Yeraltı Kömür Madenlerinde Güvenlik Ve Sağlık

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk
ILO uygulama klavuzu

eviren: Handan Uysal Sabr
Uluslararas alma Ofisi Ankara
Copyright Uluslararas alma Ofisi 2011 Birinci Bask 2011 Uluslararas alma Ofisi yaynlar, Uluslararas Yayn Hakk Szlemesinin 2 numaral Protokol uyarnca yayn hakkna sahiptir. Kaynak belirtme kouluyla, izin alnmakszn bu yaynlardan ksa alntlar yaplabilir. oaltma ve eviri haklarn almak iin; ILO Publications (Rights and Permissions), International Labour Office, CH 1211 Cenevre 22, Switzerland, veya elektronik posta yoluyla: pubdroit@ilo.org. adreslerine bavuruda bulunulmaldr. Bu tr bavurular Uluslararas alma Ofisi memnuniyetle karlar. ILO Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk. ILO Uygulama Klavuzu Ankara, Uluslararas alma Ofisi, 2011 ILO Uygulama Klavuzu/ i gvenlii/ i sal / kmr madencilii/ yeraltnda alma. 13.04.2 ISBN 978-92-2-820162-8 (print) ISBN 978-92-2-820163-5 (web pdf) Ayn zamanda, ngilizce: Safety and Health in Underground Coalmines (ISBN 978-92-2120162-5), Cenevre, 2009, Franszca: La scurit et la sant dans les mines de charbon souterraines (ISBN 978-92-2-220162-4), Cenevre, 2009, ve spanyolca: La seguridad en las minas de carbn subterrneas (ISBN 978-92-2-320162-3), Cenevre, 2009, adlar altnda da yaynlanmtr. ILO Yayn Kataloglar Verileri Birlemi Milletler uygulamalaryla uyumlu olarak ILO yaynlarnda kullanlan bilgilerin sunu tarz, Uluslararas alma Ofisinin hibir ekilde, bir lkenin sahas veya blgesi ya da yetkililerinin yasal statleri veya snrlarnn tahdidine ilikin gr bildirmesini ihsas etmez. mzal makaleler, almalar ve dier katklarda ifade edilen fikirlerin sorumluluu sadece yazara aittir ve yaynlar orada ifade edilen fikirlerin Uluslararas alma Ofisi tarafndan tasdik edildiini ifade etmez. Firmalar, ticari rnler ve srelerin isim olarak referans gsterilmesi, Uluslararas alma Ofisinin onlar onaylad anlamn tamayaca gibi, belirli bir firma, rn veya srecin ismen gememesi de onaylanmama iareti deildir. ILO yaynlar, byk kitaplardan, ILOnun bir ok lkede bulunan yerel ofislerinden veya doruca ILO Publications, International Labour Office, CH-1211 Cenevre 22, Switzerland adresinden temin edilebilir. Yeni yaynlarn katalog veya listeleri cretsiz olarak yukardaki adresten veya elektronik posta ile pubvente@ilo.org adresinden temin edilebilir.Web sitemizi ziyaret ediniz: www.ilo.org/publications. Trkiyede baslmtr.
nsz
Bu yeni ILO Uygulama Klavuzu hkmetler, iverenler ve iiler iin yeralt kmr madenlerine zel tehlikeleri irdelemek zere - ILO belgelerine ve endstrinin en iyi yerleik uygulamalarna dayanan - kresel olarak uygulanabilir kurallar ierir. Klavuz yasal olarak balayc olmad gibi ulusal yasa ve ynetmeliklerin yerini almay veya ILO belgelerinin alanlara getirdii temel ilke ve haklar etkilemeyi amalamakta olmayp, bir dizi pratik kurallar niteliindedir. Klavuz, 8-13 Mays 2006 tarihlerinde Cenevrede yaplan, Kmr Madenlerinde Gvenlik ve Salk Uzmanlar Toplantsnda oybirliiyle kabul edilerek, 1985te kabul edilen nceki klavuzun yerini almtr. Tm katlmclarn arasndaki ibirlii ruhu, yer alt kmr madenciliinin her alannda alanlar iin yararl olacak yeni, kapsaml ve pratik bir klavuz zerinde fikir birlii gelitirilmesi iin ortam hazrlamtr. ILO Ynetim Kurulu 297. Oturumunda (Kasm 2006) klavuzun basmna onay vermitir. Klavuza ve uygulamaya ilikin grler, daha fazla bilgi veya yardm iin yaplacak talepler memnuniyetle karlanr ve aadaki adrese iletilebilir: The Director Sectoral Activities Branch International Labour Office 4 route des Morillons CH-1211 Geneva 22 Switzerland V
Katlmclarn listesi
Toplant hkmet, iveren ve ii temsilcileri olarak her bir gruptan 23 uzmann katlmyla gereklemitir.
Bakan
May Hermanus, Profesr, Madencilikte ve Sanayide srdrlebilirlik Merkezi, Witwatersrand niversitesi, Johannesburg (Gney Afrika)
Hkmetler tarafndan atanan uzmanlar
Brian John Lyne, Kmr Madenleri Ba Mfettii, Doal Kaynaklar Maden ve Su Blm, Brisbane (Avustralya) Wang Sufeng, Mdr, Kmr Madenleri Gvenlii daresi, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, Beijing (in) Dr. Ulrich Kullmann, Madencilik Mevzuat ve Madenlerde Gvenlik Blm Bakan, Ekonomi veTeknoloji Federal Bakanl, Bonn (Almanya) Deepak Gupta, Genel Mdr Yardmcs, Maden Genel Mdrl, Hirapur Dhanbad (Hindistan) Walter Menzel, Mdr Yardmcs, Tychy Blge Madencilik Ofisi, Devlet Madencilik Kurumu, Katowice (Polonya) Konstantin Todradze, Maden Mhendisi, Salk ve Gvenlik Uzman, Salk ve Sosyal Kalknma Bakanl, Moskova (Rusya) Mthokozisi Zondi, Maden Mfettileri Bakan Yardmcs, Mineral ve Enerji Blm, Witbank (Gney Afrika) Danman David Msiza, Ba Mfetti, Mineraller ve Enerji Blm, Witbank (Gney Afrika) VII
John F. Langton, Kmr Madenleri Gvenlii ve Sal Mdr Yardmcs, Maden Gvenlii ve Sal daresi, alma Dairesi, Arlington (ABD) Danman John Chamberlin, alma Ataesi, ABDnin Cenevre Daimi Misyonu
verenler tarafndan atanan uzmanlar
Roderick Munro Gordon, Genel Mdr, Salk, Gvenlik ve evre, Rio Tinto Kmr Avustralya, Brisbane (Avustralya) Harald Kihl, Blm Bakan Yardmcs, Gvenlii ve evre ile likileri, RAG Aktiengesellschaft, Essen (Almanya) Marcus Orong Lamawuran, Gvenlik Mdr, Pt. Arutmin Endonezya, Cakarta (Endonezya) Danman Muliawan Margadana, Stratejik likiler ve nsan Kaynaklar Mdr, Cakarta (Endonezya) Micheal Peelish, Kdemli Bakan Yardmcs, Gvenlik ve nsan Kaynaklar, Kmr Kurulu irketi, Linthicum Heights, MD (ABD) Mark Pizey, Ulusal Salk Gvenlik ve evre Mdr, Kat Enerji Yeni Zelanda, Addington, Christchurch (Yeni Zelanda) Gilberto Snchez, Bakan, Cmera Minera de Venezuela (CAMIVEN), Caracas (Venezuela Bolivar Cumhuriyeti) Greogory Trivett, Risk Mdr, Sasol Madencilik Ltd. Secunda (Gney Afrika) Carlos Alberto Uribe Meji, Mdr, Cmara Asomineros, Asociacin VIII
Katlmclarn listesi
Necional de Empresarios de Colombia (ANDI), Medelln (Kolombiya)

iler tarafndan atanan uzmanlar
Brendan Barry, Cheadle Thompson & Haysom A., Yohanesburg (Gney Afrika) Nrusingha Charan Jena, Asistan Sekreter INMF, Gvenlik Komitesi yesi INMF, Blge Sekreteri OCMS (INTUC) Talcher, OCMS (INTUC) Deulbera Branco Mahanadi Kmr Alanlar Ltd. Sekreteri, Angul Orissa (Hindistan) Dieter Mantwill, Deutsche Steinkohle AG, BB S alma-, Salk-ve evre koruma, Bottrop (Almanya) Danman Herbert Keller, IB BCE. HV Bochum, Bochum (Almanya) Ivan Mokhnachuk, Bakan, Rusya Bamsz Kmr alanlar Sendikas (ROSUGLEPROF), Moskova (Rusya Federasyonu) Danman Victor Myachin, Uluslararas Grevli, Rusya Bamsz Kmr alanlar Sendikas (ROSUGLEPROF), Moskova (Rusya Federasyonu) Dennis Bryan ODell, Ynetici, Sal ve Gvenlii Blm, Amerika Birleik Maden ileri (UMWA), Fairfax, VA (ABD) Danman Denniel J. Kane, Uluslararas Sayman Sekreteri, Amerika Birleik Maden ileri, (UMWA), Fairfax, VA (ABD) Sr Rufino Ordez Alvarez, Sorumlu, Seguridad Minera, Fedaracin Minerometalrgica de Comisiones Obreras (FM/CC.OO.), Madrid (spanya) IX
Sr Edliberto Restrepo Caldera, Bakan, SINTRACARBON, Rio-hacha, La Guajira (Kolombiya)

Uluslararas Sivil Toplum Kurulular Temsilcileri
Uluslararas Serbest Ticaret Konfederasyonu Requel Gonzlez, Cenevre Ofisi Mdr Yardmcs, Cenevre Uluslararas Kimya, Enerji, Maden ve Genel iler Birlii Federasyonu Reg Green, Sal, Gvenlii ve evre Grevlisi, Brksel Uluslararas verenler Organizasyonu (IOE) Barbara Perkins, Cointrin / Cenevre
ILO Sekreteryas
Johanna Walgrave, Sosyal Diyalog, Hukuku, daresi ve Sektrel Faaliyetler Blm Paul Bailey, Sosyal Diyalog, Hukuku, daresi ve Sektrel Faaliyetler Blm Martin Georg Hahn, Sosyal Diyalog, Hukuku, daresi ve Sektrel Faaliyetler Blm Nina Hughes, Resmi Dokmantasyon Blm Christine Bader, Sosyal Diyalog, Hukuku, daresi ve Sektrel Faaliyetler Blm Anamaria Vere, Sosyal Diyalog, Hukuku, daresi ve Sektrel Faaliyetler Blm Joseph A. Main, 10728 Post Oak Road, Spotsylvania, Virginia, ABD
indekiler
nsz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Katlmclarn listesi............................................ Szlk..................................................... ....... Giri............................................................... 1. Genel hkmler........................................... 1.1. Tarihe............................................. 1.2. Amalar........................................... 1.3. Uygulama ve ama............................... 1.4. Dier ILO belgelerine atflar.................... Endstrinin zellikleri................................... 2.1. Yeralt kmr madencilii....................... 2.2. Mesleki tehlikeler................................ ULUSAL EREVE............................... Genel grevler............................................. 3.1. birlii............................................ 3.2. Yetkili merci...................................... 3.3. verenlerin sorumluluklar ve haklar.. ........ 3.4. ilerin haklar ve sorumluluklar.............. 3.5. Tedarikilerin, imalatlarn ve planlamaclarn genel sorumluluklar........... 3.6. Yklenicilerin genel sorumluluklar ve haklar......................................... gvenlii ve sal ynetim sistemleri; ile ilgili kazalar ve hastalklar, salk bozukluklarn ve vakalar rapor etme, kaydetme ve bildirme; i sal hizmetleri.......................................... 4.1. Giri............................................... 4.2. GS ynetim sistemleri.......................... 4.3. le ilgili kazalarn ve hastalklarn, salk bozukluklar ve vakalarn rapor edilmesi, kaydedilmesi ve bildirilmesi..................... V VII XXI 1 5 5 6 8 9 10 10 10 11 13 13 13 16 19 21 21
2.
I. KISIM 3.
4.
23 23 23 24 XI
4.4. II. KISIM 5.
sal hizmetleri.............................. TEHLKE TANIMLAMA VE RSK ELE ALMA YNTEMLER.....................................
25 27 29 29 30 35 37 37 49 57 59 62 62 62 65 67 67 67 68 70 71 72 73
nleme ve koruma........................................ 5.1. Endstriye zel gvenlik ve salk tehlikeleri.......................................... 5.2. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol......................................... GVENL YERALTI KMR MADENCL FAALYETLERYLE LGL HKMLER. ........
III. KISIM 6.
Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler.............................................. 6.1. Fiziksel tehlikeler................................. 6.2. Kimyasal tehlikeler............................... 6.3. Gvenlikle ilgili tehlikeler....................... 6.4. Ergonomik tehlikeler............................. Tutuabilir kmr tozu.................................. 7.1. Tehlike tanmlama................................ 7.2. Tehlike kontrol.......................... ........ 7.3. Patlamalar engelleme yntemleri............... Solunabilir toz............................................ 8.1. Tehlike tanmlama................................ 8.2. Tehlike kontrol.................................. 8.3. Solunabilir tozun nlenmesi ve bastrlmas........................................ 8.4. Solunabilir toz rnei alma.............. ........ 8.5. zin verilebilen maksimum solunabilir toz konsantrasyonlar................................. 8.6. Toz respiratrlerinin temin edilmesi............ 8.7. Tbbi gzetim.....................................
7.
8.
XII
indekiler
9.
Maden yangnlar................................. ........ 9.1. Tehlike tanmlama........................ ........ 9.2. Tehlike kontrol.................................. 9.3. Genel hkmler................................... 9.4. Atee dayankl (yanmaz) yaplar............... 9.5. Yangnla mcadele ekipman.................... 9.6. Yanc malzemelerin depolanmas.............. 9.7. Kmrn kendiliinden yanmasna kar nlemler..................................... 9.8. Yangn srasnda uygulanacak yntemler.......................................... 9.9. Mhrlenmi olan bir madenin veya maden sahasnn yeniden iletmeye almas iin uygulanacak yntem............................. Su, gaz ve dier malzeme patlamalar................. 10.1. Tehlike tanmlama................................ 10.2. Tehlike kontrol.......................... ........ 10.3. Deniz veya dier su ktleleri altnda almak........................................... 10.4. Tuz yataklarnn bulunmas durumunda alnacak nlemler................................ Elektrik..................................................... 11.1. Tehlike tanmlama................................ 11.2. Tehlike kontrol.................................. 11.3. Elektrik sistemleri................................ 11.4. Metan veya kmr tozu patlamalarna kar alnacak ek nlemler............................. 11.5. letme kurallar.................................. 11.6. Ek nlemler....................................... Makine ve tehizat (ekipman).......................... 12.1. Tehlike tanmlama................................
74 74 75 76 78 78 81 81 82 84 86 86 86 88 89 90 90 90 94 96 97 98 99 99
10.
11.
12.
XIII
12.2. 12.3. 12.4. 12.5. 12.6. 12.7. 13.
Tehlike kontrol.................................. Yer altnda ayakta / arnda kullanlan ekipmanlar ve srekli kaz ve kmr kesme makineleri......................................... Makine koruyucular..................... ........ Kazan veya buhar tesisleri....................... Basnl hava ekipmanlar....................... Vinler ve kaldrma ekipmanlar.................
99 102 103 104 105 106 110 110 110 112 113 115 115 116 116 118 118 119 119 120 121 121 124 124 124
Patlayclar ve ateleme.......................... ........ 13.1. Tehlike tanmlama........................ ........ 13.2. Tehlike kontrol.................................... 13.3. Patlayclarn ve detonatrlerin depolara nakli..................................... 13.4. Patlayclarn ve detonatrlerin datlmas, geri dn ve kayt edilmesi.................... 13.5. Vardiya srasnda patlayc maddelerin muhafaza edilmesi............................... 13.6. Ateleme iin genel koullar..................... 13.7. Atei aletleri..................................... 13.8. arj, sklama ve ateleme....................... 13.9. Su infzyonu ile ateleme................ ........ 13.10. Havaya frlayan paralardan korunma......... 13.11. Atelemeden sonra yaplmas gerekenler......................................... 13.12. Patlamam delikler.............................. 13.13. Ateleme ile ilgili koullar....................... 13.14. Tata srlen galeriler (Lamlar) iin zel koullar............................................ 13.15. Ateleme srasnda ek olarak alnacak nlemler........................................... Yer stndeki binalar, dier yaplar ve yollar........ 14.1. Tehlike tanmlama................................ 14.2. Tehlike kontrol..................................
14.
XIV
indekiler
15.
Srveyanlar ve planlar........................... ........ 15.1. Yetkili bir maden mhendisinin / srveyann grevlendirilmesi................................. 15.2. Yetkili maden mhendisinin / srveyann grevleri........................................... 15.3. Planlar: Genel bak.............................. 15.4. Hatal projeler.................................... 15.5. Terk projeleri..................................... Madencilik ilemlerine balama ve ara verme (tatil-i faaliyet karar).................................... 16.1. Madencilik ilemlerine balama ve ara verme : Genel bak....................................... 16.2. Duyurularn yaplmas................... ........ 16.3. Kaytlar ve geri dnler......................... nsan ve malzeme nakli yaplan giri ve k yollar....................................................... 17.1. Giri ve k yollarna ilikin koullar......... 17.2. Merdivenli klar............................... 17.3. Kuyularda ve yrmeye elverili olmayan klarda vin sistemleri........................ 17.4. Klavuzlar (halat tutucular)...................... 17.5. Kuyu dibi toplama ukurlar..................... 17.6. Tama kabinleri ve gvenli durdurma dzenleri.......................................... 17.7. Kuyu ana makaras ve halat makaralar........ 17.8. Kafesler........................................... 17.9. Ayrma vitesi..................................... 17.10. Sspansiyon vitesi............................... 17.11. Vin halatlar (Kaldrma halatlar).............. 17.12. Kuyruk halat..................................... 17.13. Kuyular ve yrmeye elverili olmayan klarda vin operatrnn grevleri.......... 17.14. Sinyal gereleri........................... ........ 17.15. Sinyal ilemleri........................... ........
131 131 131 131 133 133 135 135 136 137 138 138 141 142 147 147 148 148 148 149 150 151 153 154 155 156 XV
16.
17.
17.16. nsan tama ilemleri............................ 17.17. Otomatik asansrler.............................. 17.18. Kuyu ama, derinletirme veya ykseltme: Genel bak......................................... 17.19. Kuyu ama srasnda insan ve malzeme nakli.................................... 17.20. Kuyu ama....................................... 17.21. Kuyu amada kullanlan velman motorlar veya vinler................................ ........ 17.22. Kuyu amada kullanlan sspansiyon dilisi... 17.23. Kuyu amada sinyalizasyon donanm.......... 17.24. Kuyu amada nakil ilemleri.................... 17.25. Kuyu amada patlayc kullanm............... 18. Yollar....................................................... 18.1. Yollarn gvenlii................................ 18.2. Gei yollarnn ykseklii ve genilii......... 18.3. Maden yollarnn emniyetsiz ksmlarnn kapatlmas veya mhrlenmesi................ 18.4. Eimli yollar ve iyerleri........................ Nakil ve tama............................................ 19.1. Nakliye kurallar................................. 19.2. Nakliye sisteminin denetimi ve bakm plan....................................... 19.3. Nakliye: genel nlemler......................... 19.4. Elle tama........................................ 19.5. Mekanize tama: Genel kurallar............... 19.6. Troley lokomotifle tama....................... 19.7. Akl lokomotifler ve ak ekipmanlar......... 19.8. Dizel tatlar, dizel lokomotifler ve raysz tama aralar.................................... 19.9. Basnl hava lokomotifleri...................... 19.10. Konveyrler....................................... 19.11. Eimli yollarda tama........................... 19.12. Arnda tama.....................................
157 158 158 160 161 161 162 162 162 164 166 166 166 166 167 168 168 169 169 171 172 174 175 176 180 180 183 184
19.
XVI
indekiler
19.13. Yollardan ve eimli yollardan insanlarn gemesi ve tanmas: genel nlemler......... 19.14. Yryerek ulam................................ 19.15. Mekanik olarak yolcu tama................... 19.16. nsan tayan konveyrler........................ 19.17. Demiryollar...................................... 20. Tavan ve duvar tahkimatlar............................ 20.1. yerlerinin gvenliini salama grevi....... 20.2. Tahkimat projesi ve kurallar..................... 20.3. Tahkimatn kurulmas............................ 20.4. Yryen tahkimat / uzun ayak arn kapaklar: Genel hkmler................................... 20.5. Yryen tahkimatlarn kurulmas ve geri ekilmesi.................................. ........ 20.6. st kapal baraka veya kabinler................ 20.7. Tavandan veya yandan gk olmas durumunda alnacak nlemler................... Havalandrma............................................. 21.1. Genel nlemler.................................... 21.2. Maden havalandrma projesi............. ........ 21.3. Madendeki hava deiiklikleri.................. 21.4. alma blgelerinin ve allan yerlerin havalandrlmas.................................. 21.5. Maden havalandrma fanlar..................... 21.6. Takviye fan kontrol............................. 21.7. Tali fan kontrol.................................. 21.8. Hava lm ve metan tayini................... 21.9. Metan tehlikesi olan madenden veya maden ksmlarndan insanlarn uzaklatrlmas ve alnacak nlemler................................. 21.10. Kmr, metan veya dier zararl gazlarn ani patlamalar........................................ 21.11. Metan monitrleri................................
185 186 188 190 192 194 194 195 198 200 201 202 202 204 204 207 209 210 211 212 214 216 221 224 226
21.
XVII
21.12. Madenin tm olarak izlenmesi iin atmosferik izleme sistemleri.................................. 21.13. Metan drenaj..................................... 22. Madenci lambalar ve aydnlatma...................... 22.1. Baret lambalar................................... 22.2. Aleve duyarl gvenlik lambalar................ 22.3. Yeraltnda aydnlatma ve klandrma......... Yeterlik, eitim ve retim.............................. 23.1. Genel hkmler.................................. 23.2. Yneticilerde ve nezaretilerde aranan zellikler.......................................... 23.3. ilerde aranan zellikler, eitim ve snama............................................. 23.4. Yeralt kmr madenlerinde alan yklenicilerde ve dierlerinde aranan zellikler.......................................... Kiisel koruyucu ekipman............................... 24.1. Genel nlemler................................... 24.2. Ba koruma....................................... 24.3. Yz ve gz koruma............................... 24.4. El, kol, bacak ve ayaklarn korunmas............ 24.5. Solunum sistemini koruyucu ekipmanlar...... 24.6. itmenin korunmas............................. 24.7. Dmelerden korunma........................... 24.8. elbiseleri........................................ Beklenmeyen ve acil durumlara hazrlkl olma ve kurtarma................................................... 25.1. Genel bak....................................... 25.2. lk yardm ve tbbi bakm........................ 25.3. Tahliye ve kurtarma.............................. organizasyonu.................................. ........
228 230 234 234 234 236 239 239 243 244 245 246 246 248 249 250 250 253 254 255 257 257 259 265 272
23.
24.
25.
26. XVIII
indekiler
26.1. 26.2. 26.3. 26.4. 26.5. 26.6. 27. 28.
Grev gvenlik analizi........................... ak............................................. alma ekipleri.................................. Yalnz alan iiler............................. Madene giri izni......................... ........ Genel grevler ve ynetimleri...................
272 273 273 273 273 273 276 276 276 278 278 278 279 279 280 282 282 284 288 288 292 295 313 320
Gvenlik ve salk kurullar............................ 27.1. Maden gvenlik ve salk kurullar............ 27.2. l endstri kurullar.......................... zel koruma............................................... 28.1. Sosyal koruma................................... 28.2. alma saatleri................................... 28.3. Kibrit, sigara tr maddeler ve akmak bulundurulmas ve yasaklanm maddelerin aranmas........................................... 28.4. Alkol ve uyuturucu ile ilgili sorunlar.......... 28.5. HIV/ AIDS....................................... Kiisel hijyen.............................................. 29.1. Tesisler............................................
29.
Kaynaka......................................................... Ekler.............................................................. I. i salnn gzetimi................................... II. alma ortamnn gzetimi....................... ........ III. gvenlii ve sal ynetim sistemi kurulmas....... IV. Zararl maddeler, scaklk, grlt ve vibrasyon iin maruziyet snrlar.......................................... Dizin..............................................................
XIX
Szlk
Bu uygulama klavuzunda, aada belirtilen terimler burada onlara verilen anlamlar tarlar. Aktif izleme: Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve uygun nleyici ve koruyucu nlemlerin yan sra, GS ynetim sistemini uygulamak iin yaplan dzenlemelerin tanmlanan kriterlere uyup uymadn belirlemek iin yaplan srekli izleme. AS: Atmosferik izleme sistemi. Arn gerisi: Arn ynnde Arn ilerisi: Arna ters ynde. Batma: Gk alanndaki bir ukurda olduu gibi, gevek bir malzemeye batmak veya onun tarafndan rtlmek. Batma genellikle boucu etki veya ezilmeyle hasara neden olur. Boucu maddeler (Asfeksiyanlar): Vcudun kullanabilecei oksijen miktarn azaltarak hasara sebep olan maddeler. Asfeksiyanlar kapal bir alandaki havann yerini alarak veya vcudun oksijen absorblama veya tama yeteneine mdahale ederek etki gsterebilirler. alma ortamnn gzetimi: ilerin saln etkileyebilecek evresel faktrlerin tanmlama ve deerlendirilmesini kapsayan genel tabirdir. Bu kapsamda; shhi ve mesleki hijyen koullarn, iilerin sal iin risk oluturabilecek ilerin organizasyonundaki faktrler, genel veya kiisel koruyucu cihazlar, alanlarn zararl etkenlere maruziyeti ve bunlar azaltacak veya ortadan kaldracak kontrol sistemleri deerlendirilir. ilerin sal asndan alma ortamnn izlenmesi; ergonomi, kaza ve hastalklarn nlenmesi, iyerindeki mesleki hijyen, i organizasyonu ve i ortamnda fizikososyal etkenler gibi konulara odaklanabilir, ancak yalnz bunlarla snrl deildir.
XXI
Gk ve artk: Tavann gmesi amacyla madenin, kmr kartlarak terk edilen ksmlardr. Gvenlik ve salk kurulu: ilerin gvenlik ve salk temsilcileri ve iveren temsilcilerinin katlm ile oluturulan, ulusal yasa, ynetmelik ve uygulamalara gre iyeri baznda grev yapan kurul. ILO-OSH 2001: Uluslararas alma rgtnn, gvenlii ve sal ynetim sistemleri rehberi, ILO-OSH 2001 (Cenevre, 2001). GS ynetim sistemi: GS politikalarn ve amalarn oluturmak ve bu amalara ulamak iin esas alnan, birbirleri ile iliki ve etkileimi olan unsurlar. GS: gvenlii ve sal. kincil madencilik: Topuklarn maden iletme randmanna baklmakszn, tamamen veya ksmen kurtarld dnml (kastl olarak geri ekilinen) madencilik ilemleri. kazas: alma srasnda iyeri ii veya dnda olan ve ile ilgili lmcl olan veya olmayan yaralanmalarla sonulanan olay. mfettilii: ilerin alma srasnda korunmalar ve alma koullar ile ilgili yasal hkmlerin uygulanmasn salamak iin, ulusal yasa ve ynetmeliklere gre oluturulmu birim. sal hizmetleri: Tesislerdeki iverenlere, iilere ve onlarn temsilcilerine; (a) alma srasnda fizik ve ruh sal asndan en uygun olan, gvenli ve salkl bir alma ortamnn oluturulmas ve srdrlmesi iin gerekenler; (b) iilerin fizik ve ruh sal durumuna gre, yaplan iin alanlarn yetenekleri ile uyumlu hale getirilmesi hususlarnda esas olarak nleyici fonksiyonlar olan hizmetlerdir.
XXII
Szlk
i bulma ofisi: i temin eden veya bulan kurulu. i salnn izlenmesi: Herhangi bir anormal durumu fark etmek ve tehis etmek zere iilerin salk durumlarn deerlendirmeye ynelik prosedrleri ve incelemeleri kapsayan bir deyimdir. nceleme sonular; bireylerin salk durumunu, iyerindeki genel salk durumunu, maruziyet altnda alan kiilerin saln korumak ve iyiletirmek iin kullanlmaldr. Sal deerlendirme yntemleri; tbbi muayene, biyolojik izlemeleri, radyolojik kontrollar, anketleri veya salk kaytlarnn incelenemesini ierebilir, ancak yalnz bunlarla snrl deildir. i temsilcileri: 1971 tarih ve 135 sayl i Temsilcileri Szlemesine uygun olarak, ulusal yasa veya uygulamalara gre; (a) ii sendikalar temsilcileri, bir baka ifadeyle; ii sendikalar veya bu sendikalarn yeleri tarafndan seilen ya da atanan temsilciler veya (b) seilmi temsilciler, bir baka ifadeyle; ulusal yasa veya ynetmeliklerin ya da toplu szlemelerin hkmlerine uygun olarak, iletmede alan iiler tarafndan serbeste seilen ve grevleri ilgili lkede ii sendikalarnn zel yetkisi olarak kabul edilen faaliyetleri kapsamayan kiilerdir. i: veren iin, srekli veya geici olarak i yapan kimse. iler ve temsilcileri: Bu uygulama klavuzunda iiler ve temsilcileri deyimi ile ifade edilmek istenilen; ii temsilcilerinin bulunmas durumunda, yeterli ii katlmn salamak zere onlarla grlmesi gerekliliidir. Baz durumlarda, btn iilerin ve ii temsilcilerinin katlmas uygun olabilir. le ilgili hasar: kazasnn neden olduu yaralanma veya lm. le ilgili yaralanmalar, salk bozukluklar ve hastalklar: yerinde; kimyasal, biyolojik, fiziksel ve organizasyona bal etkenlere maruz kalmann salk zerinde oluturduu olumsuz etkiler.
XXIII
veren: Bir madende bir veya daha fazla kii altran gerek veya tzel kii, bu balamda bu kii; operatr, esas yklenici, yklenici veya taaron olabilir. yeri: ilerin, iverenin direktifi dorultusunda ilerini yapmak zere bulunduklar veya gittikleri yer. yeri sabit bir nokta olmayabilir. KKE: Kiisel koruyucu ekipman. Kaydetme (kayda geme): Ulusal yasa ve tzklerde belirtilen ve iverenin; (a) i kazalar ve meslek hastalklar; (b) tehlikeli durum ve olaylar konularnda bilgileri korumasn salama yntemi. Kontrol: Belirlenen kriterlerin ne dereceye kadar yerine getirildini saptamak zere kant elde etmek ve bunlar objektif olarak deerlendirmek iin yaplan, sistematik, bamsz ve belgelenmi bir ilemdir. Kontrollar, iletme ii veya dndan, kontrol yaplan faaliyetle ilgisi olmayan, yetkili kiiler tarafndan yaplr. Kk madenler: Bu klavuzun amalad kapsamda kk maden iletmesi; az sayda ii altran, dk retim miktar ve kk sermaye yatrm olan veya yetkili merci tarafndan tanmland ekilde kabul edilen iletmelerdir. Maruziyet snr: Salk zerinde grlebilecek zararl etkileri snrlandrmak iin yetkili bir merci tarafndan belirlenen veya nerilen maruziyet dzeyidir. Yetkili merci tarafndan kabul edilen terimler lkeden lkeye deiir ve yasal kontrol dzeyleri, msade edilen azami konsantrasyonlar, izin verilebilen maruziyet snrlar, mesleki maruziyet snrlar ve eik snr deerleri olarak deiir. Meslek hastal: Yaplan i dolays ile maruz kalnan tehlikeli etkenlerin yol at hastalk.
XXIV
Szlk
MGBF: Malzeme gvenlik bilgi formu. Mhendislik kontrolleri: Maruziyeti azaltmak iin kapal sisteme alma, havalandrma ve iyeri planlamas gibi teknik nlemlerin kullanlmasdr. Nezareti: Her i gn iin almalarn planlanmas, organizasyonu ve kontrolnden sorumlu kii. Olay: alma srasnda veya dnda olan, herhangi bir yaralanmaya yol amayan tehlikeli durumlar. Rapor tutma: ilerin; bir st amirlerine, nezaretilere, yetkililere veya baka bir kii veya makama, ulusal yasa ve ynetmeliklere ve kuruluun uygulamalarna gre; (a) i srasnda veya ile ilgili olarak meydana gelen herhangi bir i kazas veya yaralanma; (b) meslek hastal olabilecek vakalar; (c) tehlikeli durum ve olaylar hakknda bilgi vermelerini salamak zere iveren tarafndan belirlenen yntem. Reaktif (tepkisel) izleme: Kazalar, yaralanmalar, hastalklar, salk bozukluklar ve olaylarn grlmesi dolaysyla, GS ynetim sistemleri dahil olmak zere, nleyici kontrol kriterlerindeki eksiklikleri ve baarszlklar tehis etme ve bu tr yetersizlikleri dzeltme sreci. Risk: Zararl bir olayn meydana gelme olasl ile bu olayn insanlarda neden olduu hasar veya yaralanmann derecesinin birleimi. Risk deerlendirmesi ve kontrol: Kontrol amacyla, tanmlanan her tehlikeye bal olabilecek hastalk ve yaralanma riskinin dzeyini belirlemek iin kullanlan sre. Btn riskler belirlenmeli ve riskin belirlenen dzeyi temel alnarak kontrol ncelikleri tespit edilmelidir. Dikkate alnmas gereken yntemin tanm iin Ek Ie baknz.
XXV
Solunabilir (solunabilen) toz: Havada bulunan ve akcierlerde gaz deiiminin yapld blgeye ulaabilen toz. Sosyal gvenlik: Toplumun bireylere ve ailelerine salk hizmetlerine ulama ve zellikle; yallk, isizlik, hastalk, i gremezlik, i kazas, hamilelik veya geim salayann kayb durumlarnda salk hizmetlerinden yararlanma ve gelir gvencesi verme eklinde salad koruma. Sosyal yardm: htiya sahibi kiilerin, temel fiziki ve maddi refahn tevik etmek zere tasarlanm sosyal abalar ve yasal yntemlerdir. Tehlike: Hastalk veya yaralanmaya neden olabilecek durumlar. Tehlike tanmlamas: yerindeki tehlikeleri tanmlamak iin yaplan sistematik ilemler. Dikkate alnmas gerekli yntemin tanm iin Ek III, blm 11e baknz. Tehlikeli olay: Ulusal yasa ve ynetmeliklerle tanmland zere, alan kiilerde veya genel toplumda yaralanma ve hastalklara neden olabilecek kolaylkla tanmlanabilen olaylar. Yetkili (uzman) kii: Belirli bir iin yaplabilmesi iin uygun eitimi, ve yeterli bilgisi, deneyimi ve becerisi olan kii. Yetkili merci: Yasa gcnde ynetmelik karma, hkm veya baka talimatlar verme yetkisi olan; Bakanlk, Hkmet birimi veya baka bir kamu otoritesidir. Kmr madeninde gvenlik ve salk iin ulusal politika ve yntemlerin uygulanmas gibi zel faaliyetlere ilikin sorumluluklara sahip olan yetkili merciler, ulusal yasa ve ynetmeliklere gre tespit edilirler. Ynetici: Madenin ynetimi ve teknik ilerinden yasal olarak sorumlu olarak belirlenen yetkili bir kiidir. Bu kii, iverenin kendisi olabildii gibi veya iveren tarafndan grevlendirilen bir kii de olabilir.
XXVI
Szlk
Yklenici: Ulusal yasa ve tzklere uygun olarak veya zerinde gr birliine varlan tanmlar, hususlar ve koullar uyarnca; iletmede iverene hizmet reten kii veya kurulular. Bu uygulama klavuzu iin ykleniciler ifadesi; esas yklenicileri, taaronlar ve igc temin eden kurulular kapsar. Zararl evresel faktrler: yerinde, iilerin veya dier kiilerin gvenlik ve salklarn, normal koullarda veya baz durumlarda, olumsuz ynde etkileyecek faktrler.
XXVII
Giri
ILO Ynetim Kurulunun Mart 2005deki 292. oturumunda alnan karara uygun olarak, kmr madenlerinde gvenlik ve salk konusunda revize edilmi bir uygulama klavuzu hazrlamak ve kabul etmek zere, 8-13 Mays 2006 tarihlerinde Cenevrede Kmr Madenlerinde Gvenlik ve Salk Uzmanlar Toplants yaplmtr. Toplant, Ynetim Kurulunun Hkmetlerle grlerek seilen 8, verenler grubu ile grlerek seilen 8 ve iler grubu ile grlerek seilen 8 uzmannn katlm ile gereklemitir. Orjinal Uygulama Klavuzu, Ynetim Kurulu tarafndan 1986da kabul edilmitir. Endstrideki, igcndeki pek ok deiikliklerin yansra, yetkili mercilerin, iverenler, iiler ve rgtlerinin rollerindeki deiiklii ve ILOnun i gvenlii ve sal belgelerinin geliimini yanstmakta olan bu yeni Klavuz, yeralt kmr madenlerinden kmr retimine odaklanmtr. Ak iletme madencilii, Ak letmelerde Gvenlik ve Salk Uygulama Klavuzunda (1991) ele alnmtr. Bu Uygulama Klavuzu iilerin gvenlik ve salnn korunmas ile ilgili uluslararas belgelerdeki ilkeleri esas almaktadr. lk iki ksm klavuzun amalar ve uygulamas ile ilgilidir. Bunlar izleyen iki ksm, ulusal bir ereve iinde; yetkili merci, i mfettileri, iverenler, iiler ve rgtleri, tedarikiler, imalatlar, planlamaclar, yklenicilerin sorumluluk, grev ve haklarn ve i sal ve gvenlii (GS) ynetim sistemleri ve hizmetlerini ve GS rapor sistemlerini ele alr. Klavuzun II. Ksm, tehlikeleri tanmlamak ve riskleri belirlemek ve iin bir metodoloji sunar. Klavuzun III. Ksm, yeralt madenlerinde kmr retiminde yaygn olarak grlen toz patlamalar, yangnlar ve su basknlarndan elektrikle ilgili tehlikeler, makineler ve yer stndeki tesislerle ilgili olanlara kadar
eitli tehlikeleri ele alr. Her blm, tehlikeleri tanmlar, riski deerlendirir ve riski kontrol etme veya ortadan kaldrma konusunda rehberlik salar. Ayn zamanda; yeralt madenlerinin uygun olarak planlanmas ve bakm, nakliye, yetkinlik ve eitim, kiisel koruyucu ekipman (KKE), acil durum hazrl, zel koruma ve hijyen konularn kapsar. Bu Klavuz gereken durumlarda, mevcut ILO belgelerini referans alr. Kmr madenlerinde gvenlik ve salk (Cenevre, 1986); yerinde alkol ve uyuturucu bamll konularnn ynetimi (Cenevre, 1996); i salnn izlenmesi iin teknik ve etik klavuz (Cenevre, 1998); gvenlii sal ynetim sistemleri rehberleri (Cenevre, 2001); yeri ortam faktrleri (Cenevre, 2001); HIV/AIDS ve i dnyas (Cenevre, 2001) balkl belgeler bu referanslar arasndadr. Eklerde, i salnn izlenmesi, alma ortamnn gzetimi ve GS ynetim sistemi oluturulmas konularndaki ilgili ILO belgelerinden alnan bilgiler bulunmaktadr. Bu belgeler gncellendiinde, Klavuzun elektronik versiyonunda yaplan atflar da gncel duruma gre dzenlenecektir. Ayn zamanda maruziyet snrlar hakknda bilgiler de bulunmaktadr. ILO Uygulama Klavuzlarnn uygulamaya ynelik tavsiye kararlar, kamu sektr ve zel sektrde, ile ilgili belli tehlikeler (rnein; kimyasallar, s, grlt, titreim gibi), faaliyet alanlar (rnein; inaat, ormanclk, madencilik gibi) veya ekipmanlarla ilgili olarak, gvenlik ve salk ynetiminde sorumluluk tayan kiilerin kullanm iin dnlmtr. Uygulama Klavuzlarnn ulusal yasa veya ynetmelik ya da yerleik standartlarn yerine gemesi amalanmamtr. Klavuzlar, ulusal yasa ve ynetmelik hkmlerine uygun olarak, lke apnda veya kurum baznda, toplumsal diyalog yoluyla, nleme ve koruma programlarnn gelitirilmesi iin alanlarn tmne rehberlik etmek amacyla hazrlanmtr. zellikle hkmet, kamu yetkilileri, iverenler, iiler ve onlarn rgtlerine olduu kadar, ilgili kurulularn ynetimlerine ve gvenlik ve salk kurullarna ynelinmitir.
Giri
Uygulama Klavuzlar ncelikle nleme ve koruma yntemlerine esas tekil etmek zere hazrlanm olup, i gvenlii ve sal hususunda ILO teknik standartlar olarak dikkate alnr. Klavuzlar; zellikle alma ortam ve ii salnn gzetimi; eitim ve bilgilendirme; kayt tutma hususlarn ilgilendiren genel ilkeler ile zel konularda rehberlik ierir; yetkili merciler, iverenler, iiler, imalatlar ve tedarikilerin grev ve rolleri ile, danma ve ibirliini ele alr. Bu Uygulama Klavuzunun kapsam, onun rehberliini kullanmaya ynelen lkenin koullar ile, sz konusu iletmenin lei ve teknik imkanlar erevesinde deerlendirilmelidir. Bu balamda, gelimekte olan lkelerin gereksinimleri de dikkate alnmtr.
1. Genel hkmler
1.1. Tarihe 1.1.1. Yeralt kmr madencilii tarih boyunca, igcnn salk ve gvenliini ilgilendiren konularda en yksek risk ieren aktiviteler arasnda yer almtr. Yeni teknolojiler, byk yatrmlar ve yetkili kiiler, iverenler, iiler ve temsilcilerine yaplan devaml eitimler sonucu onlarn salk ve gvenlik konularndaki davranlarnn deimesi ile, kmr madenlerinde i gvenlii ve sal konularnda nemli kalc gelimeler salanmtr. Yine de, eer belirli kritik kontrolleri ve dengeleri ieren bir gvenlik a ile tehlikeler deerlendirilip kontrol edilmezse kazalar, salk sorunlar ve hastalklar olur. 1.1.2. Yeralt kmr madencilii endstrisi, hi bir zaman bu kadar eitli ve dinamik olmamtr. Gemite olduu gibi bugn de endstri kmrle ynlendirilmektedir. Kmrn elektrik retiminde, uluslararas olarak en ok kullanlan enerji kayna olmas ve genelde elik retimi iin temel bir girdi olmasndan dolay, birok lkenin ekonomisi iin byk nem tar. Kmrn nemini, retiminde ve tketiminde, zellikle Asyada, grlen beklenmeyen byklkteki art kantlamaktadr. Kmr endstrisindeki son gelimelerle, bu yndeki pozitif eilim daha fazla glenmitir. Kmr svlatrma veya gazlatrma veya temiz kmr teknolojileri gibi teknolojilere olan eilimin artmas, kmre olan talebin srmesine ve gelimesine katk salayacaktr. 1.1.3. Baz lkelerde yasalar tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol yaklamnn zerinde durur, dierlerinde kuralc yaklam ne kmakta, bir bakasnda ise salk ve gvenlik konularnda ulusal yasalar bulunmamaktadr. Yeralt kmr madencilii kk veya byk iletmeler tarafndan yaplmaktadr. Baz iletmelerin nemli i teknik kaynaklara sahip olmalarna karlk, dierlerinin byle kaynaklar kullanma olanaklar bulunmamaktadr.
1.1.4. Bu uygulama klavuzundaki uygulamal neriler, yeralt kmr madenlerinde salk ve gvenlii ilgilendiren konularda haklar, sorumluluklar ve grevleri olan tm kiilerin kullanmas iin yaplmtr. 1.1.5. Bu klavuz, yeralt kmr madenciliinde halen belirlenmi olan tehlikelerin ve risklerin ounu belirtir fakat endstrideki veya belirli ilemlerdeki deiiklikler bir operasyonun risk profilini deitirebilir. Bu nedenle, klavuzun her tehlikeyi veya riski kapsad dnlmemelidir. 1.1.6. Klavuzun amac Madenlerde Salk ve Gvenlik Szlemesi, 1995 (No.176) ve ona elik eden Tavsiye Kararnn, 1995 (No.183) ngrd kurallarn desteklenmesi iin uygulanabilir bir dokman oluturmaktr. Klavuz yasal olarak balayc bir dokman deildir ve ulusal kanunlarn, ynetmeliklerin ve kabul edilmi standartlarn yerini almas amalanmamtr. 1.1.7. Bu klavuzda geni aklamal kurallar olmasna karlk, kullanm yeni teknolojiler gelitirilmesini nlememeli veya yeralt kmr madencilii ile uraan herkese etkin koruma salayan, alternatif nlemler alnmasnn veya daha iyi uygulamalar yaplmasnn nne gememelidir. 1.1.8. Uygulama klavuzunun kurallar, onun salayaca rehberlii kullanmay dnen lkenin koullar, yaplacak operasyonun bykl ve teknik olanaklar gz nnde bulundurularak deerlendirilmelidir. Bu yzden, gelimekte olan lkelerin gereksinimleri de dikkate alnmtr. 1.2. Amalar (a) 1.2.1. Uygulama klavuzu aadaki hususlara katkda bulunmaldr: yeralt kmr madenciliindeki iileri, iyerindeki tehlikelerden korumak ve ile ilgili kazalar ve hastalklar, salk bozukluklarn ve vakalar nlemek veya azaltmak;
Genel hkmler
(b) (c) (a) (b) (c) (d)
iyerinde i gvenlii sal (GS) konularnn ynetimini gelitirmeye, yardm etmek ve kolaylatrmak; yeralt kmr madenlerinde kmr retiminde GSyi gelitirmek iin hkmetler, iverenler, iiler ve onlarn kurulular arasnda etkin danma ve ibirlii gelitirmek; 1.2.2. Uygulama klavuzu aadaki hususlarda yardmc olmaldr: yeralt kmr madenlerinde alan iilerin GS, refahlar ve genel alma ortamnn korunmas iin tutarl ulusal politika ve prensipler oluturmak, yetkililerin, iverenlerin, iilerin ve dier ilgililerin GS konularnda kendilerine ait olan grev ve sorumluluklarn gelitirmek, yerletirmek ve aralarnda yapsal ibirlii salanmas iin dzenlemeler yapmak; bilgi ve yeterlii gelitirmek; alma koullarn gelitirmek amac ile tutarl GS ynetim sistemlerinin uygulama ve btnlemesini desteklemek.
1.2.3. Uygulama klavuzu iyerindeki tehlikelerle ilgili olarak, yetkili mercilerin ilev ve ykmllkleri, iverenlerin, iilerin ve dier tm ilgililerin, sorumluluk, grev ve haklar konusunda uygulamal neriler bulundurur. zellikle aadaki hususlar kapsar: (a) tehlike ve risklerin nlenmesi ve azaltlmas iin yasal, idari ve etkili erevelerinin oluturulmas; (b) tehlikelerin tanmlanmas, giderilmesi, en alt dzeye indirilmesi ve kontrol iin kullanlan mekanizmalarn amalar; (c) iilerin gvenlik ve salna ilikin risklerin ve tehlikelerin ve alnmas gerekli nlemlerin deerlendirilmesi; (d) iyeri ortam ve iilerin salnn gzetimi; (e) acil durum yntemleri ve ilk yardm; (f) iilere bilgi ve eitim verilmesi; (g) i kazalar ve meslek hastalklarnn ve tehlikeli durumlarn kayt edilmesi, bildirilmesi ve izlenmesi iin bir sistem kurulmas.
1.3. Uygulama ve ama 1.3.1. Yeralt kmr madenciliindeki tm ilemlere uygulanabilecek olan bu uygulama klavuzu, Ulusal yasa veya ynetmeliklerin kurallar ile uyumlu olarak aada belirtilen kii, kurum ve derneklere yol gstermelidir: (a) yasal veya danman konumunda olan ve almalar yeralt kmr madenlerinde alan iilerin gvenlik, salk ve refahlarn etkileyen, tm hkmet yetkilileri, ii ve iveren kurulular ve sanayi kurumlarna; (b) kmr madenleri ile ilgili her dzeydeki kiiler, rnein iverenler, iletmeleri kontrol eden kiiler, gvenlik ve salk konularndaki grev ve sorumluluklarna gre iiler ve yklenicilere. 1.3.2. Yeralt kmr madenciliinde iilerin salk ve gvenliini koruyucu baz nlemlerin uygulanmas, dorudan ve dolayl olarak genel evreyi etkileyebilir. Bu iliki yetkililer ve iverenler tarafndan kendileriyle ilgili, politika ve programlarn planlanmasnda ve uygulamasnda gz nnde bulundurulmaldr. 1.3.3. Bu uygulama klavuzunun kurallar, yrrlkteki yasalar, ynetmelikler veya kabul edilmi standartlarn yerine kullanlmak iin hazrlanmamtr. Yrrlkteki daha sk kurallarn bu klavuza stnl olmaldr. Belirli bir GS konusunda ulusal yasa veya ynetmeliklerin bulunmamas durumunda, onaylanm ulusal ve uluslararas ilgili dier belgelerin olduu kadar bu klavuzun yol gstericiliine de bavurulmaldr. 1.3.4. Uygulama klavuzu, mesleki nitelikleri verme ve dllendirmeden sorumlu kurumlara ilikin referanslar bulundurur. Bu kurumlarn mevcut programlarn, eitim ve iyerindeki sorumluluklarn bltrlmesi asndan, uygulama klavuzunun nerileri nda gzden geirmesi tevik edilmelidir.
Genel hkmler
1.4. Dier ILO belgelerine atflar 1.4.1. Bu klavuzun kapsamna giren, yeralt kmr madenlerinde GS politikalar ve programlarnn, oluturulmasnda, uygulanmasnda ve gzden geirilmesinde yetkili merciler, iveren ve ii kurulular; Szlemeler, Tavsiye Kararlar, uygulama klavuzlar ve rehberler de dahil olmak zere, dier ILO belgelerinin kurallarn gz nnde bulundurmaldrlar. Sz konusu belgelerin listesi bu klavuzun sonundaki kaynaklarda verilmitir.
2. Endstrinin zellikleri
2.1. Yeralt kmr madencilii 2.1.1. Kmr 50 kadar lkede yeralt madenlerinde retilmektedir. Yeralt kmr madenleri; iyeri koullarnn tm ynleri ile devaml olarak izlendii bir ortamda, maharetli az saydaki igcnn kulland son model uzaktan kumandal aletlerle retim yaplan iletmelerden, eskiden kalma yntemlerle salksz ve gvenliksiz koullarda elle kaz yaplan ve kmrn elle karlp tand iletmelere kadar deiiklik gstermektedir. 2.1.2. Kmr ekstraksiyonu, tanmas ve ilenmesi, uygun olarak kontrol edilmezse, kaza hastalk ve lmle sonulanan bir dizi salk ve gvenlik tehlikelerine yol aabilir. Doal aydnlanma ve havalandrmann olmad yeralt kmr madenlerinde, iyerlerinin ekli ve boyutlar devaml olarak deiir. 2.2. Mesleki tehlikeler 2.2.1. Yeralt kmr madenlerindeki ilemler, iilerin eitli tehlikelerle karlamalarna yol aabilir veya iyerindeki almalar ve koullar vakalara, kazalara, lmlere, salk bozukluklarna ve hastalklara neden olabilir. Bu konular ilerideki blmlerde tartlmtr.
10
I. KISIM: ULUSAL EREVE
3. Genel grevler
3.1. birlii 3.1.1. Bu klavuz, etkin bir gvenlik ve salk sisteminin, yetkili merci, iverenler, iiler ve temsilcilerinin ibirliini gerektirdiini kabul eder. Klavuzun amalarna ulamasnn salanmas iin ilgili taraflar, yapc bir tarzda ibirlii yapmaldr. 3.1.2. birlii yntemleri, yeralt kmr madenlerinden kmr karlmas srasnda karlalabilecek tehlikelerin tanmlanmas, gvenlik ve sala ilikin risklerin giderilmesi veya kontrol edilmesiyle ilgili olmaldr. Bu yntemler aadaki hususlar kapsar: (a) iverenler sorumluluklarn yerine getirirken, iiler ve/veya temsilcileri ile mmkn olduu kadar yakn ibirlii yapmaldr; (b) iiler, iveren tarafndan kendilerine verilen sorumluluklarnn yerine getirilmesinde, i arkadalar ve iverenlerle mmkn olduu kadar yakn ibirlii yapmal ve belirlenmi olan btn yntem ve uygulamalara uymaldr ve (c) kmr retiminde belirli bir tehlikeli faktr dolaysyla oluabilecek tehlike ve risklerin gvenlik ve sala olan etkilerinin deerlendirilmesi iin reticiler ve tedarikiler, iverenlere elde olan ve istenilen gerekli tm bilgileri salamaldrlar. 3.2. Yetkili merci
3.2.1. Genel hkmler
3.2.1.1. Yetkili merci, ulusal koullar ve uygulamalar ve bu klavuzun kurallar dorultusunda ilgili en yetkili iveren ve ii kurulularna danarak; (a) GS konusunda ulusal bir politika planlamal ve bunu srdrmeli ve (b) yeralt kmr madenlerinden kmr retimi srasnda, karlaabilecek
13
tehlikelerin tanmlanmas, risklerin giderilmesi ve kontrol edilmesi iin; mevcut yasal kurallar gncelletirme veya yenilerini yapma hususlarn gz nnde bulundurmaldr.
3.2.1.2. verenler, iiler ve temsilcilerine danlmas ve bilgi yaylmasnn salanmas iin yasal hkmler; ynetmelikler, uygulama klavuzlar, maruziyet limitleri iermelidir. 3.2.1.3. Yetkili merci, ilgili ILO Szlemelerinin kurallar ile uyumlu olarak ve bu tr sistemlerin uluslararas uyum salamas gereini gz nnde bulundurarak; (a) sala zararl olabilecek maddeleri snflandrmak iin kriterler ie ren sistemler; (b) bir maddenin tehlikeli olup olmadn belirlemek iin istenen enfor masyonun uygunluunu deerlendirecek sistem ve kriterler; (c) maddeleri iaretleme ve etiketleme koullar. Yeralt kmr maden ciliinde kullanlan maddeler bu koullara gre iaretlenmeli ve etiketlenmelidir. (d) iverenler tarafndan alnan madde gvenlik formlarnda bulunan bilgilere ilikin kriterler ve (e) yeralt kmr madenlerinde kmr retiminde kullanlan maki neler, ekipman, ilemler ve operasyonlarla ilgili gvenlik ynnden karlalabilecek tehlikeleri ve uygun risk kontrol yntemlerini belir leyici sistem ve kriterler tespit etmelidir. Yetkili merci bu kriterleri ve gereklilikleri belirleyecek kurallar koymal fakat teknik grevleri ve laboratuvar deneylerini mutlaka stlenmesi beklenmemelidir. 3.2.1.4. Yetkili merci, yeterli ve uygun bir denetim sistemiyle, yukarda belirtilen politikalarla ilgili ulusal yasa veya ynetmeliklerin uygulanmasn salamaldr. Uygulama sistemi, sz konusu politikalara ilikin ulusal yasa veya ynetmeliklerin ihlal edilmesi durumunda uygulanmak zere, dzeltici yntemler ve yeterli cezalar bulundurmaldr.
14
Genel grevler
3.2.1.5. Yetkili merci, salk ve gvenlik bakmndan (gerekeleriyle) doruluklar kantlanrsa aada belirtilen hususlarn yerine getirilmesini salamaldr: (a) yeralt kmr madenlerinde tehlikeli belirli uygulamalarn, ilemlerin veya maddelerin kullanmn yasaklamal veya snrlandrmaldr veya (b) bu ekilde snrlandrlm uygulamalarn, ilemlerin veya maddelerin kullanlmalarndan nce bilgi verilmesini ve yetki istenmesini talep etmelidir veya (c) gvenlik ve salk nedenleri ile belirli ilemleri uygulamalarna veya maddeleri kullanmalarna izin verilmeyen ya da kullanmalarna yalnzca ulusal yasa veya ynetmeliklerle tayin edilen koullar altnda izin verilen ii gruplarn belirlemelidir. 3.2.1.6. Yetkili merci, iveren ve iilerin sz konusu politikaya ilikin yasal sorumluluklarn yerine getirmeleri iin rehberlik temin edilmesini salamaldr. Yetkili merci iverenlere, iilere ve onlarn temsilcilerine yardm temin etmelidir.
3.2.2. teftii
3.2.2.1. mfettileri ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen ekilde aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir: (a) yeralt kmr madenlerinde ilgili tm yasa veya ynetmelikleri tatbik etmelidir; (b) periyodik olarak, iveren ve ii temsilcileri refakatinde denetimler yapmal ve yeralt kmr madenlerinin ilgili tm yasa veya ynetmeliklere uyma durumlarn izlemeli; (c) iverenlere, iilere ve onlarn temsilcilerine i gvenlii ve salna ilikin sorumluluklar, grevleri ve haklar konularnda yardm etmeli; (d) gvenlik nlemlerinin daha fazla gelitirilmesi ve ilerlemesi iin geri bildirim salamak zere, birbirleri ile karlatrlabilecek ulusal ve uluslararas kmr madenleri iletmelerinin gvenlik ve salkla ilgili koullarn ve performanslarn izlemeli ve
15
(e) ulusal ve iletme dzeyinde kabul edilecek gvenlik kurallarnn ve kriterlerin oluturulmas ve gncelletirilmesi iin tannm ii ve iveren kurulular ile ibirlii yapmaldr. 3.2.2.2. mfettileri ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirlendii ekilde aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir: (a) yeralt kmr madencilii ile ilgili gvenlik ve salk konularnn stesinden gelmeli, destek salayabilmeli ve nerilerde bulunabilmeli; (b) lml ve nemli kazalar, tehlikeli durumlar ve maden felaketlerini aratrma yetkilerine sahip olmal; (c) denetimde tespit edilen hususlar ve alnmas istenilen dzeltici nlem ler hususunda; iveren, ilgili iiler ve temsilcileri yansra, salk ve gvenlik kurullarn da bilgilendirmeli; (d) hayat ve sal ilgilendiren acil ve nemli tehlikeler olduunda, ii leri uzaklatrma yetkisine sahip olmal; (e) mevcut GS ynetim sisteminin ve GS ile ilgili elerin elverili, yeterli ve etkin olup olmadklarn periyodik olarak denetlemeli; (f) salk ve gvenlik gerekeleriyle madencilik aktivitelerini askya al ma veya kstlama yetkisine sahip olmaldrlar. Askya alma ve kst lamaya yol aan hususlar dzeltilene kadar bu durum devam etmelidir. 3.2.2.3. lgili tm gruplar i mfettilerinin yetkileri, haklar, yntemleri ve sorumluluklar konularnda bilgilendirilmelidir. 3.3. verenlerin sorumluluklar ve haklar 3.3.1. veren, nleyici ve koruyucu tedbirler alrken risk deerlendirme yapmal ve aada belirtilen ncelik srasna gre; (a) risk elimine edilmeli; (b) risk kaynanda kontrol edilmeli; (c) gvenli alma sistemlerinin planlanmas gibi nlemlerle risk en d k dzeye indirilmeli ve (d) bunlara ramen risk kalrsa, alanlarn koruyucu ekipman kullanmas salanmal, makul, uygulanabilir, yaplabilir olan, iyi uygulamalar
16
Genel grevler
ve gerekli gayretin gsterilmesine dikkat edilmelidir. 3.3.2. veren, kontrolnda bulunan yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salkla ilgili riskleri ortadan kaldrmak veya en dk dzeye indirmek iin zellikle aada belirtilenler olmak zere, gerekli btn nlemleri almaldr: (a) gvenli bir iletme ve salkl bir alma ortam koullarnn temin edilmesi iin madenin, iletiim sistemi dahil olmak zere elektrikli, mekanik ve dier ekipmanlarla, planlanm, kurulmu ve donatlm olmasn salamaldr; (b) iilerin verilen grevleri kendilerinin ve bakalarnn gvenlik ve salklarn tehlikeye sokmadan yapabilecekleri ekilde madenin iletilmesi, altrlmas, bakm ve ie son verilmesi salanmaldr; (c) insanlarn yaptklar i nedeniyle girecekleri sahalardaki zeminin sta bilitesini koruyucu nlemler alnmaldr; (d) uygulanabilen durumlarda, yeraltndaki her iletmeden yeryzne ayr k yollar olan iki ayr k salanmaldr; (e) iilerin maruz kalabilecekleri eitli tehlikeleri belirlemek ve maru ziyet dzeylerini lmek iin alma ortamnn izlenmesi, deerlen dirilmesi ve dzenli denetimi salanmaldr; (f) girie izin verilen tm yer alt almalarnda yeterli havalandrma salanmaldr; (g) belirli tehlikelere duyarl tabakalarda, bir iletme plan, gvenli bir alma sistemi ve iilerin korunmasn salayacak yntemler hazr lanmal ve uygulanmaldr; (h) maden iletmesinin zelliine uygun olarak, yangn ve patlamalarn balamasn ve yaylmasn nleyici, tespit edici ve bunlarla mcadele edici nlemler alnmaldr; (i) iilerin gvenlik ve sal iin ciddi bir tehlike olmas durumunda, ilemlerin durdurulmas ve iilerin gvenli bir yere sevk edilmesi salanmaldr; (j) yneticiler veya nezaretiler, herhangi bir kiinin gvenlik ve salkla ilgili ynetmeliklere ve uygulama klavuzlarna uymadn belirledik lerinde hzla dzeltici nlemler almaldrlar. Bu mdahalenin baarsz
17
olmas durumunda, sorun derhal daha yksek dzeydeki yneticiye aktarlmaldr.
3.3.3. veren beklenebilecek endstriyel ve doal felaketler iin her madene has, bir acil durum eylem plan hazrlamaldr. 3.3.4. veren iilerin fiziksel, kimyasal veya biyolojik tehlikelere maruz kalmas durumunda aada belirtilen hususlar salamaldr: (a) iileri; ileri ile ilgili tehlikeler, iin ierdii riskler ve alnabilecek nleyici ve koruyucu yntemler konularnda anlalabilir bir ekilde bilgilendirmelidir; (b) bu tehlikelere maruziyet nedeni ile grlebilecek riskleri ortadan kal drmak veya en alt dzeye indirmek iin gerekli nlemleri almaldr; (c) kt koullara maruz kalma gibi, kaza riski veya salk hasar olutu racak durumlara kar yeterli korumann baka ekilde salanamamas halinde; iveren cretsiz olarak iilere uygun kiisel koruyucu ekip man ve gerekli koruyucu giysileri ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirlenen dier olanaklar salamal ve bunlarn bakmn stlenme lidir; (d) kaza veya sala zararl bir faktr nedeni ile etkilenmi olan iilere, iyerinde ilk yardm yaplmal, uygun bir ekilde iyerinden tanma lar ve yeterli bir tbbi tesise ulatrlmalar salanmaldr. 3.3.5. veren aada belirtilen hususlarnn yerine getirilmesini salamaldr: (a) iilere hi bir mali klfet yklemeksizin, gvenlik ve salk konular nda ve grevlendirildikleri ilerle ilgili, uygun eitim programlar ve rilmesi, eitimlerin tekrarlanmas ve anlalabilir direktifler verilmesi; (b) madenin gvenli almasn salamak zere her vardiyada yeterli gzetim ve kontrol yaplmas; (c) herhangi bir zamanda, yer altndaki tm iilerin isimlerinin yansra bulunabilecekleri yerlerin de kesin olarak bilinebilecei bir sistem ku rulmas; (d) btn kaza ve tehlikeli durumlarn aratrlmas ve uygun dzeltici
18
Genel grevler
nlemler alnmas ve (e) yasa ve ynetmeliklerde belirlendii zere, yetkili merciye verilmek zere kazalar ve tehlikeli durumlar hakknda rapor hazrlanmas. 3.3.6. salnn genel prensiplerini esas alarak ve ulusal yasa veya ynetmeliklerle uyumlu olarak, iveren; madenle ilgili mesleki salk sorunlarna maruz kalan iilerin salklarnn dzenli olarak gzlenmesini salamaldr. 3.3.7. Ayn madende iki veya daha fazla iverenin faaliyet gstermesi durumunda, maden sahibi iveren iilerin gvenlik ve saln ilgilendiren tm nlemlerin yerine getirilmesi konusunda koordinasyon salamaldr. Bu iveren gvenlikle ilgili ilemlerden birinci derecede sorumlu tutulacaktr ancak bu durum dier iverenleri kiisel olarak iilerinin gvenlik ve saln ilgilendiren tm nlemlerin uygulanmas konusundaki sorumluluklarndan kurtarmaz. 3.3.8. Ulusal veya ok uluslu bir veya daha fazla iletmeye sahip bir iveren, yeralt kmr madenciliinde grlebilecek gvenlik ve salkla ilgili kazalar ve risklerin nlenmesi ve kontroln ve bunlardan korunma nlemlerini, herhangi bir ayrm gzetmeksizin tm iilere uygulanabilecek ekilde salamaldr. 3.3.9. ok Uluslu letmeler ve Sosyal Politikaya likin Prensiplerin l Deklerasyonu (1997, Revizyon 2000) ile uyumlu olarak, ok uluslu iletmeler faaliyet gsterdikleri tm lkelerde, tesislerdeki ii temsilcilerine, talep edilirse, yetkili mercilere ve altklar lkelerdeki ii ve iveren kurulularna, dier lkelerde, kendi yerel iletmelerine benzeyen iletmelerde, yeralt kmr madenciliinde gvenlik ve salkla ilgili uygulanan standartlar konusunda bilgi vermelidirler. 3.4. ilerin haklar ve sorumluluklar 3.4.1. iler aada belirtilen haklara sahip olmaldrlar.
19
(a) (b) (c) (d) (e) (f)
kazalar, tehlikeli durumlar ve tehlikeleri iverene ve yetkili mercilere bildirmek; gvenlik ve salk nedenleri ile kayg duyulmasna yol aan durumlarda iveren ve yetkili merci tarafndan denetim ve aratrma yaplmasn istemek ve bunu elde etmek; gvenlik veya salklarn etkileyecek, iyerinden kaynaklanan tehlikeleri bilmek ve bu tehlikeler hakknda bilgi edinmek; gvenlik veya salklar ile ilgili, iveren ve yetkili mercide bulunan, bilgileri almak; gvenlik ve salk iin ciddi bir tehlike olutuuna ilikin hakl nedenlerin ortaya kmas durumunda madendeki herhangi bir yerden uzaklamak; gvenlik ve salk temsilcilerini birlikte semek.
3.4.2. Gvenlik ve salk temsilcileri aadaki haklara sahip olmaldr: (a) haklarnn kullanlmasnda iileri temsil etmek; (b) aada belirtilen hususlar yerine getirmek; (i) iyerinde iveren ve yetkili mercilerin yapt denetim ve aratr malara katlmak ve (ii) gvenlik ve salk sorunlarn izlemek ve aratrmak; (c) danmanlara ve bamsz uzmanlara bavurmak; (d) iverenle, belirli zamanlarda, gvenlik ve salk konularndaki politi kalar ve yntemleri de kapsayacak grmeler yapmak; (e) yetkili merciye bavurmak ve (f) kazalar ve tehlikeli durumlar hakknda seildikleri blge ile ilgili bilgi almak. 3.4.3. iler ve gvenlik ve salk temsilcileri, herhangi bir fark gzetmeksizin veya herhangi bir ksas olmakszn haklarn kullanabilmelidir. 3.4.4. iler eitimlerine gre aada belirtilen grevleri yerine getirmelidir: (a) tavsiye edilen gvenlik ve salk nlemlerine uymal;
20
Genel grevler
(b) (c) (d)
kendilerinin ve hareketlerinden veya iteki ihmallerinden etkilenebilecek dier kiilerin gvenlik ve salklar iin bu amala onlara verilmi olan koruyucu giysilerin, tesislerin ve ekipmanlarn uygun bakm ve kullanmlar hususunda gereken dikkati gstermeli; kendilerinin veya kendileri ile gerektii gibi ilgilenemiyecek dier kiilerin, gvenlik ve salklar iin tehlike oluturabileceine inandklar durumlar hemen en yakn nezaretilere bildirmeli ve iverene verilmi olan grev ve sorumluluklarn yerine getirilmesini salamak zere iverenle ibirlii yapmaldr.
3.5. Tedarikilerin, imalatlarn ve planlamaclarn genel sorumluluklar 3.5.1. Yeralt kmr madenlerinde kullanlan makine, ekipman veya maddeleri planlayan, imal eden, ithal eden, temin eden veya transferini yapanlarla ilgili olarak aada belirtilen nlemlerin alnmas salanmaldr: (a) makine ve ekipmann veya maddelerin doru kullanlmalar durumun da, kullanclarn gvenlik ve salklar iin bir tehlike oluturmamas ve (b) aada belirtilen bilgilere ulalmas temin edilmelidir: (i) sz konusu kiilerin makine ve aletlerin doru yerletirilmesi ve kullanlmas ve maddelerin doru kullanlmas konularndaki istekleriyle ilgili bilgilere; (ii) makine ve aletlerin oluturabilecekleri tehlikelere ve zararl mad delerin, fiziksel faktrlerin veya rnlerin tehlikeli zellikle rine ilikin bilgilere ve (iii) rnler nedeni ile olutuu belirlenen tehlikelerin ne ekilde yok edilecei veya kontrol edilecei konusundaki bilgilere. 3.6. Yklenicilerin genel sorumluluklar ve haklar 3.6.1. Ykleniciler bulunduklar yerdeki yeralt kmr madenlerinde yaplm olan dzenlemelere uymaldrlar, yle ki: (a) yklenicilerin deerlendirme ve seilmesinde kullanlan yntemlere
21
(b) (c) (d) (e) (f)
GS kriterleri dahil edilmelidir; ie balamadan nce, yklenici ile madende eitli dzeylerdeki grevliler arasnda; tanmlanan tehlikelere kar tedbirler ile riskleri gidermek ve kontrol etmek iin alnacak nlemleri ieren ve devamllk gsteren etkin bir iletiim ve ibirlii kurulmaldr; yklenicinin altrd iilerin, madende altklar srada uradklar i kazalar, hastalklar, salkla ilgili bozukluklar ve karlatklar olaylarn rapor edilmesi konusunda dzenlemeler yaplmaldr; ie balamadan nce ve gerekmesi durumunda almalarn ilerlemesi srasnda, yklenicilere ve altrdklar iilere iyerindeki gvenlik ve salkla ilgili tehlikelerin farknda olmalarn salayc eitim program uygulanmaldr; yklenicilerin bulunduklar yerde yaptklar almalarn GS ynnden olan performans dzenli olarak izlenmelidir; yklenici/lerin bulunduklar yerdeki GS ile ilgili yntemlere ve dzenlemelere uymas salanmaldr.
3.6.2. Yklenicilerle alrken, grev veren taraf aada belirtilen hususlara uyulmasn salamaldr: (a) yklenicilerin altrd iilere, iletmedeki iilerle ayn dzeyde gvenlik ve eitim uygulanmaldr; (b) gereken durumlarda, yalnzca uygun ekilde kayt olmu veya gerekli belgeleri bulunduran ykleniciler altrlmaldr ve (c) yklenicilerle yaplan kontratlarda, mevzuat amal gvenlik ve sa lkla ilgili hkmler yansra bunlara uyulmamas durumunda verile cek cezalar ve yaptrmlar da belirtilmelidir. Kontratlarda, ciddi bir kaza olmasnn beklendii durumlarda; ii durdurma ve gerekli nlem ler alnana kadar ilemleri askya alma yetkilerinin iveren tarafndan, grevlendirilen nezaretilere verildii belirtilmelidir.
22
4. gvenlii ve sal ynetim sistemleri; ile ilgili kazalar ve hastalklar, salk bozukluklarn ve vakalar rapor etme, kaydetme ve bildirme; i sal hizmetleri
4.1. Giri 4.1.1. Bu metinde tekrarlanmas ok uzun olacak olan, mevcut ILO belgelerinde yeralt kmr madenlerinde GS ile ilgili saysz baka prensipler bulunmaktadr. Bunlar; i gvenlii ve sal ynetim sistemlerini; ile ilgili kazalar, hastalklar, salk bozukluklarn ve vakalar rapor etme, kaydetme, bildirme ve i sal hizmetleri ile ilikilidir. Dier ilgili belgeler Kaynakada gsterilmi ve Ek I, II, III ve IVde zet olarak verilmitir. Bu belgeler zaman zaman gncelletirilir. Klavuzu uygulayanlar gncelletirilmi basklarn bulmaldrlar. 4.2. GS ynetim sistemleri 4.2.1. Yeralt kmr madenlerinde alma koullarnn dzeltilmesi sistematik bir yaklamla olmaldr. Kabul edilebilir ve evreye duyarl GS koullarna ulalmas gz nnde bulundurularak, srekli gzden geirme, planlama, uygulama, deerlendirme yaplmas iin kalc yaplarn oluturulmas gereklidir. Bu GS ynetim sistemleri uygulanarak yaplmaldr. Sistemler, iletmelere has, onlarn byklklerine ve aktivitelerinin zelliklerine uygun olmaldr. Sistemlerin, ulusal ve iletme dzeyindeki planlama ve uygulamalar, ILO gvenlii ve sal ynetim sistemleri rehberleri (ILO-OSH, 2001) tarafndan ynlendirilmelidir. (http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/cops/english/ download/e000013.pdf). 4.2.2. GS ynetim sistemi tipik olarak balca aada belirtilen temel hususlar iermelidir: (a) GS politikas;
23
(b) (c) (d) (e)
iveren rgt iin gerekli koullar, rnein; gvenirliin, sorumluluun, yetkinlik ve eitimin, belgeleme, iletiim ve enformasyonun tespit edilmesi; iilerin katlm; tehlike ve risk deerlendirilmesi ve GS aktivitelerinin planlamas, uygulamas ve GS performansnn ve ilerleme iin yaplanlarn deerlendirilmesi.
4.3. le ilgili kazalarn ve hastalklarn, salk bozukluklar ve vakalarn rapor edilmesi, kaydedilmesi ve bildirilmesi 4.3.1. le ilgili btn ciddi kazalar, hastalklar, salk bozukluklarn ve vakalar yetkili mercilere, sz konusu merciler tarafndan belirtildii gibi zamannda bildirmek iverenin sorumluluu olmaldr. 4.3.2. Ayn ekilde, ile ilgili kazalarn ve hastalklarn, salk bozukluklar ve vakalarn (bunlarn ifade ettikleri anlamlar iin Szlk blmne baknz), rapor edilmesi, kaydedilmesi ve bildirilmesiyle ilgili sistemlerin tespit edilmesi, gzden geirilmesi ve uygulamasnda yetkili merci; Kazalarnn Tazminat Szlemesi 1964 (No.121) ve 1980de dzeltilmi olan I. Listesi, Sal ve Gvenlii Szlemesine 1981 (No. 155) ilikin 2002 tarihli ILO Protokolu, Meslek Hastalklar Listesi Tavsiye Karar 2002 (No.194) ve ILOnun kazalar ve meslek hastalklarnn kaydedilmesi ve bildirilmesi uygulama klavuzunu (1996) gz nne almaldr. 4.3.3. le ilgili kazalarn ve hastalklarn, salk bozukluklar ve vakalarn rapor edilmesi, kaydedilmesi, bildirilmesi ve aratrmas, tepkisel bir izleme iin temeldir ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) tesis dzeyindeki ve ulusal dzeydeki i kazalar ve meslek hastalklar konusunda gvenilir bilgiler temin etmeli; (b) yeralt kmr madencilii aktivitelerinden kaynaklanan balca i g venlii ve sal problemleri tespit edilmeli; (c) eylemlerdeki ncelik belirlenmeli;
24
gvenlii ve sal ynetim sistemleri
(d) (e)
i kazalar ve meslek hastalklarnn stesinden gelmek iin etkin yntemler gelitirilmeli; tatmin edici dzeyde gvenlik ve salk salayabilmek iin alnan nlemlerin etkinlii izlenmelidir.
4.4. sal hizmetleri 4.4.1. Sal Hizmetleri Szlemesi, 1985 (No. 161) ve Tavsiye Karar, 1985 (No.171) ile uyumlu olarak, i sal hizmetlerinin oluturulmas iin yetkili merci aada belirtildii zere; (a) kanunlar veya tzkler; (b) toplu szlemelerle ya da ilgili iveren ve iilerin, baka bir ekilde gr birlii oluturmalaryla; (c) iveren ve ilgili ii kurulularnn temsilcilerine danarak, yetkili merci tarafndan onaylanan, herhangi bir baka ekilde hkmler koy maldr.
25
II. KISIM: TEHLKE TANIMLAMA VE RSK

ELE ALMA YNTEMLER
5. nleme ve koruma
5.1. Endstriye zel gvenlik ve salk tehlikeleri 5.1.1. Kmr madencilerinin salk ve gvenlik ynnden karlatklar riskler aada belirtilenleri kapsar fakat yalnzca bunlarla snrl deildir: (a) maden patlamalar; (b) maden yangnlar; (c) maden tavan, arn ve yanlarnn (kenarlarnn) kmesi; (d) solunabilen kmr madeni tozunun, solunum yoluyla vcuda gir mesinin yol at i gremez hale getirici veya ldrc akcier hastalklar; (e) grlt nedeni ile oluan iitme kayplar; (f) madencinin, makineler arasnda veya kapal alanlarda makine ve kmr arasnda ezilmesi; (g) ok, yanma ve elektrik arpmasndan dolay lm; (h) kmr kesmesi srasnda patlayabilecek olan metan gaz tutuma lar; (i) eskiden allm madenler veya faylar dolaysyla oluabilecek tehlikeli gazlar, su veya serbestce akan dier malzeme basmalar; (j) ar basn altnda kaya, kmr ve yerden salnan gaz patlamalar; (k) patlayclarn zamanndan nce veya uygun olmayan atelemesi; (l) madenlerde kullanlan zararl kimyasallara ve zararl faktrlere maruz kalma. 5.1.2. Aada belirtilen durumlar dahil olmak zere, kmr madenlerinde grlen pek ok tehlike kaza, hastalk veya lmle sonulanabilir: (a) kayma, tkezleme ve dmeler; (b) maddelerin tanmas; (c) koruyucusu olmayan makineler; (d) yksekten dmeler; (e) ar yksek dereceler/ scaklk;
29
(f) (g) (h) (i) (j) (k)
titreim; ergonomi; otomasyon ve uzaktan kumandal ilemler; yetersiz denetim ve nleme; yetersiz ilk yardm, tbbi bakm, acil durum yardm ve yetersiz eitim.
5.2. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol

5.2.1. Genel ilkeler
5.2.1.1. veren, iiler ve temsilcilerine danarak gvenlik ve sal etkileyen tehlikeleri tanmlamak ve riskleri deerlendirmek iin elverili bir sisteme sahip olmal ve, makul uygulanabilir, yaplabilir olan, iyi uygulamalar, gerekli zenin gsterilmesini gz nnde bulundurarak kontrol yntemlerinin uygulanmasnda aada belirtilen ncelik srasna gre hareket etmelidir. (a) riski ortadan kaldrmak; (b) yerine koyma (ikame etme) veya mhendislik kontrolleri gibi yol larla riski kaynanda kontrol etmek; (c) gvenli alma sistemlerinin planlamasn da kapsayan alma larla riski en alt dzeye indirmek; (d) bu nlemlere karn riskin devam etmesi durumunda, kiisel koru yucu ekipman (KKE) kullanmn temin etmek. 5.2.1.2. Yukarda belirtilen hususlarn etkin olabilmesi iin iveren yaynlanm yntemler tespit etmek, uygulamak ve srdrmek yoluyla aadakilerin yaplmasn salamaldr (a) tehlike tanmlama; (b) risk deerlendirme; (c) risklerin kontrol ve (d) bu aktivitelerin etkinliini izleyip deerlendiren bir yntem uygu lamas.
30
nleme ve koruma 5.2.2. Tehlike tanmlama
5.2.2.1. yerindeki tehlikelerin tanmlanmasnda aada belirtilen hususlar gz nne alnmaldr: (a) kaza ve hastalklara artma potansiyeli veren durumlar, olaylar veya koullarn bir araya gelmesi; (b) faaliyet, rn ve hizmetle ilgili olarak ortaya kabilecek kaza ve hastaln zellii; (c) eskiden olmu kazalar, olaylar veya hastalklar; (d) iin organize edildii, idare edildii ve yrtld ekil ve bu hu suslarla ilgili deiiklikler; (e) iyerlerinin, alma ekillerinin, malzemelerin, tehizat ve ekip mann planlanmas; (f) malzemelerin, iyerlerinin, tehizat ve ekipmanlarn; yapm, yer letirilmesi, ileyii, idaresi ve elden karlmas; (g) mal ve hizmet alm; (h) tehizat, ekipman, hizmetler ve igc ile ilgili, yklenicilerin sorumluluklarn belirleyen szleme yaplmas; (i) tehizat ve ekipmann denetimi, bakm, denenmesi, tamiri ve yenilenmesi.
5.2.3. Risk deerlendirme
5.2.3.1. Tanmlanan her tehlikenin oluturabilecei kaza veya hastalk risk dzeyinin belirlenmesinde, kontrol amac ile risk deerlendirmeleri kullanlr. Btn riskler deerlendirilmeli ve belirlenen risk dzeyi temel alnarak kontrol ncelikleri kararlatrlmaldr. Belirlenen risk dzeyi ykseldike kontrol ncelii artar. 5.2.3.2. Risk deerlendirmeleri tanmlanan tehlikeden dolay grlebilecek kaza veya hastalk olasln ve ciddiyetini dikkate almaldr. Risk deerlendirme amac ile saptanm bir ok yntem ve teknik vardr.
31
Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 5.2.4. Risk kontrol
5.2.4.1. Belirli bir tehlike veya tehlike maruziyeti kaldrlmadka, byle bir tehlike ile ilikisi olan risk hi bir zaman tam olarak uzaklatrlamaz. 5.2.4.2. veren, gvenlik ve salk iin nemli bir risk oluturabilen veya oluturabilecek olan faaliyetler, rnler ve hizmetlerin ynetimini ve kontroln planlamaldr. 5.2.5. Deerlendirme 5.2.5.1. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol yntemi yaynlanm bir deerlendirmeye bal olmal, gerektiinde dzeltmeler yaplmal, dolaysyla srekli bir ilem olmaldr. 5.2.5.2. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol deerlendirmeleri yaplrken, teknoloji ve bilgi bakmndan olan ilerlemeler ve ulusal ve uluslararas deneyimler dikkate alnmaldr.
5.2.6. Uygulama rnekleri
5.2.6.1. 6. Blm bu metodolojinin, baz fiziksel, kimyasal, gvenlik ve ergonomik tehlikelerle ilgili olarak nasl uygulanabilecei ile ilgili spesifik rnekler iermektedir. 5.2.6.2. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol ilemlerinin tam olarak uygulanmas, kabul edilebilen gvenlik ve salk sonularna yol aacandan, yeralt kmr madeninin ileyii ile ilgili dikkate alnmas gereken daha fazla hususlar olacaktr. Sz konusu hususlar bu klavuzun III. Ksmnda ele alnmtr.
32
III. KISIM: GVENL YER ALTI KMR

MADENCL FAALYETLERYLE LGL HKMLER
6.
Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler
Bu blm, ulusal yasa, ynetmelik ve standartlarda, genel fiziksel, kimyasal, gvenlik ve ergonomik tehlikelere ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. Aada belirtilen hkmler gvenli yeralt kmr madencilii almalar iin bir rehber niteliindedir. 6.1. Fiziksel Tehlikeler
6.1.1. Grlt
6.1.1.1.1. Gvenli olduu belirlenen dzeyin zerindeki grltye maruz kalmak, grlt nedeni ile oluan iitme kaybna yol aabilir. Yksek dzeyde grlt, ayn zamanda iletiimi de bozabilir ve sinir yorgunluklar ile beraber i kazalarnn artma riski ile sonulanabilir. Kmr madenlerinde iilerin, malzeme ve materyallerin nakli ve madendeki hava hacminin hareket ettirilmesi iin kmrn ve kayalarn delinmesi, kesilmesi, yklenme ve tanmas ilemlerinde kullanlan her trl makine ve aletin grltsne maruz kaldklar kapal yerler vardr. 6.1.1.2.1. Grlt dzeyi ve/veya maruziyet sresi yetkili merci veya onaylanm dier standartlarla tespit edilen snr amamaldr. Ulusal yasa veya ynetmelikler, kabul edilen uluslararas bulgulara dayanarak kmr madenlerinde izin verilen grlt dzeyine ait belirli standartlar
6.1.1.2. Risk deerlendirme
6.1.1.1. Tehlike tanmlama
37
tespit etmelidir. Risk deerlendirmesinde, uygun olduu lde, aadaki noktalar dikkate alnmaldr: (a) iitme bozukluu tehlikesi; (b) gvenlik iin temel olan iletiimi engelleme dzeyi ve (c) zihinsel ve fiziksel i ykne ve iitsel olmayan dier tehlike veya etkilere bal sinir yorgunluu riski. 6.1.1.2.2. Grltnn iiler zerindeki zararl etkilerini nlemek iin iverenler aadaki hususlar yerine getirmelidirler: (a) grlt kaynaklar ve maruziyet artna yol aan iler tespit etmeli; (b) maruziyet snrlar ve uygulanacak dier standartlar konusunda yetkili mercinin ve/veya i sal kurullarnn nerileri almal; (c) madende kullanlan yntemler ve aletlerin yol amas beklenen grlt hususunda tedarikilerin nerilerini almal ve (d) eer neri eksik veya kukulu ise yrrlkteki ulusal ve uluslararas standartlar ve ynetmeliklerle uyumlu olarak uzman profesyoneller tarafndan lmler yaplmasn salamaldrlar. 6.1.1.2.3. Grlt lmleri aadaki amalar iin kullanlmaldr: (a) yetkili merci tarafndan veya uygulanacak uluslararas onaylanm standartlarla saptand ekilde, iilerin etkilenme dzeyini ve sre sini belirlemek ve bunu maruziyet snrlar ile karlatrmak; (b) grlt kaynaklarn ve maruz kalan iileri saptamak ve tanm lamak; (c) risk alanlarnn belirlenmesi iin bir grlt haritas karmak; (d) mhendislik yntemleriyle grltnn nleme ve kontrol ile bir likte dier uygun nlemler ve onlarn etkin bir ekilde uygulanmas konularna olan gereksinimi deerlendirmek ve (e) mevcut grlt kontrol ve nleme yntemlerinin etkinliini deerlendirmek.
38
Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler 6.1.1.3. Kontrol yntemleri 6.1.1.3.1. Genel bak
6.1.1.3.1.1. veren alma ortamndaki grltye maruz kalma deerlendirmelerini temel alarak, tehlike ve riski gidermek veya onu uygulanabilecek tm yntemleri kullanarak getirilebilecek en alt dzeye getirmek iin grlt nleme program tespit etmelidir. veren herhangi bir noksanl tespit etmek ve dzeltmek iin teknik ve idari kontrollerin etkinliini gzden geirmelidir. Eer bir madencinin grltye maruziyeti izin verilebilen dzeyi geerse, iveren madencinin grltye maruziyetini izin verilebilir dzeye getirmek iin uygulanabilecek tm teknik ve idari kontrolleri kullanmal ve madenciyi iitme koruma programna almaldr. Sz konusu program aada belirtilen hususlar iermelidir: (a) odyometrik testleri yaplmas; (b) iitme kayb konusunda bilgilendirme ve eitim verilmesi; (c) etkin bir iitme koruma program salanmas; (d) srekli maruziyeti belirlemek iin daha fazla grlt lm yapl mas; (e) yksek derecede maruziyete yol aan grlt dzeylerini azaltmak iin uygulanan yntemlerin ve kontrollerin devaml incelenmesi.
6.1.1.3.2. i salnn gzetimi, eitim ve bilgilendirme
6.1.1.3.2.1. Mesleki standartlarn zerinde grlt dzeyine maruz kalabilecek iilere dzenli olarak odyometrik testler uygulanmaldr. 6.1.1.3.2.2. verenler yksek dzeyde grltye maruz kalabilecek iilerin; (a) kulak koruyucularnn etkin kullanm; (b) fark ettikleri yeni ve allmam grlt kaynaklarn belirlemek ve bildirmek ve (c) odyometrik incelemelerin fonksiyonu konularnda eitim grme lerini salamaldrlar.
39
(a) (b) (c) (d) (e)
6.1.1.3.2.3. verenler grltl ortamda alan iilerin; kendilerine ait odyometrik test sonular; grlt nedeniyle iitme kaybna yol aan faktrler ve bunlarn oluturduu etkilerin zellikle gen iiler zerindeki, iitsel olmayan etkileri ve sosyal sonular; gerekli nlemler, zellikle iilerin mdahelesini gerektiren ve kulak koruyucularnn kullanm ile ilgili olanlar; grltl bir ortamn iilerin genel gvenlikleri zerinde oluturabilecei etkileri ve yksek dzeyde grltye maruziyetin zararl etkilerinin belirtileri konularnda bilgi sahibi olmalarn salamaldrlar.
6.1.1.3.3. Tehlike kontrol yntemleri
6.1.1.3.3.1. Yeni ilemler ve ekipmanlar kullanldnda, iverenler uygulanabildii takdirde aadaki hususlar salamaldrlar; (a) satn alma koulu olarak iverenler, retimle ilgili zelliklerin yansra ilemin ve ekipmann dk dzeyde grlt oluturmasn da belirtmelidirler ve (b) iyerinin yerleimi, iilerin grlt maruziyetini en alt dzeye indi recek ekilde dzenlenmelidir. 6.1.1.3.3.2. Uygulanan ilemler ve kullanlan aletler gz nne alnarak, iveren ncelikle grltl ilemin gerekli olup olmadn veya ilemin grlt oluumuna neden olmadan baka bir yolla yaplp yaplamayacan deerlendirmelidir. Grltl ilemin tm olarak uygulamadan kaldrlamazsa, iverenler grltye yol aan blmlerin daha sessiz alternatiflerle deitirilmesini deerlendirmelidirler. 6.1.1.3.3.3. Eer grltl ilem veya alet tam olarak ortadan kaldrlamazsa, her bir kaynak birbirinden ayrlmal ve ses basn dzeyine, her birinin greceli katklar belirlenmelidir. Grlt nedenleri veya kaynaklar belirlendikten sonra, grlt kontrol ileminde ilk basamak
40
onu kaynanda kontrol etmeye almaktr. Bu tr nlemler titreimi azaltmakta da etkin olabilir. 6.1.1.3.3.4. Kaynakta yaplan nleme ve kontrol maruziyeti yeterli derecede azaltmazsa, bundan sonraki adm olarak grlt kaynann kapatlmas dnlmelidir. Kapatma sistemlerinin dzenlenmesinde sistemin akustik ve retim ynnden tatmin edici olmas isteniyorsa, iilerin eriimi ve havalanma durumu da dahil olmak zere eitli faktrler gz nnde bulundurulmaldr. Kapatma sistemleri, onaylanm uluslararas standartlar ve yasalarla uyumlu olarak kullanc tarafndan belirtilen istek ve gereksinimlerle tutarl olarak planlanmal ve imal edimelidir. 6.1.1.3.3.5. Eer grlt kayna kapatlamyorsa, risk altndaki iiyi dorudan sesin getii yolda oluan grltnn tehlikesinden korumak iin iverenler, sesi engelleyan bir siper kullanarak veya ii iin bir siper oluturarak, ses geii iin aternatif yol oluturma seeneini dnmelidirler. Engeller onaylanm uluslararas standartlarla uyumlu olarak ve kullanc tarafndan belirtilen istek ve gereksinimler gz nnde bulundurarak planlanmal ve imal edilmelidir. 6.1.1.3.3.6. Grlty kaynanda azaltmann veya yolunu keserek durdurmann iilerin maruziyetini yeterli derecede azaltmad durumlarda, aada belirtilen son seenekler uygulanmaldr: (a) iilerin hareketleri nisbeten kk bir alanla snrl olduunda bu tr almalar iin akustik bir kabin veya barnak kurulmal; (b) uygun organizasyon yntemleri ile, iilerin grltl ortamda geirdikleri zaman en ksa sreye indirilmeli; (c) kulak koruyucular temin edilmeli ve (d) odyometrik testler yaplmaldr.
41
Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 6.1.2. Titreim 6.1.2.1. Tehlike tanmlama
6.1.2.1.1 ilerin tehlikeli titreime maruz kalmalar balca aadaki ekillerde olur: (a) tm vcut titreimi, nakil srasnda veya titreime yol aan ends triyel makinelerin yaknnda alrken olduu gibi titreim olan bir yzeyde durulmasyla oluur veya (b) elle geen titreim, eitli ilemler srasnda titreimle alan alet lerin veya paralarn elle veya parmaklarla tutulmas veya itilmesi sonucunda eller yoluyla vcuda girer. 6.1.2.1.2. Maruziyet limitleri yrrlkteki uluslararas bilgi ve verilere gre tespit edilmelidir. Ek IV, Blm 7de daha ileri derecede ayrntl bilgilere ulalabilir.
6.1.2.2. Risk deerlenirme
6.1.2.2.1. Eer iiler sk olarak elle geen titreime veya tm vcut titreimine maruz kalrlarsa ve maruziyet belli admlarla giderilemiyorsa, iverenler, gvenlik ve sal ilgilendiren koullardan kaynaklanan tehlike ve riskleri deerlendirmeli, uzaklatrmak ve azaltmak iin 6.1.1.2de belirlenen nceliklerle uyumlu olarak, nleme ve kontrol yntemlerini dikkate almaldrlar. Titreimin iiler zerindeki zararl etkilerinin nlenmesi iin iverenler aadaki konulardaki sorumluluklarn yerine getirmelidirler: (a) titreim kaynaklar ve etkilenmenin artmasna neden olan ileri tespit etmek; (b) uygulanacak maruziyet limitleri ve dier standartlar konusunda yetkili mercinin nerilerini almak; (c) ara ve aletlerin yol atklar titreimler hususunda tedarikilerin nerilerini almak; (d) eer neri eksik veya pheli ise, onaylanm standart ve ynet-
42
melikler ve mevcut bilgilere gre yetkili bir kii tarafndan lm yaplmasn salamak.
6.1.2.2.2. Titreim lmleri aada belirtilen hususlar yerine getirmek iin kullanlmaldr: (a) iilerin maruziyet dzeyini ve sresini lmek ve llen deerleri yetkili merci tarafndan tespit edilmi olan maruziyet snrlar ve uy gulanacak dier standartlarla karlatrmak; (b) titreim kaynaklarn ve maruz kalan iileri tespit etmek ve zellik lerini belirlemek; (c) titreimle ilgili mhendislik kontrolleriyle birlikte, uygun dier n lemlere ve onlarn etkin bir ekilde uygulanmasna olan ihtiyac deerlendirmek; (d) belirli titreim nleme ve titreim kontrol yntemlerinin etkinliini deerlendirmek ve (e) yaplabildii takdirde rezonans frekanslarn tayin etmek. 6.1.2.2.3. Deerlendirmede titreime yol aan aletlerin nasl kullanld tespit edilmeli ve zellikle aadaki hususlar incelenmelidir: (a) yksek risk tayan aletlerin kullanmdan kaldrlmasnn mm kn olup olmad; (b) aletlerin kullanlmas konusunda iilerin yeterli eitimi olup olma d; (c) desteklerle aletlerin kullanmnn iyiletirilip iyiletirilemeyecei. 6.1.2.2.4. Uygun nleme ve kontrol yntemlerinin saptanmas amac ile yaplan deerlendirmelerde aadaki hususlar dikkate alnmaldr: (a) iyerinde souktan etkilenmek, titreime maruz kalanlarda vibrasyon beyaz parmai (Reynauld fenomeni ) belirtilerinin grlmesine yol aabilir; (b) ban veya gzlerin titremesi kadar ekranlarn titremesi de, ekran larn alglanmasn etkileyebilir ve (c) vcut veya uzuvlarn titreimi kontrollerin ileyiini etkileyebilir.
43
Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 6.1.2.3. Kontrol stratejileri 6.1.2.3.1. Eitim ve bilgilendirme
6.1.2.3.1.1. verenler, nemli derecede titreim tehlikelerine maruz kalan iilerle ilgili olarak aadaki hususlarn yerine getirilmesini salamaldrlar: (a) titreime yol aan aletlerin uzun sreli kullanmnn oluturaca tehlike ve riskler hakknda bilgi sahibi olmalar; (b) iilerin kontrolnde olan, zellikle oturma ve alma pozisyon larnn uygun bir ekilde ayarlanmas gibi riski en alt dzeye indi recek, nlemler hakknda bilgi sahibi olmalar; (c) el aletlerinin doru bir ekilde, hafif fakat emin bir kavrayla tutu larak kullanlmas hususunda bilgilendirilmeleri ve (d) ulusal yasa veya uygulamalara gre, haksz bir ayrmclk yaplmak szn parmaklarn beyazlamas, uyuukluk ve karncalanmann bildi rilmesi hususlarnda tevik edilmeleri.
(a) (b) (c) (d) (e) (f)
6.1.2.3.2.1. malatlar aadaki hususlar yerine getirmelidirler: imal ettikleri aletler iin titreim deerleri temin etmeli; ilemleri, titreime yol aan aletleri kullanmay gerektirmeyecek ekilde yeniden dzenlemeli; doru yerletirme ile, titreimin kontrol edilmesini salamak zere bilgi temin etmeli; makine ve ekipmann birleik ksmlarnn rezonans frekenslarn nlemeli; titreim nedeniyle tehlikelere yol aan aletleri, uzaktan kumandaya uygunluu da dahil olmak zere deerlendirmeli; uygulanabilirse, titreime kar tutma kulplar kullanmaldrlar. 6.1.2.3.2.2. Ekipman ve endstriyel aralar satn alan iverenler,
44
kullanan kiilerdeki titreim maruziyetinin tavsiye edilen ulusal standartlar ve ynetmeliklern snrlar dahilinde olduundan emin olmaldrlar. 6.1.2.3.2.3. Eski makinelerin kullanlmaya devam edilmesi halinde, gvenlik ve salk iin risk oluturan titreim kaynaklar belirlenmeli ve geerli bilgiler nda titreim azaltc teknikler uygulanarak uygun dzenlemeler yaplmaldr. 6.1.2.3.2.4. Yerleik tesislere birleik olan oturma yerleri dahil olmak zere, aralarda oturma, srcye geen titreimi en alt dzeyde tutacak ekilde planlanmal ve ergonomik olarak iyi bir alma pozisyonu temin etmelidir. 6.1.2.3.2.5. iler dorudan ve dolayl olarak tabandan veya dier yaplardan geen titreime maruz kaldklarnda, titreime yol aan makineler titreim izolatrleri (titreim engelleyici tabanlar) zerine monte edilmeli, imalatnn direktiflerine gre yerletirilmeli veya onaylanm uluslararas tehizat ve ekipman standartlarna gre projelendirilmeli ve imal edilmelidir. 6.1.2.3.2.6. Anm paralar titreim dzeyini artrabilecei iin makineler ve titreime yol aan aletlerin dzenli olarak bakm salanmaldr. 6.1.2.3.2.7. Maruziyetin zarara yol aabilecei durumlarda, eer iiler daha uzun bir sre almaya devam ederler ve titreimin azaltlmas baarlamazsa, istirahat sreleri verilerek veya i rotasyonu yaplarak maruziyeti gvenli bir dzeye getirmek zere i yeniden dzenlenmelidir.
6.1.3. Scak ve souk stresi 6.1.3.1. Tehlike tanmlama
6.1.3.1.1. Aada belirtilen durumlar da kapsayan belirli koullarda risk oluur:
45
(a) (b) (c) (d) (e) (f)
s ve/veya nem ar derecede yksek olduunda; iiler yksek radyant sya maruz kaldklarnda; ar koruyucu elbiseler veya yksek i yk ile birlikte yksek s ve/veya nem olutuunda; s ar derecede dk olduunda; dk s ile yksek rzgar hz (5m/sn) birlikte olduunda; dk sda uzatlm srelerle plak elle alldnda.
6.1.3.2.1. ilerin, grevlerini veya grevlerinin bir ksmn yaparken 6.1.3.1.1. paragrafta belirlenen herhangi bir etkene maruz kalmalar ve tehlikenin giderilemedii durumlarda, iverenler u derecelerdeki slarn gvenlik ve salk zerinde oluturaca tehlike ve riskleri deerlendirmeli, bunlar uzaklatrmak veya mmkn olan en alt dzeye indirmek iin gerekli kontrolleri belirlemelidir. 6.1.3.2.2. ilere, iklimsel koullardaki byk deiiklikleri de kapsayacak ekilde, scak bir ortama almalar iin yeterli zaman verilmelidir. 6.1.3.2.3. Termal evrenin deerlendirilmesinde, aada belirtilen durumlarda tehlikeli maddelerle almann oluturduu risk hesaba katlmaldr; (a) tehlikeli maddelere kar koruyucu elbiselerle alma s stresini arttrr; (b) scak ortamda solunum sistemi koruyucularnn kullanlmas rahatsz lk verir ve daha az kullanlmasna yol aar. Bu durum, riskleri azalt mak iin ilerin yeniden dzenlenmesini gerektirir, rnein; (i) koruyucu elbiselere gereksinimi daha aza indirecek ekilde tehlikeli maddelere maruziyet azaltlabilir; (ii) scak ortamlarda i temposunu azaltacak ekilde grev deiik lii yaplabilir;
46
(iii) mola srelerinin says ve dnml alma artrlabilir.
6.1.3.2.4. Tehlike ve riskleri deerlendirirken iverenler aada belirtilen hususlara nem vermelidirler: (a) lmler yaplm olan benzer iyerleri ile karlatrmalar yapmak; bu yaplamad takdirde, teknik olarak yetkin bir kii tarafndan, do ru bir ekilde kalibre edilmi, uygun aletler kullanarak, lmler ya plmasn salamal; (b) uygulanacak maruziyet standartlar hakknda i sal kurumunun veya yetkili bir kuruluun nerilerini almal; (c) elle yaplan ince ilerin kalitesinin, souktan olumsuz etkileneceini aklda tutmaldrlar.
6.1.3.3. Kontrol stratejileri 6.1.3.3.1. Eitim ve bilgilendirme
(a) (b) (c)
6.1.3.3.1.1. Scaa ve soua maruz kalan iiler ve nezaretiler; kendilerinde ve bakalarnda s stresi veya hipotermiye yol aan belirtilerin anlalmas ve balamasnn nlenmesi ve/veya acil durumlar iin atlacak admlar; kurtarma ve ilk yardm nlemlerinin uygulamas ve yksek veya dk scaklklar nedeniyle kaza risklerinin artmas durumunda yaplmas gerekenler konularnda eitilmelidirler.
6.1.3.3.1.2. iler
(a) (b)
scak ve souk ortamlarda fiziksel olarak almaya uygun olmann nemi ve yeterli miktarda uygun sv tketiminin ve terleme ile kaybedilen tuz, potasyum ve dier elementleri ieren besin maddelerinin alnmasnn nemi konularnda bilgi sahibi olmaldrlar.
47
Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 6.1.3.3.2. Tehlike kontrol yntemleri
6.1.3.3.2.1. Deerlendirme, iilerin s stresi veya hipotermi riski altnda olabileceini gsterirse, iverenler; bu koullardaki almaya duyulan gereksinimi mmkn olduunca azaltmal veya ar derecelerin oluturaca riskleri azaltmak iin nlemler almaldrlar. 6.1.3.3.2.2. Deerlendirmeler artan hava scakl nedeniyle salksz veya rahat olmayan koullarn ortaya ktn gsterirse, iveren hava scakln azaltacak havalandrma veya serinletme eklinde yntemler uygulamaldr. 6.1.3.3.2.3. verenler, i yaplan kapal blme ve sahalarn hava-landrma planlamasna zellikle dikkat etmelidirler. Arzaya kar korumal sistemler almad zaman, tehlikede olan iilerin tehlikeden uzaklatrlmas iin yeterli gzetim ve denetim salanmaldr. 6.1.3.3.2.4. alma srasnda ortaya kan metabolik s nedeniyle tehlike olumas ve bu tehlikenin dier yntemlerle uzaklatrlamad durumlarda, iveren etkilenen iiler iin iyerinde veya daha serin bir odada alma-dinlenme devreleri ayarlamaldr. Dinlenme sreleri yetkili merci tarafndan belirlendii zere, iilerin kendilerini toparlamalarna yeterli olmaldr. verenler, iykn azaltmaya elverili uygun mekanik aralarn bulunmasn temin etmeli ve scak ortamlarda yaplan almalarn, ergonomik olarak s stresini azaltacak ekilde iyi planlanm olmasn salamaldrlar. 6.1.3.3.2.5. veren, gereken durumlarda, hidrasyonun korunmas iin uygun elektrolitler ieren yeterli miktarda ime suyu bulundurulmasn temin etmelidirler. 6.1.3.3.2.6. Tm kontrol nlemleri alndktan sonra da s stresinin kalmas durumunda iiler, belirtiler grlrse, scak koullardan
48
uzaklatrlmalarn salayacak ekilde, gzetip denetlenmelidirler. veren, ilk yardm gerelerinin ve bunlarn kullanlmas konusunda eitilmi personelin ulalabilir durumda bulundurulmasn temin etmelidir. 6.1.3.3.2.7. ilerin, ok scak bir alma ortamndan ok daha souk bir ortama geirilmesinin gerektii durumlarda, zellikle kuvvetli rzgara maruz kalndnda, rzgarn soutma faktr cildin ok hzla soumasna yol aaca iin zel bir dikkat gsterilmelidir. 6.1.3.3.2.8. iler souk stresinin en iddetli biimlerine, hipotermiye ve souk yaralarna kar korunmaldrlar. 6.1.3.3.2.9. Vcut ssnn 36Cn (96.8F) altna dmesine izin verilmemelidir. Vcut uzuvlarnn hasar grmesini nlenmek iin uygun koruma salanmaldr. 6.2. Kimyasal tehlikeler
6.2.1. yerinde kimyasallar
6.2.1.1.1. yerinde sv, kat (partikller dahil olmak zere) veya gaz (buhar) eklinde bulunabilen bileim veya karmlar kimyasal maddelerdir. Bu maddeler vcutla temas sureti ile veya vcut tarafndan absorbe edilerek tehlike oluturabilirler. Absorpsiyon, deriyle temas, sindirim veya solunum sistemi yoluyla olabilir. 6.2.1.1.2. Kimyasal maddelerin akut (ksa sreli) veya kronik (uzun sreli) salk etkileri olabilir. 6.2.1.1.3. Kimyasal maddeler kimyasal ve fiziksel zelliklerinin sonucu olarak gvenlikle ilgili tehlikeler oluturabilirler.
6.2.1.1. Tehlike tanmlama
49
6.2.1.2.1. iler zellikle yeralt madenlerinde kapal blgelerde, kimyasallara, yan rnlere, iyerinde kullanlan malzeme veya maddelere maruz kalabilirler. Kmr madenlerinde kullanlan, solventler ve temizleyiciler, poliretan spreyler, zamklar, emlsiyon svlar ve dier pek ok rn zararl olabilir. 6.2.1.2.2. yeri ortamnda kimyasallarn bulunmasna bal olarak pasif maruziyet sz konusu olabilir. 6.2.1.2.3. Uygulanacak maruziyet snrlar ve dier standartlar konusunda yetkili mercinin gr alnmaldr. 6.2.1.2.4. Yeterli nleme ve korumay salayabilmek iin herhangi bir kimyasaln gvenli kullanm ile ilgili nerileri ieren Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MGBF) kolayca elde edilebilmelidir. Kimyasallarn depolamas, kullanm ve genel bakm ile ilgili herkes eitilmeli, her zaman gvenli alma sistemleri uygulanmaldr. Kimyasallarn snflandrlma ve etiketlendirilmeleri iin kresel uyum sistemi (Birlemi Milletler, 2003) balkl dokman, etiketlerin, MGBFnin hazrlanmas iin rehberlik eder ve iiler iin bilgi ierir. 6.2.1.2.5. Malzeme gvenlik bilgi formlarnn elektronik ortamda retilmesi tevik edilmelidir. Kimyasal madde gvenlik formlarnn, en azndan yetkili mercinin taleplerini karlamas ve aadaki temel bilgileri bulundurmas nerilir: (a) imalatnn, rnn ve bileenlerinin tanmlanmas; (b) fiziksel ve kimyasal zellikleri, salk zerine olan etkileri, fiziksel tehlikeleri, evresel etkileri ve ilgili maruziyet snrlar ve (c) gvenli alma uygulamalar, tama, depolama ve kullanma, atkla rn uzaklatrmas, koruyucu elbiseler ve KKE, ilk yardm, yangnla mcadele ve kimyasallarn dklmesiyle ilgili neriler.
6.2.1.2. Risk Deerlendirme
50
6.2.1.2.6. Etiketlerin, en azndan yetkili mercinin istedii koullar karlamas ve aada belirtilen ekirdek bilgileri bulundurmas nerilir: (a) iaret kelime veya sembol; imalaty, rn ve bileenlerini kapsa yacak ekilde tanmlayc bilgiler; (b) risk ve gvenlik deyimleri, ilk yardm ve uzaklatrma yntemleri ve (c) MGBFlerine referans ve datm tarihi. 6.2.1.2.7. ILOnun yerinde kimyasallarn kullanmnda gvenlik (Cenevre, 1993) Uygulama Klavuzu, kimyasal maddeler ve onlarn kullanm ile ilgili olarak yukarda belirtilen konularda kapsaml bir rehber oluturur.
6.2.1.3. Kontrol stratejileri
6.2.1.3.1.1. Her iveren aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir: (a) madende kullanlan kimyasal maddeleri saptamal; (b) hangi maddelerin tehlikeli olduunu tespit etmeli; (c) tehlike iletiim program hazrlamal; (d) her iiye maruz kalabilecei kimyasal maddelere ilikin tehlikeleri bildirmeli ve altrdklar iiler etkilenebilecek olan oradaki dier iverenlere, karlalabilecek olan kimyasallarn oluturacaklar teh likeler ve uygun korunma nlemleri konularnda bilgi vermeli; (e) iilerin ve/veya eitilmi ilk yardm personelinin tehlikeli kimyasal lara maruziyetle ilgili acil durum yntemleri konusunda bilgi sahibi olmalarn salamal; (f) iilerin tehlikelere maruz kalmasn nlemek zere gerekli eitim salamal ve koruyucu giysiler dahil olmak zere koruma temin etmelidir.
6.2.1.3.1.
Eitim ve bilgilendirme
51
6.2.1.3.1.2. Her iveren aada belirtilen hususlarla ykmldr: yazl bir tehlike iletiim program (TP) gelitirmek ve uygulamak;. tehlikeli kimyasaln madende olduu bilindii srece bu program srdrmek ve (c) elindeki bilgileri, madende altrdklar iileri etkilenebilecek olan oradaki dier iverenlerle paylamak. 6.2.1.3.1.3. TP aada belirtilen hususlar iermelidir: (1) Aadaki konular incelenerek nasl uygulamaya konulduu belirlen melidir: (a) tehlikenin belirlenmesi; (b) etiketler ve dier uyarma ekilleri; (c) MGBF ve (d) madencilerin eitimi; (2) Madende olduu bilinen btn tehlikeli kimyasallar tanmlayan liste veya kaytlar; (a) listede apraz bavuru yapmaya msait bir kimyasal kimlik kullanmak, kimyasal maddenin etiketi ve MGBFyi ve (b) btn maden veya ayr i sahalar iin derlenmi olmaldr. (3) Birden fazla iverenin bulunduu madenlerde; (a) dier iverenlerin MGBFye ulaabilmeleri salanmal ve (b) dier iverenler aadaki hususlarda bilgilendirilmelidir: (i) iilerinin maruz kalabilecekleri tehlikeli kimyasallar; (ii) kimyasallarn bulunduu kaplarn etiketleme sistemi ve (iii) uygun koruma yntemleri. (a) (b) 6.2.1.3.1.4. veren aadaki hususlar yerine getirmelidir: tehlikeli kimyasal madde bulunan her konteynerde, bileenlerini ve uygun tehlike uyarlarn bulunduran bir etiket bulunmasn salamal ve madende kullanlan tehlikeli her kimyasal iin kimyasal maddenin tehlikelerini ve koruyucu nlemleri belirten MGBF bulundurmaldr.
(a) (b)
52
6.2.1.3.1.5. Her vardiyada iveren, iilerin maruz kalabilecekleri tehlikeli her kimyasal iin iilerin kolayca elde edebilecei ve ulaabilecei geerli MGBFleri bulundurmaldr. (a) (b) (c) (d) (e) (f) 6.2.1.3.2.1. veren aada belirtilen hususlar salamaldr: aadaki hususlara dikkat ederek kimyasallar uygun ekilde depolamal; (i) birbiri ile reaksiyona giren kimyasallar ayr depolamal; (ii) depolanan kimyasallar en az miktara indirmeli; (iii) dklenlerin toplanabilmesini temin etmeli; (iv) depolama alanlarn havalandrmaldr. tehlikeli kimyasallarn kullanld, tand ve depoland durumlarda iilerin maruziyetini en alt dzeye indirecek nlemler (rnein; havalandrmas olan eker ocaklar, uzaktan kumandal tama) temin edilmeli; gerektiinde uygun kiisel koruyucular temin edilmeli, iiler onlarn doru kullanm konusunda eitilmeli ve uygun kullanmalar salanmal; tehlikeli kimyasallarn kullanld ve/veya depoland yerlerde acil durumda kullanlmak zere dular ve gz ykama istasyonlar bulundurulmal; kimyasallarla kirlenmi olan i elbiselerinin temizlenmesi salanmal ve yemek yenilen yerlerde uygun hijyen koullar salanmaldr.
6.2.2. Solunabilen maddeler (gazlar, buharlar, tozlar ve dumanlar)
6.2.2.1.1. Kmr retimi, madene giren gereler, malzemeler ve kaynaklar nedeniyle; gaz, buhar, toz, duman, smog ve aerosoller gibi solunabilen fakat yalnz bunlarla snrl olmayan, eitli maddelerin
6.2.2.1.Tehlike tanmlama
53
ortaya kmasna yol aar. Bu maddeler; irritanlar, kimyasal asfeksiyanlar, fibrojenler, allerjenler, karsinojenler ve sistemik zehirler eitli toksikolojik tehlikeler oluturabilir. Havada en sk rastlanan kirleticiler madende krlan kayalardan oluan solunabilen kmr tozu ve kristal silikadr. 6.2.2.1.2. Zararl maddelere maruz kalnmas akcierleri etkileyebilir, rnein; kmr tozlar, akcier dokusunda akut (ksa sreli) olarak grlen zararl etkileri ile pnmokonyoz gelimesine ve solunum sisteminin fonksiyonunu yerine getirememesine yol aabilir (8. Blmde daha geni olarak anlatlmtr). Havada bulunan baz kirleticiler akcier kanseri gelimesine yol aabilir. Solunan baz zararl maddeler hedef organda hasara ve/veya sistemik toksik etkilere sebep olabilir. Havada yksek konsantrasyonda bulunan belirli asfeksiyanlar oksijenin yerine geerek bir ka saniye iinde lme sebep olabilir. 6.2.2.1.3. Yeralt kmr madenlerinde kapal bir alandan geen hava akm havada bulunan kirleticileri tayabilir. Kmr madenlerinde kullanlan zcler ve temizleyiciler, poliretan spreyler, at tutkallar, emlsiyon svlar ve dier rnler bu tr tehlikelere yol aabilir. Dizel egzosundan kan kirleticiler, madenin havalandrlmam alanlarndaki karbondioksit ve metan, solunum sistemi yolu ile tehlike oluturabilirler.
6.2.2.2.1. Risk deerlendirme, solunabilen maddelerin bileimini, formunu ve hacmini anlamak iin madencilik ileminin bir paras olarak oluan gaz ve tozlarn ve kmr madeninde kullanlan ve madene giren rn ve maddelerin gzden geirilmesi ile balamaldr. Blm 6.2.1.3.1.3deki TP uygulamas ile edinilen bilgiler yansra, maddelerin tedarikilerinden alnan bilgiler ve MGBFlarnn kullanm, tehlikeler hakknda nemli bilgiler salamaldr. Maden havasnda yaplan incelemeler ve alnan rnekler, solunum sisteminde grlebilecek tehlikeler hakknda bilgi salayacaktr
54
6.2.2.2.2. Maruziyet potansiyeli; yerinde kimyasallarn gvenli kullanm ve yeri ortam havasndaki faktrler balkl ILO Uygulama Klavuzlarnn kurallarna gre veya yetkili bir mercinin maruziyet deerlendirme protokolu uygulamas gibi eit veya daha yksek deerde bir protokol uygulanarak, deerlendirilmelidir. 6.2.2.2.3. Maruziyet deerlendirme almalar uzman kiiler tarafn-dan yaplmaldr. 6.2.2.2.4. verenler risk deerlendirme yntemi konusunda, iilere ve temsilcilerine bilgi vermeli ve onlar risk deerlendirme sonularndan haberdar etmelidirler. 6.2.2.2.5. Gerektii takdirde, iverenler solunabilen maddelerle ilgili maruziyet snrlar konusunda yetkili mercinin nerisini almaldr.
6.2.2.3. Kontrol stratejileri
6.2.2.3.1.1. ileri solunabilen maddelerin oluturduklar tehlikelerden korumak iin Blm 6.2.1.3de belirtilen; kimyasal maddelerin yol atklar tehlikelere kar korunma nlemleri ve TP uygulanmaldr. Solunabilen kmr madeni tozundan korunma nlemleri (8. Blm) ile zararl ve tehlikeli maden gazlarndan korunma nlemleri (21. Blm) yerine getirilmelidir. 6.2.2.3.1.2. iler ve temsilcileri, maddelerin toksikolojik zellikleri, koruyucu teknik nlemler, gvenli alma yntemleri ve koruyucu ekipman ve maruziyeti gidermek iin gerekli acil durum yntemleri konusunda bilgilendirilmelidirler. Bu salanamazsa, altklar veya temas edebilecekleri solunabilen zararl maddelere maruziyetleri en alt dzeye indirilmelidir.
6.2.2.3.1. Eitim ve bilgilendirme
55
6.2.2.3.1.3. Eitim, solunabilen maddelerin kullanlmasna veya oluumuna yol aan iler yaplmadan nce verilmelidir. 6.2.2.3.1.4. Eitim, solunabilen zararl maddeleri bulundurabilecek kapal alanlarda alan iiler iin alnacak zel nlemleri belirtmelidir. 6.2.2.3.2.1. verenler solunabilen zararl maddeler iin mhendislik kontrolleri gelitirmeli ve uygulamaldr. Bu kontroller; zararl maddelerin daha az zararl olanlarla deitirilmesi, havada bulunan bu tr kirleticileri (kontaminantlar) oluturan ilemlerin ayrlmas ve lokal ve genel havalandrma sistemlerinin kullanlmas gibi nlemleri kapsar ancak yalnz bunlarla snrl deildir. 6.2.2.3.2.2. Mhendislik kontrollerinin gelitirilmesi ve uygulamasna ilikin daha fazla bilgi iin ILOnun; yerinde kimyasallarn gvenli kullanm ve yeri ortam havasndaki faktrler balkl uygulama klavuzlarna baklmaldr.
6.2.2.3.3. alma uygulamalar ve yntemle ilgili kontrollar 6.2.2.3.2. Tehlike kontrol yntemleri
6.2.2.3.3.1. Mhendislik kontrolleri ile solunabilen maddelere maruziyetin, maruziyet snrlarnda veya altnda tutulmasnn mmkn olmad veya yeterli derecede etkin olmad durumlarda; alma uygulamalar ve yntemle ilgili kontroller tatbik edilmelidir. Bunlar; scakln, basncn ve ilemin dier ayarlarnn deitirilmesi ve iilerin solunabilen maddelere potansiyel olarak maruz kaldklar srenin en aza indirilmesi gibi nlemleri kapsar, ancak yalnz bunlarla snrl deildir. 6.2.2.3.3.2. alma uygulamalar ve yntemle ilgili kontrollara ilikin daha fazla bilgi iin ILOnun; yerinde kimyasallarn gvenli kullanm ve yeri ortam havasndaki faktrler balkl uygulama klavuzlarna baklmaldr.
56
6.3. Gvenlikle ilgili tehlikeler 6.3.1. Den malzemeler 6.3.1.1. Kmr madeninde den malzemeler byk bir tehlike oluturur. En sk olanlar; maden tavannn, arnlarn (galerilerin) ve yanlarn (kenarlarn) kmesi yansra kmr ve ta patlamalardr. Her iveren, hakim olan jeolojik koullar ve madende kullanlacak madencilik sistemine uygun olarak, tavan, arn ve yanlarn kontrolne ilikin, yetkili merci tarafndan onaylanm bir proje gelitirmeli ve izlemelidir. Eer allmadk tehlikelerle karlalrsa kiileri korumak iin ilave nlemler alnmaldr. 6.3.1.2. verenler tavan, arn veya yanlardaki gmelerin veya kmr veya kaya patlamalarnn oluturduu tehlikelerden iileri korumak iin insanlarn alt veya dolat tavan, arn ve yan alanlarnn tahkim edilmesini veya baka trl kontrol edilmesini salamaldr. 6.3.1.3. Yetkili merci tarafndan onaylanmadka, hi kimse tahkimatsz maden tavan altnda almamal veya dolamamaldr. Maden tavan, arnlar ve yanlar iin uygulanacak kontrol nlemleri 20. Blmde daha geni olarak verilmektedir. 6.3.1.4. veren den malzemelerin yol aabilecei hasar tehlikesi olan herhangi bir yerde alanlar, den malzemelerin oluturduu genel tehlikeye kar korumak iin aada belirtilen nlemleri almaldr: (a) malzeme veya aralarn dmesini nlemek iin gerekli tm nlem leri almal; (b) ilemden kaynaklanan ve daha sonra debilecek olan malzemelerin birikmesini nlemek iin alma alanlarn temiz, iyi bir alma d zeninde ve iyi bakml olarak bulundurmal; (c) zerleri kapatlm yrme yollar veya gvenlik alar gibi alternatif koruma ekilleri salamal; (d) gerekli genel bakmlar en az sayda ii alt zamana programlan-
57
(e)
mal, den malzemeler nedeniyle tehlikeli olabilecek btn ksmlar ayrarak, giriin engellenmesi salanmal ve uyarc kl sinyaller bulundurulmal; malzeme dme tehlikesi olan alanlara, acil bir durum dnda, giri engellenmelidir.
6.3.2. Kaymalar, tkezlemeler ve dmeler 6.3.2.1. Kaymalar, tkezlemeler ve dmeler kmr maden-lerinde genel tehlikelerdir. Yeraltnda yrnen yollarda; zellikle yanlardan olan dkntler, tanma srasnda dklen maddeler, kapal alma alanlarnda malzeme ve gerelerin dankl, madenin ya ve eimli taban nedeni ile engellemeler oluabilir. 6.3.2.2. Her iverenin bir maden koruma, bakm ve temizlik plan olmaldr. Plan aada belirtilen hususlar iermelidir: (a) gei yollar ve yry yollar oluabilecek engellemelere kar sk sk denetlenmeli; (b) gei yollarn ve yrme yollarn, kayma, tkezleme ve dme tehlikelerinden korumak iin dzenli olarak temizleme ve bakm yaplmal; (c) iyerinde maden gereleri ve malzemelerinin uygun olarak yerle mesi iin plan yaplmaldr. 6.3.2.3. verenler ayn zamanda aada belirtilen hususlar da salamaldr: (a) zemin dzenli olarak baklmal, temiz tutulmal, ya ve dier kay gan sv veya maddelerinin dklmeleri ve engeller nlenmelidir; (b) oyuklar ve tabandaki dier aklklar kapatlmal veya kullanl madklar zaman grlebilir uyarc sinyallerle kordon altna aln mal ve her zaman iyi aydnlatlm olmaldr; (c) yksekteki giri ksmlarnda uygun ve aka iaretlenmi plat formlar bulunmal veya yry yollar korkuluk veya koruyucu
58
(d) (e) (f) (g)
bariyerlerle donatlm olmaldr; atee dayankl asansrler, merdivenler veya portatif merdivenlerle; platformlara ve yry yollarna ulalabilmelidir; ak havalandrma kafesleri bulunan yollar ve platformlar gvenli bir ekilde birletirilmeli ve zgara aklklar herhangi bir cismin aralktan dmesine ve aadaki insanlara hasar vermesine engel olacak kadar kk yaplmaldr; platformlar, yry yollar ve kenarlar ak olan merdivenler; korkuluklar ve korkuluklarn hizasna kadar olan paneller veya koruyucu tahta levhalarla veya korkuluklarn yar yksekliklerine kadar uzanan pervazlarla muhafaza altna alnmal ve ykseltilmi yry yollarnn veya platformlarn aklklarnda, planlanan ykleri tamak zere tasarlanm, kullanlmadklar zamanlarda kapal tutulan, kullanldklarnda ise uygun ekilde muhafaza salayan, hareketli koruyucular bulundurulmaldr.
6.4. Ergonomik tehlikeler

6.4.1. Tehlike tanmlama
6.4.1.1. Tekrarlanan ve elle yaplan almalarn ok olduu endstrilerde adale hasar riski vardr. Kmr madenciliinde, byk, hantal ve/veya ar cisimler, sk sk elle tanr veya kaldrlr ve bu da adale hasarlarna yol aar. 6.4.1.2. le ilgili uzun sreli tekrarlanan hareketler ve uygunsuz durular adale hasarlarna yol aabilir. Ayn duruu uzun sre devam ettirmek ar yorgunlua neden olur. 6.4.1.3. ok az deiikliin ve/veya olaylarn olduu tekrarlanan i ve grevler sknt yaratr ve hata olmasna yol aar. 6.4.1.4. Kark ve/veya yanl bilgiler hata yaplmasna yol aar.
59
6.4.1.5. zellikle scak bir ortamda, ok ar bir i yk ar yorgunlua yol aabilir (baknz paragraf 6.1.3.). 6.4.1.6. evresel faktrler nedeni ile grsel veya iitsel bilgilerin iletilmesi bozulabilir, makine ve aletlerin iyi tasarlanmam olmas, uygun olmayan veya doru kullanlmayan kiisel koruyucular tehlikeli olaylara ve kazalara yol aabilir.
6.4.2. Risk deerlendirme
6.4.2.1. Aralarn, makinelerin, aletlerin, alma istasyonlarnn ve kiisel koruyucularn uygun seilmi ve planlanm olmasn salayc nlemler alnmaldr. 6.4.2.2. etkili merci ilgili ii ve iveren kurumlarnn temsilcilerine Y danarak; tekrarlanan iler, alma pozisyonlar, fiziksel yk, nesneleri tutma ve tama, zellikle elle tutma hususlarnda, GS ile ilgili koullar oluturmaldr. Bu koullar, risk deerlendirmesi, teknik standartlar ve tbbi grlerde, iin yapld durumlar gz nnde bulundurularak kullanlmaldr. 6.4.2.3. iler; yntem, makineler ve i arkadalar hakknda gerekli btn bilgileri doru ekilde ve zamannda almaldr. Bu bilgilerin alnm olduu teyit edilmelidir. Geici alma sreleri kontrol edilmeli ve geici iilern bilgilendirilmesi salanmaldr.
6.4.3. Kontrol stratejileri
6.4.3.1. iler eitli ileri yaparken, yaplan ileri ve grevleri incelemek zere ergonomik alma yaplmaldr. Bu alma, ar bedensel i, alma srasndaki durular ve hareketler (zellikle tekrarlanan hareketler), ar yk kaldrma, itme ve ekme zerinde younlamaldr. ortamnn ii zerindeki etkisi ve makinelerin fonksiyonel planlar aratrlmaldr.
60
6.4.3.2. iiye mmkn olduu kadar uydurulmal, alma yntemlerini, alma sahalarn, aletleri ve makineleri yeniden planlayarak, kabul edilemeyen ergonomik problemlere yol aan iler ve grevler nlenmelidir. 6.4.3.3. Tam olarak nlemek mmkn olmad takdirde, iilerin bu koullarda altrld sre mmkn olduunca ksa tutulmaldr. Yeterli dinlenme evreleri ve grev deiiklikleri ile i yk tolere edilebilir bir dzeye getirilmelidir. alma srasndaki duru tarznda deiiklikler yaplabilmelidir. 6.4.3.4. iler doru alma tekniklerini uygulama konusunda eitilmelidir. 6.4.3.5. Bedensel alma, alma srasndaki durular, tekrarlanan hareketler, ykleri kaldrma ve tamaya ilikin tehlikeler konusunda iiler bilgilendirilmelidir.
61
7. Tutuabilir kmr tozu

Bu blm, ulusal yasa, ynetmelik ve standartlarda, tutuabilir kmr tozuna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 7.1. Tehlike tanmlama 7.1.1. Kmrn retimi, tanmas ve ilenmesi, kk partikller halinde kmr tozu oluumuna yol aar. Patlaycl yksek olan bu toz, kontrol edilmez ve birikmesine izin verilirse tutuabilir. Havada bulunmas halinde, kmr tozu byk patlamalara neden olabilir. Kmr tozu patlamalar, ldrc kuvvetler oluturabilir, yangn ve ar snm hava madende hzla yaylarak, madende alanlarn lmlerine veya yaralanmalarna sebep olabilir. Patlama kuvveti; havalandrma, tavan kontrolleri ve ka yollarnn tkanarak, madencilerin oksijenin boucu gazlarla yer deitirdii ortamlarda kapal kalmalarna sebep olabilir. 7.2. Tehlike kontrol 7.2.1. Madenin bakm (kmr madeni tozunun temizlenmesi), kmr tozunu inert hale getirmek iin yeterli miktarda kaya tozu ilave edilmesi ve tutuma kaynaklarnn yok edilmesi ile kmr tozu patlamalar nlenebilir. Patlamann etkileri, yaylan patlamalar bastrmak iin bariyerler yaplarak da azaltlabilir. 7.2.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler; zellikle, kmr damarlarna veya yaknna, allan ksmlara; hava giri ve k yollarna; ara yollarna, ve bant konveyrlerin girilerine zellikle nem vererek, madende bulunacak en az miktardaki yanmayan materyal yzdesini belirlemelidir.
62
Tutuabilir kmr tozu
7.2.3. Kaya tozunun yaps, kmr tozu patlamasn nleyecek ekilde yanmaz zelliktedir. Bu nedenle mmkn olduunca kmr damarna yakn olarak madenin taban, yanlar ve tavan olmak zere madenin tm yzeylerine uygulanmaldr. 7.2.4. (1) Kaya tozu, sala zarar olmadn belirlemek zere yetkili merci tarafndan konulmu standartlarla snanmaldr. (2) Kaya tozu ayn zamanda yasa veya ynetmeliklerle belirlenen zelliklere, incelik derecesine ve dalabilirlie sahip olmaldr. (3) Kaya tozunun istenen zelliklere ne derece uyumlu olduunun hangi aralklarla llecei de yasa veya ynetmeliklerde belirtilmelidir. 7.2.5. Bu testlerin detaylarn kayt altna almak iin toz kaytlar tutulmaldr. Kaytlar rneklerin alnd yer ve tarih, rneklerdeki yanmayan madde miktar, madenin farkl alanlarnda yaplan ilemlerin tarihleri de belirtilecek ekilde olmaldr. 7.2.6. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, kmr arnlarna, yollara, bant konveyrlerin giri ve dnlerine zellikle dikkat edilerek, madendeki kmr dkntleri ve kmr tozlar iin temizleme programlar uygulanmasn ve sk olarak denetime alnmasn istemelidir. (2) Denetimler ve temizleme programlar, kmr dkntlerinin ve tozunun hzla uzaklatrlmasn ve kaya tozu uygulamasn salamaldr. (3) Konveyr girileri, konveyr silindirleri ve kaylarn srtnmesi gibi tutuma kaynaklarndan uzak tutulmaldr. (4) Akm olan aletler ve devreler, dizel aletler, dier potansiyel tutuma kaynaklar, ykseltilmi yaplar kmr tozu birikimi ynnden denetlenmelidir. (5) Gerekli olduu dnldnde, toz sklatrma malzemeleri kullanlarak kaya tozu muamelesinin eksiklikleri giderilebilir, bu muamele hava akmna toz karmasn nlemek iin yollara yaplabilir.
63
7.2.7. Aadaki hususlar salamak her maden yneticisinin grevi olmaldr: (a) tutuabilir toz emisyonunu en aza indirmek iin minerallerin ekstrak siyonu, nakledilmesi ve hazrlanmasnda uygulanabilecek tm n lemler alnmaldr; (b) yer altnda veya stnde bu tr tozlar maden atmosferine yayld zaman tozun kt noktaya mmkn olduunca yakn tutularak uzaklatrlabilmesini salamak iin nlemler alnmaldr; (c) biriken tutuabilir tozlar temizlenmeli, maden dna karlmal veya gecikmeden zararsz hale getirilmelidir ve (d) kmr tozunu inert hale getirmek iin kaya tozu ve baka yanmaz malzemeler kullanlmaldr. 7.2.8. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler aksini belirtmedike, kuyu, galeri ve giriin 80 metre (yaklak 260 ft.) yaknnda kmr aramas yapan, ileyen veya karan hi bir iletme olmamaldr. (2) Herhangi bir durumda, aaya ynelebilecek hava akmn en aza indirmek iin gerekli nlemler alnmaldr. 7.2.9. Minerallerin tanmasnda kullanlan aralar ve nakliye gereleri sebep olacaklar dkntlerin mmkn olduu kadar az olmas iin iyi korunmaldr. 7.2.10. Konveyr donatm toz birikme riski en az olacak ekilde yaplmaldr. 7.2.11. Devaml kaya tozu oluturan makineler, yanmayan madde dzeyini kmr tozu patlamasn nleyici dzeyde tutmak iin kaya tozunu zellikle uzun ayaklarda blm/ksm klarnn hemen yaknnda uygulamaldr.
64
Tutuabilir kmr tozu
7.3. Patlamalar engelleme yntemleri 7.3.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler madende olabilecek herhangi bir patlamay nlemek iin alnmas gerekli nlemleri belirlemelidir. (2) Kaya tozu veya su bariyerleri yaplmas da bu nlemler arasnda olmaldr. 7.3.2. (1) Patlamay engellemek veya etkisini en aza indirmek iin madende bariyerlerin konulaca yerler, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. (2) Bu amalarla, herhangi bir havalandrma blgesindeki ilk alma yeri ile bariyerlerin konulaca en uzak ve en yakn yerler arasndaki mesafeler ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 7.3.3. Ulusal yasa veya ynetmelikler, yeraltna uygulanacak kaya tozu ve su bariyeri tiplerini belirlemeli ve onaylamaldr. 7.3.4. (1) Her maden yneticisi maden iin bariyerlerle ilgili ulusal yasa veya ynetmeliklere uyan, bir patlama-bariyer plan hazrlamaldr. (2) Plan, kmrn nakledildii ve yneticinin, herhangi bir durumda alevin yaylabileceini ngrd yollara, bariyerler yerletirilmesini kapsamaldr. 7.3.5. Havalandrma ve kurtarma planlarnda tm bariyerlerin yerleri gsterilmelidir. 7.3.6. Bariyerlerinin bakm yeterli miktarda uygun toz veya su ile salanmal ve ara geen yollarnn tavan ve yanlar arasnda etkin bir ekilde allmasna izin verecek aklk olmaldr 7.3.7. Bu klavuzda bulunan hi bir madde; ynetim, ii temsilcileri ve yetkili merciler arasnda gr birlii saland takdirde, bariyer kullanlmasn engellememelidir.
65
7.3.8. Bariyerlerin yer deitirmesi ve bakm ile ilgili bilgiler paragraf 7.2.5de istenilmi olan toz kaytlar arasnda muhafaza edilmelidir.
66
8. Solunabilir toz
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, solunabilir tozlara ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 8.1. Tehlike tanmlama 8.1.1. Kmrn retimi, tanmas ve ilenmesi, havada bulunan ve plak gzle grlmeyen kk solunabilir kmr tozu partikllerinin oluumuna yol aar. Havada bulunan toz paracklarnn miktarn ve boyutlarn belirleyebilmek iin uygun aletler kullanlmaldr. Kmr eitli elementlerden oluur. Dier tozlarla, zellikle madenin tavan, zemini veya kmr damarndaki kaya krlmalar nedeniyle oluan ve havada da bulunabilen kristal silika ile karm halindedir. 8.1.2. Kmr madeni tozlar salk iin nemli bir risk oluturabilir. Madencilerin tozu solumas ile; kmr iisi pnmokonyozu, progresif masif fibroz, silikoz ve kronik obstrktif akciger hastalklar gibi solunum sistemi (akcier) hastalklar oluabilir. Bu tr akcier hastalklar ilerleyicidir, sakat brakabilir ve lme yol aabilir. 8.2. Tehlike kontrol 8.2.1. Eer solunabilir toz konsantrasyonu, sala zararl olarak bilinen dzeyin altnda tutulursa kmr madeni tozu nedeni ile olan akcier hastalklar nlenebilir. Her iveren; solunabilen tozlar madencilere zararl olmayaca belirtilen seviyede tutmak iin etkin mhendislik kontrolleri uygulamal; teknik toz kontrollerini denetleyerek ve solunabilen toz konsantrasyonunun gvenli dzeylerde tutulduunu belirlemek zere hava
67
rnekleri alarak iyerlerini periyodik olarak izlemeli; iilerin saln kontrol etmek iin tbbi izleme programlar uygulamal; akcier hastal belirtileri grlen iiler dahil olmak zere iileri daha az tozlu blmlere geirmek iin hazrlkl olmal; ikinci derecede bir koruma olarak da, sala zararl tozlar etkin bir ekilde szen uygun respiratrler bulundurmaldr. 8.3. Solunabilir tozun nlenmesi ve bastrlmas 8.3.1. (1) Maden havasna giren tozu bastrmak ve toz yaylmn en aza indirmek iin mhendislik kontrolleri ve dier ekipmanlarn kullanld solunabilir toz kontrol plan yaplmas; ek bir koruma olarak da maruziyeti en aza indirecek alma yntemlerinin tespit edilmesi ve uygun solunum sistemi koruyucular temin edilmesi her maden yneticisinin grevi olmal, ulusal yasa veya ynetmeliklerle de bu hususlar istenilmelidir. (2) Maden tozlarn bastrmak iin uygulanan mhendislik kontrolleri; havalandrma, su ve su spreyleri (su pskrtcler), toz toplama ve filtreleme gereleri ve gvenli toz yattrc ajanlarn bir arada kullanlmasn kapsar. Vardiyalar srasnda madencilerin deiimini salamak ve madencilerin daha az tozlu yerlere geiini salamak gibi idari yollar da sala zararl tozlara maruziyeti azaltma yntemleri arasnda deerlendirilebilir. (3) Bu ekillerdeki her toz kontrol plan aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) solunabilir maden tozlarnn bastrlmasnda kullanlacak, mhendislik kontrolleri, aletler, ekipman, ilemler ve yntemleri; (b) uygun bakm ve etkin operasyonu salamak zere, mhendislik kon trollerinin, aletlerin, ekipmann, ilemlerin ve yntemlerin sistematik olarak incelenmesi ve test edilmesini; (c) solunum destekleyici cihazlarn kullanlmas ile birlikte uygun cihazn seimi ve kullanm ve bakm iin eitim verilmesini; (d) solunabilir toz kontrol plannn sorumluluunun, uygun eitim alm uzman kiilere verilmesini.
68
Solunabilir toz
(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h)
8.3.2. Aada belirtilen mhendislik kontrolleri dikkate alnmaldr: arnda alrken toz kartan kmr kesme makineleri ve srekli kaz makinelerinin kesici kafalarna su pskrtmek; kmr kesme ve srekli kaz makinelerine temizleyici fanlar monte ederek, makinelerin evresindeki tozu filtre etmek, kontrol etmek ve yeralt alma ortamnn havalandrmasna yardm etmek; uzun ayak kaz makinelerinde kullanlan su spreyleriyle tozu arnda bastrmak; uzun ayak ilti zerine yerletirilerek, ilt tavandan aa ekilerek ilerletilirken harekete geen spreylerle su pskrtmek; kazdan nce, ilerleme ynndeki uzun ayak kmr bloklarna su basmak; tavan delme makinelerine monte edilen toz toplayclar veya matkap ubuundan kesici uca su basmak; uzunayak ykleyici/krc ekipmanlarna toz toplama sistemleri ve toz bastrc su spreyleri yerletirmek ve bant konveyr tahrik birimlerine, aktarma noktalarna ve bant konveyr sistemlerindeki dier stratejik yerlere toz bastrc su pskrtcler yerletirmek.
8.3.3. (1) Maden havalandrma projesinde belirlenen solunabilir toz kontrol parametrelerinin etkin olarak uygulanmasn salamak iin her vardiyada maden yneticisi tarafndan grevlendirilen bir kii incelemeler yapmaldr. (2) Toz kontrolndeki aksaklklar derhal dzeltilmelidir. (3) Solunabilir toz kontrol plannda yaplmas istenilen incelemeler; hava miktar ve akm hzn, su basnc ve ak hzn, su datm sisteminde byk bir kaak bulunup bulunmadn, su spreylerinin say ve yerlerini, blmlerin/ksmlarn havalandrmalarn, kontrol aletlerinin yerletirilmesini ve daha baka toz bastrma nlemlerini kapsamaldr. (4) Hava akm hz ve miktar ile su basnc ve ak hznn devaml izlenerek toz kontrollerinin gerektii gibi fonksiyon gsterip gstermedii deerlendirilmelidir.
69
8.3.4. Paragraf 8.3.1. ve 8.3.2de tanmland gibi uygun ekilde alan toz nleme ve bastrma gereleriyle donatlm olmadka, hi kimse herhangi bir makine veya tehizat kullanmamaldr. 8.3.5. Maden yneticisi tarafndan yetki verilmedike hi kimse, herhangi bir toz nleme veya bastrma aletini kurcalamamal, kaldrmamal veya baka trl mdahale etmemelidir. 8.4. Solunabilir toz rnei alma 8.4.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, madencilik ilemleri ve madencilerin maruziyeti ile ilgili hava rnekleri alnmas iin plan tespit etmeli ve etkin bir toz rnek alma plan uygulamak her maden yneticisinin grevi olmaldr. (2) ilerin alt ve bulunduu yerlerde yaplan madencilik ilemlerinin yaknnda alnan her rnek genel ortam havasnn temsilcisi olmal ve uygulanabildii takdirde kiisel rnek alma yntemi ile yaplmaldr. (3) Normal kmr ekstraksiyonu ve retim ilerinin devam ettii vardiya sresince de devaml rnek alnmaldr. (4) Kiisel rnek alma ilemi yapldnda, madencinin rutin maruziyetinin temsil edilmesini salamak iin iiler her zaman altklar yerlerde normal almalarn yapyor olmaldrlar. (5) rnek alma aralklar, madencilik yntemi ve iilerin potansiyel toz maruziyetleri ile ilikili olmal fakat iki ay amamaldr. (6) Madencilerin maruz kald havadaki solunabilir kmr madeni toz rneklerinin devaml alnd, gerek ortam maruziyetindeki toz seviyesi sonularn gsteren modern yntemler izlenmeli ve uygulanmaldr. (7) Toz tayinleri uygun aletlerle donatlm bir laboratuvarda rnek alndktan sonra yaplabildiince abuk sonulandrlmal veya yetkili merci tarafndan onaylanm annda sonu veren bir cihaz ve bir yntemle yaplmaldr.
70
Solunabilir toz
(a) (b) (c) (d) (e)
(8) Plan ayn zamanda aadaki hususlar kapsamaldr: rnek alma iin yetkili merci tarafndan onaylanm veya onun tarafndan belirlenen standartlara uyan bir cihaz kullanlmasn; kmr ekstraksiyon yntemi ve potansiyel toz maruziyetine gre, rnek alnmas gerekli durumlar ve rnek alma sklklarnn belirlenmesini, alnan rnein solunabilir toz ve kuartz ieriini belirlemek iin dzenlemeler yaplmasn; rnek alma cihaznn etkin olarak bakm ve ilemesini salamak zere testler ve sistematik incelemeler yaplmasn; plann etkin olarak ilemesini salamak zere yeterli sayda uzman kiinin eitimini ve grevlendirilmesini.
8.4.2. Madenlerdeki ii temsilcileri, toz rnei alma ilemlerinin gelitirilmesi ve incelemesine katlabilmelidirler. 8.5. zin verilebilen maksimum solunabilir toz konsantrasyonlar 8.5.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, iyerinde iilerin maruz kalabilecekleri izin verilebilen en yksek toz konsantrasyonunu belirlemelidir. (2) zin verilebilen en yksek toz konsantrasyon deerleri, modern teknoloji ve bilimsel ve tbbi aratrmalar dikkate alnarak, ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirtilmelidir. (3) Bu tr ulusal yasa veya ynetmelikler bulunmad zaman iveren; tozla ilgili hastalklar grlmediini etkin olarak ispat eden veya, en azndan, her vardiyada her bir iinin maden atmosferinde maruz kald ortalama solunabilir toz konsantrasyonunu devaml, yrrlkteki uygulanabilir Dnya Salk rgt (DS) standartlarna eit veya onlarn altnda tutan, bir toz kontrol program uygulamaldr. 8.5.2. (1) Ulusal yasa veya ynetmeliklerde, modern teknoloji ve bilimsel ve tbbi aratrmalar dikkate alnarak, izin verilebilen maksimum
71
solunabilir silika konsantrasyonu belirtilmelidir. (2) veren, bu tr ulusal yasa veya ynetmelikler bulunmad zaman; kristal silika ile ilgili hastalklarn grlmediini etkin olarak ispat eden veya, en azndan, maden atmosferinde her vardiyada her bir iinin maruz kald solunabilen kristal silikann ortalama konsantrasyonunu devaml olarak 0.1 mg/m3e eit veya altnda tutan bir kristal silika kontrol program uygulamaldr. 8.5.3. Belirlenen standartlar, iveren ve ii kurulularnn temsilcileriyle mzakere edilerek tekrar gzden geirilmelidir. 8.5.4. Herhangi bir maden iletmesinde, rneklemeler toz konsantrasyonlarnn izin verilebilen en yksek deeri atn gsterdiinde, istenilen snrlara uyulmasn salayan nlemler alnmaldr. 8.6. Toz respiratrlerinin temin edilmesi 8.6.1. (1) Her madende ikincil koruma olarak, madencilik operasyonlarnda alan kiilerin kullanmas iin yetkili merciler tarafndan onaylanm veya yetkili mercilerin istedikleri zelliklere uyan yeterli sayda toz respiratrleri temin edilmelidir. Respiratrlerin kullanm ve bakm Blm 24.5de verilmitir. (2) Bu tr korunma, alanlara bedelsiz olarak temin edilmelidir. 8.6.2. Toz respiratrleri temiz olarak muhafaza edilmeli ve etkin olarak alacak ekilde bakm salanmaldr. 8.6.3. Respiratr kullanmay isteyen her ii iin uygun respiratr ve kullanma eitimi verilmelidir.
72
Solunabilir toz
8.7. Tbbi gzetim 8.7.1. (1) Madende altrlan kiilerin yeterli tbbi gzetimi iin bir plan hazrlanmas ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmeli ve iveren bu plan hazrlamaldr. (2) Planda gereken durumlarda iyilemeleri ve nekahat devreleri iin sre belirtilmelidir. (3) Plan zellikle her madencinin periyodik akcier filmleri ekilmesi hususunda yaplacak dzenlemeleri belirlemelidir. (4) Akcier filmlerinin deerlendirilmesinde, ILOnun Pnmokonyoz Radyograflarnn Uluslararas Snflandrmas konusundaki standart filmlerden ve filmlerin okunmas iin olan ILO rehberlerinden yararlanlmaldr. 8.7.2. 8.1.2.de belirtildii zere tozla ilgili mesleki hastal belirtileri tehis edilen iilerin, maden tozu dzeyinin en dk olduu operasyonlarda almalar salanmal ve bu nedenle kendilerine yaplan demelerde herhangi bir kayplar olmamaldr. 8.7.3. alanlarn bu ekildeki tbbi izlemeleri ve geri kazanmlar iin yaplan tedavi bedelsiz olarak temin edilmelidir.
73
9. Maden yangnlar
Bu blm, ulusal yasa veya ynetmelik ve standartlarda, maden yangnlarna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 9.1. Tehlike tanmlama 9.1.1. Yangn kmas iin faktr gereklidir. Bunlar yangn geni olarak belirlenen; yakt, oksijen ve sdr. Kmr yataklar doal kat ve gaz yakt deposu olarak yangn geninin te birini oluturur. genin ikinci bileeni olan oksijen, maden boyunca yaplan havalandrma ile tanr. Yangnn nc bileeni ise; elektrikli makineler, aletler, klar, g istasyonlar ve elektrik devresi, dizel cihazlar yan sra, konveyr kaylardaki friksiyon kaynaklar, kaynak, asetilen kesme ve madende kullanlan ve friksiyon, kvlcm ve alev oluturan dier aletlerdir. Kmr madenlerinde yangnlarn patlak vermesini nlemek iin baz kritik tedbirler, kontroller ve dengeler gereklidir. 9.1.2. Yangnlar, maden iisinin gvenlii ve sal iin nemli bir tehlikedir. Yangnlar yer altndaki iilerin hayatlar ve geimleri iin tehlike oluturur. Yeralt kmr madenlerindeki havalandrma akmlar, yangndan kan youn duman ve toksik yanma rnlerini maden boyunca tayabilir, bu da ok uzun olan kapal gei yollarndan kamay zor ve lmcl yapar. Yangnlar madende kolaylkla yaylabilir, madendeki havalandrma kontrollerini tahrip eder, snrsz yakt destei ve alev alabilen metan bulunmas nedeni ile, maden patlamalarn tetikleyerek madencilerin felaketine yol aar.
74
9.2. Tehlike kontrol 9.2.1. Ulusal yasa veya ynetmeliklerde her maden ivereninin yangn nleme ve acil cevap plan bulundurmasn art komaldr. Bu planlar yetkili mercilere onaylanm olmal ve madencilerin temsilcilerine plan inceleme frsat verilmelidir. Her iverenin aadaki hususlar da ieren bir plan bulunmaldr: (1) (2) Yangn nleme - Aada belirtilen hususlarla ilikili oluabilecek yangnlar nlemek iin gerekli yntem, materyal ve ekipmanlar kapsar. Sz konusu hususlar; zerinde akm olan aletler, aralar ve madende bulunan tama aralar; kaynak veya asetilen kesme ilemleri, friksiyon ssnn olabilecei konveyr bant sistemleri ve elemanlar, troley telleri girileri, giri ve k hava yollarn ayran havalandrma kontrolleri, nakliye ilemleri (bantla nakil ilemleri de dahil olmak zere) ve, blge/blmlerdeki kmr kartma faaliyetleri, kendiliinden yanmalar ve yetkili merci tarafndan gerekli grlen dier durumlar ve bilgilerdir. Yangn ihbar - yerinde bulunan, olas bir yangn balang safhasnda hzla bildirmeyi salayan sistemi belirtir ve maden iletiim gerelerinin bulunduklar stratejik yerleri; sk sk fiziksel incelemeler yaplmasn; yangn ortaya kma olasl en fazla olan yerlere lokal olarak ve maden yzeyindeki bir yere de merkezi olarak otomatik ihbar ve alarm salayacak ekilde, monitrler konulmasn kapsamaldr. Monitrler, konveyr bant girilerine ve zellikle src bantlar evresine, transfer noktalarna ve konveyr bant boyunca olan baz noktalara, banda grevli bulunmayan elektrikli makinelere, havalandrmas olan nakil yollarna, troley tellerinin yerletirildii girilere, devaml elektrik bulunan aralarn yerletirilmi olduu yerlere; maden blge/blmlerinde hava yolu dnndeki stratejik yerlere ve yetkili merci tarafndan gerekli grlen dier yerlere konulmaldr.
75
(3) (4)
Yangnla mcadele ekipman - Mmkn olduunca btn madenlerde, madende bulunan yangnla mcadele ekipman ve malzemeleri: su borular, yamurlama sistemleri, su vanalar, su tanklar, yangn hortumlar, yangn sndrcler, kuru toz kimyasal sistemi, kpk retici sistemler, otomatik yangn sndrme sistemi, blgesel olarak ve kmr arnnda yangnla mcadele ekipman ve malzemeleri gibi, madendeki tm yangnla mcadele ekipman ve cihazlarnn tipi, yerleri ve kapasiteleri, yangnla mcadele yntemi ve yangnla mcadele ekipmannn test edilme skl ve yetkili mercinin gerekli grd yangnla mcadeleye kar dier nlemleri iermelidir. Yangn ve acil durum cevab - Madende kullanlmaya zg olan prosedrler ve acil durum eylemleri; bamsz kiisel kurtarma cihazlarnn veya madenciler tarafndan kullanlan kiisel kurtarma gereleri ve says ile, kullanlan eitim ve test yntemleri; mdahale iin devaml hazr bekleyen maden kurtarma ekiplerinin tanmlanmas, bulunma yerleri ve eitimi; maden gazlarn, hava akm ve miktarlarn len maden havas izleme sensrlerinin yerleri; madenin her vardiyasnda ocak yangnlarna veya acil durumlara cevap iin eitilen kiilerin listesi; yangnla mcadele eitimlerinin kapsam, skl ve yangn acil durum boaltma sondajlar; ocak yangn patlamas veya benzer bir dier olay olduunda madenin boaltlmasyla ilgili aklamalar- ki bunlara madenin ani olarak boaltlmas da dahildir- ve yangnla mcadele kurtarma veya dier iler iin- ki bunlara acil durum blgesinin tmden gzden geirilmesi de dahildir- ocakta kalanlarn gvenli koullarda olduunun belirlenmesi iin uygulanacak yntem ve prosedrler ve yetkili mercilerin gerekli grd dier bilgi ve prosedrler.
9.3. Genel hkmler 9.3.1. Aada belirtilen hususlar iverenin ve maden yneticisinin grevi olmaldr: (a) madeni, yangn riski en az olacak ekilde planlamak ve donatmak
76
Maden yangnlar
(b) (c)
ve madende o ekilde allmasn salamak; maden yangnlarnn balamasn ve yaylmasn nlemek, tehis etmek ve mcadele etmek iin maden iletmesinin zelliine bal olarak uygun tedbirleri almak ve iilerin gvenlii ve sal iin ciddi bir tehlike olmas durumunda, almalarn durdurulmasn ve iilerin gvenli bir blgeye geirilmelerini salamak.
9.3.2. (1) verenin yer altnda bulunmasna izin verilen herkes iin bamsz kiisel kurtarclar veya en azndan onaylanm tipte bir kiisel kurtarma cihaz temin etmesi ve bu cihazlarn kullanm konusunda iilerin eitilmelerini salamas ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir. (2) Yneticinin bu tr cihazlar kullanmak ve uygun bir ekilde muhafaza etmek iin geerli bir plan bulundurmas, ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir. 9.3.3. Btn madenlerde, mmkn olduunca, hava girii iin iki ayr ana yol temin edilmelidir. Yollar biri yangn nedeniyle etkilenecek olursa, dieri yer altnda bulunan kiinin madenden kamasn salayacak gvenli bir yol oluturmas iin ak kalacak ekilde birbirinden ayrlm olmaldr. 9.3.4. Btn madenlerde, mmkn olduunca, yer altndaki her iyerinden, her biri yzeye ayr k yollar ile bal olan, iki k temin edilmelidir. 9.3.5. Hava girii iin iki ana giri yolu olmayan madenlerde tek olan ana giri, yangn tehlikesinden, mmkn olduunca, uzak yaplm ve donatlm olmaldr. 9.3.6. Btn konveyr bantlar, kaplamalar ve paneller atee dayankl tipte olmal ve yetkili merci tarafndan onaylanmaldr. 9.3.7. Her madenin yneticisi bir plan hazrlamal, iletme iin zorunlu kurallar koymal, yangnla mcadele ve yangndan kama uygulamalar yapmaldr.
77
9.3.8. Makinelerde kullanlan hidrolik sv; yasalar, tzkler veya yetkili merciler tarafndan belirlenen standartlara uymaldr. 9.3.9. Kaynak, elik kesme veya dier amalarla ak alev veya ark kullanlmasna, yetkili mercilerin belirledii koullarda izin verilmelidir. 9.4. Atee dayankl (yanmaz) yaplar 9.4.1. Yeni iletmelerdeki tm kuyu astarlamalar, mmkn olduunca, yanmaz malzemelerden yaplmaldr. 9.4.2. Kuyu ba binalar ve maden oca giriinde bulunan yaplar tahtadan yaplmamaldr. 9.4.3. (1) Nakil odalar, makine odalar ve yer altndaki atlyeler ve ilerindeki aletler yanmaz zellikte yaplmaldr. (2) Yangna yakalanma riskini en aza indirmek iin byle yerlerin ikinci bir k olmaldr. 9.4.4. Yer alt atlyeleri, transformatr istasyonlar, batarya arj etme istasyonlar, alt istasyonlar, kompresr istasyonlar ve daimi pompalar, yanmayan yap veya alanlara kurulmaldr. Elektrikli tesisleri bulunduran yaplar veya alanlar havalandrmak iin kullanlan hava akmlar dorudan dn hava yoluna verilmelidir. Yetkili mercilerce belirlenmesi durumunda, kmr madenine kurulan dier yer alt tesislerinin, yanmayan yaplar iine yerletirilmeleri gerekebilir. Bu tesisler ayn zamanda Blm 21.12 de anlatlan atmosferik izleme sistemi (AS) ile izlenmelidir. zlenmeyen ksmlarda sensrler s, duman veya karbonmonoksit tespit ettiinde kaplar otomatik olarak kapanacak ekilde planlanmaldr. 9.5. Yangnla mcadele ekipman 9.5.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, her iverenin; sorumluluklar altnda bulunan madenlerde bulunmasn temin edecei,
78
Maden yangnlar
yangnla mcadele ekipmannn (otomatik alev sensrleri, uyar cihaz ve tespit sistemlerini kapsayacak ekilde) ve malzemelerinin yer, miktar ve tiplerini belirlemelidir. (2) Her maden, ulusal yasa veya ynetmelikler doal koullar ve boyutlar nedeniyle muaf tutmadka, yangnla etkin bir ekilde mcadele amac ile btn alma yerlerine yeterli miktarda ve basnta su iletebilen su ebeke devresine sahip olmaldr. (3) Yangnla mcadele ekipman, cihazlar ve malzemeleri; su borularn, yeterli su bulunduran su tanklarn, yeterli miktarda sndrc kuru kimyasallar bulunduran kimyasal madde tanklarn, her blgedeki/ blmdeki yangn sndrcleri ve kaya tozunu kapsamaldr. (4) Konveyr bant girilerinde, her src bantn elektrik kontrol ve vites deitirme nitesinin zerine ve konveyr bant sistemindeki dier stratejik yerlere zel olarak planlanm olan su veya kpk spreyleri, yamurlama sistemleri veya kuru kimyasallar yerletirilmelidir. (5) Su borular konveyr bantlarn uzunluu boyunca paralel olarak yerletirilmelidir. Her konveyr bantta 90 metre (yaklak 295 ft.) aralklarla vanal yangn sndrme hortumu klar bulunmal ve eklemelerde konveyr bant boyunca stratejik yerlerde en az 150 metrelik (yaklak 500 ft.) yangn hortumu bulunmaldr. (6) Su borular, allan her blgenin/blmn ykleme noktasna ulaan rayda veya bitiiindeki girite, mekanize aletler kullanan tm tayc raylara paralel olarak yerletirilmelidir. Su borularndaki k valflarnn aralklar 150 metreden (yaklak 500 ft.) fazla olmamal, stratejik yerlerde en az 150 metrelik (yaklak 500 ft.) yangn hortumu bulundurulmaldr. Eer su borular temin edilmezse, yeterli sayda seyyar su tanklar kolaylkla eriilebilir durumda bulundurulmaldr. (7) Rayda bulunan veya raydan km durumdaki her lokomotif, kendinden tahrikli insan tama arac veya kiisel tayc iin en az bir tane seyyar yangn sndrc temin edilmelidir. (8) Srekli ve geici her elektrikli tesis iin en az bir tane seyyar yangn sndrc temin edilmelidir. (9) Ark veya alevle kaynak, kesme veya lehim ileri yaplan yerlerde en az bir tane seyyar yangn sndrc veya yeterli miktarda kaya
79
tozu temin edilmelidir. (10) Madende, yanc materyallerin depoland yerlerde, dizel bakm atlyelerinde, yakt istasyonlarnn bulunduklar yerlerde ve yangna kar korumann gerekli olduu dier atlye ve yerlerde, seyyar yangn sndrcler ve dier yangn sndrc ekipman bulundurulmaldr. 9.5.2. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, yamurlama tipi su sistemlerini, kpk retici sistemleri, ok amal kuru toz sistemlerini veya dier otomatik yangn bastrma sistemlerini harekete geirmek iin otomatik yangn alglayclar ve uyar sistemlerinin kullanlmasn gerektiren standartlar oluturmaldr. Bu standartlar; konveyr bant yangn koruma alanlar, kendinden tahrikli ekipman, kmr kesme, ykleme ve tama aletleri, yeralt transformatr istasyonlar, batarya dolum istasyonlar, trafolar, kompresr istasyonlar ve dier elektrikli tesisler iin otomatik yangn bastrma sistemleri iin istenilmelidir. (2) Srekli kaz makineleri ve dier arn kesme makineleri, ykleme makineleri ve tavan civatalama makineleri, zellikle friksiyonla tutuma riskinin yksek olduu yerlerde, otomatik olarak ileyen yangn sndrme cihazlar ile donatlm olmaldr. 9.5.3. Yer st ve altnda uygun yerlere, yangn sndrme ekipmannn yeterli olduu istasyonlar kurulmaldr. Acil durum destekleri olarak geici dolgu ve barikatlar yapmak iin kullanlacak olan imento torbalar ve byk miktarda kaya tozu yan sra tahta, testere, atal eki, sa ve iviler de madenin allan blgelerine/blmlerine ulalabilecek yerlerde bulundurulmaldr. 9.5.4. (1) Yangn sndrcleri dzgn bir ekilde alr durumda muhafaza etmek iin sndrcler gerekli sklkta kontrol edilmeli, boaltlmal ve doldurulmaldr. (2) Yeniden doldurulduklar tarihler kaydedilerek muhafaza edilmelidir.
80
Maden yangnlar
9.5.5. Zehirli ve zararl gazlar karan yangn sndrcler yer altnda bulundurulmamal ve kullanlmamaldr. 9.5.6. (1) En az ayda bir veya ulusal yasa veya ynetmelikler tarafndan istenilmesi durumunda daha ksa aralklarla, yangn sndrme iin kullanlacak olan tm alet ve malzemeler, iveren tarafndan grevlendirilen uzman bir kii tarafndan incelenmelidir. (2) Yetkili bir kii her incelemenin raporunu hazrlamal ve noksanlklar giderilmelidir. 9.6. Yanc malzemelerin depolanmas 9.6.1. Tutuabilir ve yanabilir malzeme stoklar herhangi bir kuyunun veya k yerinin yaknnda olmamaldr. 9.6.2. Yer altnda, herhangi bir ya, gres ya/makine ya, branda veya yancl yksek olan materyal depo edilmemelidir. Yalnzca yangna dayankl depo veya odalarda ve sadece snrl miktarlarda depo edilebilirler. 9.6.3. Yer altndaki atlyelerde, makine odalarnda, motor odalarnda veya transformatr blmelerinde, gresli veya yal atklar uygun olarak planlanm ve yaplm depolara yerletirilmeli ve dzenli olarak madenden uzaklatrlmaldrlar. 9.6.4. Kolay tutuabilen maddelerin birikebilecei her yerde, havalandrma uygulanabildii takdirde; herhangi bir yanma olayndan kaynaklanan yanma rnlerinin dorudan giri havasna verilmesi salanacak ekilde dzenlenmelidir. 9.7. Kmrn kendiliinden yanmasna kar nlemler 9.7.1. Kmrn kendiliinden yanmasnn sz konusu olduu madenlerde, iveren karlalabilecek tehlikeleri bildiren yntemler ve nlemler gelitirmelidir. Bunlar, blm 21.2. deki havalandrma plannn
81
bir paras haline getirilmeli ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) (b) (c) (d) (e) (f) kmr damarn alma yntemleri, alma bittikten sonra alma yerinin etkin olarak kapatlmasn temin edecek ekilde olmal, allan blgeye veya blme olan giriler mmkn olduu kadar aza indirilmeli; hava akmn engelleyecek (geirimsiz) kapaklar iin uygun malzemelerden yaplm yeterli tahkimatlarn durumu belirlenmeli; btn yangnla mcadele cihazlarnn yerleri belirlenmeli; yer altnda barajlama ve hava akmn engelleyecek kapaklar yerletirilmesi iin yerler hazrlanmal; geirimsiz kapaklar - uygulanabildii takdirde basn kontroll tipleri - veya bariyerler, kapatlm blge iine veya dna atmosferden sznt olmasn nleyecek ekilde yaplmal ve yetkili mercilerin isteyebilecei dier koruma nlemleri yerine getirilmelidir.
9.7.2. zellikle tatil gnlerini takip eden ie balama gnlerinde, dzenli olarak zel denetimler yaplmaldr. 9.7.3. (1) Stratejik yerlerde, blm 21.12.de tarif edildii ekilde devaml lmler yaplmaldr. (2) Bilgiler maden yzeyindeki AS kontrol odas ile paylalmaldr. (3) llen maden atmosferinde herhangi nemli bir deiiklik gzlendiinde, AS kontrol odasndaki grevli kii ynetimi bilgilendirmelidir. 9.8. Yangn srasnda uygulanacak yntemler 9.8.1. Her madende, etkilenen tm kiilerle etkin olarak haberleme salanmal ve bir acil durum yntemi gelitirilmelidir. Bu yntem; bir yangn kmas durumunda, paragraf 9.2.1.deki yangn nleme ve acil durum cevap plannn, blm 9.2.deki hususlarn bir paras olarak uygulanmasn
82
Maden yangnlar
kapsamaldr. 9.8.2. Yer altnda yangn km olabileceini gsteren herhangi bir duman veya baka bir belirti fark edildiinde, bunu fark eden kii derhal en yakn nezaretiyi uyarmaldr. Her madenin, byle acil durumlarda hangi ahslarn derhal haberdar edileceini belirleyen yntemleri olmaldr. Eer yangn iaretleri yer stndeki sensrlerle alnmsa, durum derhal yer altnda etkilenenlere bildirilmelidir. 9.8.3. (1) Yer altnda alev grldnde, onu fark eden kii, mmknse, onu sndrmeye almal ve mmkn olduu kadar abuk madendeki grevlilere haber vermelidir. (2) Yetkili merciler gecikmeksizin durumdan haberdar edilmelidir. 9.8.4. Yangndan kan zehirli, boucu veya yanc gaz veya duman tehlikesine kar orada bulunanlar korumak iin uygun nlemler alnmaldr. 9.8.5. (1) veren veya maden nezaretisi tarafndan grevlendirilerek ve acil durumla ilgilenmek zere kalanlar dndaki herkes, gecikmeksizin alev veya duman ile etkilenen alanlardan ekilmelidir. Kalanlar sadece, zel eitim alm ve bu tr yangnlara kar nlem almak ve yangnla mcadele etmek iin uygun aletlerle donatlm madenciler ve nezaretiler olmaldr. (2) Yangn baladktan sonra, sadece zel olarak yetkilendirilmi kiiler madene girmelidir. Yangnla mcadele almalarnda grev yapacak olan maden kurtarma gruplar ile derhal iletiim kurulmaldr. 9.8.6. Yaplabildii takdirde, madenin yangna bitiik olan ulalabilir tm ksmlarna kaya tozu ile veya yangnn yaylmasn nleyici baka bir vastayla mdahele edilmelidir. 9.8.7. (1) Hava akmn geirmeyen kapatma (geirimsiz kapatma) operasyonlarnn yaplmasna gerek duyulduunda, iveren, ilemin
83
gvenli olarak yaplabilmesi iin madenin tm ksmlarnda dzenlemeler yapmaldr. (2) Madenin gvenli olduu aklanana kadar, yalnzca geirimsiz kapatma ilemlerini yrten kiilerin yer altna inmesine izin verilmelidir. (3) Uygulanabildii takdirde, yzey giri kapaklarndan en az bir tanesi madene giri ve ka izin verecek ekilde bir hava kompartman (srgs ) bulundurmaldr. 9.8.8. Yangn kontrol altnda tutabilmek iin hava akmn engelleyen kapaklar yerletirildiinde, arkalarndan hava rnei almak, rnekleri deerlendirmek ve sonular yer stnde gvenli bir yerde izlemek iin nlemler alnmaldr. 9.8.9. Maden yangn gibi, normal ilemlerin bozulmasna yol aan acil bir durum ortaya ktnda, iveren hemen, aamalara ayrlabilen, bir acil durum eylem plan gelitirmelidir. Acil durumlarda alnmas gerekli nlemler 25.2. ve 25.3. blmlerde daha detayl olarak zetlenmitir. Yetkili merci, bu tr planlar inceleme, gerekirse deitirme ve onaylama yetkisine sahip olmal ve maden iileri temsilcilerinin sz konusu ileme katlmalarna frsat verilmesi desteklenmelidir. 9.9. Mhrlenmi olan bir madenin veya maden sahasnn yeniden iletmeye almas iin uygulanacak yntem 9.9.1. Herhangi bir mhr yeniden almadan nce, yetkili merci durumdan haberdar edilmeli ve yeniden ama plan zerinde fikir birlii salanmal ve onaylanmaldr. Temsilcilerin sz konusu ileme katlmalarna frsat verilmesi desteklenmelidir. 9.9.2. Mhrlenmi olan madenlerin veya maden sahalarnn yeniden almasna ancak rnek ve veriler yangnn sndrldn kantladnda ve geirimsiz kapaklarn arkasnda artan oksijen ve snn, kapaklar aldnda tekrar yangna sebep olmas beklenmedii
84
Maden yangnlar
saptandktan sonra izin verilmelidir.
85
10. Su, gaz ve dier malzeme patlamalar

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, su, gaz ve dier malzeme patlamalarna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlama ve risk deerlendirme ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 10.1. Tehlike tanmlama 10.1.1. Kmr madenlerinde, su, gaz ve dier malzeme patlamalar nemli bir tehlikedir. Madencilik almalar srasnda, madeni basabilecek olan su, gaz veya malzeme ieren eski kazlar veya jeolojik anormalliklere ok yaklalabilir. Az incelenmi, hi incelenmemi veya yeterli derecede denetlenmemi, su veya tehlikeli maden gazlar ktleleri ieren eski kazlar zel bir tehlike oluturur. Eer yanllkla su ile dolmu olan eski kazlarda allrsa ve zellikle bu kazlar aktif madenden yukarda ise, madeni kolaylkla su basabilir ve madenciler kamaya vakit bulamadan boulabilirler. Kazara rastlanan maden gazlar, madenin havalandrmasn ve havadaki oksijeni etkisiz hale getirebilir ve madencileri boabilir veya doru miktarda oksijen karm ile patlamalar tetikleyebilir. 10.2. Tehlike kontrol
10.2.1. Genel hkmler
10.2.1.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler; yetkili mercilerden 15. ve 16. blmlerde bulunan geerli koullar ieren tm maden haritalarnn kurulacak ulusal bir arivde muhafaza edilmesini, iverenlerden de madenin tehlike oluturabilecek eski kazlara, su yata tabakalarna ve malzemelere yakn olmas durumunda, yetkili mercinin onayna sunulmak zere bir proje hazrlamalarn istemelidir.
86
Su, gaz ve dier malzeme patlamalar
10.2.1.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler, iverenlerden, gerektiinde madende bulunanlar korumak ve almaya balamadan nce etkin delme testleri yapmak iin kmr ve kaya tabakalarndan salam bariyerler yapmalarn talep etmelidir. 10.2.1.3. (1) Madenin iletmeye alaca yerin yaknnda daha nce faaliyet gstermi olan herhangi bir madene ilikin elde edilebilecek bilgileri ulusal ariv veya baka bir kaynaktan istemek, allacak tabakann gvenli madencilik ilemleri iin elverili olduunu dorulamak zere ekirdek rnekler ve deneme delikleri iin gerekli tm delme ilemlerini ynetmek ve aada belirtilen hususlarn yeri, genilikleri ve derinlikleri ile ilgili tm yararl bilgileri maden planlar zerine kaydetmek her iverenin grevi olmaldr. (a) kmr madeni kazs olsun veya olmasn eski kazlarn ve bu kazlarda yaplan aratrmalarn doruluu; (b) su yata tabakalar ve (c) herhangi bir turba, yosun, kum, akl, amur ve kum tabakas veya slandnda akc olan ve madenin iinde veya yaknnda buluna bilecek olan dier malzemeler. (2) veren, etkilenebilecek herkesi, konuyla ilgili mevcut bulgulardan ve her konuda alnm nlemlerden haberdar etmelidir. 10.2.1.4. Paragraf 10.2.1.3te belirtilen su, malzemeler ve eski kazlarn veya bu tr dier tehlikelerin madenin yaknnda bulunabilecei tespit edildii takdirde, madeni veya kiileri tehlikeye sokabilecek; su, dier malzemeler ve gaz patlamas gibi olaylar nlemek iin bir alma plan hazrlamak iverenin grevi olmaldr. Aada belirtilen hususlar alma planna dahil edilmelidir: (a) eski kazlar, su, maden gazlar veya dier tehlikeli malzemelerle ilgili kesin olmayan bilgiler olabilir ve bu durum tehlikelere yol aabilir. Karlalabilecek sz konusu tehlikelere engel olmak zere, nceden delme testleri yan sra uzun mesafe delmeleri yaplmasn da kapsa yan, zel testler uygulanmas;
87
(b) (c) (d)
maden almas yaplan alanlarn daha sk incelenmesi; maden ile tehlikeler arasnda salam bariyerler kurulmas ve iilere, alma plan ve karlaabilecekleri tehlikeler konularnda eitim verilmesi.
10.2.1.5. alma plannn bir kopyas onay iin yetkili mercilere gnderilmelidir. Plan uygulamaya konmadan nce, onu incelemek ve onaylamadan nce gvenlii ilgilendiren konularda gerekli deiikliklerin yaplmasn istemek yetkili mercinin grevi olmaldr. 10.3. Deniz veya dier su ktleleri altnda almak 10.3.1. Maden almalar; denizin, gln, nehrin veya dier su ktlelerinin yaknnda yapld veya yaplmas nerildii zaman aadaki hususlar tespit etmek iverenin grevi olmaldr: (a) maden kazlar ile yzey suyu arasndaki tabakalarn toplam kalnln ve (b) bu tabakalarn kuvvetleri ile ilgili olarak su yatann zelliklerini, jeolojik faylarn bulunmas veya bulunmamasn ve su veya sland nda akc olan baka bir materyalin basmasn nleme ile ilgili ola bilecek bir baka zellii. 10.3.2. (1) Ulusal yasa veya ynetmeliklerde, iverenin, su veya baka bir malzemenin madeni basmasn nlemek iin yetkili mercilerin onayna sunulacak bir rapor hazrlamas istenilmeli, iveren de byle bir raporu hazrlamaldr. (2) Plan uygulamaya konmadan nce onay iin yetkili merciye gnderilmelidir. Plan incelemek ve gvenlik nedeni ile onaylanmadan nce gerekli dzeltmelerin yaplmasn istemek yetkili mercinin grevi olmaldr.
88
Su, gaz ve dier malzeme patlamalar
10.4. Tuz yataklarnn bulunmas durumunda alnacak nlemler 10.4.1. Sondajlar kmr damarlarna ulamyor olsalar bile terk edilmeden nce yzeyden kmr damarna kadar ilerinden hi su szmayacak ekilde doldurulmaldr. 10.4.2. Kmr damarlarnn zerinde ilenebilecek tuz yataklarnn olmas durumunda, tuz sondajlardan zme yoluyla allmamaldr. 10.4.3. Eer hidrojen slfr tehis edilen herhangi bir madende suyla karlalrsa, drenaj srasnda zehirli gazlara kar zel nlemler alnmal veya baka bir ekilde suyun stesinden gelinmelidir.
89
11. Elektrik
Bu blm, ulusal yasa veya ynetmelik ve standartlarda, elektrie ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 11.1. Tehlike tanmlama 11.1.1. Yeralt kmr madenlerinde elektrik veya zerinde elektrik akm bulunan bir alet kullanlmas, elektrik oku veya ark yanmalar nedeniyle yaralanma ve lme yol aabilir. Yer altndaki kapal alanlar karanlk ve sert ortamlardr, iilerin ok yaknnda elektrik devresi, elektrik akm olan aletler ve kendiliinden hareket eden aralar bulunmas nedeniyle ok ve elektrik arpmas sonucu lm olasl vardr. 11.1.2. Kmr madenleri kmr, kmr tozu ve yanc ve patlayc maden gazlar iin doal depolar bulundurur. Kmr madenlerine elektrikli ve zerlerinde elektrik akm bulunan aletlerin girmesi, saysz lm ve yaralanmalara yol aabilen maden yangnlar ve patlamalar balatma potansiyeli yaratr ve madeni harap eder. 11.2. Tehlike kontrol
11.2.1.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, yeralt kmr madenlerinde elektrik akmnn ve elektrikli veya zerlerinde elektrik akm bulunan aletlerin kullanlmasna ilikin standartlar tespit etmelidir. Standartlar aadaki hususlar salamaldr: (a) elektrikli aletlere yanmaz (patlamaya dayankl, izin verilebilir)
90
Elektrik
(b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k)
zellii veren ierii (onun btn unsurlar, levazmlar, devreleri, balant kutular ve aksesuarlar) iin gerekli standart ve testleri belirlemeli ve/veya tehlikeye gre snflandrmalara uygun olarak bu aletlerin yangn veya patlamaya yol amayacan garanti etmelidir; batarya ve dizel dahil olmak zere, yanmaz sertifikas olan veya yangn veya patlamay balatmayacak alet olarak belirlenen standartlar karlayanlar dndaki elektrikli ekipmanlar veya ieriklerinin, aralar, pompa ve klarn, kmr galerisinin/arnn son ak rekup ksmndan ileride veya dn hava yolunda veya yetkili merciler tarafndan belirlenen herhangi bir yerde kullanlmas yasaklanmaldr; her iverenden, madende kullanlan veya kullanlmas dnlen tm ekipman kaytlarnn tutulmas istenilmelidir; yeralt madenlerinde kmr arn gibi yerlerde kullanlacak voltajlarla ilgili kstlamalar ve madenin iine geen veya orada kullanlan eitli voltajlar iin alnacak nlemler ve korumalar belirlenmelidir; elektrikle ilgili ileri yapacak kiilerin eitimi, nitelikleri ve deneyimleri nceden belirlenmelidir; elektrikli aletlerin denetlenme sklklar ve yntemleri, yanmaz veya gvenli aletlerin daha sk denetlenmesi salanacak ekilde belirlenmelidir; elektrikli ekipmanlarn ve bunlar oluturan elemanlarn topraklamas iin standartlar konulmas yansra, toprak kaa ve topraklama hatalarn izlemek iin topraklamay srekli izleyecek ve topraklamada bir hata olursa aletin akmn otomatik olarak boaltacak standartlar konulmaldr; elektrik devrelerinde bulunabilecek yk ve devre kesicilerin planlama ve ilevleri tespit edilmelidir; elektrik kablolarnn, iletkenlerin ve tellerin boyutlar, farkl voltajlarla kullanlacak yaltm ve kablo balantlar iin nelere gerek duyulduu belirlenmelidir; iletkenlerin tipleri ve hangi koullarda kullanlabilecekleri belirlenmelidir; madenin elektrik haritasnn eitli elektrikli unsurlar ve yer ihtiyac tespit edilmelidir ve
91
(l) elektrikli aletlerle almak iin sorun zme problemleri de dahil olmak zere, kurallar konulmaldr. 11.2.1.2. Madene veya madenin herhangi bir blmne yalnzca yrrlkteki tzklerde istenilenlere tam anlamyla uyan elektrikli aletler yerletirilmelidir. 11.2.1.3. Madende elektrik kullanlmas durumunda iveren, aadaki sorumluluklar tar: (a) bir elektrik mhendisi grevlendirmek; (b) bu blmde istenen hususlar yerine getirmek zere yeterli sayda uz man elektriki bulundurmak; (c) bu blmde istenen hususlar yerine getirmek zere yeterli sayda kiiye uygun eitim salamak iin mali hazrlk yapmak; (d) bu blmde istenen hususlar yerine getirmekle grevlendirilen kii lere uygun eitim olanaklar salamak; (e) 11. blmde (bu blm) istenen hususlar ve ulusal yasa veya ynet melikler veya yetkili merci tarafndan istenilen dier koullar yerine getirmek. 11.2.1.4. (1) Bu blmdeki talepleri yerine getirmek iin gerekli kaynaklar olmayan kk madenler (ulusal yasa veya ynetmeliklerle tanmland ekildeki) kaynaklarn dier madenlerle birletirmeli veya istenen hususlar yerine getirebilmek iin uygun dzenlemeler yapmaldr. (2) Paragraf 11.2.1.4 (1)deki hkmlere ramen, elektrik kullanan btn madenler, uzman bir elektriki bulundurmaldr. 11.2.1.5. (1) veren grevlendirilen elektrik mhendisinin; madende elektrikli aletlerin tesis edilmesi, tesisin yenilenmesi ve kullanlmasna ilikin plan hazrlamas ve uygulamas konularndaki grevlerini yerine getirmesini salamaldr. (2) Elektrik plan aadaki hususlar kapsamaldr: (a) duruma gre tesis yaplmadan nce veya tesis yenilendikten sonra, btn elektrikli aletlerin akm verilmeden incelenme ve denenmesini;
92
Elektrik
(b) (c) (d) (e) (f)
madendeki btn elektrikli aletlerin, ondan sonra da uygun bakm salayacak ekilde, sistematik olarak incelenmesi ve denenmesini; btn elektrikli aralarn, makinelerin farkl ksmlar iin inceleme ve deneme srelerinde grlebilecek farkllklar da kapsayacak ekilde, incelenme ve test edilme sklklarn; yaplmas gerekli inceleme ve testlerin zelliklerini; elektrikli aralar veya sistemlerle alan kiilerin gvenliini salayacak sistemi ve tesisatn ve inceleme ve test sonularnn kaydedilmesini.
11.2.1.6. Madene olan btn enerji akmnn kesilmesi iin maden yzeyinde uygun ina edilmi ana alterler bulundurulmal ve bunlar yer altndaki trafo merkezine dorudan balanmaldr. 11.2.1.7. Herhangi bir iletkenin elektrik ykl olduu srada, sz konusu olan alteri altracak kii, ulalabilir mesafede olmaldr. 11.2.1.8. Tehlikeyi nlemek iin gerektiinde, madendeki btn elektrik devrelerinden tm akm kesecek uygun olarak yerletirilmi etkin aralar temin edilmelidir. Bunlar, 9. blmdeki yangn sndrme ve acil eylem planna dahil edilmelidir. 11.2.1.9. Kalifiye bir mhendis/elektrik tesisats veya onun denetiminde grev yapan uzman bir kii dnda hi kimse teknik bilgi ve deneyim gerektiren, elektrikle ilgili hi bir ite grev almamaldr. 11.2.1.10. Yalnzca uygun bir ekilde etiketlenmi, onaylanm veya izin verilmi, kullanlacaklar ama iin elverili olan elektrikli aletler kullanlmaldr. 11.2.1.11. Ulusal yasa veya ynetmelikler, her maden iin elektrikli altyapnn dalm yerlerini gsteren bir harita bulundurulmasn istemeli ve her iveren de byle bir haritay bulundurmaldr. Sabit kablolar, alterler, rektifiye edici trafolar, transformatrler, sabit pompalar, troley kablolar
93
ve troley besleme kablolar dahil olmak zere, madenin elektrik sistemi ile balantl olan btn sabit elektrikli aralarn yerleri ve akm dzeyleri ve yer altndaki troley devrelerini koruyan doru-akm devre krclarnn ayarlar maden haritasnda gsterilmelidir. Yer, elektrik oran veya ayarlarda yaplan herhangi bir deiiklik hemen haritada gsterilmelidir. Yetkili merci ve madende alan iiler haritay inceleyebilmelidir. (a) (b) (c) (d) 11.2.1.12. Aadaki hususlar: yetkili olmayan bir kiinin elektrikli arac tutmasn veya ona mdahale etmesini yasaklayan bir duyuru; yangn kmas durumunda neler yaplaca konusundaki duyuru; madenin stnde, elektrik akmn kesmekle grevli kiiyle nasl iletiim kurulaca konusundaki duyuru ve elektrik oku geiren veya yank dolaysyla ac eken kiilere yaplacak kurtarma ve ilk yardm konularndaki duyuru elektrikli aralarn kurulduklar yerlerde kolaylkla grlebilecek ve okunabilecek ekilde asl bulundurulmaldr.
11.3. Elektrik sistemleri

11.3.1. letkenler ve izolasyon
11.3.1.1. Btn elektrikli iletkenler boyut ve akm tama kapasitesi olarak yeterli olmal ve normal ilemlerden kaynaklanan herhangi bir scaklk artmas izolasyon malzemelerini tahrip etmeyecek ekilde ayarlanm olmaldr. 11.3.1.2. Donatm ereveleri ve topraklama iletkenleri hari, normalde yer altndaki elektrikli sistemlerin tm ksmlar topraktan etkin olarak izole edilmelidir.
11.3.2. Topraklama sistemleri
11.3.2.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, edeerde baka bir
94
Elektrik
topraklama sistemine izin vermedike, yer altndaki sistemin herhangi bir noktas topraklandnda, maden yzeyindeki bir topraklama sistemine balanmaldr. 11.3.2.2. Topraklama iletkenlerinin tm, batanbaa iletken olmal ve toprakla ve topraklamasn salayaca aletle etkin bir elektriksel balants olmaldr. 11.3.2.3. Topraklama hatalarna kar yeterli elektrik korumas temin edilmi olmaldr.
11.3.3. Ar yk ve ksa devre korumas
11.3.3.1. Btn sistemlerdeki akm, herhangi bir devrede akm belirli bir deeri at zaman otomatik olarak kesilecek ekilde ayarlanmaldr.
11.3.4. Transformatrler ve alter
11.3.4.1. Transformatrlerin kurulduu yerler, oluturduklar snn etkin bir ekilde datlmasn salamaya yetecek dzeyde havalandrlm olmaldr. 11.3.4.2. Yala doldurulmu transformatrler kullanlmamaldr.
11.3.4.3. alter; gravite, arpma veya dier bir nedenle kazara kapanmayacak ekilde tasarlanm olmaldr. 11.3.4.4. Makinelerin elde olmadan veya kontrolsz olarak yeniden almaya balamasn nlemek iin alterler akmsz veya dk akml korumaya sahip olmaldr. 11.3.4.5. Yksek voltajl alter, ya veya poliklorlu bifeniller (PCBler) iermemelidir.
95
11.3.4.6. alterin ift tarafl kaynaktan elektrik arj almas durumunda, dmelerin her iki kaynaktan izolasyonunu salayacak vastalar temin edilmelidir.
11.3.5. Esnek kablolar
11.3.5.1. Elle tutulan, portatif veya baka bir yere tanabilen aletlerle esnek kablolar kullanlr. Bu tr aletler ok ekirdekli tipte olmal ve yeterli kesit alanna ve iletkenlie sahip topraklama iletkenine sahip olmaldrlar. 11.3.5.2. Herhangi bir esnek kablonun ana kabloya baland her noktada, akm kablodan kesmek iin bir dme bulundurulmaldr. 11.3.5.3. Kablolarn yerletirildii alterler uygun tipte olmaldr.
11.3.5.4. Kuyular ve eimli yerlerdeki kablolar, kendi arln tayabilen iletkenler uygun aralklarla konulacak yeterli desteklerle emniyete alnmaldr. 11.3.5.5. Esnek kablolarn planlama, bakm ve kullanm ile ilgili ayrntlar ilgili yasa, ynetmelik ve standartlarla tespit edilmelidir. 11.4. Metan veya kmr tozu patlamalarna kar alnacak ek nlemler 11.4.1. Herhangi bir yerde veya alanda bulunan genel ortam havasndaki metan konsantrasyonu, ulusal yasa veya ynetmeliklerle tespit edilmi olan oran aarsa, elektrik akm; (a) halen maden atmosferini lenler ve yap itibariyle gvenli olanlar dndaki, tm iletkenlerden ve etkilenen aletlerden derhal kesilmeli; (b) belirlenen yksek oran devam ettii srece dmeler ak konuma getirilmemeli ve (c) yalnzca madenin o ksmndan sorumlu yetkilinin direktifleri altnda, yetkili kii o ekilde yaplmasn gvenli bulduktan sonra tekrar elek-
96
Elektrik
trik akm verilmelidir.
11.4.2. Blm 11.4.1de refere edilen ulusal yasa veya ynetmelikler aksine art komadka, 21.9. blmde tarif edildii gibi metan dzeyi yzde1 e ulatnda veya atnda etkilenen alandaki elektrik akm kesilmelidir. 11.4.3. Yanmaz aletlerde, hi bir ekilde, etkinlik ve gvenliklerini bozacak tahrifat ve deiiklikler yaplmamaldr. 11.5. letme kurallar 11.5.1. Btn iletkenlerde ve aletlerde kullanlmadklar zaman akm kesilmi olmaldr. 11.5.2. Yetkisi olmayan hi kimse bir trafo veya transformatr odasna girmemeli veya onlara bal bulunan herhangi bir makinenin almasna mdahale etmemelidir. 11.5.3. Ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlendii zere, elektrik ykl bir iletken veya makinenin elektrik ykl ksm zerinde, kalifiye bir elektriki tarafndan sorun giderme amac ile yaplan alma dnda hi bir alma yaplmamaldr. 11.5.4. (1) Ulusal yasa veya ynetmeliklere uygun olarak, makinelerle ve iletkenlerle allrken zerlerinde akm olmayacak ekilde bulunmalarnn salanmasna zellikle dikkat edilmelidir. (2) Uygun bir kapama ve etiketleme sistemi bulundurulmaldr. Elektrikle ilgili almalar yapan kii aadaki hususlara dikkat etmelidir: (a) akm kesmeli, elektrikli sistemle allyor olduuna ilikin uyarc bir etiket koymal, makine ile balantnn kesildii dmeye kilit tak mal ve bu ilemleri yapan kii kazara elektrik akm verilmesini nle mek iin anahtar muhafaza etmelidir ve
97
(b)
alete tekrar elektrik verilmeden nce, anahtar alan kii; iin tamamlandn belirlemelidir. Sz konusu kii; yeniden akm verilmesi veya akmn yeniden verilmesinin oluturaca kuvvetten etkilenebilecek alet veya aralarn herhangi bir hareketi dolaysyla kimsenin risk altnda olmadn tespit etmelidir.
11.6. Ek nlemler 11.6.1. Yetkili merci gvenlik ynn dikkate alarak elektrik kullanm ile ilgili ek nlemler alnmasn isteyebilir.
98
12. Makine ve tehizat (ekipman)

Bu blm, ulusal yasa, ynetmelik ve standartlarda, makine ve tehizata (ekipmana) ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 12.1. Tehlike tanmlama 12.1. Makine ve aletlerin almas iiler iin risk oluturabilir. iler aletle dier engeller arasnda kalrlar veya skrlarsa, kendiliinden hareket eden aletler ezme eklindeki yaralanmalara yol aabilirler. Uygun freni veya kontrol sistemi olmayan aletler kazalara yol aabilirler. Uygun ekilde planlanmayan ve kullanlmayan makineler de yaralanmalara yol aabilirler. Kmr madenlerindeki kapal alanlarda bu daha fazla grlen bir tehlikedir. Makinelerde koruyucu engel olmay veya yetersiz oluu; karklk, yoldan sapma, ezme, engel, tuzak ve kesme nedeniyle yaralanmalar olmasna yol aabilir. 12.2. Tehlike kontrol 12.2.1. Madenin iletilmesinde kullanlan tm mekanizma ve tehizat iyi tasarlanm, salam olmal, uygun malzeme kullanlmal, yeterli salamlkta olmal, patentle ilgili bir eksiklii bulunmamal ve uygun ekilde bakmlar salanmaldr. 12.2.2. Bu blmde istenen hususlarn etkin olarak yerine getirilebilmesi iin iveren yeterli sayda kii iin yeterli eitim kolaylklar ve eitim salamaldr. 12.2.3. Bu blmde istenen hususlar yerine getirmek iin gerekli
99
kaynaklar olmayan, kk madenler (ulusal yasa ve ynetmeliklerle tanmland gibi) kaynaklarn dier madenlerle birletirmeli veya talepleri yerine getirmek iin uygun dzenlemeler yapmaldrlar. 12.2.4. Her madende mekanik aletlerden sorumlu ehliyetli bir makine mhendisi bulunmaldr. 12.2.5. Sorumlu makine mhendisi ve ona bal olarak alacak kadro iin istenilen nitelikler ve deneyim ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlenmelidir. 12.2.6. Kalifiye bir mhendis/teknisyen veya onun denetiminde grev yapan uzman bir kii dnda hi kimse, teknik bilgi ve deneyim gerektiren mekanizma ve aletlerle ilgili hi bir ite almamaldr. 12.2.7. (1) Grevlendirilen makine mhendisinin, madendeki mekanik aletlerle ilgili plan hazrlamasn ve uygulamasn salamak iverenin grevidir. (2) Bu plan aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) madendeki btn elektrikli aletlerin, ondan sonra da uygun bakm salanacak ekilde, yaplan inceleme ve deneylerin zellikleri de be lirtilerek sistematik olarak incelenme ve denenmesini; (b) btn elektrikli aralarn, makinelerin farkl ksmlar iin inceleme ve deneme srelerinde grlebilecek farkllklar da kapsayacak ekil de, incelenme ve test edilme sklklarn; (c) mekanik aletlerin tamiri veya yeniden monte edilmesinden sonra ya plmas gereken inceleme ve deneyleri; (d) mekanik aletlerin nasl sklmesi gerektiine ilikin yntem ve usul leri; (e) mekanik aletlerin zerinde alan kiilerin gvenliini salayan bir sistemi ve (f) inceleme ve test kaytlarnn nasl yaplaca ve nasl muhafaza edil mesi gerektiini. (3) Plan madende broda muhafaza edilmeli ve mekanik
100
Makine ve tehizat (ekipman)
aletlerin uygun bir ekilde bakmn salamak zere yetkili merci, gerekli grd takdirde, dzeltmeler yaplmasn istemelidir. 12.2.8. (1) verenin, madende kullanlan her hareketli mekanizmay kontrol etmek iin standart bir iletme yntemi olmaldr. Bu yntem, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlenmi olan aletlerin inceleme skln da kapsamaldr. (2) Plan iletme operatrne ilikin hkmler iermelidir. Operatr makinenin kontroln aldktan sonra frenler, dmen, klar ve gvenlikle ilgili dier zelliklerinin doru alp almadn,mmkn olduunca abuk, kontrol etmelidir. 12.2.9. verenin yer altnda nakliye kurallarn belirleyen bir plan bulunmaldr. Sz konusu plan: (a) nakillerin hangi koullar altnda yaplacan; (b) nakillerin gvenli bir ekilde yaplmasnn salanmasn; (c) nakil iin kullanlan ara yollarnda olmas gereken en az genilik ve ykseklii; (d) nakil yaplan ara yollarn dkntlerden ve tamann yol aaca dier malzemelerden temizlemek iin alnacak nlemleri; (e) nakil srasnda yklenilebilecek veya yedekte ekilebilecek en fazla yk (arlk, boyut, say ve dier kriterler referans alnarak); (f) nakil srasnda hz snrlamas uygulanacak alanlar; (g) insanlarn nakledilebilecei geitleri (yer st ve alt) ve uzunlua bal olarak her geit iin tanabilecek ykleri ve uygulanabilecek nakliye tarzn; (h) nakil iin kullanlan ara yollar zerinde veya yaknndaki bir kiinin alabilecei koullar; (i) nakil ile ilgili park yntemlerini ve (j) nakil iin gvenli bir ekilde yakt alma hususlarn kapsamaldr. 12.2.10. Bu blmde istenen grevleri uygun olarak yerine getirmek iin iveren tarafndan yeterli sayda kalifiye ii grevlendirilmelidir.
101
12.2.11. (1) Yer altnda kullanlan iten yanmal tm motorlar, ilgili merci tarafndan onaylanm tipte olmaldr. (2) Blm 19.8de belirtilen koullar uygulanmaldr. 12.3. Yer altnda ayakta/arnda kullanlan ekipmanlar ve srekli kaz ve kmr kesme makineleri 12.3.1. Yeralt kmr madenlerinde aktif almalarda kullanlan var-gel arabalar dahil, kendinden tahrikli, dizelle alan ve elektrikli arn kesme ekipmanlarnda salam bir kapal blm olmal veya st rtl salam bir blm veya kabinler bulunmaldr. Kabinler veya blmler o ekilde yaplm olmaldr ki; operatr bu aletleri altrd srada; tavandan, arndan veya yanlardan den kavlaklara veya yuvarlanan dkntlere kar korunma salanmaldr. 12.3.2. Paragraf 11.2.1. (a) ve (b)de tanmland gibi kmr damarna doru srlen galeride kullanlan btn elektrikli ayak/arn ekipmanlar yanmaz (izin verilebilir) tipte olmaldr. 12.3.3. Blm 21.11 de tanmland gibi, iyerinde kmr karma veya yklemesinde kullanlan; arn tavan cvatalama gereleri, kmr kesme makineleri, srekli kazclar, uzun ayak ekipmanlar, ykleyiciler ve dier mekanize aletlere metan monitrleri yerletirilmelidir. 12.3.4. Tavan cvatalama gereleri, srekli kaz makineleri ve kmr ykleme makineleri iyerini aydnlatmas iin blm 22.3 de belirtildii gibi, klandrmaya sahip olmaldr. 12.3.5. Kmr kesme veya tavan destei iin delik ama iin kullanlan btn ayak ekipmanlar, blm 8.3. de tarif edildii gibi solunabilir kmr madeni tozunu kontrol etmek iin su spreyleri, toz toplayclar ve hava temizleyici sistemler gibi mhendislik kontrollerine sahip olmaldr.
102
12.3.6. Yeralt kmr madenlerinde ve kmr yzeylerinde, srekli kaz makineleri ve bu tr dier aletleri altrmak iin uzaktan kumanda sistemi kullanldnda, iveren aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir; (a) uzaktan kumanda sistemlerinin hepsinin ayr frekanslarda olduunu tespit etmelidir. Bunun yansra, zellikle yaplmadka, uzaktan ku manda sisteminin makineyi kaza eseri altrmaya balatamayacan veya hareket ettiremeyeceini tespit etmek iin testler uygulamal; (b) uzaktan kumanda sistemlerinin kullanm konusunda btn operatr lere uygun eitim verilmesini salamal; (c) uzaktan kumandal madencilik ekipmanlarnn kullanm iin motor hareket halindeyken ezilmeye yol aabilecek kazalar nlemek ve iileri solunabilir tozun ve grlt maruziyetinin tehlikelerinden ko rumak amacyla, makine operatrleri ve dier iiler iin gvenli yer lerin belirtildii, bir maden projesi hazrlamaldr. 12.3.7. Ayakta kullanlan uzaktan kumandal madencilik ekipmanlar kullanldnda ezilmeye yol aan kazalar nlemek iin iverenler yakn koruma kullanmn deerlendirmelidir. yle ki; srekli kaz makinesi zerine yerletirilebilen bir sistem, iiye balam olan aygtlarla, ii tehlikeli blgeye girdii zaman uyar gndererek makinenin kapanmasn salayan direktifler vermeye programlanr. 12.4. Makine koruyucular 12.4.1. Btn volanlar, dililer, bantlar, dnen aftlar, dnen miller ve madendeki mekanizma veya aletlerin hareket eden dier ksmlar, gvenli bir ekilde korunmu olmaldr. 12.4.2. Gerekli olan yerlerde sabit koruyucular kullanlmaldr. Koruyucular, sklmeleri iin alet gerektiren vida, somun ve cvata gibi uygun birletiricilerle birletirilmeli, ancak yalnzca bu birletiricilerle de snrl kalnmamaldr.
103
12.4.3. Eer iilerin makinenin eitli ksmlarna dzenli olarak girmeleri gerekiyorsa ve sabit bir koruyucu salanamyorsa, yalnzca koruyucu kilitlenince makinenin almasn balatacak ve alnca durmasn salayacak ekilde, kilitli bir koruyucu kullanlmaldr. Korumal ksmlara girmek gerektiinde mekanizma kapatlmaldr. 12.4.4. Btn korumalar, uygun olarak baklm, iyi bir durumda ve doru pozisyonda muhafaza etmek nezaretilerin ve dier yetkili kiilerin grevi olmaldr. 12.4.5. nsanlarn makinenin motorundan uzak ksmlarnda olmalar veya tutmalar tehlikeli durumlar oluumuna yol aabilir, bu kiilerin makine veya motoru durdurabilmeleri iin etkin sinyaller veya mekanizmalar yerletirilmeli ve motorun kazara veya kastsz olarak tekrar almaya balatlamamas salanmaldr. 12.5. Kazan veya buhar tesisleri 12.5.1. Buharl kazan veya buhar reten hi bir makine yer altna yerletirilmemelidir. 12.5.2. Yetkili merci tarafndan onaylanm olan veya onun tespit ettii zelliklere uyan, vulkanize etmek amacyla veya baka amalar iin kullanlan aletlere paragraf 12.5.1. uygulanmamaldr. 12.5.3. Maden yzeyine yerletirilen, ayr olan veya bir dizinin paras olan her kazanda: (a) uygun bir gvenlik valf; (b) kazandaki buhar basncn ve su yksekliini gstermek iin uygun manometre, su gstergesi ve (c) her kazanda bulunan gstergeler iin etkin bir nlem veya koruyucu bulunmaldr.
104
12.5.4. Her manometrenin zerine buharn retilecei maksimum basn ve boaltma basnc iaretlenmeli ve kazan beklemekle grevli kiiler bu dzenlemeyi bilmelidirler. 12.5.5. Kazan beklemekle grevli kiiler yapacaklar grevle ilgili yeterli bilgi ve eitim almaldrlar. 12.5.6. Paragraf 12.2.7de istenilen planda, her buhar kazanna ilikin temizlik ve bakm belirtilmelidir. 12.5.7. Madenlerde, eer kullanlacaksa, yetkili merci tarafndan onaylanm veya onun tespit ettii zelliklere uyan tipteki buhar kazanlar kullanlmaldr. 12.6. Basnl hava ekipmanlar 12.6.1. Yer altnda madende kullanlan, basnl hava veren herhangi bir kompresr, aada belirtilen hususlar salayacak ekilde tasarlanmal, kurulmal, altrlmal ve bakm yaplmaldr: (a) kompresre giren hava mmkn olduu kadar, kuru, temiz ve serin olmal; (b) kompresrdeki havann maksimum scakl, kompresrn makine yann parlama noktasnn altnda, en az 30C (86F) olmal; (c) hava scakl ok yksek olduunda veya kompresrn soutucu sisteminde kullanlan sv akmnda herhangi bir kesilme olduunda, kompresr otomatik olarak veya alrken devaml banda bulunmas gereken makinist tarafndan, durdurulmal; (d) boru ebekesinden kuyu bana geen basnl hava mmkn olduu kadar kuru ve serin olmaldr. 12.6.2. Yer altna kurulmu kompresrlerde aada belirtilen zelliklerin bulunmas salanmaldr: (a) havalandrma ile zerinden geen hava, dorudan madenin dn hava yoluna verilecek ekilde yanc olmayan bir yap iine alnmal;
105
(b) (c)
ar snma veya yangn durumunda kompresr kapayacak veya alarm verecek ekilde scaklk ve karbon monoksit monitrleri bulundurulmal ve otomatik yangn sndrme cihazlar bulundurmaldr.
12.6.3. Kompresr yalamak iin yalnzca, parlama noktas yetkili merci tarafndan belirtilecek olan, yksek kaliteli mineral ya veya uygun sentetik ya kullanlmaldr. 12.6.4. Makine yana imalat tarafndan sertifika verilmedike, paragraf 12.6.3te istenen zelliklerin karlanm olduunu temin etmek iin: (a) yeni kullanlan btn destek yalarnn ve (b) gereken sklkta kompresrdeki yan parlama noktalarna ilikin testler yaplmaldr. 12.6.5. Paragraf 12.2.7de iverenlerden istenilen bakm plan, basnl-hava aletlerinin tm ynlerini kapsamaldr. 12.6.6. (1) Yer altnda kullanlmak zere basnl hava bulunduran tm birimler yetkili mercinin istedii zelliklere uygun olmaldr. (2) Temiz tutulmal ve karbonize olmu ya veya tutumaya yatkn dier maddeler bulundurulmamaldr. (3) Birimler ay gemeyen srelerde almal ve incelenmelidirler. 12.7. Vinler ve kaldrma ekipmanlar 12.7.1. Malzeme ve aletleri, kaldrma ve/veya nakletme iin kullanlan tm mekanizma, imalat tarafndan belirtildii ekilde planlanmal, kurulmal ve taklmal, denetlenmeli, bakm yaplmal ve altrlmaldr. Btn makine aksam, makinelerin yapmas planlanm ilerde alanlar ve makineleri altranlar iin planlanan tm ilerin, herhangi bir riske yol amas beklenmeden yerine getirilmesini salayacak ekilde yetkili mercinin
106
belirledii tm standartlar karlamaldr. 12.7.2. Kaldrma tertibatnn, yk asansrnn, kepe veya vincin kapasitesi veya yk izelgesi, uygun olan durumlarda, okunakl ve kalc olarak zerlerinde belirtilmeli ve aka grlebilir olmaldr. Ayarlanm kapasite almamaldr. 12.7.3. (1) Deneme amac ile yaplmas hari, hi kimse kaldrma tertibat, kepe veya vinci gvenli olarak belirlenen yk kapasitesinin zerinde doldurmamaldr. (2) Deneme yetkili bir kii tarafndan onaylanm bir ekilde yaplmaldr. 12.7.4. (1) Sadece etkin yk destekleyebilen aletler kullanlmaldr. (2) Mevcut aletlerin uygun ve ak olarak belirtilmi olmas iverenin grevi olmaldr. kapasitesi, asansr
12.7.5. Yk asansrnn ayarlanm destekleyen yapnn kapasitesini amamaldr.
12.7.6. Her parann, planlanan esas fonksiyonunu yerine getirme kapasitesinde olup olmadn belirlemek iin vinler ve yk asansrleri dzenli olarak denetlenmeli, bakm yaplmal ve yaplan ilemlere ilikin kaytlar muhafaza edilmelidir. 12.7.7. ileri tehlikeye sokan herhangi bir durum dzeltilene kadar bir vin veya yk asansr kullanlmamaldr. Yk tayan ekipmanlarn kurulmalar, dzenlemeleri ve tamirleri, yetkili mercinin taleplerine gre esas planlama ve gvenlik standardna uygun olarak, uzman bir kii veya yetkili bir kurum tarafndan sertifika verilmek suretiyle yaplmaldr. 12.7.8. Putreli (kaldrma kolu) dikey dzlemde hareket edebilen tm vin ve yk asansrleri;
107
(a) (b)
eer ayarlanm kapasite etkilenirse, operatr tarafndan kolaylkla okunabilecek, putrel asn gsterecek bir dzenee sahip olmal ve gvenli i ykn gsteren, otomatik yk gstergesi bulundurmaldr.
12.7.9. Vin veya yk asansrnn kapasitesini etkileyen tm dzenlemeler ve aletin esas imalats tarafndan ayarlanan kapasitesi, uzman bir kii veya yetkili bir kurum tarafndan deerlendirilmelidir. 12.7.10. Btn vinler ve yk asansrlerinde, operatrn bulunduu ksma ve bakm yerlerine gvenli giri ve k imkan olmaldr. 12.7.11. Eer operatr iin her zaman gvenli bir k yolu bulundurulamyorsa, herhangi bir elektrik kesintisi veya baka acil bir durumda, operatrn ilem yapt blmden gvenli alana geebilmesi iin alternatif bir zm temin edilmelidir. 12.7.12. Vin ve yk asansrne iitilebilen veya grlebilen uygun iletiim cihazlar yerletirilmelidir. ilere alarm vermek gerektii zaman, vin veya yk asansr operatr sesli sinyal vermelidir. 12.7.13. Vin veya yk asansrlerindeki btn kontroller ak olarak belirtilmeli, serbest brakld zaman ntr hale dnmeli ve otomatik fren sistemi aktive edilmelidir. 12.7.14. Vin veya yk asansrnn operatr, havada bulunan kirleticiler (kontaminantlar), den veya frlayan cisimler ve ar scak ve souk gibi tehlikeli durumlara kar korunmaldr. 12.7.15. Vin veya yk asansrnde operatrn oturduu yer, operatrn aleti gvenli ekilde kullanmasna izin verecek ekilde ergonomik olmaldr. 12.7.16. Gvenlikle ilgili kritik nemi olan, btn kancalar, kanca
108
koruyucular/srgleri, tel halatlar, zincirler, yardmc tehizatlar ve balantlarnn dzenli olarak bakmlar yaplmal ve denetlenmelidir. 12.7.17. Vin veya yk asansrnn bakm bittikten sonra, orjinal gvenli alma yk ile almaya devam edip etmeyecei, uzman bir kii veya yetkili bir kurulu tarafndan, denetlenmelidir. 12.7.18. Vin veya yk asansr operatr her vardiyann banda limit dmesini kontrol ederek denetlemeli, denetleme sonular kaydedilerek muhafaza edilmelidir. 12.7.19. Vinlerin kullanaca nakliye yollar engellerden temizlenmi olmaldr. Tekerlekli veya rayl vinlerin kullanaca nakliye yollar engebesiz olmaldr. Tesiste engebeli yzeylerin olmas durumunda, aralar bu duruma uyum salayacak ekilde tasarlanmaldr. 12.7.20. Tayc aracn veya aletin hz snrl olmal, rnein yry hzn gememelidir. 12.7.21. Yk yavaa ve sarsntsz azaltlmaldr (20 cm/sn yi amamaldr). 12.7.22. Vin operatrleri, vinlerin ve zerlerindeki sabit ykn uygun ve gvenli bir ekilde altrlmasn salamak zere eitilmelidirler.
109
13. Patlayclar ve ateleme

Bu blm, ulusal yasa, ynetmelik ve standartlarda, patlayclar ve atelemeye ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 13.1. Tehlike tanmlama 13.1.1. Herhangi bir ortamda kullanlan patlayclar tehlikeli olabilir; bununla birlikte kmr madenlerinde kullanlan patlayclar, patlayclarn normalde oluturduu tehlikelerin tesinde tehlike olutururlar. Yeralt kmr madenlerindeki gei yollar ve alma yerleri kapal yerlerdir ve bu nedenle de patlayclar infilak ettikleri zaman salnan kuvvetlerin ok youn olmasna neden olurlar. Kmr madenleri; kmr, kmr tozu, tutuabilir ve patlayc maden gazlar gibi doal yaktlar ierirler. nfilak eden patlayclar bu yaktlar tututurabilir ve maden yangnlarna ve/veya patlamalara sebep olurlar ve ok sayda kiinin hayatn ciddi yaralanmalardan lme kadar giden tehlikeye atarlar. Patlayclar infilak edince, maden havasna hastala veya lme neden olan zararl ve zehirli gazlar salarlar. Patlayclarn, oluum itibar ile, elle tutulmalar ve tanmalar tehlikelidir. Nakil veya sondaj deliklerine doldurulmalar srasnda vaktinden nce patlamalar lmcl sonular grlmesine yol aabilir. 13.2. Tehlike kontrol 13.2.1. Ulusal yasa ve ynetmelikler patlayclarn genel kullanm iin aadaki hususlar ieren standartlar koymaldr: (a) patlayclarn, detonatrlerin ve patlayc cihazlarn tanmalar, depo lanmalar, yklenmeleri ve kullanmlar iin koullar belirlenmeli;
110
Patlayclar ve ateleme
(b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j)
yeralt kmr madenine yalnzca yetkili mercinin onaylad; patlayclarn, patlayc kapsl ve cihazlarnn ve detonatrlerin sokulabilme ve kullanlabilmeleri talep edilmeli; btn patlayclarn ve detonatrlerin maden yzeyinde, emniyet ve gvenliklerini salayacak ekilde kurulmu ve konumlanm bir depo iinde muhafaza edilmeleri talep edilmeli; tek bir kiiye verilecek olan patlayc miktar snrlandrlmal; vardiyann talebine gre datm yaplan toplam miktar, 48 saatlik stok bulundurulmasna izin verilecek miktarla snrlandrlmal ve yalnzca yer altnda zel olarak planlanm depolama tesislerinde muhafaza edilmesine izin verilmeli; patlayclarn yk lokomotiflerinde nakledilmesine ilikin yntemler belirlenmeli; bir defada at yaplabilecek delik says ve kullanlacak detonatrlerin gecikme zaman belirlenmeli; patlayclarn ve detonatrlerin ayn tesiste depolanmas yasaklanmal; yanl ateleme durumlarn kontrol etmek iin yntemler belirlenmeli; bu blmn ierdii, uygun olan btn gvenlik kurallar birletirilmelidir.
13.2.2. Patlayclarn teslimi, nakli, depolanmas, datm ve iade edilmesi, iverenin yetkilendirdii zel eitim alm kiiler tarafndan yaplmaldr. 13.2.3. verenin yetkilendirdii kiilerden bakalarnn, patlayclar ve detonatrleri bulundurma ve kullanmalar yasaklanmaldr. 13.2.4. (1) Anormal grnml ve ate almayan patlayclar yansra, donmu veya bozulmu olanlar da madene alnmamaldr. (2) Yukardaki tarife uyan patlayclar yer altnda bulunduunda yer stne karlmaldr. (3) Donmu patlayclar yer stnde gerekli koullar salanarak zlmeli ve bozulmu patlayclar uzman bir kiinin gzetimi altnda imha edilmelidir.
111
(a) (b) (c) (d)
13.2.5. Yetkili merci aadakilere ilikin kurallar yaynlamaldr: patlayclara ilikin gvenlik amac ile yaplan snflandrlmalar; patlayclar imal edenlerin kartular konusunda uymalar gereken hususlar; kartularda uyulmas gerekli zellikler ve patlayclara benzer etki oluturacak ekilde tasarlanm maddeler ve cihazlar.
13.3. Patlayclarn ve detonatrlerin depolara nakli 13.3.1. Madene teslim edilen patlayc ve detonatr, yetkili bir kiinin gzetimi altnda, gvenli bir ekilde hemen bir patlayc deposuna nakledilmelidir. 13.3.2. Detonatrler, dier patlayclarla ayn konteyner iinde nakledilmemelidir. 13.3.3. (1) Byk miktarlarda patlayclarn tand ve yeraltnda depoland madenlerde, bu tr patlayclarn tutulmas, tanmas ve depolanmasyla ilgili plan hazrlamak iverenin sorumluluudur. (2) Plan aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) yeralt rezerv istasyonlarnn yeri, yaps, havalandrmas ve iaretlen mesi ve anahtarlar bulunduran kiilerin isimleri ve unvanlar; (b) patlayclara zel tat tasarlanmas ve yaplmas; (c) sz konusu tatn gemesi srasnda alnmas gerekli nlemlerin de netimi; (d) yeralt rezerv istasyonunda tutulan patlayclarn denetimi; (e) belirli miktarlardaki patlayclarn, allan bir arna alnma tarz; (f) yeralt rezerv istasyonunda, belirli bir zaman sresinde, depolanacak maksimum patlayc miktar; (g) patlayclarn, yeralt rezerv istasyonlarndan datm ve geri dnle rinin kontrol; (h) yeralt rezerv istasyonlarnda emniyet ve gvenlii salamaktan so rumlu kiilerin grevleri ve
112
(i) yangn ve patlama srasnda alnmas gerekli nlemler. 13.4. Patlayclarn ve detonatrlerin datm, geri dn ve kayda geirilmesi 13.4.1. Patlayclar ve detonatrler, iverenin belirledii yerlerde ve onun tarafndan planland ekilde depo edilmelidir. 13.4.2. Her tipteki patlayc, mmkn olduu kadar madene alnma srasna gre kronolojik olarak datlmaldr. 13.4.3. Patlayclarn datm; yalnzca onlar alma yetkisi olan kiilere, detonatrlerin datm ise, yalnzca uyar at yapma yetkisi olan kiilere yaplmaldr. 13.4.4. Paragraf 13.4.3te izin verilme durumu hari, yetkili kiiler vardiya sonunda kullanlmayan btn patlayclar datm yerine geri vermeli, datm yerinde otomatik bir alm cihaz bulunmamas durumunda, patlayclar toplamaktan sorumlu kiilere elden teslim etmelidir. 13.4.5. Patlayclarn depoland yerlere iveren tarafndan yetki verilmemi kiilerin, girmesi yasaklanmaldr. 13.4.6. Kuyu ama, galeri girileri veya dier galeri srme ileri iin ulusal yasa ve ynetmelikler veya yetkili merci aksine izin vermedike: (a) datm yaplan patlayclar yalnzca yetkili kiiler tarafndan ve yal nzca yeterli miktarda, yetkili merci tarafndan onaylanm ve iveren tarafndan temin edilmi kapal teneke kutular ierisinde tanmal; (b) bir kutuya konulacak maksimum patlayc miktar ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirtilmeli; (c) patlayclarn bulunduklar kutular kilitlenmeli ve patlayc kullanl mak veya inceleme yaplmak iin istenene kadar kilitli tutulmal; (d) detonatrlerin bulunduklar kaplar; kapal olduklarnda kutunun iin deki herhangi bir detonatr veya detonatr kablosu, kutunun dnda
113
(e) (f) (g)
bulunan herhangi bir metal paras ile temas etmesi mmkn olmayacak ekilde kilitli olmal ve salam, iletken olmayan malzemelerden yaplm olmal; gecikmeli detonatrler ayr bir kap iinde muhafaza edilmeli ve hassas detonatr bulunan bir kaba konulmamal; kutuya konan her gecikmeli detonatr gecikme sresini belirleyen bir numara ile grlebiecek ekilde iaretlenmeli ve ulusal yasa ve ynetmelikler bu tip detonatrler iin maksimum gecikme sresini belirtmelidir.
13.4.7. Detonatr kutusu verilen kii aadaki hususlar yerine getirmelidir: (a) vardiya sresince kutunun anahtarn zerinde bulundurmal; (b) kutuda sadece detonatrlerin ve bir kontrol sayfasnn bulunmasn salamal; (c) detonatr kutusunu, patlayclar bulunduran baka bir kutudan ayr bulundurmal ve (d) kutuyu kendi yannda bulundurmal veya, bu mmkn deilse her hangi bir patlayc bulundurmayan kilitlenmi gvenli bir blmede muhafaza etmelidir. 13.4.8. Hi bir ateleyici, kuyu ama, galeri girileri ve dier galeri srme ileri dnda, dinamit deliini hemen arj etmesi istenmedike detonatr kutusundan karmamaldr. 13.4.9. (1) Patlayc depolama yerleri iin; patlayclarn teslim alnmas, datm ve geri verilmeleri ile ilgili kiilerin isimleri ve kimlik numaralar gibi zelliklerinin belirtildii kayt tutulmaldr. (2) Patlayclarn teslim edilmesi, datm ve geri verilmesi hemen kayda geirilmelidir. (3) Paragraf 13.4.4te belirtilen otomatik aletlerde depolanan ve kullanlmadan geri getirilen patlayclar, ondan sonraki datm balamadan nce kaydedilmelidir.
114
(4) Kaytlar her gn kontrol edilmeli,stokla karlatrmas yaplmal ve depodan sorumlu kii tarafndan imzalanmaldr. 13.4.10. veren, herhangi bir patlaycnn kaybolmas durumunda, derhal haberdar edilmelidir. 13.4.11. Hi bir patlayc madenden alnmamaldr.
13.4.12. 13.4.9 dan 13.4.11e kadar olan paragraflarda patlayclar iin belirtilen hususlar detonatrler iin de geerlidir. 13.5. Vardiya srasnda patlayc maddelerin muhafaza edilmesi 13.5.1. Kullanacaklar patlayclar yanlarnda tayan ve bir ka yer iin grevlendirilmi olan ateiler, yedek patlayclar gvenli bir ekilde kilitlenebilen zel bir kutuda saklamaldrlar. 13.5.2. Sz konusu zel kutuya alet konulmamaldr.
13.5.3. Vardiya sonunda bir ateinin nezaretinde olan patlayclar, yetkili merci tarafndan izin verildii takdirde, onu izleyen vardiyadaki yetkili ateiye patlayc kutusunun anahtar ile birlikte elden teslim edilebilir. 13.4.9. paragrafta istenilen hususlara uygun olarak, patlayc deiimine ilikin detayl bilgileri ieren kayt tutulmaldr. 13.6. Ateleme iin genel koullar 13.6.1. Kmr madenciliinde atelemeyi kontrol eden kstlamalar, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirtilmelidir. 13.6.2. (1) Ulusal yasa ve ynetmelikler kmr madenlerindeki ateilerin eitimini, niteliklerini ve deneyimini belirlemelidir. (2) renim gren eitimdeki ateiler dnda hi kimseye, iveren tarafndan ateleme yetkisi verilmemelidir.
115
13.6.3. (1) Her atei yapt atelemelerin kaydn tutmaldr . (2) Her vardiyann sonunda atei tarafndan kayt incelenmeli, kullanlan malzemeye ilikin hesap kapatlp, imzalanmaldr. 13.7. Atei aletleri 13.7.1. (1) Grevlerini uygun olarak yapabilmeleri iin ateilerin istedikleri tm aletleri temin etmek iverenin grevi olmaldr. (2) Her atei iin: (a) at deliklerini arj etmek ve sklamak iin tamamen tahtadan yaplm bir el arac; (b) at deliklerini temizlemeye uygun bir kazyc; (c) duruma gre bir veya birden fazla ateleme iin uygun olan, onaylan m tipte bir ateleme kablosu; (d) duruma gre bir veya birden fazla ateleme iin uygun olan onaylanm tipte bir ateleme cihaz ve (e) grev yapt vardiya sresince, atei tarafndan muhafaza edilmesi gereken ateleme aletinin taklp kartlabilen kolu temin edilmelidir. 13.8. arj, sklama ve ateleme 13.8.1. Tamamen temizlenmi olmadka hi kimse, dinamit deliini arj etmeye balamamaldr. 13.8.2. Atei; ateleme deliinin uygun noktada, tam olarak delinmi ve ateleme iin gvenli olduundan emin olmadka, hi kimse delii arj etmemelidir. 13.8.3. Ateleme deliini arj eden kimse, yaplacak grevi gz nnde bulundurarak ve kendisine gre en iyi ekilde muhakeme ederek, deliin az veya fazla arj edilmemi olmasn salamaldr. 13.8.4. Hi bir dinamit delii, yetkili merci tarafndan belirlenecek olan en fazla deeri aan arlktaki patlayc ile arj edilmemelidir.
116
13.8.5. Sklama, uygun ate almayan malzeme ile yaplmaldr.
13.8.6. nfzyon metodunun kullanld durumlar hari, etkin sonulara ulamay salamak iin her ateleme delii dar frlamay nlemek zere yeterli malzemeyle sklanmaldr. 13.8.7. Nezaretiler iyerinde ateleme yaplan yerin yaknnda yedek sklama malzemesi bulunduunu kontrol etmelidir. 13.8.8. arj veya sklama atei tarafndan veya onun gzetiminde yaplmaldr. 13.8.9. Patlayc kartular yalnzca teslim alndklar ekilde kullanlmaldr. 13.8.10. Patlayc kartular, ateleme deliine yerletirilirken zorlanmamaldr. 13.8.11. Atelemeden hemen ncesine kadar ateleme delikleri arj edilmemelidir. 13.8.12. Kuyu ama veya yer stnden galeri srme veya ift emniyetli galeriler gibi ilemlerde, Blm 17.25te aksine izin verilmedike patlayc kartularna, kullanlmadan tam ncesine kadar kapsl veya fitiller yerletirilmemelidir. 13.8.13. Bir yerde e zamanl olarak drtten fazla ateleme yaplacaksa, elektrikle ateleme yaplmaldr. 13.8.14. Atei, ateleme kablosunun patlayclar ile balanmasn ve atelemeyi, yapmaldr. 13.8.15. Tata alacak delikler sulu yntemle delinmeli veya yetkili merci tarafndan onaylanm toz toplayc aletler kullanlmaldr.
117
13.9. Su infzyonu ile ateleme 13.9.1. Kullanlan patlayclarn veya detonatrlerin bu ama iin kullanlmalar yetkili merci tarafndan onaylanmadka,hibir patlayc su infzyon metodu ile atelenmemelidir. 13.9.2. Atei, atelemeden nce deliin su ile doldurulduundan emin olmaldr. 13.9.3. nfzyon aleti ateleme deliinde gvenli olarak duracak ve ateleme ile dar frlamayacak ekilde yaplm olmaldr. 13.10. Havaya frlayan paralardan korunma 13.10.1. (1) Atei ateleme kablosunu ateleyiciye balamadan nce, tehlikeli blgeyi saptamal ve koruyucular bulundurulmaldr. (2) Koruyucular olmad zaman, tehlike olduunu bildiren uygun ikazlarla iaretli parmaklklar konulmaldr. 13.10.2. (1) Atelemeden nce, atei etraftaki herkesin yeterli korunduundan emin olmaldr. (2) Atei iyerini terk eden son kii olmal ve uygun bir korunaa girmelidir. 13.10.3. Atei iyerine girme izni verene kadar yerletirilmi olan koruyucular ve parmaklklar yerlerinden kaldrlmamal veya hareket ettirilmemelidir. 13.10.4. Eer iki alma yeri birbirine yaknsa ve birindeki atelemenin dierini etkilemesi bekleniyorsa, nezareti ikinci iteki almay durdurmal, atelemeden nce uygun zamanda oradaki kiileri ekmeli ve o ksm ayrmaldr. 13.10.5. Patlama nedeniyle havaya frlayarak tehlike oluturan
118
paralara kar allan yerlerin korumas yetersizse, kiiler yeterli bir snaa veya baka bir korumann temin edildii gvenli bir yere nakledilmelidir. 13.11. Atelemeden sonra yaplmas gerekenler (a) (b) (c) 13.11.1. Atei aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir; atelemeden sonra blge tam olarak havalanana ve dumanlar yeterli derecede dalana kadar iyerine girmeye izin vermemeli; iin normal srdrlmesinin gvenli olduunu, kendisi inceleyerek tespit etmeli ve allan yer gvenli deilse, normal almaya devam edilmeden nce gvenli olmasn salamak iin gerekenleri yapmaldr.
13.11.2. (1) Bir seri patlatldktan sonra atei aadaki hususlar yerine getirmelidir; (a) inceleme yapmadan nce btn dumanlar ve zehirli gazlar dalana kadar beklemeli ve (b) galeri aynas incelenerek deliklerde herhangi bir patlayc kalnts kalp kalmadn kontrol etmelidir. (2) Atei, atelenmemi veya tamamen patlamam bir delik olduundan phelenirse, patlatmadan sonra kan malzemeleri dikkatle kontrol etmeli ve, patlayc ve kapsl bulunamad takdirde kan malzeme daha sonraki kontrol iin ayr olarak yklenmeli ve nakledilmelidir. 13.11.3. Bir nceki ilemden kalma yarm deliklerin zerine tamamen veya ksmen tekrar ateleme delii amak yasaklanmaldr. 13.12. Patlamam delikler 13.12.1. (1) Ateleme yaplan madenlerde, patlamam delik olduunda, izlenecek yolu ateilere detayl olarak bildiren bir yntem belirlemek iverenlerin grevi olmaldr.
119
(2) Yntemler, tek atelemeleri ve uyguland takdirde oklu atelemeleri kapsamaldr. 13.13. Ateleme ile ilgili koullar 13.13.1. (1) Elektrikli ateleme cihazlar dzenli olarak denetlenmeli, temizlenmeli ve ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirtilen aralklarla bakmdan geirilmelidir. (2) Cihazlar iyi durumda muhafaza edilmelidir. 13.13.2. Elektrikli ateleme cihazn sadece yetkili bir atei kullanmaldr. 13.13.3. Atei makineyi yalnzca ateleme annda hatta balamaldr.
13.13.4. Ateleme cihaznn kapasitesinden daha fazla delik doldurulmamaldr. 13.13.5. (1) Ateleme hatlar iin yalnz izole edilmi kablolar kullanlmaldr. (2) Kablolarn minimum uzunluklar yaplan ie gre belirlenmelidir. 13.13.6. Ateleme hatlarnn dier elektrikli kablolarla temas etmesini nlemek iin nlemler alnmaldr. 13.13.7. Ulusal yasa ve ynetmelikler mevcut elektrik ebekesinden atelemeye izin verdii takdirde: (a) ateleme hattnn elektrik ebekesi ile balants, yalnz, akm btn kutuplarda kesen kilitli bir muhafaza iindeki bir dme ile kontrol edilmeli; (b) ikinci bir balant kesici, yine kilitli bir muhafaza iinde, dme ile ateleme hatt arasna yerletirilmeli ve (c) ateleme kablosu, dier amalar iin olan kablo tellerinin bulunduu
120
(a) (b) (c)
kablo borular iinde bulunmamaldr. 13.13.8. Bir seferde, ayn zamanda bir ka ateleme yaplacaksa; btn balantlarn tam olarak yaplmasna dikkat edilmeli; aksi belirtilmedike, ani gaz patlamalar olasl bulunan madenlerde btn atelemeler seri balanmal ve ebekeye veya cihaza giden ana iletken en son balanmal ve gvenli bir ekilde patlatma salamak iin yeterli uzunlukta xolmaldr.
13.14. Tata srlen galeriler (Lamlar) iin zel koullar 13.14.1. Aada belirtilen hususlarn yerine getirilmesi saland ve yetkili merci tarafndan onayland takdirde, ift emniyetli galeride alan bir atei iin atmda kullanlacak kartularn aynadan en az 45 m. (yaklak 150 ft.) uzakta hazrlanmas yasal olmaldr; (a) belirlenecek yer iveren tarafndan seilmeli; (b) iveren ateiyi kartular o noktada hazrlamak iin grevlendirmeli; (c) atei bir detonatr kutusundan karr karmaz, detonatr ularn ksa devre balamal; (d) hazrlanan kartular iin ateide ayr blmeleri olan zel bir kutu bu lunmal; (e) kartular hazrlanr hazrlanmaz atei zel yaplm bir kutuya yerle tirmeli ve kutu salam, bir kilitle kapatlmal; (f) sadece hazrlanm kartular kutuya konulmal veya karlmal ve (g) farkl gecikmeleri olan detonatrler kutuda ayn blmeye konulmama ldr. 13.14.2. Atei deliklerin hemen arj edilebileceini tespit edene kadar kartularn hazrlanlmasna balanlmamaldr. 13.15. Ateleme srasnda ek olarak alnacak nlemler 13.15.1. (1) Her atei tarafndan; galeri veya arn, saat ve vardiya bana yaplacak maksimum atm saysn belirlemek iverenin grevi
121
olmaldr. (2) Yetkili merci gvenlik asndan yaplan dzeltmeleri ynlendirebilir. 13.15.2. Herhangi bir yerde, gvenlik lambasndaki alevin azalmas veya onaylanm bir metan detektrnn ulusal yasa ve ynetmeliklerle izin verilen yzdenin zerinde metan gstermesi durumunda, ateleme yasaklanmaldr. 13.15.3. Yasaklama, grevdeki maden st dzey yneticisi inceleyerek atelemeye devam edilmesinin gvenli olduuna emin olmadan, kaldrlmamaldr. 13.15.4. Kmr madenlerinde gecikmeli detonatrler kullanldnda, atmdaki ilk ve son ateleme arasndaki maksimum gecikme sresi ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 13.15.5. (1) Kmr damarna veya atk sahasna yaklaan lamlarda hangi durumlarda gecikmeli detonatrler kullanlaca da, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. (2) Gecikmeli detonatrlerle ateleme, iveren tarafndan onaylanan zel bir plana gre yaplmaldr. 13.15.6. (1) Atei, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen bir yarap iinde her atm ykleme ve arj etmenin hemen ncesinde ve atelemeden nce havadaki metan lmelidir. (2) Delikler, aralklar ve metann birikebilecei eriilebilir dier yerlerdeki hava, zellikle belirlenen yarap iinde, llmelidir. (3) Bu paragrafn belirttii zere, gvenlik lambasndaki alevin azalmas veya onaylanm bir metan detektrnn, ulusal yasa ve ynetmeliklerle izin verilen yzdenin zerinde, metan gstermesi durumunda metann var olduu gz nnde bulundurulur.
122
13.15.7. Aada belirtilen durumlarda: (a) delikte herhangi bir atlak grlrse ve buradan metan yayld tespit edilirse veya (b) genel havada metan tespit edilirse delik doldurulmamaldr. 13.15.8. arjdan sonra, belirlenen yarapta metan bulunursa, metan temizlenene kadar, arj atelenmemelidir. 13.15.9. Atei, her atmdan nce aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir: (a) genel gvenlik iin bir inceleme yapmal ve atelemeden etkilenecek tm alanda tutuabilir gaz olup olmadn tespit etmeli; (b) herhangi bir atmn ilk delii doldurulmadan hemen nce: (i) atmda birbirinden en uzak olan iki deliin her birinin evresinde, 10 metre (yaklak 33 ft.) mesafe iinde ulalabilen her yerde; (ii) atmdaki her bir deliin aznda ve (iii) civardaki her pasa birikiminin kenarnda gaz lm yaplmal ve (c) ateleme yapmadan hemen nce, her delik yaknnda ve karsndaki pasa yn evresinde gaz lm yaplmaldr. 13.15.10. Tehlikeli toz meydana getirme olasl olan kmr damarlarnda, atm yaplacaksa, ateleme alan ta tozu pskrtme veya slatma ile yeterli bir ekilde korunmaldr. 13.15.11. Ani gaz patlamas olasl olan madenlerde ateleme yetkili merci tarafndan yaynlanan zel ynetmeliklere gre yaplmaldr. 13.15.12. Bir maden kapand veya kapanma amac ile almalar askya alnd zaman, yer altnda hi bir patlayc braklmamaldr.
123
14. Yer stndeki binalar, dier yaplar ve yollar

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, yer stndeki binalar, dier yaplar ve yollara ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen ve tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi ve kontrol yntemlerine ilikin baz referanslar ieren hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 14.1. Tehlike tanmlama 14.1.1. Kmr madenlerinde, eer uygun ekilde ina edilip bakmlar yaplmazsa, yer stndeki binalar ve dier yaplar, kmr hazrlama ve ileme tesisleri, termal kurutma tesisleri, kmr stok ynlar ve altlarndaki tneller, atk ynlar, biriktirme havuzlar ve barajlar, iiler iin tehlike oluturabilirler. Ulam galerileri, uygun ekilde yaplp bakmlar yaplmaz ve idare edilmezse benzer tehlikeler oluturabilir. 14.2. Tehlike kontrol
14.2.1. Binalarn ve ilgili yaplarn gvenlii
14.2.1.1. Yer stndeki btn binalar ve yaplar salam bir ekilde ina edilmi olmal, gvenli bir durumda muhafaza edilmeli, iyi bir tamirle bakm yaplmal ve mmkn olduu takdirde atee dayankl malzemelerle ina edilmi olmaldr. 14.2.1.2. Aktif olarak allan her alan ve yer stndeki tesis, uzman bir kii tarafndan tehlikeli durumlar asndan, allan her vardiyada en az bir kere veya gvenlik asndan gerektii takdirde daha sk kontrol edilmelidir. 14.2.1.3. Her hangi bir kiinin gemesi veya almas gereken
124
Yer stndeki binalar, dier yaplar ve yollar
her yer veya bina iin gvenli giri yollar temin edilmeli ve bakmlar salanmaldr. 14.2.1.4. (1) nsanlarn veya eitli malzemelerin debilecei yer st tesislerindeki aklklar; parmaklk, bariyer, kapak veya dier koruyucularla korunmaldr. (2) Herhangi bir kimsenin 2 metre (yaklak 6.5 ft.) veya ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenenden daha farkl mesafeden debilecei durumlarda, tehlikeyi nlemek iin gerekli olan gvenli ayak basma ve el tutma noktalar ve parmaklklar temin edilmelidir. (3) Bu nlemler uygulanamad takdirde, uygun ekilde tasarlanm emniyet kemerleri kullanlmaldr. 14.2.1.5. Termal kurutucu sistemler dier btn alma alanlarndan ayrlmal ve, kapatldktan hemen sonra kurutucular tekrar altrlmaya balanmyorsa alevler ve kmr tozu birikimi ynnden incelenmelidir. 14.2.1.6. Kabin ezilmesi ve operatrn boulmasn nleyici gvenlik sistemleri olmayan hareketli makineler, ekipmann bir bolua kayma olaslna kar iinde boluklar bulunabilecek kmr stok ynlar zerinde ve boluk olabilecek yerlerin yaknnda kullanlmamaldr. 14.2.1.7. Stok ynlar, atk ynlar ve kmr depolama silolarnn altnda bulunan tuneller, metan konsantrasyonunun yzde 1in altnda olmasn salayacak ekilde havalandrlmaldr. 14.2.1.8. Yangnn personel iin tehlike oluturabilecei yerlerdeki, bant konveyrler ar kayma durumunda ekme makarasn otomatik olarak durduracak dmelere sahip olmaldr. 14.2.1.9. Madendeki her yapda, kapal yerde ve dier tesislerde (fason kmr hazrlama dahil) potansiyel yangn tehlikesi ile orantl olarak yangnla mcadele hizmetleri ve aralar, salanmal ve bu gibi tesislerdeki iiler her yl yangnla mcadele ara gerelerinin kullanm konusunda
125
bilgilendirilmeli ve eitilmelidirler.
14.2.2. Yer st yollar
14.2.2.1. (1) Trafik kurallar, iaretler ve uyar iaretleri her madende standart hale getirilmeli ve panoya aslarak duyurulmaldr. (2) Madenin stndeki ara trafiinin akn ve hareketini, orada alan btn kiilerin gvenliini kontrol altna alacak ekilde dzenleyen tama kurallarn; 19. blmde belirtildii gibi belirlemek ve grnr bir yerde ilan etmek iverenin grevi olmaldr. (3) Madenin zerindeki trafii kontrol etmek iin kullanlan iaretler, mmkn olduu kadar genel trafikte kullanlanlarla ayn olmaldr. 14.2.2.2. Nakliye yollarna ve ykleme ve tumba istasyonlarna girme izni yalnzca yetkili kiilere verilmelidir. 14.2.2.3. Ara geii, yeterli aklk ve gr uzakl olan yerlerle snrl olmal ve aralar birbirini gvenli bir mesafeden takip etmelidir . 14.2.2.4. Park halinde braklm olan ekipmann ara trafii iin tehlike oluturmas durumunda; lamba, flarler veya baka uyarclar konulmaldr. 14.2.2.5. Hareketli ekipmanlar iin sesli uyar cihazlar bulunmaldr. Gereken durumlarda n ve arka ularda klar bulundurulmaldr. 14.2.2.6. Ykseltilmi yollarn d kenarnda banketler veya koruyucular bulundurulmaldr. 14.2.2.7. Tehizatn ve aralarn alma hzlar; yol, eimler, aklk, gr uzakl, trafik koullar ve kullanlan ekipmann tipine gre, uygun ve gvenli olmaldr. 14.2.2.8. Madendeki herhangi bir nakliye yolunda veya ykleme ve
126
tumba istasyonunda, yan ve st mesafeler iiler iin tehlikeli olduunda, byle alanlar gze arpacak ekilde iaretlenmeli ve gvenlii salamak iin gerektiinde uyar cihazlar yerletirilmelidir. 14.2.2.9. Trafik geen yolun, nakil yollarnn ve demiryolu raylarnn zerindeki yksek voltajl akm hatlar, yetkili mercilerce belirlendii gibi, minimum dey akl temin edecek ekilde, ancak yerden ykseklii 4.5 metreden (yaklak 15 ft.) az olmayacak ekilde kurulmaldr.
14.2.3. Maden atklar
14.2.3.1. (1) Maden atklarn dkmek iin nerilen yerin, her adan uygun ve gvenli olduunu belirlemek iverenin grevi olmaldr. (2) Gvenlik ve uygunluk ynnden deerlendirirken, normal boaltma srasnda veya bir atk kaymas durumunda sivil halkn gvenliinin korunmasna dikkat edilmelidir. 14.2.3.2. (1) nerilen atk boaltma ilemlerinin planlar ve yaplacak ilemin blmleri, ehliyetli ve uzman bir inaat mhendisi tarafndan hazrlanmal ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) atklar iin bir drenaj sistemi salanmas; (b) drenaj sistemlerinin bakm; (c) herhangi bir tehlikeli durum olmamas ve insanlar iin tehlike yarat masn nlemek iin boaltma ilemlerinin nasl yaplmas gerektii; (d) boaltma denetimlerinin zellii, skl ve yaplan bu ilemler hak knda rapor dzenlenmesi; (e) bir noksanlk veya baka bir tehlikeli durumda yaplmas gerekenler. (2) Blgenin jeolojik bir haritas temin edilmelidir. (3) Planlar gzden geirilmek ve gerektiinde dzeltmeler yaplarak onaylanmak zere yetkili merciye sunulmaldr. (4) Planlar, blmler ve jeolojik harita madende bro almalarnn yapld ksmda bulundurulmal ve ilgilenen taraflarn incelemesine ak olmaldr.
127
14.2.3.3. Boaltma ilemlerine nezaret edecek, denetleyecek ve boaltmann gvenlii ile ilgili rapor hazrlayacak uzman kiileri semek ve atk ynlarnn gvenliinden ve bakmndan sorumlu olacak ehliyetli ve uzman bir inaat mhendisi grevlendirmek, yneticinin sorumluluu olmaldr. 14.2.3.4. Boaltlan atklarn kayd, boaltmann gvenliinden sorumlu olan kii tarafndan muhafaza edilmelidir. 14.2.3.5. Atk ynlar, btn yer alt maden havalandrma bacalarndan, hazrlama tesislerinden, boca yerleri veya dier yer st tesislerinden gvenli bir mesafe uzaklkta olmaldr; bu gibi ynlar terk edilmi alma yerlerinin aklklar zerine konulmamaldr. 14.2.3.6. Yeni atk ynlarnn konulaca ve eskilerine ilave yaplacak yerler, yrrlkteki gvenli mhendislik uygulamalarna gre, atk ynlarnn stabilitesini olumsuz etkileyebilecek bitkilerden ve istenmeyen materyallerden temizlenmelidir. 14.2.3.7. st rts kaldrlm kmr yataklar zerine yeni atk ynlar konulduu zaman, alm kmr; kil veya inert bir malzemeyle kaplanmaldr. Ynlar olutuka eski ve yeni atk ynlar arasna, kilden veya inert bir malzemeden yanmaz bir bariyer yerletirilmelidir. 14.2.3.8. Bir yn zerine konulan atk, tabakalara ayrlmal ve ynn arasndan geen hava akmn en aza indirecek ekilde younlatrlmaldr; atk ynlar zerinde yabanc yanc malzemeler depolanmamaldr. 14.2.3.9. Atklar, yangn sndrme veya kontrol amac ile yaplmas dnda, yanan bir ynn zerine konulmamaldr. Atk ynlarnda kendiliinden bir tutuma olmusa, kil veya dier kaplayclar kullanlarak yzey kapanmaldr.
128
14.2.3.10. Yzeyi kapamak iin kullanlan kaplayclar, bozulmadan muhafaza edilmeli ve drenaj sistemleri ile erozyondan korunmaldr. 14.2.3.11. Atk ynlar, istenmeyen malzemelerin kayma ve akmalarn nleyecek ekilde oluturulmal ve drenaj veya biriken suyu engelleyecek ekilde yerletirilmemelidir. 14.2.4. Biriktirme havuzlar (barajlar, lagnler/gletler) 14.2.4.1. Atklara uygulanan 14.2.3.1. ve 14.2.3.2. paragraflarndaki koullar ayn ekilde biriktirme havuzlarna da uygulanmaldr. 14.2.4.2. Su, sediman veya lam tutan yaplarn planlama, ina ve bakm iin; iverenin yetkili mercinin inceleyerek onaylayaca veya dzeltecei planlar hazrlamas istenilmelidir. Mevcut olan veya yaplmas nerilen byle bir biriktirme havuzunun aada belirtilen hususlar salayp salayamayaca kontrol edilmelidir. (a) yapnn, akntya kar 1.5 metre (yaklak 5 ft.) ya da daha fazla yk seklii kadar su, kelti ya da lamlar biriktirebilmesi ve 24500 m3 (yaklak 20 acre-ft.)ya da daha fazla depolama kapasitesine sahip olabilmesi veya (b) yapnn, akntya kar 6 metre (yaklak 20 ft.) ya da daha fazla yk seklie kadar su, kelti ya da lamlar biriktirebilmesi veya (c) yetkili merci tarafndan tanmland zere, mevcut bir tehlikeyi kar layabilmesi. 14.2.4.3. Yaplacak her yeni su, sediman veya lam birikim veya gllendirme tesislerinin ve 14.2.4.2. maddede liste olarak verilen biriktirme havuzlarnn planlama ve inas ile ilgili projeler, bu tr bir ie balamadan nce yetkili mercinin onayna sunulmal, gerekirse dzeltmeler yaplmaldr 14.2.4.4. Projeler aadaki hususlar: (a) biriktirme havuzlarnn inaat izleme, bakm ve tamiri iin koullar; (b) biriktirme havuzlarnn yama stabilitesi iin minimum gvenlik
129
aral faktrn; (c) evrenin 150 metre (yaklak 500 ft.) etrafnda yer st ve altnda ya plan kmr madeni almalarnn yerleri ile bu yerlerin derinlik ve boyutlarn; (d) alt saatlik maksimum yaa bal tamay; (e) yap hangi saanaa gre yaplmsa o saanakta olabilecek tama miktarn; (f) biriktirme havuzu projesinin; birikebilecek en fazla su, sediman veya lam miktar ve tasarda esas alnan ve havuzun kapasitesini aan sa anan yol aaca taknn geiine uygun, gvenli mhendislik projeleri ile uyumlu olduunu gsteren bir sertifika veya karar; (g) tama sava ve yn deitirme tasarm unsurlarnn tanmn ve (h) yetkili merci tarafndan istenen baka bilgileri kapsamaldr. 14.2.4.5. veren her bir su tutma tesisinin bakm ve gvenliinden sorumlu olacak uzman bir kii semelidir.
14.2.5. Tehlikeli durumlarn bildirilmesi
14.2.5.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, atk ynlar ve baraj tesisleri ile ilgili olarak neyin tehlikeli durum olarak deerlendirileceini tespit etmelidir. 14.2.5.2. Sz konusu tehlikeli durumlar derhal gerekli nlemleri alacak olan yetkili merciye bildirilmelidir.
130
15. Srveyanlar ve planlar

Bu blm, ulusal yasa, ynetmelik ve standartlarda, srveyanlara ve planlara ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler doru uygulanan tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 15.1. Yetkili bir maden mhendisinin/srveyann grevlendirilmesi 15.1.1. veren tarafndan grevlendirilen dipoma sahibi bir maden mhendisi/ srveyan olmadka hi bir maden altrlmamaldr. Yetkili maden mhendisi/ srveyan ulusal yasa ve ynetmeliklerin belirttii niteliklere sahip olmal ve iveren atamay yetkili merciye bildirmelidir. 15.2. Yetkili maden mhendisinin/srveyann grevleri 15.2.1. Aada belirtilen hususlarn yerine getirilmesi madendeki yetkili maden mhendisinin grevi olmaldr: (a) madenin, ulusal yasa ve ynetmeliklerle istenilen btn planlarn, eskizlerini, blmlerini hazrlamak veya gzetip denetlemek; (b) kendisi tarafndan hazrlanmayan planlarn, eskizlerin, blmlerin doruluunu tespit etmek; (c) planlarn, eskizlerin veya blmlerin hazrlanmasnda kullanlan a lmalarn, hesaplarn veya dier notlarn, imzalanm ve tarih atlm olarak, uygun ekilde dosyalanp ve korunmasn salamak. 15.3. Planlar: Genel bak 15.3.1. (1) Madenden sorumlu iveren, ulusal yasa ve ynetmelikler gerei, almaya balamadan nce alma yerlerinin salkl projelerini hazrlamal, herhangi nemli bir deiiklik durumunda projelerin periyodik
131
olarak gncelletirilmesini temin etmeli ve projeler madende eriilebilecek bir ekilde muhafaza edilmelidir. (2) Bu uygulama klavuzunda madencilikte salk ve gvenlik iin yrtlmesi istenen her proje, ulusal yasa ve ynetmelikler aksini art komadka, en az alt ayda bir incelenmeli; madencilikteki ilerlemeler gibi deiiklikler her gn gncelletirilmelidir. 15.3.2. Her maden, allan her bir kmr damar iin ayr olarak, alma yaplan tm yerlerin zellikleri, ayrntl planlar yansra, madenin snrlarn ve yer altndaki almalarn yzeye gre durumlarn mmkn olduunca gsteren bir yzey haritas ile, ulusal yasa ve ynetmeliklerin istemi olabilecei bu trdeki dier bilgileri bulundurmaldr. Dier hkmler iin 10.2. blme baknz. 15.3.3. Ulusal yasa ve ynetmeliklerde belirtildii zere btn maden planlar gncelletirilmelidir. 15.3.4. Her madende, yer stne iiler tarafndan ak bir biimde grlebilecek ekilde; madendeki ana yollar, madenin her ksmndan yzeye k yollarn -ka yollar dahil- ve btn telefonlarn yerlerini gsteren bir plan veya planlar aslm olmaldr. 15.3.5. Her maden, madenin bulunduu blgenin jeolojik haritasn bulundurmal ve bu harita ulusal yasa ve ynetmeliklerde istenilen bilgileri bulundurmaldr. 15.3.6. verenler, gvenli alma ve salkl bir evre salamak zere; elektrikli, mekanik ve iletiim sistemini de iine alan dier ekipmanlar temin edilerek, madenin planlanmas, kurulmas ve tehiz edilmesi iin her trl nlemi almaldrlar. 15.3.7. Madenlerde elektrik sisteminin tmnn datm altyapsn gsteren bir harita bulundurulmas, ulusal yasa ve ynetmeliklerle istenilmeli ve her iveren byle bir haritay bulundurmaldr. Maden
132
Srveyanlar ve planlar
haritasnda madenin elektrik sistemi ile balantl olan; btn sabit elektrikli aletlerin yerleri ve elektrik gc, kablolar, alter, rektifiye edici trafolar, transformatrler, daimi pompalar, troley hatlar ve troley besleme hatlar, yer alt troley devrelerini koruyan doru-akm devre kesici ayarlar gsterilmelidir. Konum, elektrik oran veya ayarda yaplan herhangi bir deiiklik, yaplr yaplmaz haritada gsterilmelidir. Yetkili merci ve madende alanlar bu haritay inceleyebilmelidir. 15.4. Hatal projeler 15.4.1. Maden projelerinin hatal veya eksik olduu anlalrsa, yetkili merciye; madeni denetleme ve masraf iverene yklenerek yeni planlar hazrlama ve/veya gvenlik ve salk konularna dayanarak, durum dzelene kadar madencilik almalarn askya alma veya snrlandrma yetkisi verilmelidir. 15.5. Terk projeleri 15.5.1. Hi bir maden veya madenin herhangi bir blm, almalarn yapld btn noktalar en son ekli ile projeye ilenmeden terk edilmemelidir. 15.5.2. Beklenmeyen acil bir durum, madene giriin yksek derecede tehlikeli olmasna neden olur ve bu durum madenin terk edilmesine yol aarsa, paragraf 15.5.1 hkmsz olur. Byle bir durumda almalarn yapld btn noktalar son ekli ile projeye ilemek iin konu ile ilgili mmkn olduu kadar fazla bilgi toplanmaldr. 15.5.3. Madeni terk etme projeleri, ulusal yasa ve ynetmeliklerde belirtilen btn bilgilerin yansra evredeki madenlerin gvenliini etkileyebilecek dier bilgileri de iermelidir. Bu projelerin doruluu ve zerinde bir kstlama olup olmad, yetkili bir maden mhendisi veya surveyan tarafndan, sertifika ile tasdik edilerek onaylanmaldr.
133
15.5.4. Madenin terkine ilikin projeler, yetkili merci tarafndan, ulusal yasa ve ynetmeliklerin taleplerine uygunluu bakmndan incelenmeli, daha sonra yetkili merci tarafndan belirlenecek bir arivde muhafaza edilmeli ve byle muhafaza edilen tm projeler iin uygun bir kayt tutulmaldr. Yasal ilgisi olan kiiler, kaytlar ve planlar inceleyebilmelidir.
134
16. Madencilik ilemlerine balama ve ara verme (tatil-i faaliyet karar)

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, madencilik ilemlerinin balama ve ara vermeye (tatil-i faaliyet karar) ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemlerine ilikin bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bu tr bir yntem ile birlikte kullanlmaldr. 16.1. Madencilik ilemlerine balama ve ara verme : Genel bak 16.1.1. veren, iilerin kendilerine verilen grevleri yaparken kendilerinin ve bakalarnn gvenlik ve salklarn tehlikeye sokmadan yapabilmelerini salayacak ekilde madenin almaya balatlmasn, alma yaplmasn, devam ettirilmesini ve almaya son verdirilmesini salamaldr. 16.1.2. veren tarafndan her madenin, yetkili merciye kayd yaptrlmaldr. (a) (b) (c) 16.1.3. Aadaki durumlarda: yeni bir madende herhangi bir madencilik operasyonuna balamadan nce; aada belirtilen amalarla yeni bir alma balamadan nce; (i) yeni bir kuyu , baka bir k yolu veya damar alrken veya (ii) ulusal yasalarla istenilmesi durumunda, mevcut bir madende yeni bir alma kat veya herhangi nemli bir genileme iin arama yaplrken; herhangi bir kuyu, k veya damarn ulusal yasa veya ynetmeliklerle tanmlanan bir sre terk edilmesinden veya orada almaya ara verilmesinden sonra yeniden almaya balamadan nce ve
135
(d)
ulusal yasa veya ynetmelikler gerektirdiinde herhangi bir maden veya damar terk edildiinde veya orada almaya ara verildiinde veya, ulusal yasa veya ynetmeliklerle tanmlanan bir sre bir maden sahas veya damar terk edildiinde veya orada almaya ara verildiinde durumu yetkili merciye bildirmek iverenin grevi olmaldr.
16.1.4. Terk edilen madenlerle ilgili bu tr nlemler, civardaki madenlerde veya almann yapld madenin belirli ksmlarnda devam eden almalarn gvenliini salamak iin ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir. 16.1.5. Madenin sahibinde veya isminde bir deiiklik olursa, iveren, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen sre iinde deiiklii yetkili merciye bildirmelidir. 16.2. Duyurularn yaplmas 16.2.1. veren, ulusal yasa veya ynetmeliklerle nerildii ekilde, aadaki hususlarda ilgili herkesi uyarmaldr: (a) gvenlik ve salkla ilgili yasa ve ynetmelikler veya yetkili mercinin belirledii hususlar; (b) gvenlik ve salk konularnda yetkili merci tarafndan yaynlanan di rektifler veya onlarn belirledii hususlar; (c) iveren veya ynetimindekiler tarafndan gvenlik ve salk konula rnda hazrlanan, direktifler, planlar veya yntemler veya, yetkili mer cinin belirlemesi ile bu direktiflerden karlan zler ve (d) ulusal yasa veya ynetmelikler ve yetkili merciler tarafndan istenilen maden projeleri. 16.2.2. lan edilmesi istenen btn duyurular, zarar grdkleri, silindikleri veya tahrip edildikleri zaman derhal yenilenmeli, yaplabilirse bu tr ilanlar suyun etkisinden korunmaldr.
136
Madencilik ilemlerine balama ve ara verme (tatil-i faaliyet karar)
16.3. Kaytlar ve geri dnler 16.3.1. Ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilen btn kaytlar, planlar ve dier dokumanlar, madenin bro ksmnda bulundurulmal, yetkili mercinin ve, yetkili merci aksini belirtmedike ii temsilcilerinin denetimine ak olmaldr. 16.3.2. veren, madendeki gvenlik ve salk konularndaki deiiklikleri ve istatistikleri, istenildii takdirde, yetkili merciye gndermelidir.
137
17.
nsan ve malzeme nakli yaplan giri ve k yollar
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, insan ve malzeme nakli yaplan (naklinin de yapld) giri ve k yollarna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 17.1. Giri ve k yollarna ilikin koullar
17.1.1. Kuyu am veya madene giri ve madenden k iin dier yollarn srlmesi ve bunlar iin gerekli hazrlklarn yapld alma sreleri dnda yer altndaki almalar iin mmkn olan her durumda, iki ayr giri ve k yolu olmaldr. 17.1.2. nsan nakledildii veya yukar ekildii durumlarda, her alma katnda veya paragraf 17.1.1de belirtilen giri ve k yollarnn her balantsnda, dorudan bir yol izleyen ve rahatlkla kullanlabilen alternatif k yoluna bir balant bulunmaldr. 17.1.3. (1) Uygulanabildii takdirde, her alma yeri iin iki yol temin edilmeli ve bu yollarn her biri, yzeye ayr ve alternatif bir ka balanmaldr. (2) Paragraf 9.3.3te belirtildii gibi madenlerde mmkn olduka, iki ana hava giri yolu bulunmas salanmaldr. Bu yollar, madendeki yollardan biri yangn dolaysyla oluan rnlerden etkilenmi olursa, dieri yer altndaki kiilerin madenden ka iin gvenli bir ka yolu oluturacak ekilde ayrlm olmaldr. (3) Paragraf 9.3.5te belirtildii gibi iki ana giri yolu bulunmayan btn madenlerde, tek ana giri yaplabildii kadar yangn riskinden uzak olacak ekilde yaplm ve tehiz edilmi olmaldr.
138
17.1.4. Paragraf 17.1.1de belirtildii gibi madende allan yerlerde her iyeri iin iki ayr ana k bulunmaz ve her ikisi ortak bir kavaktan geerse, byle yerlerde bulunmasna izin verilen en fazla kii says ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirtilmelidir. Ancak, kavak patlamaya kar zel nlem alnm bir geitse, bu ortak kavak olarak deerlendirilmemelidir. 17.1.5. Ayn madende iki ayr ve bamsz kn bulunmamas durumunda, yneticiler tek kn madende bulunan ksmnn konumundan sorumlu olacaklardr ve bu tr k yollarnn gvenli kullanmn etkileyebilecek herhangi bir olay yetkili merciye ve etkilenen madenin yneticisine derhal bildirilecektir. 17.1.6. Bu durumdaki madenlerde; insan nakli iin kullanlan ekipman ve elle tanan sedyeler iin braklan aklklar da kapsayacak ekilde, orada kullanlan k yollar geii kolaylatrmak zere her zaman gvenli olmal ve hazr bir k yolu olarak bulundurulmaldr. 17.1.7. Tek k yolunun nakliye kuyular ve yrmeye elverili olmayan klar olmas durumunda, vin veya nakliye sistemlerinin ayn zamanda bozulmasn nlemek zere mmkn olan btn nlemler alnmal, zellikle elektrikli vin veya nakliye sistemleri iin alternatif bir g salaycnn kullanma hazr olarak bulundurulmas temin edilmelidir. 17.1.8. (1) Madende 50 metreden (yaklak 160 ft.) fazla derinlikte personel kartma kuyular varsa, yer altnda alan kiilerin acil bir durumda k olanaklarna sahip olabilmeleri iin iverenin yer altnda kullanlan gerekli aparatlar (vinler, nakliye sistemlerini) temin eden ve bakml olarak bulundurulmalarn salayan, her zaman yrtlmeye hazr bir plan olmaldr . (2) Plan aadaki hususlar salamaldr: (a) acil durum vin aracnn srekli hazr durumda olmasn ve (b) kiileri yer altndan gvenli ve etkin olarak geri karabilmeye ye terli graviteli vin sistemlerinin kullanlmasn.
139
Bu tr acil durum vin sistemleri devaml kullanlmyorsa belirli aralklarla kontrol edilmelidir.
17.1.9. Ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirtilecek aralklarla, btn kuyular ve klar uzman bir kii tarafndan tam olarak incelenmelidir. 17.1.10. Her maden kuyusuna yzeyden olan giri ve yerin stnde veya altnda olsun dier tm giriler kapal bir ksm iine alnmaldr. Bu ksmlar, herhangi bir kiinin yanllkla kuyudan aa dmesini veya kuyuda bulunan vin sistemlerinin hareketli ksm ile temas etmesini nleyecek ekilde planlanm ve yaplm olmaldr. 17.1.11. Maden kuyusuna olan btn girilerde aada belirtilen hususlar yerine getirilmelidir: (a) alma saatleri sresince yeterli derecede aydnlatlm olmal; (b) iilerin, ocak arabalarnn veya dier ekipmann kuyudan aa dmesini engellemek iin kafes katta deilken, kapaklar veya di er gvenlik ekipman bulundurulmal ve (c) gerektiinde iilerin kuyunun bir tarafndan dier tarafna geebil meleri iin yeterli kolaylklar salanmaldr. 17.1.12. Hava durumlarna bal olarak kuyuda buzlanma olabilir. Bu durumda riski en aza indirmek iin uygun aletler kullanlmaldr ve kuyuda buz olumas durumunda mmkn olduu kadar abuk ve gvenli bir ekilde uzaklatrlmaldr. 17.1.13. Kuyuya, yzey ve sznt sularnn serbeste dklmelerini nleyecek ekilde kanal almaldr. 17.1.14. Kuyular mmkn olduu kadar kopup den paralardan, kmrden ve biriken kirliliklerden temizlenmelidir. 17.1.15. Her kuyu istasyonu ve vin blmesi arasnda en az iki sinyal sistemi olmaldr. nsan nakli yaplan kuyularn hepsinde, dier sinyal
140
cihazlarnn yansra telefon haberleme sistemi yerletirilmi olmaldr. 17.1.16. Kuyularn tamirinde ve bakmnda kullanlan btn aletler uygun malzemeden yaplm ve salam yapda olmal; uygulanabilen durumlarda, zel olarak bu ama iin yaplm ara gereler kullanlmaldr. 17.1.17. Kuyularda tamir ve bakm yapan herkes, uygun tutturma noktalarna balanan, uygun ekilde tasarlanm emniyet kemeri takmal ve kullanmal ve bunlar uygun bir ulusal standarda gre tasarlanm ve yaplm olmaldr. 17.1.18. Kuyu bakm ve tamirinde tek bana izole olarak almak yasaklanmaldr. 17.2. Merdivenli klar 17.2.1. Derinlii 50 metreden (yaklak 160 ft.) az olan kuyularda, paragraf 17.1.8de istenen hususlara alternatif olarak merdivenli klar bulundurulabilir. 17.2.2. Vinle nakliye yaplan kuyularda, merdivenler vin blmesinden tam olarak ayrlm bir blmede bulunmaldr. (a) (b) (c) 17.2.3. Merdivenli yollar aada belirtildii gibi olmaldr: gvenli bir ekilde geie izin verecek ekilde yerletirilmi olmal; gvenli bir durumda muhafaza edilmeli ve ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirtilen aralklarla dzenli olarak denetlenmelidir.
17.2.4. Her merdiven, elverili malzemeden, yeterli salamlkta yaplm, uygun ekilde ilem grm, gvenli bir durumda birletirilmi ve iyi tamir grerek baklm durumda olmaldr. 17.2.5. ilerin srekli arkadan desteklenerek durmalarnn
141
saland merdivenler hari, kuyu merdivenleri 80 den fazla eimli olmamaldr. 17.2.6. Merdivenli tm klara, mmkn olduu kadar -aralarndaki mesafe 10 metreden (yaklak 33 ft.) fazla olmamak zere - dinlenme platformlar yerletirilmelidir. 17.2.7. Merdivenler platformlarn ve bankn en az 1 metre (yaklak 40 in.) zerine uzanmaldr, bu yaplamyorsa sabit el tutma yerleri konulmaldr. 17.2.8. Merdivenler, dinlenme platformlarnn hemen altn kaplayacak ekilde yerletirilmelidir. 17.2.9. (1) Kiiler merdivenlerde yrrken, tadklar maden lambalar, aletler ve dier objeler dmeye kar korunmu olmaldr. (2) Platformlarda insanlarn gemesi iin braklan aklklar, kurtarma aparatlar giyen kiilerin gemelerine izin verecek genilikte olmaldr. 17.3. Kuyularda ve yrmeye elverili olmayan klarda vin sistemleri
17.3.1.1. Bu amala maden yneticisi tarafndan seilen kiiler, en az 24 saatte bir: (a) makinelerin d ksmlarn ve (b) kiileri madene indirmek ve karmak amacyla kullanlan; ana ma karalar, halatlar, zincirler, balant birimleri, kafesler ve dier benzeri gereler ile ar hz, ar sarm ve dier gvenlik kontrollerini denetlemelidir.
142
17.3.1.2. nsanlarn aa indirildii veya yukar karld kuyularn durumu, en az her hafta bir kez incelenmeli ve bu amala uygun olarak tasarlanm emniyet kemerleri taklmal ve kullanlmaldr. 17.3.1.3. Paragraf 17.3.1.1. ve 17.3.1.2de belirtilen denetimlerin sonular kaydedilerek, btn yetkililere gsterilebilecek ekilde bulundurulmaldr. 17.3.1.4. Vin makine dairesi evresi, makinenin fren ksmnda younlama oluumuna yol aarak frenin etkinliini bozacak ani atmosferik deiiklikler nlenecek ekilde kontrol edilmelidir. Fren ksm kirden ve dier dkntlerden arndrlm olmaldr. 17.3.1.5. Gerekli olduu durumlarda insan nakli yapan vin sistemlerinde, vin halatnn gevekliini tespit edebilecek gereler kurulmu olmaldr. 17.3.1.6. Kuyular ve yrmeye elverili olmayan klardaki sspansiyon vitesleri dahil, vin sistemlerinin tm paralar salam yaplm ve yeterli dayankllkta olmal, uygun bakm ve denetim yaplarak gvenli bir ekilde alr durumda tutulmal ve her zaman kullanma hazr olmaldr. 17.3.1.7. Kuyular ve yrmeye elverili olmayan klardaki vin sistemlerinin btn ksmlar salam bir zemine skca bal olmaldr. 17.3.1.8. Tanbur kavramalar kullanld zaman, her vin sistemi uygun bir kenetleme sistemi ile: (a) tanbur frenleri tutturulmamsa o tanburun kavramasn amak ve (b) tanbur kavrama tam olarak tutmamsa ve gvenli olarak kilitlenme mise freni brakmak mmkn olmayacak ekilde birletirilmelidir. 17.3.1.9. Srtnmeli vin (Koepe) makaralar aadaki zelliklere sahip olmaldr:
143
(a) (b)
kullanlan halatn boyu ve yapsna gre uygun byklkte olmal ve halat kaymasn en aza indirecek durumda olmaldr.
17.3.2. Tanburlar
17.3.2.1. Dkm demirden olan tanburlar yasaklanmaldr ve belli bir apn zerindeki tanburlarn, merkezinden boylamasna delinmesi ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir. 17.3.2.2. Tanburlarda kanatlar ve trnaklar olmal ve ayn zamanda eer tanbur koni biiminde ise halatn kaymasn etkin bir ekilde nleyecek dier gereler bulunmaldr. 17.3.2.3. Srtnmeli vin (Koepe) makaralar hari, halatn ucu tanbura uygun ekilde emniyetle balanmal ve kafes gidecei en alt noktada bulunduu zaman halat tanburun zerinde en az iki sarm yapm olmaldr.
17.3.3. Derinlik gstergeleri
17.3.3.1. Vin sistemleri, gvenilir bir derinlik gstergesi ve uygun zamanda otomatik olarak alacak bir zil ile donatlmaldr. vin sistemlerini altran ii gstergeyi kolaylkla grebilmeli ve zili net olarak duyabilmelidir. 17.3.3.2. Kuyudaki kritik noktalar gsteren iaretler ayn zamanda tanburun zerinde de yaplmal, eer srtnmeli (Koepe) vin kullanlyorsa iaretler halat zerinde olmaldr. 17.3.3.3. Derinlik gstergelerinin dorululuklar gnde en az bir kere kontrol edilmeli ve kafesin ilemesindeki her deiiklikten ve her kapak veya halat deiikliinden sonra gstergeler ayarlanmaldr.
144
nsan ve malzeme nakli yaplan giri ve k yollar 17.3.4. Hz gstergeleri
17.3.4.1. Ana kuyulardaki vin sistemleri ile, gn bana belirli saydan fazla kii tanmas durumunda hz gstergesinin; makineyi kullanan kiinin oturduu yerden tayc sistemin hzn her zaman kolaylkla okuyabilecei bir konumda yerletirilmesi ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir.
17.3.5. Frenler
17.3.5.1. nsanlar karmada veya indirmede kullanlan mekanik aralar, her iki yne en fazla dengelenmemi yk tatbik edildiinde, belirli bir gecikme oranndan fazla olmayan srede kafesi veya kafesleri durduran, tanburda ve tanbur kuyusunda bulunan en az iki ayr fren sistemi ile tehiz edilmelidir. 17.3.5.2. Frenler, akm kesilirse otomatik olarak hareket edecek ekilde ayarlanmaldr. 17.3.5.3. Makinenin gvenli kullanm iin fren sistemlerinin birinin baarsz olmas durumunda, frenleme gcnn hi deilse yzde 50 si hala kullanlabilir durumda olmaldr.
17.3.6. Ar sarm nleyiciler ve hz kontrolrleri
17.3.6.1. Ulusal ynetmelikler hangi hzn zerinde vin sistemlerinin otomatik kontrolla donatlmas gerektiini belirlemelidir. 17.3.6.2. nsan naklinde kullanlan her nakliye sisteminde, yetkili merci tarafndan muaf tutulmadka otomatik bir ar sarm nleyici bulunmaldr. 17.3.6.3. nsanlarn nakli srasnda, otomatik hz kontrolr aadakileri yerine getirmelidir:
145
(a) (b) (c)
maden ocandaki su ukuru ve vin, blm 17.5 ve 17.7de belirtilen hususlar ve yetkili mercinin dier taleplerine uygun olduunda, inen bir kafesin dipteki iskeleyi saniyede 4 metreyi (yaklak 13 ft.) aan bir hzla gemesi nlenmeli; inen kafesin, iskeleden maden kuyusunun dibine veya dier kalc bir iskeleye saniyede 1.5 metreyi (yaklak 5 ft.) aan hzla inmesini engellemeli ve herhangi bir kafes, yukardaki iskelede normal olarak bulunduu en yksek pozisyondan ok daha yukarya hareket ettii zaman, makineye akm desteini kesmeli ve fren uygulamaldr.
17.3.6.4. (1) Eer otomatik hz kontrolrleri ve ar sarm nleyiciler vin sistemine daimi olarak tam ve sabit balantl durumda deilse, insanlarn karlmas veya indirilmesi gerektiinde otomatik olarak veya vin makinisti tarafndan devreye sokulacak ekilde yaplmaldr. (2) Yukarda belirtilen hususun yapldn gsteren otomatik bir gsterge, grevli tarafndan kolayca grnecek bir ekilde yerletirilmelidir. 17.3.6.5. Gsterge, otomatik hz kontrolrleri ve ar sarm nleyicilerin tam olarak birletiini gsterene kadar, hi kimsenin kafese girmesine izin verilmemelidir. 17.3.6.6. (1) Otomatik hz kontrolrleri ve ar sarm nleyiciler, yetkili merci tarafndan belirlenen ekilde ve belirlenen aralklarla kontrol edilmelidir. (2) Kontrol sonular kayt sistemine geirilmelidir. 17.3.6.7. Paragraf 17.3.1de belirtilen gnlk denetimlere ramen, madendeki iilerin dzenli olarak nakledilmesine drt saatten fazla ara verildiinde, kuyudaki iilerin dzenli olarak nakledildikleri iki nokta arasnda tayc sistemin almas kontrol edilmelidir.
146
17.4. Klavuzlar (halat tutucular) 17.4.1. Kafes ve skiplerin kullanld vinle nakliye yaplan btn kuyularda klavuz (halat tutucu) temin edilmelidir. 17.4.2. olmaldr. Klavuzlar, buntonlar ve balayclar yeterli salamlkta
17.4.3. Her durumda kafeslerin serbest geii salanacak ekilde, kafesler birbirlerinden ve kuyu kenarlarndan ak olmaldr. 17.5. Kuyu dibi toplama ukurlar 17.5.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, kuyu dibi toplama ukurlar bulundurulmasn ngrd zaman, kafesin ykleme yapt en alt iskeledeyken bulunduu pozisyonun altnda, uygun bir yer temin edilmelidir. (2) Bu yerin derinlii en az, paragraf 17.7.1de kafesin zerinde olmas art koulan net ykseklie eit olmaldr. 17.5.2. nen bir kafeste bulunan insanlarn karlaacaklar tehlikeleri en aza indirmek iin gerektiinde uygun tamponlar veya dier gereler yerletirilmelidir. 17.5.3. (1) Kafes ok fazla alalrsa kafeste giden insanlarn suya batma tehlikesi altnda kalmalarn nlemek iin kuyu dibi toplama ukurlar sudan yeterli derecede temiz bulundurulmaldr. (2) Kuyu dibi toplama ukurlarndaki su seviyesi, klavuz kablo ve arlklarnn srekli kontrol edilebilmesi iin dk tutulmaldr. 17.5.4. Kuyu dibi toplama ukurlarnda en yakndaki ka ynlendiren bir merdiven veya baka uygun k yollar bulundurulmaldr.
147
17.6. Tama kabinleri ve gvenli durdurma dzenleri 17.6.1. (1) Maden nakli iin tama kabinleri kullanlyorsa, onlar kapal durumda gvenli olarak tutacak dzenlemeler yaplmaldr. (2) Tama kabinleri kapatlarak bloke edilmi durumda iken, kafesin gemesi iin kuyu ak brakmaldrlar. 17.7. Kuyu ana makaras ve halat makaralar 17.7.1. Yetkili merci, kafes st iskelede dururken, kafesin st noktas ile makara arasnda bulunmas gereken net ykseklii belirlemelidir. 17.7.2. (1) Ar sarm nedeniyle olan tehlikeleri en alt dzeye indirmek iin vin engeli veya dier gvenlik gereleri kullanlmaldr. (2) Bu cihazlarn doru alp almadnn belirlenmesi iin en az haftada bir kontrol edilmelidir. 17.7.3. Kuyu ana makarasnn salam bulundurulmas salanmal ve gres ya veya tutuabilir baka malzemelerin birikmesi durumunda hemen temizlenmelidir. 17.7.4. olmaldr. 17.8. Kafesler 17.8.1. Bu paragraf izleyen 17.8.2den 17.8.9a kadar olan parag-raflarda istenilen hususlara uygun bir kafesin iinde olunmas durumu dnda, hi kimse bir kuyunun veya yrmeye elverili olmayan klarn iinden gememelidir. Ancak: (a) kuyu ama ilemleri; (b) bir kuyunun, kn veya oradaki herhangi bir aletin veya balan tlarnn incelenme veya tamiri; (1) Halat makaralar ve halatlar salam ve uygun lekte (2) Korumal giri platformlar temin edilmelidir.
148
(c) (d) (e)
bu tr bir kafeste karlp indirilemeyen ok byk bir ara veya makineye elik edilmesi; yetkili merci tarafndan izin verilen istisnai durumlar; kafeslerin kurtarmaya yeterli olmad kurtarma almalar iin yaplan geiler istisna oluturur: 17.8.2. Kafeste kuvvetli bir koruyucu tavan bulunmaldr.
17.8.3. Her kabinde, yolcularn tutunmalar iin tutunma ubuklar veya trabzanlar bulunmaldr. 17.8.4. nsan nakli srasnda, kuyu hi bir ey dmeyecek ekilde gvenli bir ekilde kapatlm olmaldr. 17.8.5. Kaplar da almamal ve sarslma veya kafesin hareketi ile alamayacak ekilde yerletirilmi olmaldr. 17.8.6. Arabalarn dmesini nlemek iin kafeslerde, engeller ve tutma sistemleri bulundurulmaldr. 17.8.7. Her kafeste veya kafesin her blmesinde bulunmasna izin verilen en fazla kii says, yetkili mercinin belirledii saylara uygun olarak, ynetim tarafndan belirlenmelidir. 17.8.8. Kafesin alt ksm, normal veya acil durum durularnda oluacak arpma ve basklara dayanacak ekilde yaplm olmaldr. 17.8.9. Kafesler insanlarn ayakta dik olarak durmalarna yetecek ykseklikte olmaldr. 17.9. Ayrma vitesi 17.9.1. Mekanik olarak kullanlan vin sistemleri normalde bir kuyudan insanlar tamak iin kullanldnda, inen her kafesi halattan
149
ayrmak ve ar sarm durumunda sabit tutmak iin uygun bir vites temin edilmelidir. 17.9.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler, ayrma vitesinin yaplmas, kurulmas, bakm, denetimi ve kontrol konularnda kurallar koymaldr. 17.9.3. Yetkili merci zel durumlarda, herhangi bir madeni ayrma vitesi bulundurmas konusundaki ykmlln dnda tutabilir. 17.9.4. Ar sarml kafeslere giriin salanmas iin uygun aralar temin edilmelidir. 17.10. Sspansiyon vitesi 17.10.1. (1) Kafes ve vin halat arasndaki kancalar ve birletirici paralar, dinamik basklar iin gerekli ihtiyat pay ile, maksimum statik yke ilikin yeterli bir gvenlik faktrne sahip olmaldr. (2) Ulusal yasa veya ynetmelikler, gvenlik faktrn ve kullanlacak malzemenin kalitesini belirlemelidir. 17.10.2. Acil durum zincirleri kullanldnda ana civata krlrsa, civatann tuttuu zincir uzunluklar kafesteki oku mmkn olduunca azaltacak ekilde, ayarlanmaldr. 17.10.3. Kullanlmas durumunda kuyruk halat ile kafes arasndaki birletirici paralarn gvenlii iin kapsaml nlemler alnmaldr. 17.10.4. Ulusal yasa veya ynetmelikler, vin halat ve kafes (zincirler, ayrc kancalar ve dier eklerin) arasndaki sspansiyon vitesinin belirli aralklarla ve onaylanm tekniklerle incelenmesini ngrmelidir. 17.10.5. Sorumlu mhendis, bozuk paralarn deimi olduunu veya gerekli bakmdan geirilmi olduunu salamaldr.
150
17.10.6. Sspansiyon vitesinin btn ksmlar ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen bir sre serviste kullanldktan sonra yenilenmelidir. 17.10.7. Yeni veya yenilenmi bir sspansiyon vitesi kullanlmadan nce uygun ve tahrip etmeyen bir muayeneden geirilmelidir. 17.10.8. Muayene sonular ve yaplan dier ilemler kayt edilmelidir. 17.10.9. Kuyu ve ana halat veya kuyruk halat arasndaki sspansiyon vitesinin herhangi bir ksm krlrsa, krlan ksmn btn paralar: (a) idareci tarafndan seilecek uzman kii ve (b) yetkili merci tarafndan seilecek bir kii tarafndan yaplacak dene timler iin muhafaza edilmelidir. 17.11. Vin halatlar (Kaldrma halatlar) 17.11.1. Btn vin halatlar uygun malzemeden yaplm olmal ve yap ve yeterli salamlk bakmndan ulusal yasa veya ynetmeliklerde istenilen niteliklere uymaldr. 17.11.2. Kullanlacak malzemelerin zellikleri, halatlarda (ve ayrca tel halatlar sz konusu olduunda halatta bulunan her bir telde) yaplacak incelemelerin hangi koullarda yaplaca ve karlanacak standartlar, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirtilmelidir. 17.11.3. Her vin halat iin halatn ulusal yasa veya ynetmeliklere uygun olduunu belirten bir sertifika, imalatsndan alnmal ve kayda geirilmelidir. 17.11.4. Her tanbur veya reel-vin halat, dinamik basklar iin gerekli ihtiyat pay ile malzeme naklinde maksimum statik yke ilikin
151
geni bir gvenlik faktrne sahip olmaldr. 17.11.5. Test amal periyodik olarak halattan paralarn kesilmesine izin vermeyen bir vin sistemi alt zaman, halatn gvenlik faktr greceli olarak artrlmal veya halatn dayankllk mr belirlenirken bu faktr gz nne alnmaldr. 17.11.6. nsanlar nakledilirken olabilecek en fazla yk, minerallerin nakli iin olan en fazla ykn, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen bir yzdesini gememelidir. 17.11.7. (1) Her vin halat, insanlar dzenli olarak tamaya balamadan nce, en az 20 kere normal arlkta kmr yk tamal ve herhangi bir grnr bozukluk olmad tespit edilmelidir. (2) Bu koul halat kaplamas veya sspansiyon dilisi yenilendii zaman da geerli olmaldr. 17.11.8. Ulusal yasa veya ynetmelikler vin halatnn mrn belirlemelidir ve yetkili mercinin izni olmakszn, hi bir halat bu sreden uzun kullanlmamaldr. 17.11.9. Birbirine balanm olan hi bir halat, herhangi bir kuyuda veya yrmeye elverili olmayan klarda insan naklinde kullanlmamaldr. 17.11.10. (1) Her vin halat ve denge yk halat gnlk ve aylk olarak aada belirtilen kontrollerden gemelidir: (a) halat saniyede 1 metreyi (yaklak 3.2 ft.) amayan hzla geerken, yetkili bir kii tarafndan gnlk inceleme yaplmal ve (b) halat zerine yapan tozlardan, kirlerden ve gresten temizlendikten sonra, saniyede 0.5 metreyi (yaklak 19 in.) amayan bir hzla geerken, yetkili bir kii tarafndan uygun koullarda aylk inceleme yaplmaldr.
152
(2) Ayrca, halat uzunluu boyunca 100 metreyi (yaklak 320 ft.) gemeyen aralklarla, halatn belli ksmlar, zellikle hasar grmeye yatkn olan ksmlar, temizlenmeli ve incelenmelidir. Halatn evresi llmeli, yzey durumu tam olarak incelenmeli ve krk teller bakmndan da inceleme yaplmaldr. (3) 7.11.10. (1) ve 17.11.10. (2) alt paragraflarnda belirtilenler yerine, yetkili merci tarafndan onaylanm elektronik inceleme yntemleri veya edeerleri kullanlabilir. 17.11.11. Yukarda bahsedilen incelemeler kaydedilerek muhafaza edilmelidir. 17.11.12. (1 Ulusal yasa veya ynetmelikler, halatlarn yeniden kaplanmas iin yaplacak yntemleri ve aralklarn belirtmelidir. (2) Bu yntemler aadaki hususlar belirlemelidir: (a) belirtilen ekilde yaplmasna izin vermeyen sistemler haricinde ye terli uzunlukta bir halat paras kesilmeli, almal ve iinin durumu yetkili merci tarafndan belirlenen ekilde incelenmeli ve (b) ulusal yasa veya ynetmeliklerle talep edildii gibi halat ve tek tek teller zerinde uygun testler yaplmaldr. 17.12. Kuyruk halatlar 17.12.1. Kullanlan kuyruk halatlar, uygun malzemeden ve salam yaplm olmaldr. 17.12.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler kuyruk halatlarnn alma mrn, altklar sre boyunca yaplacak testleri ve istenen standartlar belirlemelidir. 17.12.3. Dikkatle incelenip iyi durumda olduklar ve her bakmdan bu amala kullanmaya uygun olduklar tespit edilmedike, kullanmdan ekilmi olan vin halatlar kuyruk halat olarak kullanlmamaldr.
153
17.12.4. Kuyu dibindeki serbest halat boluu, yukardaki kafes, kuyruk halat tarafndan engellenmeden velmanda ulaaca en yksek noktaya kadar kacak ekilde ayarlanmaldr. 17.12.5. Sistem kuyruk halatnn bozulmasn nleyecek aparatlar yerletirilmi olmaldr. 17.12.6. Kuyruk halatnn suya girmesini engellemek iin kuyu dibindeki toplama ukuru susuz bulundurulmaldr. 17.12.7. (1) Kuyruk halat Paragraf 17.3.1.1de grevlendirilen yetkili kii tarafndan her hafta incelenmelidir. (2) Halatta yaplan bu inceleme srasnda, hz saniyede 0.5 metreyi (yaklak 19 in.) gememelidir. (3) nceleme sonular kaydedilmelidir. 17.13. Kuyular ve yrmeye elverili olmayan klarda vin operatrnn grevleri 17.13.1. Vin operatr, motor hareket halindeyken veya kafeste birinin bulunduunu dndren bir neden varsa, kumanda dilisini terk etmemelidir. 17.13.2. Vin operatr alma srasnda aracn dzgn almasn etkileyecek bir eksiklik bulursa, bu eksiklik nezaretiye bildirilene ve nezareti vin operatrne motoru tekrar hareket ettirme talimat verene kadar, motor tekrar altrlmamaldr. 17.13.3. Vin operatr, tam yetkili kiinin dnda hi kimseye, sorumlu olduu motoru altrma yetkisini vermemelidir. 17.13.4. Vin operatr vinci belirsiz bir sinyal veya tam ve tutarl olmad grlen bir sinyal serisi nedeniyle altrmamaldr.
154
17.13.5.Ulusal yasa veya ynetmelikler, vin operatr olmak iin gerekecek asgari ya belirtmelidir. 17.13.6. (1) Vin operatrnn alma saatleri ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. (2) Vin operatrleri fiziksel ve mental olarak elverili ve ulusal yasa veya ynetmeliklerde belirtilen zelliklere uygun olmaldr. 17.14. Sinyal gereleri 17.14.1. Elle altrlan ve personel naklinde kullanlan her vin veya vin sisteminde; (a) her iskeleden, platforma, yer stndeki iskeleye veya kuyu bana veya bunun tersi ynnde ve (b) platformdantan vin operatr odasna etkin sesli ya da grsel sinyal ler veren bir sinyal sistemi olmaldr. 17.14.2. Grlebilen, iitilebilen ve iskelelerden yer stne geen tm sinyaller, platformdaki grevliye ve vin operatrne aktarlmaldr. 17.14.3. Sinyal sistemindeki noksanlklar, noksanlklar dzeltmek iin harekete geecek nezaretiye derhal bildirilmelidir. 17.14.4. ki vin sistemi olan kuyularn iitilebilir sinyalleri ton olarak birbirinden farkl olmaldr. 17.14.5. nsanlar nakledilirken bir kafesin iki veya daha fazla katna ayn zamanda ini bini yaplyorsa, iskele veya platformdaki her kat iskele veya platformdaki ana ykleme noktasna etkin bir sinyal sistemi ile balanmal ve btn katlarn serbest ve kapal olduu anlaldktan sonra yalnzca bu noktadaki grevli tarafndan hareket sinyali verilmelidir. 17.14.6. Elektrikli sinyal sistemleri, kafeslerin hareketlerini nleyecek ekilde, dier ekipmana bal olmaldr. kastsz
155
17.14.7. skeleler, platform ve vin operatr arasnda telefon balants bulunmaldr. 17.15. Sinyal ilemleri 17.15.1. Sinyalleri iletmek ve almak iin aada belirtilen durumlarda yetkili bir kii devaml olarak hazr bulunmaldr: (a) insan indirilecek her kuyunun banda; (b) yer altnda almalar yaplrken, alanlarn yukar karlmasnn gerekebilecei her kuyunun banda; (c) madende nezareti kademesindeki kiiler veya sinyal vermeye yaz l olarak yetkilendirilmi kiiler dnda alanlar varsa, bunlarn yukar karlmasnn gerekebilecei her kuyunun banda. 17.15.2. Platformda ve iskelelerde bulunan her vin sistemi iin her vardiyada sadece bir iareti sinyal vermelidir. 17.15.3. Sinyallerin net ve gvenli ilemesinden iaretiler sorumlu olmaldrlar. 17.15.4. Sinyal kodlar yetkili merci tarafndan tespit edilmeli veya onaylanmal ve uygulanabilirse, ayn blgedeki btn madenlerde ayn olmaldr. Her durumda tek zilli durma sinyali her yerde ayn olmaldr. 17.15.5. Sinyal verilen ve alnan yerlerde sinyal kodu duyurulmal ve buna uyulmaldr. Uygun yetki verilmedike hi bir sinyal verilmemelidir. 17.15.6. nsanlar hareket edecek kafese girmeden nce kattaki sinyalci tarafndan ilgili platformdaki sinyalciye zel bir sinyal verilmeli ve bunun kabul edildiini bildiren cevap sinyali alnmaldr. 17.15.7. Aada belirtilen durumlarda ynetici sinyalleri ve ne ekilde verileceklerini belirlemelidir (a) hi bir iaretinin grevde olmad zamanlarda ve
156
(b)
kuyu denetimleri veya tamir almalarnda.
17.15.8. Elektrikli sinyal sistemlerinin bakm devaml olarak yaplmaldr. 17.15.9. Ulusal yasa veya ynetmelikler insan tama iin otomatik ilemlere izin verdii zaman, bu altblmde belirtilen hususlar tatbik edilmemeli. Ancak insanlarn tanmas ile ilikili yeterli baka koruma nlemlerinin salanmas art koulmaldr. 17.16. nsan tama ilemleri 17.16.1. nsanlarn dzenli olarak tanmalar srasnda kuyunun hi bir blmnde malzeme tanmamaldr. 17.16.2. ki vin makinesi olan kuyularda yetkili mercinin izniyle istisnalar yaplabilir. 17.16.3. nsanlarn tanmas srasnda bazen malzeme nakli de yaplmas yalnzca ulusal yasa veya ynetmeliklerdeki artlara gre ve zel durumlarda yaplr. 17.16.4. Vin operatrnn vin motorunu terk etmesi gerektiinde, frenleri kapamal, elektrii kesmeli ve yetkisiz bir kii tarafndan makinenin tekrar altrlmaya balatlmamasn salamak iin gerekli dier admlar atmaldr. 17.16.5. Skip sisteminin kuyudan insan tanmas iin kullanlmasna yalnzca 17.8. blmde kafesler iin olan hkmlere uyulduu takdirde veya o hkmlere edeer olanaklar salanmas durumunda izin verilmelidir. 17.16.6. Makine odalarnda devaml alan veya esas klandrma sisteminde bir problem olduunda otomatik olarak devreye giren yedek
157
klandrma bulunmaldr. 17.16.7. Bu blmn kapsad makinelerde herhangi bir hata olduunda, kusur giderilene ya da insanlarn gvenli bir ekilde tanmasnn devamn salayacak baka nlemler alnana kadar insanlar tanmamaldr. 17.17. Otomatik asansrler 17.17.1. Otomatik asansrlerin kaplarndaki kenetlenme dmeleri herhangi bir kap akken veya kilitli deilken asansr kabini hareketsiz durumda kalacak veya asansr kabini inilecek kata gelmeden kastsz olarak kap veya kaplarn almas mmkn olmayacak ekilde ayarlanm olmaldr. 17.17.2. Otomatik asansrlerde asansrn kuyu iinde herhangi bir yerde durmasn salayacak bir durdurma dmesi bulunmaldr. 17.17.3. Uygun olduu takdirde otomatik asansrlerde asansr inerken bir engelle karlatnda otomatik olarak devreyi kesecek ve fren yapacak emniyet salayc ekipman kullanlmaldr. 17.17.4. Her otomatik asansrde derhal yardm alnabilecek bir telefon veya baka bir iletiim sistemi bulunmaldr. 17.17.5. 17. blmn uygulanabilecek btn hkmleri otomatik asansrlere uygulanmaldr. 17.18. Kuyu ama, derinletirme veya ykseltme: Genel bak 17.18.1. Bu blmde kuyular iin istenen baka incelemelere ilave olarak, ynetici tarafndan grevlendirilen uzman bir kii, en azndan her vardiyada alma koullarn ve havalandrmay, her 24 saate bir ise; kuyunun durumunu, kzaklar ve platform veya pompalar kuyuya indiren btn dililerin durumunu tam olarak incelemelidir.
158
17.18.2. Kuyudaki her iskele veya platform, gerektiinde btn kuyunun etkin havalandrmasn salayacak bir zgara veya dier bir uygun bir tertibatla birlikte kurulmaldr. 17.18.3. Her iskele veya platformun zerinde tayabilecekleri en fazla yk miktar belirtilmeli, yklenebilecek ve en fazla yk miktarnn almadn tespit etmek nezaretilerin grevi olmaldr. 17.18.4. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, kuyudaki bir iskele veya platformun zerinde allrken zellikle insanlarn dmelerine kar alnacak nlemleri belirtmelidir. (2) skele veya platformun iki veya daha ok paras birbirine dayanyorsa, zerlerinde alma yaplrken bu ksmlar gvenli olarak birbirine balanm olmaldr. 17.18.5. Kuyu ama, yer stnden yrtlyorsa ve gece alma yaplyorsa yzeyde kuyu ba yeterli derecede aydnlatlm olmaldr. 17.18.6. Yneticinin veya yneticinin bu amala grevlendirdii bir kiinin direktifi altnda alan nezareti, vardiya boyunca kuyu dibinde yrtlen tm ilemlerden sorumludur. 17.18.7. Nezareti, vardiyann bitiminden hemen nce veya alma ara vermeden pe pee vardiyalar halinde devam ediyorsa, kendi vardiyas srasnda genel bir gvenlik incelemesi yapmal, kiilerin yer altnda veya duvar kazma ve tunel ama almalar srasnda gvenli bir durumda olduklarn belirlemelidir. 17.18.8. Vardiya sonunda kacak en son kii nezareti olmaldr. Eer biten vardiyay bir dieri hemen takip edecekse, nezareti gelen vardiyann nezaretisi inene kadar aada kalmaldr.
159
17.18.9. Ateleme veya baka amalarla iilerin ekilmesi nedeniyle kuyuda almaya ara verildikten sonra nezareti kuyuyu inceleyip her adan gvenli olduunu belirleyene kadar hi kimsenin aa inmesine izin verilmemelidir. 17.18.10. Eer kuyuda metan bulunmusa veya bulunmas bekleniyorsa, inceleme onayl bir aleve duyarl gvenlik lambas veya ayn amaca hizmet eden bir metan dedektr ile yaplmaldr. 17.18.11. Platformdaki grevli, kuyu ban ve kat azlarn her zaman dkntlerden arndrmaldr. 17.18.12 (1) Eer su geliri olan bir tabakada kuyu alyorsa kuyunun dibinden yeterli k yollar temin edilmeli ve almalar ynetici tarafndan zel olarak hazrlanan bir plana gre yaplmaldr. (2) Plan, kuyuda altrlan kiilerin gvenlii ynnden gerekli olaca dnlen dzeltmeler nerebilecek olan yetkili merciye sunulmaldr. 17. 19. Kuyu ama srasnda insan ve malzeme nakli 17.19.1. Vinler, halatlar, halat tutucular, zincirler, balama elemanlar, kovalar, platformlar, onlarla ilgili donatm ve benzer gereleri kapsayacak ekilde btn vin sistemleri aada belirtilen zelliklerde olmaldr: (a) uygun malzemeden, iyi yaplm yeterli salamlkta olmal ve pa tent ynnden eksiklii bulunmamal; (b) bu blmde konulan genel kurallara uygun olarak denetlenmeli ve (c) gvenli alma koullarnda korunmaldr. 17.19.2. Bir iskele veya platform iin ok halatl sspansiyon kullanldnda, hi bir halatn ar yklenmemi olduunu tespit etmek iin halatlarn tek olarak kaldrdklar yk llmelidir.
160
17.20. Kuyu ama 17.20.1. Yzeyde durmu durumda iken makara ile kovann st ksm arasnda uygun net bir ykseklik bulunmas salanmaldr. 17.20.2. Kuyu veya kuyunun yeni derinletirilmi bir ksm, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirtilen bir derinlie ulatnda, kova iin halat tutucu sistem yerletirilmelidir. 17.20.3. Kuyu, kuyunun zerinden srg veya kanatl kaplarla kapatlmal ve istendiinde yalnz kova veya malzeme gemesi iin almaldr. 17.20.4. Kuyu, alma saatleri boyunca yeterli dzeyde aydnlatlm olmaldr. 17.21. Kuyu amada kullanlan velman motorlar veya vinler 17.21.1. Alan bir kuyuya vin kurulmadan nce, kurulacak vincin bu iletme iin uygun ekilde tasarlanm olduunu ve yaplmas beklenen eyleri tam olarak karlayabileceini tespit etmek iverenin grevi olmaldr. 17.21.2. Vinte gvenilir bir derinlik gstergesi bulunmal, kova veya denge arlnn kuyu bana yaklatn operatre belirtmek iin gerekli olabilecek dier aralar temin edilmelidir. 17.21.3. Vinte, 17.3.5.1. ile 17.3.5.3 arasndaki paragraflardaki hkmlere uygun frenler ve uygun bir ekilde tasarlanm bir debriyaj/ fren balama dzeneinin bulunmas temin edilmelidir.
161
17.22. Kuyu amada kullanlan sspansiyon dilisi 17.22.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, sspansiyon dililerinin karlamas gereken hkmler bulundurmal ve bu hkmler en az bu blmn ilgili ksmlarnda istenilen standartlara edeer olmaldr. (2) Kancalarn ve kovann dolanmasn nleyici gerelerin krlma mukavemetine zellikle dikkat edilmelidir. 17.23. Kuyu amada sinyalizasyon donanm 17.23.1. Kuyunun iindeki alma yerleri, kuyu ba ve vin kolu arasnda etkin bir sinyalizasyon sistemi bulundurulmaldr. 17.23.2. Sinyal cihazlar yalnz grevli veya bu amala grevlendirilmi olan iaretiler tarafndan altrlmaldr. 17.23.3. Bununla birlikte hareket halindeyken, herhangi bir kiinin, kepeden sinyalizasyon gerelerini kullanmas mmkn olmaldr. 17.23.4. Sinyalizasyon donanm her gn incelenmelidir.
17.24. Kuyu amada nakil ilemleri 17.24.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, kiilerin tanmasnda yaplabilecek en fazla hz, nakliye kablolarnn llerini ve dayankllk zelliklerini tespit etmelidir. 17.24.2. Nakliye operatr, kovay alaltrken inecei noktaya 6 metre (yaklak 19 ft.) kala durdurmal ve indirmesi iin yeni bir iaret alana kadar daha aaya indirmemelidir. 17.24.3. (1) Nakliye operatr kova ekilirken, sabit durabilmesi ve temizlenebilmesi iin ykseltilmekte olduu noktadan 1-2 metre (yaklak 3-6 ft.) yukarda durdurmaldr.
162
(2) Ykseltmesini bildiren baka bir sinyal verilene kadar, kova daha fazla ykseltilmemelidir. 17.24.4. Nezareti veya kuyunun dibindeki sinyal vermeye yetkili kii kovann uygun ekilde yklenmesini ve zellikle: (a) kenarlardan pasa dmemesini; (b) aletler, ekipman veya dier malzemelerin pasa ile birlikte yklenil memesini; (c) kova kenarndan taan nesnelerin tanmas srasnda kovay destek leyen yay veya zincirlere gvenli olarak balanmasn; (d) kazaya sebep olabilecek hi bir eyin kovann dna yapmamasn ve (e) kovann ykselmekte olduu srada, makaralarla ayn hizada olma sn ve dikkatle salamlatrlmasn salamaldr. 17.24.5. Baka bir parann, kova kullanlmadan gvenli bir ekilde aa indirilmesini salamak zere sinyal verilmesi yetkili bir kii tarafndan yaplmaldr. 17.24.6. Acil durumlar dnda sinyal verilmeden insanlar yukar ekilmemelidir. 17.24.7. Kuyunun stnde veya alan bir platformda bulunan hi kimse, kuyunun stndeki veya allan platformdaki srgler, kaplar veya koruyucu kapaklar kapanmadan nce kovaya girmemeli veya terk etmemelidir. 17.24.8. Kuyunun denetimi amacyla yaplmas hari, hi kimse kova kenarna oturarak tanmamaldr. 17.24.9. Denetim yapan kii uygun olarak tasarlanm emniyet kemerleri takarak veya kullanarak dmekten korunmaldr. 17.24.10. Hi kimse tamamen veya ksmen yklenmi kovada tanmamaldr.
163
17.24.11. ki kova kullanlmas durumunda hi biri insan tanmas srasnda malzeme tamak iin kullanlmamaldr. 17.24.12. Herhangi bir kii bir iskele veya platformda alrken, sallanmasn nlemek iin kova kuyunun kenarna sabitleyici ceraskal ekipmanlar veya dier gerelerle balanmaldr. 17.25. Kuyu amada patlayc kullanm 17.25.1. Kuyu ama srasnda patlayc kullanm, izleyen maddelerdeki koullara bal olarak 13. blmde bildirilen artlara uymaldr. 17.25.2 Ateleme yalnzca uzman ve uygun olarak yetkilendirilmi kiiler tarafndan yaplmaldr. 17.25.3 Yemlemeler yalnzca ynetici tarafndan seilen zel bir yerde hazrlanmaldr. 17.25.4. Patlayclar aaya, kapal konteynerlerle ve yalnz hemen kullanlmak zere istendiinde getirilmelidir. (a) (b) 17.25.5. Detonatrler iin zel konteynerler temin edilmelidir. 17.25.6. Aada belirtilen durumlar: kovann insanlarn binmesi iin uygun olarak yerletirilmi ve nakliye operatrnn kalkmaya hazr olmas dnda, hi bir atei vin donanm bulunan bir kuyuda ateleme kablosunu detonatre balamamaldr.
17.25.7. letkenler balanr ve ateleme hattna balant yaplrken, ateiden baka yalnz bu ilem iin ihtiya duyulan kiiler bulunmaldr.
164
17.25.8. Atelemelerin hepsi elektrikle yaplmaldr. 17.25.9. Herkes gvenli bir yerde olana kadar kablo detonatre balanmamaldr. 17.25.10. Kuyu dibini en son atei terk etmelidir.
165
18.
Yollar
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, yollara ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 18.1. Yollarn gvenlii 18.1.1. Her yola gre madendeki tabakalarn hareketini kontrol edecek admlar atmak, her yolun gvenli bulundurulmas iin yollarn yanlarn ve tavanlarn desteklemek, her maden yneticisinin grevi olmaldr. 18.2. Gei yollarnn ykseklii ve genilii 18.2.1. ilerin vardiya banda ve sonunda madendeki alma yerlerine geli ve gidite kullandklar yollarnn boyutu, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirtilen ykseklik ve genilikten az olmamaldr. 18.2.2. Ara yollar (geitler) uygun bir ekilde geii salayacak ykseklik ve genilie sahip olacak ekilde ina edilmelidir. 18.3. Maden yollarnn emniyetsiz ksmlarnn kapatlmas veya mhrlenmesi 18.3.1. Madendeki bir yoldan, madenin o srada insanlarn almas veya gemesi iin elverili olmayan durumdaki bir ksmna olan girilere, o ksma herhangi bir kiinin yanllkla girmesini nleyici ve etkili bir kapama sistemi veya bariyer yaplmaldr.
166
Yollar
18.3.2. Her kapak veya bariyer uygun bir ekilde korunmal ve ilgili herkes tarafndan kolayca grlebilecek uygun bir duyuru ile yetkili kiiler dndakilere giriin yasakland bildirilmelidir. 18.3.3. Madenin bu tr emniyetsiz ksmlarndan, atmosfere veya dier koullara bal olarak, tehlikeli konsantrasyonlarda zehirli ve yanc gaz yaylmas oluabilir. Bu trdeki her ksmn girii, hava geirmeyen etkin bir ekilde kapatlmal, gerektiinde yaylan gazlar uzaklatrmak iin uygun dzenlemeler yaplmaldr. 18.4. Eimli yollar ve iyerleri 18.4.1. 45 dereceyi aan eimi olan meyillerde, tamirler yalnzca platformlardan veya uygun emniyet kemerleri kullanlarak yaplmaldr. 18.4.2. Depolar, bacalar ve konveyrlerin datm noktalar, kmr veya dier objelerin dmesi nedeniyle kimsenin tehlikeye girmeyecei ekilde ayarlanmaldr. 18.4.3. Depo ve bacalara girmesi istenen kiiler emniyet kemeri kullanmal, gerekli olan dier nlemleri almal ve yanlarnda ikinci bir uzman kii bulundurmaldr. 18.4.4. Madendeki merdivenler, platformlar veya dik yry yollarnda, kiilerin gvenlii ve korunmas iin gerekli olabilecek, parmaklk, korkuluk ve kaplar bulunmaldr. 18.4.5. Dik yol veya damarlarda alan kiiler, den kaya, kmr paralar ve dier objelere kar, mmkn olduunca korunmaldr.
167
19.
Nakil ve tama
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, nakil ve tamaya ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 19.1. Nakliye kurallar 19.1.1. (1) Madende insan ve malzeme geii iin kullanlan her yol iin nakliye kurallarn belirlemek her maden yneticisinin grevi olmal ve bu husus ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmelidir. (2) Sz konusu nakliye kurallar aada belirtilen hususlar kapsamaldr; (a) tatlarn getii ve konveyrlerin alt her yolun uzunluuna gre standart ykseklik ve genilii; (b) yk nakli yaplan yollarda, yk ile yolun tavan ve yanlar arasndaki minimum akl; (c) bant konveyrlerin ve tadklar malzemelerin; tavan tahkimatlar na, kay ereve yaplarna, tavana ve yol kenarlarna srtnmesine izin verilmemesini; (d) ara says, arlk, boyutlar ve dier kriterlere gre tanacak en fazla yk miktarn; (e) aralarn alabilecei en fazla hz; (f) kullanlacak ray ve nakliye gerelerinin standartlarn ve (g) nakliye sistemindeki belirlenen noktalarda gzlenmesi gereken zel yntemleri. 19.1.2. Kurallarn uygulanaca ara yolunun her iki banda kurallar aka grlebilecek ve anlalabilecek ekilde bulundurulmaldr.
168
Nakil ve tama
19.2. Nakliye sisteminin denetimi ve bakm plan 19.2.1. Madende nakil ile ilgili tm techizatn sistematik ve dzenli bir ekilde denetimi ve bakm iin bir plan hazrlamak her maden yneticisinin grevi olmaldr. 19.2.2. Sz konusu planda istenilenlerin yerine getirilmesini salamak iin ynetici yeterli sayda uzman kii grevlendirmelidir. 19.3. Nakliye: genel nlemler 19.3.1. Nakliye yaplan her yol eim ve kesit bakmndan dzenli ve mmkn olduunca dz olmaldr. 19.3.2. Tm raylar, mekanik ve elektrikli dzenler, halatlar ve bunlarla ilikili donanm: (a) uygun planlanm, salam yaplm, uygun malzeme kullanlm, yeterli mukavemette olmal ve patent konusunda noksanlklar bu lunmamaldr; (b) dzenli olarak denetlenmelidir ve (c) etkin ve gvenli bir durumda olmalar salanmaldr. 19.3.3. (1) Yetkili merci tarafndan ayn blgedeki tm madenler iin ayn olan bir kod belirlenmedike, mekanik nakil ilemleri iin kullanlan sinyal kodlar maden yneticisi tarafndan belirlenmelidir. (2) Her tama sistemine ait olan kod, sistemin banda ve sonunda, balantl tm ara yollarnda ve btn makine dairelerinde panoya aslarak duyurulmaldr. 19.3.4. Aada belirtilen durumlarda aralarn baland ve ayrld tm yerlerde, en az 60 santimetre (yaklak 24 in.) aklk olmaldr: (a) aralarla yol kenar arasnda, (b) aralar arasnda iki veya daha fazla paralel hat veya ray bulunduunda.
169
19.3.5. (1) Malzeme veya insan nakli ayn zamanda yaplyorsa, ayr gidi geli yollar veya dzenli aralarla snma yerleri bulunmaldr. (2) Gidi geli yollarnn eimi 1:12 den daha fazla ise, insan nakli ancak; den malzeme veya tatlardan gelebilecek bir tehlike olmadnda, ayn zamanda yaplabilir. (3) ulusal yasa veya ynetmeliklerde snaklarn; (a) uygun boyutlarda olmas; (b) kolayca grlebilir olmas ve (c) temiz ve engelsiz olmas belirtilmelidir. 19.3.6. Ulusal yasa veya ynetmelikler aksine izin vermedike, blm 22.3te belirtildii gibi: (a) btn yan alanlarda, katlarda, geitlerde ve kavaklarda ve (b) allan damar yzeyine 100 metre (yaklak 320 ft.) mesafe iin deki yerlerin dnda bulunan tatlarn kancaland ve ayrld her noktada uygun ve yeterli genel aydnlatma salanmaldr. 19.3.7. Nakil yaplan her yol, mmkn olduunca temiz tutulmal, kmr ve ta paralarndan ve dier engellerden arndrlmaldr. 19.3.8. Nezareti yetki vermeden tama aralarna binmek yasaklanmaldr. 19.3.9. Aralarn kancalanp ayrldklar yerler, mmkn olduunca, eimsiz olmaldr. 19.3.10. (1) Aralarda mmkn olduunca park frenleri bulunmas salanmaldr. (2) Hareket halindeki aralar kontrol etmek ve kancalanp ayrlrken aralar tutmak iin ynetim tarafndan yeterli ve uygun ekipmanlar temin edilmelidir. 19.3.11. Mmknse, aracn her iki bandan en az 10 santimetre (yaklak 4 in.) dar uzanan tamponlar bulundurulmaldr.
170
Nakil ve tama
19.3.12. Aralarn gvenli bir ekilde kancalanmas ve ayrlmas iin dzenlemeler yaplmaldr. 19.3.13. skeleler ve ykleme yerleri dnda ve manevra esnas haricinde, birlikte hareket eden aralar kancalanm olmaldr. 19.3.14. (1) Nakil yaplan tm yollarda tatlarn kaymasn engellemek iin yeterli nlemler alnmaldr. (2) Kaymay nleyici tm gereler, otomatik olarak almaya balayacak ekilde olmaldr. 19.3.15. (1) Mekanik nakil yollarnda, raydan kma riski bulunduu takdirde yeniden raya yerletirme vastalar temin edilmelidir. (2) Raydan km aralar, tama motoru veya halat durdurulana kadar, elle tutularak yeniden raya yerletirilmemelidir. (3) Yeniden raya oturtma eimli yerde yaplyorsa, tatlarn kaymasn nlemek iin uygun nlemler alnmaldr. 19.4. Elle tama 19.4.1. (1) Her maden yneticisi, elle tama yaplan tm yollarda ilemin gvenli olarak yaplmas iin kurallar koymaldr. (2) Bu kurallar zellikle aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) hi bir ii bir ocak arabasn eimli bir yolda (eim derecesi kural larla belirlenmi olmaldr) elle tutarak, aa doru hareket ettirir ken arabann nnden gitmemelidir; (b) ii, arabay kendi gc ile arkadan tutarak kontrol edemiyorsa, ara bay arkadan kontrol etmesini salayabilecei bir sistem temin edil melidir; (c) iiler arabalar alak yerlerde itmek durumunda iseler, arabalarn zerinde koruyucu el tutanaklar bulundurulmaldr ve (d) arabalarn aralarnda ok az mesafe olacak ekilde birbiri ardndan, elle tanmas yasaklanmaldr.
171
(a) (b)
(3) Kurallar ayn zamanda; hangi koullarda arabalara binilmesine izin verildii ve nakliye yolunun sonundan alma yerine veya allan arna malzemenin hangi yntemle tanaca hususlarn da belirtmelidir.
19.5. Mekanize tama : Genel kurallar 19.5.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler hangi koullarda lokomotifle tama yaplmasna izin verileceini belirlemelidir. 19.5.2. Madende kullanlan her lokomotifte aada belirtilen zellikler bulunmaldr: (a) frenleri harekete geirecek baka bir sistem bulunsa bile, operatr tarafndan dorudan mekanik hareketle uygulanabilecek frenler; (b) raylara kum serpebilecek bir dzenek; (c) yeterli sesli uyar yapabilecek sistem; (d) uygun tanabilir yangn sndrcler; (e) operatr iin bir oturma yeri; (f) operatrn lokomotiften dar sarkmadan nn grebilecei ve altrabilecei ekilde yerletirilmi kontrol mekanizmalar; (g) bir seyyar lamba ve (h) sistemin tmden kmesi durumunu haber veren uygun bir buton (dead-man control switch) bulunmaldr. 19.5.3. Ulusal yasa veya ynetmeliklerle muaf tutulan boyutta olmadka, kmr madeninde kullanlan her lokomotifte, kombine bir hz ve mesafe gstergesi bulundurulmaldr. 19.5.4. Her lokomotifte, en az 60 metre (yaklak 200 ft.) etkin aydnlatma uzakl olan n farlar bulunmaldr. 19.5.5. Lokomotifle ekilen katarlarda, son vagonun arkasnda gze arpan krmz bir ikaz lambas bulunmaldr.
172
Nakil ve tama
19.5.6. Genel olarak yer altnda dizelle alan lokomotif ve motorlar bulundurulmasna izin verilmemelidir. 19.5.7. Eer madende dizel lokomotifler kullanlrsa, kullanlan lokomotifler yetkili mercinin onaylad tipte olmal veya onun koyduu standartlara uymaldr. 19.5.8. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler nakillerde elektrikli lokomotif kullanmn kontrol etmelidirler. (2) Elektrikli lokomotifler yetkili mercinin onaylad tipte olmal veya onun koyduu standartlara uymaldr. 19.5.9. Herhangi bir nemli noksanl tespit edilen hi bir lokomotif kullanlmamal veya kullanma devam edilmemelidir. 19.5.10. Yetkili mercilerce hari tutulmadka, her lokomotif ve onun btn balantlar mmkn olduunca yanmaz malzemelerden yaplmal, yapmnda yanc bir madde bulunmas durumunda salam ve dayankl bir metalik malzeme ile kaplanmaldr. 19.5.11. Halatla ve sabit bir motorla nakil yaplmas durumunda makiniste, yol zerindeki yeterli sayda noktadan sinyal vermeyi salayan gerekli gereler bulundurulmaldr. 19.5.12. Demiryollar yeterli kesitleri olan raylarla yaplmal ve yneticinin nakliye projesinde belirtilen hususlara uyularak denmelidir. 19.5.13. (1) Halatla tama yaplrken palanga sehpalar, makaralar ve rulolar alev almaz malzemelerden yaplmaldr; (2) Tm kasnaklar, makaralar ve rulmanlar gvenli olarak balanmaldr. (3) Halatn ynn deitiren tm makaralar, oluklu kasnaklar ve rulmanlar salam bir tel rgyle evrilmeli veya baka bir ekilde gvenlikleri salanmaldr.
173
19.5.14. Ana halat ve kuyruk halat ile nakil sistemlerinde, hareket halindeki aralarn balanmas ve ayrlmas yasaklanmaldr. 19.5.15. (1) Maden yneticisi tarafndan bu i iin grevlendirilmedike, hi kimse lokomotifi veya raysz bir arac altrmamaldr. (2) Grevlendirilen srcler kullanacaklar arala ilgili, zellikle kayma kontrol gibi acil durumlar konusunda eitilmelidirler. (3) Grev verilen her src, tama kurallarnn bir kopyesine sahip olmal ve kurallar, zellikle grevli olduu rotaya ait olanlar ok iyi bilmelidir. 19.6. Troley lokomotifle tama 19.6.1. Troley hatlarnn bulunduu, lokomotifler ve dier troley ekipmanlarnn gemesine izin verilen yollardaki hava miktar ve genel havadaki en fazla metan yzdesi, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 19.6.2. Troley hatlarnda ve troleyleri besleyen hatlarda, 610 metreyi (yaklak 2,000 ft.) amayan uygun aralklarla ve tm yan hatlarn balangcna yakn akm kesme dmeleri bulunmaldr. 19.6.3. Troley hatlarnn ve troleyleri besleyen hatlarn fazla akmdan korunmalar salanmaldr. 19.6.4. Troley hatlar ve troleyleri besleyen hatlar yalnz, ieri doru havalandrma olan yerlerde bulunmaldr. 19.6.5. Kaplarda, havalandrma kontrol noktalarnda, allan veya dzenli olarak hatlarn altndan geilmesi istenilen yerlerde, insan tayan troley arabalarna binilen ve inilen istasyonlarda ve noktalarda ve baka akm hatlar ve kablolarnn getii yerlerdeki; troley hatlar, troleyleri besleyen hatlar ve rtlmemi sinyal hatlar yeterli derecede izole edilmelidir.
174
Nakil ve tama
19.6.6. Ykseklikleri 2 metrenin (yaklak 6.5 ft.) altnda olan troley hatlar ve troleyleri besleyen hatlar: (a) insanlarn almalar istenen veya dzenli olarak hat altndan ge tikleri yerlerde; (b) tm kaplarn her iki tarafnda; (c) insanlarn nakledildii troley arabalarna binilen ve inilen istasyonlarda ve (d) geici koruyucularla allmas istenilen troley veya troley hatlar yaknnda yeterli bir ekilde korunmu olmaldr: (a) (b) 19.6.7. Ulusal yasa veya ynetmelikler: maksimum voltaj, akmn zellikleri ve tesisle ilgili elektronik ayrntlar ve troley hatlarnin, raylarn zerindeki en az yksekliklerini belirlemelidir.
19.6.8. Manevra yaplan yerlerde, yol kavaklarnda ve geitlerde troley hattnn alr olduunu gstermek zere fark edilebilir kl iaretler yerletirilmelidir. 19.6.9. Dmeleri veya raylarn zerindeki troley hatlarnin yksekliinde normal yksekliin yzde 10unu aan bir ykseklik azalmas sonucu oluabilecek deformasyonu nlemek iin ara yollar troley hatlar boyunca yeterli derecede desteklenmi olmaldr. 19.7. Akl lokomotifler ve ak ekipmanlar 19.7.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, akl lokomotiflerin, kepeler ve dier akl ekipmanlarn, aklerinin gvenli olarak kurulmas, kullanlmas ve havalandrmas ile ilgili hkmleri kapsamaldr. 19.7.2. Akmlatrler havalandrma sistemine uygun ekilde balanan bir arj istasyonu (ak dolum istasyonu) dnda, yer altnda hi
175
bir yerde arj edilmemeli ve deitirilmemelidir. arj istasyonu aadaki zellikleri bulundurmaldr: (a) arj cihaz, akmlatr raflarna gre giri ynnde olmaldr; (b) akmlatrlerin arj edildii raflardan geen hava dorudan hava landrmaya gitmeli ve allan arndan gememelidir; (c) belirli boyutlarda olan havalandrma girileri tavan seviyesine yakn bulunmaldr. (a) (b) 19.7.3. Akmlatr dolum istasyonlar: tutumaz yaplar veya blmler iinde olmal ve blm 9.4de anlatld ekilde bir yangn tespit etme ve sndrme sistemi ile donatlm olmaldr. Bu tespit sistemi dolum istasyonunda ve erekli almalarn oordine dilecei ontrol dasnda, rnt ve g k e k o g ses veren bir alarm sistemini aktive etmelidir.
19.7.4. Akmlatr dolum istasyonlarnn planlamas, su veya elektrolitin havaya sramasn, dalmasn engelleyecek ekilde yaplm olmaldr; dolum istasyonunda bir akmlatrn zerine su veya elektrolit dken kii bunu hemen temizlemeli ya da temizlenmesini salamaldr. 19.7.5. Bir dolum istasyonuna 10 metre (yaklak olarak 30 ft.) mesafeye kadar, yetkili mercilerin izin verdii aydnlatma tipi dnda hibir lamba veya klandrma kullanlmamaldr. 19.7.6. Her dolum istasyonunda kolayca grlebilir ekilde, 19.7.2, 19.7.3, 19.7.4 ve 19.7.5inci maddeler ilan edilmelidir. 19.8. Dizel tatlar, dizel lokomotifler ve raysz tama aralar 19.8.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler: (a) karbonmonoksidin, azot oksitlerinin zellikle azotdioksidin bulu nan en yksek konsantrasyonlarnn ve dizel tatlar tarafndan sal nan egzozlarda bulunmasna izin verilen partikllerin; teknolojik ola rak getirilmesi mmkn olan en dk konsantrasyonlara getirilme sini;
176
Nakil ve tama
(b) (c)
dizel tatlarnn alt yollarda genel havada bulunmasna izin verilen metan, karbonmonoksit ve azot oksitleri konsantrasyonlarnn en yksek yzdelerini; 19.8.1(1)(a) ve 19.8.1(1)(b) alt paragraflarna uyumu salamak iin yaplacak rnek alma skl ve yntemlerini. belirtmelidir. (2) Bu rneklemelerin sonular kaytl bulundurulmaldr.
19.8.2. Dizelli tatlar teknolojik olarak yaplabildii takdirde aada belirtilen hususlar salamaldr: (a) temizlenmeden nce motora hava girmemeli; (b) katalitik konveyrlerin kullanm da dahil nce serinletilip dilue edilmeden egzoz gazlar tattan dar verilmemeli; (c) tattan alev veya kvlcm kmamal; (d) maden havasna verilmeden nce, gvenli dzeylere gelmesi iin dizeldeki partikle maddeler tutulmal veya filtre edilmeli ve (e) zellikle kmr damarlar yaknnda olan veya kullanlan hi bir d yzey, maden gazlarn veya kmr tozunu tututurabilecek scaklk derecesine ulamamaldr. 19.8.3. Ulusal yasa veya ynetmelikler aadaki hususlar belirlemelidir: (a) (b) (c) (d) dizel motorlar, kkrt seviyesi yzde 0.05 kadar dk ve parlama derecesi 380C (yaklak 100F) veya daha fazla olan, temiz yaktlar kullanmal; dizel yaktlarnn depolanmas, tanmas ve doldurulmas oluabilecek riskleri gz nnde bulunduran kontrol altndaki koullarda yaplmal; her madende dizel ekipmanlar iin etkin bir bakm ve denetim program olmal; tm dizel ekipmanlarnda otomatik, elle altrlan yangn sndrme cihazlar ve dier uygun yangn sndrme gereleri bulundurulmaldr.
177
19.8.4. (1) Her maden yneticisi dizel motorlarnn sistematik bakm iin bir plan yapmaldr. (2) Planlarda aada belirtilen hususlar art koulmaldr; (a) uzman bir kii, en az gnde bir kez lokomotif veya tatn en nemli ksmlarn, zellikle alev kapanlar, blme levhalar ve gvenlikle ilgili dier zelliklerini kontrol etmeli ve gerekirse bu ksmlar temizlemeli, deitirmeli veya tamir etmeli ve (b) her dizel tat yedi gn gemeyen aralklarla tam olarak incelenmeli ve kontrol edilmelidir. 19.8.5. Dizel tatlarnn kullanlmadklar zamanlarda muhafaza edildikleri yerler aadaki zelliklere sahip olmaldr: (a) en az iki k kaps olmal; (b) aralarn ieri girerken kard egzoz gazlarn seyreltip zararsz dzeye indirmeye yetecek bir hava akm ile havalandrlmal ve bu blmden kan hava dorudan bir hava dn yoluna balanmal; (c) tutumayan malzemelerden yaplm olmal; (d) dklen yalar gidermeye uygun drenaj sistemi olan dz beton ze minlere sahip olmal; (e) tat veya arac aadan kontrol edebilmek iin bir kontrol ukuru veya baka uygun vastalar olmal; (f) yangn patlamalar ile mcadele etmek iin uygun ve yeterli aralar bulunan yerlerde muhafaza edilmelidir: 19.8.6. (1) Hi kimse, doldurma istasyonu olarak belirtilen yerler dnda dizel tata tekrar yakt doldurmamaldr. (2) Aada belirtilen hususlar tm doldurma istasyonlarnda bulunmaldr: (a) en az iki k kaps bulunmal; (b) bu blmde kan btn gazlar seyreltip zararsz dzeye indirmeye yetecek bir hava akm ile havalandrlmal ve istasyondan kan hava dorudan bir hava dn yoluna verilmeli; (c) tutumayan malzemeden yaplm olmal;
178
Nakil ve tama
(d) (e) (f)
bir eikle evrili dz beton zemini bulunmal; yangn patlamalar ile mcadele etmek iin uygun ve yeterli aralar olmal ve ya dklmelerini en aza indirecek dzenlemeler yaplm olmaldr.
19.8.7. Doldurma istasyonuna ya dklmesine sebep olan herhangi bir kii: (a) tutuucu olmayan, absorbe edici bir malzeme ile hemen temizlemeli veya temizlenmesini salamal; (b) kullanlan absorbe edici malzemeyi hemen atee dayankl bir haz neye koymal veya konulmasn salamal ve (c) absorbe edici malzemeyi mmkn olduu kadar abuk yer stne karmal veya karlmasn salamaldr. 19.8.8. Dolum istasyonunda herhangi bir iten yanmal motor alrken, hi kimse herhangi bir tanktan ya almamaldr. 19.8.9. Yan bir rezerv tankna veya dizel tatna transferi yalnzca zellikle bu ama iin bulundurulan aletlerle ve ynetici tarafndan yaynlanan talimata uyumlu olarak yaplmaldr. 19.8.10. Akaryakt yetkili mercinin onaylad bir standarda veya onun belirledii niteliklere uymaldr. 19.8.11. (1) Akaryakt madene mhrlenmi metal variller veya sarn vagonlar iinde alnmaldr. (2) Madende bulundurulan akaryakt miktar 24 saatlik tketimi amamaldr. 19.8.12. Bo tanklar madenden mmkn olduu kadar abuk uzaklatrlmaldr. 19.8.13. Bir motorun almasnda veya sesinde bir dzensizlik fark edildiinde, zellikle fazla duman kmas, bir kvlcm, su
179
sirklasyonunda aksama, yakt sznts olduunda dizel ara derhal durdurulmal, hizmetten ekilmeli ve bakma alnmaldr. 19.8.14. Dizel tatn gvenli kullanmn etkileyecek herhangi bir hata bulunursa, tat kullanlmadan nce tamir edilmelidir. 19.8.15. Denetim sonular ve alma srasnda grlen dzensizlikler kayda geirilmelidir. 19.9. Basnl hava lokomotifleri 19.9.1. Basnl hava lokomotifleri her gn kullanlmaya balamadan nce src tarafndan kontrol edilmelidir. 19.9.2. Haftada bir kere, lokomotif uzman bir kii tarafndan tam olarak kontrol edilmeli ve sonular kaydedilmelidir. 19.9.3. (1) Basnl hava lokomotiflerinin bakm maden yneticisi tarafndan hazrlanan bir plana gre dzenli olarak yaplmaldr. (2) Sz konusu planda; incelenecek veya test edilecek paralar, inceleme ve testlerin ekilleri ve hangi aralklarla yaplacaklar belirtilmelidir. (3) Yetkili merci, gvenlik iin gerekli grd takdirde, planda yaplmasn istedii deiiklikleri bildirmelidir. 19.9.4. Paragraf 19.9.2de istenen inceleme ve test sonular kaydedilmelidir. 19.10. Konveyrler 19.10.1. (1) Hi bir konveyr nakliye projelerinde art koulan aralklara sahip olmadka yol zerine kurulmamaldr. Bu kurallar paragraf 19.10.1(2) de bulunan hususlar iermelidir. (2) Yer altnda bant konveyr kullanlan bir ara yolunda:
180
Nakil ve tama
(a) (b) (c) (d) (e)
konveyrn tasarm iin zellikle izin verilenler hari bant konveyr, bant ile sabit madde ve malzemeler arasndaki temas nleyecek ekilde kurulmal ve muhafaza edilmeli; tavan; tavan ve tavan tahkimatn boaltmak iin konveyrle tanan en fazla ykn ve en byk paralarn geiinin salanabilecei ykseklikte olmal; geiler, denetimleri ve bakm kolaylatrmak iin konveyrn hi deilse bir tarafnda 60 santimetreden (yaklak 24 in.) az olmayan uygun bir gei yolu salamaya yetecek genilikte olmal; konveyrn her iki tarafnda dklen malzemenin konveyre zarar vermeyecei, engellerden arndrlm yeterli aralk bulundurulmal; tabandan, dn bantnn alt ksmna olan aralk en az 30 santimetre (yaklak 12 in.) olmaldr (maden yneticisinin konveyr sisteminin arna en yakn olduu ykleme noktasnda bu araln uygulanamaz olduunu tespit etmesi durumunda bu husus uygulanmaz).
19.10.2. Tutuabilir bir malzeme, tahkimat iin veya baka amalarla, konveyrn tahrik nitesi ve kapal elektrik devresine 10 metre (yaklak 33 ft.) mesafe iinde kullanlmamaldr. 19.10.3. Konveyrn yaps yanc olmayan bloklarla desteklenmeli, temiz tutulmal ve mmkn olduu kadar dkntsz bulundurulmaldr. 19.10.4. (1) Kmr madeninde kullanlan bant konveyrleri antistatik ve aleve ve atee dayankl tipte olmaldr. (2) Anti-statik ve aleve ve atee-dayankllk standartlar ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 19.10.5. (1) Konveyr srme nitesinde kullanlan hidrolik sv, transmisyon ve onunla ilikili cihazlar atee- dayankl tipte olmaldr. (2) Byle bir hidrolik sv kullanlmyorsa, ulusal yasa veya ynetmelikler hangi tarihten itibaren kullanlmas gerektiini bildirmelidir. 19.10.6. (1) Konveyr girileri ve yollar boyunca ve konveyr-
181
lerin tahrik nitesinde; alev parlamalarn sndrmek iin uygun ve yeterli dzenekler bulundurulmaldr. (2) Tahrik nitelerine, transfer noktalarna ve kapal elektrik devrelerine mmkn olduu kadar, otomatik alan yangn sndrme sistemleri yerletirilmelidir. (3) Havalandrma sistemindeki alev almalar, muhtemel patlamalar ve kesilmeleri yer stnde gvenli bir noktadan hzla tespit etmek zere, yer altna bant konveyr girileri boyunca atmosferik izleme sensrleri konulmaldr. (4) Yer alt sensrleri metan, karbonmonoksidi ve hava miktar ve ynn lmelidir. (5) Sensr cihazlar; maden gazlarn, yangna yol aan gazlar ve hava akmn tam olarak deerlendirmek iin bant konveyr giriinin her tarafna stratejik olarak yerletirilmelidir. (6) Monitr sistemi, sensrlerde toplanan verileri devaml olarak kaydedecek ve yer altnda ve yer stnde etkilenen ksmlara uyar ve alarm sinyali verecek ekilde olmaldr. (7) Sensrlerden gelen sinyaller; yer stnde, otomatik izleme sistemi konusunda eitilmi, sorumlu bir kii tarafndan devaml izlenmelidir. 19.10.7. Konveyrlerin zerinde herhangi bir noktada onlar durduracak olan etkin dzenekler bulundurulmaldr. 19.10.8. Tm ara yolu konveyrleri alrken yeterli gei alanna sahip olmaldr. 19.10.9. Bant konveyrlerin tehlikeli ksmlar, zellikle tahrik nitesi ve dn noktas, hareketli ksmlara girii nleyecek gvenli bir tel rgyle evrilmi ve korunmu olmaldr. 19.10.10. Konveyrlerin tahrik nitesi ve dn noktas; mmknse kendiliinden temizlenen tipte olmal; bu salanamyorsa yalnzca bant durduu zaman temizlenecek ekilde dzenlemeler yaplmaldr.
182
Nakil ve tama
19.10.11. Bir kilitleme sistemi yaplarak, tahrik nitesi ve dn noktas temizlenirken kullanlmaldr. 19.10.12. Herhangi bir konveyrn eimi kayan cisimler nedeniyle tehlike artmasna neden oluyorsa, cihazlar bu tr tehlikelerden yeterli korunma salayabilecek ekilde yerletirilmelidir. 19.10.13. Bant konveyr sistemlerinin, kaymaya ve bantlarn planlanmam durmalarna kar uygun korumalar olmaldr. 19.10.14. Bakm ilemleri srasnda ileri gitme ve geri kaymann yol aaca tehlikeleri nlemek iin uygun nlemler alnmaldr. 19.10.15. Btn konveyrlerin dn noktalarnn sabitlenmesi iin arn veya tavan tahkimatlarndan ayr olarak dzenlemeler yaplmaldr. 19.10.16. Yer altnda kullanlan bant konveyrn bant dokuma malzemesi, avara kasnan mili ile temas ederse konveyr altrlmamaldr. 19.10.17. Bant konveyrn alt nakil yaplan yol boyunca, kmr retimi yaplan her vardiya srasnda sertifika sahibi bir kii tehlikeli koullar ynnden inceleme yapmaldr. 19.11. Eimli yollarda tama 19.11.1. Yapacaklar i konusunda tam olarak yetkili ve uzman olmadka, hi kimse iareti, fren operatr veya nakliye operatr olarak altrlmamaldr. 19.11.2. Fren gereleri ve ekme makineleri uygun olarak yaplm, baklm, altrlm ve uygun ekilde kurulmu olmaldr.
183
ve: (a) (b)
19.11.3. Durdurma takozlar ve dier benzer aletler temin edilmeli tatlarn gravite ile hareket ettii her eimli yolun st noktasnda ve tatlarla gelinen bu tr eimli yollara girilerde bakmlar yaplmaldr.
19.11.4. Eimli yollarda insanlarn dme tehlikelerine kar yeterli koruma salanmaldr. 19.11.5. Btn katlar ve eimli yol bitimleri arasnda, belirli bir iletiim sistemi bulundurulmaldr. 19.11.6. Nakil srasnda olan kesintilerde ve vardiya sonunda, nakliye operatr makineden akm kesmeli, frene basmal ve makineyi yetkili olmayan kiilerin kullanmasna kar emniyete almaldr. 19.11.7. (1) Bir tatn raydan kmas veya bir kaza nedeni ile durdurulmas halinde, fren operatr veya nakliye makinisti veya eimli yerde bulunanlar tarafndan, tatn kaymamas iin gerekli nlemler alnmaldr. (2) Tatn yeniden raya oturtulmas ve dzeltilmesi durumu ile ilgilenen herkes yoldan gvenli bir ekilde ayrlana kadar, nakil ilemi yeniden balatlmamaldr. 19.12. Arnda tama 19.12.1. Ynetici tarafndan hazrlanan nakliye projelerinde (bkz. Blm 19.1); kmr arn boyunca mineral ve malzemelerin tanmasn kontrol eden nlemler bulundurulmaldr. 19.12.2. Zrhl konveyrlerle ve ykleyicilerle donatlm uzun ayak arnlarnda bu projeler: (a) zrhl konveyrlere malzeme konma ve kaldrlma yntemlerini ve (b) konveyr ksmlar, takviye ksmlar, ykleyici ksmlar, kablolar
184
Nakil ve tama
ve hortumlar gibi deitirilebilen paralarnn gvenli bir ekilde tanma yntemlerini belirlemelidir.
19.12.3. Nakliyat projesi ayn zamanda zrhl konveyrler, ykleyiciler bulunan uzun ayak arnlarnda tahkimatlar ve dier ekipmann kmr arnna hangi yntemlerle yerletirilmeleri ve ekilmeleri gerektiini belirlemeli ve; (a) arn nakliyesinde kullanlan vince yk snrlayc bir gere yerle tirilmesi; (b) tm halatlar, zincirler, kapaklar, balantlar ve dier aksesuarlarn kullanldklar ama iin uygun ekilde planlanm ve baklm ol mas; (c) yaplabildii durumda, arn boyunca arn ekipman yerletirmek veya ekmek amac ile uygun olarak tasarlanm bir ray sistemi yer letirilmesi; (d) tahkimat ekilmesi noktas ile arn vin operatr arasnda herhangi bir noktada, ayr bir sinyal sistemi bulundurulmas hu suslarn belirtmelidir. 19.13. Yollardan ve eimli yollardan insanlarn gemesi ve tanmas: genel nlemler 19.13.1. zellikle iilerin gvenlii ve yorgunluu gz nne alndnda, iilerin ilerine, evlerine veya ara yolunun belli ksmna kadar tanmalar iin iveren gerekli dzenlemeleri yapmaldr. 19.13.2. nsanlarn gemesi iin mmkn olduu kadar, nakil yaplan yol ve eimli yollardan ayr yollar temin edilmelidir. 19.13.3. Nakil yaplan yollardan ayr gei yollar yaplamamas durumunda, alanlar ie gelirken veya giderken geen kiilerin gvenliklerini salamak zere zel dzenlemeler yaplmadka, iilerin getii srada malzeme nakli yaplmamaldr.
185
19.13.4. Yollarda ve eimli yollarda, normalde malzeme nakli iin kullanlan nakliye ekipmanlar insan tama iin kullanlmamaldr. Ancak; tanan kiilerin gvenliini salamak iin uygun koruyucularn yaplm olmas durumunda, ulusal yasa veya ynetmeliklerle izin verilmesi veya yneticinin otoritesini kullanarak izin vermesi istisna oluturur. 19.13.4. Paragraf 19.13.3. ve 19.13.4de istenilen hususlar ve onlarn gereklerini uygulamak; her vin operatrnn, fren operatrnn ve iaretinin grevi olmaldr. 19.13.5. Gei yollarnn, eimli yollarn ve blmlerin ne sklkta denetlenecei ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 19.13.6. Gei yollarna; kuyulara veya klara giden yollar gsteren duyurular aslmaldr. 19.14. Yryerek ulam
19.14.1. Katta veya hafif eimli yollarda yrme
19.14.1.1. Bu blmde kat veya hafif eimli yol 1:20 (3 derece) yi amayan eim anlamna gelir. 19.14.1.2. Olaan geiler iin kullanlan mekanik tama yollarnda, insanlarn geii iin engellerden arndrlm, yeterli ykseklikte olan ve yolun bir kenar boyunca btn ile uzanan en az 60 santimetre (yaklak 24 in.) geniliinde gei ksm bulunmaldr. 19.14.1.3. Paragraf 19.14.1.2. tama hznn saniyede 1.5 metreyi (yaklak 5 ft.) amad kap azlar iin uygulanmaz; insanlar ve aralar bu yollardan her zaman gvenli olarak gemelidir. 19.14.1.4. Halat yollarda insanlarn getikleri ksm ortada olursa, gei yapan insanlar sallanan halatlara kar korunmaldr.
186
Nakil ve tama 19.14.2. Eimli yollarda ulam
19.14.2.1. 3 dereceyi aan fakat 25 dereceyi amayan eimi olan yerlerdeki ulam iin yetkili merci tarafndan belirlenecek kurallara uyan nakliye yollar kullanlabilir. (a) (b) 19.14.2.2. Tama yaplan ve 25 dereceden fazla eimi olan yollarda: ulam iin zel bir yol salanm olmas veya gvenli olarak ulam salamak iin baka etkin dzenlemeler yaplm olmas dnda insanlar iin gvenli ayr bir ulam yolu olmaldr.
19.14.2.3. Ulam yollar, solunum cihaz takm olan ve ykl bir ilk yardm sedyesi tayan insanlarn geii iin yeterli boyutlarda olmaldr. 19.14.2.4. 25 dereceden 45 dereceye kadar eimi olan yollardaki ulamda veya dier ulam yollarnda: (a) basamaklar yaplmal veya merdivenler bulundurulmal veya (b) trabzan olarak kullanlabilecek bir halat veya sabit bir ubuk salan maldr. 19.14.2.5. Eim 45 dereceden fazla olursa merdivenler bulundurulmaldr. 19.14.2.6. Eim 70 dereceden fazla olursa, 10 metreden (yaklak 32 ft.) fazla olmayan aralklarla dinlenme iskeleleri bulundurulmaldr. 19.14.2.7. Nakil yaplan eimli yollara, yalnz alma gerei girilmeli ve bu srada nakil ilemi durdurulmaldr. 19.14.2.8. Eimli yola girmek isteyen kiilerin neden girmek istediklerinin ilgili dier kiiler tarafndan bilinmesini salayacak, gvenilir iletiim sistemi salanmaldr.
187
19.15. Mekanik olarak yolcu tama 19.15.1. Nakliye projesinde; personelin nakledildii yollarla ilgili aada belirtilen hususlar ieren kurallar bulundurulmaldr: (a) insanlar belirli uzaklklara tayan aralarn hz belirlenmeli; (b) eim deiiklii veya baka bir nedenle hz deiiklii yaplmas istenen yerlerde, yaplmas gereken hz gsteren panolar aka grlebilecek ekilde bulundurulmal; (c) tat bana den insan says ve nakil bana kullanlacak tat sa ys belirlenmeli; (d) hatlarn standard belirlenmeli; (e) bini ve ini istasyonlarnda gzlenecek kurallar belirlenmeli; (f) kesin disiplinin nemi bilinmeli ve nakliye projelerindeki talimatlar izlenmeli; (g) tatlarn birbiri arasndaki ve onlarn tadklar insanlarla tavan ve yanlar arasndaki aralk belirlenmeli; (h) hatl troley sistemi ile alan tatlar veya lokomotiflerde bulunan insanlar, zerinde akm olan iletkenlerden yeterli derecede koru mak iin yaplmas gerekenler yerine getirilmeli; (i) hatl troley sistemi ile alan tatlara verilen elektrik akm; btn bini ve ini istasyonlarnda insanlarn binme ve inmesi srasnda kesilmeli ve bu srede troley hatlarnin almadn belirten zel kl bir sinyal verilmeli; (j) nakliye projesinin kopyeleri, uygulanacaklar yolun giriinde kolay ca okunabilecekleri bir yere ve zetleri de her yolcu aracnn iine aslmal ve (k) btn bini ve ini istasyonlarnda disiplin tatbik edilmesi iin n lemler alnmaldr. 19.15.2. Tm bini ve ini istasyonlar yeterli derecede aydnlatlm olmaldr. 19.15.3. Hareket halindeki bir trene hi kimse binmemeli ve inmemelidir.
188
Nakil ve tama
19.15.4. Yolcular iin tehlikeye yol aabilecek byk hacimli aletler ve malzemeler, insan tayan aralarda tanmamaldr. 19.15.5. (1) Lokomotif srclerinin sertifika ve yetkileri, zellikle o kiinin eitim ald lokomotif tiplerine zg olmaldr. (2) Src, insan nakletme ve malzeme tamay da kapsamak zere, madendeki her durumda ehliyetli olabilecek ekilde eitilene kadar sertifika veya yetki verilmemelidir. 19.15.6. (1) alanlar nakleden btn trenlerde, kondktr ile src arasnda etkin bir sinyalizasyon sistemi bulundurulmaldr. (2) Sistem arzaya kar gvenlikli olmaldr. 19.15.7. alanlar tayan trenlerin her vagonunda, hem normal serviste, hem de acil durumlarda kullanlacak frenler bulundurulmaldr. 19.15.8. Frenleri elle uygulayabilmek iin kolaylkla uygulanabilir vastalar olmal ve her arabada bunlarn altrlma yntemi gsterilmelidir. 19.15.9. Ar hz durumunda acil durum frenleri otomatik olarak devreye girmelidir. 19.15.10. Bu trenler 1:30 dan daha dik eimli olan yollarda altklar zaman acil durum sistemlerinde arza gvenlikli ray frenleri olmaldr. 19.15.11. 19.15.7den 19.15.10a kadar olan paragraflarda istenilen maddeler henz uygulanmam ise, ulusal yasa veya ynetmelikler onlara tam olarak uyulmas gereken tarihi belirlemelidir. 19.15.12. (1) Lokomotif fren sistemi; lokomotif, en zor fren yapma koullarna edeer bir ekme ykne balanarak, aka belirlenmi ve seilmi bir ray uzunluu zerinde denenmelidir. (2) Tat frenlerinin almasn teyit etmek iin alan-
189
lar nakleden trenlerin tmne ayr olarak ilave test yaplmaldr. 19.15.13. Personeli nakleden yeni tatlar, tadklar kiilere en fazla koruma salayacak ekilde tasarlanmaldr. 19.15.14. Mmkn olduunca, toplanabilir enerji tutma kalkanlar bulundurulmaldr. 19.15.15. (1) Lokomotif nakliyat sistemleri, trenlerin nden ekilebilmelerine imkan verecek dzenlemelerle tasarlanmaldr. (2) Personel inme binme istasyonlar olabildiince dz yerlerde yaplmaldr. 19.15.16. Uygulanabildii takdirde Paragraf 19.15.6dan 19.15.14e kadar olan hkmler halatl personel trenleri iin de uygulanmaldr. 19.16. nsan tayan konveyrler 19.16.1. Nakliye projeleri, tama yaplmasna izin verilen her uzunluktaki yol iin kurallar koymaldr. (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) 19.16.2. Nakliye projeleri aadaki hususlar kapsamaldr: nakil yapmaya izin verilen en fazla eim; eime gre bant konveyrn hz; kmr ve malzemeler tanrken, insanlarn nakledilebilecei zel durumlar; bant konveyr ile tavan ve bant konveyr ile yolun en yakn kenar arasndaki minimum aralklar; insan nakli yaplrken bant boyunca duran kiilerin birbirlerine olan mesafeleri; sistemde bulunan insanlarn gvenliini salamak iin bini, ini istasyonlarnn kurulmas; alt hat boyunca herhangi bir noktada konveyrn durdurulmasn salayan etkin bir sistem bulundurulmas;
190
Nakil ve tama
(h) (i) (j) (k) (a) (b) (c) (d)
tm bini ve ini istasyonlarnda yeterli genel aydnlatmann salanmas, uygulanabildii takdirde aydnlatma, insan tayan konveyrler boyunca olmaldr; insanlarn inecekleri istasyona yaklatklarn belirten ve nakledildikleri yol boyunca olabilecek tehlikeler konusunda dikkatlerini eken klandrlm uyarlarn bulundurulmas; ini istasyonunda insanlarn konveyrden inememesi durumunda, konveyr otomatik olarak durduran gvenlik donanm bulundurulmas ve yetkili merci tarafndan belirlenen durumlar dnda, insanlar konveyrde nakledilirken ayn yol zerinde bulunan dier mekanik nakil elemanlarnn durdurulmas. 19.16.3. Bant konveyrler: insanlar ykleme ve boaltma yaparken durdurulmal ve bini ve ini istasyonlar arasnda telefon balants olmaldr, bunun yaplamad durumlarda; konveyrlere binen, inen ve konveyrlerle nakledilen kiilerin gvenliinin salanmas iin gerekli nlemler alnmaldr; insanlarn gvenli tanmasn salamak iin tavan ile bantta tanan kiilerin ba hizas arasnda en az 45 santimetre (yaklak 19 in.) ve bant ile geilen yolun kenarlar arasnda en az 60 santimetre (yaklak 24 in.) mesafe olmaldr; insanlarn bant koveyre bini ve ini yaptklar yerlerde, bant ile kenarlar arasndaki mesafe 1 metre (yaklak 40 in.) olmaldr ve bant boyunca, nakledilen kiilerin altrabilecei pozitif etkili durdurma dzenekleri bulunmaldr.
19.16.4. Bant konveyrlerin hz insan tanrken, dakikada 100 metreyi (yaklak 330 ft.) amamaldr, tavan ile kiilerin ba seviyesi zerindeki ykseklik farknn 60 santimetreden (yaklak 24 in.) az olmas durumunda ise, dakikada 90 metreyi amamaldr.
191
19.17. Demiryollar 19.17.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, yer stndeki maden tesislerinde demiryollarnn iletilmesini belirleyen gvenlik standartlar belirlemelidir. (2) Yasa veya ynetmelikler: (a) insan nakli; (b) sinyal tellerinin ve belirli noktalarn kontrol; (c) ekipmanlarn ve gvenlik donanmlarnn temini; (d) tatlarn hareketleri; (e) yaya geiine snrlamalar getirilmesi; (f) zel gei noktalarnn kurallar ve (g) lokomotif srme iin izin verilen en kk ya. kapsayan maddeler iermelidir. 19.17.2. veren, ulusal yasa veya ynetmelikler de bulunmas gereken demiryolu ile ilgili kurallar uygulamal ve aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir; (a) Damperli ara demiryolu arabalarn her zaman kontrol etmelidir. Damper arabalarn etrafnda dolar veya alrken gvenli bir e kilde bulunmasn salayacak bir tarzda ve gvenli bir hzda araba lar indirilmelidir; (b) Rayl ocak arabalar, arabalarn kavislerin iinde kancalanma ve ay rlmalarnn oluabilecei riskleri giderecek ekilde tasarlanmamsa kavislerin i ksmnda kancalanmamal ve ayrlmamaldr; (c) Rayl ocak arabalarn indiren kiiler gvenlik kemeri takmaldr; (d) Ekipman ve emniyet gereleri temin edilmelidir; (e) Frenler tarafndan etkin olarak tutulmadka, park edilmi rayl ocak arabalar gvenli olarak kapatlmaldr; (f) Rayl ocak arabalar ve raylar kargo iin ayrlan snrlarndan daha fazla yklenecekleri zaman dzgn olarak istiflenmelidir; (g) Ray yataklar, raylar, eklem noktalar, makaslar, froglar ve raylar daki dier elemanlar, nakliye tipi ve hzyla tutarl olarak planlan mal, kurulmal ve baklmaldr;
192
Nakil ve tama
(h) (i) (j) (k)
Uygulanabilen durumlarda hi deilse raylarn bir kenarnda, hareket halinde olan ray ekipmannn en d noktasndan en az 75 santimetre (yaklak 30 in.) srekli bir aklk bulundurulmaldr; 75 santimetre (yaklak 30 in.) aklk temin edilmesi mmkn olmayan her yer gze arpacak ekilde iaretlenmelidir. Hat bariyerleri, kurundan yaplm ray ve froglar, insanlarn ayaklarnn skmasn nleyecek ekilde muhafaza altna alnmal veya bloke edilmelidir; Kayan veya hareket eden ray ekipmanlarndan insanlar korumak iin gerekli yerlere uygun aralar yerletirilmelidir.
193
20. Tavan ve duvar tahkimatlar

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, tavan ve duvar tahkimatlarna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 20.1. yerlerinin gvenliini salama grevi 20.1.1. (1) Her alma yerinin gvenli olarak bulunmasn temin etmek iin madendeki tabakalarn hareketini kontrol edecek ve stabilitesini devam ettirecek nlemleri almak ve allan yerleri emniyetli bir durumda bulundurmak iin tavan ve yan tahkimatlar yapmak maden yneticisinin grevi olmaldr. (2) nsanlar tavan, arn ve yanlarn yklmas ve kmr veya kaya patlamas ile ilgili tehlikelerden korumak iin; altklar veya getikleri tavan, arn ve yanlarn tahkimat yaplmal veya baka trl kontrol edilmelidir. 20.1.2. Zeminin stabilitesini devam ettirmek iin iveren tm nlemleri almaldr: (a) tabakalarn hareketini gzlenip kontrol edilmeli ve (b) seilmi olan madencilik yntemlerinin zeminin kontrollu kertil mesine izin verdii alanlar haricinde alma yaplan yerlerde; ge rekli tavan, yan ve zemin tahkimat yaplmaldr. 20.1.3. alma yerlerinin emniyetli bir durumda olmas iin gereken tm bilgilere sahip olmak, her maden yneticisinin grevi olmaldr.
194
Tavan ve duvar tahkimatlar
20.2. Tahkimat projesi ve kurallar 20.2.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmeliklerle, madenin tavan ve kaz alan iin iveren tarafndan, yetkili mercinin onayna sunulacak bir kontrol projesi gelitirilmesi istenilmeli ve iveren de bunu hazrlamaldr. (2) Tahkimat projeleri, madendeki jeolojik koullara ve uygulanacak madencilik sistemlerine uygun olmal ve deien koullara gre gzden geirilmelidir. (3) veren, proje gelitirilmesine yardm edecek profesyonel zemin kontrol uzmanlarndan destek almal ve aada belirtilen: (a) ilenecek kmr damar zerindeki rt kalnl ve tipi ile su kt leleri veya akarsular da iine alan yzey koullarnn belirlenmesi; (b) allan damar veya tabaka stnde veya altnda kayma yzeyi veya fay olup olmadnn veya stnde, altnda ya da bitiiinde kaz ilemlerini etkileyebilecek daha nce allm baka bir da marn bulunup bulunmadnn belirlenmesi; (c) kmr ayaklarnda, ocak tabannda, arnda, giri k noktalarnda kap girilerinde, tat yollarnda, havalandrma bacalar dahil dier girilerde oluacak basnlarn, topuk boyutlarnn, giri tasarmla rnn ve kullanlacak kmr kaz yntemlerinin belirlenmesi; (d) madende gk ve krlmalar nleyebilecek optimum tahkimat sis teminin saptanmas amacyla mevcut tahkimat sistemlerinin deerlendirilmesi ve (e) madenciliin tm aamalarnda kullanlacak olan tavan ve yan tah kimatlarnn belirli yerleimleri gibi hususlar deerlendirmelidir. (4) Tavan ve yan duvar kontrol projeleri, tm madende kullanlacak tahkimat birimlerini belirlemeli, bunlarn aralarndaki mesafeleri, tavan civatas apn ve tiplerini (tespit civatalar, reineli veya kavrama civatalar dahil olmak zere), ankraj yntemi ve derinliklerini, kullanlan; direk, elik, kemer tipi veya dier tavan tahkimatnn nominal kapasitesini; beton tahkimat, domuz dam, beton direk vb.nin boyutlar ve yerleimini; tavan ve duvar asklar, kablolar, birbirine gemi hatllar veya kalaslar veya aa direkleri, ya da takviyeli civata, aa direk, elik
195
tahkimat gibi ayn ksma yerletirilmi tavan civatas kombinasyonlar gibi tavan tahkimat sistemlerinin zelliklerini belirlemelidir. (5) Tavan ve yan duvar tahkimat projesi kmr damarlarnn stndeki her tabakann, tavan tann, en az 3 metre (yaklak olarak 10 ft.) derinlie kadar zeminin cinsini, kalnln ve allan sahalardaki en fazla st rty belirlemelidir. (6) Yeralt kaz yerlerinin planlanan genilikleri, topuk boyutlar, topuk kurtarma yntemleri, topuklarn hangi srayla alnaca, uzun ayak tahkimat sistemleri, kmr ve galeri veya aynalarndaki zel tahkimat sistemleri de bu planlarda yer almaldr. (7) Madende kullanlan her trl hareketli tahkimatn ve tavan civatalama makinasna yerletirilen ve ceraskallarla tavan destekleyebilen otomatik geici tavan destek sistemlerinin zellikleri ile bunlara ait sertifikalar da projede bulunmaldr. (8) Tavan tahkimat malzemelerinin kurtarlmas ve tavandan kavlak dmesi durumunda yaplacak tahkimatla ilgili yntemler de projede bulunmaldr. (9) Projede uzun ayak arka kapak azlarnda, giri-k ve yeterli havalandrmay salayacak tavan tahkimat malzemeleri ve yntemleri ile yetkili mercilerin emniyet iin gerekli grd dier kontrol nlemleri de tanmlanmaldr. (10) Kmr ve kaya patlamalar olabilecek yerlerde alan kiile r iin ba, yz ve vcut koruyucular dahil olmak zere ilave kiisel koruyucular da projede yer almaldr. 20.2.2. Uygulanan madencilik yntemi, odalarn, rekuplarn ve girilerin ok geni boyutlandrlmas veya hatal topuk kurtarma ilemleri nedeniyle hi kimseyi tehlikeye maruz brakmamaldr. Topuk boyutlar, tavan, arn ve yanlarn etkin bir ekilde kontrol edilebilmesi ve kmr veya kaya patlamalarnn nlenmesi iin uygun olarak seilmelidir. 20.2.3. Girilerde, odalarda, rekuplarda ve topuklarda kaznn hedeflenen ynde ilerlemesi, gr hatt istikametinde bakarak veya baka bir yntemle kontrol edilmelidir.
196
20.2.4. Yan kesme ilemleri sadece tavan ve yan duvar tahkimat projesine uygun olarak tahkimat yaplm ksmlardan balatlmaldr. 20.2.5. Kaz yaplmakta olan bir arn, tahkimat yaplmam aktif bir alma alanna doru, bu alana baka ekilde ulalamamas durumu dnda ilerletilmemelidir. (1) (2) 20.2.6. Aada belirtilen durumlarda: Tavan ve yan yz kontrol projesinde belirtilmi olan kaz genilii 30 santimetreden (yaklak olarak 12 in.) fazla ise ve Bu fazla genilik 15 metreden (yaklak olarak 5 ft.) daha fazla srdrlmse ek tavan tahkimat yaplmas gereklidir.
20.2.7. Her iletmede yetkili mercilerin onayna sunulacak olan ve tavan ve yan yz tahkimat projesinde yer alan, tahkimat ynetmeliinin hazrlanmas maden iletmesi yneticisinin grevidir. Tahkimat projesindeki her alma yeri iin aada belirtilenlerin aralarnda olabilecek en fazla aralk belirtilmelidir: (a) galeri tahkimat birimleri; (b) arndaki her direk, tavan civatas veya dier tahkimatn sralar; (c) ayn sradaki ardk direkler, tavan civatas veya dier tahkimat elemanlar; (d) arn ile en son tahkimat dizisi; (e) yryen tahkimat birimleri; (f) tunel ereve dikmeleri ve takozlar; (g) kapaklar ve (h) yma duvar dolgular. 20.2.8. (1) Tahkimat projesinde; belirlenen aralklarn en fazla mesafe olduu, ek tahkimata gerek duyulursa bunlar kurmann orada alan kiilerin grevi olduu veya, eer bu kiiler bu konuda yetkili deillerse nezaretiye bildirilmesi, kesinlikle belirtilmelidir. (2) i uygulayan uzman maden mhendislerinin yaptklar tetkik ve deerlendirmelere dayanarak gk tehlikesi bulunan
197
ksmlar tahkimat projesinde belirtilmelidir. 20.2.9. Kmrn makina kullanarak kazld, yklendii ve tand her noktada, tahkimat projesine gre tahkimat direi kullanlmas ngrlmse; bu direklerin zerine kiriler konulmaldr. 20.2.10. (1) Arnda zrhl konveyrler kullanlyorsa; kullanlan direkler, kiriler ve mekanize tahkimat elemanlar onaylanm tipte olmaldr. (2) Yetkili merciler bu tahkimat iin onaylanacak standard belirlemelidir. 20.2.11. (1) alanlar tarafndan kolayca anlalabilmesi iin; her madenin tahkimat ynetmeliinde planlar, kesitler ve ekiller bulunmaldr. (2) alma yerine ait tahkimat projesi, madende ve ait olduu blgenin giriinde kolayca grlebilecek ekilde asl olmaldr. 20.2.12. (1) Kullanlan tahkimat sklp geri kazanlacaksa, ilem tahkimat projesinde belirlenen yntemle yaplmaldr. (2) Yntem, gerekli aralarn ve emniyet gerelerinin kullanmn, tahkimat sklnce tavann oturmasn kontrol etmek iin yerletirilecek ek tahkimatn araln ve bu ileri yapacak kiilerin gvenli olarak bulundurulmas hususlarn iermelidir. (3) Bu ileri yapacak kiiler bu tip ilerde uzmanlam olmaldr. 20.2.13. Eer tahkimat projesinde sklmesi belirtilmemise, kaln veya dik damarlarda delik iine yuvalanan direkler ve takozlar sklmemelidir. 20.3. Tahkimatn kurulmas 20.3.1. Her bir ii, yeterli miktarda tahkimat malzemesini, yeterli miktarda ve kullanma hazr durumda bulundurmak sorumluluunu tar.
198
20.3.2. (1) allan ayaklarda ve yollarda tavan ve yan duvarlar tahkim edecek her duvar seti, uygun bir zemine gvenli bir ekilde oturtulmaldr. (2) Direkler krldnda veya yerinden oynadnda hemen deitirilmelidir. (3) Bu yaplamyorsa derhal nezareti personele haber verilmelidir. 20.3.3. Bir tahkimat sisteminin paras olarak kullanlan tm takozlar (kstrmalar) uygun zemine oturtulmal ve stndeki tavan alannn tamamn sklatracak ekilde yerletirilmelidir. 20.3.4. Bir tahkimat sisteminin paras olarak kullanlan tm takozlar (kstrmalar), yaplabildii kadar, stnde bulunan btn tavan alann sklatracak ekilde yerletirilmelidir. 20.3.5. (1) Btn yollarda yaplacak tahkimat, en fazla stabilite salayacak ekilde yerletirilmelidir. (2) Her tahkimat eleman birbirlerine, mmkn olduu kadar, kiri veya payandalarla balanmaldr. (3) Tahkimat zerinde kalan boluklar, olabildii kadar, doldurulmaldr. 20.3.6. lgili nezareti veya iiler, gerekli grlen aralklarla veya ulusal yasa veya ynetmeliklerin gereklerine gre ve zellikle bir kesintiden sonra tekrar almaya balandnda gvenliklerini salamak iin; tavan, yan duvarlar ve tahkimat incelemeli ve test etmelidir. 20.3.7. (1) Eimli damarlarda tahkimat direkleri ve takozlar, damarn veya yolun eimini ve tabakalarn olas hareketlerini gznne alarak en fazla destei salayacak ekilde yerletirilmelidir. (2) Bu tahkimat elemanlarnn yerinden oynamamas iin gerekli durumlarda takviye yaplmaldr.
199
20.3.8. (1) Tavan ve yan duvarlardaki kavlaklar drlmelidir. (2) Bu yaplamyorsa, uygun takozlar veya dier tahkimat elemanlar konulmaldr. 20.3.9. Bir madende tahkimat sisteminin bir paras olarak tavan civatalar kullanlyorsa, bunlarn gvenli bir ekilde yerletirilip sklatrldndan emin olunmaldr. 20.4. Yryen tahkimat / uzun ayak arn kapaklar: Genel hkmler 20.4.1. Yryen tahkimatn yeterli mukavemette olmasn ve planlamann uygun standartlara gre yaplm olmasn salamak iverenin grevi olmaldr. 20.4.2. Gerekli durumlarda, yetkili merci, yryen tahkimat iin salk ve gvenlikle ilgili uygun standartlar belirlemelidir. 20.4.3. Tavan, taban ve yanlarn dzgn duvarl olmamas nedeniyle gvenliin yryen tahkimatla salanamad durumlarda, blm 20.2ye aykr olmakszn tahkimat projeleri; artlar yryen tahkimat kullanmna uygun hale gelene kadar, konvansiyonel yntemlerin kullanlmas salanmaldr. 20.4.4. (1) Grev tanmnda yryen tahkimat kurulmas bulunan her kii; bu tahkimatlarn gvenli bir ekilde yerletirilmesini salamaldr. (2) Herhangi bir yryen tahkimat biriminin bozuk olduu tespit edilirse, durum derhal nezaretiye bildirilmelidir. 20.4.5. Sz konusu bildirimi alan nezareti; bozulan tahkimat mmkn olan en ksa srede tamir ettirmeli ve orada tavana etkin bir tahkimat yaplmasn salamaldr. 20.4.6. Arnda yryen tahkimat kullanm ile ilgili projelerde,
200
ardk tahkimat birimleri arasndaki uzaklk belirtilmeli ve mekanik ykleyici ile kmrn belli bir kalnl kaldrldktan sonra, yeni alm, tahkimatsz tavan alan en az olacak ekilde ve mmkn olan en ksa srede, tahkimatn ilerletilmesi art koulmaldr. 20.4.7. (1) Normal artlarda, ayaktaki zrhl konveyrn kmr tarafnda insan bulunmamaldr. (2) Herhangi bir sebeple zrhl konveyrn kmr arn tarafnda insan almasnn zorunlu hale gelmesi durumunda, yneticinin tahkimat projesinde tavan ve yan duvarlarn tahkimatna ait artlar bulunmaldr. 20.4.8. alma sisteminin dzenlenmesi ve kullanlan ekipmanlarn tasarm, insanlarn zrhl konveyrn kmr arn tarafna gemesine en az gerek olacak ekilde yaplmaldr. 20.5. Yryen tahkimatlarn kurulmas ve geri ekilmesi 20.5.1. (1) Yryen tahkimat kullanlan her madende, tahkimatn kurulmas, sklp kaldrlmas ve tanmas iin planlar hazrlanmas yneticilerin grevidir. Bu plan, tavan ve yan duvarlarn kontrol iin yaplan projenin bir parasdr. Uygulanmadan nce yetkili merci tarafndan gzden geirilmeli, gerekli dzeltmeler yaplarak onaylanmaldr. (2) Yryen tahkimatn kurulmas ile ilgili proje, blm 21de anlatld gibi bu almadan etkilenecek yerlerin nasl gvenli bir ekilde havalandrlacan belirtmeli ve aada belirtilen hususlar projede yer almaldr: (a) yryen tahkimatlarn yer stnden kullanlaca ayaa kadar nak liye yntemini ve zellikle gvenli kaldrma ve ykleme noktalarnn doru kullanlmas; (b) tahkimat birimlerinin gerektiinde bu i iin zel yaplm, uygun tama aralar ile tanmasnn salanmas; (c) ayak boyunca mekanik tahkimat ekmek iin yk snrlama gere leri ile donatlm uygun vin sistemlerinin temin edilmesi;
201
(d)
byk boyutlu, gl ve zel tasarml tama ekipmanlarnn temin edilmesi ve (e) mekanik tahkimat kurulmas srasnda ayakta hangi yntemle tahki mat yaplaca. (3) Yryen tahkimatn sklmesi ve tanmas ile ilgili plan, bu almalardan etkilenecek yerlerin nasl gvenli bir ekilde havalandrlacan (Blm 21de verildii gibi) belirtmeli ve aada belirtilen hususlar planda yer almaldr; (a) skme ilemi srasnda ayan hangi yntemle havalandrlca; (b) yryen tahkimatn ayaktan yeni yerletirilecei yere hangi yntem le ekilecei ve tanaca ve (c) 20.5.1. (2)(b) ile 20.5.1. (2)(d) altparagraflarndakine benzer dier ek nlemler. 20.6. st kapal baraka veya kabinler
20.6.1. Ayakta veya ayaa yakn yerlerde kullanlan dizelli, akl veya elektrikli, kendinden tahrikli makinalarda, var-gel arabalarnda; oturma yerlerinin ve kabinlerinin salam bir tavan olmal, bylece tavan ve yan duvarlardan debilecek kavlaklara kar korunma salanmaldr. 20.7. Tavandan veya yandan gk olmas durumunda alnacak nlemler 20.7.1. (1) nsanlarn geecei veya alaca bir yerde, tavandan veya yanlardan gk olmu, bir tahkimat eleman krlm, i gremez hale gelmise nezareti bu noktaya yakn olan ve bota kalan tavan ve duvarlarn dzeltilip tahkimat yaplmasn salamaldr. (2) Tahkimatn kurulabilmesi iin yukarda belirtilen ilerin yaplmasnn gereklilii dnda, sz konusu almalar pasa temizleme ileminden nce yaplmaldr. 20.7.2. Yukarda belirtilen ilemlerin yaplmas salanamyorsa, maden yneticisi; gk alannn barikatlarla kapatlmasn ve nezaretinin
202
gzetiminde yaplanlar dnda bu ksma kontrolsuz giri yaplmamasn ve almann engellenmesini salamaldr.
203
21. Havalandrma
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, havalandrmaya ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 21.1. Genel nlemler 21.1.1. Yeraltnda yaplan izinli tm almalarda yeterli havalandrmay salamak iin iveren gereken tm nlemleri almal ve; (a) madende yangn ve patlamalarn balama ve yaylmasn nlemek, tehis etmek ve onlarla mcadele etmek iin yaplan madencilik operasyonunun zelliklerine uygun nlemler alnmas ve (b) iilerin gvenlii ve sal iin nemli bir tehlike olduunda, a lmalarn durdurulmasn ve iilerin gvenli bir yere geirilmesi hususlarnn yerine getirilmesini salamaldr. 21.1.2. Yeraltnda, iilerin girdii maden almalarnn yapld her yer ve gereken durumlarda baka alanlar, devaml olarak uygun bir ekilde havalandrlarak; (a) metan ve dier patlayc gazlarn yol at, tutuma ve patlama ris kinin giderilmi veya en aza indirilmi olduu; (b) insanlarn nefes alp verebilmeleri iin yeterli oksijenin temin edildii ve maden atmosferinde bulunabilecek zararsz gazlarn ve maddelerin uzaklatrld; (c) havada bulunan tozlarn kontrol edildii ve 8. blmde belirtildii ekilde iilere zarar vermeyecek dzeyde tutulduu; (d) alma koullarnn yeterli olduu durumlarda, kullanlan alma yntemine ve iiler zerine yklenen fiziki artlara gre dzenleme lerin yapld; (e) madenin grevlilerin almalar ve geileri iin gvenli olarak
204
Havalandrma
(f)
bulundurulduu; toz, gaz, radyasyon ve iklim koullar ile ilgili ulusal standartlar ile uyumlu bulundurulduu; ulusal standartlarn olmamas durumunda iverenin uluslararas standartlar gz nnde bulundurduu bir ortam bulunmas salanmaldr.
21.1.3. Eer hava yzde 19.5tan az oksijen veya ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirtilenden daha fazla metan (21.9. blmde belirtildii gibi) ve karbondioksit ieriyorsa gvenli olarak deerlendirilmemelidir. 21.1.4. Ulusal yasa veya ynetmelikler ayn zamanda madenin herhangi bir ksmnda, almaya izin verilen en fazla ve en dk scaklklar ve dier evre koullarn belirlemelidir. 21.1.5. Madenin herhangi bir ksmndaki havalandrmann dzeltilmesi gerektiine ilikin bulgular varsa, maden yneticisi sz konusu dzeltmeleri yapmal ve yetkili merci bu dzeltmelerin yaplmas konusunda srarl olmaldr. 21.1.6. (1) Tm hava yollar, gemesi planlanan hava miktarnn gemesine yeterli boyutlarda olmaldr. (2) Hava yollar sistematik olarak denetlenmeli ve iyi bir durumda bulundurulmaldr. 21.1.7. (1) Maden yneticisinin sorumluluu altnda, yetkili bir kii madenin havalandrmasn idare etmek zere grevlendirilmelidir. (2) ki veya daha fazla madenin havalandrma devrelerinin birleik olduu durumlarda grevlendirilen yetkili, birleik havalandrma devrelerinin sorumluluunu almaldr. 21.1.8. Havalandrma ocaklar yasaklanmaldr.
21.1.9. (1) Ana hava giri ve klarna yaplan nleme noktalar patlama veya yangn annda yklmayacak kadar salam olmaldr.
205
lanmaldr.
(2) Bu nlem ayn zamanda btn hava geitlerine uygu-
21.1.10. Havalandrlan sahay, artk havalandrlmayan, iletilip tketilmi blgelerden ayran barajlar, en gl patlamalara dayanacak biimde ve gerisindeki suyun drene edilebilmesi mmkn olacak ekilde planlanmaldr. Patlayc olmayan inert atmosferler ieren bu barajlar yetkililer aksini belirtmedike en az 1.4 bar (20 pound/inch2) statik yatay basnca dayanabilmelidir. Patlama riski olan durumlarda, yetkililer farkl bir belirleme yapmadklar srece, barajlarn en az 3.4 bar (50 pound/inch2) statik yatay basnca dayanacak ekilde ina edilmesi nerilir. 21.1.11. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler aksine izin vermedike ana girii ana dn yoluna balayan veya bir alma arn ile ilgili olarak giren ve kan hava yollarn balayan her yolda, hava kaan nlemek iin uygun ekilde yaplm ve gerektii gibi bakm yaplan en az iki kap bulundurulmaldr. (2) Bu uygulanamad takdirde hava kaan en aza indirmek iin baka yntemler uygulanmaldr. 21.1.12. (1) Hava akmnn ksa devre yapmasnn engellenmesi gereken tm yollarda bakm gerektii gibi yaplm en az iki kap bulundurulmaldr. (2) Bu uygulanamad takdirde hava kaan en aza indirmek iin uygun baka yollar bulunmaldr. 21.1.13. (1) Geerli kurallara gre yaplm olan kap ve kapaklar, bir kap veya kapak akken dieri kapal kalacak ekilde ayarlanm olmaldr. (2) Bu uygulanamad zaman, onlarn arasndaki hava kaan en aza indirmek iin baka yntemler uygulanmaldr. 21.1.14. Kaplar yanllkla ak braklmalar nlenecek ekilde tasarlanmaldr.
206
Havalandrma
21.1.15. Bir kap veya kapa aan kii onu mmkn olduu kadar abuk kapatmaldr. ldr. 21.1.16. Tm havalandrma kapaklar atee dayankl tipte olma-
21.1.17. Btn yeralt kmr madenlerinde ak ate bulundurulmas yasaklanmaldr. 21.1.18. (1) Su, metan, karbon monoksit veya toksik gaz birikimlerinin olabilecei eski imalat boluklarna doru herhangi bir alma yaplrken, ynetici tarafndan hazrlanan ve 10.2. blmde belirtilen plana gre hareket edilmelidir. (2) Plann bir kopyas gerekli dzeltmeler yaplmak ve onay alnmak zere yetkili merciye gnderilmelidir. 21.1.19. Her madende yerstnde kayt sistemi olan bir barometre bulundurulmaldr. 21.2. Maden havalandrma projesi 21.2.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, her iverenin gvenli bir alma sistemi olmasn ve iilerin korunmasn salayacak havalandrma projesi ve yntemleri hazrlamasn ve uygulamasn talep etmelidir. Havalandrma projesi, gerektiinde dzeltmeler yapmak ve gzden geirilerek onaylanmak zere yetkili merciye sunulmal, ayrca ii temsilcileri tarafndan da gzden geirilmelidir. (2) Havalandrma projesi, havalandrmada bir kaak veya yetersizlik olmas durumunda alnacak nlemleri iermelidir. 21.2.2. Her madende, devaml gncelletirilen bir havalandrma projesi bulundurulmasnn salanmas maden yneticisinin grevi olmaldr. Havalandrma projesi aada belirtilen hususlar iermelidir: (a) hava akmnn madenin iindeki yn ve dalm;
207
(b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) (i) (j) (k) (m) (n) (o)
ana kaplarn, hava reglatrlerinin, kapal alanlarn, metan drenaj sistemlerinin, herhangi bir maden fan, takviye fanlar ve yardmc fanlar, tm hava lm istasyonlar, hava akmlarn ayran havalandrma kontrolleri ve hava yollarnn kesime noktalarnn yerleri; hava giri, k yolu ve nakil bant konveyrlerin yeri, troley hatlar ve hava boaltma yollarnn yerleri; hava giri ve dn yolu ayrclarnn nereye yaplacaklar ve bakmlarn nasl yaplaca; btn alma yerlerinin ve kmr arnlarnn yerleri ve buralardaki hava miktar ve havalandrma kapaklar ve tplerinin, arn ile aralarnda ne kadar mesafe bulunduraca; uzun ayak giriinde gerekli hava miktar uzun ve ksa ayaktaki havann hz ve bu hava hznn llecei yerlerin saptanmas solunabilir toz rneklerinin alnaca belirli alanlar ve rnek alma cihazlarnn yerletirilecekleri yerler ve buralarda bulunan ve toz oluturan kaynaklarda uygulanacak toz kontrol yntemleri; yeraltnda bulunan p ynlarnda, krclarda, transfer noktalarnda, ve nakliye yollarnda bulunan metan ve toz kontrol sistemleri; troley tama sistemleri ve bant konveyrlerdeki hava hz; planlama ve etkinliini belirleyecek vastalar da kapsayacak ekilde, kullanlacak boaltma sistemin tanm; topuk braklmadan allm alanlarn havalandrmasn ve hava boaltma sistemlerin etkinliini deerlendirmek zere; metan ve oksijen dzeyleri ile, hava miktar lmleri ve uygun yne olan hava hareketini tayin etmek iin uygulanacak testlerin yaplacaklar yerler; (l) hava boaltma sistemi girilerinin gk veya su nedeni ile engellenmemesi iin yaplacak bakmlar; allp bitirilmi alanlardaki hava hareketini kontrol etmek iin kullanlan reglatrler, dolgular, boaltma sisteminin balant elemanlar gibi havalandrma ekipmanlarnn yerleri; allp bitirilmi her alan iin yaplmas nerilen kapaklarn yer ve dizinleri; kendiliinden tutuma olay olmu olan madenlerde, topuklarn a-
208
Havalandrma
(p) (q)
llmas srasnda ve sonrasnda ve topuklarn alnmad eski allm alanlarda, metan, karbon monoksit ve oksijen konsantrasyonunu tayin etmek iin kullanlacak yntemlerin tanm ve kendiliinden tutumann oluturaca tehlikelerden iileri korumak iin alnmas gerekli nlemler; acil durum hallerinde kullanlacak olan ka yollarnn yerleri ve ulusal yasa veya ynetmelikler ve yetkili merci tarafndan istenebilecek olan baka bilgiler.
21.3. Madendeki hava deiiklikleri 21.3.1. (1) Maden yneticisinin talimat olmadan genel havalandrma sisteminde hi bir deiiklik yaplmamal, yaplan deiiklikler ynetici tarafndan grevlendirilen, madenlerin havalandrmas konusunda uzman bir kii tarafndan gzetip denetlenmelidir. (2) Ulusal yasa veya ynetmelikler veya yetkili merci tarafndan acil olarak tanmlanan durumlarda bu kural uygulanmamaldr, bu durumlarda madenden sorumlu olan nezareti gerekli acil admlar atar ve daha sonra maden yneticisine ve st ynetimde olan bir kiiye bildirir. 21.3.2. (1) Havalandrma sisteminde nemli deiiklikler yaplmas kararlatrld zaman, yaplacak olan deiikliin eitli basamaklarn aka gsteren bir plan hazrlanmas maden yneticisinin grevi olmaldr. Bu planlar yetkili merci tarafndan gerektiinde dzeltilerek onaylanmal ve ii temsilcileri tarafndan incelenmelidir. (2) Ynetici, deiiklii gerekletirmekten sorumlu tm kiilerin grevlerini tam olarak anlamalarn salamak iin gerekenleri yapmaldr. Madende bulunan kiilerin gvenlik ve salklarn etkileyebilecek olan havalandrma ile ilikili deiiklikler madende insan bulunurken yaplmamal ve havalandrma ile ilgili deiiklikler yaplmadan nce allacak alandaki elektrik akm kesilmelidir. (3) Herhangi bir blgeye giren veya oradan kan hava miktarn etkileyen hava akmnn yn, dalm veya blnmesi ile ilgili deiiklikler yapld zaman, deiiklikler uygulandktan sonra mmkn
209
olduu kadar abuk hava lmleri ve metan tayinleri yaplmaldr. 21.4. alma blgelerinin ve allan yerlerin havalandrlmas 21.4.1. Maden yneticisi, allan her blge/ksm iin 21.2.1. ve 21.2.2. paragraflarda belirtilen ekilde bir havalandrma projesi bulundurulmasn salamaldr. allan yerlerde aada belirtilen hususlar salanmaldr: (a) tutuabilir, patlayc, zehirli ve zararl gazlar, toz, duman ve buhar lar seyreltmek, zararsz hale getirmek ve uzaklatrmak iin gerekli havalandrma kontrolleri ve sistemler bulunmaldr; (b) uzun ayak madencilii yaplmas durumunda, uzun ayak yntemi ile kmr retim operasyonuna balamasna izin verilmeden nce yeterli havalandrma temin edilmeli ve uzun ayak aleti hareket ha lindeyken zel nlemler alnmaldr ve (c) oda ve topuk yntemi uygulandnda, alan galerilerin rekuplarn almasndan nce msade edilen en fazla uzunluu, dzgn bir havalandrmay salayacak ekilde olmaldr. 21.4.2. (1) Mekanize madencilik ekipmanlarnn kullanld veya geri ekildii, ilerlemeli uzun ayak madencilii yntemi dnda, allan her blge/ ksm veya alan, yukardan veya aadan giden hava bacalar veya dier devaml havalandrma kontrolleri ile ayr bir giri havas verilerek havalandrlmaldr. (2) Ayn alma blgesi /ksm iindeki kmr veya kayann kesilmesi, ilenmesi veya yklenmesi iin iki veya daha fazla takm maden ekipman setinin ayn zamanda kullanlmas durumunda, her ekipman seti hava giriinin ayr blmelerinde olmaldr. (3) 21.4.2.(2)de belirtilen bir maden ekipman seti, bir ykleme makinas, bir srekli kaz makinas veya uzun ayak ve ksa ayak kesme makinesini kapsar. 21.4.3. (1)lm yaplmam olan bir yerden geen hava veya ikincil madencilik ilemlerinin uyguland bir yerden geen hava, baka
210
Havalandrma
bir iyerini havalandrmak iin kullanlmamaldr. (2) Kapanmam bir alandaki bir aklktan geen ve incelenmemi olan hava herhangi bir iyerini havalandrmak iin kullanlmamaldr. 21.5. Maden havalandrma fanlar 21.5.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler her madenin bir g kaynana bal olarak ve devaml alan bir veya daha fazla ana fanla havalandrlmasn art komaldr. (2) Madenin byklne bal olarak gvenli bir alma sistemi salamak gerektiinde, iveren acil durumlarda kullanlmak zere yedek bir havalandrma fan bulundurmaldr. (3) Yasa veya ynetmelikler, yetkili merciyi gvenlik ve salk nedenlerine bal olarak acil durumlarda kullanlmak zere yedek havalandrma fan istemeye yetkili klmaldr. 21.5.2. Yerstndeki havalandrma fan maden azna en az 5 metre uzaklkta olmal ve aada belirtilen zelliklere sahip olmaldr: (a) madenin elektrik devrelerinden bamsz olan alternatif bir g kayna bulunmaldr; (b) su gstergesi bulunmaldr; (c) kayt edici paras veya sistemi bulunan otomatik bir fan hz gster gesi veya otomatik havalandrma basnc gstergesi bulunmaldr; (d) etkin bir hava kilidi bulunmaldr; (e) birden fazla fan kullanldnda, havann geri evrilmesini nlemek iin fan durursa, otomatik olarak kapanacak olan yanmaz kaplar bulunmaldr; (f) her ikisi de yanmaz olan fan galerisi ve fan dairesi olmaldr; (g) olas patlama kuvvetlerine gre yerletirilmi, patlama kaplar gibi bas drc donanmlarla ve yanmaz borularla donatlm olma ldr; (h) yetkili merci tarafndan onaylanm olan ve yetkili mercinin belirle dii ekilde dzenli olarak lmler yaplarak, ters havalandrma yapabilecek aletler bulunmaldr;
211
(i) (j)
fandaki bir bozukluu, yavalamay veya yanllkla kapatlmay erken uyar ile ikaz eden bir izleme sisteminin bulunmal ve bu uyar yer stndeki AS gzlem yerinden her zaman grlebilen ve duyulabilen bir sinyal olmaldr ve gvenlikle ilgili, yetkili merci tarafndan tanmlanabilecek dier donanmlar bulunmaldr.
21.5.3. (1) Paragraf 21.5.2de belirtildii gibi yerst havalandrma fanndan sorumlu bir mhendis olmaldr. Sorumlu mhendis ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen aralklarla fann bakm ve incelemesini yapmaldr. Madendeki fann ve gvenlik donanmlarnn, her gn genel bir incelemesi yaplmaldr. (2) nceleme raporlar muhafaza edilmelidir. 21.5.4. (1) Yerst havalandrma fanlarnn planl olmayan her duruu, yeraltnda alanlarn derhal gvenliini salayacak nlemleri almakla ykml yneticiye veya yardmcsna bildirilmelidir. Bu nlemler insanlarn acil olarak kartlmasn ve boaltlm olan blgelere insanlarn dnmesini nleyici yntemler oluturulmasn kapsar. (2) 30 dakikadan fazla sren beklenmeyen durular yetkili merciye bildirilmelidir. 21.6. Takviye fan kontrol 21.6.1. (1) Kurulmas dnlen bir fann madenin uygun bir ekilde havalandrlmas iin gerekli olduu ve o madende alanlarn gvenlik ve salklarna zarar vermeden kurulup altrlabilecei konularnda ynetici ikna olmadka ve fan yetkili merci tarafndan onaylanm olmadka veya yetkili merci tarafndan konulan standartlara uymadka, hibir fan yeraltna kurulmamaldr. (2) Yasa veya ynetmelikler takviye fanlarnn kullanm, denetim, gzlem ve bakmn dzenleyen standartlar koymaldr.
212
Havalandrma
21.6.2. (1) Kalifiye bir kii tarafndan kurulan takviye fanlarnn madenin her yerinde yaplan havalandrma lmlerini etkileme olasl olmadka, tali fandan baka hi bir fan yeraltna kurulmamaldr (2) Sz konusu kii, tavsiye edilen fan iin uygun olan tipi, boyutlarn, yerini ve koruyucularn neren bir rapor hazrlamaldr. (3) Fann alnma tarihi itibar ile gncelletirilmi olan kopyas, maden havalandrma plannn bir paras olarak onay iin tekliflerde deiiklikler yapabilecek yetkili merciye gnderilmelidir. 21.6.3. Takviye fan gvenlik ve operasyonel etkinlikle ilgili izleme donanmna sahip olmal; havalandrma azald veya durduu, hava ters hareket ettii, zararl gaz k, yangnlar ve elektrik kesilmeleri olduunda, yer stnde bulunan sorumlu kiilere alarm vermelidir. 21.6.4. (1) Ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirtilmemise, takviye fan kurulduu zaman, yetkili mercinin onayna bal olarak, fann almasn kontrol eden kurallar dzenlemek maden yneticisinin grevi olmaldr. (2) Fan almasn kontrol eden kurallar, maden havalandrma projesinde bulunmal, madende gze arpan bir yerde dikkati ekecek ekilde ilan edilmeli ve aadaki hususlar kapsamaldr: (a) muhafazasnn ate geirmez yapda olmas ve fann giri ve k taraflarndaki geitlerin belirli uzunluklarda olmas; (b) dzenli incelemelerin skl ve fann almas ile ilgili beklenme yen durumlar ve olaylar rapor etme konularndaki dzenlemeleri; (c) fandan geen havadaki metan konsantrasyonunda belirgin bir artma olduunda bildirme konusunda yaplacak dzenlemeler ve konsan trasyonun yetkili merci tarafndan belirtilen deerin zerine kmas durumunda alnmas gerekli nlemleri (sz konusu konsantrasyon hi bir zaman paragraf 21.9da verilen deerleri amamaldr); (d) (e) kuruluta kullanlan izleme ekipmannn tr; denetim ve bakm amalar ile fann durdurulmu olabilecei zamanlarda; fan yeniden altrlmaya balamadan nce, durduu
213
(f) (g) (h)
srada ve almaya baladktan sonra alnmas gerekli nlemleri; fann planlanmam bir ekilde durduu zamanlarda, madende yerletirilmi olan dier takviye fanlarna veya tali fanlara etkilerinin aratrlmas dahil, yaplmas gereken hareketleri; madenin bir baka madenle balantl olmas halinde havalandrmadaki herhangi bir deiiklik veya gvenlii etkileyen herhangi bir durumda, madenle temas kurma konusunda yaplan dzenlemeleri ve maden yneticisini bilgilendirme yntemini; takviye fan kurulmasn durdurmaya, balatmaya veya kontrol etmeye yetkili kiilerin isim ve nvanlarnn belirlenmesi, acil durumlarda ise; madenin gvenliini gz nnde bulundurarak herhangi bir kii yaplmas gerekenleri yapmaldr.
21.7. Tali fan kontrol 21.7.1. (1) Yeraltna bir tali fan kurulmadan nce maden yneticisinin fana, havann tekrar sirkle olmasn nleyecek yeterli miktarda hava ulatndan emin olmas gerekir. Yetkili merci tarafndan belirlenen niteliklere uyan ve kullanm uygun grlen bu havann toz, duman veya zararl ve yanc gazlarla kirlenmemi olmas gerekir. (2) Tali fanlar takviye fan olarak kullanlmamaldr. 21.7.2. Yeraltna kurulmu olan tali fanlar, yalnz yetki sahibi kiiler durdurabilir, balatabilir veya baka bir ekilde kontrol edebilir. 21.7.3. (1) Yetkili mercinin onayna bal olarak, havann tekrar dalmn (resirklasyonunu) nlemek iin tali fleme fan havalandrlacak yerin giri ksmna ve egzos fan dn tarafna yerletirilmelidir. (2) Elektrostatik yk birikimini nlemek iin tali fanlarn tm topraklanmaldr. (3) Kmr tozu veya metan dahil olmak zere maden gazlarnn tutumasn nlemek iin kmr arnlar yaknnda veya bir kmr arn veya ba ksmnn havalandrld yerlerde kullanlan tm tali fanlarn izin verilebilir patlamaz standardn karlamalar iin tm
214
Havalandrma
elektrikli paralar geirimsiz bir ekilde kapal ve yanmaz olmaldr. Bu standartlar ulusal yasa veya ynetmeliklerde bulunmal, bulunmadklar durumlarda patlamaz olarak, uluslararas kabul edilmi elektrikli kapama standartlar takip edilmelidir. 21.7.4. Tali fanlarn hepsi iyi bir durumda bakm salanan ve belirlenmi olan en dk miktardaki havay alma yerine ulatrma kapasitesinde olan hava kanallarna sahip olmaldr. 21.7.5. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, onlarn olmamas durumunda maden yneticisi uygun havalandrmay salamak ve havann tekar dalmn engellemek iin kanala giren ve kan en dk miktardaki havay, hava miktarnn hangi aralklarla llmesi gerektiini belirlemelidir. (2) Hava lmleri her vardiyada en az bir kez yaplmal ve akmdaki deiiklikler takip edilmelidir. 21.7.6. Yukarda sz konusu olan hava miktar lmlerinin kayd tutulmal ve kaydedilen verilerde nemli bir farkllk olmas durumunda yazl olarak nerilerde bulunmak lmleri yapan kiinin grevi olmaldr. 21.7.7. (1) Madenin herhangibir ksmna tali fanlar yerletirilmeden nce ynetici, havalandrma sistemini ve her tali fana ulaan hava miktarn gsteren bir proje hazrlam olmaldr. (2) Projenin dzeltme gerekebilecek olan bir kopyas onay iin nceden yetkili mercilere gnderilmelidir. 21.7.8. Tali havalandrma ile havalandrlan bir yerde fan durduu zaman hi kimse bulunmamaldr. Ancak nezareti tarafndan izin verilip, yetkili merci tarafndan onaylanmas durumunda durum deiebilir. 21.7.9. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler tali fanlarn onaylanmas ve kullanlmas iin kurallar koymaldr. Bu tr kurallar bulunmadnda tali fan kurulduu zaman, sz konusu tali fann ileyiini
215
kontrol eden kurallar dzenlemek maden yneticisinin grevi olmaldr. (2) Bu kurallar grnr ekilde aslmal ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) yeni srlen galeride insan bulunduu ve bulunmad zamanlarda kullanlacak olan tali havalandrma sistemi; (b) kullanlacak olan havalandrma ekipman; (c) yeni srlen galeride insan bulunduu ve bulunmad zamanlarda arna braklacak olan minimum hava miktar; (d) alma ilerledike sistemde grlebilecek olan deiiklikleri, gale ride alan iilere gsterecek bir alma plan hazrlanmas ve srlen galerinin giriinde, duyurulmas; (e) bakm ve denetim iin planl olarak durdurulmas dnda, fann de vaml olarak altrlmas; (f) fan plansz olarak durduunda veya sistem almas ile ilgili all mam bir durum olduunda yaplacak dzenlemeler ve tatbik edi lecek yntemi; (g) tali havalandrma sistemi durduunda srlen yolu geici olarak kapamak gerektiinde kullanlacak yntem ve kapama tipi; (h) bir kesinti durumunda galeride tehlikeli miktarda birikmi olabile cek gazn gvenli bir ekilde uzaklatrlmas iin uygulanacak olan metod dahil sistemin yeniden iletmeye alnma yntemi ve (i) uzman bir kii tarafndan sistemin hangi sklkta denetlenecei ve kullanlabilecek olan izleme ekipmanlarnn neler olduu. 21.7.10. Toz kontrol veya gvenlik ve sal ilgilendiren baka amalar iin yetkili merci, havann belirlenen koullar altnda tekrar dalmna izin verebilir. 21.8. Hava lm ve metan tayini 21.8.1. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler, hava lm ve metan tayininin hangi sklkla, nerelerde ve ne ekilde yaplacan belirlemelidir. Sz konusu lmler; blm 21.12nin konusu olan devaml atmosferik izleme ve paragraf 21.11.1de bildirilen makineye bal metan
216
Havalandrma
gstergeleri ile birlikte veya onlara ek olarak yaplmaldr. (2) rnekleme ve lm alma aada belirtilen yerlerde yaplmaldr: (a) bir kuyunun giri veya kna mmkn olduu kadar yakn olan her ana havayolu giriinde; (b) havann ana hava akmndan ayrld her bir kolda, kavan mm kn olduunca yaknnda; (c) eer hava kolu allan bir blgeye/ ksma gidiyorsa; (i) havann o blge/ksma girdii ilk alma yerinden 50 metre (yaklak 160 ft.) mesafede ve (ii) havann o blge/ksmdan kt son alma yerinden 50 metre (yaklak 160 ft.) mesafede; (d) havann ana dn yolu kavana mmkn olduunca yakn olan blgesinin/ksmnn dn yolu zerinde; (e) kmr arnlarnda; (f) allan her blgede/ksmda ve mekanize madencilik ekipmanlar nn kurulduu veya kaldrld alanlarda bulunan her giri ve oda takmlarndaki son ak ara yolda rekupta; (g) eer aktif alma yerlerine ulaan giri havas, giri hava yolu zerindeki yerlere doru giden ksmlardan veya havay nceden allm ksmlara gtren girilerden geiyorsa; (i) nceden allm yerlere havay ulatran, giri havas yolu zerindeki bu girilerin her birinin banda ve sonun daki noktalarda; (ii) nceden allm yerlere havay ulatran girilerin, giri havas ile kesime noktalarndan hemen nce; (h) (i) (j) ieri giren havann bir kapak vastas ile aktif alma alanlarn havalandrmak zere getii, giri havayolu boyunca olan geirimsiz kapaklarda; her uzun ayak veya ksa ayan hemen knda, ayan her iki ucunda ve arn boyunca temiz hava girilerinde; her topuk srasnn giri havas ynnde;
217
(k) (l) (m) (n) (o) (p) (q)
(i) eer hava tek bir yerden geliyorsa, dn hava yolundan en uzak giri noktasnda, ilk ak ara yolun kndan he men sonra, kurtarlan topuklarn knda veya (ii) eer hava ayr yollara blnyorsa her ayrmn giri nok tasnn hemen yannda. her topuk srasnn giri havas ynnde; (i) hava tek bir yerden geldiinde, dn hava yolundan en uzak giri noktasnda, ilk ak ara yolun kndan hemen sonra, kurtarlan topuklarn knda veya (ii) eer hava ayr yollara blnyorsa her ayrmn giri nok tasnn hemen yannda. daimi havalandrma kontrol olmayan hava giri yolundan balayan, ikiden fazla ara yolla hazrlanan giriler veya odalardan aktif alma blge/ksmlarna doru giri havasnn getii durumlarda; bir ara yol bulunmakszn daimi havalandrma kontrol olmayan hava giri yolundan balayan ve 6 metreden (yaklak 20 ft.) daha uzun giriler veya odalardan aktif alma blgelerine/ksmlarna doru giri havasnn getii durumlarda; troley hatlar ve troley besleme hatlarna enerji verilen yerlerde ve bant konveyr girilerinin altrld yerlerde; hava giri yollar boyunca metan gaznn birikme olasl olan yksek noktalarda; vardiya boyunca enerji verilen yeralt elektrik ve basnl hava tesislerinin bulunduu yerlerde; bunun dnda yetkili mercilerin gerek grecei dier noktalarda.
21.8.2. Paragraf 21.8.1de belirtilen metan testleri ve hava lmlerini kapsayan incelemeler maden denetim sistemine bal olmaldr. Madenin yeralt ksmlar (retim blgeleri/ksmlar dndaki yerler) aada belirtilen ve denetim iin minimum olan koullar iermelidir: (a) paragraf 21.8.1de belirtilen yerler ve ara yollar dahil olmak zere insanlarn altklar yerlerde veya dzenli olarak getikleri yollarda (vardiya balamasndan nce yaplmak kayd ile) her vardiyada en az bir kere test ve lmler yaplarak yetkili
218
Havalandrma
(b)
bir kii tarafndan denetlenmelidir. gvenli olarak eriilebilen tm yerler, paragraf 21.8.4de belirtilen yerleri, test ve lmleri kapsayacak ekilde, en az her yedi gnde bir yetkili bir kii tarafndan denetlenmelidir.
21.8.3. (1) Paragraf 21.8.1de belirtilen, metan testlerini ve hava lmlerini kapsayan incelemeler allan blgeler/ksmlar iin aada belirtilen koullara bal olmaldr: (a) vardiyann balamasndan en az iki saat nce, her vardiyada en az bir kere, gvenlik iin gerektii takdirde daha sk; (b) allan her yerde elektrikle alan aletlere akm verilmeden nce vardiya balaynca; (c) ekipmana akm verilmeden veya bir yerde altrlmadan hemen nce; (d) ekipmann allan bir yerde iletilmesi srasnda metan testleri, 20 dakika aralklarla veya gereken durumlarda havalandrma plannda ki zel noktalarda daha sk yaplmaldr. (2) Sz konusu metan testleri, uzatlabilir ular veya baka aralar kullanlarak kalc tavan direinin altndan, arnda, gerekirse baka yerlerde yaplmaldr. Uzun ayak veya ksa ayak madencilik sistemleri kullanldnda, bu metan testleri kaz makinasnn kesici kafasnn hemen yannda, kazma veya kesici u ile yaplmaldr. Maden almalarna 20 dakikadan fazla ara verildiinde, metan testleri ekipmann almaya balamasndan nce yaplmaldr. 21.8.4. (1) 21.8.1. paragrafta belirtilen metan testlerini ve hava lmlerini kapsayan incelemelerin yaplma skl yedi gnden fazla olmamaldr. (2) Topuklarn kurtarlmad kapatlmam eski alma yerleri hi bir stunun kurtarlamad allm alanlar, penetrasyon olan en derin alana gidilerek incelenmeli, metan ve oksijen konsantrasyonlar ve hava miktarlar llmeli ve o alanda havann uygun ynde hareket edip etmediini belirleyici testler yaplmaldr. lm noktalarnn yerleri ve lmler maden havalandrma projesine dahil edilmeli, alandaki
219
havalandrmay ve hava kalitesini temin etmeye yetecek sayda yaplmaldr. Havann allp bitirilmi alana giri ve knda da hava miktar lmleri yaplmaldr. Yetkili merci tarafndan, alan havalandrmasn deerlendirmek iin alter-natif bir metod onaylanabilir. (3) Hava boaltma sisteminin etkinlii aada belirtildii gibi deerlendirilebilir: (i) metan ve oksijen konsantrasyonlarn ve hava miktarn lerek ve havann allm alana girdii yerde doru ynde hareket edip etmediini belirleyerek; (ii) metan ve oksijen konsantrasyonlarn ve hava miktarn lerek ve havann doru ynnde hareket edip etmediini belirleyecek test hava dn hava yoluna balanmadan hemen nce yaplmaldr; (iii) btnl iinde bir hava boaltma sistemi olarak kulla nlan, her boaltma giri setinin en az bir giriinde ilerle yerek, metan ve oksijen konsantrasyonlarnn ve hava miktarnn lm ve havann doru ynde hareket edip etmediinin belirlenmesi, boaltma sisteminin etkinliini tespit etmek zere havalandrma projesinde belirtilen l m noktalarnda yaplmaldr. (4) Ana girilere giren ve bunlardan ayrlan her giri yolundaki hava hacmi tespit edilmelidir. (5) Havann ana dnleri terk ettii yerlerde, her hava ayrmnn dn ana dne balanmadan hemen nce, ilerleyen her giri veya oda ifti veya setindeki son ak kesitte hava hacmi tespit edilmeli ve metan konsantrasyonu llmelidir. (6) Havann kapaklar gemesinin hemen ardndan her kapak setine en yakn olan dn hava yolunun giriinde metan konsantrasyonu llmelidir. 21.8.5. Yukarda sz konusu olan hava lmlerine ve 21.8.1den 21.8.4e kadar olan paragraflara ilikin sonular, lmleri ve tayinleri
220
Havalandrma
yapan yetkili kii tarafndan bu ama iin muhafaza edilen gvenli bir kayt defterine geirilmelidir. yle ki: (1) Bu kii, lmler herhangi nemli bir eim gsterdii zaman dikkat ekmeli ve bu hususta yorum yapmaldr. (2) Ulusal yasa veya ynetmeliklere karn, madendeki herhangi bir lm noktasnda havadaki metan konsantrasyonu yzde 1i aarsa, bu yerde en az gnde bir kere hava rnekleri alnmal ve lm yaplmaldr. 21.8.6. Metan konsantrasyonunun belirlenen deerleri at tespit edilirse, hangi dzeylerin yetkili mercilere rapor edilmesi gerektii ve bildirilecek ayrntlar ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 21.8.7. Btn tayinler ve havalandrma lmleri eitilmi ve uzman sertifikas verilmi kiiler tarafndan yaplmaldr. Bu kiiler madende en fazla gaz tehlikesi olan yerlere zel dikkat gstermelidir. 21.9. Metan tehlikesi olan madenden veya maden ksmlarndan insanlarn uzaklatrlmas ve alnacak nlemler 21.9.1. Metan belirli dzeylere eritii veya at zaman insanlarn oradan uzaklatrlmas iin yaplmas gerekenler hakknda ulusal yasa veya ynetmelikler standartlar koymaldr. Ortamdaki genel havada, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen dzeyin zerinde (bu deer yzde 2yi amamaldr) metan bulunduu zaman, madenin gvenlii iin temel olan ilerin yaplmas veya yakn bir tehlike iinde bulunan kiilerin kurtarlmas dnda, madenin herhangi bir ksmnda almak, oralardan gemek veya orada bulunmak yasaklanmaldr. 21.9.2. ilerin gvenlii iin ulusal yasa veya ynetmelikler veya yetkili merci tarafndan metan konsantrasyonlar ile ilgili baka standartlar belirlenmedike aada belirtilen nlemler uygulanmaldr: (1) inde bant konveyr bulunan bir hava giri yolunda veya mekanize madencilik ekipmanlarnn konulduu veya karld alanlarn bu-
221
(2) (3) (4)
lunduu bir iyerinde veya hava giri yolunda, yzde 1 veya daha fazla metan bulunduu zaman; (i) kendine zg emniyet sistemi olan AS dnda, etkilenen alanda bulunan elektrikle alan aletlere verilen enerji kesilmeli ve dier mekanize ekipmanlar durdurulmaldr; (ii) metan konsantrasyonunu yzde 1in altna getirmek zere havalandrma sisteminde hemen deiiklikler ve dzenlemeler yaplmaldr ve (iii) metan konsantrasyonu yzde 1in altna inene kadar etki lenmi alanda baka alma yaplmasna izin verilmemelidir. inde bant konveyr bulunan bir hava giri yolu veya mekanize madencilik ekipmanlarnn konulduu veya karld alanlar da iine alacak ekilde bir iyerinde veya hava giri yolunda yzde 1.5 veya daha fazla metan bulunduu zaman; (i) ulusal yasa veya ynetmeliklerle bulunmasna izin verilen kiiler veya durumu dzeltmek iin bulunmas gerekli olanlar dndaki herkes, etkilenen alandan ekilmeli ve (ii) kendine zg emniyet sistemi olan AS dnda, etkilenen alanda bulunan elektrikle alan aletler enerji kaynan dan ayrlmaldr. allan ksmdaki son alma yeri ile dn hava yolu ayrmnda yzde 1 veya daha fazla metan bulunursa, ayrlan bu havann ayrlm olan baka bir hava ile karlat yerde veya ayrlan havann; kapaklar veya allm alanlar havalandrmada kullanld yerlerde, dn havasndaki metan konsantrasyonunu yzde 1den aaya drmek iin havalandrma sisteminde hemen deiiklikler veya dzenlemeler yaplmaldr. allan ksmdaki son alma yeri ile dn hava yolu ayrmnda yzde 1 veya daha fazla metan bulunursa ve ayrlan bu havann ayrlm olan baka bir hava ile karlat yerde veya ayrlan havann kapaklar veya allm olan alanlar havalandrmada kullanld yerlerde;
222
Havalandrma
(5) (6)
(i) ulusal yasa veya ynetmeliklerle bulunmasna izin verilen kiiler veya durumu dzeltmek iin bulunmas gerekli olanlar dndaki herkes, etkilenen alandan ekilmelidir; (ii) kendine zg emniyet sistemi olan AS dnda, etkilenen alanda bulunan elektrikle alan aletlere verilen enerji kesilmeli, elektrik akm kuvvet kaynandan ayrlmal ve dier mekanize ekipmanlar durdurulmaldr; (iii) dn havasndaki metan konsantrasyonu yzde 1in alt na inene kadar etkilenmi alanda baka alma yaplma sna izin verilmemelidir ve (iv) kmr retimi srasnda en ierdeki lm noktasnn he men dndaki dn hava yoluna mekanik bir tozlayc ile srekli olarak ta tozu uygulanmaldr. Herhangi bir dn hava yolu ayrm ile, dnte ykleme noktasnn ters ksmnda olan bir nokta ve ayrlan bu havann ayrlm olan baka bir hava ile karlat yerde ya da ayrlan havann kapaklar veya allm alanlar havalandrmada kullanld yerlerde; (i) metan konsantrasyonunu yzde 1.5un altna getirmek zere havalandrma sisteminde hemen deiiklikler ve dzenlemeler yaplmaldr; (ii) ulusal yasa veya ynetmeliklerle bulunmasna izin verilen kiiler veya durumu dzeltmek iin bulunmas gerekli olanlar dndaki herkes, etkilenen alandan ekilmelidir; (iii) kendine zg emniyet sistemi olan AS dnda, etkilenen alanda bulunan elektrikle alan aletlere verilen enerji kesilmeli, elektrik akm kuvvet kaynandan ayrlmal ve dier mekanize ekipmanlar durdurulmaldr; (iv) metan konsantrasyonu yzde 1.5un altna inene kadar et kilenmi alanda baka alma yaplmasna izin verilmemelidir. Boaltma sisteminden ayrlan havann, ayrlm olan baka bir hava ile karlamasndan hemen nceki veya altparagraf 21.9.2.(3)te belirtilenin dndaki bir dn hava yolunda bulunan metan konsantrasyonu, yzde 2yi gememelidir.
223
21.9.3. Kurtarma vakalarnda yakn tehlike veya tehlikeyi nleme konusundaki temel almalarda, tehlikeli metan birikiminin olduu yerlerde almak gerekirse almalar yalnzca; (a) ynetici veya yardmcsnn dorudan gzetimi altnda; (b) zel olarak eitilmi madenciler tarafndan ve (c) zel olarak grevlendirilmi nezaretinin denetim ve gzetimi altn da ve devaml bulunmas halinde yaplmaldr. 21.9.4. Yetkili merci ar metan dzeyleri ile ilgili standartlar koymal ve maden yneticisi veya st dzey bir yetkilinin, uygun bir ekilde harekete geilmesini salamak zere durumu yetkili merciye bildirmesini talep etmelidir. 21.9.5. (1) Metana bal olarak boaltlan yerler etkin bir ekilde hasr telle evrilerek ayrlmaldr. (2) Geici olarak bo kalan alma yerleri de hasr telle evrilerek ayrlmaldr. 21.9.6. Ulusal yasa veya ynetmelikler tarafndan belirtilmedike ve zel olarak seilmi nezaretinin devaml gzetiminde olmadka evrili alana hi kimse girmemelidir. 21.9.7. nsanlarn ekilmesinden sonra, yetkili mercinin direktifleri ile uyumlu olarak, maden yneticisi tarafndan belirlenen yntemler uygulanmad takdirde, i yeniden balatlmamaldr. 21.10. Kmr, metan veya dier zararl gazlarn ani patlamalar 21.10.1. Ani kmr, metan veya dier zararl gaz patlamalar olduunda, yetkili merci tarafndan belirlenen koullara uygun olarak tasarlanm bir plan ileme konulmal ve tatbik edilmelidir. 21.10.2. Plan aada belirtilen hususlar kapsamaldr;
224
Havalandrma
(a) (b) (c) (d) (e) (f) (g)
potansiyel patlama kaynaklarn tespit etmeli; tespit edilmi olan patlama risklerinin zellikleri ve bykl ynnden objektif bir zetini bulundurmal; patlamay nlemek iin alnacak nlemleri belirlemeli; madende allan yerlerle, belirlenen her potansiyel baskn kayna arasnda bulunan, baskn kontrol blgelerinin tespit edilmesini ve bakmn ngrmeli; patlama blgelerinde madencilik yapmak ve almak iin gelitirilen alma sistemleri ve iilerle ilgili zel korumalar iermeli; izleme aletlerini, yntemleri, mevkileri tespit etmeli ve kullanlacak verilerin analizlerini bulundurmal ve baskn riski ile ilgili geerli en iyi bilgilerin uygulamaya konulduundan emin olunmaldr.
21.10.3. Planda istenen maddeler dier koullar yannda aada belirtilen hususlar art komaldr: (a) (b) (c) (d) (e) (f) allan her yerdeki dn havas dorudan ana dn hava yoluna gidecek ekilde almalar planlanmal; blm 25te istenen hususlara bal olmakszn, her alma yerinde, bir gaz veya kmr patlamas olduunda insanlarn gvenli bir yere kaarken kullanmalar iin dier koruyucu aletler yansra, hemen elde edilebilen yeterli sayda, uygun zelliklerde kendi kendine yeterli solunum cihazlar bulunmal; o alandaki gaz patlamas dolaysyla tehlikeye girebilecek alma yerlerine uyar mesajlar gnderilmesini mmkn klan otomatik uyar sistemleri ve dier haberleme vastalar yerletirilmeli; her alma yerinde, blm 21.12de tanmlanan ve metan ve zararl gazlarn seviyesi nceden belirlenen bir deerin stne kt zaman uyar sinyali veren gaz lm cihazlar bulundurulmal; uygulanacak yntemler ve aletlerin kullanm konusunda herkesin eitilmesini salamak iin gerekli admlar atmak her maden yneticisinin grevi olmal; yanma dolaysyla madenden metan yaylmasn nlemek iin yer
225
(g)
stnde yeterli nlemler alnmal ve her ne miktarda olursa olsun, metan birikimleri basnl hava fleyerek datlmamaldr.
21.11. Metan monitrleri 21.11.1. (1) Tm frezeler, srekli kaz makinalar, uzun ayak ekipmanlar, ykleme makinelerinin zerinde ve allan yerlerde kmr karmak ve tavan saplamas yapmak iin kullanlan dier mekanize ekipmanlarda, ulusal standartlar ve yetkili merci tarafndan onaylanan metan monitrleri bulundurulmaldr. Metan monitrlerinin lm ksmlar alma arnna mmkn olduu kadar yakn yerletirilmelidir. (2) Uzun ayak kesme makineleri zerindeki metan monitrlerinin lm yapan blmleri, uzun ayak arnnn dn havasnn getii uca yerletirilmelidir. Uzun ayak kesme makineleri zerine, rzgar ynnde ve kesici baa mmkn olduu kadar yakn ek bir lm cihaz daha yerletirilmelidir. Uzun ayak kesme makinelerine konulmas istenilen lm cihaz iin alternatif yer/yerler yetkili merci tarafndan onaylanm olmaldr. (3) Metan monitrleri izin verilebilir ve uygun alma durumunda bulundurulmal, izin verilebilirlikleri incelenmeli ve bu ama iin eitilmi bir kii tarafndan en az ayda bir kere bilinen konsantrasyondaki hava-metan karm ile kalibre edilmelidir. nceleme ve lmler kaydedilmelidir. (4) Monitrdeki metan konsantrasyonu yzde 1 dzeyine ulat zaman, monitr uyar sinyali vermelidir. (5) Monitrn uyar sinyal cihaz, monitrn taklm olduu elektrikli aletin enerjisini kesecek veya dizelle alan motoru durduracak olan kii tarafndan grlebilmelidir. (6) Herhangi bir monitrdeki metan konsantrasyonu yzde 2ye ulat veya monitr uygun bir ekilde almad zaman, metan monitr otomatik olarak taklm olduu elektrikli aletin akmn kesmeli veya dizelle alan aleti kapamaldr. 21.11.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler, madende allan
226
Havalandrma
blgede/ksmda ka tane tanabilir metan dedektr bulunacan belirlemelidir. 21.11.3. Yetkili merci tarafndan onaylanan tipte bir tanabilir metan dedektr kullanlmaldr. 21.11.4. Onaylanm olan tanabilir metan dedektrleri, onaylanan yollarla kalibre edilmeli, bakm yaplmal ve teste tabi tutulmaldr. 21.11.5. (1) Yeterli sayda kiinin metan dedektrlerinin doru kullanm konusunda uzmanlamasn salamak zere eitim vermek iin dzenlemeler yaplmaldr. (2) Metan dedektr alevli bir gvenlik lambas ise, grevlendirilen kiinin, lambann azalan nda grlen gerek gaz balklarn tanma konusundaki yetkinlii denenmeli ve kayda geirilerek muhafaza edilmelidir. (a) (b) (a) (b) 21.11.6. Maden yneticisi: maden yneticisi madende, maden havasndaki metan, karbonmonoksit ve oksijen varln tespit edebilecek yeterli sayda tanabilir gaz dedektr bulunmasn salamaldr ve madende kullanlan her tanabilir gaz dedektrnn; (i) yeralt madenciliinde kullanlmaya uygun olmas; (ii) patlamaya kar korunma zellii olmas; (iii) hangi gaz tipi iin kullanlmas planlanyorsa o gaz tipini tanyabiliyor olmas ve (iv) hassas ve gvenilir olmas hususlarnda sertifikas olmaldr. 21.11.7. Yeraltnda bulunan her nezareti; onaylanm bir metanometre ve oksijenin azaldn gsteren onaylanm bir cihaz veya oksijen noksanln tayin eden ve gsteren onaylanm tek bir cihaz bulundurmal ve devaml olarak beraberlerinde tamaldr.
227
21.12. Madenin tm olarak izlenmesi iin atmosferik izleme sistemleri 21.12.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, yeralt kmr madenlerinde, maden evresinin AS kullanarak devaml olarak izlenmesi konusundaki artlarla ilgili standartlar koymaldr. Maden evresinin devaml izlenmesi, maden yangnlar, gaz veya malzeme patlamalar, havalandrma kontrollerini tahrip edecek veya hasara uratacak maden tavanndaki gk olaslklarndan ve dier tehlikelerden iileri korumak iin esas alnmaldr. 21.12.2. Kullanlan AS tipleri, karbon monoksit, s ve/veya duman, metan, karbon dioksit ve oksijeni ve havalandrma basnlarnn hzlarn veya ynn izleyebilmelidir. 21.12.3. Karbonmonoksit, s, duman, metan, karbondioksit, oksijen ve havalandrma basnlar, hzlar ve ynlerini izlemek iin ulusal olarak akredite olmu bir laboratuvar ve yetkili mercinin koymu olduu standartlara uyan veya onun tarafndan onaylanm olan sensrler kullanlmaldr. (a) (b) 21.12.4. Kullanlan monitr sistemi; metan, karbonmonoksit veya s veya duman, karbondioksit, oksijen ve havalandrmadaki deiiklikleri tehis etmek zere, ulusal yasa veya ynetmelikler veya yetkili merciler tarafndan belirlenen yerlerde devaml olarak maden atmosferini lmelidir; otomatik olarak aada belirtilen hususlarn deerlerini tespit etmeli ve bunlarda grlen eimleri hesaplamaldr; (i) gaz konsantrasyonlarn; (ii) karbonmonoksitin oksijene orann; (iii) karbonmonoksitin karbondioksite orann; (iv) gazn patlarln; (v) havalandrma basn, hz veya ynndeki anormal dei iklikleri.
228
Havalandrma
(c) (d) (e)
eer gaz alarm dzeyi alrsa alarm otomatik olarak aktive etmelidir; (b) kknda belirtilen deerleri ve eimleri kaydetmeli ve kaytlar; (i) kmr madeni iileri tarafndan kolaylkla eriilebilecek maden yzeyinde; (ii) iilerin kolayca okuyabilecei bir ekilde gstermeli ve (d) kknda belirtilen madendeki deerler ve eimler ile ilgili bilgileri, kolaylkla ulalabilir ve denetlenebilir olmas salanacak ekilde, muhafaza etmelidir.
21.12.5. Her monitor sisteminin, eer normal elektrik akm kesilirse fonksiyonuna devam edebilmesini salamak iin alternatif bir akm destei olmal ve havalandrma durursa gvenli ekilde almaya devam edecek ekilde planlanm olmaldr. 21.12.6. Maden yneticisi, yer stnde ASden sinyallerin alnaca bir blm ve allan her blge/ksmda ve 9. blmde bulunan onaylanm yangn nleme ve acil eylem planlarnda belirlenen dier yerlerle, ift ynl sesli iletiimi salayacak haberleme sistemi bulundurulmaldr. (a) (b) (c) (a) 21.12.7. veren aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir; btn AS sinyallerini izleyecek ve derhal cevap verecek ekilde zel eitim alm bir AS operatr semelidir, her yerdeki AS sensr tiplerinin yerlerini ve tiplerini ve bu yerlerde olmas planlanan hava akm ynn gsteren son deiiklikleri de kapsayan bir harita veya ema bulundurmaldr ve belirlenen yer st noktasnda, acil durumda madeni boaltmaktan sorumlu kii dahil seilen AS operatrlerinin ve dier uygun personelin isimleri ve bu kiilerle temas yntemlerini kapsayan bir liste bulundurulmaldr. 21.12.8. (1) AS: akmn devamllnda bir kesilme ve elektrik sisteminde bir bozuk-
229
(b)
luk olduu zaman; ve herhangi bir sensrde, karbonmonoksit, s, duman, metan, karbondioksit, oksijen konsantrasyonu veya havalandrma basnc hz veya yn, yetkili merci tarafndan belirlenen uyar ve alarm dzeylerine eriince belirlenen yerst noktasnda kolaylkla fark edilebilen grlebilir ve iitilebilir sinyaller verecek ekilde olmaldr.
21.13. Metan drenaj 21.13.1. (1) Yeralt veya yerstnde metan drenaj sistemi kullanldnda, blm 21.2de belirtilen havalandrma projesinde, sistemlerde kullanlan gvenlik nlemlerinin tanmlamas dahil, her sistemin ayrntl bir emas bulundurulmaldr. (2) Hala madencilik yaplan veya daha nce yaplm olan yer alt ve yer st alanlarda, metan ekstre etmek iin kullanlan yntemler, madenin havalandrmasna etki ederse maden havalandrma projesinde metan ekstraksiyonu iin olan yntemler ayrntl olarak verilmeli, maden havaladrmasna olan ters etkileri nlemek zere alnan zel koruyucu nlemler ve kontrollar tanmlanmaldr. 21.13.2. Metan gazna ulamak ve onu herhangi bir metan drenaj sistemi ile uzaklatrmak iin gereken sondaj yaplmadan nce, kabilecek gazn iinde toplanabilecei ve gvenli bir ekilde dar atlabilecei bir boru sistemi hazrlanmas iin dzeltmeler yaplm olmaldr. 21.13.3. Hi bir metan sondaj, delikten ani metan kn nlemek iin delii tkayacak bir koruma sistemi olmadan yaplmamaldr. 21.13.4. Tata delme yaplmadan nce, sulu delme koullarnn salanmas (suyun delgi ubuu boyunca ilerlemesi) ve delme srasnda hem ubuklar boyunca hem de delik azndan dar akmas gereklidir. 21.13.5. Her sondajda gaz k hzn (gelirini) ve kan gaz iindeki metan orann lmeye imkan salayacak dzenekler kurulmaldr.
230
Havalandrma
21.13.6. Metan drenaj sisteminin eleman olan her dikme boru delik iine, dar metan gaz veya hava sznts en az olacak ekilde yerletirilmeli ve szdrmaz hale getirilmelidir. 21.13.7. Dikme boru, boru sistemine esnek bir balant ile balanmamaldr. (a) (b) (c) 21.13.8. Bir madende tesis edilecek her metan boru sistemi; iinden geen metan gazndan hat boyunca uygun noktalarda rnekler alnmasna ve iindeki suyun drene edilmesine imkan verecek ekilde planlanm ve kurulmu olmaldr; yeterli tahkimatla korunmu olmaldr ve sistem boyunca her balant yaknnda sar bir bantla boyanm olmal (sar uluslararas sistemde metan temsil eden renktir) ve bu sistemde kullanlan valflar da sarya boyanmaldr.
21.13.9. Metan drenaj sistemine bir boru balanmas gerektiinde, bu ilem sisteme dardan en az hava karacak ekilde yaplmaldr. 21.13.10. Metan drenaj sistemine egzos balanmas ancak aada belirtilen koullar salandnda yaplmaldr: (a) egzos yetkili merci tarafndan onaylanm tipte olmal; (b) egzos, almad durumlarda, metan sistemde ters ynde ilerleye meyecek ekilde yaplm ve monte edilmi olmal; (c) egzos ve bal olduu sistem, egzosun almad durumlarda, metan sistem iinde ters ynde ilerlemeyecek ekilde ayarlanm olmal; (d) egzos, tehlike yaratmakszn ani elektrik boalmas salayacak e kilde topraklanm olmaldr. 21.13.11. Yerst egzos tertibat yalnzca bu amaca uygun binalara yerletirilmeli ve bu bina baka bir amala kullanlmamaldr. 21.13.12. Egzos tertibat ile balantl olarak kullanlacak olan
231
btn elektrikli ekipmanlar ya kendine zg emniyet sistemine ya da alev geirmez sertifikaya sahip olmaldr. 21.13.13. (1) Metan izlemede kullanlan kalorimetrenin ak alevi dnda, egzos tertibat binasnda, burada kullanlabilme izni olmayan hi bir k veya lamba kullanlmamaldr. (2) Buna ilave olarak, her ak kl kalorimetre, kalorimetre odasndan bamsz olarak havalandrlan bir blme iine yerletirilmelidir. 21.13.14. Yetkili kii gvenlii saladn belirtmeden, yetkili kiiden baka hi kimse tarafndan, bu blme almamaldr. 21.13.15. (1) Metan dearj yerleri, mmkn olduu kadar, tututurucu kaynaklardan arndrlm olmaldr. (2) Metann kullanld yerler iin bu husus geerli deildir. 21.13.16. Metan, yer stnde atmosfere boaltld zaman, sisteme alev girmesini engellemek iin dearj noktalarna uygun alev kapanlar yerletirilmelidir. 21.13.17. Bir kullanm tesisine hacim olarak verilecek en dk metan yzdesi ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 21.13.18. Yerin altnda bulunan bir sistemden metan dearj yapldnda, bu nokta yeterli lde kapatlmaldr. Bu kapatma o ekilde olmaldr ki, kapatlan ksmn dndaki metan yzdesi ulusal yasa veya ynetmeliklerle sabit olarak belirlenen snr yzde 2yi amamaldr. 21.13.19. Metan herhangi bir sistemden giri havasna verilmemelidir. 21.13.20. Metann birikebilecei terk edilmi alma yerleri,
232
Havalandrma
zararl herhangi bir birikimi tutmak veya uzaklatrmak zere uygun bir tarzda ele alnmaldr. 21.13.21. Metan drenaj sistemi yerletirilen yerlerde, sistemden sorumlu yeterli sayda uzman kiinin yetitirilmesi, her maden yneticisinin grevi olmaldr.
233
22. Madenci lambalar ve aydnlatma

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, madenci lambalar ve aydnlatmaya ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen koullar, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 22.1. Baret lambalar 22.1.1. (1) Yalnz yetkili mercinin onaylad veya onun koyduu standartlara uyan ve iverenin temin ettii baret lambalar kullanlmaldr. (2) Baret lambalar yap olarak dayankl, almalar iin elverili ve yer alt almalar iin uygun olmaldr. (3) Baret lambalar yetkili mercinin koyduu zel deneme koullarn karlamal, gazl veya tozlu maden atmosferinde kullanldnda patlama olasl olmamal ya da bataryadaki elektrolitlerin akmasndan dolay kullancya bir zarar vermemelidir. 22.2. Aleve duyarl gvenlik lambalar 22.2.1. Yalnz yetkili mercinin onaylad veya onun koyduu standartlara uyan ve iverenin temin ettii gvenlik lambalar kullanlmaldr. 22.2.2. Btn lambalar numaralandrlmal ve lambalarn bakm ve muhafazas konusunda eitilmi, yetkili ve uzman kiiler tarafndan devaml olarak bakml durumda bulundurulmaldr. 22.2.3. Lambalar alan herkes aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir; (a) lambann salam ve iyi bir durumda olduunu kontrol etmeli; (b) bu koullarda olmayan lambay kullanmay reddetmeli; (c) lambay dikkatli tamal;
234
Madenci lambalar ve aydnlatma
(d) (e) (f) (g) (h)
lambada olan herhangi bir hasar, lambahaneden sorumlu olan ve bozuk lambalar konusunda kayt tutan kiiye bildirmeli; eer kii k yaplandan farkl bir lambay iade ediyorsa, lambahaneye bildirilmeli; yer altndayken gvenlik lambasn amaya teebbs etmemeli; lambann gvenlik durumuna veya metan varlna ilikin herhangi bir phe varsa aleve duyarl gvenlik lambalar yeniden yaklmaya teebbs edilmemeli; havalandrma kanalna aleve duyarl gvenlik lambalar konulmamaldr.
22.2.4. Aleve duyarl gvenlik lambalarnn yeniden yaklmas yalnzca, ulusal yasa veya ynetmeliklere veya yetkili mercinin koyduu nlemlere uyularak yaplmaldr. 22.2.5. Tm lambalar lambahane tarafndan teslim edilmelidir.
22.2.6. Lambalar, yakt deposundan ayr bir odada temizlenmeli, yerletirilmeli ve yeniden doldurulmaldr. 22.2.7. (1) Aleve duyarl gvenlik lambalarnn bulunduu yerde, soba, ak alev olmamal ve sigara imek yasaklanmaldr. (2) Bu yasaklama, lambahane giriinde pano ile ilan edilmelidir. 22.2.8. Yetkisiz hi kimse lambahaneye girmemelidir.
22.2.9. Lambahanede uygun sayda yangn sndrc bulundurulmaldr. 22.2.10. Lamba alan her kiinin ismini ve yer altna giderken ka lamba aldklarnn kayda geirilmesi, lambahaneden sorumlu yetkili uzman kiinin grevi olmaldr.
235
22.3. Yeraltnda aydnlatma ve klandrma 22.3.1. (1) Yeraltnda klandrma yaplacak yerler, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. (2) Aada belirtilenler, aydnlatma yaplacak yerler kapsamna girer: (a) her kuyu ve k yolunun balang ksm ve buraya balanan yk leme noktalar; (b) her yan hat, ara geit ve kavak, tatlarn birbirine dzenli olarak kancaland veya ayrld veya dzenli olarak bir nakliye sistemine birletii veya ayrld ve tatlarn mekanik olarak yklendii her yer; (c) vardiya balangcnda ve sonunda iilerin normal olarak nakil va stalarna bindikleri yerler; (d) herhangi bir makina veya motoru barndran her oda veya yer ve yeralt bakm tesisleri; (e) kendinden tahrikli ekipman, srekli kaz makinalar, kmr ykle me ekipmanlar, tavan civatalama makinalar ve ksa ve uzun ayak madencilik ekipmanlar ve (f) yetkili merci tarafndan belirlenen baka yerler. 22.3.2. Paragraf 22.3.1de belirtilen bu koullar, paragraf 19.3.6da belirtilenlere eklenmelidir. 22.3.3. Kendinden tahrikli ekipman, makineye yerletirilmi bulunan bir ksmdan beslenen veya makineye kablolar, halatlar ya da zincirlerle iletilen elektrikli, hidrolik, pnmatik veya mekanik gle kendini veya bal paralar bir yerden baka bir yere hareket ettirme yeteneine sahip ekipmandr. 22.3.4. Madencilerin devaml bulunduu ve kmr ykleme makinalarnn iledii alma yerlerinde aydnlatlmas gerekli alanlar, arn, yanlar, tavan, zemin, kaz makinalarnn ve malzeme yklendii srada dier nakil ekipmanlarnn arnla var-gel aracnn en yakn ucu arasnda
236
Madenci lambalar ve aydnlatma
olan ak yzdr. 22.3.5. allan yerde kendinden tahrikli ekipman alt zaman yetkili merci, madencinin normal gr alan iindeki aydnlatlmas gereken alanlar belirlemelidir. 22.3.6. Ksa veya uzun ayak madencilik ekipmanlarnn kullanld alma yerlerinde, aydnlatlmas gereken alanlar; yryen tahkimat sistemi boyunca ayan gk taraf ve kmr taraf arasndaki alan; kontrol istasyonunu; ayak bant konveyrnn tahrik ve kuyruk ksmlarn; tavan ve zemini kapsar. 22.3.7. alma yerlerinde madencinin normal gr alan iinde bulunan ve aydnlatlmas gereken yzeylerdeki aydnlanma younluu (yzey parlakl) ulusal yasa veya ynetmelikler veya yetkili mercinin belirledii mesafelerden lldnde 0.20 cd/m2 den (0.06 lumen/sq. ft.) az olmamaldr. 22.3.8. Ulusal yasa veya ynetmelikler kmr arnnda aydnlatma koullarn belirlemelidir. Madendeki elektrikli aralarn alev almaz standartta olmas gereken her yerde klandrma da bu standartlara uymaldr. 22.3.9. (1) Yeraltnda iyi aydnlatlmas gereken yerler, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. (2) Aada belirtilenler, yeraltnda iyi aydnlatlmas gereken yerler kapsamna girer: (a) her kuyu ve k yolunun balang ksm ve bunlara bitiik olan ve devaml kullanlan yanlar; (b) her yan hat, ara geit ve kavak, tatlarn birbirine dzenli olarak kancaland veya ayrld veya dzenli olarak bir nakliye sistemine birletii veya ayrld ve tatlarn mekanik olarak yklendii her yer;
237
(c)
herhangi bir makine, motor, elektrikli transformatr veya ana alter barndran her oda veya yer.
238
23. Yeterlik, eitim ve retim

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, yeterlik, eitim ve retime ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. Tarihsel olarak yeralt kmr madenciliinin, zellikle igcnn gvenlik ve sal bakmndan en fazla risk ieren aktiviteler arasnda olmasndan dolay, eitim ve bilgilendirme yer altnda alan herkes iin nemlidir. Eitim ve bilgilendirmenin kmr madenlerinde koruyucu gvenlik ve salk kltrnn gelitirilmesinde ve elimine edici uygulamalarda ok nemli bir rol vardr ve kmr madenlerinde gvenlik ve sal tehlikeye sokan hususlarn ynetilmesini salar. Kmr madenlerindeki baz grevler zel uzmanlk, nitelik ve ehliyet gerektirir. Bunlar zel eitim ve renim gerektiren, yneticiler, maden mhendisleri, denetiler, madenciler, teknik nezaretiler, ykleniciler, maden elektrikileri, maden srveyanlar, ateiler ve vin operatrlerinin yaptklar grevlerdir. Kmr madenlerine has olan baz grevler zel renim gerektirir. Makina teknisyenleri, motor tamircileri, srekli madende alanlar, uzun ayak ve iletme operatrlerinin yaptklar grevler bu kapsamdadr. 23.1. Genel hkmler 23.1.1. i ehliyetli ve gvenli olarak yapabilmeleri iin gerekli olan talim ve eitimi almadka, hi kimse kmr madeninde altrlmamaldr. 23.1.2. Ulusal yasa veya ynetmelikler, madenciler, nezaretiler,
239
ykleniciler dahil olmak zere kmr madenindeki tm iilerin, bu blmdeki hkmleri kapsayacak eitim almalar iin standartlar koymaldr. Ulusal yasa veya ynetmelikler iverenin ykmllnde olan bir retim plan hazrlanmasn art komaldr. Planda aadaki hususlar belirlenmelidir: (a) endstride yeni almaya balayan iiler iin balang dzeyin deki eitimin sresi ve tipi; (b) yeni bir ite grevlendirilenler iin gerekli eitimin sresi ve tipi; (c) yeraltnda almaya balamalarndan nce, yer st ilerinde al anlar iin verilecek eitimin sresi; (d) madencilikle ilgili bir okulda veya onaylanm baka bir yerde kii lerin, onaylanm kurslara devam sreleri, uygulanabildii takdirde, eitim programna i sal ve gvenlii ynnden grlebilecek tehlikelerin, acil eylemlerin ve hayat kurtarmada hayati nemi olan ilk yardm tekniklerinin dahil edilmesi; (e) yeraltnda almaya balamadan nce, yeni iilere yakndan kii sel gzetimle yaplan retim ve yer st ilerde alma sreleri; (f) btn ilemleri kapsayan ve yeni alma sistemleri kullanlmaya baladnda yaplmas gerekli eitim dahil olmak zere, her ilem deki eitimin sresini belirleyen kmr kazs eitimi; (g) madende alan herkesin, belirli aralklarla ve iilerin anlayabile cei bir ekilde ve dilde, bilgi tazelemesi yaplmas gereksinimi; (h) nezaretilerin, denetilerin, elektrikilerin, vin operatrlerinin ve bu tr dier personelin eitilmesi ve takviye kurslarnn verilmesi; (i) madende alan szlemeli iilerin eitimi; (j) ynetici tarafndan grevlendirilen eitimden sorumlu kii tarafn dan, herkese verilmi olan eitimle ilgili kaytlarn muhafaza edil mesi art ve (k) eitimden sorumlu kiinin, madende alanlarn hazrlklarn izle mesi ve iverenin istemesi durumunda hazrlkla ilgili konular hak knda yazl rapor vermesi. 23.1.3. Eitim programlar aada belirtilen zelliklere sahip olmaldr:
240
Yeterlik, eitim ve retim
(a) (b) (c) (d)
uzman kiiler tarafndan hazrlanmaldr; eitimin anlalmas ve unutulmamas iin katlmclarn deerlendirmeleri alnmaldr; varsa gvenlik ve salk kurulu tarafndan, bulunmamas durumunda iilere veya temsilcilerine danarak iveren tarafndan periyodik olarak gzden geirilmeli ve gerekiyorsa dzeltilmelidir ve yazl belge haline getirilmelidir.
23.1.4. Ulusal yasa veya ynetmeliklerin zellikle yeni iiler iin gerekli grd retimin ekli ve ierii, iverenler tarafndan iilere ve temsilcilerine danlarak tespit edilen ihtiyalara gre planlanmal, uygulanmal ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) ilgili yasalarn geerli ynleri, uygulama klavuzlar, kazalarn ve hastalklarn nlenmesi konusundaki ynergeler, toplu szlemeler ve yetkili mercilerin, iverenlerin, yklenicilerin ve iilerin haklar, sorumluluklar ve grevleri; (b) deerlendirmeler, incelemeler, maruziyet lmleri ve iilerin bunlarla ilgili haklar ve grevleri; (c) salk gzetimlerinin nemi, bu hususta iilerin haklar ve grevleri ve bilgiye eriimleri; (d) metan ve dier maden gazlar ile ilgili tehlikeler ve madendeki ha valandrmann ve gaz tayininin nemi; (e) kmr madeni tozu ile ilgili tehlikeler ve kmr madenlerindeki patlamalar nlemek iin yaplmas gerekenleri; (f) maden yangnlarnn oluturduklar tehlikeler, yangnlar nlemek ve kt zaman bastrmak iin alnmas gerekli nlemleri; (g) gvenli olmayan maden tavanlarnn ve yanlarnn oluturduklar tehlikeler, kastsz oluan kme, patlama ve gkleri nlemek iin yaplmas gerekenleri; (h) tehlikeye kar uyarc sinyaller ve oluabilecek tehlikeli evresel faktrleri gsteren iaretleri; (i) ilgili dier tehlikeleri; (j) solunabilen kmr madeni tozlarnn sala olan etkisini ve hasta l nlemek iin alnmas gerekli nlemleri;
241
(k) (l) (m) (n) (o) (p) (q) (r) (s) (t) (u)
hareketli byk makineler ve akm verilen elektrikli aletlerle kapal alanlarda alrken elektrik arpmas sonucu lmlerin ve ezilmeye yol aan kazalarn oluturduu tehlikeleri; acil bir durumda alnacak acil durum eylemleri, yangnla mcadele ve yangnn nlenmesi ve ilk yardm iin izlenmesi, gerekli yntemleri; KKE konusunda gerekebilecek aklamalar; nemleri, doru kullanm ve snrlar ve zellikle ekipmann yetersizliini veya doru almadn gsterebilecek faktrleri ve iilerin kendilerini korumalar iin gerekebilecek nlemleri; gvenlik ve salkla ilgili oluabilecek tehlike ve risklerin zellikleri ve derecesini ve uygun hijyen uygulamalar gibi bu riskleri etkileyebilecek faktrleri; nleme, kontrol ve koruma yntemlerinin doru ve etkin olarak kullanlmasn, zellikle mhendislik kontrollerini ve bu yntemleri uygun olarak kullanmak iin iilere den sorumluluklar; malzeme ve aletlerin doru kullanm iin ergonomik bakmdan doru yntemleri; iiler tarafndan anlalmalarn salamak zere, onlarn kullandklar dilde ve eitim dzeylerine uygun olarak salanacak malzeme gvenlik bilgi formlarnn kullanm da dahil olmak zere, zararl kimyasallar ve faktrleri tehis etme yntemlerini; zararl maddelerin iletme dna kmasnn nlenmesi gibi uygun hijyen uygulamalarn; ilgili iilerde maruziyete yol aabilecek byklkteki temizleme, bakm, depolama ve atklarn uzaklatrlmasn; i ve alma ortam ile ilgili tehlikelere ilikin aklamalar ve kazalar, yaralanmalar ve meslek hastalklarn nlemek iin yaplmas gerekenler hususunda eitimi ve i gvenlii sal kurullarnn eitimini.
23.1.5. Eitim tm katlmclara cretsiz olarak, alma saatleri iinde verilmelidir. Bu mmkn deilse, zamanlama ve dier dzenlemeler iveren temsilcileri ve ii temsilcileri arasnda fikir birlii ile kararlatrlmaldr.
242
23.1.6. veren, eitim ve bilgilendirme ile ilgili gereklilik ve yntemlerin, deerlendirme ve dokmantasyonun bir paras olarak srekli gzden geirilmesini salamaldr. 23.2. Yneticilerde ve nezaretilerde aranan zellikler 23.2.1. Her maden iletmesinde, ulusal yasa veya ynetmeliklere gre yetkili sertifikas verilmi, yneticiler, nezaretiler, denetiler, maden mhendisleri ve madendeki almalarda salk ve gvenlikten sorumlu dier grevliler bulunmaldr. Bu tr sertifika ve ehliyetler genel olarak kabul grm maden gvenlik ve salk uygulamalarna dayandrlmaldr. 23.2.2. (1) Maden mhendisi, maden ustabas, maden ustaba yardmcs ve/veya maden denetisi veya benzeri pozisyonlar iin yetkili sertifikalarn almak iin aday olan kiiler, yeralt kmr madeninde alan bir blgede/ksmda geen en az bir yllk sre de dahil olmak zere belirli yllar pratik alma yapm olmaldr. (2) Adaylar, bu pozisyonlar iin yetkili merci tarafndan yaplan ve resmi grevlerinde ilgilenecekleri madencilik kanunlarnn, uygulamalarnn ve koullarnn eitli ynlerini kapsayan bir snav gemelidirler. 23.2.3. Baarl bir ynetim, yklenicilerin almalar dahil olmak zere, iletmedeki tm almalara i gvenlii ve salnn entegre olmasn gerektirir. 23.2.4. Herhangi bir iletmede i gvenlii ve sal ynetimi, grev hiyerarisindeki her dzey ynetici ve nezaretilerin sorumluluunda olmaldr. Yneticiler ve nezaretiler nitelik ve renim bakmndan uygun dzeyde olmal veya bu kiiler uzmanlk baznda yeterli bilgi, maharet ve eitim sahibi olarak aadaki hususlar yerine getirebilmelidirler: (a) tehlikelerin tanmlama, risk deerlendirme ve koruyucu nlemlerin uygulamas dahil olmak zere gvenli operasyonlar planlamak ve organize etmek;
243
(b) (c) (d)
GS ynetim sistemini, kurmak, uygulamak ve devam ettirmek; sorumlu olduklar organizasyonlarda GSnn durumunu izlemek ve koullara uymama durumunda dzeltici nlemler almak.
23.2.5. Yneticiler, GS konularndaki sorumluluklarn yerine getirebilmek iin teknik ynden ve dier ynlerden eitim almaldrlar. 23.3. ilerde aranan zellikler, eitim ve snama 23.3.1. veren aada belirtilen ykmllklerini yerine getirmelidir: (a) grevlerini emniyetli bir ekilde ve hasar grmeden yerine getirme lerini salamalar iin iilere gerekli bilgi ve eitim salamaldr; (b) her iinin, karlaabilecei ile ilgili tehlikeler, riskler ve bu risk leri kontrol etmek iin alnacak nlemler konusunda bilgi sahibi ol malar iin eitim salamaldr; (c) yeralt kmr madenlerinde grlen kazalar ve hastalklarn nlen meleri ile ilikili kanun, tzk, standart, ynerge ve nerilerden ha berdar olmalarn salamaldr ve (d) iilerin etkinliklerini salayacak eitim ve bilgilendirilmelerini deerlendirmelidir. (a) (b) (c) (d) 23.3.2. veren, her iinin; iinin yapmas gereken herhangi bir ile ilikisi olan ve gvenlik ve sal etkileyen nemli risklerle uygun bir ekilde ilgilenmesi; gvenlik ve salkla ilgili riskleri kontrol etmek iin alnmas gerekli nlemler; iilerin ilerini yapabilmeleri iin izleyecekleri yntemler; ilgili acil durum yntemleri konularnda gerektii gibi eitilmelerini salamaldr.
244
23.4. Yeralt kmr madenlerinde alan yklenicilerde ve dierlerinde aranan zellikler 23.4.1. GS konularnn ynetimi, ykleniciler ve dier taraflar iin tutarl olmaldr. 23.4.2. Yklenicilere iletmedeki en iyi GS uygulamalar, tatbik edilmelidir. 23.4.3. Yalnzca iyi bir performans gsterebilen ve yeterli bir gvenlik ve salk ynetim sistemi olan yklenicilerle i yaplmaldr. 23.4.4. Yklenici seimi iin deerlendirme yaplrken, yklenicilerin GS ynetim sistemlerine ve GS kaytlarna, dier performans faktrlerine verilen nemle ayn derecede nem verilmelidir. 23.4.5. e balamadan nce, iin kapsam, alma yntemi, belli bal tehlikelerin tanmlamas ve risk deerlendirmesi konularn kapsayan iletme-ii i-ncesi bilgi notu verilmelidir. balamadan nce gvenlikle ilgili tm ruhsatlar tamamlanmal, madencilik ikolundaki i sahalar, madencilik iletmeleri iin mevcut standartlara uygun olarak denetlenmeli ve incelenmelidir.
245
24. Kiisel koruyucu ekipman

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, kiisel koruyucu ekipmana (KKE) ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemleri ile birlikte kullanlmaldr. 24.1. Genel nlemler 24.1.1. Kmr madenciliinde iilerin gvenlii, tehlikeyi yok etmek, riski kaynanda kontrol etmek veya azaltmak gibi yollarla salanamad zaman, tehlikeli durumlara maruziyete kar ek bir korunma yntemi olarak iiler; iin ve risklerin tipine gre, iilere ve temsilcilerine danlarak seilen, iveren tarafndan karlksz olarak temin edilerek bakm salanan, uygun ve yeterli kiisel koruyucular kullanmaldrlar. 24.1.2. KKE paralar, yetkili merci tarafndan onaylanan veya tannan ilgili ulusal standart ve kriterlere uymaldr. 24.1.3. Kiisel koruma programnn ynetimi ve operasyonundan sorumlu olanlar uygun cihaz seimi, kullanan kiilere tam olarak uymas, cihazn hangi tip tehlikelere kar kullanlmasnn amaland, yeterli rahatlkta olup olmad veya zayf performans gstermesi veya bozulmasnn sonular konularnda eitilmelidirler. 24.1.4. KKE, onu kullanacak kiinin zellikleri, getirecei ek fizyolojik yk veya KKEnn at dier zararl etkiler gz nnde bulundurularak seilmelidir. KKE, iletmede tespit edilmi her tehlikeye gre standartlar ve klavuzlarla uyumlu olarak ve imalat tarafndan verilen bilgilere uygun olarak kullanlmal, baklmal, muhafaza edilmeli ve deitirilmelidir.
246
Kiisel koruyucu ekipman
24.1.5. KKE, kullanc tarafndan iyi durumda olduunun tespiti iin periyodik olarak incelenmeli, gerektiinde iveren tarafndan bedelsiz olarak deitirilmeli veya tamir ettirilmelidir. 24.1.6. Farkl donanmlar birlikte kullanldnda, KKEler ve elemanlar birbirleriyle uyumlu olmaldr. 24.1.7. KKE ergonomik olarak planlanm olmal ve, mmkn olduunca, kullancnn hareketliliini, gr alann, duyma ve dier duyu fonksiyonlarn etkilememelidir. 24.1.8. veren, kiisel koruyucu kullanmalar istenilen iilerin, kullanma art ve nedenleri hakknda tam bilgi sahibi olmalar, ekipman seimi, kullanlmas, bakm ve depolanmas konularnda yeterli eitim alm olmalarn salamaldr. 24.1.9. iler bu ekilde eitildikten sonra, korunmak iin kiisel koruyucu kullanmn gerektiren riske maruz kaldklar srece, temin edilen koruyucuyu kullanmaldrlar. 24.1.10. KKE imalatnn belirttii sreden daha uzun kullanlmamaldr. 24.1.11. iler KKEleri uygun ekilde kullanmal, eitimleri ile uyumlu olarak iyi muhafaza etmeli ve bunun iin gerekli donanma sahip olmalar salanmaldr. 24.1.12. verenler kullanlm ve zararl maddelerin bulam olabilecei elbise ve donanmlarn tekrar datlmasndan nce ykanmalar, temizlenmeleri, dezenfekte edilmeleri ve incelenmelerini temin etmelidir. 24.1.13. Sala zararl maddelerin bulam olabilecei koruyucu, donanm iilerin evlerinde ykanmamal, temizlenmemeli ve evlerde bulundurulmamaldr. verenler, kirli elbiselerin evlere gtrlmemesini
247
ve iiye hi bir mali klfet getirmeden ykanmalarn temin etmelidir. 24.1.14. KKEler tehlikeli maddeler iermemelidirler.
24.2. Ba koruma 24.2.1. Kmr madenlerindeki tm iiler baret kullanmaldr.
24.2.2. Ar bir darbe alan baret, grnrde hi bir hasar olmasa dahi kullanmdan kaldrlmaldr. 24.2.3. Eer barette yark ve atlaklar veya eskime ve balarnda bozulma grlrse kullanmdan kaldrlmaldr. 24.2.4. Maruz kalnan iletken ksmlarla temas tehlikesi olduunda, yalnzca iletken olmayan malzemelerden yaplan baretler kullanlmaldr. 24.2.5. Balar zerindeki hizalarda alan iilerin kullanacaklar baretlerde ene balar bulunmaldr. 24.2.6. Gvenliin yan sra, kullancnn fizyolojik rahatla da nem verilmelidir. Baret mmkn olduunca hafif ve balar esnek olmal, kullanan kiiyi rahatsz etmemeli, incitmemeli ve ter tutucu bir bant bulundurmaldr. 24.2.7. Koruyucu tm balklar dzenli olarak temizlenmeli ve kontrol edilmelidir. 24.2.8. Ta ve kmr patlamalarna duyarl olan blgelerdeki iiler iin ba btn olarak koruyan baretler temin edilmelidir.
248
24.3. Yz ve gzleri koruma 24.3.1. Yz ve gz koruyucular, uan partikller, dumanlar, tozlar ve kimyasal tehlikelere kar kullanlmaldr. 24.3.2. Her kaynak veya kesme ileminde, operatrler, kaynaklar veya yardmclar tarafndan en fazla gz korumas salayan gzlkler, baretler veya siperlikler kullanlmaldr. 24.3.3. Kaynak ve kesme ilemlerinin tm gzlerde zararl etkiler oluturabilecek olan, spektrumun ultraviyole, grnr ve infrared bantlarnda radyasyon yayarlar. Kaynak ilerinde baret tipi veya el siperi tipinde koruyucular kullanlmaldr. Tehlikelere maruz kalabilecek olan kaynak yardmclarna ve dierlerine de koruma gereklidir. 24.3.4. Yz ve gz koruyucular kullanlrken, rahatlk ve etkinlie yeterli dikkat gsterilmelidir. 24.3.5. Koruyucular bu konuda eitim alm bir kii tarafndan taklmal ve ayarlanmaldr. 24.3.6. Baret ve balk tipi koruyucular kullanrken tahamml edilemeyecek derecede snabilecekleri iin rahatlk zellikle nemlidir. Ar snmay nlemek iin hava gei hatlar yerletirilebilir. 24.3.7. Yz ve gz koruyucular, grme dzeltici cihazlarla birlikte kullanldklarnda da yeterli koruma salamaldrlar. 24.3.8. Dzeltici lensler dahil olmak zere gz koruyucular, dayankl malzemeden yaplmaldr. 24.3.9. Ta ve kmr tozu patlama olaslklarnn yksek olduu sahalarda alan iilere tam yz korumas temin edilmelidir.
249
24.4. El, kol, bacak ve ayaklarn korunmas 24.4.1. El ve ayaklar fiziksel, kimyasal ve dier tehlikelere kar korunmaldr. 24.4.2 Gvenlik ayakkablarnn, ayak bileini, dizi veya uyluklar ne ykseklie kadar kapatmas gerektii, rahatlk ve hareketlilik gz nnde bulundurulsa da, tehlikeye bal olarak belirlenir. 24.4.3. Ayakkab ve botlarda dil olmamal ve pantolonlarn paalar botun stne ekilmeli, skca balanmal ve botun iine konulmamaldr. 24.4.4. Ayakkab ve botlar seilirken kaymaya dayankl zelliklerde olmalar dikkate alnmaldr. 24.4.5. zellikle iler diz klmesini gerektirdiinde, diz koruyucular gerekli olabilir. 24.4.6. Mesleki zellikteki tm ayakkab ve botlar kullanlmadklar zaman temiz ve kuru bulundurulmal ve gerektii takdirde hemen deitirilmelidir. 24.4.7. Ta ve kmr tozu patlamalar olasl yksek alanlarda alan iiler iin tm vcut korumas temin edilmelidir. 24.5. Solunum sistemini koruyucu ekipmanlar
24.5.1. Respiratrler
24.5.1.1. Etkin mhendislik kontrolleri yaplamad zaman veya yaplmakta olduu ve deerlendirildii srada, iilerin saln korumak iin sz konusu tehlike veya riske uygun kiisel koruyucular kullanlmaldr.
250
24.5.1.2. Uygun dzeyde solununum sistemi koruyucusunun belirlenmesi iin tehlike ve risk, yeteri kesinlikte tayin edilemedii zaman, iveren pozitif basnl hava destekli solunum sistemi koruyucular bulundurmaldr. 24.5.1.3. Respiratrler seilirken, istenilen zellikleri salayan seebilmek iin uygun lde ve modelde yeterli sayda respiratr ve geni dalm gsteren yz tipleri ile badamay salayacak farkl l ve modeller bulundurulmaldr. Respiratrlerin iilere uygun olup olmadklar uygulanarak belirlenmelidir. 24.5.1.4. Respiratrler periyodik olarak temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Acil durumlar iin kullanlmas planlanan respiratrler her kullanmdan sonra temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. 24.5.1.5. Kullanc, her kullanmdan hemen nce kontrol etmek ve uygun ekilde alr durumda olduunu tespit etmek iin kullanaca respiratr konusunda yeterli eitim alm olmal ve onu tanmaldr. Koruyucularn kontrol aadaki hususlar kapsamaldr: (a) balantlarn skl; (b) respiratrn hava giri ve k balant noktalarnn durumu; (c) balk takmlar; (d) valfler, klapeler; (e) balayc tpler; (f) tehizat elemanlar (g) hortumlar; (h) filtreler; (i) kartular; (j) servisten kalkma srelerinin tamamlandn bildiren gstergeler; (f) elektrikli elemanlar; (g) raf mr tarihi ve (h) reglatrlerin, alarmlarn ve dier uyarc sistemlerin uygun fonk siyonlar.
251
24.5.1.6. Respiratrler uygun ekilde muhafaza edilmelidir. Vibrasyon, gne , s, ar souk, fazla nem veya tahri edici kimyasallar gibi fiziksel ve kimyasal faktrlerden korunmadklar takdirde tahrip olabilirler. 24.5.1.7. Her respiratr, maruziyet dzeyi ve sresi, kimyasaln zellikleri, respiratrn kullanm sresi gibi baz faktrleri temel alan snrlamalar gz nnde bulundurularak kullanlmaldr. 24.5.1.8. iler, respiratr kullanmadan nce, gvenli respiratr tama yetenekleri bakmndan tbbi olarak deerlendirilmelidir.
24.5.2. Bamsz (kendine yeterli) kiisel kurtarma donanm
24.5.2.1. (1) Her iveren yeraltna giden herkes iin yetkili merci tarafndan onaylanm, kullancy bir saat veya daha uzun sre korumaya yeterli, kiisel kurtarma donanmn eriilebilir durumda bulundurmaldr. Kiilerin yer altndaki en uzak yerden yer stne kmalar veya, kan bloke olduu veya mmkn olmad yerlerden, uygun vastalarla kurtarlacaklar yer altndaki gvenli bir snma odasna gemeleri iin ek koruma salamak zere ilave kiisel kurtarma cihazlar, yer altnda eitli yerlerde uygun ekilde muhafaza edilmelidir. (2) Herhangi bir kii yer altna girmeden nce, madende bulundurulan kiisel kurtarma donanmnn kullanm ve yerleri konularnda talimat ve bilgi almaldr. 24.5.2.2. (1) Yer altna giden herkeste bamsz kiisel kurtarclar bulunmaldr. Bu kapal devre tipinde yalnzca yeralt kmr madeninden kamak iin bamsz solunum destek cihaz olmaldr. Bu cihazlar yetkili merci tarafndan onaylanm olmal, kabul edilen standartlar ve zellikleri karlamal ve yer altnda bulunan kiinin hemen elinin altnda olmaldr. (2) Eer kmr madenlerinden ka iin bamsz kiisel kurtarcnn yerine ya da onunla birlikte daha az koruyucu, filtre tipi bir kiisel kurtarc veya gaz maskesi tipi bir cihaz yetkili merci tarafndan
252
onaylanrsa, sz konusu cihaz da standartlar ve istenilen zellikleri karlamal ve karbonmonokside kar en az bir saat koruma salamaldr. 24.5.2.3. Kiisel kurtarma donanm bir kii tarafndan kullanlmasndan nce ve sonra, tahribat olup olmad ve yzlk btnl ynnden bu ii gerekletirecek kii tarafndan denetlenmelidir. Krk mhr olan veya cihazn uygun olarak fonksiyon gstermesini engelleyecek ekilde tahrip olmu olan kiisel koruyucu donanmlar kullanmdan kaldrlmaldr. 24.5.2.4. Genel denetimlerden baka, kiisel koruyucu donanmlar yetkili merci tarafndan belirlenen, daha detayl ve sk uygulanan testlerden geirilmelidir. 24.6. itmenin korunmas 24.6.1. Yeterli mhendislik kontrolleri uygulanamad zaman veya onlarn yaplma veya deerlendirme aamasnda, iilerin salklarn korumak iin kulak koruyucular kullanlmaldr. 24.6.2. Grltye uzun sreli maruziyet sonucunda, eitli frekanslardaki konumalar duymada kayplar olur. Riskler hakknda iyi bilgilendirilmi ve koruyucularn kullanm konusunda eitilmi olan kiilerde kulak koruyucular en iyi sonular gsterir. Kulak tkalar kullanlyorsa uygun yerletirme tekniine zellikle dikkat edilmelidir. 24.6.3. Kulak koruyucular rahat olmal ve kullanclar uygun kullanmalar konusunda eitilmi olmaldrlar. Kulak koruyucular kullanmna bal olarak grlebilecek kaza riskindeki art olaslna dikkat gsterilmelidir. Kulaklklar, ses kaynaklarnn yerini belirleme kapasitesini azaltr ve uyar sinyallerinin duyulmasn engeller. Bu durum zellikle nemli derecede iitme kayb olan kiiler iin nemlidir. 24.6.4. Herkes iin uygun olan hi bir model yoktur. Kulak
253
koruyucusu kullananlar, azaltma kriterlerini karlayan eitli alternatifler arasndan seim yapmaldrlar. Herkesin kullanabilecei kulak tkalar tek zm olmamaldr. 24.6.5. Grltl alanlara girilerde kulak koruyucular bulundurulmal ve koruyucular alana girmeden nce taklmaldrlar. Grltl alanlar uygun iaretlerle belirtilmelidirler. 24.6.6. Kulak koruyucular, yalnz iyi bir ekilde bakmlar yapld takdirde iyi koruma salarlar. yi bakm, temizlemeyi, tamponlar gibi deiebilen ksmlarn deimesini ve kulak koruyucularnn tam olarak gzden geirilmesini kapsar. 24.6.7. Grltye maruz kalan iilere verilecek kulak koruyucular odyometrik test program ile deerlendirilmelidir. 24.7. Dmelerden korunma 24.7.1. Alnan dier nlemlerin dme riskini ortadan kaldrmad durumlarda, iiler, emniyet kemeri ve hayat halat (emniyet halat) gibi dmeyi nleyici donanmlar bulundurmal ve bunlarn kullanm konusunda eitilmelidirler. Dme tehlikesi olan veya tehlikeli bir blgeye snr olan alma yerlerinde ve yollarda, iileri dmekten veya tehlikeli blgeye giriten koruyan donanm bulundurulmaldr. 24.7.2. ilerin zemin veya yarklar nedeniyle dmelerini engelleyici donanmlar bulundurulmaldr. 24.7.3. Gerektiinde emniyet kemerleri taklmal ve uygun bir noktadan hayat halat ile birletirilmelidir. 24.7.4. Kullanlan kiisel koruyucu donanmla gvenli bir ekilde kullanlacak olan emniyet kemeri seilmelidir.
254
24.7.5. Sspansiyon travmasn nlemek iin dmeyi durdurucu ekipman kullanldnda uygun ve zamannda kurtarma salanmaldr. 24.8. elbiseleri 24.8.1. Gereken durumlarda, risk deerlendirmesine dayanarak, iiler iveren tarafndan temin edilen uygun koruyucu elbiseleri giymelidirler. 24.8.2. Koruyucu i elbiselerinin seiminde aada belirtilen hususlara dikkat edilmelidir: (a) tasarmn yeterlilii ve elbisenin vcuda uygunluu, iinin grev lerini yapmas iin hareket serbestisine izin vermesi ve kullanm dnlen ama iin uygunluu; (b) teknolojik olarak mmkn olduu kadar, yapld malzemenin kimyasallarn nufzuna dayankl olmas, s stresini minimum dzeye indirmesi, toz tutmamas, yanmaya kar dayankl olmas ve statik yk boaltmamas gibi zelliklerinin yansra hangi or tamda giyilecei; (c) yanstc elbise gereksinimi veya ta ve kmr patlamalarna maruz kalnmasna kar zel koruyucu dolgu maddesi olan elbiseler gibi iilerin zel istekleri. 24.8.3. Kimyasal madde veya maddeler bulam i elbisesi, iyerindeki bir tesiste ykanmal (tekrar kullanlabilir zellikteyse) veya imha edilmelidir. 24.8.4. elbiselerinin tekrar datm yaplmadan nce iveren, kullanlm ve sala zararl maddelerin bulam olabilecei i elbiselerinin ykanmas, temizlenmesi, dezenfekte edilmesi ve incelenmesini salamaldr. 24.8.5. veren iilerin, kirlenmi alan veya onun dndaki risk maruziyeti olan alma yerlerini terk etmeden nce, koruyucu i
255
elbiselerini karmalarn salamaldr. Bulam elbiseler gvenli olarak imha edilmelidir. 24.8.6. Koruyucu elbiseyi giyecek olan kii her giyiten nce elbiseyi kontrol etmelidir.
256
25. Beklenmeyen ve acil durumlara hazrlkl olma ve kurtarma

Bu blm, ulusal yasa veya ynetmeliklerde ve standartlarda beklenmedik olaylar, acil durum hazrlklar ve kurtarmaya ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemleri ile birlikte kullanlmaldr. 25.1. Genel bak 25.1.1. Ulusal yasa veya ynetmelikler, her iverenin beklenebilen endstriyel ve doal felaketler dahil olmak zere, madende grlebilecek yaralanmalar, hastalklar ve acil durumlara cevap vermek zere yrrlkte detayl bir program olmasn art komal ve iveren de bunu bulundurmaldr. Sz konusu program; acil ilk yardm mdahelesi, tbbi mdahele, yaralanan kiilerin nakledilmesi ve karlmas, madende oluabilecek acil durumlarla baa kma yntemleri ile kmr madenlerinde skarak kapal kalm ve i grme kapasitelerini kaybetmi kiileri kurtarmak iin yaplacak dzenlemeleri kapsamaldr. Bu plan, 9. blmdeki yangn nleme ve acil durum eylem programlarnn bir paras olmaldr. 25.1.2. lk yardm, tbbi ve acil durum eylem planlar en az aada belirtilenleri kapsamaldr: (a) madende olabilecek yaralanma ve hastalklara kar bulunmas ge reken tm ilk yardm tehizatnn ve gerekli donanmlarn, derhal ulalabilecek ekilde ve maden iletmesinde stratejik yerlerde bu lundurulmasn; (b) acil tbbi dikkat gerektiren yaralanma ve hastalklara kar hemen eylemde bulunulmas ve dikkat edilmesi iin dzenlemeler yapl mas;
257
(c) (d) (e) (f)
ilk yardm ve hayat tehdit edici boyutta olanlar dahil olmak zere, madendeki acil durumlara cevap verebilecek eitim alm yeterli sayda personel bulundurulmas; yaral kiileri hzla uygun tbbi tesislere tamak iin kurtarma, tama, nakletme almalarnn gvenle yaplabilecei elverili yntem, ekipman ve malzeme salanmas; madenlerin ve iyerlerinin abuk ve gvenli boaltlmas ve personelin eitilmi maden kurtarma personeli tarafndan kurtarlmasn da kapsayan acil durum eylem yntemleri bulundurulmas; Yaralanma, hastalk, kaza ve madendeki acil durumlara mdahale etmek iin btn personel ve iilerin yapacaklar hususlar ve ykmllkleri zerine eitim alarak hazrlanmas, ilk yardm iin olan tm tbbi tesislerin yerleri ve tahliye yntemleri.
25.1.3. Acil durum planlar, nlemler, hazrlk ve eylem dzenlemeleri, hem iileri hem de evredeki halk koruyacak ekilde tasarlanmal ve iletme dndaki acil durum kurulular ile ibirlii yaplmaldr. 25.1.4. Bu klavuzun baka bir ksmnda belirtilen telefonla ilgili tesisatn yerletirilme ihtiyacna karn, her madende, madenin farkl ksmlar arasnda ve ayn zamanda yer altnda yaplan almalarla yer st arasnda iletiim salamak zere, yer altndaki uygun noktalara yeterli sayda telefon veya edeer iletiim sistemleri kurulmaldr. Yangn, tavan kmeleri, patlamalar, su basmalar veya dier potansiyel hasar durumlarnda iveren, mmkn olduu kadar, iletiim sisteminin btnln salamaldr. Ayrca, izleme aralarnn yeni ekilleri, kablosuz iletiim teknolojileri vb. yeni iletiim teknolojilerinin kullanm dnlmelidir. 25.1.5. Eer yerin altnda merkezi bir iletiim santral varsa, hasara kar iyi bir ekilde korunmu ve grlt ve parazite kar perdelenmi olarak giri kuyusunda bir oda veya girinti iine yerletirilmelidir.
258
Beklenmeyen ve acil durumlara hazrlkl olma ve kurtarma
25.2. lk yardm ve tbbi bakm

25.2.1. Genel bak
25.2.1.1. Etkin bir ilk yardm program; iverenler, iiler ve onlarn temsilcilerinin, meslek ve toplum sal kurulularnn ve yetkili mercinin ibirlii yapt ortak bir abann rn olmaldr. 25.2.1.2. Her iletmede, eitilmi personelin grev yapt ilk yardm bulundurulmaldr. lk yardm kutular, her zaman grnr bir ekilde iaretli, kolaylkla eriilebilecek ekilde, kaza olabilecek alanlarn yaknnda olmaldr. Kutulara bir iki dakika iinde ulalabilinmelidir. Uygun malzemeden yaplm olmal ve iindekileri scaktan, nemden, tozdan ve istismardan korumaldr. 25.2.1.3. Balangta ilk yardm hastay kmldatmadan nce yaplacak olsa da, gerektiinde yaral veya hasta kiinin kmldamamasn salamak ve onu kaza yerinden uzaklatrmak zere kullanlacak basit vastalar ulalabilir durumda olmaldr. 25.2.1.4. Her iyerindeki ilk yardm program, o iletmenin yaralanan iileri iin devaml bakm salayan salk birimi ve dardaki acil durum servisleri ile koordinasyon salanarak yaplmaldr. 25.2.1.5. lk yardm konusundaki yazl bilgiler, tesiste stratejik bir noktada grlebilecek bir yerde bulundurulmal ve, iveren bu konuda tm iiler iin bilgi notlar dzenlemelidir. Aadaki maddeler bilgi notunun temel blmlerini oluturur: (a) iyerinde ilk yardm ve tbbi bakmdan daha fazla yararlanma yn temleri; (b) ilk yardm personeli olarak grevlendirilen personelin tanmlanmas; (c) herhangi bir kaza ile ilgili bilginin, hangi yollarla ve kime bildiril mesi gerektii; (d) ilk yardm kutusunun ve ilk yardm odasnn yerleri;
259
(e) (f) (g)
bir kaza durumunda ve kazadan sonra iilerin ne yapmas gerektii; ka yollarnn nerelerde olduu ve ilk yardm personelinin grevlerinde nasl desteklenecekleri.
25.2.2. Yer stnde yaplacak ilk yardm mdaheleleri 25.2.2.1. Madende, bir vardiyada alan ii says ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen rakam aarsa, uygun niteliklere sahip bir ilk yardm merkezi bulundurulmal ve dzenli bir ekilde bakm yaplmaldr. lk yardm merkezi aadaki zelliklere sahip olmaldr: (a) (b) (c) yer stnde dier amalar iin kullanlmayan ayr bir yerde, madenin ana giriine elverili yaknlkta olmal, rahat bir girii bulunmal ve sedye tayan insanlar girebilmelidir. yeterli derecede stlm, aydnlatlm, temiz tutulan tedavi, dinlenme, depo ve bekleme odalar bulunmaldr. yalnzca ilk yardm, tbbi incelemeler ve ambulans hizmetleri iin kullanlmaldr.
25.2.2.2. lk yardm merkezi tedavi odas aada belirtilen zelliklere sahip olmaldr: (a) (b) kolay temizlenebilen kaygan olmayan bir taban, kolayca ykanabilir duvarlar, gmme depo raflar, kolay temizlenebilir alma bankolar ve akarsu olan lavabolar bulunmaldr. sra, sandalye, ekmeceleri bulunan ve zeri cam olan tekerlekli tedavi servis arabas, ayarlanabilen tedavi sandalyesi, byteli lamba, kanepe ve perde bulunmaldr.
25.2.2.3. lk yardm merkezi dinlenme odas aada belirtilen zelliklerde olmaldr: (a) tedavi odasna alan bir kaps ve sedyelerin hareketlerini kolaylatrmak iin darya alan geni kaplar bulunmaldr.
260
(b)
akarsuyu olan bir lavabosu, ayarlanabilen bir kanepe ve dinlenme sandalyesi bulunmaldr.
25.2.2.4. lk yardm merkezi tedavi odasndan, kilitlenebilir niteleri ve kilitli bir kaps bulunan depo odasna geilebilmelidir. Tedavi odasndan banklar ve sandalyelerin bulunduu bekleme odasna veya alanna da geilmelidir. 25.2.2.5. lk yardm merkezinde bulunmas gerekli en az ekipman ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 25.2.2.6. lk yardm merkezinde, bir doktorun hizmetinden yararlanabilen ilk yardm grevlileri grev yapmaldr. Diplomal bir hemire ya da onayl bir ilk yardm eitimi kursunu tamamlayanlarn dnda hi kimse, ynetici tarafndan ilk yardm merkezinde grevlendirilmemelidir. 25.2.2.7. Madende veya evresinde allrken, ilk yardm merke-zinde grev yapan ilk yardm grevlisi veya grevlileri devaml orada bulunmuyorlarsa da hemen ulalabilir durumda olmaldrlar. 25.2.2.8. (1) Herhangi bir vardiyada alanlarn toplam saysnn ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenen sayy amad kk maden-lerde, paragraf 25.2.2.1e gre; devaml kullanma olan hazr bir ilk yardm odas bulundurulmaldr. (2) lk yardm odas yeterli derecede stlm ve aydn-latlm olmal, scak ve souk su bulunmal, kolaylkla temizlenen i yzeylere sahip olmal ve ulusal yasa veya ynetmeliklerle odada bulunacak minimum ekipman belirlenmelidir. 25.2.2.9. Sz konusu dzenlemeler, ilk yardm ve hayat kurtarma teknikleri konularnda ehliyetli kii veya kiilerin sorumluluunda olmal ve bu zelliklere sahip bir kii alma saatleri sresince devaml ulalabilir durumda olmaldr.
261
25.2.2.10. Maden iletmesinin kaynaklar, bu blmdeki koullar salamak iin yeterli deilse bunlar yerine getirmek iin iki veya daha fazla iletme, kaynaklarn birletirebilir. Yetkili makamlarn onay alnarak yaplan dzenlemelerde, bu tr tesislerin her madenden kolaylkla ulalabilecek bir yerde kurulmas salanr.
25.2.3. Yer altnda ilk yardm dzenlemeleri
25.2.3.1. veren, yer altnda karlalan tehlikeler nedeniyle oluacak yara ve hasarlarla baa kmak iin yeterli ilk yardm hizmetleri, tesisleri ve personel temin etmelidir. Yer altnda allrken ilk yardm temin etmek iin mmkn olduunca uygun vastalara ve eitilmi personele her zaman kolaylkla eriilebilmelidir. 25.2.3.2. (1) Yer altnda alan yeterli sayda kii, onaylanm gncel ilk yardm sertifikalarna veya buna edeer niteliklere sahip olmaldr. (2) Bu nitelikli kiilerin her biri mmknse dzenli olarak yer altnda ayn gurupla birlikte almaldr. 25.2.3.3. Her bir ilk yardm personeli en az aada belirtilen maddeleri kullanlabilecek ekilde bulunduran bir ilk yardm antas tamaldr: (a) iki gen bant; (b) integral bandaj olan, steril hazrlanm kk orta ve geni pansu manlar; (c) eitli yapc bantlar ve (d) yeterli sayda tbbi eldiven. 25.2.3.4. veren, gerekirse ilk yardma gereksinimi olan kiiyi nakletmeden nce, ona paragraf 25.2.3.1de temin edilenin tesinde tedavi salamak zere, yeterli ve uygun ilave ilk yardm tesisleri oluturmaldr. 25.2.3.5. lk yardm ekipmanlarn dzenli bir ekilde
262
bulundurmak ve gerektiinde yenilemek tm ilk yardm grevlilerinin ve yer altndaki nezaretilerin grevi olmaldr. 25.2.3.6. Tm ilk yardm gereleri uygun, temiz, toz ve nem geirmez muhafazalarda bulundurulmal ve iiler bu gerelere eriebilmelidirler. 25.2.3.7. Yer altnda ilk yardmda alan tm kiilerin listesi, ilk yardm merkezinde madende alanlar tarafndan kolayca grlebilecek bir yerde bulundurulmaldr.
25.2.4. Hasta ve yaral kiilerin tanmas
25.2.4.1. Maden yneticisi yaral ve hasta kiilerin maden yzeyine abuk ve rahat tanmalarn salamak iin gerekli dzenlemeleri yapmaldr. 25.2.4.2. veren yaral ve hasta kiilerin, hastaneye veya evlerine hemen tanmalar iin gereken dzenlemeleri yapmaldr. 25.2.4.3. Yaral insanlarn karlaca her kuyuda veya aklklarda, insanlarn yalnz bir kafesle karlabilecei ve kafesin, sedyenin dz olarak yatrlabilecei kadar geni olmad her kuyuda ve her batk kuyuda, yaralanmann arlamasn nlemek iin uygun bir can yelei veya tutma sistemleri temin edilerek ve kullanlmaldr.
25.2.5. Denetim
25.2.5.1. veren tarafndan grevlendirilen yetkili bir kii tarafndan, tm ilk yardm ekipmanlarnn ve ambulans donanmnn ne sklkla denetlenecei, ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 25.2.5.2. Tm noksanlklar ve eksiklikler vakit geirmeksizin dzeltilmelidir.
263
Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 25.2.6. Eitim ve takviye eitimleri
25.2.6.1. (1) Kmr madenciliine yeni balayan herkes, mmkn olduunca nemli hayat kurtarc teknikler ve ilk yardmn temelleri konusunda eitim ve bilgi almaldr. (2) Bu kiilerin yeni teknikler konusunda gncel bilgiler edinmeleri iin gerektiinde takviye kurslar dzenlenmelidir. 25.2.6.2. Onaylanm ilk yardm sertifikas alan kiiler, yetkili merci tarafndan istenilmesi durumunda yeniden eitilerek snava sokulmaldr. 25.2.6.3. lk yardm merkezinde alan ve yer altndaki iilere ilk yardm ulatran kiiler, elde edecekleri baka zellikler yannda aada belirtilen hususlar yapmalarn salayacak bilgiler almal ve eitim grmelidir: (a) ok tedavisi ve canlandrma; (b) yaralar inceleme ve deerlendirme; (c) pansuman yapma; (d) tbbi ve cerrahi durumlar inceleme ve deerlendirme; (e) zerinde akm bulunan alete yakalanm olanlar uzaklatrma ve elektrik oku ve ciddi vcut yaralanmalarn tedavi etme; (f) acil durum tedavisi ve sevk yapma; (g) basit raporlar tutma; (h) zayiatlarn ynetimi; (i) btn acil durum ekipmanlarn kullanma ve (j) depo ve destek ynetimi.
25.2.7. Yaralanmalarn bildirilmesi
25.2.7.1. Yaral bir kimse, yaras ne kadar hafif olursa olsun madeni terk etmeden nce inceleme ve tedavi iin ilk yardm merkezine bavurmal, gerekirse tedavi ve sevk almaldr. Yaralanma yer altnda tedavi edilmi bile olsa ilk yardm merkezinde bildirilen yaralanmalarn
264
kayd tutulmal ve muhafaza edilmelidir.

25.2.8. Tbbi incelemeler
25.2.8.1. (1) Herkes madende almaya balamadan nce tbbi olarak incelenmelidir. (2) ncelemede normal olarak akcier filmi ekilmelidir. (3) Tm alanlar, yetkili merci tarafndan belirlenen aralklarla periyodik salk kontrolnden geirilmelidir. (4) Tm alanlar, mesleki maruziyet sonucu oluabilecek yaralanmalar ve hastalklar tehis etmek iin sk sk tbbi muayeneden geme frsatna sahip olmaldr. Akcier filmlerini de iine alan tbbi muayenelerin tipi ve ne sklkta yaplacaklar ulusal yasa veya ynetmeliklerle tespit edilmelidir. (5) veren bu blmde istenen btn tbbi muayeneleri, herkese cretsiz olarak salamaldr. 25.2.8.2. Madende almaya balamadan nce, alacak kiilerin tbbi olarak bu ie uygun olduklar belgelenmelidir. 25.2.8.3. Tm tbbi incelemelerin kaytlar ve incelemelerle ilgili olarak yaplanlar gizli tutulmal ve ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlendii gibi tbbi tesislerde muhafaza edilmelidir. 25.2.8.4. Hi kimse yer altnda veya stnde, alanlarda fiziksel hasar yapmas beklenen veya onlarn gcnn zerinde olduu belli olan, ar ilerde altrlmamaldr. 25.3. Tahliye ve kurtarma
25.3.1. Acil durumlarda tahliye
25.3.1.1. Her iveren, madende acil bir durum grlrse uygula-
265
mak zere maden acil durum eylem plan bulundurmaldr. Bu plan, 25.1inci ve 9. blmde bulunan yangn nleme ve acil durum eylem plannda belirtildii gibi, madenin tahliyesini ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) (b) (c) (d) (e) (f) (g) (h) acil durumlarda alnacak nlemleri ynetmek zere kiisel sorumluluklar tespit edilmeli; acil durum iletiim sistemi kurulmal, acil durumlardaki iletiimi yrtmek zere yntemler ve kiisel sorumluluklar belirlenmeli; acil durumdan etkilenen herkese derhal durumun bildirilmesini salayacak ve tm kiiler tarafndan grlp duyulabilecek bir alarm sistemi bulundurulmal; madenden veya tehlike blgesinden kiilerin gvenli olarak, dzenli bir ekilde hemen ekilmesini salayan bir yntem izlenmeli, acil durumlardaki ka yollar ve yntemleri konusunda eitim verilmeli; kritik operasyonlar yapmak zere madende kalan iilerin, madeni terk etmeden nce izleyecekleri yntemler belirlenmelidir. Bu durumlarda: (i) yalnzca, kritik operasyonlarda ve yangnlar, patlamalar gibi madende grlen acil durumlarda yaplacak eylemler konula rnda zel eitim alm personel seilmeli; (ii) hemen ekilmeyecek olan kiilerin bulunduklar yerlerin g venli olmalarn salayacak elverili yntemler uygulanmal; (iii) karlalan kritik duruma hazrlkl olmak zere personel, gaz tayin edici ekipmann yansra gerekli dier ekipman ve gere lerle techiz edilmi olmaldr. belirli riskler altnda olan kiilere kamalar iin kiisel solunum donanm gibi, gerekli donanm temin edilmeli; madende acil durumlar oluturan yangnlara ve dier tehlikelere kar eitilmi, donatlm ve hemen ulalabilecek bir eylem grubu oluturulmal; acil durum tahliyesi tamamlandktan sonra, yntem tm iilere aklanmal;
266
(i)
her dzeydeki tm personel iin; acil durumlarn nlenmesi iin dzenli tatbikatlar, hazrlkl olma, eylem yntemleri ve periyodik olarak acil durum altrmalar hususunda bilgi ve eitim verilmelidir.
25.3.2. Maden kurtarma almalar 25.3.2.1. Genel Bak
25.3.2.1.1. Maden acil durum eylem ve kurtarma plan, 25.12. blmde belirtildii gibi ulusal yasa veya ynetmeliklerle istenilmeli ve her iveren, madenden kurtarmay da kapsayan, bu plan hazr bulundurmaldr. Plan 9. blmdeki yangn nleme ve acil durum eylem plannn bir paras olmaldr. 25.3.2.1.2. veren birleerek veya ayr olarak uygun merkezlerde, kurtarma almalar ve kurtarma iilerinin eitimleri iin tam olarak donatlm yeterli merkezi kurtarma istasyonlar bulundurmal, bunlarn bakmn salamaldr. Bu merkezler yetkili merci tarafndan onaylanmaldr. 25.3.2.1.3. Kurtarma istasyonun alma alan yetkili merci tarafndan belirlenmelidir. 25.3.2.1.4. Her kurtarma istasyonu, kurtarma iinde yeterli eitim alm, yetkili merciler tarafndan belirlenen sre madende yer altnda pratik yapm ve ulusal yasa veya ynetmeliklerde istenilen dier zelliklere sahip yetkili bir memurun, dorudan kontrol edebilecei bir konumda olmaldr. 25.3.2.1.5. Ulusal yasa veya ynetmelikler ile istisna kabul edilmedike; (a) maden blgesinde merkezi bir kurtarma istasyonu bulunuyorsa iveren o istasyona, her hangi bir zamanda arayp verdii hizmetlerden tam olarak yararlanacak ekilde, balanmaldr.
267
(b)
mevcut olmas durumunda her madenin, merkezi kurtarma istasyonu ile telefon balants olmaldr. Merkezi bir istasyon bulunmuyorsa, kurtarma istasyonlar olan evredeki dier madenlerle telefon balants olmaldr.
25.3.2.1.6. (1) Ulusal yasa veya ynetmelikler yeterli kurtarma iisi saysn belirlemelidir. (2) Kurtarma iileri aada belirtilen ekillerde organize edilmeli ve bulundurulmaldrlar: (a) merkezi istasyonda devaml bir kurtarma tekilat ve madende ei tilmi kurtarma iileri bulundurulmal veya (b) madende kurtarma ekipleri oluturulmaldr. 25.3.2.1.6. Yetkili mercinin belirleyebilecei istisnalar hari, daimi kurtarma tekilatndan yeterli sayda bir gurup devaml olarak istasyonda grevlendirilmeli ve orada kalmaldr. 25.3.2.1.7. Her madende, hizmetlerine gerek duyulur duyulmaz, dier kurtarma iilerini de grevlendirmek iin etkili dzenlemeler yaplmaldr.
25.3.2.2. Kurtarma iilerinin seimi
25.3.2.2.1. Maden kurtarma almalar iin eitilecek iiler, fiziksel uygunluklar, mizalar, dayanma gleri, kurtarma ii iin genel uygunluklar ve daimi kurtarma tekilat ile ibirlii yapmak iin eitilecek iiler sz konusu olduunda, madenin yerleimi konusundaki bilgileri de temel alnarak dikkatle seilmelidir. 25.3.2.2.2. Kurtarma iilerinin yeralt kmr madeninde en az iki yl alma deneyimleri ve onayl ilk yardm sertifikalar olmaldr. 25.3.2.2.3. Kurtarma iileri 12 ayda bir tbbi olarak kontrolden geirilmeli, uygun olduklar tespit edilmedike greve devam etmeme-
268
lidirler.
25.3.2.3. Bilgilendirme ve uygulama
25.3.2.3.1. Her merkezi kurtarma istasyonunda veya yetkili merci tarafndan gerek grlen dier istasyonlarda, kurtarma iilerini eitmek zere yeterli sayda uzman eitimci bulundurulmaldr. 25.3.2.3.2. Kurtarma iinde eitim iin seilen herkes, yetkili merci tarafndan belirlenen bilgilendirme kurslarna katlmal ve pratik almalar uygulamaldr. 25.3.2.3.3. Sertifikalarn baar ile alm olan kurtarma iileri, yetkili merci tarafndan tanmland veya onayland ekilde periyodik olarak daha ileri bilgilendirme ve uygulama almaldrlar.
25.3.2.4. Kurtarma alet ve ekipmanlar
25.3.2.4.1. Her merkezi kurtarma istasyonu ve yetkili merci tarafndan onaylanan dier btn istasyonlarda, yetkili merci tarafndan belirlenen kurtarma ekipmanlar temin edilmeli, iyi bir ekilde bakm yaplarak devaml kullanma hazr halde bulundurulmaldr. 25.3.2.4.2. Solunum cihazlar, duman kasklar ve benzerlerini kullanma sonucunda grlebilecek olan kazalar veya dier tehlikeli durumlar yetkili merciye bildirilmelidir. 25.3.2.4.3. (1) Her madende kurtarma iileri iin ayr bir oda veya kalnacak yer bulundurularak bakm salanmal ve ulusal yasa veya ynetmeliklerle uyumlu ekipmanlar temin edilmelidir. (2) Paragraf 21.10.3.(b)de yer altnda bulundurulmas gerektii belirtilenler dndaki kurtarma ekipmanlar, bir odada veya kalnacak yerde muhafaza edilmeli, yer altnda bulundurulmamaldr.
269
25.3.2.4.4. Ulusal yasa veya ynetmelikler, kurtarma almalar, eitimi ve uygulamalar iin temin edilen, odalarn, aletlerin ve ekipmann ne sklkta denetlenmesi gerektiini belirlemelidir. 25.3.2.4.5. (1) Her madende kurtarma iileri tarafndan ve eitim amal olarak kullanmaya uygun bir formda, genel havalandrma sisteminin ak ve okunakl biimde yeterli sayda kopyas bulundurulmaldr. (2) Kopyalar, btn kaplar, kapaklar, hava geitlerini, reglatrleri ve telefon istasyonlarn gstermelidir. (3) Kopyalarda giri hava yollar, dn hava yollarndan ayr bir renkte gsterilmelidir. 25.3.2.4.6. Kurtarma almalarnda ve eitimde kullanlacak sinyal kodlar, her lkede tm madenler iin ayn olmal ve yetkili merci tarafndan onaylanm olmaldr.
25.3.2.5. Maden kurtarma almalarnn ynetimi
25.3.2.5.1. (1) Madende yaplacak kurtarma almalarnn ynetimi ile ilgili kurallar, ulusal yasa veya ynetmeliklerin ve yetkili mercinin ngrd ekilde, hazrlamak her maden yneticisinin grevi olmaldr. (2) Kurallar: (a) kurtarma almalar srasnda belirli kiiler tarafndan yaplacak grevleri; (b) ynetici veya dier bir yetkili kii tarafndan madende yer stnde grevlendirilen, bir kiinin yapaca grevleri; (c) madenin etkilenmi olan ksmna yalnzca tam olarak yetkilendiril mi kiilerin girebileceini; (d) madene giren herkesin isminin kayt edilmesi gerektii hususlarn belirtmelidir. 25.3.2.5.2. Ynetici tarafndan grevlendirilen yetkili bir kii, yeterli kurtarma ekiplerinin organize olmu olduunu ve solunum cihazlarnn
270
yetkili merci tarafndan istenilen artlara gre testten geirilmi olduunu garanti etmelidir. 25.3.2.5.3. (1) Soluk alnamama olaslnn olabilecei atmosferin mmkn olduunca yaknnda, temiz hava istasyonu veya istasyonlar kurulmaldr. (2) Temiz hava istasyonlarnda aada belirtilen destekler mmkn olduunca salanmaldr: (a) biri tanabilir solunum cihaz bakmnda, dieri ilk yardmda uz man iki kii; (b) solunum aparatlar ile donatlm, soluk alnamayan bir atmosferde grev yapmaya hazr bir kurtarma ekibi; (c) canlandrma iin gerekli donanm ve ulusal yasa veya ynetmelik lerle istenilen bu tr dier ekipman ve (d) temiz hava istasyonu ile madenin yer stndeki ksmlar arasnda telefon balants. 25.3.2.5.4. (1) Hi bir kurtarma ekibi nereye gidecei ve ne yapma giriiminde bulunaca konusunda kesin talimat almadan temiz hava istasyonu tesine gememelidir. (2) Ekibin gidecei yolu iyi bilmemesi durumunda, plan yolu aka gstermelidir. (3) Mmkn olan her yerde madende alan, solunum cihaz donanm olan bir rehber (eer donanm kullanma konusunda eitilmi ve ehliyetli ise) kurtarma ekibine elik etmelidir. 25.3.2.5.5. (1) Kurtarma takmlar liderleri ncelii her zaman takmlarnn gvenliine vermelidir. (2) Takmn solunamayan atmosfere girmesinden hemen nce, lider solunum aparatlar setlerinin gvenli ve tatmin edici bir ekilde altndan emin olmaldr. (3) Soluk alnamayan ortamda bulunduklar zaman lider, takm yelerinin ve aparatlarn durumlarn dzenli olarak kontrol etmelidir.
271
26. organizasyonu
Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, i organizasyonuna ilikin ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 26.1. Grev gvenlik analizi 26.1.1. veren, iilere ve temsilcilerine danarak, i veya alma ynetimini oluturan grevleri tanmlamak iin alma srecini incelemelidir. Daha sonra btn almalar, tehlikeleri tanmlamak, riskleri deerlendirmek ve grevleri mmkn olduu kadar gvenli yapabilmeye uygun vastalar tasarlamak iin analiz edilmelidir. Bakmla ilgili grevlere zel olarak dikkat edilmelidir. 26.1.2. ilerin gvenliini korumak iin kontroller, bir iin gvenlik analizleri ile belirlenemezse, o i yaplmamaldr. 26.1.3. Sz konusu analiz sonular, tehlikelerin listelendii, istenilen alma yntemlerinin bulunduu, allmam koullarda ve acil durumlarda izlenecek yntemlerin ve uygun kiisel koruyucu donanmlarn belirtildii, gvenli alma yntemleri program yazmnda kullanlmaldr. 26.1.4. alan iiler, grevleriyle ilgili uygulanabilen, gvenli alma yntemlerine kolaylkla ulaabilmelidirler. Gvenli alma yntemleri, yapacaklar greve ilk kez balamadan nce tek tek iilerle veya alacak olan gurupla beraber gzden geirilmeli ve incelemeler daha sonra sk sk tekrarlanmaldr. 26.1.5. Grev veya onun oluturduu tehlikeler deitii zaman, grevle ilgili bir kaza olmas durumunda ve periyodik olarak, gvenli alma yntemleri gzden geirilmeli gerekiyorsa dzeltilmelidir.
272
organizasyonu
26.2. ak 26.2.1. Risk deerlendirme ynteminin bir paras olarak iveren, iilere ve temsilcilerine danarak, her basamakla ilgili tehlikeleri not ederek ham maddelerin, ara ve son rnlerin, hareketli ekipmanlarn ve almalar yapan iilerin listesini yapmaldr. Bu analizlerin sonular tm alma yntemlerinin yaplabildii kadar gvenli planlanmasnda kullanlmaldr. 26.3. alma ekipleri 26.3.1. Grevi gvenli olarak yapmaya yetecek alma ekipleri oluturulmaldr. 26.4. Yalnz alan iiler 26.4.1. veren yalnz veya izole bir durumda alan iilerin gvenliini salamak iin uygun nlemleri almaldr. 26.5. Madene giri izni 26.5.1. Ynetici tarafndan izin verilmedike veya sorumlu bir kii tarafndan elik edilmedike, madende almayan bir kiinin madene girmesine izin verilmemelidir. 26.5.2. Ne sebeple olursa olsun madene giren kii, kendi gvenliini ve madende alan iilerin gvenliini salamak zere, ulusal yasa veya ynetmeliklerin gerektirdii koullara ve yneticinin, nezaretilerin veya kendisine elik eden sorumlu kiinin verdii talimatlara uymaldr. 26.6. Genel grevler ve ynetimleri 26.6.1. Hayat, uzuvlar veya maden iin tehlikeli bir durum gzleyen herkes;
273
(a) (b)
uzmanlklarna gre, tehlikeyi uzaklatrmak iin hemen gerekli admlar atmal ve bunun mmkn olmad durumlarda, tehlikede olan kiileri hemen uyarmal, onlara ekilmelerini sylemeli, kendisi de oradan ayrlmal ve ulalabilen en yakn nezaretiyi durumdan haberdar etmelidir.
26.6.2. alanlar, yakn veya ciddi bir tehlike altnda bulunduklar yerlerden hemen uzaklatrlmaldr. 26.6.3. Yer altnda alan tm kiiler, yer stne k iin kullanabilecekleri vastalar bilmelidirler. 26.6.4. Grevi biten bir vardiyadaki nezaretiler, greve balayan vardiyadaki nezaretilere, kendi gzetimlerindeki blgelerde bulunan zel dikkat gerektirecek durumlar bildirmelidirler. 26.6.5. alanlar, yakn bir tehlike ve ulusal yasa veya ynetmeliklerle tanmlanan baka istisnai durum nedeniyle, madenin bir blmnden ekildiklerinde durum derhal yetkili mercilere bildirilmelidir. 26.6.6. (1) Sakatlklar olan kiiler, sadece kendilerini veya bakalarn tehlikeye sokmalarnn mmkn olmad ilerde almaldrlar. (2) Bu kiiler tehlikesiz almalarn salayacak yeterli bilgi ve eitim almaldrlar. 26.6.7. Madende alan herkes, gvenlik, salk ve dzen konularnda yol gsterme sorumluluu olan maden grevlisinin verdii talimatlara uymaldr. 26.6.8. Madendeki hi kimse, grevini uygun olarak yapan baka bir kiiye engel olmamal veya onun nn kapamamaldr.
274
organizasyonu
26.6.9. Madende yer altnda veya yer stnde alan herkes, her zaman dzgn hareket etmelidir. 26.6.10. Onaylanm bir standarda gre zehirlenmi olduu, tespit edilen hi kimse madende almamaldr. 26.6.11. Alkoll iki veya tehlikeli ilalar madene alnmamaldr. 26.6.12. Yer altnda uyunmamaldr.
26.6.13. (1) Madenin belirli ksmlarnda yer altnda veya yer stnde alan herkes, iveren tarafndan temin edilen uygun koruyucu baretler giymelidir. (2) Madende alanlarn salk ve gvenliklerini korumak gerektiinde iveren dier koruyucu ekipmanlar da temin etmelidir.
275
27. Gvenlik ve salk kurullar

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, gvenlik ve salk kurullarna ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 27.1. Maden gvenlik ve salk kurullar 27.1.1. Her madende, ii ve iveren temsilcilerinden oluan bir gvenlik ve salk kurulu oluturulmal, dzenli olarak ve madendeki gvenlik ve salk konularnn btn ynleri ile tartlmas gerektii zamanlarda toplanmaldr. 27.1.2. veren gvenlik ve salk kurulunu, olanaklar ve eitim ynnden desteklemeli ve temsilcilerinin fonksiyonlarn yerine getirmelerine yardm etmek zere, gvenlik ve salkla ilgili gerekli tm bilgileri salamaldr. (a) (b) 27.1.3. veren; madendeki bir i kazasn veya nemli bir olay olabildiince abuk ve i mfettileri tarafndan yaplacak, nceden haberdar olduu bir denetimi veya incelemeyi vaktinde gvenlik ve salk kuruluna bildirmelidir.
27.1.4. Gvenlik ve salk kurullarnn yetki ve fonksiyonlar ulusal yasa veya ynetmeliklerle belirlenmelidir. 27.2. l endstri kurullar 27.2.1. veren, ii ve yetkili makam temsilcilerinden oluan l
276
Gvenlik ve salk kurullar
bir kurul oluturulmal, kmr madenindeki gvenlik ve sal btn ynleri ile tartmak zere dzenli olarak toplanmaldr. (a) (b) (c) (d) 27.2.2. l kurul aada belirtilen hususlar yerine getirmelidir: ulusal ve uluslararas dzeyde; konu ile ilgili gvenlik ve salk akmlarn/eimlerini, teknolojik gelimeleri, bilimsel ve tbbi aratrmalar dikkate almaldr; kmr madenlerinde gvenlik ve salk konularnda yetkili mercilere nerilerde bulunmaldr; gvenli ve salkl bir alma ortam hakkna her dzeyde sayg gsterilen, nleme prensibinin en yksek ncelikle kabul edildii gvenli ve salkl bir alma ortam oluturmak iin tanmlanm olan grevler, haklar ve sorumluluklar sistemi erevesinde, hkmetlerin, iverenlerin ve iilerin aktif olarak katlmda bulunduu, koruyucu bir ulusal gvenlik ve salk kltr gelitirmelidir. Koruyucu gvenlik ve salk kltrn oluturmak ve srdrmek, tehlike ve risk tanmlamalarn, nasl nlenebilecekleri veya kontrol edilebileceklerine ilikin genel farkndal, bilgi ve anlay gelitirmek iin eldeki tm imkanlar kullanmaldr ve ilgilenilmesi gereken herhangi bir gvenlik ve salk konusuna ilikin neride bulunmaldr.
27.2.3. Yetkili merci l kurula fonksiyonlarn yerine getirmesi iin gerekli bilgileri vermelidir. 27.2.4. l kurulun yetki ve fonksiyonlar, yetkili merci, iveren ve ii temsilcileri aralarnda anlama ile veya ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlenmelidir.
277
28. zel koruma

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, zel korumaya ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol yntemleri ile birlikte kullanlmaldr. 28.1. Sosyal koruma 28.1.1. Ulusal yasa ve ynetmeliklerle uyumlu olarak iiler aada belirtilen haklardan yararlanmaldrlar: (a) iverenler ve iiler arasnda gr birlii ile oluturulan bir gven lik ve salk politikas ile korunmaldrlar; (b) i nedeniyle yaralanma veya meslek hastal durumlarnda iilerin yeterli tazminat alma, onlara bal olanlarn da tazminatlardan ya rarlanma haklar olmaldr; (c) rehabilitasyon ve ie dn iin uygun hizmetlerden yararlanmal drlar. 28.2. alma saatleri 28.2.1. Gnlk ve haftalk alma saatleri, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlendii veya i mfettilerince veya toplu szlemelerle onayland zere, yeterli dinlenme sreleri ierecek ekilde dzenlenmelidir. Uygulanabilirse aada belirtildii gibi olmaldr: (a) zellikle i yorucu, tehlikeli ve monoton olduunda, iilerin dik katlerini ve fiziksel uyumlarn tekrar kazanmalar iin alma saatleri srasnda ksa aralar olmal; (b) yemekler iin yeterli aralar verilmeli; (c) gndz veya gece molalar olmal ve (d) hafta sonu izni verilmelidir.
278
zel koruma
(a) (b)
28.2.2. uzun alma gnleri (sekiz saatin zerinde) yalnzca; eer i ve iyknn zellii uygun olursa ve vardiya sistemi yorgunluk birikimini en aza indirecek ekilde planlanrsa dnlmelidir.
28.2.3. alma programnda, i gvenlii ve saln etkileyebilecek herhangi bir deiiklik iin nceden iilere ve temsilcilerine danlmaldr. 28.3. Kibrit, sigara tr maddeler ve akmak bulundurulmas ve yasaklanm maddelerin aranmas (a) (b) (c) 28.3.1. Btn yeralt kmr madenleri iletmelerinde; sigara veya pipo imek iin ttn, sigara kad, kibrit, alev oluturabilecek herhangi bir madde veya malzeme veya alevli bir gvenlik lambasn uygun olmayan bir ekilde yakmay salayacak bir alet getirmek yasaklanmaldr; ynetici, madene giren herkesin veya yetkili merci tarafndan onaylanm bir sisteme gre seilen baz kiilerin, paragraf 28.3.1(a)da yasaklanan maddeleri tayp tamamalar ynnden incelenmesini istemelidir ve arama yaplmasn istemeyen kiinin madene girmesi yasaklanmaldr.
28.3.2. i ve temsilcilerinin grleri alnarak, madenin dier kapal ksmlar iin dumansz iyeri politikas desteklenmelidir. Bu politikalar ulusal yasa veya ynetmelikler uyarnca, iveren tarafndan uygulanmal ve desteklenmelidir. 28.4. Alkol ve uyuturucu ile ilgili sorunlar 28.4.1. Alkol ve uyuturucu ile ilgili sorunlar, iyerindeki dier salk sorunlar gibi ele alnmaldr. ILOnun 1996 tarihli yerinde alkol
279
ve uyuturucu ile ilgili sorunlarn ele alnmas balkl uygulama klavuzu zel olarak bu konu ile ilgilidir. 28.4.2. Alkol ve uyuturucu politikalar ve programlar, iyerinde alkol ve uyuturucu ile ilgili sorunlarn nlenmesi, azaltlmas ve ynetimini desteklemelidir. verenler, iiler ve temsilcileri iletme iin bu tr programlar gelitirilmesi iin ibirlii yapmaldrlar. 28.4.3. Alkol konusunda, ynetimdeki personel ve iiler iin ayn kstlama ve yasaklamalar uygulanmaldr. 28.4.4. alma srasnda alan kiiden alnan rneklerle deney yaplmas, moral, etik ve yasal olarak temel neme sahiptir, bu testleri yapmann adil ve uygun olaca zaman belirlenmelidir. 28.4.5. Alkol ve uyuturucuyla ilgili sorunlar nedeniyle tedavi ve rehabilitasyon isteyen iiye, iveren cezalandrma veya ayrmclk uygulamamal, ii normal i gvenliinden yararlanmaldr. Paylalan bilgiler gizli tutulmaldr. 28.4.6. verenin, ile ilgili alkol ve uyuturucu kullanm ile ilgili yanl uygulamalar hususlarnda iileri cezalandrma yetkisinin olduu kabul edilmelidir. Ancak t vermek, tedavi ve rehabilitasyon, cezalandrmaya tercih edilmelidir. 28.5. HIV / AIDS 28.5.1. HIV/AIDS, iyerindeki dier nemli hastalklar/durumlar gibi ele alnmaldr. 28.5.2. ILOnun HIV/AIDS ve alma dnyas, 2001 tarihli uygulama klavuzu, salgnn yaylmasn nlemek, iiler ve aileleri zerindeki etkisini hafifletmek ve hastalkla mcadeleye yardm iin sosyal koruma salamak zere arac olmaldr. Uluslararas Finans Kuruluu iin
280
zel koruma
Golder ve Ortaklar tarafndan baslan, 2004 tarihli, Madencilik sektrnde HIV/AIDS rehberi de, HIV/AIDSe kar rgtsel bir tepki gelitirilmesi ve uygulamas iin pratik bir yol gstericidir. 28.5.3. HIVin bulamasn nlemek iin i ortam salkl ve gvenli olmaldr. veren, HIV ve dier kanla tanan patojenlerin geiini nlemek iin zellikle acil durumlarla ilgili nlemler almaldr. lk yardm, dier tbbi yntemler ve potansiyel olarak enfekte olmu malzemelerin tutulmas ile ilgili genel nlemler alnmaldr. 28.5.4. Gerekten HIV olduu bilinen veya olduu dnlen iilere kar cezalandrma veya ayrmclk yaplmamaldr. 28.5.5. yerlerinde HIV/AIDS politikas ve program olmas nerilir, bu programn baarl uygulanmas iverenler, iiler ve temsilcileri arasnda ibirlii ve gven olmasn gerektirir. 28.5.6. HIV/AIDS olan iilere, yasal sosyal gvenlik programlar ve i sal hizmetlerine kabul edilme ve onlardan yararlanma konularnda ayrmclk yaplmamaldr.
281
29. Kiisel hijyen

Bu blm, ulusal yasa ve ynetmelik ve standartlarda, kiisel hijyene ilikin kural bulunmamas veya etkin olmayan ve gnn koullarna uymayan kurallar bulunmas halinde rehberlik salar. Bu blmde zetlenen hkmler, doru uygulanan bir tehlike tanmlamas, risk deerlendirmesi ve kontrol yntemi ile birlikte kullanlmaldr. 29.1. Tesisler 29.1.1. vere, sabun veya dier temizlik malzemeleri, havlular veya dier kurutucularla birlikte, yeterli scak, souk veya lk akar su bulundurmaldr. 29.1.2. Ykama olanaklar rahatlkla ulalabilecek ekilde fakat iyerinden kaynaklanan kirlenmelerden korunacak ekilde yerletirilmi olmaldr. 29.1.3. veren, yer alt ve yer stnde uygun tuvaletler bulundurulmasn salamaldr. 29.1.4. veren, tuvaletler, ykanma yerleri ve yemek iin ayrlm alanlarn bakm ve temizliklerinin yaplmasn salamaldr. 29.1.5. Ykanma yerlerinin zellikleri maruziyetin tipine ve derecesine baldr. 29.1.6. elbisesi kullanldnda veya tehlikeli maddelerin giyilen elbiselere bulama riski olduunda, elbiseleri saklamak iin olanak salanmaldr. 29.1.7. Giyinme yerleri, i elbiselerinden gnlk elbiselere bulama ve bir yerden baka bir yere yaylma olmayacak ekilde
282
Kiisel hijyen
yerletirilmi ve tasarlanm olmaldr. 29.1.8. Sala zararl maddelerin sindirim sitemi yolu ile alnmasn engellemek iin alma yerlerinde bu tr maddelerle bulam eyler yenmemeli, inenmemeli veya iilmemelidir. Eer iyerinde yeme veya imeyi yasaklamak gerekli ise, alma alanna kolaylkla geilebilecek yeme ve ime blgeleri ayrlmaldr. 29.1.9. Tabanlar kaymaya dayankl olmal ve iyi bir ekilde drenaj yaplmaldr. 29.1.10. Dknt, sznt ve sramalar hemen temizlenmelidir.
29.1.11. Her iinin kolaylkla ulaabilecei salkl ime suyu temin edilmelidir.
283
Kaynaka
Uluslararas alma Konferans, GS konular ile dorudan ilgili ok sayda UA alma szlemesi ve bunlara elik eden Tavsiye Karar kabul etmitir. ILO ayn zamanda yeralt kmr madenlerine uygulanabilen uygulama klavuzlar ve teknik yaynlar gelitirmitir. Bu belgeler; tanmlar, ilkeler, ykmllkler, grevler ve haklar yannda, GS konularnn pek ou hakknda, ILOya ye 181 lkenin l katlmclarnn mutabakat ile salanan grlerini yanstan teknik klavuzlardan oluur. 1.
1.1.
lgili ILO Szlemeleri ve Tavsiye Kararlar

Temel ILO Szlemeleri ve bunlara elik eden Tavsiye Kararlar
ILOnun alma Yaamnda Temel lkeler ve Haklar Bildirgesine, Uluslararas alma Konferans tarafndan sekiz Szleme dahil edilmitir. Bu sekiz szleme aada belirtilen drt alan kapsamaktadr.
rgtlenme zgrl
rgtlenme zgrl ve rgtlenme Hakknn Korunmas Szlemesi, 1948 (No. 87) rgtlenme ve Toplu Pazarlk Hakk Szlemesi, 1949 (No. 98) Zorla altrmann Kaldrlmas Zorla altrma Szlemesi (No. 29), 1930 Zorla altrmann Kaldrlmas Szlemesi (No. 105),1957 ocuk iliinin Kaldrlmas Asgari Ya Szlemesi (No. 138) ve Tavsiye Karar (No. 146), 1973 En Kt Biimlerdeki ocuk iliinin Yasaklanmas ve Ortadan Kaldrlmasna likin Acil Eylem Szlemesi (No. 182), 1999 Ayrmcln nlenmesi
284
Kaynaka

1.2.
Ayrmclkla (stihdam ve Meslek) Szlemesi (No. 111), 1958 Eit cret Szlemesi (No. 100), 1951
Gvenlii ve Sal ve alma koullar ile ilgili szlemeler ve Tavsiye Kararlar
81 Nolu Teftii Szlemesi, 1947 115 Nolu Radyasyondan Korunma Szlemesi Ve 118 Nolu Tavsiye Karar, 1960 116 Nolu Son Maddelerin Revizyonu Szlemesi, 1962 119 Nolu Makina Koruyucular Szlemesi ve 118 Nolu Tavsiye Karar, 1963 121 Nolu Kazalar Tazminat Szlemesi ve 121 Nolu Tavsiye Karar, 1964 127 Nolu En Fazla Yk Szlemesi ve 128 Nolu Tavsiye Karar, 1967 135 Nolu i Temsilcileri Szlemesi, 1971 139 Nolu Mesleki Kanser Szlemesi ve 147 Nolu Tavsiye Karar, 1974 148 Nolu alma Ortam (Hava Kirlilii, Grlt ve Vibrasyon) Szlemesi ve 156 Nolu Tavsiye Karar, 1977 155 Gvenlii ve Sal Szlemesi ve 164 Nolu Tavsiye Karar, 1981 155 Nolu Gvenlii ve Sal Szlemesine (1981) likin Protokol ( Kazalarn ve Hastalklarnn Kayda Geirilmesi ve Bildirilmesi, 2002 161 Nolu Sal Kurumlar Szlemesi ve 171 Nolu Tavsiye Karar, 1985 170 Nolu Kimyasallar Szlemesi ve 177 Nolu Tavsiye Karar, 1990 171 Nolu Gece alma Szlemesi ve 178 Nolu Tavsiye Karar,1990 174 Nolu Byk Endstriyel Kazalarn nlenmesi Szlemesi ve 181 Nolu Tavsiye Karar, 1993
285
2.
176 Nolu Madenlerde Gvenlik Szlemesi, 1995 183 Nolu Anneliin Korunmas Szlemesi ve 191 Nolu Tavsiye Karar, 2000 194 Nolu Meslek Hastalklar Listesi Tavsiye Karar, 2002 Yeralt kmr madencilii endstrisi ile ilgili ve bu sektre uygulanabilir hkmler ieren seme ILO uygulama klavuzlar alma Ortamnda ilerin Grltye ve Titreime Kar Korunmas, 1977 Kmr Madenlerde Gvenlik ve Salk, 1986 Gelimekte Olan lkelerde Teknoloji Transferi alma Koularnda Gvenlik ve Salk, 1988 Byk Endstriyel Kazalarn nlenmesi, 1991 yerinde Kimyasallarn Kullanmnda Gvenlik, 1993 Yerinde Alkol ve la Kullanm le lgili Konularn Ynetimi, 1996 Kazalar ve Haslklarn Kayt Edilmesi ve Bildirilmesi, 1996 ilerin Kiisel Bilgilerin Korunmas, 1997 yerinde evresel Faktrler, 2001. HIV/AIDS ve Dnyas, 2001 lgili yaynlar
3.
Uluslararas Finans Kuruluu. 2004. Madencilik sektr iin HIV/ AIDS rehberi (Washington, DC). ILO. 1998. alma Hayatnda Temel Prensipler ve Haklar ve Takibi konusunda Deklarasyon, Uluslararas alma rgt, 86. Oturum (Cenevre). __ 1998. gvenlii ve sal ansiklopedisi, 4. bask (Cenevre) (bask ve CD-ROM). __ 1998. i salnn gzetimi iin teknik ve etik rehber, Gvenlii Sal Serisi, No. 72 (Cenevre).
286
Kaynaka
__ __ __
gvenlii ve sal ynetim sistemleri rehberleri, ILO-OSH 2001 (Cenevre). 2003. gvenlii ve salnda kresel strateji, Uluslararas alma Konferansnda kabul edilen sonular (Cenevre). Birlemi Milletler 2003. Snflandrma ve etiketlemede kresel uyum sistemi (Cenevre).
287
Ek I i salnn gzetimi
(1998 tarihli iilerin salklarnn gzetimi iin ILO teknik ve etik klavuzundan uyarlanmtr) 1. Genel prensipler 1.1. Yetkili merciler ii salnn gzetimini dzenleyen yasa ve ynetmeliklerin tam olarak uygulanmasn salamaldr. (a) (b) 1.2. i sal gzetimi programlar, iilere ve/veya temsilcilerine danarak yrtlmeli ve; esas ama mesleki ve ile ilgili yaralanma ve hastalklarn ncelikle nlenmesi; kontroll koullar altnda planl bir ereve iinde, ulusal yasa ve ynetmeliklere uygun olarak Sal Hizmetleri Szlemesi, 1985 (No 161), ve Tavsiye Karar, 1985 (no 171), ve ILO ilerin salklarnn gzetimi iin teknik ve etik rehber, sal ve gvenlii serisi, No 72 (Cenevre, 1998) gz nnde bulundurulmaldr.
2. Organizasyon 2.1. eitli dzeylerde (ulusal bazda, iyeri baznda ve kurulu baznda) iilerin salk gzetiminin organizasyonunda; (a) iyerinde iilerin saln etkileyebilecek tm etkenlerin ve ile ilgili tehlike ve risklerin btnsel olarak incelenmesi; (b) iin gerektirdii salk durumu ve alanlarn salk durumu; (c) ilgili yasa ve ynetmelikler ve elde bulunan kaynaklar; (d) gzetimin, ama ve ilevinin iiler ve iverenler tarafndan bilin mesi; (e) gzetimin, izleme ve kontroln yerine geemeyecei. hususlar gz nnde bulundurulmaldr.
288
Ek I
2.2. htiyalar ve eldeki kaynaklar lsnde ii salnn gzetimi almalar ulusal, sektrel veya kurulu baznda veya dier uygun seviyelerde yaplmaldr. Gzetim almalar i sal ile ilgili kalifiye elemanlar tarafndan yrtlmesi kouluyla, ulusal yasa ve ynetmeliklerde belirtildii gibi aadaki ekilde yrtlebilir; (a) eitli yerlerde, rnein bir kuruluun bnyesinde veya kurulular arasnda oluturulan i sal servisleri tarafndan; (b) i sal danmanlar tarafndan; (c) iletmenin bulunduu yerdeki mesleki ve/veya genel salk kuru lular tarafndan; (d) sosyal gvenlik kurulular tarafndan; (e) iilerin ynettii merkezler tarafndan; (f) szlemeli mesleki kurulular veya yetkili merci tarafndan yetki verilen dier kurulular tarafndan; (g) yukarda saylanlardan herhangi birka kuruluun birlemesiyle. 2.3. Kapsaml bir ii sal gzetim sistemi; (a) bireysel ve toplu salk deerlendirmelerini, i kazas, yaralanma ve hastalk kayt ve bildirimlerini, olay bildirim nitesini, anket, in celeme ve denetimleri kapsamaldr; (b) eitli kaynaklardan bilgi toplanmas ve bunlarn niteliklerine ve kullanm amalarna gre analiz ve deerlendirmesini salamaldr; (c) aada belirtilenler; (i) salk politikalar ve i gvenlii ve sal programlar iin rehberlik ve (ii) yaanmakta olan ve oluabilecek i sal ve gvenlii sorunlarna kar; yetkili merciyi, iverenler iiler ve temsilcilerini, i sal uzmanlarn harekete geirecek erken uyar yetenekleri. dahil olmak zere hareket ve izleme tarzn belirlemelidir 3. Deerlendirme 3.1. Gzetim kapsamnda veya bir ihtiya durumunda yaplan bireysel i sal deerlendirmelerinde, en yaygn bavurulan yntemler
289
olarak tbbi tetkik ve konsltasyonlar, aada belirtilen amalara hizmet etmelidir: (a) tehlike ve riskler karsnda iilerin saln deerlendirmeli ve salk durumu nedeniyle zel korunma gereksinimi olan iilere zellikle dikkat edilmesini salamaldr; (b) klinik ncesi ve klinik anormallikleri, kiinin sal iin mdaha lenin yararl olaca srada fark etmelidir; (c) iilerin salnn daha fazla zarar grmesini nlemelidir; (d) iyerindeki kontrol yntemlerinin etkinliini deerlendirmelidir, (e) gvenli alma ve sal koruma yntemlerini glendirmelidir, (f) alma yerinin iiye uygun olmas iin gerekli dikkati gstererek, bireysel hassasiyetleri gz nne alarak, zel tipteki iler iin ii nin uygunluunu deerlendirmelidir. 3.2. e balamadan nceki tbbi tetkikler, gerekli yerlerde, ie alma veya grevlendirmeden hemen nce veya hemen sonra yaplmal: (a) daha sonraki salk aratrmalarna temel tekil edecek bilgileri toplamal ve (b) iin tipine, mesleki uygunluk ltlerine ve iyerindeki tehlikelere uyarlanm olmaldr. 3.3 allan srede iletmedeki mesleki risklere uygun olarak, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlenen tbbi tetkikler periyodik olarak yaplmaldr. Bu tetkikler aada belirtilen durumlarda tekrarlanmaldr: (a) salk nedenleriyle uzun sre iten uzaklama sonrasndaki geri dnlerde; (b) iinin talebi zerine, i deiiklii zellikle salk nedenleriyle i deiiklii ve benzer durumlarda. 3.4. alanlarn tehlikelere maruz kalmas sonucu, uzun dnemde salklarna ynelik nemli lde risk alndnda, hastalklarn erken tehisi ve tedavisini salamak iin, alma dneminin sonrasndaki tbbi gzetimler iin dzenlemeler yaplmaldr.
290
Ek I
3.5. Biyolojik testler ve dier aratrmalar, ulusal yasa ve ynetmeliklerle belirlenmelidir. Bu ilemler iinin bilgisi ve mutabakat ile yaplmal ve en yksek mesleki standartlarda, olabilecek en dk risk ile yrtlmelidir. Bu test ve aratrmalar iiler iin gereksiz yeni tehlikeler yaratmamaldr. 3.6. ILOnun 1997 tarihli ilerin kiisel bilgilerinin korunmas uygulama klavuzu ile uyumlu olarak genetik aratrmalar yasaklanmal veya ulusal yasalarla aka izin verilen vakalarla snrl tutulmaldr. 4. Bilgilerin toplanmas, ilenmesi, iletiimi ve kullanm (a) (b) (a) (b) (c) (d) 4.1. cilerin kiisel tbbi bilgileri: ILOnun 1997 tarihli cilerin kiisel bilgilerinin korunmas uygulama klavuzu ile uyumlu olarak, tbbi gizlilik koullarnda toplanmal ve muhafaza edilmelidir; ilerin salklarnn gzetimi iin teknik ve etik ILO klavuzu ile uyumlu olarak iilerin salklarn ( fiziksel, ruhsal ve sosyal) korumak amac ile kullanlmaldr. 4.2. i salna ilikin yaplan gzetimlerin sonular ve kaytlar: konuyla ilgili iilere veya onlarn belirledikleri kiilere, profesyonel salk elemanlar tarafndan net olarak aklanmaldr; ulusal yasa ve uygulamalarda da yer alm olaca ekilde, haksz ayrmclk amal kullanlmamaldr; yetkili merciler tarafndan istendiinde, kiisel gizlilik gz nnde bulundurularak, iveren ve iilerin kabul ettikleri bir guruba, ile ilgili yaralanma ve hastalklarn tanm ve kontrolne yardmc olacak salk istatistikleri ve epidemiyolojik almalar yapmak zere verilmelidir. kapanan iletmelerdeki iilerin salklarnn izlenmesine ilikin kaytlar, gvenli bir ekilde muhafaza edilmelerini salayacak dzenlemelerle, ulusal yasa ve ynetmeliklerde istenen koullarda ve srede muhafaza edilmelidir.
291
Ek II alma ortamnn gzetimi

1985 tarihli gvenlii sal szlemesine (No.171) uygun olarak, (a) (b) (c) (d) 1. alma ortamnn gzetimi aadaki konular kapsamaldr: iilerin saln ve gvenliini etkileyebilecek risk ve tehlikelerin tanmlanmas; alma ortam hijyen koullarnn ve i organzasyonunda iilerin salk ve gvenliine ilikin tehlike ve risklere yol aabilecek faktrlerin deerlendirilmesi; bireysel ve toplu koruma ekipmanlarnn deerlendirilmesi; uygun durumlarda geerli ve genel kabul grm izleme yntemleri ile, iilerin zararl etkenlere maruziyetinin deerlendirilmesi.
2. Bu gzetim iletmenin dier hizmetleriyle uyum iinde ve sz konusu iiler ve onlarn temsilcileri, ve/veya, eer varsa salk ve gvenlik kuruluyla ibirlii iinde yrtlmelidir. 3. Ulusal yasa ve ynetmeliklere uygun olarak i ortamnn gzetimi sonucu elde edilen veriler dzenli olarak kaydedilmeli, ve sz konusu iletmedeki iveren, iiler ve temsilcileri veya, eer varsa, salk ve gvenlik kurulu tarafndan elde edilebilmelidir. 4. Bu veriler gizli tutulmak koulu ile ve yalnzca ii sal ve i gvenlii ile alma ortamnn iyiletirilmesine ynelik nlemlere yol gsterici ve Tavsiye Karar edici olmak zere kullanlmaldr. 5. Yetkili merci, sz konusu verilere ulaabilmelidir. Veriler baka kurululara sadece iletmedeki iveren, iiler veya temsilcileri, ya da eer varsa salk ve gvenlik kurulunun mutabakat ile iletilmelidir.
292
Ek II
6. ortamnn gzetimi, gerektiinde, alma ortamnda iilerin saln, iyerindeki evre sal koullarn ve alma koullarn etkileyebilecek faktrleri kontrol etmek zere, i sal hizmeti veren kiiler tarafndan iyerine gidilerek yaplmaldr. 7. sal ve gvenlii hizmeti veren kiiler; iverenin altrd iilerin salk ve gvenlik konusundaki sorumluluuna nyargsz yaklaarak ve iilerin bu konulara katlmas gereine nem vererek, iletmedeki i riskleri ile ilgili aadaki grevleri yerine getirmelidir. (a) gerekli durumlarda iilerin tehlike ve risklere maruziyetini yakn dan izlemeli; (b) teknoloji kullanmnn iilerin salnda yapmas beklenen etki lere ilikin nerilerde bulunmal; (c) ile ilgili tehlikelere kar kiisel korunma iin gerekli ekipmanlarn seimine katlmal ve nerilerde bulunmal; (d) iin iiye daha iyi uydurulmasn ngren bir bak asyla, i analizi ve organizasyon ve metod almalarnda ibirlii yapmal; (e) i kazalar, meslek hastalklar ve kaza nleme programlarnn ana lizlerinde grev almal; (f) shhi tesis binalar ve iveren tarafndan salanan; ime suyu tesisi, kantinler, lojmanlar gibi iiler iin olan dier yaplar gzetip denetlemelidirler. 8. sal hizmetlerini yrten grevliler, gereken durumlarda iverenlere, iilere ve ii temsilcilerine bilgi verdikten sonra: (a) tm iyerlerine ve iletmede iiler iin temin edilen tesislere ser best olarak girebilirler; (b) ynteme, performans standartlarna, rnlere, kullanlan veya kul lanlmas dnlen malzeme ve maddelere ilikin bilgilere ulaa bilirler. ilerin gvenlik ve salklarn etkilemeyen, renmi olabilecekleri gizli bilgileri korurlar ve gizlilie uyarlar; (c) kullanlan veya tanan rn, malzeme ve madde rneklerini analiz iin alabilmelidirler.
293
9. alma yntemlerinde nerilen deiikliklerle, veya iilerin gvenlik ve salklar zerinde etki oluturabilecek koullarla ilgili olarak; i sal hizmetlerini yrten grevlilere danlmaldr.
294
Ek III Gvenlii ve Sal ynetim sistemi kurulmas

( sal ve gvenlii ynetim sistemleri konusundaki ILO klavuzundan, ILO-OSH 2001 uyarlanmtr) 1. Giri 1.1. GS ynetim sisteminin iletme baznda uygulamaya konulmas ile birlikte, hem tehlikelerin azaltlmas hem de verimlilik risklerinin azaltlmas hususlarndaki olumlu etkiler; hkmetler, iverenler ve iiler tarafndan fark edilmektedir. Yeralt kmr madenlerinde gvenlik, salk ve verimlilik art salanabilmesinde bu sistemlerin kullanlmasndan doan ortak yarar bilmezlikten gelinmemelidir. Sistemlerin yeralt kmr madenciliine zg ve iin zelliine ve boyutuna uygun olmas gerekmekte ise de ILO-OSH 2001 rehberleri geni kapsamldr ve byle bir sistemi uygularken dier endstri dallarndan destek almak zor olmayacaktr. GS ynetim sistemlerinin ulusal bazda ve iletme baznda yeralt kmr madencilii iin planlanmas ve uygulamas, ILO gvenlii ve sal ynetim sistemleri rehberleri, ILO-OSH 2001 uyarnca yaplmaldr. Buradaki ksaltlm eviride tm metin aktarlmamtr. (a) (b) 1.2. Yetkili merci aadaki hususlar yerine getirmelidir; yeralt kmr madenlerinin btnsel ynetiminin bir paras olarak, GS ynetim sistemlerinin uygulama ve birlemesini desteklemeli; lke koullar ve uygulamalarn gz nnde bulundurarak, ILOnun gvenlii ve sal ynetim sistemleri rehberleri ILO-OSH 2001 veya ILO 2001 ile uyumlu uluslararas kabul gren gvenlik ve salk ynetim sistemlerini esas alan i gvenlii sal ynetim sistemlerinin, gnll ve sistematik uygulamas iin ayrntl ulusal rehberler hazrlamal;
295
(c) (d) (e) (f) (g)
yeralt kmr madenleri iletmelerinde i gvenlii sal ynetim sistemleri konusunda, yetkili kurumlar tarafndan zgn rehberler gelitirilmesini desteklemeli; i mfettilii birimlerine, i gvenlii sal kurumlarna, ve i gvenlii sal ile ilgilenen dier kamu ve zel kurumlara, ajanslara ve kurululara ve salk hizmeti salayanlara teknik yardm ve destek salamal; iveren ve iilere yasal ykmllklerini yerine getirmede yardmc olacak rehberliin verilmesini salamal; ayn proje iindeki faaliyetlerde iki veya daha fazla iletme birbirine bal alyorsa, iverenler arasnda ibirliini salamal; iilerin gvenlik ve salklarn tehlikeye atmakszn, iverenin i durumunu olumsuz etkilemesi sz konusu olabilecek verileri sakl tutmak gerektiini kabul etmelidir.
1.3. gvenlii ve sal ynetim sistemlerinin hazrlanmas, uygulanmas ve yrtlmesini de gz nne alarak iverenler aadaki hususlar yerine getirmelidir: (a) genel iletme ynetim politikas kapsamnda, i gvenlii ve sal politikalarn, programlarn ve i gvenlii ve saln koruma konusundaki dzenlemeleri yazl olarak aklamal; (b) eitli salk ve gvenlik sorumluluklar ile yetki ve sorumluluk s nrlarn belirlemeli, bunlar iilere, ziyaretilere ve iletmede al an dier kiilere uygun ekilde ve net olarak iletmeli; (c) i gvenlii ve sal politikalarnn yerine getirilmesine, iilerin ve temsilcilerinin tam katlmlar iin etkin dzenlemeler yaplmas n salamal; (d) i gvenlii ve salnda yeterlik artlarn ve bunun gerektirdii kiisel eitim ihtiyalarn belirlemeli; (e) iilerin salk asndan zararl evresel faktrlerin etkilerinden korunmalar iin anlayabilecekleri dil ve ekilde onlar bilgilendir meli; (f) uygun belgeleme sistemi ve iletiim dzenlemeleri kurmal ve bun lar devam ettirmelidir;
296
Ek III
(g) (h) (i) (j) (k)
tehlikeli durumlar tespit etmeli ve i ortamnda iilerin salk ve gvenliine ilikin risklerin deerlendirilmesini salamal; acil durumlarda; nleme, hazrlkl olma ve harekete geme dzenlemeleri de dahil olmak zere, tehlikeleri nleme ve kontrol yntemleri gelitirmeli; sahada alan ykleniciler ve satn alma ve finansal kiralama artnameleri iin i gvenlii ve sal koullarna uyum yntemleri hazrlamal; i nedeniyle oluan yaralanma ve hastalklarn inceleme sonularn, GS uyum denetimleri ve ynetim tarafndan GS ynetim sisteminde yaplan incelemeleri de dikate alarak, GS uygulamalarn izlemek, lmek ve kaydetmek iin yntemler gelitirmeli, kurmal ve incelemeli; srekli iyiletirme iin; nleyici ve dzeltici nlem ve frsatlar belirlemeli ve uygulamaya koymaldrlar.
2. gvenlii ve sal politikas 2.1. gvenlii ve sal ynetimi yksek ncelikli bir eitim faaliyeti olarak kabul edilmelidir. Yeralt kmr madenciliinin genel politikasyla uyumlu olarak iveren aadaki esaslara gre bir i gvenlii ve sal politikas ortaya koymaldr: (a) (b) politika iletmeye has olmal ve iletmenin bykl ve almalarn zelliine uygun olmaldr; i gvenlii ve sal genel ynetimin btnl iinde bir para olarak alglanmal ve i gvenlii sal uygulamalar tesisin i verimliliinin ayrlmaz bir paras olarak kabul edilmelidir.
2.2. gvenlii ve sal politikalar en azndan, iletme ynetiminin varmakla ykml olduu aada belirtilen ana prensip ve amalar kapsamaldr: (a) i gvenlii ve sal genel ynetim yapsnn btnl iinde bir para olarak alglanmal ve i gvenlii ve sal kuruluun
297
(b) (c) (d) (e)
i verimliliinin ayrlmaz bir paras olmaldr; ile iligili yaralanmalar, salk bozukluklar, hastalklar ve kazalar nlenerek; kuruluun btn elemanlarnn salk ve gvenlii korunmaldr; i gvenlii ve sal ile ilgili ulusal yasa ve ynetmelikler, gnll programlar, i gvenlii ve sal toplu szlemeleri ve kuruluun ye olduu veya olmay dnd dier oluumlarn taleplerine uyulmaldr; GS ynetim sisteminin tm unsurlarna aktif olarak katlmalar iin iiler ve temsilcilerine destek verilmeli ve danlmas salanmaldr ve GS ynetim sistemi performans devaml gelitirilmelidir.
2.3. Gvenlik ve salk politikasnn kapsam ve zellii net olarak yeralt kmr madeninin byklne bal olacaktr, ancak belirli ana bileenleri bulunmaldr. yle ki: (a) personel alnmas ve eitilmesi; (b) gvenlik ve salk alannda belirli sorumluluklarla grevlendirilen personelin tanmlanmas; (c) gvenli ve salkl bir alma ortam oluturulmas iin ekipman temin edilmesi; (d) kanun koyucular, ii rgtleri, elektrik ve su idaresi gibi kamu hiz met birimleri ve evre koruma rgtleri gibi ilgili kurulularla ba lant kurulmas; (f) i gvenlii ve sal kurullarnn oluturulmal ve altrlmas; (g) kurulu tarafndan tzkler ve ynetmelikler uyarnca veya baka bir ekilde kabul edilen gvenlik nlemlerinin glendirilmesi iin yntemler hazrlanmas; (h) kazalarn, tehlikeli durumlarn ve meslek hastalklarnn bildirilme si iin yntem oluturulmas; (i) politikann gzden geirilecei ve gerekirse yeniden dzenlenecei tarih dahil olmak zere tm ilgililere politikann bildirilmesi iin gerekli aralar salanmas; (j) acil durum yntemleri belirlenmesi.
298
Ek III
3. ilerin katlm 3.1. ilerin katlm iletmenin i gvenlii sal ynetim sisteminin temel unsurlarndan biri olmaldr. veren, iilere ve onlarn salk ve gvenlik temsilcilerine, acil durum dzenlemeleri de dahil olmak zere, ilerinde i gvenlii ve sal ile balantl her konuda danlmasn, bilgi ve eitim verilmesini salamaldr. 3.2. veren ulusal yasa ve uygulamalar erevesinde; uygun ekilde bir salk ve gvenlik kurulunun oluturulmasn, ilerlik kazanamasn ve i gvenlii ve sal temsilcilerinin dikkate alnmasn salamaldr. Salk ve gvenlik kurullarnda; iiler veya ii temsilcileri, iveren temsilcileri ve mmknse uygulamada bir i sal ve gvenlii uzman bulunmaldr. gvenlii ve sal kurullar dzenli olarak toplanmal ve i gvenlii ve sal ile ilgili konularda karar verme srecine katlmaldr. 4. Yetki ve sorumluluk 4.1. veren iilerin gvenlik ve salklarnn korunmasnda tm sorumluluu stlenmeli ve iletmede i gvenlii ve sal almalar ve insiyatiflerinde nc olmaldr. 4.2 veren ve st ynetim kademesi, i gvenlii ve sal ynetim sisteminin hazrlanmas, uygulamaya konulmas ve yrtlmesi iin iletme personeline; grev, sorumluluk ve yetki datm yapmaldr. gvenlii ve salyla ilgili konular onlarn toplam grevlerinin bir paras olmal ve ynetim ilerinin bir blm olarak grev tariflerinde yer almaldr. Personelin uzmanlam olmasn, ve grevlerini etkin bir ekilde yapabilmek iin gerekli kaynaklar ve yetkiyle donatlm olmasn, salayacak nlemler alnmaldr. 4.3. st ynetim kademesi, iletmenin bykl ve yapsndan bamsz olarak, gvenlik ve salk konularn hazrlamak, izlemek
299
ve denetlemekle grevlendirilmelidir. Bu kademedeki yneticiler, problemlerin duyurulaca, i kazalar ve hastalklarnn bildirilecei ve rapor edilecei odak noktalar olmaldr. 4.4. Yneticiler ve nezaretiler aadaki hususlar yerine getirmelidir: (a) iletmenin gvenlik ve salk politikasn gvenli ekipmanlar, al ma yntemleri seerek, i organizasyonu ve yetenekli igc temin ederek uygulamal; (b) sorumlu olduklar konularda, i gvenlii ve salna olan riskleri mmkn olan en alt dzeye indirmeli; (c) iilerin ve yklenicilerin, gvenlik ve salk ynetmelikleri, poli tikalar, yntemleri ve talepleri hakknda yeterli bilgi almalarn salamal ve bu bilgilerin anlald konusunda ikna olmal; (d) astlarna grevleri ak ve net olarak vermelidirler. Yneticiler ii lerin gvenlik ve salkla ilgili yaplmas gerekenleri anladklar ve uyguladklar konusunda ikna olmal; (e) i kazas riski ve iilerin salklarnda hasar veya hastalk olutura cak koullara maruziyetlerinin en aza inecek ekilde iin planlan masn, organize edilmesini ve yrtlmesini salamaldrlar. 4.5. verenler, gvenlik koullarna uyumu izleyerek iilere, yneticilere ve nezaretilere danarak, iilerin gvenlik ve salk kurallarna uymalar iin daha fazla bilgi, retim ve daha fazla eitime ihtiyalar olup olmadn deerlendirmelidirler. 4.6. Nezaretiler, yklenicilerin ve iilerinin i gvenlii sal konularndaki kurallara uyup uymadklarn izlemekten sorumludur. Uymama durumunda nezaretiler, yklenicilere ve iilerine gerekli talimat ve nerileri vermekle ykmldrler. 4.7. Ulusal yasa ve ynetmelikler veya kurulu tarafndan kabul edilen ynetmeliklerde tanmland zere, iilerin; i gvenlii sal konularndaki haklarnn, kiisel veya toplu grev ve sorumluluklarnn
300
Ek III
bilincinde olmalar salanmaldr. 4.8. Yeralt kmr madenlerinde ii altran ykleniciler, bu klavuz erevesinde iveren olarak kabul edilir, iverenlerin grev ve sorumluluklar ile ilgili hkmler onlar iin de geerlidir. 4.9. Ykleniciler ve i bulma kurumlar aadaki hususlar salamaldrlar: (a) ulusal yasa veya ynetmeliklerde gerekli grld ekilde kaytl ve lisansl olmal, veya mevcutsa kabul grm gnll sistemlere katlmaldrlar; (b) ii veren kuruluun, i gvenlii ve saln destekleyen politika ve stratejilerini bilmeli, bunlara gre almal, ilgili nlem ve taleple rine uymal ve ibirlii yapmaldr. 4.10. Ykleniciler; alma dnemleri, ii tazminatlar, i teftii ve i gvenlii ve sal konularndaki ulusal yasa ve ynetmeliklere uymaldrlar. 5. Yeterlik ve eitim 5.1. gvenlii ve sal konularnda istenilen yeterlik kriterleri iveren tarafndan belirlenmelidir. Kendilerinden istenen ve istenecek olan grevlerini ve sorumluluklarn yerine getirmek zere herkese bu konuda, yeterli olmalarn salayacak eitim verilmeli ve bu durum devam ettirilmelidir. 6. Belgelendirme 6.1. letmedeki almalarn kapasitesine ve zelliklerine gre i gvenlii ve sal ynetim sisteminin belgelendirilmesi temin edilmeli ve bunun devam sa[lanmaldr. Belgelendirme aadaki hususlar kapsamaldr: (a) kuruluun i gvenlii ve sal politikas ve amalarn;
301
(b) (c) (d)
i gvenlii ve sal ynetim sisteminin uygulanmas iin; yneticiler, nezaretiler, iiler ve ykleniciler tarafndan yaplmas gereken, balca sorumluluklarn tasnifini; iyerinde kullanlan tm zararl kimyasal maddelerin listesini, iletmede yaplan almalar nedeniyle ortaya kan balca tehlikeler / riskler, ve bunlarn kontrol edilmesi ve nlenmesi iin yaplan dzenlemeleri ve i gvenlii ve sal ynetim sistemine katlan iilerin gvenlik ve salklarn ilgilendiren dzenlemeler, yntemler, talimatlar ve iletme iinde kullanlan dier dokmanlar.
6.2. gvenlii ve sal ile ilgili hususlarda kaytlar tutulmal, gerekleri yaplmal ve kurumun gereksinimlerine gre iyerinde muhafaza edilmelidir. Kaytlarda belirtilen hususlar izlenmeli ve saklama sreleri belirtilmelidir. 6.3. gvenlii ve sal konularndaki yaynlara, tm iiler, ii temsilcileri ve onlarn ierikleri ile ilgilenen veya ieriklerinden etkilenen herkes ulaabilmelidir. 6.4. gvenlii ve sal ile ilgili yaynlar aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) i gvenlii ve sal ynetim sisteminin uygulanmas sonucunda hazrlanan belgeleri; (b) ile ilgili nedenlerle oluan yaralanmalar, salk bozukluklar, kaza lar ve bunlarn maliyetlerine ilikin belgeleri; (c) ulusal i gvenlii ve sal yasa veya ynetmeliklerinin uygula malar sonucunda hazrlanan belgeleri; (d) iilerin maruziyetleri, alma ortamnn ve iilerin salklarnn izlenmesine ilikin belgeleri; (e) aktif ve tepkisel izleme sonularn.
302
Ek III
7. letiim ve danma 7.1. Aada belirtilen konularda dzenlemeler yaplmal ve yntemler gelitirilmelidir: (a) i gvenlii ve sal ile ilgili iletme ii ve d iletiime, uygun bir ekilde ulalmas, belgelendirilmesi ve cevaplandrlmas; (b) i gvenlii ve sal konularnda zorunlu olan ve olmayan bilgi aknn ynetim erevesinde, iletmeye ilikin eitli seviyeler ve grevler arasnda, iletme iinde temin edilmesi; (c) iilerin ve temsilcilerinin i gvenlii ve sal konularnda, ilgi lendikleri hususlarn, fikirlerinin ve yaptklar katklarn belirlen mesi, dikkate alnmas ve bunlarn yantlanmas. 7.2 gvenlii ve sal ile ilgili hususlarn yeralt kmr madencilii almalar ile btnlemesini salamak iin; alma uygulamalar rehberleri veya iletme kitapklar, i gvenlii ve sal ynetmelikleri ile birletirilmeli ve kalite, retkenlik, evre ve dier faktrlerle ilgili konulardaki nlemlerde ve Tavsiye Kararlarnda bulunmaldr. 8. lk inceleme 8.1. Bir kurulutaki i gvenlii ve sal ile ilgili mevcut dzenlemeler gerekirse, ilk gzden geirme ile deerlendirilmelidir. Bu konuda resmi dzenlemelerin bulunmamas halinde veya tesis yeni kurulmusa, i gvenlii ve sal ynetim sistemi kurulmas iin ilk inceleme bir temel oluturmaldr. Tetkik yaplmadan aada verilen soru sistematik olarak cevaplandrlmaldr. (a) imdi neredeyiz? (b) nerede olmak istiyoruz? (c) olmak istediimiz yere nasl ularz? 8.2. Yeralt kmr madencilii erevesinde, aratrma almas eklinde olan ilk inceleme uzman kiiler tarafndan yaplmal ve aada
303
belirtilen hususlar kapsamldr: (a) mevcut olan veya nerilen alma ortam veya i organizasyonu dolaysyla ortaya kabilecek; fiziksel, kimyasal, biyolojik ve dier tehlikelerin; gvenlik ve salkla ilgili riskler asndan tehis edil mesi, dzeylerinin ve yerlerinin belirlenmesi ve (b) zararl maddeler (atklar) ve dier maddeler iin envanter hazrlan mas. 8.3. Gerektii takdirde yaplan ileri incelemeler aada belirtilen hususlar kapsar: (a) kuruluun bildirdii, halen yrrlkte olan ulusal yasa ve ynetme likler, ulusal ve uyarlanm olan rehberler, uymay taahht ettii g nll sistemler ve dier hususlarn belirlenmesi; (b) tehlikeleri uzaklatrmak ve riskleri kontrol etmek iin planlanm ve yaplmakta olan kontrollerin yeterli olup olmadklarnn tespit edilmesi; (c) elde bulunan dier verilerin, zellikle; iilerin salklarnn ince lenmesinden (baknz Ek I), ve iyeri ortamnn aratrlmasndan (baknz Ek II) elde edilen verilerin analiz edilmesi. 8.4. Yeralt kmr madeni iletmesi ivereni kmr madeni almalarnn yol aaca; gvenlik ve sal ilgilendiren tehlike ve riskleri belirlemek, sistematik olarak deerlendirmek ve kaydetmek iin yntemler gelitirmeli ve bunlar devam ettirmelidir. 9. Sistem planlamak, gelitirmek ve uygulamak 9.1. lk gzden geirme sonularna dayanarak; tehlike tanmlanmas ve risk deerlendirmesi, ve dier ilgili verilere, rnein ii salnn gzetimi (bkz. Ek I), iyeri ortamnn denetlenmesi (bkz. Ek III) ve aktif ve tepkisel lm sonularna dayanarak iveren; (a) i gvenlii ve sal konusunda riskleri mmkn olan en alt dze ye indirmek iin amalar belirlemeli; (b) uygun bir nleme srasn temel alarak, koruyucu nlemleri planla-
304
Ek III
(c)
mal ve uygulamal; herhangi bir ilem balamadan nce, gvenli kmr madeni plan gelitirmeli, onaylamal ve uygulamaldr.
Bu aktiviteler; i organizasyonunun prensiplerini olduu kadar, o iyerinin rutin denetim uygulamasn ve planlamay da kapsamaldr. 9.2. Planlama almalar; iyerinde gvenlik ve saln korunmas konularnn gelitirilmesine katkda bulunmal, ve aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) gereken durumlarda, kuruluun i gvenlii ve sal amalarnn; net bir tanmnn yaplmas, nceliklerinin belirlenmesi ve derece lendirmesi; (b) amalarn her birine ulamak iin, sorumluluklarn tanmland, neyin kimin tarafndan yaplacan belirten performans kriterlerinin aka gsterildii ve belirlenen sonucun ne olduuna ve ne zaman sonuca ulalacana ilikin bir plan hazrlanmas; (c) amalara ulaldn dorulamak iin lm kriterlerinin (gsterge lerinin) seilmesi; (d) insan gc, maddi kaynaklar ve gerektiinde teknik destek salan masn da kapsayacak ekilde, yeterli kaynaklarn temin edilmesi. 9.3. Kaynak ayrlmas, dier hususlarn yansra aada belirtilen hususlar kapsamaldr: (a) yasal dzenlemelerin yansra, uyarlanm dier standartlar kar lamas istenen tesisler, aralar ve ekipman; (b) kaza riskinin ve salkla ilgili tehlikelerin etkilerine cevap verecek ve azaltacak organize bir altyapy; (c) standart ve uygulamalarn incelenmesi ve gzetimi iin ynetime ulalabilmesini; (d) yeni teknik ve yasal dzenlemelerin oluturduu ihtiyalarn deerlendirilmesini.
305
10.
gvenlii ve salnn amalar
10.1. gvenlii ve sal politikas ile tutarl olarak; ilk gzden geirmeye, bunu izleyen incelemelere ve eldeki dier verilere dayanarak, llebilen i gvenlii ve sal amalar oluturulmaldr. Bu amalar: (a) iletmeye zg olmal, ve iletmenin byklne ve yaplan al malarn zelliklerine uygun olmal; (b) yrrlkte olan ilgili ulusal yasa ve ynetmelikler ve iletmenin i gvenlii ve sal hususundaki teknik ve grev ykmllkleri ile tutarl olmal; (c) en iyi i gvenlii ve sal performansn baarmak zere iilerin korunmasn devaml olarak gelitirmeye odaklanm olmal; (d) gereki ve baarlabilir olmal; (e) bu hizmeti alanlarla fikir birliinde olunmal; (f) uygun bir zamanlama plan olmal; (g) kuruluta konu ile ilgili grevi olan her seviyeye bildirilmi ve ile tiim kurulmu olmal; (h) periyodik olarak gzden geirilmeli ve gerektiinde gncelletirilmelidir. 11. Tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi, nleyici ve koruyucu tedbirler 11.1. Her yerleik veya geici iyerinde , farkl ilemlerin, aletlerin, makinalarn, ekipman ve maddelerin kullanlmas sonucunda ortaya kan, zararl evresel faktrlerin gvenlik ve salkla ilgili tehlike ve risklerin tanmlamas ve periyodik olarak deerlendirilmesi iin iverenler almalar yapmaldr. 11.2. le ilgili nemli herhangi bir deiiklik olduunda, veya almalarn artk geerli olmad phesini uyandiracak bir neden olduunda, yaplan deerlendirmeler gzden geirilmelidir. lk deerlendirmede gerekli grlen kontrollerin yaplmasn salamak iin
306
Ek III
gzden geirme bir ynetim sorumluluu sistemi iinde yrtlmelidir. 11.3. zellikleri dolaysyla iilerin; zararl kimyasal, fiziksel ve biyolojik faktrler, psikososyal faktrler ve iklimsel koullarn oluturduu tehlikelere maruz kalmasna yol aan ilerde, bu tehlike ve riskleri nlemek veya onlar ulusal yasa ve ynetmeliklerle uyumlu, makul ve uygulanabilir olan en alt dzeye indirmek iin uygun nleyici ve koruyucu tedbirler alnmaldr. 11.4. alma ortamndaki ile ilgili tehlikelerden korunmak, onlar nlemek ve kontrol etmek iin iveren uygun nlemler almaldr. 11.5. ilerin gvenlik ve salklar ile ilikili tehlike ve riskler devaml olarak belirlenmeli ve deerlendirilmelidir. nleyici ve koruyucu tedbirler, aadaki ncelik srasna gre uygulanmaldr: (a) tehlike ve riski ortadan kaldrmak; (b) mhendislik kontrolleri veya organizasyonla ilgili nlemlerle teh like / riski kaynanda kontrol etmek; (c) idari kontrol yntemlerini de kapsayan gvenli alma sistemleri planlanarak tehlike/riski en aza indirmek; (d) tehlike/risklerin, ortak nlemler alnarak tamamiyle kontrol edile medii durumlarda, iveren; cretsiz olarak kiisel koruyucular ve koruyucu elbiseler temin etmeli, ve bunlarn kullanmn ve bak mn salayacak nlemler almaldr. Deiimin ynetimi 11.6. Kuruluun bnyesinde olan i deiiklikler (rnein kadro veya yeni teknolojilere, alma yntemlerine, kurumsal yapya ve devir ilemlerine bal olanlar) ile, kurulu dnda olan deiikliklerin (rnein ulusal yasa ve ynetmeliklerde olan deiiklikler, kurumsal birlemeler, i gvenlii ve sal konularnda bilgi ve teknolojik gelimeler sonucu olanlar) i gvenlii ve sal zerindeki etkileri deerlendirilmeli ve deiiklikler yaplmadan nce uygun koruyucu admlar atlmaldr.
307
11.7. Yeni yntemler, malzemeler, ilemler veya makineler kullanlmaya balamadan nce, iyerinde tehlike tanmlamas ve risk deerlendirmesi yaplmaldr. Satn alma 11.8. Aada belirtilen hususlar salamak iin yntemler oluturulmaldr: (a) kuruluun gvenlik ve salk konularnda istenilen zelliklere uyu mu belirlenmesi, deerlendirilmesi ve satn alma ve kiralama ile ilgili szlemelere dahil edilmesi; (b) mal ve hizmet alm yaplmadan nce, ulusal yasa ve ynetmelikler ile kuruluta yrtlmekte olan i gvenlii ve sal gereksinim lerinin tespit edilmesi; (c) ihtiyalarn ncelik srasna gre snflandrma yaplmas. 11.9. letmede i gvenlii ve sal ynnden istenen hususlarn, yklenicilere ve onlarn altrdklar iilere de ayn dzeyde uygulanmasnn salanmas iin dzenlemeler yaplmal ve bunlarn srdrlmesi salanmaldr. 12. Performansn izleme ve deerlendirilmesi 12.1. Gvenlik ve salk performans nceden belirlenen plan ve standartlara gre izlenmeli ve yeralt kmr madeni iletmeleri gvenlik ve salk politikalarn uygulamak iin neler yaptklarn belirlemeli ve riskleri etkin olarak nasl kontrol ettiklerini deerlendirmelidirler. Performans izlemesi, ynetimin gvenlik ve salk amalarna balln glendirmeli ve pozitif bir gvenlik ve salk kltr gelitirmeye ve desteklemeye yardm etmelidir. (a) (b) 12.2. zleme aadaki hususlar salamaldr: i gvenlii sal uygulamalarnda geri bildirim alnmasn; tehlike ve risk tanmlamas, nlenmesi ve kontrol iin yaplan gn-
308
Ek III
(c)
lk dzenlemelerin elverili olup olmad ve etkin olarak alp almadn tespit iin bilgi alnmasn ve tehlike tanmlanmas, risk kontrol ve GS ynetim sistemi gelitirilmesi ile ilgili kararlar iin ilkelerin belirlenmesini.
12.3. Aktif izleme, ileriye etkili olacak bir sisteme sahip olmak iin aadaki hususlar iermelidir: (a) belirli planlarn, yerleik performans kriterlerinin, amalardaki ba ar durumunun izlenmesi; (b) alma sistemlerinin, sahalarn ve ekipmann sistematik olarak de netlenmesi; (c) alma ortamnn (baknz Ek II), i organizasyonunun denetlen mesi; (d) iilerin salnn gzetiminin (baknz Ek I ), nleyici ve koruyucu tedbirlerin etkinliini deerlendirmek zere; gereken durumlarda, erken tehis iin; uygun tbbi gzetim veya izleme programlar ile iilerin salk bozukluklarna ilikin belirti ve semptomlarn izlenmesi ve (e) ulusal yasa ve ynetmelikler, toplu szlemeler ve kuruluun bal olduu dier i gvenlii sal taahhtlerine uyulmas. 12.4. Tepkisel izleme, aada belirtilen hususlarn tespit edilmesini, kaydedilmesini ve aratrlmasn kapsamaldr: (a) ile ilgili nedenlerle oluan yaralanmalar, salk bozukluklar (has talk raporlar dolaysyla ie gelinemeyen gnlere ilikin kaytlarn izlenmesi dahil), hastalk ve vakalar; (b) mala gelen hasar gibi kayplar; (c) gvenlik ve salk performansnda noksanlklar ve GS ynetim sistemindeki baarszlklar; (d) iilerin rehabilitasyonu ve saln restorasyonu programlar.
309
13. le ilgili yaralanmalar, salk bozukluklar, hastalklar, vakalarn aratrlmas ve bunlarn gvenlik ve salk performansna etkileri 13.1. le ilgili herhangi bir baarszl tehis etmek iin yeralt kmr madeni iletmeleri, ile ilgili tm yaralanmalarn, salk bozukluklarnn, hastalk ve vakalarn nedenlerini ve bunlara yol aan faktrleri aratrmal ve belgelendirmelidirler. 13.2. Bu aratrmalar, iiler ve temsilcilerinin yeterli katlmlar ile belirlenen yetkili kiiler (iletme ii veya dndan) tarafndan yaplmaldr. Tm aratrmalarn sonunda, olaylarn tekrarn nlemek iin alnan nlemleri belirten bir rapor hazrlanmaldr. 13.3. Aratrma sonular, katlan tm iilere ve, eer varsa, nerilerini almak zere gvenlik ve salk kuruluna bildirilmelidir. (a) (b) 13.4. Aratrma sonular, GS kurulundan alnan nerilerle birlikte srekli iyiletirme almalar da dahil olmak zere gerekli dzeltmeleri yapacak kiilere; ulusal yasa ve ynetmeliklerde yaplmasnn belirtilmesi durumunda yetkili merciye bildirilmelidir.
13.5. Aratrmalarn sonucunda nerilen dzeltici nlemler uygulanmal ve aratrmaya yol aan ile ilgili yaralanmalarn, salk bozukluklarnn, hastalk ve vakalarn tekrarn nlemek iin daha sonra kontrol edilmelidir. 13.6. Mfettiler ve sosyal sigorta birimleri gibi d inceleme birimlerinin aratrmalar sonucu hazrlanan raporlarla ilgili olarak , dahili raporlar gibi hareket edilmeli, ancak gizlilikle ilgili hususlar gz nnde bulundurulmaldr.
310
Ek III
14. Resmi kontrol 14.1. Periyodik resmi kontrolleri yrtmek iin yaplan dzenlemeler; i gvenlii ve sal ynetim sisteminin ve onu oluturan unsurlarn, iilerin gvenlik ve salklarn korumak ve vakalar nlemek iin elverili, yeterli ve etkin olup olmadn tespit etmek iin yaplmaldr. 14.2. Kontrol, tesisin GS ynetim sisteminin tm unsurlarn ya da uygun grlrse bunlar oluturan alt unsurlar deerlendirmelidir. Kontrol sonucu; uygulanan GS ynetim sisteminin ve onun alt unsurlarnn aadaki hususlarla ilgili durumlar tespit edilmelidir. (a) tesisin GS politikasn ve amalarn karlama hususunda etkin olma; (b) iilerin tam olarak katlmnn gelitirilmesinde etkin olma; (c) GS performans deerlendirme sonularna ve nceki kontrollara cevap verme; (d) iletmenin , ulusal yasa ve ynetmeliklerle uyumlu olmasn sala ma konusunda baarl olma ve (e) devaml olarak GS uygulamalarnn gelitirilmesi ve en iyi GS uygulamalarn salanmas konusundaki amacna ulama. 14.3. Kontrol eden kiinin ve sonularn analizi dahil iyeri kontrolndeki eitli aamalarn seimi, iilerin uygun olan ekilde katlm ile yaplmaldr. 15. Ynetimin incelemesi 15.1. Ynetim tarafndan yaplan inceleme aadaki hususlar kapsamaldr: (a) planlanan performans amalarn gerekletirme derecesini belirle mek zere GS ynetim sisteminin stratejisini kapsaml olarak deerlendirmek; (b) GS ynetim sisteminin, iiler ve ynetim kademesi dahil olmak zere kuruluun ve kurulu ortaklarnn tm
311
(c)
gereksinimlerini karlayp karlamadn deerlendirmek; kuruluun performans lm ve ynetim yapsnn dier ynlerinin uyarlanmas dahil olmak zere, herhangi bir noksanln zamannda dzeltilmesi konusunda yaplmas gerekenleri belirlemek.
15.2. Ynetim tarafndan yaplan inceleme sonular, kaydedilmeli ve resmi olarak; (a) gerekenlerin yaplmas iin, GS ynetim sisteminin ilgili ksmndan sorumlu olan kiilere ve (b) i gvenlii ve sal kuruluna, ve iilere ve ii temsilcilerine bildirilmelidir. 16. Koruyucu ve dzeltici nlemler 16.1. GS ynetim sistemi performansnn izlenmesi ve deerlendirmesi, GS ynetim sisteminin kontrolleri ve ynetimin yeniden incelenmesi sonucunda alnan koruyucu ve dzeltici nlemler iin snflamalar yaplmal ve srdrlmelidir. 16.2. GS ynetim sisteminin deerlendirmesi veya dier kaynaklar, tehlike ve riskler iin olan dzeltici ve koruyucu nlemlerin yetersiz olduunu veya yetersiz olmasnn beklendiini gsteriyorsa; yaplacak dzeltmeler belirlenen koruyucu ve dzeltici nlemlerin ncelik srasna gre olmal, ve uygun grlen ekilde zamannda tamamlanmal ve belgelenmelidir. 17. Srekli gelime 17.1. GS ynetim sisteminin ilgili ksmlarnn ve btn olarak sistemin srekli gelimesi iin dzenlemeler yaplmal ve bu almalar devam ettirilmelidir. Gvenlik ve salk performansn gelitirmek iin, iletmenin gvenlik ve salk yntemeri ve performans dierlerininki ile mukayese edilmelidir.
312
Ek IV
Zararl maddeler, scaklk, grlt ve vibrasyon iin maruziyet snrlar 1. Ama 1.1. Bu ksm; yetkili mercilerin, iverenlerin, iilerin ve dierlerinin kullanm iin maruziyet limitlerine genel bir giritir ve daha fazla bilgiye nasl ulalacan bildirir. Baz aklayc deerler iin alnt yaplmsa da, bu ksmn amac deerlerin listesini vermek deildir, nk teknik bilgiler gelitike deerler de devaml olarak deiir, ve hangi maruziyet deerlerinin nasl kullanlacan belirlemek yetili mercinin sorumluluundadr. 1.2. Standart koyan baz gruplar yalnz teknik uzmanla gvenirler. Sosyal partnerlerin, rnein ii sendikalarnn grlerini tam olarak yanstmazlar. Bu ksmda geen standartlardan sz edilirken bu husus gz nnde bulundurulmaldr. 2. Genel bak 2.1. Maruziyet snr (MS); yetkili merci, veya mesleki bir kurulu gibi yetkili bir tekilat tarafndan, iilerin ciddi bir hasar grmeden maruz kalabilecekleri dzeyin gstergesi olarak belirlenen dzeydir. Genel bir terim olarak kullanlr ve; izin verilen en yksek konsantrasyon, eik snr deeri, izin verilebilen dzey, snr deeri, ortalama snr deeri, izin verilebilen snr, mesleki maruziyet snr, endstriyel hijyen standartlar, ve ulusal listelerde kullanlan bunlarn benzeri eitli terimleri kapsar. Yetkili merciler arasnda, MSlarnn tam tanm ve hedef alnan uygulamas byk farkllklar gsterir, ve bu snrlar kullanlyorsa yetkili mercinin bunun temelini oluturan tanmlamalar, varsaymlar ve istekleri gz nnde bulundurulmaldr. rnein baz merciler maruziyet snrlarn; maruziyete yasal olarak izin verilen, salkla ilgili her trl
313
etkiye kar deil, hasara kar koruyucu gvenli snr olarak yrrle koymulardr. Dier merciler ise, maruziyet snrlarn iyerlerinde grlebilecek salkla ilgili tehlikeleri kontrol etmek iin yol gsterici veya neri olarak kabul eder. 2.2. MS kullanlrken tedbirli olunmas gereken nemli bir rnek bunlarla ilgili yllk yaynlardr. Amerikan Resmi Endstriyel Hijyenistleri Konferansnn yllk yayn Kimyasal maddeler, fiziksel faktrler ve biyolojik maruziyet gstergeleri iin eik snr deerlerinde Eik snr deerleri (TLV); hemen tm iilerin, tekrarlanan gnlk maruziyetler sonucunda salklarnda zararl bir etki grlmeden alabilecekleri koullar ifade eder. Buna karlk, kiisel duyarllklarn byk lde deiiklikler gstermesi nedeniyle iilerin kk bir yzdesi eik snr deere yakn veya bunun altndaki konsantrasyonlarda rahatszlk yaayabilir, daha kk bir yzdesi ise daha ciddi olarak etkilenebilir. Sonu olarak; belirli kriterlerin temel alnd MS larnda kabul edilebilir olduu dnlen bir risk vardr ve bu snrlar yrrle konduu zaman, yalnzca maruziyet snrnn altnda tutulmas ifadesi yerine sklkla, maruziyeti mmkn olduu kadar dk dzeyde tutmak eklinde ilave bir ifade bulundurulur. 2.3. Snr iin hedeflenen ortalama srenin gz nne alnmas da nemli bir husustur. Baz snrlar devaml uygulanacak olan tavan deerleridir; dierleri bir ka yla kadar sren ortalama maruziyetlere uygulanr. Ayn maruziyet deeri iin, ksa sreli limit, daha uzun sre maruziyet iin olandan daha sk kontrolleri gerektirir. rnein bir aylk sre iin olan maruziyet snrlarnda; gnler iinde belirli devrelerde snrn almasna; bunu dengelemek iin aylk ortalama maruziyet dzeyini korumak zere dk konsantrasyonlarda bulunmas koulu ile izin verebilir. Eer ayn snr 15 dakikalk ortalamalar iin kullanlacaksa, kontrol; 15 dakikalk her ortalama deeri snrn altnda tutmaya yetecek dzeyde olmaldr. 2.4. MS genellikle kiilerin maruziyet dzeyini belirler ve MS lar ile karlatrlacak olan lmler; llen MS deerinin iyeri ortamndaki
314
Ek IV
genel deer olarak uygulanabilecei belirtilmedike, (kiisel maruziyeti deerlendirme amac ile) mmkn olduunca kiilere yakn alnmaldr. lm sonucu bazen lm yntemine baldr, ve ou kez lmlerde kalite kontrol yaplmas nemlidir; bu konularda iverenler, yetkili merci dahil i sal kurumlarna danmaldrlar. 2.5. Baz otoriteler biyolojik izlemelerde veya biyolojik etki deerlendirilmelerinde kullanlacak olan deerlere ilikin liste yaynlarlar. MSlarnda olduu gibi, farkl varsaymlardan farkl listeler oluur ve bu listelerin kullanlma amalar farkl ekillerdedir. Listeler gvenli olduuna inanlan deerleri, veya muhakkak gvenli olmamalarna karn kabul edilebilir bir kontrol standardna sahip olan deerleri bulundururlar. 3. Genel kaynaklar 3.1. Hangi maruziyet snrlarnn kullanlmas gerektiinin belirlenmesi yetkili mercinin sorumluluundadr, herhangi belirli bir tehlike iin yetkili mercide bulunan bu bilgilere ulamak ve maruziyet snrlarna ilikin deerleri iyerindeki maruziyet dzeyleriyle karlatrarak maruziyetin uygun bir ekilde kontrol edilip edilmediini belirlemek ise iverenin sorumluluudur. nemli sayda uluslararas ve ulusal otoriteler yansra dier otoriteler de, yasal ve nerilen farkl ekillerdeki maruziyet snrlarn yaynlamlardr, fakat bu deerler yalnzca kimyasallara ilikindir. En geni kapsaml liste; her yl en son deiiklikleri yanstacak ekilde revize edilen ACGIH in TLV listesidir. Bu liste; havada bulunan kimyasallar iin nerilen MS deerlerini, biyolojik izleme limitlerini; iyonize olan ve olmayan radyasyonu ve optik radyasyonu; termal stres; grlt ve titreimle ilgili limitleri verir. Kimyasallarn Gvenliine likin Uluslararas Program (IPCS); hakem tarafndan deerlendirilen dokmanlar olan IPCS Uluslararas kimyasal gvenlik kartlarn hazrlar. Uluslararas kurulular; rnein Uluslararas Standardizasyon Kuruluu (ISO) ve Uluslararas Atom Enerjisi Kurumu, ortamdaki baz faktrlerin kontrol ve lm iin, blgesel ve ulusal yasalara geirilmek zere teknik standartlar hazrlar.
315
3.2. Bu uygulama klavuzunda bahsedilen btn evresel faktrler maruziyet snrlar ve kontrol ve deerlendirmenin baka ynleri zerindeki detayl yol gsterici bilgiler ILO sal ve gvenlii ansiklopedisinde (Cenevre, 4. bask, 1998) bulunmaktadur. Belirli evresel faktrler iin bu maddeyi izleyen ksmlarda maruziyet snrlarn ilgilendiren baz referanslar verilmitir. 4. Tehlikeli maddeler 4.1. Katlar ve uucu olmayan svlar iin MS deerleri genellikle mg/m3 (bir metrekp havada miligram olarak kimyasal madde) eklindedir. Gazlar ve buharlar iin olan MS deerleri ise ppm (hacm olarak milyon ksm havadaki madde ksm), ve ayn zamanda belirli s ve basnta mg/m3 olarak kullanlr. Biyolojik izleme iin daha kk saydaki MS deerleri listesi vardr. 4.2. Bir ok otorite eitli varsaymlara dayanarak havada bulunan kimyasal maddelerin MS deerlerine ilikin listeler yaynlamlardr. Uluslararas Gvenlii Sal Dokumantasyon Merkezinde (CIS) dnyann eitli ksmlarndaki MS deerlerine ilikin bir veri bankas bulunmaktadr. Kimyasallarn Gvenliine likin Uluslararas Programn halen 1300 kimyasal maddeye ilikin Kimyasal Gvenlik Kartlar bulunmaktadr. 4.3. Aada belirtilen konularda Avrupa standartlar bulunmaktadr: (a) havada bulunan kimyasallar iin kullanlan lm yntemlerinin per formans: EN 482: yeri atmosferleri- Kimyasal maddelerin lm yntemlerinin performans iin genel maddeler (1994); (b) MSlaryla sonularn karlatrmas: EN 689: yeri atmosferleri maruziyet snrlar ve lm stratejilerinin karlatrmas iin kimyasal maddelere solunum yoluyla maruziyetin deerlendirmesi rehberi (1996).
316
Ek IV
4.4. nerilen deerler, Kimyasal maddeler, fiziksel faktrler ve biyolojik maruziyet gstergeleri iin eik snr deerlerinde verilmitir (baknz Ek IV, paragraf 2.2) (a) (b) (c) 4.5. nemli ulusal standartlar: EH 40: Mesleki maruziyet snrlar (ngiltere, Gvenlik ve Salk Ynetimi (HSE) (yllk olarak revize edilir); Teknik uygulama klavuzu TRGS 900 (Zararl maddeler iin teknik kurallar: yeri havasna ilikin snr deerleri (Almanya) (yllk olarak revize edilir); Federal Tzkler Kodu, 1910. Subpart Z: Tehlikeli ve toksik maddeler (Amerikan GS daresi, alma Departman, 2001).
5. Is 5.1. ISO tarafndan karlanlar dahil olmak zere bir seri uluslararas standart, termal evrenin deerlendirmesinde ve izlenmesinde yardmc olur. ISO 11399: 1995 Termal evre ergonomisi- lgili uluslararas standartlarn prensipleri ve uygulamas bunlarn uygulamas iin yararl bir rehberdir. 5.2. Scak ortamlarda, ISO 7243: 1989 Scak ortamlar - Ya hazneli glob termometre indeksini temel alarak alan iilerde s stresinin hesaplanmas; pek ok durumlarda tatmin edici olan, ya hazneli glob termometre indeksine dayanan hzl bir yntemdir. Yksek radyant sda veya yksek scaklk ve hava hareketinin yksek olduu yerlerde, hava geirmeyen elbiseler giyerek almak yeterli koruma salamayabilir. Byle daha ciddi sorunlarda kiisel reaksiyonlar deerlendirmek iin, ISO 7933:1989 Scak ortamlar- ter oran hesaplamas kullanarak termal stresin analitik tespiti ve yorumu ve ISO 9886: 1992 Ergonomi- Fizyolojik yntemlerle termal stresin deerlendirilmesi konusundaki dokmanlar yol gstericidir.
317
5.3. Bu konularla ilgili bir baka dokuman; EN 563: Makinelerda gvenlik- Dokunulabilen yzeylerin scaklklar- Scak yzeylere ait s snr deerlerini tayin etmek iin ergonomik veriler (1994) dir. 5.4. ACGIH yayn olan Kimyasal maddeler, fiziksel faktrler ve biyolojik maruziyet gstergeleri iin eik snr deerleri (baknz Ek IV, paragraf 2.2) alma/ dinlenme sistemlerinin ayrntlarn verir ve her yl revize edilir. 6. Grlt 6.1. Grlt, geleneksel olarak ses dalgalarnn basncnn llmesidir. Kulak, basncn lineer deerinden ok logaritmasna reaksiyon gsterdii iin, grlt younluu desibel (dB) olarak llr. llen bu deer; ses basnc logaritmasnn, standardize olarak duyulabilen en az ses basnc logaritmasna oran ile ilgilidir. Ayn zamanda kulak, baz frekanslara dierlerinden daha duyarldr, dolaysyla lmler ve maruziyet snrlar ferkans dalmn da hesaba katan dB (A ) cinsindendir. Btn otoriteler; 8 saatlik maruziyete uygulanabilecek olan, dier maruziyet srelerine uygulamak iin de forml bulunan, ve bir ok durumda pik (en yksek) maruziyet snr da olan, dB (A) cinsinden maruziyet dzeyi belirler. Baz otoriteler belirli ortamlara daha kat standartlar uygular. Kullanclar; yetkili merci tarafndan uyarlanm veya kabul edilmi olan standartlar uygulamaldr. Akustikle ilgili bir seri ISO standard (1999:1990; 4871:1996; 9612:1997; 7196:1995; 11690:1996) bu kapsamdadr. 7. Titreim 7.1. nsanlarn verdii tepkiyi dikkate almak iin titreimle ilgili MS deerlerinde genellikle, frekans arlkl ivme deerlerinin karelerinin toplam (rms) terimi kullanlr. Standart genellikle, daha uzun ve ksa maruziyetleri aklamak iin olan bir formlle, sekiz saatlik maruziyetlere uygulanr.
318
Ek IV
7.2. Tm vcut vibrasyonu iin snrlar; boyuna (batan ayaklara kadar), buna doru ada olan iki eksene, ve her arlkl bileene uygulanr (ISO 2631-1:1997). 7.3. Elle geen vibrasyonda limitler; elin aletle temas ettii noktay merkez alan dikey eksen boyunca frekans arlkl ivmeye uygulanr (ISO 5349:1986 lm iin yol gstericidir).
319
Dizin
Bu dizinde sayfa numaralar yerine blm numaralar, kaynaka ve ek numaralar belirtilmitir. A Acil durumlar Hazrlklar 25 nleme 3.3, 23.1.4 Havalandrma deiiklikler 21.3.1 Acil durum tahliyesi (boaltm) 17.1-3, 25.3.1 Doldurma istasyonlar 19.8.6 Yangn 19.3.9.8 Kiisel kurtarma aletleri 9.2.1(4), 9.3.2, 24.5.2 Akcier hastalklar 6.2.2.1.2, 8.1.2, 8.7 Akcier Filmleri 8.7, 25.2.8 Aktif/reaktif(tepkisel) zleme 4.3.3. EK III.6, EK III.9, EK III.12 Ak dolum (batarya arj) istasyonlar 19.7.3-6 Ak Ekipmanlar 19.7 Akmlatrle alan aralar 19.7, 20.6 AIDS 28.5 Alarmlar AMS 21.12.8 Ak dolum istasyonlar 19.7.3 320 Yangn 9.2 Ani patlamalar 21.10.3 Alev Alabilen Malzemeler 7 Dknt/atklar 14.2.3.7-10 Depolanma 9.6 Alev Gvenlik Lambalar 22.2 Alkolle ilgili problemler 26.6.1011.28.4) GS sistemleri EK III.9.1(a), EK III.10 Amalar (hedefler) ASler Bkz. Atmosferik izleme sistemleri Aralarn balanmas ayrlmas 19.3.4, 19.3.6,19.3.9,19.3.12-13 Aratrma GS Problemleri 4.3 Arn Koruma 24.3 Arnlar Bkz. Kmr Arnlar Asfeksiyanlar (boucu gazlar) 6.2.2.1, 7.1, 9.8.4 Ar sarm 17.3.6,.17.7.2, 17.9.1 Ar Yk (Elektrik) 11.3.3 Ateiler 13.5-7 Atee Dayankl Malzemeler 9.4, 19.10.2-4, 21.5.2, 21.6.4 Ateleme 13, 17.25
Dizin
Ateleme deliini doldurma 13.8 Ateleme tehlike snr 13.10 Atelemede Su enfzyonu 13.9 Ateleyiciler 13.14.2, 17.25.3 Atmosferik izleme (gzlem) sistem operatrleri 21.12.7, 21.12.18 Atmosferik izleme(gzlem) sistemleri 21.8, 21.12 Yangn koruyucusu 9.7 Yakndaki konveyrler 19.10.6 Gvenlikleri 21.9.2.(1-2) Sensorlar 21.12.9-16 Atk birikintileri 14.2.4 Ayakkablar Koruyucu 24.4 Aydnlatma 22 Kmr Arn Ekipman 12.3.4 Acil Durum 17.16.6 Nakil lemleri 19.3.6 Lokomotif stasyonlar 19.15.2,19.16.2 Ayrma Vitesi 17.9 Ayrmclk ILO szlemeleri kaynaka 1.2 B Bacaklar Kiisel Koruyucu Ekipman 24.4 Bakm Ekipman 12.2.7-8, 19.2
Barajlar 14.2.4 Baret Lambalar 22.1 Baretler 24.2, 26.6.13 Bariyer planlar 7.3 Basnl hava Ekipman 12.6, 19.9 Basknlar 10 Ba Koruma 24.2 Balk lambalar 22.1 Bilgi formlar 3.2, 6.2.1.2.5 Birlemi Milletler Yaynlar Kaynaka 1.3 Boaltma Acil durum Bkz. acil durum boaltmas Buhar kazanlar 12.5 C Can kurtaran halat 24.7 alma gruplar Gvenlikleri 26.3 allp bitirilmi sahalar Hava rnei alma 21.8.1(g), 21.8.4(1) Hava kapaklar 21.2.2 Bkz. Eski alma yerleri alma ortam gzetimi EK II alma saatleri 28.2 alma yerleri Yeni balananlar 16.1.3 Planlar 15 321
Havalandrma 21.4 evresel scaklk 6.1.3, EK IV.5 klar 17, 19.8.6 klar Acil durum 9.3.4 ocuk iilii biblo.1.1 D Deitirme tesisleri 29 Delik (ateleme, dinamit) arj 13.8 Demiryolu aralar 19.17.2 Demiryollar 19.17 Denetimler 3.1-2 Deniz altnda alma 10.3 Depolar (Patlayclar) 13.2.1, 13.3 Derinlik gstergeleri 17.3 Detonatrler Gecikmeli 13.4.6, 13.15.4-5 Tehlike kontrol 13.2, 13.3.2, 13.4 Yayn ve kayt 13.4 Kuyu ama 17.25.6 Dinlenme molalar 28.2 Diyet gereksinimleri (elektrolitler) 6.1.3.3.1-2 Dizel Ekipman 12.3,19.5.7 Egzoz dumanlar 6.2.2.1,19.8 Patlama riski 7.2.6, 7.2.9 Yangn tehlikesi 9.1.2 Metan monitrleri 21.11.1 (5) Donmu Patlayclar 13.2.4 Dnler 322
Patlayclar/Detonatrler 13.4 Maden dokmanlar 16.3 Dumanlar 6.2.2,9.1 Tespiti 21.12.2-4, 21.12.14-15 Dumansz iyeri politikas 28.3 Duvarlar Destekleri 20 Den Malzemeler 6.3.1, 12.3.1 Dmelerin nlenmesi (nsanlarn) 14.2.1.4, 24.7 E Egzoz gazlar Dizel tatlar 19.8.1-2 Eimli galeriler 18.4,19.3, 19.4.1 Yryerek Gidi 19.14.2 Nakil 19.11 Personel Nakli 19.13.2, 19.13.4 Eitim 23.3, EK III.5 Kaytlar 23.1.2(j) Tazeleme/Tekaml 23.1.2(g) Kurtarma ileri 25.3.2.3 Eitim ve enformasyon Kimyasallar 6.2.1.3.1 Yangn ve Acil eylem 9.2 lk yardm 25.2.6 Ar fiziksel i 6.4.3 Solunabilen maddeler 6.2.2.3.1 Grlt tehlikesi 6.1.1.3.2 Is stresi 6.1.3.3.1 Titreim tehlikeleri 6.1.2.3.1 Eitimin Tekaml
Dizin
lkyardm 25.2.6 Ekipman Tehlikeler 6.1.1-2 Kurtarma iileri 25.3.2.4 Bkz. Elektrikli Ekipmanlar Elektrik mhendisleri 11.2.1.3,11.2.1.9 Elektrikli Ekipmanlar 11.2.1.5,11.5 Hava numunesi alma 21.8.1 (n) 21.8.1 (p) Arn 12.3,21.11.1(6) Yangn tehlikesi 9.1-2 Metan tehlikesi 21.9.2 (1-2), 21.11.1(6) Ateleme aparat 13.13 Elektrik tatlar 20.6 Elektrikli sistemler 11.3 Elektrik denem plan 11.2.1.5 Elektrikiler 11.2.1.3-4, 11.2.1.9, 11.5.3 Elektrik 11 Elektrik oku 11.1 Eller Kiisel Koruyucu Ekipman 24.4.1 Elle Tama 19.4 Elle Geen Titreim 6.1.2 Endstri l Kurulum 27.2 Enformasyon (Bilgilendirme) GS Konusunda EK III.7 Ergonomi 6.4 Eski alma Yerleri 21.1.18, 21.13.20 Basknlar 10.1-2
Tabakalarn stabil olmay 20.2.1 Damarlarn Dayankll 21.1.10 Bkz. alp bitirilmi sahalar Esnek Kablolar 11.3.5 Eik Snr Deerleri EK IV.2.2, Ek IV.3 Etiketleme Tehlikeli Kimyasallar 6.2.1.2.6 Ezilme yaralanmalar 12.1,12.3 F Fanlar (Havalandrma) 21.2.2, 21.5 Durdurulmas 21.5.3, 21.6.4. (2), 21.7.8-9 Temizleyici fanlar 8.3 Filtre Tipli Kiisel Kurtarclar 24.5.2.2 (2) Fiziksel Tehlikeler 6.1 Frenler Vin 17.3.1.8, 17.3.5 Lokomotifler 19.5.2 nsan tama Aralar 19.15.7-12 Vinleri 17.21.3 Fren operatrleri 19.11 Friksiyon Iss 9.1.1-2 Friksiyon Vinci Makaralar 17.3.1.9, 17.3.2
323
G Galeriler Tata srme (lam) 13.14 Gazlar 6.2.2,21.10 Bkz. Tutuabilen Gazlar; Zehirli Gazlar Gecikmeli detonatrler 13.4.6, 13.15.4-5 Gei yollar (eritler) 19.14.1, 19.14.2.1-4 Geitler 6.3.1-2 Giri 17 Grev Gvenlik analizi 26.1 Gr dzeltici cihazlar/aletler 24.3.7.8 Gzetim 4.3.3, EK III.6, EK III.9, EK III.12 Gz korumas 24.3 Grlt 6.1.1, EK IV.6 Bkz. itme Kayb Gvenli alma yntemleri 26.1 Gvenlik Elbiseleri 24 Gvenlik ilanlar (duyurular) 16.2 Gvenlik kaylar 14.2.1.4, 17.1.17, 18.4.3, 24.7 Gvenlik Kontrolleri Hareketli yerleri 12.2.8 Gvenlik lambalar 22.2 Gvenlik tehlikeleri 6.3 Gvenlik verileri 6.2.1.2, 23.1.4(q)
H Haberleme Otomatik asansrler 17.17.4 Acil durum 25.1.4.-5 Kurtarma istasyonlar 25.3.2.1.5 Sinyale Bkz. Haberleme Enformasyon EK III.7 Haklar Eitim 23.1.4(a) Halatlar Nakil (tama) 19.5.11, 19.5.13 Vin halatlar 17.11 ok halatl sspansiyon 17.19.2 Kuyruk halat 17.12 Hareketli Tavan Destekleri 20.2.1(7) Hava akm AMS 21.12.2.-4, 21.12.12 Yardmc fanlar 21.7.1-7 Deiiklikler 21.3 lmler 21.8 Bkz. Havalandrma Hava deiimi 21.3 Hava dn yollar Hava lm 21.8 Tasarm 21.1.9, 21.1.11, 21.2 Yangn nlemi 9.2.1, 19.8.5-6 Hava kaa 21.1.11-12 Hava numunesi alma Kimyasal tehlikeler 6.2.2.2
324
Dizin
Frekans 21.8.2-4 Solunabilir tozlar 8.2, 8.4 Bkz. Atmosferik izleme sistemleri Hava yollar Acil durum boaltmas 9.3.3 Havalandrma 21 Atelemeden sonra 13.11 Batarya/ak arj istasyonlar 19.7.1-2 Dizel motorlar 19.8.5 Toz kontrol 8.3 Yangn tehlikesi 9.1-2 Solunabilir ajanlar/maddeler 6.2.2.1.3, 6.2.2.3.2 Tahkimat 20.5.1 Dzenli kontroller 17.18.1 Is stresi 6.1.3.3.2 Havalandrma aklklar 21.4.2, 21.8.1, 21.9.2(3-6) Havalandrma basnc 21.12.2-4, 21.12.12 Havalandrma fanlar 21.5, 21.6.2, 21.7 Havalandrma planlar 21.2, 25.3.2.4.5 Haberleme Havuzlar 17.5, 17.12.6 HIV Enfeksiyonu 28.5 Hz Bant konveyrler 19.16.4 Vinler 17.3.4, 17.3.6 Lokomotifler 19.5.3 Yolcu tatlar 19.15.1 Tama (nakil) kurallar 19.1
Hidrojen Slfr (H2S) 10.4 Hijyen (Kiisel) 23.1.4 (r-s),29 I ILO Szlemeleri ve Tavsiye Kararlar Kaynaka 1 ILO Uygulama Klavuzlar Kaynaka 1.3 ILO Yaynlar Kaynaka 1.3 Is Snrlar EK IV.5 Is Stresi 6.1.3 Iklar Lokomotiflerde 19.5.2, 19.5.4, 19.5.5 GS ynetiminde deiiklikler EK III.11 GS de i birlii 3.1 GS sistemlerinde dzeltici nlemler EK III.16 GS yaynlar EK III 3.6 GS Politikalar EK III.2 hale (Satnalma) EK III.11 lalar ilgili problemler 28.4 lanlar (Duyurular) 16.2, 23.1.4(h), 25.2.1.5 letkenler 11.3.1, 11.3.2 lkyardm Tehlikeli (Zararl) Kimyasallar 6.2.1.3.1.1 Is Stresi 6.1.3.3.1 325
lk gzden geirme GS Planlar EK III.8 lkyardm Merkezleri 25.2.2, 25.2.6.3 lkyardm Ekipmannn Denetimi 25.2.5 lkyardm Duyurular 25.2.1.5 lkyardm Personeli 25.2.1.5 (b), 25.2.3 lkyardm Merkezlerinde 25.2.2.6-7, 25.2.2.9 Eitim Tekrarlanmas 25.2.6 lkyardm Planlar 25.1.2.1, 25.2.1 Yarallarn Nakli 25.2.4 Ekipmann denetimi 25.2.5 HIV AIDS 28.5.3 Yerst Dzenlemeleri 25.2.2 Eitim 25.2.6 Yer alt dzenlemeleri 25.2.3 malatlar Sorumluluklar 3.5 naat mhendisi 14.2.3.2 stasyonlar 19.6.5, 19.15.1-2, 19.16.2-3 aretiler 17.14-15, 17.23-24 elbiseleri 24.8 gvenlii sal Kurullar 23.1.4(u), 27 Eitim ve Bilgilendirme 23 ILO Szlemeleri Kaynaka 1.2 Ynetim Sistemleri 1.2, 4.EK III Temsilcileri 3.4 organizasyonu 26 326
le ilgili hastalklar Tazminat 28.1 le ilgili yaralanmalar Makinelerle 12.1, 12.3 Aratrmas EK III.13 Rapor etme/kaydetme 4.3 Tazminat 28.1 Elektrikli Aletler le 11.1 Rapor Edilme (Bildirim) 4.3, 25.2.7 sal servisleri 4.4 elbiseleri 24.8 iler Klavuz amalar 1.2 Kurullar 27.1-2 Grevleri ve ynetimi 26.6 Tehlike kontrol 5.2 Grev gvenlii 26 GS katlm EK III.3 Haklar ve sorumluluklar 3.4 Eitim 23.1, 23.3 Tanmalar bkz. Yolcu tanmas ilerde beceri testleri/denemesi 23.3 ilerin zellikleri 23.3 itme Kayb 6.1.1.1, 6.1.1.3.2.3, 24.6 itme Korunmas 24.6 Mfettileri 3.2.2, 27.1.3, 28.2 verenler Klavuz amalar 1.2 Kurullar 27.1-2
Dizin
Tehlike kontrol 5.2 IGS sorumluluu EK III.4 Sorumluklar ve haklar 3.3 yerinde kimyasallar 6.2.1 zolasyon 11.3.1 zole iler 26.4 J Jeolojik Haritalar 10.1.1, 10.2.1, 14.2.3, 15.3.5 K Kabinler Aralardaki kabinler 20.6 Kablolar Esnek, sabit olmayan 11.3.5 Ka yollar 17.1-3, 17.18.12 Kafesler 17.8 Kafes klavuzlar 17.4 Sinyal sistemleri 17.14.5 Hz kontrollar 17.3.6 Kanallar 18.4 Kapama, kapak Uygun olmayan yollarda 18.3 Patlamaya kar 21.1.10 Yangnn nlenmesi 9.7-8 Kapatma (Parmaklk) Metan Tehlikesine Kar 21.9.5-6 Ateleme Srasnda 13.10 Makinelerde 12.4 Uygunsuz Yollarda 18.3 Karbondioksit 6.2.2.1, 21.12.2-4
Gvenlik dzeyi 21.1.3 Karbon monoksit 19.8.1, 21.12.2-4, 21.12.11, 21.12.14 Alarm dzeyleri 21.12.15 Kas skelet Yaralanmalar 6.4 Kavrama tamburlar 17.3.1.8 Kaymalar, kmeler 6.3.2 Kaytlar 16.3 Hava rnekleri 21.8.5, 21.12.16 Patlayclar ve Detonatrler 13.4 Yaralanmalar/Hastalklar 4.3, 25.2.7 Salkla ilgili 8.2, EK I.3, EK I.4 Bkz. Salk Taramas Eitim 23.1.2 (j) Tat Kontrolleri 19.8.1, 19.9 Kay Koruyucu 24.7 Kaynak ilemleri 9.2, 24.3.2-3 Kazalar 25, 27.1 Kaza nlenmesi 23.1.4, 23.3.2 Bkz. Havalandrma Kazanlar ve buhar makineleri 12.5 Kazan grevlileri 12.5 Kemerler 17.18.1-4 Kendinden tahrikli ekipman 12.1, 12.3, 26 Kendiliinden tutuma 9.2,9.7 Kepeler Kuyu ama 17.20-17.24 327
Kasnaklar 19.5.13 Kesme ilemleri Toz bastrma 8.3 Gz koruma 24.3.2-3 Yangn tehlikesi 9.2.1(1) Ksa devre koruma 11.3.3 Kimyasal tehlikeler 6.2 Kiisel Hijyen 29 Kiisel Koruyucu Ekipman 23.1.4(m),24 Doru Olmayan 6.4.1.6, 6.4.2 Kiisel kurtarclar 9.2,9.3, 24.5.2 Kiisel kurtarma (kendine yeten cihaz) 24.5.2 Koepe Makaralar 17.3.1.9, 17.3.2 Kol/ kollar (putreller) Vin ve yk asansr 12.7.8 Yardmc fan kontrolu 21.6 Kontroller GS sistemleri EK III.14 Otomatik geici tavan destek Sistemleri 20.2.1 (7) Konveyrler / bant konveyr 19.10 Kmr arnnda 19.12 Kmr tozu 7.2.2, 2.6 Yangnla mcadele sistemleri 9.5.1(4-5) 9.5.2(1)) Srtnme (friksiyon) (yangn tehlikesi) 9.1-2 Yolcu tama 19.16 Koruyucu elbiseler 6.1.3.2.3, 24.8 Koruyucu nlemler EK III.11, EK III.16 Koruyucular (Ekipman) 12.4, 328
19.6.6, 3.3, 26.6.13 Kmr Yangn riski 9.7 Patlamalar 21.10 Kmr ve kaya tabakalar 10.2, 20.2.1 Kmr arnlar (aynalar, yzeyi) Aydnlatma 22.3 Den malzemeler 6.3.1 Hava numunesi alma 21.8.1 Patlama riski 7.2 Tama, nakliye 19.12 Kmr arn Ekipman 12.3, 21.11.1(1-2) Kmr iileri (arnda alanlar) 23.1.2(f) Kmr atk ynlar 14.2.1.6, 14.2.1.7 Kmr madeni tozlar Bkz. Tozlar Kmr madencilii endstrisi 2 ILO uygulama kodlar kaynaka 2 Kristal silika tozsu 6.2.2,8.5 Kulak koruyucular 24.6 Bkz iitme kayb Kurtarma Planlar 25 Kurtarma istasyonlar (merkezi) 25.3.2.1.2-7 Kurtarma iileri Aralar 25.3.2.4, 25.3.2.5.2-5 Ynetimi 25.3.2.5 Gvenlik 25.3.2.5.1(d), 25.3.2.5.2-5 Seimi 25.3.2.2
Dizin
Gruplar 9.2, 25.3.2.1.6, 25.3.2.5 Eitim 25.3.2.3 Kuyruk halatlar 17.12 Kuyu ama 17.18, 17.20 Tama ilemleri 17.24 Tayc vinler 17.19, 17.21 Ateleme 17.25 Sinyal cihazlar 17.23 Sspansiyon vitesi 17.22 Kuyu ana makaras 17.7 Kuyu kablolar 11.3.5 Kuyular Yangna dayankl yap 9.4 nsan nakliyesinde acil durum klar 17.1.2, 17.1.7-8 Tehlike kontrol 17.1 Tama tesisleri 17.3 Dzenli kontroller 17.18.1 Kk madenler Elektrik 11.2.1.4 yeri/makine 12.2.3 L Lambahane 22.2 Lambalar 22 Lokomotifler 19.5-9 Dizel lokomotifleri 19.5.7 Lokomotif Srcleri 19.15.5 M Madenlerin kapatlmas 13.15.12 Maden girii 17.1.10
Maden haritalar Kmr ve Kaya Tabakalar 10.2 Elektrikli aletler 12.2.1 Maden Mhendisleri 15 Maden Planlar (Haritalar) 15 Maden Srveyanlar 15 Madencilik Durdurulma 16 Balama 16 Madencilik Ekipmanlar Aydnlatma 22.3 Havalandrma 21.4.2 Madende Acil durumlar Bkz. Acil Durumlar Madenin Kapanmas 13.15.12 Madenin Terki Bkz. Eski alma yerleri; allm sahalar Madenin Yeniden Almas 9.9 Madenler Tasarm 3.3 Makaralar 17.3.1.9, 17.3.2, 19.5.13 Makara halatlar 17.7 Makine Mhendisleri 12.2 Makine Teknisyenleri 12.2.6 Makineler (Ekipman) 12 Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MSDs) 6.2.1.2,23.1.4 (q) Malzeme Nakil lemleri 17.19 Maruziyet snrlar EK IV Mazot 19.8.2,19.8.6 Mazot(Akaryakt) Depolamas Yeraltnda 19.8.3.19.8.11 329
Mazot Yangn Tehlikesi 9.1 Mekanik Ekipmanlar Hava rnei Alma 21.8.1 (f) Metan Gaz 21.9.2 (1-2) Havalandrma 21.4.2 Mekanik Nakil 19.5 Yolcular 19.15 Bkz. Lokomotifler Merdivenli Yollar 17.2 Mesafe gstergeleri 19.5.3 Mesleki (le lgili) Maruziyet snrlar EK IV Metan Hava rnekleri 21.2.2, 21.8 Otomatik zleme Sistemleri 21.12.2-4, 21.12.10, 21.12.14 Alarm Dzeyleri 21.12.15 Renk Klavuzu 21.13.8 Drenaj 21.13 Elektrik 11.4 Solunabilen Tehlikeler 6.2.2.1 Troley yollar 19.6.1 Maksimum Dzeyler 21.9.1 Monitrler 12.3.3, 21.11 Patlamalar 21.10 Personelin tahliyesi 21.9 Kuyu Ama 17.18.10 Ateleme 13.15.2-3, 13.15.69, 13.15.11 Eitim 23.1.4 (d) Metan drenaj 21.13.10-14 Mobil Ekipmanlar 14.2.1.6-7 MSDs 6.2.1.2, 23.1.4(q) 330
N Nakil 19 Kmr Arnlarnda 19.12 Elle 19.4 Eimli galerilerde 19.11 Yolcu 19.15 yeri Denetimi 19.2 Tekerlekli nakil 19.5.13 Troley Lokomotif 19.6 Vinler 12.7.19-20 Akm Destei 20.5.1 Hasta/yaral kiiler 25.2.4 Nakil kurallar 12.2.9, 14.2.2.1, 19.1 Patlayclar 13.2.1-2, 13.3 Arnda nakliye 19.12 Yolcu nakli 19.15.1, 19.16 Rayl lokomotifle 19.6, 19.15.1 Nem alma Koullar 6.1.3.1 O Ocak az yaps 9.4 Odyometrik testler 6.1.1.3.1-3 Olaylar Rapor Edilmesi (Bildirim) 4.3, 27.1 Olaslk planlar 25 Oksijen Otomatik zleme Sistemleri 21.12.2-4,21.12.11 Yangn Tehlikesi 9.1
Dizin
Gvenlik dzeyleri 21.1.3, 21.11.7, 21.12.15 Otomatik geici tavan destek Sistemleri 20.2.1(7) Otomatik asansrler 17.17 Otomatik sistemler Yangn 9.5 Patlamalar 21.10.3 P Patlatc gereler 13 Patlatc sistemler 21.2.2, 21.8.4, 21.9.2 Patlayc depolar 13.3.3 Patlayc kanisterleri 13.4.6 Patlayc klflar 13.4.6-7 Patlamalar Engelleme, Durdurma 7.3 nleme 7.1-2, 21.7.3, 21.12.1 Risk 7, 11.1, 11.4, 21.1.2, 21.7.3 Patlayclar 13, 17.25.4 Performans zleme Gvenlii salnda EK III.12 Planlama GS Sistemleri EK III.9 Platformlar Tehlikeleri 6.3.2 Merdivenli yollarda 17.2.6, 17.2.9 Gvenlik zellikleri 6.3.2, 17.7.4 Kuyu ama 17.18.1-4
R Raporlandrma Olaylar/yaralanmalar 4.3, 14.2.5 Raydan kan tatlar 19.3.15, 19.11.7 Raylar Nakliye/tama 19.5.12, 19.12.3 Raynaud Fenomeni 6.1.2.2.3, 6.1.2.3.1 Raysz tatlar 19.8 Atk Kontrol 14.2.3 Rehberler Kafeslerde 17.4 Rezerv havalandrma fan 21.5.1 Rezerv istasyonlar Patlayclar iin 13.3.3 Risk Ta dmesi 20.2.1(8), 20.2.8(2), 20,2,12(2) Risk deerlendirme 5.2, 26.1, EK III.11 Kimyasallar 6.2.1.2 Is stresi 6.1.3.2 Risk kontrol 5.2.4
331
S Sabit makineler 19.5.11 Sarlk bkz. iitme kayb Salk Bozukluklar ile lgili 4.3 Salk ve Gvenlik Bkz. Gvenlii Sal (GS) Salk Kaytlar 25.2.7, 25.2.8.4 Salk Taramalar 3.3, EK I.4 Toz Tehlikesi 8.7 Grlt Tehlikesi 6.1.1.3.2 iler EK I Salkla lgili Acil durumlar 25 Salkla lgili ncelemeler 8.7, 25.2.8,EK I.3 Scaklklar 21.1.4, 21.12.2-4, 21.12.13 Silika (Kristal) tozu 6.2.2, 8.5 Silolar 18.4 Sinyaller Uygulamalar 17.14, 17.23 lemler 17.15 Yerleri 17.1.15, 19.3.3, 19.12.3, 19.15.6 Sistem planlamas EK III.9 Souk stresi 6.1.3 Soluk Alnamayan Atmosfer 25.3.2.5.2-5 Solunabilen Maddeler 6.2.2, 8 Patlayclar 13.1 Havalandrma 21.1.2-3 Bkz. Solunabilen tozlar Solunabilen tozlar 8 zin verilen konsantrasyonlar 8.5 Kontrol 8.3,12.3.5 332
rnek alma 8.4, 21.2.2 Solunum Sistemi hastalklar 6.2.2.1.2, 8.1.2, 8.2, 8.7 Sondaj delii Metan drenaj 21.13.2-5 Solunum cihazlar 21.10.3, 25.3.2.5.2-5 Solunum Ekipman 24.5 Toz filtreleri 8.2, 8.3, 8.6 Solunum sistemi koruyucular 6.1.3.2.3 Sorumluluklar GS EK III.4 Eitim 23.1.4(a) Sosyal koruma 28.1 Sv Alm (ilerde) 6.1.3.3.1-2 Sigara/ ienler/ malzemeleri 28.3 Su Toz bastrma 8.3 Basknlar 10 Yzey (yerst) sular 17.1.13 Su Birikintileri 14.2.4 Su bariyerleri (engelleri) 7.3 Su devresi Yangnla mcadele 9.5 Su tutucu tabakalar 10.2, 17.18.12, 20.2.1 Sualt almalar 10.3 Srekli gelime GS EK III.17 Srekli atmosferik zleme Bkz. Atmosferik izleme Sistemleri
Dizin
Srekli kaz makineleri 12.3 Srcler Lokomotif 19.5.15, 19.17.1 Srveyanlar 15 Sspansiyon vitesi 17.10, 17.22 alter 11.2.1, 11.3.4 T Tabanlar Tehlikeleri 6.3.2 Tabakalar Hareketin izlenmesi 20.1 Kalnlklar 20.2.1 Bkz. Kmr ve ta tabakalar; Su tutan tabakalar Tahkimatlar ekilmesi 20.2.12, 20.5 Yma tahkimat duvar 20.2.7, 20.3.4 Takviyeli tahkimatlar 20.4-5 Tahkimat direi 20.3.2 Planlar ve projeler 20.2, 20.4 Yerleimi 20.3 Teknik zellikleri 20.2.1(4) Takozlar 20.2.7, 20.2.13, 20.3.3, 20.3.7-8 Tambur Tambur tipi kavrama 17.3.1.8 Tambur halat 17.11.4 Tambur mili 17.3.2, 17.3.5.1
Tasarmclar 3.5 Ta Ateleme 13.14 Ta tozu Patlama kontrol 7.2-3 Yangnla mcadele 9.5 Tama bkz. Nakliye Tama ve kaldrma 6.4 Tanabilir ekipman 11.3.5 Tatlar Tavan rtleri 20.6 Kancalanma (Balanma)/ Ayrlma 19.3.4, 19.3.6, 19.3.9, 19.3.12-13 Ka tatlar 19.3.14 Bkz. Tat Tipleri Tat trafii 14.2.2 Tavan kmeler 6.3.1,20.7 Destek 20 Tazminat 28.1 Tedarikiler Sorumluluklar 3.5 Tehlike letiim Program Kimyasallar 6.2.1.3.1.2 Solunabilen maddeler 6.2.2.3.1 Tehlike Uyar Sinyalleri 23.1.4 (h) Tehlikeler 5 Tanm 5.2,EK III.11 Grev Gvenlik Analizi 26.1 Eitim 23.1.4,23.3.3 Bkz. zel Tehlikeler Tehlikeli evresel Faktrler EK 333
IV.7.7.7.7 Tehlikeli Maddelerin Bulamas Kiisel Koruyucu Ekipman 24.1.12-.14,24.8.4-5 Bilgi Formlar 3.2, 6.2.1.2.5 Maruziyet Snrlar EK IV Tehlikeli durumlar 14.2.5 Tekaml eitimi 23.1.2(g) Teknik nezaretiler Metanometre/oksijen test edenler 21.11.7 GS EK III.4 zellikleri 23.2 Kuyu ama 17.18.6-9, 17.24 Tekrarlanan iler 6.4 Temel ILO Szlemeleri Kaynaka 1.1 Temiz Hava stasyonlar 25.3.2.5.3-4 Terk edilmi alma yerleri Bkz. Eski alma yerleri; allm alanlar Terk planlar 13.15.12, 15.5 Termal kurutucu sistemler 14.2.1.5 Tesisler ve makine 12 Titreim/vibrasyon 6.1.2,EK IV.7 Btn vcut 6.1.2 Beyaz parmak 6.1.2.2.3, 6.1.2.3.1 Topraklama 11.2.2,11.3.2 Topuklar 20.2.1, 21.8.1(j-k) Tozlar 6.2.2 334
Msaade edilen maksimum 8.5 Kontrol 13.15.10 Salk riskleri 6.2.2, 8, 23.1.4 (j) Alev alabilirlik (Tutuabilirlik)7,11.4,23.1.4(e) Toz kaytlar 7.2.5 Toz respiratrleri 8.6 Transformatrler 11.3.4 Troley hatlar/telleri 19.6, 21.8.1(n) Tutuabilir malzemeler Bkz. Alev alabilen malzemeler Tutuabilir Gazlar Elektrik Tehlikesi 11.1 Basknlar 10 Yollarn Kapatlmas 18.3.3 Ateleme 13.15.7-9, 13.15.11 Bkz. Metan Tutuma Kaynaklar 7.2 Tuvaletler 29 Tuz depolar 10.4 U Uan Paralar Ateleme 13.10 Ulusal Politikalar Yetkili Merciler 3.2 GS amalar 1.1-3 GS Ynetim Sistemleri 4 Sorumluluklar 3 Uyar sistemleri Otomatik izleme sistemleri
Dizin
21.12.8 Yangn 9.2, 9.5 Lokomotifler 19.5.2 Metan monitrleri 21.11.1(4-5) Ani patlamalar 21.10.3 Yerst yollarnda 14.2.2 Uygulama kodunun temeli 1.1 Uyuturucu ile ilgili problemler 28.4 Uzaktan kumandal aletler 12.3.6 Uzmanlk 23, EK III.5 Uzman Tahkimat 20.2.1 Uzunayak Destek Sistemleri 20.2.1 (6), 20.2.1(9) Uzunayak Koruyucular 20.4 Uzunayak Madencilii 21.4.1-2, 21.11.1 (1-2), 22.3.6 V Vin 12.7 Vin operatrleri 12.7.1012,12.7.14-15, 12.7.18, 17.13, 17.16.4, 17.24.2-3 Vinler 12.7, 17.3, 17.21, 19.12.3 Vin Kuyular Acil durum klar 17.1.7-9 Vinte Nakil lemleri 17.19, 17.24 nsanlarn Nakli 17.16, 17.19 Y Yalar Makine yalar 12.6
Dklme 19.8.6 Depolama 9.6 Yangn sndrcleri (kuru kimyasallar) 9.5 Yangnlar 9 Tehlikeleri 11.1.13.1 Yangn kontrol kapaklar 9.7 Yangn nlenmesi 9.2.,21.7.3, 21.12.1 Metan Patlamalar 21.10.3 (F-G) Yangn Sndrcler 9.5 Yangn Sndrme Ekipmanlar 9.2.9.5 Yer stnde 14.2.1.9 Batarya (Ak arj stasyonlar) 19.7.3 Konveyr Yakn 19.10.6 Yanlar (kenarlar) kmeler 6.3.1, 27 Destekler 20 Yaralanmalar Bkz. le ilgili yaralanmalar Yardmc fanlar 21.7 Yasal nlemler 3.2 Yeniden alma (kapatlm bir madenin) 9.9 Yeniden Aydnlatma Alev gvenlik lambalar 22.2.1(g), 22.2.4 Yer alt madencilik endstrisi 2 Yer alt yaplar 9.4 Yerst demiryollar 19.17 Yer st havalandrma fan 21.5.2 Yerst yollar 14.2.2 335
Yerstndeki yaplar 14 Yetkili Merci (makam) 1.2, 3.2 Ykama tesisleri 29 Yolcu nakil Acil Durum klar 17.1.2, 17.1.7-8 Yolcu Tama 19.13, 19.15-17 Vinler 17.3.1, 17.13-16, 17.19 Aydnlatma 22.3.1(c) Yollar 18, 19.3 Yer stndekiler 14 Kmr Tozu 7.2 Konveyrler 19.10.1 Yryerek gei 19.14.1 Tahkimatlar 20.3.5 Nakliye 12.2.9,19.13 Hava kaa 21.1.11-12 Tama kurallar 19.1 Dzgn olmayan 18.3 Yneticiler GS Sorumluluu EK III. 4 Nitelikleri 23.2 Yk Kaldrma Vinci 12.7 Tama Kurallar 19.1 Ykleniciler GS sistemleri EK III.11 Nitelikleri 23.4 Sorumluluklar ve haklar 3.6 Yksek Voltajl G (Akm) Hatlar 14.2.2.9 Yrmeye elverili olmayan klar 17.3 Acil durum klar 17.1.2, 336
17.1.7-8 Yryerek Geiler (Gidiler) 19.3.5, 19.14 Yzey suyu 17.1.13 Z Zrhl konveyrler 19.12, 20.2.10, 20.4.7-8 Zararl Gazlar Patlayclar 13.1, 13.11 Patlamalar 10 Kurtarma guruplar 25.3.2.5.2-5 Yol kapama 18.3.3 Eitim 23.1.4(d) Bkz. Metan; duman Ziyaretiler 26.5

Yeraltı Kömür Madenlerinde Güvenlik Ve Sağlık

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Yeraltı Kömür Madenlerinde Güvenlik Ve Sağlık

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

ILO uygulama klavuzu

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Uluslararas alma Ofisi Ankara

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Necional de Empresarios de Colombia (ANDI), Medelln (Kolombiya)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Sr Edliberto Restrepo Caldera, Bakan, SINTRACARBON, Rio-hacha, La Guajira (Kolombiya)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

4.4. II. KISIM 5.

sal hizmetleri.............................. TEHLKE TANIMLAMA VE RSK ELE ALMA YNTEMLER.....................................

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

12.2. 12.3. 12.4. 12.5. 12.6. 12.7. 13.

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

26.1. 26.2. 26.3. 26.4. 26.5. 26.6. 27. 28.

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(b) (c) (a) (b) (c) (d)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

I. KISIM: ULUSAL EREVE

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

olmas durumunda, sorun derhal daha yksek dzeydeki yneticiye aktarlmaldr.

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(a) (b) (c) (d) (e) (f)

(b) (c) (d)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(b) (c) (d) (e) (f)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(b) (c) (d) (e)

gvenlii ve sal ynetim sistemleri

II. KISIM: TEHLKE TANIMLAMA VE RSK

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(f) (g) (h) (i) (j) (k)

5.2. Tehlike tanmlama, risk deerlendirme ve kontrol

nleme ve koruma 5.2.2. Tehlike tanmlama

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 5.2.4. Risk kontrol

III. KISIM: GVENL YER ALTI KMR

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

6.1.1.1. Tehlike tanmlama

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(a) (b) (c) (d) (e)

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

(a) (b) (c) (d) (e) (f)

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

6.1.3.1.1. Aada belirtilen durumlar da kapsayan belirli koullarda risk oluur:

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

(a) (b) (c) (d) (e) (f)

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

(iii) mola srelerinin says ve dnml alma artrlabilir.

(a) (b) (c)

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk 6.1.3.3.2. Tehlike kontrol yntemleri

Genel fiziksel, kimyasal, ergonomik ve gvenlikle ilgili tehlikeler

6.2.1.1. Tehlike tanmlama

Yeralt kmr madenlerinde gvenlik ve salk

6.2.1.2. Risk Deerlendirme