STANBULUZMAN

1 2 3

Toplam 1 Saat 1 Saat Yzyze Eitim 0 Saat Uzaktan Eitim

STANBULUZMAN

Ama renim Hedefleri

STANBULUZMAN

KMYASAL RSK ETMENLER (KRE)

yerindeki sala zararl kimyasal risk etmenleri hakknda bilgi sahibi olmak.

yerlerinde alanlarn saln olumsuz etkileyen kimyasal etmenler, Kimyasal etmenlerin ortam ve kiiye ynelik lm metotlar, Ulusal ve uluslararas standartlarda msaade edilen deerler, Dnyada ve Trkiyede kimyasal risk etmenlerine maruziyetin yksek olduu i kollar, Kimyasal risk etmenlerinin iyerinde kontrol, gvenlik,

Malzeme gvenlik bilgi formu Kimyasallarn retim, tanma, depolanma, kontrol Kimyasallarn retiminde sre kontrol ve alglama donanmlar simlendirme, etiketlenmesi ve snflandrlmas Kanserojen, mutojen ve toksik maddeler Parlayc, patlayc, tehlikeli ve zararl kimyasal maddeler, Patlamadan korunma Asbest ve dier lifli kimyasal maddeler,

STANBULUZMAN

KMYASAL ELEMENTLER

STANBULUZMAN

TANIMLAR VE AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
Doal veya yapay olarak retilen her trl element, bileik veya bunlarn karmlar kimyasal olarak tanmlanmaktadr. 1960 ylnda dnyadaki kimyasal madde retimi 1 milyon ton/yl 2009 ylnda dnyadaki kimyasal madde retimi 500 milyon ton/yl Gnmzde saf veya karm halde 100 000 eit kimyasal/yl Canllar iin eitli zararlar olan 6.000 farkl kimyasal mevcut Kimyasallarn 362 eidi insanlarda iin kanserojen veya zararl etkiler gsteri Kimyasallarn 211 eidi insanlar iin zehirlidir.

STANBULUZMAN

BAZI KMYASAL MADDELER

KMYASALLAR

Asitler Alkaliler Acrilamid-Acrilonitril

Etilen oksid Formaldehid Nitratlar

Aromatik aminler
Karbon dislfid Klorometil eterler Dibromokloropropan Dimetilaminopropionitri

Nitrozaminler
Poliklorlu Bifeniller Polisiklik Aromatikler Styrene Tetraklorodibenzo

STANBULUZMAN

Vcuda Giri Yollar Sala Etkileri

STANBULUZMAN

KMYASALLARIN VCUDA GR YOLLARI

SOLUNUM
Kimyasallar iyeri havasnda toz, sis, duman, gaz ve buhar, lif eklinde dalm olabilir ve solunabilir. iler pek ok kaynaktan ortaya kan kimyasallara maruz kalabilirler. Genel olarak mesleki maruziyet asndan en fazla rastlanan maruziyet yolu solunum yoludur.

DER-CLT
Deriden absorblanma, solumadan sonra en ok mesleki maruziyetin meydana geldii yoldur. Deri yolu ile absorblanma genellikle sv haldeki kimyasallar iin geerli ise de, eer ter ile slatlrsa tozlar da deriden absorblanabilir.

SNDRM
Solunan havada bulunan tozlarn yutulmas, kimyasal bulam ellerin temizlenmeden yemek yenilmesi, sigara iilmesi veya yanllkla yutma yoluyla, gaz, toz, buhar, duman, sv veya kat maddeler vcuda sindirim yoluyla da girebilir.

STANBULUZMAN

GR YOLLARI VE SALIK ZERNDE ETKLER-1

AIKLAMALAR
Kimyasal maddeler vcuda solunum, sindirim veya deri yoluyla girebilir ve vcudun farkl ksmlarnda akut, kronik ve sistemik nitelikte eitli zararl etkilere yol aabilir, Kimyasal bir maddenin toksik etkisinin tr, eitli faktrlerce (biim, giri yolu ve o kimyasal maddeye kiinin tepkisi) belirlenir, alanlar endstriyel kimyasallara farkl fizyolojik tepkiler gsterebilirler, alanlar iin gvenli bir alma ortam oluturulmaldr, yerinde toksik maddelere maruz kalnmas daha yksek i kazas oranlarna neden olabilir.

STANBULUZMAN

GR YOLLARI VE SALIK ZERNDE ETKLER-2

AIKLAMALAR
allan maddeler hakknda bilgi edinilmeli, uygun kontrol nlemleri alnmal, Kimyasal maddenin fiziksel biimi, bu maddenin vcuda nasl girdii ve bir lde de yapt tahribat etkileyebilir, Toksik kimyasal maddeler esas olarak kat, toz, sv, buhar ve gaz biimindedir, Kimyasal zehirlenmeye yol ama olasl, en dk olan kimyasal maddeler kat olanlardr. Kat kimyasal maddelerden bazlar yutulduunda zehirlenmeye neden olabilir,

STANBULUZMAN

GR YOLLARI VE SALIK ZERNDE ETKLER-3

AIKLAMALAR
Zararl tozlarda esas tehlike bunlarn solunmasdr. Vcuda giren tozlar ok eitli ciddi salk sorunlarna yol aabilir. Baz koullar altnda patlayabilirler, Baz sv kimyasallar solunabilen ve kimyasal maddenin trne bal olarak ok toksik olabilen buharlar karr, Sv kimyasallar ciltten absorbe olabilir. Yanklar veya gzde tahribata da yol aabilir. Absorbe olduunda deriye zarar verebilir ve /veya i salk sorunlarna neden olabilir, Baz gazlarn rengi veya keskin kokusu varken, baz gazlar kokusuz ve renksizdi, gazlar parlayc veya patlayc olabilir. iler, gazlarn potansiyel olarak zararl etkilerine kar etkili kontrol nlemleriyle korunmaldr.

STANBULUZMAN

GR YOLLARI VE SALIK ZERNDE ETKLER-4

AIKLAMALAR
Kimyasallar sonuta ime suyunuza ve yiyeceklerinize karabilir. Kimyasal atklar yalnzca onaylanm ve bakml atk boaltma alanlarna boaltlmal, yerindeki kimyasal maddeleri iinin evine ailesine bulatrmamak iin iyerini terk etmeden nce ykanmas/du almas ve gerekiyorsa giysilerini deitirmesi, kirli giysilerini iyerinde brakmas gereklidir. i eer bunlar evde ykamak zorundaysa, asla ailenin amarlar ile birlikte deil ayr olarak ykanmaldrlar.

STANBULUZMAN

Kimyasal Maddelerin Etkileri

STANBULUZMAN

KMYASAL MADDELERN SINIFLANDIRILMASI

TANIM
Salk ve gvenlik asndan tehlikeli kimyasallarn snflandrlmasnda temel kriter etkilenme seviyesi ve evreye etkidir. Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmelik, Tehlikeli kimyasal Maddeleri; Patlayc, oksitleyici, ok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, toksik, ok toksik, zararl, andrc, tahri edici, alerjik, kanserojen, mutajen, reme iin toksik ve evre iin tehlikeli zelliklerden bir veya birkana sahip maddeler olarak tanmlar.

STANBULUZMAN

KMYASALLARIN ZARARLI ETKLER

SALIK ZERNE ETKLER FZKSEL VE KMYASAL ETKLER EVRE ZERNE ETKLER

1. Toksik Maddeler a.ok toksik, b.Toksik, 2. Andrc, 3. Tahri edici, 4. Duyarllk veya alerjik tepkileri provoke eden, 5. Kanserojen, 6. Mutajen, 7. reme iin toksik, 8. Teratojen,

1. Patlayc, 2. Oksitleyici, 3. Parlayc (alevlenebilir); a.ok kolay parlayc b.Kolay parlayc, c. Parlayc,

1. Canl organizmalar iin zehirli ve zararl, 2. evrede yok olmayp kimyasal artklar olarak kalc, 3. Biyolojik anlamda birikim yapan kimyasallar

STANBULUZMAN

Salk zerine Etkileri

STANBULUZMAN

TOKSK KMYASALLAR
Toksik (ok Toksik-Toksik) Zararl Maddeler
Solunumla, deri yoluyla veya sindirim yoluyla alndnda vcudun eitli organlarnda birikerek meslek hastalklarna neden olurlar, Tedavi edilebilir meslek hastalklarndan, kanserojen, mutajen ve reme iin toksik etkilerine kadar deiebilen zellikler gsterirler, Bu maddelerle allan iyerlerinde dier kaytlarla birlikte salk kaytlarnn da iyerinde saklanmas, iyerinde faaliyetin sona ermesi durumunda kaytlarn bakanla verilmesi gerekir,

STANBULUZMAN

TAHR EDC KMYASALLAR

Tahri Ediciler
Tahri ediciler, yeterli zaman ve konsantrasyonda hcre hasar yapabilirler, Gl tahri edicilerin etkileri tek bir maruziyet sonunda grlebilir. Kuvvetli asit ve bazlar ( HSO, HCl, NaOH vb) gibi, Zayf tahri edicilerin etkilerinin ortaya kmas iin aylar hatta yllar sren birden ok maruziyet gerekebilir. Zayf tahri ediciler geni bir gruptur; zayf asitler ve alkaliler, sabunlar, deterjanlar, organik zcler, su bazl metal svlar (znebilir yalar), seyreltici ve oksitleyici maddeler gibi,

STANBULUZMAN

DUYARLILATIRICI (ALLERJEN) KMYASALLAR

Duyarllatrclar
Krom tuzlar , kromatlar, epoksi reineler ve onlarn sertletirici ajanlar, akrilik reineler, formaldehit, sert keresteler gibi, Renk deiimi ve lekeler: Ar metallerden (gm, cva, arsenik gibi) kaynaklanan kronik zehirlenme deride renk deiimi yapar,

STANBULUZMAN

KANSEROJEN KMYASALLAR
Kanserojenler
Kanser oluturabilen kimyasal bileiklere kanserojen denir. AB kanserojen, mutajen ve reme iin toksik maddeleri balkta toplamakta; Grup 1: nsanda kanserojen olduu bilinen maddeler,

Grup 2: nsanda kanserojen olduuna dair yeterli kant olan maddeler.,

Grup 3: Kanser yapma olasl bulunan ancak yeterli kant olmayanlar,

STANBULUZMAN

MUTAJEN KMYASALLAR
Mutajenler
Bir kimyasal bileiin hcre ekirdeindeki DNA zerinde kalc yap deiiklii oluturmas mutasyon olarak tanmlanr. AB mutajen maddeler de grupta ele alnmaktadr; Grup 1; nsanda mutajen olduu bilinen maddeler, Grup 2: nsanda mutajen olduuna dair yeterli kant olan maddeler, Grup 3: nsanda mutajen olduu hakknda olaslk bulunan ancak yeterli kant bulunmayan maddeler.

STANBULUZMAN

REME N TOKSK KMYASALLAR

reme in Toksik
Solunduunda, az yoluyla alndnda, deriye nfuz ettiinde erkek ve kadnlarn reme fonksiyon ve kapasitelerini azaltan ve/veya doacak ocuu etkileyecek kaltmsal olmayan olumsuz etkiler meydana getiren maddelerdir. Grup 1: nsanda reme iin toksik olduu bilinen maddeler Grup 2: nsanda reme iin toksik olduuna dair yeterli kant olan maddeler Grup 3: nsanda reme iin toksik olduu hakknda olaslk bulunan ancak yeterli kant bulunmayan maddeler.

STANBULUZMAN

TERATOJEN KMYASALLAR
Teratojen
Kimyasal bileiin gebeler tarafndan alndklarnda plasentadan geerek doacak ocukta deformasyon olumasdr. nsan embriyosu zellikle ilk 3 ayda teratojenlere hassastr. Bu dnem embriyo hayatnn en nemli, en dinamik dnemidir.

STANBULUZMAN

Etkilenen Organlar
STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN ETKLENEN ORGANLAR

AKCERLER
Toz halindeki kimyasallar, doal ve sentetik lifler, metal ve zelti buhar ile andrc gazlar akcieri etkiler; Formaldehit, kkrt dioksit, azot dioksit ve asitler, Poliretan plastiklerin retiminde kullanlan toluendiososiyanat (TDI), Karbonatl insektisitlerin retiminde kullanlan metilisosiyanat (MIC), Kuru saman veya eker kamna temas, Pek ok kimyasaln solunabilir paracklar, akcierlerde birikir ve pnmokonyoz hastalna neden olur,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN ETKLENEN ORGANLAR

MERKEZ SNR SSTEM (MSS)
Merkezi sinir sistemi organik zclere ok duyarldr. Bu zclerin ou zararl etkisinin yannda narkotik etkiye de neden olurlar; Toluen, triklor etilen, hekzan, heptan, Kurun, cva, mangan gibi ar metaller, Malation, paration gibi organofosforlu insektisitler,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN ETKLENEN ORGANLAR

KAN VE DOLAIM SSTEM
Kan hcreleri kemik iliinde oluur. Pek ok kimyasal kan ve dolam sistemine etki ederler. Benzen kemik iliine etki ederek lenfosit hcrelerde mutasyon yapar, Kurun eritrosit yapm engeller ve kronik kurun zehirlenmesi yapar,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN ETKLENEN ORGANLAR

KARACER VE BBREK
Karacier dolamdaki zararl maddeleri paralayan ve artma grevi gren bir organdr; Aflatoxin gibi doal kaynakl kimyasallar ile karbontetraklorr (CCl4), kloroform, vinilklorr , karbon slfr, poliklorlubifeniller, Bbrek vcudun boaltm sisteminin bir parasdr; Karbontetraklorr (CCl4), Cva (Hg), kadmiyum (Cd), Krom (Cr), Demir (Fe), Altn (Au),

STANBULUZMAN

Fiziksel-Kimyasal Etkiler
STANBULUZMAN

PARLAYICI VE PATLAYICI KMYASALLAR

Parlayc ve Patlayclar
Parlama noktas (alev alma) 550 C : altnda bulunan sv maddeler, Oda scaklnda ve basnc altnda hava ile temasnda yanabilen gaz haldeki maddeler, Su veya nemli hava ile temasnda, tehlikeli miktarda ok kolay alevlenir gaz yayan maddeler, Ate kayna ile ksa sreli temasta kendiliinden yanabilen ve ate kaynann uzaklatrlmasndan sonra da yanmaya devam eden kat haldeki maddeler parlayc maddeler Atmosferik oksijen olmadan da ani gaz yaylm ile ekzotermik reaksiyon verebilen ve/veya ksmen kapatldnda snma ile kendiliinden patlayan maddeler patlayc maddelerdir.

STANBULUZMAN

Kimyasallardan Korunma Yollar

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN KORUNMA YOLLARI-1

GENEL NLEMLER
1.ncelikle tehlikeli kimyasal tehlikesiz veya az tehlikeli kimyasalla deitirme 2.Uygun teknoloji seme; Tam kapal sistemle alma, Tehlikeli ilemin operatrden veya dier proseslerden tecrit edilmesi, 3.lemlerin veya alma sisteminin; Kaak ve etrafa sramalar da dahil, ortamdaki limitleri amamal, Yerel havalandrma sistemi yeterli ve uygun olmal, Yangn veya patlamaya sebep olabilecek tututurucu kaynaklar nlenmeli, Kimyasal olarak kararsz madde ve karmlarn zararl etki gstermesine sebep olabilecek artlarn ortadan kaldrlmal,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN KORUNMA YOLLARI-2

GENEL NLEMLER
4. alma sistemi ve organizasyon; Kimyasal maddelerle alan ii saysn en aza indirilmeli, Maruziyet sresi azaltlmal, Kirlenen alanlar dzenli temizlemeli, Dzenli bakm yaplmal, 5. Kiisel koruyucular; Maruziyet snrlarnn alt deerlerine indirilip risk ortadan kaldrlncaya veya salk iin tehlikesiz seviye gelecek ekilde risk minimize edilinceye kadar uygun kiisel koruyucular verilmeli,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN KORUNMA YOLLARI-3

GENEL NLEMLER
6. Kirlenmi alanda yeme, ime ve sigara iilmesine izin verilmemeli, 7. Kirlenmi giysilerin deitirilmesi, depolanmas ve temizlenmesi iin dzenlemeler yaplmal, 8. aret ve uyarlarn kullanlmal, 9. Acil durum iin dzenlemeler (Acil eylem plan) hazrlamal,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN KORUNMA YOLLARI-4

KAYITLAR
veren tarafndan dzenli kayt tutulmal ve tutulan bu kaytlarda; 1. Ortama yaylan kimyasallarn lm sonular, 2. Ortama yaylan maddenin kayna, yeri ve rnek alma metodu, rnek alma cihazlar, analiz metotlar, rnek alma tarihi ve tam saati, iyeri ve lm yaplan blm, tehlikeli kimyasallarn isimleri, 3. lemlerle ilgili detay bilgiler, kontrol nlemleri, havalandrma ve emisyonla ilgili hava koullar, 4. yerinin bulunduu yer, boyutlar ve dier ayrte dici zellikleri, 5. Yaplan istatistikler, kiisel izlemenin yapld alann tam yeri, 6. Etkilenme dzeyi 7. Salk kayd ile ilgili olarak alann ismi, ii, 8. Mesleki maruziyet durumunda iinin koruyucu kullanp kullanmad, 9. rnek alan ve analizi yapan kiinin ad,

STANBULUZMAN

KMYASALLARDAN KORUNMA YOLLARI-5

BLGLENDRME ETMLER
alanlar iyerinde kullandklar kimyasallar hakknda ve, malzeme gvenlik formu ve etiketlerdeki bilgilere nasl ulaacaklar ve bu bilgileri nasl kullanacaklar hakknda bilgi sahibi olmaldrlar. Yazl talimatlar etiketler ve uyarlar alanlarn kolay anlayaca ekilde olmaldr . Ayrca alanlar doru ve etkili nlemler, kendilerine salanan kiisel koruyucu kullanm ve bunlarn nemi, alma sistemi ve uygulamalar ve acil durumlar kimyasallarla alma konusunda srekli eitime tabi tutulmaldr.

STANBULUZMAN

PARLAYICI VE PATLAYICILARDAN KORUNMA

Kimyasallar Birlikte Bulundurulmayacak Kimyasallar
Kromik Asit, Nitrik Asit, Alkoller, Etilen Glikol, Perclorik Asit, Peroksitler, Permanganatlar

Asetik Asit Aseton Asetilen Asitler

Konsantre Nitrik Asit, Slfrik Asit Ve Karmlar

Klor, Brom, Flor, Bakr, Gm, Civa Bazlar

Aktif Karbon
Alkali Metaller Alminyum Alkilleri Amonyak Amonyak Anilin

Kalsiyum Hipoklorit, Oksidan Maddeler

Su, Karbontetraklorr , Halojenli Aklanlar, Karbondioksit, Halojenler Su Civa, Klor, Kalsiyum Hipoklorit, yot, Brom, Hidrojen Florr Asitler, Powered Metals, Parlayc Svlar, Kloratlar, Nitratlar, Kkrt, FineParticulate Organik Nitrat veya Yanc Maddeler Nitrik Asit, Hidrojen Peroksit

STANBULUZMAN

Kahve Aras
15 Dakika

STANBULUZMAN