SES

SES NEDR?
Madde molekllerinin titreimiyle oluan bir dalga hareketidir.
Ses bir noktadan baka bir noktaya doru dalgalar halinde yaylr.

Ses madde deil, enerjidir..

Ses reten varlklara ses kayna denir.

Ses; kat ,sv ve gaz gibi maddesel bir ortamda yaylr.

Bolukta ses yaylmaz.
RNEK:Havas boaltlm bir fanusun iinde alan saatin sesi duyulmaz. nk saatin yayd ses dalgalarnn tanabilecei bir madde yoktur.

SESN OLUMASI VE YAYILMASI

Ses dalgalar titreim kaynandan enerji tarlar. Bu enerji, eitli ortamlar tarafndan iletilir. Bu esnada ortam yer deitirmez, hareket eden madde deil, hareket enerjisidir. Su yzeyindeki dalgalar ile havada yaylan ses dalgalar farkldr. Su dalgalarn grdmz halde, ses dalgalarn gremeyiz. Ses dalgalar havada kresel olarak yaylr.

Sesin yaylma hz baz etkenlere bal olarak deiir.

Bunlar; 1- Sesin yaylma hz ortamn scaklna baldr. Scaklk artka sesin o ortamdaki yaylma hz da artar.
2- Sesin yaylma hz ortamn cinsine baldr.

Ses kat maddelerde en hzl, gaz maddelerde ise en yavatr. 3-Sesin yaylma hz ortamn younluuna baldr. Ortamn younluu arttka sesin yaylma hz da artar. Ses olutuu ortamlarda dalgalar halinde yaylr.

Frekans: 1 saniyede oluan ses dalgas saysna frekans denir

Yksek frekansl ses daha ince duyulur. ok yksek frekansl sesler ise insanlar tarafndan duyulmayabilir.

Titreen bir cismin frekans unlara baldr: 1-Telin boyuna: telin boyu arttka frekans klr 2-Telin gerginliine: telin gerginlii arttka frekans artar. 3-Telin kesitine: tel kalnlatka frekans klr. 4- Telin cinsine

Genlik: Ses dalgasnn en yksek (tepe) noktas ve en dk (ukur) noktas arasndaki mesafenin yars genlik olarak isimlendirilir. Bir ses dalgasnn genlii ne kadar bykse sesin de iddeti o kadar byk olur.

YANKI
Ses dalgalarnn bir engele arptktan sonra yansyp geri dnmesi olayna yank denir.

Yank olaynn gereklemesi iin gerekli en kk uzaklk 20C de yaklak 17 metredir. Engelle aramzdaki uzaklk 17 metreden kk ise, yansyp geri dnen ses dalgalarn ayrt edemeyiz.

REZONANS: Bir ses kaynandan yaylan ses dalgalar

evredeki baz ses kaynaklarn etkileyerek titretirebilir. Frekanslar ayn olan kaynaklardan biri titretirildiinde, dier ses kaynann etki ile titremesi olayna rezonans denir.

SESN ZELLKLER
Bir sesi, baka bir sesten ayran zellikler vardr.

Sesin zellikleri unlardr:

1-Sesin iddeti 2-Sesin ykseklii 3-Sesin tn

1-SESN DDET
Sesin uzaktan veya yakndan duyulabilme zelliidir. Uzaktaki birine sesimizi duyurabilmemiz sesin iddetine baldr. Ses iddetine grlk de diyoruz. Ses iddetinin birimi desibeldir(dB). Yani sesin bir dalga boyunda ki gcdr.

2-SESN YKSEKL
Sesin Ykseklii (Pes ve Tiz Sesler): nce sesi kaln sesten ayran zelliktir. Bir sesin ince veya kaln olmas o ses kaynann titreim saysna baldr.

nce seslere tiz, kaln seslere pes ya da bas sesler denir. Yani yksek frekansl sesler tiz, dk frekansl sesler bas seslerdir

3-SESN TINI
Her ses kayna kendine zg ses karr.Keman sesini mandolinden, kaval sesini fltten ayran zelliktir. Ayn ykseklikte ve ayn iddette baka baka mzik aletlerine ait sesleri kulamz ayrt edebilir.te sesin bu zelliine sesin tn ad verilir.

SES SKANDL

Ses iskandili sesi len bir alettir. Ses yaltmnda ve yank oluumunda kullanlan maddelerden oluur. Sesi alglayarak ler. Yanklar alglayabilir. Buda onu zelletiren bir zelliktir.

Sesin Yaylma Hz
Ses, ortam taneciklerini titretirerek hareket ettii iin ortamdaki taneciklerin birbirlerine yaknlklar sesin hzn etkiler. Sesin yaylma hz baz etkenlere ba olarak deiir. Yani ses her ortamda ayn hzla yaylmaz.

1) Sesin yaylma hz ortamn cinsine baldr. Ortama gre sesin yaylma hznn karlatrlmas VKat> VSv>Vgaz
2) Sesin yaylma hz ortamn younluuna baldr. Ortamn younluu arttka sesin yaylma hz da artar. 3) Sesin yaylma hz ortamn scaklna da baldr. Ortamn scakl arttka sesin hz da artar. nk scak ortamn tanecikleri, souk ortamn taneciklerinden daha hzldr.

Bir sonra ki derste grmek zere..