Scaklk: Bir maddeyi oluturan taneciklerden birinin ortalama hareket(kinetik) enerjisini ifade den bir deerdir.

Scaklk, enerji deildir. Termometre ile llr.

Yukardaki grafikte grld gibi taneciklerin hareketlilii arttka scaklk artmaktadr. Scaklk termometreyle llr ve birimi santigrat derecedir. Santigrat derece C sembolyle gsterilir.

Is; scaklklar farkl iki madde arasnda alnp verilen enerjinin addr. Bu durumda scaklklar eit iki madde arasnda s aktarm gereklemez. Bu iki maddeden birinin scaklnn dierinden farkl olmas hlinde, scakl yksek olan maddeden scakl dk olan maddeye enerji aktarlr ve aktarlan bu enerjiye s ad verilir.

Is bir enerji eididir, fakat scaklk bir enerji eidi deildir.

Is, bir enerji olduu iin birimi joule ( j )dur.

Bir baka s birimi ise kalori (cal)dir.

(1

kalori = 4,18 joule dr.)

Scak cismin tanecikleri, souk cismin tanecikleriyle temas ettiklerinde enerjilerinin bir ksmn bu taneciklere aktarrlar. Bylece scak cisimden souk cisme s ak olur. Scak cismin scakl biraz der. Souk cismin scakl biraz artar. Eer cisimler arasndaki s al verii sona erene kadar beklenirse her iki cismin scakl da eit olur. Scak su torbalar, s alverii sayesinde bizi str. yen el ve ayanza scak su torbasn koyduunuzda torbadan size aktarlan s, el ve ayaklarnzn scakln arttrarak menizi engeller.

Kaynamakta olan aydanla elinizi dokunmaktan saknrz. nk onun ok scak olduunu ve elimizi yakacan biliriz. Bir buz parasn elimize aldmzda elimizin dn hisseder, buzun ok souk olduunu belirtiriz. Buna gre bir maddenin scak ya da souk olmas, onun scaklk derecesi ile ilgilidir. Scak olan bir maddenin scaklk derecesi yksek, souk olann ise scaklk derecesi dktr.

Isnnca genlemeleri scaklkla orantl olan kat, sv, gaz maddelerden eitli termometreler yaplmtr. ok yaygn olarak kullanlan svl ve metal termometrelerdir.

Svl termometrelerde genlemeleri byyen ve scaklkla orantl olan svlar kullanlr. nce cam boru iindeki sv; cva ise cval termometre, alkol ise alkoll termometre adn alr.

Cval bir termometredir. Vcut scakln lmede kullanlr. Bu termometrelerin haznesi ile klcal borunu birletii yerde bir boum bulunur. Vcut scakl lldkten sonra termometre sapndan tutularak sallanr. Neden? Yeni bir lmeye hazr olan termometre az ii ya da koltuk altna konularak vcut scakl llr.

Cval ve alkoll termometreler ile llemeyen scaklk derecelerini lmek iin metal termometreler kullanlr. Metal termometreler ile 1600 santigrat dereceye kadar olan yksek scaklklar llebilir. Fabrika ve frnlar kullanld yerlerdir.

1 ) Katlarda:
Bir cisme s verilirse o cismin scaklk derecesi ykselir. Bunun iin cisimlerin scaklk derecesi belirtilmitir. Saf suyun donduu scaklk derecesi 0, kaynad scaklk derecesi de 100 kabul edilmitir. Bu iki deerin aras 100 e paraya blnmtr. Bu bize santigrat scaklk derecesini verir. C ile gsterilir. Bundan baka Fahrenhayt ve Reomr scaklk dereceleri vardr.

2 ) Svlarda:
Svlar da genel olarak s aldklar zaman hacimce genleirler. Yalnz, svlarn belli bir hacimleri olmad iin bir kap iinde bulundurulurlar. Isyla hacim deimesini incelerken kabn genlemesini de gz nnde bulundurmak gereklidir. Yoksa, bulunan sonular yanl olur.

Bir kibrit alevi ile yemeimizi piiremeyiz. Genellikle evlerimizdeki ocaklarda 12 kglik tpler iinde svlatrlm petrol gaz kullanrz. Bu tp iindeki gaz yandnda yaklak 40 gn yemeimizi piirebiliriz. Ayn gaz verdii s ile odamz 7-8 gn stlabilir. nk tpn iindeki s kibrit alevinin verdii sdan ok fazladr. Bir ton ta kmrnn verdii s, iki ton linyitin verdii sdan daha fazladr. Bu yzden ton bana fiyat linyitin iki kat da olsa linyit yerine ta kmr alan karldr. nk ayn para ile daha ok s satn almaktadr. Sonu olarak s alnp satlan bir enerji eidi olmaktadr. Is enerjisi dorudan llemez.

TEEKKRLER