YAAMIMIZDAK ELEKTRK

Demir, nikel ve kobalt gibi maddeleri eken cisimlere mknats denir.Mknatsn ektii maddelere manyetik maddeler denir.Mkantslar doal oalrak bulunabildii gibi yapay olarak da retilebilirler.

Mkantsar kullanm amalarna gre at nal, ubuk, U,silindir gibi farkl ekillerde olabilirler.

Mknatsn Kutuplar
Mknatsn ekim etkisinin en fazla olduu yerler mknatsn u ksmlardr.Bu yzden mknatsn ularna mknatsn kutuplar denir.

ekilde demir tozlarna batrlm mknatsn u ksmlarnda daha fazla demir tozu birikmesinin nedeni u ksmlarnn ekim etkisinin fazla olmasdandadr.Her mknatsn iki kutbu vardr.Bir ubu kmknatsn ortasndn ip balayp mknats havada tuttuumuzda mknatsn bir ucu kuzyi gsteirken dier ucu gneyi gsterir.Mknatn kuzeye ynelen kutbuna kuzey kutbu(N) gneye ynelen kutbuna gney kutbu(S) denir.

Tek kutuplu mknats oluturmak mmkn deildir.Mknats blndnde de yine aadaki gibi iki kutuplu mknatslar meydana gelir.

Mknatsn Kutuplar ve Manytik Kuvvet izgileri

Mknatsn manyetik cisimleri ekebildii blgeye mknatsn ekim alan denir.Mknatsn bu ekim alan mknatsn manyetik alan olarak adlandrlr.Manyetik alan boyutludur.Mknastsn evresinde oluturduu bu manyetik alan, manyetik kuvvet izgileri ile gsterilir.Manyetik kuvvet izgilerinin, mknatsn N kutbundan S kutbuna gelecek ekilde ynlendirdii kabul edilmektedir.

ekillerde ubuk ve U mkantsnn manyetik kuvvet izgileri gsterilmitir.U mknatsnn kollar arasnda manyetik alan izgileri birbirine paraleldir.

Bir mknatsn manyetik kuvvet izgileri, mknatsn kutuplarna ayakn blgelerde daha sk uzak blegelerde ise seyrektir.Manyetik alan ideti manyetik kuvvet izgilerinin sk olduu yerlerde byk, manyetik kuvvet izgilerinin seyrek olduu yerlerde kktr.

Mkantslar Hem eker Hem ter mi?

ki mkants birdbiriqne yeterince yaklatrldnda aralarnda ekme yada itme kuvveti meydana gelir.Eer mknatslarn kutuplar ayn ise mknatslar birbirini iter.Kutuplar zt ise birbirini eker.

ekilde kaleme takl olan halka mknatslardan zt kutuplar birbirine bakan mknatslar birbirini ekip yaprken, ayn kutuplar birbirine bakan mknatslar ise itme kuvveti uygulayarak dengede kalmaktadr.

Mknatsn Manyetik Etkisi Hagi Ortamlardan Geer?

Mkantsn etrafnda meydana gelen manyeti ketki btn maddelerden geer.

rnein ekildeki suda bulunan raptiye ine gibi demirden yaplm maddeler cama yaklatrlan bir mkanats tarafndan ekilebilir.Bu bize manyetik etrkinini cam, su ve havadan geebildii gsterillir.Ayrca manyetk etki bokulda yaylr.

Mknatslanma Ne Demektir?
Biilim insanlar bir manyeti meddenin mknatslk zeliinin kaynann o maddenin atomlarann oluturduu her biri birer kk mknats gibi davranan ayn ynde dizilmi mkants blgecikleri olduunu dnmektedir.Dolaysyla bir mknats kendisini olutuarn ok saydaki mknats blgeciklerinden meydana gelmi bir yap olarak dnlmektedir.Eer bir manyetik maddesindeki mknats blgecikleri dank halde bulunuyorsa o made mknatslk etksi gstermez.

Mkants olamayan bir manyetik maddenin blgeciklerinin dizlii dzenli hale geldiinde madde mknats gibi davranr.Manyetik madeler srtnme,dokunma ve etki ile mknatlanabilirler.

Bir mknats manyetik maddeini bir ucundan dierine dzgnce srtlrse manyeti kmadde ekildeki gibi mknatslanr.Manyetik maddelerin bu ekilde mknatslanasna srtnme ile mknatslama denir. Bir mknatsa dokundurulan manyetik maddede mknatslanr.masa zerindeki toplu ine veya atalarla yaklatrlan mknats ektii toplu ineyi ekildeki gibi kutuplar.Toplu ine mknats gibi davranacandan hemen atndaki toplu ineyi eker ve onu mknatslandr.Manyetik maddelerin birbirilerini ekmesi ve mknatslams bu ekild srer.

Bir mknatsn manyetik alan iindeki manyetik madeler belli bir sre sonra mknatslk zellii kazanrlar.Bu tr mkantslanamya etki ile mkknatslanma denir.

Elektik Enerjisinden Hareket Enerjisine Dnr

Bir manyetik alan ierisinde bulunan bir iletkenden akm geirilirse iletken hareket eder.Motoarla dabu ilkeye dayanarak alrlar.Yani elektrik enerisini mekanik enerjiye evirirler. Elektrik motorlar,amar makinesi buzdolab elktrik sprgesi,elktrikli tren,deniz alt gemilerinde ve daha ok aletlerde kullanlrlar.

Jeneratr Nedir?
Ev ve i yerlerinde,hastenelerde elektrik retmek iin jeneratrler kullanlr.Bu jeneratrler genelde sv yakt kullanp nce hareket enerjisini ardndan hareket enerjisinden enerji retirler. Bir manyetik alan ierisinde iletken tellerden olumu bir ereve dndrlrse bu ereve de bir elektrik akm oluur.Jeneratrle bu ilkeye dayanarak alrlar.Yani mekanik enerji elektrik enerjisine evirirler.

Termik santrallerinde s enerjisinden elektrik enerjisi retilir.ekilde suyun stlmasyla elde edilen buhar trbini dndrr.Trbine mille bal olan jeneratr byk bir mkants iinde dnerek elektrik enerjisi retir.

Hidroelektrik enerjisi, enerjinin bir trden dierine dnmesi ile elde edilir.Barajn arkasnda depolanan suyun potansiyel enerjisi vardr.Baraj kapaklar aldnda su, tnellerden geerek barajn tabanna doru hareket

eder.Hareket halinde suyun kinetik enerjisi trbinin kanatlarna arparak trbini dndrr.Bylece suyun potansiyel enerjisi trbinin hareket enerjisine dnm olur.

Rzgardan Elektrie Dnr

Hareket eden hava ktlesi,Rzgar meydana getirr.Rzgar, pervaneleri dndrr.Bir pervaneyi jeneratre balayp hareket eden hava ktlesi yardmyla jeneratr dndrrsek elektrik retebiliriz.

Elektrik Enerjisi Isya Dnr

Elektik sobas, elektrikli su stcs,elektrikli kolorifer petei,t,elektrikli ofben gibi tnm stc aralarda elektrik enerjisi s enejsine dntrlr.Bu enerji dnmnde direnci yksek iletken teller kullanlr.

Elektrik Enerjisi Ik Enerjisine Dnr

Aydnlanmak iin kullandmz ampul ve lambalar elektrik enerjisinden k enerjisi elde etmemize yarar.Bir Elektrik ampulnn iine yakdnan baktmzda amulun k veren ksmnn bir tel paras olduunu grrz.

Gnmzde artk filamanl ampuller yerine tasarruflu ampul dediimiz kompakt fluoresan lambalar tercih edilmektedir.100 Wattlk filamanl ampul yerine 20 wattlk tasarruflu lamba kullanrak ayn aydnlatma %80 daha az enerji tketilerek elde edilir.Bu tasarruflu lambalar, filamanl ampullere gre daha pahaldr.Ancak kullanm sreleri filamanl ampullerden yaklak 8 kat uzun olmas nedeniyle ve %80 daha az enerji tketmeleri nedeniyle kullanldkalr sre iinde ok daha ucuza aydnlatma salamaktadrlar.