Tr. J.

of Biology 23 (1999) 115-126 TBTAK

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas
mer MUNZUROLU
Frat niversitesi, Fen-Edebiyat Fakltesi, Biyoloji Blm Elaz-TRKYE

Geli Tarihi: 16.10.1996

zet: Bu almada, bir monokotil (Triticum aestivum cv. Cumhuriyet) ile bir dikotil (Cucumis sativus cv. Beit alpha)in tohum imlenmesi ve imlenme sonras aamada oluan morfogenetik belirimler zerine sigara dumannn etkileri aratrlmtr. Ayrca bu olaylarda sigara duman ile dtan uygulanan eitli byme maddeleri arasndaki etkileimler belirlenmeye allmtr. Elde ettiimiz sonulara gre sigara duman uygulamas her iki bitki trnn tohumunda da imlenmeyi nemli llerde etkilemi, zellikle imlenme ortamnda sigara duman bulunduu zaman imlenme tamamen engellenmi, tohumlar sigara duman olmayan ortama alndklarnda imlenme yeteneini yeniden kazanmlardr. imlenme zerindeki bu inhibisyon, imlenme sonras aamada oluan morfogenetik belirimler zerinde de ak bir ekilde ortaya kmtr. Sigara dumannn bu olaylar zerinde oluturduu inhibisyon ayn anda ortama byme maddesi verilerek azaltlamamtr. Anahtar Szckler: Sigara duman, bitki byme maddesi, imlenme

An Investigation on the Interaction of Plant Growth Substances and the Inhibitory Effects of Cigarette Smoke on Germination
Abstract: In this work, the effects of cigarette smoke on the germination of a monocot (Triticum aestivum cv. Cumhuriyet) and a dicot (Cucumis sativus cv. Beit alpha) seeds and on the subsequent morphogenetic formations have been investigated. In addition, the interaction between externally applied plant growth substances and these phenomena have been dealt with. The results we have obtained may be summarized as follows: The application of cigarette smoke have inhibited the seed germination in both species while this pollutant was present in germination medium, the seeds regained their germination ability as soon as being transferred to a smoke-free medium. The same situation was also observed for morphogenetic formations. The inhibitory effects of cigarette smoke on the germination or growth have not been alleviated by concommittant growth substance application. Key Words: Cigarette smoke, plant growth substance, germination.

115

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

Giri nsan, bitki ve hayvanlarn zararl etkileri sonucu karada, suda ve havada deiik llerde ortaya kan evre kirlilii, arzu edilmeyen fiziksel, kimyasal ve biyolojik deiikliklerdir. Atmosferin en kk hacimli ve topra saran tabakas olan troposferin kirlenmesi ise hava kirlilii olarak bilinir. Hava kirliliine yol aan faktrlerin banda endstriyel faaliyetler, motorlu tatlarn eksoz gazlar, baca gazlar, yakma ilemleri (p, sigara, yakt), soutucu ve sprey kullanlmas, volkanik faaliyet ve orman yangnlar gelmektedir. Genel hava kirleticilerinin bitkiler zerindeki etkileri konusunda ok sayda alma mevcuttur (1-5). Hava kirliliine yol aan temel kirletici kaynaklara kyasla, sigara dumannn tm atmosfer iindeki birim hacimde oran ok azdr. Ancak bilinen ve makro dzeyde hava kirlenmesine yol aan kaynaklardaki kirletici faktrlerden ok daha fazla sayda toksik, tahri edici ve kanserojen madde ieren sigara duman (6) nem verilmesi gereken kirletici faktrlerin banda gelmektedir. zellikle kapal ortamlarda oluan sigara duman, lokal olarak bu ortamlar iin havay kirleten etmenlerden biridir. Ttn dumannda bulunan ve laboratuvarda toksik ve kanserojen etkileri saptanan eitli bileik snflarndaki sigara duman yap ta rnekleri (6) aadaki gibidir. - Amonyak ve uucu aminler; amonyak, etilamin, metilamin, dimetilamin... - Uucu aldehit ve ketonlar; asetaldehit, aseton, akrolleyn, formaldehit... - Dier uucu bileikler; benzen, rethan, vinil klorid, karbon monoksit, azot oksitleri, hidrosiyanik asit... - ok ekirdekli aromatik bileikler; fluoren, fluoranthen, karbakzol, kronen, perilen, antrasen, antantren, benzo (b) fluoren, metilfluoranten... - Alkoller; butanol-1, butanol-2, metanol, etanol, propanol-1... - Fenolik bileikler ve kinonlar; katekol, guakol, fenol, etil fenol, 1-naftol... - Karboksilik asitler; asetik asit, benzoik asit, formik asit, laktik asit... - Laktonlar; kumarin, - btirik lakton... - Aromatik aminler; anilin, toluidin, 2, 3 ve 4 etilalinin... - Pridin ve prolidinler; pridin, 3 - vinil pridin, n-nitrosamin, 3-metilpridin... - z Elementler; alminyum, antimoan, arsenik, bizmut, kadmiyum, kobalt, bakr, kurun, magnezyum, mangan, nikel, potasyum, selenyum, sodyum... - Katran ve Nikotin. Ttn veya sigara dumannn insan, eitli memeli trleri ve dier hayvansal organizmalar ile maya ve bakteri rklarnda olumsuz etkiler yapt ok sayda alma ile (7-12) tespit edilmitir. Bitkiler zerindeki etkileri konusunda yaplan almalar ise hem nicelik olarak azdr ve hem de nitelik olarak dar kapsamldr. Bu az saydaki almalarn bir ksm ok eski tarihlere dayanmaktadr. Bulgular ise morfolojik (13, 14-17) veya sitogenetik (13, 18, 19) karakterdedir.

116

. MUNZUROLU

Bu almada, ierisinde 3900den fazla (6) deiik kimyasal yapda madde bulunan sigara dumannn bitkilerde imlenme ve ilk morfogenetik belirimler zerindeki etkileri aratrlmtr. Ayrca bu olayn dtan uygulanan byme maddeleri ile olan ilikileri tespit edilmitir. Bylece sigara dumannn imdiye kadar ele alnmam bir yn incelenerek konuya aklk getirilmeye allmtr. Materyal ve Metot Bu aratrmada bitkisel materyal olarak buday (Triticum aestivum cv. Cumhuriyet) ve salatalk (Cucumis sativus cv. Beit alpha) tohumlar kullanlmtr. almamzda dtan byme maddelerinin uygulanmas ngrld iin, buday koleoptillerinin ve salatalk hipokotillerinin eitli byme maddelerine kar spesifik davran gstermeleri bu iki trn seilmesinde temel tekil etmitir. Ayrca yaptmz n denemelerde bu iki trn sigara dumanna olduka duyarl olduklar da ilk kez tarafmzdan tespit edilmitir. Deney objelerine, doz olarak 1 adedinin kuru ttn arl 0,9 gram olarak belirlenen filtresiz Bitlis sigaralarnn duman uygulanmtr. Tohumlar 20er litrelik effaf PET bidonlarn oluturduu kapal sistemlerde imlendirilmitir. Deneylerde musluk suyu, 50er ppmlik Gibberellik asit (GA3) ve Kinetin (K) ile bu iki zeltinin ayn konsantrasyonlardaki kombinasyonlar kullanlmtr. Sigara duman uygulamas, tohumlarn ime-imlenme ortamlarnda kullanlan svlarn her 100ml. sine ekil 1deki dzenekle birer doz sigara duman emdirilerek veya imlenmenin gerekletii atmosfere vakum pompas ile birer doz sigara duman verilerek yaplmtr. Tohumlar ime ortam olarak kullanlan svlarda ve 23-24C lik karanlk ortamda 5 saat sreyle bekletilmilerdir. ien tohumlar, ierisine ift katl filtre kad denmi petrilerin herbirine 30ar adet gelecek ekilde ekilerek PET bidonlara yerletirilmilerdir. Sigara dumannn imlenme periyodunun hangi aamasnda daha etkili olduunu ve bu etkinin kalc olup olmadn anlamak iin, uygulama deiik ekillerde ve farkl zamanlarda yaplmtr. Bu amala planlanm ve ksaltmalar metin ierisinde geen ilemler unlardr; AK-A2 : Tohumlarn ime ve ekim ortamlarnda musluk suyu kullanlmtr (AK = Kontrol grubu). B1-B2 : Tohumlarn ime ortamlarnda sigara duman ile doyurulmu su, ekim ortamlarnda ise normal su kullanlmtr. C1-C2 : B1-B2 deki ilemin tersi yaplmtr. D1-D2 : Tohumlarn ime ve ekim ortamlarnda sigara duman ile doyurulmu su kullanlmtr. Bu ekilde dzenlenen ve PET bidonlara yerletirilen tohumlar karanlk ve 23-24C lik ortamda 72 saat sreyle imlenmeye braklmtr. Bu arada 2 ile numaralandrlan (A2 , B2 , C2 ve D2 ) tohumlarn imlenme atmosferine her 24 saatte bir birer doz sigara duman verilmitir. Ayrca her 24 saatte bir bidonlar birer saat sreyle havalandrlm, petrilere ekim ortamlarna verilen svdan 0,5 ml. ilave edilmitir. 117

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

imlenme yetenekleri zerine sigara duman-hormon etkileiminin aratrld deneylerde ise, tohumlarn ime ve ekim ortamlarnda kullanlan svlar, metin ierisindeki ksaltmalara gre u ekilde uygulanmtr; AhK-Ah2 : Musluk Suyu (AhK= Kontrol grubu). Bh1-Bh2 : Sigara duman ile doyurulmu GA3 zeltisi Ch1-Ch2 : Kinetin zeltisi Dh1-Dh2 : Sigara duman ile doyurulmu Kinetin zeltisi Eh1-Eh2 : GA3 + Kinetin zeltisi Fh1-Fh2 : Sigara duman ile doyurulmu GA3 + Kinetin zeltisi Gh1-Gh2 : Gibberellik asit (GA3) zeltisi Hh1-Hh2 : Sigara duman ile doyurulmu musluk suyu Bu ekilde slatlan ve ekimi yaplan tohumlar PET bidonlara yerletirildikten sonra bir nceki deney serisinde belirtilen ilemlerin aynsna tabi tutulmulardr. Tohumlarn imlenme oranlar, radikula belirimi esasna gre 24 saatte bir tespit edilmitir. Ayrca 72 saatlik srenin sonunda imlenen tohumlarn kk ve beliren koleoptil veya hipokotil boylar da imlenme sonras morfogenetik gelimenin belirlenebilmesi iin llmtr. Btn deney serileri 4er kez tekrar edilmitir. Sonular ortalamann standart hatas (Sx) hesaplanarak istatistiki analize tabi tutulmutur. Ancak bu deer gsterilemeyecek kadar kk olduu durumlarda belirtilmemitir. Bulgular imlenme ortamlarna deiik aamalarda sigara duman verilen ve verilmeyen Triticum aestivum cv. Cumhuriyet ve Cucumis sativus cv. Beit alpha tohumlarnn radikula belirimi esasna gre saptanan imlenme oranlar Tablo 1 ve Tablo 2de belirtilmitir. Tablo 1 ve Tablo 2nin incelenmesinden anlalaca gibi sigara duman uygulamas her iki bitki trnn tohumunda da imlenmeyi nemli llerde etkilemitir. Sadece ime ortamlarna sigara duman ile doyurulmu su verilen tohumlarn imlenmeleri bu uygulamadan etkilenmemitir. Fakat ekim ortamlarna sigara duman ile doyurulmu su verilen ve normal atmosfer koullarnda imlenmeye braklan tohumlarda imlenme gecikmitir. imlenmenin gerekletii kapal sistemin atmosferinde sigara duman bulunduu zaman, ime veya ekim ortam sigara duman iersin veya iermesin imlenme tamamen engellenmitir. Bu sonu, imlenmenin sigara dumanna en duyarl olduu aamay, imlenmenin gerekletii atmosferde sigara duman bulunduu durumun oluturduunu gstermektedir. Tohumlarn imlenme yetenekleri zerine sigara duman-hormon etkileimine ait deney sonular ise Tablo 3de gsterilmitir.

118

. MUNZUROLU

Tablo 1.

Deiik Aamalarda imlenme Ortamlarna Sigara Duman Uygulanan ve Uygulanmayan Buday Tohumlarnn Farkl Zamanlarda llen imlenme Yzdeleri

Islatmann balangcndan itibaren geen sre (saat) 24 48 72 % imlenme

AK
970,3 970,6 970,2

B1
970,1 980,2 980,2

C1
250,5 860,3 920,4

D1
230,2 810,6 930,4

A2
* * *

B2
* * *

C2
* * *

D2
* * *

A .... ve D Materyal ve Metot Ksmnda Aklanmtr. K 2 (*) imlenme yok.

Tablo 2.

Deiik Aamalarda imlenme Ortamlarna Sigara Duman Uygulanan ve Uygulanmayan Salatalk Tohumlarnn Farkl Zamanlarda llen imlenme Yzdeleri

Islatmann balangcndan itibaren geen sre (saat) 24 48 72 % imlenme

AK
510,2 870,4 970,5

B1
510,4 900,7 940,3

C1
90,2 430,4 910,3

D1
40,5 330,3 870,6

A2
* * *

B2
* * *

C2
* * *

D2
* * *

AK .... ve D2 Materyal ve Metot Ksmnda Aklanmtr. (*) imlenme yok.

119

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

Tablo 3.

Belirli Konsantrasyonlardaki Byme Maddeleri ile Muamele Edilen ve Deiik ekillerde Sigara Duman Uygulanan Buday ve Salatalk Tohumlarnn Farkl Zamanlarda llen imlenme %leri

% imlenme Buday Islatmann balangcndan tibaren geen sre (saat) Uygulama 24 48 72 24 48 72 Salatalk

AhK Bh1 Ch1 Dh1 Eh1 Fh1 Gh1 Hh1 Ah2 Bh2 Ch2 Dh2 Eh2 Fh2 Gh2 Hh2

970,3 260,1 970,3 250,2 970,4 270,3 980,6 290,3 * * * * * * * *

970,2 810,3 980,4 810,5 980,6 820,2 980,8 820,5 * * * * * * * *

970,5 950,2 980,7 950,6 980,5 950,2 980,6 940,4 * * * * * * * *

510,2 40,4 460,3 30,8 540,3 50,1 450,4 70,2 * * * * * * * *

900,4 340,3 910,5 420,4 890,5 460,4 850,7 390,4 * * * * * * * *

970,2 870,1 970,6 880,5 970,4 850,2 970,4 880,1 * * * * * * * *

AhK ... ve Hh2 Materyal ve Metot Ksmnda Aklanmtr.

(*) imlenme yok.

Tablo 3n incelenmesinden de grlecei zere Kinetin ve GA3 tek balarna veya kombinasyon halinde verildikleri zaman saf suda tohum imlenmesini etkilememilerdir. zellikle sigara dumannn her iki tohumun imlenmesi zerinde meydana getirdii imlenme inhibis-yonunun ayn anda ortama byme maddesi verilerek azaltlamad tespit edilmitir. Yine sonular inhibisyonda esas belirleyici etmenin slatma ortamnda deil, imlenme ortamnn 120

. MUNZUROLU

atmosferinde bulunan sigara duman olduunu bize gstermektedir. nk slatma ortamndaki sigara duman imlenmeyi geiktirdii halde, n uygulama ne olursa olsun atmosferdeki sigara duman imlenmeyi tamamen engellemitir.

ekil 1.

Tohumlarn Islatld Saf Su ve Byme Maddeleri zeltilerini Sigara Dumanna Doyurmak in Kullanlan Tertibat

Kk 5
_

Hipokotil 4
_

Uzunluk (cm)

AK

B1

C1

D1

ekil 2.

imlenme Periyodunun Belirli Evrelerinde Sigara Duman Uygulanan Salatalk Tohumlarndan Oluan Fidelerin Islatmada 72 saat Sonra llen Kk ve Hipokotil Uzunluklar. AK ... ve D1 Materyal ve Metot Ksmnda Aklanmtr.

121

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

ekil 3.
4 _ 3 seminal kkn ortalamas Koleoptil

imlenme Periyodunun Belirli Evrelerinde Sigara Duman Uygulanan Buday Tohumlarndan Oluan Fidelerin Islatmadan 72 saat Sonra llen Kk ve Koleoptil Uzunluklar. AK ... ve D Materyal ve Metot 1 Ksmnda Aklanmtr.

3 _

Uzunluk (cm)

2 _

1 _

AK

B1

C1

D1

3 seminal kkn ortalamas 4

_

ekil 4.

Koleoptil

Uzunluk (cm)

Byme Maddeleri ile Muamele Edilen ve imlenme Periyodunun Belirli Evrelerinde Sigara Duman Uygulanan Buday Tohumlarndan Oluan Fidelerin Islatmadan 72 Saat Sonra llen Kk ve Koleoptil Uzunluklar. AK ... ve Hh Materyal ve Metot 1 Ksmnda Aklanmtr.

Ahk

Bh1

Ch1

Dh1

Eh1

Fh1

Gh1

Hh1

122

. MUNZUROLU

Kk Hipokotil

Uzunluk (cm)

AhK

Bh1

Ch1

Dh1

Eh1

Fh1

Gh1

Hh1

ekil 5.

Byme Maddeleri ile Muamele Edilen ve imlenme Periyodunun Belirli Evrelerinde Sigara Duman Uygulanan Salatalk Tohumlarndan Oluan Fidelerin Islatmadan 72 Saat Sonra llen Kk ve Hipokotil Uzunluklar. AK ... ve Hh Materyal ve Metot Ksmnda Aklanmtr. 1

Islatma - ekim ortamlarna sigara duman ile doyurulmu ve doyurulmam musluk suyu veya eitli byme maddeleri uygulanan, fakat imlenme atmosferinde sigara duman bulunmayan tohumlarn imlenmesiyle oluan kk, koleoptil veya hipokotillerin slatmadan 72 saat sonra llmesiyle elde edilen deerler ekil 2, ekil 3, ekil 4 ve ekil 5de verilmitir. Bu ekillerde de grlecei zere ime ortamlarnda sigara duman ile doyurulan su veya hormon zeltileri kullanlan tohumlardan oluan kk, koleoptil veya hipokotil bymelerindeki inhibisyon nemsenmeyecek derecede az olmaktadr. Fakat ekim ortamlarnda bu svlarn kullanlmas, tohumlarda imlenmenin gecikmesi yannda koleoptil, hipokotil ve zellikle kk bymesinde belirgin bir inhibisyona yol amtr. Tartma almamzda sigara duman uygulamasnn buday ve salatalk tohumlarnn imlenmesini nemli llerde etkiledii ve bu durumun dtan hormon uygulamasyla ortadan kaldrlamad gsterilmitir. Sigara duman imlenmenin eitli aamalarnda imlenmeyi geciktirmekte, ancak ortam atmosferinde bulunduu srece imlenmeyi tamamen engellemektedir. imlenmenin gerekletii kapal sistemin atmosferinde sigara dumannn bulunmay, daha nceki aamalarda sigara duman uygulamasnn etkilerini bertaraf etmektedir. Bu durum, sigara dumannn inhibitif etkisinin kalc olmadn, bu inhibitif etkinin ayn zamanda reverzible 123

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

olduunu ortaya koymaktadr. Bylece Trkan (1988)n eksoz gaz kullanarak tohum imlenmesi iin belirledii inhibisyonu, biz buday ve salatalk tohumlarnda sigara duman iin ok ak bir ekilde ortaya koymu bulunuyoruz. Daha nce eitli aratrclar scaklk ve tuzluluk gibi stres faktrlerinin tohum imlenmesi zerinde meydana getirdii inhibisyonun deiik byme maddeleri uygulamas ile ortadan kaldrlabileceini rapor etmilerdir (20, 21, 22). Kullandmz byme maddelerinin imlenmede rol oynad ve dormansi halinde tohumlarn imlenmesini tevik ettii uzun zamandan beri bilinmektedir. imlenme ve dormansi, tohumdaki tevik edici ve inhibitr grubu hormonlar arasndaki hassas bir denge ile kontrol edilmektedir (23-25). almalarmzda Kinetin ve GA3 tek balarna veya kombinasyon halinde verildikleri zaman saf suda tohum imlenmesini etkilememilerdir. Bu tohumlarn endogen hormon miktar optimal dzeyde olduu iin bu sonu gayet doaldr. nk byme maddesi uygulamas ancak eitli nedenlerle dormansi halinde bulunan tohumlarn imlenmesinin tevik etmektedir. Deney sonularmz sigara dumannn meydana getirdii inhibisyonun endogen hormon sentezinin engellenmesi yoluyla ortaya kmadn dndrmektedir. nk byle olsayd dtan byme maddesi ilavesiyle imlenmede belli bir art grm olmamz gerekirdi. Sonular bizde, sigara dumannn bu reverzible etkilerinin hormon sentezi dndaki bir mekanizmaya mdahale sonucu ortaya km olabilecei kansn uyandrmtr. Ayrca sigara duman uygulamasnn imlenme zerinde oluturduu bu inhibisyon, imeekim ortamlarna sigara duman ile doyurulmu su veya hormon zeltileri verilen, fakat normal atmosfer koullarnda imlenmeye braklan tohumlarn kk, koleoptil veya hipokotil bymelerinde de gzlenmitir. Sigara duman bileenlerinin kk bymesi zerinde oluturduu inhibisyon, hipokotil veya koleoptil bymesi zerindeki inhibitif etkilerden daha belirgin olarak ortaya kmtr. Bu da kk sisteminin sigara dumanna kar daha duyarl olduunun gstermektedir. Buday ve salatalk iin saptadmz bu sonular Stiles (26), zrgc ve arkadalar (18) ve ivici (13)nin bulgularna uygunluk gstermektedir. Yine bileim bakmndan sigara dumanna benzeyen bir kirletici olan eksoz gaznn byme zerinde daha nce tarafmzdan (4) ve Trkan (3) tarafndan gzlenen etkileri sonularmzla ayn yndedir. Bildiimiz kadaryla bu konuda ilk kez tarafmzdan yaplan bu almann devam ettirilerek, konunun ok ynl ele alnp irdelenmesi kanmzca ok faydal olacaktr. Daha ileride bu tr almalarla konuyu daha da aklk getirmeyi amalam bulunuyoruz. Teekkr almalarm srasnda ok yakn ilgi ve desteini grdm Hocam Sayn Prof. Dr. ener BALTEPEye teekkrlerimi sunarm. Kaynaklar
1. Godzik, J., Ashmore, M.R., Bell, J.N., Responses of Radish cultivars to Long Term and Short Term Exposures to Sulphur Dioxide, Nitrogen Dioxide and Their Mixtures, New Phytol., 100: 191-197, 1985.

124

. MUNZUROLU

2.

Naegele, J.A., Effect of Pollution on Plants. Industrial Pollution, Ed. N.I. Sax, Van Nostrand Reinhold Co., 82-89, 1974. Trkan ., The Effects of Exhaust Gas on Seed Germination and Seedling Growth of Cucumber (Cucumber sativus L.) and Wheat (Triticum aestivum L. Subsp. vulgare), J. Turk. Phytopath., 17 (2): 81-87, 1988. Munzurolu, ., Baltepe, ., Trafik Aralarndan Kaynaklanan Hava Kirlenmesinin Buday (Triticum aestivum L.) Bitkisi zerindeki Etkilerinin Aratrlmas. F.. Fen ve Mh. Bilimleri Dergisi, 5(2) : 93-104, 1993. Kimmerer, T.W., Kozlowski, T.T., Ethylene, Ethane, Acetaldehyde and Ethanol Production by Plants Under Stress, Plant Physiology, 69 : 840-847, 1982. Us Department of Health and Human Services: The Health Consequences of Smoking: A Report of the Surgeon General. Washington, DC, US Government Printing Office, 1982. Heseltine, E., Riboli, E., Shuker, L., Tobacco or Health, Smoke-Free Europe : 4, Published by WHO Regional Office for Europe, IARC and Commision of the European Community, 1987. Trichopoulos, D., Hatzakis, A., Wynder, E., Katsouyanni, K., Kalandidi, A., Time Trends of Tobacco Smoking, Air Pollution, and Lung Cancer in Athens, Environmental Research, 44 : 169-178, 1987. Bandyopadhyay, A., Sharma, A., Tobacco and Its Mutagenic Effects, The Nucleus, 23 (3) : 157-169, 1960. Salonen, K., Lahoetie, J., No Effect of Maternal Smoking in Early Pregnancy Observed on Chromosome Aberrations in Chorionic Villus Samples, Mut. Research, 298 : 285-289, 1992. zzotti, F.D., Balansky, R., Cmoirano, A., Metabolic Activation of a Cigarette Smoke Condansate by Woodchuck Liver, as Related to Sex, Pregnancy, Hepatitis Virus Infection and Primary Hepato cellular Carcinoma, Mut. Research, 324 : 153-158, 1994. Shibata, A.., Paganinihill, A., Ross, R.K., Yu, M.C., Henderson, B.E., Dietary Beta-carotene, Cigarette Smoking and Lung Cancer in Men. Cancer Causes and Control, 3: 207-14, 1992. ivici, ., Investigations on the Effects of Cigarette Smoke Application on the Development of Roots, Ege ni. Fen Fak. Dergisi, Seri B, 9(1) : 1-10, 1987. Knight, L.I., Toxicity of Smoke, Bot. Gazette, 55 : 377, 1913. Molicsh, H., ber das Treiben Ruhender Pflanzen mit Rauch, Sitzungsber. K. Akad. Wiss. Wien. Abt. 1, Math, nat, KI., 125-141, 1916. Yakar-Olgun, N., Action of Cigarette Smoke Tar on Root Tips, stanbul niv. Fen Fak. Mecmuas, Seri B, Cilt XXIV, say 3-4, 1959. Bhalla, R.R., Arnold, R.C., Sabharwal, P.S., Cytological Responses of Root-tip Cells of Allium sativum to Smoke to Smoke Puffs Form Various Types of Cigarettes, Cytologia, 41: 543-551, 1976. zrgc, B., ivici, ., Trkan, ., Kolisin ve Sigara Duman Uygulanm Kklerin DNA erii zerine Gzlemler. VIII. Ulusal Biyoloji Kongresi (3-5 Eyll) Bildiri Metinleri, Cilt I, E.. Fen Fak., zmir, 613-627, 1986. Sabharwal, P.S., Gulati, D.K., Bhalla, P.R., Cytological Studies on Onion Root-Tip Cells Treated With Water-Soluble Extract of Tobacco Smoke Condensate From Commercial Cigarettes. Mutation Research, 31 : 217-224, 1975.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9. 10.

11.

12.

13.

14. 15.

16.

17.

18.

19.

125

Bitki Byme Maddeleri Uygulamas ile Sigara Dumannn imlenmeyi Engelleyici Etkileri Arasndaki likilerin Aratrlmas

20.

Kabar, K., Hordeum vulgarede Yksek Scaklk artlar ve Tuza Tolerans likilerinin imlenme zerindeki Etkilerinin Analizi, Yksek lisans Tezi, Ege niversitesi Fen Fakltesi, zmir, 1979. Kabar, K., Baltepe, ., Effects Of Kinetin and Gibberellic acid in Oercoming High Temperature and Salinity (NaCl) Stresses on the Germination of Barley and Lettuce Seeds, Phyton (Horn Austria), 30, 1 : 65-74, 1990. ztrk, M., Gemici, M., Ylmazer, ., zdemir, F., Alleviation of Salinity Stress by Ga , KIN and IAA of Seed
3

21.

22.

Germination of Brassica campestris L., Tr. J. Botany, 17, 2 : 47-52, 1993. 23. Pinfield, N.J., Davies, H.V., Hormonal Changes During After-Ripening of Acer platonoides L. Seeds, Z. Pflanzenphysiol., 90: 171-181, 1978. El Antably, H.M.M., Changes in Auxin, Germination Inhibitr, Gibberellins and Cytokinins During the Break of Dormancy in Fagus sylvatica, Physiol. Plant. 170 : 52-58, 1976. Khan, A.A., Cytokinins : Permissive Roles in Seed Germination, Science, 171 : 853-859, 1971. Stiles, W., An Introduction to the Principles of Plant Physiology, 434, London, 1950.

24.

25. 26.

126