VETLAPANAVMAT (HORTLAIN YRMBE HKYES) Y r d . Do. Dr.

Korhan K A Y A Vetlapanavimati "Hortlan Yirmibe Hikyesi" anlamna gelen Panatantra gibi eski bir H i n t masal serisidir. Aslnda 24 hikye olup bir tanesi ereve masaldr. Kemirli airlerden Somadeva'nn K a t hsaritsgara (M.S. 1070) ve Kshemendra'nn Brhatkathanancari (M.S. 1048) sinde de eserlerine dahil ettikleri bir masal serisidir 1 . ivadsa isimli bir airin yazd en gvenilir metindir. B i r de Cambhaladatta nshas mehurdur. Vetla hikyelerinin ok t u t u l u r olmas onun pek ok H i n t diline evrilmesine neden olmu ve pek ok dilde evirisi bu lunan hikyeler zamanla daha da popler olmutur. Sanskrit dilinden i l k eviri Mathura ve Agra evresinde konuulan Bat H i n t diyalei Brac-Bha'ya Srati Misar tarafndan 1699-1743 yllar arasnda ya plmtr. L a l l L l 1805'te bunu Baitl Paisi ismiyle Hind diline e v i r d i . Bunlardan baka Bengal, Kanares, Telugu, Gucarat, T a m i l ve Marath gibi pek ok dile daha evrildi. Batya yaplan eviriler genel likle Hind versiyondan yapld. Bata ingilizce, Almanca ve Franszca olmak zere eitli B a t dillerine evrilen eser2 T r k diline evrilmemi t i r . Ancak Vetla hikyelerinden bazlar Ttnme, Sindbadnme, Vezir T a r i h i gibi masal serilerinin iinde gzkerek T r k okuyucusunun gznde ainalk kazanmtr. Panavimati Sanskrit dilinde "Yirmibe" saysn ifade eder. Ve tla kelimesi ise " h o r t l a k " olarak evrilebilir. Batllar bu kelimeyi Srp kkenli " v a m p i r " kelimesi ile mukayese ederler. Vampirin k, yeri olarak da Balkanlar ve Rusya gsterilir. Bunlarn tyler rperten hi kyelerini t m Avrupa bilir. Vampirler insan kan imekten holanr lar. Geceleyin ortaya karlar, gndz k u y t u bir kede dinlenmeye e1 Bizim evirilerimiz birinci kitaptan yaplm ve eser buna gre incelenmitir. Ancak ns halar arasnda ok byk farklar yoktur. 2 N . M . Penzer, The Ocean of Story, Cilt V I , s. 226'da Ingilizceye 1834, 1855, Almancaya 1873, Franszcaya 1851 yllarnda evrildii yazmaktadr.

160

KORHAN KAYA

kilirler. Derileri deiime urar ve trnaklar uzar. Gzleri krmzdr. J.A. Macculloch vampirin, ya l bir insann ruhu olduunu veya kendi bedenine yahut baka bir insann bedenine girerek onu ayaa kaldran 3 bir k t r u h olduunu yazmaktadr . Vampirler ancak vcutlarna kazk aklnca ve yakdnca ortadan kalkarlar. Bulgaristan'n T r k idaresi altnda bulunduu yllarda meydana gelen bir olay devrin resm gazetesi Takvim-i Vekyi 69. nshasnda neretmitir. Buna gre Trnava ka sabasnda cad tremitir. Gn battktan sonra evlere musallat olur. insanlara saldrr ama hi kimse bir ey grmez. nsanlar onun yznden kasabay terk etmeye balarlar. Sonunda Islimye kasabasndan cadc Nikola getirilir. Bu adam mezarla gider ve orada duran bir mezar aar. Cadlar orada yatan i k i cesettir ki bunlarn boylar bym, kllar ve trnaklar uzamtr. Hemen cesetlerin gbeine birer kazk akdr ve yrekleri kaynar su ile halanr. Ancak bu ilemler cadlara tesir etmez. Gaddar er'an da gerekli izin alndktan sonra yaklarak imha edilirler ve kasaba bu habis ruhlardan kurtarlr 4 . H i n t edebiyatnda vampiri muhtemelen Rkshasa t r mitolojik varlklar karlar. Rkshasalar en ok kurban trenlerini bozmaktan, cesetleri diriltmekten holanrlar. Grnleri korkun, trnaklar ze hirlidir. Pialar, Bhtalar ve Vetlalar da Rkshasalara benzerler. Ancak b t n bu varlklar vampirden ayran bir yn vardr, o da bazan evcilletirilebilmeleri ve insanlara yardm edebilir hale getirilebilmeleri dir. N i t e k i m Vetalpanavimati'nin sonunda Vetla k r a l Trivikramasena'ya dilencinin kurnazca hazrlad tuza haber vererek onun hayatn kurtarr. feserin kahraman k r a l Trivikramasena'nn gerekten yaam olma ihtimaline kardk bunun hangi kral olabilecei zerine yaplan tahminler pek belirgin deildir. Somadeva Kathssaritsgara'da onu "Vikramasena olu Trivikramasena" olarak zikreder. Cayna gelenei iinde de y a n efsanev bir Vikrama veya Vikramditya yaar. A y n ismin baka bir masal serisine daha balk olduunu gryoruz. Tahmi nen 13. yzyldan nceye ait olan bu eser Vikrama-arita (Vikrama Ma ceralar) veya Simhsanadvtrimik (Tahtn 32 Hikyesi) dir 5 . " K a h 3 J.A. Macculloch, Hasting's Ericyelopedia Religions and Ehics, Cilt X I I , . 589-591'deki "Vampire" isimli makale. 4 Reat Ekrem Kou, Tarihimizde Garip Vakalar, Varlk Yaynlar, stanbul 1971, s. 10-11. 5 F. Edgerton bu eseri eitli nshalaryla birlikte ngilizceye evirmitir. Bkz. Franklin Edgerton, Vikrama's Adventures er The Thirty-tco Tales of the Throne, London 1926.

HORTLAIN YRMBE HKYES

161

ram a n " anlamna gelen " V i k r a m a " kelimesi birok k r a l iin kullanlan bir lakapt. H u n l a r M.S. 544'te yenen bir Vikrmaditya (Kahramanlk Gnei) vardr. Ama H i n t t a r i h i n i n altn anda Vikrama olarak I I . andragupta'y gryoruz. B i l i m adamlar Vikrama an genellikle M.. 57 veya 58'den balyor olarak gsterirler. Somadeva, kral Godavar nehri kysndaki Pratishthna'da ya yor olarak gsterir. K r a l Trivikramasena resm grmelerini yapt salonda otururken her gn Kshntila isminde bir dilenci onu ziyaret etmektedir. Dilenci krala sayglarn sunar ve hediye olarak da bir mey ve verirdi. K r a l da meyveyi alr almaz onu haznedarna verirdi. Bu e kilde aradan on y l geer. K r a l bir gn meyvelerin iinde ok kymetli mcevherlerin bulunduunu kefeder. B t n meyveler rm fakat hazinesi azna kadar mcevherle dolmutur. K r a l dilenciye bunun ne denini sorar. 0 da cesur adamn yardmna ihtiyac olduunu ve bu ce sur kiinin kendisi olduunu syler. Onu geceleyin mezarlktaki banyan aacnn altna arr. K r a l oraya gider. Karanlkta iskeletler, kafataslar ve cenaze ateinden ykselen dumanlar ok korkuntur. Bhtalar ve Vetlalar korkun ekilde oynamakta, akallarn sesleri yanklan maktadr. Deken k r a l ve dilenci kararlatrlan yerde buluurlar. D i lenci krala "Gneye doru yr, y o l stnde bir imapa aac 6 bulacak sn. O aata asl bir ceset var. O cesedi al ve buraya getir" der. K r a l t a r i f edilen yere gider. Aata asl cesedi grr ve korkusuzca aaca trmanarak i p i keser ve cesedi yere drr. Yere den ceset barr. K r a l aa iner ve elleriyle cesedi yoklar. Ceset gdklanan bir insan gibi kahkaha atmaya balar. K r a l cesedin bir Vella'nn eline getiini an layarak "gel bakalm" der ve onu omuzuna alarak yrmeye balar. Yolda yrrken Vetla krala sklmamas i i n masal anlatmaya balar. Ancak Vetla'nn bir art vardr. Eer anlatt hikyedeki bilmeceyi zemezse kraln kafasn b i n paraya blecektir. Bylece t a m 24 tane hikye anlatr. K r a l , sonuncu hari, dierlerinin cevabn bilir. O bil dii zaman omuzunda duran Vetla sihir gc sayesinde sratle imapa aacna geri dner ve her seferinde k r a l aacn olduu yere geri dnp onu yeniden omuzuna alr. 2,5,6,9 ve 10. hikyelerde genellikle bir kadnn birden fazla, i k i , veya drt vardr. Kadn genellikle ortadan kaybolur, sonra b t n klarn abasyla yeniden kazanlr. Fakat klardan acaba hangisi kadn gerekten hakketmitir ? Walter Ruben " H i n t - T r k Masal
6 ima meyvasnn aac, Dalbergia sissoo.

162
7

KORHAN KAYA

Mnasebetleri" isimli makalesinde 2,5,6 ve 19 numaral Vetla hik yelerine deinmi, bunlardan i l k nn stanbul masallar ierisinde bulunduuna d i k k a t i ekmitir. 5 numaral masal rnek olarak alrsak, H i n t metninde konu ksaca yledir. B i r kraln Somaprabh isminde ok gzel bir kz vardr. Bu kza b i r i sihir gcne sahip, b i r i savama maharetine sahip, dieri de uza grme gcne sahip olan delikanl k olur. Dnn hangi siyle yaplaca belli, olmamakla beraber dn gn gelir atar ve kiz bir cin tarafndan karlr. delikanl derhal g birlii yapar. Uza gren kzn karld ormandaki cinin evini tespit eder. Sihir gc olan sihirli bir araba yapar ve havadan uarak cinin meknna gelirler. Savaya da dvmek kalmtr. Yaplan dv sonunda cin yenilir ve kz geri alnr. Masaln bu noktasnda masal anlatan Vetla krala sorar: " K z bu delikanldan hangisine verilmelidir?" K r a l T r i vikramasena kzn sava olana verilmesi gerektiini syler. nk dier ikisi hayatlarn ortaya koymamlardr. i hesaplayanlar ve sanat sa hipleri daima icra edenlerin yardmclardr. Bu doru cevaptr. Vetla kraln omuzundan kaybolur ve aacn oraya giderek bekler. stanbul masalnda 8 ise ayn masal birka deiiklikle karmza kar. arkada vardr. Bunlar padiahn kzma k olurlar. Fakat para kazanmak gereklidir. ayr yne giderler. B i r i bir ayna satn alr ki bu ayna istenilen yeri gstermektedir. Dieri havada uan bir hal satn alr. ncs de koklatld zaman ly dirilten bir limon alr. Sonra bir araya gelip aynaya bakarlar. Padiahn kzn lm bir vaziyette grnce hemen uan halya atlayp abucak saraya gelirler ve limon kesip kza koklatarak diriltirler.. Sonra da tartma balar. K z k i m kurtarmtr, kz k i m i n olmaldr? H k i m kz limon sahibine verir nk ikisinin mallar ellerinde olduu halde limonlu adamn limonu harcanmtr, bir daha yerine konamayacaktr. Bu masal Tt-nme yoluyla stanbul masallar arasna girmi olsa gerektir 9 . Vetla'nn 6. hikyesindeki deien balar m o t i f i de olduka i l gintir 1 0 . Bu masalda kz, erkek kardei ve kocas ile tanra Durga 1 1
7 W. Ruben, " H i n t - T r k Masal Mnasebetleri", DTCF Dergisi, Cilt I, Say 1, Ankara 1942,. 56-57. 8 Halk Bilgisi Haberleri, istanbul Halkevi, D i l , Edebiyat ye Tarih ubesi Aylk Mecmuas, Say 60, istanbul 1936, 193-194. 9 Tl-nme, Tercman 1001 Temel Eser, sayfa 219-221 arasnda ayn masal anlatlm tr. 10 a.g.e., sayfa 222-224 arasnda bu masal vardr. 11 Durga, tanr iva'nn kardr. K t ve kan dkc bir karakteri vardr.

H O R T L A I N YRMBE HKYES

163

iin yaplan bir festivale giderken yolda bir Durga mabedine rastlarlar. Kadnn kocas ieri girip Durga'ya ibadet etmek ister, l k i n mabedin iinde tanrann k t tesiriyle ban keserek ona sunar ve orackta lr. Kzn kardei kaynbiraderinin dnmediini grnce o da mabete girer ve durumu grr gzmez o da ayn eyi yapar yani klla bam keser. Sonra kz ieri girer. Kesilmi balar ve lleri grnce dehete kaplr ve t a m o da kendisini ldrecekken tanra Durga insafa gelir ve hepsini affettiini, hemen balar birletirirse kocasn ve kardeini diriltebileceini syler. Kz aceleyle balar kartrr ve kocasnn ban kardeinin gvdesine, kardeinin ban kocasnn gvdesine takar. Adamlar dirildii zaman b i r bilmece ortaya kmtr. k i erkekten han gisi kadnn kocasdr? K r a l bunu da bilir. Kocasnn ba hangi gvdede ise gerek koca odur, nk organlarn en nde geleni batr ve inann k i m l i i n i yz belirtir. H i n t halk edebiyatnda ba kesilmesiyle i l g i l i fazlaca m o t i f bulun mamaktadr. Ancak ilkel H i n t kabilelerinde bu tarz efsaneler anlatl m, H i n t mitolojisinde de mehur f i l bal tanr Ganea yaratlmtr. iva fkeye kaplp ocuunun ban keser, sonra da zlerek yerine oturtmaya kalkr. Fakat ocuun ba bulunamad i i n civarnda bulunan i l k canlnn ban kesip takarlar. Bu canl bir fildir. Bu nedenle Ganea'ya bugne kadar f i l kafal bir ilh olarak ibdet edilir. Walter Ruben, Goethe ve Thomas Mann'n H i n t t e k i bu m o t i f i n etkisinde kal dklarn ve baz eserlerinde bunu ilediklerini yazmaktadr 1 2 9. hikyede bir kraln gzel bir kz vardr. Buna evlenme a gel diinde drt talip kar. Bunlardan her b i r i eitli hner sahibidir. B i r i udra, b i r i Vaiya, b i r i Kshatriya ve b i r i de Brahman 1 3 olan taliplerden Kshatriya seilir. nk bir Kshatriyann dengi baka bir Kshatriya' dr. 10. Vetla hikyesi bir kadnn evlenmeden nce verdii szle i l gilidir. Bir tccarn Madanasen adnda bir kz vardr. Kz evlenme ama geldiinde bir tccara sz kesilir. Fakat kz baka bir tccar daha sevmektedir ve o da kza kendisinin olmas iin bask yapar. Kz evle nir evlenmez ona gideceine sz verir. E v l i l i k gn geldiinde kz koca sna yanamaz ve teki adamn kendisini beklediini syler. Kocas da
12 " W . Ruben Goethe ve Th. M a n n ' n ledikleri Bir H i n t M o t i f i " , DTCF Dergisi S. l'den ayrbasm, ndoloji Aratrmalar, stanbul, Cumhuriyet Matbaas, 1941, s. 629-647. 13 Hindistan'daki mehur drt toplumsal snf: En alt tabakay oluturan iilere udra, tccar ve esnaf smfina Vaiya, asker snfna Kshatriya ve en stte yer alan din adam smfma da Brahman snf ad verilir.

164

KORHAN KAYA

ona izin verir. Kz yolda giderken b i r haydut yolunu keser ve kzn, zerlerindeki dahil, her eyini ister. Kzn, gidecei adamdan geri dner ken kendisine urayacana sz vermesi zerine onu serbest brakr. Sonra teki tccarn yanma varr. Fakat adamn tutkusu gemitir, kz geri gnderir. Yolda hayduta rastlar. O da ondan vazgemitir, hat ta zerindeki mcevherleri bile almaz. Kz eve gelince olanlar kocasna anlatr, sevinirler ve m u t l u yaarlar. Bu masaln sorusu udur: " B u erkekten en faziletli olan hangisidir?" K r a l yle cevap verir: "Soylu kii karsn bakasna gndermez. Onun iin kocas olamaz. teki tc carn da zamanla hevesi kayboldu ve ayrca krala anlatabileceini dnerek k o r k t u . O da olamaz. nden en soylusu hayduttur. nk pervaszca ktlk yapan bir kii olarak gzel bir kadn mcevherleri ve hereyi ile birlikte serbest b r a k t . " Bu masal Tt-nme'de geer 14 . Ayrca Boccaccio'nun Decameron Hikyeleri'ndeki X. gnn 5. hikyesi de bu masala ok benzemektedir. Bu durum H i n t masalnn Anadolu ve istanbul zerinden Avrupa'ya getiini gsteren belirtilerden sadece biridir. Boccaccio'nun bir baka hikyesi ( X . gn, 6. hikye) de Vetla'nn 17. hikyesinden alnmadr. Bu hikyede ok erdemli bir kral olan Yaodhana son derece gzel bir kz olan Unmdin'nin evlilie deer olup olmadn anlamak iin Brah man danmanlarn grevlendiril-. Onlar, kraln kzn gzelliine kaplp devlet ilerini aksatacan dnerek kzn k t ve irkin olduunu sy lerler. K r a l da kz ordu bakomutan Baadhar'ya verir. A m a sonra dan kzn ok gzel olduunu grr ve lmcl bir ak ateine yakalanr. Gerek Baladhara gerekse b t n tebaas onun Unmdini ile evlenmesinde srar ederlerse de o bunu erdemsizlik sayar, kabul etmez ve gnden gne eriyerek kederinden lr. Ordu komutan Baladhara da kendisini onun cenaze ateine atarak intihar eder. Masal bittiinde Vetla k r a l T r i v i k ramasena'ya bu ikisinden, y a n i k r a l ve ordu komutanndan hangisinin daha sadakatli olduunu sorar. K r a l , hizmetkrlarn kendi hayatlar uruna efendilerininkini korumak ykmllnden gelen bir kontroln bulunmas sebebiyle ordu komutannn sadakatinin, kraln sadakatinden daha byk olamayacan syler. Krallar ise kibirle imitir; filler gibi kontrolszdrler ve ihtiras snrn atklarnda ahlk zincirini ko partrlar. Byle olmasna ramen bu kraln Unmdin'yi zorla elde et mediini, hatal yolda yrmediini syler ve yine bilmeceyi zm olur. 24. Vetla hikyesi bir oulun bir anneyle, bir babann da ayn an nenin kzyla evlenmesiyle ilgilidir. Baba ile oulun bu ana-kzdan ola14 Tuti-name, Tercman 1001 Temel Eser, s. 127-131.

HORTLAIN YRMBE HKYES

165

cak ocuklaryla birlikte ortaya kacak akrabalk balarnn nasl ola ca bu masaln sorusudur. K r a l bunu bilemez. Vetla glmeye balar ve asl amacn aklar. Asl amac kral oyalayarak dilenci Kshntila' nm ktlnden korumaktr; fakat daha fazla oyun oynayamayacaktr. Onun iin kral uyarr; "Cesedi ona gtrdn zaman sana 'yere y a t ' derse sakn yatma 'nce sen nas olacan gster' de" der. "Sonra da klcnla ban kes" diye ekler. nk eer k r a l byle yapmazsa dilenci aynsn yapacaktr. Gerekten dilenci Kshntila kral kurban edip, tad cesede Vetla'y ararak ona tapnmak zere bir seremoni hazrlamtr. K r a l Vetla'nn kendisine syledii gibi davranarak dilencinin tuzan bertaraf etmeyi baarr. Bu bitiri hikyesi 25. masal olarak kabul edi l i r ve buradaki tasvirler bir hayli korkuntur. Mesel k r a l srtnda ce setle dilencinin bekledii yere geldiinde unlar grr. Dilenci sar kemiktozundan bir daire yapm, iim kanla boyam ve drt yne i i kanla dolu testiler koymutur. nsan yandan kandiller yanmakta, ate kurbanlarla beslenmektedir. K e n d i tanrsna tapnmakla megul olan dilenci kral grnce ok memnun olur. Ona vg dolu szler sy ler. Srtndaki cesedi yere indirir. Cesedi ykar, yalar ve evresine i eklerden bir elenk yaparak onu dairenin iine koyar. Kollarn bacak larn klle svar, sana kurbana ilikin bir dm atar ve lnn el biselerini kendi zerine giyer. Sonra byl szler syleyerek Vetla'y cesede girmek zere arr. Ona kafatas iinde insan dileri sunar, i ekler ve ho kokulu merhemler srer. nsan gzleri yakarak ho kokulu dumanlar arasnda ona insan eti sunar. Derken krala yere yaprcasma yatmasn emreder. K r a l da tince onun nasl yaplacan gstermesini ister. Dilenci yere yatar yatmaz da ban keser. Bu olaydan sonra ora daki hayaletler drt bir yandan sevinle el rparlar. Vetla cesedin iin den konuarak dilencinin gzdiktii Vidyadhara hkmdarlna ken disinin getirileceini mjdeler. K r a l da bu 25 Vetla hikyesinin btn dnyada erefli bir yer almasn diler. Vetla da bu hikyelerin btn dnyada "Hortlan Yirmibe Hikyesi" diye tannmasn ister. yle ki her k i m bu hikye dizisinin bir beytini saygyla okur veya okunur ken dinlerse zerindeki lanetten kurtulacaktr. Vetla cesetten ayrlr ve baka bir yne gider. Eserin sonunda t a n r iva ortaya kar, Trivikramasena'ya vc szler syler. Eskiden Vikramditya olduunu, ldkten sonra da ken disi ile birleeceini aklar ve ona "Yenilmez iva K l c " m verir. K r a l

166

KORHAN KAYA

bu klla kendisini sevinle karlayan tebaasn dmanlardan temiz lemi olarak, mutlulukla ynetir. Vetla hikyeleri btn olarak evrildii gibi ayrca tek tek dn yann pek ok milletine ve pek ok usta kaleminin eline kadar gitmi ve o milletin zelliklerine gre deitirilerek anlatlmtr. Bir rnek ver mek gerekirse 10. Vetla hikyesi Burma, ran, Filistin, Arabistan gibi lkelere, Trkiye ve buadan da Avrupa'ya kadar yaylmtr. Avru pa'da da Boecaccio gibi usta bir sanatnn eline gemitir15. Bu hikyelerin didaktik deerinin bulunmadm dnmek yan ltr. nk ortaya atlan sorularda doru cevab bulabilmek iin ince bir mantk ve derin bir ahlk bilgisi gerekmektedir. Hikyelerden kartlan sonular da zaten elendirici bir atmosfer altnda mantk ve ahlk retmektedir. rnek olarak yukarda ksaca zetlediimiz hik yeleri gsterebiliriz. Hintlilerin kaderci olduklar sylenir. Ancak Panatantra masal larn bilenler, bu masallarda dine bal olmayan, manta dayal bir reticilik bulunduunu sezinlemilerdir. Vetla hikyelerinde de, olay lar her nekadar mitolojik varlklar ve sihirli olaylar arasnda gese de, sonuta mantkl karmlar yaplmak zorunda kalnmaktadr. rnein 22. A'etla hikyesinde drt Brahman karde ortak bir canl yaratrlar. Birincisi kemikleri ekleyip bir hayvann iskeletini yapar, ikincisi buna et, deri ve kl ekler. ncsnn mahareti vcudun btn organlarn yer letirmektir. Drdncs ise bu cansz nesneye hayat verir. Neticede ortaya bir aslan kar ve drdn de ldrr. Hatal olan hangisidir diye sorulur. Kral drdncnn hatal olduunu, nk dier nn hang' hayvan yarattklarn tam olarak gremediklerini, drdncnn ise onun bir aslan olduunu gre gre hayat verdiini syler. Grld gibi olaylar olaand fakat kartlan sonu mantkdir. 13. Vetla hikyesinde de Bahman Harisvmin'in kars karlr. Brahman gnlerce onu arar. Her tarafa bakar ama bulamaz. Keder iin de yollara der. Scak bir gnde yal bir kar-kocann evine gelir. Buras bir tr "a evi"dir. Val kadn Brahman'a pirin ve st dolu bir kap yemek verir ve onu bu dknler evine lyk olmayan soylu bir kii ola rak grd iin yemeini dere kenarnda yemesini ister. Harisvmin de yle yapar. Bir aacn altnda yemeini yerken aacn stnde duran bir aylan penesinde tuttuu siyah kobra ylannn azndan zehiri yemein iine der. Bunu yiyen Brahman lr. Masaln sorusu udur: Brahmann lmne neden olan sulu yemei veren yal ift mi, aylak m yoksa ylan mdr? K r a l yle cevap verir: "Dmann aresiz av
15 Bu hikyelerin dnyadaki uyarlama ve benzerlerinin mukayesesi iin N . M . Penzer, The Ocean of Slory, Cilt V I , s. 225-294 ile Cilt V I I , s. 199 -270'e baklabilir.

HORTLAIN YRMBE HKYES

167

iken ylan nasl sulu olabilir? aylak da karn ackt iin doal olarak yemeini temin etmektedir. A insanlar sevabna doyuran yal kiilerin de bunda bir suu olamaz. Bu nedenle Brahman'n lmn her hangibirine ykleyen kii ok aptal bir kii olmaldr. Grld gibi kartlan sonuta kadercilik deil, mantk bir dn vardr. Her ne kadar din ve mitolojik eler varsa da masal edebiyat Hindistan'da din etkisinden farkl olarak geliti. Buddhist ve Caynist masallarla Vishnu, iva gibi tanrlar ven masallar hari tutulmaldr. "Hindistan i k i byk dalga halinde gneye ve douya Buddhizmin zhd ahlkn, batya da masal edebiyatnn dinle ilgisi 16 olmayan uyank ahlkn gnderdi" ve "Avrupa hristiyan akidesine 17 karlk Hindistan'n serbest fikirlerini eken kuru bir snger g i b i y d i " . KARILATIRMA TABLOSU
18

Vetlapanavimati'nin temel evirisindeki hikyelerin sra sn gstermektedir. Marath versiyonunda hikyelerin dizimi tamamen Hind versiyonundaki gibidir.
Somadeva, Kathsaritsgara 1. 2, 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. (Sanskrit) Hind
1 2 4 3 5 6 8 23
7

Tamil 1
2 6 7 4 5 8 3 9 10 11 12 16 17 18 19 20 13 23 21 14 15 22 24

Erensin Kadn Kazan Gen Brahman K r a l ve ki Akll Ku Viravara'nn Maceralar Somaprabh ve Deien Balar ve Kz Kraln Klesi ve-Sperisi Mklpesent Adam Anangarati ve Madanasen'nn Sabrsz Sz Hassas Kadin K r a l Yaahketu ve Kars Harisvmin ve K t Talihi Tccarn K z ve Hrsz Sihirli Hap Cmtavhana'nn Kurban Gzel Tjnmdin Brahmanm Olu ve Sihir Gc Hrszn Olu Brahman ocuun Kurban Anangamancar ve Kamalkara D r t Karde ve Aslan Alayan ve Dafts Eden Mnzev lgin Akrabalklar Bitiri Hikyesi

9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 24 25

16 W. Ruben, "Eski H i n t Metinlerinin Dnyaca Mehur Tercmeleri", Tercme Dergisi, C. I, S. 4, Maarif Matbaas, Ankara, 1941, s. 392. 17 Ayn makale, s. 397. 18 Bu tablo N . M . Penzer, The Ocean og Story, C, V I I , s. 264'ten alnmtr.

168

KORHAN KAYA YARARLANILAN KAYNAKLAR

As-Samarqandi, Muhammed B., A l i Az-Zahir, Sindbd-Nme Nere den: Ahmet Ate, Mill E i t i m Basmevi, stanbul 1948. Boccaccio, Giovanni, Decameron Hikyeleri, (2 Cilt), ev: D r . Feridun Timur, Sosyal Yaynlar, Temmuz-Austos stanbul 1984. ada, Kemal, "Hitopadea'nn nsz", A . . Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Dergisi, Cilt 24, Say 1-2, Ankara 1969. , Panatantra Masallar, A . . D T C F Yaynlar N o : 137, Ankara 1962.

Edgerton, Franklin, Vikrama's Adventures or The Thirty-two Tales f the Throne, Part 1: Translation in Four Parallel Receusiods, Har vard University Press, London 1926. Gibb, E.J. W . , The History of the Forty Vezir s or The Story of the Forty Morns and Eves, w r i t t e n in Turkish by Sheykh-zada, George Redway, London 1886. Halk Bilgisi Haberleri, stanbul Halkevi D i l , Edebiyat ve Tarih- ubesi tarafndan karlan aylk mecmua, Yaz ileri M d . : M. H a l i t Bay r , stanbul, 1936-1937, Say: 58-72. K o u , Reat Ekrem, Tarihimizde Garip Vakalar, nc bask, stanbul, Kasn 1971. Varlk Yaynevi, and

Macculloch, J.A., "Vampire", Hastings' Encyclopedia Ethics Cilt X I I , sayfa 589-591, Edinburgh 1908.

Religions

Penzer, N . M . , Teh Ocean of Story, ( C . H . Tawney'in Kathsaritsgara evirisinin aklama ve notlarla gelitirilmii) Cilt 6 ve 7, Grafton House, London 1926. Ruben, Walter, " E s k i H i n t Metinlerinin Dnyaca Mehur Tercmeleri", Tercme Dergisi, Cilt I, Say 4-5, Maarif Matb., Ankara 1941. , "Goethe ve T H . Mann'n ledikleri B i r H i n t M o t i f i " , ndoloji Aratrmalar, D T C F Yllk Aratrmalar Dergisi 1. saydan ayrbasm, Cumhuriyet Matbaas, stanbul 1941. Ruben, Walter, Buddhizm Tarihi, ev: D r . Abidin t i l , A . . D T C F Ya ynlar no: 58, Ankara 1947.

H O R T L A I N YRMBE HKYES

169

, " H i n t - T r k Masal Mnasebetleri", A . . DTCF Dergisi, Cilt I, Say 1, Ankara 1942. Sinanolu, Suat, "Giovanni Boccaccio", DTCF Dergisi, Cilt X V I , Say 1-2, Mart-Haziran 1958. Somadeva, Kahasaritsgara Bombay 1930. (Sanskrit Metin), Nirnayasagar Press,

Tt-nme (Papaann Hikyeleri), Sadeletiren: emsettin K u t l u , Tercman Yaynlar 1001 Temel Eser, Basmyeri: Kervan K i t a p lk A.