Sosyal Psikoloji, sosyal uyaran durumlaryla (toplum, kltr...) ilgili olarak bireylerin deneyim ve davranlarnn bilimsel incelemesidir. sh.

4 Dorwin Cartwright defines social psychology as that branch of the social sciences which attempts to explain how society influences the cognition, motivation, development, and behavior of individuals and, in turn, is influenced by them Contemporary Social Psychology in Historical Perspective 1979 Deneyim ve davrann, bireyin kendisinden kaynaklanan ve dardan dayatlan etkilerin etkileiminin bir sonucu olarak kavranmas, deneyim ve davrann sadece kltr ve toplum tarafndan ya da sadece bireysel gdler tarafndan belirlendii iddiasn anlamsz klar. Sosyal psikoloji tarihinde, bireysel yaklam yandalar ile kltrel yaklam yandalar arasnda kkl bir ihtilaf vardr. Bu yaklamlardan biri, sosyal fenomenleri, hatta kltr ve sosyal sistemleri, bireyin kkl igd ve deiimlerinin bir sonucu olarak grmektedir. Kart gr ise, bireyi sosyal etkilerin pasif bir alcs olarak ele alr. Her iki gr de, tek ynl ve dolaysyla hataldr. Bu iki gre dayanan tartma da anlamsz olmaktadr. Sh.6 Bireyi, kltrn dolaca bo bir havuz gibi grme... sh.6 Deneyim ve davran, bireyin kendi iinden ve onu evreleyen kltr ve gruplardan gelen etkilerin ortak rn olarak grmekle, her iki etkinin de belirli deneyim ve davranlar biimlendirmedeki karlkl etkileimine nem veren bir sosyal psikoloji anlay kazanabiliriz. Sh.8 Kavramlar edinildiinde, belli nesne, kii, grup, olay ve ilikilere, ait olduklar trsel snfa gre davranlr... Ayn ekilde etnik, dini ya da ulusal bir topluluk ismini renen kii, sz konusu topluluun her yesine kavram rendii ekliyle kavramn ierdii zellikleri atfetmeye eimlidir. Bu rnekten de anlalaca gibi, insann bir kavram renmek iin sz konusu nesne ya da kiilerle gerek iliki kurmas gerekmez... sh.9 Sosyal Uyaranlar I. Dier insanlar. 1. uyaran olarak dier bireyler 2. uyaran durumlar olarak gruplar. 2a. Grup ii ilikiler 2b. Gruplararas ilikiler. II. Kltrel rnler 3. maddi kltr

4. maddi olmayan kltr sh.14 Maddi Kltr, insan etkileiminin ve emeinin, fiziksel nesne ve yaplar olarak gzle grlebilen, dokunulabilen ve deitirilebilen rnlerinden olumaktadr... sh.21 Tm insanlarn gzleri ve kulaklar ayn ekilde ilev grr. Yine de szgelimi iki insan arasnda lmle sonulanan bir kavga gibi bir olay hakknda gazetelerde, hatta mahkemede tanklar bazen birbiriyle elien ifadelerde bulunurlar. Bu tr arptlm ifadeler, yalnzca gzlerimizle grmediimizi ya da yalnzca kulaklarmzla iitmediimizi gsterir. Bizler, btn benliimizle grr ve iitiriz; baz durumlarda gzlerimiz ve kulaklarmz, arzularmza ve yanllmza hizmet eden aralar olmaktadr... sh.40 Bireyi grmek, kiinin arzu, yanllk ve nyarglarndan bamsz deildir. Dikkate alnmas gereken pek ok seenein bulunduu karmak bir sosyal dnyada, kii byk olaslkla kendi maksat ve tutumlaryla ilgili olan eyleri fark edecektir. Sh.40 ... nispeten basit nesneler bile ilikisel bir ekilde alglanmaktadr. (lokomotif rnei) Bireylerin birbirleriyle karlkl etkileimde bulunduklar daha karmak, daha dinamik olan insan ilikileri alannn bir istisna olduuna inanmamz iin hibir neden yoktur. Sh.46 Sevdiimiz birini dndmzde, ekil olarak n plana esasen iyi eyler kar. Sonraki bir tarihte, bu kiiyle ilikimiz nefrete dntnde, daha nce art alann paras olan olaylar n plana karak ekil rnei kazanrlar. (vazo rneinde olduu gibi) sh.63-64 ki kii, ayn dayanak noktalarn kullanyorlarsa, ayn uyaran birbirine nispeten yakn yerlere koyarlar; farkl dayanaklar kullanarak yargya vardklarnda ise ayn uyaran farkl yerlere koyarlar. Sh.64 Farkl ncllerden yola karak yargya vardklar srece insanlarn uzlamalar imkanszdr. Sh.64 Radcliffe-Brown, The Andaman Islander adl kitabnda yle der: Andaman ormanlarnda senenin byk blmnde birbiri ardna yredeki aalarn ve sarlganlarn iee bezenmesiyle art arda farkl kokular fark etmek mmkn... Andaman yerlileri, yln farkl dnemlerini farkl zamanlarda aan kokulu ieklere gre belirlemeye dayanan ilgin bir yntem benimsemiler.

Onlarn takvimi bir koku takvimi Bu toplulukta kokular, dier baz topluluklarda olduundan nispeten daha nemli uyaranlardr. Sh.68 Amerikada ten renkleri hakkndaki yarglar zerine yaplan yarglar deerlendirilmi ve bunda a) Amerikan kltrnn ak tene bitii sosyal deer, b) Deerlendirmeyi yapan kiinin kendi ten renginin etkili olduunu gstermitir. Sh.72 Aratrmac Bartlette Gney Afrikal Swazi yerlilerinin olaanst bellekleri olduu sylenmiti. Ancak o yapt birka testle bunun normal olmadn gsterdikten sonra, srlar ve alm satmyla ilgili bir test yapt. Ve bu testte yerli inanlmaz derecede baarl oldu. Bartlettin yorumu srlerin ve bunlarla ilgili hereyin muazzam bir sosyal nem tamasndan dolay, srlerin her bir zelliinin canl ve taze bir ekilde hatrlanabildii eklindedir. Sh.74 SOSYAL PSKOLOJDE BAZI LKELER 1- Deneyim ve davran bir btnlk oluturur. Bir konuda ya hep ya hi konumunu gerektiren dorudan szl sorular genellikle szkonusu tutumu deil, baka gdleri aa karr. 2- Psikolojik yaplandrmay d ve i faktrler bir arada belirler. 3- faktrler (gdler, tutumlar vb.) ve deneyimler davranlardan karsanr. 4- Referans erevesindeki eitli faktrlerin greli arlklar farkldr. Olaylarn kestirilebilmesi ve kontrol edilebilmesi iin, belli bir referans erevesindeki eitli d ve i faktrlerin sistematik olarak deitirilerek greli arlklarnn saptanmas gerekir.