Kaynak Nedir? eitleri Nelerdir?

Kaynak; birbiri ile ayn veya benzer alaml paralar, malzemeleri veya erime scaklklar birbirine yakn metalleri birletirmede kullanlan bir yntemdir. Paralar ya eritilerek yada basn altnda braklarak ilem yaplr. Kaynak sadece metal zerinde uygulanmaz ayn zamanda Termoplastiklerde de uygulanmaktadr sadece yaplma yntemi farkldr. ngilizce de Welding olarak tanmlanr.

Kaynak yaplrken parann kaynak edilen alan eritilir ve kaynak elektrodu, teli vs. ile doldurulur. Lehim yntemini kaynak ile kartrmamak gerekir nk lehimlemede paralarn herhangi bir deformasyonu sz konusu deildir sadece lehim erir ve paralar birbirine tutturulur. Kaynak SKLEMEYEN BR BRLETRMEDR. Kaynak amaca gre; 1) Birletirme Kayna 2) Dolgu kayna olarak ikiye ayrlr. elik ierisinde bulunan Karbon (C) oranna gre kaynaklanabilme zellikleri deikenlik gsterir, yani karbon oran C 0.22% ise ok rahat kaynak yaplabilir, 0.20 < C 0.3% arasnda 100C ila 150C arasnda n stma , 0.30 < C 0.45% arasnda 150C ila 275C arasnda n stma, 0.45 < C 0.8% arasnda 275C ila 425C arasnda n stma yaplmas gerekmekte olup karbon oran C 0.8% ise kalitesiz veya kaynak yaplamama durumu kendisini gsterir. malat eliklerinde karbon ktle miktar deikenlik gstermektedir rnein: St33 te karbon 0.25%, St37-2 te max.0.2%, St50-2 de 0.3%, St60-2 de 0.4%, St70-2 de 0.5% orannda bulunmaktadr. St 50-2, St60-2, St70-2 imalat eliklerinde karbon oranlar biraz yksek olduundan kaynak yapmaya balamadan nce n stma yaplmalar ve kaynaktan sonra kesinlikle tavlanmalar gerekmektedir. Eer bu n stma ve tavlama

yaplmaz ise para krlganlk zellii tayacandan byk sorunlara yol aabilir (Yksek karbonlu eliklerde mutlaka n tavlama uygulanmas gereklidir). (Tavlama: eliklerin stlp tekrar soutularak, malzeme krlganln drme ilemidir. Malzeme ierisindeki gerilmeler tavlama yaplarak giderilir.) Kaynak yapmadan nce yaplmas gerekli en nemli ey, kaynak az almasdr (V kaynak az 60 dir). Dzgn bir ekilde kaynak yaplabilmesi ve kaynak esnasnda parann ekmesinin nlenmesi iin paraya eitli yerlerinden punta atlr bylece ekmelerin nne geilmeye allr. Paralar puntalanmadan nce uygun aralkta olmasn salamak iin ikenceler ile tutturulur (Puntalama bir kaynak ilemi iin ok nemlidir). Kaynak srasnda ekmeler meydana gelir bunlar enine, boyuna ve asal ekmelerdir. Kaynak yaplrken mutlaka curuflarnn temizlenmesi gerekmektedir temizlenmeyen curuflarn zerine kaynak yaplmamaldr bunun iin kaynak ekici ile curuflar mutlaka temizlenmelidir. Kaynak birok yerde kullanlmakla birlikte baz nemli hususlara da dikkat edilmesi gerekmektedir. Zehirlenme, elektrik arpmas, duman, kaynak baz salk problemlerine yol amaktadr. Balca ki Ana Kaynak Yntemi Vardr 1) Ergitme Kaynaklar (Elektrik ark kayna ve Gaz kayna) 2) Basn Kaynaklar (Ate kayna, diren kayna, su gaz kayna) Kaynak Yntemleri: 1) Elektrik ark kayna (Eriyen ve Erimeyen Elektrod olarak 2 ye ayrlr) 2) Oksigaz kayna (Karpit, Asetilen, Oksijen) (Oksijen Kayna) 3) Elektrik diren kayna 4) zl telle ark kayna 5) Oksiasetilen kayna 6) Gazalt kayna TIG (Tungsten nert Gaz) kayna (Argon Kaynada denilir, Argon veya Helyum gaz kullanlr) (Ergimeyen elektrod) 7) Gazalt kayna MIG (Metal nert Gaz) (Argon veya Helyum gaz kullanlr, ergiyen elektrod ile allr) MAG (Metal Aktif Gaz) (CO2 karbondioksit veya karm gazlar kullanlr, ergiyen elektrod ile allr) kayna (Tel makaradan torca srekli olarak beslenir ve kaynak yaplr). Alminyum iin Argon ve Helyum, elik kayna iin CO2 gazlar kullanlr. 8 ) Tozalt kayna

vs elikler iin MAG kayna, elik dndakiler iin MIG kayna kullanlr (alminyum, bakr, paslanmaz gibi) Yaplan kaynak eitli kontrollerle muayene ve test edilirler bunlar; Gzle Muayene, Tahribatsz test (Ultrasonik, Radyografik, Sv penetran ve fluoresan penetran testleri, Manyetik parack testi) ve Tahribatl testler (Kesme, ekme deneyi) ile yaplr. Malzemeye gre kaynak ynteminin belirlenmesi gerekmektedir. Her parann salkl ve uygun kaynak edilebilirlii kaynak yapma yntemine gre deiiklik gsterir. Kaynak pozisyonlarnn uygun verilmi olmas gerekmektedir yani yatayda duran bir parann kayna ile tavanda duran parann kaynann yaplmas birbirinden farkldr. Tavan kayna daha zor, yatayda yaplan kaynak ise daha kolaydr. Kt kaynak diki trleri 1) I Dikii 2) V Dikii 3) Y Dikii 4) X Dikii 5) U Dikii

rtl Elektrod Ark Kayna

Bir elektrod ile para arasnda ark oluturarak ve elektrotda ki rt sayesinde kaynak yaplan yerde bir rt oluturarak hava ile temasn kesilip paralarn birbiri ile kaynak yaplmasn salayan bir yntemdir. Ergiyik rt curuf oluturur ve kaynak ileminde bu curuflarn kaynak ekici ile temizlenmesi gerekir. DC ve AC akm kaynaklarndan her ikiside kullanlabilir. Elektrod ergime scaklna kadar eritilerek tkenir ve zerindeki rts sayesinde kaynak yaplan yere hava girmesi engellenmi olur. Bu metod dier kaynak yntemlerine gre en ok kulanlandr. Malzemeye gre elektrod seilir; eer paslanmaz ise paslanmaz elektrodu, dkm ise dkm elektrodu, normal elikler iin rutil veya bazik elektrodlar kullanlr (Her elektrod her malzeme iin kullanlmaz). Elektrod tkendiinde kaynak ilemi biter ve yeni elektrod penseye taklarak kaynaa devam edilir fakat bu seri kaynak ilerinde istenmeyen bir durumdur. Ekelktrod zerinden paraya ark yaparak s oluur ve elektrod parada kaynamaya balar. Burada hem elektrod hemde metal erir.Elektrod ap kaynak yaplacak parann kalnlna ve konumuna gre deikenlik gsterir. Elektrik ark, Rutil elektrodda artdan (+) eksiye (-) olur, Bazik elektrodda ise tam tersi gerekleir. Bazik elektrod kutbu art (+), Rutil elektrod kutbu ise eksidir (-). 2,5 mm elektrod ekirdein lsdr. Sadece Karbon, Mangan, Silis oranna gre elektrod seilmez, ayn zamanda mekanik mukavemet deerlerine de baklmas gerekmektedir. rtl elektrodlar 4 ana karaktere sahiptir. 1) Rutil Elektrodlar (St52 ye kadar olan eliklerin kaynanda kullanlr) (DC de negatif (-) kutupta kullanlr) 2) Bazil Elektrodlar (0 C derece altnda almaya maruz kalabilecek konstrksiyonlarda kullanlr) 3) Sellozik Elektrodlar 4) Asit Elektrodlar

yi Ve Salkl Kaynak Yapmak in Nelere Dikkat Edilmelidir? ncelikle malzemeye gre elektrod, tel vs. seimini iyi yaplmaldr Kaynak makinesinin amper ayarn doru ayarlanmaldr Kaynak makinesi seimi doru yaplmaldr (Yeterli amper dzeyi olan ve snma problemi olmayan kaynak makinesi seilmelidir) (Generatr tip, Redresr Tip, nverter tip yani anta kaynak makinesi) Kaynak yaplacak para temizlenmelidir Paralara uygun kaynak az almaldr Kaynak ilemi durdurulduunda kesinlikle curufu temizlenmelidir Elektrik ark kaynanda ase (topraklama) yakn yerden alnmal, rulman vs. zerinden ark atlatlmamaldr Kaynak yaparken koruyucu nlemler kesinlikle alnmaldr. Kaynak gzl, maskesi, eldiveni, kolluu, deri nl vs. giyilmeli ve kaynak yaplan yerde iyi bir emi sistemiyle kan dumann kaynak yaplan blgeden uzaklatrlmas salanmaldr. Kaynak yaplan yerin hava artlarn gzard edilmemelidir. Ar scak veya ar souk kaynak nfusiyetini olumsuz ynlerde etkilemektedir. Kaynak yapmadan nce iyi bir kaynak nfusiyetinin olabilmesi iin baz elektrodlarn neminin alnmas gereklidir. Elektrod retici firmalarn paketlerinde yazlan bilgilere gre elektrod stma cihazlarnda belli bir scaklkta ve srede bekletilmesi gerekmektedir. Malzeme Gvenlik Bilgi Formlar (MSDS) okunmal ve anlam olunmaldr. Kapal alanlarda kaynak yaplrken dardan temiz hava solunacak sistemler kullanlmaldr (Ba maskesinden vs.) Kaynak yaplan alanda yangn tp bulundurulmaldr Kaynak yaplan yerin zemini yanmayan trden bir malzemeden olmas salanmaldr Yanc ve parlayc maddelerin yannda kaynak yaplmamaldr Kaynak yapldktan sonra scak ksmlara dier personelin dokunmamas iin gerekli emniyet alnmaldr Kaynaa renkli koruyucu camlar ile baklmaldr zoleli kaynak pensesi kullanlmaldr

KAYNAK POZSYONLARI

Uygulama: Elimizdeki St37-2 elikten yaplm elik paralar kebent yapmak iin birletirilecektir. St37-2 elik %20 karbon ierdiinden herhangi bir n ileme ihtiya duyulmaz.Sonu olarak paralar ekilde gsterildii biimde rtl elektrod ark kayna ile birletirilerek para istediimiz ekle getirildi.