You are on page 1of 22

KONTROL ZLEYCDE

HAZIRLAYAN

2011

Trklerin amanizm'den slamiyete geii yzyllar ncesine dayansa da gnmzde amanizm'den kalan birok adet ve gelenekleri bulunuyor

BUNLARDAN BAZILARI

Su dkerek uurlama Gidenin arkasndan su dkmek eski Trklerdeki su kltnn

dourduu bir adettir.

Mum yakma, aput balama


Camii avlularnda mum yaklmas, aalara bez ve aput balanmas da amanizm dneminden gnmze aktarlan geleneklerdir.

TAHTAYA VURMAK stenmeyen bir olay duyulduunda tahtaya el ile tokmak gibi kere vurulmas da, ktlkten korunmak, kt ruhlarn duymasn nlemek amacna ynelik eski bir aman inandr. Bunlardan bazlar Amerikallara da gemi adetlerdir. Varsayma gre eski Trkler Asyadan Amerika ktasna geerken Kuzey Buz Denizini Bering Boazn kullanmlar (?).

Zira Amerikal Kzlderililer de "knock on the wood" deyip 3 defa tahtaya vururlar.

KURUN DKME aman geleneklerinden kalan bir dettir. amanlar bu ritele Kut Dkme anlamna gelen Kut Kuyma adn vermilerdi. nsana musallat olan kt ruhlarn olumsuz etkisini ortadan kaldrmaya ynelik olarak ok eski dnemlerde uygulanan sihir kkenli bir riteldir.

KIRMIZI KURDELE Lousa kadnlarn bana balanan krmz kurdele aman dneminden gnmze kadar gelmi bir adettir. Bu kurdelenin anneyi ve yeni doan ocuu, Albz denen eytana kar koruduuna inanlr.

Alevilikte mezarn bana balanan krmz kurdelenin de lye kt ruhlarn musallat


olmasn engellediine inanlr.

AY
Anadolu'da yeni ayn grnmesi srasnda yere diz kerek niyaz edilmekte, gkyzne, aya ve topraa bakarak dilekte bulunulmaktadr. Yeni ayn yeni umutlara ve yeni balanglara vesile olaca dnlr. Bu olgu da Trklerin eski Gktanr inancndan kaynaklanmaktadr.

40

SAYISI

Eski Trk inanna gre ruh fizik bedeni 40 gn sonra terk etmektedir. Vefat edenin 40nn kmas deyimi vardr. Trk destanlarnda krk says ok yer alr ve krk yiitler, krk kzlar hikayelerde epeyce geer. Manas destannda olduu gibi, Dede Korkut hikyelerinde krk yiitler grlmektedir. Krgz treyi efsnesinde de, Saan Hann bir kz ve otuz dokuz hizmetisi ile krk kz bir gln kenarna giderek sudan gebe kalmlard. Ouzun verdii lende, diktirdii srklarn boyu krk kula uzunluunda idi. Hikyelerde ve masallarda krk gn ve krk gece dnler, krk haremiler, krk satr ve krk katr ok geer. Baz ejderhalar vardr ki onlar yenilmez ve lmezler, ancak bunlarn tlsmlar bozulursa lrler. Bu gibi ejderhalarn krk gnlk bir uyku zaman vardr. te bu zamanda ejderhann yanna gidilir, zerinden krk tne kl koparlr, atee atlarak yaklrsa ejderha da lr.

40 says da totemcilik dneminden kalma bir inantr.

Semv dinler dhil tm dinlerde 40 sembolizmasnn grlmesi dinlerin evrim sreci konusunda fikir vermektedir.
slmiyet'te lmn ardndan 40 gn getikten sonra Kuran ve Mevlit okutma detlerinin, Musa'nn Tanr'nn buyruklarn Tur danda 40 gn 40 gecede almasnn, eski Msrda firavunun lmnden krk gn sonra cennete gidebilmek iin bir boa ile mcadele etmek zorunda kalmasnn, Hristiyanlarn paskalyaya 40 gn oru tutarak hazrlanmasnn, Ayasofya kilisesinin zemin katnda 40 stununun ve kubbesinde de 40 penceresi olmasnn kkeninde aman veya totem geleneklerinin bulunmas dnlebilir.

ORTA ASYA (MOOLSTAN) BALBAL KLT TOTEM

MEZAR TAI
aman yin srasnda yardmc ruhlarn kullanmaktadr. llerin, ailenin vefat etmi byklerinin, eski amanlarn ruhlarnn, ormann, suyun ve yerin yardmc ruhlarnn da aman'a yardm ettii kabul edilir. len byklerin ruhlarnn oalmas sonucu bu ruhlarn en kdemlisinin ruhlarn bana geeceine ve bunun da dierlerinin yardm ile aman'a yol gstereceine inanlr. Ku biiminde dnlen bu ruhlar aman'a, gkyzne yapaca yolculukta yardmc olmaktadrlar.

Toplumda ulu kabul edilen kiilerin lmnden sonra ruhlarndan medet ummak mezarlar kutsam ve bu yerler medet umulan yerler haline gelmilerdir.
Gnmzde mezar, trbe, yatr ve benzeri yerlerin ziyareti ve bunlardan medet umulmas da bu inan sisteminin devam olarak ortaya kmtr.

Eski Trklerde mezarlar gizleme gelenei yoktur, aksine zellikle byklerin zel mezarlar yaplp, zerlerine bir yap (bark) yaplm, barkn i duvarlar lnn yaarken katld sava sahnelerini gsteren resimlerle sslenmitir. Ayrca mezarn veya mezar yapsnn stne Balballar dikilmi, sradan kiilerin mezarlarna da, belirli olmas iin tmsek biimi verilmitir.

Arap dnyasnda mezar ta yoktur. lnn toprakla btnlemesi ve zaman iinde kaybolmas istenir. Kutsanmas gnahtr. Mezarlara ta dikilmesi ve bu tan sanat eseri hline getirilecek kadar sslenmesi slam corafyasnda sadece Anadoluda grlmektedir.

DLEK TUTMA Gktanr inancnda kanl kurbanlardan baka bir de kansz kurbanlar vardr.

Sa, yalama, yani aalara veya kamn davuluna balanan paavralar, atee ya atma, tzlerin azlarn yalama ve kmz serpme gibi trenler bu kansz kurbanlardr.

KPEK ULUMASI
amanizm'de kpek ruhun yaklatn uzaktan ac ulumayla haber verebilmektedir.

Sradan bir kii bu ruhu grrse bu onun pek yaknda leceine iaret saylr.
Anadoluda gnmzde kpek ulumas uursuz saylmaktadr. Kpeklerin baz olaylar nceden algladklarna ve bunu uluyarak anlattklarna inanlr.

K amanlar (kamlar), Tanr ve koruyucu ruhlar iin arak (rak) sa saarlar, bu kansz kurban saylr. Eski Trk kltrnde iki iilmesi yaygn bir gelenektir. zellikle dnlerde ve mutlu gnlerde mzik eliinde iki iilmesi gelenei vardr.

KUBBE Ayrca, cami mimarisine kattmz "kubbe" gk tanr dini'nden tadmz bir durumdur.

NAZAR Anadoluda halk arasnda nazar olgusu ok yaygn bir inantr. Bz insanlarn olaand zellikleri olduu ve bunlarn baklarnn karlarndaki kimselere rahatszlk verdiine, ktlk yaptna inanlr.

Bunun nne gemek iin nazar boncuu, deve boncuu, gz boncuu v.s. taklr.
Nazar olgusu da eski Trk inanlarndandr.

HALI, KLM DESENLER aman'n zerine giydii giysiye ylan, akrep, iyan, kunduz gibi yaban ve zararl hayvan ekilleri izilerek onlarn karlacana inanlrd. Bugn Anadoluda Trkmen kylerinde dokunan hal, kilim gibi rgler aman giysilerinin izleri tamaktadr.

MZK
amanlar yinlerinde davul ve kopuz kullanmlardr. Mziksiz bir yin dnlemez. Oysa slam dininde Kuran dndaki din eserlerin mzikle okunmas gnahtr. aman geleneinin devam olarak Anadoluda Hz. Muhammed'in, Hz. Alinin hayatlar mzikle okunmaktadr. Mevlit ve lhiler sdece Anadoluda uygulanan mzikli anlatmlardr.

HAZIRLAYAN ETN MR

TEMMUZ . 2011

cetinimir@gmail.com
TELF SAHB : ETN MR SUNUMUN ZN ALINMADAN KOPYALANMASI VE KULLANILMASI 5846 SAYILI TELF VE SANAT ESERLER YASASINA GRE SUTUR

You might also like