1

UNIVERSITETI I PRISHTINS
FAKULTETI NDRTIMTARIS DHE ARKITEKTURS
KATEDRA E MATERIALEVE DHE KONSTRUKSIONEVE
PRISHTIN
LNDA :
KONSTRUKSIONET E BETONIT I
LIGJRUESIT :
HAMDI SYLEJMANI
NEJAZI HOXHA
KADRI MORINA
PRISHTIN , 2010
2
PLLAKAT RRETHORE
Shpesh paraqitet nevoja e projektimit te pllakave rrethore si elemente te veanta
ose si pjes e konstruksionit. Pllakat rrethore jan me racionale pasi kan raportin
1:1. Pllaka rrethore gjat konturs mund te ket mbshtetje te lira ose te
inkastruara. Ne rastet kur pllaka rrethore sht e mbshtetur lirisht, sht me lartsi
konstante kurse kur sht e inkastruar ose ka edhe lshim (ancak) ka lartsi te
ndryshueshme (afr mbshtetsit ka vuten).
Llogaritja statike pllakave rrethore behet sipas teoris se pllakave. Nen veprimin e
ngarkess ne pllak lindin momentet prkulse si ne drejtim radial ashtu edhe n
drejtim tangjencial (M
r
; M
t
).
Kur pllaka sht me hapsir statke t vogl mund t llogaritet si pllaka katrore.
N kto raste hapsira statike e pllaks fiktive katrore merret
ose
Armimi i pllakave rrethore te llogaritura ne kt mnyr sht si e pllakave te
armuara me armatur te kryqzuar. Ne rast se ne kto pllaka vepron ngarkesa e
madhe paraqite nevoja e armimit te kndeve me armatur plotsuese.
Pr llogaritjen e momenteve radial te pllakave rrethore me lshim, lejohet
thjeshtzimi i llogaritjes duke e trajtuar pllakn si je rryp me gjersi 1,00m dhe
pikpamje statike si tra me dy lshime.
Llogaritja statike e pllaks rrethore mund te behet me metodn prafrt, metodn e
Saliger-it. Sipas ksaj metode, prcaktohet ngarkesa g dhe p pr 1m te bazs
se pllaks. Pllaka prgjysmohet ne mesin e pllaks prerja a-a. Pr te dy gjysm
3
pllakat paraqitet ngarkesa dhe reaksion me vler gr
2
/2 dhe pr
2
/2. Largsia e
ngarkess (Q/2) prej mesit te pllaks sht
Y
b
=4r/3=2D/3.
Ndrsa largsia e reaksionit (A/2) prej mesit te pllaks sht
Y
k
=2r/=D/.
Y
b
=4r/3=2D/3
Momenti prkuls ne tr gjatsin e gjysm pllaks sht:
Momenti mesatar ne njsin e gjatsi ka vlern
Momenti prkuls ne prerjen a-a shprndahet ne form parabole ne fund sht
baras me zero, ndrsa ne mesin e pllaks sht 3/2 e momentit mesatar. Momenti
maksimal shumzohet me koeficientin e Markusit v pr shkak te ndikimit te
prdredhjes. Momenti maksimal pr rripin ne mesin e pllaks me gjersi 1,00m
Vlera e momentit maksimal sht barabart me momentin e pllaks me armatur te
kryqzuar me baz form katrori ku ngarkesa shprndahet ne te dy drejtimet me
nga g/2 dhe p/2
Vlera e koeficientit te Markusit sht v=0,611 ose momenti maksimal ka vlern
Me vlern e momentit maksimal M
sd
behet dimensionimit i pllaks rrethore.
Armimi i pllakave rrethore behet me armaturs radiale dhe armaturs tangjenciale.
Armimi me armatur radiale paraqet problem, sepse shufrat radiale ne mesin e
pllaks kryqzohen. Kt problem mund ta zgjidhim me kputjen e shufrave radiale
dhe saldimin e tyre. Ne kt mnyr largohemi prej problemit te kryqzimit te
shufrave.
RBBA 87 preferon kt mnyr te armimit te pllakave rrethore.
4
Trashsia minimale e pllaks rrethore, largsia mes shufrave te armaturs si dhe
siprfaqet minimale te armaturave duhet te plotsojn krkesn konstruktive te
pllakave (te dhna ne pjesn konstruktimi dhe armimi i pllakave)
Gjat zgjidhjes s problemit t armimit na paraqitet problem i vendosjes
radiale:
Fig.7.
N kt rast ne mundemi me i kput shufrat n mes dhe t gjitha shufrat i vendosim
n nj rrafsh, dhe pastaj t behet armimi tangjencial si dhe saldimi mes armaturave
radiale dhe tangjenciale. Kjo pra sht nj mnyr e armimit radial.
Pasi paraqitet problem i armimit e cekur mesipr ather ky problem zgjidhet
kshtu:
Fig.8.
Ktu vendosim dy shufra ortogonale njra mbi tjetrn. T gjitha shufrat q kan
kndin m t vogl se 45 vendosim parallel me shufrat ortogonale. Ata q jan mbi
45 vendosen njejt por n dejtimin normal. N pjesn tjetr t mbetur m rrall e
armuar vendosen armature rrethore (tangjenciale).
Gjithashtu kemi edhe forma tjera t armimit, q aplikohen m rrall n
praktik.
5
MURET MBAJTSE
Muret mbajtse jan mbajtsit siprfaqsor t ngarkuar n rrafshin e mesm te t cilt
raporti i lartsis h dhe hapsires statike l plotson kushtin
h/l 0.5 pr mbajtsin n dy mbshtetsa , ndrsa te mbajtsi kontinual
h/l 0.4, kurse te konzola h/l 1 . Nse kto kushte nuk plotsohen ather mbajtsat trajtohen
si mbajtsa linear .
Pr hapsir statike l te muret mbajts miret distanca aksiale t mbshtetsave nse
l 1.15 l
0
ku l
0
hapsira e drits n t kunderten miret
l=1.15l
0
.
Fig. 1
Muret mbajtse i takojm si mure t bunkerave , silosave , bodrumeve, si diafragma te
konstruksionet e larta. Muret mbi dritare dhe dera nuk sht e nevojshme t llogariten si
muret mbajtse.
N mvarshmri ku prdoren kto mure , ngarkesa mund t vepron
lart , posht apo dikund n lartsin e mbajtsit. Ngarkesat mund t jen kontinuale , apo
koncentrike.
Nse ngarkesa q
y
vepron n naltsin y ( 0s y s h ) prej posht si shihet n Fig. 2e
armatura llogaritet sikurse pr murin mbajts Fig. 2a , vetm se armatures A
s
, n lartsin
(h-y) i shtohet edhe armatura pr pranimin e ngarkess q
yy
= q
y
(1-y/h) e cila varet n lartsin
e murit (h-y) . Nse h > l prvetsohet d=l e nse y > l nuk nevojitet armature pr varje
sepse ather
q
yy
=0.
Te muret mbajtse kontinuale pr shkak t shtangsis s madhe n prkulje duhet t
kihet kujdes n vendosjen jo t njitrajshme t m,bshtetsave. Pr zonn elastike dhe pr
ndryshim shum t vogl t vendosje jo t njitrajshme mund t shkaktojn ndryshime t
mdha t gjendjeas s nderjeve. Dihet se gjat veprimit t ngarkesave t vogla te cilat jan
m t vogla se ato gjat eksploatimit por pr shkak t vendosjeve jo t njitrajshme
paraqiten plasaritjet te mbajtsi mur , me ka vie te rishperndarja e ndikimeve statike , dhe
gjat ngarkesave t mdha vie te
6
Fig. 2
transformimi i mbajtsit tra n mbajtsin hark me tirant. Pr kt arsye projektuesi duhet t ket
parasysh shkalln e agresivitetit t ambientit sepse plasaritjet munden shum t zvoglojn
funsionalitetin dhe jetzgjatjen e konstruksionit.
Studimet eksperimentale kan tregue q plasaritjet gjat ngarkesave afatgjate mundet
2-3 her t rritet n krahasim me ngarkesat afat shkurta e sidomos kur prdoret eliku i
lmuet. Pr kt arsye kujdesi i veqant sht i nevojshm dhe pr arsye se nuk ekziston
llogaria e plasaritjeve e sakt teorike e as eksperimentale pr muret mbajtse.
Caktimi i siprfaqes s armatures kryesore gjatsore
Caktimi i forces s mbrendshme trheqse F
S
bhet nga momenti i prkuljes i shkaktuar nga
forcat e jashtme . N kt mnyr t prafert momenti prkuls llogarohet si mbajtsi linear.
Forca trheqse n gjendjen kufitare mbajtse do t jet :
F
S
= M
Sd
/ z
M
Sd
- momenti llogarits i prkuljes
z- krahu i forcave t mbrendshme
Fig. 3
pr murin mbajts n dy mbshtetsa (Fig. 3-a) kruhu i forcave t mbrenshme caktohet me
shprehjen :
z = 0.2 ( l+2h ) pr 0.5s h/l s 1.0
z = 0.6 l pr h > l
Forca e tan trheqse F
S
i besohet armatures gjatsore kryesore A
S
, e cila llogarohet me
shprehjen :
A
s
= F
S
/ f
yd
f
yd
kufiri llogarits i lejuar i elikut
7
Armatura e llogaritur n fush A
s
duhet t jet e drejt n tr hapsiren prej mbshtetsit
n mbshtets ndersa te zona e mbshtetsit duhet mire t ankerohet sepse forca trheqse F
s
n gjendjen e II (gjendja me plasaritje ) mbetet konstant n tr hapsiren statike . Kjo do t
thot se armatura mere rrolin e tirantit sepse muri mbajts transformohet n sistemin hark
me tirant.
Armatura duhet t prvetsohet me profile sa m t holla q gjrsia e plasaritjeve t
jet sa m e vogl si dhe ankerimi m efikas. Ankerimi i ksaj armature bhet ashtu q n
tehun e mbrenshm t mbshtetsit kjo armature sht n gjendje t pranojn 80% t forces
F
s
n fush. Studimet eksperimentale kan tregue se mos
ankerimi i drejt i ksaj armature mundet n mas t madhe t zvoglojn aftsit mbajtse kufitare
t murit mbajts.
Nse armatura ankerohet me ann e ganxhave , ather ganxha duhet t punohet
horuizontale e jo vertikale sepse mund ta prejn betonin.
Armatura kryesore gjatsore n fush shprndahet n lartsin e zones s trhequr t
prerjes n lartsin 0.15h gjegjsisht 0.15l ( pr d > l ) .
Nse muri mbajts sht mbshtet n mure trthore , apo n shtylla t mdha n tr lartsin e
murit apo pjesrisht ( Fig 4) , ather kt armature duhet t shperndahet edhe deri n 0.25l (h
> l ).
Fig. 4
Te muret mbajtse kontinuale kruhu i forcave t mbrendshme miret njisoj sikurse n
fush dhe mbshtets.( z
p
= z
0
= z ) edhepse krahu i vrtet z sht m i vogl n prerjen mbi
mbshtet se n fush ( z
0
< z
p
).
Momenti prkuls n mbshtets te muri mbajts sht m i vogl se te mbajtsi
linear.
Sipas rekomandimeve t CEB-FIP , krahu i forcave t mbrenshme n fush dhe
mbshtets sht :
z
p
= z
0
=z =0,2 ( l+1.5h ) pr 0.4s h/l s 1.0
z
p
= z
0
=z =0,5 l pr h l
llogaritja e forces trheqse F
s
, gjegjsisht armatures A
s
llogaritet sikurse m lart ku M
Sd
miret vlera ekstreme n fush apo mbshtets t llogaritur si tra kontinual sipas teoris s
elasticitetit.
Armatura trheqse kryesore A
s
vendoset drejt n tr gjatsin e mbajtsit deri te
mbshtetsi pa zvoglue sasin , ku aty mire ankerohet dhe shprndahet n lartsin 0.15h
gjegjsisht 0.15l (h > l) t llogaritur prej tehut t poshtm t mbajtsit .
Nse muri mbajts sht mbshtet n mure trthore , apo n shtylla t mdha n tr
lartsin e murit apo pjesrisht ( Fig 6) , ather kt armature duhet t shperndahet edhe deri n
0.25l (h > l ).
Gjysmn e armatures s nevojshme t mbshtetsit duhet t vazhdohet nr gjatsin ,
ndersa gjysma tjetr mund t nderprehet te fushat ansore n distanc prej siprfaqes s
mbshtetsit pr vleren 0.4 h gjegjsisht 0.4 l t hapsirs gjegjse. Kto armatura t
mbshtetsit duhet t shperndahen n zonn 1 dhe zonn 2 si shihet n figuren 5.
8
Nse l/h 1,0
Armature mbi mbshtets shprndahet n lartsin 0,6h , e nse
1.0 < l/h <2.0 ather armature n zonn 1 do t jet
0.5(l/h-1.0)A
s
Ndrsa pjesa tjetr e armatures n zonn 2 me lartsi 0.6h
Zona e 3 duhet t armohet me prqindjen minimale
A
smin
= k b h f
ctm
/f
yk
f
ctm
rezistenca e betonit n trheqje
k = 0,22 pr h/l = 0,4
k = 0,20 pr h/l = 0,5
k = 0,15 pr h/l 0,10
f
yk
- kufiri i rrjedhjes s elikut
Trashsia minimale e mureve mbajtse caktohet nga kushti q mos t vie te deformimi
ansor t zones s shtypur. Ajo caktohet n funksion t ngarkess dhe klass s betonit.
Pr murin e mbshtetur n dy ant kemi :
Pr
52
1

h
Q G
s

+
o
, ather cm
h
Q G
b
s
10
100 2
1
3
min
>

+
=
o
Pr
52
1
>

+
h
Q G
s
o
, ather cm
l
h q
b
s
10
2
3
min
>

=
o

s
0,25f
ck,cub
- nderjet e lejuara n beton
Forca maksimale transverzale kufitare pr murin mbajts n dy mbshtetsa t mbshtetur
n mnyr indirekte n tr lartsin (shtyll apo murin trthor) q most vie te arjet e
mdha , forca e arjes llogarite me shprehjen
V
sdmax
0,1b h 0,85 f
cd
Nse muri nuk sht prforcue me mur trthor apo shtyll , apo nse ngarkesa e murit
mbajts prcillet drejt n mbshtets ather reaksioni llogarits kufizohet me shprehjen:
R
sdA
0,68f
cd
b (c + h
f
) - pr mbshtetsin e fundit
R
sdB
1,02f
cd
b (c +2 h
f
) - pr mbshtetsin e mesm
c- gjrsia e mbshtetsit
h
t
trashsia e pllaks eventuale q e shtangon brezin e poshtme t murit.
9
Fig.6
- Armatura n ant e murit mbajts
Kjo armatur prbhet prej armaturave horizontale dhe vertikale te ant e murit . armaturat
vertikale jan stafat.
Nse ngarkesa vepron lart n mur ather armimi bhet sipas sasive minimale t armimit .
Fig.7
N afrsi t mbshtetsit armatura duhet t shpeshtohet si shihet n fig 8 .
Fig. 8
N rastin kur ngarkesa vepron n tehun e poshtm t murit mbajts duhet q stafat vertikale
t pranojn ngarkesen dh eta prcjellin lart n mur si shihet n fig. 9.
Eksperimentalisht sht tregue se muret mbajtse t ngarkuar n zonn e poshtme
plasaritjet lindin sikurse fig 7b.
Armatura vertikale caktohet me shprehjen
10
max , 3
1
Sd Sd
yd
Sd
Sw
V V ku
f
V
A ) =
Ndrsa armature horizontale
yd Sd h Sw
f V A / 8 . 0
,
=
Fig. 9
Armatura e murit mbajts pr pranimin e ngarkesave indirekte
Fig. 10
Armatura e konzols
Fig. 11
11
Armatura pr pranimin e transverzaleve te mbshtetsit indirekt
Fig. 12
ELEMENTI I SHKURT
Elementi i shkurt gjegjsisht konzola e shkurt definohet elementi te t cili krahu i forces F
v
sht i barabart apo m i vogl se lartsia e elementit h
c
dmth. a
c
h
c
.
12
Elementi i shkurt shfrytzohet te elementet e objekteve industriale , si q jan mbshtetsat e
vinurs, mbshtetsat e mbajtsve kryesor apo sekundar.
Si element t shkurt trajtohet edhe sharniera te mbajtsit e Gerberit te urat me traj si shihet
n figure.
Te mbajtsit kontinual ku afr mbshtetsit vepron force e madhe koncentrike dhe ku a
o
h,
llogaria dhe konstruimi i armatures pr pjesn e mbajtsit n gjatsi a
o
bhet njisoj sikurse
elementi i shkurt.
Te elementi i shkurt pesha vetiake sht e vogl prandaj nuk miret parasysh.
Llogaria e elementeve t shkurt me metoden e teoris s elasticitetit nuk jep rezultate t
knaqshme , pasi q n n fazn e par paraqiten plasaritje si dhe deformime plastike , ka
nuk sht e mundur t prfshijn llogarin sipas teoris s elasticitetit.
Me metoden e elementeve t fundme apo me ann e foto elasticitetit mund t fitojm
trajektoret e nderjeve kryesore.
Rezultatet e hulumtimeve t ndryshme q kan br autort Franz dhe Neidenhoff me
metoden e fotoelasticitettit kan ardh deri te kto prfundime :
Nderjet trheqse prgjat fibrave t siprme t elementit t shkurt prej pikes s veprimit t
forces deri te tehu i shtylls jan prafersisht t njejt , prandej edhe forca e tan trheqse
sht F
S
.
Forca shtypse F
c
n shufren e paramenduar prej betoni , e cila prafersisht prcjell drejtimin
e pjess s pjert t elementit t shkurt, dhe e njejta vepron prej pikes s veprimit t forces
deri te shtylla , gjithashtu edhe kjo sht konstante.
Kndi i trajektores s trhequr pak mvaret prej drejtimit t forces shtypse.
Forma e elementit t shkurt ka ndikim t vogl n gjendjen e nderjeve t elementit.
13
Kto prfundime ishin baza e mekanizmit t shufrave t paramenduara te elementi i shkurt,
me t ciln gjendjen komplekse t nderjeve e shndrron n sistem t thjesht.
Hulumtimet eksperimentale dhe teorike t autorve Kriz dhe Raths n t cilt jan bazue edhe
normat amerikane ACI kan sjell pasqyren reale t sjelljes t elementit t shkurt nga
betoni i armuar.
Autort kan dhn kto prfundimi m kryesore :
Thyerja pr shkak t nderjeve trheqse nga ndikimi i momentit prkuls i paraprijn
deformimet e mdha t armatures trheqse, e pastaj edhe thyerjen e betonit n zonn e
zvogluar t siprfaqes shtypse (a).
arjet diagonale t shufrs s shtypur , pas paraitjes s plasaritjeve prej prkuljes n
siprfaqen e kontaktit me shtyll dhe elementit t shkurt , n kt rast thyerja vie si rezultat i
forces tangjenciale n elementin e shkurt( b).
Paraqitja e nj serie t plasaritjeve t shkurta diagonale mund t shkaktojn rrshqitjen e
elementit nse ato plasaritje bashkohen. (c).
Kur ngarkesa vendoset n afrsi t pjess s lire t elementit t shkurt vie deri te paraqitja e
arjes si rezultat i eksecentricitetit t ngarkess dhe forces s shtypse n shufren e
paramenduar (d ).
14
Kur pllaka n t ciln vepron ngarkesa ka siprfaqe t vogl ose sht fleksibile ( nuk sht
rezhide ) , ose ancaku ka gjrsi t vogl , ather vie deri te thyrja e betonit nn veprim t
ngarkess.
N kt rast kemi shum ndikime q ndikojn n plasaritje kur sht present edhe forca
horizontale H
c
.
Forca horizontale te elementi i shkurt mund t lind nga goditjet ansore t vinurs ,
ndryshimet temperaturale n mbshtetsa t trajve kur ata jan t lidhur forte me ancak apo
kur sht present frkimi.
Llogaria dhe konstruimi i armatures
Sipas EC-2 dhe normave amerikane ACI lejohet llogaria e elementeve t shkurt sipas
metods s kapriats s paramenduar , gjegjsisht mekanizmit t krijuar prej shufrave t
trhequra dhe shufrave t shtypura .
Momenti i prkuljes n qendren rndse t armatures trheqse sht:
M
S
= F
v
a
c
+ H
c
h
armatura e nevojshme kryesore caktohet me
A
s
=
yd
Sdc
yd
SdS
f
H
f z
M
+

M
Sds
momenti llogarits i prkuljes ndaj armatures trheqse
z 0.8d
c
- krahu i forcave t brendshme
H
Sdc
forca horizontale llogaritse
Kontrolla e forcs mbajtse t shufres s shtypur bhet sipas shprehjes :
b c f
F
F
cd
Sds
Sdc
s =
o cos
F
Sds
= M
Sds
/ z + H
Sdc
forca trheqse
f
cd
rezistenca llogaritse e betonit
c = 0.20d
c
b gjrsia e konzols
kndi i shufrs s shtypur ndaj aksit horizontal.
Pr t u realizue mekanizmi i paramenduar n rastin kur kemi veprimin e forces horizontale
H
c
ather duhet plotsue edhe kushti :
0.2F
v
H
c
F
v
Armatura kryesore trheqse A
s
duhet t inkastrohet n shtyll , prej ballit t elementit t
shkurt nga pika e veprimit t ngarkess F
v
dhe
H
c
pr gjatsi l
b,net
.
Pranimi i forcave tangjenciale me armature t kthyer sht i mundur , por ajo nuk do t jet
plotsisht e shfrytzuar , me shfrytzimin e saj do t shtrejtohen punt e ndrtimit dhe t
montimit si dhe do t vshtersohet betonimi i elementit t shkurt.
Pr kt arsye n shum rregullore bashkohore armatura e till nuk preferohet .
15
Kushti i aftsis mbajtse do t jet plotsue nse forca transverzale llogaritse V
Sd
do t jet e
barabart ose m e vogl se aftsia mbajtse nga transverzalja V
Rd
.
V
Sd
V
Rd
ku sht :
V
Rd
= A
sw
f
yd

= 1.4 - koeficient i frkimit n prerje pr ndrtim monolit .

= 1.0 - koeficient i frkimit n prerje kur elementi i shkurt betonohet m von.
A
sw
siprfaqja e prgjithshme e armatures horizontale e shprndar njisoj mes armatures
kryesore dhe zones s shtypur.
f
yd
- kufiri llogarits i rrjedhjes s armatures horizontale.
Nse armatura formon knd ndaj rrafshit t prerjes nga forca transverzale , ather forcat
transverzale (prerse) do t sjellin nderje trheqse n armature , kshtu q aftsia mbajtse do t
prbhet prej aftsis mbajtse t prerjes trthore nga nderjet tangjenciale dhe forcave trheqse
n armature.
V
Rd
= A
sw
f
yd
(sin
w
+ cos
w
)
Preferohet q aftsia mbajtse nga transverzalja V
Rd
mos t jet m e madhe se 0.2f
ck
A
c
.
A
c
siprfaqja e betonit q reziston forcave tangjenciale (bd
c
).
f
ck
rezistenca e betonit n shtypje nga mostrat form cilindri t shqyrtuar , apo klasa e
betonit.
Siprfaqja e tan e stafave t mbyllura horizontale apo t pjerta sipas EC-2 kur h
c
30 cm
dhe armatura kryesore A
s
sht e madhe gjegjsisht :
A
s
0.4A
c
f
cd
/f
yd
nuk duhet t jet m e vogl se 0.4 A
s
, ndersa sipas ACI-normave nuk duhet t jet m e
vogl se 0.5A
s
, n lartsin d
c
.
Pr elementin e shkurt pr t cilin vlen se a
c
< 0.4h
c
sypozojm se
a
c
= 0.4h
c
, gjegjsisht q d
c
= 2.5a
c
prej nga fitojm :
0 . 2 5 . 2 8 . 0
v
c
c v
S
F
a
a F
F =

=
ndersa armatura kryesore trheqse do t jet :
A
s
= F
Sds
/ f
yd
16
Te elementt e shkurt t ngarkuar n mnyr indirekte e takojm te objektet industriale , pr
shembull kur shtegu i vinurs kalon npr elementin e shkurt.
Zgjidhja e prafrt e ktij problemi bhet n at mnyr q forca F
v
ndahet n dy pjes t
barabarta .
Sypozohet se njra pjes F
v
/2 vepron n fibrat e siprme , e pjesa tjetr n fibrat e
poshtme t elementit t shkurt.
Pr gjysmn e pare t forces F
v
/2 dhe forces horizontale eventuale H
c
elementi i shkurt
llogaritet sikurse te veprimi direkt i ngarkess ( si sht paraqitur m par ).
Pr pjesn tjetr t forces F
v
/2 elementi i shkurt llogaritet duke e nda kt force n forcen
trheqse F
s2
dhe force shtypse F
c2
.
Pr forcn trheqse llogarohet armatura diagonale me ann e shprehjes :
A
s2
= F
Sds2
/ f
yd
F
Sds2
forca llogaritse e diagonals e cila fitohet kur forca F
s2
shumzohet me koeficientt
parcial t siguris pr forca.
Kontrolla e aftsis mbajtse t shufrave t shtypura F
c1
dhe F
c2
bhet me shprehjet
b c f
F
F
cd
Sds
Sdc
s =
o cos
17
Ngarkesa indirekte n elementin e shkurt posaqrisht kur a
c
<< h
c
mund t llogaritet n at
mnyr q forca F
v
t pranohet me stafa vertrikal dhe m tej llogaritet kinse q forca e
prgjithshme vepron n zonn e siprme , gjegjsisht n baz t rastit pr ngarkes direkte
te elementi i shkurt.
Forcat prerse pranohen sikurse te shembulli me mbshtetje direkte me stafa horizontale.
Shembull:
T dimensionohet elementi i shkurt me dimensione sipas skics , t ngarkuar me forcn F
G
=
200 kN dhe F
Q
= 190 kN . Kualiteti i materialit C 25/30 dhe S 400/500.
f
cd
= 25/1.5 = 16.6 N/mm
2
f
yd
= 400/1.15 = 347.8 N/mm
2
b = 30 cm , h
c
= 90 cm , d
c
= 85 cm , a
c
= 45 cm
M
Sds
= (1.35200+1.5190) 0.45 = 249.75 kNm
A
s
= 24975/(088534.78) = 10.56 cm
2
Prvetsohen 516 me 10.05 cm
2
Kontrolla e shufrs s shtypur
tg = 68/45 = 1.51 , = 56
o
30 , cos = 0.552
c = 0.285 = 17 cm
18
F
Sds
= 24975 / ( 0.8850.552) = 665.3 kN < 1.661730 = 846.6 kN
potson kushtin.
Armatura horizontale
V
Sd
= F
Sdv
= 1.35200+1.5190 = 555 kN
A
sw
= V
Sd
/f
yd
= 555/34.781.4 = 11.4 cm
2
Prvetsohen 1012 me 11.31 cm
2
( pes stafa n distanc 10cm).
NDERJET LOKALE N SHTYPJE
Nderjet lokale n shtypje jan karekteristik pr zonat ku bhet prcjellja e forcs s jashtme
n element prmes siprfaqes lokale.
Prcjellja e forces bhet permes siprfaqes kontaktuese lokale ose si ngarkes vijore.
Elementet si q jan :
- sharniera e konstruksioneve t ramave ,
- sharniera te mbajtsit harkor,
- vendi ku prcillet forca paranderse dhe t ngjajshm trajtohen si element me nderje lokale
n shtypje.
Nderjet lokale n shtypje shprndahen n thellsi t elementit , kshtu n thellsi z d
shprndarja e nderjeve sht prafersisht konstante n tr gjrsin e elementit. Shtypja
shprndahet n dy drejtimet.
Rezistenca e betonit gjat shtypjes lokale sht shum m e madhe se rezistenca e betonit n
shtypje.
Pr siprfaqe m t mdha t prerjes trthore n t ciln vepron forca lokale e cila mund t
jet edhe jo simetrike , siprfaqja e prcjelljes s ngarkess ( siprfaqja e kontaktit ) mund t
jet edhe m e vogl se siprfaqja trthore e elementit .
19
Kndi i prcjelljes s ngarkess meret prafersisht 1:2 me kusht q b
1
3b
o
dhe d
1
3d
o
.
A
co
= b
o
d
o
A
c1
= b
1
d
1
A
c
= bd
Deri n thellsi z 0.10d
1
prej siprfaqes s ngarkuar nderjet
x
jan n shtypje , ndrsa pr
thellsi z >0.10d
1
ato jan n trheqje.
Nderjet m t mdha trheqse jan n thellsi z 0.60d
1
. Ato munden t llogariten me ann
e shprehjes enpirike :

x
= 0.508 F
o
(d
1
-d
o
)/ ( b
1
d
1
2
)
20
Ndrsa forca e arjes n element n lartsi z 0.60d
1
llogaritet prej raportit
F
q
:
2
:
4 4 2
1 1
d d d
F
o
q
|
.
|

\
|
=
prej nga :
F
q
= 0.25 F
o
(1-d
o
/ d
1
)
Forca e fituar e arjes n kt mnyr sht m e vogl se ajo q llogaritet me shprehjen
enpirike
F
q
0.3 F
o
(1-d
o
/ d
1
)
e cila pr ate rekomandohet q t shfrytzohet pr llogari .
Forca llogaritse e arjes do t jet :
F
qd
=
G
F
qG
+
Q
F
qQ
ndrsa armatura n form t stafave llogaritet me shprehjen
A
sw
= F
qd
/ f
yd
kjo sht pr njren an ndersa pr ann tjetr bhet n mnyr analoge.
Armatura shprndahet n at mnyr q rezultanta e forcave n at armature prputhet
prafersisht me rezultanten e veprimit t forcs F
qd
. Kjo armature punohet n form
gjarprore dhe vendoset n disa rende.
21
Kushti pr aftsin mbajtse n shtypje lokale sht :
F
od
F
Rd
Forca llogaritse e veprimit gjindet :
F
od
=
G
F
oG
+
Q
F
oQ
Forca llogaritse e aftsis mbajtse n shtypje lokale sipas Ec-2 sht:
F
Rd
=
co cd
co
c
cd co
A f
A
A
f A s 3 . 3
1
f
cd
rezistenca llogaritse e betonit
Sharnieerat duhet t armohen n at mnyr q t mundsojn prcjelljen (pranimin) e forces
normale dhe atyre tangjenciale dhe ate me armaturen sa m t holl dhe prqindja e armimit
duhet t jet
0.8% prej A
co
Forca horizontale e arjes pranohet me armature gjarprore e nse kjo armature n shtyll
vshtir punohet mund t zavendsohet me stafa shumprerse me gjrsi t shtylls t cilat
duhet t jen t mbyllura.
22
N rast se forca tangjenciale V > N tg ku 35
o
, gjegjsisht
tg=0.70
ather sharniera duhet t armohet me armatura t pjerta q llogarohen prej shprehjes :
A
sk
= V
Sd
/ (2f
yd
sin )
V
Sd
vlera llogaritse e forcs tangjenciale n sharnier.
N zonn afr sharniers armatura gjatsore e shtylls patjetr duhet t mbyllet dhe t lidhet
me stafa t dendura.
Armatura e sharniers formohet prej profileve t holla t armatures t shprndar n tr
perimetrin e sharniers dhe t lidhur me stafa.
GJENDJA KUFITARE MBAJTSE PREJ PRKULSHMRIS
GJATSORE (EPJES) SIPAS EC2
Llogaria e elementeve t prkulshm pr sisteme t prbra konstruktive , pr gjendjen
kufitare sipas aftsis mbajtse sht e komplikuar. Pr kt problemi i ipjes n zonn e
aftsis mbajtse pr sisteme t prbra thjeshtsohet me zavndsimin me shufra t
prkulshme q kan t definuar kushtet e mbshtetjes dhe vendosjen e nujeve, ku gjatsia
kritike e prkulshmris caktohet sipas analizs elasto-statike t sistemit t prvetsuar
konstruktiv.
Me respektimin e vetive t vrteta reologjike t materialit dhe devijimeve t
mundshme t aksit gjeometrik t sistemit, llogaria e elementeve t prkulshm n kushtet e
gjendjes kufitare t aftsis mbajtse shqyrtohet pr sistemin e deformuar sipas teoris s
rendit dyt, ku duhet t merret lidhja jolineare e nderjeve dhe deformimeve si pr ngarkesat
afat shkurte dhe ato afat gjate.
Llogaria e elementeve t prkulshm
Llogaritja e elementeve t prkulshm n shtypje bazohet n kto sypozime :
- N llogari merren ndikimet e deformimeve n ekuilibrin e sistemit.
- Ngurtsia e vrtet (EI
c
, EA
c
, GI
c
) q i prgjigjet gjendjes s nderjeve dhe
karakteristikave jolineare, duhet ti prshtatet shtangsis s parapar n llogari.
Spostimi i nyjeve ndikon qensisht n epjen e shufrave, dhe pr llogari jan futur kto
sisteme:
- Ramat me nyje q mund t spostohen
- Ramat me nyjet q nuk mund t spostohen, ku spostimet kan aq vleren e vogl q
mund t nnglizhohen (rami i shtangt). Kjo mund t arrihet me an t mureve t betonit apo
shtangimet ansore.
- Shtyllat e izoluara trajtohen si statikisht t caktuara.
Caktimi i gjatsis s epjes te shtyllat
Shtyllat mund t jen :
- t vetmuara , elementt e veuar t shtypur [fig. 1 (a) dhe (b)]
- elementet e shtypur t cilt jan n kuadr t konstruksionit
por n llogari mund t trajtohen si t veuara [ fig.1 (c) dhe (d)].
23
a. shtyllat e vetmuara b. shtyllat me erniera n konstruksion
me nyje jo t vendosura
c. elementi i holl pr shtangim , d. shtyllat me skaje t inkastruara n
i shiquar sikur shtyll e veuar konstruksion me nyje jo t vendosura.
Fig.1 llojet e shtyllave t veuara
N ndrtesa gjatsia e prkulshmris s shtyllave ( lartsia efektive apo gjatsia e shtylls )
l
0
= l
col
mund t caktohet me ndihmen e monogramit t dhn n (fig.2), ku koeficientt k
A
dhe k
B
tregojn shkalln e inkastrimit t skajeve t shtyllave :
k
A
( ose k
B
) =
eff
b
cm
col
col
cm
l
I
E
l
I
E


o
, ku sht :
E
cm
moduli i elasticitetit t betonit,
I
col ,
I
b
momenti i inercionit ( prerja bruto) i shtyllave apo trarve ,
l
col
lartsia e shtylls , i matur mes qendrave (prerjes) t inkastrimit ,
l
eff
gjatsia efektive e trarit
- faktori me t cilin miren parasysh kushtet e inkastrimit t ans tjetr t trarit :
= 1.0 ana tjetr e trarit sht e inkastruar shtangt apo elastik,
= 0.5 ana tjetr e trarit sht lirisht e mbshtetur,
= 0.0 ana tjetr e trarit sht e lir (konzola).
mbshtetsi jo i inkastruar ( rrotullim t lir)
inkastrimi i shtangt
a. rami nuk ka vendosje t nyjeve b. rami me vendosje t nyjeve
Fig. 2 Nomogrami pr llogarin e gjatsis s epjes (gjatsis efektive )
24
Shembulli : t llogaritet k
A
n A pr E
cm
= constant
fig.3
k
A
=
2
2
1
1
2
2
1
1
5 . 0
b
b
b
b
col
col
col
col
l
I
l
I
l
I
l
I
+
+
Konstruksioni apo elementi i konstruksionit me apo pa elemente shtanguese te t
cilt ndikimi i vendosjes s nyjes n llogaritjen e forcave prerse mund t nenglizhohet ,
hyn n grupin e konstruksioneve apo elementeve pa vendosjeve t nyjeve . N t
kunderten hyn n grupin e konstruksioneve apo elementeve me vendosje t nyjeve.
Konstruksioni i ramave mund t hyn n grupin e konstruksioneve pa vendosjeve
t nyjeve , nse vendosja e nyjes e llogaruar sipas Teoris t rendit t par nuk rrit ndikimet
statike m shum se 10%.
Pr kt arsye sipas EC-2 , konstruksioni sht jo vendoss n nyje nse plotson
kushtin:
pr n 3 ; h
tot
n
I E
F
c cm
v
1 . 0 2 . 0 + s
pr n 4 ; h
tot
6 . 0 s
c cm
v
I E
F
n- numri i etazhave
h
tot
- lartsia e tan e konstruksionit n metra prej themelit apo pllaks s bodrumit.
E
cm
I
c
shuma e shtangsis n prkulje t elementeve vertikale pr shtangim t cilt
sigorojn mos vendosjen e nyjeve pr gjendjen pa plasaritje.
F
v
shuma e t gjitha ngarkesave gjat eksploatimit (
F
= 1)
Ramat pa elemente pr shtangim mund t trajtohen si konstruksione pa vendosjeve
t nyjeve nse do shtyll e ramit t cilat bartin mbi 70% t forces qendrore mesatare
N
sd,m
=
F
F
v
/n
( n- tregon numrin e shtyllave n nji kat) ka
= l
0
/ i <
lim
N
sd
0.70N
sd,m

lim
= 25 apo
u
v
15
shiqo fig.4
25
Fig.4 Kufiri i epjes s ramave
Pr ramat e rregullt konstruktiv me vendosje t nyjeve EC-2 lejon llogarin e
prafert sipas teoris s rendit dyt nse shtyllat dhe rigelat kan prafersisht shtangsi t
njejt dhe epje mesatare pr do kat
m
e cila nuk tejkalon vlerat

m
<

u
v
20
50
Ndersa shtyllat e veuara trajtohen t prkulshme nse koeficienti i epjes
tejkalojn kto vlera :
>

u
v
15
25
.. (1)
= l
0
/ i prkulshmria gjatsore ( epja)
l
0
gjatsia e epjes t elementit vertical . Zakonisht l
0
caktohet sipas teoris elastike
t epjes . Te konstruksionet e ramave shtylla sipas s cils caktohet l
0
duhet me kujdes t
definohet,
i rrezja e inercis,

u
koeficienti i forcs qndrore shtypse n element,

u
= N
sd
/(A
c
f
cd
)
N
sd
forca qendrore shtypse e llogaruar,
A
c
siprfaqjq trthore e elementit prej betonit t armuar,
f
cd
- rezistenca llogaritse e betonit.
Imperfektimi ( jo preciziteti)
Pr konstruksionet e ramave madhsia e devijimit e tr konstruksionit (elementt
pr shtangim dhe shtangimi i pjesve t konstruksionit) n mvarshmri me vertikalen sht
definue :
- Kur konstruksioni analizohet si trsi ndikimi i mundshm i imperfeksionit mund t
caktohet duke sypozue se konstruksioni sht rrotullue pr kndin ndaj vertikales :
= 1/ (100l ) , n radiana
l lartsia e tan e konstruksionit n metra,
26
Kndi nuk duhet t miret m i vogl se 1/400 n rastet kur ndikimet e rendit dyt nuk
miren parasysh, ose jo m t vogl se 1/200 kur ndikimet e rendit dyt duhet t miren
parasysh (shih fig. 5 a,b,c).
a.imperfektimi pr llogarin e forcs horizontale b.imperfektimi pr llogarin e forcs horizontale
e cila vepron n element pr shtangim n konstruksionet meskator t cilat prcjellin
forca ztabilizuese prej shtangimeve locale t konstruksionit
c.forcat ekvivalente horizontale H t cilat veprojn n ramin jo t shtangun.
Fig. 5
N rastin kur elementet vertikale n formojn sbashku kndin , ather mund t
redukohet me koeficientin :

n =
(1+1/n)/2
Pr elemente t veanta gjeometria ekvivalente e imperfektimit mund t hyn n
llogari me rritjen e ekscentricitetit t forces aksiale pr:
e
a
= l
0
/2
c.) Shtyllat e veuara
Ndikimet e rendit dyt , duke prfshi imperfektimin, deformimet nga ulja e betonit,
duhet t miren parasysh n llogari pr elementet e veuara q punojn n shtypje , nse ka
ndikim n stabilitetin e konstruksionit.
Shtyllat e veanta n konstruksione me nyje jo t deformuara nuk sht e
domosdoshme pr kontrollim nga ndikimet e rendit dyt nse :
|
|
.
|

\
|
s
02
01
2 25
e
e
crit
pr
02 01
e e s
edhe ather kur sipas ekuacionit (1) elementi sht i epur.
N kt rast skajet e shtyllave duhet llogarohenm spaku me :
N
Rd
= N
Sd
dhe M
Rd
= N
Sd
h/20 .(2)
N
Rd
Forca llogaritse mbajtse n shtypje,
M
Rd
Momenti llogarits mbajts n prkulje.
Ekuacioni i (2) vlen nse shtylla nuk sht e ngarkuar me forc trthore n mes dy
skajeve t shtyllave.
27
Fig.6 Kufiri i epjes pr elemente t veanta me skaje t shtangta apo elastike, n konstruksione me nyje jo t deformuara.
a) sistemi statik, b) idealizimi i shtylls s shiquar, c)epja kritike crit
.) Llogaria e thjeshtsuar pr shtyllat e veuara
Jashtqendrsia me t ciln llogarohen shtyllat me prerje konstante fitohet me shprehjet :
a) me jashtqendrsi t rendit par t barabart n dy skajet e shtylls (Fig.7a),
e
tot
= e
0
+ e
a
+ e
2
e
0
= M
Sd1
/N
Sd
M
Sd1
Momenti prkuls i jashtm t rendit t par,
N
Sd
- Forca e jashtme qendrore,
e
2
- ekscentriciteti i rendit t dyt ,
b) me jashtqendrsi t rendit par n dy skajet e shtylls t ndryshuar (Fig.7b,c)
N vend t e
0
miret ekscentriciteti ekvivalent (e
e
) i cili mund t miret
m i madhi prej vlerave t m poshtme:
e
e
= 0.6 e
02
+ 0.4 e
01
e
e
= 0.4 e
02
, ku | e
01
| |e
02
|
fig.7 Modeli pr llogaritjene ekscentricitetit
d.) Metoda e modelit -shtyll
Kjo metod vlen pr rastet e prerjes trthore drejtkndshe dhe rrethore me
140 , si dhe ekscentriciteti i rendit t par plotson kushtin e
0
0.1h ( h lartsia e prerjes
trthore n rastin e shiquar). Me prerje trthore tjetr dhe me ekscentricitet e
0
< 0.1h
mund t shfrytzohen aproksimime tjera sepse kjo mnyr sht joracionale.
Mund t sypozojm q vendosja maksimale t shtyll model (fig. 8) sipas teoris s
rendit dyt sht :
28
r
l
K e
1
10
2
0
1 2
=
K
1
= /20 0.75 pr 15 35
K
1
= 1 pr > 35
Fig.8
Stabiliteti analizohet n baz t lakores 1/r n prerjen kritike A-A . Lakorja caktohet
nga kushti i ekuilibrit t forcave t brendshme dhe t jashtme.
e
tot
= e
0
+ e
a
+ e
2
N rastet kur nuk krkohet saktsi e madhe , lakorja 1/r mund t caktohet prej
shprehjes :
d
K
r
yd
9 . 0
2
1
2
c
=
Fig.9
Prej fig.9 shihet se :

s1
=
s2
=
yd
= f
yk
/(
s
E
s
) .deformimet llogaritse t elikut
d- lartsia statike e prerjes
K
2
koefcient q mer parasysh zvoglimin e lakors 1/r nga rritja e forcs aksiale ,
vlera e ktij caktohet me shprehjen :
K
2
= 1 s

bal ud
sd ud
N N
N N
N
ud
forca kufitare mbajtse e llogaruar e prerjes e ngarkuar vetm me forc
aksiale , e cila mund t prvetsohet .
N
ud
= 0.85A
c
f
cd
+ f
yd
(A
s1
+A
s2
)
N
bal
forca aksiale q sht aplikue n prerje , jep momentin kufitar mbajts m t
madh , pr prerje me armim simetrik mund t prvetsohet:
N
bal
= 0.4A
c
f
cd
Prafersisht mund t miret K
2
= 1 , q sht n ann e siguris.
29
Shembull:
T dimensionohet shtylla sipas t dhnave : G
v
= 361.3 kN ,
Q
v
=22.5+150= 172.5 kN , b/h =22/22 cm , l
0
= 4.20m , C-40/50 dhe S 500
d
1
= d
2
= 2.0+0.6+1.6/2=3.4cm
d
1
/h = 3.4/22 0.15
fig.10 = 42012/22 = 66 >35
N
sd
= 1.35361.3+1.5(1150+0.722.5) = 736.4 kN
e
a
=
2
20 . 4
20 . 4 100
1
= 0.010m < =
2
20 . 4
200
1
= 0.0105m
pr > 35 K
1
=1 , K
2
1

yd
= 500/(1.15210
5
) = 2.17
1 3
3
10 9 . 25
) 034 . 0 22 . 0 ( 9 . 0
10 17 . 2 2
0 . 1
1

= m
r
e
2
= 1.04.20
2
/ 1025.910
-3
= 0.0457 m
e
tot
= 0.0+0.0105+0.0457 = 0.056m
M
sd
= 736.40.056 = 41.20kNm ; f
cd
= 40/1.5 =
26.7kN/mm
2
,f
yd
=500/1.15=434.8kN/mm
2

sd
= -0.7364/(0.22
2
26.7) = -0.57 ,
sd
= 0.0412/(0.22
2
26.7) = 0.145
tot
=0.21

tot
= 0.2126.7/434.8 = 1.29% , A
s,tot
= 0.012922
2
=6.24cm
2
(414 me A
s
=
6.16 cm
2
)
iterojm edhe m tej :
N
ud
= (0.8540/1.50.22
2
+500/1.156.1610
-4
) 10
-3
= 1364.9kN
N
bal
= 0.440/1.50.22
2
10
3
= 516.3 kN
74 . 0
3 . 516 9 . 1364
4 . 736 9 . 1364
2
=

= K , 1/r = 0.7425.910
-3
= 19.210
-3
m
-1
30
e
2
= 1.04.20
2
/ 1019.210
-3
= 0.0338 m, e
tot
= 0.0+0.0105+0.0338 = 0.044m
M
sd
= 736.40.044 = 32.40kNm ,
sd
= 0.114
tot
=0.10 ,
tot
=0.61% ,
A
s,tot
= 0.006122
2
=2.95cm
2
, A
s,min
= 0.150.7364/(500/1.15) 10
4
=2.54 cm
2
,
A
s,min
= 0.00322
2
= 1.45 cm
2
prvetsohen minimum 412 me A
s
= 4.52 cm
2
.
Elementi n shtypje me ekscenricitet dy aksial
Pr elementet me preje trthore drejtkndshe lejohet kontrolla e prkulshmris
ndaras n dy akset y dhe z (shiqo fig 4,31), nse raporti e
y
/b dhe e
z
/h plotson
njren prej ktyre kushteve :
2 . 0 s
b
e
h
e
y
z
ose 2 . 0 s
h
e
b
e
z
y
gjegjsisht ,nse pika sulmuese e N
sd
gjindet n zonn e shtrafuar t figures 4,31.
Ekscentriciteti e
y
dhe e
z
jan ekscentricitet t rendit t pare n drejtim t
dimensionit t prerjes b apo h. Kto nuk sht e domosdoshme ta prfshin e
a
.
Nse nuk plotsohen kushtet e lart cekura duhet t bhet llogarija e sakt.
Fig.4.31 Sypozimi pr kontrolles ndaras n dy akset kryesore
Kur bhet kontrolla e stabilitetit pr dy ant ndaras (gjatsia e epjes dhe kufiri i epjes) n mnyr
analoge vlen nse kalohet kufiri i epjes n kt rast e
a
duhet t miret parasysh n dy rrafshet.
31
Kur e
z
> 0,2h (fig 4.32) , kontrolla e stabilitetit ndaras pr dy rrafshe ndaras lejohet nse gjat
kontrolls s prkuljes ndaj aksit m t vogl t prerjes trthore shfrytzohet lartsia e redukuar h
'
.
Vlera h
'
mund t caktohet me sypozimin e shprndarjes s nderjeve n mnyr lineare.
, )
0 =
+

c
az z sd
c
Sd
Z
e e N
A
N
N
Sd
- forca aksiale (shenja negative pr shtypje)
Z
c
Momenti rezistues i prerjes bruto (gjendja pa t plasura)
e
az
- ekscentriciteti shtes n drejtim t aksit z , sipas e
a
.
Nse kriteriumet t dhna n fillim nuk plotsohen duhet t bhet analiza detale.
Fig.4.32 Kontrolla e veant e stabilitetit n aksin y , nse e
z
>0.2h
Prkuljshmria ansore e trarve t holl
Kur siguria e trarit nga prkulshmria ansore sht n dyshim , duhet t bhet
kontrolla se a sht :
32
l
0t
< 50b dhe h < 2.5b
b- gjrsia e zones s shtypur
h- lartsia e tan e trarit
l
0t
- gjatsia e zones s shtypur mes mbshtetsave .
Nse kto kushte nuk plotsohen duhet t bhet analiza detale.
Konstruimi dhe armimi i shtyllave
Diametri minimal e armaturave gjatsore te shtyllat duhet t jet
|12mm, ndersa te muret |8mm. Nse muret armohen me armatur rrjet ather
diametri minimal i armaturs gjatsore duhet t jet |5mm .
Distanca maksimale mes armaturave gjatsore nuk guxon t kaloj vlern
40cm.
Sasia minimale e armaturave gjatsore te shtyllat sht :

>
yd
Sd
cnev
s
f
N
A
A
15 . 0
6 . 0
min
Te shtyllat dhe muret ku nderjet nuk jan t shfrytzuara koeficienti i
armimit nuk guxon t jet m i vogl se 0.3 % t prerjes s vrtet t betonit.
. min
003 . 0
vert c s
A A >
Koeficienti maksimal i armimit t shufrave gjatsore te shtyllat dhe
muret sht 6% , ndersa te vazhdimet 8%.
et vazh te gjegjsisht A A
vert c s
dim 06 . 0
. max
s
. max
08 . 0
vert c s
A A s
Diametri i stafave nuk guxon t jet m i vogl se 6mm, gjegjsisht jo
m i vogl se 0.25|
max
.
Distanca mes stafave duhet t jet :

s
cm
shtylles i imal ensioni s
30
min dim
12
min
|
kjo distanc e stafave zvoglohet pr 0.6 pr :
- prerjet q gjinden mbi dhe nn tra apo pllak , n gjatsi t
dimensionit maksimal t shtylls.
- prerjet n afrsi t vazhdimeve t armaturs nse |
max
sht m e
madhe se 14mm.
Te zonat seizmike
prdoren stafat dyfishe (n ann m t shkurt) t lakuara n skaje nn kndin
145
o
dhe gjatsi 10|
s
.
Gjatsia e inkastrimit t shufrave gjatsore l
bnet
duhet t matet prej
distancs k
b
| prej tehut t trarit.
k
b
= 10 pr DC H (duktiliteti i lart)
k
b
= 5 pr DC M (duktiliteti i mesm)
33
k
b
= 0 pr DC L (duktiliteti i ult)
fig7
Distanca e stafave te pjesa e vazhduar e armaturave gjatsore nuk guxojn t
kalojn vleren

s
cm
b
s
10
4
b- dimensioni minimal i prerjes trthore
ndersa siprfaqja e armatures trthore llogarohet sipas shprehjes:
wd
yd
st
f
f
s A >
5
|
f
yd
kufiri i rrjedhjes s armatures gjatsore
f
wd
kufiri i rrjedhjes s armatures trthore
| - diametri i armaturs gjatsore q vazhdohet n cm.
Zona n shtypje n distancn l
cr
n dy ant e shtyllave duhet t trajtohet sikurse
zon kritike ( duktilitet lokal) , nse
c
cr
h
l
< 3 , ather tr lartsia e shtylls
duhet t trajtohet si zon kritike dhe ashtu duhet t armohet.
h
c
- sht dimensioni maksimal i prerjes trthore.
N munges t dhnave t sakta, pr gjatsin e zons kritike mund t shrbemi
me shprehjen

=
cm
l
h
l
cl
c
cr
60
5 /
5 . 1
max l
cl
gjatsia e shtylls, pr DC H
(duktiliteti i lart)

=
cm
l
h
l
cl
c
cr
45
6 /
5 . 1
max l
cl
gjatsia e shtylls, pr DC M (duktiliteti i
mesm)

=
cm
l
h
l
cl
c
cr
45
6 / max l
cl
gjatsia e shtylls, pr DC L (duktiliteti i
ult)
ndersa n kt gjatsi kritike duhet t plotsohen kushtet minimale :
34
a)
wd
yd
st
f
f
A >
max
4 . 0
|
, pr DC H (duktiliteti i lart)
wd
yd
st
f
f
A >
max
35 . 0
|
, pr DC M (duktiliteti i mesm)
b)nse distanca mes stafave nuk sht m e madhe se :

=
| 5
10
4
min cm
b
s pr DC H (duktiliteti i lart)

=
| 7
15
3
min cm
b
s pr DC M (duktiliteti i mesm)

=
| 9
20
2
min cm
b
s pr DC L (duktiliteti i ult)
b- dimensioni minimal i prerjes trthore.

>
" " 20
" " 25
" " 30
L DC per cm
M DC per cm
H DC per cm
b
a) pr stafat shumfishe
s s 15cm , pr DC H (duktiliteti i lart)
s s 20cm , pr DC M (duktiliteti i mesm)
s s 25cm , pr DC L (duktiliteti i ult)
Koeficienti i tan i armaturs gjatsore r nuk guxon t jet m i vogl se 0.01 ,
dhe m i madh se 0.04.
Te zonat seizmike vazhdimet e armaturs bhen vetm n etazh ndrsa
gjysma tjetr sht pa ndrprerje , e nse ka nderprerje vazhdimi bhet me
saldim.
Vazhdimi te shtyllat bhet pa ganxha.
Te shtyllat me prerje drejtkndshe me m tepr se 4 shufra nevojiten stafa
plotsuese q pengojn vendosjen horizontale t shufrave .
Nse armatura gjatsore sht | > 20mm vazhdimi bhet me saldim.
35
Fig 8
Nse shtyllat kan prerje t ndryshme , n vendin e kryqzimit t stafave nse
nuk ka nevoj pr armatur kryesore prvetsohet armatur montazhe |6,8 ose
10 mm. Armimi kryhet si shihet n figur.
Fig.9
Nse shtyllat jan shum t armuara , mund t bhet grupimi i tyre n knde
t shtyllave dhe ate nga dy tri ose katr shufra . Vazhdimi i ktyre armaturave
duhet t bhet me an t saldimit .
Te shtyllat me armatur spirale , hapi i spirales nuk guxon t jet m shum se
1/5 t diametrit t brthames s betonit si dhe m shum se 8cm, dhe jo m pak
se 3cm.
Kur bhet vazhdimi i spirales bhet n perimetr t shtylls duke br
dyfishimin m s paku 30 diametra t spirales , ndersa fundet e spirals n
gjatsi 20| hyn thell n beton.
36
Numri i shufrave gjatsore te shtyllat rrethore qofshin t rndomta apo me
spirale nuk guxon t jet m i vogl se 6.
Fig.10
Nse prerjet e shtyllave t dy etazheve njeri pas tjetrit kan dimensione t
ndryshme , armatura mund t vazhdohet me lakimin e armaturs prej shtylls
s poshtme n at t siprme . Ramja e lakimit t armaturs nuk guxon t jet
m shum se 1:6 , Nse ndryshimi i dimensioneve t shtyllave sht i madh ,
vazhdimi bhet me vendosjen e armaturs s veant pr vazhdim.
MURET
Te muret e ngarkuara , pr mbajtjen e armaturs vertikale n pozitn e
projektuar , prdoren shufrat horizontale me t cilat lidhin mes veti t dy
rrjetat e armaturave .
Numri i lidhjeve n 1m
2
t murit nuk guxon t jet m pak se 4.
Kto lidhje nuk jan t detyruara nse diametri i armaturs gjatsore
sht m s paku |12mm , nse shtresa mbrojtse e betonit sht dyfishi i
diametrit t armaturs gjatsore, gjegjsisht nse armatura kryesore sht
mbrenda armaturs shprndarse .
Nse skajet e murit jan t lir shufrat gjatsore sigurohen me ann e
stafave.
Armatura vertikale minimale n muret t ngarkuar n rrafshin e tij sht
0.004A
c
, ndersa vlera maksimale sht 0.04A
c
, dhe vendoset n dy ant.
Distanca maksimale e armaturs horizontale nuk guxon t jet mbi
30cm, a diametri i shufrave nuk guxon t jet m i vogl se t diametrit
maksimal t armaturs vertikale.
Muret q prcjellin forcn seizmike n tok, sipas Normave pr
ndrtimin n zonat seizmike.N skajet e mureve armatura grupohet n gjatsi
1/10 e ans s murit.
37
Fig.11
Armatura n skajet e murit nuk guxon t jet m i vogl se 0.15% t prerjes s
murit.
Pjesa e mbrendshme e murit armohet me 0.15% t prerjes s murit.
Armatura vertikale nuk guxon t jet m e vogl se 0.45% t prerjes
horizontale t murit.
Kjo rregull vlen pr muret te cilt rapori lartsi me gjrsi nuk sht m
vogl se 2 dhe trashsin e murit jo m t vogl se 15 cm .
Muret te t cilt rapori sht m i vogl se 2 , armohet me armatur
vertikale dhe horizontale e cila duhet t jet m e madhe se 0.25% t prerjes
trthore t murit dhe shprndahet njitrajtsisht.
Sipas normave EC-8 kemi :
- trashsia minimale e murit duhet t jet :

s
sjelljes te faktorit e vlera q
l
q
katit e lartsia h
h
cm
b
wo
60
20
15
l- gjatsia e murit.
Shufrat horizontale me diametr (|
h
) duhet t jen :

s
>
8
8
wo
h b
mm
|

s
> =
" " 25 25
" " 20 20
002 . 0
M DC per cm apo
H DC per cm apo
s
s
b
A
h
h
h
h
wo
h
h
|
|

38
b
h
N
x e
e
y
e
x
y
Mx
My
t

n
g
a
r
k
e
s
a
v
e

t

ja
s
h
t
m
e
A
K
S
I

N
E
U
T
R
A
L
Shufrat vertikale me diametr (|
v
) duhet t jen :

s
>
8
8
wo
v b
mm
|

s
> =
" " 25 25
" " 20 20
002 . 0
M DC per cm apo
H DC per cm apo
s
s
b
A
v
v
v
v
wo
v
v
|
|

s - hapi i armaturave
DIMENSIONIMI I ELEMENTEVE BETONARME NNSHTRUAR PRKULJES S
PRBR *
Prkuljen e prbr ( me moment dhe forc aksiale ) e hasim te
elementet hapsinore , te shtyllat dhe te elementet me form jo t
rregullt gjeometrike. Prerja sht nnshtruar njikosisht momenteve n
t dy drejtimet sim dhe fotces aksiale.
Forca aksiale ( e cila mund t jet n shtypje dhe n trheqje ) vepron
jasht boshteve kryesore , q si pasoj shkakton momentet n t dy
drejtimet :
M
X
=Ne
y
dhe M
y
=Ne
x
Dimensionimi n prkulje t prbr sht pun e komplikuar sepse
pozita dhe drejtimi i aksit neutral nuk varet vetm nga prerja trthore e
elementit , por edhe nga pozita e forcs , sepse aksi neutral nuk sht
normal n gjurmn e rrafshveprimit t ngarkesave t jashtme , prandaj
dhe si i till sht i mundur dhe i lejueshm dimensionimi sipas
metods s interaksionit( fig. 1 ).
vrejtje (*) prkulja e prbr n prgjithsi perfshin shum raste t veprimit t ngarkesave , si p.
sh. Prkulje me shtypje ,prkulje me prdredhje , prkulje me forc transverzale, prkulje me
trheqje etj, mirpo n kt rast termin prkulje t prbr do ta prdorim pr rastin e prkuljes me
moment dhe forc aksiale me jashtqendrsi n dy drejtime .
Fig. 1
39
1 2
4 3
Fc
T
b1 1 b
b-2b1
d1
d-d2
d2
h
Y
X
ey
ex
x
y
c
3
<
3
.5
/
F
s
1
F
s
2
F
s
3
F
s
4
N
s
d
a
k
s
i
n
e
u
t
r
a
l
0
.9
5
0
.8
5
c
d
f
X
'
F
c
3
s
4
s
3
3
3
s
2
3
s1
Nsd
DIMENSIONIMI SIPAS GJENDJES KUFITARE
Pr prerjen drejtkndshe t prvetsuar paraprakisht , e cila punohet
m s shpeshti n praktik, dhe nga ndikimet e llogaritura ( M
sdx
, M
sdy
,
N
sd
) duhet t llogaritet edhe siprfaqja e nevojshme e armaturs .
Procedura sht, pr armaturn e supozuar caktohet pozita dhe
drejtimi i aksit neutral , si dhe verifikimi i aftsis mbajttese t prerjes me
siprfaqen n shtypje trekandsh apo trapez n baz t metodes s
gjendjes kufitare, pr t cilen ka n ndihm tabelat, diagramet dhe
programe nga kompjuteri.
Pozita dhe drejtimi i aksit neutral caktohet njikohsisht me plotsimin e
tri kushteve t ekuilibrit , t cilat pr prerje drejtkndore ( ** ) dhe sipas
gjendjes kufitare t ekuilibrit t prerjes kan formn :

= 0 N :
4 3 2 1 s s s s c sd
F F F F F N + + =

= 0
x
M :
, ) , ), ) , ), )
1 4 3 2 2 1
2 / 2 / 2 / d h F F d h F F y h F e N M
s s s s c y sd sdx
+ + + + = =

= 0
y
M
, ) , ), ) , ), )
1 2 4 1 3 1
2 / 2 / 2 / b b F F b b F F x b F e N M
s s s s c x sd sdy
+ + = =
40
x
y
ey
ex
eO
Nsd
Pr dijagramin llogarits n shtypje t betonit , sot prdoren m s
shumti dy forma , si paraboll+drejtz dhe si dijagram drejtkndsh .
Forma e dijagramit drejtkndshe pr llogaritje t betonit n shtypje , ka
prparsi ndaj formave t tjera , pr shkak t thjeshtsis s
operacioneve gjat llogaritjes dhe m s shumti prdoret te siprfaqet n
shtypje me form t parregullt gjeometrike .
Kjo metod sht mjaft e gjat dhe e ndrlikuar sidomos pr caktimin e
pozits dhe drejtimit t aksit neutral dhe metodave iterative, shum
konstrukter i ikin llogarive aproksimative ku nuk ka nevoj t gjindet
pozita dhe kahja e aksit neutral.
MNYRA APROKSIMATIVE E DIMENSIONIMIT
Mnyra ekvivalente e prkuljes nji aksiale
Kjo mnyr bazohet n pohimin se :
Nse te forca konstante aksiale gjatsore N
sd
vlen dijagrami i
interaksionit dhe nse do pozit e forcs aksiale N
sd
n at lakore me
jashtqendrsi e
x
dhe e
y
paraqet gjendje kufitare t prerjes , andaj mund
t shenohet edhe pozita e forcs n njrin nga akset kryesore me
jashtqendrsi e
0
.
Sipas ksaj prkulja e pjerrt mund t shndrrohet n prkulje
ekuivalente njaksore rreth njerit nga akseve kryesore. Ekscentriciteti
njaksor ekuivalent llogaritet sipas shprehjes (** )
y x
e e e
|
|
.
|

\
|
+ ~
|
| 1
0
y x
e e >
| - koeficient q mvaret nga forca aksiale dhe armatura n prerje, dhe
gjendet n tabela pr standarde te vendeve t ndryshme.
N
sd
- kontant
41
M
s
d
y
M
s
d
y
o
M
s
d
x
o
M
s
d
x
M
s
d
M
s
d
x
O
M
s
d
y
N
s
d
o
Nsd
Mnyrat t cilat bazohen n aproksimimin e siprfaqes iteraktive
Aftsia mbajtse e prerjes e ngarkuar me prkulje t pjert mund t
tregohet me siprfaqen kufitare mbajtse n iteraksionit e momentit
kufitar t prkuljes M
sdx
, M
sdy
dhe forcs gjatsore N
sd
( fig. ** ).
Secila pik n kt siprfaqe paraqet nj raport t momenteve
prkulse dhe forcs gjatsore q do t shkaktoj thyerjen e prerjes .
Lakoret horizontale t siprfaqes kufitare paraqesin diagramin e
interaksionit pr forcn konstante gjatsore N
sd
. Ajo lakore largohet
nga elipsa , ku pr M
sdxo
=M
sdyo
largohet nga rrethi dhe ate m s shumti
pr kndin
0
45 = O . Shprehje matematikore pr lakoret e interaksionit
praktikisht nuk mund t fitohen pr shkak t numrit t madh t faktorve
t cilt ndikojn n formn e saj. Disa pika t siprfaqes kufitare jan
fitu n mnyr eksperimentale dhe teorike.
42
Propozime pr aproksimimin e siprfaqes iteraktive ka shum
(Pannell,Furlong ) ku m t prshtatshm e ka dhn Bresler-. Ky
propozim prmban shprehje prmes s cilave mund t caktohet aftsia
mbajtse e elementeve nnshtruar prkuljes s prbr me forc
gjatsore nese dihen aftsit bartse n prkulje perreth do boshti
kryesor n veanti boshteve dhe aftsia bartse me forc gjatsore
qendrore.
Standardet ruse japin shprehjet pr aftsin barts kufitare n formen:
0
1 1 1 1
sd sdy sdx sd
N N N N
+ =
sd
N - forca llogaritse n prkulje t prbr
sdx
N -forca llogaritse pr prkulje njiaksiale ( 0 =
y
e )
sdy
N -forca llogaritse pr prkulje njiaksiale ( 0 =
x
e )
0 sd
N -forca llogaritse pr 0 = =
y x
e e
Rezultatet prmes kti propozimi jan t krahasuara me ata qe jam fitu
n mnyr eksperimentale dhe me llogaritje teorike t sakta , ku sipas
Bresler-it forca e llogaritur e fituara me shprehjet (**) ndryshon nga
vlerat e fituara n mnyren eksperimentale deri m 16 %, kurse prej
atyre t llogaritura n mnyr teorike ndryshon deri m 9%.
Shprehjet (**) nuk mund te shrbejn pr dimensionim te drejtprdrejt .
Kur ato shfrytzohen pr llogaritjen e aftsis mbajtse t prejes ,vlerat
llogaritse t veprimit kan vler t vleres llogaritse mbajtse .
Pr konstruktimin e lakoreve horizontale te interaksionit ( Nsd = const )
Bresleri propozon ekuacionin aproksimativ:
0 . 1
0 0
=
|
|
.
|

\
|
+
|
|
.
|

\
|
n
Rdy
Sdy
m
Rdx
Sdx
M
M
M
M
y Sd Sdx
e N M = - momenti llogarits n prkulje ndaj aksit x
x Sd Sdy
e N M = - momenti llogarits n prkulje ndaj aksit y
0 0
,
Rdy Rdx
M M -momentet llogaritse prballuese n prkulje nji aksiale
m dhe n koeficient qe mvaren nga vetit e elementeve , t cilt prcaktohen n
mnyr eksperimentale.
43
C
Msdy
Msdx
45
A
B
lakorja e interaksionit
propozimi
o
J.L.Meek propozon q lakorja
e interaksionit pr forcn
gjatsore konstante t
zavensohet me dy drejtza.
Nse dihen vlerat pr A, B, C
n lak e interaksionit , vlerat
tjera fitohen me an t
interpolimit linear .
DIMENSIONIMI ME METODN E INTERAKSIONIT
Metoda e Weber-it pr dimensionim ne prkulje t pjert sht e
bazuar ne iden e Meekovit e cila sht praktike pr prdorim. Jan
br diagramet e iteraksionit
Rd
v dhe
Rd
pr eliqet e ndryshme dhe
sht zgjedh koeficienti i gjithmbarshm i armimit
t
e . Diagrami vlen pr
prerje katrore t ngarkuar me forc n shtypje n drejtim t diagonales
t .
Pr dimensijonim t drejtprdrejt shfrytzohen madhesit pa
dimensione:
2
h f
N
ck
sd
sd
= v
3
h f
e N
ck
sd
sd

=
x
Nsd
ex
ey
e
h
d1
d-d2
d2
h
45 O=
Koeficijenti redukues q i prgjigjet koeficijentit t siguris 7 . 0 = ,
sht hy n dijagram t interaksionit.
44
Llogaritet armatura n mvarshmri me
sd
v dhe
sd
kur forca gjendet
ne drejtimin dijagonal dhe kur ajo ndodhet n njrin prej akseve
kryesore . Per qfardo kndi midis
0
0 = O dhe
0
45 = O , Weberi propozon
interpolimin linear t armaturs n mes t prkuljes dhe prkuljes s
pjerrt n kndin prej 45
0
.
Armatura llogarit me shprehjen:
2
85 . 0
d
f
f
A
yk
ck
t st
=e
Me rastin e llogaritjes s aftsis bartse t prerjes katrore sipas ksaj
metode perdoret dijagrami drejtkndsh i betonit n shtypjes pr
siprfaqen e shtypur trekendshe. Deformimi maksimal i betonit merret
00
0
3 , kurse parametrat g dhe f sillen prej 0.6 der i 0.9 (
domethenjet pr g dhe f jan dhen ne fig . ).
Keto dijagrame vlejn pr betonet e klasave C 25/30 dhe m t vogla.
Dijagrami i eber-it shrben edhe pr prerje drejtkendore me
ndryshimin se madhsit jo dimensionale transformohen ne shprehjet :
h b f
N
h f
N
ck
sd
ck
sd

2
2
2 3
1
|
|
.
|

\
|

b e
h e
h b f
e N
h f
e N
y
x
ck
y sd
ck
sd
b e
h e
tg
y
x

= O
ck
f -rezistenca karakteristike e betonit n shtypje
Koeficijenti mekanik i armimit
t
e , ipet n dijagramin e interaksionit me
t
m , ku
t
sht koeficienti i armimit te prerjes se armatures
se tersishme. Saktsia e ksaj metode e shqyrtuar esht e tolerushme.
Gabimi maksimal qe mund t bhet n interpolim nuk kalon vlern 5.3
%. Shkenctart Rodhe Paul bn permisimin e met se eber-it n
aspektin e saktsis pr forc n drejtimin dijagonal, konstruktuan
dijagramet per

15 = O dhe

30 = O me qka zvoglohet gabimi me rastin
e inetrpolimit. Kta autor marrin parasyshn rezultatet e hulumtimeve q
i beri Rusch, q kan t bejn me shperndarjen dhe madhsin e
sforcimeve shtypse n siperfaqen shtypse trekndore. eberi caktoi
forcn shtypse dhe poziten e saj ne siprfaqe shtypse trekndshe ne
baz te dijagramit te drejtkandshit ekuivalent te fituar prnmes
parametrave t dijagramit paraboll te shndrruar ne drejtkndsh, kur
forma e siprfaqes shtypse sht drejtkndshe.
45
46
Duke e ditur se kto parametra nuk vlejn per siprfaqe shtypse
trekndshe eberi prcaktoi aftsin bartese t prerjes duke br
gabimin deri 8.5 %. Parametrat per shendrrimin e dijagramit paraboll
ne drejtkndesh varen nga forma e siperfaqes shtypese. sht e madhe
diferenca n mes t parametrave per prerje T, ku nderjet maksimale
dhe deformimi maksimal jan n skaje t prerjes dhe pr prerjen
trekendore te siprfaqes shtypse ku nderjet maksimale arrihen nn
skaje dhe deformimet maksimale shtypse . Kjo ka ndikim ne aftsin
bartse t prerjes dhe kjo te prerja T sht e madhe kurse te
trekndshi sht e vogl pr siprfaqe t njejt shtypse.Ro dhe Paul
duke e pas parasysh kete njohuri fitojne vlern reale per aftsin
bartse t prerjes trekendore t siperfaqes shtypse. Dijagramet e tyre
te interaksionit jan t bra pr deformimin maksimal t betonit
00
0
3
pr parametrat g=f=0.6 deri 0.9 dhe per betonet e klasave C 25/30 e
m t vogla. Koeficijenti i redukimit 7 . 0 = nuk sht i prfshir n
dijagram por sht e mundur t llogaritet me vlera perkatse te kti
koeficienti.
Pr perdorimin e dijagramit ( fig ** ) sht e nevojshme t llogariten
madhsit jodimensionale te dhanuna me shprehjet(**).
bh f
N
ck
sd
sd

v
/
=
2
2
1
/
|
|
.
|

\
|

=
b e
h e
h b f
e N
y
x
ck
y sd
sd

b e
h e
tg
y
x

= O
x y
e e >
-koeficienti i redukimit ku sipas ACI pr kt rast t prkuljes merret
7 . 0 =
N dijagramet e interaksionit lexohet koeficienti mekanik prkats i
armimit
ck
yk
t t t
f
f
m
85 . 0
= = e
Armatura simetrike pr tr prerjen llogaritet sipa shprehjes:
h b
f
f
A
yk
ck
t st
=
85 . 0
e
ndrsa armatura pr nji an t prerjes sht 4 /
st
A .
47
b
1
b-2b1
b1
b
d1
h-2d1
1 d
h
T
Nsd
Ast
Msdy
Msdz
y
z y
x
Nsd
T
h
d1
1 h-2d
1 d
b
1 b
1 b-2b
1
b
As1
As1
As1
As1
ey
ex
Nsd
o
Perveq pr dimensijonim direkt dijagrami i interaksijonit mund t
shrbej pr caktimin e aftsis bartse t prerjes. Ku nga dijagrami pr
vlera te lexuara t
sd
v dhe
sd
, nga prerja
terthore e njohur, armatura , kualitetin e materialit dhe
sd sd
v / , mund
t caktohet aftsia bartse e prerjes. N literatur gjermane egzistojn
dijagrame t punuara n pajtueshmri me normat evropiane E C2 ,
pr armimin simetrik t shprndarjes vijore dhe pr ate t koncentruar
ne kende t prerjes. Madhsit jodimensionale jan:
cd
sdy
sdy
f h b
M

=
2
,
cd
sdz
sdz
f h b
M

=
2
,
cd
sd
sd
f h b
N

= v
N dijagram t interaksionit pr parametrat
1
dhe
2
,kemi :
Kur
sdy
>
sdz
...
1
=
sdy
:
2
=
sdz
, dhe
sdy
<
sdz
...
1
=
sdz
,
2
=
sdy
.
Fig 10.8 Dijabrami i interaksionit sipas Ro dhe Paul-it
Pr madhsit jodimensionale gjindet koeficienti mekanik i armimit
t
e ,
pastaj llogaritet armatura e trsishme sipas shprehjes:
h b
f
f
A
yd
cd
t st
=e
Armatura pr nji an t prerjes t armuar simetrikisht sht 4 /
st
A .N
dispozicion kemi dijagrame te interaksionit pr d
1
/d=b
1
/b=0.1.
N literatur gzistojn dijagrame t ndryshme q jan punu sipas
standardev BAB dhe mund t prdoren pr llogaritje sipas EC 2.Vlejn
pr prerje drejtkndshe t armuara simetrikisht .
Parametrat e llogaritjes (sipas Ivan Tomii ) jan:
48
cd
sd
sd
f d
N

=
80 . 0
v
2
2
1
80 . 0
|
|
.
|

\
|

+


=
b e
h e
f d b
e N
y
x
cd
y sd
sd

b e
h e
tg
y
x

= O ,
x y
e e > , 1 . 0 / /
1 1
= = h b h d
N dijagram t inetraksionit lexohet koeficienti mekanik i armimit dhe
pastaj llogaritet armatura pr nji an:
h b
f
f
A
yd
cd
t st
=
80 . 0
e
GJENDJA KUFITARE E SHFRYTZIMIT PR ELEMENTET PREJ
BETONIT T ARMUAR
Sipas EC 2 kur dimensionohet konstruksioni dhe elementet nga betoni i armuar
sipas gjendjes kufitare mbajtse , sht e nevojshme t tregohet se si nderjet ,
gjrsia e plasaritjeve dhe uljet (deformimet) e konstruksioneve dhe elementeve
pr ngarkesn llogaritse jan m t vogla se vlera maksimale kufitare ,
gjegjsisht q t llogariten n gjendjen kufitare t shfrytzimit.
Madhsia e nderjeve kufitare dhe gjrsia e plasaritjeve si dhe uljet kufitare t
konstruksionit dhe elementeve nga betoni i armuar, sht dhn me rregulloren
pr beton t armuar, t cilat jan caktue n mvarshmri nga shfrytzimi ,
kushtet estetike dhe fiziologjike.
Gjat llogaris s madhsive llogaritse bhen kombinimet gjegjse t
ngarkesave.
Llogaria e forcave prerse mund t bhen me teorin e elesticitetit.
Gjendja kufitare e nderjeve prbhet prej kufizimit t nderjeve pr ngarkesn
llogaritse ashtu q deformimet plastike t tepruara dhe arjeve q shkaktojn
nderjet e mdha nuk do t rrezikojn qndrueshmrin dhe shfrytzimin e
konstruksionit t betonit t armuar.
Gjendja kufitare e gjrsis s plasaritjeve ka pr qllim t siguroi
konstruksionin e betonit t armuar nga shkatrrimi, sidomos korozionit t
elikut , si dhe rrjedhjen e lngjeve apo gazit.
Gjendja kufitare e uljeve prban kufizimin e uljeve , prkulshmris ,
vendosjeve , rrotullimeve etj.
49
Uljet e tana prbhen prej atyre afat shkurta dhe afat gjate. Ato afatgjata
kuptohen ato q shkaktohen prej ngarkess s prhershme , tkurjes dhe
mufatjes s betonit si dhe prej ndrrimit t temperatures .
Uljet , vendosjet , ndrrimi i ramjes dhe kndit t rrotullimit llogaritet me
prdorimin e shprehjen e prgjithshme t deformimeve.
Madhsia e uljeve nuk guxon t bie n pytje proesin teknologjik pr t cilin
konstruksioni i tan sht ndrtue ( lvizja e vinit npr shteg ), apo t
shkaktojn thyrjen e xhamave , t pengon largimin e ujit te kulmet e rrafshta
etj.
Kushtet estetike dhe fiziologjik jan shkaku shum me rndsi pr kufizimin e
madhsis s uljeve.
Me zhvillimin e teknologjis s betonit dhe me prdorimin e elikut me veti t
larta vie te redukimi i dimensionet e prerjes te elementet e konstruksionit , me
ka zvoglohet shtangsia e elementit a rriten uljet.
Shum shpesh paraqiten plasaritje te muret ndarse t mbshtetun n
konstruksione meskatore . Shkaku i plasaritjeve t tilla jan uljet e mdha t
konstruksionit meskator ku muri prshkak t shtangsis s madhe nuk mundet
t prcjell. N mur ather formohet harku mbajts i cili mbshtetet n
mbshtetsat e konstruksionit meskator , e pastaj paraqiten plasaritje t pjerta
dhe horizontale pr shkak t arritjes s rezistencs n trheqje t llait.
Lidhja monolite e konstruksionit meskator me trart dhe serklazhet shkakton
rrotullimin e atyre elementeve gjat uljeve t konstruksioneve meskatore , e
cila shihet te plasaritjet horizontale , e sidomos te muret e fasades.
T gjitha kto dhe me krkesa tjera n konstruksion , vie deri te nevoja e
kontrollimit t sakt t shfrytzimit t konstruksionit prej betonit t armuar.
Madhsit llogaritse-
Gjendja kufitare e shfrytzimit do t jet i plotsuar nse vlen :
E
d
s C
d
E
d
madhsia llogaritse t shkaktuar nga ngarkimi e cila mund t jet nderje ,
ulje apo gjrsia e plasaritjeve.
C
d
- vlera adekuate e madhsis E
d
, t dhn nga rregulloret apo krkesave
tjera si vlera kufitare t lejuara.
Pr caktimin e vlers llogaritse E
d
sipas EC 2 bhet sipas kombinimit t
veprimit :
50
- kombinimi i rral vepron n efektin e trajtuar pr vler t
jashtzakonshme ( psh. gjendja kufitare e plasaritjeve e cila rrezikon
jetn e konstruksionit):
E
d
= E
d
(
]
1

+ + + +

j i
k i k i k j k
P Q Q G
1
, , 0 1 , ,

- kombinimi i shpesht vepron n efektin e shiquar n perioden e shkurt

kohore apo paraqitjet e shpeshta ( psh. n gjendjen kufitare t uljeve apo
gjenja kufitare e vibrimeve ):
E
d
= E
d
(
]
1

+ + + +

j i
k i k i k j k
P Q Q G
1
, , 2 1 , 1 , 1 ,

dhe
- kvazi kombinimi vepron n efektin e trajtuar gjat periudhes kohore (
psh. te gjendja kufitare e plasaritjeve apo t uljeve kur deformkoha e
betonit sht me rndsi):
E
d
= E
d
(
]
1

+ + +

> j i
k i k i j k
P Q G
1
, , 2 ,
Pr kombinimet e rralla dhe t shpeshta t ngarkesave te objektet , EC 2 lejon
kto thjeshtsime :
- kur vepron vetm nj ngarkes e ndryshueshme ose m shum por me
udhheqje t disfavorshmes t Q
k,1
, propozon :
E
d
= E
d
(
]
1

+ +

j
k k j k
P Q G
1 , ,
dhe
- nse ka m shum veprime t disfavorshme t ndryshueshme ,
llogaritet me koeficientin e kombinimit =0.9 :
E
d
= E
d
(
]
1

+ +

> j i
k i k j k
P Q G
1
, ,
9 . 0
Miret kombinimi m i disfavorshm , gjegjsisht ajo e cila jep vlern
llogaritse m t madhe.
51
Shembull:
T gjinden t gjitha kombinimet e mundshme t ngarkesave pr prerjen I-I t
murit mbrojts.
Fig.1
Kombinimi i par ;
Momenti maksimal dhe forcat gjegjse normale dhe tranzverzale
M
sd
= 1.35(94*0.12+80*1.66)+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=747.9kNm
V
sd
= 1.35*80+1.5(140+0.6*9.0) = 326.1kN
N
sd
= 1.35*94 =126.9kN
Kombinimi i dyt ;
Forca minimale normale , momenti dhe tranzverzalja gjegjse
M
sd
= 1.00(94*0.12+80*1.66)+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=697.4 kNm
V
sd
= 1.00*80+1.5(140+0.6*9.0) = 298.1 kN
N
sd
= 1.00*94 =94 kN
Kombinimi i tret ;
Kombinimi i disfavorshm (redukimi i forces normale )
M
sd
= 0.9*94*0.12+1.1*80*1.66+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=709.6 kNm
V
sd
= 1.1*80+1.5(140+0.6*9.0) = 306.1 kN
52
N
sd
= 0.9*94 =84.6kN
Pr t gjitha kto kombinime miret koficienti
c
= 1.5,
s
= 1.15
Kombinimi i katrt ;
Vepron edhe ngarkesa e rastit
M
sd
= 94*0.12+80*1.66+0.7*140*2.5+100*6.2=1009.1 kNm
V
sd
= 80+0.7*140+100 = 278 kN
N
sd
= 94 =94kN
Pr t kt kombinim miret koficienti
c
= 1.3,
s
= 1.0
Kombinimet pr kontrollen e stabilitetit ndaj rrotullimit
( rrotullimin ndaj pikes A)
Kombinimi i pest;
M
sd,dst
= 1.1*80*2.66+1.5(140*3.5+0.6*9.0*4.5) =1005.5 kNm
M
sd,stb
= 0.9(94*0.88+325*2.9+113*2.25) =1151.5 kNm
M
sd,dst
= 1005.5 kNm < M
sd,stb
=1151.5 kNm , plotson stabilitetin.
Kombinimi i gjasht;
M
sd,dst
= 80*2.66+100*7.2+140*0.7*3.5 =1275.8 kNm
M
sd,stb
= 94*0.88+325*2.9+113*2.25 =1279.5 kNm
M
sd,dst
= 1275.8 kNm < M
sd,stb
=1279.5 kNm , plotson stabilitetin.
N kt shembull forca destabilizuese llogaritse E
d,dst
prgjigjet momentit t
rrotullimit, ndersa ajo stabilizuese E
d, stb
momentin ndaj piks A e cila i
kundervihet rrotullimit.
53
GJENDJA KUFITARE E NDERJEVE
Tejkalimi i nderjeve te konstruksionet e betonit t armuar ndikon n
jetzgjatjen dhe shfrytzimin e konstruksionit, prandej ato duhet t kufizohen.
EC-2 jep kufizimin e madhsive t nderjeve n beton dhe elik.
Nderjet n beton pr kombinime t rralla t ngarkesave duhet t jet :

c
0.6 f
ck
pr kombinim t prhershm:

c
0.45 f
ck
Nderjet n elik pr kombinime t rralla t ngarkesave duhet t plotsojn
kushtin :

s
0.8 f
yk
pr nderjet t shkaktuara nga veprimi indirekt ( deformimet e dhunshnme)
duhet t jet :

s
1.0 f
yk
Nderjet n elik pr paranderje , pas humbjeve, duhet t plotsojn kushtin :

p
0.75 f
pk
Me kufizimet e nderjeve n shtypje n beton dshirohet ti iket plasaritjeve t
shkaktuara nga forcat e arjes t lindura pr shkak t johomogjinitetit t betonit
dhe deformimet plastike t mdha t shkaktuara nga uljet e mdha.
Me kufizimet e nderjeve n elik dshirohet ti iket deformimeve t
mdha t armatures, me kt edhe gjrsis s plasaritjeve n element.
Nse kufizimet e msiprme t nderjeve pr beton dhe armatur nuk jan
plotsue, ose pjesrisht jan plotsue ather duhet t rritet prerja apo sasia e
armatures.
Pr llogarin e nderjeve n beton apo elik mund t prdoret sypozimet e
teoris lineare t elasticitetit
c
= E
s
/ E
c
= 15, gjegjsisht metoda e nderjeve t
lejuara.
Llogaria e gjendjes kufitare t nderjeve mund t mos bhet nse jan
plotsue kto kushte :
a) llogaria n gjendjen kufitare mbajtse plotson;
b) armatura minimale sht parapar sipas EC-2;
c) armimi sht krye sipas rregullave t EC-2;
d) llogaria e forcave prerse sht br sipas teoris s elasticitetit me
rishperndarje t kufizuar m t vogl se 30%.
54
GJENDJA KUFITARE E PLASARITJEVE
Dallohet gjendja kufitare e paraqitjes s plasaritjeve dhe gjendjes kufitare t
gjrsis s plasaritjeve.
Gjendja kufitare e paraqitjes s plasaritjeve definohet pr rastin kur pr
kombinimet e parapara t ngarkesave , nderjet n trheqje n fibrat e
skajshme t prerjes trthore jan t barabarta me rezistencen n trheqje t
betonit.
Gjendja kufitare e gjrsis s plasaritjeve definohet pr rastin kur pr
kombinimet e parapara t ngarkesave , gjrsia e plasaritjeve t prognozuar
sht e barabart me vlern kufitare t dhn nga normat apo krkesave tjera.
M s shpeshti plasaritjeve nuk mund t ikim te konstruksionet e betonit t
armuar t ngarkuar n prkulje , forcave transverzale , torzionit dhe trheqjes.
Ato nuk jan penges nse gjrsia nuk kalon vlern e kufirit t normuar pr
shkak t korozionit , dukjes s jashtme apo mosprshkrueshmria pr lngje
apo gazna.
Prveq ngarkesave , shkaku i plasaritjeve t hershme mund t jen nderjet t
shkaktuar nga ndryshimi jo linear i temperatures , tkurjes apo nxemjes nga
hidratizimi n betonin e ngurtsuar ( veprimi direkt).
Nderjet e shkaktura nga kto veprime , gjegjsisht pengimi i deformimeve t
lira, kan ndikim jo linear pr lartsi t prerjes, ndersa paraqitet te sistemet
statikisht e caktuara dhe t pacaktuara.
Gjithashtu , shkak t plasaritjeve mund t jen nderjet t shkaktuara nga
deformimet e dhunshme t shkaktura nga vendosja e mbshtetsit , rrotullimit
t shtylls, ulja e elementeve pr shkak t ndryshimeve temperaturale dhe /ose
tkurja e betonit , gjegjsisht pr shkak t pengesave t jashtme ( veprimi
indirekt).
EC 2 pr gjrsin kufitare t plasaritjeve t konstruksionit prej beton armes ,
pr klasen e ambientit 2-4 , si dhe nse nuk ka krkesa t veqanta (
ujpaprshkrueshmria ) normon q w
k
= 0.3mm ,
Pr klasen e ambientit 1 gjrsia e plasaritjeve nuk ka ndikim n jetzgjatjen e
konstruksionit , prandaj kufizimin mund t krkohet nga
(ujpapershkrueshmria , dukja e jashtme ).
Pr kontrollin e gjendjes kufitare t shfrytzimit prdoret kombinimi kvazi i
prhershme dhe i shpesht.
55
Qndrushmria e elementit nga paranderja mund t jet i rrezikuar nga
paraqitja e plasaritjeve pr klasen e ambientit 2-4 , nse nuk ka krkesa detale ,
kufizimet t dhna n tabel mund t miren t knaqshme.
Klasa e
ambientit
W
k
(mm)
Paranderja kabllovike Paranderja athezionale
1 0.2 0.2
2 0.2 dekopmresioni
3 dhe 4 Dekompresioni ose W
k
=0.2mm dekopmresioni
Pr ndrtesat q gjinden n klasen e 5 t ambientit vendosen krkesat e
veqanta t cilat nuk jan prfshir n EC-2.
Kufizimi i gjrsis s plasaritjeve te konstruksionet e betonit dhe atyre t
paranderur mund t arrihen me :
- vendosjen e armaturs t barabart ose m t madhe se minimalja n
zonn e trhequr.
- kufizimi i diametrit dhe distancs mes armaturave.
Jetzgjatja e konstruksionit nuk mvaret vetm nga gjrsia e plasaritjeve por
para gjithash prej klass s betonit dhe ujpaprshkrueshmrin e betonit ,
mbrojtjes s armatures nga korozioni , kualitetin e ndrtimit, nderpreja e
betonimit, zgjidhja e lidhjes mes elementeve etj.
Armatura minimale pr kufizimin e gjrsis s plasaritjeve
Kur dshirojm t kufizojm gjrsin e plasaritjeve te elementet e betonit t
armuar dhe ato t paranderura sht e nevojshme t caktohet siprfaqja e
armatures minimale.
Gjat caktimit t siprfaqes minimale t armatures , nevojitet pr sigurimin e
kontrollit t paraqitjes s plasaritjeve n element apo pjes t tij t cilt mund
t jen t ngarkuar nga nderjet n trheqje prej pengimit t deformimeve t
dhunshme, nevojitet q t bhet ndryshimi mes dy mekanizmave t munshm
t shkaktuar nga ato nderje. Ata dy mekanizma jan :
- Pengesat vetiake, deformimet e dhunshme t brendshme kur nderjet n
element shkaktohen nga ndryshimi i dimensioneve t elementit t shiquar
ku deformimet jan pengue ( psh. nderjet nga pengimi i tkurjes s
elementit).
- Pengesat e deformimeve t dhunshme t jashtme kur nderjet n
elementin e shiquar lindin nga rezistenca e deformimeve t dhunshme t
jashtme ( psh. Kur elementi sht nn ndikimin e vendosja e
mbshtetsit).
Dallojm dy lloje t ngarkesave t cilat ndikojn n paraqitjen e plasaritjeve:
56
Prkulja e elementit ku gjithnji ekziston nj zone e shtypur dhe nj zone e
trhequr.
Trheqja qendrore - e tr prerja sht n trheqje.
Pr shkak t veprimit t komlikuar t shkaktuar nga deformimet e dhunshme
apo me pengim t deformime nuk mundet nji metod e sakt pr caktimin e
armatures minimale.
Me EC-2 jipet formula e cila prfshin ndikimet e lart cekura dhe shkakun e
nderjeve .
Siprfaqja minimale e armatures pr kufizimin e paraqitjes sht :
A
s,min
= k
c
k f
ct,eff
A
ct
/
s
k
c
- koeficienti me t cilin miret parasysh shperndarja e nderjeve n prerje te
paraqitja e plasaritjeve t para . M e disfavorshmja sht ajo shprndarje e
nderjeve e cila sht si rezultat i ngarkesave t jashtme (indirekte) dhe /ose t
brendshme (direkte):
Vlerat e koeficientit k
c
jan :
k
c
= 1.0 pr nderjet t shkaktuar nga forca trheqse qendrore.
k
c
= 0.4 pr nderjet t shkaktuar nga prkulja .
k
c
= 0 pr nderjet t shkaktuar n shtypje qendrore me
kombinim t rrall t ngarkesave ( forca n shtypje sht prej ngarkess apo
prej forces paranderse ).
k
c
= 0 kur h-x h/2 50 cm n prerjen drejtkndshe me plasaritje nga
ndikimi i forcs paranderse P
k
dhe momentit t prkuljes.
Pr h-x > h/2 , k
c
interpolohet n mes 0 dhe 0.4 .
k
c
= 0.4 pr brinjt e prerjes sanduk , nse ai nuk sht pr t gjitha
kombinimet e ngarkesave i nnshtruar shtypjes.
k
c
= 0.8 pr zonn e trhequr t prerjes sanduk nse ajo zon nuk sht
gjithnji nn ndikimin e nderjeve n shtypje.
Pr prerje trthore drejtkndshe nga betoni i armuar dhe betoni i paranderur
vlera e k
c
varet nga nderjet n qendren e randimit t prerjes trthore

cs
= N
k
/ A
c
( N
k
vlera karekteristike e forces shtypse ), e cila mund t gjindet n
epjuren e dhn n figure.
57
fig.17
k koeficienti i cili merr parasysh shperndarjen jo lineare t nderjeve n
trheqje nga ndikimi i temperatures dhe /ose tkurja e elementit (veprimi
direkt).
* pr nderjet n trheqje nga pengimi i deformimeve t dhunshme
vetanake:
k = 0.8 - prgjithsi
k = 0.8 - pr prerje drejtkndshe h 30 cm
k = 0.5 - pr prerje drejtkndshe h 80 cm , ( mes ktyre dy lartsive
bhet interpolimi linear) .
* pr nderjet n trheqje nga pengimi i deformimeve t dhunshme
nga jasht:
k = 1.0
Pr pjes t prerjes s elementit t larguar nga armatura kryesore
trheqse , si q sht pjest e shprndara t prerjes apo brinjt e prerjeve
t mdha , t ngarkuar me veprime direkte apo indirekte , vlera e k
sillet n kufijt 0.5 < k < 1.0.
Armatura minimale mund t zvoglohet , ose t mos vendoset nse
deformimet e dhunshme jan mjaft t vogla q nuk shkaktojn paraqitjen e
plasaritjeve. N ksi raste duhet t sigurohet vetm armatura minimale pr
pranimin e trheqjes nga kufizimi i deformimeve.
f
ct,eff
- rezistenca e betonit n trheqje n kohn e paraqitjes s
plasaritjeve t para. Kur nuk mundet t vertetohet q koha e paraqitjes
s plasaritjeve do t jet m pak se 28 dit , rekomandohet q t
prvetsohet rezistenca minimale gjat trheqjes f
ct,eff
= f
ct,mes
3 Mpa .
A
ct
- siprfaqja e trhequr e prerjes trthore gjat paraqitjes t plasaritjeve
t para.

s
- nderjet n armature pr gjendjen e nderjeve II n momentin e
paraqitjes s plasaritjeve

s
= M
Sds
/z +N
Sd
)/A
S
,
ku N
Sd
miret me vler positive nse sht n trheqje ).
58
Fytza me lidhje t m vonshme me beton mundet t llogaritet n
armaturen minimale por prshkak t athezionit jo t njejt , miret me
50%t prerjes.
Nse nga ngarkesa e jashtme vepron edhe ndikimet t shkaktuara
deformimeve t dhunshme , mund t miret vlera e nderjeve t jet sa
f
yk
(kufiri i rrjedhjes s elikut).
Kontrolla e plasaritjeve pa llogari direkte
(Kufizimi i diametrit dhe distances mes shufrave t armatures)
Pr elementet t armuar me armature minimale sipas shprehjes
A
s,min
= k
c
k f
ct,eff
A
ct
/
s
me kufizim t plasaritjeve sipas gjendjen kufitare t gjrsis s t plasurave
nuk ka nevoj t kontrollohet nse diametri dhe hapi i shufrave t armatures
t jet m i vogl se sa vlerat e dhna n tabelat vijuese n mvarshmri me
s
.
Vlera m e vogl e nderjeve mundet t jet me kusht q t plotsohet vlera
kufitare e gjrsis s plasaritjeve t dhn n tabelen vijuese.
Nderjet n
elik
Vlera
maksimale e (mm)
(Mpa) Betoni i armuar Betoni i
paranderur
160 32 25
200 25 16
240 20 12
280 16 8
320 12 6
360 10 5
400 8 4
450 6 -
Nderjet n
elik Distanca
maksimale mes shufarve
(s
max
) mm
(Mpa) prkulja trheqja paranderja
(prkulje)
160 300 200 200
200 250 150 150
240 200 125 100
280 150 75 50
320 100 - -
360 50 - -
59
diametri kufitar i shufrave t dhn n tabela mund t korigjohet n kt
mnyr :
- Pr plasaritjet nga deformimet e dhunshme

s
=
*
f
ctm
h /[2.510(h-d)]
*
f
ctm
/2.5
- Pr plasaritjet nga ngarkesat

s
=
*
h /[10(h-d)]
*

s
dimetri i korigjum t shufres maksimale,

*
- diametric maksimal i shufres t dhna n tabel,
h lartsia e prerjes trthore,
d- lartsia statike e prerjes.
Trart me lartsi 1m e m tepr , ku armatura kryesore sht vendos vetm n
nji pjes t zons s trhequr , duhet t ken armature plotsuese pr kufizimin e
plasaritjeve jasht zons s trhequr t prerjes. Kjo armature duhet t
shprndahet n lartsi mes aksit neutral dhe armatures s trhequr dhe duhet t
vendoset brenda stafave.
Siprfaqja e armaturave nuk duhet t jet m e vogl se vlera e fituar e A
s,min
,
duke mar koeficientin k = 0.5 dhe
s
= f
yk
.
Distancn dhe profili i shufrave mund t miret nga tabelat e dhna m lart ,
duke sypozue trheqjen e pastrt dhe nderjet n armature sa e vlers t
llogaruar te armatures kryesore trheqse.
Te elementet pa armature trthore ( pllakat ) dhe te elementet V
cd
> V
Sd
kontrolla e gjendjes kufitare t paraqitjes s plasaritjeve nuk sht e
nevojshme ,
n rastin kur 3 V
cd
> V
Sd
, gjithashtu nuk sht e nevojshme t llogarohen
plasaritjet q mvaren prej distances mes stafave , pasi q pr ngarkesa
eksploatuese n element nuk do t ket plasaritje nga transverzalja.
N tabelen vijuese sht dhn distanca mes stafave pr kontroll t
plasaritjeve nga transverzalet.
(V
Sd
-3V
cd
) / (
w
b
w
d )
( N / mm
2
)
distanca mes
stafave
(mm)
50 300
75 200
100 150
150 100
200 50
60
Prqindja e armimit pr transverzale sht :

w
= A
sw
/ (s
w
b
w
sin )
A
sw
siprfaqja e armatures pr transverzale n gjatsi s
w
.
s
w
hapi i stafave .
b
w
gjrsia e briut apo gjrsia minimale e elementit n lartsin statike.
kndi mes armatures pr transverzale dhe aksit t mbajtsit ( pr stafa
vertikale = 90
o
).
Ekziston rreziku potencial nga paraqitja e plasaritjeve n prerjet te cilat vie
ndrrimi rapid i nderjeve s.p.sh.
- gjat ndrrimit t prejes,
- n afersi t forces koncentrike,
- n prerjet ku shufrat nderprehen,
- vazhdimet e shufrave t shtypura.
N kto prerje duhet t ndermiren masa shtes q gjrsia e plasaritjeve t
redukohet e cila arrihet me armature shtes t caktuar sipas propozimeve t
normave t disa vendeve.
Pr pllakat e armuara dhe ato t paranderura t ngarkuara n prkulje , masa t
veqanta pr kontroll t plasaritjeve nuk jan t nevojshme nse trashsia e
pllaks nuk kalon trashsin 20 cm dhe nse jan prfill masat e parapar pr
konstruimin dhe armimin e pllakave sipas EC-2.
61
Fillimi i plasaritjeve n beton
Plasaritjet n beton paraqiten pr shkak t rezistencs s vogl t betonit n
trheqje , ato ndikojn n nji mas n sigurin dhe qendrushmrin e
konstruksionit ;
me tejkalimin e hapjes s limituar t plasaritjeve n ambient t caktuar fillon
zhvillimi i korozionit t armaturs .
Pr kt arsye hapjet e plasaritjeve jan kufizue n mvarshmri nga kushtet e
ambientit dhe llojit t konstruksionit.
Kufizimi i hapjes s plasaritjeve caktohet n siprfaqen e betonit mirpo pr
korozion m e disfavorshme sht hapja e plasaritjeve te armatura.
Hapja e plasaritjes te vendi i armaturs sipas rregullores sht m e vogl se te
siprfaqja e betonit n mvarshmri nga trashsia e shtress mbrojtse t
armaturs
c

= c +
s
;
n llogari t distancs dhe hapjes s plasaritjeve miret edhe ndikimi i trashsis
t shtress mbrojtse deri te armatura gjatsore c

, si dhe ndikimi i distancave

mes armaturave .
Fig.1
Plasaritjet edhe pse jan t kufizuara mund t jen t disfaforshme n rastin
natyr betonit ( beton me siprfaqe t dukshme ) sipas pamjes estetike dhe
nga ana psikologjike, prandaj kufizohen n masat edhe m t rrepta e sidomos
nse ato konstruksione jan nn ndikimin ndrrimeve atmosferike .
Gjendja pa t plasura n konstruksion mund t arrihet vetm me ann e
paranderjes .
Pr betonin e armuar plasaritjet sipas rregullors nuk mund t i ikim mirpo ato
mund t zvoglohen deri te kufiri i normuar me prvetsimin e sasis s
62
armaturs dhe diametrit t saj si dhe shprndarja n mnyr t drejt t
armaturs statike dhe asaj konstruktive n zonn e trhequr t prerjes.
Plasaritjet n beton munden para kohe t paraqiten nga
- nderjet e brendshme t shkaktuara nga ftohja e betonit ,
- ndrrimeve t disvorshme t temperaturave dhe kohes si dhe
- ndikimet m t mdha t tkurjes n perioden e par pas betonimit , deri
sa betoni mos t arrin rezistencn e mjaftueshme n trheqje q ktyre
ndikimeve t ju kundervihet.
Rreziku i paraqitjes s plasaritjeve nga kto ndikime ekzistojn n kohn 10-20
or pas betonimit.
Pr kt arsye
- te elementet e holl nuk duhet para kohe t hiqen kallupet ndersa
- te betonet masive duhet t shfrytzohen imento me me hidratizim t
ult q t iket ndikimeve t disfavorshme t ndryshimeve temperaturale
dhe ndikimet kohore n zhvillimin parakohor t nderjeve t
brendshme n beton para se t arrihet rezistenca e mjaftueshme n
trheqje.
Fig.2
Mekanizmi i paraqitjes s plasaritjeve manifestohet ndryshe te prerjet me
armim t dobt dhe ato t lart.
Pr armim t dobt t elementit dallojm katr gjendje karakteristike dhe ate :
- gjendja e elementit pa plasaritje , ku shtangsia EI nuk ndrron a
raporti nderje dhe deformim sht linear.
- gjendja e paraqitjes s plasaritjeve ku shtangsia EI ndrron me
ngarkes ; raporti nderje deformim nuk sht m lineare . Kjo
gjendje ndahet n dy faza dhe ate :
63
- faza e paraqitjes t plasaritjeve t para ( mikroplasaritjet ),
- faza e stabilizimit t gjendjes s plasaritjeve ku formohet
gjendja prfundimtare t plasaritjeve.
- gjendja e nderjeve faza II e cila prfshin gjendjen e paraqitjes s
plasaritjeve t para deri te stabilizimi i plasaritjeve dhe deri te fillimi i
plastifikimit t elikut. Pas gjendjes prfundimtare t formimit t
plasaritjeve , shtangsia e prerjes EI praktikisht sht konstant deri te
gjendja e fillimit t plastifikimit t elikut dhe pr kt gjendje vlen
lineariteti t lidhjes s ngarkess dhe deformimit.
- gjendja e thyrjes ku shtangsia shpejt zvoglohet , deformimet dhe
nderjet rriten , hapjet e plasaritjeve qart rriten.
Fig.3
Te prerjet me armim t lart si dhe te elementet e paranderur paraqitja e
plasaritjeve vonohet , prandaj te kto momenti q shkakton paraqitjen e
plasaritjeve t para sht shum m i madh se sa te armimi i dobt. Stabilizimi
i plasaritjeve nga momenti i paraqitjes s plasaritjeve t para dhe deri te
prfundimi i formimit t plasaritjeve vazhdon t rritet. Gjendja e thyrjes bhet
pa plastifikim t madh t elikut.
64
Llojet e plasaritjeve-
Plasaritjet te elementet e betonit t armuar dallojn nga
- forma e prerjes trthore ,
- mnyren e armimit ,
- sasin e armaturs dhe
- diametrin e shufrs si dhe llojit t nderjeve te elementi konstruktiv.
Ktu ceken vetm plasaritjet t cilat jan t dukshme por jo
mikroplasaritjet n mas dhe n siprfaqe t betonit.
1. Plasaritjet nga veprimi i forcs trheqse jan ato t cilat paraqiten
gjat tr prerjes , normal n aksin e prerjes , paraqiten qoft prej
trheqjes qendrore apo jashtqendrore deri sa prej ktyre forcave n tr
prerjen paraqiten nderjet trheqse.
Fig.4
2. Plasaritjet prej prkuljes t cilat paraqiten te elementet prkuls dhe
shtrihen n zonn e trhequr deri afr aksit neutral.
Fig.5
3. Bashksia e plasaritjeve q sht karakteristik pr elementet e
prkulur ku n pjesn e prerjes s briut ( prerje T apo drejtkndshe )
sht koncentrue armatura trheqse (fig.6 ) , apo te prerjet e plota ku
sipas lartsis n fibrat e skajshme sht koncentrue armatura
trheqse pr prerjen t ngarkuar me forcen trheqse (fig.6b) .
Kjo bashksi e plasaritjeve t formave t ndryshme t shperndar shpesh n
lartsin d
bp
hyjn n bashksin e plasaritjeve t cilat shtrihen deri te aksi
neutral ; bashksia e plasaritjeve shkojn n tr lartsin e prerjes te elementet e
trhequr ,
ndersa bashksia tjetr e plasaritjeve sht koncentrue n zonn e koncentrimit
t armaturs gjatsore.
65
Fig.6
4. Mesplasaritjet paraqiten te elementet nn ndikimin e prkuljes , me
forcn trheqse apo pa te kur aksi neutral sht lart , afr tehut t
shtypur dhe formohen mes plasaritjeve normale , q thirren
mesplasaritjet dhe shtrihen n lartsi n pjesn ku kemi koncentrim
t armaturs trheqse .
Ato formohen si plasaritje gjatsore ose plasaritje t brendshme t shkaktuara
n vendin e brinjve trthor t armaturs periodike. (fig.7).
Fig.7
5. Plasaritjet nga forcat transverzale paraqiten nga nderjet kryesore
trheqse n afrsi t mbshtetsit ku forcat transverzale V jan m t
mdha ose n afrsi t forces koncentrike ku forcat transverzale jan
t mdha (fig.8 ).
66
Fig. 8
6. Plasaritjet siprfaqsore apo plasaritjet rrjet paraqiten nga nderjet e
brendshme n beton t shkaktuar nga tkurja e betonit dhe
temperaturs .
Drejtimi i plasaritjeve sht i ndryeshm ndersa n siprfaqen e betonit kto
plasaritje kan formn e rrjets jo t rregullt .
Kto jan plasaritje t cilat paraqiten n siprfaqen e betonit dhe nuk deprtojn
thell n mas t betonit.
7. Plasaritjet gjatsore paraqiten m s shpeshti te betonet e reja pr
gjat armaturave gjatsore .
Ato paraqiten edhe pr gjat armaturave t cilat kan fillue t korodohen
nse shtresa e betonit sht shum poroz .
Paraqitja e plasaritjeve
Paraqitja dhe zhvillimi i plasaritjeve te elementet manifestohet ndryshe te
elementet e trhequr ndaj atyre t prkulur.
Elementt e trhequr
Fig, 9
67
Para paraqitjes s plasaritjeve t para n element nga trheqja (fig.9 ) nderjet
n beton dhe armatur jan :
o
ct
s f
ctk
o'
s
= o
E
o
ct
o'
s
- nderjet n elik para paraqitjes s plasaritjeve ( faza e I )
Pasi nderjet n trheqje n beton o
ct
nga rritja e shkallzuar e forcs trheqse
N
(+)
arrin kufirin e rezistencs n trheqjes f
1
ctk
, n element paraqiten
plasaritjet e para n vendet ku rezistenca e betonit gjat trheqjes m s paku
(f
1
ctk
) , gjegjsisht ku betoni sht i kualitetit m t dobt prandaj
1
) (
) 1 (
ctk
s E c
ct
f
A A
N
>
+
=
+
o
o
Deformimi i betonit dhe elikut jan t njejta edhe para paraqitjes s
plasaritjeve t para dhe kan vlern prafersisht
00
0
1 . 0 ~ =
c s
c c
prandaj nderjet n elik jan prafersisht
Mpa E
s s s
20
'
~ = c o
c
s
E
c
s
E
E
dhe
A
A
= = o
pas zavendsimeve forca
trheqse
para paraqitjes s plasaritjeve t para do t jet :
, ) j | o 1 1
1 ) (
+ =
+
E ctk c p
f A N
Pas paraqitjes s plasaritjeve t para p
1
(fig.4-10) forca e tan trheqse n
vendin e plasaritjeve e pranon armatura , prandaj nderjet n armatur
jan
s
p
sp
A
N
) ( +
= o
, ndersa shtimi i nderjeve do t jet :
I
s sp s
o o o = A
68
Fig.10
Ngritja e nderjeve n armatur para dhe pas paraqitjes s plasaritjeve
s
o A
sht e ndryshueshme , mvaret prej gjendjes s nderjeve t prerjes ( trheqje
, prkulje ) , kualitetit t betonit dhe koeficientit t armimit . Gjat rritjes s
mtejm t forcs
) ( +
N nderjet n armatur rriten n vendin e plasaritjeve t
para dhe jasht tyre.
Plasaritjet e dyta p
2
paraqiten prap n vendin ku rezistenca n trheqje sht
m e vogl por
1 2
ctk ctk
f f >
.
Nderjet n armatur menjiher pas paraqitjes s plasaritjeve t para do t jet :
, ) j |
, ) j |
c
ci ctk
E
ctk
s
E ctk c
s
p
sp
A
A f f
A
f A
A
N
~ + =
+
= =
+

o
o 1 1
1 1
) (
.......(.3)
Te betonet e klasave m t vogla se C 25/30, n mvarshmri t prqindjes s
armimit (0.22)% , vlera A
ci
/ A
c
= 1.021.20, prandaj pr raste praktike ky
raport m s shpeshti miret nj . Te betonet e klasave m t larta ky raport
mund t ken vlern edhe deri 1.5 .
Kcimi i nderjeve n armatur
s
o A , pas paraqitjes s plasaritjeve t para mund
t jet i madh dhe m von do t ket ndikim t randsishm n zhvillimin e
gjrsis s plasaritjeve. Ky kcim i nderjeve mvaret nga koeficienti i armimit ,
sillet n kufijt e gjan dhe ate prafersisht Mpa
sp
500 20 = Ao (fig.11,12).
69
Fig.11 fig.12
N rrethin t plasaritjes pas paraqitjes s saj, n armatur paraqiten nderjet
athezionale t
p
(f
bd
) pr shkak t ndryshimit t zgjatjes s armaturs n vendin e
plasaritjes dhe rreth zons s plasaritjes.
Athezioni i betonit dhe elikut n gjatsi v
0
sht shkatrrue prshkak t efektit
t Poissonit, prandaj n at pjes nderjet n armatur jan konstante.
Te eliku i brinjzuar n afrsi t plasaritjeve pr shkak t nderjeve t njohura
t
p
paraqiten mesplasaritjet n vendin e prerjes trthore t shufrs .
Gjat rritjes s nderjeve
sp
o A nderjet athezionale mund t arrin rezistencn f
ck
dhe menjiher ta lshojn dhe me ka
tregohet se n pjesn v
0
nuk ka nderje athezionale .
Elementt e ngarkuar nga prkuluja
Te elementet nn ndikimin e prkuljes nderjet n trheqje te betoni para
paraqitjes s plasaritjeve do t jen :
fl ct
i
p
ct
f
W
M
,
s = o
fl ct
f
,
- rezistenca e betonit n trheqje gjat prkuljes
p
M - momenti i prkuljes para paraqitjes s plasaritjeve t para.
Pas paraqitjes s plasaritjeve n beton , nderjet n armaturn e trhequr do t
jen :
70
z A
M
s
p
sp

= o
ku pr prerje drejtkndshe z ~ 0.95d ~ 0.950.9h ~ 0.85h
Pr prerje drejtkndshe b/h mund t miret
6
2
h b
W
i

~
pa ndikim t armaturs
, prandaj fitojm :

o
fl ct
c
s
fl ct
s
fl ct
s
p
sp
f
A
A
f
h A
f
h b
z A
M
, ,
,
2
20 . 0
85 . 0 6
1
85 . 0
1
6
~

=
Shqyrtimet kan tregue se mardhnja
fl ct
f
,
/
ctk
f i afrohet vlers 1 dhe sillet mes
vlerave 11.25 .
Te pllakat me trashsi m t vogl dhe trart me lartsi m t vogl kto
mardhnje jan m t mdha , ndersa pr tart e lart ky raport i afrohet njishit.
Pr raste praktike miret
25 . 1 1
,
=
ctk
fl ct
f
f
prandaj kemi :
, )

o
ctk
sp
f
25 . 0 20 . 0 =
......................(7)
Te elementet e ngarkuar n prkulje nderjet n elik
sp
o pas paraqitjes s
plasaritjeve t para jan (45) m t vogla se terheqja e pastrt sipas
shprehjeve 3 dhe 7 .
Diagrami i t
p
jan t ngjajshme qoft nse n mbajts vepron forca trheqse
apo momenti i prkuljes . Te elementet e prkulur nderjet
1 2
p p
t t > prshkak t
ndikimit t forcave transverzale.
Rezistenca e betonit gjat trheqjes
ctk
f , nse nuk disponon me vlerat t
fituara nga shqyrtimet , prgjegjja m e mir pr t gjitha klasat e betonit
sht shprehja enpirike sipas Feret-it
3
2
23 . 0
ck ctk
f f ~
(Mpa)
CEB-FIP rekomandojn vlerat t cilat llogarohen sips shprehjeve :
3
2
28 . 0
ck ctk
f f =
- pr ulje
71
3
2
20 . 0
ck ctk
f f =
- pr plasaritje
3
2
35 . 0
ck ctk
f f =
- pr ndikimet totale para paraqitjes s plasaritjeve
Distanca mes plasaritjeve
Pas paraqitjes s plasaritjeve t para , plasaritja e dyt paraqitet n distanc t
shkurt apo t gjat nga plasaritjet e para n vendin ku rezistenca n trheqje e
betonit sht m e vogl (fig.4.13) . Mes dy plasaritjeve ekzistuese n fazn e
rritjes s ngarkess mund t paraqiten plasaritjet e reja dhe kshtu distanca e
plasaritjeve t para zvoglohet.
Fig.13
Distanca minimale mes dy plasaritjeve caktohet nga kushti q plasaritjet p
2
formohen n distanc
" "
p
l pasi nderjet athezionale e arrin vlern kufitare , nga
kushtet e ekuilibrimit fitohet (fig.4-13)
0
) (
=
+
c p
N T
gjegjsisht
0
) (
= A
+
c s
N N
ku sht : p pm
l z
z
s
p p
l
A
dz n T
p
= =
}
=
=
t
|
t t |
0
4
n- numri i shufrave t armaturs me diametr | .
Forca e brendshme trheqse e betonit N
c
caktohet pr dy raste t nderjeve t
mbajtsit dhe ate pr rastin terheqjen qendrore dhe rastin e terheqjes me
prkulje.
72
Distanca mes plasaritjeve te rasti i trheqjes qendrore
N rastin e terheqjes qendrore forca trheqse n beton do t jet :
ctk ct c
f A N =
+) (
pas zavendsimit t T
p
=
) ( +
c
N kemi :
ctk ct p pm
s
f A l
A
= t
|
4
ku distanca mes dy plasaritjeve fitohet me shprehjen :

|
t 4
=
pm
ctk
p
f
l
, ku
ct
s
A
A
=
Distanca mes plasaritjeve te rasti i prkuljes
N rastin e prkuljes s prerjes , n zonn e trhequr t betonit para paraqitjes
s plasaritjeve, forca trheqse e brendshme do t jet :
) (
2
1
,
0
) (
x h b f bdx N
w fl ct
x h x
x
ct c
~ =
}
=
=
+
o
Te prerjet drejtkndshe dhe T prerjet pr momentet pozitive , trheqja n briun
me prerje konstante me gjrsi b
w
. Pr x~h/2 fitohet nga shprehja
0
) (
=
+
c p
N T
) (
2
1 4
,
x h b f l
A
w fl ct p pm
s
= t
|
) ( x h b F
w ct
=
- siprfaqja e betonit t trhequr para
plasaritjeve.
Sipas Leonhardy-t f
ct,fl
= (11.25)f
ctk
ather nga shprehja e fundit do t fitojm
distancn mes plasaritjeve n formn prfundimtare

|
t 4
) 63 . 0 50 . 0 ( =
pm
ctk
p
f
l
Gjatsit pr l
p
rriten pr ndikim t shtress mbrojtse pr vlern
'
c k ,
Madhsia k = 1.5 2 . Pr distanc t shufrave gjatsore
'
2c e < , k = 1.5 ,
ndersa pr pllak dhe trar ku
'
2c e > sht k = 2 .
'
c - trashsia e shtress mbrojtse t armaturs s trhequr.
Mardhnjet
pm ctm
f t / pr praktik miret njisoj pr t gjitha klsat e betonit dhe
mvaret prej llojit t elikut dhe ka vlern sipas CEB-FIP
pm ctm
f t / = 0.40 pr shufrat me profil periodik
pm ctm
f t / = 0.80 pr armatur t lmuet
73
Vlera mesatare e distancs mes plasaritjeve gjat trheqjes dhe prkuljes
mundet t jipet me shprehjen:

|
2 1
k k c k l
pm
+ =
k = 2 ,
pm ctm
f k t /
1
= = 0.40 pr shufrat me profil periodik
pm ctm
f k t /
1
= = 0.80 pr armatur t lmuet
25 . 0
4
1
2
= = k pr trheqje qendrore , ndersa pr trheqje ekscentrike
1
2 1
2
2
25 . 0
c
c c +
= k
2 1
c c dhe jan deformimet e fibrave t skajshme t prerjes s trhequr me
plasaritje.
, ) 158 . 0 125 . 0 63 . 0 5 . 0
4
1
2
= = k pr prkulje
c - shtresa e pasatert mbrojtse deri n armatur dhe sipas CEB-FIP sht :
10
' 1
e
c c + =
e distanca e armaturave gjatsore n rend te pllaka dhe trari ; kjo distanc
nuk mund t jet m e madhe se 15 cm.
Distanca mes plasaritjeve sipas shprehjes s fundit pr
pm
l mvaret prej raportit
t nderjeve mesatare n trheqje mes plasaritjeve dhe nderjeve athezionale
pm
t
(sipas koeficientit k
1
) , diametrit t shufrs dhe koeficientit t armimit t
armaturs trheqse . Distanca mes plasaritjeve mvaret nga trashsia e shtress
mbrojtse t armaturs trheqse .
N distancn e prafert t plasaritjeve ndikon edhe vendosja e armaturs n
zonn e trhequr t betonit. Pr koeficientin e armimit t ult plasaritjet e
formuara gjat ngarkess s plot nuk mbyllen . Pozita dhe distanca mes
plasaritjeve mvaret prej armaturs trthore - stafat , sepse zhvillimi i nderjeve
trheqse n beton ndron me prezencn e stafave ashtu q vendin e stafave m
s pari inicohen plasaritjet , apo te pllakat te armatura shprndase apo te
armatura e drejtimit t kundrt.
74
Prfundimi i mbylljes s gjendjes s plasaritjeve ndodh kur mes dy
plasaritjeve ekzistuese ma nuk mund t paraqiten mesplasaritje, ashtu q me
rritjen e ngarkess nuk mund t paraqiten plasaritje t reja . E ahtuqujtura
gjendja stabilizuese e plasaritjeve vie n rastin kur numri dhe distanca mbeten
t njejta , dhe ajo ndodh nse n preje plotsohet kushti :
) ( ) (
2
+ +
+ <
c s
p
pm
N N
l
t
ku sht
pm
t - nderjet mesatare athezionale t betonit dhe elikut n pjesn e
gjysms s distancn mes dy plasaritjet.
Fig.14
Hapjet e plasaritjeve
Pas paraqitjes dhe formimit t plasaritjeve pr ngarkes punuese prfundimtare
n hapjen e plasaritjeve ndikon deformimet e elikut dhe deformimet e betonit
n pjesn mes dy plasaritjeve.
Hapja mesatare e plasaritjes caktohet sipas distancs mesatare t plasaritjeve
w
m
dhe ka vlern :
, ) , )
c sm pm
l
z
l
z
c s m
l dz w
pm
pm
c c c c = =
}
+ =
=
2
2
Deformimet specifike t betonit c
c
jan shum t vogla n krahasim me c
sm
dhe si t tilla pr llogari t hapjes t plasaritjes mund t mos t mosmiret
parasysh, prandaj fitojm :
75
, )
s
sm
pm
s
sm s
pm sm s pm sm pm m
E
l
E
l l l w
o o o
c c c =
A
= A = =
' '
' '
' '
s
o - nderjet n elik pr gjendjen e plasaritjeve t formuar pr gjendjen II gjat
ngarkess s plot punuese.
sm
o - vlera mesatare e nderjeve n elik n pjesn mes plasaritjeve ku sht
sm s sm
o o o A =
' '
, e cila gjindet me deformimin mesatar t elikut t caktuar n
mesin e distancs mes plasaritjeve l
pm
.
sm
o A - vlera mesatare e nderjeve t redukuara n elik
' '
s
o .
sm
c A - zvoglimi i deformimeve t elikut q lind te lidhja elik beton.
Fig.15
Vlera
sm
o A , gjegjsisht
sm
c mvaret prej koeficientit t armimit , shprndarja e
armaturs n prerje dhe lloji dhe shkalla e nderjeve . Sipas punimeve t autorve
Rostasy , Koch , Rao vlerat
sm
o A dhe
sm
c kan vlerat :
o
o
| o
ctm
s
sp
sm
f
= A
' '
2
sm s sm
c c c A =
' '
Zvoglimi i deformimeve t elikut si shihet n fig. 4-16 prcjell funksionin
hiperbolik, prandaj
sm
c A mundet t paraqitet me shprehjen :
' '
max
s
sp
sm sm
o
o
c c A = A
ku sht
s
sp
ct sp sm
E
o
c c c ~ = A max
, pr 0 =
ct
c
76
Fig.16
' '
2
' ' ' '
s
s
sp
s
sp
s
sp
sm
E
c
o
o
o
o o
c
|
|
.
|

\
|
= = A
gjegjsisht ,
(
(
]
1

|
|
.
|

\
|
= A =
2
' ' ' '
1
s
cp
s sm s sm
o
o
c c c c
Deformimet mesatare t elikut
sm
c mes dy plasaritje t dhn n shprehjen e
m parme mvaret prej llojit t ngarkess , ku ngarkesa e prseritur apo e
prhershme zvoglon bashkveprimin e betonit dhe elikut. Poashtu lidhja
beton - elik ndikon n zvoglimin e
sm
c A te armatura me profil periodik
nderkaq e rrit te ajo e lmuet, shprehja e fundit korigjohet me koeficientin |
1
dhe |
2
dhe ata sipas CEB-FIP kan kto vlera :
|
2
- koeficient i cili merr parasysh ngarkesat afatgjata apo t
prseritshme dhe ka vlern
|
2
= 1 pr ngarkesat prej nji here , gjegjsisht |
2
= 0.5 pr t
prhershme apo shum her ngarkes t prhershme.
|
1
- koeficient i cili mvaret prej llojit t armaturs . Pr armatur
periodike prvetsohen |
1
=1
ndersa pr armatur t lmuet |
1
=0.5 .
Shprehja prfundimtare pr llogari t hapjes mesatare t plasaritjes sht :
77
|
|
.
|

\
|
= =
' '
2
2 1
' '
s
sp
s
s
m
sm pm m
E
w
l w
o
o
| | o c
Llogaria e gjersis s plasaritjeve
Pr gjendjen kufitare t shfrytzimit sht e nevojshme t tregohet se gjersia e
llogaruar e plasaritjeve sht m e vogl se vlerat kufitare t dhna n norma :
W
k
W
g
Gjersia e llogaritur ( karekteristike ) e plasaritjeve mundet t gjindet sipas
shprehjes:
W
k
= s
rm

sm
(mm)
- raporti n mes vleres llogaritse t gjersis s plasaritjeve dhe gjersis
mesatare t plasaritjeve (t lejuara sipas normave ).
= 1.7 pr plasaritje prej ngarkesave , apo prej deformimeve t dhunshme n
prerje me h 80cm.
= 1.3 pr plasaritje prej deformimeve t dhunshme n prerje me dimensione
( lartsin apo gjrsin) m t vogl apo t barabart se 30 cm.
Pr elementet mes ktyre vlerave mund t bhet interpolimi.
s
rm
distanca mesatare mes plasaritjeve .

sm
deformimet mesatare t armatures pr kombinime gjegjs t ngarkesave,
duke mar parasysh ndikimin e betonit n pranimin e forces trheqse mes dy
plasaritjeve dhe deform- koha e betonit.
Llogarija sipas EC-2
Deformimi mesatar caktohet n baz t shprehjes :
(
(
]
1

|
|
.
|

\
|
=
2
2 1
1
s
sr
s
s
sm
E o
o
| |
o
c
s
o - nderjet n armaturn trheqse pr prerjen me plasaritje (prafersisht
mund t caktohet me shprehjen
s
o = (M
Sds
/z +N
Sd
)/A
s
N
Sd
pozitive nse sht trheqje ).
sr
o
- nderjet n armaturn trheqse pr prerjen me plasaritje, me
ngarkes gjat s cils vie te paraqitja e plasaritjeve t para
78
(
sr
o
= M
cr
/A
s
z , M
cr
= f
ct,m
b h
2
/6 ).
1
| - koeficient q mer parasysh forcat athezionale beton- armatur .
1
| = 1.0 pr armaturn e brinjzuara .
1
| = 0.5 pr armaturen e lmuet
2
| - koeficient q mer parasysh afatin e veprimit t ngarkess apo
prseritjes s saj .
2
| = 1.0 pr ngarkesa afatshkurte,
2
| = 0.5 pr ngarkesa afatgjat t veprimit , apo cikli i madh i
prseritjeve t ngarkesave.
Pr elemente t ngarkuar vetm prej deforminmeve t dhunshme t
brendshme mund t miret se
s
o =
sr
o .
Distanca mesatare mes plasaritjeve , pr elementin e ngarkuar prkuljes
apo trheqjes mund t llogaritet me ann e shprehjes:
s
rm
= 50+0.25k
1
k
2
/
1
(mm)
- diametri i armatures n mm , kur n prerje kemi profile t
ndryshme ather n shprehje miret diametri mesatar.
k
1
koeficient q mer parasysh vetit athezionale beton
armature.
k
1
= 0.8 pr shufra t brinjzuara
k
1
= 1.6 pr shufra t lmuta.
k
2
koeficient q mer parasysh renditjen e deformimeve n prerje;
k
2
= 0.5 pr prkulje
k
2
= 1.0 pr trheqje qendrore.
k
2
= (
1
+
2
)/ (2
1
) trheqja jashtqendrore ku
1
>
2
dhe jan
dilatime trheqse.

1
= A
s
/ A
c,eff
prqindja efektive e armimit ( A
s
armatura kryesore trheqse
, A
c,eff
siprfaqja efektive n trheqje e prerjes).
79
Te elementet e prkulur me distance t madhe t shufrave , gjrsia e
plasaritjeve mund t llogaritet me sypozimin se s
rm
= h-x , ku
h- lartsia e prerjes trthore ,
x- pozita e aksit neutral.
Llogarija sipas ACI
Kto norma vlejn pr armature t brinjzuar :
Pr trheqje qendrore plasaritjet llogarohen me shprehjen
6 3 '
max
10 5 . 14

= d A w
s
o (mm)
Pr prkulje plasaritjet llogarohen me shprehjen
6 3 '
1
2
max
10 0 . 11

= d A
h
h
w
s
o (mm)
s
o - nderjet n armaturn trheqse pr prerjen me plasaritje (prafersisht mund
t caktohet me shprehjen
s
o = (M
Sds
/z +N
Sd
)/A
s
N
Sd
pozitive nse sht
trheqje ).
A = 2d

s - siprfaqja q graviton rreth nji shufre (mm

2
) , pr rastin e trheqjes
A = 2cb/nsiprfaqja e betonit n zonn e trhequr e pjestuar me numrin e
armaturave (n) n mm
2
.
d

- distanca e qendres s rendimit t rendit t pare t armaturave deri te vibrat

e trhequra (mm).
h
2
distanca e aksit neutral prej vibrave t trhequra
80
h
1
distanca e aksit neutral deri te qendra e randimit t armatures
trheqse.
Sipas EC-2 llogarohet gjrsia karakteristike e plasaritjeve t cilat pr
= 1.7 gjegjsisht 1.3 her m shum nga gjrsia mesatare e plasaritjeve.
Q t mund t shfrytzohet propozimi i autorit Gergely- Lutza pr prognozen e
gjrsis maksimale t plasaritjeve , sht e nevojshme t modifikohet shprehja
origjinale e tij.
Pr trheqje qndrore do t jet gjrsia mesatare e plasaritjeve :
6 3 '
10 11

= d A w
s m
o
(mm)
Ndersa pr elementet t ngarkuar nga prkulja
6 3 '
1
2
10 3 . 8

= d A
h
h
w
s m
o
(mm)
Kur elementi armohet me armatur t lmuet , duhet q gjrsin e llogaritur t
plasaritjes t rritet pr afersisht 20%.
Gjendja kufitare e shfrytzimit do t jet e plotsuar nse
W
k
= W
m
W
g
(mm)
81
GJENDJA KUFITARE E ULJEVE (DEFORMIMEVE)
Njohja e madhsis s uljeve (deformimeve) sht shum e rndsishme
te projektimi dhe ndrtimi i konstruksioneve prej betoni t armur, sidomos te
hapsirat e mdha , te konstruktimi i elementeve t holla dhe te ndrtimi
montazh.
N fillim t shekullit XX eksperimentalisht sht vertetue se egziston
dallimi thelbsor mes deformimeve t vrteta dhe atyre t llogaritura sipas
teoris s elasticitetit me shtangsi t prerjes homogjene . Parashikimi i
materialit ideal elestik nuk ka mund t prfshin faktoret q ndikojn n
madhsin e deformimeve , prej t cilve m t rndsshmit jan :
- zvoglimi i shtangsis pr shkak t paraqitjes s plasaritjeve n zonn
e trhequr t elementit ,
- rritja e deformimeve gjat kohs nn veprimin e ngarkesave
afatgjate , t shkaktuar nga deform-koha e betonit,
- deformimi nga tkurja (ulja) e betonit.
Deformimi i tan i elementit nga betoni i armuar mvaret prej shum
parametrave :
- vetit mekanike t betonit dhe elikut
- madhsit e deform-kohs dhe tkurjes s betonit ,
- madhsia e deformimit linear termik,
- historiku i ngarkess ,
- madhsia dhe dhe forma e elementit etj.
Kontrolla e deformimeve pr elementet e dimensionuar sipas toris klasike pr
praktik ka qen jo obligative , prveq pr rastet me hapsira t mdha , sepse
pa arsye ka zotrue mendimi se me kufizimine nderjeve n beton dhe elik
sigurohet se deformimet do t jen n kufijt e lejuar.
Mundsia e shfrytzimit t betonit dhe elikut me karakteristikat t larta ,
dhe me kt mundsia e projektimit t elementeve me dimensione m t vogla ,
krkohet e domosdoshme kontrollimi i deformimeve maksimale t
elementeve t konstruksionit.
Me llogaritjen e prerjes s elementeve nga betoni i armuar sipas gjendjes
kufitare t thyrjes tregohet aftsia mbajtse e elementit. Sipas rregulloreve n
fuqi krkohet q pr kto elemente patjtr t llogaritet deformimi maksimal ,
q t verifikohet funksionaliteti i elementeve n fazn e eksploatimit .
82
Deformimet nn veprimin e ngarkess afat shkurtr
Studimi ekperimental i lidhjes ngarkes -ulje.
Hulumtimet eksperimentale jan br pr t verifikue lidhjen ngarkes-
deformim pr elemente t prkulur , si shihet n fig.1
Fig.1
Me rritjen e ngarkess prej zero deri te thyrja raporti ngarkes deformim
kalon npr disa faza karakteristike:
- Faza I : Elementi punon pa plasaritje , ashtu q shtangsia e tij n
prkulje definon prerjen homegjene t idealizuar. Raporti ngarkes ulje sht
linear . Kjo faz sht kufizue me intenzitet t ngarkess P
I
, e cila prgjigjet
paraqitjen e plasaritjeve t para n element.
- Faza II : Me rritjen e ngarkess mbi intenzitetin P
I
paraqiten n
element plasaritjet , ku praktikisht bie shtangsia e elementit n prkulje . Me
intenzitet t forcs P
*
fitohet rrjeta e plasaritjeve n element , e cila prgjigjet
gjendjes s plasaritjeve t stabilizuara. Me rritjen e forcs edhe m tej nuk
ndrron rrjeta baz e plasaritjeve , por plasaritjet ekzistuese zgjerohen dhe
thellohen . Lidhja ngarkes-deformim n kt faz mbetet afer lineares , por
me rritjen t deformime gjat rritjes s njejt t ngarkess si n fazn I.
- Faza III : Me rritjen e m tej t ngarkess vie te plastifikimi i
armaturs n prerjen karakteristike t elementit , ashtu q deformimte shpejt
rriten nga shtimi minimal i ngarkess , ku praktikisht do t thot q shtangsia
e elementit shpejt zvoglohet .
Lidhja moment-lakore pr prerje t elementit nga betoni i armuar
Duke u bazue n hipotezen e Bernulit , q prerjet mbeten t rrafshta edhe pas
deformimit , si dhe lidhjen lineare mes nderjeve dhe deformimeve pr beton
dhe elik nga ngarkesat eksploatuese , lidhja mes momentit t prkuljes dhe
lakores pr nji prerje t caktuar mund t definohet prmes deformimeve (fig.2)
si :
83
Fig.2
x h
dx
x
dx
R
dx
s ci

= =
c c
h x h x R
s ci s ci
c c c c
_

=

= = =
1
Teoretikisht prerja mund t jet n fazen I ( pa palsaritje ) ose fazen II ( me
plasaritje ).
Prerja pa plasaritje
Nse ngarkesat ejashtme shkaktojn nderje t vogla , ashtu q mos t
tejkalohen aftsit mbajtse t betonit n trheqje ( gjegjsisht , derisa momenti i
prkuljes m i vogl se momenti M
I
i cili shkakton paraqitjen e plasaritjeve)
lakorja e prerjes homogjene mundet t shprehet n formn :
I c
J E
M
= _
J
I
momenti i inercionit pr prerje homogjene t idealizuar
Prerjen aktive n kt rast e bn prerja e plot e betonit dhe n-fishi i vleres s
armature s shtypur dhe trhequr n prerje . Shtangsia e prerjes n prkulje
mundet t paraqitet si :
, ) , ) j | j |
2
/ /
2
,
a x A x h A n J E J E
T s T s T c c I c
+ + =
N praktik shpesh nuk miret parasysh armatura , prandaj shtangsia e prerjes
s idealizuar zavendsohet me shtangsin e prejes s betonit.
c c I c
J E J E ~
Prerja me plasaritje
Kur nderjet trheqse n prerje kalojn aftsin mbajtse t betonit n trheqje
ather paraqiten n prerje plasaritjet ( kur momenti i prkuljes kalon vleren e
momentit M
I
i cili shkakton paraqitjen e plasaritjeve ). Teoritikisht , pozita e
aksit neutral pr rastin e prkuljes s pastert , mvaret vetem nga karakteristika
gjeometrike e prerjes dhe prputhet me qendren e prerjes aktive. Preja aktive
prbhet prej siprfaqes s shtypur t betonit dhe vleres s n-t t armatures s
shtypur dhe t trhequr . Pozita e aksit neutral nuk mvaret nga madhsia e
84
momentit t prkuljes , gjegjsisht t ngarkess , ku pr prerjen e shiquar
shtangsia e tij n vendin e plasaritjeve ka vleren :
II c c
J E J E =
Madhsia I
c
dhe I
II
jan konstante pr nji prerje t caktuar , kjo sht
mvarshmria momenti- lakorja t dhn me shprehjen :
J E
M
c
= _
Ku I = I
c
pr M M
I
I = I
II
pr M > M
I
N figuren e m poshtme sht prezentue mvarshmria mes lakores dhe
momentit t prkuljes pr prerjen e elementit beton t armuar.
Deformimet te konstruksionet e betonit t armuar jan t kushtzuar me
funksionimin e drejt t objektit n mnyr q deformimi i asnji elementi mos t
ndikoj n rrezikimin e funksionit t objektit.
Si deformime trajtohen vendosjet(uljet) , lakushmrin, zgjatimet,
shkurtimet, rrotullimi dhe ndryshimi i kndit t tangjents n pikn e caktuar
t elementit. Ktu do t trajtohet vendosjet dhe lakushmria.
Parashikimi i vendosjeve(uljeve) sht detyr komplekse pasi q n
vleren e saj ndikojn disa faktor q ndryshojn n gjatsi t elementit dhe
funksion t kohs . Pr kt arsye nuk sht e mundur t bhet algoritmi pr
llogarin e sakt t vendosjeve (uljeve) , mirpo shfrytzohen llogarit e praferta
t cilat verifikohen me matjet n konstruksion para se objekti se t lshohet n
prdorim.
85
Madhsia e vendosjeve (uljeve) kryesisht mvaret prej vetive t
materialit , madhsive gjeometrike t konstruksionit si dhe llojit dhe madhsis
s ngarkess.
Vlerat kufitare t uljeve mvaret prej llojit t konstruksionit , ndishmrin
e mureve ndarse si dhe pamjes vizuele. Te objektet industriale kufizimi i
uljeve mvaret prej puns s makineris, lvizjes s vin-urs dhe krkesat tjera
specifike.
Sipas EC-2 uljet jan t kushtzuara me vlern l/250, ku me l sht
shenuar hapsira mes mbshtetsave. vendosja (ulja ) llogarohet nn vijn q i
bashkon mbshtetsat. N rastin kur ekziston rreziku i damtimit t mureve
ndarse , grumbullimi i ujit te kulmi i rrafsht apo damtime tjera q nuk lejohen
ather ulja shfrytzohet deri n l/500.
N praktik te sistemet me hapsira t mdha elementi ngritet n fazen e
ndrtimit pr vleren e pritur t uljeve por jo m shum se vlera e lejuar.
Masat pr t pasur ulje t vogla t elementeve t konstruksionit jan :
- prvetsimi sa m i vogl i epjes s elementit l
eff
/d .
- ti iket trarve thjesht ( prvetsohen traret kontinual )
prvetsohen betone t klasave t larta, me faktor w/c t vogl , dhe t
mirmbahet gjat ngurtsimit,
- t redukohen plasaritjet ose t eliminohen me ann e paranderjes..
Uljet nuk jan gjithnji t nevojshme t llogariten. Sipas
EC-2 , kontrolla e gjendjes kufitare t deformimeve nuk nevojitet t bhet nse
epja e elementeve n prkulje l
eff
/d nuk kalon vleren kufitare t dhn n
tabelen vijuese .
Vlerat n tabel duhet t redukohen me faktorin :
0.8 - pr trart me prerje T te t cilt b
eff
/b
w
>3
7/l
eff
- pr t gjith elementet , prveq pllakave t mbshtetura
direkt n shtylla , me hapsira mbi 7.00m t cilat mbajn
muret ndarse,
8.5/l
eff
pr pllakat t mbshtetura direkt n shtylla t cilat kalojn
vleren e hapsirs 8.50m.
Vlerat n tabel jan fitue duke sypozue se nderjet n elik n prerjen me
plasaritje
s
o = 250 N/mm
2
( q i prgjigjet elikut S400/500 ) .
86
Kur nderjet e verteta n armaturn S400/500 jan t ndryshuar prej 250 N/mm
2
ose shfrytzohen eliqet tjera ather vlerate e tabels duhet t korigjohen me
njrin prej faktorve m t disfavorshm ;
f
3
= 250/
s
o
f
3
= 400/ ( f
yk
A
s, req
/ A
s, prov
)
A
s, prov
siprfaqja e armatures trheqse ekzistuese n prerje
A
s, req
armatura e nevojshme n prerje pr pranimin e momentit prkuls.
=
1
= A
s1
/ (bd) koeficienti i armimit t armatures trheqse.
Te pllakat e armuara n dy drejtime n llogari t uljes miret hapsira m e
shkurt , ndersa te pllakat pa trar miret hapsira m e gjat. Pr pllakat pa
trar pr fushat e mesme uljet kufitare jan m t vogla se l
eff
/250.
87
Llogaritja e uljeve
Kontrolla e uljeve sipas tabels s m parme sht e thjesht dhe sht n ann e
siguris. Mirpo kur bhet fjal pr elemente t konstruksionit te t cilt kufizimi
i uljeve sht qensor , prandaj kerkohet llogaria e sakt .
Me ann e llogaris duhet t vertetohet se :
f
tot
< f
g
f
g
ulja e lejuar t dhn sipas normave
f
tot
ulja maksimale prej ngarkesave
Sipas EC-2 trajtohen dy raste ekstreme :
ulja pa plasaritje t elementit ( faza e I r),
ulja me plasaritje - kontributi i betonit n trheqje nuk miret parasysh.
Pr shumicen e elementeve t betonit t armuar parashihen plasaritje n zonn
e trhequr dhe gjendja e plasatritjeve gjindet mes dy kufijve t cekur m lart.
Vlera e prgjithshme e deformimeve q mund t jet ulje, lakushmri ,
rrotullim mund t llogaritet me ann e shprehjeve:
=
II
+(1 - )
I
- paraqet nj vler t deformimev
- faktor i shprndarjes s plasaritjeve te prognoza e gjrsis s
plasaritjeve
(
(
]
1

|
|
.
|

\
|
=
2
2 1
1
s
sr
o
o
| | ,

I
- vlera e deformimeve pr prerje pa plasaritje

II
- vlera e deformimeve pr prerje me plasaritje
1
| - koeficient q mer parasysh forcat athezionale beton- armatur .
1
| = 1.0 pr armaturn e brinjzuara .
1
| = 0.5 pr armaturen e lmuet
2
| - koeficient q mer parasysh afatin e veprimit t ngarkess apo
prseritjes s saj .
2
| = 1.0 pr ngarkesa afatshkurte,
2
| = 0.5 pr ngarkesa afatgjat t veprimit , apo cikli i madh i
prseritjeve t ngarkesave.
88
Pr elemente t ngarkuar vetm prej deforminmeve t dhunshme t
brendshme mund t miret se
s
o =
sr
o .
Pr elementin pa plasaritje = 0 .
Deform-koha e betonit mundet t miret permes shprehjes pr modul efektiv t
elasticitetit :
E
c,eff
= E
cm
/ ( 1+
(t.to)
)
E
cm
moduli secant i elasticitetit

(t.to)
koeficienti i deform-kohes s betonit I cili miret prej tabelave ose
llogaritet.
Shprehja e prgjithshme pr caktimin e deformimeve do t jet :
I II m
r r r
1
) 1 (
1 1
, , + =
ku sht :
x d r
s
II

=
c 1
lakushmria pr gjendjen e nderjeve II (
s
s
s
E
o
c = ), me
plasaritje.
id eff c
Sd
I
I E
M
r
=
,
1
lakushmria pr gjendjen e nderjeve I , pa plasaritje.
eff c
s
c s s c id
E
E d d
A A
h b
I
,
2
2
2 1
3
,
2
) )( 1 (
12
=
|
.
|

\
|

+ +

= o o
lakushmria prshkak t tkurjes s betonit do t jet :
I
S
r
c cs
rc

=
o c 1
cs
c - deformimet nga tkurja
S- momenti satik i siprfaqes s armatures ndaj aksit neutral.
Lakushmria prshkak t tkurjes s betonit duhet t llogaritet pr gjendjen e
nderjeve I dhe II.
I
I c cs
I rc
I
S
r

=
o c
,
1
II
II c cs
II rc
I
S
r

=
o c
,
1
89
kshtu q vlera mesatare nga tkurja caktohet nga shprehja :
I cs II sc m cs
r r r
, , ,
1
) 1 (
1 1
, , + =
ku pr prerje drejtkndshe :
S
I
= (A
s1
- A
s2
)(d-h/2)
I
I
= I
id
S
II
= A
s1
(d-x)- A
s2
(x-d
2
)
I
II
= bx
3
/3 +
c
o A
s1
(d-x)
2
+ (
c
o -1) A
s2
(x-d
2
)
2
Lakushmria e tan fitohet me shprehjen :
m cs m tot
r r r
,
1 1 1
+ =
Ulja totale llogarohet prej funsionit pr lakushmri dhe nga plotsimi i kushteve
skajore pr zgjidhjene konstantave t integralit.
2 1
,
1
C x C dx
r
f
x tot
tot
+ + =
}}
Pr elementet me lartsi konstante shpesh prdoret metoda m e thjesht pr
caktimin e uljeve . Llogarija e uljes n vendin e momentit maksimal caktohet
sipas shprehjes :
f
tot
= K l
2
/r
tot
K= 1/k
1
koeficient q mvaret prej skems statike dhe ngarkess dhe
sht dhn n tabelen vijuese.
90
l- hapsira statike.
Sipas BAB 87 , madhsia e deformimeve t lejuara kufitare t elementeve dhe
konstruksioneve prej betonit t armuar , n funksion t hapsires statike l nga
ndikimet afaqtshkurta dhe afatgjata , dhe n mvarsi t kushteve t
eksploatacionit ,estetike dhe fiziologjike , nuk guxon t kaloi kto vlera :
1. l/500 pr shtegun e vinurs q lviz me dor,
2. l/600 - pr shtegun e vinurs q lviz me rrym,
3. l/200 pr elemente t konstruksionit meskator dhe elemente t
mbuless s kulmit me hapsira l<7.00m.
4. l/300 - pr elemente t konstruksionit meskator dhe elemente t
mbuless s kulmit me hapsira l>7.00m, si dhe pr elemente t
objekteve shkollore , hapsirave pr reklamim , shkallve dhe t
ngjajshme.
5. l/250 pr elementet e konstruksionit meskator t brinjzuar me
hapsir m t vogl se 5.00m.
6. l/300 - pr elementet e konstruksionit meskator t brinjzuar me
hapsir 5.00 < l < 7.00m.
7. l/400 - pr elementet e konstruksionit meskator t brinjzuar me
hapsir l > 7.00m.
8. l/300 traret,
9. l/150 konzola
10.l/750 pr traret e shtegut t vinqurs ,
91
BETONI I PAARMUAR ME PESH NORMALE
Elementt punohen prej betoni t pa armuar n ato raste kur veprimi i efektit
dinamik mund t mos miret parasysh .
N elemente t tilla mund t hyjn :
- elementt nga betoni i pa armuar t cilt jan nn ndikimin e madh
t shtypjes si jan muret, shtyllat, harqet dhe tunelet;
- themelet shiritore dhe themelet e vetmuara;
- muret mbrojtse.
Te kto elemente nuk prejashtohet shfrytzimi i armaturs s nevojshme pr
sigurimin e shfrytzimit dhe jetzgjatjen e konstruksionit apo prdorimi i
armaturs te disa pjes t elementit. Armatura mund t miret parasysh gjat
kontrolls s gjendjes kufitare mbajtse lokale, si dhe gjat kontrolls s
gjendjes kufitare t shfrytzimit.
Shembuj t ksaj armature sht armatura lidhse n naltsi t murit q t iket
arjet dhe lidhja e themelit me shtll.
Betoni me pesh normale nnkuptohet betoni te t cilt pesha vllimore pas
tharjes n temperaturn 105
o
C sillet n kufijt prej 2000-2800 kg/m
3
.
Te elementt nga betoni i pa armuar hyjn edhe elementt t t cilat prqindja
e armimit sht nn minimale si q jan :
Pr shtyllat
c s
A A 003 . 0
min
(
Pr trart A
s,min
< 0.0015b
t
d ,
b
t
gjrsia mesatare e zons s trhequr . pr T prerjet me brez t shtypur , gjat
llogaris s b
t
miret vet gjrsia e briut .
d- lartsia statike
Pr shkak t duktilitetit t vogl t betonit t paarmuar , koeficienti parcial i
siguris pr betonin e shtypur dhe t trhequr shumzohet me koeficientin
n
=
1.2 pr shtypje dhe

n
= 1.2 pr trheqje , ku fitohet
pr kombinim baz:
c
= 1.8 gjat shtypjes

c
= 1.8 gjat trheqjes
pr raste incidente
c
= 1.56 gjat shtypjes
( prveq trmetit)
c
= 1.56 gjat trheqjes
Analiza e konstruksionit mundet t bhet sipas teris jo lineare dhe lineare t
elesticitetit . N rast t analizes jolineare ( shembull mekanika e thyrjes ) duhet
t verifikohet kapaciteti i deformimeve.
Pr llogaritjen prballuese t elementit prej betonit t pa armuar duhet t
shfrytzohen rezistenca dhe deformimet sikurse te betoni i armuar.
Kur trajtohen nderjet n trheqje te betoni diagrami nderje-deformim te betoni
i armuar mund t shtrihet edhe te zona e nderjeve trheqse deri te vlera e
rezistencs llogaritse
92
f
ctd
= f
ctk0.05
/
c
Gjendja kufitare mbajtse - prballuese
1. Llogaria prballuese nga prkulja dhe forca normale
- Rezistenca e betonit n trheqje zakonisht nuk miret parasysh.
- Pr caktimin e nderjeve te betoni n shtypje shfrytzohet
diagrami nderje deformim .
- Pr prerjen trthore e cila sht ngarkuar me forc n shtypje
deformimet n beton jan t kufizuara n vlern -0.002.
- Pr prerjet q nuk jan plotsisht nn shtypje ( ku n gjendjen
kufitare prballuese egziston edhe trheqja ), deformimet
kufitare t shtypjes jan -0.0035. Kur gjendja kufitare e
nderjeve sht mes ksaj dhe asaj t ma parshme , diagrami i
deformimeve definohet si -0.002 n lartsin 3/7 e lartsis s
prerjes nga tehu i shtypur i prerjes.
- Duhet t tregohet se egziston ekuilibri mes forcave t
mbrendshme dhe momentit dhe ato prej ngarkesave t
jashtme si (ose) dhe deformimeve t dhunshme . Mundsia e
93
pasaktsis s pozits s rezultants s nderjeve duhet t meret
parasysh me masat gjegjse.
- Pr mirmbajtje t drejt t mureve , me detale konstruktive
gjegjse , deformimet e dhunshme nga temperaturat apo
deformkohes s betonit mund t mos miren parasysh.
- N prerjen trthore t elementit prej betonit t pa armuar , t
ngarkuar me forc gjatsore n shtypje N
Sd
n pikn G me
ekscentricitet e
y
dhe e
z
ndaj qendres rndse t prerjes 0 t prerjes
trthore A
c
t pa plasaritur, mund t sypozojm q shprndarja e
nderjeve sht njitrajtshm n pjesn e asaj prerje trthore , t
shenuem si prerje aktive A
c,eff.
Siprfaqen tjetr t prerjes trthore
trajtohet si jo aktive .
A
c,eff
= 2a
z
2a
y
Forca prballuese llogaritet me shprehjen :
N
Rd
= A
ceff
0.85f
cd
N munges t llogaris s sakt, forca prballuese N
Rd
pr prerje
drejtkndshe pr ekscentricitet e nji drejtimshe t h
w
mund t caktohet n baz
t shprehjes :
N
Rd
= 0.85f
cd
bh
w
(1-2e/h
w
)
b- gjrsia e prerjes
h
w
lartsia e tan .
e- ekscentricitetin i forcs N
Sd
Te elementet prej betonit t paarmuar mundet t miret parasysh
rezistenca e betonit gjat trheqjes n gjendjen kufitare mbajtse pr prerje ,
me kusht q me llogari apo shqyrtime t tregohet siguria nga thyrja krt dhe t
sigurohet mbajtja e nevojshme.
Pr elemente prej betoni t paarmuar t ngarkuar t njejten koh prerje ,
prkulje, dhe forca normale duhet t kontrollohet nderjet nga tangjencialet
sipas shprehjes :
ctd cm ctd Sd
f f + s o q t
2

cm
nderjet mesatare n shtypje te betoni
- koeficienti i redukimit , n rastet e prgjithshme mundet t miret 1.
Sipas gjendjes e vrtet t nderjeve ,
sd
duhet llogaritur pr prerjen pa plasaritje,
apo nse n rast ka plasaritje , pr prerjen aktive A
c,eff
.
94
Elementi i betonit mundet t trajtohet i pa plasaritur n gjendjen kufitare
mbajtse nse sht i tr i shtypur ose nse nderjet kryesore trheqse
ct1
nuk
kalon
f
ctd
= f
ctk0.05
/
c
Klasa
e
betonit
C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60
f
ct,m
1.6 1.9 2.2 2.6 2.9 3.2 3.5 3.8 4.1
f
ctk,0.05
1.1 1.3 1.5 1.8 2.0 2.2 2.5 2.7 2.9
f
ctk,095
2.0 2.5 2.9 3.3 3.8 4.2 4.6 4.9 5.3
Gjendja kufitare mbajtse te elementt e prkulshmris gjatsore nga
betoni i paarmuar
Prkulshmria gjatsore e shtyllave dhe mureve caktohet me shprehjen
min
i
l
o
=
i
min
rezja minimale e inercis
l
o
gjatsia e epjes t cilen mund t sypozojm q sht :
l
o
=l
w
rasti kur muri lidhet dy ant
l
w
- lartsia e lir e elementit
rasti kur muri lidhet tri ant
95
2
3
1
1
|
|
.
|

\
|
+
=
h
w
l
l
|
rasti kur muri lidhet katr ant
pr l
w
l
h
2
1
1
|
|
.
|

\
|
+
=
h
w
l
l
| nse l
w
>l
h
, )
h w
l l / 2
1
= |
sypozohet q muret nuk kan hapje m t mdha se 1/3 e lartsis s murit l
w
apo
siprfaqes e cila sht m e madhe se 0.1 e siprfaqes s murit. Te muret q
lidhen tri apo katr ant me hapje q kalojn kufirin e cekur m lart , pjest
mes zbrasirave duhet t trajtohen sikur mbshteten vetm dy ant dhe
llogarohen n at form.
koeficienti pr shtyllat duhet t miret 1, ndersa pr shtyllat dhe muret
konzoll
miret 2.
Muret trthore mund t miren muret pr shtangim nse :
- nse trashsia nuk sht m e vogl se 0.5 h
w
, ku h
w
trashsia e
tan e murit i cili shtangohet.
- ka t njejten naltsi l
w
sikurse muri q shtangohet
- gjatsia e tij l
ht
sht m s paku l
w
/5
- dhe gjat gjatsis l
ht
nuk ka hapje.
Te muret q lidhen gjat zons s poshtme dhe t siprme n mnyr t
shtangt pr t prcjell moment t prkuljes , me ndihmen e armaturs dhe
betonit duke egzekutuar n vend ashtu q momenti skajor mundet i tr t
prcillet , ather mundet t miret
= 0.85 nse l
w
l
h
Prkulshmria e shtyllave apo mureve nga betoni i paarmuar q betonohen n
vend nuk guxon t kalon vlern = 86 ( psh l
w
/l
h
=25).
96
N rastin kur mungon llogaria e sakt , forcen normale t cilen mund ta mbajn
shtylla e prkulshme n mnyr gjatsore apo muri prej betoni t paarmuar
mundet prafersisht t llogaritet nga shprehja :
N
Rd
= bh
w
0.85f
cd

b- gjrsia e prejes trthore

h
w
lartsia e prerjes trhore
- funksioni i cili marr parasysh efektet e rendit t dyt n mbajtje t
elementeve t shtypur, i cili ipet me shprehjen :
w w
tot
h
l
h
e
0
02 . 0 2 1 14 . 1
|
|
.
|

\
|
= u
ku
w
tot
h
e
2 1 s u
0
e
tot
= e
0
+e
a
+e
e
0
ekscentriciteti i rendit par
e
a
ekscentriciteti shtes e cila prfshin gjeometrin e imperfeksionit . Nse nuk
ka t dhena t sakta mund t miret 0.5l
0
/200
e- ekscentriciteti nga deformkoha e betonit.
Trashsia minimale e murit nga betoni i paarmuar q betonohet n vend do t
jet 12cm.
Te themelet nga betoni i paarmuar n munges t dhnave t sakta mund t
projektohen nse raporti i lartsis s themelit h
F
dhe lshimin a nga shtylla nuk
sht m pak se :
ctd
gd
F
f a
h
o 3
>

gd
nderjet llogaritse t nderjeve n tok
m s thjeshti mund t shfrytzohet raporti 2 >
a
h
F