Professional Documents
Culture Documents
: 2005 : 11 :2 : 219-224
ZET
Organik oksijenli bileiklerin Dizel No.2 yakt ile kartrlarak kullanlmas ile dizel motor emisyonlarnda olumlu iyilemeler olmaktadr. Bu almada Dizel No.2 yaktna % 10 ve % 15 hacimsel oranlarnda etanol kartrlarak farkl motor dnme saylarnda ve yklerinde alan bir n yanma odal turbo dizel motorun egzoz emisyonlar incelenmitir. Deney sonular etanol ilavesinin, NOx emisyonunda artma ve sl deerinin dk olmasndan dolay da bir miktar motor gcnde dmeye sebep olduunu gstermesine ramen, CO, is ve SO2 emisyonlarnda azalma saladn gstermektedir. Emisyonlardaki iyileme tam ykte, ksmi yklere nisbeten daha ok dikkate deer bir seviyededir. Anahtar Kelimeler : Etanol, Dizel motor, Egzoz emisyonlar
EFFECTS OF ETHANOL BLENDED DIESEL FUEL ON EXHAUST EMISSIONS FROM A DIESEL ENGINE ABSTRACT
Diesel engine emissions can be improved by adding organic oxygenated compounds to the No. 2 diesel fuel. In this study, effects of 10 % and 15 % (in volume) ethanol addition to Diesel No. 2 on exhaust emissions from an indirect injection turbocharged diesel engine running at different engine speeds and loads were investigated. Experimental results showed that the ethanol addition reduced CO, soot and SO2 emissions, although it caused some increase in NOx emission and some power reductions due to lower heating value of ethanol. Improvements on emissions were more significant at full load rather than at partial loads. Key Words : Ethanol, Diesel engine, Exhaust emissions
1. GR
Tm dnyada egzoz emisyonlar (CO, HC, is, partikl, NOx, SOx) iin getirilen yasal snrlamalar dizel motorlarn emisyonlarnda da azalma salamak iin almalar tevik etmitir. Yasal dzenlemelerin gerekliliklerini yerine getirmek iin sadece motor tasarmnda yaplacak deiiklikler yeterli olmamaktadr. Emisyonlar azaltmak iin
katalitik sistemler uygulanmakla birlikte, alternatif yaktlar zerine almalar devam etmektedir. Kullanlacak alternatif yaktn, yenilenebilir kaynaklardan retilmesi ve mevcut teknolojide nemli bir yapsal deiiklik gerektirmeden dorudan kullanlabilmesi byk nem tamaktadr. Alkoller eitli tekniklerle, ksmen dizel yakt ile birlikte kullanlabilmektedir (Hardenberg and Ehnert, 1981; Likos and Callahan, 1982; Eugene et
219
Etanol Karml Motorin Yaktn Diesel Motoru Egzoz Emisyonlarna Etkisi, . Can, . elikten, N. Usta
al., 1984; Bertilsson and Gustavsson, 1987; Ubong, 1990; Jiang et al., 1990; Simonsen and Chomiak, 1995; Bollentin and Wilk, 1996; Ajav et al., 1998; Abu-Qudais et al., 2000; Chao et al., 2001). Motorun performans ve egzoz emisyonlar farkl tekniklerin uygulanna bal olarak deiim gstermektedir. Alkoller (metanol ve etanol) dizel yakta gre daha kk molekler yapya sahip olmalar, yaplarnda oksijen bulundurmalar ve dizel yaktnda bulunan kkrt, kanserojen maddeler ve ar metalleri iermemelerinden dolay egzoz emisyonlarnda olumlu etkilere sebep olmaktadr. Metanol kmr veya petrolden ucuza retilebilen, fakat dizel yakt ierisinde znrll snrl olan bir yakttr. Dier yandan, etanol enzimler yardm ile karbonhidratlarn (eker ve niasta) katalizlenerek fermantasyonu ile elde edilebilen yenilenebilir bir yakttr (Wagner et al., 1979). Fermantasyonda seilecek karbonhidratlar genellikle msrdan ve eker rafinasyonu art melastan (eker pancar, eker kam); dier yandan tarmsal rnlerden patates, pirin, avdar ve deiik meyveler kullanlarak; bunlarn yannda kat endstrisi art olan sellozdan da retilebilmektedir (Wagner et al., 1979; Noboru et al., 1996; Ajav et al., 1999; McCormick and Parish 2001; Ajav and Akingbehin, 2002). Etanoln yenilenebilir bir yakt olmas ve dizel yakt ile daha iyi karabilme zelliinin bulunmasndan dolay dizel motorlarda kullanm son yllarda n plana kmtr. Etanol-dizel yakt karmlar % 20 oranlarna kadar motor zerinde kkl deiikliklere ihtiya duyulmadan kullanlabilmektedir. Bu almada Dizel No.2 yaktna % 10 ve % 15 hacimsel oranlarnda etanol kartrlarak farkl motor dnme saylarnda ve yklerinde alan bir n yanma odal turbo dizel motorun egzoz emisyonlar incelenmitir.
izopropanol salanmtr.
eklenerek
karmn
kararll
Deneysel almalarda, motor soutma suyu k scakl yaklak 80 Cye kadar snma periyodu boyunca dizel yakt ile altrlarak kararl durum salanlm ve deneylere balanlmtr. almalarda ilk olarak % 100 No. 2 dizel yakt, daha sonra hacimsel olarak % 10 (E10) ve % 15 (E15) oranlarnda etanol ieren karmlar kullanlmtr. Deneylerde motor dnme says tam (% 100), % 75 ve % 50 motor yklerinde 4500 d/dakdan balayarak 500 d/dak dlerle 4000, 3500, 3000, 2500, 2000 ve 1500 d/dakya getirilerek lmler alnmtr. Deney sonunda motor dnme says 1500 d/dakdan tekrar 4500 d/dakya kartlarak alnan lmler kontrol edilmitir. Emisyon lmlerinde Tablo 2de zellikleri verilen kimyasal hcre tipi Loy Gaco-SN egzoz emisyon cihaz ile opazimetrik VLT 2600-S emisyon cihaz kullanlmtr. Emisyon deerleri konsantrasyon cinsinden llerek, karlatrmalar yaplmtr.
1-Motor, 2-Dinamometre, 3-Hava Tank, 4-Motor Soutma nitesi, 5-Ana Yakt Tank, 6-Alternatif Yakt Tank, 7-Kontrol nitesi, 8-Elle Kontrol nitesi 9-Bilgisayar 10-Gaco-SN gaz analizr, 11-VLT 2600-S is ler).
220
Etanol Karml Motorin Yaktn Diesel Motoru Egzoz Emisyonlarna Etkisi, . Can, . elikten, N. Usta
and Parish 2001; Curran et al., 2001; Satg de Caro and Moloungui, 2001; Kitamura et al., 2001a; Kitamura et al., 2001b; Lin and Huang, 2003; BangQuan et al., 2003). Bylece, zellikle 3000 d/dakden dk dnme saylarnda, is orannda azalma grlmektedir.
CO (ppm) pp 4000 3000 2000 1000 0 1000 2000 3000 4000 Motor Dnme Says (d/dak) 5000 No.2 D E 10 E 15
0-100
%0.99-0.01
%K
5000
ekil 3. Tam ykte etanol-dizel yakt karmlarnn egzoz emisyonlarna etkisi. Ayrca, 2500 d/dakda farkl motor yklerinde etanol-dizel yakt karmlarnn is emisyonlarna etkisi ekil 4te verilmitir. s emisyonlar motorun alma koullarnda yk deiimlerine ve etanol oranna bal olarak farkllklar gstermektedir. Yksek motor yklerinde bal olarak yakt enjeksiyon periyodunun art ile birlikte hava fazlalk katsays azalarak silindir ii scaklk daha da ykselmektedir (Choi and Reitz, 1999). n yanma odal dizel motorlarda is oluum mekanizmas incelendiinde yakt enjeksiyonu ok fazla olduundan pskrtlen yaktn n yanma odas duvarlarna arpmas ile adezyona uramaktadr. Bu noktada n yanma odas duvarlarna arpan yaktn kolay ve hzl bir ekilde buharlaamamas ve bu alandan darya (ana yanma odasna) transfer olamamas zerine is emisyonlar art gstermektedir (Hotta et al., 1997). Ksmi yklerde ise etanol katksnn is emisyonlar zerindeki etkisi daha az oranda olmaktadr (Miyamoto et al., 1998; Choi and Reitz, 1999; BangQuan et al., 2003). nk ksmi yklerde dk alev scakl ve daha fakir bir karm ile artan hava yakt oranndan dolay oksijenli yakt olarak
221 Journal of Engineering Sciences 2005 11 (2) 219-224
Etanol Karml Motorin Yaktn Diesel Motoru Egzoz Emisyonlarna Etkisi, . Can, . elikten, N. Usta
silindirlere daha az alnan dizel yaktnn kkrt miktarnda orantl olarak bir azalma olmaktadr. Etanol katksnn emisyonlar zerine olumlu etkisi ksmi motor yklerinde daha az belirgin olmaktadr.
250 SO2 (ppm) 200 150 100 50 0 50 75 Yk (%) 100 No.2 D E 15 E 10
2500 d/dak
ekil 4. Farkl yk oranlarnda etanol-dizel yakt karmnn is emisyonlarna etkisi SO2 emisyonunda etanol katksyla birlikte ekil 5de grld gibi dikkate deer bir azalma olmaktadr. Etanol ierisinde kkrt bulunmadndan dolay, karma ilave edilen etanol orannda SO2 emisyonunda da bir azalma beklenirken, SO2 emisyonlarndaki azalma oran beklenenden daha fazla oranda gereklemitir. SO2 emisyon seviyesi dizel No. 2 yakt ile 225 ppm dolaylarnda iken, % 10 ve % 15 etanol katks ile 100 ppmin altna dmtr. SO2deki bu byk oranda azalma etanoln yapsnda bulunan oksijen ile motorun tam ykte partikl madde ierisindeki SO4 slfat oluumunu hzlandrd ngrlerek SO2 emisyonlarnda daha fazla azalmaya sebep olduu tahmin edilmektedir. % 10 ve % 15 etanol katks ile elde edilen SO2 emisyonlar birbirlerine olduka yakn deerlerde olmakta ve motor dnme saysna gre benzer eilim gstermektedir.
250 200 150 100 50 0 1000
ekil 6. Farkl yk oranlarnda etanol-dizel yakt karmlarnn SO2 emisyonlarna etkisi Dizel yaktna etanoln eklenmesinin motor dnme saysna bal olarak NOx emisyonuna etkisi ekil 7da verilmitir. Etanol ilavesi ile maksimum NOxin grld motor dnme saysnn yaklak 3500 d/dakdan 2500 d/dakya kayd grlmektedir. % 10 etanol katks ile NOx emisyonlar 1500-3500 d/dak dnme saylar aras dizel emisyonlarna gre daha yksek, 3500 d/dakdan sonra dk olmaktadr. % 15 etanol-dizel yakt karmlarnda motor dnme saysna gre deiimler benzer bir deiim gstermekle birlikte btn dnme saylarnda daha fazla NOx oluumu grlmektedir.
800 NOx (ppm) 600 400 200 1000 No.2 D E 10 E 15
SO2 (ppm)
No.2 D E 10 E 15
5000
5000
ekil 7. Tam ykte etanol-dizel yakt karmlarnn NOx emisyonuna etkisi ekil 8de grld gibi motor yk artrldnda sabit pskrtme avans evrim bana yakt enjeksiyonu artarak n yanma odasnda daha zengin karm olumakta, yanma scakl ykselerek NOx emisyonlar artmaktadr (Hotta et al., 1997). n yanma odal dizel motorlarda NOx emisyonlar daha ok n yanma odasnda olumakta ve daha sonra ana yanma odasna tanrken NOx oluum reaksiyonlar azalmaktadr. Dizel yaktna etanoln eklenmesi ile azalan setan saysnn NOx emisyonlarna olumsuz
ekil 5. Tam ykte etanol-dizel yakt karmlarnn SO2 emisyonuna etkisi ekil 6de farkl motor yklerinde etanol-dizel yakt karmlarnn SO2 emisyonlar zerine etkisi grlmektedir. ekilden de grld gibi motor yk artrldka SO2 emisyonlar art gstermektedir. Ksmi motor yklerinde daha nce akland zere fakir bir karm olumakta ve hava fazlalk katsays artmaktadr. Bylece
222
Etanol Karml Motorin Yaktn Diesel Motoru Egzoz Emisyonlarna Etkisi, . Can, . elikten, N. Usta
etkisi farkl yklerde de benzer eilim gstermektedir. NOx emisyonlar: etanol miktarna, motorun alma koullarna (yk), motor tipine ve dizel motorunun teknolojisine gre deiim gstermektedir (Chao et al., 2001; Hansen et al., 2001; Lin and Huang, 2003).
700 NOx (ppm) 600 500 400 300 200 50 75 Yk (%) 100 No.2 D E 10 E 15 2500 d/dak
Ayrca etanol-dizel karmlarna setan says dzeltici maddelerin ilavesi nemli bir aratrma konusudur. Ksa sreli almalardan elde edilen sonulara ek olarak, alternatif yaktn motor dayanm, anma, enjektr tkanmas, yalama yana etkileri uzun sreli denemeler ile ortaya karlmas gerekir.
5. KAYNAKLAR
Abu-Qudais, M., Haddad, O., Qudaisat, M. 2000. The Effect of Alcohol Fumigation on Diesel Engine Performance and Emissions, Energy Conversion and Management, 41: 389-399. Ajav, E. A., Akingbehin, O. A. 2002. A Study of some Fuel Properties of Local Ethanol Blended with Diesel Fuel, Agricultural Engineering International: The CIGR Journal of Scientific Research and Development,. 6: 25-36. Ajav, E. A., Singh, B., Bhattacharya, T. K. 1999. Experimental Study of Some Performance Parameters of Constant Speed Stationary Diesel Engine Using Ethanol-Diesel Blends as Fuel, Biomass and Bioenergy, 17: 357-365. Ajav, E. A., Singh, B., Bhattacharya, T. K. 1998. Performance of A Stationary Diesel Engine Using Vaporized Ethanol as Supplementary Fuel, Biomass & Bioenergy, 15 (6): 493-502. Bang-Quan, H., Shi-Jin, S., Jian-Xin, W., Hong, H. 2003. The Effect of Ethanol Blended Diesel Fuels on Emissions from A Diesel Engine, Atmospheric Environment, 37: 4965-4971. Bertilsson, B. I., and Gustavsson, L. 1987. Experience of Heavy-Duty Alcohol Diesel-Ignition Engines, SAE, Paper No: 871672. Bollentin, J. W., Wilk, R. D. 1996. Autoignition Characteristics of Ethanol, SAE, Paper No: 961175. Chao, M. R., Lin, T. C., Chao, H. R., Chang, F. H., Chen, C. B. 2001. Effects of Methanol-Containing Additive on Emission Characteristics From a HeavyDuty Diesel Engine, The Science of the Total Environment, 279: 167-179. Choi, C. Y., Reitz, R. D. 1999. An Experimental Study on The Effects of Oxygenated Fuel Blends and Multiple Injection Strategies on DI Diesel Engine Emissions, Fuel, 78: 1303-1317.
4. SONULAR
n yanma odal turbo dizel bir motorda etanol-dizel yakt karmlarnn farkl yklerde egzoz emisyonlarna etkisi deneysel olarak incelenmitir. Dizel yaktna oksijenli bir bileik olan etanoln eklenilmesi CO, is ve SO2 emisyonlarn nemli derecede azaltrken NOx emisyonlarn bir miktar artrmtr. Bu karlatrmalar emisyon deerlerinin konsantrasyon cinsinden lmleri sonucu yaplmtr. Alternatif yaktlarn emisyonlar karlatrlrken motor alma artlar ve byklkleri de dikkate alnmaldr. Bu da emisyon deerlerinin konsantrasyon cinsi yerine zgl emisyonlar (g/kWsaat) cinsinden karlatrmalar ile daha kolay olabilmektedir. Etanoln sl deerinin daha dk olmasndan dolay gte belirli bir oranda dme olmaktadr. Etanol katksnn emisyonlar zerine olumlu etkisi, ksmi motor yklerinde yksek hava fazlalk katsays nedeniyle daha az oranda gereklemektedir. Etanoln setan says ve viskozitesi No.2 dizel yakta gre olduka dk olduu iin, etanol karm ile kullanlacak olan dizel yaktn viskozitesinin ve setan saysnn yksek olan tercih edilmelidir.
223
Etanol Karml Motorin Yaktn Diesel Motoru Egzoz Emisyonlarna Etkisi, . Can, . elikten, N. Usta
Curran, H. J., Fisher, E. M., Glaude, P. A., Marinov, N. M., Pitz, W. J., Westbrook, C. K., Layton, D. W., Flynn, P. F., Durrett, R. P., zur Loye., A. O., Akinyemi, O. C., Dryer, F. L. 2001. Detailed Chemical Kinetic Modelling of Diesel Combustion with Oxygenated Fuels, SAE, Paper No: 2001-010653. Eugene, E. E., Bechtold, R. L., Timbaro, T. J., McCallum, P. W. 1984. State of Art Report on the Use of Alcohols in Diesel Engines, SAE, Paper No: 840118. Flyn, P. F., Durrett, R. P., Hunter, G. L., zu Loye, A. U., Akinyemi, O. C., .Deck, J. E., and Westbrook, C. K. 1999. Diesel Combustion: an Integrated View Combining Laser Diagnostics, Chemical Kinetic Empirical Validation, SAE, Paper No: 99-01-0509. Hansen, A. C., Lyne, W. L., Zhang Q. 2001. Ethanol-Diesel Blends: A Step Towards A BioBased Fuel for Diesel Engines, ASAE, Paper No: 01-6048. Hardenberg, H. O., Ehnert, E. R. 1981. Ignition Quality Determination Problems with Alternative Fuels for Compression Ignition Engines, SAE, Paper No: 811212. Hotta, Y., Nakakika, K., Inayoshi, M., Ogawa, T., Sato, T., Yamada, M.. 1997. Combustion Improvement for Reducing Exhaust Emissions in IDI Diesel Engine, JSAE Review, 18: 19-31. Jiang, Q., Ottikkutti, P., VanGerpen, J., VanMeter, D. 1990. The Effect of Alcohol Fumigation on Diesel Flame Temperature and Emissions, SAE, Paper No: 900386. Kitamura, T., Ito, T., Senda, J., Fujimoto, H. 2001a. Extraction of The Suppression Effects of Oxygenated Fuels on Soot Formation Using a Detailed Chemical Kinetic Model, JSAE Review, 22 (2): 139-145. Kitamura, T., Ito, T., Senda, J. Fujimoto, H. 2001b. Detailed Chemical Kinetic Modeling of Diesel Spray Combustion with Oxygenated Fuels, SAE, Paper No: 2001-01-1262. Kocis, D., Song, K., Lee, H. S., and Litzinger, T. 2000. Effects of Dimethoxymethane and
Dimethylcarbonate on Soot Production in an Optically-accessible DI Diesel Engine, SAE, Paper No: 2000-01-2795. Likos, B., Callahan, T. L. 1982. Performance and Emissions of Ethanol and Ethanol-Diesel Blends in Direct-Injected and Pre-Chamber Diesel Engines, SAE, Paper No: 821039. Lin, C.Y., Huang, J. C. 2003. An Oxygenating Additive for Improving the Performance and Emission Characteristics of Marine Diesel Engines, Ocean Engineering, 30: 1699-1715. McCormick, R.L., Parish, R. 2001. Miles Report: Technical Barriers to the Use of Ethanol in Diesel Fuel, National Renewable Energy Laboratory, NREL/MP-540-32674. Melton, T. R., Inal, F., and Senkan, S. M. 2000. The Effects of Equivalance Ratio on the Formation of Polycyclic Aromatic Hydrocarbons and Soot in Premixed Ethane Flames, Combustion and Flame, 121 (4), 671-678. Miyamoto, N., Ogawa, H., Kohichi, O., Ging-Hoing, C. 1998. Improvement of Diesel Combustion and Emissions by Addition of Oxygenated Agents to Diesel Fuels: Influence of Properties of Diesel Fuels and Kinds of Oxygenated Agents, JSAE Reviews, Technical Notes, (19): 151-160. Noboru, N., Tearo, H., Sakta, C. 1996. Performance Improvement by Control of Flow Rates and Diesel Injection Timing on Dual-Fuel Engines with Ethanol, Biosource Technology, 56: 35-39. Satg de Caro P., Moloungui, Z. 2001. Interest of Combining an Additive with Diesel-Ethanol Blends for Use in Diesel Engines, Fuel, 80: 565-574. Simonsen, H., and Chomiak, J. 1995. Testing and Evaluation of Ignition Improvers for Ethanol in a DI Diesel Engine, SAE, Paper No: 952512. Ubong, E. U. 1990. Development of an Ethanol D.I. Spark Assisted Diesel Engine (SADE), SAE, Paper No: 901567. Wagner, T. O., Gray, D. S., Zarah, B. Y., Kozinski, A. A. 1979. Practicality of Alcohols as Motor Fuel, SAE, Paper No: 790429.
224