Depreme Dayanikli Yapi Tasariminda Temel Kavramlar

MO ZMR UBES MESLEK ETM PROGRAMI
DEPREME DAYANIKLI YAPI TASARIMINDA TEMEL KAVRAMLAR

PROF.DR.MUSTAFA DZGN ARA.GR. ZGR BOZDA DOKUZ EYLL NVERSTES MHENDSLK FAKLTES NAAT MHENDSL BLM YAPI ANABLM DALI 13-14 OCAK 2007
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA


Prof. Dr. Mustafa DZGN Ar. Gr. n. Yk. Mh. zgr BOZDA
Dokuz Eyll niversitesi Mhendislik Fakltesi naat Mhendislii Blm Yap Ana Bilim Dal 13-14 OCAK 2006
2


DEPREM NEDR?

ZAMAN

Deprem Hareketi
nceden hibir uyar vermeden meydana gelen deprem, doal afetler arasnda kendine has zellikleri olan en nemli doal afettir. Deprem meydana gelmeden nce baz n iaretler gsterse de gnmzde depremin nceden tahmin edilmesi konusunda gvenilir sonular henz yoktur. Gvenilir bir uyar sisteminin henz mevcut olmamas, yaplarn depreme kar gvenli tasarlanarak, depremin etkilerinden korunmann gereini ortaya karmtr.

1900 2006 Yllar Arasnda Trkiyede En Fazla Can Kayb Yaanan Depremler
YER Erzincan Glck-Kocaeli Bolu-Gerede aldran-Muradiye Patnos Soma Niksar-Erbaa Tosya-Ladik Malazgirt Hakkari Snr Varto Lice Erzurum-Kars Gediz Gle Bingl Dzce-Bolu Varto-Hns Erzincan-Tunceli TARIH ENLEM BOYLAM 26.12.1939 39.8 39.51 17.08.1999 40.7 29.91 01.02.1944 41.41 32.69 24.11.1976 39.12 44.16 28.04.1903 39.14 42.65 18.11.1919 39.6 27.7 20.12.1942 40.87 36.47 26.11.1943 41.05 33.72 28.04.1903 39.1 42.5 06.05.1930 37.98 44.48 19.08.1966 39.17 41.56 06.09.1975 38.47 40.72 30.10.1983 40.2 42.1 28.03.1970 39.21 29.51 28.05.1903 41.12 42.7 22.05.1971 38.85 40.52 12.11.1999 40.79 31.21 Prof.Dr.MUSTAFA 41.21N DZG D ZG 31.05.1946 39.29 Ara.G r. ZG BOZDA Ara 39.68 13.03.1992 .Gr.ZGR BOZDA 39.56 Ms 7.9 7.4 7.2 7.2 6.3 6.9 7.0 7.2 6.7 7.2 6.9 6.9 6.8 7.2 5.8 6.7 7.2 5.7 6.8 Io X-XI X IX-X IX IX IX IX IX-X IX X IX VIII VIII IX VIII VIII IX VIII VIII CANKAYBI 32962 17408 3959 3840 3560 3000 3000 2824 2626 2514 2394 2385 1155 1086 1000 878 845 839 653

1900 2006 Yllar Arasnda Trkiyede Meydana Gelen Ms=7.0 ve zeri Depremler
YER Erzincan Yenice-Gnen Glck-Kocaeli Mrefte Hakkari Snr Tosya-Ladik Bolu-Gerede Adapazar Gediz aldran-Muradiye Dzce-Bolu Tokat zmir-Dikili Fethiye Bolu-Abant zmir-Torbal Niksar-Erbaa Ayvalk-Edremit zmir-Karaburun Karlova Aydn-Ske Manyas TARIH ENLEM BOYLAM DERINLIK 26.12.1939 39.8 39.51 20 18.03.1953 39.99 27.36 10 17.08.1999 40.7 29.91 15.9 09.08.1912 40.6 27.2 16 06.05.1930 37.98 44.48 70 26.11.1943 41.05 33.72 10 01.02.1944 41.41 32.69 10 22.07.1967 40.67 30.69 33 28.03.1970 39.21 29.51 18 24.11.1976 39.12 44.16 10 12.11.1999 40.79 31.21 11 24.01.1916 40.27 36.83 22.09.1939 39.07 26.94 10 25.04.1957 36.42 28.68 80 26.05.1957 40.67 31 10 31.03.1928 38.18 27.8 10 20.12.1942 40.87 36.47 10 06.10.1944 39.48 26.56 40 23.07.1949 38.57 26.29 10 17.08.1949 39.6 40.6 40 16.07.1955 Prof.Dr.MUSTAFA DZG40 37.65 27.26 D ZGN Ara .G r. ZG BOZDA 06.10.1964 Ara.Gr.ZGR BOZDA 40.3 28.23 24 Ms 7.9 7.4 7.4 7.3 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.1 7.1 7.1 7.1 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 Io X-XI IX X X IX-X IX-X IX IX IX IX X IX IX IX IX IX IX IX IX IX IX CANKAYBI 32962 265 17408 216 2514 2824 3959 89 1086 3840 845 500 60 67 52 50 3000 27 1 450 23 23

Deprem Hareketi
Doal afetlerin en nemlilerinden olan deprem yer kabuunun bir titreimi olup yerleim blgelerinde yaplarn temellerinde zamana bal yer deitirme hareketi dourarak dinamik bir etki oluturur. Bu nedenle, bu deprem hareketi yap dinamiinin ana problemlerinden birisidir. Deprem etkisi yaplar allm yklerin ok ok zerinde zorlayarak, yapnn tasarmnda ve uygulamasnda yaplm hatalar ortaya karr.


10
10

11
11

12
12

Zemin zelliklerinin Proje Safhasnda Doru Olarak Gz nne Alnmamas
13
13

14
14

15
15

16
16

17
17

Yetersiz Malzeme Ve Detaylandrma Eksiklii
18
18

19
19

20
20

21
21

22
22

23
23

24
24

25
25

26
26

Sismoloji = Deprem Bilim

Depremleri inceleyen bilim dalna sismoloji denir. Sismoloji ismi, Yunancadaki seismos (deprem) ve logos (bilim) kelimelerinin birleiminden meydana gelmektedir. Sismoloji biliminin gelimesi sayesinde, depremlerin oluum mekanizmalar ve meydana gelme skl ile ilgili pek ok bilgi elde edilmitir
27
27

Yerkabuunun Yaps
Dnya;
yerkabuu, manto ve ekirdek
ad verilen katmanlardan oluur. Manto katman alt manto ve st manto, ekirdek katman i ekirdek ve d ekirdek olarak iki ksma ayrlr.
28
28

Deprem Nedir?
Deprem, tektonik plaklarn hareketleri sonucu yerkabuunun altnda biriken gerilme enerjisinin aniden boalmasdr. Depremler genel olarak,
tektonik plak hareketleri, yanarda patlamas, heyelanlar, patlamalar gibi sebeplerle meydana gelir.
Enerjinin boalmas srasnda yerkabuunda meydana gelen ani yer deitirmeler sebebi ile oluan deprem dalgalar depremin meydana geldii yerden ok uzak yerlerde dahi byk hasarlar olumasProf.Dr.MUSTAFA DZGN na nedenZG olabilmektedir. D
Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
29
29

Depremlerin Oluumu
Dnyann ekirdek ksmndaki scakln artmas sonucu manto ksmndaki eriyik malzeme konveksiyon ile hareket eder. Bunun sonucunda dnyann kabuk ve litosfer tabakasnda bulunan byk kara plaklarnn hareket etmesi sonucu tektonik depremler meydana gelir.
30
30

Tektonik Plakalarn Hareketi
31
31

Tektonik Plakalar
32
32

Trkiyenin Tektonik Yaps
33
33

Depremlerin Oluumu
34
34

35
35

Faylar Normal Fay
Normal Fay
36
36

Faylar Ters Fay
TERS FAY
37
37

Faylar Dorultu Atml Fay
Dorultu Atml Fay
38
38

Faylar - Eik (Oblik) Atml Fay
39
39

Faylar
Ykselti (Horst): ki normal faylanma arasnda yksekte kalan bloa denir.
knt (Graben): ki normal faylanma arasndaki bloun kmesi sonucu oluur
40
40


DEPREM DALGALARI
41
41

Deprem Dalgalar
Deprem srasnda aa kan enerji, ses veya su dalgalarna benzeyen ve sismik dalgalar ad verilen dalgalar ile yaylr. Bu dalgalar;
cisim dalgalar (P ve S Dalgalar) ve yzey dalgalar (Love ve Rayleigh Dalgalar)
olarak iki ana gruba ayrlr.

(L-R)
42
42

Cisim Dalgalar
Cisim dalgalar depremin odak noktasnda oluur ve her yne doru yaylr. Deprem odandan yeryzne ulama ekline gre P dalgalar ve S dalgalar olarak ikiye ayrlr.
43
43

P Dalgalar
P deprem dalgalar ngilizcedeki Primary szcnden esinlenerek dalgalar Primary zc adlandrlmtr.Trkede de Birincil dalgalar olarak isimlendirilir. adland lmt r.T rk dalgalar Deprem yaylma dorultusunda zeminde skma-genileme eklinde yay do s ma-geni hareketlere sebep olurlar. Yaylma hz en fazla olan bu dalgalar deprem odandan yeryzne doru Yay h odandan yery do dik olarak gelen ve deprem kaytlarnda ilk olarak grlen dalgalardr. kay tlar g dalgalard Yeryznde ok byk deformasyonlar yaratmaz. Yery b
44
44

P Dalgalar
YAYILMA DORULTUSU
Parack Hareketi
45
45

26 ARALIK 2004 SUMATRA DEPREM (Mw=9.0) P Dalgalarnn Yaylm
46
46

P Dalgalarnn Yaylm
47
47

S Dalgalar
S deprem dalgalar ngilizcedeki Secondary szcnden esinlenerek dalgalar Secondary zc adlandrlmtr. Trkede de kincil dalgalar olarak adlandrlr. adland lmt T rk dalgalar adland Yaylma hz P dalgalarndan daha az olan bu dalgalar deprem kaytlarnda Yay h dalgalar kay tlar ikinci olarak grlen dalgalardr. g dalgalard Titreimi yaylma dorultusuna diktir. Svlarda yaylmazlar. Titre yay do S yay
48
48

S Dalgalar
YAYILMA DORULTUSU
Parack Hareketi
49
49

S Dalgalarnn Yaylm
50
50

CSM DALGALARININ ZELLKLER

Tr
P Dalgalar Dalgalar Birincil Dalgalar Basn Dalgalar Boyuna Yaylm S Dalgalar Dalgalar kincil Dalgalar Kayma Dalgalar Hareket Dorultusuna Dik Yaylm Dalga yaylm dorultusuna dik ynde yatay veya dey ardak salnm hareketi
Tanecik Hareketi
Dalga yaylm dorultusunda ardak genileme ve skma hareketi
Dalga Yaylm Hz Yay H

Kabuk blgesinde: VP ~ 5 7 km/sn ; Manto ve ekirdekte: VP >~ 8 km/sn ; Suda: VP ~1.5 km/sn ; Havada: VP ~ 0.3 km/sn Kabuk blgesinde: VS ~ 3 4 km/sn ; Manto blgesinde: VS >~ 4.5 km/sn ; D ekirdek blgesinde: VS =0 km/sn ekirdek blgesinde: VS ~ 2.5-3.0 km/sn Svlarda; VS = 0 km/sn
Dier Karakteristik zellikler Di

P dalgalar kat maddelerde en hzl ilerleyen dalgalardr. Buna bal olarak sismogramlarda ilk olarak P dalgalar grlr. P dalgalar sv ve gazlarda basn dalgas olarak yaylr. S-dalgalar svlarda ve gazlarda yaylamazlar. Dolays ile dnyann d ekirdek blgesinde, suda, erimi metallerde (magma) bu dalgalar yoktur. S dalgalar kat maddelerde P dalgalarndan daha yava yaylr. Dolays ile sismogramlarda P dalgalarndan daha sonra grlrler. 51
51

Yzey Dalgalar
Rayleigh ve Love dalgalar olarak ikiye ayrlr. P ve S dalgalarna gre daha yava yaylan dalgalardr. Deprem kaynandan ok uzak yerlerde dahi baskn olan dalgalardr.
52
52

LOVE Dalgalar
YAYILMA DORULTUSU
Parack Hareketi
53
53

RAYLEIGH Dalgalar
YAYILMA DORULTUSU
Parack Hareketi
54
54

YZEY DALGALARININ ZELLKLER

Tr
L Dalgalar Dalgalar Love Dalgas, Yzeysel Dalgalar, Uzun Dalgalar
Tanecik Hareketi
Yeryzne paralel olarak yaylan dalgalarn yaylm dorultusuna dik ynde yatay salnm hareketi
Dalga Yaylm Hz
Yaylan dalgann frekans zelliklerine bal olarak yeryznde; VL ~ 2.0 - 4.5 km/sn
Dier Karakteristik zellikler

Love dalgalar yerynde oluan yzeysel dalgalardr. Dalgalarn genlikleri yeryznde en byk deerine ulamakta ancak derinlikle dalgalarn genlikleri azalmaktadr. Ayrca dk frekanslarda daha derinlere kadar yaylabilir.
R Dalgalar Dalgalar Rayleigh Dalgalar Yzeysel Dalgalar Uzun Dalgalar Zeminde Dalgalanma
Hareket hem yaylm dorulusuna paralel hem de hareket dorulrusuna dik ynde olup eliptik bir harekettir.
Yaylan dalgann frekans zelliklerine bal olarak yeryznde; VR ~ 2.0 - 4.5 km/sn
Rayleigh dalgalar yzeysel dalgalardr. Genlikleri derinlikle azalr. Bu dalgalarn hareleketi su dalgalarna benzerdir. 55
55

Deprem Kaytlar
Z
N-S
E-W
DEPREM GEL YN
56
56

57
57

3 Eyll 1998 ili Depremi Mw=6.5
58
58

Deprem Oda ve Merkez ss
59
59

Deprem Odann Belirlenmesi

Deprem odann belirlenmesi iin P ve S dalgalar arasndaki zaman fark kullanlr.
60
60


P-S zaman fark kullanlarak en az deprem istasyonu iin deprem odann lm yaplan istasyona uzakl belirlenir.
61
61


istasyon iin bulunan mesafeler, istasyon merkez olacak ekilde ember olarak harita zerinde iaretlenir. emberin kesim noktas depremin odadr.
62
62


DEPREM DDET VE DEPREM BYKL
63
63

Deprem iddeti
Deprem iddeti, depremin yeryznde insanlar, yaplar v.b. zerindeki etkilerinin lsdr. Depremin belirli bir yerdeki iddeti;
Depremin byklne, iddet belirlenecek yerin deprem odana olan uzaklna, iddet belirlenecek yerin yerel jeolojik zelliklerine
baldr.
64
64

Deprem iddeti
Halen kullanlmakta olan eitli deprem iddet cetvelleri vardr. Bunlarn balcalar: Rossi-Forel iddet Cetveli (RF) Modifiye Mercalli iddet Cetveli (MMI) Medvedev-Spoonheuer-Karnik iddet Cetveli (MSK) Japon Meteoroloji Ajans iddet Cetveli (JMA)
65
65

Modifiye Mercalli Deprem iddet Cetveli (MMI)

Mercalli Cetveli 1902 ylnda talyan sismolog Giuseppe Mercalli tarafndan gelitirilmitir. 1931 ylnda eitli durumlar daha iyi tanmlamak iin Californiada modifiye edilmitir. Ancak, bu iddet cetveli yaplarn hasar ve yklma dzeyini esas aldndan depremin mutlak bir ls olarak alnamaz. Ayn deprem salam yaplar olan bir blgede daha az iddetli veya zayf yaplarn bulunduu baka bir blgede daha iddetli olabilir.
66
66


iddeti
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Tanm Sadece duyarl aletler alglar st katlarda, dinlenen kiiler hissedebilir, asl cisimler sallanabilir Binada hissedilir, duran bir aracn yanndan kamyon gemi gibi sallanr Binada ounluk ve darda az kii hisseder, kap kacak sallanr Herkes hisseder, tabak, pencere v.b. krlr Herkes hisseder, birou korkup dar frlar, baca, sva der, hafif hasar olur Herkes dar kaar, yap salamlna gre hasar olur, otomobildekiler de hisseder Duvarlar erevelerden ayrlr, baca, duvar devrilebilir. Kum, amur fkrr Yap temelden ayrlr, atlar, eilir. Zemin ve yeralt borular atlar Kargir ve ereve yaplarn ou tahrip olur, zemin atlar, raylar eilir, toprak kaymalar olur. Yeni tip yaplar ayakta kalabilir, kprler yklr, toprak kayar, raylar bklr
vmesi (gal)
(g=yerekimi ivmesi) 0.001 g 0.002~0.003g 0.003~0.007g 0.007~0.015g 0.015~0.03g 0.03~0.07g 0.07~0.15 g 0.15~0.3 g 0.3~0.7 g 0.7~1.5 g 1.5~3 g 3~7 g
~ 1 cm/s
2 2
2~3 cm/s 3~7 cm/s
7~15 cm/s
2 2 2
15~30 cm/s 30~70 cm/s
70~150 cm/s
150~300 cm/s 300~700 cm/s
700~1500 cm/s
1500~3000 cm/s
Hemen herey harap olur, toprak yzeyinde 2 3000~7000 cm/s Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG dalgalanma grlr, cisimler havaya frlar Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
67
67


Bu cetvellerde; V ve daha kk iddette olan depremler genellikle yaplarda hasar meydana getirmezler ve insanlarn depremi hissetme ekillerine gre deerlendirilirler. VI-XII arasndaki iddetlerde ise, depremlerin yaplarda meydana getirdii hasar ve arazide oluturduu krlma, yarlma, heyelan gibi bulgulara dayanlarak deerlendirilmektedir.
68
68

EDDET (ZOSET) ERLER

Ayn iddetle sarslan Ayn sars noktalar birbirine noktalar balayan erileri ba e EDDET (ZOSET) DDET ( ZOSE ERLER denir. LER Bu erilerin oluturduu e olu turdu haritaya da EDDET DDET HARTASI denir. HAR TASI Genelde kabul edilmi edilmi duruma gre, erilerin g e oluturduu yani iki eri olu turdu e arasnda kalan alan, aras depremlerden etkilenme ynyle, iddet bakmndan snrlandrlm bak s rland lm olur. Bu nedenle depremin iddeti eiddet eiddet erileri zerine deil, alan de ierisine yazlr. yaz
69
69

Deprem Bykl (Magnitd)

Deprem Bykl (Magnitd), deprem srasnda aa kan enerjinin bir ls olarak tanmlanmaktadr. zellikle aletsel deprem lmlerinin balamas ile depremler, greceli olan deprem iddeti yerine saysal bir deer olan byklk ile ifade edilmeye balanmtr.
70
70


eitli deprem byklkleri tanmlanmtr. Bunlarn balcalar aada aklanmtr: Rihcter Bykl (ML): 1935 ylnda Charles F. Richter tarafndan depremleri karlatrmak iin gelitirilmi lokal bir byklktr. ML= log A - log Ao A : Deprem kaydnn en byk genlii (mikrometre) log Ao : Deprem uzaklna bal standart bir deer Bu byklk yerel deprem kaytlar kullanlarak hesaplanr. Richter byklnde dalga trlerinin fark dikkate alnmaz.
71
71

Richter Byklnn Belirlenmesi

Richter Bykl S dalgalarnn byklne bal olarak belirlenir.
72
72

Richter Byklnn Belirlenmesi

Bulunan deprem odak uzaklklar ve S dalgas genlikleri Richter nanogramna iaretlenir. Orta skaladaki kesim noktas depremin Richter bykln verir.
73
73


Yzey Dalgas Bykl (Ms): 1936 ylnda Gutenberg ve Richter tarafndan gelitirilmitir. Bu byklk genelde s (50 km civar) ve uzak (1000 kmden uzak) iddetli depremlerin ls olarak kullanlr. Deprem odandan uzak blgelerde yzey dalgalar daha etkin olaca iin Rayleigh dalgalarnn genlii kullanlarak byklk belirlenir. Ms=log A +1.66 log + 2.0 A : En byk zemin yer deitirmesi (mikrometre) : Depremin yzey odann sismografa olan mesafesi (Derece cinsinden)ZGNnyann evresi 360o) (D Prof.Dr.MUSTAFA DZG D
74
74


Cisim Dalgas Bykl (mb):
1945 ylnda Gutenberg tarafndan gelitirilmitir. Bu byklk, derin odakl depremler iin iyi sonu vermektedir. Derin odakl depremlerde kk yzey dalgalar olutuu iin cisim dalgalarn esas alan bir byklk tanmlanmtr. mb= log A log T + 0.01 + 5.9
A : P dalgas genlii (mikrometre) T : P dalgasnn periyodu (1 sn civarndadr) : Depremin yzey odann sismografa olan mesafesi (Derece cinsinden) (Dnyann evresi 360o)
75
75


Moment Bykl (Mw):
1977 ylnda Kanamori tarafndan gelitirilmitir. zellikle byk depremlerde zemin hareketleri, depremin bykl ile orantl olmamaktadr. Bu sebeple byk depremlerin bykln belirlemek iin Moment Bykl gelitirilmitir. Bu byklk fay hareketine bal olarak hesaplanr. Mw=Mo / 1.5 - 10.7 Mo : Sismik moment (Dyne-cm)
76
76

Sismik Moment
Mo = AD
: Fayn srtnme direnci (yer kabuunda 32 GPa, mantoda 75 GPa) A : Krlan fayn en kesit alan D : Fayn ortalama atm mesafesi
77
77

Byklklerin Karlatrmas
78
78

Deprem Enerjisi
1956 ylnda Gutenberg ve Richter tarafndan tanmlanmtr. log E = 11.8 + 1.5 Ms (Erg) Ms bykl yerine moment bykl Mw de bu denklemde kullanlabilir.
79
79

Deprem Enerjisinin Karlatrmas
80
80

Byklk, Zemin Hareketi, Enerji ilikisi

Byklk Deiimi Zemin Yer Deitirmesindeki Deiim Enerji Deiimi 1.0 0.5 0.3 0.1 10.0 misli 3.2 misli 2.0 misli 1.3 misli Yaklak 32 misli Yaklak 5.5 misli Yaklak 3 misli Yaklak 1.4 misli
rnein; 7.2 byklndeki bir deprem 6.2 byklndeki bir depremden 10 kat daha fazla zemin hareketi oluturur. Ancak bu depremin enerjisi 32 kat daha fazladr.
81
81

1900 Ylndan Bu Yana Yaplan Gzlemlere Dayanarak Depremlerin Meydana Geli Skl
Aklama ok Byk B Byk Kuvvetli Orta Hafif Kk k ok Kk Kk Byklk kl 8 ve zeri 7 - 7.9 6 - 6.9 5 - 5.9 4 - 4.9 3 - 3.9 2 - 2.9
Yllk Ortalama ll 1 17 134 1319 13,000 (tahmini) 130,000(tahmini) 1,300,000(tahmini)

82
82

1900-2005 Arasnda Dnyada Meydana Gelen En Byk Depremler
Yer 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. ili Prince William Sound, Alaska Kamatka Ekvator Sahilleri Kuzey Sumatra, Endonezya Rat Islands, Alaska Andreanof Islands, Alaska Assam - Tibet
Tarih 22.05.1960 08.03.1964 04.11.1952 31.01.1906 28.03.2005 04.02.1965 09.03.1957 15.08.1950 13.10.1963 01.02.1938 11.11.1922
Byklk 9.5 9.2 9.0 9.0 8.8 8.7 8.7 8.6 8.6 8.5 8.5 8.5
Kaynak Kanamori, 1977 Kanamori, 1977 PDE Kanamori, 1977 Kanamori, 1977 PDE Kanamori, 1977 Johnson, 1994 Kanamori, 1977 Kanamori, 1977 Kanamori, 1977 Kanamori, 1977 83
Kuzey Sumatrann Bat Sahileri 26.11.2004
10. Kuril Islands
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA r. ili-Arjantin Snr Ara .G12. ZG BOZDA
11. Banda Sea, Indonesia
83

1990 - 2005 Arasnda Yaanan Depremlerde Yllara Gre En Byk Depremler ve En Fazla Can Kayb Olan Depremler
En Byk Depremler Yl 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 Tarih 28.03 26.12 25.09 03.11 23.06 16.11 20.09 25.03 14.10 05.12 17.02 30.07 09.10 04.10 08.08 12.12 22.04 22.12 16.07 Byklk 8.7 9.0 8.3 7.9 8.4 8.0 7.7 8.1 7.8 7.8 8.2 8.0 8.0 8.3 7.8 7.8 7.6 7.6 7.7 lm 1,313 283,106 0 0 138 2 2,297 0 0 0 166 3 49 11 0 2,519 75 0 1,621 Yer Kuzey Sumatra, Endonezya Kuzey Sumatrann Bat Sahilleri Hokkaido, Japonya Central Alaska Peru Sahillerinin A New Ireland Blgesi, P.N.G. Tayvan Balleny Adalar Blgesi Fiji Adalarnn Gneyi Kamatka Sahillerinin Dousu Irian Jaya Blgesi Endonezya Kuzey ili Sahillerinin A Jalisco Mexico Sahilerinin A Kuril Adalar Mariana Adalarnn Gneyi Flores Blgesi, Endonezya Costa Rica 20.06 6.8 29.09 6.2 12.12 7.8 19.10 6.8 795 9,748 2,519 2,000 50,000 Kolombiya Hindistan FloresBlgesi, Endonezya Kuzey Hindistan ran 03.02 6.6 16.01 6.9 322 5,530 Yunnan, in Kobe, Japonya En Fazla Can Kayb Olan Depremler Tarih Byklk lm 28.03 8.7 26.12 9.0 26.12 6.6 25.03 6.1 26.01 7.7 04.06 7.9 17.08 7.6 30.05 6.6 10.05 7.3 1,313 31,000 1,000 20,023 103 17,118 4,000 1,572 Yer Kuzey Sumatra, Endonezya rann Gneydousu Hindu Kush Blgesi, Afganistan Hindistan Gney Sumatera, Indonesia Kocaeli, Trkiye Afganistan-Tacikistan Snr Kuzey ran 283,106 Kuzey Sumatrann Bat Sahilleri
Kuril Adalar Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZG BOZDA Ara .G r. ZG Luzon, Filipin Adalar R BOZDA 7.4 20.06
84
84

Dnyadaki En Ykc Depremler
85
85

1900 2006 Yllar Arasnda Trkiyede En Fazla Can Kayb Yaanan Depremler
YER Erzincan Glck-Kocaeli Bolu-Gerede aldran-Muradiye Patnos Soma Niksar-Erbaa Tosya-Ladik Malazgirt Hakkari Snr Varto Lice Erzurum-Kars Gediz Gle Bingl Dzce-Bolu Varto-Hns Erzincan-Tunceli TARIH ENLEM BOYLAM 26.12.1939 39.8 39.51 17.08.1999 40.7 29.91 01.02.1944 41.41 32.69 24.11.1976 39.12 44.16 28.04.1903 39.14 42.65 18.11.1919 39.6 27.7 20.12.1942 40.87 36.47 26.11.1943 41.05 33.72 28.04.1903 39.1 42.5 06.05.1930 37.98 44.48 19.08.1966 39.17 41.56 06.09.1975 38.47 40.72 30.10.1983 40.2 42.1 28.03.1970 39.21 29.51 28.05.1903 41.12 42.7 22.05.1971 38.85 40.52 12.11.1999 40.79 31.21 Prof.Dr.MUSTAFA 41.21N DZG D ZG 31.05.1946 39.29 Ara.G r. ZG BOZDA Ara 39.68 13.03.1992 .Gr.ZGR BOZDA 39.56 Ms 7.9 7.4 7.2 7.2 6.3 6.9 7.0 7.2 6.7 7.2 6.9 6.9 6.8 7.2 5.8 6.7 7.2 5.7 6.8 Io X-XI X IX-X IX IX IX IX IX-X IX X IX VIII VIII IX VIII VIII IX VIII VIII CANKAYBI 32962 17408 3959 3840 3560 3000 3000 2824 2626 2514 2394 2385 1155 1086 1000 878 845 839 653
86
86

1900 2006 Yllar Arasnda Trkiyede Meydana Gelen Ms=7.0 ve zeri Depremler
YER Erzincan Yenice-Gnen Glck-Kocaeli Mrefte Hakkari Snr Tosya-Ladik Bolu-Gerede Adapazar Gediz aldran-Muradiye Dzce-Bolu Tokat zmir-Dikili Fethiye Bolu-Abant zmir-Torbal Niksar-Erbaa Ayvalk-Edremit zmir-Karaburun Karlova Aydn-Ske Manyas TARIH ENLEM BOYLAM DERINLIK 26.12.1939 39.8 39.51 20 18.03.1953 39.99 27.36 10 17.08.1999 40.7 29.91 15.9 09.08.1912 40.6 27.2 16 06.05.1930 37.98 44.48 70 26.11.1943 41.05 33.72 10 01.02.1944 41.41 32.69 10 22.07.1967 40.67 30.69 33 28.03.1970 39.21 29.51 18 24.11.1976 39.12 44.16 10 12.11.1999 40.79 31.21 11 24.01.1916 40.27 36.83 22.09.1939 39.07 26.94 10 25.04.1957 36.42 28.68 80 26.05.1957 40.67 31 10 31.03.1928 38.18 27.8 10 20.12.1942 40.87 36.47 10 06.10.1944 39.48 26.56 40 23.07.1949 38.57 26.29 10 17.08.1949 39.6 40.6 40 16.07.1955 Prof.Dr.MUSTAFA DZG40 37.65 27.26 D ZGN Ara .G r. ZG BOZDA 06.10.1964 Ara.Gr.ZGR BOZDA 40.3 28.23 24 Ms 7.9 7.4 7.4 7.3 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.2 7.1 7.1 7.1 7.1 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 7.0 Io X-XI IX X X IX-X IX-X IX IX IX IX X IX IX IX IX IX IX IX IX IX IX CANKAYBI 32962 265 17408 216 2514 2824 3959 89 1086 3840 845 500 60 67 52 50 3000 27 1 450 23 23
87
87


TEPK SPEKTRUMU
88
88

DEPREMN YAPI ZERNDEK ETKLER

Depreme dayankl yap tasarmnda , deprem enerjisinin yapda yaratt dayan kl yap tasar yap yaratt etkiler ve oluturduu atalet kuvvetlerinin bilinmesi ve tayc sistemi olu turdu tay oluturan yap elemanlarnn bu kuvvetlere kar dayanml olmalarnn olu yap elemanlar kar dayan ml olmalar yannda, mimari tasarmdan balayarak yapnn tayc sisteminin yan tasar ba yap tay oluturulmasnda , deprem dayanmn arttracak birok ayrntnn gz olu turulmas dayan artt bir ayr nt g nne alnmas gerekmektedir. al nmas Deprem blgelerinde yaplacak yaplara etkimesi beklenen olas bir yer b yap yap olas hareketinin neden olaca dinamik ykler ; olaca y
Depremin iddeti, Yapnn deprem merkezine uzakl, Yap uzakl, Sismik dalgalarn yapnn bulunduu blgeye gelinceye kadar dalgalar yap bulundu b getii yerkabuu katmanlarnn jeolojik durumu, ge ti yerkabu katmanlar Yapnn bulunduu blgenin yerel zemin yaps, Yap bulundu b yap Yap tayc sisteminin dinamik zellikleri, tay Yap
gibi parametrelere bal olarak deiim gsterir. ba de g
Bu nedenle dinamik yklerin hesaplanmas, yap mhendisliinin en nemli y hesaplanmas yap hendisli sorunlarndan birisidir . sorunlar
89
89

Yer Hareketi zellikleri

Yaplarda hasar meydana getiren yer hareketleri , Kuvvetli Yer Hareketi olarak isimlendirilir. Deprem mhendisliinde , depremin yeryz zerinde bir noktadaki bykl , o noktadaki kuvvetli yer hareketi ivmesinin llmesi ile saptanr. Bu da deprem sresince , hareketin iki yatay ve bir dey bileeni olmak zere eksenli lm yapan Kuvvetli Hareket vme Kayt Cihaz ( SMA Strong Motion Accelerograph ) ile gerekletirilir. 1999 ylnda lkemizde meydana gelen Marmara ve Dzce depremlerine kadar , dnyada aletsel bykl 7 ' nin zerindeki depremlerde kaydedilmi sadece 8 adet faya yakn kuvvetli yer hareketi bulunmakta idi . Bu sayya , 17 Austos 1999 Marmara depreminde 5, 12 Kasm Dzce depreminde ise 2 kayt olmak zere , toplam 7 kayt Prof.Dr.MUSTAFA DZGN daha eklenmitir. D ZG
90
90


Aadaki ekilde 17 Austos 1999 Marmara depremi srasnda en kuvvetli daki A s ras hareketlerin kaydedildii istasyonlardan birisi olan , zmit stasyonu'nda kaydedildi kaydedilen kuvvetli yer hareketi ; dou bat , kuzey gney ve dey do bat d bileenlerine ait ivme kaytlar grlmektedir . bile kay tlar
91
91


12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Kas D Do Bat Do vme-Zaman, Hz-Zaman, Yer deitirme-Zaman Grafikleri vmeH de tirme-
92
92


Yaplar etkileme gcne sahip kuvvetli yer hareketi iddetini ifade Yap lar g eden parametrelere rnek ; 17 Austos 1999 Marmara depremi srasnda A s ras deiik istasyonlarda kaydedilen yer hareketi yatay bileenlerinin , de bile maksimum yer ivmesi, etkili yer ivmesi, maksimum yer hz ve etkili ivmesi, ivmesi, h srelerine ait deerler aadaki tabloda verilmektedir. de a daki
STASYON Dzce Dzce Gebze Gebze zmit zmit Sakarya Yarmca Yarmca BLEEN T SOUTH L WEST L NORTH T WEST L SOUTH T EAST T EAST NS EW ZEMN S S S S R R R S S ED ( km) 107 107 42 42 11 11 40 15 15 FD (km) 11 11 15 15 8 8 7 3 3 PGA ( cm / s2) 305.82 356.52 255.20 140.92 163.24 225.93 396.03 225.79 316.02 EPA (cm/s2) 271.47 349.16 179.83 145.18 172.84 221.73 286.86 217.03 222.32 PGV (cm/s) 56.49 58.56 41.13 34.70 28.03 38.49 57.27 72.07 74.13 V/A (s) 0.185 0.164 0.161 0.246 0.172 0.170 0.145 0.319 0.235 t eff (s) 11.89 11.93 29.60 15.64 34.07 34.42 44.41 30.78 30.70
S : Eski dolgu, R : Kayalk ve sert zemin, ED : Dmerkez uzakl, FD : Faya olan en ksa mesafe, Prof.Dr.MUSTAFA DZG D ZG yer PGA : Maksimum yer ivmesi, EPA : Etkili yer ivmesi, PGV : Maksimum N hz, Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA V/A: Hz-ivme oran , teff : Etkili sre .
93
93

Yer Hareketinin Yaplara Etkisi

Deprem srasndaki zemin hareketinin yapya etkisi nedir?
ug
94
94

YAPILARIN TTREM HAREKET MODELLEMELER

SREKL SSTEMLERN MODELLENMES
m
m
EI
x
y
EI
EI
95
95


TEK SERBESTLK DERECEL SSTEMLERN MODELLENMES
x (t) F(t)
m
c
F(t )
EI
m
F(t)
k
EI
m
F( t )
96
96


OK SERBESTLK DERECEL SSTEMLERN MODELLENMES
Fn cn Fi
m1
ci
mi
mn
F1
c1
mn
mi
m1 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
97
97

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas
u t (t )
u g (t )
u (t )
u(t)
m
k 2
k 2
98
98

fI
m u(t)
fD
fS / 2
fS / 2
fI : Deme ve kirilerin ktlesinden kaynaklanan atalet kuvveti fD : Snm kuvveti fS : Kolonlarn karlad elastik tepki kuvveti
(Elastik tepki kuvveti sadece kolon elemanlarnn dayanm ile karland iin bu kuvvete Edeer statik deprem kuvveti de denir.
99
99

fI
m
u(t)
fD
fS / 2
fS / 2
Tek serbestlik dereceli sistemin denge denklemi: fI + fD + fS = 0

100
100

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas Fs Elastik Tepki Kuvveti Sistemin dorusal elastik davrand kabul edildiinde, edeer statik kuvvet;
f S = k .u (t )
Yayda Uzama
fS
DENGE
Yayda Ksalma
u
101
101

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas fD Snm Kuvveti Sistemdeki snm kuvvetinin, sistemin greli hz ile doru orantl olarak deitii kabul edilirse, snm kuvveti;
. f D = c. u (t )
fD
u(t )
fD
c
& u
102
102

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas fI Atalet Kuvveti Sistemin atalet kuvveti de yapnn ktlesi ile toplam ivmesinin arplmas ile;
.. .. a = u g (t ) + u (t )
.. .. f I = m.(u g (t ) + u (t ))
ug(t) m k u(t) fI
103
103

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas Dorusal elastik tek serbestlik dereceli sistemin, ug yer deitirmesi sonucunda .. oluan (m.u g (t )) kuvveti altnda genel hareket denklemi;
fI + fD + fS = 0
.. .. . m.(u g (t ) + u(t )) + c. u (t ) + k.u (t ) = 0
.. . .. m. u (t ) + c. u (t ) + k .u (t ) = m. u g (t )
104
104

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denkleminin Bulunmas Bu denklemde k = m 2 ve c = 2m dnmleri yaplrsa;
.. . .. u (t ) + 2 . u (t ) + 2u (t ) = u g (t )
=
2 T
Burada; : Yapnn asal hz; : Snm orandr.

= 2f
105
105

u t (t )
u g (t )
u (t )
u(t)
m
k 2
A
k 2
.. . .. 2u (t ) = u (t ) u (t ) + 2 . u (t ) + g
Deprem hareketinin ivme kayd, matematiksel fonksiyon olarak elde edilemedii iin hareket denkleminin kapal zm yoktur.
106
106

Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Genel Hareket Denkleminin Saysal zm

Genel hareket denklemi;
Enterpolasyon yntemi, y Sonlu farklar, Wilson yntemi, Newmark yntemleri y
gibi saysal zm yntemleri kullanlarak zlebilir. say z y kullan z (Chopra,A.K.,Dynamics of Structures). (Chopra,A.K., Structures zmde seilen herhangibir depreme ait deprem ivme kayd dikkate alnr. z se kayd al Periyodu ve snm oran belli olan bir yap iin deprem kaydndaki t zaman s oran yap kayd aralklarna bal adm adm ivme deerleri kullanlarak her admdaki yapnn aral klar ba ad ad de kullan ad yap tepki ivmeleri, hzlar ve yer deitirmeleri hesaplanr. h zlar de hesaplan zm sonucunda tek serbestlik dereceli sistemin seilen deprem z se srasndaki yer deitirme, hz ve ivme deerleri zamana bal olarak elde ras de h de ba edilir. Genelde kuvvet esasl tasarmda elde edilen ivme deerlerinin maksimumu esasl tasar de (Sa,max) dikkate alnarak yapya etkiyecei varsaylan maksimun deprem al yap etkiyece varsay Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG kuvveti bulunur. Yap bu kuvveter.re Rtasarlanr. g tasarlan Yap g ZG BOZDA 107 Ara.Gr.ZG BOZDA Ara .G
107

RNEK 12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak eitli Tek Serbestlik Dereceli Sistemlerin Genel Hareket Denklemlerinin zm
12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Kas D Do Bat Do Deprem Kayd Kullanlarak Elde Edlien vme-Zaman, Hz-Zaman, Kayd H Prof.Dr.MUSTAFA DvmeD ZGN ZG YerArai.Gr.ZGR BOZDA de tirme-Zaman Grafikleri de tirmeAra.Gr. ZG BOZDA
108
108

T=0.1 sn Periyotlu Yap in Tepki vme- Zaman Grafii

T =0.1 sn, =0.05 Sa,max=1.14g u(t) m k
109
109


T =0.5 sn, =0.05 Sa,max=1.74g u(t) m k
110
110


T =0.7 sn, =0.05 Sa,max=1.54g u(t) m k
111
111


T =1.0 sn, =0.05 Sa,max=0.45g u(t) m k
112
112

Elastik Tepki Spektrumu

Deprem kaytlarndan elde edilen yer hareketleri kullanlarak tek serbestlik dereceli sistemlerin hareket denklemi zamann fonksiyonu olarak her deprem iin ayr ayr zlebilir. Ancak bu karmak hesaplarn yaplmas uzun ve gereksizdir. Ayrca, bir blgede tasarma esas alnacak kesin tek bir deprem hareketi tanmlamakta olanakszdr. Bu durumda mhendislik asndan hem deprem hareketini , hem de dinamik yap davrann basit terimler cinsinden ifade eden daha elverili bir model olan , Deprem Tepki Spektrumlar ile analiz yntemlerinden faydalanlr.
113
113

Elastik Tepki Spektrumu

Hareket denkleminden grld gibi;
.. . .. 2u (t ) = u (t ) u (t ) + 2 . u (t ) + g
sistemin belirli bir deprem srasndaki yer deitirme, hz ve ivme deerleri sadece zaman, snm oran ve periyoda bal olarak deimektedir. Hareket denklemi, ayn deprem hareketi altnda, farkl periyotlara sahip pek ok tek serbestlik dereceli sistem iin zlebilir. zmlerden istenen herhangi bir tepki byklnn en byk deerleri elde edilir. Yapnn tepki deerleri incelenirken, tepki byklnn iareti genellikle dikkate alnmaz. Herhangi bir tepki byklnn periyot deerine kar izildii grafie Tepki Spektrumu denir.
Yer Deitirme Tepki Spektrumu De Hz Tepki Spektrumu vme Tepki Spektrumu Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
114
114

Yer Deitirme Tepki Spektrumu

Sistemin deprem srasnda yapt en byk greli yer deitirme deerinin periyoda kar izildii grafie Yer Deitirme Tepki Spektrumu denir. Grafikteki en byk yer deitirme deerleri Spektral Yer Deitirme (SD) olarak adlandrlr. Spektral yer deitirme deerleri matematiksel olarak; SD = maxu (t,T, ) olarak ifade edilebilir.
115
115

Hz Tepki Spektrumu
Yapnn deprem srasndaki hz, sistemin kinetik enerjisinin ekil deitirme enersine eitlenmesi ile bulunabilir:
1 1 k .u 2 (t ) = m.v 2 (t ) 2 2
Bu denklemde v(t), yapnn gerek hz olmayp szde hz deeridir. Bu denklemde szde hz terimi yalnz braklrsa;
v(t ) = k 2 .u (t ) = .u (t ) = u (t ) m T
elde edilir. Szde hz deerlerinin en byne Szde Spektral Hz (Sv), szde spektral hz deerlerinin periyoda kar izildii grafie Szde Hz Tepki Spektrumu denir. Szde Spektral Hz deerleri matematiksel olarak; Sv = maxv (t,,T, ) = SD olarak ifade edilebilir.
116
116

vme Tepki Spektrumu

Edeer statik deprem kuvvetinin atalet kuvveti olduunu kabul edilirse, edeer statik deprem kuvveti;
m.a (t ) = f S = k .u (t )
eklinde ifade edilebilir. Burada; m, yapnn ktlesi; a(t) szde ivmedir. Bu denklemde szde ivme terimi yalnz braklrsa;
2 k a (t ) = .u (t ) = 2 u (t ) = .u (t ) T m
2
elde edilir. Herhangi bir periyot deeri iin, szde ivme deerlerinin mutlak deerce en byne Szde Spektral vme (Sa), szde spektral ivme deerlerinin periyoda kar izildii grafie Szde vme Tepki Spektrumu denir. Szde Spektral vme deerleri matematiksel olarak; Sa = maxa (t,T, ) =Prof.Dr.MUSTAFA DZGN 2 SD D ZG Ara .G r. ZG BOZDA olarak ifade edilebilir. Ara.Gr.ZGR BOZDA
117
117

rnek 1 Sinzoidal Ykleme Altnda Elastik Tepki Spektrumunun Elde Edilmesi

.. 2 u g = sin T sin t
.. ug u
Tsin =50 sn =%5

=
2 T
.. . .. u (t ) + 2 . u (t ) + 2u (t ) = u g (t )
118
118

Sinzoidal Ykleme Altnda Tepki Spektrumu

Zeminde sinzoidal ivme yklemesi olmas durumunda zeminin ivme,hz ve yer deitirme grafikleri nmerik entegrasyonla aadaki gibi elde edilmitir:
119
119

Sinzoidal Ykleme Altnda Tek Serbestlik Dereceli Yap Sisteminin vme-Zaman,Hz-Zaman, Yer Deitirme-Zaman Grafikleri
T=0.1 sn iin;
120
120

T=0.5 sn iin;
121
121

T=1.0 sn iin;
122
122

T=2.0 sn iin;
123
123

T=5.0 sn iin;
124
124

T=10.0 sn iin;
125
125

Sinzoidal Ykleme Altnda Tek Serbestlik Dereceli Yap Sisteminin En Byk vme, Hz, Yer Deitirme Deerleri
T (sn) 0,1 0,5 1 2 5 10
En Byk vme 0,088405 0,78759 2,6438 1,7265 1,2133 1,0634
T (sn) 0,1 0,5 1 2 5 10
En Byk Hz 0,0029139 0,091488 0,33664 0,39289 0,29228 0,30885
T (sn) 0,1 0,5 1 2 5 10
En Byk Yer De. 0,0002626 0,010245 0,068274 0,081932 0,13132 0,14827
126
126

Sinzoidal Ykleme Altnda Tek Serbestlik Dereceli Yap Sisteminin vme, Hz, Yer Deitirme Tepki Spektrum Grafikleri
127
127

Sinzoidal Ykleme Altnda Tek Serbestlik Dereceli Yap Sisteminin oaltlm Yap Periyotlarna Gre vme, Hz, Yer Deitirme Tepki Spektrum Grafikleri
128
128

RNEK-2 12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak Elastik Tepki Spektrumunun Elde Edilmesi
Bolu istasyonundaki ivme kayd kullanlarak zeminin ivme,hz ve yer deitirme kayd kullan ivme,h de grafikleri nmerik entegrasyonla aadaki gibi elde edilmitir: n a daki edilmi
129
129

12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak vme-Zaman Kaydnn Elde Edilmesi
T =0.1 sn, =0.05 Sa,max=1.14g
130
130

T =0.5 sn, =0.05 Sa,max=1.74g
131
131

T =0.7 sn, =0.05 Sa,max=1.54g
132
132

T =1.0 sn, =0.05 Sa,max=0.45g
133
133

12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak Elastik vme Tepki Spektrumunun Elde Edilmesi
134
134

12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu Dou-Bat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak Elastik Yer Deitirme Tepki Spektrumunun Elde Edilmesi
135
135

12 Kasm 1999 Dzce Depremi Bolu stasyonu DouBat Dorultusu Deprem Kayd Kullanlarak Elastik Hz Tepki Spektrumunun Elde Edilmesi
136
136

1999 Marmara Deprem Kaytlarndan Elde Edilen Elastik Tasarm vme Spektrumlar ve Deprem Ynetmelii Elastik vme Spektrumlar
1999 Marmara depreminde krlan faya en yakn be istasyonda kaydedilen k yak be yer hareketlerinin dou-bat ivme bileenleri iin tretilmi Elastik do bat bile i t retilmi vmeTepki Spektrum erileri ve 1. derece deprem blgesi Z1 , Z2 , Z3 b , zemin snflar iin 1998 Deprem Ynetmeliinde ngrlen s flar Y netmeli ng Elastik vme Tasarm Spektrumlar, aadaki ekilde grlmektedir. Tasar Spektrumlar a daki g
137
137

TASARIM DEPREM
DBYBHYde yeni yaplacak binalar iin esas alnan tasarm tasarm depremi, DBYBHY yap i al tasar tasar dn periyodu 475 yl olan, dier deyile bir ylda meydana gelme olasl y di deyi y olas 1 / 475 = 0.0021 olan seyrek depremdir. deprem Bu depremin 50 ylda alma olasl Poisson olaslk dalm kullanlarak kullan y alma olas olas dal aadaki bant ile %10 olarak elde edilir. daki bant
P50 = 1 (1
1 50 ) = 0.10 475
Tasarm depremi altnda binalarn Can Gvenlii (CG) performans Tasar alt binalar G venli (CG) dzeyini salamas hedeflenir. sa lamas
138
138

Deprem Ynetmeliinde Tanmlanan Tepki vme Spektrumu

S(T)
A(T) = Ao I S(T) Sae(T) = A(T) g
2.5
1.0
T S ( T ) = 2.5 B T
0 .8
TA
T TB
139
139


MODAL ANALZ
140
140

ok Serbestlik Dereceli Sistem Tepki Spektrumu le Nasl zlr?
?
141
141

Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denklemi
m k,c
.. . .. m. u (t ) + c. u (t ) + k .u (t ) = m. u g (t )
.. . .. 2u (t ) = u (t ) u (t ) + 2 . u (t ) + g
k = m 2
c = 2m
142
142

ok Serbestlik Dereceli Sistemin Yer Hareketi Altnda Genel Hareket Denklemi

m3 m2 m1 k3,c3 k2,c2 k1,c1
k1 + k 2 K = k2 0
k2 k 2 + k3 k3
0 k3 k3
c1 + c 2 C = c2 0
c2 c 2 + c3 c3
0 c3 c3
0 m1 0 M = 0 m2 0 0 Prof.Dr.MUSTAFA 0ZGm3 DZGN D Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
143
143


Yapnn hareket denklemi:
.. u 0 .. 1 c1 + c2 0 u 2 + c2 m3 .. 0 u 3 . u 0 . 1 k1 + k2 c2 c2 + c3 c3 u 2 + k2 c3 . 0 c3 u 3
m1 0 0 m 2 0 0
0 u1 k2 m1 0 k2 + k3 k3 u2 = 0 m2 0 k3 u3 0 k3
0 1 .. 0 1 u g m3 1
.. . .. M U + C U + KU = M u g
144
144

Modlar Kullanlarak Kat Yer Deitirmelerinin Belirlenmesi

u13(x,t) u23(x,t) u33(x,t) u12(x,t) u22(x,t) u32(x,t)
u11(x,t)
u21(x,t)
u31(x,t)
Herhangi bir t annda katlarda meydana gelen yatay yer deitirmeler; u3(x,t) = u13(x,t) + u23(x,t) + u33(x,t) u2(x,t) = u12(x,t) + u22(x,t) + u32(x,t) u1(x,t) = u11(x,t) + u21(x,t) + u31(x,t)
145
145


Yapnn yatay yer deitirmeleri mod ekillerine ve zamana bal iki bileene ayrlarak yazlabilir. Burada; x i: i. mod vektr yi: i.modun genlii U(x,t), i. Mod iin hareket denkleminde yerine konulursa;
U ( x, t ) = i ( x) y i (t )
i =1 N
u(x,t)
.. . .. Mi y i + Ci y i + Ki yi = M u g Denklem iT ile arplrsa; .. . .. T M y + T C y + T K y = T M u i g DZGN D ZG i i i Prof.Dr.MUSTAFAiBOZDAi i i i i Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG
146
146

.. . .. T M y + T C y + T K y = T M u i g i i i i i i i i i
Bu denklemde; M i* = iT M i C i* = iT C i Dzenlemesi yaplrsa;
K i* = iT K i
Pi * = iT M
.. . .. * y + C* y + K * y = P* u Mi i i i i i i g
elde edilir. Burada; M i* = iT Mi : Genelletirilmi Ktle C i* = iT C i : Genelletirilmi Snm K i* = iT K i : Genelletirilmi Rijitlik Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Pi * = iT M : Genelletirilmi Kuvvettir. Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
147
147

.. . .. * y + C * y + K * y = P* u Mi i i i i i i g
Denklemin her iki taraf genelletirilmi ktleye blnrse;
.. . .. yi + 2ii yi +i2yi = i ug
elde edilir. Burada;
i : i. Modun snm oran i : i. Modun asal frekans i : i. Modun modal katk faktrdr.
Tek serbestlik dereceli sistemlerde modal katk faktr 1dir.

148
148

ok serbestlik dereceli sistemin hareket denklemini tek serbestlik dereceli sistemin hareket denklemine benzetmek iin denklemin her iki taraf modal katlm faktr i terimine blnrse;
y Di = i i
.. . .. 2D = u Di + 2 ii Di + i i g
Tek Serbestlik Dereceli Sistemin Hareket Denklemi
.. . .. u (t ) + 2 . u (t ) + 2u (t ) = u g (t )
ok Serbestlik Dereceli Sistemin Hareket Denklemi .. . .. 2D = u Di + 2 ii Di + i i g
149
149

Yap Periyodlarnn Ve Mod Vektrlerinin Bulunmas

zel durumda, snmsz ok serbestlik dereceli sistemin serbest titreim durumu iin s ms titre i hareket denklemi aadaki ekilde yazlr: a daki yaz
.. Mi y i + Ki yi = 0
Hareketin zamana bal deiiminin periyodik olduu tahmin edilirse; ba de oldu
yi (t ) = sin(i t + )
yazlabilir. Bu ifade ve ikinci trevi snmsz ok serbestlik dereceli sistemin hareket yaz t s ms denkleminde yerine konulursa;
i 2 Mi sin(i t + ) + Ki sin(i t + ) = 0
bulunur. Bu denklemin sadeletirilmesi ile; sadele
[ K i 2 M ].i = 0
150
150

Yap Periyodlarnn Ve Mod Vektrlerinin Bulunmas

[ K i 2 M ].i = 0
Denkleminin zmnn hareketi tanmlamas iin i modal genlik vektrnn 0dan farkl olmas gerekir. Bu sebeple matematiksel olarak denklemin zlmesi iin;
[ K i 2 M ] = 0
olmaldr. Bu problem bir zdeer problemidir. Bunun zmnden mod vektrleri ve doal titreim Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG periyodlar belirlenir.r.ZGR BOZDA Ara.Gr. ZG BOZDA Ara .G
151
151

i. Moddan Dolay Yapya Etkiyecek Toplam Taban Kesme Kuvveti

i. Moddan dolay yapya etkiyen kuvvet; f s = KU
U ( x, t ) = i ( x) y i (t )
i =1 N
f s = K i y i
y i = i Di
K i = i2 M i
Ai (t ) = i2 Di (t )
f s = Ki i Di
f s = i2 M i i Di
f s = i Mi Ai
152
152

i. Moddan dolay yapya etkiyen kuvvet;
f s = i Mi Ai
Burada Ai(t), i. Mod iin herhangi bir t annda yapya etkiyen ivme deeri, fs(t) ise i. Mod iin herhangi bir t annda yapya etkiyen kuvvettir. Yapya etkiyecek en byk kuvvet ise spektral ivme grafiinde verilen Sa deerine bal olarak bulunacandan, i. Moddan yapya etkiyecek en byk toplam taban kesme kuvveti:
VTi = i Mi S a i
153
153

Tm Mod Katklar Dikkate Alnarak Yapya Etkiyecei Varsaylan Toplam Taban Kesme Kuvvetinin Hesab
VT1
VT2
N 2 VT = (VTi ) i =1
VT3
1/ 2
154
154

Ktle Katlm Oran

Yapnn deprem hesabnda kullanlmas gereken mod saysn belirlemek iin Etkin Modal Ktle veya Modal Ktle Katlm Oran kullanlr.
i P* Mi = = mi
(mii ) 2 1 . mi mii 2
155
155

rnek Modal Analiz le Yapya Etkiyecek Elastik Deprem Kuvvetlerinin Hesab

VERLER: Kiriler sonsuz rijit 1.Derece Deprem Blgesi Konut Tr Yap Zemin Snf Z4 Kat Arlklar:
Normal Kat: GN = 300 t at Kat: G = 200 t PN = 120 t P = 80 t
STENEN: Yapnn modlarnn ve yapya etkiyen deprem kuvvetinin hesab DZGN Prof.Dr.MUSTAFA D ZG 156 Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
156


Kat ve Bina Arlklar: Normal Kat: WN= 300 + 0.3 *120 = 336 t at Kat: WN= 200 + 0.3 * 80 = 224 t Toplam Bina Arl: W= 896 t
m3=0.224 t.sn2/cm
H=3m H=3m H=3m
K3= 324 t/cm m2=0.336 t.sn2/cm K2= 324 t/cm m1=0.336 t.sn2/cm K1= 324 t/cm
L=5m
L=5m
157
157

[ K i 2 M ] = 0
324 0 0 0 324 + 324 0.336 324 324 + 324 324 i 2 0 0.336 0 =0 0 324 0 324 0 0.224
MOD VEKTRLER
1.00 1.00 1.00
0.84
-0.20
-1.30
0.48
-1.04
0.89
PERYOT: AISALHIZ:
T1=0.41 sn 1=15.23 rad/sn
T2=0.15 sn 2=41.72 rad/sn Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
T3=0.11 sn 3=57.72 rad/sn
158
158

Modal Katk Faktrnn Hesab

i = P* T MI = * T M M
{0.48
0 0 1 0.336 0.84 1.00} 0 0.336 0 1 0 0 0.224 1 = 0.6675 = 1.24 1 = 0.336 0 0 0.48 0.5385 {0.48 0.84 1.00} 0 0.336 0 0.84 0 0 0.224 1.00 0 0 1 0.336 0.20 1.00} 0 0.336 0 1 1 0 0 0.224 0.1926 2 = = = 0.32 0.336 0 0 1.04 0.6009 0.20 0 { 1.04 0.20 1.00} 0.336 0 0 0 0.224 1.00
{ 1.04
0 0 1 0.336 1.30 1.00} 0 0.336 0 1 0 0.224 1 = 0.0862 = 0.0815 0 3 = 0.336 0 0 0.89 1.0580 {0.89 1.30 1.00} 0 0.336 0 1.30 0 0 0.224 1.00 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
{0.89
159
159

Ktle Katlm Orannn Hesab

i P* Mi = mi
mi = 0.224 + 0.336 + 0.336 = 0.896

M1 = M2 = M3 = 1.24 * 0.6675 = 0.93 0.896 0.32 * 0.1926 = 0.06 0.896 0.0815 * 0.0862 = 0.01 0.896
t.sn 2 / cm
160
160


S(T) 2.5
0.8
Elastik vmelerin Hesab: T1=0.41 sn iin; Sae1=0.4*1*2.5*1000 Sae1=1000 cm/sn2

S(T) = 2.5 (TB / T )
1.0
TA
TB
T2=0.15 sn iin; Sae2=0.4*1*2.13*1000 Sae2=852 cm/sn2 T3=0.11 sn iin; Sae3=0.4*1*1.83*1000 Sae3= 732 cm/sn2
161
161


0 0 0.48 0.336 200.0 0 0.84 *1000 = 350.0 VT 1 = 1.24 * 0.336 0 1.00 277.8 0 0 0.224
0 0 1.04 0.336 95.3 0 0.20 * 852 = 18.3 VT 2 = 0.32 * 0.336 0 1.00 61.1 0 0 0.224
Sae1=1000 cm/sn2 Sae2=852 cm/sn2 Sae3= 732 cm/sn2
VT1=827.8 t VT2= 52.5 t VT3= 11.7 t
0 0 0.89 0.336 17.8 0 1.30 * 732 = 26.1 VT 3 = 0.0815 * 0.336 0 1.00 20.0 0 0 0.224
VT =
i =1
(VTi )1 / 2 = (827.82 + 52.52 + 11.7 2 )0.5 = 829.5t

162
162

163
163


Yap Sistemlerinin Analizi
164
164

Yap Sistemlerinin Analizi

Genelde, lkemizde ve dier birok lkede yap sistemlerinin dey ykler ve deprem ykleri altndaki analizleri, dorusal hesap yntemleri kullanlarak yaplmaktadr. Dorusal davran esas alan analiz yntemlerinde, gerilme-ekil deitirme bantlarnn dorusal-elastik olduu ve yer deitirmelerin ok kk varsayld birinci mertebe teorileri kullanlmaktadr.
165
165

YAPI ANALZ YNTEMLER

KUVVET ESASLI ANALZ YER DETRME ESASLI ANALZ
YAPI TASARIMINDA KULLANDIIMIZ MEVCUT YNETMELK KURALLARI.. *Dorusal zmleme yaplr. *Yapnn dorusal olmayan davrann baz katsaylarla dikkate alnr. *Yapsal elemanlarda hasar tahmini zordur. *Dorusal olmayan yap davran bilinemez.
*Dorusal olmayan zmleme yaplr. * Yk-deformasyon ilikileri daha gereki kurularak yap davran geree DAHA YAKIN elde edilir. *Yapsal elemanlarda oluabilecek plastik mafsallarn yeri belirlenerek hasar tahmini yapmak mmkndr.
Dorusal Elastik Davran
Elastoplastik Davran
Elastoplastik Davran
Pu Pe Pd e
Elastik Deprem Yk Tasarm Deprem Yk
Limit Yk
Pu Pe Pd
Elastik Deprem Yk Tasarm Deprem Yk
Limit Yk
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA e
u 166
166

Kuvvet Esasl Tasarm

Gnmzde dnyada kullanlan deprem ynetmelikleri, yaplarn meydana gelebilecek iddetli bir depremde can gvenliini salayacak ekilde tasarlanmasn esas almaktadr. Bu ekilde tasarlanan bir yapda kk ve orta iddetli depremlerde hasar olumamas yada onarlabilecek dzeyde ok az hasar olumas istenmektedir. Bu amala, ynetmelikler yapya etkiyecek en byk deprem kuvvetinin hesaplanarak yap elemanlarnn bu kuvveti karlayabilecek ekilde tasarlanmasn ngrmektedir.
Prof.Dr.MUSTAFA DZG D ZGN Bu yaklama Kuvvet EsaslTasarm denir. Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
167
167

Kuvvet Esasl Tasarm

Ancak, deprem enerjisinin yapda meydana getirdii dinamik karakterli, tekrarl tersinir yk etkilerinin yap elemanlarnda oluturduu ani ekil deitirme nedenleri, bu elemanlarn kendi arlklar ve kullanm ykleri altndaki ekil deitirme nedenlerine gre ok deiiktir. Deprem enerjisinin yapda meydana getirdii bu dinamik d etkiler, iletme yk snrn ap, baz tayc elemanlarda tama gc snrna yaklatka, en kesitlerde oluan gerilmeekil deitirmeler, dorusal elastik snr amakta ve yer deitirmeler hzla artarak gz ard edilmeyecek deerlere ulamaktadr. Bu nedenle, dorusal analize dayal hesap yntemlerinde, yap sisteminin deprem srasnda gsterecei dorusal olmayan bu gerek davran dikkate almak iin; tasarlanan tayc sistem zelliklerine ve yap tarafndan tketilebilecek enerjiye kar g gelmesi ngrlen sneklik dzeyineN re belirlenen Deprem Prof.Dr.MUSTAFA DZG D ZG Yk Azaltma Katsays kullanlRr. 168 Ara.Gr.ZG BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
168

Yer Deitirme Esasl Analiz

Tasarlanan yaplarn depreme kar ne kadar gvenli olduu, en fazla ne kadar deprem ykne kar koyabilecei, gme mekanizmasnn ne olaca, elastik tesi davran, plastik mafsallarn oluabilecei elemanlar veya en fazla ne kadar yatay yer deitirme yapabilecei gibi sonular bu yntem ile belirlenememektedir. Bu sorularn cevaplarn elde edebilmek iin Yer Deitirme Esasl Analiz yntemlerinin kullanlmas gerekmektedir. (Yeni Deprem Ynetmelii-2007-Mevcut Yaplarn Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Performansnn Belirlenmesi) Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
169
169

Depreme Dayankl Yap Tasarm Mevcut Ynetmelik

AMA, GENEL LKELER VE KAPSAM : Depreme dayankl bina tasarmnn ana ilkesi;
Hafif iddetteki depremlerde
binalardaki yapsal ve yapsal olmayan sistem elemanlarnn herhangi bir hasar grmemesi,
Orta iddetteki depremlerde

yapsal ve yapsal olmayan elemanlarda oluabilecek hasarn onarlabilir dzeyde kalmas,
iddetli depremlerde ise

can kaybn nlemek amac ile binalarn ksmen veya tamamen gmesinin nlenmesidir. Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
170
170

Depreme Dayankl Yap Tasarm lkeleri

Yap hesaplarnda dikkate alnan tasarm depremi;
nem katsays I=1 olan (konut, iyeri v.b.) yaplar iin 50 yllk bir sre iinde olma olasl % 10 olan iddetli depremdir.
Tayc sistem elemanlarn her birinde, deprem yklerinin temel zeminine kadar srekli bir ekilde ve gvenli olarak aktarlmasn salayacak yeterlikte;
rijitlik, kararllk dayanm
bulunmaldr.
171
171


Dzensiz binalarn tasarmndan ve yapmndan kanlmaldr. Tayc sistem planda simetrik veya simetrie yakn dzenlenmelidir. Yap tayc sisteminde burulma dzensizliine olabildiince yer verilmemelidir. Bunun iin, perde vb rijit tayc sistem elemanlarnn binann burulma rijitliini arttracak biimde yerletirilmelidir. Dey dorultuda herhangi bir katta zayf kat veya yumuak kat durumu oluturan dzensizliklerden kanlmaldr. Bunun iin tayc sistem hesabnda gznne alnmayan, ancak kendi dzlemlerinde nemli derecede rijitlie sahip olabilen dolgu duvarlarnn baz katlarda ve zellikle binalarn giri katlarnda kaldrlmas ile oluan ani rijitlik ve dayanm azalmalarnn olumsuz etkilerini gidermek iin bina tayc sisteminde gerekli nlemler alnmaldr.
172
172

Binaya aktarlan deprem enerjisinin nemli bir blmnn tayc sistemin snek davran ile tketilmesi iin, tayc sistemi oluturan elemanlarda snek tasarm ilkelerine uyulmaldr.
173
173

Sneklik, Sneklik Katsays ve Dayanm Azaltma Katsays

fs Dayanm
Elastik Deprem Yk
fe= mSae
Yapnn yk dayanm kapasitesi Tasarm Deprem Yk
k fy fd ud uy
Dorusal Olmayan Davran
ue umax u
Yerdeitirme
Dayanm Azaltma Katsays: Elastik davran gsteren yapya etkiyen deprem yknn, yapnn gerek yatay yk tama kapasitedine orandr.
Ry = fe / fy
Sneklik Katsays: Dorusal olmayan davran gsteren bir yapda, yapnn deprem srasndaki en byk yatay yer deitirmesinin, elastik olarak yapt yerdeitirmeye orandr.
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN = u r.ZGu DZG / Ara.Gmax R BOZDA Ara .Gr.ZG y BOZDA
174
174

Dayanm Azaltma Katsays

fs Dayanm fe= mSae fs Dayanm fe= mSae
k fy fd ud uy ue umax u Yerdeitirme fy fd ud uy
ue
Yerdeitirme umax u
Esnek (doal periyodu uzun) Ynetmelikte Peritodu TAdan Byk Yaplar in:
umax ue
Ry
Rijit (doal periyodu ksa) Ynetmelikte Peritodu TAdan Kk Yaplar
umax >> ue
Ry= 1 + ( - 1) T / TA
ET YER DETRME KURALI T DET

ET ENERJ KURALI T ENERJ

175
175

Kuvvet Esasl Tasarmda Deprem Yk Azaltmas

Ry 5 4 3 1 TA Ry = 1+ ( 1) T / TA Ry T
Sae
=5 =4 =3
TA TB
Dayanm Fazlal Katsays
Deprem Yk Azaltma Katsays
D = fy / fd
Ra = D Ry
Ra = fe / fd
Ra = R = D (T >TA) (T < TA)
176
D = 1.5 iin ; Ra = 1.5 + (R - 1.5) T / TA Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ra / 1.5Ara.Gr.ZGR BOZDA TA = .G = 1 + ( - 1) T / AraRy r. ZG BOZDA
176

A1 DZENSZL
177
177

A2 DZENSZL
178
178

A3 DZENSZL
179
179

B1 DZENSZL
180
180

B2 DZENSZL
181
181

B3 DZENSZL
182
182

BNALARIN DEPREM HESABINDA KULLANILACAK YNTEMLER

Edeer Deprem Yk Yntemi Mod Birletirme Yntemi Zaman Tanm Alannda Hesap Yntemi
183
183

Edeer Deprem Yk Yntemi

Bu yntemde yapya etkiyecek elastik deprem yklerinin hesab %5 snm oran iin elde edilen elastik Tasarm vme Spektrumu kullanlarak yaplr.
S(T) 2.5
0.8
S(T) = 2.5 (T B / T ) 1.0
TA
TB
184
184

Edeer Deprem Yk Yntemi

EDEER DEPREM YK YNTEMNN UYGULANABLECE BNALAR;
1998 Deprem Ynetmelii
Deprem Blgesi 1, 2 1, 2 3, 4 Bina Tr A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta bi 2.0 koulunu salayan binalar A1 tr burulma dzensizlii olmayan, varsa her bir katta bi 2.0 koulunu salayan ve ayrca B2 tr dzensizlii olmayan binalar Tm binalar Toplam Ykseklik Snr HN 25 m HN 60 m HN 75 m
2006 Deprem Ynetmelii
185
185

Yapya Etkiyecek Edeer Deprem Yknn Hesab

Vt = W A(T1) / Ra(T1) 0.10 Ao I W
Vt : Deprem dorultusunda binaya etkiyen toplam edeer deprem yk (taban kesme kuvveti) W : Binann, hareketli yk katlm katsays kullanlarak bulunan toplam arl A(T1) : Spektral vme Katsays Ra(T1) : Deprem Yk Azaltma Katsays Ao : Etkin Yer vmesi Katsays I : Bina nem Katsays
186
186

W : Binann Toplam Arl

W = wi
N
wi : Kat arlklar
i=1
w i = gi + n q i
qi : Binann iinci katndaki toplam hareketli yk gi : Binann iinci katndaki toplam sabit yk n : Hareketli Yk Katlm Katsays
Binann Kullanm Amac Depo, antrepo, vb. Okul, renci yurdu, spor tesisi, sinema, tiyatro, konser salonu, garaj, lokanta, maaza, vb. Konut, iyeri, otel, hastane, vb.
n 0.80 0.60 0.30

187
187

A(T1) : Spektral vme Katsays

A(T1) = Ao I S(T 1)
Ao : Etkin Yer vmesi Katsays I : Bina nem Katsays S(T1) : Spektrum Katsays
ETKN YER VMESI KATSAYISI (Ao)
Deprem Blgesi 1 2 3 4
Ao 0.40 0.30 0.20 0.10

188
188

: Bina nem Katsays

Bina nem Katsays ( I )
Binann Kullanm Amac veya Tr 1. Deprem sonras kullanm gereken binalar ve tehlikeli madde ieren binalar a) Deprem sonrasnda hemen kullanlmas gerekli binalar (Hastaneler,dispanserler, salk ocaklar, itfaiye bina ve tesisleri, PTT ve dier haberleme tesisleri, ulam istasyonlar ve terminalleri, enerji retim ve datm tesisleri; vilayet, kaymakamlk ve belediye ynetim binalar, ilk yardm ve afet planlama istasyonlar) b) Toksik, patlayc, parlayc, vb zellikleri olan maddelerin bulunduu veya depoland binalar 2. nsanlarn uzun sreli ve youn olarak bulunduu ve deerli eyann sakland binalar a) Okullar, dier eitim bina ve tesisleri, yurt ve yatakhaneler, askeri klalar, cezaevleri, vb. b) Mzeler 3. nsanlarn ksa sreli ve youn olarak bulunduu binalar Spor tesisleri, sinema, tiyatro ve konser salonlar, vb. 4. Dier binalar Yukardaki tanmlara girmeyen dier binalar (Konutlar, iyerleri, oteller, bina tr endstri yaplar, vb)
1.5
1.4
1.2 1.0
189
189

S(T1) : Spektrum Katsays

S(T1) = 1 + 1.5 T1 / TA S(T1) = 2.5 S(T1) = 2.5 (TB / T1 )0.8 (0 T1 TA) (TA < T1 TB) (T1 > TB)
TA ,TB : Yerel Zemin Snflarna Bal Spektrum Karakteristik Periyotlar [s]

S (T ) 2 .5
0 .8
S (T ) = 2 .5 (T B / T ) 1 .0
TA
TB
Tablo 12.2'ye gre Yerel Zemin Snf Z1 Z2 Z3 Z4
TA TB (saniye) (saniye) 0.10 0.30 0.15 0.40 0.15 0.60 0.20 0.90
190
190

Ra(T1) : Deprem Yk Azaltma Katsays

Ra(T1) = 1.5 + (R 1.5) T1 / TA (0 T1 TA) Ra(T1) = R (T1 > TA)
BNA TAIYICI SSTEM
Sneklik Dzeyi Normal Sistemler Sneklik Dzeyi Yksek Sistemler
191
191

Katlara Etkiyen Edeer Deprem Yklerinin Belirlenmesi

FN + FN wN FN + FN wN Fi wi HN Fi wi HN Vt Fbk
wbk
Vt = FN + Fi
i=1
HN > 25 m ise;
FN = 0.07 T1 Vt 0.2 Vt
Hi
w2 w1
HN 25 m ise FN = 0 alnacaktr.
wi Hi Fi = (Vt FN)
j=1
w2 w1
Hi
(wj Hj)
Fbk = Ao I wbk / 1.5 Vt

192
192


DZENSZLKLER
193
193

A1 DZENSZL
194
194

A2 DZENSZL
195
195

A3 DZENSZL
196
196

Eleman Tasarm Kuvvetlerinin Asal Eksenlere Gre Belirlenmesi

1998 Deprem Ynetmeliinde akslarn ortagonal olmamas durumu iin tanmlanan hesap ynteminin, 2007 Deprem Ynetmeliinde tm yaplar iin yaplmas art gelmitir.
197
197

Eleman Tasarm Kuvvetlerinin Asal Eksenlere Gre Belirlenmesi

Y S1 K101 S2 K102 S3
S5 Kolon in;
L=4m
S4
K103 S5
K104 S6
L=4m S7 K105 S8 L=5m K106 S9 X L=5m
Depremin X Ynnden gelmesi durumu iin; Mx= 40 tm ; My= 5 tm; Depremin Y Ynnden gelmesi durumu iin; Mx= 8 tm ; My= 3 tm; ise; Mdx=40 + 0.3 * 8 = 42.4 tm Mdy= 5 + 0.3 * 3 = 5.9 tm
198
198

B1 DZENSZL
199
199

B2 DZENSZL
200
200

B3 DZENSZL
201
201

Planda Dzensizlikler
202
202

Planda Rijitlik Dalmndaki Dzensizlikler
203
203

Deyde Dzensizlikler
204
204

Yumuak Kat Dzensizlii
205
205

Kat Ykseklii Dzensizlii
206
206

Deyde Dzensizlik Bulunan Binada Deprem Hasar
207
207

Ksa Kolonlar
208
208

Ksa Kolon Hasar
209
209

Gl Kolon Zayf Kiri Prensibi
210
210

ereve Elemanlarnda Sreksizlik Ve Yetersiz Rijitlik

KRLERN PLANDA YERLEM
YANLI BR KRLEME RNE
211
211

Ykseklik Boyunca Ani Rijitlik Ve Dayanm Deiiklii
212
212

Binaya Projede ngrlmeyen Eklemeler
213
213

Binada Projede ngrlmeyen Eksiltilmeler
214
214

Yumuak Ve Zayf Kat Davran
Tula Blme
l2>lc
Tula Duvar Yok

215
215

216
216

217
217

218
218

219
219

Kuvvetli Kiri - Zayf Kolon davran
220
220

Ksa kolon davran
221
221

Ksa kolon davran
222
222

Bitiik Nizam Yaplarda Yetersiz Derz
223
223

224
224

225
225

226
226

227
227

228
228

229
229

230
230

231
231

232
232

233
233

234
234

235
235

236
236

237
237

238
238

239
239

240
240

241
241


Rayleigh Yntemi
242
242

Rayleigh Yntemi ile Yap Birinci Mod Periyodunun Hesab

Yaplara etkiyecek deprem yknn hesaplanmas iin yap periyotlarnn bilinmesi gerekir. Yapnn birinci modunun hakim olduu az katl ve dzenli yaplara etkiyecek deprem kuvveti sadece birinci mod dikkate alnarak bulunabilir. Yapnn sadece birinci periyodunu belirlemek iin, genellikle, 1873 ylnda Lord Rayleigh tarafndan gelitirilen Rayleigh Yntemi kullanlr. Ynetmeliimizde de bu yntem kullanlmaktadr. Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
243
243

Rayleigh Yntemi ile Yap Birinci Mod Periyodunun Hesab

Yapya U ( t ) = z 0 sin n t harmonik yknn etkidiini kabul edelim. N Burada; N-1 U : Yer Deitirme 2 vektr 1 : Yer deitirme ekli z0 : Ykn Genlii n : Yapnn doal titreim periyodu (Birinci Periyot) Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
2 1
244
244

Rayleigh Yntemi
Yapnn kinetik enerjisi:
. U (t ) = nz0 cos nt
T . 1 . Ek = U M U 2
Ek =
Yapnn potansiyel enerjisi:

U( t ) = z 0 sin n t
1 2 2 T n z 0 M cos 2 n t 2
Ep =
1 T U KU 2
Ep =
1 2 T z 0 K sin 2 n t 2
245
245

Rayleigh Yntemi
Yapnn Toplam Enerjisi: ET = Ek + Ep
ET =
1 2 2 T 1 2 n z 0 M cos 2 n t + z 0 T K sin 2 n t 2 2
Snmsz bir sistemde enerji sabit olup zamanla deimez. Bu durumda;
T K dE T 2 T T 2 = 0 n M K = 0 n = T dt M
][
246
246

Rayleigh Yntemi
2 T M T= Tn = 2 T K
F = K K = F = Fi i
T T i =1 N
M = m i . i2
T i =1
Tn = 2
m i . i2
i =1 N
i =1 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
Fi i
247
247

Rayleigh Yntemi ile Birinci Mod Periyot Hesab lem Sras:

1.
Her kata etkiyen Fi deprem kuvvetleri tahmin edilir.

Fi = w iHi
N
w iHi
i =1
(Deprem Ynetmelii)
wi:i. Katn arl Hi:i. Katn yerden ykseklii

248
248

Rayleigh Yntemi ile Birinci Mod Periyot Hesab lem Sras:

2.
Deprem kuvvetinden dolay her katn yatay yer deitirmesi hesaplanr.
i = i 1 +
Ti ki
i : i. Katn yatay yer deitirmesi i-1 : (i-1). Katn yatay yer deitirmesi Ti : i.Kata etkiyen toplam kesme kuvveti ki : i. Katn toplam yatay rijitlii
3.
Rayleigh oran ile yapnn birinci periyodu hesaplanr.

Tn = 2
m i . i2
i =1 N
i Prof.Dr.MUSTAFA iDZGN D ZG i =1 Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
249
249

Yapnn Yatay Rijitlii (Sonsuz Rijit Kiri)

1 Mi Ti
Mi = M j =
Mi = M j =
2EI (2i + j 3 ) H
6EI H2
= - (1 / H)
Mj
Tj
H 12EI Ti = Tj = 3 H
Ti = Tj =
Mi + M j
1 birim deplasman yaptran kuvvet rijitlik olduuna gre kolonun yatay rijitlii:
12EI H 3DZG Prof.Dr.MUSTAFA DZGN k=

250
250

Yapnn Yatay Rijitlii (Elastik Kiri)

Kirilerin elastik davran, kolonlarn yatay rijitliklerini azaltr. Kiri davran, kolonlar azalt Kolon rijitliklerinin azalmas kolonlara balanan kirilerin azalmas ba kiri rijitliklerine baldr. ba Kolonlarn etkili rijitlikleri matris deplasman veya yaklak Kolonlar yaklak olarak Muto yntemi ile hesaplanabilir. Muto yntemine gre kolon etkili rijitlikleri; g D=a.kc D=a.k eklinde hesaplanr.Burada; hesaplan D a kc : Kolonun etkili rijitlii rijitli : Muto katsays katsay : ki ucu ankastre kolonun yatay rijitliidir. rijitli
k=
12EI H3
251
251

Muto Katsays
Kolonlarn ereve iindeki konumuna gre a katsaysnn ifadesi aada gsterilmitir. Kolon ve kiri rijitlikleri yerine rlatif rijitlikler de kullanlabilir. (k= I/L)
252
252

Muto Yntemi ile Moment Hesab
Mc,st=Vijh(1-y) Mc,alt=Vijhy Mb1=(Mc1+Mc2).k1/(k1+ k2) Mb2=(Mc1+Mc2).k2/(k1+ k2)

253
253

Muto Yntemi ile Moment Hesab (gen Yatay Yk Durumu)

254
254


EREVE TR YAPILARIN YAPILARIN BURULMASI
255
255

Yaplarn Burulmas
Yaplar gerekte boyutludur. Ancak simetri zelliklerine sahip dzenli yaplar iki boyutlu ereveler halinde incelenebilir. Yapda, kat seviyelerine etkiyen yatay deprem yklerinin katn rijitlik merkezinden gememesi durumunda yapda yatay telenmenin yannda dnme de meydana gelir.
256
256

ereve Tr Yaplarn Burulmas

Rijitlik merkezi ile arlk merkezi akmayan bir yapda burulma meydana gelir. Yapnn arlk merkezinin yaklak olarak geometrik merkezi olduu kabul edilebilir. Burulma yapan kat rijitlik merkezi etrafnda dnmeye alr. Bu nokta etrafnda tm kat dnerken, bu nokta sadece yatay telenme yapar. Yapnn her katnn rijitlik merkezi, o katn tayc elemanlarnn zelliklerine bal olarak farkl olabilir.
257
257

Rijitlik Merkezinin Hesab

Yapnn yatay ynde bir birim yer deitirme yaptn dnelim. Bir birim yer deitirme meydana getirecek kuvvet rijitlik olduu iin tm kolonlarda yatay rijitlikleri kadar tepki kuvveti oluur. Yatay kuvvetlerin dengede olmas kouluna gre rijitlik merkezindeki kuvvet kolonlarn toplam yatay rijitlii kadar olur.
Y D1 R D1 + D2 + D3 + D4 X D3
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r.DZG BOZDA 4
D2
=1
258
258


Rijitlik Merkezinin ordinatn bulabilmek iin referans eksen sistemi seilerek tm kuvvetlerin bu eksene gre momenti alnr. Bu durumda; (Dix). yR = (Dix. y'i) olarak elde edilir. Bu durumda rijitlik merkezinin ordinat; yR = (Dix. y'i) / Dix olur.
Y' D1x R yR D1x+D2x+D3x+D4x X' D3x .Gr.ZGR BOZDA Ara.G r. ZG BOZDA Ara
Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
D2x
=1
D4x
259
259


Benzer ekilde yapnn dey ynde bir birim yer deitirme yaptn D1y dnelim. Rijitlik merkezinin apsisini bulabilmek iin referans eksen sistemi seilerek tm kuvvetlerin bu eksene gre momenti alnr. Bu durumda; D3y (Diy). xR = (Diy. x'i) olarak elde edilir. Bu durumda rijitlik merkezinin apsisi; xR = (Diy. x'i) / Diy olur.
Y' D2y R D1y+D2y+D3y+D4y D4y X'
=1
xR
260
260

Burulma Momenti
Rijitlik merkezi ile arlk merkezi akmayan bir yapda burulma meydana gelir. Burulma momenti, hesap yaplan dorultudaki deprem kuvveti ile deprem dorultusuna dik yndeki dmerkezliin arplmas ile elde edilir. Deprem ynetmeliine gre hesaplanan dmerkezliklere o yndeki yap uzunluunun %5 i kadar dmerkezlik ilave edilerek hesap yaplr.
Fy
Dmerkezlik:
Fx
R ey ex Lx
G Ly
ex=(xg-xR) 0.05 Lx ey=(xy-xR) 0.05 Ly
Mbx=Fx.ey M =Fy.ex Prof.Dr.MUSTAFA DZGN by D ZG

Burulma Momenti:
261
261

Burulma Rijitliinin Hesab

Yapnn burulma rijitliini hesaplamak iin yapda burulma oluturacak bir birimlik dnme verildiini dnelim. Sistemde bir birimlik yer deitirme meydana getirecek kuvvet rijitlik olduuna gre yapnn burulma rijitlii; D = (xi2 Diy + yi2 Dix) olarak elde edilir.
Y'
Y D1x D2x D2y R
D1y
=1
D4y
X X'
D3y D3x D4x
262
262

Kolon Kesme Kuvvetleri

Yapya X Ynnde Deprem Etkimesi Durumunda Kolonlara Gelecek Deprem Kuvveti:
H ix = Vix Dix yD M bx i ix D Dix
Yapya Y Ynnde Deprem Etkimesi Durumunda Kolonlara Gelecek Deprem Kuvveti:

H iy = Viy
Diy
M by
xi Diy D
263
iy
263


RNEKLER
264
264


m3=0.224 t.sn2/cm
H=3m H=3m H=3m
L=5m
L=5m
265
265

MOD VEKTRLER
1.00 1.00 1.00
0.84
-0.20
-1.30
0.48
-1.04
0.89
PERYOT: AISALHIZ:
T1=0.41 sn 1=15.23 rad/sn
T2=0.15 sn 2=41.72 rad/sn 2= -0.32 2=0.06
T3=0.11 sn 3=57.72 rad/sn 3=0.0815 3=0.01
MODAL KATKI 1=1.24 FAKTR: MODAL KTLE KATILIM ORANI:

1=0.93
266
266


S(T) 2.5
0.8
Azaltlm vmelerin Hesab: Azalt lm Hesab T1=0.41 sn iin; Ra(T1) = 8 Sae1=0.4*1*2.5*1000/8 Sae1=125 cm/sn2
S(T) = 2.5 (TB / T )
1.0
TA
TB
T2=0.15 sn iin; Ra(T2) = 6.375 Sae2=0.4*1*2.13*1000/6.375 Sae2=133.3 cm/sn2 T3=0.11 sn iin; Ra(T2) = 5.075 Sae3=0.4*1*1.83*1000/5.075 Sae3= 143.8 cm/sn2
267
267


0 0 0.48 0.336 25.0 0 0.84 *125 = 43.8 0.336 0 VT 1 = 1.24 * 1.00 34.7 0 0 0.224
0 0 1.04 0.336 14.9 0 0.20 *133.3 = 2.9 VT 2 = 0.32 * 0.336 0 1.00 9.6 0 0 0.224
Sa1=125 cm/sn2 Sa2=133.3 cm/sn2 Sa3= 148.3 cm/sn2
VT1=103.5 t VT2= 8.2 t VT3= 2.3 t
0 0 0.89 0.336 3.5 0 1.30 *143.8 = 5.1 VT 3 = 0.0815 * 0.336 0 1.00 3.9 0 0 0.224
VT =
i =1
(VTi )1 / 2 = (103.52 + 8.22 + 2.32 )0.5 = 103.8t

268
268


Vt,e=A0.I.S(T).W/R(T) Vt,e=(0.40).(1).(2.5).(896)/8 Vt,e=112 t
VtB = 103.8 t > 0.8Vt,e=0.8 x 112 = 89.6 t Mod birletirme ynteminden bulunan i kuvvet ve yer deitirmeler hesaplarda bytlmeden kullanlabilir.
269
269

RNEK 1-Edeer Deprem Yk Yntemi ile Deprem Hesab

Y K101 S1 H=3m H=3m H=3m L=4m S7 K105 S8 K106 S9 X L=5m L=5m
S2
K102
S3
L=4m S4 K103 S5 K104 S6
L=5m
L=5m
270
270


VERLER: Kiriler sonsuz rijit 1.Derece Deprem Blgesi Konut Tr Yap Zemin Snf Z4 Beton Elastiste Modl: ;Ec=300000 kgf/cm2 Kat Arlklar: Kolonlar: 30x60 Kiriler: 25x60
Normal Kat: GN = 300 t at Kat: G = 200 t PN = 120 t P = 80 t
STENEN: Yapnn X yn birinci periyodu ve yapya etkiyen deprem kuvveti Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
271
271


Y K101 S1 S2 K102 S3
Kolon Atalet Momentleri:

IS1 = IS2 = IS3 = IS7 = IS8 = IS9 = 60 * 303 = 135000cm 4 12
S4
K103 S5
K104
S6
IS4 = IS5 = IS6 =
30 * 603 = 540000cm 4 12
Kiri Atalet Momentleri:

S7 K105 S8 K106 S9 X
I Kiri
25 * 603 = = 450000cm 4 12
272
272


Y K101 S1 S2 K102 S3
Kolon Yatay Rijitlikleri:

k S1 = k S2 = k S3 = k S7 = k S8 = k S9 = k S1 = k S2 = k S3 = k S7 = k S8 = k S9 12 * 300000 *135000 3003 = 18000kg / cm
S4
K103 S5
K104
S6
k S1 = k S2 = k S3 = k S7 = k S8 = k S9 = 18t / cm
S7 K105 S8 K106 S9 X
k S4 = k S5 = k S6 = k S4 = k S5 = k S6
H=3m H=3m H=3m
12 * 300000 * 540000 3003 = 72000kg / cm
k S4 = k S5 = k S6 = 72 t / cm
Toplam Kat Rijitlii: K1=K2=K3=324 t/cm

273
L=5m
L=5m
273


m3=0.224 t.sn2/cm
H=3m H=3m H=3m
274
274


Rayleigh Yntemi le Yapnn Birinci Mod Periyodunun Hesab
Fi =
KAT 1 2 3
w iHi w iHi
Fi wi.Hi 1008 0.20 2016 0.40 2016 0.40 5040 DZG 1.00 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN
wi Hi 336 3 336 6 224 9 TOPLAM
0.40 0.40 0.20
275
275


( T) 0.40 0.40 0.40 0.80 0.20 1.00 1 2 3 3= 2+ 3 2= 1+ 2
1 =
T1 1.00 = = 0.003086 K1 324 T 0.80 2 = 1 + 2 = 0.003086 + = 0.005555 K2 324
3 = 2 +
T3 0.40 == 0.005555 + = 0.006790 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG K3 324 Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA
276
276


Kat 1 2 3
mi=wi/g 0.336 0.336 0.224
Fi 0.20 0.40 0.40
mi. i2*10-6 3.19986 10.3683 10.3273 23.8955
Fi. i*10-4 6.172 22.220 27.160 55.552
0.003086 0.005555 0.006790 TOPLAM:
Tn = 2
mi .i2
i =1 N
Fii
i =1
23.8955 *10 6 = 2 = 0.41sn 55.552 *10 4

277
277


Deprem Yknn Hesab: TA = 0.20 sn < T1 = 0.41 sn < TB = 0.90 sn
S(T) 2.5
TA Tn
TB
S(T1) = 2.5
A(T1)=A0.I. S(T1) =0.40*1.0*2.5=1.00 TA = 0.20 sn < T1 = 0.41 sn Ra(T1)=R=8 VT=WT*A(T1)/ Ra(T1)=896 * 1 / 8 VT=112 t
278
278


KAT 1 2 3 wi 336 336 224 TOPLAM Hi 3 6 9 wi.Hi Fi
gerek= ger VT. i Fi = VT (cm)

0.35 0.62 0.76
44.8 44.8 22.4
w i Hi w i Hi
1008 22.4 0.003086 2016 44.8 0.005555 2016 44.8 0.006790 5040 112
279
279

Kiri rijitliklerini dikkate alarak birinci periyot hesab

Y K101 S1 S2 K102 S3
A
L=4m S4 K103 S5 K104 S6

B
H=3m H=3m H=3m L=5m XC L=5m
L=4m S7 K105 S8 K106 S9

L=5m
L=5m
280
280


K101 S1 S1 S1 K101 K101 S2 S2 S2 K102 K102 K102 S3 S3 S3
Kolon Rlatif Rijitlikleri:

k c,S1 = k c,S 2 = k c,S 3 = k c,S 7 = k c,S 8 = k c,S 9 =
135000 = 450 cm 3 300
k c,S 4 = k c,S 5 = k c,S 5 =
540000 = 1800cm 3 300
k kiri =
Kiri Rlatif Rijitlikleri: 450000

500 = 900cm 3
281
281


K101 S1 S1 S1 K101 K101 S2 S2 S2 K102 K102 K102 S3 S3 S3 450
2. Ve 3. KAT S1 ve S3 kolonlar:
900 900
k =
a=
2 * 900 = 2.00 2 * 450

2.00 = 0.500 2 + 2.00
D = 0.500 *18 = 9.00t / cm
2. Ve 3. KAT S2 kolonu:
900 450 900 900 900
k =
a=
4 * 900 = 4.00 2 * 450

4.00 = 0.667 2 + 4.00
D = 0.667 *18 = 12.00t / cm

282
282


K101 S1 S1 S1 K101 K101 S2 S2 S2 K102 K102 K102 S3 S3 S3 450
1.KAT S1 ve S3 kolonlar:
900
k =
900 = 2.00 450
a=
0.5 + 2.00 = 0.625 2 + 2.00
D = 0.625 *18 = 11.25t / cm
1.KAT S2 kolonu:
900 450 900
k = 2 * 900 = 4.00 450
a=
0.5 + 4.00 = 0.750 2 + 4.00

283
D = 0.750 *18 = 13.50t / cm

283


Y K101 S1 S2 K102 S3
A
H=3m H=3m
L=4m S4 K103 S5 K104 S6
B
L=4m
H=3m L=5m L=5m
S7
K105 S8
K106
S9 XC
L=5m
KAT 1.KAT KOLON NO S1,S3,S7,S9 S2,S8 S4,S6 S5 S1,S3,S7,S9 S2.S8 S4,S6 S5 S1,S3,S7,S9 S2,S8 S4,S6 S5
L=5m
ADET (n) kc k1 k2 k3 k4 k 4 450 0 900 0 0 2.00 2 450 900 900 0 0 4.00 2 1800 0 900 0 0 0.50 1 1800 900 900 0 0 1.00 4 450 0 900 0 900 2.00 2 450 900 900 900 900 4.00 2 1800 0 900 0 900 0.50 1 1800 900 900 900 900 1.00 4 450 0 900 0 900 2.00 2 450 900 900 900 900 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN 4.00 D ZG 2 1800 0 900 0 900 0.50 Ara.Gr.ZGR BOZDA Ara .G r. ZG BOZDA 1 1800 900 900 900 900 1.00 a 0.625 0.750 0.400 0.500 0.500 0.667 0.200 0.333 0.500 0.667 0.200 0.333 D 11.25 13.50 54.00 28.80 9.00 12.00 14.40 24.00 9.00 12.00 14.40 24.00 n.D 45.00 108.00 57.60 28.80 36.00 24.00 28.80 24.00 36.00 24.00 28.80 24.00 D 239.40
2.KAT
112.80
3.KAT
112.80
284
284


m3=0.224 t.sn2/cm
0.40 0.40 0.20
H=3m H=3m H=3m L=5m L=5m
K3= 112.80 t/cm m2=0.336 t.sn2/cm K2= 112.80 t/cm m1=0.336 t.sn2/cm K1= 239.40 t/cm
285
285


( T) 0.40 0.40 0.40 0.80 0.20 1.00 1 2 3 3= 2+ 3 2= 1+ 2
1 =
T1 1.00 = = 0.004177 K 1 239.40
2 = 1 +
3 = 2 +
T2 0.80 = 0.004177 + = 0.011269 K2 112.80

T3 0.40 = 0.011269 + = 0.014815 K3 112.80 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG
286
286


Kat mi=wi/g 1 2 3 0.336 0.336 0.224
Fi 0.20 0.40 0.40
mi. i2*10-6 5.8626 42.6710 49.1671 97.7007
Fi. i*10-4 8.3542 45.0772 59.2616 112.6930
0.0041771 0.0112693 0.0148154 TOPLAM:
Tn = 2
m .
i =1 N i
2 i
F
i =1 i
97.7007 * 10 6 = 2 = 0.59 sn 4 112.6930 * 10

287
287


Deprem Yknn Hesab: TA = 0.10 sn < T1 = 0.59 sn < TB = 0.90 sn
S(T) 2.5
TA Tn
TB
S(T1) = 2.5
A(T1)=A0.I. S(T1) =0.40*1.0*2.5=1.00 TA = 0.10 sn < T1 = 0.59 sn Ra(T1)=R=8 VT=WT*A(T1)/ Ra(T1)=896 * 1 / 8 VT=112 t
288
288


KAT wi Hi wi.Hi Fi
gerek= ger VT. i (cm)
Fi = VT
w i Hi w i Hi
1 2 3
336 3 1008 22.4 0.0041771 336 6 2016 44.8 0.0112693 224 9 2016 44.8 0.0148154 5040 112
0.47 1.26 1.66

44.8 44.8 22.4
TOPLAM
289
289

Y' S1
RNEK 3-ereve Tr Yaplarn Burulma Hesab

S2 S3 A 5m B 5m
S4
S5
S6
Deprem Yk X ynlerinde eit ve 60 ton

Dx Dy S1 S2
C
30 55 30 15 25 15 30 30
15 15 15 55 55 30 15 15
290
S7 5m
S8
X' 5m
S3 S4 S5 S6
S7
S8
290

rnek 3-Rijitlik Merkezinin Hesab

X-X DORULTUSU AKS Dx y A 115 10 B 55 5 C 60 0
AKS A B C Dx 115 55 60 230 y 10 5 0 y*Dx 1150 275 0 1425
Y-Y DORULTUSU AKS Dy x 1 85 0 2 85 5 3 45 10

y2 100 25 0
2
y2*Dx 11500 1375 0 12875
AKS 1 2 3
Dy 85 85 45 215
x x*Dy 0 0 425 25 450 100 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN 875DZG x 0 5 10

x2*Dy 0 2125 4500 6625
291
291

rnek 3-Rijitlik Merkezinin Hesab
D = (xi2 Diy + yi2 Dix) D =7110.1 Prof.Dr.MUSTAFA DZGN D ZG

292
292

RNEK 3-Burulma Hesab

H ix = Vix Dix yD M bx i ix D Dix
H iy = Viy
Diy
M by
xi Diy D
iy
293
293

Depreme Dayanikli Yapi Tasariminda Temel Kavramlar

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Depreme Dayanikli Yapi Tasariminda Temel Kavramlar

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MO ZMR UBES MESLEK ETM PROGRAMI