T.C.

STANBUL NVERSTES SOSYAL BLMLER ENSTTS SAYISAL YNTEMLER ANABLM DALI

LOJSTK SEKTRNDE DI KAYNAK KULLANIMI

VE LOJSTK HZMET SALAYICILARIN KONUYA BAKII LE LGL BR ARATIRMA

Yksek Lisans Tezi

Serhat KURTULU 2501040100

Tez Danman: Do. Dr. Mehpare TMOR

stanbul, 2007

Z
dnyasnda rekabet avantajn arttrmak isteyen irketlerin lojistik hizmetlerini d kaynaklamalar ile lojistik sektr yeni i yapma ekillerine (yaplarna) ve anlaylarna kavumaktadr. Bu aratrma Trkiyede lojistik sektrndeki btnleme ve lojistik sektrnn i yapt sektrler ile uyumlama dzeylerini belirlemeyi amalamaktadr. Aratrma ayrca bu btnleme ve uyumlatrmada rol oynayan faktrleri belirlemeyi de hedeflemitir. Aratrmada 82 soru grubuna ait bir anket ile toplanan veriler zerinden parametrik ve parametrik olmayan istatistiksel testlerin yaplmas ile, sektr iin baz nemli ve yararl sonulara ulalmtr. Yrtlen aratrmalar lojistik sektrnn mterileri ile btnlemesi yolunda lojistik hizmet salayc irketlerin st ynetiminde gerekli bilincin olutuu sonucuna varmtr. Ayrca elde edilen bulgular arasnda lojistik sektrnde mteriler ile i yapma ekillerinin gelime gsterdii, bununla birlikte lojistik hizmet salayc irketler ile onlarn mterileri arasnda ilerin yapl zerinde henz ortak bir gr gelitiremedikleri ve anlay farklar bulunduu tespit edilmitir. Anahtar Kelimeler: Lojistik, Lojistik Servis Salayc, D Kaynak Kullanm, Tedariki Ynetimi, Stratejik ttifak

ABSTRACT
Logistics sector evolves to new ways (structurally) and understandings of doing business by depending on the shift of companies to outsource their logistics services in order to gain competitiveness. This research aims to determine the integration and harmonization (adaptation) of logistics sector with sectors doing business with it in Turkey. Besides, this research aims to determine the factors playing role in those integration and harmonization. This research reached to some important and useful results by utilizing the data collected by a questionnaire with itemized 82 questions through employing parametric and non-parametric statistical tests. Carried analysis in the research concluded that top management of logistics service providers in Turkey has reached to required consciousness for integration of logistics sector with its customers. Besides, it is also determined that there are structural potentials of improvements in doing business with its customers for logistics sector. In this business there are unresolved differences in understandings on the way of doing business between the logistics service providers and their customers yet. Key Words: Logistics, Logistics Service Providers, Outsourcing, Supplier Management, Strategic Alliance

ii

NSZ
Lojistik uygulamalarnn neminin artt ve buna bal olarak kresel rekabetin ekillendii amzda, lojistik hizmet salayclarnn gerek lojistik piyasasndaki gerek ise lojistik piyasasnn hitap ettii ve yararland i piyasalarnda oynad rol belirleyici olmaktadr. Bu tez almas, bu belirleyicilii incelemek zere gerekletirilmitir. Teoride ve uygulamada karlalan geli,meler, olduka deerdir. nemi zorluunu kat kat aan lojistik hizmet salayclara ait bu tez almamda, konularnda uzman kii ve kurulular daha yakndan tanma olana buldum ve buna bal olarak alana dair derinlemesine ve detayl bir gr gelitirdim. Deerli hocam Do. Dr. Mehpare Timor akademik kaynaklarn ve zamann bana vererek bu almay desteklemese idi, bu alma bu dzeye gelemeyebilirdi. Kendisine sonsuz teekkrlerimi sunmay bir bor bilirim. Son olarak, aileme bana olan desteklerinden dolay teekkr ederim.

Serhat Kurtulu

iii

NDEKLER
Sayfa Z ................................................................................................................................. i ABSTRACT ................................................................................................................ ii NSZ ....................................................................................................................... iii NDEKLER ......................................................................................................... iv TABLOLAR LSTES ............................................................................................. vii EKLLER LSTES ................................................................................................ ix KISALTMALAR ...................................................................................................... xi GR .......................................................................................................................... 1 BLM I: LOJSTK HZMETLER ..................................................................... 4 1.1. Lojistik Hizmetlerin Tarihesi .......................................................................... 4 1.2. Lojistiin Tanm ve Kapsam ........................................................................... 6 1.2.1. Lojistiin Tanm.................................................................................... 7 1.2.2. Lojistiin Kapsam ................................................................................. 9 1.3. Lojistik Kavramlar .......................................................................................... 12 1.3.1. Temel Lojistik Faaliyetler .................................................................... 12 1.3.2. nc Parti Lojistik ........................................................................... 15 1.3.3. Drdnc Parti Lojistik ........................................................................ 16 1.4. Lojistikte Biliim ve Finansman Sistemleri .................................................... 20 1.4.1. Lojistikte Biliim Sistemleri ................................................................ 20 1.4.2. Lojistikte Finansman Sistemleri........................................................... 22 1.5. Lojistikte Organizasyon Yaps ve Tasarm ................................................... 25 1.5.1. Lojistik Organizasyon Yaps............................................................... 25 1.5.2. Lojistik Organizasyon Tasarm ........................................................... 27 BLM II: DI KAYNAK KULLANIMI ............................................................ 31 2.1. D Kaynak Kullanmnn Tarihesi................................................................ 31 2.2. D Kaynak Kullanm Kavram ve Tanm .................................................... 33 2.2.1. D Kaynak Kullanm Kavram........................................................... 33 2.2.2. D Kaynak Kullanmnn Tanm ........................................................ 34 2.2.3. D Kaynak Kullanm Trleri............................................................... 36 2.2.4. D Kaynak Kullanma Matrisi ............................................................. 37

iv

2.3. D Kaynak Kullanmnn nemi.................................................................... 38 2.4. D Kaynak Kullanmnn Temel Esaslar....................................................... 43 2.5. D Kaynak Kullanmnn Salad Yararlar ve Karlalabilecek Olas Sorunlar .......................................................................................................... 46 2.5.1. D Kaynak Kullanmnn Yararlar ..................................................... 46 2.5.2. D Kaynak Kullanmnda Sorunlar ve Riskler .................................... 51 2.6. letmeleri D Kaynak Kullanmna Ynlendiren Nedenler .......................... 57 2.7. D Kaynak Kullanma-veya-D Kaynak Kullanmama Kararlarnda Gri Blge .............................................................................................................. 65 2.8. D Kaynak Kullanmnn Uyguland Alanlar ............................................. 65 2.9. D Kaynak Kullanm Szlemeleri ................................................................ 70 BLM III: LOJSTK SRELERDE DI KAYNAK KULLANIMI .......... 76 3.1. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm Stratejilerinin Belirlenmesi .......... 76 3.2. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnn nemi ve Performansn llmesi ....................................................................................................... 82 3.2.1. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnn nemi ......................... 82 3.2.2. Lojistik Srelerde Performansn llmesi ....................................... 84 3.3. Lojistik D Kaynaklamann Faydalar ........................................................... 90 3.4. Lojistikte D Kaynak Kullanmnda Yaanan Sorunlar ................................. 95 3.5. Lojistik Hizmet Salayc Tabannn Gelitirilmesi ve lenmesi................... 97 3.5.1. Lojistik Hizmet Salayc Bilgileri Kaynaklar.................................... 98 3.5.2. Potansiyel Lojistik Hizmet Salayc Deerlendirmesi ..................... 100 3.5.2.1. Deerlendirme Trleri ........................................................... 100 3.5.2.2. n Aratrma ......................................................................... 101 3.5.2.3. Finansal Durum ..................................................................... 103 3.5.2.4. Kalite Kabiliyeti .................................................................... 103 3.5.2.5. Tesis Ziyaretleri .................................................................... 104 3.5.2.6. JIT Kabiliyetleri .................................................................... 106 3.5.2.7. Dier zellikler..................................................................... 108 3.6. Lojistik Hizmet Salayc Seimi.................................................................. 111 3.6.1. Lojistik Hizmet Salayc Seiminin nemi ..................................... 111 3.6.2. Lojistik D Kaynaklama Sreci ........................................................ 112 3.6.3. Lojistik Hizmet Salayc Seiminde Stratejik ve Taktik Konular .... 113 3.6.3.1. Erken Lojistik Hizmet Salayc Uram ........................... 114 3.6.3.2. Lojistik Hizmet Salayc Says ........................................... 115 3.6.3.3. Lojistik Hizmet Salaycnn Hacmindeki Pay ................. 116 3.7. Lojistik Hizmet Salayc likileri Ynetimi ............................................... 117 3.7.1. Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli ............................. 118 3.7.2. Lojistik Hizmet Salayc likisi Ynetiminde rgt Konular ....... 125 3.7.3. Lojistik Hizmet Salayc Performans Deerlendirme ..................... 126 3.7.4. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnda Szleme Ynetimi .. 128 v

BLM IV: UYGULAMA ................................................................................... 133 4.1. Aratrmann Metodolojisi ............................................................................ 133 4.1.1. Aratrmann Tr .............................................................................. 133 4.1.2. rneklem ............................................................................................ 134 4.1.3. Veri Toplama Arac............................................................................ 134 4.1.4. Snrllklar ve Varsaymlar ................................................................ 134 4.1.5. Verilerin Szlmesi............................................................................ 135 4.2. Verilerin Analizi............................................................................................ 135 4.3. Model ............................................................................................................ 173 4.4. Bulgular ......................................................................................................... 175 4.4.1. Kiisel Bilgiler ile Kurumsal zellikler Arasndaki Farkllklar ....... 175 4.4.2. Lojistik Bilgilerin Kiisel Bilgilere Gre Farkllamas .................... 176 4.4.3. Kurumsal zellikler Arasndaki Farkllar.......................................... 176 4.4.4. Kurumsal zellikler ile Lojistik Bilgiler Arasndaki Farkllamalar. 180 4.4.5. Lojistik Bilgiler Arasndaki Farkllklar............................................. 181 4.4.6. Lojistik Bilgilerin Kiisel Bilgilere, Kurumsal zelliklere gre Farkllamas ....................................................................................... 182 SONU .................................................................................................................... 184 KAYNAKA .......................................................................................................... 192 EKLER .................................................................................................................... 199 ANKET ................................................................................................................ 199 Sorular ve Cevap klarnn Kodlanmas ............................................................. 202 Bulgulara Ait Test Sonular Tablolar ................................................................ 222

vi

TABLOLAR LSTES
Sayfa Tablo 1.1. letme Ynetiminde Lojistik Maliyetleri Analizi .................................... 23 Tablo 2.1. D Kaynak Kullanmnda Hizmet Salayc Mteri likisinin Oluumu Sreci .......................................................................................... 41 Tablo 2.2. D Kaynaklama Nedenleri ve Riskleri .................................................... 52 Tablo 2.3. Geleneksel ve ada Kaynaklama Eilimleri ......................................... 58 Tablo 2.4. D Kaynaklamama veya- D Kaynaklama Nedenleri ............................ 59 Tablo 2.5. D Kaynaklanan ve D Kaynaklanmas Dnlen Hizmetler .............. 68 Tablo 2.6. rnek Deerlendirme Tablosu.................................................................. 70 Tablo 2.7. D Kaynak Kullanm Szlemelerinde Esneklik Yntemleri .................. 73 Tablo 2.8. D Kaynak Kullanm Anlamalar ........................................................... 74 Tablo 3.1. 3PL ve 4PL Karlatrma Sreci ............................................................. 79 Tablo 3.2. Lojistik Hizmet Salayc JIT Gelime Aamalar ................................. 107 Tablo 3.3. Lojistik Hizmet Salayc likisinde Alglama Konular....................... 122 Tablo 3.4. Lojistik Hizmet Salayc likisinde Durumlar Deitirme Ara ve Teknikleri ................................................................................................. 124 Tablo Ek.1. Temel Lojistik Bilgisi ve Lojistik Uygulama Bilgisi Sorular Kmeleri................................................................................................... 221 Tablo Ek.2. irketteki Pozisyonun D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas ............................................................................................ 222 Tablo Ek.3. Kdem zelliklerinin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas ............................................................................................ 222 Tablo Ek.4. Yan Lojistik Sre Bilgisinin Gerekli Grlmesine gre Farkllamas ............................................................................................ 222 Tablo Ek.5. Karayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas ............................................................................................ 223 Tablo Ek.6. Denizyolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas ............................................................................................ 223 Tablo Ek.7. Demiryolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas ............................................................................................ 223 Tablo Ek.8. Havayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas ............................................................................................ 223 Tablo Ek.9. Faaliyet Alanlarnn Farkllamalarnn Karlatrmal Matrisi .......... 224 Tablo Ek.10. Marmara Blgesi (Anadolu Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas........................................................................ 224 Tablo Ek.11. Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ..... 225 Tablo Ek.12. Marmara Blgesi (Trakya Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas........................................................................ 225 Tablo Ek.13. Karadeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ....... 226 Tablo Ek.14. Ege Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ................. 226 Tablo Ek.15. Dou Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ............................................................................................ 227 Tablo Ek.16. Akdeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas .......... 227 vii

Tablo Ek.17. Gneydou Andolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ............................................................................................ 228 Tablo Ek.18. Corafi Faaliyet Blgeleri Farkllamasnn Karlatrmal Matrisi ...................................................................................................... 228 Tablo Ek.19. Kurumsal zelliklerin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas ............................................................................................ 229 Tablo Ek.20. irket Yann Lojistik Hizmetlere gre Farkllamas ...................... 229 Tablo Ek.21. Depo Kapasitelerinin Corafi Faaliyet Blgelerine gre Farkllamas ............................................................................................ 230 Tablo Ek.22. Lojistik Hizmet Salayclarn Kendi Ara Saylarnn Bal Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas ........................................ 230 Tablo Ek.23. Lojistik Hizmet Salayclarn Bal Ara Saylarnn Kendi Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas ........................................ 230 Tablo Ek.24. Lojistik Hizmet Salayclarn Toplam Ara Saylarnn Kendi Ara ve Bal Ara Saylarna gre Farkllamas ................................... 231 Tablo Ek.25. Ara Saylar Farkllamasnn Karlatrmal Matrisi ...................... 231 Tablo Ek.26. D Kaynak Kullanm Dzeylerinin D Kaynak Kullanmnn bir st Dzey Ynetim levi Olduu, Rekabetsellii Arttraca fadelerine ve Lojistik Temel Bilgilerine (Ortalamas) gre Farkllamas ............................................................................................ 232 Tablo Ek.27. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Farkn Kaynaklarna gre Farkllamas ............................................................................................ 232 Tablo Ek.28. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Temel Bilgilerine gre Farkllamas .................................................................................... 233 Tablo Ek.29. Lojistik Uygulama Bilgilerinin (Ortalama) Lojistik Temel Bilgilerinden (Ortalama) Farkllamas ................................................... 233 Tablo Ek.30. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Sektrndeki Kdem, Lojistik Hizmet Salayclarn Personel Says ve Danmanlk Sektrne Hizmet Verilmesine gre Farkllamas ................................. 234

viii

EKLLER LSTES
Sayfa ekil 1.1. Lojistik Sreci .............................................................................................. 8 ekil 1.2. letmeden letmeye Lojistik Sistem ........................................................ 11 ekil 1.3. Btnleik Lojistik Organizasyonu............................................................ 29 ekil 2.1. D Kaynaklama Matrisi ............................................................................ 37 ekil 3.1. nc Parti Lojistik D Kaynaklama Sreci ........................................ 113 ekil 3.2. Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli ................................... 119 ekil 4.1. Ya ve irketteki Pozisyon Grafikleri ..................................................... 135 ekil 4.2. Cevaplayclarn Kdem zelliklerinin Dalm ..................................... 136 ekil 4.3. Cevaplayclarn irketlerinin Yalar ve Personel Says Grafikleri ...... 137 ekil 4.4. Faaliyet Alan Grafii .............................................................................. 138 ekil 4.5. Depo Alan ve Souk Hava Deposu Grafikleri........................................ 139 ekil 4.6. Ara Saylar Grafikleri............................................................................ 140 ekil 4.7. Corafi Faaliyet Blgeleri Grafii ........................................................... 141 ekil 4.8. Kurumsal zellikler Grafii .................................................................... 144 ekil 4.9. Hizmet Verilen Sektrler Grafii............................................................. 145 ekil 4.10. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Verilen Lojistik Hizmetler Grafii ...................................................................................................... 148 ekil 4.11. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Verilen Deer Katc Hizmetler Grafii ..................................................................................... 149 ekil 4.12. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Lojistik Hizmetler Grafii ..................................................................................... 151 ekil 4.13. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Deer Katc Hizmetler Grafii ..................................................................................... 153 ekil 4.14. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Yardmc Deer Katc Hizmetler Grafii .......................................................................... 155 ekil 4.15. Lojistik Hizmet Salayclarn D Kaynaklama Dzeyleri................... 157 ekil 4.16. Dkaynak Kullanmnn Yararl Bulunmas ......................................... 158 ekil 4.17. Dkaynak Kullanmnn Rekabetsellii Arttrc Bulunmas ................ 159 ekil 4.18. Tekli Dkaynak Kulanlmasnn Gerekli Bulunmas ............................ 159 ekil 4.19. lerin Kontrolnn Lojistik Hizmet Salaycya Braklmasnn Gerekli Bulunmas ................................................................................... 160 ekil 4.20. D Kaynak Kullanmnn bir st Dzey Ynetimi levi Olduu ........ 161 ekil 4.21. D Kaynak Kullanmnda Lojistik Srelerin Bilinmesinin Gerekli Bulunduu ................................................................................................ 161 ekil 4.22. Lojistik Hizmet Salaycnn Ynlendirilmesinin ve Grlerinden Yararlanlmasnn Gerekli Bulunduu ..................................................... 162 ekil 4.23. Lojistik Hizmet Salayclarn Kullandklar D Kaynaklar ile Szlemeli almalar ............................................................................. 163 ekil 4.24. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile Szlemeli almalar ............................................................................................... 164 ekil 4.25. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile Kesintisiz almalar ... 164 ekil 4.26. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterilerinin Orta Olmalar ............. 165 ix

ekil 4.27. Lojistik Hizmet Salayclarn Btnleik Raporlama Sistemlerinin Olmas ...................................................................................................... 165 ekil 4.28. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile lerin Grl ekli zerinde Mutabk Olular....................................................................... 166 ekil 4.29. Lojistik Hizmet Salayclarn Depolama Ynetimlerini Planlayabilmeleri ..................................................................................... 167 ekil 4.30. Lojistik Hizmet Salayclarn Elleleme Faaliyetlerinde Ambalaj Kararlar Alabilmeleri .............................................................................. 167 ekil 4.31. Mterilerinin Lojistik Hizmet Salayclarn Belirledii Teslimat ekilleri Arasndan Seim Yapmalar ...................................................... 168 ekil 4.32. Lojistik Hizmet Salayclarn Zamannda Teslimat Yapmalar ........... 169 ekil 4.33. Lojistik Hizmet Salayclarn Mteriler ile Aralarnda Anlay Farklar ve Anlay Farklarnn Kaynaklar ............................................. 170 ekil 4.34. Lojistik Faaliyetlere (Temel Bilgilere) Ait Sorulara (1. Soru-7. Soru) Verilen Cevaplarn Ortalamalar .................................................... 171 ekil 4.35. Lojistik Faaliyetlere (Uygulama Bilgilerine) Ait Sorulara (8. Soru17. Soru) Verilen Cevaplarn Ortalamalar .............................................. 171 ekil 4.36. Lojistik Temel Bilgileri ile Lojistik Uygulama Bilgilerine Ait Cevaplarn Dalm ................................................................................. 172 ekil 4.37. Aratrma Amacnn Dzenlenen Anket zerinden Gerekletirilmesi in Gelitirilen Model ............................................... 174

KISALTMALAR
3PL 4PL ANOVA BT CBS CLM COESS CRM CSCMP DKK EDI ERP GPRS GPS ISO ITS GEME BF JIT-L KDS KPI LHS LLP MIS MRP MS POS RF SPSS WAP YA/EM nc Parti Lojistii Drdnc Parti Lojistii Tek Ynl Varyans Analizi Biliim Teknolojisi Corafik Bilgi Sistemleri Lojistik Ynetim Konseyi (Council of Logistics Management) Avrupa Birlii Gvenlik Konfederasyonu Mteri Ilikileri Ynetimi Tedarik Zinciri Ynetimi Profesyonelleri Konseyi (The Council of Supply Chain Management Professionals) D Kaynak Kullanm Elektronik Bilgi Alverii (Electronic Data Interchange) Kurumsal Kaynak Planlama Genel Paket Radyo Servisleri (General Packet Radio Services) Kresel Konum Tespit Sistemleri (Global Positioning System) Uluslararas Standartlar Organizasyonu Akll Tama Sistemleri (Intelligent Transport System) hracat Gelitirme Merkezi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Tam Zamannda Lojistik (Just in time Logistics) Karar Destek Sistemleri nemli Performans Gstergeleri Lojistik Hizmet Salayc Lider Lojistik Salayc (Lead Logistics Provider) Ynetim Biliim Sistemleri Malzeme stek Planlamas MicroSoft Sat Noktas (Point of Sales) Radyo-Frekans Statistical Package for Social Sciences Telsiz Uygulama Protokol (Wireless Application Protocol) Yneylem Aratrmas / Endstri Mhendislii

xi

GR
Gnmzde endstri ve ticaretin gelimesi ve deimesine dayal olarak ekonomik yaplanmann da deitii gzlemlenmektedir. Buna gre i dnyasndaki uygulamalarn ou kavramsal ve uygulama bakmndan gelimektedir. Bu geliimin, ynetimde sre ynetimi gibi yeni modellerin uygulanmasna ve kresel lee kadar varan tedarik zinciri ynetiminin nem kazanmasna yol am olduu gzlemlenmektedir. Oluan dzenin eskisinden farkl oluu, evrimsel boyutlara vardndan buna yeni ekonomik dzen de denilmektedir. Bu yeni dzende birok uygulama, meslek ve sektrn yeniden tanmlanyor olmas, bunlarn arasndaki ilikilerin de yeniden tanmlanmas ve dzenlenmesini beraberinde getirebilmektedir. Bu aratrma, bylesi yeni dzenlemelerden hizmet salayclar zerine eilmi, bunlar arasnda yer alan finansal hizmet salayclar ve biliim hizmet salayclar ile birlikte nem kazanan lojistik hizmet salayclar zerine younlamtr. Lojistik hizmet salayclk, lojistik uygulama alannn gelimesine yol am ve lojistik ynetiminin bir st ynetim faaliyeti haline gelmesi ile i dnyasndaki irketlerin i yap ekilleri arasnda nemli bir yap ta haline de gelmitir. Lojistiin i dnyasndaki sektrler arasnda temel ilevselliine de dayal olarak, lojistik hizmet salayc irketler ile bunlarn lojistik hizmetlerinden yararlanarak kendi alanlarnda rekabetsel stnlk salayabilen irketler arasndaki ilikilerin dzenli gelimesi nem kazanmaktadr. almann amacn lojistik sektrnde irketlerin lojistik hizmetlerini d kaynaklamalarndan ortaya kan ve nemleri giderek artan Lojistik hizmet salayclarn lojistik mesleinin gelimesindeki roln belirlemek oluturmaktadr. Lojistik hizmet salayclarn hem kendi aralarndaki mesleki dzenlemeleri hem de bunlarn lojistik hizmetlerinden yararlanarak kendi alanlarnda rekabetsel stnlk salayabilen irketler arasndaki ilikilerin dzenli yrtlmesi koullarnn belirlenmesi bu aratrma almasnn amacna temel oluturmaktadr. Aratrmann bu amacn gerekletirmek zere ncelikle blm halinde

aratrma konusu ile ilgili literatr taramas yaplmtr. Birinci blmde Lojistik Hizmetler bal altnda lojistik hizmetlerin tarihesi ile lojistiin tanm ve kapsam ele alndktan sonra, lojistik kavramlar ilenmekte ve lojistikte biliim ve finansman sistemleri zerinde durularak, lojistikte organizasyon yaps zerinde allmtr. kinci blmde D Kaynak Kullanmnn tarihesi hakknda bilgi verilmi ve d kaynak kullanm kavram ilenerek tanm yaplmtr. Bu blmde daha sonra d kaynak kullanmnn nemi, temel esaslar ve uygulamada salad yararlar ile karlalan olas sorunlar ele alnm, son olarak d kaynak kullanma veya d kaynak kullanmama kararlar, d kaynak kullanmnn uyguland alanlar ve d kaynak kullanm szlemeleri incelenmitir. nc Blmde Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm bal altnda lojistik srelerde d kaynak kullanmnn nemi zerinde durularak, stratejilerinin belirlenmesi ve d kaynak kullanm performansnn llmesi hakknda bilgiler verilmitir. Ayrca lojistik d kaynaklamann faydalar ve yaanan sorunlar ele aldktan sonra, lojistik hizmet salayc tabannn gelitirilmesi ve ilenmesi, lojistik hizmet salayc seimi gibi lojistik hizmet salayc ilikileri ynetimi zerinde durulmutur. alma, yukarda sz geen ve blmden oluan literatr almasnn zerine Uygulama yaplan drdnc blm ile srmektedir. Drdnc blmde aratrmann tr ve nemi, aratrmann rneklemi ve veri toplama arac gibi hususlar ilenerek aratrmadaki snrllklar ve kullanlan varsaymlar zerinde durulmaktadr. Bu erevede tarama trnde ve lojistik hizmet salayc sektrnde alan ve ounlukla st ynetici olan 92 kiiye, 38 sorudan oluan bir anketin uygulanmas ile yrtlen uygulama aratrmasnda, cevap seenekleri halindeki veriler MS Excel ve SPSS 13.0 bilgisayar programlarnda kodlanarak veri girileri yaplmtr. Bylece saysal ilemlere uygun hale getirilen veri giri tablosu kullanlarak veri analizi yaplm ve Mann Whitney-U, Krushkal Wallis ve ANOVA gibi parametrik olan ve olmayan amaca uygun testler aracl ile farkllk analizleri 2

yrtlmtr.

Bulgular,

aratrma

iin

gelitirilen

bir

model

zerinde

deerlendirilerek yorumlanmlardr. Aratrma almas sonu ve neriler blm ile sona ermektedir. Aratrmada tamamen akademik kaynaklar ve sektrde uzman kii ve kurulularn zel ktphaneleri kullanlmtr.

BLM I: LOJSTK HZMETLER

Aratrmann birinci blmnde lojistik hizmetlerin tarihesi ile lojistiin tanm ve kapsam ele alndktan sonra lojistik kavramlar ilenmekte ve lojistikte biliim ve finansman sistemleri zerinde durularak lojistikte organizasyon yaps zerinde allmtr. 1.1. Lojistik Hizmetlerin Tarihesi Lojistik ynetiminin uyguland tedarik zinciri iindeki hizmetler dnya zerinde tarih ncesi alardan beri yaplmaktadr. Yerleik dzene geilmeden nce; avlanan hayvanlarn, toplanan meyvelerin ve dier gdalarn tanmas, ileride tketilmek zere kurutulmas, saklanmas ve yeniden tanmas ilemleri yaplmaktayd. Yerleik dzene geildikten sonra retilen gda ve ihtiya malzemelerinin tanmas, eitli ekillerde korunmas, depolanmas sz konusu olmutur. Uzmanlamann balamas ile de i blm ve corafi avantajn getirdii farkl retim teknikleri gelitirilmi, kiisel tketimin hatta yerel tketimin tesinde takas ve ticaret iin retim, tama ve depolama almalar balatlmtr. Tccar lkeler zenginlemi, yeni ktalarn bulunmas ile de denizyollar nem kazanm, karayollar iyiletirilmi, byk limanlar, geni depolar ina edilmitir.1 Lojistik kelimesinin kknn Yunanca hesaplama, sayma bilimi anlamna gelen "logistikos" kelimesinden geldii bilinmektedir. Bunun yannda Roma ve Bizans ordularnda "logista" ad verilen idari sorumluluklara sahip subaylarn grev yaptklar bilinmektedir. 2. Dnya Sava ile lojistiin askeri alanda destek faaliyetleri olarak kullanlmas ve neminin gittike artmas, yneylem aratrmas ad verilen matematik disiplininin de ortaya kmasna neden olmutur.2 Lojistik szcnn ilk kez 1905 ylnda ordulara ait malzeme ve personelin tanma, tedarik, bakm ve yenilenmesi eklinde askeri bir fonksiyonu tanmlamak
1 2

Baki Birdoan, Lojistik Ynetimi ve Lojistik Sektr Analizi, Trabzon: Lega Kitabevi, 2004, s. 7. Asm al, hracatta Teslim ekilleri ve Nakliyat, Ankara: GEME, 2005, s. 38.

amac ile kullanld bilinmektedir.3 Kanuni Sultan Sleymann Viyana seferi, Byk skenderin Anadolu seferi veya Napolyon Bonapartn Rusya seferi veya Pers Kral Dariusun seferi gibi byk askeri harektlarda ordunun gerek cephane, silah ihtiyalar gerekse gnlk yiyecek-iecek ihtiyalarnn giderilmesi nemli lde lojistik destei gerektirmitir.4 1950li yllara kadar dnya genelinde iletmeler lojistik kavramn tanmamakta ve lojistik faaliyetlerini ayr ayr blmlerde ve farkl sorumluluklar altnda srdrmekteydiler. Genellikle de bu blmlerin hedefleri birbirleriyle atmakta ve ortak hareket etmeyi gletirmekteydi. 1950li ve 1960l yllarda dnyadaki ekonomik konjonktr ve deien eilimler lojistik kavramnn gelimesi iin uygun bir zemin hazrlamtr. zellikle pazarlama yaklamnn gelimesiyle, destekleyen faaliyetlerden biri olarak ele alnan lojistik kavram da gndeme gelmeye balamtr. 1970li yllarda ise gnmzn modern lojistik anlaynn temelleri olumutur. Bu yllarda irketler lojistik ynetimini ele alm ve lojistik faaliyetlerinin daha az maliyetle daha iyi gerekletirilebilmesi iin almalar yapmlardr. Buna gre daha nce fiziksel tedarik ve fiziksel datm olarak ayr ayr ele alnan iletme faaliyetlerinin, aslnda ortak faaliyetlerden olutuu ve bir arada dnlmesi gerektii fark edilmitir.5 Gnmzn i dnyas, savan yerini uluslararas rekabetin, erzak ve mhimmatn yerini mal, teknoloji ve varlklarn ald bir arenaya dnmtr. Baarya ulamak iin kullanlan stratejiler ve bunlara uygun faaliyetlerin, yani lojistiin nemi gittike artmtr. Lojistik, 21. yzylda amaca ulamak iin tm organizasyonu ve kaynaklarn en uyumlu ekilde hareket ettirebilme yetenei olarak i dnyasnn gndemine girmitir. Bu erevede satn alma, nakliye (kara, hava, deniz, demiryolu), gmrk, sigorta, elleleme (malzeme aktarm), depolama, lojistik hizmet salayc sipari izleme, talep tahminleri, envanter ynetimi, lojistik bilgi sistemi, yedek para destei, datm, iade ilemleri, retime malzeme verme, katma

Blent Kobu, retim Ynetimi, stanbul: Avcol Basm Yayn, 2003, 11. Bas, s. 237. Oygur Yamak, retim Ynetimi, stanbul: Sinerji Yaynlar, 2001, 3.Bas, s. 249. 5 Osman Z. Orhan (haz.), Dnyada ve Trkiyede Lojistik Sektrnn Geliimi, stanbul: stanbul Ticaret Odas Yaynlar, 2003, s. 17
4

deerli ilemler (etiketleme, fiyat-barkod, paketleme, birletirme-ayrma, mteri taleplerine gre rn hazrlama vs.), rota planlamas ve ara optimizasyonu ile sevkiyat (ykleme ve var zaman planlama) gibi ok eitli faaliyetler gnmzde lojistik ile e anlaml hale gelmitir.6 Gnmzde lojistik srete yer alan hizmetlerden bazlar aada sraland gibidir:7 Satnalma Sipari leme Talep Tahminleri Stok Ynetimi Tama Sistemleri Depolama Fabrika ve Depo Yeri Seimi Malzeme Aktarm (Elleleme) Hurda ve Firelerin Uzaklatrlmas rn ade lemleri Ambalajlama Para ve Hizmet (Servis) Destei

1.2. Lojistiin Tanm ve Kapsam Lojistiin tarihteki geliimi yukardaki blmde ilendikten sonra lojistik kavramlarn ilenmesine gemeden nce lojistiin tanm ve kapsam aada ele alnmaktadr.

Orhan, a.e., ss. 28-32. Baki Birdoan ve Bar imek, Lojistik Faaliyetlere Gre Performans ltlerinin Belirlenmesi, YA/EM 2004 - Yneylem Aratrmas/Endstri Mhendislii - XXIV Ulusal Kongresi, 15-18 Haziran 2004, Gaziantep Adana, ss. 2-3.
7

1.2.1. Lojistiin Tanm Lojistik, Yunanca "Logistikos" kelimesinden tremi olup, "hesap kitap yapma bilimi", "hesapta becerikli" anlamna gelmektedir. Askeri anlamda lojistik ise, "Sava unsurlarna, stratejik ve taktiksel olarak ihtiya duyulan ikmal maddeleri ile hizmet desteini salamak iin yaplan faaliyetlerdir". Bu kapsamda lojistik, "ordularn erzak ve mhimmat desteinin dnlerek hareket ettirilmesi sanat" olarak n plana kmtr. Tarihsel geliim iinde lojistik, sanayi devriminin gereklemesi ve kresellemenin gndemi igal etmesine kadar sadece askeri alanda snrl kalrken, sanayi devrimi, lojistiin evriminde bir dnm noktas olarak karmza kmaktadr.8 Lojistiin terminolojisi incelendiinde ok farkl terimlerin kullanld, eitli kurum ve aratrmaclarn farkl tanmlamalar yaptklar grlmektedir. Bunlardan bazlar fiziksel datm, pazarlama lojistii, malzeme ynetimi, lojistik mhendislii, endstri mhendislii, iletme lojistii, lojistik ynetimi, btnleik lojistik ynetimi, tedarik ynetimi, datm ynetimi, tedarik zinciri ynetimi olarak adlandrlmaktadr.9 Lojistik kavram yerine baz aratrmaclarn fiziksel datm kavramn kullandklar grlmektedir. Bu iki kavram, baz nemli noktalarda birbirlerinden farkllk gstermektedir. Lojistik; materyal salanmas ileminden, mteri memnuniyetine kadar tm sreleri kapsamaktadr. Dier taraftan fiziksel datm, sadece bitmi ya da kullanma hazr rnlerin datm ile ilgilidir. Oysa lojistik ynetimi; materyal ynetimi, fiziksel yaam erisi ve fiziksel datmn bileiminden olumakta ve bunlar iermektedir.10 Lojistiin gnmzde birok tanm olsa da en geerli tanmlar aada verilmitir. Lojistik Ynetim Konseyi (Council of Logistics Management, CLM)
8 9

al, a.g.e., s. 38. J.J. Coyle ve dierleri, The Management of Business Logistics, West Publishing Company, 1992, 5. Basdan, Baki, a.g.e., s. 13. 10 Nejat Bilginer ve Aydn Kayaba, letmelerin Lojistik Faaliyetlerinin Rekabeti Perspektifte Deerlendirilmesi: retim letmeleri zerine Bir Uygulama, Ege Akademik Bak, 7 (2) 2007, s. 638.

tanmna gre global anlamda lojistik; mterilerin ihtiyalarn karlamak zere, ham maddenin balang noktasndan (kaynandan), rnn tketildii son noktaya (nihai tketiciye) kadar olan tedarik zinciri iindeki her trl rnn, hizmetin ve bilgi aknn etkili ve verimli bir ekilde, her iki yne doru hareketinin ve depolanmasnn, planlanmas, uygulanmas ve kontrol edilmesi iken, Tedarik Zinciri Ynetimi Profesyonelleri Konseyine (The Council of Supply Chain Management Professionals, CSCMP) gre lojistik ynetimi mterilerin gereksinimlerini karlamak zere, her trl rn, hizmet ve onlarla ilgili bilginin balang noktasndan tketim noktasna kadar etkin ve verimli bir ekilde ileri ve ters ynl aknn gerekletirilmesi, depolanmas, denetlenmesi ve planlanmasdr.11 Yukardaki lojistik tanm iki nokta (lojistik hizmet salayc-mteri) arasndaki mal, hizmet ve bilgi akn ieren tm faaliyetleri kapsamaktadr. Lojistik hizmet salayc ile retici arasnda olan lojistie Gelen Lojistik (Inbound Logistics), retici ile mteri arasnda olan lojistie Giden Lojistik (Outbound Logistics) denilmektedir ve ekil 1.1de gsterilmitir: Giri (Inbound) Lojistik Sreleri retim Sreleri ve Malzeme Ynetimi k (Outbound ) Lojistik Sreleri

Fiziksel tedarik Tedarik Sistemleri Hammadde/Yar Mamul/Hazr Para Temini Satnalma Programlar Giri Ambar Depolama ekil 1.1. Lojistik Sreci

Dahili ilemler retim Sistemleri Sre Planlama retim Programlama malat Kurum i Tama

Fiziksel datm Datm Sistemleri Tamamlanm rnler k Ambar Depolama Datm Zinciri Hedef/Pazar ve Mteriye Sunum

Kaynak: Murat Erdal, Kresel Lojistik Kavram ve Lojistik sler, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Meslekte Yeterlilik, stanbul, 2006, s. 15.

Murat Erdal, Kresel Lojistik Kavram ve Lojistik sler, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Meslekte Yeterlilik, stanbul, 2006, s. 1.

11

Gelen Lojistik (Inbound) ve Giden Lojistiin (Outbound) kapsad alanlarn yan sra iletme iinde "retim i Lojistik" kavram da sz konusudur. Depo ve retim blmleri arasnda malzeme sevk ve nakil lojistii; hammadde, yan mamul ve rnlerin ynetimi ile malzeme ve bilgi akn kapsar. letme iinde imalat departmanlar veya i istasyonlar arasnda kapasite kullanma ve zamanlama hatalar yznden yan mamul stoklar oluur. Bu stoklarn kontrol ve imalat ilemleri sresi, retim ii lojistik sisteminin bir paras olarak malzeme nakli alan iinde dnlr.12 Bir retim srecinde mamul veya hizmet retmek amac ile yaplan faaliyetlerde yer alan tm tanmlar malzeme nakli konusunun kapsamna girer. Bu ereve iinde malzeme naklini lojistik sistemin bir "alt sistemi" olarak dnmek mmkndr.13 1.2.2. Lojistiin Kapsam Bir iletmenin mterisi iin doru rn doru yer ve zamanda, uygun maliyet ve kalitede bulunduracan garanti etmesi lojistiin temel felsefesidir. Dnyaca nl lojistik otoriteleri olan Donald Bowersox ve David Clossa gre lojistik: a tasarm, bilgi ak, stok ve depo ynetimi vb. tamacl kontrol altnda bulunduran ve kuatan birok faaliyetin koordinasyonunu gerektirmektedir.14 1. A Tasarm: Etkin ve verimli bir lojistik iin alma kapsam iindeki ilgili irketlerin ve tesislerin retim, depolama ve tamaclk sistemlerinin bir a yaps iinde btnletirilmesinin gerekletirilmesidir. 2. Bilgi Ak: Lojistik operasyonlar koordine etmek iin gereken bilginin aknn salanmasdr.
zalp Vayvay ve . Tugay Tatlsu, Deiim Mhendisliinin Lojistik Srelerine Uygulanmas, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Temmuz 2006, Cilt 2, Say 4, s. 47. 13 Kobu, a.g.e., s. 248. 14 Donald J. Bowersox ve David J. Closs, Logistical Management: The Integrated Supply Chain Management, New York: McGraw-Hill, 1996, s. 51.
12

3. Tamaclk: Malzemelerin fiziksel olarak tanmasdr. 4. Stok: Malzemelerin elde bulundurulmasdr. 5. Depolama, Malzeme Tama ve Ambalajlama: Malzemelerin fiziksel olarak korunmas ve ellelenmesidir. Lojistik, iki temel rn akn somutlatrr:15 1. Fiziksel sunum: retim noktasna ham maddeleri, onun bileenlerini ve gereleri getirmek anlamn tar. 2. Fiziksel datm: Tamamlanm rnlerin direkt mterilere veya kanal araclarna gnderilmesidir. Lojistiin kuatt ve koordine ettii bu sistem ekil 1.2de ematik olarak gsterilmektedir.

15

Michael D. Hutt ve Thomas W. Speh, Business Marketing Management: A Strategic View of Industrial and Organizational Markets, Fort Worth: Drydan 1995, 5. Bas, ss. 396-397.

10

ekil 1.2. letmeden letmeye Lojistik Sistem

Kaynak: John J. Coyle, Edward J. Bardi ve C. John Langley, The Management of Business Logistics, A Supply Chain Perspective, Mason, Ohio: South-Western/Thomson Learning, 2003, 7. Bas, s. 19.

Bowersox ve Closs bir lojistik sistemin 6 operasyonel amacn aadaki ekilde tanmlamtr:16 1. Hzl yant: irket deiimlere ve yeni gelimelere abuk tepki verebilmelidir. Mterilerin mevcut ve gelecee ynelik lojistik kapsamndaki istediklerini alglama ve salama yetenei, yeni mteriler kazanma ve mevcut mterileri kaybetmeme iin ok nemli bir lttr. 2. Tutarllk: Teslimat zamanlar, teslimat miktarlar vb. performans deerlerinde sreklilik nemlidir ve tutarl olmaldr. 3. En Az Stok: Stok maliyettir ve en az dzeyde tutulmaldr.
16

Bowersox ve Closs, a.g.e., s. 173.

11

4. Tamalarn Birletirilmesi (Konsolidasyonu): Tama maliyetleri; birok kk teslimatn birletirilmesi ile mmkn olduu kadar byk kapasiteli ve tam dolu aralarla tamaclk yaplarak azaltlabilir. leride de greceimiz gibi bu ama her zaman olas deildir. Baz hallerde dier amalar n plana gemektedir. 5. Kalite: Tanan rnlerin kaliteli olmasnn yan sra lojistik hizmetlerin de kalite standartlar tanmlanmal ve bunlara uyulmaldr. 6. Yaam evrim Destei: Lojistik sadece rnn teslimatn iermez, ayn zamanda geri dnen mallar da ierir. Geri dnen mallar; sezon sonu, kusurlu, raf mr dolmas vb. nedenlerden oluan iade rnlerin dn, ambalaj malzemeleri ve rnlerin (hurdalarn) yeniden deerlendirilmesi (geri kazanm-recycling) nedeniyle olabilir. 1.3. Lojistik Kavramlar Lojistik kavramlar; Temel Lojistik Faaliyetler, nc Parti Lojistik ve Drdnc Parti Lojistik olarak ele alnabilir. 1.3.1. Temel Lojistik Faaliyetler Lojistik sistemin ana amac; yer ve zaman yarar oluturmak olarak ksaca zetlenebilir.17 Yer yarar; satn alnmak veya tketilmek zere, rn doru yerde bulundurmann rne ekledii yarar olarak tanmlanabilir. Zaman yarar ise; rn doru zamanda salamann yaratt deerdir. Lojistik sistemi bir anlamda sipariin alnmas, sipariin retilmesi, sipariin yerine getirilmesi ve rnn, hizmetin veya bilginin datmnn koordinasyonunun salanmasdr. Lojistik ynetim sistemi ile: Hammaddelerin temini veya bitirilen rnlerin dnyada herhangi bir yere gnderimi salanr.
17

Bowersox ve Closs, a.g.e., s. 60.

12

 Merkezcil, yerel ynetim ile global iletme ve ynetim stratejisi benimsenir. Annda ve zamannda bilgi paylam ile toplam tedarik zincirinin grlebilirlii salanr. Bilginin sadece iletme dahilinde deil endstrinin genelinde ynetimi salanr. Tedarik zinciri organizasyonunun, yksek performans salayacak takmlar halinde yeniden organizasyonu salanr. Tedarik zinciri ile biliim sistemi oluturulmas ile maliyet ve lm standartlarna ulalr. Lojistik ynetim faaliyetleri; retim, satnalma, fiziksel datm, pazarlama ile ilgili sat sonras hizmet organizasyonu gibi balklar altnda toplanabilir: 1. retim ile ilgili olarak: Sat ihtiyacn karlayacak retim dzeyi belirleme, merkezleri ierisinde malzeme aknn optimizasyonu, depolama alanlarnn ve malzeme tama sistemlerinin planlanmas ve dzenlenmesi bu kapsama girmektedir. 2. Fiziksel datm ile ilgili olarak: Ulatrma hizmeti seimi, giden ve gelen sevkiyat izelgelenmesi, datm merkezleri faaliyet organizasyon ve planlamas yaplabilir. 3. Satnalma ile ilgili olarak: Satn alnanlar iin lojistik hizmet salayclarn seimi, hammaddeler, fiyat dzeyleri ve spesifikasyonlar, miktar ve dzey belirleme, iin belirli blmlerini gerekletirecek taeronlarn seimi gerekletirilebilir. 4. Sat sonras hizmet faaliyetlerinin organizasyonu: Sat tahmininin mteri gerek ihtiyalarna uygunluunun onaylanmas, mterinin teslim tarihlerine uyan teslim izelgeleri ve mteri ihtiyalarna uyan ambalaj gibi konular lojistik yneticisi faaliyet alan iindedir.

13

letmelerin lojistik ynetimindeki lojistik hizmet bileenleri ise aadaki gibi sralanabilir:18 1. rn (hizmet) 2. Fiyat 3. Datm 4. Tutundurma 5. Sre 6. nsan 7. Fiziksel Unsurlar 8. retkenlik ve Kalite

Lojistik faaliyetleri ksaca zetlemek gerekirse, faaliyetler ana balklar altnda u ekilde toplanabilir:19 1. Envanter Ynetimi, 2. Sipari Ynetimi ve Lojistik letiimi, 3. Nakliye Ynetimi, 4. Depo Ynetimi ve Antrepoculuk, 5. Ambalajlama ve Tama, 6. Mteri Hizmetleri.
Metin anc ve Murat Erdal, Lojistik Ynetimi, stanbul: Utikad, 2003, s.65. Tundan Baltacolu, Lojistik Ynetimine Genel Bak, Ege Denizcilik ve Lojistik Kongresi, zmir: 31 Mays 2003, s. 1.
19 18

14

1.3.2. nc Parti Lojistik Bir nc Parti Lojistik iletmesi, nakliyeci adna lojistik faaliyetleri yneten, kontrol eden ve teslim eden harici bir iletmedir. Kapsam lojistik faaliyetlerin tmn ya da bir ksmn ierebilir, fakat en azndan nakliye ynetimini, faaliyetlerin yrtlmesini ve depolamay iermelidir. 3PL iletmesi ve mterileri arasndaki anlamalar zaman ierisinde, ierik olarak sadece bir ortaklk ve mutabakat szlemesinden, taraflara karlkl yarar salayan ve sreklilii olan bir stratejik ortaklk olarak benimsenmesi ynnde evrimlemitir.20 Lojistik satn aldnz veya sattnz her materyalde, eyada, tketim maddesinde, hizmette veya bilgide i srecinin iinde olan bir i koludur. Bu adan bakldnda bazen bir malzemenin yle bir tek kayna olur ki, btn kullanclar malzemeyi bu kaynaktan kendi tesislerine tatrlar. Bir kmr ocandan beslenen birok endstriyel tesisin varl bu olguya rnek olabilir. Bu durumda irketler kendilerini ve bildikleri tamaclk kaynaklarn deil kaynaktan malzemeyi alma konusunda uzmanlam tayclara ii d kaynaklama isteyebilirler. Bylesi bir lojistik olgusuna da nc parti lojistii denir.21 Lojistik pazarnn olgunlamasn salayan iki ana etken vardr.22 Bunlardan biri firmalarn ana faaliyetlere odaklanma istei, ikincisi ise firmalarn lojistik maliyetlerini drme isteidir. nc parti lojistik irketlerini, bir irketin lojistik fonksiyonlarnn tmn ya da bir ksmn yerine getiren d lojistik hizmet salayclar olarak tanmlamak mmkndr.

20

Kemal Gven Glen, Lojistik Hizmetlerde D Kaynak Kullanmnn Yaygnlamas ve Tedariki letmelerde Geliim Stratejileri, stanbul Ticaret niversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yl: 4, Say: 8, Gz 2005/2, s. 31. 21 Osman Alp, Nesim K Erkip ve Refik Gll, Optimal Lot-Sizing/Vehicle-Dispatching Policies under Stochastic Lead Times and Stepwise Fixed Costs, Operations Research, Linthicum: Jan/Feb 2003, 51(1), s. 160. 22 Grcan elik, Lojistiin Aritmetii, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2003, s. 1.

15

irketlerin dardan lojistik hizmet almak istedii bir lojistik firmasna yaklarken baz kriterleri gz nne almalar gerekir:23 Firmay global hizmet verebilecek stratejik bir ortak olarak grme, Kesin sonular iin doru ve gvenilir bilgileri firma ile paylama , Sre ve mali analizler iin gerekli ilgiyi gsterme, Birliktelik ve iletiim iin sinerji yaratma, ok iyi IT altyapsna sahip olma.

lkemizde, faaliyet gsteren baz nc parti lojistik firmalar u ekilde sralanabilir: Nakliye mteahhitleri (freight forwarders) Gemi acenteleri Deniz tamacl firmalar Karayolu tamaclar Depo ve antrepo hizmeti sunan firmalar Gmrk komisyoncular

1.3.3. Drdnc Parti Lojistik 4PL kavram ve ierii ilk olarak Accenture firmas tarafndan tanmlanm olup, hala ticari markasn elinde bulundurmaktadr. Bu nedenle konu hakknda alan dier lojistik firmalar Lider Lojistik Salayc (Lead Logistics ProviderLLP) kavramn kullanmay tercih etmektedir.24 4PL lojistik hizmet salayclar, kapsaml tedarik zinciri zmleri sunmak iin,
23 24

kendi

organizasyonunun

kaynaklarn,

yeteneklerini

ve

teknolojisini,

Grcan elik, Nasl Bir Lojistik Firmas, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2003, s. 1 Yasin Alta, Drdnc Parti Lojistik, Lojistik Ynetimi, stanbul: Trk Endstri Mhendisleri Grubu, 2006, s. 1.

16

tamamlayc hizmet salayclarla (3PL irketleri ile) bir araya getiren ve yneten tedarik zinciri btnletiricileridir. 4PL, kapsaml tedarik zinciri zm sunar ve tm tedarik zinciri boyunca deer katabilme yeteneine sahiptir. Sz konusu zmleri sunabilecek organizasyonlarn aadaki niteliklere sahip olmas gerekir:25 1. Tedarik zinciri stratejileri formlasyonu, tedarik zinciri analizi ve yeniden tasarm, 2. Yksek dzeyde bilgi teknolojileri btnletirmesi, 3. Lojistik optimizasyonlar gerekletirebilme, deer yaratabilme, 4. Yksek kalifikasyona sahip insan kaynaklar, 5. sreleri ynetimi ve d kaynak kullanmnda deneyim, 6. oklu 3PL ynetebilme yetenei.

Drdnc parti lojistik, nc parti lojistik gibi alan tayc firmalara salanan lojistik hizmetlerini btnletirir. Bu btnletirme drdnc parti lojistik firmas taycnn orta gibi, gerek stratejik dzeyde ve gerek ise operasyonlar dzeyinde olur. Btnletirmenin kapsam btn tedarik zincirinin ynetilmesi ve optimize edilmesi eklindedir. Dier bir deyi ile drdnc parti lojistik firmas bir tedarik zinciri btnletiricisi zelliindedir. Drdnc parti lojistik firmas kendi kaynaklarn, becerilerini ve bilgisini tayclarnki ile birletirip, bunlar mterisine btnleik bir tedarik zinciri eklinde sunar.26 4PL yaklamnn gnmzde popler olan d kaynak kullanmndan farklar; btnleik tedarik zinciri zmleri sunmas ve tm tedarik zincirini

25

Mehmet Tanya, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Ege Denizcilik ve Lojistik Kongresi, zmir: 31 Mays 2003, s. 1. 26 Emel Akta ve Fsun Ulengin, Outsourcing Logistics Activities in Turkey, Journal of Enterprise Information Management, Bradford, 2005, 18(3), s. 318.

17

etkileyecek bir deer yaratabilmesidir. Btncl bir 4PL tedarik zinciri zm drt farkl faz ierir:27 1. Yeniden kefetme: 4PL zmlerinin en yksek seviyesi yeniden kefetme aamasdr. Birbirinden bamsz partnerler arasnda ibirlii salanmas yoluyla tedarik zinciri planlama ve yrtme aktivitelerinin senkronizasyonu, elde edilebilecek kazanmlarn kaynan oluturur. Bu aamada 4PL uygulayc, ynetsel bilgi ve yeteneklerini kullanarak; tedarik zincirinin yeniden dzenlenmesini ve katlmclar da ierecek ekilde btnletirilmesini salayarak i stratejilerinin tedarik zinciri stratejilerine dnmesini salar. 2. Dntrme: 4PL zmlerinin bir sonraki faz dntrme aamasdr. Dntrme aamasnda, sat ve operasyon planlama, datm ynetimi, satnalma stratejileri, mteri destek ve tedarik zinciri teknolojileri gibi zgl tedarik zinciri fonksiyonlar zerinde odaklanlarak, tedarik zinciri aktivite ve proseslerinin mterileri ile btnletirilebilmesi salanr. 3. Uygulama: nc faz olan uygulama aamasnda i sreci ayarlamalar, mteriler ve hizmet salayclar ile firma arasnda sistem btnletirmesini ve 4PL datm takmlarnda operasyon dnmn de kapsayan fikir gruplarndan oluur. Uygulama aamasnda insan kritik baar faktrn oluturur. yi dizayn edilmi stratejilerin ve i proseslerinin etkin uygulanmamas, danmanlk zmlerinin baarszln ve proje sonularnn beklentileri karlayamamas sonucunu dourabilir. 4. Yrtme: Drdnc aamay yrtme faz oluturur. Bu aamada 4PL salayc, tama ynetimi ve depolama operasyonlarnn tesinde farkl tedarik zinciri fonksiyonlarnn sorumluluunu almaktadr. Bir organizasyon tedarik zinciri aktivitelerinin tamamn bir 4PL
27

Alta, a.g.e., s. 1.

18

salaycdan d kaynaklayabilir, bununla beraber 4PL zmleri tedarik zinciri fonksiyonlarnn sadece bir alt kmesini oluturur. Bir 4PL salaycnn nemli zmleri etkin olarak sunabilmesi iin baz kritik yetenek ve bilgilere sahip olmas gereklidir. Bir 4PLyi deerlendirmek iin gerekli kriterler u ekilde sralanabilir:28 1. Tedarik zinciri btnletirme teknolojilerinde ve d kaynaklama imkanlarnda etkili olmal, 2. Global kaynaklara eriebilme yeteneine sahip olmal, 3. Tedarik zinciri stratejisi, proseslerin yeniden dizayn, teknolojik btnletirme ve ynetim alanlarnda etkin olmal, 4. Bnyesinde i sreleri ynetimi ve d kaynaklama konularnda tecrbeli tedarik zinciri profesyonelleri barndrmal, 5. ok sayda ve farkl alanlarda bulunan hizmet salayclar ynetebilme ve organize edebilme yeteneine sahip bulunmal. 6. Organizasyonel deiim gereksinimlerini karlayabilmelidir.

4. Parti Lojistik iletmeleri aada zetlenen hizmetleri sunabilmektedirler.29 a. Tama hizmetlerinin yannda datm ve depolama gibi dier lojistik faaliyetlerini de btnleik bir biimde salayabilmektedirler. b. Lojistik alanndaki deiimlerle birlikte organizasyonel konulardaki gelimeleri de birletirerek, iletme ynetimine sunabilirler.

28 29

Alta, a.g.e., s. 1. anc ve Erdal, a.g.e., ss. 48-49.

19

c. 4PL salayclar, altklar firmalarn ilerini ksa bir sre iinde renerek, firma mterileri iin daha iyi lojistik zmler retirler. d. 4PL irketleri gl teknolojik alt yaplaryla, baarl bir tedarik zinciri uygulamas meydana getirirler.

1.4. Lojistikte Biliim ve Finansman Sistemleri Lojistikte d kaynak kullanm konusu ilenirken, lojistik gibi d kaynak kullanm geni uygulamalara konu olan dier iki d kaynak kullanm alannn biliim ve finansman sistemlerininyine lojistik ile ilikileri asndan incelenmesinde yarar vardr. Bu iki d kaynak kullanm ile beraber lojistikte d kaynak kullanm, uygulamada lojistik hizmet salayclar, biliim hizmet salayclar ve finansman hizmet salayclar eklinde olumu piyasada yer almaktadr. Ancak bu iki d kaynak kullanmnn lojistik ile olan ilgisi zerinde aada durulmaktadr. 1.4.1. Lojistikte Biliim Sistemleri Biliim teknolojilerindeki ba dndrc gelimeler, bu gelimelerden etkilenen her sektrde, i yap ekillerinin deimesi, yeni i modellerinin gelimesi, srelerin daha etkin ynetimi, verimlilik ve kalite art gibi sonular dourmaktadr. Lojistik sisteminin iinde yer alan belli bal srelerden bazlar yle sralanabilir: mteri hizmetleri, sipari ilemleri, datm haberlemeleri, talep tahmini, malzeme tama, envanter kontrol, yedek para ve servis, tesis ve depo yeri seimi, tedarik, paketleme, yedek datm, skartalar, nakliye, depolama ve stoklama. Belirtilen tm srelerden verinin toplanmas, depolanmas ve paylalmas ilemleri biliim teknolojisi de kullanlarak veri ileme sistemleri sayesinde gerekletirilmektedir. rnein, Elektronik bilgi alverii (EDI) kullanlarak sipari verilirken, gelen sipariin depolama srecinde ise barkod sisteminden yararlanlmaktadr. retim planlamada Karar Destek Sistemleri (KDS) kullanlrken;

20

datm aracnn ve rotann planlanmasnda proje ynetim yazlmlar, Corafik Biliim Sistemleri (CBS) ve izelgeleme yazlmlarndan yararlanlabilir. Aralarn yer tespitinde radyo-frekans (RF) ve uydu (GPS) sistemleri; haberlemede WAP, GPRS tabanl cep telefonlar; mteriye teslimat ve faturalamada ise POS (point of sales) terminallerinden faydalanlabilir. ERP (Kurumsal kaynak planlama) paketleri sayesinde lojistik ve dier sistemlerle ilgili olan veri kayt ileminden ynetim biliim sistemleri (MIS) raporlarna kadar bir dizi ilemi btnleik bir ortamda yapmak mmkndr. Oluturulan veri ambarlar ile hedef pazarlama, mteri ilikileri ynetimi (CRM), risk analizi ve gelecek tahmini konularnda veri madencilii yapmak da mmkndr.30 nternet zerinden yaplan tm ticari faaliyetlerde baar anahtar olarak lojistik etkinlii gsterilmektedir. E-Lojistik ile irketlerin maliyet yaplarnda nemli deiiklikler gzlemlenmektedir. nk, sadece mterilerle direkt balant imkan yaratmakla kalmayp, firma ile mteri arasnda bulunan ara kanallarn elimine edilmesine olanak yaratacak imkanlar sunmaktadr. zellikle kk lekli iletmeler, dnya apnda bir datm ann kurulmasna gerek kalmadan birok pazara giri imkanna sahip olmulardr.31 nternet, her sektrde olduu gibi lojistik sektrnde de bilgiye eriim, bilginin paylam ve i modelleri gibi benzer konularda ok nemli deiikliklere yol amtr. Uzaktan eriim, i srelerinin darya almas, izleme, bilgi verme gibi alanlarda web teknolojilerinin kullanlmasyla, lojistikte yksek katma deer yaratld grlmektedir. Uydu, GSM ve GPS teknolojilerindeki gelimeler, daha kk boyutlu ancak daha ilevsel donanmlarn ortaya kmasn salamtr. Tam Zamannda Lojistik (JIT-L: Just in time Logistics) kavramnn gelimesiyle birlikte; nternet, Elektronik Bilgi Alverii (EDI: Electronic Data Interchange), uydu destekli kresel konum tespit sistemleri (GPS: Global Positioning System), mobil iletiim (GSM), akll tama sistemleri (ITS: Intelligent Transport
30

Mahmut Tekin, Muammer Zerenler ve Atl Bilge, Biliim Teknolojileri Kullanmnn letme Performansna Etkileri: Lojistik Sektrnde Bir Uygulama, stanbul Ticaret niversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yl: 4, Say: 8, Gz 2005/2, ss. 115-129. 31 Orhan, a.g.e., ss. 61-62.

21

System), bar-kod, otomasyon gibi biliim teknolojileri uygulamalarnn yaygnlat grlmektedir. Lojistik hizmeti veren iletmelerin yeni teknolojileri zellikle internet tabanl ilem ve hizmetleri; mteri edinme, sipari sreleri, faturalama, kargo izleme, ara takip sistemlerini vb. youn bir ekilde kullandklar grlmektedir.32 Trkiyede lojistik sektrnde gelitirilmesi gereken biliim ve iletiime ynelik stratejiler aadaki gibi sralanabilir:33 nternet altyaps srekli gelitirilmelidir. E-devlet, ve benzeri). Elektronik ticaret desteklenmelidir. Gmrk otomasyonu almalar devam etmeli, tamaclk ve lojistik irketler ile entegrasyonu salanmaldr. Lojistik biliim ve iletiim standartlar oluturulmaldr. Ara, yk, tama kab ve dokman izlenebilirlii (uydu haberlemesi, akll ulatrma sistemleri ve benzeri) artrlmaldr. Kamu kurumlar ile iletiim elektronik ortama tanmal; yetki belgesi, tat kart vb. belgelerin elektronik ortamda verilmesi salanmaldr. e-belge uygulamalar hzla yaygnlatrlmal ve desteklenmelidir (e-vergi, e-tescil, e-szleme, e-imza, e-beyanname

1.4.2. Lojistikte Finansman Sistemleri Firmalarn en nemli maliyet kalemlerinden birisi olan lojistik maliyetlerinin azaltlmaya allmas, her zaman gndemde olan bir problemdir. Lojistik ynetiminde nemli kavramlardan birisi toplam maliyet kavramdr. Lojistik ihtiyalar yerine getirmek iin katlanlan tm fonksiyonel masraflar,

anc ve Erdal, a.g.e., s.42. Mehmet Tanya, Trkiye Lojistik Sektr iin Strateji ve zm nerileri, Ankara: Atlm niversitesi, 2006, ss. 14-15.
33

32

22

birbiriyle ilikilendirilerek birletirilmelidir. Lojistik maliyetlerin arzu edilen hizmet performans ile ilikisi, toplam maliyet kavram erevesinde deerlendirilmelidir.34 Lojistik maliyetlerin hizmet-performans dzeyi ile direkt ilikisi olduu iin, firmalar lojistik sistemlerini maliyet merkezi gibi grmemelidirler.35 letme ynetiminde lojistik faaliyetlerin kendi iinde maliyet kalemlerinin dalmlar Tablo 1.1de izlendii gibidir:36

Tablo 1.1. letme Ynetiminde Lojistik Maliyetleri Analizi Toplam Lojistik Maliyetleri 1.Tama maliyetleri (giri ve k tama faaliyetleri) 2.Envanter ve malzeme elleleme maliyetleri 3. letme yerleim tasarm maliyetleri (depo ve datm merkezlerinin planlanmas ve ynetimi) 4. letiim ve bilgi maliyetleri (talep tahminleri, sipari sreleri, retim programlama) Lojistik Maliyetlerinin %si % 50-65 % 20-35 % 10 %5

Kaynak: Metin anc ve Murat Erdal, Lojistik Ynetimi, stanbul: Utikad, 2003, s. 31.

Firmalarn lojistik maliyetlerini oluturan temel alanlardan bazlar; mteri hizmetleri maliyetleri, nakliye maliyetleri, depolama maliyetleri, sipari ileme / bilgi sistemleri maliyetleri, sipari maliyetleri, envanter tama maliyetleri olarak sralanabilir. Bu aamada firmalar sistem yaklam ile toplam lojistik maliyetlerini ortaya karabilirler. Lojistik faaliyetleri gerekletirme maliyetlerinin yansra, etkin ve verimli lojistik ynetimi uygulanamamasndan kaynaklanan maliyetler de olumaktadr:37 1. Navlun, Sigorta, Gmrkleme, Ara Tama Maliyetleri

34 35

Yamak, a.g.e., s. 249. Bowersox ve Closs, a.g.e., s. 20. 36 anc ve Erdal, a.g.e., s.31. 37 Tanya, a.g.e., s. 1.

23

2. Depolama Maliyetleri 3. Bozulma, Hasar ve Kayp Maliyetleri 4. Ge Teslimat Maliyetleri 5. Hata, Ceza Maliyetleri 6. Bilgi Sistemleri/ Bilgi letiim Maliyetleri 7. Personel Maliyetleri 8. Optimum Olamayan Sipari Miktar Maliyetleri 9. Stok Bulundurma Maliyetleri 10. Atl Kapasite ( depo, tama arac, vb. ) Maliyetleri

Performansn

llebilmesi

doal

olarak

maliyetlerin

bilinmesiyle

balamaktadr. Yurt dnda sabit kymet ve teknoloji youn bir sektr olan lojistik, lkemizde i gcnn daha ucuz olmas ve lek ekonomisinin azl gibi unsurlar yznden farkl maliyet altyaps sergilemektedir. Maliyetler, tedarik zincirinin her aamasnda yer alan 3 karakteristik alan baznda incelenebilir. Giri lojistii / kabul, depolama ve elleleme, k lojistii / sevkiyat. Her alanda da insan, ekipman, malzeme, teknoloji, yap ve sarfiyattan kaynaklanan gider kalemleri sz konusu olmaktadr.38

Ebru Tmer Kabaday, letmelerdeki retim Performans ltlerinin Geliimi, zellikleri ve Srekli yiletirme ile likisi, Dou niversitesi Dergisi, 2002/6, s. 67.

38

24

1.5. Lojistikte Organizasyon Yaps ve Tasarm Lojistik ilemlere ait rgtlenme ekilleri ve lojistik rgt tasarm lojistik hizmetlerin grlmesi bakmndan nem arz etmektedirler. Lojistikte organizasyon yaps ve buna ynelik tasarm hususlar aada ele alnmaktadr. 1.5.1. Lojistik Organizasyon Yaps Lojistik fonksiyonunun iletme ynetiminde nem kazanmasnn belli bal nedenleri u ekilde belirtilebilir:39 1. Tama uzaklklarnn ve maliyetlerinin artmas, 2. retim teknolojilerinin pek ok alanda doyma noktasna ulamas nedeni ile yneticilerin maliyet drmek iin lojistik alanna ynelmesi, 3. Stok kontrolnde tam zamannda tedarik (JIT), malzeme istek planlamas kullanlmas, 4. Mamul eitlerinin gelien ve deien tketici isteklerini karlama zorunluluu ile hzla artmas, 5. Bilgisayar kullanmnn yaygnlamas ve haberleme sistemlerinin gelimesi, 6. evreyi koruma amac ile kullanlm malzemelerin yeniden kullanlmak zere (recyling) ilenmesi, 7. Byk uluslararas retim ve sat firmalarnn oalmas. (MRP), Kanban vb. sistemlerin yaygn biimde

39

Kobu, a.g.e, ss. 237.

25

letmelerin lojistik sistemini oluturan temel bileenler ise aadaki gibi sralanabilir:40 1. Tesis Yerleimi/Konumu 2. Ulam/Tama 3. Envanter 4. Haberleme/letiim 5. Elleleme ve Depolama Bir iletmenin lojistik sistemi organizasyon asndan satnalma, imalat, datm eklinde alt sisteme ayrlabilir. Her alt sistemdeki faaliyetlerin ynetimi iletmenin eitli departmanlarn ilgilendirir ve departmanlar arasndaki ama farkllklar gz nne alnarak uzlatrc zmler aramak gerekir. Bu alt sistemin ierdii faaliyetler yakndan incelenirse olas sorunlar tanmlamak kolaylaabilir:41 1. Satnalma sistemi: letmeye hammadde, yar mamul ve hizmet salayan firmalarla ilikilerin dzenlenmesi ve imalatn ihtiyac olan girdilerin zamannda hazr bulundurulmas bu sistemin grevidir. Bu ereve iinde; Hangi malzeme, ne zaman ve ne miktar sipari edilecek? Hangi firmadan satn alnacak? Tedarik kaynaklar nasl deerlendirilecek? Hangi tama aralar kullanlacak? Gelen malzeme nasl depo edilecek? gibi problemlere zm aranr.

40 41

Bowersox ve Closs, a.g.e., s. 42. Kobu, a.g.e., s. 238-240.

26

2. malat sistemi: Gelen malzeme ve paralarn mamule dntrlmesi srasnda yaplan tamalar ve ara depolamalar ierir. Bu sistemdeki lojistik faaliyetler malzeme nakli ad altnda tamamen iletme ii bir fonksiyon olarak dnlr. retim ynetiminin kapasite planlamas, ykleme, programlama vb. faaliyetleri ile malzeme nakli arasnda sk bir ballk vardr. 3. Datm sistemi: Mamuln ambara gnderilmesinden tketiciye ulancaya kadar geirdii depolama ve tama ilemlerinden oluur. Bazen fiziksel datm ad ile anlan bu grup faaliyetlerin ilgilendii sorunlar; Tketicinin miktar, zaman ve yer olarak bekledii hizmetler nelerdir? Tketicinin bekledii datm hizmetleri mmkn en dk maliyetle karlanyor mu? Datm merkezlerinde hangi mamuller, ne miktarlarda stoklanacak? Hangi tama aralar veya servisleri kullanlacak? eklinde sralanabilir.

1.5.2. Lojistik Organizasyon Tasarm Lojistik organizasyon tasarm irketlerde farkllklar gsterebilir. Bunun nedeni ise, her irketin kendine zel organizasyon yaps olmas ve i yapma biimlerinin farkl olmas olarak gze arpar. Lojistik ynetimi sistemi aada belirtildii zere farkl ekillerde tasarlanabilir ve uygulanabilir:42 a. Ayr bir lojistik birimi kurulmas, b. Bir lojistik program oluturulmas,
42

Baltacolu, a.g.e., s. 2.

27

c. Matris organizasyon modelleri, d. D kaynak kullanm (d kaynaklama-3PL).

letmeler kar:43

kendi

lojistik

tasarmlarn

hazrlarken

baz

zorluklarla

karlamaktadrlar. Lojistik organizasyonla ilgili glkler ana nedenden ortaya

1. Lojistik fonksiyonlar ok eitlidir ve bu fonksiyonlarn organizasyon yaps ierisinde nerelere yerletirileceine karar vermek olduka g olmaktadr. 2. Etkin bir lojistik organizasyondan beklenen standartlarn

bulunmamas, tasarmlar gletirmektedir. 3. Lojistik faaliyetleri bir btn olarak iletmenin yerine getirmekte olduu retim, pazarlama ve finans gibi allagelmi bir fonksiyonunu ifade etmez.

ekil 1.3te gsterilen organizasyon modeli, tm lojistik fonksiyonlarn birlemesini ve faaliyetlerin tek bir ynetim altyaps altnda toplanmasn kapsar, ayrca btnleik lojistik kavramnn en etkin olduu organizasyon eklidir.44 Modelde grlen organizasyonun temel amac; iletmenin en yksek yararlar elde edebilmesi iin tm mallarn stratejik ynetimini, ilenmi mal hareketlerini ve depolanmasn salamaktr. Sistemin planlanmas ve iletilmesi iin bilgi teknolojileri ok nemlidir. Bylelikle fonksiyonlar arasnda ok daha iyi bir koordinasyon salanabilir. Faaliyetlerle ilgili sorumluluk alanlar iyi bir ekilde tanmlanmtr. Temel faaliyetler satn alma, fiziksel datm ve retim mal
H. brahim Ergunda, Lojistik Tasarm ve Deiim Mhendislii, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2002, s. 1. 44 Ergunda, a.e., s. 1.
43

28

hareketleri ve depolamayla ilgili zel nitelikleri ortaya koymada gerekli esneklii salayabilirler. Tm lojistik faaliyetler btnleik bir temel zerinde planlanm ve koordine edilmi olduklarndan faaliyetlerle ilgili alanlar aras ortak frsatlar yaratabilirler.

ekil 1.3. Btnleik Lojistik Organizasyonu

Kaynak: Necdet Timur, Sanayi letmelerinde Lojistik Faaliyetlerin Organizasyonu, Eskiehir: Anadolu niversitesi Yaynlar, 1988, s. 149.

Lojistik destek faaliyetlerini oluturan be fonksiyonel alan, lojistik hizmetleri temsil etmektedir. Bu faaliyet birimleri lojistik sistemin btnlemesini kolaylatrr. Lojistik kaynak planlamas faaliyetleri, planlama ve koordinasyonu salamada ynetim bilgi sisteminin tm potansiyelini kapsama alr. Sipari ileme sistemi harekete geirir ve faaliyetlerin tm aamalarn denetlemede btnleik bir veri taban oluturur. Lojistik kaynak planlamas grubu fonksiyonel planlamadan sorumludur. Fonksiyonel planlar, herhangi bir planlama dneminde datm 29

ihtiyalar izelgesini belirlemek iin rn-pazar tahmini, sipari ileme, stok durumu ve planlanm ihtiyalarla koordine edilmi olmaldr. Datm ihtiyalar izelgesine bal olarak ihtiyalar planlama birimi, Ana retim program malzeme ihtiya planlamas ve kapasite ihtiyalarn hazrlayarak retimi iler hale getirir. Lojistik denetim birimi lojistik faaliyetlerin baarsn ler ve ynetsel kararlar almak iin veri salar. Organizasyon yapsnn bu modeli satn alma, retim destei ve fiziksel datm tek bir ynetimin sorumluluunda koordine eder ve tek bir st dzey ynetimi altnda tm faaliyetlerin dengelenmesinde en yksek koordinasyona imkan tanr.

30

BLM II: DI KAYNAK KULLANIMI

Aratrmann ikinci blmnde D Kaynak Kullanmnn tarihesi hakknda bilgiler verilmi ve d kaynak kullanm kavram ilenerek tanm yaplmtr. Bu blmde daha sonra d kaynak kullanmnn nemi, temel esaslar ve uygulamada salad yararlar ile karlalan olas sorunlar ele alnm, son olarak ise d kaynak kullanma-veya-d kaynak kullanmama kararlar, d kaynak kullanmnn uyguland alanlar ve d kaynak kullanm szlemeleri incelenmitir. 2.1. D Kaynak Kullanmnn Tarihesi 1980li yllardan itibaren dnya ekonomilerinde meydana gelen deiimlerle birlikte deien piyasa artlarnda firmalar yeni araylara girmilerdir. Baz dnemlerde zellikle leklerini bytme anlamnda yeni stratejiler gelitirmeye alan firmalarn, dnya ekonomilerinde ortaya kan krizler ve konjonktrel dalgalanmalar nedeniyle faaliyet alanlar snrlanmtr. Dier taraftan sz konusu sorunlar firmalarn varlklarn srdrp srdremeyecekleri konusunda da kafalarda birtakm soru iaretleri oluturmaya balamtr. Bu sorunlarn zm, firmalar klerek esneklik kazanmaya ve sadece belirli alanlarda uzmanlaarak, faaliyetlerini srdrmeye zorlamtr. Bu ve benzeri gelime ve sreler firmalar yeni stratejiler gelitirmeye zorlam ve bu araylarn sonucunda 1980li yllardan itibaren d kaynaklama uygulamalar kabul grmeye ve zellikle gelimi ekonomilerde youn bir ekilde uygulanmaya balanm ve bir ynetim teknii olarak benimsenmitir.45 1990l yllara kadar, iletmeler her trl ii kendi bnyelerinde yapyorlar, zellikle dar i yaptrma olayna pek scak bakmyorlard. Tm ileri kendi bnyelerinde yapmak, iletmeler asndan nemli bir gcn ifadesiydi. lerin bir ksmnn d kaynak kullanm yoluyla gerekletirilmesi, bir ynetim stratejisi
45

Orhan oban ve Ouz Tutkun, Firmalarn Piyasa Performansnn Artrlmasnda Bir Strateji Olarak Outsourcingin Rol, Outsourcing Dergisi, Say: 2 (Aralk-Ocak, 2004), s. 36.

31

olarak benimsenmesinden deil; iletmenin her ie hakim olamamasndan kaynaklanyordu. Tabi ki bu durum iletmelerin bir uzmanlk alan yaratmalarna engel oluyor, alanlar gereksiz ilerle urarken asl hedeflere odaklanamyordu. Bunun yannda karar alma sreci yavalyor, iletme yaplar gittike hantallayordu. 1990l yllar ise iletmelerdeki ynetim, dnce ve uygulamalarnda pek ok yeni ve deiik grlerin ortaya kt yllar olmutur. Bu yeni grler, iletmelerin yaplanmalar, ynetim sreleri ve iletme faaliyetleri ile ilgili konularda yerlemi bulunan pek ok uygulamay anlam veya uygulama ekli itibariyle deitirmitir. Bu deiimle birlikte kreselleme ve teknolojinin etkisiyle karmaklaan iletme yaplar ve artan rekabet koullar birbirleriyle ilikili temel yetenek ve d kaynak kullanm kavramlarn ortaya karmtr. Temel yetenekler, iletmede dikkatli bir ekilde belirlendikten sonra, kalan iler d kaynak kullanmna tabi tutulmutur. Gn getike bu kavram iletmelerde yaygnlam ve artk her alanda uygulanarak i hayatnn bir paras halinde gelmitir. lk d kaynak kullanm uygulamalar; gnmzden yllar nce Amerikan otomotiv endstrisinde, yedek para retimi konusunda ortaya kmtr. Daha sonralar, maliyetleri drme zerindeki olumlu etkisi, personel tasarrufu ve dier ileri gerekletirebilmek iin serbest personel yaratmas gibi etkilerinden dolay, geleneksel biimde iletme iinde gerekletirilen eitli faaliyetlerin, d iletmelerden tedarik edilmesi yoluyla d kaynak kullanm uygulamalar yaygnlamtr.46 Kreselleme ve teknolojideki hzl gelimelerin etkisindeki irketlerin, bu youn rekabet ortamnda ayakta kalabilmeleri iin temel zellii salamalar gerekmektedir: hz, esneklik ve maliyet avantaj. Gnmzde mteriler bilinlenmi, kendi beklentilerine gre zelletirilmi rnlerin uygun miktar ve hzda salanmasn talep etmektedirler. Bunun yan sra lke ekonomisinde ve kresel ekonomideki ani dalgalanmalar irketler asndan nemli riskler oluturmaktadr. Tm bu etkenlere bal olarak firmalar ynetim ve retim yaplarnda radikal deiimler yapmaya balamlardr. Deiim ve deikenlie

Tanju zbay (haz.), Sorularla D Kaynak Kullanm (Outsourcing), stanbul: stanbul Ticaret Odas Yaynlar, 2004, ss. 7-8.

46

32

uyum salayabilmek, dalgalanmalardan daha az etkilenmek, gncel ve en son teknolojilerden, bilgi birikiminden hzla yararlanabilmek amacyla d kaynak kullanm (d kaynaklama) yntemi yaygn olarak uygulanmaktadr.47 2.2. D Kaynak Kullanm Kavram ve Tanm D kaynak kullanmnn tarihsel geliimi onun gnmzdeki

kavramsallamasn etkilemitir. D kaynak kullanm (d kaynaklama) kavram ve tanm aada d kaynak kullanm trleri ve d kaynak kullanma matrisi ile desteklenerek ele alnmaktadr. 2.2.1. D Kaynak Kullanm Kavram D kaynak kullanm kavramnda ortak olarak vurgulanan hususlar; iletmelerin daha nceden kendi bnyelerinde yaptklar z yetenekleriyle ilgili olmayan ileri, ana faaliyet alanlarna odaklanabilmek amacyla baka iletmelere ihale etmeleri ve bylece piyasa performanslarn artrma adna yapsal klmeye gitmeleri olarak ifade edilebilir.48 Bir yandan kresellemenin gerektirdii rekabete ynelik agresif ynetim ve i yapma tarz, te yandan ekonomik ve politik belirsizliklerin gerektirdii temkinli olma ve daha az risk alma istei gemite az rastlanan bir ikilem yaratmakta ve kurumlar yeni almlar bulma veya taktik olarak denenmi ve kabul grm metodlar stratejik bir platforma tama arayna itmektedir. te bu noktada etkin bir metod olarak karmza kan D Kaynak Kullanm moda bir kavram veya refleks olarak alglanmamal, doru zamanda doru yerde doru ekilde kullanlrsa zorluklar frsata dntrecek stratejik bir ara olarak deerlendirilmelidir.49

D Kaynak Kullanm Projelerinde Hizmet Dzeylerinin (SLAlerin) Tanmlanmas, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-Ekim-Kasm, 2005), s. 28. 48 oban ve Tutkun, a.g.e., s. 36. 49 Ercan Ylmaz, Benzeyerek Farkllan: Rekabet Avantaj ve Stratejik D Kaynak Kullanm, Outsourcing Dergisi, Say: 2 (Aralk-Ocak, 2004), s. 22.

47

33

2.2.2. D Kaynak Kullanmnn Tanm D kaynaklardan yararlanma olarak Trkeye tercme edilen d kaynaklama tanm hususunda, ele alnan konunun amacna gre literatrde farkl tanmlamalar yaplmaktadr. Esas itibariyle szlk anlam, kaynaklarn darya transferi ve ikincil nemdeki ilerin iletme dna kaydrlmas olan sz konusu kavrama ilikin olarak yaplan tanmlamalarn bazlar yledir:50 Baz aratrmaclara gre d kaynaklama, firmann bir takm faaliyetlerini, konusunda uzman bir firmaya veya lojistik hizmet salaycsna belli bir szleme erevesinde yaptrmasdr. Bu balamda d kaynaklama, firmalarn kendilerine rekabet avantaj salayan faaliyetlere odaklanmalarn ve asl faaliyet alanlarna girmeyen konularda ise spesifik olarak o konuda uzmanlam firmalardan yararlanarak, faaliyet gstermelerini ngren bir strateji olmaktadr. Dier baz aratrmaclara gre ise d kaynaklama, firmalarn kendilerine rekabet avantaj salamak iin z yetenekleriyle ilgili ileri kendilerinin yapmas, z yetenekleriyle ilgili olmayan ileri z yetenekleri kendilerininkinden stn olan firmalara yaptrarak tedarik etmeleridir.

D kaynak kullanm (d kaynaklama), irketlerin kendi ekirdek (core) faaliyetlerine daha fazla odaklanmak, maliyetlerini azaltmak, sabit maliyetleri deiken maliyetler haline dntrmek, ilgili lojistik hizmet salaycsnn yatrm ve yaratclk gcnden yararlanmak, pazara eriim hzn ykseltmek amalarndan bir veya birkandan yararlanmak iin, mevcut bir irket faaliyetinin ilgili varlklar ile birlikte bir nc parti irkete devredilmesi srecidir.51

50 51

oban ve Tutkun, a.g.e., s. 36. Tanya, a.g.e., s. 2.

34

D kaynak kullanm; bir irketin temel yetkinliine odaklanp, bu yetkinlik dndaki konularda baka irketlerden hizmet almasdr. Bu sayede irket, toplamda iini daha iyi ynetir hale gelebilir. Baka bir deyile d kaynak kullanm, bir irketin i sre ve/veya ilemini dardan bir firmaya delege etmesidir. Burada nemli olan nokta, sre/ ilemin kontrolnn delege eden firmada deil, d firmada olmasdr. irketler kendi imkanlar ile sunamadklar ya da sunmalar halinde mali adan daha az karl duruma gelecekleri hallerde bu ynteme bavurmaktadr. D kaynak kullanm (DKK), firmann kendisi tarafndan gerekletirilen fonksiyonlarnn baka bir firmadan temin edilmesi olarak tanmlanabilir. Ancak D Kaynak Kullanm srecini geleneksel satn almadan ayran zellikler vardr. Fonksiyon ya da hizmeti satn alan firma ile lojistik hizmet salayc arasnda i ortakl denilebilecek stratejik bir iliki sz konusudur. Bu ilikide daha yksek performans ve/veya dk maliyet hedefine ynelik olarak bamsz iki firmann ortak abas sz konusudur. Riskin paylalyor olmas, bu ilikiyi geleneksel mteri-lojistik hizmet salayc ilikisinden ayrmaktadr. zetle, bir irket bir i srecinin sahipliini darya transfer ettiinde D Kaynak Kullanm uyguluyor denilebilir. Ancak gnmzde DKK yalnz maliyet azaltma amal deil, operasyonel etkinlii arttrmak iin de kullanlan stratejik bir i yapma biimi halini almtr.52 Literatrde d kaynaklama iin d kaynak kullanmnn yannda dsal tedarik, d kaynaklardan yararlanma veya faydalanma, mal ve hizmet satn alnmas gibi terimler de kullanlmaktadr. D Kaynak Kullanm aadaki gibi zetlenebilir:53 letmelerin, sadece kendi sahip olduu yetenek ve becerileri esas alan ilerin dndaki; z veya temel yeteneklerin kullanlmad ilerin, iletme dndan kendi alannda uzmanlam baka iletmelerden almasna d kaynaklama veya d kaynak kullanm denir.
52

Doan Necip Mersin, Bilgi Teknolojilerinde D Kaynak Kullanm Yararlar ve Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar, Outsourcing Dergisi, Say: 11, Eyll-Ekim-Kasm, 2005, ss. 54-55. 53 zbay, a.g.e., ss. 7-8.

35

 Baka bir ifadeyle d kaynak kullanm; iletmelerin kendisine rekabet avantaj salayan faaliyetlere odaklanmas, kendi uzmanlk alanna girmeyen faaliyetleri ise, bu konuda uzmanlam dier iletmeler araclyla gerekli kalite standartlarna uygun bir biimde salamasna denir. Bu aklamalardan anlald gibi d kaynak kullanm; iletmelerin, kendi faaliyetlerini, sahip olduklar temel yetenekler erevesinde snrlayarak, dier btn iletmecilik faaliyetlerini bu konularda kendilerinden daha fazla temel yetenee sahip (yani bu ii daha iyi bilen) iletmelere brakmalardr.

rnein; otomotiv retimi yapan bir irketin, otomobillerin bayilere datm iini d kaynak kullanm kullanarak yapmas ya da bir irketin gvenlik hizmetlerini baka bir iletmeye yaptrmas birer d kaynak kullanm rnei olarak gsterilebilir. 2.2.3. D Kaynak Kullanm Trleri D kaynak kullanm trleri aada sayld gibidir: 1. Satnalma 2. Kiralama 3. Franchising 4. hale etme (taeron kullanm) [yklenici ve alt-ykleniciler] 5. birlii 6. Stratejik ibirlii 7. Ortaklk

36

2.2.4. D Kaynak Kullanma Matrisi Her irket iin bir D Kaynaklama Matrisi vardr (Bkz. ekil 2.1. D Kaynaklama Matrisi). Temel Matriste taral alan Gri Blgeyi gsterir ve 2. ve 3. blgeler dengede olmayp, sras ile 1. ve 4. blgelere geerler. Uygulamada blgeler Temel Matriste gsterildii gibi birbirine eit deildir (uygulama matrisi simetrik deildir). 2. ve 3. blgelerin byk olmamas tercih edilir. 1. ve 4. blgelerin birbirine oran ise irketin D Kaynaklama dengesinin belirlenmesinde kullanlabilir.54 A D Kaynaklama Temel Matrisi
Kaynaklanan D Kaynaklanan Kaynaklanacak D Kaynaklanacak

1 3

2 4

B Uygulamada D Kaynaklama Matrisi

(a) D Kaynaklama Anlamsz 1 2 3 4 (b) Dengeli D Kaynaklama (c) Baat D Kaynaklama

1 3

2 4

1 3

2 4

ekil 2.1. D Kaynaklama Matrisi

Kaynak: M.R. Leenders ve H.E. Fearon, Purchasing and Supply Management, 11th Ed., Chicago, Irwin, 1997, ss. 271-272.

Yukardaki ekilde gsterildii zere Kaynaklanmas gereken ( Kaynaklanacak) ilemler, D Kaynaklanmas gereken (D Kaynaklanacak) ilemlerden farkl olarak kaynaklamada iki ayr kutup oluturmaktadr. Bu iki kutup arasndaki geilerde (i kaynaklamadan d kaynaklamaya ya da d kaynaklamadan
54

M.R. Leenders ve H.E. Fearon, Purchasing and Supply Management, Chicago: Irwin, 11th Ed., 1997, s. 271-272.

37

i kaynaklamaya gerekli grlen geilerde) kararsz alanlardan geilerde dikkatli olunmas gerekir. Bu geilerde gri blgelerin nemi, d kaynaklama veya i kaynaklama kararlar asndan kararsz alanlar oluturur ve kararlarn sonular hakknda n bilgilerin (nellerin) topland alanlardr. 2.3. D Kaynak Kullanmnn nemi Teknolojinin ilerlemesi, kresel alm, ekonomik gelimeler mterilere veya son kullanclara dnya standartlarnda rn sunmay gerektirmektedir. irketlerde yeni kltrler, yaklamlar ok hzl bir ekilde yaylmaktadr. Gnmzde hzl bir deiim ve rekabetin iinde olan irketler retim, sat, kalite gvence, finans ve stratejiler zerine daha ok vakit ayrp, sonu reten ve katma deeri olan faaliyetlere odaklanmaktadrlar. Operasyonel olup zaman kaybna neden olan ve irket sonularna katks olmayan tm uygulamalar, dnyada ok uzun zamandan beri d kaynak kullanm ile yaplmaktadr, yani d kaynaklanmaktadr. Datm alar, lojistik faaliyetler, ambar faaliyetleri, mali iler ve insan kaynaklarnn operasyonel uygulamalar gibi alanlar bu kapsam iine girmektedir. Bunlarn hepsi destek birimlerin hizmetidir ve bu hizmetleri irket iinden salamak yerine, dardan almak irketlerde verimlilii artrmakta, maliyetleri azaltmaktadr. D kaynak kullanmnn giderek nem kazanmasnn nedenlerinin en banda, giderek karmak ve hzl hareket eder hale gelen pazarlarda uzmanlama yani ana ie odaklanma ile daha hzl yol alma gsterilebilir. Bununla birlikte, daha dk maliyet yaratmas dier bir etmendir. Bilgi ve iletiim teknolojisinin mthi bir hzla ilerledii dnlrse, zellikle rutin ilerde d kaynak kullanm yoluna gidilerek byk avantajlar elde edilmektedir.55 D kaynak kullanm ile firma ii iblm uzman kurumlara aktarlmakta ve bu ekilde i younluu yaayan firma etkin bir maliyet ve zaman tasarrufu salamaktadr. Firma ise tamamen kendi sektrnde uzmanlat konular zerine eilebilmekte, i verimliliini st seviyelere karabilmektedir:
Kobi Finans, D Kaynak Kullanmnn nemi, Kobi Finans Bilgi Merkezi, stanbul: Finansbank, 2007, s. 1.
55

38

Gl bir d kaynaklama ilikisi ile iyi yaplandrlm bir birlikteliin zellikleri u ekilde sralanabilir:56 Stratejik sinerji: ki ya da daha fazla organizasyon en yksek faydaya birlikte ulaabilir mi? Byme frsat: liki ve faydalar genileyebilir mi? Daha az risk: Bu iliki organizasyondaki riskleri drebilir mi? Mkemmel uyum: Organizasyon ve lojistik hizmet salaycsnn organizasyonu birbiri ile tamamen uyum iinde mi? Amacn belirgin olmas: Hedefler ve salanmas dnlen yararlar yeterince ak m? Kazanca Kazan (Kazan-Kazan likisi): Bu ilikiden her iki taraf da eit olarak yarar salyor mu?

Amerikada Outsourcing Institute tarafndan yaplan aratrmaya gre, d kaynaklama partneri tercihinde nemli olan 10 faktr aadaki gibi sralanabilir:57 1. Kaliteye verilen nem 2. Maliyet 3. Referanslar 4. Esnek szleme dnemleri 5. Sunulan kaynak olanaklar 6. Fazladan katma deer yaratabilme 7. Kltrel uzlama
Les Blumbers, Stratejik Kaynak Kullanm likisi Nasl Olmaldr?, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-Ekim-Kasm, 2005), s. 52. 57 Outsourcing Institute, Outsourcing Top 10 Aratrmalar-Ynetici Aratrmas, Outsourcing Dergisi, Say: 12 (Aralk-Ocak-ubat, 2006), s. 28.
56

39

8. Sregelen ilikiler 9. Yer (yaknlk) 10. Dier D kaynak kullanm, Tablo 2.1.de yer alan sebepler nedeniyle, firmalar aras alc-satc ilikisinin gelimi bir tr olarak kabul edilebilir. zellikle firmalar aras pazarda rekabetin kritik baar faktrlerinden en vazgeilmezi olan mteriye yaknlk (customer intimacy), d kaynak kullanm projeleri iin geerlilii yadsnamaz ve daha nemli bir faktr olarak ortaya kmaktadr. Mteriye yaknlk, uzun zamanda ve devaml bir eforun sonucunda oluturulabilir. Bu yaknln srdrlebilirlii de ounlukla oluumu iin gerekenden daha etkin bir dizi karlkl aksiyon sayesinde salanabilir.58

Burcu Civelek Yce ve Doan Mersin, D Kaynak Kullanmnda Mteriye Yaknln (Customer Intimacy) nemi, Outsourcing Dergisi, Say: 13 (Mart-Nisan-Mays, 2006), s. 18-25.

58

40

Tablo 2.1. D Kaynak Kullanmnda Hizmet Salayc Mteri likisinin Oluumu Sreci Evreler 1. liki ncesi 2. Erken Dnem 3. Geliim Dnemi Sreler a. Cevaplanmas gereken ok sayda soru (Ne kazanacaz? liki ne kadar yatrm gerektiriyor? Neler renmek gerekiyor? Gven duyulabilir mi? Kritik sreler, mterinin mterisine sunulan hizmetler hizmet salayc irkete teslim edilebilir mi?) a. Hizmet Salayc tarafndan mteri ihtiyacn anlamaya ynelik zaman ve efor yatrm b. ounlukla herhangi bir taahht altna girmeksizin teklif istemek/vermek ve/veya baz kk boyutlu ortak alma denemeleri. a. Youn karlkl renme b. Yatrmlar ve resmi olmayan adaptasyonlarla karlkl gven gelitirilmesi c. Bir veya birden fazla orta/uzun dnemli kontrat d. Hizmet Salaycnn, mterinin iine dorudan etki edecek alanlarda proaktif olarak zm gelitirmeye balamas. a. Firma prosedrlerinin mteri ihtiyacna gre resmi olarak adapte edilmesi b. Hizmet Salaycnn alcdaki czdan paynn nemli bir seviyeye gelmesi c. ki firma arasnda ki kontaklarn birden ok fonksiyonu iermesi d. Bilinen kontratlarn erken dneme kyasla daha ksa srede revize edilip uzatlmas. a. Exclusive ortaklklar b. Tecrbeye dayal olarak ihtiyalar ve yetkinliklerin karlkl olarak iyi bilinmesi ve zmlerin birlikte gelitirilmesi c. Pazarda ve hizmet salayc/mteride deer yaratacak yeni i gelitirme frsatlarnn birlikte deerlendirilmesi.

4. Uzun Vadeli liki

5. Gerek Ortaklk

Kaynak: David Ford, The Development of Buyer-Seller Relationships in Industrial Markets, European Journal of Marketing, Cilt: 14, Say: 5-6, 1980, s. 342.

David Fordun 1980 ylnda European Journal of Marketing dergisinde yaynlad ve gnmzde hala gelitirilerek kullanlmakta ve gnlk hayattaki pratik uygulamalara da k tutmakta olan Firmalar aras Alc-Satc likilerinin Oluumu modeli, ayn zamanda d kaynak kullanm hizmet salaycs - mteri ilikisini modellemek iin de faydal bir balang noktas olabilir. Bu modelden esinlenerek d kaynak kullanm hizmet salaycs ile mterisinin ilikisinin oluumu bir sre olarak ele alnabilir. Bu sre ayn zamanda mteriye yaknln da yaratlmasnn srecidir ve be temel adm olarak resmedilebilir. Tablo 2.1 bu admlar ve her bir admda ilikinin en belirgin zelliklerini gstermektedir ve

41

ilikinin geliimi esnasnda, be ana deiken belirleyici hale gelmektedir. Bu deikenler aada ksaca aklanmtr:59 1. Deneyim: likinin younluu arttka ihtiya ve yetkinlikler, i yap biimleri konusundaki karlkl bilgi birikimi artar. Bu sayede birlikte i yapmak bu iki firma iin daha ksa zaman ve daha etkin sonu anlamna gelmeye balar. 2. Belirsizlik: Hizmet Salayc tarafnda risk primi karl greceli olarak yksek fiyat ve alc tarafnda birden fazla hizmet salayc ile alma gerekliliini yaratan belirsizlik, ilikinin ileri aamalarnda azalr. Dolaysyla zamanla, hizmet salayc risklerini daha iyi ynetebilir hale gelerek mterisine daha fazla katma deere dayal fiyatlama modelleri sunabilir. Mteri ise belirli konularda belirli hizmet salayclar tayin eder ve toplamdaki hizmet salayc says azalr. 3. Mesafe: Sosyal, corafi, kltrel, teknik ve zamansal mesafe ilikinin ilk aamalarnda daha belirgindir ve ou kez ilikinin daha ileri tanmas iin azaltlmas gereken en nemli unsurdur. Tketici rnlerinde olduundan farkl olarak firmalar aras alc-satc ilikilerinde sreci etkileyen ok sayda kii / taraf yer alr. Sosyal ve kltrel mesafenin doru ekilde ynetilmesi de, alm srecini tetikleyenlerden kullanacak olanlara, karar vericilerden onaylayanlara, demeyi yapacak olanlardan hizmet salaycy deerlendirip karar vericilere tavsiyelerde bulunanlara kadar pek ok kiiyle farkl seviyelerde ve trlerde ilikiler kurmay gerektirmekte ve bu konuda zellikle hizmet salayc firmaya byk ve zorlu bir grev dmektedir.

59

David Ford, The Development of Buyer-Seller Relationships in Industrial Markets, European Journal of Marketing, Cilt: 14, Say: 5-6, 1980, ss. 341-349.

42

4. Taahht: liki geliimindeki drdnc nemli deiken, zellikle mterinin ve hizmet salaycnn alglad karlkl Taahhttr. nk karlkl taahht, iki tarafn birbirlerine ve ilikinin devamllna gvendiinin ve bu gvene yatrm yapacann en belirgin sinyallerinden birisidir. Ayn zamanda taahht, iki taraf arasndaki ilikinin sradan bir alc - satc ilikisinden bir ortaklk ilikisine dnmesinde en nemli rol oynar. 5. Adaptasyon: Mterinin ve zellikle hizmet salaycnn ilikinin ilerleyii sresince karlkl olarak ilikiye yatrm yaptnn en somut kant kar taraf iin yaplan Adaptasyon lardr. nk adaptasyon bir anlamda kardaki iin yaplan ciddi bir yatrmdr. Bu nedenle byk apl adaptasyonlar genellikle iliki henz ok tazeyken deil, ileriki aamalarda ortaya kar. Burada bahsedilen adaptasyonlar teknolojik, sosyal, hukuki ve ynetsel / prosedrel balamda olabilir. likinin younluu arttka, belirsizlikler ortadan kalknca firmalar arasndaki karlkl gven ve verilen taahhtler de yerine getirilince adaptasyon sreci daha ksa zaman alacaktr. 2.4. D Kaynak Kullanmnn Temel Esaslar Firmalarn rekabet stnln ellerinde tutabilmeleri kalite, fiyat, rn farkllatrmas, rn tantm gibi alanlarda baarl olabilmeleriyle dorudan balantldr. Bu balamda imkanlar dahilinde firmalarn sabit maliyetlerini azaltmalar ve firma-ii etkinsizlie neden olabilecek her trl yaplanmalardan uzak durmalar gerekmektedir. Bu zorunluluklar aabilen firmalar esneklik kazanabilmekte; klerek, belirli alanlarda kendilerini gelitirip, rekabete yn verici konuma gelebilmektedirler. Bu durum, zellikle son yllarda artan iletme byklklerinde klmelerin bir sonucudur. Bu gelimeler, firmalar asndan d kaynaklamann nemine iaret etmektedir. Dier taraftan maliyetleri azaltan bir strateji olmas nedeniyle de d kaynaklama firmalara avantajlar yaratmaktadr. 43

D kaynak kullanmnn beklenen yararlar salayabilmesi iin srecin doru ynlendirilmesi gerekmektedir. Bu adan temel yetenek dnda kalan fonksiyonlar darya verilmeden nce iyi dnlmeli, iletmenin fiziksel ve kltrel yaps gzden geirilmelidir. Gerekli alt yapya sahip olunmamas durumunda baarszlkla sonulanabilecek bu uygulamaya, kademeli olarak iletme amalar dorultusunda maksimum katky salayacak ekilde bavurulmas gerekmektedir. Bu nedenle d kaynak kullanm karar verilirken stratejik uygulamalar ve uygulama admlarn iyi anlamak nem tamaktadr.60 D kaynak kullanmnda baarya giden yol 10 admda aadaki gibi zetlenebilir:61 1. D kaynak kullanm iin bir strateji gelitirmek, 2. Gvenilir bir d kaynakl lojistik hizmet salayc seim prosesi oluturmak, 3. Beklentilerin aka tanmlanmas, 4. yi bir kontrat oluturmak, 5. Gvenilir planlar, politikalar ve yntemler belirlemek, 6. D kaynakl olas uyumazlk noktalarnn tanmlanmas ve nlem alnmas, 7. Lojistik salayc ile etkili haberlemenin salanmas, 8. Sonularn bildirilmesi ve performans lm, 9. Motivasyon ve dllendirme, 10. Etik olarak iyi bir partner olmak.
60 61

zbay, a.g.e., ss. 7-8. Clifford F. Lynch and Richard Armstrong, Managing the Outsourced Relationship & 3PL Market Overview, CLM Annual Conference, 1 Ekim 2002, ss. 1-55.

44

Bir firmann d kaynaklama ile ilgili riskleri ynetme ve potansiyeli optimum dzeyde kullanabilmesi iin nemli noktalar yle tanmlanabilir:62 1. Hedef ve deer birliinin salanmas, 2. yi eitimli ve profesyonel bir satn alma ve szleme ynetimi grubunun kurulmas, 3. Stratejik ve operasyonel dzeyde gelimi ynetim biliim sistemlerinin kurulmas ve performansn stratejik ve operasyonel dzeyde srekli izlenmesi, 4. eride yapmann maliyetini de gz nne alarak d kaynak kullanm ile salanan yararn lmlenmesi, 5. Bilgi birikimi ve yaratclk konusunda her iki taraf da kapsayan bir geri besleme ve paylam sisteminin kurulmas, 6. 3 aamal bir iletiim yaps kurulmas: st ynetim dzeyinde, kendi kariyerleri bu ilikinin baarsna dayal anahtar kiiler ve operasyonel dzeyde alanlar.

D kaynaklama i yapma srelerinde oluan deerler, organizasyonlarn kaynak ynetiminden sonular ynetimine geiteki kilit odak noktalardr. D kaynaklama, performans ynetimine kar daha ak tanmlanm, llebilir sonular karan ve bir yaklam sergileyen bir i yapma srecidir. Bu sonular genellikle organizasyonun gerek ihtiyalarn yanstr. Sonu olarak; d

James Brian Quin, Stratejik Outsourcing: Bilgi Birikimi Kabiliyetlerinin Artrlmas, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-Ekim-Kasm,2005), s. 46.

62

45

kaynaklamada performans sonular dzenli olarak rapor edilmeli, gerektii kadar hzl deerlendirilmeli ve ynetilmelidir.63 2.5. D Kaynak Kullanmnn Salad Yararlar ve Karlalabilecek Olas Sorunlar Tm sektrlerde hzla yaygnlaan d kaynak kullanm iletme yapsn kkl deiikliklere uratmaktadr. Birok gre gre iletmelerin d kaynak kullanm uygulamalarna bavurmalar ve lojistik hizmet salayc iletmeler vastasyla ihtiyac olan faaliyetleri salamalar, sadece maliyet endielerine balanmaktadr. phesiz maliyet nemli olmakla beraber, iletmelerin d kaynak kullanm nedenlerini sadece maliyeti drmek ile snrlamak doru olmaz. letmeler iin her zaman maliyet nemli olmutur, ancak iletmelerin d kaynak kullanm nedenleri farkllk gstermektedir.64 Bunun yan sra d kaynaklamann firmalar asndan baz dezavantajlar da sz konusu olabilmektedir. Bu balamda zellikle d kaynak salaycsyla uyumlu bir organizasyon kltrnn oluturulamad, d kaynaklardan yararlanma kararnn hatal verildii, firma iin nem arz eden gizli bilgilerin rakiplerin eline getii, d kaynaktan yararlanma kararnn hayata geirilmesinin zaman ald ve yetimi insan gcnn kaybedildii durumlarda eitli dezavantajlar ortaya kabilmektedir.65 2.5.1. D Kaynak Kullanmnn Yararlar Kk irketler bordro hazrlama ilemlerini, muhasebe ilerini, datm ve nemli dier pek ok fonksiyonu, genelde baka seenekleri olmadndan rutin olarak d kaynaklara yaptrmaktadrlar. Pek ok byk irket ise maliyetleri ksmak iin d kaynak kullanmna ynelmitir. D kaynak kullanmann paradan tasarruf salad bir gerek olmakla birlikte tek neden bu deildir. D kayna akllca

63

Outsourcing ve Kaynak Ynetimi, Outsourcing Dergisi, Say:11 (Eyll-Ekim-Kasm,2005), s.24. 64 zbay, a.g.e., s. 11. 65 oban ve Tutkun, a.g.e., s. 38.

46

kullanmak uzun vadede ok fazla yarar salayabilir. Bu yararlar aada sralanmtr:66 Sermaye maliyetlerini kontrol eder: Maliyetleri azaltmak, d kaynak kullanmnn tek nedeni olmayabilir fakat kukusuz en nemli sebeplerinden birisidir. D kaynak kullanm sabit maliyetleri deiken maliyetlere evirir, sermayenin itene baka bir yere yatrlmasna olanak salayarak iin daha balarndayken byk masraflara katlanlmasna engel olur. Ayrca, sermayeyi dorudan gelir getiren faaliyetlere ynlendirebilecei iin d kaynak kullanm irketi yatrmclara daha cazibeli gsterir. Verimlilii artrr: Her eyi kendileri yapan irketlerin daha fazla aratrma, gelitirme, pazarlama ve datm masraf olacaktr ve bu maliyetlerin hepsi de bir ekilde mterilere yanstlacaktr. D kaynak salayan bir firmann maliyet yaps ve ekonomik yeterlilii, irkete nemli bir rekabet avantaj salayabilir. gc maliyetlerini azaltr: Ksa vadeli veya tali projelerde personel istihdam ve eitimi ok pahal olabilir ve geici olarak istihdam edilen personel de her zaman beklentileri karlamayabilir. D kaynak kullanm, insan kaynaklarn en ihtiya duyulan yere odaklamasna olanak salar. Yeni projelere sratle geilmesini salar: D kaynaklar en iyi kullanan bir firmann bir projeye hemen balayacak kayna bulunur. Ayn projeyi kendi iinde yapmaya kalkmak amacyla doru insanlar bulmak, onlar eitmek ve ihtiya duyduklar destei salamak haftalar, bazen aylar alabilir. stelik bir proje, byk bir sermaye yatrm gerektiriyorsa bu balang sreci daha da g olabilir. Asl ie odaklanmaya olanak salar: letmeler, iyi bildikleri ileri yapmaya, iyi bildikleri ilerin dndaki dier ileri de o ii en iyi bilen
Sami Akn, D Kaynak Kullanmnn Faydalar, Probil Outsourcing Yaklam, stanbul: Probil, 2005, s. 1.
66

47

ve yapabilen d kaynaklardan salamaya ve srekli olarak yenilik yapmaya odaklanmaktadr. Her iin snrl kayna ve her yneticinin snrl vakti ve dikkati vardr. D kaynak kullanm, iin odakland yan faaliyetlerden mteriye hizmete ynelik faaliyetlere doru ynelmeye yardmc olabilecei gibi, yneticilere de kendi nceliklerini daha net bir ekilde dzenlemelerinde yardmc olabilir. Faaliyet alann dzenler: Birok kk firmann, daha byk irketlerin kendi ilerinde yrtt destek hizmetlerini vermeye gc yetmeyebilir. D kaynak kullanm kk firmalara byk irketlerin sahip olduu ekonomik yeterlilik, verimlilik ve deneyimin aynsna sahip olarak kendilerinin de "byk" birer irketmi gibi davranmalarna yardmc olabilir. irketler sre yenileyerek; rekabet koullarna uyabilme ve mterilerine daha kaliteli, hzl ve ucuz hizmet sunabilmeleri amacyla, iletme bnyesindeki tm i yapma usl ve srelerinin kkl bir ekilde gzden geirilmesine ve yeniden yaplandrlmasna sebebiyet verir. Riskleri azaltr: Her i yatrm, belirli miktarlarda bir risk tar. Pazarlar, rekabet, hkmet tzkleri, finansal koullar ve teknolojilerin hepsi ok byk bir hzla deimektedir. D kaynak salayanlar bu riskleri sizin iin stlenir ve ynetirler. Kendi alanlarnda bu risklerle nasl baa kacaklarna daha iyi karar verirler.

zbaya gre d kaynak kullanmnn nedenleri ve yararlar aadaki gibi sralanabilir:67 1. Maliyetleri azaltma 2. Temel (z) yeteneklere odaklanma 3. Sre yenileme
67

zbay, a.g.e., ss. 11-16.

48

4. Klme 5. Teknolojik yenilikleri takip etme 6. Esneklii artrma 7. Riski azaltma 8. Baarl iletmeler arasna girebilme 9. Kontrol d fonksiyonlar 10. Kaynak transferi 11. Kaynaklarn datm 12. Yatrm harcamalarn azaltma 13. Finansal kaynaklardan yararlanma 14. Kaliteyi artrma 15. Hz kazanma

Amerikada Outsourcing Institute tarafndan yaplan aratrmaya gre irketlerin d kaynak kullanmalarnn 10 sebebi u ekilde zetlenebilir:68 1. Operasyon maliyetlerini drme ve kontrol altnda tutma 2. irketin kendi iine younlamasn kolaylatrma 3. Dnya standartlarnda kabiliyetleri kullanma 4. Dier i sreler iin cretsiz destek alabilme
68

Outsourcing Institute, a.g.e., s. 28.

49

5. kaynaklarn yetersizlii 6. Yeniden yaplanmann yararlarn artrmak 7. Ynetmesi zor olan operasyonlar 8. Sermayeyi kullanlr hale getirme 9. Risk paylam 10. Nakit ak

Kurumsal anlamda d kaynaklama ynteminin avantajlar ise aadaki ekilde sralanabilir:69 1. Operasyonel younlamas. 2. maliyetlerinin drlmesi, zaman kaybnn nlenmesi. 3. Dardan iblmn stlenmi kurumlar, kendi uzmanlk alanndaki profesyonel bak alar nedeniyle, destek verdikleri firmann i younluu nedeniyle gremedikleri ya da ilgilenemedikleri alanlara zaman kaybetmeden mdahale edebilirler ve ileride kabilecek sorunlar nleyerek i etkinliini maksimuma karabilirler. 4. nsan kaynaklar, AR-GE, lojistik, biliim altyaps vb. gibi firmann stlendii birok alanda etkin ynetim. 5. younluunun azalmas ile oluan personel memnuniyeti ve firma mterileriyle daha youn ilgilenebilme, buna bal olarak mteri memnuniyetinin de artmas.
Kobi Finans, Outsourcing (D Kaynak Kullanm), Kobi Finans Bilgi Merkezi, stanbul: Finansbank, 2007, s. 1.
69

verimlilik,

firmalarn

ana

faaliyet

alanlarna

50

D kaynak kullanan bir iletme nceden kulland retim aralarn elden karmak suretiyle nemli bir kaynak transferi salayabilir veya snrl olan kaynaklar uygulamaya bal olarak temel yetenek zerinde younlatrlabilir. Her yaplan yatrm belli bir risk unsuru tayabilmektedir. D kaynak kullanm ile yatrm maliyetleri azalacak, dolaysyla da risk datlacak ve iletmeler krizlere kar daha dayankl hale gelebileceklerdir.70 2.5.2. D Kaynak Kullanmnda Sorunlar ve Riskler Firmalar, aksayan bir fonksiyonunu d kaynaklamak iin birok neden bulabilirler. Fakat uygulama esnasnda karlalabilecek riskler de gz ard edilmemelidir. Bu risklerin farknda olmadan verilecek d kaynaklama karar, iletmenin uzun vadede zarara uramasna neden olabilir. rnein, hizmet salayc firmann, ilerinin bozulmas ve bunun d kaynaklama ilikisini etkilemesi bir risktir. Hizmet Salayc iletme, finansal bir sknt iine girebilir, teknolojisini yenileyemeyebilir ya da stratejik yapsnda geirdii deiiklik nedeniyle farkl hizmet trlerine ynelmek zorunda kalabilir. Alc iletme, uygulayc iletmenin performansndan memnun olmad durumlarda, d kaynaklama anlamasn feshedebilmek veya devredilen fonksiyonu geri ekebilmek iin, ilk aamalarda anlamaya eitli koullar koyabilir. Bu n koullar sayesinde iletme yanl yoldan istedii zaman dnebilme hakkna sahip olacak ve karlaaca riskleri azaltacaktr. D Kaynaklamann mahsurlarndan birisi iten karmalardr. Her ne kadar bir 3. Parti Lojistik Hizmet Salaycs bunlar ie alsa da, genellikle daha dk cret ile tekrar geri ie alnmaktadrlar. eitli kaynaklardan derlenmi D Kaynaklama nedenleri ve riskleri Tablo 2.2de gsterilmektedir.

D Kaynak Kullanmnda Maliyet Avantaj, Outsourcing Dergisi, Say: 6 (Austos-Eyll, 2004), s. 41.

70

51

Tablo 2.2. D Kaynaklama Nedenleri ve Riskleri

D Kaynaklama Nedenleri

D Kaynaklama Riskleri

Maliyet indirimi Personel indirimi ekirdek uzmanlklara odaklanma evresel bilgi veya sre teknolojisi elde etmek veya ortaya koymak Stok, malzeme hareketi ve dier deerkatmayan maliyetleri minimize etmek

Kontroln kaybedilmesi Yksek k engelleri Lojistik hizmet salayc riskine maruz kalmak: finansal gllk, bamllk gelitirmek, yava uygulama, tepkisellik yoksunluu, gnlk kalitede dme Beklenmeyen veya ek kullanm cretleri Ekonomileri saysallatrma gl Dntrme maliyetleri Tedarik snrlamas Kdemli ynetim gzetimi Eski teknolojiye balanp kalma olasl Uzun-vadede esneklik ve deien iyaam gereksinimleri sorunlar

Ar-Ge

ve

retim

dngs

srelerini

azaltmak

Verimlilii arttrmak Konu hakknda yaplan olumlu yaynlar izlemek

Kaynak: M.R. Leenders ve H.E. Fearon, Purchasing and Supply Management, 11th Ed., Chicago, Irwin, 1997, s. 270.

D kaynak kullanmna karar verilirken gz nnde bulundurulmas gereken riskler ise aada belirtilmektedir: 1. Kontrol gcnn azalmas, 2. Gvenlik riskleri, 3. Lojistik hizmet salaycsnn kalite beceri dzeyinin yetersiz olmas, 4. Maliyetlerde ykselme, 5. Kurumsal kapasitenin azalmas, 6. Lojistik hizmet salaycsnn finansal durumunda deiiklik olmas, 7. Firma ii retime dn.

52

D kaynak kullanmnda en ok korkulan konulardan biri firmann lojistik fonksiyonu zerindeki kontroln kaybetme endiesidir. Ayrca uzun vadeli olarak bir firmaya balanmak alternatifleri yeterince deerlendirememe, fiyat pazarlnda g kaybetme gibi endieleri beraberinde getirmektedir. Bu endieler hakl olmakla birlikte eitli nlemlerle etkisinin azaltlmas da mmkndr. Karlalan sorunlardan birka da zellikle hizmet alnacak firmann szlerini yerine getirememesi, deiime ayak uyduramamas ve hizmet alan firmann i hedeflerini doru olarak anlamamas olarak zetlenebilir. Byle durumlar nlemek iin dk performans durumundaki dzeltici faaliyetlerin neler olduu ve nasl uygulanaca, karlkl yaptrmlar ve deien durumlara uyum salayabilecek esneklikte genel kurallar szlemede tanmlanm olmaldr.71 D kaynak kullanm uygulamalarnn temeli, baz ileri iletme iinde ve iletmenin kendi kontrol altnda yapmak yerine, darda yaptrmaya dayanmaktadr. Bu durum iletmeler arasndaki ilikilerin nemini ortaya karmaktadr. Bu ilikiler neticesinde, d kaynak kullanmnn baz tehlikeleri de getirebilecei gz nnde bulundurulmaldr.
72

kaynak

kullanmnda

yaanabilecek sorunlar aada zetlendii gibidir:

1. Esnekliin Kaybedilmesi: Uzun vadeli sorunlarn banda d kaynaklardan yararlanan iletmelerin lojistik hizmet salayc iletmeye ar balanmas gelmektedir. Gerekten ortaklk anlamnda sk bir iliki sonunda d kaynaklardan yararlanan iletme, lojistik hizmet salayc iletmeye baml hale gelebilir. Bunun sonucu olarak, balangtaki bekleyiin aksine, d kaynaklardan yararlanan iletme, esnekliini ve ilikilerdeki kontroln kaybedebilir ve lojistik hizmet salayc iletmenin fiyat ve kalite gibi koullarna uymak zorunda kalabilir.

71 72

Orhan, a.g.e., ss. 140-141. zbay, a.g.e., s. 39-42.

53

2.

Lojistik

hizmet

Salayc

letme

zerinde

Kontroln

Kaybedilmesi: D kaynaklardan yararlanan iletmelerin verimlilik seviyesi dardan alnan hizmetlere bal olacaktr. Dolaysyla, iletmenin dardan salanan hizmetler zerindeki kontrolnn nemi artmaktadr. Bu nedenle d kaynaklardan yararlanan iletme, lojistik hizmet salayc iletmenin faaliyetlerini dikkatle izlemeli ve srekli iletiim kurmaldr. Ancak; iletiim, ynetim veya szlemedeki baz yanllklar nedeniyle, lojistik hizmet salayc iletme zerindeki kontroln kaybedilmesi, verimlilii azaltacaktr. 3. Niteliksiz Bir Lojistik Hizmet Halayc letmenin Seilmesi: birliine girilecek lojistik hizmet salayc iletmenin seiminde zerinde dikkatle dnlmesi gereken hususlar vardr: teknik uzmanl, bilgisi, iletmenin ihtiyalarn anlayabilmesi, ynetim yetenekleri, fiziksel olanaklar, insan kaynaklar, finansal gc ve kltrel uyumu salayabilmesi gibi. Lojistik hizmet salayc iletmenin seim srecinde; potansiyel iletmelerin sunduklar teklifler deerlendirilirken dk fiyat veren iletmeler zerinde durmak, dier iletmelerin sunduklar avantajlar grmeyi engeller. Fiyat, toplam maliyetin sadece bir unsurudur. 4. letmenin Yeteneklerini Kaybetmesi: letme, mal ve hizmetlerin retimi srasnda kazand bilgi ve yetenei d kaynak kullanarak kaybedebilir ve yeni rnlerin imal edilmesi ve gelitirilmesi faaliyetlerine yapt yatrmlar kesebilir. Lojistik hizmet salayc iletmenin, iletmenin tm yetenek ve becerilerini renmesi de iletmenin rekabet avantajn kaybetmesine neden olacaktr. Bu nedenle iletmenin d kaynak kullanm uygulamalarnda baarya ulamas iin lojistik hizmet salayc iletme ile ilikilerini dikkatlice gelitirmesi gerekir. Aksi takdirde iletme kendine yeni bir rakip yaratm olacaktr.

54

5.

Personel

zerinde

Kontroln

Kaybedilmesi:

kaynak

kullanmnda en nemli konulardan biri de personelin sorunlardr. Personel d kaynak kullanmndan dorudan etkilenmektedir. D kaynak kullanm uygulamalarnn personel zerinde yaratt stres, gelecek korkusu ve sknt verim dklne neden olmaktadr. Personelin moralinin bozulmas, iletmeye olan balln azalmas, kaytszlnn ve yabanclamasnn artmas; d kaynak kullanm uygulamalarnn gstermektedir. dikkatli Bu bir ekilde d yaplmas kullanm gerektiini stratejisi nedenle kaynak

belirlenirken personelin ihtiyacna karlk verebilecek bir sistem gelitirilmelidir. Personel ile uygun iletiim kurmadan, ihtiyalarn anlamadan lojistik hizmet salayc iletme ile ilikiye girmek iletmenin bilinmeyene srklenmesine neden olacaktr. 6. Ksa Vadeli Ekonomik Amalara Odaklanma: Ksa vadeli ekonomik amalara odaklanmak ve yneticilerin uzun vadeli dnmemesi; iletmelerin, d kaynak kullanm uygulamalarndan beklenen fayday salayamamalarna neden olacaktr. D kaynaklardan, ksa vadede sorunlarn zmnde yararlanlmas baka ciddi sorunlar ortaya karabileceinden uzun vadeli dnmek daha faydal olacaktr. Bu nedenle d kaynak kullanm ile ilgili hedeflerin kesinlikle uzun vadeli yaplmas gerekir. 7. D Kaynaa Baml Kalnmas: Uzun vadeli sorunlarn banda, lojistik hizmet salayc iletmelere ar bamllk gelmektedir. Uzun sreli ve ortaklk anlamnda ok sk bir iliki, sonunda iletmeyi lojistik hizmet salayc iletmeye baml hale getirebilir. Bunun sonucunda, iletme esnekliini ve ilikilerdeki kontroln kaybedebilir ve lojistik hizmet salayc iletmenin fiyat ve benzeri koullarna uymak zorunda kalabilir. Ayrca d kaynaklardan salanan fonksiyon iletme iin sr nitelii tayorsa, bu da nemli bir

55

risk olacaktr. Bu sebeple iletme iin sr nitelii tayan alanlarn, d kaynaklardan salanmamas daha yararldr. 8. letmenin inin Boaltlmas: D kaynak kullanm bir anlamda iletmelerin ilerini boaltmalar ve yeteneklerini kaybetmeleridir. nk iletme ierisinde gerekletirilen faaliyetler ne kadar ok d kaynaklardan salanrsa, iletme o kadar ii bo hale gelir. Bu nedenle iletmenin varlk sebebi olan ilev, rn ve faaliyetlerin ve bunlara ilikin temel yeteneklerin net olarak belirlenmesi ve mmkn olduunca bunlar dndaki faaliyetlerde d kaynak kullanma yoluna gidilmesi gerekmektedir. 9. D Kaynakla Yaplan Anlamann Kendi Kendini Kontrol Edeceini Dnme: D kaynak kullanm srecinde kar tarafla yaplan anlamann ileride karlalabilecek muhtemel sorunlar kapsayacan ve aksaklklarn bu anlama ile kontrol edilebileceini dnmek bu alanda yaplan nemli yanllardan biridir. Yaplan anlama ile ynetimin sorumluluklarnn bittiini dnmek doru deildir. Sorumluluu ve kontrol anlamaya brakmak iletmenin nemli sorunlarla kar karya kalmasn artracaktr.

Bu sonulara gre d kaynaklama kararn verirken dikkate alnmas gereken baz riskler vardr. Bu riskler, hizmeti veren iletmenin i durumundaki deiiklikler, arpk ve iyimser basn bltenlerine inanarak d kaynaklama uygulamaya almak, kamuoyu desteini yitirmek, lojistik hizmet salayc iletmenin kilit fonksiyonlarda baarsz olmas, d kaynaklamann beklenen sonucu verememesi durumunda destekleyen kiilerin ilerini kaybetmesi ekline zetlenebilir. Bu riskler iletmeyi ke srkleyebilir, piyasa payn drebilir ya da finansal durumunu etkileyebilir. Bu yzden yneticiler d kaynaklama karar verirken nedenlerin tmn iyice tartp, niye d kaynaklama sorusunun yantn bulmaldrlar. D kaynaklamann bu riskleri tamasna ramen iletmeye getirisi ok daha fazladr.

56

nemli olan d kaynan doru alanda, doru ekilde ve doru zamanda kullanlmasdr. Bu durumda, risk oran olduka dk seviyelerde kalacaktr.73 2.6. letmeleri D Kaynak Kullanmna Ynlendiren Nedenler irketin tm kiilii; verimlilii ve rekabetsellii asndan yaamsal nemde olan D Kaynaklama-veya-D Kaynaklamama kritik stratejik kararndan etkilenebilir. Eskiden tesiste yaplan mal ve hizmetlerin D Kaynaklamasna ynelik ynetsel kararlar son yllardaki baz genel eilimlere bal olarak deimitir. D Kaynaklama Ynelimi Eilimleri aada zetle ele alnmtr:74

Artan kresel rekabet Maliyetleri drme basks Klme ekirdek uzmanlklara odaklanma

Geleneksel olarak D Kaynaklama seenei byk irketler tarafndan aadaki eilimler ile tercih edilmi ve nemli tedarikler, daha sonra tesiste ilenecek olan hammaddelere younlamt. ada ynetimde ise D Kaynaklama seenei aadaki eilimler ile desteklenmektedir. Bir irketin imalat veya hizmetin btn konularnda en stn rekabetsellii gsterebildiine ok ender rastlanr. irket D Kaynaklama ile zel bir stnlk kazanmad gereksinimlerini nitelikli lojistik hizmet salayclarndan D Kaynaklayarak, asl grevine daha iyi younlaabilir. Bu anlay klme eiliminde nemli rol oynam ve tedarikin sreteki kapsamn geniletmitir. irketin stratejik gereksinimlerine uygun dnya-apnda lojistik hizmet salayclar aratrmak veya gelitirmek tedarikin sorumluluu haline gelmitir.

73

Sizin letmenizde Outsourcingin Rol Nedir?, Outsourcing Dergisi, Say: 7 (Ekim-Kasm, 2004), s. 26. 74 Leenders ve Fearon, a.g.e., s. 265.

57

Tablo 2.3. Geleneksel ve ada Kaynaklama Eilimleri Geleneksel D Kaynaklamama Eilimi:

ada D Kaynaklama Eilimi:

Geriye doru btnleme Geni menzilli imalat/montaj tesisleri edinme

Esneklik ve ekirdek glere odaklanma Verimlilik ve rekabetsellie verilen nem

Kaynak: M.R. Leenders ve H.E. Fearon, Purchasing and Supply Management, Chicago: Irwin, 1997, 11th Ed., s. 265.

D Kaynaklama seenei, imalat irketleri iin mevcut etkinliklerin doal uzants veya farkllatrma frsat iken, imalat irketi olmayan irketler iin normal olarak rnden ok hizmeti konu alr. Baka bir irketin lojistik hizmet salaycs haline gelmek, bu metinde ilenmese de irket tedarik stratejisinde yaamsal nemde bir konudur. D Kaynaklama-veya-D Kaynaklamama konusu birok irket iin bilinli bir politika olarak deil, fakat gerektike ele alnmaktadr. Dahas, bylesi kararlara ait ekonomik analizler iin anlaml muhasebe verilerini toplamak zor olabilir. Bir irketi D Kaynaklama ile D Kaynaklamama seeneklerine gtren nedenler aadaki Tablo 2.4te gsterilmektedir.

58

Tablo 2.4. D Kaynaklamama veya- D Kaynaklama Nedenleri D Kaynaklamama Nedenleri:

D Kaynaklama Nedenleri:

Lojistik hizmet salayclarn ilgilenmeyecei kadar ufak miktar Hassas ve olaanst kalite gereksinimi, lojistik hizmet salayclarndan beklenmeyecek kadar zel ileme yntemleri gerektiriyor Daha gvenli veya talep ile daha yakn egdml tedarik gereksinimi Teknolojik srlarn saklanmas gerei Daha dk maliyete ulama Donanm veya igc daha iyi kullanm Kendi tesisini istikrarl altrarak, talep dalgalanmalar ykn lojistik hizmet salayclarna ykma Tek kaynaa bamll ortadan kaldrma Maliyetleri fazla zorlamayan; rekabetsel (rakip bir hammadde kaynan ele geirirse mukabele gerei), politik (yerli muhteva ngrlmesi), sosyal (blgesel isizlik) veya evresel (evre koruma) nedenler Duygusal nedenler

Ynetsel veya teknik beceri yoksunluu Yetersiz kapasite Lojistik hizmet salaycsnn gelitirdii tercih alkanl (veya hreti). Marka gibi. Baz donanmlarn istee bal markalardan tedarik edilmesi seenei (satta stnlk iin) ekirdek uzmanlk olmayan etkinlikte teknolojik ve ekonomik yaama kabiliyeti iin zorluklarn uzun-vade gerektirmesi Verilmi karar deitirmede zorluk (Sendika basks veya statkocu ynetim ataleti) Yap karar iin doru uzun-vadeli maliyetlerin tespitinde zorluk. (Satn Al karar iyi uygulanmsa maliyetleri belirmek zor olmaz) Kaynak ve ikame seiminde esneklik ekirdek uzmanlklara younlama, dierleri iin piyasa frsatlarn deerlendirme Gl Tedarik Ynetimi Daha az genel ynetim gideri gerektirmesi

Kaynak: D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1997, ss. 190-209.

Son rn veya hizmetin maliyetinin yzdesi olarak tedarik katma deeri oran irket amac olarak belirlenmelidir. Gl bir tedarik grubu, dier unsurlar gl bir 59

nem ortaya koymadnda, D Kaynaklama eilimini tercih edecektir. Bir irket tedarik kabiliyetini, sektrndeki her rakibinde bulunan belirli imalat olanaklarnn dna karak, uluslararas piyasalarda bir rekabet varl olarak gelitirebilir. D Kaynaklama-veya-D Kaynaklamama kararlar, verilmesi ve dnlmesi zor kararlardr. D Kaynaklama kararnn ciddi bir aratrmaya dayandrlmas gereklidir. Bireylerin gereksinimlerinin hzla artt, teknolojinin inanlmaz bir hzla gelitii ve rekabetin gletii gnmzde iletmeler, bu gereksinimlere cevap vermede zorlanr hale gelmektedir. letmeler ayakta kalabilme, pazar paylarn arttrabilme, rekabet avantaj elde etme vb. birok nedenden dolay d kaynak kullanmn benimsemektedir. Outsourcing Institute ve Dun & Bradstreetin yapt bir aratrmada iletmeleri D Kaynak Kullanm (DKK)na ynlendiren nedenlerin % 7sini finans, % 9unu insan kaynaklar, % 15ini datm ve lojistik, % 20sini bilgi teknolojileri, % 6sn pazarlama ve sat, % 10unu emlak, % 7sini mteri hizmetlerinin oluturduunu tespit etmitir. D Kaynak Kullanm (DKK) uygulamalarn ortaya karan nedenleri; organizasyonel, maliyet, finans, insan kaynaklar kaynakl, kaliteyi artrma ve teknolojik yenilikler nedenli olarak sralamak mmkndr:75 1. Organizasyonel Nedenler: letmeler daha az kaynak kullanarak daha gl olmay salayacak yapsal zelliklere ynelirler. Bu nedenle iletmeler yeniden yaplanma gerekliliinin farkna varmaktadrlar. letmelerin organizasyon yaplarn kaynak dalmn etkinletirecek ekilde dzenlemeleri gerekmektedir. Harrisonun yapt aratrmaya gre, iletmeler d kaynak kullanm uygulamasyla %33 stratejik faaliyetlere odaklanmak, %22 ynetsel esneklik ve %33 yeniden yaplanma gibi avantajlar elde edebileceklerini belirtmilerdir.

Mustafa Tanyeri ve Aytekin Frat, Rekabet Deikeni Olarak D Kaynak Kullanm (Outsourcing), Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, Cilt: 7, Say:3, 2005, s. 273-275.

75

60

2. Maliyet Kaynakl Nedenler: letmelerin pazarda etkin bir rekabeti g olmalar, maliyet konusunda dier iletmelere gre daha etkin olabilmelerine baldr. letmeler maliyetlerini daha etkin oluturabilmek iin hangilerinin kazanl ve hangilerinin gereksiz harcama olduuna ve iletmeye zarar vermeden gereksiz olan harcamalarn nasl ortadan kaldrlabileceine karar vermek durumundadrlar. D kaynak kullanm uygulamasnn en nemli stnl maliyet tasarrufudur. letmeler, baarl olmayan yeteneklerini, iyi almayan faaliyetlerini d kaynaa aktarma yoluyla gereksiz maliyetleri byk sermaye getirisine dntrebilme, dk risk, daha byk esneklik ve mteri ihtiyalarna daha dk maliyetle cevap verebilme yetenei kazanabilmektedir. D kaynak kullanm uygulayan iletmeler zerinde yaplan bir aratrmada, almaya katlan iletmelerden yaklak %56 snn maliyet tasarrufunda bulunduu belirlenmitir. 3. Finansal Nedenler: D kaynak kullanm, iletmelere kaynak ve enerjilerini en iyi bildikleri ve deer yarattklar alanlara younlama olana vermektedir. letmeler riski azaltmak ya da paylamak iin d kaynak kullanmna ynelmektedir. Riskli yatrmlar iletme bnyesinden uzaklatrlp d kaynaa aktarlmaktadr. Risk azaltlarak ya da paylalarak ek maliyetlere katlanmakszn hzl bymenin yolu alm olmaktadr. letmeler, uzun vadede sermaye yatrmlarn temel yeteneklerine aktarmakta ve bylece kazan elde etmektedir. 4. nsan Kaynaklar: nsan kaynaklar alannda iletmeleri d kaynak kullanmna ynlendiren nedenler arasnda artan maliyetler, alanlara salanmas gereken cret, tbbi yararlar konusundaki yasal zorunluluklar, igcnde artan eitlilik, organizasyonel snrlarn ekilsizlii, rgt kltrne verilen nemin azalmas, grnmeyen igcnn artmas vb. saylabilir. Yine bunlara ek olarak hzl 61

gelimeyi deneyen iletmeler, alanlarn eitimi, programlanmas, koordinasyonu iin yeterli zamanlarnn olmamas gibi durumlarda d kaynak kullanmna ihtiya duyarlar. 5. Kaliteyi Artrma: Bir mal veya hizmetin kalitesi sz konusu olduunda o mal veya hizmetin tketici ihtiyalarn tam olarak karlamas, zamannda retimi, teslimat ve uygun bir maliyet olmas gibi unsurlar akla gelen ilk nemli zellikleridir. letmelerin, maliyetlerini drebilmek iin pazara sunduu mal ve hizmetin retimi srasnda kayplar ve hatalar en aza hatta sfra indirebilmesi, verimlilik ve etkinlii artrabilmesi iin kaliteyi srekli iyiletirmeleri gerekmektedir. letmeler mal ve hizmetlerinde kaliteyi artrabilmek iin d kaynak kullanm uygulamalarna ynelmektedirler. 6. Teknolojik Yenilikler: Teknoloji her zaman iletmelerin en deerli kayna olmutur. Teknolojik yenilikleri izlemeyen iletmelerin hayatta kalabilmeleri zorlamaktadr. Bu nedenle teknolojide meydana gelen gelimeler iletmeler iin frsatlar sunaca gibi onlar tehlikelere de sokabilmektedir. Teknolojik yenilemeye duyarl iletmeler, evrelerinde oluan frsatlardan ncelikle yararlanma avantaj elde edebileceklerdir. D kaynak kullanmna ynelen iletmelerde yeni teknolojilere uyum salamak daha hzl olabilmektedir. D kaynak kullanm uygulamalar, tm iletmeyi uzunca bir sre etkileyecek nemli bir sretir. Bu adan st ynetimin bu konunun zerinde ayrntl dnmesi gerekir. st ynetimin zerinde durmas gereken temel konular ise unlardr:76 1. letmenin d kaynak kullanmna ihtiyac olup olmadn, 2. letmenin hangi faaliyetler iin d kaynaklardan yararlanacan,
76

zbay, a.g.e., s. 24.

62

3. letmenin kltrnn d kaynak kullanm uygulamalarn destekleyip desteklemeyecei zerinde yeterince dnmesi gerekir.

letme yneticilerinin d kaynak kullanmna karar verirken 3 anahtar soruya cevap aramas gerekmektedir:77 1. Bu faaliyette ticari deerler gz nnde bulundurularak elde edilebilecek potansiyel rekabet avantaj nedir? 2. Pazarda bir baarszlk olduu zaman bizim potansiyel zarar grme oranmz nedir? 3. En az zarar grmek iin lojistik hizmet salayclar ile kontrol konusunda nasl bir dzenleme yapmalyz? (talep esneklii gz nnde bulundurularak)

Amerikada Outsourcing Institute tarafndan yaplan aratrmaya gre, d kaynaklama kararlarnn verilmesinde nc etkenler u ekilde saylabilir:78 1. Yeniden yaplanmann faydalarn arttrma, 2. Dnya standartlarnda yeteneklere ulamak, 3. Nakit ak salama, 4. Dier amalar iin kullanlabilir kaynaklar elde etme, 5. Kontrol edilemeyen veya ynetmesi zor olan operasyonlar, 6. irketin ve alanlarn iine odaklanmasn salama,
Mge nci ve Ayn Umdu, Temel Yetenek ve D Kaynaklardan Yararlanma, ada Organizasyon Teknikleri, zgr Akn (Hazrlayan), stanbul: Marmara, 2000, s. 27. 78 Outsourcing Institute, a.g.e., s. 28.
77

63

7. Sermayenin kullanlabilir hale gelmesi, 8. Operasyon maliyetlerinin azaltlmas, 9. Riskin azaltlmas, 10. kaynaklarn yetersizlii.

Accenture tarafndan yaplan aratrmaya gre, d kaynak kullanmndan beklenen faydalar ve yzdelik oranlar ise aada belirtildii gibidir:79 1. Ana faaliyetlere odaklanmak (% 59) 2. Maliyetlerde azalma (% 54) 3. Maliyeti kontrol etme (% 37) 4. hedeflerine daha hzl ulamak (% 36) 5. Yeniliklere ulamak (% 32) 6. Sregelen sre iyiletirmeleri (% 28) 7. Daha hzl yant (% 28) 8. Daha iyi dkmantasyon (% 22) 9. Artan karllk / gelir (% 22) 10. Daha fazla bilgiye eriim (% 19) 11. Dier (% 5)

79

Ynetici Olarak D Kaynak Kullanmnda Kontrol Nasl Elinizde Tutarsnz, Outsourcing Dergisi, Say: 4 (Nisan-Mays, 2004), s. 17.

64

2.7. D Kaynak Kullanma-veya-D Kaynak Kullanmama Kararlarnda Gri Blge Kesin bir D Kaynaklama-veya-D Kaynaklamama kararnn verilemedii orta durum olan gri blge bulunur. Bu orta durum kesin bir karara varmadan deneme ve renme iin iyi bir olanak oluturur. Donanm yatrmnn yaplmad hizmet tedarikinde irket aadaki maliyetler ile kar karya kalr:80 Dk maliyetli dahili i-gc kullanmnn maliyetli d i-gc ile deitirilmesi Maliyetli dahili i-gc kullanmnn dk maliyetli d i-gc ile deitirilmesi malat mhendisliinde ileri aratrmalar alt-yklenimleri de kapsayacak ekilde ilgin D Kaynaklama-veya-D Kaynaklamama uygulamalar ortaya karabilir. Gl bir lojistik hizmet salayc imalat mhendisliinin bulunmamasnn uzun vadede istenilen bir durum olduu tartlmaya aktr. Dahas, sre ve donanmn irket imalat mhendislerince ar-basitletirilmesi, lojistik hizmet salaycsnn getirebilecei sre yeniliini veya rn zmlerini engelleyebilir. 2.8. D Kaynak Kullanmnn Uyguland Alanlar Stratejik ynetim alannda zerinde en ok tartlan konulardan birisi core competency ana yetkinlik (ekirdek yetkinlik) kavramdr. Ana yetkinlik bir firmann zerinde uzmanlat, rakiplerinden kendisini ayran, ksa bir srede taklit edilemeyecek, srdrlebilir yetkinliklerine verilen isimdir. Hondann motor retimindeki uzmanl, Sonynin her eyin kn yapma becerisi, Niken tasarm gc ana yetkinliklere rnek olarak verilebilir. Bu yaklama gre firmann

80

Leenders ve Fearon, a.g.e., s. 266.

65

ana ii ile dorudan ilikili olmayan, ana yetkinliini kaybetme ya da bununla ilgili gcn azaltmasna neden olmayacak tm i sreleri dardan salanabilir. D Kaynaklama Kullanm alanlar:81 Klmede doru lee klme ve karargh personelinin ortadan kaldrlmas Yaamak ve baar iin deer-katc etkinliklere ve ekirdek uzmanlklara odaklanma D kaynak kullanmnn tarihsel geliimine baktmzda ncelikle yemek, gvenlik, evre bakm gibi hizmetler darya verilmeye balanmtr. Bunlarn yan sra zamanla muhasebe, insan kaynaklar ynetimi, eitim ve danmanlk hizmetlerinde de D Kaynak Kullanmnn uygulamas yaygnlamtr. Gnmzde D Kaynak Kullanmnn en yaygn ve geni kapsaml uyguland ve gelitii alanlar Lojistik ve Bilgi Teknolojileri uygulamalardr.82 Ana d kaynaklama alan ele alndnda, artan nem srasna gre firmalarn darya verebilecei iler yle listelenebilir:83 1. Geleneksel fonksiyonel hizmet departmanlarnn tm ya da bu departmanlarn yapt ilerin bir blm (biliim, muhasebe, personel vs.), 2. Tamamlayc, btnletirici, dank yaplan ya da birden fazla blmde birbirinin tekrar olarak yaplan ileri kontrol edecek, organize edecek fonksiyonlar, 3. D kaynaklarn daha fazla deneyim ya da bilgi birikimine sahip olduu zel uzmanlk, yetenek gerektiren ve bunlarn kullanm ile yaratcln artaca disiplinler, sistemler, alt sistemler.
81 82

Leenders ve Fearon, a.g.e., s. 270. Doan Mersin, Lojistikte D Kaynak Kullanm, Yararlar ve Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar, stanbul: Lojistik Trkiye, 2006, s. 9. 83 Quin, a.g.e., s. 45-46.

66

Amerikada Outsourcing Institute tarafndan yaplan, reklam irketlerinden retim irketlerine, kamu irketlerinden salk hizmeti veren irketlere kadar geni bir alan kapsayan aratrmada, irket yneticilerinin d kaynakladklar hizmetler ve d kaynaklamay dndkleri hizmetlerin neler olduu ele alnmtr. Bu aratrmadan ortaya kan sonular aadaki Tablo 2.5te zetlendii gibidir.

67

Tablo 2.5. D Kaynaklanan ve D Kaynaklanmas Dnlen Hizmetler

Alan D kaynaklanan hizmetler a. Tamir ve bakm b. Eitim c. Uygulama ve yazlm gelitirme d. Danmanlk ve yeniden yaplanma merkezi e. Bilgi depolama merkezleri a. Bask ve izim ileri b. Posta ileri c. Danmanlk ve eitim a. Yerinde hizmet b. Yerinde hizmet ulam c. ar merkezi (mteri destei) a. Bordro ilemleri b. Satn alma c. lem sreleri d. Genel muhasebe a. e yerletirme b. alan cretleri c. Emeklilik ve ie alm a. Yemek ve kafeterya hizmetleri b. Sunulan hizmetler c. Gvenlik a. Dorudan posta (kargo) b. Reklam c. Telemarketing a. Nakliye denetimi b. Danmanlk ve eitim c. Nakliye komisyonculuu d. Leasing a. Ara filosu ynetimi b. Ara filosu operasyonlar c. Filo bakm D kaynaklanmas dnlen hizmetler a. Kullanc/sunucu destei b. A kurulumu ve destei c. Masast sistemlerinin tamam d. Son kullanc destei e. BTnin tamamen d kaynaklanmas a. Kayt ynetimi b. Ynetim biliim sistemleri c. Tedarik ve envanter a. Mteri hizmetleri biliim sistemleri b. Yerinde hizmet ulam c. ar merkezi (mteri destei) a. Bordro ilemleri b. Vergiler a. Danmanlk ve eitim b. nsan kaynaklar biliim sistemleri a. Hizmet ynetimi b. Sunulan hizmetler c. Hizmetler biliim sistemi a. Rezervasyon ve sat ilemleri b. D sat a. Depoculuk b. Datm ve lojistik c. Bilgi sistemleri d. Operasyonlar a. Ara filosu ynetimi b. Ara filosu operasyonlar c. Filo bakm

Biliim Teknolojileri

Ynetim

Mteri Hizmetleri Operasyonlar Lojistik

Finans nsan Kaynaklar Emlak Danmanl ve Fiziksel Alanlar Sat ve Pazarlama Datm

Tamaclk

Kaynak: Outsourcing Institute, Outsourcing Top 10 Aratrmalar-Ynetici Aratrmas, Outsourcing Dergisi, Say: 12 (Aralk-Ocak-ubat, 2006), s. 28-29.

COESS (Avrupa Birlii Gvenlik Konfederasyonu)e gre kurum iin en doru d kaynaklama kararn verilmesi srecinde dikkat edilebilecek baz

68

parametreler ile kurum kararn deiik oranlarda etkileyebilecek parametreler ise aada listelendii gibidir:84 1. Deneyim 2. Denetim 3. dari yap 4. Sreklilik 5. Esneklik 6. Yneticiler 7. Kurucular 8. irket ii eitimler 9. Kuruma yaknlk derecesi 10. Hizmet alacak kurumun gerekli grecei dier parametreler

Yukarda bahsedilen parametrelerin uygulan ise rnek bir deerlendirme ile aadaki Tablo 2.6da ele alnmtr. Bu tabloda, parametrelere belirli yzdeler ve puanlar verilerek deerlendirme yaplmtr.

M. skender Targa, Gvenlik Hizmetlerinde Outsourcingin ncelikleri, Outsourcing Dergisi, Say: 2, (Aralk-Ocak, 2004), ss. 19-20.

84

69

Tablo 2.6. rnek Deerlendirme Tablosu AIKLAMA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Deneyim Denelim dari yap Sreklilik Esneklik Yneticiler Kurucular irket ii eilimler Kuruma yaknlk derecesi TOPLAM Arlk (%) 15 10 10 15 5 10 5 15 5 10 100 Kategori Puan (100) 60 70 55 80 55 70 70 60 90 80 Yeterlilik Yeterlilik 9.00 7.00 5.50 12.00 2.75 7.00 3.50 9.00 4.50 8.00 68.25

10 Dier parametreler

Kaynak: COESS Avrupa Birlii Gvenlik Konfederasyonuden M.skender Targa, Gvenlik Hizmetlerinde Outsourcingin ncelikleri, Outsourcing Dergisi, Say: 2, (Aralk-Ocak, 2004), ss. 1920.)

Bu analiz sonucunda ortaya kan yeterlilik puanna gre ve dardan alnacak hizmetin bedeli de gz nne alnarak hangi irketle allaca kurumca oluturulacak bir yntemle belirlenmelidir. 2.9. D Kaynak Kullanm Szlemeleri Szleme, hizmet alan iletme ile lojistik hizmet salayc arasndaki ilikiyi belirleyen ve taraflarca imzalanm belgedir. Szleme ierisinde iin ya da hizmetin ierii, taraflarn sorumluluklar, hizmetin kapsam ve snrlar, hizmet seviyeleri, cezalar ve dller, deme koullar bulunmaktadr. Szleme aamasna gelmeden nce D Kaynak Kullanm belli aamalardan geerek ortaya kan bir sre olarak gz nne alnmaldr. D Kaynak Kullanm sreci balca drt aamada incelenebilir:85

Tuncay Margl, DKK Srecinde Szleme eitleri ve Szleme Esneklii Yntemleri, Outsourcing Dergisi, Say: 13 (Mart-Nisan-Mays, 2006), s. 40-41.

85

70

1. Strateji Oluturma: Birinci aamada iletme iin D Kaynak Kullanm konusunda stratejik kararn ortaya kmas gerekir. Hangi i srecinin nasl ve hangi artlarla D Kaynak Kullanm yntemi ile tedarik edilecei belirlenir. 2. Hazrlk, Deerlendirme ve Seme: kinci aamada oluturulmu stratejiye uygun artname ierikleri hazrlanarak piyasada bu ilere talip olabilecek lojistik hizmet salayclarna iletilir. Lojistik hizmet salayclar tarafndan hazrlanan teklifler incelenir ve en uygun adaya i verilir. 3. Szleme: nc aamada i alan lojistik hizmet salayc firma ile D Kaynak Kullanm szlemesi hazrlanr. mzalanacak DKK szlemesinin sresi, kapsam, hedeflenen hizmet seviyeleri, kritik baar faktrleri, ceza-dl kriterleri belirlenmi olmaldr. 4. Szlemenin Ynetimi: Szleme sonrasnda lojistik hizmet salayc firma ii stlenir ve hizmet vermeye balar. Bu gei aamasnda mevcut operasyonun en az ekilde etkilenmesi ve hizmet kalitesinde ani deiimleri engellemek iin bir aktivasyon sreci uygulanr. Bu sre ierisinde gerek ii stlenecek lojistik hizmet salayc gerekse ii yaptran iletmenin ekipleri yakn bir alma ortam olutururlar. in ierii baarl bir ekilde lojistik hizmet salaycsna aktarldktan sonra hizmet seviyeleri takip edilmeye ve srekli iyiletirme yntemleri uygulanmaya balanr. Bir d kaynaklama ilikisi kurarken, kilit nokta iki taraf asndan da ie yarar bir anlama yapsn salayabilmektir. Benzer anlama tercihleri belirlemek iliki kurmay kolaylatrmaktadr. Hizmet dzeyi anlamasnn yaplandrlmasnda kullanlan 8 kriter aada belirtildii gibidir:86

Servis Dzeyi Anlamasnn Yaplandrlmasnda Sekiz Kriter, Outsourcing Dergisi, Say: 9, (Mart-Nisan-Mays, 2005), ss. 26-28.

86

71

1. cretlendirme/ fiyatlandrma 2. Yatrm 3. alanlar 4. Teknoloji 5. Szleme sresi 6. Performans ynetim sreleri 7. Alt iverenler 8. Hizmet ve yer

DKK projelerinde szleme ynetimi gerek hizmeti alan iletme, gerekse lojistik hizmet salayc iin byk nem tamaktadr. Hizmetin ve hizmet sresince bal kalnacak olan szlemenin kalitesi satnalma ncesinde yaplm olan hazrln kalitesi ile doru orantldr. Szlemelerde salanan esneklik, hizmet alan iletme ile lojistik hizmet salayc iletmenin szlemeye bal risklerini azaltmann, verimlilii ve karll artrmann nemli yntemlerden birisidir. DKK szlemelerinde esneklik salamann fiyat esneklii, pazarlk esneklii, szleme sresi esneklii, fesih hakk esneklii ve baar gdml szleme gibi balca yntemleri vardr. Tablo 2.7de D Kaynak Kullanm projelerinde uygulanabilen szleme esneklii salama yntemleri yer almaktadr.

72

Tablo 2.7. D Kaynak Kullanm Szlemelerinde Esneklik Yntemleri Yntem a. Fiyat esneklii (fiyat listesi oluturmak, pazarlkla ya da maliyetleri aarak) b. Pazarlk esneklii Aklama lk anlalan fiyat deiimler ile birlikle gncellenir. Szlemede bulunan pazarlk esneklii kural szleme sresi boyunca szlemenin bir ksmn ya da tamamn deitirme olana salar. Taraflar ksa ya da uzun sreli szlemeleri tercih edebilirler. Ksa sureli szlemeler taraflara daha esnek bir yap sunar. Szlemenin taraflarndan birinin ya da karlkl olarak her ikisinin szlemeyi feshetme hakkn salamasdr. Lojistik hizmet salaycsna yaplacak demenin hizmet alan firmann baars ile doru orantl belirlendii durumdur.

e. Szleme sresi esneklii

d. Fesih hakk esneklii

e. Baar gdml szleme

Kaynak: Tuncay Margl, DKK Srecinde Szleme eitleri ve Szleme Esneklii Yntemleri, Outsourcing Dergisi, Say: 13 (Mart-Nisan-Mays, 2006), s. 42.

Bir D Kaynak Kullanm anlamasnn temelini oluturmak ok nemlidir. Doru yaplanma baarnn garantisi deildir, fakat yanl yaplanma ynetim srecinde ok nemli olumsuzluklara neden olacaktr. Szleme imzalanmadan nce taraflarn tereddt ettikleri tm konular konumalar ve szlemede bu konulara aklk getirmeleri gerekir. Bir DKK szlemesinin yazlmas srasnda dikkate edilmesi gereken temel noktalar aada belirtildii gibidir:87 1. Standart szlemeler dikkate alnmamaldr, 2. Tamamlanmam (eksik) szleme imzalanmamaldr, 3. Uzmanlar bulundurulmaldr,
Egemen G. Ankaral, Outsourcing Szlemeleri Yaplrken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar, Outsourcing Dergisi, Say: 1, (Ekim-Kasm, 2003), ss. 35-36.
87

73

4. Szleme esnek olmaldr.

D kaynaklama uygulamalarnda tek denetim arac yaplan szlemedir. Dolaysyla tek denetim yolu da etkin bir szleme yaplmasndan geer. Szlemenin artlarnn pheye yer vermeyecek ekilde belirlenmesi ilikinin devam aamasnda yaanabilecek anlamazlklarn ksa srede zmlenebilmesi iin nem tar.88 Accenturen alt endstriden 1163 tepe yneticisi ile gerekletirdii byk apl D Kaynak Kullanm aratrmasna gre, yneticiler tarafndan en ok tercih edilen d kaynak kullanm anlamalar ve kullanm yzdeleri aada Tablo 2.8de zetlendii gibidir:89 Tablo 2.8. D Kaynak Kullanm Anlamalar Anlama Tr a. Hizmet seviyesi anlamalar kriterlerine dayanan, cezas ve dl olan sabit fiyat szlemesi b. lemlerin says ya da verimliliine gre deme yaplan ilemlere dayanan szleme c. Sre deiimine bal bilano sonularna dayanan, hizmet salayc dlleri olan. tevike dayanan szleme d. Her iki ortan da riskleri ve kazanlar paylat, kazan paylam anlamas e. Yukardakilerin bir kombinasyonu Yzdelik Oran (%) 28 16 15 12 25

Kaynak: Ynetici Olarak D Kaynak Kullanmnda Kontrol Nasl Elinizde Tutarsnz, Outsourcing Dergisi, Say: 4 (Nisan-Mays, 2004), s. 14-18.

Bir d kaynaklama szlemesi imzalamak, bir d lojistik hizmet salayc iin kendi sorumluluklarndan ve i aktivitelerinden feragat etmek demek deildir. Tam tersi irketin kendi yetkinliklerine odaklanp, dier yan ileri alanlarnda uzman
Cem Cneyt Arslanta, Outsourcing Sreci ve Uygulamada Yaanan Sorunlar, Outsourcing Dergisi, Say: 10, (Haziran-Temmuz-Austos, 2005), ss. 42-44. 89 Ynetici Olarak D Kaynak Kullanmnda Kontrol Nasl Elinizde Tutarsnz, Outsourcing Dergisi, Say: 4, (Nisan-Mays, 2004), ss. 14-18.
88

74

kiilere emanet etmesi anlamna gelmektedir. Baz DKK anlamalarnn baarsz olmasnn nemli bir nedeni, ynetimin sorumluluk almamasndan kaynaklanmaktadr. Yneticiler, szleme yapldktan sonra, sz konusu iletmenin ana faaliyetten ayrldn ve bu nedenle bu iletme ile ilgilenmek zorunda olmadklarn dnmektedirler. Bu son derece riskli bir strateji olarak gze arpmaktadr. letme, hala ynetimin sorumluluundadr ve D Kaynak Kullanm da sadece onu ynetmenin farkl bir yolu olarak alglanmaldr.90

Michael F. Corbett ve Associates, Bir Ara Olarak Outsourcingi Dnmek, Outsourcing Dergisi, Say: 13, Mart-Nisan-Mays, 2006, s. 28-30.

90

75

BLM III: LOJSTK SRELERDE DI KAYNAK KULLANIMI

nc Blmde Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm bal altnda lojistik srelerde d kaynak kullanmnn nemi zerinde durularak, stratejilerinin belirlenmesi ve d kaynak kullanm performansnn llmesi hakknda bilgiler verilmitir. Ayrca lojistik d kaynaklamann faydalar ve yaanan sorunlar ele aldktan sonra lojistik hizmet salayc tabannn gelitirilmesi ve ilenmesi, lojistik hizmet salayc seimi gibi lojistik hizmet salayc ilikileri ynetimi zerinde durulmutur. 3.1. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm Stratejilerinin Belirlenmesi yi bir lojistik stratejisinin seimi, ortak bir stratejinin gelitirilmesine dayanan ok sayda yaratc srelere dayanr. Bir lojistik stratejisi ana amaca sahiptir. Bunlar; ilk olarak maliyetin azaltlmas, ikinci olarak sermayenin azaltlmas ve son olarak hizmet ya da servis geliimidir.91 D kaynaklama Trkiyede gnmzde uyguland gibi, yaplacak ilerin tanmland ve ihale edildii en dk fiyat verene brakld bir uygulama olmamaldr. D kaynaklama ciddi bir ynetim karardr. lerin sadece uygulamasnn deil ynetiminin de darya aktarlmasdr. Bu nedenle irket iinde de byk deiiklikler yaplmas gerekmektedir. D kaynaklama sreci aada belirtildii zere u ekilde ele alnmaldr: 1. irketin d kaynaklama karar ncelikle mevcut yapnn analiz edilmesi ile balanaldr. Rakiplerin bunu yapmas veya st ynetimin emri yeterli olmayabilir. Mevcut yapnn analizi ile bir mevcut durum raporu dzenlenmeli ve tm sreler kat zerine aktarlmaldr.

Ronald H. Ballou, Business Logistics Management, New Jersey: Prentice Hall, 1999, 4. Bas, s. 31.

91

76

2. Srelerin her biri iin lojistik ihtiyalarn belirlenmesi ve bunlarn birbirleri ile olan etkileiminin matematiksel olarak formle edilmesi salanmaldr. 3. Yaplan ilerin her biri iin ana operasyon ve yardmc operasyonlarn belirlenmesi ve bylece dardan temin edilecek hizmetlerin tanmlanmas gerekmektedir. 4. Dardan alnacak hizmetler iin alternatifler belirlenmesi ve Pazar aratrmalarnn yaplmas salanmaldr. 5. Hangi operasyonlarn kime devredilecei ile ilgili kriterler belirlenmeli, adaylardan teklifler toplanmal ve operasyonlarn balantlarnn belirlenmesi gerekletirilmelidir. 6. K, eitim, i gelitirmesi almas yaplmal gei dneminin kolay ve salkl yaanmasna dikkat edilmelidir. 7. Ynetim iin ihtiya duyulan IT alt yapsnn belirlenmesi ve bunlarn hizmete alnmas almalarnn yaplmas gz nne alnmaldr. 8. lem baladktan sonra mteri ve alan memnuniyetinin llmesi deiiklik nerilerinin tartlmas dikkate alnmaldr. Lojistik faaliyetlerini etkili ve verimli bir ekilde ynetmek isteyen irketler iletme iindeki lojistik fonksiyonu ile bu ilevi gerekletirmek, bir lojistik firmas satn alarak veya kendine bal bir firma kurarak bu firma araclyla lojistik faaliyetleri gerekletirmek, lojistikte d kaynaktan yararlanarak veya hizmet satn alnarak gerekletirmek seeneklerinden birini tercih edebilirler:92 Gnmzde, lojistik sektrnn gelimesiyle i evrelerinde d kaynak kullanmna ynelik ilginin artt bir grnm olumutur. Bu grnm ierisinde

92

Birdoan, a.g.e., s. 81.

77

dardan hizmet almnn devamllnn eitli faktrlere bal olduu ifade edilebilir. Bu faktrler yle sralanabilir:93 1. Mteriler, hizmet salayclarn daha anlaml stratejik roller stlenmesini istemektedir. Byk irketlerin ou bunun iin stratejik planlara sahiptir ve mesailerinin bir blmn planlama srecine ayrmaktadr. Bu srecin devam nemlidir. 2. Mteriler, lojistik irketlerinden kresel dzeydeki ihtiyalarna cevap verebilmelerini beklemektedir. Dnya zerinde bir tedarik zinciri hizmeti verebilecek ekilde kresel yeterlilie sahip olmalar temel beklenti olarak domutur. 3. Enformasyon gelmektedir. 4. Sektrn nitelii itibariyle en nemli sorun finansal yeterlilikte ortaya kmaktadr. irketlerin ou yeterli bykle sahip olmadndan yeterli finansal istikrar da salayamamaktadr. Gnmzde d alm faaliyetleri daha geni kontratlarla gerekletirilmektedir. Yeterli finansal imkana sahip olunmamas, irketlerin iflas etmelerine ve mterilerini ortada brakmalarna sebebiyet verebilir. Dnyada lojistik ve tedarik zinciri ynetimi alannda 3PL ve 4PL kavramlar uygulamalarnn karlatrlmas Tablo 3.1de gsterildii gibidir. teknolojilerinin kullanm konusunda lojistik

irketlerinin nc roln oynamalar en nemli beklentilerin banda

93

GEME, Lojistik, Ankara, hracat Gelitirme Merkezi, ubat 2005, s. 34.

78

Tablo 3.1. 3PL ve 4PL Karlatrma Sreci Konu 1. Lojistik fonksiyonlarn d kaynaklanmas artacaktr. 2. 3PL kurulular stratejik avantaj yaratmak iin teknoloji irketleri ile ve danmanlarla i birlii yapacaklardr. 3. ok az 3PL toplam tedarik zinciri hizmetlerini salayabilecektir. Bylece kurulular verimi arttrmak iin baz hizmetleri kendi ilerinde de yapabileceklerdir. 4. 3PL irketler toplam zinciri ynetecek bilgi teknolojisi tecrbesine sahip deildirler. 5. 3PL'lerin veya tamaclarn vermekte olduu hizmetlerden mteri hizmeti, stok seviyesi ve karllk gibi birok stratejik avantaj szlemelerde olduu ekilde gerekleememektedir. 6. Lojistik danmanlar stratejik planlamaclara, yneticilere ve uygulamaclara arac olacaktr. 7. 3PL kurulular deiim ynetimi, organizasyonel gelime, ibirlii gibi konularda etkilerini kaybetmektedir. 8. 4PL'ler kuruma zel zm retmede ve bamsz lojistik danmanlk vermede 3PL'lerden daha baarldrlar. 9. 4PL'ler 3PL'lere gre E-lojistik gibi sanal uygulamalarda daha baarldrlar.
Kaynak: Atilla Yldztekin, Geni A Kesi, Dnya Gazetesi, 01 Mays 2003.

Kabul (%) 100.0 100.0 90.0 80.0 77.8 70.0 70.0 87.5 87.5

Ret (%) 0.0 0.0 10.0 20.0 22.2 30.0 30.0 12.5 12.5

Yukardaki tablo 3PL seviyesindeki lojistik faaliyetlerin zaman ierisinde ya 4PL seviyesine ya da Kaynaklamaya dnecei ynndeki dnceleri gstermekte olup, bu da eilim olarak lojistiin stratejik ynetimdeki rolnn artacana iaret ediyor eklinde ele alnabilir. nc parti lojistik hizmetini uygulama sreci aada belirtilen 4 safhay ieren bir yaklam olarak ele alnabilir:94 1. Safha- Gereksinimlerin Kapsam: Bu safha iyi bir lojistik hizmet salayc seerken ilk ve en nemli admdr. Alc d kaynaklardan
94

Raja G. Kasilingam, Logistics and Transportation, Design and Planning, mit Yldrm (ev.) ve Prof. Dr. Aydn Erel (Danman), stanbul: Lojistik Trkiye, 2006, s. 2.

79

edinilecek lojistik ilevleri mutlaka tanmlamaldr. Bu ilevlerin kapsam olan corafi blge, mteriler ve mallar da iyi tanmlanmaldr. Bir sonraki adm teklif isteme hazrlamaktr. Teklif isteme belgesi d kaynaklardan edinilecek ilevler iin mteri gereksinimlerini net bir ekilde zetlemektedir. Ayrca hizmet salaycdan beklentiler de bu belgede yer almaktadr. Bu noktada, ltler performans izlemek ve gelitirmek iin kullanlacaktr. Bir teklif isteme irket hakknda genel bilgi, mteriler hakknda bilgi ve lojistik gereksinimlerini (depolama, malzeme elleleme ve ulatrma) iermelidir. Ayrca bu belge, potansiyel hizmet salayclar iin rgtsel gemi, fiyatlandrma verisi, yetenekler ve mterilerinin listesi gibi zel blmler de iermelidir. 2. Safha- Hizmet Salaycnn Seilmesi: Bu safha iki aamadan oluur. Birinci aama potansiyel hizmet salayclarn d kaynaklardan edinilecek ilevler iin tanmlanmasn ierir. Lojistik ilevi iin potansiyel hizmet salayclarn bir listesi ticaret dergilerinden, yaynlanm aratrmalardan ve web sitelerinden bulunabilir. kinci aama hizmet iin szleme yapmak zere bir veya birka hizmet salaycnn seilmesidir. Bu, tekliflerin deerlendirilmesi, web sitelerinin ziyaret edilmesi, referanslar elde edilmesi ve sonra tm bunlarn analitik olarak birletirilip, son elemeye kalanlarn listesinin oluturulmasn ierir. Analitik olarak elde edilen sonular tecrbeye dayal bilgi ile birletirilebilir ve son olarak da kullanlacak hizmet salayclar seilir. 3. Safha- Szlemenin Hazrlanmas, Uygulama ve zleme: Bu aama gerek szlemeyi ierdii iin ok nemlidir. Szleme hizmet gereksinimleri, fiyat, deme izelgesi, sre ve dier zel olarak hari tutulacak ve ilave edilecekleri kapsamaldr. zel artlar szlemenin 80

iptali, fiyat artlar ve maliyet tasarruflarnn paylalmas ile ilgili konular kapsayabilir. Hizmeti lme ve lme skl iin kullanlacak ltlerin trn de iermelidir. irket tarafndan hizmet salaycya verilecek destein tr ve boyutu ve eitim gereksinimleri de aka belirtilmelidir. 4. Safha- Ynetim ve zleme: Bu adm, irket ile hizmet salayc arasndaki ilikilerin gelimesi olduu kadar irket ve hizmet salaycnn szleme ile belirtilenler zerine performanslarn lmek iin ok nemlidir. Bu, resmi grmeler veya aylk raporlar ile yaplabilir. nc parti hizmeti alan alcnn hizmet salayc ile takm almas yapmaya nem vermesi gereklidir. Bu takm, anlama veya szleme ile ilgili tm konular ynetirken ve altndan kalkarken iletiim noktasn oluturacaktr. Hizmet Salaycnn dk performans ve irketin yetersiz destei gibi durumlarda engelleri tanmlamak iin periyodik olarak gzden geirme yaplmal ve problemler zlmelidir. Bunu yaparken aksaklklarn olumas, salksz bir ilikiyi tetikleyecek ve hatta szlemenin fesh edilmesi sonucuna yol aabilecektir. Firmalar, d kaynak kullanm stratejilerini belirlerken ve uygulamaya gemeden nce dnyadaki gelimeleri ve eilimleri de yakndan izlemelidirler. Global anlamda, firmalar tarafndan 3. parti lojistik hizmet salayclara d kaynaklanan en yaygn be hizmet unlardr:95 1. Datm lojistii (% 80) 2. Depolama (% 70) 3. Tedarik lojistii (% 67)

95

John Patterson ve Perry Colosimo, Logistics Outsourcing is an Important Driver of Topline Growth & Corporate Strategy, According to New Global Study, New York: Cap Gemini, 2004, s. 1.

81

4. Gmrk, liman gei hizmetleri (% 56) 5. Gmrk komisyonculuu (%53)

3.2. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnn nemi ve Performansn llmesi Lojistik srelerde d kaynak kullanmnn nemi artmaktadr. Bu artan neme dayal olarak d kaynak kullanmnn performansnn llmesi gerei ortaya kmtr. Aadaki blmde lojistik srelerde d kaynak kullanmnn nemi ve d kaynak kullanm performansnn llmesi konular ele alnmaktadr. 3.2.1. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnn nemi Lojistik, gnmz iletmelerinde ok nemli bir kavram olarak dikkat ekmeye balam ve iletmelerin katlanmak zorunda olduklar zorunlu maliyetlerden te, bir rekabet unsuru olarak benimsenmitir. Bir iletmenin rekabet avantaj elde etmesinde, lojistik maliyetler ok nemli bir yer tutar. Lojistik maliyetlerde yaplabilecek bir azalma, iletmenin rakipleri karsnda avantajl bir duruma gelmesini salar. Lojistik ynetimin temelinde, hizmetlerin konsolidasyonu, leklerin bytlmesi, optimizasyonu, lmlenmesi ve gerek zamanl (online) bilgi ak yatmaktadr. Lojistik hizmetinin verilme amalarn ise, maliyetlerin drlmesi, stok miktarnn azaltlmas, hizmet kalitesinde art, pazara ulama sresinde ksalma, firma esnekliini artrma ve nakit yaratma oluturmaktadr.96 Lojistik faaliyetlerin, alannda uzman lojistik hizmet salayan firmalar tarafndan d kaynak kullanlarak yaplmas irketin lojistik fonksiyonunun etkinliinin ve verimliliinin artmasna yardmc olacaktr. Lojistik hizmet

96

Fsun lengin ve Emel Akta, Lojistik Faaliyetlerin Trkiyedeki Yeri ve nemi, UTA Lojistik Dergisi, Yl: 9 (Austos 2003), s. 44.

82

salayclarn kullanm, hizmet alan firmalara temel faaliyetlerine daha yetkin bir ekilde odaklanma imkan verir.97 Lojistik, uzaklk, arlk, hacim, hz, gider, gvenlik gibi maddi olgulara dayal olan bir hizmet eklidir. Dnyada ulam ve tama hizmet sistemlerinde olduka hzl ve byk deiimler meydana gelmektedir. Sadece vasta ve aralarla ilgili konularda deil, ayn zamanda sistem ile ilgili veriler ve bilgiler, ilemler de elektronikletirilmi ve btnletirilmitir. Bu durum, yeni bir lojistik anlayn yeni bir sreci beraberinde getirmektedir. Bu sreci tanmlamak gerekirse artk Lojistik hizmetler u aamalar takip etmektedir:98 1. Maln alnmas, 2. Otomatik yk haline getirilmesi (paketlenmesi ve etiketlenmesi), 3. Elleleme ileminin gerekletirilmesi (otomatik olarak), 4. Yklemede otomasyon yazlmlarndan yararlanlmas, ilemlerin ve evraklarn elektronik ortamda standart bir format zerinden gerekletirilmesi ve hazrlanmas, 5. Otomatik ykn toplam lojistik planlamas ile gzergha sokulmas, 6. Gzergh zerinde aralarn uydu ve haberleme sistemlerinin de kullanlarak takibinin gerekletirilmesi, 7. Liman, depo veya antrepoya indirilecek ykn, bilgisayarl btnleik liman, depo veya antrepo otomasyon sistemi ile otomatik boaltlma ileminin gerekletirilmesi, 8. Web tabanl evrim ii elektronik gmrk mavirlii hizmetlerinin salanmas,

97 98

Birdoan, a.g.e., s. 83. GEME, a.g.e., s. 8.

83

9. Elektronik gzetim, denetim ve sigorta hizmetlerinin salanmas, 10. Ykn limandan, depodan tanarak yerinde teslim edilmesi.

3.2.2. Lojistik Srelerde Performansn llmesi Lojistik sisteminde performans lmek iin planlama fonksiyonu vastasyla srelerin ak bir ekilde tanmlanmas gerekmektedir. letmelerde lojistik srelerin planlanmasnda alnacak kararlar her aamada hayati nem tar ve bu kararlardan bazlar aada belirtildii gibidir:99 a. Envanter ynetiminde ne kadar stok tutulaca, ne kadarlk bir stok devir hz ngrld, envanter deerleme ynteminin ne olaca gibi kararlar, b. Depo yeri seiminde depo alan, depo otomasyon dzeyi ve bunun iin yaplacak yatrm dzeyi, depo personelinin says gibi kararlar, c. Hangi lkelerde retim yaplaca, hangi rn veya hammaddelerin nerelerden ithal edilecei, nelerin retilip, nelerin satn alnaca kararlar, d. Nasl bir elleleme veya ambalajlama yntemi kullanlaca, ambalajn ekli, bykl, dayanma ve koruma zellii kararlar, e. Teslimat ekli kararlar, f. Lojistik organizasyonun yaps kararlar (Merkezi, merkezka ynetim gibi), g. Kullanlmas gereken bilgi ilem sistemlerinin ileride hedeflenen konuma ulamak zere planlanmas kararlar,
99

Mehmet akir Ersoy, Tamaclk ve Lojistik Ynetimi, Avrupa Birlii Merkezi Semineri (GEME ibirlii ile), 7-12 Aralk 2006, D Ticaret Kompleksi, YeniBosna, stanbul, 2006, s. 6.

84

h. Bteleme ve nakit ak kararlar.

Lojistik sistemlerin, lojistik hizmetleri yerine getirirken gstermi olduklar performans, mteri hizmetleri bakmndan nem tar. Lojistik sistemlerin performans yetenei aada izlenen kriterler ile llebilir:100 a. Hz: Lojistik sistemlerde hz, sipariin verilmesinden teslimatn yapld zamana kadar geen sredir. Bunun iin kritik malzemeler ile snrl kalmak kouluyla, stoklar mterinin yerinde tutmak bir zm olabilir. b. stikrar: Birok mteri iin istikrarl lojistik hizmet hzdan daha fazla nem tar. stikrarl lojistik hizmet, yeterli sayda performans evriminde beklenen sevk srelerine uyabilme yeteneidir. stikrardan uzaklald lde gvenlik stoklar tutmak gerekecektir. c. Esneklik: Lojistik sistemin beklenmedik, olaan d mteri taleplerine karlk verebilme yetenei olarak tanmlanabilir. Lojistik baar, kilit bir mteri iin bu tr sra d talepleri karlamakla tamamlanr. d. Hata Dzeltme: rnn mteriye tesliminden sonra rnde oluabilecek arza, bozulma, hata ve benzeri arzu edilmeyen durumlar giderebilme yeteneidir.

Yukarda belirtildii zere olas problemleri en aza indirmek iin etkin bir lojistik sistemi ve bunun kontrol mekanizmasn belirleyen performans ltlerini sistem iinde tanmlamak gerekir. letmelerin lojistik performans, maliyetlerini direkt olarak etkileyebilecei gibi pazarda rekabet asndan avantaj ya da dezavantaj
100

Yamak, a.g.e., s. 257.

85

oluturmaktadr. Bu aamada firmalar kendi lojistik sisteminin nasl altn analiz ederken baz performans-baar ltlerini gz nne almaldrlar. Lojistik ynetiminde balca baar ltleri u ekilde ifade edilebilir:101 a. Maliyetlerin (Navlun, Depolama, Stokta tama, vb.) drlmesi, b. Zamannda teslim orannn en byklenmesi, c. Esnekliin artrlmas, seenek zm saylarnn artrlmas, d. Veri gvenilirliinin ve hzl eriim orannn ykseltilmesi (miktar, zaman, yer, vb.), e. Bilgi/evrak eksikliinin en azlanmas, f. Temel yetkinlie (core competency) odaklanmann salanmas, g. Bozulma/hasar/kayp orannn en azlanmas h. Tedarik zinciri iindeki toplam stoklarn en azlanmas, i. Lojistik faaliyetlerin etkinlik (planlara uyma) ve verimlilik (kt/girdi) oranlarnn artrlmas, j. Mteri ilikilerinin gelitirilmesi ve mteri odaklln artrlmas, k. Riskin ve kazancn adil paylam, l. Sabit maliyetlerin deiken maliyet haline dntrlmesi, m. Lojistik ynetim giderlerinin azaltlmas.

101

Tanya, a.g.e., s. 5.

86

Her irketin i yapma ekli farkllk gsterdii gibi bir takm kurallar da sz konusu olmaktadr. Lojistikte de 7 Doru Kural geerlidir. Mteri memnuniyetinin salanmasnda bu 7 doru referans olarak llmelidir. Nakliye hizmetlerini d kaynaklamak isteyen kurulular bu 7 dorunun llmesini art komaldrlar. Bunlarn llmedii yerde lojistik adndan sz etmek olas deildir. Bunlar: 1. Doru Fiyata 2. Doru Zaman Sresi inde 3. Doru Durumda 4. Doru Al Noktasndan 5. Doru Teslim Noktasna 6. Doru Adette 7. Doru rn Ulatrmak olarak saylabilir. Firmalar, hzla gelien ve deien rekabet ortamnda ayakta kalabilmek, rakiplerle rekabet edebilmek ve pazar paylarn artrmak iin iletmenin toplam maliyetlerinin iinde nemli bir paya sahip olan tedarik zinciri ve datm maliyetlerini minimum seviyeye indirmelidirler. Bunun iinde, lojistik ve tedarik zinciri sistemlerini, ynetim tekniklerini, model trlerini bilimsel olarak incelemeli, gelitirmeli ve srekli olarak kontrol etmelidir. Bu kontrol salamak iin, aada belirtilen performans ltlerini kullanmak uygun zm yolarndan birisi olabilir:102 A. Lojistik ve tedarik zincirinin tasarmnda ve analizinde kullanlan nitel performans ltleri unlardr:

102

GEME, KOBlerin Uluslararas Rekabet Glerini Artrmada Tedarik Zinciri Ynetiminin nemi, Ankara, hracat Gelitirme Merkezi, hracatta Pratik Bilgiler Serisi, 2006, s. 11-12.

87

1. Mteri memnuniyeti: Mteri memnuniyetinin derecesi, alnan hizmet ya da rnle belirlenir ve bu hem i hem de d mterilere uygulanabilir. 2. Esneklik: Talepteki dalgalanmalara kar tedarik zincirinin

verebilecei yantn derecesidir. 3. Bilgi ve malzeme ak btnletirmesi: Tedarik zinciri ierisinde yer alan tm aamalar arasndaki bilginin ak ve malzemelerin tanmasnn derecesidir. 4. Etkili risk ynetimi: Tedarik zincirindeki ilikilerin hepsi doal risk ierir. Etkili risk ynetimi bu risklerin etkisini minimize etmenin derecesi olarak tanmlanr. 5. Lojistik hizmet salayc performans: Hammaddelerin retim firmalarna zamannda ve iyi koullar altnda datlmasnn derecesidir.

B. Lojistik ve tedarik zincirinin tasarmnda ve analizinde kullanlan nicel performans ltleri ise unlardr: 1. Maliyete Dayal ltler (Direkt olarak maliyete ya da kara dayal ama): a. Maliyet minimizasyonu: En ok kullanlan aratr. Maliyet genel olarak tm tedarik zinciri iin ya da zel i birimleri iin azaltlmaya allr. b. Satlarn maksimizasyonu: Sat karn ya da birim satlarn saysn arttrmaktadr. c. Kar maksimizasyonu: Kar artrmay amalar.

88

d. Envanter yatrm minimizasyonu: Envanter maliyetlerini minimize eder. Bu maliyet rn maliyetlerini ve elde tutma maliyetlerini kapsamaktadr. e. Yatrm geri dn maksimizasyonu: retim iin yaplan yatrmn geri dn orann artrmay amalar. 2. Mteri Sorumluluuna Dayal ltler: a. Doluluk oran maksimizasyonu: Mteri siparilerinin zamannda eksiksiz olarak yerine getirilmesinin maksimizasyonunu amalar. b. rn gecikmelerinin minimizasyonu: Planlanan rn datm tarihi ile gerekleen rn datm tarihi arasndaki srenin azaltlmas amalanr. c. Mteri teslim sresinin minimizasyonu: Sipariin verildii zamandan sipariin mteri tarafndan alnmasna kadar geen srenin en aza indirgenmesi amalanr. d. Temin sresinin minimizasyonu: Bir rnnn retimine balanmasndan o ilemin bitiine kadar geen srenin ksaltlmas amalanr.

Lojistik organizasyon etkinliinin llmesinde kullanlan kriterlerden bazlar aada listelendii gibidir:103 a. Esneklik b. Geliim c. Uyum salama
Douglas M. Lambert ve James R. Stock, Strategic Logistics Management, Boston: McGrawHill/Irwin, 2001, 4. Bas, s. 654.
103

89

d. Adil denetim e. Gvenilirlik f. Sonuca odaklanma g. Personel yetkinlii h. birlii i. Uyuma derecesi j. Etkin planlama k. Verimlilik l. letiim m. Destek n. Ortak alma o. Deneti kontrol

3.3. Lojistik D Kaynaklamann Faydalar Lojistik hizmetlerin d kaynaklamasnda eitli yararlar vardr. Lojistik d kaynaklamann balca avantajlar u ekilde zetlenebilir:104 1. Ana ie odaklanmak: Gnmzn pazar artlar, lojistik hizmet salayc-retici-mteri zincirinde ilerin giderek daha karmak yaplarda ynetilmesini gerektirmektedir. Birbiri ile etkileim ve uyum iinde almas gereken bu yaplar kurmak ve ynetmek byk finans kaynaklar, birok konuda bilgili ynetim katmanlar ve
104

Doan, a.g.e., ss. 7-8.

90

youn ilgi gerektirmektedir. Lojistik sektrnde d kaynak kullanm ile ulalmak istenen hizmet seviyesi ne ise sadece bunun tanmlanmas yeterli olmakta, lojistik ile ilgili, finansman dahil, sorumluluk d kaynak kullanm irketine devredilmektedir. Hizmet alann yapmas gereken tek ey stratejiyi belirlemek, hedefleri koymak ve ilikiyi ynetmektir. Hizmet alan firma zamann ve kaynaklarn ana yetkinliine ynelik daha verimli olarak kullanabilmektedir. 2. Maliyetin azaltlmas: D kaynak kullanm hizmeti veren kurumlar mterilerinin herhangi birinin tek bana sahip olduundan ok daha byk bir lee sahiptirler. rnein, birden ok firmann siparilerinin birletirilmesi ile nakliye, gmrkleme, malzeme tama gibi maliyetleri azaltmak, kaynaklar daha verimli kullanmak mmkn olmaktadr. Bu sebeple hem satn alma maliyetleri hem de iletim maliyetleri daha dktr. Rota optimizasyonu, byk leklerden kaynaklanan indirimler gibi operasyonel verimlilii arttrc avantajlar da gz nnde bulundurulmaldr. 3. Sabit maliyetin deikene dntrlmesi: Lojistik bilgi sistemlerinin kurulmas, yksek maliyetli yk tatlar, geni depo alanlar, ok sayda insan gc gibi gerekli kaynaklarn salanmasnda ilk maliyet ok yksektir ve maliyet kapasite arttka greceli olarak az artmaktadr. Lojistik sistemini kendisi iin kuran her irket bu sabit maliyetlere katlanrken, d kaynak kullanm irketleri toplamda ok daha byk bir havuzda erittikleri sabit maliyetleri mterilerine yanstmayabilmekte, dolays ile kapasite gereksinimi artp azalrken kullanc esnek ve dk bir maliyet modeli ile hareket edebilmektedir. 4. Maliyetlerin nceden bilinmesi: Piyasalardaki ani dalgalanmalar ve talepteki deiimlerle baa kabilmek iin irketler farkl durumlarda maliyetlerinin nasl deieceini nceden bilmek istemektedir. Buna ek olarak eer firma bir pazara ilk defa giriyorsa o lke ya da pazarn 91

koullarn nceden bilemeyeceinden maliyetler asndan eitli srprizler yaayabilmektedir. Birok irket hem tecrbe hem de bilgi eksiklii sebebi ile lojistik maliyetlerini belirleme ve ileriye ynelik deiimi tahmin etmede zorlanmaktadr. te yandan hizmeti sunan firma lojistik alannda uzmanlam, deneyim sahibi olmu olduundan risklerini daha iyi ynetebilmekte, maliyetini daha iyi hesaplayp hizmeti alan firmaya taahht edebilmektedir. Bylece, hizmeti alan firmaya hizmetin toplam sahip olma maliyeti konusunda ok ayrntl ve kesin bilgi verebilmektedir. 5. Belirlenmi hizmet dzeyleri: D kaynak kullanm irketleri mterilerinin alacaklar hizmetin btn parametrelerini nceden belirleyebilmektedir. Bu hizmet dzeylerinin salanamamas durumunda uygulanacak yaptrmlar da belirlenebilmekte, bylece taahhtlerin gerekletirilmesi gvence altna alnmaktadr. 6. Bilgi Teknolojileri (BT) 'ni doru kullanmak: Gnmzde lojistik ynetimi nemli lde BTye dayanmaktadr. Dolays ile BTnin doru seimi, uyarlanmas ve ynetimi, rekabet edebilirlie byk katkda bulunmaktadr. BTyi doru kullanmayan firmalar lojistik srecini etkin biimde kontrol edememe, tedarik srelerinin uzamas ya da aksamas, sistem iindeki stoklarn artmas, btnleikliin salanamamas gibi byk sorunlar ile karlaabilmektedir. Bu durum, Lojistikte BT uygulamalarn deneysel bir yaklamla ele almay byk bir risk haline getirmektedir. BTyi, etkin lojistik ynetiminde hizmet alan firmann i hedeflerine uygun bir ekilde ynetmek d kaynak kullanm irketlerinin sorumluluudur; dolays ile bunu baaramadklar takdirde bu irketler nemli yaptrmlarla kar karya kalrlar. Bu durum, d kaynak kullanm irketlerinin salad en nemli faydalardandr. 7. Sre ve Prosedrler: Lojistik zincirinin iyi ve etkin biimde ilemesi, birbiriyle btnleik birok alt srecin, birok farkl grup ya 92

da firmann uyum ierisinde etkileimiyle mmkndr. Bir lojistik hizmetinin kalitesi; tanml, iletiimi yaplm ve uygulanan srelerin varlna baldr. Deiiklik ynetiminden risk ynetimine kadar geni bir ereveyi doldurmas gereken sreler sorun olasln azaltt gibi, kmas kanlmaz olan sorunlarda da zmn ok hzl ortaya kmasn salamaktadr. Etkin d kaynak kullanm firmalar ise sreleri ve prosedrleri oluturabilmek iin lojistik uzmanlar, eitli metodolojileri, kalite ve yetkinlik ynetimi sistemleri kullanmaktadrlar. Srelerin aksamadan ilemesi iin gerekli nlemlerin alnmasnn yan sra, yanl teslimat, iade, yolda hasar grme gibi istisnai durumlarda da sorunun en ksa srede giderilmesi iin gerekli admlar nceden belirlenmitir. 8. Geni ve esnek kaynak havuzu: Geni bir alana yaylm olan lojistik hizmetlerinin, farkl zamanlarda gerektirdii farkl uzmanlk ve kaynaklar ancak geni bir kaynak havuzundan salanabilir. Bu havuzun bir irket tarafndan ynetilmesi de kaynak ynetimini, btnletirilmesini ve koordinasyonunu kolaylatrmaktadr. zellikle dnemsel ya da mevsimsel olarak retim ya da datm gereksinimleri artan firmalar iin d kaynak kullanm, firmalara byk esneklik salamaktadr. Ksa sreler iin ok miktarda nakliye arac, insan kayna, depo alan salama gibi olanaklar mevcuttur. Firmann bu hizmetleri kendisinin yapmas durumunda ya dnemsel darboazlar ya da l dnemlerde atl kapasite ortaya kmaktadr. 9. Kaynak sreklilii: ten ayrlma, hastalk, izin gibi kaynak srekliliini tehdit eden durumlar ile mcadele edebilmek ve beklenmedik durumlar iin nlem gelitirmek bir d kaynak kullanm irketinin fazla ek kaynak gerektirmeden ynetebilecei konulardr. 10. Maliyet ve teknoloji risklerinin azalmas: zellikle proje ynetimi hatalar, yanl teknoloji seimi, kaynak yetersizlii, hedef ynetiminin olmamas gibi sebeplerle maliyetleri ok ykselebilen 93

lojistik projelerinde, bu konuda gerekli nlemleri almak ya da nlem alamad takdirde de sonucuna katlanmak mteri irketin sorumluluu olmaktan kp d kaynak kullanm irketinin sorumluluu haline gelmektedir. Lojistik hizmetlerinin d kaynaklanmasnn irketlere getirileri u ekilde sralanabilir:105 1. Firmalarn pazarlama ve datm alarnn kk miktarlar iin bile her noktaya ulamasna olanak salar. Bu sayede firmalarn pazarda daha hzl hareket ederek mterilerine ulamasn salar. 2. ok kullanc depolama hizmetleriyle firmalarn stoklama maliyetini azaltr. 3. Tama, depolama gibi yksek maliyetli yatrmlardan tasarrufla, irketlerin kendi faaliyet alanlarna ynelmelerini salar. 4. Lojistik hizmeti salaycsnn yksek tama kapasitesi ve ynlendirme yeteneiyle tama maliyetleri azaltlr. 5. Stok seviyeleri minimize edilebilir. 6. nsan gcnden tasarruf salanr. 7. Kayp, kaza, alnma gibi riskler lojistik firmasna devredilmi olur. 8. Dnya apnda yeteneklere ve yeni teknolojiye ulalabilir.

Yasin Alta, Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm: 3.Parti Lojistik Servis Salayclar, stanbul: Bilgi Ynetimi, 2006, s. 1.

105

94

3.4. Lojistikte D Kaynak Kullanmnda Yaanan Sorunlar Yukarda saylan birok yararnn yan sra d kaynak kullanm zellikle iki firma arasndaki ilikinin doru tanmlanp ynetilmedii durumlarda eitli sorunlar yaanmasna da yol aabilir. D Kaynak Kullanmnda yaanan sorunlar aadaki gibi zetlenebilir:106 1. yi bir biimde tasarlanmad ve ynetilmedii durumda, firmann lojistik fonksiyonu zerindeki kontroln kaybetme endiesi, 2. Hizmet alnan firmaya ar bamllk sonucunda alternatifleri yeterince deerlendirememe, fiyat pazarlnda g kaybetme gibi endieleri beraberinde getirmektedir, 3. Hizmet alnacak firmann szlerini yerine getirememesi, 4. Hizmet alnacak firmann deiime ayak uyduramamas, 5. Hizmet alan firmann i hedeflerini doru olarak anlamamas, 6. Lojistik hizmetin dardan salanmasyla, yeniden yaplanma deiiminin sonucunda yeni bir yap ve kltrn oluturulmas vb. konularda firma ii organizasyonel sorunlarn ortaya kabilmesi ve firma alanlarnn bir blmnn ilerini kaybetme endiesine kaplabileceklerdir. 7. Firma asndan gizli kalmas gereken bilgilere zen gstermeme endiesi. 8. Hizmet seviyesinden memnun kalnmad durumlarda baka bir firmaya gei daha fazla zaman ve kaynak gerektirmektedir. Tm bu sorunlarn yaanmamas iin proje kapsamnn ve beklentilerin en batan doru belirlenmesi ve doru i ortann seilmesi yaamsal nem tar.
106

Mersin, a.g.e., s. 8.

95

Operasyonel konularn ynetiminden szleme ynetimi kavramna geilmeli, iki firma arasnda iyi bir iletiim ve bilgi paylam salanmaldr. Szlemelerin sorunlarn giderilmesi yntemlerini, yaptrmlar, deiime uyum iin gerekli esnek yapy iermesi nemli konulardandr. Ayrca firma iindeki organizasyonel konularn, deiim ynetimi ilkelerine uygun ynetilmesine dikkat edilmelidir. Ackermana gre, lojistik ortaklkta ortaya kabilecek sorunlar aadaki gibi sralanmtr:107 1. Lojistik hizmet alc ve satc arasnda yaplacak i hakknda gereki bir anlaya ulalamamas, 2. Satcnn ar sz vermesi ve bu szleri yerine getirememesi, 3. Lojistik hizmet alan firmalardaki yneticiler arasnda, hizmet veren firmalarla ilikilerin iyi olmasn istemeyen ve hatta iten ie baarsz olmasn isteyen kiilerin olmas, 4. Hizmet baarszlklarnn lojistik hizmet alc tarafndan tolere edilememesi, 5. Dzenli bir ayrlma prosedrnn anlamada belirtilmemesi, 6. Lojistik hizmet alan firma ilikilerde para kaybettiini tespit ettiinde, szlemede yeniden pazarlk yapamayacandan, mterisine sunduu hizmetlere kar ilgisini kaybetme olasl.

nc parti lojistik hizmet salaycs ile ibirliinde bulunmak sanld gibi risksiz deildir. Gerekte lojistik hizmetlerini alannda uzman, profesyonel bir

107

Birdoan, a.g.e., s. 88.

96

irkete devrederken yani bir bakma taeronlatrrken birok grnmeyen risk sz konusudur. Bunlar:108 1. Stratejik Risk: Kendi lojistik operasyonlar ile rekabet avantaj elde eden bir firma, lojistik operasyonlarn nc firmalara yaptrd takdirde bu avantaj yitirebilir. Lojistik hizmet salayc, ilk yatrm maliyetini kapatmak iin ayn hizmeti imalat firmann rakibine de salayabilir. 2. Ticari Risk: Lojistik hizmet alan iletmenin imaj kanlmaz olarak 3PL firmas ile ilikilendirilir. 3PL firmasnn profesyonellik ve kalite dzeyi ou zaman mteri firmayla ayn kapsam ierisinde deerlendirilir. 3. Ynetim Riski: Hizmet kalitesi ve maliyet gibi stratejik faktrler hem mteri hem de lojistik hizmet salayc tarafndan denetlenebilir ekilde effaf olmaldr.

3.5. Lojistik Hizmet Salayc Tabannn Gelitirilmesi ve lenmesi Lojistik hizmet salayc taban, pazarn gereksinimlerini srekli ve dzenli karlayabilmek iin kaynaklama yaplabilecek olan lojistik hizmet salayclarn bulunduu veri tabandr. Yeterli lojistik hizmet salayc tabannn gelitirilmesi irketin ekonomik varlna baldr. Byle bir s, aratrmac bilim adamlar veya yetenekli teknik personel gibi bir kaynaktr. Yksek-teknoloji sektrleri ve malzeme ktl ile karlalan sektrlerde nemlidir.

108

anc ve Erdal, a.g.e., s. 47.

97

Lojistik hizmet salayc taban plan gelitirmek ve uygulamaktan sorumlu olanlar, irketin hali hazr ve gelecekteki ihtiyalarn gz nnde tutmaldrlar. Pazarlama ve yeni rn gelitirme ile, rn hatlarnda oluabilecek kaymalarn ve rn teknolojisi deiikliklerin farknda olduklarn belirtecek ekilde, egdml olmaldrlar. Optimum lojistik hizmet salayc taban apnn tespiti stratejik bir konudur. Lojistik hizmet salayc taban stratejisi; kalite, maliyet ynetimi, teknoloji eriimi ve piyasa rekabeti etkileri iin irketin lojistik hizmet salayc ilikileri ynetimini kullanabilme yetenei tarafndan ynlendirilir. Baz satn alclar hafzalarna ve tedarik kaynaklar bilgisi iin tecrbelerine gvenseler de, blm kaytlarna, basl dokmana ve grme tutanaklarna da gereksinim duyarlar. 3.5.1. Lojistik Hizmet Salayc Bilgileri Kaynaklar rgtsel hafzann uyarlayc sistem olarak etkinliini srdrmesinde lojistik hizmet salayclara ait bilgiler depolanp saklanmaktadr.109 Lojistik Hizmet Salayc Bilgi Dosyas: Mevcut ve gemiteki lojistik hizmet salayclarn (adlar, malzemeleri, teslimat gemii, kalite kaytlar, genel arzu edilirlii ile tesis ve ynetim genel bilgilerinin bulunduu) dosyalar tutulur. Blm dosyalarndan baka, satn alclar kendi kiisel dosyalarn da tutarlar. Bu dosyalar, ilemler tekrarl olduu iin nemlidir. Lojistik Hizmet Salayc Kataloglar: Blmde katalog ktphanesi bulunur. Kataloglarda lojistik hizmet salayc, rn ve fiyat bilgileri bulunabilir. Byk irketlerde gelimi ktphanecilik teknikleri uygulanr.

A.E. Akgn, H. Keskin ve A. Gnsel, rgtsel Hafza ile Enformasyon Teknolojileri (IT) Arasndaki likiler, Celal Bayar niversitesi BF, Manisa, Ynetim ve Ekonomi, 2005, 12 (2), ss. 1-16

109

98

 Ticaret Sicilleri ve Rehberleri: Ticaret Odalar Rehberleri ve bilgi hizmetleri ve de Kompass gibi rehberlerde irketlerin adlar, eriim detaylar ve finansal bilgileri bulunur. Bu rehberler rne, lojistik hizmet salaycya ve tescilli markaya gre endekslenmilerdir. Ticaret Dergileri: Tedarik konusunda uluslararas apta bilinen dergiler bulunmaktadr. Her sektr iin ayrca yaynlananlar vardr. lan ve reklamlardan rn ve lojistik hizmet salayc adlar temin edilebilir. Dergilerde ynetim ve ekonomiye ait faydal bilgiler de bulunur. Telefon Rehberleri: Telefon rehberlerinin snflandrlm sar sayfalar, snrl da olsa bilgi kaynadr. Lojistik hizmet salayclarn adlar, adresleri, telefon numaralar ve rnleri bulunsa da byklkleri ve finansal durumlar hakknda bilgi edinmek zordur. Yerel olarak dzenlendiklerinden, her ehir iin bir rehber temini gerekir. Doldurmal Posta Hizmetleri: Kod numaral ve rne gre endekslenmi brorler ile bilgi toplanabilir. Muhtemel lojistik hizmet salayclara temel bilgiler iin soru formu doldurmas istenir. Cevaplar eitli amalara gre endekslenir. Sat Personeli: Kendilerinin rnleri iin olduu kadar rakiplerininki iin de mkemmel bilgi kaynaklardr. eitli temaslarndan dolay kullanlmaya hazr bilgi tarlar. Ticaret Fuarlar: Tehirlerde benzer rnler iin deiik reticilerden bilgi toplanr. Davetiyeleri sektrdeki ilgili kiilere datlr. Yeni rnler, yeni muhtemel tedarik kaynaklar ve yeni fikirler iin uygun kaynaktrlar. irket Personeli: Bilimsel, teknik ve aratrma personeli; meslek rgtleri gibi kaynaklardan muhtemel lojistik hizmet salayclar ve yeni rn ve uygulamalar hakknda bilgi sahibi olabilirler. Dier Tedarik Ynetimi Blmleri: Dier irketlerin Tedarik Ynetimi Blmleri ile lojistik hizmet salayc bilgileri alverii

99

faydal olabilir. Sektrel dernekler ve meslek kurulular da bu yolda hizmet verebilirler. Fiyat bilgileri alverii etik olmad gibi, ayn zamanda yasaktr.

3.5.2. Potansiyel Lojistik Hizmet Salayc Deerlendirmesi Muhtemel lojistik hizmet salayclarn bir listesi yapldktan sonra, bunlar tek tek deerlendirilerek, bir eleme sreci sonunda irketin i yapmaya niyetli olduu lojistik hizmet salayc(lar) seilir. Muhtemel lojistik hizmet salayclar listesi her trl rekabet koulunu iermesi bakmndan tam olmal ve aadakileri kapsamaldr:110 Mhendislik planlamas, tasarm, malzeme kalitesi ve retim teknikleri asndan stn olan muhtemel lojistik hizmet salayclarn tespit edildii; Teknoloji ve kalite rekabeti. Dk maliyetli retici ve distribtrlerin tespit edildii; fiyat rekabeti almaya hevesli ve ilevsel deere (kaliteye) ve fiyata art deer eklemeye niyetli lojistik hizmet salayclarn tespit edildii; hizmet rekabeti. 3.5.2.1. Deerlendirme Trleri Deerlendirmenin tr; potansiyel lojistik hizmet salaycnn kabiliyetlerine ve yaplacak tedarikin parasal deeri, doas, kritiklii, karmaklna ve satn alc (kaynaklama veya mal takm)nn muhtemel lojistik hizmet salayc hakkndaki bilgilerine baldr. Karmak olmayan ve dk tutardaki tedarikler iin blm ktphanesindeki bilgiler (lojistik hizmet salayc bilgi dosyas, kataloglar) yeterlidir.

110

D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1996, s.248.

100

Kritik ve yksek tutardaki tedarikler iin n Aratrma evresinin deerlendirme srecine eklenmesi gerekir. Daha zor tedarikler iin satn alcnn tesisinde tedarikin karmaklnn tartld lojistik hizmet salayc deerlendirme konferans dzenlenir. Bu karmakla vakf olan muhtemel lojistik hizmet salayclar ile daha daraltlm seim srecine devam edilir. 3.5.2.2. n Aratrma Bir muhtemel lojistik hizmet salaycnn seilmesi iin listedeki bilgi yeterli deilse veya kritik tedariklerde 2-3 adede elenmi muhtemel lojistik hizmet salayclarn en mit vericilerini tespit iin; yazma, telefon grmesi veya tesis ziyareti yaplarak ynetsel, kalite ve hizmet kapasitelerinin detayl analizi yrtlr. Analiz alanlar: st yneticiler, banka ve kredi referanslar, son 5 yla ait sat ve kar gemileri, mteri referans listesi, personel says, tesis alan, genileme (tevsiat) planlar (fonlara gre), benzer rnlerin hasarl retim oranlar, kalite kontrol eleman says ve sz konusu tedarik iin imalatta, testte ve kontrolde kullanlan donanm ve alet listesi.111 Bir 3PL firmasnn seiminde yaygn olarak kullanlan baz kriterler unlardr:112 1. Tama ncesinde, esnasnda ve sonrasnda detayl lojistik bilgiler salamak 2. Performans tevikleri, ekipman yenilenmesi gibi i dzenlemeleri yapmak 3. deneyimi (3PL firmasnn iindeki deneyimi, ynetim deneyimi, igc kalitesi vb.) 4. Yetenekler (firma ihtiyalarn karlama yetenei, sunduu hizmet eitleri, hizmet verdii corafi blge, vb.)

111 112

Dobler ve Burt, a.g.e., s. 248. Birdoan, a.g.e., s. 100.

101

5. Firma ihtiyalar ile nc parti firmann teknolojisinin uyumu 6. Finansal gc 7. Standartlar oluturmak 8. Yerleim yerinin imalat tesislerine yakn olmas 9. Ynetim yaps 10. Uzun dnemli ilikiler gelitirme frsatlar 11. Fiyat 12. Gvenilirlik 13. Firma n 14. Hizmet kalitesi 15. Hz 16. Lojistik hizmet salayc sertifikasyonu 17. nsan kayna, bilgi ve iletiim teknolojileri alanndaki hizmet destei 18. Sistem esneklii.

D kaynaklanacak kuruluun seimi sadece fiyat bazl olmamaldr.113 Seilecek firmada baz kriterlerin aratrlmas hatta batan bu kriterlerle ilgili limitlerin ortaya konulmas yararldr. Bu kriterler iinde nemle aranacak seilmi baz zellikler aada ayrca ve bamsz olarak ele alnmaktadr.

Osman Alp, Nesim K Erkip ve Refik Gll, Outsourcing Logistics: Designing Transportation Contracts between a Manufacturer and a Transporter, Transportation Science, Baltimore, Feb 2003, 37(1), s. 24.

113

102

3.5.2.3. Finansal Durum Bir muhtemel lojistik hizmet salaycnn finansal n istihbarat yetimi bir satn alc veya finans blmnden bir profesyonel tarafndan, lojistik hizmet salaycnn zerinde daha fazla alp almamay tespit asndan yaplr. Satn alclarn eitimli finansal analist olmalar beklenmez. Ancak satn alclar mali tablolar okuma ve analiz etme tekniklerini gelitirmelidirler. Lojistik hizmet salaycnn mali tablolarnn ve kredi durumunun incelenmesi; rn kalitesine ulaabilmek, iletme sermayesi asndan pahal bir gereksinimi salayabilmek ve taahht edilen teslimat zamannda yapabilmek gibi konularda performans yetersizliinin tespit edilmesi bakmndan nemlidir. Yeterli hammadde tedariki ve retim donatm ve kapasitesi ile btnlemi olmas bir lojistik hizmet salaycnn ok istenen zelliklerindendir. Ekonomik depresyon dnemlerinde bile darya ok az nakit deme yapmak zorunluluklar vardr. Yeterli iletme sermayesi bulunduundan dolay; gerekli malzemeleri almaya, personel cretlerini demeye yeterli nakitleri bulunmas, gerektiinde mterilerine kredi salamas, bir lojistik hizmet salaycnn istenen dier zelliklerindendir. Az iletme sermayeli bir lojistik hizmet salayc ancak iler iyi iken doyurucu olabilir.114 3.5.2.4. Kalite Kabiliyeti Eer muhtemel lojistik hizmet salaycnn kalite kabiliyeti sreci irketin gereksinimlerini karlayamayacak durumda ise deerlendirme d braklr. Ancak, hi bir lojistik hizmet salaycnn bu dzeye sahip olmamas halinde, bu bakmdan en uygun olan lojistik hizmet salayc(lar) ve irket birlikte lojistik hizmet salaycnn kalite kabiliyeti srecinin dzeyini ykseltmek ve gerekli seviyeye getirmek iin alrlar.115

114 115

Dobler ve Burt, a.g.e., s. 248. Dobler ve Burt, a.e., s. 248.

103

3.5.2.5. Tesis Ziyaretleri Bir lojistik hizmet salayc tesisini veya datm olanan ziyaret ederek satn alc (veya kaynaklama ve mal takm); lojistik hizmet salaycnn teknolojik kabiliyeti, imalat veya datm kabiliyetleri ve de ynetiminin teknik know-how ve oryantasyonu hakknda birinci elden bilgi edinirler. Ziyaretin nemine gre irket, ya sadece tedarik ynetiminden ya da finans, Operasyonlar, kalite gvence, pazarlama ve endstriyel ilikilerden de temsilciler gnderir. Nadiren st ynetim de ziyaretlere ve deerlendirmeye katlr. Eer taraflararas yeni rn tasarm sz konusu ise, buna uygun ilevleraras takm ziyaret ve deerlendirmeyi yrtr. Mesai ve maliyetler sebebi ile birka lojistik hizmet salaycnn tesisinin ziyareti planlanmaldr. Ziyarette muhtemel lojistik hizmet salaycya ait aadaki unsurlar zellikle kapsanmaldr:116 st ve orta ynetim kademelerinin tutumu ve istikrarll Ar-Ge kapasitesi Donanm uygunluu ve uyumluluu retim kontrol, kalite gvence ve maliyet kontrol sistemlerinin etkinlii ve Teknik ve ynetim personelinin yeterlilii Ziyaretlerde kapsanmas gerekli dier unsurlar: Btn kademelerdeki personelin morali Endstriyel ilikileri irketle i yapma hevesi Gecikmi sipariler miktar Tedarik ynetimi ve malzemeler ynetimi ilemlerinin etkilii ve gemi performans iin: Gemiteki balca mterileri
116

Dobler ve Burt, a.e., s. 243.

104

 Genel itibar (saygnl) Referans mektuplardr. Tesis ziyaretleri lojistik hizmet salaycnn Operasyonlar, kapasitesi ve oryantasyonuna derin bir bak salamak ve istenen bilgiler iin dikkatli planlanmaldr. Tanma toplants: irketin byklne ve rgt yapsna gre deise de, tanma toplantsna ilevler-aras kaynaklama takm yeleri ve onlarn lojistik hizmet salaycdaki karlklar katlr. Kk irketlerde genel mdr tedarik grubuna bakanlk eder. Byle bir toplantda kaynaklama takm irket (i dal tr, ksa tarihe, rn eitleri), tedarik olunacak kalemler (nemi, gereksinimin hacmi, kalitesi ve teslim koullar) hakknda genel bilgiler verir. Muhtemel lojistik hizmet salayc da kendisi hakknda daha nceki verdii bilgilere ek bilgiler verir. Eer retim ilemleri ve tasarm konusunda gizli bilgiler sz konusu ise, lojistik hizmet salaycnn gvenlik kontrol sistemi zerinde allr. Lojistik hizmet salaycnn kalite tutumu hakknda sorular sorulur. Tanma toplantsn tesis turu takip eder. letmede istedikleri kiilere sorular sorabilmek iin kaynaklama takm nceden izin alr. Ynetim: lk temaslardan biri olan sat temsilcilerinin ilerine ve konularna olan hakimiyetleri, irketlerinin iyi ynetildii hakknda ipucu verir. Rafd ve lojistik hizmet salayc olanaklarna gre yaplacak bir malzeme tedariki bir rn satn almadr. Ama, yksek tutarda ve kendine has zelliklerde bir kalemin tedarik olunmas lojistik hizmet salaycnn retim kabiliyetinin ok tesinde bir satn almadr. irketin ynetim kuvvetlilii, teknik ve finans kuvvetlilii ile birletirilmi olmaldr. Hizmet: Zamannda teslim, zel siparilere zel muamele, gecikmi siparileri abuk tamamlama, sorunlar abuk ve dzgn zme, fiyat deimesi eilimleri veya ktlk durumu gelimelerinden satn alcy abuk haberdar etme, sat-sonras hizmetler, derhal teslimat iin stoka alma, uygun kredi dzenlemeleri, gerekenin tesinde rn kalite ve performans garantisi; hizmetlerdir. 105

3.5.2.6. JIT Kabiliyetleri Tam kazandrr:

117

anlamyla

uygulanan

JIT

sistemi

tedarik

zincirlerine

unlar

(a) stok drme, (b) kalite art, (c) hazrlk zamanlarnda azalma, (d)

artk ve yeniden-ileme azalmas, (e) donanm hizmet d srelerinde azalma. Siparilerin zamannda gelmemesi, ya da gelen malzemenin istenen kalite ve miktarda olmamasndan dolay retim hattnn durmas nemli bir problemdir.118 Lojistik hizmet salaycnn JIT program iin gelime kademeleri Tablo 3.2de verilmektedir.

Dobler ve Burt, a.e., s. 248. . Sariek, M. Dadeviren ve N. Yzgll, Bir letmede Lojistik Hizmet Salayc Seimine Ynelik Bir Model ve Uygulamas, Osmangazi niversitesi Mh. Mim. Fak. Dergisi, 2001, 14 (1), ss. 1-18.
118

117

106

Tablo 3.2. Lojistik Hizmet Salayc JIT Gelime Aamalar Lojistik hizmet salayc zellikleri Kavram bilgisi Ynetim taahhd JIT mteriler 1. Aama Aratrma Bulank Taahht yok yok 2. Aama Kabul Anlald stn Bir-ikisi ile temasta Kalite emberleri Seenekleri tartyor 3. Aama Pilot Proje Uyguland 4. Aama Tam Uygulama retebilir

Tmleik

Deerlendiriyor Ynetebilir Birok temas var 1/KK hedefleri Esnek i gc ktsnn ou Dk 1/KK

Kalite ekillenmedi programlar Kapasite ok kat esneklii ekme Eksik listesi Sat Siparileri dzenei Parti bykl Aylk/dnemlik 2 haftalk Lojistik hizmet JIT satnalma yok salayclar ile temasta Teslimat skl Aylk 2 haftalk Teslimat Kontrolsz %5 kalitesi | | Teslimat %10 %5 miktar | | Teslimat sresi haftalar gnler | |

Esnek otomasyon Tm Biraz KANBAN KANBAN Haftalk Gnlk Biraz JIT ou JIT

malat

Haftalk/gnlk stee gre %1 %1 saatler Dk 1/KK yok yok

Tedarik

Kaynaklar: St. John, C.H. ve Heriot, K.C. (1993). Small Suppliers and JIT Purchasing, International Journal of Purchasing and Materials Management, K: 12, s. 12. D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1996, s. 248.

JIT, kullanan irketleri korur ve baarya gtrr. Bunun iin uygulamada olmas gereken fakat ihmal edilen konu: JIT, hasarsz malzeme girileri gerektirir. Muayene bekleyen tedarik olunmu mallar deposu yoktur. Sre-ii stoklar ise sadece o istasyonun ilem gereksinimini karlayacak kadar azdr. JIT sistemi verimsizlik, artk ve hata muayenesi iin tutulan stoklardan arndrlmtr. Bu, satn alcnn stok yapmayaca anlamnda deildir. Kabul edilebilir hatal giriler 0.5-1 milyon-1 (1/KK) dr.

107

JIT ayrca satn alc irket ve lojistik hizmet salayc arasnda yksek dzeyde btnletirme gerektirir. Tecrbelere gre gvenilir tekli kaynaklama gereklidir. 3.5.2.7. Dier zellikler nceki blmlerde ilenen lojistik hizmet salayc kii veya kuruluta aranacak seim kriterlerinin yan sra firmann sektrdeki i tecrbesi, i geliimi, destek hizmetleri, i anlamalar yapabilme ve srdrebilme kabiliyeti ve personel konular incelenmeli ve deerlendirilmelidir. Bu konulara ait seim kriterleri aada ele alnmaktadr: 119 A. Firmann sektrdeki i tecrbesi: 1. Lojistik planlama departmannn olmas ve sre analizi yapacak mhendislik tecrbesine sahip olmas gerekmektedir. 2. Lojistik bir sre ynetimidir. Bu nedenle yneticilerin eitimi ve tecrbesi dikkate alnmaldr. 3. Operasyonel ynetimin gc, eitimi ve kadrolu eleman says nemli bir deerlendirme kriteri olmaktadr. 4. alan/ynetim ilikilerinin oturmu olduu, zellikle retici kurulula ynetim ekli asndan uyum salayabilecek kurumsallamaya sahip olmas istenmelidir. B. Geliimi: 1. 3PL kuruluun lojistik hizmetlerine devam etme kararll nemlidir. in yarsnda terk edip gidebilecek bir yaps olmamaldr.

119

GEME, a.g.e., s. 18.

108

2. Kuruluun vizyonu ve genel stratejisi tanmlanm olmal ve bu vizyon ve strateji iinde retici kurulula hedeflerin birletirilmesi salanmaldr. 3. nde gelen mterilerin sektrel dalm, byklkleri alma ekilleri de nemli kriterler arasndadr. 4. geliimindeki gelimeler de dikkate alnmaldr. Kuruluun kendi gemiinde gelien bir trendi yakalam olmas ve sektrdeki yerinin salam olmas gerekmektedir. 5. Kaybedilen mteriler ve nedenleri. C. Destek Hizmetleri: 1. Lojistik emek youn bir i koludur ok sayda eleman almaktadr. nsan kaynaklar konusundaki yatrm kuvvetli olmaldr. 2. Yeterli sigorta programnn olup olmad batan incelenmeli, yoksa istenmelidir. 3. Salam biliim ve iletiim sistemleri alt yaps olmal, kulland programlar retici programlar ile konuabilir durumda olmaldr. D. Personel Konular: 3PL hizmet salayclarnn, ilerini kaybedecek irket alanlarn ie alma konusundaki tutumlar pozitif olmaldr. Depo ve nakliye hizmetlerini d kaynak olarak alan firmann her trl verdii hizmetin kritik baar faktrleri szlemede belirlenmeli, nasl llecei ve nasl ceza ve dl sistemlerinin uygulanaca da yazlmaldr.

109

E. Anlamalar yapabilme ve srdrebilme kabiliyeti: 1. leride olabilecek bir sre incelemesi iin maliyetlerde aklk gerekmektedir. Maliyet art kar eklinde bir alma en uygun alma eklidir. 2. Performans tevikleri szlemelerde belli olmal, ceza ve dller, primler buna gre deerlendirilmelidir. 3. gelimesi ile salanacak fazla karn geri kazanlmas ve dengeli datm yaplmaldr. Lojistik hizmet salayan firmalarda bulunmas gereken zellikler ve yetenekler aada belirtildii gibidir:120 1. Lojistik sre uzmanl 2. Uygulama ve gelitirme uzmanl 3. Proje ynetim uzmanl 4. Alt yap ve sunucu uzmanl 5. erik uzmanl 6. lemleri ve sreleri kayt altna alma ve raporlama 7. Mteri hizmet mkemmellii.

120

Romala Ravi, Key Trends in the Logistics Outsourcing Marketplace, Capacity LLC, North Brunswick: IDC Internal Documents and Presentations, 2001, s. 2.

110

3.6. Lojistik Hizmet Salayc Seimi Bu blmde lojistik hizmet salayc seiminin nemi, lojistik d kaynaklama sreci ile lojistik hizmet salayc seimindeki stratejik ve taktik konular zerinde durulmaktadr. 3.6.1. Lojistik Hizmet Salayc Seiminin nemi yi bir lojistik hizmet salayc irket gereksinimlerinin karlanmas asndan esiz bir kaynaktr. rn gelitirmeleri, deer analizleri istenen kalite seviyesine ulamak iin zamannda teslimatlar ile mterilerinin baarlarna dorudan katkda bulunurlar. Maliyet drme programlarndaki ibirlikleri ve yeni bir sreci ve ilemi paylama isteklilikleri ve mkemmel hizmetleri ile mterilerinin performansn ok ykseltirler. Bunun iin mteri irketlerin aadaki 6 adm atmalar gerekir: Canl bir lojistik hizmet salayc taban gelitirmek ve muhafaza etmek, Uygun stratejik ve taktik konular zerinde alma maharetini gstermek, Deerlendirmelerin dikkatlice yapldndan ve muhtemel tatminkar tedarik ortaklar olabileceklerinden emin olmak, Kaynak seimi temeli olarak ihale mi, yoksa pazarlk usul m kullanlacana karar vermek, Uygun kayna semek veya bu iten sorumlu takm lideri olmak, Doru fiyattan, istenen kalitede zamannda teslimatlar temin etmek iin seilmi lojistik hizmet salaycy ynetmektir.

111

3.6.2. Lojistik D Kaynaklama Sreci Firmalarn etkili lojistik hizmetlerinin elde edilmesinde 5 aamal bir sre nerisi ekil 3.1de belirtilmitir. Bu aamalar:121 1. Lojistikte d kaynak ihtiyacn tanmlamak, 2. Fizibil alternatifler gelitirmek, 3. Lojistik hizmet salayclar deerlendirmek ve semek, 4. Hizmeti uygulamak ve 5. Srekli hizmet deerlendirmesi yapmaktr.

121

Birdoan, a.g.e., ss. 98-99.

112

Adm 1: Lojistikte D Kaynak htiyacn Tanmlamak - Problemler ve frsatlar tanmlanmal - st ynetimin onay alnmal - Satn alma takm oluturulmal - 3PL seiminin amac tm alanlara iletilmeli

Adm 2: Fizibil Alternatifler Gelitirmek - letme ii uzman, bilgili ve deneyimli kiiler kullanmak - letme dndan uzmandan yararlanmak ve/veya lojistik hizmet salayclarn grn almak

Adm 3: Lojistik Hizmet Salayclar Deerlendirmek ve Semek - Olas lojistik hizmet salayclar tanmlamak ve kriterler gelitirmek - Gerekli datalar elde etmek Adm 4: Hizmeti uygulamak - Gei plan gelitirmek - Deiimi desteklemek iin eitim destei almak - Uygulamay aama aama devreye sokmak Adm 5: Srekli Hizmet Deerlendirmesi Yapmak - Kantitatif ve kalitatif lm - Performans izlemek/srekli geliim - likileri gelitirmek ekil 3.1. nc Parti Lojistik D Kaynaklama Sreci
Kaynak: Baki Birdoan, Lojistik Ynetimi ve Lojistik Sektr Analizi, Trabzon: Lega Kitabevi, 2004, 1. Bas, ss. 98-99.

3.6.3. Lojistik Hizmet Salayc Seiminde Stratejik ve Taktik Konular Bu blmde erken lojistik hizmet salayc uram, lojistik hizmet salayc says ve lojistik hizmet salaycnn i hacmindeki pay gibi konular ilenmektedir.

113

3.6.3.1. Erken Lojistik Hizmet Salayc Uram Erken Lojistik Hizmet Salayc Uram (ETU) birok gelimi irket iin bir yaam ekli halini almtr. Tedarik srecine erken girilmesi ile aadaki 9 alanda uzmanlk uygulamas olasdr:122 1. Malzeme artnameleri 2. Toleranslar 3. Standardizasyon 4. Sipari miktarlar 5. Lojistik hizmet salaycnn imalatnda sre deiiklii 6. Ambalajlama 7. Stok 8. Nakliye 9. Satn alan irketin tesisinde montaj deiiklii ETU sadece istenen deil fakat uzun vadeli projelerde yksek gven tesisi iin kesinlikle gereklidir; bunun nedenleri aadaki gibi sralanabilir:123 1. Tasarm dondurulmadan lojistik hizmet salayc girdilerini

deerlendirir 2. Son teknolojiyi kullanr 3. Tasarm evresi ksaldndan zaman tasarrufu salar 4. Lojistik hizmet salaycya takmn bir paras olduunu bildirir
122 123

Dobler ve Burt, a.g.e., s. 222-223. Dobler ve Burt, a.e., s. 223.

114

ETU, her zaman olmasa da ou zaman, normal olarak birka lojistik hizmet salaycnn rekabet ettii bir sre sonunda tek tedarik kayna seilir. Seilen, o malzemenin kullanm hayat boyunca tek lojistik hizmet salaycs olur. 3.6.3.2. Lojistik Hizmet Salayc Says Ka tane (bir, iki veya daha fazla) lojistik hizmet salayc kullanmaldr? Bir lojistik hizmet salayc kullanmann, ktlk zamannda bu lojistik hizmet salaycnn irket gereksinimlerini karlamaya ncelik vermesi asndan tercih edildii daha nce ilenmiti. Aadaki koullarda da bir lojistik hizmet salayc kullanlabilir:124 Miktar fazlalatka daha iyi fiyat alnr (ekonomi lei) Kalite ile ilgili konularn dikkate alndnda yaplmas gerekenler Satn alc, lojistik hizmet salayc ile beraber, daha etkili olur (darbe alr) Kaynaklama, sre, takip-teykit (izleme-uyarma) ve muayene alanlarnda dk maliyetler oluur Kalite, kontrol ve egdm gerektiren JIT, tek kaynak ile salanr Aadaki koullarda da bir lojistik hizmet salayc kullanm tercih edilir:125 nemli dk navlun elde edilecekse, zel takm-alet gerektiinde, ok lojistik hizmet salayc kullanmak ok maliyetli veya olanaksz ise, Toplam sistem stoku decekse, Lojistik hizmet salayc taahhtt iyiletirilebilecekse, Pazara Ulam Zaman (PUZ) kritik ise126, Karlkl-bamllk ve risk paylam iyiletirilecekse.

124 125

Dobler ve Burt, a.e., s. 223. Dobler ve Burt, a.e., ss. 223-224. 126 P. Flanagen, The Rules of Purchasing are Changing, Management Review, Mart 1994, s. 30.

115

kili- veya daha fazla kaynaklamann uygun olaca koullar aada srlanmtr:127 Ktlk, grev ve dier zorlayc sebepler zamanlarnda satn alcy korumak iin, Rekabeti salamak ve yedek kaynak bulundurmak iin (Tedarikte ilgin bir Japon yaklam: Sipariin %70i byk, %30u kk lojistik hizmet salaycya verilir. Kk lojistik hizmet salayc rekabeti salar. Byk lojistik hizmet salaycda yanl bir davran grldnde kk lojistik hizmet salaycya verilen sipari miktar arttrlr), Uluslararas imalat merkezlerinin yerel kapsam gereksinimini karlamak iin, Mterinin hacmini karlamak iin, Tekli-kaynaklama lojistik hizmet salaycsnn rehavetini ve kendini beenmiliini krmak iin, Belirli bir kalem iin satn alc piyasada kk oyuncu ise, Teknolojinin yn belirsiz ise, Lojistik hizmet salayclarn teknolojik birdirbir oynadklar (devingen teknolojik yar) alanlarda. Tekli-kaynaklama bilinemeyecek kadar eskidir. Kritik ikmallerde satn alc (veya kaynaklama takm), Ynetim Kuruluna veya Genel Mdre sunulmak zere, tam bir fayda-maliyet analizi yapmaldr. Bu analizin kapsam tedarik ynetimi blmn aar ve mal takm veya ilevler-aras kaynak seimi takmlar tarafndan yrtlr. Verilecek karar, irketin baars veya varl iin hayati nemdedir. 3.6.3.3. Lojistik Hizmet Salaycnn Hacmindeki Pay Birok saygn irket siparileri ile bir lojistik hizmet salaycnn i hacminde %15-25ten fazla pay igal etmemeyi tercih ederler. Gsterdikleri sebep: bu lojistik hizmet salaycdan satn alnanlara ait rne devam etmemeye veya baka lojistik
127

Dobler ve Burt, a.g.e., ss. 223-224.

116

hizmet salaycdan satn almaya karar verdiinde, sz geen lojistik hizmet salaycy finansal adan ok zor duruma sokulabilmesidir. 3.7. Lojistik Hizmet Salayc likileri Ynetimi Lojistik hizmet salayc ilikileri ynetimi lojistik hizmet salayclar ile ilikileri firma genel hedeflerine uygunluu asndan da deerlendirir.128 Tedarik ynetiminin sorumlu olduu lojistik hizmet salayclar ynetmek iin grevleri unlardr: Lojistik hizmet salayclarn istenilen performans gstermelerini salamaldr; yoksa ya ykseltilmeleri iin gerekli dzeltme ilemini yerine getirmeli veya Lojistik hizmet salayc Tabanndan karmaldr. Ayrca, tedarik ynetimi lojistik hizmet salayclarn kabiliyetlerinin irketin uzun vadeli gereksinimlerini karlamas iin periyodik olarak incelemelidir. Bu inceleme, lojistik hizmet salayclarn genel byme planlar, ilgili alanlarda gelecekteki tasarm kabiliyetleri, irketin tedarik ynetiminin lojistik hizmet salaycnn stratejik planlamalarndaki rol, gelecekteki retim kapasitesinin potansiyeli ve byle bir byme iin finansal kabiliyeti konularn mutlaka kapsamaldr. Eer mevcut lojistik hizmet salayclar irketin gelecekteki gereksinimlerini karlayamayacak durumda iseler, irket 3 yol izleyebilir: 1- Teknolojik ve finansal destek ile lojistik hizmet salayclara yardm edebilir 2- stenen byme gcne sahip yeni kaynaklar gelitirebilir 3- Gerekli kapasiteyi dahili olarak gelitirebilir.

128

T. etinyoku ve H. Gken, Lojistik Hizmet Halayc Performansnn Deerlendirilmesi iin Bir Karar Destek Sistemi, Tebli, YA/EM'2004 - Yneylem Aratrmas/Endstri Mhendislii XXIV Ulusal Kongresi, 15-18 Haziran 2004, Gaziantep Adana, s. 1.

117

3.7.1. Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli Bir satn alc iin en nemli deerlendirme konularndan birisi lojistik hizmet salayc ile ilikisinin doyuruculuk derecesinin tahminidir. Lojistik hizmet salayc ilikisi karmak bir ilikidir ve irkette farkl kiilerin byle bir iliki hakknda farkl alglamalar olabilir.

lk ve basit bir deerlendirme: Sipariin verildii, fakat henz hi bir teslimatn yaplmad durumda aadakilerdir: Yeni lojistik hizmet salayc ile varlan anlamann deerlendirmesi Lojistik hizmet salayc sat temsilcisine ait ilk izlenimler nemli bir gereksinimi karlayan uzun-vadeli bir lojistik hizmet salayc ilikisinin deerlendirilmesi: Aadakilere dayanr: Lojistik hizmet salaycnn gemiteki ve mevcut performansna Her 2 taraf personelinin kiisel ilikilerine Gelecekteki beklentilere

Bylesi bir deerlendirme piyasadaki rekabetsellikten olduka etkilenir. Bugn iin ok ekici bir anlamann yapldn gsteren lojistik hizmet salaycnn fiyat, yarn baka bir irkete ayn kalem iin daha dk fiyat uyguladna dair bir verinin elde edilmesi ile btn ekiciliini kaybedebilir. Lojistik hizmet salayc ilikisinin doyum ve istikrar deerlendirmelerinin erevesi aadaki ekilde verilmektedir.129

129

Leenders ve Fearon, a.g.e., s. 280.

118

Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modelinde kullanlan varsaymlar: 1- Mevcut bir lojistik hizmet salayc ilikisinin doyuruculuu kaba da olsa en azndan geni terimler ile deerlendirilebilir ve taraflar bu deerlendirmelerini ifade edebilirler. 2- likiden doyum salayamayan bir taraf hareket etmeye yeltenir. Byle bir harekete kalkma: 2.a- Daha doyurucu bir duruma dorudur 2.b- likinin istikrarn etkileyebilir. 2.c- Byle bir harekete yeltenme; kazan/kaybet, kaybet/kaybet, kaybet/kazan ve kazan/kazan blmlemeleri ierisine debilir. 3- Taraflar ayn iliki hakknda farkl alglamalara sahip olabilir. 4- Taraflara hareket ederek durumlarn deitirmelerinde ve istikrar arttrmalarnda yardmc olabilecek birok ara, teknik ve yaklam bulunur.
Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli (0,10) x (1,9) Lojistik hizmet salayc (0,5) Doyumu (8,7) (5,10) (10,10) Uyumsuz Alglar: x) Lojistik hizmet salayc algs o) Satn Alc algs Maksimum alg fark Uyumlu Alglar: ) Lojistik hizmet salayc ve Satn Alc alglar

(5,5)

(10,5)

(9,1) o (0,0) (5,0) Satn Alc Doyumu (10,0)

ekil 3.2. Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli

Kaynak: D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1997, s. 280.

Lojistik Hizmet Salayc likisi Doyum Modeli 4 blgeye ayrlmtr:

119

Sa-st Blge: (5,5)-(10,5)-(10,10)-(5,10) blgesinde iliki olduka doyurucu ve istikrarldr. Byle bir temel zerinde uzun-vadeli bir iliki ve lojistik hizmet salayc ortaklklar kurulabilir. likiyi gelitirmek iin (5,5) noktasndan eriilmeye amalanan (10,10) noktasna kadar manidar bir hareket alan vardr. Sol-Alt Blge: (0,0)-(5,0)-(5,5)-(0,5) blgesinde taraflar ilikinin doyurucu olmadnda mutabktrlar. Bu durumda taraflar en azndan kendi doyumlarn iyiletirme ynnde hareket edeceklerinden dolay iliki uzun-vadede istikrarn kaybedecektir. Sa-Alt Blge: (5,0)-(10,0)-(10,5)-(5,5) blgesinde ilikide irket ksmen doyum salamasna ramen lojistik hizmet salayc doyum salayamamaktadr. Solst Blgenin ayna-yansmas olan bu durumda lojistik hizmet salayc doyum salayaca dier 3 blgeye doru bir deiim hareketi balatr. Uzunvadede istikrar bozulur. Sol-st Blge: (0,5)-(5,5)-(5,10)-(0,10) blgesinde ilikide lojistik hizmet salayc ksmen doyum salamasna ramen irket doyum salayamamaktadr. Sa-Alt Blgenin ayna-yansmas olan bu durumda lojistik hizmet salayc doyum salayaca dier 3 blgeye doru bir deiim hareketi balatr. Uzun-vadede istikrar bozulur.

Temel Devingenlikler: 2. varsayma dayal olarak modelin temel devingenlikleri 2 grup halinde aada ilenmektedir. 1- Sa-Alt Blge ile Sol-st Blge Arasnda: Sa-Alt Blgede lojistik hizmet salaycnn Sol-st Blgede irketin balataca hareketler ile aadaki durumlar oluabilir:

Kar tarafn dnleri karlnda yaplr ise bu blgeler arasnda tahterevalli (git-gel) hareketi oluabilir. Doyumsuzluk artarak iliki Sol-Alt Blgeye debilir. Doyum artarak iliki Sa-st Blgeye ykseltilebilir (iyiletirilebilir). 120

Gl bir lojistik hizmet salayc irketin hareketini sonusuz brakarak ilikiyi Sol-st Blgeye kilitleyebilir. irket gl ise lojistik hizmet salaycnn hareketini sonusuz brakarak ilikiyi Sa-Alt Blgeye kilitleyebilir.

2- Kegen zerinde: Modeldeki (0,0)-(10-10) kegeni adillik veya istikrar hatt olarak grlebilir. Taraflar ilikide bu hat zerinde hareket ettike, keyfileri eit oranda yerindedir.

Hattn en doyurucu olmayan paras (0,0) ile (5,5) noktas arasnda yer alr. Bu mutsuz durumun hafzalarda brakt izin gelitirmelere engel olmasndan dolay, hi bir uzun-vadeli iliki (0,0) noktasndan balayamaz. Bu noktaya sonradan gelinirse, durum top-yekn sava grntsn verir. Ortadaki 5,5 noktas taraflarca en az kabule-ayan grlmeli ve satn alc baar ile ilikili olmasa da birka mutabakat elde edebilmelidir. Bu mutabakatlardan 10,10 noktasna doru dengeli hareket umudu bulunmaldr. Kegenden uzaklamalar kskanln ve doyumsuz tarafn dier tarafa olas stnlk ve hakimiyet salamaya ynelik giriimlerinin olabilecei zorluklar dourur. Dolays ile hattn en doyurucu paras (5,5) ile (10,10) noktas arasnda yer alr. topik olan (10,10) noktasna ulaldna gerek yaamda ender olarak rastlanr. Tedbirli satn alc (satlan mal geri alnmaz, deitirilmez ve paranzn stn sayarak aln, sonra sorumluluk kabul edilmez ifadelerine bal olan)nn ve de serbest fiyat ve serbest rekabet dzenlerinin geerli olduu toplumumuzda ulalmas zor karlkl gven, paylam ve saygy gerektirir. Ancak baz ortaklk ilikilerinde bu noktaya yakn bir duruma ulalabildii gzlenmektedir. Satn alc lojistik hizmet salayc ile risk ve verileri paylar ve lojistik hizmet salayc defterlerini satn alcnn denetimine aar. Sorunlar dosta ve karlkl kabul edilmeye deer ekilde bytlmeden zmlenir ve taraflar ilikiden kazanl kar.

Karmak Devingenlikler: 3. varsayma dayal olarak taraflarn hem kendi durumlarna hem de kar tarafn durumlarna ait aadaki tabloda gsterilen konular 121

zerindeki alglamalar gz nne alndnda model daha karmak hale gelir. Tablo 3.3. Lojistik Hizmet Salayc likisinde Alglama Konular A- Satn Alc tarafnda 1- Kalite 2- Fiyat 3- Hizmet 4- Teslimat 5- Performans
Kaynak: D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1997, s. 282.

B- Lojistik Hizmet Salayc tarafnda 1- demede abukluk 2- Eriilebilirlik 3- Adillik 4- Profesyonellik

C- Taraflar-arasnda 1- Taleplerin makuliyeti 2- birliinin yeterlilii 3- Kiilikler 4- Anlaylar ve yaklamlar

Bu ltleri saysallatrmak zordur. Ancak lojistik hizmet salaycnn karlatrmal durumunu dier lojistik hizmet salayclara gre sraya koyarak, model kullanlabilir hale getirilebilir. Modelin alglamalara dayal karmak devingenlikleri (dinamikleri) 2 grup halinde aada ilenmektedir. 1- Alglarn Uyumluluu: Taraflarn duruma ait alglamalar birbiri ile uyum iinde ise (taraflar mutabk iseler) modelde doyum durumlar iin ayn noktay iaretlerler. rnein; ekil 3.2de Lojistik hizmet salayc likisi Doyum Modelinde (8,7) noktas olarak gsterildii gibi. Bu durumda her 2 tarafn da ilikiyi doyumlu olarak deerlendirmesi zorunlu deildir. Ancak her 2 tarafn balang noktalar ayndr ve bu karlkl mutabakat yararldr. 2- Alglarn Uyumsuzluu: Taraflarn birbirlerinin greceli durumlarn farkl alglamalar bal bana bir sorundur. likinin durumunu Lojistik hizmet salayc likisi Doyum Modelinde gsterildii gibi satn alc (X) (1,9), lojistik hizmet salayc (o) (9,1) noktalarn iaretleyerek ifade ediyor ise; hem taraflar ilikiyi olduka doyumsuz olarak deerlendirmekteler hem de gelecekteki eylemleri ile kar

122

tarafn az olan doyumunu daha da azaltacaklardr. Durum tespit edildiinde zm iin ilk atlacak adm, taraflarn ilgili mdrlerinin durumu aralarnda grmeleridir. Yaklamlar, Aralar ve Teknikler: Lojistik hizmet salayc ilikisi hangi olgularn istenen blgede olduu tespit edilerek, bir btn halinde ve paket olarak deerlendirilebilir. Eer ilikide olgularn ou istenen blge iinde yer almyorsa iliki yeniden-yaplandrlmaldr. Buna ait yaklamlar, aralar ve teknikler vardr (Varsaym 4). Bu dzenlemeye ait yaklamlar aada zetle ele alnmaktadr:130 1- Alglarn uyumluluu lojistik hizmet salayc ile birlikte yeniden gzden geirilebilir. 2Belirli kalemin lojistik hizmet salayclarnn doyum

deerlendirmeleri karlatrmal olarak bir ereveye oturtulur ve nemli deikenler tespit edilebilir. 3- Durumun ciddiyeti, durumlar deitirmek iin aada ilenen aralarn ve tekniklerin uygulanmasna ait eylem gereksinimi iin iyi bir gstergedir.

Durumu deitirmeye ynelik aralar ve teknikler unlardr:131 Tablo 3.4 hem irket hem de lojistik hizmet salayc iin iliki durumunu deitirmeye ynelik hareketlerin (sras ile tedarik ve pazarlama) ara ve tekniklerini vermektedir. Bu ara ve tekniklerden durumu bazlar olumlu bazlar ise olumsuz ynde deitirecek ekilde ayrt edilmitir.

130 131

Leenders ve Fearon, a.g.e., s. 282. Leenders ve Fearon, a.e., s. 282.

123

Tablo 3.4. Lojistik Hizmet Salayc likisinde Durumlar Deitirme Ara ve Teknikleri
Teknikler Satn Alc (Tedarik) Lojistik hizmet salayc (Pazarlama) 1- in tm gereksinimlerini veya 1- Sipari Emri (SE)nde fiyat, teslimat byk ksmn verme, uzun-vadeli balant yapma davet iin tahminler, sorunlar ve Olumlu Ynde 3paylama Lojistik hizmet salaycnn durumunu iyiletirmek zere irketin i yapma niyetini gstermek ve nitelikliliini arttrmak 4- Lojistik hizmet salaycnn fiyat, kalite, teslimat ve hizmet zerinde tartma verme 1- n ihbarsz btn siparileri kesme 2- Faturalar dememe 3- Sevkyatlar ret etme Olumsuz 4- Yasal yollara bavurma tehdidinde 3Ynde bulunma 1- Sz verilen sevkyatlar yapmama 2- n ihbarsz fiyatlar tek-yanl deitirme Makul ykmllk getirme ayarlamalar etme demek
Kaynak: D.W. Dobler ve D.N Burt, Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1997, s. 285.

ve kalite ayarlamalarn hzl yapma isteklilii ve niteliklilii gstermek karlkl tartmaya davet etmek Sresi (PS) tanyacak kadar nceden fiyat, hazrlk sresi ve mevcudiyet deiikliklerini bildirmek

2- Seenekleri karlkl aratrmaya 2- Satn alcy sorun ve frsatlar frsatlar hakknda dahili verileri 3- Satn alcya en uzun Planlama

ve

ayarlama

yapma

taleplerine abuk ve olumlu tepki

olmayan alma sreleri,

szleme, yerine fiyat zerinde

veya klfetli

hkmleri

srar etmek veya ister kabul et, ister

Durumu olumlu ynde deitirecek ara ve teknikler Doyum Modelinin daha ok Sa-st Blgesinde ilikinin istikrarn glendirmek zere kullanlr. Durumu 124

olumsuz ynde deitirecek ara ve tekniklerin kullanm ise ksa-vadeli amalara ulamay salar iken, istenen istikrarl iliki iin gelecekteki deiiklikleri engeller. likinin alglanmas elde edilen sonulara ve bunlarn baarlmas srecine baldr. Durumu olumsuz ynde deitirecek tekniklerin ara (olgu)lar bazen byle bir deiim amacna ynelik deil, fakat zorunluluktan kaynaklanarak uygulanma durumunda olabilir. Bylesi bir zorunluluk durumunda bu ara (olgu)larn kibarlkla uygulanmas, ayn tekniin kibirli uygulanna gre daha ok hoa gidebilir. Deiimin daha etkin olarak gerekletirilmesi iin sonu-sre bileimi yksek ynetsel yarg ve niteliklilik gerektirir. 3.7.2. Lojistik Hizmet Salayc likisi Ynetiminde rgt Konular a) Takm almas: Lojistik hizmet salayc ilikisinde Doyumstikrar Modeli taraflararasnda kapsaml haberlemeye ve haberleme becerilerine gereksinime iaret eder. Lojistik hizmet salayc ilikisindeki sanat, verimli bir iliki ortamnn kurulmasna dayanr. Belirli bir lojistik hizmet salayc ile uzun-vadeli bir ilikiyi salayacak gerekli planlama ve yrtme programnda irket ii yaamsal nemde olan personel arasnda nemli bir egdm abas gerekir. Bundan dolay, uzun-vadeli lojistik hizmet salayc ilikisinde en aklc yaklam, oluumunda tedarik mdrnn veya satn alcnn genellikle egdmleme ve proje yneticilii rol stlendii takm almasdr. Lojistik hizmet salayc ilikisi ynetimi, lojistik hizmet salayc ilikisini iyiletirmede dahili ibirlii ve dahili stratejik yaklam uyumu olmadan olanakszdr. Takm yeleri lojistik hizmet salayc tarafndaki muhataplar ile dorudan almaldr. Byle bir ara-yzn iyi ynetilmesi gerekir. Taraflardan biri bir sorun veya bir frsat ile karlatnda, kar taraf ile abuk ve danmaya dayal ahenkli bir eylem ierisine girmelidir. Kar taraftaki deiimlerin, sorunlarn ve frsatlarn etkisini deerlendirebilmek iin takm yeleri taraflarn 125

durumlarn, niyetlerini, gl ve zayf ynlerini tm detaylar ile bilmelidirler. Byle bir iliki ortam ancak aklk, tartma, karlkl sorun zme ve anlaml bir ilikinin tm konularn samimiyet ile aratrmaya niyetli olmak ile elde edilebilir. Bir irket iinde bile farkl ilevsel alanlardan kiilerin birlikte ayn amaca ynelmesindeki zorluk gz nne alndnda; duruma lojistik hizmet salayc rgtnn de eklenmesi ile ortaya kan zorluk ortadadr. Gelecekte tedarik mdrlerinin karlaacaklar en zorlamal konu, stn lojistik hizmet salayc ilikilerini gelitirmektir. Dahas, lojistik hizmet salayc ile verimli alma ilikisi gelitirme kabiliyeti tedarikin irket ii verimli alma ilikileri gelitirebilmesine dayanr. Lojistik hizmet salayc gcnden en ok yaralanabilmede; tedarikin irket ii stats ve personelinin nitelikli olmas en nemli rol oynar. b) E-Yerleim: irketler az adamla ok i yapmak, verimlilik ve rekabetsellik amalarna ulamak istedike lojistik hizmet salayclarnn uzmanlklarna ve yardmlarna daha fazla dayanr olmaktadrlar. Lojistik hizmet salayc sat personelinin irketin tedarik blmne satn-alc, planlayc olarak yerletirilmesi (eyerleim), lojistik hizmet salayc ilikisinde haberlemeyi ve ilemleri iyiletirebilir. Bylece lojistik hizmet salayc, irket ilerinin bir ksmn stlenerek, taraflarn genel ynetim giderlerini (ynetim ve sat gibi) azaltr. 3.7.3. Lojistik Hizmet Salayc Performans Deerlendirme Lojistik hizmet salayc performans deerlendirmesi dar anlamda her bir lojistik hizmet salaycnn deerlendirmesi olarak yaplabilecek iken, irket performans sistemi ile ilikilendirilerek geni anlamda da yaplabilir.

126

Lojistik hizmet salayc deerlendirmede admlar:132 1. Lojistik hizmet salayc performans hedefleri ile irketin performans hedefleri arasnda uyumlu bir ayarlama temin edilmesi. 2. Deerlendirme iin finansal salamla, operasyonel performans ltlerine, i sreleri ve uygulamalarna, kltrel faktrleri devreye sokmaya ve risk faktrlerine dayanan bir yaklam belirlenmesi 3. Lojistik hizmet salayc bilgilerini toplamak zere nemli performans gstergeleri (KPI) ve performans skor kartlar gibi bir yntem gelitirilmesi 4. ISO 9001 gibi bir standart veya sektre zel trev versiyonlarnn benimsenmesi, sektr lideri baz alnarak performansn benchmarking yaplmas, Malcolm Baldridge National Quality Award gibi kriterler karsnda performansn llmesi, toplanan verilere gre KPI ve skor kartlarn ilenmesi ve Lojistik hizmet salayc performansnn irketin kendi gelitirdii kriterlerine gre deerlendirilmesi gibi bir deerlendirme sistemi kurulmas 5. Kurulan deerlendirme sisteminin yrrle konulmas ve

uygulanmaya balanmas 6. Lojistik hizmet salayclara performanslar hakknda geri bildirimde bulunulmas 7. Lojistik hizmet salayc performanslarndan sonular karlmas

S. Gordon, Seven Steps To Measure Supplier Performance, Quality Progress, 2005, 38 (8), ss. 20-25.

132

127

3.7.4. Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanmnda Szleme Ynetimi D kaynaklama szlemeleri klasik bir satn alma szlemesi gibi ele alnmamaldr. Szlemelerin oluturulmas srasnda beklentilerin ve lm yntemlerinin doru olarak belirlenmesi nemlidir. Hizmet veren ve alan firmann dzenli toplantlarla bir araya gelmesi, hatta hizmet alan firmann kullanlacak bilgi sistemine dorudan eriim ile kendisi ile ilgili aktiviteleri anlk olarak izleyebilmesi nemlidir.133 Mterilerin Freight Forwarder seimi ve lojistik hizmeti satn alma sreci dnemsel olarak aada rnek bir alma ile belirtilmitir:134 A. Lojistik Hizmet Satnalma ncesi Dnem 1. Lojistik ihtiyacnn ortaya kmas 2. Aratrma ve bilgi toplama a. htiyacn tanmlanmas, b. zm aratrma, c. Alternatif lojistik hizmeti veren irketlerin tanmlanmas. 3. Lojistik hizmeti veren irketlerin deerlendirilmesi a. Lojistik irketlerine ait bilgilerin gzden geirilmesi, b. Lojistik hizmeti alan tandk irket ve kiilere danlmas, c. irket ii deerlendirme toplants yaplmas, d. Lojistik hizmeti veren irketle balantya geilmesi.

133 134

Mersin, a.g.e., s. 9. anc ve Erdal, a.g.e., s. 75.

128

B. Lojistik Hizmet Gerekletirilme Dnemi 1. Belirlenen lojistik irketinden hizmet talebi, 2. Lojistik hizmetin verilmesi. C. Lojistik Hizmet Satnalma Sonras Dnem 1. Lojistik hizmet performansnn deerlendirilmesi, 2. Gelecee ilikin niyet (uzun dnemli tekrar alma veya yeni irket belirleme).

D Kaynak Kullanm szlemelerinin baars iin dikkat edilmesi gereken nemli noktalar aada zetlendii gibidir:135 1. Mega projeler ynetilebilir paralara ayrlmaldr: DKK projeleri byk emek ve hazrlk isteyen kapsaml projelerdir. Bu tr projeleri, her eyi bir anda yapmak yerine daha kolay ynetilebilecek, sonular lmlenebilecek ve faydann ksa vadede grnr olaca alt bileenlere ayrp belirli bir plan dahilinde aama aama ele almak faydal olacaktr. 2. Hizmet Salaycnn hizmetini lmek iin nce mevcut performans llmelidir: Srekli iyiletirme kavram ele alnrken vurgulanan lemediiniz eyi iyiletiremezsiniz kural DKK projelerinin baars iin de geerlidir. Mevcut sreler d kaynaa devredilmeden nceki srecin performans bilinmiyorsa yaplan projenin baarl olup olmad da hibir zaman bilinmez. zellikle irket ierisinde deiime diren, kltrel fakllk gibi nedenlerle yeni yapya eletiriler gelebilecektir. llebilir somut gstergelerle performansn belirlenemedii durumda alglama farkllklarndan
135

Mersin, a.g.e., s. 10.

129

proje istenen ba yakalamam gibi dnlebilir. Hizmet alann, projeden salad fayday somutlatrmas iin byle bir lm yapmasnda byk yarar olacaktr. 3. Hizmet Seviyesi Anlamas taslan hizmet alan oluturmaldr: Hizmet alan kendi bak as ile ihtiyalarn deerlendirip hedeflerini koyuyor olmaldr. Hizmet alann memnuniyeti ve tatmini projenin balangcnda kendi beklentilerini doru biimde tanmlam olmasna ve hizmet salayc tarafndan da bu beklentilerin anlalm olduundan emin olmasna baldr. 4. Hizmet Salaycnn de uygun bir kar elde etmesi gerektiinin farkna varlmal ve karn uygun olup olmad tehis edilmelidir: Hizmet Salaycnn projeden ticari olarak bir kar beklentisi olmas gayet normaldir. Doaldr ki bir pazarlk sreci sz konusu olacak ve hizmet alan kendisi iin en uygun fiyatlara ulamay hedefleyecektir. Bu pazarlklar srasnda ulalan noktann, hizmet salayc asndan projenin yaplrln ve ekiciliini kaybetmesine yol amamasna dikkat edilmelidir. Byle koullarla yaplan szlemelerde hizmet salayc esnekliini yitirecek ve kar edebilmek iin birok konuyu kapsam dna almaya alacaktr. Bu da operasyonel srete taraflar arasndan kapsam konusunda srtmelere ya da hizmet kalitesinin istenen dzeye erimemesine neden olacaktr. 5. Avukatlar szlemelere erken dahil etmeli fakat yasal hedeflerin i hedeflerini bastrmasna izin vermemelidir: Bu madde ile doaldr ki yasal zorunluluklarn ve ykmllklerin gz ard edilmesi kastedilmemektedir. Ancak kimi durumlarda iin sahipleri szleme srecine yeterince dahil olmayp bu sre avukatlarn karlkl grmeleri ile ilerlemektedir. Genel ilkeler ve amalarda uzlalsa da detaylarda zaman kaybedilebilmekte, uzlalacak noktaya gelmekte zorlanlabilmektedir. Bu nedenle her zaman iin i hedeflerine ncelik verilmeli avukatlar da bu dorultuda ynlendirilmelidir. 130

Freight faaliyetlerinin

Forwardern

evresinde

uluslararas

eya

(mal)

tama

gerekleebilmesinde

ihracat-ithalat,

retici/satc-alc,

Freight Forwarder ve tama irketi olmak zere birbirleriyle ilikili birok bileen bulunmaktadr. Bu bileenlerin kendi aralarnda yaptklar szleme tipleri ise aadaki gibidir:136 hracat ve ithalat arasnda yaplan ticari satm szlemesi, hracat veya ithalat taraflardan biri ve Freight Forwarder firmas ile yaplan gnderici-Freight Forwarder szlemesi, Freight Forwarder firmasnn tama irketi ile yapt Freight Forwarder-tayc szlemesi, Tanacak eyalarn datm merkezleri veya ara noktalarda depolanmas gerektiinde yaplan depo szlemesi, Gnderen ve Freight Forwarder arasnda veya ana Freight Forwarder ile uluslararas pazarlarda datm konusunda uzman olan irketler (Alt Freight Forwarder, distribtr, acenta vb.) arasnda yaplan datm szlemesidir.

Her szlemede szlemenin geerlilik balangc ve sresi belirtilmelidir. DKK projelerinde hizmet salayc szleme imzalanr imzalanmaz operasyonlar kendi zerine devralr durumda olamayabilir. Salkl bir operasyon srdrebilmek iin baz n hazrlklarn yaplmas sz konusu olacaktr. Genelde szleme sresi 3 temel evreye ayrlabilir:137 1. Kurulum (Aktivasyon) Evresi: Hizmetin sunulabilmesi iin temel altyaplarn, gerekli sistemlerin kurulduu, srelerin tasarland evredir. Bu evre ierisinde bilgi henz operasyonel hizmetler balamamtr.
136 137

Gerekli

teknolojileri

sistemlerinin

anc ve Erdal, a.g.e., s. 21. Mersin, a.g.e., s. 11.

131

btnletirilmesi, i aklarnn, onay mekanizmalarnn tanmlanmas gibi iler bu aamada tamamlanr. Bu evrenin ne zaman bitecei gecikme durumunda oluabilecek zararlarn nasl karlanaca szlemeye eklenmelidir. 2. Gei (Devir) Evresi: Bu dnemde altyap hazrlklar byk oranda tamamlanmtr, belirli bir plan ierisinde iler hizmet salaycya devredilmektedir. Kimi firmalar bir anda tm faaliyetlerin devrini tercih etseler de, aama aama gei her zaman daha salkl olacaktr. Blge baznda ya da rn tipi baznda devir ve her admda karlkl gzden geirme ve dzeltmelerin gerekletirilmesi projenin baars iin nemli olacaktr. Bu evrede geiin nasl olaca ve ne kadar srecei ve yine gecikme durumunda ne olaca szlemede belirtilmelidir. 3. Operasyon Evresi: Operasyon evresi szleme kapsamnda belirtilen hizmetlerin tamamnn hizmet salayc tarafndan verilmeye baland, operasyonel srelerin oturduu ve kararl yapya geildii dnem anlamna gelmektedir. Operasyonel evre ierisinde de kapsamda baz deiiklikler olmas sz konusudur. Bu deiikliklerin Deiiklik Ynetim sreci ierisinde ele alnmas gerekmektedir.

132

BLM IV: UYGULAMA

Tez almasnn uygulamaya ayrlan drdnc blmne aratrmann metodolojisi (yntemi) ile ilgili bilgiler verilerek balanm ve blm veri analizlerinin yaplmas ile srdrlmtr. Aratrmann amacna uygun gelitirilen modeli ele alnarak, bu model erevesinde yaplan farkllama testlerinin bulgular incelenmitir. 4.1. Aratrmann Metodolojisi Aratrmann yntemi aada aratrmann tr, evren ve rneklemi ile veri toplama arac balklar altnda ilenmeye baladktan sonra, aratrmann amacna bal olarak nemi, snrllklar ve varsaymlar zerinde durulmutur. Aratrmann yntemi ile yakndan ilgili saylabilen verilerin szlmesi de blmn sonunda yer almaktadr. 4.1.1. Aratrmann Tr Aratrma tarama tr keifsel bir aratrmadr ve tarama modeline dayanr. Tarama modelleri, var olan bir durumu, var olduu ekliyle betimlemeyi amalayan aratrma yaklamlardr. Aratrmaya konu olan olay, birey ya da nesne, kendi koullar iinde ve olduu gibi tanmlanmaya allr. Onlar, herhangi bir ekilde deitirme, etkileme abas gsterilmez.138 Aratrmada Lojistik D Kaynak Kullancs ile Lojistik Hizmet Salayc arasndaki ilerin yapl ekli zerine anlay farknn ya da anlay birliinin bulunduunu belirlemeye ynelik bir model gelitirilmitir. Byle bir farkn bulunmamas lojistik mesleinin gelimesinde ve Lojistik Hizmet Salayclarn bu geliimde oynayabilecei rolde nemli paya sahip olabilecektir. Ayrca irketlerin d kaynakladklar lojistik hizmetler iin tedariki seimlerinde byle bir anlay birliinin bulunmas olumlu olabilir. Aratrma modelinde byle bir anlay birliinin
138

Niyazi Karasar, Bilimsel Aratrma Yntemi, Ankara: Nobel Yaynlar, 2006, 16. Bas, s. 76.

133

ya da farkllnn kaynaklarnn belirlenmesine allmtr. Bu kaynalara dair gelitirilen parametreler arasnda Lojistik Hizmet Salayclarn lojistik temel ve uygulama bilgileri ile bunlarn kurumsal zelliklerine yer verilmitir. 4.1.2. rneklem Bu tez almasndaki uygulama, Trkiye lojistik hizmet salayclar irketlerinde alanlar evreninde ve 92 kiilik bir rneklemde gerekletirilmitir. 4.1.3. Veri Toplama Arac Aratrma iin veriler lojistik hizmet salayc sektrnde alan ve ounlukla st dzey ynetici olan 92 kiiye uygulanan anket ile toplanmtr. Anket aratrmac tarafndan gelitirilmi ve saha uygulamasna kmadan nce 12 kiilik bir pilot aratrma ile sorularnn anlalrl test edilmitir. Dzenlenen anket aada sralanan balca be ksmdan olumaktadr: a) Kiisel zellikler b) Kurumsal zellikler c) Lojistikte D Kaynak (d kaynak kullanm faktrleri) temel bilgileri d) Lojistikte D Kaynak Faaliyet Bilgileri e) Lojistik D Kaynak Kullancs - Hizmet Salayc Arasndaki Anlay Fark Bilgileri Anketin bir rnei almann EKinde sunulmaktadr. 4.1.4. Snrllklar ve Varsaymlar Anket 92 lojistik hizmet salaycs alan tarafndan yantlanmtr. Cevaplayc saysnn snrl oluu aratrmacnn olanaklar ve tez almasnn kapsam ile snrldr. 134

Ankete verilen cevaplarn doru ve samimi cevaplar olduu varsaylmtr. 4.1.5. Verilerin Szlmesi Veriler MicroSoft Excel ve SPSS (Statistical Package for Social Sciences) Versiyon 13.0 bilgisayar programlarnda ilenmitir. Frekans dalm analizi gibi betimleyici analiz tekniklerinin yan sra parametrik testlerden Tek Ynl Varyans Analizi ANOVA ya da parametrik olmayan testlerden Mann Whitney-U ve Krushkal Wallis gibi farkllk testleri uygulanmtr. 4.2. Verilerin Analizi Aratrmada kullanlan veri toplama arac olan anket aracl ile toplanan ve aratrmann yukardaki blmnde test parametreleri halinde kodlanarak veri tabanna girileri yaplan verilerin analizleri aada yaplmaktadr. Ankete katlanlarn (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 1. Yanz ve 2. irketteki pozisyonunuz sorularna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

Ya ekil 4.1. Ya ve irketteki Pozisyon Grafikleri

Pozisyonu

135

Aratrmaya katlanlarn anketin (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 1. Yanz sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.40, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4930 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn ounun ya 35ten kktr. Ankete katlanlarn (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 2. irketteki pozisyonunuz sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 3.27, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas ise 1.0390 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn ounu mdr gibi st yneticiler oluturmaktadr. Ankete katlanlarn (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 3. yaamndaki kdeminiz, 4. Lojistik sektrndeki kdeminiz ve 5. u anda altnz lojistik irketindeki kdeminiz sorularna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

Kdem

Lojistik Sektrndeki Kdem

irketteki Kdem

ekil 4.2. Cevaplayclarn Kdem zelliklerinin Dalm Aratrmaya katlanlarn anketin (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 3. yaamndaki kdeminiz sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.46, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5010 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn ounun i yaamlarndaki kdemleri 12 yldan daha azdr. Ankete katlanlarn (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 4. Lojistik sektrndeki kdeminiz sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.43, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4980 olarak

136

hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn ounun lojistik sektrndeki kdemleri 7 yldan daha azdr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 5. u anda altnz lojistik irketindeki kdeminiz sorusuna verdikleri cevaplarn irketlerin ya bilgisine dntrlen deerlerin frekans dalmnn Ortalamas 1.36, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4820 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ounun halen altklar lojistik irketindeki kdemleri 5 yldan daha azdr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 1. irketinizin Kurulu yl ve 2. irketinizin Personel Says sorularna verdikleri cevaplarn (irketlerin ya bilgisine dntrlen) deerlerin frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

irket Ya

Personel Says

ekil 4.3. Cevaplayclarn irketlerinin Yalar ve Personel Says Grafikleri Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 1. irketinizin Kurulu yl sorusuna verdikleri cevaplarn irketlerin ya bilgisine dntrlen deerlerin frekans dalmnn Ortalamas 1.45, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5000 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn ounun alt lojistik irketin ya 22 yldan daha kktr.

137

Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 2. irketinizin Personel Says sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.45, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5000 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounda 200 personelden az personel bulunmaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) sorusunun Karayolu, Denizyolu, Demiryolu ve Havayolu seeneklerine verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.4. Faaliyet Alan Grafii Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) sorusunun Karayolu seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.96, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.2050 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun Karayolunda altklar sonucu karlabilir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) sorusunun Denizyolu seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.29, Medyan 0, Modu 0, Standart

138

Sapmas 0.4580 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounun Denizyolunda almadklar sonucu karlabilir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) sorusunun Demiryolu seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.20, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.3990 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun Demiryolunda almadklar sonucu karlabilir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) sorusunun Havayolu seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.59, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4950 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounun Havayolunda altklar sonucu karlabilir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 4. Depo kapasiteniz (m2) ve 5. Souk hava deponuz var m? sorularna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

Depo m2

Souk Hava Deposu

ekil 4.5. Depo Alan ve Souk Hava Deposu Grafikleri Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 4. Depo kapasiteniz (m2) sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.51, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.5030 olarak

139

hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun 4500 m2 den daha byk depo kapasitesi bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 5. Souk hava deponuz var m? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.79, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.4120 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun Souk Hava Deposu bulunmamaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 6. Kullanmdaki ara saynz sorusunun kendi ara saynz, bal ara saynz seeneine verdikleri cevaplarn ve bu seeneklere verdikleri cevaplarn toplamndan elde edilen toplam ara saylar bilgisine ait frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

Kendi Ara ekil 4.6. Ara Saylar Grafikleri

Bal Ara

Toplam Ara

Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 6. Kullanmdaki ara saynz sorusunun kendi ara saynz seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.64, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.4820 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounun 20 adetten fazla kendi aralar bulunmaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 6. Kullanmdaki ara saynz sorusunun bal ara saynz seeneine verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.54, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.5020 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun 20 adetten fazla bal aralar bulunmaktadr. 140

Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 6. Kullanmdaki ara saynz sorusunun kendi ara saynz ve bal ara saynz klarna verdikleri cevaplarn toplamndan elde edilen toplam ara saylar bilgisine ait frekans dalmnn Ortalamas 1.56, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.5000 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounun 20 adetten fazla toplam aralar bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Marmara Blgesi (Anadolu Yakas), Anadolu Blgesi, Marmara Blgesi (Trakya Yakas), Karadeniz Blgesi, Ege Blgesi, Dou Anadolu Blgesi, Akdeniz Blgesi ve Gneydou Anadolu Blgesi seeneklerini iaretlemelerine ait frekans dalm bilgileri aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.7. Corafi Faaliyet Blgeleri Grafii Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Marmara Blgesi (Anadolu

141

Yakas) seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.64, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4820 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Marmara Blgesi (Anadolu Yakas)nda faaliyette bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Anadolu Blgesi seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.50, Medyan 0, Modu 5.0 (ift mod), Standart Sapmas 0.5030 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin yars Anadolu Blgesinde faaliyette bulunmakta iken dier yars bulunmamaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Marmara Blgesi (Trakya Yakas) seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.80, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.3990 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Marmara Blgesi (Trakya Yakas)nda faaliyette bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Karadeniz Blgesi seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.35, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4790 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Karadeniz Blgesinde faaliyette bulunmamaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Ege Blgesi seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.51, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5030 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Ege Blgesinde faaliyette bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Dou Anadolu Blgesi seeneini

142

iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.37, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4850 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Dou Anadolu Blgesinde faaliyette bulunmamaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Akdeniz Blgesi seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.47, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.5020 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Akdeniz Blgesinde faaliyette bulunmamaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz sorusunun Gneydou Anadolu Blgesi seeneini iaretlemelerine ait frekans dalmnn Ortalamas 0.40, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4930 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Gneydou Anadolu Blgesinde faaliyette bulunmamaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 8. Yabanc irket ortanz var m?, 9. Uluslararas lojistik faaliyetleriniz var m? ve 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalarn ou uluslararas firmalar mdr? sorularna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

143

Yabanc Ortak

Yurtd Lojistik

Yabanc Mteri

ekil 4.8. Kurumsal zellikler Grafii Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 8. Yabanc irket ortanz var m? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.52, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5020 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ounun yabanc irket orta bulunmaktadr. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 9. Uluslararas lojistik faaliyetleriniz var m? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.77, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4240 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun uluslararas lojistik faaliyetleri bulunmaktadr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalarn ou uluslararas firmalar mdr sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 0.58, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4960 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ounun lojistik hizmetlerini grdkleri firmalar uluslararas firmalardr. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun retim sektr, Kimyala sektr, Ulatrma-Lojistik sektr, Tp-salk sektr, Perakendecilik sektr, Danmanlk hizmetleri sektr, Bankaclk-finansman-sigorta sektr, Elektronik-Biliim teknolojileri-haberleme sektr ve naat-mhendislik-

144

madencilik sektr seeneklerini iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmna ait bilgiler aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.9. Hizmet Verilen Sektrler Grafii Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun retim sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.58, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4970 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou retim sektrne hizmet vermektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Kimya-la sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.53, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5020 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Kimya-la sektrne hizmet vermektedir. Lojistik Hizmet Salayclarn hizmet ettikleri sektrler iinde kimya ve ila sektrnn de nemli bir yer tutmasna neden olarak, bu sektr

145

rnlerinin ykte hafif pahada ar rnler olmas (nakliyede ve depolamada az yer kaplamalar) ve mali kaytlarnda sorun olmamas (kayt ii ekonomi) dnlebilir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Ulatrma-Lojistik sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.67, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4710 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Ulatrma-Lojistik sektrne hizmet vermektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Tp-Salk sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.43, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4980 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Tp-Salk sektrne hizmet vermemektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Perakendecilik sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.42, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4970 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou Perakendecilik sektrne hizmet vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Danmanlk Hizmetleri sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.21, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4070 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Danmanlk Hizmetleri sektrne hizmet vermemektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Bankaclk-Finansman-Sigorta sektr

146

seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.25, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4350 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou BankaclkFinansman-Sigorta sektrne hizmet vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Elektronik-Biliim Teknolojileri-Haberleme sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.42, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4970 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou Elektronik-Biliim Teknolojileri-Haberleme sektrne hizmet vermemektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun naat-Mhendislik-Madencilik sektr seeneini de iaretlemek sureti ile cevap verenlerin frekans dalmnn Ortalamas 0.36, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4820 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou naat-Mhendislik-Madencilik sektrne hizmet vermemektedir. Anketteki (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun ankete katlanlarn salanan temel lojistik hizmetler ksmndaki Ulatrma/tamaclk/ nakliye/sevkiyat, Elleleme, Depolama ve Gmrkleme/sigortalama seeneklerini iaretlemelerine dair frekans dalm aadaki ekilde verilmektedir.

147

ekil 4.10. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Verilen Lojistik Hizmetler Grafii Anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun katlmclarn salanan temel lojistik hizmetler ksmndaki Ulatrma/tamaclk/ nakliye/sevkiyat seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.93, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.2480 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkiyat hizmeti vermektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, katlmcnn salanan temel lojistik hizmetler ksmndaki Elleleme seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.71, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4580 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak elleleme hizmeti vermektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun katlmcnn salanan temel lojistik hizmetler ksmndaki

148

Depolama seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.79, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4070 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak depolama hizmeti vermektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, katlmcnn salanan temel lojistik hizmetler ksmndaki Gmrkleme/Sigortalama seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.51, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.5030 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak gmrkleme/sigortalama hizmeti vermektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, katlmcnn salanan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Mteri ilikileri/sipari ynetimi, Paketleme, Envanter/stok ynetimi, Geri dnm/iade/imha ve Satnalma/tedarik seeneklerini iaretlemelerine dair frekans dalm aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.11. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Verilen Deer Katc Hizmetler Grafii

149

Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, salanan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Mteri ilikileri/sipari ynetimi seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.39, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4910 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak mteri ilikileri/sipari ynetimi hizmeti vermemektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, salanan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Paketleme seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.40, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4930 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak paketleme hizmeti vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, salanan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Envanter/stok ynetimi seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.29, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4580 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak envanter/stok ynetimi hizmeti vermemektedir. Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, salanan deer katc lojistik hizmetler dair ksmndaki frekans Geri Dnm/ade/mha seeneini iaretlemelerine dalmnn

Ortalamas 0.27, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4470 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin

150

ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak geri dnm/iade/imha hizmeti vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? sorusunun, salanan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Satnalma/Tedarik seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.23, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4220 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak satnalma/tedarik hizmeti vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun kullanlan temel lojistik hizmetler ksmndaki Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkiyat, aadaki ekilde verilmektedir. Elleleme, Depolama ve Gmrkleme/sigortalama seeneklerini iaretlemelerine dair frekans dalm

ekil 4.12. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Lojistik Hizmetler Grafii Ankete katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz?

151

sorusunun, kullanlan temel lojistik hizmetler ksmndaki Ulatrma/tamaclk/ nakliye/sevkiyat seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.77, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4220 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat hizmeti kullanmaktadr (d kaynaklamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan temel lojistik hizmetler ksmndaki Elleleme seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.26, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4420 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak elleleme hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan temel lojistik hizmetler ksmndaki Depolama seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.28, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4530 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak depolama hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan temel lojistik hizmetler ksmndaki Gmrkleme/sigortalama seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.49, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.5030 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak Gmrkleme/sigortalama hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr).

152

Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Mteri ilikileri/sipari ynetimi, Paketleme, Envanter/stok ynetimi, Geri dnm/iade/imha ve Satnalma/tedarik seeneklerini iaretlemelerine dair frekans dalm aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.13. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Deer Katc Hizmetler Grafii Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Mteri ilikileri/sipari ynetimi seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.10, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.2990 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak mteri ilikileri/sipari ynetimi hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Paketleme seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.22, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4150 olarak hesaplanmtr. Bu durumda

153

cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak paketleme hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Envanter/Stok Ynetimi seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.04, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.2050 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak envanter/stok ynetimi hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Geri Dnm/ade/mha seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.11, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.3130 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak geri dnm/iade/imha hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan deer katc lojistik hizmetler ksmndaki Satnalma/Tedarik seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.11, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.3130 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak satnalma/tedarik hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) Finansal deer katc genel hizmetler ksmndaki Gvenlik, Haberleme/iletiim, hizmet, 154 nsan Kaynaklar,

Yemek/kantin, Bakm/onarm ve Dier seeneklerini iaretlemelerine dair frekans dalm aadaki ekilde verilmektedir.

ekil 4.14. Lojistik Hizmet Salayclar Tarafndan Kullanlan Yardmc Deer Katc Hizmetler Grafii Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Haberleme/iletiim seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.21, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4070 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak haberleme/iletiim hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Finansal Hizmet seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.11, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.3130 olarak hesaplanmtr. Bu durumda

155

aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak finansal hizmet kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki nsan Kaynaklar seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.12, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.3260 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak insan kaynaklar hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Gvenlik seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.32, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4670 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak gvenlik hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Yemek/Kantin seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.43, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.4980 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak yemek/kantin hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Bakm/Onarm seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.34, Medyan 0, 156

Modu 0, Standart Sapmas 0.4750 olarak hesaplanmtr. Bu durumda aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak bakm/onarm hizmeti kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun, kullanlan dier (yardmc) deer katc genel hizmetler ksmndaki Dier seeneini iaretlemelerine dair frekans dalmnn Ortalamas 0.03, Medyan 0, Modu 0, Standart Sapmas 0.1790 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak baka dier hizmetleri kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler aadaki grafikte verilmektedir.

ekil 4.15. Lojistik Hizmet Salayclarn D Kaynaklama Dzeyleri Ankete katlanlarn (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn 157

Ortalamas 3.35, Medyan 3, Modu 3, Standart Sapmas 1.6340 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn altklar lojistik irketlerin ou bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak yksek dzeyli hizmet vermemektedir ya da dk hizmet dzeyi algs gelitirmilerdir. Ankete katlanlarn lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmas yararldr, 2. D kaynak kullanm rekabetsellii arttrr, 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr, 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr, 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir, 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir ve 7. Lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr ifadelerine katlmalar derecesine dair frekans dalmlar aada grafikler halinde verilmektedir.

ekil 4.16. Dkaynak Kullanmnn Yararl Bulunmas Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmas yararldr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.05, Medyan 3, Modu 2,

158

Standart Sapmas 1.2350 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ou ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmasn yararl bulmamaktadr.

ekil 4.17. Dkaynak Kullanmnn Rekabetsellii Arttrc Bulunmas

Ankete katlanlarn lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 2. D kaynak kullanm rekabetsellii arttrr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 2.96, Medyan 3, Modu 2, Standart Sapmas 1.3820 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ou d kaynak kullanmnn rekabetsellii arttrmayacan dnmektedir.

ekil 4.18. Tekli Dkaynak Kulanlmasnn Gerekli Bulunmas

159

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.12, Medyan 3, Modu 3, Standart Sapmas 1.2460 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ou ana faaliyetlerin tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmasn yararl bulmaktadr.

ekil 4.19. lerin Kontrolnn Lojistik Hizmet Salaycya Braklmasnn Gerekli Bulunmas

Ankete katlanlarn lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 2.96, Medyan 3, Modu 2, Standart Sapmas 1.4680 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre d kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmas ya da braklmamas konusunda netlik yoktur.

160

ekil 4.20. D Kaynak Kullanmnn bir st Dzey Ynetimi levi Olduu

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.21, Medyan 3, Modu 4, Standart Sapmas 1.1910 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre d kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir.

ekil 4.21. D Kaynak Kullanmnda Lojistik Srelerin Bilinmesinin Gerekli Bulunduu Ankete katlanlarn lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Etkin D Kaynak Kullanmnda Lojistik Srelerin yi Bilinmesi Gereklidir ifadesine katlmalar

161

derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.34, Medyan 3, Modu 3, Standart Sapmas 1.3530 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin iyi bilinmesi gereklidir.

ekil 4.22. Lojistik Hizmet Salaycnn Ynlendirilmesinin ve Grlerinden Yararlanlmasnn Gerekli Bulunduu Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Lojistikte Etkin D Kaynak Kullanmnda Hizmeti Alan Firma Hizmeti Salayan Firmay Ynlendirmeli ve Onun nerilerinden Yararlanmaldr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.37, Medyan 4, Modu 5, Standart Sapmas 1.388 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr. Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 8. Kendi d kaynak hizmet salayclarnz ile genellikle szleme bazl alrsnz, 9. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile genellikle szleme bazl alrsnz, 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar sizinle kesintisiz alrlar, 11. Lojistik hizmetlerini grdnz byk firmalarn ortasnz veya stratejik i ortasnz, 12. Tamaclk, depolama faaliyetleriniz ile parasal faaliyetleriniz arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sisteminiz vardr, 13. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde 162

mutabksnz, 14. Depolama ynetiminizde gnlk planlamalar yapabiliyorsunuz, 15. Elleleme faaliyetlerinizde ambalaj kararlar alabiliyorsunuz, 16. Mteriniz sizin belirlediiniz teslimat ekilleriniz arasndan seim yapar ve 17. Zamannda teslim konusunda baarlyz ifadelerine katlmalar derecesine dair frekans dalm aada grafik halinde verilmektedir.

ekil 4.23. Lojistik Hizmet Salayclarn Kullandklar D Kaynaklar ile Szlemeli almalar Ankete katlanlarn lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Kendi D Kaynak Hizmet Salayclarnz ile Genellikle Szleme Bazl alrsnz ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 4.12, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.7540 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler kendi d kaynak hizmet salayclar ile genellikle szleme bazl alrlar.

163

ekil 4.24. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile Szlemeli almalar Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile Szleme Bazl alrlar ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 4.22, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.7420 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler kendi d kaynak hizmet salayclar ile genellikle szleme bazl alrlar.

ekil 4.25. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile Kesintisiz almalar Ankete katlanlarn lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar sizinle kesintisiz alrlar ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.68, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.9170 olarak 164

hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler kendi d kaynak hizmet salayclar ile genellikle kesintisiz alrlar.

ekil 4.26. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterilerinin Orta Olmalar Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Lojistik Hizmetlerini Grdnz Byk Firmalarn Ortasnz veya Stratejik Ortasnz ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.4, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 1.1580 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler lojistik hizmetlerini grdkleri byk firmalarn orta veya stratejik i ortadrlar.

ekil 4.27. Lojistik Hizmet Salayclarn Btnleik Raporlama Sistemlerinin Olmas

165

Ankete katlanlarn lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Tamaclk, Depolama Faaliyetleriniz ile Parasal Faaliyetleriniz Arasnda Bilgisayarla Btnletirilmi Bir Raporlama-Haberleme-letiim Sisteminiz Vardr ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 4.3, Medyan 4, Modu 5, Standart Sapmas 0.8860 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketlerin tamaclk, depolama faaliyetleri ile parasal faaliyetleri arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sistemleri bulunmaktadr.

ekil 4.28. Lojistik Hizmet Salayclarn Mterileri ile lerin Grl ekli zerinde Mutabk Olular

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Lojistik Hizmetlerini Grdnz Firmalar ile lerin Yapl ekli zerinde Mutabksnz ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 4.14, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.7790 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler lojistik hizmetlerini grdkleri firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde mutabktrlar.

166

ekil 4.29. Lojistik Hizmet Salayclarn Depolama Ynetimlerini Planlayabilmeleri

Ankete katlanlarn lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Depolama Ynetiminizde Gnlk Planlamalar Yapabiliyorsunuz ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.9, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.9270 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler depolama ynetiminde gnlk planlamalar yapabilmektedir.

ekil 4.30. Lojistik Hizmet Salayclarn Elleleme Faaliyetlerinde Ambalaj Kararlar Alabilmeleri

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Elleleme

167

Faaliyetlerinizde

Ambalaj

Kararlar

Alabiliyorsunuz

ifadesine

katlmalar

derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.57, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 1.0210 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketler elleleme faaliyetlerinde ambalaj kararlar alabilmektedir.

ekil 4.31. Mterilerinin Lojistik Hizmet Salayclarn Belirledii Teslimat ekilleri Arasndan Seim Yapmalar

Ankete katlanlarn lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Mteriniz Sizin Belirlediiniz Teslimat ekilleriniz Arasndan Seim Yapar ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 3.87, Medyan 4, Modu 4, Standart Sapmas 0.9750 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ouna gre lojistik hizmet salayc irketlerin mterileri onlarn belirledii teslimat ekilleri arasndan seim yapmaktadr.

168

ekil 4.32. Lojistik Hizmet Salayclarn Zamannda Teslimat Yapmalar

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan Zamannda teslim konusunda baarlyz ifadesine katlmalar derecesine dair frekans dalmnn Ortalamas 4.42, Medyan 5, Modu 5, Standart Sapmas 0.7880 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ou lojistik hizmet salayc irketlerin zamannda teslim konusunda baarl olduklarn dnmektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik sektr hizmet salayclar sektrnde yer alan irketlerin lojistik hizmet verdikleri irketler ile aralarnda lojistik sreler ve ilerin yapl zerine anlay farklarn belirlemeye ynelik (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? ve 19. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var ise bu anlay farknn kaynaklar sizce aadakilerden hangisidir? sorularna verdikleri cevaplarn frekans dalmna ait bilgiler grafik halinde aada verilmektedir.

169

Anlay Fark

Anlay Fark Kaynaklar

ekil 4.33. Lojistik Hizmet Salayclarn Mteriler ile Aralarnda Anlay Farklar ve Anlay Farklarnn Kaynaklar Ankete katlanlarn Hizmet Saladnz irketler ile Lojistik Hizmetlerin Yapl ekli zerinde Anlay Farknz Var Mdr? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 1.43, Medyan 1, Modu 1, Standart Sapmas 0.4980 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ou lojistik hizmet salayc irketlerin hizmet saladklar irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farklar bulunduunu dnmektedir. Aratrmaya katlanlarn anketin Hizmet Saladnz irketler le Lojistik Hizmetlerin Yapl ekli zerinde Anlay Farknz Var ise Bu Anlay Farknn Kaynaklar Sizce Aadakilerden Hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplarn frekans dalmnn Ortalamas 2.27, Medyan 2, Modu 2, Standart Sapmas 0.7850 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ve lojistik hizmet salayc irketlerin hizmet saladklar irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farklar bulunduunu dnenlerin ou bu anlay farknn nereden kaynaklandna dair bir cevap vermemilerdir. Ankete katlanlarn (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C1 1. Sorudan C1 7. Soruya kadar) sorularn ortalamalar zerinden dzenlenen puanlarn frekans dalm grafik halinde aada verilmektedir.

170

ekil 4.34. Lojistik Faaliyetlere (Temel Bilgilere) Ait Sorulara (1. Soru-7. Soru) Verilen Cevaplarn Ortalamalar Ankete katlanlarn lojistik temel bilgilerine ait sorulara verdikleri cevaplarn ortalamalarnn frekans dalmnn Ortalamas %50.5 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ounun temel lojistik bilgisi sorularna genelde olumlu cevaplar verdikleri sonucu karlabilir. Ankete katlanlarn (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan lojistik uygulama bilgilerine ait (C2 8. Sorudan C2 17. Soruya kadar) sorularn ortalamalar zerinden dzenlenen puanlarn frekans dalm tablo halinde aada verilmektedir.

ekil 4.35. Lojistik Faaliyetlere (Uygulama Bilgilerine) Ait Sorulara (8. Soru-17. Soru) Verilen Cevaplarn Ortalamalar

171

Aratrmaya katlanlarn anketin lojistik uygulama bilgilerine ait sorulara verdikleri cevaplarn ortalamalarnn frekans dalmnn Ortalamas 0.962 olarak hesaplanmtr. Bu durumda cevaplayclarn ounun lojistik uygulama bilgilerine ait sorulara genelde olumlu cevaplar verdikleri sonucu karlabilir. Anketteki lojistik temel bilgileri ile lojistik uygulama bilgilerine ait verilen cevaplarn cevap seenekleri arasndaki dalm ekil 4.36da ematik olarak gsterilmektedir.

ekil 4.36. Lojistik Temel Bilgileri ile Lojistik Uygulama Bilgilerine Ait Cevaplarn Dalm leri dzey testlerin yaplmasnda parametrik test kullanabilmek iin test parametrelerinin normal dalp dalmadnn belirlenmesi gerekmektedir. Bunun iin yaplan Kolmogorov-Smirnov testinin sonucuna gre aratrmaya katlanlarn Anketteki Ana Faaliyetler Tek Bir D Kaynak Hizmet Salayc Kullanmaldr ifadesine katlmalar derecesine dair dalmn, Lojistik Temel Bilgilerine Ait 172

Sorulara Verdikleri Cevaplarn Ortalamalarnn Dalmnn ve Lojistik Uygulama Bilgilerine Ait Sorulara Verdikleri Cevaplarn Ortalamalarnn Dalmnn normal dalm olduu belirlenmitir. Buna gre bu test parametrelerinin kendi aralarnda yaplacak farkllk testlerinde parametrik testlerin kullanlabilecei de belirlenmi olmaktadr. Dier sorulara verilen cevaplarn dalmlarnn normal dalm olmad belirlenmitir. Buna gre dier test parametrelerinin dahil olduu farkllk testlerinde parametrik olmayan test yntemlerinin kullanlabilecei belirlenmi olmaktadr. 4.3. Model Aratrmann veri toplama arac olan anket ile aratrmann amacna ynelik yntemi gsteren bir model gelitirilmitir. Gelitirilen bu model ekil 4.37de verilmektedir. Bu model yol gsterici zellikte olup 38 adet olan anket sorularnn cevap seeneklerinden tretilmi 82 test parametresi 82x82 (6724) matris zerinde gerekli farkllk testleri yaplarak ilerlenmitir. Dier bir deyi ile yrtlen 6724 hcreli (82si her test parametresinin kendisi ile aprazlanmasndan dolay bo hcre olmak zere) matristeki 6642 adet farkllk testi sonular bu model yardm ile deerlendirilmeye allmtr.

173

Kiisel zellikler (Kiisel Bilgiler Sorular, A1-5) Kurumsal zellikler (Kurumsal Bilgiler Sorular, B1-14) Lojistikte D Kaynak (d kaynak kullanm faktrleri) temel bilgileri (Soru C1-7)

Lojistikte D Kaynak Faaliyet Bilgileri (Lojistik faaliyetler ile ilgili bilgiler, Soru C8-17)

Lojistik D Kaynak Kullancs - Hizmet Salayc Arasndaki Anlay Fark Bilgileri (Lojistik faaliyetler ile ilgili bilgiler, Soru C18-19)

ekil 4.37. Aratrma Amacnn Dzenlenen Anket zerinden Gerekletirilmesi in Gelitirilen Model

Modelde her sorusu nemli olan anketin aratrmann amacna uygun deerlendirilmesi hedeflenmektedir. Ancak modeldeki en yksek ibirlii algs sorusu (B14) ile lojistik piyasada lojistik hizmet salayclar ile bunlarn hizmetlerinden yararlanan irketlerin arasndaki anlay fark algsn aratran C18 sorusu modelin nemli deerlendirme noktalarn oluturmaktadr. Buna gre aadaki ksmda verilen farkllk testleri sonularna ulalmtr.

174

4.4. Bulgular Test parametreleri iin matris halinde yaplan farkllama testleri aratrma modeli altnda ve onun yol gstericiliinde aratrma amacna uygun olarak deerlendirilerek elde edilen sonular aada verilmektedir. 4.4.1. Kiisel Bilgiler ile Kurumsal zellikler Arasndaki Farkllklar Yaplan farkllama testleri sonucunda anketteki 2. irketteki pozisyonunuz sorusuna cevaplayclar tarafndan verilen cevaplar ile 14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir sorusuna verilen cevaplar arasnda istatistiksel adan anlaml farkllama bulunmutur. Aratrmada 2. irketteki pozisyonunuz sorusuna verilen cevaplar ile 14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir sorusuna verilen cevaplar arasndaki farkll belirlemek zere yaplan Kruskal Wallis Testi sonular almann EKLER blmnde Tablo Ek.2. irketteki Pozisyonun D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamasnda verilmektedir. Bu sonuca gre mdrler genellikle kiralama, hizmet satnalma, franchising, ihale alma gibi dk dzey gruplarndaki alg ylmas ile ayn fikirde deildirler. Dier bir ifade ile mdrler gibi st yneticilerin dierlerine gre daha yksek ibirlii alglar bulunmaktadr. Yaplan farkllama testleri sonucunda ankette yer alan 3. Yaamndaki Kdeminiz, 4. Lojistik Sektrndeki Kdeminiz ve 5. u Anda altnz Lojistik irketindeki Kdeminiz sorularna cevaplayclar tarafndan verilen cevaplarn anketin (B) Kurumsal Bilgiler Blmnde yer alan 14. Bir Hizmet Salayc D Kaynak Firmas Olarak Hizmetlerinizi Verdiiniz En Yksek Dzey Aadakilerden Hangisidir? sorusuna verilen cevaplara gre ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde Tablo Ek.3. Kdem zelliklerinin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamasnda topluca verilmektedir.

175

En yksek ibirlii dzeyi alglamas ile i kdemi ve irket kdemi bilgileri arasnda farkllama bulunmakta iken, halen almakta olduklar irketteki kdemleri ile en yksek ibirlii dzeyi alglamalar arasnda farkllama bulunmamtr. Bu durumdan dk ibirlii dzeyi alglamalarnn, halen alt irkette 5 yldan daha az kdemi olmas durumu ile rtt sonucu karlabilir. 4.4.2. Lojistik Bilgilerin Kiisel Bilgilere Gre Farkllamas Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn anketteki (A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 1. Yanz sorusuna verdikleri cevaplarn anketin lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir ifadesine katlmalar dereceleri arasnda istatistiksel adan anlaml farkllama bulunmutur. Bu farkllama testine ait sonular almann EKLER blmnde Tablo kaynak Ek.4. Yan Lojistik lojistik iyi Sre Bilgisinin Gerekli Grlmesine gre Farkllamasnda verilmektedir. Buna gre cevaplaycnn ya ile C1 6. Etkin d kullanmnda gibi) srelerin (tamaclk, elleleme, verilen depolama, yantlar ambalajlama bilinmesi gereklidir sorusuna

farkllamaktadr. Bu da lojistik hizmet salayan irketlerde lojistik ynetiminde sre ynetimine ya kk olanlarn (genlerin) daha yatkn olduunu gstermektedir. 4.4.3. Kurumsal zellikler Arasndaki Farkllar Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn anketteki (B) Kurumsal Bilgiler Blmnde yer alan 3. irketinizin Faaliyet Modu (Alan) sorusunun eitli faaliyet modu seeneklerini iaretlemeleri incelenmitir. Bu incelemeye gre, bir faaliyet modu seeneini iaretleyenlerin teker teker (ayr ayr olmak zere) dier faaliyet modu seeneklerini iaretlemelerinden istatistiksel adan anlaml ekilde farkllatklar bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmndeki tablolarda; Tablo Ek.5. Karayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas, Tablo Ek.6. Denizyolu Faaliyet 176

Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas, Tablo Ek.7. Demiryolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas, Tablo Ek.8. Havayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas ve Tablo Ek.9. Faaliyet Alanlarnn Farkllamalarnn Karlatrmal Matrisinde topluca verilmektedir. Buna gre faaliyet modunda cevaplayclardan karayolunu seenler genellikle demiryolu ve havayolu ile alma konusunda farkllamaz iken, denizyolunda alanlar kendi aralarnda demiryolunda ya da havayolunda almalar konusunda farkllamaktadrlar. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn anketteki (B) Kurumsal Bilgiler Blmnde Yer Alan 7. Corafi Olarak Faaliyet Blgeniz sorusunun eitli corafi blgeler seeneklerini seeneklerini iaretlemeleri incelenmitir. Bu incelemeye gre, bir corafi blge seeneini iaretleyenlerin teker teker (ayr ayr olmak zere) dier corafi blge seeneklerini iaretlemelerden istatistiksel adan anlaml ekilde farkllatklar bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmndeki tablolarda; Tablo Ek.10. Marmara Blgesi (Anadolu Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.11. Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.12. Marmara Blgesi (Trakya Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.13. Karadeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.14. Ege Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.15. Dou Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.16. Akdeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas, Tablo Ek.17. Gneydou Andolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas ve Tablo Ek.18. Corafi Faaliyet Blgeleri Farkllamasnn Karlatrmal Matrisinde topluca verilmektedir. Bu farkllama testlerine ait yukarda belirtilen tablolardaki sonular incelendiinde, cevaplayclarn faaliyet Blge Seeneklerini iaretlemelerinde farkllamakta olduklar bulguland. Bunun nedenleri iki seenekli olarak ele alnabilir:

177

1. Cevaplayclar Pazar paylamak zere yurda yaylm olabilir (faaliyet blgesi farkllamas, corafi farkllama) 2. Cevaplayclar ubeleerek yurda yaylm olabilir (faaliyet alannn kapsamn geniletmek, pazarn derinliklerine nfuz etmek amac ile) Bu seeneklerden ikincisi geerlidir. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn anketteki sras ile (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 8. Yabanc irket ortanz var m?, 9. Uluslararas lojistik faaliyetleriniz var m? ve 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalarn ou uluslararas firmalar mdr? sorularna verilen cevaplarn anketin (B) Kurumsal Bilgiler Blmnde yer alan 14. Bir Hizmet Salayc D Kaynak Firmas Olarak Hizmetlerinizi Verdiiniz En Yksek Dzey Aadakilerden Hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplardan ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.19. Kurumsal zelliklerin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamasnda toplu olarak verilmektedir. Cevaplayclardan genelde dk olan en yksek ibirlii dzeyi alglamalar, yurtd lojistik faaliyette bulunmak ve yabanc orta olmak ile deil, fakat yabanc mteriler ile almak durumu ile farkllamaktadr. Bu durum en yksek ibirlii dzeyi alglamalarnn yksek olmasnn alma blgesi ve ortaklk yaps ile ilgili deil, fakat deneyimlenen yabanc mteri temas ile saland sonucunu dourabilir. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 1. irketinizin Kurulu yl sorusuna verdikleri cevaplarn anketin (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? sorusunun kullanlan temel lojistik hizmetler Depolama ksmndaki ve Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat, Gmrkleme/sigortalama seeneini Elleleme,

178

iaretlemelerinden ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.20. irket Yann Lojistik Hizmetlere gre Farkllamasnda toplu ekilde verilmektedir. irket ya ile temel lojistik hizmetleri salamada ulatrma/tamaclk/ nakliye/sevkyat hizmetleri dnda kalan elleleme, depolama ve gmrkleme/ sigortalama hizmetlerinin salanmasnda farkllk belirlenmitir. Aratrmaya katlan lojistik hizmet salama irketlerinde 22 yandan daha az kdemli olanlar (gen olanlar) fazla iken elleleme, depolama ve gmrkleme/ sigortalama hizmetlerini salayanlar fazladr. Buna gre daha yeni lojistik hizmet salama irketleri

ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat hizmetleri dnda kalan elleleme, depolama ve gmrkleme/sigortalama hizmetlerini salamamaktadr. Dier bir ifade ile eski lojistik hizmet salama irketleri ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat hizmetleri dnda kalan elleleme, depolama ve gmrkleme/sigortalama hizmetlerini salamaktadr. Bu tr lojistik hizmetlerin salanmas iin irketin kdem kazanmasnn gerektii sonucu karlabilir. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 4. Depo kapasiteniz (m2) sorusuna verdikleri cevaplarn 7. Corafi Olarak Faaliyet Blgeniz sorusunun eitli corafi blgeler seeneklerini iaretlemelerinden ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.21. Depo Kapasitelerinin Corafi Faaliyet Blgelerine gre Farkllamasnda toplu ekilde verilmektedir. Depo alan olarak 4500 m2 den daha byk depoya sahip olmak ile Akdeniz blgesinde faaliyet gstermek arasnda da farkllk bulunmutur. Buna gre aratrmaya katlan lojistik hizmet salayan irketlerin Akdeniz blgesinde faaliyet gsterenlerinin kk depolar tercih ettikleri anlalmaktadr. Bu da o blgenin az

179

lojistik hizmet ald sonucundan ok, depolarn ufak ve yaygn olduu gerei ile badaabilir. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 6. Kullanmdaki ara saynz sorusunun kendi ara saynz, bal ara saynz seeneklerine verdikleri cevap ile bu iki seenee verdikleri cevaplarn toplamndan elde edilen toplam ara saylar bilgilerinin birinin, dier ikisinden ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan tablolarda; Tablo Ek.22. Lojistik Hizmet Salayclarn Kendi Ara Saylarnn Bal Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas, Tablo Ek.23. Lojistik Hizmet Salayclarn Bal Ara Saylarnn Kendi Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas, Tablo Ek.24. Lojistik Hizmet Salayclarn Toplam Ara Saylarnn Kendi Ara ve Bal Ara Saylarna gre Farkllamas ve Tablo Ek.25. Ara Saylar Farkllamasnn Karlatrmal Matrisinde toplu ekilde verilmektedir. Aratrmaya katlan lojistik hizmet salayc irketlerin sahip olduklar, kendilerine baladklar ve toplam ara saylar arasnda EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.24teki matriste gsterildii zere farkllk bulunmutur. Buna gre lojistik irketleri farkl sahiplik/balama kombinasyonlarnda ve farkl saylarda aralar ile almaktadrlar. 4.4.4. Kurumsal zellikler ile Lojistik Bilgiler Arasndaki Farkllamalar Yaplan farllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette sras ile Lojistik Temel Bilgileri (lkeleri)ne ait (C) Lojistik Faaliyetleriniz ile lgili Kiisel Grleriniz Blmnde yer alan 2. D Kaynak Kullanm Rekabetsellii Arttrr, 5. D Kaynak Kullanm Kararlar Bir st Ynetim levidir ifadelerine katlmalar derecelerinin ve Lojistik Temel Bilgilerine Ait Sorulara Verdikleri Cevaplarn Ortalamalarnn, Anketin (B) Kurumsal Bilgiler Blmnde Yer Alan 14. Bir Hizmet Salayc D Kaynak Firmas Olarak Hizmetlerinizi Verdiiniz En Yksek Dzey Aadakilerden Hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplardan ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo 180

Ek.26. D Kaynak Kullanm Dzeylerinin D Kaynak Kullanmnn bir st Dzey Ynetim levi Olduu, Rekabetsellii Arttraca fadelerine ve Lojistik Temel Bilgilerine (Ortalamas) gre Farkllamasnda toplu ekilde verilmektedir. Buna gre genelde dk olan en yksek ibirlii dzeyi alglamalar, d kaynak kullanmnn rekabetsellii arttracana katlma ve bunun bir st ynetim ii olmas durumu ile ilgili olduu gerei (bu sorulara geree uygun cevap vermek) ile farkllamaktadr. Aslnda bu durum genel lojistik bilgisi sorular ortalamas (C1-7) ile yaygn olarak geerli olabilir. 4.4.5. Lojistik Bilgiler Arasndaki Farkllklar Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn anketin lojistik sektr hizmet salayclar sektrnde yer alan irketlerin lojistik hizmet verdikleri irketler ile aralarnda lojistik sreler ve ilerin yapl zerine anlay farklarn belirlemeye ynelik (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? sorusuna verdikleri cevaplarn, anketteki Hizmet Saladnz irketler le Lojistik Hizmetlerin Yapl ekli zerinde Anlay Farknz Var ise Bu Anlay Farknn Kaynaklar Sizce Aadakilerden Hangisidir? sorusuna verdikleri cevaplardan istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.26da verilmektedir. Buna gre ilerin yapl ekli asndan farkllk olduu algs ile bunun nedenleri arasnda farkllk vardr. Aslnda bu durum nedenlerin farkl ve dank olduu algsn desteklemektedir. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn Anketteki lojistik temel bilgileri (ilkeleri)ne ait 1. Ana Faaliyetler Dnda Kalan lerde D Kaynak Kullanlmas Yararldr, 2. D Kaynak Kullanm Rekabetsellii Arttrr, 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr, 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr, 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir, 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir ve 7. Lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan 181

firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr ifadesine katlmalar derecesinin (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? sorusuna verdikleri cevaplardan ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.28. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Temel Bilgilerine gre Farkllamasnda toplu ekilde verilmektedir. Bylece ilerin yapl ekli asndan farkllk olduu algs ile genel lojistik bilgisi sorularnn her birine verilen cevaplar arasnda farkllk olduu belirlenmitir. Bu da ilerin yapl ekli asndan farkllk olduu durumu ile genel bilgi durumunun uyumad gereini ortaya koymaktadr. Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette bulunan Lojistik Uygulama Bilgilerine Ait Sorulara Verdikleri Cevaplarn Ortalamalarnn Lojistik Temel Bilgilerine Ait Sorulara Verdikleri Cevaplarn Ortalamalarna Gre istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.29. Lojistik Uygulama Bilgilerinin (Ortalama) Lojistik Temel Bilgilerinden (Ortalama) Farkllamasnda verilmektedir. Buna gre cevaplayclarn temel lojistik bilgileri ile uygulamaya ynelik lojistik bilgileri arasnda farkllama bulunduu sonucu karlabilir. Aratrmaya katlanlarn temel lojistik bilgilerinin elitiine dair dier testlerdeki bulgular dikkate alnr ise Lojistik Hizmet Salayc irketlerde alanlarn uygulama ierisinde (meslek-ii) eitildikleri anlalmaktadr. 4.4.6. Lojistik Bilgilerin Kiisel Bilgilere, Kurumsal zelliklere gre Farkllamas Yaplan farkllama testleri sonucunda cevaplayclarn ankette A) Kiisel bilgiler blmnde yer alan 4. Lojistik sektrndeki kdeminiz, (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 2. irketinizin Personel Says sorularna verdikleri cevaplar ile (B) Kurumsal bilgiler blmnde yer alan 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? sorusunun Danmanlk 182 hizmetleri sektr seeneini

iaretlemelerinin (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz blmnde yer alan 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? sorusuna verdikleri cevaplardan ayr ayr olmak zere istatistiksel adan anlaml ekilde farkllat bulunmutur. Bu farkllama testlerine ait sonular almann EKLER blmnde yer alan Tablo Ek.30. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Sektrndeki Kdem, Lojistik Hizmet Salayclarn Personel Says ve Danmanlk Sektrne Hizmet Verilmesine gre Farkllamasnda toplu ekilde verilmektedir. Buna gre ilerin yapl ekli asndan farkllk olduu algs Lojistik sektrndeki kdem ile cevaplaycnn halen alt irketteki personel says ile danmanlk sektrne i yapp yapmamak ile farkllamaktadr. Buna gre kalabalk irketlerde piyasada ilerin yapl ekli asndan farkllk olduu algs zayflamaktadr. Ayn alg cevaplaycnn lojistik sektrndeki alma kdemi ve halen alt lojistik irketinin danmanlk sektr ile i yapmas durumu ile ykselmektedir.

183

SONU
Ekonominin ve i dnyasnn kreselleme eilimleri ile irketlerin rekabet avantaj salama kabiliyetleri arasndaki yadsnamaz iliki, irketleri ve aratrmaclar bunun salanmasndaki sreler zerine eilmelerine yol amaktadr. Hizmet Salayclarn (Lojistik Hizmet Salayclar, Finansal Hizmet Salayclar ve Biliim Hizmet Salayclar) varl ve gelimilii irketlerin rekabetsellik salamalarnda nemli rol stlenmektedir. Hizmet Salayclarn retici irketlere veya dier hizmetleri veren irketlere hizmet vermeleri, ilgili irketlerin hizmetlerini d kaynaklanmasna baldr. Bylece lojistik hizmetlerin d kaynaklanmas ile Lojistik Hizmet Salayclarn varl ve gelimilii irketlerin rekabetsellii zerinde etkili olmaktadr. Bu durum, Lojistik Hizmet Salayclarn ekonomi ve i dnyasndaki rollerinin nemini de artrmaktadr. Bu noktadan hareket ile seilen tez konusu zerinde yaplan almada, Lojistik Sektrnn ve onun nemli bir paras olan Lojistik Hizmet Salayclarn varl ve gelimilii zerinde durulmutur. Bylece tez almasnn esas noktasn, Lojistik Hizmet Salayclarn Gelimilii oluturmutur. Bylece gelimi bir lojistik sektr ve lojistik profesyonellerinin (meslek sahiplerinin) varl da lojistik tedarikisi seiminde ve lojistik hizmetlerinin d kaynaklanmasnda irketlere gelimi bir zemin ve i ortam hazrlam olacaktr. Tez almasna bu noktadan balanm ve aada zetlenen nemli sonulara ulalmtr. Veri analizlerine gre elde edilen bulgular aada verilmitir. Aratrma iin toplam 450 kiiye anket formu yollanm olup, bunlarn 92sinden cevap alnabilmitir. Aratrmaya katlanlarn ounun, ya 35ten kk, i yaamlarndaki kdemleri 12 yldan daha az, lojistik sektrndeki kdemleri 7 yldan daha az, halen altklar lojistik irketindeki kdemleri 5 yldan daha azdr. Aratrmaya katlanlarn altklar Lojistik Hizmet Salayc irketlerin ounda irketin kurulu tarihi dikkate alnarak hesaplanan ya 22 yldan daha az, 184

bnyesinde 200 personelden az personel bulundurmakta olduklar, youn ekilde Karayolu ve Havayolu ile altklar grlmtr. Yine bu irketlerin ounun 4500 m2den daha byk depo kapasitesi, 20 adetten fazla kendi aralar, 20 adetten fazla bal aralar bulunmaktadr. Anket sonularna gre, ilgili hizmet salayc irketlerin ounun souk hava deposu bulunmamaktadr. Sz konusu irketlerin ou Marmara Blgesi (Anadolu Yakas)nde, Marmara Blgesi (Trakya Yakas)nde faaliyette bulunmakta, bu irketlerin yars Anadolu Blgesinde faaliyette bulunmaktadr. Aratrmaya katlanlarn, altklar Lojistik Hizmet Salayc irketlerin ounun yabanc irket orta ve uluslararas lojistik faaliyetleri bulunmakta ve lojistik hizmetlerini grdkleri firmalar uluslararas firmalardr. Aratrmaya katlanlarn altklar lojistik irketlerin ou; retim, Kimya-la ve UlatrmaLojistik sektrlerine hizmet vermekte olup, Tp-Salk, Perakendecilik, Danmanlk Hizmetleri, Bankaclk-Finansman-Sigorta, Elektronik-Biliim TeknolojileriHaberleme ve naat-Mhendislik-Madencilik sektrlerine hizmet vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn, altklar Lojistik Hizmet Salayc irketlerin ou ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkiyat, elleleme, depolama ve gmrkleme/sigortalama hizmeti vermektedir. Ancak yine bu irketlerin ou deer katc lojistik hizmetlerden mteri ilikileri/sipari ynetimi, envanter/stok ynetimi, hizmeti geri dnm/iade/imha hizmeti, satnalma/tedarik ve paketleme hizmetlerini vermemektedir. Bunun yannda, sz konusu irketlerin ou lojistik hizmetlerden ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkiyat hizmeti kullanmakta (d kaynaklamakta), fakat elleleme, depolama ve Gmrkleme/sigortalama hizmetleri kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Sz konusu irketlerin ou, deer katc lojistik hizmetlerden hibirisini kullanmamaktadr (d kaynaklamamaktadr). Aratrmaya katlanlara gre altklar Lojistik Hizmet Salayc irketlerin ou yksek dzeyli hizmet vermemektedir. Aratrmaya katlanlarn genel lojistik grleri aada yer almaktadr:

185

1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmasnn yararl olmad dnlmektedir. 2. Cevaplayclarn ou d kaynak kullanmnn rekabetsellii arttrmad grndedir. 3. Tek bir d kaynak hizmet salayc kullanlmasnn yararl olduu kanaatindedir. 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontroln d kaynak hizmet salaycsna braklmas ya da braklmamas konusunda netlik yoktur. 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir. 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin iyi bilinmesi gereklidir. 7. Bu durumda katlmclarn ouna gre lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr. Bu durumda katlmclarn ounun temel lojistik bilgisi sorularna ancak genelde olumlu cevaplar verdikleri sonucu karlabilir. Aratrmaya katlanlarn uygulamaya ynelik lojistik bilgilerine gre Lojistik Hizmet Salayc irketler: 1. Kendi d kaynak hizmet salayclar ile genellikle szleme bazl alrlar. 2. Lojistik hizmetlerini grd firmalar ile genellikle szleme bazl alrlar.

186

3. Kendi d kaynak hizmet salayclar ile genellikle kesintisiz alrlar. 4. Lojistik hizmetlerini grdkleri byk firmalarn orta veya stratejik i ortadrlar. 5. Tamaclk, depolama faaliyetleri ile parasal faaliyetleri arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sistemleri kurmulardr. 6. Lojistik hizmetlerini grdkleri firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde mutabktrlar. 7. Depolama ynetiminizde gnlk planlamalar yapabilmektedirler. 8. Elleleme faaliyetlerinde ambalaj kararlar alabilmektedirler. 9. Mterilerine onlarn belirledii teslimat ekilleri arasndan seim yaptrabilmektedirler. 10. Zamannda teslim konusunda baarl olduklarn dnmektedirler. Bu durumda katlmclarn ounun lojistik uygulama bilgilerine ait sorulara genelde olumlu cevaplar verdikleri sonucu karlabilir. Veri analizlerine dayanlarak karlan bu sonular farkllk analizleri sonularnn yorumlanmasnda kullanlmtr. Lojistik hizmetlerin d kaynaklanmas ile irketlerin kazandklar rekabet stnlnn lojistik sektrnde birok yeni gelimeye yol at belirlenmitir. Bu gelimeler arasnda, lojistik sektrnn kendi ierisinde daha ileri ibirliinin salanmas ve lojistik hizmet salayc irketler ile onlarn hizmetlerinden yararlanan irketlerin ortakla kadar varan stratejik ibirlikleri saylabilir.

187

Lojistik sektr ierisinde ve lojistik sektr ile ilgili olan dier sektrler arasndaki btnlemeler yeni ynetim modellerini (sre ynetimi gibi) getirmek ile birlikte, lojistik ilerinin yaplmasnda ilgili aktrler arasnda da bir anlay birliinin salanmas nemli hale gelmi olduu sylenebilir. Btnleme konusunda eitimin ve deneyimin yan sra dnya

uygulamalarndan gelitirilecek olan Lojistik Yapl Biimleri bu alanda alanlarn bilin ve alglarnn gelimesini salayabilir. Bu tez almasnda, en yksek ibirlii algs zerinde durulmutur. Tez almasnn amalarndan birisi, bu algnn ve bu alg zerinde rol oynayan faktrlerin belirlenmesidir. Sektrde, yukarda sz edilen btnlemeden meydana gelebilecek olan etkililik ve verimlilik sonularnn karlatrmal ekilde ele alnabilmesi, ibirliine engel olan farkllklarn zamanla ortadan kaldrlmasn salayabilecektir. Bylesi farkllklarn varlnn, kaynaklarnn ve olas zm yollarnn belirlenmesi bu tez almasnn bir dier amacn oluturmaktadr. Bu iki nemli ve karlkl-ilikili amaca ait yaplan almalar sonucu elde edilen bulgular aada sralanmaktadr. Cevaplayclar yurt apnda yaygn faaliyet gstermektedir. Aratrmaya katlan lojistik hizmet salayan irketlerin blgelere gre dalmnda, Akdeniz blgesinde faaliyet gsterenlerinin depo kapasiteleri bakmndan dier corafi blgelerdekilere gre farkllat ve kk depolar tercih ettikleri anlalmaktadr. Bu da o blgenin daha az lojistik hizmet ald sonucundan ok, depolarn ufak ve yaygn olduu gerei ile badaabilir. Aratrmaya katlan lojistik hizmet salayan irketlerin, faaliyet alanlar asndan da farkllatklar grlmektedir. Karayolu ile faaliyet gsteren lojistik hizmet salayclar genellikle havayolu ile de almaktadr. Bylece karayolu ve havayolu faaliyet alanlarnda alan LHSler demiryolu ve denizyolu ile faaliyet gsterenlerden farkl bir lojistik hizmet salayc grubu oluturmaktadrlar.

188

Aratrmaya katlan lojistik irketlerinin bal ara says ve ara sahiplii konusunda farkllatklar grlmtr. Bu bulgularn yan sra, ynetim dzeyi asndan cevaplamalar dikkate alndnda mdrlere gre cevaplaycllarn Lijistik Hizmet Salayc irketleri genellikle kiralama, hizmet satnalma, franchising, ihale alma gibi ibirliinde dk dzey ibirliine katlmaktadrlar. Buna gre irketteki pozisyon ykseldike en yksek ibirlii algs da gelimektedir. Bylece st yneticiler iin, ibirlii dzeyi alglar stratejik ibirliine ve ortakla kadar kt belirlenmitir. Ayn ekilde, halen allan irketteki kdem dzeyi dtke (irketteki pozisyona baklmakszn) ibirlii algsnn da dt bulgulanmtr. birlii algsnn gelimiliinde yabanc mteri ile allmas nemli bir rol oynarken, yurtd lojistik faaliyette bulunmak ve yabanc orta olmak nemli rol oynamamaktadr. Tez almasnn nemli sonularndan birisi de Lojistik Hizmet

Salayclarn, ilerin yapl ekli zerinde mterileri ile aralarnda anlay farknn bulunduklarnn belirlenmesidir. Buna gre, Lojistik Hizmet Salayclarn ilerin yapl ekli zerinde mterileri ile aralarnda anlay fark bulunmaktadr. Dier bir ifade ile, Lojistik Hizmet Salayclara gre, lojistik ilerin yaplnda ve lojistik mesleinin yrtlmesi ile ilgili mesleki srelerde mterileri ile aralarnda anlay fark bulunmaktadr. Yine aratrma bulgularna gre, Lojistik Hizmet Salayclar sonu olarak mterileri ile ilerin yapl zerinde mutabakatlar salyor olmalarna ramen; lojistik srelerin Lojistik Hizmet Salayclarn istedii gibi yrtlemedii sonucuna varlabilir. Bu bulgular Lojistik Hizmet Salayclarn, kendi mterisi olan irketlerin, lojistik ilerin yrtl ekli zerinde farkl anlaylara sahip olduunu gstermektedir. Mterileri ile byle bir mesleki gr farkll Liojistik Hizmet Salaycln lkemizde gelimesi ynnde olumsuz bir rol oynayabilecei aktr. Lojistik Hizmet Salayclarn, lojistik ilerin yapl ekli asndan kendilerinin mterileri ile aralarndaki anlay farknn nedenleri ve kaynaklar hakknda ise netlemi grleri bulunmamaktadr. Dier bir deyi ile Lojistik Hizmet Salayclardaki lojistik profesyonelleri, ilerin yapl ekilleri asndan mterileri ile aralarnda bir anlay farknn bulunduuna iaret etmekte, ancak 189

bunun

kaynaklar

zerinde

kendi

aralarnda

geni

apl

mutabakat

salayamamaktadrlar. Bu alma sonucu elde edilen nemli bulgulardan biri de, lojistik uygulama bilgisinin yksek olmasna ramen genel lojistik bilgisinin cevaplayclar arasnda dk olduu ve bu bilgi seviyesi dklnn lojistik ilerin yapl ekli asndan Lojistik Hizmet Salayclar ile mterileri arasnda gr farkll yarattdr. Lojistik ilerin yapl ekli asndan Lojistik Hizmet Salayclar ile mterileri arasnda gr farkll olmas, cevaplaycnn Lojistik sektrndeki kdemi ile farkllamaktadr. Buna gre lojistik profesyonelinin lojistik sektrndeki kdemi arttka Lojistik Hizmet Salayclar ile mterileri arasnda gr farkll artmaktadr. Lojistik ilerin yapl ekli asndan Lojistik Hizmet Salayclar ile mterileri arasnda gr farkll olmas, cevaplaycnn halen alt irketteki personel says ile de farkllamaktadr. Buna gre eleman saysnn yksek olan irketlerde, lojistik ilerin yapl ekli asndan Lojistik Hizmet Salayclar ile mterileri arasnda gr farklar azalmaktadr. Bulgular arasnda lojistik hizmet salayan irketlerde, lojistik ynetiminde sre ynetimine ya kk olanlarn (genlerin) daha yatkn olduu belirlenmitir. Ayrca yeni lojistik hizmet salama irketlerinin ulatrma/tamaclk/nakliye/ sevkiyat hizmetleri dndaki ek hizmetleri (elleleme, depolama ve gmrkleme/ sigortalama) salayarak rn yelpazelerini arttrmadklar, dier bir ifade ile eski lojistik hizmet salama irketlerinin ek hizmetlerle daha gelimi lojistik zmler retebildikleri grlmtr. Bu tr lojistik hizmetlerin salanmas iin irketin kdem kazanmasnn gerektii sonucu karlabilir. Yaplan bu tez almas sonucunda Lojistik Hizmet Salayclarndaki lojistik profesyonellerin mesleki geliimlerinin devam ettii ancak meslek oluumunda bilgi gereksinimlerinin n plana kt sonucuna varlabilir.

190

Gnmzde gittike gelien lojistik sektr iin ibirlii ve anlay birliinin salanmasnn nemine dayanarak bylesi aratrmalarn zamana yaylarak yaplmas faydal olacaktr.

191

KAYNAKA
Kitaplar Alta, Yasin: Lojistik Srelerde D Kaynak Kullanm: 3.Parti Lojistik Servis Salayclar, stanbul: Bilgi Ynetimi, 2006. Drdnc Parti Lojistik, Ynetimi, stanbul: Trk Mhendisleri Grubu, 2006. Lojistik Endstri

Alta, Yasin:

Ballou, Ronald H.: Birdoan, Baki:

Business Logistics Management, New Jersey: Prentice Hall, 4. Bas, 1999. Lojistik Ynetimi ve Lojistik Sektr Analizi, Trabzon: Lega Kitabevi, 2004.

Bowersox, Donald J. ve David J. Closs: Logistical Management: The Integrated Supply Chain Management, New York: McGraw-Hill, 1996. Coyle, John J., Edward J. Bardi ve C. John Langley: The Management of Business Logistics : A Supply Chain Perspective, Mason, Ohio: South-Western/Thomson Learning, 7. Bas, 2003. al, Asm: anc, Metin ve Murat Erdal: Dobler, D.W. ve D.N Burt: Ersoy, Mehmet akir: hracatta Teslim ekilleri ve Nakliyat, Ankara: GEME, 2005. Lojistik Ynetimi, stanbul: Utikad, 2003. Purchasing and Supply Management, New York, McGraw Hill, 1996. Tamaclk ve Lojistik Ynetimi, Avrupa Birlii Merkezi Semineri (GEME ibirlii ile), 7-12 Aralk 2006, D Ticaret Kompleksi, YeniBosna, stanbul, 2006. Business Marketing Management: A Strategic View of Industrial and Organizational Markets, Fort Worth: Drydan, 5. Bas, 1995.

Hutt, Michael D. ve Thomas W. Speh:

192

GEME:

KOBlerin Uluslararas Rekabet Glerini Artrmada Tedarik Zinciri Ynetiminin nemi, Ankara, hracat Gelitirme Merkezi, hracatta Pratik Bilgiler Serisi, 2006. Lojistik, Ankara: hracat Merkezi, ubat 2005. Gelitirme

GEME: Karasar, Niyazi: Kasilingam, Raja G.:

Bilimsel Aratrma Yntemi, Ankara: Nobel Yaynlar, 16. Bas, 2006. Logistics and Transportation, Design and Planning, mit Yldrm (ev.) ve Prof. Dr. Aydn Erel (Danman), stanbul: Lojistik Trkiye, 2006. retim Ynetimi, stanbul: Avcol Basm Yayn, 11. Bas, 2003.

Kobu, Blent:

Lambert, Douglas M. ve James R. Stock: Strategic Logistics Management, Boston: McGraw-Hill/Irwin, 4. Bas, 2001. Leenders, M.R. ve H.E. Fearon: Mersin, Doan: Purchasing and Supply Management, 11th Ed., Chicago, Irwin, 1997. Lojistikte D Kaynak Kullanm, Yararlar ve Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar, stanbul: Lojistik Trkiye, 2006. Dnyada ve Trkiyede Lojistik Sektrnn Geliimi, stanbul: stanbul Ticaret Odas Yaynlar, 2003. Sorularla D Kaynak Kullanm (Outsourcing), stanbul: stanbul Ticaret Odas Yaynlar, 2004. Logistics Outsourcing Is An Important Driver Of Topline Growth & Corporate Strategy, According To New Global Study, New York: Cap Gemini, 200. Trkiye Lojistik Sektr in Strateji ve zm nerileri, Ankara: Atlm niversitesi, 2006. retim Ynetimi, stanbul: Yaynlar, 3. Bas, 2001. Sinerji

Orhan, Osman Z. (haz.):

zbay, Tanju (haz.):

Patterson, John ve Perry Colosimo:

Tanya, Mehmet:

Yamak, Oygur:

Makaleler

193

Akgn, A.E., H. Keskin ve A. Gnsel:

rgtsel Hafza ile Enformasyon Teknolojileri (IT) Arasndaki likiler, Celal Bayar niversitesi BF, Manisa, Ynetim ve Ekonomi, 2005, 12 (2), s. 116. D Kaynak Kullanmnn Faydalar, Probil Outsourcing Yaklam, stanbul: Probil, 2005, s. 1. Outsourcing Logistics Activities in Turkey, Journal of Enterprise Information Management, Bradford, 2005, 18(3), s. 316-329.

Akn, Sami:

Akta, Emel ve Fsun Ulengin:

Alp, Osman, Nesim K Erkip ve Refik Gll: Optimal Lot-Sizing/VehicleDispatching Policies under Stochastic Lead Times and Stepwise Fixed Costs, Operations Research, Linthicum: Jan/Feb 2003, 51(1), s. 160-166. Alp, Osman, Nesim K Erkip ve Refik Gll: Outsourcing Logistics: Designing Transportation Contracts Between a Manufacturer and a Transporter, Transportation Science, Baltimore, Feb 2003, 37(1), s. 23-39. Ankaral, Egemen G.: Outsourcing Szlemeleri Yaplrken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar, Outsourcing Dergisi, Say: 1, EkimKasm, 2003, s. 35-36. Outsourcing Sreci ve Uygulamada Yaanan Sorunlar, Outsourcing Dergisi, Say: 10, (Haziran-Temmuz-Austos), 2005, s. 42-44. Lojistik Ynetimine Genel Bak, Ege Denizcilik ve Lojistik Kongresi, zmir: 31 Mays 2003, s. 1. letmelerin Lojistik Faaliyetlerinin Rekabeti Perspektifte Deerlendirilmesi: retim letmeleri zerine Bir Uygulama, Ege Akademik Bak, 7 (2) 2007, s. 637652.

Arslanta, Cem Cneyt:

Baltacolu, Tundan:

Bilginer, Nejat ve Aydn Kayaba:

194

Birdoan, Baki ve Bar imek:

Lojistik Faaliyetlere Gre Performans ltlerinin Belirlenmesi, YA/EM 2004 Yneylem Aratrmas/Endstri Mhendislii - XXIV Ulusal Kongresi, 15-18 Haziran 2004, Gaziantep Adana, s. 1-3. Stratejik Kaynak Kullanm likisi Nasl Olmaldr?, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-Ekim-Kasm, 2005), s. 52.

Blumbers, Les:

Civelek Yce, Burcu ve Doan Mersin: D Kaynak Kullanmnda Mteriye Yaknln (Customer Intimacy) nemi, Outsourcing Dergisi, Say: 13 (MartNisan-Mays, 2006), s. 18-25. Corbett, Michael F. ve Associates: Bir Ara Olarak Outsourcingi Dnmek, Outsourcing Dergisi, Say: 13, (Mart-Nisan-Mays), 2006, s. 28-30. Lojistiin Aritmetii, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2003, s. 1. Nasl Bir Lojistik Firmas, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2003, s. 1 Lojistik Hizmet Salayc Performansnn Deerlendirilmesi iin Bir Karar Destek Sistemi, Tebli, YA/EM'2004 Yneylem Aratrmas/Endstri Mhendislii - XXIV Ulusal Kongresi, 15-18 Haziran 2004, Gaziantep Adana, s. 1. Firmalarn Piyasa Performansnn Artrlmasnda Bir Strateji Olarak Outsourcingin Rol, Outsourcing Dergisi, Say: 2 (Aralk-Ocak, 2004), s. 36. Kresel Lojistik Kavram ve Lojistik sler, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Meslekte Yeterlilik, stanbul, 2006, s. 1-26. Trkiye Lojistik s Vizyonu ve Ulatrma Politikalar, Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Meslekte Yeterlilik, stanbul, 2007, s. 1-32. Lojistik Tasarm ve Deiim Mhendislii, Lojistik Ynetimi, stanbul: Danimend, 2002, s. 1.

elik, Grcan: elik, Grcan: etinyoku, T. ve H. Gken:

oban, Orhan ve Ouz Tutkun:

Erdal, Murat:

Erdal, Murat:

Ergunda, H. brahim:

195

Flanagen, P.: Ford, David:

The Rules of Purchasing Are Changing, Management Review, Mart 1994, s. 30. The Development of Buyer-Seller Relationships in Industrial Markets, European Journal of Marketing, Cilt: 14, Say: 5-6, 1980, s. 339-353. Seven Steps To Measure Supplier Performance, Quality Progress, 2005, 38 (8), s. 20-25. Lojistik Hizmetlerde D Kaynak Kullanmnn Yaygnlamas ve Tedariki letmelerde Geliim Stratejileri, stanbul Ticaret niversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yl: 4, Say: 8, Gz 2005/2, s. 2948. Lojistik Operasyonda Sre yiletirme ve Uygulamas, IV. Endstri Mhendislii Bahar Konferanslar, Proje Ynetimi ve Sre yiletirme, 3-4 Kasm 2006, Makina Mhendisleri Odas Tepekule Kongre ve Sergi Merkezi zmir, s. 1-16. Temel Yetenek ve D Kaynaklardan Yararlanma, ada Organizasyon Teknikleri, zgr Akn (Hazrlayan), stanbul: Marmara, 2000, s. 27. letmelerdeki retim Performans ltlerinin Geliimi, zellikleri ve Srekli yiletirme ile likisi, Dou niversitesi Dergisi, 2002/6, s. 1-16. D Kaynak Kullanmnn nemi, Kobi Finans Bilgi Merkezi: stanbul: Finansbank, 2007, s. 1. Outsourcing (D Kaynak Kullanm), Kobi Finans Bilgi Merkezi: stanbul: Finansbank, 2007, s. 1.

Gordon, S.:

Glen, Kemal Gven:

Gzeldal, mer:

nci, Mge ve Ayn Umdu:

Kabaday, Ebru Tme:

Kobi Finans:

Kobi Finans:

Lynch, Clifford F. ve Richard Armstrong: Managing the Outsourced Relationship & 3PL Market Overview, CLM Annual Conference, 1 Ekim 2002, s. 1-55. Margl, Tuncay: DKK Srecinde Szleme eitleri ve Szleme Esneklii Yntemleri, Outsourcing Dergisi, Say: 13 (MartNisan-Mays, 2006), s. 40-41.

196

Mersin, Doan Necip:

Bilgi Teknolojilerinde D Kaynak Kullanm Yararlar ve Dikkat Edilmesi Gerekli Noktalar, Outsourcing Dergisi, Say: 11, (Eyll-Ekim-Kasm, 2005), s. 5455. Outsourcing Top 10 AratrmalarYnetici Aratrmas, Outsourcing Dergisi, Say: 12 (Aralk-Ocak-ubat, 2006), s. 28. Stratejik Outsourcing: Bilgi Birikimi Kabiliyetlerinin Artrlmas, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-EkimKasm,2005), s. 46. Key Trends in the Logistics Outsourcing Marketplace, Capacity LLC, North Brunswick: IDC Internal Documents and Presentations, 2001, s. 2.

Outsourcing Institute:

Quin, James Brian:

Ravi, Romala:

Sariek, ., M. Dadeviren ve N. Yzgll: Bir letmede Lojistik Hizmet Salayc Seimine Ynelik Bir Model ve Uygulamas, Osmangazi niversitesi Mh. Mim. Fak. Dergisi, 2001, 14 (1), s. 1-18. Tanya, Mehmet: Lojistik ve Tedarik Zinciri Ynetimi, Ege Denizcilik ve Lojistik Kongresi, zmir: 31 Mays 2003, s. 1. Rekabet Deikeni Olarak D Kaynak Kullanm (Outsourcing), Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Dergisi, Cilt: 7, Say:3, 2005, s. 273-275. Gvenlik Hizmetlerinde Outsourcingin ncelikleri, Outsourcing Dergisi, Say: 2, (Aralk-Ocak, 2004), s. 19-20.

Tanyeri, Mustafa ve Aytekin Frat:

Targa, M. skender:

Tekin, Mahmut, Muammer Zerenler ve Atl Bilge: Biliim Teknolojileri Kullanmnn letme Performansna Etkileri: Lojistik Sektrnde Bir Uygulama, stanbul Ticaret niversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Yl: 4, Say: 8, Gz 2005/2, s. 115-129. lengin, Fsun ve Emel Akta: Lojistik Faaliyetlerin Trkiyedeki Yeri ve nemi, UTA Lojistik Dergisi, Yl: 9 (Austos 2003), s. 44.

197

Vayvay, zalp ve . Tugay Tatlsu:

Deiim Mhendisliinin Lojistik Srelerine Uygulanmas, Havaclk ve Uzay Teknolojileri Dergisi, Temmuz 2006, Cilt 2, Say 4, s. 43-53. Benzeyerek Farkllan: Rekabet Avantaj ve Stratejik D Kaynak Kullanm, Outsourcing Dergisi, Say: 2 (AralkOcak, 2004), s. 22. D Kaynak Kullanm Projelerinde Hizmet Dzeylerinin (SLAlerin) Tanmlanmas, Outsourcing Dergisi, Say: 11 (Eyll-Ekim-Kasm, 2005), s. 28. D Kaynak Kullanmnda Maliyet Avantaj, Outsourcing Dergisi, Say: 6 (Austos-Eyll, 2004), s. 41. Outsourcing ve Kaynak Ynetimi, Outsourcing Dergisi, Say:11 (EyllEkim-Kasm, 2005), s. 24. Servis Dzeyi Anlamasnn Yaplandrlmasnda Sekiz Kriter, Outsourcing Dergisi, Say: 9, Mart-NisanMays, 2005, s. 26-28. Sizin letmenizde Outsourcingin Rol Nedir?, Outsourcing Dergisi, Say: 7 (Ekim-Kasm, 2004), s. 26. Ynetici Olarak D Kaynak Kullanmnda Kontrol Nasl Elinizde Tutarsnz, Outsourcing Dergisi, Say: 4, (Nisan-Mays, 2004), s. 14-18.

Ylmaz, Ercan:

______:

______:

______:

______:

______:

______:

198

EKLER
ANKET Sayn katlmc, Lojistik D Kaynak Kullanm ve Lojistik Hizmet Salayclarn Konuya Bak ile ilgili bir Aratrma konusunda bir tez almas yaplmaktadr. Aadaki sorular kiisel dncelerinizi belirlemeye yneliktir. Sorularn doru veya yanl cevab bulunmamaktadr. Sorular gruptan olumaktadr: (A) Kiisel bilgileriniz, (B) Kurumsal bilgileriniz ve (C) Lojistikte d kaynak kullanm ile ilgili kiisel grleriniz. Ltfen ilgili boluklar doldurunuz. Gizlilii salamak iin cevaplarken isim istenmemektedir. Teekkr ederiz. (A) Kiisel bilgiler 1. Yanz: 2. irketteki pozisyonunuz Mdr Ekip ba ef Dier (ltfen belirtiniz) . 3. yaamndaki kdeminiz yl 4. Lojistik sektrndeki kdeminiz yl 5. u anda altnz lojistik irketindeki kdeminiz yl (B) Kurumsal bilgiler 1. irketinizin Kurulu yl: .. 2. irketinizin Personel Says: kii 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Karayolu Demiryolu Denizyolu Havayolu 4. Depo kapasiteniz .. m2 (eer dier l birimlerine gre ise birimi yaznz: ) 5. Souk hava deponuz var m? Var Yok 6. Kullanmdaki ara saynz . Adet kendi aracnz . Adet size bal aracnz 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz: (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Marmara (Anadolu) Marmara (Trakya) Ege Akdeniz Anadolu Karadeniz Dou Anadolu Gneydou Anadolu

199

8. Yabanc irket ortanz var m? Evet Hayr 9. Uluslararas lojistik faaliyetleriniz var m? Evet Hayr 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalarn ou uluslararas firmalar mdr? Evet Hayr 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz) retim Tp-salk Bankaclk-finansmansigorta Kimya-ila Perakendecilik Elektronik-Biliim teknolojileri-haberleme Ulatrma-lojistik Danmanlk hizmetleri naatmhendislik-madencilik 12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Mteri ilikileri/sipari Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat ynetimi Elleleme Paketleme Depolama Envanter/stok ynetimi Gmrk/sigorta Geri dnm/iade/imha Satnalma/tedarik 13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Mteri Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevky ilikileri/sipari Haberleme/iletii at m ynetimi Elleleme Finansal hizmet Paketleme Depolama nsan Envanter/stok Gmrk/sigorta Kaynaklar ynetimi Gvenlik Geri Yemek/kantin dnm/iade/imh Bakm/onarm a Dier (ltfen Satnalma/tedarik belirtiniz) . 14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir? birlii Kiralanma Hizmet Satma Stratejik ibirlii Ortaklk Franchising hale alma (C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz

200

Tamamen Katlyorum

Lojistikte d kaynak kullanm ile ilgili kiisel grlerinizi belirtmek zere aadaki sorular 1-ile-5 arasnda verilen lei kullanarak cevaplandrnz.

Katlmyorum 2

Katlyorum

Kararszm 3

5 1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmas yararldr 2. D kaynak kullanm rekabetsellii arttrr 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir 7. Lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr. 8. Kendi d kaynak hizmet salayclarnz ile genellikle szleme bazl alrsnz 9. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile genellikle szleme bazl alrsnz 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar sizinle kesintisiz alrlar 11. Lojistik hizmetlerini grdnz byk firmalarn ortasnz veya stratejik i ortasnz 12. Tamaclk, depolama faaliyetleriniz ile parasal faaliyetleriniz arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sisteminiz vardr 13. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde mutabksnz

201

Tamamen 1

14. Depolama ynetiminizde gnlk planlamalar yapabiliyorsunuz 15. Elleleme faaliyetlerinizde ambalaj kararlar alabiliyorsunuz 16. Mteriniz sizin belirlediiniz teslimat ekilleriniz arasndan seim yapar 17. Zamannda teslim konusunda baarlyz 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? Vardr Yoktur 19. Eer yukardaki soruya cevabnz Vardr ise bu anlay farknn kaynaklar sizce aadakilerden hangisidir? Hizmet saladnz irketler ve piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark sizden kaynaklanmaktadr Sizin ile piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark hizmet saladnz irketlerden kaynaklanmaktadr Piyasada lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde genel bir anlay birlii yoktur. Dier (ltfen belirtiniz) ..

Sorular ve Cevap klarnn Kodlanmas Anket sorular bir veri giri tablosuna dorudan ilenebilecek zellikte deildir. Bunu salamak iin aada aklanan yntemler uygulanmtr. Bu 202

yntemler ankette verilen cevap klarnn soru haline evrilmesi, aratrmann amacna uygun ekilde gruplamalar yaplmas (sorular gruplar halinde toplanarak verilen cevap klarna atanan deerlerin ortalamalarn alarak) ve de gerek hesap yntemi ve gerek Lojistik tanmlara dayanarak betimlenmi sorular ortaya konulmas eklinde saylabilir.

(A) Kiisel bilgiler 1. Yanz: Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. Ya 35 2. Ya > 35 2. irketteki pozisyonunuz Mdr Ekip ba ef Dier (ltfen belirtiniz) . Verilen yantlar 4 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. 2. 3. 4. Dier Ekip ba ef Mdr

3. yaamndaki kdeminiz yl Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. kdemi 12 yl 2. kdemi > 12 yl 4. Lojistik sektrndeki kdeminiz yl Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. Lojistik sektr kdemi 7 yl 2. Lojistik sektr kdemi > 7 yl

203

5. u anda altnz lojistik irketindeki kdeminiz yl Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. Halen alt lojistik irketindeki kdemi 5 yl 2. Halen alt lojistik irketindeki kdemi > 5 yl (B) Kurumsal bilgiler 1. irketinizin Kurulu yl: .. Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. irketinin kurulu ya 22 yl 2. irketinin kurulu ya > 22 yl 2. irketinizin Personel Says: kii Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. irketindeki personel says 200 kii 2. irketindeki personel says > 200 kii 3. irketinizin Faaliyet modu (alan) (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Karayolu Demiryolu Denizyolu Havayolu Bu soru birden fazla iaretleyebilirsiniz ibareli bir soru olup cevap klar birer soru gibi deerlendirilmek sureti ile anket verileri veri giri tablosuna ilenmitir. Verilen yantlar 4 cevap kk alternatifine gre aadaki gibi 4 soru haline dntrlmtr: 1. 2. 3. 4. irketiniz Karayolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Denizyolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Demiryolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Havayolunda lojistik faaliyet gstermekte midir?

204

Dntrlmeyi izleyerek, yeniden retilen her soruya verilen cevaplar iki alternatif k altnda gruplandrlmtr: 1. irketiniz Karayolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 2. irketiniz Denizyolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 3. irketiniz Demiryolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 4. irketiniz Havayolunda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 4. Depo kapasiteniz .. m2 (eer dier l birimlerine gre ise birimi yaznz: ) Verilen yantlar iki alternatif ierisinde gruplandrlmtr: 1. Depo kapasiteniz 4500 m2 2. Depo kapasiteniz > 4500 m2 5. Souk hava deponuz var m? Var Yok

Verilen yantlar 2 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Var 2. Yok 6. Kullanmdaki ara saynz . Adet kendi aracnz . Adet size bal aracnz Bu soru aadaki gibi 2 bilgi hcresinden 3 bilgi hcresine

dntrlmtr: . Adet kendi aracnz . Adet size bal aracnz

205

. Adet toplam aracnz Bu soruya verilen cevaplar her soru iin 2 cevap kk oluacak ekilde aadaki gibi gruplandrlmtr:

. Adet kendi aracnz 1. Kendi aracnz 20 adet 2. Kendi aracnz > 20 adet . Adet size bal aracnz 1. Size bal aracnz 20 adet 2. Size bal aracnz > 20 adet . Adet toplam aracnz 1. Toplam aracnz 20 adet 2. Toplam aracnz > 20 adet 7. Corafi olarak faaliyet blgeniz: (birden fazla iaretleyebilirsiniz)
Marmara (Anadolu) Anadolu Anadolu Marmara (Trakya) Karadeniz Ege Dou Anadolu Akdeniz Gneydou

Bu soru birden fazla iaretleyebilirsiniz ibareli bir soru olup cevap klar birer soru gibi deerlendirilmek sureti ile anket verileri veri giri tablosuna ilenmitir. Verilen yantlar 8 cevap kk alternatifine gre aadaki gibi 8 soru haline dntrlmtr: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. irketiniz Marmara (Anadolu)da lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Marmara (Trakya)da lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Karadenizde lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Egede lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Dou Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Akdenizde lojistik faaliyet gstermekte midir? irketiniz Gneydou Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir?

Dntrlmeyi izleyerek, yeniden retilen her soruya verilen cevaplar iki alternatif k altnda gruplandrlmtr:

206

1. irketiniz Marmara (Anadolu)da lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 2. irketiniz Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 3. irketiniz Marmara (Trakya)da lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 4. irketiniz Karadenizde lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 5. irketiniz Egede lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 6. irketiniz Dou Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 7. irketiniz Akdenizde lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 8. irketiniz Gneydou Anadoluda lojistik faaliyet gstermekte midir? 0. Hayr 1. Evet 8. Yabanc irket ortanz var m? Evet Hayr

Verilen yantlar 2 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 0. Hayr 1. Evet 9. Uluslararas lojistik faaliyetleriniz var m? Evet Hayr

Verilen yantlar 2 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 0. Hayr 1. Evet

207

10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalarn ou uluslararas firmalar mdr? Evet Hayr Verilen yantlar 2 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 0. Hayr 1. Evet 11. Hangi sektrlere hizmet veriyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz)
retim Kimya-ila haberleme Ulatrma-lojistik Tp-salk Perakendecilik Danmanlk hizmetleri Bankaclk-finansman-sigorta Elektronik-Biliim teknolojilerinaat-mhendislik-madencilik

Bu soru birden fazla iaretleyebilirsiniz ibareli bir soru olup cevap klar birer soru gibi deerlendirilmek sureti ile anket verileri veri giri tablosuna ilenmitir. Verilen yantlar 9 cevap kk alternatifine gre aadaki gibi 9 soru haline dntrlmtr: 1. irketiniz retim sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 2. irketiniz Kimya-ila sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 3. irketiniz Ulatrma-lojistik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 4. irketiniz Tp-salk sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 5. irketiniz Perakendecilik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 6. irketiniz Danmanlk hizmetleri sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 7. irketiniz Bankaclk-finansman-sigorta sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 8. irketiniz Elektronik-Biliim teknolojileri-haberleme sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 9. irketiniz naat-mhendislik-madencilik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? Dntrlmeyi izleyerek, yeniden retilen her soruya verilen cevaplar iki alternatif k altnda gruplandrlmtr: 1. irketiniz retim sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 2. irketiniz Kimya-ila sektrnde lojistik hizmet salyor mu?

208

0. Hayr 1. Evet 3. irketiniz Ulatrma-lojistik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 4. irketiniz Tp-salk sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 5. irketiniz Perakendecilik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 6. irketiniz Danmanlk hizmetleri sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 7. irketiniz Bankaclk-finansman-sigorta sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 8. irketiniz Elektronik-Biliim teknolojileri-haberleme sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet 9. irketiniz naat-mhendislik-madencilik sektrnde lojistik hizmet salyor mu? 0. Hayr 1. Evet

12. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak ne tip lojistik hizmetler veriyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz) Mteri ilikileri/sipari Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat ynetimi Elleleme Paketleme Depolama Envanter/stok ynetimi Gmrk/sigorta Geri dnm/iade/imha Satnalma/tedarik Bu sorunun cevap klar 2 blm halinde verilmektedir:

209

a. Lojistik Hizmet Salama: 1. Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat 2. Elleleme 3. Depolama 4. Gmrk/sigorta b. Lojistik hizmetlerde Deer Katan D Kaynak salama: 1. Mteri ilikileri/sipari ynetimi 2. Paketleme 3. Envanter/stok ynetimi 4. Geri dnm/iade/imha 5. Satnalma/tedarik Bu soru birden fazla iaretleyebilirsiniz ibareli bir soru olup cevap klar birer soru gibi deerlendirilmek sureti ile anket verileri veri giri tablosuna ilenmitir. Verilen yantlar 2 blmde 9 cevap kk alternatifine gre aadaki gibi 9 soru haline dntrlm ve yeniden retilen her soruya verilen cevaplar iki alternatif k altnda gruplandrlmtr:

a. Lojistik Hizmet Salama: 1. Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 2. Elleleme hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 3. Depolama hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 4. Gmrk/sigorta hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet b. Lojistik hizmetlerde Deer Katan D Kaynak salama: 1. Mteri ilikileri/sipari ynetimi hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet

210

2. Paketleme hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 3. Envanter/stok ynetimi hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 4. Geri dnm/iade/imha hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet 5. Satnalma/tedarik hizmeti salyor musunuz? 0. Hayr 1. Evet

13. Bir lojistik hizmet salayc olarak ne tr ilemlerde d kaynak kullanyorsunuz? (birden fazla iaretleyebilirsiniz)
Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat Elleleme Depolama Gmrk/sigorta Mteri ilikileri/sipari ynetimi Paketleme Envanter/stok ynetimi Geri dnm/iade/imha Satnalma/tedarik Haberleme/iletiim Finansal hizmet nsan Kaynaklar Gvenlik Yemek/kantin Bakm/onarm Dier (ltfen belirtiniz).

Bu sorunun cevap klar 3 blm halinde verilmektedir: a. Lojistik Hizmet Alma (kullanma): 1. Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat 2. Elleleme 3. Depolama 4. Gmrk/sigorta b. Lojistik hizmetlerde Deer Katan D Kaynak Alma (kullanma): 1. Mteri ilikileri/sipari ynetimi 2. Paketleme 3. Envanter/stok ynetimi 4. Geri dnm/iade/imha 5. Satnalma/tedarik c. Yardmc hizmetlerde D Kaynak Alma (kullanma) 1. Haberleme/iletiim 2. Finansal hizmet

211

3. 4. 5. 6. 7.

nsan Kaynaklar Gvenlik Yemek/kantin Bakm/onarm Dier (ltfen belirtiniz).

Bu soru birden fazla iaretleyebilirsiniz ibareli bir soru olup cevap klar birer soru gibi deerlendirilmek sureti ile anket verileri veri giri tablosuna ilenmitir. Verilen yantlar 3 blmde 16 cevap kk alternatifine gre aadaki gibi 16 soru haline dntrlm ve yeniden retilen her soruya verilen cevaplar iki alternatif k altnda gruplandrlmtr:

a. Lojistik Hizmet Salama: 1. Ulatrma/tamaclk/nakliye/sevkyat hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 2. Elleleme hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 3. Depolama hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 4. Gmrk/sigorta hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet b. Lojistik hizmetlerde Deer Katan D Kaynak kullanm: 1. Mteri ilikileri/sipari ynetimi hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 2. Paketleme hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr

212

1. Evet 3. Envanter/stok ynetimi hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 4. Geri dnm/iade/imha hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 5. Satnalma/tedarik hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet c. Yardmc hizmetlerde D Kaynak Kullanm 1. Haberleme/iletiim hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 2. Finansal hizmet alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 3. nsan Kaynaklar hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 4. Gvenlik hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 5. Yemek/kantin hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 6. Bakm/onarm hizmeti alyor musunuz (kullanyor musunuz)? 0. Hayr 1. Evet 7. Dier hizmet alyor musunuz (kullanyor musunuz)? (ltfen belirtiniz). 0. Hayr 1. Evet

213

(Bu soruya 3 cevaplayc Evet cevab vermi ve ou ald (kulland) bu d kaynak trn belirterek aklamad iin belirtme detay ihmal edilebilir bulunarak deerlendirilmemitir.

14. Bir hizmet salayc d kaynak firmas olarak hizmetlerinizi verdiiniz en yksek dzey aadakilerden hangisidir?
Kiralanma Hizmet Satma Franchising hale alma birlii Stratejik ibirlii Ortaklk

Verilen yantlar 7 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Kiralanma Hizmet Satma Franchising hale alma birlii Stratejik ibirlii Ortaklk

(C) Lojistik faaliyetleriniz ile ilgili kiisel grleriniz Bu gruptaki sorular 3 blm halinde verilmektedir: (C1) Genel Lojistik bilgisi sorular (C 1-7) (C2) Uygulamaya dayanan Lojistik bilgisi sorular (C 8-17) (C3) Lojistik Hizmet Salayclar ile faaliyette bulunduklar piyasa koullar arasnda ilerin yapl ekli asndan anlay farkn belirlemeye ynelik alg sorular Sorularn bu gruplara dalm aadaki gibidir:

(C1) Genel Lojistik bilgisi sorular 1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmas yararldr 2. D kaynak kullanm rekabetsellii arttrr 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir

214

6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir 7. Lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr. (C2) Uygulamaya dayanan Lojistik bilgisi sorular 8. Kendi d kaynak hizmet salayclarnz ile genellikle szleme bazl alrsnz 9. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile genellikle szleme bazl alrsnz 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar sizinle kesintisiz alrlar 11. Lojistik hizmetlerini grdnz byk firmalarn ortasnz veya stratejik i ortasnz 12. Tamaclk, depolama faaliyetleriniz ile parasal faaliyetleriniz arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sisteminiz vardr 13. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde mutabksnz 14. Depolama ynetiminizde gnlk planlamalar yapabiliyorsunuz 15. Elleleme faaliyetlerinizde ambalaj kararlar alabiliyorsunuz 16. Mteriniz sizin belirlediiniz teslimat ekilleriniz arasndan seim yapar 17. Zamannda teslim konusunda baarlyz (C3) Lojistik Hizmet Salayclar ile faaliyette bulunduklar piyasa koullar arasnda ilerin yapl ekli asndan anlay farkn belirlemeye ynelik alg sorular 18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? Vardr Yoktur 19. Eer yukardaki soruya cevabnz Vardr ise bu anlay farknn kaynaklar sizce aadakilerden hangisidir? Hizmet saladnz irketler ve piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark sizden kaynaklanmaktadr Sizin ile piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark hizmet saladnz irketlerden kaynaklanmaktadr Piyasada lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde genel bir anlay birlii yoktur. Dier (ltfen belirtiniz)

(C1) ve (C2) Grubundaki sorulara verilen cevaplar 5li Likert leine gre olduundan 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr

(C1) Genel Lojistik bilgisi sorular

215

1. Ana faaliyetler dnda kalan ilerde d kaynak kullanlmas yararldr Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 2. D kaynak kullanm rekabetsellii arttrr Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 3. Ana faaliyetler tek bir d kaynak hizmet salayc kullanmaldr Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 4. D kaynak kullanlan ilerde btn kontrol d kaynak hizmet salaycsna braklmaldr Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 5. D kaynak kullanm kararlar bir st ynetim ilevidir Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 216

1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 6. Etkin d kaynak kullanmnda lojistik srelerin (tamaclk, elleleme, depolama, ambalajlama gibi) iyi bilinmesi gereklidir Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 7. Lojistikte etkin d kaynak kullanmnda hizmeti alan firma hizmeti salayan firmay ynlendirmeli ve onun nerilerinden yararlanmaldr. Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum (C2) Uygulamaya dayanan Lojistik bilgisi sorular 8. Kendi d kaynak hizmet salayclarnz ile genellikle szleme bazl alrsnz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 9. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile genellikle szleme bazl alrsnz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 217

2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 10. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar sizinle kesintisiz alrlar Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 11. Lojistik hizmetlerini grdnz byk firmalarn ortasnz veya stratejik i ortasnz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 12. Tamaclk, depolama faaliyetleriniz ile parasal faaliyetleriniz arasnda bilgisayarla btnletirilmi bir raporlama-haberleme-iletiim sisteminiz vardr Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 13. Lojistik hizmetlerini grdnz firmalar ile ilerin yapl ekli zerinde mutabksnz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 218

4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 14. Depolama ynetiminizde gnlk planlamalar yapabiliyorsunuz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 15. Elleleme faaliyetlerinizde ambalaj kararlar alabiliyorsunuz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 16. Mteriniz sizin belirlediiniz teslimat ekilleriniz arasndan seim yapar Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum 17. Zamannda teslim konusunda baarlyz Verilen yantlar 5 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Tamamen katlmyorum 2. Katlmyorum 3. Kararszm 4. Katlyorum 5. Tamamen katlyorum (C3) Grubundaki sorulara verilen cevaplar aada akland zere gruplandrlmtr. 219

18. Hizmet saladnz irketler ile lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde anlay farknz var mdr? Vardr Yoktur Verilen yantlar 2 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Var 2. Yok 19. Eer yukardaki soruya cevabnz Vardr ise bu anlay farknn kaynaklar sizce aadakilerden hangisidir? Hizmet saladnz irketler ve piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark sizden kaynaklanmaktadr Sizin ile piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark hizmet saladnz irketlerden kaynaklanmaktadr Piyasada lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde genel bir anlay birlii yoktur. Dier (ltfen belirtiniz) Verilen yantlar 4 cevap kk alternatifine gre gruplandrlmtr: 1. Hizmet saladnz irketler ve piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark sizden kaynaklanmaktadr 2. Sizin ile piyasadaki dier hizmet salayclar benzer anlayta olup anlay fark hizmet saladnz irketlerden kaynaklanmaktadr 3. Piyasada lojistik hizmetlerin yapl ekli zerinde genel bir anlay birlii yoktur. 4. Dier (ltfen belirtiniz) (4. cevap kkn 3 cevaplayc iaretlemi ve hi birisi bu anlay farknn kaynan aklamad iin belirtme detay ihmal edilebilir bulunarak deerlendirilmemitir.) Bulgularn aratrma amacna uygun hale getirilmesi asndan 3 adet yeni deerlendirme alan (soru gibi) belirlenmitir. Bunlardan ilk ikisi (C1) ve (C2) grubu sorularna verilen cevaplarn SPSS (Statistical Package for Social Sciences) programnn MEAN komutu kullanlarak yaplm olup aritmetik ortalama ynteminden farkl bir yntem ile belirlenmilerdir. Likert leinin toplanabilirlik zellii bu ilemin yaplmas iin uygundur.

220

(C1) grubunu temsilen (C1_7) ve (C2) grubunu temsilen (C8_17) yaratlan bu yeni deerlendirme alanlar (soru gibi) SPSS programnn kmelemesine gre aadaki klarda (dier klardaki gibi ordinal olarak deil fakat dizi eklinde) deerlendirilmilerdir: Tablo Ek.1. Temel Lojistik Bilgisi ve Lojistik Uygulama Bilgisi Sorular Kmeleri C1_7 Kmeleri 1,4 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,6 2,7 2,9 3,0 3,1 3,3 3,4 3,6 3,7 3,9 4,0 4,1 4,3 4,4 4,6 C7_18 Kmeleri 2,2 2,7 3,0 3,3 3,5 3,6 3,6 3,7 3,8 3,9 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,4 4,5 4,6 4,7 4,9

221

Bulgulara Ait Test Sonular Tablolar

Tablo Ek.2. irketteki Pozisyonun D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas A2_Pozisyon * B14_Duzey Deer Ki kare 11,021 df 3 p 0,012 p<0,05 [B14*A2] Kruskal Wallis Testi Tablo Ek.3. Kdem zelliklerinin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas A5_SirketKidem A4_LojKidem A3_IsKidem 222

B14_DuzeyB14_DuzeyB14_Duzey Mann-Whitney U 785 760 867,5 Z -2,12 -2,251 -0,881 p 0,034 0,024 0,378 p<0,05 [B14*A3, B14*A4, B14*A5] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.4. Yan Lojistik Sre Bilgisinin Gerekli Grlmesine gre Farkllamas A1_Yas C1_6DKLojBil Mann-Whitney U745 Z -2,23 p 0,026 p<0,05 [A1*C1] Mann-Whitney U Testi

Tablo Ek.5. Karayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas B3_Demiryolu B3_Denizyolu B3_Havayolu 160 -0,359 0,719 502,5 -3,77 0,000 370 -3,416 0,001 B3_Demiryolu B3_Havayolu B3_Havayolu

B3_Karayolu

Mann-Whitney U Z p p<0,05 [B3] Mann-Whitney U Testi

46 -3,156 0,002

166 -0,279 0,781

Tablo Ek.6. Denizyolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas B3_Demiryolu 430,5 -5,578 0,000 219 -5,578 0,000 B3_Denizyolu B3_Denizyolu B3_Karayolu 747,5 -3,156 0,002 656 -0,279 0,781 B3_Karayolu 223 B3_Karayolu

B3_Denizyolu

Mann-Whitney U Z p p<0,05 [B3] Mann-Whitney U Testi

Tablo Ek.7. Demiryolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas

B3_Demiryolu

Mann-Whitney U Z p p<0,05 [B3] Mann-Whitney U Testi

Tablo Ek.8. Havayolu Faaliyet Alannn dier Faaliyet Alanlarna gre Farkllamas

B3_Havayolu

Mann-Whitney U Z p p<0,05 [B3] Mann-Whitney U Testi

1010 -0,359 0,719

651 -3,77 0,000

730 -3,416 0,001

Tablo Ek.9. Faaliyet Alanlarnn Farkllamalarnn Karlatrmal Matrisi B3_Karayolu B3_Denizyolu B3_Demiryolu B3_Havayolu B3_Karayolu B3_Denizyolu B3_Demiryolu B3_Havayolu p<0,05 [B3] Koyu renk hcreler anlaml farkllama (p<0,05) koulunun gerekletii deerleri gstermektedir. Tablo Ek.10. Marmara Blgesi (Anadolu Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_guneydogu_anadolu 455 -4,97 0,000 B7_marmara_trakya

Mann-Whitney U 398,5 948,5 Z -5,405 -0,296 P 0,000 0,767 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi

445,5 290 412,5 -5,21 -6,426 -5,462 0,000 0,000 0,000

448 -4,95 0,000

224

B7_akdeniz

B7_marmara_anadolu

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

Tablo Ek.11. Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_guneydogu_anadolu 437 -5,71 0,000 B7_guneydogu_anadolu B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

Mann-Whitney U 483 920 414 Z -5,405 -1,568 -6,096 P 0,000 0,117 0,000 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi

253 322 391 -7,26 -6,874 -6,027 0,000 0,000 0,000

Tablo Ek.12. Marmara Blgesi (Trakya Yakas) Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_marmara_anadolu

Mann-Whitney U 641 528 470 Z -0,296 -1,568 -2,338 P 0,767 0,117 0,019 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi

381 452 463 517 -3,24 -2,519 -2,312 -1,727 0,001 0,012 0,021 0,084

225

B7_akdeniz

B7_marmara_trakya

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

B7_akdeniz

B7_ic_anadolu

B7_dogu_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

Tablo Ek.13. Karadeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_guneydogu_anadolu B7_guneydogu_anadolu B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

Mann-Whitney U 432 316 764 332 124 Z -5,21 -6,096 -2,338 -5,946 -8,197 P 0,000 0,000 0,019 0,000 0,000 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.14. Ege Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

222 218 -7 -7,162 0,000 0,000

Mann-Whitney U 374 252,5 Z -6,426 -7,26 P 0,000 0,000 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi

772,5 429,5 338,5 320 455 -3,24 -5,946 -6,717 -6,665 -5,541 0,001 0,000 0,000 0,000 0,000

226

B7_akdeniz

B7_ege

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_akdeniz

B7_karadeniz

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_ege

Tablo Ek.15. Dou Anadolu Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_guneydogu_anadolu B7_guneydogu_anadolu B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

B7_ic_anadolu

Mann-Whitney U 425 250 772 150 267 153 97 Z -5,462 -6,874 -2,519 -8,197 -6,717 -7,797 -8,467 P 0,000 0,000 0,012 0,000 0,000 0,000 0,000 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.16. Akdeniz Faaliyet Blgesinin dier Blgelerden Farkllamas B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

B7_akdeniz

Mann-Whitney U 528 386,5 850,5 Z -4,95 -6,027 -2,312 P 0,000 0,000 0,021 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi

315,5 316 220,5 331 -7 -6,665 -7,797 -6,657 0,000 0,000 0,000 0,000

227

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

B7_akdeniz

B7_dogu_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

Tablo

Ek.17. Gneydou Farkllamas

Andolu B7_marmara_anadolu

Faaliyet

Blgesinin

dier

Blgelerden

B7_marmara_trakya

Mann-Whitney U 499 396,5 868,5 275,5 415 128,5 295 Z -4,97 -5,71 -1,727 -7,162 -5,541 -8,467 -6,657 P 0,000 0,000 0,084 0,000 0,000 0,000 0,000 p<0,05 [B7] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.18. Corafi Faaliyet Blgeleri Farkllamasnn Karlatrmal Matrisi B7_guneydogu_anadolu B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_marmara_anadolu B7_ic_anadolu B7_marmara_trakya B7_karadeniz B7_ege B7_dogu_anadolu B7_akdeniz B7_guneydogu_anadolu p<0,05 [B7] Koyu renk hcreler anlaml farkllama (p<0,05) koulunun gerekletii deerleri gstermektedir.

228

B7_akdeniz

B7_ege

B7_akdeniz

B7_guneydogu_anadolu

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

Tablo Ek.19. Kurumsal zelliklerin D Kaynak Kullanm Dzeylerine gre Farkllamas B10_Yabanci_msteri B12_1T_4LHS_GumSig B12_1T_3LHS_Depo

B8_Yabanci_ortak

B14_DuzeyB14_DuzeyB14_Duzey Mann-Whitney U 920,5 716,5 673 Z -1,081 -0,178 -2,027 p 0,280 0,859 0,043 p<0,05 [B14*B8, B14*B9, B14*B10] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.20. irket Yann Lojistik Hizmetlere gre Farkllamas

B1_SirketYas

Mann-Whitney U 1030,5 768 748 818 Z -0,276 -2,764 -3,333 -2,064 p 0,783 0,006 0,001 0,039 p<0,05 [B1*B12] Mann-Whitney U Testi

229

B12_1T_2LHS_Ellec

B12_1T_1LHS_Ulas

B9_yurtdisiLoj

Tablo Ek.21. Depo Kapasitelerinin Corafi Faaliyet Blgelerine gre Farkllamas B7_guneydogu_anadolu 715 -0,964 0,335 B7_marmara_anadolu B7_marmara_trakya

Mann-Whitney U 755 739,5 692 Z -0,508 -0,667 -1,53 P 0,612 0,505 0,126 p<0,05 [B5*B7] Mann-Whitney U Testi

732,5 -0,795 0,427

699,5 -1,111 0,266

653,5 -1,701 0,089

617,5 -2,033 0,042

Tablo Ek.22. Lojistik Hizmet Salayclarn Kendi Ara Saylarnn Bal Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas B6_ToplamArac B6_BagliArac

B6_KendiArac

Mann-Whitney U 255,5 298 Z -3,712 -3,445 p 0,000 0,001 p<0,05 [B6] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.23. Lojistik Hizmet Salayclarn Bal Ara Saylarnn Kendi Ara ve Toplam Ara Saylarna gre Farkllamas B6_ToplamArac B6_KendiArac

B6_BagliArac

Mann-Whitney U 315,5 38 Z -3,712 -7,774 p 0,000 0,000 p<0,05 [B6] Mann-Whitney U Testi

230

B7_akdeniz

B4_Depo_m2

B7_dogu_anadolu

B7_ic_anadolu

B7_karadeniz

B7_ege

Tablo Ek.24. Lojistik Hizmet Salayclarn Toplam Ara Saylarnn Kendi Ara ve Bal Ara Saylarna gre Farkllamas B6_KendiArac B6_BagliArac B6_ToplamArac B6_BagliArac

B6_ToplamArac

Mann-Whitney U 335,5 29 Z -3,445 -7,774 p 0,001 0,000 p<0,05 [B6] Mann-Whitney U Testi Tablo Ek.25. Ara Saylar Farkllamasnn Karlatrmal Matrisi B6_KendiArac B6_KendiArac B6_BagliArac B6_ToplamArac p<0,05 [B6] Mann-Whitney U Testi Koyu renk hcreler anlaml farkllama (p<0,05) koulunun gerekletii deerleri gstermektedir. 231

Tablo Ek.26. D Kaynak Kullanm Dzeylerinin D Kaynak Kullanmnn bir st Dzey Ynetim levi Olduu, Rekabetsellii Arttraca fadelerine ve Lojistik Temel Bilgilerine (Ortalamas) gre Farkllamas C1_5DKustyonetim

C1_2DKrekabet

Chi-Square df p Kruskal Wallis Test p<0,05 [B14*C1, B14*D1] Kruskal Wallis Testi Tablo Ek.27. Lojistik Mterilerininkinden Farkllamas

B14_DuzeyB14_DuzeyB14_Duzey 10,525 14,78 13,504 4 4 3 0,032 0,005 0,004

Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Farkl Olmasnn Farkn Kaynaklarna gre

C3_2neden C3_1fark Chi-Square 15,333 df 3 p 0,002 Kruskal Wallis Test p<0,05 [C3] Kruskal Wallis Testi

232

c1_7

Tablo

Ek.28. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Temel Bilgilerine gre Farkllamas C1_5DKustyonetim C1_7DKyonlendir 24,385 4 0,000 F p 1,424 0,14

C1_2DKrekabet

C1_4DKkontrol

C3_1fark C3_1fark C3_1fark C3_1fark C3_1fark C3_1fark C3_1fark

Chi-Square 12,724 22,27 16,594 df 4 4 4 p 0,013 0,000 0,002 p<0,05 [C3*C1] Kruskal Wallis Testi

19,398 4 0,001

29,674 4 0,000

35,631 4 0,000

Tablo Ek.29. Lojistik Uygulama Bilgilerinin (Ortalama) Lojistik Temel Bilgilerinden (Ortalama) Farkllamas C8_17 * C1_7 Karelerin toplam Gruplar Aras Gruplar ii Total 5,296 13,202 18,498 Deflasyon faktr 20 71 91 Ortalamalarn kareleri 0,265 0,186

p<0,05 [C8_17 * C1_7] Ynelik Tek Ynl Varyans Analizi (ANOVA) Testi

233

C1_6DKLojBil

C1_1DKiyidir

C1_3tekliDK

Tablo

Ek.30. Lojistik Hizmet Salayclarn Hizmet Anlaylarnn Mterilerininkinden Farkl Olmasnn Lojistik Sektrndeki Kdem, Lojistik Hizmet Salayclarn Personel Says ve Danmanlk Sektrne Hizmet Verilmesine gre Farkllamas B11_HS6Danisman

A4_LojKidem

C3_1farkC3_1farkC3_1fark Mann-Whitney U 792 823,5 497,5 Z -2,275 -2,031 -2,202 p 0,023 0,042 0,028 p<0,05 [C3*A4, C3*B2, C3*B11] Mann-Whitney U Testi

234

B2_Personel