DEFD, XXVII/2008, ss.

179-182
HAZRET AL-Sempozyum Bildirileri-
Izmir 2009, XIII+583 sayfa
Necdet ENGN
*
DE. Ilahiyat Fakltesi, Izmir Ilahiyat Fakltesi Vakfi ve T.C. Diyanet
Isleri Baskanligi Izmir Il Mftlg isbirliginde 24-25 Ekim 2007 tarihlerinde
dzenlenen ulusal HAZRETI ALI sempozyumu, yine DE. Ilahiyat Fakltesi
Dekanligi ve Samed Dede Klliyesini Yaptirma Yasatma ve Cemevi
Derneginin katkilariyla ve HAZRETI ALI-Sempozyum Bildirileri-(Izmir 2009)
adiyla yayimlanmistir. Editrlgn DE. Ilahiyat Fakltesi gretim
yelerinden Prof. Dr. Riza Savas`in yaptigi ve Tibyan Yayincilik tarafindan
basilan kitabin hazirlanmasinda, yine DE. Ilahiyat Fakltesi gretim
elemanlarindan Prof. Dr. A. Blent nal, gr. Gr. Dr. Sabri Yilmaz, Ars.
Gr. Hasan Hseyin Balli ve Ars. Gr. Fatih Topaloglunun byk katkilari
olmustur. Kitabin basimi ve dagitimini ise, Samed Dede Klliyesini Yaptirma
Yasatma ve Cemevi Dernegi stlenmistir. Kitabin hazirlanmasi, basimi ve
dagitiminda ve bylece tertip edilen sempozyumun kalici hale gelmesinde emegi
geen herkes, ilim camiasindan bir tesekkr hak etmistir.
Yukarida belirtilen tarihlerde, yogun bir ilgi ile karsilanan bu
sempozyumun kitaplastirilmis olmasi son derece memnuniyet vericidir. Fakat
aradan geen yaklasik bir buuk yillik zaman zarfinda sunulan tebliglerin
sicakligi hala kendisini hissettirmektedir. stelik sempozyum zerine ayrintili bir
tanitim, Ars. Gr. Hasan Hseyin Balli tarafindan e-maklt Mezhep
Arastirmalari, I / 1 (Bahar 2008), ss. 61-69:
http://www.emakalat.com/index.php/emakalat/article/viewFile/9/5de
yayimlanmis, bu ayrintili tanitimin bir zeti de DE. Ilahiyat Fakltesi Dergisi,
\il: 2007, Sayi: XXVI, ss. 163-168de sunulmustur. Hem bu nedenle hem de
okuyuculari tebliglerle bas basa birakmak gayesiyle bu sempozyum kitabi
tanitiminda fazla ayrintiya girilmemis, daha ok kitabin sekl tanitimi uygun
grlmstr.
Elimizdeki bu sempozyum bildirileri kitabi, Hz. Ali ve Alevlik zerine
duayen bir isim olan, Mugla niversitesi eski rektr Prof. Dr. Ethem Ruhi
liglalinin takdim yazisi ve dnemin DE. Ilahiyat Fakltesi dekani Prof. Dr.
Hseyin Elmali ile Diyanet Isleri Baskanligi Izmir Il Mfts Ibrahim Acarin
ailis konusmalarinin metinleriyle baslar. Kitap, iki gn boyunca devam eden
*
Ar. Gr. Dr., DE. lahiyat Fakltesi, Trk-slam Edebiyat Anabilim Dal e-posta:
necdetsengun@hotmail.com
180 Necdet SENGN
sempozyumda sunulan bildirileri ve mzakerelerinin tam metinlerini muhtev ve
her biri bir blm olarak da kabul edilebilecek olan bir ailis paneli, alti oturum
ve bir degerlendirme oturumundan olusmaktadir. Her biri ayri bir baslik tasiyan
ve kitapta adeta birer blm olarak tertip edilen ailis paneli ve oturumlarda,
Trkiyenin degisik niversitelerinden sempozyuma katilan bilim adamlari
tarafindan Hz. Alinin pek ok yn tartisilmistir.
Kitabin 9-52. sayfalari arasinda, kitaba giris olarak da telakki edilebilecek
olan ve baskanligini Prof. Dr. Ethem Ruhi Figlalinin yaptigi, Gnmzde Hz.
Aliyi Tanima ve Anlama baslikli ailis paneli yer almaktadir. Bu kisimda ilk
olarak yazar Haydar Kayanin daha sonra da sirasiyla Dnya Ehl-i Beyt Vakfi
Genel Baskani Fermani Altunun, TBMM. Ktahya Milletvekili Dr. Hseyin
Tugcunun, Hitit niversitesi Ilahiyat Fakltesi gretim yesi Do. Dr. Osman
Lgrinin ve Ankara niversitesi Ilahiyat Fakltesi gretim yesi Prof. Dr.
Hasan Onatin konuyla alakali grsleri yer almaktadir.
Birinci oturum / Birinci blm (ss. 53-158), Islam Mezhepleri ve Hz.
Ali basligini tasir ve oturum baskanligini Prof. Dr. Hasan Onat yapmistir. Bu
oturumda ilk olarak Prof. Dr. Saffet Sarikaya, Bekta, ve Alevlerde Hz. Alinin
Tanrila,tirilmasi ddialarina Dair Bir Degerlendirme adli bildirisini sunmustur. Daha
sonra Do. Dr. H. Ibrahim Bulutun, ii-Usuli Gelenekte Hz. Ali ve mametinin
Dayanaklari: eyh Mfid rnegi adli bildirisi gelir. Dr. Cenksu er, Hakk-
Muhammed-Ali (ler) Telakkileri erevesinde Alevilikte Hz. Ali; Yrd. Do. Dr.
Sevket Yavuz da Kahramanlik Arketipinin slamda v,asi veya Hz. Alinin Mslman
Kolektif Tasavvurunda Olu,umu adli bildirilerini sunmuslardir. Bu oturuma
mzakereci olarak katilan Yrd. Do. Dr. Necdet Subasi, teblig metinlerini ve ilk
oturumun isleyisi zerindeki mzakerelerini ortaya koymustur. Daha sonra
tebligciler sz alarak mzakerecinin kendilerine ynelik elestirilerine cevaplar
vermislerdir. Bylece birinci oturum sona ermistir.
Hadislerde Hz. Ali baslikli ikinci oturum / ikinci blm (ss. 159-273),
Hadislerde geen Hz. Ali ile ilgili rivayetlerin veya Hz. Alinin hadisiliginin
ortaya konuldugu bir blm olmustur. Baskanligini Prof. Dr. M. Cemal
Sofuoglunun yaptigi bu oturumda, Do. Dr. Saffet Sancakli, Do. Dr. Ahmet
\ildirim ve Do. Dr. Ali Aksunun tebligleri, Hz. Ali ve hadis ana basligina
uygun tebliglerdir. Yrd. Do. Dr. Abdlkadir Palabiyik, Hz. Peygamberin Hz.
Aliye Nasihatlerini ortaya koyarken; Ars. Gr. Ali Ertugrul, Iranda tipki basim
olarak yayimlanmis olan Sefne-i Tebriz adli mecmuada Hz. Aliye nispet edilen
dualar ve sad-kelimelerle ilgili risaleleri teblig konusu etmistir. Bu blmde son
olarak, Dzgn Sahinin ikinci oturumu degerlendirdigi mzakeresi
bulunmaktadir.
nc Oturum / nc blm (ss. 275-361), Prof. Dr. Riza Savas
baskanliginda gereklestirilmistir ve bu oturumun basligi Islam Tarihinde Hz.
Alidir. Daha ok gen arastirmacilarin katilimiyla gereklestirilen bu oturum,
tarih kaynaklardaki Hz. Ali ilgili rivayetlerin ortaya konuldugu bir blm
olmustur. Daha ok Hz. Alinin siyas kimliginin ne iktigi bu blmde, Hz.
HAZRETI ALI-Sempozyum Bildirileri- 181
Alinin Halife seimlerindeki tutum ve tavri, Yrd. Do. Dr. Sleyman Gen
tarafindan; Hz. Alinin Hz. Osman ile iliskileri, Ars. Gr. Fatih Topaloglu
tarafindan; Hz. Alinin vali atamadaki kriterleri ve atadigi valiler, Do. Dr. nal
Kili tarafindan ve Hz. Alinin egemenlik anlayisi, Do. Dr. A. Blent nal
tarafindan ortaya konulmustur. Ayrica Islamda hurf dsncenin kurucusu
kabul edilen Fazlullah-i Hurfnin Hz. Ali hakkindaki dsnceleri de, Ars. Gr.
Hasan Hseyin Balli tarafindan masaya yatirilmistir. Tm bu tebliglerin
degerlendirilmesi Prof. Dr. Abdlhalik Bakir tarafindan yapilmistir.
Drdnc oturum/drdnc blm (ss. 363-436), Trk ve Islam
Edebiyatinda Hz. Alinin yansimalarina ayrilmistir. Bu blme Prof. Dr.
Selahattin Parladir baskanlik etmis ve Trk-Islam edebiyati sahasindaki tarih
sahsiyetlerin bazi eserleri ekseninde, Hz. Alinin edebiyattaki yeri tartisilmistir.
Dr. Kiyasettin Kooglu, Imam Maturidi, Hoca Ahmed Yesev ve Haci Bektas-i
Veldeki Hz. Ali algisini anlatirken; Do. Dr. Alim Yildiz, Fuzulye Gre Hz.
Aliyi degerlendirmistir. Mesnevdeki Hz. Ali Imaji ise, Prof. Dr. Mehmet
Demirci tarafindan ortaya konulmustur. Prof. Dr. Hseyin Elmali da Snn
kaynaklardan el-Mverdnin, Edebd-dnya ved-dn adli eseri erevesinde
Mverdnin Hz. Ali ile ilgili grslerini dile getirmistir. Oturumun mzakeresi,
Cem Vakfi Izmir Sube Baskani Veli Gler tarafindan yapilmistir.
Kelam ve Fikihta Hz. Ali basligini tasiyan besinci oturum / besinci
blm (ss. 437-513)e Prof. Dr. Osman Karadeniz baskanlik etmistir. Bu
blmde Iki ana Islm disiplin olan Kelam ve Fikih alaninda Hz. Ali ile ilgili
rivayetler tartisilmistir. Hz. Aliye Isnad Edilen Itikad Yorumlarin Kelam
Niteligi, Do. Dr. Galip Trcan tarafindan ele alinmis; Yalanci Peygamberlik
Olgusu Baglaminda Hz. Alinin Istismari meselesi de Do. Dr. Abdlgaffar
Aslan tarafindan ortaya konulmustur. Sempozyumdaki fikih alanindaki tek
teblig, Do. Dr. Hseyin Esen tarafindan sunulmustur. Dr. Esen, Hz. Alinin
Islam Ceza Hukuku Alaninda Dikkat eken Bazi Grs ve Uygulamalari adli
tebliginde, Hz. Alinin Hz. Peygamber tarafindan Yemene kadi olarak
gnderilisi ve Hz. Alinin zina, zina iftirasi, livata cezasi, hirsizlik, iki imek,
zindiklik, kisas-diyet gibi konularda verdigi hkmlerden rnekler aktarmistir.
Oturumun mzakeresini, Cem Vakfi divan kurulu yesi, Mehmet Baspinar
yapmistir.
Altinci oturum / altinci blm (ss. 515-559), Prof. Dr. Abdlhalik
Bakirin baskanliginda gereklestirilmistir. Bu blm, Sosyal ve Kltrel
Hayatta Hz. Ali basligini tasir. Kuran ve Hz. Ali, Hz. Ali ve aile, Hz. Ali
Cenknmeleri gibi konularin islendigi bu blmde Hz. Alinin Kurana yaptigi
hizmetler gr. Gr. Dr. Ziya Sen tarafindan anlatilmistir. gr. Gr. Abuzer
eragi de Hz. Alinin Aileye bakisi ve ailesine karsi davranislarini ortaya
koymustur. Do. Dr. Mehmet Atalan ise, Trk Kltrnde Hz. Ali
Cenknmeleri hakkinda bilgi vermistir. Trk milletinin Hz. Ali algisi ve onu
kendine has bir slupla yorumlayarak yeniden dile getirisi, Hz. Ali imajini kendi
kahraman prototipine ok yakin bulusu, bu teblig ile bir kez daha gzler nne
182 Necdet SENGN
serilmistir.
Kitabin sonu blmn olusturan degerlendirme oturumu (ss. 561-
583), sempozyumda byk katkilari olan ve sempozyum srecinde degisik
grevler stlenen kisiler tarafindan gereklestirilmistir. Daha ok iki gnlk
sempozyum srecinin genel bir mzakeresinin yapildigi, dilek ve temennilerin
ifade edildigi bu blme, Izmir Il Mfts Ibrahim Acar baskanlik etmistir.
Prof. Dr. Ali Ihsan Yitik, Fermani Altun, Dr. Hseyin Tugcu, Prof. Dr.
Hseyin Elmali ve Prof. Dr. Ethem Ruhi Figlalinin degerlendirmelerinin yer
aldigi bu blmde, Hz. Ali ile ilgili sempozyumlarin daha siklikla yapilmasi
gerektigi, Alev ve Snn kesimin ancak bu sekilde aralarindaki ihtilafli
meselelerde ortak bir kanaate ulasabilecekleri, Hz. Alinin ortak bir payda
oldugu ve hepimiz iin kendisinde rnek alinabilecek birok yn bulundugu gibi
grsler, bu blmde konusmacilar tarafindan dile getirilen hususlardir.
Sonuta elimizdeki 583 sayfalik hacimli eser meydana gelmistir. Eserde
bu sekilde ifade edilmese de bizim ayri birer blm olarak grdgmz her
oturumun basina, o oturumdaki baskan ve tebligcilerin sretlerini gsteren birer
fotografin konulmasi, daha nce yayimlanan sempozyum bildiri kitaplarinda pek
rastlamadigimiz bir yeniliktir. Bu durum, fikir ve grsleri ile bizleri aydinlatan
degerli arastirmacilarin, seklen de hafizamizda yer etmesini saglamis, kendileri
ile irtibat kurmak isteyen kisilere yardimci bir ayrinti hkmn ittihaz etmistir.
Mzakerecilerin oturumlari degerlendirmesinden sonra sz alan oturum
konusmacilarinin, mzakerecilere verdikleri cevaplar da kitaba dahil edilmistir.
Daha ok spontane gelisen bu cevaplarin satir aralarinda ayrintili bilgiler de
sunulmustur. Oturum baskanlarinin konusmacilara yaptigi katki ve sorularini,
dinleyicilerden soru ve grsleriyle tartismalara mdahil olan akademisyenlerin
sz ve ifadelerini de kitapta bulmak mmkndr.
Kitabin byk bir dikkat ile hazirlandigi, gz zevkimizi fazlaca
hirpalamadigi ve bylesine hacimli bir eserde dslebilecek muhtemel
yanlislardan azami lde kainildigi grlmektedir. Bazi teblig metinlerinin
sonunda bibliyografya verilirken diger bazi teblig sonlarinda verilmemesi, sadece
teblig basliklarinin ve alt basliklarinin bold yazi karakterleriyle yazilmasi
gerekirken, metin ierisinde bazi tebliglerde bir takim ne ikarilmak istenen
ifadelerin de bold yapilmasi, dipnot verme usullerinde farkli yntemlerin
uygulanmasi ki henz ortak bir dipnot verme usul gelistirilememistir- kitabin
kendi ierisindeki tutarliligina zarar vermis olsa da bu durum, tebligcilerin kendi
inisiyatiflerine bir mdahalede bulunulmadigina hamledilebilir. Bazi basliklarin
da sayfa sonunda yer almasi, seklen grnme zarar verse de, sonu itibariyla bu
kitap sayesinde, tarihe bir not dslms ve okuyuculara konunun uzmani
akademisyenler tarafindan gzel bir kaynak eser sunulmustur.