Politeknik Dergisi Cilt:11 Say: 4 s.

379-383, 2008

Journal of Polytechnic Vol: 11 No: 4 pp.379-383, 2008

Farkl Beton Snflarnn Su leme Derinliinin Deerlendirilmesi

Gkhan DURMU

ZET
Bu almada, Uuu kl, Silis duman ve kimyasal katknn C20 ve C30 betonlarnda su ileme derinlii ve basn dayanmna etkileri aratrlmtr. Beton karmlarnda kalker esasl krma ta, P 42.5 R CEM I imentosu, uucu kl-silis duman, kimyasal katk ve ime suyu kullanlmtr. 150x150x150 mm boyutlarnda retilen 48 adet kp rnek zerinde 28. ve 90. gnlerde geirgenlik ve basn dayanm deneyleri gerekletirilerek referans rneklerle karlatrlmtr. Sonu olarak; C20 ve C30 snflarnda, basn dayanmn ve su ileme derinliini bakmndan en iyi sonu, SD katkl numunelerde grlmtr. Anahtar Kelimeler: Uucu Kl, Silis Duman, Geirgenlik, Basn dayanm

Investigation of Penetration of Water Values of Different Concrete Types

ABSTRACT
In this study, it was tested the effect of fly ash, silica fume and chemical on the permeability and compressive of C20 and C30 concretes. Calcareous crushed stone, PC 42.5 R CEM I cement, fly ash-silica fume, chemical additives and drinking water were used as concrete mixtures. Depth of penetration of water under pressure and compressive strength tests were performed on 48 cube samples having 150x150x150 mm dimension at 28 th and 90 th days respectively; these results were compared with reference samples. As results samples with silica fume additive showed best both C20 and C30 classes. Keywords: Fly Ash, Silica fume, Permeability, Compressive strength

1. GR Yap sektr, ihtiyalar dorultusunda srekli yenilenme ve deime srecindedir. Kstl kaynaklar ve hzla artan maliyetler karsnda gereksinimin karlanabilmesi, yeni yntem ve kaynaklarn aratrlmasn gerektirmektedir. Yap retiminde z kaynaklara dayal malzemenin kullanm oranlarnn arttrlmas, mevcut kaynaklarn rasyonel kullanm ve nispeten dk maliyetli ve nitelikli malzeme retimine gidilmesini gerektirmektedir (1,2). Bu balamda, mevcut hammadde rezervinin ve z kaynaklarn kullanlmas nem tamaktadr. Yap malzemesi asndan konunun bu ekilde deerlendirilmesi gerekmektedir. Aratrmada bu durum gz nnde tutularak mineral katklardan Uucu kl (UK) ve silis dumannn (SD) kullanmnn tercih edilmitir. Uucu kllerin byk blm, yksek kire ieriklidir (3). UK puzolanik zellii olan ve betonun birok zelliini olumlu etkileyen mineral kkenli termik santral at malzemedir (4). UK taneleri genellikle kMakale 08.06.2008 tarihinde gelmi,10.10.2008 tarihinde yaynlanmak zere kabul edilmitir. G. DURMU, Gazi niversitesi, Teknik Eitim Fakltesi Yap Eitimi Blm 06500 Teknikokullar, ANKARA e-posta : gdurmus@gazi.edu.tr Digital Object Identifier 10.2339/2008.11.4. 379-383
Digital Object Identifier 10.2339/2008.11.4. 379-383

resel yaps nedeni ile betonun ilenebilme zelliini iyiletirmekte, taze betonda su kusmay (terleme) azaltmakta, betonun hidratasyon ssn azaltarak scak havalarda ktle beton dkmne olanak tanmaktadr (5). Puzolanik reaksiyon sayesinde betonun 90 gn ve daha sonraki yalarda mukavemetine katkda bulunmakta, betonun geirimliliini azaltmakta, betonun i ve d kaynakl kimyasal etkilere dayanklln artrmaktadr. Beton retiminde imento yerine ikame edildiinde betona ekonomiklik kazandrmaktadr (4). Silis duman da UK gibi puzolanik bir malzeme olarak bilinmektedir (3). SD, imentodan daha ince tanelere sahip malzeme olmas nedeniyle agrega-hamur ara yzey blgesini sklayp kuvvetlendirerek boluu en aza indirmektedir (6-9). SD genellikle lifli beton, yksek dayanm ve dayankllk isteyen yerlerde kullanlmaktadr (8,10). SD genellikle cams, dzgn yzeyli, ok ince daneli ve hafiftir (11). imentoya %5 gibi ok az miktarda katlan SD betonun ilenebilirliini fazla etkilemedii ancak, daha yksek katk oranlarnda belirli bir ilenebilme dzeyi iin gerekli su miktar, SD miktar ile birlikte artmas gerekmektedir (12). Su ileme derinlii bakmndan katksz betonlara gre SD katkl betonlarn daha yava su emdii bildirilmektedir (13). Ezeldin ve Balaguru (1989) belirtildiine gre, imento yerine % 20 oranna kadar SD kullanmnn

379

Gkhan DURMU / POLTEKNK DERGS, CLT 11, SAYI 4, 2008

betonun elikle olan aderansn artrmaktadr (14). Ayrca SDnin ok ince olmas nedeniyle, imento hamurundaki gzeneklerin azalmasn salamakta, yapma zelliini artrmakta ve daha geirimsiz bir yap salamaktadr. SD, betonun sertleme hzn ve difzyon katsaysn da azaltmaktadr (7). Hem filler hem de puzolan rol stlenen SD tanecikleri imento hamuru ile agregay youn bir yapya kavuturmaktadr. SD, fazla su molekllerini absorbe ile ettii iin imento hamuru agrega arasndaki aderans kuvvetlendirmekte ve donatnn korozyonunu snrlamaktadr (8). SDUKimento l sisteminde ise, beton basn dayanmnn geliimi zerindeki etki mekanizmalar farkl olduu bilinmektedir. ki mineral katk maddesinin, birbirlerinin eksikliklerini tamamlamalar yannda 7, 28 ve 90 gnlk dayanmlar zerindeki etkili olduu tespit edilmitir (6). Bu almann amac, mineral katklardan UK, SD ve kimyasal katk (K Katk) maddesi ile retilen C20 ve C30 beton snflarndaki betonlarn, basn ve su ileme derinlii zerine etkileri aratrlmtr. 2. MALZEME VE METOTLAR 2.1. Malzemeler Beton karmnda, younluklar 2.60 ve 2.63 g/cm3 olan 0-4, 4-16 mm tane snflarna ayrlm kalker esasl krma agrega, P 42.5 CEM I 42.5 R imentosu, Tunbilek termik santrali UK - Antalya Etibank Elektrometalurji tesisinden SD, TS EN 934-2 Kimyasal Katklar- Beton, Har ve erbet in- Blm 2: Beton Katklar- Tarifler ve zellikler, Uygunluk, aretleme ve Etiketleme standardna gre (15,16); younluu: 1.080.02Kg/L, Ph: 7.5 olan K Katk ve ime suyu kullanlmtr. UK, SD ve Portland imentosunun kimyasal zellikleri Tablo1de verilmitir.
Tablo 1. UK, SD ve Portland imentosunun kimyasal zellikleri. Kimyasal Analiz (%) SiO2 Fe2O3 Al2O3 CaO MgO Na2O K2O SO3 znmeyen Kalnt Kzdrma Kayb S+F+A Fiziksel zellikler zgl yzey (cm/g) Younluk (g/cm3) Uucu kl (%) 36,56 4,2 21,08 25,72 1,22 0,4 1,22 3,53 25,57 0,40 61,84 Silis Duman(%) 79,77 1,43 1,25 2,06 3,7 1,22 1,20 1,54 33,74 5,45 P 42.5 20,20 3,67 6,55 65,23 1,1 0,18 0,21 2,33 1,44 1,30 -

2.2. Metotlar Beton karm hesab TS 802 gre hazrlanm ve su/imento oran 0.50 olarak belirlenmitir (Tablo 2) (17). Yaplan literatr aratrmalar nda mineral katk ieren betonlara imento miktar arlka %10 azaltlarak ikame yaplarak 150x150x150 mm boyutlarnda 48 adet beton rnei retilmitir. Beton rnekleri 28 ve 90 gn sre ile 20 2oC scaklkta kre tabi tutulmutur. Su ileme derinlii deneyi; TS EN 123908 standardnda belirtilen esaslara uygun olarak yaplmtr (18). rnekler ierisindeki geen su yksekliini tespit edebilmek iin su ilerleme ynne paralel olacak ekilde ikiye ayrlmtr. Ayrlm rnekler zerinden dijital kumpas yardmyla her cmde lm yaplm ve aritmetik ortalamas deerlendirmeye alnmtr (ekil 1).

ekil 1. Su ileme derinlii cihaz

Basn dayanm deneyi; 28 ve 90 gnlerde TS EN 12390-3 Beton - Sertlemi Beton Deneyleri - Deney Numunelerinde Basn Dayanmnn Tayini standardnda belirtilen esaslara uygun olarak gerekletirilmitir. Her seride su ykseklii llm yzeyine dik olacak eklide alt adet rnek zerinde deney yaplmtr (19).
Tablo 2. Mineral ve kimyasal katkl beton numunelerin karm oranlar Referans imento (kg) Kum (kg) akl (kg) Su (kg) Silis Duman (kg) Uucu Kl (kg) Kimyasal Katk (kg) kme (cm) 360 828 1025 208 0 0 0 7 UK 324 828 1025 216 0 40 0 8 SD 324 828 1025 216 40 0 0 7 K Katk 360 828 1025 198 0 0 10 6

2850

14400

4370 2,94

380

FARKLI BETON SINIFLARINDA SU LEME DERNLNN SINIFLANDIRIL / POLTEKNK DERGS, CLT 11, SAYI 4, 2008

3. BULGULAR VE TARTIMALAR Geirimlilik deerlerine ait aklayc istatistik bilgiler Tablo 3de verilmitir. Analize tabi tutulan verilerin dalmn gsteren izgi grafik ekil 2de grlmektedir.
Tablo 3. Su ileme derinliine ait aklatc istatistikler Beton tr C20 C20 UK C20 SD C20 K Katk C30 C30 UK C30 SD C30 K Katk Toplam
32 28 32

Zaman faktrnn iki seviyesi (28. ve 90. gn), Beton snf faktrnn ise iki seviyede (C20 ve C30) gerekletirilmi tekrarlanan lml varyans analizi sonucunda, Beton snf*Katk tr interaksiyonu istatistik olarak nemsiz bulunmutur (<0.05) (Tablo 4). Ayrca, katk trnn kendi aralarnda birbirinden farkl olduu grlmtr. Ortalamalar arsndaki farkn belirlenmesinde oklu karlatrma yntemlerinden Duncan testi kullanlmtr (Tablo 5 ve 6).
Tablo 5. 28. gn verilerine ait Duncan testi sonular
Beton Snf C30 C30 C20 C30 C20 Katk Tr SD K Katk SD U. UK K Katk Ref. Ref. 28. Gn Ort 13.67 16.73 18.69 21.33 23.21 26.40 26.88 31.72 **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** 1 Farkl olan gruplar 2 3 4 5

28. Gn Ort. (mm) 31.720 23.210 18.690 26.400 26.880 21.333 13.667 16.733 22.329 Std. Hata 3.209 2.575 3.831 1.150 1.673 1.856 2.186 1.462 1.357

90. Gn Ort. (mm) 22.570 21.490 13.817 21.157 16.333 18.930 10.333 17.333 17.745 Std. Hata 0.441 0.520 0.905 0.504 0.882 1.181 0.882 0.882 0.851

6 6 6 6 6 6 6 6 48

C20 C30 C20

Geirimlilik deeri, mm

26 23 23 21 19 21

27

24 20 16 12 8 Katk:

Tablo 6. 90. gn verilerine ait Duncan testi sonular

21 19 16 17 17 14 10

Beton Snf C30 C20

K Katk SD

Katk Tr SD SD Ref. K Katk UK K Katk UK Ref.

14

90. Gn Ort 10.33 13.82 16.33 17.33 18.93 21.16 21.49 22.57

Farkl olan gruplar 1 2 3 4 5 **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** **** 6

UK Ref SD Beton Snf: C20

K Katk

Katk: Ref

UK

28. Gn 90. Gn

C30 C30 C30 C20 C20 C20

Beton Snf: C30

ekil 2. UK, SD, K Katk ve Referans betonunun geirimlilik deerleri

Tablo 3te grld gibi su ileme derinlii zaman faktrne gre, kendi ierisinde istatistiki olarak nemsiz olmakta birlikte, 90 gnlk rneklerde daha az olmaktadr. Bunun nedeni ise agrega-hamur ara yzeylerinin etkisinin artmas ve bunun sonucu olarak da su ileme derinliinin azald sylenebilir.
Tablo 4. Su ileme derinliine ait varyans zmleme tablosu 28. Gn Varyans Kayna Beton Snf Katk Beton Snf * Katk
Hata

90. Gn Anlam. dzeyi (p) 0.006 0.000 0.463 Kareler Toplam 97.24 260.32 11.06
31.6

Serbest derec 1 5 5
32

Kareler Toplam 171.84 522.06 46.60

276.49

Kareler Ort. 171.84 174.02 15.53

17.28

F 9.94 10.07 0.89

Kareler Ort. 97.24 86.77 3.68

1.97

F 49.24 43.94 1.866

Anlam. dzeyi (p) 0.000 0.000 0.176

Toplam

47

1016.9

400.23

381

Gkhan DURMU / POLTEKNK DERGS, CLT 11, SAYI 4, 2008

Gerekletirilen Duncan oklu karlatrma testi sonularma gre geirimlilik deerleri zaman faktr bakmndan; 28 gnlk C30 betonunun SD, UK ve kimyasal katknn referans betonuna gre farkl olduu, 28 gndeki C20 betonunun Referans ile kimyasal katknn arasn fark olmad ancak SD ve UK bunlardan farkl olduu, 90 gndeki C30 betonunun Ref. ile kimyasal katknn arasnda fark olmad, UK bunlardan, SD ise hepsinden farkl olduu, 90 gndeki C20 betonunun Ref, UK ve Kimyasal katknn arasnda fark olmad ancak SD katkl betonun bunlardan fakl olduu, grlmektedir. ekil 3de SD, UK, K Katk ve Referans betonuna ait basn deerleri verilmitir. C20 ve C30 beton snflarnda gre en yksek basn dayanmnn SD ieren beton rneinde kt gzlemlenmitir.
40 38 28. Gn 90. Gn

ekil 3deki basn deerlerine gre; C20 beton snfnn 28. gndeki kontrol betonuna gre UK rneklerinin ortalama % 17.9, SD rneklerinin % 21.5 ve K Katkya gre % 6.2; 90. gndeki kontrol betonuna gre UK rneklerinin ortalama % 20.9, SD rneklerinin % 30 ve K Katkya gre % 16.2 daha yksek sonu verdii, C30 beton snfnn 28. gndeki kontrol betonuna gre; UK rneklerinin ortalama % 17.2, SD rneklerinin %19.9 ve K Katkya gre % 10.6; 90. gndeki kontrol betonuna gre UK rneklerinin ortalama % 22.8, SD rneklerinin % 28.8 ve K Katkya gre % 15.4 daha yksek sonu verdii grlmektedir. Su ileme deerlerine gre zamana bal olarak deiimini belirlemek amacyla, su ileme derinlii ile basn deerleri arasnda regresyon analizi gerekletirilmitir. Gerekletirilen regresyon analizi sonucunda su ileme derinlii-basn deerleri arasndaki iliki ikinci dereceden Y= b0+b1X+b2X2 model denklemi ile aklanabilmektedir. Zaman deiimine gre oluturulan regresyon modeline ilikin istatistikler Tablo 7de gsterilmektedir.

Basn dayanm deerleri, Mpa

36 34 32 30 28 26 24 22 20 C20 Ref C20 UK C20 SD C20 K Katk C30 Ref. C30 UK C30 SD C30 K Katk

statistik deerlendirme sonucuna gre beton snflar ve katk trlerine uygulanan regresyon katsaysnn iyi sonular verdii bulunmutur. Hesaplanan denklemler kullanlarak 28 ve 90. gndeki aralklardaki su ileme derinliinin hesaplanabilmesi mmkn olmaktadr.
4. SONU VE NERLER Bu almada, imento yerine karma %10 orannda SD ve UK ikame edilerek yaplan 28. ve 90. gnlk deney sonularna gre; 1. Geirgenlik deerlerine gre mineral katkl betonlarn daha az geirgen olduu ve zaman faktrne gre daha da azald

ekil 3. UK, SD, K Katk ve Referans betonlarn basn dayanm deerleri

Tablo 7. Zaman ve beton trlerine gre geirimlilik- basn dayanm arasndaki ilikiyi gsteren regresyon modelleri Beton snf C20 Ref. C20 UK C20 SD C20 K Katk C30 Ref. C30 UK C30 SD C30 K Katk Zaman Faktr 28. 90. 28. 90. 28. 90. 28. 90. 28. 90. 28. 90. 28. 90. 28. 90. Regresyon Katsays 1,00 0,99 0,98 1,00 0,99 1,00 1,00 0,99 1,00 0,99 1,00 1,00 1,00 0,98 1,00 0,98 Regresyon Denklemi Y=-250,947+30,78*X-0,705*X2 Y=329,789-19,71*X+0,379*X2 Y=2788.777-188.10*X+3.250*X2 Y=1898.29-129.46*X+2.291*X2 Y=-15452,75+1106.57*X-19.714*X2 Y=-6689,95+449,91*X-7,478*X2 Y=-695,688+65,71*X-1,396*X2 Y=3088,52-223.47*X+4,135*X2 Y=562,53-31,19*X+0,498*X2 Y=-1003,20+69*X-1.11*X2 Y=6067,6-346,5*X+5*X2 Y=3727,711-197,17*X+2,654*X2 Y=13032,285-717,73*X+9,92*X2 Y=11025,66-564,83*X+7,26*X2 Y=-1826,377+111,33-1,635*X2 Y=-2248,56+131,929*X+-1,877*X2 Anlam. dzey 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01

382

FARKLI BETON SINIFLARINDA SU LEME DERNLNN SINIFLANDIRIL / POLTEKNK DERGS, CLT 11, SAYI 4, 2008

2.

C20 beton snfndaki betonlarn 28. gndeki geirimlilik deeri kontrol betonuna gre; UK rneklerinin ortalama % 10, SD rneklerinin %15.9, Kimyasal katk da % 10.6, 90. gndeki kontrol betonuna gre; UK rneklerinin ortalama % 1.5, SD rneklerinin %12.1, Kimyasal katkya da % 1.9, daha az sonu vermitir. 3. C30 beton snfndaki betonlarn 28. gndeki geirimlilik deeri kontrol betonuna gre; UK rneklerinin ortalama % 7.2, SD rneklerinin %17.2, Kimyasal katk da % 13.2 daha az sonu vermitir 90. gnde kontrol betonuna gre; UK rneklerinin ortalama %10.3 SD rneklerinin % 21.5 Kimyasal katkl da gre % 12.4 4. C20 ve C30 beton snflarnda en yksek basn dayanmn srasyla, ortalama 30.5 MPa ve 39.4 MPa ile silis duman katkl beton rnekleri vermitir. nk SD ok ince taneli olmasndan dolay gzenek yapsn daha geirimsiz hale getirdii dndrmektedir. Ayrca dier katk malzemesi UKn kresel formda olmas ve yer yer kmelemelerin olumas UK ieren beton numunenin silis dumanna gre daha az geirgen olduunu gstermektedir. Mineral katklarda silis duman ve uucu kln, Sertlemi betondaki dayanmn arttrd, su geirimlilii azalttndan yaplan alma literatr bilgileriyle uyumlu sonular vermitir. 5. KAYNAKLAR
1. Ersoy, H. Y., Al, Snger Ta ve Cam Lifi Kompoziti, stanbul Teknik niversitesi Yaynevi, 1985. 2. Yldz S, Yalnba M ve Keletemur O., Silis duman katkl yap allarnda eilmede ekme dayanmnn aratrlmas Gazi niv. Mh. Mim. Fak. Der. Cilt 20, No 3, 395399, 2005 Cilt: 20, No: 3, Syf: 395-399, 2005 3. Malhotra, V., M., Superplasticized Fly Ash Concrete For Structural Concrete Application Concr Int cilt no: 8., Syf: 28-31, 1986 4. Malhotra, V. M., Mehta, P. K., High Performance, High Volume Fly Ash Concrete. Supplementary Cementing

Materials For Sustainable Development Inc., Ottowa, 2002 5. Erdoan Y.Turhan, Beton, Syf:183, Ankara, 2003 6. Yeinobal, A., Silis Duman ve imento ile Betonda Katk Maddesi Olarak kullanlmas,TMB/AR-GE/ Y01.01 3.Bask, Ankara, 2003. 7. Khayat,K.H. and Aitcin P.C., Silica Fume in Concrete: an Overview, ACI SP-132, 835-865, ACI , Detroit, 1992 8. imek, O., Beton ve Beton Teknolojisi, Sekin Basm ve Datm, Ankara, 2004. 9. imek O., Erdal M., ve Sancak E., Silis Dumannn elik Lifli Betonun Eilme Dayanmna Etkisi, Gazi niv. Mh. Mim. Fak. Der. Cilt 20, No 2, 211-215, 2005 10. Bentur, A. Goldman A. ve Chen, M.D., The contributions of the transtion zone to the strength of high quality silica fume concretes, Pittsburgh, 1988. 11. ACI Committee 234, Guide for the use of slica fume in concrete. American Concrete Institute, Farmington Hills, 2000. 12. Sellevod, E.J., Review: Microsilica in Concrete, Project Report No: 08037-EJSTJJ, Norwegian Building Resarch Institute, Oslo, 1984 13. Sellevold, E.J., ve Nilsen, T., Condenset silica fume in concrete: a world review, Supplementary Cementing Materials for Concrete, 165-243, CANMET, Ottowa, 1987. 14. Ezeldin, A. and Balaguru, P., Bond Behavior of Normal and High-Strength Fiber Reinforced Concrete ACI Materials Journal, v. 86, n.5, 515-524, 1989. 15. TS EN 934-2 Kimyasal Katklar- Beton, Har ve erbet in- Blm 2: Beton Katklar- Tarifler ve zellikler, Uygunluk, aretleme ve Etiketleme, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2002 16. zturan, T., zel, M. Ve igaher, A.N. Sper akkanlatrc dozajnn uucu kl ve silis duman katkl betonlarda ilenebilme ve dayanma etkisi. Beton Teknolojisinde Mineral ve Kimyasal Katklar. 4. Ulusal Beton Kongresi, 30 Ekim-1 Kasm, syf:121-131., stanbul, 1996 17. TS 802, Beton Karm Hesap Esaslar, TSE, Ankara, 1985. 18. TS EN 123908, Beton - Sertlemi Beton Deneyleri Blm 8: Basn Altnda Su leme Derinliinin Tayini, Ankara, 2002 19. TS EN 12390-3 Beton-Sertlemi Beton DeneyleriBlm 3: Deney Numunelerinde Basn Dayanmnn Tayini, Trk Standartlar Enstits, Ankara, 2003

383