2010238009 2010238011 2010238012 2010238014 2010238015

Seminey BA Glah BYK Abidin CAN Burak AKIN Sleyman OLAK

Bize YEM, YEH, YENH metotlar bir yllk bir aralkta nakit akmlarn gsterdikleri iin, yllk bazda olmas gereken ve olacak olan, btn gelimeleri grmek imkann vermektedir. Ynetim bu yllk bilgileri firmayla ilgili politikalarn belirlenmesinde kullanlr.

Analizde eer projeyle ilgili giderler sz konusu ise YEM kullanlr ve YEMi kk olan proje veya projeler seilir.Eer haslatlar sz konusuysa bu kez YEH seilir ve YEHi byk olan proje ve projeler seilir. YEM ve YEH metotlar BD ve GDnin bir varyasyonudur.Ayn sonular verir.Sadece bir projenin deiik boyutlarnn grnmesini salar. NOT: BD ve GD bugnk deer analizi ve gelecekteki deer analizi demektir.

A A

P Bir projeye ait YEM veya YEH; YEM veya YENH = BD = GD

Formul ile hesaplanr. Bir rnek yardmyla konuyu aklayalm:

rnek.1: Silleli derin Kuyu Pompa Kollektif irketi bir adet 300 metre derinlie inebilecek seyyar delgi makinesi almay planlamaktadr.Makinenin maliyeti 400 bin, hurda deeri 85 ve yllkiletme ve bakm giderleri 30 bin liradr.Ekonomik mr 10 yldr ve beinci ylda 175 bin liralk bir byk tamir-bakma ihtiyac vardr.irketin sermaye maliyeti %25dir.Bu durumda;
a) irket her yl ne kazanmaldr ki bu makineyi alsn? b)Makinenin BD ve GDri nedir?

Burada projenin yllk giderini yani YEMi bulmamz gerekmektedir.irket YEM kadar yllk nakit girii salayabilirse farksz durumda kalr ve projenin kabul edilebilmesi iin YEMden daha fazla yllk nakit girii salamas gerekir.

Bu durumda; a) Projenin YEMi; (1+i)n * i YEM = ------------------- = 400(A/P,%25,10) 85(A/F,%25,10) + 30 (1+i)n - 1 175(P/F,%25,5) (A/P,%25,10)=153.553TL YEM (1+0.25)10 * 0.25 0.25 = 400 ------------------- - 85 ---------------------- + 30 + (1+0.25)10 - 1 (1+0.25)10 1 = 155.553 TL

1 (1+0.25)10 * 0.25 175------------ -- . --------------------(1+0.25)5 (1+0.25)10 1

YEM = 400[ (F/P,%25,10) 85 + 175(F/P,%25,5)] (A/F,%25,10) + 30 = 155.533 lira, YEM = [400((1+0.25)10 85 + 175(1+0.25)5 ]0.25/(1+0.25)10 1 + 30 = 155.553 TL Her yl nakit girii salanmaldr.

b) Hesaplanan 155.553 liralk YEMin BD; BD = YEM (P/A,%25,10) = 555.409 lira, GD =YEM (F/A,%45,10) veya BD(F/P,%45,10) = 5.172.640 liradr.

Bunun anlam eer irket bu makineyi alrsa ylda en az 155.553 liralk, Po deeri itibariyle 555.409 liralk veya Fn deeri itibariyle 5.172.640 liralk bir nakit girii salamak zorundadr.Projenin kar edebilmesi iin bu miktarlarn yukarsnda nakit girii salanmas gerekir.

2.Yllk Edeer Net Hasla Metodu (YENH)

Yukarda yllk edeer masraf ve yllk edeer hasla metotlarnn ne anlama geldiklerini incelemitik.Yllk edeer net hasla; bir projeye ait nakit girilerinin yeknesak seri deerinin karlmasyla bulunur. Yani; YENH = YEH YEM Yazlabilir.Formlle ifade etmek istersek;

(1+i)n * i i YENH = NBD ---------------------- = NGD ------------------(1+i)n - 1 (1+i)n - 1

Yazlabilir. Grld gibi buradaki mukayese nakit giri ve klarna ait yeknesak seri deerlerin, A, hesaplanp mukayese edilmesi suretiyle yaplmaktadr. Sonu; YENH < 0 proje reddedilir, YENH = 0 farkszdr, YENH > 0 proje kabul edilir.

3.Devaml Nakit Akmlarnda YENHnn Kullanlmas

Baz yatrm projelerinin, nakit akmlar sonsuz sre veya ok uzun bir sre olabilir. (1+i)n * i P*i A = P ----------------------- = P---------------(1+i)n - 1 1 1/ (1+i)n ve(n=) olduunda A=Pi

rnek.2: Alakovada bulunan 5 km lik kanaln slah iin iki proje vardr. A projesine gre kanladaki otlar ve tortular zel bir kanalet temizleme makinesi ile temizlenecektir.Makine ve ekipmann fiyat 150.000$, ekonomik mr 15 yl ve hurda deeri 35.000$dr. ilik ve iletme giderleri yllk 36.000$ olarak tahmin edilmitir.(Enflasyon sebebiyle Belediye hesaplar dolar cinsinden yapmaktadr.) Ayrca kanaln kenarlarn ottan korumak iin her yl ot ilac sklmaktadr ve bunun toplam maliyetiyse 15.000$dr. B projesi ise kanaln kapal hale getirilmesini ngrmektedir.Kanal kapatlrsa gerekli gider 650.000$, yllk bakm 5.000$ ve ayrca her 5 ylda bir genel tamir bakm iin 12.000$ gerekmektedir. Kapal kanaln mrnn sonsuz olduu kabul edilmektedir.Sermaye maliyeti dolar baznda %9 dur.O halde hangi projeyi belediyeye tavsiye edersiniz ? zm iin YEM kullanlmas uygundur. YEMA = 150.000(A/P,%9,15) 35.000(A/F,%9,15) + 36.000 + 15.000 = 68.716,77 $ YEMB = 650.000 (0,09) + 5.000 + 12.000(A/F,%9,5) = 65.505,10$ ve B projesi seilecektir.

4. YILLIK EDEER MASRAF METODU LE BAABA ANALZ Akaryakt, elektrik v.b. tketen veya kilometre, alma saati v.b llerle bal olarak gider yapan baz yatrmlarda alternatifler arasndaki mukayesede bir gider tr ile baaba noktas oluturulur. rnek.3: DS adana blge mdrl aadaki greyderlerden 2 adet alacaktr.bunlarla ilgili bilgiler aada verilmitir. Benzin Mazot Al fiyat...50.000 60.000 lk bakm....1.200 1.500 Yllk tamir bakm.........5.000 6.000 5. ylda byk tamir bakm..............7.000 10.000 Yllk iletme giderleri.............4.000 4.000 Hurda deer...........10.000 12.000 alma saat bana yakt masraf.................12 7 Sermaye maliyeti..............%30 %30 Ekonomik mr.................10 10 yl Hangi alternatifi tavsiye edersiniz?

Burada nemli olan alma saatidir. Karar alma saatine gre verilmelidir. Bu sebeple baa ba analizi yapmak gerekir. Bu durumda YEMB = YEMM eitliini salayan alma saati baa ba noktas olacaktr. [50.000+1.200+7.000(P/F,%30,5)10.000(P/F,%30,10)](A/P,%30,10)+5.000+4.000+12X= [60.000+1.500+10.000(P/F,%30,5) 12.000(P/F,%30,10)](A/P,%30,10)+6.000+4.000+7X= 25.936,4+12X=30.482,5+7X
X=909,2 saat

Gnde 8 i saati mesai yaplrsa gn olarak 113,6 gn. Eer 113,6 gnden daha az alacaksa benzinli daha fazla gn alacaksa dizel alnmas daha karl olacaktr. Mesela ylda 500 saat altnda benzinlinin gideri 31.906 iken dizelin gideri 33.982 lira olmaktadr.

5. BRM MALYETLERN HESAPLANMASINDA YATIRIM TUTARININ ETKSNN MALYETLERE NTKAL ETTRLMES

Bir irket yapm olduu yatrm sebebiyle ylda retilmi olduu mamullere bu yatrmdan ne lde gider pay decek bilmek ve maliyetlere intikal ettirmek ister. Aksi halde salkl bir maliyet fiyat tespiti mmkn olmaz.Bu nevi hesaplamalarn yaplmasnda YEM metodu, yani A deerleri kullanlr.

rnek.4 : X a. ylda %15 sapmal olarak 20.000 kombi soba retecektir. Bu sobalara yapm olduu yatrm sebebiyle ne miktarda bir gider pay decek bilmek istemektedir. Dier bilgiler yleydi : Yatrm tutar .. 900.000 Ek tesisin tahsisi sebebiyle yllk kayp 100.000 ilik ilk yl 250.000 ve her yl 15.000 lira artmakta Enerji giderleri ilk yl 35.000 ve her yl %7 orannda azalmakta Finansman giderleri ilk yl 225.000 ve her yl %15 orannda artmakta Ar-ge gideri her yl 30.000 lira olmakta Ynetim gideri ilk yl 40.000 ve her yl %20 orannda artmakta evre giderleri sonsuz sre her yl 8.500 lira Hurda deeri 300.000 Birim soba bana 140 liralk hammadde kullanlmakta Birim soba bana 35.000.000 liralk pazarlama ve darya yaptrlan iler mevcut Sermaye maliyeti %25 Ekonomik mr 10 yl Satlacak miktar %15 versiyonlu 20.000 br/yl Birim bana kar; birim maliyet (%30) ilikisi geerlidir.

Bu sobalarn sat fiyatlar ne olacaktr?

Burada kombi soba imalatyla ilgili btn veriler yer almtr. Sermaye maliyetini ve bu giderleri de ieren maliyet hesaplanmas yaplmak istenmektedir. YEM={900(1+0,25)10+(250+15/0,25)[((1+0,25)10-1)/0,25](10*15)/0,25+35[(1-0,07)10-(1+0,25)10/(1-0,07)+(1+0,25)]+225{(1+0,15)10(1+0,25)10/0,15-0,25}+40[(1+0,20)10+(1+0,25)10/0,200,25]+(8,5/0,25)(1+0,25)10-300}(0,25/(1+0,25)10-1)+100+30=1.135.087 Birim bana sabit gider=YEM/Q=1.135.087/20.000=56.75 liradr. Yani 20.000 birim iin birim bana gider 56,75 lira, %15 fazla retim yani 23.000 iin 49,35 lira ve %15 az retim yani 17.000 birim iin 66,76 lira hesaplanr. Birim bana maliyet 20.000 birim iin; 56,75+140+35=231,75 liradr. Birim sat fiyat 231,75(1+0,30)= 301,27 lira/brdir.

6. KARLILIK NDEKS (FAYDA/MALYET) METODU zellikle kamu projelerinde ok kullanlan bu metottur. Bir projenin deerlendirilmesinde projenin mr boyunca projeden salanan gelirler ile giderler arasndaki oran dikkate alnr. Karllk ndeksi Fayda / Masraf Oran (F/M) veya Gelir/Gider Oran olarak da isimlendirilir. Karllk indeksi-1=K1=(YEMC+YENH)/YEMC=C+NBD/C=(FC+NGD)/FC K1>1 projeyi se K1=1 farksz K1<1 projeyi reddet Projedeki net art ve azallar K2 daha net gstermektedir. Karllk indeksi- 2=YENH/YEMC=NBD/C=NGD/FC K2 yatrm yzde ka orannda bydn veya kldn gsterir.

rnek.5: aada projeye ait bilgiler verilmitir. Gerekli analizleri yapnz. A B C lk yatrm tutar 75 100 140 Yllk iletme gideri 18 13 7.5 Byk tamir bakm (5 ylda bir) 25 33 40 Hurda deer 23 40 65 Yllk net nakit girii 45 60 75 Ekonomik mr 15 15 15 yl Sermaye maliyeti %40 %40 %40 Projelere ait nakit giri klarn yeknesak seri deerlerini hesaplayalm. YEMA=[75-23(A/F,%40,15)+25(P/F,%40,5)+25(P/F,%40,10)]+18=50,353 lira YEHA=45 bin lira. Bu durumda K1=YEMH/YEMC=45/50,353=%89,4 K2=-%10,6 YEMB=56,08 K1=%106,9 YEHB=60 K2=%6,9 YEMC=67,24 K1=%111,54 YEHC=75 K2=%11,54 Grld gibi alternatifler arasndan en iyi proje c projesidir

7. YENH, NBD, NGD ve KI Metotlar Arasndaki liki

Buraya kadar YENH, NBD, NGD ve KI metotlar arasnda yakn bir iliki bulunduunu hep ifade etmitik. Belirli bir faiz oran ve sre nazara alndnda; YENH = NBD(A/P,%i,n) = NGD(A/F,%i,n) NBD = YENH(P/A,%i,n) = NGD(P/F,%i,n) NGD = YENH(F/A,%i,n) = NBD(F/P,%i,n) yazlabilir.

(6.7)

KI ile dier metotlar arasndaki ilikiler 6.7 nolu formlde gsterilmiti. Bir projeyle ilgili olarak kabul veya ret konusunda bu drt metot da ayn sonucu verir.

rnek 6. Ahmet eker nakliyatlk yapmak istemektedir. 8 tekerlekli Man ve ya Mercedes marka trlardan birisini alacaktr. Gerekli bilgiler aada sunulmutur. Al Fiyat Dorse Yllk letme ve Tamir Bakm Hurda Deer Yllk Haslat,Net Ekonomik mr Sermaye Maliyeti Man(M) 75.000 18.000 25.000 40.000 80.000 4 yl %40 Mercedes(MR) 86000 bin lira 20.000 30.000 60.000 88.000 4 yl %40

Bu alternatiflere ait YENH, NBD, NGD ve KI hesaplayarak hangi kamyonu tercih edeceini bulunuz.

zmde btn metotlar kullanalm; Gerekli hesaplar Man iin yaplrsa ; YENH= -[(75.000+18.000) (A/P,%40,4) - 40.000(A/F,%40,4) + 25.000] + 80.000 YENH= 10.340 bin lira NBD= 19.121 bin lira NGD=73.455 bin lira KI= %11,1

Ve Gerekli hesaplar Mercedes iin de yaplrsa ;

YENH=9.547 bin lira NBD=17.645 bin lira NGD=67.785 bin lira KI= %10.9 Bu durumda iki projede krldr fakat KImr > KIm olduu iin Mercedes tr alnmaldr.