sistemlerde snmsz serbest titreim
3.3.3. ok serbestlik dereceli sistemlerde topaklanm ktle ve yayl ktle
matrisleri
3.3.4. Dinamik Analizde Hesap lemleri Sras ....................
4. PROGRAMIN KULLANICI ARAYZ...........................................................
4.1. Ekran Grnts.............
4.1.1. Aa alr men..........
4.1.2. konlar.......
4.1.3. Ksayollar..........
4.2. Men Fonksiyonlar......
4.2.1. Dosya mens...............
4.2.1.1. Yeni....................
4.2.1.2. A......................
4.2.1.3. Import.....................
4.2.1.4. Kaydet....................
4.2.1.5. Export.........................
4.2.1.5.1. Dxf & Dwg.....................
4.2.1.5.2. Sap2000_7 (s2K)....................................
4.2.1.5.3. Matlab.................................
4.2.1.6. Girdi tablolarn bas...............
4.2.1.7. kt tablolarn bas....................
4.2.1.8. k.......................
4.2.2. Dzen mens..........
4.2.3. Tanmla mens.......
4.2.3.1. Materyal..
4.2.3.2. Kesit tanmla.....
4.2.3.3. Ykleme durumu.......
4.2.3.4. Talep spektrum fonksiyonu .......
4.2.3.5. Talep spektrum durumu ....
4.2.4. izim Mens.......
4.2.5. Uygula Mens.........
4.2.5.1. Dm.......
4.2.5.1.1. Serbestlikler........
4.2.5.1.2. Yaylar......
4.2.5.2. ubuk.................
4.2.5.2.1. Kesit........
4.2.5.3. Dm yklemeleri ......
4.2.5.3.1. Kuvvetler........
4.2.5.4. ubuk yklemeleri.....
4.2.5.4.1. Yayl yk................
4.2.5.4.2. Noktasal ve moment ... ......................
4.2.5.4.3. Scaklk...............
4.2.6. Grnm mens.........................
4.2.6.1. Yeniden olutur..................
4.2.6.2. Zoom (e zamanl).....................................
4.2.6.3. Zoom nceki..............................................
4.2.6.4. Zoom snrlar.....................................................
4.2.6.5. Zoom in......................................................
4.2.6.6. Zoom out....................................................
4.2.6.7. Zoom seilen obje......................................
46

49
52
55
55
55
56
56
56
56
56
57
57
57
57
57
58
58
58
59
59
60
60
61
61
61
62
62
63
63
64
64
64
64
64
65
65
66
66
67
67
68
68
68
68
68
69
69
69

ix

4.2.6.8. Pan (Gerek zamanl).............................
4.2.6.9. Pan nokta............................
4.2.6.10. 2B & 3B grnt..............
4.2.6.10.1. st (Plan grnm)..................
4.2.6.10.2. Alt.................
4.2.6.10.3. Sol.................
4.2.6.10.4. Sa....
4.2.6.10.5. n......
4.2.6.10.6. Arka......
4.2.6.10.7. Gney-Bat....
4.2.6.10.8. Gney-Dou......
4.2.6.10.9. Kuzey-Dou......
4.2.6.10.10. Kuzey-Bat......
4.2.6.11. Byte....
4.2.6.12. Plan grntleyici....
4.2.6.13. Grnt ayarlama.....
4.2.7. Analiz mens..........
4.2.7.1. Analiz opsiyonlar..
4.2.8. Grntle mens.
4.2.8.1. Veri ekran.........
4.2.8.2. Deforme olmam hali...............
4.2.8.3. Deforme olmu hali...............
4.2.8.4. Dm ve eleman no.................
4.2.8.5. Yklemeler.........
4.2.8.6. Eleman kuvvetleri......................
4.2.8.7. Eleman u kuvvetleri.........
4.2.8.8. Deplasmanlar.........
4.2.8.9. Matrisler.............
4.2.8.9.1. Eleman rijitlik matrisi.............
4.2.8.9.2. Sistem rijitlik matrisi..........
4.2.8.9.3. Sistem ktle matrisi............
4.2.8.9.4. Kodlama tablosu.................
4.2.8.10. Modal analiz........
4.2.8.10.1. z deerler..........
4.2.8.10.2. z vektrler............
4.2.8.10.3. Periyotlar.................
4.2.8.10.4. Mod ekilleri...............
4.2.9. Yardm......
4.2.9.1. erik..........
4.2.9.2. pucu..........
4.2.9.3. Hakknda........
5. PROGRAM SONULARININ KARILATIRILMASI........
5.1. Uzay ereve............
5.1.1. Uzay ereve modeline ait bilgiler...........
5.1.1.1. Uzay ereve sisteme ait geometrik bilgiler..........
5.1.1.2. Uzay ereve sistem ierisindeki elemanlara ait bilgiler...........
5.1.1.3. Uzay ereve sisteme ait ykleme bilgileri....
5.1.2. Uzay ereve sistemin Sap2000de modellenmesi...........
5.1.3. Uzay ereve sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi.
5.1.4. Uzay ereve sistemin analiz sonularnn karlatrlmas.
69
69
69
69
69
70
70
70
70
70
70
70
70
71
71
71
71
72
72
73
74
74
74
74
74
74
74
75
75
75
75
75
75
75
76
76
76
76
76
76
77
78
79
79
79
79
79
79
84
85

x

5.1.4.1. Sap2000 program deplasman sonular
5.1.4.2. Hazrlanan paket programn deplasman sonular.
5.2. Uzay Kafes Sistem....
5.2.1. Uzay kafes sisteme ait bilgiler......
5.2.1.1. Uzay kafes sisteme ait geometrik bilgiler..
5.2.1.2. Uzay kafes sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler..................
5.2.1.3. Uzay kafes sisteme ait ykleme bilgileri.......
5.2.2. Uzay kafes sistemin Sap2000de modellenmesi...
5.2.3. Uzay kafes sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi.
5.2.4. Uzay kafes sistemin analiz sonularnn karlatrlmas
5.2.4.1. Sap2000 program deplasman sonular
5.2.4.2. Hazrlanan paket programdaki deplasman sonular...
5.3. Dzlem ereve....
5.3.1. Dzlem ereve sisteme ait bilgiler..
5.3.1.1. Dzlem ereve sisteme ait geometrik bilgiler..............
5.3.1.2. Dzlem ereve sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler......
5.3.1.3. Dzlem ereve sisteme ait ykleme bilgileri...
5.3.2. Dzlem ereve sistemin Sap2000de modellenmesi...............
5.3.3. Dzlem ereve sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi.
5.3.4. Dzlem ereve sistemin analiz sonularnn karlatrlmas........
5.3.4.1. Sap2000 program deplasman sonular....................
5.3.4.2. Hazrlanan paket programdaki deplasman sonular.............
5.4. Dzlem Kafes Sistem....................
5.4.1. Dzlem kafes sisteme ait bilgiler..................
5.4.1.1. Dzlem kafes sisteme ait geometrik bilgiler..........................
5.4.1.2. Dzlem kafes sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler.............
5.4.1.3. Dzlem kafes sisteme ait ykleme bilgileri...............
5.4.2. Dzlem kafes sistemin Sap2000de modellenmesi..................
5.4.3. Dzlem kafes sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi.....
5.4.4. Dzlem kafes sistemin analiz sonularnn karlatrlmas............
5.4.4.1. Sap2000 program deplasman sonular....................
5.4.4.2. Hazrlanan paket programdaki deplasman sonular.............
6. SONULAR
EK-1 PROGRAM LSTES...
KAYNAKLAR.................
ZGEM..............................................................................................................
85
87
89
89
89
89
90
91
95
96
96
98
99
99
99
99
100
100
103
104
104
105
106
106
106
106
107
107
109
111
111
111
112
113
155
157















xi

EKLLER DZN


Sayfa
ekil 2.1 Uzay ereve elemana ait hareket serbestlikleri ve global malzeme
eksenleri.............................................................................................................

3
ekil 2.2 Sa el vida kural....................................................................................... 4
ekil 2.3 Uzay ereve kiriin bir yk altndaki deformasyonu............................... 5
ekil 2.4 Yk- Deplasman erisi.............................................................................. 5
ekil 2.5 Dzlem kafes ubuu.................................... 7
ekil 2.6 d
2
=1 durumu.............................................................. 9
ekil 2.7 d
3
=1 durumu ............................. 11
ekil 2.8 d
5
=1 durumu ................................................. 13
ekil 2.9 d
6
=1 durumu ................ 14
ekil 2.10 Uzay ereve ubuu iin rijitlik katsaylar........................................... 17
ekil 2.11 Uzay ereve ubuu eksen takmlar.................................................... 19
ekil 2.12 Uzay ereve ubuu eksen takmlar (zel konum).......... 21
ekil 2.13 Bir uzay erevede eleman numaralar, dm numaralar ve
dm deplasmanlarnn kotlanm hali...............................................................

26
ekil 2.14 Uzay ereve eleman yayl ykleme hali ve serbestlik dereceleri........ 29
ekil 2.15 Yayl ykleme vektr........................................................................... 29
ekil 2.16 Uzay ereve eleman tekil ykleme hali ve serbestlik dereceler........... 30
ekil 2.17 Tekil ykleme vektr................................. 30
ekil 2.18 Uzay ereve eleman moment ykleme hali ve serbestlik dereceleri ... 31
ekil 2.19 Moment ykleme vektr............................................... 31
ekil 2.20 Uzay ereve eleman gen ykleme hali ve serbestlik dereceleri....... 32
ekil 2.21 gen ykleme vektr...................................... 32
ekil 2.22 Uzay ereve elemann eit snma hali ve serbestlik dereceleri............. 34
ekil 2.23 Eit snma ykleme vektr........................................... 34
ekil 3.1 Yayl ktleli sistemden , ok ktleli ve tek ktleli sisteme gei. 38
ekil 3.2 Tek serbestlik dereceli sistemin matematik modeli.. 39
ekil 3.3 Tek serbestlik dereceli sistemin yay ktle modeli ve ktleye
kuvvetler..

40
ekil 3.4 f() yknn zamana bal deiimi.. 42
ekil 3.5 ok serbestlik dereceli kayma ereve sistem rnei... 43
ekil 3.6 Diyagonal ktle matrisi. 45
ekil 3.7 ok serbestlik dereceli sistemin band simetrik snm matrisi. 45
ekil 3.8 ok serbestlik dereceli sistemin band simetrik yatay rijitlik . 46
3.9 ki dml prizmatik bar eleman iin direk ktle topaklanmas. 49
ekil 3.10 Ktle matrisi 50
ekil 3.11 3 boyutlu elamana ait yayl (srekli) ktle matrisi. 51
ekil 4.1 Al ekran.......................... 55
ekil 4.2 Aa alr men........... 55
ekil.3 konlar............ 56
ekil 4.4 Ksayol rnei....... 56
ekil 4.5 Dosya mens................... 57
ekil 4.6 Matlab export ekran..................... 58
ekil 4.7 Girdi tablolarn bas................... 59
ekil 4.8 kt tablolarn bas....................................... 59

xii

ekil 4.9 Dzen mens........................................................................................... 60
ekil 4.10 Tanmla mens.......... 60
ekil 4.11 Materyal formu................ 61
ekil 4.12 ubuk zellikleri formu.......................... 61
ekil 4.13 Ykleme durumu formu.................. 62
ekil 4.14 Talep spektrum fonksiyonu ................ 62
ekil 4.15 Talep spektrum durumu.. ................ 63
ekil 4.16 izim mens. ................ 63
ekil 4.17 Uygula mens.... 64
ekil 4.18 Dm serbestlikleri................... 64
ekil 4.19 Dm noktasndaki yaylar ................... 65
ekil 4.20 Kesit ata................................... 65
ekil 4.21 Dm ykleri..................................... 66
ekil 4.22 Yayl ykleme.................................... 66
ekil 4.23 Moment ve noktasal ykleme...................... 67
ekil 4.24 ubuk scaklklar yklemesi...................... 67
ekil 4.25 Grnm mens................ 68
ekil 4.26 nceki grn as ayarlar.............................. 71
ekil 4.27 Analiz mens.................... 72
ekil 4.28 Analiz opsiyonlar............................... 72
ekil 4.29 Grntle opsiyonlar.......................... 73
ekil 4.30 Veri ekran................... 73
ekil 4.31 Yardm mens... 76
ekil 4.32 pucu rnei. 77
ekil 4.33 Program hakknda.... 77
ekil 5.1 Uzay ereve sistemin SAP2000 modeli................... 80
ekil 5.2 Uzay ereve sistemin STATIKER modeli................... 84
ekil 5.3 Uzay ereve sistemin veri ekran................. 85
ekil 5.4 Uzay ereve sistemin kolonlarnn SAP2000deki kesit ekran.............. 90
ekil 5.5 Uzay ereve sistemin ereve elemanlarnn SAP2000deki kesit
ekran...................................................................................................................

90
ekil 5.6 Uzay kafes sistemin SAP2000 modeli.................. 91
ekil 5.7 Uzay kafes sistemin STATIKER modeli................... 95
ekil 5.8 Uzay kafes sistemin veri ekran................. 96
ekil 5.9 Dzlem ereve sistemin ubuklarnn SAP2000deki kesit ekran......... 100
ekil 5.10 Dzlem ereve sistemin SAP2000 modeli.................... 102
ekil 5.11 Dzlem ereve sistemin STATIKER modeli................ 103
ekil 5.12 Dzlem ereve sistemin veri ekran................................... 103
ekil 5.13 Dzlem kafes sistemin ubuk elemanlarnn SAP2000deki kesit
ekran...................................................................................................................

107
ekil 5.14 Dzlem kafes sistemin SAP2000 modeli................ 107
ekil 5.15 Dzlem kafes sistemin STATIKER modeli............................ 110
ekil 5.16 Dzlem kafes sistemin veri ekran.......................................... 110





TABLOLAR DZN

xiii



Sayfa
Tablo 2.1 Tayc sistemin kodlama tablosu.......................................................... 27
Tablo 2.2 Sistem rijitlik matrisi............................................................................... 27









































1

1. GR

Sonlu Elemanlar yntemindeki gelimeler yap mhendisliindeki karmak
problemlerin zmn byk oranda kolaylatrm ve daha geree yakn sonular
elde edilebilmesini salamtr. Sonlu Elemanlar Ynteminde genel yaklam bir
btnn sonlu elemanlara blerek, elde edilen sonlu elemanlar ayr ayr incelenip bu
elemanlarn sperpozisyonuyla genel sistemin tarif edilmesi zerine kuruludur.

Sonlu Elemanlar Ynteminin, klasik zm yntemlerinden en stn taraf her trl
yap tipinin bu yntemle modellenip zmlenebilmesidir. Dier bir stn taraf ise
yntemde doru ekil fonksiyonlarnn seiminden sonra formlasyonun matris
formunda yazlabilmesidir. Bu sayede formlasyon ve matrisler belli bir srayla
yazlarak yap sistemleri zlebilmektedir. Bu ilem sras Rijitlik Matrisi Yntemi
olarak adlandrlmaktadr. Yntemin matris formunda yazlabilmesi onu programlamaya
da elverili klmaktadr.

Sonlu Elemanlar ynteminin programlaya elverili olmas bu konuda birok
almann yaplmasna ve yntemi esas alan paket programlarn hazrlanmasna vesile
olmutur. Yntemin ve bilgisayar teknolojisinin gelimesi sonucunda yap sistemlerin
boyutlu dorusal ve de dorusal olmayan statik ve dinamik analizi yaplabilmesine
olanak salamaktadr. Bu dorultuda yaplan almalara aadaki rnekleri
gsterebiliriz.

Kaplan, (1988), D yk, Is Deiimi ve Bilinen Deplasmanlar Olmas Halinde
Rijitlik Matrisi Yntemi ile Dzlem ereve Statik Analizi Yapan Bir Paket Program
hazrlamtr. Yine enel (1999) ylndaki Tez almasnda Boyutlu Sistemlerin
Rijitlik Matrisi Yntemi ile zmn Yapan Bir Paket Program hazrlamtr.
Bunlara ek olarak lkemizde bu konuda ticari maksatla hazrlanan deCad, Sta4Cad ve
ProBina programlar yine bu yntemi kullanarak gelitirilmitir programlardr.
Uluslararas alanda kabul grm bir analiz programda, Wilson ve Habibullah
tarafndan, sonlu elemanlar yntemi esas alnarak hazrlanan Sap80 (Structural Analysis
Program) program gnmzde gelitirilmeye devam edilmekte ve son olarak Sap2000
10 versiyonu kartlmtr.

2

Bu tez almasnda sonlu elemanlar yntemi kullanlarak ak kaynak kodlu 3
boyutlu statik ve dinamik analiz yapan bir paket program gelitirilmitir. Hazrlanan
paket programda Grsel Programlama teknii kullanlmtr. Grsel Programlama
teknii sayesinde kullanc grafik ekranda model oluturabilmekte ve bu grnt
zerinde uzaklatrma, yaknlatrma, grnty tama, modeli 2 boyutlu ve 3 boyutlu
olarak farkl alardan grntleme gibi zellikleri gerekletirebilmektedir. Grafik
ekrandaki dier nemli bir zellik ise malzeme tanmlama, kesit tanmlama, kesit atama,
dm serbestliklerini deitirebilme, dm ve ubuk elemanlara yk atayabilme gibi
birok zellii barndrmasdr. Grafik ekrann tasarmnda Sap2000 program rnek
alnmtr. Bu sayede kullanclarn programn kullanmna adapte olmasnn
kolaylatrlmas hedeflenmitir. Ticari amala hazrlanan dier paket programlardan
farkl olarak ise rijitlik matrisi, dnm matrisi, sistem rijitlik matrisi, kodlama tablosu
ve sistem ktle matrisi gibi analiz srecindeki ilemleri gstererek konuyla ilgili
mhendis ve mhendislik rencilerine yntemin teorisi ve uygulan konusunda bilgi
vermektedir. Hazrlanan tezin dier almalardan nemli bir fark da 3 Boyutlu Modal
Analiz zerine hazrlanan blmdr. 3 boyutlu Modal Analiz le ilgili fazla kaynan
olmayndan tr bu alma dahilinde hazrlanan programn kaynak kodunun
sunulmasyla konuyla ilgili literatre kk de olsa bir katk salanmtr.

Hazrlanan paket programla farkl yap tipleri zmlenerek Sap2000 programyla
karlatrlm ve sonular arasnda %1 lik bir fark gzlemlenmitir.

Yaplan tez almasnda sunulan ak kaynak kodla programn gelitirilmesinin
srdrlebilir olmas ve Trke gelimi bir ak kodlu yap analiz programnn ilk
admlarnn atlmas hedeflenmitir. Paket programn bu haliyle mhendis ve
mhendislik rencilerine yntemin teorisini kavramlarnda ve yapacaklar almalarda
onlara yardmc olaca umulmaktadr.








3

2. RJTLK MATRS YNTEM

2.1. Giri

Yap statiinde, tayc sistemler be ana gurupta toplanmaktadr. Bunlar srasyla
dzlem kafes kiriler, dzlem ereveler, dzlem zgaralar, uzay kafes tayclar ve
uzay ereve sistemlerdir. Bu ayrtrma tayc sistemi tekil eden dm noktalarnn
serbestlik derecesine ve uzayda igal ettii geometrik konuma baldr. Gerekte tayc
sistemi oluturan elemanlar boyutludur ve uzay ( boyutlu) ereve sistemlerle
dier guruplardaki tayc sistemlerin modellenmesi de mmkndr.

Hazrlanan tezin ierii gerei bu blmde sadece uzay erevelere ait rijitlik matrisi
yntemine ait bilgiler verilecektir. ekil 2.1de uzay ereve elemanna ait hareket
serbestlik dereceleri ve eksen kabulleri sunulmutur.


ekil 2.1 Uzay ereve elemanna ait hareket serbestlik dereceleri ve eksen kabulleri.

ekil 2.1de grld zere ubuk eleman I ve J dmlere balanmakta ve her
dm noktasnda 3 telenme ve 3 de dnme olmak zere toplam 6 adet serbestlik
bulunmaktadr. Dolaysyla bir uzay ubuk elemannda 12 serbestlik derecesi vardr. Bu
serbestlikler deplasman olarak adlandrlacaktr.

4

ekil 2.1 zerindeki X, Y, Z global koordinatlar, X
m
,Y
m
ve Z
m
lokal koordinat
takmlarn ifade etmektedir. ubua ait koordinat takmlar ve lokal koordinat takmlar
arasndaki dnm ilerleyen blmlerde anlatlacaktr.

ubua ait malzeme zelliklerini ifade eden dier simgelerin karl ise yledir

E = Elastisite Modl
G = Kayma Modl
n= Poison Oran
A = Kesit Alan
I
zm
= Z
m
ynndeki atalet momenti
I
ym
= Y
m
ynndeki atalet momenti
I
xm
= X
m
ynndeki burulma atalet momenti.

telenme ve dnmelerin pozitif ynleri belirlenirken sa el vida kural geerli
olacaktr (ekil 2.2).

ekil 2.2 Sa el vida kural

Rijitlik matrisi yntemi, sonlu elemanlar ynteminin bir uygulamasdr. Sonlu
elemanlar ynteminde, eleman zerinde gerekte sonsuz sayda dm noktas vardr ve
bu dm noktalarnn birletirilmesiyle tayc sistem oluturulur. Yklerin deitii
ya da eksenlerin deitii noktalar dm kabul edilerek sonsuz saydaki dm sonlu
sayya indirgenir. Sonlu sayya indirgenen bu dm noktalarnn dengede olabilmesi
iin, dmlerde denge ve sreklilik (uygunluk) denklemlerinin salanmas gerekir.

Dmlerde denge: Dmde birleen ubuklarn u kuvvetleri (dme
aktardklar kuvvetler) ile dme etkiyen d ykler dengede olmaldr.


5

Sreklilik (uygunluk art): Ayn dmde birleen ubuklarn, dmdeki ular,
ayn telenme ve dnmeleri yapacaktr. Yani bir dmdeki dnme ve telenmeler
biliniyorsa, o dme bal olan ubuklarn ularndaki telenme ve dnmelerde biliyor
olacaktr. nk ilgili dmdeki tm ubuklar ayn telenme ve dnmelere maruz
kalacaktr. Bu duruma sreklilik art denilmektedir (Kaplan 1999).

2.2. Rijitlik Kavram ve Rijitlik Denklemi

Herhangi bir cisim zerine etkitilen yk karsnda malzeme zelliine bal olarak
deformasyon yapacaktr (ekil 2.3).


ekil 2.3 Uzay ereve kiriin bir yk altndaki deformasyonu

Burada elemann etkitilen yke kar gsterdii diren veya deformasyon yapabilme
yetenei Rijitlik olarak tanmlanr. Uygulanan yk ve deplasman arasnda lineer
elastik kabul edilen malzeme ve Hook yasasna gre dorusal bir iliki vardr (ekil
2.4).


ekil 2.4 Yk-Deplasman erisi


6

Yk- Deplasman erisinin eiminden

Tan = P / d veya K = P / d P= K*d (2.1)

yazlabilir. Burada K rijitlik, d deplasman ve P ise yk olmaktadr.

Cisim rijit ise deplasman sfr olacandan K sonsuza gidecektir. Cismin rijitlii sfr
ise d sonsuza gidecektir.

K
D
K
D

0
0
sonsuz rijit
ok yumuak


Rijitlik kavram malzemenin fiziksel ve kimyasal zelliklerine baldr. Bu tanma
gre ekil 2.2.den;

d= (P*L)/ (E*A) (2.2)

eklinde yazabiliriz. Buradan;

P= (E*A)/L * d
K=E*A/L (2.3)

P=K*d

olacaktr.

Rijitlik terimini K=P/d olarak ifade edilmiti. Uzay ereve ubuu rijitlik
katsaylarnn bulunmasnda K artk K
ij
olarak tarif edilecektir. Bu gsterim rijitlik
matrisi ynteminin aknda bize byk kolaylklar salayacaktr.


7

K
ij
gsterimi rijitlik katsaysnn eleman rijitlik matrisindeki yerinide tarif eder.
yleki Kij terimindeki (i) satr, (j) ise matristeki stun yerini tarif eder.Bu tarife gre
dzlem kafes ubuu ekil 2.5 zerinde rijitlik denklemini matris formunda yazalm.


ekil 2.5 Dzlem kafes ubuu

ekil 2.5de gsterilen dzlem kafes ubuunda P
1
,

P
2
ubuk u kuvvetlerini, d
1
, d
2

ise ubuk u deplasmanlarn ifade etmektedir. Dzlem kafes ubuk iin rijitlik
denklemi;

P
1
= k
11
d
1
+ k
12
d
2
(2.4)
P
2
= k
21
d
1
+ k
22
d
2
(2.5)

eklinde yazlabilir. Bu denklem matris formunda;

P
P
k d
d
1
2
11 1
2

`
)
=

`
)
k
k k
12
21 22

(2.6)

eklinde yazlabilir. Ayn ifadeyi kapal formda

{p} = [k] {d} (2.7)

eklinde yazlabilir. Burada;

{p}: u kuvvetleri vektr,
{d}: deplasman vektr,
[k] : rijitlik matrisidir.

8

Grld gibi, rijitlik matrisi ubuun u deplasmanlarn, ayn dorultusundaki u
kuvvetlerine balayan bir parametre rolndedir.

Burada kuvvetin tatbik edildii yerdeki okun numaras (i) ile ve birim deplasmann
bulunduu yerdeki okun numaras da (j) ile gsterirsek, bir tayc elamann Kij rijitlik
katsaysn u ekilde tarif edebiliriz (Tezcan 1970).

K
ij
: Tayc elemann tarif edilmi btn serbestlik dereceleri dorultusundaki
deplasmanlar sfr iken, yalnz j oku dorultusunda birim deplasman meydana
getirebilmek iin gene i dorultusunda elemana dtan uygulanmas gereken
kuvvet.

K
ii
: Tayc elemann tarif edilmi btn serbestlik dereceleri dorultusundaki
deplasmanlar sfr iken, yalnz i oku dorultusunda birim deplasman meydana
getirebilmek iin gene i dorultusunda elemana dtan uygulanmas gereken
kuvvet.

Tayc elemann geometrisi ve elastik parametreleri ile bu K
ij
deerlerine, birim
deplasmanlarla ilgili olmalarndan dolay rijitlik katsaylar denmektedir. Bu katsaylar
tamamen bamsz deildirler. Aralarnda statik denge denklemlerini saladklar gibi,
Betti-Maxwellin kartlk prensibi gereince de k
ij
=k
ji
dir. Yani eleman rijitlik matrisi
kegen gre simetriktir (enel 1999).

Dzlem kafes ubuu birinci serbestlik dorultusu tutulur ve ikinci dorultuda birim
deplasman dnlrse, denklem (2.5) te d=1 yazlarak bu duruma karlk gelen rijitlik
katsaylar

k
22
= E*A/L

ve

k
12
=

-E*A/L

(2.8)

eklinde bulunur. Ayn ekilde ikinci dorultuda hareketten mahrum braklr ve ubua
birinci dorultuda birim bir deplasman verilirse, denklem (2.4) te d=1 yazlarak bu
duruma karlk gelen rijitlik katsaylar

k
11
= E*A/L

ve

k
21
=

-E*A/L

(2.9)
olarak bulunur.

9

Denklem (2.8) ve (2.9) elde edilen ifadeler, denklem (2.6) da yerine konulduunda
dzlem kafese ait yerel koordinatlardaki rijitlik matrisi;

[ ] k
EA
L
EA
L
EA
L
EA
L
X
=

(
(
(
2 2
veya, [ ] k
EA
L
X
=

(
1 1
1 1
2 2
(2.10)
eklinde elde edilir.

2.3. Uzay ereve ubuun Rijitlik Katsaylar

Rijitlik katsaylarnn tarifine gre Kij terimi elde etmek iin, j dorultusunda birim
bir deformasyon dnlmeli ve dier deformasyonlarn sfr olduu bu hale ait, elastik
erinin eklini muhafaza etmek iin gereken kuvvetler hesaplanmaldr. Yani, tarif
edilmi btn deformasyon dorultular teker teker ele alnmal ve her seferinde bunlara
birim deformasyon vererek u kuvvetleri hesaplanmaldr. Bu ilemi yapmak iin farkl
yntemler mevcuttur. Bunlar;
Enerji yntemi, enerjinin minimazyonu
Elastik erinin denklemi ile ilgili diferansiyel denklem
Birim deplasman verilmesi
Birim ykleme (Esneklik matrisi) ile
eklindedir. Burada rnek olmas amacyla drt farkl eri zerinde Elastik erinin
denklemi ile ilgili diferansiyel denklem yntemi kullanlarak rijitlik katsaylarnn elde
edilii aada sunulmutur (Kaplan 2005).

2.3.1. d
2
=1 durumu


ekil 2.6 d
2
=1 durumu

10

ekil 2.6dan anlalaca zere eri, nc dereceden bir eridir. Bu eriye ait
katsaylar belli olmayan bir denklem (Denklem 2.11) yazalm ve bu duruma ait snr
artlarna gre zm yapalm.

y(x)=Ax
3
+ Bx
2
+ Cx + D (2.11)
Snr artlar = y (0) = 1
y

(0) = 0
y (1) = 0
y

(1) = 0

y(0) =1 ===} A.0
3
+ B.0
2
+ C.0 +D = 1 === } D = 1
y
I
(0) =0 ===} 3A.0
2
+ 2B.0 + C =0 === } C = 0
y(1) =0 ===} AL
3
+ BL
2
+CL +D = 0
y
I
(1) =0 ===} 3AL
2
+2 BL + C = 0

3/L / AL
3
+ BL
2
+ 1 = 0
3AL
2
+ 2BL = 0
---------------------------
3AL
2
3BL = 3/L
3AL + 2BL = 0
---------------------------
BL = 3/L == } B= 3/L
2

AL
3
+ (3/L
2
).L
2
+ 1 = 0
AL
3
=2 == } A = 2/L
3

A = 2/L
3
B= 3/L
2
C = 0 D = 1
y(x) =(2/L
3
)x
3
+ (3/L
2
)x
2
+ 0.x + 1
y(x) =

2x
3
/ L
3
3x
2
/L
2
+1
N(x) = 2x
3
/L
3
3x
2
/L
2
+1
M= EI y

V= EI y

x=0 == } k
32
= EI y

(0)
x=0 == } k
22
= EI y

(0)


11

x=1 == } k
62
= EI y

(0)
x=1 == } k
52
= EI y

(0)
y

(x) = 6x
2
/L
3
6x/L
2

y

(x) = 12x/L
3
6/L
2

y

(x) = 12/L
3

x = 0 == } k
32
= EI y

(0) = EI (12.0/ L
3
6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.12)
x = 0 == } k
22
= EI y

(0) = EI (12.0/ L
3
) = 12 EI / L
3
(2.13)


x = 1 == } k
62
= EI y

(1) = EI (12L/ L
3
6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.14)
x = 1 == } k
52
= EI y

(1) = EI (12/ L
3
) = 12 EI / L
3
(2.15)

2.3.2. d
3
=1 durumu


ekil 2.7 d
3
=1 durumu

y(x) = Ax
3
+ Bx
2
+ Cx + D (2.16)

Snr artlar y(0) = 0
y

(0) = 1
y(1) = 0
y

(1) = 0

y(0) =0 ===} A.0
3
+ B.0
2
+ C.0 +D = 0 === } D = 0
y
I
(0) =0 ===} 3A.0
2
+ 2B.0
2
+ C = 1 === } C = 1
y(1) =0 ===} AL
3
+ BL
2
+CL +D = 0
y
I
(1) =0 ===} 3AL
2
+ 2BL + C = 0



12


3/L / AL
3
+ BL
2
+ 1 = 0
3AL
2
+ 2BL + 1 = 0
---------------------------
3AL
2
3BL = 3
3AL
2
+ 2BL = 1
---------------------------
BL = 2 == } B= 2/L


AL
3
2/L

.L
2
+ 1 = 0
AL
3
2L = 0 == } A = 1/L
2

A = 1/L
2
B= 2/L

C = 1 D = 0
y(x) =(1/L
2
)x
3
+ (2/L)x
2
+ 1.x + 0
N
2
(x) = x
3
/L
2
2x
2
/L

+ x

M= EI y

V= EI y


x=0 == } k
33
= EI y

(0)
x=0 == } k
23
= EI y

(0)
x=1 == } k
63
= EI y

(1)
x=1 == } k
53
= EI y

(1)

y

(x) = 3x
2
/L
2
4x/L + 1


y

(x) = 6x/L
2
4/L
y

(x) = 6/L
2


x = 0 == } k
33
= EI (6.0/ L
2
4/ L) = 4 EI / L (2.17)
x = 0 == } k
23
= EI (6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.18)



x = 1 == } k
63
= EI (6L/ L
2
4/ L) = 2 EI / L (2.19)
x = 1 == } k
53
= EI (6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.20)



13

2.3.3. d
5
=1 durumu


ekil 2.8 d
5
=1 durumu

y(x) = Ax
3
+ Bx
2
+ Cx + D (2.21)

Snr artlar y(0) = 0
y

(0) = 1
y(1) = 0
y

(1) = 0

y(0) =0 ===} A.0
3
+ B.0
2
+ C.0 +D = 0 === } D = 0
y
I
(0) =0 ===} 3A.0
2
+ 2B.0
2
+ C = 0 === } C = 0
y(1) =1 ===} AL
3
+ BL
2
+CL +D = 1
y
I
(1) =0 ===} 3AL
2
+ 2BL + C = 0

3/L / AL
3
+ BL
2
= 1
3AL
2
+ 2BL = 0
---------------------------
3AL
2
+ 3BL = 3/L
3AL
2
+ 2BL = 0
---------------------------
BL = 3/L == } B= 3/L
2


AL
3
+3/L
2
.L
2
= 1
AL
3
= 2 == } A = 2 /L
3

A = 2 /L
3
B= 3/L
2


C = 0 D = 0


14

y(x) =( 2 /L
3
)x
3
+ (3/L
2
)x
2
+ 0.x + 0
N
3
= 3x
2
/L
2
2x
3
/L
3

M= EI y

V= EI y


x=0 == } k
35
= EI y

(0)

x=0 == } k
25
= EI y

(0)
x=1 == } k
65
= EI y

(1)
x=1 == } k
55
= EI y

(1)
y

(x) = 6x/L
2
6x
2
/L
3

y

(x) = 6/L
2
12x/L
3

y

(x) = 12/L
3


x = 0 == } k
35
= EI (6/ L
2
6x
2
/ L
3
) = 6 EI / L
2
(2.22)

x = 0 == } k
25
= EI ( 12/ L
3
) = 12 EI / L
3
(2.23)
x = 1 == } k
65
= EI (6/ L
2
12L/ L
3
) = 6 EI / L
2
(2.24)
x = 1 == } k
55
= EI (12/ L
3
) = 12 EI / L
3
(2.25)

2.3.4. d
6
=1 durumu

ekil 2.9 d
6
=1 durumu

y(x) = Ax
3
+ Bx
2
+ Cx + D (2.26)

Snr artlar y(0) = 0
y

(0) = 0
y(1) = 0
y

(1) = 1

15

y(0) =0 ===} A.0
3
+ B.0
2
+ C.0 +D = 0 === } D = 0
y
I
(0) =0 ===} 3A.0
2
+ 2B.0 + C = 0 === } C = 0
y(1) =0 ===} AL
3
+ BL
2
+CL +D = 0
y
I
(1) =0 ===} 3AL
2
+ 2BL + C = 1

3/L / AL
3
+ BL
2
= 0
3AL
2
+ 2BL = 1
---------------------------
3AL
2
+ 3BL = 0
3AL
2
+ 2BL = 1
---------------------------
BL = 1 == } B= 1/L



AL
3
+L
2
/L = 0
AL
3
= L == } A = 1 /L
2

A = 1/L
2
B= 1 /L

C = 0 D = 0
y(x) = x
3
/L
2
+ x
2
/L+ 0.x + 0
N
4
= x
2
/L
2
x
2
/L



M= EI y

V= EI y


x=0 == } k
36
= EI y

(0)

x=0 == } k
26
= EI y

(0)
x=1 == } k
66
= EI y

(1)
x=1 == } k
56
= EI y

(1)

y

(x) = 3x
2
/L
2
2x/L


y

(x) = 6x/L
2
2/L
y

(x) = 6/L
2


x = 0 == } k
36
= EI (6.0/ L
2
2/ L) = 2EI / L (2.27)
x = 0 == } k
26
= EI (6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.28)

16

x = 1 == } k
66
= EI (6/ L
2
2/ L) = 4 EI / L (2.29)
x = 1 == } k
56
= EI (6/ L
2
) = 6 EI / L
2
(2.30)



Btn bu ilemler uzay ereve ubuuna farkl deformasyon hallerinde yaplm ve
ekil 2.10da gsterilmitir.

ekil 2.10da ularnda birim deformasyonlar bulunan bir uzay ereve ubuunun u
kuvvetleri, her birim deformasyon iin ayr ayr gsterilmitir. Aslnda bir ubuk,
tayc sistemin yklemesinden sonra, birim deformasyonlara deil, d
1
, d
2
, d
3
, d
4
, d
5
,
......, d
12
gibi sfr olmayan sonlu u deplasmanlarna maruz kalr. Btn bu
deformasyonlarn hepsinin ayn anda etkilerini iine alan P
1
, P
2
, P
3
, P
4
, P
5
, ......, P
12

kuvvetlerini bulmak iin, sperpozisyon kuralna bavurmak ve her deformasyon hali
iin oluan kuvvetleri toplamak gerekir. rnein, d
3
deformasyonundan dolay oluan
P
4
kuvvetini bulmak iin, k
43
ile d
3
arpmak ve dier deformasyonlardan dolay
oluan P
4
tesirleri zerine eklemek gerekir. nk, k
43
deeri, rijitlik katsays tarifine
gre, 3 numaral dorultuda birim deformasyon varken, 4 numaral dorultudaki kuvveti
verir. Her deformasyon hali iin elde edilen rijitlik katsaylar bir matris iinde, o
deformasyon numarasna karlk gelen kolona yerletirilirse, uzay ereve ubuu iin
rijitlik matrisi Denklem 2.11 deki hali elde edilmi olur (Kaplan 1999).

Herhangi bir dorultudaki kuvveti bulmak iin bu yntem, btn deformasyonlara
tatbik edilir ve ayn dorultudaki kuvvetlerin bileenleri sperpoze edilirse, uzay
ereve sistemin ubuk kuvvetleri ile rijitlik denklemi

P
1
= k
11
d
1
+ k
12
d
2
+ k
13
d
3
+
..................................................................
k
1 12
d
12
+ f
1

P
2
= k
21
d
1
+ k
22
d
2
+ k
23
d
3
+
..................................................................
k
2 12
d
12
+ f
2

P
3
= k
31
d
1
+ k
32
d
2
+ k
33
d
3
+
..................................................................
k
3 12
d
12
+ f
3
(2.31)
..


P1
2
= k
12 1
d
1
+ k
12 2
d
2
+ k
12 3
d
3
+
.......................................................
k
12 12
d
12
+ f
12

eklinde elde edilir.




17






ekil 2.10 Uzay ereve ubuu iin rijitlik katsaylar.
Z
m

EA/L -EA/L
12EIz / L
3

-12EIz/ L
3

6EIz/L
2

6EIz/L
2

12EIy / L
3

12EIy / L
3

-6EIy/L
2

-6EIy/L
2

GIx/L
GIx/L
4EIy/L
2EIy/L
-6EIy/L
2

6EIy/L
2

6EIz/L
2

-6EIz/L
2

4EIz/L 2EIz/L
X
m

Y
m

Z
m

X
m

X
m

X
m

X
m

X
m

Z
m

Z
m

Z
m

Z
m

Z
m

Y
m

Y
m

Y
m

Y
m
Y
m

d
1
=1
d
2
=1
d
4
=1
d
5
=1
d
3
=1
d
6
=1
-EA/L
EA/L
-12EIz/L
3

12EIz / L
3

-6EIz/L
2

-6EIz/L
2

-12EIy / L
3

12EIy / L
3

6EIy/L
2
6EIy/L
2

-GIx/L
GIx/L
2EIy/L
4EIy/L
-6EIy/L
2

6EIy/L
2

6EIz/L
2

-6EIz/L
2

2EIz/L
4EIz/L
X
m

Y
m

Z
m

X
m

X
m

X
m

X
m

X
m

Z
m

Z
m

Z
m

Z
m

Y
m

Y
m

Y
m

Y
m

Y
m

d
7
=1
d
8
=1
d
10
=1
d
11
=1
d
9
=1
d
12
=1

18

Grld gibi rijitlik katsaylar, ubuun u deplasmanlarn, ulardaki kesit
tesirlerine balayan, malzemenin geometrisi ve elastik zellikleri ile ilgili katsaylardr.
Denklem (2.31) de verilen rijitlik denklemi matris formunda;

p
p
k d
d
f
f
1
12
11 1
12
1
12
.
.
.
.
.
..
.
.
.

(
(
(

k k . . . . . k
. . .
. . .
k k k . . . . . k
12 13 1 12
12 1 122 123 12 12

( 2.32)

eklinde yazlabilir. Kapal formda;

{p}
12x1
=[k]
12x12
{d}
12x1
+{f}
12x1
(2.33)

Burada {P}=u kuvvetleri vektr, {d}= u deplasmanlar vektr, {f}=ankastrelik
u kuvvetleri vektr, [k]= ubuk rijitlik matrisidir. Sisteme etki eden d ykler
(dm ykleri haricinde) biliniyor ise, bu tesirlerin dmlere olan etkileri uygun
formllerle hesaplanarak, {f} ankastrelik u kuvvetleri vektr hesaplanr. Bunun
yannda, u deplasmanlar,{d} bilinince, [k] rijitlik matrisi ile {d} vektrnn
arpmndan, aranan {p} u kuvvetleri vektr hesaplanr. ubuk u kuvvetlerinin tam
deerinin hesab iin elde edilen bu arpma {f} vektr ilave edilmelidir.

[ ] k
EA
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
GI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EA
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
GI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EA
Z Z
Y Y
X
Y Y
Z Z
Z Z
Y Y
X
Y Y
Z Z
=

0 0 0 0 0
0
12
0 0 0
6
0 0
12
0
6
0
0 0 0 0 0
0 0
6
0
4
0
0
6
0 0 0
4
0 0 0 0 0
0
12
0 0 0
6
0 0
12
0
6
0
0 0 0 0 0
0 0
6
0
2
0
0
6
0 0 0
2
3 2
3 2
2
2
3 2
3 2
2
2
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
GI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EA
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
GI
L
EI
L
EI
L
EI
L
EI
L
Z Z
Y Y
X
Y Y
Z Z
Z Z
Y Y
X
Y Y
Z Z
0 0 0 0 0
0
12
0 0 0
6
0 0
12
0
6
0
0 0 0 0 0
0 0
6
0
2
0
0
6
0 0 0
2
0 0 0 0 0
0
12
0 0 0
6
0 0
12
0
6
0
0 0 0 0 0
0 0
6
0
4
0
0
6
0 0 0
4
3 2
3 2
2
2
3 2
3 2
2
2

(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
(

Denklem (2.34)

19

2.4. Uzay Sistemler in Koordinat Dnm

Uzayda bir yer tekil eden ereve ubuklarnn birbirinden bamsz eksen takmlar
vardr. Bu eksen takmlarnn tanmnda her hangi bir kaide olmadndan elemanlar iin
istenilen eksen takm seilebilir. Seilen eksen takmna gre atalet momenti farkl
deerler alacandan seim yapldktan sonra yaplacak ilemlerde eksen takm
deitirilemez. Benzer ekilde bir elemana ait rijitlik denklemi de bal olduu eksen
takmna gre deiir. Tayc sistemi meydana getiren ubuk elemanlar, birbirinden
bamsz bir eksen takmna sahip olduklarndan, sistemi ortak bir eksen takmna
dntrerek zm yapmak gerekir. Burada ubuk elemana ait eksen takmna Lokal
eksen takm, ubuk eksen takmdan bamsz btn sistemi kapsayan, sa el vida
kaidesine uygun olarak seilen karlkl birbirine dik eksen takmna ise Global eksen
takm denir.

2.4.1. Lokal koordinatlar: Lokal eksen takm

ubuun kendi ekseni ile bu eksene dik en kesitteki asal atalet momenti
eksenlerinden oluan ve sa el vida kuralna uyan x
m
, y
m
, z
m
koordinat takmna ubuk
lokal eksen takm denir. ubuu en kesitteki arlk merkezlerini birletiren boyuna
eksen x
m
, byk ve kk atalet eksenleri de y
m
ve z
m
ile gsterilir ( ekil 2.11 ).



ekil 2.11 Uzay ereve ubuu eksen takmlar
Z
Y
X
x
m

y
m

z
m

i
j
0

20

Uzay bir ereve ubuunda hangi atalet ekseninin Ym veya Zm olarak seileceine
dair bir kaide yoktur. Fakat bir seim yapldktan sonra takip eden ilemlerde de seilen
atalet eksenine tekabl eden atalet momenti deeri kullanlmaldr.

ubuk lokal eksenleri ubuun telenmesi ile telenir ve ubuun dnmesi ile
dnerler. Sistemi oluturan bir ubuun eksen takm ile dier bir ubuun eksen takm
arasnda hi bir beraberlik yoktur. ubuklar sistem iinde farkl farkl konumlarda
bulunabilirler.

2.4.2. Sistem koordinatlar: Global eksen takm

Tayc sistemin denge denklemlerini yazabilmek ve bir dm noktasnda birleen
ubuklarn u kuvvet ve deplasmanlarn tek bir koordinat takmna dndrebilmek
maksad ile btn sistemi kapsayan, sa el vida kaidesine uygun olarak seilen karlkl
birbirine dik X, Y, Z eksenlerine global eksen takm denir. Mterek eksenlerin
dorultular ubuk eksenlerinden tamamen bamszdr ve ubuun konumu ile ilgisi
yoktur. Daima, sabit bir dorultular vardr (Tezcan 1970).

Bir ubuun asal atalet eksenleri olan y
m
ve z
m
eksenlerinin en kesit dzlemi iindeki
yerini belirleyebilmek iin, en kesit iinde, dnmeden sabit duran yeni bir eksen
takmna ihtiya vardr. nk y
m
ve z
m
eksenleri en kesit dzlemi iinde, ubuk boy
ekseni olan x
m
etrafnda 360
o
dnerek herhangi bir konumu igal edebilirler. Bu zel
konumu gsteren eksenler x
mo
, y
mo
ve z
mo
ile ekil 2.12 'de gsterilmitir.

Hangi eksen takmnda allrsa allsn, koordinat eksenlerinin pozitif ynlerinde
elde edilmi olan u kuvvetleri ve u telenmeleri pozitif olur. Momentlerin ve
dnmelerin iaretleri sa el vida kuralna gre belirlenir.

2.4.3. Uzay ereve ubuun transformasyon matrisi

Uzay ereve ubuunun her bir dm noktasnda telenme ve dnme olmak
zere toplam alt serbestlik derecesi vardr. Dnme vektrleri ile telenme vektrleri


21

birbirleri ile ilgili deildir. Ayn ekilde kuvvet vektrleri de moment vektrlerinden
bamszdr.



ekil 2.12 Uzay ereve ubuu eksen takmlar ( zel konum )

Kuvvet vektrlerinin transformasyonu iin;
p
p
p
[t]
p
p
p
1
2
3
1
2
3
'
'
'

(2.35)
ve momentlerin transformasyonu;

P
P
P
t
P
P
P
x y z XYZ
m m m
4
5
6
4
5
6

[ ]

(2.36)

eklinde yaplr. Bu iki transformasyon ilemi tek bir denklem takm halinde yazlmak
istenirse, kegen d bloklar sfr olmak zere;
Z
X
Y
x
m =
x
mo

y
m

z
m

z
mo

y
mo


i
j
( X
i
, Y
i
, Z
i
)
( X
j
, Y
j
, Z
j
)

22

[ ] [ ]
[ ] [ ]
XYZ
6
5
4
3
2
1
z y x
6
5
4
3
2
1
P
P
P
P
P
P
t 0
0 t
P
P
P
P
P
P
m m m

(2.37)

ifadesi elde edilir. Bir uzay ereve ubuunun ularndaki on iki adet hareket
serbestisinin hepsinin birden, toplu halde transformasyonunu salayabilmek iin

{ } { } P T] P
x y z XYZ
m m m
= [ (2.38)

ifadesi kullanlr. Burada [T] ` ye ubuk transformasyon matrisi denir. Transformasyon
matrisi, kegen boyunca, [t] dnm alt matrislerini (dorultu kosinsleri
matrislerini) ierir. Uzay ereve ubuu iin transformasyon matrisi [T];

[ ] [ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ] [ ]
[ ] [ ] [ ] [ ]
[ ] T
t
t
t
t
x
=

(
(
(
(
(
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
12 12
(2.39)

eklindedir. [t] dnm alt matrisinin genel ifadesi, ekil 2.12 'de gsterilen ve x
m

etrafnda oluan dnmesini de ierecek ekilde denklem 2.40de verilmektedir.

[ ] t
Cx Cy Cz
CxCy Cx
Cx
Cx
CyCz Cx
Cx
CxCy Cz
Cx
Cx
CyCz Cx
Cx
Cz
Cz
Cz
Cz
Cz
Cz
=
+

(
(
(
(
(
(
(
(
(
(
+
+
+
+
+
+
cos sin
cos
cos sin
sin cos
sin
sin cos

2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
(2.40)


23


Burada L uzay ereve ubuunun boyu olmak zere, Cx, Cy ve Cz ifadeleri;

L
Zi Zj
Cz
L
Yi Yj
Cy
L
Xi Xj
Cx

=
(2.41)

eklindedir.

2.5. Sistem Koordinatlarnda Eleman Rijitlik Matrisinin Elde Edilii

Bir dm noktasnda birleen ubuklarn rijitlik terimlerini toplayabilmek iin, o
ubuklarn rijitlik matrislerinin ortak bir eksen takmna gre yazlm olmas gerekir.
Yani, ubuk rijitliklerini sperpoze edebilmek iin, btn rijitlik matrisleri hep ayn
dorultulardaki serbestlik derecelerine karlk gelmelidir. Halbuki, Denklem 1. de elde
edilen rijitlik matrisleri sadece ubuk eksenlerine gredir ve bir noktada birleen
ubuklarn ubuk eksenleri birbirilerinden farkl dorultulardadr. O halde, ubuk
ularnda farkl dorultularda olan deformasyon ve kuvvet vektrlerini, global eksen
takmna transforma etmek lazmdr. Transforme edilecek ey, kuvvet veya
deformasyonlar deil, rijitlik matrisleridir. Yani, problem udur: ubuk eksen takmna
gre rijitlik matrisi biliniyorsa, global eksen takmna gre rijitlik matrisi nasl bulunur ?

Bu probleme cevap verecek forml karabilmek iin, enerji prensibinden
yararlanlacaktr. Bir ubuun u kuvvetlerine karlk gelen deplasmanlar zerinde
yaptklar harici iin toplam sabittir, eksen takm ne olursa olsun bu deer deimez.
Dolaysyla global eksen takmnda verilen ubuk kuvvetlerinin, kendi dorultularndaki
deplasmanlar zerindeki yapt i, ubuk eksenlerine gre verilmi edeer kuvvet
takmna karlk gelen deplasmanlar zerinde yapt ie eittir. Kuvvet ve
deplasmanlarn her iki eksen takmna gre de dnm ifadeleri daha nce elde
edilmiti. Bu temel prensipten hareket edilerek eleman koordinatlarnda verilen sistem
denklemi, sistem kooridmnatlarna dntrelebilir.


24

Eleman koordinatlarnda eleman rijitlik denklemi;

[k]{d}+{f}={p} (2.42)
idi.

{p}=[T].{p}
{f}= [T].{f} (2.43)
{d}=[T].{d}

ifadeleri denklem 2.41da yerine yazlrsa;

[k] [T]{d}+[T]{f}=[T]{p} (2.44)

elde edilir. 1.43in her iki taraf da soldan [T]
T
ile arplrsa;

[T]
T
[k] [T]{d}+[T]
T
[T]{f}=[T]
T
[T]{p} (2.45)

[T]
T
[T]=[I] olduundan; sistem koordinatlarnda eleman rijitlik denklemi;

[k]{d}+{f}={p} (2.46)

olarak elde edilir.

Burada, sistem koordinatlarnda eleman rijitlik matrisi;

[k]=[T]
T
[k] [T] (2.47)

dir.

nce eleman koordinatlarnda eleman denklemi elde edilir. Elemanlar iin dnm
matrisleri hesaplanarak, eleman denklemi sistem koordinatlarnda elde edilir. Sistem
denklemi eleman denklemelerinin uygun ekilde birleiminden elde edilir. Sistem
denkleminden elde edilen sistem dm deplasmanlarndan uygun olanlar alnarak, her

25

elemann sistem koordinatlarndaki dm deplasmanlar belirlenmi olur. Bundan
sonra istenilirse tekrar transformasyon yaplarak, u deplasmanlar eleman
koordinatlarnda elde edilir ve eleman u kuvvetleri, eleman koordinatlarndaki eleman
rijitlik denkleminden hesaplanr. Bunun yerine, eleman u kuvvetleri, sistem
koordinatlarna elde edildikten sonra eleman koordinatlarna da dntrlebilir.
Grld gibi, bir elemann sistem iinde hangi pozisyonda bulunduu nem arz
etmektedir. Bunun, elemann tanmlanmas esnasnda belirlenmesi gerekmektedir.

2.6. Sistem Rijitlik Matrisinin Elde Edilii ve Kodlama Teknii

Uzay ereve elemann global rijitlik matrisinin (i) inci satr, (j) inci stunundaki kij
terimi, elemann (j) inci serbestlik dorultusundaki birim deplasman nedeni ile,
elemann (i) inci serbestlik dorultusunda oluan kuvveti gstermektedir. Bu durumda
ayn serbestlik derecesi numarasna sahip eleman global rijitlik matrisindeki kij
terimlerinin cebrik olarak toplanmas ile uzay ereve sistemin global rijitlik matrisi
elde edilir. Kodlama yntemi olarak bilinen bu yntem ile elde edilen global rijitlik
matrisinin boyutu, serbestlik dereceleri kadar olup kare bir matristir ve pozitif
tanmldr. Kodlama yntemi programlamaya elverili yaps nedeniyle ok rabet
grmektedir (atal 2005).

ekil 2.13 te bir uzay erevede, eleman numaralar, dm numaralar ve dm
deplasmanlarnn kotlanm hali ve bu sisteme ait kotlama tablosu da tablo 2.1de
gsterilmitir.

Bu rnek zerinden kodlama ynteminin aamalar aada sunulmutur.

Tayc sistemi oluturan elemanlara srasyla birer numara verilir.
Tayc sistemi oluturan dm noktalarna srasyla birer numara verilir.
Tayc sistemin elemanlarn oluturan dm noktalar tarif edilir.
Uzay ereve elemanda iki dm noktas ve her dm noktasnda 6 adet
serbestlik bulunduundan, her uzay ereve elaman iin 12 haneden oluan bir
kotlama tablosu oluturulur.


26


Dm serbestlikleri yani deplasmanlar numaralandrlmaya balanr.
Numaralandrlma yaplrken, nce telenmeler sonra dnmelerin numaraland ve
eksenlerde alfabetik sraya uyulduu kabul edilir. Tutulmu olan serbestlik derecesi 0 ile
numaralandrlr dier dm noktalarndaki serbestlik derecelerine (deplasmanlara) ise
artmsal olarak numara verilir.


5
1
2
3
4
1
2
3
4
D
1

D
5

D
4

D
2

D
3

D
6

y

x

z

1
5
4
2
3
6

0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

ekil 2.13 Bir uzay erevede, eleman numaralar, dm numaralar ve dm
deplasmanlarnn kotlanm hali

ekil 2.13 te verilen rnekte yap sisteminin de 6 adet serbestlik derecesi
bulunduundan global rijitlik matrisi 6 * 6 boyutundadr. Bu rnekte elde edilecek
global rijitlik matrisi tablo 2.2de olduu gibidir. k
ij
terimlerinde i ilgili elemana ait
matristeki satr numarasn, j stun numarasn, st indis ise hangi elemana ait olduunu
gstermektedir. Simetrik matris olduundan st gen ayrca gsterilmemitir (Kaplan
1999).



27

Tablo 2.1 Tayc sistemin kotlama tablosu
ubuk Tarifi Kod Numaralar
No i-j 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1 1-5 0 0 0 0 0 0 1 2 3 4 5 6
2 2-5 0 0 0 0 0 0 1 2 3 4 5 6
3 3-5 0 0 0 0 0 0 1 2 3 4 5 6
4 4-5 0 0 0 0 0 0 1 2 3 4 5 6



Tablo 2.2 Sistem Rijitlik Matrisi
1 2 3 4 5 6
1

(k
77
)
1
+(k
77
)
2

+
(k
77
)
3
+(k
77
)
4


2 (k
87
)
1
+(k
87
)
2

+
(k
87
)
3
+(k
87
)
4

(k
88
)
1
+(k
88
)
2

+
(k
88
)
3
+(k
88
)
4


3 (k
97
)
1
+(k
97
)
2

+
(k
97
)
3
+(k
97
)
4

(k
98
)
1
+(k
98
)
2

+
(k
98
)
3
+(k
98
)
4

(k
99
)
1
+(k
99
)
2

+
(k
99
)
3
+(k
99
)
4


4 (k
10 7
)
1
+(k
10
7
)
2
+ (k
10
7
)
3
+(k
10 7
)
4

(k
10 8
)
1
+(k
10
8
)
2
+ (k
10
8
)
3
+(k
10 8
)
4

(k
10 9
)
1
+(k
10
9
)
2
+ (k
10
9
)
3
+(k
10 9
)
4

(k
10 10
)
1
+(k
10
10
)
2
+ (k
10 10
)
3
+(k
10 10
)
4


5 (k
11 7
)
1
+(k
11
7
)
2
+ (k
11
7
)
3
+(k
11 7
)
4

(k
11 8
)
1
+(k
11
8
)
2
+ (k
11
8
)
3
+(k
11 8
)
4

(k
11 9
)
1
+(k
11
9
)
2
+ (k
11
9
)
3
+(k
11 9
)
4

(k
11 10
)
1
+(k
11
10
)
2
+ (k
11 10
)
3
+(k
11 10
)
4

(k
11 11
)
1
+(k
11 11
)
2
+
(k
11 11
)
3
+(k
11 11
)
4


6 (k
12 7
)
1
+(k
12
7
)
2
+ (k
12
7
)
3
+(k
12 7
)
4

(k
12 8
)
1
+(k
12
8
)
2
+ (k
12
8
)
3
+(k
12 8
)
4

(k
12 9
)
1
+(k
12
9
)
2
+ (k
12
9
)
3
+(k
12 9
)
4

(k
12 10
)
1
+(k
12
10
)
2
+ (k
12 10
)
3
+(k
12 10
)
4

(k
12 11
)
1
+(k
12 11
)
2
+
(k
12 11
)
3
+(k
12 11
)
4

(k
12 12
)
1
+(k
12
12
)
2
+ (k
12
12
)
3
+(k
12 12
)
4





28

2.7. Tayc Sistemin Yk Vektr

Tayc sisteme etki eden ykler etki edi yerlerine gre iki farkl tiptedir. Yk
dm noktasna direk etkiyorsa bu tip yklere direkt d ykler , ubuk ekseni
boyunca etkiyor ise endirek d ykler denir (Kaplan 1988).

2.7.1 Direkt d ykler

Tayc sisteme etki eden direk ykler, dm noktasndaki 3 adet telenme ve 3
adet dnme olmak zere toplam 6 serbestlik derecesine ykn tipine gre etkiyebilir.
Bu tip yklemelerde, ykler sistem rijitlik denklemindeki sistem yk vektrn tekil
eder.

2.7.2 Endirekt d ykler

Tayc sisteme etki eden yk ubuk zerinde bir noktaya veya ubuk zerine yayl
bir ekilde etki ediyorsa yani endirekt d yk ise etkiyen bu ykn dm noktalarna
gelen edeer yklerinin hesaplanmas gerekir. Bu ilemin yaplmas iin ykn etkidii
ubuk her iki ucunda ankastre kabul edilir ve ubuk zerindeki ykn ankastre ularda
meydana getirdii reaksiyonlar bilinen formllerle hesap edilir. Hesap edilen en direk
d yk vektr sistem rijitlik denkleminde yk vektrne eklenir.

Yukardaki tanma gre boyutlu eleman iin baz en direk d ykleme tiplerine
ait ykleme vektrleri hesaplanm ve aada sunulmutur.

2.7.2.1. Yayl ykleme vektr

ekil 2.13te boyutlu ereve kiri elemana ait serbestlik dereceleri ve bir yayl
ykn (q) etkimesi gsterilmitir.Yayl ykn ubuun ankastre ularnda meydana
getirdii reaksiyonlar hesaplanarak ekil 2.14te sunulmutur (Akz 2005).Bu
reaksiyonlarn ters iaretlileri sistem yk vektrne endirek yk olarak ilave edilir.

29


ekil 2.14 Uzay ereve eleman yayl ykleme hali ve serbestlik dereceleri


0
0
q*L / 2
0
-q * L ^ 2 / 12
f
ij
= 0

0
0
q * L / 2
0
q * L ^ 2 / 12
0

ekil 2.15 Yayl ykleme vektr

2.7.2.2. Noktasal ykleme vektr

ekil 2.15te boyutlu ereve kiri elemana ait serbestlik dereceleri ve bir tekil
ykn (p) etkimesi gsterilmitir.Tekil ykn ubuun ankastre ularnda meydana
getirdii reaksiyonlar hesaplanarak ekil 2.16 te sunulmutur.


30



ekil 2.16 Uzay ereve eleman tekil ykleme hali ve serbestlik dereceleri


0
0
p*b / L
0
-p*a*b ^ 2 / L
f
ij
= 0
0
0
p*b / L
0
p*a*b ^ 2 / L
0

ekil 2.17 Tekil ykleme vektr


2.7.2.3. Moment ykleme vektr

ekil 2.17te boyutlu ereve kiri elemana ait serbestlik dereceleri ve bir moment
ykn (M) etkimesi gsterilmitir. Moment ykn ubuun ankastre ularnda meydana
getirdii reaksiyonlar hesaplanarak ekil 2.17te sunulmutur.


31


ekil 2.18 Uzay ereve eleman moment ykleme hali ve serbestlik dereceleri


0
0

3
L
Mab 6

0
- ) 2
L
b 3
(
L
Mb

f
ij
= 0
0
0
3
L
Mab 6

0
) 2
L
b 3
(
L
Mb

0

ekil 2.19 Moment ykleme vektr

2.7.2.4. gen ykleme vektr

ekil 2.19te boyutlu ereve kiri elemana ait serbestlik dereceleri ve bir gen
yayl ykn (q) etkimesi gsterilmitir. gen yayl ykn ubuun ankastre ularnda
meydana getirdii reaksiyonlar hesaplanarak ekil 2.20te sunulmutur.

32




ekil 2.20 Uzay ereve eleman gen ykleme hali ve serbestlik dereceleri


0
0
q*L / 4
0
5* -q * L ^ 2 /96
f
ij
= 0
0
0
q*L / 4
0
5* q * L ^ 2 /96
0


ekil 2.21 gen ykleme vektr


2.7.2.5. Scaklk ykleme vektr

Yap sistemini meydana getiren tayc sistem elemanlarnn maruz kalaca s
farkllklar yap elemanlarnda bir takm kesit tesirleri dorurabilir. Bu kesit tesirlerini
rijitlik matrisi ierisinde bir endirek ykleme vektr olarak eklememiz mmkndr.


33

Is deiimine maruz kalan bir tayc eleman, yine dier endirek yk vektrlerinin
hesaplanmasnda izlenen yol gibi iki ucundan ankastre kabul edilir ve sonra s
deiiminden meydana gelen ankastrelik u kuvvetleri hesaplanr.

Bir tayc sistem, aada belirtilen ekilde s deiimine maruz kalabilir:

1- Eit snma: Tm elemanlarn niform s deiimine maruz kald farz edilir.
2- Farkl snma: Eleman yzeyleri farkl s deiimine maruz kalr.
3- Yerel snma: Sistemi meydana getiren elemanlardan bazlarnn 1. ve 2.
guruptan herhangi birinde, s deiimine uramalar.

Burada, bu farkl s deiiminden sadece eit snma haline deinilecektir.

2.7.2.5.1. Eit snma

Uzay bir ereve ubuk elemanda, her noktasna sabit bir snma halinde eleman
boyunda bir uzama meydana gelecektir (ekil 2.21). Bu uzamay fizikten u ekilde
formle edebiliriz;

DL= L (DT) (2.48)

Burada, : malzemenin sl genleme katsays, L= Eleman boyu ve DT: ortalama s
artmdr.

ki ucundan ankastre bir ubuk, Dt s deiimine maruz kalra, ularnda meydana
gelen eksenel kuvvet;

DL=PL/AE (2.49)
den;

P= A E (Dt) (2.50)


34

olarak bulunur. Eleman ekseni dorultusunda meydana gelen bu eksenel kuvvetten
baka herhangi bir tesir domaz. Bu tarife gre, elemann ankastrelik u kuvvet vektr
ekil 2.22de verilmitir ;


ekil 2.22 Uzay ereve eleman eit sma ykleme hali ve serbestlik dereceleri


- A E (Dt)
0
0
0
0
f
ij
= 0
A E (Dt)
0
0
0
0
0


ekil 2.23 Eit snma yklenme vektr

2.8 Yay Katsaylar - Elastik Mesnetler

Bir tayc sistemin dm noktalarndaki serbestliklerine yay tanmlamak
mmkndr. Bilindii zere uzay elemana ait bir dm noktasnda 3 adet telenme ve

35

adet dnme vardr. Bu serbestliklerden, telenme dorultularnda dm noktasna
koyulan yaylar, dorusal yay olarak tanmlanr ve (kuvvet/mesafe) birimindedir, dnme
dorultularnda dm noktasna koyulan yaylar ise dnel yaylar olarak tanmlanr ve
(moment/radyan) birimindedirler. Yayn sistem ierisinde tanmlanma sebebi ubuk
olarak sistemde gsterilemeyen ancak sisteme rijitlik veren eleri tanmlamak iindir.
rnein bu yolla zeminle temasta olan dm noktalarnda, zeminin rijitliinin yerine
gemek zere, gereken serbestlik derecesi dorultusunda, sistemin dm noktalarna
elastik yaylar koyularak yap zemin etkileimli zm yaplabilir veya yine tayc
sistemin zeminle temasta olduu dm noktalarna, gereken serbestlik derecelerine
elastik yaylar tanmlanarak taban izolatrleri tanmlanabilir. Elastik mesnetleri
kullanarak betonarme bir ereve zerine elik bir kafes sistem yerletirmekte
mmkndr.

Dmlerde yer alan serbestlik derecelerindeki her yayn bir yay katsays vardr ve
K
n
harfi ile gsterilirler. Burada, K yay katsaysn, n serbestlik numarasn gsterir. Bir
yay katsays, rijitlik temin ettii serbestlik derecesi numarasn, satr ve stun numaras
olarak kabul eden kegen terimin zerine art iaretle eklenir (Tezcan 1970).

2.9. Sistem Deplasman ve Eleman U Kuvvetlerinin Bulunmas

Sistem yani global rijitlik matrisi ve ykleme vektr oluturulduktan sonra sistem
deplasmanlarnn bulunmas iin farkl yolar izlenebilir. Bilindii zere lineer sistem
takmn denklemi, denklem 2.51 deki gibidir.

[K]
n*n
{D}
n*1
= {Q}
n*1
(2.51)

Bu lineer sistem takm gauss eliminasyon yntemi gibi herhangi bir lineer denklem
sistem takm zmyle yada sistem matrisinin ([K]
n*n
) tersi alnarak deplasman
vektryle ({Q}
n*1
) arpmndan elde edilebilir.

Tayc sistemin dm deplasmanlarndan uygun bileenler alnarak eleman u
deplasman vektrleri elde edilir. Sistem koordinatlarnda eleman u kuvvetleri denklem


36

2.46dan hesap edilir. Denklem 2.43 deki {p}=[T]{p} ifadesi kullanlarak eleman
koordinatlarnda eleman u kuvvetleri elde edilir.

2.10. Rijitlik Matrisi Ynteminde lem Sras

Her tayc sistem dmlerde birleen elemanlardan meydana gelmektedir.
Sistemin dm bilgileri ve eleman bilgileri uygun ekilde tanmlanarak, dmlerde
ve elemanlarda oluan etkiler (deplasman, kesit tesiri) rijitlik matrisi yntemi ile
kolayca hesaplanabilir. Aada rijitlik matrisi ile zmde takip edilecek olan ilem
sras maddeler halinde verilmitir (Kaplan 1999).

Dmlere sra ile numara verilir.
Elemanlar numaralanr.
Dm serbestlik dereceleri ve mesnet artlar dikkate alnarak sistemin serbestlik
derecesi belirlenir. Bunun iin her deplasmana sra ile bir numara verilir. Tutulmu
olan dorultulara sfr yazlr.
Elemanlarn hangi dme balandklar ve sistem iinde hangi deplasmanlar
yapmakta olduu belirlenir.
Eleman rijitlik matrisleri [k], eleman koordinatlarnda elde edilir
[k]=[T]
T
[k] [T] dnm yaplarak eleman rijitlik matrisleri sistem
koordinatlarnda elde edilir.
zerinde ara yk bulunan elemanlar iin {f} ankastrelik u kuvvetleri vektrleri
eleman koordinatlarnda elde edilir.
{f}=[T]
T
{f} dnm yaplarak, eleman ankastrelik u kuvvetlerinin sistem
koordinatlarndaki karl elde edilir.
Sitem rijitlik matrisi [K], eleman rijitlik matrislerinin birletirilmesi ile elde edilir.
Bunun iin dmlerde uygunluk ve sreklilik artlarna dayal ifadeler
kullanlabilir. En yaygn olarak kotlama teknii kullanlmaktadr.
Eleman ankastrelik u kuvvetlerinin ters iaretlileri ilgili dmlere etkitilerek,
dorudan dme etkiyen direk ykler de dikkate alnarak sistem yk vektr {Q}
hesaplanr. Sistemde, scaklk deiimi ve mesnet kmeleri sz konusu ise, bu



37

etkilerden dolay oluan ankastrelik u kuvvetleri hesaplanarak e deer dm
ykleri elde edilebilir.
Sistem denklemi [K]{D}={Q} zlerek bilinmeyen dm deplasmanlar elde
edilir. Bu lineer denklem sisteminin zmnde, gauss eliminasyon yntemi
kullanlabilir.
Hesaplanan dm deplasmanlarndan ilgili bileenler alnarak, her eleman iin
sistem koordinatlarndaki dm deplasmanlarn ieren {d} vektrleri belirlenir.
Eleman denklemi [k]{d}+{f}={p} zlerek, sistem koordinatlarnda eleman u
kuvvetleri hesaplanr.
{p}=[T]{p} ifadesi ile, eleman koordinatlarnda eleman u kuvvetleri hesaplanr.
Ara ykler de dikkate alnarak elemanlar iin kesit tesirleri diyagramlar izilir.
























38

3. DNAMK ANALZ

3.1. Giri

Tayc sisteme etkiyen; deprem, rzgar, makine titreimi, trafik akndan meydana
gelen titreimler ve infilak gibi birim zaman aralklarnda kendi deeri ve ynn
deitiren ykler dinamik yk olarak adlandrlrlar. Her ne kadar dinamik yk altnda
tayc sistemlerin zm yap statiindeki yntemlerin genelletirilmesi olsada
dinamik analiz, statik analizden farkl olarak tek bir zm olmayp, zamana baml
bir analiz yntemidir (Celep ve Kumbasar 1996).

Dinamik analizde en nemli kavram ktle (m), rijitlik (k) ve snm (c) dir.
Gerekte, eleman zerinde ktle yayl bir ekilde bulunmaktadr. Dolaysyla bir
tayc sisteme ait ktle, sistemi oluturan elemanlar zerinde yayl bir ekilde
bulunacaktr ancak dinamik analizde tayc sistemde ktle birden fazla nokta veya
sadece bir noktada topakland varsaylarak idealize edilebilir (ekil 3.1).


ekil 3.1 Yayl ktleli sistemden , ok ktleli ve tek ktleli sisteme gei

Yayl ktleli sistemler idealize edilerek zm yntemi basitletirilerip, analiz
safhas ksaltlabilir. Bu sistem geilerinde, yayl ktle sistemleriden kat seviyelerinde
ktlelerinin toplakland varsaylarak ok ktleli sistemi baka bir deyile ok
serbestlik dereceli sistemler i meydana getirir. Keza, su deposu gibi baz tayc

39

sistemlerde ktlelerin belirli bir noktada topakland varsaylarak tek serbestlik
dereceli sistemler meydana getirilir. Tanmlardan da anlalaca zere bir sistemin
serbestlik derecesi sistemde bulunan ktle saysna baldr.

3.2. Tek Serbestlik Dereceli Sistemler

Dinamik sistemin temel bileenleri olan ktle, rijitlik ve snmn tek bir fiziksel
elemanda topaklandn varsaylan sistemlere tek serbestlik dereceli sistemler denir
(ekil 3.2).


ekil 3.2 Tek serbestlik dereceli sistemin matematik modeli

ekil 3.2 de sistemde ktle yayl olmasna ramen, tm ayn bir yer deitirmesi
yapt kabul edildiinde, sistem tek serbestlik derecelidir.

3.2.1. Tek serbestlik dereceli sistemlerin hareket denklemi

ekil 3.2 tek serbestlik dereceli sistemin matematik modelidir ayn model ekil
3.3.ada olduu gibi bir yay ktle sistemi olarakta gsterilebilir.

40


ekil 3.3 Tek serbestlik dereceli sistemin yay ktle modeli ve ktleye etkiyen kuvvetler

ekil 3.3.b iin;
Fd= D kuvvet
Fa= Atalet kuvveti
Fy= Elastik yay kuvveti
Fs= Snm kuvveti ni temsil etmektedir

ekil 3.3.ada ise m ktleyi, k rijitlii, c snm ifade etmektedir. Sisteme Fd gibi
bir d yk etkitildiinde sistem u(t) kadar hareket etmektedir. Fd d yk altnda
sistem u(t) kadar deplasman yapacandan yay da (k), u(t) kadar uzayacak ve

Fd=k u(t) (3.1)

bir i kuvvet oluacaktr. Snm etkisi varsa, hareketi engelleyici ynde

Fs= c u(t) (3.2)

kuvveti oluur. Newtonun 2. kanuna gre: Bir maddesel noktaya etkiyen bileke
kuvvet sfr deilse, maddesel nokta, bileke kuvvetin iddeti ile orantl ve bileke
kuvvetin dorultusunda bir ivme kazanr.. Bu tanma gre denge ekil 3.2.b zerinde
denge denklemi yazldnda

Fa(t) + Fs(t) + Fy(t) = Fd(t) (3.3)

denklemi elde edilir.

41

DAlembert ilkesine gre ktle ivmeyle orantl ve ters ynde atalet kuvveti gelitirir
(ekil 3.2.bde gsterilen Fa(t)= m u(t) ). Denklem (3.3)de bu ifadeleri yerine
yazdmzda tek serbestlik dereceli sistemin hareket denklemi

m u (t)+ c u (t)+ k u(t) = -m xg(t) (3.4)

eklinde elde edilir.

3.2.2. Tek serbestlik dereceli sistemlerde serbest titreim

zerine herhangi bir d yk etkimeyen sistemlerin yapt salnma serbest titreim
denir. Sistem zerinde herhangi bir yk olmad iin hareket denklemi

Fa(t) + Fs(t) + Fy(t) = 0 (3.5)

eklinde olur.

Denklem (3.7) deki ifadelere karlk gelen deerleri denklem (3.6) da olduu gibi
yerine koyar ve her iki taraf ktle (m) ile blersek denklem

u+ 2 u+
2
u = 0 (3.6)

halini alr. Burada,
2
= k/m : snmsz doal asal frekans, = c/ c
cr
: snm oran ,
c
cr
=2m : kritik snm katsays olarak tanmlanr. Serbest titreimde snmn
olmad varsaylrsa teoride hareket sonsuza kadar devam eder ancak gerekte hareketi
tersi ynnde snmleyici bir kuvvet mevcuttur.

Denklem (3.8)in zmnden

u= e
t
(Acos
s
t + Bsin
s
t)
(3.7)

elde edilir. Burada


42

s
=1-
2
(3.8)
= n / (3.9)

olarak tanmlanmtr. A ve B sabitleri balang koullar ile belirlenebilir. rnein t=0
iin u=0 ve u=u
0
ise A=0, B= u
0
/
s
olur ve zm

u= e
t
(u
0
/
s
) sin
s
t (3.10)

halini alr.

3.2.3. Keyfi zorlama ve Duhamel integrali

Sisteme gelen d kuvvetin zamanla deiimi keyfi olursa, ekil 3.4, t= 0 annda
sisteme f()d impulsunun etkidii dnelim. Bu impuls m. gibi bir momentum
deiimi yapacaktr. Yani bu anda sistemin hz

= f()d / m (3.11)


ekil 3.4 f() yknn zamana bal deiimi

kadar artm gsterecektir. Herhangi bir t annda genliin ald deer denklem (3.10) de
t yerine t- konarak bulunabilir. nk zaman balangn darbenin etkidii an


43

olarak alrsak, balangndan t kadar sonraki zaman, darbeden (t- ) kadar sonraya
rastlar. Btn bu kuvvet etkileri integralle (Akz 2005)

u= (f() / m
s
) e
t
sin (
s
(t- )) d
(3.12)

elde edilir.

3.3. ok Serbestlik Dereceli Sistemler

Dinamik sistemin temel bileenleri olan ktle, rijitlik ve snmn birden fazla
fiziksel elemanda topaklandn varsaylan sistemlere ok serbestlik dereceli sistemler
denir.

ekil 3.5.adaki srekli ktleli sistemi, ok ktleli sisteme rnek verebilir. Bu sistemi
ekil 3.5.bdeki gibi iki serbestlik dereceli sistem ve ekil 3.5.cdeki gibi iki serbestlik
dereceli yay ktle sistemi olarak gstermekte mmkndr.

Bu tip ereve sistemlerde yatay tayc elemalarn rijitlii, kolon elemanlarn
rijitlii yannda sonsuz kabul edilir.



ekil 3.5 ok serbestlik dereceli kayma ereve sistem rnei

44


3.3.1. ok serbestlik dereceli sistemlerin hareket denklemi

ekil 3.5.c deki ok serbestlik dereceli yay ktle sistemi, iki adet ktleye sahip
olduu iin iki adet hareket denklemi olacaktr. Bu hareket denklemleri (atal 2006)

m
1
u
1
(t)+ (c
1
+c
2
) u
1
(t) - c
2
u
2
(t) + (k
1
+k
2
) u
1
(t)- k2 u
2
(t) = F
1
(t) (3.13)

m
2
u
2
(t) - c
2
u
1
(t) + c
2
u
2
(t) - k
2
u
1
(t) + k
2
u
2
(t) = F
2
(t)


Denklem (3.13) de yer alan bantlardan hareketle (n) serbestlik dereceli kayma
erevesinin kat seviyelerinde F(t) kuvveti etkimesi halinde hareket denklemi matris
formda aadaki gibi elde edilir.

[M](u) + [c] (u)+ [k] (u) = (Fi(t)) (3.14)

ok serbestlik dereceli sistemin kat seviyelerine Fi(t) yatay kuvvetleri yerine,
skunette olan sisteme, ug zemin ivmesi etkimesi halinde ise her bir ktleye kat
seviyelerinde yatay ynde (m ug) kuvvetleri etkiyeektir. Bu durumda denklem (3.13)
numaral hareket denklemleri aadaki gibi yazlr.

m
1
u
1
(t)+ (c
1
+c
2
) u
1
(t) - c
2
u
2
(t) + (k
1
+k
2
) u
1
(t)- k2 u
2
(t) = - m
1
u
g
(t)
(3.15)

m
2
u
2
(t) - c
2
u
1
(t) + c
2
u
2
(t) - k
2
u
1
(t) + k
2
u
2
(t) = - m
2
u
g
(t)

Denklem (3.15) deki bantlardan hareketle (n) serbestlik dereceli kayma
erevesine u
g
zemin ivmesi etkimesi halinde hareket denklemleri matris formda
aadaki gibi elde edilir.

[M](u) + [c] (u)+ [k] (u) = -[M] (I) u
g

(3.16)

Burada,

[M]: Diyagonal ktle matrisi (ekil 3.6)

45








[M]=

m
1
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 m
2
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 m
3
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 m
4
0 0 0 0 0 0
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
0 0 0 0 0 0 0 m
n-2
0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 m
n-1
0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 m
n



ekil 3.6 Diyagonal ktle matrisi

(u): Kat seviyelerinde topaklam ktlelerin yatay deplasmanlarndan tr oluan
ivme vektrn

[C]: ok serbestlik dereceli sistemin band simetrik snm matrisi (ekil 3.7)






[C]=

C
1+
C
2
-C
2
0 0 0 0 0 0 0 0
-C
2
C
2+
C
3
-C
3
0 0 0 0 0 0 0
0 -C
3
C
3+
C
4
-C
4
0 0 0 0 0 0
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
0 0 0 0 0 0 0 -C
n-1
C
n-1+
C
n
-C
n

0 0 0 0 0 0 0 0 -C
n
C
n



ekil 3.7 ok serbestlik dereceli sistemin band simetrik snm matrisi

46

(u): Kat seviyelerinde topaklanm ktlelerin yatay deplasmanlarndan tr hz
vektrn

[K]: ok serbestlik dereceli sistemin, band simetrik yatay rijitlik matrisini (ekil 3.8)






[K]=

K
1+
K
2
-K
2
0 0 0 0 0 0 0 0
-K
2
K
2+
K
3
-K
3
0 0 0 0 0 0 0
0 -K
3
K
3+
K
4
-K
4
0 0 0 0 0 0
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . . .
0 0 0 0 0 0 0 -K
n-1
K
n-1+
K
n
-K
n

0 0 0 0 0 0 0 0 -K
n
K
n



ekil 3.8 ok serbestlik dereceli sistemin band simetrik yatay rijitlik matrisi

(u) : Kat seviyelerinde topaklanm ktlelerin yatay deplasmanlar vektrn

(I): Birim vektr gstermektedir.

3.3.2. ok serbestlik dereceli sistemlerde snmsz serbest titreim

zerinde herhangi bir d yk olmayan ok serbestlik dereceli sistemlerde eer
snm yoksa hareket denklemi (atal 2006)

[M](u) + [K] (u) = 0 (3.17)

eklinde olur. ok serbestlik dereceli snmsz serbest titreim hareketi sinzoidal bir
harekettir. Bu tanma gre serbest hareket denklemlerinin homejen zm neticesinde
(i) inci katn deplasman, hz ve ivme fonksiyonlar aadaki gibi yazlr.



47

u
i =
a
i
sin(t+) (3.18)
u
i
= a
i
cos(t+) (3.19)
u
i
=-
2
a
i
cos(t+) (3.20)

Burada,
ai = (i) inci katn genliini
= Faz asn
= Asal frekans
gstermektedir.

Denklem (3.17)de bu deerler yerine koyulur ve denklemin her iki taraf sin(t+) ile
blnrse, ok serbestlik dereceli sistemin genlik deerine bal hareket denklemi
aadaki gibi elde edilir.

-
2
[M](a) + [K] (a) = (0) (3.21)

Denklem (3.21) dzenlenir ise aadaki matris bant elde edilir.

[ [K]-* -
2
[M] ] (a) = (0) (3.22)

Bylece ok serbestlik dereceli erevenin snmsz, serbest tireim hareket
denklemi, denklem (3.22) numaral matris bant ile z deer- z vektr problemine
indirgenmi olur.

Denklem (3.22) numaral bantda eitliin her iki taraf yatay rijitlik matris, [K]nin
tersi ile arplr ise aadaki ise aadaki matris bant elde edilir.

[K]
-1
[K] (a) -
2
[K]
-1
[M](a) = (0) (3.23)

Rijitlik matrisinin tersi [F] fleksibilite matrisi olup denklem (3.23)teki matris
bants ile aadaki gibi yazlr.

[I](a)-
2
[F] [M](a) = (0) (3.24)


48

Denklem (3.24) teki matris bantsnn her iki taraf (1/
2
) terimi ile arplp
dzenlenir ise aadaki bant elde edilir.

[D](a)- (1/
2
)[I] (a) = (0) (3.25)

Burada,

[D]= [K]
-1
[M] = [F] [M] (3.26)

olup dinamik matris adn almaktadr.

Denklem (3.26)daki matrsi bants dzenlenir ise aadaki bant elde edilir.

[ [D]- (1/
2
)[I] ] (a) = (0) (3.27)

Denklem (3.27)nin aikar olmayan zmnn bulunabilmesi iin (a)0 olup,
aadaki determinat elde edilir. Burada [I], birim matrisi gstermektedir.

[ [D]- (1/
2
)[I] ] = (0) (3.28)

Denklem (3.28)deki determinantn almndan elde edilen ve asal frekansn
fonksiyonu olan denkleme, frekans denklemi denilmektedir. Frekans denkleminin
mertebesi, tayc sistemin serbestlik derecesi olan (n) inci mertebeden olup, bu
denklemin zmnden (n) adet w
i
asal frekans hesaplanmaktadr. Hesaplanan bu
asal frekanslar saysal olarak en kk deerden en byk deere kadar sralandnda
(1.) moddan (n.) inci moda kadar, asal frekanslar hesaplanr. i.inci moda ait olan asal
frekansn w
i
olmas halinde bu moda ait periyot aadaki gibi hesaplanr.

T
i
=2 / w
i
(3.29)

Serbestlik derecesi adedi kadar w
i
, asal frekanslar hesaplandktan sonra her bir
modun asal frekans Denklem (3.27)de yerine konularak, bu asal frekanslar iin,
serbestlik derecesi adedi kadar genlik vektr yada mod vektr ad verilen vektrler

49

hesaplanr. Mod vektrleri hesaplanrken her moda ait (1.) inci serbestlik derecesindeki
genlik deerleri (1) kabul edilerek o moda ait dier genlik deerleri hesaplanr. Bu
ileme mod ekilllerinin birinci birleene gre normalletirilmesi denir.

3.3.3. ok serbestlik dereceli sistemlerde topaklanm ktle ve yayl ktle
matrisleri

ekil 3.6de ktlelerin kat seviyesinde topakland varsaylan sistemlere ait
diyagonal ktle matrisi sunulmutu. Hazrlanan paket programda ktleler elamlarn u
noktasnda topakland varsaylarak analiz yaplmaktadr. Bu sayede yaplar daha
gereki modellenmektedir.

Ktlelerin dmlerde topakland sistemlere rnek olarak sadece x aks
dorultusunda hareket edebilen iki dml prizmatik bir bar eleman (ekil 3.9) ele
alalm.


ekil 3.9 ki dml prizmatik bar eleman iin direk ktle topaklanmas

Burada, eleman boyu l, kesit alan A ve ktle younluudur. Bu elemana ait toplam
ktle M= A l dir. Sitem sadece iki serbestlik derecesine sahip olduu ve iki dm
noktasna indirgenecei iin ktle ikiye blnerek dmlere paylatrlr. Bylece elde
edilecek ktle matrisi denklem (3.30)da ki hali alacaktr (Carlos 2004).

M
L
=
(

1 0
0 1
l A
2
1
(3.30)

50

Dinamik analizde, tayc sistemin ktlesi atalet kuvvetlerinin hesabnda kullanlr.
Normalde, ktle elemann materyalin ktle younluundan ve elemann hacminden elde
edilir. Bu otomatik olarak dmlerde topaklanm ktleleri retir. Eleman ktle deeri
her telenme serbestlik derecesi iin eittir. Dnme serbestlik dereceleri iin ktle
atalet momenti retilmez. Bu yaklam ou analiz iin yeterlidir.

Dmlerde ek topaklam ktle ve/veya ktle atalet momentleri iin yere ihtiya
vardr. Buda yapdaki dm noktalarndan her hangi birinin herhangi 6 serbestlik
derecesine uygulanabilir.

Dmler arasndaki serbestlik derecelerinde ve farkl dmler arasnda ktle
yoktur.Bu birletirilmemi ktleler her dmde lokal koordinatlardaki sistemi kapsar.
Ktle deerleri kstlanm serbestlik derecelerinde (ankastre mesnet) ihmal edilir.

Dmlere etkiyen atalet kuvetleri 6*6 lk ktle deer matrisine ait dmlerdeki
ivmelerle ilikilidir. Bu kuvvetler ivmelere kar kmaya ynlendirir. Lokal koordinat
sistemlerdeki dmlerde, atalet kuvvetleri ve momentler, F1, F2, F3, M1, M2, M3
dmlerde ekil 3.11daki gibi verilmitir.

F
1

F
2

F
3
=
M
1

M
2

M
3

u
1
0 0 0 0 0
u
2
0 0 0 0
u
3
0 0 0
r
1
0 0
sym r
2
0
r
3


u
1

u
2

u
3

r
1

r
2

r
3


ekil 3.10 Ktle matrisi

Dmlerdeki u1,u2,u3,r1,r2,r3 telenme ve dnme ivmeleridir ve u1,u2,u3,r1,r2,r3
terimleri ise ktle deerleridir (Computer and Structures Inc. 1996).

Tayc sistemlerin titreim hesaplarndaki doruluk derecesi, idealletirmedeki
ktle says ile ok yakndan ilgilidir. Aslnda devaml olarak yayl bir ktleye sahip

51

olan elemanlar, sadece ularnda nokta-ktle bulunan birer elemanm gibi kabul
ederek hesap yapmak gerekten uzaklamak demektir. Sonularn kesinliini artrmak
iin, nokta-ktle saysn artrmak ve mmkn olduu kadar yayl ktle haline
yaklamak gerekir. Bu ise, bilinmeyen saysnn sratle artmasna yol aar. Nokta-ktle
matrislerinin bu dezavantajn gidermek iin yayl ktle matrisleri tekil ettirilmitir
(Tezcan 1970).

boyutlu ereve elemana ait yayl ktle matrisi ekil 3.11de olduu gibidir.


ekil 3.11 3 boyutlu elamana ait yayl (srekli) ktle matrisi

ekil 3.10deki matris lokal koordinatlardadr. Denklem (3.30) kullanlarak eleman
ktle matrisi global koordinatlar dntrlr ve daha sonra kodlama tekniiyle sistem
ktle matrisi elde edilir (Clark vd 2000).

M
i, global
= T
i
T
M
i, local
T
i
(3.31)

Yayl (srekli) ktle matrisli sistemlerin dinamik analizinde, ktlelerin dmlerde
topakland ekinde idealize edilen sistemlere oranla hesaplamalarda daha ok efor
sarfedilir. Bunun sebebi, dmlerde topaklanm ktleli sistemlerin ktle matrisi
diyagonal, srekli ktleli sistemlerde ktle matrisi diyagonal olmamasdr, dolaysyla
yayl ktle matrisinin tersinin karekkn alma imkan yoktur buda analiz sresini ve

52

ilemleri artrr ayrca dmlerde topaklanm ktleli sistemlerde dnme serbestlikleri
elimine edilebilir. Bylece matris zm yayl ktle matrislerine oranla yar yarya
indirgenmi olur.

Bununla birlikte, yayl (srekli) ktle formlasyonun iki avantaj vardr. Birincisi,
sonularda byk bir dorulua gtrr ve sonlu elemanlarnn saysnn artmasyla
doru sonular hzlca bir noktada birletirir, fakat pratikte gelimeler ounlukla
yalnzca kmsenir, nk dm dnmesiyle birletirilen atalet kuvvetlerinin ou
yapsal deprem mhendislii problemleri iin genellikle nemli deildir , ikincisi,
srelik ktle yaklam ile, potansiyel enerji ve kinetik enerji deerleri srekli bir
davran biiminde deerlendirilebilir ve bylece kesin deerleri kapsayan doal
frekans deerlerinin nasl hesaplanabileceini biliriz.

kinci avantaj, hesaplardaki ek efor gerektiren, doruluktaki kk bir art elde
etmek nadiren daha nemli olmaktadr. Bu yzden ounlukla ktlelerin dmlerde
topakland yaklam kullanlr (Chopra 2000).

3.4. Dinamik Analizde Hesap lemleri Sras

Tayc sistemin srekli bir ekilde yayl olan ktlesi, arzu edildii sklkta,
dm noktalarna konsantre olmu nokta-ktleler ile yer deitirilir. Sistemin
titreim yapan ve yapmyan serbestlik dereceleri iaretlenir. Her serbestlik
derecesinde bir ktle olmas art deildir. Sadece titreim yapan dorultularda
birer ktle bulunmaldr. Bu ktle farkl iki serbestlik derecesinde titreim
yapyorsa, o iki serbestlik derecesinde herbirinde ayn ktle var farzedilir.
Genelikle, dnme rijitlii dorultularnda ktle konulmaz. nk, nokta
ktlelerin dnel ktle atalet momentleri ihmal edilir. Bu bilgiler nda sisteme
ait ktle matrisi oluturulur.
Tayc sistemin sistem rijitlik matrisi kurulur ve titreim yapmayan serbestlik
derecelerine karlk gelen satr ve stunlar elimine edilerek, yalnz titreim
yapan dorultular ihtiva eden indirgenmi sistem rijitlik matrisi bulunur.
Elde edilen ktle matrisi ve indirgenmi sistem rijitlik matrisi bir ileme tabi
tutularak dinamik matris (denklem 3.26) elde edilir. Numerik metotlardan biri


53

yardm ile elde dinamik matrisin, zdeer ve zvektrleri hesaplanr. Gznne
alnan ilk n saydaki mod ii, bu deerler yle sralayabiliriz:
Peryot: T
1
T
2
T
3
... T
n

zvektr :
D
1
D
1
D
1
.. D
1

D
2
D
2
D
2
.. D
2

. . . . .
D
i
D
i
D
i
.. D
i

. . . . .
D
M 1
D
M 2
D
M 3
. . D
M
n

Burada M= ktle says, n= mod says, D
ij
= i nci ktlenin, j inci deplasman modu.
Genelikle deplasman vektrlerinin iindeki en byk deplasman birim olacak
ekilde dier deplasmanlar bu faktrle kltlr. Bunlara normalize edilmi modlar
denilir ve en byk peryot en baa gelecek ekilde sralanr.
Her mod iin o moddaki deplasmanlarn katlm miktarn karakterize eden bir
katl oran hesaplanr.

=
=
=
M
1 i
2
M
1 i
ij D * mi
Dij * mi
j 3.32
Her modun zel periyot deeri ve kabul edilen sndrme yzdesi iin, zemin
ivme spektrumu erilerinden S
a
ivme spektrumu deeri okunur.
Herhangi bir m ktlesine j modda gelen deprem kuvveti,
Fij= m
i

j
D
ij
S
aj
3.33
Formlnden hesaplanr ve bunlar yukarndan aa doru her kat
hizasnda cebirsel toplanmasndan her mod iin ayr olmak zere kat kesme
kuvvetleri bulunur. Bu kata gelen kesme kuvveti her moddaki deerin uygun bir
sperpozisyonu ile bulunur. Her modda meydana gelen kesme kuvvetlerinin
mutlak deerlerinin toplam, depremin dourabilecei mutlak maksimum kesme
kuvvetini, yani st snr verir ise de bunu hesaplarda kullanmak doru olmaz.
nk her modun maksimum kesme kuvveti bir katta ayn anda domayaca
gibi ayn ynde etkimez. Bu sebepten, kesme kuvvetlerinin maksimumlarnn

54

mutlak deerleri almak yerine ihtimaller hesabna dayanan, kareler ortalamasn
kullanmak daha doru olur. Deprem hesabnda kullanlmak zere bir kattaki
kesme kuvvetini bulmak iin her modda o kattaki kesme kuvvetinin karelerinin
toplamann karekk alnr. Demek ki, tipik bir kat iin, maksimum muhtemel
kesme kuvveti
V= + + + +
v v v v
2
n
2
3
2
2
2
1
...
3.34
eklinde hesaplanr. Kesme kuvvetleri iin kareler ortalamas ilemi, istenilen
herhangi dier kesit tesirine mesela, eilme momentlerine, gerilmelere, v.b. de
uygulanmaldr. Genellikle tayc sistemin atalet kuvvetleri, en byk periyot
olan esas periyottan balamak zere ilk bir ka periyota karlkgelen modlardan
meydana gelir. Yksek modlarn katlm oran ok dktr. Bu sebepten
pratikte btk modlar yerine ou zaman ilk %20 ila %40 sayda modun
sperpozizyonu yeterli olur. Dierleri ihmal edilirler. ok yksek dereceli
sistemlerde doal olarak daha fazla sayda modlar hesaba katmak da
gerekebilir.


















55

4. GELTRLEN YAZILIMIN KULANIMI

4.1. Ekran Grnts

Program altrdktan sonra ekrana yeni bir pencere gelir (ekil 4.1). Aada bu
ekrana ait blmler tanmlanacaktr.


ekil 4.1 Al ekran

4.1.1. Aa alr men

Alan pencerenin en zerinde Aa Alr Menler bulunmaktadr (ekil 4.2). Bu
menler komutlarn amacna gre snflandrlmtr ve birbirinden ayrlmtr. Mouse la
mennn zerine gelindiinde aktif hale gelirler. Bir kere tklayarak mennn aa
doru alp komutlarn grntlenmesi salanr.


ekil 4.2 Aa alr menu


56

4.1.2. konlar

konlar (ekil 4.3) Aa Alr Menlere kolay ulam salamak amacyla
oluturulmutur. Sk kullanlan men komutlar ikonlara atanarak programn
kullanmnda kolaylk salanmaya allmtr.


ekil 4.3 konlar

4.1.3. Ksayollar

Yine men komutlarna kolay eriimi salamak amacyla oluturulmu bir sistemdir.
Burada ikonlardan farkl olarak ilgili komuta kolay eriim iin daha nceden saptanm
klavyedeki bir veya daha fazla tua ayn anda baslr. Ksayol tular atanm komutlar
Aa Alr Men de yannda bulunan harf veya rakamdan anlarz. rnein analiz
komutunu (ekil 4.4) altrmak iin F5 tuuna basmanz kafidir.


ekil 4.4 Ksayol rnei

4.2. Men Fonksiyonlar

4.2.1.Dosya mens

Dosya mensndeki (ekil 4.5) komutlar , yeni bir model ekran ama, dosya ama,
kaydetme, raporlar kaydetme ... gibi dosya ilemlerinin yaplmasn salar.

4.2.1.1. Yeni

Bu komut araclyla kullanc yeni bir grafik ekrana ular. Bu ekran zerinde izim
yardmclar vastasyla grsel olarak ubuk sistemi modelleyebilir.


57


ekil 4.5 Dosya mens

4.2.1.2. A

A komutuyla daha nce txt dosyas olarak hazrlanm veri dosyasnn alarak
okunmas salanr ve program ierisindeki gridlere atanmas salanr. Bu veri dosyasna
ait yap ilerleyen blmlerde anlatlacaktr.

4.2.1.3. Import

Bu komut araclyla kullanc AutoCad veya benzeri Cad programlarla hazrlad
dxf veya dwg formatndaki ubuk tayc sistemleri program ierisine aktarp analizini
yapabilir.

4.2.1.4. Kaydet

Veri Giri Ekrannda kullancnn girdii deerleri txt dosyas olarak kaydeder.

4.2.1.5. Export

4.2.1.5.1. Dxf & Dwg

Ekranda yer alan izimi kullancn seimine gre Dxf veya Dwg olarak kaydetmeyi
salar.



58

4.2.1.5.2. Sap2000_7 (s2K)

Modellenen tayc sisteme ait bilgileri Sap2000_7 versiyonu s2K dosya formatnda
kaydetmeyi salar.

4.2.1.5.3. Matlab

Analiz safhasnda sistem rijitlik matrisi, dinamik matris gibi elde edilen matrisleri
Matlab ortamnda grntlenip, ilem yaplabilmesini salayacak formatta
kaydedilmesini salar . Bylece ara ilemler Matlab programyla yaplp sonularn
doruluu test edilebilimektedir.


ekil 4.6 Matlab Export Ekran

4.2.1.6. Girdi tablolarn bas

Kullancnn yap modellemesinde girdii Dm Koordinatlar, ubuk Bilgileri,
Materyal Bilgileri, Eleman Kesit Bilgileri, Dm Yklemeleri, ubuk Ykleme
bilgilerinin (ekil 4.7) hepsini yada bunlarn arasndan kullancnn belirlediklerini txt
formatnda kaydetmeyi veya yazcdan kt alnmasn salar.


59


ekil 4.7 Girdi tablolarn bas

4.2.1.7. kt tablolarn bas

Analiz sonucunda elde edilen Dm Deplasmanlar, Eleman U Kuvvetleri, Sistem
Matrisi, Deplasman Matrisi, z Deerler, z Vektrler, Periyotlar ve Mod ekillerinin
(ekil 4.8) hepsini ya da bunlarn arasndan kullancnn belirlediklerini txt formatnda
kaydetmeyi veya yazcdan kt alnmasn salar.


ekil 4.8 kt tablolarn bas

4.2.1.8. k

Program sonlandrr.




60

4.2.2. Dzen mens

Dzen mens (ekil 4.9) altnda kullanc grafik ekranda ubuk sistemi
modellerken kullanaca izim yardmclar vardr. rnein bu men altndaki
komutlarla izilen ubuk eleman kopyalama, tama,dndrme, uzatma gibi bir ok
ilemi gerekletirebilir.


ekil 4.9 Dzen mens

4.2.3. Tanmla mens

Tanmla mensnde (ekil 4.10) yeni materyal, kesit, ykleme durumu, talep
spektrum fonksiyonu, talep spektrum durumu zelliklerinin tanmlanabilecei veya var
olanlarn dzenlenmesini salayacak ekranlara ulalr.


ekil 4.10 Tanmla mens

61


4.2.3.1. Materyal
Bu komutun altrlmasyla ekrana gelecek form (ekil 4.11) sayesinde yeni bir
materyal tanmlanabilir veya daha nceden tanmlanan bir materyal dzenlenebilir.


ekil 4.11 Materyal formu

4.2.3.2. Kesit Tanmla

Bu komutun altrlmasyla ekrana gelecek form (ekil 4.12) sayesinde yeni bir
kesit tanmlanabilir veya daha nceden tanmlana bir kesit dzenlenebilir.


ekil 4.12 ubuk zellikleri formu

4.2.3.3. Ykleme durumu

Bu komutun altrlmasyla ekrana gelecek form (ekil 4.13) sayesinde yeni bir
ykleme durumu tanmlanabilir veya daha nceden tanmlana bir durum dzenlenebilir.

62


ekil 4.13 Ykleme durumu formu

4.2.3.4. Talep spektrum fonksiyonu

Bu komutun altrlmasyla ekrana gelecek form (ekil 4.14) sayesinde yeni bir
talep spektrum fonksiyonu tanmlanabilir yada var olan fonksiyonlar dzenlenebilir.


ekil 4.14 Talep spektrum fonksiyonu

4.2.3.5. Talep spektrum durumu

Bu komutun altrlmasyla ekrana gelecek form (ekil 4.15) sayesinde dinamik
analizde kullancalak spektrum durumlar tanmlanabilir veya mevcut olanlar
dzenlenebilir.

63


ekil 4.15 Talep spektrum durumu

4.2.4. izim mens

izim mensnde yer alan komutlarla grafik ekranda ubuk tayc sistem
modellenebilir ve analiz moduna aktarlabilir.


ekil 4.16 izim mens

4.2.5. Uygula mens

Uygula mensnde yer alan komutlarla noktalarn serbestlikleri tanmlanabilir ve
noktalara global ynde yk atanabilir, ubuk elemanlara kesit tanmlanabilir ve yayl,
noktasal ara yk ve moment ve de scaklk yklemesi yaplabilir (ekil 4.17).


64


ekil 4.17 Uygula mens

4.2.5.1 Dm

4.2.5.1.1. Serbestlikler

Serbestlikler ekran seilen dm noktasnn serbestlik derecelerinin belirlenmesini
salar (ekil 4.18)


ekil 4.18 Dm serbestlikleri

4.2.5.1.2. Yaylar

Yaylar ekran vastasyla, kullanc belirledii serbestlik derecesi dorultusunda yay
rijitlii tanmlayabilir (ekil 4.19).

4.2.5.2. ubuk

4.2.5.2.1.Kesit
Seilen ubua veya ubuklarn hepsine daha nceden tanmlanan kesit tipinin
atanmasn salar (ekil 4.20).

65

4.2.5.3. Dm yklemeleri

4.2.5.3.1. Kuvvetler

Seilen dm noktasna kullancnn belirttii global koordinatlarda kuvvet etkitir
(ekil 4.20).


ekil 4.19 Dm noktasndaki yaylar


ekil 4.20 Kesit Ata

66


ekil 4.21 Dm ykleri

4.2.5.4.ubuk yklemeleri

Seilen ubua farkl ykleme ekillerinin etkitilmesi salanr.

4.2.5.4.1. Yayl yk

Seilen ubua kullancnn bykln tanmlad yayl yk eklenmesini salar
(ekil 4.22).


ekil 4.22 Yayl ykleme

67

4.2.5.4.2. Noktasal ve moment ...

Seilen ubuk zerinde kullancnn belirledii noktaya, noktasal yk veya moment
eklenmesini salar (ekil 4.23).


ekil 4.23 Moment ve noktasal ykleme

4.2.5.4.3. Scaklk

Seilen ubua kullancnn bykln tanmlad scaklk gre yk eklenmesini
salar (ekil 4.24).


ekil 4.24 ubuk scaklklar yklemesi



68

4.2.6. Grnm mens

Grnm mens sayesinde kullanclar grnt zerinde grntnn
yaknlatrlmas uzaklatrlmas gibi birok fonksiyonu yerine getirebilir (ekil 4.25).


ekil 4.25 Grnm mens

4.2.6.1. Yeniden olutur

izimi son deerlere gre tekrar oluturur.

4.2.6.2. Zoom (E zamanl)

Grnt zerinde e zamanl zoom yapmay salar.

4.2.6.3. Zoom nceki

Bir nceki zoom seeneini aktif eder.

4.2.6.4. Zoom snrlar

izimin bulunduu alan ekrana kaplar.


69

4.2.6.5. Zoom in

Grnty yaknlatrr.

4.2.6.6. Zoom out

Grnty uzaklatrr.

4.2.6.7. Zoom seilen obje

Seilen objeye zoom yapar.

4.2.6.8 Pan (Gerek zamanl)

Grnty e zamanl kaydrmay salar.

4.2.6.9. Pan nokta

Grnty kullancnn belirledii bir noktadan dier noktaya kaydrr.

4.2.6.10. 2B & 3B grnt

izimi iki farkl alardan iki boyutlu ve boyutlu grntlenmesini salar.

4.2.6.10.1. st (Plan grnm)

izimi plan olarak stten gsterir.

4.2.6.10.2. Alt

izimi plan olarak alttan gsterir.




70

4.2.6.10.3. Sol

izimi plan olarak soldan gsterir.

4.2.6.10.4. Sa

izimi plan olarak sadan gsterir.

4.2.6.10.5. n

izimi plan olarak nden gsterir.

4.2.6.10.6. Arka

izimi plan olarak arkadan gsterir.

4.2.6.10.7. Gney-Bat

izimi boyutlu gney-bat cephesinden gsterir.

4.2.6.10.8. Gney-Dou

izimi boyutlu gney-dou cephesinden gsterir.

4.2.6.10.9. Kuzey-Dou

izimi boyutlu kuzey-dou cephesinden gsterir.

4.2.6.10.10. Kuzey-Bat

izimi boyutlu kuzey-bat cephesinden gsterir.




71

4.2.6.11. Byte

Grnt zerinde Mouseun dolat belirli bir alan ekrann sa alt kesinde
byterek gsterir.

4.2.6.12. Plan grntleyeci

Grnt ekranna ek olarak alan bu kk pencere sayesinde izim bir btn olarak
grntlenebilir ve buradaki seime gre grnt hareket edebilir.

4.2.6.13. Grnt ayarlama

Grnt Ayarlama formu sayesinde kullanc grnty istedii a da
grntleyebilir (ekil 4.26).


ekil 4.26 nceki grn as ayarlar

4.2.7. Analiz mens

Modellenen Sistemin Analizini yapar (ekil 4.27).


72


ekil 4.27 Analiz mens

4.2.7.1. Analiz opsiyonlar

Kullancnn analiz trn belirledii formdur. Burada kullanc modelledii sistemin
serbestlik derecelerine mdahele ederek tayc sistemi uzay ereve, dzlem ereve,
zgara sistem, uzay kafes veya dzlem kafes eklinde analiz edebilir. Dinamik analizin
yaplp yaplmayaca yine burada belirtilmelidir.(ekil 4.28).


ekil 4.28 Analiz opsiyonlar

4.2.8. Grntle mens

Grntle mens sayesinde analiz neticesinde elde edilen sonularn ekranda
grntlenmesi salanr (ekil 4.29).


73


ekil 4.29 Grntle mens

4.2.8.1. Veri ekran

Kullancnn bu ekran sayesinde dm koordinatlarn, ereve bilgilerini, dm
serbestliklerini, malzeme ve ubuk elemana ait kesit bilgilerini grebilir ve bu ekran
zerinde dzenleyebilir.(ekil 4.30).


ekil 4.30 Veri Ekran



74

4.2.8.2. Deforme olmam hali

Tayc sistemin deforme olmam halini gsterir.

4.2.8.3. Deforme Olmu Hali

Analiz sonras seilen statik ve dinamik ykleme durumuna gre tayc sistemin
deforme olmu halini grntler.


4.2.8.4. Dm ve eleman no

Grafik ekran zerinde tayc sistemin dm ve ubuk no larn gsterir.

4.2.8.5. Yklemeler

Grafik ekran zerinde tayc sistemin dm ve ubuklarn etkitilen ykleri
gsterir.

4.2.8.6. Eleman Kuvvetleri

Analiz sonras grafik ekran zerinde tayc sistemin dm reaksiyonlarn ve
ubuk kuvvet diyagramlarn gsterir.

4.2.8.7. Eleman u kuvvetleri

Analiz neticesinde eleman u noktalarn oluan kuvvetleri grntler.

4.2.8.8. Deplasmanlar

Analiz neticesinde kullancnn belirledii statik ve dinamik ykleme durumda
oluan dm deplasmanlarn grntler.



75

4.2.8.9. Matrisler

Analiz neticesinde elde edilen matrisler grntlenir.

4.2.8.9.1. Eleman rijitlik matrisi

Analiz neticesinde elde edilen global ve lokal eleman rijitlik matrisleri, dnm
matrisler ve dnm matrisinin tersi grntlenebilir.


4.2.8.9.2. Sistem Rijitlik Matrisi

Analiz neticesinde elde edilen Sistem Rjitlik, Deplasman ve Yk Vektr
grntlenir .

4.2.8.9.3. Sistem ktle matrisi

Analiz neticesinde elde edilen Sistem Ktle Matrisi grntlenir.

4.2.8.9.4. Kodlama tablosu

Analiz safhasnda elde edilen Kodlama Tablosu grntlenir.

4.2.8.10. Modal Analiz

Dinamik analiz neticesinde elde edilen z Deer, z Vektr, Periyot ve Mod
ekillerine ait deerler grntlenebilir.

4.2.8.10.1. z deerler

Dinamik analiz neticesinde elde edilen z Deerler grntlenir.




76

4.2.8.10.2. z vektrler

Dinamik analiz neticesinde elde edilen z Veerler grntlenir.

4.2.8.10.3. Periyotlar

Dinamik analiz neticesinde elde edilen Periyotlar grntlenir.

4.2.8.10.4. Mod ekilleri

Dinamik analiz neticesinde elde edilen Mod ekilleri grntlenir.
4.2.9. Yardm mens

Yardm mensnden kullanclar programn kullanmna ilikin bilgi, ipucu ve
program tanm hakknda bilgi edinebilirler (ekil 4.31)


ekil 4.31 Yardm mens

4.2.9.1. erik

Programn kullanm hakknda bilgileri gsteren formdur.

4.2.9.2. pucu

Programn kullanm hakknda ipularn gsteren formdur (ekil 4.32).


77


ekil 4.32 pucu rnei

4.2.9.3. Hakknda

Programn tanm, versiyonu ve yazar hakknda bilgi ieren ekrandr (ekil 4.33).



ekil 4.33 Program hakknda









78

5. HAZIRLANAN PROGRAM SONULARININ KARILATIRILMASI

Bu blmde farkl tipteki yaplara ait modeller hazrlanan Program ve Sap2000
Educational Version 7.0 ile analizi yaplacak ve daha sonra her iki programla elde
edilen deplasman sonularnn karlatrlmas yaplacaktr (Wilson ve Habibullah
1995)

Hazrlanan paket programn kontrolnde sadece Sap2000 paket programyla
karlatrlma yaplmamtr. Buna ek olarak programn yazm safhasnda; lineer sistem
takmlarnn zm, zdeer- zvektr problemlerinin zm, global eleman rijitlik
matrisinin elde edilii gibi ara ilemler excel ve matlab gibi saysal zmleme yapan
paket programlarda zlen rneklerle karlatrlmtr. (zmen 2002, Arifolu ve
Kubat 2003).

Programn yazlmda ve numerik analiz sonularn kontrolnde ek olarak bu
konuyla ilgili yaynlardan yararlanlm ve sonular bu kitaplardaki rneklerle de
karllatrlmtr ( Kumbasar vd 1992, Uysal ve Uysal 2004, Uzun 2004, Wilson
2002).

Paket program Visual Basic grsel programlama diliyle yazlmtr. Bu sayede
analiz sonras kullanc sonulara grafik ekranda kolaylkla ulaabilmekte ve sonularn
karlatrlmasnda zorluk ekmemektedir (Hocaolu 2001, Karaglle ve Pala 2001).
Karlatrma sonularnn daha salkl olmas amacyla farkl tipte 3 boyutlu ve
2 boyutlu sistemler zm yaplacaktr. Karlatrma iin zlecek yap modelleri
aadaki gibidir.
Uzay ereve
Uzay Kafes
Dzlem ereve
Dzlem Kafes

Yap sistemleri her iki programda modellendikten sonra analizi yaplm ve
deplasman sonular kaydedilerek sonular karlatrlmtr. Aada bu yap
sistemlerine ait bilgiler sunulmutur.


79

5.1. Uzay ereve

5.1.1. Uzay ereve modeline ait bilgiler

5.1.1.1. Uzay ereve sisteme ait geometrik bilgiler

Bu modelde X ve Y ynnde iki aklkl, 2 kat a sahip bir 3 Boyutlu bir Betonarme
ereve Sistem modellenmitir. X ve Y ynndeki aklk mesafeleri eit ve 6 ar mt.
dir. Kat ykseklikleri sabit ve 3 er mt. dir.

5.1.1.2 Uzay ereve sistem ierisindeki elemanlara ait bilgiler

Elastisite Modl : 24821130
Poison Oran : 0.2
Kayma Modl :10342138 (Kayma modl programlar tarafndan otomatik
hesaplanmaktadr)
Kolon Ebatlar :0.5*0.5 m
Kiri Ebatlar : 0.25*0.50 m

5.1.1.3. Uzay ereve sisteme ait ykleme bilgileri

Sisteme 3, 6, 9 numaral dm noktalarndan Global Fx ynnde 200 kN luk bir
noktasal ykleme ve 20, 22, 28, 30 numaral ubuk elemanlara is 100 kN luk yayl
ykleme yaplmtr.

5.1.2. Uzay ereve sistemin Sap2000de modellenmesi

Bu bilgiler nda oluturulan modelin Sap 2000 grnts (ekil 6.1) aadaki
gibidir.


80


ekil 6.1 Uzay ereve sistemin SAP2000 modeli

Bu modele ait Sap2000 s2K dosya ierii aadaki gibidir.

SYSTEM
DOF=UX,UY,UZ,RX,RY,RZ LENGTH=m FORCE=KN PAGE=SECTIONS

JOINT
1 X=-6 Y=-6 Z=0
2 X=-6 Y=-6 Z=3
3 X=-6 Y=-6 Z=6
4 X=-6 Y=0 Z=0
5 X=-6 Y=0 Z=3
6 X=-6 Y=0 Z=6
7 X=-6 Y=6 Z=0
8 X=-6 Y=6 Z=3
9 X=-6 Y=6 Z=6
10 X=0 Y=-6 Z=0
11 X=0 Y=-6 Z=3
12 X=0 Y=-6 Z=6

81

13 X=0 Y=0 Z=0
14 X=0 Y=0 Z=3
15 X=0 Y=0 Z=6
16 X=0 Y=6 Z=0
17 X=0 Y=6 Z=3
18 X=0 Y=6 Z=6
19 X=6 Y=-6 Z=0
20 X=6 Y=-6 Z=3
21 X=6 Y=-6 Z=6
22 X=6 Y=0 Z=0
23 X=6 Y=0 Z=3
24 X=6 Y=0 Z=6
25 X=6 Y=6 Z=0
26 X=6 Y=6 Z=3
27 X=6 Y=6 Z=6


RESTRAINT
ADD=1 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=4 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=7 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=10 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=13 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=16 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=19 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=22 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=25 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
PATTERN
NAME=DEFAULT
MATERIAL
NAME=STEEL IDES=S M=7.8271 W=76.81955
T=0 E=1.99948E+08 U=.3 A=.0000117 FY=248211.3
NAME=CONC IDES=C M=2.40068 W=23.56161


82

T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=OTHER IDES=N M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=MAT1 IDES=N M=1 W=1
T=0 E=1 U=.1 A=0

FRAME SECTION
NAME=FSEC1 MAT=STEEL SH=R T=.5,.3 A=.15 J=2.817371E-03
I=.003125,.001125 AS=.125,.125
NAME=KESIT MAT=MAT1 A=1 J=1 I=1,1 AS=1,1 S=1,1 Z=1,1 R=1,1 T=1,1
NAME=FSEC2 MAT=MAT1 SH=R T=.25,.25 A=.0625 J=5.501302E-04
I=3.255208E-04,3.255208E-04 AS=5.208333E-02,5.208333E-02
NAME=KOLON MAT=CONC SH=R T=.5,.5 A=.25 J=8.802083E-03 I=5.208333E-
03,5.208333E-03 AS=.2083333,.2083333
NAME=KIRIS MAT=CONC SH=R T=.25,.5 A=.125 J=1.788127E-03 I=6.510417E-
04,2.604167E-03 AS=.1041667,.1041667

FRAME
1 J=1,2 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
2 J=2,3 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
3 J=4,5 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
4 J=5,6 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
5 J=7,8 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
6 J=8,9 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
7 J=10,11 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
8 J=11,12 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
9 J=13,14 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
10 J=14,15 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
11 J=16,17 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
12 J=17,18 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
13 J=19,20 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
14 J=20,21 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
15 J=22,23 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0


83

16 J=23,24 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
17 J=25,26 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
18 J=26,27 SEC=KOLON NSEG=2 ANG=0
19 J=2,11 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
20 J=3,12 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
21 J=11,20 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
22 J=12,21 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
23 J=5,14 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
24 J=6,15 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
25 J=14,23 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
26 J=15,24 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
27 J=8,17 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
28 J=9,18 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
29 J=17,26 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
30 J=18,27 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
31 J=2,5 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
32 J=3,6 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
33 J=5,8 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
34 J=6,9 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
35 J=11,14 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
36 J=12,15 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
37 J=14,17 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
38 J=15,18 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
39 J=20,23 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
40 J=21,24 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
41 J=23,26 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0
42 J=24,27 SEC=KIRIS NSEG=4 ANG=0

LOAD
NAME=LOAD1 CSYS=0
TYPE=FORCE
ADD=3 UX=200
ADD=6 UX=200


84

ADD=9 UX=200
TYPE=DISTRIBUTED SPAN
ADD=20 RD=0,1 UZ=-100,-100
ADD=22 RD=0,1 UZ=-100,-100
ADD=28 RD=0,1 UZ=-100,-100
ADD=30 RD=0,1 UZ=-100,-100

OUTPUT
; No Output Requested

END

5.1.3. Uzay ereve sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi

Bu modelin hazrlanan programdaki grnts (ekil 6.2) aadaki gibidir.


ekil 6.2 Uzay ereve Sistemin STATIKER Modeli

Hazrlanan programa ait Veri Ekrannn grnts (ekil 6.3) aadaki gibidir.


85


ekil 6.3 Uzay ereve sistemin veri ekran

5.1.4. Uzay ereve sistemin analiz sonularnn karlatrlmas

Modellenen uzay ereve sistemin statik analizi neticesinde elde edilen deplasmanlar
ve dinamik analizi neticesinde elde edilen modlara karlk gelen periyotlar
sunulmutur. Modal analizde 25 mod gz nne alnmtr.

5.1.4.1. Sap2000 program deplasman sonular

J O I N T D I S P L A C E M E N T S

JOINT LOAD U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
2 LOAD1 6.107E-03 0.0000 -1.242E-04 0.0000 3.040E-03 -1.408E-05
3 LOAD1 0.0189 0.0000 -2.567E-04 5.210E-06 6.128E-03 1.462E-05
4 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
5 LOAD1 6.343E-03 0.0000 1.841E-05 0.0000 3.437E-03 0.0000
6 LOAD1 0.0187 0.0000 2.818E-05 0.0000 4.125E-03 0.0000
7 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
8 LOAD1 6.107E-03 0.0000 -1.242E-04 0.0000 3.040E-03 1.408E-05


86

9 LOAD1 0.0189 0.0000 -2.567E-04 -5.210E-06 6.128E-03 -1.462E-05
10 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
11 LOAD1 6.364E-03 0.0000 -2.939E-04 0.0000 3.333E-03 0.0000
12 LOAD1 0.0184 0.0000 -5.891E-04 9.413E-06 3.604E-03 0.0000
13 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
14 LOAD1 6.364E-03 0.0000 -1.166E-06 0.0000 3.333E-03 0.0000
15 LOAD1 0.0184 0.0000 -2.074E-06 0.0000 3.604E-03 0.0000
16 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
17 LOAD1 6.364E-03 0.0000 -2.939E-04 0.0000 3.333E-03 0.0000
18 LOAD1 0.0184 0.0000 -5.891E-04 -9.413E-06 3.604E-03 0.0000
19 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
20 LOAD1 6.591E-03 0.0000 -1.613E-04 0.0000 3.828E-03 1.408E-05
21 LOAD1 0.0181 0.0000 -3.133E-04 5.210E-06 1.793E-03 -1.462E-05
22 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
23 LOAD1 6.355E-03 0.0000 -1.869E-05 0.0000 3.432E-03 0.0000
24 LOAD1 0.0183 0.0000 -2.850E-05 0.0000 3.796E-03 0.0000
25 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
26 LOAD1 6.591E-03 0.0000 -1.613E-04 0.0000 3.828E-03 -1.408E-05
27 LOAD1 0.0181 0.0000 -3.133E-04 -5.210E-06 1.793E-03 1.462E-05


MODE PERIOD
1 0.205210
2 0.205210
3 0.182813
4 0.135696
5 0.110422
6 0.110422
7 0.047313
8 0.047313
9 0.043432
10 0.042823
11 0.042453
12 0.042453

87

13 0.017508
14 0.017452
15 0.016263
16 0.016213
17 0.015657
18 0.015657
19 0.015655
20 0.015628
21 0.015381
22 0.014143
23 0.014143
24 0.014142
25 0.014116

5.1.4.2. Hazrlanan paket programn deplasman sonular

DM DEPLASMANLARI
Dm No U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 0. 0. 0. 0. 0. 0.
2 0.00601 0.000001 -0.000124 0.000004 0.003022 -0.00001
3 0.018716 -0.000001 -0.000257 0.000003 0.006061 0.000011
4 0. 0. 0. 0. 0. 0.
5 0.006203 0. 0.000018 0. 0.003408 0.
6 0.018378 0. 0.000028 0. 0.004087 0.
7 0. 0. 0. 0. 0. 0.
8 0.00601 -0.000001 -0.000124 -0.000004 0.003022 0.00001
9 0.018716 0.000001 -0.000257 -0.000003 0.006061 -0.000011
10 0. 0. 0. 0. 0. 0.
11 0.006276 0.000002 -0.000293 0.000001 0.003339 -0.000006
12 0.018228 -0.000002 -0.000588 0.000017 0.003609 -0.00001
13 0. 0. 0. 0. 0. 0.
14 0.006223 0. -0.000002 0. 0.003314 0.
15 0.018093 0. -0.000003 0. 0.003586 0.


88

16 0. 0. 0. 0. 0. 0.
17 0.006276 -0.000002 -0.000293 -0.000001 0.003339 0.000006
18 0.018228 0.000002 -0.000588 -0.000017 0.003609 0.00001
19 0. 0. 0. 0. 0. 0.
20 0.006511 0.000002 -0.000161 -0.000003 0.00384 0.000009
21 0.017909 -0.000002 -0.000313 0.000013 0.001841 -0.000009
22 0. 0. 0. 0. 0. 0.
23 0.006214 0. -0.000019 0. 0.003403 0.
24 0.017979 0. -0.000029 0. 0.003765 0.
25 0. 0. 0. 0. 0. 0.
26 0.006511 -0.000002 -0.000161 0.000003 0.00384 -0.000009
27 0.017909 0.000002 -0.000313 -0.000013 0.001841 0.000009

Mod No Periyot
1 0.204056
2 0.182733
3 0.167823
4 0.134354
5 0.12453
6 0.106916
7 0.046413
8 0.044109
9 0.04221
10 0.041859
11 0.039818
12 0.040393
13 0.017472
14 0.017408
15 0.016248
16 0.016169
17 0.015623
18 0.015617
19 0.015571


89

20 0.015587
21 0.015358
22 0.014071
23 0.014109
24 0.014137
25 0.014136

Analiz sonras sonularn karlatrlmasnda, sonularda ortalama % 1 orannda bir
farkllk gzlemlenmitir.

5.2. Uzay Kafes Sistem

5.2.1. Uzay kafes sisteme ait bilgiler

5.2.1.1. Uzay kafes sisteme ait geometrik bilgiler

Bu modelde X ve Y ynnde tek aklkl, 3 Boyutlu bir elik Uzay ereve Sistem
modellenmitir. X ve Y ynndeki aklk mesafesi 6 mt. dir.

5.2.1.2. Uzay kafes sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler

Uzay ereve Sistemde Kullanlan Malzeme Bilgileri:
Elastisite Modl : 2.1+E8
Poison Oran : 0.3
Kayma Modl :80769231 (Kayma modl programlar tarafndan otomatik
hesaplanmaktadr)

Uzay ereve Kolon Bilgileri: Kolon eleman olarak Kutu-Tp kesit kullanlmtr.
Kesite ait bilgileri gsteren Sap2000 ekran grnts ekil 6.4daki gibidir.
.
Uzay ereve Eleman Bilgileri: Uzay ereve elemanlar olarak ii bo bir boru kesit
kullanlmtr. Kesite ilikin bilgileri gsteren Sap2000 ekran grnts (ekil 6.5)
aadaki gibidir.

90


ekil 6.4 Uzay ereve sistemin kolonlarnn SAP2000deki kesit ekran


ekil 6.5 Uzay ereve sistemin ereve elemanlarnn SAP2000deki kesit ekran

5.2.1.3. Uzay kafes sisteme ait ykleme bilgileri

Sisteme 4 noktadan (5,8,11,14,16,18 nolu dm noktalar) Global Fz ynnde -100
kN luk bir ykleme yaplmtr.

91

5.2.2. Uzay kafes sistemin Sap2000de modellenmesi
Bu bilgiler nda oluturulan modelin Sap2000 grnts (ekil 6.6) aadaki
gibidir.

Sap2000 de modellenen sistemin s2K dosya ierii aadaki gibidir.

SYSTEM
DOF=UX,UY,UZ,RX,RY,RZ LENGTH=m FORCE=KN PAGE=SECTIONS


ekil 6.6 Uzay kafes sistemin SAP2000 modeli

JOINT
1 X=-1 Y=1 Z=0
2 X=-1 Y=-1 Z=0
3 X=1 Y=-1 Z=0
4 X=1 Y=1 Z=0
5 X=0 Y=0 Z=1

92

6 X=3 Y=-1 Z=0
7 X=3 Y=1 Z=0
8 X=2 Y=0 Z=1
9 X=5 Y=-1 Z=0
10 X=5 Y=1 Z=0
11 X=4 Y=0 Z=1
12 X=-1 Y=3 Z=0
13 X=1 Y=3 Z=0
14 X=0 Y=2 Z=1
15 X=3 Y=3 Z=0
16 X=2 Y=2 Z=1
17 X=5 Y=3 Z=0
18 X=4 Y=2 Z=1
19 X=-1 Y=-1 Z=-3
20 X=-1 Y=3 Z=-3
21 X=5 Y=-1 Z=-3
22 X=5 Y=3 Z=-3

RESTRAINT
ADD=19 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=20 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=21 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=22 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3

PATTERN
NAME=DEFAULT

MATERIAL
NAME=STEEL IDES=S M=7.8271 W=76.8195
T=0 E=2.1E+08 U=.3 A=.0000117 FY=248211.3
NAME=CONC IDES=C M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=OTHER IDES=N M=2.40068 W=23.56161


93

T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099

FRAME SECTION
NAME=FSEC1 MAT=STEEL SH=R T=.5,.3 A=.15 J=2.817371E-03
I=.003125,.001125 AS=.125,.125
NAME=B1 MAT=STEEL SH=P T=.15,.00635 A=2.86569E-03 J=1.48125E-05
I=7.406249E-06,7.406249E-06 AS=1.529896E-03,1.529896E-03
NAME=K200 MAT=STEEL SH=B T=.2,.2,.00635,.00635 A=4.91871E-03
J=4.61133E-05 I=3.077526E-05,3.077526E-05 AS=.00254,.00254

FRAME
1 J=1,2 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
2 J=2,3 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
3 J=3,4 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
4 J=4,1 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
5 J=1,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
6 J=2,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
7 J=3,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
8 J=4,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
9 J=3,6 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
10 J=6,7 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
11 J=7,4 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
12 J=4,8 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
13 J=3,8 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
14 J=6,8 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
15 J=7,8 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
16 J=6,9 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
17 J=9,10 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
18 J=10,7 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
19 J=7,11 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
20 J=6,11 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
21 J=9,11 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
22 J=10,11 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0


94

23 J=12,1 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
24 J=4,13 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
25 J=13,12 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
26 J=12,14 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
27 J=1,14 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
28 J=4,14 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
29 J=13,14 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
30 J=7,15 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
31 J=15,13 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
32 J=13,16 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
33 J=4,16 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
34 J=7,16 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
35 J=15,16 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
36 J=10,17 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
37 J=17,15 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
38 J=15,18 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
39 J=7,18 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
40 J=10,18 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
41 J=17,18 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
42 J=14,5 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
43 J=16,8 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
44 J=18,11 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
45 J=14,16 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
46 J=16,18 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
47 J=5,8 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
48 J=8,11 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
49 J=19,2 SEC=K200 NSEG=2 ANG=0
50 J=20,12 SEC=K200 NSEG=2 ANG=0
51 J=21,9 SEC=K200 NSEG=2 ANG=0
52 J=22,17 SEC=K200 NSEG=2 ANG=0
LOAD
NAME=LOAD1 CSYS=0
TYPE=FORCE


95

ADD=5 UZ=-100
ADD=8 UZ=-100
ADD=11 UZ=-100
ADD=14 UZ=-100
ADD=16 UZ=-100
ADD=18 UZ=-100
END

5.2.3. Uzay kafes sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi

Ayn modelin hazrlanan programdaki grnts (ekil 6.7) aadaki gibidir.


ekil 6.7 Uzay kafes sistemin STATIKER modeli

Bu modele ilikin hazrlanan programdaki veri ekran grnts (ekil 6.8) aadaki
gibidir.






96

5.2.4. Uzay kafes sistemin analiz sonularnn karlatrlmas

Modellenen uzay kafes sistemin statik analizi neticesinde elde edilen deplasmanlar
ve dinamik analizi neticesinde elde edilen modlara karlk gelen periyotlar aada
sunulmutur. Modal analizde 25 mod gz nne alnmtr.


ekil 6.8 Uzay kafes sistemin veri ekran

5.2.4.1. Sap2000 program deplasman sonular

Uzay Kafes Sistemin Sap2000 programyla zm neticesinde elde edilen
deplasmanlar aada sunulmutur.

J O I N T D I S P L A C E M E N T S

JOINT LOAD U1 U2 U3 R1 R2 R3


97

1 LOAD1 -2.042E-04 0.0000 -2.963E-03 0.0000 8.419E-04 0.0000
2 LOAD1 -7.298E-04 -4.338E-04 -4.357E-04 -5.843E-04 7.076E-04 -1.011E-04
3 LOAD1-3.026E-04 -2.131E-05 -4.501E-03 -1.586E-04 1.237E-03 1.681E-04
4 LOAD1 -1.642E-04 0.0000 -4.782E-03 0.0000 6.054E-04 0.0000
5 LOAD1 6.161E-04 2.127E-04 -3.609E-03 -5.860E-04 1.271E-03 -5.764E-05
6 LOAD1 3.026E-04 -2.131E-05 -4.501E-03 -1.586E-04 -1.237E-03 -1.681E-04
7 LOAD1 1.642E-04 0.0000 -4.782E-03 0.0000 -6.054E-04 0.0000
8 LOAD1 0.0000 2.759E-05 -5.103E-03 -3.012E-05 0.0000 0.0000
9 LOAD1 7.298E-04 -4.338E-04 -4.357E-04 -5.843E-04 -7.076E-04 1.011E-04
10 LOAD1 2.042E-04 0.0000 -2.963E-03 0.0000 -8.419E-04 0.0000
11 LOAD -6.161E-04 2.127E-04 -3.609E-03 -5.860E-04 -1.271E-03 5.764E-05
12 LOAD1 -7.298E-04 4.338E-04 -4.357E-04 5.843E-04 7.076E-04 1.011E-04
13 LOAD1-3.026E-04 2.131E-05 -4.501E-03 1.586E-04 1.237E-03 -1.681E-04
14 LOAD1 6.161E-04 -2.127E-04 -3.609E-03 5.860E-04 1.271E-03 5.764E-05
15 LOAD1 3.026E-04 2.131E-05 -4.501E-03 1.586E-04 -1.237E-03 1.681E-04
16 LOAD1 0.0000 -2.759E-05 -5.103E-03 3.012E-05 0.0000 0.0000
17 LOAD1 7.298E-04 4.338E-04 -4.357E-04 5.843E-04 -7.076E-04 -1.011E-04
18 LOAD1-6.161E-04 -2.127E-04 -3.609E-03 5.860E-04 -1.271E-03 -5.764E-05
19 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
20 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
21 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
22 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000

MODE PERIOD
1 0.121570
2 0.121081
3 0.081127
4 0.023382
5 0.023297
6 0.013483
7 0.010851
8 0.008956
9 0.007690


98

10 0.007066
11 0.006924
12 0.006180
13 0.005361
14 0.004934
15 0.004880
16 0.004680
17 0.004456
18 0.004330
19 0.004195
20 0.003840
21 0.003838
22 0.003829
23 0.003746
24 0.003739
25 0.003696

5.2.4.2. Hazrlanan paket programdaki deplasman sonular

Modelin hazrlanan programla analizi sonucu elde edilen deplasmanlar.

DM DEPLASMANLARI

Dm No U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 -0.000206 0. -0.002955 0. 0.000843 0.
2 -0.000728 -0.000432 -0.000436 -0.000588 0.000707 -0.000104
3 -0.000302 -0.000022 -0.004496 -0.000158 0.00125 0.000175
4 -0.000165 0. -0.004779 0. 0.000604 0.
5 0.000616 0.000212 -0.003605 -0.000596 0.001279 -0.000058
6 0.000302 -0.000022 -0.004496 -0.000158 -0.00125 -0.000175
7 0.000165 0. - 0.004779 0. -0.000604 0.
8 0. 0.000028 -0.0051 -0.000026 0. 0.
9 0.000728 -0.000432 -0.000436 -0.000588 -0.000707 0.000104


99

10 0.000206 0. -0.002955 0. -0.000843 0.
11 -0.000616 0.000212 -0.003605 -0.000596 -0.001279 0.000058
12 -0.000728 0.000432 -0.000436 0.000588 0.000707 0.000104
13 -0.000302 0.000022 -0.004496 0.000158 0.00125 -0.000175
14 0.000616 -0.000212 -0.003605 0.000596 0.001279 0.000058
15 0.000302 0.000022 -0.004496 0.000158 -0.00125 0.000175
16 0. -0.000028 -0.0051 0.000026 0. 0.
17 0.000728 0.000432 -0.000436 0.000588 -0.000707 -0.000104
18 -0.000616 -0.000212 -0.003605 0.000596 -0.001279 -0.000058
19 0. 0. 0. 0. 0. 0.
20 0. 0. 0. 0. 0. 0.
21 0. 0. 0. 0. 0. 0.
22 0. 0. 0. 0. 0. 0.

Analiz sonras sonularn karlatrlmasnda, sonularda ortalama % 1 orannda bir
farkllk gzlemlenmitir.

5.3. Dzlem ereve

5.3.1. Dzlem ereve sisteme ait bilgiler

5.3.1.1. Dzlem ereve sisteme ait geometrik bilgiler

Bu modelde X ynnde 2 aklkl, 2 Boyutlu bir dzlem ereve sistem
modellenmitir. X ynndeki aklk mesafeleri eit ve 6 er mt. dir. Kat ykseklikleri ise
3 er mt. dir.

5.3.1.2. Dzlem ereve sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler

Elastisite Modl : 1.999 E+08
Poison Oran : 0.3
Kayma Modl :1.170E-05 (Kayma modl programlar tarafndan otomatik
hesaplanmaktadr)


100

ubuk elemanlarda kullanlan kesit bilgilerini gsteren Sap2000 ekran (ekil 6.9)
aadaki gibidir.


ekil 6.9 Dzlem ereve sistemin ubuklarnn SAP2000deki kesit ekran

5.3.1.3. Dzlem ereve sisteme ait ykleme bilgileri

Sistemde 8 ve 10 numaral ubuk elemanlara 75 kN luk yayl ykleme yaplmtr.

5.3.2. Dzlem ereve sistemin Sap2000de modellenmesi

Bu bilgiler nda oluturulan modelin Sap 2000 grnts (ekil 6.10) aadaki
gibidir.

Bu modele ait Sap2000 s2K dosya ierii aadaki gibidir.

SYSTEM
DOF=UX,UY,UZ,RX,RY,RZ LENGTH=m FORCE=KN PAGE=SECTIONS

JOINT
1 X=-6 Y=0 Z=0


101

2 X=-6 Y=0 Z=3
3 X=-6 Y=0 Z=6
4 X=0 Y=0 Z=0
5 X=0 Y=0 Z=3
6 X=0 Y=0 Z=6
7 X=6 Y=0 Z=0
8 X=6 Y=0 Z=3
9 X=6 Y=0 Z=6

RESTRAINT
ADD=1 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=4 DOF=U1,U2,U3,R1,R2,R3
ADD=7 DOF=U1,U2,U3

PATTERN
NAME=DEFAULT

MATERIAL
NAME=STEEL IDES=S M=7.8271 W=76.81955
T=0 E=1.99948E+08 U=.3 A=.0000117 FY=248211.3
NAME=CONC IDES=C M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=OTHER IDES=N M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099

FRAME SECTION
NAME=FSEC1 MAT=STEEL SH=R T=.5,.3 A=.15 J=2.817371E-03
I=.003125,.001125 AS=.125,.125
NAME=IPROFIL MAT=STEEL SH=I T=.3048,.127,.009652,.00635,.127,.009652
A=4.264507E-03 J=9.651177E-08 I=6.572418E-05,3.301257E-06 AS=1.93548E-
03,2.043007E-03
FRAME
1 J=1,2 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0


102

2 J=2,3 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0
3 J=4,5 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0
4 J=5,6 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0
5 J=7,8 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0
6 J=8,9 SEC=IPROFIL NSEG=2 ANG=0
7 J=2,5 SEC=IPROFIL NSEG=4 ANG=0
8 J=3,6 SEC=IPROFIL NSEG=4 ANG=0
9 J=5,8 SEC=IPROFIL NSEG=4 ANG=0
10 J=6,9 SEC=IPROFIL NSEG=4 ANG=0

LOAD
NAME=LOAD1 CSYS=0
TYPE=DISTRIBUTED SPAN
ADD=8 RD=0,1 UZ=-75,-75
ADD=10 RD=0,1 UZ=-75,-75

OUTPUT
; No Output Requested
END


ekil 6.10 Dzlem ereve sistemin SAP2000 modeli

103

5.3.3. Dzlem ereve sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi

Bu modelin hazrlanan programdaki grnts (ekil 6.11) aadaki gibidir.


ekil 6.11 Dzlem ereve sistemin STATIKER modeli

Hazrlanan programa ait Veri Ekrannn grnts (ekil 6.12) aadaki gibidir.


ekil 6.12 Dzlem ereve sistemin veri ekran

104

5.3.4. Dzlem ereve Sistemin Analiz Sonularnn Karlatrlmas

Modellenen dzlem ereve sistemin statik analizi neticesinde elde edilen
deplasmanlar ve dinamik analizi neticesinde elde edilen modlara karlk gelen
periyotlar aada sunulmutur. Modal analizde 18 mod gz nne alnmtr.

5.3.4.1. Sap2000 program deplasman sonular

J O I N T D I S P L A C E M E N T S
JOINT LOAD U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
2 LOAD1 -9.353E-04 0.0000 -7.374E-04 0.0000 -1.779E-03 0.0000
3 LOAD1 -9.902E-05 0.0000 -1.459E-03 0.0000 0.0101 0.0000
4 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000
5 LOAD1 -4.450E-04 0.0000 -1.693E-03 0.0000 -8.077E-05 0.0000
6 LOAD1 -5.255E-04 0.0000 -3.418E-03 0.0000 3.441E-06 0.0000
7 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 -7.808E-04 0.0000
8 LOAD1 3.200E-05 0.0000 -7.357E-04 0.0000 1.742E-03 0.0000
9 LOAD1 -9.507E-04 0.0000 -1.457E-03 0.0000 -0.0101 0.0000

MODE PERIOD
1 2.333970
2 0.910200
3 0.490253
4 0.198834
5 0.173129
6 0.143209
7 0.101594
8 0.031268
9 0.009758
10 0.007721
11 0.007717
12 0.007312


105

13 0.006412
14 0.004845
15 0.004346
16 0.003881
17 0.003113
18 0.003113

5.3.4.2. Hazrlanan Paket Programdaki Deplasman Sonular

Modelin hazrlanan programla analizi sonucu elde edilen deplasmanlar.

DM DEPLASMANLARI
Dm No U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 0. 0. 0. 0. 0. 0.
2 -0.00106 0. -0.00074 0. -0.001912 0.
3 -0.000199 0. -0.001463 0. 0.009648 0.
4 0. 0. 0. 0. 0. 0.
5 -0.000544 0. -0.001688 0. -0.000106 0.
6 -0.000641 0. -0.003411 0. 0.000008 0.
7 0. 0. 0. 0. -0.000963 0.
8 -0.000047 0. -0.000738 0. 0.001879 0.
9 -0.00108 0. -0.00146 0. -0.009698 0.

Mod No Periyot
1 2.378595
2 0.913616
3 0.493162
4 0.098381
5 0.199033
6 0.17324
7 0.143161
8 0.02998
9 0.009757


106

10 0.007721
11 0.007717
12 0.007302
13 0.00641
14 0.004842
15 0.004346
16 0.003881
17 0.003113
18 0.003114

Analiz sonras sonularn karlatrlmasnda, sonularda ortalama % 1 orannda bir
farkllk gzlemlenmitir.

5.4. Dzlem Kafes

5.4.1. Dzlem kafes modeline ait bilgiler

5.4.1.1. Dzlem kafes sisteme ait geometrik bilgiler

Bu modelde X ynnde 3 aklkl, 2 Boyutlu bir Kafes Sistem modellenmitir. X
ynndeki aklk mesafeleri eit ve 4 er mt. dir. Ykseklii ise3 mt. dir.

5.4.1.2. Sistem ierisinde elemanlara ait bilgiler

Elastisite Modl : 1
Poison Oran : 0.1
Kayma Modl :0.4545 (Kayma modl programlar tarafndan otomatik
hesaplanmaktadr)

ubuk elemanlarda kullanlan kesit bilgilerini gsteren Sap2000 ekran (ekil 6.13)
aadaki gibidir.


107


ekil 6.13 Dzlem kafes sistemin ubuk elemanlarnn SAP2000deki kesit ekran

5.4.1.3. Sisteme ait ykleme bilgileri

Sistemde 4 ve 5 numaral ubuk elemanlara 10
0
C scaklk yklemesi ve 5 numaral
ubuk elemann ortansa 100 kN luk bir tekil ykleme yaplmtr.

5.4.2. Sistemin Sap2000de modellenmesi

Bu bilgiler nda oluturulan modelin Sap 2000 grnts (ekil 6.14) aadaki
gibidir.


ekil 6.14 Dzlem kafes sistemin SAP2000 modeli

108

Bu modele ait Sap2000 s2K dosya ierii aadaki gibidir.

SYSTEM
DOF=UX,UY,UZ,RX,RY,RZ LENGTH=m FORCE=KN PAGE=SECTIONS

JOINT
1 X=-6 Y=0 Z=0
2 X=-2 Y=0 Z=0
3 X=2 Y=0 Z=0
4 X=6 Y=0 Z=0
5 X=-4 Y=0 Z=3
6 X=0 Y=0 Z=3
7 X=4 Y=0 Z=3
RESTRAINT
ADD=1 DOF=U1,U2,U3,R1,R3
ADD=4 DOF=U2,U3,R1,R3

PATTERN
NAME=DEFAULT

MATERIAL
NAME=STEEL IDES=S M=7.8271 W=76.81955
T=0 E=1.99948E+08 U=.3 A=.0000117 FY=248211.3
NAME=CONC IDES=C M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=OTHER IDES=N M=2.40068 W=23.56161
T=0 E=2.482113E+07 U=.2 A=.0000099
NAME=MAT1 IDES=N M=1 W=1
T=0 E=1 U=.1 A=1
FRAME SECTION
NAME=FSEC1 MAT=STEEL SH=R T=.5,.3 A=.15 J=2.817371E-03
I=.003125,.001125 AS=.125,.125


109

NAME=B1 MAT=MAT1 SH=P T=.15,.00635 A=2.86569E-03 J=1.48125E-05
I=7.406249E-06,7.406249E-06 AS=1.529896E-03,1.529896E-03

FRAME
1 J=1,2 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
2 J=2,3 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
3 J=3,4 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
4 J=5,6 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
5 J=6,7 SEC=B1 NSEG=4 ANG=0
6 J=1,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
7 J=2,6 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
8 J=3,7 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
9 J=2,5 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
10 J=3,6 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0
11 J=4,7 SEC=B1 NSEG=2 ANG=0

LOAD
NAME=LOAD1 CSYS=0
TYPE=CONCENTRATED SPAN
ADD=5 RD=.5 UZ=-100
TYPE=TEMPERATURE ELEM=FRAME
ADD=4 T=10
ADD=5 T=10

OUTPUT
; No Output Requested

END

5.4.3. Sistemin hazrlanan paket programda modellenmesi

Bu modelin hazrlanan programdaki grnts (ekil 6.15) aadaki gibidir.


110


ekil 6.15 Dzlem Kafes Sistemin STATIKER Modeli

Hazrlanan programa ait Veri Ekrannn grnts (ekil 6.16) aadaki gibidir.


ekil 6.16 Dzlem kafes sistemin veri ekran


111

5.4.4. Dzlem kafes sistemin analiz sonularnn karlatrlmas

Modellenen Dzlem Kafes Sistemin zm neticesinde elde edilen deplasmanlar

5.4.4.1. Sap2000 program deplasman sonular

J O I N T D I S P L A C E M E N T S
JOINT LOAD U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 LOAD1 0.0000 0.0000 0.0000 0.0000 206917.9375 0.0000
2 LOAD1 29884.6191 0.0000 -321677.16 0.0000 -183160.391 0.0000
3 LOAD1 136150.7813 0.0000 -390661.69 0.0000 -17231.3105 0.0000
4 LOAD1 207019.0313 0.0000 0.0000 0.0000 544082.9375 0.0000
5 LOAD1 161899.5313 0.0000 -167355.531 0.0000 -218452.016 0.0000
6 LOAD1 100106.3516 0.0000 -441966.47 0.0000 1985231.875 0.0000
7 LOAD1 -18.3727 0.0000 -261986.469 0.0000 -2601582.00 0.0000

5.4.4.2. Hazrlanan paket programdaki deplasman sonular

Modelin hazrlanan programla analizi sonucu elde edilen deplasmanlar.

DM DEPLASMANLARI
Dm No U1 U2 U3 R1 R2 R3
1 0. 0. 0. 0. 207940.441265 0.
2 29878.618537 0. -321670.953967 0. -183751.729963 0.
3 136140.201161 0. -390703.339172 0. -17479.470831 0.
4 207000.602003 0. 0. 0. 545825.975746 0.
5 161910.741353 0. -167352.646405 0. -218324.828704 0.
6 100112.42946 0. -441981.891156 0. 1975092.478147 0.
7 -90.354821 0. -261983.444505 0. -2588315.462304 0.

Analiz sonras sonularn karlatrlmasnda, sonularda ortalama % 1 orannda bir
farkllk gzlemlenmitir.



112

6. SONULAR

Hazrlanan paket programla analizi yaplan tayc sistemlerin deplasman
sonularnn Sap2000 programyla karlatrlmasnda birbirine yakn sonular elde
edilmitir.

Hazrlanan paket programn yaygn kullanlan dwg ve dxf formatlarn okuyabilmesi
sayesinde kullanclarn AutoCad veya benzeri bir Cad program ile 3 boyutlu yada 2
boyutlu ubuk tayc sistemi modelleyip programa aktarmasna olanak salamaktadr.
Keza program kullancaya grafik ekranda yap modellemesine olanak salamaktadr.Bu
sayede kulanc programda yer alan izim yardmclaryla grsel olarak ubuk tayc
sistemi modelleyip dm noktalarna ve ubuk elemanlara zellik atayarak analizi
gerekletirebilmektedir.

Kullanc hazrlanan paket programda tayc sistemin serbestlik derecelerine
mdahele ederek, tayc sistemin farkl boyutlarda analizini gerekletirebilmektedir.
Ayrca kullanclarn farkl ykleme durumlarn tanmlamasna olanak vererek
tanmlanan ykleme durumlarna gre ayr ayr analiz yaplabilmekte bu sayede
kullanclarn farkl ykleme durumlar arasndan en olumsuzunu hzl bir ekilde tespit
edebilmesini salamaktadr.

3 boyutlu ubuk sistemlerin statik ve dinamik analizini yapabilen paket programn
analiz modllerinin ak kaynak kodlu olmas sayesinde bu alanda yaplan almalara
katk salamay hedeflemi ve farkl kiler tarafndan gelitirilmesine olanak
salanmtr.










113

Ek-1 PROGRAM LSTES

Hazrlanan paket programn yazmnda grsel bir programlama dili olan Visul Basic
kullanlmtr. Visual Basic programlama dili, programcya fonksiyon ve prodesr
tanmlayabilmesini salayacak zellie sahiptir. Bu sayede programc hazrlad kodu
bir fonksiyon haline getirerek her seferinde ayn kodu bir daha yazmak zorunda
kalmamaktadr. Hazrlanan paket programda bu zellik kullanlarak programn analizi
gerekletiren ksm modller ierisine koyularak birer global prodesr haline
getirilmitir. Kullanc bir analiz yapmak istediinde ilgili prodesr arlarak gerekli
ilem yaplmaktadr.

Programda analizlerleri gerekletiren ana prodesr yazlmtr. Buna ek olarak
dorusal sistem takmlarnn zm gibi nmerik analiz ilemleri gerekletiren
prodesrlerde yazlmtr. Temel analiz prodesrlerinden birisi sistem rijitlik matrisini
hesaplamaktadr. Bu prodesrden elde edilen sonular hem statik analizde hemde
dinamik analizde kullanlmaktadr. Bir dier prodesr olan dorusal analiz prodesryle
tayc sistemin statik analiz yaplabilmektedir ancak tayc sistemin statik analizinin
yaplabilmesi iin ncelikle sistem matrisini hesaplayan prodesrn altrlmas
gerekmektedir. Son prodesr olan dinamik analiz prodesrnnde altrlmasnda
statik analizde olduu gibi sistem matrisini hesaplayan prodesrn altrlmas
gerekmektedir.

Paket programda grafik ekran iin KolbaSoft a ait bir ocx kullanlmtr. Bu sayede
kullanc grafik ekran zerinde tayc sistemi grntleyebilmekte ve mdehale
edebilmektedir. Analiz dndaki programa ait dier zelliklerde o zellie ait form
ierisine yazlmtr.

Tayc sistemin analizin yapan temel ve yardmc prodesrler aada sunulmutur.
Program yazmnda mmkn mertebe aklamalar kullanlarak kodun anlalmas
kolaylatrlmaya allmtr.





114

Sistem matrisini hesaplayan prodesr,

Public Sub sistem_matrisi_hesapla()

'Eleman Elastisite, Alan, Kayma ve Ataletleri Ix, Iy, Iz deerleri okunuyor

For i = 1 To elemanlar
elastisite(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 1)
Alan(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 2)
kayma(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 3)
ix(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 4)
iy(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 5)
iz(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 6)
Next i

'Eleman Boylar Hesaplanyor
For i = 1 To elemanlar
Boy(i) = Sqr((X(nokta2(i)) - X(nokta1(i))) ^ 2 + (Y(nokta2(i)) - Y(nokta1(i))) ^ 2 +
(Z(nokta2(i)) - Z(nokta1(i))) ^ 2)
Next i

'Elemanlarn ((x-x),(y-y),(z-z)) deerleri bulunuyor
For i = 1 To elemanlar
XX(i) = (X(nokta2(i)) - X(nokta1(i)))
YY(i) = (Y(nokta2(i)) - Y(nokta1(i)))
zz(i) = (Z(nokta2(i)) - Z(nokta1(i)))
Next i

'Koordinat Dnm Matrisi Kuruluyor
alfa = 0

For i = 1 To elemanlar
cx(i) = XX(i) / Boy(i)


115

cy(i) = YY(i) / Boy(i)
cz(i) = zz(i) / Boy(i)
'cx(i) ve cz(i) deerleri 0 olursa deikenlere kk bir deer ata
If cx(i) = 0 And cz(i) = 0 Then cx(i) = 0.000000000001: cz(i) = 0.000000000001

Cx2(i) = (-cx(i) * cy(i) * Cos(alfa) - cz(i) * Sin(alfa)) / Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2)
cy2(i) = Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2) * Cos(alfa)
cz2(i) = (-cz(i) * cy(i) * Cos(alfa) + cx(i) * Sin(alfa)) / Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2)
Cx3(i) = (cx(i) * cy(i) * Sin(alfa) - cz(i) * Cos(alfa)) / Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2)
cy3(i) = -Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2) * Sin(alfa)
cz3(i) = (cz(i) * cy(i) * Sin(alfa) + cx(i) * Cos(alfa)) / Sqr(cx(i) ^ 2 + cz(i) ^ 2)
Next i

ReDim donusum_mat(1 To elemanlar, 12, 12)

For K = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
donusum_mat(K, i, j) = 0
Next j
Next i
Next K

For K = 1 To elemanlar
For i = 1 To 3
For j = 1 To 3
donusum_mat(K, 1, 1) = cx(K)
donusum_mat(K, 1, 2) = cy(K)
donusum_mat(K, 1, 3) = cz(K)
donusum_mat(K, 2, 1) = Cx2(K)
donusum_mat(K, 2, 2) = cy2(K)
donusum_mat(K, 2, 3) = cz2(K)
donusum_mat(K, 3, 1) = Cx3(K)


116

donusum_mat(K, 3, 2) = cy3(K)
donusum_mat(K, 3, 3) = cz3(K)
Next j
Next i
Next K

For K = 1 To elemanlar
For i = 4 To 6
For j = 4 To 6
donusum_mat(K, i, j) = donusum_mat(K, i - 3, j - 3)
Next j
Next i
Next K

For K = 1 To elemanlar
For i = 7 To 9
For j = 7 To 9
donusum_mat(K, i, j) = donusum_mat(K, i - 6, j - 6)
Next j
Next i
Next K

For K = 1 To elemanlar
For i = 10 To 12
For j = 10 To 12
donusum_mat(K, i, j) = donusum_mat(K, i - 9, j - 9)
Next j
Next i
Next K

'Dnm Matrisinin Transpozu Oluturuluyor (T^T)

ReDim t_donusum_mat(elemanlar, 12, 12)


117

For K = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
t_donusum_mat(K, i, j) = donusum_mat(K, j, i)
Next j
Next i
Next K

'Local Koordinatlarda Eleman Matrisi Oluturuluyor

ReDim l_el_mat(1 To elemanlar, 12, 12)

For i = 1 To elemanlar
l_el_mat(i, 1, 1) = elastisite(i) * Alan(i) / Boy(i)
l_el_mat(i, 2, 2) = 12 * elastisite(i) * iz(i) / Boy(i) ^ 3
l_el_mat(i, 3, 3) = 12 * elastisite(i) * iy(i) / Boy(i) ^ 3
l_el_mat(i, 4, 4) = kayma(i) * ix(i) / Boy(i)
l_el_mat(i, 5, 5) = 4 * elastisite(i) * iy(i) / Boy(i)
l_el_mat(i, 6, 6) = 4 * elastisite(i) * iz(i) / Boy(i)
l_el_mat(i, 5, 3) = -6 * elastisite(i) * iy(i) / Boy(i) ^ 2
l_el_mat(i, 6, 2) = 6 * elastisite(i) * iz(i) / Boy(i) ^ 2

l_el_mat(i, 7, 1) = -1 * l_el_mat(i, 1, 1)
l_el_mat(i, 8, 2) = -1 * l_el_mat(i, 2, 2)
l_el_mat(i, 9, 3) = -1 * l_el_mat(i, 3, 3)
l_el_mat(i, 10, 4) = -1 * l_el_mat(i, 4, 4)
l_el_mat(i, 11, 5) = 0.5 * l_el_mat(i, 5, 5)
l_el_mat(i, 12, 6) = 0.5 * l_el_mat(i, 6, 6)
l_el_mat(i, 11, 3) = l_el_mat(i, 5, 3)
l_el_mat(i, 12, 2) = l_el_mat(i, 6, 2)
l_el_mat(i, 9, 5) = -1 * l_el_mat(i, 5, 3)
l_el_mat(i, 8, 6) = -1 * l_el_mat(i, 6, 2)



118

l_el_mat(i, 7, 7) = l_el_mat(i, 1, 1)
l_el_mat(i, 8, 8) = l_el_mat(i, 2, 2)
l_el_mat(i, 9, 9) = l_el_mat(i, 3, 3)
l_el_mat(i, 10, 10) = l_el_mat(i, 4, 4)
l_el_mat(i, 11, 11) = l_el_mat(i, 5, 5)
l_el_mat(i, 12, 12) = l_el_mat(i, 6, 6)
l_el_mat(i, 11, 9) = -1 * l_el_mat(i, 5, 3)
l_el_mat(i, 12, 8) = -1 * l_el_mat(i, 6, 2)

For K = 1 To 12
For j = 1 To 12
l_el_mat(i, K, j) = l_el_mat(i, j, K)
Next j
Next K
Next i

'Global Koordinatlarda Eleman Matrisi Oluturuluyor (Matris arpm)

ReDim ara_g_el_mat(elemanlar, 12, 12) As Double
ReDim g_el_mat(elemanlar, 12, 12)

For L = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
carp = 0
For K = 1 To 12
carp = carp + t_donusum_mat(L, i, K) * l_el_mat(L, K, j)
Next K
ara_g_el_mat(L, i, j) = carp
Next j
Next i
Next L



119

For L = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
carp1 = 0
For K = 1 To 12
carp1 = carp1 + ara_g_el_mat(L, i, K) * donusum_mat(L, K, j)
Next K
g_el_mat(L, i, j) = carp1
Next j
Next i
Next L
'Matrisin Simetrisi eitleniyor.Global Eleman Matrisinde 0,00001 den kk saylar 0
eitleniyor

For K = 1 To elemanlar
For i = 12 To 1 Step -1
For j = 12 To 1 Step -1
el_mat(K, i, j) = el_mat(K, j, i)
If el_mat(K, i, j) < 0.00000001 And el_mat(K, i, j) > -0.00000001 Then el_mat(K, i, j)
= 0
Next j
Next i
Next K

'Kodlama Tablosu Hazrlanyor
ReDim kod(dugumler, 6)
ReDim kod1(dugumler, 6)
ReDim kod2(elemanlar, 12)

For i = 1 To dugumler
For j = 1 To 6
kod(i, j) = Form1.Grid3.TextMatrix(i, j)
Next j


120

Next i
Dim soni, sonj As Integer
soni = 1
sonj = 0
For i = 1 To dugumler
For j = 1 To 6
Select Case kod(i, j)
Case Is = 0: kod1(i, j) = kod1(soni, sonj) + 1
soni = i
sonj = j
Case Is = 1: kod1(i, j) = 0
End Select
Next j
Next i

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 6
kod2(i, j) = kod1(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 1), j)
Next j
Next i

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 6
kod2(i, j + 6) = kod1(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 2), j)
Next j
Next i

'Kodlama Tablosundaki Maksimum Deer Bulunuyor
For i = 1 To 12
For j = 1 To elemanlar
iValue = CLng(kod2(j, i))
If iValue > Imax Then Imax = iValue
Next j


121

Next i

'SSTEM MATRS ELDE EDLYOR
ReDim yukleme(Imax)
ReDim sistem_mat(Imax, Imax)

For M = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
K = kod2(M, i)
If K > 0 Then
For j = 1 To 12
N = kod2(M, j)
If N > 0 Then
sistem_mat(K, N) = sistem_mat(K, N) + g_el_mat(M, i, j)
End If
Next j
End If
Next i
Next M

'Sistem Matrisine Dm Notasna Eklenen Yay Rijitlikleri Ekleniyor

For M = 1 To dugumler
For i = 1 To 6
K = kod1(M, i)
If K > 0 Then
For j = 1 To 6
N = kod1(M, j)
If N = K Then
sistem_mat(K, N) = sistem_mat(K, N) + yaylar(M, j)
End If
Next j
End If


122

Next i
Next M
End Sub

Dorusal analiz yapan prodesr,

Public Sub dogrusal_analiz()
'Yk vektr kodlama tekniine gre oluturuluyor
If Val(dugumler) > Val(elemanlar) Then maxyuk = Val(dugumler) Else: maxyuk =
Val(elemanlar)
ReDim yukler(maxyuk, 6)
ReDim yukler2(elemanlar, 12)
'Yukler Gridlerden okunarak dizine atanyor

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 6
yukler(i, j) = 0
Next j
Next i

For i = 1 To dugumler
For j = 1 To 6
yukler(i, j) = Form1.Grid5.TextMatrix(i, j)
Next j
Next i

'Dm noktasna etkitilen yk o dmn birletii her noktaya eklendii iin
'birleen dm nokta says belirlenip yk elde edilen blm sonucuna blnyor

Dim bolum() As Long
ReDim bolum(dugumler)
For i = 1 To dugumler
bolum(i) = 0


123

Next i

For i = 1 To elemanlar
bolum(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 1)) = bolum(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 1)) + 1
Next i

For i = 1 To elemanlar
bolum(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 2)) = bolum(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 2)) + 1
Next i

For i = 1 To dugumler
If bolum(i) = 0 Then bolum(i) = 1
Next i

For i = 1 To dugumler
For j = 1 To 6
yukler(i, j) = yukler(i, j) / bolum(i)
Next j
Next i

'Elemanlara Ait Yk Vektrleri Oluturuluyor

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 6
yukler2(i, j) = yukler(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 1), j)
Next j
Next i

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 6
yukler2(i, j + 6) = yukler(Form1.Grid2.TextMatrix(i, 2), j)
Next j
Next i


124

'Elemanlara Ait Yayl Yk Vektrve Isl Yk Vektr, Dm Yk Vektrne
Ekleniyor

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 12
yukler2(i, j) = yukler2(i, j) - yayili_yukleme(i, j) + isil_yukleme(i, j) -
noktasal_yukleme(i, j)
Next j
Next i

'Kod numarasna gre sistemin lokal koordinatlarda yk vektr oluturuluyor

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To Imax
For K = 1 To 12
If Abs(kod2(i, K)) <> j Then GoTo atla:
sayn1 = 1
If kod2(i, K) < 0 Then sayn1 = -1
yukleme(j) = yukleme(j) + yukler2(i, K) * sayn1
atla: Next K
Next j
Next i

'Lineer Sistem Takm Oluturulup zlyor

ReDim yukleme_son(Imax - 1)

For i = 0 To Imax - 1
yukleme_son(i) = yukleme(i + 1)
Next i

'Lineer Sistem Takm zdrlyor



125

Dim A() As Double
ReDim A(Imax, Imax)

ReDim b(Imax)
Dim Index() As Integer
'Dim X() As Double
'ReDim X(Imax)
ReDim Index(Imax)

For i = 1 To Imax
b(i) = yukleme_son(i - 1)
Next i

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
A(i, j) = sistem_mat(i, j)
Next j
Next i

Call Matsol(A(), b(), Imax) 'Lineer Sistemi z (Sonu B() vektrne kaydediliyor)

'Deplasmanlar kod numaralarna gre belirleniyor (Elemanlara Gre)
ReDim deplasmanlar(elemanlar, 12)
For i = 1 To elemanlar
For K = 1 To 12
For j = 1 To Imax
If Abs(kod2(i, K)) <> j Then GoTo ab1:
deplasmanlar(i, K) = b(j)
ab1: Next j
Next K
Next i

'Deplasmanlar kod numaralarna gre belirleniyor (Elemanlara Gre)


126

ReDim dugum_deplasmanlar(dugumler, 6)
For i = 1 To dugumler
For K = 1 To 6
For j = 1 To Imax
If Abs(kod1(i, K)) <> j Then GoTo ab2:
dugum_deplasmanlar(i, K) = b(j)
ab2: Next j
Next K
Next i

'Sistem Koordinatlarnda Eleman U Kuvvetleri
ReDim uc_kuvvetler(elemanlar, 12)
For L = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
carp = 0
For K = 1 To 12
carp = carp + g_el_mat(L, i, K) * deplasmanlar(L, K)
Next K
uc_kuvvetler(L, i) = carp
Next i
Next L

'Sonular Grntle
MsgBox "Analiz Tamamland"
End Sub

Dinamik analiz yapan prodesr,

Public Sub modal_analiz()
Call sistem_matrisi_hesapla
ReDim kutle_matrisi(elemanlar, 12, 12)

'Nodal ktle matrisi oluturuluyor


127

For i = 1 To elemanlar
For j = 1 To 12
For Z1 = 1 To 12
kutle_matrisi(i, j, Z1) = 0
Next Z1
Next j
Next i

Dim kutle() As Double
ReDim kutle(elemanlar)
For i = 1 To elemanlar
'kutle(i) = Grid4.TextMatrix(i, 8)
kutle(i) = Form1.Grid4.TextMatrix(eo(i), 8)
Next i

For i = 1 To elemanlar
kutle_matrisi(i, 1, 1) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 2, 2) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 3, 3) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 4, 4) = 0.00000000001
kutle_matrisi(i, 5, 5) = 0.00000000001
kutle_matrisi(i, 6, 6) = 0.00000000001
kutle_matrisi(i, 7, 7) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 8, 8) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 9, 9) = (1 / 2) * kutle(i) * Alan(i) * Boy(i)
kutle_matrisi(i, 10, 10) = 0.00000000001
kutle_matrisi(i, 11, 11) = 0.00000000001
kutle_matrisi(i, 12, 12) = 0.00000000001
Next i

'Global koordinatlarda eleman ktle matrisleri elde ediliyor sistem ktle matrisi elde
ediliyor
ReDim sistem_kutle_matrisi(Imax, Imax)


128

For M = 1 To elemanlar
For i = 1 To 12
K = kod2(M, i)
If K > 0 Then
For j = 1 To 12
N = kod2(M, j)
If N > 0 Then
sistem_kutle_matrisi(K, N) = sistem_kutle_matrisi(K, N) + kutle_matrisi(M, i, j)
End If
Next j
End If
Next i
Next M

ReDim C(Imax, Imax)
ReDim A(Imax - 1, Imax - 1)
For i = 0 To Imax - 1
For j = 0 To Imax - 1
A(i, j) = sistem_mat(i + 1, j + 1)
Next j
Next i

'Sistem Rijitlik Matrisinin Tersi alnarak Fleksibilite Matrisi Oluturuluyor

C = Mat.Inv(A)
Dim C1() As Double
ReDim C1(Imax, Imax)

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
C1(i, j) = C(i - 1, j - 1)
Next j
Next i


129

Dim Dinamik() As Double
ReDim Dinamik(Imax, Imax)

'Dinamik Matris Oluturuluyor (Sistem_kutle_matrisi()*Sistem_rijitlik_matrisi()(-1))
For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
carp = 0
For K = 1 To Imax
carp = carp + sistem_kutle_matrisi(i, K) * C1(K, j)
Next K
Dinamik(i, j) = carp
Next j
Next i

'ZDEER ,ZVEKTR Hesaplanyor
ReDim OzVektor(Imax, Imax)
ReDim OzDeger(Imax)
ReDim Acisal_Frekans(Imax)
ReDim Mod_Periyot(Imax)
ReDim mod_sekilleri(Imax, Imax)
N = Imax
ReDim Ar(N, N) As Double, Ai(N, N) As Double, Wr(N) As Double, Wi(N) As Double
ReDim Zr(N, N) As Double, Zi(N, N) As Double
Dim Result As Complex

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
Ar(i, j) = Dinamik(i, j)
Next j
Next i

Dim err As Integer



130

Eigen Ar(), Ai(), Wr(), Wi(), Zr(), Zi(), Imax, Imax, 1, err%

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
OzVektor(i, j) = Zr(i, j)
Next j
Next i

For i = 1 To Imax
OzDeger(i) = Wr(i)
Next i

'Asal Frekanslar Hesaplanyor
For i = 1 To Imax
Acisal_Frekans(i) = 1 / Sqr(OzDeger(i))
Next i

'Modlarn Periyotlar Hesaplanyor
For i = 1 To Imax
Mod_Periyot(i) = 2 * 3.14159 / Acisal_Frekans(i)
Next i

'Mod Vektrleri Normalletirilerek Mod ekilleri Elde Ediliyor
Dim bolum() As Double
ReDim bolum(Imax)

For i = 1 To Imax
bolum(i) = OzVektor(1, i)
Next i

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
mod_sekilleri(i, j) = OzVektor(i, j) / bolum(j)


131

Next j
Next i

'Ktle ve rijitlik matrisleri tek deere indirgeniyor
Dim Mind() As Double
Dim Kind() As Double
ReDim Mind(Imax)
ReDim Kind(Imax)

'indirgeme iin zvektrlerin transpozu elde ediliyor
Dim t_OzVektor()
ReDim t_OzVektor(Imax, Imax)

For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
t_OzVektor(i, j) = OzVektor(j, i)
Next j
Next i

'ktle matrisi indirgeniyor (Not: vektor tek deere indirgeniyor)
For i = 1 To 12
For j = 1 To 12
carp = 0
For K = 1 To 12
'carp = carp + t_OzVektor(i, K) * kutle_matrisi(K, j)
Next K
'ara_g_kutle_matrisi(i, j) = carp
Next j
Next i

'Grid6.Cols = Imax + 1
'Grid6.Rows = Imax + 1



132

For i = 1 To Imax
For j = 1 To Imax
'Grid6.TextMatrix(i, j) = Format(mod_sekilleri(i, j), "0.####")
Next j
Next i

For i = 1 To Imax
'Grid6.TextMatrix(i, 1) = Format(Mod_Periyot(i), "0.####")
Next i

For i = 1 To Imax
'Grid6.TextMatrix(i, 2) = Format(OzDeger(i), "0.####")
Next i

MsgBox "Dinamik Analiz Tamamland"

End Sub

Dorusal sistem takmn zen prodesrler,

Public Sub Matsol(A() As Double, B() As Double, N%)
Dim D#
ReDim index%(N)
Call Matlud(A(), N, index%(), D)
Call Matlub(A(), N, index%(), B())
End Sub

Public Sub Matlub(A() As Double, ByVal N&, index() As Integer, B() As Double)
Dim Ii&, j&, L1&, i&, Accum#
Ii& = 0
For i& = 1 To N&
L1& = index(i&): Accum = B(L1&): B(L1&) = B(i&)
If Ii& <> 0 Then


133

For j& = Ii& To i& - 1: Accum = Accum - A(i&, j&) * B(j&): Next j&
ElseIf Accum <> 0# Then
Ii& = i&
End If
B(i&) = Accum
Next i&
For i& = N& To 1 Step -1
Accum = B(i&)
If i& < N& Then
For j& = i& + 1 To N&: Accum = Accum - A(i&, j&) * B(j&): Next j&
End If
If A(i&, i&) = 0 Then
SetPMerror (518)
Exit Sub
End If
B(i&) = Accum / A(i&, i&)
Next i&
End Sub

Public Sub Matlud(A() As Double, ByVal N&, index() As Integer, D#)
Dim tiny#, Aamax#, i&, j&, K&, Accum#, Dum#, Imax%
tiny = 1E-20
ReDim Vv(N&)
D = 1#
For i& = 1 To N&
Aamax = 0#
For j& = 1 To N&: If (Abs(A(i&, j&)) > Aamax) Then Aamax = Abs(A(i&, j&))
Next j&
If (Aamax = 0#) Then
'MsgBox ("MatLud: Tekil Matris." Bir satr sfr)
SetPMerror (503)
Exit Sub
End If


134

Vv(i&) = 1# / Aamax
Next i&
For j& = 1 To N&
If (j& > 1) Then
For i& = 1 To j& - 1
Accum = A(i&, j&)
If (i& > 1) Then
For K& = 1 To i& - 1: Accum = Accum - A(i&, K&) * A(K&, j&): Next K&
A(i&, j&) = Accum
End If
Next i&
End If
Aamax = 0#
For i& = j& To N&
Accum = A(i&, j&)
If (j& > 1) Then
For K& = 1 To j& - 1: Accum = Accum - A(i&, K&) * A(K&, j&): Next K&
A(i&, j&) = Accum
End If
Dum = Vv(i&) * Abs(Accum)
If Dum >= Aamax Then Imax = i&: Aamax = Dum
Next i&
If j& <> Imax Then
For K& = 1 To N&: Dum = A(Imax, K&): A(Imax, K&) = A(j&, K&): A(j&,
K&) = Dum: Next K&
D = -D
Vv(Imax) = Vv(j&)
End If
index(j&) = Imax
If (j& <> N&) Then
If (A(j&, j&) = 0#) Then
SetPMerror (519)
A(j&, j&) = tiny


135

End If
Dum = 1# / A(j&, j&)
For i& = j& + 1 To N&: A(i&, j&) = A(i&, j&) * Dum: Next i&
End If
Next j&
If A(N&, N&) = 0# Then
A(N&, N&) = tiny
SetPMerror (519)
End If
End Sub

Matrisin tersini hesaplayan prodesr,

Public Function Inv(Mat() As Double) As Double()
Dim sol() As Double
Dim Ai() As Double, AIN As Double, AF As Double, _
Mat1() As Double
Dim Ll As Integer, LLM As Integer, L1 As Integer, _
L2 As Integer, LC As Integer, LCA As Integer, _
LCB As Integer, i As Integer, j As Integer

On Error GoTo Error_Handler

Mat1 = Find_R_C(Mat)
'If Mat1(0, 0) <> Mat1(0, 1) Then GoTo Error_Dimension

'If Det(Mat1) = 0 Then GoTo Error_Zero
ReDim sol(Mat1(0, 0) - 1, Mat1(0, 0) - 1)

Ll = Mat1(0, 0)
LLM = Mat1(0, 1)
ReDim Ai(Ll, Ll)
For L2 = 1 To Ll


136

For L1 = 1 To Ll
Ai(L1, L2) = 0
Next
Ai(L2, L2) = 1
Next

For LC = 1 To Ll
If Abs(Mat1(LC, LC)) < 0.0000000001 Then
For LCA = LC + 1 To Ll
If LCA = LC Then GoTo 1090
If Abs(Mat1(LC, LCA)) > 0.0000000001 Then
For LCB = 1 To Ll
Mat1(LCB, LC) = Mat1(LCB, LC) + Mat1(LCB, LCA)
Ai(LCB, LC) = Ai(LCB, LC) + Ai(LCB, LCA)
Next
GoTo 1100
End If
1090 Next
End If

1100
AIN = 1 / Mat1(LC, LC)
For LCA = 1 To Ll
Mat1(LCA, LC) = AIN * Mat1(LCA, LC)
Ai(LCA, LC) = AIN * Ai(LCA, LC)
Next

For LCA = 1 To Ll
If LCA = LC Then GoTo 1150
AF = Mat1(LC, LCA)
For LCB = 1 To Ll
Mat1(LCB, LCA) = Mat1(LCB, LCA) - AF * Mat1(LCB, LC)
Ai(LCB, LCA) = Ai(LCB, LCA) - AF * Ai(LCB, LC)


137

Next
1150 Next

Next

For i = 1 To Ll
For j = 1 To Ll
sol(i - 1, j - 1) = Ai(i, j)
Next j
Next i

Inv = sol
Erase sol

Exit Function

Error_Zero:
err.Raise "5012", , "Sistem Matrisinin Determinant Sfra Eit, matrisin tersi
bulunamyor !"

Error_Dimension:
err.Raise "5014", , "Matrix should be a square matrix !"

Error_Handler:
If err.Number = 5012 Then
err.Raise "5012", , "Sistem Matrisinin Determinant Sfra Eit, matrisin tersi
bulunamyor !"
ElseIf err.Number = 5014 Then
err.Raise "5014", , "Sistem Matrisi Kare Matris Olmal !"
End If

End Function



138

zdeer, zvektr hesab yapan prodesrler,

Public Sub Eigen(Ar() As Double, Ai() As Double, Wr() As Double, Wi() As Double,
Zr() _
As Double, Zi() As Double, N%, Nm%, Iflag%, Ierr%)
Dim low%, Igh%, i%, j%, ACr#(), ACi#()
ReDim Ortr#(128), Orti#(128), scales#(128), ACr#(Nm%, Nm%), ACi#(Nm%,
Nm%)
For i% = 0 To Nm%
For j% = 0 To Nm%
ACr#(i%, j%) = Ar#(i%, j%)
ACi#(i%, j%) = Ai#(i%, j%)
Next j%
Next i%
Call Cbal(Nm%, N%, ACr#(), ACi#(), low, Igh, scales())
Call Corth(Nm, N, low, Igh, ACr#(), ACi#(), Ortr(), Orti())
If (Iflag = 0) Then
'Eer zvektrler uygun deilse,
For i = low To Igh
Ortr(i) = 0#
Orti(i) = 0#
Next i
End If
Call Comqr2(Nm, N, low, Igh, Ortr(), Orti(), ACr#(), ACi#(), Wr(), Wi(), Zr(), Zi(),
Ierr)
If Iflag <> 0 Then Call Cbabk2(Nm, N, low, Igh, scales(), N, Zr(), Zi())
End Sub

Private Sub Cbal(Nm%, N%, Ar() As Double, Ai() As Double, low%, Igh%, scales() As
Double)
Dim Falsetmp%, trueTmp%, Radix%, K%, L%, B2%, M%, Iexc%, Jj%, Noconv%
Dim C#, R#, G#, ef#, S#, j%, i%
Falsetmp% = 0: trueTmp% = 1


139

Radix = 16
B2 = Radix * Radix
K = 1
L = N
GoTo 101
20 scales(M) = j
If j = M Then GoTo 50
For i = 1 To L
Swap Ar(i, j), Ar(i, M)
Swap Ai(i, j), Ai(i, M)
Next i
For i = K To N
Swap Ar(j, i), Ar(M, i)
Swap Ai(j, i), Ai(M, i)
Next i
50 If Iexc = 1 Then
GoTo 80
ElseIf Iexc = 2 Then
GoTo 131
End If

80 If L = 1 Then GoTo 280
L = L - 1
' .......... For J=l Step -1 Until 1 Do -- ..........
101 For Jj = 1 To L
j = L + 1 - Jj
For i = 1 To L
If i = j Then GoTo 111
If Ar(j, i) <> 0# Or Ai(j, i) <> 0# Then GoTo 121
111 Next i
M = L
Iexc = 1
GoTo 20


140

121 Next Jj
GoTo 140
131 K = K + 1
140 For j = K To L
For i = K To L
If i = j Then GoTo 150
If Ar(i, j) <> 0# Or Ai(i, j) <> 0# Then GoTo 170
150 Next i
M = K
Iexc = 2
GoTo 20
170 Next j

For i = K To L
scales(i) = 1#
180 Next i

190 Noconv = Falsetmp%
For i = K To L
C = 0#
R = 0#
For j = K To L
If j = i Then GoTo 201
C = C + Abs(Ar(j, i)) + Abs(Ai(j, i))
R = R + Abs(Ar(i, j)) + Abs(Ai(i, j))
201 Next j

If C = 0# Or R = 0# Then GoTo 270
G = R / Radix
ef = 1#
S = C + R
210 If C >= G Then GoTo 220
ef = ef * Radix


141

C = C * B2
GoTo 210
220 G = R * Radix
230 If C < G Then GoTo 240
ef = ef / Radix
C = C / B2
GoTo 230

240 If ((C + R) / ef) >= 0.95 * S Then GoTo 270
G = 1# / ef
scales(i) = scales(i) * ef
Noconv = trueTmp%
For j = K To N
Ar(i, j) = Ar(i, j) * G
Ai(i, j) = Ai(i, j) * G
250 Next j
For j = 1 To L
Ar(j, i) = Ar(j, i) * ef
Ai(j, i) = Ai(j, i) * ef
260 Next j
270 Next i
If Noconv = 1 Then GoTo 190
280 low = K
Igh = L
End Sub

Private Sub Corth(Nm%, N%, low%, Igh%, Ar() As Double, Ai() As Double, Ortr() As
Double, Orti() As Double)
Dim La%, Kp1%, M%, M1%, H#, scales#, i%, MP%, Ii%, G#, Ff1#, Ff2#, Fff#
Dim Fr#, Fi#, Jj%, j%
La = Igh - 1
Kp1 = low + 1
If La < Kp1 Then GoTo 2200


142

For M = Kp1 To La
M1 = M - 1
H = 0#
Ortr(M) = 0#
Orti(M) = 0#
scales = 0#
' .......... Scale Column (Algol Tol Then Not Needed) ..........
For i = M To Igh
scales = scales + Abs(Ar(i, M1)) + Abs(Ai(i, M1))
Next i
If scales = 0# Then GoTo 2180
MP = M + Igh
' .......... For I=igh Step -1 Until M Do -- ..........
For Ii = M To Igh
i = MP - Ii
Ortr(i) = Ar(i, M1) / scales
Orti(i) = Ai(i, M1) / scales
H = H + Ortr(i) * Ortr(i) + Orti(i) * Orti(i)
99 Next Ii
G = Sqr(H)
Ff1 = Ortr(M): Ff2 = Orti(M)
Fff = Sqr(Ff1 * Ff1 + Ff2 * Ff2)
If Fff = 0# Then GoTo 2103
H = H + Fff * G
G = G / Fff
Ortr(M) = (1# + G) * Ortr(M)
Orti(M) = (1# + G) * Orti(M)
GoTo 2105
2103 Ortr(M) = G
Ar(M, M1) = scales
' .......... Form (I-(U*ut)/h) * A ..........
2105 For j = M To N
Fr = 0#


143

Fi = 0#
' .......... For I=igh Step -1 Until M Do -- ..........
For Ii = M To Igh
i = MP - Ii
Fr = Fr + Ortr(i) * Ar(i, j) + Orti(i) * Ai(i, j)
Fi = Fi + Ortr(i) * Ai(i, j) - Orti(i) * Ar(i, j)
2110 Next Ii
Fr = Fr / H
Fi = Fi / H
For i = M To Igh
Ar(i, j) = Ar(i, j) - Fr * Ortr(i) + Fi * Orti(i)
Ai(i, j) = Ai(i, j) - Fr * Orti(i) - Fi * Ortr(i)
2120 Next i
2130 Next j
' .......... Form (I-(U*ut)/h)*a*(I-(U*ut)/h) ..........
For i = 1 To Igh
Fr = 0#
Fi = 0#
' .......... For J=igh Step -1 Until M Do -- ..........
For Jj = M To Igh
j = MP - Jj
Fr = Fr + Ortr(j) * Ar(i, j) - Orti(j) * Ai(i, j)
Fi = Fi + Ortr(j) * Ai(i, j) + Orti(j) * Ar(i, j)
2140 Next Jj
Fr = Fr / H
Fi = Fi / H
For j = M To Igh
Ar(i, j) = Ar(i, j) - Fr * Ortr(j) - Fi * Orti(j)
Ai(i, j) = Ai(i, j) + Fr * Orti(j) - Fi * Ortr(j)
2150 Next j
2160 Next i
Ortr(M) = scales * Ortr(M)
Orti(M) = scales * Orti(M)


144

M1 = M - 1
Ar(M, M1) = -G * Ar(M, M1)
Ai(M, M1) = -G * Ai(M, M1)
2180 Next M
2200 'Return
End Sub

Private Sub Comqr2(Nm%, N%, low%, Igh%, Ortr() As Double, Orti() As Double, Hr()
As Double, Hi() As Double, Wr() As Double, Wi() As Double, Zr() As Double, Zi() As
Double, Ierr%)
Dim Iend%, Ii%, Il%, H1#, H2#, Norm#, Ip1%, K%, Sr#, Si#, Z1#, Z2#, L%
Dim Ll%, Yr#, Yi#, En%, Tr#, Ti#, Itn%, Its%, Enm1%, L1%, S1#, S2#
Dim Xr#, Xi#, ZZr#, ZZi#, LP1%, I1%, J1%, Nn%, Jj%, M%, i%, j%
Ierr = 0
For i = 1 To N
For j = 1 To N
Zr(i, j) = 0#
Zi(i, j) = 0#
Next j
Zr(i, i) = 1#
100 Next i
Iend = Igh - low - 1
If Iend < 0 Then
GoTo 183
ElseIf Iend = 0 Then
GoTo 153
End If
105 For Ii = 1 To Iend
i = Igh - Ii: Il = i - 1
H1 = Hr(i, Il): H2 = Hi(i, Il)
If Ortr(i) = 0# And Orti(i) = 0# Then GoTo 143
If H1 = 0# And H2 = 0# Then GoTo 143
Norm# = H1 * Ortr(i) + H2 * Orti(i)


145

Ip1 = i + 1
For K = Ip1 To Igh
Ortr(K) = Hr(K, Il)
Orti(K) = Hi(K, Il)
110 Next K
For j = i To Igh
Sr = 0#
Si = 0#
For K = i To Igh
Z1 = Zr(K, j): Z2 = Zi(K, j)
Sr = Sr + Ortr(K) * Z1 + Orti(K) * Z2
Si = Si + Ortr(K) * Z2 - Orti(K) * Z1
115 Next K
Sr = Sr / Norm#
Si = Si / Norm#
For K = i To Igh
Zr(K, j) = Zr(K, j) + Sr * Ortr(K) - Si * Orti(K)
Zi(K, j) = Zi(K, j) + Sr * Orti(K) + Si * Ortr(K)
120 Next K
130 Next j
143 Next Ii
153 L = low + 1
For i = L To Igh
Il = i - 1
H1 = Hr(i, Il): H2 = Hi(i, Il)
If i + 1 < Igh Then Ll = i + 1 Else Ll = Igh
If H2 = 0# Then GoTo 173
Norm# = Sqr(H1 * H1 + H2 * H2)
Yr = H1 / Norm#
Yi = H2 / Norm#
Hr(i, Il) = Norm#
Hi(i, Il) = 0#
For j = i To N


146

H1 = Hr(i, j): H2 = Hi(i, j)
Hi(i, j) = Yr * H2 - Yi * H1
Hr(i, j) = Yr * H1 + Yi * H2
155 Next j
For j = 1 To Ll
H1 = Hr(j, i): H2 = Hi(j, i)
Hi(j, i) = Yr * H2 + Yi * H1
Hr(j, i) = Yr * H1 - Yi * H2
160 Next j
For j = low To Igh
Z1 = Zr(j, i): Z2 = Zi(j, i)
Zi(j, i) = Yr * Z2 + Yi * Z1
Zr(j, i) = Yr * Z1 - Yi * Z2
165 Next j
173 Next i
183 For i = 1 To N
If i >= low And i <= Igh Then GoTo 200
Wr(i) = Hr(i, i)
Wi(i) = Hi(i, i)
200 Next i
En% = Igh
Tr = 0#
Ti = 0#
Itn = 30 * N
223 If En% < low Then GoTo 680
Its = 0
Enm1% = En% - 1
243 For Ll = low To En%
L = En% + low - Ll
L1 = L - 1
If L = low Then GoTo 300
S1 = Abs(Hr(L1, L1)) + Abs(Hi(L1, L1)) + Abs(Hr(L, L)) + Abs(Hi(L, L))
S2 = S1 + Abs(Hr(L, L1))


147

If S2 = S1 Then GoTo 300
Next Ll
300 If L = En% Then GoTo 660
If Itn = 0 Then GoTo 1000
If Its = 10 Or Its = 20 Then GoTo 320
Sr = Hr(En%, En%)
Si = Hi(En%, En%)
Xr = Hr(Enm1%, En%) * Hr(En%, Enm1%)
Xi = Hi(Enm1%, En%) * Hr(En%, Enm1%)
If Xr = 0# And Xi = 0# Then GoTo 340
Yr = (Hr(Enm1%, Enm1%) - Sr) / 2#
Yi = (Hi(Enm1%, Enm1%) - Si) / 2#
Call Csroot(Yr * Yr - Yi * Yi + Xr, 2# * Yr * Yi + Xi, ZZr, ZZi)
If Yr * ZZr + Yi * ZZi >= 0# Then GoTo 310
ZZr = -ZZr
ZZi = -ZZi
310 Call Ccdiv(Xr, Xi, Yr + ZZr, Yi + ZZi, Xr, Xi)
Sr = Sr - Xr
Si = Si - Xi
GoTo 340
320 Sr = Abs(Hr(En%, Enm1%)) + Abs(Hr(Enm1%, En% - 2))
Si = 0#
'
340 For i = low To En%
Hr(i, i) = Hr(i, i) - Sr
Hi(i, i) = Hi(i, i) - Si
360 Next i
Tr = Tr + Sr
Ti = Ti + Si
Its = Its + 1
Itn = Itn - 1
LP1 = L + 1
For i = LP1 To En%


148

I1 = i - 1
Sr = Hr(i, I1)
Hr(i, I1) = 0#
H1 = Hr(I1, I1): H2 = Hi(I1, I1)
Norm# = Sqr(H1 * H1 + H2 * H2 + Sr * Sr)
Xr = H1 / Norm#
Wr(I1) = Xr
Xi = H2 / Norm#
Wi(I1) = Xi
Hr(I1, I1) = Norm#
Hi(I1, I1) = 0#
Hi(i, I1) = Sr / Norm#
For j = i To N
Yr = Hr(I1, j)
Yi = Hi(I1, j)
ZZr = Hr(i, j)
ZZi = Hi(i, j)
Hr(I1, j) = Xr * Yr + Xi * Yi + Hi(i, I1) * ZZr
Hi(I1, j) = Xr * Yi - Xi * Yr + Hi(i, I1) * ZZi
Hr(i, j) = Xr * ZZr - Xi * ZZi - Hi(i, I1) * Yr
Hi(i, j) = Xr * ZZi + Xi * ZZr - Hi(i, I1) * Yi
490 Next j
500 Next i
Sr = Hr(En%, En%): Si = Hi(En%, En%)
If Si = 0# Then GoTo 540
Norm# = Sqr(Sr * Sr + Si * Si)
Sr = Sr / Norm#
Si = Si / Norm#
Hr(En%, En%) = Norm#
Hi(En%, En%) = 0#
If En% = N Then GoTo 540
Ip1 = En% + 1
For j = Ip1 To N


149

Yr = Hr(En%, j)
Yi = Hi(En%, j)
Hr(En%, j) = Sr * Yr + Si * Yi
Hi(En%, j) = Sr * Yi - Si * Yr
520 Next j
540 For j = LP1 To En%
J1 = j - 1
Xr = Wr(J1)
Xi = Wi(J1)
For i = 1 To j
Yr = Hr(i, J1)
Yi = 0#
ZZr = Hr(i, j)
ZZi = Hi(i, j)
If i = j Then GoTo 560
Yi = Hi(i, J1)
H2 = Hi(j, J1)
Hi(i, J1) = Xr * Yi + Xi * Yr + H2 * ZZi
560 Hr(i, J1) = Xr * Yr - Xi * Yi + H2 * ZZr
Hr(i, j) = Xr * ZZr + Xi * ZZi - H2 * Yr
Hi(i, j) = Xr * ZZi - Xi * ZZr - H2 * Yi
580 Next i
For i = low To Igh
Yr = Zr(i, J1)
Yi = Zi(i, J1)
ZZr = Zr(i, j)
ZZi = Zi(i, j)
H2 = Hi(j, J1)
Zr(i, J1) = Xr * Yr - Xi * Yi + H2 * ZZr
Zi(i, J1) = Xr * Yi + Xi * Yr + H2 * ZZi
Zr(i, j) = Xr * ZZr + Xi * ZZi - H2 * Yr
Zi(i, j) = Xr * ZZi - Xi * ZZr - H2 * Yi
590 Next i


150

600 Next j
If Si = 0# Then GoTo 243
For i = 1 To En%
Yr = Hr(i, En%)
Yi = Hi(i, En%)
Hr(i, En%) = Sr * Yr - Si * Yi
Hi(i, En%) = Sr * Yi + Si * Yr
630 Next i
For i = low To Igh
Yr = Zr(i, En%)
Yi = Zi(i, En%)
Zr(i, En%) = Sr * Yr - Si * Yi
Zi(i, En%) = Sr * Yi + Si * Yr
640 Next i
GoTo 243
660 Hr(En%, En%) = Hr(En%, En%) + Tr
Wr(En%) = Hr(En%, En%)
Hi(En%, En%) = Hi(En%, En%) + Ti
Wi(En%) = Hi(En%, En%)
En% = Enm1%
GoTo 223
680 Norm# = 0#
For i = 1 To N
For j = i To N
Norm# = Norm# + Abs(Hr(i, j)) + Abs(Hi(i, j))
Next j
720 Next i
If N = 1 Or Norm# = 0# Then GoTo 1001
' .......... For En%=n Step -1 Until 2 Do -- ..........
For Nn = 2 To N
En% = N + 2 - Nn
Xr = Wr(En%)
Xi = Wi(En%)


151

Enm1% = En% - 1
' .......... For I=en%-1 Step -1 Until 1 Do -- ..........
For Ii = 1 To Enm1%
i = En% - Ii
ZZr = Hr(i, En%)
ZZi = Hi(i, En%)
If i = Enm1% Then GoTo 760
Ip1 = i + 1
For j = Ip1 To Enm1%
ZZr = ZZr + Hr(i, j) * Hr(j, En%) - Hi(i, j) * Hi(j, En%)
ZZi = ZZi + Hr(i, j) * Hi(j, En%) + Hi(i, j) * Hr(j, En%)
740 Next j
760 Yr = Xr - Wr(i)
Yi = Xi - Wi(i)
If (Yr <> 0#) Or (Yi <> 0#) Then GoTo 775
Yr = Norm#
770 Yr = 0.5 * Yr
If Norm# + Yr > Norm# Then GoTo 770
Yr = 2# * Yr
775 Call Ccdiv(ZZr, ZZi, Yr, Yi, Hr(i, En%), Hi(i, En%))
780 Next Ii
'
800 Next Nn
Enm1% = N - 1
For i = 1 To Enm1%
If (i >= low) And (i <= Igh) Then GoTo 840
Ip1 = i + 1
'
For j = Ip1 To N
Zr(i, j) = Hr(i, j)
Zi(i, j) = Hi(i, j)
820 Next j
840 Next i


152

For Jj = low To Enm1%
j = N + low - Jj
If j - 1 < Igh Then M = j - 1 Else M = Igh
For i = low To Igh
ZZr = Zr(i, j)
ZZi = Zi(i, j)
For K = low To M
ZZr = ZZr + Zr(i, K) * Hr(K, j) - Zi(i, K) * Hi(K, j)
ZZi = ZZi + Zr(i, K) * Hi(K, j) + Zi(i, K) * Hr(K, j)
860 Next K
Zr(i, j) = ZZr
Zi(i, j) = ZZi
880 Next i
Next Jj
GoTo 1001
1000 Ierr = En%
1001 '
End Sub

Private Sub Cbabk2(Nm%, N%, low%, Igh%, scales() As Double, M%, Zr() As
Double, Zi() As Double)
Dim S%, Ii%, K%, i%, j%
If M = 0 Then Exit Sub
If Igh = low Then GoTo 123
For i = low To Igh
S = scales(i)
For j = 1 To M
Zr(i, j) = Zr(i, j) * S
Zi(i, j) = Zi(i, j) * S
Next j
Next i
123 For Ii = 1 To N
i = Ii


153

If i >= low And i <= Igh Then GoTo 141
If i < low Then i = low - Ii
K = scales(i)
If K = i Then GoTo 141
For j = 1 To M
Swap Zr(i, j), Zr(K, j)
Swap Zi(i, j), Zi(K, j)
Next j
141 Next Ii
End Sub


Public Sub Swap(A#, B#)
Dim temp#
temp = A
A = B
B = temp
End Sub

Private Sub Csroot(Xr#, Xi#, Yr#, Yi#)
' (Yr,yi) = Complex Sqrt(Xr,xi)
' Branch Chosen So That Yr .ge. 0.0 And Sign(Yi) = Sign(Xi)
Dim Tr#, Ti#, S#
Tr = Xr
Ti = Xi
S = 0.5 * (Sqr(Tr * Tr + Ti * Ti) + Abs(Tr)): S = Sqr(S)
If Tr >= 0# Then Yr = S
If Ti < 0# Then S = -S
If Tr <= 0# Then Yi = S
If Tr < 0# Then Yr = 0.5 * Ti / Yi
If Tr > 0# Then Yi = 0.5 * Ti / Yr
End Sub



154

Private Sub Ccdiv(Ar#, Ai#, Br#, Bi#, Cr#, Ci#)

' Complex Division, (Cr,ci) = (Ar,ai)/(Br,bi)
Dim S#, Ars#, Ais#, Brs#, Bis#
S = Abs(Br) + Abs(Bi)
Ars = Ar / S
Ais = Ai / S
Brs = Br / S
Bis = Bi / S
S = Brs * Brs + Bis * Bis
Cr = (Ars * Brs + Ais * Bis) / S
Ci = (Ais * Brs - Ars * Bis) / S
End Sub
































155

KAYNAKLAR



Akz, A. Y. (2005), Enerji Yntemleri ve Yap Sistemleri , Birsen Yaynevi,
stanbul, 362 s.

Arifolu, U. ve Kubat, C.,(2003), Matlab ve Mhendislik Uygulamalar , ISBN: 975-
297-380-9, Alfa yaynlar, stanbul, 702s.

atal, H.H. (2005), Yap ve Deprem Mhendisliinde Matris Yntemler , Dokuz
Eyll niversitesi Mhendislik Fakltesi Basm nitesi, zmir, 434s.

Carlos A. F., (2004), Lumped and Consistent Mass Matrices,
http://www.colorado.edu/engineering/CAS/courses.d/IFEM.d/IFEM.Ch30.d/IFEM.C
h30.pdf, Department of Aerospace Engineering Sciences and Center for Aerospace
Structures University of Colorado Boulder, Colorado 80309-0429, USA, 23 pages.

Celep, Zekai ve Kumbasar, Nahit (1996), Yap Dinamii ve Deprem Mhendisliine
Gri, Sema Matbaaclk, stanbul, 422s.

Choprra A. K. (2000), Dynamics Of Structures: Theory ans Applications to
Earthquake Engineering, Prentice-Hall, Inc., 844 pages

Clark, J. V. , Zhou, N., Bindel, D., Schenato, L. , Wu, W., Demmel, J., Pister, K. S. J.
(2000),3D MEMS Simulation Modeling Using Modified Nodal Analysis, Berkeley
Sensor and Actuator Center497 Cory Hall, University of California at Berkeley,
Berkeley CA, USA, fm@bsac.eecs.berkeley.edu, 8 pages

Computer and Structures, Inc. (1996), SAP2000: Integrated Finite Element Analysis
and Design of Structures, Analysis Reference Volume 1, Computer & Structures
Inc., Berkeley, California, 410 pages.

atal, H.H. (2005), Yap ve Depram Mhendisliinde Matris Yntemler, Dokuz Eyll
niversitesi Mhendislik Fakltesi Basm nitesi, zmir, 434s.

Hocaolu, . (2001), Visual Basic 6.0 , Pusula Yaynclk , stanbul, 310s.

nel, Mehmet (2005), Yap Dinamii Ders Notlar, PA, Denizli.

Kaplan, H. (1988) , D Yk, Is Deiimi ve Bilinen Deplasmanlar Olmas Halinde
Rijitlik Matrisi Yntemi ile Dzlem ereve Statik Analizi Yapan Bir Paket
Program, Yksek Lisans Tezi, ukurova niversitesi Fen Bilimler
Enstits,
Adana, 103s.

Kaplan, H. (1999), Yap Statii II, Pamukkale niversitesi Mhendilik Fakltesi
Basm nitesi , Denizli,176s.



156

Kaplan, H. (2005), leri Yap Statii Ders Notlar, PA, Denizli.

Karaglle, . Ve Pala, Z. (2001), Microsoft Visual Basic 6.0, Trkmen
Kitabevi,
stanbul, 660s.

Kumbasar, N., Pala,S., Aydoan, M., Altan, M., Yardmc, N. ve Yldrm, H. (1992),
Bilgisayar Programlar ile Saysal Hesap, TMMOB naat Mhendisleri Odas
stanbul ubesi, 208s

zmen, G. (2002), naat Mhendisleri iin Excel Uygulamalar, Birsen Yaynevi,
stanbul, 215s.

enel, . M. (1999), Sonlu Elemanlar Yntemi le Boyutlu Yap Analizi Yapan
Bir
Bilgisayar Program, Yksek Lisans Tezi, Pamukkale niversitesi Fen
Bilimler
Enstits, Denizli, 122s.

Tezcan, S. (1970) , ubuk Sistemlerin Elektronik Hesap Makinalar ile zm, Ar
Kitabevi Matbaas, stanbul, 406s.

Uysal, M. ve Uysal, A. (2004), Fortran 90&95&2000, ISBN: 975-295-357-3, Beta
Basm Yaym Datm, stanbul, 673s.

Uzun, ., (2004), Nmerik Analiz, ISBN:975-295-421-9, Beta Basm Yaym Datm,
stanbul, 485s.


Wilson, E.L. (2002), Three-Dimensional Static and Dynamic Analysis of Structures
A Physical Approach With Emphasis on Earthquake Engineering, Computer &
Structures Inc., Berkeley, California, 423 pages.

Wilson, E.L.ve Habibullah, A.,( 1995), SAP2000 Educational Version 7.40 Structural
Analysis Program., Computer & Structures Inc., Berkeley, California.












157

ZGEM

1978 ylnda Adanann Kadirli ilesinde dodu. lk retimine Kadirlide balad ve
Mulann Data ilesinde devam etti. 1998 ylnda Data ehit Ersoy Ylmaz
Lisesinden mezun oldu. 2002 ylnda ise Pamukkale niversitesi naat Mhendislii
Blmnden mezun oldu. Mezuniyet sonras Datada aile irketinde mhendislik
hizmeti vermeye balad. 2003 ylnda Pamukkale niversitesi naat Mhendislii
Blm Yap Ana Bilim Daln da yksek lisans eitimine balad. Halen aile irketinde
mhendislik hizmeti vermeye devam etmektir.