701 Ids

ORDU
HDROELEKTRK SANTRAL (HES)

(Ordu HES, Ordu Regltrleri, Malzeme
Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton
Santralleri)
E
E
D
D
R
R
A
A
P
P
O
O
R
R
U
U
O OR RD DU U L L - -K KA AB BA AD D Z Z L L E ES S
M ME EL LE ET T I IR RM MA AG GI I Z ZE ER R
F FT TL L K K D DE ER RE E V VE E D DE EG G R RM ME EN N D DE ER RE E A AR RA AS SI I
RAPORU HAZIRLAYAN:
KISIKLI Byk amlica Cad. Tel. : (0 216) 422 67 34 422 67 36
Basay Sok. No : 3 amlica ISTANBUL Fax : (0 216) 422 67 32
E-mail: mimkomuhendislik@gmail.com
Web: www.mimkoas.com.tr
ED Raporu Nihai ED Raporu
STANBUL - AGUSTOS 2010
M M K O
MHENDISLIK, IMALAT, MSAVIRLIK, KOORDINASYON ve TIC. A.S.
ENGINEERING CONSTRUCTION MANUFACTURING CONSULTING & TRADE
M E L E T E N E R J
E L E K T R K R E T M V E C . A. .
MELET ENERJI ELEKTRIKRETIMVE TIC.A.S. ORDUHES ED RAPORU
2
PROJE Sahibinin Ad
MELET ENERJI ELEKTRIK RETIM VE
TIC.A.S.
Adresi
Kavacik Mahallesi Ekinciler Cad. Ertrk Sok.
No:3 34810
Beykoz/ISTANBUL
Telefon ve Faks Numaralar
0 216 - 680 41 80 (Tel)
0 216 - 425 91 92 (Fax)
Projenin Ad
ORDU HES (Ordu HES, Ordu Regltrleri,
Malzeme Ocaklari, Kirma-Yikama-Eleme ve
Beton Santralleri) ED RAPORU
Proje Bedeli 185 657 931 TL
Proje in Seilen Yerin Ak
Adresi:(li, lesi, Beldesi, Mevkii)
Ordu Ili-Kabadz Ilesi, Melet Irmagi zeri
iftlik Dere ve Degirmen Dere Arasi
Proje in Seilen Yerin Koordinatlar,
Zone
Ilisik Sahifede verilmistir.
Projenin ED Ynetmeligi
Kapsamndaki Yeri (Sektr, Alt
Sektr)
EK-1 Madde 16 :Kurulu gc 25 MW ve zeri nehir tipi
santraller
EK II-Madde 19: (Hazir beton tesisleri, imento veya
diger baglayici maddeler kullanilarak sikistirma, darbe,
sarsma veya titresim yoluyla sekillendirilmis malzeme
reten tesisler, n gerilimli beton elemani, gaz beton,
betopan, ve benzeri retim yapan tesisler)
EK II-Madde 42-d: 1 inci ve 2 inci grup madenlerin her
trl isleme sokulmasi (kirma-eleme, gtme, yikama ve
benzeri)
ED RAPORU Raporunu
Hazrlayan Kuruluyun/alyma
Grubunun Ad
MIMKO Mh. Ms. Koor. ve Tic. A.S
ED RAPORU Raporunu
Hazrlayan Kuruluyun Adresi
Kisikli-Bykamlica Cad. Basay Sok. No:16
skdar- ISTANBUL
ED RAPORU Raporunu
Hazrlayan Kuruluyun Telefon ve
Faks Numaralar
0216 422 67 34/36 (Tel)
0216 422 67 32 (Fax)
mimkomuhendislik@gmail.com
www.mimkoas.com.tr
Rapor Sunum Tarihi (*)
Karar No ve Tarihi (**)
11/08/2010
.././2010
(*)Sunum ED Raporu ise Sunum tarihi yazilmali, (**) Nihai rapor ise ././200.. seklinde bos birakilmalidir. Karar No
ve tarih Bakanlik tarafindan doldurulacaktir.
3
UTM ED50 6 Derecelik Koordinatlar
DATUM TR DOM ZON LEK ELEMAN SIRASI
ED-50 UTM 39 37T 6 DERECE SAGA-YUKARI
HES
408197.29:4527265.96
408117.17:4527258.52
408119.58:4527286.60
408189.75:4527293.11
408188.13:4527308.93
408141.85:4527304.63
Dengeleme Bacas
407921.25:4526919.35
Ordu-1 Reglatr
399665.81:4522013.34
399665.35:4521973.89
399665.35:4521928.34
400315.18:4522101.63
Ordu-2 Reglatr
400324.46:4522144.06
400331.53:4522161.30
400343.02:4522174.12
400408.88:4522229.81
400467.23:4522230.25
400505.24:4522231.58
keltim Havuzu
400463.18:4522244.41
400411.20:4522242.78
400410.25:4522323.17
400462.40:4522325.09
Krma Eleme ve Beton Santrali-1
404169.24:4525102.88
407746.65:4527517.75
400221.64:4522236.13
Enerji Tneli Gzergh
400444.20:4522363.27
402439.18:4523921.25
402463.51:4523931.42
404866.49:4524243.28
404969.11:4524284.37
406600.96:4525572.20
406609.63:4525579.56
407910.06:4526907.92
407932.44:4526930.78
408113.26:4527115.49
408122.96:4527129.57
408144.47:4527176.35
Basnl Kondvi Gzergh
404866.49:4524243.28
404888.61:4524246.15
404948.76:4524269.66
404957.45:4524275.17
404969.11:4524284.37
letim Tneli Gzergh
399634.41:4521919.93
399670.21:4521862.34
399713.27:4521842.15
400348.06:4522005.81
400386.02:4522042.76
400404.09:4522078.29
Yaklaym Tneli-1 Gzergh
402399.63:4523963.19
402434.95:4523917.94
406553.11:4525632.84
406600.96:4525572.20
4
Cografik Koordinatlar
DATUM TR FADE $EKL ELEMAN SIRASI
WGS-84 COGRAFIK DERECE. KESIR ENLEM-BOYLAM
HES
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
Dengeleme Bacas
37.9100000:40.8900000
Ordu-1 Reglatr
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
Ordu-2 Reglatr
37.8100000:40.8400000
37.8100000:40.8400000
37.8100000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8600000:40.8700000
37.9000000:40.8900000
37.8200000:40.8400000
Enerji Tneli Gzergh
37.8200000:40.8500000
37.8400000:40.8600000
37.8400000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
37.8900000:40.8800000
37.8900000:40.8800000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
37.9100000:40.8900000
Basnl Kondvi Gzergh
37.8700000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
37.8700000:40.8600000
letim Tneli Gzergh
37.8100000:40.8400000
37.8100000:40.8400000
37.8100000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8200000:40.8400000
37.8400000:40.8600000
37.8400000:40.8600000
37.8900000:40.8800000
37.8900000:40.8800000
5
NDEKLER
TABLOLAR LSTES ........................................................................................................... 11
$EKLLER LSTES ............................................................................................................. 13
FOTOGRAFLAR LSTES .................................................................................................. 14
EKLER LSTES ................................................................................................................... 15
BLM I: PROJENN TANIMI VE AMACI ................................................................. 16
BLM II: PROJE N SELEN YERN KONUMU .............................................. 23
II.1. Projenin yeri (Ilgili Valilik veya Belediye tarafindan dogrulugu onanmis olan proje yerinin,
lejant ve plan notlarinin da yer aldigi onanli evre Dzeni Plani ve Imar Planlari zerinde,
bu planlar yoksa mevcut arazi kullanim haritasi zerinde gsterimi), ..................................... 23
II.2. Proje kapsamindaki (malzeme ocaklari, beton santralleri ve kirma-eleme- yikama tesisleri
dahil ) nitelerin konumu, teknik altyapi niteleri, idari ve sosyal niteler, varsa diger
niteler, bunlar iin belirlenen kapali ve aik alan byklkleri, bu nitelerin proje alani
iindeki konumlarinin vaziyet plani veya kroki zerinde gsterimi, diger tekniklerle temsili
resim veya maket benzeri gsterimler,) ...................................................................................... 31
Blm III: PROJENN EKONOMK VE SOSYAL BOYUTLARI .............................. 48
III.1. Projenin gereklesmesi ile ilgili yatirim programi ve finans kaynaklari ................................. 48
III.2 Projenin gereklesmesi ile ilgili is akim semasi veya zamanlama tablosu .............................. 48
III.3. Projenin fayda-maliyet analizi .................................................................................................... 49
III.4. Proje kapsaminda olmayan ancak projenin gereklesmesine bagli olarak, proje sahibi veya
diger yatirimcilar tarafindan gereklestirilmesi planlanan diger ekonomik, sosyal ve altyapi
projeleri ......................................................................................................................................... 51
III.5. Proje kapsaminda olmayan ancak projenin gereklesebilmesi iin zaruri olan ve proje sahibi
veya diger yatirimcilar tarafindan gereklestirilmesi planlanan diger ekonomik, sosyal ve
altyapi projeleri ............................................................................................................................ 52
III.6. Kamulastirma ve/veya yeniden yerlesimin nasil yapilacagi ..................................................... 52
III.7. Diger hususlar .............................................................................................................................. 55
BLM IV:PROJE KAPSAMINDA YER ALAN REGLTR, HES,MALZEME
OCAKLARI, BETON SANTRALLER VE KIRMA ELEME YIKAMA TESSLER
PROJESNDEN ETKLENECEK ALANIN BELRLENMES VE BU ALAN
NDEK MEVCUT EVRESEL ZELLKLERN AIKLANMASI (*) .............. 56
IV.1. Projeden etkilenecek alanin belirlenmesi, (etki alaninin nasil ve neye gre belirlendigi
aiklanacak ve etki alani harita zerinde gsterilecek) ............................................................. 56
IV.2. Etki Alani Ierisindeki Fiziksel ve biyolojik evrenin zellikleri ve dogal kaynaklarin
kullanimi ....................................................................................................................................... 59
IV.2.1.Meteorolojik ve iklimsel zellikler ............................................................................................ 59
IV.2.2.Jeolojik zellikler (proje alani ile malzeme ocaklarinin jeolojik yapisinin(jeolojik harita
kesitlerinin), jeoteknik ettler,fiziko-kimyasal zellikleri, tektonik hareketler ve
depremsellik, stratigrafik kolon kesitler, sondajlara ait loglar, mineral kaynaklar, heyelan,
benzersiz olusumlar, ig, sel, kaya dsmesi basliklari altinda incelenmesi, 1/100000,
6
1/25000 ve/veya 1/5000'lik jeolojik harita ve lejanti varsa jeoteknik ettler ve bunlara ait
bilgi, sekil ve haritalar), ............................................................................................................... 65
IV.2.3. Hidrojeolojik zellikleri (yer alti ve termal su kaynaklari, yer alti su seviyeleri, miktarlari,
emniyetli ekim degerleri, kaynaklarin debileri, mevcut ve planlanan kullanimi), ................ 73
IV.2.4. Hidrolojik zellikler (yzeysel su kaynaklarinin -deniz, gl, akarsu ve diger sulak alanlar-
fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik zellikleri, akarsularin debileri, mevsimlik
degisimleri, taskinlar, su toplama havzasi, sedimantasyon, drenaj, tm su kaynaklarinin kiyi
kullanimlari ve kiyi ekosistemleri ............................................................................................... 74
IV.2.5. Yzeysel su kaynaklarinin mevcut ve planlanan kullanimi (ime, kullanma, sulama suyu,
su rnleri istihsali, ulasim, turizm, elektrik retimi, diger kullanimlar ve bunlarin proje
sahasina gre konumlari, mesafeleri), ........................................................................................ 75
V.2.6. Projenin yer aldigi havzanin su kullanim durumu, (ime kullanma suyu amali herhangi bir
su kaynagi havzasinda kalip kalmadigi v.s. dahil),yagis-akis iliskisi, ekolojik potansiyeli,
projenin kurulacagi su kaynaginin/kaynaklarinin uzun yillara ait aylik ortalama degerleri
(m/sn), akim gzlem istasyonlari ve reglatr yerlerini temsil eden uzun yillara ait akim
degerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin edildigi kurum) onayi alinarak sunulmasi, ...... 76
IV.2.7.Toprak zellikleri ve kullanim durumu (topragin fiziksel-kimyasal ve biyolojik zellikleri,
arazi kullanim kabiliyeti siniflamasi, erozyon, topragin mevcut kullanimi), .......................... 85
IV.2.8. Tarim alanlari (tarimsal gelisim proje alanlari, zel mahsul plantasyon alanlari) sulu ve
kuru tarim arazilerinin byklg, rn desenleri ve bunlarin yillik retim miktarlari,
rnlerin lke tarimindaki yeri ve ekonomik degeri, ................................................................ 87
IV.2.9. Orman Alanlari (aga trleri ve miktarlari, kapladigi alan byklkleri ve kapaliligi
bunlarin mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanim amalari), Proje sahasinin islendigi
1/25.000 lekli mescere haritasi, ............................................................................................... 88
IV.2.10. Koruma alanlari (Milli Parklar, Tabiat Parklari, Sulak Alanlar, Tabiat Anitlari, Tabiati
Koruma Alanlari, Yaban Hayati Koruma Alanlari, Biyogenetik Rezerv Alanlari, Biyosfer
Rezervleri, Dogal Sit ve Anitlar, Tarihi, Kltrel Sitler, zel evre Koruma Blgeleri, zel
evre Koruma Alanlari, Turizm Alan ve Merkezleri, Mera Kanunu kapsamindaki alanlar), 88
IV.2.11. I sulardaki (gl, akarsu) canli trleri (bu trlerin tabii karakterleri, ulusal ve uluslararasi
mevzuatla koruma altina alinan trler; bunlarin reme, beslenme, siginma ve yasama
ortamlari; bu ortamlar iin belirlenen koruma kararlari), .......................................................... 91
IV.2.12. Flora ve Fauna (trler, endemik zellikle lokal endemik bitki trleri, alanda dogal olarak
yasayan hayvan trleri, ulusal ve uluslararasi mevzuatla koruma altina alinan trler, nadir ve
nesli tehlikeye dsms trler ve bunlarin alandaki bulunus yerleri, av hayvanlarinin adlari,
poplasyonlari ve bunlar iin alinan Merkez Av Komisyonu Kararlari) proje alanindaki
vejetasyon tiplerinin bir harita zerinde gsterilmesi. Projeden ve alismalardan etkilenecek
canlilar iin alinmasi gereken koruma nlemleri (insaat ve isletme asamasinda). Arazide
yapilacak flora alismalarinin vejetasyon dneminde gereklestirilmesi ve bu dnemin
belirtilmesi, ................................................................................................................................... 94
IV.2.13. Madenler ve Fosil Yakit Kaynaklari (rezerv miktarlari, mevcut ve planlanan isletilme
durumlari, yillik retimleri ve bunun lke veya yerel kullanimlar iin nemi ve ekonomik
degerleri), ................................................................................................................................... 120
IV.2.14. Hayvancilik (trleri, beslenme alanlari, yillik retim miktarlari, bu rnlerin lke
ekonomisindeki yeri ve degeri), ................................................................................................ 121
7
IV.2.15. Devletin yetkili organlarinin hkm ve tasarrufu altinda bulunan araziler (Askeri Yasak
Blgeler, kamu kurum ve kuruluslarina belirli amalarla tahsis edilmis alanlar, vb.), ......... 121
IV.2.16. Proje yeri ve etki alaninin hava, su, toprak ve grlt aisindan mevcut kirlilik yknn
belirlenmesi, ............................................................................................................................... 121
IV.2.17. Diger zellikler. ..................................................................................................................... 123
IV.3.Sosyo - Ekonomik evrenin zellikleri ..................................................................................... 123
IV.3.1.Ekonomik zellikler (yrenin ekonomik yapisini olusturan baslica sektrler, yresel
isgcnn bu sektrlere dagilimi, sektrlerdeki mal ve hizmet retiminin yre ve lke
ekonomisi iindeki yeri ve nemi, diger bilgiler) .................................................................... 123
IV.3.2.Nfus (yredeki kentsel ve kirsal nfus, nfus hareketleri; gler, nfus artis oranlari,
ortalama hane halki nfusu, diger bilgiler), ............................................................................. 124
IV.3.3.Gelir (yredeki gelirin iskollarina dagilimi, iskollari itibariyle kisi basina dsen maksimum,
minimum ve ortalama gelir), ..................................................................................................... 126
IV.3.4.Issizlik (yredeki issiz nfus ve faal nfusa orani),................................................................ 127
IV.3.5.Yredeki sosyal altyapi hizmetleri (egitim, saglik, kltr hizmetleri ve bu hizmetlerden
yararlanilma durumu), ............................................................................................................... 127
IV.3.6.Kentsel ve kirsal arazi kullanimlari (yerlesme alanlarinin dagilimi, mevcut ve planlanan
kullanim alanlari, bu kapsamda sanayi blgeleri, konutlar, turizm alanlari vb.) ................... 128
IV.3.7. Diger zellikler ........................................................................................................................ 130
BLM V: PROJENN BLM IV'DE TANIMLANAN ALAN ZERNDEK
ETKLER VE ALINACAK NLEMLER ..................................................................... 131
V.1. Arazinin hazirlanmasi, insaat ve tesis asamasindaki projeler, fiziksel ve biyolojik evre
zerine etkileri ve alinacak nlemler (Reglatrler, Malzeme Ocaklari, HES, iletim kanali
ve/veya tneli, beton santralleri, kirma-eleme yikama tesisleri dahil), ................................. 131
V.1.1.Arazinin hazirlanmasi iin yapilacak isler kapsaminda nerelerde ve ne kadar alanda hafriyat
yapilacagi, hafriyat miktari, hafriyat artigi toprak, tas, kum vb. maddelerin nerelere
tasinacaklari, nerelerde depolanacaklari ( hafriyat depo alanlarinin akarsulara sinir olmasi
durumunda 1/1000 lekli haritada islenmesini) veya hangi amalar iin kullanilacaklari,
hafriyat sirasinda kullanilacak malzemeler, ............................................................................. 131
V.1.2.Arazinin hazirlanmasi sirasinda ve ayrica nitelerin insasinda kullanilacak maddelerden
parlayici, patlayici, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanlarin tasinimlari, depolanmalari ve
kullanimlari, bu isler iin kullanilacak aletler ve makineler, .................................................. 137
V.1.3. Taskin nleme ve drenaj islemleri ........................................................................................... 137
V.1.4.Proje alani iindeki su ortamlarinda herhangi bir amala gereklestirilecek kazi, dip taramasi
vb. islemler nedeni ile ikarilacak tas, kum, akil ve benzeri maddelerin miktarlari, nerelere
tasinacaklari veya hangi amalar iin kullanilacaklari ............................................................ 138
V.1.5.Reglatrler, HES iletim kanali, tnel yapimi ve servis yollarinin yapimi dolayisiyla
kullanilacak malzemenin nereden, nasil ve ne miktarda temin edilecegi, ............................. 138
V.1.6. Insaat asamasinda kullanilmak zere ailacak olan tasocagi, kum ocagi, kil ocagi gibi
malzeme ocaklarinin sayisi, ocaklarin alan byklkleri, isletme alan byklkleri ve
koordinatlari, yillara bagli planlanan retim miktarlari, uygulanacak retim yntemleri,
8
basamak yksekligi, genisligi, sev aisi, basamak sayisi, ocaklarin baslangi ve nihai
durumlarinin imalat haritalari zerinde gsterimi, .................................................................. 139
V.1.7 Malzeme ocaklarinda patlatma isleminin ne sekilde yapilacaginin aiklanmasi, patlatma
paterni, bir atimda kullanilacak patlayici madde miktari, tasinimlari, depolanmalari ve
kullanimlari, hava soku ve kaya firlamalari hesaplarinin yapilarak etkilerinin
degerlendirilmesi,....................................................................................................................... 141
V.1.8. Malzeme ocaklarinda retim miktarlarinin alisma sreleri (gn-ay-yil), nakliye
gzergahlari, ulasim altyapisi plani, altyapinin insasi ile ilgili islemler, kullanilacak makine
ekipmanlari, ................................................................................................................................ 141
V.1.9 Kirma-eleme ve yikama tesislerinin kurulacagi alanin, teknolojisi, retim miktarlarinin
alisma sreleri (gn-ay-yil), ulasim altyapisi plani, altyapinin insasi ile ilgili islemler,
kullanilacak makine ekipmanlari, ............................................................................................. 141
V.1.10. Beton Santrali tesisinin kapasitesi, teknolojisi, retim miktarlarinin alisma sreleri (gn-
ay-yil), ulasim altyapisi plani, altyapinin insasi ile ilgili islemler, kullanilacak makine
ekipmanlari, ................................................................................................................................ 142
V.1.11. Insaat esnasinda kirma, gtme, yikama-eleme, tasima ve depolama gibi toz yayici
islemler, kmlatif degerler, ..................................................................................................... 143
V.1.12. Zemin emniyeti, reglatr ve kanal yapilarindan su kaagi olmamasi iin yapilacak
islemler, ...................................................................................................................................... 151
V.1.15. Arazinin hazirlanmasindan nitelerin ailmasina dek yapilacak islerde kullanilacak
yakitlarin trleri, zellikleri, olusacak emisyonlar, ................................................................. 151
V.1.16. Proje kapsaminda kullanilacak suyun temin edilecegi kaynaklardan alinacak su miktarlari,
su temini sistemi ve bu sularin kullanim amalarina gre miktarlari, olusacak atik sularin
cins ve miktarlari, desarj edilecegi ortamlar, ........................................................................... 153
V.1.17. Arazinin hazirlanmasindan nitelerin ailmasina dek meydana gelecek kati atik miktari, ne
sekilde bertaraf edilecegi, .......................................................................................................... 154
V.1.18. Arazinin hazirlanmasindan baslayarak nitelerin ailmasina dek yapilacak isler nedeni ile
meydana gelecek vibrasyon, grltnn kaynaklari ve seviyesi, kmlatif degerler, V.1.19.
Proje alani beton santrali ve konkasr tesisi dahil olmak zere yer alti ve yerstnde bulunan
kltr ve tabiat varliklarina (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalintilara, korunmasi
gerekli dogal degerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi ...................................................... 157
V.1.19. Arazinin hazirlanmasindan baslayarak nitelerin ailmasina dek yerine getirilecek islerde
alisacak personelin ve bu personele bagli nfusun konut ve diger teknik/sosyal altyapi
ihtiyalarinin nerelerde ve nasil temin edilecegi, .................................................................... 157
V.1.20. Arazinin hazirlanmasindan baslayarak nitelerin ailmasina dek srdrlecek islerden,
insan sagligi ve evre iin riskli ve tehlikeli olanlar,............................................................... 158
V.1.21. Proje alaninda, peyzaj geleri yaratmak veya diger amalarla yapilacak saha
dzenlemelerinin (agalandirmalar ve/veya yesil alan dzenlemeleri vb.) ne kadar alanda,
nasil yapilacagi, bunun iin seilecek bitki ve aga trleri, .................................................... 161
V.1.22. Proje alaninda ve yakin evresinde (malzeme ocaklari, beton santralleri ve kirma-eleme-
yikama tesisleri dahil olmak zere) yeralti ve yerstnde bulunan kltr ve tabiat
varliklarina (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalintilara, korunmasi gerekli dogal
degerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi, ............................................................................ 161
9
V.1.23. Diger zellikler. ....................................................................................................................... 161
V.2. Projenin isletme asamasindaki projeler, fiziksel ve biyolojik evre zerine etkileri ve alinacak
nlemler ...................................................................................................................................... 161
V.2.1. Proje kapsamindaki tm nitelerin zellikleri, hangi faaliyetlerin hangi nitelerde
gereklestirilecegi, kapasiteleri, nitelerde retilecek mal ve/veya hizmetler, nihai ve yan
rnlerin retim miktarlari, ....................................................................................................... 161
V.2.2. Ulusal ve uluslararasi mevzuatla korunmasi gereken alanlar zerine etkiler,....................... 162
V.2.3. Kaynagin kullanilmasi ve reglatr yapilarinda su tutulmasi sonucu su kalitesine ve su
ortamindaki canlilara olabilecek etkiler, akarsuda mevcut balik trlerine ait geis yapilari,162
V.2.4. Melet irmagi yatagina birakilacak can suyu hesabi {havza akimlari,havzanin
zellikleri,nehir habitatinin mevsimsel ihtiyalari,yatak ve kesit durumu, yagis-akis iliskisi,
ekolojik potansiyel, son 10 yillik ortalama debiler, varsa ulusal ve uluslar arasi mevzuatla
korunan balik trleri ve muhtemel ihtiyalari, su haklari (ime-kullanma veya diger amali
kullanimlar, v.b) dikkate alinmali}, yagis alanini, akim gzlem istasyonlarini ve mansap can
suyu ikis yerini gsteren izimler, .......................................................................................... 163
V.2.5. Suyun temin edilecegi kaynagin kullanilmasi, su tutulmasi sonucu mansapta olabilecek
degisimler, bu degisimlerin su kalitesine ve su ortamindaki canlilara etkileri, dogal yasam
zerine etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi, sucul yasam, sediment gelisi vb.), ....... 164
V.2.6. Projenin membaa ve mansabinda varsa diger projelerin (baraj, reglatr, HES vb)
belirtilmesi, ekosistem zerindeki etkilerinin degerlendirilmesi, ........................................... 166
V.2.7. Su kaynagina ait varsa diger kullanim sekilleri (mansapta kalan yerlesim yerlerine iliskin su
haklari, ime-kullanma, sulama, tarimsal faaliyetler, balik retim tesisi vb) ve etkileri, ..... 166
V.2.8. Yeralti ve yzeysel su kaynaklarina olabilecek etkiler (su kullanimi, proje debisi, iletim
kanalinin uzunlugu, Irmak yataginin genisligi, Irmagin alvyon yapisi vb. parametrelerin
degerlendirilmesi ), .................................................................................................................... 166
V.2.9. Projenin isletilmesi sirasinda alisacak personelin ve bu personele bagli nfusun konut ve
diger sosyal/teknik altyapi ihtiyalarinin nerelerde, nasil temin edilecegi, ........................... 167
V.2.10. Idari ve sosyal nitelerde ime ve kullanma amali sularin kullanimi sonrasinda olusacak
atik sularin aritilmasi iin uygulanacak aritma tesisi karakteristigi, prosesinin
detaylandirilmasi ve aritilan atik sularin hangi alici ortamlara, ne miktarlarda, nasil
verilecegi, ................................................................................................................................... 167
V.2.11. Konut, sosyal ve idari tesislerden olusacak kati atik miktar ve zellikleri, bu atiklarin
nerelere ve nasil tasinacaklari veya hangi amalar iin ve ne sekilde degerlendirilecegi, .... 168
V.2.12. . Proje nitelerinin isletilmesi sirasinda olusacak grltnn kaynaklari ve kontrol iin
alinacak nlemler, ...................................................................................................................... 170
V.2.13. . Orman alanlarina olabilecek etki (orman yanginlari da dahil) ve bu etkilere karsi alinacak
tedbirlerin tanimlanmasi ............................................................................................................ 170
V.2.14. Sosyal etki degerlendirmesi .................................................................................................... 170
V.2.15. Diger zellikler. ....................................................................................................................... 170
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik evre zerine Etkileri .................................................................... 171
10
V.3.1. Proje ile gereklesmesi beklenen gelir artislari; yaratilacak istihdam imkanlari, nfus
hareketleri, gler, egitim, saglik, kltr, diger sosyal ve teknik altyapi hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanilma durumlarinda degisiklikler vb. ..................................................... 171
V.3.2. evresel fayda-maliyet analizi ................................................................................................. 171
BLM VI: $LETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABLECEK VE
SREN ETKLER VE BU ETKLERE KAR$I ALINACAK NLEMLER............. 173
VI.1. Arazi islahi................................................................................................................................... 173
VI.2. Proje alani, malzeme ocaklari, beton santrali ve kirma eleme ve yikama tesisinde yapilacak
arazi islahi ve reklamasyon alismalari, ................................................................................... 173
V1.3. Mevcut su kaynaklarina etkiler, ................................................................................................ 173
BLM VII: PROJENN ALTERNATFLER ............................................................ 174
BLM VIII : ZLEME PROGRAMI ............................................................................ 175
VIII.1.Faaliyetin insaati iin nerilen izleme programi, faaliyetin isletmesi ve isletme sonrasi iin
nerilen izleme programi ve acil mdahale plani ..................................................................... 175
VIII.2. ED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda. Yeterlik Tebligi'nde "Yeterlik Belgesi alan
kurum/kuruluslarin ykmllkleri" basliginin ikinci paragrafinda yer alan hususlarin
gereklestirilmesi ile ilgili program .......................................................................................... 182
BLM IX: HALKIN KATILIMI ................................................................................... 183
BLM X: YUKARIDAK BA$LIKLAR ALTINDA VERLEN BLGLERN
TEKNK OLMAYAN BR ZET ................................................................................... 184
BLM XI: SONULAR .................................................................................................. 186
NOTLAR ve KAYNAKLAR : ............................................................................................ 193
11
TABLOLAR LSTES
Tablo 1: Kisi Basina Elektrik Tketim Miktari ((kWh/yil) ) (2008 yili) ............................. 17
Tablo 2: Kaynaklara Gre Enerji retimi (2005 yili) ........................................................... 18
Tablo 3: Kaynaklara Gre Enerji retimi (2007 yili) ........................................................... 18
Tablo 4: 2010-2018 Yillari arasi Enerji Talebi (Yksek Senaryoya Gre ) ........................ 19
Tablo 5: Dnya ve Trkiye Hidroelektrik (HES) Potansiyeli .............................................. 20
Tablo 6: Tnel Gzergahlari Aks Koordinatlari.................................................................... 29
Tablo 7: Projede Kurulacak Olan Mahallerin Kse Koordinatlari ....................................... 30
Tablo 8: Projede Kurulacak Olan Hafriyat Dkm Alanlarinin Koordinatlari ................... 31
Tablo 9: Trbin nitesi Karakteristik zellikleri ................................................................. 34
Tablo 10: Ordu Reglatr-1 Karakteristik zellikleri ........................................................ 36
Tablo 11: Ordu Reglatr-2 Karakteristik zellikleri ........................................................ 37
Tablo 12: Iletim Tneli Karakteristik zellikleri .................................................................. 38
Tablo 13: keltim Havuzu Karakteristik zellikleri .......................................................... 38
Tablo 14: Ykleme Havuzu Karakteristik zellikleri .......................................................... 39
Tablo 15:Enerji Tneli Karakteristik zellikleri................................................................... 39
Tablo 16:Denge Bacasi Karakteristik zellikleri .................................................................. 40
Tablo 17: Hidroelektrik Santrali Genel Karakteristik zellikleri ........................................ 40
Tablo 18: Hidroelektrik Santrali zel Karakteristik zellikleri .......................................... 41
Tablo 19:Dizel Jeneratr Karakteristik zellikleri ............................................................... 42
Tablo 20:Enerji Nakil Hatti Karakteristik zellikleri ........................................................... 42
Tablo 21:Kuyruk suyu Kanali Karakteristik zellikleri ....................................................... 42
Tablo 22: Kirma-yikama-Eleme Tesisine ait Karakteristik Degerleri ................................. 43
Tablo 23: Beton Santralleri Karakteristik Degerleri ............................................................. 45
Tablo 24:Projenin Insaat Dnemine Ait Zamanlama Tablosu ............................................. 48
Tablo 25: Ordu Reglatr Ve Hidroelektrik Santral Projesi Yillik Gelirleri .................... 50
Tablo 26: Ordu Reglatr Ve Hidroelektrik Santral Projesi Yillik Gelirleri(%30 Indirimli
Kesfe Gre) ............................................................................................................................... 50
Tablo 27: zel Mlkiyet Alanlarinin Kamulastirma Nedenleri ve Kamulastirilacak
Alanlar (m) .............................................................................................................................. 52
Tablo 28: Irtifak Hakki ile Kamulastirilacak Alanlar (m) ................................................... 53
Tablo 29. Sicaklik Degerleri (1975-2009) ............................................................................. 59
Tablo 30. Yerel Basin Degerleri (1975-2009) ..................................................................... 59
Tablo 31. Yagis Degerleri (19752009)................................................................................. 60
Tablo 32. Bagil Nem Degerleri (1975-2009) ......................................................................... 61
Tablo 33. Buharlasma Degerleri (Devrekani Met. Istasyonu Verileri 1975-2009) ............. 62
Tablo 34:Sisli, kar yagisli, kar rtl gnler ile en yksek kar rts kalinligi (1975-2009)63
Tablo 35: Ynlere Gre Rzgrin Esme Sayilari Degerleri ................................................. 63
Tablo 36: Ynlere Gre Ortalama Aylik ve Yillik Rzgr Esme Hizi (m/sn) .................... 64
Tablo 37: Akim Gzlem Istasyonlari ..................................................................................... 78
Tablo 38: (2247) AGI Aylik Dogal Akimlari (ms) .............................................................. 80
Tablo 39: (22-67) AGI Aylik Dogal Akimlari (ms)............................................................. 82
Tablo 40: Ordu II Reglatr Aylik Dogal Akimlari (ms).................................................. 83
Tablo 41: Ordu II Regltr Aylik Net evrilmis Akimlari (ms) .................................... 84
Tablo 42: Kabadz Ilesinde retilen Tarim rnleri (2003) ............................................. 88
12
Tablo 43: Proje Alani ve evresinde Bulunan Balik Trleri ................................................ 91
Tablo 44: Proje Sahasi Floristik Listesi ................................................................................. 96
Tablo 45: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Ikiyasamli
(Amphibia)Trleri .................................................................................................................. 107
Tablo 46: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Srngen
(Reptilia)Trleri ...................................................................................................................... 108
Tablo 47: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Kus (Trleri) Trleri110
Tablo 48: Ruhsatli Ocak Sahalari ve Adetleri ..................................................................... 120
Tablo 49:Ordu Ili Hava Kalitesi lm Verileri ................................................................. 122
Tablo 50:Proje alaninda yapilan Arka Plan Grlt lm Sonulari .............................. 123
Tablo 51:Kabadz Ilesi ve kirsal yerlesimlerin 2008 Yili Nfus verileri ........................ 126
Tablo 52:Proje Alaninda Yapilacak Kazi niteleri ve Miktari .......................................... 131
Tablo 53:Hafriyatin Kullanim veya Depolama Yerleri ve Miktari ................................... 132
Tablo 54:Hafriyat Depolama Alanlarinin Byklkleri ve Depolanacak Hafriyat Miktari133
Tablo 55:ORDU HES Projesinde Kritik Noktalarda Belirlenen Taskin Debileri ............. 138
Tablo 56:Proje Alaninda Kullanilacak Malzeme Miktari ................................................... 139
Tablo 57:Malzeme Ocaklari Karakteristik Bilgileri ............................................................ 140
Tablo 58:Kirma-Eleme ve Yikama Tesisinin ve Beton Santralinin Alani ve Kapasite
Bilgileri ................................................................................................................................... 142
Tablo 59:Emisyon Faktrleri ................................................................................................ 144
Tablo 60:Emisyon Olusum Blgelerine Gre Toplam Hafriyat Miktarlari....................... 145
Tablo 61:Blgesel Noktalarda Hesaplanan Emisyon Miktarlari ........................................ 150
Tablo 62:Motorin zellikleri ................................................................................................ 152
Tablo 63:Desarj Edilecek Atiksularda ngrlen Degerler ............................................... 154
Tablo 64: Havada Bulunabilecek Gereken Maksimum Toz Konsantrasyonlari ............... 159
Tablo 65:Acil Durum Ekibinin Grevleri ............................................................................ 178
Tablo 66: ORDU HES (Ordu HES, Ordu Regltrleri, Malzeme Ocaklari, Kirma-
Yikama-Eleme ve Beton Santralleri) Izleme Programi ...................................................... 180
13
$EKLLER LSTES
Sekil 1: Kaynaklara Gre Enerji retim Grafigi (2005 Yili) ................................................ 18
Sekil 2: Kaynaklara Gre Enerji retim Grafigi (2007 Yili) ................................................ 19
Sekil 3: Faaliyet Alaninin Ordu Ilindeki Konumu (Yer Bulduru Haritasi) ......................... 24
Sekil 4: Faaliyet Alani Hlihazir Haritasi ............................................................................... 25
Sekil 5: Faaliyet Alaninin Melet Nehri Havzasindaki Konumu ............................................ 26
Sekil 6: Kirma-Yikama-Eleme Santrali Tesis Krokisi ........................................................... 44
Sekil 7: Kirma-Yikama-Eleme Santrali Tesis Is Akis Semasi .............................................. 45
Sekil 8: Beton Santrali Is Akim Semasi .................................................................................. 46
Sekil 9: Beton Santrali Proses Akim Semasi .......................................................................... 46
Sekil 10: Betonda kullanilacak Malzeme Dagilim Grafigi .................................................... 47
Sekil 11: Ordu HES Projesi Is Akis Semasi ........................................................................... 49
Sekil 12: zel ve Kamuya Ait Tasinmaz Mallarin Kamulastirma islemleri iin Genel Is
akis semasi ................................................................................................................................ 54
Sekil 13: zel Tasinmaz Mallarin Kamulastirma islemleri iin Is akis semasi ................... 55
Sekil 14: Proje Etki Alani ........................................................................................................ 57
Sekil 15. Sicaklik Dagilim Grafigi .......................................................................................... 59
Sekil 16: Yerel Basin Dagilim Grafigi .................................................................................. 60
Sekil 17: Yagis Grafigi (1975-2006) ....................................................................................... 61
Sekil 18: Bagil Nem Dagilim Grafigi ..................................................................................... 61
Sekil 19: Buharlasma Dagilim Grafigi .................................................................................... 62
Sekil 20: Esme Sayilarina Gre Yillik Rzgr Diyagrami .................................................... 64
Sekil 21: Ortalama Rzgr Hizina Gre Yillik Rzgar Diyagrami....................................... 65
Sekil 22: Trkiye Deprem Haritasi ......................................................................................... 71
Sekil 23: Proje Alaninin Ordu Ili Deprem Blgesindeki Yeri ............................................... 72
Sekil 24: Proje Alaninin Kuzey Anadolu Fay Hattina Yakinlik Haritasi ............................. 72
Sekil 25: Proje Alani ve Melet Havzasinda Bulunan Diger Tesisler .................................... 76
Sekil 26: Melet Havzasi Hidrometeorolojik Haritasi ............................................................. 78
Sekil 27: Ordu Ilinde Arazi Kabiliyetlerine Gre Toprak Siniflari....................................... 85
Sekil 28: Proje Alaninin Ordu Ili Orman Haritasindaki Konumu ......................................... 89
Sekil 29: Proje Alaninin Ava Yasakli Sahalara Gre Konumu ............................................. 90
Sekil 30: IUCN Tehlike Kategorileri ...................................................................................... 92
Sekil 31:Ordu Maden Rezervleri Haritasi............................................................................. 120
Sekil 32:Ordu Ili nfusunun Ilelere Gre Dagilim Haritasi.............................................. 125
Sekil 33:1 Nolu Hafriyat Dkm Alani Haritasi .................................................................. 134
Sekil 39:1 Nolu Kum akil Ocagi Alani Haritasi ............................................................. 140
Sekil 40: Fosseptik Tip Plan ve Kesiti .................................................................................. 168
14
FOTOGRAFLAR LSTES
Fotograf 1: Alandan Grns (Ordu Rglatr-2) .............................................................. 27
Fotograf 2: Alandan Grns (HES Alani) ............................................................................ 27
Fotograf 3: Alandan Grns (Ordu Reglatr-1) ............................................................... 28
Fotograf 4: Alandan Grns (Beton Santrali-1) ................................................................... 28
Fotograf 5: Floristik Fotograflar ............................................................................................ 103
15
EKLER LSTES
EK-1 KURUM YAZILARI
EK-1-1:retim Lisansi
EK-1-2:evre Dzen Plani Yazisi
EK-1-3:Kum-akil Ocagi Ruhsat Talep Yazisi
EK-1-4:Su Kalitesi Verileri
EK-1-5 Akim Verileri
EK-1-6:Meteorolojik Veriler
EK-2 HARTALAR
EK-2-1:1/25.000 lekli Proje Alani Topografik Haritasi
EK-2-2: Proje Alani Jeolojik Haritasi
EK-3 PROJELER
EK-4 JEOLOJK RAPOR
EK-5 AKUSTK RAPOR
EK-6 EMSYON TESPT RAPORU
EK-7 YETERLLK BELGES KAPSAMINDA ALI$TIRILMASI TAAHHT
EDLEN PERSONEL TABLOSU
MELET ENERJI ELEKTRIK RETIMVE TIC.A.S. ORDUHES ED RAPORU
16
BLM I: PROJENN TANIMI VE AMACI
Enerji; Dnya ve Trkiye genelinde sanayi sektrnde oldugu kadar, teknolojinin ilerlemesi ve
yayginlasmasi nedeniyle halkin gnlk yasantisinin da en nemli girdilerindendir. Enerji
talebinin srekli olarak artmasi nedeniyle enerji kaynaklari da hizli bir sekilde tkenmektedir.
zellikle insanligin vazgeilmezleri arasina giren enerjinin sunumunu yapmanin temel ilkeleri;
yeterli seviyede enerji, zamaninda, kaliteli ve kesintisiz retim, retimin ve pazarlamanin
ekonomik, gvenilir ve en nemlisi de temiz olarak sunumudur. Bu ilkelerin saglanabilirligi bir
lkenin gelismislik gstergelerindendir. Gelismisligin hizli olarak artmasi nedeniyle enerji
kaynaklarinin tkenmesi yeni enerji kaynaklarinin kullanimini arastirilmasi ve en nemlisi
yenilenebilir enerji kaynaklarinin kullanimi projelerinin zendirilmesi EPDKnin temel ilkeleri
haline gelmistir. Srdrlebilir bir dengenin saglanabilmesi iin enerji kaynak esitliliginin
saglanmasi ve konvansiyonel enerji kaynaklarinin yaninda, yenilenebilir enerji kaynaklarinin
kullanima sunulmasi byk nem kazanmistir.
TEIAS`in 1913-2003 verileri dogrultusunda Trkiyedeki kurulu gcn yillara gre dagilimina
bakildiginda 1913 yilinda 17,3 MW olan enerji retimi 1923 yilina kadar %89,6 oraninda artis
gstererek 32,8MWta ikmistir. Trkiye tketimine ve arza gre her yil artis gsteren kurulu
g oranlari ikinci yksek artisini 1955-1956 yillari arasinda %44,9 oraninda gereklesmistir.
Verilere bakildiginda jeotermal ve rzgr enerjisinin kurulu gce katkisi 1984 yilinda 17,5 MW
ile toplam gcn %0,2 oraninda olmustur. Bu deger 1997 yilina kadar sabit kalarak o yildan
sonra nemli artisla 2003 yili itibari ile katki 33,9 MW ile %0,9 oraninda ve 6 yil sresince artis
ise %52 oraninda olmustur. Kurulu g olarak 2006 yili verilerine gre Trkiye enerji tketimi
40.538,8 MWdir.
2007 yillari verilerine gre Trkiye, Dnya enerji tketiminin %0,9unu gereklestirmektedir.
Trkiyedeki enerji tketimi 2007 yilinda 2006 yilina gre %5 oraninda artis gstermistir.
Dnya genelinde bu artisin %2,4 mertebesinde oldugu bilinmektedir.
2007 yili Dnya enerji verilerine bakildiginda ise yenilenebilir enerji kaynaklari toplam enerji
ihtiyacinin %28,5 oranini karsilamaktadir. Ancak evre bilincinin 2000li yillarda daha
vurgulanmasi ve zellikle son yillardaki petrol varil fiyatlarinin dnya genelinde artis
gstermesi ile yenilenebilir enerji kaynaklarinin kullaniminin zendirilmesi ile toplam enerji
ihtiyacindaki oranlarinin hizla artacagi tahmin edilmektedir.
zellikle Trkiyenin 2004 yilinda atmosfere biraktigi 294 milyon ton karbondioksit ile kresel
isinmaya neden olan lkeler arasinda 13nc sirada yer almasi ve 1990-2004 yillari arasinda
%72,6lik bir artis kaydederek atmosferi kirletme konusunda dnyada en hizli artis kaydeden
lke olmasi endise vericidir. Bu durum dikkate alinarak evre kirliligine sebebiyet verici enerji
retim yntemlerin yerine yenilenebilir kaynaklardan ve evre dostu durumunda olan retim
teknikleri ile enerjinin retilmesi yntemlerine basvurulmasi gerekmektedir.
Trkiye'nin ihtiya duydugu enerji, gelismis bir lke olma abalarina kosut olarak gnden gne
artmaktadir. Srdrlebilir kalkinmanin itici gc olan enerji kaynaklarinin esitlilik
bakimindan neredeyse tamamina sahip lkemizde, yerli kaynaklarimiz miktar bakimindan
yeterli degildir. Bu nedenle Trkiye enerji ithalatisi bir lke konumunda bulunmaktadir. Bu
ithalatin kesilmesi iin ve Trkiye'nin enerji ihtiyacinin gvenli olarak karsilanmasi iin, birok
lkede oldugu gibi lkemizde de sonsuz, tkenmeyen, temiz ve disa bagimli olmayan
yenilenebilir enerji kaynaklari nem kazanmistir.
Yenilenebilir enerji kaynaklari 18 Mayis 2005 tarih ve 25819 sayili Resmi Gazetede
17
yayimlanan Yenilenebilir Enerji Kaynaklarinin Elektrik Enerjisi retimi Amali Kullanimina
Iliskin Kanunun Madde 3-8de Yenilenebilir enerji kaynaklari (YEK) : Hidrolik, rzgr, gne,
jeotermal, biyoktle, biyogaz, dalga, akinti enerjisi ve gel-git gibi fosil olmayan enerji
kaynaklari olarak tanimlanmaktadir.
Trkiye artan enerji ihyacini karsilamak amaci ile yenilenebilir enerji kaynaklarindan olan
hidrolik enerjiyi, hidroelektrik santralleri kurarak elde etmektedir. zellikle son yillarin enerji
politikalarinda ne ikan bu retim lkemiz aisindan byk nem tasimaktadir. Avrupada
sanayi elektrik fiyati bakimindan en yksek ikinci sirada yer alan lkemizde, sanayinin nemli
gereklerinden olan elektrik enerjisini reten tesislerin artmasi gerekmektedir. Bu artista
hammadde maliyeti olmayan hidroelektrik enerji kritik rol oynamaktadir. Enerji tketimleri
gnn belli saatlerinde artma ve azalma gstermektedir. Pik talepleri karsilayabilme ve
gereginde kolaylikla devreden ikabilme zelligine sahip enerji retim tesislerinin basinda,
hidroelektrik enerji santralleri gelmektedir.
Bir lkenin kaklinda ve yasam standartlarinin bir gstergelerinden biri de fert basina enerji
tketimi kabul edilmektedir. Trkiye bu ynden pek ok lkenin gerisinde yer almaktadir. Bir
lkenin elektrik enerjisi tketimi o lkenin kalkinmisliginin bir gstergesidir. 2008 yilinda
Trkiyede kisi basina yillik elektrik tketimi 3 000 kWh (kilovat saat) iken, dnya ortalamasi 2
500 kWh, gelismis lkelerde 8 900 kWh, in'de 827 kWh, ABD'de ise 12 322 kWh
civarindadir. lkemizin ekonomik ve sosyal bakimdan kalkinmasinin saglanmasi iin
endstrilesme bir hedef olduguna gre bu endstrinin ve diger kullanici kesimlerin ihtiyaci olan
enerjinin, yerinde, zamaninda ve gvenilir bir sekilde karsilanmasi gerekmektedir. 2008 yili
itibariyle yillik kisi basina elektrik tketim degerleri Tablo 1de verilmistir.
Tablo 1: Kisi Basina Elektrik Tketim Miktari ((kWh/yil) ) (2008 yili)
Aklama
Kiyi Bayna
Elektrik Tketimi (kWh/yl)
Dnya Ortalamasi 2.500
Gelismis lkeler 8.900
in 827
ABD 12.322
Trkiye 3.000
lkemizin hem gelisme olan lkeler arasinda olmasi ve dolayisiyla yasam standartlarinin da
artmasi nedeniyle buna paralel olara enerji ihtiyacinin da her yil % 8-10 civarinda artma egilimi
gsterdigi grlmektedir. Bu nedenle enerji konusu daima n planda yer almakta ve yerli enerji
kaynaklarinin kullanimi ve gelistirilmesinde alismalar hiz kazanmaktadir.
Trkiye konvansiyonel enerji kaynaklari bakimindan (petrol, dogalgaz ve kmr gibi enerji
kaynaklari) zengin degildir. Petrol ve dogalgaz gereksiniminin byk bir kismini dviz deyerek
ithal etmektedir.
Termik santrallerde isletme maliyeti 5 sent/kWh iken hidroelektrik santraller 0,20 sent/kWhdir.
Hidroelektirk santraller rettigi her kWh iin 4,80 sent lke ekonomisine mspet katki
saglamaktadirlar.
2000 yilinda toplam 27,3 bin MW toplam elektrik retim kapasitesine sahip olan Trkiyenin,
2006 yilinda toplam retim kapasitesi 39 bin MW seviyesi zerine ikmistir. Artan kapasiteye bagli
olarak da toplam elektrik retimi 2005 yilinda 161 958 GWh'tir. Bunun 122 243 GWh'i termik, 39
560 GWh'i hidroelektrik enerji kaynaklardir. (%75.5 termik, %24.4 hidroelektrik enerji, %0.1
18
jeotermal + rzgar) Tablo 2de 2005 yili enerji retimi ve kaynaklarini verilmistir. $ekil 1de ise
bunlarin grafik gsterimi verilmistir.
Elektrik retimi sadece 2001 yilindaki ekonomik kriz nedeniyle talepteki azalmaya bagli olarak
dss gstermis, bunun disinda tm yillarda artarak devam etmistir. Bu asamada elektrik retiminin
%42si termik, %24 hidrolik, %25i kmr geri kalan kismi ise fueloil, rzgar gibi diger
kaynaklardan elde edilmektedir. 2007 yilinda enerji retim tessleri kapasitesi 240.919 GWh iken
bunlar 191.555 GWh gerek retim yapmislardir. Bu retimin 35.851 GWhlik kismi hidroelektrik
santrallerden retilmistir. Tablo 3 ve $ekil 2de 2007 yilinda retilen enerji retiminin kaynaklara
dagilimi ve miktarlarini gsterilmistir.
Tablo 2: Kaynaklara Gre Enerji retimi (2005 yili)
Enerji retim Kaynag
Enerji retimi
Miktar (GWh) Oran (%)
Termik Enerji 122.243 75,5
Hidroelektrik Enerji 39.560 24,4
Diger Enerjiler (Jeotermal+Rzgr) 155 0,1
TOPLAM 161.958 100
$ekil 1: Kaynaklara Gre Enerji retim Grafigi (2005 Yili)
Tablo 3: Kaynaklara Gre Enerji retimi (2007 yili)
Enerji retim Kaynag
Kurulu G
(MW)
Ort. retim
Kapasitesi
(GWh)
Gerek
retim
Miktar
(GWh)
Gerek
retime
Gre Oran
(%)
Taskmr+Ithal Kmr+
Linyit
10.197 66.899 53.431 27.893
Petrol+Motorin+Nafta+LPG 2.471 16.119 6.527 3.407
Dogalgaz 14.560 108.853 95.025 49.606
Diger 43 313 214 0.112
Termik Toplam 27.271 192.184 155.196 81.018
Jeotermal+RES 169 620 511 0.267
Hidroelektrik 13.395 48.112 35.851 18.715
TOPLAM 40.835 240.915 191.559 100.000
19
Kaynak: Trkiye Elektrik Iletim A.S. Genel Mdrlg APK Dairesi Baskanligi
$ekil 2: Kaynaklara Gre Enerji retim Grafigi (2007 Yili)
Trkiye elektrik enerjisi brt tketimi degerlerinin degisimi ise (Trkiye brt retimi+dis
alimdis satim) 2007 yilinda %8,8 artis ile 190 Milyar kWh, 2008 yilinda ise %4.2 artis ile
198.1 Milyar kWh olarak gereklesmistir. Trkiye net tketimi (i tketim, sebeke kaybi ve
kaaklar dahil) 2007 yilinda 155.1 Milyar kWh, 2008 yilinda ise 161.9 Milyar kWh olmustur.
lkemizde ykselen enerji ihtiyacinin yenilenebilir kaynaklardan karsilanmasi ve zellikle
hidrolik ynden karsilanmasi alismalarina bakildiginda; lkemizin brt hidroelektrik
potansiyeli 430 milyar kWh/yil, teknik ynden degerlendirilebilir potansiyeli ise 215 milyar
kWh/yil olarak belirlenmistir. 2005 yilina gre Trkiye'nin ekonomik olarak yararlanilabilir
hidroelektrik potansiyeli 129 933 GWh olarak hesaplanmistir. Buna gre halen bu potansiyelin
%35'i kullanilmaktadir. (39.560 GWh) Hidroelektrik potansiyelinin tam kullanilmasi
durumunda byk bir kisminin karsilanacagi grlmektedir.
Trkiye Elektrik Iletim A.S. Genel Mdrlg APK Dairesi Baskanligi tarafindan
hazirlanan Trkiye elektrik enerjisi 10 yllk retim kapasite projeksiyonu (2009-2018)
alismasinda lkemizde 2010 yilindaki puant g ihtiyaci 31246 MW, enerji ihtiyaci ise 202730
GWh olacagi tahmin edilmistir. Tablo 4de 2010-2018 yillari arasi yksek senaryoya gre
hazirlanmis enerji talep miktarlari verilmistir.
Tablo 4: 2010-2018 Yillari arasi Enerji Talebi (Yksek Senaryoya Gre )
Yllar Puant Talep Enerji Talebi
MW Arty (%) GWh Arty (%)
2009 29.900 - 194.000 -
2010 31.246 4,5 202.730 4,5
2011 33.276 6,5 215.907 6,5
2012 35.772 7,5 232.101 7,5
2013 38.455 7,5 249.508 7,5
2014 41.339 7,5 268.221 7,5
2015 44.440 7,5 288.338 7,5
2016 47.728 7,4 309.675 7,4
2017 51.260 7,4 332.591 7,4
2018 55.053 7,4 357.202 7,4
Kaynak: Trkiye Elektrik Iletim A.S. Genel Mdrlg APK Dairesi Baskanligi
20
lkemizin su kaynaklari bakimindan dnya zerinde nemli yeri vardir. Dolayisiyla bu
kaynaklarin kullanimlari sonucu elde edilebilecek hidroelektrik enerji potansiyelinin toplami
129,9 TWhdir. Bu miktar Dnya hidroelektrik potansiyelinin %1'i, Avrupa potansiyelinin ise
%15'i oranindadir. Tablo 5de Dnya ve Trkiye hidrolelektirik (HES) potansiyeli verilmistir.
Tablo 5: Dnya ve Trkiye Hidroelektrik (HES) Potansiyeli
Aklama
Brt HES Potansiyeli
(GWh/yl)
Teknik HES Potansiyeli
(GWh/yl)
Ekonomik HES
Potansiyeli
(GWh/yl)
Dnya 40.150.000 14.060.000 8.905.000
Avrupa 3.150.000 1.225.000 1.000.000
Trkiye 433.000 216.000 140.000
lkemiz Brt Hidroelektrik Potansiyel bakimindan Avrupa'da ikinci oldugu halde
"Kullanilan HE Potansiyel/Ekonomik HE Potansiyel" bakimindan Avrupada son siralardadir.
Avrupa lkeleri ekonomik HE potansiyelin % 92'si degerlendirilmekte lkemizde ise %35'i
degerlendirilmis durumdadir.
Hidroelektrik enerji metodu, karbon bagimsiz enerjisi olmasi yani atmosfer kirliligine
sebebiyet vermemesi nedeniyle temiz enerji olarak nitelendirilmektedir. Hem temiz enerji
hem de yenilenebilir kaynak olmasi hidroelektrik enerji retimi tercih sebepleri arasindadir.
Trkiyede teorik hidroelektrik potansiyel 433 milyar kWh, teknik olarak degerlendirilebilir
potansiyel 216 milyar kWh, teknik ve ekonomik olarak degerlendirilebilir potansiyel ise 140
milyar kWh olarak hesaplanmistir. Avrupa Birliginin yesil enerji iin uyguladigi vergi
indirimleri ve destekleme politikalari ekonomik olarak degerlendirilebilir potansiyelin artmasini
saglayacaktir. HES Projelerini diger alismalardan avantajli yapan baslica zellikleri;
Dogada var olan kaynaklari yararlanmasi nehir ve akarsular,
Temiz ve srdrlebilir enerji kaynagi olmalari,
Hidroelektrik potansiyelimizin yksek olmasi,
Fosil yakit tketimini azaltmalari neticesinde sera etkisinin azaltimina katkilari,
Isletilmesi sirasinda herhangi bir atiginin olusmamasidir.
Hidrolik enerjinin hammaddesi tamamen su hareketleri oldugundan hava veya evre
kirlenmesi seklinde bir kirletici etkisi bulunmamaktadir.
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan planlanan Ordu Reglatr
ve HESnin isletilmesi, Trkiye ekonomisine ve enerji pazarina katkida bulunacagi gibi, enterkonnekte
sistem ile enerji ihtiyaci bulunan blgelere enerji imkani saglayacak, ekonomiye ve istihdama gerek
insaat, gerekse isletme dneminde imkanlar getirecektir. Bunun yani sira Trkiyenin rettigi yesil
enerji miktarina da katkida bulunulacaktir.
Ayrica bu ve buna benzer santrallerin byk oranda yerli sermaye ile insa edilerek devreye
girmesi, devlet kaynaklarinin daha verimli kullanilmasini da saglayacak, karsiliginda dviz denen
enerji kaynaklarina duyulan ihtiyaci azaltacaktir. Tarim arazisi ve diger is imknlarinin sinirli oldugu
blgede bu gibi yatirimlar ekonomik bakimdan nemli bir canlanma baslatacaktir.
21
ORDU HES ve Ordu Reglatrleri Projesi tamamen enerji retim amalidir. Ancak Ordu ili
imesuyu temini de bu tnellerden saglanacaktir. Projede sulama, taskin koruma gibi amalari
bulunmamaktadir.
Ordu Regltr ve HES projesi enerji retmek amaci ile planlandigi iin, isletme asamasinda
herhangi bir evresel olumsuzluklari en az seviyededir. Sadece geici olarak insaat asamasinda olumsuz
evresel etkiler dogabilir. Bu etkiler de; raporda belirtilen ilgili mevzuatlar isiginda alinacak tedbirler
ile ortadan kaldirilacak veya en aza indirgenecektir.
Ordu HES Projesi, Dogu Karadeniz Blgesinin bati kesiminde kalan Ordu iline bagli Kabadz
ilesinin batisinda gneybati kuzeydogu ynnde akan Melet irmagi zerinde planlanmistir. Projenin
ana evirme yapisi olan Melet irmagi zerindeki Ordu 1 reglatr ile bu reglatrn rezervuarina
Melet irmaginin bir yan kolu olan Sap deresi sularini derive etmek amaciyla tasarlanan Ordu 2
reglatr, Kabadz ile merkezinin sirasiyla 6 km ve 7 km bati - gneybati ynnde yer almaktadir.
4628 sayi Elektrik Piyasasi Kanunu ve bu Kanuna istinaden ikarilan Elektrik Piyasa Lisans
Ynetmeligi uyarinca 25.06.2009 tarihli ve 2139-19 sayili EPDK kurulu karari ile retim Lisansi
verilmesi uygun grlerek yapim ve isletmesi Melet Enerji Elektrik retim ve Tic. A.S. uhdesine
devredilen Ordu HES Projesi iin kesin proje faaliyetleri erevesinde yrtlen jeolojik ett, sondaj
ve mhendislik alismalarinda elde edilen yeni bulgular isiginda, 2007 yilinda hazirlanan
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan yapilan alismada Ordu
Baraji ve HES Revize Fizibilite Raporu (Reglatr Seenegi) ile ortaya konan proje
formlasyonunun gzden geirilmesi sonucunda nerilen formlasyona gre reglatr sag sahilinde
tasarlanan keltim havuzu ve tnel giris yapisi yerindeki heyelana msait yapinin ve tnel
gzergahinda bulunan tf katmanlarinin nemli insai sorunlara yol aacagi degerlendirilerek, reglatr
yerinin yaklasik 700 m membaya alinmasi ve santral yerine iletimin serbest akisli tnel yerine dsk
kotlarda ve daha uygun jeolojik kosullarda ailabilecek basinli tnelle yapilmasi uygun grlmstr.
Bunun sonucunda ED Olumlu grs verilen Ordu Projesi-Ordu Baraji ve HES Planlama Projesi
belirtilen degisikliklerden dolayi tekrar Revize ED Raporu hazirlanmaktadir.
Projenin yer alan alismalar tanimlari ;
ORDU -1 Regltr: Ordu Karadz ilesinin 6 km bati-gneybatisinda Melet irmagi
zerinde 115 m talveg ve 127 m kret kotunda beton agirlik dolgu tipinde radyal kapaklidir.
ORDU -2 Reglatr: Ordu Karadz ilesinin 7 km bati-gneybatisinda Melet irmaginin
sol sahilinden katilan bir yan kol olan Sap deresi zerinde 119 m talveg ve 127 m kret kotunda
beton agirlik dolgu tipinde dsey kapaklidir.
Su Alma Yaps: Ordu 1 reglatrnn sag sahilindeki akil geidi 59,312 m/s kapasite ile
evirme yapilabilmesine imkan saglayacak 119,00 m esik kotunda izgarali ve dalgi perdeli 8
gzldr.
keltim Havuzu:Su alma yapisi sonunda baslayan 8 blmeli 50 m uzunlugundadir.
Ykleme Havuzu: keltim havuzuna entegre olarak tasarlanan ve basinli enerji tneli giris
agzinin yer almaktadir. Kenar lleri 52 m x 55 m x 24 m x 56 m x 25 mdir. Besgen seklinde
bir yapi olan havuz Melet irmagi tarafindan 50,00 m kret uzunlugunda bir taskin savagi
bulunacaktir. Taban kotu 105,40 m olan havuzun sonundaki cebri boru su alma agzi kaba
izgara ve dsey kapakla tehiz edilecektir.
Enerji Tneli:Ykleme havuzu ile santral arasinda dairesel kesitli ve 5,50 m i apli 9410,06
m uzunlugunda
Denge Bacas: Enerji tneli km: 9+062,44 kesidinde Orifis saftli 25 m i apli ve 28,00 m
yksekliginde dairesel kesitli
Cebri Boru: Enerji Tneli sonunda 108,22 m uzunlugunda 5,50 m ; 3,60 m ; 2,30 m degisken
api olan toplam 108,22 m uzunlugunda
Hidroelektrik Santral:Melet irmagi sag sahilinde 40 m kotlarinda 4 niteli olarak tasarlanan
22
43,28 MW
m
/42,00 MW
e
gcnde
Enerji Nakil Hatt: Santral trafolarindan 154 kV gerilimle alinacak elektrigi 10 km
mesafedeki Trafo Merkezine tasiyacak
Proje mr
Yapimi nerilen Ordu HES Projesi tesislerinin 2010-2012 yillarini kapsayan 30 aylik bir
dnemde insa edilerek tamamlanacagi ngrlmstr. 2012 yili ortalarinda gereklesecek deneme
retimini takiben, tesisler fiili olarak isletmeye ailacaktir.
Ordu HES Projesinin insasi ile 42 MWelik bir kurulu g devreye girecek ve halihazir
kosullarda yilda ortalama 156,499 GWh enerji retimi gereklestirilecektir. Yk faktr % 42,6 olan
hidroelektrik santral, gnlk reglasyon saglanarak kurulu gle retim yapmasi halinde yilda 3726
saat alisacaktir.
23
BLM II: PROJE N SELEN YERN KONUMU
II.1. Projenin yeri (lgili Valilik veya Belediye tarafndan dogrulugu onanmy olan proje
yerinin, lejant ve plan notlarnn da yer aldg onanl evre Dzeni Plan ve mar Planlar
zerinde, bu planlar yoksa mevcut arazi kullanm haritas zerinde gsterimi),
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan; Ordu ili, Kabadz Ilesi
sinirlari ierisinde Melet irmagi zerinde orakdz Mevkiinde Ordu-1 Reglatr ile Melet Irmaginin
yan kolu olan Sap deresi zerinde Tlbentli Ky kuzey kisminda Ordu -2 Reglatr, Degirmen
Derenin Melet Irmagina dklen alanda Ordu Hidroelektrik Santrali (HES) yapimi planlanmaktadir.
Proje tesisleri Melet Irmagi havzasinda kalmaktadir. Proje sahasi konum olarak Orta Karadeniz
Blgesi iinde, Ordu Ili, Kabadz Ilesi sinirlari ierisindedir. Kabadz ile merkezi, Ordunun 23 km
gneyinde, Melet Irmaginin dogusundaki yayla topraklarinin basladigi 600 m. ykseklikte, 340 kmlik
bir sirt zerinde kurulmustur. Tesiste nemli yapilarin en yakin yerlesimlere uzakliklari;
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali -1, Ksele Mahallesinden 700 m ve
Mecitdami Mahallesinden ise 580 m uzakliktadir.
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali-2, Musaoglu Mahallesinden 350 m,
Eldirek Mahallesinden 470 m, Kabadz Ilesinden ise 2300 m uzakliktadir.
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali-3, Dagtarla Mahallesinden 825 m ve
Tlbentli Mahallesinden ise 500 m uzakliktadir.
Ordu HES, Musaoglu Mahallesinden 700 m, Eldirek Mahallesinden ise 350 m,
uzakliktadir.
Proje alani 1/25.000 lekli G39-b2, G39-b3 ve G39-b4 paftalari ierisinde kalmaktadir (Bkz.
Sekil 4.). Proje kapsaminda planlanan tesislere ait 6 derecelik koordinatlar Tablo 2.de verilmistir.
Trabzon-Ordu-Giresun-Rize-Artvin-Gmshane Planlama Blgesi evre Dzeni Plani kapsaminda
hazirlanmis ancak yrrlg mahkemece durdurulmustur. Bununla ilglili Ordu Il zel Idaresinin yazisi
EKte sunulmustur.
Firmanin girisimleri dogrultusunda Il zel Idare tarafindan alan iin ED Raporunun olumlu grs
alinmasi sonrasi 1/5000 Nazim Imar Plani ve 1/1000 Mevzii Imar Plani hazirlanacaktir.
$ekil 3de alanin Ordu ilindeki Konumunu gsteren haritalar verilmistir. $ekil 4de ise
alanin 1/25.000 lekli hlihazir haritasi verilmistir.
Melet irmagi havzasinda, Ordu regltr membainda DSI tarafindan insa edilen TOPAM
baraji bulunmaktadir. Proje alaninin Melet Havzasindaki konumunu gsteren harita ise $ekil 5de
verilmistir
Alanin hlihazirda bos bir arazi konumundadir. Alan ormanlik ve dere konumundadir.
Alana ulasim yolu kismen mevcuttur. Alanin halihazir durumunu Fotograf 1,2,3,4 de
grlmektedir.
24
$ekil 3: Faaliyet Alaninin Ordu Ilindeki Konumu (Yer Bulduru Haritasi)
25
$ekil 4: Faaliyet Alani Hlihazir Haritasi
26
$ekil 5: Faaliyet Alaninin Melet Nehri Havzasindaki Konumu
27
Fotograf 1: Alandan Grns (Ordu Rglatr-2)
Fotograf 2: Alandan Grns (HES Alani)
28
Fotograf 3: Alandan Grns (Ordu Reglatr-1)
Fotograf 4: Alandan Grns (Beton Santrali-1)
Proje alaninda yapilacak tnel gzergahlari aks koordinatlari Tablo 6da, kurulacak olan
tesislerin kse koordinatlari ise Tablo 7 de ve hafriyat dkm alanlarinin kse koordinatlari ise Tablo
8de verilmistir.
29
Tablo 6: Tnel Gzergahlari Aks Koordinatlari
Tesis Alan
Koordinatlar
X Y
Enerji Tneli Gzergh
400444.20 4522363.27
402439.18 4523921.25
402463.51 4523931.42
404866.49 4524243.28
404969.11 4524284.37
406600.96 4525572.20
406609.63 4525579.56
407910.06 4526907.92
407932.44 4526930.78
408113.26 4527115.49
408122.96 4527129.57
408144.47 4527176.35
Basnl Kondvi Gzergh
404866.49 4524243.28
404888.61 4524246.15
404948.76 4524269.66
404957.45 4524275.17
404969.11 4524284.37
letim Tneli Gzergh
399634.41 4521919.93
399670.21 4521862.34
399713.27 4521842.15
400348.06 4522005.81
400386.02 4522042.76
400404.09 4522078.29
Yaklaym Tneli-1
Gzergh
402399.63 4523963.19
402434.95 4523917.94
Yaklaym Tneli-2
Gzergh
406553.11 4525632.84
406600.96 4525572.20
Not: Koordinatlar ED50 39 derece 6 dilime gredir.
30
Tablo 7: Projede Kurulacak Olan Mahallerin Kse Koordinatlari
Tesis Alan
Koordinatlar
X Y
HES
408197.29 4527265.96
408117.17 4527258.52
408119.58 4527286.60
408189.75 4527293.11
408188.13 4527308.93
408141.85 4527304.63
Dengeleme Bacas 407921.25 4526919.35
Ordu-1 Reglatr
400324.46 4522144.06
400331.53 4522161.30
400343.02 4522174.12
400408.88 4522229.81
400467.23 4522230.25
Ordu-2 Reglatr
399665.81 4522013.34
399665.35 4521973.89
399665.35 4521928.34
400315.18 4522101.63
keltim Havuzu
400463.18 4522244.41
400411.20 4522242.78
400410.25 4522323.17
400462.40 4522325.09
Krma Eleme ve Beton
Santrali-1 404169.24 4525102.88
Krma Eleme ve Beton
Santrali-2 407746.65 4527517.75
Krma Eleme ve Beton
Santrali-3 400221.64 4522236.13
31
Tablo 8: Projede Kurulacak Olan Hafriyat Dkm Alanlarinin Koordinatlari
Hafriyat Dkm Alan
Koordinatlar
X Y
1 Nolu Alan
400139.60 4522345.50
400253.62 4522355.97
400348.21 4522282.40
400199.16 4522287.68
2 Nolu Alan
402821.20 4524270.70
402815.12 4524314.90
403031.69 4524549.91
403086.20 4524517.93
402999.12 4524388.51
3 Nolu Alan
404057.32 4525007.92
404046.77 4525123.99
403889.38 4525277.86
404182.18 4525230.38
404352.76 4525121.35
404353.64 4525053.65
4 Nolu Alan
404949.04 4525050.50
405063.79 4524994.74
405054.62 4524961.82
404982.68 4524979.49
404949.97 4525012.17
5 Nolu Alan
406480.17 4525956.73
406540.96 4525990.37
406627.12 4525989.19
406618.27 4525910.70
406564.56 4525886.50
406553.35 4525915.42
406485.48 4525905.98
6 Nolu Alan
407216.21 4527118.63
407216.21 4527163.11
407283.85 4527278.01
407348.72 4527296.55
407410.81 4527207.59
407368.18 4527156.62
407282.00 4527101.95
II.2. Proje kapsamndaki (malzeme ocaklar, beton santralleri ve krma-eleme- ykama
tesisleri dahil ) nitelerin konumu, teknik altyap niteleri, idari ve sosyal niteler, varsa
diger niteler, bunlar iin belirlenen kapal ve ak alan byklkleri, bu nitelerin proje
32
alan iindeki konumlarnn vaziyet plan veya kroki zerinde gsterimi, diger tekniklerle
temsili resim veya maket benzeri gsterimler,)
Proje tesisleri Sap ve Melet akarsulari havzalari arasinda kalmaktadir. Proje sahasi konum
olarak Orta Karadeniz Blgesi iinde, Ordu Ili, Kabadz Ilesi sinirlari ierisindedir. Kabadz
ile merkezi, Ordunun 23 km gneyinde, Melet Irmaginin dogusundaki yayla topraklarinin
basladigi 600 m. ykseklikte, 340 kmlik bir sirt zerinde kurulmustur. Insaat yaklasik 2 yil
srecektir. Projenin insaati sirasinda yapilacak olan tnel kazisi, reglatr, keltim havuzu,
ykleme havuzu, santral binasi ve salt sahasi kazisi, dolgu, dzeltme, yol ama ve iyilestirme
gibi islemler nedeniyle mevcut arazinin topografik yapisinda degisiklikler olabilecektir.
Yapilacak ilk islem santiye kurulmasi iin arazinin temizlenmesidir. Bu temizlik isleminin
ardindan arazideki bitkisel toprak tabakasi siyrilacaktir. Bu tabaka daha sonraki peyzaj
alismalarinda yzey kaplamasi amali kullanilmak zere 2 nolu hafriyat depolama alani iinde
belirlenen bitkisel toprak depolama alaninda depolanacaktir. Bitkisel toprak tabakasi siyirma
isleminden sonra ise gerekli kazi ve dolgular ile Reglatr, Enerji Tnelleri, Iletim Tneli,
Yaklasim Tneli Cebri boru ve Denge Bacasinin yer aldigi kisimlarda sert zemine
rastlanildiginda patlatma islemi yapilacaktir.
ORDU 2 REGLATR
akl Geidi
Sag sahilde 2 gzl olarak tasarlanan srgl kapakli ve dalgi perdeli akil Geidi 2x (3,00 m
x 2,50 m) Y/D boyutlarindadir. Reglatr gl Normal Su Seviyesi 125,00 m kotunda iken
kapaklar tam aik halde kapasite 90,34 m3/sdir. (EK-3-Pafta 26,29)
Dolusavak
Reglatr beton gvdesi zerinde akil Geidi ve sol sahildeki kum-akil dolgu gvde
arasinda karsidan alisli ve kontrollu olarak tasarlanmistir. Ogee profilli dolusavagin beton
gvde esik kotu 122,50 m, kret uzunlugu betonarme ayaklarla birlikte 24,20 m, net aiklik
olarak 20 m dir. 2,60 m su yk olan 4 adet 5,00 m (Y) x 2,80 m (D) boyutlu dsey kapakla
donatilacak dolusavagin tasarim debisi QD = 165,35 m3/ sdir.
Dolusavagin akil Geidinin bir kapagi ile birlikte gvenli bir sekilde mansaba aktarabilecegi
toplam 255,69 m3/slik debi, reglatrler iin proje taskini olarak kabul edilen Q100= 248,60
m3/sden yaklasik 7 m3/s daha byktr. (EK-3-Pafta 26,27,28,30)
Enerji Krc Havuz
Dolusavak profili sonundaki dsey kurbun bittigi kesitten itibaren 10,00 m uzunlugundaki
Enerji Kirici Havuz dsk Froud sayilarina ynelik Alternatif Havuz tipinde tasarlanmistir. En
dsk st kotu 121,90 m olan yan duvarlar arasindaki aiklik 24,20 m dir. (Pafta 26,28)
Derivasyon
Reglatr nitelerinin insaatlarinin kuruda yapilmasini saglayacak derivasyon faaliyeti
reglator tesisleri insaatlarinin tek asamali olarak yapilmasina imkan verecek sekilde
yrtlecektir. Bu amala reglatr ve ilgili yapilarin tamamini iine alacak sekilde bir
evirme seddesi memba ve mansapta sag yamaca irtibatlandirilacak sekilde insa edilerek Sap
deresinin yatagin sol sahili boyunca ailacak bir kanal iinde akisi saglanacaktir. Batardo
fonksiyonu olacak 3 m yksekligindeki evirme seddesinin kret kotu hava paysiz olarak
Q5=105,4 m3/ syi geirecek sekilde belirlenecektir. Tesis insaatlarinin tamamlanmasindan
sonra dolusavagin sol sahil duvari ile sol yama arasindaki kum-akil gvde insaati dere akisi
33
akil geidine ynlendirilerek gereklestirilecektir. (EK-3-Pafta 16)
letim Tneli
Melet irmagina sol sahilden katilan bir yan kol olan Sap deresi sularini derive etmek amaciyla
tasarlanan Ordu 2 reglatr rezervuari (NSS = 125,00 m) sag sahilinden alinacak suyu,
projenin ana evirme yapisi durumundaki Ordu 1 reglatr rezervuarina derive etmek amacini
tasiyan serbest akisli ve 15 m3/s kapasiteli tnel 868,56 m uzunlugundadir. Modifiye at nali
kesitli ve 0,35 m betonarme kaplamali tnel api 3,5 m, dsey yan duvar yksekligi 3,75 m,
toplam yksekligi 5,50 m, tnel baslangici taban kotu 121,00 m, tnel sonu taban kotu 120,47
m ve taban egimi 0,0006dir. (EK-3-Pafta 14-1,2)
keltim Havuzu
Projenin ana evirme yapisi olan Ordu 1 reglatr sualma yapisi ikisindaki esikten sonra
50,00 m uzunlukta ve 6,00 m i aikligi olan 8 gzl olarak insa edilecektir. keltim Havuzu
Francis tipi trbinlerde kavitasyona yol amayacak sekilde 0,3 mm dane iriligine kadar
rsubati kelterek, en dsk taban kotu olan 117,03 mnin altinda tasarlanan bir silt kanali
vasitasiyla belirli zamanlarda ay yatagina basinli olarak tahliye edecektir. keltim havuzu
ikisindaki esik zerinde 8 adet 5,20 m(Y) x 4,00 m(D) kapak yer alacaktir. (EK-3-Pafta
17,22,23,24,25)
Ykleme Havuzu
keltim Havuzu ikisina entegre olarak tasarlanan Ykleme Havuzunun plandaki kenar
lleri 52 m x 55 m x 24 m x 56 m x 25 mdir. Besgen seklinde bir yapi olan havuz Melet
irmagi tarafindan 50,00 m kret uzunlugunda bir taskin savagi bulunacaktir. Taban kotu 105,40
m olan havuzun sonundaki cebri boru sualma agzi kaba izgara ve dsey kapakla tehiz
edilecektir. Proje debisi ile isletme halinde havuzun su yz kotu 124,61 mnin Isletme Kotu
122,00 m ve effektif hacmi 7 500 m3dr. (EK-3-Pafta 17)
Enerji Tneli
Ykleme Havuzunda izgarali ve dsey kapak kontrollu basinli sualma agzindan baslayan
enerji tneli Melet irmagi ve Sap deresi sularinin hidroelektrik enerji retilmesi ve Ordu
kentine imesuyu temini iin iletilmesi amacini tasimaktadir. Basinli olarak 59,312 m3/s
kapasitesi olan tnel i kesidi dairesel, kazi kesidi ise at nali seklindedir. 0,50 m betonarme
kaplamali tnelin i api 5,50 m, baslangi taban kotu 106,00 m, tnel sonu taban kotu 40,72 m
olacaktir. Iki para halinde ailmasi planlanan tnelin 1.kismi 4983,57 m, 2.kismi 4314,29 m
olacak ve orta kesimde 112,20 m uzunlugunda aikta imal edilecek 5,50 m i apli betonarme
Kondvi ile birlikte toplam uzunlugu 9410,06 myi bulacaktir. Taban egimi baslangitan
itibaren 9077,00 mlik blmde 0,0017; 333,06 mlik son blmde ise 0,1496dir. 1. ve 2.
Kisim tnellerin kazi faaliyetini hizlandirmak iin orta kesimlerinde 182,00 m ve 98,00 m
uzunluklarinda iki adet yaklasim tneli tasarlanmistir. (EK-3-Pafta 26)
Denge Bacas
Ordu hidroelektrik santral tam kapasiteyle isletme halindeyken enterkonnekte sistemde veya
baglantiyi saglayan tesislerde vuku bulacak herhangi bir arizi durum nedeniyle trbin
jeneratr zerindeki ykn atilmasi (Load rejection) dolayisiyla trbin ayar kanatlarinin ani
olarak kapanmasi sonucu olusacak basin ykselmesinin (pozitif su kou) ve trbin jeneratr
nitesinin ani olarak yk almasi (Load acceptation) nedeniyle olusacak basin dssnn
(negatif su kou) cebri borular ve enerji tneli zerinde yaratacagi hasarlarin ani basin
degisimini snmleyerek azaltilmasi amaciyla, enerji tnelinin km: 9+062,44nde orifis saftli
bir denge bacasi tasarlanmistir. Dairesel kesitli denge bacasinin i api 25,00 m, yksekligi
34
28,00 m olacaktir. (EK-3-Pafta 14-1,2)
Cebri Boru
Enerji tneli sonu ile santral binasi arasinda yer alacak cebri boru tnel ikisinda 5,50 m i
apli devam ettikten sonra nce iki bransmana ayrilacaktir. Bu bransmanlardan yeniden ikiser
bransmana ayrilan cebri boru 4 adet trbin nitesine baglanacaktir. Teleskopik olarak 5500
mm, 3600 mm ve 2300 mm i apli cebri boru hattinin toplam uzunlugu 108,22 m, et
kalinliklari ise sirasiyla 24 mm, 16 mm ve 10 mm olacaktir. Cebri boru i ap optimizasyonu,
6.1 paragrafinda aiklanan kurulu g optimizasyonu sonucunda bulunan 58,4 m3/s (4 x 14,6
m3/s)lik proje tasarim debisi, ve 10 cent/kWh birim enerji faydasi dikkate alinarak yapilmis
ve optimum baslangi i api Di=5,50 m olarak belirlenmistir. (Pafta 14-1,2)
SANTRAL BNASI VE BO$ALTIM KANALI
Melet irmagi sag sahilinde 40 m kotlarinda insa edilecek Santral binasi 4 eksen zerinde 4
trbin-jeneratr nitesini ierecek sekilde tasarlanmistir. Eni 22,75 m, boyu 68,00 m ve
yksekligi 22,00 m olan santral binasi 1550 m2 alan kapsayan betonarme bir yapi olacaktir.
Santralde trbinlenecek su baslangi su yz kotu 35,09 m olan 46 m genislikte 6:1 (Y/D) ters
egimli ve 33,00 m esik kotlu bosaltim kanalindan getikten sonra kuyruksuyu kanalina
verilecektir. (EK-3-Pafta 14-1,2, 31,32)
KUYRUKSUYU KANALI
Ordu Hidroelektrik Santrali desarjinin yapildigi ters egimli bosaltim kanali sonundaki esikten
baslayan Kuyruksuyu Kanali 46 m genisliginde, 80 m uzunlugunda ve 0,00125 taban egimli
olacaktir. Kuyruksuyu kanali sol sahili ile Melet irmagi sag sahili arasinda kalan yatak kesimi
40,00 m kotuna kadar doldurularak santral binasinin Q500 yinelenmeli taskinlardan korunmasi
saglanacaktir. (EK-3-Pafta 14-1,2)
TRBN TP, NTE GC VE ADED
Proje debisi 58,4 m/s olan Ordu HESte 4 adet Francis tipi yatay eksenli idantik trbin nitesi
bulunacaktir. Trbin nitesi tasarim debisi 14,6 m3/s olacaktir. Isletme alismalarinda trbin
tasarim net dss proje debisi iin 81,20 m olarak hesaplanmistir. Trbin nitesi
Karakteristik zellikleri Tablo 9da verilmistir.
Tablo 9: Trbin nitesi Karakteristik zellikleri
ORDU-1 Reglatr Karakteristik zellikleri
nite Adedi 4
Tasarim nite debisi, Qu 14,60 m/s
Brt ds, hb 89,52 m
Net ds, hn (Proje debisinde) 81,20 m
Mekanik g (Tasarim debisinde), Pm 10,76 MWm
zgl hiz, ns 182,4 (m.kW)
Devir hizi, n 428,6 d/d
Trbin verimi (Rated head iin) 0,925
Trbin ark api 1,40 m
35
JENERATR TP VE KAPASTES
Jeneratr nitesi Karakteristikleri
Ordu Hidroelektrik Santrali 4 adet trbin saftina akuple, yatay eksenli, fazli 4 adet senkron
jeneratrle tehiz edilecektir. Jeneratr nitesi ikis gc, 10,76 MWlik trbin mekanik gc
ve 0,985 randimana gre 10600 kVA olarak hesaplanmistir. Statik uyarmali ve kapali devre
sogutma sistemli byk jeneratrlerin gerilimi 6,3 kV, g faktr 0,90, frekansi 50 Hz ve
kapasitesi 12,5 MVA seilmistir.
TRANSFORMATR ADED VE TP
Ordu HES Transformatrleri
Ana Transformatrler
Ordu HES salt sahasina 2 adet 25000 kVA gcnde, 11,7 / 154 2 x 2,5 % kV anma gerilimli,
50 Hz frekansli cebri yag ve hava sogutmali (ONAF) ana transformatr kurulacaktir.
htiya Transformatr
Ordu HES iin 2 adet dahili tip 400 kVA gcnde, 11,7 / 0,4 kV anma gerilimli, 50 Hz
frekansli i ihtiya transformatr tesis edilecektir.
Dizel Jeneratr
Ordu HES iin acil durumda kullanilmak zere 1 adet 400 kVA yedek g jeneratr
kurulacaktir.
$ALT SAHASI
Ordu HES $alt Sahas
Ordu HESde retilecek enerjinin ulusal elektrik sistemine baglanmasi iin 154 kVluk TM
tesis edilecektir. Ordu HES salt sahasi Melet irmagi sag sahilinde Santral Binasi yakinlarinda
40 m kotlarinda planlanmistir.
ENERJ LETM
Ordu HESde retilen g 10 kmlik 154 kV ve 795 MCM karakteristikli enerji iletim hatti ile
ilk olarak Ordu TM ne iletilecektir. Projenin OG tek hat semasi Pafta 33de verilmistir.
ULA$IM YOLU
Ordu 1 reglatr yerine ulasim Ordu il merkezini Ulubey ilesine baglayan D 855 karayolunun
11.kmsindeki sapaginin 7 km gney ynnde Melet irmagi zerindeki atalkaya kprsnden
geildikten son 2 kmlik ky yolu ile ulasilmaktadir. Melet irmagina sol sahilden katilan Sap
deresi zerindeki Ordu 2 reglatr yeri ise atalkaya kprsne gelmeden 1 km nce ayrilan
bir sapaktan yaklasik 2 km uzakliktadir.
Ordu HES santral yerine ise, Ordu Ulubey karayolunun 5. kmsinde Eskipazar kynden
ayrilan bir sapaktan sonra gney ynndeki Kabadz ilesine giden ky yolunun 7.kmsinde
Melet irmagi zerindeki kpry getikten sonra 1,5 kmlik tarla yolu ile ulasilmaktadir.
Ordu Reglatr-1-2 Karakteristik zellikleri Tablo 10-11de verilmistir.
36
Tablo 10: Ordu Reglatr-1 Karakteristik zellikleri
Yagis alani 1460,0km
2
Yillik ortalama debi (Mevcut Durum)
- Mevcut Durum 21,73 m
3
/s
- Gelismeli Durum 24,51 m
3
/s
Yillik ortalama su (Mevcut Durum)
- Mevcut Durum 685,28hm
3
/yil
- Gelismeli Durum 772,95hm
3
/yil
Tipi Beton agirlik, radyal kapakli
Talveg kotu 115,00m
Apron kotu 116,50m
Kret kotu 127,00m
Talvegden ykseklik 12,00 m
Temelden ykseklik 15,00 m
Proje taskin debisi (Q100) 1057,93 m
3
/s
Dolusavak tipi Kontroll, Radyal kapakli
Kapak Boyutlari 5 x 8,00 m (Y) x 5,50 m (D)
Dolusavak beton gvde esik kotu 119,80m
Dolusavak kret uzunlugu (Net) 40,00 m
Dolusavak bosaltim kanali genisligi 48,00 m
Dolusavak tasarim debisi 945,78m
3
/s
akil geidi yeri Sag sahil
akil geidi kapagi 2 x 4,50 m (Y) x 4,00 m (D)
akil geidi tasarim debisi 251,78m
3
/s
Maksimum Su Seviyesi (=NSS) 125,00m
evre duvar st kotu 127,15m
Sualma yapisi yeri Sag Sahil
Sualma yapisi tipi Dikdrtgen kesitli 8 gzl
Sualma yapisi esik kotu 119,00m
Sualma yapisi giris agzi boyutlari 8 x 5,40 m (Y) x 2,30 m (D)
Sualma yapisi kapak boyutlari 8 x 4,00 m (Y) x 2,00 m (D)
Sualma kapasitesi 59,312m
3
/s
Kaynak: Ordu HES Fizibilite Raporu
37
Tablo 11: Ordu Reglatr-2 Karakteristik zellikleri
Yagis alani 332,0 km
2
Yillik ortalama debi 6,31 m
3
/s
Yillik ortalama su 198,99 hm
3
/yil
Tipi Beton agirlik
Talveg kotu 119,00 m
Kret kotu 127,00 m
Talvegden ykseklik 8,00 m
Temelden ykseklik 10,00 m
Proje taskin debisi (Q100) 248,6 m
3
/s
Dolusavak tipi Kontroll, Dsey kapakli
Kapak Boyutlari 4 x 5,00 m (Y) x 2,80 m (D)
Dolusavak beton gvde esik kotu 122,50 m
Dolusavak esik uzunlugu 24,20 m
(Kpr ayaklari dahil)
Dolusavak esik uzunlugu (Net) 20,00 m
Dolusavak bosaltim kanali genisligi 24,20 m
Dolusavak tasarim debisi 165,35 m
3
/s
akil geidi yeri Sag sahil
akil geidi kapagi 2 x 3,00 m (Y) x 2,50 m (D)
akil geidi tasarim debisi 90,34 m
3
/s
Maksimum Su Seviyesi (=NSS) 125,00 m
evre duvar st kotu 127,00 m
Su evirme yeri Sag Sahil, Iletim tneli girisi
evirme kapasitesi 15,00 m
3
/s
Iletim Tneli Karakteristik zellikleri Tablo 12de, keltim Havuzu Karakteristik zellikleri Tablo
13de, Ykleme Havuzu Karakteristik zellikleri Tablo 14de, Enerji Tneli Karakteristik zellikleri
Tablo 15de verilmistir.
38
Tablo 12: Iletim Tneli Karakteristik zellikleri
letim Tneli Karakteristik zellikleri
Yeri Ordu2-Reg.-Ordu1-Reg.
rezervuarlari arasi
Amaci Ordu2 Reg den Ordu1 Reg.
Rezervuarina derivasyon
Tnel girisi yapisi Izgarali, kontrolsz
Kapasitesi 15.00 m/sn
Tipi Modifiye atnali (Serbest akisli)
Baslangi taban kotu 121,00 m
Bitis taban kotu 120,47 m
Egimi 0,0006
Taban genisligi 3,50 m
Dsey yan duvar yksekligi 3,75 m
Tavan api 3,50 m
Tavan yksekligi 5,50 m
Su yksekligi 4,34 m
Uzunlugu 867,92 m
Doluluk oran (membada) % 75
Tablo 13: keltim Havuzu Karakteristik zellikleri
letim Tneli Karakteristik zellikleri
Yeri Ordu 1 Reglatr, sag sahil 8 blmeli,
trapez kesitli
Tipi Ordu2 Reg den Ordu1 Reg.
Rezervuarina derivasyon
nite tasarim debisi 7,414 m/sn
Uzunlugu 50,00 m
Genisligi 52,20 m
En dsk taban kotu 17,03 m
Yksekligi (Ortalama) 7,25 m
ktrlen dane api 0,3 mm
Kaynak: Or du HES Fi zi bi l i t e Rapor u
39
Tablo 14: Ykleme Havuzu Karakteristik zellikleri
Ykleme Havuzu Karakteristik zellikleri
Yeri keltim Havuzuna entegre
Tipi Besgen betonarme duvarli, sag
sahil
Taban kotu 105,40 m
Plan boyutlari 52 m x 55 x 24 m x 56 m x 25 m
Saft boyutlari
- Kesidi 16 m x 16 m
- Yksekligi 13,60 m
Duvar st kotu 126,00 m
Taskin savagi kret kotu 124,75 m
Taskin savagi kret uzunlugu 50,00 m
Maks. Su Seviyesi 125,45 m
Normal Su Seviyesi (proje debisi) 124,61 m
Minimum su seviyesi (Gnlk reglasyon) 122,00 m
Efektif Hacim 8280 m
3
Tablo 15:Enerji Tneli Karakteristik zellikleri
Enerji Tneli Karakteristik zellikleri
Yeri Ykleme havuzu Cebri boru arasi
Amaci Santral su iletimi + imesuyu isalesi
Tnel giris yapisi Izgarali, dsey kapak kontrollu
Tipi Betonarme ; dairesel kesit
api 5,50 m
Kapasitesi
- Enerji 58,400 m
3
/s
- Imesuyu 0,912 m
3
/s
Toplam 59,312 m
3
/s
Egimi
- km : 0+000-9+077,00 0,0017
- km : 9+077,00-9+410,06 0,1496
Bitis taban kotu 40,72 m
Uzunlugu 9410,06 m
Denge Bacasi Karakteristik zellikleri Tablo 16da, Hidroelektrik Santrali Genel Karakteristik
zellikleri Tablo 17de, Hidroelektrik Santrali zel Karakteristik zellikleri Tablo 18de verilmistir.
40
Tablo 16:Denge Bacasi Karakteristik zellikleri
Denge Bacas Karakteristik zellikleri
Yeri Enerji tneli km: 9+062,44
Tipi Orifis saftli, dairesel
I api 25,00 m
Yan duvar st kotu 137,00 m
Taban kotu 109,00 m
Yksekligi 28,0 m
Saft i api 3,50 m
Saft yksekligi 12,9 m
Tablo 17: Hidroelektrik Santrali Genel Karakteristik zellikleri
Hidroelektrik Santrali Genel Karakteristik zellikleri
Santral debisi 58,40 m
3
Santral tipi Aik
nite adedi 4
nite debisi 14,60 m
3
/s
Cebri boru uzunlugu 108,22 mm
Cebri boru i api 5500 mm; 3600 mm ; 2300 mm
Cebri boru et kalinligi 24 mm; 16 mm ; 10 mm
Trbin eksen kotu 35,00 m
Kuyruksuyu kotu 35,09 m
Brt ds (Santral desarjinda) 89,52 m
Net ds 81,20 m
nite gc 10,76 MW
m
/ 10,50 MW
e
Santral kurulu gc 43,04 MW
m
/ 42,00 MW
e
Firm debi 0,944 m
3
/s
Firm g 2,76 MW
Yillik firm enerji 12,774 GWh/yil
Yillik sekonder enerji 143,725 GWh/yil
Yillik toplam enerji 156,499 GWh/yil
41
Tablo 18: Hidroelektrik Santrali zel Karakteristik zellikleri
Hidroelektrik Santrali Karakteristik zellikleri
Trbin Karakteristikleri
Tipi Francis, yatay eksenli
nite adedi 4
nite debisi 14,60 m
3
/s
nite gc 10,76 MW
m
Devir hizi, n 428,6 d/d
Kuyruk suyu kotu (4 nite alisma hali) 35,09 m
Brt ds 89,52 m
Net ds (Proje debisinde) 81,20 m
Generatr Karakteristikleri
Tipi fazli, senkronize, alternatif akim
Adedi 4
Kapasite 11,6 MVA
G faktr 0,90
nite ikis gc 10,5 MW
Frekans 50 Hz
Gerilimi 11,7 kV
Ana Transformatr Karakteristikleri
Adedi 2
Tipi Harici, 3 fazli, yag izoleli
Gc 25000 kVA
Anma gerilimi 11,7/15412x2,5 % kV
Frekansi 50 Hz
Sogutma ONAN
Ntr baglantisi Dogrudan toprakli
Verimi 0,99
htiya Transformatr
Adedi 2
Tipi Dkme reineli kuru tip, fazli
Gc 400 kVA
Anma gerilimi 11,7/0,4 kV
Baglanti grubu Dyn11
Sogutma sekli ONAN
42
Dizel Jeneratr Karakteristik zellikleri Tablo 19da, Enerji Nakil Hatti Karakteristik zellikleri Tablo
20de, Kuyruk suyu Karakteristik zellikleri Tablo 21de verilmistir.
Tablo 19:Dizel Jeneratr Karakteristik zellikleri
Dizel Jeneratr Karakteristik zellikleri
Adedi 1
Tipi Dahili
Gc 400 kVA
Anma gerilimi 0,4 kV
Baglanti grubu Yildiz
Sogutma sekli ONAN
Tablo 20:Enerji Nakil Hatti Karakteristik zellikleri
Enerji Nakil Hatt Karakteristik zellikleri
Gerilimi 154 kV
Tipi 795 MCM
Uzunlugu 10 km
Tablo 21:Kuyruk suyu Kanali Karakteristik zellikleri
Kuyruk suyu Kanal Karakteristik zellikleri
Yeri Melet irmagi sag sahili
Tipi Trapez, beton kaplamali
Egimi 0,00125
Uzunlugu 80,00 m
Bitis Taban Kotu 32,49 m
nerilen proje kapsaminda yer alacak faaliyet niteleri asagida siralanmistir.
Ordu Reglatrleri
Enerji Tnelleri
Denge Bacasi
Cebri Boru
Santral Binasi
Yaklasim Yollari (Insaat sonrasi yakin yerlesimler tarafindan kullanilacaktir.)
Insaat iin kullanilacak saha ve tesisler;
Malzeme ocaklari
Kirma-yikama-eleme tesisi
Beton santralleri
olup sz konusu tesisler projenin insaati tamamlandiginda sklecektir.
43
Proje iin gerekli olan dogal yapi malzeme ihtiyaci iin proje kapsaminda malzeme ocaklari
incelenmistir. Ordu reglatrleri ve iletim tneli beton agregasi ihtiyaci ayri noktadaki kum-
akil ocaginin kullanilacagi belirlenmistir. Bunun iin gerekli izinler ve kullanim ruhsatlari
ED olumlu grs sonucunda temin edilecektir. Ayrica tnel ii malzemesinin yapilan bu
arastirmalar sonucunda 250.000 mlk kisminin kullanilabilir durumda olacagi kabul
edilmistir.
Yukarida zet olarak bahsedilen ve karakteristik degerleri verilmis bulunan sz konusu tesisin
yapimi ile 42 MWe kurulu g devreye girecek ve halihazir kosullarda yilda ortalama 156.466
GW enerji retimi gereklestirilecektir.
rma Eleme-Ykama Tesisi , Beton Santrali Kapasitesi ve Teknik Bilgiler
Proje kapsaminda 3 adet kirma eleme ve yikama tesisi ile beton santrali kurulacaktir. Her
biri 40.000 ton kapasiteli olup; yerleri topografik harita zerinde verilmistir (EK-1). Kirma-
yikama-eleme tesisinden ikacak malzeme hazir beton tesisine verilecek ve insaat asamasinda
gerekli hazir beton, bu tesislerden saglanacaktir.
Beton santrali yas sistem olarak kurulacaktir. Santralde evre ve evre sagligina karsi
duyarlilik birinci sirada dsnlmektedir. Yas beton santrali sisteminde toz emisyonlarinin
tamamen ortadan kaldirilmasi iin agrega bunkerinin zeri elik konstrksiyon ile kapatilacak
ve Agrega bunkerlerinin lastik tekerlekli ykleyici ile doldurulmasi esnasinda,agregalarin
tozumasi tamamen nlenecektir. Ayrica mikser platformu zerinde toz emici filtreler
kullanilarak tozlarin kamasi engellenecektir. Mikser platformu ile mikser platformu altindaki
transmikser dolum blm etrafi elik konstrksiyon ile tamamen kapatilarak tozuma
nlenecektir. Yas sistem hazir beton tesisi olmasi nedeniyle yas beton hazirlanmasi ve dolumu
esnasinda tozuma kesinlikle olmamaktadir. Tasarimda imento tarti sistemi, mikser platformu
ve transmikser dolum agzina bagli bulunan filtre sistemleri ile tesis filtre edilerek evreye toz
olusmasi tamamen nleyen sistemlerdir.
Kirma-yikama-eleme tesisi karakteristik zellikleri Tablo.22de, Tesis krokisi $ekil.6da
ve is akis semasi $ekil 7de verilmistir. Proje kapsaminda 3 adet kirma-yikama-eleme tesisi ile
3 adet hazir beton retim tesisi kurulacak ve insaat bittikten sonra bu tesisler kaldirilacaktir.
Tablo 22: Kirma-yikama-Eleme Tesisine ait Karakteristik Degerleri
Her bir Tesisin
retim Miktar
Kapasite*
(m) Ton
Toplam 108.000 (324.000) 172.800 (518.400)
Yillik (Toplam/2 yil) 54.000 (162.000) 86.400 (259.200)
Aylik (Yillik/12 ay) 4500 (13.500) 7.200 (21.600)
Gnlk (Yillik/330 gn) 163,5 (490,5) 261,6 (784,8)
Saatlik (Gnlk/10 saat) 16,4 (49,2) 26,24 (78,72)
*)Parantez iindeki degerler 3 tesisin toplam degerlerini gsterir. Malzeme yogunlugu 1,6 ton/m olarak alinmistir.
44
$ekil 6: Kirma-Yikama-Eleme Santrali Tesis Krokisi
Beton Santrali Teknik Bilgiler
Betonun kullanim yeri proje alani iinde olacagindan mikserlerde dklmeler
olmayacaktir. Agrega stok sahasinda bulunan kum, akil malzemeler springleme yntemi ile
islatilmakta, lastik tekerlekli loader ile malzeme alimi esnasinda agregalar zerindeki yzey
tozlarinin tozumasi nlenmektedir. Bu nedenlerle yas sistem beton retimi ilgili ynetmelik
normlarina ve standartlarina uygun kaliteli betondur. Beton Santrali kapasitesi ve teknik
bilgiler Tablo 23de verilmistir.
45
$ekil 7: Kirma-Yikama-Eleme Santrali Tesis Is Akis Semasi
Tablo 23: Beton Santralleri Karakteristik Degerleri
Her bir Tesisin
retim Miktar
Kapasite*
(m) Ton
Toplam 108.000 (324.000) 172.800 (518.400)
Yillik (Toplam/2 yil) 54.000 (162.000) 86.400 (259.200)
Aylik (Yillik/12 ay) 4500 (13.500) 7.200 (21.600)
Gnlk (Yillik/330 gn) 163,5 (490,5) 261,6 (784,8)
Saatlik (Gnlk/10 saat) 16,4 (49,2) 26,24 (78,72)
*)Parantez iindeki degerler 3 tesisin toplam degerlerini gsterir. Malzeme yogunlugu 1,6 ton/m olarak alinmistir.
Beton retimi is akis tanimi sahaya getirilen agregalar ykleme bandina kepeyle tasinarak
oradan bunkerlere nakli saglanacaktir. Agregaya imento, kimyasal madde ve su ilavesi ile cebri
betonyerde beton elde edilir. Beton santrali is akis semasi Sekil 8de Proses Akim Semasi ise $ekil
9da verilmistir.
46
$ekil 8: Beton Santrali Is Akim Semasi
$ekil 9: Beton Santrali Proses Akim Semasi
Hazir beton imento, agrega (kum, akil, kirmatas), su ve gerektiginde bazi katki maddelerinin
belli bir retim teknolojisine uygun olarak karistirilmasiyla elde edilen, baslangita plastik yada akici
kivamda olup, sekil verilebilen ve zamanla katilasip sertleserek, mukavemet kazanan nemli bir yapi
malzemesidir. $ekil 10da betonda kullanilacak malzeme dagilimini gsteren sematik gsterim
Ykleme bandna
Kepeyle agrega tayma
Bunkerlere agrega
ykleme
Silolara silobaslarla
imento ykleme
Kimyasal
katk
Tanka su
ykleme
(Agrega+imento+Kimyasal katk+Su)
Tayma
47
verilmistir.
imento %10
Su %15
agrega %75
$ekil 10: Betonda kullanilacak Malzeme Dagilim Grafigi
Beton mutlak hacim olarak, %75 oraninda agrega, %10 oraninda imento ve %15 oraninda sudan
olusur. Gerektiginde, imento agirliginin %2sinden fazla olmamak kaydi ile katki maddesi ilave
edilebilir.
TS EN 206-1e gre beton 3 snfa ayrlmytr.
Normal beton: Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( yogunlugu ), 2000 kg/mten byk
2600kg/ mten kk olan beton.
Agr beton : Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( yogunlugu ), 2600 kg/ mten daha
byk olan beton.
Hafif beton : Etv kurusu durumdaki birim hacim ktlesi ( yogunlugu ), 800kg/ mten byk,
2000 kg/ mten kk olan beton. Hafif beton betonda kullanilan agreganin bir kismi veya tamami
hafif agrega olarak imal edilir.
48
Blm III: PROJENN EKONOMK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin gerekleymesi ile ilgili yatrm program ve finans kaynaklar
Ordu HES, Ordu Regltrleri, Malzeme Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton
Santralleri projesinin insaat asamasi 2 yil srecektir. Projenin planlandigi sekilde bitirilmesi
amaciyla bu asamada hazirlanmis olan is programi Tablo 23.de verilmistir. Ordu Reglatr,
Ordu HES, Kum akil Ocaklari, Kirma-Yikama-Eleme Tesislerii ve Hazir Beton retim
Santralleri projesinin yatirimi iin % 100 z kaynaklardan yararlanilacaktir.
III.2 Projenin gerekleymesi ile ilgili iy akm yemas veya zamanlama tablosu
Santralleri projesinin gereklesmesi ile ilgili is akisi Sekil 11.de verilmistir. Insaat asamasinda
yapilacak islerin srelerini gsterir zamanlama tablosu Tablo 24.de verilmistir.
Tablo 24:Projenin Insaat Dnemine Ait Zamanlama Tablosu
49
$ekil 11: Ordu HES Projesi Is Akis Semasi
III.3. Projenin fayda-maliyet analizi
Bu blmde Ordu HES Projesinin lke ekonomisi aisindan degerlendirilmesi yapilmistir. Bu
amala projenin saglayacagi faydalar ile bu faydalar karsiligi yapilmasi gereken masraflar
belirlenerek yatirimin ekonomik boyutu ve ilgili parametreleri ortaya konulmustur.
Yatirimin ekonomik mr 50 yil, sosyal-iskonto orani %9,5 alinmistir.
50
Yllk Faydalar
Hidroelektrik enerji retimi disinda baska amaci bulunmayan projenin yillik faydalarinin
hesabinda firm ve sekonder enerji faydalari dikkate alinmistir. Bu faydalar hesaplanirken
Devlet Su Isleri Genel Mdrlg tarafindan verilen ve asagida aiklanan birim enerji
faydalari kullanilmistir. 2010 yili iin ABD Dolari 1,6043 TL olarak alinmistir.
Firm Enerji Faydasi = 6,00 cent/kWh = 0,0963 TL/kWh
Sekonder Enerji Faydasi = 3,30 cent/kWh = 0,0529 TL/kWh
Projenin ekonomik analizde pik g faydasi dikkate alinmamistir. Enerji faydalari Tablo 25de
zetlenmistir. Bu kabullere gre projenin Toplam Yillik Faydasi Gelismeli Durum iin 8 838
631TL olmaktadir.
Yukarida aiklanan fayda hesaplama yntemi; piyasa kosullari dikkate alinarak 10 cent/kWh =
0,160 TL/kWh birim enerji faydasi ve % 30 indirimli kesif maliyetleri alinarak ayrica
alismalar yapilmis Tablo 26da verilmistir.
Tablo 25: Ordu Reglatr Ve Hidroelektrik Santral Projesi Yillik Gelirleri
Enerji retimi Yllk Gelir
Firm E.(Gwh) Sek. E.(Gwh) Toplam (Gwh) Firm E.(TL) Sek. E.(TL) Toplam (TL)
12,77 143,73 156,50 1.229.552 7.609.080 8.838.631
1 ABD $ = 1.6043 TL
Firm Enerji Faydasi: 6.0 cent/kWh(=0.0963TL/kWh)
Sekonder Enerji Faydasi : 3.3 cent/kWh(=0.0529TL/kWh)
Tablo 26: Ordu Reglatr Ve Hidroelektrik Santral Projesi Yillik Gelirleri(%30 Indirimli Kesfe Gre)
Enerji retimi Yllk Gelir
Firm E.(Gwh) Sek. E.(Gwh) Toplam (Gwh) Firm E.(TL) Sek. E.(TL) Toplam (TL)
12,77 143,73 156,50 2.049.253 2.305.7818 2.510.7070
1 ABD $ = 1.6043 TL
Firm Enerji Faydasi : 10.0 cent/kWh(=0.1604TL/kWh)
Sekonder Enerji Faydasi : 10.0 cent/kWh(=0.1604TL/kWh)
Yllk Giderler
Projenin yillik giderleri, Faiz, Amortisman ve Yenileme ile Isletme ve Bakim masraflari
toplamindan olusmaktadir. Faiz Amortisman ve Yenileme Gideri 31 822 399 TL ; Isletme ve
Bakim Gideri 3 035 373 TL dir.
Bu durumda Ordu HES Projesinin Faiz, Amortisman ve Yenileme giderleri ile Isletme- Bakim
giderlerinden olusan Toplam Yillik Gider 34 857 772 TL olmaktadir.
Gelir/Gider Oran
Projelerin Gelir/Gider oranlarini; yillik gelirleri yillik giderlere blerek hesaplamak mmkn
oldugu gibi, 50 yillik bir srede gelir ve giderlerin nakit akislarini belli bir iskonto orani ile (bu
proje iin %9.5) Proje yatirimlarinin baslangicina indirgenmis degerlerini oranlayarak da
hesaplamak mmkndr. Gelir/Gider orani her iki yntemle de yapilmistir. Toplam Yillik
Enerji Faydasi (Geliri) 8 838 631 TL, Toplam Yillik Gider, 34 857 772 TL hesaplandigindan
projenin Yillik Net Faydasi - 26 019 141 TL ve Gelir/Gider Orani R= 0,25 olmaktadir.
Projenin 3 yillik yatirim periyodunu mteakip 50 yillik isletme sresince gelir ve gider
akislarini %9.5 iskonto orani ile proje yatirimi baslangicina tasiyarak hesaplanan "Gelir/Gider
51
Oran'' ise R = 0,27 bulunmustur.
Projenin gvenilir ve sekonder retimleri fayda hesaplama yntemi 10 cent/Kwh = 0,160
TL/kWh birim enerji faydasi alinarak bulunan toplam yillik enerji faydasi (geliri) 25
107 070 TL'dir. Toplam yillik gider % 30 indirimli kesif maliyetleri alinarak 24 717 288 TL
hesaplandiginda Projenin Yilik Net Faydasi 389 782 TL ve Gelir/Gider orani ise R= 1,02
olmaktadir.
Projenin 3 yillik yatirim periyodunu mteakip 50 yillik isletme sresince gelir ve gider
akislarini %9,5 iskonto orani ile proje yatirimi baslangicina tasiyarak hesaplanan Gelir/Gider
Oranlari ise 1,08 dir.
Karllk Oran
DSI Genel Mdrlgnn belirledigi firm ve sekonder enerji faydalarina gre projenin I
Karlilik Orani negatif olmaktadir. Enerji faydasinin 10 cent/kWh alinmasi halinde ise i
karlilik orani % 10,35 olarak hesaplanmistir.
Duyarllk Analizi
Enerji faydasi 10 cent/kWh alinarak, Tablo 9.3de zetlenen maliyetler bazinda projenin
Gelir/Gider orani, Proje Bedelinin % 10 artmasi, Yenileme ve Isletme Bakim giderlerinin % 10
artmasi ve gelirlerin % 10 azalmasi halleri iin hesaplanarak ekonomik duyarlilik analizi
yapilmistir. Bu haller iin i karlilik oranlari ise sirasiyla % 0,99, % 1,07, % 0,97 bulunmustur.
Sonulardan anlasildigi zere projenin ekonomik performansi en byk lde hidrolojik
veriler ile bu verilere dayandirilarak yapilan mhendislik alismalarinda ngrlms olan
enerji faydalarinin elde edilebilir olmasina baglidir.
III.4. Proje kapsamnda olmayan ancak projenin gerekleymesine bagl olarak, proje
sahibi veya diger yatrmclar tarafndan gerekleytirilmesi planlanan diger ekonomik,
sosyal ve altyap projeleri
Proje kapsaminda olmayan ancak projenin gereklesmesine bagli olarak, proje sahibi veya
diger yatirimcilar tarafindan gereklestirilmesi tasarlanan diger ekonomik, sosyal ve altyapi
projeleri bulunmamaktadir.
Proje yatirimcisi tarafindan proje alanina srekli iletisim olmasi zorunlulugu oldugundan kis
aylarinda yollarin srekli aik olmasi gerekmektedir. Dolayisiyla yre halkinin merkezlerde
giderebilecegi saglik, egitim, vb. ihtiyalari da aksamamis olacaktir.
Yatirimci firmanin alisma prensiplerinden olan yerel halkini projeye dahil etme grs ilkesi
vardir. Dolayisiyla insaat ve isletme asamalarinda alisacak personelin byk bir kisminin yre
halkindan karsilanacaktir.
alisanlarin ihtiyalarini karsilamak iin proje alaninda santiye kurulacak ve personelin
konaklama ihtiyalari burada karsilanacaktir.
52
III.5. Proje kapsamnda olmayan ancak projenin gerekleyebilmesi iin zaruri olan ve
proje sahibi veya diger yatrmclar tarafndan gerekleytirilmesi planlanan diger
ekonomik, sosyal ve altyap projeleri
Proje alismasinda santral, yaklasim tnelleri ve kirma-eleme-yikama ve beton santrallerine
ulasim iin yeni yollar yapilacak, mevcut yollar ise bakim alismalari gereklestirilecektir.
Bunun disinda proje kapsaminda olmayan ancak projenin gereklesebilmesi iin zaruri olan ve
proje sahibi veya diger yatirimcilar tarafindan gereklestirilmesi planlanan diger ekonomik,
sosyal ve altyapi projeleri bulunmamaktadir.
III.6. Kamulaytrma ve/veya yeniden yerleyimin nasl yaplacag
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan Ordu HES, Ordu
Regltrleri, Malzeme Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton Santralleri projesinin insaat
ve isletme asamasinda Reglatr alani ve su tutulmasi yapilacak gl alani, yollarin getigi
gzergahlar, denge bacasinin bulundugu yerler, santral binasi, tnel agizliklari, cebri borunun
getigi gzergahlarda ve alanlarda kamulastirma islemleri; 2942 Sayili Kamulastirma Kanunu
ile bu Kanunda esitli degisiklikler yapan ve 5 Mayis 2001 tarihli Resmi Gazetede
yayimlanarak yrrlge giren 4650 sayili Kamulastirma Kanununa gre gereklestirilecektir.
Proje alaninin kamulastirma plani hazirlanmasi alismalari sona ermistir. Buna gre planlanan
sahada zel mlkiyet, sahis alanlari, ky tzel alanlari ve tescil harici alanlar etkilenen
alanlardir. Bunlar iin kamulastirma, irtifak hakki ve 30. Madde ile izin istenilecektir. Buna
gre Tablo 27de kamulastirma, irtifak hakki ve 30. Madde ile izin istenilecek alanlar(Tablo
28), kamulastirma nedenleri ve kamulastirilacak alanlarin mlkiyet sahipleri verilmistir. Bu
nedenle toplam 43,50 Ha sahis arazisi kamulastirma yapilacak, 23,42 Halik alanda 30.
Maddeye gre izin alinacak ve 8,83 Ha alanda ise irtifak hakki iin alismalar yapilacakir.
Proje alaninda orman alani bulunmamaktadir.
Proje faaliyetleri iin yapilmasi gereken kamulastirmanin, 2942 sayili Kamulastirma kanununa
uygun olarak Trkiye Cumhuriyetinin ilgili kurumlari tarafindan yapilacagi, devletin araziyi
ncelikle kendi adina tescil edecegi ve cretini deyecegi ayrica kamulastirma islemi
tamamlanmadan projenin yapimini stlenen firmalara arazi teslim edilmeyecegi
belirtilmektedir. Bu islemlerin tamami kamu yarari maddesine istinaden kamu idareleri
tarafindan gereklestirilecektir.
Tablo 27: zel Mlkiyet Alanlarinin Kamulastirma Nedenleri ve Kamulastirilacak Alanlar (m)
Kamulaytrma Nedeni Kamulaytrma Alan (m)
Yollar 283.433,47
Su Tutma Alani (Gl) 93.323,49
Regltr Alanlari 28.267,66
Denge Bacasi 12.398,02
Santral Sahasi 9.563,79
Cebri Boru Alani 7.948,07
Tnel Agzi 200,84
TOPLAM 435.035,30
Su Tutma Alani (Gl) (30. Maddeye izin istenilen alan)* 237.186,08
*) Tescil Harici Arazi, Hazine Arazisi, Ky Tzel Arazisi
53
Tablo 28: Irtifak Hakki ile Kamulastirilacak Alanlar (m)
Kamulaytrma Nedeni Kamulaytrma Alan (m)
Yollar 10.307,30
Yol Santral Binasi 58.074,37
Reglatr Alanlari 9.750,78
Depo Sahasi 9.983,97
Tnel Agzi 162,04
TOPLAM 88.278,46
4628 sayili Elektrik Piyasasi Kanununun 15/c (Degisik: 5496 SK. 5. md) maddesi gereginde;
kamulastirma islemleri EPDK tarafindan yrtlecek, bu konuda verilecek olan kamulastirma
karari, kamu yarari karari yerine geecek ve kamulastirilan tasinmaz mallar tapu ktgnde
hazine adina tescil edilecektir.
30 Eyll 2004 tarih ve 25599 sayili Resmi Gazetede Enerji Piyasasi Dzenleme Kurumu
tarafindan yapilacak kamulastirmalarda 2942 sayili Kamulastirma Kanunun 27.nci maddesinin
uygulanmasi hakkinda Bakanlar Kurulu Karari ikartilmistir.
Kamulastirma Kanunu madde 27; Acele kamulastirma
Madde 27 3634 sayili Milli Mdafaa Mkellefiyeti Kanununun uygulanmasinda yurt
savunmasi ihtiyacina veya aceleligine Bakanlar Kurulunca karar alinacak hallerde veya zel
kanunlarla ngrlen olaganst durumlarda gerekli olan tasinmaz mallarin
kamulastirilmasinda kiymet takdiri disindaki islemler sonradan tamamlanmak zere ilgili
idarenin istemi ile mahkemece yedi gn iinde o tasinmaz malin 10 uncu madde esaslari
dairesinde ve 15 inci madde uyarinca seilecek bilirkisilerce tespit edilecek degeri, idare
tarafindan mal sahibi adina 10 uncu maddeye gre yapilacak davetiye ve ilanda belirtilen
bankaya yatirilarak o tasinmaz mala el konulabilir. Bu Kanunun 3 nc maddesinin 2 nci
Iikrasinda belirtilen hallerde yapilacak kamulastirmalarda yatirilacak miktar, denecek ilk
taksit bedelidir. ifadesi gemektedir. Bu nedenle ilk nce yerinde bilirkisiler tarafindan deger
tespiti yapilacak ve belirlenen kiymet, MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$.
tarafindan bankaya yatirilacak, Valilik kanali ile hak sahiplerine denecektir. Bu deme islemi
tamamlandiktan sonra insaata baslanacaktir. Daha sonra Valilik tarafindan bu hak sahiplerine
yeniden iskn isteyip istemedikleri sorulacak, yeniden iskn isteyen hak sahipleri kendilerine
basta denen kamulastirma bedelini geri vererek yeniden iskn isteginde bulunabileceklerdir.
EPDK tarafindan yrtlecek kamulastirma islemlerinde yapilacak islemler $ekil 12de. ve
$ekil 13.de verilmistir.
54
$ekil 12: zel ve Kamuya Ait Tasinmaz Mallarin Kamulastirma islemleri iin Genel Is akis semasi
55
$ekil 13: zel Tasinmaz Mallarin Kamulastirma islemleri iin Is akis semasi
III.7. Diger hususlar
Bu blmde ayrica anlatilacak bir husus bulunmamaktadir.
56
BLM IV:PROJE KAPSAMINDA YER ALAN REGLTR, HES,MALZEME
OCAKLARI, BETON SANTRALLER VE KIRMA ELEME YIKAMA TESSLER
PROJESNDEN ETKLENECEK ALANIN BELRLENMES VE BU ALAN NDEK
MEVCUT EVRESEL ZELLKLERN AIKLANMASI (*)
IV.1. Projeden etkilenecek alann belirlenmesi, (etki alannn nasl ve neye gre
belirlendigi aklanacak ve etki alan harita zerinde gsterilecek)
evresel etki; bir projenin hazirlik, insaat ve isletme sirasinda ya da isletme sonrasinda, evre
unsurlarinda dogrudan ya da dolayli olarak, kisa veya uzun dnemde, geici ya da kalici, olumlu ya
da olumsuz ynde ortaya ikmasi ihtimali olan degisikliklerdir.
Etki alani gereklestirilmesi planlanan bir projenin isletme ncesi, isletme sirasi ve isletme
sonrasinda evre unsurlari olarak olumlu veya olumsuz ynde etkiledigi alandir. Bu alisma
sirasinda etki alanindaki toprak, hava, su, insan, flora- fauna ve sosyo ekonomik unsurlar
etkilenecektir.
Proje kapsamindaki inceleme ve etki alani bir alinmis olup insaat alanindan itibaren her ynden
yaklasik 1000 mlik alan kabul edilmistir. Bu alanlardan kaynaklanacak toz, grlt ve vibrasyon en
kt kosullarda 1000 mlik alani etkileyecektir. Tnel iinde yapilacak islemlerde etki alani ise 500
m kabul edilmistir. Projenin insaati sirasinda belirlenen etki alani topografik harita zerinde
isaretlenmis ve $ekil 14de gsterilmistir.
Tnel amada sert zemine rastlandigi gereklestirilecek patlatmalardan kaynaklanacak vibrasyon
hesabinda yapilacak patlatmanin 100 m den sonra evresel Grltnn Degerlendirilmesi ve
Ynetimi Ynetmeligi Ek-VIII Tablo 7de verilen 10 mm/s vibrasyon degerinin altina dsecegi
ngrlmstr. Patlatma yapilacak alana en yakin bina dikey 150 m mesafededir ve patlatma sonucu
olusacak vibrasyondan etkilenmeyecektir.
Kirma-eleme-yikama tesisi, beton santrallerinde olusacak grlt 400 m den itibaren evresel
Grltnn Degerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeliginin 23. Maddesi ve Ek-VIII Tablo-5 de
verilen 70 dBA sinir degerin altina dstg grlmstr Ordu HES, Ordu Regltrleri, Malzeme
Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton Santralleri projesi iin hazirlanan Akustik Rapor EKte
verilmistir.
Projede olusacak toz miktarilarin ktlesel debileri hesplanmis ve 1 kg/sa zerinde ikmistir. Sanayi
Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeliginde; toplam toz emisyonu ynetmelik Ek-2de
verilen 1 kg/saat sinir degerinin zerinde oldugu durumlarda Hava Kirlenmesine Katki Degerleri
ve bu degerlerle teskil edilen Toplam Kirlenme Degerlerinin hesaplanmasi yani modelleme
yapilmasi gerekliligi belirtilmistir. Bu alismada toz emisyonlarinin modelleme alismasi yapilmis
ve EKte sunulmustur.
Hem akustik Rapor verilerine gre hemde emisyon model sonularina gre ilgili ynetmeliklerde
verilen sinir degerlerin altinda olusacak etki mesafeleri belirlenmistir. Hesaplamalarda ortalama etki
alani 500 metreyi gememekte olup, proje kapsaminda incelenen 500 metrelik alan etki alani olarak
kabul edilmistir. Bu mesafe tesis yerlerine gre belirlenmistir. Projede kurulan etkileyici tesisler
kirma-eleme-yikama ve beton santrali ile kum-akil ocaklari alanlari topografik olarak Melet Irmagi
kenarinda bulunan dzlklerde kurulmustur. Bu alanlar sonrasi topograftada dik ykseltiler
bulunmaktadir. Dolayisiyla bu ykseltiler etki alaninin daralmasina neden olacaktir.
Trafik kaynakl etkiler ve alnacak nlemler;
Proje alani tamamen daglik ve yerlesim yerlerinden uzak bir blgede yer almaktadir. Bu nedenle
yerlesim yerlerinin direkt etkilenmesi sz konusu degildir. Nakliye sirasinda trafik kurallarina azami
zen gsterilecek gerekli uyari levhalari konulacak ve proje alani disindaki nakliyelerde
kamyonlarin zeri branda ile rtlecektir. Insaat sresi 2 yil olup, trafikten kaynakli etkiler insaatin
bitimi ile ortadan kalkacaktir.
MELET ENERJI ELEKTRIK RETIMVE TIC.A.S. ORDU HES ED RAPORU
57
$ekil 14: Proje Etki Alani
58
Grlt ve Vibrasyon kaynakl etkiler ve alnacak nlemler;
Projenin insaat asamasinda olusacak grlt kaynaklari;
Insaatta kullanilan iy makinelerinden kaynaklanacak grlt,
Kirma-Yikama-Eleme tesisinden kaynaklanacak grlt
Beton santralinden kaynaklanacak grlt
alisma alanlarinda iletim tnelinde ve insaat sirasinda iy makinelerinin
kiramayacagi sertlikteki kayalara rastlanildiginda yapilacak patlatmadan
kaynaklanan vibrasyondur.
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali -1, Ksele Mahallesinden 700 m ve Mecitdami
Mahallesinden ise 580 m uzakliktadir.
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali-2, Musaoglu Mahallesinden 350 m, Eldirek
Mahallesinden 470 m, Kabadz Ilesinden ise 2300 m uzakliktadir.
Kirma, eleme, yikama tesisi ve beton santrali-3, Dagtarla Mahallesinden 825 m ve Tlbentli
Mahallesinden ise 500 m uzakliktadir.
Ordu HES, Musaoglu Mahallesinden 700 m, Eldirek Mahallesinden ise 350 m, uzakliktadir.
Yapilan model sonucunda grltnn yayilimi bu yerlesimlerde ynetmelikte verilen sinir
degerlerin altinda kaldigi hesaplanmistir.
Toz Kaynakl etkiler ve alnacak nlemler:
Projenin reglatr alanlarinda, santral alani, beton santrali alaninin hazirlanmasi insaati
sirasinda yapilacak kazi, tnelin sert zemine rastlandigi zaman yapilacak patlatma islemleri ile
kirma-yikama-eleme tesisi ve hazir beton retim tesislerinin alismasindan dolayi toz emisyonu
olusacaktir.
Blgede hkim rzgar ynnn etkisiyle ayni ynde yayilacaklardir. Birinci dereceden
rzgar yn Gney-gneydogudur. Faaliyet asamasinda toz emisyonlarindan kaynaklanacak
kirletici emisyonlar birinci derecede hakim rzgarin etkisiyle Gney-gneydogu dogru
yayilacaktir.
Olusacak bu toz emisyonunu en aza indirmek iin Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin
Kontrol Ynetmeliginde belirtilen nlemler alinacaktir. Buna gre;
Hafriyatin ykleme ve bosaltmalari sirasinda rzgar etkisi bakilarak alisma yapilacak ve
savurma yapmadan ykleme-bosaltma yapilacak,
alisma alani, stabilize yollar ve dkm sahalari kuru havalarda tozumayi nlemek
amaciyla arazz ile sulama yapilarak nemlendirecek,
Kisa mesafeler hari projede kullanilan yollarda dahi olsa hafriyat tasiyan kamyonlarin zeri
nakliye sirasinda branda ile kapatilacak,
Kirma-yikama-eleme tesisinde toz kaynagi olan nitelerde elekler pulverize sistemli olacak,
bantlar kapali ortam ierisine alinacak,
Hazir beton retim tesisinde karistirma islemi kapali ortamda yapilacak,
Hazir beton retim tesisinde imento silolarinin zerine toz tutucu filtreler konulacak,
Aikta depolanan malzemenin tozumasini engellemek iin gerekli nlemler alinacaktir
(yiginin zerinin rtlmesi veya nemlendirilmesi vb.)
59
IV.2. Etki Alan erisindeki Fiziksel ve biyolojik evrenin zellikleri ve dogal kaynaklarn
kullanm
IV.2.1.Meteorolojik ve iklimsel zellikler
Devlet Meteoroloji Isleri Genel Mdrlgnce Ordu Meteoroloji Istasyonunda 1975-2009 yillari
arasinda yapilan lmlerden elde edilen meteorolojik veriler ve gzlenen en byk yagis degerleri
bilgilerine gre degerlendirilmistir.
Ordu Ili- Kabadz Ilesinde iklim, tipik Karadeniz ikliminin btn zelliklerini tasimaktadir. Her
mevsim yeterince yagis almaktadir. Yksek kesimlerinde kis mevsiminde biraz daha fazla kar yagisi
olur.
Scaklk
Ordu Meteoroloji Istasyonu 1975-2009 yillari arasi kayitlarina gre yillik ortalama sicaklik
14,2
o
C,.yillik ortalama yksek sicaklik 18.2
o
C, yillik ortalama dsk sicaklik ise 10,9
o
Cdir.
llen en dsk sicaklik -6,7
o
C, en yksek sicaklik ise 37.3
o
Cdir. Tablo 29da llen sicaklik
degerleri ve $ekil 15de sicaklik dagilim grafigi verilmistir.
Tablo 29. Sicaklik Degerleri (1975-2009)
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yllk
Ortalama Sicaklik (
o
C) 35 6.8 6.5 7.9 11.4 15.5 20.2 23 23.3 19.9 15.9 11.5 8.6 14.2
Ort. Yksek Sicaklik (
o
C) 35 10.9 10.6 12.0 15.2 19.1 24.1 26.9 27.6 24.5 20.4 16.1 12.8 18.4
Ort. Dsk Sicaklik (
o
C) 35 3.8 3.6 5 8.2 12.2 16.3 19.4 19.8 16.6 12.9 8.4 5.6 10.9
En Yksek Sicaklik (
o
C) 35 24.7 26.6 31.4 36.5 31.4 37.3 37.1 34.4 36.4 34.2 30.8 26.3 37.3
En Dsk Sicaklik (
o
C) 35 -6.6 -6.7 -4.7 -1.4 3.4 9.6 13.3 13 9.2 2.5 -1.5 -3.2 -6.7
$ekil 15. Sicaklik Dagilim Grafigi
Basn Daglm
Ordu Meteoroloji Istasyonu 1975-2009 yillari arasi kayitlarina gre yillik ortalama yerel
basin 1015 hPadir. Tablo 30da basin degerleri ve $ekil 16da basin dagilim grafigi
verilmistir.
Tablo 30. Yerel Basin Degerleri (1975-2009)
60
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
Ortalama
Yerel Basin (hPa)
35
1018.4 1017.5 1015.9 1013.5 1013.6 1011.9 1010.3 1011.9 1014.2 1017.3 1018.1 1018.2 1015
En Yksek
Yerel Basin (hPa)
35
1036 1036 1043 1033 1027 1023 1019 1021 1029 1034 1033 1035 1043
En Dsk
Yerel Basin (hPa)
35
992.3 996.3 994.5 996.1 998.5 998.7 998.3 999.8 998.9 1005 998.1 997.6 992.3
$ekil 16: Yerel Basin Dagilim Grafigi
Yagy Daglm
Ordu Meteoroloji Istasyonu 1975-2009 yillari arasi kayitlarina gre yillik ortalama toplam
yagis miktari 1042 mmdir. Gnlk en ok yagis miktari 171.3 mmdir. Tablo 31de yagis
degerleri ve $ekil 17de aylik ortalama yagis grafigi verilmistir.
Tablo 31. Yagis Degerleri (19752009)
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
Ortalama Top.
Yagis Miktari
(mm)
35 97.8 85.9 77.1 75.8 55.3 75.4 62.4 61.5 85.2 135.3 133.9 102.8 1042
Gnlk En ok
Yagis Miktari
(mm)
35 63.1 43.4 55.6 49.6 41.8 171.3 94.9 126.5 78.1 109.2 73.2 67.8 171.3
61
$ekil 17: Yagis Grafigi (1975-2006)
Nem Daglm
OrduMeteoroloji Istasyonu 1975-2009 yillari arasi kayitlarina gre yillik ortalama bagil
nem %71dr. Tablo 32de bagil nem verileri ve $ekil 18de dagilim grafigi verilmistir.
Tablo 32. Bagil Nem Degerleri (1975-2009)
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yl.
Ortalama
Bagil Nem (%)
35 68 69 73 75 76 72 73 73 73 75 71 68 71
En Dsk
Bagil Nem (%)
35 12 10 6 19 34 29 29 41 33 22 14 13 12
$ekil 18: Bagil Nem Dagilim Grafigi
Buharlayma Durumu
Ordu Meteoroloji Istasyonu kayitlarina gre aylik ortalama buharlasma en fazla Temmuz ayinda
olup 219,5 mm, gnlk en ok buharlasma ise 12.0 mm ile yine Temmuz ayindadir. Tablo 33de
buharlasma degerleri ve $ekil 19da buharlasma dagilim grafigi verilmistir.
62
Tablo 33. Buharlasma Degerleri (Devrekani Met. Istasyonu Verileri 1975-2009)
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
Ortalama
Buharlasma
(mm)
1 0 0 0 81.8 150.9 177.3 219.5 190.2 143 71 0 0 0
Gnlk En
ok
Buharlasma
(mm)
1 0 0 0 4.8 8 7.5 12 9 6.5 5.1 0 0 12
$ekil 19: Buharlasma Dagilim Grafigi
Blgenin Sayl Gnler Daglm
Ordu Meteoroloji Istasyonu 19752009 yillari arasi kayitlarina gre yillik ortalama sisli gnler
sayisi 8,3, yillik ortalama kar yagisli gnler sayisi 12,7, yillik ortalama kar rtl gnler sayisi 10.3, yillik
ortalama dolulu gnler sayisi 0.4, yillik ortalama kiragili gnler sayisi 15.8, yillik ortalama orajli gnler
sayisi 18.7dir. En yksek kar rts kalinligi ise 59 cmdir. Tablo 34de Sisli, kar yagisli, kar rtl,
kiragili ve orajli gnler ile en yksek kar rts kalinliginin degerleri verilmistir.
Rzgar Daglm
Ordu Meteoroloji Istasyonu kayitlarina gre 1. derecede hkim rzgr yn gney-gneydogu
(SSE), 2. derece hkim rzgr yn kuzey-kuzey-dogu (NNE) ve 3. derece hkim rzgr yn gney-
gneybati (SSW)dir.
Tablo 35de ynlere gre rzgrin esme sayilari degerleri, $ekil 20de ise esme sayilarina gre
yillik rzgr diyagrami gsterilmistir.
63
Tablo 34:Sisli, kar yagisli, kar rtl gnler ile en yksek kar rts kalinligi (1975-2009)
Meteorolojik
Elemanlar
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII Yll.
Ort. Kar Yagisli
Gnler Sayisi
35
3.4 4.5 2.1 0.3 0 0.5 1.5 12.3
Ort. Kar rtl
Gnler Sayisi
35
2.4 3.8 0.9 0.1 0 1.1 8.3
En Yksek Kar
rts Kalinligi
(cm)
35
38 59 26 3 2 41 59
Ort. Sisli Gnler
Sayisi
35
0.4 0.6 1.6 2.8 1.6 0.2 0.1 0.2 0.1 7.6
Ort. Dolulu Gnler
Sayisi
35
0.1 0.1 0.1 0 0.1 0.1 0.5
Ort. Kiragili Gnler
Sayisi
35
4.1 3.2 2.6 0.2 0 0.1 1.1 3.6 14.9
Ort. Orajli Gnler
Sayisi
35
0.1 0.1 0.3 1.6 3.1 3.7 2.0 2.2 2.5 1.1 0.5 0.1 17.3
Tablo 35: Ynlere Gre Rzgrin Esme Sayilari Degerleri
Rzgar
Yn
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
N 35 1299 1342 2059 2251 2632 2413 2233 2186 1882 1361 1016 1070 21744
NNE
35 1358 1826 3162 4087 4024 3658 3070 2790 2290 2102 1377 1351 31095
NE
35 940 1149 2014 2081 2451 1664 1690 1449 1419 1199 983 832 17871
ENE
35 939 1236 1878 2011 1652 1213 924 939 1025 1158 914 1000 14889
E
35 777 687 1041 921 800 500 401 461 622 594 645 637 8086
ESE
35 1202 1214 1233 1361 1192 1286 1149 1371 1474 1789 1499 1366 16136
SE
35 1522 1248 1169 976 1109 1126 1364 1345 1530 1472 1714 1550 16125
SSE
35 3250 2839 2027 1818 2120 2630 3253 3602 3827 4152 3822 3825 37165
S
35 2913 2095 1501 996 1156 1660 2611 2680 2590 2247 2744 2894 26087
SSW
35 2938 2367 1804 1522 1663 2066 2116 2257 2123 2704 2928 3355 27843
SW
35 2401 1636 1716 1114 1228 1320 1818 1615 1591 1597 2102 2151 20289
WSW
35 2566 2235 1717 1487 1421 1727 1640 1725 1610 2007 2084 2587 22806
W
35 859 563 579 393 435 336 321 377 566 543 676 581 6229
WNW
35 596 522 535 502 337 371 372 385 352 515 512 534 5533
NW
35 845 927 1206 1066 948 904 961 757 625 767 742 756 10504
NNW
35 1471 1695 2187 2358 2662 2229 1982 1987 1550 1651 1245 1286 22303
64
$ekil 20: Esme Sayilarina Gre Yillik Rzgr Diyagrami
Tablo 36da ynlere gre rzgrin ortalama hiz degerleri ve $ekil 21de ortalama rzgr
hizina gre yillik rzgr diyagrami verilmistir.
Tablo 36: Ynlere Gre Ortalama Aylik ve Yillik Rzgr Esme Hizi (m/sn)
Rzgr Yn
Rasat
Sresi
(Yl)
Aylar
N 35 2.5 2.4 2.5 2.2 2.1 2.6 3.1 3.2 2.8 2.7 2.5 2.2 2.6
NNE
35
1.7 1.7 1.8 1.8 1.8 2 2.8 2.8 2.4 1.9 1.6 1.7 2
NE
35
1.6 1.6 1.7 1.6 1.6 2 2.2 2 2.1 1.9 1.6 1.5 1.8
ENE
35
1.5 1.4 1.4 1.4 1.6 1.5 1.8 1.8 1.7 1.5 1.2 1.3 1.5
E
35
1.3 1.4 1.4 1.3 1.2 1.2 1.3 1.4 1.6 1.3 1.5 1.3 1.3
ESE
35
1.2 1.3 1.2 1.1 1 1.1 1.1 1.2 1.2 1.2 1.3 1.3 1.2
SE
35
1.2 1.2 1.2 1.1 1.1 1.2 1.3 1.2 1.2 1.3 1.3 1.2 1.2
SSE
35
1.4 1.6 1.3 1.2 1.2 1.3 1.3 1.4 1.4 1.3 1.4 1.4 1.3
S
35
2.5 2.4 2.5 2.2 2.1 2.6 3.1 3.2 2.8 2.7 2.5 2.2 2.6
SSW
35
1.7 1.7 1.8 1.8 1.8 2 2.8 2.8 2.4 1.9 1.6 1.7 2
SW
35
1.6 1.6 1.7 1.6 1.6 2 2.2 2 2.1 1.9 1.6 1.5 1.8
WSW
35
1.5 1.4 1.4 1.4 1.6 1.5 1.8 1.8 1.7 1.5 1.2 1.3 1.5
W
35
1.3 1.4 1.4 1.3 1.2 1.2 1.3 1.4 1.6 1.3 1.5 1.3 1.3
WNW
35
1.2 1.3 1.2 1.1 1 1.1 1.1 1.2 1.2 1.2 1.3 1.3 1.2
NW
35
1.2 1.2 1.2 1.1 1.1 1.2 1.3 1.2 1.2 1.3 1.3 1.2 1.2
NNW
35
1.4 1.6 1.3 1.2 1.2 1.3 1.3 1.4 1.4 1.3 1.4 1.4 1.3
65
$ekil 21: Ortalama Rzgr Hizina Gre Yillik Rzgar Diyagrami
IV.2.2.Jeolojik zellikler (proje alan ile malzeme ocaklarnn jeolojik yapsnn(jeolojik
harita kesitlerinin), jeoteknik ettler,fiziko-kimyasal zellikleri, tektonik hareketler ve
depremsellik, stratigrafik kolon kesitler, sondajlara ait loglar, mineral kaynaklar, heyelan,
benzersiz oluyumlar, g, sel, kaya dymesi baylklar altnda incelenmesi, 1/100000,
1/25000 ve/veya 1/5000'lik jeolojik harita ve lejant varsa jeoteknik ettler ve bunlara ait
bilgi, yekil ve haritalar),
Proje ile ilgili jeolojik zelliklerin anlatiminda, Ordu HES Projesi Fizibilite Raporu,
2010 raporundan yararlanilmistir. Proje alanina ait jeolojik harita rapor ekinde verilmistir
Genel Jeoloji
alisma alaninda ve yakin evresinde Mesozoyik ve Senozoyik yasli birimler yzeylenir.
Jeolojik birimler ogunlukla volkanik kkenlidirler. Tortul kayalar olarak Kuvaterner yasli
alvyon ve yama molozlari izlenmektedir. Jeolojik birimler yaslidan gence dogru asagidaki
paragraflarda anlatilmistir.
Stratigrafik Jeoloji
Jeolojik birimler yaslidan gence dogru asagida anlatilmistir.
Volkanik Kayalar
st Kretase
st Kretase Volkanikleri (Tf, Aglomera, Andezit, Bazalt) (tf+agl+adz+bz)
st Kretase Volkanikleri olarak adlandirilan bu birim masif lav akintilari ile piroklastik
olusumlari bir arada iermektedir. Bu olusumlar ok i ie olduklari iin saha alismalari
sirasinda ayrilarak haritalanmalari mmkn olmamistir. Bu birim ierisindeki kaya trleri
66
birbirleriyle dereceli geis gstermekte, sinirli yanal bir devamlilik grlmekte ve birbirlerinin
ierisinde kamalanmaktadir. Yrede daha nce alisma yapan yazarlar da bu hususa dikkat
ekerek birimi ayirtlanmamis st Kretase Volkanikleri olarak tanimlamislardir (I.Terlemez, A.
Yilmaz; 1980 ve E. nal, A.Gke; 2007). Bu birimi kesen ayni yasli (st Kretase) andezit,
traki-andezit sokulumlari ile Eosen yasli dasitik, riyodasitik sokulumlar da sahada ayirtlanmis ve
haritalanmistir. Volkanikler genel olarak yzeysel kosullarda ileri derecede bozunmus olup,
bozunmamis kisimlari yesilimsi gri ve siyah renkli, bozunmus kisimlari ise kirli beyaz, sarimsi ve
yesilimsi renktedir.
st Kretase yasli volkanikleri olusturan kaya trlerinin zellikleri asagida tanimlanmistir:
Aglomera; koyu gri, kahverengimsi, siyaha yakin renkte, tabakasiz, yer yer ok kalin-kalin tabakali,
akillari ufak akil, byk akil, blok byklgnde ve ogunlukla andezit ve bazalttir. Matriksi
gevsek, orta sikilikta olup tflerden olusmaktadir. akillari kseli, boylanmamis, birbirleriyle
temasi, imentosu siki olanlarda olduka fazla, gevsek imentolularda ise yoktur.
Bazik akinti; genellikle andezit, yer yer bazalt ve spilitik karakterdedir. Koyu gri, kahverengimsi,
yesilimsi ve mor renkli; orta-kalin akma yapili, yer yer masif, dokusu pek belli degil, ince taneli
akinti yapisi gstermekte, degisik ynde atlakli ve atlaklar yer yer kalsit dolguludur. Bazen
aglomeratik zellikte ve ayrismadan dolayi yer yer yumru biiminde ikintilar olusturur. Bu
bazik akintilar kuzeyde daha egemen durumdadir. Mikroskopik olarak belirgin bir porfiri
dokuda, serizitlesmis, kismen bozusmus ve albitlesmis plajiyoklas kristalleri, az miktarda
klinopiroksen (ojit), ayrica ilerinde klinopiroksen kalintilari kapsayan klorit, tmyle klorit ve
bazen de uralitle doldurulmus yalanci sekiller ve yalanci sekillerin etraflarini halka seklinde
evirmis kuvars agregatlari kloritik bir metaryal ve opak mineralden olusan hamur ierisinde
izlenmistir (I.Terlemez, A. Yilmaz; 1980).
Tf ve tfitler; st Kretase Volkaniklerinde en egemen kaya trdr. Tfler genel olarak
yzeysel kosullarda ileri derecede bozunmus olup, bozunmamis kisimlari yesilimsi gri ve siyah
renkli, bozunmus kisimlari ise kirli beyaz, sarimsi ve yesilimsi renktedir. Ince-orta tabakali
bazen tabakasiz veya kalin tabakalidir. Yer yer, apraz tabakalidir. Ele temasi przl, tane
boylari ince akil-orta akillidir. Kolayca kirilabilen, ince taneli, yer yer kaba taneli ve
kloritlesmis mika ve feldspat taneleri iermekte; bazen de kresel ayrisma gstermektedir.
Temel sondajlarda killesmis tfler sik sik geilmistir. Karot deskripsiyonlarinda bloklu kil olarak
tanimlanan bu kesimler tflerin alterasyonu sonucu olusmuslardir. Daha derinlerde rastlanan
byle zonlar olasilikla hidrotermal alterasyonun veya andezitik, traki-andezitik, dasitik ve
riyodasitik sokulumlarin sonucudur.
st Kretase Volkanikleri (Andezit, Traki-andezit Sokulumlar) (tadz)
Andezit, traki-andezit sokulumlari tnel gzergahinda rastlanacak birimlerdir. Fizibilite
asamasinda ailmis olan bazi temel sondajlarda (TSK-4, TSK-5 ve TSK-7) olduka kalin olarak
kesilmislerdir. Genellikle gri, pembe renkli, yer yer ok atlakli, ogunlukla masif, yer yer ince-
orta kalinlikta akma yapilidir. Bozunmamis kesimleri olduka sert ve saglamdir. Derine dogru
daha da saglamlasmaktadir. Sokulum yaptiklari kayalarla olan dokanaklarinda killesmeler
izlenmektedir.
Daha gneyde yer alan tortul kayalarla olan iliskilerinden, bu tortul kayalardaki fosillere
dayanilarak birime Senomaniyen-Kampaniyen yasi verilmistir (I.Terlemez, A. Yilmaz; 1980).
Ayrica birim ierdigi bu fosillere gre pelajik ve denizalti volkanizmasinin etkin oldugu bir
ortamda kelmistir.
67
Eosen
Eosen Volkanikleri (Dasit, Riyolit, Riyodasit ve Dasitik Tf) (rydst)
Proje alaninda bilhassa Ordu 1 Reglatr sag sahilinde ve Enerji Tneli giris agzi civarinda
dasit, riyolit, riyodasit ve dasitik tf yzeylenmektedir. Dasit ve riyodasit genellikle aik pembe,
aik gri renkte olup, pembe ve beyaz feldspat, kuvars ve biyotitleri iplak gzle grmek
olanaklidir. Olduka ayrismaya ugramis olup, ayrisma rengi kirli gridir. Yer yer bresik yapi
gstermekte, bazi yzeylemeleri sailmis pirit iermektedir. Mikroskopik olarak porfirik dokulu,
fenokristaller halinde plajiyoklas (oligoklas), daha az kuvars, tasinmis cam hamur iinde
plajiyoklas, kuvars ve ok az biyotit mikrolitleri ile opak mineral iermektedir.
Dasit ve riyodasitlerin, st Kretase Volkanikleri ile dokanaginda, TSK-1 ve TSK-2 nolu temel
sondaj kuyularinda da izlendigi gibi, dasitlerin olduka ayrismis oldugu ve ayrisan dasitin
ierisinde st Kretase Volkaniklerine ait tf paralarinin bulundugu izlenmistir. Ayrica tflerin
dokanakta olduka killesmis ve silislesmis olmasi dasitlerin st Kretase Volkaniklerini kestigini
kanitlamaktadir. Yine Dagtarla Mahallesi civarinda yol zerindeki riyo-dasitlerin bir intrzyon
oldugu ve st Kretase Volkaniklerine ait aglomera-tf ve andezitleri kestigi gerek yer sekli,
gerek dokusu, gerekse etrafindaki kaya birimlerinin paralanmasindan ve killesmesinden
anlasilmaktadir.
Tortul Kayalar
Kuvaterner Alvyon
(Qal)
Melet Irmagi yataginda kumlu, ince akilli ve yer yer bloklu alvyon mevcuttur. Alvyon
kalinligi Ordu 2 reglatrnde ok incedir. Daha nce Sap Deresi ile Melet Irmaginin birlestigi
kesimde dsnlen fizibilite asamasi reglatr aksinda ailmis sondajlara gre 20,00 m civarinda
belirlenen alvyon derinligi, Ordu 1 reglatr yerindeki temel sondaj alismalarinda yaklasik 10
m olarak tespit edilmistir. Santral yeri civarinda ise alvyon kalinligi 12,00-18,00 m
civarindadir.
Yama Molozu (Qym)
Egimli yamalarda birimlerin dis etkenlerle paralanmasi ve ayrismasi sonucunda olusmustur.
Blok boyutundan kum, silt, kil boyutuna kadar esitli boyutta malzeme iermektedir. Ordu 2
reglatr yeri sol yamacinda andezitlerin ayrismasi sonucunda olusmus killi-kumlu bir yama
molozu mevcuttur. Kalinligi 3,00-4,00 m civarindadir.
Yapsal Jeoloji ve Tektonik
Proje yakin evresi Dogu Pontid tektonik nitesinin kuzeydogusunda yer alir. Bu tektonik nite
batida Kizilirmak vadisinden, doguda Grcistan sinirina kadar yaklasik 500 km uzunlugunda,
kuzeyde Karadeniz kiyisindan, gneyde Kuzey Anadolu Fayina kadar yaklasik 50-75 km
genisliginde metallojenik bir kusak olusturur. Genis anlamda ise; Alpin dag olusumuna bagli
olarak JuraPliyosen zaman araliginda gelismis adayayi dizisinin bir parasidir. Volkanik faaliyet
bu hareketler ierisinde degerlendirilmelidir.
Ordu ilinin de iinde yer aldigi Pontidler Erken Alpin dnemine ait Austirik, Orta Alpin
dnemine ait Anadolu ve Ge Alpin dnemine epirojenik hareketlerin devam etmesi sonucunda
gelisen regressif hareketlerle denizel sekiller olusmustur.
alisma alaninda ok belirgin bir faya rastlanmamistir. Ancak, yer yer rastlanan kiriklar dsey
atimli dik fay zelligindedir. Yrede yzeylenen masif lavlarda (andezit, bazalt, traki-andezit),
her ynde gelismis eklem sistemleri ile kirik ve atlaklar gzlenir.
68
Proje sahasi ve yakin evrede bulunan birimler genel olarak D-B ynl yerlesime sahiptir. Genel
olarak volkanik kkenli kayalarin ogunlukta bulunmalari sebebiyle tabakali yapilar fazla
gelismemistir. Ancak piroklastik kkenli volkanik kayalarda (tf ve aglomeralar)
tabakalanmalar grlmektedir.
Mhendislik jeolojisi
Yap Yerleri Jeolojisi
Proje sahasi Ordu Ilinin Kabadz Ilesi sinirlari ierisinde yer almaktadir. Proje iki reglatr,
iletim tneli, enerji tneli, denge bacasi, cebri boru ve santralden olusmaktadir. Ordu 2
reglatrnden alinan su 868,56 m uzunluga sahip iletim tnelinden sonra Ordu 1 reglatr
glne iletilecektir. Daha sonra keltim havuzunu takiben toplam 9631,39 m uzunluga sahip
enerji tneline girecek sular denge bacasindan sonra cebri boru ile proje debisinde 35,00 m
kuyruk suyu kotunda insa edilecek santrala dsrlerek elektrik enerjisi retilecektir. Santralden
ikan sular kuyruk suyu kanaliyla Melet Irmagina birakilacaktir.
Ordu HES projesi kapsaminda bulunan yapi yerlerinin jeolojik ve jeoteknik zelliklerini
belirlemek amaciyla yzeysel incelemeler yaninda temel sondaj ve laboratuvar alismalari da
yapilmistir. Bu amala Ordu HES projesi yapi yerlerinde 9 adet toplam 405,00 m temel sondaj
kuyusu ailmistir. Bu temel sondajlarin 2 adedi iletim tneli gzergahinda, 3 adedi enerji tneli
gzergahinda, 1 adedi denge bacasi yerinde, 3 adedi ise santral yerindedir. Santral yerinde ve
enerji tneli gzerghinda ailan temel sondaj kuyularindan alinan karot rnekleri zerinde
gerekli laboratuar deneyleri yaptirilmistir. Laboratuar deney sonulari ilgili blmlerde
yorumlanmistir.
Proje jeolojik ve jeoteknik alismalari iin ailan temel sondaj kuyularinin log ve fotograflari ile
yerinde ve laboratuarda yapilan deneylerin fyleri kesin proje raporunda ek olarak verilecektir.
Tnel siniflamalari ve destek sistemleri ailan sondaj kuyulari ile yzeysel arastirmalardan
yararlanilarak RMR ve Q siniflamalari degerlendirilmis ve bu siniflamalar dikkate alinarak
destek sistemi belirlenmistir.
1-Ordu 1 Reglatr Mhendislik Jeolojisi
Melet Irmagi zerinde insa edilecek reglatr yerinde sol yamata ana kayayi st Kretase yasli
volkanikler olusturmaktadir (Foto-1). Volkanikler ogunlukla andezit ve aglomeralardan
olusmakta, yzeye yakin kesimlerde ise tfler gzlenmektedir. Tfler yer yer ok ayrismislardir.
Sag yamata ise Eosen yasli dasit, riyodasit ve dasitik tfler yer almaktadir. Sag yamata yer
alan birimler sokulum seklinde yerlesimlerinden dolayi olduka ayrismis ve killesmistir.
Talvegde kalin bir alvyon gzlenmektedir. Daha nce Sap Deresi ile Melet Irmaginin birlestigi
kesimde dsnlen fizibilite asamasi reglatr aksinda ailmis sondajlara gre 20,00 m
civarindadir.
Reglatr yeri sag sahilinde yzlek veren Eosen yasli riyodasit ve dasitler ile sol yamata yer
alan st Kretase Volkaniklerinin temel kaya olma zelliklerini belirlemek ve zerlerinde
bulunan yama molozu ile alvyonun kalinliklarini grenmek amaciyla 4 adet temel sondaj
kuyusu nerilmistir. Temel sondaj kuyularinin ailmasi raporun hazirlanma asamasinda devam
etmektedir. Bu nedenle reglatr yerinin geirimliligi ve durayliligi ana Mhendislik Jeolojisi
Kati Proje Raporunda degerlendirilecektir.
69
2.Ordu 1 Reglatr Su Alma Yaps ve keltim Havuzunun Mhendislik
Jeolojisi
Su alma yapisi ve keltim havuzu sag yamata Eosen yasli riyodasit ve dasit birimleri zerinde
yer almaktadir (Foto 1). Bu birimlerin st seviyelerinde genelde dasitik tfler hakimdir. Tflerin
st Kretase Volkaniklerini kestigi dokanaklar olduka killesmis ve silislesmistir. Bu bakimdan
su alma yapisi ve keltim havuzu yerinde 1/2 (Y/D) ve yer yer 1/1 (Y/D) sev egimi uygundur.
Su alma yapisi ve keltim havuzu yerinde ayrismis kesimler siyirilarak yapi greceli olarak
daha saglam riyodasitlere oturtulmalidir. keltim havuzu kazisi yapilmadan nce kuruda kazi
yapilmasi ve durayliliga katkida bulunmasi bakimindan gvde altinda yapilacak jet-enjeksiyonun
bu yne dogru da uzatilmasi gereklidir
3.Ordu 1 Reglatr Dolusavak Mhendislik Jeolojisi
Dolusavak talvegde yer almaktadir. Talvegde 10,00 m civarinda bir kalinliga sahip alvyon
mevcuttur. Alvyonun altinda st Kretase yasli volkanik birimler yer almaktadir. Dolusavak
altinda geirimlisizligi saglamak ve duraylilik ynnden gvenli bir hale getirmek iin 15 m
derinliginde, 2 sira sasirtmali jet-enjeksiyon yapilmasi uygun olacaktir.
3.Ordu 2 Regltr Mhendislik Jeolojisi
Melet Irmaginin yan kolu olan Sap Deresi zerinde insa edilecek reglatr yerinde ana kayayi
st Kretase volkaniklerine ait andezitler olusturmaktadir (Foto-2). Sol yamata volkanikler
zerinde st kotlarda kalinligi 3 m'yi bulan yama molozu, talvegde andezitlerin zerinde ince
bir alvyon mevcuttur. Dere rejiminin ok hizli olmasi nedeniyle bu kisimda ok miktarda
alvyon birikimi olmamistir [(Foto 2), Pafta 9(J-5)].
Reglatr yerinde ana kaya olan andezitlerin mostrada olmasi, andezitlerin geirimlilik
ynnden davranislarinin Ordu 1 Reglatrnde ortaya konulmus olmasi ve reglatr yerinde
alvyonun yok denecek kadar ince olmasi nedenleri ile Ordu 2 Reglatrnde sondaj
yapilmamistir.
Andezitler, yer yer bazalt ve spilitik karakterdedir. Koyu gri, kahverengimsi, yesilimsi ve mor
renkli; orta-kalin akma yapili, yer yer masif, dokusu pek belli degil, ince taneli akinti yapisi
gstermekte, degisik ynde atlakli ve atlaklar yer yer kalsit dolguludur. Sert ve olduka
saglamdirlar.
Yama molozu, reglatr yerinde sol sahilde st kotlarda yerlesmistir. Kalinligi st kotlarda 3 m
dolayindadir. Andezitlerin yerinde ayrismasi ile olusmuslardir.
4.letim Tneli Gzergah Jeolojisi
Serbest akisli iletim tneli 868,56 m uzunlukta ve modifiye atnali seklinde insa edilecektir.
Tnel gzergahinin tamaminda st Kretase yasli volkaniklere ait tf, aglomera, andezit ve
bazaltlarda ilerlenecektir [Pafta 10(J-6)].
Aglomera, koyu gri, kahverengimsi, siyaha yakin renkte, tabakasiz, yer yer ok kalin-kalin
tabakali, akillari ufak akil, byk akil, blok byklgnde ve ogunlukla andezit ve bazalttir.
Matriksi gevsek, orta sikilikta olup tflerden olusmaktadir. akillari kseli, boylanmamis,
birbirleriyle temasi, imentosu siki olanlarda olduka fazla, gevsek imentolularda ise yoktur.
Bazik akinti, genellikle andezit, yer yer bazalt ve spilitik karakterdedir. Koyu gri, kahverengimsi,
yesilimsi ve mor renkli; orta-kalin akma yapili, yer yer masif, dokusu pek belli degil, ince taneli
akinti yapisi gstermekte, degisik ynde atlakli ve atlaklar yer yer kalsit dolguludur.
Tfler daha ok yzeye yakin kesimlerde hakimdir. Tfler genel olarak yzeysel kosullarda ileri
derecede bozunmus olup, bozunmamis kisimlari yesilimsi gri ve siyah
MELET ENERJI ELEKTRIKRETIMVE TIC.A.S. ORDUHES EDRAPORU
70
bazen tabakasiz veya kalin tabakalidir. Yer yer, apraz tabakalidir. Ele temasi przl,
tane boylari ince akil-orta akillidir. Kolayca kirilabilen, ince taneli, yer yer kaba taneli
ve kloritlesmis mika ve feldspat taneleri iermekte; bazen de kresel ayrisma
gstermektedir. Temel sondajlarda 35,00-45,00 m derinliklerde killesmis tfler geilmistir.
Bu kesimler tflerin alterasyonu sonucu olusmuslardir. Byle zonlar olasilikla hidrotermal
alterasyonun veya andezitik, traki-andezitik, dasitik ve riyodasitik sokulumlarin
sonucudur. Hat zerinde 2 noktada sondaj ailmis sonulari EKte Jeolojik Etd
Raporunda verilmistir.
5.Enerji Tnelleri Gzergah Jeolojisi
Enerji tneli 9631,39 m uzunlukta ve 6,78 m kazi apli dairesel atnali seklinde insa
edilecektir. Tnel gzergahinda st Kretase yasli volkaniklerine ait tf, aglomera, andezit
ve bazaltlar ile onlari keserek ikan, ayni yasli dayk veya sokulum seklindeki
trakiandezit ve andezitler ile Eosen yasli dayk ve sokulum seklinde bu birimleri keserek
yzeye ikan dasit, riyodasit birimleri ierisinde ilerlenecektir [Pafta 10(J-6)].
Aglomera, koyu gri, kahverengimsi, siyaha yakin renkte, tabakasiz, yer yer ok kalin-kalin
tabakali, akillari ufak akil, byk akil, blok byklgnde ve ogunlukla andezit ve
bazalttir. Matriksi gevsek, orta sikilikta olup tflerden olusmaktadir. akillari kseli,
boylanmamis, birbirleriyle temasi, imentosu siki olanlarda olduka fazla, gevsek
imentolularda ise yoktur.
Bazik akinti, genellikle andezit, yer yer bazalt ve spilitik karakterdedir. Koyu gri,
kahverengimsi, yesilimsi ve mor renkli; orta-kalin akma yapili, yer yer masif, dokusu,
belirsiz, ince taneli akinti yapisi gstermekte ve degisik ynde atlakli ve atlaklar yer yer
kalsit dolguludur. Tnel gzergahinda tnel kotunda siklikla bu birim ile karsilasilacaktir.
Tfler daha ok yzeye yakin kesimlerde hakimdir. Tfler genel olarak yzeysel
kosullarda ileri derecede bozunmus olup, bozunmamis kisimlari yesilimsi gri ve siyah
bazen tabakasiz veya kalin tabakalidir. Yer yer, apraz tabakalidir. Ele temasi przl,
tane boylari ince akil-orta akillidir. Kolayca kirilabilen, ince taneli, yer yer kaba taneli
ve kloritlesmis mika ve feldspat taneleri iermekte; bazen de kresel ayrisma
gstermektedir. Temel sondajlarda 35,00-45,00 m derinliklerde killesmis tfler geilmistir.
Bu kesimler tflerin alterasyonu sonucu olusmuslardir. Byle zonlar olasilikla hidrotermal
alterasyonun veya andezitik, traki-andezitik, dasitik ve riyodasitik sokulumlarin
sonucudur.
Trakiandezit ve andezitik sokulumlar genellikle gri, pembe renkli, yer yer ok atlakli,
ogunlukla masif, yer yer ince-orta kalinlikta akma yapilidir. Bozunmamis kesimleri
olduka sert ve saglamdir. Derine dogru daha da saglamlasmaktadir. Sokulum yaptiklari
kayalarla olan dokanaklarinda killesmeler izlenmektedir. Basinli kondvi blgesinde tipik
mostralari bulunmaktadir.
Eosen yasli dasit ve riyodasitler genellikle aik pembe, aik gri renkte olup, pembe ve
beyaz feldspat, kuvars ve biyotitleri iplak gzle grmek olanaklidir. Olduka ayrismaya
ugramis olup, ayrisma rengi kirli gridir. Dasit ve riyodasitlerin, st Kretase Volkanikleri
71
ile dokanaginda, temel sondaj kuyularinda da izlendigi gibi dasitlerin olduka ayrismis
oldugu ve ayrisan dasitin ierisinde st Kretase Volkaniklerine ait tf paralarinin
bulundugu izlenmistir. Ayrica tflerin dokanakta olduka killesmis ve silislesmis olmasi
dasitlerin st Kretase Volkaniklerini kestigini kanitlamaktadir.
Tnel gzergahinda yol durumunun izin verdigi lde 3 adet temel sondaj ailmistir.
Sondajdan elde edilen bilgiler EKte zet halinde verilmistir.
6.Denge Bacas Mhendislik Jeolojisi
Denge bacasi yerinde ana kaya olarak st Kretase Volkaniklerine ait aglomera, andezit ve
bazalt birimleri bulunmaktadir. Bu birimler zerinde kalinligi en fazla 2 m olan bitkisel
toprak ve yama molozu bulunmaktadir.
Denge bacasi yerinde bulunan andezit ve bazaltlar sert, saglam yapida ve yksek
dayanimlidir. Aglomeralar ise tf matrikslerinden dolayi zaman zaman ok ayrismis
zellik gstermektedir. Denge bacasi yerinde ana kaya olan aglomera, bazalt ve
andezitlerin temel kaya olma zelliklerini belirlemek amaciyla 1 adet temel sondaj kuyusu
ailmistir.
7.Ordu HES Santral Yeri
Ordu HES yeri Melet Irmagina karisan Degirmen deresi sol sahilinde 850,00 m
kuyruksuyu kotunda insa edilecektir. Santral yerindeki ana kaya olan aglomera-tf ve
andezitlerin temel kaya olma zelliklerini belirlemek ve zerlerinde bulunan alvyonun
kalinliklarini grenmek amaciyla 3 adet temel sondaj kuyusu ailmistir. Temel sondaj
kuyulari ile ilgili bilgiler zet halinde asagida verilmistir
Deprem Durumu
Bayindirlik ve Iskan Bakanligi Afet isleri Genel Mdrlg'nce hazirlanan "Trkiye
Deprem Blgeleri Haritasi" $ekil 22.de, Proje alaninin Ordu Ili Deprem Haritasindaki
Konumu $ekil 23de verilmistir.
$ekil 22: Trkiye Deprem Haritasi
72
Proje sahasi, Trkiye Deprem Blgeleri Haritasina gre 3. Derece Deprem Blgesi
zerinde yer almaktadir. Bununla birlikte Proje sahasi Kuzey Anadolu Fayinin yaklasik 63
km kadar kuzeyinde kalmakta olup muhtemel deprem hareketlerinden etkilenmesi
beklenebilir. O nedenle deprem kuvvetlerinin Proje sahasina gelecek zaman dilimleri
iersindeki etkileri Deprem Risk Analizi alismasi yapilarak belirlenmistir.
$ekil 23: Proje Alaninin Ordu Ili Deprem Blgesindeki Yeri
$ekil 24: Proje Alaninin Kuzey Anadolu Fay Hattina Yakinlik Haritasi
PROJE ALANI
73
Hazirlanan Deprem Risk Analizi Raporunda Ordu HES yerinin deprem riski olasilik
(probabilistik) ve dogrudan (deterministik) yntemlerle hesaplanarak, projede esas
alinacak deprem parametrelerinin seimine imkan saglanmistir. Bu rapora gre; Ordu HES
Projesi iin;
MDE: degeri olarak 325.1 cm/sn
2
(0,331 g) pik yer ivmesinin
OBE: degeri olarak 211.9 cm/sn2 (0,216 g) pik yer ivmesinin
MCE: iin Richter Magnitd M=7,5 olan depremin
Yatay deprem katsayisi iin K= 0,16 degerinin hazirlanacak mhendislik projesinde
dikkate alinmasi nerilmektedir.
IV.2.3. Hidrojeolojik zellikleri (yer alt ve termal su kaynaklar, yer alt su
seviyeleri, miktarlar, emniyetli ekim degerleri, kaynaklarn debileri, mevcut ve
planlanan kullanm),
Ordu 1 Reglatr
Reglatr yerinde ailmasi nerilen temel sondajlarin aimi rapor hazirlandigi sirada
tamamlanmamis oldugundan burada yzey gzlemleri ile bir degerlendirme yapilmis olup
sondajlarin tamamlanmasini takiben tekrar gzden geirilecektir. Ordu 1 reglatr yerinde
talvegde yaklasik 10 m civarinda bir kalinliga sahip alvyon mevcuttur ve pratikte ok
geirimlidir. Ayrica yamalarda yer alan st Kretase ve Eosen yasli volkanik birimlerin
de yari geirimli-geirimli zellikte olmalari beklenmektedir. Bu nedenle geirimsizligin
temini iin tm gvde altinda (duraylilik ynnden de gerekliligi degerlendirilerek) 15 m
derinliginde, 2 sira sasirtmali jet-enjeksiyon yapilmasi ngrlmektedir.
Ordu 1 Reglatr Gl Alan
Ordu reglatr gl alaninda st Kretase yasli volkanikler ana kayayi olusturmaktadir.
Talvegde kalinligi 20,00 m'yi bulan bir alvyon vardir. Volkaniklerin yari geirimli-
geirimli zellikte olmalari beklenmesine karsin gl alaninda su yk 2 atm. den az
olacagindan, memba-mansap ynnde reglatr yerinde nlem alinacagindan ve
maksimum su seviyesinden daha dsk bir yan vadi bulunmadigindan gl alaninda da
geirimlilik aisindan birsorun beklenmemektedir.
Ordu 2 Reglatr
Reglatr yerinde ana kayayi olusturan andezitler pratikte az geirimli, yer yer geirimli
zelliktedir. Bu nedenle geirimlilik ynnden herhangi bir sorunla karsilasmamak
amaciyla, tm gvde altinda tek sira 25 m derinlikte perde enjeksiyonu yapilmasi uygun
olacaktir.
Ordu 2 Reglatr Gl Alan
Ordu 2 reglatr gl alaninda andezit ve aglomeralar ana kayayi olusturmaktadir.
Bunlarin zerinde yamalarda degisik kalinliklarda yama molozu ve talvegde ince bir
alvyon vardir. Volkaniklerin az geirimli-geirimli zellikte olmalari beklenmesine
karsin gl alaninda su yk 1 atm. den az olacagindan, memba-mansap ynnde reglatr
74
yerinde enjeksiyon perdesi olusturulacagindan ve maksimum su seviyesinden daha dsk
bir yan vadi bulunmadigindan gl alaninda da geirimlilik aisindan bir sorun
beklenmemektedir.
IV.2.4. Hidrolojik zellikler (yzeysel su kaynaklarnn -deniz, gl, akarsu ve diger
sulak alanlar- fiziksel, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik zellikleri, akarsularn
debileri, mevsimlik degiyimleri, tayknlar, su toplama havzas, sedimantasyon,
drenaj, tm su kaynaklarnn ky kullanmlar ve ky ekosistemleri
Ordu ilindeki akarsular, kaynaklarini sahile paralel uzanan daglardan alarak, derin ve dik yamali
vadilerle kiyiya ulasir. Akarsular, arazinin topografik yapisi dolayisiyla fazla miktarda erozyona
neden olurlar. Bu yzden de sahile ulastiklari yerlerde kk dzlkler meydana gelir. Bu alanlar,
akarsularin srkledigi topraklarla rtlerek, verimli tarim arazileri haline gelmistir.
Akarsularin egimleri fazla ve yataklari dzenlenmemis oldugu iin, sel karakteri gsterirler. Eriyen
karlarla beslenen akarsular, devamli yagislarla bsbtn kabararak yataklari evresindeki ekili-
dikili topraklar zerinde byk hasar meydana getirirler. Ilin baslica akarsulari, dogudan itibaren
Pazarsuyu, Turnasuyu, Melet, Civil, Akaova, Ilica, Bolaman, Eleki, Cevizdere, Curi ve Akay
dir. Bu akarsularin en uzunu 125 km ile Melet tir. Bu akarsu ayni zamanda, Orta Karadeniz ile
Dogu Karadeniz i birbirinden ayiran sinirdir.
Proje alani Melet Irmagi ile onun yan kolu olan Sap Deresi zerindedir.
Ordu il sinirlarinda dikkate deger iki gl vardir. Bunlardan biri Glky ilesindeki Ulugl dr. Bu
gl 80 dekarlik bir alani kapsar. Fatsa ilesindeki Gaga Gl de 60 dekarlik bir alana yayilmistir.
Ordu, yagisli iklimi ve ok sayidaki yeralti su kaynaklari sayesinde ok zengin bir hidrografik
yapiya sahip olmustur. Ordunun akarsulari kisa boylu, yatak egimi fazla olan hizli akisli
akarsulardir.
Proje alanindaki Pazarsuyu ve Turnasuyu akarsulari Giresun daglarinin kuzey yamalarindan
yaklasik 3000 m kotlarindan dogarak esitli yan kollarla birlesip Pazarsuyu ve Turnasuyu akarsulari
adini almakta ve Karadenize dklmektedir.
Proje kapsaminda Melet ayi ve Sap Deresi sulari kullanilacak olup, yan dere katilimlarina ait
bilgiler ve yan derelere ait uzun yillar akim degerleri Blm IV.2.6de verilmistir.
Regltrleri, Malzeme Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton Santralleri projesinin
Melet Irmagi ve yan kolu Sap ayi zerinde planlanmistir. Melet Irmagi, 17.05.2005 tarih ve
25818 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Sulak Alanlarin Korunmasi
Ynetmeligi hkmleri geregi Sulak Alan niteligindedir. Bu nedenle Sulak Alanlarin Korunmasi
Ynetmeligi hkmlerine uygun hareket edilecektir. Ayrica proje kapsaminda isletilmesi planlanan
kirma-yikama-eleme tesisi, malzeme ocaklari ve hazir beton retim tesisi ile ilgili olarak Ek-2
Faaliyet Izin Belgeleri alinacaktir.
75
IV.2.5. Yzeysel su kaynaklarnn mevcut ve planlanan kullanm (ime, kullanma,
sulama suyu, su rnleri istihsali, ulaym, turizm, elektrik retimi, diger kullanmlar
ve bunlarn proje sahasna gre konumlar, mesafeleri),
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan Ordu HES Proje alani
herhangi bir ime suyu havzasi ierisinde yer almamaktadir. Ancak bu projenin denge bacasindan
sonra Ordu Ili Merkezine imesuyu temini saglanacaktir. Bunun yani sira proje Kita ii yzeysel
sulara ait herhangi bir koruma alaninda da kalmamaktadir.
Ordu-1 ve Ordu -2 Reglatrleri ile Ordu HESinin membainda ve mansabinda herhangi bir
sulama bulunmamaktadir. Projede herhangi bir sulama veya diger su tketimi bulunmadigi iin
dnen su da bulunmamaktadir.
Ordu-1 ve Ordu -2 Reglatrleri ile Ordu HES projesi sadece enerji amali olup baska herhangi
bir su tketimi bulunmamaktadir. Ancak projede Orduya su temini de saglanacaktir. Ordu
HESnde enerji retimi iin yararlanan sular, Degirmen Dere akarsu yatagina birakilarak Melet
Irmagina ulasacaktir..
Ordu-1 ve Ordu -2 Reglatrleri ile Ordu HESin mansap ve menbasinda planlanan ve yer alan
diger tesislerin konumlari $ekil 25de verilmistir.
Ordu il sinirlari iindeki Melet Irmagi havzasinin tamaminda, Pazarsuyu ve Turnasuyu
havzalarinin ise yukari kollarindaki hidrolik enerji potansiyelini degerlendirmek amaciyla DSI VII.
Blge Mdrlgnce 1979 yilinda baslatilan ilk alismalar 1981 yilinda yayinlanan Dogu
Karadeniz Havzasi Istiksaf Raporu iinde verilmistir.
Istiksaf kademesinde teknik ve ekonomik ynden yapilabilir bulunan Ordu Projesi ile
nerilen tesisler, 1988 yilinda, DSI VII. Blge Mdrlg tarafindan master plan seviyesinde
yeniden incelenmek zere programa alinmistir.
Ordu Projesi tmyle enerji retim amali olup, master plan raporunda nerilen tesisler
membadan mansaba dogru asagidaki gibidir.
Topam Baraji ve Topam HES
Karica Reglatr ve Darica I HES
ambasi Baraji ve Darica II HES
Kirazlik Reglatr ve Kozbk HES
Ordu Baraji ve Ordu HES ( Ordu Baraj projesi MELET Enerji A.S tarafindan
Tnel ve Reglatr Projesi Olarak degistirilmistir.)
Projede nerilen hidroelektrik santrallerin toplam kurulu gc 351 MW, toplam yillik
ortalama enerji retimleri ise 1105 GWh. dir.
Kabadz ilesinde kltr balikiligi yapan 4 adet kurulu isletme bulunmaktadir. Proje
alanina yakin evresinde bu tr faaliyet alani bulunmamaktadir.
76
$ekil 25: Proje Alani ve Melet Havzasinda Bulunan Diger Tesisler
V.2.6. Projenin yer aldg havzann su kullanm durumu, (ime kullanma suyu amal
herhangi bir su kaynag havzasnda kalp kalmadg v.s. dahil),yagy-aky iliykisi,
ekolojik potansiyeli, projenin kurulacag su kaynagnn/kaynaklarnn uzun yllara
ait aylk ortalama degerleri (m/sn), akm gzlem istasyonlar ve reglatr yerlerini
temsil eden uzun yllara ait akm degerlerinin, ilgili kurum (bu verilerin temin
edildigi kurum) onay alnarak sunulmas,
Projenin su kaynagi Melet irmagi ve onun kolu olan Sap deresidir. Daha nceki blmde
de ifade edildigi gibi Ordu reglatr tek bir reglatr olarak yalnizca Melet irmagi
77
zerinde yer alirken, yerinde yapilan ettlerde topografya ve jeolojik yapinin buna msait
olmadigi ve Melet irmagi zerinde Ordu 1 reglatr ile Sap deresi zerinde de Ordu 2
reglatrnn yapilmasinin daha uygun olacagi belirlenmistir. Sap deresinden Ordu 2
reglatr vasitasiyla alinacak akimlar, nce Ordu 1 reglatr rezervuarina aktarilacak,
sonra da Ordu 1 reglatrnn Melet irmagindan gelecek akimlari ile birlikte Ordu HESe
iletilecektir.
Melet irmagi ana kolu ve sap deresi sularinin ayri ayri reglatrler vasitasiyla alinacak
olmasindan dolayi su temini hesaplarinin da ayri ayri yapilmasi gerekmektedir. Ordu 2
reglatrnden alinacak akimlar ncelikle evirme kapasitesine gre alinip Ordu 2
reglatrne getirilecektir.
Melet irmagi, yaklasik 3000 m kotlarindan dogar. Akisini nce kuzey bati ynnde
srdrerek Mesudiye ilesine kadar gelir. Buradan sonra Kuzeye ynelerek Topam baraj
yerine, daha sonra da proje yerine ulasir. Daha sonrada akisini yine Kuzey istikametinde
devam ettirerek Ordu ili civarindan Karadenize dklr. Melet irmaginin Ordu 1 reglatr
yerindeki yagis alani 1460.3 kmdir.
Mevcut durumda projenin diger su kaynagi tnelli bir derivasyon yapilarak sulari
evrilecek alinacak Sap deresidir. Sap deresinin Ordu 2 reglatr yerindeki yagis alani 332
kmdir.
Gelismeli durumda Melet irmagi havzasina derivasyon yapilmasi dsnlen ambasi
barajinin sulari olan Turnasuyu ile Pazarsuyu dereleridir. Bu iki akarsu da Karadenize
dklr.
Akm Gzlem stasyonlar (AG)
Melet ayi zerinde gerek DSI gerekse EIE tarafindan isletilen Akim Gzlem Istasyonu
(AGI) AGIler mevcuttur. Ordu 1 Reglatr yerine en yakin AGI, EIE tarafindan isletilen
2247 nolu Melet ayi-Gocalli AGI ve Ordu 2 yerinde ise DSI tarafindan isletilen 22-67
nolu Sap deresi-Durakky AGI bulunmaktadir. 2247 nolu AGI, 1967 yilinda ailmis
olup, halen isletilmektedir. 2247 nolu AGInin yagis alani 1859.2 km2dir.
Ordu 2 reglatrnn zerinde yer aldigi Sap deresi zerinde ise DSI tarafindan
isletilmekte olan 22-67 nolu Sap deresi-Durakky AGI vardir. AGI 1981 yilinda ailmis
olup halen isletilmektedir. 1982-1999 arasi yillar degerlendirilmistir.
DSI tarafindan isletilen diger bir AGI, 22-55 nolu Melet Irmagi-Yesilyurt AGI 1978
yilinda isletmeye ailmis olup halen isletilmektedir. 2238 nolu AGI ise EIE tarafindan
isletmeye ailmis olan Melet ayi-Aricilar AGIdir. AGI, 1964 yilinda isletmeye ailmis
olup halen isletilmeye devam etmektedir.
Turnasuyu deresi zerindeki AGIler ise 22-31 ve 22-56 AGIlerdir. Bu iki AGI birbirinin
devami seklindedir. 22-31 kapatilip biraz daha membada 22-56 olarak isletilmeye devam
etmistir. Pazarsuyu deresi zerinde ise EIE tarafindan isletilip kapatilan 2212 ve 2237
nolu AGIler bulunmaktadir. DSI tarafindan isletmeye ailan 22-64 nolu Pazarsuyu-
Kovanlik AGI 1979 yilinda ailmis olup halen isletilmesine devam edilmektedir.
78
Gerek AGIler gerekse meteoroloji istasyonlari, $ekil 26'daki hidrometeorolojik Bulduru
haritasinda verilmistir. Blgesel frekans analizi alismasinda kullanilan bazi Akim Gzlem
Istasyonlarina ait karakteristik bilgiler ve gzlem periyotlari ise, Tablo 37 'de verilmistir.
$ekil 26: Melet Havzasi Hidrometeorolojik Haritasi
Tablo 37: Akim Gzlem Istasyonlari
stasyon
No
Akarsuyun
Ad
stasyon Ad
yleten
Kuruluy
Kot Yagy alan
Aldg
Yl
Degerli Yl
Says
22-36 RESADIYE . KABATAS DSI 380,0 300,0 1977 9
22-55 MELET . YESILYURT DSI 196,0 1453,0 1978 21
22-56 TURNA S. TURNAKY DSI 12,0 274,0 1978 19
22-64 PAZAR S. KOVANLIK DSI 550,0 384,4 1979 22
22-67 SAP D. DURAKKY DSI 150,0 332,0 1981 18
22-69 AKSU D. GKEBEL DSI 500,0 576,8 1982 7
22-71 AKSU D. IKISU DSI 1050,0 285,7 1984 15
22-73 YAGLI D. TUGLACIK DSI 400,0 400,8 1981 17
22-80 YAGLI D. SINIRKY DSI 750,0 292,7 1981 20
22-91 BOLAMAN . ATALPINAR DSI 110,0 784,0 1987 11
2238 MELET . ARICILAR EIE 975,0 1024,4 1964 26
2247 MELET . GOCALLI EIE 40,0 1859,2 1969 21
79
Ordu 1-2 Reglatr Su Temini
Ordu 2 reglatrnn suyu evrilerek Ordu 1 reglatrne aktarilacagi iin ncelikle Ordu
2 reglatrnn su temini hesaplarinin yapilmasi uygun grlmstr. Ordu Reglatrleri
su temin alismasi mevcut durum ve gelismeli durum olmak zere iki halde
hesaplanmistir. Mevcut durumda membada Topam baraji vardir. Topam barajinin
insaati bitmek zere olup, Ordu HES isletmeye alinincaya kadar Topam baraji devreye
girmis olacaktir. Gelismeli durum akimlari iin membadaki Turnasuyu ve Pazarsuyu
derelerinden Melet ayi havzasina derivasyonla su evrilecektir.
Ordu reglatr ve HES projesinin su temini hesaplari 2247 AGInin rasat sresi temel
alinarak 1968-2008 arasini kapsayan periyot iin yapilmistir.
Mevcut Durum Su Temini
Ordu 2 reglatr Sap deresi zerinde yer almaktadir. Sap deresinin membasinda herhangi
bir tesisi olmadigi iin gnlk akimlarla alisilmistir. Ordu 2 reglatr yerinde DSI
tarafindan isletilmekte olan 22-67 nolu AGI vardir. AGI 1981 yilinda isletmeye ailmis
olup halen isletilmektedir. 1982-1999 arasi degerlendirilmistir. AGInin akimlarini 1968-
2008 arasi periyoda getirmek iin 2247 AGI ile korelasyon alismasi yapilmistir orelasyon
katsayisi R=0.828 denklemi ise y=0.5868x^0.723dr.
Korelasyonda asiri sapma gsteren degerler elimine edilmistir. Her iki AGInin de
membasinda nemli bir su kullanimi olmadigi iin akimlar dogal kabul edilmistir. Bu
denklem yardimi ile 22-67 AGInin akimlari 1968-2008 arasini kapsayacak sekilde
uzatilmistir. 2247 AGI ile 2267 AGI gnlk dogal ve net akimlari EKde, 2247 AGI
aylik dogal akimlari (m/s) olarak Tablo 38de, 22-67 AGI aylik dogal akimlari ise (m3/s)
olarak Tablo 39da verilmistir.
Ordu 2 regltr ile 2267 AGI yaklasik ayni yerdedir. Bu sebeple 22-67 AGI yerindeki
gnlk dogal akimlar, Ordu 2 reglatr yeri iin de aynen alinmistir. Reglatr yeri gnlk
dogal akimlarindan son 10 yilin (19992008) ortalama debisinin (5.58 m/s) % 10u olan
(0.56 m3/s) can suyu dslerek net akimlar elde edilmistir. Ordu 2 reglatr gnlk dogal
ve net akimlari EK de, aylik dogal akimlari ise (m3/s) olarak Tablo 40de verilmistir.
Daha sonra net akimlar kullanilarak debi sreklilik grafigi izilmistir. Debi sreklilik
grafigine gre 15.0 m3/slik kanal kapasitesi seilerek Net Akimlar ortalamasi olan 180,42
hm3/yil suyun % 91ine karsilik gelen 163,98 hm3/yil su Ordu 1 Reglatr rezervuarina
evrilmistir. 115.0 m/slik kanal kapasitesine gre evrilmis net akimlar EKde, evrilmis
net aylik akimlar ise (m/s) olarak Tablo 41de verilmistir.
80
Tablo 38: (2247) AGI Aylik Dogal Akimlari (ms)
81
Tablo 38: (2247) AGI Aylik Dogal Akimlari (ms) (Devami)
82
Tablo 39: (22-67) AGI Aylik Dogal Akimlari (ms)
83
Tablo 40: Ordu II Reglatr Aylik Dogal Akimlari (ms)
84
Tablo 41: Ordu II Regltr Aylik Net evrilmis Akimlari (ms)
85
IV.2.7.Toprak zellikleri ve kullanm durumu (topragn fziksel-kimyasal ve biyolojik
zellikleri, arazi kullanm kabiliyeti snflamas, erozyon, topragn mevcut kullanm),
Ilde grlen iklim ve jeolojik yapi farkliliklari ile vejetasyondaki esitlilik degisik
zelliklere sahip topraklarin olusumuna neden olmustur. Ilin arazi kabiliyetleri ve
dagilimlari $ekil 27de grlmektedir.
Arazi Kabiliyetleri Sflar ve Da (Ha)
67.548
0
113.991
439.681
2.894
1.296
161
7.705
337,498
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
SU YZEYLER
(Kaynak:Ordu Ili Tarim Master Plan Raporu)
$ekil 27: Ordu Ilinde Arazi Kabiliyetlerine Gre Toprak Siniflari
Grafikte grldg gibi Orduda I-IV. sinif araziler 99.734 ha olup, genelde tarim bu
araziler zerinde yapilmaktadir. Toplam alani 553.672 ha olan VI. ve VII. sinif arazilerde
de tarim yapildigi grlmektedir. Ancak, bu araziler islemeli tarima uygun degildir. Tarim
alanlarindan sonra ikinci sirayi alan mera alanlari ve orman alanlari VII. sinif araziler
zerinde yogunlasmaktadir.
Kullanma kabiliyet siniflari sekiz adet olup, toprak zarar ve sinirlandirmalari I. sinifdan
VIII. sinifa dogru giderek artmaktadir.
SINIF - I:
Topografya dz veya dze yakin (%0-2)dir. I. Sinif arazilerin kapladigi alan 1.296 ha
olup il yzlmnn %0,2 sini teskil etmektedir. I. Sinif arazilerin tm alviyal
topraklardir.
Bu arazilerin 534 hada sulu tarim, 582 hada kuru tarim, 174 hainda ise findik tarimi
yapilmaktadir. 6 hai ise yerlesim birimi olarak kullanilmaktadir..
SINIF- II:
Toplam miktari 7.705 hadir. Il yzlmnn %1,2sini teskil etmektedir. Bu arazilerin
%35,4n alviyal topraklar, %4,2 sini kolviyal topraklar, %14,7sini kirmizi sari
podzolik, %29,8ini gri kahverengi podzolik ve %8,9unu kahverengi orman topraklari
olusturmaktadir.
86
Bu arazilerin; 1.861 hainda kuru tarim, 975 hainda sulu tarim ve 3.605 hainda ise findik
tarimi yapilmaktadir. IIinci sinif arazilerin 256 hai ayir-mera, 559 hai orman arazisi
ve 449 haida tarim disi arazidir.
SINIF- III:
III. sinif araziler 23.185 ha kapladigi alan ile ilin %3,5 ini teskil eder. Bu arazinin toprak
gruplarina gre dagilimi ise %0,6si alviyal topraklar, %2,1i kolviyal topraklar, %19u
kirmizi sari podzolik topraklar, %19u gri kahverengi podzolik topraklar, %22.2si asit
kahverengi orman topraklar seklindedir.
Bu alanlarin kullanim durumlari ise syledir; 6.711 ha kuru tarim, 273 ha sulu tarim,
12.862 ha findik tarimi, 1.638 ha ayir-mera, 1.542 ha orman ve 159 ha tarim disi
arazilerdir.
SINIF- IV:
IV. sinif araziler ilin 67.548 ha alani ile %10,3 n kaplamaktadir. IVnc sinif arazilerin
toprak gruplarina gre dagilimi ise syledir; % 0,4 kolviyal topraklar, %9,7si kirmizi
podzilik topraklar, %33.4 kahverengi orman topraklarindan olusmaktadir.
Bu alanlarin kullanim durumlari ise syledir; 27.019 hai kuru tarim, 30.396 hai findik
tarimi, 3.517 hai ayir-mera, 5.215 hai orman ve 1.401 haida tarim disi arazilerdir.
SINIF- V:
Ordu ilinde V. Sinif Arazi yoktur.
SINIF- VI:
VI. sinif araziler, 113.991 ha alani ile ilin %17,36sini kaplar. Toprak gruplarina gre
dagilimi ise %11,5 ini kirmizi sari podzolik topraklar, %45,3 n gri kahverengi
podzolik topraklar, %19,9unu kahverengi orman ve %17,6 sini yksek dag topraklari
meydana getirmektedir.
Bu topraklarin kullanim durumlari ise syledir;
30.981 hainda kuru tarim, 34.767 hainda da findik tarimi yapilmaktadir. Bu topraklarin
31.756 hainda ayir-mera, 10.842 hainda orman ve 5645 hainda da tarim disi alani
mevcuttur.
SINIF- VII:
VII. sinif araziler, 439.681 ha alani ile ilin %66,99luk kismini kaplar. Bu alanlarin toprak
gruplarinin dagilimi ise %0,03n alviyal topraklar, %7,9unu kirmizi sari podzolik
topraklar, %76,5ini gri kahverengi podzolik topraklar ve %7,2sini ise asit kahverengi
orman topraklari teskil eder.
VII. sinif toprak alanlarinin; 83.253 hainda kuru tarim, 98.852 hainda findik tarimi
yapilmaktadir. VIIinci sinif arazilerde 41.833 ha ayir-mera, 166.494 ha orman ve 52.140
ha da tarim disi alani mevcuttur.
SINIF- VIII:
VIII. sinif araziler ilin2.894 ha alani ile il topraklarinin %0,04 n olusturur. Bu arazilerin
toprak gruplarina gre dagilimi ise 682 hainda irmak-taskin yataklari, 2.094 hainda
iplak kaya ve moloz, 118 harida sahil kumu seklindedir. Ayrica Ordu Ilinde toplam 161
ha su yzeyide vardir.
87
Ormanlik alanlar ilin 184.652 haini kaplar. Ormanlik alanlarin %90,16si VII. sinif
arazilerde bulunmaktadir.
ayir-Mera alanlari ilin 79.000 haini kaplar. ayir mera alanlarinin %93,15i VI. ve VII.
sinif arazilerde bulunmaktadir.
Yerlesim alanlari I-IV. sinif araziler zerinde kurulmustur. Yerlesim alanlarinin %65lik
kismi tarima elverisli alanlarda kurulmustur.
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan Ordu HES projesinin
bulundugu alanlarda VI. VII. Ve VIII sinif toprak zellikleri bulunan alanlar mevcuttur.
Proje alaninin bu alanlara hibir etkisi bulunmamaktadir. Ilgili alanlar iinde kamulastirma
islemleri devam etmektedir.
IV.2.8. Tarm alanlar (tarmsal geliyim proje alanlar, zel mahsul plantasyon
alanlar) sulu ve kuru tarm arazilerinin byklg, rn desenleri ve bunlarn yllk
retim miktarlar, rnlerin lke tarmndaki yeri ve ekonomik degeri,
Regltrleri, Malzeme Ocaklar, Krma-Ykama-Eleme ve Beton Santralleri projesinin
bulundugu Ordu ilinde Ilde 93.361 adet tarim isletmesi mevcuttur. Bu isletmelerin tamami
aile isletmesidir. Ilde tarim isletmeleri genellikle bitkisel ve hayvansal retimi birlikte
yapmakta ve bu isletmelerin orani da %79u bulmaktadir. %21i ise yalnizca bitkisel
retim yapan isletmelerdir. Yalniz hayvansal retim yapan isletme yoktur.
Ilde istihdamin byk bir kismi tarim agirliklidir. Ancak topografyanin ok yamali
olmasi ve tarim alanlarinin ok bulunmamasi nedeniyle blgede makineli tarimin
yapilamamaktadir. Buda retim iin gerekli is gc miktarini artirmakta ve retimi
sinirlandirmakta ve tarimsal verimliligi dsrmektedir. Bu nedenlerden dolayi kirsal nfus
basina dsen tarimsal rnler retimi, lke ortalamasinin altinda kalmaktadir.
Proje alaninin iinde bulundugu Kabadz ilesinde ait tarimsal rnler ve tahmini
retim miktarlari Tablo 42de gsterilmistir.
Ilimiz, blgemiz ve lkemiz iin nemli bir ihra rn olan findik, pazarlanan
meyve oranlari bakimindan ilk sirada yer almaktadir. Nitekim ilimizi, retilen meyvelerin
pazarlanma orani bakimindan, blgede birinci siraya ve lke genelinde st siralara
yerlestiren meyve tr findik olmaktadir. Orta Karadeniz Blgesinde hakim tarimsal
rnlerin basinda gelen findik Kabadz ilesinde de 6892 Halik alanda 5456 ton retimle
birinci sirada yer almaktadir. Ile tarim retiminde %45lik kismini karsilayan findik
retimini patetes ve hayvan pancari takip etmektedir. Tarla rnleri ierisinde de agirlikli
olarak misir ve patates retimi yapilmaktadir. retilen misir ve patates rnlerini yrede
isleyecek sanayi kuruluslarinin olmamasi nedeniyle istenilen sekilde
degerlendirilememektedir.
88
Tablo 42: Kabadz Ilesinde retilen Tarim rnleri (2003)
rn Cinsi Ekim Alan (Ha) retim Miktar (ton/yl)
Findik 6892 5456
Patates 130 3185
Hayvan Pancari 30 1500
Kivi 5,7 65
Ceviz 16 260
Yemlik Misir 20 400
Lahana 40 400
Kirmizi Yaprak Lahana 15 300
Misir (Yemeklik) 130 260
Taze Fasulye 8 120
ilek 8 100
Diger Sebzeler 6,4 118,8
Toplam 7298,1 12164,8
Proje alanini sinirlari ierisine alan Kabadz ilesinde halkin ok byk kisminin
geliri, Findik tarimina baglidir. Diger tarim rnleri yetistiriciliginden saglanan gelir yok
denilecek kadar azdir.
IV.2.9. Orman Alanlar (aga trleri ve miktarlar, kapladg alan byklkleri ve
kapallg bunlarn mevcut ve planlanan koruma ve/veya kullanm amalar), Proje
sahasnn iylendigi 1/25.000 lekli meycere haritas,
MELET ENERJ ELEKTRK RETM VE TC.A.$. tarafindan Ordu HES
projesinin kamulastirma planlarina gre proje alaninda ve getigi gzergahlarda orman
alanlari bulunmaktadir. Projede kamulastirma planlari nihai hale geldigi ve onaylatilmistir.
$ekil 28de Ordu ili Orman Haritasi zerinde konumu verilmistir.
IV.2.10. Koruma alanlar (Milli Parklar, Tabiat Parklar, Sulak Alanlar, Tabiat
Antlar, Tabiat Koruma Alanlar, Yaban Hayat Koruma Alanlar, Biyogenetik
Rezerv Alanlar, Biyosfer Rezervleri, Dogal Sit ve Antlar, Tarihi, Kltrel Sitler,
zel evre Koruma Blgeleri, zel evre Koruma Alanlar, Turizm Alan ve
Merkezleri, Mera Kanunu kapsamndaki alanlar),
Ordu HES projesi Sap Deresi zerinde kurulacak olan Ordu-2 Reglatrnde toplanacak
sular iletim Tneli ile Melet Irmaginin orakdz Mevkiinde kurulacak olan Ordu-1
Reglatrne aktarilir. Burada toplanan sular yaklasik 10 km enerji tneli ile HES alanina
aktarilir.
89
$ekil 28: Proje Alaninin Ordu Ili Orman Haritasindaki Konumu
Proje alaninda
Milli Park
Tabiat Parki
Tabiat Aniti
Tabiat Koruma Alanlari
Yaban Hayati Koruma Alanlari
Biyogenetik Rezerv Alanlari
Biyosfer Rezervleri,
Dogal Sit ve Anitlar
Arkeolojik, Tarihi, Kltrel Sitler
zel evre Koruma Alani
Tohum mescereleri, Gen Koruma alanlari
bulunmamaktadir.
Buna ragmen insaat alismalarina baslamadan nce tarim arazileri iin 5403 sayili
Toprak Koruma ve Arazi Kullanim Kanunu ve 4342 sayili Mera Kanunu ayrica su
rnlerinin korunmasi iin 1380 Sayili Su rnleri Kanunu hkmlerine uyulacak,
gerekli izinler alinacaktir.
90
Kltr ve Tabiati Koruma Kurulu verilerine gre Kabadz ilesinde tescilli olan varlik
Oluklu esmesidir. Harami Ky Oluklu Mahallesinde bulunan tescilli tarihi yapinin
proje alani ile etkilesimi sz konusu degildir.
Proje alaninin 2010-2011 yili Merkez Av komisyonu Karalarina gre incelendiginde
insaat sreci boyunca ve isletme asamasinda proje alaninda fauna trlerine mdahale
edilmeyecek; 2010-2011 yili Merkez Av komisyonu Karalarina uyulacaktir. Bu karara
gre Kabadz Ilesinde yasakli alan bulunmamaktadir. ($ekil 29)
rnek Avlak Olarak Tescil Edilen Ava Yasaklanan Sahalar:
Kursunali Avlagi; Dogusu: Sayacabasi, Gnren ky yolu ile sinirli olmak zere
Ortaburun Deresi, Kuzeyi: Persembe Ilesi, Selimiye Ky, Gneyi: Kadincik Ky tarim
arazileri, Batisi: Erikioglu Deresi dogu kismi, ilekliyatak Tepeye, Kapaklik Mahallesi
ortasindan akiroglu, Kkyavas Mahallesi diger mahalleler disarida ve batida kalmak
zere, zmlce Deresini takiple, orakdere Mahallesi Sirti.
Yaban Hayvan Yerleytirildigi in Avn Yasaklandg Sahalar:
nye Asarkaya; Dogusu: Yceler ve Eski Kizilcakese Kyleri mlki alanlari, Kuzeyi:
Ordu-Samsun devlet yolu, Gneyi: Basky ve Glcegiz Kyleri, Batisi: Cevizdere.
Bu alanlarda ilgili avlanmalar yasaktir.
(Kaynak:www.milliparklar.gov.tr)
$ekil 29: Proje Alaninin Ava Yasakli Sahalara Gre Konumu
91
IV.2.11. sulardaki (gl, akarsu) canl trleri (bu trlerin tabii karakterleri, ulusal
ve uluslararas mevzuatla koruma altna alnan trler; bunlarn reme, beslenme,
sgnma ve yayama ortamlar; bu ortamlar iin belirlenen koruma kararlar),
Proje alani zerinde yer alan Melet Irmagi ve ait Baliklar blgede yapilan bilimsel
alismalardan ve Prof.Dr. Levent Salih Turan ve arkadaslarinin proje alaninda yaptigi
blgesel gzlemleri ve hazirladiklari eserlerden faydalanilarak tespit edilmistir.Proje alai
ve civarinda yer alan balik trlerinin endemizim durumlari, IUCN Red List ve Bern
Szlesmesi Ek Listeleri kapsaminda degerlendirilmesi yapilarak Tablo 43de verilmistir..
IUCN ve Tehlike Kategorileri Kapsamnda Trlerin Deerlendirilmesi
IUCN-(International Union for Conservation of Nature) Doga ve Dogal Kaynaklarin
Korunmasi iin Uluslararasi Birlik: Dogal Kaynaklarin korunmasi amaci ile 1948 yilinda
kurulmus uluslararasi bir organizasyon olup, merkezi Gland, Isviredir. IUCN dnya
apinda 90 devlet, 120 hkmet kurumu ve 800'den fazla hkmet disi kurulusu tek bir
ati altinda toplamaktadir.
Tablo 43: Proje Alani ve evresinde Bulunan Balik Trleri
IUCN Tehlike Altindaki Trlerin Kirmizi Listesi, IUCN Kirmizi Liste Kategori ve
Kriterlerini kullanilarak kresel boyutta degerlendirilen bitki ve hayvanlarin yayilimi,
koruma stats ve sistematigi hakkinda bilgi vermekte olup, tehlike kategorilerinin
tespitinde kullanilan kisaltmalar ve anlamlari $ekil 30da verilmistir. Bu sistemin amaci
92
kresel lekte yok olma tehlikesiyle karsi karsiya kalan bitki ve hayvanlara asagidaki
kategorilerle dikkat ekmektir;
CR: ok Tehlikede, EN: Tehlikede ve VU: Zarar Grebilir:
Yok olmus ve dogada yok olmus bitki ve hayvanlar hakkinda bilgi verir;
Extinct (EX): Tkenmis, Extinct in the Wild (EW): Dogada Tkenmis
Tehlike altina girmeye yakin veya taksona zel koruma programi uygulanmazsa tehlike altina
girebilecek bitki ve hayvanlar hakkinda bilgi verir;
Near Threatened (NT): Tehdit Altina Girebilir
Dsk riskte yok olma tehlikesindeki bitki ve hayvanlar hakkinda bilgi verir;
Least Concern (LC): En Az Endise Verici
Yetersiz bilgi nedeniyle degerlendirilemeyen trler;
Data Deficient (DD): Yetersiz Veri
Henz degerlendirmemis ve M.. 1500 yilindan nce yok olmus trler listeye alinmamistir;
Not Evaluated (NE): Degerlendirilmemis
$ekil 30: IUCN Tehlike Kategorileri
93
Proje alani ve yakin evresinde tespit edilen fauna ve flora trleri IUCN Tehlike
Kategorileri kapsaminda incelenmis ve tablolarda verilmistir. IUCN Tehlike
Kategorilerince risk altindaki trlere projeden kaynaklanacak olumsuz etkiler
beklenmemekte olup, alinmasi gereken tedbirlere faaliyet sahibi tarafindan uyularak
ilgili kurumlarla isbirligine gidilecektir.
Bern Szleymesi le Koruma Altna Alnan Trler
Bern Conventioni olarak bilinen Avrupanin Yaban Hayati ve Yasama Ortamlarinin
Korunmasi Szlesmesi 1979da Bernde ilk olarak kabul edilmistir. Trkiyede
9/1/1984 tarihli Bakanlar Kurulu karari ile yrrlge girmis uluslararasi bir szlesme
olup, amaci nesli tehlikeye dsms ve dsebilecek trlerin, zellikle gmen olanlarina
ncelik verilmek zere, yabani flora ve fauna ve bunlarin yasam ortamlarinin
korunmasi ve bu konuda birden fazla devletin isbirligini gelistirmektir. Bu szlesme
hkmlerine uygun olarak taraflar tehdit altinda veya zarar grebilir nitelikteki trlere
zellikle endemik olanlara zel nem gsterecek, yabani fauna ve floranin
habitatlarinin korunmasi iin milli politikalarini olusturacaklardir. Bern Szlesmesine
gre kesin olarak koruma altina alinan flora trlerinin kasitli olarak koparilmasi,
toplanmasi, kesilmesi veya kklenmesi kesinlikle yasaklanmistir. Bern Szlesmesine
gre koruma altina alinan fauna trleri iki kategoriye ayrilmistir.
II- Kesin Olarak Koruma Altna Alnan Trler
Her trl kasitli yakalama ve alikoyma, kasitli ldrme sekilleri,
reme veya dinlenme yerlerine kasitli olarak zarar vermek veya buralari tahrip etmek,
Yabani faunayi bu szlesmenin amacina ters dsecek sekilde zellikle reme,
gelistirme ve kis uykusu dnemlerinde kasitli olarak rahatsiz etmek,
Yabani evreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya bos dahi olsa bu
yumurtalari alikoymak,
Fauna trlerinin canli veya cansiz olarak elde bulundurulmasi ve i ticareti yasaktir.
III- Korunan Fauna Trleri
Yabani faunayi yeterli populasyon dzeylerine ulastirmak amaciyla uygun durumlarda
geici veya blgesel yasaklama. Kapali av mevsimleri ve diger ulusal esaslar (Merkez
Av Komisyonu kararlari).
Bern Szlesmesi ile koruma altina alinan trler faaliyet alaninda bulunmamakta olup,
yaban hayati trleri zerine bu faaliyet ile; bu trlerin avlanmasi, kasitli olarak
ldrlmesi kesinlikle sz konusu degildir. Sz konusu faaliyette isletme asamasinda
evre ve Orman Bakanligi Merkez Av Komisyonu kararlarina, Bern Szlesmesi
hkmlerine, 4915 sayili Kara Avciligi Kanunu ve Ynetmelikleri ile 2872 Sayili
evre Kanunu ve Ynetmeliklerine uyulacaktir. Proje kapsaminda faaliyete iliskin
yasal btn nlemler faaliyet sahibi tarafindan alinacaktir.
94
IV.2.12. Flora ve Fauna (trler, endemik zellikle lokal endemik bitki trleri, alanda
dogal olarak yayayan hayvan trleri, ulusal ve uluslararas mevzuatla koruma altna
alnan trler, nadir ve nesli tehlikeye dymy trler ve bunlarn alandaki bulunuy
yerleri, av hayvanlarnn adlar, poplasyonlar ve bunlar iin alnan Merkez Av
Komisyonu Kararlar) proje alanndaki vejetasyon tiplerinin bir harita zerinde
gsterilmesi. Projeden ve alymalardan etkilenecek canllar iin alnmas gereken
koruma nlemleri (inyaat ve iyletme ayamasnda). Arazide yaplacak flora
alymalarnn vejetasyon dneminde gerekleytirilmesi ve bu dnemin belirtilmesi,
Ordu 1 ve Ordu 2 Reglatrleri ve ORDU HES projesi kapsaminda proje alaninda 2010
yili ierisinde karasal ve sucul flora - fauna alismalari yapilmistir.
Flora
Metodoloji
Ordu Ili, Kabadz Ilesi, Ordu 1,2 Reglatrleri, Ordu HES, Malzeme ocaklari-kirma-
eleme ve beton santralleri proje sahasinin floral yapisini ve florayi olusturan
bilesenlerin karsi karsiya bulunduklari riskler ve koruma statlerini belirleyebilmek
amaciyla 2010 yili ierisinde tarafimizdan aik alan alismalari gereklestirilmistir.
Aik alan alismalari sirasinda alandan bitki rnekleri toplanmistir. Toplanan bu yas
bitki rnekleri ynteme uygun olarak kurutulmustur. Kurutulan bitki rneklerinin
tanimlanmasinda "Flora of Turkey And East Aegean Islands" adli kaynaktan
yararlanilmistir. Ordu HES ve Ordu Reglatr 1 ve 2 nin proje sahasindan tespit
edilen bitki trleri Tablo 44de verilmistir. Olusturulan floristik listelerde familyalarin
siralamasi "Flora of Turkey And East Aegean Islands" adli kaynaktaki evrimsel siraya
gre, cins ve trlerin sistematik konumlari kontrollerde kolaylik saglamasi bakimindan
alfabetik olarak verilmistir. Birinci stunda familya, Ikinci takson, nc stunda
endemizm durumu, drdnc stunda biliniyor ise fitocografik blgesi, besinci stunda
bitkinin Trke adi verilmistir. Bitkilerin Trke adlarinin belirlenmesinde Sinasi
Akalin tarafindan hazirlanmis olan "Byk Bitkiler Kilavuzu" ve Prof. Dr. Turhan
Baytop tarafindan hazirlanmis olan "Trke Bitki adlari" adli kaynaklardan
faydalanilmistir.
Tablonun altinci ve son stununda taksonun tehlike kategorisi verilmektedir. Bitkilerin
tehlike kategorileri IUCN komisyonunun tespit ettigi kriterlere gre ve Ekim v.d.
tarafindan hazirlanmis ve Trkiye Tabiatini Koruma Dernegi tarafindan yayinlanmis
olan "Trkiye Bitkileri Kirmizi Kitabi" adli kaynaktan faydalanilmistir.
Bitki trlerinin tehlike kategorilerinin tesbitinde kullanilan kisaltmalar ve aiklamalari:
EX: Tkenmis LC: Az tehdit altinda
EW: Dogada tkenmis DD: Veri yetersiz
CR: ok tehlikede NT: Tehlike altina girmeye aday
EN: Tehlikede NE: Degerlendirilemeyen
VU: Zarar grebilir
Habitat Snflar:
1- Orman
95
2- Maki
3- Frigana (ogu dikenli, alak boylu ve yumak yastik olusturan bitkiler
4- Kltr alanlari (Bag, bahe v.b.)
5- Kuru ayir
6- Nemli ayir, Bataklik ve Sulak Alan
7- Yol kenari
8- Kayalik
Nisbi Bolluk Snflar:
1- ok nadir
2- Nadir
3- Orta derecede bol
4- Bol
5- ok bol
Endemizm:
L- Lokal endemik
B- Blgesel endemik
Y- Yaygin endemik
Floristik Analiz
Ordu Ili, Kabadz Ilesi, Ordu 1,2 Reglatrleri, Ordu HES proje sahasinin floristik
yapisi ile ilgili olarak yapilan inceleme sonucu proje alaninda 48 familyaya ait 111 cins,
143 tr, 17 alttr ve 7 varyete tespit edilmistir. Bu alandan tespit edilen bitkilerin
fitocografik blgelere gre dagilimi ise syledir; Avr.-Sib. elementi 27, Ir.-Tur.
elementi 6 ve ksin elementi 25 seklindedir. 86 tr ise fitocografik blgesi bilinmeyen
ya da birden fazla fitocografik blge elementidir. alisma alanindan tespit edilen bitki
trlerinin 143 de LC kategorisindedir. Proje insaat sahasindan 3 endemik bitki tr
tespit edilmistir. Bu trler; Galium fissurense Ehrend. & Schrb.-Tem., Geranium
asphodeloides Burm.fil. subsp. sintenisii (Freyn) Davis, Heracleum platytaenium Boiss.
dir. Proje sahasindan endemik olmayip BERN szlesmesine gre koruma listesinde
olan Cyclamen coum Miller var. coum tr tespit edilmistir.
Malzeme ocaklari-kirma-eleme ve beton santralleri proje sahasinin floristik yapisi ile
ilgili olarak yapilan inceleme sonucu proje alaninda 42 familyaya ait 90 cins, 112 tr,
15 alttr ve 3 varyete tespit edilmistir. Bu alandan tespit edilen bitkilerin fitocografik
blgelere gre dagilimi ise syledir; Avr.-Sib. elementi 22, Ir.-Tur. elementi 6 ve ksin
elementi 17 seklindedir. 67 tr ise fitocografik blgesi bilinmeyen ya da birden fazla
fitocografik blge elementidir. alisma alanindan tespit edilen bitki trlerinin 112 side
LC kategorisindedir. Proje insaat sahasindan 1 endemik bitki tr tespit edilmistir. Bu
tr; Heracleum platytaenium Boiss. dir. Proje sahasindan endemik olmayip BERN
szlesmesine gre koruma listesinde olan Cyclamen coum Miller var. coum tr tespit
edilmistir.
96
Tablo 44: Proje Sahasi Floristik Listesi
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Habitat Nisbi Bolluk End.
Durum
Teh. K.
PTERI DOPHYTA 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
SPHENOPSI DA
Equi set aceae Equiset um
hyemale L.
At kuyruu __ x x LC
Hypol epi daceae Pt eridum
aquilinum (L.)
Kuhn.
erit erelt i __ x x LC
Aspl eni aceae Aspleniumtricho
manesL
Kara erit li
relt i
__ x x x LC
At hyri aceae At hyrium
densif ol ium
Tausch ex Opiz.
Hakiki
deen
relt i
__ x x x LC
Aspi di aceae Dryopt er is f ilix-
mass (L.) Schott
Bbrek
relt i
__ x x x LC
SPERMATOPHYTA
GYMNOSPERMAE
Pinaceae Picea orientalis
(L.) Link
Ladin __ x x LC
ANGIOSPERMAE
DICOTYLEDONES
Ranunculaceae Caltha polypetala
Hochst. Ex
Lorent.
__ __ x x LC
Consolida
orientalis (Gay)
Schrd
Hazeran __ x x x LC
Helleborus
orientalis Lam.
pleme __ x x LC
Ranunculus
kotschyi Boiss.
Dgn iegi __ x x LC
Thalictrumminus
L. var. majus
(Grantz) Crepin
ayir sedef
otu
__ x x LC
Berberidaceae Berberis vulgaris
L.
Hanim
tuzlugu
__ x x x LC
Brassicaceae Capsella bursa-
pastoris (L.)
Medik.
oban antasi __ x x LC
Cardamine
impatiens L. var.
pectinata (Pallas)
Trautv.
Yaban teresi Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Cardamine tenera
Gmel.
Yaban teresi Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Erophila verna
(L.)
Chevall.Subsp.
verna
ir ir otu __ x x LC
Erysimumpulchell
um (Willd.) Gay.
Erysimum __ x x LC
97
Tablo 44: Proje Sahasi Floristik Listesi (Devami)
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Cistaceae Helianthemumnu
mmularium(L.)Mi
llersubsp.tomento
sum(Scop.)
Schinz&Thellung
Gnes gl __ x x x x LC
Violaceae Viola sieheana
Becker
Menekse __ x x x LC
Polygalaceae Polygala alpestris
Reichb.
Keten Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Caryophyllaceae Cerastium
fontanum Baumg.
Subsp. triviale
(Link) Jalas
Boynuz otu __ x x x LC
Silene alba
(Miller)
Krausesubsp.
divaricata
(Reichb) Walters
Nakil __ x x x LC
Silene multifida
(Adams) Rohrb.
Nakil __ x x LC
Silene vulgaris
(Moench) Garcke
var. vulgaris
Nakil __ x x LC
Cstaceae Cistus creticus L. Laden __ x x LC
Polygonaceae Polygonum
bistorta
L.subsp.carneum(
Koch)Coode&
Cullen
oban
degnegi
ksin ele. x x LC
Polygonum
cognatum Meissn.
oban
degnegi
__ x x LC
Rumex acetosella
L.
Labada __ x x x LC
Chenopodiaceae Chenopodium
foliosum
(Moench)
Aschers.
Kaz ayagi __ x x LC
Hypericaceae Hypericum
linaroides Bosse.
Binbir delik
otu
__ x x x LC
Hypericum
orientale L.
Binbir delik
otu
__ x x x LC
Malvaceae Lavatera
thuringiaca L.
Hatmi __ x x LC
Geraniaceae Erodium
cicutarium (L.)
LHerit. subsp.
cicutarium
Turnagagasi __ x x LC
Geranium
sphodeloides
Burm. Fil. subsp.
sintenisii (Freyn)
Davis
Turnagagasi ksin ele. x x x x LC
98
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Geranium graciale
Ledeb ex Nord.
Turnagagasi ksin ele. x x x LC
Geranium pyren
aicum Burm. Fil.
Turnagagasi __ x x x x LC
Fabaceae Anthyllis
vulneraria L.
subsp.
boissieri (Sag.)
Bornm.
Yara tirfili __ x x x LC
Astragalus
lineatus Lam. var.
jildisianus
(Bornm.)
Matthews
Geven __ x x LC
Chamaecytisus
pygmaeus (Willd.)
Rothm
__ x x x x LC
Genista tinctoria
L.
Katirtirnagi Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Lathyruslaxiflorus
(Desf.)Kuntzesubs
p. axiflorus
Mrdmk __ x x LC
Lotus corniculatus
L. var. alpinus
Ser.
Lfer otu ksin el. x x LC
Medicago
lupulina L.
Yonca __ x x LC
Medicago
papillosa Boiss.
Yonca __ x x x LC
Trifolium
hybridum L. var.
anatolicum
(Boiss.) Boiss.
gl __ x x LC
Trifolium medium
L. var. medium
gl __ x x LC
Trifoliumochroleu
cumL.
gl __ x x LC
Trifolium repens
L. var. repens
gl __ x x LC
Trifolium
sintenisii Freyn
gl ksin ele. x x x x LC
Vicia cracca L.
subsp. cracca
Fig Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Rosaceae Alchemilla
pseudocartalinica
Juz.
Arslan
penesi
__ x x LC
Crataegus
microphylla C.
Koch
Ak diken __ x x LC
Fragaria vesca L. ilek __ x x x LC
Geum urbanum L. Al renkli
karanfil otu
Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Laurocerasus
officinalis Roemer
Koca yemis __ x x x LC
Potentilla erecta
(L.) Rauschel
Bes parmak
otu
Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
99
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Rosamontana
Chaix subsp.
woronowii
(Lonocz.) .
Nilsson
Gl __ x x LC
Rubus ideus L. Bgrtlen __ x x x LC
Sanguisorba
minor Scop.
Subsp. muricata
(Spach) Briq.
Kk ayir
dgmesi
__ x x LC
Sibbaldia
parviflora Willd.
var. parviflora
__ __ x x x LC
Onagraceae Epilobiumanatolic
umHausskn.Subsp
. natolicum
Yaki otu __ x x LC
Epilobium
gemmascens
C.A.Meyer
Yaki otu __ x x x LC
Crassulaceae Sedum pallidum
Bieb. Var.
bithynicum
(Boiss.)
Chamberlain
Dam korugu ksin ele. x x x LC
Sedum spurium
Bieb.
Dam korugu ksin ele. x x x LC
Saxifragaceae Saxifraga
moschata Wulfan
Tas kiran otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Apiaceae Bunium
microcarpum
(Boiss.) Freyn
subsp. bourgaei
(Boiss.) Hedge &
Lamond
__ Ir.-Tur. ele. x x LC
Chaerophyllum
aureum L.
Frenk
maydanozu
__ x x x LC
Eryngium
giganteum Bieb.
akir dikeni ksin ele. x x x LC
Heracleum
platytaenium
Boiss.
Tavsancil otu ksin ele. x x x x LC
Caprifoliaceae Sambucus ebulus
L.
Mrver Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Dipsacaceae Scabiosa
columbaria L.
subsp. ochroleuca
(L.) Celak var.
ochroleuca
Uyuz otu __ x x LC
Asteraceae Anthemis
triumfettii (L.)
All.
Papatya Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Bellis perennis L. Bellis Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Centaurea
salicifolia Bieb.
ex Willd. subsp.
abbreviata C.
Koch
Yanar dner ksin ele. x x x LC
Cirsium arvense
(L.) Scop. Subsp.
vestitum
(Wimmer &
Grab.) Petrak
Deve dikeni __ x x LC
Cirsium echium
(Bieb.) Hand.-
Mazz.
Deve dikeni Ir.-Tur. ele. x x x LC
100
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Cirsium vulgare
(Savi) Ten.
Su dikeni __ x x LC
Leontodon
hispidus L. var.
hispidus
Arslan disi Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Logfia arvensis
(L.) Holub.
__ x x LC
Pilosella
hoppeana
(Schultes) C.H. &
F.W. Schultz
subsp. troica
(Zahm) Sell &
West
__ __ x x LC
Senecio vernalis
Waldst. & Kit
Kanarya otu __ x x LC
Taraxacum
crepidiforme DC.
subsp.
crepidiforme
Hindiba Ir.-Tur. ele. x x x LC
Taraxacum
microcepholoides
Van Soest
Hindiba __ x x LC
Tripleurospermum
oreodes (Boiss.)
Rech. var. oreodes
__ __ x x x LC
Campanulaceae Campanula
olympica Boiss.
an iegi ksin ele. x x LC
Ericaceae Rhododendron
luteum Sweet
Orman gl ksin ele. x x LC
Rhododendron
ponticum L.
subsp. ponticum
Orman gl ksin ele. x x LC
Primulaceae Cyclamen coum
Miller var. coum
Siklamen __ x x LC
Primula auriculata
Lam.
uha Ir.-Tur. ele. x x LC
Primula vulgaris
Huds. subsp.
vulgaris
uha ksin ele. x x LC
Gentianaceae Gentianella
caucesea
(Loddiges ex
Sims) Holub
Gentian ksin el. x x LC
Convolvulaceae Convolvulus
arvensis L.
Gndz sefasi __ x x LC
Boraginaceae Myosotis alpestris
F.W. Schmit.
Subsp. alpestris
Unutma beni
iegi
__ x x LC
Solanaceae Solanum nigrum
L. subsp. nigrum
Kpek
memesi
__ x x LC
Scrophulariaceae Euphrasia
rostkoviana
Hayne subsp.
rostkoviana
__ __ x x LC
Linaria
genistifolia (L.)
Miller subsp.
genistifolia
Nevruz Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Rhinanthus
angustifolius
C.C.Gmelin
subsp.
grandiflorus
(Wallr.)
D.A.Webb.
__ __ x x LC
Verbascum
speciosum
Schrader
Sigir kuyrugu __ x x LC
Veronica
anagallis-aquatica
L.
Yavsan otu __ x x LC
Veronica
beccabunga L.
Yavsan otu __ x x LC
Veronica filifori J.
E. Smith
Yavsan otu ksin ele. x x LC
101
Familya Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Lamiaceae Ajuga orientalis
L.
Mayasil otu __ x x x LC
Ajuga reptans L. Mayasil otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Calaminthasylvati
ca Bromf. Subsp.
sylvatica
Tibbi misk Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Lamium album L. Ballibaba __ x x LC
Mentha longifolia
(L.)
Hudsonsubsp.typh
oides
(Briq.)harleyvar.ty
phoides
Nane __ x x LC
Prunella vulgaris
L.
Erik otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Salvia forskahlei
L.
Ada ayi ksin ele. x x LC
Stachysannua(L.)s
ubsp.annuavar.ann
ua
Karabas __ x x x LC
Stachys byzantina
C. Koch
Karabas Avr.-Sib.
ele.
x x LC
StachysibericaBie
b.subsp.ibericavar
.iberica
Karabas Ir.-Tur. ele. x x x LC
Teucrium
chamaedrys
L.subsp.
trapezunticum
Rech
Yer mesesi ksin ele. x x x LC
Thymuspraecox
Opiz
subsp.jankae(Cela
k) Jalasvar.jankae
Kekik __ x x LC
Plantaginaceae PlantagomajorL.s
ubsp. major
Sinir otu __ x x x LC
Euphorbiaceae Euphorbia
oblongifolia
(C.Koch) C. Koch
Stlegen ksin ele. x x x LC
Urticaceae Parietaria judaica
L.
Duvar
feslegeni
__ x x LC
Urtica dioica L. Isirgan Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Betulaceae Alnusglutinosa(L.
)Gaertnersubsp.ba
rbata(C.A.Meyer)
Yalt.
Karaaga ksin ele. x x LC
Fagaceae Fagus orientalis
Lipsky.
Kayin Avr.-
Sib.ele.
x x LC
Rubiaceae Galiumfissurense
Ehrend.&
Schrb.-Tem.
Yogurt otu ksin ele. x x x LC
Galium odoratum
(L.) Scop.
Yogurt otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
MONOCOTYLEDONES
Liliaceae Colchicumspecios
um Steven
Aci igdem ksin ele. x x LC
Gageaglacialis C.
Koch
Altin yildiz Ir.-Tur. ele. x x LC
Muscariarmeniacu
m Leichtlin ex
Baker
Misk __ x x LC
Ornithogalum
sigmoideum
Freyn & Sint.
Tkrk otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
102
Takson Trke
Ad
Fit.
Blge
Durum
Teh. K.
1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 L B Y
Orchidaceae Dactylorhiza
urvilleana
(Steudel)
Baumann &
Knkele
Salep ksin ele. x x LC
Planathera bifolia
(L.) L.C.M.
Richard
__ Avr.-Sib.
ele.
x x x LC
Juncaceae Juncusconglomera
tusL.
Kofa Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Juncus bufonius
L.
Kofa __ x x LC
Cyperaceae Blymus
compressus (L.)
Panzer
__ __ x x LC
Carex capitellata
Boiss. & Bal.
Eksi otu ksin ele. x x LC
Carexnigra(L.)Rei
hard subsp. nigra
Eksi otu __ x x LC
Carex pallescens
L. var. chakodeta
(V.Krecz.) .
Nilsson
Eksi otu ksin ele. x x LC
Carex tomentosa
L.
Eksi otu Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Poaceae Cynosurus
cristatus L.
Kpek
kuyrugu
__ x x x LC
Deschampsia
flexuosa (L.) Trin.
Kans Avr.-Sib.
ele.
x x LC
Glyceria
arundinacea
Kunth
__ __ x x LC
Lolium perenne L. im Avr.-Sib.
ele.
x x x x LC
Poa bulbosa L. Orman salkim
otu
__ x x LC
Poa nemoralis L. Orman salkim
otu
__ x x LC
Poa pratensis L. Orman salkim
otu
__ x x LC
Koruma nlemi
Ordu Ili, Kabadz Ilesi, Ordu 1,2 Reglatrleri, Ordu HES proje sahasindan 3
endemik bitki tr tespit edilmistir. Bu trlerden; Galium fissurense Ehrend. & Schrb.-
Tem., Geranium asphodeloides Burm.fil. subsp. sintenisii (Freyn) Davis, Heracleum
platytaenium Boiss. dir. Bu trlerden tehlike kategorisi LC olan trler iin her hangi bir
koruma nlemi alinmasina gerek yoktur.
Proje sahasindan endemik olmayip BERN szlesmesine gre koruma listesinde olan
Cyclamen coum Miller var. coum tr tespit edilmistir. Bu tr iin alinmasi gereken
koruma nlemi asagida detayli olarak verilmistir.
Malzeme ocaklari, kirma-eleme-yikama ve beton santralleri proje sahalarindan 1
endemik bitki tr tespit edilmistir. Bu tr Heracleum platytaenium Boiss., IUCN
kriterlerine gre LC kategorisinde olup insaat asamasinda ve sonrasinda herhangi bir
koruma nlemi alinmasina gerek yoktur. Fakat, BERN szlesmesi geregi koruma
103
altinda olan Cyclamen coum Miller var. coum tr tespit edilmis olup, alinmasi gereken
koruma nlemi asagida verilmistir.
Cyclamen coum Miller var. coum (LC)
Endemik olmayip, BERN szlesmesi kapsaminda koruma altinda olan Cyclamen coum
Miller var. coum tr iin koruma nlemi alinmasi gerekmektedir. Alinmasi koruma
nlemi; insaat alismalari baslamadan proje alani ierisinde bulunan Cyclamen coum
Miller var. coum populasyonu uygun habitatlara tasinmalidir. Tasima islemi iin en
uygun dnem Haziran-Temmuz aylari arasidir.
Sonu
Ordu Ili, Kabadz Ilesi, Ordu 1,2 Reglatrleri, Ordu HES proje sahalarinin floristik
listeleri degerlendirildiginde; 3 Mart 1978de Washington da imzalanan CITES (Nesli
tehlikede olan hayvan ve bitki trlerinin uluslararasi ticaretine iliskin szlesme) geregi
koruma altina alinan ve ticareti yasaklanan bitki trlerinin hibiri alanda
bulunmamaktadir. Proje sahasi ierisinde, 09.01.1984 tarihinde Trkiyenin resmen
taraf olarak onayladigi Avrupanin Yaban Hayati Ve Yasam Ortamlarini Koruma
Szlesmesi (BERN) geregi koruma altinda olan Cyclamen coum Miller var. coum tr
iin koruma nlemi alinmasi gerekmektedir. Alinmasi koruma nlemi; insaat
alismalari baslamadan proje alani ierisinde bulunan Cyclamen coum Miller var.
coum populasyonu uygun habitatlara tasinmalidir. Tasima islemi iin en uygun dnem
Haziran-Temmuz aylari arasidir.
Resim 1: Rhododendron ponticum L. subsp. ponticum Resim 2: Rhododendron luteum Sweet
Resim 3: Taraxacum crepidiforme DC. subsp. crepidiforme Resim 4: Myosotis alpestris F.W. Schmit. Subsp. alpestris
Fotograf 5: Floristik Fotograflar
104
Resim 5: Stachys annua (L.) subsp. annua var. annua Resim 6: Primula auriculata Lam.
Resim 7: Lathyrus laxiflorus (Desf.) Kuntze subsp.
laxiflorus
Resim 8: Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker
Resim 9: Bellis perennis L. Resim 10: Alchemilla pseudocartalinica Juz.
Fotograf 5: Floristik Fotograflar (Devami)
105
Resim 11: Solanum nigrum L. subsp. Nigrum Resim 12: Primula vulgaris Huds. subsp. Vulgaris
Resim 13: Cyclamen coum Miller var. coum Resim 14: Heracleum platytaenium Boiss.
Fotograf 5: Floristik Fotograflar (Devami)
Fauna
Ordu-HES Projesi, Dogu Karadeniz Blgesinin bati kesiminde kalan Ordu iline bagli
Kabadz ilesinin batisinda gneybati kuzeydogu ynnde akan Melet Irmagi zerinde
planlanmistir. Projenin ana evirme yapisi olan Melet Irmagi zerindeki Ordu-I
Reglatr ile bu reglatrn rezervuarina Melet Irmaginin bir yan kolu olan Sap deresi
sularini derive etmek amaciyla tasarlanan Ordu-2 Reglatr, Kabadz ile merkezinin
sirasiyla 6 km ve 7 km bati-gneybati ynnde yer almaktadir.
Ordu-HES projesi kapsaminda tesis edilecek olan proje bilesenlerinin yer alacagi kesimler
ile bu kesimlere yakin evrede dogal olarak bulunan karasal fauna bilesenlerinin hangileri
oldugunun belirlenebilmesi ve karasal fauna bilesenleriyle faaliyetin olasi etkilesimi
konusunda inceleme ve degerlendirmelerde bulunabilmek amaciyla proje alani ve yakin
evresinde tarafimizdan saha gzlemleri ve incelemeler gereklestirilmistir. Karasal Fauna
ile ilgili alismalar 2009 yili ierisinde gereklestirilmistir. Ayrica bu kesimlerde ve yakin
cografyada tarafimizdan 2000, 2007 ve 2008 yillarinda, farkli projeler kapsaminda
gereklestirmis olan alismalarda elde edilmis olan verilerden de istifade edilmistir.
Proje alani ve yakin evresinde tarafimizdan gereklestirilmis olan tm bu veri toplama
faaliyetlerini tamamlayici olarak civarda yasayan yre sakinleri ile birebir grsmeler,
106
anket alismalari yapilmis, ayrica literatr kontrolleri de tamamlanmistir. Sahada gzlenen
trlerin tayin edilmesinde yararlanilan kaynak materyal Kaynaklar blmnde
verilmistir.
Tm bu alismalar sonucunda proje alaninda ve bitisik alanlarda yasadigi belirlenen
yabanil fauna bilesenleri; bu trlerin blgedeki konumlari ile ulusal ve uluslararasi
tehlike/korunma durumlarini gsteren envanter tablolari olusturulmustur. Trlerin karsi
karsiya olduklari tehlike dereceleri incelenerek, IUCN (Uluslararasi Dogayi Koruma
Birligi) tarafindan hazirlanmis olan European Red Liste gre degerlendirilmis, bu
listelerdeki simgeler araciligi ile ayni tabloda gsterilmistir. Ayrica gzlem yapilan
alanlarda saptanan fauna elemanlari Bern Szlesmesinin fauna iin hazirlanmis olan ek
listelerine (Ek-II ve Ek- III) gre de degerlendirilerek ayni tablo zerine islenmistir.
Bunlara ek olarak, saptanan kus ve memeli hayvan trleri iin Milli Parklar Av ve Yaban
Hayati Genel Mdrlg Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafindan gncellenmis olan en
son koruma listeleri de kontrol edilerek sonular ilgili tablolara islenmistir. Son olarak, kus
trleri ile ilgili olarak yapilan degerlendirmelerde Kiziroglu (2008) tarafindan hazirlanmis
Trkiye Kuslari Kirmizi Listesi (Species List in Red Data Book R.D.B) de baz alinarak
tabloda kullanilmistir
I-KYA$AMLILAR (Amphibia: Kurbagalar ve Semenderler Trleri)
Faaliyet alani ve yakin evrede tarafimizdan gereklestirilmis saha alismalari, yre
sakinleri ile grsmeler ve literatr kontrolleri sonrasinda proje alani ve yakin evresinde
Amfibi trnn yasadigi belirlenmistir. Grldg gibi alanda Ikiyasamli tr sayisi
yksek degildir. Alanda sulak alan tipi olarak nispeten hizli akan bir akarsuyun bulunmasi,
evrenin yogun bitki rts ile kapli olmasi ve buna bagli olarak gl, glet veya glck
gibi amfibiler tarafindan tercih edilen alanlarin bulunmamasi ve proje alaninin olduka
sinirli byklkte olmasi bu durumun baslica nedenleridir.
Proje alani ierisinde kaydedilmis olan Amfibi trlerinin koruma statleri ile ilgili olarak
yapilan degerlendirme sonucu bu trlerin tamaminin Bern Listesi Ek-IIIde, yani Koruma
Altindaki Trler Listesinde yer aldiklari belirlenmistir.
IUCN tarafindan hazirlanmis ve gncellenmis olan Avrupa kirmizi Listesi (ERL)ne gre
yapilan degerlendirmeye gre ise bu trler arasinda yer alan Kafkas Semenderinin VU
(=Vulnerable, Hassas, Zarar Grebilir) kategorisine girmekte olup kalan 2 Amfibi trnn
ise LC (en dsk seviyede kaygi verici) kategorisinde yer aldiklari belirlenmistir.
(Tablo 45)
107
Tablo 45: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Ikiyasamli (Amphibia)Trleri
Trn Bilimsel
Ad
Trke Ad
REG.
Alanlar
HES
Alan
Malz.
Alanlar
Yakn
evre
ERL
(IUCN)
BERN Habitat
Kayt
$ekli
URODELA
KUYRUKLU
KURBAGALAR
SALAMANDRIDAE SEMENDERLER
Mertensielle
caucasica
Kafkas semenderi
+ +
-- + VU Ek-III
Akarsu yakini
bitki rtsnde
G,L,A
ANURA
KUYRUKSUZ
IKIYASAMLILAR
BUFONIDAE
KARAKURBAGALARI
Bufo b. Bufo
Karakurbagasi, Sigilli
kurbaga
-- + -- + LC Ek-III
Taslarin altinda,
toprak oyuklari
ve deliklerde
G
RANIDAE
OVA VE SU
KURBAGALARI
Pelaphylax ridibundus Ova/Su kurbagasi + + -- + LC Ek-III
Bitkisi bol,
durgun ve sig
sulard
G
II-SRNGENLER (Reptilia: Kaplumbaga, Kertenkele ve Ylan Trleri)
Ordu-HES projesi kapsaminda tesis edilecek olan yapilarin yer alacagi kesimler ile yakin
evrede tarafimizdan gereklestirilmis olan saha gzlemleri ve incelemeler ile yrede yasayan
srngen trleri ile bu trlerin koruma statleri basta olmak zere esitli zellikleri
arastirilmistir. Ayrica saha alismalarini tamamlayici olarak bazi yre sakinleri ile yz yze
grslms ve literatr alismalari da gereklestirilmistir.
Gzlem, inceleme ve degerlendirmelerimiz sonucunda proje alani sinirlari ierisinde ve yakin
evrede ekolojik olarak birbirinin devami niteligindeki alanlarda 7 srngen trnn yasadigi
belirlenmistir. Bu Srngen trlerinden drt tanesi Kertenkele, kalan de Yilan trdr.
Proje alani ierisinde ve yakin evrede yasadigi belirlenen bu srngen trleri ile bu trlerin
ulusal ve uluslar arasi koruma statleri de degerlendirilerek sonular Tablo 2 zerinde
verilmistir.
Bern Szlesmesi ek listelerine gre yapilan degerlendirmeye gre alandaki srngen trlerinin
Ek-IIye, kalan drt tr ise Ek-IIIe girmektedir.
IUCN tarafindan hazirlanmis olan Avrupa kirmizi Listesi (ERL)nin en son gncellenmis
listeleri temel alinarak yapilan degerlendirmeye gre ise alanda ve yakin evrede kaydedilmis
olan Srngen trlerinden 4 tanesi LC (=Least Concern), yani En Dsk Derecede Tehdit
Altinda kategorisine girmekte olup kalan 3 srngen tr ise Avrupa Kirmizi Listesinde yer
almamaktadir.
Merkez Av Komisyonu (MAK) tarafindan gncellenmis olan koruma listeleri baz alinarak
yapilan degerlendirme sonularina gre alanda yasadigi belirlenmis olan srngen
trlerinin tamami EK-Ide, yani Bakanlik tarafindan Koruma Altina Alinmis Olan Yaban
Hayvanlari listesinde yer almaktadirlar.(Tablo 46)
108
Tablo 46: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Srngen (Reptilia)Trleri
Trn Bilimsel
Ad
Trke Ad
REG.
Alanlar
HES
Alan
Mlz.
Alanlar
Yakn
evre
ERL
(IUCN)
BERN MAK Habitat
Kayt
$ekli
URODELA
KUYRUKLU
KURBAGALAR
SQUAMATA
YILANLAR VE
KERTENKELELER
LACERTIDAE
GEREK
KERTENKELELER
Darevskia derjugini Artvin kertenkelesi + + + + -- Ek-III
EK-I
Daglik
kesimde
orman
aikliklari
G
Lacerta trilineata
Iri Yesil kertenkele + + --
+
LC Ek-II
EK-I
Orman ii sik
bitkili
tasliklar ve
dere kenarlari
G
Darevskia rudis Trabzon kertenkelesi + + -- + -- Ek-III EK-I
Orman
yamalari
Dere yataklari
G
ANGUIDAE
YILANIMSI
KERTENKELELER
Anguis fragilis Yilanimsi kertenkele + + --
+
LC Ek-III
EK-I
Orman,
makilik ve
ayirlarda
taslarin
altinda
G
COLUBRIDAE YILANLAR
Elaphe longissima Esklap Yilani + + - - -
Ek-II
EK-I
Ormanlik alan
ve ali kapli
taslik
alanlarda
L, A
Eirenis modestus Uysalyilan - + - + LC
Ek-III
EK-I
Bitki rts
az
Taslik alanlar
L, A
Natrix t. tesellata Su yilani + - - + LC
Ek-II
EK-I
Durgun ve
akan su ii ve
kiyisi
G
III- Kuy Trleri (Aves)
Proje sahasi genelinde, tm tesislerin kurulacagi kesimlerde; ayrica yakin cografyada var
olan kus trleri, bu trlerin habitat olarak setikleri kesimler, trlerin alanda bulunus
nedenleri ile bu trlerin karsi karsiya bulunduklari tehlike kategorileri ve korunma
durumlarini belirleyebilmek amaciyla, alanda tarafimizdan 2009 yili ierisinde ornitolojik
gzlem ve incelemeler gereklestirilmistir. Bu alismalarda proje alanina yakin kesimlerde
gemis dnemlerde tarafimizdan farkli alismalar kapsaminda gereklestirilmis gzlem ve
incelemelerde elde edilmis verilerden de yararlanilmistir.
109
Saha gzlemlerini destekleyici olarak proje alani ierisinde yasayan yre sakinleri ile yz
yze grsmeler gereklestirilmis, detayli literatr kontrolleri de
gereklestirilmistir.(Tablo 47)
Proje alani ile yakin evresinde var olan kus trleri, koruma statleri ve proje ile ilgili
durularini belirlemeye ynelik alismalar ve degerlendirmeler sonucunda tespit edilen kus
tr sayisi 54tr. Bu kus trlerinin ulusal ve uluslar arasi koruma statlerini ortaya
koyabilmek amaciyla gereklestirmis oldugumuz degerlendirmelerin sonulari syledir:
Bern Szleymesine Gre:
37 kus tr tr Bern Listesi Ek-IIde, yani Mutlak Koruma Altindaki Trler listesinde;
14 kus tr Ek-IIIte yani Koruma Altindaki Trler listesinde bulunmakta;
3 kus tr ise sz konusu her iki listede de yer almamaktadir.
Avrupa Krmz Listesi (ERL)ne Gre:
IUCN tarafindan hazirlanis olan Avrupa Kirmizi Listesi (ERL)ne gre yapilan
degerlendirme sonucunda proje alani ve yakin evresinde kaydedilmis olan kus trlerinin
tamaminin LC (=Least Concern: En Dsk Derecede Kaygi Verici) kategorisine
girdikleri belirlenmistir.
MAK Koruma Listelerine Gre;
T.C evre ve Orman Bakanligi Doga Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlg Merkez
Av Komisyonu (MAK) koruma listeleri baz alinarak yapilan degerlendirmeye gre proje
alaninda yil boyunca veya geici sreler iin yasadigi belirlenen 54 kus trnden
34 kus trnn Ek-Ie, yani evre ve Orman Bakanligi Tarafindan Koruma Altina Alinan
Yaban Hayvanlari listesine girdigi
15 kus trnn Ek-IIye, yani Merkez Av Komisyonu Tarafindan Koruma Altina Alinan
Av Hayvanlari Listesi girdigi;
5 kus trnn ise Ek-IIIe, yani, Belli Edilen Srelerde Avlanmasina Izin Verilen Av
Hayvanlari Listesine girdigi belirlenmistir.
Krmz Liste (R.D.B)ye Gre;
Trkiye Kuslari Iin hazirlanmis olan Kirmizi Liste (Red Data Book) kriterlerine gre
yapilan degerlendirme sonucuna gre ise, proje alaninda kaydedilmis olan kus trleri
arasindan
A.1.2 kategorisine giren 2 kus tr,
A.2 kategorisine giren 13 kus tr,
A.3.1 kategorisine giren 12 kus tr,
A.5 kategorisine giren 6 kus trnn bulundugu belirlenmistir.
Endemizm:
110
Proje alani ierisinde ve yakin evrede yasadigi belirlenen kus trleri arasinda hibir
endemik kus tr yer almamaktadir.
Tablo 47: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Kus (Trleri) Trleri
Trn Bilimsel
Ad
Trke Ad
REG
Alanla
r
Baraj
Alan
HE
S
Ala
n
Mlz.
Alanlar
Yakn
evre
ERL
(IUCN)
BERN Stat MAK R.D.B
Kayt
$ekli
NONPASSERES TC OLMAYANLAR
CICONIIFORMES LEYLEKSILER
ARDEIDAE BALIKILLAR
Ardea cinerea Gri balikil + + -- + Ek-III LC Y Ek-II A.3.1 G
Egretta garzetta Kk akbalikil + + -- -- + Ek-II LC G, Y Ek-II A.3.1 G
CICONIDAE LEYLEKLER
Ciconia ciconia Akleylek -- -- -- -- + Ek-II LC G Ek-II A.3.1 G,L,A
ACCIPITRIFORMES YIRTICI KUSLAR
ACCIPITRIDAE ATMACA- KARTALLAR
Milvus migrans Karaaylak -- -- -- -- + Ek-II LC
Y, G,
T
Ek-II A. 3 L,A
Accipiter nisus Atmaca + + + -- + Ek-II LC Y, KZ Ek-II A. 3 G
Buteo rufinus Ki:il ahin -- -- -- -- + Ek-II LC Y Ek-II A. 2 G
Neophron
percnopterus
Beyaz Akbaba -- -- -- -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3 G
FALCONIFORMES DOGANLAR
FALCONIDAE DOGANGILLER
Falco tinnunculus Kerkenez -- + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.2 G
SCOLOPACIDAE ULLUKGILLER
Actitis hypoleucos Akkarin Yeilbacak -- + -- -- + Ek-II LC T, KZ Ek-I A.3 G
LARIDAE MARTIGILLER
Larus cachinnans Sari Ayakli Marti + + + + + EK-III LC Y EK-II A.4 G
COLUMBIFORMES GVERCINLER
COLUMBIDAE GVERCINGILLER
Columba livia Kaya gvercini + + + + + Ek-III LC Y 33 A.5 G
STRIGIFORMES GECE YIRTICILARI
STRIGIDAE BAYKUSGILLER
Athena noctua Kukumav -- + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.2 G
APODIFORMES SAGANLAR
APODIDAE EBABILGILLER
Apus apus Ebabil, Kara sagan + + -- -- + Ek-III LC G, T Ek-I A.3.1 G
111
Tablo 47: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen kus (Aves)Trleri (Devami)
Trn Bilimsel
Ad
Trke Ad
REG
Alanla
r
Baraj
Alan
HE
S
Ala
n
Mlz.
Alanlar
Yakn
evre
ERL
(IUCN)
BERN Stat MAK R.D.B
Kayt
$ekli
CORACIIFORMES KUZGUNKUSLARI
MEROPIDAE ARIKUSUGILLER
Merops apiaster Arikusu -- -- -- -- + Ek-II LC G Ek-I A.3.1 G
UPUPIDAE AVUSKUSUGILLER
Upupa epops Ibibik, avuskusu, ht ht -- + + -- + Ek-II LC G Ek-I A.2 G
PICIFORMES AGAKAKANLAR
PICIDAE AGAKAKANGILLER
Dendrocopus medius Albas agakakan + -- -- -- + Ek-II LC Y Ek-I A.2 G
PASSERES TCLER
PASSERIFORMES TC KUSLAR
ALAUDIDAE TARLA KUSLARI
Galerida cristata Tepeli toygar + + -- -- + Ek-III LC Y Ek-II A.3 G
HIRUNDINIDAE KIRLANGIGILLER
Hirundo rustica Is kirlangici + + + + + Ek-II LC G, T Ek-I A.5 G
MOTACILLIDAE KUYRUKSALLAYANL
AR
Anthus campestris Kir incirkusu -- -- -- -- + Ek-II LC G Ek-I A.2 G
Anthus spinoletta Dere Incirkusu -- -- -- + + Ek-II LC G Ek-I A.3 G
M. flava feldegg Maskeli kuyruksallayan -- -- -- -- + Ek-II LC G Ek-II A.3.1 G
Motacilla alba Ak kuyruksallayan + + + + + Ek-II LC Y Ek-I A.3.1 G
Motacilla cinerea Dag Kuyruksallayani -- + -- + + Ek-II LC Y Ek-I A.2 G
CINCLIDAE SU KARATAVUKLARI
Cinclus cinclus Derekusu + + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.1.2 G
TROGLODYTIDAE IT KUSLARI
Troglodytes
troglodytes
it Kusu + + -- -- + Ek-II LC Y Ek-I A.1.2 G
TURDIDAE ARDIKUSUGILLER
Erythropygia
galactotes
Kizil aliblbl -- + + -- -- Ek-II LC G Ek-I A.3 G
Erithacus rubecula Kizilgerdan + + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3 G
Luscinia.
megarhynchos
Blbl + -- + -- + Ek-II LC G Ek-I A.3 G
Phoenicurus
phoenicurus
Bahe kizilkuyrugu -- + + -- + Ek-II LC Y Ek-II A.3 G
Phoenicurus ochruros Kara Kizilkuyruk + -- -- -- -- Ek-II LC G Ek-II A.2 G
Turdus merula Karatavuk + + + + + Ek-III LC Y Ek-I A.3 G
Turdus viscivorus kseotu Ardici -- -- -- + + Ek-III LC Y 33 A.2 G
Turdus philomelos Sarkici Ardi -- -- -- + -- Ek-III LC Y Ek-II A.2 G
SYLVIDAE TLEGENGILLER
Cettia cetti Setti blbl -- -- + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.2 G
Sylvia melanocephala Karabas kk tlegen -- + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A3 G
Phylloscopus collybita Cif caf + + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3.1 G
112
Tablo 47: Proje Sahalarinda ve Yakin evrede Yasadigi Belirlenen Kus (Trleri) Trleri (Devami)
Trn Bilimsel
Ad
Trke Ad
REG
Alanla
r
Baraj
Alan
HE
S
Ala
n
Mlz.
Alanlar
Yakn
evre
ERL
(IUCN)
BERN Stat MAK R.D.B
Kayt
$ekli
MUSCICAPIDAE SINEKKAPANGILLER
Muscicapa striata Gri sinekkapan -- + + -- + Ek-II LC G Ek-I A.3 G
Ficedula parva Cce sinekkapan -- -- + -- + Ek-II LC T Ek-I A.2 G
PARIDAE BASTANKARALAR
Parus major Byk bastankara + + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3.1 G
Parus ater am Bastankarasi + + + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3 G
LANIIDAE EKIRGE KUSLARI
Lanius collurio ekirgekusu -- -- -- -- + Ek-III LC G Ek-I A.3 G
CORVIDAE KARGAGILLER
Garrulus glandarius Kestane kargasi + + -- + + -- LC Y 33 A.3.1 G
Corvus corone Les kargasi -- + -- + + Ek-III LC Y 33 A.5 G
Corvus frugilegus Ekin kargasi -- -- -- -- + -- LC Y, KZ 33 A.5 G
Corvus corax Kuzgun -- -- -- -- + Ek-III LC Y Ek-II A.5 G
PASSERIDAE SEREGILLER
Passer domesticus Ev seresi + + + -- + -- LC Y Ek-I A.5 G
FRINGILLIDAE ISPINOZGILLER
Fringilla coelebs Ispinoz + + + + + Ek-III LC Y Ek-II A.4 G
Carduelis chloris Florya + -- + -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3 G
Carduelis carduelis Saka + + -- -- + Ek-II LC Y Ek-I A.3.1 G
Carduelis spinus Karabas Iskete -- -- -- -- + Ek-II LC Y, KZ Ek-I A.3 G
Carduelis cannabina Keten Kusu -- -- + + + Ek-II LC Y, KZ Ek-I A.3 G
Carpodachus
erythrinus
Karmen Sakragi -- -- -- + + Ek-III LC G Ek-I A.2 G
EMBERIZIDAE KIRAZKUSUGILLER
Emberiza hortulana Kirazkusu -- -- -- + + Ek-III LC G Ek-II A.2 G
Trkiye Kuylar in 2008 Krmz Liste (RDB) Kategorileri
A.1.2= Bu kus trlerinin nfuslari Trkiye genelinde ok azalmistir. Izlendikleri blgelerde 1
birey-10 ift( =1-20 birey) ile temsil edilirler.
A.2= Bu kus trlerinin sayilari, gzlendikleri blgelerde 11-25 ift(22-50 birey) arasinda
degismektedir.
A.3= Bu kus trlerinin Trkiye genelindeki nfuslari, gzlendikleri blgelerde genel olarak 26-250
ift(52-500 birey) arasinda degismektedir.
A.3.1=Bu kus trlerinin populasyonlarinda, gzlendikleri blgelerde azalma sz konusudur. Bu
trlerin nfusu da 251-500 ift (502-1000 birey) arasinda degismektedir.
A.4= Bu trlerin IUCN ve ATS ltlerine gre yogunluklari, gzlendikleri blgelerde henz
tkenme tehdidi altina girmemis olmakla birlikte, populasyonlarinda lokal bir azalma sz
konusudur. Ayrica bu egilimin srmesi durumunda zamanla tkenme tehdidi altina girmeye
adaydirlar. Bu trlerin populasyonlari gzlendikleri blgelerde 501-5000 ift (=1002-10 000
birey), arasinda degismektedir.
113
A.5= Bu kus trlerinin gzlenen populasyonlarinda henz bir azalma veya tkenme tehdidi gibi bir
durum sz konusu degildir.
A.6= Bu kategori yeterince arastirilmamis ve haklarinda saglikli veri olmayan trleri ierir.
Sadece rastlantsal trler= RT olarak bir veya en fazla iki gzleme dayandiklari iin, su an
gvenilir bir degerlendirme sansi yoktur ve arastirilmalari gerekmektedir.
Tabloda kullanilan diger semboller
Y = Dzenli olarak yurdumuzda kulukaya yatan yerli kus trleri,
G = Yurdumuzda kulukaya yattiktan sonra g eden trler,
KZ = Kis aylarini yurdumuzda geiren, kis ziyaretisi trlerdir.
T= Transit
LC = En Dsk Seviyede Kaygi Verici
ERL=(European Red List) Avrupa Kirmizi Listesi
MAK= Merkez Av Komisyonu Kararlari
R.D.B=(Red Data Book) Trkiye Kuslari Iin Kirmizi Liste
IV- Memeli Hayvan Trleri (MAMMALIA)
Ordu-HES proje alaninda, faaliyet kapsaminda tesis edilmesi planlanmis olan tm
birimlerin insa edilecegi kesimler ile yakin evrede tarafimizdan gereklestirmis olan
faunistik alismalarda Memeli Hayvanlar siniIina, yani Bcekiller, Yarasalar, Tavsanlar,
Kemiriciler, Yirticilar ve Toynaklilar gruplarina ait olan yabanil formlar, bu formlarin
proje sahasi ile iliskileri ve faaliyetle etkilesimleri degerlendirilmistir.
Proje sahasinda, proje bilesenlerinin yer alacagi kesimlerde gereklestirmis oldugumuz
saha gzlemleri, incelemeler ve degerlendirmelerimizin sonularina gre bu alanlarda 10
memeli hayvan trnn yasamakta oldugu belirlenmistir. Bu trler arasinda yer alan
Bozayi ve Karaca (Karageyik) gibi trler saha gzlemleri ve incelemeler esnasinda
grlememis olmalarina karsilik yre sakinleri tarafindan bu kesimlerde ara sira
grldgnn ifade edilmeleri nedeniyle listelere eklenmislerdir. Proje sahasi iinde ve
yakin evrede kaydedilmis olan memeli hayvan trlerinin ulusal ve uluslar arasi koruma
statlerini ortaya koyabilmek amaciyla gereklestirmis oldugumuz degerlendirmelerin
sonucuna gre faaliyet alani sinirlari ierisinde ve yakin evrede varligi belirlenmis olan
memeli hayvan trlerinden 3 tanesinin, Bern Listesi Ek-IIye girdigi; bunun yaninda 5
memeli hayvan trnn de Ek-IIIde yer aldiklari belirlenmistir. Geriye kalan 2 memeli
hayvan tr ise Bern Szlesmesi Ek Listelerinde yer almamaktadirlar.
IUCN tarafindan hazirlanmis olan Avrupa Kirmizi Listesi (ERL)ne gre yapilan
degerlendirmede proje alani ve yakin evresinde dogal olarak bulunduklari belirlenen 10
Memeli Hayvan trnden sadece Boz Ayi (Ursus arctos) VU(=Vulnerable), yani Hassas,
Zarar Grebilir kategorisinde yer almaktadir. Geriye kalan Memeli Hayvan trlerinin
tamai ise LC (=Least Concern), yani En Dsk Derecede Tehdit Altinda kategorisinde
yer almaktadirlar.
T.C evre ve Orman Bakanligi Doga Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlg, Merkez
Av Komisyonu (MAK) tarafindan gncellenmis olan koruma listelerine gre yapilan
degerlendirme sonucuna gre ise:
4 memeli hayvan tr Ek-Ie, yani T.C evre ve Orman Bakanligi Tarafindan Koruma
Altina Alinan Yaban Hayvanlari Listesinde;
114
1 memeli hayvan tr Ek-IIde MAK Tarafindan Koruma Altina Alinmis Av Hayvanlari
listesinde;
3 memeli hayvan tr, Ek-IIIe, yani 2009-2010 Avlanma Dnemi Iin Belli Edilen
Dnemlerde Avlanmasina Izin Verilen Trler listesinde bulunmakta olup kalan 2 memeli
hayvan tr ise listelerde yer almamaktadirlar.
Faaliyetin Yrenin Karasal Faunas zerine Olas Etkileri Ve Alnmas Gereken nlemler
Bu proje kapsaminda gereklestirilecek faaliyetin ana bilesenleri ORDU-1 ve ORDU-2
Reglatrleri, bir adet Su Alma Yapisi keltim Havuzu, Enerji Tneli, Denge Bacasi,
Cebri Boru, Hidroelektrik Santral ve bir Enerji Nakil Hattindan meydana gelecektir.
Projenin ana bilesenlerinden olan ve bir tanesi Melet Irmagi, digeri de Sap Deresi zerinde
tesis edilecek 2 adet reglatr ile tutulacak su yine Melet Irmagi kiyisinda kurulacak Ordu-
HESte elektrik enerjisine dnstrldkten sonra tekrar Melet Irmagi yatagina
birakilacaktir. Reglatrler, HES ve diger tesislerin yer alacagi kesimler Karadeniz
Blgesinde yer almasina karsilik gerek ykseklik, gerekse de topografik yapidan ve
lokaliteden kaynaklanan zelliklerin etkilesimi gibi nedenlerden dolayi Karadeniz
Blgesini tipik vejetasyon ve floristik zelliklerini yansitmamaktadir. Bu kesimlerde
gneye dogru gidildike ve ykseklere ikildika bitki rts zayiflamakta, ok yillik
bitkiler seyreklesmekte, hatta bazi kesimlerde tamamen kaybolmakta, yerlerini ise sub
alpin karaktere sahip ayirliklar almaktadir. Hem topografik yapi, hem de bu kesimdeki
floristik bilesenlerin ok zengin olmamasi nedeniyle faunistik yapi da buna gre hem tr
sayisi aisindan, hem de birey sayisi aisindan nispeten fakir kalmistir.
Reglatrlerin yer alacagi kesimler akarsu yatagi olmalari nedeniyle bitkisel yapinin bu
kesimlerde ok yogun olmamasina karsilik yakin evrede yer yer Ladin (Picea sp.), yer yer
de Mese (Quercus sp.) topluluklari veya soliter olusumlar gze arpmaktadir Bu kesimler
faunistik bilesenlerce tercih edilen yapilardir. Saha alismalari esnasinda bu blgede
yasamakta olan lokal fauna bilesenlerinin beslenme veya dinlenme gibi nedenlerle siklikla
bu kesimlere giris-ikis yaptiklari grlmstr. alisma kapsaminda bu kesimde yer alan
bu bitkisel formasyon zerinde herhangi bir baski sz konusu olmayacaktir. Dolayisiyla bu
yapilarda barinan, beslenen hatta reme amaciyla bulunan faunal yapi bilenleri, en azindan
bu kesimlerde bulunurken faaliyetten dogrudan olumsuz etkilenmeyeceklerdir.
Reglatrler akarsu yatagi zerinde tesis edilmis ve akarsu yatagindan akmakta olan suyu
tutarak biriktirmek zere planlanmis olsalar bile akarsularin yataginda srekli olarak belli
miktarlarda su bulunacak sekilde isletilmek zorundadirlar. Akarsularin yataginda
birakilacak olan sularin miktari bu civarda akarsu ortamindan istifade eden canli trlerinin
yillik periyodta yasamlarini normal olarak srdrebilecek miktarda olmasi gerekmektedir.
Bu miktarlarin belirlenmesi asamasinda birok parametre gz nnde bulundurulmakta ve
olduka hassas hesaplamalar yapilmaktadir. Bunlardan belki de en nemlisi, birakilacak su
miktarinin belirlenmesi asamasinda en sicak dnemde akarsu yataginda bulunan en az su
miktari gz nnde bulundurulmasidir.
Reglatrlerin bu sekilde isletilmeleri nedeniyle de akarsu yatagindaki dogal akis
kesilmeyecektir. Reglatr ile Ordu-HES arasindaki mesafe boyunca akarsu yataginda
bulunacak su miktari reglatrlerin tesis edilmesinden nceki dneme gre daha az
115
olacaktir. Fakat birakilacak su, yani akarsu yataginda bulunacak su miktari gen akisinin da
devam etmesini garanti altina alacak seviyede olacaktir. Bu durumda dere yatagindaki
akarsudan degisik sekillerde istifade eden faunistik bilesenlerin sirf bu nedenle zarar
grmeleri ya da bu kesimlerden uzaklasmalari gerekmeyecektir.
Dogal olarak bu kesimlerde tesis edilmesi planlanan yapilarin hayata geirilmesi
asamasinda gerek habitatlar, gerekse de bu habitatlardan yararlanmasi olasi yaban hayati
bilesenleri zerinde dogrudan veya dolayli etkiler ortaya ikabilecektir. Bu olumsuz
etkilerin ortadan kaldirilabilmesi ya da etkilerin minimuma indirilebilmesi iin dikkat
edilmesi gereken bazi noktalar, alinmasi gereken bazi nlemler sz konusu olacaktir.
Reglatrler araciligiyla toplanan sular bir enerji tneli araciligiyla tasinarak Ordu-HES
kapsaminda tesis edilecek ykleme havuzuna aktarilacaktir. Ykleme havuzunda tutulacak
su bir cebri boru araciligiyla asagida, Melet Irmaginin sag sahilinde tesis edilecek Ordu-
HESe dsrlerek elektrik retiminde kullanilacaktir.
Proje kapsaminda su toplamak amaciyla tesis edilecek olan yapilar, yani reglatrler
byk baraj gllerinin kapladiklari alanlar, tuttuklari su miktari ve evresel etkileri gz
nnde bulunduruldugunda klasik barak gllerine gre ok daha sinirli etkilere neden
olmaktadirlar. Baraj glleriyle kiyaslandiklarinda kapsamli bir ekosistem dnsmnn
sz konusu olmayacagi ortadadir. Reglatrler ile tutulan sularin HES tesislerine iletimi
sirasinda kullanilmasi planlanan enerji tnelleri akarsuyun akis ynne gre sag sahilde,
toprak altinda tesis edilecektir. Tnel, dogal bitki rtsne zarar vermeyecek insaat
teknigiyle gereklestirilecektir. Sadece giris ve ikis noktalari ile iletim tnellerinin
ailmasi esnasinda gerekli olan yaklasim tnellerinin ve denge bacalarinin ailacagi
kesimlerdeki bitki rtsnn byk bir kisminda geici bir tahribat olacaktir. Bazi
kesimler ise dogal zelliklerini kaybedeceklerdir. Bu kesimlerdeki bitki rtsnn olduka
zayif olmasi nedeniyle zellikle ayirlik alanlarda ve tek yillik bitki trlerinin gelistigi
kesimlerde ortaya ikacak tahribatlar geici olarak nitelenmesinin nedeni yaklasim
tnellerinin girislerinin iletim tnelinin insasinin tamamlanmasi sonrasinda kapatilmasi
nedeniyledir. Blgedeki bitki rts ve iklim kosullarinin zelligi nedeniyle bu kesimlerin
kisa srede yeniden bitki rts tarafindan kapatilmasi beklenmektedir.
Insaat asamasinda tnel gzergahinin kazilmasiyla byk miktarlarda malzemeler ortaya
ikmaktadir. Bu malzemenin byk bir kismi insaat faaliyetlerinde degerlendirilecek
olmasina karsilik kullanilacagi dneme kadar belirlenmis olan hafriyat alanlarinda
depolanacaklardir. Bu depolama alanlari tnel gzergahi zerinde ve civarinda yer
almaktadir. Faaliyetin tamamlanmasi sonrasinda bu kesimlerde depolanmis materyal
birakilmayacaktir.
Hafriyat ve depolama alanlarinin hazirlanmasi srecinde bu kesimlerde ortaya ikacak
dnsm esnasinda dogal habitatlarin tahrip olmasi kainilmazdir. Bu tahribat, genellikle
bu kesimlerde var olan bitki rtsnn tamamen ortadan kalkmasi seklinde sergilenir.
Benzer sekilde bu kesimlerde gereklestirilecek alismalar esnasinda lokal fauna
bilesenleri alismalardan dogrudan veya dolayli olarak etkilenebileceklerdir. Bu
etkilenmenin fauna bilesenlerine verebilecegi zararlarin nlenebilmesi veya etkilerin
minimuma indirilebilmesi iin bazi noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir. Syle ki;
116
Reglatr, HES tesisleri, isletme binalari, su depolari, dkm alanlarinin yer alacagi bazi
kesimlerde aik alanlar hakim olmasina karsilik bazi kesimlerde ise bir bitki rts sz
konusudur. Bu rtnn ana bilesenleri genellikle yaprakli ve ibreli aga formlari ile
alilardir. Projenin hayata geirilmesi srecinde, ncelikle sz konusu tesislerin kurulacagi
kesimlerde mevcut olan ali ve aga formasyonlarina ynelik olarak bir kesme ve
tiraslama faaliyeti gereklestirilecektir. Tesisler ve baglantili yapilarin oturacagi
kesimlerdeki agalar kesilecek, daha kk boylu, ali ve benzeri bitkiler ise tiraslanarak
buradan uzaklastirilacaklardir. Yani ali formlarin yaninda belli sayida agacin kesilmesi
sz konusu olacaktir.
Proje sahasinin tamamina ynelik olarak tarafimizdan gereklestirilmis olan gzlem ve
incelemeler esnasinda bazi karasal omurgali hayvan trlerinin bu bitki formasyonunu ve
bu formasyonun bulundugu kesimlerdeki habitatlari degisik ihtiyalarini karsilamak
amaciyla kullandiklari belirlenmistir. Bu kesimlerdeki aga ve ali formlarinin kesilmesi
srecinde bu kesimleri kullanan fauna bilesenleriyle ilgili olarak bazi koruma nlemleri
alinacaktir. Aksi durumda, yani herhangi bir nlem alinmadigi durumda bu habitatlari
kullanan yabanil formlarin zarar grme, yaralanma veya lme riski gndeme gelecektir.
Sz konusu risklerle karsi karsiya bulunan yabanil formlar arasinda birok ulusal ve
uluslar arasi koruma statlerine sahip tr bulunmaktadir. Nadir veya korunan trlere ait
bireylerin zarar grmesi yaninda bu formlara zarar verilmesi ulusal lekli koruma
nlemleri disinda uluslar arasi szlesmelere de ters dsmektedir. Bu durum lke bazinda
degisik yaptirimlari gndeme getirebilecektir. Her iki ynyle de istenmeyen bu durumun
nne geilebilmesi amaciyla, kesim/tiraslama yapilacak kesimlerde bu uygulama
ncesinde yabanil fauna bilesenlerinin bulunmadigina, bu kesimlerden uzaklasmis
olduklarina emin olunmalidir. Bu amaca ynelik olarak, kesim ncesi gereklestirilecek
grsel kontrollerde rastlanan yabanil formlarin rahatsiz edilerek bu kesimlerden
uzaklastirilmasi nerilmektedir. Bu amala yararlanilacak birok zararsiz yntem
mevcuttur. rnegin bu amala kullanilabilecek yksek volml ses uygulamasiyla ortaya
ikacak rahatsizlik sonucunda bu kesimde bitkilerin iinde, arasinda veya altinda degisik
nedenlerle bulunan hayvanlar ortaya ikarak yakin alanlarda, kendilerini daha gvenli
hissedecekleri habitatlara uzaklasmak zorunda kalacaklardir. Bu asamada hayvanlarin
uzaklasabilecekleri gzergahlarin serbest olmasina dikkat edilecektir. Yani gzergah
zerinde aralar veya insaat malzemeleri gibi fiziksel engeller, alisanlar veya kpekler
gibi yabanil faunayi olumsuz etkileyebilecek engellerin bulunmamasina zen
gsterilecektir.
Bu uygulamadan beklenen sonu alinamadigi durumlarda yapilacak grsel habitat
kontrolleriyle alanda rastlanan yabanil formlar uygun bir kepe kullanilarak yakalanacak,
eldivenle tutularak alan disinda, zarar grmeyecekleri uygun habitatlara dikkatli bir sekilde
tasinarak uzaklastirilacaklardir. Yakalama ve uzaklastirma uygun yakalama yntemleri ve
donanimlari kullanilarak deneyimli bir kisi ya da ekip tarafindan gereklestirilecektir. Bu
amala konunun uzmanlarindan gereken destek alinabilecektir.
Bir sonraki asamada kesim ve tiraslama sonucunda aiga ikan malzemenin, alandan
uzaklastirilma isleminin hemen ncesinde kontrol edilmesi asamasidir. iplak gzle
gereklestirilecek kontrollerde kesilmis materyalin altinda, iinde veya arasinda bulunmasi
olasi yabanil fauna bilesenleri kendiliklerinden uzaklasmadiklari takdirde ayni sekilde
117
uygun yakalama donanimi ile ve zarar verilmeden yakalanacaktir. Yakalanan bireyler basit
bez torbalara konularak faaliyetten etkilenmeyecek komsu alanlara tasinacak ve ayni
sekilde dikkatli bir sekilde dogal ortama birakilacaklardir.
Faaliyetlere baslanmadan hemen nce alisma yapilacak kesimlerde bulunmasi olasi
trlerin bulunabilecegi kesimler dikkatlice gzden geirilecektir. Bu kontroller esnasinda,
varsa zeminde barinan trlere ait yuva giris delikleri ile zemin zerindeki tmseklerin
yerleri de belirlenecek, gerektiginde uyarici bayrak. Levha v.b ile isaretlenecektir. Bu tip
olusumlara rastlanan kesimlerde gereklestirilecek alismalarda zellikle dikkatli
olunacaktir. nk toprak ierisinde, yzeye yakin kesimlerde bazi kemirgenler, kurbaga,
kertenkele, yilan ve diger memeli formlarin bulunmasi olasiligi vardir. Sz konusu bu
yabanil formlarin mevcut oldugu durumlarda is makinelerinin veya isilerin faaliyetiyle
aiga ikabilecek, hatta bu esnada esitli derecelerde zarara ugrayabileceklerdir.
Istenmeyen bu durumun nne geebilmek, yani hayvanlarin makinelerden etkilenmesinin
nne geebilmek iin ya kendiliklerinden kamalarina msaade edilecek ya da yine
uygun donanim ve yntem ile alan disina tasinacaklardir.
Reglatrler araciligiyla toplanacak sular bir tnel araciligiyla tasinarak cebri boruya
birakilmadan nce bir ykleme havuzunda tutulacaktir. Ykleme havuzundaki su asagida
yer alan HES ile arasindaki ykseklik farki nedeniyle byk bir hizla santraldeki trbinlere
dsrlerek elektrik enerjisi retilecektir. Insa edilmesi planlanan HESin boyutlari da ok
fazla olmayip bu kesimlerde gzlenen yogun agalik kesim iinde degil de Melet Irmagi
kiyisindaki aiklik bir alanda gereklestirilecektir. Sadece tesislerin kaplayacagi alan
byklg kadar dogal alan dnsme ugrayacaktir.
Elektrik retimi sonrasinda, yukari kesimlerde dogal yataklarinda akan sulardan ayrilan su
tekrar Melet Irmagi yatagina birakilacaktir. Yani regltrler araciligiyla tutulan ve dogal
yatagindan ayrilmis olan sular yeniden dogal yatagina birakilacaktir. Bundan sonraki
asamada dogal sre herhangi bir degisim veya dnsm yasamadan devam edecektir.
Proje kapsaminda insaat alismalarinda kullanilacak kaya, tas, toprak, kum gibi
malzemelerin temin edilmesi, kirilmasi, is makineleriyle tasiyici aralara yklenmesi,
tasinmasi ve kullanilacagi kesimlere bosaltilmasi asamasinda kullanilacak donanim ve
uygulanabilecek yntemlere bagli olarak toz emisyonlari sz konusu olabilecektir.
zellikle bu malzemenin elde edilmesi ve islenmesi asamasinda bantlarin etrafinini
kapatilmasi, sulama ve ktrme gibi yntemlerden yararlanilabilmektedir. Tasiyici
aralarin zerinin rtlmesi, santiye ikislarinda zellikle tekerleklerin yikanmasi gibi
uygulamalar ile aiga ikabilecek emisyonlarin evreye dagilmasinin nne
geilebilecektir. Bylece lokal bitki rts basta olmak zere yakin evredeki diger
yabanil fauna tarafindan kullanilan habitatlarin tozdan olumsuz etkilenmesi
engellenebilecektir.
Insaat faaliyetine baslanmasiyla birlikte birok kaynaktan, farkli dzeylerde grltler
ortaya ikacaktir. Bilindigi gibi birok hayvan tr insanlara gre daha dsk desibeldeki
sesten olumsuz etkilenmektedir. Etkilenme sonucunda ya o kesimi terk etmekte ya da,
basta reme olmak zere beslenme, dinlenme, barinma gibi faaliyetlerini kesintiye
ugratmakta veya tamamen vazgemektedirler. Bu nedenle insaat sezonunun
kuluka/reme dnemine rastlayan dilimlerinde grltnn tamamen nlenmesi sz
118
konusu olamayacagina gre en azindan minimuma indirilmesini saglayacak nlemler
alinarak bu durumun nne geilebilir. Sz konusu nlemler ile bu grlt dzeyinin,
faaliyet alanini yurt olarak kullanan yabanil fauna bilesenlerini bu kesimlerden g etmeye
zorlayan bir dzeyin altinda kalmasina zen gsterilecektir. Bu yapilamadigi durumlarda,
faaliyet takviminde gereklestirilecek dzenleme ile fauna envanter listelerinde yer alan
trler arasindan faaliyet alani ierisinde veya yakininda reme faaliyeti iinde olan trler
gz nnde bulundurularak yksek dzeyde grlt ikaran aralarin alismalarina ara
verilebilir. Bu amala faaliyet dnemlerinin belirlenmesi asamasinda konunun
uzmanlarindan yardim alinabilecektir. Bu konuda zerinde durulmasi gereken en nemli
noktalardan birisi de kuluka dnemi basladiktan sonra, yani trler reme faaliyetine
basladiktan sonra ortaya ikabilecek yksek desibeldeki grltye izin verilmemesidir.
reme dnemi basinda ortaya ikabilecek rahatsizlik sonucunda bazi bireyler yakin
evrede ayni zellikteki habitatlara g ederek oralarda reme faaliyetlerine devam
edebilirler. Bu trler iin herhangi bir kayip sz konusu olmayabilecektir. Fakat yumurta
birakmis, hatta yavru ikarmis veya dogurmus olan bazi kus veya memeli hayvan trlerine
ait bireyler bu tip bir rahatsizlikla karsilastiklari zaman yumurta ya da yavrularini terk
edebilmektedirler. Bu da hi istenmeyen bir durumdur. Bu nedenle insaat faaliyetlerinin
tr ve reme takvimi arasinda bir korelasyon saglanabildigi takdirde insaat faaliyeti
sirasinda ortaya ikabilecek sesten hayvanlarin olumsuz etkilenmesini nne
geilebilecektir. Bu korelasyonun saglanabilmesine ynelik olarak en yakin ilgili kurum ya
da kurulustan bu alanda deneyim sahibi bir uzman destegine de gereksinim
duyulabilecektir.
alismalar esnasinda, tesis edilecek yapinin trne bagli olarak alisma yapilacak kesimler
ile malzeme sahalarinda ve aradaki gzerghlarda yogun bir trafik sz konusu olacaktir.
rnegin tnel insaati asamasinda genellikle araliksiz alisma kosullari sz konusu
olmaktadir. Faaliyetle baglantili olarak yararlanilacak ulasim yollarinin yakinindaki
kesimlerde srekli olarak yasayan veya geici sreler iin buralarda bulunan hayvanlar,
ara kaynakli degisik risklerle karsi karsiya kalacaklardir. Mekanik zararlar disinda
bunlardan en nemlileri kontaminasyon ve eksoz rnlerinin meydana getirebilecegi
ldrc olmayan zehirlenme riskidir. Bilindigi gibi lastik kaplama maddeleri, motorun
hareketli paralari, gvdenin diger paralari, fren izleri ve yaglama yaglarinin yanma
rnleri kontaminasyona yol aan bilesenlerdir. Bu risk sadece yaban hayvanlari iin degil
hali hazirda kullanilmakta olan yollarin civarinda yasayan, yre sakinleri dhil evredeki
tm canlilar iin de geerlidir.
Gn getike evreye daha az emisyon birakan aralarin retilmesi ve kullanilmasi
zorunlulugu ile agir vasitalar gibi grlt ve evre kirliligine yol aan aralarin belli
zaman dilimleri ierisinde kullanimina izin verilmesi gibi gelisen teknolojinin kullanimi ve
ynetimlerce alinan tedbirler ile dzenlemeler karayolu kkenli kirliligin en aza
indirilmesi amacina yneliktir ve ne derece titizlikle uygulanirsa amaca o derece
yaklasilmis olacaktir.
Korunan Trlerle lgili Olarak Alnacak nlemler
Envanter tablolarindan da grlebilecegi gibi proje alani ierisinde Bern Szlesmesi ek
listelerinde (Ek-II ve Ek-III) giren trler bulunmaktadir. Bern Szlesmesinin II.
119
Blmnde tm taraf lkelerin EK-II ve EK-IIIe giren gmen trler aisindan nem
tasiyan alanlara zel nem vermek zorunda olduklari vurgulanmaktadir. Proje alani bu
aidan da degerlendirilmis ve alanin gmen trler aisindan beslenme, dinlenme gibi
amalarla kullanilmadigi belirlenmistir.
Szlesmenin 6. Maddesine gre, zellikle EK-IIde bulunan yabanil fauna trleri iin
yakalama, tutsak etme ve ldrme fiilleri;
Bu trlere ait dinlenme ve reme alanlarinin bozulmasi veya tahrip edilmesi,
Yabanil fauna trlerinin zellikle reme, beslenme, kislama periyotlarinda rahatsiz
edilmesi,
Bu trlere ait yumurtalara zarar verilmesi, bu yumurtalarin bos bile olsa toplanmamasi
gerekmektedir.
Proje alaninda gereklestirilecek her trl faaliyet esnasinda, zellikle Bern Szlesmesi
ekleri EK-II ve EK-IIIe giren yabanil hayvan trleriyle ilgili olarak yukarida verilen
nlemlere titizlikle uyulacaktir.
Szlesmenin EK-IIIe giren yabani fauna trleriyle ilgili olarak dzenlemeleri Madde 7de
belirtilmistir. Buna gre tm taraf lkeler EK-IIIe giren yabani fauna trleri iin uygun
ve gerekli yasal ve idari nlemleri almak zorundadir. Bu nlemler EK-IIIte yer alan
trlerle ilgili her trl isletme faaliyetinin yabanil hayvan trlerinin populasyonlarini
tehlikeye dsrmeyecek sekilde dzenlenmesini sart kosmaktadir.
Doga Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlg Merkez Av Komisyonu kararlari
dogrultusunda hazirlanan koruma listelerinde bulunan trler iin bu komisyon kararlarinda
belirtilen koruma tedbirlerine uyulmasi gereklidir. Bu trler arasindan EK LISTE-I de yer
alan yaban hayvanlari, 4915 sayili Kara Avciligi Kanunun 4. maddesinin birinci fikrasi
geregince Bakanlik tarafindan koruma altina alinmistir. Bu listede yer alan yaban
hayvanlarinin avlanmasi, l ya da canli bulundurulmasi ve nakledilmesi yasaktir.
Faaliyet sahasi sinirlari ierisinde ve yakin evrede dogal olarak bulunan yabanil fauna
bilesenleri arasinda yer alan Avrupa Kirmizi Listesi(ERL)nde Vu, yani Hassas
kategorisine giren trler iin yine bu listelerde orta vadeli bir gelecekte nesli tkenme
tehlikesiyle karsi karsiya olan trler tanimlamasi yapilmaktadir. zellikle bu trler ve
habitatlariyla ilgili olarak faaliyetten kaynaklanabilecek ikabilecek risklerin ortadan
kaldirilmasinda ncelikler sz konusudur.
Milli Parklar Av ve Yaban Hayati Genel Mdrlg Merkez Av Komisyonu kararlari
dogrultusunda hazirlanmis ve gncellenmis olan koruma listelerinde yer alan yabani
hayvan trleri ile av hayvani statsnde bulunan fauna bilesenleri iin bu komisyon
kararlarinda belirtilen koruma tedbirlerine harfiyen uyulmasi gereklidir.
120
IV.2.13. Madenler ve Fosil Yakt Kaynaklar (rezerv miktarlar, mevcut ve planlanan
iyletilme durumlar, yllk retimleri ve bunun lke veya yerel kullanmlar iin nemi
ve ekonomik degerleri),
Proje alaninin bulundugu Ordu ili Karadeniz Blgesinin maden treleri olan kursun-inko ve
bakir karisimi ile bentonit, manganez, mermer ocaklari bulunmaktadir. Enerji ve Tabi
Kaynaklar Bakanligi Maden Isleri Genel Mdrlg kayitlarina gre halen ilde 170 adet
arama ruhsatli maden sahasi vardir. Bu sahalarin isletme alanlarina gre dagilimi Tablo 48de
ve $ekil 31de ise Ordu ilinde bulunan maden rezervlerinin konumlari verilmistir.
Tablo 48: Ruhsatli Ocak Sahalari ve Adetleri
Aranan Maden Ruhsatl Ocak Says (adet)
Mangenez 2
Kursun 6
inko 4
Kkrt 2
Bakir 3
Bentonit 9
Antimon 1
Mermer 4
Altin 1
Verilen bu toplam 34 sahanin disinda, 136 arama ruhsatli sahanin maden cinsi henz belli
degildir. Kabadz topraklarinda var oldugu bilinen zaman zaman da bir kismi isletilen
esitli madenlerin (kursun, bakir ve inko ) yeniden alistirilmalari halinde blge
ekonomisine byk apta katkida bulunacagina sphe yoktur.
Hlihazirda sadece Kabadz ilesinin Akgney kynde kursun, bakir ve inko cevherlerini
ikaran maden isletmesi mevcuttur.
Proje blgesi ierisinde bilinen ve isletilmekte olan herhangi bir maden sahasi
bulunmamaktadir.
(Kaynak:www.mta.gov.tr)
$ekil 31:Ordu Maden Rezervleri Haritasi
121
IV.2.14. Hayvanclk (trleri, beslenme alanlar, yllk retim miktarlar, bu
rnlerin lke ekonomisindeki yeri ve degeri),
Ordu ilinin Kabadz Ilesi sinirlari iinde olan Yokusdibi, Turnalik ve ambasi
yaylalari, zellikle yaz aylarinda blgede nemli bir nfus hareketine neden olmaktadir.
Yayla turizmi durumuna dnsen bu dnemlerde blgede et tketiminde artislarda
gzlenmektedir. Bu taleplerin olmasi halki hayvanciligi zellikle kkbas hayvanciligi
retimi yapilmasi ynnde harekete geirmistir. Ilede bykbas hayvancilik genelde
aile isletmeciligi seklinde yapilmakta olup her evde 1-2 bas st inegi bulunmaktadir.
Besicilik faaliyetleri ise kk apta olup genelde 6-12 bas hayvanla yapilmaktadir.
Kabadz ilesindeki mevcut hayvan varligi 3127 sigir, 3648 kkbasdir.
Bykbas ve kkbas hayvanciliginin yani sira Kabadz ilesinde ne ikan diger
hayvancilik faaliyetleri ise aricilik, tavukuluk ve kltr balikiligidir. Blgede yaklasik
75 aile 4200 adet fenni kovan ile gezginci aricilik yapmaktadir. Kmes hayvanciligi ise
ekonomik faaliyetten ziyade aile ihtiyacini karsilamaya yneliktir. Ticari amaca ynelik
olarak sadece Esenyurt kynde 6000 yumurta/gn kapasiteli bir adet isletme
bulunmaktadir.
Tarim Master Plani verilerine gre Kabadz ilesinde 4 adet kltr balikiligi yapan
isletme bulunmaktadir. Bunlar; ambasi-Karagl yolunun 3. km'sinde, Turnalik-
ambasi yolunun 2. km'sinde, Turnalik-ambasi yolunun 5.kmsinde ve Gelinkaya
kynde ki alabalik retim iftlikleridir.
IV.2.15. Devletin yetkili organlarnn hkm ve tasarrufu altnda bulunan araziler
(Askeri Yasak Blgeler, kamu kurum ve kuruluylarna belirli amalarla tahsis
edilmiy alanlar, vb.),
Proje alani ve yakin evresinde askeri yasak blgeler, kamu kurum ve kuruluslarina
belirli amalarla tahsis edilmis alanlar bulunmamaktadir.
IV.2.16. Proje yeri ve etki alannn hava, su, toprak ve grlt asndan mevcut
kirlilik yknn belirlenmesi,
Projenin insaat sirasinda veya isletme sirasinda etki alaninda hava, su, topral ve grlt
bakimindan etkilerinin tespitini yapabilmek iin karsilastirmalarin mevcut durumlara
gre yapilmalidir. Onun iin blgedeki mevcut durum tespiti elde edilerek bu blmde
verilmistir. Bu tespitlerde evre ve Orman Bakanligi tarafindan yapilan emisyon lm
sonulari ile grlt iin yerinde yapilan arka plan grlt lmleri verilmistir.
Tablo 49da evre ve Orman Bakanligi lm sonularinin minimum, maksimum ve
ortalama lm degerleri Mart 2009-Temmuz 2010 dnemleri arasi verilmistir.
Degerler anlik lmler yapildigindan mg/Nm dnsmlerine bakilmistir. Buna gre
lm sonulari Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi Ek.1.2.2 de
verilen 3 mg/Nm3 sinir degerinin altidadir.
122
Tablo 49:Ordu Ili Hava Kalitesi lm Verileri
AYLAR
PM10(/m) SO2(/m)
Min Max Ort. Min Max Ort.
Mart 2009 33 230 73 4 21 14
Nisan 2009 36 91 55 2 12 4
Mayis 2009 22 51 37 0 2 0
Haz. 2009 23 56 38
Tem. 2009 12 55 33
Agust. 2009 2 2 2
Ekim 2009 23 100 47
Kasim 2009 32 140 62 6 15 9
Aralik 2009 31 231 86 9 60 22
Ocak 2010 32 186 80 4 72 23
Subat2010 34 225 89 9 70 23
Mart 2010 34 117 65 10 48 20
Nisan 2010 36 95 52 10 20 12
Mayis 2010 34 75 49 9 11 9
Haz. 2010 4 60 35 7 10 7
Tem. 2010 7 56 33 8 9 8
Kaynak:www.havaizleme.gov.tr
Yapilan arazi alismalari ve gzlemlere gre proje sahasinin bulundugu blge ve yakin
evresinde hava kirliligine yol aacak bir faaliyet bulunmamaktadir. Bu nedenle
blgenin mevcut hava kalitesi olduka yksektir. Reglatr, Tneller ve HES insaati
sirasinda geici olarak hava kalitesinde dss yasanacaktir. Ancak bu dss Sanayi
Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeliginde verilen sinir degerleri
asmayacaktir. Projenin insaati tamamlanip isletmeye getiginde, mevcut hava kalitesini
olumsuz ynde etkileyecek bir faaliyet yapilmayacagi iin mevcut hava kalitesi
degismeyecektir.
Proje kapsaminda yapilacak kazi, nakliye ve Reglatr, Tnel, Cebri boru, Derivasyon
Kanali ve Denge Bacasinin yer aldigi kisimlarda sert zemine rastlanildiginda patlatma
isleminden dolayi toz emisyonlari olusacaktir. Olusacak bu emisyonlarin en aza
indirilmeleri iin gerekli tm tedbirler alinacaktir. Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin
Kontrol Ynetmeligine uygun hareket edilecektir.
Grlt
alismanin bulundugu alanda arka plan grlt lm TS ISO 1996-2 standardina
uygun sekilde gereklestirilmistir. Alanda yapilan arka plan lm sonulari Tablo
50.de verilmistir.
123
Tablo 50:Proje alaninda yapilan Arka Plan Grlt lm Sonulari
Nokta No lm (dB) Aklama
1 43,7
Santiye Alaninda
2 46,3
Santral alaninda
3 46,9
Denge Bacasi Kurulacak Yerde
4 49,3
Kirma Eleme Yikama ve Beton
Santrali -1 Alani yakininda
5 67,7
Reglatr-2 Alaninda
Su Kalitesi;
Genellikle nfus yogunlugunun lke ortalamasinin altinda oldugu, sanayilesmenin
yayginlasmadigi, tarimin yogun bir sekilde yapilmadigi blgede, bugn iin diger
havzalar ile kiyaslanabilecek dzeyde su kirliligi sz konusu degildir.
IV.2.17. Diger zellikler.
Bu blmde ilave edilecek bir husus bulunmamaktadir.
IV.3.Sosyo - Ekonomik evrenin zellikleri
IV.3.1.Ekonomik zellikler (yrenin ekonomik yapsn oluyturan baylca sektrler,
yresel iygcnn bu sektrlere daglm, sektrlerdeki mal ve hizmet retiminin
yre ve lke ekonomisi iindeki yeri ve nemi, diger bilgiler)
Ordu ilinde ekonomik istihdamin byk bir kismi tarim agirliklidir. Ancak topografyanin
ok yamali olmasi ve tarim alanlarinin ok bulunmamasi nedeniyle blgede makineli
tarimin yapilamamaktadir. Buda retim iin gerekli is gc miktarini artirmakta ve retimi
Blgede ekonomik anlamda reticiligi yapilan sebzecilik ve yaz aylarinda yayla turizmi
oldugundan nfus hareketi olduka salinimli ve buna paralel olalar et ihtiyaci talebini
hizmet verebilmek iin kkbas retimidir.
Tarim Il Mdrlg kayitlarina gre Kabadz ilesinde kltr balikiligi yapan 4 adet
kurulu isletme bulunmaktadir. Bunlar; ambasi-Karagl yolunun 3. km'sinde, Turnalik-
kynde alabalik retim iftlikleridir.
124
Ordu Ili sanayi yapisi itibariyle genelde kk ve orta lekli isletmelerden olusmaktadir.
Byk sanayi olarak kabul edilebilecek birka sanayi tesisi vardir. Il sanayisi yapi
itibariyle incelendiginde agirlik findik kirma ve isleme tesislerindedir. Digerleri birka
tane byk tesisin disinda kalan kk imalathanelerdir. Ileler arasinda da yogunluk
merkez ilede toplanmistir. Il'deki sanayi kuruluslarini, sektrler itibariyle siralarsak 107
adet isletme iinden 67 adet isletmeyle findik tesisleri bas sirayi almaktadir. Ordu ilinde
toplam 977 isyerini kapsayan 4 kk sanayi sitesi faaliyette, 205 isyerini kapsayan bir
kk sanayi sitesi de insa halindedir.
Proje alani iinde sanayi kurulusu yoktur. Tm sanayi kuruluslari sahil kesiminde bulunan
ile merkezlerinde bulunmaktadir.
Ordu ili, iklimi ve dogal yapisi geregi, tarimsal retim ve buna bagli olarak olusan tarima
dayali imalat sanayi zerine bir ticari yapi kurmustur. Ancak buna bagli olarak denize
paralel yerlesim olmasi ve Sovyetler Birliginin dagilmasiyla ortaya ikan Bagimsiz
Devletler Toplulugu ve zellikle Orta Asya Trk Cumhuriyetlerine olan kapilarin ailmasi
sonucunda, bu lkelere giden vatandaslarin bu ziyaretlerini, ticarete dnstrms olmalari
nedeniyle blgede nemli lde ihracat yapan firmalar olusmus ve bu da blgeden
yapilan ihracatta nemli artislar saglamistir.
Projenin bagli oldugu yrede, halkin temel ugrasi ve geim kaynagi olan findiktir. Findik,
retimi yapilarak i ve dis pazarlara dagitilmaktadir. Ile genelinde ticaret; retilen
Iindiklarin ile disina, kesilen agalarinda aga sanayi kuruluslarina, retilen meyve ve
sebzelerin yerel pazarlarda satisi seklindedir. Ayrica ile disindan canli hayvan alindigi ve
ile disina da canli hayvan satildigi da grlmektedir.
Proje alaninda yogun yerlesim deseni gstermemektedir. Dolayisiyla ticari hareketlilik bu
alanda hissedilir seviyede degildir.
IV.3.2.Nfus (yredeki kentsel ve krsal nfus, nfus hareketleri; gler, nfus arty
oranlar, ortalama hane halk nfusu, diger bilgiler),
Ordu ili, Trkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz Blgesi'nin Orta ve Dogu Karadeniz
Blm'nde yer alan bir ildir. Yerli halkin nemli bir blm Trkmen/epnilerden
olusur. Ilin yz lm 6001 km olup lke topraklarinin 7,3 kaplamaktadir.
Ordu ili genel nfusu, 2007 yili nfus sayimina gre 715 409 kisi iken 2009 yili nfus
sayimina gre 723 507 kisidir. Buna gre Ordu ili nfusu % 1 oraninda artis gstermistir.
2009 yili nfus verilerine gre nfus yogunlugu 120 kisi/kmdir.
Ordu ilinde biri merkez ile olmak zere toplam 18 adet ile 5 bucak, 72 belde ve 491
kyden olusmaktadir. Ileler; Merkez, Akku, Aybasti, ama, atalpinar, aybai, Fatsa,
Glky, Glyali, Grgentepe, Ikizce, Kabadz, Kabata, Korgan, Kumru, Mesudiye,
Perembe, Ulubey ve nye ilesidir. Ordu ilindeki 2009 yili nfus verileri $ekil 32de
gsterilmistir.
125
$ekil 32:Ordu Ili nfusunun Ilelere Gre Dagilim Haritasi
Bu ilelerden Fatsa ve nye en byk yerlesim merkezleridir. Proje havzasi ierisinde en
nemli yerlesim merkezi ise Kabadz Ilesidir.
Proje alaninin bulundugu Kabadz ilesinde ise genel nfus dagilimi 2007 yili 6 511 kisi,
2009 yili ise 8 393 kisi olarak belirlenmistir. Bunun 2927 ile merkezinde,5466 ise kasaba
ve kylerde yasamaktadir. 340 km yzlmne sahip olup 2009 yili nfus verilerine
gre nfus yogunlugu 24 kisi/kmdir.
Ile baglisi olarak merkez hari olmak zere ile merkezine bagli; 2 belde, 11 ky ve
5 mahalleden olusmaktadir. 2008 yili verilerine gre ilenin toplam nfusu 8562 kisidir.
Tablo 51de Kabadz Ilesi ve kirsal yerlesimlerinin 2008 nfuslari verilmistir.
126
Tablo 51:Kabadz Ilesi ve kirsal yerlesimlerin 2008 Yili Nfus verileri
Yerleyim Ad
2008 Yl
Nfus (kiyi)
Yerleyim Ad
2008 Yl
Nfus (kiyi)
Kabadz Merkez 2752 Gmsdere 249
Yokus Dibi 2370 Glpinar 270
Akgney 333 Harami 538
Derinay 515 Kirazdere 226
Diskaya 90 zlkent 685
Esenyurt 141 Yesilada 253
Gelinkaya 140
Proje alanin bulundugu alana en yakin ky yerlesimi Esenkentdir. Bunun haricinde
blgede kk mahallelerden olusmus nfus dagilimi hakimdir. Santralin yapilacagi
noktada, Melet ayinin karsi (sol) sahilinde ise herhangi bir yerlesim yoktur.
IV.3.3.Gelir (yredeki gelirin iykollarna daglm, iykollar itibariyle kiyi bayna
dyen maksimum, minimum ve ortalama gelir),
Kabadz halkinin baslica geim kaynaklari tarim, hayvancilik, ticaret, isilik, memurluk,
zanaatkar ve el sanatlaridir.
Ilenin arazi yapilari fazla engebeli olmasina ragmen blgede esitli rnlerde
yetistirilebilmektedir. Kabadz ilesinde arazinin ekilis durumuna gre genel dagilimi
syledir;
Bag- bahe %32,5
Tarla %3,5
Ormanlik- fundalik %45
ayir-mera %18
Tarim disi %1
retimi yapilan baslica tarim rnleri; findik,patates, fasulye, sebze ve meyvelerdir.
Fasulye, patates, sebze ve meyveler satmak maksadindan ok ailevi ihtiyalar iin
kullanilmaktadir. Findik ise ticari ama iin retilmektedir. Gnlk tketilen rnler;
fasulye, lahana, misir ve bugday unu, zm, elma, armut vb. rnlerdir. Sz konusu
rnler tatlilarda, reel ve pekmez yapimlarinda, tursu yapiminda ve konserve yapiminda
kullanilir. Kisin insanlar hazirladiklari bu besinleri kullanirlar.
Kabadz ilesi ve kylerinde Hayvancilik gelismis degildir. Aileler genelde kendilerine
yetecek kadar hayvan beslerler. Inek, koyun, tavuk gibi hayvanlar n plandadir. Aricilik ve
balikilik yapan ailelerde bulunmaktadir.
127
Ile genelinde retilen findiklarin ile disina satildigi, kesilen agalarin amsan gibi
kurumlara satildigi, retilen meyve ve sebzelerin yerel pazarlarda satisi yapilamaya
alisilmaktadir.
Kabadz Osmanlilar zamaninda da kursun, demir ve bakir madenlerinin arandigi ve
isletildigi bir blge idi. Yakin tarihlere kadar kursun- inko maden arama ve isletmeleriyle
de ugrasilmissa da, isletme sermayelerinin maden teknolojisini karsilayamamasi nedeniyle
blgedeki maden alismalari durmus veya ok dar sahalarda gereklesmistir. Yakin bir
gelecekte sirketlesme ve teknolojik imknlara kavusulmasiyla Kabadz topraklarinda
binlerce yildan beri var oldugu bilinen zaman zaman da bir kismi isletilen esitli
madenlerin yeniden alistirilmalari halinde blge ekonomisine byk apta katkida
bulunacagina sphe yoktur. Kabadz blgesinde kurulacak olan bir maden sanayi ise bu
yreyi ekonomik bakimdan kalkindiracaktir. Ilede ikarilan madenler islenmek zere ile
disina gtrlmektedir. Ile esnafinin disaridan hali ve eyizlik mallar aldiklari
grlmektedir. Ayrica ile disindan canli hayvan alindigi ve ile disina da canli hayvan
satildigi grlmektedir.
IV.3.4.ysizlik (yredeki iysiz nfus ve faal nfusa oran),
Proje alani ve yakin evresinde halk geimini tarimcilik ve gurbette yasam ile
saglamaktadir. Yrede issizlik olduka fazladir. Gen nfus Istanbul basta olmak zere
byk yerlesimlere g etmektedir. Gurbette yasamini srdren halk zellikle emekli
olduktan sonra kylerde dns yaptigindan yasli nfus yogunluktadir. Mevcut nfus findik
tariminda alismaktadir. Ordu ilinde issizlik orani yaklasik %5,5~6 mertebesinde
degiskenlik gstermektedir. Bu oran Trkiye issizlik oraninin altinda kalmaktadir.
IV.3.5.Yredeki sosyal altyap hizmetleri (egitim, saglk, kltr hizmetleri ve bu
hizmetlerden yararlanlma durumu),
Zengin bir tarihi gemise sahip olan ve esitli medeniyetlere ait kltr varliklarinin izlerini
tasiyan Ordu ili, yksek bir kltr potansiyeline sahip bulunmaktadir. Kltr ve sanat
olaylarinin yurdumuz genelinde ilk baslatildigi, sanat topluluklarinin ilk organize edildigi
illerden biri de Ordudur. 32 yildir kesintisiz bir sekilde faaliyet gsteren Ordu belediyesi
Karadeniz Tiyatrosu, 1962'lerden baslatilan Kltr ve Sanat Senlikleri, 1974'lerde kurulan
Musiki Cemiyeti ve diger sanat olaylari byk asamalar kaydederek, faaliyetlerini srdre
gelmistir. Ilde retilen el sanatlarindan bilhassa baston, klarnet, diger nefesli sazlar ile
rme ve dokumalar byk bir begeni kazanmaktadir. ok esitlilik arz eden mahalli
yemekleri Trk mutfaginin ayri bir blmn olusturmakta, damak zevkine hitap
etmektedir. Son 10-15 yil ierisinde kltr konusunda hizli bir kurumlasma olmustur. Ilde
daha nce 3 olan ktphane sayisi bugn 16'ya ikartilmistir. Yurdumuz genelinde mzesi
olmayan illerden biri durumundayken rnekleri arasinda n siralarda bulunan bir mzeye
ve ayrica Devlet Gzel Sanatlar Galerisine kavusturulmustur.
Proje sahasindaki saglik ihtiyalari iin genelde ile merkezi ve Yokusdibi beldesi
yerlesimlerinde bulunan saglik ocaklarindan yararlanilmaktadir. Daha byk ihtiyalarda
ise il merkezinde bulunan Devlet Hastanesi ile Saglik Ocaklarindan yararlanilmaktadir.
128
Kabadz ilesi Ordu iline 23 km uzaklikta ve i kesimde yer almaktadir. Tm ile, bucak
ve kylerin il merkezi ve birbirleriyle dzenli karayolu baglantisi mevcuttur. Ky ve
mahalle yollari ise ham yoldur. Ilenin ulasim problemi olan ky bulunmamaktadir.
Ilede her yil dzenli olarak, imkanlar lsnde gereklestirilen sosyal ve kltrel
etkinlikler mevcuttur. Bunlar; ambasi Yayla Senlikleri ve Halk Egitimi Merkezi
Faaliyetleri ve Spor Turnuvalaridir.
ambasi Yayla Senlikleri; Kabadz n Yokusdibi Beldesine bagli ambasi Yaylasinda
her yil temmuz ayi ierisinde 2 gn sren senlikler yapilmaktadir. Bu senlikler kapsaminda
yremizin sanatsal ve kltrel faaliyetleri sergilenmekte esitli yaris ve msabakalar
dzenlenmekte, mzik ve eglenceler dzenlenerek blgemizin tanitimi ve ekonomisine
katkida bulunulmaktadir. Ayrica evre illerden ve gurbetten gelen vatandaslarimizin da
katilimi ile senlikler halkin bulusma ve kaynasmasini saglamaktadir. Turizm faaliyetlerinin
gelismesine de katki saglamaktadir.
Ilede bulunan halk egitim merkezi her yil esitli kurslar ve sergiler dzenlemektedir.
Ayrica yre halkini aydinlatici saglik ve tarimsal konularda seminerler dzenlemektedir.
Ile kk olmasina ragmen imkanlarin el verdigi lde sportif faaliyetler
gereklestirilmektedir. Ilemizde her yil kaymakamlik turnuvasi adi altinda hali saha
futbol turnuvasi (evre kylerin de katilimi ile ) ve voleybol turnuvalari dzenlenmektedir.
Ilenin egitim durumu ise Ile genelinde okur-yazarlik orani %90dir. Egitim iin 8 Yillik
Kesintisiz Zorunlu Egitim Uygulamasi ile birlikte; Milli Egitim Mdrlg bnyesinde il
geneline tasima uygulamasina geilmistir. Kabadz ilesinde 1 ok programli lise, 12
ilkgretim okulu (8 tanesi 1-5, 4 tanesi 8 yillik), 1 halk egitim merkezi bulunmaktadir..
IV.3.6.Kentsel ve krsal arazi kullanmlar (yerleyme alanlarnn daglm, mevcut ve
planlanan kullanm alanlar, bu kapsamda sanayi blgeleri, konutlar, turizm alanlar
vb.)
Ordu ilinde ekonomik istihdamin byk bir kismi tarim agirliklidir. Ancak topografyanin
ok yamali olmasi ve tarim alanlarinin ok bulunmamasi nedeniyle blgede makineli
tarimin yapilamamaktadir. Buda retim iin gerekli is gc miktarini artirmakta ve retimi
Blgede ekonomik anlamda reticiligi yapilan sebzecilik ve yaz aylarinda yayla turizmi
oldugundan nfus hareketi olduka salinimli ve buna paralel olalar et ihtiyaci talebini
hizmet verebilmek iin kkbas retimidir.
Tarim Il Mdrlg kayitlarina gre Kabadz ilesinde kltr balikiligi yapan 4 adet
kurulu isletme bulunmaktadir. Bunlar; ambasi-Karagl yolunun 3. km'sinde, Turnalik-
kynde alabalik retim iftlikleridir.
Ordu Ili sanayi yapisi itibariyle genelde kk ve orta lekli isletmelerden olusmaktadir.
Byk sanayi olarak kabul edilebilecek birka sanayi tesisi vardir. Il sanayisi yapi
itibariyle incelendiginde agirlik findik kirma ve isleme tesislerindedir. Digerleri birka
tane byk tesisin disinda kalan kk imalathanelerdir. Ileler arasinda da yogunluk
129
merkez ilede toplanmistir. Il'deki sanayi kuruluslarini, sektrler itibariyle siralarsak 107
adet isletme iinden 67 adet isletmeyle findik tesisleri bas sirayi almaktadir. Ordu ilinde
toplam 977 isyerini kapsayan 4 kk sanayi sitesi faaliyette, 205 isyerini kapsayan bir
kk sanayi sitesi de insa halindedir.
Proje alani iinde sanayi kurulusu yoktur. Tm sanayi kuruluslari sahil kesiminde bulunan
ile merkezlerinde bulunmaktadir.
Ordu ili, iklimi ve dogal yapisi geregi, tarimsal retim ve buna bagli olarak olusan tarima
dayali imalat sanayi zerine bir ticari yapi kurmustur. Ancak buna bagli olarak denize
paralel yerlesim olmasi ve Sovyetler Birliginin dagilmasiyla ortaya ikan Bagimsiz
Devletler Toplulugu ve zellikle Orta Asya Trk Cumhuriyetlerine olan kapilarin ailmasi
sonucunda, bu lkelere giden vatandaslarin bu ziyaretlerini, ticarete dnstrms olmalari
nedeniyle blgede nemli lde ihracat yapan firmalar olusmus ve bu da blgeden
yapilan ihracatta nemli artislar saglamistir.
Projenin bagli oldugu yrede, halkin temel ugrasi ve geim kaynagi olan findiktir. Findik,
retimi yapilarak i ve dis pazarlara dagitilmaktadir. Ile genelinde ticaret; retilen
Iindiklarin ile disina, kesilen agalarinda aga sanayi kuruluslarina, retilen meyve ve
sebzelerin yerel pazarlarda satisi seklindedir. Ayrica ile disindan canli hayvan alindigi ve
ile disina da canli hayvan satildigi da grlmektedir.
Proje alaninda yogun yerlesim deseni gstermemektedir. Dolayisiyla ticari hareketlilik bu
alanda hissedilir seviyede degildir.
Kabadz halkinin baslica geim kaynaklari tarim, hayvancilik, ticaret, isilik, memurluk,
zanaatkar ve el sanatlaridir.
Ilenin arazi yapilari fazla engebeli olmasina ragmen blgede esitli rnlerde
yetistirilebilmektedir. Kabadz ilesinde arazinin ekilis durumuna gre genel dagilimi
syledir;
Bag- bahe %32,5
Tarla %3,5
Ormanlik- fundalik %45
ayir-mera %18
Tarim disi %1
retimi yapilan baslica tarim rnleri; findik,patates, fasulye, sebze ve meyvelerdir.
Fasulye, patates, sebze ve meyveler satmak maksadindan ok ailevi ihtiyalar iin
kullanilmaktadir. Findik ise ticari ama iin retilmektedir. Gnlk tketilen rnler;
fasulye, lahana, misir ve bugday unu, zm, elma, armut vb. rnlerdir. Sz konusu
rnler tatlilarda, reel ve pekmez yapimlarinda, tursu yapiminda ve konserve yapiminda
kullanilir. Kisin insanlar hazirladiklari bu besinleri kullanirlar.
Kabadz ilesi ve kylerinde Hayvancilik gelismis degildir. Aileler genelde kendilerine
yetecek kadar hayvan beslerler. Inek, koyun, tavuk gibi hayvanlar n plandadir. Aricilik ve
balikilik yapan ailelerde bulunmaktadir.
130
Ile genelinde retilen findiklarin ile disina satildigi, kesilen agalarin amsan gibi
kurumlara satildigi, retilen meyve ve sebzelerin yerel pazarlarda satisi yapilamaya
alisilmaktadir.
Kabadz Osmanlilar zamaninda da kursun, demir ve bakir madenlerinin arandigi ve
isletildigi bir blge idi. Yakin tarihlere kadar kursun- inko maden arama ve isletmeleriyle
de ugrasilmissa da, isletme sermayelerinin maden teknolojisini karsilayamamasi nedeniyle
blgedeki maden alismalari durmus veya ok dar sahalarda gereklesmistir. Yakin bir
gelecekte sirketlesme ve teknolojik imknlara kavusulmasiyla Kabadz topraklarinda
binlerce yildan beri var oldugu bilinen zaman zaman da bir kismi isletilen esitli
madenlerin yeniden alistirilmalari halinde blge ekonomisine byk apta katkida
bulunacagina sphe yoktur. Kabadz blgesinde kurulacak olan bir maden sanayi ise bu
yreyi ekonomik bakimdan kalkindiracaktir. Ilede ikarilan madenler islenmek zere ile
disina gtrlmektedir. Ile esnafinin disaridan hali ve eyizlik mallar aldiklari
grlmektedir. Ayrica ile disindan canli hayvan alindigi ve ile disina da canli hayvan
satildigi grlmektedir.
IV.3.7. Diger zellikler
Bu blmde ilave edilecek bir husus bulunmamaktadir.
131
BLM V: PROJENN BLM IV'DE TANIMLANAN ALAN ZERNDEK
ETKLER VE ALINACAK NLEMLER
V.1. Arazinin hazrlanmas, inyaat ve tesis ayamasndaki projeler, fiziksel ve biyolojik
evre zerine etkileri ve alnacak nlemler (Reglatrler, Malzeme Ocaklar, HES,
iletim kanal ve/veya tneli, beton santralleri, krma-eleme ykama tesisleri dahil),
V.1.1.Arazinin hazrlanmas iin yaplacak iyler kapsamnda nerelerde ve ne kadar
alanda hafriyat yaplacag, hafriyat miktar, hafriyat artg toprak, tay, kum vb.
maddelerin nerelere taynacaklar, nerelerde depolanacaklar ( hafriyat depo
alanlarnn akarsulara snr olmas durumunda 1/1000 lekli haritada iylenmesini)
veya hangi amalar iin kullanlacaklar, hafriyat srasnda kullanlacak malzemeler,
Santralleri projesinin insaat sresi 2 yildir. Projenin insaati sirasinda yapilacak kazilar
Regltrler, keltim Havuzu, Derivasyon Isleri, Tneller, Basinli Kondvi, Denge
Basaci, Cebri Boru ve Santral Binasinin alismalari sirasinda olusacaktir. Tablo 52de
olusacak hafriyatin insaat birimlerine dagilimi olarak verilmistir. Buna gre 753.143,87
m kazi olusacaktir.
Tablo 52:Proje Alaninda Yapilacak Kazi niteleri ve Miktari
Kaz Yaplacak nite Kaz Miktar (m)
Ordu-1 Reglatr ve akil Geidi 23.587,80
Ordu-1 Su Alma Yapisi ve keltme
Havuzu
59.803,08
Ordu -1 Derivasyon Isleri 24.126,44
Iletim Tneli 30.625,54
Enerji Tneli ve Yaklasim Tnelleri 431.335,61
Basinli Kondvi 42.906,60
Cebri Boru 20.000,00
Kuyruksuyu Kanali 37.659,71
Santral Binasi 29.121,03
Salt Sahasi 8.097,97
TOPLAM 743.144,00
ikacak hafriyatin uygun kisimlarinin hazir beton retiminde, insaat islerinde, yol yapim
ve onarim islerinde kullanilmasi planlanmistir. Kullanilmayan hafriyat artigi malzemenin
depolanmasi iin proje alani ierisinde hafriyat depolama alanlari belirlenmistir. Hafriyat
depolama alani topografik harita zerinde gsterilmistir.
132
Sahada yapilan gzlemler sonucunda kazi sirasinda ikacak malzemenin %30luk kisminin
beton santralinde kullanilir oldugu tahmin edilmektedir. Bunun net degerleri insaat
sirasinda belli olacaktir. Bunun haricinde yol islerinde, proje nitelerinin saha dolgularinda
ve dere islah alismalarinda kullanilacaktir. Bunun haricinde kalan hafriyatlar hafriyat
depolama alanlarinda depolanacaktir. Tablo 53de olusacak hafriyatin nasil ve nerede
depolanacagini gsterilmistir.
Tablo 53:Hafriyatin Kullanim veya Depolama Yerleri ve Miktari
Kullanm Yeri
Kullanlacak veya
Depolanacak Miktar (m)
Aklama
Beton Santralinde 223.000
Malzemenin cinsine gre bu
miktar degiskenlik gsterebilir.
Yol Islerinde 70.000
Yol islerinde dolgu olarak
kullanilacak.
Proje nitelerinin Saha
Dolgularinda
130.000
Santral Binasi, Salt Sahasi gibi
binalarin etrafinda dolgu olarak
kullanilacak.
Dere Islah Projesinde* 138.000
Melet Irmaginin Dere Islah
Projesi Hazirlanarak DSI onayi
alinacak. DSInin onaylayacagi
proje dogrultusunda Melet Irmagi
Dere Islah alismalari yapilacak
ve dolgu malzemeleri bu projeden
temin edilecektir.
Hafriyat Depolama Alanlari 182.144
6 adet Hafriyat alaninda nihai
olarak depolanacaktir. Bunlar iin
gerekli izinler ED olumlu
grsnden sonra alinacaktir.
TOPLAM 743.144
*)Proje alismalari Devam Etmektedir.
Proje kapsaminda belirlenen hafriyat depolama alanlarinin arazi kullanim durumu hazine,
fundalik, mera ve terk edilmis arazi seklinde olup, konu ile ilgili gerekli izinler alinacaktir.
Bitkisel toprak hafriyat malzemesinden ayri olarak 3 Nolu hafriyat depolama alaninda
ayri bir blmde depolanarak insaat sona erdikten sonra alanin eski haline getirme
alismalarinda tekrar kullanilacaktir. Proje alaninda Bitkisel Topragin Depolanmasi
amaciyla 3 Nolu Hafriyat Depolama alaninda 10.000 m alan ayrilmistir. Toprak
yzeyinden ortalama 10 cm kalinliginda Bitkisel topragin alinmasi planlanmistir.
Proje kapsaminda olusacak hafriyat kuru dere yataklarina ve yzey sularina kesinlikle
dklmeyecektir. Hafriyat topraginin akarak yzey suyuna karismasini engellemek iin
gerekli drenajlar da yapilacaktir.
133
Nihai depolama yapilacak hafriyat depo alanlarinda depolama tamamlandiktan sonra zeri
sikistirilarak dzeltilecek ve bitkisel toprak serilecektir. Sz konusu alanlar iin gerekli
izinler alinmadan depolama islemleri yapilmayacaktir. Tablo 54de 6 adet depolama
alaninda depolanacak hafriyat miktarlari ve yerleri aiklanmistir. Depolama alanlarinin
Tablo 54:Hafriyat Depolama Alanlarinin Byklkleri ve Depolanacak Hafriyat Miktari
Hafriyat Dkm Alan Alan (m)
Depolanacak Hafriyat
(m)
Aklama
1 Nolu 8.841 5.000
Kirma-Eleme-Yikama ve
Beton Santrali -3 yakinindadir.
Geici Depolama ve nihai
depolama alani olarak
kullanilacaktir.
2 Nolu 22.860 53.150
Hamitli Mahallesinin Melet
Irmagina bakan dzlkte 2
Nolu yaklasim Tneli
girisindedir. Geici ve Nihai
Depolama Alani olarak
Kullanilacaktir.
3 Nolu* 66.777 45.000
Bitkisel Toprak Depolama
alanidir. Hafriyat toraginin az
miktarda kismi burada
depolanacaktir. Geici ve nihai
kullanilacaktir.
4 Nolu 5.015 12.538
Mecitdami Mah. Melet
Irmagina bakan kismindaki
Melet Irmaginin sag sahil
dzlgndedir. Basinli
Kondvi Tnelinin yaklasim
yolundadir. Geici ve nihai
kullanilacaktir.
5 Nolu 4.876 21.876
Keili Mah. Melet Irmagina
bakan kismindaki Melet
Irmaginin sag sahil
dzlgndedir. Geici ve nihai
kullanilacaktir.
6 Nolu 23.044 44.580
Hafriyat toraginin az miktarda
kismi burada depolanacaktir.
Geici ve nihai depolama alani
olarak kullanilacaktir.
TOPLAM 131.413 182.144
*)10.000 mlik kismi bitkisel toprak depolama alanidir.
18.03.2004 tarih ve 25406 sayili Resmi Gazete de yayimlanarak yrrlge giren Hafriyat
Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklari Kontrol Ynetmeligi ne uyulacaktir.
Proje kapsaminda olusacak hafriyat kuru dere yataklarina ve yzey sularina kesinlikle
dklmeyecektir. Hafriyat topraginin akarak yzey suyuna karismasini engellemek iin
gerekli drenajlar da yapilacaktir. Proje kapsaminda planlanan hafriyat depolama alanlari ve
bitkisel toprak depolama alani $ekil 33-34-35-36-37-38.de verilmistir.
134
$ekil 33:1 Nolu Hafriyat Dkm Alani Haritasi
135
136
137
V.1.2.Arazinin hazrlanmas srasnda ve ayrca nitelerin inyasnda kullanlacak
maddelerden parlayc, patlayc, tehlikeli, toksik ve kimyasal olanlarn taynmlar,
depolanmalar ve kullanmlar, bu iyler iin kullanlacak aletler ve makineler,
Santralleri projesinin insaat sresi boyunca alanda yakit deposu (motorin, LPG)
bulundurulacaktir. Motorin ve LPG tanklarinin her trl sizdirmazlik nlemi alinacaktir.
Motorin takinin kapasitesi 30 ton, LPG tanki ise 10 ton olacaktir. Yakit depolarinin hepsi
kamp alani ierisinde yerlestirilecek ve gerekli emniyet nlemleri (sabotaj, sizinti, yangin
vb.) alinacaktir. Motorin ve LPG yakindaki benzin ve LPG istasyonlarindan getirtilecektir.
Devrilme, tasma vb. durumlarda sizinti-dklmenin nlenmesi iin yakit tanki, hacminin
1,1 kati hacim saglayan beton tasma havuzu iine alinacak, zeri de sundurma ile
kapatilacaktir.
Insaat sirasinda patlayici maddeler, tnel insasi sirasinda ve is makinelerinin kiramayacagi
sertlikteki kayalara rastlanildiginda malzemeyi gevsetmek amaci ile kullanilacaktir.
Patlatma islemi iin sadece gerekli miktarda patlayici temin edilecek olup, patlayici
depolamasi yapilmayacaktir. Sahada patlayici madde depolanmayacaktir. Isletmede
24.12.1973 tarih 14752 sayili Resmi Gazetede yayimlanan Parlayici, Patlayici, Tehlikeli
ve Zararli Maddelerle alisilan Isyerlerinde ve Islerde Alinacak Tedbirler Hakkindaki
Tzk hkmlerine uyulacaktir. Patlayici maddelerin kullanimi ile ilgili olarak 29 Eyll
1987 tarih ve 12028 sayili Tekel Disi Birakilan Patlayici Maddelerle, Av Malzemesi ve
Benzerlerinin retimi, Ithali, Tasinmasi, Saklanmasi, Depolanmasi, Satisi, Kullanilmasi,
Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarina Iliskin Tzk hkmlerine uyulacaktir.
Patlatmalar, jandarma kontrolnde, ehliyetli atesleyici tarafindan yre halkina gerekli
duyurular yapildiktan sonra patlatmadan etkilenecek sahanin tamaminin bos oldugunun
kontrol edilmesi ve sahadaki nbetilerin onay isaretlerinin alinmasini mteakip gn
isiginin oldugu saat dilimleri arasinda yapilacaktir. Patlatma islemi sirasinda mevcut kaza
riskleri patlayicilarin sahaya tasinmasi, deliklere sarji ve patlatma sonucu firlayan kaya
paralarinin olusturdugu kaza riskleridir. Bu risklerin ortadan kaldirilmasi iin gerekli tm
emniyet tedbirleri alinacak ve tm alisma ehliyetli atesi ve teknik nezareti tarafindan
belirlenen yardimcilar tarafindan yapilacaktir. Tm bu alismalar iin patlama
alismalarinin emniyetli hale getirilmesi ve patlayici kullanma talimatnamesi ile tm
alisan personel bilgilendirilecektir. Patlatma alismalarinda patlatmanin en uygun
kosullarda olmasi iin gerekli tm alismalar yapilarak delik dzenleri, delik egimi, sarj
miktari, sikilama payi ve baglanti sekli kontroll alismalar ile topografyaya en uygun hale
getirilecektir. Patlatma esnasinda her trl evre emniyeti alinacak, tm saha evresine
gerekli ikaz levhalari asilacak ve patlatma yapilmadan nce siren ile uyari yapilacaktir
V.1.3. Taykn nleme ve drenaj iylemleri
Proje yagis alaninin iklim zelliklerine gre, Melet irmagi genellikle ilkbahar aylari taskin
aylaridir. Bu aylarda yagmur yagisinin olduka fazla olmasindan ve havzanin da egim
ynyle fazla dik olmasindan dolayi sular olduka ykselmektedir. Proje yagis alani
evresindeki Akim Gzlem Istasyonlarinda (AGI) gzlenmis en byk taskinlar ve
bunlarin pik debilerinin tarihleri incelendiginde bu durumun gereklestigi grlr.
138
Proje alani evresindeki AGI sayisi ve gzlem sreleri, uzun sreli ve gvenilirdir. Bunlar
proje taskin alismalarinda kullanilmistir. Bu nedenle, Ordu Reglatr ve HES projesinin
esitli yinelemeli pik debileri, eksen yeri ve evresindeki AGIlerin anlik debilerinden
yararlanilarak yapilan statiksel yntemlere ek olarak yagis-akis bagintisindan
yararlanilarak Sentetik yntemler de uygulanarak, tesis yeri iin gvenilir tahminler
elde edilmeye alisilmistir. Bu hesaplar sonucunda elde edilen tekerrrl taskin debileri
Tablo 55de verilmistir.
Tablo 55:ORDU HES Projesinde Kritik Noktalarda Belirlenen Taskin Debileri
Proje Alan Tekerrrl Taykn Debileri (m/sn)
Q
2
Q
5
Q
10
Q
25
Q
50
Q
100
Ordu-1Reglatr 285,0 446,4 571,4 749,7 897,1 1057,9
Ordu-1Reglatr 64,5 105,4 135,6 178,1 212,2 248,6
Ordu HES
358,9 573,4 739,5 976,5 1172,5
1386,2
1833,7*
2026,4**
*)Q500 **)Q1000 tekerrrl debiler.
Ordu Reglatr ve HES Projesinin yer aldigi Melet ayi zerinde 2238 nolu Melet ayi-
Aricilar AGIde rsubat lm yapilmaktadir. Bu istasyonda yapilan 1979-1999 arasi
gzlemlere gre yillik sediment verimi 88 ton/yil/km olarak verilmistir. Bu deger 73
m/km/yil etmektedir. Buna % 30 oranda yatak yk ilave edilirse 73+(73*0.30)=95 m/
km/yil olmaktadir. Bu deger Ordu Reglatr iin de aynen alinabilir. Proje evirme tesisi
reglatr oldugu iin birikebilecek sediment akil geidi vasitasiyla mansaba kolayca
aktarilabilecektir. Bu sebeple sedimentin proje iin problem teskil etmeyecegi
dsnlmektedir.
Hidrolojik aidan projede herhangi bir sorun grlmemektedir.
V.1.4.Proje alan iindeki su ortamlarnda herhangi bir amala gerekleytirilecek
kaz, dip taramas vb. iylemler nedeni ile karlacak tay, kum, akl ve benzeri
maddelerin miktarlar, nerelere taynacaklar veya hangi amalar iin
kullanlacaklar
Projede reglatr insaatlarinin Insaasi sirsinda dere sularini tahliye etmek amaciyla
derivasyon kanallari yapilacaktir. Ordu-1 Derivasyon islerinde 24.126,44 m ve Ordu-1
Derivasyon islerinde 8.097,97 m hafriyat kazisi olusacaktir. Bunlarin tasinimlari hafriyat
islerinde oldugu gibi depolanacaktir. Blm V.1.1de hafriyat miktarlarinin iine
derivasyon kazilarida dahil edilmistir.
V.1.5.Reglatrler, HES iletim kanal, tnel yapm ve servis yollarnn yapm
dolaysyla kullanlacak malzemenin nereden, nasl ve ne miktarda temin edilecegi,
Projenin insaat asamasinda gerekli olan beton ihtiyaci iin proje alani sinirlari ierisinde
kurulacak olan 3 adet kirma-yikama-eleme tesisinden ikacak malzemeleri kullanacak olan
beton santrallerinden elde edilecektir. Kirma-yikama-eleme tesisinde islenecek agrega
139
malzemesi proje kapsaminda isletilmesi planlanan kum-akil ocagindan ve tnel
kazilarindan ikacak kullanilabilir hafriyat topragindan karsilanacaktir. Insaat sresince
kirma-yikama-eleme tesisinden ikacak malzemenin bir kismi insaat alanina direkt
gtrlecek bir kismi da hazir beton retim tesislerinde hazir beton haline getirilecek ve
insaat beton ihtiyacini karsilayacaktir.
Proje kapsaminda hazir beton retim tesislerinde kullanilacak olan imento ve katki
maddelerinin nyeden inaat demirinin Karabkten ve sacin Karadeniz Eregliden
temin edilmesi planlanmaktadir. Serbest piyasa sartlarina gre bu temin noktalari
degiskenlik gsterebilir. Tablo 56da projede kullanilacak malzeme miktarlari ve
tasinimlari verilmistir.
Tablo 56:Proje Alaninda Kullanilacak Malzeme Miktari
nite Beton (m) imento (ton) Demir (ton)
Ordu-1 Reglatr ve akil Geidi 9.329,03 4.041,42 803,12
Ordu-1 Su Alma Yapisi ve
keltme Havuzu
21.391,39 7.340,44 1.934,06
Ordu-2 Reglatr ve akil Geidi 4.962,79 744,59 338,22
Iletim Tneli 6.888,34 3.246,72 828,74
Enerji Tneli ve Yaklasim
Tnelleri
129.578,82 70.612,55 14.978,62
Basinli Kondvi 2.168,32 758,91 260,20
Denge Bacasi 3.572,26 919,97 446,41
Cebri Boru 2.499,08 749,72 595,52
Kuyruksuyu Kanali 4.469,00 1.340,70 214,69
Santral Binasi 9.713,85 3.327,09 1.338,60
Salt Sahasi 410,50 123,15 26,40
TOPLAM 194.983,38 93.205,26 21.764,58
V.1.6. nyaat ayamasnda kullanlmak zere alacak olan tayocag, kum ocag, kil
ocag gibi malzeme ocaklarnn says, ocaklarn alan byklkleri, iyletme alan
byklkleri ve koordinatlar, yllara bagl planlanan retim miktarlar,
uygulanacak retim yntemleri, basamak yksekligi, geniyligi, yev as, basamak
says, ocaklarn baylang ve nihai durumlarnn imalat haritalar zerinde
gsterimi,
Projenin insaat asamasinda yaklasik 300.000 m malzemeye ihtiya vardir. Bunlar tnel
kazisindan ikacak olan kullanilabilir malzeme ve proje sahasinda bulunan 2 adet kum-
akil ocagindan temin edilecektir.
Birinci kum-akil ocagi Musaoglu Mahallesinin Melet Irmagina bakan kisminda, ikinci ocak
ise Kirma-eleme-yikama santrali-3n kurulacagi alandaki dere yataginda bulunan bloklu,
140
akilli, kumlu alvyon malzemeli alandir. Kum akil ocagindan ikarilacak malzemenin
derinligi 1 m yksekliginde olacaktir. Projede kullanilacak malzeme ocaklari ve byklkleri
Tablo 57de verilmistir. $ekil 39da kum akil ocaklarinin konumlari verilmistir.
Proje kapsaminda isletilmesi planlanan kum-akil ocagi iin Il zel Idaresinden isletme
izinleri alinacaktir. Ayrica isletilmesi planlanan kum-akil ocagi iin retime baslamadan nce
DSI Blge Mdrlgnn grsleri de alinacaktir.
Sz konusu malzeme alanlari iin Il evre ve Orman Mdrlgnden, 17.05.2005 tarih ve
25818 sayili Sulak Alanlarin Korunmasi Ynetmeligi kapsaminda Ek.2. faaliyet izinleri de
alinacaktir.
Tablo 57:Malzeme Ocaklari Karakteristik Bilgileri
Malzeme Alnacak Yer Alan (m)
Kullanlacak Malzeme
Miktar (m)
Ylk retim Kapasitesi
(m)
Kum-akil Ocagi-1 36.508 36.508 18.254,0
Kum-akil Ocagi-2 66.777 66.777 33.388,5
Tnelden ikacak
kullanilabilir Malzeme
- 223.000 111.500,0
TOPLAM 326.285 163.142,5
$ekil 39:1 Nolu Kum akil Ocagi Alani Haritasi
141
V.1.7 Malzeme ocaklarnda patlatma iyleminin ne yekilde yaplacagnn aklanmas,
patlatma paterni, bir atmda kullanlacak patlayc madde miktar, taynmlar,
depolanmalar ve kullanmlar, hava yoku ve kaya frlamalar hesaplarnn yaplarak
etkilerinin degerlendirilmesi,
Proje alismalari esnasinda tas ocagi isletilmeyecektir. Kum-akil ocaklarinda patlama
islemi yapilmayacaktir.
V.1.8. Malzeme ocaklarnda retim miktarlarnn alyma sreleri (gn-ay-yl),
nakliye gzergahlar, ulaym altyaps plan, altyapnn inyas ile ilgili iylemler,
kullanlacak makine ekipmanlar,
Proje ihtiyacini karsilama amaciyla 2 adet kum akil ocagi kullanilacaktir. Insaat sresi
boyunca faal olacak bu malzeme ocaklari 2 yil sreli isletilecektir. Ocaklarda yilda 330
gn ve gnlk 10 saat sre ile alisma yapilacaktir.
Malzeme ocaklari yanlarina isletme iin kirma-eleme-yikama ve beton santralleri de
planlanmistir. Dolayisiyla malzemenin tasimini sz konusu degildir. Sadece beton
santrallerinden sonra betonun tasimasi yapilacaktir. Proje alani kirsal bir blge oldugundan
trafik yk ok dsktr. Bu nedenle mevcut trafik ykne rahatsizlik verecek seviyede
etki olusmayacaktir. Ancak nakliye sirasinda kullanilan yollarin kaliteli olmamasi nedeni
ile bozulmalara yol aabilecektir. Bozulan yollarin srekli bakimlari yapilacaktir. Insaat
sirasinda kullanilan yolun disindaki evre kylerin yollarinda da bakim ve kisin karla
mcadele alismalari yrtlecektir.
alisma alani ierisinde yapilacak yol iyilestirme alismalarinda kamyon, dozer, silindir
gibi is makineleri kullanilacaktir.
V.1.9 Krma-eleme ve ykama tesislerinin kurulacag alann, teknolojisi, retim
miktarlarnn alyma sreleri (gn-ay-yl), ulaym altyaps plan, altyapnn inyas ile
ilgili iylemler, kullanlacak makine ekipmanlar,
Proje alaninda 3 adet kirma-eleme ve yikama santrali kurulacaktir. Kirma-eleme ve
yikama tesisleri beton santrallerine yakin olarak planlanmistir. Planlama yapilan yerlerde
alanin msait olmasi bu yerlesimi uygun hale getirmistir. 1 Nolu santral proje alaninin
merkezinde, 2 nolu santral HES santraline yakin ve 3 nolu santral ise reglatrlere yakin
olarak planlanmistir. Planlanan hizmet blgeleri bakimindan beton ihtiyacina gre esit
dagilim yapilmistir. Her blgenin retim kapasitesi Blm II.2 de verilmistir. Kum
akil ocagindan ikacak malzemenin yogunlugu 1,6 ton/mdr. Buna gre; Kirma-Eleme
ve Yikama tesislerinin toplam kapasitesi 324.000 m (518.400 ton) olup her biri insaat
dnemince 108.000 m agrega retecektir.Buna gre toplam ve her bir tesisin retim
kapasiteleri, kurulacaklari alan byklkleri Tablo 58de verilmistir.
Her bir tesis insaat sresince faaliyette olacaktir. alisma sresi ise 2 yil, yilda 330 gn ve
gnde 10 saat alisma yapilacaktir. alismalar gndz saatlerinde olacaktir.
Her bir tesise ulasim iin yollar mevcut veya planlanmistir. 1 nolu tesise, Ksele Mahallesi
kprsnden Melet Irmaginin sol sahilindeki mevcut yola geilir. Buradan Kadavyeri
yamacinin eteginden sag sahile geis iin bir kpr insa edilerek sag sahil boyunca yeni
142
yol planlamasi ile ulasilir.2 nolu tesis HES ve santiye binasina yakin ve yolu mevcuttur. 3
Nolu tesis ise orakdz mevkiinde ve Ordu 1 reglatrne yakindir. Ordu-2 ve Ordu-1
Reglatrleri baglanti yolunun planlanmasi ile tesise ulasilmis olacaktir.
Tesislerin alistirilmasinda kirma tesisi, eleme ve yikama nitesi ile ykleme nitesi
olacaktir. (Bkz. Blm II.2)
V.1.10. Beton Santral tesisinin kapasitesi, teknolojisi, retim miktarlarnn alyma
sreleri (gn-ay-yl), ulaym altyaps plan, altyapnn inyas ile ilgili iylemler,
kullanlacak makine ekipmanlar,
Proje alaninda 3 adet beton santrali insa edilecektir. Beton santralleri kirma-eleme ve brton
santrallerinin bulundugu alanlarda kurulacaktir. Hem beton santrallerinin hem de kirma-
eleme santrallerinin kapasiteleri ayni oranda olacaktir.
Planlama yapilan yerlerde alanin msait olmasi bu yerlesimi uygun hale getirmistir. 1
Nolu santral proje alaninin merkezinde, 2 nolu santral HES santraline yakin ve 3 nolu
santral ise reglatrlere yakin olarak planlanmistir. Planlanan hizmet blgeleri bakimindan
beton ihtiyacina gre esit dagilim yapilmistir. Her blgenin retim kapasitesi Blm
II.2 de verilmistir. Kum akil ocagindan ikacak malzemenin yogunlugu 1,6 ton/mdr.
Buna gre; Kirma-Eleme ve Yikama tesislerinin toplam kapasitesi 324.000 m (518.400
ton) olup her biri insaat dnemince 108.000 m agrega retecektir.Buna gre toplam ve her
bir tesisin retim kapasiteleri, kurulacaklari alan byklkleri Tablo 58de verilmistir.
Her bir tesis insaat sresince faaliyette olacaktir. alisma sresi ise 2 yil, yilda 330 gn ve
gnde 10 saat alisma yapilacaktir. alismalar gndz saatlerinde olacaktir.
Her bir tesise ulasim iin yollar mevcut veya planlanmistir. 1 nolu tesise, Ksele Mahallesi
kprsnden Melet Irmaginin sol sahilindeki mevcut yola geilir. Buradan Kadavyeri
yamacinin eteginden sag sahile geis iin bir kpr insa edilerek sag sahil boyunca yeni
yol planlamasi ile ulasilir.2 nolu tesis HES ve santiye binasina yakin ve yolu mevcuttur. 3
Nolu tesis ise orakdz mevkiinde ve Ordu 1 reglatrne yakindir. Ordu-2 ve Ordu-1
Reglatrleri baglanti yolunun planlanmasi ile tesise ulasilmis olacaktir. Her bir tesis
2438 m oturum alaninda kurulacaktir.
Tesislerin alistirilmasinda kirma tesisi, eleme ve yikama nitesi ile ykleme nitesi
olacaktir. (Bkz. Blm II.2)
Tablo 58:Kirma-Eleme ve Yikama Tesisinin ve Beton Santralinin Alani ve Kapasite Bilgileri
Tesis No
Kurulacak*
Alan (m)
retim Miktar
Toplam
(m)
Yllk
(m/ yl)
Aylk
(m/ay)
Gnlk
(m/gn)
Saatlik
(m/saat)
1 Nolu 75.186 108.000 54.000 4.500 163,5 16,4
2 Nolu 12.447 108.000 54.000 4.500 163,5 16,4
3 Nolu 10.379 108.000 54.000 4.500 163,5 16,4
TOPLAM - 324.000 162.000 13.500 490,5 49,2
*)2438 mlik kisminda beton santrali kurulacaktir.
143
V.1.11. nyaat esnasnda krma, gtme, ykama-eleme, tayma ve depolama gibi toz
yayc iylemler, kmlatif degerler,
Santralleri projesinin insaat sresi 2 yildir. Insaat sresince toplam 743.144 m hafriyat
olusacaktir. Insaat alaninda yapilacak kazilardan ve tnel kazisindan ikacak uygun
malzeme Beton Agregasi olarak ve insaatta kullanilacaktir. Kullanilmayan hafriyat artigi
malzemenin depolanmasi iin proje alani ierisinde hafriyat depo alanlari belirlenmistir.
Toplam hafriyatin 461.961,22 mlk (%62lik) kismi tnel kazisi sirasinda olusacaktir.
Reglatrler, derivasyon isleri, denge bacasi, salt sahasi, santral binasi vb. alismalarin
insaat sresince 281.182,78 m malzemenin ykleme, bosaltma ve nakliyesi sirasinda
olusacak toz emisyonu hesaplanmistir. Hesaplamalarda emisyon faktrleri Sanayi
Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi Ek-2'de verilmistir. Ilgili madde geregi
mevcut tesislerin bacalarindan veya baca disindan atmosfere verilen emisyonlarin saatlik
ktlesel debileri, mevcut tesisler iin bacalarda llerek, baca disindan atmosfere verilen
emisyonlar iin emisyon faktrleri kullanilarak tespit edilir.
Tnel kazisi sirasinda ikacak hafriyat direkt kamyonlara yklenecek ve insaat islerinde
dolgu malzemesi olarak kullanilacaktir. Kullanilmayan hafriyat malzemesi de hafriyat
depolama alanlarina tasinarak depolanacaktir. Hafriyat dkm alaninda depolanacak
malzemenin yksekligi 1,5 - 2 m olacaktir.
Proje kapsaminda bitkisel toprak tabakasi siyirma isleminden sonra ise gerekli kazi ve
dolgular ile reglatr, cebri boru, derivasyon isleri, yaklasim tneli ve denge bacasinin yer
aldigi kisimlarda sert zemine rastlanildiginda patlatma islemi yapilacaktir. Yapilacak
patlatma islemi, tnel ierisinde yapilacaktir, bu nedenle tnel girisi ve ikisi disinda
yapilacak patlatmalardan dolayi kaynaklanacak toz emisyonu tnelin ierisinde kecegi
iin etrafa yayilmayacaktir. Proje alaninda emisyon etkilerinin olusacagi noktalari blgesel
olarak tanimlayabilir. HES santralinin yapiminda, basinli kondvinin ailmasinda, denge
bacasinin ve cebri borunun ailmasinda olusacak hafriyatlar sirasinda emisyon olusumu
olacaktir. Tablo 59da projede kabul edilen emisyon faktrleri verilmistir. Emisyon
faktrleri kontroll durumlar iin alinmistir. alismanin ogu islak ortamlarda olmasina
ragmen bu degerler kt hal senaryosu olan kontrolsz durum kabul edilmistir.
Insaat islemlerine baslamadan nce saha yzeyinden kaldirilacak nebati toprak ve kapa
malzemesi saha ierisinde yol alismalari, ukurluklarin doldurulmasi, peyzaj alismalari
gibi islemlerde degerlendirilecektir. ikarilan hafriyatin tamaminin sahada
degerlendirilecegi kabul edilmis olup, bu islemler sirasinda da toz olusumu sz konusudur.
Sahada gereklestirilecek bu alismalar kapsaminda olusacak toz emisyon debisinin
hesaplanabilmesi iin 03.07.2009 tarih ve 27277 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak
yrrlge giren Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi Ek-12 d.2.1.
ve d.2.2. maddeleri dikkate alinarak asagidaki emisyon faktrleri kabul edilmistir. Faaliyet
alaninda insaat alismalari sirasinda toz olusumunu indirgemek amaciyla Sanayi Kaynakli
Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi Ek 1de verilen tm nlemler alinacaktir.
144
Tablo 59:Emisyon Faktrleri
ylem Emisyon Faktr
Skme 0,025 kg/ton
Ykleme 0,010 kg/ton
Nakliye (gidis-dns toplam mesafesi) 0,7 kg/km-ara
Bosaltma 0,010 kg/ton
Depolama 5,8 kg toz/ha gn
Birincil Kirici 0,243 kg/ton
Ikincil Kirici 0,585 kg/ton
Kaynak: SKHKKY, Ek 12, Tablo 12.6
Hafriyat islemleri sirasinda dozer, ekskavatr, paletli ve lastikli ykleyiciler, vibrasyonlu
greyder, silindir, damperli kamyon, mobil vin, hava kompresr, tasinabilir jeneratr,
oksijen kaynagi, drenaj pompasi ve borusu, mobil aydinlatici, vb. kullanilmasi
planlanmaktadir.
Proje alaninda kurulmasi planlanan beton santrali / konkasr(kirma) ve yikama-eleme
niteleri ise kurulmasi sz konusu olup, bu alanda yer alacak kirma ve yikama-eleme
tesisinin kapasitesi 16,4 m/saat (26,24ton/saat) olarak belirlenmistir. Beton retiminde
kullanilacak malzemenin sahaya getirilmesi, konkasrde kirilmasi ve depolanmasi
islemlerinde toz olusumu sz konusudur. Tablo 60da proje alaninda olusacak hafriyat
miktarlari verilmistir.
Toz Emisyonu = Malzeme Miktar x Emisyon Faktr
forml ile tespit edilmistir.
Hesaplamalar yapilirken blge hafriyat alanlari olarak 3 ana blgeye ayrilmistir.
Reglatr Blgesi: Ordu-2 ve Ordu-1 Reglatrleri ile Su alma yapisi, keltim
Havuzu ve Derivasyon isleri kismi
Tnel Blgesi: Iletim Tneli, Enerji ve Yaklasim Tnelleri ile Basinli Kondvi
kismi
HES Blgesi:Denge Bacasi, Cebri Boru, Kuyruksuyu Kanali, Santral Binasi, Salt
Sahasi kismi
Emisyon hesaplari bu blgelere gre ve ayrica Kirma-Eleme Santralleri kisimlarina gre
yapilmistir. Yapilan hesaplar Tablo 61de verilmistir.
1-Reglatr Blgesinde oluacak Emisyon Miktar Hesab
Ordu-2 ve Ordu-1 Reglatrleri ile Su alma yapisi, keltim Havuzu ve Derivasyon
islerinden kaynaklanacak emisyon degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Skme
145
Ykleme-bosaltma
Nakliye
alismalarinin etkileri dikkate alinmistir.
Toplam hafriyat miktari 123.976,23 mdr. Bu kisimlar toprak yogunlugu olan 1,6 ton/m
deger alinarak hesaplar yapilmistir. alismalar 2 yil alisma sresince tamamlanacaktir.
Buna Gre;
Hafriyat Miktarlari: 123.976,23 m x 1,6 ton/m=198.391,97 ton
Saatlik kazi miktari: 198.391,97 ton/2 yil/330 gn/10 saat=30,05 ton/saat
Skme + Ykleme-Boyaltma Srasnda kacak Toz Emisyonu
Skmeden Olusacak Toz Emisyonu
30.05 ton/saat x 0,025 kg/ton =0,75 kg/saat
Doldurma-Bosaltmadan Olusacak Toz Emisyonu
Tablo 60:Emisyon Olusum Blgelerine Gre Toplam Hafriyat Miktarlari
Kaz Blgesi
Patlatmal
Kaz (m)
Patlatmasz
Kaz (m)
Reglatr Blgesi
Ordu-1 Su Alma Yapisi ve keltme Havuzu 59.803,08
ARA TOPLAM 123.976,23
Tnel Blgesi
Iletim Tneli 30.625,54
Enerji Tneli ve Yaklasim Tnelleri 431.335,61
Basinli Kondvi 42.906,60
HES Blgesi
Cebri Boru 20.000,00
Kuyruksuyu Kanali 37.659,71
Santral Binasi 29.121,03
Salt Sahasi 8.097,97
TOPLAM 504.867,75 238.276,25
GENEL TOPLAM 743.144,00
Kum-akil Ocagi-1 18.254,0
Kum-akil Ocagi-2 33.388,5
146
Nakliye Srasnda kacak Toz Emisyonu
Kamyon tasima kapasitesi :30 ton/sefer
Sefer Sayisi:30,05ton/saat / 30 ton/sefer=1 sefer/saat
Sefer uzunlugu:0,5 km/sefer
Tasima Sonucu Olusacak Toz Emisyonu
0,5 km/sefer x 0,7 kg/km-ara =0,35 kg/saat
Toplam Emisyon Miktar
0,75 kg/saat + 0,60 kg/saat+0,35 kg/saat= 1,70 kg/saat
2-Tnel Blgesinde oluacak Emisyon Miktar Hesab
Iletim Tneli, Enerji ve Yaklasim Tnelleri ile Basinli Kondvi islerinden kaynaklanacak
emisyon degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Skme
Ykleme-bosaltma
Nakliye
Buna Gre;
Hafriyat Miktarlari: 504.867,75 m x 2,6 ton/m=1.312.656,15 ton
Saatlik kazi miktari: 1.312.656,15 ton /2 yil/330 gn/10 saat=198,89 ton/saat
Sefer Sayisi: 198.89 ton/saat / 30 ton/sefer=7 sefer/saat
Toplam Sefer Uzunlugu:7 x 0,5 km/sefer=3,5 km/saat
147
3-HES Blgesinde oluacak Emisyon Miktar Hesab
Denge Bacasi, Cebri Boru, Kuyruksuyu Kanali, Santral Binasi, Salt Sahasi islerinden
kaynaklanacak emisyon degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Skme
Ykleme-bosaltma
Nakliye
Buna Gre;
Saatlik kazi miktari: 182.880,03 ton /2 yil/330 gn/10 saat=27,71 ton/saat
27,71 ton/saat x 0,025 kg/ton =0,69 kg/saat
27,71ton/saat x 0,020 kg/ton =0,55 kg/saat
Sefer Sayisi: 27,71 ton/saat / 30 ton/sefer=1 sefer/saat
4-Krma-Eleme-Ykama-1 Tesisinde Emisyon Miktar Hesab
Kirmayikamaeleme tesisinde olusacak en nemli evresel etki toz ve grltdr. Bunun
iin tesisteki toz kaynagi olan her bir nitenin (bunker, kiricilar, elekler, bantlar) emisyon
degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Skme
Ykleme-bosaltma
Nakliye
148
Birincil Kirici
Ikincil Kirici
Buna Gre;
Birincil Krcdan kacak Toz Emisyonu
kincil Krcdan kacak Toz Emisyonu
0,11 kg/saat + 0,09 kg/saat+0,14 kg/saat+3,99 kg/saat+9,59 kg/saat = 13,92 kg/saat
Kirmayikamaeleme tesisinde olusacak en nemli evresel etki toz ve grltdr. Bunun
iin tesisteki toz kaynagi olan her bir nitenin (bunker, kiricilar, elekler, bantlar) emisyon
degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Skme
Ykleme-bosaltma
149
Nakliye
Birincil Kirici
Ikincil Kirici
Buna Gre;
0,20 kg/saat + 0,16 kg/saat+0,14 kg/saat+3,99 kg/saat+9,59 kg/saat = 14,08 kg/saat
Kirmayikamaeleme-3 tesisinde olusacak en nemli evresel etki toz ve grltdr.
Bunun iin tesisteki toz kaynagi olan her bir nitenin (bunker, kiricilar, elekler, bantlar)
emisyon degerleri bu kisimda hesaplanmistir. Bu kisimda
Birincil Kirici
Ikincil Kirici
150
3,99 kg/saat+9,59 kg/saat = 13,58 kg/saat
6-Beton Santralleri-1-2-3 Tesisinde Emisyon Miktar Hesab
Hazir beton retim tesisinde karistirma islemi kapali ortamda yapilacak, Hazir beton
retim tesisinde imento silolarinin zerine toz tutma filtreleri konulacaktir. Beton
santralleri Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi Ek-8. 2.12 geregi
retim kapasitesi 10 m/h veya zerinde olan imento kullanarak beton, har veya yol
malzemesi reten tesisler, malzemelerin sadece kuru olduklari zaman karistirildiklari
yerlerde dahil Liste B kapsaminda degerlendirilmektedir. Bu nedenle sz konusu tesis iin
29.04.2009 tarih ve 27214 sayili resmi gazetede yayimlanarak yrrlge giren "evre
Kanununca Alinmasi Gereken izin ve Lisanslar Hakkinda Ynetmelik geregi emisyon
iznini ieren Geici Faaliyet Belgesi ve evre izni alinacaktir.
Yapilan hesaplamalar sonucunda elde edilen emisyon miktarlari Tablo 61de verilmistir.
Tablo 61:Blgesel Noktalarda Hesaplanan Emisyon Miktarlari
Blge Ad
Emisyon Miktar
(kg/saat)
Aklama
1-Regltr Blgesi. 1,70
Ordu-2 ve Ordu-1 Reglatrleri ile Su
alma yapisi, keltim Havuzu ve
Derivasyon islerinden kaynaklanacak
emisyon degerleri (Skme, ykleme,
bosaltma, nakliye)
2-Tnel Blgesi 11,40
Iletim Tneli, Enerji ve Yaklasim
Tnelleri ile Basinli Kondvi islerinden
kaynaklanacak emisyon degerleri,
(Skme, ykleme, bosaltma, nakliye)
3-HES Blgesi 1,59
Denge Bacasi, Cebri Boru, Kuyruksuyu
Kanali, Santral Binasi, Salt Sahasi
islerinden kaynaklanacak emisyon
degerleri, (Skme, ykleme, bosaltma,
nakliye)
4-Kirma-eleme ve Yikama Tesisi-1 13,92
Kirmayikamaeleme tesisinde olusacak
bosaltma, nakliye, birincil kirici, ikincil
kirici)
bosaltma, nakliye, birincil kirici, ikincil
kirici)
emisyon degerleri (Birincil kirici, ikincil
kirici)
Verilen kontrolsz durum toplam toz emisyon degeri; Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin
Kontrol Ynetmeliginde; toplam toz emisyonu ynetmelik Ek-2de verilen 1 kg/saat sinir
151
degerinin zerinde kaldigindan dolayi toz dagilim modellemesi yapilmistir.
V.1.12. Zemin emniyeti, reglatr ve kanal yaplarndan su kaag olmamas iin
yaplacak iylemler,
Ordu Reglatrleri ve Ordu HES beton agirlik tipinde olacaktir. Yapilar dogrudan ana
kaya zerine oturtulacak ve standart Reglatr yapisi temeli ile insa edilecektir.
Olusabilecek su kaaklarinin engellenmesi amaciyla;
Temel kazisinin uygun kaya tabakasina kadar yrtlmesi
Yzeylerin ve birlesim noktalarinin zel beton ile kaplanmasi
Kirik ve bosluklari kapamak iin enjeksiyon uygulanmasi yapilacaktir.
Bu nlemler teknigine uygun bir sekilde uygulanmasi durumunda nemli bir kaak
olusmasi sz konusu degildir.
V.1.13. Arazinin hazrlanmas ve inyaat alan iin gerekli arazinin temini amacyla
kesilecek agalarn tr ve saylar, kesilecek agalarn blgedeki orman ekosistemi
zerine etkileri, ortadan kaldrlacak tabii bitki trleri ve ne kadar alanda bu iylerin
yaplacag, fauna zerine olabilecek etkiler,
Proje alaninda Orman arazisi bulunmamaktadir. Bu sebeple toplu bir aga kesimi sz
konusu degildir. alisma yapilacak alanlar iin kamulastirma planlari hazirlanmis olup
islemler devam etmektedir.
V.1.14. Arazinin hazrlanmas, inyaat alan iin gerekli arazinin temini amacyla
elden karlacak tarm alanlarnn byklg, bunlarn arazi kullanm kabiliyetleri
ve tarm rn trleri,
Proje alani tarim disi kullanim alani olarak gemektedir. Bu sebeple arazi temini iin elden
ikarilacak tarim arazisi bulunmamaktadir.
V.1.15. Arazinin hazrlanmasndan nitelerin almasna dek yaplacak iylerde
kullanlacak yaktlarn trleri, zellikleri, oluyacak emisyonlar,
Proje kapsaminda retim amali yakit kullanimi olmayacaktir. Arazinin hazirlanmasi ve
insaat asamasinda kullanilacak is makinelerinin alismasi iin yakit gereklidir. Projenin
insaati kapsaminda kullanilacak yakitlar;
Is makinelerinde yakit olarak motorin
Kis aylarinda isinma amaci ile motorin
Banyolara ve mutfaga verilecek sicak su eldesi iin motorin
Kamp alanindaki mutfak iin LPG kullanilacaktir.
Yakit olarak agirlikli olarak motorin kullanilacak olup, proje alaninda bulundurulacak olan
motorin tankinin kapasitesi 30 ton, LPG tanki ise 10 ton olacaktir. Motorin zellikleri
Tablo 62.de verilmistir. Ancak is makinelerinden kaynaklanan emisyonun, proje
mahallinde olusturdugu kirliligin, gnde 8-16 saat alisilacagi ve is makinelerinin srekli
alismayacagi gz nne alindiginda, mevcut hava kalitesinin olumsuz ynde
etkilemeyecegi dsnlmektedir.
152
Yakit depolarinin hepsi kamp alani ierisinde yerlestirilecek ve gerekli emniyet nlemleri
(sabotaj, sizinti, yangin vb.) alinacaktir. Motorin ve LPG yakindaki benzin ve LPG
istasyonlarindan getirtilecektir. Devrilme, tasma vb. durumlarda sizinti-dklmenin
nlenmesi iin yakit tanki, hacminin 1,1 kati hacim saglayan beton tasma havuzu iine
alinacak, zeri de sundurma ile kapatilacaktir. Kazan sistemlerinin bakimlari periyodik
olarak yapilacaktir. Isinmadan Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeligine
uyulacaktir.
Tablo 62:Motorin zellikleri
zellikler Birimler Motorin
Renk - Amber
API Gravitesi (15
0
C'de) 32
Yogunluk (15
0
C'de)(g/cm
3
) 0.82
Viskosite (15
0
C'de)(santistok) 2.68
Akma Noktasi (
0
C) -18
Pompalama Sicakligi (
0
C) Atm.
Atomizasyon Sicakligi (
0
C) Atm.
Karbon Atiklar (%) Eser
Kkrt (%) 0.4-0.7
Oksijen ve Azot (%) 0.2
Hidrojen (%) 12.7
Karbon (%) 86.4
Su ve kelti (%) Eser
Kl (%) Eser
Alt Isi Degeri (kcal/lt) 10120
Kaynak:TPRAS
Emisyon faktrleri, Prof. Dr. Aysen Mezzinoglu'nun "Hava Kirliliginin ve Kontrolnn
Esaslari-1987" adli eserinden alinmistir. Bir is makinesinin saatte 4 litre motorin harcadigi
varsayilir, blge ierisinde saatte 400 litre motorin kullanilacagi (maksimum 100 adet
ara-makine) kabul edilirse, saatte tketilecek motorin miktari: (0.84 kg/lt x 400 lt =) 336
kg olarak bulunur. Aralardan ikacak kirletici miktarlari su sekildedir:
Karbonmonoksit : 336 kg x 9.7 kg/ton / 1000 = 3.25 kg/sa
Kkrt oksitler : 336 kg x 6.5 kg/ton / 1000 = 2.18 kg/sa
03.07.2009 tarih ve 27277 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Sanayi
Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeliginin Ek 2de Tablo 2.1.de belirtilen
emisyon miktarlari sinir degerlerinin altinda oldugundan, hava kirlenmesine katki degerleri
ve toplam kirlenme degerlerinin hesaplanmasina gerek olmadigi sonucuna varilmistir. Bu
konuda aralarin yakit sistemleri srekli kontrol edilerek, evre ve Orman Bakanligi
tarafindan 04.04.2009 tarih ve 27190 sayili Resmi Gazetede yayinlanarak yrrlge giren
Egzoz Gazi Emisyonu Kontrol Ynetmeligi hkmlerine uyulacaktir.
153
Proje kapsaminda 06.06.2008 tarih ve 26898 sayili Resmi Gazete de yayinlanarak
yrrlge giren Hava Kalitesi Degerlendirme ve Ynetimi Ynetmeligi ve 05.05.2009
tarih ve 27219 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Hava Kalitesinin
Degerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair
Ynetmelikte belirtilen sinir degerler asilmayacak ve ynetmelikte belirtilen tm
tedbirlere uyulacaktir.
V.1.16. Proje kapsamnda kullanlacak suyun temin edilecegi kaynaklardan alnacak
su miktarlar, su temini sistemi ve bu sularn kullanm amalarna gre miktarlar,
oluyacak atk sularn cins ve miktarlar, deyarj edilecegi ortamlar,
Projenin insaati dneminde su ihtiyalari ime ve kullanma suyu olarak gerekli olacaktir.
Bu su ihtiyaci yerel kaynaklardan temin edilecek; gerekli grldg taktirde piyasadan
hijyenik kaplarla ve siselerle de su ihtiyacinin karsilanmasi yoluna gidilecektir. Blgede su
temini aisindan sikinti yasanmasi beklenmemektedir. Saglikli ve gvenli su temini iin
kullanilan suyun dezenfeksiyonunun srekli ve yeterli olacak sekilde saglanacaktir. Tanker
ve depolarin, temizlik ve hijyeni iin gereken dikkat gsterilecektir.
Gerekli suyun temini alismalarinda 17.02.2005 tarih ve 25730 sayili Resmi Gazetede
yayimlanarak yrrlge giren Insani Tketim Amali Sular Hakkinda Ynetmelik ve
15.09.2006 tarih ile 26290 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Insani
Tketim Amali Sular Hakkinda Ynetmelikte Degisiklik Yapilmasina Dair Ynetmelik
ve 31.05.2006 tarih ve 2006/1 sayili Umumi Hifzissihha Kurul Kararinin ilgili
hkmlerine uyulacak olup, ilgili Belediye ve Ordu Il Saglik Mdrlgnden gerekli
izinler alinacaktir.
Projenin isletmesi dneminde isletme elektrik retimi olup, retime dayali atiksu olusumu
beklenmemektedir. Insaat asamasinda 250 kisinin alismasi planlanmistir. Kisi basina
ime ve kullanma amali 150 lt/gn su tketimi kabul edildiginde santiye alaninda gnde
ortalama,
Su Tketimi
250 kisi x 150 lt/gn-kisi=37,5 m/gn
Santiye alaninda alisacak personelin kullanacagi suyun tamaminin atiksu olarak
dnecegi kabul edilirse, alanda gnde ortalama;
37,5 m/gn evsel nitelikli atik su olusumu beklenmektedir.
Santiye alaninda olusacak evsel nitelikli atiksular, alanda kurulacak olan paket aritma
nitesi ile biyolojik aritimdan geirilecek ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligi ile 1380 sayili
Su rnleri Kanunu ve Ynetmeligi desarj standartlarini saglayacak sekilde aritildiktan
sonra Dalaman ayina desarj edilecektir. Bu konuda Ordu Valiliginden (evre ve Orman
Il Mdrlgnden) evre Izni alinacaktir.
Paket aritma tesisi plan ve projeleri 29.04.2005 tarihli Atiksu Aritma Tesisi Proje Onayi
genelgesince hazirlatilip, ilgili mercilere onaylatilacaktir. Aritma Tesisi desarj degerleri,
154
evsel nitelikli atik sularin alici ortamlara desarj standartlarini Tablo 63de belirtilen
sekilde saglayacaktir (Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligi Tablo 21.1):
Tablo 63:Desarj Edilecek Atiksularda ngrlen Degerler
Parametre Kompozit Numune (2
Saatlik)
Kompozit Numune (24
Saatlik)
BOI
5
(mg/lt) 50 45
KOI (mg/lt) 180 120
AKM (mg/lt) 70 45
pH 6-9 6-9
Kaynak:SKKY Tablo 21.1
Tesiste insaat islemeleri, beton yapimi, spreyleme vb. insa amali sular, nehirden veya
ailacak kuyulardan temin edilecektir. Bu konuda DSIden gerekli izinler alinacaktir.
Kullanim miktarlari DSI tarafindan belirlenecektir.
Hazir beton retim tesisinde mikser yikama + Kirma-yikama-eleme tesisinde malzeme
yikanmasindan kaynaklanacak atik sular; Bu islemler sonucu bir kisim su buharlasacak, bir
kisim su agrega ierisinde kalacaktir. Uygulamalardan grldg kadari ile kullanilacak
suyun %50sinin atik suya dnsecegi kabul edilmistir. Bu durumda Hazir beton retim
tesislerinde mikserlerin yikanmasi + kirma-yikama-eleme tesisinde malzemenin
yikanmasindan kaynakli atik su miktari 37 m
3
/gn olacaktir.
Gerek insaat, gerekse isletme asamalarinda 31.12.2004 tarih ve 25687 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligine ve 1380
sayili Su rnleri Kanununa ve bu kanuna bagli ikartilan, Su rnleri Ynetmeliginin
ilgili hkmlerine uyulacaktir.
Tesiste nehre desarj edilecek olan her trl su, 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayili Resm
Gazetede yayimlanan Su Kirliligi Kontrol Ynetmeliginde yer alan desarj
standartlarina gre gereklestirilecektir. Ayrica alanda gereklestirilecek islemler sirasinda
04.04.1971 tarih ve 13799 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren 1380
sayili Su rnleri Kanununda belirtilen hkmlere de uyulacaktir. Is makinelerinin yag
degisimleri alanda gereklestirilmeyecek olup, mecbur kalinan durumlarda ise 30.07.2008
tarih ve 26952 sayili R.G.de yayimlanarak yrrlge giren Atik Yaglarin Kontrol
Ynetmeligi uyarinca hareket edilecektir.
V.1.17. Arazinin hazrlanmasndan nitelerin almasna dek meydana gelecek kat
atk miktar, ne yekilde bertaraf edilecegi,
Proje kapsaminda arazinin hazirlanmasindan baslayarak, nitelerin faaliyete ailmasina
dek, insaat asamasinda olusacak atiklari
Evsel Nitelikler Kati Atiklar
155
Ambalaj Atiklari
Tibbi Atiklar
Tehlikeli Atiklar
Atik Pil ve Akmlatrler
mrn Tamamlamis Lastikler
Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklari
Atik Yaglar
basliklari altinda zetlemek mmkndr:
Evsel Nitelikli Kat Atklar: Insaat asamasinda alisacak personelin yemek servisinden
ve temizlik ihtiyalarindan kaynaklanacak atiklari bu sinifta degerlendirmek mmkndr.
Faaliyetin insaat asamasinda gnde ortalama 250 kisi alismasi planlanmaktadir.
Bir kisinin gnde rettigi kati atik miktari 1,34 kg/gn (Kaynak: TUIK 2005 Arastirmasi)
olarak alindiginda; olusacak
toplam evsel kati atik miktari
1,34 kg/gn-kisi x 250 kisi = 335 kg/gn olacaktir.
Olusacak atiklar 14 Mart 1991 tarih ve 20814 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak
yrrlge giren Kati Atiklar kontrol Ynetmeligi hkmleri dogrultusunda; p
bidonlarinda grns, koku, toz, sizdirma ve benzeri faktrler ynnden evreyi
kirletmeyecek sekilde kapali biimde muhafaza edilecek ve faaliyet sahibi tarafindan
Kabadz Belediyesi ile yapilacak prokol ile creti karsiliginda Kati Atik Bertaraf Tesisine
gtrlecektir. Konu ile ilgili olarak faaliyete baslamadan nce protokol yapilacaktir.
Ambalaj Atklar: Projenin insaati sirasinda imento torbalari, sa ve metal paralari,
ambalaj ve kutular, kereste vb. insaat kaynakli ve santiye tesislerinde ihtiyalar
dogrultusunda tketilecek rnlerin ambalajlari, sarf edilecek kagit vb. rnlerin atiklari
olarak belirlenmistir. Bu atiklar 24.06.2007 tarih ve 26562 sayili R.G.'de yayimlanarak
yrrlge giren "Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeligi" ile 06.11.2008 tarih ve 27046
sayili R.G.de yayimlanarak yrrlge giren Ambalaj Atiklarinin Kontrol
Ynetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Ynetmelik hkmleri dogrultusunda
tekrar kullanilabilirlikleri gz nnde bulundurularak ayri ayri toplanacak, biriktirilecek ve
geri kazanimini saglamak iin hurdacilara ve degerlendirme yoluna giden isletmelere
satilacaktir.
Tbbi Atklar: Santiyede yer alacak olan saglik biriminden ikacak tibbi atiklar ayri
olarak depolandiktan sonra belirlenecek periyotlarda en yakin bertaraf tesisine veya
hastane deposuna ulastirilacaktir. Tibbi atiklarin ynetiminde 22.07.2005 tarih ve 25883
sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tibbi Atiklarin Kontrol Ynetmeligi"
hkmlerine uyulacaktir.
Tehlikeli Atklar: Insaat alismalarinda gereklestirilecek patlatma islemlerinde ortaya
ikacak kullanilmis lastik, kablo, boya vb. tehlikeli atiklar 14.03.2005 tarih ve 25755 sayili
R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tehlikeli Atiklarin Kontrol Ynetmeligi" ile
04.09.2009 tarih ve 27339 sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tehlikeli Atiklarin
156
Kontrol Ynetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Ynetmelik" hkmleri
dogrultusunda biriktirilecek ve lisansli aralarla lisansli tesislere gnderilerek bertarafi
saglanacaktir.
Ayrica Insaat asamasinda olusacak kati atiklardan herhangi bir kimyasal ile kontamine
olmus atiklar (eldiven, stb, yagli bez vb.), boya, boya kutusu, kimyasal ambalaji gibi
tehlikeli atiklar, diger kati atiklardan ayri olarak toplanip, etiketlenip, paketlenip lisansli
bertaraf tesisine gnderilmek zere ynetmelik gereklerine uygun olarak hazirlanacak olan
Atik Kabul Sahasinda geici sre depolanacaktir. Depolanan atiklar daha sonra da lisansli
tesislere, lisansli tasima aralari ile Ulusal Atik Tasima Formu ile gnderilecek olup,
kayitlari da Ordu Valiligine (Il evre ve Orman Mdrlg) beyan edilecektir.
Atk Pil ve Akmlatrler: Patlatma islemlerinden, sahada kullanilacak ara ve
ekipmanlarin enerji temini iin kullanilacak pil ve akmlatrlerin mrn tamamlamasi
ile olusacak atiklar 31.08.2004 tarih ve 25569 sayili Resmi Gazete'de yayimlanarak
yrrlge giren Atik Pil ve Akmlatrlerin Kontrol Ynetmeligi ile 03.03.2005 tarih
ve 25744 sayili Resmi Gazete'de yayimlanarak yrrlge giren Atik Pil ve
Akmlatrlerin Kontrol Ynetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Ynetmelik
hkmleri dogrultusunda ayri ayri toplanacak ve lisansli Atik Akmlatr ve Atik Pil
Tasima Aralari ile lisansli tesislere gnderilecektir.
mrn Tamamlamy Lastikler: Proje alaninda olusacak lastik atiklari ise 25.11.2006
tarih ve 26357 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren mrn
Tamamlamis Lastiklerin Kontrol Ynetmeligi hkmleri dogrultusunda evreyle
uyumlu geri kazaniminin veya bertarafinin saglanmasi amaciyla lisansli tesislere
gnderilecektir.
Hafriyat Toprag, nyaat ve Yknt Atklar: Proje alaninda yer almasi planlanan
birimlerin insaasi iin hafriyat alismalari gereklestirilecektir. Bu alismalar kapsaminda
alinacak malzeme, Ek 2de yer alan Vaziyet Planinda yerleri gsterilen Kazi Malzemesi
Depo Alanlarinda, bitkisel topraktan ayri bir sekilde biriktirilecek, depolama alanlari
disinda farkli yerlerde gelisi gzel depolama yapilmayacaktir. Hafriyati yapilan
malzemenin kullanilabilir kismi insaat alismalarinda degerlendirilecek, kullanilamayacak
kismi ise arazi dzenleme alismalarinda dolgu malzemesi olarak kullanilacaktir. Hafriyat
malzemesinin ynetiminde 18.03.2004 tarih ve 25406 sayili R.G.'de yayimlanarak
yrrlge giren "Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklarinin Kontrol Ynetmeligi"
Atk Yaglar: Proje alaninda kullanilacak makine ve ekipmanlarin bakimi, yag degisimi
yetkili servislerde yapilacaktir. Ancak sahada gerekli olmasi halinde yapilacak
mdahalelerde olusacak atik yaglar 30.07.2008 tarih ve 26952 sayili R.G.de yayimlanarak
yrrlge giren "Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeligi" hkmleri dogrultusunda
biriktirilecek, lisansli aralarla lisansli geri kazanim tesislerine gnderilecektir. Bitkisel
Atik Yaglar: Proje alaninda personelin yemek servisinden kaynaklanacak bitkisel yaglar
19.04.2005 tarih ve 25791 sayili Resmi Gazete'de yayimlanarak yrrlge giren Bitkisel
Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeligi hkmleri dogrultusunda lisansli aralar ile lisansli
tesislere gnderilerek geri kazanimi saglanacaktir.
157
PCB: Proje alaninda PCB iermeyen trafo yaglari kullanilacaktir. Sahada ieriginde PCB
bulunan ekipman veya rn kullanilmasi halinde ise PCB ieren atiklar 14.03.2005 tarih
ve 25755 sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tehlikeli Atiklarin Kontrol
Ynetmeligi", 30.07.2008 tarih ve 26952 sayili R.G.de yayimlanarak yrrlge giren
"Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeligi" ve 27.12.2007 tarih ve 26739 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin
Kontrol Hakkinda Ynetmelik hkmleri dogrultusunda beratarafi saglanacaktir.
Tesis sistemi ve yrrlkteki mer-i mevzuat dogrultusunda olusturulacak olan Kati Atik
Ynetim Sistemi, srekli iyilestirme ve performans gelistirme amali alismalarla
desteklenecektir. Atiklarin kaynaklarinda tespiti, srekli takibi ve minimizasyonuna
ynelik mevcut gelistirici alismalar bu tesisten ikacak atiklari da kapsayacak hale
getirilecektir.
Olusan atiklarin kaynaklarinda ayri toplanmasi, geri kazanimi ya da yeniden kullanim
alternatiflerinin degerlendirilerek, seilen uygulamalarin, ncelikli olarak Tesiste,
sonrasinda ise evre ve Orman Bakanligindan lisansli Geri Kazanim ve Bertaraf
tesislerinde bertarafi saglanacaktir.
V.1.18. Arazinin hazrlanmasndan baylayarak nitelerin almasna dek yaplacak
iyler nedeni ile meydana gelecek vibrasyon, grltnn kaynaklar ve seviyesi,
kmlatif degerler, V.1.19. Proje alan beton santral ve konkasr tesisi dahil olmak
zere yer alt ve yerstnde bulunan kltr ve tabiat varlklarna (geleneksel kentsel
dokuya, arkeolojik kalntlara, korunmas gerekli dogal degerlere) olabilecek
etkilerin belirlenmesi
Proje konusu Hidroelektrik Santrali olup, 04 Haziran 2010 tarih ve 27601 sayili evresel
Grltnn Degerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeligine gre insaat ve isletme
asamalarinda faaliyetin evreye etkisi ile ilgili bilgi sahibi olabilmek amaciyla faaliyetin
insaat, isletme asamalari ve arka plan grlt lm hesaplamalari yapilmis olup, bu
kapsamda hazirlanan Akustik Rapor Ekde verilmistir. Projede 04 Haziran 2010 tarih ve
27601sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren evresel Grltnn
Degerlendirilmesi ve Ynetimi Ynetmeligi nin ilgili hkmlerine uyulacaktir.
V.1.19. Arazinin hazrlanmasndan baylayarak nitelerin almasna dek yerine
getirilecek iylerde alyacak personelin ve bu personele bagl nfusun konut ve diger
teknik/sosyal altyap ihtiyalarnn nerelerde ve nasl temin edilecegi,
Proje kapsaminda yapilmasi planlanan santiye alani Devretdibi Tepesinin eteginde ve
Melet Irmaginin kenarinda bulunan alanda kurulacaktir. alisanlarin kalacagi yapilar
kolay sklp takilabilen, canli ve evreye zararsiz malzemelerden retilmis prefabrik
yapilardan teskil edilecektir. Alanda kalmayip evre yerlesimlerde ikamet eden personel
iin servis aralari tahsis edilecektir. Bunun yaninda personelin sosyal ve hijyenik
ihtiyalarini (yatakhane, yemekhane, dus, wc, soyunma-giyinme vb.) karsilamaya ynelik
prefabrikten yeterli olacak sayida sosyal niteler de kurulacaktir. Alanda temin edilemeyen
ihtiyalar, yakin civarda bulunan yerlesim birimlerden de (ky ve kasabalar)
saglanabilecektir.
158
Insaat asamasinda yiyecek, giysi ve yakit (mazot) gibi ihtiyalarin blgeden karsilanmasi
ile yerel isletmelere fayda saglanacaktir. Bir baska ifade ile insaat faaliyetleri blgede ek
talep yaratarak genel anlamda ekonomik gelismeye katkida bulunacaktir. Ayrica dogrudan
masraflara ilaveten artan faaliyetlerin dogal sonucu olarak blgede gereklesecek ek
harcamalarin yol atigi is imknlari ve dolayli faydalar gereklesecektir.
Herhangi bir blgedeki istihdam artisi, genelde olumlu bir etki olarak
degerlendirilmektedir. Maaslar nedeniyle artacak hane halki harcamalari yeni yerel is
imkanlari yaratacaktir. Ayrica baraj glnn olusmasiyla balikilikla geinen kylerde de
gelir artisi, buna bagli olarak da sosyal ve ekonomik ynden gelisme beklenmektedir.
Ayrica isi ve personel iin insaat alaninda sosyal niteler yer alacak, alisanlarin mesai
saatleri disinda sosyal aktivitelere katilimlari saglanacaktir. te yandan insaat ve isletme
asamalarinda personelin giris ve ikislari, alistirilmasi, sosyal aktiviteleri, vb. islemleri
konusunda alisma Bakanligi ve diger ilgili mevzuata uygun hareket edilecektir.
V.1.20. Arazinin hazrlanmasndan baylayarak nitelerin almasna dek
srdrlecek iylerden, insan saglg ve evre iin riskli ve tehlikeli olanlar,
Proje kapsaminda insaat ve isletme asamasinda alisma esnasinda bir takim is kazalarinin
olma riski mevcuttur. Bunlar iin esitli nlemler alinacaktir. Muhtemel is kazalarina
karsi, sahaya uyarici levhalar yerlestirilecek olup, isiler srekli olarak uyarilacak, isilere
koruyucu elbise, kulaklik, gzlk ve kask verilecek, Yapi Islerinde Isi Sagligi ve Is
Gvenligi Tzg, 4857 sayili Is Kanunu, 9 Aralik 2003 tarihli ve 25311 sayili Resmi
Gazete'de yayimlanarak yrrlge giren Is Sagligi ve Gvenligi Ynetmeligi ile
Parlayici, Patlayici, Tehlikeli ve Zararli Maddelerle alisilan Isyerlerinde ve Islerde
Alinacak Tedbirler Hakkinda Tzk hkmlerine riayet edilecektir. Ise yeni alinan
personel egitimden geirilerek is kazalarinin olmak riskleri ve alinmasi gereken nlemler
anlatilacak. Ayrica 26/12/2003 tarih ve 25328 sayili Resmi Gazete'de yayinlanmis olan
"Patlayici Ortamlarin Tehlikelerinden alisanlarin Korunmasi Hakkinda Ynetmelik
Genel saha grltsnn zerinde, yzey patlatmalarinin 1.0 km yari api mesafe iindeki
her noktada ara ve makineleri isleten kisiler de dahil olmak zere kolayca duyulabilecek,
yeterli sesi olan bir siren kurulacak ve isletilecektir. Bununla ilgili gerekli egitimler tm
personele nceden verilecektir. Patlatma prosedrlerinin ilgili yanlari, yerel otoritelerle
kararlastirilacak ve yerel nfus arasinda mmkn oldugu kadar yayilacaktir. zellikle
patlayicilar kullanirken, kayalarin, ktklerin veya baska objelerin veya enkazlarin alisma
alani disina yayilmasini nleyici tedbirler alacaktir. Patlatmalarda 30 milisaniye gecikmeli
kapsl kullanilacak, bylece bir gecikme araligindaki patlayici madde miktari da (anlik
sarj) dsrlerek, atesleme sonucu olusacak hava ve yer vibrasyon seviyeleri, tas firlamasi
nemli lde azaltilacaktir.
Proje santiye alaninda ilkyardim merkezi (Saglik Ocagi) kurulacak ve insa sresince
burasi isletecektir. Saglik Ocaginda, Trkiye Cumhuriyeti Saglik Bakanliginin ve alisma
Kanununun ilgili hkmlerine uygun olarak bir doktor, saglik memuru, hemsire, tibbi
malzemeler, ilalar ve ekipman hazir durumda olacaktir. Personel ve onlarin aileleri,
doktor ve ilkyardim hizmetlerinden cretsiz olarak faydalanacaktir. Ilkyardim amaciyla,
159
insaat sahasinda asgari bir tane yeni, tam tehizatli ambulans her zaman hizmete hazir
durumda bulundurulacaktir.
Insaat periyodu sresince, iletim tneli kazisinda temiz havanin teminini saglamak iin,
havalandirma sistemi yeterli kapasitede olacaktir. Havalandirma sisteminin tasarimi, insaat
ekipmanlarinin btn kategorileri iin yeraltinda kullanilmayi saglayacak ve yeraltinda
alisan her kisi iin, minimum 3 m/dakika temiz hava temin edecek sekilde olacaktir.
Eger dizelle alisan ekipmanlar kullanilirsa, personelin ihtiyalarina ilaveten saglanmasi
gereken minimum temiz hava miktari, yeraltinda kullanilan her kW enerji iin 6m/dakika
olacaktir.
Temiz havanin temini ve dagitilmasi, herhangi bir alisma alanindaki minimum ihtiyalari
karsilayacak sekilde olacaktir. Tablo 64de havada bulunabilecek gereken maksimum toz
konsantrasyonlari verilmistir.
Tablo 64: Havada Bulunabilecek Gereken Maksimum Toz Konsantrasyonlari
Tozdaki Maksimum Kuvars Muhtevas
(Agrlk Olarak)
Havadaki Maksimum Toz Konsantrasyonu
(mg/m)
Q < 1% 8
1% < Q < 4% 4
Q > 4% 0.15
Degerler, 8 saatlik bir periyot zerinden hesaplanan ortalama konsantrasyonlardir. Toz
konsantrasyonlari yukaridakileri astigi zaman, etkilenen alandaki btn sahislar haberdar
edilecek ve uygun gaz veya toz maskesi giymeleri talimati verilecektir. Zehirli gazlarin
konsantrasyonlarinin sinirlari, onaylanmis ilgili bir uluslararasi ynetmelige uygun
olacaktir. Btn kazi alanlarindaki ortalama hava hizi, 0.3 m/dakikadan daha az
olmayacaktir.
Tesiste yer alacak ilk yardim merkezi ynetimi tarafindan, hastaneye ulasim gzergahi ve
kaza durumlarinda yapilacak islemler, Acil Mdahale Planinda yer alacak ve bu
hususlarda personel egitimi saglanacaktir. Ilgisiz ve merakli kimselerin insaat alanina
girmeleri ve risk yaratmalari, gerek tehlike ihbar ve ikaz panolari ile gerekse fiziksel
engellerle veya grevli personel tarafindan nlenecektir.
Tesiste kullanilan tm makine, ekipman ve tehizat her trl yangin ve tehlike nleyici
nitelikte seilecektir. te yandan kapali yerlerde alisma durumunda oksijen miktarinin
%17nin altinda oldugu gz nne alinarak disaridan hava beslemeli maske verilecek,
yksek yerlerde alisma durumunda, parast tipi emniyet kemeri saglanacak, ark
kaynaginda alisanlara kaynaki migferi, taslama tasinda alisanlara yz koruyucu ve tm
isilere elik ayakkabi temin edilecektir.
Yangin ikmasina karsi gerekli btn nlemler alinacak ve yangin sndrme aralarini,
kullanma egitimi olan kisilerin isin her blmnde, her vardiyada bulunmasi saglanacaktir.
alisir durumda, dolu en az 10.000 litre kapasiteli; pompa, diger ekipmanlari ile birlikte
uygun baglanti paralari olan emme ve dagitma hortumlari, gere ve aletler vb. ile tehiz
edilmis bir su tankeri bulundurulacaktir. Yangin sndrme hizmeti, btn is alanlari ve
santiye kurma alanlarinda 24 saat boyunda hazir durumda olacaktir. Yangin sndrme
160
aralarinin yangina mmkn olan en kisa zamanda mdahale edebilmesini saglamak iin
tesis mdr uygun haberlesmeyi kuracak ve idame ettirecektir.
Personelin saglik hizmetleri iin acil bulundurulmasi gereken ilk yardim malzemeleri
bulundurulacak ve bu durumda olusacak tibbi atiklarin ynetimde, toplanmasi ve
tasinmasinda 22.07.2005 tarih ve 25883 sayili Resmi Gazetede Yayimlanarak yrrlge
giren Tibbi Atiklarin Kontrol Ynetmeligine uyulacaktir. Bunlara ilave olarak, kaza
olmasi durumlarinda gerekli olabilecek ilk mdahale malzemeleri bulundurularak,
hastanin hastaneye ulastirilmasi iin bir vasita bekletilecektir.
Tm bunlarin yaninda Projenin izin ve ruhsat gereklerinin yerine getirilmesi ve evresel
mevzuat ile ilgili cezalar alinmasinin nlenmesi aisindan, insaat ve isletme asamalarinda
dzenleyici mevzuata uygun izleme faaliyetleri de yrtlecektir.
Tesisin insaat, isletmeye alma ve isletme asamalarindaki takip edilmesi gereken inceleme,
degerlendirme ve izleme programi dahilindeki yasal ve evreye olan duyarlilik aisindan
tm izinler alinacak, ayrica yapilmasi gereken analiz ve lmler periyodik olarak
gereklestirilerek, ilgili kurumlara bildirilecektir.
Grltl ortamlarda yapilan alismalarda, personelin bu alanlarda uzun sreli alismasi
engellenecek ve personelin grltden etkilenmemesi iin kulaklik, tika gibi malzemeleri
kullanmalari saglanacaktir. Ayrica makinelerin rutin bakimlari yapilarak grlt
ikarmalari engellenecektir.
Insaat ve isletme asamalarinda evre ve Orman Bakanligi, Ordu Valiligi, Il Emniyet
Mdrlg, Il Jandarma Komutanligi, Il evre ve Orman Mdrlg, Il Sivil Savunma
Mdrlg ve Acil Durumlarla ilgili diger kurumlarla koordineli hareket edilecektir. te
yandan Tesiste senaryolu, ihbarli veya ihbarsiz olmak zere yangin ve diger acil durum
egitim ve tatbikatlari gereklestirilecektir.
Tesisin yksek performansta alismasini desteklemek amaciyla, dzenli olarak bakim ve
onarim alismalari yapilacak, alisanlarin teknik emniyet, yanginla mcadele, evre ve
isletme konularinda bilinlenmesi iin gerekli egitimler verilecektir.
Proje kapsaminda yer alacak niteler ve yapilacak islemler bu gibi tesisler iin TSE ve DSI
standartlarinin getirmis oldugu gereklikler baz alinarak yapilacak olup, bu standartlarin
yetersiz ve eksik kaldigi yerde uluslararasi standartlar dahilinde hareket edilecektir. Ayrica
tesiste bulunan tm ekipmanlar topraklama sistemi ile donatilacak olup, elektrik kaaklari
ve bakimlarinda da zel giysi ve ekipmanlar kullanilacaktir.
Bunun yaninda, gerekli yerlere uyari ve ikaz levhalari asilacak, alisma izinleri, is kazalari,
yanginla mcadele talimati, koruyucu ekipman kullanimi vb. konulu prosedrler yazilip
uygulamaya alinacaktir. Tm makine ve ekipmanlar, her trl riske karsi kaliteli olarak
seilecek, personel egitilecek, tm topraklamalar yapilacaktir.
Proje kapsaminda faaliyetten dolayi etrafindaki tesislere, meskun mahallere ve yollara
menfi bir etki beklenmemekte olup, faaliyetten kaynaklanabilecek zararlar, ilgili kurumlar
ile isbirligi ierisinde giderilecektir. Tesiste 26.04.2006 tarih ve 5491 sayili Kanunla
yapilan degisiklik ile yeniden dzenlenen 2872 evre Kanunu ve bu kanuna istinaden
ikarilan tm mevzuat hkmlerine uyulacaktir.
161
V.1.21. Proje alannda, peyzaj geleri yaratmak veya diger amalarla yaplacak saha
dzenlemelerinin (agalandrmalar ve/veya yeyil alan dzenlemeleri vb.) ne kadar
alanda, nasl yaplacag, bunun iin seilecek bitki ve aga trleri,
Faaliyete baslamadan nce, nitelerin yapilacagi yada alisilacak olan alanlarin zerinden
alinarak, uygun sekilde depolanan bitkisel toprak, rekreasyon alismalari kapsaminda
kullanilacaktir.
Faaliyet sahibi mmkn oldugu lde, alisma alanlari ierisindeki bitki ve agalari
koruyacaktir. Eger alanlar santiye siniri disina kadar bozulmussa, faaliyet sahibi zemini
eski haline getirecek ve uygun bitki rtsn tekrar olusturacaktir. Bu tip tekrar
dzenlemeler, is bitiminin sonuna kadar bekletilmeden yapilacaktir. Ayrica insaat ve
isletme alismalari sirasinda tarim rnlerine zarar verilmesi durumunda bu zararlar da
karsilanacaktir.
Geici santiye kurma alanlarinin veya alisma alanlarinin eski haline dndrlmesi, bu
alanlara girilmesine izin verilmeden nce alanlardaki mevcut agalarin tipi ve miktari
dikkate alinarak yeniden dikilmelerini kapsayacaktir.
V.1.22. Proje alannda ve yakn evresinde (malzeme ocaklar, beton santralleri ve
krma-eleme-ykama tesisleri dahil olmak zere) yeralt ve yerstnde bulunan
kltr ve tabiat varlklarna (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalntlara,
korunmas gerekli dogal degerlere) olabilecek etkilerin belirlenmesi,
Proje alani ve yakin evresinde kayitli yeralti ve yerst kltr ve tabiat varliklari
(geleneksel kentsel doku, arkeolojik kalintilar, korunmasi gerekli dogal degerler) tespit
edilmemis olup, alismalar sirasinda kltr ve diger korunmasi gereken varliklarina
rastlanilmasinda o alandaki alismalar durdurularak mlki ve idari yetkililere haber
verilecektir.
V.1.23. Diger zellikler.
Bu kapsamda belirtilecek baska bir husus bulunmamaktadir.
V.2. Projenin iyletme ayamasndaki projeler, fiziksel ve biyolojik evre zerine
etkileri ve alnacak nlemler
V.2.1. Proje kapsamndaki tm nitelerin zellikleri, hangi faaliyetlerin hangi
nitelerde gerekleytirilecegi, kapasiteleri, nitelerde retilecek mal ve/veya
hizmetler, nihai ve yan rnlerin retim miktarlar,
Proje enerji amalidir. Ancak, Ordu iline verilecek olan 0.912 m/slik ime suyu miktari
Ordu 1 reglatr ile evrilen sulardan verilecektir. Reglatrden alinan sularin ime
suyuna verilecek olan 0.912 m/slik miktari, santralde dsrlmeden nce imesuyu bir
bransmanla isalesine verilecektir. Bu durum isletme alismalarinda dikkate alinarak enerji
retimleri hesaplanmistir. Regltrlerin ve HESin kesin projeleri hazirlanmaktadir.
Enerji Piyasasi Dzenleme Kurulundan 20.06.2007 tarihinde ve -4 sayili karari ile
E/2175-9/1532 lisans nolu retim Lisansi Ekte verilmistir.
162
Proje kapsaminda yer alan ana tesisler; reglatr ve yardimci yapilari, enerji tneli, denge
bacasi, cebri boru ve santraldir.
119 m kotunda tasarlanan Reglatrler ile evrilen sular, 6,8 m apinda ve yaklasik 9410
m uzunlugunda bir tnel ve 108m uzunlugunda bir cebri boru ile santrale iletilmektedir.
Ordu HESin optimizasyon alismalari sonucunda kurulu g 43,04 MWm / 42,00 MWe
olarak belirlenmis ve halihazir kosullarda yilda ortalama 156.466 GW enerji retimi
gereklestirilecektir.
Bu gte ve maksimum isletme su kotunda proje debisi 58,4 m/s olmaktadir.
Ordu-1 ve 2 Reglatrleri ve Ordu HES projesinin niteleri ile ilgili ayrintili bilgi Blm
II.2.de verilmistir.
Projede yanrn elde edilmeyecektir.
V.2.2. Ulusal ve uluslararas mevzuatla korunmas gereken alanlar zerine etkiler,
Proje alani, etki alanlari ve yakin evresi ierisinde kalan alanlarda herhangi bir ulusal ve
uluslararasi koruma alani bulunmamaktadir. Proje kapsaminda reglatrl santral
yapilacak olup, suyun potansiyel enerjisinden faydalanilacaktir. Bunun yaninda yrrlkte
bulunan mevzuata uyulacak, mevzuat ve teknolojik aidan gerekli tedbirler alinacaktir.
Ayrica alismalar sirasinda kltr ve diger korunmasi gereken varliklarina rastlanilmasi
durumunda o alandaki alismalar durdurularak mlki ve idari yetkililere haber verilecektir.
V.2.3. Kaynagn kullanlmas ve reglatr yaplarnda su tutulmas sonucu su
kalitesine ve su ortamndaki canllara olabilecek etkiler, akarsuda mevcut balk
trlerine ait geiy yaplar,
Projede reglatrler ile su tutma ve tnel ile su iletimi ile HES alaninda retim
yapilacaktir. Reglatrlerin olusumu sonrasinda, baliklarin besinlerini olusturan
fitoplanktonik ve zooplanktonik trlerin nitel ve nicel artislari nedeniyle, balik
poplasyonlarini da olumlu olarak etkileyecegi dsnlmektedir. Bunun iin Ordu 1
reglatr sol sahilinde tasarlanan Balik Geidi vasitasiyla yatak akisina ters ynde
hareket etme zelligi tasiyan baliklar iin gerekli ortam olusturulacakir. Ordu 2 reglatr
rezervuari kisa bir iletim tneli vasitasiyla srekli olarak Ordu 1 reglatr rezervuarina
bagli olacagindan, bu reglatrde bir balik geidi yapilmasina gerek kalmamaktadir.
Belirli miktarda durgun suyun olusmasi ile besin sucul ekosistemin besin miktarinda artis
meydana gelecek, basta su kuslari olmak zere alana dinlenme, beslenme, barinma hatta
kuluka dnemleri iin su kuslari gelebilecektir.
Sucul ortamda bir artis gzkecek su ve besin zincirinde kisitli olmakla beraber bazi
degisikliklerin meydana gelmesi kainilmazdir. Az miktarda da olsa yeni olusacak
reglatr ekosistemi ile alandaki bitki rtsne olumlu etki olacaktir. Ayrica su kuslari ve
memeli hayvanlar iin saklanma, beslenme ve barinma alani genisleyecektir. Alana yeni
trlerin girisi gereklesecek, degisik trler iin de siginak olusacaktir.
Insaat asamasinda kuslar insaat alanlarindan uzaklasacaktir. Kuslarin yumurtlama
dnemleri disinda faaliyetlerin srdrlmesi kus yumurtalarinin zarar grmesini
163
engelleyecektir. Karada hareket kabiliyeti olan canlilar insaat basladiktan sonra
uzaklasacagindan yapimdan etkilenmeyeceklerdir.
Faaliyet alaninda koruma altina alinmis trlere rastlanirsa, zarar verilmeyecek; herhangi
bir yuvaya (yumurta bulunan) rastlanirsa faaliyet alanina yakin zarar grmeyecegi bir yere
tasinacaktir. Yredeki av hayvanlarinin korunmasi iin evre ve Orman Bakanliginca her
yil yayinlanan Av Dnemi Merkez Av Komisyonu Kararlarina mutlaka uyulacaktir.
Gerek ok hizli ve gerekse belli dnemlerde bulanik olmasi nedeniyle sahip oldugu balik
tr sayisi olduka sinirlidir.
Ayrica 20.02.1984 tarih ve 18313 sayili Resmi Gazetede yayinlanan Avrupanin Yaban
Hayatini ve Yasama Ortamlarini Koruma Szlesmesi hkmlerinden Trlerin
Korunmasi ile ilgili Maddelere uyulacaktir.
V.2.4. Melet rmag yatagna braklacak can suyu hesab {havza akmlar,havzann
zellikleri,nehir habitatnn mevsimsel ihtiyalar,yatak ve kesit durumu, yagy-aky
iliykisi, ekolojik potansiyel, son 10 yllk ortalama debiler, varsa ulusal ve uluslar
aras mevzuatla korunan balk trleri ve muhtemel ihtiyalar, su haklar (ime-
kullanma veya diger amal kullanmlar, v.b) dikkate alnmal}, yagy alann, akm
gzlem istasyonlarn ve mansap can suyu ky yerini gsteren izimler,
Ordu Regltr ve HES Projesi kapsaminda su temini hesaplarinda membada herhangi
bir sulama olmadigi iin herhangi bir su tketimi alinmamistir. Regltr yerleri ile
Santral yeri arasindaki ve derivasyon noktalarinda canli hayatin devami iin havza
akimlari,havzanin zellikleri,nehir habitatinin mevsimsel ihtiyalari,yatak ve kesit
durumu, yagis-akis iliskisi, ekolojik potansiyel dikkate alinarak son 10 yillik ortalama
debisinin % 10u kadar bir miktar can suyu olarak birakilmistir.
Ordu 2 reglatrnde hesaplanan gnlk dogal akimlarindan son 10 yilin (1999-2008)
ortalama debisinin (5.58 m/s) % 10u olan (0.56 m3/s) can suyu birakilmistir.
Melet ayi havzasina gelecegi iin sadece enerji retiminde kullanilan akimlar Ordu
Reglatr su temin alismasinda kullanilmistir. Dolusavaktan atilan aylik akimlar ve can
suyu iin rezervuar sulamasi olarak girilen degerler kendi havzasinda kalacaktir.
Ordu Reglatr -2 iin son 10 yillik ortalama ortalama Tablo 65de ortalama debiler
verilmistir.
Ordu 1 reglatr kendi havzasi mevcut durum gnlk dogal akimlarindan son 10 yilin
(1999-2008) ortalama akimlarinin ortalama debisinin (18.9 m/s) % 10u olan (1.89 m3/s)
can suyu can suyu birakilmistir.
ambasi reglatr yeri aylik dogal akimlari (m3/s) olarak Tablo: 4.39 da verilmistir.
ambasi reglatr yeri akimlarindan son 10 yilin ortalama debisi olan (2.28 m3/s)nin %
10u (0.23 m/s) can suyu birakilmistir.
Ordu 1 Reglatrnn gelismeli durum akimlarinin hesaplari sonucunda gnlk dogal
akimlari (Topam baraji mevcut) ile ambasi barajindan derivasyonla gelecek aylik
akimlar, gnlk akimlar seklinde dzenlenerek toplanmis, Ordu 1 reglatrnn ambasi
164
baraji derivasyonlu gnlk dogal akimlari elde edilmistir. Gnlk dogal akimlardan son 10
yilin ortalama debisi olan (21.64 m3/s) nin % 10u olan (2.16 m3/s) can suyu birakilmistir.
Projenin tm aylarinda 2,16 m/s can suyu birakilacaktir.
V.2.5. Suyun temin edilecegi kaynagn kullanlmas, su tutulmas sonucu mansapta
olabilecek degiyimler, bu degiyimlerin su kalitesine ve su ortamndaki canllara
etkileri, dogal yayam zerine etkiler (heyelan, erozyon, nehir hidrolojisi, sucul yayam,
sediment geliyi vb.),
Reglatr yerlerinin durayliligini, ncel alismalarin verileri dogrultusunda, faylanma ve
olasi heyelanlar baglaminda incelemeler yapilmistir.
Ordu -1 Reglatr yerinde ana kayayi olusturan volkaniklerin st seviyeleri ok tfldr
ve tfler olduka ayrismis, killesmistir. Bunun yani sira yaklasik 10 m derinlige sahip
alvyon ekonomik olarak kaldirilamayacak kalinliktadir. Bu nedenlerle duraylilik
ynnden bir sorunla karsilasmamak iin yukarida geirimsizligin temini blmnde
bahsedildigi gibi 15 m derinliginde, 2 sira sasirtmali jet-enjeksiyon yapilmasi duraylilik
sorunlarini da zecektir.
Ordu 1 reglatr yerinde bulunan volkaniklerin ayrismis ve tfl kesimleri ile alvyonda
yapilacak kazilarda 1/1 (Y/D), andezit ve aglomeralarda ise 1/3 (Y/D) sev egimi uygundur.
Ordu reglatr yerinde yapilacak kazi klasi;
% 60 sert ksklk (b2)
% 25 yumusak kaya (c1)
% 15 sert kaya (c2) olarak alinmalidir.
Ordu-2 reglatr gl alaninda st Kretase volkanikleri yzlek vermektedir. Sol sahilde
yzey akmasi seklinde bir heyelan mevcuttur. Gl alaninin olusmasindan sonra topugunun
islanmasi ile hareket edebilir. Yzey akmasi seklinde olusu, kalinliginin az olmasi
nedeniyle byk bir sorun olusturacagi dsnlmemektedir. Ayrica gl alani ierisinde
bulunan yama molozlari su hareketleri ile zaman ierisinde yama asagiya dogru
akacaklardir. Ancak kalinliklarinin az olmasi nedeniyle ani akma kayma gibi duraysizlik
sorunlarina sebep olmayacaklardir.
Sediment
Ordu Reglatr ve HES Projesinin yer aldigi Melet ayi zerinde 2238 nolu Melet ayi-
Aricilar AGIde rsubat lm yapilmaktadir. Bu istasyonda yapilan 1979-1999 arasi
gzlemlere gre yillik sediment verimi 88 ton/yil/km olarak verilmistir. Bu deger
yogunluga (1.2) blndgnde 88:1.2=73 m/km/yil etmektedir. Buna % 30 oranda yatak
yk ilave edilirse 73+(73*0.30)=95 m/ km/yil olmaktadir. Bu deger Ordu Reglatr
iin de aynen alinmistir. Proje evirme tesisi reglatr oldugu iin birikebilecek sediment
akil geidi vasitasiyla mansaba kolayca aktarilabilecektir. Bu sebeple sedimentin proje
iin problem teskil etmeyecegi dsnlmektedir.
Sucul Hayat
Reglatrde su tutulmasina baslanilmasiyla birlikte, alanda kismende olsa flora trleri
ortadan kalkacaktir. Fauna trleri ise su tutma islemlerinin baslamasi ile alandan
165
uzaklasacaktir. Insaat faaliyetleri sirasinda olusacak grlt dzeyleri nedeniyle karasal
fauna elemanlari alandan geici olarak uzaklasabilmektedir. Ancak olusacak grlt
seviyelerinden etkilenmesi beklenen memeli ve kus trlerinin kullanabilecegi alternatif
habitatlar proje alaninin yakin evresinde mevcuttur. Ayrica proje devreye girdikten sonra
su yzeyi alaninin artmasi sonucu alana yeni canli trleri gelebilecek, bu da fauna iin
olumlu bir etki olacaktir. Reglatr olusumu, bir takim kus trnn alana g etmesine
neden olacaktir
Projede reglatrler ile su tutma ve tnel ile su iletimi ile HES alaninda retim
yapilacaktir. Reglatrlerin olusumu sonrasinda, baliklarin besinlerini olusturan
fitoplanktonik ve zooplanktonik trlerin nitel ve nicel artislari nedeniyle, balik
poplasyonlarini da olumlu olarak etkileyecegi dsnlmektedir. Bunun iin Ordu 1
reglatr sol sahilinde tasarlanan Balik Geidi vasitasiyla yatak akisina ters ynde
hareket etme zelligi tasiyan baliklar iin gerekli ortam olusturulacakir. Ordu 2 reglatr
rezervuari kisa bir iletim tneli vasitasiyla srekli olarak Ordu 1 reglatr rezervuarina
bagli olacagindan, bu reglatrde bir balik geidi yapilmasina gerek kalmamaktadir.
Belirli miktarda durgun suyun olusmasi ile besin sucul ekosistemin besin miktarinda artis
meydana gelecek, basta su kuslari olmak zere alana dinlenme, beslenme, barinma hatta
kuluka dnemleri iin su kuslari gelebilecektir.
Sucul ortamda bir artis gzkecek su ve besin zincirinde kisitli olmakla beraber bazi
degisikliklerin meydana gelmesi kainilmazdir. Az miktarda da olsa yeni olusacak
reglatr ekosistemi ile alandaki bitki rtsne olumlu etki olacaktir. Ayrica su kuslari ve
memeli hayvanlar iin saklanma, beslenme ve barinma alani genisleyecektir. Alana yeni
trlerin girisi gereklesecek, degisik trler iin de siginak olusacaktir.
Insaat asamasinda kuslar insaat alanlarindan uzaklasacaktir. Kuslarin yumurtlama
dnemleri disinda faaliyetlerin srdrlmesi kus yumurtalarinin zarar grmesini
engelleyecektir. Karada hareket kabiliyeti olan canlilar insaat basladiktan sonra
uzaklasacagindan yapimdan etkilenmeyeceklerdir.
Faaliyet alaninda koruma altina alinmis trlere rastlanirsa, zarar verilmeyecek; herhangi
bir yuvaya (yumurta bulunan) rastlanirsa faaliyet alanina yakin zarar grmeyecegi bir yere
tasinacaktir. Yredeki av hayvanlarinin korunmasi iin evre ve Orman Bakanliginca her
yil yayinlanan Av Dnemi Merkez Av Komisyonu Kararlarina mutlaka uyulacaktir.
Gerek ok hizli ve gerekse belli dnemlerde bulanik olmasi nedeniyle sahip oldugu balik
tr sayisi olduka sinirlidir.
Ayrica 20.02.1984 tarih ve 18313 sayili Resmi Gazetede yayinlanan Avrupanin Yaban
Hayatini ve Yasama Ortamlarini Koruma Szlesmesi hkmlerinden Trlerin
Korunmasi ile ilgili Maddelere uyulacaktir.
Proje kapsaminda alismanin incelenmesinde sucul ortama ve melet ayina reglatrler ve
HES alanindan sonra kuyruk suyu ikisinda etkiler olacaktir. Melet ayinin; proje alani ve
blgede dik yamalarin arasindan geisi, akis hizini arttirdigindan dolayi zgl ekosistem
mevcut degildir. zgl sucul ekosistemler nehir ve derelerin akis hizinin yavas oldugu
denize yakin kisimlarda bulunmaktadir. Proje alani denize uzak oldugundan zgl sucul
ekosistem zerine herhangi bir olumsuz etkisi olmayacaktir.
166
Sonu olarak bu dogrudan ve dolayli etkilerin, biyotoplar, bitki rts, habitat ve fauna
zerinde menfi bir etki olusturmayacagi dsnlmektedir.
V.2.6. Projenin membaa ve mansabnda varsa diger projelerin (baraj, reglatr,
HES vb) belirtilmesi, ekosistem zerindeki etkilerinin degerlendirilmesi,
Ordu Projesi tmyle enerji retim amali olup, master plan raporunda nerilen tesisler
membadan mansaba dogru asagidaki gibidir.
Topam Baraji ve Topam HES
Karica Regltr ve Darica I HES
ambasi Baraji ve Darica II HES
Kirazlik Regltr ve Kozbk HES
Ordu Baraji ve Ordu HES ( Ordu Baraj projesi MELET Enerji A.S tarafindan
Tnel ve Regltr Projesi Olarak degistirilmistir.)
ortalama enerji retimleri ise 1105 GWh. dir.
alismalar Melet Irmagi zerinde birbiri ardina kurulu olduklarindan bir nceki tesisin
kuyruksuyu ve melet irmaginin suyunu kullanmaktadir. Bu nedenle ekosistem zerinde etkiler
sadece enerjinin saglanabilmesi iin basinli geilen noktalardadir. Dolayisiyla ekosistem zerinde
olusmasi beklenen etkiler Blm V.2.6da verilenler ile aynidir.
V.2.7. Su kaynagna ait varsa diger kullanm yekilleri (mansapta kalan yerleyim
yerlerine iliykin su haklar, ime-kullanma, sulama, tarmsal faaliyetler, balk retim
tesisi vb) ve etkileri,
Proje enerji amalidir. Enerji amali olarak 58,4 m/slik debi kullanilacaktir. Bunun haricinde
Ordu iline verilecek olan 0.912 m/slik ime suyu miktari Ordu 1 regltr ile evrilen sulardan
denge bacasi sonrasi verilecektir. Projede toplam 59,312 m/slik debi kullanilacaktir.
Regltrden alinan sularin ime suyuna verilecek olan 0.912 m/slik miktari, santralde
dsrlmeden nce imesuyu bir bransmanla isalesine verilecektir. Bu durum isletme
alismalarinda dikkate alinarak projelendirmeler yapilmistir.
Proje zerinde balik retim ve tarimsal faaliyetler iim su kullanimi yoktur.
Melet irmaginda yapilacak btn faaliyetler DSInin yetkisinde olup, sz konusu proje kapsaminda
degildir. Proje kapsaminda yapilacak islemlerde ve isletme asamasinda nehire herhangi bir kirletici
madde karismayacak ve atilmasina da izin verilmeyecektir.
V.2.8. Yeralt ve yzeysel su kaynaklarna olabilecek etkiler (su kullanm, proje
debisi, iletim kanalnn uzunlugu, Irmak yatagnn geniyligi, Irmagn alvyon yaps
vb. parametrelerin degerlendirilmesi ),
Projede enerji amali 58,4 m/slik debi, imesuyu amali 0.912 m/slik debi olmak zere toplam
59,312 m/slik debi kullanilacaktir. Sap Deresi zeriden Reglatr -2 ile alinacak sular iletim
tneli ile Reglatr -1e aktarilacak ve oradan Ykleme odasiyla Enerji tneline verilecektir.
Projenin konusu elektrik retimi olup yeralti sularina bir etkisi sz konusu degildir. Tbinlenen
sular Melet Irmagi akarsu yatagina birakilacaktir. Ayrica proje debisi zerinde gelen debiler aynen
dere yatagina birakilacaktir.
167
Ordu Reglatr ve Ordu HES projesi kapsaminda son 10 yillik ortalama akimin %10u olan2,16
m/ sn su Ordu -1 Reglatrnden can suyu olarak devamli birakilacaktir.
Yan dere katilimlari ve bu dereler ait uzun yillar akim verileri Blm IV de ayrintili olarak
verilmistir.
Insaat asamasinda olusacak evsel nitelikli atik sular, kurulacak paket atiksu aritma tesisinde
aritildiktan sonra Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligine ve Su rnleri Ynetmeligine uygun
olarak Melet Irmagina desarj edilecektir.
Projenin insaati sirasinda Esenyurt ve Hacilar Kylerinin su kuyulari yerleri lmleri yapilmistir.
Koordinatlari x=407361.525 y=4527157.190 olan ve Esenyurt Kyne su temini saglayan kuyu
tnelden 500 m uzaklikta, kirma eleme ve yikama tesisi-2den 70 m uzakliktadir. Insaat sirasinda
bu yerin koruma altina alinacaktir.
Koordinatlari x=403276.470 y=4524968.630 olan ve Hacilar Kyne su temini saglayan kuyu
tnelden 1000 m uzaklikta, kirma eleme ve yikama tesisi-1den 700 m uzakliktadir.
V.2.9. Projenin iyletilmesi srasnda alyacak personelin ve bu personele bagl
nfusun konut ve diger sosyal/teknik altyap ihtiyalarnn nerelerde, nasl temin
edilecegi,
Projenin isletme asamasinda idari, bakim, gvenlik ve kontrol amali yaklasik 9 personelin
alismasi planlanmaktadir. Proje alaninda alisacak olan personel iin herhangi bir lojman,
konut yapilmayacak olup, personelin ihtiyalari iin santral binasindan ve evresindeki
yerlesim birimlerinden faydalanilacaktir. Santral binasinin st katinda kontrol odasi,
telekomnikasyon odasi, mutfak-yemekhane, ofis, dus ve WC yer alacaktir. Insani
Tketim Amali Sular Hakkinda Ynetmelik hkmlerine ve ynetmelikte yer alan
kriterlere uygun olacak sekilde saglikli ve gvenli su temini saglanacaktir. Tesiste retim
amali yakit kullanilmayacak olup, isinma amali klima sistemi iin elektrik enerjisinden
faydalanilacaktir.
V.2.10. dari ve sosyal nitelerde ime ve kullanma amal sularn kullanm
sonrasnda oluyacak atk sularn artlmas iin uygulanacak artma tesisi
karakteristigi, prosesinin detaylandrlmas ve artlan atk sularn hangi alc
ortamlara, ne miktarlarda, nasl verilecegi,
Ordu HES, Ordu Regltrleri isletilmesi sirasinda 9 personel grev yapacaktir. Bu
personelden kaynaklanacak atik sular HES binasinin yakinina yapilacak sizdirmasiz
fosseptikte biriktirilecektir. Fosseptik belirli periyotlar ile Kabadz Belediyesi Meclis
Kararinda belirtilen cret karsiliginda Belediyeye verilecektir. Bu konuya iliskin
belediyeden ilgili izinler alinacaktir.
Isletme sirasinda kullanma suyunun tamaminin atiksuya dnsecegi senaryosu yapilarak
hesaplanmistir.
168
alisacak kisi sayisi : 9 kisi
Kisi basina dsen gnlk kullanim : 150 lt kisi/gn
Gnlk Su Tketimi : 1,35 m3/gn
Olusacak Atiksu Miktari : 1,35 m3/gnatiksu olusacaktir.
(Tketilen suyun tamaminin atiksuya dnsecegi varsayimi yapilmistir.)
Saglik Bakanliginin 19.03.1971 Tarih ve 13783 Sayili Resmi Gazetede yayinlanarak
yrrlge giren Lagim Mecrasi Inaasi Mmkn Olmayan Yerlerde Yapilacak ukurlara
Ait Ynetmelik hkmleri geregine uyularak yapilacak olan sizdirmasiz fosseptik (40 m)
($ekil 40 ) ukuruna yapilacak olup, fosseptik doldugunda dzenli araliklarla en yakin
belediye tarafindan creti karsiligi vidanjr ile ekilecek ve belediye izni ile uygun
kanalizasyon sistemine desarj edilecektir. Ayda 30 gnde bir vidanjr ile
uzaklastirilacaktir.
Fosseptik insa isleminin tamamlanmasina dogru ilgili Belediye ile protokol yapilacak ve
belgeleri Ordu Valiligi (Il evre ve Orman Mdrlg) ne sunulacaktir. SKKYnin 32.
Maddesi geregince vidanjrle atik bertarafi sonucunda alinacak belgeler 3 yil sreyle
saklanacak ve denetimler esnasinda ilgili kurum yetkililerine gsterilecektir.
$ekil 40: Fosseptik Tip Plan ve Kesiti
Bunun yaninda isletme sirasinda olusacak atik yaglarin depolanmasi (sizdirmasiz kaplarda)
ve sevkiyatinda Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeligi uyarinca hareket edilecek ve trafo
yagi olarak PCB iermeyen trafo yaglari kullanilacaktir.
V.2.11. Konut, sosyal ve idari tesislerden oluyacak kat atk miktar ve zellikleri, bu
atklarn nerelere ve nasl taynacaklar veya hangi amalar iin ve ne yekilde
degerlendirilecegi,
Projenin isletme asamasinda bir kazi-dolgu islemi yapilmayacak ve dolayisiyla hafriyat
atigi olusumu da sz konusu olmayacaktir.
PLAN KEST
169
Isletme asamasinda olusacak kati atiklar, alisacak personelin gnlk ihtiyalari sonucunda
ortaya ikacak evsel nitelikli kati atiklar ile isletmede olusacak kgit, plastik, metal, cam vb.
geri kazanimi mmkn olan atiklardir.
Evsel kati atik miktari;
Kisi Sayisi : 9 kisi
Kisi basina gnlk olusan kati atik miktari: 1,34 kg kisi /gn
Gnlk olusacak toplam kati atik : 12,06 kg/gn
Atik siniflarina gre ayrilma yapilarak toplanan atiklar 14.03.1991 tarih ve 20814 sayili
Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Kati Atiklarin Kontrol Ynetmeligine
uygun olarak agzi kapali p kaplarinda torbalar ierisinde biriktirilecek ve Kayadz
Belediyesi atik dkm alanina creti karsiliginda bosaltilacaktir. Faaliyet isletmeye
getikten sonra olusacak Ile Belediyesinden gerekli izinler alinacaktir. Kati atiklar
kesinlikle yol kenari, dere kenari vb. alanlara birakilmayacaktir.
Geri kazanimi mmkn olan atiklar ise ayri kaplarda biriktirilerek, bu atiklari geri kazanim
saglamak zere toplayan kuruluslara verilecektir.
Tesiste alisan personelin yemek ve diger ihtiyalari idari binada karsilanacaktir. Geri
kazanimi mmkn olamayan evsel nitelikli kati atiklar, p bidonlarinda grns, koku,
toz, sizdirma ve benzeri faktrler ynnden evreyi kirletmeyecek sekilde kapali biimde
muhafaza edilecek ve faaliyet sahibi tarafindan Belediyenin gsterecegi alanlara
gtrlecektir.
Hidroelektrik Santralin isletilmesi sirasinda evsel kati atiklarin disinda zaman zaman
yapilabilecek tamir-bakim vb. islemler sirasinda endstriyel nitelikli kati atiklar da
olusabilecektir. Bunlarda evreyi kirletmeyecek sekilde kapali biimde muhafaza edilecek
ve faaliyet sahibi tarafindan Belediyenin gsterecegi alanlara gtrlecektir.
Kati atiklarin ynetimi; 14 Mart 1991 tarih ve 20814 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak
yrrlge giren Kati Atiklar kontrol Ynetmeligine, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayili
R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tehlikeli Atiklarin Kontrol Ynetmeligi" ile
04.09.2009 tarih ve 27339 sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren "Tehlikeli Atiklarin
Kontrol Ynetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Ynetmeligi"ne, 30.07.2008 tarih
ve 26952 sayili R.G.de yayimlanarak yrrlge giren "Atik Yaglarin Kontrol
Ynetmeligi"ne, 22.07.2005 tarih ve 25883 sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren
"Tibbi Atiklarin Kontrol Ynetmeligi"ne, 18.03.2004 tarih ve 25406 sayili R.G.'de
yayimlanarak yrrlge giren "Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklarinin Kontrol
Ynetmeligi"ne, 24.06.2007 tarih ve 26562 sayili R.G.'de yayimlanarak yrrlge giren
"Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeligi" ile 06.11.2008 tarih ve 27046 sayili R.G.de
yayimlanarak yrrlge giren Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeliginde Degisiklik
Yapilmasina Dair Ynetmelik ve ilgili diger ynetmeliklere gre yapilacaktir.
170
V.2.12. . Proje nitelerinin iyletilmesi srasnda oluyacak grltnn kaynaklar ve
kontrol iin alnacak nlemler,
Proje isletme asamasinda en nemli grlt kaynagi trbinlerin ve jeneratrlerin alismasi
sirasinda olusacaktir. Trbinden olusacak grlt milin eksen etrafinda dnmesiyle
olusacak mekanik grltdr. Ayrica cebri boru ve su akisi sirasinda eperlere su vurmasi
sebebiyle grlt olusacaktir. Santraldeki diger grlt kaynaklari ise bina
havalandirmasindan kaynaklanan grltlerdir.
Grlt tekniklerinde kaynak noktasinda olusan grlt dzeyi mesafe arttika logaritmik
orantili bir sekilde azalmaktadir. Alanda kullanilacak olan trbinler, jeneratrler, motorlarin
kapali ortamda alisacak olmasi, kesikli olarak alismasi ve ortamdaki nite ve topografik
yapidan dolayi Proje alaninda olusacak grltnn evreye etkisinin yok denecek kadar
minimum dzeyde olmasi beklenmektedir. Dolayisiyla isletme asamasinda kaynaklanacak
grlt dzeylerinin bina ierisinde kapali ortamda olusmasi ve binanin ierisinde srekli
alisma olmayacagindan alisanlari ve evreyi menfi etkileyecek durum sz konusu
degildir.
Bunun yani sira olusacak olan grltnn seviyesini azaltmak amaci ile santral binasinda
vibrasyon ve ses emici malzeme kullanilacaktir. Proje alaninda alisacak personel 9 Aralik
2003 tarihli ve 25311 sayili Resmi Gazete'de yayimlan Is Sagligi ve Gvenligi
Ynetmeligi ne uygun bir sekilde, mnavebeli olarak ve koruyucu giysi-gereler ile
donatilarak alistirilacak olup, faaliyetler sirasinda 04.06.2010 tarih ve 27601 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren evresel Grltnn Degerlendirilmesi ve
Ynetimi Ynetmeliginde belirtilen esaslar saglanacak ve ilgili hkmlere uyulacaktir.
Ayrica isletmeye getikten sonra evresel titresim ve vibrasyon ilgili Ynetmelikte getirilen
degerlendirme iin belli araliklarla yetkili firmalara gerekli lmler yaptirilacaktir.
V.2.13. . Orman alanlarna olabilecek etki (orman yangnlar da dahil) ve bu etkilere
kary alnacak tedbirlerin tanmlanmas
Proje kapsaminda isletme asamasinda sadece suyun enerjisinden faydalanilmasi
planlandigindan ve orman alanlarina menfi bir etki olmayacaktir. Insaat islemi
tamamlandiktan sonra uygun grlen blgelerde (reglatr ve yol kenarlarinda,
yamalarda, kum ve akil alani etrafinda vb.) yeniden agalandirma ve peyzaj alismalari
yapilacaktir. Proje alani ile ilgili kamulastirma islemleri yapilmis olup alanin orman alani
iinde degildir. Proje kapsaminda yanginlara karsi tedbirler alinacak, ekipmanlar hazir
bulundurulacak, blgede olabilecek orman ve diger yanginlara mdahale etmek iin ilgili
birimler ile koordineli hareket edilecektir.
V.2.14. Sosyal etki degerlendirmesi
V.2.15. Diger zellikler.
Bu blmde ilave edilecek bir konu bulunmamaktadir
171
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik evre zerine Etkileri
V.3.1. Proje ile gerekleymesi beklenen gelir artylar; yaratlacak istihdam
imkanlar, nfus hareketleri, gler, egitim, saglk, kltr, diger sosyal ve teknik
altyap hizmetleri ve bu hizmetlerden yararlanlma durumlarnda degiyiklikler vb.
Projenin ekonomik aidan bakildiginda iki ayri olumlu kati gzlenmektedir. Insaat ve
Isletme dnemleri.
Insaat dneminde 250 kisinin alistirilmasi hedeflenmektedir.Bu personelin vasifsiz
isileri blge halkindan olusacaktir. Dolayisiyla teknik ve vasifli personelin sehir disindan
gelecek olmasi nfus 2009 yili nfus 135.881 kisi olan Ordu Merkez iin nemli bir nfus
dalgalanmasi sayilmaz. Isletme sirasinda alisacak personel sayisi ise 9 kisi oldugundan
nfus degisimi ihmal edilebilir.
Insaat dneminde yapilacak alismalarda personel gnlk tketim ihtiyalari ile aralarin
gnlk yakit ihtiyalari ve periyodik ve ariza bakim ve onarim hizmeti ve gerekmesi
durumunda malzeme teminleri blge esnafindan saglanacaktir.
Insaat sirasinda isin denetimi ve kontrolleri iin zaman zaman sehir disindan Istanbul basta
olmak zere byk sehirler ve/veya lke disindan deneyimli msavir ekipler de blgeye
geleceklerdir. Bunlarin konaklamalari, yol ve yolculuk ihtiyalari Ordu ve blgeden
saglanacaktir. Projenin sosyal yapiyi etkileyecek en nemli katkilarindan biride proje iin
olusturulacak yollarin proje yerlesimlerin birbirlerine ulasimlarini kolaylastiracaktir. Bu
yollar insaatin tamamlanmasi sonrasi ky yolu olarak hizmet verecektir. Yollarin gerekli
genislikte insa edilecek olmasi kis mevsiminde karla mcadele iin nemli bir avantaj
saglayacaktir. Bu etkiler ekonomik yapiyi olumlu etki dolayli olarak sosyal hayati da
etkileyecektir. Proje iin sehir disi ve/veya lke disindan gelecek personele kltrel alanlar
tanitilacak geziler dzenlenecektir.
Ikinci etki ise ulusaldir. Tesis enerji ihtiyaci aiginin temiz enerji ile karsilanmasi ve ulusal
sisteme baglanmasi konulari ile Trkiye ekonomisine katki saglayacaktir.
Isletme asamasinda 9 kisi alisacaktir. Vasifsiz elemanlar blgeden temin edilecektir.Sz
konusu proje enerji retimi amali oldugu iin kamu yarari sz konusudur. En nemli etki
ise bu tip projelerden retilen enerjinin dsk maliyetli olmasi ve ucuza enerji kullanmamiz
ynnde gelismeler saglamasidir.
V.3.2. evresel fayda-maliyet analizi
Projenin gereklesmesi ile birlikte yre ve lke ekonomisine katki saglanacaktir.
Hidroelektrik santralde retilecek enerjiyle ulusal enerji sistemine katki saglanacaktir. Bu
retim basli basina en temiz enerji kaynagi olarak evre korumaya ynelik bir faaliyettir.
evresel fayda maliyet analizi sirasinda direk ve dolayli maliyetler degerlendirilirken
projeden beklenen fayda esas olarak enerji retimi kabul edilmis ve dolayli faydalar gz
nnde tutularak degerlendirmeler yapilmistir.
172
Projenin direkt maliyetleri; toplam yatirim bedeli ve yillik isletim giderleri olarak ele
alinmistir. Toplam yatirim maliyeti; insaat maliyetlerinin yani sira, yapilacak kamulastirma
ve diger maliyetleri iermektedir.
Projenin Ordu Merkezine imesuyu temini saglayacak olmasi nemli faydalardandir.
Projenin insaat alismalari sirasinda evre kirliligine sebep olabilecek toz olusumu, hafriyat
fazlasi malzemenin depolanmasi, kati atiklarin ve atiksularin toplanmasi iin gereken
tedbirlerin alinmasi yatirimci firmanin sorumlulugunda olacaktir. Yatirimci firma taaht
ettigi btn ykmllklerini yklenici firmalardan da (mteahhit) saglanmasini temin
edecektir. evre kirliligini nlemek iin ihtiya duyulan yatirimlari yapacak ve rapor
ierisinde de belirtilen ynetmeliklere, bunlarin getirdigi sinir degerlere ve kurallara
uymakla ykml olacaktir. Belediyeler ve ilgili kuruluslarla yazismalari yaparak gereken
izinleri alacaktir.
HES projelerinin diger elektrik retim sekillerine nazaran evresel aidan temiz bir
retimdir. Bununla birlikte yerel retim oldugundan transfer kayiplari olmadan saglanmasi,
yerel is imkanlari saglamasi, dolayli is imkanlari ve istihdam saglamasi aisindan da faydali
bir projedir.
Bu tip tesisler, Avrupa ve Dnya standartlarinda evreye en zararsiz tesis tiplerinden biri
olarak kabul edilen ve yenilenebilir kaynak olan hidrolik enerji rndr. Tm Dnyada ve
Avrupa'da evreciler tarafindan desteklenmekte ve tesvik edilmekte olup yenilenebilir
kaynak enerjileri, yesil enerji olarak da adlandirilmaktadir.
retim sirasiyla suyun trbinlerden geirilmesi ile potansiyel enerjisi ilk nce mekanik
enerjiye, daha sonrada jeneratrlerden geirilerek suyun mekanik enerjisi elektrik enerjisine
evrilmesiyle elde edilmektedir. Bu islemler sirasinda suya herhangi bir kimyasal vb.
madde karistirilmayacak olup, sadece sudan elektrik enerjisi elde edilecektir.
Proje ile birlikte lokal olarak arazideki flora elden ikacak, ancak bu durum bu floranin
neslinin devami aisindan bir problem teskil etmeyecektir.
Insaat ve isletme asamalarinda yrede istihdam ve is imkanlarinda artis olacak, gerekli olan
malzemelerin blgeden temini ile blgenin ekonomik yapisina fayda saglanacaktir.
173
BLM VI: $LETME PROJE KAPANDIKTAN SONRA OLABLECEK VE
SREN ETKLER VE BU ETKLERE KAR$I ALINACAK NLEMLER
VI.1. Arazi slah
Proje Alaninin insaat asamasinda bitkisel toprak yzeyden siyrilarak hafriyat alaninda ayri
bir blme de depolanacaktir. Bu bitkisel toprak insaat bittikten sonra evre
dzenlenmesinde kullanilmak zere hafriyat depo alaninda depolanacaktir.
Insaat sonrasi proje alanindan sklecek olan kirma-yikama-eleme ve beton santrallerinin
yerine dolgu yapilacak ve yzeyi bitkisel toprakla kaplanarak yesillendirilecektir. Insaat
sonrasi proje alaninin byk bir blm tekrar yesillendirilecektir. Bu sekilde proje
alaninin tamamina yakini yesil alan iinde kalacaktir. Tesisin ekonomik mr 50 yil olarak
planlanmistir. Tesis su akisi oldugu srece alisacaktir. 50 yillik ekonomik sre,
makinalarin bakimlarinin dzenli yapilmasi ve gerektiginde modernizasyona gidilmesi gibi
nlemlerle ok daha fazla uzatilabilecektir.
Insaat ve isletme sresinde proje alaninda veya evrede olumsuz kalici bir etki
olmayacaktir. Sadece insaat sresinde evreye patlamalardan ve kazilardan dolayi olumsuz
bir zarar verilecek bunlarda insaat bittikten sonra tekrar rehabilite edilecektir. Isletme
sresince evreye olumlu yada olumsuz bir etkisi olmayacagi iin proje kapatildiktan sonra
proje alaninda herhangi bir rehabiliteye ihitya duyulmayacak. Sadece mevcut isletme
binalari kalacak bunlarda proje sonunda sklecek dzeltilecek ve hafriyatlari uygun bir
yere gtrlecektir.
VI.2. Proje alan, malzeme ocaklar, beton santrali ve krma eleme ve ykama
tesisinde yaplacak arazi slah ve reklamasyon alymalar,
Proje sahasindaki reklamasyon alismalari, arazi islah edilip stabil hale getirildikten hemen
sonra baslayacak olup, islah alismalari sonunda arazi, yeni yapilacak projeye veya bitki
ekimine uygun hale getirilecek, gerekli grlen yerler (reglatr alani ve yol kenarlari,
yamalar vb.) blgenin dogal vejetasyon yapisina uyumlu sekilde yesillendirilecektir. Proje
kapsaminda ocak alani bulunmamakta sadece kum-akil ocaklari bulunmaktadir.
V1.3. Mevcut su kaynaklarna etkiler,
Faaliyetin sona ermesi ve arazi islah alismalarindan sonra, arazide faaliyet ile ilgili bir
islem yapilmayacagindan mevcut su kaynaklarina proje sahasindan herhangi bir etki
beklenmemektedir. Saha islahi plani, suyun islah edilmis yzeyde birikmesini nleyecek
sekilde ilgili kurumlarin grsleri dogrultusunda gelistirilecektir.
174
BLM VII: PROJENN ALTERNATFLER
(Bu blmde yer seimi, teknoloji, alnacak nlemler, alternatiflerin karylaytrlmas
ve tercih sralamas belirtilecektir.)
Kurulu g optimizasyonu ile ilgili blmlerde aiklandigi zere, Ordu Hidroelektrik
Santrali Projesi, zerinde yer aldigi Melet irmaginin 125,00 ve 35,00 m kotlari arasindaki
ds imkanini degerlendirmeye ynelik olarak teklif edilen projeye alternatif olabilecek
kanal santral niteliginde baska projeler gelistirme imkani bulunmamaktadir. Proje iin
retim Lisansida alinmistir.
175
BLM VIII : ZLEME PROGRAMI
VIII.1.Faaliyetin inyaat iin nerilen izleme program, faaliyetin iyletmesi ve iyletme
sonras iin nerilen izleme program ve acil mdahale plan
Faaliyetin zelligi bakimindan, isletme sirasinda olusabilecek kaza, sabotaj durumlari ve
diger insan ve evre sagligi aisindan risk tasiyan durumlar MELET ENERJI ELEKTRIK
RETIM VE TIC.A.S.nin kontrol ile nlenmeye alisilacaktir. Tm riskler belirlenecek
ve buna gre tedbirler gelistirilecektir. Risk tasiyan olumsuzlarin olusumu durumunda
Blge Jandarma Komutanligi ile irtibat kurulup gerekli isbirligi saglanacaktir.
Grevli olmayan personel ve yetkisiz kisilerin, proje alanina girisi engellenecektir. Bu
alanlara giris ve ikislar kontroll olarak yaptirilacak, uygun yerlere uyari levhalari
asilacak, personelin, gerek kamyon ve gerekse ykleyicilerin ykleme ve bosaltma
islemleri sirasinda aralarin evresinde bulunmalari engellenecektir. Olusabilecek kazalara
karsi bir ara, daimi hazir bulundurulacaktir. Yaralanan personel hizli bir sekilde en yakin
saglik birimine ulastirilacaktir.
Yukarida anlatilan tm nlemler ile ilgili bir talimatname hazirlanarak, tm personele
teblig edilecek ve ayrica tesis evresinde uygun yerlere asilacaktir.
Ordu Reglatrleri, Ordu HES, malzeme ocaklari, kirma-yikama-eleme tesisi ve hazir
beton retim tesisleri projesi kapsaminda hem insaat sirasinda, hem de isletme sirasinda
olusabilecek acil durumlar iin acil eylem plani hazirlanarak kurum onaylari alinacaktir.
Hazirlanacak olan Acil Eylem Planinda asagida verilen hususlar dikkate alinacaktir.
Acil Eylem Plan
Amaci;
Acil durum sartlari dogal afetler (yangin, deprem, yildirim dsmesi vb.), yollarin
kapanmasi, haberlesme kayiplari, tesis ii kazalar, yanlis isletme, dzensiz bakim, personel
dalginligi, vb. sonucunda olusabilir. Bu durumlari nlemek amaciyla plan hazirlanacaktir.
Acil eylem ekibi;
Santiye sefi tarafindan bir acil mdahale ekibi grevlendirilecek ve bu personele egitimler
verilerek grevleri belirtilecektir. Mevcut personelin rgtlenmesi ve hareket planinin
hazirlanmasindan kilit konumdaki idareciler sorumludur. Karmasayi en aza indirecek
planin basariyla uygulanabilmesi iin, her bir personelin acil durumda stlenecegi
sorumlulugu bilmesi gerekmektedir.
Kazalar;
Insaat sirasinda olabilecek kazalar yaralanmalara ve hatta lmlere neden olabilmektedir.
En yakin hastaneden olasi yaralanma durumlarinda yararlanilacaktir.
Birisi yaraladiginda asagidaki yol izlenecektir:
Ilk yardim uygulamasi yapilir,
Derhal acil/tibbi yardima basvurulur,
176
Alanda daha fazla zarari nlemek iin emniyete alinir,
Yangin olasiligi arastirilir,
Dklen maddeler temizlenir,
Tibbi yardim ve kurtarma ekibi iin alan temizlenir.
Yakit, yag, benzin veya diger zararli sivilar da, kaza sonucu yzey sularina karisabilir.
Yakit veya diger zararli maddeler suda yzer halde grldgnde itfaiye aranacak ve
yardimi istenecektir. Yakit, yag, benzin ve diger benzeri yzen maddeler siyirma yolu ile
sudan ayrilacaktir. Bu maddeler toplanarak sizdirmasiz kaplarda biriktirildikten sonra
Tehlikeli Atiklarin Kontrol Ynetmeligine uygun olarak bertaraf edilecektir.
lk Yardm ve Kurtarma Ekiplerinin Grev ve Sorumluluklar
I. Acil Duruma Hazrlk
i. Ekip lideri, blgesinde bulunan ekip yelerini iyi tanimali, ekip uygun araliklarla bir
araya gelmelidir. Toplanma isinin organizasyonunu ekip lideri yapar.
ii. Btn ekip yeleri, blgelerinde hangi blgelerde hangi tr yaralanma riski
bulundugunu bilmelidir.
II. Acil Durumda
i. Acil durumda, ekip yeleri sorumluluk blgelerinde yarali arastirmasi yaparlar. Bu
konuda gerekirse ekip lideri grev dagilimi yapabilir.
ii. Yarali tespit edildiginde hemen ilkyardim faaliyetine baslarlar. Ancak ilkyardim
konusunda tereddde dslrse, yetkili birinin gelmesini beklemek gerekir.
Yaralinin durumunu ktlestirebilecek bir girisimde bulunulmamalidir.
iii. Ilkyardim faaliyetleri esnasinda liderin grevlendirecegi bir ye ambulansin
gelebilecegi en uygun yol kavsagina giderek gelen araci olay blgesine ynlendirir.
iv. Ambulans geldikten sonra, istenmesi halinde ekip yeleri ilkyardim faaliyetlerine
yardimci olur.
v. Ilkyardim islemleri esnasinda blgeye ilgisiz kisilerin girisini engeller.
vi. Acil durum sonrasi yarali tespit edilmemisse, ekip yelerinin sayimi yapilir ve
yeler, ekip liderinin baskanliginda toplu olarak hazir bulunur.
Yangn
zellikle ormanlik alanlardan yangina hassas blge olmasi nedeniyle, insaat asamasinda,
zellikle kurak mevsimlerde santiye sahasi disinda ates yakilmayacak ve yapilacak
alismalarda yangin ikmamasi iin gerekli tedbirler alinacaktir.
Bununla beraber yangin ikmamasi ile ilgili tedbirlerin yani sira, muhtemel yanginlarin en
kisa srede sndrlmesi amaciyla gerekli tedbirler alinacaktir.
Olasi bir yangina karsi alisma alaninda gerekli yerlere yangin sndrc alet ve ekipman
konulacaktir. Kamp alaninda 1 adet su deposu halihazirda bekletilecektir.
Yangn Mcadele Ekiplerinin Grev ve Sorumluluklar
177
I. Acil Duruma Hazrlk
a)Ekip lideri blgesinde bulunan ekip yelerini iyi tanimali, ekip uygun araliklarla bir
araya gelmelidir. Toplanma isinin organizasyonunu ekip lideri yapar.
b)Btn ekip yeleri, blgelerinde hangi blgelerde hangi tr yangin riski
bulundugunu bilmelidir. Yine hangi tr yanginda ne sekilde ve hangi tr sndrc
ile mdahale edilecegi bilinmelidir.
II. Acil Durumda
a)Acil durumda, ekip yeleri sorumluluk blgelerinde yangin arastirmasi yaparlar. Bu
konuda gerekirse ekip lideri grev dagilimi yapabilir.
b)Yangin tespit edilirse veya acil durumun kendisi yangin ise ekip lideri kontrolnde,
panik yapmadan sndrme faaliyetlerine baslar.
c)Sndrme faaliyetleri esnasinda liderin grevlendirecegi bir ye itfaiyenin
gelebilecegi en uygun yol kavsagina giderek, itfaiyeyi yangin alanina ynlendirir.
d)Itfaiye geldikten sonra, istenmesi halinde ekip yeleri sndrme faaliyetlerine
yardimci olur.
e)Yangin sndrme islemleri esnasinda blgeye ilgisiz kisilerin girisini engeller.
f) Acil durum sonrasi yangin tespit edilmemisse, ekip yelerinin sayimi yapilir ve
yeler, ekip liderinin baskanliginda toplu olarak hazir bulunur.
Deprem;
Deprem sirasinda ve sonrasinda personelin almasi gereken nlemler liste halinde
zetlenmistir:
Deprem esnasinda:
I mekanda iseniz, saglam bir masa veya sira altina girin. Pencere, kapi esigi, agir
mobilya veya aralarin uzaginda durun. Bina sallanirken merdiveni kullanmayin.
Disarida iseniz, aikliga ilerleyin, bina ve enerji hatlarindan uzaklasin.
Araba sryor iseniz, emniyetli bir yerde durun ancak disari ikmayin. Kpr
zerinde, kavsakta veya tnelde durmayin. Mmkn oldugunca abuk trafikten
ikin. Aga, elektrik lambalari, enerji hatlari veya levhalarin altinda durmayin.
Depremden sonra:
Sakin kalmaya alisin.
Derhal amirinize haber verin. Tm elemanlari sayin, emniyette ve
yaralanmamis olduklarindan emin olun. Yaralilari bildirin.
Kontrole ikin. Bu asamada ncelikler listesini izleyin.
Yapisal hasarlari denetleyin. Eger emniyetli grnmyor ise yanina yaklasmayin.
Denetleme ve kontrol tamamlandiginda bulgularinizi derhal amirinize bildirin.
178
Tablo 65de acil durum ekibinin grev ve sorumluklari verilmistir.
Tablo 65:Acil Durum Ekibinin Grevleri
Kurulan Servisler Grevi
Kontrol Merkezi ve
Karargah
Ikaz ve Alarm Haberlerini Almak, Yaymak, niteler Arasindaki Haberlesmeyi, Sevk ve Idareyi
Saglamak
Emniyet ve Kilavuz
Yangin Sndrme Alet ve Aralarinin Geecegi Yollari Aik Bulundurmak, Asayisi Bozacak ve
Panik Yaratacak Vakalara Meydan Vermemek
Kurtarma
Yangin Aninda Can ve Mal Emniyetini Saglamak, Yangin Sndrme Alet Ve Aralarinin
Geecegi Yollari Aik Bulundurmak
Ilkyardim
Yanik ve Yarali Varsa Temiz Havaya ikartmak, Yaralinin Durumuna Gre Gerekli Mdahaleyi
Yapmak
Sosyal Yardim
Tehlike Sirasinda Personeli Durum Hakkinda Sik Sik Aydinlatmak, Morallerini Kuvvetlendirmek
Moral Bozucu Sylentilerin ikmasini nlemek
Teknik Onarim
Teknik Servislerde Meydana Gelecek Kisa Zamanda Yapilmasi Gereken Basit Bozukluklarin Acil
Bakim Ve Onarimlarini Yapmak, Faaliyetlerin Devamliligini Saglamaktir.
nt-Dklme Acil Durum Mdahale Plan
Yol veya Toprak Kirlenmesi;
Karayolu zerine; yag ve akaryakit, boya vb. maddeler dklebilir. Bu maddelerin
karayolu zerine dklmesi sonrasi ilk 30 dakika iinde yapilacaklar kirliligin
engellenmesi aisindan nemlidir.
Kaza sonrasinda herhangi bir sizinti ve/veya dklme durumunda yapilacaklar sunlardir:
Sizinti kaynagi belirlenip mmknse sizinti durdurulacaktir,
Sizintinin yayilmasini nlemek amaciyla evresine kum torbalari koyulacaktir,
Byk sizintilarda, arazinin egimine gre sizintinin alt ucunda kk bir kanal
ailacak ve ii emici malzeme ile doldurulup sizan malzemenin burada birikmesi
saglanacak, bylece sizintinin yeralti suyuna karismasi engellenecektir,
Kirletici malzeme, kirlenen emici malzeme ve toprak, uygun byklk ve
saglamlikta torbalara koyulup zeri etiketlenecektir.
Sizinti ve dkntnn 50 litreden fazla olmasi durumunda, kaza derhal santiye sefine
rapor edilecektir.
Karayolu zerinde kaza yapan kamyon, is makinesi vb. ara, mmkn oldugunca
abuk normal pozisyonuna getirilerek daha fazla sizinti ve dklmenin olusmasi
nlenecektir.
Tibbi atiklar, konuldugu kirmizi torbalarin patlamasi veya baska bir nedenle etrafa
yayilmasi durumlarinda dezenfekte edilecektir.
179
Su Kaynaklarina Olan Si:intilar;
Herhangi bir kaza sonucunda, su kaynaklarina olabilecek yag-akaryakit ve kimyasal
madde sizintilarinda sizintinin yayilmasini engellemek ve toplamak zere emici dubalar
kullanilacaktir. Emici dubalarin ileri emici lifli malzeme ile dolu olacaktir. Sizintinin
byklg ve su kaynaginin debisi dikkate alinarak, sizinti tamamen toplanincaya kadar
gerektiginde birka sira duba kullanilacaktir. Su kaynaginin su kalitesi, sizintinin meydana
geldigi alanin mansap ve membasinda izlenecektir.
Kirliligi nleyici Ekipman ve Malzemeler
Kum: Yol ve toprak zerinde olusan kirliligi emdirmek ve yayilmasini nlemek iin
kum iyi bir malzemedir. Ancak kumun kuru olmasi gerekir.
Talas: Yola ve topraga dklen sivi maddelerin yayilmasini nlemek amaciyla talas
da kullanilabilecek maddelerdendir.
Teneke, varil vb. ambalajlardan olusan sizintilarda ise malzeme derhal saglam bir
teneke, varil vb.ne bosatilacaktir.
Emici dubalar (en az 30 m).
Emici yastik (10 m
2
).
Lastik eldiven, zel giysiler ve kisisel koruyucu ekipmanlar
Vakum pompasi.
Kimyasal maddeye dayanikli varil (en az 100 lt).
Saglam plastik torba.
ZLEME PLANI;
Proje kapsamsinda insaat ve isletme asamasinda meydana gelecek evresel etkiler ile ilgili
izleme plani Tablo 66.da verilmistir.
180
Tablo 66: ORDU HES (Ordu HES, Ordu Regltrleri, Malzeme Ocaklari, Kirma-Yikama-Eleme ve Beton Santralleri)
Izleme Programi
Ayama
Hangi
Parametrelerin
zlenecegi
Parametrelerin
Nerede
zlenecegi
Parametrelerin Nasl zlenecegi/
hangi tip ekipmanla izlenecegi
Parametrelerin Ne
Zaman Hangi
Sklkta
zlenecegi
nyaat Ayamas
nyaat Tarihi, kltrel ve
arkeolojik varliklar
Arazi Gzlem
Kltr
varligina
rastlanildiginda
nyaat Erozyon/amur
sizintisi
alisma alaninda -Indirgeyici nlemlerin tanzim edilip
edilmedigi kontrol edilmelidir.
-Yzeysel sular gzle kontrol edilmelidir.
-Her gn bir kez - Y a g
murlu ve rzgarli
havalarda ertesi gn
nyaat Toz (PM10) Proje alaninda toz
lm yapilmistir.
Ayrica evreden sikayet
oldugunda da sikayet
noktalarinda ve izleme
dnemlerinde lm
yapilacaktir.
Toz lm, evre ve Orman
Bakanligindan Yeterlik Belgesi almis
kuruluslara yaptirilmistir.
-6 ayda bir -Sikayet
oldugunda
nyaat Evsel atik su alisma alaninda Santiye alaninda yapilacak olan
Sizdirmasiz fosseptigin Kabadz Ile
Belediyesi vidanjr ile
bosalttirildigina dair tutanaklara
bakilacaktir.
% 80 oraninda
Dolduka
nyaat Hafriyat atigi Santiye ve alisma
alaninda
(ykleme-bosaltma-
tasima
sirasinda)
Insaat asamasinda olusacak hafriyat
malzemesinin uygun kisimlari hazir beton
retiminde, insaat islerinde, yol yapim ve
onarim islerinde kullanilacak olup, uygun
olmayan kisimlari da belirlenen hafriyat
depo sahalarinda depolanacaktir. Bu
alanlarin disina hafriyat artigi malzemenin
atilip atilmadigi izlenecektir.
Gnlk
nyaat Kati Atiklar alisma ve kamp
alaninda
Gzlemlerle tespit edilecek, Kabadz Ile
Belediyesi p depolama sahasina kati
atik tasiyan kamyonlarin tutanaklari
tutulacaktir.
Ayristirilan atiklarin geri kazanim amali
kuruluslara teslim edildigine dair
tutanaklar incelenecektir.
Gnlk
nyaat Atik motor yaglari
ve bitkisel atik
yaglar
Sizintinin olabilecegi
santiye ve
alisma alanindaki is
makinelerinin hepsinde
Gzlemsel olarak bakilacaktir. Atik
yaglarin geici olarak depolandigina dair
kayitlara bakilacaktir. Gnlk olarak
sizinti, dknt olup olmadigi kontrol
edilecektir. Sizinti ve dknt aninda
kayit tutulacak ve santiye sefine haber
verilerek sizinti-dknt acil mdahale
plani uygulanacaktir.
Yillik olarak Atik Yaglarin Kontrol
Ynetmeligi geregi Ek-2 formlarinin
doldurularak Il evre ve Orman
Mdrlgne dzenli olarak
gnderildigine dair belgelere bakilacaktir.
Yine alinan yag miktarlari kontrol
edilecektir.
Gnlk
181
Izleme Programi (Devami)
Ayama
Hangi
Parametrelerin
zlenecegi
Parametrelerin
Nerede
zlenecegi
Parametrelerin Ne
Zaman Hangi
Sklkta
zlenecegi
nyaat Tehlikeli Atiklar alisma ve kamp
sahalari
Yag, yakit, boya vb. bulasmis eldiven,
stp, ambalaj vb. atiklar ayri olarak
biriktirilecek ve belirli miktara ulasinca
lisansli tasiyicilar vasitasi ile lisansli
bertaraf tesisine gnderilecektir. Ulusal
atik tasima formu Il evre ve Orman
Mdrlgne gnderilecektir.
Yillik olarak Tehlikeli Atiklarin Kontrol
Ynetmeligi geregi Atik beyan formu
doldurularak Il evre ve Orman
Mdrlgne gnderildigine dair
belgelere bakilacaktir.
Gnlk
nyaat Grlt alisma alaninda ve
alici ortamlardaki en
yakin konutta
Grlt lm cihazi ile, evresel
Grltnn Degerlendirilmesi ve
Ynetimi
Ynetmeligine uygun olarak yetkili
laboratuarlara lm yaptirilacaktir.
6 ayda bir belirlenen
noktalarda grlt
lmleri yapilacaktir.
Sikayet oldugunda da
sikayet noktasinda
lm yapilacaktir.
nyaat Yerel ve ekonomik
aktivitelerin zarara
ugramamasi
alisma alaninda Gzle kontrol edilecektir. Sikayet
noktasinda kontrol yapilacaktir.
Gnlk
nyaat Is Sagligi ve
Gvenligi
Kamp ve alisma
sahasinda
Is Kanunu ve Ynetmeligi gerekleri
kontrol edilecektir Periyodik kontrol
listeleri doldurularak Is Kanunu ve
Ynetmeligi gerekleri kontrol edilecektir.
Ayrica Risk analizi ve Is Sagligi ve
Gvenligi Ynetim programina gre
kontrol edilecektir.
Isi sagligi ynnden grlt lmleri
yaptirilacak grlt derecesi 80 desibeli
gemeyecektir. Gemesi durumunda
isilere baslik, kulaklik veya kulak
tikalari
gibi uygun koruyucu ara ve gereler
verilecektir. Toz ikaran islerde alisan
isilere, isin zelligine ve tozun niteligine
gre uygun kisisel korunma aralari ile
maskeler verilecektir.
Gnlk/Haftalik/Aylik
nyaat Halkin Gvenligi alisma alanlarinda Ikaz panolarinin yerinde olup olmadigi,
reflektr lambalarinin alisip alismadigi
kontrol edilmelidir. Patlatma ncesinde
halka duyuru yapilmali ve patlatma
sahasinda kimsenin kalmamasi
saglanmalidir. Gvenlik personeli
tarafindan alisma alanina grevliden
baskasinin girmemesi saglanacaktir.
Gnlk
182
Izleme Programi (Devami)
Ayama
Hangi
Parametrelerin
zlenecegi
Parametrelerin
Nerede
zlenecegi
Parametrelerin Ne
Zaman Hangi
Sklkta
zlenecegi
yletme Ayamas
yletme Evsel Atik su Tesis sahasi Sizdirmasiz fosseptigin Kabadz Ile
Belediyesi vidanjr ile
bosalttirildigina dair tutanaklara
bakilacaktir.
Ayda bir
yletme Kati atiklar Tesis sahasi Gzlemsel olarak izlenecektir. Kati
atiklarin
Kabadz Ile Belediyesinin p
depolama sahasina aralarla
gnderilmesi sirasinda tutulan
tutanaklara bakilacaktir.
Ayda bir
yletme Bitkisel atik
yaglar
Tesis mutfaginda Bitkisel atik yaglar sizdirmaz
kaplarda
biriktirilip, lisansli geri kazanim
tesislerine
verilecektir. Ulusal atik tasima
formlari Il
evre ve Orman Mdrlgne
gnderilecektir.
Ayda bir
VIII.2. ED Olumlu Belgesinin verilmesi durumunda. Yeterlik Tebligi'nde "Yeterlik
Belgesi alan kurum/kuruluylarn ykmllkleri" baylgnn ikinci paragrafnda yer
alan hususlarn gerekleytirilmesi ile ilgili program
ED Olumlu Belgesi alinmasindan sonra insaat sresince izleme raporlari hazirlanarak 6
ayda bir evre ve Orman Bakanligina sunulacaktir. Izleme raporunda, Blm VIII.1de
verilen izleme planindaki hususlar ile ED raporunda verilen taahhtlere uyulup
uyulmadigi kontrol edilecektir. Izleme Kontrol Formu EKte verilmistir.
183
BLM IX: HALKIN KATILIMI
(Projeden etkilenmesi muhtemel yre halknn nasl ve hangi yntemlerle
bilgilendirildigi, proje ile ilgili halkn grylerinin ve konu ile ilgili aklamalarn
ED Raporuna yanstlmas)
Proje kapsaminda evresel Etki Degerlendirmesi Ynetmeliginin 9. maddesi
hkmleri dogrultusunda Halkin Katilim Toplantisi dzenlenmis olup, toplanti yeri
Valilikle birlikte belirlenmistir. Toplanti saati, yeri ve konusunu belirten ilan metni; Ulusal
Yerel Gazetelerde yayinlanmistir. Toplantida faaliyetin gerekliligi, bu blgenin seilme
nedeni, projenin gerekliligi, istihdam, depremsellik, evresel aidan alinacak nlemler
hakkinda bilgi verilmis, halkin grs ve dsnceleri degerlendirilerek sorularina cevap
verilmistir.
Proje kapsaminda 21 Haziran 2010 tarihinde saat 14:00da Kabadz Ilesi Kabadz
Lisesi Toplanti Salonunda Halkin Katilim Toplantisi gereklestirilmistir. Toplantilarda
ogunlukla istihdam konusu dile getirilmis, kamulastirmanin nasil gereklestirilecegi
konusunda bilgi istenmis, faaliyetin gereklestirilmesi ile meydana gelebilecek zararlarin
faaliyet sahibi tarafindan karsilanmasi istegi dile getirilmis, projenin lke ve blge
ekonomisine faydali olacagi belirtilmistir.
Proje ile ilgili olarak Bilgilenme Kapsam ve zel Format Belirleme Toplantisi
yapilmis olup, toplantiya katilan ilgili kurumlarin grs dogrultusunda hazirlanan format
dogrultusunda sz konusu evresel Etki Degerlendirmesi Raporu hazirlanmistir. Insaat
ve isletme asamalarinda mer-i mevzuat erevesinde hareket edilecek, gerekli izleme ve
egitimler bu mevzuata uygun gereklestirilecektir.
184
BLM X: YUKARIDAK BA$LIKLAR ALTINDA VERLEN BLGLERN
TEKNK OLMAYAN BR ZET
(Projenin inyaat ve iyletme ayamalarnda yaplmas planlanan tm alymalarn ve
evresel etkiler iin alnmas ngrlen tm nlemlerin, mmkn oldugunca basit,
teknik terim iermeyecek yekilde ve halkn anlayabilecegi sadelikte anlatlmas)
Ordu HES projesi, Ordu ilinin Kabadz ilesi yakinlarinda Melet irmagi zerinde yer
almaktadir. Proje alani 1/25 000 lekli G39-b2, G39-b3, G39-b4 paftalari ierisinde 40
50' - 40 54' kuzey enlemleri ile 38 47'- 38 55' dogu boylamlari arasinda kalmaktadir.
Projenin evirme yapilari olan Ordu 1 ve Ordu 2 reglatrleri Kabadz Ile merkezinin 6 ve
7 km bati-gneybatisinda, hidroelektrik santral ise yine ile merkezinin 3 km kuzey-
kuzeydogusunda planlanmistir. 115 m talveg kotundaki Ordu 1 reglatr 400 450 Dogu
45 22 200 Kuzey; Ordu 1 reglatrn derivasyonla takviye amali Ordu 2 reglatr 399
660 D 45 21 970 K; trbinlenecek sulari bir kuyruksuyu kanali vasitasiyla 35 m kotunda
Melet irmagina desarj edecek hidroelektrik santral 399 660 Dogu - 45 27 300 Kuzey
koordinatlarindadir. Ordu 1 reglatr ile kuzeydogu ynndeki Ordu HES arasindaki
mesafe kus uusu yaklasik 10 km dir.
Ordu HES Projesinin insasi ile 42 MWlik bir kurulu g devreye girecek ve halihazir
kosullarda yilda ortalama 156,499 GWh enerji retimi gereklestirilecektir. Yk faktr %
42,6 olan hidroelektrik santral, gnlk reglasyon saglanarak kurulu gle retim yapmasi
halinde yilda 3726 saat alisacaktir.
nerilen proje kapsaminda yer alacak faaliyet niteleri asagida siralanmistir.
Ordu Reglatrleri
Enerji Tnelleri
Denge Bacasi
Cebri Boru
Santral Binasi
Yaklasim Yollari (Insaat sonrasi yakin yerlesimler tarafindan kullanilacaktir.)
Insaat iin kullanilacak saha ve tesisler;
Malzeme ocaklari
Kirma-yikama-eleme tesisi
Beton santralleri
olup sz konusu tesisler projenin insaati tamamlandiginda sklecektir.
Yapilan flora ve fauna alismalarinda proje alaninda endemik tr bulunmamistir. Hem
insaat dneminde hem de isletme dneminde flora ve fauna trlerine kalici bir zarar
verilmeyecektir.
Projelendirme yapilacak alan hazine arazisi olup, herhangi bir amala kullanilmamaktadir.
Ordu ili Karadeniz ikliminde yer almaktadir.
185
Proje alani ve yakin evresinde Koruma alanlari (Duyarli Yreler, Milli Parklar, Tabiat
parklari, Sulak alanlar, Tabiat anitlari, Tabiat koruma alanlari, Yaban Hayati Koruma
alanlari, Bogazii Kanuna gre koruma altina alinan alanlar, Biyogenetik rezerv alanlari,
Biyosfer Rezervleri, zel evre Koruma Blgeleri, zel Koruma Alanlari, Ime ve
Kullanma Su kaynaklari ile ilgili koruma alanlari, Turizm Alan ve Merkezleri ve koruma
altina alinmis diger alanlar) bulunmamaktadir.
Projenin insaat safhasinda alisan personelin kullanma suyu ihtiyaci sahaya getirilecek
sebeke ile saglanacaktir. Insaat alismalari safhasinda aralar yakit olarak mazot
kullanacaklardir. Insaat ve isletme dneminde meydana gelecek evsel nitelikli atiksular
fosseptikte toplanarak uzaklastirilacaktir.
Kirma-yikama-eleme tesisinde malzemenin yikanmasi sonrasinda ve Hazir beton
santralinde mikser yikama islemleri sonucu ortaya ikacak atik sulardaki askida kati madde
(AKM) konsantrasyonu ve bulaniklik olduka yksektir. Bu atiksular yapilacak ktrme
havuzunda dinlendirildikten sonra Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligi Tablo 7.5 ve 1380
ayili Su rnleri Ynetmeligine uygun olarak dereye desarj edilecektir. Il evre ve Orman
Mdrlgnden desarj izni alinacaktir.
Toz atiklar olumsuz etkilerini azaltmak iin gerek insaat ve gerekse isletme sirasinda yollar
islanmalidir. Isinma atiklarinin partiklleri ise ihmal edilecek boyutlardadir.
Sz konusu projeden kaynaklanacak grlt kirligi iin 25862 sayili Resmi Gazetede
yayimlanarak yrrlge giren evresel Grltnn Degerlendirilmesi ve Ynetimi
Ynetmeligindeki hkmlere uyulacaktir.
186
BLM XI: SONULAR
(Yaplan tm aklamalarn zeti, projenin nemli evresel etkilerinin sralandg ve
projenin gerekleymesi halinde olumsuz evresel etkilerin nlenmesinde ne lde
bayar saglanabileceginin belirtildigi genel bir degerlendirme, proje kapsamnda
alternatifler aras seimler ve bu seimlerin nedenleri )
lkemizdeki mevcut hidroelektrik potansiyelin degerlendirilerek Trkiye ekonomisine ve
enerji pazarina katkida bulunmak amaciyla, MELET ENERJI ELEKTRIK RETIM VE
TIC.A.S. tarafindan Ordu ili, Karadz ilesinin 6 km bati-gneybatisinda Melet irmagi
zerinde Ordu 1 Reglatr; Karadz ilesinin 7 km bati-gneybatisinda Melet
irmaginin sol sahilinden katilan bir yan kol olan Sap deresi zerinde Ordu 2 Reglatr;
Melet Irmagi zeri iftlik Dere ve Degirmen Dere Arasinda Ordu Hidroelektrik
Santrali (HES) yatirimi planlanmistir.
Ordu 1 ve Ordu 2 Reglatrleri; Ordu Hidroelektrik Santrali projesi insaat sresi 2 yil
olarak planlanmistir.
Ordu Hidroelektrik Santralinin kurulu gc 42 MWdir. Yilda ortalama 156,499GWh enerji
retimi gereklestirilecektir. Proje Kapsaminda planlanan malzeme ocaklari ile de
Reglatr ve HES tesisleri insaati sirasinda gerekli malzemenin temini saglanacaktir.
Projenin evirme yapilari olan Ordu 1 ve Ordu 2 reglatrleri Kabadz Ile merkezinin 6 ve
7 km bati-gneybatisinda, hidroelektrik santral ise yine ile merkezinin 3 km kuzey-
kuzeydogusunda planlanmistir. 115 m talveg kotundaki Ordu 1 reglatr 400 450 Dogu
45 22 200 Kuzey; Ordu 1 reglatrn derivasyonla takviye amali Ordu 2 reglatr 399
660 D 45 21 970 K; trbinlenecek sulari bir kuyruksuyu kanali vasitasiyla 35 m kotunda
Melet irmagina desarj edecek hidroelektrik santral 399 660 Dogu - 45 27 300 Kuzey
koordinatlarindadir. Ordu 1 reglatr ile kuzeydogu ynndeki Ordu HES arasindaki
mesafe kus uusu yaklasik 10 km dir.
Projenin yer alan alismalar tanimlari ;
ORDU -1 Regltr: Ordu Karadz ilesinin 6 km bati-gneybatisinda Melet irmagi
zerinde 115 m talveg ve 127 m kret kotunda beton agirlik dolgu tipinde radyal kapaklidir.
ORDU -2 Reglatr: Ordu Karadz ilesinin 7 km bati-gneybatisinda Melet irmaginin
sol sahilinden katilan bir yan kol olan Sap deresi zerinde 119 m talveg ve 127 m kret
kotunda beton agirlik dolgu tipinde dsey kapaklidir.
Su Alma Yaps: Ordu 1 reglatrnn sag sahilindeki akil geidi 59,312 m/s kapasite ile
evirme yapilabilmesine imkan saglayacak 119,00 m esik kotunda izgarali ve dalgi perdeli
8 gzldr.
keltim Havuzu:Su alma yapisi sonunda baslayan 8 blmeli 50 m uzunlugundadir.
Ykleme Havuzu: keltim havuzuna entegre olarak tasarlanan ve basinli enerji tneli
giris agzinin yer almaktadir. Kenar lleri 52 m x 55 m x 24 m x 56 m x 25 mdir. Besgen
187
seklinde bir yapi olan havuz Melet irmagi tarafindan 50,00 m kret uzunlugunda bir taskin
savagi bulunacaktir. Taban kotu 105,40 m olan havuzun sonundaki cebri boru su alma agzi
kaba izgara ve dsey kapakla tehiz edilecektir.
Enerji Tneli:Ykleme havuzu ile santral arasinda dairesel kesitli ve 5,50 m i apli
9410,06 m uzunlugunda
Denge Bacas: Enerji tneli km: 9+062,44 kesidinde Orifis saftli 25 m i apli ve 28,00 m
yksekliginde dairesel kesitli
Cebri Boru: Enerji Tneli sonunda 108,22 m uzunlugunda 5,50 m ; 3,60 m ; 2,30 m
degisken api olan toplam 108,22 m uzunlugunda
Hidroelektrik Santral:Melet irmagi sag sahilinde 40 m kotlarinda 4 niteli olarak
tasarlanan 43,28 MWm/42,00 MWe gcnde
Enerji Nakil Hatt: Santral trafolarindan 154 kV gerilimle alinacak elektrigi 10 km
mesafedeki Trafo Merkezine tasiyacak
Projenin ekonomik mr, insaatindan sonra 50 yil olarak ngrlmstr.
Ordu il sinirlari iindeki Melet Irmagi havzasinin tamaminda, Pazarsuyu ve Turnasuyu
havzalarinin ise yukari kollarindaki hidrolik enerji potansiyelini degerlendirmek amaciyla
DSI VII. Blge Mdrlgnce 1979 yilinda baslatilan ilk alismalar 1981 yilinda
yayinlanan Dogu Karadeniz Havzasi Istiksaf Raporu iinde verilmistir.
Istiksaf kademesinde teknik ve ekonomik ynden yapilabilir bulunan Ordu Projesi ile
nerilen tesisler, 1988 yilinda, DSI VII. Blge Mdrlg tarafindan master plan
seviyesinde yeniden incelenmek zere programa alinmistir. Master plan alismalari, Aralik
1990 yilinda yayinlanan Ordu Projesi Master Plan Raporu nda verilmistir.
ortalama enerji retimleri ise 156.499GWh. dir.
Projenin insaati sirasinda 250 kisi, isletilmesi sirasinda 9 kisi alisacaktir. alisanlarin
blge halkindan seilmesine zen gsterilecektir.
Projenin insaat asamasinda gerekli olan beton ihtiyaci iin proje alani sinirlari ierisinde 3
adet kirma-yikama-eleme tesisi ve hazir beton retim tesisleri isletilecektir. Kirma-yikama-
eleme tesisinde islenecek agrega malzeme proje kapsaminda isletilmesi planlanan kaya
ocagi ve kum-akil ocagindan karsilanacaktir. Insaat sresince kirma-yikama-eleme
tesisinden ikacak malzemenin bir kismi insaat alanina direkt gtrlecek bir kismi da hazir
beton retim tesislerinde hazir beton haline getirilecek ve insaat beton ihtiyacini
karsilayacaktir.
Ordu Baraji ve HES projesinin enerji tesisleri daha ziyade kamuya ait arazi ierisinde yer
almaktadir. Mlk arazileri iin mahallinde yapilan alismalarda bulunan degerler,
hesaplamalarda kullanilmistir. Projenin kamulastirma planlari hazirlanmis olup;
kamulastirma islemleri yapilacaktir.
Proje alaninda, orman arazisi bulunmamaktadir.
188
Ordu1 ve Ordu 2 Reglatrleri ve Ordu HES projesi insaati sirasinda yapilacak kazilardan
ikacak hafriyat artiklari sz konusudur. ikacak hafriyatin uygun kisimlari hazir beton
retiminde, insaat islerinde, yol yapim ve onarim islerinde kullanilacak olup, uygun
olmayan kisimlari da belirlenen hafriyat depolama alanlarinda depolanacaktir.
Proje kapsaminda olusacak hafriyat kuru dere yataklarina ve yzeysularina kesinlikle
dklmeyecektir. Yine hafriyat topraginin akarak yzeysuyuna karismasini engellemek
erozyon nleyici tedbirler alinacaktir.
nyaat Ayamasnda Oluyacak evresel Etkiler ve Alnacak nlemler;
Evsel nitelikli sivi atiklar; Projenin isletmesi dneminde isletme elektrik retimi olup,
retime dayali atiksu olusumu beklenmemektedir. Insaat asamasinda 250 kisinin alismasi
planlanmistir. Kisi basina ime ve kullanma amali 150 lt/gn su tketimi kabul
edildiginde santiye alaninda gnde ortalama,
Su Tketimi
250 kisi x 150 lt/gn-kisi=37,5 m/gn
Santiye alaninda alisacak personelin kullanacagi suyun tamaminin atiksu olarak
dnecegi kabul edilirse, alanda gnde ortalama;
37,5 m/gn evsel nitelikli atik su olusumu beklenmektedir.
Santiye alaninda olusacak evsel nitelikli atiksular, alanda kurulacak olan paket aritma
nitesi ile biyolojik aritimdan geirilecek ve 31.12.2004 tarih ve 25687 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Su Kirliligi Kontrol Ynetmeligi ile 1380 sayili
Su rnleri Kanunu ve Ynetmeligi desarj standartlarini saglayacak sekilde aritildiktan
sonra Dalaman ayina desarj edilecektir. Bu konuda Ordu Valiliginden (evre ve Orman
Il Mdrlgnden) evre Izni alinacaktir.
Evsel nitelikli kati atiklar; Evsel nitelikli kati atiklar; sahada bulundurulacak, agzi kapali
p kaplarinda torbalar ierisinde biriktirilecek ve Kabadz Belediyesinin gsterecegi p
dkm sahasina dzenli bir sekilde dklecektir.
Insaat kaynakli atiklar; alismalar sirasinda plastik, cam, kagit ve hurda demir atigi
ikacaktir. Bu atiklar ayri ayri biriktirilerek bu tr atiklari (cam, plastik, hurda, vb. atiklar)
Kati Atiklarin Kontrol Ynetmeligi ile Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeligine
uygun olarak degerlendirmek iin toplayan Lisansli firmalara verilecektir. Bu atiklarin
boya, vb. insaat malzemesi ile kontamine olmasi durumunda Tehlikeli Atiklarin Kontrol
Ynetmeligine gre bertarafi saglanacaktir.
Bitkisel toprak; Insaat asamasinda ilk nce bitkisel toprak siyrilarak bitkisel toprak depo
alaninda geici olarak depolanacaktir. Insaat bittikten sonra HES binasinin evresinin
dzenlenmesinde bitkisel toprak tekrar serilerek peyzaj amali kullanilacaktir.
Hafriyat artigi; Insaat sirasinda alisma alanlarindan kaynaklanacak hafriyat artiklari sz
konusudur. Tesislerin insaatina ait hafriyat artigi toprak, tas, kum vb. maddelerin
depolamasi iin; hafriyat depolama alanlari belirlenmistir. Insaat asamasinda olusacak
hafriyat malzemesinin uygun kisimlari hazir beton retiminde, insaat islerinde, yol yapim
ve onarim islerinde kullanilacak olup, uygun olmayan kisimlari da belirlenen hafriyat
189
depolama alanlarinda depolanacaktir. Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklarinin
Kontrol Ynetmeligi ne uygun olarak depolama islemi yapilacaktir.
Toz emisyonlari; Insaat sirasinda yapilacak kazi, nakliye, doldurma-bosaltma, kaya ocagi
retimi ve sert zemine rastlanildigi zaman gereklestirilecek olan gevsetme patlatmasi
sirasinda toz emisyonu olusacaktir. Bu islemler sirasinda olusacak toz emisyonunu en aza
indirgemek iin Sanayi Kaynakli Hava Kirliliginin Kontrol Ynetmeliginde belirtilen
nlemler alinacaktir. Buna gre;
Savurma yapmadan ykleme-bosaltma yapilacak,
alisma alani sicak ve kuru havalarda arazz ile sulanarak nemlendirilecek,
Kamyonlarin zeri insaat alani disindaki nakliye sirasinda branda ile kapatilacak,
Kirma-yikama-eleme tesisinde toz kaynagi olan her bir nite (bunker, kiricilar,
bantlar) kapali ortam ierisine alinacak ve bu nitelere toz indirgeme sistemi (torbali
filtre) kurulacak,
Hazir beton retim tesisinde karistirma islemi kapali ortamda yapilacak,
Hazir beton retim tesisinde imento silolarinin zerine toz tutucu filtreler
konulacak,
Aikta depolanan malzemenin tozumasini engellemek iin gerekli nlemler
alinacaktir
(yiginin zerinin rtlmesi veya nemlendirilmesi vb.)
Tehlikeli Atiklar; Is makinelerinin bakimlari sirasinda atik yag, boya vb. atiklar ile bulasmis
eldiven, stp, toprak, talas gibi atiklar olusacaktir. Olusacak atiklar santiye alaninda
yapilacak (Merkezi Atik Depo Alani) zel olarak ayrilmis sizdirmasiz, st kapali bir
alanda Tehlikeli Atiklarin Kontrol Ynetmeligine uygun olarak geici depolanacaktir. Bu
atiklar Tehlikeli Atiklarin Kontrol Ynetmeligi geregince; lisansli tasiyicilar vasitasiyla,
lisansli geri kazanim/bertaraf tesislerine gnderilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsaminda
olusacak tehlikeli atik, atik yag, atik ak, mrn tamamlamis lastikler vb. atiklar Santiye
alanlari ierisinde ayrilacak geici depo alaninda depolanacaktir. Bu alan disinda hibir atik
birakilmayacaktir. Yine bu atiklar kesinlikle dere yataklarina, yzey sularina, topraga
atilmayacaktir. Geici depo alaninin zemini sizdirmaz beton, zeri sundurmali ve etrafi
kapali olacaktir. Geici atik depo alaninin yer alacagi santiye alanlari rapor ekinde verilen
harita zerinde grlmektedir.
Atik yaglar; Proje kapsaminda alisacak is makinelerinin bakimlari sirasinda atik motor
yaglari olusacaktir. Proje kapsaminda alisacak aralarin bakimlari, merkez santiyede
bakim-onarim atlyesinde yapilacaktir. Aralarin bakimlari sirasinda ikan atik yaglar
Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeliginde belirtildigi sekilde sizdirmasiz st kapali
varillerde geici olarak depolanacaktir. Aralardan kaynaklanan atik yaglarin bertarafi iin
ilk nce analizi yaptirilarak kategorisi belirlenecektir.
Proje kapsaminda alisacak is makinelerinin bakimlari yetkili servislerce yapilacaktir.
Bunun iin santiye alaninda atlye yeri dsnlmstr. Aralarin bakimlari sirasinda ikan
atik yaglar Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeliginde belirtildigi sekilde sizdirmasiz st
kapali varillerde geici olarak depolanacaktir. Bunun iin alti beton ve etrafi evrili, zeri
kapali geici atik depo alani insa edilecektir. Atiklar trlerine gre atik yaglar, tehlikeli
atiklar, mrn tamamlamis lastikler, atik akler vb. ayri ayri blmelerde geici olarak
190
depolanacaktir. Atlye de kapali prefabrik bina seklinde olacaktir. Ara bakimlarinin
yapilacagi alan beton zeminli ve drenajli olacak ve burada biriken yzeysulari yapilacak
yag tutucuya ynlendirilecektir. Yag tutucuda yagindan ayrilmis sular, evsel nitelikli
atiksular iin yapilacak paket atiksu aritma tesisine verilecektir. Suyundan arinmis yag da
atik yaglarin oldugu blmde geici olarak depolanacaktir. Atik Yaglar, Atik Yaglarin
Kontrol Ynetmeligi kapsaminda, kategorilerine gre ayri ayri geici depolanacak ve
lisansli tasiyici kurumlar vasitasi ile lisansli geri kazanim/ bertaraf tesislerine
gnderilecektir. Tasima sirasinda Ulusal Atik Tasima Formu Doldurulacak ve her tasima
sonrasi Il evre ve Orman Mdrlgne verilecektir.
Yag degisimleri ve ara yikama iin beton zeminli ve evresi drenajli alan yapilacak ve
nne yag tutucu konulacaktir. Yag tutucuda toplanan yagli madde tehlikeli atik biriktirme
blmne gtrlecektir. Yag degisimleri sirasinda sizdirma tavalari kullanilacak, yag
sizintisi olan zeminde yaglar talas ile emdirilip, kirli talas tehlikeli atiklarin biriktirildigi
kaplara bosaltilacaktir.
Bitkisel Atik Yaglar; Santiyenin mutfak kismindan ikacak atik kizartma yaglari Bitkisel
Atik Yaglarin Kontrol Ynetmeligi geregince santiye alaninda ayrilacak olan geici atik
depolama blmnde, sizdirmasiz kaplar ierisinde geici olarak depolanacak ve lisansli
kuruluslara verilecektir. Bu konuda Bitkisel Atiklarin Kontrol Ynetmeligine uygun
hareket edilecektir.
Atik Akler; Bakimlar sirasinda aralardan ikan eski akler, Atik Pil ve Akmlatrlerin
Kontrol Ynetmeligi geregince sizdirmaz tavalar ierisinde yagmura korunakli bir
blmde biriktirilecek, yeni ak alinirken yetkili bayiine teslim edilecektir. Teslimler
sirasinda tutanak dzenlenecek ve tutanaklar kayit olarak saklanacaktir.
Piller; TAP dan Atik Pil kutulari temin edilecek, bu kaplarda biriktirilecek ve Tasinabilir
Pil reticileri ve Ith. Dernegi Ikt. Isl.(TAP)ne gnderilecektir.
yletme Ayamasnda Oluyacak evresel Etkiler ve Alnacak nlemler;
Evsel nitelikli sivi atiklar; Isletme asamasinda alisanlardan kaynaklanacak evsel nitelikli
atiksular iin HES binasinin yanina sizdirmasiz fosseptik insa edilecektir. Fosseptikte
toplanacak atik sular Kabadz Ile Belediyesine ait vidanjr ile Belediye ile yapilacak
protokol sonrasi kanalizasyon hattina verilecektir.
Evsel nitelikli kati atiklar; Sahada bulundurulacak, agzi kapali p kaplarinda torbalar
ierisinde biriktirilecek ve Kabadz Belediyesinin gsterecegi p dkm sahasina dzenli
bir sekilde dklecektir.
Ambalaj Atiklari; Kagit, plastik, cam ve metal atiklar ayristirilarak geici depolanacak ve
lisansli kuruluslara teslim edilecektir. Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeligine
uyulacaktir.
Balik Geidi; Ordu1 ve Ordu 2 Reglatrlerine mansap ve membasina baliklarin geis
yapabilmeleri iin balik geitleri insa edilecektir.
Insaat sreci boyunca ve isletme asamasinda; Merkez Av komisyonu Kararlarina
uyulacaktir.
191
Insaat sirasinda tarim arazileri iin 5403 sayili Toprak Koruma ve Arazi Kullanim
Kanunu ve 4342 sayili Mera Kanunu ayrica su rnlerinin korunmasi iin 1380
Sayili Su rnleri Kanunu hkmlerine uyulacaktir.
Proje kapsaminda, 18.10.1983 Tarih ve 18195 Sayili Resmi Gazetede yayimlanarak
yrrlge giren 2918 sayili Karayollari Trafik Kanunu ve Ynetmeligi ile 11.01.1974
Tarihli Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren 14765 Sayili Is Kanunu, Isi
Sagligi ve Is Gvenligi Tzg ve degisen 09.12.2003 Tarih ve 25311 sayili Resmi
Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Is Sagligi ve Gvenligi Ynetmeligi
hkmleri dogrultusunda hareket edilecektir.
13.03.1971 Tarih ve 13783 Sayili Resmi Gazetede Yayinlanan Lagim Mecrasi Insasi
Mmkn Olmayan Yerlerde Yapilacak ukurlara Ait Ynetmelik hkmlerine uyulacaktir.
Proje kapsaminda alisanlarin saglik ve gvenliklerini saglamak iin 4857 sayili Is
Kanununa istinaden hazirlanip yayinlanmis olan ve halen yrrlkte bulunan Tzk ve
Ynetmelik hkmlerine uyulacaktir.
14.03.1991 tarih ve 20814 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren ve
05.04.2005 tarih ve 25777 tarihinde degisiklik yapilan Kati Atiklarin Kontrol
Ynetmeligi,
18.03.2004 tarih ve 25406 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren
Hafriyat Topragi, Insaat ve Yikinti Atiklarinin Kontrol,
30.03.2010 tarih ve 27537 tarihinde degisiklik yapilan Atik Pil ve Akmlatrlerin
Kontrol Ynetmeligi,
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan Su Kirliligi Kontrol
Ynetmeligi,
14.03.2004 tarih ve 25755 Sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren ve
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan Tehlikeli Atiklarin Kontrol
Ynetmeligi
17.05.2005 tarih ve 25818 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Sulak
Alanlarin Korunmasi,
Toprak Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi,
26.03.2010 tarih ve 27533 Sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren
Atiklarin Dzenli Depolanmasina Dair Ynetmelik,
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan Tibbi Atiklarin Kontrol
Ynetmeligi
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan mrn Tamamlamis
Lastiklerin Kontrol Ynetmeligi,
tarih ve 26562 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren ve 06.11.2008
tarih ve 27046 sayi ile degisiklik yapilan Ambalaj Atiklarinin Kontrol Ynetmeligi
192
30.03.2010 tarih ve 27537 sayili degisiklik yapilan Bitkisel Atik Yaglarin Kontrol
Ynetmeligi,
evresel Grltnn Degerlendirilmesi ve Ynetimi ,
19.12.2009 tarih ve 27437 sayi ile degisiklik yapilan evresel
Etki Degerlendirmesi,
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan Atik Yaglarin Kontrol
Ynetmeligi,
22.10.2009 tarih ve 27384 sayili degisiklik yapilan evre Denetimi,
24.02.2010 tarih ve 27503 sayili degisiklik yapilan evre Kanununca Alinmasi
Gereken Izin ve Lisanslar Hakkinda Ynetmelik,
30.03.2010 tarih ve 27537 sayi ile degisiklik yapilan Sanayi Kaynakli Hava
Kirliliginin Kontrol Ynetmeligi,
08.12.2007 tarih ve 26724 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak yrrlge giren Kum
akil ve Benzeri Maddelerin Alinmasi, Isletilmesi ve Kontrol Ynetmeligi
Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Dogaya Yeniden Kazandirilmasi
Ynetmeligi
07.01.2010 tarih ve 27455 sayi ile degisiklik yapilan Su rnleri Ynetmeligi.
Ynetmeliklerinde ve 13.05.2006 tarih ve 26167 sayili Resmi Gazetede yayimlanarak
yrrlge giren evre Kanununda Degisiklik Yaplmasna Dair Kanunda yer alan
ilgili hkmlere uyulacaktir.
193
NOTLAR ve KAYNAKLAR :
1. T.C. evre Bakanligi, Aralik 2003, evre Etki Degerlendirmesi (ED) Ynetmeligi
2. Tarim ve Ky isleri Bakanligi, Mart 2003, Ordu ili Tarim Master Plan Raporu
3. TUIK, 2009, Genel nfus sayimi
4. CH2M HILL-Antel, Aralik 1992, Istanbul Byksehir Belediyesi Kati Atik Ynetim
Etd ( 3 Cilt)
5. HES ED Raporu-ANKARA 2010
6. HES ED Raporu Ankara 2010
7. www.ordu.gov.tr
8. Ilgili Ynetmelik ve Kanunlar
9. www.dpt.gov.tr
10.www.mta.gov.tr
11.Ordu HES Fizibilite Raporu
12.Trkiye Elektrik Iletim A.S. Genel Mdrlg APK Dairesi Baskanligi - Yayinlari
13.Trkiye Jeoloji Kurumu Blteni, C. 25,151 -160, Agustos 1982
14.Davis, P.H. (ed.), Flora of Turkey and yhe East Aegean Islands. Vol. 1-9, 1965-1985
(Edinburgh).
15.Gner, A., Vural, M., Sorkun, K., Rize Florasi, Vejetasyonu ve Yre Ballarinin Polen
Analizi, Trkiye Bilimsel ve Teknik Arastirma Kurumu, Matematik, Fizik ve Biyoloji
Bilimler Arastirma Grubu, Proje No: T.B.A.G. 650, 1987 (Ankara).
16.Davis, P.H., Mill, R.R, Tan, K.(eds), Flora of Turkey and The East Aegean Islands,
Vil. 10, at the Universty Press, 1988, (Edinburgh).
17.Gner, A., zhatay, N., Ekim, T., Baser, K.H.C (eds.), Flora of Turkey and The East
Aegean Islands, Vil. 11, at the Universty Press, 2000, (Edinburgh).
18.Tutin, T.G. et al. (ed.), Flora Europaea, Vol. 1-5, !964-1979 (Londra)
19.Ansin, R., Dogu Karadeniz Blgesi florasi ve asal vejetasyon tiplerinin floristik
ierikleri, Doentlik tezi, 1980 (Trabzon).
20.Zohary, M., ve Feinbrun-Dothan, N. (ed.), Flora Palaestina, Vol. Xxxx, 1966-1978
(Jerusalem).
21.Davis, P.H., ve Cullen, J., The identification of flowering plant families, 1979
(Londra).
194
22.Seyhan, S., Rize Ilinin nemli zehirli ve sifali bitkileri, Trk Vet. Hek. Derg. 23:630-
633, 1953 (Ankara).
23.Gner, A., New records for the Flora of Turkey and two species from Anatolia, Notes
R.B.G. 41(2): 283-288, 1983 (Edinburgh)

701 Ids

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

701 Ids

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ORDU

HDROELEKTRK SANTRAL (HES)

You might also like