dealizm

ki sava aras dnemde, 1. Dnya Sava sonras savan yol at felaketlerin tekrarn nleme ve barl bir dnya dzeninin tesisini ngren hakim dncedir.

Amac
Milletleraras atmay en aza indirme Milletleraras ibirliini en st dzeye karma Savalar nlemlemek iin kontrol mekanizmalar gelitirmek

Aralar
Antlamazlklarn artmasn nleyecek mekanizmalar oluturmak o Uluslararas Hukuk o Uluslararas rgtler Savalarn cereyan etmesinin sebebi olarak grlen baskc rejimlerin yerine demokratik ynetimlerin yaygnlamas

Felsefi Adan Kayna

Aydnlanma felsefesinin ilerleme nosyonu ve akln ilerleme en nemli ara olduu dncesi nsan doasn, bireylerin temelde rasyonel ve iyi olduu eklinde tanmlamalar Savalarn devletin varl ve mutlakiyeti, otoriter bir biimde rgtlenmelerinin sonucu olarak grmeleri Dnyann nasl olduunun deil nasl olmas gerektiine nem vermesi

Sonu
ki sava aras dnemde hakim olan bu anlay, uluslararas ilikiler disiplinin ieriini sava/bar ekseninde ekillendirmi, barcl bir dnya dzenin nasl oluturulaca konusuna nem vermitir. Bu dorultuda kurumsallma, Milletler Cemiyetinin ileyii nem kazanmtr. Ancak 2.Dnya Savan engellemekteki baarszl sonras yerini realizme brakmtr.

Realizm
1930larda uluslararas sistem byk sorunlarla karlamtr. 1929 Buhran, 1.Dnya Savan kaybeden Almanya ve Japonyada artan milliyetilik ve bu dorultuda uluslararas statkoyu deitirme abalar, barcl bir dnya dzeni kurmay hedefleyen idealizmin sorgulanmasna yol amtr. zellikle talyann Habeistan igaline kar Milletler Cemiyetinin etkisiz kalmas ve rgtn 2.Dnya savan engellemekteki baarsz olmas, bar srekli klmay ilke edilen idealist dncenin yerini, g ve kar kavramlar erevesinde ekillenen realist dncenin almaya balamasna neden olmutur.

Realizm, barn nasl tesis edileceini ve srekli klnacan konu edinen idealizmin aksine savalarn nasl engellenebileceini temel sorun olarak ele almaktadr.Bunu gerekletirirken grn insan doasna olan yaklam ve uluslararas ortamda bir st otoritenin mevcut bulunmamas zerine oluturur. Realizm, devleti uluslararas ilikilerin temel aktr olarak kabul ederek, uluslararas ilikiler ve uluslararas politikay devletler arasndaki mcadele sreci olarak tanmlar.

nceleme alan
Devlet ve g kavram realizmde aratrmann temel birimidir. Ulusal gvenlik, ulusal kar, devletleraras atma, gvenlik, g dengesi ve ittifaklar realizmde balca inceleme konulardr. dealistlerin younlatklar uluslararas hukuk ve rgtler gibi konularn yerine askeri strateji, ulusal gcn elemanlar, ulusal karn doas gibi konulara younlarlar.

Temel varsaymlar
Uluslararas likiler belirli bir st otorite olmadndan, anarik bir ortamda gerekleir. Btn lkelerin nihai hedefi anarik ortam ierisinde kendi gvenliklerini salamaktr. Ulusal kar ve g hesaplar nemlidir. Durumlarndan memnun olan devletler statkoyu korumaya alrken, durumlarndan memnun olmayan devletlerin yaylmac bir politika izleyeceini ngrr. Devletler de tpk insanlar gibi kendi karlarnn peinden koar. Devletler karlarn maksimize etmeye alr. Bu durum da devletlerin karlarnn akmasna ve atmalara yol aar. Uluslararas ilikiler en iyi lkeler arasndaki g ilikilerine bakarak anlalr. Sistemdeki deiiklikler, en iyi devletler aras g deiikliklerine baklarak anlalabilir. Realizme gre devlet adamn ynlendiren unsurlar korku, kuku, gvensizlik, gvenlik ikilemi, ne kavuma, prestij ve kar gibi unsurlardr. Rakip bir devlet ayn zamana potansiyel bir dman ise, glenmesine seyirci kalmaktansa onu nlemek iin savaa bavurmay meru saymaktadr. Bu balamda g dengesinin salanmas savalar nleyecek en nemli kouldur. Devletler olas tehditlere kar destek salamak iin ittifak anlamalar imzalayabilirler. Ancak devletler gvenlikleri iin bunlara ok fazla gvenmezler ve kendi gvenliklerini salayabilecek bir gce erimeye alrlar. Realistler maksimum gce ulamak arzusuyla hareket eden tm devletlerin birbirlerinin bu tr amalarna engel olmaya altklarn; bunun sonucunda ortaya kan g dengesinin ise istikrar salayan nemli bir unsur alduunu iddia etmektedirler.

Felsefi Adan Kayna

Thucydides Eseri: History of the Peloponnesian War

Peleponnez Savalar; Thucydidese gre savan nedeni Atinann glenmesinin Spartada yaratt kuku ve gvenlik kaygsdr. Sparta Helen dnyasndaki egemen konumunu kaybetmek endiesine kaplm ve gcn arttrmaya ve ittifaklar oluturmaya dnk kar nlemlere bavurdu. Dolaysyla Atinann glenmesinin Spartada yaratt korku sava kanlmaz klmtr. Melian diyalogu; glnn gcnn yettii eyleri yapabilecei, gszn ise bunlar kabullenmek zorunda olduu gibi realist bir mesaj iermektedir.

Machievelli

Eseri: Prince

nsan doasna olan yaklam, zorunlu klnmad srece insann iyilik yapmayaca dncesini iermektedir. Eer karlar gerektiriyorsa verilen szler tutulmayabilir. Moral deerler karsndaki tutumu; nsanlar kiilerin elde ettikleri sonulara gre deerlendirilirler, ve bu sonuca getiren vastalarla ilgilenmezler. Bu nedenle ama iin her trl aracn meru olduu kabul eder. Devletler arasndaki ilikileri inceledii zaman, hkmdara moral deerlerin devlet ilikilerinde yer almadn sylemektedir, her devlet kendi varln srdrmek iin abalamaktadr, bunun iin gce sahip olmak gerekir Machiavelliye gre, devletin varln srdrme ve hayatta kalma amac dier tm amalarn nnde gelir. Yneticilerin temel sorumluluu her zaman kendi ulusal karlarn kurmak, ilerletmeye almak ve bekay salamaktr. Bu da gl olmay gerekli klar. Eer bir devlet gl deilse, bu dierlerinin av olmaya davettir. Dolaysyla ynetici av deil avc olmaldr. yi ynetici sorumluluk ahlak dorultusunda hareket ederek devletin bekasn salayan yneticidir. Klasik anlamda iyi ve ahlakl bir kii olsa bile bu noktada becerikli deilse ktdr. Demek ki prens, merhametli, dindar, namuslu, insanlkl grnmelidir; fakat mutlaka byle olmas gerekmez. Askeri g vurgusu; ster yeni ister eski isterse karma olsun tm devletleri ayakta tutan balca temeller iyi yasalar ve iyi ordulardr. yi ordu olmadan iyi kanunlar olamaz, iyi ordunun olduu yerde ise iyi kanunlar olmaldr.Deneyler gsteriyorki yalnzca silahlanm cumhuriyetler ve prensler byk iler yapmlardr. Roma ve sparta yzyllarca silahl ve zgr oldular. sveliler sonderece silahl ve son derece zgrdrler. Thomas Hobbes Eseri: Leviathan

Machiavelli gibi Hobbesun da insan doasna yaklam olumsuzdur. Hobbes, insann kendi varln ayakta tutma ve srdrme gdsnn tm eylemlerini belirlediini savunur. nsanlar hepsini birden korku altnda tutacak genel bir g olmadan yaadklar vakit, sava denilen o durumun iindedirler; ve bu sava herkesin herkese kar savadr. Bu durumda insan insann kurdudur. Doa durumu herkesin herkesle savat; kuku, korku ve iddetin sz konusu olduu olduka gvensiz bir ortamdr. Bu durumdan kurtulmak iin her trl yetkilerinden vazgeerek bunlar Leviathana (en stn ynetici ya da devlet otoritesi) devrederek commonwealth oluturdular. Macliavelli gibi Hobbes iin de hakkn kayna gtr; yani g hakk dourur. Zor ve aldatma savata balca iki erdemdir. nsan bencil olarak grmekte olan Hobbesun ahlak felsefesi Machiavelliye benzemektedir. Commonwealth, tm yetkileri kullanan egemenin (leviathan) bu konuda kimseye hesap vermek durumunda olmad ve snrsz ve mutlak egemenlie sahip olduu bir duruma iaret etmektedir.Egemen g demokratik ya da otoriter olabilir. Hobbes iin sz konusu olan Lanieathann egemenliin tartlmaz oluu ve bireyin de btn yetkilerini bu egemen erke devretmi olmasdr. Devletin olmamas veya herhangi bir ekilde yklmas halinde toplum yeniden sava durumu olan doa durumuna geri dner ve tekrar stn bir otorite karr.

Hobbesa gre bir Leviathan, ya da hegermonik bir gcn veya bir dnya devletinin olmad uluslararas ilikilerde doa durumu devam etmekte olduundan anari srmektedir. Mahkum ikilemi modelindeki mahkumlar gibi her bir devlet d dnyadan izole olmu gibidir; niyetleri hakknda bilgi sahibi olmad dier devletlere kar kukuyla yaklamakta ve kararlarn kendi mantna dayandrmaktadr.

Klasik Realizm
Temsilcisi: E.H. Carr Eseri: Twenty Years Crisis

dealizm, hayalcilik, topyaclktr. Uluslararas ilikiler disiplinin emekleme dnemidir. Artk uluslararas ilikiler olmas gerekene deil olana, gereklere, bakmaldr. Bu dorultuda Realizm, neden ile sonularn analizine odaklanr. Teoriler pratii oluturmaz, aksine teoriler, olgularn incelenmesiyle oluturulur. Uluslararas likilerde nemli olan g ilikilerinin analizidir. Carrn realizm anlaynn temelinde yeryznde kaynaklarn snrl olmas yatmaktadr. dealizmin savunduu karlarn uyumu, evrensel ahlak gibi kavramlar statkoyu arzulayan devletlerin karlarna hizmet etmektedir. Uyum ad altnda mevcut eitsiz g ilikileri srdrlmek istenmektedir. 1.Dnya savann galip yapt dzenlemeler sistemde revizyonist devletlerin olumasna neden olmutur. Bu devletler de oluan yeni statkoyu bozacaklardr. Nitekim yle olmu, 2.Dnya sava patlak vermitir. Ulusal glerini arttrmak isteyen devletler, etki alanlarn geniletmek isteyeceklerinden tr devletlerin karlar atr. Deiim ahlaktan ziyade gcn bir ilevidir. Ulusal karlar zaman ierisinde deiebileceinden tr bu deiim statkoyu mutlaka deiime zorlayacaktr. Carra gre g, biri olmadan dierlerinin anlamn yitirdii, farkl boyutu ihtiva eder. Bunlar: Askeri g, ekonomik g ve kanaat oluturma gcdr. o D politika bir lkenin sahip olduu askeri kuvvetinin dier lkelerin kuvvetine oran tarafndan kstlanr. o Ekonomik g bir lkenin kendi kendine yetebilmesi ve ekonomiyi dier lkeler zerinden bir kontrol mekanizmas anlamnda kullanabilmesi olarak ele alr. Bu ekilde ekonomik gc, amalarn gerekletirmek iin gl lkelerin gsz lkeler zerinde kullanabilecei, askeri gce nazaran daha medeni bir ara olarak grr. o Kanaat oluturma gc propaganda araclyla kar taraf moralmen kertmeyi, kendi moralini yksek tutarak ekonomik ve askeri cephede amaca ulamay hedefleyen askeriekonomik gcn tamamlaycs durumundadr.

Modern Realizm
Temsilcisi: Hans Morgenthau Eseri: Politics Among Nations

Siyasetin kayna insan doasndan gelen objektif kanunlardr. nsanlar bencildir ve dierlerinin aleyhine de olsa kendi karlarn dnrler. Ve insanlar gibi devletler de karlar peinde koarlar. Bu da uluslararas ilikilerin atmac niteliinin sebebidir. Uluslararas alanda tek geerli unsur g unsurudur. Gl olan stn durumdadr ve szn geirir. Bundan dolay uluslararas alanda srekli bir g mcadelesi hakimdir. Devletler

durmadan kevvet kazanmaya ve karlarndakini gsz brakmaya abalar. Bu ortadamda bar koruyacak tek dzen g dengesidir. Bir g kart bir g ile dengelendii zaman bar ve dzen hkm srebilir. Uluslararas ilikiler g temelli kar ilikisine dayanr. Devletler uluslararas sistemde glerini arttrmaya alrlar. Nihai amalar karlarn elde etmek iin daha fazla gce sahip olmaktr. Uluslararas sistem devletlerin ulusal karlar gereince g elde etme mcadelesi verdikleri siyasal bir arena olarak tanmlanr. Devletlerin davranlarnn nihai amac ne olursa olsun asl hedef g ve iktidar elde etmek olarak tanmlanmtr. D politikann belirlenmesi devletlerin grece gc ile snrlanmtr. Bir devletin gc farkl zaman ve mekanlarda deise de kar deiiklik gstermez. Evrensel ve ahlaki deerler devletlerin davrann ynlendirmez. Devletin davrann karlar belirler. Morgenthauya gre uluslar kendi politikalarn ya statkoyu korumak ya devletin gelimesini salamak ya da itibar elde etmek iin gerekletirirler. Bu dorultuda politikalar, gc korumak, gc arttrmak ve gc sergilmek eklinde tre indirgemek mmkndr.

Morgenthauya gre diplomasinin barn korunmasnda etkili olabilmesi iin drt nemli noktann gz ard edilmemesi gerekir. 1) D politika amalar ulusal kar erevesinde tanmlanmaldr. 2) d politika yeterli lde gle desteklenmelidir. 3) Devletler d politikalarna bakalarnn gzyle de bakmaldrlar. 4) devletler kendileri iin hayati olmayan konularda uzlama yanls olmaldrlar. Morgenthauya gre rasyonel bir d politika riskin minimize edilmesi, kazancn ise maksimum klnmasdr. Morgenthaunun rasyonel politika varsaymnda da ideoloji gibi unsurlara yer verilmemektedir. Realistler tarafndan devletler niter ve btncl bir yap olarak grldnden bunlarn politikalar, i siyasal koullarn bir sonucu olmaktan ziyade dsal gelimelere verilen bir tepki olarak (bilardo topu varsaym) dnlmektedir Morgenthauya gre ulusal g, nicel ve nitel unsurlardan olumaktadr. Bunlardan corafya, doal kaynaklar, endstriyel kapasite, askeri hazrlk derecesi ve nfus nicel unsurlar, ulusal moral, ulusal karakter, diplomasinin nitelii ve hkmetin nitelii ise niteliksel unsurlar oluturmaktadr. Morgenthauya gre realizmin alt ilkesi: Genel olarak toplum gibi politika da kkleri insan doasnda bulunan objektif yasalarca ynetilir. Siyasal gerekliin hareket noktasn g olarak tanmlanan kar kavram oluturmaktadr. Siyasal gereklie gre kar kavram gerekten de politikann zdr ve zaman ile mekana bal deildir. Evrensel moral prensipler, devletlerin d politikadaki eylemlerine aynen uygulanmas mmkn deildir. Siyasal gereklik bir devletin siyasal eylemlerini yani ahlaki hareket edip etmediini evrensel ahlaki prensiplerle lmez. Siyasal eylemler, siyasal kriterlerle deerlendirilmelidir.

Eletirisi:
Tarih ddr. Anarinin insanlk tarihi iin deimez olarak var olduu dncesini tar.

Duraan ve muhafazakar: Barn korunmas gereinden hareketle g dengesinin, iktidar ilikileri neriyor. Morgenthaunun bu nerisi merkezde istikrar salarken evrede olaanst bir maliyet yaratyor. Souk savan devamn salayan entellektel bir zemin oluturmu ndirgemeci bir yaklam var. Karmak uluslararas ilikileri ulusal kara indirgiyor. Bu ayn zamanda uluslararas sistem ile ilikili sorunlarn, insan doasna indirgenerek bir analiz dzeyi sorununa yol ayor.

Neo-Realizm
Temsilcisi: Kenneth Waltz Eseri: The Man, State and World (1959) Theory of International Politics (1979)

Realizmin devlet merkezli yaklam nemsenmekle birlikte vurgu sistem zerine younlar. Uluslararas sistemin yaps, bu sistemde birbirleri ile etkileim iinde bulunan aktrler ve sistemdeki devamllklar ve deiimler zerine odaklanlmtr. Sistem bir kere olutukan sonra devletlerin davranlarnda snrlamalar yapabildii ifade edilir. Sistemin devletlerin politikalar zerindeki belirleyici ve snrlayc etkileri zerinde durulur. Uluslararas sistemin dzenleyici ilkesi: Sistemin anarik olmas devletlerin trde davranmasna yol aar. Devletler anarik ortamda kendi bekaalarn gzettiklerinden bu devletler aras ibirliini byk oranda kstlamaktadr. Sistem iindeki birimlerin karakteri: Sistem iindeki tm devletler sistemin anarik yaps nedeniyle benzerdir. Anarik ortam bir disiplin oluturur. Var olabilme en nemli kayg durumundadr. Bu kayg ayn zamanda ulusal karn kaynan tekil etmektedir. Sistemin iindeki birimlerin yeteneklerinin dalm: Devletlerin yetenekleri arasnda farkllklar vardr. Bu yetenekler srekli deien, eit olmayan bir iktidar ilikisi yaratr. Bu farkllk devletlerin davranlarn da etkilmetkedir. Ekonomik sorunlarn ve artan karlkl bamlln d politikadaki nemini kabul eder ancak bunun her devletin eitli politikalarla gcn maksimize etme arzusuyla ekillendiini ifade eder. Analiz dzeyleri,(The Three Images), Waltza gre siyasi olaylar aklamada ve onlar anlamada bize yardm eden bir teorik ereve salamaktadr. Analiz dzeyleri dnyada cereyan eden savalarn nedenlerini aratrmak iin uygun aralar sunmaktadr. Her bir analiz dzeyi siyaset bilimciye, liderlerin,devletlerin ve sistemin zelliklerinin atmalarnn olumasna nasl yol aabileceini incelenmesinde yol gstermektedir. o Birey : ncelemenin merkezine siyasi liderler, karar verici konumdakiler gibi sistem ierisindeki nemli aktrleri yerletirerek, bu aktrlerin karakterleri, kiilikleri, dnya grleri, eylemleri ve alglama biimleri gibi zelliklerini ele alarak atmalara olan etkilerini ele alr. o Devlet: Devleti merkezi alan analiz dzeyi ierisinde bir millet ya da devletin ynetim ekli, ekonomisi, politik gruplar ve ulusal karlar temelindeki eitli zelliklerinin, bata savalar olmak zere, etkisini inceler. o Uluslararas sistem: Sistem, devletlerin aralarnda kabilecek savalar engelleyecek ya da bunlara hakemlik yapacak bir st otoritenin bulunmad, dolaysyla anarik olan bir ortamdr. Bu analiz dzeyinde bu ortamn sava ve atmalarn ortaya kmasndaki etkisi incelenir.

Analiz dzeylerinin bilincinde olmadan yaplan aratrmalar tutarsz olacaktr. Sorun hangi dzeyde tespit edildiyse, zm de o dzeyle ilikili olmaldr. Aksi halde sorun yanl tespit edilmitir ki bu analiz dzeyinin aratrmaya mantksal tutarllk katmaktadr. Ayn zamanda analiz dzeyi aratrmada yer alanan verilerin rastgele deil beli bir dzen ierisinde toplanmasn salayarak aratrmaya sistematiklik katmaktaktadr. Analiz dzeylerinin birbirlerine kar bir stnl sz konusu deildir. Bu dzeyler birbiriyleri ile etkileim halindedir. Waltz bu etkileimi u ekilde aklar: nc analiz dzeyi dnya siyasetinin erevesini izerken ilk iki dzeye ihtiya duyar. lk iki dzey olmadan politika belirleyen gler hakknda analiz iin yeterli bilgi bulunmayacaktr. Dnya siyasetinde yer alan gleri tanmlayan ilk iki dzey ise ,nc dzey gz ard edildii takdirde, bu glerin nemini ve neden olacaklar sonular ngrmek mmkn olmayacaktr. Waltz, iki kutuplu sistemin, ok kutuplu sisteme gre ok daha istikrarl olduunu ifade etmitir. ok kutuplu dzende devletlerin, gvenliklerini ittifaklar kurarak gvenceye aldn, bunun da mttefikler ve dmanlar arasnda kesin bir ayrmn bulunmad da veya daha ok gcn egemen olduu, ittifaklar aras geii olas klan istikrarsz bir yapya yol atn sylemitir. ki kutuplu sistem ise tehditleri tanmlamada kolaylk, ittifaktan ayrlmann yol aaca risklerin belirgin olmas, caydrcln salad denge gibi unsurlarla daha istikrarl bir yap olarak tanmlanmtr.

Neorealist dnce okuluna gre ise g bal bana bir ama olmaktan ziyade, mmkn olduunda ve gerektiinde bavurulabilecek bir aratr. Olaan st durumlarda devletlerin nihai endiesi g deil gvenliktir.

Neo-Realizm Eletirisi:
Tarih ddr. Anarinin insanlk tarihi iin deimez olarak var olduu dncesini tar. Ayn ey ulusal kar iin de geerlidir. Duraan ve muhafazakardr. Uluslararas kar peinde koup, g dengesini korumay amalar. Bu ynyle kresel paylam belirleyen otoriter bir projeyi merulatrmtr. Sistematik olarak dlamacdr. Kadn, evre, yoksulluk gibi konularn devlet ve g merkezli yaklam ierisinde yeri yoktur. Devletlerin doasna ilikin varsaym, devletler arasndaki i birliini g dalmna balamas nedeniyle i birliiyle elde edebilecek ortak yarar yok saymas nedeniyle zellikle neoliberaller tarafndan eletirilmitir.

Realizme yneltilen eletiriler

Realizmin g eksenli yaklam toplumsal dnmleri aklayamaz. Realizm sadece askeri boyutuyla g kavramn ele alarak toplumu gz ard etmitir. nemli deiimleri sava merkezli okumutur. Devletlerin i dinamiklerini gz eden bu anlay nemli dnmleri fark edememitir. Askeri unsurlara verdii nem ekonomik faktrlerin uluslararas ilikilerdeki artan nemini grmemesine sebep olmutur. Devlet temelli yaklam devlet dndaki aktrlerin neminin yadsnmasna yol amtr.

Teori Nedir? Waltz: nsan faaliyetlerinin snrlar belirli alan iinde devletlerinin davran kalplarnn aklamaya yarayan bir aratr.

Gerek gc kullanabilen ve dier lkeler zerinde etki oluturan g olduunu ifade etmektedir. Raymond Aron gc bir dier devlet zerindeki etki yapabilme, onlarn davranlarn deiiklie uratabilme ve isteklerini onlara kabul ettirebilme yetenei olarak grmtr.