T.C.

BABAKANLIK DEVLET ARVLER GENEL MDRL Osmanl Arivi Daire Bakanl Yayn Nu: 42

BABAKANLIK OSMANLI ARV REHBER

KNC BASKI

stanbul - 2000

Hazrlayanlar Hac Osman YILDIRIM Nazm YILMAZ Yusuf hsan GEN Tashih Fuat YAVUZ

Bilgisayar Dizgi Yakup YILDIRIM Zeynel NEL Sayfa Dzenleme Ali Haydar GENR

Baskya Hazrlama Murat ENER Salih DUTOLU

ISBN. ...................

BABAKANLIK OSMANLI ARV REHBER

NSZ
nl Osmanl tarihisi Prof. Dr. Halil NALCIK "Bana Osmanl Arivlerini verin size bir kltr imparatorluu kuraym" diyerek Osmanl Arivleri'nin nemini ok veciz bir ekilde ortaya koymutur. Bilindii zere, her millet bir tarih mirasn sahibidir. Bu tarih mirasn ok nemli bir blmn arivler, ktphneler ve eski eserler gibi madd ve manev kltr varlklar tekil ederler. Millet olabilme ve kalabilmede bu kltr varlklarnn byk yeri ve rol vardr. Arivler, devletin ve fertlerin haklarn ve milletleraras mnasebetleri belgeler ve korurlar. Bir konuyu aydnlatmaya ve tespite yararlar. Bu arada ait olduu devrin rf ve detlerini, sosyal yapsn, meselelerini ve bunlar arasndaki mnasebetleri ortaya koyarlar. Trkiye, ariv malzemesi bakmndan ok byk zenginlie sahiptir. Osmanl Devleti'nden devralnan byk mirasla, bugn dnyann en zengin ariv potansiyeline sahip sayl lkelerden birisi durumundayz. Bugn dnyada 19'u Arap, 11'i Balkan ve Avrupa, 3' Kafkas, 2'si Orta Asya Trk devleti, 2'si Kbrs, srail ve Trkiye Cumhuriyeti olmak toplam 39 bamsz lke Osmanl Devleti'nin hkmrn olduu corafya zerinde yer almaktadr. Bu lkelerin Osmanl dnemlerindeki tarihlerinin en zengin kayna Osmanl Arivleri'dir.

Orta ve Yakn Dou, Balkan ve Akdeniz lkeleri ierisinde kudretli ve kuvvetli devlet olabilme vasfn uzun sre devam ettiren Osmanl Devleti'nde, ariv fikri ok eskilere kadar uzanmaktadr. Arivin, bir milletin tarih ve kltr hazinesi olduunu idrk eden ecddmz, bunun iindir ki, kurduu ariv tekiltna "Hazne-i Evrk" adn vermitir. Binlerce yerli ve yabanc aratrmacnn yararland Osmanl Arivi'nin tantlmas konusunda byk bir boluu dolduracana inandm, Osmanl Arivi hakknda en yeni bilgileri ihtiv eden Osmanl Arivi Rehberi'ni hazrlayan Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl personeline ve eserin ortaya kmasnda emei geenlere teekkrlerimi sunar, eserin ilgililere yararl ve yardmc olmasn dilerim.

Seluk POLAT Babakanlk Mstear Yardmcs

VI

SUNU
Gemi ile bugn ve gelecek arasnda salam kprler kurulmas, siyaset, ekonomi, toplum hayat ve kltr alannda yaanan tecrbelerin gelecek kuaklara salkl bir ekilde aktarlmas devletlerin ve milletlerin tarihinde ok byk nem tamaktadr. Arivlerin en byk zellii, toplum ilimlerine balang ve ilk elden kaynak olmalardr. Bundan dolaydr ki, bir devletin ve milletin tarihi, devlet ve millet hayatnn z izgileri demek olan arivlerinde gizlidir. kta zerinde, ok geni bir corafyada ve alt yz seneyi akn bir zaman diliminde hkmrn olmu ve eitli milletleri bnyesinde barndrm olan Osmanl Devleti'nden, Trkiye Cumhuriyeti'ne intikal etmi zengin ariv malzemesi yalnz Trkiye'nin deil, bugn mstakil devlet kurmu eitli milletlerin mill ve ortak tarihlerinin tespitinde ve yazlmasnda bavurulacak otantik deerdeki tek kaynaktrlar. zellikle btn Balkan, Akdeniz, Kuzey Afrika ve Arap lkelerine it ilk elden tarih kaynaklar Osmanl Arivleri'ndedir. Osmanl Arivleri'nin en byk hususiyeti, Trkiye'nin olduu kadar, bugn mstakil devletler kurmu olan 40'a yakn Orta ve Yakn Dou, Balkan, Akdeniz, Kuzey Afrika ve Arap lkelerinin kltr, iktisat ve siyas tarihlerinin gn na karlmasnda, milletleraras haklarn ispat ve korunmasnda, ayrca vatanda haklarnn gerektiinde hukuk mesnedi olmas bakmndan sahip olduu mstesna deeridir.

VII

Gnmzde, bu lkelere mensup aratrclar, kendi mill arivlerini kurmak, toplum ilimleri asndan var olular ile ilgili meseleleri incelemek, tespit ve deerlendirmek iin Osmanl Arivleri'nde aratrmalar yapmak mecburiyetini duymaktadrlar. Osmanl Devleti'nden intikal eden en zengin ve deerli ariv malzemesi Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl'ndadr. Osmanl Devleti'nin merkez tekilt kurulularndan olan Divn- Hmayn, Bb- Defter ve Bb- saf (Bb- l)'ye ve bunlarn eitli daire ve kalemlerine it sicil, defter ve vesikalar ihtiva eden Babakanlk Osmanl Arivi, sahip bulunduu ariv malzemesinin hususiyeti itibariyle, bu dnem iin phesiz devlet arivi vasfn tamaktadr. Babakanlk Osmanl Arivi dnda, bir saray arivi hviyeti tayan Topkap Saray Arivi, Osmanl ictima bnyesinde hayr ve hasent messesesi olan vakflara it vakfiyelerin sicil ve vesikalarn ihtiva eden Vakflar Arivi, er mahkemelerde kadlar tarafndan verilen hkmlerin, hccet ve kararlarn ve yaplan ilemlerin kaydedilmi olduu er Siciller Arivi ve tapu tahrr defterleri ile buna dir mumelt evrknn bulunduu Tapu ve Kadastro Arivi (Kuyd- Kadme), ihtiv ettikleri bu tr ariv malzemesi itibariyle daha husus bir mahiyette olup, ariv olarak ayr bir nem arzederler. Babakanlk Osmanl Arivi ise esas itibariyle, Osmanl Devleti'nin merkez tekilatnn ariv malzemesini ihtiva etmesi sebebiyle, bir bakma, Osmanl dnemi iin bir ana ariv hviyetini tamaktadr. * Babakanlk Osmanl Arivi'nde muhafaza edilmekte olan, yerli ve yabanc aratrclarn istifadesine sunulan ok eitli ve deerli ariv

VIII

malzemesi vardr. Buna mukbil, Babakanlk Osmanl Arivi'ni btn ile tantan Trke neriyat fazla deildir. Hele yabanc dillerde, mahdut sayda makalenin dnda bu tr neriyata rastlamak mmkn deildir. Babakanlk Osmanl Arivi hakknda bugne kadar drt rehber(*)yaynlanmtr. Bunlardan ilki, Sayn Mithat SERTOLU'nun hazrlam olduu "Muhteva Bakmndan Baveklet Arivi" adl klavuzdur. Bu eser, aratrmaclarn kendi ihtisas dallarna gre arivdeki malzemeden ne ekilde istifade edebileceklerini tespit imknn onlara verebilmek gayesiyle hazrlanmtr. Sz konusu rehber, yaklak yirmi be yl sreyle, Babakanlk Osmanl Arivi almalar ve arivdeki aratrmalar iin klasik bir eser hviyetini tamtr. Bahse konu rehberlerin ikincisi, Sayn Atill ETN'in hazrlam olduu "Babakanlk Arivi Klavuzu" adl eserdir. Bu eserde, Osmanl Arivi'nin ihtiv ettii malzeme, tasnifler, aratrmaya ak blmler ve devam etmekte olan tasnif almalar tantlmtr. Eser, bu hviyetiyle yukarda zikredilen birinci almay tamamlar mahiyettedir. nc rehber, Trkiye Cumhuriyeti'nin de yesi bulunduu slm Konferans Tekilt'nn slm Tarih, Sanat ve Kltr Aratrma Merkezi (RCCA) tarafndan, Osmanl Arivi'nden yararlanacak ye lkelerin

*-Mithat SERTOLU, Muhteva Bakmndan Baveklet Arivi, Ankara 1955, XVI+90 s. Atill ETN, Babakanlk Arivi Klavuzu, stanbul 1979, XV+172 s. (Eser, talyanca'ya da tercme edilmitir). Necati AKTA-smet BNARK, el-Arf'l-Osmn (Ottoman Archives-Babakanlk Arivi), Amman, H. 1406 /M. 1986, 521s. "Publications of the Research Centre for Islamic History, Art and Culture in Istanbul and the Centre for Archives and Manuscripts, University of Jordan" (Eser, ngilizceye de tercme edilmitir). Yusuf hsan GENAbdlmecid MUTAF vd., Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi, Ankara 1992, XXVI+634 s.

IX

aratrclar iin smet BNARK ve Necati AKTA'a hazrlattrlarak, Arapa olarak yaynlanmtr. Bu eserde, arivdeki malzemeler, tasnifler, aratrmaya ak olan fonlar, Osmanl Devleti merkez tekilat tarihi ile birlikte dnlerek sistematik bir ekilde tantlm; aratrmaclarn ariv malzemesine en kolay yoldan ne ekilde ulaabilecekleri esprisi n plnda tutulmutur. Atfta bulunulan bu rehberler, Osmanl Arivi'nde aratrma yapan yerli ve yabanc aratrmaclarn bavuracaklar kaynak eser olma hviyetini tamakla birlikte, yeni tasnif almalarn yanstmamaktaydlar. Zira, en son yaynlanan rehber 1986 tarihini tamaktayd. 1987 ylnda Osmanl Arivi'ne yeni personel alm sonucu hzlandrlan tasnif almalar neticesinde hazrlanan kataloglar aratrclarn istifadesine sunulmakta, tasnifi tamamlanan fonlar aratrmaclara almaktayd. Bu itibarla, yeni bir rehberin hazrlanmas mecburiyeti kendiliinden ortaya km olup, bu dncenin sonucu olarak Osmanl Arivi Daire Bakanl tarafndan yeni bir rehber hazrlatlarak 1992 ylnda "Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi" adyla yaynlanmtr. ok ksa zamanda bu eserin mevcudunun tkenmesi ve geen zaman ierisinde pek ok fonun tasnifinin tamamlanarak aratrmaya almas mevcut rehberin geniletilmi yeni basksn zarur hale getirmitir. Hazrlanan bu rehber, bu dncenin mahsuldr. Rehber, Trk ve yabanc aratrclara Osmanl Arivi'ni tantmak, aratrmalara ak fonlar hakknda bilgi vermek, zellikle srdrlen tasnif almalarna it en yeni bilgileri aratrclara sunabilmek maksadyla hazrlanmtr. *

Osmanl Arivi Rehberi, Giri, drt blm, ekler, bibliyografya ve indeksten meydana gelmektedir. "Giri" ksmnda, Osmanl Devleti'nde arivcilik fikri, evrkn muhafazasna gsterilen titizlik, Osmanl Arivleri'nin tarih seyri ile Hazne-i Evrk'ta bugne kadar yaplan tasnifler hakknda aklayc bilgiler verilmitir. Defter ve belge serleri hazrlanrken kalem adlar esas alnm olup; bir kaleme ait btn defter veya belgeler hangi kataloglarda olursa olsun bir balk altnda toplamaya gayret edilmitir. Birinci blmde; Divn- Hmayn, Bb- saf, Defterhne-i mire, Bb- Defter, Bb- l, Yldz Saray defterleri ile nezaretler, vilayet-mfettilikler (tara arivleri) ve byk dairelere ait defterler ve dier defter serleri ile ilgili bilgiler verilmitir. Ayn isimdeki defter ve belge serleri iin aklayc genel bilgiler daha ziyade defterler blmnde verilmeye gayret edilmitir. kinci blmde; Divn- Hmayn, Bb- saf, Defterhne-i mire, Bb- Defter, Bb- l, Yldz Saray belgeleri ile nezaretler, vilayet-mfettilikler (tara arivleri) ve byk dairelere ait belgeler ve Ali Emir Tasnifi, bnlemin Tasnifi gibi dier belge serleri ile ilgili bilgiler verilmitir. nc blmde; harita, pln-proje-kroki, albm ve fotoraf koleksiyonlar; Ali Fuat TRKGELD, Prof. Dr. Cavit BAYSUN ve dier ahslardan intikal eden ariv malzemeleri ile yurt ii ve yurt d ariv merkezlerine ait ariv malzemesi ve kataloglar hakknda bilgi verilmitir. Drdnc blmde; Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn idar yaps, Devlet ariv hizmetleri ile ilgili kanunlar, aratrmaclara n

XI

bilgiler, Devlet Arivleri'nde aratrma yapacak olanlarn tbi olacaklar esaslar vb. bilgiler yer almaktadr. "Ekler" ksmnda, aratrmaclarn almalarna yardmc olmak iin "padiah ve sadrazamlarn saltanat yllar" ile "Kanun'den XIX. yzyla kadar onar yllk, XIX. yzyldan Osmanl Devleti'nin yklna kadar ise her yla gre dzenlenmi hicr, milad ve rum takvim" tamamlayc bilgiler olarak verilmitir. ndeks hazrlanrken, aratrmaclar defter ve belge serlerine daha kolay ulatrmak iin analitik indeks yaplmtr. Aratrmaclar bir konu, bir defter veya belge sersi aryorlarsa; "indekiler"den ziyade "ndeks" blmn kullanmalar kendilerine daha byk kolaylk salayacaktr. Defter serlerinin tamamnn tablo olarak almn vermek mmkn olmadndan, aratrmaclarn, ak olarak tablosu verilmeyen defter kataloglarn taramalar gerekmektedir. Osmanl Arivi Rehberi'nin, Osmanl Arivleri ile ilgili olarak yaplacak yeni almalara k tutmasn, ilgililere yardmc ve yararl olmasn dileriz.

Yayna Hazrlayanlar

XII

KISALTMALAR
M. S. Ra. R. Ca. C. B. . N. L. Za. Z. El. Et. Er. a.g.e. a.g.m. BEO. bkz. BOA. BTTD. DA. gs. yer H. Muharrem/ Milad Safer Rabulevvel Rebulhir Cemziyelevvel Cemziyelhir Receb aban Ramazan evval Zilkde Zilhicce Evil Evst Evhir Ad geen eser Ad geen makale Bb- l Evrk Odas Baknz Babakanlk Osmanl Arivi Belgelerle Trk Tarihi Dergisi Diyanet slm Ansiklopedisi Gsterilen yer Hicr

XIII

K. Kat. Mad. m. mk. nu s. T. TED. TOEM. Ts. vb. vd. Ves. Ade. vs. yay. yy.

Kanunnmesi var Katalou Madalya Madde Mkerrer Numara Sayfa Timar Tarih Enstits Dergisi Trih-i Osman Encmeni Mecmuas Tarihsiz ve benzeri ve devam Vesika Adedi Vesir Yaynlar/Yaynlayan Yzyl

XIV

NDEKLER
sayfa NSZ ............................................................................................................................................ SUNU ............................................................................................................................................. KISALTMALAR ........................................................................................................................ NDEKLER ............................................................................................................................ V VII XIII XV

GR
Belgelerin Muhafazas ve Tanzimat Devrine Kadar Osmanl Arivcilii XXXV XL XL XLI XLII

Tanzimat ncesinde Merkez Devlet Daireleri ve Arivlerinin Durumuna Genel Bak ................................................................................................. a. Bb- l ................................................................................................................. b. Bb- Defter ......................................................................................................... c. Bb- Serasker .....................................................................................................

d. Bb- Mehat ........................................................................................................ XLIII Osmanl Devleti'nde Modern Arivcilik almalar .......................................... XLIII Tasnif Faaliyetleri ........................................................................................................... XLVII

BRNC BLM
OSMANLI ARV'NDEK DEFTER TASNFLER OSMANLI ARV'NDEK DEFTER TASNFLER .............................................. I. DVN-I HMAYN, BB-I SAF VE DEFTERHNE- MRE DEFTERLER ..................................................................................................... A. DVN-I HMAYN VE BB-I SAF DEFTERLER .......................... 1. Divn (Beyliki) Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler ................. 3 5 5 6

XV

a. Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri ............................................................ aa. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Beyliki Kalemi Defterleri ...................................................................... ab. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Beyliki Kalemi Defterleri ...................................................................... b. Mhimme Defterleri ........................................................................................ ba. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mhimme Defterleri .................................................. bb. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme Defterleri .................................................................................. bc. Mhimme Zeyli Defterleri ....................................................................... bd. Mhimme-i Askir Defterleri ................................................................. be. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Mektme Defterleri ........................................................... bf. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Mektme Defterleri ........................................................... bg. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Msr Defterleri ................................................................... bh. 980 Numaral "Bb- Asf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Msr Defterleri ................................................................... c. ikayet Defterleri ............................................................................................... ca. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki ikayet Defterleri ........................................................................................ cb. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki ikayet Defterleri ........................................................................................ d. Ahkm Defterleri .............................................................................................. da. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Ahkm Defterleri db. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Ahkm Defterleri ........................................................................................ db1. Adana Ahkm Defterleri ................................................................ db2. Anadolu Ahkm Defterleri ............................................................ db3. Bosna Ahkm Defterleri ................................................................. db4. Cezir ve Rakka Ahkm Defterleri ............................................. db5. Diyarbekir Ahkm Defterleri ........................................................ db6. Erzurum Ahkm Defterleri ............................................................ XVI

sayfa 6 7 7 7 10 18 18 19 21 21 22 23 23 24 24 24 25 26 26 26 26 27 27 28

db7. Halep Ahkm Defterleri ................................................................. db8. stanbul Ahkm Defterleri ............................................................. db9. Karaman Ahkm Defterleri ........................................................... db10. Mara Ahkm Defterleri .............................................................. db11. Mora Ahkm Defterleri ................................................................ db12. zi ve Silistre Ahkm Defterleri ............................................... db13. Rumeli Ahkm Defterleri ............................................................ db14. Sivas Ahkm Defterleri ................................................................ db15. m- erf Ahkm Defterleri .................................................... db16. Trabzon Ahkm Defterleri .......................................................... dc. "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"ndaki Ahkm Defterleri ........................................................................................ e. Asker Ruzname Defteri ............................................................................... f. Divn Memurlarna Ait Sicil ve Knye Defterleri .............................. g. Dvel-i Ecnebiye Defterleri .......................................................................... ga. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Dvel-i Ecnebiye Defterleri .................................................................... gb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Dvel-i Ecnebiye Defterleri .................................................................... h. Gayr-i Mslim Cematlere Ait Defterler ............................................... ha. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Gayr-i Mslim Cematlere Ait Defterler ............................................ hb. Kilise Defterleri .......................................................................................... hb1. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri .................................................................................... hb2. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri .................................................................................... . Hadariye Defterleri ........................................................................................... j. zn-i Sefne Defterleri ....................................................................................... ja. 980 Numaral "Bb- Asfi Defterleri Katalou"ndaki zn-i Sefyin Defterleri ............................................................................. jb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki zn-i Sefne Defterleri ............................................................................... k. Kalabend, Nefy ve Ksas Defterleri .........................................................

sayfa 28 28 29 29 29 30 30 31 31 31 32 32 32 33 33 34 38 38 39 39 39 41 41 42 42 42

XVII

sayfa ka. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Kalabend Defterleri .................................................................................. kb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Kalabend Defterleri .................................................................................. l. Kanunnme-i Asker Defterleri ................................................................... m. Krm Hanl Defteri ..................................................................................... n. Nme-i Hmayn Defterleri ........................................................................ o. ehbenderlik Defterleri .................................................................................. p. Tevzt, Zehir, Esnaf ve htisb Defterleri ......................................... r. Yol ve Menzil Defterleri ................................................................................. s. Muhtelif ve Mtenevv Defterler ................................................................ 2. Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri ...................................................................... a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri ................................................................. b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri ............................................................................... c. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri ................................................................. 3. Rs Kalemi Defterleri .......................................................................................... a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Rs Defterleri b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Rs Defterleri ............ c. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Rs Defterleri ................................................................................................... 4. med Kalemi Defterleri ....................................................................................... a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki med Kalemi Defterleri ................................................................................. b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki med Kalemi Defterleri ................................................................................. 5. Terifat Kalemi Defterleri .................................................................................... 6. Sadaret Mektub Kalemi Defterleri ................................................................. a. 980 Numaral" Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Sadaret Mektub Kalemi Defterleri ............................................................. b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Bb- l Mektub-i Sadr- l Kalemi Defterleri ...................................................... 7. Sadaret Kethdl (Kethd Kitbeti) Kalemi Defterleri ................. XVIII 42 43 43 43 44 45 46 47 48 52 53 53 69 72 73 73 77 84 85 85 87 89 89 90 92

8. Reislkttablk Kalemi Defterleri .................................................................... 9. avubalk Defterleri .......................................................................................... 10. Byk ve Kk Tezkirecilik Kalemi Defterleri ..................................... 11. Vakanvislik Kalemi Defterleri ..................................................................... B. DEFTERHNE- MRE DEFTERLER ........................................................ 1. Tahrir Defterleri ....................................................................................................... a. 979 Numaral "Bb- saf Defterhne-i mire Defter Katalou"ndaki Tahrir Defterleri ................................................................. b. 981 Numaral "Tapu Tahrir Defterleri Fihristi"ndeki Tahrir Defterleri ................................................................................................. c. 1000 Numaral "Ankara Tapu Kadastro Arivi Tahrir Defterleri Fihristi"ndeki Tahrir Defterleri ................................................. c. Tahrir Defterlerindeki Yerleim Merkezleri ve Bulunduklar Defterlerin Fihristi .................................................................. 2. Timar Ruzname (Timar ve Zemet Tevcihi Defterleri) ....................... II. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE MTEFERRK KONULU DEFTERLER .................................................................................................. A. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER ........................................................................................................ 1. Anadolu Muhasebesi Kalemi Defterleri ........................................................ 2. Askir-i Mansre Kalemi Defterleri ............................................................... a. "Bamuhasebe Kalemi Defterleri Kataloglar"ndaki Askir-i Mansre Defterleri ........................................................................... b. "Masrift- Muhasebe Kalemi Defterleri Kataloglar"ndaki Askir-i Mansre Defterleri ........................................................................... 3. Avlonya Gmr ve Avlonya Muktaas Kalemlerine Ait Defterler 4. Babakkulu Kalemi Defterleri .......................................................................... 5. Bamuhasebe Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler ...................... a. Bamuhasebe Kalemi Defterleri ..................................................................... b. Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Birimlere Ait Defterler .......................... ba. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Bamuhasebe'ye Bal Birimlere Ait Defterler .................................................................. bb. 602-613 Numaral "Bamuhasebe Kalemi ve Ek Kodlar" Kataloglarndaki Bal Birimlere Ait Defterler ................................

sayfa 93 93 93 94 95 97 97 97 98 99 134

136 138 138 138 139 140 140 141 142 143 143 143 144 XIX

6. Bamuktaa Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler ......................... 7. Bursa Muktaas Kalemi Defterleri ................................................................ 8. Byk Kale ve Kk Kale Kalemi Defterleri ........................................... a. Byk Kale Kalemi Defterleri ......................................................................... b. Kk Kale Kalemi Defterleri ........................................................................ 9. Byk Ruzname ve Kk Ruzname Kalemleri ile Bal Birimlerine Ait Defterler ........................................................................ a. Byk Ruzname Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler .............. b. Kk Ruzname Kalemi Defterleri ............................................................. 10. Cerde Odas Defterleri ....................................................................................... 11. Cizye Muhasebesi Kalemi Defterleri ............................................................ 12. Cizye Ziydesi Kalemi Defterleri ................................................................... 13. eltik Rsmu Kalemi Defterleri ................................................................... 14. Defterdar Mektub Kalemi Defterleri .......................................................... 15. Evmir-i Maliye Kalemi Defterleri ................................................................ 16. Ganem Muktaas Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler .......... 17. Haremeyn Muhasebesi Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler 18. Haremeyn Muktaas Kalemi Defterleri .................................................... 19. Haslar Muktaas Kalemi ve Bal Birimine Ait Defterler ................ 20. Havss- Cedde Kalemi Defterleri ................................................................ 21. stanbul Muktaas Kalemi Defterleri ......................................................... 22. Kalemiye Dairesi Defterleri .............................................................................. 23. Kefe Muktaas Kalemi Defterleri ................................................................. 24. Kk Evkf Kalemi Defterleri ...................................................................... 25. Maden Muktaas Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler .......... 26. Masraf- ehriyr Kalemi Defterleri ........................................................... 27. Mensuht (Kapudn- Dery) Kalemi Defterleri .................................... 28. Mevkuft Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler ............................ 29. Muktaa-i Cedd-i l Kalemi Defterleri ................................................... 30. Navul Kalemi Defterleri ..................................................................................... 31. Piskoposluk Kalemi Defterleri ......................................................................... 32. Piyade Mukbelesi Kalemi Defterleri ..........................................................

sayfa 158 160 160 160 161 161 161 162 163 163 165 165 165 166 166 167 169 170 170 170 171 171 172 172 173 173 174 177 177 178 178

XX

33. Salyne Kalemi Defterleri .................................................................................. 34. Svari Mukbelecilii Kalemi Defterleri .................................................... 35. Terifat Kalemi Defterleri ................................................................................. 36. Vridt- Slih, Vridt- kk- Evvel ve Vridt- kk- San Kalemlerine Ait Defterler ................................................................................... a. Vridt- Slih Kalemi Defterleri ................................................................... b. Vridt- kk- Evvel Kalemi Defterleri .................................................... c. Vridt- kk- San Kalemi Defterleri ....................................................... 37. Yenieri Kalemi Defterleri ................................................................................ B. MTEFERRK KONULU DEFTERLER .........................................................

sayfa 179 180 180 181 181 182 182 182 183

III- BB-I L DEFTERLER ............................................................................................ 1. Bb- l Sadaret Dairesi Kalemlerine Ait Defterler ............................... a. Sadaret Hazne-i Evrk Mdrl rde Kayt Defterleri ......... b. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri .......................................... ba. Arzuhl Defterleri ...................................................................................... ba1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Arzuhl Defterleri ................................................................................ ba2. 593 Numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"ndaki Arzuhl Defterleri ......................... bb. Gayr-i Mslim Cemaatlere Ait Defterler ........................................... bb1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Gayr-i Mslimlerden Gelen Takrirlerle lgili Defterler .......... bb2. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri .................................................................................... bb3. 593 Numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"ndaki Kilise Defterleri ............................. bc. Hanedan Defterleri ..................................................................................... bd. mtiyaz Defterleri ....................................................................................... be. zn-i Sefne Defterleri ............................................................................... bf. Maa Defterleri ............................................................................................ bg. Mukvelenme ve Mukvelt Defterleri ............................................ bg1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Mukvelt Defterleri ..........................................................................

185 186 186 187 187 187 188 188 188 188 189 189 189 190 190 190 191 XXI

sayfa bg2. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mukvelenme ve Mukvelt Defterleri ..................................... 191 bh. Muktez Defterleri ..................................................................................... b. Nefy ve Ksas Defterleri ........................................................................... bj. Nian Defterleri ............................................................................................ bj1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Nian ve Nian Berat Koan Defterleri ...................................... bj2. 593 Numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"ndaki Nian Defterleri ............................. bj3. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Nian Defterleri .................................................... bk. Nizamt Defterleri ..................................................................................... bk1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Nizamt Defterleri ............................................................................... 192 194 195 195 196 196 198 198

bk2. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Nizamt Defterleri ............................................................................... 199 bl. Tekd Defterleri ........................................................................................ bm. Tevcht- Mlkiye Defterleri ............................................................... bn. Sadaret Divn- Hmayn Kalemlerine Ait Muhtelif Defterler... c. Sadaret Mektub Kalemi Defterleri .......................................................... ca. Buyruldu ve lmuhaber Defterleri ......................................................... cb. Ayniyat Defterleri ....................................................................................... cb1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Ayniyat (Nezaret-Devir Giden) ve (Vilyt Giden) Defterleri ................................................................. cb2. 595 Numaral "BEO. Ayniyat Defterleri Katalou"ndaki Ayniyat Defterleri ................................................................................ d. Sadaret med Kalemi Defterleri .............................................................. da. 524 Numaral "Sadaret med Kalemi Defterleri Katalou"ndaki Defterler ......................................................................... db. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki med Kalemi rde-i Seniyye ve Muhtelif Defterleri ................................. e. Sadaret Terifat Kalemi Defterleri ............................................................ ea. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Terifat Kalemi Defterleri ....................................................................... 200 200 201 201 201 202

202 202 209 209 209 209 209

XXII

sayfa eb. 594 Numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"ndaki Terifat Defterleri ....................................................... f. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi Defterleri ....................................... g. Sadaret Mteferrik Defterleri ..................................................................... ga. mza ve statistik Defterleri ..................................................................... gb. ifre Defterleri ............................................................................................ gc. Zimmet Defterleri ....................................................................................... gd. Jurnal Defterleri .......................................................................................... ge. Sadaret Kalemlerine Ait Muhtelif Defterler ...................................... h. Sadaret'e Bal Komisyonlara Ait Defterler ........................................ 2. Bb- l Evrak Odas (Arivi) Defterleri ..................................................... a. Nezaret ve Devir Gelen-Giden Defterleri ................................................. aa. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Devir-Nezaret Gelen-Giden Defterleri ....................................... ab. 594 Numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"ndaki Nezaretler Gelen-Giden Defterleri ................ b. Vilyt Gelen-Giden Defterleri ...................................................................... ba. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Vilyt Gelen-Giden Defterleri ....................................................... bb. 593 Numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"ndaki Vilyt Gelen-Giden Defterleri ....................... 3. Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Defterler ............................ a. Deav Nezareti Defterleri .................................................................................. b. Meclis-i Vl Riyaseti Defterleri ................................................................... c. ra-y Devlet Defterleri ................................................................................... d. Divn- Ahkm- Adliye Defterleri ................................................................ e. Tanzimat- Hayriye ve Meclis-i Tanzimat Defterleri .............................. ea. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Tanzimat- Hayriye Defteri ..................................... eb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Meclis-i Tanzimat Defterleri .................................................................. 210 210 210 210 211 211 211 212 212 213 213 213 213 217 217 218 226 227 227 229 229 231 231 232

XXIII

IV. YILDIZ SARAYI ARV DEFTERLER ............................................................. 1. Yldz Maruzat Defterleri ..................................................................................... 2. Yldz Tasnifi Defterleri ........................................................................................ V. NEZARETLER, VLAYET-MFETTLKLER (TARA ARVLER) VE BYK DARELERE AT DEFTERLER ...................................................... A. NEZARETLER ............................................................................................................... 1. Dahiliye Nezareti Defterleri ................................................................................ a. Nezaret Genel Kalemleri Defterleri ............................................................... b. Sicill-i Ahvl Komisyonu Defterleri ............................................................. 2. Hariciye Nezareti Defterleri ................................................................................ 3. Evkf- Hmayn Nezareti Defterleri ............................................................ a. Nezaret ncesi (Haremeyn Muhasebecilii) Defterleri ......................... b. Nezaret Dnemi Defterleri ............................................................................... c. Surre Defterleri ..................................................................................................... 5. Shhiye Nezareti Defterleri .................................................................................. 6. Zaptiye Nezareti Defterleri .................................................................................. a. Zaptiye Miriyeti Dnemi ............................................................................... b. Zaptiye Nezareti Dnemi .................................................................................. 7. Marif Nezareti Defterleri ................................................................................... 8. Maliye Nezareti Defterleri ................................................................................... a. Mektub Kalemi Defterleri ............................................................................... b. Evmir-i Maliye Kalemi Defterleri ............................................................... c. Masrift Muhasebecilii Defterleri ............................................................. d. Vridt Muhasebesi Defterleri ........................................................................ da. Temettut Defterleri .................................................................................. db. Cizye Defterleri ........................................................................................... e. Cerde Odas Defterleri ...................................................................................... f. Maliye Ksm Mteferrik Defterleri ............................................................... g. Muvzene (Bte) Defterleri ........................................................................... 9. Bb- Serasker Defterleri ....................................................................................

sayfa 233 234 234

237 237 238 239 240 241 242 243 243 244 247 248 248 249 250 250 251 251 252 253 254 254 255 256 256 257

4. Ticaret, Nfia, Orman, Medin ve Zirat Nezaretlerine Ait Defterler 245

XXIV

B. BYK DARELERE AT DEFTERLER ........................................................ 1. Hazne-i Hssa Nezareti Defterleri .................................................................. a. Hazne-i Hssa Knye ve Maa Defterleri .................................................. b. Hazne-i Hssa Sicil Fihristleri ....................................................................... c. Hazne-i Hssa Nezareti Genel Defterleri ................................................... 2. Darphne-i mire Defterleri .............................................................................. 3. Mill Emlak'tan Devralnan Defterler ............................................................ C. VLAYET VE MFETTLKLERE (TARA ARVLER) AT DEFTERLER ........................................................................................................ 1. Kbrs Mutasarrfl Defterleri ........................................................................ 2. Rumeli Mfettilii Defterleri ............................................................................

sayfa 258 258 259 259 259 259 260 261 261 263

VI. DER DEFTER TASNFLER ................................................................................. A. Kmil Kepeci Tasnifi Defterleri .................................................................................. B. Maliye'den Mdevver Defterler Tasnifi ....................................................................

267 267 270

KNC BLM
OSMANLI ARV'NDEK BELGE TASNFLER I. DVN-I HMAYN, BB-I SAF VE DEFTERHNE- MRE BELGELER .......................................................................................................................... A. DVN-I HMAYN VE BB-I SAF BELGELER ............................. 1. Divn (Beyliki) Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ................... a. Divn (Beyliki) Kalemi Belgeleri ................................................................ b. Asker Ruzname Belgeleri .............................................................................. c. Dvel-i Ecnebiye Belgeleri .............................................................................. d. Gayr-i Mslimler Din ve Hayr ler Kalemi Belgeleri ......................... e. Kalabend Kalemi Belgeleri ............................................................................. f. Kbrs Mhimme Ksm Belgeleri .................................................................. g. Kbrs ikayeti Ksm Belgeleri ...................................................................... h. Krm Hanl Kalemi Belgeleri ..................................................................... . Mhimme Kalemi Belgeleri .............................................................................. j. Msr Valilii Ksm Belgeleri .......................................................................... 281 281 283 283 283 283 284 284 284 284 285 285 286 XXV

k. Nme-i Hmayn Ksm Belgeleri ................................................................ l. ikayet Kalemi Belgeleri ................................................................................... m. Yol ve Menzil Kalemi Belgeleri ................................................................... 2. Tahvil (Nian) Kalemi Belgeleri ........................................................................ a. Tahvil (Nian) Kalemi Belgeleri .................................................................... b. Ordu Nian Kalemi Belgeleri .......................................................................... 3. Rs Kalemi Belgeleri ........................................................................................... 4. med Kalemi Belgeleri ......................................................................................... a. med Kalemi Belgeleri .................................................................................... b. med Kalemi Krm Hanl Belgeleri ....................................................... 5. Terifat Kalemi Belgeleri ...................................................................................... 6. Sadaret Mektub Kalemi Belgeleri ................................................................... 7. Sadaret Kethdl (Kethd Kitbeti) Kalemi Belgeleri ................... 8. Reislkttablk Kalemi Belgeleri ...................................................................... 9. avubalk Kalemi Belgeleri ........................................................................... 10. Byk ve Kk Tezkirecilik Kalemi Belgeleri ....................................... 11. Vakanvislik Kalemi Belgeleri ....................................................................... B. DEFTERHNE- MRE KALEM BELGELER .......................................

sayfa 286 286 287 287 287 287 287 288 288 288 288 288 289 289 289 289 290 290

II. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE MTEFERRK KONULU BELGELER ..................................................................................................... A. BB-I DEFTER (MALYE KALEMLER) VE BALI BRMLERNE AT BELGELER ........................................................................ 1. Anadolu Muhasebesi Kalemi Belgeleri .......................................................... 2. Askir-i Mansre Kalemi Belgeleri ................................................................. 3. Avlonya Gmr ve Avlonya Muktaas Kalemlerine Ait Belgeler a. Avlonya Gmr Kalemi Belgeleri ............................................................. b. Avlonya Muktaas Kalemi Belgeleri ........................................................... 4. Babakkulu Kalemi Belgeleri ............................................................................ 5. Bamuhasebe Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ........................ a. Bamuhasebe Kalemi Belgeleri ....................................................................... b. Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Birimlere Ait Belgeler ............................

291 291 291 292 292 292 292 293 293 293 293

XXVI

6. Bamuktaa Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ........................... 7. Bursa Muktaas Kalemi Belgeleri .................................................................. 8. Byk Kale ve Kk Kale Kalemi Belgeleri ............................................. a. Byk Kale Kalemi Belgeleri .......................................................................... b. Kk Kale Kalemi Belgeleri ......................................................................... 9. Byk Ruzname ve Kk Ruzname Kalemleri ile Bal Birimlerine Ait Belgeler .......................................................................... a. Byk Ruzname Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ............... b. Kk Ruzname Kalemi Belgeleri .............................................................. 10. Cerde Odas Belgeleri ......................................................................................... 11. Cizye Muhasebesi Kalemi Belgeleri .............................................................. 12. Cizye Ziydesi Kalemi Belgeleri ..................................................................... 13. eltik Rsmu Kalemi Belgeleri .................................................................... 14. Defterdar Mektub Kalemi Belgeleri ............................................................ 15. Evmir-i Maliye Kalemi Belgeleri ................................................................. 16. Ganem Muktaas Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ........... 17. Haremeyn Muhasebesi Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler .. 18. Haremeyn Muktaas Kalemi Belgeleri ...................................................... 19. Haslar Muktaas Kalemi ve Bal Birimine Ait Belgeler .................. 20. Havss- Cedde Kalemi Belgeleri .................................................................. 21. stanbul Muktaas Kalemi Belgeleri ........................................................... 22. Kalemiye Dairesi Belgeleri ................................................................................ 23. Kefe Muktaas Kalemi Belgeleri .................................................................. 24. Kk Evkf Kalemi Belgeleri ........................................................................ 25. Maden Muktaas Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler ............ 26. Masraf- ehriyr Kalemi Belgeleri ............................................................. 27. Mensuht (Kapudn- Dery) Kalemi Belgeleri ...................................... 28. Mevkuft Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler .............................. 29. Muktaa-i Cedd-i l Kalemi Belgeleri .................................................... 30. Navul Kalemi Belgeleri ....................................................................................... 31. Piskoposluk Kalemi Belgeleri ........................................................................... 32. Piyade Mukbelesi Kalemi Belgeleri ............................................................

sayfa 294 295 295 295 295 296 296 296 297 297 297 298 298 298 298 299 300 300 300 301 301 301 301 302 302 303 303 304 304 304 304

XXVII

33. Salyne Kalemi Belgeleri ................................................................................... 34. Svari Mukbelecilii Kalemi Belgeleri ...................................................... 35. Terifat Kalemi Belgeleri ................................................................................... 36. Vridt- Slih, Vridt- kk- Evvel ve Vridt- kk- San Kalemlerine Ait Belgeler .................................................................................... a. Vridt- Slih Kalemi Belgeleri .................................................................... b. Vridt- kk Evvel Kalemi Belgeleri ....................................................... c. Vridt- kk- San Kalemi Belgeleri ........................................................ 37. Yenieri Kalemi Belgeleri .................................................................................. B. MTEFERRK KONULU BELGELER ............................................................

sayfa 305 305 305 306 306 306 306 306 307

III. BB-I L BELGELER ................................................................................................ 1. Bb- l Sadaret Dairesi Kalemlerine Ait Belgeler ................................. a. Hazne-i Evrak Mdrl rdeler .................................................... aa. 1255-1309 Yllar rdeleri ..................................................................... ab. 1310-1334 Yllar rdeleri ..................................................................... ac. Dosya Usl rdeler ................................................................................. ad. Eylt- Mmtze rdeleri ...................................................................... ad1. Bulgaristan rdeleri ......................................................................... ad2. Cebel-i Lbnan rdeleri ................................................................. ad3. Girid rdeleri ..................................................................................... ad4. Msr rdeleri .................................................................................... ad5. Sisam rdeleri ................................................................................... ad6. Yunanistan rdeleri ......................................................................... ae. Mesil-i Mhimme rdeleri ................................................................... b. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi Belgeleri ............................................ ba. Dvel-i Ecnebiye Ksm Belgeleri ........................................................ bb. Sadaret Divn- Hmayn Mhimme Kalemi Belgeleri ............... bc. Sadaret Divn- Hmayn Nme-i Hmayn Ksm Belgeleri bd. Sadaret Divn- Hmayn Kalemi Mukvele Ksm Belgeleri c. Sadaret Mektub Kalemi Belgeleri ............................................................ ca. Sadaret Mektub Kalemi Mhimme Kalemi (Odas) Belgeleri

308 309 311 312 314 317 323 323 323 323 323 324 324 325 328 329 330 331 331 332 334

XXVIII

sayfa cb. Sadaret Mektub Kalemi Umum Vilayet Yazmalarna Ait Belgeler .................................................................................................. cc. Sadaret Mektub Kalemi Nezaret ve Devir Yazmalarna Ait Belgeler .................................................................................................. cd. Sadaret Mektub Kalemi Meclis-i Vl Yazmalarna Ait Belgeler .................................................................................................. ce. Sadaret Mektub Kalemi Deav Yazmalarna Ait Belgeler ....... cf. Sadaret Mektub Kalemi ra-y Devlet Yazmalarna Ait Belgeler .................................................................................................. cg. Sadaret Mektub Kalemi Divn- Ahkm- Adliye Yazmalarna Ait Belgeler ..................................................................... d. Sadaret med Kalemi Belgeleri ve Meclis-i Vkel Yazmalarna Ait Belgeler ......................................................................... da. Sadaret med Kalemi Belgeleri ........................................................... db. med Kalemi Meclis-i Vkel Yazmalarna Ait Belgeler ...... e. Sadaret Terifat Kalemi Belgeleri ............................................................. f. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi Belgeleri ......................................... fa. Bulgaristan ..................................................................................................... fb. Cebel-i Lbnan ............................................................................................. fc. Girid ................................................................................................................. fd. Kbrs ve Bosna ........................................................................................... fe. Msr ................................................................................................................. ff. Sisam ................................................................................................................ fg. ark Rumeli ................................................................................................. fh. Trablusgarb ................................................................................................... g. Sadaret Muhasebe Kalemi Belgeleri ........................................................ h. Sadaret Evrak Kalemi Belgeleri ................................................................ . Sadaret Mteferrik Belgeler ......................................................................... 2. Bb- l Evrak Odas (Arivi) Belgeleri ....................................................... a. 1308-1334 Yllar Belgeleri ............................................................................. b. 1334 Yl Sonras Belgeleri .............................................................................. ba. Hukuk Ksm Belgeleri ...................................................................... bb. dre Ksm Belgeleri ......................................................................... 334 335 335 336 337 337 338 338 339 339 340 340 341 341 341 342 342 342 343 344 345 346 346 346 347 347 349

XXIX

bc. Siyas Ksm Belgeleri ....................................................................... bd. Mtenevvia Ksm Belgeleri ............................................................ 3. Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler .............................. a. Deav Nezareti Belgeleri ................................................................................... b. Meclis-i Vl Riyseti Belgeleri .................................................................... c. ra-y Devlet Belgeleri .................................................................................... d. Divn- Ahkm- Adliye Belgeleri ................................................................. e. Meclis-i Vkel Mazbatalar ............................................................................

sayfa 350 351 352 352 353 356 359 359

IV. YILDIZ SARAYI ARV BELGELER ................................................................ 1. Yldz Esas ve Sadrazam Kmil Paa Evrak .............................................. a. Yldz Esas Evrak ............................................................................................... b. Sadrazam Kmil Paa Evrak (Yldz Esas Evrakna Ek) ....................... 2. Sadaret Resm Maruzat Evrak ......................................................................... 3. Sadaret Husus Maruzat Evrak ....................................................................... 4. Mtenevv Maruzat Evrak ................................................................................. 5. Yldz Perkende Evrak ....................................................................................... a. Yldz Perkende Evrak .................................................................................... b. Mbeyn Cetvelleri ............................................................................................... c. Gazeteler Ksm ....................................................................................................

361 361 362 364 365 365 366 368 368 370 372

V. NEZARETLER, VLAYET-MFETTLKLER (TARA ARVLER) VE BYK DARELERE AT BELGELER ......................................................... A. NEZARETLER ........................................................................................................... 1. Dahiliye Nezareti Belgeleri .................................................................................. a. Kalem-i Mahss Mdriyeti Belgeleri ......................................................... b. Muhabert- Umumiye daresi Belgeleri ..................................................... ba. Hukuk Ksm Belgeleri ............................................................................. bb. Siyas Ksm Belgeleri .............................................................................. bc. dar Ksm Belgeleri ................................................................................. bd. Mtenevvia Ksm Belgeleri ................................................................... c. dre-i Umumiye Belgeleri ............................................................................... XXX

373 373 373 374 374 375 376 376 376 377

d. Umr- Mahalliye-i Vilyt Mdriyeti Belgeleri ................................... e. Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi Belgeleri ................................................ f. Mebn-i Emriye ve Hapishneler Mdriyeti Belgeleri ...................... g. Emniyet-i Umumiye Mdriyeti Belgeleri ................................................. ga. Emniyet Kalemi Belgeleri ....................................................................... gb. Polis Mecmuas Kalemi Belgeleri ........................................................ gc. Takibt- Adliye Kalemi Belgeleri ....................................................... gd. Tahrirat Kalemi Belgeleri ........................................................................ ge. Muhabert ve Tenskt Mdriyeti Belgeleri ................................... gf. Emniyet-i Umumiye Mdiriyeti Evrak Odas Belgeleri ................ gg. Asayi Kalemi Belgeleri .......................................................................... gh. Sicil Kalemi Belgeleri ............................................................................... g. Memurn Kalemi Belgeleri ...................................................................... h. ifre Kalemi Belgeleri ....................................................................................... . Dahiliye Nezareti Hukuk Mavirlii Belgeleri ........................................ 2. Hariciye Nezareti Belgeleri .................................................................................. a. Mektub Kalemi Belgeleri ................................................................................ b. Hukuk Mavirlii tiare Odas Belgeleri ............................................... c. Hukuk Ksm Belgeleri ...................................................................................... d. Mtenevvia Ksm Belgeleri ............................................................................ 3. Evkf- Hmayn Nezareti Belgeleri .............................................................. 4. Ticaret, Nfia, Orman, Medin ve Zirat Nezaretlerine Ait Belgeler 5. Shhiye Nezareti Belgeleri .................................................................................... 6. Zaptiye Nezareti Belgeleri .................................................................................... B. BYK DARELERE AT BELGELER ........................................................... 1. Mill Emlak'tan Devralnan Belgeler .............................................................. C. VLAYET VE MFETTLKLERE (TARA ARVLER) AT BELGELER .................................................................................................................................. 1. Kbrs Mutasarrfl Belgeleri (Taradan Gelen Belgeler) .................. a. Kbrs Mutasarrfl'nn Lefkoe'de Bulunan Birimlerinin Evrak ile Konsolosluk ve Kaza Kaymakamlklaryla Yapt Yazmalar......... b. Dersadet'teki Devirle Yaplan Yazmalar ..............................................

sayfa 377 378 379 379 380 380 381 381 382 382 383 383 383 384 385 385 386 388 390 391 393 393 394 394 395 395
397 397

398 399

XXXI

c. Cezir-i Bahr-i Sefd ve Dier dar Merkezlerle Yaplan Yazmalar d. Kaza Kaymakamlklar Haricindeki Dier Kk Yerleim Birimleriyle Yaplan Yazmalar .................................................................. 2. Rumeli Mfettilii Belgeleri (Taradan Gelen Belgeler) ...................... a. Rumeli Mfettilii Arzuhalleri ...................................................................... b. Rumeli Mfettilii Edirne, Yanya ve kodra Evrak ............................ c. Rumeli Mfettilii Jandarma Miriyet ve Kumandanl Evrak d. Rumeli Mfettilii Konsolosluk, Sefret ve Mfettilikler Evrak e. Rumeli Mfettilii Kosova Evrak ............................................................... f. Rumeli Mfettilii Makmt Evrak ............................................................ g. Rumeli Mfettilii Manastr Evrak ............................................................ h. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak .......................................................... . Rumeli Mfettilii Sadaret ve Bakitbet Evrak .................................... j. Rumeli Mfettilii Selnik Evrak ................................................................ k. Rumeli Mfettilii Umum Evrak ................................................................

sayfa 399 400

400

401 402 402 403 403 404 405 405 406 406 407

VI. DER BELGE TASNFLER .................................................................................... A. Ali Emir Tasnifi Belgeleri .............................................................................. B. bnlemin Tasnifi Belgeleri ............................................................................ C. Muallim Cevdet Tasnifi Belgeleri ................................................................. D. Hatt- Hmayn Tasnifi .................................................................................... E. Mzehheb Fermanlar ......................................................................................... F. Muhedeler Tasnifi .............................................................................................

408 408 410 411 413 415 416

NC BLM
OSMANLI ARV'NDE BULUNAN DER ARV MALZEMES LE BAZI ARV MERKEZLERNE AT KATALOGLAR I. HARTA, PLN-PROJE-KROK, ALBM VE FOTORAF HTVA EDEN KATALOGLAR ................................................................................. A. Haritalar ............................................................................................................................... B. Pln, Proje ve Krokiler ................................................................................................... C. Albmler ve Fotoraflar ................................................................................................. 419 419 425 426

XXXII

a. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak Katalou'ndaki Resimler ....... b. Yldz Esas Evrak Sadrazam M. Kmil Paa Evrak'ndaki Resimler. c. Yldz Tasnifi Defterleri'ndeki Resimler ...................................................... II. ZEL AHISLARDAN NTKAL EDEN (SATIN ALINAN) ARV MALZEMES ........................................................................................................ A. Ali Fuat Trkgeldi Evrak .............................................................................................. B. Prof. Dr. Cavit Baysun Evrak ..................................................................................... C. Sivasl Ali Baba Zaviyesi Evrak ................................................................................ III. YURT VE YURT DII ARV MERKEZLERNE AT ARV MALZEMES VE KATALOGLAR ........................................................... A. YURT ARVLERNE AT KATALOGLAR ......................................... 1. Tapu Kadastro Genel Mdrl Arivi Tahrir Defterleri Katalou ....... 2. Vakflar Genel Mdrl Vakfiyeler Katalou ............................................. 3.Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl Kataloglar .............................................. a. Bakanlar Kurulu Kararlar Katalou ............................................................. b. Mterek Kararnemeler Katalou .................................................................. c. Babakanlk zel Kalem Mdrl Katalou ......................................... d. Bayndrlk Bakanl Katalou ...................................................................... e. Toprak skan Genel Mdrl Katalou ................................................... f. Diyanet leri Bakanl Katalou ................................................................ 4. Deniz Kuvvetleri Komutanl Kataloglar ........................................................ B. YURT DII ARV MERKEZLERNE AT KATALOGLAR ............... 1. Bulgaristan Arivleri'ndeki Osmanl Evrak ...................................................... 2. Kbrs eriye Sicilleri .............................................................................................. 3. Macaristan Mill Arivi'nde Bulunan Trk Tarihi ile lgili Belgeler ........ 4. Makedonya Devlet Arivi'ndeki Osmanl Evrak ............................................ 5. Rusya Federasyonu Arivlerindeki Osmanl Evrak ....................................... 6. Grcistan Arivlerindeki Trkiye ile lgili Belgeler .......................................

sayfa 426 430 431

433 433 434 436

437 437 437 437 437 437 438 439 439 440 440 441 441 441 442 442 442 442 442

XXXIII

sayfa

DRDNC BLM
DEVLET ARVLER GENEL MDRL Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn dar Yaps ........................................... 445

Devlet Ariv Hizmetleri ile lgili Kanunlar

446

3056 Sayl Babakanlk Tekilt Hakknda Kanun Hkmnde Kararneme'nin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'la Babakanla ve Devlet Arivleri Genel Mdrl'ne Verilen Grevler .............................. Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn Grevleri ................................................ Devlet Ariv Hizmetlerinin Hukuk Dayana ....................................................... Aratrmaclara n Bilgiler .......................................................................................... Devlet Arivleri'nde Aratrma veya nceleme Yapmak steyen Trk veya Yabanc Uyruklu Gerek veya Tzel Kiilerin Tbi Olacaklar Esaslar ...... Devlet Arivleri Genel Mdrl'nde Aratrma Talebinde Bulunanlar in Mracaat Formu ...................................................................................................... Taahhtname .....................................................................................................................

446 446 447 450 451 456 457

EKLER
1. Padiah ve Sadrazamlarn Saltanat Yllar 459
2. Kanun'den XIX. Yzyla Kadar Onar Yllk, XIX. Yzyldan Osmanl Devleti'nin Yklna Kadar se Her Yla Gre Dzenlenmi Hicr, Milad ve Rum Takvim .................................................. Bibliyografya .......................................................................................................................... ndeks ........................................................................................................................................

473 477 481

XXXIV

GR

Belgelerin Muhafazas ve Tanzimat Devrine Kadar Osmanl Arivcilii Gerek Osmanl Devleti dneminden gnmze ulaan ve sadece Osmanl Arivi'nde miktar 150 milyonu bulan belge ve defter serlerinden, gerek belgelerin tanzim edili tarz ve byk bir hassasiyetle korunmu olmalarndan, gerekse brokrasinin her kademesindeki yazmalarn mutlaka deftere kaydedilmesiyle ilgili emir ve nizamnamelerden anlalmaktadr ki Osmanl Devleti kuruluundan itibaren resm belgeleri muhafazaya, bugnk tabirle arivcilie byk nem vermitir. Defterlerin korunmas hususunda gsterilen bu ihtimam ve titizlik, en canl ifadesini Sultan III. Mustafa (1757-1774) devrinde Ordu Divn'ndan yaymlanan bir fermanda bulmaktadr. Divn- Hmayn Kalemi'ne ait Mhimme, Ahidnmeler, Nme-i Hmayn ve ikyet Defterleri ile Rs Kuyudt defterlerinin ordu metsna hareketle yola karld bildirilen yol hkmnde, Hacolupazar kadsna ve Babada'ndan ad geen kazaya varncaya kadar yol zerinde bulunan dier kad ve niplere, ayn, erf ve zbitna hitaben yle denilmektedir: "...Deftir sandklar zerlerine memurlar ile her kangnzn taht- kazsna dhil olur ise emn mahallere konup gecelerde beklettiresiz ve hill-i rhda dahi kadr-i kifye yarar klavuz ve muhfazaclar koup emn ve slim eyleyesiz ve siz ki kasaba-i merkmenin kad, ayn ve erf- mmileyhimsiz, zikrolunan deftir, Devlet-i Aliyye'nin haznesi mesbesinde olmala muhafazasna takayyd ve ihtimam cmlenize vcib ve lzm idi ve iyzen bi'llhi Tela bir varakna ve bir harfine hat ve zarar erimek lzm gelr ise cevaba kdir olamayacanz gerei gibi mlhaza ederek deftir-i merkmeyi kasaba dernunda metn ve mahfz krgir bir mahalde...vazedp... emnen ve slimen... hfzolunduunu tahrr ve ilma mbderet eylemeniz1".

1 BOA., Mhimme Defteri, nr. 168, s. 85-86, h. 306. Bu kayd takibeden 308, 309 ve 311 numaral hkmler de ayn konu ile alkal olup, defterlerin emin ve slim bir ekilde naklini emretmektedir.

35

sayfa

Fermann son cmlelerinde yer alan "ilgililerin cevap vermeye g yetiremeyecekleri" tehdidi ifadesinden anlalyor ki kaytlarn u veya bu sebeple zyi edilmesi ceza bir sorumluluk gerektirmektedir. Nitekim defterleri, "devletin haznesi" olarak vasflayan bu anlay, aradan takriben yz seneye yakn bir zaman getikten sonra bile terkedilmemi, Sultan Abdlmecid (1839-1861) dneminde modern anlamda ina edilen ariv binasna "Hazne-i Evrk" ad, idarecisine de "Hazne-i Evrk Nzr" nvan verilmitir. Merkez devlet dairelerinde, belgelerin saklanmasnda ve korunmasnda gsterilen arivcilik anlay, tarada grevli eyalet beylerbeyileri ve mahall kadlardan da istenmitir. Tara tekilat grevlilerine, karar ve ilemlerini defterlere kaydetmeleri ve bu defterleri muhafaza etmeleri emredilmitir. Kanun Sultan Sleyman devrinde Rumeli Beylerbeyi Mehmed Paa'ya gnderilen 943 (1536) tarihli fermanda2 "... Bu hkm-i erfm sretini defterde kaydeyleyp ve kendsin dahi ayniyle defter sandklarnda hfzedp dim mazmn- erf ile amel eyleyesin...." ifadesiyle defter sandklarna iaret edilmitir. Bu sandklarn sakland beylerbeyi arivlerinden, Osmanl Arivi'ne vesika intikal etmemitir. Ancak baz eyalet merkezlerinde hl Osmanl dnemi vesikalarnn bulunduu bilinmektedir. ekoslovak aratrc Josef Blaskovic'in bir makalesinde Gyngs'teki bir vesikaya dayanarak Eri Divn'nn, Gng kasabasnda 1647 ylnda kan bir yangn zerine toplanarak, drt yllk vergi ve hizmetleri affettiine dair ifadesinden, bir ksm eyalet arivinin korunarak gnmze ulat anlalmaktadr3. Mahall kad ve hkimler de kararlarn defterlere kaydedip, bu defterleri bir sonraki grevliye devir ve teslim ederek, muhafazasn temin etmekle mkellef tutulmulardr. Osmanl Devleti'nin son yllarnda stanbul'da muntazam bir arive kavuan eriyye Sicilleri'nin, gnmze ulaan erken tarihli koleksiyonlar bu disiplin sayesinde vcut bulmutur. Kad ve hkimin defter tutma usulnde tbi olaca hususlar, kanun metninde yle zikredilmitir: "Hkim, mahkemeye sicillt defteri vazedip verecei ilmt... muntazam bir surette ol deftere kayt ... ve nn

2 Kannnme, tf Efendi Ktp., nr. 1734, vr. 12a. 3 J. BLASKOVC, "Osmanl Hakimiyeti Devrinde Slovakyadaki Vergi Sistemi Hakknda" .. Edebiyat Fakltesi Tarih Dergisi, stanbul 1979, say 32, s. 191.

36

sayfa

hfzna dikkat eder. Azli vuk buldukta sicillt halefi olan hkime devir ve teslim eder4". Osmanl Devleti merkez ve tara tekilatlarnda belge ve defterlerin korunmasnda gsterilen hassasiyet ile kayta verilen nem seferler srasnda da kendini gstermektedir. Osmanl asker harektlar srasnda, idar ve asker ilerin halli iin Divn- Hmyun'a ait eitli brolarn orduyla birlikte seferlere katldklar ve bunlarn, brokratik ilemleri laykyla; ser ekilde yerine getirebilmek ve gerektiinde mracaat edebilmek iin lzumlu defterlerini beraberlerinde gtrdkleri bilinmektedir5. Osmanl Devleti'nin arivlerine verdii nemi gsteren ilgin misallerden biri de I. Dnya Harbi srasnda gereklemitir. I. Dnya Harbi srasnda Osmanl Devleti savaa girince, devlet her halde stanbul'u emniyetli bulmam olacak ki; 1915 senesi balarnda irdeler ve dier nemli grd evrakn 208 sandk ierisinde, daha gvenli grd Konya'ya nakletmitir. Sz konusu evrakn yangn ve rutubet gibi tesirlerden korunarak, kesinlikle hi bir kimse tarafndan almasna izin verilmemesi hususunda Konya valisine ok kesin emirler verilmitir. Yaklak 1 yl sonra bu evrak sandklar asker trenler ve vapurlar ile tekrar stanbul'a getirilmitir6. Savalar, yangnlar, tabi fetler gibi sebeplerle kaybolan ve gnmze ulaamayan belgeler ile halen Osmanl Arivi'ne devredilmeyen dier Osmanl evrak ve Osmanl Devleti'nin dalmasyla birlikte yeni kurulan devletlerin elinde kalan evrak gz nne alndnda Osmanl Devleti dneminde oluan evrakn ok byk yeknlara ulat grlecektir. Daha ok Kanun dneminden (1520-1566) gnmze ulaan defter serlerinden anlaldna gre, Osmanl brokrasisi, bugn arivcilikte kullanlan dosyalama usulne mukabil, defter usuln esas kabul etmitir7. Mevcut defterlerden, Divnlar vastasyla alnan kararlarn Mhimme, Maliye, Rs, Tahvil, Kayd- Divn
4 Mecelle-i Ahkm- Adliyye, md. 1814. 5 Bu konuda geni bilgi iin baknz Feridun M. EMECEN, "Sefere Gtrlen Defterlerin Defteri", Prof. Dr. Bekir Ktkolu'na Armaan, s. 241-268. 6 BOA., BEO. Siyas, 34/42; Meclis-i Vkel Mazb.,197/107 ve Meclis-i Vkel Mazb., 201/45. 7 Gnmzde devlet faaliyetlerine giren ilere dir belgeler, Desimal Onlu Sistemde, konu balklar verilerek tespit ve tanzim edilmektedir. Defter usul Osmanllar'da ykla kadar devam etmesine ramen, baz nezaret ve dairelerde 1309 (1891) ylndan itibaren dosya sistemine geilmeye baland grlmektedir.

37

sayfa

gibi defterlere kaydolunduu anlalmaktadr. Ancak alt birimlere ait, neticeye takaddm eden mumeleli evrak, msveddelerine varncaya kadar aylk torbalara konur, bir yl iinde biriken evrak, bu torbalarda zerine daire ad ve yl yazl olduu halde, ou zaman deri kapl salam sandklara konularak, gerektiinde mracaat edilmek zere mahzenlere kaldrlrd8. Osmanl Devleti'nin kuruluundan itibaren devletin bakenti olan Bursa'da oluan arivin Timur'un Anadolu'yu istilas ile birlikte yok edildii bilinmektedir. Bu yzden Fatih'e kadar olan dneme ait bir ka ferman, vakfiye ve mlknme dnda fazla vesika bulunmamaktadr. Fatih devrinden Kanun zamanna kadar geen bir asrlk dnem iinde Osmanl Arivi'ne intikal eden belge ve defter azdr. Bu dnem hakknda bilgi alnabilecek ariv malzemesi bir ka yz defterden ibarettir. stanbul'un fethinden sonra ilk defa evrak mahzeni olarak Yedikule'nin kullanld bilinmektedir. Devletin baehri olan Edirne Saray'ndaki Divnhne'ye ve ordu divnlarna ait defterler, Sultan III. Ahmed'den sonra padiahlarn tamamen stanbul'a yerlemeleriyle Topkap Saray'na tanmtr. Yedikule'den sonra arivler Atmeydan'na, oradan ise Topkap Saray'nn inasn mtekip Hazne-i mire ve Endern- Hmayn'a nakledilmitir. Topkap Saray'nn baz blmlerinin arivlerin muhafazas iin kullanlmas; Divn- Hmayn toplantlarnn Bb- l'de yaplmaya balanp orada krgir bir mahzen ina edilmesine kadar srecektir9. Osmanl Arivleri, ilk dnemlerde Divn toplantlarnn yapld Kubbealt'nn yanbandaki Hazne-i mire'de devlet gelirleri, altn ve gm akeler, kymetli eyalar ile birlikte saklanmtr. Buras haznedarba tarafndan "mhr-i hmayn"la mhrlenerek kapatlan ve yine Divn ictimalarnda, kaps sadrazamn nezretiyle alan dairedir10. Sekiz kubbeden mteekkil ve ift demir kapl geni bir bina olan Hazne-i mire'ye, Divn defterleri ve battallarnn konulmas ve orada muhafaza edilmesi, pek
8 . H. UZUNARILI, Osmanl Devleti'nin Merkez ve Bahriye Tekilat, s. 43. 9 Bb- l'de ariv binas yaplmasna dair ilk emir Sultan I. Abdlhamid devrinde sdar edilen buyruldudur. Sadrazam saray bahesinde yaplan krgir binann evrak mahzeni (ariv deposu) olarak tahsisini emretmektedir. BOA., Mhimme Defteri, nr. 183, s. 4, hkm 11. 10 . H. UZUNARILI, a.g.e., s. 17, 19.

38

sayfa

ok kere "sadrazam buyruldular"na konu olmutur. Reislkttaba yazlan 1149 (1736) ve 1182 (1768) tarihli buyruldularda: "... Beyliki efendilere ve Divn ve Rus kesedarlarna muhkem tenbih ve deftir-i merkmeden madsyla tarada bulunan battallar dahi Hazne-i mire'ye vaz ve hfzettiresin dey11" eklinde emirler verilmiti. Eyyb Efendi Kanunnmesi'nde XVII. yzylda sadrazam mhrnn kullanld dier bir yerin de Defterhne olduu zikredilmektedir12. Kubbealt'nn yaknnda bulunan Defterhne binasnn st ksmnn 1076 (1665) tarihinde kan yangnda dier saray mtemiltyla beraber yand ve defterlerin bir ksmnn harap olduu Silhdr Tarihi'nde kaydedilmektedir13. Divndan kan ikyetlerin halline dair ahkm kaytlarnda sk sk bu iki dairenin, yani Hazne-i mire ile Defterhne-i mire'nin adnn gemesi yukardaki bilgileri teyid etmektedir. Osmanl Arivi'nde bulunan Ahkm Defterleri tetkik edildiinde, hkm metinlerinde"...Hazne-i mirem'de mahfz Ahkm Defterlerine mracaat olundukda..." veya "...Defterhne-i mirem'de mahfuz Rznme Defterlerine mracaat olundukda..." ifadelerine rastlamak mmkndr14. Tanzimat, Osmanl Devleti'nin idar yapsnda bir dnm noktasdr. Sultan I. Abdlhamid zamannda balayan slahat ve nizam hareketleri, bu dnemde bir ok messesede daha bariz olarak grlr. Dier sahalarda olduu gibi arivcilik konusunda da Tanzimat'tan itibaren yeniden dzenleme ve gelitirme faaliyetleri dikkat ekmektedir. Tesis edilen binalar ve neredilen nizamnmeler Osmanl arivciliine yeni boyutlar kazandrmtr. Devletin kuruluundan Tanzimat'a gelinceye kadar geen be asrlk sre iinde msvedde evrak bile byk titizlikle saklanan belge ve defterler, artk Topkap Saray'nn hazne dairelerine smaz hale gelmitir. Bu yllarda Bb- l civarnda

11 BOA., Mhimme Defteri, nr. 144, s. 3. 12 . H. UZUNARILI,. a.g.e., s. 17. 13 Fndkll Mehmed Aa, Silahdr Tarihi I, s. 384, stanbul 1334. 14 BOA., Anadolu Ahkm Defteri, nr. 117, s. 123-124. Divn- Hmayn'dan Milan kadsna yazlan evhir-i R. 1212 (1797) tarihli hkmde "... Hizne-i mirem'de mahfuz ruznme-i hmayn ve defter-i icml ve mufassala ve defter-i evkfa mrcaat olundukda..." ifadesi yer almaktadr. Kez ikyet Defteri, nr. 140, s. 514 Divn- Hmayn'dan Kurunlu kadsna hitaben yazlan evast- Z. 1145 (1732) tarihli hkmde "... Defterhne-i mirem'de mahfuz olan defter-i icml ve mufassala mrcaat olundukda..." denilmektedir.

39

sayfa

Sultanahmed Meydan'ndaki bir takm binalarn "evrak mahzeni" olarak kullanlmaya baland grlmektedir. Sandklar iindeki milyonlarca belgenin salkl bir ekilde muhafaza edildii sylenemez. Sava alanlarnda uranlan yenilgilerle birlikte ortaya kan iktisad darlklar, idar yapdaki deiiklikler ile belgelerin yeni kurulan dairelere nakli gibi hususlar, bir ok problemi de beraberinde getirmitir. lk plnda, dank meknlardaki ariv malzemesini bir araya toplama ve muhafazasna lzum grlmeyen evrak ayklama almalar gze arpmaktadr. Bunu takiben Bat standartlarna uygun modern bir ariv binas ina edilmitir. Devrin artlarna gre yapsnn salaml ve i dzenlemesi ile ariv mzesi grnmnde olan bu bina, hlen Osmanl Arivi'ne bal depo olarak kullanlmaktadr. Btn bu gelimeler gz nne alnarak Tanzimat devrindeki Osmanl arivciliini devre devre ele almak gerekecektir. Tanzimat ncesinde Merkez Devlet Daireleri ve Arivlerinin Durumuna Genel Bak XVIII. yzyl sonlarna doru Bb- l'nin de teekkl etmesiyle Osmanl idaresinde messir olan ve bnyesinde evrak biriken drt ana daire grlmektedir: a. Bb- l, b. Bb- Defter, c. Bb- Serasker, d. Bb- Mehat. Tanzimat dnemi Osmanl arivciliinde bir merhale saylabilecek olan Hazne-i Evrk'n kurulu ve ileyiine gemeden, merkez devlet dairelerini ksaca tantmak ve arivlerine dair bilgiler vermek gerekecektir. a. Bb- l: Sadrazamlarn resm makamlar olan Paa Kaps'na, Sultan I. Abdlhamid devrinden itibaren verilen addr. Daha nceleri, sadrazamlara mahsus idare binalar yoktu. Genellikle saraya yakn bir yerdeki konaa yerleerek, devlet ilerini burada grrlerdi15. Divn- Hmayn toplantlarnn Paa Kaps'nda grlmeye balamasyla birlikte Divn kalemleri, reislkttab, terifat ve dier grevliler buraya tanmtr. Bylece bugnk stanbul Valilii'ni eviren duvarn iinde, Sadaret'e ait Dahiliye ve

15 Daha fazla bilgi iin bkz. Nam, Tarih-i Nam, IV. stanbul 1280, s. 398 vd.; . H. UZUNARILI, a.g.e., s. 250-251.

40

sayfa

Hariciye odalar, Meclis-i Vl, Divn- Deav gibi dairelerden oluan Bb- l messesesi teekkl etmitir. Zamanla Topkap Saray ile Bb- l arasndaki mesafenin uzakl ve her zaman arive mracaat iin saraya memur gnderilmesinden doan glk gz nne alnarak Sadrazam Saray bahesinde bir ariv binas yaptrlm ve baz defterlerin buraya nakli temin edilmitir. Devrin sadrazam Koca Yusuf Paa tarafndan 1200 (1785) ylnda Divn kalemlerinin efi olan reislkttaba hitaben yazlan buyrulduda arive duyulan ihtiya yle dile getirilmitir: "zzetl Reislkttab Efendi, Divn- Hmayn Kalemi'nde mevcd olan nme ve ahidnme-i hmayn ve mehmm- Devlet-i Aliyye-i ebed-makrna dir kuydt mazbt olan czler ve deftrin ale'ddevm muhfazalar akdem-i umrdan olduu derkr ve muhfaza hussu krgir mahalle muht idi beddr olduundan ... defterlerin hn-i iktizda getrdilp mrcaat olunmak kbil olduuna binen ... cmlesi dim sandukalaryla mehterbanz marifetiyle hfz ve zikrolunan defterleri tetebbua memr olan ketebeden gayr kimesnenin mahzen-i mezkre idhlinden mbadet klnmasn... itin eyleyesiz dey". Bu emir ile Divn- Hmayn'a ait cz hlinde veya ciltli defterlerin Topkap Saray'ndan getirilerek, Bb- l'de tamir olunan krgir binaya nakledilmesi uygun grlmtr. Ayrca, defterlerin gerektiinde mracaat edilmek iin sabah karlp akam yerine koyulmas iinin reislkttabn mehterbas tarafndan yaplmas istenmekte ve ariv deposuna ktiplerden baka kimsenin girmesi men olunmaktadr. Daha ileriki yllarda Hazne-i Evrk'n kuruluu ile Topkap Saray arivlerinin ayklanmas ve Bb- l'deki Tomruk Dairesi ile Sultanahmed'deki Defterhne mahzenlerinde kark evraktan, Sadrete ait olanlarn ayrlmas yoluna gidilecektir b. Bb- Defter: Defterdarlk Kaps; merkez ve taradaki brolaryla devletin gelir ve giderini dzenlemekle ykml daireye denilmektedir. Yneticisi olan defterdar Divn- Hmayn'un tabi yesi olarak toplantlara katlr, mr ilerden saylan cizye, avrz ve muktaa gibi mal konularda gr bildirirdi. nceleri Divn kalemleri ile i ie alan Maliye (Bb- Defter) kalemlerinin Topkap Saray'nda Maliye Defterhnesi olarak bilinen bir arivi vard16. Divn- Hmayn ehemmiyetini kaybedip muntazam toplanamaz olunca, Maliye Haznesi Kubbealt'ndan nakledilerek,
16 . H. UZUNARILI, a.g.e., s. 95.

41

sayfa

Bb- Hmayn'dan ieri girilince sadaki "Eski Maliye Dairesi" denilen ve 1866 ylnda yandndan yeri hl bo olan mahalle tanmtr17. Bb- Defter, dier dairelere nazaran bnyesinde en ok belge ve defter biriken ve gnmze milyonlarca vesika devreden bir dairedir. 1837 ylnda Maliye Nezreti'ne dntrlmtr. Nezretin Bb- Defter dneminden kalan ve Topkap Saray'ndaki Endern Haznesi'nde saklanan belgeleri iin evrak mahzeni ina edildiinden, ilk nce Endern Haznesi'nde saklanan "evrak ve deftir-i atka- mutebere"nin, yeni torbalarla nakledilmesi dnlmtr. Devrin Maliye Nzr Safvet Paa Sadrazam Mehmed Emin Rauf Paa'ya sunduu tezkirede, Maliye haznesinden ktipler grevlendirerek Endern'daki defterleri tek tek incelettiini ve her bir defteri ait olduu kalemlere gre ayrttn bildirmitir18. Saklanmasna lzum grlmeyen baz evrakn imha edilmesi isteine de yer veren tezkire, padiahn onayndan geerek uygulamaya konulmutur. Maliye Nezreti, Sultanahmed'de yaptrlan ariv deposundan baka Byezid'de de bir ariv binas yaptrmtr. 1284 (1867) ylnda Byezid'deki Fuad Paa Kona, Maliye Nezretine tahsis edildikten sonra19, 1899 ylnda Hazne Dairesi'nin altndaki dkkanlar tahliye edilerek byk bir evrak mahzeni bina edilmitir20. c. Bb- Serasker: Yenieri Oca'nn 1241 (1826) ylnda kaldrlmasndan sonra zamann Seraskeri Hseyin Paa; dairesiyle birlikte Saray- Atk'e (stanbul niversitesi merkez binasnn bulunduu yer) tanmtr. Lavedilen Yenieri Oca'nda, yenieri ktibi emrindeki "Efendi Dairesi"nde bulunan Yenieri ve Acemi Oca halknn maa ve knye defterleri21 Seraskerliin kadm ariv malzemesini tekil etmitir. Bb- Serasker'de bir "evrak mahzeni" kurulduu ve bunun iin bir grevlinin tayin edildii 1264 (1848) tarihli Sadret tezkiresinden anlalmaktadr. Serasker Paa'nn, tavan yklmaya yz tutan evrak mahzeninin kiremitle veya kurunla kaplanarak tamir edilmesi ve mahzenci maann karlanmas istei zerine, konu Meclis-i Vl'ya havale edilmitir. Meclis, bahsi geen tavann kurun

17 Midhat SERTOLU, Resimli Osmanl Tarihi Ansiklopedisi, s. 138, stanbul 1958. 18 BOA., rde Tasnifi Dahiliye, nr 5152. 19 bn'l-Emin Mahmut Kemal NAL, Osmanl Devrinde Son Sadrazamlar, c. I, s. 221, stanbul 1954. 20 BOA., rde Maliye, 1315 N. nr. 8. 21 . H. UZUNARILI, Kapkulu Ocaklar I, s. 605, Ankara 1943.

42

sayfa

kaplanmasndan vazgeilerek; etraf duvarlarnn daha uygun ve salam olacak ekilde, hlis har kullanlarak tamir edilmesi iin Ebniye-i Hssa mdr marifetiyle yeniden keif yaplmasn istemitir22. Daha sonra ad Harbiye Nezreti olarak deien Bb- Serasker'ye ait arivlerin pek az bir ksm Osmanl Arivi'ne intikal etmitir. Bu kuruma ait ariv malzemesinin nemli bir blm bugn Genelkurmay Bakanl'na bal arivlerde muhafaza edilmektedir. d. Bb- Mehat: Yenieri Oca'nn kaldrlmasyla Aa Kaps ad verilen (bugnk stanbul Mftl'nn bulunduu) bina, mtemiltyla resm daire ve daim ikametgh olarak eyhlislmlara tahsis edilmitir. stanbul'un eitli semtlerine dalm olan er mahkemelerin atk sicillerinin, ariv binas tesis edilerek bir araya toplanmas 1312 (1894) tarihinde gereklemitir. Mehat Dairesi'nden stanbul Kadl'na yazlan yazda, Dersadet ve Bild- Selse mahkemelerinde bulunan sicillerin muhafazasn temin etmek maksadyla kurulan husus dairede toplanan defterlerin zayf ve ad ktlara deil, "alakurna" denilen ktlara, nefis mrekkeble yazlmas istenmitir23. Bugn stanbul Mftl'n eviren duvardan alan cmle kapsnn sanda bulunan iki katl krgir bina, sicillerin muhafazas iin depo ve aratrma salonu olarak kullanlmaktadr. * Osmanl Devleti'nde Modern Arivcilik almalar Osmanl Devleti'nde de modern arivcilik almalar aa-yukar

Avrupa'dakinden biraz sonra balamtr. Modern arivcilie geite ilk admlar 1845 tarihinde devrin Maliye Nazr olan Safvet Paa tarafndan atlmtr. Bu teebbsle; 1837 ylnda Maliye Nezreti'ne dntrlm olan Bb- Defter dneminden kalan ve Topkap Saray'ndaki Endern Haznesi'nde saklanan milyonlarca belgenin gnmz tasnif anlayna uygun olarak, kalemlerine gre ayrlp depolara

22 BOA., A.MKT., nr. 156/94. 23 "Dersadet ve Bild- Selse Mehkim-i eriyyesi sicilltnn hsn-i muhfazas maksadyla b-irde-i seniyye-i cenb- hlfetpenh tesis ve ina klnan daire-i mahssaya mehkim-i mezkre sicillt- atka celbolunarak sret-i muntazamada birletirilmi..." stanbul Mftl eriye Sicilleri Arivi, stanbul Kadl Defterleri, nr. 334, s. 132.

43

sayfa

konulduunu gryoruz. Safvet Paa Sadrazam Mehmed Emin Rauf Paa'ya sunduu tezkirede, Maliye Haznesinden ktipler grevlendirerek Endern'daki defterleri tek tek incelettiini ve her bir defteri ait olduu kalemlere gre ayrttn bildirmitir. Saklanmasna lzum grlmeyen mlg Yenieri Oca'na ait bir takm evrak ve eski defterlerin saray frnlarnda imha edilmesi istei de mnasip grlerek uygulamaya konulmutur. Bu teebbs, arivcilik asndan ileride atlacak radikal ve modern admlarn ilk iareti olarak deerlendirmek mmkndr24. Modern arivcilik konusunda gerekli n almalar yapldktan sonra esasl admlar 9.11.1846 tarihli irde ile atlmtr. Defterhne ve Bb- l civarnda bulunan mahzenlerde saklanan devletin nemli ilerine ait belgelerin, buralarn rutubetli olmas sebebiyle rmekte olmas ve karklk dolaysyla aranldnda istenen belgenin bulunmasnn imkansz hale gelmesi sebepleriyle Avrupa'daki benzerlerine uygun olarak Bb- l dahilinde geni ve muntazam, ktphane eklinde kgir bir binann inaatna karar verilmitir25. Bu karara Koca Reid Paa da destek vermi ve 1846 ylnda Sadaret'e gelir gelmez, depolar dolduran o deerli vesikalar, modern icaplara elverili bir bina iinde muntazam ve mazbut surette toplamak iin derhal harekete gemitir26. Bu zamana kadar Defterhne'de ve Bb- l civarndaki mahzenlerde saklanan devletin mhim ilerine ait vesikalarn buralarn rutubetli olmas hasebiyle rd ve mahzenlerin dar olmasndan dolay birbirine karp yrtld, Defterhne'de olanlarn dahi perian bir halde olduklar, gerektii zaman eski kaytlarn bulunmasnda byk zorluklar olduu ve hatta bulunamad, bu tr evraklarn devletin nemli senetlerinden olduu, eitli devletlerle yaplan muhede ve mukavelelerin asllarnn bu suretle dank ve perian olmasnn uygun olmad belirtilerek, bu tr lzumlu evraklarn hfz, nakli ve aranldnda kolaylkla bulunabilmesi iin Bb- l dernunda geni ve muntazam ktphane eklinde kgir bir bina yaptrlmas dnlmtr. Drlfnn binasnn mimar Fossati'ye bir resmi yaptrlarak yeni icat tuladan ve yeni tarz zere yaplmasyla rutubetten de kurtulabilecei dnlmtr. Bunun Bb- l iinde uygun bir yere Hazne-i Evrk adyla ins ve oda oda ayrlarak, bir odasnn Dahiliye evrakna ve dierlerinin de
24 BOA., rade Dahiliye 5152; Ayniyat Defteri, 769/51; Ayniyat Defteri, 770/29. 25 BOA., rade Mesil-i Mhimme, 658. 26 Salahaddin ELKER, "Mustafa Reit Paa ve Trk Arivcilii", IV. Trk Tarih Kongresi, Ankara 1952, s.183.

44

sayfa

Divn ve Hariciye evrakna tahsis olunmas, ktiplerden uygun birisinin "mustahfz- evrak" tayin klnmas, ayrca gerektiinde mracaat etmek maksadyla iine corafya ve tarih kitaplaryla lzumlu haritalarn konulaca bir ihtisas ktphanesi yaplmas karara balanmtr27. Fossati'nin projesine uygun olarak yapmna balanan binann plnnda aradan ok fazla zaman gemeden baz deiiklikler yaplmas gerekmitir. Bir kat olarak yaplmas dnlen binann tamamyla rutubetten kurtulamayaca dnlm, ayrca byk evrak sandklarnn da konulabilmesi iin binann iki kat olarak yaplmas gerektiine karar verilmitir28 [17.12.1846]. Hazne-i Evrk binasnn inas devam ederken bina hazr oluncaya kadar hfz- evrak usuln yoluna koymas beklenen Muhsin Efendi mdr tayin edilmitir. Muhsin Efendi'nin mdrlk vazifesi ile birlikte Meclis-i Vl azal da zerinde braklmtr. Ancak Sadrazam Mustafa Reid Paa, Muhsin Efendi'nin "mdrlk tabirinde bir nevi kalem ve maiyyet memuru gibi olacandan" bahisle bu nvan nzrla evrilmi ve kuruluun ad da Hazne-i Evrk Nezreti olarak deitirilmitir29 [20.02.1847]. talyan Mimar Fossati'ye ihale edilen Hazne-i Evrk binasnn inaat 1848 ylnda tamamlanmtr30. Hazne-i Evrk'ta daim istihdam olunacak memurlarn, gayet gvenilir kimselerden olmalar iin icab olarak grlmtr. nk Hazne-i Evrk'ta hfzolunacak evrak devletin nemli ilerine ait olup ve eksersi de gizli tutulacak eyler olacandan gvenlik hususu gz nne alnmtr31. Ayrca daim olarak alan hulef efendilerden baka, evrak tefriki iin dier Bb- l kalemlerinden seilecek geici personelin de gvenilir olmas hem Meclis-i Muvakkat hem de Mecls-i Vl'ca tasvib edilmitir32.

27 BOA., rade Mesil-i Mhimme, 658. 28 Fossati'nin ilk izdii pln iin bkz. BOA., rade Mesil-i Mhimme, nr: 659; Ayrca binann yapmnda kullanlan inaat malzemesinin defteri iin bkz. DUT, 37-2/11-10. 29 BOA., rade Dahiliye, 7066. 30 naat tamamlayan Fossatiye nin- l verilmi, yine Fossatinin talebi zerine kardeine de 4. dereceden bir kta nian verilmesi uygun bulunmutu. . Mesil-i Mhimme, 699. 31 BOA., . Meclis-i Vl, 4093; A.DVN, 42/12. 32 BOA., A.MKT.NZD, 17/79.

45

sayfa

1914 yl balarnda Bb- l Hazne-i Evrk'yla Hariciye ve ra-y Devlet ve Dahiliye daireleri arivlerinin birletirilmesi iin almalar balatlm fakat, bu arivlerin birletirilmesi ameliyesi harp dolaysyla gereklememitir. 1 Mart 1923'te TBMM. cra Vekilleri Heyeti Riyaseti'nin Kalem-i Mahss Mdriyeti kadrosunda "Mahzen-i Evrk Mmeyyizlii" ihdas edilmitir. Mmeyyizliin esas grevi; Hazne-i Evrk'la birlikte Mlg Sadret Dairesi'nin bilcmle eyasn ve evrakn korumakt. Mlg Hazne-i Evrk Mdr Mahmud Nedim Bey Mahzen-i Evrk Mmeyyizliine tayin edilmitir33. Yeni hkmet tarafndan gnderilen Mahzen-i Evrk Mmeyyizlii'nin tekili ve grevleri hakknda 1 Mart 1923 tarihli ilk talimatnamede; mlg kalemlerde kalan evrakn ilgililere buldurularak Mahzen-i Evrak'a konulmas ve halen Hazne-i Evrk'ta mevcut bulunan evrakn mkemmel surette tasnif edilerek ehemmiyetle muhafaza edilmesi emredilmitir34. Sonu olarak mahdut saydaki personeli ile Hazne-i Evrk Mmeyyizlii yeni kurulan Cumhuriyet kurumlar arasndaki yerini almtr. TBMM. cra Vekilleri Heyeti Riyaseti'nin Kalem-i Mahss Mdiriyeti'ne bal olan Mahzen-i Evrk Mmeyyizlii 31 Mays 1925 tarihinden itibaren, Baveklet Kalem-i Mahss Mdriyeti'ne dahil olarak ad Hazne-i Evrk Mmeyyizlii'ne evrilmi, 1 Haziran 1927'de de Hazne-i Evrk Mdr Muavinlii olarak Baveklet Mstearl'na balanmtr35. 1929 senesinde, Baveklet Muamelt Mdrlne balanm ise de, Mstearlk makam ile olan irtibatn korumutur. Cumhuriyet'in onuncu yldnmnde, 20 Mays 1933 tarihinde Ankara'daki Evrk Mdrl ile stanbul'daki Hazne-i Evrk Mdr Muavinlii, Baveklet Evrk ve Hazne-i Evrk Mdrl ad altnda birletirilmi ve Mdr Muvini stanbul'da Hazne-i Evrk'n banda kalmtr. 19 Nisan 1937'de Baveklet Tekilt ierisinde msteara bal, mstakil bir Ariv Dairesi haline getirilmitir. 29 Haziran 1943 tarih ve 4443 sayl kanunla, Babakanlk Mstearl'na bal Baveklet Ariv Umum Mdrl statsne kavuturulmu, bilhare 9 Mart 1954 tarih ve 6330 sayl Baveklet Tekilt Hakknda Kanun ierisinde yer alm, 27 ubat 1982 tarih ve 8/4334 karar sayl
33 Atilla ETN, "Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti'nin, Osmanl Devlet Arivi ve Mlg Sadret Evraknn Muhafazas Hakknda Ald Kararlara Ait Baz Belgeler", Tarih Enstits Dergisi, (19811982), say: XII, s. 593-595. 34 A. ETN, a.g.m., s. 5 93-595. 35 A. ETN, a.g.m., s. 597.

46

sayfa

"Bakanlklarn Yeniden Dzenlenmesi ve alma Esaslarnn Yrrle Konulmas Hakkndaki Bakanlar Kurulu Karar" ile, Babakanlk Tekilt ierisinde Osmanl Arivi Daire Bakanl adn almtr. Nihayet 18 Haziran 1984 tarih ve 203 sayl "Babakanlk Tekilat Hakknda Kanun Hkmnde Kararnme" ile "Devlet Arivleri Genel Mdrl" kurulmu ve 10 Ekim 1984 tarih ve 3056 sayl "Babakanlk Tekilat Hakknda Kanun"la Devlet Arivleri Genel Mdrl, Babakanlk Merkez Tekilat ana hizmet birimlerinden biri haline getirilmitir. Tasnif Faaliyetleri Hazne-i Evrk binasnn inas srerken Hazne-i Evrk Nzr Muhsin Efendi'nin de iinde bulunduu komisyon ncelikle geici tekilat emas ile tasnif talimatnamesi hazrlam ve 11 Rebilhir 1263 (29 Mart 1847) tarihinde Meclis-i Vl-y Ahkm- Adliye karar olarak padiah onayndan geerek yaynlanmtr. Muhsin Efendi'nin maiyyetine kendisine yardmc olmak zere bir muavin ile kalemlerden tecrbeli, namuslu ve ketum ktiplerden personel verilmitir. Bunlar Osmanl Devleti'nin kuruluundan beri birikmi olan evrak ve defterleri inceleyerek Hazne-i Evrk'a konmaya layk olanlar tefrik ve tasnif etmekle grevliydiler. Bu ayrm ilemi iin yine Bb- l kalemlerinden memurlar seilerek, kendi kalemleri ile ilgili evrak ayrmak zere evrakn tasnifinin bitmesine kadar geici olarak grevlendirilmilerdir36. 1849 tarihinde Bb- l kalem amirlerinden mteekkil bir Meclis-i Muvakkat kurularak bir nizamnme yaynlanmtr37. Nizamnmeyi hazrlayan heyetin, nizamnmenin giri ksmnda "devletin kuvve-i hafzas" olarak ifade ettikleri arivlerimizin tasnif, tertip ve saklanmas hususunda getirdikleri esaslar son derece pratik ve aklcdr. Zira o tarihlerde, dnyadaki benzerlerinde olduu gibi Hazne-i Evrk'n, ilim adamlarnn istifadesine sunulmas dncesi olmayp, sadece devletin karlaaca glkleri zmede bir mracaat merkezi olarak dnld grlmektedir.

36 BOA., . Meclis-i Vl, 1869; A.DVN.MKL., 63-A/1; . Meclis-i Vl, 12019. Ayrca bkz. N. AKTA, "Osmanl Dneminde Arivciliimiz ve Tasnif almalar", Belgelerle Trk Tarihi Dergisi, Mart 1985, say I, s. 68 ve A. AKYILDIZ, a.g.m., s. 76. 37 BOA., . Meclis-i Vl, 4093.

47

sayfa

Hazne-i Evrak'ta toplanacak ariv malzemesi ksm olarak mtlaa edilip tasnifine karar verilmitir. Tasnifte, H. 1200 (1875) tarihinden Sultan Abdlmecid'in clsuna (H. 1255/M. 1839) kadar olan evrak birinci ksm addedilmitir. H. 1200 tarihinin seilmesinin sebebi ise hlen Bb- l'nin bu dnem evrakn kullanyor olmasdr. H. 1200 tarihinden nceki evrakn ise daha sonra tasnif edilerek, gerekli olanlarn ileride Hazne-i Evrk'a nakledilmesi kararlatrlmtr38. Ancak daha sonra H. 1270'te (1854) alnan bir kararla 1200 tarihinden vazgeilerek balangtan H. 1255 (1838) tarihine kadar birikmi olan belgeler birinci ksm addolunmutur39. Sultan Abdlmecid'in clsundan H. 1264 (1848) senesine kadar olan evrak ikinci ksm olarak adlandrlmtr40. H. 1265 Muharrem (1848) tarihinden sonra birikecek evrak ise nc ksm addedilerek ana kategoride tasnif edilmesi kararlatrlmtr. Birinci ve ikinci ksm addedilen evrak konularna gre snflandrlp tarih srasna konularak Hazne-i Evrk'a nakledilecektir. nc ksm evrakn, H. 1264 senesi bandan itibaren taradan ve Bb- l kalemlerine ait evraktan nemli olanlarnn belli kalemlerde muhafazas ve nelerin Hazne-i Evrk'a nakledilecei hususlar tespit edilmiti41. Evraklarn Hazne Evrk'a konulmasndan sonra muamelelerin hzl bir ekilde yrtlebilmesi ve evrak aknn salanabilmesi iin Hazne-i Evrk ile daireler arasnda izlenmesi gereken yol yle tespit edilmiti: Evrakn hazrlanan kataloglarnn birer nshas Divn- Hmayn Kalemi ile med Odas'nda bulundurulacak ve bir belgeye bavurmak gerektiinde, buradaki kaytlardan tarih ve numaras tespit olunup bir pusulaya kaydedilecek ve pusula Hazne-i Evrk'a gnderilerek ilgili vesika buradan istenecekti42. Ancak bu sistem istenen evrakn iade edilmemesi dolaysyla verimli bir ekilde iletilemediinden, yeniden baz deiiklikler yapmak yoluna gidilmitir. nce Hazne-i Evrk'ta evrak mahfazalarnn zerine konulacak numara ve gerektike oradan alnacak evrak iin verilecek pusula

38 BOA., A.DVN, 42/12. 39 BOA., . Meclis-i Vl, 12019 ve 9956. 40 BOA., A.DVN. 42/12 ve Cevdet Dahiliye, nr. 1050'de 1264 Muharrem [10.12.1847] tarihi nc blme balang olarak alnmaktadr. Ancak . Meclis-i Vl, 4093 ve A.DVN.MKL. 63-A/5'te 1265 Muharrem [28.11.1848] tarihi nc ksma balang olarak alnmaktadr. 1264 senesi iradelerinin numune olarak tasnif edilmi olmas gz nne alnarak 1265 senesi Muharremi'nin nc ksma balang olarak kabul edilmesi daha uygun grnmektedir. 41 BOA., . Meclis-i Vl, 4093: A.DVN, 42/12. 42 BOA., . Meclis-i Vl, 5150; AKYILDIZ, a.g.m., s. 74.

48

sayfa

numuneleri yaptrlmtr43. Bundan sonra herhangi bir daire tarafndan bir belge istendiinde; o dairenin grevlisinin, evrakn kimliinin yazl olduu bu matbu forma ataca imza karl belgeyi almas ve iade ettiinde de imza formunu geri almas kararlatrlmtr. Alnan evrak 15 gn ierisinde geri getirilmedii zaman Hazne-i Evrk bunu aramaya resmen izinli olacakt. lgili dairenin belge ile olan ii bitmediinde sre uzatlabilecekti44. 1892 senesine gelindiinde Sadrazam Cevad Paa zamannda Hazne-i Evrk'ta ve dier devlet dairelerinde evraklarn muhafazas ile arivlemede dosya usul sistemine geilmitir45. Bu sisteme gre yaplan ilk tasnif Msr ve Bulgaristan meselelerine ait belgelerdir46. Bu hususa dair ou gizli olan baz irdelerin suretleri karlp iki ayr kutuya konularak anahtarlar padiaha sunulmutur47. Ancak uygulamaya konulan dosya usulnn, 1916 senesine gelindiinde dahi doru dzgn uygulanamad anlalmaktadr48. II. Merutiyet dneminde ariv malzemesinin sadece saklanarak, gerektii zaman bavurulacak bir belge olarak grlmesi anlaynn yerine, bu malzemenin tarih ve eitli bilim dallarnn hizmetinde kullanlmas dncesi yerlemeye balamtr. Tarh-i Osman Encmeni'nin kurulmas ve Tarh-i Osman Mecmuas'nn yaynlanmaya balamas ile arivlerin nemi artm; bu dnemde, Tarh-i Osman Encmeni Reisi olan Abdurrahman eref Bey'e Topkap ve Sultanahmed civarnda bulunan evrak depolarndaki ariv malzemesinin aratrlarak tasnif edilmesi grevi verilmitir. Nitekim Topkap Saray mahzenlerinde kalm toplam 518 araba yk evrak Abdurrahman eref Bey bakanlnda kurulan heyet tarafndan tasnif edilmeye balamtr49. 1910 ylndan itibaren drt sene alan heyetin alma dzeni bozulduundan dolay 6 Nisan 1914 tarihinde Abdurrahman eref Bey tarafndan Sadret'e verilen
43 BOA., A.DVN. MKL., 63-A/13. 44 BOA., . Meclis-i Vl, 12019. 45 BOA., DUT., 37-2/11-4. 46 BOA., . Dahiliye, 1311.Ca/17 ve . Hususi, 1310.Ca/102. 47 BOA., . Dahiliye, 1312.B/18 ve Y.A.Hus., 316/29. 48 BOA., DUT., 37-2/11-4. 49 Abdurrahman eref, "Evrk- Atka ve Vesik-i Trhiyyemiz", TOEM, 1. cz, 1 Knn- Evvel (1326), s. 265, stanbul 1328. Trke neri iin bkz.: smet BNARK, "Arivlerimizin Deeri ve Son Vakanvis Abdurrahman eref Bey'in "Evrk- Atka ve Vesik-i Trhiyyemiz Adl Yazs", Trk Ktphaneciler Dernei Blteni, XXIX, 1 (1980), s. 23-38.

49

sayfa

mruzatta; eitli nedenlerden dolay, tasnif iinin dorudan Hazne-i Evrk'a devredilmesi istenmitir. Bunun zerine tasnif ii Sadaret evrak mdr, Hazne-i Evrak mdr ve med-i Divn- Hmayn muavininden oluan yeni bir heyete verilmitir50. II. Abdlhamid'in uzun sren saltanat dneminde Yldz Saray'nda oluan muazzam ariv, Abdlhamid'in tahttan indirilmesiyle stanbul Merkez Kumandanl'na nakledilmitir. Burada asker bir heyet jurnalleri ayrarak el koymu ve imha etmi, devlet ilerine ait olanlar da Bb- l'de Mahmud Kemal nal'n bakanlndaki heyete gndermitir. Heyet de, bunlar tetkik ile devlet ilerine ait olanlar ilgili dairelere gndermi, aralarnda jurnaller ktka onlar da asker heyete iade etmitir51. 1914 senesinde Yldz'dan Bb- l'ye nakledilen evrakn incelenmesi ve tasnifi ile Hazne-i Evrk'ta iyi bir ekilde muhafazasnn temini iin Sadaret ve Dahiliye mstearlarndan oluan bir heyetin tekili kararlatrlmtr52. Osmanl Devleti'nde ariv malzemesinin tasnif faaliyetleri devletin en zor durumda olduu sava dnemlerinde dahi devam etmitir. Nitekim Bb- l Ktphanesi'nde bulunan eski evrakn tanzim ve tasnifinin yaplmas iin Aralk 1920 tarihinde Ali Emir Efendi bakanlnda Vesik-i Tarhiyye Tasnif Encmeni kurulup yeni bir tasnif faaliyetine balanmtr53. Tasnif sistemi olarak da; evrakn ncelikle padiah dnemlerine gre ayr ayr tomar haline getirilip sandklara ve raflara konularak daha sonra tomar halindeki evrakn en eski tarihten itibaren komisyona gnderilip evrak ay ay tarih srasna konulup, konularna gre ayrldktan sonra numaranlandrlp mhrlenerek dosyalanmasna karar verilmitir. Ayrca dosyalarn sra numarasyla ksa zetlerinin bir deftere kaydedilmesi iin iki ktibin grevlendirilmesi ve tasnif edilenlerin ait olduklar yerlere gnderilmesi istenmi, bozulmu ve ryen kayt defterlerinin de tamir ettirilmesine karar verilmitir54. Ali Emir heyeti Nisan 1924 tarihine kadar almalarna devam etmitir. Personel adedi bir ara 13'e kadar km olan komisyondan, tahsisat meselesinden dolay ortaya kan baz ihtilfa mebn Ali Emir Efendi'nin istifas ve baz yelerin ie devam etmemesi
50 BOA., BEO., 320696. 51 BOA., Meclis-i Vkel, 159/81; Tahsin Z, "Yldz Maruzt Dairesi Arivi", IV. Trk Tarih Kongresi1948-, Ankara 1952, s. 453. 52 BOA., Meclis-i Vkel, 186/12. 53 BOA., BEO. 349985. 54 BOA., BEO. 349985 ve BEO. 350226.

50

sayfa

yznden tasnif ii durmutur55. Ali Emir tasnifinde, beylikler dneminden Abdlmecid zamanna kadar olan sreyi ihtiva eden 180.000 civarnda belge padiahlarn saltanat sreleri esas alnarak tasnif edilmitir. Bu tasnifte siyas, asker, timar ve zeamet tevcihleri, yabanc lkelerle olan mnasebetler, Divn- Hmayn'a ait meseleler, maarif, ina ve tamir gibi konularda belgeler bulunmaktadr. Ali Emir heyetinden sonra, yine kurulan bir heyet vastasyla yaplan tasnif almas 1924 senesi Mays'nda bamemur nvanyla bnlemin Mahmud Kemal nal bakanlnda balam ve Mays 1926 senesine kadar devam etmitir56. bnlemin tasnifinin zellii, belgelerin konularna gre ayrlm olmasdr. Adliye, askeriye, bahriye, dahiliye, darphne, defter-i atka, mstediyt, muhalleft, muharrert- hussiye, muafiyet ve imtiyazt, saray meslihi, ensab, hariciye, hatt- hmayn, hilat, madin, maliye, shhye, kr ikayet, tevciht, timar ve zemet, vakf, umr- nfia konu balklar altnda, 1425-1873 yllar arasna ait 47.000 adet belgeyi ihtiva eden 29 ciltlik Osmanlca katalou mevcut olup, her konu blm kendi iinde kaba bir kronolojik sra takip etmektedir. 1926 ylndan sonra tasnif ileri Hazne-i Evrak'n snrl saydaki personeli ve Maarif Vekaleti'nden grevlendirilen personele braklmtr. 1931 ylnda Maliye deposunda, miktar tahmini olarak 30-50 ton civarnda olan Osmanl dnemi evraknn byk bir ihmal ve gaflet sonucu Bulgaristan'a hurda kt olarak satlmas lkede byk bir yank uyandrmtr. Buna bal olarak da; Ayasofya civarndaki depolarda her trl korumadan uzak olarak yok olmaya terkedilmi evrakn varlndan haberdar olunmu ve Topkap Saray'na nakilleri salanarak daha iyi artlarda korunmalar salanm ve Babakanln btn kamu kurulularna gnderdii 10.06.1931 tarihli genelge ile, tarih ariv evraknn deerinin takdirinin ihtisas erbabna braklarak hibir bahane ile evrakn kaybna sebebiyet verilmemesi emredilerek evrakn imhas ve satnn nne geilmitir. Yine bu olaya bal olarak Bb- li'deki Sadaret evraknn tasnifi konusu yeniden gndeme gelmi ve en nemlisi Devlet Arivi'nin kurulmas konusu Trk idare ve kltr hayatnn gndemine girmitir57.

55 Atilla ETN, "II. Merutiyet Dneminde Arivlerimize Ait Belgeler", Trk Dnyas Aratrmalar, ubat 1985, say 34, s. 6. 56 ETN, II. Merutiyet, s. 6. 57 Bu konuda daha fazla bilgi iin Devlet Arivleri Genel Mdrl yaynlarndan "Bulgaristan'a Satlan Evrak ve Cumhuriyet Dnemi Ariv almalar" ve "Bulgaristan'daki Osmanl Evrak" adl eserlere baknz.

51

sayfa

8 Ekim 1932 tarihli cra Vekilleri Heyeti kararyla Muallim Cevdet bakanlnda oluturulan tasnif heyeti Muallim Cevdet'in 1935 ylnda istifa etmesine ramen 1937 ylna kadar tasnife devam etmitir. "Cevdet Tasnifi" olarak adlandrlan bu almada 218.833 belge tasnif edilmitir. 12 Ocak 1935 tarih ve 2/1849 sayl cra Vekilleri heyeti kararnamesi ile devlet arivinin kurulmas, binalarn inas ve arivci yetitirmek zere Avrupa'ya renci gnderilmesi kararlatrlm, ancak bu tasar gereklememitir. Ariv meselesine zm bulmak ve dzenlemek zere Macar ariv uzman ve Osmanl tarihisi Dr. Lajos Fekete Trkiye'ye davet edilmitir. Fekete, 1936-1937 yllar arasnda Osmanl Arivi ve Topkap Saray Mzesi Arivi'nde provenans tasnif sistemi yani ariv malzemelerinin ilem grdkleri tarihlerdeki asl dzeni ierisinde fonlarn paralanmadan korunup tasnif edilmesi prensibine gre rnek bir tasnif gerekletirmitir. Bu almada 4.642 adet belge tasnif edilerek katalou hazrlanm, ancak daha sonra yaplan tasniflerde bu belgeler dier tasnif birimlerine kaydrlmtr58. 1937 ylndan sonra provenans tasnif sistemine gre cidd manada tasnif almas ancak 1956 ylndan sonra balam ve staj iin ariv grevlileri yurt dna gnderilmitir. Bu erevede, 1980 ylna kadar yaplan tasnif almalar sonucu 2.5 milyon belge tasnif edilmitir. 1980'li yllarda arivin nemi iyice ortaya kmtr. 17-19 Mays 1985 tarihinde dzenlenen Osmanl Arivleri ve Osmanl Aratrmalar Sempozyumu'na59 devrin babakan, Babakanlk mstear, dileri bakan, Yksekretim Kurumu bakan ve Trkiye'nin nde gelen tarihileri katlmtr. zellikle devrin babakannn, Osmanl Arivi'ni bir devlet meselesi olarak ele aldklarn ve bu konuda bir reform hareketine balama konusunda kararl olduklarn belirtmesiyle birlikte ariv konusunda byk gelimeler salanmtr. karlan kanunlar ile birlikte Babakanlk Tantma Fonu'ndan arivlere belli bir payn ayrlmas, ok sayda personel istihdam, bina, ekipman ve tehizat imkanlarnn arttrlmasyla birlikte tasnif almalar byk bir ivme kazanm ve bu erevede 1987-1999 yllar

58 N. AKTA-Yusuf HALAOLU, "Babakanlk Osmanl Arivi", DA, c.5, s.122-126. 59 Bu konuda geni bilgi iin bkz., "Osmanl Arivi ve Osmanl Aratrmalar Sempozyumu", stanbul 1985.

52

sayfa

arasnda 50 milyon civarnda belge ve defter tasnif edilmi, kataloglar hazrlanarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur.

53

sayfa

BRNC BLM
OSMANLI ARV'NDEK DEFTER TASNFLER

54

sayfa

55

sayfa

OSMANLI ARV'NDEK DEFTER TASNFLER

Defterler; Osmanl brokrasisinde alnan kararlarn, hkme balanan konularn Divn ve Maliye kalemlerinde kaydolunduu serlerdir. Osmanl Devleti'nde daha ilk dnemlerinden itibaren defter tutma geleneinin olduunu grmekteyiz. Buna bal olarak Osmanl Arivi'nde XIV. yzyl balarndan itibaren defterlere rastlanmaktadr. Mesel, arazi tahrirlerine ait bugne ulaabilen en eski defter 835 (1432) tarihini tar ve XVI. yzylda "mufassal", "icml" ve "timarruzname" olmak zere saylar binleri geer. Ayrca XVI.yzylda Divn- Hmayn kalemlerine ait mhimme, rs, tahvil; defterdarla ait muhasebe, muktaa, ruzname, tamirat, keif ve ahkm; asker tekilata ait mevcib; vakflara ait vakf ruzname defterleri ve benzerleriyle XVII. yzyldan sonra grlen ikayet defterleri, devletin snrlarnn ve tekilatnn zamanla bymesi sonucu, bazlar evvelden mevcut, bir ksm ihtiyatan doan ve saylar sadece Osmanl Arivi'nde yaklak 300.000'e ulaan defter trlerini olutururlar. Bunlarn dnda kazalarda kadlarca tutulan mahkeme kaytlar, merkezden gnderilen emirler ve mahall kararlarn yazld kad sicilleri de nemli miktarlara ulamaktadr60. Defter tutmann esas alnd Osmanl yazmalarnda, deftere kaydolunmayan hkm ve beratlar muteber saylmamtr. Hatta bu defterler, zamanla devlet erknnn bulunduu deiik mahallere, sandklar iinde tanarak idarenin kesintisiz almasnda pratik rol oynamladr. Byk Osmanl asker harektlar srasnda mal, idar, ve asker ilerin halli iin Divn- Hmayn'a ait eitli brolarn ordu ile birlikte seferlere katldklar ve bunlarn brokratik ilemleri laykyla, ser bir ekilde yerine getirebilmek ve gerektiinde mracaat edebilmek iin lzumlu defterlerini beraberlerinde gtrdkleri bilinmektedir61. Tanzimat ncesi Osmanl merkez tekilat dnemine ait defterler, iki ana ser hlinde gnmze intikal etmitir. Birincisi: Devletin siyas ve hukuk kararlar ile beldelerin asayi ve nizamna dair hkmlerin kaleme alnd Divn- Hmayn

60 Nejat GYN, "Defter" DA., c. IX, s. 90. 61 Sefer srasnda cepheye gtrlen defterler hakknda geni bilgi iin bkz. Feridun EMECEN,"Sefere Gtrlen Defterlerin Defteri" Prof. Dr. Bekir KTKOLU'na Armaan, stanbul 1991, s. 241-268.

56

sayfa

Defterleri'dir. kincisi ise sadece mal konularda mir ilerden saylan cizye, avrz ve muktaa ileriyle ilgili konularn dzenlenip kaydolunduu Maliye, yani Bb- Defter Defterleri'dir. Ayrca has, zemet, timar, mlk, vakf gibi arazi trlerini tayin ve tescil eden ana defterlerin muhafaza edildii ve bu defterlerle ilgili gnlk ilemlerin yapld Defterhne-i mire'ye ait defterler vardr. Bu dairede biriken defterler hkm ihtiva etmezlerdi. Bunlar, hazneye ait arazinin kimlere ve ne maksatla tevch edildiini, zaman zaman yaplan deiikliklerle, vergi ve resmlerin mfredtn, kimlere tarh ve tevz edildiini gsteren muhtelif defterlerdir.

57

sayfa

I. DVN-I HMAYN, BB-I SAF VE DEFTERHNE- MRE DEFTERLER

Divn- Hmayn ve Bb- saf Daireleri, Osmanl Devleti merkez tekilat iinde Defterhne-i mire'den srekli bilgi alan bir alma tarz iinde grlmektedir. Osmanl Arivi kodlama sisteminde A. rumuzu ile ifade edilen Divn ve Bb- saf'nin birimlerinden biri de, A.DFE. koduyla Defterhne-i mire'dir. nemli fonksiyonu olan bu dairelere ait defter serleri aada srasyla verilmitir.

A. DVN-I HMAYN VE BB-I SAF DEFTERLER

Tanzimat ncesi merkez tekilatnn byk daireleri olan Divn- Hmayn ve Bb- saf'nin gnmze intikal eden defterleri 4 ana fonda tasnif edilmilerdir. Bunlardan sadece bir tanesi muntazam olarak Tanzimat ncesine aittir. Dierlerinde Tanzimat sonras dneme uzanan defter serleri de mevcuttur. Bu fonlar iin hazrlanan kataloglarn toplam 28 cilttir. Kataloglarn muhtevasn ortaya koyan giri ksmlarndaki "kalemlere gre" defter dkmleri yani fihristleri, deiik blmlerde tam liste hlinde verilmitir. Aada "Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri" bal altnda deerlendirilen defterler, ilk fona ait kataloglardan derlenmitir. Birinci fon; Mahzen Defterleri'nin yeni harflere evrilmesiyle elde edilen 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"dur. Beyliki Kalemi'nin Hazne-i Evrk binasnda saklanan ana serleri bunlardr. kinci fon; 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"dur. Osmanl Arivi'nde provenans sistemin tatbik edilmeye balamasndan sonra kod verilerek yaplan ilk defter tasnifidir. nc fon; 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou''dur. Divn ve Bb- saf'nin Tanzimat ncesi ve sonras devrelerine ait defter serlerini ihtiva etmektedir. Drdnc fon ise; "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"dur ki 25 cilt katalogdan ibarettir. Tanzimat ncesi ve sonras dnemleri kapsamaktadr.

58

sayfa

1. DVN (BEYLK) KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER (A.DVN.)

a. Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri (A.DVN.) Tanzimat devrine gelinceye kadar Divn- Hmayn'da, Ordu Divnlar'nda, padiah, sadrazam, serdr- ekrem, kaymakam veya defterdar bakanlnda toplanan divnlarda alnan kararlar, Divn- Hmayn ve Bb- Defter'ye bal kalemlerde tutulan defterlere kaydedilerek yrrle konulmutur. Kararlarn aynen kayd usl ittihaz edildiinden, msvedde veya perakende evrak paketlere, paketler aylk torbalara, torbalar da yllk hazrlanan sandklara konularak evrak mahzenlerine kaldrlmlardr. Defterlere kaydetme usl Osmanl Devleti'nin yklna kadar devam etmitir. Bylece stanbul'un fethinden Osmanl Devleti'nin sonuna kadar geen zaman sresinde zengin defter koleksiyonlar oluturulmutur62. Tanzimat, Osmanl Devleti tekilatnda olduu gibi yazma tekniklerinde de bir dnm noktas olmutur. Ynetimdeki arln Tanzimat ncesi yllarda Divn'dan, yani Saray'dan, Sadaret'e gemesi ile Bb- saf idaresinde Divn yeleri birer nzr vazifesi grmeye balamlardr. Artk padiahn fermanlaryla yaplan hkm sdr azalmaya balam ve yerini sadrazam buyruldular almtr. Tanzimat ncesinde defterlere "aynen kaydn" srdrlmesi neticesinde sadrazam emirlerine mahsus yzlerce ciltlik "Buyruldu" ve "Ayniyat Defterleri" teekkl etmitir. Bu kalem; Divn'da mzakere olunan evrak gereken yere gnderir, Divn sicillerini tutard. Ayn zamanda ferman ve beratlar da bu kalemde yazlrd. Gerek yabanc devletlere, gerekse aznlklara ait meselelerin ahd ve hukuk cepheleri de bu kalemde incelenir ve her trl anlamalar, kanun, nizamnme ve talimatnmeler burada saklanrd. Bunun iin muktez kaytlar, yani Divn'dan kacak bir kararn devlet kanunlarna ve anlamalara gre nasl olmas gerektiini belirten kaytlar da burada tutulurdu63. Divn- Hmayn tekilatnn ana kalemlerinin banda gelen Divn (Beyliki) Kalemi defterleri unlardr:

62 Bu defter koleksiyonlarnn ait olduklar Divn- Hmayn kalemleri ve alma tarzlar hakknda geni bilgi iin bkz. Tevfik TEMELKURAN, "Divn- Hmayn ve Kalemleri", Tarih Enstits Dergisi, Say 6, stanbul 1975, s. 129-175. 63 Midhat SERTOLU, Osmanl Tarih Lgat, stanbul 1986, s. 43.

59

sayfa

aa. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Beyliki Kalemi Defterleri (A.DVN.) 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN. koduyla 787899-O genel, 1-113-O zel numaralarda kaytl H. 880-1254/M. 1475-1838 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 129 adet defter mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 787-899-O Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN. Tarih Hicr 880 - 1254 Milad 1475 - 1838 Defter Adedi 129 Katalog Tertibi Analitik Envanter

ab. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Beyliki Kalemi Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Katalou"nda kaytl bulunan bu defterler, H. 971-1275/M. 1563-1858 tarihleri arasndaki kaytlar hav olup mkerrer saylar ile toplam 122 adettir.
Katalog Genel No 986 Genel Sra No 74-179, 7519-7538 Tasnifin (Fonun) Kodu Kmil Kepeci Kat. Tarih Hicr 971 - 1275 Milad 1563 - 1858 Defter Adedi 122 Katalog Tertibi Analitik Envanter

b. Mhimme Defterleri Divn- Hmayn toplantlarnda mzkere edilen dahil ve haric meselelere ait siyas, asker, itima ve iktisad nemli kararlarn kaydedildii bu defterlere "Mhimme Defterleri" ad verilmitir. Osmanl Arivi'nde H. 961-1333 /M.1553-1915 tarihleri arasnda tutulmu 419 adet Mhimme Defteri mevcuttur. XVI. yzyln ortalarndan XX. yzyln ilk yllarna ulaan bir dnem iinde, kk zaman blmleri hari ortalama 350 yllk zaman dilimi itibaryla, hibir dou ve bat devletinde bulunmayan kltr ve tarih zenginliini ihtiva eden Mhimme Defterleri, Osmanl Arivi defter serleri iinde phesiz nemli yer tutar. Ana konularn; devleti ilgilendiren siyas, iktisad, kltrel, sosyal ve harp tarihine dair st dzey kararlar tekil eder. Mhimme Defterleri;, hkmlerin sdr olduklar divnlar bakmndan drt ayr grupta deerlendirebilir: 1-Padiahn payitahtta bulunduu srada, Sadrazam bakanlndaki divn toplantsndan kan emirlerin kaydolunduu Mhimme Defterleri.

60

sayfa

2-Rikb Mhimmesi: Sadrazamn sefer veya baka bir sebeple payitahttan ayrlrken yerine vekil olarak brakt Rikb kaymakam veya Sadaret kaymakam denilen grevli bakanlnda toplanan Divn'da alnan kararlarn yazld defterler. 3-Ordu Mhimmesi: Ordu ile birlikte sefere kan sadrazamn sefer srasnda akdettii Divn toplantlarnda alnan kararlarn yazld defterler. 4-Kaymakamlk Mhimmesi: Padiah ve sadrazamn ayn anda Dersaadet'ten ayrldnda, devlet ilerini tedvir etmek zere tayin edilen Sadaret kaymakamnn mstakil olarak akdettii divnlarda alnan nemli kararlarn yazld defterler. Mhimme Defterlerindeki kaytlar, mahalline -muhatap makama- gnderilen berat ve fermanlarn suretleri hviyetindedir. Sadrazamn bakanlnda; kubbe vezirleri, Anadolu ve Rumeli kazaskerleri, defterdar ve niancnn katld Divn toplantlarnda alnan kararlar, padiah tasdikinden getikten sonra kronolojik sra iinde defterlere kaydedilmitir. nemli bir husus da, deftere kaydetmenin, yani tescil ileminin; hkme balamann bir ifadesi olmasdr. Divndan verilen bir karar veya neticelenen bir dva, ferman eklinde hazrlanmadan evvel, tashih edilen msveddesi ilgili defterine kayd olunmamsa, bir hkm ifade etmezdi. Defterlerdeki bir kaydn iptali veya tashih edilmesi ancak padiahn iznine baldr. Niancnn, yani ilk dnemlerdeki Divn kalemleri efinin defterler zerinde tashih yapabilmesi, padiahn "Kendi kalemiyle dzeltme yapabilir" msdesini tayan fermanyla mmkndr. Mhimme veya dier ahkm defterlerindeki bir hkm kaydnn geersizlii, yani "terkn" edilmesi veya kaydedilen bir fermann kaydedilmeden nce "akk", yani iptal edilerek yrtlmas, emr-i l, yahut hatt- hmayn sdr ile yerine getirilir. Bu durum, defter kaytlar zerine yatk izgi ile ekilen terkn izgilerinin u tarafnda yazl "ber-mceb-i hatt- hmayn" ifadesinden veya hkmn ba tarafndaki "terkni bbnda fermn- l mcebince kayd- terkn..." erhlerinden anlalmaktadr. Mhimme Defterleri'nin tertibinde ekil ve muhtev ynnden bir tekml gze arpmaktadr. Klasik dneme ait (1553-1642) ilk defterler balk tamazlar. Yazlar daha karmaktr. lk sayfalarda balk yerine sadece kayt tarihini belirten Arapa toplant gn ve onun hemen altnda ay ve yl yazldr. Mhimme Defterleri'ndeki hkm tarihlerinin yazl, ilk dnemlerde, yukarda bahsedildii zere "balk tarih" atmak suretiyle olmutur. Daha sonralar bu

61

sayfa

usulden vazgeilerek gnler; evil, evst ve evhir tabirleriyle onar gnlk dilimler hlinde ifade olunmaya balanmtr. Mhimme Defterleri'nde yer alan konular devrin; zaman, mekn ve telakksi erevesinde mhim grlen bahisler tekil eder. Bazen hkm metinleri iinde geen "Bu husus mevdd- mhimmedendir." veya "Husus- mezbr mhimmtdandr." eklindeki ifadeler ile konularn nemine dikkat ekildii grlmektedir. Defterlerde kaytl hkmler, Divn- Hmayn karar gereince ferman eklinde dzenlenerek ilgililere gnderilen emirlerin suretleridir. Bu suretlerin dier kaytlarn veya asllarn ilgili devlet, beylerbeyilik ve er sicil arivlerinde bulmak mmkndr. Mhimme Defterleri'nin yukarda ifade edilen ekl zellikleri yannda, muhteva bakmndan nem ve deerlerini de aadaki balklarda toplamak mmkndr: 1-Mhimme Defterleri, Osmanl Devleti'nin merkez ve tara tekilatndaki idar ve asker organlarn yaps, karlkl mnasebetleri, alma tarzlar, fonksiyonlar hakknda nemli kaynaktr. Messeselerin organizasyon ve ileyii, hukuk prosedr hkmlerinin tetkikiyle anlalabilir. 2-Komu lkeler ile Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Dou, Arabistan Yarmadas, Kafkaslar ve Rusya tarihleri asndan nemli bilgiler ihtiva ederler. 3-Osmanl Devleti'nin, gayr-i mslim tebeas ile olan mnasebetleri, aznlklar hukuku, halkn sosyal ve ekonomik ihtiyalarnn temini hususlarndaki ynetim politikas, ibadet ve yin serbestiyeti, mbedlerin inas gibi konular Mhimme Defterleri'nde oka grlr. 4-Hac organizesi, surre alaylar ve mukaddes beldelere gtrlen hizmetler, konu olarak ayr bir yer tutar. 5-Osmanl kltr ve sanat faaliyetleri cmlesinden, imar ve iskn siyaseti, evre ve belediye hizmetleri, salk ve eitim ileri, geni vakf idarelerinin problemleri ve teftileri bakmndan da zengin malzeme ihtiva ederler. 6-Saylar hayli fazla olan ve Ordu Divn'nca tutulan Mhimme Defterleri, asker tarih, harp tarihi ve lojistik hizmetler tarihi ynnden de birinci elden kaynaktrlar.

62

sayfa

Netice olarak, XVIII. yzylda devlet ilerinin Divn- Hmayn'dan Paa Kaps'na kayd, Bb- l'nin, ynetimde arlnn hissedilmee balad dnemlerde yava yava padiah fermanlarnn yerini sadrazam buyruldular almaya balam ve bu buyruldular iin "Ayniyat Defteri" ad altnda yeni bir defter tr tutulmaya balanmtr. Bununla birlikte, mhimme kaytlarn tutan Divn kalemleri az saydaki ktip kadrosu ile Sadaret tekilat iinde yer alarak Osmanl Devleti'nin son dnemlerine kadar eski grevini srdrmtr.

ba. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mhimme Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda 1-266 sra numaralarnda kaytl H. 961-1323/M. 1553-1905 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 266 adet Divn- Hmayn Mhimme Defteri mevcuttur. lk 73 Mhimme Defteri'nin, hkm zetlerinden oluan hlsa kataloglar mevcuttur. (20-54, 66, 72 hari). 1-19, 21-28, 260 ve 261 numaral Mhimme Defterleri'nin Osmanlca olarak indeksi mevcuttur. 3, 5, 6, 7 ve 12 numaral Mhimme Defterleri'nin de tpkbasm ve indeksli olarak basm yaplmtr.
Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14/1 14/2 Defter Ad Hicr 961 - 962 963 - 964 966 - 968 967 - 968 973 973 975 - 976 977 - 978 977 - 978 978 - 979 978 - 979 978 - 979 978 - 979 978 978 Tarih Milad 1553 - 1554 1555 - 1556 1558 - 1560 1559 - 1560 1565 1565 1567 - 1568 1569 - 1570 1569 - 1570 1570 - 1571 1570 - 1571 1570 - 1571 1570 - 1571 1570 - 1571 1570 Sahife Adedi 317 245 570 213 703 673 1.017 173 122 356 646 646 252 578 1.220

Mhimme

Mhimme

63

sayfa

Sra No 15 16 17 18 19 20* 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54

Defter Ad Hicr 979 979 979 979 980 x 980 - 981 981 981 981 - 982 981 - 982 982 983 984 984 985 985 985 - 986 985 - 986 986 986 986 - 987 986 - 987 987 987 - 988 987 987 987 - 989 988 988 - 992 989 - 989 989 - 990 990 990 - 991 991 991 - 993 991 991 - 992 992 - 993 992

Tarih Milad 1571 - 1572 1571 1571 1571 - 1572 1572 x 1572 - 1573 1573 1573 - 1574 1573 - 1574 1573 - 1574 1574 1575 - 1576 1576 1576 - 1577 1577 1577 1577 - 1578 1577 - 1578 1578 1578 1578 - 1579 1578 - 1579 1579 - 1580 1579 - 1580 1579 1579 - 1580 1579 - 1581 1580 1580 - 1584 1581 1581 - 1582 1582 1582 - 1583 1583 1583 - 1585 1583 1583 - 1584 1584 - 1585 1584 Sahife Adedi 287 394 30 148 371 x 336 353 365 345 347 343 408 399 230 370 311 398 387 327 418 381 278 278 363 331 504 511 309 231 388 379 266 380 161 161 100 391 339 291

Mhimme

* 20 Numaral Mhimme Defteri mevcut deildir.

64

sayfa

Sra No 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96

Defter Ad Hicr 992 - 993 993 1127 - 1201 993 993 993 994 - 995 995 - 996 995 - 996 996 997 - 998 997 - 998 998 1000 998 - 999 1000 - 1001 1001 1001 - 1002 1002 - 1003 1003 - 1004 1004 - 1005 1011 - 1013 1013 - 1016 1013 - 1014 1018 1019 - 1020 1022 - 1023 1024 - 1025 1026 - 1027 1036 - 1037 1038 - 1040 1040 - 1042 1046 1046 - 1048 1046 - 1048 1052 - 1053 1056 - 1056 1056 1067 - 1069 1069 - 1071 1073 - 1076 1075 - 1076 1089 - 1090

Tarih Milad 1584 - 1585 1585 1715 - 1786 1585 1585 1585 1585 - 1586 1586 - 1587 1586 - 1587 1587 1588 - 1589 1588 - 1589 1589 - 1591 1589 - 1590 1591 - 1592 1592 - 1593 1592 - 1593 1593 - 1594 1594 - 1595 1595 - 1596 1602 - 1604 1604 - 1607 1604 - 1605 1609 - 1610 1610 - 1611 1613 - 1614 1615 - 1616 1617 - 1618 1626 - 1627 1628 - 1630 1630 - 1632 1636 - 1637 1636 - 1638 1636 - 1638 1642 - 1643 1646 - 1647 1646 - 1646 1656 - 1658 1658 - 1660 1662 - 1665 1664 - 1665 1678 - 1679 Sahife Adedi 236 206 147 357 78 314 131 271 48 235 241 287 235 72 336 272 412 472 590 268 331 158 251 907 516 571 284 174 83 95 293 91 198 134 115 179 160 69 115 76 93 205

Mhimme

65

sayfa

Sra No 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 114/1 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137

Defter Ad Hicr 1090 - 1092 1100 1100 - 1101 1101 - 1102 1102 - 1103 1102 - 1103 1102 - 1103 1103 - 1104 1105 - 1106 1106 - 1107 1106 - 1107 1107 - 1108 1108 - 1109 1108 - 1110 1110 - 1113 1113 - 1114 1113 - 1115 1114 - 1115 1115 - 1117 1118 - 1120 1120 - 1123 1122 - 1125 1123 - 1124 1123 - 1125 1125 - 1126 1125 - 1126 1126 1127 1128 - 1130 1128 - 1129 1129 - 1130 1130 - 1131 1130 1131 - 1133 1133 - 1135 1135 - 1136 1136 - 1138 1138 - 1139 1139 - 1140 1140 - 1141 1142 - 1143 1142

Tarih Milad 1679 - 1681 1688 - 1689 1688 - 1689 1689 - 1690 1690 - 1691 1690 - 1691 1690 - 1691 1691 - 1692 1693 - 1694 1694 - 1695 1694 - 1695 1695 - 1696 1696 - 1697 1696 - 1697 1698 - 1701 1701 - 1702 1701 - 1703 1702 - 1703 1703 - 1706 1706 - 1708 1708 - 1711 1710 - 1713 1711 - 1712 1711 - 1713 1713 - 1714 1713 - 1714 1714 1715 1715 - 1717 1715 - 1716 1716 - 1717 1717 - 1718 1717 - 1718 1718 - 1720 1720 - 1722 1722 - 1723 1723 - 1725 1725 - 1726 1726 - 1727 1727 - 1728 1729 - 1730 1729 - 1730 Sahife Adedi 78 191 180 145 106 x 111 284 159 383 40 429 71 689 754 464 121 719 767 719 357 283 518 478 291 395 176 107 121 213 294 390 83 387 489 482 409 489 389 490 403 202

Rikab Mhimmesi

Mhimme

Ordu Mhimmesi

Mhimme

Ordu Mhimmesi Mhimme Ordu Mhimmesi

Mhimme

Ordu Mhimmesi Mhimme

66

sayfa

Sra No 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179

Defter Ad Hicr 1143 - 1145 1145 - 1146 1146 - 1148 1148 1148 - 1150 1149 - 1150 1149 - 1150 1150 - 1152 1150 - 1151 1152 - 1154 1154 - 1155 1155 - 1156 1156 - 1157 1157 - 1158 1158 - 1160 1160 - 1162 1162 - 1164 1164 - 1166 1166 - 1168 1168 - 1169 1169 - 1170 1170 - 1171 1171 - 1172 1172 - 1173 1173 - 1175 1176 - 1177 1177 - 1179 1179 - 1182 1181 - 1190 1182 - 1183 1183 - 1185 1184 - 1186 1185 - 1188 1185 - 1187 1186 - 1188 1189 - 1190 1190 - 1192 1191 - 1193 1191 - 1194 1192 - 1193 1193 - 1202 1194 - 1196

Tarih Milad 1730 - 1732 1732 - 1733 1733 - 1735 1735 1735 - 1737 1736 - 1737 1736 - 1737 1737 - 1739 1737 - 1738 1739 - 1741 1741 - 1742 1742 - 1743 1743 - 1744 1744 - 1745 1745 - 1747 1747 - 1748 1748 - 1750 1750 - 1752 1752 - 1754 1754 - 1755 1755 - 1756 1756 - 1757 1757 - 1758 1758 - 1759 1759 - 1763 1762 - 1763 1763 - 1765 1765 - 1768 1767 - 1776 1768 - 1769 1769 - 1771 1770 - 1772 1771 - 1774 1771 - 1773 1772 - 1774 1775 - 1776 1776 - 1778 1777 - 1779 1777 - 1780 1778 - 1779 1779 - 1787 1780 - 1781 Sahife Adedi 418 453 429 95 360 230 247 487 147 467 341 191 447 372 398 382 530 538 318 335 339 345 377 401 486 381 497 429 1016 180 378 322 226 588 440 218 326 395 391 98 360 288

Rikab Mhimmesi Mhimme Rikab Mhimmesi

Mhimme

Mhimme

Ordu Mhimmesi

Mhimme Rikab Mhimmesi Mhimme

67

sayfa

Sra No 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221

Defter Ad Hicr 1195 - 1196 1196 - 1198 1198 - 1199 1199 - 1200 1200 - 1202 1202 - 1203 1202 - 1207 1202 - 1206 1203 - 1204 1203 - 1203 1203 - 1204 1204 - 1206 1204 - 1204 1204 - 1205 1204 - 1205 1205 - 1228 1205 - 1206 1205 - 1206 1206 - 1215 1207 - 1208 1208 - 1209 1209 - 1209 1209 - 1210 1211 - 1212 1212 - 1213 1212 - 1213 1212 - 1214 1213 1213 - 1215 1213 - 1214 1214 - 1215 1214 - 1215 1215 1215 - 1217 1215 - 1216 1215 - 1217 1215 - 1216 1216 - 1217 1218 1218 - 1219 1218 1219

Tarih Milad 1780 - 1781 1781 - 1783 1783 - 1784 1784 - 1785 1785 - 1787 1787 - 1792 1787 - 1792 1787 - 1791 1788 - 1789 1788 - 1789 1788 - 1789 1789 - 1791 1789 - 1790 1789 - 1790 1789 - 1790 1790 - 1813 1790 - 1791 1790 - 1791 1791 - 1800 1792 - 1793 1793 - 1794 1794 - 1795 1794 - 1795 1796 - 1797 1797 - 1798 1797 - 1798 1797 - 1799 1798 1798 - 1800 1798 - 1799 1799 - 1800 1799 - 1800 1800 - 1801 1800 - 1802 1800 - 1801 1800 - 1802 1800 - 1801 1801 - 1802 1803 1803 - 1804 1803 - 1804 1804 Sahife Adedi 340 344 206 390 358 276 352 372 151 191 200 144 280 134 475 187 295 116 154 396 292 192 344 400 160 159 157 227 67 290 194 187 239 91 240 192 137 200 193 298 194 299

Ordu Mhimmesi Rikab Mhimmesi Rikab Mhimmesi Mhimme Rikab Mhimmesi Ordu Mhimmesi Rikab Mhimmesi Ordu Mhimmesi Rikab Mhimmesi Mhimme Rikab Mhimmesi

Mhimme

Rikab Mhimmesi Msr Ordu Mhimmesi Mhimme Msr Ordu Mhimmesi Mhimme

68

sayfa

Sra No 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263

Defter Ad Hicr 1219 - 1220 1220 - 1221 1221 - 1222 1222 1222 - 1223 1222 - 1224 1223 - 1224 1224 - 1226 1224 - 1228 1224 - 1225 1223 - 1225 1226 - 1227 1227 - 1228 1228 - 1230 1230 - 1231 1231 - 1234 1234 - 1236 1236 - 1237 1236 - 1238 1238 - 1241 1241 - 1243 1242 - 1244 1244 - 1244 1244 - 1245 1244 - 1246 1245 - 1247 1246 - 1248 1247 - 1249 1248 - 1249 1249 - 1252 1252 - 1254 1254 - 1256 1256 - 1258 1258 - 1260 1260 - 1263 1263 - 1266 1267 - 1270 1270 - 1274 1274 - 1277 1277 - 1280 1280 - 1286 1286 - 1323

Tarih Milad 1804 - 1805 1805 - 1806 1806 - 1807 1807 1807 - 1808 1807 - 1809 1808 - 1809 1809 - 1811 1809 - 1813 1809 - 1810 1808 - 1810 1811 - 1812 1812 - 1813 1813 - 1814 1814 1815 - 1818 1818 - 1820 1820 - 1821 1820 - 1822 1822 - 1833 1825 - 1827 1827 - 1828 1828 1828 - 1829 1828 - 1830 1829 - 1831 1830 - 1832 1831 - 1833 1832 - 1833 183 3- 1836 1836 - 1838 1838 - 1840 1840 - 1842 1842 - 1844 1844 - 1846 1846 - 1849 1850 - 183 1853 - 1857 1857 - 1860 1860 - 1863 1863 - 1869 1869 - 1905 Sahife Adedi 296 298 297 129 169 319 110 285 374 143 175 218 397 399 388 393 385 382 397 398 392 370 242 241 395 44 299 139 196 294 161 218 198 188 184 239 231 241 335 281 361 286

Rikab Mhimmesi Mhimme Ordu Mhimmesi Rikab Mhimmesi Ordu Mhimmesi

Mhimme

Ordu Mhimmesi Mhimme Ordu Mhimmesi Mhimme Ordu Mhimmesi

Mhimme

Mektum Mhimme Mhimme Mhimme

69

sayfa

Sra No 264 265 266

Defter Ad Hicr Mahlta Mhimmesi Muhzr Mhimmesi 1077 - 1206 1198 - 1212 1127 - 1206

Tarih Milad 1666 - 1792 1784 - 1798 1715 - 1791 Sahife Adedi 538 236 204

bb. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.MHM. koduyla 932-975 genel sra numaralarnda kaytl H. 977-1252/M. 1570-1836 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden bir ka sayfa veya formadan mteekkil 43 adet Mhimme Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 932-975 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.MHM. 977 - 1252 Milad 1570 - 1836 Defter Adedi 43 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bc. Mhimme Zeyli Defterleri Mhimme Defterleri sersinden yanllkla dier defter serlerine karm bulunan baz Mhimme Defterleri, daha sonra yaplan tasnifler neticesi "Mhimme Zeyli Defterleri" ad altnda ayr bir grupta deerlendirilmitir. 989 Numaral katalogda, H. 980-1195/M. 1572-1780 yllar aras kaytlar ihtiva eden 17 adet defter bulunmaktadr.
Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Defter Ad Tarih Hicr 980 - 981 982 - 983 983 - 984 998 - 999 999 1000 - 1001 1013 1016 1044 1054 1107 1108 1117 Milad 1572 - 1573 1574 - 1575 1576 1590 - 1591 1591 1592 - 1593 1604 1607 1634 1635 1644 1645 1696 1705 Sahife Adedi 112 342 354 230 164 248 42 218 176 200 166 234

Mhimme Zeyli

Mhimme Zeyli

70

sayfa

Sra No 13 14 15 16 17

Defter Ad

Tarih Hicr 1139 1143 1154 1159 977 1099 1101 1159 1195 Milad 1727 1730 1741 1746 1570 1688 1690 1746 1780

Mhimme-i Mektume

Sahife Adedi 76 78 18 14 390

bd. Mhimme-i Askir Defterleri 1781 senesinden sonra tutulmu olan bu defterlerde asker tekilat, tevchtlar, asker sahadaki slahatlar ve askeriye ile alkal mhim mevzularla ilgili kararlar kaytldr. 989 numaral katalogda, H. 1196-1328/M. 1781-1910 tarihleri arasndaki mhim asker kaytlar ihtiva eden 68 adet defter bulunmaktadr.
Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 Defter Ad Tarih Hicr 1196 1198 1199 1201 1201 1202 1203 1204 1203 1206 1203 1204 1204 1205 1205 1213 1213 1213 1214 1213 1215 1215 1217 1218 1222 1221 1222 1222 1222 1222 1223 1222 - 1224 1224 - 1224 1224 - 1225 1225 - 1226 1226 - 1226 1226 - 1228 1226 - 1228 1237 - 1240 1240 - 1243 1241 - 1244 Milad 1781 1783 1784 1786 1786 1787 1788 1789 1788 1791 1788 1789 1789 1790 1790 1798 1798 1799 1798 1800 1800 1802 1803 1807 1806 1807 1807 1807 1808 1807 - 1809 1809 1809 - 1810 1810 - 1811 1811 1811 - 1813 1811 - 1813 1821 - 1824 1824 - 1827 1825 - 1828 Sahife Adedi 349 302 398 362 172 283 456 308 200 232 282 158 256 196 232 134 330 304 438 232 204 144 292 402 398 289

Mhimme-i Askir

Askir-i Rikb

Mhimme-i Askir

Mhimme-i Ordu-y Askir Mhimme-i Askir

71

sayfa

Sra No 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68

Defter Ad

Tarih Hicr 1243 - 1247 1244 - 1246 1246 - 1250 1250 - 1254 1254 - 1259 1259 - 1261 1261 - 1264 1264 - 1267 1267 - 1272 1273 - 1280 1280 - 1287 1270 - 1293 1261 - 1269 1270 - 1275 1275 - 1282 1282 - 1286 1286 - 1288 1250 - 1252 1253 - 1259 1259 - 1270 1271 - 1283 1284 - 1294 1287 - 1301 1288 - 1291 1291 - 1293 1293 - 1322 1293 - 1295 1293 - 1314 1295 - 1300 1300 - 1303 1303 - 1307 1307 - 1311 1311 - 1315 1314 - 1327 1315 - 1318 1310 - 1317 1317 - 1322 1318 - 1322 1322 - 1326 1302 - 1309 1323 - 1328 1325 - 1326 Milad 1827 - 1831 1828 - 1830 1830 - 1834 1734 - 1738 1838 - 1843 1843 - 1845 1845 - 1847 1847 - 1850 1850 - 1855 1856 - 1863 1863 - 1870 1853 - 1876 1845 - 1852 1853 - 1858 1858 - 1865 1865 - 1869 1869 - 1871 1834 - 1836 1837 - 1843 1843 - 1853 1854 - 1866 1867 - 1877 1870 - 1883 1871 - 1874 1874 - 1876 1876 - 1904 1876 - 1878 1876 - 1896 1878 - 1883 1883 - 1885 1885 - 1889 1889 - 1893 1893 - 1897 1896 - 1909 1893 - 1900 1892 - 1899 1899 - 1904 1900 - 1904 1904 - 1910 1884 - 1891 1905 - 1910 1907 - 1908

Sahife Adedi 394+4 199 198 252 236 184 192 276 144 202 176 225 318 302 310 240 200 188 196 186 200 200 400 236 214 212 238 216 242 241 398 270 278 322 270 288 294 278 298 308 322 246

Mevdd- Askeriye Mhimme-i Askir Askir-i Mrettebe

Tevciht- Askeriye

Askir-i Redfe Askir-i Mansre-i Redf Askir-i Redfe Mevdd- Askeriye Tevciht- Askeriye Askir-i Mrettebe Tevciht- Askeriye Redf

Tevciht- Askeriye

Redf Tevciht- Askeriye Mevdd- Askeriye Tevciht- Askeriye Umr- Askeriye Jandarma Tevciht- Askeriye

72

sayfa

be. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Mektme Defteri Mektm Mhimmeler, Divn- Hmayn'da karara balanan gizli hususlarn kaytlarn hav defterlerdir. 980 numaral "Bb- Asfi Defterleri Katalou"nda A.DVN.MKM. koduyla 976 genel sra numarada kaytl H. 1223-1224/M. 1808-1809 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 44 sayfalk 1 adet Mhimme-i Mektme Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 976 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.MKM. 1223 - 1224 Milad 1808 - 1809 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bf. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Mektme Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda 1-10 sra numaralarnda kaytl H. 1203-1302/M. 1788-1885 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 10 adet Mhimme-i Mektme Defteri mevcuttur.
Katalog Gen No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Defter Ad Tarih Hicr 1203 - 1208 1208 - 1211 1211 - 1215 1216 - 1220 1220 - 1224 1224 - 1230 1225 - 1227 1230 - 1246 1246 1274 1276 1302 Mld 1788 - 1793 1793 - 1796 1796 - 1800 1801 - 1805 1805 - 1809 1810 - 1815 1810 - 1812 1815 - 1831 1831 - 1858 1859 - 1885 Sahife Adedi 155 193 195 198 167 242 58 378 197 235 Katalog Tertibi

989

Mhimme-i Mektme

Kronolojik Fihrist

bg. 989 Numaral Mhimme-i Msr Defterleri

"Divn-

Hmayn

Defterleri

Katalou"ndaki

Msr meselelerine ait nemli konularn kaytlarn hav defterlerdir. Onbeinci defter Msr'a ait mahrem kaytlar ihtiva ettiinden "mektum" olarak ifade edilir. H. 1119/M. 1785 ylna kadar Ana Mhimme Defterleri sersine kaydedilen Msr'a ait hkmler bu tarihten itibaren mstakil Msr defterlerine kaydolunmutur 73

sayfa

989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda 1-15 sra numaralarnda kaytl H. 1119-1333/M. 1785-1915 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 15 adet "Mhimme-i Msr"defteri mevcuttur.
Katalog Gen No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Defter Ad Tarih Hicri Miladi 1119 1131 1785 - 1718 1129 1717 1131 - 1139 1718 - 1726 1139 - 1146 1727 - 1733 1146 - 1156 1733 - 1743 1156 - 1165 1743 - 1752 1165 - 1174 1752 - 1761 1174 - 1189 1761 - 1779 1189 - 1199 1779 - 1784 1199 - 1217 1784 - 1803 1218 - 1219 1803 - 1804 1220 - 1241 1805 - 1825 1241 1280 1825 - 1863 1280 - 1330 1863 - 1913 1256 - 1333 1840 - 1915 Sahife Adedi 282 128 300 298 277 300 355 385 400 399 196 286 245 181 151 Katalog Tertibi

989

Mhimme-i Msr

Kronolojik Fihrist

989

Mhimme-i Msr

Kronolojik Fihrist

bh. 980 Numaral "Bb- Asf Defterleri Katalou"ndaki Mhimme-i Msr Defterleri 980 numaral "Bb- Asf Defterleri Katalou"nda A.DVN.MSR. koduyla 977 genel sra numarada kaytl H. 1122-1128/M. 1710-1716 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 12 sayfalk 1 adet Msr Valilii Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Tarih Sra No 977 Defter Ad Hicr A.DVN.MSR. 1122 - 1128 Milad 1710 - 1716 Defter Adedi 1 Katalog Tertibi Analitik Envanter

c. ikayet Defterleri Osmanl Devlet sistemi adlet prensibi zerine vaz'edilmitir. Bu adlet kavram, halkn dilek ve ikayetlerini icbnda dorudan padiaha sunabilmesi, onun emri ile isteklerinin yerine getirilmesi ve hakszlklarn giderilmesi ilkesine dayanyordu.

74

sayfa

Bu temel anlay Osmanl idresinde bir takm teekkllere vcut vermitir ki, Divn- Hmayn ikayet Kalemi bu teekkln en bata gelenidir. Adlet ve devlet mekanizmalarnn en iyi ekilde ilemesinde halkn ikayetlerinin rol byk olup, ikayetin ana esprisi otokontroln salanmas idi. Merkezden verilen bir emrin grevlilerce en iyi ekilde uygulanp uygulanmad, yaplan ikayetler dikkate alnarak deerlendiriliyordu. 1649 ylna kadar btn ferman, berat ve hkmler Mhimme Defterleri'ne kaydolunurken; bu tarihten itibaren yalnz devlete ait iler Mhimme Defterleri'ne yazlm, ahs davalara ait ferman, berat ve benzeri kaytlar iin ikayet Defterleri ad verilen ayr defterler tutulmaya balamtr. 1742 tarihinden itibaren de ikayetler genellikle eyaletlere gre ayr defterlere yazlmaya balamtr. Konu olarak bu defterler; idar ve asker yetkililerle ilgili ikayetler, ekiyann soygunlar, bir mahkeme kararna itiraz, borlarla ilgili ikayetler, kylnn toprak anlamazlklar, timarl sipahinin vergiyi toplayamama ikayetleri, esnaf ikayetleri vb. gibi mevzular havdir.

ca. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki ikayet Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda "Atik ikayet Defterleri" adyla 1-213 sra numaralarnda kaytl H. 1059-1253/M. 1649-1837 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 213 adet Atik, Ordu ve Rikab ikayet Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 989 Genel Sra No 1-213 Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN. Tarih Hicr 1059 - 1253 Milad 1649 - 1837 Defter Adedi 213 Katalog Tertibi Analitik Envanter

cb. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki ikayet Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.KT. koduyla 9781014-A genel sra numaralarnda kaytl H. 910-1234/M. 1504-1819 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden bir ka sayfa veya formadan mteekkil 38 adet ikayet Defteri paras mevcuttur.

75

sayfa

Katalog Genel No 980

Genel Sra No 978-1014-A

Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN.KT.

Tarih Hicr 910 - 1234 Milad 1504 - 1819

Defter Adedi 38

Katalog Tertibi Analitik Envanter

d. Ahkm Defterleri Ahkm Defteri, Divn- Hmayn'dan kan hkmlerin kaydna mahsus olan defterlere genel olarak verilen addr. Bu hkmler, padiah adna hazrlanmasndan dolay ferman adn da alrlard. Hkmler konularna gre deiik defterlere yazlrd. Balcalar Ahkm- Mhimme, Ahkm- ikayet, Ahkm- Rs ve Tahvil olup, Divn Sicilleri'nin bir ksmn tekil ederlerdi (Divn sicili: Divn- Hmayn'da hazrlanan ve sdr olan ferman ve beratlarn hlsa kaytlarn tarih sras ile ihtiva eden defter)64. Muhteva itibariyle ikayet Defterleri'nin devam olan bu defterler eyaletlere gre tutulmulardr. Tarih olarak ikayet Defterleri'nden 104 sene sonra (Mora Ahkm Defteri hari) hepsi H. 1155/M. 1742 tarihinden balayp, II. Mertiyet dnemine kadar devam etmektedir. Vilayet Ahkm Defterleri, eyaletlere gre u ekilde tertip edilmitir: Adana Anadolu Bosna Cezir ve Rakka Diyarbekir Erzurum Halep stanbul Karaman Mara Mora zi ve Silistre Rumeli Sivas am- erif Trabzon

da. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Ahkm Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda H. 927-1168/M. 1520-1658 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 61-73 genel numaralarda kaytl 13 adet Ahkm Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No. zel No Genel No Defterin Ad Konusu Tarih Hicr Milad Katalog Tertibi

64 SERTOLU, a.g.e., s. 88.

76

sayfa

986

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73

Ahkm (Rumeli) Ahkm (Anadolu) Ahkm Ahkm (Anadolu, Rumeli, Halep) Ahkm (Genelde Rumeli) Ahkm Tiflis'e Mteallik Ahkm Ahkm Ahkm (Mhimme) Ahkm

927 951 960 977 979 979 980 981 996 1013 1017 1060 1168

1520 - 1521 1544 - 1545 1552 - 1553 1569 - 1570 1571 - 1572 1571 - 1572 1572 - 1573 1573 - 1574 1588 1604 - 1605 1608 - 1609 1650 1657 - 1658

DES.

db. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Ahkm Defterleri db1. Adana Ahkm Defterleri H. 1155-1295/M. 1742-1878 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 9 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde Nefs-i Adana, Cebel-i Bereket, el, Kozan, Mersin sancaklarna bal Hamidiye, Karaisal, Bulank, Hassa, Islahiye, Osmaniye, Payas, Yarpus, Anamur, Ermenak, Glnar, Silifke, Teke, Hain, Kars, Sis ve Tarsus kazalarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Adana Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1295 Milad 1742 - 1878 Defter Adedi 9 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db2. Anadolu Ahkm Defterleri H. 1155-1306/M. 1742-1889 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 186 adet defterden olumaktadr. Merkez sanca Ktahya olan Anadolu eyaletine ait bu defterlerde, Hdavendigr, Karahisar- Ship, Saruhan, Aydn, Kastamonu, Bolu, Mentee, Sultann, Ankara, Kangr (ankr), Teke, Hamit ve Karesi sancaklarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Anadolu Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1306 Milad 1742 - 1889 Defter Adedi 186 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

77

sayfa

db3. Bosna Ahkm Defterleri H. 1155-1285/M. 1742-1867 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 9 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde Bosna'ya bal Banaluka, Bihke, Hersek, zvornik ve Travnik sancaklar ile Derbend, Gradika, Kostania, Pridor, Prinyavor, Tene, Kliva, Krupa, Petrova, Saneskimoet, Sazin, ania, elebi Pazar, Foa, Foynia, Visoka, Vigrad, Bileke, Gaka, stola, Konia, Liyobuka, Lubin, Novasin, Trebin, Berka, Blene, Graania, Gradaa, Kladani, Magley, Srebrenia, Vlasenie, Bugoyna - Akhisar, Glamoc, hlevne, Jobe, Jopanya, Prozor, Yaye ve Zenia kazalarna ait hkmler vardr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Bosna Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1285 Milad 1742 - 1867 Defter Adedi 9 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db4. Cezir ve Rakka Ahkm Defterleri H. 1159-1308/M. 1746-1891 tarihleri arasndaki ahkm hlsalarn ihtiva eden 25 adet defterden mteekkildir. Bu deftelerde Limni, Lefkoe, mroz, Kandiye, Girit, Sakz, Bozcaada, Yund, Trabolice, arky, Biga, Kbrs, Marmara, Resmo, Midilli, Semadirek, Molova, Maka, Gelibolu, Kalonya, Karahisar- ark, stanky, Galata, standil, Sultanhisar, Taz, Kal'a-i Sultaniye, skinoz, Bolayr, Lapseki, ekmece-i Kebr, Karaman, Saknos, Rodos, Ora, Hisariye, Erdek, Bodrum, Tuzla, Sisam, Sblaice, Taoz, eme, Ladie, Edirne, Ayvalk, skdar, Tekfurda, zmid, Msr, Karine, Pire vs. mahallerin vali, kaymakam, muhafz, muhassl, nib ve kadlarna hitaben yazlan ahkm kaytlarn ihtiva etmektedir. Yukarda verilen malmattan anlalaca zere bu defterlerin Kuzey Afrika'daki Cezyir eyaleti ile alkas olmayp yalnzca Ege adalar ve sahil blgelerini ihtiva etmektedir. Bu ser ierisindeki 24 ve 25 numaral defterler Rakka Defterleri olup, ierisinde Ruha, Ben Raba, Cemmse, Birecik, Habur ve Suruc sancaklarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Cezir ve Rakka Ahkm Tarih Hicr 1159 - 1308 Milad 1746 - 1891 Defter Adedi 25 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

78

sayfa

db5. Diyarbekir Ahkm Defterleri H. 1155-1292/M. 1742-1875 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 9 adet defterden mteekkildir. Bu eyalete bal mid, Harput, Ergani, Siverek, Nusaybin, Hsn- Keyf, emikezek, Siirt, apakur, Sincar, Tercil, Kulp, ermik, Pertek, Malazgirt, Atak, Pesban, Burban, Semen, Meyafarikn, Mhrni ve Akakala sancaklar ile Beiri, Derik, Lice, Silvan, Siverek, ermik, Ergani Madeni, Palu, Cizre, vanye, Mardin, Midyat ve Nusaybin kazalarna ait hkmleri ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Diyarbekir Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1292 Milad 1742 - 1875 Defter Adedi 9 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db6. Erzurum Ahkm Defterleri H. 1155-1296/M. 1742-1876 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 19 adet defterden olumaktadr. Bu eyalete bal Byezd, Erzincan ve Hns sancaklar ile Byezd, Diyadin, Elekird, ntab, Patnos, Sebki, Hamur, Kara Kilise, Erzincan, Kemah, Kuruay, Kuzican, Refahiye, Bayburt, spir, Keskim, Ki, Pasinler, Tercan, Namarvan ve Hns kazalarna ait hkmleri ihtiva etmektir.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Erzurum Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1296 Milad 1742 - 1876 Defter Adedi 19 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db7. Halep Ahkm Defterleri H. 1155-1266/M. 1742-1850 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 9 adet defterden olumaktadr. Bu eyalete bal Mara ve Urfa sancaklar ile Antakya, Ayntab, Bb- Cubul, Beylan, Cebel-i Seman, Cisr-i ugur, Harim, dlib, skenderun, Kilis, Maarret'nNuman, Menbie, Rakka, Andrn, Elbistan, Maran, Pazarck, Zeytun, Birecik, Harran, Rumkala, Suru ve Urfa kazalarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No Defter Ad Tarih Defter Adedi Katalog Tertibi

79

sayfa

Genel No 989 Haleb Ahkm

Hicr 1155 - 1266

Milad 1742 - 1850

Adedi 9

Tertibi Kronolojik Fihrist

db8. stanbul Ahkm Defterleri H. 1155-1328/M. 1742-1910 tarihleri arasndaki hkmleri hav 26 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde stanbul merkezi ile Beyolu, skdar, Adalar, Gebze, Beykoz, Kartal, Kkekmece, ile, Galata, Edirne, Karamrsel, Kala-i Sultaniye, atalca, Silivri ve Bandrma'ya ait hkmlerle Harameyn ve Evkf Mfettilii ile Serbostaniyn makamlarna hitaben yazlan hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad stanbul Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1328 Milad 1742 - 1910 Defter Adedi 26 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db9. Karaman Ahkm Defterleri H. 1155-1295/M. 1742-1878 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 39 adet defterden olumaktadr. Bu defterler, Karaman eyaletine bal Konya, Beyehir, Nevehir, Kayseri, Nide, Aksaray ve Akehir sancaklarna ait hkmleri ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Karaman Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1295 Milad 1742 - 1878 Defter Adedi 39 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db10. Mara Ahkm Defterleri H. 1155-1294/M. 1742-1877 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 6 adet defterden olumaktadr. Bu defterler, Mara eyaletine bal Malatya, Ayntab, Sumeysat ve Kars- Z'lKadriye sancaklarna ait hkmleri ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No Defter Ad Tarih Hicr Milad Defter Adedi Katalog Tertibi

80

sayfa

989

Mara Ahkm

1155 - 1294

1742 - 1877

Kronolojik Fihrist

db11. Mora Ahkm Defterleri H. 1128-1255/M. 1716-1840 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 21 adet defterden olumaktadr. Bu defterler Eriboz (Ariboz), atalca, Holomie, nebaht, stefe, Kzlhisar, Livadya, Balyabadra, Trabie, Grdos, Saline, Badrack, Urmiye, Karlili, Beyehir, zdin, Mora, Enekli ve Mezistre'nin vali, kad, muhassl, nib, muhfz vs. mlk ve adl memurlarna hitaben yazlan hkmleri ihtiva etmektedir. Ayrca Cezir defterlerinde geen baz mahal isimleri de zikredilmitir. Bu serde de dier serlerde olduu gibi konu ile ilgili olmayan defterlere rastlanmaktadr. Mesel, 1 numaral defter Franszlarn stanbul'daki elisi De Bnnak'n muhtelif tarihlerdeki arzuhallerine binen verilen hkmlerin "Rikb ve sitne" kaytlarn ihtiva etmektedir. Normal ahkm hkmleri yerine eitli eyalet, sancak ve kazalara hitaben tccar sefneleri, kiliseler ve ahidnmelerle ilgili hkmler kaydedilmitir. 2 numaral defter ise, ngiltere elisinin mektup ve arzuhallerine binen ticar meselelerle ilgili sdr olan hkmlerin kaydedildii defterdir.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Mora Ahkm Tarih Hicr 1128 - 1255 Milad 1716 - 1840 Defter Adedi 21 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db12. zi ve Silistre Ahkm Defterleri H. 1155-1294/M. 1742-1877 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 49 adet defterden olumaktadr. zi ve Silistre eyaleti, Kefe beylerbeyilii, Eflk ve Bodan voyvodalklar, Silistre, Tekeyolu, Nibolu, Vize, irmen ve Krkkilise sancaklar ile bunlara bal kazalara ait hkmler zikredilmektedir. (Daha sonra zi ve Silistre birbirinden ayrlmtr.)
Katalog Genel No Defter Ad Tarih Hicr Milad Defter Adedi Katalog Tertibi

81

sayfa

989

zi ve Silistre Ahkm

1155 - 1294

1742 - 1877

49

Kronolojik Fihrist

db13. Rumeli Ahkm Defterleri H. 1155-1326/M. 1742-1908 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 85 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde Rumeli eyaletine bal Paa livas (Sofya), Kstendil, Vize, irmen, Krkkilise, Silistre, Nibolu, Vidin, Alacahisar, Vultrn, Prizren, kodra, Dukakin, Avlonya, Ohri, Delvine, Yanya, Elbasan, Mora, Trhala, Selanik, skp, Bender ve Akkirman sancaklarna ait hkmler bulunmaktadr
Katalog Genel No 989 Defter Ad Rumeli Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1326 Milad 1742 - 1908 Defter Adedi 85 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db14. Sivas Ahkm Defterleri H.1155-1326/M. 1742-1908 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 36 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde Sivas eyaletine bal Amasya, Karahisar- ark ve Tokat sancaklar ile Amasya, Gmhacky, Havza, Kpr, Ladik, Mecidz, Merzifon, Alucra, Hamidiye, Karahisar- ark, Koyulhisar, Suehri, Aziziye, Bnyan- Hamid, Darende, Divrii, Grn, Hafik, Kangal, Tenos, Yldzeli, Zara, Erbaa, Niksar, Tokat ve Zile kazalarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Sivas Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1326 Milad 1742 - 1908 Defter Adedi 36 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

db15. m- erf Ahkm Defterleri H. 1155-1326/M. 1742-1908 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 9 adet defterden olumaktadr. Bu defterlerde am eyaletine bal Safed, Kuds, Aclun, Lecun, Gazze, Nablus, Tedmr, Sayda, Beyrut ve Karekveyk sancaklarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No Defter Ad Tarih Hicr Milad Defter Adedi Katalog Tertibi

82

sayfa

989

m- erf Ahkm

1155 - 1326

1742 - 1908

Kronolojik Fihrist

db16. Trabzon Ahkm Defterleri H. 1155-1329/M. 1742-1911 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 8 adet defterdir. Bu defterlerde Trabzon eyaletine bal Canik ve Gmhne sancaklar ile Bafra, aramba, Fatsa, Samsun, nye, Terme, Kelkit, iran, Torul, Atina, Hopa, Rize, Akaabad, Giresun, Grele, Of, Ordu, Srmene, Tirebolu ve Vakfkebir kazalarna ait hkmler bulunmaktadr.
Katalog Genel No 989 Defter Ad Trabzon Ahkm Tarih Hicr 1155 - 1329 Milad 1742 - 1911 Defter Adedi 8 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

dc. "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"ndaki Ahkm Defterleri Muhtelif konularda 23.138 defteri bulunan Maliye'den Mdevver Defterler sersi ierisinde de Divn- Hmayn Ahkm Defterleri mevcuttur. Bu konuda, aratrmacnn Maliye'den Mdevver Defterler sersini incelemesi gerekir.

e. Asker Ruzname Defteri Ruzname defteri, her trl gnlk varidat ve vukut kaytlarn ihtiva eden defterlerdir. Ruzname-i asker defterleri ise; Kazaskerlik Dairesi'nin kaziye, ahsiye ve idriyesine ait ileri gren kalemde tutulan defterlerdir. 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda 900 genel ve 114 zel numaralarda A.DVN.ARZ. koduyla kaytl H. 1083/M. 1672 tarihini ihtiva eden 22 sayfalk 1 adet Asker Ruzname Defteri paras mevcuttur. Ruzname Defterleri'nin asl serleri iin bkz. Defterhne-i mire Defterleri blm, Ruzname (Timar ve Zemet Tevcihi) Defterleri ksm ve Bb- Defter blm, Byk Ruzname ve Kk Ruzname Kalemleri ile Bal Birimlerine Ait Defterler ksm.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 900 Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN.ARZ. Tarih Hicr 1083 Milad 1672 Defter Adedi 1 Katalog Tertibi Analitik

83

sayfa

Envanter

f. Divn Memurlarna Ait Sicil ve Knye Defterleri Bu defterler, Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvl Komisyonu Defterleri ile 592 numaral "Sadaret Defterleri Katalou" ierisinde yer almaktadr. Yine ileride grlecei zere Divn memurlarna ait Sicil ve Knye Defterleriyle, Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvl Komisyonu Defterleri ayn ser iinde zikredilmektedir. Dolaysyla bu iki seryi ayn tarzda kabul edip incelemek gerekmektedir.

g. Dvel-i Ecnebiye Defterleri Divn- Hmayn'a bal kalemlerden biri olan med Kalemi, her eit anlama ve ahidnme metinlerini, grme mazbatalarn, protokolleri, yabanc elilere, konsoloslara ve tccarlara ait yazlar tanzim ederdi. Bu kalemde tutulan defterlerden bir ksmna Ecneb (Dvel-i Ecnebiye) Defterleri ad verilmitir. Dier devletlerle ilgili ahidnmelerin yansra ahkm, nian, konsolosluk beratlarna dair kaytlar bu defterlerde tutulmutur. Bu defterlerde; Amerika, Belika, Brezilya, Dubrovnik, Fransa, ngiltere, spanya, Romanya, Rusya, Sardunya, Toskana, Venedik, Avusturya, Ceneviz, Danimarka, ran, Bulgaristan, Flemenk, sve, Norve, Lehistan, Meksika, Yunanistan, Srbistan vesair devletlerle ilgili konular vardr. Konsolos, yabanc tccarlar, yabanc elilerden gelen her trl yazmalar burada muhafaza edilmitir. Yabanc devletlere ait gemilerin Osmanl limanlarndan yararlanmalar iin gerekli izinlerin verilmesi ve bu izinlerin de muntazam olarak takibi ve yabanc devletler ile ilgili muhtelif konulardaki havadisler de bu kalemde bulunmaktadr. Bu defterlerde, yukarda bahsedilen konularn yan sra menzil ve yol hkmleri, tccar beratlar, baz nizamnmelerin kaytlar da yer almaktadr. Son dnemde eli, konsolos ve tercmanlarn oullarna ve yardmclarna tannan imtiyazlar, giyecek yiyecek ve ieceklerine karlmamas, eitli vergilerden muaf tutulmalar, zel mahkemelerde yarglanmalar gibi konular ihtiva eden hkm ve beratlar da Dvel-i Ecnebiye Defterleri'nin konular arasnda yer alr. Dvel-i Ecnebiye Defterleri iki ser halindedir: 84

sayfa

ga. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Dvel-i Ecnebiye Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.DVE. koduyla 901-916-A genel numaralarda kaytl H. 1001-1242/M. 1592-1826 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil olan 17 adet Dvel-i Ecnebiye Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 901-916-A Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN.DVE. Tarih Hicr 1001 - 1242 Milad 1592 - 1826 Defter Adedi 17 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Dvel-i Ecnebiye Defterleri Bu serde H. 975-1332/M. 1567-1913 yllarn ihtiva eden 122 adet defter bulunmaktadr. En erken tarihli defter H. 975/M. 1567 ylna ait Neme (Avusturya) defteri, en son tarihli defter ise H. 1328-1332/M. 1910-1913 tarihini ihtiva eden Prusya Konsolosluk Defteridir.
Katalog Gen.No 989 Sra No 1/1 2/2 2/2 3 3 3/1 4 4/2 5/1 6/2 7/1 8/2 9/1 10/2 11/1 12/2 13 14/2 Defter Ad Amerika Nian Defteri Amerika Ahkm Defteri Rumlar Atik Ahkm Def. ngiltere Defteri Belika Ahkm Defteri Mahlta-i Kuyd Defteri Belika Ahidnme Def. Brezilya Nian Defteri Bulgaristan Berat Defteri Bulgaristan Konsolosluk Defteri Cemhir-i Ahkm- Selse Defteri Cemhir-i Nin- Selse Defteri Danimarka Ahidnme Defteri Dubrovnik Ahkm Def. Venedik-Dubrovnik Def. Tarih Hicr Milad 1245 - 1328 1829 - 1810 1278 - 1323 1861 - 1905 1253 - 1273 1837 - 1857 1275 1859 1276 1860 1254 - 1325 1838 - 1907 1209 1794 1254 - 1327 1838 - 1909 1274 - 1324 1858 - 1906 1280 - 1315 1863 - 1897 1286 - 1329 1869 - 1911 1327 - 1329 1909 - 1911 1255 - 1281 1839 - 1864 1257 - 1282 1841 - 1865 1170 - 1330 1756 - 1911 1171 - 1324 1757 - 1906 1013 - 1028 1604 - 1618 1038 - 1056 1628 - 1646 Sahife Adedi 191 259 186 64 48 220 210 184 71 75 199 195 91 91 180 274 195 182

85

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 15/3 16/4 17/5 18/6 19/7 20/8 21/9 21/10* 22/1 23/2 24/3 25/4 26/1 27/2 28/3 29/4 30/5 31/6 32/7 33/8 34/9 34/1 34/2 35/1 35/2 36/2 37/3 38/4 39/5 40/6 41/7 42/8 43/1 44/2 45/3 46/1 47/2 48/3

Defter Ad Dubrovnikl Defteri65 Venedik Ahidnme Def. Venedik Hududnme Defteri Venedik Ahidnme Def. Venedik Dubrovnik Def. Venedik Defteri Flemenk Ahidnme Def. Flemenk Ahkm Defteri Flemenk Nian Defteri Fransa Atik Nian ve Ahkm Defteri Fransa Nian Defteri Fransa Atik Ahkm Def. Fransa Ahidnme ve Nian Defteri

Tarih Hicr Milad 1057 - 1075 1647 - 1665 1081 - 1211 1112 1131 - 1189 1193 - 1221 1203 - 1221 1217 - 1221 1091 - 1278 1203 - 1212 1216 - 1232 1234 - 1331 1044 - 1077 1084 - 1224 1099 - 1113 1153 - 1324 1193 - 1225 1225 - 1255 1254 - 1259 1255 - 1278 1295 - 1328 1324 - 1331 1159 - 1192 1086 - 1257 1245 - 1277 1163 - 1197 1236 - 1265 1278 - 1315 1254 - 1309 1264 - 1290 1300 - 1332 1304 - 1331 1238 - 1327 1239 - 1326 1327 - 1331 1196 - 1331 1198 - 1326 1218 - 1223 1670 - 1696 1700 1718 - 1775 1779 - 1806 1788 - 1806 1802 - 1806 1680 - 1861 1788 - 1797 1801 - 1816 1818 - 1912 1673 - 1666 1673 - 1809 1687 - 1701 1740 - 1906 1779 - 1810 1810 - 1839 1838 - 1843 1839 - 1861 1887 - 1910 1906 - 1912 1649 - 1773 1675 - 1841 1829 - 1860 1745 - 1783 1820 - 1848 1861 - 1897 1838 - 1891 1847 - 1873 1882 - 1913 1886 - 1912 1822 - 1900 1823 - 1908 1909 - 1912 1781 - 1912 1783 - 1908 1803 - 1808

Sahife Adedi 128 199 120 391 69 137 109 175 517 30 168 248 164 210 194 197 434 381 124 196 186 202 356 176 183 190 200 186 238 176 114 30 305 251 200 171 284 28

989

Fransa Ahkm Defteri

Fransa Konsolosluk Def. Fransa Ahkm (Defter-i Hadariye'den Nakil) ngiltere Nian Defteri ngiltere Ahkm Defteri ngiltere Mahlt Defteri ngiliz Sefne Defteri ngiltere Ahkm Defteri ngiltere Ahidnme Def. ngiliz Konsoloslar ngiltere Konsolosluk Berat ran Nian Defteri ran Ahkm Defteri ran Devleti Konsolosluk Defteri spanya Nian Defteri spanya Ahkm Defteri spanya Nian Defteri

989

65 Hadariye Defterleri ierisindeki 2 numaral defter Dvel-i Ecnebiye Defterleri sersinden 15/3 numaral "Dubrovnikl Defteri" ile ayn mahiyettedir. * Venedik Arivi'nden fotokopisi alnmtr.

86

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 49/1 50/2 51 51/3 52/1 53/2 54/1 55 55/1 56/1

Defter Ad sve Ahidnme Defteri sve Ahkm Defteri Tercmn- Dvel Defteri sve Ahkm Defteri talya Ahkm Defteri Karada Berat- Ahkm Defteri Beratlu Defteri Lehistan Ahidnme Defteri Meksika Ticaret Defteri

Tarih Hicr Milad 1149 - 1172 1736 - 1758 1172 - 1242 1758 - 1826 1243 - 1331 1827 - 1912 1239 - 1314 1823 - 1896 1321 - 1332 1903 - 1912 1320 - 1323 1902 - 1905 1228 1813 1016 - 1173 1607 - 1759 1282 - 1282 1865

Sahife Adedi 160 193 136 176 319 176 178 108 50 193

989

57/1 58/2 59/3 60/4 61/5 62/6 63/7 64/8 65/9 66/10 67/11 68/12 69/13 70/14 71/1 72/1 73/2 74/3 74A/4 75/1 76/2 77/1 78/2 79/3 80/4 81/5 82/6 83/1 84/2 85/3 86/4 87/5

Nemel Ahid Defteri Nemel Ahkm Defteri Nemel Ahidnme Def.

Neme Ahkm Defteri

Neme Nian Defteri Norve Ahkm Defteri Prusya Ahidnmesi Def. Prusya Ahkm Defteri Prusya Nian Defteri Prusya Konsolosluk Def. Portekiz Konsolosluk Defteri Romanya Eflk Defteri Romanya Atik Bodan Defteri Romanya Bodan Ahkm Defteri Romanya Ahkm Defteri Romanya Berat Defteri Rusya Ahidnme Defteri Rusya Ahkm Defteri

975 - 1210 1153 - 1169 1160 - 1162 1169 - 1195 1195 - 1200 1200 - 1213 1213 - 1218 1218 - 1235 1235 - 1242 1242 - 1252 1255 - 1285 1285 - 1318 1266 - 1315 1315 - 1332 1325 - 1332 1174 - 1266 1175 - 1296 1268 - 1304 1328 - 1332 1259 - 1324 1260 - 1330 1142 - 1174 1144 - 1173 1173 - 1183 1188 - 1284 1217 1234 - 1324 1113 - 1249 1134 - 1190 1190 - 1200 1200 - 1212 1212 - 1215

1567 - 1795 1740 - 1755 1747 - 1748 1755 - 1781 1776 - 1785 1785 - 1798 1798 - 1803 1803 - 1819 1819 - 1926 1836 1839 - 1868 1868 - 1900 1849 - 1897 1897 - 1913 1907 - 1913 1760 - 1849 1761 - 1878 1851 - 1886 1910 - 1913 1843 - 1906 1844 - 1911 1729 - 1760 1729 - 1759 1759 - 1769 1774 - 1867 1802 1818 - 1906 1701 - 1833 1721 - 1776 1776 - 1785 1785 - 1797 1797 - 1800

315 170 81 396 102 297 194 381 289 204 180 92 121 156 124 71 206 164 196 85 137 190 143 84 490 193 215 266 154 188 195 197

87

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 88/6 89/7 90/8 91/9 92/10 93/1 94/1 95/2 96/1 97/2 98/1 99/1 100/2 101/1 102/2 103/3 104/4 105/1 106/1 107/1 108 109 110 111

Defter Ad

Rusya Nian Defteri Sardunya Nian Defteri Srbistan Nian Defteri Srbistan Ahkm Defteri Sicilya Ahidnme Defteri Sicilya Defteri Sisam Ahidnme Defteri Toskana Ahidnme Defteri Toskana Ahkm Defteri Yunanistan Nian Defteri Yunanistan Ahkm Def. Yedi Adalar Ahkm ve Berat Defteri Avrupa Ahkm Defteri (Beratl Avrupallar) Muhtelif Konsolosluk Defteri Ceneviz Ahidnme ve Nian Defteri Defter-i Zt- Mste'men Rikb Defteri Ecneb Tccarlar urt Defteri Fransa Konsolosluklar Defteri

Tarih Hicr Milad 1215 - 1221 1800 - 1806 1221 - 1233 1806 - 1817 1238 - 1245 1822 - 1829 1245 - 1317 1829 - 1899 1188 - 1321 1774 - 1903 1239 - 1320 1823 - 1902 1253 - 1332 1837 - 1913 1304 - 1325 1886 - 1907 1153 - 1276 1740 - 1859 1216 - 1276 1801 - 1859 1263 - 1306 1846 - 1888 1248 - 1274 1832 - 1857 1249 - 1276 1833 - 1859 1250 - 1271 1834 - 1854 1271 - 1319 1854 - 1901 1271 - 1307 1854 - 1889 1307 - 1330 1889 - 1911 1215 - 1222 1800 - 1807 1250 - 1284 1220 - 1258 1124 - 1127 1206 - 1206 1207 - 1231 1252 - 1330 1834 - 1867 1805 - 1842 1712 - 1715 1791 - 1792 1792 - 1816 1836 - 1912

Sahife Adedi 403 278 349 456 364 194 179 191 149 270 195 200 297 85 78 181 199 173 192

16 37 -192

Ayrca, Hadariye Defterleri ierisindeki 2, 3, 6, 8, ve 10 numaral defterler de Dvel-i Ecnebiye Defteridir. h. Gayr-i Mslim Cematlere Ait Defterler Divn- Hmayn tarafndan tutulan bu defterler, gayr-i mslimlerle ilgili konularla, gayr-i mslim cematin her trl hak, imtiyaz ve mumelatna ait hkmleri ihtiva etmektedir. Papazlara verilen beratlar da bu kalemde hazrlanrd. Gayr-i Mslim Cemat Defterleri, Evmir-i Maliye Kalemi'ne bal olup, 1837 senesinde Piskopos Halifelii'nin Divn- Hmayn'a balanmas zerine Divn- Hmayn tarafndan tutulmaya balamtr. Bu defterler arasnda bulunan urt- Milel-i Muhtelife Defterleri; muhtelif Hristiyan cematlerinin bal bulunduklar mezheplerin patrik ve metropolitlerine ait hkmleri muhtevdir. Bu hkmlerde ruhan reislerinin vazife ve selhiyetleri ile

88

sayfa

gerek devlet ve gerekse cematleriyle olan mnasebetleri tayin ve tasrh edilmitir. Defterlerde u ruhan reislere ait hkmler vardr: stanbul Rum Patriklii ve buna bal metropolidler, Kuds Rum Patriklii, Antakya Rum Patriklii ve buna tbi metropolidler, Kbrs Bapiskoposluu'na tbi piskoposlar, Msr ve skenderiye Patriklii, Tr- Sina Keileri, Efrenc (Fransz) Piskoposluu, stanbul ve tevbii Ermeni Patriklii ve buna bal murahhaslklar, Kuds Ermeni Patriklii, Kilise Katogikosluu, anl Kilise Murahhasl, Atina ve Sis Murahhasl, Nasturi Murahhasl, Yahudi ve Sryani Patriklii, Ermeni ve Katolik Patrikliklerinin tashih olunan beratlar.

ha. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Gayr-i Mslim Cematlere ait Defterler 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 12361337/M. 1820-1918 tarihleri arasnda gayr-i mslimlerle ilgili konular ihtiva eden, toplam 18 adet defter mevcuttur.
Katalog Genel No. Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Tarih Defter Ad urt- Milel-i Muhtelife Defterleri Rumlarn Atik Ahkm Defterleri Rumlarn Berat Defterleri Rumlarn Ahkm Def. Rumlarn Berat Defterleri Melkid Rum Katolik Berat Defterleri Melkid Rum Katolik Berat Defterleri Ermenilerin Ahkm Def. Ermenilerin Berat Def. Ermenilerin Atik Ahkm Defterleri Ermenilerin Berat Def. Katolik Ahkm Defterleri Katolik Berat Defterleri Latin Patriklii Defterleri Yakub ve Sryan Def. Marun Defterleri (Bo) Katolik ve Musev Def. Musev ve Karay Def. Hicr 1247 1253 - 1273 1255 - 1324 1272 - 1330 1321 - 1337 1264 - 1329 1263 - 1289 1277 - 1322 1255 - 1328 1236 - 1274 1329 - 1334 1246 - 1318 1261 - 1327 1329 - 1333 1251 - 1329 1333 - 1333 1249 - 1254 1256 - 1331 Milad 1831 1837 - 1856 1839 - 1906 1855 - 1911 1903 - 1918 1847 - 1911 1846 - 1872 1860 - 1904 1839 - 1910 1820 - 1857 1911 - 1915 1830 - 1900 1845 - 1909 1911 - 1914 1835 - 1911 1914 1833 - 1838 1840 - 1912 Sahife Adedi 146 230 126 200 94 102 194 38 180 286 202 138 194 150 200 194 190

989

989

hb. Kilise Defterleri

89

sayfa

Divn- Hmayn defter serlerinden birini tekil eden Kilise Defterleri, gayr-i mslim cematlere ait kilise, sinagog, havra, mezarlk, okul ve yetimhne inasna, tamirine veya buralarn geniletilmesine dair sadr olan fermanlarn kaytlarn ihtiva etmektedir.

hb1. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.KLS. koduyla "Gayr-i Mslimlere Ait Din ve Hayr ler Defteri" balyla 930 genel numarada kaytl ve H. 1237/M. 1822 tarihli 16 sayfalk 1 adet Kilise Defteri paras mevcuttur.
Katalog Gen. No 980 Genel Sra No 930 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.KLS. 1327 Milad 1822 Defter Adedi 1 Katalog Tertibi Analitik Envanter

hb2. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 860-1340 /M. 1456-1922 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 10 adet Kilise Defteri mevcuttur. Bu serde 8, 9 ve 10 numaral defterler "Kamme" adyla kaytldr.
Katalog Gen. No. Sra No 1 2 3 4 989 5 6 7 8 9 10 Kamme Kilise Defteri Defter Ad Tarih Hicr 1286 - 1290 1290 - 1304 1304 - 1317 1317 - 1326 1326 - 1329 1329 - 1331 1332 - 1340 860 - 1171 1022 - 1303 815 - 1099 Milad 1869 - 1873 1873 - 1887 1887 - 1900 1900 - 1908 1908 - 1911 1911 - 1913 1913 - 1922 1455 - 1757 1613 - 1885 1412 - 1687 Sahife Adedi 177 238 285 332 248 243 88 41 200 Kronolojik Fihrist Katalog Tertibi

Mhimme ve Kilise defterlerinde kaytl olan her cemati gstermek iin H. 1125/M. 1713 tarihinden balayan 3 ciltlik kronolojik bir fihrist de yaplmtr. Fihristte, bu din messeseler, bulunduklar yerlere gre aada grld ekilde gruplandrlmlardr: 90

sayfa

stanbul Ankara Kastamonu Erzurum Trabzon Selanik Trablusgarp Halep Msr Bitlis zmid atalca

Hdavendigr Aydn Sivas Mamret'l-Azz Cezir-i Bahr-i Sefd Kosova Beyrut Musul Yemen kodra Biga Cebel-i Lbnan

Konya Adana Diyarbekir Van Edirne Yanya Suriye Badad Kuds Manastr Kala-i Sultniye

. Hadariye Defterleri Osmanl Devleti'nde biri bar zamannda dieri de sava zamannda olmak zere bte an kapatmak iin imdd- hadariye ve imdd- seferiye adnda iki trl rf vergi alnrd. mdd- hadariye taksitler hlinde topland halde, imdd- seferiye tek bir seferde toplanrd. Hadariye defterlerinde ayn defter ierisinde hem hadariye hem de seferiyenin tahsli ile ilgili hkmler yer almaktadr. Bu yzden de hadariye ve seferiye i ie girmitir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl, H. 9831260/M. 1575-1844 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 16 adet Hadariye Defteri mevcut olup, bu defterlerin 7 tanesi deiik muhtevadadr.
Katalog Gen. No 989 Sra No 1 2 3 4 5 Defter Ad Hicr Timar Ahkm Dvel-i Ecnebiye (Dubrovnik) Dvel-i Ecnebiye (Romanya) Hadariye-Seferiye Mhimme 983 1061 - 1193 1188 - 1211 1143 - 1182 1149 - 1150 Tarih Milad 1575 1631 - 1779 1774 - 1796 1731 - 1769 1736 - 1737 Sahife Adedi 336 358 298 324 80

91

sayfa

6 7 8 9 10 11 12 13

Dvel-i Ecnebiye (Sicilyateyn) Hadariye-Seferiye Dvel-i Ecnebiye (Fransa) Hadariye-Seferiye Dvel-i Ecnebiye (ngiltere)

1153 - 1218 1159 - 1192 1172 - 1247 1183 - 1198 1197 - 1227 1198 - 1202 1202 - 1204 1206 - 1213

1740 - 1803 1746 - 1776 1758 - 1831 1769 - 1783 1782 - 1812 1783 - 1787 1787 - 1789 1791 - 1798 1798 - 1808 1808 - 1815 1815 - 1844

226 250 374 280 162 340 154 178 160 184

Hadariye-Seferiye 14 15 16 1213 - 1223 1223 - 1231 1231 - 1260

j. zn-i Sefne Defterleri Yerli ve yabanc ticaret gemilerinin stanbul ve anakkale boazlarndan geileri iin verilen fermanlarn kaydna mahsus defterlerdir. ja. 980 Numaral "Bb- Asfi Defterleri Katalou"ndaki zn-i Sefyin Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.ZN. koduyla 917923 genel numaralarda kaytl H. 1143-1238/M. 1730-1822 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil olan 7 adet defter paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 917-923 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.ZN. 1143 - 1238 Milad 1730 - 1822 Defter Adedi 7 Katalog Tertibi Analitik Envanter

jb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki zn-i Sefne Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda H. 1194-1262/M. 1780-1846 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 10 adet zn-i Sefne Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No Defter Ad Tarih Hicr Milad Defter Adedi Katalog Tertibi

92

sayfa

989

zn-i Sefne

1194 - 1262

1780 - 1846

10

Kronolojik Fihrist

k. Kalabend, Nefy ve Ksas Defterleri Kalabend, bir kimsenin herhangi bir sutan dolay bir kalenin hisarndan dar kmamak zere iinde oturmaya mahkum edilme cezasdr. Kalabend Defterleri de; Divn- Hmayn'dan verilen bu cezalara ait hkmlerin kaydna mahsus defterlerdir. ka. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Kalabend Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.KLB. koduyla 924-929 genel numaralarda kaytl, H. 1091-1239/M. 1680-1824 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil 6 adet Kalabend Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 924-929 Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN.KLB. Tarih Hicr 1091 - 1239 Milad 1680 - 1824 Defter Adedi 6 Katalog Tertibi Analitik Envanter

kb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Kalabend Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 11351256/M. 1722-1841 tarihleri arasndaki ceza hkmlerinin kaydn ihtiva eden 44 adet Kalabend Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 989 Genel Sra No 1-44 Tarih Defter Ad Hicr Kalabend 1135 - 1256 Milad 1722 - 1841 Defter Adedi 44 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

l. Kanunnme-i Asker Defterleri Divn kaleminde tutulan bu defterlerde, devletin asker tekilatna dair kanun ve nizamlarn kaytlar mevcuttur. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda H. 1222-1318/M. 1808-1900 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 8 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Gen. No. Sra No Defter Ad Tarihi Sahife Adedi Katalog Tertibi

93

sayfa

Gen. No.

No 1 2 3 4 5 6 7 8 Kanunnme-i Asker Muhasebe Askir-i Mhimme Kanunnme-i Asker Mhendishne Nizamnmesi Askir-i Nizamiye Nizamnmesi Nizamnme-i Askir dare ve Muhasebe-i Askeriye Nizamnmesi

Hicr 1241 - 1244 1243 - 1318 1251 - 1255 1282 - 1318 1222 1242 - 1242 1262 1289

Milad 1826 - 1829 1866 1835 - 1839 1865 - 1900 1808 1826 - 1827 1846 1872

Adedi 220 242 278 381 41 188 48 462

Tertibi

989

Kronolojik Fihrist

m. Krm Hanl Defteri Fatih Sultan Mehmet zamannda Osmanl Devleti egemenlii altna giren Krm (1475) Bkre Muhedesi'ne kadar (1812) devlete bal bir hanlk olarak kalmtr. 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.KRM. koduyla 931 genel 145 zel numarada kaytl, H. 1128/M. 1715 tarihli, 8 sayfalk 1 adet Krm Hanl Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 931 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.KRM. 1128 Milad 1715 Defter Adedi 1 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Ayrca bkz. Belgeler Ksm, A.DVN.KRM., A.AMD.KRM.

n. Nme-i Hmayn Defterleri Padiahlar tarafndan slm ve Hristiyan hkmdarlar ile Osmanl Devleti'ne tbi imtiyazl olan Mekke erfine, Krm hnna, Erdel kralna, Eflak ve Bodan voyvodalarna, Grc ve Dastan hnlarna gnderilen mektuplara "Nme-i Hmayn" denir66. Bunlarn bir sreti ile gelen cevaplar "Nme Defterleri" adl defterlere kaydolunurdu ve Divn Sicilleri'nden saylrd67.

66 M. Zeki PAKALIN, a.g.e., s. 652. 67 SERTOLU, a.g.e., s. 236.

94

sayfa

Ayrca, padiahlar tarafndan nemli devlet ilerine dair bilhassa yenieri mevcibi i'ts, sadrazama hitben yazlan baz hatt- hmaynlar ile muhedenme, tasdiknme, temessk gibi belgelerin de suretleri bu defterlere kaydolunmulardr. Osmanl hkmdarlarnn tahta clslarnda yeni padiahn hkmdarln bildirmek iin dost ve civar memleketlere birer eli ile nme gndermek det olduu gibi sefir gitmeyen devletlerin sefirlerine de yeni hkmdarn turasyla Nme-i Hmayn verilir ve bunlar da nmeyi kendi hkmdarlarna yollarlard68. Nme-i Hmayn kalemi de bu tr nmelerin hazrland ve nshalarnn kaydedilip, sakland yerdir. Nme-i Hmayn'lar haricinde Neme, Venedik, Fransa vesair yerlerden gelen nmelerin tercmeleri de bulunmaktadr Nme-i Hmayn Defterleri'nin bazlarnn tamam, Osmanl Devleti'nin dier devletlerle yapm olduu anlamalar ihtiva etmektedir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 11111336/M. 1699-1918 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 18 adet Nme-i Hmayn Defteri mevcuttur.
Katalog Gen. No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17* 18** Defter Ad T a r Hicr 1111 - 1174 1143 - 1190 1149 - 1176 1203 - 1206 1099 - 1114 1115 - 1133 1133 - 1153 1153 - 1186 1186 - 1218 1218 - 1245 1246 - 1262 1262 - 1281 1282 - 1295 1295 - 1313 1314 - 1331 1331 - 1336 1159 - 1195 1272 - 1288 h Milad 1699 - 1761 1730 - 1776 1736 - 1762 1789 - 1791 1687 - 1702 1703 - 1721 1721 - 1741 1741 - 1772 1772 - 1803 1803 - 1830 1831 - 1846 1846 - 1865 1865 - 1878 1878 - 1895 1897 - 1913 1913 - 1918 1746 - 1780 1855 - 1872 i Sahife Adedi 138 103 97 113 695 523 655 610 504 457 397 351 223 385 135 189 390 187 Katalog Tertibi

989

Nme-i Hmayn

Kronolojik Fihrist

68 SERTOLU, a.g.e., s. 295. * Bu defter, Mhimme Zeyli Defterleri'nden 17 numaral Mektme Defteri olup, sonradan Nme Defteri olduu anlaldndan bu serye dahil edilmitir.

95

sayfa

o. ehbenderlik Defterleri ehbender, Ticaret Nezareti'nin teekklnden evvel ticaret ierine bakmak ve tccarlar arasndaki ihtilflar halletmekle vazifelendirilen memurun nvandr. ehbender tabiri daha sonra konsolos karl olarak, yabanc memleketlerde, devlet tebeasnn ticar menfaatlerini korumak zere grevlendirilen memurlar iin69 kullanlmtr. Osmanl Devleti tarafndan muhtelif Avrupa ehirlerine tayin olunan bu ehbenderlere mahsus hkmleri hav defterlere ehbenderlik Defterleri ad verilmitir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 12171330/M. 1802-1911 tarihleri arasndaki ehbenderlik hkmlerini hav 3 adet defter mevcuttur.
Katalog Genel No 989 Defter Ad ehbenderlik Def. Tarih Hicr 1217 - 1330 Milad 1802 - 1911 Defter Adedi 3 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

p. Tevzt, Zehir, Esnaf ve htisb Defterleri Tevzt Defteri: XVIII. asr balarndan itibaren eyaletlerin mahall masraflar iin toplanacak vergiler, devlet memurlar tarafndan tespit edildikten sonra yrrle konulur ve senede iki defa Kasm ve Hdrellez aylarnda defterleri hazrlanarak tahsil olunurdu. Bu defterlere Tevzt Defterleri70 veya Salyne Defterleri ad verilmitir. Tevzt Defterleri'ne o blge halknn demesi lzm gelen memleket masraf, oradan gelip-geen memurlarn menzil cretleri ile kaldklar mddet zarfnda oluan masraflar, vali, mtesellim ve voyvodalar ile ky muhtarlarnn masraflar ve hkmet konaklar, klalar, kprler ile su yollarnn tamiri, inas ve bedelleri kaydolunurdu.

** Mukavelt Defterleri iinde 23 numaral Muhede-i Umum Defteri olarak gzken bu defter Nme Defteri olduu anlaldndan bu serye dahil edilmitir. 69 PAKALIN, a.g.e., c. III, s. 316. 70 SERTOLU, a.g.e., s. 337.

96

sayfa

Zehir Defterleri: Muhtelif mahallere havic-i zarriye (odun, kmr, un, et, vs.)'nin temin ve sevki hususunda tutulan defterlerdir. htisb Defterlerinde; afyon, harir, revgan- zeyt, kuma, sahtiyan vb. maddelerin retimiyle murakabe edilmesi ve bu suretle muhtekir taifesiyle mcadele edilmesi, bu maddelerden "Darb- Damga", "Resm-i Mzn", "Resm-i htisb" gibi resmlerin alnmas ve halkn havic-i zarriyelerinin karlanmas konularnda kaytlar mevcuttur. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 1153-1275 /M. 1740-1858 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 32 adet Tevzt, Zehir, Esnaf ve htisb Defteri mevcuttur.
Katalog Gen. No 989 Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 Defter Ad Tarih Hicr Milad 1207 - 1208 1792 - 1793 1208 - 1209 1793 - 1794 1209 - 1211 1794 - 1796 1211 - 1214 1796 - 1799 1249 - 1253 1833 - 1837 1253 - 1256 1837 - 1840 1249 1833 1153 - 1162 1740 - 1749 1162 - 1169 1748 - 1755 1169 - 1172 1755 - 1758 1172 - 1182 1758 - 1768 1182 - 1184 1768 - 1770 1190 - 1195 1776 - 1780 1195 - 1201 1780 - 1786 1201 - 1209 1786 - 1794 1203 - 1204 1788 - 1789 Z1203 - 1206 1788 - 1791 1204 - 1206 1789 - 1791 1209 - 1210 1794 - 1795 1210 - 1215 1795 - 1800 1215 - 1218 1800 - 1803 1218 - 1219 1803 - 1804 1219 - 1221 1804 - 1806 1221 - 1224 1806 - 1809 1224 - 1229 1809 - 1813 1229 - 1238 1813 - 1822 1238 - 1245 1822 - 1829 1245 - 1275 1829 - 1858 1236 - 1242 1820 - 1826 Sahife Adedi 192 196 198 309 246 204 92 222 386 372 398 96 382 314 400 204 78 94 194 290 276 198 300 240 342 364 295 392 288 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

Tevzt

Mhimme-i Zehir Zehir Mhimme-i Zehir

Zehir

Zehir-i Rikb

Zehir

97

sayfa

30 31 32

Esnaf htisb

1242 1242 - 1252 1252 - 1252

1826 1826 - 1836 1836

212 188 167

r. Yol ve Menzil Defterleri Menzil, mn itibariyle seyahat edenlerin getikleri, dinlendikleri, vasta deitirdikleri yer demektir. Osmanl Devlet Tekilat nizamna gre, yabanc eli ve bunlarn hizmetkrlar ile yerli ve yabanc tccarlara Osmanl topraklar ierisinde seyahat edebilme izni olarak Divn tarafndan verilen hkmleri ihtiva eder. Yol ve Menzil Kalemi, menzillerden gelip-geen ulaklarn her trl masrafn grmek zorunda olan ahlinin, baz vergilerden muaf olduklarna dair hkmleri karr. Menzillerde olan masraflar ve menzillerdeki masraflar karlayan halkn durumu ile ilgilenirdi. Menzillerde, ulaklara verilen brgirlerin inmt cretleri, ulaklarn tadklar ahkm ve bunlarn tarken kullandklar yollar, seferden veya avdan dnte menzillerde bulundurulmas gereken arpa, saman, ot vs. zahire tayinatnn cinsleri ve miktarlar, seferden dnte ordunun ihtiyac olan zehair tayinatn hazrlanmas, menzillerde bulundurulmas gereken tayinatn tertibi ile ilgili iler bu kalemin vazifesiydi. 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.DVN.YLM. koduyla, l0l5-l0l7 genel, 229-231 zel numaralarda kaytl H. 1178-1207/M. 1765-1792 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 3 adet Yol ve Menzil Defteri mevcuttur.
Katalog Gen. No 980 Genel Sra No 1015-1017 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr A.DVN.YLM. 1178 - 1207 Milad 1765 - 1792 Defter Adedi 3 Katalog Tertibi Analitik Envanter

s. Muhtelif ve Mtenevv Defterler Divn- Hmayn'un deiik kalemlerine ait veya mstakil olan defterler bu balk altnda toplanmlardr. Deiik tarihli olup, 1 Numaral Mahzen Defteri'nde s. 199-201 ve s. 276'da kaytldr. Fakat tasnif faaliyetleri srasnda bu defterler, muhtelif ve mtenevv olmaktan karlp ait olduklar fonlara datlmlardr. Bu datm esas alan cetvel aada verilmitir:

98

sayfa

"Muhtelif ve Mtenevv Defterler"in Nakledildii Fonlar ile Bu Defterlerin Eski ve Yeni Sra Numaralar
Muhtelif ve Mtenevv Defterleri Eski No 39 1 2 3 Rumeli Jurnal Divn- Hmayn Kalemi Mhimme Odas'nda Tahrir Olunmakta Olan Evmir-i Aliyye vesairenin Mzekkire Defteri Hazne-i Evrk'a Dair Sdr Olan rdeler vesair Muamelat Muharrert- Umumiye Tercman- Dvel Defteri Atik Muktez Sicill-i Mahfz- Suver-i Dav- Medine-i Balkai ve Medine-i Kefe Mazbata Defteri Defter-i Mahlt Ecneb Tccarlarn urt Defteri Tahvil Defteri (Malta Seferi Mnasebetiyle) Tahvil Khne Tahvil Tahvil Berat Defteri Khne Tahvil Alaybeyilik Kayt Defteri Alaybeyilik ve Ahkm- Saire Der-Cnib-i Hotin Alaybeyilik Defteri Mtesellimlik Mteferrika, avun ve Divn- Hmayn Ktiplerine Ait Zemetler Mtesellimlik Tahvil Atik urt Defteri (Mhendishne hk.) Serdarlarla Sefere Gitmeyip Rikab'da Kalan Maliye ve Divn Ktipleri ile Emekdar avularn Defterleri Tersne-i mire'ye Merbt Atik Evamir Defteri Tarih Orijinal Ad Hicr Milad Defterin Nakledildii Tasnif Fonu Yeni Numaras Genel Nu. zel Nu. 105 106 107 108

Divn- Hmayn Memurlarn Gsterir Defter Anadolu Jurnal

1242 - 1254 1251 - 1257 1258 - 1275 1251 - 1279

1826 - 1838 1835 - 1841 1842 - 1858 1835 - 1863

Kmil Kepeci Tasnifi, Divn- Hmuyn Divn Kalemi (Katalog No: 986)

7519 7520 7521 7522

40

1272 - 1279

1755 - 1863

7523

109

60 85 51 25 53 33 67 68 71 11 12 13 48 14 41 42 43 26 19 27 21 64

1309 - 1317 1316 - 1338 1292 - 1299 1195 - 1248 1197 - 1200 1261 - 1275 1073 - 1278 972 - 976 972 - 973 989 - 990 989 - 990 992 - 993 998 1099 - 1104 1125 1134 - 1145 1199 - 1245 1220 - 1260 1245 - 1260 1287 - 1317 1217

1891 - 1899 1898 - 1920 1875 - 1881 1781 - 1832 1782 - 1785 1845 - 1858 1662 - 1861 1564 - 1568 1564 - 1565 1581 - 1582 1581 - 1582 1584 - 1585 1589 1687 - 1692 1713 1721 - 1732 1784 - 1829 1805 - 1844 1829 - 1844 1870 - 1499 1802

Kmil Kepeci Tasnifi, Divn- Hmuyn Divn Kalemi (Katalog No: 986)

7524 7525 7526 7527 7535 7536 7537 7538 7501 7502 7503 7504 7505 7506 7507 7508

110 111 112 113 114 115 116 117 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398

Kmil Kepeci Tasnifi, Tahvil Kalemi (Katalog No: 986)

7509 7510 7511 7512 7513 7514

46

1015 1019

1607 1610

7530

399

57

1256 1279

1841 1862

7531

400

99

sayfa

Muhtelif ve Mtenevv Defterleri Eski No 20 15 16 17

Tarih Orijinal Ad Hicr 1282 - 1287 1014 1073 - 180 1084 - 1085 Milad 1865 - 1870 1605 1662 - 1670 1673 - 1674

Defterin Nakledildii Tasnif Fonu Nian Defterleri (Katalog No: 989)

Yeni Numaras Genel Nu. 45 7515 7516 7517 19 20 21 zel Nu.

Muhtelif Kimselere Tevcih Olunan Rtbeler Tahvil (Kul Kayd) Rs stanbul'daki Sultan Sleyman Evkf Vakflarndan Maa Alan Mderris, Duagyn, Hfz- Ktp, Cimme ve Mezzin ile Sair Grevlilerin ve Bunlarn Vazifelerini Mbeyyin Defter Istabl- mire Mdrl ve Kapcbalk Payesini hraz Edenlerin Defteri Rum Fesad Defteri Karantina Defteri Kigalk Ktas Defteri Muharrert- Umumiye Kalem Nizamnmesi Menzil Nizamnmesi Tahrr-i Emlak ve Nfus talimat Defteri Knun- Kalemiye Zemetler Hakknda Nizamnme Glhne Hatt- Hmaynu ve Onu Takiben Nerolunan Nizamnme ve Talimatnmeler (Matbu) Bilumum Nin- ller Nizamnmesi Karadeniz ve Tuna Nehri Demiryoluyla Kstence Liman Kumpanyas Umr- Dahiliye Nizamnmesi Kanunnme-i Arazi Memleketeyn Nizamnmesi Mahlta Mhimme Muhzr Mhimme Muhede-i Umum Defteri

89

1157 - 1266

1744 - 1850

Kmil Kepeci Tasnifi, Rs Kalemi (Katalog No: 986)

7518

22

23 1261 - 1273 1239 1254 - 1255 1265 - 1293 1261 - 1262 1299 - 1318 1211 - 1268 1239 - 1246 1255 1259 1256 - 1260 1261 1845 - 1856 1823 - 1824 1838 - 1839 1840 - 1876 1845 - 1246 1882 - 1900 1796 - 1851 1823 - 1830 1839 - 1842 1840 - 1844 1845 BEO. Ayniyat Defterleri Katalou (Katalog No: 595) 7528 1713 1714 1715 1716 1717 17-A 17 C 17-F 17 B 17 D

58 62 69 70 34 83 37 56 74 38 72

82

1267

1850 Nizamt Defterleri (Katalog No: 592)

17-K

79 78

1263 - 1337 1270 - 1322

1852 - 1904 1846 - 1819

17-J 17-I

77

1276

1859

17-H

75 73 6 9 7 59

1274 - 1278 -1077 - 1206 1198 - 1212 1127 - 1206 1272 - 1288

1857 - 1861 -1666 - 1792 1784 - 1798 1715 - 1791 1855 - 1872 Nme-i Hmayn Defterleri (Katalog No: 989) Mhimme Defterleri (Katalog No: 989)

17-G 17-E 264 265 266 18

100

sayfa

Muhtelif ve Mtenevv Defterleri Eski No 36 84 5 8 23 25 24 54 65 50 30 32 31 28 29 76 80 81 35 45 66

Tarih Orijinal Ad Muhede-Avans-stikraz Muharrert- Umumiye Hicr 1334 - 1337 1309 - 1318 1069 - 1195 1115 - 1253 ikayet 1122 1127 1150 Defter-i Mste'men DerRikb Ecneb Timarlar urt Defteri Fransa Konsolosluk Defteri Kamame Defteri Mukteza Mukteza Mhimme Mhendishne Kanunu Nizamnme-i Asker(Matbu) dare-i Muhasebe-i Asker Nizamnmesi (Matbu) mtiyaz Defteri Alaybeyilik Mhr Tatbik Defteri mtiyaz Hazne-i Hassa'ya Ait Medin Defteri Sadaret Mektub Kalemi'nden Devlet Ricaline Yazlan Mektuplarn Msveddt Ardahan ve Ahsha Kalelerinin Mustahfzn ve Mukatat Defteri Kbrs Muhassl ken Vefat Eden Silahdar Osman Aa'nn Tereke Defteri Suhte Ekiyasna Kar Muhafz Sipah Tefriki HakkndaVerilen Evmir ve Sancakbeylerinin Verdikleri Cevaplar 1206 1207 - 1231 1252 - 1330 860 - 1171 1022 - 1303 815 - 1099 1317 - 11323 1316 - 1324 1222 1262 1289 1245 - 1289 1103 1274 - 1326 Milad 1915 - 1918 1891 - 1900 1659 - 1781 1704 - 1837 1710 1715 1737 1791 - 1792 1792 - 1816 1836 - 1912 1455 - 1757 1613 - 1885 1412- 1687 1900 - 1905 1899 - 1907 1807 1845 1872 1829 - 1872 1691 1857 - 1908

Defterin Nakledildii Tasnif Fonu Mukvelt Defterleri (Katalog No: 989)

Yeni Numaras Genel Nu. 24 mk. 27 209 210 211 212 213 109 zel Nu.

Atik ikayet Defterleri (Katalog No:989)

Dvel-i Ecnebiye Defterleri (Katalog No: 989)

110 111

Kilise Defterleri (Katalog No: 989) Muktez Defterleri (Katalog No: 989) Kanunnme-i Asker Defterleri (Katalog No: 989) mtiyaz Defterleri (Katalog No: 989) Tatbik Mhrleri (Katalog No: 986) Milli Emlak'tan Mdevver Deft. Kmil Kepeci Tasnifi, Sadaret Mektub Kalemi (Katalog No: 986) Kmil Kepeci Tasnifi, Anadolu Muhasebesi Defterleri (Katalog No: 986) Kmil Kepeci Tasnifi, Muhalleft Defterleri Kalemi (Katalog No: 986) Tapu Tahrir Defterleri Katalou

8 9 10 37 36 5 7 8 6

88

1203 - 1204

1789 - 1790

7534

49

1041

1631

7533

63

1178

1764

7532

47

987

1579

1081

2. TAHVL (NAN) KALEM DEFTERLER

101

sayfa

Tahvil; sefere itirak etmemek veya lm sebepleriyle mahll kalan timar ve zemetlerin baka birine tevcihi yerine kullanlan bir tabirdir. Tahvil Kalemi, merkezden tayin edilen byk memurlar ile mahll timar ve zemetlerin tevchine dair olan kaytlar tutup, tezkire ve vesikalar yazan kalemin addr. Bu kaleme "Nian Kalemi" veya "Kese Kalemi" de denilirdi71. Birinci snf ehir hkimlerinden olan meval denilen vilayet kadlarnn, vezir, beylerbeyi ve sancakbeyinin beratlar ile zemet ve timar kaytlar burada tutulurdu. 1. Vezir, beylerbeyi ve sancakbeyi beratlar ile bunlara verilmesi art ve vazife icrsn mutazammn olan tevcih fermanlar. 2. Mahll timar ve zemetlerin tevcihine ait olan tahvil hkmleri, yani tahvil tezkireleri. 3. Mlknme ve muafnmelere ait emr-i l ve beratlar. 4. Muhtelif konulara dair vrid olan sualler ve iktizlar., Tahvil Kalemi'ndeki muamelt, Tahvil Kisedar denilen mdr ve onun yardmcs durumundaki mmeyyiz ile mbeyyiz ve mlzm ad verilen memurlar tarafndan yerine getirilirdi. Mahll zemet ve timar tevcihi hususunda Divn'a gelen arz nce derkenar olmak zere Defterhne'ye gider, Defterhne'den derkenar olunarak Divn'a gelen arz zerine "mucebince tevcih olunmak buyruldu" yazlarak, Tahvil Kalemi'ne gnderilir, bu kalemde tahvil hkm yazlr, bu hkme binen Defterhne'den berat tezkiresi verilir ve son olarak da Divn Kalemi'nde bunun berat yazlrd. Nian Kalemi, ibtid, terakk, istihdam, cebel, tahvil, mlzemet ve mtesellim hkmleri de verirdi.

a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.NT. koduyla 10621451/25 genel, 1-390/25 zel numaralarda kaytl H. 977-1249 /M. 1570-1834

71 PAKALIN, a.g.e., s. 381.

102

sayfa

tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil 415 adet Tahvil (Nian) Kalemi Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 1062-1451/25 Tasnifin (Fonun) Kodu A.NT. Tarih Hicr 977 - 1249 Milad 1570 - 1834 Defter Adedi 415 Katalog Tertibi Analitik Envanter

b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou" (A) ksmnda 280-663, 75017531 genel 1-400 zel numaralarda kaytl H. 921-1317/M. 1515-1899 tarihleri arasnda 400 adet; (B) ksmnda ise H. 904-1189/M. 1498-1775 tarihleri arasnda 6 adet defter bulunmaktadr. Defterler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir.
Katalog Genel No. zel No 1 2 986 3 4 5 6 7 986 8 9 10 11 12 13 14 15 16 287 288 289 290 291 292 293 294 295 Genel No 280 281 282 283 284 285 286 (A) Defterin Ad/Konusu Belgrad, Ergiri Kasr, Delvine vs. Kalelerin Muhafzlarna Ait Timar Defteri zvornik'deki Haslarla Timar ve Timarn Mufassal Kaytlar Saraybosna Kazasnn Timar Kaytlar Bosna'nn Timar Kaytlar Mara Livasndaki Timara Dahil Ocaklarn Ruznamesi Paa, Selanik, Bosna, Mora, Nibolu, Ohri, Avlonya, skp, Sofya Livalarnn Timarllar Mevzuat Defteri Rodos Cezresi Livas cml Defteri Kayseri, Konya, Tarsus, Nide, el, Beyehri ve Karaman Sipahilerinden Van Seferi'ne Varmayanlarn Esmisi Terakki Verilen Sipahilerin Esmisi Muharebe ve Muhasaralarda Hizmette ve Yoldalkta Bulunan Timar ve Timar Erbb Karaman Sipahilerinden Nahcvan Seferi'nde Yoldalkta Bulunup Terakkiye Mstehak Olanlarn Mevcudu Ktahya Livasnn Sipahilerinin Yoklamas Nahcvan Seferi'ndeki Sipahilerin Yoklamas dilcevaz, Mardin vesair Livalardaki Sipahilerin Timarlar Sigetvar Seferi'nde Bulunanlarn Yoklamas Karesi ve Hdavendigar Livalarnn Mevcudt Defteri Hicr 921 925 936 937 952 952 954 955 956 961 961 961 961 964 964 966 Tarih Milad 1515 - 1516 1519 1529 - 1530 1530 - 1531 1545 - 1546 1545 - 1546 1547 - 1548 1548 - 1549 1549 1553 - 1554 1553 - 1554 1553 1553 - 1554 1556 - 1557 1556 - 1557 1558 - 1556

103

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Genel No 296 297 298 299 300

(A) Defterin Ad/Konusu Anadolu ve Rumeli Vilayetleri Sipahilerinin Mevcudlar Van Livas Sipahilerinin Yoklamas Budin Vilayeti Mr-i Mrn avularyla Timar Ktiplerinin ve Sefere Katlan Zem ve Timarn Yoklamas Sigetvar Seferinde Bulunan Karaman Sipahilerinin ve avularnn Yoklamas Rodos Muhafazasnda Bulunan Sipahilerin Yoklamas Rodos Muhafazasnda Bulunmayan Sipahilerin Yoklamas Sivas, Bozok, Divrii, Arapgir Sipahilerinin Yoklamas Trhala ve Arboz Livalarnn Yoklamas Rumeli Vilayeti Timar Tevcht Akehir, Nide, Konya, Krehri, Beyehri vesair Livalardaki Sipahilerin Yoklamas Donanmada Bulunan Zem ve Timarn Yoklamas Kale Muhafazalarnda ve Donanmada Bulunan Zem ve Timarn Yoklamas Rumeli avularnn Defteri Harput Livasnn Timar Defteri Rumeli Vilayeti Zem ve Timar Yoklamas Halkulvd Seferi'ne Gelmeyen Zem ve Timarlarn Yoklamas Teke Livas ve Anadolu Eyaleti Timar Yoklamas Musul Livasyla Seferde Bulunan Timar ve Timar Sahipleri Yoldalkta Bulunanlarn Taltif nhlar Vilayet-i Zlkadriye'nin Timar Yoklamas Yoldalkda Bulunanlarn Taltif nhlar Timar Tevcht Anadolu Vilayeti avular Sivas, Amasya, Bozok, Arapgir, Divrii, Kastamonu, Nibolu Timar ve Timar Yoklamas Siyavu, Sinan, Mehmed ve Osman Paalarn Adamlarnn Timarlariyle Nide, Krehri, Aksaray, Beyehri, Kayseriye Livalarndaki Timar Sahibleri Anadolu avular Muhtelif Yerlerdeki Timar Tevcht Semendire Livasndaki Timarlarn Kaytlar Timar Mahllt Hicr 967 974 974 974 975 975 978 979 979 979 980 980 980 982 982 982 983 983 983 987 987 987 989 990

Tarih Milad 1559 - 1560 1566 - 1567 1566 - 1567 1566 - 1567 1567 - 1568 1567 - 1568 1570 - 1571 1571 - 1572 1571 - 1572 1571 - 1572 1572 - 1573 1572 - 1573 1572 - 1573 1574 - 1575 1574 - 1575 1574 - 1575 1575 - 1576 1575 - 1576 1575 - 1576 1579 - 1580 1579 - 1580 1579 - 1580 1581 1582

302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319

986

29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40

41 42 43 44 45

320 321 322 323 324

990 990 991 991 992

1582 1582 1583 1583 1584

104

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57

Genel No 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363

(A) Defterin Ad/Konusu Hizmetleri Grlenlerin nhlar Timar Tevcht Yoldalkta Bulunanlar Rumeli Timarlarnn cmli Rumeli Zem ve Sipahiyn Yoklamas Eyalet-i Anadolu'daki Vefayytn Kuydt Zem ve Timarllarn Yoklamas Mahll Kayd Budin, Hdavendigar vesair Livalardaki Timar Tevcht Rumeli Timar Tevcht Timar Tevcht Anadolu Mahllt Baz Beylerin Adamlarnn Timarlar Timar Tevcht Dergh- l avularnn Timarlar Tur Muharebesi'nden Firar Edenler Timar Tevcht Nuh ve Murad Paalarla Hamdullah Bey vesairenin Adamlarnn Timarlar Rumeli ve Anadolu Mahllt Kaytlar Hamid Livasnn Timarlar Timar Tevcht Seferdeki Timar Tevcht Hicr 992 992 992 993 994 994 996 996 997 998 998 998 999 991 1003 1004 1005 1005 1005 1006 1007 1008 1008 1011 1012 1013 1016 1018 1019 1019 Timar Tevcht 1019 1021 1023 1023 Anadolu Mahllt 1024

Tarih Milad 1584 1584 1584 1585 1585 - 1586 1585 - 1586 1587 - 1588 1587 - 1588 1588 - 1589 1589 - 1590 1589 - 1590 1589 - 1590 1590 - 1591 1583 1594 - 1595 1595 - 1596 1596 - 1597 1596 - 1597 1596 - 1597 1597 - 1598 1598 - 1599 1599 - 1600 1599 - 1600 1602 - 1603 1603 - 1604 1604 - 1605 1607 - 1608 1609 - 1610 1610 - 1611 1610 - 1611 1610 - 1611 1612 - 1613 1614 - 1615 1614 - 1615 1615

986

58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84

105

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 85 86 87 88 89 90

Genel No 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 Timar

(A) Defterin Ad/Konusu Hicr 1026 1027 1028 1029 1029 1030 1030 1031 1031 1033 1033 1033 1034 1034 1036 1036 1036 1036 1037 1038 1038 1041 1042 1042

Tarih Milad 1617 1617 - 1618 1618 - 1619 1619 - 1620 1619 - 1620 1620 - 1621 1620 - 1621 1621 - 1622 1621 - 1622 1623 - 1624 1623 - 1624 1623 - 1624 1624 - 1625 1624 - 1625 1626 - 1627 1626 - 1626 1626 - 1627 1626 - 1627 1627 - 1628 1628 - 1629 1628 - 1629 1631 - 1632 1632 - 1633 1632 - 1633

Serdar Halil Paa'nn ark Seferi'nde Brakt Timar Sahipleri Rumeli Mahllt Timar Tevcht Seferde Bulunmayanlarn Timarlarnn Ali Paa Zamannda Dierlerine Tevchi Timar Tevcht

986

91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108

Timar- Muhtelife Kayd

Anadolu Timar Ahkm Pusulalar Timar Tevcht Anadolu, Karaman, Rum, Erzurum, Trabzon ve Zlkadriye Eyaletleri Timar Kaytlar Timar Tevcht Ankara Livasnn Timarlar Anadolu Mukarrer Defteri Rumeli Eyaleti Timarlar Timar Mahllt Rumeli Timar Tevcht Timar Tevcht Rumeli Timar Tevcht Rumeli Timar ve Timarlarnn Bayram Paa Tarafndan Tahsisi Seltn Petemallklarna lhak Olunan Kln, Timar ve Timarlardan Erbb- stihkaka Bayram Paa Marifeti ile Tevch Olunanlar Rumeli Timar Tevcht Timar Tevcht Rumeli Timar Kaytlar Vezir Mustafa Paa Zamanna Ait Rumeli Timar Pusula Kayd Timar Tevcht Rumeli Timar Tevcht Timar Tevcht Pusula Kayd

109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119

388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398

1042 1042 1042 1042 1043 1043 1043 1044 1046 1046 1049

1632 - 1633 1632 - 1633 1632 - 1633 1632 - 1633 1633 - 1634 1633 - 1634 1633 - 1634 1634 - 1635 1636 - 1637 1636 - 1637 1639 - 1640

106

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143

Genel No 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422

(A) Defterin Ad/Konusu Timar Tevcht Tezkire Kayd Timar Tevcht Rumeli Mahllt Timar Tevcht Anadolu ve Rumeli Muhtelife Defteri Timar Tevcht Anadolu, Karaman, Sivas, Halep ve Adana Eyaletleri Mukarrer Defteri Anadolu Eyaletinin Gelmedik ve Firr Edenlerin Kayd Gazi Hseyin Paa'nn Timar Tevcht Timar Tevcht Rumeli Eyaleti Muhtelife Defteri Rumeli Mahllt Rumeli'nin Gelmedik ve Firar Edenler skenderiye Livasnda Bir Timarn Kayd Mara Eyaletinin Timar Defteri Rumeli'nin Timarlar Timar Tevcht Halep ve Adana Eyaletinin Mukarrer Defteri Rumeli'nin Timar Tevcht Timar Tezkire Defteri Timar Tevcht Anadolu, Karaman, Sivas, Mara, Halep, Adana, Van, Erzurum, Kars, ldr, Batum, Badad ve ehrizor Eyaletlerinin Mukarrer Defteri Saruhan Livasnn Grdes Kazasndaki Timarlar Bozcaadas Mukarrer Defteri Kadlk Tevcht Anadolu Eyaleti Timar Tevcht Timar Tevcht Vezir Mustafa Paa'nn Timar Tevcht Rumeli, Budin, Bosna, zi, Tamvar, Kanije ve Eri'deki Mahll Timarlar Anadolu, Karaman, Halep ve Adana Eyaletlerinin Timar Tevcht Mnde Defteri Hicr 1052 1054 1055 1058 1059 1059 1059 1059 1059 1062 1062 1062 1062 1062 1062 1063 1063 1063 1063 1064 1064 1064 1066 1066

Tarih Milad 1642 - 1643 1644 - 1645 1645 - 1646 1648 1649 1649 1649 1649 1649 1651 - 1652 1651 - 1652 1651 - 1652 1651 - 1652 1651 - 1652 1651 - 1652 1652 - 1653 1652 - 1653 1652 - 1653 1652 - 1653 1653 - 1654 1653 - 1654 1653 - 1654 1655 - 1656 1655 - 1656

986

144 145 146 147 148 149 150 151 152 986 153 154

423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433

1067 1067 1067 1068 1069 1069 1069 1069 1070 1070 1070

1656 - 1657 1656 - 1657 1656 - 1657 1657 - 1658 1658 - 1659 1658 - 1659 1658 - 1659 1658 - 1659 1659 - 1660 1659 - 1660 1659 - 1660

107

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 155

Genel No 434

(A) Defterin Ad/Konusu Erdel Seferi'ne Memur Olanlar, Eyalet ve Elviyelerin Tevchleri, Cebel ve Defterli Kaytlar Anadolu, Karaman, Sivas, Halep ve Adana Eyaletlerinden Sefere Gelmeyenlerin Kaytlar Anadolu, Halep, Sivas, Adana ve Karaman Eyaletlerinin Mukarrer Defteri Tevki Cafer Bey'in Haslar Timar Tevcht Timar Mahllt Kayd Timar Tevcht Anadolu, Sivas ve Karaman Timar Tevcht Cezayir Kalemi, Rumeli Taraf Mahll Teke, Vultrn, Elbasan, Delvine, Timar, Kangr, Mentee, Aydn, Karesi ve Sultann Livalarnn Timar Tevcht Karaman Eyaletinde Ali Paa'nn Timar Kayd Budin, imontornya, Istolni Belgrad, Kopan, Estergon, Novigrad, Segedin, Tamvar, Bosna, Hersek, Klis-i Bosna, Bakri, zvornik, Vrad, Singp, Uyvar, Sirem, Semendire, Hatvan, Sigetvar, Solnok, Seksar ve Filek Livalarnn Timar Tezkire Kaytlar mer Paa Zamanndaki regey Livas Ruznamesi Timar Tevcht zi Eyaleti Mahllt ve Muhtelife Defteri Timar Tevcht Hersek Timar Kaytlar Anadolu Muhtelife Kaytlar Gedikli Dergh- l Mteferrika ve avular ve Ktip ve kirdleri Anadolu Muhtelife Defteri Sadrazam smail Paa ve Reislkttab emsi Efendi Zamanndaki Timar Tevcht Anadolu Eyaleti Mukarrer Defteri Karahisar- ark Livas Mstahfzlar Anadolu Mahllt Timar Tevcht Halil Paa Zamanndaki Anadolu Mahllt Rumeli Eyaleti Mahllt Defteri Hicr 1070

Tarih Milad 1659 - 1660

156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167

435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446

1070 1070 1072 1075 1075 1076 1077 1079 1079 1079 1079 1083

1659 - 1660 1659 - 1660 1661 - 1662 1664 - 1665 1664 - 1665 1665 - 1666 1666 - 1667 1668 - 1669 1668 - 1669 1668 - 1669 1668 - 1669 1672 - 1673

168

447

1088

1677 - 1678

169 170 171 172 173 174 175 986 176 177 178 179 180 181 182 183

448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462

1088 1093 1095 1095 1098 1099 1099 1099 1099 1099 1100 1100 1102 1102 1103

1677 - 1678 1682 1683 - 1684 1683 - 1684 1686 - 1687 1687 - 1688 1687 - 1688 1687 - 1688 1687 - 1688 1687 - 1688 1688 - 1689 1688 - 1689 1690 - 1691 1690 - 1691 1691 - 1692

108

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 184 185 186 187

Genel No 463 464 465 466

(A) Defterin Ad/Konusu Vezir-i zam Ali Paa Zamanndaki Tevcht Rumeli'deki Gedikli Mteferrikalar, avuan ve Divn- Hmayn ve Defter-i Hakan Ktibleri ve kirdleri Timar Tevcht Rumeli ve Anadolu Muhtelife Defteri Amasya, Teke, Balis, Adana, Kilis, Aliye, Vize, Delvine, Ohri, Sofya, Kstendil, Bolu, Tarsus, Bozok, Krkkilise, Saruhan, Makri, Kastamonu, Sivas ve Mentee Livalar Cedd Timar cmli Ankara ve Canik Alaybeyilerinin Tatbik Mhrleri Timar cml Defteri Nibolu, Gmlcine, Edirne, Divrii, Sis, Silistre ve il Livalarnn Cedd Timar cmli orum Livasnn Cedd Timar cmli Sadrazam Mustafa Paa Zamanndaki Belgrad Serdengetileri Ankara Vultrn, Aydn, Germen ve zeyr Livalarndaki Cedd Timar cmli Kocaeli Livasndaki Timar ve Timarlarn Fruhtu zeyr Livasndaki Hass- Hmayn Timar Tevcht Mezistire Livasnn Cedd Timar cmli Timar Kaytlar Trabzon Eyaleti Timar Tevcht Erzurum, Diyarbekir, am ve Trabzon Eyaletleri Mahllt Defteri Ruha Timar Kaytlar Rumeli Vilayetindeki Sbyn ve Mtekidn Cebelleri Karaman Eyaletinin Yoklamas Mara Eyaleti Timar Tevcht Anadolu Eyaleti Timar Tevcht Trabzon Livas Timar Tevcht Harput Kazasnn Zem ve Erbb- Timarndan Tahsil Olunan Bedeliye Karaman ve Sivas Eyaletlerinin Timar Tevcht Adana'daki Hass- Hmayn Anadolu Eyaletindeki Sbyn ve Mtekidn Kaytlar Timar Tevcht Hicr 1103 1104 1104 1104

Tarih Milad 1691 - 1692 1692 - 1693 1692 - 1693 1692 - 1693

188

467

1105

1693 - 1694

189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 986 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212

468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491

1105 1105 1105 1105 1105 1105 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1106 1107 1107 1107 1107

1693 - 1694 1693 - 1694 1693 - 1694 1693 - 1694 1693 - 1694 1693 - 1694 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1694 - 1695 1695 - 1696 1695 - 1696 1695 - 1696 1695 - 1696

109

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226

Genel No 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522

(A) Defterin Ad/Konusu Anadolu ve Rumeli Dergh- l Mteferrikalar, Ktibn ve kirdn- Divn- Hmayn'un Timarlar Diyarbekir Eyaletinin Zem ve Erbb- Timar Bedeliyeleri Miralay Defteri Divrii, Cebel, Sbyan, Mtekidn Zem ve Erbb- Timar Bedeliyeleri Timar Tevcht Eyp Paa Zamannda Beyehri Timar Tezkireleri Timar Tevcht Anadolu Mahllt Defteri Anadolu ve Rumeli'deki Mtekidn ve Sbyndan Timar ve Timarlarndan Ayn Cebel Alnmasna Rumeli Eyaleti Muhtelife Defteri Rumeli Eyaleti Tekadleri Anadolu Eyaleti Mahllt (Nehr-i Prut'ta Yazlm) Serasker Abdi Paa ve Reislkttab Mehmed Srr Efendi Zamannda Karaman ve Adana Eyaletlerindeki Timarlarn Tevchi Sirem ve Semendire'nin Tahvilt Sivas ve Halep Eyaletleri Mahllt Rumeli Eyaleti Serasker Abdi Paa ve Reislkttab Mehmed Srr Efendi Zamanlarnda Timar Tevcht Rumeli, zi, Bosna, Belgrad, Tamvar, Kbrs ve Cezyir Eyaletlerinin btidas Halep Eyaleti Zem ve Erbb- Timarndan Sancanda Skin Olanlarla Olmayanlar Musul Sancann Yoklamas Yanya Livasnn Yoklamas Tersne'ye Ait Olan Cezir Eyaleti Timar Tevcht Cebel Timar Tevcht Muhtelif Rikb Defteri Timar Tevcht Anadolu Mahllt ve Muhtelife Defteri Hicr 1108 1109 1109 1109 1111 1112 1112 1114 1120 1121 1123 1123 1123 1123 1125 1125 1125 1125 1126 1126 1127 1127 1127 1127 1128 1128 1129 1129 1129 1129 1129

Tarih Milad 1696 - 1697 1697 - 1698 1697 - 1698 1697 - 1698 1699 - 1700 1700 - 1701 1700 - 1701 1702 - 1703 1708 - 1709 1709 - 1710 1711 - 1712 1711 - 1712 1711 - 1712 1711 - 1712 1713 1713 1713 1713 1714 1714 1715 1715 1715 1715 1715 - 1716 1715 - 1716 1716 - 1717 1716 - 1717 1716 - 1717 1716 - 1717 1716 - 1717

986

227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243

110

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 244 244-1 245 246 247 248

Genel No 523 523M 524 525 526 527

(A) Defterin Ad/Konusu Mora Ceziresinin Timar Eyalet, Voyvodalk, Sancak ve Alaybeyilik Defteri Anadolu Mahllt ve Muhtelife Defteri Kangr ve Canik Livasnn Yoklamas Mezistre Livasnn Timar Ktahya, Hdavendigr, Saruhan, Aydn, Bolu, Kastamonu, Karahisr- Sahib, Mentee, Hamid, Teke, Karasi, Sultann, Ankara ve Kangr Livalar Timar Tevcht Ahmed Paa Zamanndaki Muhtelif Tahvilt Kaytlar zvornik Livas Timarlar Timar Tevcht Anadolu Eyaleti Timarlar Gence Eyaleti Timar cmli Kprlzde Abdullah Paa ve Reislkttab zz Sleyman Efendi'nin Tahvilt Kaytlar skp, Ohri, Kstendil, Debre, irmen ve Krkkilise Sancaklarnn Mtekidn ve Cebelleri Rumeli Eyaleti Sbyan Nibolu Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Karaman Eyaleti Mtekidn Cebel Bedeliyesi nebaht Livas Timarlar Kastamonu Livas Zem ve Erbb- Timar Bedeliyesi Hdavendigr Livas Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Bosna Livasnn Timar cmli Mora Ceziresindeki Livalarn Erbb- Timar ve Zemnn Bedeliyeleri Muhasebesi cmli Bender Canibi Alaybeyilii Defteri Akehir, Aksaray, Krehri, Kayseriye, Beyehri, Nide, Konya ve skp Livalarnn Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Alaybeyilik Aydn Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Mara, Malatya, Kars ve Ayntab Livalarnn Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Timar Tevcht Hicr 1129

Tarih Milad 1716 - 1717 1716 1730 1717 - 1718 1717 - 1718 1717 - 1718 1717 - 1718

1129-1142 1130 1130 1130 1130

249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270

528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549

1131 1138 1143 1145 1145 1146 1146 1146 1147 1148 1148 1149 1149 1149 1150 1152 1152 1152 1153 1154 1154 1154

1718 - 1719 1725 - 1726 1730 - 1731 1732 - 1733 1732 - 1733 1733 - 1734 1733 - 1734 1733 - 1734 1734 1735 1735 1736 - 1737 1736 - 1737 1736 - 1737 1737 - 1738 1739 - 1740 1739 - 1740 1739 - 1740 1740 - 1741 1741 - 1742 1741 - 1742 1741 - 1742

986

111

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301

Genel No 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580

(A) Defterin Ad/Konusu Bolu Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Timar Tevcht Halep Eyaleti Cebel Defteri Sivas ve Mara Eyaletleri Timarlar Hdavendigr Livas Mtekidn Sbyan Cebel Bedeliyesi Anadolu Eyaleti Timar Tevcht Timar Tevcht Erzurum Muhtelifesi Erzurum, Bayburd, Erzincan ve Tercan Timar Tevcht Karahisar- ark'de Bir Timarn Kayd Anadolu Eyaleti Timar Tevcht Erzurum ve Kars Eyaletleri Timar Tevcht Timar Tevcht skp Timar Kaytlar Ktahya ve Alacahisar Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Paa Livas Sol Kol Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Adana Eyaleti Timar Tevcht Ktahya, Saruhan, Karesi ve Hdavendigr Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Hdavendigr Livas Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Anadolu Timar Tevcht skp Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Alaybeyilii Nide Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Bolu, Kastamonu ve Kangr Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Erzurum Cebel Bedeliyesi Paa Livas Mtekidn ve Sbyn Cebel Bedeliyesi Kastamonu, Bolu, Ankara ve Kangr Livalar Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Bender Kalesinde Bulunan Timar Sahipleri ile Zemnn Yoklamas Mara Livasnn Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Hicr 1155 1157 1157 1158 1159 1159 1159 1159 1159 1159 1159 1159 1159 1160 1161 1162 1164 1166 1168 1169 1170 1172 1174 1174 1176 1177 1181 1182 1182 1185

Tarih Milad 1742 - 1743 1744 - 1745 1744 - 1745 1745 1746 1746 1746 1746 1746 1746 1746 1746 1746 1747 1748 1748 - 1749 1750 - 1751 1752 - 1753 1754 - 1755 1755 - 1756 756 - 1757 1758 - 1759 1760 - 1761 1761 1762 - 1763 1763 - 1764 1767 1768 1768 - 1769 1771 - 1772

986

112

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312

Genel No 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601

(A) Defterin Ad/Konusu Nibolu Livasnn Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Rumeli Valisi Abdi Paa'nn Hacolu Pazar'nda Yapt Timar Sahipleriyle Zemsnn Yoklamas Malatya ve Mara Livalar Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi skp ve Kstendil Livalarnn Sbyn ve Mtekidn Cebel Bedeliyeleri Kars (Mara) Livasnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyeleri Hotin Seferi'ne Memur Rumeli Eyaleti artlu ve Mtekidleri Sivas, Saruhan, Ayntab ve Selanik Livas Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Bolu Livas Timar cmli Bolu Livasnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Ayntab ve Malatya Livalarnn Timar Tevchine Dair Yazlan Ahkm Timar Tevcht zi Muhafazasna Memur Zem ve Erbb Timarn Yoklamas Timar Tevcht Yanya Livas Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Bolu, Kastamonu, Ankara ve Kangr Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Anadolu Eyaletinin Ekinci Zem ve Erbb- Timarnn smail Cnibine Memur Olduklarna Dair Cebel Defteri Timar Tevcht Nibolu Sancann Ekinci, Zem ve Erbb- Timarnn zi'ye Memur Olduklarna Dair Cebe Defteri Gedikli Divn- Hmayn Ktipleri Timarlar Halep ve Kilis Livalarnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Karahisar- Sahib, Saruhan ve Hdavendigr Sancaklarnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Krkkilise, Vize, irmen, Beyehri, Akehir ve Kayseriye Livalarnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Timar Tevcht Mentee ve Ktahya Livalar Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Hicr 1185 1186 1187 1189 1189 1190 1190 1190 1191 1191 1191 1192 1194 1196 1197 1197 1198 1198 1199 1199 1199

Tarih Milad 1771 - 1772 1772 - 1773 1773 1775 - 1776 1775 - 1776 1776 - 1777 1776 - 1777 1776 - 1777 1777 1777 1777 1778 1780 1781 - 1782 1782 - 1783 1782 - 1783 1783 - 1784 1783 - 1784 1784 - 1785 1784 - 1785 1784 - 1785

986

313 314 315 316 317 318 319 320 321 322

986

323 324 325

602 603 604

1202 1203 1203

1787 - 1788 1788 - 1789 1788 - 1789

113

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345

Genel No 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634

(A) Defterin Ad/Konusu Nibolu'daki Timarn Kayd Seferde Bulunan Timar Mlzmlarnn Kaytlar Yanya ve irmen Livalarnn Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Ariboz Kalesi'nde Mevcut Bulunmayan Timar Sahiplerinin simleri Midilli, nebaht, Karlili ve Rodos Livalarndaki Timar Sahiplerinin Mevcutlar Belgrad Muhafazasnda Bulunan Rumeli Eyaleti Erbb- Timar Mlzmlar Defteri Vefatlaryla Vrissiz Kalan Baz Timarlarn Darphne'ye Zabtlarna Dair Ruzname-i Hmayn Suretleri Timar Tevcht Beyehri Livas Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Levent iftlii Tekilat iin Tertip Olunan Timarlar Halep'teki Baz Timarlarn Hass- Hmayn'a Tahsisleri Mara Eyaletinin Timar Tevcht Nibolu Sancandaki Bir Timarn Ruzname-i Hmaynu Sahipleri Yoklamada Bulunmadklarndan Dolay Mlzmlar Arzolunacak Timarlar Sahipsiz Timarlarn Kaytlar ve Baka Mahallere Tahsisleri Anadolu'daki Timar Mlazmlar Divn- Hmayn Kalemine Ait Timarlar Sahipsiz Timarlarn Kaytlar ve Baka Mahallere Tahsisleri Kastamonu, Kangr, Tarsus, Ankara ve Aydn Sancaklarndaki Baz Timarlarn Kaytlar Sahipsiz Timarlarn Kaytlar ve Baka Mahallere Tahsisleri Ankara Sancandaki Bir Timarn Kayd Divrii Sancandaki Bir Timarn Kayd Sofya Sancandaki Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Sahipsiz Timarlarn Kaytlar ve Baka Mahallere Tahsisleri Erzurum'daki Bir Timarin Kayd Canik'teki Bir Timarin Kayd Avlonya Livasnda Bir Timarn Kayd Hamid Sancandaki Baz Timar Kaytlar Hicr 1204 1204 1205 1206 1206 1206 1206 1206 1207 1207 1208 1208 1208 1209 1211 1212 1213 1213 1213 1215 1215 1216 1216 1217 1217 1218 1218 1219 1224 1225

Tarih Milad 1789 - 1790 1789 - 1790 1790 - 1791 1791 - 1792 1791 - 1792 1791 - 1792 1791 - 1792 1791 - 1792 1792 - 1793 1792 - 1793 1793 - 1794 1793 - 1794 1793 - 1794 1794 - 1795 1796 - 1797 1797 - 1798 1798 - 1799 1798 - 1799 1798 - 1799 1800 - 1801 1800 - 1801 1801 - 1802 1801 - 1802 1802 - 1803 1802 - 1803 1803 - 1804 1803 - 1804 1804 - 1805 1809 - 1810 1810

986

346 347 348 349 350 351 352 353 354 355

114

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371

Genel No 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 7501 7502

(A) Defterin Ad/Konusu Karlili Sancandaki Bir Timarn Kayd Teke Sancandaki Bir Timarn Kayd Selanik Sancandaki Baz Timarlarn Kayd Rumeli Eyaleti vesair Mahallerde Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Rumeli Eyaletindeki Timar Mlzmlarnn Tatbik Mhrleri ahinci, akrc vesaire Timarlar Mehmed Vahid Paa Tarafndan Hamid Livasnda Emanet Suretiyle Zabtolunan Timar ve Muktat Hisseleri Nablus Sancandaki Timar Kaytlar Sivas Eyaletindeki Timar Mlzmlar Sivas Eyaletindeki Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Ankara Livasndaki Timar Hisse Kayd Paa Livasnda Sbyan ve Mtekidn Cebel Bedeliyesi Saruhan Livasnda Timar Hisse Kayd Rumeli'de Baz Timar Kaytlar Anadolu Eyaleti Sbyan ve Mtekidn Cebel Kaytlar Biga, Gelibolu, Foa ve Sula Sancaklarndaki Timar Kaytlar irmen, Krkkilise, Hdavendigr vesair Mahallerindeki Timar Kaytlar Anadolu ve Rumeli'deki Baz Timar Kaytlar Yanya Livasndaki Baz Timar Kaytlar Zabtolunan Baz Timar ve Timarlarn Kaytlar Humbarac, Lamc, Sbyan ve Mtekidlerinin Timarlarndan Alnacak Nsf Hslt Baz Timarlarn hlesi Timar Baky Muhasebesi Mansre Svarisine lhak Olunan ve Olunmayan Timarlar Trhala Sancandaki Muktat ve Timarlar Timar Tevchi ve lmuhaber Kaytlar Konya'daki Baz Timarlarn Hesabt Timar ve Timar Bedelt Tahvil (Malta Seferi Mnasebetiyle) Tahvil Hicr 1225 1228 1228 1228 1229 1231 1231 1232 1232 1233 1234 1235 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1247 1248 1249 1251 1251 1253

Tarih Milad 1810 1813 1813 1813 1813 - 1814 1815 - 1816 1815 - 1816 1816 - 1817 1816 - 1817 1817 - 1818 1818 - 1819 1819 - 1820 1822 - 1823 1823 - 1824 1824 - 1825 1825 - 1826 1826 - 1827 1827 - 1828 1831 - 1832 1832 - 1833 1833 - 1834 1835 - 1836 1835 - 1836 1837 - 1838 1838 - 1839 1840 - 1841 1842 - 1843 1843 1564 - 1568 1564 - 1565

986

372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386

1254 1256 1258 1259 972 - 976 972 - 973

115

sayfa

Katalog Genel No.

zel No 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398

Genel No 7503 7504 7505 7506 7507 7508 7509 7510 7511 7512 7513 7514

(A) Defterin Ad/Konusu Khne Tahvil Berat Khne Alaybeyilii Alaybeyilii ve Hotin'deki Ahkm- Sire Alaybeyilii Mtesellimlik Mteferrika, avun ve Divn- Hmayn Ktiplerine Ait Timarlar Mtesellimlik Tahvil Atik urt Defteri (Mhendishneler Hakknda) Divn- Hmayn Hizmetine Tayin Olunup Min-ba'd Serdarlar ile Sefere Gitmeyp Rikb- Hmayn ile Emek Ferman Olunan Gedikli Krk Nefer Divn Ktibi Paa Sanca Timar Tevchi (B) Defterin Ad/Konusu Hersek Mirlivasnn Haslaryla Sipahilere Ait Timarlarn Kasm b. sa'nn Emaneti ve Hayreddin'in Kitbetiyle Yazlan Tahriri Tortum Livasndaki Haslar Ankara Livasnn Timar Defterinin nc Cildi Anadolu Eyaletlerinin Cebel Bedeliyesi Trhala Livasndaki Lmc Salih'in Timarnn Kayt Sureti Erzurum Livas Kemh Nahiyesinin Zemet ve Timarlarn Defteri Hicr 904 980 997 1189 Tarihsiz Tarihsiz Hicr

Tarih Milad 1581 - 1582 1581 - 1582 1584 - 1585 1589 1687 - 1692 1713 1721 - 1732 1784 - 1829 1805 - 1844 1829 - 1844 1870 - 1899 989 - 990 989 - 990 992 - 993 998 1099 - 1104 1125 1134 - 1145 1199 - 1245 1220 - 1260 1245 - 1260 1287 - 1317 -

399 400 Katalog Genel No. zel No 1 2 986 3 4 5 6

7530 7531 Genel No 697 698 699 700 701 702

1015 - 1019 1256 - 1279

1606 - 1610 1840 - 1862

Tarih Milad 1498 1572 1588 1775

c. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Tahvil (Nian) Kalemi Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda 1-86 numaralarda kaytl bu ser, H.1024-1335/M. 1615-1916 tarihleri arasndaki kaytlar hav 91 adet defterden mteekkildir. 5, 18, 19, 35 ve 46 numaralar mkerrer olup, 46 numarann mkerrer adedi 2'dir. Defterler kronolojik olarak tasnif edilmitir.
Katalog Gen.No Sra No Defter Ad Tarih Hicr Milad Sahife Adedi

116

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No

Defter Ad

989

989

1 Atik Divn 2 Atik Vzer 3 Halep Atik 4 Msr 5 Atik Kaza 5/mk. Mkerrer 6 Sivas Atik 7 Anadolu Ordu 8 San-i Anadolu 9 Slis-i Anadolu 10 Atik Slis-i Anadolu 11 Atik Msr 12 Atik San-i Anadolu 13 Atik Divn 14 Mara 15 Atik Karaman 16 Sancak 17 San-i Rumeli 18 Mahll Anadolu 18/mk. Anadolu 19 Evvel-i Erzurum 19/mk. San-i Erzurum 20 mmet, Hitbet, Nin- Hmayn 21 Ekinci-i San, Atik urt 22 Salyne 23 Evvel-i Rumeli 23/mk. Mkerrer 24 Atik Mahll-i San Rumeli 25 Atik zi 26 erh 27 Slis-i Rumeli Mahll Bosna, Hersek, zvornik, 28 Klis 29 Nian- Hmayn 30 Divn 31 Mustahfz- Rumeli 32 Atik Mustahfz- Anadolu 33 Ordu-y Hmayn 33/mk. 34 Atik Karaman 35 Atik Ulem 35/mk. Atik Cezyir 36 Kaza 37 Ordu-y Rumeli

Tarih Hicr Milad 1024 - 1029 1615 - 1619 1108 - 1183 1696 - 1769 1130 - 1221 1717 - 1806 1147 - 1160 1734 - 1747 1144 - 1315 1731 - 1897 1152 - 1152 1739 1157 - 1254 1744 - 1838 1157 - 1254 1744 - 1838 1159 - 1257 1746 - 1841 1159 - 1257 1744 -1841 1160 - 1255 1747 - 1839 1160 - 1229 1747 - 1813 1160 - 1256 1747 - 1840 1162 - 1191 1845 - 1777 1167 - 1255 1753 - 1839 1167 - 1255 1753 - 1839 1169 1191 1755 1777 1170 1255 1756 1839 1173 1256 1759 1840 1169 1256 1755 1840 1173 1259 1759 1843 1238 1240 1823 1825 1174 1229 1760 1813 1177 1242 1762 1826 1118 1210 1706 1795 1173 1257 1759 1841 1180 1256 1776 1840 1182 1256 1768 1840 1183 1257 1769 1841 1189 1272 1775 1855 1190 1256 1776 1840 1183 1247 1196 1211 1194 1273 1197 1321 1202 1236 1202 1206 1203 1204 1167 1257 1207 1243 1201 1247 1215 1256 1202 1228 1769 1831 1781 1796 1780 1856 1782 1903 1787 1820 1787 1791 1888 1889 1753 1841 1792 1827 1786 1831 1800 1840 1787 1813

Sahife Adedi 226 230 496 462 193 101 695 257 280 702 681 752 402 468 749 576 297 419 567 856 741 334 178 250 164 525 809 610 513 327 211 443 119 712 434 377 327 267 244 563 241 141

117

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 38 39 40 41 42 43 44 45 46 46/mk. 46/mk. 47 48 49 50 51 52 53 53 54 55 56 57 58 59 60 61 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74

Defter Ad Defter-i Anadolu ve Rumeli Atik Vzer Humbarac Salyne Nin- Hmayn Menr Atik Sivas, Mustahfz- Anadolu Atik Nizam Atik Lamc Mkerrer Humbarac Lamc Adana Atik Mahlt Atik Paa Anadolu Atik Kaza Atik Vzer Karaman Mahlut Atik Cezyir San-i Rumeli Halep Tersne-i mire Evvel-i Mara, Anadolu Evvel-i Rumeli San-i Anadolu Sudr- Izm, Meval Kadlar urt Eyalet-i zi Sivas Atik ve Ktib Nin- mret ve Hitbet Vzer Tahvil Anadolu Rumeli Mahlt Defter Vzer Rumeli Asker Mektebi ve Harbiye Bl Mrimranlk Atik Vzer Vzer-y zm

Tarih Hicr Milad 1221 1228 1806 1813 1253 1268 1837 1851 1229 1242 1813 1826 1229 1255 1813 1839 1229 1258 1813 1842 1229 1329 1813 1911 1239 1327 1211 1263 1141 - 1252 1242 - 1253 1241 - 1243 1243 - 1253 1242 - 1257 1243 - 1259 1245 - 1254 1249 - 1258 1252 - 1272 1215 - 1228 1256 - 1280 1256 - 1278 1256 - 1281 1256 - 1276 1256 - 1279 1256 - 1278 1256 - 1278 1256 - 1278 1256 - 1292 1320 - 1329 1256 - 1278 1258 - 1278 1259 - 1279 1269 - 1885 1274 - 1335 1279 - 1319 1279 - 1312 1279 - 1299 1285 - 1293 1288 - 1324 1292 - 1315 1292 - 1306 1206 - 1312 1823 1909 1796 1846 1728 - 1836 1826 - 1837 1825 - 1827 1827 - 1837 1826 - 1841 1827 - 1843 1829 - 1838 1833 - 1842 1836 - 1855 1800 - 1813 1840 - 1861 1840 - 1861 1840 - 1864 1840 - 1859 1840 - 1862 1840 - 1861 1840 - 1861 1840 - 1861 1840 - 1875 1902 - 1911 1840 - 1861 1842 - 1864 1843 - 1862 1852 - 1868 1857 - 1916 1862 - 1901 1862 - 1894 1862 - 1881 1868 - 1876 1871 - 1906 1875 - 1897 1875 - 1888 1791 - 1894

Sahife Adedi 107 536 229 396 217 255 137 183 120 140 205 115 265 289 255 233 241 271 393 291 453 109 113 151 171 431 262 302 370 191 214 276 264 Yok 186 196 276 323 293 254 268

989

118

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86

Defter Ad Vzer-y zm ve Vkel-y Fihm Hazart Ulem-y Kirm ve Sudr- zm Zemet, Gedik, Timar Menr- Hmayn Vzer-y zm ve Vkel-y Fihm Hazart Anadolu Vilayet Fihrist Vilayet-i Karada, Nevhi-yi Rbia Vilayet-i Hdavendigr Berat- l Tahvl-i Nizam Tahvil Kalemi Umum Fihristi Muharrert- Umumiye Mzekkire

Tarih Hicr 1313 - 1325 1315 - 1326 1322 - 1327 1320 - 1326 1321 - 1331 1302 - 1320 1302 - 1320 1302 - 1320 1312 - 1319 1144 - 1316 1145 - 1315 1316 - 1335 Milad 1895 - 1907 1897 - 1908 1904 - 1909 1902 - 1908 1903 - 1912 1884 - 1902 1884 - 1902 1884-1902 1894 - 1901 1731 - 1898 1732 - 1897 1898 - 1916

Sahife Adedi 251 249 196 189 193 188 148 146 136 174 211 287

989

3. RS KALEM DEFTERLER
Rs Kalemi, Divn- Hmayn'un en nemli kalemlerinden olup; vezir, beylerbeyi, sancakbeyi, meval, timar ve zemet sahipleri dndaki btn hizmetliler ile hazne, evkf ve gmrkten maa alan her trl devlet memurlarnn tayin muamelelerinin yapld ve bunlara dair kaytlarn tutulduu kalemdir. Bu eit devlet memurlarnn tayin muamelesini gsteren kda rs ad verilir ve bunlar bu kalemde tutulan Rs Defterleri'ne kaydolunurdu. Rslar umumiyetle eitti: a) Rs Kalemi Rslar: eyhlislam ile stanbul, Eyp, Galata ve skdar kadlarnn, Bbssade aasyla Yeni Saray aas ve Endern serkilercisi nezaretinde olan evkaftaki vazife sahiplerinin, Anadolu'daki vakflara ait vazifelerin ve kale muhafz neferlerin rslar bu ismi alrd. b) Ordu Rslar: Sadrazam nezaretinde olan vakflara, seferde olan Kapkulu svari blklerine, Cebeci, Topu, Top arabac, Ulfeli mteferrikalara ait rslardr ki, bunlar sefer zaman sadrazam inha ederdi. c) Rikab Rslar: Bunlar da iki ksmd:

119

sayfa

ca) Kk Ruzname Rslar: Kapclar, Avc blkleri, Divn- Hmayn ktipleri, anigirler, stanbul'da bulunan Divn avular ve mtekid mteferrika rslar. cb) Piyade Rslar: Saray alar, Alemdarlar, Mehterler, Divn- Hmayn sakalar, Hassa amarclar, Saray'a mensup ehl-i hiref yani sanatkarlar, Eski Saray ve Galata Saray kapclar, Anadolu kalelerindeki zabitler, Tersane mensuplar, Saray tabip ve cerrahlar, esnaf kethdalar ve muktaa ktiplerine ait rslar72.

a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Rs Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda 1452-1698-F genel, 1-247F zel numaralarda A.RSK. koduyla kaytl H. 946-1253 /M. 1539-1837 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil 254 adet Rs Defteri paras mevcuttur.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 1452-1698-F Tasnifin (Fonun) Kodu A.RSK. Tarih Hicr 946 - 1253 Milad 1539 - 1837 Defter Adedi 254 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Ayrca 592 numaral "Sadaret Defterleri Katalou"nda 277-291 genel 1-15 zel numaralarda kaytl H. 1258-1337/M. 1842-1919 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden "Divn- Hmayn Kalemlerine Ait Muhtelif Defterler" sersi arasnda da Rs Defterleri mevcuttur. Bunlar Tanzimat sonras teekkl eden Sadaret Dairesi Divn (Beyliki) Kalemi'nin tuttuu defterlerdir. Ali Emir, bnlemin ve Muallim Cevdet belge tasnifleri ierisinde de Rs Defterleri'ne rastlamak mmkndr.

b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Rs Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda A grubunda 208-261/24 genel, 1-79 zel numaralarda kaytl H. 953-1237 /M. 1546-1822 tarihleri arasndaki

72 M. SERTOLU, A.g.e., s. 286-287.

120

sayfa

kaytlar ihtiva eden 80 adet; B grubunda 262-279, 7515-7518 v e7528 genel 1-23 zel numaralarda kaytl H. 983-1273 /M. 1575-1857 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 23 adet; C grubunda 703-705 genel 1-3 zel numaralarda kaytl H. 1105-1246 /M. 1693-1830 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 3 adet olmak zere toplam 106 adet Rs Defteri mevcuttur.
zel No Genel No Defterin Ad/Konusu Rs Kaytlar A Padiahn Yanbolu'ya Hareketinde Yollarda Verdii Rs Kaytlar Rs Kaza Kaytlar Tarih Hicr Milad

1 2 3 4 5 6 7 8 9 9a 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33

208 209 210 211 212 213 214 215 216 216/A 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240

953 957 959 961 961 962 962 963 966 964 1070 971 972 973 977 978 979 980 980 981 982 982 982 984 985 986 986 986 987 987 988 988 989 989

1546 - 1547 1550 1551 - 1552 1553 - 1554 1553 - 1554 1554 - 1555 1554 - 1555 1555 - 1556 1558 - 1559 1556 - 1557 1659 - 1660 1563 - 1564 1564 - 1565 1565 - 1566 1569 - 1570 1570 - 1571 1571 - 1572 1572 - 1573 1572 - 1573 1573 - 1574 1574 - 1575 1574 - 1575 1574 - 1575 1576 - 1577 1577 - 1578 1578 - 1579 1578 - 1579 1578 - 1579 1579 - 1580 1579 - 1580 1580 - 1581 1580 - 1581 1581 1581

Rs Kaytlar

nebaht'da Yazlan Rs Kaytlar Rs Kaytlar Halkulvad ve Tunus Muharebelerinde Tutulan Rs Kaytlar

Rs Kaytlar

Osman Paa'nn Rs Kaytlar

Rs Kaytlar

Kprba'nda Yazlan Rs Kaytlar Rs Kaytlar Erzurum'daki btida Rs Kaytlar

121

sayfa

zel No 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

Genel No 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 261/5 261/6 261/7 261/8 261/9 261/10 261/11 261/12 261/13 261/14 261/15 261/16 261/17 261/18 261/19 261/20 261/21 261/22 261/23 261/24

Defterin Ad/Konusu

Tarih Hicr 990 991 991 992 992 993 993 994 995 997 997 997 1001 1005 1007 1014 1029 1054 1055 1057 1066 1141 1153 - 1175 1156 - 1159 1171 1177 1195 1193 - 1194 1195 1196 - 1202 1196 - 1207 1202 1205 - 1208 1210 - 1214 1213 - 1216 1216 - 1218 1222 1222 - 1223 1223 - 1226 1224 - 1226 1236 - 1237 Milad 1582 1583 1583 1584 1584 1585 1585 1585 - 1586 1586 - 1587 1588 - 1589 1588 - 1589 1588 - 1589 1592 - 1593 1596 - 1597 1598 - 1599 1605 - 1606 1619 - 1620 1644 - 1645 1645 - 1646 1647 1655 - 1656 1728 - 1729 1740 - 1741 1743 - 1746 1757 1763 - 1764 1780 - 1781 1779 - 1780 1780 - 1781 1781 - 1788 1781 - 1793 1787 - 1788 1790 - 1794 1795 - 1800 1798 - 1802 1801 - 1804 1807 - 1808 1807 - 1809 1808 - 1811 1809 - 1811 1820 - 1822

Rs Kaytlar

Serdar Ferhad Paa'nn Rs Kaytlar Rs Kaytlar skdar'da Tutulan Rs Kaytlar

Rs Kaytlar

Davud Paa'nn Serdarlk Rs Kaytlar Satrc Mehmed Paa'nn Varad Seferi Rs Kaytlar Rs Kaytlar Sadrazam Mehmed Paa'nn kindi Rs Kaytlar Rs Kaytlar Sadrazam Mehmed Paa'nn Rs Kaytlar

Rs Kaytlar

Rs Kaytlar

Rs Kaytlar B

122

sayfa

zel No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Genel No 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 7515 7516 7517 7518 7528

Defterin Ad/Konusu Vilayet ve Liva Mutasarrflar ve Mlk Tekilat Kaytlar Kaleler Tevcht Mteferrika, Gedikli, Ktib, Defter-i Hakan Ktipleri Kaytlar Muhtelif Tevcht Kaytlar Vilayet ve Liva Mutasarrflar ve Mlk Tekilat Kaytlar

Tarih Hicr 983 1036 - 1041 1037 1038 1040 1044 1048 1048 1067 1069 1070 1073 1073 1083 1108 1129 1133 1149 1014 1073 - 1080 1084 - 1085 1157 - 1266 1261 - 1273 Milad 1575 - 1576 1626 - 1632 1627 - 1628 1628 - 1629 1630 - 1631 1635 - 1636 1638 - 1639 1638 - 1639 1656 - 1657 1658 - 1659 1659 - 1660 1662 - 1663 1662 - 1663 1672 - 1673 1696 - 1697 1716 - 1717 1720 - 1721 1736 - 1737 1605 - 1606 1662 - 1670 1673 - 1675 1744 - 1850 1845 - 1857

Muhtelif Tevcht Kaytlar

Tahvil (Kul Kayd) Rs Kaytlar Gazi Sultan Sleyman Evkfnn Hademe ve Dugyn Defteri Istabl- mire Mdrl Kapclk Payesini hrz Edenlerin Defteri Rs Kaytlar C Rikb- Hmayn'daki Mstahfz, ahinci ve akrclarn Kaytlar Rs Kaytlar

1 2 3

703 704 705

1105 1193 1246

1693 1779 1830

c. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Rs Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda 1-261 numaralarda kaytl H. 1116-1326 /M. 1704-1908 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 262 adet Rs Defteri mevcuttur. Defterler kronolojik olarak tasnif edilmitir. 123

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44

Defter Ad Evkf- Hmayn Vakf ve Muktat

Evkf- Hmayn

Vakf ve Muktat

989

Rikb Vakf ve Muktat

Evkf- Hmayn Muktat Tevliyet ve Muktat Rs- Hmayn Evkf- Hmayn Rs- Hmayn Vakf ve Muktat Rs- Hmayn Evkf- Hmayn Rs- Hmayn

989

Evkf- Hmayn

Kuydt- Rs- Hmayn Vakf ve Muktat

Evkf- Hmayn

stihdam Evkf- Hmayn Rs- Hmayn

T a r Hicr 1116 1117 1117 - 1118 1118 - 1118 1118 - 1119 1119 - 1120 1120 - 1121 1121 - 1122 1122 1122 1123 1124 1124 1125 1125 - 1126 1126 - 1127 1127 1127 1127 1127 1128 1128 1128 - 1129 1128 - 1129 1129 1129 - 1130 1130 - 1131 1131 - 1132 1132 1132 - 1133 1133 - 1134 1134 1134 - 1135 1135 - 1136 1136 - 1137 1137 1137 - 1138 1138 - 1139 1139 - 1140 1140 - 1141 1140 - 1254 1142 1142 - 1143 1142 - 1143

h Milad 1704 1705 1705 - 1706 1706 - 1706 1706 - 1707 1707 - 1708 1708 - 1709 1709 - 1710 1710 1710 1711 1712 1712 1713 1713 - 1714 1714 - 1715 1715 1715 1715 1715 1715 1715 1715 - 1716 1715 - 1716 1716 1716 - 1717 1717 - 1718 1718 - 1719 1719 1719 - 1720 1720 - 1721 1721 1721 1721 - 1722 1722 - 1723 1723 - 1724 1724 - 1724 1725 - 1726 1726 - 1727 1727 - 1728 1727 - 1838 1729 1729 - 1730 1729 - 1730

Sahife Adedi 442 510 326 320 321 242 280 470 330 360 136 460 364 510 336 398 192 84 102 244 181 108 398 338 196 370 474 484 454 456 486 480 480 504 480 480 410 480 504 506 402 394 402 32

124

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 Muktat

Defter Ad

Evkf- Hmayn Kuydt Evkf- Hmayn Rs- Hmayn Vakf ve Muktat Evkf- Hmayn Vakf ve Muktat Rs- Hmayn, Umum Evkf- Hmayn Vakf ve Muktat Evkf- Hmayn Vakf Evkf- Hmayn Vakf ve Muktat Vakf Vakf ve Muktat Evkf- Hmayn Rs- Hmayn, Umum Muktaa Vakf Mustahfz- Atik (Anadolu) Vakf vesaire Muktaa vesaire Rs- Hmayn Muktaa Rs- Hatt- Hmayn Muktat Vakf Vakf vesaire Vakf Muktaa Vakf Vakf ve Muktaa Vakf Rs- Hmayn Muktaa Rs- Hmayn

989

T a r Hicr 1143 1143 - 1144 1143 - 1144 1144 1144 - 1145 1144 - 1171 1146 1146 1147 1147 1148 1150 1150 - 1151 1151 1151 - 1152 1151 - 1152 1152 1153 - 1153 1154 - 1154 1154 - 1154 1154 - 1155 1155 1155 - 1156 1156 1156 - 1157 1156 - 1157 1156 - 1170 1157 - 1158 1160 - 1163 1162 1163 - 1165 1164 - 1167 1165 - 1169 1167 - 1169 1169 - 1171 1171 - 1173 1171 - 1173 1173 - 1174 1173 - 1175 1174 - 1176 1176 - 1177 1176 1177 - 1182 1178 - 1181

h Milad 1730 1730 - 1731 1730 - 1731 1731 1731 - 1732 1731 - 1757 1733 1733 1734 1734 1735 1737 1737 - 1738 1738 1738 - 1739 1738 - 1739 1739 1740 - 1740 1741 - 1741 1741 - 1741 1741 - 1742 1742 1742 - 1743 1743 1743 - 1744 1743 - 1744 1743 - 1756 1744 - 1745 1747 - 1749 1748 1749 - 1751 1750 - 1753 1751 - 1755 1753 - 1755 1755 - 1757 1757 - 1759 1757 - 1759 1759 - 1760 1759 - 1761 1760 - 1762 1762 - 1763 1762 1763 - 1768 1764 - 1767

Sahife Adedi 412 484 412 480 216 376 262 288 380 408 434 296 284 240 218 186 218 270 216 358 372 358 312 460 194 272 203 394 596 578 494 494 572 498 578 588 590 438 500 498 410 556 564 576

125

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 89 90 91 92 93/mk. 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 127 128 129

Defter Ad Vakf Vakf ve Muktaa Vakf Mukarrer Vakf Vakf ve Muktaa Rs- Hmayn Tevrih-i Muhtelife Tevcht- Vakfiye Vakf ve Muktaa Rs Muktat Vakf Vakf ve Muktaa Vakf Vakf ve Muktaa Rs Evkf- Hmayn Vakf ve Muktaa Vakf Nizamt Muktaa Rs Umum Muktaa Evkf- erife Vakf ve Muktaa Vakf ve Muktaa Vakf Evkf- Hmayn Vakf Muktaa ve Tevcht- Divniye Vakf Muktat Mkerrer Hatt- Hmayn Zemet avuan- l Vakf Tevcht

T a r Hicr 1181 - 1188 1182 - 1190 1182 - 1183 1185 - 1186 1186 - 1193 1188 - 1189 1189 - 1191 1190 - 1193 1191 - 1235 1193 - 1196 1196 - 1198 1196 - 1199 1199 - 1201 1200 - 1202 1201 - 1207 1202 - 1206 1202 - 1206 1203 1203 - 1244 1203 - 1207 1203 - 1207 1203 - 1205 1205 - 1206 1205 - 1241 1206 - 1207 1207 - 1210 1207 - 1208 1208 - 1210 1210 1210 - 1212 1210 - 1211 1211 - 1213 1212 - 1213 1213 - 1214 1213 - 1216 1214 - 1215 1215 - 1217 1216 - 1219 1217 - 1219 1218 - 1222 1218 - 1260 1218 - 1230 1219 - 1220

h Milad 1767 - 1774 1768 - 1776 1768 - 1769 1771 - 1772 1772 - 1779 1774 - 1775 1775 - 1777 1776 - 1779 1777 - 1819

Sahife Adedi 384 414 290 400 872 400 712 398 202 502 606 308 252 403 70 140 188 128 394 218 378 218 168 188 156 906 320 372 302 628 296 376 352 320 396 396 400 382 380 282 394 298 378

989

1779 - 1781 1781 - 1783 1781 - 1784 1784 - 1786 1785 - 1787 1786 - 1792 1787 - 1791 1787 - 1791 1788 1788 - 1792 1788 - 1792 1788 - 1792 1792 - 1590 1790 - 1791 1790 - 1825 1791 - 1792 1792 - 1795 1792 - 1793 1793 - 1795 1795 1795 - 1797 1795 - 1796 1796 - 1798 1797 - 1798 1798 - 1799 1798 - 1801 1799 - 1800 1800 - 1802 1801 - 1804 1802 - 1804 1803 - 1807 1803 - 1844 1803 - 1814 1804 - 1805

126

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173

Defter Ad Muktaa Rs Evkf- Hmayn Rs Vakf ve Muktaa

Rs

Medris-i Edirne ve Bursa

Rs

Muktaa Vakf Rs

989

Rs- Hmayn, Cihad Rs Evkf Vakf Rs Vakf Rs Evkf Rs Evkf Muktat Evkf, Rs- Hmayn Rs- Hmayn Evkf, Rs- Hmayn Evkf- erif Rs- Hmayn Evkf- erif Evkf- Hmayn Rs- Hmayn Evkf- Hmayn

989

T a r Hicr 1219 - 1223 1220 - 1222 1220 - 1235 1222 - 1223 1223 - 1225 1223 - 1230 1225 - 1229 1229 - 1230 1230 - 1231 1231 - 1277 1231 - 1236 1232 1233 1233 - 1236 1236 - 1237 1236 - 1245 1237 - 1238 1238 - 1241 1242 - 1244 1244 - 1246 1244 - 1269 1245 - 1255 1246 - 1248 1248 - 1250 1248 - 1250 1250 - 1251 1251 - 1252 1251 - 1252 1252 - 1253 1252 - 1254 1253 - 1254 1253 - 1255 1255 - 1257 1256 - 1260 1256 - 1257 1257 - 1265 1258 - 1261 1258 - 1259 1258 - 1289 1259 - 1261 1259 - 1261 1260 - 1262 1261 - 1264 1261 - 1266

h Milad 1804 - 1808 1805 - 1807 1807 - 1819 1807 - 1808 1808 - 1810 1808 - 1814 1810 - 1813 1813 - 1814 1814 - 1815 1815 - 1860 1815 - 1820 1816 1817 1817 - 1820 1820 - 1821 1820 - 1829 1821 - 1822 1822 - 1825 1826 - 1828 1828 - 1830 1828 - 1852 1829 - 1839 1830 - 1832 1832 - 1834 1832 - 1834 1834 - 1835 1835 - 1836 1835 - 1836 1836 - 1837 1836 - 1838 1837 - 1838 1837 - 1839 1839 - 1841 1840 - 1844 1840 - 1841 1841 - 1849 1842 - 1845 1842 - 1843 1842 - 1872 1843 - 1845 1843 - 1845 1844 - 1845 1845 - 1847 1845 - 1849

Sahife Adedi 236 302 310 268 254 632 839 136 401 140 362 168 140 398 196 360 222 403 223 300 294 294 195 200 28 299 286 374 294 278 200 299 298 200 192 300 300 200 200 288 284 280 276 426

127

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217

Defter Ad Rs- Hmayn Muktat Evkf- erif Rs- Hmayn Evkf- Hmayn Rs Evkf Rs- Hmayn Muktat Medrese Evkf Evkf- erf

Evkf

989

Evkf

Defter-i lmuhaber

T a r Hicr 1263 - 1266 1263 - 1269 1264 - 1266 1264 - 1266 1266 - 1268 1266 - 1268 1266 - 1270 1268 - 1270 1268 - 1271 1268 - 1270 1269 - 1282 1269 - 1282 1270 - 1273 1270 - 1273 1270 - 1273 1273 - 1275 1273 - 1275 1273 - 1275 1275 - 1277 1275 - 1277 1275 - 1277 1277 - 1279 1277 - 1279 1277 - 1278 1278 - 1279 1278 - 1279 1278 - 1279 1279 - 1280 1279 - 1280 1279 - 1282 1280 - 1281 1280 - 1282 1281 - 1282 1282 - 1286 1282 - 1284 1282 - 1284 1282 - 1283 1283 - 1285 1283 - 1285 1284 - 1285 1285 - 1286 1285 - 1286 1285 - 1286 1178 - 1179

h Milad 1846 - 1849 1846 - 1852 1847 - 1849 1847 - 1849 1849 - 1851 1849 - 1851 1849 - 1853 1851 - 1853 1851 - 1854 1851 - 1853 1852 - 1865 1852 - 1865 1853 - 1856 1853 - 1856 1853 - 1856 1856 - 1858 1856 - 1858 1856 - 1858 1858 - 1860 1858 - 1860 1858 - 1860 1860 - 1862 1860 - 1862 1860 - 1861 1861 - 1862 1861 - 1862 1861 - 1862 1862 - 1863 1862 - 1863 1862 - 1865 1863 - 1864 1863 - 1865 1864 - 1865 1865 - 1869 1865 - 1867 1865 - 1867 1865 - 1866 1866 - 1868 1866 - 1868 1867 - 1868 1868 - 1869 1868 - 1869 1868 - 1869 1764 - 1765

Sahife Adedi 302 192 298 296 298 300 188 288 140 287 188 254 383 378 377 302 350 396 402 258 206 198 197 198 198 198 197 192 190 300 192 300 208 196 197 200 192 185 186 185 258 195 215 154

128

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 Aalar Rtbeler

Defter Ad

Mensb Mensb- Divn ve Rtbe-i Seniyye Mensb Medris-i sitne-i Aliyye Mhimme Rtbe (Drdnc) Rs- Hmayn (nc) Nizam Defterleri Fihristi Rtbe (kinci) Medris-i Edirne Rsu Hlsa

Mensb- Divniyye Medris-i Edirne ve Bursa Rtbe-i Seniyye-i Mtenevvia Rs- Hmayn Rtbe-i Seniyye-i Mtenevvia Harc- Terifat Mderrislik Mderrislik-i stanbul Mderrislik-i Edirne Mderrislik-i Bursa Mzekkere Mensb- Divniyye Rtbe Mensb- Divniyye Rtbe Cihet-i Kuydt Rtbe ve Mensb Esmi-i Hurf Rtbe-i Muhtelife Rtbe Rs- Hmayn rdeleri Kaytlar Rs Mzekkere Rtbe ve Mensb

T a r Hicr 1178 - 1231 1191 - 1246 1203 - 1247 1203 - 1262 1261 - 1267 1261 - 1280 1248 - 1284 1277 - 1289 1277 - 1281 1273 - 1281 1272 - 1282 1265 - 1273 1271 - 1275 1282 - 1283 1283 - 1285 1285 - 1286 1282 - 1286 1287 - 1292 1287 - 1297 1287 - 1291 1294 - 1299 1294 - 1297 1285 - 1297 1298 - 1307 1298 - 1300 1298 - 1307 1290 - 1296 1293 - 1306 1315 - 1316 1313 - 1316 1307 - 1315 1313 - 1314 1255 - 1285 1307 - 1311 1317 - 1318 1318 - 1319 1320 1316 - 1319 1319 - 1323 1324 - 1326 1290 - 1294 1304 - 1309 1255 - 1285

h Milad 1764 - 1815 1777 - 1830 1788 - 1831 1788 - 1845 1845 - 1850 1845 - 1863 1832 - 1867 1860 - 1862 1860 - 1864 1856 - 1864 1855 - 1865 1848 - 1856 1854 - 1858 1865 - 1866 1866 - 1868 1868 - 1869 1265 - 1869 1870 - 1875 1870 - 1879 1870 -1874 1872 - 1881

Sahife Adedi 16 196 204 159 206 239 144 144 193 193 50 207 151 408 408 371 121 199 200 204 204 196 157 159 159 155 200 204 120 193 194 193 508 307 280 470 323 205 172 166 422 400 274

989

1870 - 1879 1868 - 1879 1880 - 1889 1880 - 1882 1880 - 1889 1878 1876 - 1888 1897 - 1898 1895 - 1898 1889 - 1897 1895 - 1896 1839 - 1868 1889 - 1893 1899 - 1900 1900 - 1901 1902 1898 - 1901 1901 - 1905 1906 - 1908 1873 - 1886 1886 - 1891 1839 - 1868

129

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 261

Defter Ad Divn- Hmayn

T a r Hicr 1320 - 1322

h Milad 1902 - 1903

Sahife Adedi 362

4. MED KALEM DEFTERLER

Reislkttabn husus kalemi olan med Kalemi, Divn- Hmayn'un kalemlerinden biridir. med Kalemi'nin efine medci, med Efendi veya med-i Divn- Hmayn denilmitir. Sadrazam tarafndan padiaha yazlacak telhis ve takrirlerle, yabanc devletlerin hkmet bakanlarna yine sadrazam tarafndan gnderilecek mektuplarn msveddeleri, sulh anlamalar ile her eit ahidnme ve anlamalarn metinleri, grme mazbatalar ve protokoller, yabanc elilere, konsoloslara ve yabanc tccarlara ait her eit yazlar ve evrak burada yazlr ve asllar bu kalemde saklanrd. Yine Osmanl Devleti'nin hrite bulunan elilerinden gelen raporlarn ifreleri burada zlr, cevaplar da bu kalem aracl ile verilirdi73. Divn muameleleri Paa Kaps'na getikten sonra Saray ile Sadaret Dairesi'nin irtibat bu kalem vastas ile salanm ve Paa Kaps kalemlerinden biri olmutur. Tanzimat'tan sonra med Kalemi'nin ehemmiyeti artm, vekiller heyetinin tekilinden sonra da bunun zabt ktipliini bu kalemin efleri yapm ve bu durum 1908 ylna kadar srmtr.

a. 980 Numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki med Kalemi Defterleri 980 numaral "Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.AMD. koduyla 17021704-A, 1-3-A zel numaralarda kaytl H. 1192-1241/M. 1778-1825 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil 4 adet med Kalemi Defteri paras mevcuttur74.
Katalog Genel No 980 Genel Sra No 1702-1704-A Tasnifin (Fonun) Kodu A.AMD. Tarih Hicr 1192 - 1241 Milad 1778 - 1825 Defter Adedi 4 Katalog Tertibi Analitik

73 SERTOLU, a.g.e., s. 15 vd. 74 Ayrca bilgi iin Divn (Beyliki) Kalemi Dvel-i Ecnebiye Defterlerine baknz.

130

sayfa

Envanter

b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki med Kalemi Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 51-60/7 genel, 1-18 zel numaralarda kaytl H. 948-1259 /M. 1541-1842 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 18 adet med Kalemi Defteri mevcuttur. Katalog, analitik envanter sisteme gre dzenlenmitir.
Katalog zel Genel Genel No No No. 1 51 986 2 3 4 5 6 52 53 54 55 56 Defterin Ad/Konusu Hicr Nibolu Kanunnmesi Leh Musleha Protokol Msveddesi, Erzurum Teklif Kaytlar, Diyarbekir Eyaletinin Vridt ve Masrift Neme esarna Verilen Ahidnme-i Hmayn Kayd Pasarofa Muhedesi Neme Elisi in Yaplan Masrift ve Vidin'deki Emirlerin Kaytlar Neme Bavekiline, Feldmareal Prens Koburg ve Rusya Feldmareal Potemkin'e vesaireye Yazlan Mektup Kayd Rusya mparatoriesine ve Murahhas- San brahim smet Efendi'ye, sve Kralna, Roma mparatoruna, Toskana Dkasna, ngiltere Kralna vesaireye Yazlan Nme-i Hmayn Kaytlar Neme Devletiyle Hudut Tahdidi Protokolleri Fransa Eli, Konsolos,Tercman ve Tcirinin Himayesine Dair Msr Valisi Mehmed Ali Paa ile ngiliz General Kirijer Arasnda Mkleme urtu ve Mkamele Memuru Halil Efendi ile Neme Elisinin Reislkttab Hnesindeki Mklemeleri ve ran Sefiriyle Yaplan Mklemeler Rusya Meselesine Dair ngiltere Elisiyle Yaplan Mklemtn ve Parga'ya Dair Padiaha Yazlan Takrirlerin Kaytlar Mora Vakasna Dair Bir Ztn Yazd Tarih Humbarac Oca ve Mhendishne Kanunnmeleri Osmanl- Lehistan Hudut Tashihi Rus Seferine Dair Bir Ztn Tuttuu Gnlk ngiltere ile Yaplan Andlama Hakknda Ordudan eitli Yer ve Makamlara Yazlan Yazlar 948 1081 1110 1131 1153 1204 Tarih Milad 1541 - 1542 1670 - 1671 1698 - 1699 1718 - 1719 1740 - 1741 1789 - 1790

986

57

1205

1790 - 1791

8 9

58 59

1206 1217

1791 - 1792 1802 - 1803

10

60

1222

1807 - 1808

11 12 13 14 15 16

60 60/1 60/2 60/3 60/4 60/5

1236 1177 1222 1115 1182 1222

1820 1763 1805 1703 1768 1805

131

sayfa

Katalog zel Genel Genel No No No. 17 60/6

Defterin Ad/Konusu Hicr ngiltere, Fransa, Neme, Rusya, Avusturya ve ran Eli ve Maslahatgzrlar ile Yaplan eitli Konulardaki Grmelerin Zabtlar Tahrir-i Emlk ve Nfus ile Vergi Tayini iin Gnderilecek Muhassllara Verilecek Talimat ve Bu Konuda Yaplan Yazmalar

Tarih Milad 1810 - 1814

1225 - 1229

18

60/7

1255 - 1258

1839 - 1842

Tanzimat sonras merkez tekilat iinde oluan Bb- l daireleri arasnda yer alan ve med Kalemi'ne ait olan defter serleri muhtelif kataloglarda kaytldr.

5. TERFAT KALEM DEFTERLER

Terifat; mersim srasnda mansp ve rtbe sahiplerinin makam ve rtbelerine gre mteber ve mer' olan takaddm ve teahhur yerinde kullanlr bir stlhdr. Daha sade bir tarifle, devlet ricli ve memurlarn resm gnlerde bulunacaklar sra ve snflar demektir75. Terifat Defterleri, mersim srasn, kabul gn ve saatlerini gsteren deftere verilen addr76. Terifatlk, Kanun Sultan Sleyman tarafndan ihds edilmi mhim bir memuriyettir. Bu ii grene "Terifat Efendi veya "Terifat Efendi" denilirdi. Kendisi Saray'da ve devlete ait btn mersimleri bilir, gerek Saray'da ve Divn- Hmayn'da, gerekse Paa Kaps'nda yaplan mersimlerde elindeki defter mcibince protokol idare ve tatbik ederdi. Bundan baka, vezir ve beylerbeyileriyle dier devlet erknna ait rsm ve har defterlerini tutard. Evvelce Divn- Hmayn'a bal iken III. Ahmed zamannda Paa Kaps'na nakledilmi ve Sadaret Kethdl'na balanmtr77. Bu defter serleri, Divn- Hmayn ve Bb- Defter olmak zere iki ana fona dahil edilerek tasnif edilmitir. Bb- saf veya Divn- Hmayn balklar altnda bir araya getirilen Terifat ve Terifatlk Defterleri, yalnz Kepeci Tasnifi'nde bulunmaktadr. ki balk halinde bulunan bu defterlerin bilgileri aada verilmitir.

75 PAKALIN, a.g.e., c.III, s. 477. 76 PAKALIN, a.g.e., c. III, s.477. 77 SERTOLU, Osmanl Tarih Lgati, s.336.

132

sayfa

986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 664 mkerrer-676 mkerrer genel, 1-16 zel numaralarda kaytl H. 955-1241/M. 1548-1826 tarihleri arasnda (mkerrer saylar ile) 19 adet Terifatlk Defteri mevcuttur. Ayrca ayn kataloun 682-696 mkerrer genel, 1-15 mkerrer zel numaralarnda "Terifat Kalemi (B)" kayd altnda H. 988-1194/M. 1580-1780 tarihleri arasnda (mkerrer say ile) 16 adet Terifat Kalemi Defteri daha mevcuttur.
zel No 1 2 3 4 4 5 6 7 8 9 10 11 11 11 12 13 14 15 15 1 2 3 4 5 6 7 8

Genel No 664 mk. 664 665 666 667 667 mk. 668 669 670 671 672 673 673 mk. 673 mk. 674

(A)
Defter Ad/ Muhtevas Giydirilen Hil'atlarn Cins ve Miktarlar Terifata Tbi Tahvilt Defteri Saray'da Yaplan Arzlarla Baz Tevciht ve Padiahn Gittii Yerleri Gsterir Defter Terifat ve n'mt Defteri Brn Haznesi iin Mbyaa Olunan Kumalar ve Mevcut Hil'atlar n'am Olunan Hil'atlarn vesairenin Kaytlar Kaymakam Mahmud Paa Tarafndan n'am Olunan Hil'atlar n'am Olunan Hil'atlarn vesairenin Kaytlar Ser-Kaftn Mehmed Aa'nn Masrift n'am Olunan Hil'atlarn vesairenin Kaytlar. Hicr 955 976 976 1025 1036 1042 1060 1092 1093 1099 1099 1099 1103 1114 1155 1220

Tarih Milad 1548 1568 - 1569 1568 - 1569 1616 1626 - 1627 1632 - 1633 1650 1681 1682 1687 - 1688 1687 - 1688 1687 - 1688 1691 - 1692 1702 - 1703 1742 1805 1809 1759 - 1826 1819 - 1825 1580 1669 - 1670 1673 - 1674 1686 - 1687 1699 - 1700 1711 1716 - 1717 1730 - 1731

n'am Olunan Hil'atlar Saray'da Yaplan Ziyafetlerdeki Sarfiyatn ve 675 n'mtn Kaytlar 676 Ordunun hrac iin Yaplan Mersim Program 676 mk.1 Terifatlk 676 mk.2 Yevmiye Defteri

1224 1173 - 1241 1235 - 1240 988 1080 1084 1098 1111 1123 1129 1143

(B)
682 683 684 685 686 687 688 689 Hil'at Defteri Hil'at n'am Defteri Hazne-i Hmayn Mbyat Defteri Padiah Huzurunda Giydirilen Hil'atlar Hil'at n'am Defteri Hil'at ve Samur Muhasebesi ve D Hazne Masraflar Hil'at n'am ve Masraf Kaytlar Hil'at ve Samur Postu Mubyaas

133

sayfa

9 10 11 zel No 12 13 14 15 15

690 691 692 Genel No 693 694 695 696 696 mk.

ran'a Eli Tayin Olunan Sivas Valisi Ahmed Paa'ya Muvakkaten Verilen Mcevher ve Eyann Defteri Hil'at ve Samur Muhasebesi ve D Hazne Masraflar

1159 1168 1168 Hicr 1171

1746 1754 - 1755 1754 - 1755 Tarih Milad 1757 - 1758 1760 - 1761 1760 - 1761 1780 1756 - 1757

(B)
Defter Ad/ Muhtevas

Hil'at ve Samur Muhasebesi ve D Hazne Masraflar

1174 1174 1194 1170

Terifat Defteri

Tanzimat sonras merkez tekilat belge ve defter serleri iin hazrlanan kataloglarn bazlarnda da Terifat Kalemi Defterleri yer almaktadr. Bunlar Bb- l Defterleri blmnde ayrca verilmitir.

6. SADARET MEKTUB KALEM DEFTERLER

Bu kalemde tutulan defterlere, sadrazamn eitli yerlere gnderdii tahrirler, asker cem'i ve buna benzer nemli meselelerle ilgili emirler, buyruldular ve risleler kaydedilirdi. Kalemin banda "Mektub Efendi" ad verilen sadrazam mektupusu bulunurdu. Mektub Kalemi Defterleri'ni deiik kataloglardaki balklarna gre yle sralayabiliriz78. a. 980 Numaral" Bb- saf Defterleri Katalou"ndaki Sadaret Mektub Kalemi Defterleri 980 numaral" Bb- saf Defterleri Katalou"nda A.MKT. koduyla 10181061-A genel 1-44-A zel numaralarda kaytl, H. 1177-1245/M. 1763-1859 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil 45 adet Sadaret Mektub Kalemi Defteri paras mevcuttur.

Katalog Genel No 980

Genel Sra No 1018-1061-A

Tasnifin (Fonun) Kodu A.MKT.

Tarih Hicr 1177 - 1245 Milad 1763 - 1859

Defter Adedi 45

Katalog Tertibi Analitik

78 Ayrca bkz. Mektub Mhimme Belgeleri ve Kepeci Tasnifi Sadaret Mektub Defterleri.

134

sayfa

Envanter

b. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Bb- l Mektub-i Sadr- l Kalemi Defterleri 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 1-38 genel ve zel numaralarda Bb- l Mektub-i Sadr- l Kalemi Defterleri adyla kaytl H. 11861228/M. 1773-1813 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 38 adet defter mevcuttur. Ayrca, ayn katalogda 39 mkerrer-39/1-5, 7534 genel, 1-7 zel numaralarda Sadaret Mektub Kalemi B kayd ile H. 1108-1204/M. 1696-1789 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 7 adet Mektub Kalemi Defteri daha mevcuttur. Katalog analitik envanter sisteme gre hazrlanmtr.
Katalog Genel Genel No No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 986 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 986 22 (A) Defterin Ad/Konusu Sadaret'ten Etrafa Yazlan Tahrirt Davutpaa Sahras'ndan Sadrazamn Yazd Tahrirt Kaytlar Sadaret Tahrirt Kaytlar Sadrazam erif Hasan Paa'nn umnu'dan Hareketinden Avdetine Kadar Yazd Tahrirt Hicr 1186 1202 1203 1204 1204 1205 1205 1207 1208 1209 1210 1210 1212 1212 1213 1213 1214 1222 1224 1224 1224 1225 Milad 1772 1788 1789 1789 1790 1791 1790 1792 1794 1794 1797 1796 1797 1798 1799 1799 1800 1808 1809 1809 1809 1810

Sadaret Tahrirt Kaytlar

Sadrazam zzet Mehmed Paa'nn Yazd Tahrirt Kaytlar Sadaret Tahrirt Kaytlar Sadrazam zzet Paa'nn Vidin Meselesi iin Yazd Tahrirt Kaytlar Sadaret Tahrirt Kaytlar Ordudan Etrafa Yazlan Tahrirt Kaytlar Rusya Mtarekesine Dair Sadaret'ten Yazlan Tahrirt Kaytlar Sadaret Tahrirt Kaytlar Sadaret Kaymakam Hasan Paa'nn Anadolu'ya Yazd Tahrirt Kaytlar Sadaret Kaymakam Hasan Paa'nn Rumeli'ne Yazd Tahrirt Kaytlar Kaymakam Tarafndan Sadrazama Yazlan Tahrirt Kaytlar

135

sayfa

Katalog Genel Genel No No 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38

(A) Defterin Ad/Konusu Kaymakam Osman Paa'nn Rumeli'ye Yazd Tahrirt Kaytlar Kaymakam Osman Paa'nn Anadolu'ya Yazd Tahrirt Kaytlar Kaymakam Tarafndan Sadrazama Yazlan Tahrirt Kaymakam Ahmed akir Paa'nn Anadolu'ya Yazd Tahrirt Kaytlar Rumeli Tahrirt Kaytlar Kaymakam Ahmed akir Paa'nn Rumeli'ne Yazd Tahrirt Kaytlar Kaymakam Mehmed Rt Paa'nn Rumeli Tahrirt Kaytlar Serdar- Ekrem Hurit Ahmed Paa'nn Tahrirt Kaytlar Kaymakam Tarafndan Sadrazama Yazlan Tahrirt Kaytlar Kaymakam Tarafndan Serdr- Ekreme Yazlan Tahrirt Kaytlar Serdar- Ekrem Hurit Rt Paa'nn Anadolu'ya Yazd Tahrirt Msveddeleri

Hicr 1225 1225 1226 1226 1226 1226 1226 1226 1227 1228 1228 1228 1228 1228 1228 1228

Milad 1810 1810 1811 1811 1811 1811 1811 1811 1812 1813 1813 1813 1813 1813 1813 1813

Katalog Genel No

zel No 1 2 3 4

Genel No

(B) Defter Ad/Muhtevas

Tarih Hicr 1108 1157 1193 1197 1203 1204 Milad 1696 1744-1745 1779 1782-1783 1788-1789 1789-1790

39 Mk. Engrs Seferi'ne Asker Cem'i Tertbt 39/1 Asker Cem'i Tertbt smail Seraskeri Abdullah Paa Maiyetine 39/2 Asker ve Erzak Cem'i Hakknda Tertbt 39/3 39/4 39/5 7534 Anadolu Valisi Abdullah Paa Maiyetine vesair Mahallere Asker Tertbt Rusuk Metsna, zi, Bender, Hotin, Bodan ve Bosna Taraflarna Asker Tertbt Edirne vesair Mahallere Asker Tertbt 1203 Senesi Mh- aban- Muazzamn Gurresinden Ber Mektub-i Hazret-i SadaretPenahi Kaleminde Tahrir Olunan Mektib-i Seniyyenin Msveddt

986 5 6 7

1203 - 1204 1788-1789

7. SADARET KETHDLII (KETHD KTBET) KALEM DEFTERLER

Sadaret Kethds, sadrazamlarn birinci derecede yardmcs olan memurlar hakknda kullanlan bir tabirdir. lk zamanlarda sadrazamlarn dorudan doruya 136

sayfa

maiyet memurlarndan olan sadaret kethdsnn hi bir sfat yok iken, XVIII. asrdan itibaren Nevehirli Damad brahim Paa'nn sadaretinden balayarak, bunlarn da devlet kadrosuna girmek suretiyle resm memur olmalar kabul edilip azl ve tayinleri sadrazamlarn inhs zerine yaplr oldu. XVIII. yzyln ilk yarsndan sonra ise btn devlet memurlarnn fevkine, hatta reislkttablarn stne kartlarak birinci derecede mhim bir mevk sahibi oldular. Devlet ileri, sadrazamlara verilmeden evvel kethdlarn elinden geer ve Bb- l'den kan btn emirler onun tavsiyesine gre tatbik olunurdu. Sadaret kethdlar daha ziyade dahil meselelerle megul olurlard. Zamanla btn dahil ilerin merci hline geldiler. l835 senesinde bu makam ilga olunarak, Mlkiye Nezareti ihdas olundu. 1837 ylnda ise Mlkiye Nezareti'nin ad Dahiliye Nezareti'ne evrildi79. 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda Sadaret Kethdl Ktibi kayd ad altnda, 40-50 (44 ve 50 mkerrer) genel, 1-12 zel numaralarda kaytl H. 1150-1255/M. 1737-1839 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 13 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No zel No 1 2 3 4 5 5 6 7 8 9 10 11 12 Genel No 40 41 42 43 44 44 mk. 45 46 47 48 49 50 50 mk. Defter Ad/Konusu Hicr 1150 1168 1185 1189 1190 1191 1195 1195 1198 1218 1225 1228 1255 Tarih Milad 1737 - 1738 1754 - 1755 1771 - 1772 1775 - 1776 1776 - 1777 1777 - 1778 1780 - 1781 1780 - 1781 1783 - 1784 1803 - 1804 1810 1813 1839 Katalog Tertibi

986

Emirlerin Hlsalar ve Kimlerle Gnderildikleri

Kronolojik Fihrist

8. RESLKTTABLIK KALEM DEFTERLER

Bu kaleme ait defter bulunmamaktadr. Belgeleri iin bkz. Reislkttablk Kalemi Belgeleri.

79 SERTOLU, a.g.e., s. 288.

137

sayfa

9. AVUBAILIK DEFTERLER
avuba, Divn- Hmayn avularnn miridir. Divn'dan kan hkmlerin icrs ve sefirlerin kablnde onlara refakat etmekle vazifeliydi; yani adl icr kuvvetinin ba ve terifat ilerinin en byk miri idi. Bundan baka merkezden kan emirleri vilayet ve sancaklara tebli ilerini idre ve Divn'da halkn istid'alarn sunmalarna da dellet ederdi. Ayn zamanda Divn'n intizamn muhafazayla grevliydi. Hariten stanbul'a gelenlerin hviyetini tetkik etmek, Defterhne'yi mhrlemek, azlolunan eyhlislmlara bunu tebli ile yeni tayin olunan eyhlislm konandan alp, alayla saraya gtrmek de onun vazifelerinden idi. Bu makam 1870'de Adliye Nezareti'ne dnmtr80. 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 677-678 genel, 1-2 zel numaralarda kaytl H. 955/M. 1548, H. 1116/M. 1704 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden avuba Defterleri'nde Divn- Hmayn'da alnan kararlar neticesi hapis cezas verilenlerin veya srgne gnderilenlerin isimleri ve tarihleri verilmitir81.
Katalog Genel No Genel Sra No 677 986 678 Defterin Ad/Konusu Hapis ve dam Edilen Ehsn simleri Muhtelif Yerlere Nefyolunan Ehasn simleri Tarih Hicr Milad 955 1116 1548 2 1704 Defter Adedi Katalog Tertibi Analitik Envanter

10. BYK VE KK TEZKRECLK KALEM DEFTERLER

Bu kaleme ait defter bulunmamaktadr. Belgeleri iin bkz. Byk ve Kk Tezkirecilik Kalemi Belgeleri.

11. VAKANVSLK KALEM DEFTERLER

Vakanvis, Osmanl merkez tekilatnda vazifeli devlet tarihisine verilen unvandr. Vakanvisler, kendilerinden nce yazlanlar tedvne ve hizmette bulunduklar zamann hadiselerini tahrire memur edilerek Osmanl tarihinin telifine

80 SERTOLU, a.g.e., s. 71. 81 Bunlardan 677 numaral defter, Prof. Dr. Mehmet PRL tarafndan yaynlanmtr. Bkz. Mehmet PRL, "XVI. Asrn kinci Yarsnda Krek Cezas ile lgili Hkmler", EF. Tarih Enstits Dergisi, say 12 (1981-82), stanbul 1982, s. 203-248.

138

sayfa

almlardr. Vakanvslik messesesinin XVIII. asrn balarnda teekkl ettii anlalmaktadr.82 lk Vakanvis Halepli Mustafa Naim Efendi'dir. Osmanllar'da resm tarih yazcl ehnmecilik ile balamtr. Bu konuda Fatih ve Bayezid devrinde baz uygulamalar olmakla birlikte messesenin gerek manada ortaya k Kanun Sultan Sleyman dneminde olmutur. ran'a ait edeb ve tarih bir tr olan ehnmecilik Osmanllar'da resm tarih yazcl olarak gelimi, saray vukuat, hkmdarlarn ve muhitinin faaliyetleri nisbeten edeb ve metihli bir uslp erevesinde biraz abartmal olarak hikye edilmitir. Vakanvis tarihlerinin nemli bir ksm olaylar sadece grnen ekliyle nakletmekle yetinip, tayinleri, resm deiiklikleri, merasimleri vermiler ve kendilerine resm vesiki kullanma imkn verilmediinden ve devlet adamlarnn kendilerini nemsemediklerinden yaknmlardr. Ancak bunlar ierisinde Halil Nri Bey, Vsf Ahmed Efendi, Cevdet Paa gibi vesikalar kullanan vakanvisler kmtr. Vakanvisler arasnda Cevdet Paa'nn mstesna bir yeri bulunmaktadr. Ariv belgeleri kullanmas, olaylar tahlil ve tenkit szgecinden geirmesi, dou ve hatta bat kaynaklar ile mukayeseler yapmas, dil, uslp ve gramer olarak Trke'yi kullanmadaki mahareti ile mstesna bir yeri bulunmaktadr. lk resm gazete olan Takvm-i Vekayi'nin kmas vak'anvislik iin bir darbe olmu, vakanvis tarihlerinde nemli bir yer tutan tevcihatn (tayinler) gazetelerde gn gnne verilmesiyle vak'anvislii geri plna itmitir83. 980 numaral "Bb- saf Defter Katalou"nda 1699-1701 genel 1-3 zel numaralarda A.VKN. koduyla kaytl H. 940-1206/M. 1533-1791 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden, bir ka sayfa veya formadan mteekkil olan 3 adet defter paras bulunmaktadr.
Katalog Genel No 980 980 Genel Sra No 1699 1700 1701 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Peev Vekyinmesinden para Zenta felaketini anlatan vekyinme paras. 8 shf. Vak'anvs notlar. 14 shf. (940) (1109) 1206 Milad 1533 1697 1791 Katalog Tertibi Analitik Envanter Analitik Envanter

82 Geni bilgi iin bkz. Bekir KTKOLU, "Vekyinvs" A., c. XIII, s. 271-287. 83 Mehmet PRL, Osmanl Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. I, s. 184-185.

139

sayfa

B. DEFTERHNE- MRE DEFTERLER

Kasik dnemde niancya bal bir tekilat olarak alan ve arazi tahrirleri, timar kaytlar, vakf muamelt ile ilgili defterlerin tutulduu, zerlerinde ilemlerin yapld ve muhafaza edildii yer olan Defterhne, Divn- Hmayn toplantlar srasnda sadrazamn mhryle alp-kapanan temel bir daire ve ariv idi. Osmanl Devleti'nin kuruluundan beri tutulan bu nevi tahrir ve kaytlarn Divn toplantlar ile yetkililerden gelen arzlar ve halktan gelen ikayetler ile yakndan ilgili olduu iin daima Divn'n yaknnda muhafaza edildii anlalmaktadr. Defterhne'nin hangi tarihte kurulduuna dair elimizde kesin bir bilgi bulunmamaktadr. Osmanl Devleti'nin ilk devirlerinde timar sisteminin mevcudiyeti ve arazi tahriri yapldna dair daha sonraki tahrir defterleriyle Osmanl tarihlerinde bilgi bulunmas, mstakil bir halde olmasa bile Divn- Hmyun'un bnyesinde byle bir birimin mevcut olabilecei ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Osmanl devlet tekilatnn olumasnda byk tesirleri bulunan lhanllar ve Anadolu Seluklular'nda da Defterhne'ye benzer messeselerin varl bilinmektedir84. Ftih Kanunnmesi'nde, Defterhne'nin alp-kapanmas defter emininin protokoldeki yeri ve Defterhne ktipleri hakknda hkm bulunmaktadr85. Defterhne'nin miri olan "Defter Emini"nin tekilatta nemli bir yere sahip olmas, Defterhne'nin Ftih zamannda bir daire eklinde tekil edilmi olabilecei ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Ftih devrinde umum tahrirlerin yaplmas, mlk ve vakf topraklarnn timar sistemine dahil edilme teebbs bu durumu desteklemektedir. 1531'de Kanun Sultan Sleyman'n, timarlarn datlmas ve bu konuda beylerbeyilerin yetkilerinin yeniden dzenlenmesiyle ilgili ferman Defterhne'nin geliiminde nemli bir yer tutar. Defterhne, defter emini denilen bir memurun idaresi altnda bulunuyordu. Nianc'nn maiyetinde grev yapan defter emini, XVI. yzyldan sonra niancnn yetkilerinin azalmas ile onun stnde bir mevk kazanmtr. Bu sebeple, bundan sonra niancnn yetkisinde bulunan timar ve zemet ileri defter emini ve reslkttb tarafndan grlmtr.

84 Erhan AFYONCU, "Defterhne", DA, c. IX, s. 100. 85 Abdlkadir ZCAN, "Fatih'in Tekilat Kanunnmesi ve Nizm- lemin Karde Katli Meselesi", Tarih Dergisi, say 33, s. 36, 44, 46.

140

sayfa

Defterhne'deki en nemli defter, arazi tahririnin ayrntl sonularn ihtiva eden Mufassal Defterlerdi. Defterlerin tural dier bir nshas da ait olduu eyalette bulunurdu. Bu defterler, "vassle" ad verilen ek belgeler ve derkenarlarla imparatorluun sonuna kadar kullanlmtr. Bunun dnda Defterhne'de, mufassal defterler kadar teferruatl olmayan baka defterler de vard. Bunlardan mufassal defterlere dayanlarak hazrlanan cml Defterleri, devlet gelirlerinin kimler tarafndan tasarruf edildiini gstermekte ve yalnz idar tekilatla ky isimlerini ve yllk haslat miktarn ihtiva etmekteydi. Dier bir defter olan Ruzname Defteri ise, iki tahrir arasndaki gnlk muamelt ihtiva ederdi. Derdest Defterlerinde ise; timarlarn ekirdeini oluturan yerlerin bir listesi bulunurdu. Her timarn mruz kald aralksz deiikliklerle sahipsiz kalan timarlar bu defterlerde yer almaktayd. Cebe Defterleri, Yoklama Defterleri ve Arz Sureti Defterleri de Defterhne'de tutulan nemli defterler arasnda yer almaktadr. Osmanl padiahlarnn bizzat katld seferlere dier kalemlerle beraber Defterhne de gtrlmtr. Bu usln hangi tarihte balad bilinmemektedir. Yavuz Sultan Selim'in aldran Seferi srasnda Defterhne, Sivas civarna gelindiinde ordunun arlklar ile hazne ve timar defterleri Sivas Kalesi'ne gnderilip koruma altna alnmtr. Ancak padiahn katld seferlerde Defterhne'nin gtrlmesi gelenei, Kanun'den sonraki dnemlerde aksamtr. Zira III. Mehmed devrine kadar padiahlarn bizzat sefere kmamalar dolaysyla, seferler srasnda timarlarla ilgili muamelat artk merkezde halledilmitir. Ancak OsmanlAvusturya uzun savalar dneminde Vezrizam Sinan Paa'nn cepheye yenieri aas ile defterhneyi istetmesi, o vakte kadar det olmamasna ramen, vezrizamlarn serdar olarak katldklar seferlere yenieri aas ve Defterhne'nin gtrlmesi usln balatmtr86.

1. TAHRR DEFTERLER
Osmanllar, bir yeri fethettiklerinde o blgeye yetkili bir emin gnderip nfus ve gelir kaynaklarn ayrntlaryla aratrp deftere geirirler, bylece her sancak iin ayr bir nfus ve gelir defteri meydana getirilirdi. O blgede vergi kaynaklar eitli etkenlerle deitii zaman, her 10-20-30 ylda bu tahrir ilemi yenilenirdi. Bugn, Osmanl Arivi'nde ve Tapu Kadastro Genel Mdrl Kuyd-i Kadime Arivi'nde bulunan bu defterler arivimizin en deerli koleksiyonlarndan birini meydana getirmektedir.

86 Feridun EMECEN, "Sefere Gtrlen Defterlerin Defteri", Prof. Dr. Bekir Ktkolu'na Armaan, s. 243-246.

141

sayfa

Tahrir defterleri, Osmanl mparatorluu'na dahil memleketlerin sosyal, demografik ve ekonomik tarihine ait, benzeri baka hi bir yerde bulunmayan mufassal istatistik kaynaklardr. nemi anlalan bu defterlerin yaynlanmasna, Macaristan, Trkiye, Yugoslavya, Bulgaristan, Yunanistan, Arnavutluk, Grcistan, Suriye ve rdn'de balanmtr. Osmanl Arivi'nde H. 835-1300/M. 1431-1882 yllarna ait 1.100 adet olan Tahrir Defterleri, Ankara Tapu Kadastro Genel Mdrl'nde bulunan 2.322 defterle ser tekil ederler. Osmanl Arivi'ndeki Tapu Tahrir Defteri Kataloglar unlardr: a. 979 Numaral "Bb- saf Defterhne-i mire Defter Katalou"ndaki Tahrir Defterleri 979 numaral "Bb- saf Defterhne-i mire Defter Katalou"nda A.DFE. koduyla 1-786/-65 genel ve zel numaralarda kaytl H. 857-1269/M. 1453-1852 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden toplam 851 adet mufassal, mcmel tahrir, taksim ve cebe defteri vardr. Bu defterlerin byk bir ksm paralar halindedir.
Katalog Genel No 979 Genel Sra No 1-786/-65 Tasnifin (Fonun) Kodu A.DFE. Tarih Hicr 857 - 1269 Milad 1453 - 1852 Defter Adedi 851 Katalog Tertibi Analitik Envanter

b. 981 Numaral "Tapu Tahrir Defterleri Fihristi"ndeki Tahrir Defterleri 981 numaral "Tapu Tahrir Defterleri Fihristi"nde kaytl olup H. 835-1300/M. 1431-1882 tarihlerini ihtiva ederler. Defterhne'de muhafaza edilen Tahrir Defterleri 1086 numaraya kadar olup, mkerrerleri ile birlikte 1.100 adettir. Burada defterin numaras, tarihi, cinsi ve defter hakknda malmat mevcuttur. Bu defterlerdeki vilayet, liva ve kaza adlarna gre aada zikredilen fihrist tekil edilmitir. Fihristte defter numaras yannda hangi padiah devrinde dzenlendii ve hangi hususlar (Maliye, Evkf, Timar, Askeriye) ihtiva ettii de belirtilmitir.
Katalog Genel No. 981 Genel Sra No 1-1086 Tasnifin (Fonun) Kodu Tahrir Defterleri Tarih Hicr 835 - 1300 Milad 1431 - 1882 Defter Adedi 1.100 Katalog Tertibi Analitik Envanter

142

sayfa

Bunlarn dnda "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"nda da tahrir defterleri bulunmaktadr.

c. 1000 Numaral "Ankara Tapu Kadastro Arivi Tahrir Defterleri Fihristi"ndeki Tahrir Defterleri Katalogda 1087-1141 numaralar arasnda kaytl bulunan 54 adet defter bulunmaktadr. Bu katalogdaki defterlerin orijinalleri Tapu Kadastro Arivi'nde bulunmakta olup, fotokopileri ekilerek arivimizde aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Ayrca Aslhan DOAN tarafndan lisans tezi olarak hazrlanan "Tapu Kadastro Kuyd- Kadm Arivi Mufassal, cmal, Evkf ve Derdest Defterleri'nin Toplu Katalou" da aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Bu katalog bilgi mahiyetinde olup, katalogda yer alan defterlerden istifade etmek isteyen aratrmaclarn Ankara'da bulunan Tapu Kadastro Genel Mdrl'nden istekte bulunmalar gerekmektedir.

143

sayfa

Tahrir Defterlerindeki Yerleim Merkezleri ve Bulunduklar Defterlerin Fihristi87

Acere-i Sfla Acere-i Ulya Aclun Ada kazas Adalar 558 (II.Selim ML.) 558 (II.SelimML.) 192 (945, ML.), 266 (955 ?), 522 (980. E. ML.), 970 (Ts.ML.) 116 (926. T.) 761 (1044. As.) Sivas cml Defteridir. 69 ( 925. ML.K.), 109 (928. ML.), 110 (928. ML.K.), 177 (943. ML.), 254 (954. ML.K.), 450 (943. ML.), 547(II.Selim T.), 786 (165. As.), 789 (1069. T.), 840 (1105. T.), 921 (1152. 1153. T.), 969 (932. ML.E.), 998 (932. E. K.) 208 ( 947. T.), 297 (963. ML.E.), 730 (I.Ahmed. T.) 35 (912. ML.E.), 196 (946. T.E.), 367 (Kanun, Dah.), 420 (Kanun,T.E.), 431 (Kanun,ML.E.), 484 (977 ML.As.), 797 (1079,As.), 836 (1104.T.), 846 (1105.T.), 886 (1129-1130.T.), 954 (1233.T.), 989 (Ts.ML.) 699 (III.Mehmed) 84 (I.Selim, ML.) Akakale Akakzanlk Akaehir Akda Akhisar Akka Akkirman Akkpr 991 (T.) 172 (938, As.), 643 (1003, As.) 537 (983, ML.), 842 (1105, T.) 266 (955) 1020 (Ts.E.) 559 (II.Selim, ML.E.) 483 (977, ML.K.), 542 (II.Selim, E.), 666 (III.Murad, T.) 768 (1049, Saray) 32 (II.Byezid, ML.), 188 (944 T.), 371 (930 T.), 392 (Kanun), 455 (Kanun, ML.E.), 599 (989, T.), 786 (1065 As.), 937 (1191 T.), 968 (C.983 As.), 972 (T.) 188 (944.T.), 371 (930 T.), 455 (Kanun, ML.E.), 786 (1065 As.), 937 (1191 T.), 968 (983 As.) 1059 (Ts.ML.) 604 (991, T.ML.K.) 21 (892 As.), 55(922 T.), 161(937 T.E.), 167 (937 ML.E.K.), 179 (943 ML.E.K. ), 404 (Ts.T.), 428 (Kanun.ML.), 567 (II.Selim.ML.E.) 37 (898, ML. II.Bayezd)

Adana

Aksaray

dilcevaz

Akehir

Akehir Akyaz Alacahan

Ariboz

Alacahisar

Ariboz

Ahstbd Akaabad

Alaam

87 Ts:Tarihsiz. ML: Maliye. E: Evkf. T: Timar. As: Askeriye. K: Kanunnmesi var (Kanunnmesi olan defterlerin alt izilidir).

144

sayfa

Alada

Aliye

Alan (Van) Alara Alaehir Alipaa Altunz Amasra

Amasya

Amasya mid

Anadolu

455 (Kan.ML.E.) 107 (927.T.), 166 (937.T.E.), 696 (1012.T.), 765 (1046.T.), 778 (1052.T.), 786 (1065.As.), 790 (1069.T.), 840 (1105.T.) 844 (1105.T.), 893 (1237.Bah.), 990 (Ts.ML.) 352 (972.ML.T.) 990 (Ts.ML.) 3/I.M.(873 As.), 148 (935 ML.) 670 (III.Murad E.) 391 (Kanun T.) 15 (II.Mehmed T.E.), 86 (I.Selim ML. TS.), 88 (I.Selim ML. TS.) 15 (II.Mehmed T.E.), 37 (898.ML.), 54 (920-921.ML.), 90 (I.Selim.ML.E.), 95 (926.T.), 339 (970.T.), 760 (1044.As.), 776 (1052.Tapu), 780 (1052.T.), 786 (1065.As.), 843 (1105.T.), 852 (1107-1186,T.), 934 (1179.T.) 134 (932.T.), 617 (993.T.), 764 (1045.T.) 180 (943.T.), 245, (940-953.As.), 438 (Kanun ML.E.), 641(1001,ML.), 690(1008, Adliye), 691(1008, Dah.), 697 (1012, T.), 739 (1028, As.), 741(1032, T.), 786 (1065.As.), 797 (1079, As.), 815 (1097-1099, As., Bah.), 21 (IV.Meh. Dah.), 826 (IV.Meh. Dah.), 828(1099-1107 Dah.), 829 (1100-1106, Sar.), 838 (1104.ML.), 841(1105.T.), 845 (1105-1110,T.E.),

Anapoli

Anavarin Anavarza Andresa (Mora) Ane (Badad) Ane (Badad) Ank

849 (1105.As.), 851(1106.T.), 863 (1115-1138.ML.), 924 (1157.T.), 947 (1214.ML.), 951 (1224.T.), 952 (1224.T.), 994 (Kanun ML.E.K.), 999 (Ts.T.) 80 (I.Selim, ML.), 446 (Kanun.ML.), 509 (979.T.), 605 (991.ML.E.), 714 (1022.ML.E.), 894 (1138, As.) 777 (1052.As.), 880 (1128.ML.) 178 (943.ML.K.) 712 (1022.ML.E.As.), 879 (1128 ML.) 115 (926.T.E.), 406 (Kanun ML.E.), 649 (Ts.T.), 998 (932.E.K.) 496 (978.ML.K.) 378 Kanun, 117 (929.ML.E.K.), 162 (930-937.T.), 248 (953,As.), 438 (Kan. ML.E.K.), 458 (975.As.), 464 (975.As.), 489 (977.T.), 582 (987.ML.), 588 (988.As.), 596(988.As.), 786 (1065.As.), 841(1105.T.), 994 (Kanun ML.E.K.) 109 (928.ML.), 391(Kanun T.), 422 (Kanun T.) 378 (Kanun), 496 (978 ML.K.), 219 (949 T.), 451 64 (924.ML.), 760 (1044.As), 786 (1065.As.), 843 (1105.T.), 852 (1107-1186.T.), 934 (1179.T.), 998 (932.E.K.), 373 (Kanun. ML.E)

Ankara

Antakya

Araban

Arabgir

145

sayfa

Ara (Kastamonu) Arasbar /Ersibar (Gence) Ardahan Arhavi Arhos (Mora)

456 (Kanun E.) Ayaslu 903 (1140.ML. K.) 527 (981.T.), 627 (996.T.), 807 ( 1088.T.) 1031(Ts.T.) 390 (Kanun ?), 446 (Kanun ML.), 509 (979.T.), 560 (II.Selim ML.E. As.), 605 (991.ML.E.), 714 (1022.ML.E.) 390 (Kanun ?), 446 (Kanun ML.), 509 (979.T.), 560 (II.Selim ML.E.As.), 712 (1022.ML.E.As.), 777 (1052.As.), 780 (1052.T.) 1/1m (855-857.?), 148 ( 935.ML.) 617 (993.T.), 109 (928.ML.), 110 (928.ML.K.) 25 (895.ML.) 499 (978.ML.) 785 (1060.T.), 825 (IV. Meh. ML.E.K.), 980 (IV. Mehmed ML.) 604 (991.T.ML.K.) 208 (947.T.) 196 (946.T.E.), 442 (Kanun, ML.), 484 (977.ML.As.), 1062 (Ts.ML.) 453 (Kanun E.) 1m (835.T.), 34 (912.T.), 94 (926.T.), 99 (926.ML.As.E.K.), 469 ( 967.T.), 786 (1065.As.), 948 (1290.T.), 1078 (Ts.?) 759 (1044.E.) 70 (925.ML.E.), 403 (Kanun ML.E.K.) 178 (943.ML.K.), 1066 (Ts.ML.) 456 (Kanun E.) 110 (928.ML.K.), 254 (954.ML.K.),

Ayaslu

Ayasofya Ayazmend

Arhos (Mora)

Arkadya (Mora)

Aydn

Arpaz (Aydn) Arsus (Arsuz-ili) Assan Astari (?) (Astarigrad) Astiye /stiye Audi Atak Atina Atranos

Ayntab

Aynaroz Azak Azz Baalbek Bab Babaeski Baban Bac Badra Badrack Baf Bafra

Avlonya

Avretpazar Avrethisar Avar Ayandon Ayas

450 (Kanun ML.K.), 789 (1069.T.) 8 (883-888.ML.), 87 (Kanun ML.), 139 (934.T.), 148 (935.ML.), 414 (Kanun ML.), 537 (983.ML.), 842 (1105.T.), 1080 (Ts.) , 670 (III.Murad E.) 44 (Ts.ML.) T/1m (855-857.?), 8 (883-888.ML.), 66 (924.T.), 87 (Kanun.ML.), 129 (932.As.), 139 (934.T.), 148 (935.ML.K.), 166 (937.ML.E.K.), 176 (939.?), 238 (952.As.), 270 (957.ML.), 516 (980.T.), 700 (III.Mehmed T.), 786 (1065.As.), 806 (1087.ML.), 841 (1105.T.), 844 (1105.T.), 858 (1110.T.), 893 (1237.Bah.) 186 (943.Ml.T.K.), 231 (950.T.), 301 (964.E.), 371 (Kanun ML.E.), 488 (977.T.), 938 (1191.T.), 963 (1291,?), 998 (932.E.K.) 723 (1022.ML.E.) 214 (949.ML.E.K.) 181 (943.ML.E.K.), 378 (Kanun) 391 (Kanun, T.) 169 (932.938.T.) 617 (993.T.) 286 (960.E.), 541 (II.Selim.?), 956 1238.T.) 352 (972.ML.T.) 582 (Kanun ML.E.) 36 (?.ML.E.) 108 (928-937.ML.), 445( Ts.ML.E.), 487 (977.T.) 779 (1052.T.) 41(II.Bayezid.T.),

146

sayfa

Badad

Bakri

Bl Balagirive Balat (Sla) Balkesir Balis Balya Balyabadra Bana (Tatarpazarck) Bar Barnlu (Hdavendigar) Barin Barit Barnavar Barsum

37 (898.ML.) 245 (940-953 As.), 313 (966 T.), 386 (Kanun E.K.), 623 (994.ML.) 690 (1008 Adliye), 746(1035.As.), 1028 (Ts.ML.), 1049 (Ts.ML.) 1073 (Ts.III.Murad ?) 348 (971 ?), 355 (973 ML.), 359 (973 ML.), 612 (992 ML.E.), 617 (993. T.), 728 (I.Ahmed T.) 139 (934.T.) 912 (III.Ahmed. ML.) 842 (1105 T.) 334 (969 As.) 617 (993 T.) 59 (992 ML.E.K.) -334 390 (Kanun), 509 (979 T.), 712 (1022 ML.E.As.), 1046 (Ts.ML) 211 (948.ML.E.K.), 1066 (Ts.Ml.) 499 (978.ML.) 515 (979.T.) 1052 (Ts.ML.E.) 564 (Ts.ML.K.) 593 (ML.E.K.) 1079 (Ts.) 282 (959.ML.K.), 313 (966.T.), 534 (982.T.ML.K.), 1022 (Ts.ML.) 134 (932.T.) 537 (983.ML.) 710 (1019.As), 1031 (Ts.T.) 60 (922-924 ML.E.T.K.), 95 (Ts.T.), 154 (956 T.), 199 (937 E.), 387 (Kanun ML.), 636 (1000.ML.E.K.), 966 (937 ML.E.K.), 1061 (Ts.ML.) 402 (Kanun ML.E.K.) 13 (Fatih.ML.), 37 (898.ML.)

557 (II.Selim E.), 716 (1022.ML.E.), 255 (Ordu), Bekerek 954.ML.E.K.) 365 (974 T.Snrnme K.) 71 (925.ML.E.), 123 (930.ML.), 156 (937.E.K), 163 (937.T.), 181 (943.ML.), 408 (937.ML.), 997 (954.ML.) 44 (Ts.ML.), 453 (Kanun E.), 1050 (Ts.ML.E.) 339 (970.T.) 972 (Ts. T.) 144 (934.ML.K.), 316 (967.ML.K.), 437 (Kanun ML.), 827 (1099.As.) 849 (1105.As.), 948 (1290.T.), 1042 (Ts.As.T.) 667 (III.Murad.ML.) 589 (988.As.) 63 (924.ML.), 455 (Kanun ML.E.), 615 (992.E.) 860 (1112.ML.), 912 (III.Ahmed ML.), 935 (1190.T.) 883 (1128.ML.) 192 (945.ML.) 559 (II.Selim ML.E.) 192 (945.ML.) 192 (945.ML.) 991 (Ts.T.) 913 (1145.T.), 903 (1140.ML.) 109 (928.ML.), 110 (928.ML.K.), 450 (Kanun ML.K.), 254 (954 ML) 44 (Ts.ML.), Bergama 198 (946 T.As.), 334 (969.As.), 1020 (Ts.E.),

Behisni

Behram Behramah Bekiri

Belgrad

Belih Belkavak Belviran

Bender Benefe Beni Atike Beni Beare Beni Cehim Beni Knane Beni Rabia Berda

Basra Baya Batnoz (Sakz) Batum

Berendi

Bayburd

Bayndr Bayramlu

147

sayfa

1033 (Ts.E.), 1050 (Ts.ML.E.) Bergos 541 (II.Selim ?) 956 82 (I.Selim.T.E.), 130 (932.ML.E.), 495 (978.ML.E.), 538 (983.ML.) 566 (II.Selim ?), 992 (Ts.As.) 247 (953.As.) 1033 (Ts.E.) 169 (932-938.T.) 40 (906.ML.), 118 (929.T.), 119 (929.T.), 392 (Kanun), 399 (Kanun ML.E.), 599 (989.T.), 934 (1179.T.), 968 (C.983.As.), 188 (944.T.) 59 (922.ML.E.K.), 72 (925-936.T.), 166 (937.ML.E.K.), 278 (959.As.), 334 (969.As.), 535 (982.T.), 536 (982.E.) 569 (984.As.), 683 (1004.T.), 700 (III.Meh. T.E.), 731 (I.Ahmed.T.), 813 (1093.T.), 844 (1105-1110.T.E.), 893 (1237 Bahriye), 954 (1233.T.), 957 (1238.T.) 433 (Kanun ML.E.) 368 (Kanun ML.E.), 495 (978.ML.E.), 1029 (Ts.T.As.) 515 (979.T.) 64 (924.ML.), 184 (943.ML.K.), 279 (959.ML.K.), 378 (Kanun ?), 391 (Kanun T.), 451 (Kanun T.), 488 (977.T.), 496 (978.ML.K.), 501 (978.ML.K.), 617 (980.ML.), 710 (1019.As.), Boazkesen Bokay Biret'l-Frad Birgi

Berkofa

Bitlis Bodrum

Bey Beypazar Beyrut

Beyehri

Biga

Bolu

Biga

764 (1045 T.), 998 (932.E.K.) 378 (Kanun ?) I/Im (855-857.?), 87 (Kanun ML.), 148 (935.ML), 806 (1087.ML.) 189 (944.T.), 208 (947.T.), 413 (Kanun ML.E.) 337 (970.ML.) 116 (929.T.), 425 (Kanun T.), 732 (I.Ahmed.T.) 679 (III.Murad T.) 51 (921.ML.), 86 (I.Selim.T.), 88 (I.Selim.ML.), 250 (953.As.), 425 (Kanun T.), 438 (Kanun ML.E.K.), 459 (975.As.), 460 (975. ML.), 463 (975.ML.), 465 975.As.), 504 (977-978.ML.), 575 (987.As.), 576 (987.As.), 584 (987.ML), 587 (987 M. ), 618 (993.As.), 783 (1055.T.E.), 809 (1089.T.), 851 (1106.T.), 893 (1237.Bahriye), 994 (Kanun ML.E.K.) 161 (937.T.E.), 428 (Kanun ML.) 211 (948.ML.E.K.) 617 (993.T.) 226 (950.As.K.) 86 (I.Selim.T.) 5m (883.T.), 24 (894.ML.), 28 (904.ML.), 56 (922.T.), 57 (922.T.), 157 (937.ML.K.), 164 (937 T.Ev.), 193 (946.T.), 201 (947.T.), 212 (948.As.), 211 (948.ML.E.K.), 284 (960.ML),

Bolvan Borac Boran Borana Borlu

Bihilite (Manastr) Bihor Bilecik

Birecik

Bosna

148

sayfa

Bosna

Boyabad Bozabad Bozapa Tatarlar Bozcaada Bozdoan

Bozok

Bozyk Bozulus Brlce Bratar Budakz Budin

285 (960.ML.), 379 (Ts.ML.), 411 (Kanun T.), 432 (947.ML.), 435 (Kanun ML.), 440 (Kanun As), 462 (975.E.), 533 (ML.E.K.), 546 (II.Selim M), 553 (II.Selim T.), 556 (II.Selim.T.), 622 (994.ML.E.), 647 (III.Murad.T), 728 (I.Ahmed. T.), 742 (1033.ML.E.), 804 (1083.Dahiliye), 861 (1113.ML.), 974 (Ts.ML.), 983 (Ts.ML.), 1009 (Ts.T.), 1013 (Ts. As.), 1014 (Ts.ML.), 1071 (947.Dahiliye), 1072 (Ts.As.) 327 (968.ML.E.) 295 (963.T.) 226 (951.As.), 303 (964.As.) 434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML.K.) I/1m (855-857), 148 (935.ML.), 414 (Kanun ML.) 155 (936.ML.), 218 (949.ML.), 262 (955.E.K.), 302 (964.T.E.), 315 (966.ML.), 322 (967.ML.), 389 (Kanun ?), 448 (Ts.ML.), 760 (1044.As.), 786 (1065.?As.), 843 (1105.T.), 852 (1107-1186.T.), 867 (1119.T.), 934 (1179.T.), 998 (932.E.K.), 305 (965.T.) 940 (1193.Saray.kt.) 200 (947.ML.E.K.) 224 (950.As.) 804 (1083.Dahiliye) 322 (967.ML.) 314 (966-67.ML.), 329 (968.T.), 343 (970.ML.K.),

Bulgarl Burdur

Bursa

Caber Candar

Canik

Cebele Cebel-i l (Halep) Cebel-i Hnzr Cebel-i Seman (Halep) Cemale Cemmase Cemid Cevazir Cezyir Eyaleti Cezire Cezire-i Koyun Cica Cincife (Erzincan) Cisr-i Ergene Cisr-i Mustafa Paa

345 (970.T.), 388 (Kanun ML.), 410 (953.ML.), 449 (953. ML.), 590 (988.T.), 592 (988.ML.E.), 611 (999.ML.K.), 691 (1008.Dahiliye), 1044 (Ts.T.) 254 (954.ML.K.) 960 (1277.E.) 113 (928.E.), 166 (937.ML.E.K.), 246 (953.As.), 334 (969.As.), 453 (Kanun E.), 735 (1027.T.), 859 (1110.ML.), 931 (1168.Saray), 940 ( 1193.Saray.kt.), 1033 (Ts.E.), 1064 (Ts.E.) 667 (III.Murad. ML.) 23m.(892.ML.E.), (Kastamonu) 13 (Fatih.ML.), 53 (921-939.T.), 54 (920-921.ML.), 384 (Kanun T.), 760 (1044.As.), 786 (1065.As.), 843 (1105.T.), 852 (1107-1186.T), 934 (1179.T.), 982 (Ts.As.) 512 (979.ML.K.) 524 (980.ML.T.K.) 228 (950.ML.K.) 391(Kanun T.) 305 (965.T.) 617 (993.T.) 247 (953.As.) 1028 (Ts.ML.) 731 (I.Ahmed.T.) 406 (Kanun ML.E.) 314 (966-967 ML.), 410 (Kanun ML.) 6 (Ts.ML.T.) 79 (926.ML.) 915 (1145.Saray) 915 (1145.Saray)

149

sayfa

Civanrud Cubas Culap Cum Cnin aa aldran amurlu an anad apakcur atalca ayhisar aynite elebipazar emigezek epne ernovi eska eme

etroz ldr imenili ine ingne

irmen (ermen)

irmk okunya

1066 (Ts.ML.) 257 (957.ML.) 295 (963.T.) 378 (Kanun ?) 559 (II.Selim.ML.E.) 86 (I.Selim.T.) 911 (III.Ahmed.ML.) 224 (950.As.) 59 (922.ML.E.K.) 334 (969 AS) 365 (974.T.Snurnme K.), 580 (987.Ferman ve Hududnme K.) 764 (1045.T.) 36 (ML.E.), 225 (950.As) 334 (969.As.) 1043 (Ts.ML.) 804 (1083.Dahiliye) 64 (924.ML.), 213 (948.T.K.), 764 (1045.T.), 998 (932.E.K.) 317 (967.Saray) 382 (Kanun ML.E.) 134 (932.T.) 139 (934.T.), 148 (935.ML.), 537 (983.ML.) 70 (925.ML.E.), 433 (Kanun ML.E.), 986 (Ts.ML.E.K.) 653 (III.Murad.T.), 818 (1098.T.) 455 (Kanun ML.E.) 842 (1105.T.) 170 (938As.T.K.), 191 (944.ML.), 206(947.As.), 299 (963.As.) 50 (921.ML.E. ), 128 (932.TK.), 172 (938.As.), 385 (Kanun ML.E.) 394 (Kanun T.), 518 (980.As.), 521 (980.ML.E.), 625 (994.As.), 643 (1003.As.), 651 (III.Murad ML) 847 (1105.T.), 64 (924.ML.), 998 (932.E.K.) 372 (Kanun ML.E.K.)

orlu or

orum

ke ubuk ubukbd Daday Dabeyi Dastan (Gence, Karaba) Darende Davudpaa Debrein Deirmencik Delvine

185 (943.E.), 210 (947.E.), 286 (960.E.), 541 (II.Selim.?), 370 (1051.As.), 956 (1238.T.) 911 (III.Ahmed.ML.) 444 (Kanun ML.E.), 760 (1044 As.), 786 (1065 As.), 843 (1105 T.) 852 (1107-1186 T.), 934 (1179 T.), 982 (Ts.T.As.) 817 (1097 Tapu) 802 (1082.E.) 582 (987 As.) 456 (Kanun E.) I/Im (855-857.?) 699 (III.Mehmed T.E.) 156 (937.E.K.), 1019 (Ts.T.As.) 670 (III.Murad.E.) 634 (1000 ML.) 800 (1080 ML.), 273 (958 ML.), 462 (975 E.), 608 (991 ML.K.), 786 (1065.As.) 3 (869 ML.), 7 (883.Fatih), 70 (925 ML.E.), 403 (Kanun ML.E.) 617 (993.T.) 46 (II.Bayezid ML.), 455 (Kanun ML.E.) 23m.(892 ML.E.), 456 (Kanun E.) 912 (III.Ahmed ML.) 668 (III.Murad T.) 699 (III.Meh. T.E.) 20 (890 ML.E.), 73 (921-925 T.E.), 138 (934 T.E.), 220 (949 T.E.), 341 (970 E. Hududnme), 915 (1145 Saray), 932 (1174.Saray), 992 (Ts. As.) 437 (Kanun ML.) 661 (III.Murad T.) 130 (932.ML.E.), 359 (973.ML.)

Demirhisar Derbisak Develi Devrekni Deyrikaraman Dezmar Dzak

Dimetoka

Dimitrofa Direger Direnofa (Direnof)

150

sayfa

Divrii

Diyarbekir

Diyarbekir

95 (Ts.T.), 156 (937.E.K.), 163 (937.T.), 252 (954.ML.), 256 (954.ML.), 262 (955.E.K.), 408 (Kanun ML.E.K.), 786 (1065.As.), 852 (1107-1186.T.), 934 (1179.T.), 1019 (Ts.T.As.), 1036 (Ts.T.)843 (1105.T.) 64 (924.ML.), 200 (947.ML.E.K.), 310 965.T.), 313 (966.T.), 358 (973.T.), 528 (981.T.), 561 (II.Selim.?), 690 (1008. Adliye), 764 (1045.T.), 924 (1157.T.) 937 (1191.t.), 939 (1191.T.), 965.(Ts.K.), 998 (932 E.K.) 133 (932.ML.K.) 1056 (Ts.ML.) 1048 (Ts.ML.) 36 (?. MLE.) 3 (869.Maliye), 7 (883.Fatih), 143 (934.T.E.), 403 (Kanun ML.E.) 723 (1022.ML.E.), 932 (1174.Saray), 959 (1273.ML.E.) 70 (925.ML.E.) 1043 (Ts.ML.) 367 (Kanun Dah.), 499 (978 ML.), 786 (1065 As.) 327 (968 ML.E.), 456 (Kanun E.) 254 (954.ML.K.), 786 (1065.As.) 529 (981.T.) (Kars) 702 (III.Meh..ML.K.) 1066 (Ts. ML.) 453 (Kanun E.) 77 (925.ML.E.), 210 (947.E.),

Edirne

Eflk Eri Erigz Elbasan

220 (949.T.), 222 (950.ML.), 306 (965.E.), 311 (965.E.), 370 (Kanun MLE.K.), 494 (978.ML.), 498 (978.E.), 597 (989.E.K.) 643 (1003.As.), 705 (1017.As.), 719 (1022.E.), 729 (I.Ahm. ML.K.), 799 (1080-1082 As.), 817 (1097 Tapu), 915 (1145.Saray), 932(1174 Saray), 933 (1177 Saray), 979 (Ts.E.), 992 (Ts.As.), 1001(Ts.ML.), 1070 (Ts.Vakf) 16 (II.Meh. ML.E.) 704 (1016.As.), 1032 (Ts.T.) 152 (935.T.) 367(Kanun Dah.), 786 (1065 As.) 124 (931.T.), 216 (949.ML.), 402 (Kanun ML.E.K.), 758 (1042.1043.T.) 802(1082.E.) 69 (925.ML.) 693 (1009.T.) 1066 (Ts.ML.) 902 (1140.ML.) 63 (924.ML.), 86 (I.Selim.T.), 185 (943.E.), 210 (947.E.), 455 (Kanun ML.E.), 930 (1165.E.), 1047 (Ts.ML.) 64 (924.ML.), 764 (1045.T.), 998 (932.E.K.) 20 (890.ML.E.), 172 (938.As.), 643 (1003.As) 1 (888.E.), 31 (II.Bayezid.ML) 60 (922.ML.E.T.K.), 154 (936.T.),

Dobrican Dolca Dolie Dmeke

Elbistan Emlk En-naha Erciyes Erdalan Erdebil

Draman

Drama-Zihne (Selanik) Dubnitsa Dukakin Duragan Dndarlu Dkaya Ebri Ebruman Edincik Edirne

Ereli

Ergni

Ergene Ermenek Erzincan

151

sayfa

Erzurum

168 (937.K.), 199 (937-947.E.) 183 (943.944.T.), 190 (944.T.), 197 (946.T.), 199 (937-947.E.), 205 (947.ML.E.K.), 313 (966.T.), 387 (Kanun 935),(ML.E.K.), 426 (Kanun Har.), 468 (976.T.), 540 (II.Selim.ML.E.), 690 (1008. Adliye), 760 (1044.As.), 818 (1098.T.), 857 (1110.Adliye), 874 (1126.T.), 875 (1127.T.), 921 (1152-1153.T.), 936 (1191.T.), 953 (1224-1229.T.), 966 (Ts.ML.E.K.), 967 (Ts.T.) 154 (936 T.) 334 (969 As.) 25 (895.ML.), 138 (934.T.E.) 32 (II.Bay.ML.), 615 (992.Ev.), 636 (1000.ML.E.K.), 1061 (Ts.ML.) 931 (1168 Saray), 940 (1193 Saray, kt.) 597 (989.E.K.) 388 (Kanun ML.), 410 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML.), 1037 (Ts.ML.), 1044 (Ts.T.), 1065 (Ts.ML.) 434 (Kanun ML.E.) 593 (988.ML.E.K.) 972 (Ts.T.) 541 (II.Selim.?) 59 (922 Ml.E.K.) 178 (943.ML.K.) 36 (? ML.E.) 44 (Ts.ML.) 20 (890.ML.E.) 335 (969.T.),

Filibe

Florina (Manastr)

Firecik Foa Fotra Galata Galos Gargajal

343 (970.ML.K.), 782 (1054.T.), 791 (1070 T.) 1032 (Ts.T) 26 (895.ML.), 151 (935.Saray), 220 (949.T.), 222 (950.ML.), 224 (950.As.), 354 (973.As.), 597 (989.E.K.), 725 (1024.S.), 766 (1046.T.), 992 (Ts.As.), 993 (1177.Saray) 16m.(886.ML.), 235 (951.ML.E.), 722 (1022.ML.), 1058 (Ts.ML.) 138 (934.T.E.), 341 (970.E. Hududnme), 915 (1145.Saray) 174 (939.T.), 1043 (Ts.ML.) I/Im. (855-857)? 116 (929.T.), 210 (947.E.), 240 (952.Ev.), 231m (958-981 Masrift) 487 (977 T.) 381 (Kanun ML.), 646 (III.Murad.ML.) 131 (932.T.E.), 265 (955.ML.E.), 304 (964.ML.E.K.), 312 (965.ML.E.), 522 (980.E.ML.), 602 (990.E.ML.), 950 (1022 ML.), 1015 (Ts.ML.E.) 116 (929.T.), 630 (999.ML.E.), 733 (I.Ahmed ML.E.) 410 (Kanun ML.) 627 (996.T.), 837 (1104.T.), 839 (1104.T.) (Kars) 12 (879 ML.E.), 67 (924.ML.), 75 (925.ML.E. Bahriye K.), 434 (Kanun ML.E.) 490 (977.E.), 680 (1003.T.), 702 (III.Mehmed ML.K.), 724 (1023.ML.E.) 731 (I.Ahmed T.),

Erzurumbd Eski Menderes Eskihisar

Eskiil

Eskiehir Eskizara

Gazze

Estergon

Evree Eyinvar Eyb li Eyb Sultan (Has.) Ezinepazar Feke Fener Feslek Fili Filek

Gebze Gemelik Gevan (Kars)

Gelibolu

152

sayfa

818 (1098.T.), 893 (1237.Bahriye), 954 (1233.T.) Gelinkirasa Kelmeriye (Selanik) Gelmiim Gence 802 (1082.E.), 736 (1028.As.) 930 (1165.E.) 699 (III.Meh. T.E.), 903 (1140.ML.K.), 913 (1145.T.), 914 (1146.T.) 86 (I.Selim.T.), 460 (975.ML.) 71 (925.ML.E.), 123 (930 ML.E.), 163 (937.T.), 408 (Kanun ML.E.K.), 699 (III.Meh. T.E.), 911 (III.Ahmed.ML.) 416 (Kanun ML.As.) 802 (1082.E.) 639 (1001.ML.) 426 (Kanun Har.) 350 (972 ML.E.) 799 (1080-1082 As.), 801 (1081 T.), 820 (IV.Meh. ML.E.K.), 825 (IV.Meh. ML.E.K.), 980 (IV.Meh. ML.) 779 (1052 T.) 617 (993.T.) 402 (Kanun ML.E.K.) 23 m. (892 ML.E.) 456 (Kanun E.) 365 (974 T. Sunurnme K.), 580 (987 Ferman ve Hududnme ML.K.) 769 (III.Murad T.) (Lori) 44 (Ts.ML.) 796 (1076 ML.) 116 (929 T.) 900 (1140 ML.E.) 70 (925 ML.E.), 433 (Kanun ML.E.), 973 (Ts.ML.) 604 (991 T.ML.K.) 499 (978 ML.) 192 (945 ML.) 221 (950 T.), 227 (950 T.), 1067 (Ts.ML.) 31 (II.Bayezid ML.) 802 (1082 E.) 802 (1082 E.)

Gmlcine

Gm Gm Madeni Gmhane Gney Gney Penbik Gnyz Grcistan

70 (925 ML.E.), 143 (934 T.E.), 341 (970 E. Hududnme), 597 (989 E.K.) 702 (III.Meh. ML.K.), 932 (1174 Saray) 161 (937 T.E.) 90 (I.Selim ML.E.) 52, 288, 387 529 (981 T.) 769 (III.Murad T.) 515 (979 T.) 525 (981 ML.K.), 527 (981 T.), 953 (1224-1229 T.), 1035(Ts.ML.) 402 (Kanun ML.E.K.), 604 (991 T.ML.K.) 87 (Kanun ML.), 148 (935 ML.) 254 (954 ML.K.), 789 (1069.T.) 699 (III.Mehmed T.E.) 699 (III.Meh. T.E.) 93 (926 ML.E.K.), 125 (931 T.), 146 (934 ML.), 271 (957 T.), 279 (959 ML.), 280 (959 T.), 313 (966 T.), 391 (Kanun T.), 397 (Kanun ML.E.), 422 (Kanun T.) 454 (Kanun ML.E.K.), 493 (978 ML.E.K.), 524 (980 ML.T.K.), 530 (981 ML.K.) 544 (II.Selim T.), 545 (II.Selim T.), 564 (Ts.ML.K.), 610 (992 ML.), 690 (1008 Adliye), 786 (1065 As.), 834 (1103 ML.), 963 (1291), 998 (932 E.K.), 1040 (Ts.ML.) 902 (1140 ML.), 903, 910 (III.Ahmed ML.) 913 (1145 T.) 289 (961 ML.),

Gerede

Gerger

Gernovi Gersin Geva Geyve Grebene

Gvercinlik Gzelhisar Haclu Hain Hakkeri (Gence)

Girid

Girne Gksu Gksun Gl Gle Glegiren Gnen Grdos Grele Gri Grice Gzene Grad Gur Glek Glnar Gmerkan Gmrk

Halep

Halhana (Erdebil) Halilr-

153

sayfa

rahman

Halomi Halonik

Hama

Hama

Hamamlu Hamedan

Hamid

Hamidili Hani Hanya Hapsamane Harameyn Harput Harran Hasanbd Hasanda Hasky

346 (970 T.), 602 (990 E.ML.) 390 (Kanun ?), 509 (979.T.), 712 (1022.ML.E.As) 416 (Kanun ML.As), 452 (Kanun ML.) 137 (933.T.), 233 (951.ML.E), 336 (970 E. ML), 340 (970.E.ML.), 344 (970.ML.), 391 (Kanun T.), 418 (Kanun ML.E.), 519 (980.E.ML.), 520 (980.T.), 564 (Ts.ML.K.) 998 (932.E.K.), 1052 (Ts.ML.E), 1068 (Ts ?), 137/1 (933?) 604 (991.T.ML.K.) 907 (III.Ahmed ML.) 30 (906.ML.), 107 (927.T.), 121 (929.ML.), 159 (937 Askeriye), 176 (939.?) 244 (952.ML.), 349 (971.As), 438 (Kanun ML.E.K.), 609 (991.ML.), 626 (995.ML.) 786 (1065.As.), 841 (1105.T.), 851 (1106.T.), 994 (Kanun ML.E.K.), 1016 (Ts.ML.) 118 (929.T.), 994 (Ts.ML.) 134 (932 T.) 785 (1060.T.), 822(III.Meh. ML.E.), 980 (II.Meh.ML.) 255 (954 ML.E.K.), 562 (II.Selim ?) 859 (1110.ML.) 64 (924.ML.), 764 (1045.T.), 991 (Ts.T.), 998 (932.E.K.) 295 (963.T.) 1066 (Ts.ML.) 972 (Ts.T.) 172 (938.As.), 541 (II.Selim ?), 643 (1003.As.),

Hasky Haslar (Eyb Sultan) Hass- Mahmud Paa

705 (1017.As.), 956 (1238.T.) 231 m. (958-981 Masrift) 210 (947.e), 286 (960.E), 541 (II.Selim.?) 597 (989.E.K.)

Hatman

318 (967.ML.), 335 (969.T.), 388 (Kanun ML.), 410 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML?), 550 (II.Selim.ML.), 662 (III.Murad.T.), 675 (III.Murad. T.), 782 (1054.T.), 791 (1070.T.) 823 (IV.Meh..ML.K.), 824 (IV.Meh. ML.K.), 981 (Ts.ML.), 1003 (Ts.ML.) 1032 (Ts.T.), 1044 (Ts.T.) 274 (958.ML.), 541(II.Selim ?), 956 (1238) T. 455 (Kanun ML.E.), 930 (1165.E.) 1002 (?.ML.K.) 169 (932-938.T.), 430 (Kanun ML.), 491 (977.ML.), 1034 (Ts.T.) 117 (929.ML.E.K.)

Hatun li Hatunsaray Havar Havran Haymane-i Padiah

Hayrabolu

185 (943.E.), 210 (947.E.), 286 (960.E.), 303 (964.As.), 370.Kanun ML.E.K.), 541 (II.Selim ?), 766 (1046.T.), 956 (1238.T.) 702 (III.Ahm. ML.K.) 382 (Kanun ML.E.) 856 (1108. ML.) 831 (1100-1106 ML),

Hazale Hazergrad Helb Hemin

154

sayfa

Herse

Hersek

Hetrud Hlle Hns Hnzri Hrsova Hsn- keyf

Hsn- Mansur (Adyaman)

Hzrbeyli Hoca Hovan Honaz Horpite Horpite Hoalay Hotin Hoy Humus

1031 (Ts.T.) 261 (955. T.) 5 (882 Maliye), 68m. (925 ML.K.), 76 (925 T.), 78 (925 T.), 91 (926 T.) 96 (926 -T.), 150 (935 T.), 174 (939 T.), 198 (946. T.As.), 207 (947 T.), 209 (947 T.), 268 (957 T.), 654 (III.Murad ML.), 861 (1113 ML.), 987 (Ts.ML.), 1076 (Ts.), 1027 (Ts.ML.), 1043 (Ts.ML.), 1063 (Ts.ML.) 995 (Ts.ML.) 902 (1140 ML.) 623 (994 ML.), 1028 (Ts.ML.) 294 (963.ML.), 874 (1126 T.) 802 (1082 E.) 215 (949.T.) 208 (947 T.), 617(993 T.), 764 (1045 T.), 991 (Ts.T.) 71 (925 ML.E.), 123 (930ML.), 181 (943 ML.), 156 (937 E.K.), 387 (Kanun ML.), 419 (947 ML.) 86 (I.Selim T.) 495 (978 ML.E.) 529 (981 T.) (Kars) 1051 (Ts.ML.) 424 (Kanun ML.E.K.), 433 (Kanun ML.E.), 986 (Ts.ML.E.K.) 456 (Kanun E.) 888 (1131 ML.), 899 (1140 ML.), 927 (1158 T.), 935 (1190 T.) 911 (III.Ahmed ML.) 233 (951 ML.E.), 281 (959 ML.E.), 340 (970 E.ML.), 391 (Kanun T.),

Hurrembd

Hdavendigr

Hseyinbd brahimpaa

el

el

htiman lna ilii lok mroz

nebaht

417 (Kanun T.), 502 (978 ML.E.K.), 998 (932 E.K.), 1026 (Ts.ML.E.) 912 (III.Ahmed ML.) 23 (892 ML.), 43 (II.Bay.As.), 111(928 ML.E.), 113 (928 E.), 166 (929 T.) 198 (946 T.As.), 246 (953 As.), 319 (967 As.), 453 (Kanun E.), 531 (946 E.), 683 (1004 T.) 735 (1027 T.), 810 (1090.T.), 893 (1237 Bahriye), 1059 (Ts.ML.) 1066 (Ts.ML.) 670 (III.Murad E.) 1 (Kanun E.), 31 (906 ML.), 83 (I.Selim ML.), 118 (929 T.), 182 (928 ML.), 188 (944 T.), 272 (962 ML.), 387 (Kanun (935) ML.E.K.), 392 (931), 696 (1012 T.), 765 (1046T.), 786 (1065 As.), 840 (1105 T.), 968 (C.983 As.), 1021 (992 ML.K.), 1061 (Ts.ML.) 224 (950 As.), 354 (973 As.) 161(937 T.E.) 1079 (Ts.) 437 (Kanun ML.) 75 (925 ML.E.Bahriye K.), 434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML.K.) 105 (927 ML.), 445 (Ts.ML.E.), 487 (977 T.), 664 (III.Murad T.) 731 (I.Ahmed T.), 797 (1079 As.), 886 (1130-1131 T.), 954 (1233 T.) 1060 (Ts.ML.E.)

155

sayfa

nebolu negl nik

nn

nsuyu pek

psala

ran (?) sfirlek shaklu skefser skenderiye (kodra) skenderun

23 m. (892 ML.E.) 3/1m. (873 As.), 334 (969 As.), 1059 (Ts.ML.) 984 (Ts.T.) 152 (935 T.), 247 (953 As.), 515 (979 T.), 768 (1049 Saray), 931 (1168 Saray), 940 (1193 Saray kt.) 455 (Kanun ML.E.), 636 (1000 ML.E.K.) 17 (890 ML.) 138 (934 T.E.), 702 (III.Meh. ML.K.), 774 (1051 ML.), 915 (1145 Saray), 971 (Ts.ML.), 1051 (Ts.ML.) 769 (III.Murad T.), 896 (1139 E.), 910 (III.Ahmed ML.), 939 (1191 T.) 814 (845 As.) 455 (Kanun ML.E.) 13 (Fatih ML.), 41 (II.Bayezid T.), 557 (II.Selim E.), 562 26 m.(902.T.) 109 (928 ML), 110 (928 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.), 1029 (Ts.T.As.) 199 (937-947 E.), 874 (1126 T.) 210 (947 E.), 210 m., 231 m.( 950 T.), 240 (952 E.), 251(953 E.), 341 (970 E. Hududnme), 426 (Kanun. Har.), 670 (III.Murad E.), 859 (1110 ML.), 889 (1131 ML.) 640 (1001 ML.As.K) 497 (978 T.), 657 (III.MuradML.K.) 211 (948 ML.E. K.) 17 (890 ML.), 26 m (902 T.), 367 (Kanun Dah.), 500 (978 ML.E.K.),

tib

vraca vranya zdin zmir zmir zmirlik znebol (Znepolje) znik (znikmid)

786 (1065 As.), 1029 (Ts.T.As.) 70 (925 ML.E.), 74 (925 T.), 141 (934 T.), 224 (950 As.), 354 (973 As.), 523 (980 T.As.), 975 (Ts.ML.) 416 (Kanun ML.As.) 74 (925 T.), 523 (980 T.As.) 196 (946.T.E.) 148 (935 ML.), 166 (929 T.), 537 (983 ML.), 842 (1105 T.) 161 (937 T.E.) 21 (892 T.), 130 (932 ML.E.) 116 (929.T.), 246 (953 As.), 630 (999 ML.E.), 733 (I.Ahmed ML.E.) 24 (894 ML.), 171 (938 T.), 175 (939 ML.), 259 (955 ML.) 260 (955 ML.E.K.), 376 (Kanun T.), 395 (Kanun T.), 05 (Ts.ML.), 655 (III.Murad T.), 728 (I.Ahmed T.), 743 (1033 ML.E.) 41 (II.Bayezid T.) 627 (996 T.), 837 (1104 T.), 839 (1104 T.), 1069 (Ts.ML.) 71 (925 ML.E.), 123 (930 ML.E.), 156 (937 E.K.), 163 (937 T.) 192 (945 ML.) 560 (II.Selim ML.E.As), 565 (II.Selim T.), 879 (1128 ML.) 97 (926 T.) 589 (988 As.) 4 (881 ML.), 16 m.(886 ML.), 149 (935 ML.E.), 217 (949 T.),

zvornik

spir

Kabakoz Kazman (Kuzey ve Gney)

stanbul

Khta (Ghta) Kakun Kalamata Kalecik Kalikviran Kalkandelen

stanky stolni Belgrad gradin kodra

156

sayfa

232 (951 ML.E.) 261(955 T.) 3 (869 ML.), Kaloyan 7 (883 Fatih) 805 (1084 ML. Hududnme Kamanie Har.) Kn 219 (949 T.) Kanad 352(972 ML.T.) 630 (999 ML.E.), Kandra 116 (929 T.), 733 (I.Ahmed ML.E.) 785 (1060 T.), 797 (1079 As.), 798 (1080 Dahiliye), Kandiye 799 (1080-1082 As), 801 (1081 T.), 825 (IV.Mehmed ML.E.K.), 980 (IV.Meh. ML.) Kapulubk 667 (III.Murad ML.) 63 (924 ML.), Karacada 499 (978 ML.), 930 (1165 E.) Karacakoyunlu 414 (Kanun ML.) 515 (979 T.), Karacaehir 940 (1193 Saray kt.) 106 (927 ML.), Karada 122 (929 ML.K.), 1002 (? ML.K.) Karadonlu 133 (932 ML.K.) 70 (925 ML.E), 424 (Kanun ML.E.K.), Karaferye 433 (Kanun ML.E.), 723 (1022 ML.E.) 986 (Ts.ML.E.K.) Karahalil 802 (1082 E.) 46 (II.Bayezid ML.), 85 (I.Selim T.), Karahisar 339 (970 T.), 455 (Ts.ML.E.) 147 (935 ML.), 162 (930-937 T.), 237 (952 As.), 320 (961 As.) 438 (Kanun ML.E.K.), 508 (979 T.), Karahisar- 574 (987 As.), Shib 574m.(987 As.), 841 (1105 T.), 851 (1106 T.), 858 (1110 T.), 893 (1237 Bahriye), 994 (Kanun ML.E.K.) 85 (I.Selim T.), 183 (943-944 T.), Karahisar- ark 255 (954 ML.E.K.), 339 (970 T.), Kalonya

Karaisalu Karaky

478 (977 ML.K.), 482 (977 ML.E.), 557 (II.Selim E.), 562 (II.Selim ?), 818 (1098 T.), 874 (1126 T.), 37 (898 ML.) 254 (954 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.) 6 (Ts.ML.T.) 636 (1000 ML.E.K.), 32 (906 ML.), 40 (Ts.ML.), 6 ((II.Bayezid ML.), 58 (922 T.), 63(924 (ML.), 118 (929 T.), 188 (944 T.), 272 (962 ML.), 371 (930 T.), 387 (Kanun (935) ML.E.K.) 392 (Kanun), 399 (Kanun (931) ML.E.), 415 (Kanun (948) ML.), 455 (Kanun ML.E.), 599 (989 T.), 636, 690 (1008-Adliye), 697 (1012 T.), 937 (1191 T.), 968 (C.983 As.), 972 (Ts.T.), 1085 630 (999 ML.E.) 615 (992 E.) 7 (883 Fatih) 31 (906 ML.) 984 (Ts.T.) 72 (925,.936 T.), 89 (I.Selim T.), 153 (936 ML.), 277 (959 As.), 678 (993 As.), 683 (1004 T.), 697 (1012 T.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 851 (1106 T.), 1024 (999 E.) 915 (1145 Saray) 126 (931 ML.)

Karaman

Karamrsel Karapnar Karasu Karata Karayaz Karesi

Karesi

Karinbd Karinova

157

sayfa

Karl Karlili

140 (934 T.) 731 (I.Ahmed T.), 954 (1233 T.) 527 (981 T.), 529 (981 T.), 627 (996 T.), 807 (1088 T.), 813 (1093 T.), 818 (1098 T.), 837 (1104 T.), 839 (1104 T.) 326 (968 T.), 402 (Kanun ML.E.K.), 758 (1042-1043 T.), 938 (1191 T.), 949 (1221 T.) 390 (Kanun ?), 446 (Kanun ML.), 509 (979 T.), 560 (II.Selim ML.E.As.), 605 (991 ML.E.), 714 (1022 ML.E.) 257 (954 ML.) 75 (925 ML.E.Bah.K.) 23 m. (892 ML.E.), 249 (953 As.), 327 (968 ML.E.), 375 (Kanun T.) 438 (Kanun ML.E.K.), 456 (Kanun E.), 461 (975 As.), 591 (988 As.), 601 (990 T.), 710 (1019 As.), 786 (1065 As.) 841 (1105T.), 893 (1237 Bahriye), 893 (1237 Bahriye), 994(Kanun ML.E.K.) 894 (1138 As.) 7 (883 Fatih) 178 (943 ML.K.) 247 (953 As.) 6 (Ts.ML.T.) 334 (969 As.) 33 (906 ML.K.), 38 (888 T.), 118 (929 T.), 188 (944 T.), 371 (930 T.), 392 (Kanun), 599 (989 T.), 786 (1065 As.),

Kebsud Kekemek

Kars

Kefe

Kars- Zlkadriye

Kelkit

Kemah Kendvan Kenet

Kartine (Mora)

Kasaba Kasrkal

Kengiri (ankr)

937 (1191 T.), 968 (C.983 As.), 976 (951 ML.E.), 1085 44 (Ts.ML.) 314 (966-67 ML.), 449 (Kanun ML.) 214 (949 ML.E.K.), 370 (Kanun ML. E.K.), 920 (1150 ML.), 921 (1152-1153 T.) 154 (936 T.), 199 (937-947 E.), 387, 966 60 (922 ML.E.T.K.), 95 (Ts.T.), 154 (936 T.), 168 (937 K.) 902 (1140 ML.) 912 (III.Ahmed ML.) 97 (926 T.), 100 (927 ML.), 291 (962 E.), 375 (Kanun T.), 438 (Kanun ML. E.K.), 629 (997 As.), 786 (1065 As.), 841(1105 T.), 851 (1106 T.), 893 (1237 Bahriye), 991 (Ts.T.) 453 (Kanun E.), 1033 (Ts.E.) 1028 (Ts.ML.) 902 (1140 ML.) 529 (981 T.) 214 (949 ML.E.K.) 352 (972 ML.T.) 70 (925 ML.E.), 87 (Kanun ML.), 148 (935 ML.), 424 (Kanun Hariciye) 433 (Kanun ML.), 806 (1087 ML.) 70 (925 ML.E.), 424 (Kanun Har.), 433 (Kanun ML.) 231m.(958-981 Masrift),

Kastamonu

Kengiri (ankr)

Kastamonu

Kepsud Kerkk Kermud Kermek (Germk) Ker Kestane

Kastelbahri Kavala Kavurgal Kayalili Kayalar Kayili

Kestel

Kayseri

Kesterye Kean

158

sayfa

Keilik Keyvenan

702 (III.Meh. ML.K.), 774 (1051 ML.) 7 (883 Fatih), 70 (925 ML.E.) 912 (III.Ahmed ML.) 696 (1012 T.), 708 (1017 Maliye), 779 (1052 T.), 831 (1100-1106 ML.), 832 (1102 T.), 958 (1241 T.) 109 (928 ML.), 110 (928 ML.K.), 254 (954 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.) 4(881 ML.), 16 m.(886 ML.) 73 (921-925 T.E.), 149 (935 ML.E.), 217 (949 T.), 232 (951 ML.E.), 1006 (Ts.(929'dan evvel) K.) 622 (994 ML.E.), 728 (I.Ahmed T.), 861 (1113 ML.) 185 (943 E.), 210 (947 E.), 286 (960 E.), 370 (Kanun ML.E.K.), 541 (II.Selim ?) 705 (1017 As.), 847 (1105 T.), 815 (1097-1099 As. Bahriye), 932 (1174 Saray), 956 (1238 T.) 15, 19 (890 ML.E.), 95 (Ts.T.), 305 (965 T.), 599 (989 T.), 786 (1065 As.), 937 (1191 T.) 20 (890 ML.E.), 138 (934 T.E.) 407 (Ts.As.), 1064 (Ts.E.) 196 (946 T.E.) 6 (Ts.ML.T.) 732 (I.Ahmed T.) 874 (1126 T.), 875 (1127 T.)

Ki Kilef Kilidbahir Kilira Kilis (Ayntab) Kirmanah Kirmasti

Kbrs

Knk

Kite Klaverte (Mora)

Kraova

Krova

Klis (Bosna)

Krka

Klopotnik Kocack Yrkleri

Krkkilise

Kocaeli

Krehir

Kzlaa Kzlca (Tuzla) Kzlhisar Kzlz Kzkulesi Kzuan

Koanya Kohisar Komanat Konar Koniye

64 (924 ML.), 874 (1126 T.), 998 (932 E.K.) 878 (1127 ML.) 75 (925 ML.E.Bahriye K.) 215 (949 T.) 378 (Kanun ?), 391 (Kanun T.), 963 (1291) 912 (III.Ahmed ML.) 453 (Kanun E.), 1033 (Ts.E.) 453 (Kanun E.), 1020 (Ts.E.), 1033 (Ts.E.), 1064 (Ts.E.) 390 (Kanun ?), 509 (979 T.) 26 (981 ML.As.), 284 (960 ML.), 285 (960 ML.), 533 (ML.E.K.), 546 (II.Selim ML.), 553 (II.Selim T.), 556 (II.Selim T.) 622 (994 ML.E.), 647 (III.Murad T.), 728 (I.Ahmed T.), 861 (1113 ML.) 1056 (Ts.ML.) 222 (950 As.), 614 (992 As.), 770 (1049 As.) 116 (929 T.), 425 (Kanun T.), 436 (Kanun ML.), 438 (Kanun ML. E.K.), 630 (999 ML.E.), 683 (1004 T.), 731 (I.Ahmed T.), 732 (I.Ahmed T.), 733 (I.Ahmed ML.E.), 760 (1044 As.), 797 (1079 As.), 818 (1098 T.), 844 (1105 T.), 893 (1237 Bahriye) 954 (1233 T.), 994 (Kanun ML. E.K.) 267 (957 ML.) 46 (II.Bayezid ML.), 972 (Ts.T.) 79 (926 ML.) 526 (981 ML.As.) 1031 (Ts.T.)

159

sayfa

Konya

Konya

Kopan

Korintos (Mora)

40 (906 ML.), 63 (924 ML.), 118 (929 T.), 119 (929 T.), 275 (958 ML.), 387 (935 ML.E.), 392 (Kanun T.), 399 (Kanun 928 ML.E.), 415 (946 ML.), 455 (924 ML.E.), 599 (989 T.), 786 (1065As.), 930 (1165 E.), 937 (1191 T.), 968 (983 As.) 214 (949 ML.E.K.), 353 (973 T.), 449 (Kanun ML.), 505 (978 T.), 563 (Ts.ML.K.), 659 (III.Murad T.), 665 (III.Murad ML.), 676 (III.Mur. ML.K.) 390 (Kanun ?), 446 (Kanun ML.), 509 (979 T.), 604 (991 T.ML.K.), 605 (991 ML.E.), 714 (1022 ML.E.) 944 (1212 Tapu) 712 (1022 ML.E.As.) 390 (Kanun ?), 560 (II.Selim ML. E.As.) 565 (II.Selim T.) 69 (925 ML.K.) 499 (978 ML.) 6 (Ts.ML.T.) 37 (898 ML.), 41 (II.Bayezid T.), 478 (977 ML.K.), 482 (977 ML.E.), 557 (II.Selim E.), 562 (II.Selim ?) 314 (966 -67 ML.), 410 (Kanun ML.) 247 (953 As.) 161 (937 T.E.), 404 (Ts.T.), 428 (Kanun ML.) 23m.(892 ML.E.) 154 (936 T.) 199 (937-947 E.) 196 (946 T.E.)

Kprl

Kstendil

Kral (Bosna) Kratorya Kratova Krilova Kucack

Kuds

Kulb Kureyz Kurunlu Kusun Kutimur Kuzeyalabert Kuzeypenbik Kk Ardahan Kpdere Kpeli Kre Kre

4 (881 ML.), 16m (886 ML.), 149 (935 ML.E.), 217 (949 T.), 232 (951 ML.E.) 21 (892 T.), 74 (925 T.), 141 (934 T.), 167 (937 ML.E.K.), 267 (957 ML.), 269 (957 T.), 523 (980 T.As.), 854 (1107-1112 T.), 924 (1157 T.) 18 (890 T.) 372 (Kanun ML. E.K.) 267 (957 ML.) 133 (932 ML.K.) 16 M (886-ML) 289 (956 ML.), 342 (970 E.), 346 (970 T.), 427 (924 ML.E.), 522 (980 E.ML.), 602 (990 E.ML.), 950 (1222 ML.), 1015 (937 ML.E.) 64, 134 (932 T.) 764 (1045 T.) 636 (1000.?) 161 (937 T.E.), 629 (997 As.) 450 (Kanun ML.K.) 450 (Kanun ML.K.) 769 (III.Murad T.) 769 (III.Murad T.) 527 (981 T.), 529 (981 T.), 669 (III.Murad ML.), (Gle) 178 (943 ML.K.) 802 (1082 E.) 23m (892 ML.E.), 456 (Kanun E.) 3m (870 T.), 45 (II.Bayezid ML.), 49 (918 ML.), 103 (927 ML.), 152 (935 T.), 237 (952 As.), 242 (952 ML.), 247 (953 As.), 328 (968 As.), 369 (989'dan nce E.),

Korita (Kalairita) Koron Kosun Kotur Kovack

Koyulhisar

Koyun Kozeli Koznik Kozyaka Kknas Kkas Kpr

Ktahya

160

sayfa

Lb Laccun Ldik Lhsa Lpseki

438 (Kanun ML.E.K.), 447 (Kanun As.), 510 (979 As.), 511 (979 ML.), 515 (979 T.), 589 (988 As.), 682 (1004 T.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 858 (1110 T.), 893 (1237 Bahriye), 940 (1193 Saray kt.), 994 (Kanun ML. E.K.) 1048 (Ts.ML.), 1057 (Ts.ML.) 950 (1222 ML.) 90 (I.Selim ML.E.) 313 (966 T.) 59 (922 ML.E.K.), 334 (969 As.) 119 (929 T.), 188 (944 T.), 392 (Kanun), 455 (Kanun ML.E.), 615 (992 E.) 779 (1052 T.) 805 (1084 ML. Har. Snrnme) 178 (943 ML.K.) 161 (937 T.E.) 702 (III.Meh. ML.K.) 779 (1052 T.) 25 (895ML.), 75 (925 ML.E.Bah.K.) 307 (965 ML.T.K.), 434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML.K.), 723 (1022 ML.E.) 356 (973), 457 (974 II.Selim ML.K.), 578 (987 ML.K.), 679 (III.Murad T.), 1010 (Ts.T.) 292 (962 ML.K.) 196 (946 T.E.) 506 (978) 1035 (Ts.ML.) 247 (953 As.) 316 (967 ML.K.) 879 (1128 ML.) 769 (III.Murad T.), 903 (1140 ML.) 912 (III.Ahmed ML.) 391 (Kanun T ),

Macaristan

Larende

Lefkoe Leh Lemberd Leskofa Limanhisar Limasol Limnos

Macaristan

Limnos

Blasia Madeni Magosa Mahmudlar Mak Malakas

Lipova

Malatya

Litova Livdiye Liv-i Ekrad Livna Live Lomni Londar Lori Luristan Maarra

Malazgird Malkara Mamervan (Kars)

396 (Kanun T.) 292 (962 ML.K.), 293 (962 ML. K.), 318 (967 ML.), 335 (969 T.), 355 (973 ML.), 356 (973), 400(Kanun ML.E.), 410 (Kanun ML.), 412 (Kanun ML.), 437 (Kanun ML.), 457 (974 II.Selim ML.K.), 497 (978 T.), 505 (978 T.), 550 (II.Selim ML.), 551 (II.Selim T.), 563 (Ts.ML.K.), 580 (987 ML,Ferman ve Hududnme K.), 593 (988 ML.E.K.), 612 (992 ML.E.), 632 (999 ML.EK.), 652 (III.Murad T.), 658 (III.Murad T.), 676 (III.Murad ML.K.), 679 (III.Murad T.), 698 (IV.Mehmed ML.E.K.), 981 (Ts. ML.), 1030 (Ts.T.), 1032 Ts.T.), 1037 (Ts.ML.), 1041 (Ts.ML.), 1065 (Ts.ML.) 133 (932 ML.K.), 859 (1110 ML.) 779 (1052 T.) 636 (1000 ML.E.K) 895 (1139 ML.) 944 (1212 Tapu) 156 (937 E.K.), 163 (937 T.), 257 (954 ML), 323 (967 E. ML.), 324 (967 T.), 339 (970 T.), 408 (Kanun ML.E.K.), 758 (1042-1043 T.), 938 (1191 T.), 997 (Ts.ML.) 874 (1126 T.) 12 (879 ML.E.), 434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML.K.) 669 (III.Murad ML.)

161

sayfa

Mana

Manastr

Manavaya Manavgat Mancnk Manisa Manye

Mara

Mardin

Margl Mastura Mecengered (Mecinker) Mecidz Medine Medine Vakf Medu Medve Mekke Melegb (Derinkuyu) Melendos Melgave Melvan Mendilcin Mendos Mengen Menkb

23m (892 ML.E.) 4 (881 ML.), 16m (886 ML.), 149 (935 ML.E.), 217 (949 T.), 232 (951 ML.E.), 722 (1022 ML.), 817 (1097 Tapu), 988 (Ts.ML.E.), 993 (Ts.ML.), 1058 (Ts.ML.) 565 (II.Selim T.) 466 (976 As.) 262 (955 E.K.) 604 (991 T. ML.K.) 104 (927 As.) 677 (III.Murad ?), 878 (1127 ML.) 124 (931 T.), 142 (934 T.), 219 (949 T.), 313 (966 T.), 331 (968 T.), 402 (Kanun ML.E.K.), 419 (Kanun ML.E.), 758 (1042-43 T.), 938 (1191 T.), 946 (1221 T.), 998 (932 E.K.) 64 (924 ML.), 200 (947 ML.E.K.), 617 (993 T), 764 (1045 T.), 998 (932 E.K.) 350 (972 ML.E.) 8(883-888 ML.), 139 (934 T.) 874 (1126 T.), 984 (Ts.T.) 79 (926 ML.) 802 (1082 E.), 1033 (Ts.E.) 930 (1165 E.) 15 (II.Mehmed T.E.) 161 (937 T.E.) 812 (1093 E.) 42 (II.Bayezid ML) 42 (II.Bayezid ML.) 352 (972 ML.T.) 69 (925 ML.K.) 1028 (Ts.ML.) 930 (1165 E.) 86 (T.Selim T.) 214 (949 ML.E.K.)

Menlik

Mentee

Mentee

Meraga Mercbeni-mir Merzifon Merzuman Mead Mevsud Meyane

Mezistre

Msr

Midilli

Mihali (Mihalik) Mihran Mikail Milan Milas Misyaf Modava

975 (Ts.ML.) 39 (II.Bayezid T.), 47 (II.Bayezid ML.), 61 (Bayezid ML.), 66 (924 T.), 166 (937 ML.E.) 176 (939 ?), 337 (970 ML.), 338 (970 E.), 360 (973 ML.As.), 361 (973 ML.), 573 (986 As.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 844 (1105 T.), 851 (1106 T.) 909 (III.Ahmed ML.) 192 (945 ML.) 90 (I.Selim ML.E.) 378 (Kanun ?), 451 (Kanun T.), 496 (978 ML.K.) 257 (954 ML.) 1002 (? ML. K.) 902 (1140 ML.) 390 (Kanun ?), 560 (II.Selim ML.E.As.), 565 (II.Selim T.), 603 (991 ML.E.), 677 (III.Murad ?), 715 (1022 ML.E.), 731 (I.Ahmed T.), 797 (1079 As.), 879 (1128 ML.), 883 (1128 ML.) 642 (1002 ML.), 726 (1025 ML.), 734 (1027 ML.) 261 (955 T.), 264 (955 ML.E.), 594 (988 T.), 598 (989 ML.E.K.), 731 (I.Ahmed T.), 803 (1082 ML.E.K.), 818 (1098 T.), 954 (1233 T.) 453 (Kanun E.), 940 (1193 Saray ikt.), 1033 (Ts.E.), 1059 (Ts.ML.) 208 (947 T.), 764 (1045 T.) 6 (Ts.ML.T.) 41 (II.Bayezid T.) 557 (II.Selim E.) 1052 (Ts.ML.E.) 9 (Fatih ML.),

162

sayfa

Moha Molova

Mora

Moran Mostar

Moton

Mud Muradpaa Mustafapaa

133 (932 ML.K.), 364 (974 ML.K.), 552 (II.Selim T.), 579 (987 ML.K.), 671 (III.Murad T.), 1048 (Ts. ML.), 1057 T(s. ML.) 441 (Kanun ML.K.), 443 (Kanun ML.K.), 593 (988 ML.E.K.) 261(955 T.), 594 (988 T.) 10 (Fatih ML.), 80 (I.Selim ML.), 114 (929-938 As.), 367 (Kanun Dah.), 390 (Kanun ?), 446 (Kanun ML.), 509 (979 T.), 524 (980 ML.T.K.) 560 (II.Selim ML. E.As.), 565 (II.Selim T.) 605 (991 ML.E.), 607 (991 ML.As. K.), 712 (1022 ML.E.As.), 777 (1052 As.), 796 (1076 ML.), 797 (1079 As.), 876 (1127 ML.), 878 (1127 ML.), 880 (1128 ML.), 881 (1128-1129 T.), 882 (1128 ML.), 884 (1128 ML.), 890 (1131 T. As.), 894 (1138 As.), 1046 (Ts. ML.) 674 (III.Murad T.) 987 (Ts. ML.) 390 (Kanun ?), 509 (979T.), 560 (II.Selim ML. E.As.), 712 (1022 ML.E. As.) 777 (1052 As.) 31 (II.Bayezid ML.) 670 (III.Murad E.) 670 (III.Murad E.) 195 (946 ML.E.), 308 (965 ML.E.), 660 (III.Murad ML.E. K.), 818 (1098 T.), 998 (932 E.K.) 413, 730 (I.Ahmed T.)

Nablus

192 (945 ML.), 258 (955 ML.K.), 295 (963 T.), 296 (963-964 ML.), 312 (965 ML.E.), 522 (980 E. ML.), 602 (990 E. ML.), 950 (1222 ML.) 634 (1000 ML.) 637 (1000 As.), 905 (1140 ML.) 800 (1080 ML.) 223 (950 As.), 357 (973 As.), 616 (993 As.), 620 (993 As.), 685 (1005 As.), 707 (1017 As.) 1035 (Ts. ML.) 99 (926 ML.As.E. K.), 350 (972 ML.E.), 586 (987 ML.As.E.) 711 (1021 Dahiliye) 231 (950 T.), 1053 (Ts.?) 437 (Kanun ML.) 1067 (Ts.ML.) 221 (950 T.), 227 (950 T.) 3 (869 ML.), 7 (883 Fatih), 70 (925 ML. E.), 143 (934 T.E.), 403 (Kanun ML.E.) 126 (931 ML.), 151 (935 Saray), 317 (967 Saray), 370 (Kanun ML.E.K.) 382 (Kanun ML.E.), 416 (Kanun ML.As.), 439 (Ts.ML.), 452 (Kanun ML.), 467 (976 T.ML.As.), 625 (994 As.), 664 (III.Murad T.), 718 (1022 ML.E.) 771 (1052 Dahiliye), 775 (1052 Dahiliye), 925 (1156 Saray), 943 (1211 T.) 42 (906 ML.), 118 (929 T.), 188 (944 T.), 371 (Kanun T.), 387 (Kanun 935 ML.E.K.) 392 (Kanun ),

Nagikalva Nahcivan Nake

Naldken Yrkleri

Namarvan Narda Nehricedd Nehrlcevaz Neme Nemrun Nemrut

Nevrekob

Nibolu

Nibolu

Musul

Nide

Mu

163

sayfa

Niksar

Ni Nogeri Nova Novesin

786 (1065 As.), 937 (1191 T.), 968 (C. 983 As.), 1047 (Ts. ML.) 15, 41 (II.Bayezid T.), 339 (970 T.), 387, 1083 27 (903 ML.E.), 1007 (922 ML.K.) 354 (973 As. ) 995 (TsML.) 198 (946 T. As.), 462 (975 E.), 1027 (Ts. ML.) 10 (Kanun ML.), 343 (970 ML.K.), 388 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML.), 485 ( 977 ML.), 507 (978 ML.), 581 (987 ML.), 661 (III.Murad T.), 981 (Ts.ML.) 11 (Fatih T.), 22 (892 (T.), 28 (904 ML.), 133 (932 ML.K.), 167 (937 ML.E.K.), 977 (Ts.T.) 200 (947 ML.E.K.), 991 (Ts.T.), 998 (932 E.K.) 224 (950 As.), 354 (973 As.) 81 (I.SelimT.), 367 (Kanun Dah.), 664 (III.Murad T.), 717 (1022 ML.E.K.), 786 (1065 As.) 211 (948 ML.E.K.) 529 (981 T.), 984 (Ts. T.) 70 (925 ML.E.), 382 (Kanun ML.E.) 716 (1022 ML.E.), 819 (1022 ML.E.), 37 (898 ML.), 255 (954 ML.E.K.) 802 (1082 E.) 144 (934 ML.K.), 211 (948 ML.E.K.), 316 (967 ML.K.)

Ostrova sek zi Palu Pane Para Pasbanan Pasin (Pasinbd) Pasova Pastuh Paa livas

3 (869 ML.), 354 (973 As.) 437 (Kanun ML.), 1000 (Ts.ML.) 808 (1089 As.), 847 (1105 T.) 75 (925 ML.E.Bah.K.) 1066 (Tz.ML.) 800 (1080 ML.) 25 (895 ML.) 199 (937-947 E.), 644 (III.Murad ML.), 875 (1127 T.), 984 (Ts.T.) 878 (1127 ML.) 981 (Ts.ML.) 20 (II.Bayezid T.), 70 (925 ML.E.), 77 (925 ML.), 136 (933 T.E.), 167 (937 ML.E.K.), 217 (949 T.), 314 (966-967 ML.), 370 (935 ML.E.), 433 (Kanun ML.E.), 492 (978 ML.E.), 566 (II.Selim ?), 597 (989 E.K.), 648 (III.Mur. ML.E.), 664 (III.Murad T.), 720 (1022 ML.), 722 (1022 ML.) 729 (I.Ah. ML.K.), 786 (1065 As.), 924 (1157 T.), 925 (1156 Saray), 975 (Ts.ML.), 986 Ts. ML.E.K.), 1054 (Ts.T.) 915 (1145 Saray) 630 (999 ML.E.) 255 (954 ML.E.K.), 557 (II.Selim E.) 337 (970.ML.) 585 (987 ML.E.K.), 652 (III.Murad T.), 1012 (Ts.ML.) 769 (III.Murad T.) 911 (III.Ahmed ML.) 902 (1140 ML.) 314 (966-67 ML.), 410 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML.) 70 (925 ML.E.) 161 (937 T.E.)

Novigrad

Novoberda

Paa livas

Novoberda

Nusaybin Ofcabolu Yrkleri

Ohri

Pazarck Pazarky Pazarsuyu Pecin Peuy Penbik Pepecik Pervane Pete Petremeran Petro

Olofa Oltu Opar Ordu (Bayramlu) Ortaky Osad

164

sayfa

Pnarhisar Pilo

Pirlepe

Pirlepe Plamude Plastine Platomana Podgoria

Pojega

Pravite Prepol Prepolya Presne Prespe Prevadi

Preveze Preznik

Pritine

Prizren

Prut Raab

Rakka

286 (960 E.), 541(II.Selim ? ), 956 (1238 T.) 639 (1001ML.) 4 (881 ML.), 16 m. (886 ML.), 73 (921-925 T.E.), 149 (935 ML.E.), 217 (949 T.), 224 (950 As.) 232 (951 ML.E.), 988 (Ts.ML.E.) 894 (1138 As.) 359 (973 ML.) 36 (? ML.E.) 108 (928-937 ML.) 17 (890 ML.) 203 (947 ML.), 204 (947 ML.K.), 243 (952 ML.K.), 351 (972 ML.) 486 (977 T.), 650(III.Mur.ML.E.K.) 672 (III.Mur. ML.K.) 723 (1022 ML.E.) 1043 (Ts.ML.) 995 (Ts. ML.), 1063 (Ts. ML.) 973 (Ts.ML.) 1058 (Ts. ML.) 20 (890 ML.E.), 215 (949 T.), 416 (Kanun ML.As.), 992 (Ts. As.) 99 (926 ML.As. E.K.), 587 (987 ML.) 16 (M. 886.ML.) 9 (Fatih ML.), 133 (932 ML.K.), 234 (951 ML.K.), 1048 (Ts.ML.), 1057 Ts. ML.) 9 (Fatih ML.), 92 (927-937 T.), 167 (937 ML.E.K.), 368 (Kanun ML.E.) 495 (978 ML.E.), 1029 (Ts. T. As.) 211(948.ML.E.K.) 133 (932 ML.K.) 617 (993 T.), 667 (III.Murad ML.), 831 (1100-1106 ML.), 835 (1103 Dahiliye), 939 (1191 ML.T.),

Rakka Ramle Renbas Resava Resmo

Revan

Rivan Rjana (Jejne)

991 (Ts.T.), 1045 (Ts.ML.) 312 (965 ML.E.), 602 (990 E. ML.), 1015 (937 ML.E.) 350 (972 ML.E.) 161 (937 T.E.) 785 (1060 T.), 822 (IV.Meh. ML.E.), 980 (IV.Meh. ML.) 628 (996T.), 633 (999 ML.), 637 (1000 As.), 681 (1003 T.), 727 (1044 T. As.) 895 (1139 ML.), 898 (1140 ML.), 901 (1140 ML.), 913 (1145 T.) 123 (930 ML.E.) 495 (978 ML.E.) 367 (Kanun Dah.), 635 (1000 ?), 640 (1000 ML.As.K.), 818 (1098 T.), 872 (1123 ML.) 16 (II.Meh. ML.E.) 64 (924 ML.), 295 (963 T.), 362 (973 ML.), 561 (II.Selim Dah.), 710 (1019 As.), 965 (973 ML.), 998 (932 E.K.) 98 (926 T.K.), 287 (961 ML.E.), 313 (966 T.), 339 (970 T.), 604 (991 T. ML.K.) 1028 (Ts. ML.), 1073 (Ts. III.Murad ?) 70 (925 ML.E.), 120 (929ML.), 151 (935 Saray), 202 (947 ML.), 223 (950 As.), 224 (950 As.), 226 (950 As.K.), 230 (950 As K.) 240 (952 E.), 303 (964 As.), 309 (965 E.), 325 (967 T.), 354 (973 As.), 357 (973 As.K.),

Rodos

Rudnik

Ruha (Urfa)

Rum

Rumahiye

Rumeli

Rumeli

165

sayfa

Rumkale Sadklar

616 (993 As.K.), 620 (933 As.), 631 (999 As.), 641 (1001 ML.), 770 (1051 As.), 781 (1053 ? ) 784 (1058 S.), 786 (1065 As.), 815 (1097-1098 As. Bah.) 821 (IV.Meh. ML.E.), 826 (IV.Meh. Dah.), 829 (1100-1106 ), 830 (1100 S.), 838 (1104 ML.), 863 (1115-1118 ML.), 865 (1119 T.), 870 (1123 T.), 916 (1145 S.), 923 (1156 T.), 947 (1214 ML.), 999 (? T.), 1004 (Ts. S.) 219 (949 T.) 334 (969 As.) 132 (T.), 300 (963 ML.K), 312 (965 ML.E.), 427(Kanun ML.E.), 522 (980 E.ML.), 559 (II.Selim ML.E.), 602 (990 E. ML.), 656 (III.Murad E.), 686 (1005 ML.E.K.), 1025 (Ts.ML.T.), 1034 (Ts. T.), 1038 (Ts.ML.), 1039 (Ts. T.) 23m (892 ML.E.) 63 (924 ML.), 455 (Kanun ML.E.), 972 (Ts.T.) 41 (II.Bayezid T.) 645 (III.Murad ML.) 455 (Ts. Kanun Ev.) 363 (974 ML.), 366 (974 ML.), 1066 (Ts.ML.) 130 (932 ML.E.), 151 (935 S.), 317 (967 S.), 492 (978 ML.E.), 538 (983 ML.), 566 (II.Selim T.), 786 (1065 As.),

Sambor Samsad Samsun Santorin Sarab Saray Saram Sarkaya Sarkorgan Sarolan Saros Sart Sarucayz

Saruam

Safed

Saruam

Sahil Kinyolu Sahra Sahr-y Karaku Saidbd Saidili Sakz

Saruhan

Sas Madeni Sayda Seen

Samakov

992 (Ts. As.) 1043 (Ts.ML.) 295 (963 T.) 41 (II.Bayezid T.), 384 (Kanun T.), 37 (898 ML.), 54 (920,.921 ML.) 800 (1080 ML.) 902 (1140 ML) 211 (948 ML.E.K.), 705 (1017 As.), 770 (1051 As.) 254 (954 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.) 6 (Ts. ML.T.) 645 (III.Murad ML.) (Van) 802 (1082 E.) 185 (943 E.) 148 (935 ML.) 582 (987 As.) 789 (1069 T.), 48 (II.Bayezid As.), 72 (925-936 T,), 102 (927 ML.E.), 165 (937 ML.), 166 (937 ML.E.K.), 239 (952 As.), 398 (Kanun E.), 568 (983 As.), 600 (990 As.), 683 (1004 T.), 700 (III.Mehmed T.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 858 (1110 T.), 893 (1237 Bah.) 48, 72, 102, 165, 166 (937 ML.E.), 239, 398, 568, 600, 683, 700, 784, 841, 858 133 (932 ML.K.) 169 (932-938 T.), 602 (990 E. ML.) 293 (962 ML.K.), 318 (967 (ML.), 335 (969 T.)

166

sayfa

Seddlislm Seferihisar

Segedin

Sekuy Sekmenbd Seksar

Seksar

Selanik

Selim Selimiye Selman

Semendire

Semendirek

799 (1080 -1082 As.) 198 (946 T.As.), 453 (Kanun E.), 555 (II.Selim ML.), 940 (1193 S.ikt.) 332 (968 ML.K.), 333 (968 T. As.), 551 (II.Selim T.), 554 (II.Selim ML.K.), 570 (986 ML.), 572 (986 ML.K.), 782 (1054 T.), 791 (1070 T.) 1032 (Ts. T.) 505 (978 T.), 593 (988 ML.E.K.), 632 (999 ML.E.K.) 911 (III.Ahmed ML.) 353 (973 T.), 505 (978 T.), 593 (988 ML.E.K.), 632 (999 ML.E.K.), 663 (III.Murad T.), 665 (III Murad ML.) 7 (883 Fatih), 70 (925 ML.E.), 143 (934 T.E.), 167, 225 (950 As.), 374 (Kanun ML.E.), 403 (Kanun ML.E.), 424 (Kanun ML. E.K.), 723 (1022 ML.E.), 736 (1028 As.), 766 (1046 T.), 786 (1065 As.), 836 (1104 T.), 886 (1130-31 T.), 924 (1157 T.), 933 (1177 S.), 959 (1273 ML.E.) 670 (III.Murad E.) 524 (980 ML.T.K.) 343 (970 ML.K.) 16 (II.Meh. ML.E.), 135 (932 T.E.), 144 (934 ML.K.), 187 (943 ML.), 316 (967 ML.K.), 330 (968 T.), 429 (Kanun T.), 517 (980 ML.), 978 (Ts.ML.K.) 1007 (922 ML.K.), 1011 (Tz. As.) 75 (925 ML.E.Bah. K.),

Serfice Servil Seydiehri Seyyidgazi Seyyidgazi Sndrg Sidre Kaps

434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML K.) 70 (925 ML.E.), 424 (Kanun ML. E.K.), 433 (Kanun ML.E.), 986 (Ts. ML.E. K.) 354 (973 As.) 455 (Kanun ML.E.) 247 (953 As.), 515 (979 T.), 940 (1193 kt.) 334 (969 As.) 143 (934 T.E.), 403 (Kanun ML.E.), 770 (1051 As.), 723 (1022 ML.E.) 503 (978 T.), 638 (1001 T.) 617 (993 T.), 991 (Ts.T.) 31 (II.Bayezid ML.) 65 (924 T.), 215 (949 T.), 224 (950 As.), 354 (973 (As.), 370 (Kanun ML. E.K.) 416 (Kanun ML.As.), 483 (977 ML.K.), 542 (II.Selim E.), 625 (994 As.), 626m (995 As.ML.), 664 (III.Murad T.), 666 (III.Murad), 688 (1006 ML.) 701 (III.Meh. ML.K.), 771 (1052 Dahiliye), 775 (1052 Dahiliye), 847 (1105 T.) 925 (1156 S.), 992 (Ts.As.) 185 (943 E.), 210 (947 E.), 286 (960 E.), 303 (964 As.), 370 (Kanun ML. E.K.) 541 (II.Selim ?), 788 (1067 E.) 528 (981 T.), 991 (Ts. T.), 998 (932 E.K.) 23 m.(892 ML.E.), 327 (968 ML.E.), 456 (Kanun E.) 204 (947 ML.K.), Cezire-i Sirem),

Sigetvar Siird Silifke

Silistre

Silivri

Sincar

Sinob Sirem

167

sayfa

Sirem

Siroz

Sis

Sisorta

Sivas

Siverek Sivrihisar Sofya

Sofya

245 (953 As.), 429 (Kanun T.), 437 (Kanun T.), 571 (989 ML.K.), 673 (III.Mur. ML.K.), 549 (II Selim ML.K.) 3 (869 Ml.), 7 (883 Fatih), 70 (925 ML.E.), 143 (934 T.E.), 341 (970 E. Hududnme), 403 (Kanun ML.E.), 723 (1022 ML.E.), 766 (1046 T.), 915 (1145 S.), 932(1174 S.), 959 (1273 ML.E.) 178 (943 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.), 562 (II.Selim ?), 696 (1012 T.), 786 (1065 As.), 840 (1105 T.), 969 (932 ML.E.), 998 (932 E.K.) 562 (II.Selim ?) 2 (859 ML.), 15 (II.Mehmed T.E.), 19 (890 ML.E.), 79 (926 ML.), 85 (I.Selim T.) 95 (Ts.T.), 262 (955 E.K.), 287 (961 ML.E.), 322 (967 ML.), 339 (970 T.) 387 (Kanun 935 ML.E.K.), 760 (1044 As.), 786 (1065 As.), 843 (1105 T.) 852 (1107-1186 T.), 934 (1179 T.) 64 (924 ML.), 561 (II.Selim Dah.), 764 (1045 T.), 998 (932 E.K.) 735 (1027 T.) 82 (I.Selim T.E.), 130 (932 ML. E.), 145 (934 T.), 151 (935 S.), 236 (951 ML.E.), 409 (Kanun ML.), 492 (978 ML.E.), 539 (II.Selim ML.E.), 566 (II.Selim ? ), 595 (988 As.),

Sokol

Solnok

Sonisa

Sorgun Sd Sylemez Sudirhemi Sudak (Krm)

706 (1017-1025 ML.), 992 (Ts.As.) 144 (934 ML.K.), 1043 (Ts.ML.), 1077 (Ts.) 634 (1000 ML.), 658 (III.Murad T.), 782 (1054 T.), 791 (1070 T.), 1041 (Ts.ML.) 41 (II.Bayezid T.), 133 (932 ML.K.), 339 (970 T.) 322 (967 ML.), 389 (Kanun ? ), 760 (1044 As.) 940 (1193 S. kt.) 984 (Ts. T.) 930 (1165 E.) 214 (949 ML.E.K.) 117, 537 (983 ML.), 664 (III.Murad T.), 700 (III.Mehmed T.), 731 (I.Ahmed T.), 797 (1079 As.), 818 (1098 T.), 842 (1105 T.), 844 (1105 T.), 893 (1237 Bahriye), 954 (1233 T.) 670 (III.Murad E.) 670 (III.Murad E.) 87 (Kanun ML.), 148 (935 ML.) 535 (982 T.) 112 (928 As. K.), 152 (935 T.), 158 (937 As.), 247 (953 As.), 347 (971 As.), 438 (Kanun ML.E.K.), 515 (979 T.), 532 (981 ML.), 577 (987 As.), 583 (987 As.), 700 (III.Mehmed T.), 740 (II.Os.As.kt.), 768 (1049 S.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 844 (1105 T.), 851 (1106 T.), 868 (1120 S.), 893 (1287 Bah.),

Sula

Sultan Byezd Sultan Mehmed Sultanhisar Sultaniye

Sultann

168

sayfa

Suruc Sleyman Saray Snne Stisa Sveyda akif

940 (1193 S.kt.), 994 (Kanun ML. E.K.), 1055 (Ts. As.) 378 (Kanun ?), 391 (Kanun T.), 451 (Kanun T.), 496 (978 ML.K.) 911 (III.Ahmed ML.) (1066 (Ts. ML.) 133 (932 ML.K.) 391 (Kanun T.) 559 (II.Selim ML.E.) 127 (932 E.), 169 (932-938 T.), 192 (945 ML.), 263 (955 ML.E.), 275 (958 ML.), 313 (966 T.), 383 Ts.ML.E.), 393 (Kanun E.), 401 (Kanun ML.E.), 423 (Kanun T.), 430 (Kanun ML.), 474 (977ML.E.K.), 543 (II.Selim ML.), 602 (990 E. ML.), 621 (994 ML.), 656 (III.Murad E.), 710 (1019 As.), 950 (1222 ML.), 962 (1289), 964 (1300), 998 (932 E.K.), 1034 (Ts.T.) 42 (II.Bayezid ML.) 295 (963 T.) 82 (I.Selim T.E.), 130 (932 ML.E.), 492 (978 ML.E.), 539 (II.Selim ML.E.), 566 (II.Selim ?), 992 (Ts. As.) 1002 (964 ML.K.) 634 (1000 ML.) 352 (972 ML.T.) 391 (Kanun T.) 391 (Kanun T.), 564 (Ts.ML.K.), 1052 (Tz.ML.E.), 116 (929 T.), 425 (Kanun T.), Tar Tail Takpr Taoz Tatarck imontornya

ira irvan uayib umnu uregel Taberiye Tabtab Taife Talas Taman Tanrda (Karagz) Yrkleri Tansekan Taraklborlu

am

am

amard ehir (Ruha)

ehirky

Tarsus

ehrizor emiklo ervin etrer eyzer ile

630 (999 ML.E.), 733 (I.Ahmed ML.E.) 400 (953 ML.E.), 632 (999 ML.E.K.), 1030 (Ts. T.) 353 (973 T.), 505 (978 T.), 636 (999 ML.), 563 (Ts. ML.K.), 659 Ts. T.), 665 (III.Murad ML.), 676 (988 ML.K.), 1030 (959 T.) 800 (1080 ML.) 606 (991 T.) 199 (937-947 E.) 126 (931 ML.), 382 (Kanun ML.E.), 416 (Kanun ML.As.), 597 (989 E.K.) 837 (1104 T.), (Kars) 559 (II.Selim ML.E.) 902 (1140 ML.) 117 (929 ML.E.K.) 802 (1082 E.) 214 (949 ML.E.K.) 230 (950 As.), 303 (964 As.), 614 (992 As.), 631 (999 As.), 774 (1051 As.) 912 (III.Ahmed ML.) 783 (1055 T.E.) 69 (925 ML K.), 221 (950 T.), 227 (950 T.), 229 (950 ML.), 450 (Kanun ML.K.), 696 (1012 T.), 840 (1105 T.), 969 (932 ML.E.), 988 (Ts. ML.E.), 1067 (Ts. ML.) 769 (III.Murad T.) 44 (Ts.ML.), 149 (935 ML.E.) 327 (968 ML.E.), 456 (Kanun E.) 434 (Kanun ML.E.), 702 (III.Meh. ML.K.) 151 (935 S.), 220 (949 T.), 992 (Ts.As.)

169

sayfa

Tatarpazar

Tebriz

Tedmr Teke

Teke

Tekfurda

Tekfurgl Tekman Tekrit Telba'r Tenun Tercan Tercil

Tmvar

Trhala

224 (950 As.), 354 (973 As.) 245 (940-953 As.), 645 (III.Murad ML.), 668 (III.Murad T.), 710 (1019 As.), 904 (1140 ML.), 908 (III.Ahmed ML.), 1005 (Ts. Dahiliye) 491 (977 ML.) 14 (Fatih ML.), 07 (927 T.), 166 (937 ML.E.K.), 241 (952 ML.), 321 (As.), 466 (976 (As.), 624 (994 As.), 786 (1065 As.), 841 (1105 T.), 844 (1105 T.), 851 (1106 T.), 893 (1237Dahiliye) 172 (938 (As.), 185 (943 E.), 210 (947 E.), 799 (1080-1082 As.) 816 (1097-1098 Tapu) 626 m.(995 ML.As.) 872 (1123 ML.) 660 (III.Murad ML. E.K.) 231 (950 T.), 1053 (Ts.?) 352 (972 ML.T.) 150 (935 T.), 199 (937-947 E.) 134 (932 T.), 208 (947 T.), 764 (1045 T.) 290 (962 ML.), 298 (963 T.), 364 (974 ML.K.), 365 (974 T. Snrnme K.) 36 (? ML.E.), 44 (Ts.ML.), 101 (927 T.), 105 (927 ML.), 108 (928-937 ML.), 198 (946 T.As.), 225 (950 As.), 367 (Kanun Dah.), 453 (Kanun E.), 664 (III.Murad T.), 695 (1010 ML.E.), 786 (1065 As.),

836 (1065 As.), 924 (1157 T.) Trhala Tatarlar Trnova 252 (950 As.) 224 (950 As.), 354 (973 As.), 597 (989 E.K.) 897 (1140 ML.), 900 (1140 ML.E.), 953 (1224-1229 T.) 975 (Ts. ML.) 352 (972 ML.T.) I/Im. (855-857 ?), 87 (Kanun ML.), 148 (935 ML.), 414 (Kanun ML.), 1080 (Ts.) 495 (978 ML.E.) 2 (859 ML.), 15 (II.Mehmed T.E.), 19 (890 ML.E.), 79 (926 ML.), 85 (I.Selim T.), 287 (961 ML.E.), 339 (970 T.), 387 (Kanun ML.), 772 (1052 Dahiliye), 799 (1080-1082 As.) 593 (988 ML.E.K.) 1051 (Ts.ML.) 670 (III.Murad E.) 1048 (Ts. ML.) 327 (968 ML.E.), 456 (Kanun E.) 1035 (Ts. ML.) 453 (Kanun E.), 1033 (Ts.E.) 253 (954 T.), 656 (III.Murad E.), 998 (932 E.K.) 68 (925 ML.K.), 372 (Kanun ML. E.K.), 380 (Kanun T.), 421 (Kanun T.), 513 (979 ML.K.), 548 (II.Selim T.E.), 767 (1048 ML.), 1017 (Ts.ML.) 52 (921 ML.), 53 (921-939 T.), 84 (I.Selim ML.), 183 (943 -944 T.), 190 (944 T.), 288 (961 ML.E. K.), 442 (Kanun ML.), 613 (992T.),

Tiflis Tikve Timu

Tire

Tirgovite

Tokad

Tolna Tonuzlu Topkap Topolin Toragan Tortum Toyhisar Trablus

Trablusam

Trabzon

Trabzon

170

sayfa

Trepolie Tur Turgut Turgutili Turhal Tuzhisar Tuzla Ula Ulubat Uluky Ustrumca

710 (1019 As.), 920 (1150 ML.) 605 (991 ML.E.), 876 (1127 ML.) 617 (993 T.), 634 (1000 ML.) 634 (1000 ML.), 1061 (Ts.ML.) 334 (969 As.) 79 (926 ML.), 339 (970 T.) 802 (1082 E.) 453 (Kanun E.) 69 (925 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.) 453 (Kanun E.) 6 (Ts.ML.T.) 74 (925 T.), 141 (934 T.), 523 (980 T.As.) 698 (IV.Mehmed ML. E.K.), 794 (1075 E.), 1037 (Ts.ML.) 1048 (Ts.ML.), 1056 (Ts.ML.) 769 (III.Murad T.) 455 (Kanun ML.E.) 384 (Kanun T.) 46 (II.Bayezid ML.), 161 (937 T.E.), 455 (Kanun ML.E.) 702 (III.Meh. ML.K.) 4 (881 ML.), 16m (II.Meh. ML.E.), 73 (921-925 T.E.), 217 (949 T.) 224 (950 As.), 232 (951 ML.E.), 354 (973 As.), 924 (1157 T.) 20 (890 ML.E.), 116 (929 T.), 262 (955 (E. K.), 817 (1097 Tapu) 109 (928 ML.), 110 (928 ML.K.), 228 (950 ML.K.), 450 (Kanun ML.K.), 530 (981 ML.K.), 617 (993 T.), 786 (1065 As.), 963 (1291), 969 (932 ML.E.),

zitsa Va Valpova

Van

Varad Varadin Varna Venedik Verende Vlk

Uyvar

Uzie Uzun lgn nye rgb re

Vidin

Vinmah Viranehir Virian (Verian) Visoka Viegrad

998 (932 E.K.), 1023 (Ts.ML.K.) 144 (934 ML.K.) 314 (966 -67 ML.), 410 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML.) 144 (934 ML.K.), 316 (967 ML.K.) 313 (966 T.), 639 (1001 ML.), 645 (III.Murad ML.), 730 (I.Ahmed T.), 739 (1030 As.T.), 818 (1147 -1153 T.) 792 (1072, ML.E.), 795 (1075 T.) 437 (Kanun ML.) 215 (949 T.) 80 (I.Selim ML.K.), 499 (978 ML.) 699 (III.Meh. T.E.) (Gence) 2m. (859 T.) 160 (937 T.), 514 (979 ML.), 625 (994 As.), 880 (1128 ML.), 1074 (Ts. ?) 462 (975 E.) 86 (I.Selim T.) 529 (981 T.) 211 (948 ML.E.K.) 211 (948 ML.E.K.), 314 (966-967 ML.), 410 (Kanun ML.), 449 (Kanun ML.) 185 (943 E.), 194 (946 ML.K.), 206 (947 As.), 210 (947 E.) 226 (950 As.K.), 274 (958 ML.), 286 (960 E.), 299 (963 As.), 303 (964 As.), 370 (Kanun ML.E.K.), 541 (II.Selim ?), 705 (1017 As.), 721 (1022 As.), 847 (1105 T.), 956 (1238 T.) 9 (Fatih ML.), 11 (Fatih T.),

skb

skb skdar

Vize

zeyir (zer-ili)

Vultrn

171

sayfa

Vulkain Yamurderesi Yahikargn Yalak Yalakbd

Yanbolu

Yanova Yanova

Yanya

Yanyalu Esnek Yarhisar

Yenice

Yenice Zara Yenicehisar Yenice-i Karasu

22 (892 T.), 133 (932 ML.K.), 234 (951 (ML.K.), 377 (Kanun T.), 977 (Ts.T.), 1048 (Ts.ML.) 70 (925 Ml.E.), 433 (Kanun ML.E.) 154 (936 T.) 247 (953 As.) 295 (963 T.) 116 (929 T.), 630 (999 ML.E.), 733 (I.Ahmed ML.E.) 126 (931 ML.), 224 (950 As.), 230 (950 As.), 354 (973 As.), 382 (Kanun ML.E.), 597 (959 E.K.), 614 (992 As. K.), 766 (1046 T.), 992 (Ts.As.) 133 (932 ML.K.), 578 (987 ML. K.), 679 (III.Murad T.) 99 (926 ML.As. E.K.), 350 (Kanun ML. E.K.), 586 (987 (ML.As.E.), 786 (1065 As.), 944 (1214 ML.) 62 (923-937 T.) 246 (953 As.) 7 (883 Fatih), 44 (Ts.ML.), 116 (929 (T.), 143 (934 T.E.), 198 (946 T.As.), 782 (1054 T.) 26 (895 ML.), 172 (938 As.), 382 (Kanun ML.E.), 643 (1003 As.) 89 (I.Selim T.) 70 (925 ML.E.) 70 (925 ML.), 424 (Kanun ML. E.K.), 433 (Kanun ML.E.), 723 (1022 ML.E.), 736(1028 As.), 1058(Ts.ML.) 262 (955 E.K.), 604 (991 T. ML.K.) 211 (948 ML.E.K.),

Yeniehir

Ylanluca Yldz Yoncalu Yoros Yoros Yund Yregir Zablana Zagor Zagorye Zaanospaa Zara Zara-i Eskihisar Zalim Zamant Zartana Zarviin Zengicik Zenkbd Zernia Zeytun Zihne (Selanik)

597 (989 E.K.), 36 (? ML.E.), 105 (927 ML.), 108 (928-937 ML.), 148 (935 ML.), 225 (950 As.), 246 (953 As.), 339 (970 T.), 786 (1065 As.) 198 (946 T.As.) 339 (970 T.) 589 (988 As.) 116 (929 T.), 425 (Kanun T.), 630 (999 ML.E.), 732 (I.Ahmed T.) 733 (I.Ahmed ML.E.) 930 (1165 E.) 254 (954 ML.K.), 450 ( Kanun ML.K.) 161 (937 T.E.) 944 (1212 Tapu) 1048 (Ts.ML.) 732 (I.Ahmed T.) 138 (934 (T. E.) 126 (931 ML.), 382 (Kanun ML.E.) 1002 (? ML.K.) 124 (931 T.) 878 (1127 ML.) 1043 (Ts. ML.) 455 (Kanun ML.E.) 1002 (? ML.K.) 133 (932 ML.K.) 402 (Kanun ML.E.K.) 7 (883 Fatih), 70 (925 ML.E.), 143 (934 T.E.), 403 (Kanun ML.E.), 723 (1022 ML.E.), 15 (II.Mehmed T.E.), 339 (970 T.) 416 (Kanun ML.As.), 452 (Kanun ML.) 124 (931 T.), 313 (966 T.), 326 (968 T.), 402 (Kanun ML.E.K.), 758 (1042-1043 T.), 998 (932 E.K.)

Zile Zitovi

Yenice-i Vardar

Yeniil Yenipazar

Zlkadriye

172

sayfa

305 (965 T.)

173

sayfa

2. TMAR RUZNAME (TMAR VE ZEMET TEVCH) DEFTERLER88

Timar; her hangi bir toprak parasnn veya birden fazla toprak paralarnn senede 20.000 akeden az olan gelir miktarnn muayyen bir vazife ve hizmet karlnda ve belli artlarla bir ahsa mnferiden veya birden fazla kimseye mtereken tahsisi hakknda kullanlan bir tabirdir. Osmanllarda timar sahibi, kendisine tahsis olunan arazinin rsm- eriyesini tamamen ve rsm- rfiyeden teklif ksmn timarn nevine gre eyaletin kanunnmesinde tasrih olunan miktarda alrd. Sefere giderse yannda yllk geliri nispetinde silahl ve iyi yetimi cebel denilen svari askeri getirirdi. Timar sahipleri, her eyalette bulunan ve o eyaletin tahrir defterine gre timarlara ait her eit mal ileri tedvir eden kimselerdir. Bunlar, mir topraklar devlet namna tasarruf ederler ve shib-i arz diye anlrlard. Kyly himaye etmek, ona daha iyi artlar temin ederek topraa arzuyla balamak ve ziraati gelitirmek timar sahibinin kendi menfaati icab idi. Zemet; geliri 20.000 ile 100.000 ake arasnda olan toprak dirliidir. Zemetin senelik geliri 50.000 akeden yukar ise, buna ar zemet denirdi. Bir timar sahibi, terakki elde ederek zemete ykselebildii gibi yksek ulfeli bir ok hizmet sahiplerine dirlik verildii zaman zemet tevcih olunurdu. Devlet merkezinde muhtelif hizmetlerde alan zemet sahipleri de mevcuttu. Bir zemet sahibi, sefer zamannda yllk gelirinin ilk 5.000 akesinden sonra, her 5.000 ake iin bir cebel gtrrd. Bir zemet mnhal olunca, timarlara ayrlmas katiyen ciz olmayp, gene zemet olarak tevcih olunurdu. (Ancak bu tezkireli zemet iindi). Zemetlerin hepsi serbestti. Yani rsm- rfiye ve rsm- eriyesinin hepsini zemet sahibi alr ve sancakbeyi ile subalar mdahale etmezlerdi. Umumiyetle timar sipahilere; zemet orta derecedeki memurlara; has ise hkmdar, vezir, beylerbeyi gibi yksek kademedeki devlet adamlarna verilirdi. Bu tevchta ait kaytlar Defterhne'de tutulur ve "Ruzname" ad verilen defterlere kaydolunurdu. Timar ruzname defteri iki tahrir arasndaki gnlk muamelt ihtiva ederdi. Tevcih, nakil, terfi, becayi gibi sebeplerle hazrlanan timar beratlar gn gnne bu defterlere kaydedilmitir. Ruzname Defterleri, bilhassa devletin ilk

88 Timar Ruzname Defterleri hakknda daha geni bilgi iin bkz. Erhan AFYONCU, "Osmanl Devlet Tekilatnda Defterhne-i mire (XVI.-XVIII. Yzyllar)", Marmara . Trkiyat Aratrmalar Enstits, stanbul 1997, s. 27-30. Baslmam doktora tezi.

174

sayfa

dnemlerinden itibaren yaplan tevcihlere ait olmalar ve vilayet vilayet ayrlm bulunmalar dolaysyla ok nemlidir. Defterhne'nin gnlk muameltyla ilgili tutulan bu defterler, Defterhne'nin ve dolaysyla timar sisteminin en nemli kaynaklardr. Timar almaya hak kazanm kiinin berat alabilmesi iin Defterhne tarafndan verilen tezkire sretlerini ihtiva ederler. Bu defterler timarlarla ilgili en son bilgileri ihtiva ettiinden timar sisteminin kontrol asndan son derece ehemmiyetlidir. Timar ruzname defterleri timar sistemine paralel olarak ok erken tarihlerde tutulmaya balanm olmaldr. Fakat elimizde en erken tarihli defter II. Bayezid devrine aittir. Bu defterler timar sisteminin sona ermesine kadar kullanlmlardr. Erken tarihli timar ruzname defterleri ok geni sahalar ve bir ka yl ihtiva ederken, timar sisteminin gelimesi ile birlikte daha dar blgelere gre hazrlanmlardr. Genellikle bir yla ait olup bir eyalete bal sancaklarn tezkireleri ayr czler ierisinde bir defter haline getirilmitir. Timarl sipahi saysnn ok fazla olduu sancaklar yl yl mstakil defterler olmulardr. Bazen de bir ka sancan bir yllk tezkireleri bir defter olmutur. Timarl sipahilerin haricindeki mustahfz ve bazdar gibi timar tasarruf eden zel grevlilere ait tezkireler ya timar ruzname defterlerinin sonuna kaydedilir, ya da mstakil defterler halinde olurdu. Timar ruzname defterlerinin kapaklarnda defterin ait olduu blgenin ismi, yl ve o dnemdeki defter emininin isminin yazl olduu bir etiket bulunurdu. Defterlerdeki timar tezkirelerinin kayd ise u ekildeydi: Timarn ait olduu blgeyi (nahiye ve bal olduu sanca) gsteren baln altnda timar sahibinin ismi ve timarn intikal ekli "an-tahvl-i ..." eklinde yazldr. Bunun altnda timarn gelirini oluturan yerlerin isimleri, hsllar ve genel yekn yer almaktadr. Daha sonra timarn verili aamalarn anlatan izahat ile tezkirenin verildii tarih kaytldr. 982 ve 983 numaral "Timar ve Zemet Tevcihi ve Yoklama Defterleri (Ruzname) Kataloglar"nda 1-768 ve 769-2232 genel numaralarda kaytl bu defterler H. 923-1251/M. 1517-1836 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, toplam 2.231 adettir.
Katalog Genel No 982 983 Genel Sra No 1-768 769-2232 Tasnifin (Fonun) Kodu Timar ve Zemet Tevcihi Defterleri Tarih Hicr 923 - 1073 953 - 1251 Milad 1517 - 1663 1546 - 1836 Defter Adedi 768 1.463 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Ayrca "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"nda da timar ruzname defterleri bulunmaktadr.

175

sayfa

II. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE MTEFERRK KONULU DEFTERLER

Bb- Defter, Osmanl Devleti'nin btn mal ilerini yrten kuruluun addr. Osmanl resm terminolojisinde Bb- Defter olarak anlan "Defterdarlk" messesesinin ne zaman kurulduu hakknda kesin bilgi bulunmamakla birlikte89 XIV. yzylda kurulduu sylenebilir. Fatih Kanunnmesi'nde defterdarn vazife ve selhiyetleri, terifattaki yeri tespit edilmi olduuna gre XV. yzyl ortalarnda tamamen ekillenmi olduu aktr90. Bb- Defter'nin en byk miri "Badefterdar" veya "kk- evvel Defterdar" denilen zatt. Kendisinden sonra "Anadolu Defterdar" gelir ve Anadolu'ya ait mal ilerle megul olurdu. Sonra sra ile, "kk- san Defterdar" Anadolu yallaryla Rumeli ve stanbul'a ait ilere, "kk- slis Defterdar" ise Tuna sahilleri blgesine ait ilere bakarlard. Yalnz Nizam- Cedd devrinde bir de "kk- rbi Defterdar" vard ki kendisine bu askerin masraflarn karlayan rad- Cedd Haznesi'yle megul olmak vazifesi verilmiti. Ayrca her vilayette bulunduklar yere gre bu defterdarlarn birine bal bulunan kenar defterdarlar vard. Bunlardan sonra gelen Bb- Defter'nin byk mirleri btn maliye hesaplarn kontrolle vazifeli ve bugnk Saytay'n vazifesini gren Bamuhasebe Kalemi'nin miri olan "Bamuhasebeci" veya Muhasebe-i Evvel ve Hazne-i mire Dairesi'nin miri olan "Byk Ruznameci" veya "Ruzname-i Evvel"di. Maliye'nin btn kalemleri XVI. yzylda drde ayrlmt. Bir ksm dorudan doruya Badefterdarla, brleri Hazne-i mire Dairesi'ne, Anadolu Defterdarl'na, kk- san Defterdarl'na balydlar. Bamuhasebe tekilat XVII. yzylda kurulmu ve mevcut kalemlerin bir ksm buraya balanm, yine buraya bal baz kalemler kurulmutur. XVIII. yzylda ise, ihtiyaca gre eski kalemler yeniden ubelere ayrlm ve bir ksm da yeni kalemler kurulmutu. Bb- Defter'nin kalemleri u isimlerle anlrd: 1. Dorudan doruya Badefterdarla bal olanlar: Bamuktaa veya Muktaa- Evvel Kalemi, Muktaa-i San Kalemi, Mevkufat Kalemi, Varidat Kalemi, Kale Tezkirecisi Kalemi, Tezkire-i Ahkm- Rumeli Kalemi, Babakkulu Kalemi.
89 Erhan AFYONCU, "Defterhne", DA., c. IX, s. 100. 90 Mbahat S. KTKOLU, "Defterdar", DA., c. IX, s. 95.

176

sayfa

2. Hazne-i mire Dairesi'ne bal olanlar: Byk Ruzname veya Ruzname-i Evvel Kalemi, Kk Ruzname veya Ruzname-i San Kalemi, Muhasebe-i Anadolu Kalemi, Mukabele Kalemi. Anadolu Kalemi'ne bal olanlar: Muktaa- Evvel-i Anadolu Kalemi, Muktaa- San Anadolu Kalemi, Muktaa- Slis-i Anadolu Kalemi, Mevkuft- Anadolu Kalemi, Tezkire-i Ahkm- Anadolu Kalemi. 3. kk- San Defterdarl'na bal olanlar: Muktaa- Evvel Kalemi, Muktaa- San Kalemi, Muktaa-i Slis Kalemi, Tezkire-i Ahkm Kalemi, Kale Tezkirecisi Kalemi. 4. Bamuhasebe'ye bal olanlar: Arpa, Tersane, Zahire ve Nzul, Tophne, Matbh, Baruthne emanetleri ve Kasapbalk'la Malikne, Zimmet ve Muhalleft halifelikleri. 5. XVIII. yzylda mevcut bulunan dier kalemler: Harameyn Muhasebesi Kalemi, Harameyn Muktaas Kalemi, Svari Mukabelesi Kalemi, Sipah Kalemi, Evmir-i Maliye Kalemi ve buna bal Piskopos Halifelii Kalemi, Cizye Muhasebesi Kalemi, Kk Evkf Kalemi, Byk Kale Kalemi, Kk Kale Kalemi, Haslar Muktaas Kalemi, Maden Kalemi, Salyne Kalemi, Bursa Muktaas Kalemi, Avlonya ve Arboz Muktaalar Kalemi, Kefe Muktaas Kalemi, Mektub-i Defter Kalemi, Tarihi Kalemi, Mevkufat Kalemi'ne bal olmak zere Kalemiye Dairesi, Ganem Kitbeti ve Menzil Halifelii kalemleri91. Bb- Defter tekilat baz gelimeler gstererek Tanzimat dneminde "Maliye Nezareti"ne dnmtr.

A. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER

1. ANADOLU MUHASEBES KALEM DEFTERLER (D.AMH.)
91 SERTOLU, a.g.e., s. 27-28.

177

sayfa

Sultanlar, vezirler ve dier baz ahslara ait, Anadolu'daki vakflarn tevliyet, cibayet, kitbet, immet, hitabet ve benzeri hususlara ve bunlarn teferruatna bakmak, dugyn, huddmn ve sdt- kirm cemaatlerinin maalarnn muhtelif yerlerden alnarak denmesini salamakla grevliydi. Ayrca Erzurum Kalesi hari Anadolu'daki kalelerin yllk muhasebeleriyle Anadolu beylerbeyileri tarafndan tevcih olunan timarlarn tezkirelerinin tetkiki ve beratlarn vermek de bu kalemin grevleri arasndayd. Aadaki izelgede, iki ayr katalogda yer alan Anadolu Muhasebesi Kalemi Defterleri verilmitir. izelgede yer alan defterlerin yansra yine Kmil Kepeci Tasnifi Katalou'nda Anadolu Muhasebesi Kalemi bal altnda bal birim olarak stanbul Gmr, Bursa Mizan- Harri, Edirne Gmr Ttn ve Kahve Rsmu balklar altnda defterler kaydolunmutur.
Katalog Genel No 986 629 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.AMH.) Genel Numara Sras 4093-4240, 7533 24519-25362 Tarih Hicr 1084 - 1282 989 - 1257 Milad 1673 - 1865 1581 - 1841 Defter Adedi 149 844 Katalog Tertibi Analitik Envanter

2. ASKR- MANSRE KALEM DEFTERLER (D.ASM.)

Askir-i Mansre, II. Mahmud'un, Yenieri Oca'n kaldrd H. 1241/M. 1826 senesinde onun yerine kurduu muntazam ordunun addr. lk defa stanbul'da "tertib" adyla ve sekiz alay olarak tekil olunmutur. Bu sekiz alayn ikisi Serasker Kaps'nda, alts da Davudpaa ve skdar'daki baraka ve klalarda kalmaktayd. Tekilat "serasker" nvann tayan birisinin kumandasna verildii gibi, stanbul'un inzibat ilerine nezaret de ona havale edilmiti. Bu sekiz tertibin umumuna "babinba" nvanyla bir mir tayin edilmi, her tertibin mirine de "binba" denmiti. Bu tertipler onbe ble taksim edilmiti. H. 1243/M. 1828 ylndan sonra yeni bir deiiklik yaplarak tertip yerine alay, saf yerine blk tabirleri kullanlmaya balanm, her alay da sekizer blkl taburdan olumaya balamt. Babinbalk lavedilerek her alayn kumandas "miralay" nvann tayan bir byk zabite, her taburun kumandas da bir binbaya verilmiti. Blkler ise "yzba"larn kumandasnda braklmt.

178

sayfa

Alaylarn merkezi stanbul ve skdar olmak zere "hssa" ve "mansre" adyla iki ksma ayrlmt. Bu ekilde tekilat oluturulan ordunun daha sonra btn yurtta tekilatlanmasn tamamlad, redif ve ihtiyat askeri yazm ve temini ile ilgili ilemleri de yrtt bilinmektedir.

a. "Bamuhasebe Kalemi Defterleri Kataloglar"ndaki Askir-i Mansre Defterleri Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Defter Kataloglar'ndan ancak IV, V ve VI. ciltlerde Askir-i Mansre ile ilgili defterlere tesadf edilmitir. Bu kataloglardaki Askir-i Mansre konulu defterlerin dkm u ekildedir: 2.000 defterden mteekkil olan IV. Kataloun 36 defteri, V. Kataloun 1.142 defterinden 5'i, VI. Kataloun 1.523 defterinden 33 adedi Askir-i Mansre konuludur.
IV. Katalog (D.BM.) (Katalog Genel No: 599) 9262 9374 9419 9427 9442 9476 9482 9483 9525 9528 9532 9548 9556 9569 9582 9592 9599 9603 9607 9612 9625 9629 9630 9652 9665 9673 9688 9699 9701 9706 9709 9743 9746 9760/A 9762 9775 V. Katalog(D.BM.) (Katalog Genel No: 600) 9820 10056 10266 9825 10077 10267 9832 10081 10271 9846 10009 10278 9864 10015 10315 9849 10132 10362 9878 10136 10365 9951 10139 10366 9956 10146 10378 9965 10147 10388 9968 10151 10392 9969 10156 10419 9973 10157 10437 9977 10167 10451 9992 10171 10452 10012 10178 10455 10014 10232 10471 10015 10234 10479 VI. Katalog (D.BM.) (Katalog Genel No: 601 42013 42017 42018 42019 42020 42026 42028 42035 42044 42065 42071 42072 42074 42095 42115 42118 42126 42144 42155 42159 42165 42167 42168 42175 42196 42201 42202 42238 42241 42264 42271 42272 42278

b. "Masrift- Muhasebe Kalemi Defterleri Kataloglar"ndaki Askir-i Mansre Defterleri

179

sayfa

Masrift- Muhasebe Defterleri Katalou'nda aratrmaclarn Askir-i Mansre hakkndaki bilgiyi u ekilde temin etmeleri mmkndr. Bilindii zere Masrift Defterleri kronolojik olarak ve zetleri karlarak kataloglara geirilmilerdir. Eer aratrmacnn elinde, aratrd zaman dilimi hakknda bir kayt mevcut ise kronolojik olarak dizili Masrift Defterleri kataloglarnda o zaman dilimine denk den ksmlara bakmas gerekir (Bkz. Katalog Genel No: 498-507). Yine aratrmac Askir-i Mansre'yi yekn olarak incelemek istiyor ise kataloglarn yaklak olarak yzde otuzunu tekil eden bu defterlere ait kaytlar taramas gerekmektedir.

3. AVLONYA GMR VE AVLONYA KALEMLERNE AT DEFTERLER (D. AVG.)

MUKTAASI

Bu kalem Avlonya ve Ariboz muktaalar ile Teselya blgesindeki baz muktaalarn gelirlerini denetlemek ve dier ilemlerini yapmakla grevliydi. Baz kaynaklarda H. 1162/M. 1748 tarihinde Bursa Muktaas ile birletirildii belirtilmektedir. Avlonya Gmr ve Avlonya Muktaas Kalemlerine ait defterlerin dkm yledir.
Katalog Genel No 986 621 Genel Numara Sras Tarih Hicr Milad 1770 - 1786 1583 - 1836

Tasnifin (Kataloun) Ad

Defter Adedi 3 64

Katalog Tertibi

Kmil Kepeci Tasnifi Kat. 5278-5280 1184 - 1201 (Avlonya Muktaas) Bb- Defter Defter 24455-24518-A 991 - 1252 Katalou (D.AVG.)

Analitik Envanter

4. BABAKIKULU KALEM DEFTERLER (D.BB.)

Bir ad da "Ser-gulm-i Bak" olan bu kalemin ne zaman kurulduu tam olarak bilinmemektedir. Yavuz Sultan Selim zamannda ihdas edildii belirtilmekle birlikte bu husus her hangi bir kaynaa dayandrlmamaktadr. Ancak Defterdarln bnyesinde byle bir ii yapan grevlinin bulunmas mmkn ise de bunun bir daire eklinde teekkl muhtemelen XVI. yzyln ikinci yarsndan itibaren olmutur.

180

sayfa

Babakkulu, defterdarn icraat ve tahsilatta grevlendirdii icra memurlarnn banda gelmekteydi. Hazne'ye borcu olup demeyenleri hapis ve tazyik ile tahsilat yapard. Bundan dolay, Maliye'ye borcu olanlar babakkulu hapishnesinde tutuklu bulunurlard. Emrinde alanlara bakkulu denirdi. Ayrca Babakkulu, Defterdarlk ile halk arasndaki her hangi bir vergi tahsildar sfatyla, Maliye namna iddia makam olarak bulunurdu. Bu mahkemelerde daha ok len mltezimlerin zimmetinde kalan mallar ve msadere sebebiyle mallarna el konulanlarn dvalar grlrd. Vefat eden baz zengin ahslarn geride braktklar mallarn tespiti ve gizlenenlerin bulundurulmas iinde de Babakkulu grevlendirilebilirdi. Yine Rumeli kazaskerinin defterdar nezdindeki mir ktibi denilen memuru ile birlikte istinf ve temyize tbi olmayan mal dvalarn hallederdi. XVII. yzyla ait kaytlara gre merkezdeki bu memuriyetten baka taradaki defterdarlarn emrinde alan bakkullar da vard. Babakkullar, aylk olarak topladklar haslat ve masraflarn gsterir bir defter tutard. Bu defterde haslat dkm yapld gibi Babakkulu Dairesi'nden maa alanlar da masraf blmnde gsterilirdi. Babakkulluu H. 1249/M. 1833 tarihinde Cizye Babakkulluu ile birletirilmi ve Tanzimat'n ilanndan bir ka yl evvel kaldrlmtr. Tanzimat'tan sonra ise bu vazife Maliye Mfettilii tarafndan yrtlmtr. Babakkulu Kalemi'ne ait defterlerin dkm yledir.
Katalog Genel No 986 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.BB.) Genel Numara Sras 679-681 26416-26560 Tarih Hicr 1216 - 1235 982 - 1255 Milad 1801 - 1819 1574 - 1839 Defter Adedi 3 145 Katalog Tertibi Analitik Envanter

5. BAMUHASEBE KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER (D.BM.)

Osmanl maliyesinin en mhim kalemi Bamuhasebe kalemi olup XVII. yzyl balarnda ihds olunmutur. Mal hesaplar kontrolle vazifeli kalemlerin bir araya getirilip mesul bir mire balanmasyle meydana gelmitir92. Buna "Muhasebe-i

92 Dndar GNDAY, Ariv Belgelerinde Siyakat Yazs zellikleri ve Divn Rakamlar, Ankara 1974, s. 208.

181

sayfa

Evvel" veya "Mlikne Kalemi" de denmektedir. Grevi, bugnk Saytay'dan farkszd. Devletin btn irad, masraf ve muktaalarnn kaytlar bu kalemde olmakla beraber Darphne, Matbh, Tersne ve Arpa Eminlikleri, Baruthne ve Nzl Emnetleri, Kasabbalk ve Bina Emni hesaplar da burada grlp tetkik olunurdu93. Mlikne Halifesi buraya bal olduu gibi yukarda ismi geen eminliklerle dier mal kalemlerden Harameyn, Cebehne, Tophne Arabaclar ve adr levzmtnn masraflar iin de oralara, yine bu daireden ktipler tyin olunurdu. Vilayetlerin vergi hesaplarnn, hudut muhafzlarnn hesap defterlerinin tutulmas ve saklanmas, yine bu kaleme gnderilen hesap pusulalarnn tefti ve gz altnda bulundurulmas gibi iler de bu kalemin sorumluluundayd. Zimmet Kalemi ve bunun mdr olan Zimmet Halifesi ile Muhalleft Dairesi de Bamuhasebe'ye balyd94. Osmanl Devleti'nin btn irad ve masraflarnn kaytlarnn tutulup bakld ve bu kaytlarn muhafaza edildii kalem olan Bamuhasebe Kalemi'nin grevlerini ayrca maddeler hlinde u ekilde zikredebiliriz95: 1. Ankara'dan itibaren Gney Anadolu, Suriye, Mezopotamya (Kilis, eyhlu, Aras, Mardin ve havalisi hari). 2. Tophne-i mire, Tersne-i mire, Darphne-i mire, Matbh- mire, stabl- mire ileri. 3. Cebel ve gedik bedelleri ile dyn ileri, btn muhalleft (evkf hari). 4. Mlikne beratlar, nev-mslim kisve bahalar, mehterhne, adrclk, saraciye ve tereke ileri. 5. Bozulus ve Danimentli Trkmenleri ileri, Kasabbalk ileri. 6. Umum masraflardan arta kalan para ve suba ileriyle demirba ileri. 7. Baz yerlerin haydutluk yapmayacaklarna dair verdikleri taahht akeleri (nezir akesi) ileri, timar gedii bedelleri, mehter, mahzar, hkkm, hassa mumcubalar, arpa emini, ktba, tahtiravancba, ser ve penikli ileri. 8. Ocaklk beratnn ve mlknme-i hmayn mezat kimesinin verilmesi.
93 Mesude ORBACIOLU, "Osmanl Devlet Tekilatnda Mevcut Kalemler ve Grevleri" Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri, stanbul 1988, s. 74. 94 ORBACIOLU, a.g.m. 95 D. GNDAY, a.g.e., s. 208.

182

sayfa

a. Bamuhasebe Kalemi Defterleri Bamuhasebe verilmitir.

Katalog Genel No 986 596-601

Kalemi'ne

ait

defterlerin

bulunduu

kataloglar

aada

Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.BM.)

Genel Numara Sras 1670-1688, 2281-2408 6 cilt Katalog

Tarih Hicr 990 1255 961 - 1255 885 - 1269 Milad 1582 1839 1553 - 1839 1480 - 1853

Defter Adedi 19.128 12.471

Katalog Tertibi

Analitik Envanter

b. Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Birimlere Ait Defterler Bu defterler iki ayr katalogda yer almaktadrlar. ba. 986 Numaral "Kmil Kepeci Katalou"ndaki Bamuhasebe'ye Bal Birimlere Ait Defterler Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Halifeliklere Ait Defterler
Katalog Genel No Tasnifin (Kataloun) Ad Genel Numara Sras 2409 2410 180-207 5529 2411-2433 2434-2465 7532 3291-3297 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 1 1 28 1 23 33 1 8 Katalog Tertibi

Mlikne Halifelii 986

1168 1754 1210 1795 1078 1287 1667 1871 --887 - 1255 955 1251 1178 1021 - 1251 1473 - 1839 1548 1835 1764 1612 - 1835

Zimmet Halifelii Muhalleft Halifelii

Analitik Envan.

Bamuhasebe'ye Bal Emnetlere Ait Defterler

Katalog Genel No Tasnifin (Kataloun) Ad Arpa Emaneti Tersne Emaneti Zahire ve Nzl Emaneti Tophne Emaneti Matbh Emaneti Baruthne Emaneti Kasabbalk Kalemi Genel Numara Sras 5528-5563 5636-5778 5564-5594 4638-4724 7270-7381 6687-6710 7399-7411 Tarih Hicr 1061 - 1242 936 - 1266 1145 - 1272 1242 - 1265 873 - 1268 1129 - 1257 1106 - 1260 Milad 1650 - 1846 1529 - 1849 1732 - 1816 1826 - 1848 1468 - 1851 1616 - 1841 1694 - 1844 Defter Adedi 36 141 31 87 110 24 13 Katalog Tertibi

986

Analitik Envan.

183

sayfa

bb. 602-613 Numaral "Bamuhasebe Kataloglarndaki Bal Birimlere Ait Defterler

Kalemi

ve

Ek

Kodlar"

Bunlar balklar halinde katalog genel numaralar belirtilerek aada verilmitir. Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi ve Ek Kodlar (I. Cilt, Katalog Genel No: 602) - Matbh- mire (D.BM.MTE.): Saray mutfa yerinde kullanlr. Umum levzm mdrne "Matbh Emini" denilirdi. Matbh- mire'de her gn drt-bebin kiiyi doyuracak yemek hazrlanrd. Matbh- mire anbarlarnn her sene muhasebesi yaplarak erzak vesaire devredilirdi. Bu kalemde mbyaa, masraf, kiler, maa, ihracat defterleri gibi defterler tutulmaktayd96. Matbh- mire Defterleri H. 934-1253/M. 1528-1837 tarihleri arasnda, 1263 adet defterden mteekkildir. Ayrca 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 7270-7381 genel numaralarda kaytl H. 873-1268/M. 1468-1852 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 110 adet "Saray- Hmayn Matbh- mire ve Kiler Defteri" mevcuttur. - Ekmekiba (D.BM.ETM.): Ekmekiba saray erknnn ekmek ileriyle ilgilenirdi. Askerin ekmek tyinini iltizm suretiyle zerine alrd. Mteahhidlerin yaptklar yolsuzluklar zerine H. 1280 senesinde ekmek iinin levzm idaresince temini kararlatrldndan, ekmekibalk tarihe karmtr97. Ekmekiba Defterleri, H. 1106-1245/M. 1695-1829 tarihleri arasnda 29 adet defterden mteekkildir. - Kasabba98 (D.BM.KSB.): Kasabba, Saray mutfanda Endern Kilerbas'na bal olarak alan, Saray'n et ileri ve hayvan kesimi ile megul olan kasaplarn badr. Bunun dnda devlete ait vergi eklinde toplanan koyunlarn mera ve klklara tevzi ve gereken yerlere sevki de kasabbann grevlerindendi. Kasabba Kalemi, kasabbalarn yllk hesaplarn grrd. Kasabba Defterleri H. 1021-1266/M. 1612-1850 tarihleri arasnda 434 adet defterden mteekkildir.
96 PAKALIN, a.g.e., c. II, s. 416-417. 97 PAKALIN, a.g.e, c. I, s. 569. 98 SERTOLU, a.g.e, s. 179.

184

sayfa

- Buzcuba (D.BM.BZB.): Saray'a ve devlet erknna datlan kar ve buz miktarlarn gsteren defterler bu kod iinde yer almaktadr. Buzcuba Defterleri H. 1080-1241/M. 1669-1826 tarihleri arasnda 84 adet defterden mteekkildir. - Peksimet Emini (D.BM.PKS.): Donanma-y Hmayn'a, Yenierilere, Cebecilere, Askir-i Mansre'ye vesair asker birimlere ve bzen de ahali ve reayya datlmak zere piirilen peksimetlerle alkal defterler bu kod altnda toplanmtr. Bu defterlerde piirilecek peksimet iin gerekli malzemeler, bunlarn satn alnmas, piirilmesi, tanmas, peksimetin piirilme yeri, miktar ve kimlere ne kadar datld, nerelerde muhafaza edildii, bu ilemlere kimlerin mberet ettii, ne kadar masraf yapld ve bu mevzuyla alkal muhtelif malmat yer almaktadr. Peksimet Emini Defterleri, H. 1036-1244/M. 1627-1828 tarihleri arasnda 34 adet defterden mteekkildir. Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Birimlere Ait Defterler
Katalog Genel No Tasnifin (Kataloun) Ad Matbh- mire (D. BM. MTE.) Ekmekiba (D. BM. ETM.) Kasabba (D. BM. KSB.) Buzcuba (D. BM. BZB.) Peksimet Emini (D. BM. PKS.) K. Kepeci Tasnifi Saray- Hmayn Matbh- mire ve Kiler Defterleri Tarih Hicr Milad 934 - 1253 1528 - 1837 1106 - 1245 1695 - 1829 1021 - 1266 1612 - 1850 1080 - 1241 1669 - 1826 1036 - 1244 1627 - 1828 873 1268 1468 1852 Defter Adedi 1263 29 434 84 34 110 Katalog Tertibi

602

Analitik Envanter

986

Analitik Envanter

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (II. Cilt, Katalog Genel No: 603) Muhalleft Halifesi (D.BM.MHF.): Vazifesi, vris brakmadan lenlerin braktklar terekelerle msadere olunan emvle ait kayt vesair ilere ve hkmdara ait verset ilerine bakmakt99. Muhalleft Halifesi Defterleri, H. 1010-1254/M. 1601-1838 tarihleri arasndaki kaytlara ait 1381 adet defterden mteekkildir.
99 PAKALIN, a.g.e., c. II, s. 564-565; M. SERTOLU, a.g.e., s. 228.

185

sayfa

Katalog Genel No 603

Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Muhalleft Halifesi (D. BM. MHF.) Hicr 1110 - 1254 Milad 1601 - 1838

Defter Adedi 1.381

Katalog Tertibi Analitik Envanter

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (III. Cilt, Katalog Genel No: 604) - Emlk- Hmayn (D.BM.EMK.): Bu kodda genel olarak Emlk- Hmayn olan iftlik ve muktaalarn gelir kaytlarnn tutulduu defterler bulunmaktadr. H. 1185-1243/M. 1771-1827 tarihleri arasnda 15 adet defterden mteekkildir. - Mlikne Halifesi (D.BM.MLK.): Mlikne Halifesi, mir araziden kayd- hayat artyla iltizma verilen mliknelerin kontrolu ve hesaplarnn tutulmasyla vazifeliydi100. Bu kalemde ahkm, ilmuhaber ve evmir-i eriye kaytlar, mlikne ahkm ve berevt kaytlar, cls mnasebetiyle yenilenen berat kaytlar, muktaalarn satlmas ve alnan muaccelt miktarlar konularn ihtiva eden defterler bulunmaktadr. Mlikne Halifesi Defterleri, H. 1106-1254/M. 1695-1838 tarihleri arasnda 145 adet defterden mteekkildir. - Zimmet Halifesi (D.BM.ZMT.): Zimmet Halifesi Defterleri konu itibariyle ahs ve messeselerin zimmetlerinde bulunan devlet alacaklaryla ilgili kaytlar ihtiva etmektedir. Zimmet Halifesi sadece Bamuhasebe Kalemi'ne bal mal konulardaki zimmetlerle ilgilendiinden, dier maliye kalemlerinin bor-alacak kaytlar kendi kalemlerinde yer almaktadr. Zimmet Halifesi Defterleri, H. 1040-1262/M. 1631-1846 tarihleri arasnda 356 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No 604 Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Emlk- Hmayn (D. BM. EMK.) Mlikne Halifesi (D. BM. MLK.) Zimmet Halifesi (D. BM. ZMT.) Hicr 1185 - 1243 1106 - 1254 1040 - 1262 Milad 1771 - 1827 1695 - 1838 1631 - 1846 Defter Adedi 15 145 356 Katalog Tertibi Analitik Envanter

100 SERTOLU, a.g.e., s. 208.

186

sayfa

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (IV. Cilt, Katalog Genel No: 605) - Arpa Emini (D.BM.APE.): Saray'a ve devlet erknna mensup kiilerin at, katr, deve gibi binek ve koum hayvanlar ile Istabl- mire'de bulunan byk ve kkba hayvanlarn arpa, saman, yulaf, ot vesair yem tyintlar, masraflar, bunlarn tevzi ve yem karl olarak ilgili kiilere verilen cretler bu defterlere kaydedilirdi. Ayrca Istabl- mire'de bulunan raht takmlar ile ilgili defterler ve Istabl- mire'nin masraflarnn karlanmas iin eitli muktaa, cizye ve avrz gelirlerinden temin edilen meblalar gsterir defterler de bu kalem iinde yer almaktadr. Arpa Emini Defterleri, H. 1041-1253/M. 1632-1837 tarihleri arasnda 278 adet defterden mteekkildir. - Arabacba (D.BM.ARB.): Arabacba Defterleri'nde, ordunun ihtiyac olan muhtelif cins arabalarn eitli yerlerden temini ve mbyaas ile ilgili konular bulunmaktadr. Arabacba, Top Arabaclar Oca'nn en byk aas ve miri olup, kendisine "Ser-araba" de denirdi. Top Arabaclar Oca byk toplarn nakilleri iin tekil edilmi olup, stanbul'da Tophne'de bir imalthneleri, Ahrkaps'nda araba ve hayvanlarn durduu ahrlar, ehremini'de kendilerinin ikamet ettikleri klalar vard. Bu ser, H. 1076-1244/M. 1665-1828 tarihleri arasnda 23 adet defterden mteekkildir. - Srbnba (D.BM.SRB.): Padiahn develerine bakan teekkln banda bulunur. Deveciba demektir101. Srbnba Defterleri'nde, ordu iin toplanan, satn alnan ve kiralanan deve miktarlar ile ilgili konular bulunmaktadr. Bu ser, H. 1182-1231/M. 1768-1816 tarihleri arasnda 5 adet defterden mteekkildir. - Mekriciba (D.BM.MKB.): Mekriciba Defterleri'nde, ordudaki nakil ilerinde kullanlan hayvan ve vastalarla ilgili konular bulunmaktadr. Mekriciba Defterleri, H. 1136-1233/M. 1724-1818 tarihleri arasnda 5 adet defterden mteekkildir.
101 PAKALIN, a.g.e., c. III, s. 128.

187

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Arpa Emini (D. BM. APE.) Arabacba (D. BM. ARB.) Srbnba (D. BM. SRB.) Mekriciba (D. BM. MKB.) Hicr 1041 - 1253 1076 - 1244 1182 - 1231 1136 - 1233 Milad 1632 - 1837 1665 - 1828 1768 - 1816 1724 - 1818

Defter Adedi 278 23 5 5

Katalog Tertibi

605

Analitik Envanter

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (V. Cilt, Katalog Genel No: 606) - Kalyon Ktibi (D.BM.KLM.): Kalyon denilen harp gemilerindeki efradla, bunlarn ie ve aylklarn, kalyonlarn levzm hesaplarn tutard. Kendisine muavin olarak "Kalyonlar Halifesi" denilen bir memur ile bir de kalem heyeti vard102. Bu ser, H. 1117-1244/M. 1763-1828 tarihleri arasnda 43 adet defterden mteekkildir. - Tersne Zindan (D.BM.TRZ.): Deiik isimler tayan Tersne Zindan'nda, gemilerde krek ekmeye mahkum olan sulularla, ta gemilerinde ar ilere mahkm bulunanlar ve yine krek hizmetinde kullanlan sava esirleri bulunurdu. Kapkulu askerlerinden edebsizlik edenler de burada hapsedilirdi. Buras Kanun zamannda yaplm olup, zindaclarna "Vadriyan" denilirdi103. Tersne Zindan Defterleri H. 1058-1217/M. 1648-1802 tarihleri arasnda 1.068 adet defterden mteekkildir. - Tersne Emini (D.BM.TRE.): Tersne'nin mal ve idar ileriyle megul olan memurun nvandr. Tersne'nin ve gemilerin vridt ve masraf defterleriyle inaat, tamirat ve alm-satm ilerine bakard. Btn levzmat mbyaa ve ihzar ve depolarn eyalarn ve ayniyat defterlerini tetkik ve kontrol eyler, hlsa Tersne'ye taalluk eden btn irad ve masraf bunun nezaret ve vastasyla yaplrd. Kaptan Paa'nn denize knda kendine ait muameltta ona veklet ederdi104. Tersne Emini Defterleri H. 979-1253/M. 1571-1837 tarihleri arasnda 189 adet defterden mteekkildir.

102 PAKALIN, a.g.e., c. II, s. 155. 103 SERTOLU, a.g. e., s. 333. 104 PAKALIN, a.g.e., c. III. s. 465-466.

188

sayfa

Katalog Genel No 606

Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Kalyon Ktibi (D. BM. KLM.) Tersne Zindan (D. BM. TRZ.) Tersne Emini (D. BM. TRE.) Hicr 1117 - 1244 1058 - 1217 979 - 1253 Milad 1763 - 1828 1648 - 1802 1571 - 1837

Defter Adedi 43 1.068 189

Katalog Tertibi Analitik Envan.

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (VI. Cilt, Katalog Genel No: 607) - Bina Emini (D.BM.BNE.): Bu kalemde mir binalarn yani devlet tarafndan yaplan saray, kale, palanga, han, eme, su yollar, seltn camileri, asker binalar, ambar, kpr, kemer ve bend gibi yaplarn ina, tamir ve yeniden dzenlenmeleri ile ilgili defterler bulunurdu. Bu defterlerde yukarda saydmz binalarn ilk keifleri, malzemelerin tedariki, hesaplar, ii yevmiyeleri, eitli demeleri ile inaatn tamamlanmasndan sonra yaplan son keif, lmler ve yaplan muhtelif masraflarn icmlinden sz edilir. Bu ser H. 1056-1255/M. 1646-1839 tarihleri arasnda 661 adet defterden mteekkildir. - ehremini (D.BM.HE.): ehremneti Defterleri'nde, bir anlamda bugnk belediye bakannn grevini yapan ehremininin saraylar, hanlar, su yollar, hamamlar gibi ilerin yapm ve tamiriyle ilgili hesaplar bulunur. Bu ser, H. 965-1242/M. 1558-1827 tarihleri arasnda 14 adet defterden mteekkildir. - stanbul Aas (D.BM.SA.): stanbul Acemi Oca, Yenieri aasna bal olmakla beraber, burann mir ve mesl, yani Ocan aas "stanbul Aas" diye anlrd. stanbul aasnn vazifesi, Yenieriliin lav ve htisap Nezareti'nin tekiliyle, htisap nzrlarna intikal etmitir105. Bu defterlerde, Saray- Atik ve Cedd'in, Saray- Hmayn- Galata'nn, Yenieriyn- Dergh- l'nin, Oca- Bostaniyn- Hssa'nn odun, kmr ihtiyalar ve masraflar hakknda malmat yer olmaktadr. Bu ser, H. 1076-1247/M. 1665-1831 tarihleri arasnda 30 adet defterden mteekkildir.

105 PAKALIN, a.g.e., c. II. s. 92.

189

sayfa

- Odun Emini (D.BM.ODE.): Odun Emini, Saray'n eitli ksmlarna, resm dairelere, asker ocaklarna, devlet ricline ve resm frnlara verilen odun ve kmrn satn alnmas ve datlmasyla ilgilenirdi. Bu kaleme ait defterlerde, satn alnan odun ve kmrn rayi fiyat, kimlere ve ne kadar datld, satn alma ve datma esnasnda yaplan masraflar kaytl bulunmaktadr. Bu ser, H. 1073-1254/M. 1663-1838 tarihleri arasnda 19 adet defterden mteekkildir. - Ktba (D.BM.KGB.): Saray dndaki resm daireler ile Ordu-y Hmayn'un kt, kalem, mrekkep gibi krtasiye malzemesinin teminiyle grevli kalemdir. Bu mhimmtn satn alnmas, dairelere tevzi ve teslimini ktba yapard. Bu defterlerde krtasiye malzemesinin miktar, bahalar, kimlere ve nerelere ne kadar verildii kaydedilmitir. Bu ser, H. 1152-1249/M. 1739-1833 tarihleri arasnda 21 adet defterden mteekkildir. - D Kt Emini (D.BM.DKE.): Bu kalemde Anadolu eyalet ve livalarnda tahsil olunan zem ve erbb- timar tezkireleri, ahkm- ikayet ve berevt rsmu, nzl akelerinden hasl olan vridt ve teslimtn muhasebe defterleri bulunmaktadr. Bu ser, H. 1036-1143/M. 1627-1730 tarihleri arasnda 6 adet defterden mteekkildir. - Darphne-i mire (D.BM. DRB): Asl ii para basm ve bunun iin gerekli madenlerin temini olan Darphne, XVIII. yzyln ikinci yarsndan itibaren Osmanl maliye tekilat ierisinde ayr bir nem kazanm, faaliyet ve yapsnda baz nemli deiiklikler meydana gelmi ve ikinci bir devlet haznesi gibi devletin gelir ve giderinin idaresinde grev alan bir kurum olarak ortaya kmtr. H. 1182/M. 1768 ylnda sava giderlerinin karlanmas iin bir "htiyat Haznesi" biiminde devreye girmitir. Bu giderlerin karlanmas iin de kendisine baz gelir kaynaklar ihdas edilmitir. Bu kaynaklardan ilki ncelikle vakf muktaalar olup "Haremeyn Muktaalar ve Tevliyetleri"dir. Bu muktaalarn idresi Darphne'ye braklmtr. kinci nemli kaynak ise H. 1222'de lavedilen "rd- Cedd Haznesi" gelirleridir. Bu ekilde glenen Darphne, devrinin en nemli mal kurumu hline dnerek Hazne-i mire ve Tersne'yi desteklemitir. Bu ser, H. 990-1252/M. 1582-1836 tarihleri arasnda 108 adet defterden mteekkildir. 190

sayfa

Ayrca, 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda da, 5624-5635 genel numaralarda kaytl H. 1103-1261/M. 1691-1845 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 12 adet Darphne-i mire Defteri mevcuttur.

Katalog Genel No

Tasnifin (Kataloun) Ad Bina Emini (D. BM. BNE.) ehremini (D. BM. HE.) stanbul Aas (D. BM. SA.)

Tarih Hicr 1056 - 1255 965 - 1242 1076 - 1247 1073 - 1254 1152 - 1249 1036 - 1143 990 1252 1103 - 1261 Milad 1646 - 1839 1558 - 1827 1665 - 1831 1663 - 1838 1739 - 1833 1627 - 1730 1582 1836 1691 - 1845

Defter Adedi 661 14 30 19 21 6 108 12

Katalog Tertibi

607

Odun Emini (D. BM. ODE.) Ktba (D. BM. KGB.) D Kt Emini (D. BM. DKE.) Darphne-i mire (D. BM. DRB.) Darphne-i mire Kmil Kepeci Tasnifi Katalou

Analitik Envan.

986

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (VII. Cilt, Katalog Genel No: 608) Haznelerdeki mevcut eyalar, para miktarlar, yaplan harcamalar, deiik memuriyetlere tayin edilen kimselere verilen maalar ile aada belirtilen yerlere ait vridt ve masraf defterleri bulunmaktadr. Bu cildin ek kod says 42 olup, bunlar unlardr: Haznedarba; Azak, Budin, Badat, Belgrad, Bosna, Basra, Diyarbakr, Erzurum, Girid, Haleb, Hotin, Kamanie, Musul, Msr, Ni, Ordu, Revan, am, Trabluam, Uyvar ve Vidin Hazneleri; Erzurum, Halep, Trabluam ve Trabzon Gmrkleri; stanbul Gmrk Eminlii; Adana, Ayntap, Erzurum Gmhnesi, Ergani Madeni, Espiye Madeni, stanbul Beytlmal, Kastamonu Kre-i Nhas, Keban Madeni, Sayda ve Beyrut Muktaalar; Aydn, Halep ve Mora Muhassllklar; Eflak, Bodan ve Tokat Voyvodalklar. Bu katalogda H. 981-1253 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 633 defter bulunmaktadr.

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (VIII. Cilt, Katalog Genel No: 609) 191

sayfa

- Cebel Bedeli (D.BM.CBL.): Timar ve zemet nevinden bir ok dirliklerden ve bilhassa ekincili vakf ve mlklerden zamanla cebel yerine onun masrafna eit bir miktar para alnm ve bu uygulama giderek vergi hline gelmitir106. Bu defterler u mevzular ihtiva etmektedir: Selanik, Kstendil, Mara, Trabzon vesair sancak ve livalara ait cebel bedelleri; muhtelif yerlere ait sbyan ve mtekidnin cebel bedelleri, defter suretleri; baz muktaalarn pein denen muaccel cebel bedeliyeleri defteri ve cebel bedeliyesi icml ve hesaplarn gsterir defterler. Bu ser, H. 1086-1259/M. 1675-1843 tarihleri arasnda 893 adet defterden mteekkildir. - Timar Bedeli (D.BM.TBL.): Bu defterlerde; ekinci, zem ve erbb- timardan alnan bedellerin muhasebelerini bulmak mmkndr. Bu ser, H. 1160-1227/M. 1747-1812 tarihleri arasnda 9 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No 609 Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Cebel Bedeli (D. BM. CBL.) Timar Bedeli (D. BM. TBL.) Hicr 1086 - 1259 1160 - 1227 Milad 1675 - 1843 1747 - 1812 Defter Adedi 893 9 Katalog Tertibi Analitik Envan.

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (IX. Cilt, Katalog Genel No: 610) - Gelibolu Baruthnesi (D.BM.BRG.): Hesaplar Bamuhasebe iinde ele alnan Baruthne Defterleri'nde; genel olarak barut imali iin gerekli olan gherile, kkrt, kmr, odun, koyun postu, barut vb. malzemeler depolamak iin varil vesair malzemenin masrif muhasebe icmlleri; Baruthne nzrlarnn harcamalar, barut verilen kiilerden alnan temessk ve hccet ktlar, alanlarn cretleri gibi konularn yer ald grlmektedir. Bu ser H. 1137-1203/M. 1725-1789 tarihleri arasnda 20 adet defterden mteekkildir. - stanbul Baruthnesi (D.BM.BR.): Baruthne'ye ait gnlk gelirler, yaplan teslimler, barut iin gerekli olan malzemeler, ird ve masraflar, iilere verilen
106 SERTOLU, a.g.e., s. 62.

192

sayfa

cretler, eitli kiilere yaplan barut tevzit, Azatlu Baruthnesi neferlerine verilen ulfeler gibi konular bu kalem iinde yer almaktadr. Bu ser H. 1129-1254/M. 1717-1838 tarihleri arasnda 84 adet defterden mteekkildir. - Selanik Baruthnesi (D.BM.BRS.): Barut iin gerekli olan malzemenin masraf ve muhasebe icmli gibi konular Selanik Baruthnesi Defterleri'nde yer almaktadr. Bu ser H. 1129-1209/M. 1717-1795 tarihleri arasnda 15 adet defterden mteekkildir. - Cebehne-i mire (D.BM.CBH.): Silh imli ve tamiri, silh ve cephne imlinde kullanlan malzemenin satn alnmas, silh ve cephnenin kalelere gnderilmesi, kale cebehnelerinde bulunan malzemenin saym gibi ilerle ilgili defterler bu kalemdedir. Bu ser H. 1078-1253/M. 1667-1837 tarihleri arasnda 228 adet defterden mteekkildir. - Tophne-i mire (D.BM.TPH.): Merkez ve taradaki kaleler ile donanmann ihtiyac olan top, kundak, top arabas gibi aksmn imli, Tophne-i mire ve kale ambarlarnda yaplan mhimmt saym, kalelerde tamire muhta durumda bulunan top ve dier aksamn tamirat, Tophne eminlerinin kendi zamanlarnda yaplan ilerin muhasebesi, muhtelif top dkmhnelerine ait belirli bir zaman diliminde kullanlan mhimmt ve denen cretler ile Tophne eminleri arasndaki grev devirlerinde tutulan devir-teslim hakkndaki defterlerden mteekkildir. Tophne-i mire Defterleri H. 1086-1256/M. 1675-1840 tarihleri arasnda 356 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Gelibolu Baruthnesi (D. BM. BRG.) stanbul Baruthnesi (D. BM. BR.) 610 Selanik Baruthnesi (D. BM. BRS.) Cebehne-i mire (D. BM. CBH.) Tophne-i mire (D. BM. TPH.) Hicr 1137 - 1203 1129 - 1254 1129 - 1209 1078 - 1253 1086 - 1256 Milad 1725 - 1789 1717 - 1838 1717 - 1795 1667 - 1837 1675 - 1840 Defter Adedi 20 84 15 228 356 Analitik Envan. Katalog Tertibi

193

sayfa

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (X. Cilt, Katalog Genel No: 611) - Nzl Emini (D.BM.NZE.): Nzl Emini, seferler srasnda ordunun stanbul'dan hareketinden dman hududunu ancaya kadar olan mddet iinde halktan para ile satn alnan zahirenin toplanmasna ve muhtelif menzillerde hazr bulundurulmasna nezaret ederdi107. Bu ser H. 1023-1248/M. 1614-1832 tarihleri arasnda 113 adet defterden mteekkildir. - rd- Cedd Haznesi (D.BM.CH.): III. Selim zamannda (1789-1807) "Nizm- Cedd" adyla yeni bir asker tekilat vcuda getirildii zaman, bir ksm vergilerin birlemesiyle yeni bir hazne de ihdas edilmiti. Bu hazneye "Nizm- Cedd Haznesi" de denilmekte olup nzrna "rd- Cedd Nzr" ad verilmekteydi. Bu hazne, ordunun masrafn karlamak zere kurulmutu. III. Selim'in hal edilmesi zerine Nizam- Cedd tekilat ile birlikte rd- Cedd Haznesi de ilg olunmutur108. Bu ser H. 1205-1242/M. 1791-1826 tarihleri arasnda 363 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No 611 Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Nzl Emini (D.BM.NZE.) rd- Cedd Haznesi (D.BM.CH.) Hicr 1023 - 1248 1205 - 1242 Milad 1614 - 1832 1791 - 1826 Defter Adedi 113 363 Katalog Tertibi Analitik Envan.

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Ek Kodlar (XI. Cilt, Katalog Genel No: 612) - Eshm Kalemi (D.BM.SHM.): Eshm ilk defa III. Mustafa zamannda kartlan istikraz tahvillerine verilen isimdir. Sonradan her cins tahvile ve hisse senetlerine bu isim verilmitir. Eshm Defterleri, H. 1188-1271/M. 1774-1855 tarihleri arasnda 811 adet defterden mteekkildir.

107 SERTOLU, a.g.e., s. 238. 108 SERTOLU, a.g.e., s. 163.

194

sayfa

Ayrca 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda 5281-5481 genel numaralarda kaytl H. 1189-1281/M. 1775-1865 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 200 adet "Eshm Muhasebesi" defteri mevcuttur. - Zecriye Rsmu Kalemi (D.BM.ZCR.): Alkoll ikilerden alnan vergiye "Zecriye" ad verilirdi. Osmanl Devleti snrlar iinde mskirt imli ileriyle gayr-i mslim tebea megul olur ve bu mskirtn sevki ve satm yine gayr-i mslimler tarafndan yaplrd. Mskirt, iml edilen blgelerden kara ve deniz yoluyla merkezlere tanr ve buralardan da muhtelif yerlerdeki meyhnelere datlrd. Zecriye Defterleri'nde genel olarak muhtelif karyelerden elde edilen hamr (arap) ve arak (rak) miktar ile bunlardan alnan resm, zecriye muhassl olan kiilerin tutmu olduu zecriye muhasebe icmlleri, Marmara sahillerinden stanbul'un muhtelif yerlerine (Samatya, Galata, Kumkap, Beikta vs.) getirilen rak ve arap miktar, meyhnelerde alan usta ve raklarn isim ve eklleri, mskirt tayan gemilerin getirdikleri iki miktar, sitne'ye gelen mskirt kaytlarndan alnan perakende haslat ile muhtelif kazalarn zecriye rsmu, teslimat ve bakay ilemleri, balardan alnan zecriye rsmu kaytlar gibi konular yer almaktadr. Zecriye Defterleri H. 1206-1258/M. 1792-1842 tarihleri arasnda 297 adet defterden mteekkildir. - stanbul Simkehnesi (D.BM.SS.): Gm ve altn teller eken srmac ve klaptanc esnafn bulunduu yere "Simkehne" denilmi, ilk olarak Irgat Pazar'nda orlulu Ali Paa Cmii ve Medresesi'nin yerinde iken, sonradan Bayezid'den Aksaray'a giden cadde zerindeki binaya nakledilmitir. Simkehne resm bir messese hlinde idare edilirdi. Tanzimat sralarnda ilerin azalmasndan dolay kapanm, ancak H. 1283/M. 1866-67 senesinde tekrar faaliyete geirilmitir. Fakat, ne devlette eski mal kudret, ne de memurlarla halkta evvelki hl ve vaziyet kalmad iin faaliyetine devam edememitir. Bu ser H. 1190-1191/M. 1776- 1777 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 1 adet defterden mteekkildir. - Kbrs Emvli (D.BM.KBE.): Kbrs'ta Kofla iftlii'nin iftlik kethds zimmetinde kalan mallar, emvl-i mirye ve reaydan talep olunan mebli, ahalinin demeyi taahhd ettikleri teklifler ve Magosa ile sair yerlerde hsl olan ibriim miktar ve mstahsilleri ile ilgili 4 adet defterden mteekkildir. Bu defterler H. 1135-1225/M. 1722-1810 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eder. 195

sayfa

- Kbrs Kaleleri (D.BM.KBK.): Kbrs adasndaki baz kalelere gnderilen tophne ve cebehne mhimmtn mbeyyin 1 adet defterden mteekkildir. Bu defter H. 1118-1147/M. 1706-1734 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eder. - Salhne Ktibi (D.BM.SHK.): Salhne, hayvan kesilip yzlen yerdir. Salhne Ktibi Defterleri u konular havdir: Salhnelerde kesilen koyun ve kei miktar ile sakatat miktar, bunlardan elde edilen gelir, salhne alanlarna verilen maalar, salhnenin muhtelif masraflar, stanbul'un baz muhitlerindeki kasaplara verilen anmn icml defterleri vs. Bu ser H. 1166-1255/M. 1753-1839 tarihleri arasnda 43 adet defterden mteekkildir. - Sr- Hmayn (D.BM.SRH.): Padiahlarn erkek ocuklarnn snnetleri, kzlarnn da evlenmeleri mnasebetiyle yaplan dnler hakknda kullanlan tabirdir. Sr- Hmayn esnasnda esnaf tarafndan verilen hediyeler, snnet ocuklar iin lzm olan eyalarn cins ve miktar ile Sr- Hmayn sebebiyle merkezden taradaki baz idarecilere gnderilen kimeler ve meyih ile baz hak sahiplerine yaplan masrif, bu defterlerin ihtiva ettii konulardandr. Sr- Hmayn Defterleri H. 1086-1252/M. 1675-1836 tarihleri arasnda 5 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No 986 Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Katalou'ndaki Eshm Kalemi Def. (Genel No: 5281-5481) Eshm Kalemi (D. BM. SHM.) 612 Zecriye Rsmu Kal. D. BM. ZCR.) stanbul Simkehnesi (D. BM. SS.) Kbrs Emvli (D. BM. KBE.) Kbrs Kaleleri (D. BM. KBK.) 612 Salhne Katibi (D. BM. SHK.) Sr- Hmayn (D. BM. SRH.) Hicr 1189 - 1281 1188 - 1271 1206 - 1258 1190 - 1191 1135 - 1225 1118 - 1147 1166 - 1255 1086 - 1252 Milad 1775 - 1865 1774 - 1855 1792 - 1842 1776 - 1777 1722 - 1810 1706 - 1734 1753 - 1839 1675 - 1836 Defter Adedi 200 811 297 1 4 1 43 5 Analitik Envanter Analitik Envanter Katalog Tertibi

Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi (D.BM.MKH). (Katalog Genel No: 613)

Muktat

Haznesi

Defterleri

196

sayfa

Muktaalar, senelik belli bir bedel karlnda devlet adamlarna verilir veya emanet usul ile idare edilirdi. Buradan elde edilen gelirlerin topland yere de "Muktat Haznesi" denilmitir. 1242 tarihinden itibaren bu hazne Bamuhasebe'nin kontrol altnda mstakil bir hazne olup Muktat Nzrl kurulmutur. Gelir kaynaklarnn srekli arttn ve bu gelirlerin tamamen Yenieri Oca'nn lavndan sonra kurulan Askir-i Mansre-i Muhammediye Ordusu'nun maa, tayinat, ve tehizat gibi masraflarna tahsis edildiini gryoruz. Muktat Haznesi byynce, kurulmu bulunan "Muktat Nzrl" gelir hesaplarna; "Masrift Nzrl" da gider hesaplarna bakmaya balamtr. Bylece Muktat Haznesi'nden yaplacak demelerde her iki nzrn da gr alnmaya balanmtr. Fakat buna ramen hesaplarn kontrol Bamuhasebe'den yaplmakta ve son karar da yine Badefterdar vermektedir. Hesaplarn ayr tutulmas istenilen randman vermeyince 1250 tarihinde Muktat Nzrl, "Mansre Defterdarl"na dntrlr. Mansre Defterdarl kurulmasna ramen Bamuhasebe ile olan irtibat kesilmi deildir. Maliye Nzrl'nn kurulmasyla Defterdarlk son bulur. Muktat Haznesi Defterleri, H. 1238-1255/M. 1823-1839 tarihleri arasndaki hkmleri ihtiva eden 778 adet defterden mteekkildir.
Katalog Genel No 613 Tarih Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Bamuhasebe Kalemi Muktat Haznesi Defterleri (D. BM. MKH.) Hicr 1238 - 1255 Milad 1823 - 1839 Defter Adedi 778 Katalog Tertibi Analitik Envan.

6. BAMUKTAA KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER

Muktaac-y Evvel Kalemi de denilen bu bro muhtemelen XVI. asrn ortalarnda kurulmutur. Bundan nce muktaalarla ilgili kaytlar tutan ve Hazne-i mire ktipleri arasnda yer alan bir muktaacnn varl bilinmektedir. H. 934/M. 1527-28 tarihli btedeki ktipler listesinde ise Rumeli, Anadolu ve Arap vilayetleri muktaaclarnn isimleri kaydedilmitir. H. 969/M. 1561-62 tarihli btedeki ktipler listesinde Hazne-i mire ktipleri arasnda muktaac-y evvel nvanl bir grevliye rastlanm olmas bu kalemin Hazne'ye bal olarak kurulduunu dndrmektedir. 197

sayfa

Bunun bir kalem olarak tekilatnn tamamlanmas ve grevlerinin belirlenmesi ise XVII. asrda gereklemi olmaldr. Bamuktaa Kalemi, zellikle Rumeli'deki Filibe pirin sahalar, Kratova, Kili, Varna, bril, sak, Tolc, Main, Ahyolu gibi Tuna nehri kysndaki btn iskele ve tuzlalarn muktaa hesaplarn denetler, bu muktaalar hakknda kan emir ve nizamlarn kaytlarn tutar ve muhafaza ederdi. Bu arada baz vazife, has ve salyne tahsislerine de bakard. Rumeli'ye ait eminler ve dier grevlilerin beratlar, hkm ve tezkireleri de bu dairedeki ktipler tarafndan yazlrd. Grld gibi grev alanna giren muktaalarn byk ounluu Rumeli'de bulunmaktadr. Bundan dolay savalardan sonraki toprak kayplar ve bir ok muktaann igal blgesinde kalmas geni kaynaklar azaltm, buna bal olarak da kalemin fonksiyonu azalmtr. Maliye Nezareti'nin kurulmas srasnda H. 1254 /M. 1838 bu kalemin grevleri, muktaa ileriyle megul olan Haslar, stanbul ve Mlikne kalemleriyle birlikte yeniden tekil edilen Muktat Muhasebesi'ne devredilmi, Bamuktaa Kalemi de lavedilmitir. Bamuktaa Kalemi'nin bal birimlerine ait defterler onbir birim bal altnda tasnif edilmitir. Ayrca "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda da Bamuktaa Kalemi'ne bal birimlere ait defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 986 631 Tasnifin (Kataloun)Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bamuktaa Kalemi (D.BMK.) Ahyolu Muktaas (D.BMK.AHM.) Balk Muktaas (D.BMK.AHM.) Filibe Muktaas (D.BMK.FLM.) brail Muktaas (D.BMK.BM.) Kili ve Akkerman Muktaas (D.BMK.KAM.) Genel Numara Sras 4988-5166 22440-22603 22604-22627 22628 22629-22639 22640-22644 22645-22649 Tarih Hicr 895 - 1269 904 - 1260 953 - 1239 1235 - 1239 992 - 1251 1171 - 1217 997 - 1219 Milad 1489 - 1852 1498 - 1844 1546 - 1824 1820 - 1824 1584 - 1835 1757 - 1802 1589 - 1804 Defter Adedi 179 164 24 1 11 5 5 Katalog Tertibi Analitik Envan.

198

sayfa

Nibolu Muktaas (D.BMK.NGM.) Silistre Muktaas (D.BMK.SLM.) Samako Muktaas (D.BMK.SMM.) skp Muktaas (D.BMK.SM.) Vidin Muktaas (D.BMK.VDM.) Varna Muktaas (D.BMK.VRN.)

22650-22655 22656-22676 22677-22679 22680-22687 22688-22689 22690-22691-A

1001 - 1244 1184 1249 1216 1240 1128 - 1250 1144 - 1154 1165 - 1242

1592 - 1828 1770 - 1833 1801 - 1825 1716 - 1844 1731 - 1741 1751 - 1826

6 21 3 8 2 3

7. BURSA MUKTAASI KALEM DEFTERLER (D.BRM.)

Bursa, Biga, Bolu, Adapazar, Kastamonu, ankr vs.deki baz muktaalarla mzn- harr (ipek kapan) muktasnn ve Akdeniz adalarndaki eitli muktalarn gelirlerini denetleyen ve Rumeli'deki baz kale muhafzlarnn mevcib hesaplarn tutan kalemin addr. Bu kalemin daha ok damga resmi, mzn- harr, tuzla ve gmrk gelirlerini denetledii grlmektedir.
Katalog Genel No 986 621 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.BRM. ) Genel Numara Sras 5269-5275 24233-24454 Tarih Hicr 1003 - 1204 925 - 1252 Milad 1591 - 1789 1519 - 1836 Defter Adedi 7 221 Katalog Tertibi Analitik Envan.

8. BYK KALE VE KK KALE KALEM DEFTERLER

a. Byk Kale Kalemi Defterleri (D. BKL.) nemli bir gider kalemi olan Byk Kale Kalemi genellikle Mora ve Arnavutluk dnda kalan byk kalelerin, mstahkem mevkilerin erzak, cephne, onarm ileri ve personelin maa ilerini yrtrd. Ayrca Yerli Kulu askerlerinin (Msr, Badat, Lahsa, Musul, Diyarbekir, Van, Bosna, Budin, Tmvar, am, Halep, Kars ve Erzurum'a yenieri ve onlarn tekilatna uygun olarak ulufe ile kullanlan askerler) yoklamalarna bakard.

199

sayfa

Bu kalem ayrca Hazne tezkiresi vermeye de yetkiliydi. Bosna-Hersek blgesindeki btn kaleler Byk Kale Kalemi'ne bal iken Podgorice Kalesi Kk Kale Kalemi'ne baldr.
Katalog Genel No 986 620 Genel Numara Sras 4725-4975 3216732843/A Tarih Hicr Milad Defter Adedi 250 680 Katalog Tertibi Analitik Envan.

Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.BKL.)

892 - 1277 1486 - 1861 925 - 1252 1519 - 1836

b. Kk Kale Kalemi Defterleri (D. KKL.) Mora, Arnavutluk ve civar ile Hersek'in baz kalelerinin yerli kulu neferatnn mevcib hesaplarn tutard. Mevcibleri ocaklk olarak nehirlerin vridatndan veriliyorsa havaleleriyle tevcih tezkireleri de bu kalemden verilirdi. Mevcib; askerlere senede drt defa ve ayda bir muharrem, reblhir, receb ve evval aylarnda verilen cret, ulfe demektir. ilk aylk olanna masar, ikinci aylk olanna recec, nc aylk olanna reen ve son aylk olanna da lezez tabirleri ad olarak konulmutur. Bu tabirler, aylarn adlarnn rumuzlarndan olumaktadr. Baz kalelerin muhafzlarna ait mevcib, haslt iyi olan vilayet ve sancaklara havale suretiyle temin edilirdi. Bu tr havalelerle salanan mevciblere de "ocaklk mevcibi" ad verilmitir.
Katalog Genel No 986 620 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.KKL.) Genel Numara Sras 4976-4987 32844-33117 Tarih Hicr 1124 - 1286 959 - 1251 Milad 1712 - 1870 1552 - 1835 Defter Adedi 11 274 Katalog Tertibi Analitik Envan.

9. BYK RUZNAME VE KK RUZNAME KALEMLER LE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER

a. Byk Ruzname Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Defterler (D.BRZ.)

200

sayfa

Ruzname: Gnlk vridat ve masrifin, yahut vukuatn kaydna mahsus deftere verilen addr. Rz Farsa gn, nme de defter demektir. lk zamanlarda "Rznme" denildii halde sonralar Ruzname hlini almtr. Muhasebe kelimesi yerine de kullanlrd. Bu defteri tutana "ruznameci" denirdi. Rznme Defteri Tanzimat'tan sonra "Yevmiye Defteri" adn almtr. Byk Ruzname Kalemi, Maliye Nezareti'nin kuruluuna kadar (H. 1253/M. 1839) Bb- Defter'nin, dolaysyla Hazne'nin btn gelir ve gider ilemlerinin yapld brodur. "Ruzname-i Hmayn", "Ruzname-i Evvel" ve "Harc- Hssa Ruznamesi Kalemi" de denmektedir. Ruzname, rd-masraf eklinde kaydedilen meblalarn gnlk tutulmasndan oluurdu. Defterler ise gnlk, aylk, aylk ve yllk olurdu. Hazne dairesinin ba kalemi olan Byk Ruzname Kalemi muktaa, mevkuft ve cizyeden hsl olan gelirleri her gn kaydederdi. Hnkar mteferrikalar, nigirler ve ulfeli divn ktiplerinin maalar bu kalem tarafndan verildii gibi, her gn Hazne'ye giren ve kan para, kuma, altn, gm, vs.'nin kayt ve hesaplarn da bu kalem tutard. Bundan baka Badefterdarln gnlk gelir ve giderlerinin zetleri burada gzden geirilir, "ruzname temessk" denilen ibr tezkireleri yazlrd. Ruzname Kalemi, merkez bir kurulutur. Burada tutulan Hazne kaytlar "mzn- adl" olarak kabul edilmitir. Bu bakmdan Bb- Defter'ye bal gelir ve giderlerle ilgili muhasebe kalemlerinin kaytlarnda hata varsa, bunlar ruzname kaytlaryla karlatrlarak bulunurdu. Toplama kolayl salamak zere ayr defterlere sadece rakamlar yazlarak "Erkm Defterleri" oluturulmutu. Sava gibi durumlarda padiah stanbul'dan uzakta kald zaman biri stanbul'da, dieri de padiahn bulunduu yerde olmak zere iki ayr ruzname defteri tutulurdu.
Katalog Genel No 986 627 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.BRZ.) Genel Numara Sras 1649-1669 1696-2280 20610-21193/B Tarih Hicr Milad Defter Adedi 21 581 584 Katalog Tertibi

9361255 15301839 932 - 1259 1526 - 1843 896 - 1254 1491 - 1838

Analitik Envan.

b. Kk Ruzname Kalemi Defterleri (D.KRZ.) "Mherehorn" da denilen bu kalem, ayn zamanda Byk Ruzname Kalemi'nin yardmcs mahiyetindeydi. Her gn Hazne'ye giren ve oradan kan para, kuma, altn, gm vs.'nin kayt ve hesaplarnda Byk Ruzname Kalemi'ne yardm

201

sayfa

ettii gibi kazaskerler, divn avular, mherehorn denen aylkllar, nigrler, Divn- Hmayn ve saray peykn (yaya bir posta snf olup ok sratli komakla bilinirlerdi; nceleri padiahlarn irdelerini tebli iin kullanlm iseler de zamanla ssl elbise ve sorgularyla saltanat irndan saylmlardr), mimarlar ve dier baz cemaatlerin zlk ve maa ileriyle urarlard. Bu kalem, H. 1256 /M. 1840 ylnda ilg olunmutur.
Katalog Genel No 986 620 Tasnifin (Kataloun)Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.KRZ.) Genel Numara Sras 3398-3507 33118-33554 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 110 437 Katalog Tertibi Analitik Envan.

1013 - 1219 1604 - 1804 940 - 1254 1533 - 1838

Ayrca "Maliye'den Mdevver Defterler Katalou"nda da Kk Ruzname Kalemi'ne ait defterler bulunmaktadr.

10. CERDE ODASI DEFTERLER (D.CRD.)

Cerde, genel anlamyla muamele ve vukuatn hlsalarn kayda mahsus defterlere verilen addr. Maliye lisannda, cerde-i nfus, nfus defterleri demektir. Maliye Nezareti'nin teekklnden sonra Cerde Muhasebecilii olarak tekilattaki yerini almtr. Katalounda kaydolunan defterler, muhtelif liva, kaza ve nahiyelerin mslim ve gayr-i mslim nfs yoklamalarn ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No 623 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.CRD.) Genel Numara Sras Tarih Hicr Milad Defter Adedi 952 Katalog Tertibi Analitik Envan.

39876-40813/O 1213 - 1254 1785 - 1838

Ayrca 986 numaral Kmil Kepeci Tasnifi Katalou ve Maliye Nezareti Cerde Odas Defterleri ieresinde de Cerde Muhasebesi defterleri ve nfus defterleri bulunmaktadr.

11. CZYE MUHASEBES KALEM DEFTERLER (D.CMH.)

slam devletlerinde zmm statsndeki (kendileriyle bir eit vatandalk szlemesi yaplm) Mslman olmayan aznlklarn faal erkek nfusundan alnan

202

sayfa

cizye, Osmanl Devleti'nin en nemli gelir kaynaklarndan birini tekil edegelmi ve bte gelirlerinin byk ksmn oluturmutur. Osmanllar, fethettikleri yerlerde yaayan yerleik zmm nfusa cizye tarh ederlerdi. Fakat bu vergilerin miktar her yerde ayn deildi. Rahipler, bli olmayan ocuklar, devlet hizmetinde bulunan aileler ve i yapamaz durumda olanlar cizyeden muaf tutulurdu. Baz blgelerin cizyeleri ya makt idi ya da tamamen balanm idi. Msr, Badad ve Basra eyaletlerinin makt olan cizyeleri irsaliyeleri iinde yer alrd. Eflk-Bodan Voyvodalklar ile Erdel Krall ve Dubrovnik Cumhuriyeti'nin bedel-i cizye veya harac denen tbi devlet vergisi niteliindeki makt cizyeleri de olduka nemliydi. Belli bir yerde oturmayan ve belli bir ii olmayan gayri mslimlere "yve", bunlardan alnan cizyeye de "yve cizyesi" denirdi. Cizye tahsili genellikle, yave cizyesi hari, hne hesab zerinden ve ortalama alnarak yaplyordu. H. 1101-1103 /M. 1689-1691 yllar arasnda sadrazam olan Kprlzde Mustafa Paa bir cizye reformu yapt. Bu srada hne bana eit olarak toplanan cizyeyi ilk devirlerde olduu gibi ykmllerin mal durumuna gre snfa ayrarak farkllatrd. 1102 (1690) ylnda uygulamaya konan reforma gre cizye, a'l (yksek), evsat (orta) ve edn (dk) mertebelerinden alnacakt. Cizye dilimleri a'ldan 4, evsattan 2 ve edndan 1 erif altn olarak belirlenmiti. Cizyedara den harc ise srasyla 30, 24 ve12 ake idi. Tbi devletlerin dedikleri makt cizye ile Kptlerin dedikleri cizye hari btn cizye gelirlerinin Cizye Muhasebesi Kalemi'nde toplanmas kararlatrlmtr. Buna gre eitli muktaa, sultan vakflar, vezir ve sancakbeyi haslar, ocaklk vs.'de bulunan cizyeler bu birimlerden bamsz olarak ve tek elden toplanacakt. Btelerde eitli kalemlere dalm olan cizyeler ile Cizye Ziydesi (Mensh) Kalemi'nin btn Cizye Muhasebesi'ne aktarld. Dolaysyla btede yer almaya balad. Msr, Badad ve Basra gibi eyaletlerin cizyeleri bunlarn irsaliyeleri iinde olup denetimi Bamuhasebe'de kald. Eflk, Bodan ve Dubrovnik cizyeleriyle Kptiyn cizyesi de eskiden olduu gibi Maden Kalemi'nin denetimine brakld. Cizye tahsiline mahsus makbuz senetleri, her sene bu kalem tarafndan hazrlanarak mhrlenir ve zaman geldiinde torbalar iinde cizye memurlarna veya mltezimlere teslim edilirdi. Bu torbalar er' mahkemelerde ve kad huzurunda muharrem aynn banda alrd.

203

sayfa

Katalog Genel Tasnifin (Kataloun)Ad No 986 Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter 628 Katalou (D.CMH.)

Genel Numara Sras 3508-3799 26561-27415/34

Tarih Hicr Milad

Defter Adedi 293 887

Katalog Tertibi Analitik Envan.

958 - 1264 1551 - 1848 966 - 1264 1558 - 1848

Ayrca, Maliye Nezareti Cizye Defterleri katalou ierisinde de Cizye Muhasebesi Kalemi defterleri bulunmaktadr.

12. CZYE ZYDES KALEM DEFTERLER (D.CZD.)

Sultan, vezir vakflar ve dier vakflarn cizye, det-i anm ve avrz trnden baz gelirleriyle ilgilenen kalemdir. Bu kalemin en nemli gelir kayna cizye, det-i anm, resm-i al ve vakflardaki cizye fazlalar idi. Bu kalem H. 1103/M. 1691 tarihli cizye reformundan sonra feshedilerek gelir kaynaklarnn hemen hepsi Cizye Muhasebesi Kalemi'ne aktarlmtr.
Katalog Genel No 986 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.CZD.) Genel Numara Sras 3508-3926 26015-26019/C Tarih Hicr 958 - 1279 1013 - 1101 Milad 1551 - 1863 1604 - 1689 Defter Adedi 420 8 Katalog Tertibi Analitik Envan.

13. ELTK RSMU KALEM DEFTERLER (D.RS.)

Anadolu ve Rumeli'deki baz eltik nehirleri ve pirin ekim alanlarnn gelirlerine ait hesaplara bakard. Ayrca, Hristiyan cemaatlerin ruhan reislerinin pkeleriyle ilgili hesaplar da tutard. Bu kaleme Vridt- kk- San Kalemi (D.VRS.) de denmektedir.
Katalog Genel No 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.RS.) Genel Numara Sras 25994-25600 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 7 Katalog Tertibi Analitik Envan.

926 - 1244 1520 - 1828

14. DEFTERDAR MEKTUB KALEM DEFTERLER (D. DMK.)

Bu kalem, defterdarn husus kalem mdrnn dairesi durumunda olup, badefterdara gelen tahrir, telhis ve derkenarlara icap eden havaleleri yazard. 204

sayfa

Tamamlanm tasnifler incelenmi ve Bb- Defter tekilatnda grev yapan kiilere yazlm zel mektuplarn da Defterdar Mektub Kalemi'ne ait belgeler arasnda deerlendirildii grlmtr. Kalemin tuttuu defterlere ait izelge aadadr.
Katalog Genel No 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.DMK.) Genel Numara Sras Tarih Hicr Milad Defter Adedi 51 Katalog Tertibi Analitik Envan.

26228-26277/A 1186 - 1252 1773 - 1837

15. EVMR- MALYE KALEM DEFTERLER (D.EVM.)

Mal yazmalarn idare edildii ve emirlerinin yazld Maliye'nin Kanlarya Kalemi'dir. Maliye dairesindeki nemli iler, sefere mteallik muameleler iin gerekli emirler, mir muktaalarn usulne gre tahririne ait gereken kararlar, muhalleftn zabt iin yazlan hkmler ve dier kalemlerin kayd gerei defterdar kesedar tarafndan yaplan tahrirt bu kaleme gnderilerek emirler burada yazlrd. Muktaalarla eshm beratlarnn da bu kalemden yazlmas usuldendi. Ayrca, diynet memurlarnn, evkf idare edenlerin, vakflardan para alanlarn beratlar da bu kalemde tertip ve tanzim olunurdu. Evmir-i Maliye Kalemi'nde hazrlanan emirlerde defterdarn imzas ve padiahn turas bulunurdu. Bu kalem, XVIII. yzyldan nce "Tezkire-i Ahkm" ve "Maliye Kalemi" olarak iki ayr birim eklinde iken; bu tarihten sonra Evmir-i Maliye Kalemi ad altnda birletirilmi ve badefterdara bal bir birim hlinde hizmet verir duruma getirilmitir.
Katalog Tasnifin (Kataloun) Genel Ad No 986 Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter 619 Katalou (D.EVM.) Genel Numara Sras 2467-2538 26278-26367 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 72 90 Katalog Tertibi Analitik Envan.

1053 - 1203 1643 - 1789 976 - 1253 1568 - 1837

16. GANEM MUKTAASI KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER (D.GNK.)

Mevkufat Kalemi'ne bal olarak grev yapar ve halife rtbesindeki bir reis tarafndan idare edilirdi.

205

sayfa

Celebken anm muktaalarna, celebken anm tahsiline, bu verginin iltizma verilmesine bakmak, mir tayinat iin koyun satn almak balca vazifesiydi.
Katalog Genel No 621 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.GNK.) Kasabba Defterleri (D.GNK.KSB.) Klak Emini Defterleri (D.GNK.KE.) Kmil Kepeci Katalou Kasabbalk Defterleri Genel Numara Sras 23788-24156 24157-24212 24213-24232 7399-7411 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 369 56 20 13 Katalog Tertibi Analitik Envan.

973 - 1256 1565 - 1840 1099-1253 1688 - 1837 1168-1212 1755 - 1798 1106-1260 1694 - 1844

621 986

Analitik Envan.

17. HAREMEYN MUHASEBES KALEM BRMLERNE AT DEFTERLER (D.HMH.)

VE

BALI

Bu kalemin bir ad da "Evkf Muhasebesi"dir. Haremeyn'e (Mekke ve Medine) ait ve bunlara bal vakflarn kaytlarn tutar ve her sene muhasebelerini kontrol ederdi. Seltn denen byk camilerin vakflarna ve bu camilerde hizmet eden grevlilerin maalaryla ilgili ilemlere bakard. Mekke ve Medine'ye ait olup stanbul ve Rumeli'de bulunan vakf arazilere taalluk eden defterler ve kaytlar burada tutulurdu. stanbul ve Rumeli'deki din grevlilerinin din vazife ve tayinlerinin mutazammn vesikalarn hazrlar ve bunlar Maliye Kalemi'ne gndererek oradan beratlarnn kmasn salard. Ayrca baz kiilerin uhdesinde olan Haremeyn mlikneleri ve bunlara dair artlar ve baz Haremeyn muktaalarndan tertip edilmi olan eshm ve "ciht" tevcihleri ile evkfa mlhak olan esnaf ve sanat erbab nizam ve baz emirler ile ilmuhaberler de buradan yazlrd. Bunlarn yan sra baz kale neferlerinin mevciblerini, mtekid ve duc vazifelerini de yine bu kalem denetlerdi. Haremeyn Muhasebesi'ne bal olan vakflar u balklar hlinde toplamak mmkndr: Sultan vakflarnn hepsi, Drssade aas nezaretinde olan vakflar, Evliy vakflar, Medine-i Mnevvere ve Msr Evkf, ahslarn Medine-i Mnevvere'ye tahsis ettii vakflarla bunlara ait tevcihat ileri,

206

sayfa

Sadrazam ve eyhlislm nezaretindeki vakflar. Haremeyn Muhasebesi Kalemi ve bal birimlerine ait defterler unlardr:

Katalog Genel No 986

Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil KepeciTasnifi Kat. Haremeyn Muhasebesi Defterleri (D.HMH.) Atik Ali Paa Evkaf Ayasofya Evkaf Bina Emini Evkaf Beir Aa Evkaf orlulu Ali Paa Evkaf Eyp Sultan Evkaf Fatma Sultan Evkaf Glbahar Hatun Evkaf Gazi Turhan Bey ve mer Bey Evkaf Gazi Sleyman Paa Evkaf Haremeyn Ruzname Evkaf Kara Mustafa Paa Evkaf Laleli Evkaf Medine-i Mnevvere Evkaf Mahmut Paa- Veli Evkaf Mardin ve Nusaybin Mukataalar Nur- Osmaniye Evkaf Sultan Ahmet Han

Genel Numara Sras 3275-3284 3298-3356 21353-21884 21885 21886-21888 21889 21890-21896 21897-21898 21899-21900 21901-21906 21907-21909 21910-21911 21912 21913-21914 21915 21916-21917 21918 21919 21920-21921 21922 21923-21925 21926-21933 21934-21937 21938-21941 21942-21945 21946-21950 21951-21955

Tarih Hicr 1012 1291 905 - 1255 966 - 1285 1003-1081 1091-1281 1156 1157-1205 1187-1231 1136-1155 1186-1192 1119-1245 1119-1245 1157 1222-1245 1218 1235 - 1247 1174 1199-1224 1142-1146 1107 1178-1259 1122-1125 1233-1251 1086-1269 1180-1251 1092-1250 1114-1217 Milad 1603 1874 1500 - 1839 1558 - 1868 1594-1671 1680-1804 1743 1744-1791 1709-1801 1723-1742 1772-1778 1707-1830 1707-1830 1744 1807-1830 1803 1820 - 1832 1760 1785-1809 1729-1733 1695 1764-1843 1710-1713 1818-1835 1675-1850 1766-1835 1681-1834 1702-1802

Defter Adedi 9 59 532 1 3 1 7 2 2 6 3 2 1 2 1 2 1 1 2 1 3 8 4 5 4 5 5

Katalog Tertibi

614

Analitik Envan.

Evkaf
Beyazd- Veli Evkaf Abdlhamid Evkaf Sultan Fatih Evkaf Sultan Mahmut Evkaf Sultan Murat Han Evkaf Selimiye Evkaf

207

sayfa

Katalog Genel No

Tasnifin (Kataloun) Ad Sultan Sleyman Han Evkaf Sultan Yldrm Evkaf ehzade Sultan Mehmed Evkaf Valide Sultan Evkaf Mihriah Sultan Evkaf Vakf- Hmayn Evkaf Yeniil Trkmenn- Halep Evkaf

Genel Numara Sras 21956-21963 21964-21965 21966-21968 21969-21976 21977-21978 21979-21993 21994-22008

Tarih Hicr 986-1252 1096-1097 1117-1241 1123-1278 1231-1241 1188-1230 1143-1294 Milad 1578-1836 1685-1686 1705-1825 1711-1862 1816-1825 1774-1815 1730-1877

Defter Adedi 8 2 3 8 2 15 15

Katalog Tertibi

614

Analitik Envan.

18. HAREMEYN MUKTAASI KALEM DEFTERLER (D.HMK.)

Her sene Haremeyn'e, yani Mekke ve Medine'ye gnderilen surrelerin kaytlarn tutmak ve Haremeyn'e ait muktaalarn ilemlerini yrtmekle grevliydi. Ayrca Medine-i Mnevvere'ye bal arazilerin mahsul ileriyle zmir, Midilli, Sakz, Mentee, Antalya ve Aliye muktaalar ilerine bakard. Surre, Mekke ve Medine-i Mnevvere'de oturan ve o tarafta bulunan seyyidlere, eriflere ve ileri gelenlere datlmak zere Osmanl padiahlar tarafndan gnderilen para vesair eyaya verilen addr. Hac dolaysyla stanbul'dan Haremeyn'e surre yollanmasna "surre ihrac", yine hac dolaysyla padiah tarafndan Haremeyn'e yollanan para ve hediyelere "surre-i hmayn", Haremeyn halkna datlmak zere gnderilen eya ve paralar korumakla grevli zel birlik ve merasime de "surre alay" ad verilmitir. Surre Defterleri iin ayr bir katalog tertip edilmitir. (Bkz. Evkf- Hmayn Nezareti defterleri).
Katalog Genel No 986 631 Tarih Hicr Milad

Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.HMK.)

Genel Numara Sras 3285-3287 3357-3397 22009-22385

Defter Adedi 3 43 377

Katalog Tertibi Analitik Envan.

10801275 16691859 884 - 1280 1479 - 1863 1024 - 1254 1615 - 1838

19. HASLAR MUKTAASI KALEM VE BALI BRMNE AT DEFTERLER (D.HSK.)

208

sayfa

Padiah ve hanedan azalaryla sadrazam haslarnn kaytlarnn tutulduu, senet ve emirlerin yazld ve sakland kalemdir. Bundan baka det-i anm gibi gelir kaynaklarnn hesaplar da burada tutulurdu. zellikle Rumeli'yle Gneydou Anadolu'daki baz muktaalar ve mahall kalemler ve bunlarn gelirlerinden vezir vs. haslarna karlk ayrlan tahsisat ynetirdi. Evld- ftihnn (Rumeli fatihlerinin evldyla Rumeli blgesi fetholunduka Anadolu'nun muhtelif yerlerinden getirilip buraya iskan edilmi olanlar, sefer zamannda ayr birlikler hlinde itirak ederlerdi.) muayyen maalar, vergiden muafiyetleri ve dier imtiyaz ileri de buradan yrtlrd. Haslar Muktaas Kalemi'nin bal birimi olan "det-i anm" defterler 54 adet olup, H. 919-1251/M. 1513-1835 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eder.
Katalog Tasnifin (Kataloun) Genel Ad No 986 Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Haslar Muktaas Kalemi (D.HSK.) 618 Haslar Muktaas Kalemi det-i Anm Bedeli (D.HSK.AA.) Genel Numara Sras 3060-3206 25569-25932/C 25933-25986 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 146 367 54 Analitik Envan. Katalog Tertibi

963 - 1247 1556 - 1831 854 - 1254 1450 - 1838 919 - 1251 1513 - 1835

20. HAVSS-I CEDDE KALEM DEFTERLER (D.HSC.)

Bu kaleme ait defter kmamtr. Belgeleri iin bkz. Havss- Cedde Kalemi Belgeleri.

21. STANBUL MUKTAASI KALEM DEFTERLER (D.SM.)

stanbul htisab, Selanik Gmr, Mora skelesi gmrkleri gibi muktaalar, ipekten alnan mzan rsmuyla altn ve gm mamulleri zerindeki vergilere dair ilere bakard. Baz memurlarn alnmasnda da yetkiliydi. 1733 ylnda Kefe Muktaas ile birletirilmitir. Bu kalemin, bal birimi "stanbul htisab Muktaas"dr (D.SM.S.). Bu defterlerde stanbul htisab ile ilgili muhtelif hesaplar mevcuttur. htisab gelirleri, muktaalar hlinde iltizam usulyle ynetilmi ve deiik ehirlerin ihtisab gelirleri, deiik kalemlerin denetimine verilmitir.
Katalog Genel Tasnifin (Kataloun) Ad Genel Numara Tarih Defter Adedi Katalog Tertibi

209

sayfa

Genel No 618 stanbul Muktaas Kalemi Defterleri (D.SM.) stanbul htisab Defterleri (D.SM.S.)

Numara Sras 25363-25562 25563-25568

Hicr

Milad

Adedi 200 6

Tertibi

930-1256 1528-1840 1118-1243 1706-1827

Analitik Envan.

22. KALEMYE DARES DEFTERLER (D.KLD.)

Kalemiye Dairesi XVIII. yzyl balarnda Bb- Defter'nin Mevkuft Kalemi'ne bal olarak meydana getirilen bir teekkldr. Buras, hcegn rtbesinde bir bro deildir. Halifelikle idare edilmekteydi. Daha sonralar mstakil bir kalem haline getirilmitir. Bu bronun vazifesi kayd- hayat artyla iltizama verilen iftliklerden ve mlikne muktaalardan alnan %10 nispetindeki Kalemiye Resmi'ni tahsil etmekti.
Katalog Genel No 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.KLD.) Genel Numara Sras 26105-26227/A Tarih Hicr Milad Defter Adedi 124 Katalog Tertibi Analitik Envan.

1101 - 1253 1689 - 1837

23. KEFE MUKTAASI KALEM DEFTERLER (D.KFM.)

Bu kalem Kefe blgesindeki muktaalarn gelirleri ile baz kale mevacibleri, vazifeler ve salyne harcamalarn denetlemek, baz memurlarn atamalarn yapmakla grevliydi. Kefe'nin elden kmas zerine zmir, Aydn ve Krm'da baz nemli muktaalarn hesaplarn tutmak ve hazne tezkirelerini vermekle grevlendirilmiti. 1733'te stanbul Muktaas ile birletirilmitir.
Katalog Genel No 986 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.KFM.) Genel Numara Sras 5276, 5277, 5280m. 26368-26415 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 3 48 Katalog Tertibi Analitik Envan.

892 - 1105 1487 - 1693 959 - 1246 1558 - 1830

24. KK EVKF KALEM DEFTERLER (D.KEV.)

Tanzimat'tan nce ayr dairede idare edilen vakflarn bir blm "Kk Muhasebe Kalemi" de denilen bu kalem tarafndan ynetilirdi. Dierleri Haremeyn Muhasebesi ve Anadolu Muhasebesi kalemleridir. 210

sayfa

Bu kaleme bal olarak bulunan vakflar; stanbul, Rumeli ve Anadolu'daki baz vakflardr. Bu vakflarn idar ileri, hesaplar, tayin ve tevcih gibi ileri Bbssade aasnn idaresindeki bu kalem tarafndan yrtlrd. Ayrca nezareti sadrazamlara ait "sadaka tevliyetleri" adl kk tevliyetlerin defter ve hesaplar da burada tutulurdu.
Katalog Genel No 986 631 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.KEV.) Genel Numara Sras 3288-3290 22386-22439 Tarih Hicr 1284 1026 - 1264 Milad 1867 1617 - 1848 Defter Adedi 3 54 Katalog Tertibi Analitik Envan.

25. MADEN MUKTAASI KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER (D.MMK.)

Maliye kalemlerinden birisi olan bu kalem, byk gmrk muktaalarn, Anadolu ve Rumeli Kptlerinin cizyelerini, Eflk ve Bodan Voyvodalklar'ndaki kefere cizyelerini, Erdel Krall ve Dobrovnik Cumhuriyeti kefere cizyelerini, Serin ve Derin Gmrk Muktaasn, Mzn- Harr Muktaasn, Emtia Gmr, Efren Eyas Gmr ve Duhan Gmr muktaalarn, maden muktaalarn, aphne muktaalarn, kantar resmlerini, istiridye ve midye karcl, haha rsmu muktaalarn, Darphne muktaalar ve Simkehne muktaasn idare eden ve her sene muhasebelerini hazrlayan brodur. Maden Muktaas Kalemi'ne ve bal birimlerine ait defterler unlardr:
Katalog Genel No Tasnifin (Kataloun) Ad Maden Kalemi. Maden Kalemi. stanbul Gmr Maden Kalemi. Gmrkler Maden Muktaas Kalemi Def. (D.MMK.) Bodan Cizyesi (D.MMK.BGN.) Duhan Dnm (D.MMK.DHN.) Eflak Cizyesi (D.MMK.EFK.) Genel Numara Sras 5167-5206 5207-5237 5238-5268 22692-23246 23247-23249 23250-23377 23377/A23377/C Tarih Hicr 997 - 1234 1012 - 1258 1084 - 1268 948 - 1256 1114 - 1197 1100 - 1252 1097 - 1183 Milad 1589 - 1819 1700 - 1842 1673 - 1852 1541 - 1840 1702 - 1783 1689 - 1837 1686 - 1769 Defter Adedi 39 31 31 555 3 128 3 Analitik Envan. Analitik Envan. Katalog Tertibi

986

622

211

sayfa

Katalog Genel No

Tasnifin (Kataloun) Ad stanbul Gmrk Emini (D.MMK.GE.) Kptiyn Cizyesi (D.MMK.KBC.)

Genel Numara Sras 23378-23767 23768-23787

Tarih Hicr 1015 - 1255 1100 - 1250 Milad 1606 - 1839 1689 - 1835

Defter Adedi 390 20

Katalog Tertibi

26. MASRAF-I EHRYR KALEM DEFTERLER (D.MSF.)

Saray'n Endern ve Brn ksmlarnn her trl masraf ve tayinatnn idare edildii kalemdir. dare bakmndan Saray'a, muamele bakmndan Defterdarla bal idi. miri "masraf- ehriyr ktibi" nvan verilen memurdu. Masraf- ehriyr ktibi, Saray'n Brn ksmna mensup eminlerin, yani matbh emini, arpa emini ve darbhne emininin Saray ihtiyac iin hariten yaptklar almlarn defterlerini tutar ve hesaplarna bakard.
Katalog Genel No 986 620 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.MSF.) Genel Numara Sras 7094-7269 32079-32166 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 176 88 Katalog Tertibi Analitik Envan.

883 - 1264 1478-1848 1099-1247 1687-1832

27. MENSUHT (KAPUDN-I DERY) KALEM DEFTERLER (D.MNS.)

Yenieri Oca'nn kurulmasndan nce Osmanl Devleti'nin cretli ve daim ordusunu tekil eden "Yaya" ve "Msellem" tekilatlar XVII. yzylda ortadan kaldrlnca bunlara ait olan iftlikler "Mensuht" ismi altnda Derya Kalemi'ne balanarak Kaptanpaa Eyaleti'ne tbi timar ve zemetlerle birlikte idare olunmutur. Bu iftliklerin r ve rsmunu tasarruf edenlere "Mensuht Efrd" ad verilmitir. Bunlar sahillerin muhafazasnda kullanlan bir snf olup, ihtiya olduu zamanlarda Bahriye askerlerini tamamlamak iin kullanlmlardr. Mensuht Kalemi'ne ait olan iftliklerin tevcihi kaptan paalara aitti.
Katalog Genel Tasnifin (Kataloun) Ad Genel Numara Sras Tarih Defter Katalog Adedi Tertibi

212

sayfa

Genel No 619

Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.MNS.)

Sras 25987-25993

Hicr 1014 - 1237

Milad 1605 - 1822

Adedi 7

Tertibi Analitik Envan.

28. MEVKUFT KALEM VE BALI BRMLERNE AT DEFTERLER (D.MKF.)

Dorudan Defterdarla bal olan bu kalemin bir ad da "Rsm Kalemi" idi. Balca grevleri, rf vergilerle avrz ve bedel-i nzl vergilerine bakmak, bir gider iin tahsis edilip harcanmadan kalan paray (mevkf ake) Hazne'ye geirmek, menzil kaytlarn tutmak ve masraflarn karlamak, harp zaman vilayetlerin gnderdii askerlere verilen tahsisat ve iae masraflarn temin etmekti. Bunlardan baka ordunun ot, saman ve yem ihtiyacn temin ile sefere katlan paalarla sivil memurlara denecek paralar salamak da bu kalemin vazifelerindendi. Navul Kalemi'nin kuruluuna kadar H. 1200 ylnn balarnda stanbul zahiresinin yan sra ordu ve donanmann da ihtiyac olan zahirin satn alnmas, nakledilmesi ve depolanmasn da bu kalem karlamaktayd. Mevkuft Kalemi'yle ilgili emirler Mhimme Kalemi'nden kmaktayd. Maliyeden Mdevver Defterlerden 8989 numarada kaytl H. 1250 tarihli defterde Mevkuft Kalemi yle tarif edilmektedir: "Eyaletler, sancaklar, kazalar, nahiyeler, kyler ve araziler ile bunlarla ilgili nizam ve artlarn keyfiyt, Defterhne-i mire Kalemi kaytlarna drld gibi, hl verimli arazide yetien tarm rnleri, aalar ve gherile gibi bitkiler ve koyun ve tavuk ve brgir gibi hayvanlara mteallik tasarruft- Hazne-i mire'nin tafsilt ve esasen ilk yaratl toprak olan insann da avrz, teklif ve iskan gibi artlar ve hatta hukk- insniyeden, yllk vergiler ve terift- aliyyenin ortaya ilk knda Mevkuft Kalemi'ne drlp; balangta bu kalemin zabitn ve ketebesi ok ve hnerli ve nasbolunan hceleri l-kadr ve maarif-perver olarak kalem-i mezbra109". Mevkuft Kalemi'nin nemli grevlerinden birisi de menzil tekilatnn ilerini yrtmekti. Menzil Halifelii tarafndan idare edilen bu tekilat devletin haberlemesini temin ediyordu. Haberlemenin sratle yaplabilmesi iin oluturulan menzillerde her an hizmete hazr menzil atlar bulundurulur, iki menzil arasn haberciler bu atlarla katederlerdi. Ulat yeni menzilde atn deitirir ve yeni bir atla

109 Maliye'den Mdevver Defterler, nu: 8989, s. 26.

213

sayfa

bir sonraki menzile giderdi. Bu tekilat zamann artlarna gre olduka hzl haber ve posta ulatran bir yapya sahipti. Mevkuft Kalemi'nin grd bu hizmetlere karlk gelir kaynaklar ise avrz, bedel-i nzl, bedel-i srsat ve bedel-i itirdan olumaktayd. Yukarda da ksaca bahsedilen bu gelir kaynaklar yle aklanabilir. Avrz Vergisi: Osmanl maliyesinde olaan d ve dzensiz (gayr-i mukarrer) vergiler, "avrz- divniye", "teklif-i rfiye" veya ksaca "avrz" ad altnda toplanmtr. Gemii ne zamana uzanrsa uzansn ve ne amala konmu olursa olsun bu vergiler sava masraflarnn finansmanna ynelikti. Avrz vergileri, "avrzhne" denen birimler zerine tarhedilirdi. Muaf olanlar karldktan sonra geri kalan ky ve mahalle nfusu tespit edilip belirli sayda gerek hne bir avrzhnesi saylarak kyn veya mahallenin ka avrzhnesi olduu belirlenirdi. Bylece hneler belirlendikten sonra ykmlleri ister yerleik isterse konar-ger olsun bu vergiden bir btn olarak sorumlu tutulurdu. Avrz akesi olarak alnan bu makt ve nakit vergi zaman ierisinde parann deer kaybna bal olarak artrlmtr. nceleri sava harcamalar iin toplanrken, sonralar her yl dzenli olarak toplanan bir vergi hlini almtr. Nzl, Bedel-i Nzl Vergisi: Nzl mkellefiyeti, Osmanl ordusu sefere karken konaklad menzillerde ounlukla un ve arpa eklinde belirli miktar zahirenin salanp hazr hle getirilmesidir. Kadlar, kazalardan istenen zahireyi grev alanlarna giren kent, kasaba, ky, mezraa ve iftliklere avrzhne esas zerinden tarh ve tahsil ederek menzillere teslim ederlerdi. Ayrca, nakil masraf da ykmller tarafndan denirdi. Ayn olarak toplanmas kural olan nzl, zellikle ordunun iaesinin kolay olduu hallerde, sava ile ilgili dier hizmetlere dntrlebilirdi. Bunlar ounlukla lkenin sava alanlarna yakn veya ordunun geecei yol zerindeki konaklara komu blgeler iin ayn, bu blgelerin dnda kalan yerler iin ise nakd bir ykmllk hline geliyordu. Nzl H. 1093/M. 1683 tarihinden sonra ar sava artlar altnda srekli ve dzenli olarak toplanan bir vergi haline gelmitir. Srsat, Bedel-i Srsat: Srsat, reaynn gerektiinde asker birliklere yem, yiyecek maddesi ve yakaca, tespit edilen bir fiyat zerinden salamasdr. Bu maddelerin balcalar arpa, saman, un, koyun eti, bal ve odundur. Srsat, hukuken

214

sayfa

szlemeye dayanan bir ykmllktr. (Avrz muafiyetinin dnda olduu iin avrzhnesine dayanmamaktayd). Srsat, asker birliklerin getii yollar veya konaklad yerlere en yakn blgelerden ayn, uzak olan blgelerden de nakd olarak alnyordu. H. 1103/M. 16931694 ylnda btn blgelerden elde edilen rnn miktaryla orantl olarak nakden toplanmasna karar verilmitir. Bedel-i tir: tir, piyasa fiyatlar zerinden devlete belirli bir miktar zahire satma mkellefiyetidir. Bazan nzl ve srsat yerine itir zahiresi seiliyordu. Her kazann itir yoluyla teslim edecei zahirenin miktar nceden kazalara bildiriliyordu. Bylece bir ykmllk biimini alyordu. Avrzn umum tahsil ve teslim usulleri bunda da geerliydi. Yalnz itirda fiyat, piyasa fiyatyd. Halk bu fiyatlardan devletin istedii kadar zahireyi satmakla ykmlyd. (Srsatla arasndaki fark da bu fiyat hususunda ortaya kyordu). H. 1093 /M. 1683 sonras ar sava artlarnda Hazne'nin gittike artan nakit an kapatmak iin srsat bedeli kadar geni kapsaml olmamakla birlikte "itir" yerine bedelinin alnmas yaygnlam olmaldr. Bu ekilde itirnn, dolaysyla bedelinin kapsam genilemi; koyun veya beygir gibi hayvanlarn da itir ykmllne girmesi kararlatrlmtr. Mevkft Kalemi ve bal birimlerine ait defterler unlardr:
Katalog Genel No 986 Kalemin Ad ve Kodu Genel Numara Sras 2543-2990 2991-3059 27416-31799/A 31800-31805 31806-31832 31833-31965 31966-31987 31988 Tarih Hicr 900 - 1256 1112 - 1199 933 - 1257 1183 - 1205 1015 - 1217 1076 - 1247 1094 - 1252 1085 - 1087 Milad 1494 - 1840 1701 - 1785 1527 - 1841 1769 - 1791 1607 - 1802 1665 - 1831 1683 - 1837 1674 - 1676 Defter Adedi 442 69 4.382 6 27 133 22 1 Analitik Envan. Analitik Envan. Katalog Tertibi

Mevkuft Kalemi Defterleri Menzil Defterleri Mevkuft Kalemi 615-617 Defterleri (D.MKF.) Arabacba Defterleri (D.MKF.ARB.) Mbyaa Mbairi (D.MKF.MB.) Nzl Emini 617 (D.MKF.NZE.) Odun Emini (D.MKF.ODE.) ar Ktibi (D.MKF.RK.)

215

sayfa

29. MUKTAA- CEDD- L KALEM DEFTERLER (D.MCU.)

Yeniehir, negl, znik, Kefe, Aydn, Tavanl, Teke, Hamid, Ktahya, Bolvadin vb. gibi muktaalarn hesaplarna bakard. Ayn zamanda dug, mezzin, imam ve dier din grevlilerinin yevmiye ve maalar bu muktaalardan denmekteydi.
Katalog Genel No 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.MCU.) Genel Numara Sras 26001-26004 Tarih Hicr 1010 - 1051 Milad 1601 - 1641 Defter Adedi 4 Katalog Tertibi Analitik Envan.

30. NAVUL KALEM DEFTERLER (D.NVL.)

Mevkuft Kalemi'nin yrtmekte olduu zahire satn alm vs. ileri devam ettirmek zere H. 1200/M. 1785'de kurulmu olan bir kalemdir. Mevkuft'tan ayrlarak bamsz hle getirilmitir. stanbul ile askeriye ve donanmann zahire, peksimet ve benzeri ihtiyalarn karlamak iin eitli yerlerden almlar yaparak, bunlar stanbul'a naklekmekle grevliydi. Bu iler iin iskelelerde gerekli hizmetleri yrtmek, gemilere yklemek ve onlarn nakliye cretlerini demek, nakledilen zahirenin anbarlara teslimini yapmak, Zahire Haznesi'nin mevcudu ile aylk gelir ve giderlerini tutmakla ykmlyd. Zaman zaman ortaya kan ekmek ve zahire ktln gidermek iin III. Selim tarafndan kurulan Zahire Haznesi bu kalem tarafndan yaplan masraflarn finansmann salamak gayesine ynelikti.
Katalog Genel No 620 Tasnifin (Kataloun) Ad Bb- Defter Defter Katalou (D.NVK.) Genel Numara Sras 31989-32078 Tarih Hicr 1201 - 1255 Milad 1786 - 1839 Defter Adedi 90 Katalog Tertibi Analitik Envan.

31. PSKOPOSLUK KALEM DEFTERLER (D.PSK.)

Bb- Defteri'ye bal Evmir-i Maliye Kalemi'nde bir halifelik olarak bulunan Piskopos Kalemi, Osmanl Devleti dahilindeki kilise, sinagog ve manastrlarn kaytlarn tutmak, Evmir-i Maliye Kalemi'nden yazlan patrik ve metrepolitlere ait

216

sayfa

kaytlar ile dier emirlerin kaytlarn muhafaza etmekle grevliydi. Piskopos ve metrepolitlerle dier ruhan reislerin berat ve pkelerine de bakard.
Katalog Genel No 986 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.PSK.) Genel Numara Sras 2539-2541 26005-26014 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 6 10 Katalog Tertibi Analitik Envan.

1051 - 1178 1641 - 1765 1169 - 1250 1756 - 1834

32. PYADE MUKBELES KALEM DEFTERLER (D.PYM.)

Kapkulu efrad, Matbh- mire, Has Ahur ve dier yerlerde alan grevlilerin maalaryla ilgili ilemleri yapan Mukbeleci Kalemi XVII. yzylda Piyade Mukbelecilii ve Sipahi Mukbelecilii olmak zere ikiye ayrlmtr. Piyade Mukbelecilii'ne "Piyade Muktaas Kalemi" de denilirdi. Yneticisinin ad ise "mukbeleci" idi. Bu kalemin grevi, merkez ve kalelerdeki yenieri, cebeci, topu, top arabacs ile Saray'da grev yapan alemdar, hssa terzisi, cmey (amarc), matbh ve kiler hizmetisi, hayme mehteri, sanat ehli gibi grevlilere ait nasb, tayin, azl, vefat, veraset gibi muameleleri takip ve kayt, maalarnn denmesi vs. ilerini takipti. Bunlara dair tevcih ve mahlllerin tezkire ve ilmuhaberleri buradan yazlrd. Yenierilere ait ilemler H. 1081 /M. 1670 tarihinden sonraki dnemlerde buradan ayrlarak mstakil bir birim hline getirilen Yenieri Ktiblii tarafndan yrtlmtr. (Bkz. Yenieri Kalemi D.YN.)
Katalog Genel No 986 626 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.PYM.) Genel Numara Sras 3207-3274 35111-36067/C Tarih Hicr Milad Defter Adedi 66 956 Analitik Envan. Katalog Tertibi

987 - 1248 1579 - 1832 963 - 1258 1556 - 1842

33. SALYNE KALEM DEFTERLER (D.SLY.)

Salyne, Tanzimat'tan nce Krm hanlaryla han ailelerine ve bir ksm memurlara senelik olarak denen maaa verilen addr. Maalar ocaklk olarak tahsis edilmi olanlarla vridat devlet tarafndan alnarak valilerine yllk maa verilen Badat, Msr, Yemen, Habe, Basra, Lahsa, Cezayir, Trablusgarp ve Tunus 217

sayfa

eyaletlerinin ve bunlara bal sancaklarn salyne, yani yllk maalarna bu kalem bakard. Ayrca kaptanpaalara da salyne olarak tahsis edilen maa olursa ilemleri burada yaplrd. Salyne tabirine Fatih Kanunnmesi'nde de rastlanmaktadr: "Haznemden vzerya salyne verilrse iki yz krk binden, yz krk binden, yz elli bin akeye dek verilsn." Salyne Kalemi XVII. yzyl ortalarna kadar Maden Kalemi bnyesinde bulunmaktayd. Bu tarihten sonra mstakil olarak almaya balad. Tanzimat'tan hemen nce H. 1249 /M. 1833 tarihinde Aklm- Seb'a adyla oluturulan ve Piyade Mukbelecilii, Kk Ruzname, Byk Ruzname, Kk Kale Tezkireciliklerinin birletirilmesinden meydana gelen birimin ierisine dahil edilerek ortadan kaldrlmtr110.
Katalog Genel No 986 620 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.SLY.) Genel Numara Sras 5595-5618 33555-33611 Tarih Hicr 1063 - 1194 1103 - 1229 Milad 1653 - 1780 1691 - 1814 Defter Adedi 24 57 Katalog Tertibi Analitik Envan.

34. (D.SVM.)

SVAR

MUKBELECL

KALEM

DEFTERLER

Bir ad da "Atl Mukbelesi" olan bu kalemde, Kapkulu Oca'ndan alt blk, yani Kapkulu Svari blklerinden sipah, silahtar, ulfeciyn- yemn, ulfeciyn- yesr, gureb-i yemn ve gureb-i yesr blklerinin isim ve maa kaytlar tutulurdu. Ayrca ebn-i siphiyn, bevvbn-i Dergh- l, bevvbn-i Bb- Hmayn, bevvbn-i sofra-i kule (aslnda Saray kapclarna mensup ve ayr bir ocak olan harem kapclarna verilen isim; Harem Dairesi'ndeki Kzlar Kaps'nda bulunarak zenci harem aalarna hizmet ederlerdi.), Istabl- mire, bevvbn-i Sary- Atik gibi cemaatlerin kaytlaryla tayin, azl, maa, vs. ilerini yrtrd. Sipah ve silahtarlar iin verilen senetlerin bu kalem tarafndan kontrol edilerek tasdik edilmesi gerekirdi. Bunun iin mukbeleci her birine krmz mrekkeple mim harfini yazard. Bu iaret mastr, yani mevcut ve muvfk demekti.
Katalog Genel No Tasnifin (Kataloun) Ad Genel Numara Sras Tarih Hicr Milad Defter Adedi Katalog Tertibi

110 Maliye'den Mdevver Defterler, nu: 8989.

218

sayfa

986 630

Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.SVM.)

4585-4623

1103 - 1264 1692 - 1848

38 737

36068-36804/A 972 - 1242 1564 - 1827

Analitik Envan.

35. TERFAT KALEM DEFTERLER (D.TF.)

Terifatlk, Kanun tarafndan ihdas edilmi olan mhim bir memuriyettir. Mutad merasimlerde, trene katlanlarn bulunacaklar yerleri belirlemek ve merasimlerle ilgili ilemleri yrtmekle grevli bronun addr. Grevlisine "Terifat" veya "Terift-i Divn- Hmayn" denilirdi. Terifat Defterleri, mersim srasn, kabul gn ve saatlerini gsteren deftere verilen addr. Saray seremonisini ve btn merasimleri bilmesi gereken terifat, gerek Saray ve Divn- Hmayn'da ve gerekse Paa Kaps'nda yaplan merasimlerde elindeki deftere gre protokol tatbik ederdi. Divn'da maa verilmesi, ziyaretler, eli kabul, Msr Haznesi'nin geliindeki trenler, padiah clsu ve dier tebrikler, donanmann denize karlmas veya bir geminin denize indirilmesi ve benzeri ilerin tanzimi, sadrazam dairesindeki merasim dolaysyla mevcut terifat kanununa uyularak yaplan iler, terifatnn grevlerindendi. Bundan baka, vezir, beylerbeyi ve devlet erknna ait rsm ve harlarn da defterlerini tutard. Evvelce Divn- Hmayn'a bal iken III. Ahmed zamannda Paa Kaps'na nakledilmi ve Sadaret Kethdl'na balanmtr111. Terifat halifesi veya terifat kalfas ve kesedar, Saray ve devlet merasiminin btn sicillerini korumakla sorumluydu. Kaftancba ise padiah ve sadrazamlarn huzuruna kabul edilecek olanlara giydirilecek hil'atlar korurdu. Terifat Dairesi (Tanzimat sonras), terifat ileriyle megl olan dairenin addr. Bandaki memura "Terifat Nzr" denilir. Resm gnlerde vesair mersim sralarnda terifata dhil olanlara bu daireden devlet tezkiresi yazlrd112. Terifat Kalemi Defterleri, Terift-i Divn- Hmayn nvan dikkate alnarak Divn- Hmayn Defterleri arasnda deerlendirilmitir. Ancak Osmanl Arivi kod sisteminde D.TF. olarak rumzu belirlenen yani Bb- Defter Kalemleri

111 SERTOLU, a.g.e., s.336. 112 PAKALIN, a.g.e., c. III, s. 477.

219

sayfa

arasnda kodlanan bu kalemin ariv malzemesinin, muhasebe ilemleri youn olan defter veya belgelerini burada ilemek gerekmitir.
Katalog Genel No 986 619 Tasnifin (Kataloun) Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat. Bb- Defter Defter Katalou (D.TF.) Genel Numara Sras 664-676, 682-696 26020-26104 Tarih Hicr 955 - 1241 988 - 1194 1061 - 1253 Milad 1548 - 1825 1580 - 1780 1651 - 1837 Defter Adedi 28 105 Katalog Tertibi

Analitik Envan.

Terifat Defterleri hakknda ayrca Divn- Hmayn Terifat Kalemi Defterleri ve Bb- l Sadaret Terifat Kalemi Defterleri'ne baknz.

36. VRDT-I SLH, VRDT-I IKK-I EVVEL ve VRDT-I IKK-I SAN KALEMLERNE AT DEFTERLER
a. Vridt- Slih Kalemi Defterleri (D.VSA.) Her defterdarlkta ayr ayr mevcut bulunan vridt kalemlerinin eflerine "vridat" denirdi. Bunlar tahsilat sonunda elde edilen gelirlerin hesaplarn tutmakla grevliydiler. Vridt- Salih Kalemi, H. 1103 /M. 1691 tarihinden sonra teekkl etmi olup, Trhala, Drama, Yenice-i Karasu gibi baz yerlerdeki eltik reislerine ait pkelere ve beratlara bakard. Defterleri kmamtr. Belgeleri iin bkz. Vridt- Salih Kalemi Belgeleri. b. Vridt- kk- Evvel Kalemi Defterleri (D.VRE.) Filibe, Tatarpazar ve buralara tbi yerlerin eltik nehirleri reislerinin pke beratlarna bakard. Defterleri kmamtr. Belgeleri iin bkz. Vridt- kk- Evvel Kalemi Belgeleri. c. Vridt- kk- San Kalemi Defterleri (D.VRS.) "eltik Rsmu Kalemi" olarak da adlandrlmaktadr. Defterleri eltik Rsmu Kalemi'ndedir.

37. YENER KALEM DEFTERLER (D.YN.)

220

sayfa

"Efendi Dairesi" ve "Yenieri Muktaas Kalemi" de denilen bu kalemde Yenieriler'in ve Acemi Oca halknn maa ve knye defterleri tutulurdu. Ayrca Hssa bostanclar, yenieri sekbanlar, solakn (padiahn muhafz blkleri vazifesini grenler), teberdrn ve Saray- Atik cematlerinin maa ve dier ilemleri de burada grlrd. Yenieri ktipleri, Yenieri aasyla anlaarak yolsuzluk yapmasn diye bu makama Yenieri Oca dndan atanrlard. Azl ve nasblar dorudan doruya sadrazama aitti. Yenieri ktibi haftada bir, ocak meseleleri ile ilgili olarak sadrazama bilgi verirdi. Bu memuriyetin azam mddeti bir yl idi. Eer vazife sahibinin namus ve doruluu tahakkuk ederse bir sene daha yerinde kalabilirdi. H. 1079 /M. 1669-70 btesinde yenieri mevcibleri Piyade Mukbelesi Kalemi'nde yer alyordu. Bir yl sonra yenierilere yaplan demeler bamsz olarak Yenieri Kalemi'nce ynetilmeye balanmtr. Bu kalem Yenieri Oca'nn H. 1242 /M. 1826 ylnda kaldrlmasyla beraber lavedilmitir.
Katalog Genel No 986 625 Tasnifin (Kataloun)Ad Kmil Kepeci Tasnifi Kat.(Yenieri Efendisi) Bb- Defter Defter Katalou (D.YN.) Genel Numara Sras 6590-6686 33612-35110 Tarih Hicr Milad Defter Adedi 97 1.499 Katalog Tertibi Analitik Envan.

919 - 1239 1513 - 1824 961 - 1242 1554 - 1825

B. MTEFERRK KONULU DEFTERLER

Yukarda belirtilen serler dnda kalan hususlar iin de Mteferrik Konular adl bir katalog tekil olunmutur. 632 numaral "Mteferrik Konular Defter Katalou"nda yekn 565 adet defterin hlsas verilmitir.

Katalog Genel No

Tarih Defter Grubu Ad Mteferrik Konular Numaras 36805-373l5 373l6-37328 37329-37330 37330/l-37330/40 Hicr 875 - l264 l025 - l256 ll26 - ll37 ll48 - l273 Milad 1470 - l847 1616 - l840 1717 - l724 1735 - l856

Katalog Tertibi

632

Mehat Tb Mhr Tatbk

Analitik Envan.

Ayrca 986 numaral "Kmil Kepeci Tasnifi Katalou"nda muhtelif serlerde Mhr Tatbik Defterleri'ne rastlanmaktadr. Kepeci Tasnifi'ne ait kataloun tetkiki neticesi tespit edilen Mhr Tatbik Defterleri liste halinde aada verilmitir. 221

sayfa

Katalog Genel No

zel No 30 120 125

Genel Bulunduu Fon Ad No 746 5107 5112 Muhtelif Defterleri Bamuktaa Kalemi

Defterin Ad/Konusu Hayrabolu Ahalisine Verilen Evrak ve Mhr Tatbik Mhrleri zmir Gmr Eshmna Rabtolunan Mste'men Tarifesi Fazlas ve Yemen Kahvesi Zamm Eshm Mutasarrflarnn Tatbik Mhrleri Fiz Tevziat ve Tatbik Mhrleri Rumeli'deki ahincilerin simleri ve ahincibalarn Tatbik Mhrleri Tatbik Mhrleri Eshm Tevziat Defteri ve Tatbik Mhrleri Tatbik Mhrleri Eshm Mutasarrflarnn Tatbik Mhrleri Tatbik Mhrleri Eshm Fiz Tevziat ve Tatbik Mhrleri Eshm Sahiplerinin Tatbik Mhrleri

Hicr 1141 1214 1224

Tarih Milad 1728 - 29 1800 1809

38

5319

Eshm Muhasebesi (A)

1224

1809

986 13 5464 Eshm Muhasebesi (B) Saray akrc ve ahinci Bamuktaa Kalemi Eshm Muhasebesi (B) Bamuktaa Kalemi Eshm Muhasebesi (A) Bamuktaa Kalemi Eshm Muhasebesi(B) Eshm Muhasebesi (A)

1232

1830-31

8 146 15 166 986 137 148 169 30 169

7177 5133 5466 5153 5417 5428 5156 5481 5449

1234 1241 1246 1259 1255 1258 1266 -

1818-19 1825 1818-19 1843 1839 1842 1849-50 -

222

sayfa

III- BB-I L DEFTERLER

Bb- li, XVII. yzyln sonlarndan itibaren Paa Kaps ve Sadaret Dairesi, nezaretlerin kurulmasndan sonra da Osmanl Hkmeti mnasnda kullanlan bir tabirdir. Bb- li tabiri XVI ve XVII. Yzyl kaynaklarnda ndiren Bb- Hmayn, Divn- Hmayn mnasnda gemekte olup o dnemde Sadrazam Dairesi anlamnda kullanlmtr. Divn- Hmayn toplantlarnn tamamen terkedilmesinden sonra btn devlet ilerinin grlmeye baland Bb- saf, XVIII. asr sonlarna kadar bu faaliyetini srdrmtr. Bu tarihten sonra "Bb- l" tabiri Bb- saf'nin yerine kullanlmaya balanmtr. XIX. asrn balarndan itibaren sadece Paa Kaps'n deil, ayn zamanda Osmanl Hkmeti'ni ifade eden Bb- l (Sublime Porte) teekkl etmitir. Devletin en nemli ilerini yrten Sadaret, Meclis-i Vkel, Meclis-i Vl, Dahiliye Nezareti, Hariciye Nezareti ve Deav Nezareti Bb- l tekilatn oluturmu ve ufak tefek deiikliklerle bu anlay Osmanl Devleti'nin sonuna kadar devam etmitir. Bu birimlerin defter ve vesikalarnn da bir arada ilem grmesi ve muhafaza edilmesi iin 22 Ramazan 1267'de Bb- l Evrak Odas kurulmutur113. Sadaret ve Bb- l Evrak Odas'na ait defterler nceki yllarda deiik balklar altnda tasnif edilmilerdir. Bunlar ksaca unlardr: 1. Ayniyat Defterleri: Sadaret Mektub Kalemi'nin 1812-1892 tarihleri arasnda nezaretler, dier daireler ve vilayetler ile yapt yazmalarn aynen kaydn ihtiva etmektedir. 1.712 adettir. 2. BEO. Nezaret ve Devair Gelen-Giden Kayt Defterleri: 1844-1922 yllar arasnda Sadaret'le nezaret ve dier daireler arasnda yaplan yazmalarn kaytlarn ihtiva eder. 1.060 adet defterdir. 3. BEO. Vilyt Gelen-Giden Kayt Defterleri: 1849-1922 yllar arasnda Sadaret'in vilayetler ile yapt yazmalarn hlsa kaytlarn ihtiva eder. 1.608 adet defterdir.

113 Bb- l ile ilgili daha geni bilgi iin bkz. Mehmet PRL, "Bbli", DA., c. IV, s. 378-386 ve Ali AKYILDIZ, "Tanzimat Dnemi Osmanl Merkez Tekilatnda Reform", stanbul 1993.

223

sayfa

4. BEO. med Kalemi Defterleri: H. 1255-1341 /M. 1839-1922 tarihleri arasnda, Sadaret'in Saray ile yazmas sonucu irdeleri kan evrakn aynen veya hlsa kaytlarn ihtiva etmektedir. 425 adet defteri vardr. Son yllarda yaplan depo tanzim almalar esnasnda ortaya kan ve bu fonlara dahil edilmedii grlen H. 1054-1341 yllarna ait 2.706 adet defter iin ayr bir katalog hazrlamak gerekmitir. Yukardaki aratrmaya ak defter serlerini tamamlayc nitelikte olan bu defterlerin, dier Divn sicillerinin eksikliini giderecei de dnlmektedir. Bilindii gibi H. 1255-1341 /M.1839-1922 tarihleri arasndaki dnem Tanzimat'dan stanbul Hkmeti'ne kadar geen 83 yllk zaman dilimini kapsayan ok nemli bir devredir. Nezaretlerin kurulmas ve Divn- Hmayn kalemlerinin Bb- l'ye tanmasyla ekillenen Sadaret makamnn defterleri bu yllarda tutulmutur. Bb- l Evrak Odas, 24..1277 (5 Mays 1861) tarihli nizamnmede belirtildii gibi Bb- l tekilat iindeki dairelerle, tara tekilatnn merkez idareyle yapt yazmalarn ynetildii brokratik bir merkezdir. BEO. Defterleri Sadaret'in Saray, nezaretler ve taradaki resm ve sivil ahslarla yapt yazmalarn hlsa ve aynen kaytlarn ihtiva eder. Tasnif almasnda depolarda ve muhtelif mekanlarda dank halde bulunan bu defterler bir araya getirilmitir. Sz konusu defterlerin, dier nezaret ve devir defterlerinin arasna karm olmas ve bunlarn tek tek tespit edilerek ayklanmas, titiz bir almay gerektirmitir. Defterlerin kalemlerine gre ayrlmasnda sistemli bir alma dahilinde hareket edilmi ve Bb- l Defterleri aadaki kalemler altnda tasnife tbi tutulmutur.

1. BB-I DEFTERLER

SADARET

DARES

KALEMLERNE

AT

a. Sadaret Hazne-i Evrk Mdrl rde Kayt Defterleri rde, padiahn emri, ferman, arzusu mnsna gelir. Daha evvel bunun iin "hatt- hmayn" tabiri kullanlrd. l832'den sonra "Serktib-i ehriyr" denilen padiahn husus ktibine hitaben sunulan "arz tezkireleri"ne, cevap olan padiahn onayna irde denmitir. rde kayt defterleri, Tanzimat'n ilnndan sonra sadr olan ve Bb- l kalemleri tarafndan Hazne-i Evrk'a teslim olunan irdelerin bu birim tarafndan tasnif edildikten sonra kaydedildii defterlerdir. Bunlar ayn zamanda

224

sayfa

Hazne-i Evrk'n kataloglardr. Bu defterler, H. l3l0/M. l892 senesine kadar 5 ksmda dzenlenmitir. Bunlar: Dahiliye, Hariciye, Meclis-i Vl, Meclis-i Mahsus ve ra-y Devlet ksmlardr. l892'den sonra bu defterler nezaretlere gre tanzim edilmi ve her nezaret iin mstakil defterler dzenlenmitir. Bu defterler u ekilde sralanmtr: l. l255 - l309 Yl rdeleri 2. l3l0 - l334 Yl rdeleri 3. Dosya Usl rdeler 4. Eylt- Mmtze ve Dier rdeler a. Bulgaristan b. Cebel-i Lbnan c. Girid d. Msr dl. Msr irdeleri d2. Msr Taltifat rdeleri e. Sisam f. Yunanistan 5. Mesil-i Mhimme rdeleri Yukarda adlar geen irde gruplarna ait malmatlar "Belgeler" blmnde ayrntl olarak verilecektir.

b. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri ba. Arzuhl Defterleri ba1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Arzuhl Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 60-74 genel, 1-15 zel numaralarda H. 1268-1337 /M. 1851-1919 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden defterlerdir. 15 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 60-74 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr 1268 - 1337 Milad 1851 - 1919 Defter Adedi 15 Katalog Tertibi Analitik Envanter

225

sayfa

ba2. 593 Numaral "BEO. Katalou"ndaki Arzuhl Defterleri

Vilayetlerden

Gelen-Giden

Defterlerin

593 numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"nda 724844 genel numaralarda H. 1264-1342 /M. 1848-1924 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 121 adet Arzuhl Defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No 593 Genel Sra No 724-844 Tasnifin (Fonun) Kodu BEO. Tarih Hicr 1264 - 1342 Milad 1848 - 1924 Defter Adedi 121 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bb. Gayr-i Mslim Cemaatlere Ait Defterler114 bb1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Gayr-i Mslimlerden Gelen Takrirlerle lgili Defterler 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda A.DVN. koduyla 270276 genel sra numaralarnda kaytl 7 adet Gayr-i Mslimlerden gelen takrirlerle ilgili defter mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 270-276 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr 1279 - 1292 Milad 1862 - 1875 Defter Adedi 7 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bb2. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Kilise Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda A.DVN. koduyla 198269 genel, 1-72 zel sra numaralarnda kaytl 72 adet Kilise Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 198-269 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr Milad Defter Adedi 72 Katalog Tertibi Analitik Envanter

114 Gayr-i Mslim Cemaatlere Ait Defterler ile ilgili bilgi ve dier defter serleri iin Divn (Beyliki) Kalemi Defterleri ile Piskoposluk Kalemi Defterleri ksmlarna baknz.

226

sayfa

bb3. 593 Numaral "BEO. Katalou"ndaki Kilise Defterleri

Vilayetlerden

Gelen-Giden

Defterlerin

593 numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"nda 1351-1358 genel numaralarda 8 adet Kilise Defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No 593 Genel Sra No 1351-1358 Tasnifin (Fonun) Kodu BEO. Tarih Hicr Milad Defter Adedi 8 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bc. Hanedan Defterleri Son devir Osmanl hanedanna mensup padiah, sultan ve ehzadelerin doum tarihleri ile vlidelerinin soy ktkleri ve bunlara verilen nianlarn kaydedildii defterlerdir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl olan Hanedan Defterleri H. 1328-1341/M. 1910-1922 tarihlerini muhtev olup 2 adettir.

Katalog Genel No 989

Genel Sra No 1 2

Tasnifin (Fonun) Kodu Hanedan Def.

Tarih Hicr 1328 - 1329 1331 - 1341 Milad 1910 - 1911 1913 - 1922

Sayfa Adedi 192 199

Katalog Tertibi Analitik Envanter

bd. mtiyaz Defterleri Bb- l'nin zel olarak resm msaadesi neticesinde ahslara veya messeselere vermi olduu her trl imtiyaza dair hkmlerin kaydedildii defterlerdir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 1245-1334/M. 1829-1916 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 6 adet mtiyaz Defteri mevcuttur. mtiyaz defterlerinin banda verilen imtiyazlarn kronolojik bir fihristi bulunmaktadr. Bu defterler, genel olarak maden iletme imtiyazlarnn yannda tersane inas, banka tekili, demiryolu inas, ziraat mektebi inas, telgraf hatt inas, vapur iletmesi, fabrika inas ve irket tekili gibi konular ihtiva eder.

227

sayfa

Katalog Genel No 989

Sra No 1-6

Tasnifin (Fonun) Kodu mtiyaz Defterleri

Tarih Hicr 1245 - 1334 Milad 1829 - 1916

Defter Adedi 6

Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

Bu konuyla ilgili olarak ayrca bkz. Mukavelenme ve Mukvelt Defterleri. be. zn-i Sefne Defterleri Bu defterler, ser olarak Tanzimat sonrasnda Bb- l bnyesindeki dairelerde tutulmaya balanmtr. 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 25-34 genel numaralarda "zn-i Sefne Talebiyle lgili Defterler" bal altnda H. 12631294 /M. 1847-1877 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 10 adet zn-i Sefne Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 25-34 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr zn-i Sefne Defterleri 1263 - 1294 Milad 1847 - 1877 Defter Adedi 10 Katalog Tertibi Analitik Envan.

bf. Maa Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 35-59 genel 1-25 zel numaralarda H. 1269-1339 /M. 1852-1921 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden Bb- l ve dier dairelerin grevlilerinin maalarn gsterir 25 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 35-59 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri 1269 - 1339 Milad 1852 - 1921 Defter Adedi 25 Katalog Tertibi Analitik Envan.

bg. Mukvelenme ve Mukvelt Defterleri Devletin zel irket veya ahslar ile demiryolu, karayolu, aydnlatma, liman ve vapur iletmesi, telgraf iletmecilii, madencilik, bankaclk, fabrika vb. konularda yapt mukvelelerin aynen kaydolunduu defterlerdir.

228

sayfa

bg1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Mukvelt Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 18-24 genel, 1-7 zel numarada A.DVN. koduyla kaytl H. 1298-1319/M. 1880-1902 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 7 adet Mukvelt Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 18-24 Tasnifin (Fonun) Kodu A.DVN. Tarih Hicr 1298 - 1319 Milad 1880 - 1902 Defter Adedi 7 Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

bg2. 989 Numaral "Divn- Mukvelenme ve Mukvelt Defterleri

Hmayn

Defterleri

Katalou"ndaki

Bu katalogda toplam 31 adet defter bulunmakta olup, kronolojik olarak tasnif edilmitir. Aadaki birinci cetvelde gsterilen 1-4 sra numaral ve H. 1273-1304/M. 1855-1887 tarihli ilk 4 defter "Mukvelenme", yine ayn sernin devam olup; ikinci cetvelde gsterilen 1-24, 24 mkerrer ve 25, 26 sra numaral H. 1301-1341/M. 18831923 tarihli 27 adet defter "Mukvelt" ve 27 (eski no: 25) numaral defter de 8, 9 ve 10 numaral Mukvelt defterlerinin fihristidir. Not: 1992 baskl Osmanl Ariv Rehberi'nde gsterilen 23 numaral Mukvelt defteri "Muhede-i Umum" defteri olup "Nme-i Hmayn" defterleri sersinde 18 numaraya nakledilmitir. Mukvelenme Defterleri
Katalog Genel No Sra No 1 2 3 4 Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicri 1273-1286 1286-1303 1299-1303 1300-1304 Miladi 1855-1869 1869-1885 1881-1885 1882-1887 Sahife Adedi 395 329 369 393

989

Mukvelenme Defterleri

Mukvelt Defterleri
Katalog Genel No 989 989 Sra No 1 2 3 Tasnifin (Fonun) Kodu Mukvelt Defterleri Mukvelt Defterleri Tarih Hicr Mld 1301 - 1302 1883 - 1885 1303 - 1304 1885 - 1886 1305 1307 1887 1889 Sahife Adedi 189 188 297

229

sayfa

Katalog Genel No

Sra No 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 24 Mk. 25 26 27

Tasnifin (Fonun) Kodu

Tarih Hicr Mld 1306 1307 1888 1889 1308 1308 1890 1891 1309 1313 1891 1895 1310 1312 1893 1895 1312 1314 1894 1896 1314 1315 1896 1897 1315 1317 1897 1899 1317 1318 1899 1900 1318 1320 1900 1902 1320 1321 1902 1903 1321 1323 1903 1905 1323 1326 1905 1908 1324 1327 1906 1909 1326 1328 1908 1910 1327 1328 1909 1910 1328 1910 1328 1910 1328 1331 1910 1912 1332 1913 1329 1331 1911 1912 1332-1335 1913-1917 1335-1336 1917-1918 1336-1339 1917-1921 1338-1341 1919-1923 ---

Sahife Adedi 286 287 291 291 238 196 198 298 297 297 303 398 399 246 250 246 210 253 265 321 253 267 251 --

8, 9 ve 10 numaral defterlerin fihristi

Bu konuyla ilgili olarak ayrca bkz. mtiyaz defterleri.

bh. Muktez Defterleri Muktez; resm dairelerde bulunan kalemlerin usul ve kaideler erevesinde, resm evrak zerine yazdklar derkenara denir. Gerek yabanc devletlere ve gerekse aznlklara ait meselelerin ahd ve hukuk cepheleri ile her trl anlamalar, kanun, nizamnme ve talimatnmeler, Divn Kalemi'nde hazrlanp sakland iin, Divn- Hmayn'dan kacak her hangi bir kararn devlet kanunlarna ve anlamalarna gre nasl olmas gerektiini belirten ve "muktez kaytlar" adn alan defterler de burada tutulurdu.

230

sayfa

989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 1282-1330 /M. 1865-1912 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 37 aded Muktez Defteri mevcuttur. Bu defterler kronolojik olarak tasnif edilmitir.
Katalog Gen.No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicr 1282 - 1285 1285 1286 1286 - 1287 1287 - 1289 1289 1290 1290 - 1296 1290 - 1291 1292 - 1294 1294 - 1297 1296 - 1302 1297 - 1300 1302 1309 1300 - 1302 1302 - 1306 1306 - 1310 1310 - 1313 1313 - 1316 1316 1317 1317 - 1319 1319 - 1322 1320 - 1321 1321 - 1322 1322 - 1323 1323 - 1324 1324 - 1325 1325 - 1326 1325 - 1330 1326 - 1327 1326 - 1329 1326 - 1329 1327 - 1329 1328 - 1330 1329 - 1330 1329 - 1330 1316 - 1324 1317 - 1323 Mld 1865 - 1868 1868 - 1870 1870 - 1871 1871 - 1873 1873 - 1873 1873 - 1879 1873 - 1875 1875 - 1877 1877 - 1880 1879 - 1885 1880 - 1882 1885 - 1891 1882 - 1884 1884 - 1889 1889 - 1893 1893 - 1895 1895 - 1898 1898 - 1899 1900 - 1901 1901 - 1904 1902 - 1903 1903 - 1904 1904 - 1905 1905 - 1906 1906 - 1907 1907 - 1908 1907 - 1912 1908 - 1909 1908 - 1911 1908 - 1911 1909 - 1911 1910 - 1912 1911 - 1912 1911 - 1912 1899 - 1907 1900 - 1895 Sahife Adedi 392 324 164 240 240 230 236 252 240 190 236 120 238 340 228 200 339 282 310 292 287 295 325 228 231 244 257 246 224 247 199 493 496 307 221 383

989

Muktez Defteri

Muktez Defteri

989

Muktez Konsolosluk Muktez Messest- Ecnebiye Muktez Muktez Mhimme

231

sayfa

b. Nefy ve Ksas Defterleri Ksas; slm hukukunda, ilenen su iin tayin olunan cezadr. Nefy ise; srgn cezasdr. Nefy ve Ksas Defterleri, Divn- Hmayn tarafndan verilen bu tr cezalarn icrasna ait hkmlerin kaydna mahsus defterlerdir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 12561327/M. 1840-1903 tarihleri arasndaki ceza kaytlarn ihtiva eden 10 adet defter vardr. Bu defterler kronolojik olarak tasnif edilmitir.
Katalog Gen.No. Sra No 1 2 3 4 989 5 6 7 8 9 10 Ksas Defterleri Nefy ve Ksas Defterleri T a Hicr 1256 - 1259 1259 - 1264 1264 - 1272 1272 - 1279 1279 1264 - 1273 1273 - 1278 1278 - 1287 1287 - 1291 1291 - 1327 r i h Milad 1840 - 1843 1843 - 1848 1848 - 1856 1856 - 1863 1863 1848 - 1856 1857 - 1862 1861 - 1870 1870 - 1874 1874 - 1903 Sahife Adedi 137 192 187 202 356 190 160 232 242 233

Tasnifin (Fonun) Kodu

bj. Nian Defterleri Nian, devlet tarafndan hizmet mkfat olarak muhtelif tarihlerde verilen ve gse taklan almetin addr. Divn kalemine ait olan Nian Defterleri'nde muhtelif rtbelerdeki kiilere verilmi olan nian beratlarnn kaytlar bulunmaktadr. Ayrca ecnebler tarafndan verilen nianlar da bu defterlerde kaytldr. bj1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Nian ve Nian Berat Koan Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 75-84 genel 1-10 zel numaralarda kaytl H. 1294-1310 /M. 1877-1893 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva 232

sayfa

eden 10 adet Nian Berat Suret Kayt Defteri; 85-197 genel 1-113 zel numaralarda kaytl H. 1300-1326 /M. 1883-1908 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 113 adet Nian Berat Koan Defteri; 278, 285, 290 ve 291 genel numaralarda kaytl H. 12691337 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 4 adet Nian Defteri mevcuttur.

Katalog Genel No

Genel Sra No 75-84

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (Nian Berat Suret Kayt Defteri) Sadaret Defterleri (Nian Berat Koan Defteri) Sadaret Defterleri (Muhtelif Defterler) 1294 - 1310 Milad 1877 - 1893

Defter Adedi 10

Katalog Tertibi

592

85-197

1300 - 1326

1883 - 1908

113

Analitik Envan.

278, 285, 290, 291

1269 - 1337

1853 - 1919

Ayrca 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda "Terifat Kalemi Defterleri" bal altnda Osman Nian, Ecneb Nian, Mecid ve Osman Nian, Madalya, Nian Zimmet Defterleri ad altnda toplam 191 defter daha mevcuttur. Bunlar ileride "Terifat Kalemi Defterleri" bal altnda tablo hlinde verilmitir.

bj2. 593 Numaral "BEO. Katalou"ndaki Nian Defterleri

Vilayetlerden

Gelen-Giden

Defterlerin

593 numaral "BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"nda 1378-1608 genel numaralar arasnda da H. 1274-1340/ M. 1858- 1922 yllarna ait 231 adet Nian ve Madalya Defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No 593

Genel Sra No 1378-1608

Tasnifin (Fonun) Kodu BEO. Vilayetlerden Gelen-Giden Defterler

Tarih Hicr 1274 - 1340 Milad 1858 - 1922

Defter Adedi 231

Katalog Tertibi Analitik Envan.

bj3. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Nian Defterleri 233

sayfa

989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 1262-1341 /M. 1846-1922 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 45 adet Divn- Hmayn Nian Defteri mevcuttur.
Katalog Gen.No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 Nian Nian (Fihristi var.) Defter Ad Tarih Hicr 1262 - 1307 1307 - 1315 1315 - 1324 1324 - 1331 1275 - 1317 1317 - 1328 1325 - 1328 1319 - 1320 1322 - 1324 1311 - 1334 1268 - 1277 1269 - 1277 1274 - 1279 1289 - 1297 1279 - 1286 1277 - 1292 1321 - 1332 1332 - 1335 1332 - 1335 1278 - 1294 1320 - 1332 1332 - 1334 1332 - 1334 1320 - 1334 1333 - 1334 1332 - 1334 1319 - 1332 1330 - 1334 1334 1309 - 1320 1311 - 1333 1334 - 1335 1335 - 1340 1332 - 1334 1334 - 1341 1325 - 1340 1331 - 1332 1332 1310 - 1333 Milad 1846 - 1889 1889 - 1898 1838 - 1906 1906 - 1913 1858 - 1899 1899 - 1911 1907 - 1910 1901 - 1902 1904 - 1906 1893 - 1915 1851 - 1860 1852 - 1860 1857 - 1862 1862 - 1879 1862 - 1869 1860 - 1879 1902 - 1913 1913 - 1916 1913 - 1916 1861 - 1879 1902 - 1913 1913 - 1915 1913 - 1915 1902 - 1915 1914 - 1915 1913 - 1915 1901 - 1915 1911 - 1915 1915 1891 - 1902 1912 - 1915 1915 - 1916 1916 - 1919 1913 - 1915 1915 - 1922 1910- 1915 1912 - 1913 1913 1892 - 1914 Sahife Adedi 344 259 344 323 189 199 200 80 147 303 274 292 300 294 218 295 411 395 181 407 403 203 407 395 231 343 360 204 198 402 390 43 238 212 204 210

Nian ve Madalya Fihristi

989

Hanedan- Osman Nian ve mtiyaz Mecid Mecid Atik Ecneb Mecid Beinci Rtbe Mecid Tebea-i Ecnebiyye Nian Berat Mecid Tebea-i hne Mecid Esm Mecid Mlkiye ve lmiye Esm Mecid Asker Nian Nin- Osman Osman Esm Osmanl Mlkiye ve lmiye Esm Osmanl Asker Esm Madalya Ecneb Esm Osman ve Ecneb Esm Mecid Ecneb Esm Mecid ve Osman Ecneb Esm Tebea-i hne Madalya Esmi Tebea-i Osman Madalya Altn mtiyaz Madalyas Hill-i Ahmer Madalyas Hill-i Ahmer Madalyas Msvedde Hill-i Ahmer Madalya efkat Nian efkat Nian Msveddeleri Marif Nian Esm Donanma-y Osman Muvenet-i Milliye Madalyas

989

234

sayfa

Katalog Gen.No

Sra No 40 41 42 43 44 45

Defter Ad Madalya Esm Ecneb Nianlar (Elif-Dal) Ecneb Nianlar (Zel-Gayn) Ecneb Nianlar (Kaf-He ) Ecneb Nianlar (Vv-Ye) Muhtelif Kimselere Tevcih olunan Rtbeler115

Tarih Hicr 1317 - 1320 1308 - 1326 1308 - 1326 1308 - 1326 1326 - 1337 1282 - 1287 Milad 1899 - 1902 1890 - 1908 1871 - 1908 1890 - 1908 1908 - 1913 1865 - 1870

Sahife Adedi 184 548 400 476 243+17 --

Yukarda cetveli verilen "Divn Kalemi Nian Defterleri" ana seryi oluturmaktadr. Osmanl Arivi'ndeki kataloglarda Tanzimat'tan sonra ihdas edilen eitli nian ve madalyalarn kaydedildii muhtelif balklarda Nian Kayt Defterleri bulunmaktadr. Ayrca 524 numaral "Sadaret med Kalemi Defterleri Katalou"nda "Muhtelif Kiilere Verilen Rtbe ve Nianlara Dair rde Kayt Defterleri" ve "Tesist- Askeriye nesi in Tesis Buyurulan Hamiyet-i Vataniyye Madalyas Esmisi Defterleri" balklar altnda da nian defterleri mevcuttur. Nian, madalya ve rtbe kaytlarnn bulunduu defterler hakknda toplu bilgi verilmeye allmtr. Ancak yukarda gsterilen fon ve serlerin dnda Muallim Cevdet, bnlemin ve Ali Emir belge tasniflerinde de eitli defterler mevcuttur. Bunlar arasnda nian, madalya, taltifat ve benzeri konularda defterlere rastlanmaktadr. Ayrca 594 numaral "BEO. Vilyt Gelen-Giden Defterleri Katalou"nda 1.378 sra numaral kayttan sonraki defterlerin tmn bu ser defterlerden kabul etmek gerekir. bk. Nizamt Defterleri Divn- Hmayn'da grldkten sonra karara balanan ve devlet bnyesinde yaplacak yeni dzenleme ve slhatlarla ilgili nizam, dstr, kanun vesairenin kaydedildii defterlerdir.

115 Bu defter Kmil Kepeci Tasnifi'nin 7.529 numaral defteri olup buraya nakledilmitir.

235

sayfa

bk1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Nizamt Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda kaytl, H. 1211-1339/M. 1796-1921 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 28 aded Nizamt Defteri mevcuttur. (17-A/ 17-K numaral defterler nceki envanterlerde "Muhtelif ve Mtenevv Defterler" adyla kaytl serden naklolunan numaral defterlerdir).

Katalog Genel No 592

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Nizamt Defterleri 1211 - 1339 Milad 1796 - 1921

Defter Adedi 28

Katalog Tertibi Analitik Envanter

bk2. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Nizamt Defterleri 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 13011341/M. 1884-1922 tarihleri arasndaki nizamt kaytlarn hav bu serde 33 adet defter bulunmaktadr. Aadaki tabloda da grld zere 22, 23, 24 numaral defterler 22 numarada tek cilt halinde birletirilmitir. Bu ekilde 31 cilt olmaktadr. 22/22 eklindeki numaralarn birincisi sra, ikincisi ise cilt numarasdr. Bu defterler kronolojik olarak tasnif edilmitir.
Katalog Gen.No 989 Genel Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Defter Ad Tarih Hicr Milad 1301 - 1302 1884 - 1885 1303 - 1304 1885 - 1887 1305 - 1305 1887 1306 - 1308 1888 - 1890 1308 - 1309 1890 - 1892 1309 - 1312 1892 - 1894 1312 - 1314 1894 - 1897 1314 - 1318 1897 - 1900 1318 - 1320 1900 - 1902 1320 - 1323 1902 - 1906 1321 - 1326 1903 - 1908 1323 - 1327 1906 - 1909 1327 - 1328 1909 - 1910 1327 - 1328 1909 - 1910 1327 - 1327 1909 1328 - 1329 1910 - 1911 Sahife Adedi 357 368 299 299 275 287 381 238 298 398 396 398 247 251 242 246

Kavnn ve Nizam

Nizamt

Kavnn

236

sayfa

Katalog Gen.No

Genel Sra No 17 18 19 20 21 22/22 23/22 24/22 25/23 26/24 27/25 28/26 29/27 30/28

Defter Ad Nizamt Kavnn Nizamt ve Talimat Kavnn Nizamt ve Talimat Kavnn Kavnn Nizamt Kavnn Nizamt

Tarih Hicr Milad 1328 - 1329 1910 - 1911 1329 - 1331 1910 - 1913 1328 - 1331 1910 - 1913 1329 - 1331 1911 - 1913 1329 - 1332 1911 - 1914 1331 - 1331 1913 - 1914 1331 - 1331 1331 - 1332 1332 - 1332 1332 - 1334 1334 - 1341 1332 - 1332 1333 - 1336 1335 - 1336 1336 - 1338 1338 - 1341 1341 - 1341 1914 1914 - 1915 1915 - 1922 1914 1915 - 1917 1916 - 1918 1918 - 1919 1920 - 1922 1922

Sahife Adedi 251 250 250 250 263 302 250 251 239 251 250 250 250 250 250

989

31/29 32/30 33/31

Kavnn

bl. Tekd Defterleri Askeriye ve ilmiye snf memurlar haricindeki mlkiye memurlarnn emeklilik ilemleriyle ilgili kaytlar ihtiva eden defterlerdir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda H. 1297-1333/M. 1880-1914 tarihleri arasndaki memur tekd kaytlarn ihtiva eden 4 adet Tekd Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No Sra No 1 989 2 3 4 Tekd Defterleri Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicr 1297 1310 1310 1326 1326 - 1333 1328 - 1330 Milad 1880 1893 1893 1908 1908 - 1914 1910 - 1912 Sahife Adedi 227 254 231 477 Kronolojik Fihrist Katalog Tertibi

bm. Tevcht- Mlkiye Defterleri Mlkiye memurlarnn vazife tevcihleri ile ilgili kaytlar hav defterlerdir.

237

sayfa

989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda H. 1280-1330/M. 1863-1912 tarihleri arasndaki tevcht kaytlarn ihtiva eden 3 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No Sra No 1 989 2 3 Tevcht- Mlkiye Deft. Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicr 1280 - 1301 1301 - 1327 1327 - 1330 Milad 1863 - 1884 1884 - 1909 1909 - 1912 Sahife Adedi 279 300 253 Kronolojik Fihrist Katalog Tertibi

bn. Sadaret Divn- Hmayn Kalemlerine Ait Muhtelif Defterler 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 277-291 genel 1-15 zel sra numaralarda H. 1258-1337 /M. 1842-1919 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden muhtelif konularda 15 adet defter mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 277-291 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr 1258 - 1337 Milad 1842 - 1919 Defter Adedi 15 Katalog Tertibi Analitik Envan.

c. Sadaret Mektub Kalemi Defterleri116 Mektub Kalemi Defterleri; Buyruldu ve lmuhaber Defterleri ve Ayniyat Defterleri olmak zere iki blmda tasnif edilmitir. ca. Buyruldu ve lmuhaber Defterleri Buyruldu; sadrazam, kaptan- derya, vezir ve beylerbeyi gibi devlet erknnn yazl emirleri mnsna gelir. Sadrazamn kindi Divn'nda kard emirler, yine bu Divn'da tutulan Buyruldu Defterleri'ne kaydolunmutur. lmuhaber; bir resm dairenin her hangi bir i mnsebetiyle baka bir daireye yazd malmat ihtiva eden kda denir. Sonralar bunun yerine "mzekkere" tabiri kullanlmtr. Buyruldu defterleri arasnda zikredilen bu defterlerde, Bb- l'den dier dairelere yazlan tahrirt kaytlar bulunmaktadr. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda H. 1226-1331/M. 1811-1912 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 6 adet Buyruldu, 2 adet lmuhaber olmak zere toplam 8 adet defter bulunmaktdr.

116 Mektub Kalemi hakknda bilgi iin bkz. Divn- Hmayn Sadaret Mektub Kalemi Defterleri.

238

sayfa

Ayrca, Ayniyat Defterleri sersi ierisinde bulunmaktadr. Bunun iin bkz. Ayniyat Defterleri.
Katalog Genel No Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 Defter Ad

de

Buyruldu
Tarih Hicr

Defterleri

Milad 1811 - 1826 1826 - 1839 1839 - 1861 1845 - 1867 1861 - 1880 1880 - 1895 1872 - 1890 1895 - 1912

989

Buyruldu lmuhaber Buyruldu lmuhaber Buyruldu

989

1226 - 1242 1242 - 1255 1255 - 1278 1261 - 1284 1278 - 1298 1298 - 1313 1289 - 1308 1313 - 1331

cb. Ayniyat Defterleri Ayniyt Defterleri, Sadaret Dairesi'nden dier devlet dairelerine, vilayetlere ve dier makamlara yazlan tezkirelerin ve muharrertn aynen suretlerinin kaydedildii defterlerdir.

cb1. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Ayniyat (Nezaret-Devir Giden) ve (Vilyt Giden) Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 538-580 genel, 1-44 zel numaralarda A.MKT.NZD. koduyla kaytl H. 1269-1335/M. 1852-1907 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 44 adet Nezaret-Devir Giden Defteri; 581-628 genel, 1-48 zel numaralarda A.MKT.UM. koduyla kaytl H. 1246-1325/M. 1830-1907 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 48 adet Vilyt Giden Defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No Genel Sra No 538-580 592 581-628 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.NZD.) Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) 1269 - 1335 1246 - 1325 Milad 1852 - 1907 1830 - 1907 Defter Adedi 44 48 Katalog Tertibi Analitik Envan.

cb2. 595 Numaral "BEO. Ayniyat Defterleri Katalou"ndaki Ayniyat Defterleri

239

sayfa

595 numaral "BEO. Ayniyat Defterleri Katalou"nda 1-1717 numaralarda kaytl, muhtelif mevzular hav Ayniyt Defterleri, H. 1227-1320 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, l7l7 adet defterden mteekkildir. Ayniyt Defterleri tasnif edilirken aadaki izelgede grlecei zere bir ok balk altnda toplanmtr.
Katalog Genel No 595 T Sra No 1-168 169-192 193-295 296-309 310-314 315-317 318-320 321-340 341-345 346-369 370-447 448-458 459-469 470-502 503-572 573-602 603-604 605-608 609 610 611 612-618 619-620 621-622 623 624-628 629 630-652 653-668 669-761 Mahiyeti Anadolu Ad Anadolu Mhimme Rumeli Ad Rumeli Mhimme Mhimme, Anadolu Mhimme, Rumeli Hafy Anadolu Hafy Anadolu ve Rumeli Hafy Rumeli Mstearlktan Yazlan Meclis-i Vl'dan Meclis-i Vl-y Rumeli Meclis-i Vl-y Anadolu Meclis-i Vl'dan Katl ve Sirkate Dair Dev Rum Milleti ve Dvel-i Selse Yunan Meselesi Msr Meselesi Krdistan Havalisinde syan Eden Bedirhan'a Dair Tepedelenli Ali Paa Meselesine Dair Srpl Maddesine Dair Rusya Meselesi Meclis-i Muvakkat Mukarrert Harcrah ve Atyyeye Dair Muhabert Mteferrik Mahallere Yazlan Buyruldu Krek Cezasna Dair Tahrirt- Askeriye Maliye Kararyla Yazlan Muharrerat ve Buyruldu Maliye Kararyla Yaplan Muhabert Tezkire Defterleri a r i h Milad 1812 - 1866 1843 - 1866 1815 - 1866 1843 - 1866 1862 - 1864 1862 - 1866 1844 - 1872 1819 - 1861 1836 - 1873 1837 - 1878 1841 - 1861 1860 - 1866 1861 - 1866 1847 - 1866 1843 - 1866 1821 - 1835 1253 - 1855 1831 - 1833 1843 - 1848 1821 - 1822 1825 - 1826 1828 - 1855 1847 - 1848 1851 - 1868 1860 - 1862 1850 - 1862 1844 - 1845 1843 - 1866 1846 - 1866 1837 - 1866 Hicr 1227 - 1282 1259 - 1282 1230 - 1282 1259 - 1282 1279 - 1280 1279 - 1282 1260 - 1288 1234 - 1277 1251 - 1290 1253 - 1296 1257 - 1277 1277 - 1282 1277 - 1282 1263 - 1282 1259 - 1282 1236 - 1251 1270 - 1271 1247 - 1248 1259 - 1264 1236 - 1237 1240 - 1241 1244 - 1271 1263 - 1264 1267 - 1284 1277 - 1279 1266 - 1279 1260 - 1261 1259 - 1282 1262 - 1283 1253 - 1282 Defter Adedi 168 24 103 14 5 3 3 20 5 24 78 11 11 33 70 29 2 4 1 1 1 7 2 2 1 5 1 23 16 92

240

sayfa

Katalog Genel No

T Sra No 762-764 765-786 787-801 802-803 804-811 812-813 814-815 816-818 819-828 829-833 834-837 838-840 841-843 844-847 848-852 853-857 858 Mahiyeti Tezkire Defterleri Mhimme Buyruldu Defterleri Emr-i l Defterleri Lhm ve Bedel-i Tayint Defterleri Ankara, Konya dar Adl leri Aydn Amasya Anadolu Valiliklerine Edirne, Adana, ark Rumeli Erzurum, Van zmit, Kocaeli, Bolu, Biga kodra Ordulara Yazlan Emirnmeler skp, Manastr, Prizren Badat, Basra Bosna, Yenipazar Talimatlara Dair Cezir-i Bahr-i Sefd, Kbrs, Sisam Adalar Cebel-i Lbnan Halep Hicaz, Mekke-i Mkerreme Emaneti, Yemen Hdavendigr Diyarbekir, Ma'muret'l- Aziz Rumeli Valilikleri Selanik Suriye, Beyrut Sivas Trablusgarp Tuna Trabzon, Canik Umum Vilyt Kastamonu Karasi, Ayvalk Girid Msr,Tunus Trhala, Yanya, Selanik Evkf, Marif Bahriye Ticaret, Nfia, Shhiye Nfia Telgraf, Posta

h Milad

Hicr 1281 - 1282 1282 - 1282 1247 - 1291 1254 - 1270 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1284 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1294 1284 - 1294 1283 - 1296 1283 - 1294 1282 - 1288 1283 - 1296 1284 - 1294 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1294 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1293 1283 - 1294 1283 - 1284 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1284 1283 - 1294 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1287 - 1294 1283 - 1296

Defter Adedi 3 22 15 2 8 2 2 3 10 5 4 3 3 4 5 5 1 7 1 4 7 7 6 6 5 7 5 3 11 9 18 6 2 3 3 7 10 8 8 3 5

1864 - 1865 1866 - 1866 1832 - 1874 1838 - 1854 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1867 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1877 1867 - 1877 1866 - 1879 1866 - 1877 1866 - 1871 1866 - 1879 1867 - 1877 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1877 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1876 1866 - 1877 1866 - 1867 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1867 1866 - 1877 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1870 - 21877 1866 - 11879

595

859-865 866 867-870 871-877 878-884 885-890 891-896 897-901 902-908 909-913 914-916 917-927 928-936 937-954 955-960 961-962 963-965 966-968 969-975 976-985 986-993 994-1001 1002-1004 1005-1009

595

241

sayfa

Katalog Genel No

T Sra No 10101011/1 1012-1015 1016-1023 1024-1044 1045-1053 1054-1067 1068-1073 1074-1075 1076-1082 1083-1133 1134 1135-1152 1153-1159 1160-1165 1166-1173 1174-1177 1178-1195 1196-1212 1213-1220 1221 1222-1223 1224-1227 1228-1229 1230 1231-1237 1238-1240 1241-1244 1245 1246-1265 1266 1267 1268-1313 1314 1315-1321 1322-1328 1329-1330 1331-1358 Mahiyeti Hariciye, Adliye, Shhiye, ra-y Devlet Defterhne Rsmt Serasker, Tophne, Dr- ra, Mekteb-i Tbbiye ehremneti Zaptiye, Mahkeme-i stinf, Riyset-i Divn- Muhasebt Marif Hazne-i Hssa Mehat Maliye Maliye vesair Devire Buyruldu Mteferrik Makamta (Muhcirn, Ma'zln, Dev, Dahiliye, Hariciye Ktipleri, Kap Kethdlar, Meclis vs.) Mhimmenin Ciltlenmi Maliye Msveddeleri Meclisin Ciltlenmi Msveddeleri Sadaret'in Tezkir ve Evmir Msveddeleri Kalemin Ciltlenmi Msveddeleri Evkf Bahriye Posta - Telgraf Posta, Telgraf, ehremneti, Tbbye Ticaret, Nfia Telgraf Ticaret, Telgraf Ticaret Nfia Nfia, Marif Nfia Komisyonu Hariciye Hariciye, Shhiye Shhiye Dahiliye Defter-i Hakan Rsmt Serasker Serasker, Tophne Harbiye, Tophne

h Milad

Hicr 1290 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1290 1283 - 1296 1283 - 1296 1283 - 1295 1283 - 21296 1283 - 1296 1283 - 1296 1296 - 21296 1283 - 1296 1294 - 1295 1295 - 1296 1294 - 1296 1296 - 1296 1294 - 1295 1297 - 1309 1297 - 1309 1297 - 1297 1308 - 1309 1306 - 1309 1299 - 1299 1300 - 1300 1297 - 1309 1297 - 1299 1300 - 1301 1298 - 1298 1297 - 1309 1309 - 1309 1301 -1301 1297 - 1309 1308 - 1309 1297 - 1301 1300 - 1309 1308 - 1309 1297 - 1309

Defter Adedi 3 4 8 22 9 14 6 2 7 53 1 18 7 6 8 4 18 17 8 1 2 4 2 1 7 3 4 1 25 1 1 46 1 7 7 2 28

1873 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1873 1866 - 1879 1866 - 1879 1866 - 1878 1866 - 11879 1866 - 1879 1866 - 1879 1879 - 1879 1866 - 1879 1877 - 1878 1878 - 1879 1877 - 1879 1879 - 1879 1877 - 1878 1879 - 1892 1879 - 1892 1879 - 1880 11891 - 1892 1889 - 21892 1881 - 1882 1883 - 1883 1879 - 1892 1879 - 1882 1882 - 1884 1880 - 1881 1879 - 1892 1891 - 1891 1883 - 1884 1879 - 1892 1891 - 1892 1879 - 1884 1882 - 1892 1891 - 1892 1879 - 1891

595

242

sayfa

Katalog Genel No

T Sra No 1359-1361 1362-1363 1364-1368 1369-1370 1371 1372 1373-1374 1375-1409 1410-1417 1418-1422 1423-1424 1425-1427 1428 1429 1430-1440 1441-1480 1481-1507 1508-1515 1516-1525 1526-1530 1531-1537 1538 1539-1547 1548-1550 Mahiyeti Tophne Bahriye, Tophne ehremneti Zaptiye, Shhiye, Tbbiye Tekd Sand Zaptiye Zaptiye, Shhiye Adliye Mehat Marif Marif, Rsmt, Hazne-i Hssa ra-y Devlet, Hazne-i Hssa Rsmt, Marif ra-y Devlet Maliye ra-y Devlet, Hazne-i Hssa Maliye Anadolu Vilytna Arabistan Vilyt Rumeli Vilyt Umum Vilyta Devir ve Umum Vilyt (Mahrem) Mteferrika Res-y Meclis Nfia Komisyonu, Tekd Sand, Divn- Muhasebt Muhcirin Komisyonu Maliye, Buyruldu Dahiliye, Buyruldu Evkf, Buyruldu Emsl Defterleri Mehat Serasker Hariciye ve Shhiye Tophne Dahiliye Adliye Evkf Bahriye Maliye Ticaret ve Nfia Marif Defter-i Hakan

h Milad

Hicr 1297 - 1299 1300 - 1300 1297 - 1300 1297 - 1299 1308 - 1309 1309 - 1309 1298 - 1300 1297 - 1309 1297 - 1309 1297 - 1308 1308 - 1309 1297 - 1308 1309 - 1309 1309 - 1309 1297 - 1297 1297 - 1306 1306 - 1309 1296 - 1309 1296 - 1309 1297 - 1310 1297 - 1309 1308 - 1309 1297 - 1309 1297 - 1301 1298 - 1299 1297 - 1297 1305 - 1306 1306 - 1308 1304 - 1308 1266 - 1297 1302 - 1308 1302 - 1307 1301 - 1307 1301 - 1308 1301 - 1307 1302 - 1305 1301 - 1305 1301 - 1306 1301 - 1305 1302 - 1308 1301 - 1306 1307 - 1308

Defter Adedi 3 2 5 2 1 1 2 35 8 5 2 3 1 1 11 40 27 8 10 5 7 1 9 3 2 1 1 4 1 2 1 4 4 1 9 2 2 2 7 4 2 1

1879 - 1882 1882 - 1883 1879 - 1883 1879 - 1882 1891 - 1892 1892 - 1892 1880 - 1883 1879 - 1892 1879 - 1892 1879 - 1891 1891 - 1892 1879 - 1891 1891 - 1892 1892 - 1892 1879 - 1880 1880 - 1889 1889 - 1892 1879 - 1892 1878 - 1892 1879 - 1892 1879 - 1892 1891 - 1892 1879 - 1892 1879 - 1884 1881 - 1882 1879 - 1880 1888 - 1888 1888 - 1891 1887 - 1891 1850 - 1880 1884 - 1890 1884 - 1889 1884 - 1890 1884 - 1891 1883 - 1889 1884 - 1888 1884 - 1887 1884 - 1889 1883 - 1888 1884 - 1890 1884 - 1889 1889 - 1891

595

1551-1552 1553 1554 1555-1558 1559 1560-1561 1562 1563-1566 1567-1570 1571 1572-1580 1581-1582 1583-1584 1585 1586-1593 1594-1597 1598-1599 1600

243

sayfa

Katalog Genel No

T Sra No 1601-1602 1603 1604 1605 1606-1607 1608 1609 1610 1611 1612 1613 1614 1615 1616 1617-1618 1619-1621 1622 1623 1624-1630 1631-1637 1638 1639-1653 1654-1658 1659-1661 1662-1663 1664-1677 1678-1682 1683 1684-1685 1686-1687 1688-1689 1690-1691 1692-1694 1695-1697 Mahiyeti Rsmt Hazne-i Hssa ra-y Devlet, Nfia Komisyonu Mteferrika Vilayet ve Devire Yazlan Umum Muharrert Serasker, Tophne, Bahriye Serasker, Tophne, Evkf, Bahriye Defter-i Hakan, Asker Tekd Sand, Hariciye, Maliye, Ticaret, Nfia, ra-y Devlet, ehremaneti, Sicill-i Ahvl Dahiliye ve Adliye Adliye ve Hariciye Maliye, Marif, Rsmt Vergi Emneti Devir Mhimme Vilyt Anadolu Arabistan Rumeli Mehat Serasker Hariciye Tophne Dahiliye Adliye Evkf Bahriye Maliye Ticaret ve Nfia Marif Defter-i Hakan ehremneti Zaptiye Shhiye Rsmt Asker ve Mlk Tekd Sandklar, Mektib-i Askeriye, Divn- Muhsebt, Drafaka, Mteferrika ra-y Devlet, Hazne-i Hssa, Tbbiye, Posta ve Telgraf, Sicill-i Ahvl Orman ve Medin ve Ziraat

h Milad

Hicr 1302 - 1308 1303 - 1306 1301 - 1306 1304 - 1307 1301 - 1306 .1306 - 1306 1308 - 1309 1308 - 1309 1308 - 1309 1306 - 1308 1308 - 1309 1301 - 1307 1300 - 1307 1312 - 1312 1302 - 1308 1302 - 1320 1302 - 1308 1309 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1312 1309 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1312 1309 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1311 1311 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1312 1309 - 1313 1309 - 1313 1309 - 1312 1309 - 1313

Defter Adedi 2 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 3 1 1 7 7 1 15 5 3 2 14 5 1 2 2 2 2 3 3

1885 - 1891 1885 - 1889 1884 - 1889 1887 - 1890 1884 - 1889 1889 - 1891 1891 - 1892 1891 - 1892 1891 - 1891 1889 - 1891 1891 - 1891 1884 - 1889 1883 - 1890 1894 - 1894 1884 - 1891 1884 - 1903 1884 - 1891 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1893 1893 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1895 1892 - 1896 1892 - 1895 1892 - 1895

595

1698-1700 1700-1702

1309 - 1313 1310 - 1313

1892 - 1895 1893 - 1895

3 2

244

sayfa

Katalog Genel No

T Sra No Mahiyeti Taraf- l-i Mstearden Umum Vilyt ve Devire Yazlan Tezkir ve Muharrert Defteri Vilyt Telgrafnme Rum Fesadna Dair Karantina Defteri Kigalk Ktas Muharrerat- Umumiye

h Milad

Hicr 1309 - 1312 1309 - 1313 1311 - 1312 1239 - 1239 1254 - 1293 1261 - 1262 1299 - 1318

Defter Adedi 1 7 2 1 2 1 1

1703 1704-1710 1711-1712 1713 1714-1715 1716 1717

1892 - 1895 1892 - 1895 1894 - 1895 1823 - 1824 1838 - 1876 1845 - 1846 1882 - 1900

d. Sadaret med Kalemi Defterleri117 (A.AMD.) da. 524 Numaral "Sadaret med Kalemi Defterleri Katalou"ndaki Defterler 524 numaral "Sadaret med Kalemi Defterleri Katalou"nda 1-425 numaralarda A.AMD. koduyla kaytl H. 1255-1341 /M. 1839-1923 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 425 adet Sadaret med Kalemi Defteri mevcuttur.
Katalog Genel No 524 Genel Sra No 1-425 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr 1255 - 1341 Milad 1839 - 1923 Defter Adedi 425 Katalog Tertibi Analitik Envan.

db. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki med Kalemi rde-i Seniyye ve Muhtelif Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda A.AMD. koduyla kaytl 292-332 genel, 1-42 zel numaralarda H. 1265-1338/M. 1848-1920 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 42 adet med Kalemi rde-i Seniyye Defteri ve 333344 genel, 1-12 zel numaralarda H. 1257-1331/M. 1842-1913 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 12 adet med Kalemi'ne mahsus muhtelif defter mevcuttur.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 292-332 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri Tarih Hicr 1265 - 1338 Milad 1848 - 1920 Defter Adedi 42 Katalog Tertibi Analitik Envan.

117 med Kalemi hakknda bilgi iin bkz. Divn- Hmayn med Kalemi Defterleri.

245

sayfa

333-344

1257 - 1331

1842 - 1913

12

Envan.

e. Sadaret Terifat Kalemi Defterleri118 ea. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Terifat Kalemi Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 345-536 genel numaralarda kaytl A. TF. kodu altnda 193 adet Terifat Kalemi Defteri mevcuttur. Analitik tasnif sistemine gre tasnif edilen bu defterler u gruplarda toplanmtr.
Katalog Genel No Genel Sra No 345-367 368-384a 385-391 392-404 405-434 592 435-451 452-518 519-530 531-536 Tarih Defterin Nev'i Hicr Terifat Merasimi Kayt Def. Gelen-Giden Tezkir, Tekrir vs. Kayt Def. Osman Nian Esmi Def. Ecneb Nian Esmi Def. Mecid ve Osman Nian Esmi Def. rad, Har, Aidat, Atiyye, Maa vs. Def. Muhtelif Ehsa Verilen Nian, Tevcih, Mansb, Rtbe, Mazuln ve Memurn Esm Kayt Def. Madalya Def. Nian Zimmet Def. 1054 - 1308 1223 - 1341 1309 - 1322 1272 - 1329 1269 - 1327 1019 - 1335 1199 - 1337 1298 - 1339 1313 - 1340 Milad 1644 - 1891 1808 - 1923 1891 - 1905 1855 - 1912 1852 - 1909 1610 - 1917 1784 - 1919 1880 - 1920 1895 - 1921 Defter Adedi 23 18 7 13 30 17 67 12 6

eb. 594 Numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"ndaki Terifat Defterleri 594 numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"nda 896-913 genel, 55/1-55/18 zel numaralarda kaytl H. 1276-1341/M. 1859-1923 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden nian, madalya, resm merasim, ziyafet vs. konularnda 18 adet defter mevcuttur. f. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi Defterleri119 g. Sadaret Mteferrik Defterleri
118 Ayrntl bilgi ve dier defter serleri iin bkz. Divn- Hmayn Terifat Kalemi Defterleri, Bb- Defter Terifat Kalemi Defterleri ve Bb- l Sadaret Divn Kalemi Nian Defterleri. 119 Bkz. Bb- l Evrak Odas Nezaret ve Devir Gelen-Giden Defterleri ve Hazne-i Evrk Mdrl rde Kayt Defterleri ile ikinci blmde ayn balk altndaki belgeler blm.

246

sayfa

Sadaret Mteferrik Defterler bal altnda toplanan toplam 1.567 defter aada konularna gre verilmitir. ga. mza ve statistik Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 1049-1058 genel, 1-10 zel numaralarda A.MKT.UM. koduyla kaytl H. 1330-1338/M. 1911-1920 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 10 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 1049-1058 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) 1330 - 1338 Milad 1911 - 1920 Defter Adedi 10 Katalog Tertibi Analitik Envan.

gb. ifre Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 1059-1575 genel, 1-517 zel numaralarda A.MKT.UM. koduyla kaytl H. 1293-1338/M. 1876-1920 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 517 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 1059-1575 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) 1293 - 1338 Milad 1876 - 1920 Defter Adedi 517 Katalog Tertibi Analitik Envan.

gc. Zimmet Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 1576-2103 genel, 1-528 zel numaralarda A.MKT.UM. koduyla kaytl H. 1273-1341/M. 1856-1923 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 528 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 1576-2103 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) 1273 - 1341 Milad 1856 - 1923 Defter Adedi 528 Katalog Tertibi Analitik Envan.

gd. Jurnal Defterleri

247

sayfa

592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 2104-2596 genel, 1-493 zel numaralarda kaytl H. 1209-1342/M. 1794-1923 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 493 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 592 Genel Sra No 2104-2596 Tasnifin (Fonun) Kodu Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) Tarih Hicr 1209 - 1342 Milad 1794 - 1923 Defter Adedi 493 Katalog Tertibi Analitik Envan.

ge. Sadaret Kalemlerine Ait Muhtelif Defterler 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 2596-2615 genel, 1-19 zel numaralarda kaytl H. 1258-1341/M. 1842-1923 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 19 adet defter bulunmaktadr.

Katalog Genel No 592

Genel Sra No 2597-2615

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) 1258 - 1341 Milad 1842 - 1923

Defter Adedi 19

Katalog Tertibi Analitik Envan.

h. Sadaret'e Bal Komisyonlara Ait Defterler 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 2616-2706 genel numaralar arasnda Sadaret'e bal eitli komisyonlarn H. 1285-1341/M. 1868-1923 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden toplam 91 adet defter bulunmaktadr.

Katalog Genel No 592

Genel Sra No 2616-2658

Tasnifin (Fonun) Kodu ve Nev'i Sadaret Defterleri (Bb- l Teshilt Sand Komisyonu) Sadaret Defterleri (Bb- l Memurn-i Mlkiye Komisyonu) Sadaret Defterleri (Islahat Komisyonu (Meclis-i li-i craat) Sadaret Defterleri (Sadaret dare Encmeni) Sadaret Defterleri (Takvim-i Vekyi daresi)

Tarih Hicr 1304 - 1335 Milad 1886 - 1917

Defter Adedi 43

2659-2674

1292 - 1327

1875 - 1909

16

2675-2680 2681-2684 2685-2689

1292 - 1314 1330 - 1335 1336 - 1341

1875 - 1897 1911 - 1917 1917 - 1923

6 4 5

248

sayfa

2690-2700 2701-2706

Sadaret Defterleri (Islh- Sanayi Komisyonu) Sadaret Defterleri (Sadaret Defterlerine Zeyl)

1285 - 1297 1259 - 1326

1868 - 1880 1843 - 1908

11 6

2. BB-I L EVRAK ODASI (ARV) DEFTERLER

Resm dairelere gnderilen ve buralardan gelen yazlarn kaydna mahsus defterlerdir. a. Nezaret ve Devir Gelen-Giden Defterleri aa. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Devir-Nezaret Gelen-Giden Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda 629-755 genel numaralar arasnda, H. 1258-1334/M. 1842-1916 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden toplam 127 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No Genel Sra No 629-716 592 717-746 747-755 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.NZD.) (Devir-Nezaret Gelen-Giden) Sadaret Defterleri (A.MKT.NZD.) (Devir-Nezaret Gelen) Sadraret Defterleri (A.MKT.NZD) (Devir-Nezaret Umum Gelen-Giden) 1258 - 1332 1258 - 1334 1274 - 1329 Milad 1842 - 1914 1842 - 1916 1857 - 1911 Defter Adedi 88 30 9

ab. 594 Numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"ndaki Nezaretler Gelen-Giden Defterleri 594 numaral "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri Katalou"nda H. 12471340/M. 1831-1922 tarihleri arasndaki kaytlar mbeyyin bu ser l.060 adet defterden mteekkildir. Bu defterlerden tespit edilen umum numaral vesikalarn dosya numaralarn gsterir 25 ciltlik bir dosya fihristi defteri mevcuttur. Bu defterler analitik envanter sistemine gre tasnif edilmitir.

249

sayfa

Katalog Genel No

Sra No 1-29 30-51 Adliye Bahriye

Nevi

Mahiyeti Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen (Takrir) Gelen Giden Gelen Giden Gelen (Takrir) Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Gelen Giden Takrir Gelen Giden Gelen Giden Gnderilen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden

Tarih Hicr 1278 - 1341 1296 - 1330 1265 - 1341 1277 - 1341 1297 - 1338 1297 - 1341 1268 - 1278 1265 - 1341 1278 - 1341 1297 - 1341 1293 - 1340 1260 -.1330 1265 - 1341 1278 - 1341 1278 - 1341 1278 - 1341 1265 - 1341 1265 - 1327 1286 - 1340 1278 - 1341 1260 - 1320 1265 - 1341 1278 - 1341 1326 - 1340 1326 - 1341 1326 - 1338 1326 - 1338 1326 - 1338 1290 - 1341 1278 - 1341 1285 - 1341 1286 - 1341 1265 - 1328 1327 - 1329 1290 - 1341 1290 - 1341 1278 - 1290 1278 - 1290 1329 - 1336 1327 - 1331 1289 - 1329 1299 - 1336 1290 - 1341 1290 - 1341 1290 - 1337 1293 - 1337 1278 - 1337 1278 - 1327 Milad 1861 - 1922 1879 - 1912 1849 - 1922 1860 - 1922 1880 - 1920 1880 - 1922 1852 - 1861 1849 - 1922 1861 - 1922 1880 - 1922 1876 - 1922 1844 - 1912 1849 - 1922 1861 - 1922 1861 - 1922 1861 - 1922 1849 - 1922 1849 - 1909 1869 - 1921 1861 - 1922 1844 - 1873 1849 - 1922 1861 - 1922 1908 - 1921 1908 - 1922 1908 - 1920 1908 - 1920 1908 - 1920 1873 - 1922 1861 - 1922 1869 - 1922 1870 - 1922 1849 - 1910 1909- 1911 1879 - 1922 1873 - 1922 1861 - 1873 1861 - 1873 1911 - 1917 1909 - 1913 1872 - 1911 1881 - 1917 1873 - 1922 1873 - 1922 1873 - 1919 1876 - 1919 1861 - 1909 1861 - 1909

Defter Adedi 21 10 12 11 35 36 6 8 8 30 18 12 41 29 2 2 66 17 29 5 44 28 44 3 2 2 2 2 4 5 7 5 2 1 2 4 1 1 2 1 4 3 2 3 6 5 5 4

594

52-122

Dahiliye

123-144

Evkf

145-192

Hariciye

193-273 274-277 278-343 344-360 361-389 390-399

Harbiye Hazne-i Hssa stiznen rde-i Seniyye Re'sen rde-i Seniyye rde-i Hususiyye Marif

400-517 594

Maliye

518-522 523-528 529-537 538-549 550-552 553-558 559-560 561-563 564-570 571-575 576-586

Meclis-i yn Meclis-i Mebusan Meht Nfia Ticaret ve Nfia Ticaret Ticaret ve Shhiye Ticaret ve Ziraat Orman ve Medin Shhiye Posta ve Telgraf

594 587-595 Rsmt

250

sayfa

Katalog Genel No

Sra No 596-601 602-640 641-649 650-663 ra-y Devlet

Nevi

Mahiyeti Gelen Giden Gelen (Mazbata) Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden (akir Paa'ya) Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden

Tarih Hicr 1295 - 1341 1295 - 1341 1285 - 1341 1278 - 1327 1290 - 1327 1265 - 1327 1278 - 1327 1313 - 1320 1313 - 1320 1303 - 1328 1315 - 1328 1313 - 1327 1315 - 1321 1311 - 1327 1305 - 1314 1278 - 1327 1291 - 1327 1322 - 1329 1322 - 1329 1304 - 1341 1319 - 1332 1319 - 1332 1337 1336 1278 - 1331 1278 - 1330 1297 - 1341 1299 - 1332 1297 - 1329 1297 - 1328 1314 - 1326 1314 - 1326 1300 - 1331 1303 - 1318 1307 - 1312 1312 - 1331 1327 - 1333 1278 - 1326 1278 - 1326 1296 - 1326 1328 1328 1316 - 1326 1298 - 1326 1278 - 1293 1278 - 1296 Milad 1878 - 1922 1878 - 1922 1869 - 1922 1862 - 1910 1873 - 1909 1849 - 1909 1862 - 1909 1895- 1902 1895 - 1902 1886 - 1910 1886 - 1910 1895 - 1909 1897 - 1903 1893 - 1909 1888 - 1897 1861 - 1909 1874 - 1909 1904 - 1911 1904 - 1911 1886 - 1922 1902 - 1914 1902 - 1914 1918 1918 1861 - 1913 1861 - 1912 1879 - 1922 1881 - 1914 1880 - 1911 1880 - 1910 1897 - 1908 1896 - 1908 1883 - 1913 1886 - 1914 1890 - 1895 1895 - 1913 1909 - 1915 1861 - 1908 1861 - 1908 1879 - 1908 1910 1910 1899 - 1908 1881 - 1908 1861 - 1876 1861 - 1879

Defter Adedi 3 3 38 6 3 8 6 3 2 2 1 5 1 3 2 4 3 10 7 10 1 1 1 1 4 3 7 2 3 2 1 1 6 2 2 3 2 3 4 4 1 1 1 2 1 2

ra-y Devlet Mazbatalar Tophne Zaptiye Mteferrika Anadolu Tefti Komisyonu Asker Tekd Sand Bulgaristan Komiserlii Mmtze Mteferrika Bulgaristan Komiserlii Sicill-i Ahvl Komisyonu ehremneti Sadaret'e Gelen ifre Telgraflarn Kayt Defterleri Hariciye Mteferrikas Hicaz Demiryollar Hark Mteferrikas Defter-i Hakan Divn- Muhsebt Mlkiye Tekd Sand Memurn-i Mlkiye Komisyonu Msr Komiserlii Mmtze Hariciye Mteferrikas Mmtze Mteferrikas

664-668

669-671 672-677 678-680 681-682 683-689 690-705 706-715 716-717 718-719 720-726 727-735 736-740 741-742 743-750 751-752 753-757 594 758-764 765-768 769-770

Muhcirn Komisyonu Islahat, Maliye Komisyonu Mekke-i Mkerreme

770 Mektib-i Askeriye (2, 3 mk.) 771-773 Tbbiye

251

sayfa

Katalog Genel No

Sra No 774-775 776-777 778-779 780-781 782 783 784 785-789 790 791 792-877 878-883 884-890 891-895 896-913 914-916 917-926 927-933 934-936 937-956 957-961 961/2 Techizt

Nevi

Mahiyeti Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen Gelen

Tarih Hicr 1319 - 1326 1319 - 1326 1323 - 1323 1323 - 1323 1336 - 1337 1336 - 1337 1310 - 1311 1313 - 1320 1327 - 1328 1301 - 1304 1308 - 1339 1302 - 1302 1331 - 1338 1306 - 1341 1328 - 1337 1336 - 1340 1326 - 1341 1276 - 1341 1297 - 1304 1298 - 1309 1320 - 1340 1298 - 1324 1309 - 1331 1309 - 1319 1297 - 1325 1298 - 1319 1297 - 1327 1288 - 1338 1310 - 1338 1247 - 1330 1309 - 1323 1309 - 1337 1330 - 1339 1262 - 1319 1298 - 1336 1309 - 1340 Milad 1902 - 1908 1902 - 1908 1905 1905 1918 - 1919 1918 - 1919 1893 1895 - 1902 1909 - 1910 1884 - 1886 1891 - 1921 1884 - 1885 1913 - 1919 1889 - 1922 1910 - 1919 1918 - 1922 1908 - 1922 1859 - 1922 1880 - 1887 1880 - 1891 1902 - 1921 1880 - 1906 1892 - 1913 1892 - 1901 1881 - 1907 1880 - 1901 1879 - 1909 1871 - 1919 1892 - 1919 1831 - 1912 1892 - 1905 1866 - 1919 1912 - 1921 1846 - 1882 1880 - 1917 1892 - 1921

Defter Adedi 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 5 1 1 85 6 7 5 18 3 10 7 4 20 5 1 5 1 19 17 1 5 4 9 7 2 5 4

Tevhd-i Mbyaa e Muameleleri Buyrulmayarak Grlen Evraklarn Hlsalar Vilayet Mteferrikasndan Yazlan Tezkire-i Smiyeler mret Msr lerine Dair Yazlan Tezkir Sadaret Mektub Mhimme Kalemi Kayt Defteri Buyruldu Defteri Dersadet Mteferrikas Arzuhl Defteri Telgraf, Arzuhl Takvim-i Vekyi ile Nerolunan Evrakn Kayt Defteri Mdevvert Terifat Vilayet-i Mmtze Vilayet-i Mmtze Umum Tezkir Vilayet-i Mmtze ve Muhtre Yevmiye Mhimme Bulgaristan Kalemi Bulgaristan Tezkir Defterleri Bulgaristan Nizam Defteri Vilayet-i Mmtzede Bulgaristan Muharrert Defteri Nizam Defteri120 ark Rumeli Defteri

594

962-966 966/2 967-985

986-1002 Girid121 1003 100-008 Kbrs, Bosna, Hersek Sisam Defteri

1009-1012 Cebel-i Lbnan ve Sisam 1013-1021 Cebel-i Lbnan 1022-1028 Trablusgarp, Bingazi 1029-1030 Msr 1031-1035 Msr Hidiviyeti, Muharrert Msr Hidiviyeti Tezkir 1036-1039 Defterleri 120 Bu defter ark Rumeli Defteri'nin iindedir.

121 Bu defterler arasnda Fihrist, Nizam ve Kayt Defterleri de mevcuttur.

252

sayfa

Katalog Genel No

Sra No

Nevi

Mahiyeti Gelen Gelen

Tarih Hicr 1309 - 1341 1307 - 1326 Milad 1892 - 1922 1889 - 1908

Defter Adedi 8 -

1040-1048 Msr Hidiviyeti Hlsa Defterleri Nezaretler ve Devir Memrnin 1049-1060 Tayin Tarihini ve nfislini Gsteren Defter

b. Vilyt Gelen-Giden Defterleri l864 senesinden sonra Osmanl idaresinde eyaletten vilayet sistemine geilmitir. Bundan sonra, eylt- mmtzeler iin hazrland gibi, her vilayet iin mstakil defterlerin hazrlanmas ihtiyac tebarz etmi ve bu ser tanzim olmutur. Bu defterler, Osmanl Devleti'nin nihayetine kadar tutulmutur.

ba. 592 Numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"ndaki Vilyt GelenGiden Defterleri 592 numaral "BEO. Sadaret Defterleri Katalou"nda A.MKT.UM. kodu altnda 756-922 genel ve 1-168 zel numaralarda kaytl H. 1252-1331/M. 1836-1913 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 168 adet Vilyt Giden Defteri; 923-1048 genel ve 1-126 zel numaralarda kaytl H. 1263-1340/M. 1846-1922 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 126 adet Vilyt Gelen Defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No Genel Sra No 756-922 592 923-1048 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) (Vilyt Giden) Sadaret Defterleri (A.MKT.UM.) (Vilyt Gelen) Milad 1252-1331 1836-1913 1263-1340 1846-1922 Defter Katalog Adedi Tertibi 168 126 Analitik Envan.

bb. 593 Numaral "BEO. Vilayetlerden Katalou"ndaki Vilyt Gelen-Giden Defterleri

Gelen-Giden

Defterlerin

593 numaral "BEO. Vilayetlereden Gelen-Giden Defterlerin Katalou"nda 11608 genel numaralarda kaytl Sadaret Dairesi'ne muhtelif vilayetlerden gelen ve bunlara cevaben yazlan tahrirt kaytlarn hav bu defterler, H. 1265-1341/M. 18491922 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva edip l608 defterden mteekkildir.
Katalog Genel Sra No Defter Ad Nevi Tarih Defter Adedi

253

sayfa

Hicr Bal. 1-41 42-54 55-80 69 70-80 81-91 92 93-103 Vilyt Vilyt Memrn Anadolu Vilyt Anadolu Jurnal Memurlarndan Anadolu Vilyt Anadolu Vilyt Memurn Amasya ve ark Karahisar Ankara Gelen Giden Gelen Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden 1265 1277 1327 1277 1288 1278 1318 1289 1278 1287 1278 1278 1307 1306 1291 1307 1288 1277 1278 1278 1279 1278 1278 1278 1278 1277 1278 1293 1278 1278 1278 1278 1277 1278 1303 1293 1278 1278 1288 1277 1278 1278 1290 1278 1292 1292 1307 1306 Biti 1338 1339 1335 1328 1289 1328 1328 1300 1327 1327 1328 1328 1328 1327 1296 1296 1327 1328 1327 1328 1328 1290 1291 1327 1327 1327 1327 1327 1327 1284 1325 1327 1327 1327 1328 1327 1328 1327 1289 1327 1328 1278 1327 1327 1328 1327 1328 1328

Milad Bal. 1849 1861 1909 1861 1872 1861 1901 1872 1861 1870 1861 1861 1890 1888 1874 1890 1871 1861 1861 1861 1863 1861 1861 1861 1861 1861 1861 1876 1861 1861 1861 1861 1861 1861 1886 1876 1861 1861 1871 1860 1861 1861 1673 1861 1875 1875 1889 1889 Biti 1919 1920 1917 1910 1872 1910 1910 1883 1909 1909 1910 1910 1910 1909 1879 1879 1909 1910 1909 1910 1910 1874 1874 1909 1909 1909 1909 1909 1909 1867 1906 1909 1909 1909 1910 1909 1910 1910 1872 1909 1910 1862 1909 1909 1910 1909 1910 1910 26 15 12 13 1 11 10 1 6 5 3 4 2 2 1 3 3 5 3 8 8 2 2 4 4 6 3 3 4 1 5 7 3 4 2 3 27 11 1 7 5 1 6 5 4 2 4 4

104-110 Aydn

593

111-114 Bitlis 115 Canik

116-121 Diyarbekir 122-129 Erzurum 130-145 Hdvendigr 146-149 zmid

593

150-157 Kastamonu 158-166 Konya 167-173 Mmuret'l-Azz 174 Ordu

175-186 Sivas 187-193 Trabzon 194-198 Van 199-237 Arabistan Vilyt 226 Arabistan Jurnal Memurlar

238-249 Adana 250 Ammre

251-261 Badad 262-267 Basra 268-275 Beyrut

254

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No 276-277 Bingazi 278 Cebel-i Lbnan, Sisam Defter Ad Nevi Gelen Gelen Gelen Giden Gelen Gelen Giden Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gel-Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Giden Gel- Giden Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Hicr Bal. 1305 1303 1315 1290 1279 1277 1278 1278 1289 1278 1280 11290 1291 1278 1290 1278 1305 1296 309 1290 1278 1278 1278 278 1290 1291 1324 1290 1291 1292 1278 1278 1277 1278 1278 1315 1315 1265 1278 1277 1278 1289 1278 Biti 1326 1313 1333 1333 1281 1328 1328 1280 1328 1327 1281 1327 1328 1290 1332 1333 1328 1327 1291 1328 1327 1327 1328 1328 1322 1327 1291 1294 1293 1328 1328 1316 1316 1294 1332 1331 1341 1341 1329 1327 1289 1295 Milad Bal. 1887 1886 1897 1873 1863 1860 1861 1861 1872 1861 1863 1873 1874 1862 1873 1861 1888 1879 1892 1873 1861 1861 1861 1861 1873 1874 1906 1873 1874 1875 1861 1861 1861 1861 1861 1898 1898 1848 1861 1861 1861 1872 1861 Biti 1908 1896 1915 1915 1864 1910 1910 1863 1910 1909 1865 1909 1910 1873 1914 1914 1910 1909 1874 1910 1909 1909 1910 1910 1904 1909 1874 1877 1915 1910 1910 1898 1898 1877 1914 1913 1922 1922 1911 1909 1872 1878

Defter Adedi 2 1 1 1 1 8 7 1 4 5 1 5 3 1 5 6 1 3 4 2 5 6 6 5 5 3 2 2 1 1 4 2 1 1 1 1 1 26 13 22 16 1 4

279-283 Cebel-i Lbnan 284 Gdames

285-299 Halep 300 Havran

301-310 Hicaz 311 Humus

312-319 Kuds 320 Msr, Yemen, Cebel-i Lbnan, Kuds

593

321-331 Msr 332 Msr Meselesi

333-339 Musul

340-352 Suriye

353-363 Trablusgarp 364-368 Yemen 369-371 Yemen, Trablusgarp 372-373 Yemen 374-376 Zor 377 Adalar

378-383 Cezir-i Bahr-i Sefd 384-385 Girid 386 Kbrs

387-388 Sisam 389-427 Dersadet 428-466 Rumeli Vilyt 450 467-474 Rumeli Jurnal Memurlar

255

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No Bosna 475-483 Edirne 484-492 Edirne, Yanya, kodra 493-494 Hersek 495-499 kodra 500-524 Kosova Defter Ad Nevi Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Giden Gelen Gelen Gelen Giden Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Gelen Giden Gelen Giden Giden Gelen Gelen Gelen Giden Gelen Giden Hicr Bal. 1278 1278 1291 1321 1321 1293 1292 1287 1294 1294 1291 1291 1290 1290 1300 1278 1278 1299 1293 1272 1282 1281 1324 1278 1278 1287 1295 1268 1296 1303 1286 1279 1323 1323 1286 1285 1281 1291 1331 1278 1289 1295 1287 Biti 1295 1328 1327 1327 1324 1294 1294 1327 1327 1327 1328 1327 1291 1290 1302 1328 21328 1306 1294 1277 1295 1295 1327 1328 1327 1325 1297 1332 1327 1307 1287 1279 1324 1324 1289 1289 1287 1291 1337 1327 1326 1301 1293 Milad Bal. 1861 1861 1874 1903 1903 1876 1875 1870 1877 1877 1874 1874 1873 1873 1883 1861 1861 1882 1876 1855 1865 1865 1906 1861 1861 1870 1878 1851 1879 1885 1870 1862 1905 1905 1869 1868 1864 1874 1912 1861 1872 1878 1871 Biti 1878 1910 1909 1909 1906 1877 1877 1909 1909 1909 1910 1909 1874 1873 1885 1910 1910 1889 1877 1860 1878 1878 1909 1910 1909 1907 1879 1914 1909 1889 1870 1862 1906 1906 1872 1872 1870 1874 1919 1909 1908 1884 1876

Defter Adedi 4 7 2 6 3 1 1 5 15 10 17 12 2 1 1 5 4 1 1 1 3 4 4 5 3 6 1 13 3 3 1 1 2 1 1 2 1 1 1 16 16 3 3

593

525-553 Manastr 554-556 Prizren 557 Rumeli-i ark

558-566 Selanik 567 568 569 Serfice Sofya Trhala

570-576 Tuna 577-580 Vilyt- Selse 581-588 Yanya 589-595 Devir ve Vilyt 596-611 Devir 612-614 Devir ve Te'kdt Defterleri 615 616 Adliye ve Mtemiltndan Ahmed Refik Paa'dan

617-619 Corci Paa 620-622 Dahiliye 623 624 625 Mlg Dahiliye Muhasebesi Evkf dre Encmeni

Kumandanlklar, Serasker 626-657 Miriyeti, Jandarma Tenskt 658-663 Maliye

256

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No Defter Ad Meclis-i l-i craat Mazbata ve Mzekkire Defteri Meclis-i l-i Hazin Meclis-i l-i Tanzimat ve Mezbit Nevi Hicr Bal. 664-670 671 672-673 Gelen- Giden Gelen Gelen- Giden 1292 1276 1271 1271 1264 Biti 1293 1278 1277 1299 1267 Milad Bal. 1875 1860 1855 1855 1848 Biti 1876 1861 1861 1882 1851

Defter Adedi 7 1 2 2 2

674-675 Meclis-i Mahsus'a verilen Evrak Meclis-i Vl'nn Reyi zere 676-677 Havale Olunan Tahrirt ve Arzuhal Defterleri Meclis-i Vl'ya Verilen 678-685 Muharrerat ve Arzuhal Defterleri Meclis-i Vl Tarafndan 686-691 Yazlan Emirnme-i Sm Kaytlar Meclis-i Vkel'ya Muhavvel 692-693 Evraka Mahsus Yevmiye Defteri Muameleleri cra Olunan 694-695 Evrakn Kayt Defterleri 696-697 Muhcirn Nezareti 698-702 Mfettilikler 703-709 710-715 Sadaret, Metropolid ve Tccar Vekilleri Serasker, Dahiliye, Hariciye, Maliye

1267

1279

1851

1862

1264

1283

1848

1866

Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Gelen Gelen Giden Gelen Giden Gelen Giden Giden Gelen Gelen Gelen Giden Gelen

1309 1310 1287 1287 1325 1326 1321 1321 1316 1278 1278 1313 1313 1290 1278 1300 1264 1301 1308 1301 1297 1295 1302 1302 1282 1301 1296

1329 1312 1292 1292 1327 1327 1326 1326 1321 1279 1279 1327 1327 1293 1319 1305 1344 1322 1330 1301 1310 1301 1307 1303 1326 1326 1312

1892 1894 1870 1870 1907 1908 1903 1903 1898 1861 1861 1896 1896 1873 1861 1883 1848 1884 1891 1884 1880 1878 1885 1885 1866 1884 1879

1911 1894 1875 1875 1909 1909 1908 1908 1904 1862 1863 1909 1909 1876 1902 1888 1925 1905 1912 1884 1893 1884 1890 1886 1908 1908 1895

2 2 1 1 3 2 4 3 6 1 1 1 1 1 2 1 121 6 2 1 4 3 3 1 14 3 2

593
716-717 Takvimhne 718-719 Teshilt Sand 720-722 Tophne-i mire 723 Umr- Nfia Komisyonu 724-844 Arzuhal Defterleri 845-850 Telgraf Hlsa 851-852 Vilyt Telgraf Hlsa 853 854 Anadolu Vilyt Telgraf Hlsa

Arabistan Vilyt Telgraf Hlsa 858-860 Rumeli Vilyt Telgraf Hlsa 861-863 Ahaliden Gelen Telgraf Hlsa 864 865-881 Bambeyn'den Kede Olunarak Bb- l'ye Gelen Telgraf Hlsalar Vilyt Telgraf (Aynen Kayt)

882-890 Anadolu ve Rumeli Vilyt Telgraf

257

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No Defter Ad Nevi Hicr Bal. Gelen 1296 1301 1291 1283 1295 1295 1303 1303 1295 1303 1303 1303 1303 1295 1295 1303 1303 1295 1295 1302 1301 1295 1295 1295 1303 1303 1303 1303 1303 1303 1303 1303 1303 1303 1304 1295 1295 1303 1301 1283 1303 1295 1303 1303 1295 Biti 1312 1325 1314 1293 1312 1312 1319 1305 1303 1312 1312 1305 1312 1312 1312 1312 1312 1312 1303 1312 1325 1303 1312 1303 1312 1312 1311 1312 1312 1312 1312 1312 1312 1312 1312 1303 1312 1312 1325 1303 1312 1312 1312 1312 1312 Milad Bal. 1879 1884 1874 1866 1878 1878 1886 1886 1878 1886 1886 1886 1886 1878 1878 1886 1886 1878 1878 1885 1884 1878 1878 1878 1886 1886 1886 1886 1886 1886 1886 1886 1886 1886 1887 1878 1878 1886 1884 1866 1886 1878 1886 1886 1878 Biti 1895 1907 1897 1876 1894 1894 1901 1888 1886 1894 1894 1888 1894 1874 1894 1894 1894 1894 1885 1894 1907 1886 1894 1885 1894 1894 1894 1894 1894 1986 1894 1894 1894 1894 1894 1885 1885 1895 1907 1886 1894 1894 1894 1894 1894

Defter Adedi 2 21 7 8 2 2 1 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 2 1 1 22 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 18 5 1 2 1 1 2

593

Telgraf 891-919 Anadolu Vilyt (Aynen Kayt) 920-921 Ankara Telgraf 922-923 Aydn Telgraf 924 925 926 927 928 929 930 Bitlis Telgraf Dersim Telgraf Diyarbekir, Ma'mret'l-Aziz Telgraf Diyarbekir Telgraf Erzurum Telgraf Hakkri Telgraf Hdavendigr Telgraf

Gelen Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Giden Gelen Giden Giden Giden Giden Giden Giden

931-932 Kastamonu Telgraf 933-934 Konya Telgraf 935 936 939 940 Ma'mret'l-Azz Telgraf Sivas Telgraf Van, Hakkari, Dersim Telgraf Van Telgraf

937-938 Trabzon Telgraf

941-962 Arabistan Vilyt Telgraf Msr, Hicaz, Yemen, 963 Trablusgarp, Bingazi, Tunus Telgraf 964-965 Adana Telgraf 966-967 Badad, Musul Telgraf 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 982 Badad Telgraf Basra Telgraf Bingazi Telgraf Cebel-i Lbnan Telgraf Halep Telgraf Hicaz Telgraf Kuds Telgraf Msr Telgraf Musul Telgraf Suriye Telgraf Yemen Telgraf Cezir-i Bahr-i Sefd Telgraf Sisam Telgraf

980-981 Girid Telgraf

1006 1009 1010

Edirne Telgraf Kosova Telgraf Manastr Telgraf

1007-1008 kodra Telgraf

1011-1012 Selanik Telgraf

258

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No 1013 Defter Ad Yanya Telgraf Nevi Giden Gelen Gelen Giden Gelen Mzekkire Mzekkire Hicr Bal. 1303 1301 1301 1303 1316 1265 1267 1334 1308 1274 1014-1016 Vilyt- Mmtze Telgraf 1017-1022 Memurn Mteferrikas Telgraf 1023 Tmmen Vilyta Yazlan Biti 1312 1320 1315 1310 1321 1292 1322 1339 1325 1276 Milad Bal. 1886 1884 1884 1886 1898 1849 1851 1916 1890 1857 Biti 1894 1903 1898 1893 1904 1875 1905 1921 1907 1860

Defter Adedi 1 3 5 1 1 2 146 1 2 2

1024-1025 Arza Verilen Evrak Defterleri 1026-1171 Takdim Hlsalar 1172 Devir Tezkire Hlsa 1173-1174 Mzekkire 1175-1176 Dev, Mzekkire Hariciye'den Gelip Yazlan ve Mhimme Tahrirt- Smiye 1177-1185 Mzekkiresi Devir ve Vilyt Giden Tahrirt- Smiye Mzekkire Devir ve Vilyta Giden Tezkire ve Buyruldu Mzekkire Devir ve Vilyt Emirnme-i 1230-1246 Smi Mzekkire 1166-1299 Telgrafnme-i Smi ve l 1247 Mzekkire 1248 - Mektub ve Tahrirt Kalemi 1264 Jurnal 1265-1267 Umr- dariye Kalemi Jurnal Mhimme Kalemi'nin Takdime Verilen Evrak Hlsa Defteri 1269-1312 Genel Jurnal 1268 1313-1320 Vilyt Jurnal Mhimme Kalemi Vilyt 1321-1325 Jurnal 1326-1327 Mhimme Kalemi Vilyt ve Devir

Mzekkire

1269

1289

1852

1873

Giden Giden Mzekkire Jurnal Giden Giden Gelen Gelen Gelen Gelen Giden Giden Giden Giden -

1262 1268 1291 1314 1329 1278 1300 1293 1291 1305 1333 1299 1310 1308 1327 1309 1290

1298 1309 1291 1341 1334 1280 1337 1308 1309 1311 1341 1307 1314 1315 1330 1316 1292

1846 1852 1874 1897 1911 1861 1883 1876 1874 1888 1915 1883 1893 1891 1909 1892 1873 1906 1891 1865 1908 1895

1881 1892 1875 1922 1916 1863 1919 1891 1892 1894 1922 1890 1896 1898 1912 1899 1875 1908 1893 1866 1899

14 17 1 17 3 1 44 8 5 2 4 4 4 8 1 1 1 8 1 1 1 1 3

1328-1331 Jurnal 1332-1335 Vilyt Jurnal

593

1336-1339 Vilyt ve Devir Jurnal 1340-1347 Devir Jurnal 1348 1349 1350 1351-1358 1359 1360 1361 1362 Mmtze Kalemi Jurnal Rs- Hmayn Fihrist Mzekkire Buyruldu-y l ile Vilyta Gnderilen Maruzat zerine lam Olunan Evrak Ruhsatsz Olarak Yaplan Kiliseler Derkenar Defteri Emr-i l Defteri Harikzedegn ane Defteri hbrt Defteri

Tarihsiz Tarihsiz 1324 1308 1282 1326 1312 1326 1311 1283 1316

1363-1365 lnt Defterleri

259

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No Defter Ad Memurn Nakil ve Tayinlerine Dair Vukt Defteri Sadarete Kraat Olunmak zere Mektub Kalemi'ne Verilen Evrak Jandarma Alay Erkn Selanik'de Mstahdem Rus Tebeal Zabitn Esmi Kayt Defteri Zabitan Tayin Tevkif, Hfz ve Battal areti Buyrulan Evrak Vilyta Tayin Olunan Memurlar Maalar ile Birlikte Gsteren Defter Nevi Hicr Bal. 1366 1367 1368 1369 1370 Gelen -Giden 1329 1271 Biti 1330 1272 Milad Bal. 1911 1855 1903 1903 1903 1870 1857 1870 1867 1895 1910 1916 1902 1891 1918 1889 1880 1916 1890 1897 1893 1910 1856 1887 1887 1875 1861 1875 1861 1887 1861 1862 1876 1878 1878 1900 Biti 1912 1855 1906 1906 1905 1871 1865 1872 1921 1922 1920 1918 1904 1922 1922 1922 1908 1922 1912 1922 1909 1916 1922 1890 1892 1887 1887 1895 1916 1896 1887 1887 1894 1900 1892 1922

Defter Adedi 1 1 1 1 1 3 1 1 2 32 6 1 1 6 9 1 8 3 1 7 7 4 1 21 1 1 1 1 58 10 1 1 1 30 7 6 4

Tarihsiz Tarihsiz 1321 1321 1321 1287 1274 1287 1284 1312 1328 1335 1319 1309 1336 1306 1297 1334 1307 1314 1311 1328 1273 1304 1304 1292 1278 1292 1278 1304 1278 1278 1293 1296 1296 1318 1324 1324 1323 1287 1281 1289 1340 1340 1339 1336 1322 1340 1340 1341 1326 1341 1330 1341 1327 1334 1341 1307 1309 1304 1304 1312 1334 1313 1304 1304 1311 1318 1309 1341

1371-1373 Zabitan Knye 1374 1375

1376-1377 Mteferrik 1378-1409 Muhtelif Nian Tevcht 1410-1415 Berat Defterleri 1416 1417 Bilumum Nian ve Madalya Beratlarnn Msveddt Evvelce stirdad Edilip Muahharen de Olunan Nian ve Madalya Kaytlar

1418-1423 Hicaz Demiryolu Madalyas 1424-1432 Liykat Madalyas Defterleri 1433 Gm Liykat Madalyas 1434-1441 ftihar Madalyas 1442-1444 mtiyaz Madalyas 1445 Gm mtiyaz Madalyas 1446-1452 Madalya Hlsa 1453-1459 Muhtelif Madalya Kayt 1460-1463 Nian Yevmiye 1464 Marif Nianlarnn rde Kaytlar Asker Mecid Esmi Ecneb Mecid Esmi Mecid Nian Mlkiye Esm Tebea Mecid Esmi

593

1465-1485 Mecid Nian 1486 1487 1488 1489

1490-1547 Mecid Nian Msveddt 1548-1557 Osman Nian 1558 1559 1560 Memurn Osman Esm Mlkiye Osman Nian Tebea-i Osman Nian

1561-1590 Osman Nian Msveddt 1591-1597 efkat Nianlar 1598-1603 efkat Nian Msveddt 1604-1607 Tahlisiye Madalyalar Kaytlar

260

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Sra No Defter Ad Terift- Hriciye Nian- Ecneb Nevi Hicr Bal. 1608 1274 Biti 1288 Milad Bal. 1858 Biti 1871

Defter Adedi 1

3. BB-I L BNYESNDEK DER DARELERE AT DEFTERLER

Bb- l nitesi iinde, nezaretlerden baka devlet ynetimine katlan, yasama ve yrtme yetkisini hiz olarak kurulan meclisler, Tanzimat reformlarnn plnlad ve yn kazandrd teekkllerdir. 1838 ylnda kurulan Meclis-i Vkel; sadrazam, eyhlislm, nazrlar, kaptan- derya, serasker, Meclis-i Vl reisi vb. yelerden olumaktayd. Bu itibarla, devlet ynetiminde Divn- Hmayn'un konumuna sahipti. Nezaretlerde ve alt kademedeki meclislerde alnan kararlar, padiahn onayna sunulmadan nce bu mecliste niha eklini alrd. mparatorluun sonuna kadar en yksek yasama ve yrtme organ olarak varln srdren Meclis-i Vkel'nn 1885-1922 yllar arasndaki almalarn, aratrmaya ak olan mazbatalarndan izlemek mmkndr. Meclis-i Vkel ile ayn yl kurulan Meclis-i Vl, bu meclise projeler reten bir konumdadr. Kanun ve nizamnmelerin hazrlanmas, mlk ve idar dzenlemelerin yaplmasnn yansra, alnan kararlarn nasl uygulandn kontrol etme yetkisine de sahiptir. Bu balamda, vkeldan baz kimselerin Tanzimat'a aykr hareketlerinden dolay mecliste yarglanp cezalandrld grlmektedir. 1854 ylnda Meclis-i Vl'nn yasama yetkisi yeni kurulan Meclis-i Tanzimat'a devredilmitir. Bu dnemde Meclis-i Vl kk devlet memurlarnn tayini, zimmet problemleri, rz tecavz, hrszlk, mlk taksimat ve arazi anlamazlklar gibi tal konulara bakmaktayd. 1867 ylnda, Meclis-i Vl; ra-y Devlet ve Divn- Ahkm- Adliye adyla ikiye ayrlarak lavedildi. ra-y Devlet; lke ynetimiyle ilgili kararlar almak, kanun ve nizamlar tetkik etmekle beraber, ahslarla devlet arasndaki anlamazlklarda da bavurulacak en yetkili merci sfatyla imparatorluun sonuna kadar varln korudu. Divn- Ahkm- Adliye ise; daha ok ad sularn davalarnn bakld ve yelerinin hayat boyu seildii bir meclisti. Temyiz mahkemesi, stinaf Mahkemesi, 261

sayfa

Bidayet mahkemeleri bu birimin iinde vazifelerini icra etmekteydi. Ayrca lavedilen Deav Nezareti'nin yerine kaim olmak zere tesis edilen cra Cemiyeti ile Tefrik Cemiyeti, Muhakemt Dairesi gibi blmleri de vard. 1871 ylnda nezarete evrilen Divn- Ahkm- Adliye'nin evraknda 1876 ylndan itibaren Adliye Nezareti anteti grlmeye balanmtr. Bu meclislerin almalaryla ilgili olarak hem kendi bnyelerinde tuttuklar defterlerden, hem de Sadaret'in Divn- Hmayn Kalemi'nde bulunan Meclis-i Tanzimat, Nizamt ve Hayriye gibi kayt defterlerinden yararlanmak mmkndr. a. Deav Nezareti Defterleri H. 1274-1285/M. 1857-1869 yllar arasndaki yazmalar ihtiva eden 9 adet defteri bulunmaktadr. b. Meclis-i Vl Riyaseti Defterleri (MVL.) Tanzimat ile birlikte Osmanl Devlet Tekilat'nda yerini alan messeselerden biri de Meclis-i Vl'dr. Islhat hareketlerinin icabettirdii yeni nizamnmeleri hazrlamak, memurlarn muhakemesiyle megul olmak, lzum gsterilen devlet ilerinde rey vermek zere H. 27 Zilhicce 1253 /M. 24 Mart 1838 tarihinde tekil olunmutur. Tanzimat'tan sonra ilerin oalmas mnasebetiyle "Meclis-i l-i Tanzimat" ve "Meclis-i Ahkm- Adliye" birletirilerek yine "Meclis-i Vl-y Ahkm- Adliye" ad altnda bir meclise kalbedilmi ve bu meclis, dre, Tanzimat, Adliye adlaryla ksma ayrlmtr. dre ksm, mlk ve mal ilerle; Tanzimat ksm kanun ve nizamnmelerin tetkik ve tanzimiyle; Adliye ksm da baz davalarla megul oluyordu. H. 11 Zilkade 1248/M. 4 Mart 1868 tarihinde meclis tekrar Divn- Ahkm- Adliye ve ra-y Devlet olmak zere iki ksma ayrlmtr. Tasnifi yaplan defterler, Meclis-i Vl'nn kayt defterleri olup, hlsa kaytlar ve aynen kaytlar olmak zere iki ksmda toplanmtr. Hlsa Defterleri: Anadolu, Rumeli, Dersadet ve Arabistan'dan gelen tahriratn hlsa kaytlarn ihtiva etmektedir. Genel evrak kayt defteri olan Mzekkere Defterleri, meclisten eitli makamlara yazlan tezkirelerin Hlsa Kayt Defterleri, gelen arzuhallerin kaydedildii stida Defterleri bu nevi defterlerdir. Mhim ve ad hususlarn zetleri de ayr ayr defterlere kaydedilmitir. Ayrca, irdesi

262

sayfa

karlmak zere Sadaret vastasyla padiaha arz edilen evrakn hlsa kaytlarnn tutulduu Maruzat Defterleri vardr. Aynen Kayt Defterleri: Anadolu, Rumeli, Dersadet ve Arabistan'dan gelen evraktan grlerek karara balananlarn mazbatalarn ihtiva eder. lk yllarda bu mazbatalarn cra Defterleri'ne kaydedildii grlr. Bu sebeple cra Defterleri, tutulduu ylllardaki btn mazbatalar iine alr. Meclisten eitli makamlara yazlan tezkirelerin aynen kaytlar da, Tezkire Defterleri'nde tutulmutur. 955 numaral "Meclis-i Vl Defterleri Katalou"nda 1-478 numaralarda H. 1253-1284/M. 1837-1867 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 478 adet Meclisi-i Vl Riyseti Defteri mevcuttur.
Tarih Tasnifin (Fonun) Ad Hicr Meclis-i Vl (MVL.) 1253 - 1284 Milad 1837 - 1867

Katalog Genel No 955

Defter Adedi 478

Katalog Tertibi Analitik Envan.

c. ra-y Devlet Defterleri ra-y Devlet, 1284 (1868) tarihinde, Meclis-i Vl'y Ahkm- Adliye'nin lavedilmesinden sonra Divn- Ahkm- Adliye ile birlikte tekil edilmi olan istiar, icra ve adl bir teekkldr. H. 8 Zilkade 1284 /M. 2 Mart 1868 tarihli kurulu nizamnmesinde ra-y Devlet, umum mlk ilerin mzakere merkezi olarak zikredilmektedir. ra-y Devlet, kuruluundan itibaren, daim olarak hkmet-i seniyyelerde reisi tarafndan temsil edilmitir. lk ra-y Devlet Reisi Midhat Paa'dr. Yusuf Kmil Paa, Mahmud Nedim Paa, brahim Edhem Paa, Kadri Paa, Safvet Paa, rifi Paa, Halil Rifat Paa ve Ahmed Tevfik Paa gibi sadrazam ve vezirler ra-y Devlet'in dier mhim reislerindendir. Osmanl Devleti'nin sonuna kadar faaliyetini devam ettiren ra-y Devlet, balangta be daire olarak teekkl etmi fakat daire says sbit kalmamtr. eitli temayl, meslek ve blgelerden gelen yksek rtbeli devlet grevlileri, ra-y Devlet'e ye olmulardr. ra-y Devlet'i meydana getiren dairelerin en nemlilerinden birisi, Anayasa Mahkemesi durumunda olmas bakmndan Tanzimat

263

sayfa

Dairesi iken, Sultan II. Abdlhamid zamannda, eski ad Dahiliye Dairesi olan Mlkiye Dairesi olmutur. Mahkeme-i Temyiz ile birlikte dier yksek mahkemeler, Basavcl, yani Muhkemt Dairesi'ni oluturmutur. Grld gibi Temyiz ve stinf Mahkemeleri, Adliye Nezareti'ne deil ra-y Devlet'e bal idiler. ra-y Devlet'in, yalnzca bugnk Dantay gibi idar bir mahkeme olmad, Meclis-i Vl'nn en nemli grevi olan kanun yapmaya da mezun olduu bilinmektedir.
Katalog Genel No 947 Tasnifin (Fonun) Ad ur-y Devlet Tarih Hicr 1285 - 1341 Milad 1868 - 1922 Katalog Tertibi Analitik Envanter

d. Divn- Ahkm- Adliye Defterleri H. 1255 tarihinde kurulan Meclis-i Vl'nn, H 1284'e gelindiinde, bir tarafdan gittike arlaan dava ykne cevap veremez duruma gelmesi sebebiyle yeni dzenlemelere ihtiya duyulmas, dier tarafdan da, baz davalarda bir st mahkeme olarak grev yapmasna ramen, icr makamnn mdahalelerine ak olan yapsnn icr makam olan hkmetten tamamen ayrlarak mdahelelerin nlenmesi dncesi ile bu kuruluun H. 11 Zilkade 1284 tarihinde lavedilerek yerine bugn Dantay olarak devam eden "ra-y Devlet" ile Yargtay'n ilk kuruluu olan "Divn- Ahkm- Adliye" riysetlerinin kurulmalarna yol at. ra-y Devlet'in bakanlna Midhat Paa, Divn- Ahkm- Adliye'nin bakanlna ise Ahmet Cevdet Paa getirildi. H. 8 Zilhicce 1284 tarihli nizamnmesine gre davalarn grld en yksek makam olmak zere kurulan Divn- Ahkm- Adliye'nin grevi; evvela, eriye mahkemeleri, cemat- gayr-i mslime mahkemeleri ve ticret mahkemelerinin bakt davalarn dndaki mumelat- diye ve cinayete mteallik olup uslen kendisine havale olunan davalara bakmak, ikinci olarak da, mehkim-i kanuniyede (nizmiye mahkemeleri) grlp istinf klnan davalara bakmakt. Yine bu nizamnmeye gre iki ahs arasnda grlen bir davann neticesi ahs ile hkmet arasnda bir iddiaya taalluk ederse o dava ra-y Devlet'e nakledilecekti. H. 13 Zilkade 1286 tarihinde gerekletirilen dzenlemelerle Divn- Ahkm- Adliye bnyesinde baz deiikliklerin yapld grlmektedir. Bu tarihten itibaren riyset nvan nezarete evrilmitir. Bunun yannda, Muhkemt- Ceziye ve Hukk Daireleri'ne sahip Temyz Mahkemesi'nin yansra bir de Mahkeme-i Nizmiye tekil 264

sayfa

edilmitir. Bu yeni kurulan mahkeme, evvel; Temyz Mahkemesi'nce bozulup kendisine havale olunan, ikinci olarak; mahall-i istinf olmayan mahkemelerde grlp dorudan doruya istinf edilen ve nc olarak da; ehemmiyeti sebebiyle bidyeten grlmek zere havale olunan davalara bakacakt. Yaklak iki sene sonra, H. 23 aban 1288'de Mahkeme-i Nizmiye makamna kaim olmak zere bu kere stinf Mahkemesi'nin tekil edildii grlyor. Ayn tarihte tekil edilen dier bir mahkeme de Mahkeme-i btidiye'dir. H. 1289 senesi salnmesinde ise artk Divn- Ahkm- Adliye'ye bal Mehkim-i Nizmiye'den bahsedilmektedir ki, hukuk ve ceza istinf mahkemeleriyle Dersadet, Beyolu ve skdar bidyet mahkemelerini ihtiva etmektedir. H. 1290 senesi salnmesine gre bu tarihte mehkim-i nizmiye ierisinde grlen mahkemeler; Mahkeme-i stinfiye, Mahkeme-i btidiye, Dersadet Bidyet Mahkemesi, Beyolu Bidyet Mahkemesi, skdar Bidyet Mahkemesi ile mevk mahkemeleridir. Bu durum, H. 1291 ve 1292 senelerinde de deimeden devam etmitir. Bu fonda H. 1285-1297/ M. 1868-1880 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 33 adet defter bulunmaktadr.

Katalog Genel No

Tarih Sra No 1-33 Tasnifin (Fonun) Ad Divn- Ahkm- Adliye Hicr 1285 - 1297 Milad 1868 - 1880

Defter Adedi 33

Katalog Tertibi Analitik Envan.

e. Tanzimat- Hayriye ve Meclis-i Tanzimat Defterleri Tanzimat Ferman'nn ilnndan sonra fermanda vdedilen umdelerin uygulanmas iin yeni nizamlar ve messeseler gerekiyordu. Bu grevi yapacak kurumlardan biri olan Meclis-i l-i Tanzimat H. 1270/M. 1854 tarihinde tekil edilmitir. Bu meclis, Meclis-i Ahkm- Adliye'nin grevlerinden bir ksmn zerine almtr. Grevleri: "Tanzimat'n icap ettirdii kanun ve nizamnmeleri hazrlamak, memleketin slah ve imar iin alnacak tedbirleri mzakere ve karar ittihaz etmek, mevcut nizamnmelerden slh ve tdile muhta grlenler hakknda mtlaa beyan etmek; dier taraftan nzrlarn grevlerinden dolay mesuliyetleri hlinde de ilk

265

sayfa

sorgularn yapmak vazifeleri idi. Bu meclisin gr istiar mahiyette idi ve nzrlarn mesuliyeti hakkndaki kararlar da hkmdarn kabul ve tasdiki hlinde yrrle girerdi. H. 1277/M. 1861'de de tekrar Meclis-i Vl-y Ahkm- Adliye ad altnda birletirilen messese, ksma ayrlarak (dare, Tanzimat, Adliye) mlk ve mal iler veya kanun ve nizamnmelerin tetkik ve tanzimi, yahut da baz davallarn ru'yeti ile faaliyet hlinde bulunmutur. 1867'de ra-y Devlet'in tekilinden sonra yalnz "Divn- Adliye" olarak kalmtr122.

ea. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Tanzimat- Hayriye Defteri Anadolu ve Rumeli'deki bilcmle mahalde tatbik edilecek olan Tanzimat- Hayriye Nizamtna ait evmir-i liyye kaytlarna mahsus defterdir. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl H. 12551274/M. 1840-1858 tarihleri arasndaki emirleri ihtiva eden bu defterin sonunda H. 17 Receb 1291 tarihli bir kayt da mevcuttur.

Katalog Genel No 989

Defter Ad Tanzimat- Hayriye

Tarih Hicr 1255 - 1274 Milad 1840 - 1858

Katalog Tertibi Kronolojik Fihrist

eb. 989 Numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"ndaki Meclis-i Tanzimat Defterleri Meclis-i Tanzimat Defterleri'nde Tanzimat ile birlikte teekkl eden yeni meclisler ve bunlarn kardklar nizamnmeler hakknda olduka tafsilatl bilgiler mevcuttur. 989 numaral "Divn- Hmayn Defterleri Katalou"nda kaytl olan, Meclis-i Tanzimat Defterleri H. 1271-1306/M. 1854-1888 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva

122 Tayyib GKBLGN, "Tanzimat Hareketinin Osmanl Messeselerine ve Tekilatna Etkileri", Belleten, XXXI/121 (1967), s. 102.

266

sayfa

etmekte olup 7 adettir. 1 numaral defterde fihrist bulunmaktadr. Bu defterlerde Meclis-i Tanzimat'n grevleri 17 madde hlinde yer almtr.

Katalog Gen. No.

Tarih Sra No 1 2 3 Tanzimat 4 5 6 7 Tanzimat Meclis-i craat ve Tanzimat Defter Ad Hicr 1271 - 1277 1277 - 1287 1287 - 1290 1290 - 1292 1292 - 1296 1296 - 1298 1298 - 1306 Adedi 1854 - 1861 1861 - 1870 1870 - 1873 1873 - 1875 1875 - 1879 1879 - 1881 1881 - 1888

Sahife Adedi 196 361 261 250 253 253 381

Katalog Tertibi

989

Kronolojik Fihrist

267

sayfa

IV. YILDIZ SARAYI ARV DEFTERLER

Yldz Arivi, II. Abdlhamid devrinde (1876-1909) Yldz Saray'nda biriken belge, defterler ve gazetelerden ibarettir. Abdlhamid'in 33 yllk saltanat srasnda Saray'n, bata Sadaret olmak zere, btn devlet daireleri zerinde gittike artan ve nihayet mutlak hale gelen hkimiyeti ve bu hkmdarn btn meseleler hakknda bilgi edinmek ve ou zaman en teferruatl hususlarda bile bizzat karar vermek arzusunda bulunuu, Yldz Saray'n, bir hkmdar ikametghndan ziyade, devlet idaresinin merkezi haline getirmi; bu suretle II. Abdlhamid'in iktidar sembol Yldz Saray olmutur. Saray'da devletin idar, iktisad, mal, asker, haric ileri gibi nemli hizmetlerini grmek ve kontrol etmek zere ekipler tekil olunmu ve balarna, padiahn kendileriyle istire yapabilecei, emin ve sdk kimseler getirilmitir. Saray'n resm makam ve ahslarla muhabertn idareye memur Mabeyn Bakatiplii'nde de 1 baktip, 1 ikinci ktip ve 27 ktip altrlmaktayd. II. Abdlhamid, yurt ii ve yurt d btn hadiselerden nnda haberder edilmesini ister, her meseleye derin bir tecesss besler ve herkesin hlini renmeye gayret ederdi. Bunun iin resm ve husus hafiyelerden gelen jurnalleri de dikkatle inceleyerek, bunlar itina ile muhafaza ederdi. Bu sebeplerle Yldz Saray'nda byk bir ariv teekkl etmitir. 1909 ylnda, II. Abdlhamid'in hal'ini mateakip Yldz Saray, Hareket Ordusu Kumandan Mahmud evket Paa'nn emri ile tasfiye edilmi; bu arada Yldz evrak da Harbiye Nezareti'ne (Bugnk stanbul niversitesi merkez binas) getirilmitir. Bu malzeme, yandan Ali Galip Bey'in bakanlnda tekil olunan "Tedkk-i Evrak Komisyonu" tarafndan incelenmi; kitaplarla albm ve jurnaller ayrldktan sonra geriye kalan resm ve husus evrak Hazne-i Evrk'a (Bb- l'ye) gnderilmitir. Kitap ve albmler devrin Marif-i Umumiye Nezareti'ne verilmitir ki, bunlar hlen stanbul niversitesi Ktphanesi'nde bulunmaktadr. Jurnaller de tekil olunan komisyonca yaklarak imha olunmutur. Jurnallerin pek az bir ksm bugn Yldz Tasnifi arasnda grlmektedir.

268

sayfa

Harbiye Nezareti'ndeki Tedkk-i Evrak Komisyonu'nca Hazne-i Evrk'a gnderilen Yldz evrak, eitli tarihlerde tekil olunan heyetler tarafndan, belgelerin mahiyetine ve tarih esasna gre tasnif edilmitir. Yldz Arivi defterleri "Yldz Maruzat Defterleri" ve "Yldz Tasnifi Defterleri" balklar altnda iki ksmda tasnif edilmitir.

1. YILDIZ MARUZAT DEFTERLER

Yldz Saray- Hmaynu Mbeyn Baktibi, sarayn yaz ilerini idre eden birimin bandaki memurun nvandr. Dier bir tabirle, Osmanl hkmdar ile hkmet tekilatnn banda bulunan sadrazam arasndaki muhabereyi idre eden yaz ilerinin bandaki memurdur. Yldz Saray'nda, Bakitbet tarafndan padiaha sunulmak zere resm ve husus maruzatlarn gnlk kaytlarn ihtiva eden bu defterler ierisinde, sdr olan irdelerin tebliini, arzuhal ve mazbata suretlerinin kaytlarn tayan defterler de bulunmaktadr. Ayrca bu defterler arasnda 985 adet "Mazbata Sureti Defteri" vardr. Yldz Saray Fonu'na ait Maruzat Defterleri H. 1298-1322/M. 1881-1904 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, toplam 15.677 adettir.
Katalog Genel No 494 Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicr 1298 - 1327 Milad 1881 - 1909 Defter Adedi 15.677 Katalog Tertibi Analitik Envanter (Konu Balkl)

Maruzat Defterleri Fihristi

2. YILDIZ TASNF DEFTERLER

Yldz Saray Arivi'ne ait defterlerin bir ksm, tasnifi yllar nce yaplarak aratrmaya sunulan Yldz Esas Evrak Katalou'nda, (Bkz. Katalog genel no: 479) 24, 36 ve 38. ksmlarda "Sadaret ve daireler maruzatnn hlsa defterleri, resm ve husus evrak raptedilmi kartonlar, Sultan Abdlhamit II'ye ait husus el defterleri ve czdanlar" balklar ile kaytldr. Katalog'da, I. Merutiyet ve ncesi yllara tekabl eden 500 civarnda defter ve belge raptedilmi karton yer almaktadr. Bb- l Evrak Odas med Kalemi Defterleri Katalou'nda da bu tr defterlere rastlanmaktadr.

269

sayfa

Zikredilen tasniflere girmeyen baz defterler ile Perakende Evrak Blm iinden kan defterler ise "Yldz Tasnifi Defterleri" bal altnda deerlendirilmitir. H. 1293-1328/M. 1876-1908 yllarn ihtiva eden 351 adet defterin bir ksm kendi iinde ser tekil eden, aynen veya hlsa olarak tutulan kayt defterleridir. Takdim yazlar bulunmayan icml, tercme, liste vs. bilgiler ihtiva eden defterler ise mteferrik ksmda toplanmtr. Yldz Arivi'nin tantmn yapan rehber eserler ve makalelerde belirtilen " Defterler Blm"nde zikredilen ve "Mabeyn Bakitbeti'nden rsal Olunan Tezkir ve Muharrertn Hlsa Kayt Cetvelleri" adyla anlan ciltlenmemi 37 adet dosya ile 5 adet ciltli cetvel, kronolojik sra iinde tertip edilerek, benzeri cetvellerin topland "Yldz Tasnifi Perakende Evrak Mabeyn Cetvelleri Katalou"nda yer almtr. Mabeyn Daire-i Kitbeti'nin Vezifine Dair Nizamnme'ye gre resm ve husus btn tezkire, telgrafnme ve hatt- hmaynlarn, irde ve nutk- lilerin aynen ve hlaseten kaydna mahsus, dairelere ait birer defter tutulmas gerekmektedir. ayr katalogda toplanan defterlerin miktar gz nne alnrsa Yldz Saray Arivi'nden intikal eden belgelerde olduu gibi defterlerde de tasfiye ilemi yapld, defter serlerinin gnmze btnyle ulamad anlalmaktadr. Tasnif edilerek aratrmacya alan defterlerin (Maruzat Defterleri Fihristi hari) nemli bir ksm tam ser hlinde deildir. Bir balk altnda ser tekil edenler, elden geldiince bir araya getirilmeye allmtr. Defterler, 13 ana balk altnda, ilk defterlerin tad tarih esas alnarak kronolojik sra iinde tasnif edilmitir. Defterlerin cinsi, katalogdaki sayfa ve genel sra numaras, ihtiva ettii yllar aadaki tabloda gsterilmitir. Matbu eserler, "Mteferrik Defterler" balyla son ksmda yer almtr. Mabeyn'de tutulduu anlalan bir ok defterde, sunulan maruzatn nasl ilem grdne dair krmz kalemle dlen notlar grlmektedir. Bu katalogda kaytl olan defterleri "Yldz Esas Evrak Katalou"ndaki defter serleri ile irtibatlandrmak mmkndr.

Yldz Tasnifi Defterleri

Katalog Genel No 497 Genel Sra No 1-351 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Yldz Defterleri Hicr 1293 - 1328 Milad 1876 - 1908 Defter Adedi 351 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Yldz Tasnifi Defterleri'nin Detayl Dkm 270

sayfa

Katalog Genel No

Sra No 1 2 3 4

Tarih Defterin Cinsi Maruzat Kayt Defterleri Tezkirelerin ve rde Hlsalarnn Kaydna Mahsus Defterler Maruzat Hlsa Kayt Defterleri Maruzat- Hususiye Hlsa Kayt Defterleri 1294 - 1321 1295 - 1325 1877 - 1903 1878 - 1907 Hicr 1293 - 1316 1294 - 1309 Milad 1876 - 1898 1877 - 1891

Defter Adedi 1-5 6-138 139-166 167-173

Mabeyn-i Hmayn'a Mteallik Evraklarn Kayt Defterleri

1297 - 1298

1879 - 1880

174

6 7 8 497 9

Padiaha Takdim Olunan Maruzat ile Sdr Olan rde Defterleri Kanunlar Hav Defterler statistik Defterleri Tercmeler Padiaha Takdim Edilip Bb- l'ye

1297 - 1321 1302 - 1321 1303 - 1322 1306 - 1325

1875 - 1903 1884 - 1903 1885 - 1904 1888 - 1907

175-204 205-210 211-220 221-241

10

Havale Edilen stidanmelerin Hlsalaryla Cereyan Eden Muamelta Dair Defterler Daire-i Hususiye'den Sdr Olan Muhtelif

1313 - 1333

1895 - 1878

242-248

11

Konulardaki rdelerin Muamelt Kaydna Dair Olan Defterler

1313 - 1317

1895 - 1895

249-251

12

Mabeyn-i Hmayn Zimmet Defteri Mteferrik Defterler (Hazne-i Hassa Mteferrik Defterleri, Asker Mevzular

1314 - 1326

1896 - 1908

252-254

13

Hav Mteferrik Defterler, Muhtelif Konulardaki Mteferrik Defterler, Mteferrik Matbu Eserler)

1295 - 1328

1878 - 1861

255-351

271

sayfa

V. NEZARETLER, VLAYET-MFETTLKLER (TARA ARVLER) ve BYK DARELERE AT DEFTERLER

Osmanl Meclis-i Vkels'nda grev alan ve "Nezaret" ad verilen tekilatlanma biiminde yer alan birimlerden bir ounun ariv malzemesi tasnif edilmi veya tasnifine devam edilmektedir. Bu nezaretlerden defterleri tasnif edilerek kataloglar hazrlananlar aada verilmitir.

A. NEZARETLER
Osmanllarda devlet hizmetleri eitli nezaretlere taksim edilmi olup, nezaretlerin miktar muayyen deildi. Artrlmas ve azaltlmasna Meclis-i Vkel karar verirdi. Mesele bte ile ilgili olursa Meclis-i Umum'ye danlrd. Heyet-i Vkel u kiilerden oluurdu: 1. Sadrazam 2. eyhlislam 3. Hariciye Nazr 4. Bahriye Nazr 5. Adliye ve Mezhib Nazr 6. ra-y Devlet Reisi 7. Dahiliye Nazr 8. Maliye Nazr 9. Marif Nazr 10. Nfia Nazr 11. Ticaret ve Ziraat Nazr 12. Evkf Nazr 13. Posta, Telgraf ve Telefon Nazr 14. Defter-i Hakan Nazr Osmanl Arivi'nde malzemesi bulunan nezaretlerden defterleri tasnif edilenler, aada nem srasna gre verilmitir. 272

sayfa

1. DAHLYE NEZARET DEFTERLER (DH.)

Dahiliye ileri sadrazamlar tarafndan takip edilirdi. Sadrazamn maiyetinde "vezir kethds" adyla tulu vezirden saylan bir kii bulunurdu. Bu ahs Sadaret'in dahiliyeye ait grevleri yapar, sadrazamn yokluunda sadrazama vekalet ederdi. Sadrazam makam i ilerde eyalet ve sancak beylerinin merci ise de eskiden eyaletin idaresinde geni bir usul takip edildiinden merkezin bakt dahil meseleler daha snrl idi. Vezir Kethdl 1251 (1835)'de Umr- Mlkiye Nezareti'ne dntrlm ve ilk olarak Mehmed Said Pertev Efendi Kethdlk grevinden Mlkiye Nazrl'na tayin olunmutur. 1253 (1837)'te Mlkiye Nezareti'nin ad Dahiliye Nezareti olarak deitirilmi ve Akif Paa Dahiliye Nazr tayin olunmutur. 1839'da lavedilerek Sadaret Mstearl'na bal bir birim hline geldi ve uzun bir sre vazifesi bu makam tarafndan icra edildi. Nezaretlerin teekkl ettirildii Tanzimat Dnemi'nde Dahiliye Nezareti mteaddid defalar kurulmu, ilga edilmi veya baka bir birime bal olarak faaliyetlerini yrtmtr. 1294 Muharremi'nde (1877) Dahiliye Nezareti nc kez teekkl ederek Cevdet Paa Dahiliye Nazr olmu ve bundan byle de Dahiliye Nezareti tekilat mstakil bir nezaret olarak varln srdrmtr. Dahiliye Nezareti, umr ve mlkiyeden baka, Umr- Shhiye-i Dahiliye'ye de memurdu. Bundan dolay Tekilat- Dahiliye ve Tekilat- Shhiyesi vardr. H. 1295-1298/M. 1877-1880 tarihleri arasnda Dahiliye Nezareti tekilatnda, mstear, mektupu, muhasebeci, evrak mdr, matbuat mdr, Mlkiye ntihab Komisyonu ad altnda idareci ve bunlara bal kalemler mevcuttur. 1301 (1883) tarihinde Nfus Kalemi ile Memurn Kalemi teekkl ettirilmitir. "ntihb- Memurn Komisyonu" hari 1888 (1306) tarihine kadar Dahiliye Nezareti'nde mstakil halde bulunmayan kalemler, bu tarihten itibaren mstakil haldedirler. Bu kalemler unlardr: a) Mektub Kalemi, b) Muhasebe Kalemi,

273

sayfa

c) Evrak Odas, d) Matbut- Dahiliye Mdriyeti, e) Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi, f) ntihb- Memurn Komisyonu. Bu kalemlere, 1308 (1890) tarihinde "Sicill-i Ahvl ubesi", 1309 (1891) tarihinde "Takvim-i Vekyi daresi", 1315 (1897) tarihinde "Muhacirn daresi", 1320 (1902) tarihinde "Komisyon- Mahsus" ve "Komisyon Kalemi", 1322 (1904) tarihinde "Tesr-i Muamelt ve Islahat Komisyonu" eklenmitir. 1327 (1909) tarihine kadar bu ekilde gelen Dahiliye Nezareti Kalemleri 1327'den itibaren yeniden tekilatlanmtr.

a. Nezaret Genel Kalemleri Defterleri Osmanl Devleti'nin son devrinin siyas, iktisad, asker ve ictima yapsn aydnlatacak belgeler olmas ve miktar cihetiyle nemli bir yekn tekil etmesi sebebiyle Dahiliye Nezareti'ne ait defterlerin tasnifi ncelikle tamamlanmtr. Tasnif esnasnda defterlerin tamamnn bulunmasna gayret edilmi, deiik defter gruplar taranarak, bunlarn ierisinde bulunabilen defterler kataloa alnmtr. Buna ramen eksikler vardr. Muhtelif zamanlarda yaplan nakiller ve belgelerin muhafazasnn salkl yaplmamas yznden defterler birbirine karm, bazlar formalar halinde ayrlarak evrak arasna katlmtr. Eksik olan defterlerin tamamlanmas, ancak; evrak, defter vesair materyalin tamamen tasnif edilmesiyle mmkn olabilecektir. Tasnife tbi tutulan toplam defter adedi 4.598 olup, bunlardan 4.531 adedi 21 ayr kaleme aittir. Defterlerden 67 adedi de, hangi kaleme ait olduu tespit edilemediinden "Mteferrik" bal altnda zikredilmitir.

Katalog Genel No 680

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Dahiliye Nezareti Defterleri Hicr 1283 - 1341 Milad 1866 - 1922

Defter Adedi 4.598

Katalog Tertibi Analitik Envanter

Kalem, Oda veya Mdriyetin Ad

Defterlerin Dzenleni

274

sayfa

Tarihleri
Evrak Odas Gelen-Giden Defterleri Zimmet Defterleri Jurnal Defterleri Evrak Odas Fihrist Defterleri dre-i Umumiyye-i Dahiliye Mdriyeti Kalem-i Mahsus Komisyon- Mahsus Mesbut Mdriyeti Meban-i Emriye ve Hapishneler Md. Mektub Kalemi Memurn Mdriyeti Memurn ve Siciller Ahvl Md. Muhabert- Umumiyye Mdriyeti Muhasebe Mdriyeti Sicill-i Nfus dare-i Umumsi Heyet-i Teftiiye Hukuk Mavirlii Levzm daresi Shhiye Mdriyeti Umr- Ayir Umr- Mahalliyye-i Vilyt Mteferrik 1283 - 1333 1294 - 1388 1296 - 1329 1301 - 1340 1332 - 1341 1329 - 1340 1335 - 1341 1296 - 1330 1327 -1340 1293 - 1329 1328 - 1341 1330 - 1341 1329 - 1332 1279 - 1338 1334 - 1334 1314 - 1325 1329 - 1337 1326 - 1340 1334 - 1338 1334 - 1338 1329 - 1336 1303 - 1337

b. Sicill-i Ahvl Komisyonu Defterleri Osmanl Devlet tekilatnda grev alan memurlara ait, vazifeleri sresince hl tercemelerine konu olan, zel hller veya memuriyet esnasndaki hller, tarihi seyr, ahlk ve gidiat gibi durumlarn, resm belgelerin kaydedildii defterlerin tescili ilemine Sicill-i Ahvl, meydana gelen defterlere de Sicill-i Umum Defterleri ad verilmitir. Sicill-i Ahvl Komisyonu'nun kurulup almaya balad 1879 tarihine gelinceye kadar Osmanl Devleti'nde vazifelilerin sicillerini bir defterde toplayan bro hizmetlerine rastlanmamaktayd. "Sicill-i Ahvl Komisyonu" ile balayan sicil almalar; H. 1314/M. 1896'da bu komisyonun lav ile yerine kurulan "Memurn-i Mlkiye Komisyonu"nca, hi bir daireye bal olmadan yrtlmtr. H. 1326/M. 1908 ylnda II. Merutiyeti mteakip Memurn-i Mlkiye Komisyonu kaldrlarak "Sicill-i Ahvl dresi" ad altnda yeniden, fakat Dahiliye Nezareti tekilat iinde teekkl ettirilmi, bylece ayr bir daire kurulmutur.

275

sayfa

Osmanl Devleti'nin yklna kadar devam eden Dahiliye Nezareti Memurn ve Sicill-i Ahvl dresi'nin tescil ilemleri, bu defterlere zeyl olacak ekilde ilave edilmi, Memurn Muamelt Dosyalar hlinde tanzim edilerek saklanmtr. Sicill-i Ahvl Komisyonu'nun kurulmasndan itibaren mlk ve adl memurlardan 1909 ylna kadar sren bir zaman dilimi iinde 92.000 memurun sicil kaytlar 201 defterde toplanmtr. (18 numaral defter 2 adettir). Sicill-i Ahvl Defterleri'nde tercme-i hl sahiplerinin ismi, mahls veya knyesi, babas memurnden ise memuriyetinin rtbesi, marf zevattan ise hangi slaleye mensup olduu, greve balaylar, tahsil durumlar, liyakat ve ehliyet dereceleri, varsa azl, tayin ve muhakemeleri, gayr-i mslim tebeadan ise, milliyeti kaydedilmitir. Sicil kayd aranlan memurun, baba ismi ve doum tarihi bilinirse hazrlanan fihrist defterleri vastasyla hangi defterlerde kaytl olduu kolaylkla bulunabilir. Memur adlarna gre alfabetik olarak tanzim edilmi olan 17 cilt fihristi vardr. 1. Cilt: a 2. Cilt: a 3. Cilt: a 4. Cilt: a 5. Cilt: b-d 6. Cilt: e-f 7. Cilt: f-h 8. Cilt: h 9. Cilt: h-i 10. Cilt: i-m 11. Cilt: m 12. Cilt: m 13. Cilt: m-n 14. Cilt: n-r 15. Cilt: r-s 16. Cilt: s-t 17. Cilt: t-z

2. HARCYE NEZARET DEFTERLER (HR.)

Osmanl Devleti'nde, hariciye ileri vezriazm tarafndan grlrd. Divn- Hmayn Kalemi'nin Bakatibi Reislkttb sefirlerle grmeleri salard. Zamanla Reislkttblk d ilerle ilgili nemli bir grev haline gelmitir. 1251 (1835) tarihinde bu nvan Umr- Hariciye Nezareti'ne cevrilerek bu greve ilk defa Akif Paa atanmtr. D ilikiler, elilerle olan grmeler, eli ve maslahatgzar tayinleri Hariciye Nezareti kararyla yaplrd.

276

sayfa

Hariciye evraknda Osmanlca'nn yannda Franszca da kullanlmtr. Osmanl Devleti teden beri, yabanc dil bilen ve d politika deneyimine sahip Trk asll eleman sknts ile kar karya kalmtr. Bu ihtiyaca binen 1821'de Bb- l'de kurulan Tercme Odas, yabanc dil retmenin yansra Tanzimat' hazrlayacak devlet adamlarnn yetitii bir mektep grnmndeydi. Dnemin en nemli brokratlar, hatta daha sonra sadrazamlar olan l, Safvet ve Fuad paalar bu odadan yetimilerdir. Daha sonra ise, mdr ve dier elemanlar Bb- l Tercme Odas'ndan seilmek suretiyle nezaret bnyesinde Tahrirt- Ecnebiye Odas kurulmutur. III. Selim dneminde devletin Avrupa ile olan ilikileri artt iin sk sk sefirler gnderilmeye balanmtr. Londra, Paris ve Viyana'da daim olarak birer sefir bulundurulmutur. Hariciye Nezareti'nin H. 1256-1342/M. 1840-1923 yllarn ihtiva eden 4.312 adet defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No 969 Tasnifin (Fonun) Kodu Hariciye Nezareti Defterleri Tarih Hicr 1256 - 1342 Milad 1840 - 1923 Defter Adedi 4.312 Katalog Tertibi Analitik Envan.

3. EVKF-I HMAYN NEZARET DEFTERLER

Vakf; terim olarak, bir mal alnp satlmaktan ebed olarak alkoymak, kii mlkiyetinden kararak Allah yolunda hapsetmek ve menfaatini insanlar iin tasadduk etmek demektir. Vakf, ayn zamanda vakf akdinin mevzunu tekil eden menkul ve gayrimenkul mallar da ifade etmektedir. Vakf yapan kimseye vkf, vakfedilen eye de mevkf denir. Vakf Messesesi, Osmanl Devleti'nin en nemli insan ve ictima messeselerinden birisidir. Bata padiah ve aile efrd olmak zere devlet yneticileri, askerler, limler ve halktan zengin olanlar, hayrlarn vakflar kurarak gerekletirmiler ve ebediyen halka mal etmilerdir. Evkf- Hmayn Nezareti'nin kuruluundan nce vakflarn ynetimi, vakfiyelerindeki kurulu artlarna gre, Sadr- l Nezareti, eyhlislam Nezareti,

277

sayfa

Bbssade (Kap) Aas Nezareti ve Drssade Aas (Haremeyn Evkf) Nezareti'nce yrtlmtr. Osmanl Devleti'nin kuruluundan itibaren memleketin her tarafnda saysz hayr messeseleri kurulmu ve bunlarn idaresi evkf- mahssa braklmtr. nceleri ashb- hayr, vakflarnn artlarn tayin ve mberrtlarna harcanacak miktar ve hizmetlilerine verilecek vazifeleri tahsis ettikten sonra tevliyetini evlad ve ahfdna ve nezaretini Sadrazam, eyhlislam, Darsade aas, stanbul kads gibi ehline havale etmilerdir. Osmanl Devleti'nde nezaretlerin kurulu yl H. 1255/M. 1839 olarak kabul edilmitir. Ancak, gerek tasnifi devam eden belgeler, gerekse 8.984 Numaral Evkf Defteri'nden anlaldna gre Evkf Nezareti'nin kurulu yl H. 1242/M. 1826 olarak gzkmektedir. Osmanl Arivi'nde Evkf fonuna ait yaklak 6.000.000 adet belge ve 40.000 civarnda defter bulunmaktadr. Bugne kadar 23.046 defterin tasnifi yapm ve 5 ciltlik katalou hazrlanarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Bu kataloglarn ilk iki cildi nezaret ncesi dneme, son cildi ise nezaret sonras dneme ait olup H. 935-1290/M. 1528-1873 yllarn kapsamaktadr.

a. Nezaret ncesi (Haremeyn Muhasebecilii) Defterleri

Katalog Genel No 964 965 Tasnifin (Fonun) Kodu Nezaret ncesi Evkf Defterleri Tarih Hicr 935 - 1159 1159 - 1242 Milad 1528 - 1746 1746 - 1826 Defter Adedi 4.500 4.576 Katalog Tertibi Analitik Envan.

b. Nezaret Dnemi Defterleri

Katalog Genel No 966 967 968 Nezaret Dnemi Evkf Defterleri Tasnifin (Fonun) Kodu Tarih Hicr 1243 - 1264 1265 - 1279 1280 - 1290 Milad 1827 - 1848 1849 - 1862 1862 - 1873 Defter Adedi 4.524 4.576 4.615 Analitik Envan. Katalog Tertibi

c. Surre Defterleri

278

sayfa

Surre; kelime olarak para kesesi demektir. Terim olarak, Osmanl padiahlarnn stanbul'dan Haremeyn'e yani, Mekke ve Medine'ye gnderdikleri para, altn ve eitli hediyeler mnsna gelmektedir. Surre, hac mevsiminden nce Receb aynda stanbul'dan trenle yola karlr ve bu iki kutsal ehirde yaayan halkn, en ileri gelenlerinden en fakirine kadar, mevk ve durumlarna gre nceden belirlenmi miktarlarda datlrd. Surrelerin baz yllarda Kuds'e de gnderildii grlmektedir. Surre gnderilmesi, eitli isimler altnda Abbasler dneminde balam, Fatmler, Eyyubler ve Memlkler ile devam etmi, Osmanllarda ise kurumsallamtr. Elde kesin belge olmamakla birlikte, Osmanllarda ilk surre gnderen padiahn Yldrm Byazid Han olduuna dair bir gr ileri srlmektedir. Arivdeki ilk surre defteri 1009 (1600) tarihlidir. Bu tarihten itibaren her yl dzenli olarak gnderilen surre, Osmanl Devleti'nin tarih sahnesinden ekildii zamana kadar aralksz devam etmi, ancak son bir ka yl surre hazrland halde, savalar dolaysyle gnderilememitir. Arivimizde H. 1009-1327/M. 1600-1909 yllar arasna ait 4.170 adet surre defteri bulunmaktadr. lk yllarda Mekke ve Medine'ye gnderilen surreler tek defterde toplanm iken, sonraki yllarda ayr ayr defterlere dahil edilmi, hatta bir ehre 21 adet gnderildii tespit edilmitir. Son yllara doru surreler yine tek defterde toplanmtr. Surre defterleri, mahiyet olarak iki kategoride mtlaa edilebilir. Birincisi, surre muhasebesinin tutulduu, ahslarn isimlerini ve ne kadar ayn ve nakd yardm yaplacan gsteren defterler; ikincisi, surre alma hakkna sahip olduu halde, kendi rzasyla hakkndan fergat edenler ile yeniden surre almaya hak kazananlarn isimleriyle, hac yolunda bulunup hac ve surre kafilelerinin salimen gidip gelmelerini temin maksadyla grevlendirilen Arap oymaklarnn isimleri ve bunlara datlan meblalar bildiren defterlerdir. Hac yollarnn selmeti ve kafilelerin yamalanmasn nlemek iin yol boyunda bulunan Arap oymaklarna atiyye ad altnda para yardm yaplmasna ramen zaman zaman surre alaylarnn Arab ekiyas tarafndan saldrya urad, surrenin ve surre defterlerinin yamaland da olmutur. Bu sebepten olsa gerek arivimizde 1112, 1224, 1225, 1226 ve 1227 yllarna ait surre defterleri mevcut deildir.
Katalog Genel No 963 Tasnifin (Fonun) Kodu Surre Defterleri Tarih Hicr 1009 - 1327 Milad 1600 - 1909 Defter Adedi 4.170 Katalog Tertibi Analitik Envan.

279

sayfa

4. TCARET, NFA, ORMAN, NEZARETLERNE AT DEFTERLER

MEDN

VE

ZRAT

1253 ylna kadar Osmanl memleketlerinde zira ve iktisad durumlar hakknda esasl bir slaht- idare tesis edilememiti. H. 1253/M. 1837 sonlarnda "Meclis-i Umr- Nfia" isimli bir heyet tekil olunarak zira ve ticar slahat tedbirleri alnmtr. H. 1255/M. 1839 ylnda stanbul'un gda ihtiyacn tesviye iin "Zahire Nezareti" kurulmutur. Bir mddet sonra Zahire Nezareti, "Ticaret ve Zirat Nezareti"ne dntrlm, Meclis-i Umr- Nfia da buraya raptedilerek sanayi, ziraat, turk ve mabire mteallik hususlar ile grevlendirilmiti. H. 1264/M. 1847'de "Umr- Nfia Nezareti"nin mstakil olarak teekkl zerine turuk, mabir, medin ile posta ve telgraf ileri bu nezarete balanmtr. Bir mddet sonra medin ve orman ilerinin ayrlmasyla "Orman ve Medin dare-i Umumiyesi" isimli bir mdriyete dntrlmtr. Orman dare-i Umumiyesi nce Ticaret, sonra Maliye Nezareti'ne balanm, H. 1309/M. 1891'de Ziraat ilerinin de balanmasyle Orman, Medin ve Zirat Nezareti ismiyle mstakil bir nezarete dntrlmtr. Bu tarihlerde Ticaret Nezareti de Nfia Nezareti'ne balanarak "Ticaret ve Nfia Nezareti" teesss etmitir. H. 1327/M. 1909 tarihinde Ticaret, Sanayi ve statistik ileri Ticaret Nezareti'nden Orman ve Medin Nezareti'ne nakledilerek, Orman ve Medin Nezareti nvan "Ticaret ve Ziraat Nezareti"ne dntrlmtr. Ticaret ve Ziraat Nezareti'nin merkez heyetini tekil eden daireler unlardr: Ticaret, Sanayi, statistik, Orman, Ziraat ve Medin Mdriyeti Umumiyeleri; Orman, Ziraat mfetti-i umumilikleri; Meclis-i dare; Orman, Medin, Ziraat heyet-i Fenniyeleri; Hukuk Mavirlii; Baytar, Sicil, Tahrirt, Muhasebe, Evrak Mdriyetleri. 1264 tarihine kadar Umr- Nfia ile megul olan mstakil bir nezaret yoktu. Yol ve geit ileri eyalet ve sancak beyleri tarafndan idare olunur, her eyalet kendi kpr ve yollarn ina eder ve bunlarn tamiratna nezaret eylerdi. Tanzimat- Hayriye'yi mteakip icra klnan slahat meyannda vesit-i nakliyenin oalmas da nazar- dikkate alnm ve bu maksatla 1264 (1848) sonunda Umr- Nfia Nezareti tekil edilmitir. Bu nezaret balangta demiryollar ve turuk ve mabir ilerinden baka posta ve telgraf ve medin ilerinin de idaresine memur edilmiti. Sonralar posta ve telgraf ve medin Umr- Nfia Nezareti'nden ayrlm ve nezaret, turk ve mabirden baka ticaret ve sanayie mteallik hususatn ifasna memur edilerek Ticaret ve Nfia Nezareti nvann almtr.

280

sayfa

Zaman ierisinde deiik adlar altnda tekilatlanp, bazan birbirleriyle birleen bu nezaretlere ait malzemenin nezaretler baznda ayrlmas evrakn dalmasna sebep olacandan tek bir fon hlinde mtalaa edilerek tasnif edilmitir. Fona sembol olarak da bu nezaretlerin balklarnda en ok geen harf olmas mnasebetiyle ve aklda kalmas daha kolay olaca dnlerek "T" harfi ser kodu olarak seilmitir. Bu fona kod olarak verilen "T" sembol, bir nezaret veya birimin sembol deildir. Tarih ierisinde tekilat ve grev itibariyle bir kurumun ierisine girmi olan, dolaysyla, evrak da bir arada bir btn tekil eden ve sekiz ayr isimle teekkl etmi nezaretlere ait evrakn genel semboldr. Bu nezaretlerin adlar, kurulu ve ilga edili tarihleri ile kodlar aadaki ekildedir. 1. Ticret Nezareti (TC.): H. 1255-1261/1267-1280. 2. Ticret ve Zirat Nezareti (TZT.): H. 1262-1265/1285-1287/12901298/1304-1327. 3. Ticret ve Nfia Nezareti (TNF.): 1266/1281-1284/1288-1289/1305-1326. 4. Nfia Nezareti (NF.): 1285-1287/1290-1304/1327/1328. 5. Orman ve Medin Nezareti (OMN.): 1296-1297. 6. Ticret ve Orman Nezareti (TON.): 1299-1300. 7. Ticaret ve Zirat ve Orman ve Medin Nezareti (TZOM.): 1301-1303. 8. Orman ve Medin ve Zirat Nezareti (OMZ.): 1311-1326. Evrak tasnif edilirken, nezaretlerin bnyelerinde bulunan birimlerden Mektub Kalemi ve Evrak Odalar gibi nezaretlerle birlikte kurulup nezaretlerle birlikte lavedilen birimlerin evrak bal bulunduklar nezaretlerle beraber; buna karlk zaman zaman deiik nezaretlere bal olmasna ramen kuruluundan sonuna kadar btnlk arzeden meclisler, umum mdrlkler ve idareler gibi birimlerin evraklar ise bal bulunduklar nezaretlere itibar edilmeksizin mstakil olarak ele alnmlardr. Bylece meclisler, umum mdrlkler ve mstakil idarelerin evraknn btnlnn bozulmamas salanmtr. Bu nezaretin H. 1255-1328/M. 1839-1910 yllarna ait 832.258 adet belge ve 2.311 adet defteri bulunmaktadr.
Katalog Genel No 997 Tasnifin (Fonun) Kodu Ticret, Nfia, Zirat, Orman Medin Nezaretleri Defterleri Tarih Hicr 1255 - 1328 Milad 1839 - 1910 Defter Adedi 2.311 Katalog Tertibi Analitik Envan.

281

sayfa

5. SIHHYE NEZARET DEFTERLER

Tanzimat'tan nce, en st dzeyde Hekimba tarafndan yrtlen salk ileri 1838 ylnda kurulan Karantina Nezareti uhdesine gemitir. Bu nezaret, Osmanl tebeas ve yabanc devlet sefretlerinin memurlarndan oluan bir kadroya sahipti. Bu zellik nezaretin belgelerine de yansm ve baz mazbatalar Franszca tutulmaya balanmtr. Hariciye Nezareti'ne bal olarak faaliyete balayan bu nezaret, daha sonraki yllarda srasyla Ticaret Nezareti, Tophne-i mire Miriyeti, Ticaret Nezareti ve nihayet 1296'da Hariciye Nezareti bnyesinde grlmektedir. Ayrca, Dahiliye Nezareti bnyesinde de Shhiye-i Umumiye Meclisi yer almakta ve memleketin shh durumu, salk alannda ihtiya duyulan tedbirlerin alnmas, ithal ve imal edilen her trl gda ve ilalar hususundaki ihtilaflarn halledilmesi gibi grevleri yapmakta idi. 1334 ylna gelindiinde bu iki kurum birletirilerek Shhiye Nezareti oluturulmustur. Osmanl Devleti'nde Shhiye Tekilat'nn, Umr- Shhye-i Dahiliye ve Umr- Shhye-i Hariciye olmak zere iki blm vardr.

- Umr- Shhiye-i Dahiliye Shhiye Tekilat'nn Dahiliye Nezareti'ne ait olan ksmdr. Umr- Shhiye-i Dahiliye'yi yrten ubeler ve daireler unlardr: Meclis-i Tbbiye-i Mlkiye ve Shhiye-i Umumiye, Cemiyet-i Tbbiye, Hfzssha-i Umumiye Mfettilii, Eczahneler Mfettilii, Shhiye, Evrak, Sicil, Tahrirt kalemleri, Telkinhne Heyeti (A evleri heyeti). - Umr- Shhiye-i Hariciye Shhiye Tekilat'nn Hriciye Nezareti'ne ait olan ksmdr. Osmanl Devleti'nin karantina ileriyle llerin defni ve makberlere dair hususlar ihtiva etmektedir. Bu hususlar Shhiye Nezareti'ni de yrten hariciye nazrnn bakanlnda toplanan bir shhiye meclisi tarafndan idare edilmektedir. Bu meclis Hariciye nazrndan baka devlet tarafndan tayin edilen reis-i san ve deiik azlardan ve Bb- l ile shhiye mukveleleri yapm olan devletlerin stanbul elilikleri tarafndan ruhsatl olarak gnderilen ecneb memurlardan olumaktadr. Bu ecneb memurlarn eksersi doktorlardr.

282

sayfa

Shhiye Meclisi'nden baka Umr- Shhiye-i Hariciye'yi tekil eden daireler unlardr: Mfetti-i Umumlik, Trke Tahrirt, Trke Evrak, Trke Muhasebe, Franszca Tahrirt, Franszca Evrak, Franszca Muhasebe, Franszca Memurn, Franszca Kontrol Kalemleri, Vezne, Vefeyt Odalar. Shhiye Nezareti'ne bal olan karantinalar drt ksma ayrlr. 1. Bahr-i Siyah ve Sefd Karantinalar, 2. Hudud- raniye ve Basra Krfezi Karantinalar, 3. Bahr-i Ahmer Karantinalar, 4. Sisam Karantinalar. Sihhiye Nezareti evrak 1979 ylnda Hudud ve Sahiller Genel Mdrl'nden Osmanl Arivi'ne nakledilmitir Arivimizde Shhiye Nezareti'ne ait gelen ve giden evrak kayt defterleri, imza, aynen kayt, ilmuhaber, talimat, zel vefeyt ve mteferrik defterleri olmak zere toplam 506 adet defter bulunmaktadr. Bu fonun tasnifi tamamlanm olup, kataloglar yaknda hizmete sunulacaktr.

6. ZAPTYE NEZARET DEFTERLER

Tanzimat ncesinde Zaptiye ilerine stanbul'da yenieri aas, kaptanpaa ve bostancba; tarada ise beylerbeyi, sancakbeyi ve mtesellimler bakarlard. Tanzimat'la birlikte kurulu messeselerin slah gayesiyle kkl reformlarn uygulanmaya baland Osmanl Devleti'nde, modern anlamda zabta tekilat, Zaptiye Miriyeti'nin kurulu tarihi olan 18 Safer 1262/1846 tarihinden Zaptiye Nezareti'nin lavedildii 17 Receb 1327/1909 senesine kadar devam eden bir sre ierisinde teekkl etmitir. Bu dnemi geni hatlar bakmndan iki sahfaya ayrmak mmkndr.

a. Zaptiye Miriyeti Dnemi 18 Haziran 1826 tarihinde ortadan kaldrlan Yenieri Oca yerine stanbul'da "Askir-i Muntazama-i Mansre", "Askir-i Muntazama-i Hssa" ve 1834 tarihinde 283

sayfa

de Anadolu ve Rumeli'nin baz eyaletlerinde "Askir-i Redife" adlar altnda yeni asker bir tekilat kuruldu. Bu yeni tekilatn bana getirilen seraskere, eski tekilatta yenieri aasnn mlik olduu selahiyetler verildi. Bu suretle selefi zamannda olduu gibi kendisine de stanbul'un en byk emniyet amiri sfat ve selahiyeti veriliyordu. XIX. yzyla gelinceye kadar gerek eyaletlerde, gerek bakentin muhtelif ksmlarnda asayii salayan kuvvetler ayn olmad gibi tek bir komutaya da tbi deildiler. Bu durum 1826 senesi tekilatyla da deimedi ve bu karklk Zaptiye Miriyeti'nin kurulduu 1846 senesine kadar devam etti. Bu safha miriyetin tesis tarihi olan 18 Safer 1262/1846 senesinden Zaptiye Nezareti ismini ald 18 Zilhicce 1296/1879 senesine kadar devam eder. Bu sre ierisinde zabta tekilat tek elden idare edilir hale gelmitir.

b. Zaptiye Nezareti Dnemi H. 18 Zilhicce 1296/M. 4 Aralk 1879 tarihinde Askir-i Zaptiye ileri Zaptiye Miriyeti'nden alnarak Seraskerlik makamna verildikten sonra miriyetin ismi "Zaptiye Nezareti"ne evrilmitir. H. 1298/M. 1881 senesinde stanbul'da inzibat ve asayii korumaya memur olan Askir-i Zaptiye tekilat lavedilerek yerine Polis Tekilat ikame olunmu ve bu tekilata Askir-i Zaptiye'nin vazifeleri devredilmitir. stanbul'da sadece "Dersadet Jandarma Alay" ismi altnda bir jandarma birlii braklmtr. Bununla beraber, polis idaresinin kuruluunu, vazife ve yetkilerini tayin eden nizamnme, ancak H. 5 R.evvel 1325/M. 18 Nisan1907 ylnda yaynlanm olup, o zamana kadar bu idarenin ileri mer kaidelere ve iin icabna uygun olarak cereyan etmitir. Arivimizde mevcut olan Zaptiye Nezareti'ne ait defterlerin tasnifi tamamlanm olup, katalou hazrlandnda aratrmaclarn hizmetine sunulacaktr.

Halim ALYOT, Trkiye'de Zabta. s. 80. Bunun yannda "Zaptiye Nezareti" ifadesinin 1294 salnmesinden itibaren kullanld grlmektedir.

284

sayfa

7. MARF NEZARET DEFTERLER

Arivimizde Marif Nezareti'ne ait 1.200'e yakn defter bulunmakta olup, henz tasnif edilmemitir.

8. MALYE NEZARET DEFTERLER

Maliye Nezareti kurulmadan nceki dnemde bu grevi Defterdarlk yrtmtr. Defterdarlar devletin varidt ve masraflarna dair mal ilemleri takiple grevli kiiler olup imdiki Maliye Bakan hkmnde idiler. Defterdarlarn dorudan doruya harcamaya yetkili olduklar mebali devlet gelirlerinin bir ksmn tekil ederdi. nk devletin gelirlerinin bir ksm masrif- diyenin tesviyesi iin Maliye Haznesi'ne alnr, mhim bir ksm da masrif-i harbiye ve fevkaladeye karlk olmak zere Hazne'ye (Enderun- Hmayn) braklrd. lkenin snrlar genilemeye balaynca asl Defterdarlk'tan baka Anadolu Defterdarl ve Rumeli Defterdarl kurulmu, bylece Badefterdar, kk- Evvel Defterdar, kk- San Defterdar ortaya kmtr. Daha sonralar ise mal ilerin hepsini Badefterdar uhdesinde toplayarak, kk- Evvel ve kk- San Defterdarlklar isiz birer mansp olarak mutekaidin-i ricale tevcih olunmaya balam ve III. Selim devrinde kk- San Defterdarl "Nizm- Cedd Defterdarl"na tahvil edilmitir. H. 1222/M. 1807'de Nizm- Cedd'in ortadan kaldrlmasyla Defterdarlk lavedilmi ve Askir-i Muntazama tahririne baland H. 1241/M. 1825 tarihinde ayrca bir "Masrift Nezareti" kurulmutur. H. 1250/M. 1834'de kk Evvel Defterdarl'nn yerine "Hazne-i mire Defterdarl" ve "Hazne-i Mansre Defterdarl" adlaryla iki defterdarlk kuruldu. Maliye idaresinin bu iki defterdarla taksimi iki- sene devam etmi ve bu teebbs idarenin ayrlmasn gerektirdiinden H. 1253/M. 1837'de bu defterdarlklarn lavyla maliye ubelerine bakmak zere "Umr- Maliye Nezareti" tekil edilmi ve Mansre Defterdar Nafiz Efendi Maliye Nazr tayin edilmitir. Osmanl paralarnn basm ve sarrafiye ileri Maliye Nezareti'nin tekiline kadar Darphne'ye aitti. Maliye Nezareti kurulduktan sonra Darphne Maliye Nezareti'ne balanmtr. Bu nezarete ait defter serleri 9 ana gurupta toplanmtr. Bunlar:

285

sayfa

a. Mektub Defterleri, b. Evmir-i Maliye Defterleri, c. Masrift Defterleri, d. Vridt Muhasebesi Defterleri, e. Temettut Defterleri, f. Cizye Defterleri, g. Cerde Odas Defterleri, h. Maliye Ksm Defterleri, . Muvzene (Bte) Defterleri'dir.

a. Mektub Kalemi Defterleri (ML.MKT.) Bu defterler, Osmanl Devleti'nin mal konulara dair muhtelif yerler ile yapt yazmalarn hlsa kaytlarn ihtiva etmektedir. Maliye Defterleri ile ayn katalogda zikredilmitir. Mektub Kalemi Defterleri, H. 1253-1328/M. 1837-1910 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, toplam 497 defterdir.
Katalog Genel No 523 Tasnifin (Fonun) Kodu ML.MKT. Tarih Hicr 1253 - 1328 Milad 1837 - 1910 Defter Adedi 497 Katalog Tertibi Analitik Envan.

b. Evmir-i Maliye Kalemi Defterleri (ML.EVM.) Bu defterler, mal konulara ait eitli yerlere gnderilen emirlerin hlsalarn ihtiva etmektedir. Bu mal emirlerin balca u konularda olduunu grmekteyiz: Cerde muhasebesi ile ilgili fermanlarn sretleri, Dellalbalk, zemet, muktaa ve iltizmlara dair ilmuhaber sretleri, dvel-i ecnebiye, hayriye ve Avrupa tccarlarna dair mal emirler, Osmanl Devleti'nden ihrc ve dardan ithal edilecek emtia, eya, erzak ve mahsulttan alnacak gmrk vergilerinin miktarn mbeyyin tarife ile eitli yerlere gnderilen tlimtn sreti, Abdlmecid Han'n clsu mnasebetiyle berat ve nianlarn tecddi ve baz mal ahkm, muhassllklara gnderilen emirler, cls- hmayn mnsebetiyle muhtelif muktaalarn beratlarnn yenilenmesine dair defterler, baz yerlere gnderilen buyruldu, ferman ve tezkire hlsalarn hav

286

sayfa

defterler, mal defter, damga rsmu, ceza kesilmesi, harp vergisi gibi konulara dair kararnme, tezkire ve lyiha sretlerini hav defterlerden mteekkildir.

Katalog Genel No 523

Tasnifin (Fonun) Kodu ML.EVM.

Tarih Hicr 1253 - 1328 Milad 1837 - 1910

Defter Adedi 59

Katalog Tertibi Analitik Envan.

c. Masrift Muhasebecilii Defterleri (ML.MSF.) H. 1250-1338/M. 1834-1920 tarihleri arasnda tertip edilmi olan Maliye Nezareti'ne ait Masrift Defterleri, Osmanl maliyesinin devlet eliyle yapm olduu masrift gsteren defterlerdir. Bunlarn byk bir ounluu idar ve asker kadrolarda mstahdem memur, zbit ve nefertn maa, mhiye ve tayint bahalarn, Memlik-i Mahrsa'daki ebniyenin keif, ina ve tamir masraflarnn tespit olunmu bedeltn, tophne, dkmhne, eczahne, tfenghne gibi yerler iin mbyaa olunan levzmt, btn saray mutfaklar iin yaplan masraflar ile buralardaki mstahdemlerin maalarn, muhcirne verilen ine ve ie ile atiyyeyi, nian ihsn masraflarn, eshm kuponlarnn taksitleri ve timar sahiplerine denen meblalar ihtiva etmektedirler. Maliye Nezareti'ne ait 10 cilt masrift katalounda toplam 19.481 adet defter bulunmaktadr.

Katalog Genel No 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507

Tasnifin (Fonun) Kodu

Tarih Hicr 1250 - 1256 1256 - 1258 1258 - 1260 1260 - 1263 Milad 1834 - 1840 1840 - 1842 1842 - 1844 1844 - 1847 1847 - 1852 1852 - 1856 1856 - 1858 1858 - 1861 1861 - 1865 1834 - 1920

Defter Adedi 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 2.000 1.481

Katalog Tertibi

ML.MSF.

1263 - 1268 1268 - 1272 1272 - 1274 1274 - 1278 1278 - 1282 1250 - 1338

Analitik Envan.

287

sayfa

d. Vridt Muhasebesi Defterleri (ML.VRD.)123 Vridt Muhasebesi, Osmanl Devleti'nin umum gelir kaynaklarn tespit etmek ve Hazne'ye rad olarak girmesi gerekeni tarh ve tahsil etmekle vazifeli idi. Vridt Muhasebesi'ne ait defterler, tasnif esnasnda iki ana kategoride deerlendirilmitir. Birinci kategoride, tahsil olunan rda ait defterler; ikinci kategoride ise henz tahsil edilmemi fakat tahsil edilecek vridtn kaytlarn ihtiva eden defterler yer almaktadr. Bu katalogda; gmrk, tahmishne, zecriye, ispen, ihtisab, karantina, shhiye, kantar, kasr- yed, ine, debbahne, tapu, mediye, reftiye, istimre, bc- kil, bc- pazar, bc- derbend, arsne, cihdiye, canavar, panayr, eltik, memlaha, ift, berat, kereste, serin ve derin, hamr, belediye, damga, beytlml, menzilhne, mctemia vesair vergilere ait defterler ile mlikne, emlk, temett, esnaf, karye ve divnlarn hassa vergileri, senev vergiler, pul vergisi marif hissesi, techizt- askeriye, ine-i askeriye, tark bedeli, fera ve intikal vergisi, ml- makt, timar, cizye, dyn- umumiye vridt, potahne varidt, r, harc- bb, yurtluk ve ocaklk haslt, rs- hmayn haslt gibi kaytlar mbeyyin defterler yer almaktadr. Devletin, memur maalarnda "r-i maa" ad altnda yapt kesintiler hazneye gelir getirdii iin, kesintilere ait defterler de vridta konmutur. Mltezimlerin uhdelerinde bulunan iltizm bedelleri ve vali, kaymakam gibi kimselerin devlete olan ahs borlar ile zimmetlerinde bulunan devlet mallarn gsterir defterler de vridt olarak deerlendirilmitir. Vridt Defterleri H. 1252-1338/M. 1836-1919 tarihleri arasnda 3 cilt halinde toplam 4.237 adet defterden mteekkildir.

Katalog Genel No 518 519 520

Tasnifin (Fonun) Kodu

Tarih Hicr 1252 - 1266 1266 - 1282 1282 - 1328 Milad 1836 - 1850 1850 - 1865 1865 - 1910

Defter Adedi 2.000 1.618 1.619

Katalog Tertibi Analitik Envan.

ML.VRD.

da. Temettut Defterleri (ML.VRD.TMT.)

123 Kmil Kepeci Tasnifi'nde Cerde Muhasebesi Evrak- Nakdiye ve Damgal Varaka-i Sahha Defterleri blmnde de Vridt Kalemi ile ilgili defterler bulunmaktadr.

288

sayfa

Temett vergisi, tccar ve esnafn senelik kazanlar zerinden alnan vergiye verilen addr. Temett vergisinin ad daha sonra "Kazan Vergisi"ne evrilmitir. Temettut Defterleri'nde kaza, ky gibi iskn merkezleri hne hne ele alnarak herkese ait ahs mal varl, emlk, arazi, hayvanat, rn vb. bilgiler kaydedilmitir. Temettut Defterleri'nin tasnifi ve kataloglanmasnda o tarihlerdeki idar taksimat esas alnmtr. Defterler, iindeki bilgiler esas alnarak alfabetik olarak eyaletlere ayrlmtr. Her eyalet de kendi iinde alfabetik olarak kazalara ayrlmtr. Defterler H. 1256-1261/M. 1844-1845 tarihleri arasnda toplam 17.747 adettir. Bu defterler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir.
Katalog Genel No 508 509 510 511 512 513 514 515 516 Tarih Eyalet -Kaza Ad Ankara ve Aydn Aydn ve Bolu Bolu, Cezir-i Bahr-i Sefd, Edirne Edirne, Erzurum, Hdavendigr Hdavendigr Hdavendigr, Konya, Ni Ni, Rumeli, Selanik, Silistre, Sivas Sivas skb, Vidin Kodu Hicr 1260 - 1261 1260 - 1261 1260 - 1261 1260 - 1261 ML.VRD.TMT. 1260 - 1261 1260 - 1261 1256 - 1261 1260 - 1261 1260 - 1261 Milad 1844 - 1845 1844 - 1845 1844 - 1845 1844 - 1845 1844 - 1845 1844 - 1845 1840 - 1845 1844 - 1845 1844 - 1845 Defter Adedi 1.961 2.005 1.862 1.407 1.936 2.243 2.015 1.886 2.432

db. Cizye Defterleri (ML.VRD.CMH.) Cizye, gayr-i mslim tebeann erkek nfusundan hayat ve hviyetlerinin devlete korunmas ve askerlik hizmetinden muaf tutulmalar karlnda alnan vergidir. Teklif-i eriye'den olan cizye, ilk mslman devletler tarafndan tatbik edilmi ve Osmanllarda da meriyetini muhafaza etmitir. Tahsilat iini cizyedarlar veya tahsildarlar icra ederlerdi. Cizye Defterleri'nde genellikle eyalet, sancak, kaza, nahiye, karye, iftlik ve mahalle adlar belirtilerek bu yerlerde oturan, misafir olarak bulunan, gelip-geen, ticaret maksadyla bulunan reaynn isim, ekl, ya ve cizye snflar yazldktan sonra isimlerinin altna tahsil edilen cizye miktar belirtilmi ve ilgililerce mhrlenmitir. Defterlerde rika, divan ve siykat yaz stilleri kullanlmtr. Cizye Defterleri Katalou'nda H. 1254-1278/M. 1838-1857 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 1.543 adet defter bulunmaktadr.

289

sayfa

Katalog Genel No 521

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu ML.VRD.CMH. Hicr 1254 - 1278 Milad 1838 - 1857

Defter Adedi 1.543

Katalog Tertibi Analitik Envan.

e. Cerde Odas Defterleri (ML.CRD.) Bu fonda Cerde Nzrl'nn tekilinden sonraki Cerde Defterleri mevcuttur. Tanzimat'dan sonra Cerde Defterleri, Vridt Muhasebesi tarafndan tutulmusa da, Maliye Nezareti Defterleri tasnif edilirken, Tanzimat'tan nceki tekilat gz nne alnm ve daha faydal olaca dnlerek Cerde Defterleri, Vridt Defterleri'nden ayrlarak kendi ismiyle katalou hazrlanmtr. Katalou meydana getiren defterleri, konularna gre yle snflandrabiliriz: 1. Mslim ve gayr-i mslim ahalinin nfus yoklamalar. 2. Askerlere ait yoklamalar. 3. Cizye tahsiline esas olmak zere tahriri yaplan reaynn cizye snflar. 4. Devlet hizmetlerinde grevli bulunanlarn isimleri. 5. Cemaat, airet, kabile ve muhacirlerin isknna dair kaytlar. 6. Din hizmetlerinde grevli olan ahslarn isim ve eklleri. 7. Sicill-i ahvl. 8. Meslek guruplarna ve alanlara dair kaytlar. 9. Nasb ve azledilen memurlarn isimlerinin kaytlar. 10. Halktan ihtiya iinde olanlarn isimleri. 11. Timarlara ait yoklamalar. 12. Vilayet, kaza, nahiye, kasaba ve karye isimleri. Cerde Defterleri Katalou H. 1253-1328/M. 1837-1910 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 2.100 adet defterden ibarettir.
Katalog Genel No 522 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu ML.CRD. Hicr 1253 - 1328 Milad 1837 - 1910 Defter Adedi 2.100 Katalog Tertibi Analitik Envan.

f. Maliye Ksm Mteferrik Defterleri (ML.)

290

sayfa

Bu defterler, Maliye Nezareti'ne ait defterlerden bir ka kaleme birden girebilecek zellikte bulunan defterlerin ayr bir kalemde deerlendirilmesi sonucu teekkl eden serdir. Bu ser ierisindeki defterler muhteva itibariyle devletin yllk gelir ve giderlerini gsteren bte defterleri, mahall idrelerin tahsilat ve sarfiyt, eyalet ve sancaklarn muvzene defterleri, Hazne'ye ait yevm gelir-gider defterleri, devlet kurum ve kurulularnn, vakflara ait gayr-i menkullerin, ahslarn elinde bulunan eshm faizlerinin, bayndrlk hizmetleri iin yaplan keiflerin sarfiytnn, timar ve zemet, narh, devir-teslim, askerlerin muhalleft defterleri, mal nizamnmeler gibi konular ihtiva etmektedir. Maliye Katalou, H. 1253-1328/M. 1837-1910 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 1.828 defterden olumaktadr.
Katalog Genel No 517 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu ML Hicr 1253 - 1328 Milad 1837 - 1910 Defter Adedi 1.828 Katalog Tertibi Analitik Envan.

g. Muvzene (Bte) Defterleri Bte; bir sonraki mal ylda kaynaklar ve harcamalar tespit ve tahsis ederek devletin gelir-gider rakamlarnn, muhtelif komisyonlar ve niha olarak Millet Meclisi'nin mtlaas neticesinde kararlatrldaktan sonra onaylanarak resmleen mal tablodur. Osmanl Devleti'nin klasik devir bteleri, modern mnda bildiimiz bteler deildir124. Bu btelerde XIX. asrn ortasna kadar bir nceki mal yln sonunda bir sonraki sene iin hazrlk yoktur, yalnz cetveller vardr. Bu bteler gelir ve giderleri gsteren bilanolardr. Osmanllarda ilk gerek bteyi XIX. asr ortalarnda Fuad Paa hazrlamtr. rnek olarak verebileceimiz H. 1325 ylnn btesi u safhalardan gemitir: nce hkmet tarafndan tanzim olunan, daha sonra Meclis-i Mebsn Muvzene Encmeni ile Heyet-i Umumiye-i Mebsn tarafndan tdil olunup kabul edilen lyiha; Meclis-i Ayn ve dier komisyonlarca da tasdik edildikten sonra, bir nceki bteyle mukyese edilip hkmete de tasdik olunduunda, bte olarak son eklini alm olur.
124 Klasik dnem Osmanl btceleri zerinde bata . Ltf BARKAN olmak zere H. SAHLLOLU, A. TABAKOLU nemli almalar yapmlardr. zellikle BARKAN'n aratrmalar nc rol oynamtr.

291

sayfa

Arivimizde ayr bir ser olarak 6 adet bte defteri bulunmaktadr. H. 13251326 yllarn ihtiva eden bu defterlerin dkm u ekildedir:

Sra No 1 2 3 4 5 6 Bte

Defter Ad

Tarih Hicr 1325 1325 - 1326 1326 1327 1326 Milad 1907 - 1908 1907 - 1908 1908 1909 1908

Sahife Adedi 894 690 604 316 786

1325 Senesi Btesi 1326 Senesi Btesi Masraf Btesi Mart - Nisan - Mays Muvakkat Btesi Muvzene-i Umumiye (Matb)

Bte Defterleri ayrca, Maliye Nezareti'ne ait Maliye Defterleri ve Maliye'den Mdevver tasnifinde de kark olarak bulunmaktadr.

9. BB-I SERASKER DEFTERLER

Yenieri Oca'nn 1826 ylnda II. Mahmud tarafndan kaldrlmasndan sonra ilk kurulan asker tekilat "Askir-i Mansre-i Muhammediyye" olmutur. Ocak ilga edilirken Yenierilikle ilgili her trl nian, nvan ve iaretler kaldrlm, Aa Kaps'nn ad da Serasker Kaps (Bb- Serasker) olarak deitrlmitir. 1908 ylnda "Harbiye Nezareti"nin kurulmasyla da Seraskerlik, Harbiye Nezareti ismini alm ve Osmanl Devleti'nin sonuna kadar devam etmitir. Bb- Serasker'nin, nezaretler ncesi merkez evraknn tasnifi yaplrken ortaya kan H. 1244-1293/M. 1828-1876 tarihleri arasna ait 311 adet defteri vardr.

Katalog Genel No 978

Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Bb- Serasker Hicr 1244 - 1293 Milad 1828 - 1876

Defter Adedi 311

Katalog Tertibi Analitik Envanter

B. BYK DARELERE AT DEFTERLER

292

sayfa

1. HAZNE- HSSA NEZARET DEFTERLER

Hazne-i Hssa, Osmanl padiahlarnn ahs gelir ve giderlerini idare eden tekilatn addr. Klasik dnemde sadece padiahn cep harl konumunda olan Ceyb-i Hmayn Haznesi, Tanzimat'tan sonra tahsist- seniyye ve dier haslat olmak zere padiahn btn gelirlerinin topland ve buna paralel biimde Saray'n idaresine ve padiaha ait harcamalarn tamamnn yapld bir kurum haline geldi. 15 Haziran 1847 tarihinde "Ceyb-i Hmayn Haznesi" tabiri, bnyesinde mevcut bu deiiklikler erevesinde yaymlanan irde-i seniyye ile "Hazne-i Hssa" olarak deitirildi. Hazne-i Hssa'nn en ok gelitii dnem II. Abdlhamid zamandr. Bu dnemde, Tanzimat'la birlikte Maliye Haznesi'ne geen, padiah ve saltanatn "emlak- hmayn" veya "emlak- ahne" ad verilen mallar Hazne-i Hssa idaresine iade edildi. Padiah adna emlak almlar da en yksek seviyeye ulat. Emlakn dnda bir takm gelir kaynaklarnn eklenmesiyle Hazne-i Hssa hacim ve tekilat bakmndan geniledi. II. Abdlhamid'in tahttan indirilmesinden sonra, Hazne-i Hssa'ya ait emlak- ahanenin byk bir blmnn Maliye Haznesi'ne devredilmesiyle kapasite bakmndan klen Hazne-i Hssa Nazareti umum mdrle evrildi. Sultan Vahdeddin, kard 16 R.ahir 1338 /M. 8 Ocak 1920 tarihli kararnme ile daha nce Hazne-i Hssa'dan Maliye Haznesi'ne devredilen arazi, iftlik, messese ve imtiyazlar tekrar Hazne-i Hssa'ya iade ettirdi. 3 Mart 1924 tarih ve 431 sayl "Hilfetin lgasna ve Osmanl Hanedannn Trkiye Dna karlmasna Dair Kanun"un 8. maddesinde, padiahlarn Trkiye Cumhuriyeti arazisi dahilindeki tapuya kaytl gayr-i menkul mallarnn millete intikal ettii belirtildi. Bylece bu kanunla birlikte Hazne-i Hssa idaresi sona ermi oldu125. Hazne-i Hssa Nezareti'ne ait defterler aadaki ekilde tasnif edilmitir.

a. Hazne-i Hssa Knye ve Maa Defterleri

125 Hazne-i Hssa ile ilgili geni bilgi iin baknz Arzu (TOZDUMAN) TERZ, "Hazne-i Hssa", DA, c. XVII, s. 137-141. ve ayn yazarn Hazne-i Hssa Nezareti adl baslmam doktara tezi.

293

sayfa

Bu ser, Saray'da vazife yapan ve Hazne-i Hssa'dan maa alanlara ait 570 adet defterde kaytl memur ve mstahdemin knye ve grevleri ile aldklar yevmiye ve aylklar gsteren alfabetik olarak tanzim edilmi filerden meydana gelmitir. Filer dzenli bir ekilde kutulara yerletirilmi olup 82 kutudan mteekkildir. Defterler ve filer aratrmaya henz almamtr. Yalnzca bavuran hak sahiplerinin knyelerini bulmak iin mracaat olunmaktadr. b. Hazne-i Hssa Sicil Fihristleri Hazne-i Hssa Nezareti'nde alan 1.000'e yakn memur ve mstahdeme ait 11 adet sicil deftelerindeki kaytlarn Osmanlca ile tutulmu alfabetik fihristidir. c. Hazne-i Hssa Nezareti Genel Defterleri Hazne-i Hssa Nezareti'ne ait olup, yeni yaplan tasnifler neticesi ortaya kan defterler bir katalogda toplanmtr. Katalogdaki defterler H. 1237-1305/M. 18211887 tarihleri arasnda olup toplam 973 adettir.
Katalog Genel No 987 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Hicr 1237 - 1305 Milad 1821 - 1887 Defter Adedi 973 Katalog Tertibi Analitik Envan.

Hazne-i Hassa Nezareti Defterleri

Ayrca, "Mill Emlak'tan Devralnan Defterler" sersi iinde, H. 1259-1287/M. 1843-1870 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 6 adet Hazne-i Hssa defteri bulunmaktadr.

2. DARPHNE- MRE DEFTERLER

Osmanllarda para basm yeri iin "Dr'd-darp" ve yaygn olarak "Darphne" ad kullanlmtr. Daha nceki slam devletlerinde olduu gibi Osmanllar da hkim olduklar topraklar zerinde zellikle maden yataklarna yakn yerleim birimlerinde ticar ve idar nemi olan ehirlerde darphneler kurmulardr. Kanun ve II. Selim devirlerinde imparatorluk iinde yetmiin zerinde darphnenin faaliyet halinde olduu grlmektedir.

294

sayfa

XVIII. yzylda Darphne'nin nemli bir kurum haline geldiini gryoruz. Bu yzylda sadece para basan yer olmaktan km ve baz muktaalarn idaresi de buraya verilerek deiik muktaalarn topland bir hazne haline gelmitir. Darphne, Tanzimat'tan sonra mdrlk olarak Maliye Nazrl'na baland. 1881'de para basm ve idaresi yeniden dzenlendi. 1853'te pres usulne geildi, 1911'de ise mekanik bask yaplmaya baland. Cumhuriyet'in kuruluundan sonra Darphne'nin ad Darphne-i Mill'ye evrildi. Daha sonra Damga Matbaas ile birletirilerek Maliye Bakanl'na baland126. Bu serde, H. 1108-1299/M. 1696-1882 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 1.230 adet defter bulunmaktadr.
Katalog Genel No 988 Tarih Tasnifin (Fonun) Kodu Darphne-i mire Nezareti Hicr 1108 - 1299 Milad 1696 - 1882 Defter Adedi 1.230 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Ayrca, "Mill Emlak'tan Devralnan Defterler" sersi iinde, H. 1156-1281/M. 1743-1864 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 5 adet Darphne defteri bulunmaktadr.

3. MLL EMLAK'TAN DEVRALINAN DEFTERLER

Nisan 1941 tarihinde Babakanlk Osmanl Arivi'ne Mill Emlk Mdrl'nden 36 adet ariv malzemesi intikal etmitir. ntikal eden belgelerin 13 adedi defter, 23 adedi ise belgedir. Bu defterler, H. 1156-1287/M. 1743-1868 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, dkmleri aada verilmitir.
Sra No 1 2 3 4 5 Konusu Darphne'nin Keban, Ergani, Gmhne vs. Madenlerine Ait Hkmlerle Emir Suretlerini Muhtev Defter Hazne-i Hssa'nn Sarfiyt Defteri Darphne'ye Ait lmuhaber Suretlerini Muhtev Kayt Defteri Hazne-i Hssa'nn Muhtelif Masraflarna Ait Defter Hazne-i Hssa'nn lmuhaber Kayt Defteri Hicr 1156 - 1190 1283 - 1287 1249 - 1256 1259 - 1268 1264 - 1279 Milad 1743 - 1776 1866 - 1870 1833 - 1840 1843 - 1851 1847 - 1862

126 Halil SAHLLOLU, "Darphne", DA, c. VIII, s. 501-505

295

sayfa

Sra No 6 7 8 9 10 11

Konusu Hazne-i Hssa'nn Muhtelif Masraflaryla Padiahn Haremleri, Kzlar ve ehzdelerinin Kimlerden Ne Cins Mcevherat Terhini Mukabilinde Ne Kadar Bor Para Aldklarn Gsterir lmuhaber Suretlerini Muhtev Defter Hazne-i Hssa'nn lmuhaber Kayt Defteri Darphne'nin Madenlere Ait Yazlan Hkm Suretlerini Muhtev Defter Osmanl Devleti'nin Paris Sefreti'ne Ait ifre Defteri III. Selim, IV. Mustafa ve II. Mahmud'un Ahvline; Selim'in Sret-i Katline ve Mahmud'un Culsuna Ait Saray Ktiplerinden Arif Muhiddin Bey Tarafndan Yazlan Defter Gmhne, Akda, Gmhacky, Keban, Kre-i Nhas, Glekboaz, Anbarkaya, Bereketl Maa Bulgarda, Kratova, Cebel-i Kozlu Madenlerinin Muhtelif Masraflarna Ait Defter Hazne-i Hssa'nn Muhtelif Masraflarna Ait lmuhaber Defteri

Hicr

Milad

1272 - 1285 1273 - 1277 1190 - 1202 1202 - 1213 1223

1855 - 1868 1856 - 1860 1776 - 1787 1787 - 1798 1808

35 36

1270 - 1281 1277 - 1281

1753 - 1864 1860 - 1864

C. VLAYET VE MFETTLKLERE (TARA ARVLER) AT DEFTERLER

Bilindii zere Osmanl Arivi'nde muhafaza edilen ariv malzemesinin byk ounluu, Osmanl Devleti'nin stanbul'daki merkez devlet dairelerine aittir. Merkez devlet dairelerinin dnda, Kbrs Mutasarrfl ve Rumeli Mfettilii evrak gibi Osmanl'nn toprak kayb ile birlikte stanbul'a gnderilen bu yerlerin evrak ayr balk altnda tasnif edilmitir.

1. KIBRIS MUTASARRIFLII DEFTERLER

Bu serde, Osmanl Devleti'nin 1878'de Kbrs' ngiltere'ye devri esnasnda grevlendirdii Sadaret Yaveri Sami Paa tarafndan getirilerek Hazne-i Evrak'a teslim edilen H. 1259-1295/M. 1843-1878 tarihleri arasndaki kaytlar hvi 39 adet defter bulunmaktadr. Bu defterler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir. stanbul dndan getirilen Kbrs'a ait belge ve defterler tara evrak olmas dolaysyla, merkez evrak fonlarndan ayr tutularak Tara evrak (TR.) kodu altnda tasnif edilmitir.
Katalog Sra Genel No Defterin Mahiyeti Tarih Sahife Adedi

296

sayfa

Hicr 1 Tuzla, Gilan, Baf, Lefke, Girne, Karpas, Mesarye, Deirmenlik, Limason Kazalaryla Yaplan Yazmalarn Hlsa Kayt Defterleri. Tuzla, Magosa, Deirmenlik'ten Gelen ve Deirmenlik ve Magosa'ya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Umum Kaymakamlklara Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl Arzuhal Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl'nn, Bnyesinde Bulunan Dairelerle Yapt Yazmalar Hav Hlsa (Gelen-Giden) Kayt Defteri. Baf ve Girne'den Gelen ve Bu Kazalara Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Baf Kaymakaml'ndan Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Deirmenlik'ten Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Girne'den Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Limason Kaymakaml'ndan Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Magosa'dan Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Tuzla'dan Gelen ve Bu Kazaya Gnderilen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Rsmat Nezareti'ne Gnderilen ve Buradan Gelen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl'nn Sadaret ve Nezaretler ile Yapt Yazmalar Hav Gelen-Giden Hlsa Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl'nn Nezaretler ile Yapt Yazmalar Hav Gelen-Giden Hlsa Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl'nn Maliye Nezareti ile Yapt Yazmalar Hav Gelen-Giden Hlsa Kayt Defteri. 1281 - 1282

Milad 1864 - 1865 111

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 994 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

1284 - 1286 1287 - 1290 1292 - 1293 1281 - 1282 1283 - 1284 1284 - 1285 1292 - 1294 1295 1285 - 1286 1287 - 1290 1292 - 1293 1295 1293 - 1294 1294 - 1295 1295 1290 - 1292 1287 - 1290 1292 - 1293 1293 - 1294 1294 - 1295 1285 - 1286 1286 - 1289

1867- 1869 1870 1873 1875 - 1876 1864 1865 1866 1867 1867 - 1868 1875 1877 1878 1868 - 1869 1870 1873 1875 - 1876 1878 1876 1877 1877 1878 1878 1873 1875 1870 1873 1875 - 1876 1876 1877 1877 1878 1868 1869 1869 1872

41 16 34 134 115 198 54 142 41 58 51 420 100 101 151 78 58 51 118 106 25 24

24 25 26 994 27 28

1287 - 1290 1290 1291 1291 - 1292 1292 1293 1293 - 1294

1870 1873 1873 1874 1874 1875 1875 1876 1876 1877

146 105 73 48 98

29

1293 - 1294

1877 1878

60

297

sayfa

Katalog Sra Genel No No 30 31 32 33 34 35

Tarih Defterin Mahiyeti Hicr 1287 - 1293 Kbrs Mutasarrfl'nn Meclis-i dare Karar Defteri. Nezaret ve Byk Dairelerden Gelen Yazlar ve Emirnme-i Samlerin Aynen Kaydna Mahsus Defter. Nezaretlere Gnderilen Mazbatalarn Aynen Kayt Defteri. Kbrs Mutasarrfl Tarafndan Bb- l, ve Nezaretlere rsal Klnan Mazbatalarn Aynen Kaydna Mahsus Defter. Telgraf Muhabertnn Aynen ve Hlsa Kayt Defteri Cezir-i Bahri Sefd Vilayetine Gnderilen Mazbatalarn Kayt Defteri. eitli Vilayetlere Gnderilen ve Buralardan Gelen Evrakn Hlsa Kayt Defteri. 1293 1293 - 1294 1294 - 1295 1276 - 1276 1286 - 1291 1291 - 1292 1287 - 1289 1286 - 1287 1293 - 1294 Milad 1870 1876 1876 1876 1877 1877 1878 1859 1860 1869 1874 1874 1875 1870 1872 1869 1870 1876 1877

Sahife Adedi 195 92 77 393 42 493 84 36 142 86

36 37 38 39

2. RUMEL MFETTL DEFTERLER

stanbul dndaki Osmanl devlet dairelerinden getirilen evraklar arasnda Rumeli Mfettilii evraknn nemli bir yeri vardr. Rumeli Mfettilii 1877-78 Osmanl-Rus Muharebesi neticesinde imzalanan ar artlar hav Ayastefanos Anlamas'nn tdil edilmi ekliyle kabul edilen Berlin Anlamas gereince zellikle Avusturya ve Rusya'nn mdahaleleri neticesinde tedric olarak Kasm 1902'de tesis edilmitir. Daha nce Kosova, Manastr ve Selanik olmak zere idar, adl, asker ve mal sahalarda yaplmas dnlen slahat almalar, daha sonra dier civar vilayetler de dikkate alnarak Yanya, Edirne ve kodra'nn da ilavesiyle Mfettiliin yetki sahas alt vilayete karlmtr. Sadaret'e bal olarak grev yapan Rumeli Mfettilii, bazen Sadaret'i atlayarak dorudan Saray'la yazmalarda bulunmu, fevkalde grev ve yetkilerle donatlm bir messesedir. Bu yn ile gnmzdeki Olaanst Hl Blgesi Valilii'ne benzetilebilir. Mfettiliin ilerinin daha kolay ve hzl yrtlebilmesi iin Sadaret'te drt kiiden oluan bir komisyon bulunmakta idi. 298

sayfa

Rumeli Mfettilii evrak ierisinde, belgelerin yansra 244 adet de defter tespit edilmitir. H. 1319-1327/M. 1901-1909 tarihlerini hav bu defterler, muhtelif mevzularda Sadaret ile Rumeli Mfettilii'ne bal sancak ve kazalar arasndaki muhbert kaytlarn ihtiva etmektedir. Bu defterlerin tarihi ve muhteviyt aadaki izelgede zikredilmitir.
Katalog Genel No 423 Tasnifin (Fonun) Kodu Rumeli Mfettilii Tarih Hicr 1319 - 1327 Milad 1901 - 1909 Defter Adedi 244 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Sra No 1-4 5-11 12 - 18 19-25 26-35 36 37 -38 39-41 42-43 44-46 47-49 50-54 55-57 58-65 66-70 71-73 74-75 76-89 90-98 99-112 113-119 120-133 134-142 143-148 149-153 154-155 156- 157 158-160 161-162 163-164 165-166

Muhteva Fihrist Defteri Makmt- Aliyye (Gelen) Makmt- Aliyye (Giden) Mbeyn-i Hmayn Sadaret-i Uzm (Gelen) Mbeyn-i Hmayn Sadaret-i Uzm (Giden) Mfettilikler (Giden) Mteferrika, Miriyyet, Kumandanlklar, Konsolos, Tccar Vekilleri, Metropolitler, Sefret-i Seniyye (Gelen-Giden) Miriyyet, Tenskat ve Kumandanlklar (Gelen-Giden) Miriyyet ve Kumandanlklar (Gelen) Miriyyet (Gelen) Mteferrika, Miriyyet, Kumandanlklar, Metropolit, Konsolos, Tccar Vekilleri, Sefret-i Seniyye (Giden) Miriyyet ve Kumandanlklar(Giden) Miriyyet (Giden) Miriyyet, Tenskat ve Kumandanlklar ve Corci Paa'dan (Gelen) Miriyyet, Tenskat ve Kumandanlklar ve Corci Paa'dan (Giden) Sefret, Konsolos, Metropolit, Tccar Vekilleri (Gelen) Vilayet-i Selse (Giden) Manastr (Gelen) Manastr (Giden) Selanik (Gelen) Selanik (Giden) Kosova (Gelen) Kosova (Giden) Yanya, Edirne, kodra (Gelen) Yanya, Edirne, kodra (Giden) Mteferrika (Gelen) Mteferrika (Giden) Rumeli Mfettilii Aynen Kayt Defteri Teblgt- Umumiye Vilyt- Selse-i hne Vridt ve Masrift cml Muvazeneleri Vilyt- Selse-i hne Mfredt Muvzenesi

Tarih 1319 - 1326 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1326 - 1327 1321 - 1321 1321 - 1324 1323 - 1325 1325 - 1327 1321 - 1323 1321 - 1326 1326 - 1327 1322 - 1327 1323 - 1326 1324 - 1326 1324 - 1326 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1327 1321 - 1326 1326 - 1327 1326 - 1327 1321 - 1326 1325 - 1327 1325 - 1327 1326

299

sayfa

Sra No 167 168-171 172 173 174 175 176 177 178-180 181 182 183-184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206

Muhteva Vilyt- Selse-i hne Dahilinde Efrd- Mlkne ile eteler Arasnda Vukua Gelen Msdemt Defteri Vilyt- Selse Hesbt Defteri Selanik Hesbt Defteri Manastr Hesbt Defteri Muhsebt- Askeriye Defteri Selanik, Kosova, Manastr Vilayetlerinin 1325 Senesi Muvzenelerine Mteallik Pusulalar Vilyt- Selse Dhilinde Askir-i hne ile Bulgar, Rum, Srp eteleri Arasnda Vukubulan Msdemtn statistii Vilyt- Selse-i hne Muhkeme Cetvelleri Selanik Vilayetinde Tehadds Eden Havadisin statistii Selanik Muhkeme Cetvelleri Selanik Cerim Defteri Manastr Cerim Defteri Manastr Mahkeme Kayt Defteri Manastr Cerim Defteri Kosova Cerim Defteri Manastr ve Kosova Cerim Defteri Kosova Cerim ve Mahkeme Cetvelleri Kosova Cerim Defteri Selanik, skp, Manastr Jandarma Alay Heyet-i Erkn ile Muhtelif Blgelerdeki Asker Birlikler Erkn Kayt Defteri Yol ve Kpr Yapm, Proje ve Tahrirt- Keif Msveddeleri (Matbu) Hlsa Defteri Petri Kazasnn Taraf- Mkellefiyetinin Bakaysn Mbeyyin Defter cra Edilen Devirlere Dair Kayt Defteri Esliha Tezkiresi Koan (Selanik) Rumeli Mfettilii'nin Evrak ve Defterlerinin Kayt Defteri Nezaret, Vilayet ve Kazalara Yazlan Yazlarn Hlsa Kayt Defterleri Edirne, Selanik, Manastr, Yanya, kodra, Kosova Vilayetlerine Yazlan Umum Gaz ve Tahliye Defteri Rumeli Eyaleti'ne Bal Sancaklarda Mukim Yabanc Tebeann simlerinin Kaydedildii Defter Diyarbakr Hapishnesi'nde Bulunan Bulgar Mahkmlarndan Afv- lye Mazhar Olanlarnn simlerini, Sularn ve Mahkmiyetlerini Aklayan Defter Afv- l-i Umum zerine Manastr Merkez Mlhakt Hapishnesi'nden Salverilen ahslarn sim vesairesini Aklayan Defter Rumeli Mfettiii'nden Gelen Emir zerine Affedilen 23 ahsn Sularn Mbeyyin Defter 1322 Senesinde ayan Buyurulan Afv-i l zerine Selanik Merkezinde ve Mlhakt Hapishnelerinden Tahliye Edilen Ehasn Esmisini Mbeyyin Defter Afv-i Alye Mazhariyetle skp Hapishnesi'nden Tahliye Olunan Politik Mahkmlarn Defteri

Tarih 1326 - 1326 1322 - 1325 1323 - 1324 1323 - 1324 1324 1325 1320 - 1326 1325- - 1326 1320 1326 1326 - 1328 1320 - 1325 1326 - 1327 1326 - 1327 1320 - 1326 1324 - 1325 1326 - 1326 1325 - 1327 1323 1325 1326 - 1326 1308 - 1323 1333 - 1333 1325 1320 - 1321 1324 1320 - 1321 1314 - 1321 1321 - 1322 1322 1322 1323 1321 - 1321

300

sayfa

Sra No 207-210 211 212 213-218 219-220 221-226 227-232 233-239 75/1 75/2 86/1 153/1 153/2

Muhteva Zimmet Defteri Manastr ve Selanik Posta Defteri Selanik Posta Defteri Manastr ve Selanik Posta Defteri Mfetti-i Umum Mstediyt, Husus Telgrafnmeler slm Ahalinin Arzuhl Defteri Hristiyan Ahalinin Arzuhal Defteri Telgraf Arzuhal Defteri Vilyt- Selse (Giden) Manastr (Gelen) Yanya, Edirne, kodra (Giden) Yanya, Edirne, kodra, Sefret (Giden)

Tarih 1323 - 1326 1321 - 1322 1322 - 1323 1323 - 1324 1321 1321 - 1327 1321 - 1327 1323 - 1327 1326 1327 1326 1326 1327

VI. DER DEFTER TASNFLER

A. KML KEPEC TASNF DEFTERLER

Ariv grevlilerinden Kmil Kepeci'nin bakanlnda bir ekip tarafndan yaplan "Kmil Kepeci Tasnifi" ou maliye kalemlerine ait defterlerden meydana gelir. Ayrca bu tasnifte Divn- Hmayn kalemlerine ve Bb- saf'ye ait defterler de yer almaktadr. Defterler ait olduklar kalemler gz nnde bulundurularak tasnif edilmilerdir. Bu fonda muhtelif kalemlere ait H. 873-1269/M.1468-1878 seneleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 6.698 defter bulunmaktadr.
Kmil KEPECOLU (Gebze 1877-stanbul 5 Ekim 1952): Hanyal Kmil Bey'in olu olan Kmil Kepeciolu 13 Mart 1894 tarihinde Harbiye Mektebi'ne girmitir. 9 Ocak 1902'de mlzm olarak orduya intisap eden Kmil Kepeciolu, 1934'de piyade binbas iken ya haddinden emekliye ayrlmtr. 29 Mays 1912'de talyan Harbi'ne, 17 Ekim 1912'de Balkan Harbi'ne, 25 Temmuz 1919-23 Austos 1923 yllar arasnda stiklal Harbi'ne katlmtr. Kmil Kepeciolu, 22 Temmuz 1924'de Bavekalet Arivi'ne girmi ve Tasnif Heyeti'nde almtr. Bursa eriye Kt'n yaynlayan, Bursa Halkevi tarafndan baz risaleleri neredilen Kmil Kepeciolu'nun "Deniz Tarihi Tasnif Heyeti Eski Bakan" nvanyla kaleme ald ve 1952'de Tan Matbaas'nda baslan 416 Sayfalk "Tarih Lgat" adl nemli bir eseri de mevcuttur.

301

sayfa

Katalog Genel No

Defter Grubunun Ad Bb- l Mektub-i Sadr- l Kalemi Sadaret Mektub Kalemi Sadaret Kethdl Ktibi med Kalemi Odas Divn- Hmayn Ahkm Defterleri Divn- Hmayn Divn Kalemi Divn- Hmayn Nian Kalemi Divn- Hmayn Rs Kalemi Divn- Hmayn Rs Kalemi (B) Divn- Hmayn Rs Kalemi (C) Divn- Hmayn Tahvil Kalemi Divn- Hmayn Tahvil Kalemi (B) Terifatlk Terifat Kalemi (B) avuba Babakkulu Sadaret Mteferrik Defterleri Muhtelif Byk Ruzname Kalemi Hazne Byk Ruzname Kalemi Hazne (A) Byk Ruzname Kalemi Hazne (B) Byk Ruzname Kalemi Hazne (C) Byk Ruzname Kalemi Hazne (D) Byk Ruzname Kalemi Hazne (A) Byk Ruzname Kalemi Hazne (B) Byk Ruzname Kalemi Hazne (C) Byk Ruzname Kalemi Hazne (D) Bamuhasebe (B) Bamuhasebe Kalemi Bamuhasebe Kalemi Mlikne Halifesi Bamuhasebe Kalemi Zimmet Halifesi Bamuhasebe Muhalleft Kalemi (B) Sergi Kalemi Muhalleft, Beyt'l-ml Evmir-i Maliye Kalemi Evmir-i Maliye Kalemi'ne Tbi Piskopos Muktaas Mevkuft Kalemi Mevkuft Kalemi Ganem Kitbeti Haslar Muktaas Haslar Muktaas (B)

986

986

Tarih Hicr Milad 1186 - 1228 1772 - 1813 1108 - 1204 1696 - 1789 1150 - 1255 1737 - 1839 948 - 1258 1541 - 1842 927 - 1168 1520 - 1754 971 - 1275 1563 - 1761 1078 - 1287 1667 - 1870 953 - 1237 1546 - 1821 983 - 1273 1575 - 1856 1105 - 1246 1693 - 1830 921 - 1279 1515 - 1862 904 - 1189 1498 - 1775 955 - 1241 1548 - 1825 988 - 1194 1580 - 1780 955 - 1116 1548 - 1704 1216 - 1235 1801 - 1819 1184 - 1269 1770 - 1852 968 - 1291 1560 - 1874 936 - 1255 1529 1839 1115 - 1203 1703 - 1788 1106 - 1224 1694 - 1809 1031 - 1170 1621 - 1756 1038 - 1259 1628 - 1843 1031 - 1180 1621 - 1766 932 - 1085 1525 - 1674 940 - 1173 1533 - 1759 1034 - 1103 1624 - 1691 990 - 1255 1582 - 1839 961 - 1254 1553 - 1838 1168 - 1210 1754 - 1795 887 - 1255 1482 - 1839 1021 - 1251 1612 - 1835 1204 - 1250 1739 - 1834 955 - 1251 1548 - 1835 1053 - 1203 1643 - 1788 1051 - 1178 900 - 1112 1256 - 1199 980 - 1265 963 - 1247 1115 - 1242 1641 - 1764 1494 - 1700 1840 - 1784 1572 - 1848 1555 - 1831 1703 - 1826

Defter Adedi 39 7 14 19 15 119 29 80 24 3 405 6 19 16 2 3 11 149 21 33 65 49 14 71 100 240 18 19 128 2 24 8 8 34 72 39 446 69 164 138 8

302

sayfa

Katalog Genel No

Defter Grubunun Ad Piyade Mukbelesi Haremeyn Muhasebesi Haremeyn Muhasebesi (B) Haremeyn Muktaas Haremeyn Muktaas (B) Kk Evkf Kalemi Kk Ruzname Kalemi Cizye Muhasebesi Kalemi (A) Cizye Muhasebesi Kalemi (B) Cizye Muhasebesi Kalemi (C) Cizye Muhasebesi Kalemi (D) Anadolu Muhasebesi Anadolu Muhasebesi (B) Anadolu Muhasebesi stanbul Gmr Anadolu Muhasebesi Bursa Mizn- Harri Anadolu Muhasebesi Edirne Gmr Anadolu Muhasebesi Ttn Kahve Rsmu Svari Mukbelesi Sipahi ve Silhdar Kalemleri Tophne ve Topular Byk Kale (A) Byk Kale (B) Kk Kale Kalemi Bamuktaa Kalemi Bamuktaa Kalemi (B) Maden Kalemi Maden Kalemi stanbul Gmr Gmrkler Bursa Muktaas Kalemi Kefe ve Avlonya Muktaas Kalemleri Eshm Muhasebesi Eshm Muhasebesi (B) Zecriye Arpa Emneti Zahire Haznesi Salyne Kalemi Mahllt Kalemi Darphne Tersne Emneti (Bahriye) Muhassllk Vridt Muhasebecilii (A) Vridt Muhasebecilii (B)

986

Tarih Hicr Milad 987 - 1248 1579 - 1832 905 - 1255 1499 - 1839 1012 - 1291 1603 - 1874 884 - 1280 1479 - 1863 1080 - 1275 1669 - 1858 1284 - 1284 1867 - 1867 1013 - 1219 1604 - 1804 1101 - 1195 1689 - 1781 958 - 1264 1551 - 1847 995 - 1279 1586 - 1862 1127 - 1261 1715 - 1845 1084 - 1282 1673 - 1865 1115 - 1259 1703 - 1843 1101 - 1256 1689 - 1840 1116 - 1254 1704 - 1838 1152 - 1229 1739 - 1814 1102 - 1275 1690 - 1858 1109 - 1253 1697 - 1837 1103 - 1264 1691 - 1848 974 - 1195 1566 - 1781 1242 - 1265 1826 - 1848 893 - 1277 1487 - 1860 892 - 1238 1846 - 1822 1124 - 1286 1712 - 1869 895 - 1266 1489 - 1189 988 - 1269 1580 - 1852 997 - 1234 1588 - 1818 1012 - 1258 1603 - 1842 1084 - 1268 1673 - 1851 1003 - 1204 1594 - 1789 892 - 1201 1846 - 1786 1189 - 1281 1775 - 1864 1202 - 1281 1787 - 1864 980 - 1277 1572 - 1860 1061 - 1242 1650 - 1826 1145 - 1272 1732 - 1855 1063 - 1194 1652 - 1780 1078 - 1283 1667 - 1866 1103 - 1261 1691 - 1845 936 - 1266 1529 - 1849 1245 - 1296 1829 - 1879 1234 - 1262 1818 - 1846 1257 - 1261 1841 - 1845

Defter Adedi 68 59 13 44 3 3 110 15 277 117 9 130 20 128 66 31 53 67 38 14 87 150 102 11 168 10 39 32 31 6 6 169 30 46 36 31 24 5 12 142 97 149 66

303

sayfa

Katalog Genel No

Defter Grubunun Ad Masrift Muhasebesi Cerde Muhasebesi, Evrak- Nakdiye ve Damgal Varaka-i Sahiha Defterleri Nfus Defterleri Yenieri Efendisi Yenieri Efendisi (B) Baruthne Muhtelif Asker Defterleri Asker ne Defteri Asker Zaptiye Saray Masraf- ehriyri ve Harc- Hssa Saray Has Bahe Saray akrc ve ahinci Saray Has Ahuru Saray Ehli Sanat Saray Tyint Saray- Hmayn Matbh- mire ve Kiler Saray Odun Anbar Saray, Sarayn muhtelif defterleri Saray Kasabbalk Mteferrik Defterler

Tarih Hicr Milad 1144 - 1288 1731 - 1871 1256 - 1281 1106 - 1269 919 - 1239 1101 - 1239 1129 - 1257 1007 - 1258 1231 - 1280 1241 - 1278 1256 - 1280 895 - 1264 883 - 1247 1007 - 1234 914 - 1227 1169 - 1205 1079 - 1258 873 - 1268 1103 - 1250 1093 - 1260 1106 - 1260 903 - 1274 1840 - 1864 1694 - 1852 1513 - 1823 1689 - 1823 1716 - 1841 1598 - 1842 1815 - 1863 1825 - 1861 1840 - 1863 1489 - 1847 1478 - 1831 1598 - 1818 1508 - 1812 1755 - 1790 1668 - 1842 1468 - 1851 1691 - 1834 1682 - 1844 1694 - 1844 1497 - 1857

Defter Adedi 129 62 303 61 39 24 53 35 245 51 61 16 8 46 12 34 110 7 10 13 90

986

B. MALYE'DEN MDEVVER DEFTERLER TASNF

1945 ylnda Maliye Bakanl'ndan yn halinde devralnan 26.000'e yakn defterin tasnifidir. Muhtelif Maliye kalemlerine ait defterler olduu gibi, arazi tahriri, saray, yenieri, mevcip vs. gibi dier cins defterleri de ihtiva etmektedir. Tasnif yaplrken nce eski harflerle her defterin nsha fii karlm ve filer kronolojik, numara sras ve konularna gre olmak zere grup halinde kutulara yerletirilerek aratrmaclarn istifadesine sunulmutur. Bunlardan konu balklar ihtiva edenlerin listesi aada verilmitir. Defterler H. 830/M. 1427 ylnda balayp H. 1346/M. 1927 ylna kadar gelir. Tasnifteki son defterin sra numaras 23.138'dir.

304

sayfa

Maliye'den Mdevver Defterler'in Genel Cetveli

Katalog Genel No 122-146 Tasnifin (Fonun) Kodu Maliyeden Mdevver Defterler Tarih Hicr 830 - 1346 Milad 1427 - 1927 Defter Adedi 23.138 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Kataloglarda yer alan defterlerin konu balklar ve ihtiva ettikleri yllar aada verilmitir. Maliyeden Mdevver Defterler'in Konu Balklar Cetveli
Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Defterlerin Konu Balklar Cebel Bedeliyeleri Tevziat- Arpa, Odun, Elbise vesaire Tahrir-i Emlk ve Sat Emlk ve Emvl naat ve Tamirat Tahvilat Anadolu Piyadeleri ve Yayalar Timar ve Zemet Bakya Tahsili Tahrirt ve Telgraf Defter-i Khne Evkf Bedel-i Mekkri Evkf Esam (Tulumbac vesairenin) cml, Haslar Kuyud- Ahkm- Emlk ve Mlknmeler avun Shhiye ve Karantina Nezareti Tamiyye Mevkuftn Ahkm Haslt Bedel ve Zahire-i Srsat Menzil ve Ref'-i Bedel-i Menzil ve Posta Muhalleft Kuyud- Ahkm- Muhalleft Askeriyenin Yoklama ve Terhisi Voynugn Hademe-i Hayrt Vezifi Mfredt Mherehorn Mahslt Muhasebe ve Ruzname htiva Ettii Yllar 1035-1281 1023-1227 883-1295 1099-1259 1003-1264 1001-1274 859-927 847-1311 989-1287 1278-1297 1045 936-1299 929-1243 1000-1307 1013-1278 1084 1254-1255 1028-1255 1182-1189 1254 1071-1224 1070-1259 999-1259 1202-1260 973-1296 920-1122 980-1304 1015-1267 1045-1139 1068-1170 1001-1281

305

sayfa

Sra No 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76

Defterlerin Konu Balklar Mufassal Haslar (Bosna Livasnn) Mcmel Has (Trablusam'n) Mtekaidn ve Dugyn Zahire Mbayat ve Sermaye ve Masrift Ulfe Surre Maa ve Salyne ve Aylk Zemistni Ahyolu Memlehas Rsm ve Harc- Berat, Tecdd-i Berat ve Ahkm- ikayet Haslar Celebken- Anm Muaccelt Kanun ve Nizm- Esnaf Mcrimlerin Cezas Askeriyenin Tasarrufu Mevcib Mukatat Belyn Aal Rsm- Eflkn Evrak ve Jurnal Kayt Tevkift Muhasebenin Varidt ve Masrift Mahllt Mukarrert- Umumiyye ve Hccet Gedik (Ttn Satan Dkkanlar) ne-i Umumiye ve mdd- Seferiye Evrak- Nakdiyyenin ptali htisab Resmi Asr- ltizam ve Emaneten dare Ekmeki, Deirmenci, Furuncu Esnaf Ocaklk Emlk ve iftlikt- Hmayn Deve ve Ester tas ( Sefer iin) Dnm-i Bn Hazne'nin Matlubt ve Mansrenin cmli Istabl- mire Saraylarn Mstahdemn ve Glmnn ve Acemiyn Defteri Derbentlerin Muhafazas Batine ve Zevidi Kuyudt- Melbst Vzer ve Mrimran Esmisi Msvedde-i Rsm- Berevt Tediyt- Mecbre ve Zahire Navl

htiva Ettii Yllar 861-1254 882-1092 1028-1329 1071-1251 998-1153 1077-1293 1034-1314 1010-1090 954 1053-1326 1022-1247 975-1274 1130-1255 1202-1259 1140 1136 969-1251 970-1259 1073 1012 1276-1321 1301 954-1274 1035-1298 1257-1325 1196-1279 1234-1296 1252-1259 1233-1342 1142-1262 1098-1245 1249-1250 1200 1015-1283 969-1255 1000-1296 1234 1253-1260 1137-1213 1014-1280 1291-1305

306

sayfa

Sra No 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120

Defterlerin Konu Balklar Havlt, Tediyt, Masrift Tahsist, Tevkift, Tediyt crt Evrakn Hlsa Kayd (Mal Umrda) Fihrist-i Ktbhne, Maat ve Masrift Masrift ve Kuyud- Muafiyt Suretler (Maalarn Tesviyesi iin) Mazbatalar ( Matlubtn Tahsili ve Zimemtn Tesviyesi in) Mskirt Rsmu stikrazt Muvzene-i Umumiyye Mensuht Makbuzt Sergi Malikne Yve Temesskt Krekiyn Krtasiye Taksit Tertibi Maliye Btesi Kambiyo, Banka, irketler ahinciler, Doanclar, Bazdrn Mektbt- Resmiyye Kuri-i Hmayn Kimeler, Sadaret Emri Tahrir-i Nfus vesaire Evrak- Sahha Askeriyenin Mrettebt- Seferiyye Efrad Arabaclar (Sefer iin) Bargirn- kz, Mbayat Saraylarn Mefruat ve Tamirat Humbarac, Lamc, Zimemt Kef Serdengetiler Hikyt ve Makalt- Mntehabe ve iir det-i anm ve Mir Anm Muhassest Emanet ve Dyn- Atika Mevkuft ve Hazne-i Mansre Nakden Tezkir-i Berevt Rsm- Damga vesaire Tahsilat Darphne,Tediye ve Mbadele ve Meskkt

htiva Ettii Yllar 1255-1306 1250-1309 1050-1255 1271-1290 1252-1297 1243-1346 1082-1295 1257-1285 1216-1255 969-1296 1265-1297 1227 990-1311 1270-1304 1072-1280 1102 1210-1257 1077 1279-1282 1246 1246-1293 1267-1294 1250-1252 1229-1341 1157 1247 1259-1298 1286-1298 1243 1086 1080-1157 1092 1245-1257 1146 1185 1311 973-1268 1280-1311 1241-1296 1241-1293 1241-1255 955-1255 1051-1342 1295-1296

307

sayfa

Sra No 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164

Defterlerin Konu Balklar Mevcud- Hazne Sefin Navl Askir-i Muntazama Nakli ve mdadiye Mezbaha Tevzit, Halka ve Muhacire Yardm Bedelt- Askeriyye, Bahriye Ekiya, Isparta Kazalarndan Msadere Edilmi Esliha Atiyye ve Sadaka Fruht (Muhtelif Muktaa Mltezimlerine) Eliler ve Maiyetindekiler Kuyd- Zimemt ve Emvl-i Mukatat Kahve, Ttn, Enfiye, Tahmis Varidt ve Masrift- Yevmiye Kale Mustahfzn vesairenin Tatbik Mhrleri Mteferrikalar Verest ve Tereke Eyas ve Beyt'l-Mal-i Muhalleft Ekinciyn Matbh- mire ve Mhimmt Kereste ve Hatab Maden ve Gherile Maktut Hara Tezkireleri Sdt stanbul, Erzurum vesaire Gmr ydiyye ve Hedy Varidat ve Masrift rsaliye Para ve Eya (Zimmet Mukabili Alnan) Evrak- Nakdiye Faizleri Hilat Tersane tir (Askerler iin Zahire vesaire) Bedel-i Beldrn Drama eltik Kaytlar Nefert- Kla ve Glman Rtbe, Nian Harlar Teslimt (Zeytin Ya) Airin skn Menzillere ve Memurne Zahire Tevzi Muhasebe rd ve Masraf Eshm Tezkir-i Ahkm- ikayet Mat ve Masrift- Yevmiyye

htiva Ettii Yllar 1255-1299 1126-1128 1001-1255 1253-1274 1232-1297 1014-1317 1052-1157 1084-1294 1018-1025 982-1294 1241-1255 1203-1260 1079-1321 1159-1271 1068-1324 1055-1281 912-1260 977-1268 1055-1254 1115-1144 1021-1251 954-1343 1143-1144 1073-1287 1146-1159 1263-1341 1022-1298 1052-1327 1267-1278 1046-1253 1223-1281 1079-1104 1076-1110 1112-1284 1004-1292 1012-1297 1082-1271 1077-1244 1043-1283 938-1342 1008-1297 1207-1309 1037-1275 1248-1327

308

sayfa

Sra No 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208

Defterlerin Konu Balklar Kilr- mire iin Zahire Mbyaas Msellemn Besat ve Raht Yrkn Cemaati ve Evld- Fatihn Baruthne Bir Vezirin Matbh Masraf ve Husus Hesaplar Bahi ve n'amt Donanmaya Gnderilen Yenieriler Takvim-i Vekyi Tevziat Erkm- Varidt ve Masrift Tevciht ve btida Tezkiresi Taahhdt ve Keflet Senedt Polie, Nkd, Havale Memurn-i Mnfasla-i Maliye ve Harcrah Kaza ve Kur Esmisini Hav Tekilat ve rtibat Dee Mekkricilere Verilen cretler Kirpas Tevziat Hkm ve Maruzat Macar Mltecilerin Mrettebat Evmir-i Maliye Takrirlerini Buyruldular Zimmet Bedel-i Nzl Gnllyn Mevcibi Sefer-i Hmayna Giden Gnllynn Mevcibi Kaydlynn Mevcibi Sarayn Mehtern ve Alem Cemaatinin Mevcibi Saray Yenierileri Yenierilerin Tashilt ve Tenzilat Evrak ve Tahrirt Msveddeleri Ahkm Mukatat, Bedel-i ltizam rd- Cedd Haznesi Yenierilerin ve Yamaklarn Mevcibi Kale Mustahfzn Yenierilerin Mevcibi Ahkm- Maliye Mhimmt- Tophne ve Top ve Yuvalak Dkmleri Fermn- Nin- Hmayn cml-i Muhasebe Cebehne Bayrakdarlarn Mevcibi Muhtcnin Mevcibi stanbul skdar'nn Hudud Arazisi Techiz ve Tekfin Masraf

htiva Ettii Yllar 1037-1168 974-1053 1127-1240 981-1245 1116-1260 1126-1241 1107-1192 917-1192 1247-1256 1012-1149 1017-1280 1104-1259 1242-1304 1295 1285 1128 1098 1010-1013 1100-1297 932-1253 1005-1258 998-1199 1095-1219 1007-1317 973-1286 1012-1272 1207-1214 984-1289 1012-1278 986-1286 1009 1184-1189 1069-1282 1095

309

sayfa

Sra No 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220

Defterlerin Konu Balklar Mahbsn ikr- Hmayn Masraf Temettut (Haslar Karyesi Emlkleri) Saraylarn Erzak, Anbar- mire Teberrt Krkeme Suyu'nun Tevzit Avarzhneler lmhaber Varidt, Hazne, Darbhne, Mansre, Vergi Cizye-i Gebrn, spene ve Ziyadeleri Hums- er', Sbyan ve Mtekaidn Tccar Tayinat ve Erzak

htiva Ettii Yllar 1097 1092 1212 1249 1019-1256 1212-1303 955-1293 911-1273 1256-1260 1009-1280

310

sayfa

311

sayfa

KNC BLM
OSMANLI ARV'NDEK BELGE TASNFLER

312

sayfa

313

sayfa

I. DVN-I HMAYN, BB-I SAF VE DEFTERHNE- MRE BELGELER

Tanzimat ncesi merkez tekilatnn byk daireleri olan Divn- Hmayn ve Bb- saf'nin gnmze intikal eden belge serleri, 7 ayr fonda tasnif edilmilerdir. Bunlardan sadece biri muntazam olarak Tanzimat ncesi dneme ait olan belge serlerini ihtiva etmektedir. Dierleri ise Tanzimat ncesi ve sonras dnemlerin tmne ait belgeleri kapsamaktadr. Bunlar sras ile: Birinci fon; 976 ve 977 numaral kataloglarda kaydedilen belge serleri olup, Tanzimat ncesi dnemi kapsarlar. kinci fon; Ali Emir Tasnifi (54 cilt katalog), nc fon; bnlemin Tasnifi (30 cilt katalog), Drdnc fon; M. Cevdet Tasnifi (37 cilt katalog), Beinci fon; Hatt- Hmayn Tasnifi (21 cilt katalog), Altnc fon; Mzehhep Fermanlar Tasnifi (1 cilt katalog), Yedinci fon; Muhedeler Tasnifi (2 cilt katalog).

A. DVN-I HMAYN VE BB-I SAF BELGELER

Osmanl Merkez Tekilat'nn H. 1255/M. 1839 tarihinden nceki evrakndan Divn- Hmayn ve daha sonra Bb- saf kalemlerine ait evrak, dosya usul tasnife tbi tutularak aratrma hizmetlerine sunulmutur. Dosya usulne gre Tanzimat ncesi merkez evrak belgeleri iki safhada ilem grerek tasnif edilmitir. Birinci safhada; belgenin iine konulaca gmlein zerine belgenin kodu, tarihi ve gmlek iinde ka belge olduu yazlarak belge gmlee yerletirilmi ve kronolojik sraya konulmutur. kinci safhada; gmleklenmi belgeler en kk tarihten balayarak yzeryzer gmlek itibariyle saylm, kronolojik olan her yz gmlee bir dosya numaras verilerek bu dosya numaras btn gmleklere ve gmlek iindeki belgelere

314

sayfa

yazlmtr. Ayrca, btn gmlek ve belgelerin zerine, gmlek veya belgenin, dosyann kanc gmlei veya kanc belgesi olduu da kaydedilmitir. Bunlar mteakip her yz gmlek zel hazrlatlm dosyalar iine konarak, dosyalarn iindeki belgelerin kimlii mahiyetindeki bilgilerden oluan kataloglar hazrlanmtr. Dosya usul tasnife ait belgeler 976 ve 977 numaral 2 katalogda toplanmtr. Aadaki izelgede grlecei zere 1-13 sra numaralarda kaytl bulunan serler I. ciltte, 14-25 sra numaradaki serler ise II. ciltte toplanmtr.

Katalog Genel No.

Sra No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Kalemin Ad Divn (Beyliki) Kalemi ikayet Kalemi Mhimme Kalemi Dvel-i Ecnebiye Kalemi Kal'abend Kalemi Asker Ruzname Nme-i Hmayn Kalemi Msr Valilii Kalemi Krm Hanl Kalemi Gayr-i Mslimlere Ait Din ve Hayr ler Yol ve Menzil Kalemi Kbrs Mhimmesi Kalemi Kbrs ikayeti Kalemi Nian (Tahvil) Kalemi Ordu Nian Kalemi Rs Kalemi med Kalemi med Kalemi, Krm Sadaret Kethds Kalemi Sadaret Mektub Kalemi Reislkttblk Kalemi avubalk Kalemi Byk ve Kk Tezkireci Vak'anvislik Defterhne-i mire

Kodu A.DVN. A.DVN.KT. A.DVN.MHM. A.DVN.DVE. A.DVN.KLB. A.DVN.ARZ. A.DVN.NMH. A.DVN.MSR. A.DVN.KRM. A.DVN.KLS. A.DVN.YML. A.DVN.KBM. A.DVN.KB. A.NT. A.NT.ORD. A.RSK. A.AMD. A.AMD.KRM. A.SKT. A.MKT. A.RST. A.VB. A.BKT. A.VKN. A.DFE.

Dosya Adedi 2.193 2.363 852 197 143 2 2 13 3 1 72 1 1 2.502 15 2.893 30 1 46 199 5 1 1 1 250

Vesika Adedi Hicr 216.778 233.700 69.363 15.003 11.841 198 83 927 209 66 7.794 63 60 243.310 1.571 388.710 2.409 73 2.510 10.825 257 62 4 15 25.610

Tarih Milad 1475 - 1791 1742 - 1792 1739 - 1792 1667 - 1840 1713 - 1792 1688 - 1792 1699 - 1792 1689 - 1792 1751 - 1791 1689 - 1792 1721 - 1791 1703 - 1791 1737 - 1791 1477 - 1792 1731 - 1783 1491 - 1792 1545 - 1789 1771 - 1790 1592 - 1792 1500 - 1792 1695 - 1789 1631 - 1790 1749 - 1754 1656 - 1792 1502 - 1792 880 - 1206 1155 - 1207 1152 - 1207 1078 - 1256 1125 - (1207) 1100 - 1207 1110 - 1207 1100 - 1207 1164 - 1206 1100 - 1207 (1133)-1207 (1115) - 1206 (1150) - 1206 882 - 1207 1143 - 1198 896 - 1207 (952) - 1203 (1185) - 1204 1000 - 1207 (906) - (1207) 1106 - 1203 (1040) - 1205 1162 - 1167 1066 - 1207 908 - 1207

976

977

1. DVN (BEYLK) KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (A.DVN.)

315

sayfa

a. Divn (Beyliki) Kalemi Belgeleri Divn Kalemi olarak ayrlan belgeler genel olarak; zahire rsmunun toplanmas, mlk davas, alacak tahsili, vergi toplanmas, timar tevcihi, eya ve zahire nakli, halkn eitli konulardaki arzlar, vezir, beylerbeyi, vali, kad, mutasarrf vesaireye yazlan hkmler ve emirler, tarada bulunan vezir, beylerbeyi, vali vesair grevliler tarafndan Divn'a gnderilen muhtelif konular hav mektuplardr. Divn Kalemi dosya uslne gre tasnif edilmitir. Bu serdeki belgelere ait belgeler 976 numaral "Bb- saf Divn- Hmayn Kalemi ve Ek Kodlar Katalou"nda yer almaktadr. Katalog 25 adet ek kodu ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN. Tarih Hicr 880 - 1206 Milad 1475 - 1791 Vesika Adedi 216.778 Katalog Tertibi DES.

b. Asker Ruzname Belgeleri (A.DVN.ARZ.) Bu kalemde iki dosya iinde H. 1100-1207/M. 1688-1792 yllar arasna ait 198 vesika mevcuttur.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.ARZ. Tarih Hicr 1100 - 1207 Milad 1688 - 1792 Vesika Adedi 198 Katalog Tertibi DES.

c. Dvel-i Ecnebiye Belgeleri (A.DVN.DVE.) Osmanl Devleti ile yabanc devletler arasnda cereyan eden muameleleri yrten kalemdir. Bu kaleme ait belgelerin tasnifinde her devlete bir numara verilmi, belgeler bu numara altnda toplanarak kendi arasnda kronolojik sraya konmutur.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.DVE. Tarih Hicr 1078 - 1256 Milad 1667 - 1840 Vesika Adedi 15.003 Katalog Tertibi DES.

d. Gayr-i Mslimler Din ve Hayr ler Kalemi Belgeleri (A.DVN.KLS.)

316

sayfa

Divn Kalemi'nde, kiliseler ile ilgili belgeler bir arada bulunmas gayesiyle ek kod tespit edilmi ve belgeler bu kod altnda toplanmtr. Osmanl topraklar dahilinde bulunan kiliselerin gelirleri, tamir ve bakm ile yeniden yapmlarnn takip ve mhede altnda tutulmas, s-i hali grlen erbb- kilisenin mhede altnda tutulmas, gayr-i mslim cemaatlere ait okul, yetimhne gibi messeselere ruhsat verilmesi, tamirleri ve bu messeselerin ihtiyalar ile ilgili sair kaytlar burada tutulurdu.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KLS. Tarih Hicr 1100 - 1207 Milad 1689 - 1972 Vesika Adedi 66 Katalog Tertibi DES.

e. Kalabend Kalemi Belgeleri (A.DVN.KLB.) Bu kalemdeki belgeler kalabendlik cezasna mahkm edilenlerle alkal kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KLB. Tarih Hicr 1125 (1207) Milad 1713 - 1792 Vesika Adedi 11.841 Katalog Tertibi DES.

f. Kbrs Mhimme Ksm Belgeleri (A.DVN.KBM.) Divn Kalemi evraknn arasndan Kbrs'a ait belgelerin karlmasyla teekkl ettirilen Kbrs Mhimmesi, XVII. ve XVIII. yzyl Kbrs ictima ve iktisd tarihi ile alkal kaytlar ihtiva eder.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KBM. Tarih Hicr (1115) - 1206 Milad 1703 - 1791 Vesika Adedi 63 Katalog Tertibi DES.

g. Kbrs ikayeti Ksm Belgeleri (A.DVN.KB.) Kbrs adasnda mahall konularla ilgili ikayetleri ihtiva eden arz, arz- mahzar ve arzuhaller bu kod bal altnda toplanmtr.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KB. Tarih Hicr 1150 - 1206 Milad 1737 - 1791 Vesika Adedi 60 Katalog Tertibi DES.

h. Krm Hanl Kalemi Belgeleri (A.DVN.KRM.)

317

sayfa

Divn Kalemi'nin ek kodu olarak ayrlan Krm Hanl A.DVN.KRM. kodunda zellikle XVIII. yzyla ait Krm vesikalar bulunmaktadr. Bu kodda bulunan evraklar, Rusya'nn Krm' ele geirmek iin yapt siyas oyunlarla ilgili yazlm olan mektuplar ile Osmanl Devleti'nin Krm Hanlar'na gndermi olduu hkm ve emr-i l suretlerini ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KRM. Tarih Hicr 1164 - 1206 Milad 1751 - 1791 Vesika Adedi 209 Katalog Tertibi DES.

. Mhimme Kalemi Belgeleri (A.DVN.MHM.) Divn- Hmayn'da grlen meseleler dier kalemlere havle edilirken konular ve ehemmiyet dereceleri gz nnde bulundurulurdu. Birinci ve ikinci derecede ehemmiyetli olan konulara ait ilemler Divn (Beyliki) Kalemi'ne havle edilirdi. ayet Divn- Hmayn'da grlp karara balanan bir mesele iin "mhim" kayd konulursa ilemlerin yaplmas iin Mhimme yazan anlamnda "Mhimme-nvis" denilen ktiplere havle olunurdu. Yazlacak konu ok nemli ise, Beyliki ya bizzat kendisi yazar veya ktibi odasna ararak kontrol altnda yazdrrd. Daha az ehemmiyeti hiz konular ise kalem odasnda "kisedr"larn (kalem mdrleri) kontrolnde yazlrd. 30 Ocak 1792'ye kadar Divn Kalemi bu ekilde almalarn srdrmtr. Bu tarihte karlan bir nizamnme ile Divn kalemleri ayr odalara tanmlardr. Zira bir kalemde grlen mesele hakknda dier kalem mensuplar da bilgi sahibi oluyor; devletin siyas, idar vesair ilerinin gizli tutulmas ve yaplan ilerin sadece alkallar tarafndan bilinmesi ilkesi ou kez ihlal ediliyordu. Yerli ve yabanc ahslar da grerek veya iiterek mahrem mevzulara vkf olabiliyorlard. Mhimme-nvisler iin kurulan bu yeni odalara "Mhimme Odas" ismi verilmi balarna "Kisedarlar" tayin edilmitir. Kisedarlar teden beri kalemlerin balarnda bulunageldiinden Mhimme Odas'na da "Mhimme Kalemi" denilmesi uygun grlmtr.
Katalog Genel No. 976 Tarih Kodu A.DVN.MHM. Hicr 1152 - 1207 Milad 1739 - 1792 Vesika Adedi 69.363 Katalog Tertibi DES.

j. Msr Valilii Ksm Belgeleri (A.DVN.MSR.) 318

sayfa

1517'de Osmanl Devleti hkimiyetine giren Msr, bulunduu stratejik ve ekonomik konum mnasebetiyle Osmanl Devleti'nin i politikasnda vazgeilmez bir yere sahiptir. Bu konumu sebebi ile Divn Kalemi'nde Msr'a ait evrak bir araya getirilerek A.DVN.MSR. kodu altnda toplanmtr. Bu kodda bulunan evraklar genellikle u konular ihtiva etmektedir: Msr'daki vakflarla ilgili meselelerle alkal evrak; Devletin en byk gelir kaynaklarndan olan "Msr irsaliyesi" hakknda yazlan hkm-i erif ve fermanlar; mukaddes blgelerdeki hizmetler, Msr'n i ilerindeki ihtilf ve kargaalklara ait evrak.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.MSR. Tarih Hicr 1100 - 1207 Milad 1689 - 1972 Vesika Adedi 927 Katalog Tertibi DES.

k. Nme-i Hmayn Ksm Belgeleri (A.DVN.NHM.) 976 numaral "Bb- saf Divn- Hmayn Kalemi ve Ek Kodlar Katalou"nda H. 1100-1207/M. 1699-1792 yllar arasndaki kaytlara ait 83 adet Nme-i Hmayn Kalemi belgesi bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.NMH. Tarih Hicr 1110 - 1207 Milad 1699 - 1792 Vesika Adedi 83 Katalog Tertibi DES.

l. ikayet Kalemi Belgeleri (A.DVN.KT.) ikayet belgelerinin konular genellikle ilgililerin urad bir zarar ve hakszl dile getiren arz, arz- hal veya arz- mahzarlard. 976 numaral "Bb- saf Divn- Hmayn Kalemi ve Ek Kodlar Katalou"nda H. 1155-1207/M. 1742-1792 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 233.700 adet belge vardr.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.KT. Tarih Hicr 1155 - 1207 Milad 1742 - 1792 Vesika Adedi 233.700 Katalog Tertibi DES.

m. Yol ve Menzil Kalemi Belgeleri (A.DVN.YML.)

319

sayfa

976 numaral "Bb- saf Divn- Hmayn Kalemi ve Ek Kodlar Katalou"nda H. (1133)-1207/M. 1721-1791 yllar arasndaki kaytlara ait 7.794 adet Yol ve Menzil Kalemi belgesi bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 976 Kodu A.DVN.YML. Tarih Hicr (1133) - 1207 Milad 1721 - 1791 Vesika Adedi 7.794 Katalog Tertibi DES.

2. TAHVL (NAN) KALEM BELGELER (A.NT.)

a. Tahvil (Nian) Kalemi Belgeleri Tahvil (Nian) Kalemi'ne ait belgeler A.NT. kodu altnda tasnif edilmitir. H. 882-1207/M. 1477-1792 yllarna ait 243.310 adet belgesi bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.NT. Tarih Hicr 882 - 1207 Milad 1477 - 1792 Vesika Adedi 243.310 Katalog Tertibi DES.

b. Ordu Nian Kalemi Belgeleri (A.NT.ORD.) Bu fona ait vesikalar umumiyetle Nian (Tahvil) Kalemi'nin ek kodu olarak karmza kmaktadr. Vazifeleri Tahvil Kalemi'nin paralelindedir. Ordu ile alkal ileri yrtrd.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.NT.ORD. Tarih Hicr 1143 - 1198 Milad 1731 - 1783 Vesika Adedi 1.571 Katalog Tertibi DES.

3. RS KALEM BELGELER (A.RSK.)

Rs Kalemi'ne ait vesikalar, Bb- saf Divn- Hmayn Kalemleri Katalou II. ciltte yer almaktadr. A.RSK. kodu altnda tasnif edilmi H. 896-1207/M. 1491-1792 yllarna ait 388.710 vesika bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.RSK. Tarih Hicr 896 - 1207 Milad 1491 - 1792 Vesika Adedi 388.710 Katalog Tertibi DES.

4. MED KALEM BELGELER (A.AMD.)

a. med Kalemi Belgeleri 320

sayfa

Reislkttbn husus kalemidir. Sadrazam tarafndan padiaha yazlacak takrir ve telhisler, yabanc devlet bakanlarna gnderilen mektup msveddeleri, bar anlamalar ve eitli ahidnme metinleri, protokoller, yabanc eli, konsolos ve yabanc tccarlara ait her eit yazma ve konuma mazbatalar bu kalemde yazlr ve saklanrd.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.AMD. Tarih Hicr (952) - 1203 Milad 1545 - 1789 Vesika Adedi 2.409 Katalog Tertibi DES.

b. med Kalemi Krm Hanl Belgeleri (A.AMD.KRM.) Bu fonda, med Kalemi tarafndan ilemleri yaplan Krm ile alkal belgeler bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.AMD.KRM. Tarih Hicr (1185) - 1204 Milad 1771 - 1790 Vesika Adedi 73 Katalog Tertibi DES.

5. TERFAT KALEM BELGELER (A.TF.)

A. TF. belgeleri Tanzimat sonras dneme ait olduundan; Bb- l Belgeleri blm Saddet Terifat Kalemi Belgeleri bal altnda deerlendirilmitir.

6. SADARET MEKTUB KALEM BELGELER (A.MKT.)

Sadrazam tarafndan eitli makam ve kiilere yazlan resm mektuplar ve nemli ilere ait emirler, buyruldular bu kalem tarafndan yazlr ve kalemi, "Mektub Efendi" ad verilen sadrazam mektupusu ynetirdi.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.MKT. Tarih Hicr (906) - (1207) Milad 1500 - 1792 Vesika Adedi 10.825 Katalog Tertibi DES.

7. SADARET KETHDLII (KETHD KTBET) KALEM BELGELER (A.SKT.)

321

sayfa

Sadaret Kethds, sadrazamlarn birinci derecede yardmcs olan memur hakknda kullanlr bir tabirdir. Devlet ileri, sadrazamlara verilmeden evvel kethdlarn elinden geer ve Bb- l'den kan btn emirler onun tavsiyesine gre tatbik olunurdu. Kethdlarn ayr daire ve kalemleri olup, "Kethd Ktibi" denilen kiinin nezaretinde idiler. Sadaret Kethds Kalemi'nde Sadaret'ten kan emirlerle ilgili kaytlar mevcuttur.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.SKT. Tarih Hicr 1000 - 1207 Milad 1592 - 1792 Vesika Adedi 2.510 Katalog Tertibi DES.

8. RESLKTTBLIK KALEM BELGELER (A.RST.)

Bu kalemde; sadrazam tarafndan reislkttba yazlan buyruldu ve emirler, reislkttbn ahsna gnderilen mektuplar ve seferde bulunan reislkttbn Divn'daki vekiline gnderdii mektuplar bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.RST. Tarih Hicr 1106 - 1203 Milad 1695 - 1789 Vesika Adedi 257 Katalog Tertibi DES.

9. AVUBAILIK KALEM BELGELER (A.VB.)

avuba, Divn- Hmayn avularnn miridir. Divn'dan kan hkmlerin icrs ve sefirleri kablnde onlara refakat etmek onun vazifesi idi; yani adl icr kuvvetinin ba ve terifat ilerinin en byk miri idi.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.VB. Tarih Hicr (1040) - 1205 Milad 1631 - 1790 Vesika Adedi 62 Katalog Tertibi DES.

10. BYK VE KK TEZKRECLK KALEM BELGELER (A.BKT.)

Tezkireci, Divn- Hmayn'un yaz ileriyle megul bulunan memurun nvandr. lk zamanlarda maiyyetinde birka ktip bulunan bir tek tezkireci var iken, sonralar Tezkire-i Evvel ve Tezkire-i San nvanyla iki tezkireci kullanlmtr.

322

sayfa

Bunlarn vazifesi, Divn toplantlarnda, gnlk muameltla ilgili evrak okumak ve kararlar not etmek idi. Byk ve Kk Tezkireci Kalemi'nde de bu cins muameltla ilgili kaytlar mevcuttur. Ancak bu kaytlarn ok olduu sylenemez. 4 adet vesikas bulunmaktadr. Bu belgeler de tezkirecilere gelen mektuplardr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.BKT. Tarih Hicr 1162 - 1167 Milad 1749 - 1754 Vesika Adedi 4 Katalog Tertibi DES.

11. VAKANVSLK KALEM BELGELER (A.VKN.)

Vakanvislik, vaka yazarl manasna gelip "resm tarihi" demektir. Osmanl Devleti'nde Vakanvislik Kalemi, XVIII. asrn banda kurulmutur. lk vak'anvis tarihi Mustafa Nima Efendi'dir. Bu kalemin 15 adet vesikas bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.VKN. Tarih Hicr 1066 - 1207 Milad 1656 - 1792 Vesika Adedi 15 Katalog Tertibi DES.

B. DEFTERHNE- MRE KALEM BELGELER(A.DFE.)

Dier ad Defter-i Hakan olan bu kalem, bugn Tapu Kadastro Genel Mdrl karl olup Osmanl mparatorluu'nun arazi kaytlarnn iinde topland, ana kaytlarn sakland dairedir. Bu kalemin mirine "Defter Emni" veya "Defterhne Emni" denirdi. 977 numaral "Bb- saf Divn- Hmayn Kalemleri Katalou"nda H. 908(1207) /M. 1502-1792 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 25.610 adet belge bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 977 Kodu A.DFE. Tarih Hicr 908 - (1207) Milad 1502 - 1792 Vesika Adedi 25.610 Katalog Tertibi DES.

323

sayfa

II. BB-I DEFTER (MALYE DARES) VE MTEFERRK KONULU BELGELER

Bb- Defter ve Bb- Defter kalemlerine ait defterler ile ilgili bilgi, "Bb- Defter (Maliye Dairesi) ve Mteferrik Konulu Defterler" blmnde verilmitir. Bu blmde, "Belgeler" sersi zerinde yaplan ve balangtan H. 1207/M. 1792 ylna kadar olan ksm zerinde tamamlanan almalar hakknda bilgi verilecektir.

A. BB-I DEFTER (MALYE KALEMLER) VE BALI BRMLERNE AT BELGELER

Bb- Defter yani Maliye kalemleri, Osmanl Devleti'nden gnmze milyonlarca belge intikal ettirmitir. Provenans tasnif sistemine gre, belgelerin ilem grdkleri tarihte neet ettikleri kalemlere rumuz (kod) vermek suretiyle belgelerin tasnifine devam edilmektedir. Tasnifi tamamlanan ksmn, 42 adet kalem ad ve 168 adet bal birim ad altnda dosya usul envanterleri karlarak 8 cilt katalou hazrlanmtr. Bu ciltlerden bir tanesi (cilt nu: 642) "Bamuhasebe Kalemi Muhallefat Halifelii Evrak Kronolojik ve Alfabetik ndeksi"dir. Bugnk Saytay'n fonksiyonlarn ifa eden ve Bb- Defter (Maliye) kalemlerinin efi durumunda olan Bamuhasebe Kalemi'ne ait muhteva bilgileri ve izelgelerin, birinci srada verilmesi gerekirdi. Ancak, defter-belge sralamas I. blmde olduu gibi II. blmde de alfabetik sra iinde verildiinden, Maliye'nin bu nemli ve geni fonksiyonlu kalemleri genel olarak alfabetik sra iinde yer almtr.

1. ANADOLU MUHASEBES KALEM BELGELER (D.AMH.)

Bb- Defter'ye bal bir kalem olup, padiah ve vezirlere ait Anadolu'daki vakf ve tevliyet ileri ve Anadolu kalelerinin (Erzurum hari) yllk muhasebeleri burada grlrd. Anadolu'daki beylerbeyileri tarafndan tevcih olunan timar tezkirelerinin tetkiki ve beratlarnn verilmesi de bu kalemin grevlerindendir.
Katalog Genel No Kalemin Kodu Tarih Adet Katalog Tertibi

324

sayfa

Genel No 634 D.AMH.

Hicr 926 - 1210

Milad 1519 - 1795

Dosya/ Gmlek 1.634/ 247.326

Tertibi DES.

2. ASKR- MANSRE KALEM BELGELER (D.ASM.)

Belgesi kmamtr, Defterleri iin bkz. Askir-i Mansre Kalemi Defterleri.

3. AVLONYA GMR KALEMLERNE AT BELGELER

VE

AVLONYA

MUKTAASI

a. Avlonya Gmr Kalemi Belgeleri (D.AVG.) Avlonya, Ariboz ve Teselya blgelerindeki muktaalarn muhasebesini yapar ve defterini tutard. 1748 tarihinde Bursa Muktaas ile birletirilmitir. Belgeler tasnif edilirken Avlonya Gmr Kalemi evrak ierisinde bulunan "hccet-i zahriyye"ler (beratn arka tarafnda kad tarafndan yazlan ve bir hakkn alndn bildiren belge) dier evraktan ayrlarak, muktaa isimlerine gre alfabetik ve kendi ilerinde kronolojik sraya konulduktan sonra her yln bitimine tekabl eden dosyalarda toplanmtr. Bu durum katalog sayfalarnda grlmektedir.
Katalog Genel No 640 Tarih Hicr 935 - 1207 Milad 1528 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 320/ 41.101 Katalog Tertibi DES.

Kalemin Kodu D.AVG.

b. Avlonya Muktaas Kalemi Belgeleri (D.AVM.) Bu blgeye ait muktaalarn iltizama verilmesi ve muhasebesi ile ilgili ilerle megul olurdu.
Katalog Genel No 640 Tarih Hicr 900 - 1165 Milad 1494 - 1751 Adet Dosya/ Gmlek 10/ 1.881 Katalog Tertibi DES.

Kalemin Kodu D.AVM.

4. BABAKIKULU KALEM BELGELER (D.BB.)

325

sayfa

Balca grevi hazneye borlu olup da vermeyenlerden devletin alacan tahsil etmek ve hazneye girmesini salamakt. Tahsli gereken borlara ait bakya defterleri veya bak defterleri bu kalemde saklanrd.
Katalog Genel No 640 Tarih Kalemin Kodu D.BB. Hicr 1068 - 1207 Milad 1657 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 4/ 468 Katalog Tertibi DES.

5. BAMUHASEBE KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (D.BM.)

a. Bamuhasebe Kalemi Belgeleri Maliye Nezareti'nin tekiline kadar (H. 1253/M. 1838), Osmanl Devleti'nin mal ilerinin yrtld Bb- Defter tekilat ierisinde en nemli blmlerinden birisini tekil eden "Bamuhasebe Kalemi", devletin btn gelir ve gider kaytlarn tutmakta idi. Grevleri asndan bugnk Saytay'a benzemektedir. Bir gelir kalemi olan Bamuhasebe, gelir ve giderleri yani, mal hesaplar kontrol etmekle grevli kalemlerin bir araya getirilip bir mire balanmas ile kurulmu olup, btelerde yer alan Maliye kalemlerinin de yneticisi durumundadr. Bu zellii ile Bamuhasebe, Osmanl maliyesinin en nemli ve en byk kalemi'dir. Tasnif esnasnda Bamuhasebe evrak ierisinde bulunan "hccet-i zahriyye"ler dier evraktan ayrlarak, muktaa isimlerine gre alfabetik ve kendi ilerinde kronolojik sraya konulduktan sonra her yln bitimine tekabl eden dosyalarda toplanmtr. Bu durum katalog sahifelerinin aklamalar blmnde ilk ve son muktaann ba harfleri veya isimleri yazlarak gsterilmitir.
Katalog Genel No 633 Tarih Kalemin Kodu Bamuhasebe Kalemi (D.BM.) Hicr 787 - 1207 Milad 1385 - 1792 Adet Dosya/ Vesika 7.530/ 946.833 Katalog Tertibi DES.

b. Bamuhasebe Kalemi'ne Bal Birimlere Ait Belgeler Bamuhasebe Kalemi'ne bal birimlere ait belgeler 641 numaral katalogda toplu olarak verilmitir. Bu katalogda, Bamuhasebe Kalemi'ne bal birimler aada grld ekilde onbir (11) ana balkta toplanmtr: 326

sayfa

1. Halifelikler 2. Eminlikler 3. Baruthneler 4. Gmrkler 5. Hazneler 6. Muhassllklar 7. Muktaalar 8. Kalyonlar 9. Voyvodalklar 10. Dier Birimler 11. Ekler.
Katalog Genel No 641 Kalemin Kodu Bamuhasebe Kalemi (D.BM.) Tarih Hicr 932 - 1207 Milad 1525 - 1792 Katalog Tertibi DES.

6. BAMUKTAA KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (D.BMK.)

Bamuktaa Kalemi ve bal birimlerine ait belgeler unlardr:
Katalog Genel No Tarih Kalemin Ad Kodu Bamuktaa Kalemi (D.BMK.) Ahyolu Muktaas (D.BMK.AHM.) Balk Muktaas (D.BMK.BLM.) Filibe Muktaas (D.BMK.FLM.) brail Muktaas (D.BMK.BM.) Hicr 897-1205 994-1207 991-1207 918-1207 Milad 1491-1790 1585-1792 1583-1792 1512-1792 Adet Dosya/ Gmlek 47/6115 176/20895 9/1052 170/19913 21/2617 87/10638 44/5396 11/1335 123/12531 67/8716 95/11647 43/4609 52/5927 DES. Katalog Tertibi

1002-1207 1593-1792 1546-1792 1581-1792 1611-1792 1572-1792 1546-1791 1552-1792 1546-1791 1594-1792

Kili ve Akkirman M. (D.BMK.KAM.) 953-1207 636 Nibolu Muktaas (D.BMK.NGM.) Star- Eflak Muk. (D.BMK.SFM.) 989-1207 1020-1207

Silistre ve Rusuk M. (D.BMK.SLM.) 980-1207 Samako Muktaas (D.BMK.SMM.) skp Muktaas (D.BMK.SM.) Vidin Muktaas (D.BMK.VDM.) Varna Muktaas (D.BMK.VRM.) 953-1206 960-1207 953-1206 1003-1207

7. BURSA MUKTAASI KALEM BELGELER (D.BRM.)

327

sayfa

Bursa Muktaas Kalemi evrak ierisinde bulunan "hccet-i zahriyye"ler dier evraktan ayrlarak, muktaa ilerine gre alfabetik ve kendi ilerinde kronolojik sraya konulduktan sonra her yln bitimine tekabl eden dosyalarda toplanmtr. Bu durum katalog sahifelerinde grlmektedir.
Katalog Genel No 634 Tarih Kalemin Kodu D.BRM. Hicr 925 - 1206 Milad 1519 - 1791 Adet Dosya/ Gmlek 869/ 94.278 Katalog Tertibi DES.

8. BYK KALE VE KK KALE KALEM BELGELER

a. Byk Kale Kalemi Belgeleri (D.BKL.) nemli bir gider kalemi olan Byk Kale Kalemi genellikle Mora ve Arnavutluk dnda kalan byk kalelerin, mstahkem mevkilerin erzak, cephne, onarm ileri ve personelin maa ilerini yrtrd. Ayrca Yerli Kulu askerlerinin (Msr, Badat, Lahsa, Musul, Diyarbekir, Van, Bosna, Budin, Tmvar, am, Halep, Kars ve Erzurum'a yenieri ve onlarn tekilatna uygun olarak ulufe ile kullanlan askerler) yoklamalarna bakard. Byk Kale Kalemi ile Haslar Kalemi evrak iinde bulunan "hccet-i zahriyye"ler dier evraktan ayrlarak, muktaa isimlerine gre kendi ierisinde kronolojik sraya konduktan sonra her yln bitimine tekabl eden dosyalarda toplanmlardr. Bu durum katalog sahifelerinin aklamalar ksmnda gsterilmitir.
Katalog Genel No 631 Kalemin Kodu D.BKL. Tarih Hicr 890 - 1207 Milad 1485 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 413/ 41.065 Katalog Tertibi DES.

b. Kk Kale Kalemi Belgeleri (D.KKL.) Mora ve Avlonya'da bulunan kalelerin ve mstahkem mevkilerin erzak cephne, onarm ileri ve personelin maa muamelelerinin yrtld yerdir. Ayrca bu kalelere ait ocaklk (kale muhafzlarnn veya ehir yerli neferlerinin ulufelerine karlk olarak tahsis olunan r veya rfi haslat) eklindeki mevaciblerine bakmak da grevleri arasndayd.
Katalog Genel No 635 Kalemin Kodu D.KKL. Tarih Hicr 982 - 1207 Milad 1574 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 268/ 28.502 Katalog Tertibi DES.

328

sayfa

9. BYK RUZNAME VE KK RUZNAME KALEMLER LE BALI BRMLERNE AT BELGELER

a. Byk Ruzname Kalemi ve Bal Birimlerine Ait Belgeler (D.BRZ.) Maliye Nezareti'nin kuruluuna kadar H. 1253/M. 1838 Defterdarln dolaysyla Hazne'nin btn gelir ve gider hesaplarnn tutulduu Byk Ruzname Kalemi; "Ruzname-i Evvel" ve "Ruzname-i Hmayn" nvanlaryla da anlmtr. Gelirlerin, Hazne'ye geli trlerinden daha ok, geldii tarih itibariyle kaydedildii bu kalemde, bugnk yevmiye defterleri trnde defterler tutulmaktayd. Byk Ruzname Kalemi evrak da bu ilemler iin retilen vesikalardr. Bu kaleme bal olarak alan iki blmden birisi olan Sergi Halifelii; Hazne'den denecek paralar iin tanzim olan sergilere (senetler) ait ileri yrtmekle grevli olan kiinin nvandr. Haznedarbalk ise; Hazne iin lazm olan hil'at, krk, krtasiye vesairenin satn alnmas ilerine nezaret ederdi. Ayrca bunlar muhafaza ederek verilen emir zerine giydirilecek kimseler iin hazrlard. Tasnif sistemi gerei belgeler kalemlerine ayrldktan sonra, kronolojik sraya konulmu ve Byk Ruzname Kalemi evraknn kk ebatlarda olmasndan dolay bu zelliine uygun olarak zarflara konulmutur. Bu katalog vastasyla belge isteyecek aratrmaclarn, talep formuna D.BRZ.; D.BRZ.SRG. ve D.BRZ.HZB.'den ilgili olan kodu ve yararlanmak istedikleri belgelerin zarf/dosya numaralarn yazmalar gerekmektedir
Katalog Genel No Kalemin Kodu Hicr Byk Ruzname Kalemi (D.BRZ.) Sergi Halifesi (D.BRZ.SRG.) Haznedarba (D.BRZ.HZB.) 952 - 1207 1015 - 1207 1069 - 1206 Tarih Milad 1545 - 1793 1606 - 1793 1659 1792 Adet Dosya/ Gmlek 504/ 7.054 390/ 61.625 7/ 580 DES. Katalog Tertibi

637

b. Kk Ruzname Kalemi Belgeleri (D.KRZ.) Bu Kalem Dergh- li Kapcbalar ve devlet haznesinden tahsist olarak maa alanlar ve gedikli mteferrika esmilerinin kaytlarn tutard. Mevcib kt

329

sayfa

zaman tevz edilen esmiler burada zaptolunur, tezkireleri yazlrd. Bir dier grevi de Byk Ruzname Kalemi'ne yardm etmekti.
Katalog Genel No 640 Tarih Hicr 954 - 1207 Milad 1547 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 217/ 30.014 Katalog Tertibi DES.

Kalemin Kodu D.KRZ.

10. CERDE ODASI BELGELER (D.CRD.)

Belgesi kmamtr. Defterleri ve muhteva bilgiler iin bkz. Bb- Defter cerde Odas Defterleri ve Maliye Nezareti Cerde Defterleri.

11. CZYE MUHASEBES KALEM BELGELER (D.CMH.)

Hristiyan ve Yahudilerden alnan cizyenin her trl idar ve mal iine, bu arada cizye katlarnn hazrlanp datmna ve zellikle cizye vergisinin tahsiline bakmaktayd. Bunun yannda baz mtekid ve dugynn aylklar ile baz has ve salyneler bu kalem tarafndan denirdi. Ayrca, Cizye Muhasebesi'nde kan cizye makbuzlar dosya halinde tasnifin sonunda toplanmtr.
Katalog Genel No 638 Kalemin Kodu D.CMH. Tarih Hicr 934 - 1207 Milad 1527 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 1.329/ 200.822 Katalog Tertibi DES.

12. CZYE ZYDES KALEM BELGELER (D.CZD.)

Sultan, vezir ve sirenin, vakflarndaki cizye, det-i anm ve avrz trnden baz gelirlerle ilgilenen bir kalemdir. Bu kalem 1691 cizye reformundan sonra feshedilerek Cizye Muhasebesi Kalemi'ne (D.CMH.) devredilmitir.
Katalog Genel No 640 Tarih Hicr 1020 - 1206 Milad 1611 - 1791 Adet Dosya/ Gmlek 7/ 1.263 Katalog Tertibi DES.

Kalemin Kodu D.CZD.

330

sayfa

13. ELTK RSMU KALEM BELGELER (D.RS.)

Bu kalemin bir dier ad da "Varidt- kk- San Kalemi"dir. "eltik Muhasebesi Kalemi" de denilen bu kalemin grevi; Hristiyan cemaatinin ruhan liderleriyle Rumeli'deki eltik nehirleri bakanlarnn pkelerine ve beratlarna bakmakt.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.RS. Tarih Hicr 1082 - 1207 Milad 1071 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 4/ 496 Katalog Tertibi DES.

Bu konu ile ilgili ayrca bkz. Varidt- kk- Evvel, Varidt- kk- San ve Varidt- kk- Slih Kalemi belgeleri.

14. DEFTERDAR MEKTUB KALEM BELGELER (D.DMK.)

Defterdarla gelen yaz ve mektuplar kaydeden, bunlara gerekli takrir ve telhisleri yazan dairedir. Badefterdara gelen tahrirat, telhis ve gerekli havaleler bu kalemde yaplmtr.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.DMK. Tarih Hicr 990 - 1207 Milad 1582 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 17/ 1.213 Katalog Tertibi DES.

15. EVMR- MALYE KALEM BELGELER (D.EVM.)

XVIII. yzylda kurulmu olup Maliye'ye ait her trl hkmlerin ve muktaa beratlarnn, eitli maliye kalemlerinden gelen tezkirelere dayanlarak yazld yerdir. Ayrca diyanet memurlarnn, vakflar idare edenlerin ve vakflardan para alanlarn beratlar burada yazlrd.
Katalog Genel No 635 Kalemin Kodu D.EVM. Tarih Hicr 1000 - 1207 Milad 1591 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 1.813/ 203.090 Katalog Tertibi DES.

16. GANEM MUKTAASI KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (D.GNK.)

Mevkuft Kalemi'ne bal halife rtbesindeki bir grevli tarafndan idare edilirdi. Celebken ve det-i Anm vergisinin tahsline ve bu verginin iltizama

331

sayfa

verilmesine, ayrca celebken anm muktaalarna bakard. Koyun satn alma ve stanbul'a gnderilmesi ii de bu kaleme aitti. Kasabbalk, Klak Eminlii, Sa Kol ve Sol Kol adlarnda drt ek kodu vardr.
Katalog Genel No 640 641 Kalemin Kodu Ganem Muktaas (D.GNK.) Kasabba (D.BM.KSB.) Tarih Hicr 962-1207 1055-1207 Milad 1555-1792 1645-1792 Dosya Adedi 151 61 Katalog Tertibi DES.

17. HAREMEYN MUHASEBES BRMLERNE AT BELGELER (D.HMH.)

KALEM

VE

BALI

Bu kalemin bir ad da "Evkf Muhasebesi"dir. Haremeyn (Mekke ve Medine) ve bunlara bal vakflarn kaytlarn tutar ve her sene muhasebelerini kontrol ederdi. Haremeyn Muhasebesi'ne bal olan vakflar u balklar halinde toplamak mmkndr. 1. Sultan vakflarnn hepsi. 2. Drssade aas vakflar. 3. Evliya vakflar. 4. Medine-i Mnevvere ve Msr evkf. 5. ahslarn Medine-i Mnevvere'ye tahsis ettii vakflarla bunlara ait tevcihat ileri. 6. Sadrazam ve eyhlislm nezaretindeki vakflar. Haremeyn Muhasebesi'ne bal vakflar ile kalemin alt birimlerinin evrak ayr ayr kodlanarak dosyalanmtr. Bu ekilde ayrlan dosyalara ait bilgiler, "Haremeyn Muhasebesi'ninin Ek Kodlar" bal altnda kataloun 2. blmnde (s. 89-96) yer almtr. Bu blmde grlecei gibi dosyalara genel sra numaras verilmi ancak her bir dosyann ek kodlardan hangisine ait olduu o kodun sembol ile katalog sahifesinin "aklamalar" hnesinde gsterilmitir. Haremeyn Muhasebesi'nin ek birimleri ve bal vakflar unlardr: Bina Emini, Haremeyn Ruznamesi, Haremeyn Muhalefeti, Mlikane Berat, Mardin ve Nusaybin Muktaas, Vakfiyeler, Vakf- Hmayn, Yeni l Trkmnn- Halep Muktaas, Atik Ali Paa Evkf, Ayasofya Evkf, Beir Aa Evkf, Defterdar Avni Efendi Evkf, Damat brahim Paa Evkf, Eyp Sultan Evkf, Emir Sultan Evkf, Glbahar Hatun Evkf, Gazi Turhan Bey ve mer Bey Evkf, Gazi Sleyman Paa Evkf, Laleli 332

sayfa

Evkf, Medine-i Mnevvere Evkf, Mahmut Paa-y Vel Evkf, Mevlana Celaleddin-i Rum Evkf, Nur- Osmaniye Evkf, elebi Sultan Mehmed Evkf, Fatih Sultan Mehmed Evkf, Sultan Hamid Evkf, Sultan Mehmed Evkf, Sultan Murad Evkf, Sultan Orhan Evkf, Sultan Selim Evkf, Sultan Sleyman Evkf, Sultan Yldrm Byezid Evkf, ehzade Sultan Mehmed Evkf, Cedd Valide Sultan Evkf, Valide Handan Sultan Evkf.
Katalog Genel No 639 Kalemin Kodu Haremeyn Muhasebesi (D.HMH.) Tarih Hicr 698 - 1207 Milad 1299 - 1792 Adet Dosya/Gmlek 3.697/ 460.619 Katalog Tertibi DES.

18. HAREMEYN MUKTAASI KALEM BELGELER (D.HMK.)

Bu kalem, her yl Harameyn'e gnderilen surrelerin ve Haremeyn muktaalarnn kaytlarn tutmak ve baz vakflara ait ilere bakmakla mkellefti.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.HMK. Tarih Hicr 698 - 1207 Milad 1299 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 3.697/ 466.065 Katalog Tertibi DES.

19. HASLAR MUKTAASI KALEM ve BALI BRMNE AT BELGELER (D.HSK.)

Hkmdarlarla hanedana mensup olanlarn haslarndan muktaaya verilenlere ait defterler ve hesaplar tutulur, emirler yazlr ve muhafaza edilirdi. Ayrca det-i Anm rsmu ileriyle evld- fatihnn muayyen maalar, vergiden muafiyetleri vesair imtiyaz ileri burada grlrd.
Katalog Genel No 635 Tarih Kalemin Kodu Hicr Milad Adet Dosya/ Gmlek 714/ 99.150 141/ 18.128 Katalog Tertibi DES.

D.HSK. 968-1210 1560-1795 det-i Anm Bedeli (D.HSK.AAG) 1012-1210 1603-1795

20. HAVSS-I CEDDE KALEM BELGELER (D.HSC.)

Bu kalemde H. 920-1171/M. 1514-1757 yllar arasndaki kaytlar ihtiva eden 655 adet belgesi bulunmaktadr.

333

sayfa

Katalog Genel No 640

Kalemin Kodu D.HSC.

Tarih Hicr 920 - 1171 Milad 1514 - 1757

Adet Dosya/ Gmlek 4/ 655

Katalog Tertibi DES.

21. STANBUL MUKTAASI KALEM BELGELER (D.SM.)

Bu kalem, kendisine bal muktaalarn hesabn tutmak; stanbul, Edirne, Selnik ihtisb ve gmrk ilerine bakmak, baz memurlarn atamalarn yapmakla grevli idi. 1773'te Kefe Muktaas ile birletirilmitir. stanbul htisb Muktaas adl bir ek kodu vardr.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu stanbul Muktaas (D.SM.) Tarih Hicr 963 - 1207 Milad 1555 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 202/ 30.407 Katalog Tertibi DES.

22. KALEMYE DARES BELGELER (D.KLD.)

Kayd- hayat art ile iltizama verilen iftliklerden alnan %10 nisbetindeki Kalemiye Resmi'nin tahsil edildii yerdir.
Katalog Genel No 636 Kalemin Kodu D.KLD. Tarih Hicr 1000 - 1207 Milad 1591 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 426/ 65.789 Katalog Tertibi DES.

23. KEFE MUKTAASI KALEM BELGELER (D.KFM.)

Kefe blgesindeki muktaalarn muhasebesine bakmak ve baz memurluklarn atamalarn yapmak balca grevi idi. 1773'de stanbul Muktaas ile birletirilmitir.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu Kefe Muktaas (D.KFM.) Tarih Hicr 696-1207 Milad 1561-1792 Adet Dosya/ Gmlek 128/ 15.605 Katalog Tertibi DES.

24. KK EVKF KALEM BELGELER (D.KEV.)

Maliye'nin gelir kalemlerinden olup, nezareti sadrazamlara ait olan "sadaka tevliyetleri" adndaki kk vakflarn defter ve hesaplarn tutard. Bu kaleme bal olarak bulunan vakflar; stanbul, Rumeli ve Anadolu'daki baz vakflardr.

334

sayfa

Bu vakflarn idar ileri, hesaplar, tayin ve tevcih gibi ileri Bbssade aasnn idaresindeki bu kalem tarafndan yrtlrd.
Katalog Genel No 635 Kalemin Kodu D.KEV. Tarih Hicr 927 - 1207 Milad 1529 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 358/ 48.071 Katalog Tertibi DES.

25. MADEN MUKTAASI KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (D.MMK.)

Bu kalem, Eflak ve Bodan cizyeleri, Kptlerin ve Bohemyal gmenlerin vergi hesaplar, ttn ve haha zerine konan vergiler, byk gmrk muktaalar, baz memliha muktaalar ile kantar resmleri vb. ilerle urard. Maden Muktaas ve bal birimlerine ait belgeler unlardr:
Katalog Genel No Tarih Kalemin Kodu Maden Muktaas (D.MMK.) Bodan Cizyesi (D.MMK.BGN.) Duhan Dnm (D.MMK.DHN.) 636 Eflak Cizyesi (D.MMK.EFK.) stanbul Gmrk Emini (D.MMK.GE.) Kbtiyn Cizyesi (D.MMK.KBL.) Hicr 939-1207 Milad 1532-1792 Adet Dosya/ Gmlek 399/55.887 5/652 289/38.110 13/1.672 225/30.438 61/8.084 DES. Katalog Tertibi

1023-1202 1614-1787 974-1207 1566-1792

1019-1203 1610-1788 993-1207 1585-1792

1015-1207 1606-1792

26. MASRAF-I EHRYR KALEM BELGELER (D.MSF.)

Saray'n her trl masraf ve tayinlerinin idare edildii kalem olup, idare bakmndan Saray'a, muamele bakmndan Bamuhasebe'ye bal idi. Amiri olan "Masraf- ehriyr Ktibi"nin vazifesi ehremini, matbh miri ve darphne emininin Saray'n ihtiyac iin hariten yaptklar almlarn defterini tutmak, hesaplarna bakmakt.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.MSF. Tarih Hicr 1010 - 1207 Milad 1601 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 69/ 10.263 Katalog Tertibi DES.

335

sayfa

27. MENSUHT (KAPUDN-I DERY) KALEM BELGELER (D.MNS.)

Yaya ve Msellem tekilat kaldrldktan sonra bunlara ait "mensuht" adl iftlikler Kaptan- Dery Kalemi'ne balanarak, Kaptan Paa Eyaleti'ne bal timar ve zemetlerle birlikte idare olunmutur. Bu iftliklerin tevcihi kaptan paaya aitti.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.MNS. Tarih Hicr 940 - 1206 Milad 1533 - 1791 Adet Dosya/ Gmlek 2/ 292 Katalog Tertibi DES.

28. MEVKUFT KALEM VE BALI BRMLERNE AT BELGELER (D.MKF.)

Badefterdarlk'a bal olan Mevkuft Kalemi, bir gider iin tahsis edildii halde harcanmadan kalan mevkf akeyi Hazne'ye geirmek, arazi tahriri yapldka fazla zuhr eden araziyi Hazne namna zaptetmek, avrz ve bedel-i nzl ad verilen vergileri toplamak, kylerin avrz hnelerine bakmak, harp zamannda askere verilecek mir tyint iin zahire satn almak, sevketmek, tama ve navlun cretlerini vermekle mkellef idi. Bu kaleme bal olarak Nzl Emini, Nn Ktibi, a'r Ktibi, Arabacba, Srbnba, Mekkriciba, Odun Emini, Peksimet Emini ve Mbyaa Mbiri grev yapmaktayd. Tasnif esnasnda evrakn ierisinde bulunan hccet-i zahriyyeler dier evraktan ayrlarak muktaa isimlerine gre alfabetik ve kendi ierisinde kronolojik sraya konulduktan sonra her yln bitimine tekbl eden dosyalarda toplanmtr. Mevkuft Kalemi ve bal birimlerinin evraklar unlardr:
Katalog Genel No Tarih Kalemin Kodu Mevkuft Kalemi (D.MKF.) Nzl Emini (D.MKF.NZE). Nn Ktibi (D.MKF.NNK.) 638 ar Ktibi (D.MKF.RK.) Arabacba (D.MKF.ARB.) Srbnba (D.MKF.SRB.) Mekkriciba (D.MKF.MKB.) 638 Odun Emini (D.MKF.ODE.) Hicr 900-1207 Milad 1494-1792 Adet Dosya/ Gmlek 2.419/ 391.186 65/11.882 9/1.975 5/1.166 6/1.066 2/333 1/92 1/108 DES. DES. Katalog Tertibi

1010-1206 1602-1792 1105-1205 1694-1791 1183-1205 1769-1791 1112-1205 1700-1791 1185-1205 1771-1791 1186-1205 1772-1791 1150-1183 1737-1769

336

sayfa

Katalog Genel No

Tarih Kalemin Kodu Peksimet Emini (D.MKF.PKE.) Hicr 1183 Milad 1769

Adet Dosya/ Gmlek 1/1 1/4

Katalog Tertibi

Mbyaa Mbiri, (D.MKF.MB.) 1188-1192 1774-1778

29. MUKTAA- CEDD- L KALEM BELGELER (D.MCU.)

Yeniehir, negl, znik, Kefe, Aydn, Tavanl, Teke, Hamid, Ktahya, Bolvadin vb. gibi muktaalarn hesaplarna bakard. Dug, mezzin, imam ve dier din grevlilerinin yevmiye ve maalar bu muktaalardan denirdi.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.MCU. Tarih Hicr 985 - 1165 Milad 1577 - 1755 Adet Dosya/ Gmlek 12/ 1.741 Katalog Tertibi DES.

30. NAVUL KALEM BELGELER (D.NVL.)

Bu kaleme ait defterler tasnif edilerek aratrmaya ald halde bugne kadar belgelerine rastlanmamtr. Defterler iin bkz. Navul Kalemi Defterleri.

31. PSKOPOSLUK KALEM BELGELER (D.PSK.)

Bu kalem "Evmir-i Maliye" kalemine bal olduundan dolay baz belgelerde "Kalem-i Maliye" adyla gemektedir. Piskopos ve metropolit gibi Hristiyan din adamlarna verilen berat vesair emirler Maliye Kalemi'nden yazlr, imparatorluk snrlar iindeki manastr ve kiliselerin kaytlar da burada tutulurdu.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.PSK. Tarih Hicr 1015 - 1207 Milad 1606 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 31/ 4.813 Katalog Tertibi DES.

32. PYADE MUKBELES KALEM BELGELER (D.PYM.)

Yenieri Oca, Cebeci, Topu, Top Arabac Ocaklar'nn maalaryla knye kaytlarn tutar, hazne esas defterleriyle karlatrarak ulfe iin hazneden kacak para miktarn tespit ederdi. Ayrca Hassa terzileri, amarclar, matbh ve kiler hizmetlileri, hayme (adr) mehterleri, ehl-i href gibi grevlilere verilen mevacibler ile ilgili kaytlar da burada tutulurdu. 337

sayfa

Katalog Genel No 636

Kalemin Kodu D.PYM.

Tarih Hicr 954 - 1212 Milad 1547 - 1797

Adet Dosya/ Gmlek 214/ 41.130

Katalog Tertibi DES.

33. SALYNE KALEM BELGELER (D.SLY.)

Krm hanlar ile han ailelerine, mer-i deryaya ve baz eyalet valilerine ve bunlara bal sancak beylerine verilen yllk maa (salyne) hesaplarna bakard. Hazne tezkiresi verme yetkisine sahipti.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.SLY. Tarih Hicr 990 - 1207 Milad 1582 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 33/ 4.755 Katalog Tertibi DES.

34. SVAR MUKBELECL KALEM BELGELER (D.SVM.)

Kapkulu svarilerinin knye ve maa kaytlarn tutmak ve atama ilerini yapmak, ayda bir yaplan ulufe datmna ait defterleri hazrlamak bu kalemin balca grevi idi. Yneticisine "svari mukbelecisi" denirdi.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.SVM. Tarih Hicr 953 - 1207 Milad 1546 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 1.402/ 57.953 Katalog Tertibi DES.

35. TERFAT KALEM BELGELER (D.TF.)

Terifat nazr Saray'da, Divn- Hmayn'da ve Bb- l'de yaplan protokol idare ederdi. Saray'a ve devlete ait btn seremoniyi iyi bilirdi. Yksek devlet erknna ait rsm ve har defterlerini tutard. Eli tahsisatlar, giydirilen hilatlara yaplan harcamalar ile btelerin ihracat blmnde yer alan baz harcamalar gibi gider hesaplarn tutard.
Katalog Genel No 636 Kalemin Kodu D.TF. Tarih Hicr 1020 - 1207 Milad 1611 - 1792 Adet Dosya/ Gmlek 426/ 65.789 Katalog Tertibi DES.

36. VRDT-I SLH, VRDT-I IKK-I EVVEL ve VRDT-I IKK-I SAN KALEMLERNE AT BELGELER

338

sayfa

a. Vridt- Slih Kalemi Belgeleri (D.VSA.) Hicr 1103 tarihinden sonra teekkl etmi olup Trhala, Drama, Yenice-i Karasu gibi baz yerlerdeki eltik reislerine ait pkelere ve beratlara bakard.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.VSA. Tarih Hicr 999 - 1202 Milad 1590 - 1787 Adet Dosya/ Gmlek 1/ 113 Katalog Tertibi DES.

b. Vridt- kk Evvel Kalemi Belgeleri (D.VRE.) Bu kalem Filibe, Tatarpazar ve tbileri eltik nehirleri reislerinin pke beratlarna bakard.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.VRE. Tarih Hicr 1007 - 1168 Milad 1598 - 1754 Adet Dosya/ Gmlek 6/ 945 Katalog Tertibi DES.

c. Vridt- kk- San Kalemi Belgeleri (D.VRS.) Bu kalemin grevi, ruhan reislerin (bata patrik) pke ve beratlarna bakmakt. Ayrca bkz. eltik Rsmu Kalemi.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.VRS. Tarih Hicr 1099 - 1116 Milad 1687 - 1704 Adet Dosya/ Gmlek 1/ 53 Katalog Tertibi DES.

37. YENER KALEM BELGELER (D.YN.)

Bu kalemde Yenierilerin ve Acemi Oca halknn maa ve ktk kaytlar tutulurdu. Yenieri ktibinin emrinde bamsz bir kalem olup "Efendi Dairesi" ad da verilirdi.
Katalog Genel No 640 Kalemin Kodu D.YN. Tarih Hicr 942 - 1219 Milad 1535 - 1804 Adet Dosya/ Gmlek 427/ 60.701 Katalog Tertibi DES.

B. MTEFERRK KONULU BELGELER

339

sayfa

Tanzimat ncesi merkez evrak zerinde yaplan tasnif almalarna devam edilmektedir. Divn- Hmayn ve Maliye yani Bb- Defter Kalemleri dnda kalan astroloji, bibliyografya, biyografi, corafya, edebiyat, gzel sanatlar, ilhiyat, mehat, musk, rasathne, Saray- mire, tb, ecz, ulm- hafy ve benzeri konulardaki vesikalar bu balk altnda tasnif edilerek aratrmaya alacaktr.

340

sayfa

III. BB-I L BELGELER

Tasnif edilen Sadaret evrak, H. 1256-1341 yllar arasndaki dneme aittir ve ait olduu yllarn mlk, asker, adl, siyas, mal vb. btn meselelerini ihtiva etmektedir. Tanzimat sonrasna ait olan bu yazmalar, yeni kurulan messeselerin ileyileri ve yaplan slahat hareketlerinin ne derece tatbik edildiinin anlalmas asndan byk nem tamaktadr.

OSMANLI ARV'NDE BULUNAN TANZMAT SONRASI FONLAR XVII. yzyldan itibaren Divn- Hmayn'un nemini kaybetmeye balamasyla, devlet merkezi Sadrazam kona olan Bb- saf'ye kaym, Divn- Hmayn kalemleri ve tutulan kaytlar da buraya intikal etmitir. XVIII. yzyl sonu ile XIX. yzyl balarnda Osmanl Devlet ynetiminin, yaplacak reformlarn plnlamas, ileyii ve icras iin yeni bir tekilatlanmaya ihtiyac vard. Devlet adamlar, lke ynetiminde batl kurumlarn ve zihniyetin yerlemesine almlar, hkmdarlk ve sadrazamlk gibi en nemli messeseleri de bu anlay erevesinde ynlendirmek istemilerdir. 1836'da Sadaret messeselerin baz birimleri Dahiliye, Hariciye ve Deav nezaretlerine dntrlerek bir grev dalm yaplm, ayrca Bakanlar Kurulu niteliinde Meclis-i Vkel, danma meclisi niteliinde Meclis-i Vl, Dr- ur gibi meclisler faaliyete geerek imparatorluun sonuna kadar varln srdrecek olan Bb- l kompleksi oluturulmutur. Bu teebbsler, ada kabine sistemine doru atlan ilk admlard. Bb- l heyetinin dnda da tedricen Karantina (1838), Maliye (1839), Zaptiye (1839), Ticaret ve Ziraat (1839), Posta ve Telgraf (1840), Hazne-i Hassa (1850), Marif (1857), Defter-i Hakan (1871), Adliye (1877), ve Harbiye (1908) nezaretleri kurularak o gnk ihtiyalara uygun yeni bir tekilatlanmaya gidilmitir. Bb- l heyetinin balang dnemlerinde birbirleriyle ve Sadaret'le yakn bir iliki iinde olmalar, ayn brokratik kanallar kullanmalar neticesini de beraberinde getirmitir. Bb- l bnyesindeki memur ve kalemler aa yukar 40 yl kadar bu birimlerce ortak kullanlm, rettikleri brokratik malzeme de Bb- l Evrak Odas'nda muhafaza edilmitir. Bu nedenle Bb- l Evrak olarak tanmlanan belge 341

sayfa

gurubu, Sadaret, Meclis-i Vl, Dahiliye, Hariciye ve Deav nezaretleri belgelerini bir btn olarak ihtiva eder. Ancak tasnifte uygulanan provenans sistem gereince bunlar ayr ayr fonlara blnmtr. Sadaret evraknn nemli bir ksmn oluturan irdeler; mtalaasna ihtiya duyulan husus hakknda padiahn emrini ihtiva eden belgelerdir. Tanzimat ncesi dnemde sadrazam tarafndan padiaha yazl olarak arz tezkiresinin zerine padiahn kendi hatt- hmaynuyla yazd emir, ayn belge zerinde yer alrd. 1832'den sonra ifahi olarak sdr olmaya balanan ve Mbeyn baktibi tarafndan yazya geirilen bu emirler, Sadaret bnyesindeki med Odas'nda, rde Kayt Defterleri'ne kaydedilerek yrrle girerdi. Merutiyet dneminde rde'nin sdr olu biimi ise, vekiller heyetinin kararlarn tasdikten ibarettir. Orijinal tasnifi korunarak aratrmaya alan rdeler, 1839'dan itibaren 77 yllk bir sreyi kapsar. 1916 ylna kadar nezaret ve daireler esas alnarak tertib olunan irdeler, bu tarihten sonra dosya usulne gre tasnif edilmi, konularna gre snflandrlmtr. Sadaret, Osmanl Arivi'nde gerek younluk, gerek eitlilik asndan en geni fonlardan birisidir. Bb- l'deki Sadaret Dairesi ve evresinde oluan dier dairelerin bnyelerindeki kalem, oda ve mdriyetlerde pek ok belge birikmitir. Aadaki ksmlarda, ncelikle Bb- l nitesinin merkez tekilat hviyetinde olan Sadaret Dairesi kalemleri, Sadaret'in Arivi niteliindeki Bb- l Evrak Odas ve Bb- l bnyesinde bulunan nezaretler dndaki (Dahiliye ve Hariciye Nezareti) idar organlar; Deav Nezareti, ra-y Devlet, Meclis-i Vl Daireleri srasyla ilenmitir.

1. BB-I BELGELER

SADARET

DARES

KALEMLERNE

AT

Divn- Hmayn'da yer alan bir ok kalem, sembolik olsa dahi Tanzimat'tan sonra da Sadaret Dairesi iinde grlmektedir. Bb- l'de evrakn giri ve knn kontrol edilip kaydnn yapld iki kayt odas grlmektedir. Dahiliye Kalemi ve Bb- l Evrak Odas. Dahiliye Kalemi; vilayetlere giden ve vilayetlerden gelen evrakn genel evrak kalemi makamndadr. Bb- l Evrak Odas ise nezaretlerden gelen ve nezaretlere giden evrakn kayt ilemlerini yrtmektedir. 342

sayfa

Vilayetlerden Bb- l'ye gelen evrak mstear tarafndan grlp, havalesi iaretlenerek Dahiliye kalemine gelir. Orada defterine kaydedildikten sonra havalesine gre Bb- l dairelerinden birine gnderilirdi. Nezaretlerden gelen evrak da mstear tarafndan grldkten sonra Bb- l Evrak Odas'na gelerek defterine kaydedilip ilgili dairesine gnderilirdi. Bb- l'den vilayetlere giden evrak yine Dahiliye Kalemi'ne gelip defterine kaydedilerek ilgili vilayete gnderilirdi. Bb- l'den nezaret ve dairelere giden evrak ise Bb- l Evrak Odas'nda defterine kaydedilerek ilgili dairesine gnderilirdi. Ancak H. 1289/M. 1872 ylnda Dahiliye Kalemi'nin ortadan kalkmasyla birlikte bu kalemin grevleri de Bb- l Evrak Odas'na verilmitir. Dahiliye Kalemi yerine ise evrak mhrlemek grevini yrtecek olan cra Odas tesis edilmitir. Bylece H. 1289'dan itibaren Bb- l ile nezaret ve vilayetler arasnda gelen-giden evrakn kaydedilmesi ve ilemlerinin yrtlmesi Bb- l Evrak Odas tarafndan yaplr olmutur. H. 1256/M. 1840 ylndan Osmanl Devleti'nin sonuna kadar geen zaman ihtiva eden Sadaret dairesi evrak kalemlerine gre aada grld ekilde incelenmi ve tasnif olunmutur. a. Hazne-i Evrak Mdrl - rdeler b. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi Belgeleri ba. Dvel-i Ecnebiye Belgeleri bb. Mhimme Belgeleri bc. Nme-i Hmayn Belgeleri bd. Mukvele Belgeleri c. Sadaret Mektub Kalemi Belgeleri ca. Mhimme Odas Belgeleri cb. Umum Vilayet Belgeleri cc. Nezaret ve Devir Belgeleri cd. Meclis-i Vl Belgeleri ce. Deav Belgeleri cf. ra-y Devlet Belgeleri cg. Divn- Ahkm- Adliye Belgeleri d. Sadaret med Kalemi Belgeleri ve Meclis-i Vkel Belgeleri da. med Kalemi Belgeleri db. Mevlis-i Vkel Belgeleri e. Sadaret Terifat Kalemi Belgeleri f. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi Belgeleri 343

sayfa

g. Sadaret Muhasebe Kalemi Belgeleri h. Sadaret Evrak Kalemi Belgeleri . Sadaret Mteferrik Belgeleri Bu ksmlar ve tasnifleri hakkndaki malmt yeri geldike verilecektir. a. Hazne-i Evrak Mdrl - rdeler rde, Padiahn emri, ferman, arzusu mnsna gelir. 1832 senesinden evvel, herhangi bir mesele hakknda padiahn mtlaasna lzm grldnde, meselenin hlsas padiaha sunulurdu. Buna "arz tezkiresi" veya "telhis" denirdi. Padiah, telhisi okuyarak mesele hakkndaki fikrini zerine ksaca yazard. Bu tarihten sonra arz tezkirelerinin Serktib-i ehriyar denilen, padiahn husus baktibine hitaben yazlmas usul ittihaz olunmu idi. Baktib, bunu padiaha okur, o da ifah olarak mtlaasn bildirir ve bu mtlaa, arz tezkiresinin altna ve eik olarak baktib tarafndan sadrazama hitben yazlrd. te bu ekle irde denmitir. Merutiyet'ten sonra ise bu usl terkolunmu ve padiahlar, vekiller heyeti kararlarn tasdik etmekle iktifa etmilerdir. Yine buna da irde denmitir. rde uslu kabul olunduktan sonra, fermanlar ancak pek muayyen meselelere; nian, berat tevcihi, imtiyaz its, kiliselerin tamiri, byk rtbe ve memuriyetlerin verilmesi gibi eylere inhisar etmitir. Arivimizde bulunan irdeler, mevzular itibariyle 5 ksmda incelenmektedir: 1. 1255/1309 Yl rdeleri, 2. 1310/1334 Yl rdeleri, 3. Dosya Usl rdeler, 4. Eyalt- Mmtze rdeleri: a. Bulgaristan b. Cebel-i Lbnan c. Girid d. Msr d1. Msr rdeleri d2. Msr Taltft rdeleri e. Sisam f. Yunanistan 5. Mesil-i Mhimme rdeleri. Bu ksmlar hakknda malmat yeri geldike verilecektir.

344

sayfa

aa. 1255-1309 Yllar rdeleri H. 1255-1309/M. 1839-1891 seneleri arasnda kan irdeler balangta Dahiliye, Hariciye, Meclis-i Vl olarak ksma ayrlm iken bilhare bu ksmlara Meclis-i Mahss, ra-y Devlet ve Divn- Ahkm- Adliye de ilve olunarak devam edilmitir. Her yl kronolojik olarak yukardaki ksmlar ihtiva eden birer cilt katalog meydana getirilmitir. Kataloglarn H. 1288/M. 1871 senesine kadar olanlar iki nsha olarak yeni yazya evrilmitir. Eski yaz olanlar tek nshadr. Katalog adedi 54'tr. Bu fonda toplam vesika says irde ve leff dahil 305.832'dir. Bu irdeler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir. H. 1255/M. 1839 senesinden H. 1310/M. 1892 senesine kadar olan irdelerin ksmlar ve bu ksmlarn ihtiva ettikleri tarihler ile vesika saylar yledir.
Ksm Dahiliye Hariciye Meclis-i Vl Meclis-i Mahss ra-y Devlet Divn- Ahkm- Adliye Toplam Tarih 1255-1309/ 1839-1892 1255-1309/ 1839-1892 1256-1284/ 1840-1868 1270-1309/ 1853-1892 1284-1309/ 1867-1892 1285-1296/ 1868-1879 rde Adedi 91.067 25.213 25.576 5.666 6.914 863 155.304 Leff Adedi 77.358 17.419 24.497 19.292 9.938 2.024 150.528

1255-1309 yl irdelerine ait kataloglarn yl esasna gre dkm aadaki izelgede verilmitir. Bu izelgede nezaretlerin yllara gre ne kadar irdesinin mevcut olduunu karmak mmkn olmaktadr.

1255-1309 Yllar Arasndaki rde Kataloglarnn Yl ve Kurumlarna Gre Dkm

Katalog Gen.No. Hicr 261 262 263 264 265 266 267 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 Tarih Milad 1839-40 1840-41 1841-42 1842-43 1843 1844-45 Dahiliye Vesika 383 1.232 967 972 599 1.500 Hariciye Vesika 134 300 343 156 201 343 264 321 310 144 247 ra-y Devlet Vesika Meclis-i Mahss Vesika Meclis-i Vl Vesika Divn- Ahkm- Adliye Vesika

345

sayfa

Katalog Gen.No. Hicr 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 1262 1263 1264 1265 1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294

Tarih Milad 1845-46 1846-47 1847-48 1848-49 1849-50 1850-51 1851-52 1852-53 1853-54 1854-55 1855-56 1856-57 1857-58 1858-59 1859-60 1860-61 1861-62 1862-63 1863-64 1864-65 1865-66 1866-67 1867-68 1868-69 1869-70 1870-71 1871-72 1872-73 1873-74 1874-75 1875 1876 1877

Dahiliye Vesika 1.002 1.644 1.677 1.609 1.489 1.442 1.373 1.520 2.045 1.757 1.940 2.110 1.733 1.847 1.505 1.331 1.512 1.310 1.643 1.017 920 943 855 1029 1424 1.301 1.229 1.186 1.159 1.357 1.325 1.468 1.657

Hariciye Vesika 299 242 255 571 569 541 495 549 574 641 765 770 733 752 560 591 578 537 507 416 392 433 421 419 408 346 324 356 237 4.246 263 267 297

ra-y Devlet Vesika

Meclis-i Mahss Vesika

Meclis-i Vl Vesika 364 804 1.161 989 1.256 1.868 1.579 2.189

Divn- Ahkm- Adliye Vesika

76 118 112 109 117 108 206 171 121 85 52 46 30 113 64 555 146 98 126 206 133 32 76 160 195 49 58 76 72 86 156 136 166 163 133 185

1.941 1.425 1.048 8.15 878 1.011 717 927 1.086 883

853 947 882 667 66 82 91 74 69 102 141 111 59 29

346

sayfa

Katalog Gen.No. Hicr 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304 1305 1306 1307 1308 1309

Tarih Milad 1878 1878-79 1879-80 1880-81 1881-82 1882-83 1883-84 1884-85 1885-86 1886-37 1887-88 1888-89 1889-90 1890-91 1891-92

Dahiliye Vesika 1.255 1.392 1.499 1.491 1.843 2.112 1.253 2.446 3.071 3.118 3.619 3.790 3.096 3.903 4.167

Hariciye Vesika 267 316 206 212 248 347 296 289 330 326 298 307 319 317 304

ra-y Devlet Vesika 367 459 214 262 351 292 315 377 365 307 283 279 275 148 729

Meclis-i Mahss Vesika 135 218 133 75 59 74 42 50 181 263 310 290 325 398 369

Meclis-i Vl Vesika

Divn- Ahkm- Adliye Vesika 15 24

ab. 1310-1334 Yllar rdeleri H. 1310-1334/M. 1897-1916 tarihleri arasnda kan irdelerin devlet tekilatna ve nezaretlere gre tertip ve tanzim edilmelerinden meydana gelmitir. Dairelerin her biri iin bir senelii bir arada olmak zere eski yaz ile ay-ay mstakil kataloglar tertip olunmutur. Fonda baz blmler H. 1310/M. 1334 arasnda kesintisiz devam ettii halde bazlar muhtelif tarihlerde kesintiye uramaktadr. Fondaki vesika says 142.095, katalog adeti ise 484'tr. Yaplan yl tevhidleri ile bu say 80 ciltte toplanmtr. Bu irdeler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir. 1310-1334 Yllar rdelerinin Genel Dkm
Katalog Genel No 317 318 319 320 Nezaret veya Dairenin ad Adliye ve Mezhib Asker Tarih Hicr 1310 - 1332 1323 - 1334 1310 - 1319 1320 - 1327 Milad 1892 - 1914 1905 - 1916 1892 - 1901 1902 - 1909 rde Says 4.978

6.471

347

sayfa

Katalog Genel No 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363

Nezaret veya Dairenin ad Bahriye Defter-i Hakan Dahiliye Evkf Harbiye Hariciye

Tarih Hicr 1310 - 1334 1310 - 1327 1310 - 1315 1316 - 1323 1324 - 1334 1310 - 1334 1328 - 1334 1328 - 1334 1310 - 1319 1320 - 1334 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1315 - 1327 1310 - 1333 1310 - 1327 1310 - 1333 1328 - 1334 1310 - 1318 1319 - 1334 1329 - 1334 1329 - 1334 1310 - 1334 1310 - 1334 1311 - 1329 1310 - 1327 1329 - 1334 1310 - 1328 Milad 1892 - 1916 1892 - 1909 1892 - 1897 1898 - 1905 1906 - 1916 1892 - 1916 1910 - 1916 1910 - 1916 1892 - 1901 1902 - 1916 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1897 - 1909 1892 - 1915 1892 - 1905 1892 - 1915 1910 - 1916 1892 - 1900 1901 - 1916 1911 - 1916 1911 - 1916 1892 - 1916 1892 - 1916 1893 - 1911 1892 - 1905 1911 - 1916 1892 - 1910

rde Says 752 1.211 12.768 12.768 3.755 8.773 22.386

Husus

lmiye mtiyaz ve Mukvelt Kanun ve Nizamt Marif Mbeyn-i Hmayn Maliye Meclis-i Mahss Meclis-i Umum Meihat Nfia Orman ve Medin Rsmt Sadaret Shhiye

247 239 257 1.400 1.573 5.820 2.296 684 196 1.010 677 1.700 127 178

348

sayfa

Katalog Genel No 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396

Nezaret veya Dairenin ad ehremaneti ra-y Devlet

Tarih Hicr 1310 - 1328 1331 - 1334 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1310 - 1327 1310 - 1333 1330 - 1334 1310 - 1326 1310 - 1327 1315 - 1329 Milad 1892 - 1910 1919 - 1916 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899 1900 1901 1902 1903 1904 1905 1906 1907 1908 1909 1910 1911 1912 1913 1914 1915 1916 1892 - 1909 1892 - 1915 1912 - 1916 1892 - 1909 1892 - 1905 1897 - 1909

rde Says 1.110 20

Taltifat

Taltifat Tekat Sand Telgraf ve Posta Ticaret ve Zirat Tophne-i mire Zaptiye Ticaret ve Nfia

1.385 1.317 1.711 762 171 764

NOT: rde taltifatlarn indeksi karlm olup 1.028 numaral katalog olarak hizmete sunulmutur.

ac. Dosya Usl rdeler H. 1332/M. 1916 tarihinden itibaren irdeler "dosya usl"ne gre tasnif edilmitir. Buna gre irdeler, ait olduklar nezaret ve dairelere gre deil de, ihtiva ettikleri meselelere ve konulara gre gruplandrlm ve Osmanl Devleti'nin ilgsna 349

sayfa

kadar bu sistem kullanlmtr. Bu tasnif nce 8 ana gruba daha sonra da her grup kendi arasnda tli gruplara ayrlmtr. Baz konularda H. 1334/M. 1916 senesinden nceye ait eski irde ve hatt- hmaynlarn da bulunduu ve konunun evveliyat olmas bakmndan bunlarn ayn dosyada topland grlmektedir. Fonda mkerreri dnda 87 dosya mevcuttur. Ayrca her dosyann muhteviyatn gsteren 8 adet de dosya defteri bulunmaktadr. Dosya uslne gre irdelerin yeni yaz ile bir adet katalou vardr. Dosya Usl rdeler Listesi
Katalog Karton Genel No No 1 397 2 Muhteviyt (Konu Balklar) Hicr Hutt- Hmayn, Nme-i Hmayn ve Beyannme-i Hmayn Makm- Saltanat- Seniyye'ye Mteallik Husust (II.Abdlhamit, V. Mehmet, VI. Mehmet Zamanlar, Cls, Kutlama, Eli Kabul, Rtbeler vs) Hanedn- Saltanat- Seniyye'ye Mteallik Husust (ehzadegn, Damatlar, Kadn Efendiler vs.) Heyet-i Vkel Tekilat ve Tebeddlt (Kabineler) Meclis-i Umum'ye Ait Mukarrert Huzr- Hmayn- Cenb- Mlkne'ye Kabul Olunanlara Mteallik Tezkir Mahzziyet-i Seniyye-i Cenb- Pdih'yi Mbeir Tezkir Emlk- Hmayn- Cenb- Mlkne'ye Ait Husust Eyym- Mbreke ve A'yd- Resmiye Eyym- Mahssa-i Ecnebiye Aty-y Seniyye Sefret ve ehbenderlik hds (Bavyera, Almanya, ran, ngiltere, talya, Vatikan vs.) Mteferrika (Trablusgarp, Mekke-i Mkerreme Messest- Hayriyye) Tahsist- Mtehavvile Zemimi ve Nakl-i Tahsist (eitli Dairelere Ait) Nizamt (Rs, Drlaceze, Dahiliye Memurlar vs.) Nizamt (Mahkm Yiyecekleri, Bahriye Mfettilii vs.) Nizamt (Pasaport, Aar, Musk Encmeni vs.) Mukvelt- diye mtiyazat ve Mukvelt- Medin Tarih Adet Milad 81 1333 - 1341 1914 - 1922

1327 - 1341 1909 - 1922

440

397

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15-1 15-2 15-3 16 17-1

1326 - 1340 1908 - 1922 1326 - 1340 1908 - 1922 1293 - 1338 1876 - 1920 1334 - 1340 1916 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922 1301 - 1334 1884 - 1916 1327 - 1341 1909 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922 1334 - 1336 1916 - 1918 1334 - 1340 1916 - 1922 1331 - 1341 1913 - 1922 1332 - 1340 1914 - 1922 1309 - 1340 1891 - 1922 1299 - 1340 1882 - 1922 1328 - 1341 1906 - 1922 1330 - 1340 1912 - 1922 1325 - 1335 1907 - 1917

980 462 429 102 277 137 282 23 16 187 268 332 345 275 130 43 187

350

sayfa

Katalog Karton Genel No No 17-2 17-3 17-4 17-5 17-6 18 397 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30-1 30-2 30-3 30-4 31 32 33 34 35

Muhteviyt (Konu Balklar) Hicr mtiyazt ve Mukvelt- Medin (Bolu Arsenik Madeni, Aydn Zmpara Madeni vs.) mtiyazt ve Mukvelt- Medin (Denizli Krom Madeni, Trabzon Bakr Madeni vs.) mtiyazt ve Mukvelt- Medin (Kastamonu Kmr Madeni, zmir Kurun Madeni vs.) mtiyazt ve Mukvelt- Medin (Karesi Boraksit Madeni, Akehir Elektrik Baraj vs.) mtiyazt ve Mukvelt- Medin (Edirne Petrol Madeni, Mentee Krom Madeni vs.) mtiyazt ve Mukvelt (Liman, Rhtm vs.) mtiyazt ve Mukvelt (Telefon, Tramvay, Su, Elektrik, Osmanl Bankas vs.) Muahedt ve Ukd- Dveliyye (Bulgaristan, ngiltere, Almanya, Rusya vs.) Ereli Kmr Madenleri mtiyazt ve Mukvelt (Vapurlar, Kprler Ecneb Messeseler vs.) Mzakert (Ecneb Devletlere Gnderilen Fevkalade Memurlar) Nian ve Madalyalar (Erturul, ftihar, mtiyaz, Rtbe vs. Nianlar) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Sadaret, ra-y Devlet, Divn- Muhasebt) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Dahiliye, Merkez) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Air ve Muhacirn ile Polis Mdriyetleri) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Vakflar, Mutasarrflar) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Dahiliye, Mlkiye, Mfettilik ve Vilayet Mektupular) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Dahiliye, Kaza Kaymakamlklar) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Hariciye Merkez ve Tara) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Adliye Merkez ve Tara) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Maliye, Rsmt, Defter-i Hakan) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Evkf, Nfia, Ticaret ve Zirat, Merkez) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Maarif, Posta ve Telgraf, e)

Tarih Adet Milad 184 223 228 185 47 269 406 79 68 352 46 428 88 90 376 586 148 220 272 250 387 288 653 238 170 180 1334 - 1339 1916 - 1920 1336 - 1339 1917 - 1920 1336 - 1338 1918 - 920 1337 - 1341 1919 - 1922 1340 - 1341 1922 - 1922 1308 - 1340 1890 - 1922 1325 - 1341 1907 - 1922 1330 - 1336 1912 - 1918 1277 - 1339 1861 - 1921 1313 - 1340 1895 - 1922 1334 - 1339 1916 - 1921 1262 - 1339 1846 - 1920 1334 - 1341 1916 - 1922 1334 - 1335 1916 - 1917 1334 - 1341 1916 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922 1334 - 1339 1916 - 1921 1334 - 1335 1916 -.1916 1335 1917 1335 - 1337 1917 -1919 1337 - 1341 1919 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922 1334 - 1341 1916 - 1922 1334 - 1339 1916 - 1921 1334 - 1341 1916 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922

351

sayfa

Katalog Karton Genel No No 36 37-1 37-2 38 39 40 41 42 43-1 43-2 44 45-1 45-2 46 47 397 48 49-1 49-2 49-3 49-4 49-5 49-6 49-7 49.8 49.9 49-10 49-11 50-1 50-2 50-3 50-4 50-5 51 52 53

Muhteviyt (Konu Balklar) Hicr Mensb- Mlkiye Tevcihat (Mensb- Hmayn, Devlet Hizmetinde Ecneb Tebea) Tekilat (ehremaneti, Vilayt Tekilat, Tekilat- Mehkim) Tekilat (Sadaret, Nezaretler, Daireler ve Komisyonlar Tekilat) Mensb- Mlkiye Tevcihat (Shhiye) Taltifat- Memurn (Mlkiye, Saray, lmiye, Hariciye vs.) Taltifat- Memurn (Adliye, Evkf, Maliye, Ticaret, Ziraat vs.) Taltifat- Memurn (ehremaneti Rsmt, Shhiye, Polis Mdriyeti vs.) Taltifat- Memurn (Dahiliye) Taltifat- Memurn (Osmanl Tebeasnn Dndaki Memurlar) Taltifat- Nisvn Taltifat- Memurn (Tebea- Ecnebiye) Tebea- Ecnebiyyeye Verilen Nianlar Taltifat- Memurn (Ecneb Devletlerce Verilenler) Taltifat- Memurn (Hill- Ahmer) Taltifat- Memurn (Osmanl Donanma Cemiyeti) Kavnn Kavnn (Ceza Kanunu) Kavnn Kavnn (1327 Yl Muvzene) Kavnn (1328 Yl Muvzene) Kavnn (1329, 1330 Yl Muvzene) Kavnn Kavnn (Muvzene-i Umumiye) Kavnn (Kanun- Esas, ntihb- Mebusn, Mecelle)

Tarih Adet Milad 233 379 476 255 296 252 218 580 282 573 62 269 436 249 551 192 419 329 292 479 321 391 87 329 262 502 160 490 822 412 387 84 66 47 359 1335 - 1340 1917 - 1922 1271 - 1341 1854 - 1923 1280 - 1340 1863 - 1922 1334 - 1341 1916 - 1922 1332 - 1340 1914 - 1922 1334 - 1341 1916 - 1922 1326 - 1341 1908 - 1922 1334 - 1341 1334 - 1341 1335 - 1337 1334 - 1340 1334 - 1336 1334 - 1341 1916 - 1922 1916 - 1923 1917 - 1919 1916 - 1922 1916 - 1918 1916 - 1922

1334 - 1340 1916 - 1922 1334 - 1340 1916 - 1922 1335 - 1337 1917 - 1919 1332 - 1337 1334 - 1341 1262 - 1337 1333 - 1336 1329 - 1335 1331 - 1340 1331 - 1336 1333 - 1340 1296 - 1340 1272 - 1341 1914 - 1919 1916 - 1922 1846 - 1919 1915 - 1918 1911 - 1917 1913 - 1922 1913 - 1917 1915 - 1922 1879 - 1922 1855 - 1922

1286 - 1338 1869 - 1919 1334 - 1336 1332 - 1338 1337 - 1339 1339 - 1341 1301 - 1341 1334 - 1341 1334 - 1337 1334 - 1341 1916 - 1918 1914 - 1919 1919 - 1920 1921 - 1922 1883 - 1922 1916 - 1922 1916 - 1919 1916 - 1922

Kavnn-i Muvakkata

397

Muafiyet-i Rsmiye Surre-i Hmayn (Haremeyn-i erifeyn) Hitabet Tevcihat

352

sayfa

Katalog Karton Genel No No 54 55-1 55-2 55-3 56-1 56-2 56-3 57 58 59 60 61 62 63 64 65-1 65-2 65-3 66-1 66-2 66-3 66-4 66-5 67 68 69 70 397 71-1 71-2 72 73 74-1 74-2 75-1 75-2 76-1 76-2

Muhteviyt (Konu Balklar)

Tarih Adet Milad 1917 - 1922 1916 - 1916 1917 - 1918 1918 - 1922 1916 - 1917 1917 - 1918 1918 - 1920 1916 - 1922 1916 - 1918 1916 - 1922 1916 - 1922 1916 - 1922 1868 - 1922 1916 - 1922 1917 - 1921 1912 - 1922 1918 - 1919 1920 - 1922 1917 - 1922 1917 - 1922 1916 - 1922 1916 - 1922 1916 - 1919 1916 - 1922 1839 - 1908 1870 - 1907 1825 - 1902 1841 - 1902 1855 - 1904 1875 - 1882 1878 - 1884 1891 - 1909 1878 -.1915 1849 - 1850 1850 - 1851 1916 - 1916 1916 - 1917 91 144 286 341 454 452 46 246 77 56 199 340 397 619 12 351 387 178 328 474 329 596 391 139 193 470 306 83 300 175 374 254 275 320 208 249

Hicr dare-i rfiye Kanunlar 1336 - 1340 1334 - 1334 Afv- Ceza 1335 - 1336 1336 - 1341 1334 - 1335 Tahfif-i Ceza 1335 - 1336 1336 - 1338 ade-i Hukuk- Memna, Ksas, dam, Mebbed 1334 - 1341 Hicaz Demiryolu'na Mteallik Muamelt 1334 - 1336 Osmanl tibar- Mill Bankas 1334 - 1340 Kayd Terkin Olunan Emvl, Evkf Muamelt 1334 - 1340 Memurnin Azl ve Muhakemesi 1334 - 1340 Mektib, Dr'l- eytamlar, Cemiyetler, Asr- 1284 - 1341 Atka Hafriyat Msted'iyt 1334 - 1340 Kongre ve Konferanslar 1336 - 1339 1330 - 1340 irketler 1336 - 1338 1338 - 1341 Vilayt Bteleri (Aydn, Ankara, Adana, Sivas 1335 - 1340 vs.) Vilayt Btceleri (stanbul, Trabzon, Beyrut vs.) 1335 - 1340 Vilayt ve Elviye-i Gayr-i Mlhaka Btceleri 1334 - 1340 (Ankara, Kastamonu, Halep, Suriye vs.) Vilayt ve Elviye-i Gayr-i Mlhaka Btceleri 1334 - 1340 (Mara, Karesi, el, zmit, atalca vs.) Vilayt ve Elviye-i Gayr-i Mlhaka Btceleri 1334 - 1337 (Bolu, Canik, Urfa, Mara.) Cemat- Gayr-i Mslime (Tayin, Ruhsat vs.) 1334 - 1340 Mtenevvia (Demiryollar, Takvim-i Vekayi vs.) 1254 - 1326 Haric Mesil-i Siyasiyye (Akabe, Kveyt vs.) 1286 - 1324 Harici Mesil-i Siyasiyye (Fransa, Lando ve 1242 - 1319 Tubin, Tunus ve Cezayir'in gali) Haric Mesil-i Siyasiyye (Boazlarn 1257 - 1320 Mesdudiyeti) Haric Mesil-i Siyasiyye (Svey Kanal) 1271 - 1322 Muhabert (Rusya, Srbistan, Karada) 1292 - 1299 Yunan Hududu'nun Tashihi (Berlin Konferans) 1295 - 1301 Ermeni Hareketleri 1308 - 1327 Anadolu Islahat Layihalar 1295 - 1333 1265 - 1266 Avusturyal Mlteciler 1266 - 1268 Harbiye Tevcihat, Terfiat, Taltifat 1334 - 1334 1334 - 1335

353

sayfa

Katalog Karton Genel No No 76-3 76-4 76-5 76.6 77 78-1 78-2 78-3 78-4 79-1 79-2 79-3 79-4 79-5 79-6 80 81 82-1 82-2 83 84 85 86 87 88 89

Muhteviyt (Konu Balklar)

Tarih Adet Hicr 1335 - 1335 1335 - 1337 1336 - 1337 1336 - 1341 1334 - 1341 1334 - 1335 1335 - 1335 1337 - 1340 1340 - 1341 1334 - 1334 1333 - 1334 1334 - 1335 1335 - 1341 1336 - 1340 1340 - 1341 1334 - 1341 1337 - 1338 1334 - 1336 1336 - 1341 1284 - 1341 1334 - 1341 1269 - 1336 1318 - 1334 1271 - 1337 1312 - 1331 1217 - 1313 Milad 1916 - 1917 1916 - 1919 1917 - 1919 1917 - 1922 1916 - 1922 1916 - 1917 1917 - 1917 1918 - 1922 1921 - 1922 1916 - 1916 1915 - 1916 1916 - 1916 1916 - 1922 1918 - 1922 1922 - 1922 1916 - 1922 1919 - 1920 1916 - 1918 1918 - 1922 1867 - 1922 1916 - 1922 1853 - 1918 1900 - 1916 1855 - 1919 1895 - 1913 1802 - 1896 260 416 614 435 263 252 445 489 58 252 165 252 439 565 76 252 735 471 200 316 139 262 387 52 78 63

Harbiye Tekilat, Terhis, Mteferrika

Harbiye, Mtekaidn

Mehkim-i Askeriye ve Divn- Harbler

Harbiye Mteferrika Jandarma Taltifat, Terfit, Mtekaidn Bahriye Tevcihat, Terfit, Taltifat Bahriye Tevcihat, Terfit, Taltifat Bahriye Mtekaidn, Donanma, Tersane Bahriye Mekim-i Askeriye Duyn- Umumiye Yusuf zettin Efendi Evrak Sadrazamlar Demiryolu mtiyaz ve Mukveleleri Mustafa Reit Paa Evrak

ad. Eylt- Mmtze rdeleri Eylt- Mmtze, Osmanl mparatorluu'na bal husus imtiyaz anlamalaryla idre olunan eyaletlerdir. Bunlar, devlete makt bir vergi ve bazlar sefer zamannda asker vererek, dahil ilerinde tamamen serbest bulunurlard. Muhtelif tarihlerde grlen Eylt- Mmtzelikler unlard: Mekke eriflii, Msr Hidivlii, Sisam Beylii, Cebel-i Lbnan Mutasarrfl, Kbrs Adas, Bulgaristan Prenslii, Bosna-Hersek, Krm Hanl, Erdel Krall, Eflk-Bodan Voyvodal ve Aynoroz Emaneti. Bu teekkllerden 1908 inklbndan sonra elde kalanlarnn imtiyazlar ilga olunmutur. ad1. Bulgaristan rdeleri

354

sayfa

H. 1255-1327/M. 1839-1909 tarihleri arasndaki Bulgaristan'a ait irdeler ve ekleri bir araya getirilerek, dier tasnif ve blmlerden alnanlarn eski kataloglarna da gerekli not dldkten sonra kronolojik mstakil bir katalog meydana getirilmitir. Fonda 1.775 adet vesika, 2.607 leffi bulunmaktadr. ad2. Cebel-i Lbnan rdeleri H. 1258-1325/M. 1842-1907 tarihleri arasnda Cebel-i Lbnan hakknda sdr olan irdelerin kronolojik bir dzen iinde bir araya toplanmasndan meydana gelmitir. Fonda 302 adet vesika, 924 leffi bulunmaktadr. Bir adet katalou mevcuttur. ad3. Girid rdeleri H. 1255-1327/M. 1839-1909 tarihleri arasndaki Girid'e ait irdeler ekleri ile birlikte bir araya getirilerek, ait olduu baka katalog varsa oraya da gerekli not dldkten sonra kronolojik olarak mstakil bir katalog meydana getirilmitir. Fonda 1.408 adet vesika, 3.539 leff bulunmaktadr. ad4. Msr rdeleri H. 1255/M. 1839 tarihinden itibaren Msr'la ilgili olarak kan irdeler taranarak, bunlarn iinde mhim grlenler varsa eski fonlarn kataloglarna da iaret edilmek sretiyle kronolojik ve mstakil bir fon meydana getirilmitir. Fonda ikisi irde, ikisi de taltft olmak zere 4 adet katalog defteri mevcuttur. 1. Defter, H. 1255-1300/M. 1839-1882 tarihleri arasnda olup, 1.108 vesika ve 2.118 leffi mevcuttur. 2. Defter (rde), H. 1301-1331/M. 1883-1912 tarihleri arasnda olup, 785 vesika 813 leffi mevcuttur. 3. Defter (Taltft), H. 1257-1312 tarihleri arasnda olup, 313 vesika, 320 leffi mevcuttur. 4. Defter (Taltft), H. 1312-1326 tarihleri arasnda olup, 122 vesika, 59 leffi mevcuttur. ad5. Sisam rdeleri H. 1256-1326/M. 1840-1908 tarihleri aras Sisam'a ait irdeler ve bunlarn ekleri bir araya getirilerek gerekli yerlerde irdenin eski fonuna da not dlmek

355

sayfa

sretiyle kronolojik ve mstakil bir fon vcuda getirilmitir. Fonda 271 vesika, 768 leffi mevcuttur. ad6. Yunanistan rdeleri H. 1316-1322/M. 1898-1905 tarihleri aras Yunanistan' ilgilendiren konularda kan irdelerin kronolojik bir dzen iinde bir araya toplanmasndan olumutur. Fonda 65 vesika, 768 leffi mevcuttur. 2 adet katalou vardr. Bu irdeler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir. Eylt- Mmtze rdelerinin Listesi
Katalog Genel No rdenin Ait Olduu Yer Msr (rde-1) Msr (rde-2) Msr (Taltft-1) Osmanl Dnemi Orijinal Katalog Msr (Taltft-2) Yunanistan-1 Yunanistan-2 Cebel-i Lbnan Sisam Bulgaristan Girid Tarih Hicr 1255 - 1300 1301 - 1331 1257 - 1312 1312 - 1326 1255 - 1315 1316 - 1322 1258 - 1323 1256 - 1326 1255 - 1327 1255 - I327 Milad 1839 - 1882 1883 - 1912 1841 - 1894 1894 - 1908 1840 - 1898 1898 - 1905 1842 - 1907 1840 - 1908 1839 - 1909 1839 - 1909 rde Adedi 1.108 785 313 122 1.082 65 302 271 1.775 1.408 Leff Adedi 2.118 813 320 59 -768 924 768 2.607 3.539

ae. Mesil-i Mhimme rdeleri Hazne-i Evrak'n kuruluu srasnda yaplan ilk tasnif talimatnmesi esaslarna gre ariv malzemeleri, devletin kuruluundan H. 1255/M. 1839'a kadar olanlar, H. 1255-1265/M. 1839-1849 tarihleri aras ve bu tarihten sonra teekkl edecek olanlar olmak zere ana gruba ayrlmtr. Yaplacak tasnif almalarna esas ve rnek olmak zere, ikinci grup olan H. 1255-1265 yllar arasndaki evrakn tasnifi gerekletirilmi ve buna "Mesil-i Mhimme rdesi" ad verilmitir. Tasnifte konu esas alnm ve Abdlmecid'in tahta k tarihinden itibaren H. 1265 ylna kadar mhim meselelere dair irdeli evrak blmlere ayrlarak gruplandrlmtr. Hazne-i Evrak'ta yaplan ilk tasnif bu olup, orijinal kataloglar ile gnmze kadar tertibini muhafaza etmitir. ki grup halindeki bu irdelerin dkm yledir.

356

sayfa

Mesil-i Mhimme rdelerinin Listesi

Katalog Sra Genel No No rde Gurubunun Ad / Konusu Evrak Sra No Hicr Tarih Milad Katalog Tertibi

A- Mesil-i Mhimme-i Mlkiye-i Hususiyye, Mesil-i Mhimme-i Mahsusa, Mesil-i Mhimme-i Askir-i Cenb- Mlkne 1 2 3 4 5 6 398 7 8 9 Tensikt ve Tanzimat- Mlkiyye ve Nizamt- Belediye ve Ebniyye ve Kanuniyye Askir-i Nizmiyye-i hne Tersne-i mire Mesiline Dair Tophne-i mire Mesiline Dair Hazne-i Celle-i Maliye Hazne-i Hssa-i hne Mesiline Dair Hazne-i Evkf Mesiline Dair Ticarethne Mesiline Dair Fabrika-i Hmayn ile Baz Fabrikalara Dair Mir't- Celle ve Mehsin-i Asriyye-i hne Olarak Dersadet ve Bild- Selse'de na Buyrulan Ebniye-i Emiriye Masrifi cra Buyrulan Sr- Hmayn 1-190 191-338 339-381 382-413 414-539 540-579 580-595 596-609 610-648 1255 - 1264 1839 - 1847 1257 - 1264 1841 - 1847 1256 - 1264 1840 - 1847 1260 - 1264 1844 - 1847 1257 - 1264 1841 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 Analitik Envanter 1258 - 1264 1842 - 1847 1257 - 1264 1841 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847

10 11

649-705 706-713

1258 - 1264 1842 - 1847 1263 1846

B. Mesil-i Mhimme 12 13 14 398 15 16 17 18 399 19 20 21 22 23 24 25 26 Rusya Meselesine Dair Prusya Mesiline Dair Fransa Devleti Mesiline Dair ngiltere Devleti Mesiline Dair Avusturya Devleti Mesiline Dair ran Devleti Mesiline Dair Yunan Devleti Mesiline Dair Papa Hkmeti'ne Dair Rum Milleti'ne Dair Sardunya Mesiline Dair Ermeni Meselesine Dair Danimarka Mesiline Dair Karada Meselesine Dair Portekiz Devleti'ne Dair Latin Reayya Dair 714-753 754 755-797 798-840 841-842 843-852 853-896 897-915 916-931 932-934 935-942 943 944-946 947-951 952-954 1255 - 1264 1839 - 1847 Analitik Envanter 1258 1842 1256 - 1264 1840 - 1847 1257 - 1264 1841 - 1847 1258 - 1261 1842 - 1845 1255 - 1254 1839 - 1847 1256 - 1264 1840 - 1847 1263 - 1264 1846 - 1847 1262 - 1264 1845 - 1847 1260 - 1264 1844 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1264 1256 1258 - 1264 1847 1840 1842

1256 - 1260 1840 - 1844

357

sayfa

Katalog Sra Genel No No 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 400 44 45

rde Gurubunun Ad / Konusu Dvel-i Mtehabbe Mesil-i Muhtelifesine Dair Protestan Milleti'ne Dair Katolik Meselesine Dair Srp Meselesine Dair Yahudi Meselesine Dair Eflk'a Dair Eflk-Bodan'a Dair ran Meselesine Dair Cebel-i Lbnan Meselesine Dair Krdistan Meselesine Dair Srbistan'a Dair Toskalk Meselesine Dair Kigalk Meselesine Dair Mesil-i Huddiyeye Dair Yemen Meselesine Dair Mrted Meselesine Dair Kerbel Meselesine Dair Eflk Meselesine Dair Avrupa htillinden Dolay Memlik-i hne'de Baz Tedbir crsna Dair

Evrak Sra No 955-966 967-968 969-977 978-1004 1005-1007 1008-1030 1031-1042 1043-1110 1111-1223 1224-1355 1565-1637 1638-1693 1694-1748 1749-1794 1795-1824 1825-1832 1831-1840 1841-1923 1924-1950 1960-1986 1987-1988 1989-1993 1994-1997 1998-2035 2036-2072 2073-2074 2075 2076-2077 2078-2079 1262 2080-2081 2108-2143 2144-2181

Hicr

Tarih Milad

Katalog Tertibi

1257 - 1264 1841 - 1847 1262 - 1263 1845 - 1846 1256 - 1264 1840 - 1847 1261 - 1264 1845 - 1847 1256 1840 1258 - 1264 1842 - 1847 1253 - 1264 1837 - 1847 1256 - 1264 1840 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1256 - 1260 1840 - 1844 1261 - 1263 1845 - 1846 1259 - 1263 1843 - 1846 1256 - 1264 1840 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1259 - 1260 1843 - 1844 1259 1264 1843 1847 Analitik Envanter

1263 - 1264 1846 - 1847 1264 1259 1847 1843

47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60

Viyana htilli Meselesine Dair Musul Eyaletine Dair Diyarbekir Eyaletine Dair Cezyir'de Kostanta Beyi Ahmed Bey'e Dair Ekrd ve Aire Dair Badat Eyaletine Dair Ankara Eyaletine Dair Trhala'ya Dair Halep Eyaletine Dair am Eyaletine Dair Adana ve Mara Eyaletine Dair Trablus Eyaletine Dair Tunus Eyaletine Dair Sayda Eyaletine Dair

1261 - 1262 1845 - 1845 1256 - 1257 1840 - 1841 1259 - 1264 1843 - 1847 1259 - 1264 1843 - 1847 1261 - 1262 1845 - 1845 1262 1845

1262 - 1263 1845 - 1846 1260 - 1264 1844 - 1847 1262 - 1264 1845 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1256 - 1263 1840 - 1846 1257 - 1264 1841 - 1847

358

sayfa

Katalog Sra Genel No No 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 400 78 78

rde Gurubunun Ad / Konusu Msr Eyaletine Dair Cezir-i Bahr-i Sefd Eyaletine Dair kodra Eyaletine Dair Selanik Eyaletine Dair Yanya Eyaletine Dair skb Eyaletine Dair Hdavendigr Eyaletine Dair Bosna Eyaletine Dair Erzurum Eyaletine Dair Kuds Eyaletine Dair Aydn Eyaletine Dair Edirne Eyaletine Dair Kastamonu'ya Dair Ni Eyaletine Dair Cidde Eyaletine Dair Trabzon Eyaletine Dair Seyhat-i Hmayn'a Dair Karantina Nizamna Dair Veldet-i Hmayn ve Tevciht- Seniyye ve Baz Husust- Mhimmeye Dair

Evrak Sra No 2182-2236 2237-2241 2242-2246 2247-2263 2264-2273 2274-2278 2278-2287 2288-2330 2331-2348 2349-2357 2358-2373 2374-2412 2413-2418 2419-1429 2430-2459 2460-2483 2484-2525 2526-2590 1-60

Hicr

Tarih Milad

Katalog Tertibi

1258 - 1264 1842 - 1847 1263 - 1264 1846 - 1847 1258 - 1262 1842 - 1845 1261 - 1264 1845 - 1847 1261 - 1262 1845 - 1845 1260 - 1262 1844 - 1845 1258 - 1264 1842 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1261 - 1264 1845 - 1847 1257 - 1262 1841 - 1845 1263 - 1264 1846 - 1847 1258 - 1264 1842 - 1847 1262 - 1263 1845 - 1846 1257 - 1264 1841 - 1847 1257 - 1264 1841 - 1847 1262 - 1264 1845 - 1847 1262 - 1264 1815 - 1847 Analitik 1255 - 1257 1839 - 1841 Envanter 1255 - 1258 1839 - 1842

b. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi Belgeleri (A.DVN.) Toplantlarn akdedildii Divn- Hmayn, fiilen ortadan kalktktan sonra, artk bu tabir, tamamen sembol olarak, Bb- l'de bir kalemi ifade eder olmutur. Grevleri asndan da Bb- l ncesi dnemle sonras dnem arasnda byk bir fark yoktur. Tanzimat ncesinde ayr ayr kalemler durumunda bulunan Beyliki, Tahvil ve Rs kalemlerine ait olan evrak, Bb- l'de tek kalem altnda mtlaa edilerek Divn- Hmayn kaleminde toplanmtr. Burada Divn- Hmayn Kalemi'nin grevlerini ylece zetleyebiliriz: Nizamnme ve kanunnmelerin kayt ve hfz, res-y milel-i muhtelife ve sfer-y ecnebiyye tarafndan verilen evrakn kaydedilmesi, icras iin gereken berat ve emirlerin yazlmas, gerei bilinmeyen hususlarda evrakn havale edilmesi, 359

sayfa

bilumum mansblar, memuriyetler, rtbe rslar ve silsile rslar ile medris-i ilmiyye tevcihlerinin kayt ve icras, tura ekmek, muktez, emr-i l, urt ve emsl kaytlarnn karlmas. Bu vazifeleri icra eden Divn (Beyliki) Kalemi'nin evrak eitleri de unlardr: Nizamnme ve talimatnmeler; ferman, berat, hkm, emr-i l ve nianlar; rtbe ve pye tevcihi ile tayin, azl, grev sresi uzatma, imtiyaz, tekd; ksas ve nefye dair evrak; konsolos ve konsolos vekili tayin beratlar ve bunlar tarafndan takdim edilen takrirler; res-y milel-i muhtelifece verilen takrirleri, ikmet ve ticaret beratlar; izn-i sefne ve izn-i sefne talebleri, mrr tezkireleri; muktez, urt, emsl ve emr-i li kaytlar zerinde bulunan arzuhller. Divn- Hmayn Kalemi'nin 9 cilt katalou vardr. Yukarda zikredilen evrak eitlerinin byk ksm bu kataloglarda verilmekle birlikte, yabanc devletlerin resm makamlar ile olan her trl yazmalar (izn-i sefne talepleri vs.) Divn- Hmayn Dvel-i Ecnebiye Katalou'nda; arkasnda mhimme kayd bulunan evrak ile ferman, berat ve hkmler Divn- Hmayn Mhimme Kalemi Katalou'nda verilmitir. Divn- Hmayn Kalemi Kataloglar unlardr:
Katalog Cilt Genel No. Sra No. 528 529 530 531 532 533 534 535 535 1 2 3 4 5 1 2 3 EK A.DVN. Tasnifin Kodu Tarih Hicr 1256 - 1262 1263 - 1264 1265 - 1266 1267 - 1271 1271 - 1275 1256 - 1278 1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1341 Milad 1840 - 1846 1847 - 1848 1849 - 1850 1851 - 1855 1855 - 1859 1840 - 1861 1861 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1922 Dosya/Belge Adedi 2.412 madde 2.702m. 2.755m. 4.250m. 3.950m. 186/23.979 214/46.490 316/47.510 74/9.878 DES. Analitik Envanter Katalog Tertibi

ba. Dvel-i Ecnebiye Ksm Belgeleri (A.DVN.DVE.) Divn- Hmayn Kalemi'nin grevlerinden biri de yabanc devletlerin resm makamlar ile Sadaret arasnda olan yazmalarn kayt ve icrsdr. Avrupa devletleri ile yaplan anlamalar bu kalemde korunmutur. stanbul'da ikamet eden Hristiyan devletlerin elileri ile Hristiyan devletlerin her gn meydana gelen ticar ileri ve dier hususlar bu kalem tarafndan yrtlmtr. 360

sayfa

Divn- Hmayn Kalemi'nin yabanc devletlerin resm makamlar ile olan yazmalar ve kaytlar, "Divn- Hmayn Kalemi Dvel-i Ecnebiye" ad altndaki katalogda toplanmtr. Katalogdaki evrak eitlerinin balcalar izn-i sefne talepleri, seyahat amacyla gelen yabanclar iin gezi izni talepleri, konsolos ve konsolos vekili tayinlerine dair takrirlerdir. Bu evrakn defterlerine rnek olarak Divn- Hmayn Kalemi Dvel-i Ecnebiye Defterleri ile zn-i Sefne Defterleri'ni gsterebiliriz. I. Katalog, Osmanl Devleti'nin H. 1256-1263/M. 1840-1847 tarihleri arasnda karlkl iliki iinde bulunduu onalt devlete ait vesikalar ihtiva etmektedir. Her devlete ait evrak kendi ierisinde kronolojik olarak sraya konularak vesikalarn btnl salanmaya allmtr. Katalogdaki vesika says 8.035'tir. Sonradan karlan ikinci ve nc katalog da birinci kataloun devam mahiyetindedir. Kataloglarn dkm u ekildedir:

Katalog Genel No. 536 537 1008 533 534 535 535

Cilt Sra No. 1 2 3 1 2 3 EK

Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1256 - 1263 1264 - 1271 1272 - 1278 1256 - 1278 1279 - 1309 1310 - 1341 1259 - 1331 Milad 1840 - 1846 1847 - 1854 1855 - 1858 1840 - 1861 1862 - 1891 1892 - 1922 1843 - 1912

Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 2.412 madde 4.987 m. 545 m. 55/19.784 67/11.010 33/3.232 40/7.285 Analitik Envan.

A.DVN.DVE.

DES.

Kataloglarda bulunan baz devletler unlardr: Rusya talya (Sardunya, Toskana, Sicilyateyn) Avusturya Almanya (Prusya) ngiltere spanya Fransa sve-Norve Hollanda (Flemenk) Portekiz Danimarka Belika

ran Hokand Amerika Yunanistan Muhtelif

bb. Sadaret Divn- Hmayn Mhimme Kalemi Belgeleri (A.DVN.MHM.)

361

sayfa

Divn- Hmayn'un mhim ve gizli evrakyla uraan kalemdir. Bu sebeple H. 1211/1796 da bir nizamnme127 ile Mhimme Kalemi iin ayr bir oda tekil edilmitir. Divn- Hmayn Kalemi'ne ve dolaysyla Beyliki'ye bal olan "Mhimme Mdrl", en nihayet "Mhimme Kalemi" adn almtr. Bu kalemin balca vazifesi, devletin ehemmiyetli meselelerine dair hkm ve beratlar yazmaktr. Bu sebeple, bu kalem evrak iinde yer alan hkm, berat, ticaret izni, yol izni ve ikmet emirleri gibi belgeler evrakn ekseriyetini tekil etmektedir. Ayrca Divn- Hmayn'un mhim mevzulardaki evrak da bu kalem evrakna dahil edilmitir. Kataloun dkm u ekildedir:
Katalog Genel No 526 537 533 534 535 535 Cilt Sra No. 1 2 1 2 3 EK Tarih Tasnifin Kodu A.DVN.MHM. Hicr 1256 - 1271 1272 - 1278 1256 - 1278 1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1341 Milad 1840 - 1854 1855 - 1858 1840 - 1861 1862 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1922 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 4.977 madde 2.201 m. 47/3.811 160/14.952 397/44.855 41/4.278 Analitik Envan.

A.DVN.MHM.

DES.

bc. Sadaret Divn- Hmayn Nme-i Hmayn Ksm Belgeleri (A.DVN.NMH.) Bu blmde Osmanl Devleti ile yabanc devletler arasnda yaplan muhedeler, bu muhedeler iin grevlendirilen ahslara verilen ruhsatnmeler, yabanc devlet bakanlarndan gelen nmeler yer almaktadr. A.DVN.NMH. evraknn bir ksm daha nce katalog olarak kullanlan "Bir Numaral Mahzen Defteri"nde kaytl bulunmaktadr. Tasnif esnasnda, orijinal kaytl evrak ile kark paketlerden kan ayn tr evrak, biraraya getirilerek bu envanter oluturulmutur. Bu sebeple bu blm evraknn envanteri iki liste halinde hazrlanm, birinci listede, dosyalar tamamen dosya usl envanter eklinde kronolojik sra ile yazlm olup, orijinal kaytl belgelerin konular aklamalar hnesinde belirtilmitir. kinci listede ise, daha nce referans olarak verilmi olmas muhtemel Bir Numaral Mahzen Defteri'ndeki orijinal numaralar yeni dosya ve gmlek

127 Geni bilgi iin bkz. Tevfik TEMELKURAN,"Divn- Hmayn Mhimme Kalemi", Tarih Enstits Dergisi, Say 6, stanbul 1975, s.129-175.

362

sayfa

numaralarna iaret edilmitir. Ancak Bir Numaral Mahzen Defteri'nde kaytl bulunduu halde zuhur etmeyen evrak bu listeye alnmamtr.
Katalog Cilt Genel Sra No. No. 534 1 535 2 535 EK Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1174 - 1309 1310 - 1341 1242 - 1341 Milad 1760 - 1891 1892 - 1922 1826 - 1922 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 31/1.624 6/547 6/443

A.DVN.NHM.

DES.

bd. Sadaret (A.DVN.MKL.)

Divn-

Hmayn

Kalemi

Mukvele

Ksm

Belgeleri

Nizamnme, kanunnme ve talimtnmeler, Osmanl Devleti ile ahslar ve irketler arasnda yaplan mukveleler, ahslara ve irketlere verilen imtiyazlar da bu blm bal altnda tasnif edilmitir. A.DVN. MKL. evraknn bir ksm daha nce katalog olarak kullanlan "Bir Numaral Mahzen Defteri"nde kaytl bulunmaktadr. Tasnif esnasnda, orijinal kaytl evrak ile kark paketlerden kan ayn tr evrak biraraya getirilerek bu envanter oluturulmutur. Bu sebeple bu blm evraknn envanteri iki liste halinde hazrlanm, birinci listede, dosyalar tamamen dosya usl envanter eklinde kronolojik sra ile yazlm olup, orijinal kaytl belgelerin konular aklamalar hnesinde belirtilmitir. kinci listede ise, daha nce referans olarak verilmi olmas muhtemel Bir Numaral Mahzen Defteri'ndeki orijinal numaral belgelerin, yeni dosya ve gmlek numaralarna iaret edilmitir. Ancak Bir Numaral Mahzen Defteri'nde kaytlar bulunduu halde zuhur etmeyen evrak bu listeye alnmamtr.
Katalog Genel No 534 535 535 Cilt Sra No. 1 2 EK Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1268 - 1309 1310 - 1341 1257 - 1341 Milad 1851 - 1891 1892 - 1922 1841 - 1922 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 33/2.713 40/5.243 18/614

A.DVN.MKL.

DES.

c. Sadaret Mektub Kalemi Belgeleri (A.MKT.) Mektub Kalemi, Sadaret tekilat iinde mhim bir yer igal eden ve Osmanl Devleti'nin ilk devirlerinden beri devam edegelen bir kalemdir. Sadaret tarafndan eitli makamlara yazlan emir ve buyruldular, bu kalem tarafndan yazlmtr.

363

sayfa

Tanzimat'tan sonra da ayn kalem, Sadaret'in gerek stanbul'daki nezaret ve devirle yapt, gerekse tara ile yapt yazmalar yrtmtr. Mektub Kalemi'nin grevleri: Sadaret'in btn nezaret, devir ve vilayetlerle olan yazmalarn yapmak, buralardan gelen tahrirt hlsa ederek asllaryla birlikte sadrazama sunmak, sadrazamn mektuplarn yazmak ve zel kalem mdrln yapmak eklinde zetlenebilir. Bu kalemde yer alan vesika eitlerini iki ana grupta toplayabiliriz. Birincisi; Sadaret'in stanbul'daki nezaret ve dairelerle yapt yazmalar (tezkire ve derkenarlar), ikincisi de; tarada bulunan mlk, asker, adl her trl resm makama yazlan ve bu makamlardan gelen ukka, kime, mazbata, ilm ve mektuplardr. med Kalemi tarafndan Sadaret'e takdim edilen irdelerin icras iin yazlan buyruldular Mektub Kalemi tarafndan kaleme alndndan, bu fonda bulunmaktadr. Bunun yansra, padiah irdesinin kmasndan nceki safhaya ait yazmalar da bu evrak arasnda grlmektedir. Mektub Kalemi'nin yrtt baz ilere ait belgeler de yine Mektub Kalemi bnyesinde olmak kaydyla ayrlm ve ayr kataloglar hline getirilmitir. yle ki ; Meclis-i Vl'dan gelen mazbatalar ve Meclis-i Vl kararyla yazlan emirler "Mektub Kalemi Meclis-i Vl Katalou"; Deav Nezareti'nde grlerek karara balanan hususlarda Mektub Kalemi'nin yazd emirler "Mektub Kalemi Deav Katalou" adlar altnda toplanmtr. Ayrca, Mektub Kalemi'nin vilayetlerle alkal muhabert iin "Mektub Kalemi Umum Vilayet Katalou"; belli bir tarihten sonra ise yine bu mevzuda ayrca "Mektub Kalemi Nezaret ve Devir Katalou"; bunun yannda bu kalemin megul olduu mhim meseleler iin de "Mektub Kalemi Mhimme Kalemi Katalou" tekil olunmutur. "BEO. Sadaret Evrak Mektub Kalemi" ismiyle 10 ciltlik katalog sersi hazrlanmtr. Bu ser H. 1256-1265/M. 1840 -1849 tarihleri arasndadr.

Katalog Genel No. 538 539 540 541 542 543

Tarih Tasnifin Kodu A.MKT. Hicr 1256 - 1260 1261 1262 1263 1263 1264 Milad 1840 - 1844 1845 1846 1847 1848 1848

Dosya/Belge Adedi 2.526 madde 1.525 m. 2.563 m. 3.883 m. 2.960 m. 4.213 m.

Katalog Tertibi Analitik Envan.

364

sayfa

544 545 546 547 548* 550*

1264 1265 1265 1265 1256 - 1265 1256 - 1265

1848 1849 1849 1849 1840 - 1848 1840 - 1848

4.145 m. 3.726 m. 4.979 m. 4.155 m. 238/38.002 31/3.955 b.

DES.

Bunun yansra Mektub Kalemi'nce tanzim olunan yazmalarda, tasnifler neticesi muhabert, makam ve dairesine gre muhtelif ksmlara ayrlmtr. Bunlar: 1. Mektub Kalemi-Mhimme Odas, 2. Mektub Kalemi-Umum Vilayet, 3. Mektub Kalemi-Nezaret ve Devir, 4. Mektub Kalemi-Meclis-i Vl, 5. Mektub Kalemi-Deav, 6. ra-y Devlet, 7. Divn- Ahkm- Adliye. ca. Sadaret (A.MKT.MHM.) Mektub Kalemi Mhimme Kalemi (Odas) Belgeleri

Mektub Kalemi'yle birlikte ilk yllardan beri devam edegelen ve onun bir ubesi durumunda bulunan kalemdir. nemli ve cil olan hususlar ayrdedebilmek iin gerek evrakta, gerekse defterlerde mhim ve ad ayrm yapld grlmtr. Bu sebeple, mhimme, hafya ve mahremne kayd bulunan Mektub Kalemi evrak iin ayr bir fon tekiline ihtiya duyulmutur. Bu evrak umumiyetle isyan, deprem, snr meselesi, sava, ktlk ve iskn gibi mhim hususlar ihtiva etmektedir. Bu ksmn belgeleri H. 1256-1275/M. 1840-1858 tarihlerini hav olup, 4 ciltten oluan "Mektub Kalemi Katalou"nda toplanmtr.
Katalog Genel No. 574 1038 1039 1040 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1256 - 1266 1267 - 1271 1271 - 1273 1273 - 1275 Milad 1840 - 1850 1850 - 1854 1854 - 1856 1856 - 1858 Katalog Tertibi

A.MKT.MHM.

Analitik Envan.

* 548 ve 550 numaral kataloglarn analitik tasnifi yaplmtr. Bkz. Katalog genel no: 538-544.

365

sayfa

cb. Sadaret Mektub Kalemi Umum Vilayet Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.UM.) Sadaret ile vilayetler arasndaki yazmalar ihtiva etmektedir. H. 1266 ylnda defter sistemindeki vilayet-nezaret ayrmna binen tekil olunmutur.
Katalog Genel No. 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 1016 548 549 550 A.MKT.UM. Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1266 1267 - 1268 1268 - 1269 1269 - 1271 1271 - 1272 1272 - 1273 1273 - 1274 1274 - 1276 1276 1276 - 1277 1277 - 1278 1278 1278 1266 - 1278 1275 - 1309 1256 - 1309 Milad 1849 1850 - 1851 1851 - 1852 1852 - 1854 1854 - 1855 1855 - 1856 1856 - 1857 1857 - 1859 1859 1859 - 1860 1860 - 1861 1861 1861 1849 - 1861 1862 - 1891 1840 - 1891 Dosya/Belge Adedi 6.719 madde 4.816 m. 4.817 m. 5.052 m. 5.655 m. 4.040 m. 4.172 m. 4.318 m. 4.301 m. 4.399 m. 4.299 m. 4.301 m. 3.802 m. 574/97.298 1.341/220.890 147/24.075 DES. Analitik Envanter Katalog Tertibi

A.MKT.UM.

Analitik Envanter

cc. Sadaret Mektub Kalemi Nezaret ve Devir Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.NZD.) Sadaret'in, stanbul'da bulunan nezaret ve dairelerle yapt yazmalar ihtiva etmektedir. H. 1266/M. 1850 ylnda defter sistemindeki vilayet-nezaret ayrmna binaen, H. 1266/M. 1849 tarihinden itibaren "Mektub Kalemi Nezaret ve Devir Katalou" tekil olunmutur.
Katalog Genel No. 563 548 549 Tarih Tasnifin Kodu A.MKT.NZD. Hicr 1266 1266 - 1278 1275 - 1309 Milad 1849 1845 - 1861 1862 - 1891 Dosya/Belge Adedi 2.671 427/55.728 1623/220.163 Katalog Tertibi Analitik Envanter DES.

366

sayfa

550

1256 - 1309

1840 - 1891

98/9.863

cd. Sadaret Mektub Kalemi Meclis-i Vl Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.MVL.) Meclis-i Vl tarafndan Sadaret'e takdim edilen mazbatalar, Sadaret adna Meclis-i Vl tarafndan eitli makamlara yazlan tahrirt ile tezkire-i smiler ve Sadaret ile Meclis-i Vl arasndaki yazmalar muhtevdir.
Katalog Genel No. 564 565 566 567 548 549 550 A.MKT.MVL. Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1256 - 1266 1267 - 1271 1271 - 1275 1275 - 1278 1256 - 1278 1279 - 1284 1256 - 1284 Milad 1840 - 1849 1850 - 1854 1854 - 1858 1858 - 1861 1840 - 1861 1862 - 1867 1840 - 1867 Dosya/Belge Adedi 5.509 madde 3.784 m. 3.826 m. 3.415 m. 151/23.543 220/43.733 38/6.465 DES. Analitik Envanter Katalog Tertibi

Meclis-i Vl'nn kendi bnyesinde oluan belgeler iin bkz. "Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler" ksm "Meclis-i Vl Belgeleri".

ce. Sadaret Mektub Kalemi Deav Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.DV.) Bu fonda Sadaret adna, Deav Nezareti'nce eitli makamlara gnderilmek zere kaleme alnan tahrirat ve tezkireler mevcuttur. Bu belgelerin H. 1258-1266/M. 1840-1850 tarihleri arasndaki belgeleri ihtiva edenleri "Mektub Kalemi Deav Katalou"nda toplanmtr.
Katalog Genel No. 568 569 570 571 572 573 548 549 Tarih Tasnifin Kodu A.MKT.DV. Hicr 1258 - 1266 1267 - 1269 1269 - 1273 1273 - 1276 1276 - 1277 1277 - 1278 1258 - 1278 1279 - 1287 Milad 1840 - 1849 1850 - 1852 1852 - 1856 1856 - 1859 1859 - 1860 1860 - 1861 1842 - 1861 1862 - 1870 Dosya/Belge Adedi 4.808 madde 4.013 m. 4.127 m. 4.028 m. 4.010 m. 3.299 m. 223/40.994 105/18.007 DES. Analitik Envanter Katalog Tertibi

367

sayfa

550

1261 - 1283

1845 - 1866

17/3.117

Deav Nezareti'nin kendi bnyesinde oluan belgeler iin bkz. "Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler" ksm "Deav Nezareti Belgeleri".

cf. Sadaret Mektub Kalemi ra-y Devlet Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.D.) 1284 ylnda Meclis-i Vl'nn lav ile teekkl eden ra-y Devlet'in, icrs iin Sadaret'e takdim ettii mazbatalar ile bu mazbatalar zerine Sadaret tarafndan kaleme alnan tahrirat, tezkire ve buyruldular bu balk altnda tasnif edilmitir. Bu belgeler "Mektub Kalemi Meclis-i Vl" evraknn bir blmnn devam mahiyetindedir. dar ve mal konular ile resm makamlar arasndaki anlamazlklar, nizamnme ve talimatnmeleri ihtiv eden bu evrakn kaytlar, "Ayniyt Defterleri"nde aynen, "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri"nin "ra-y Devlet Mazbata Defterleri" sersinde ise hlsa olarak bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 549 550 Tarih Tasnifin Kodu A.MKT.D. Hicr 1285 - 1309 1284 - 1309 Milad 1868 - 1891 1867 - 1895 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 108/22.855 3/816 DES.

ra-y Devlet'in kendi bnyesinde oluan belgeler iin bkz. "Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler" ksm "ra-y Devlet Belgeleri".

cg. Sadaret Mektub Kalemi Divn- Ahkm- Adliye Yazmalarna Ait Belgeler (A.MKT.DA.) Bu blmde H. 1284 ylnda Meclis-i Vl'nn lav ile teekkl eden Divn- Ahkm- Adliye'nin, Sadaret'e icrs iin takdim ettii mazbatalar ile kaleme alnan tahrirat, tezkire ve buyruldular yer almaktadr. Ayrca H. 1293 ylnda Divn- Ahkm- Adliye tekilatnn nezarete dntrlmesinden sonra, Mahkeme-i Temyiz tarafndan Sadaret'e takdim edilen mazbatalar da bu blm ierisinde bulunmaktadr. Kamu dvalarn, ahs dvalar ve resm makamlar arasndaki anlamazlklar ihtiva eden bu blm evraknn kaytlar, "Ayniyt Defterleri"nde aynen, "BEO. Nezaret Gelen-Giden Defterleri"nin "Adliye Mazbata" defterleri sersinde hlsa olarak bulunmaktadr. 368

sayfa

Katalog Genel No. 549 550

Tarih Tasnifin Kodu A.MKT.DA. Hicr 1279 - 1309 1284 - 1294 Milad 1862 - 1891 1867 - 1877

Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 265/16.277 2/236 DES.

Divn- Ahkm- Adliye'nin kendi bnyesinde oluan belgeler iin bkz. "Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler" ksm "Divn- Ahkm- Adliye Belgeleri".

d. Sadaret med Kalemi Belgeleri ve Meclis-i Vkel Yazmalarna Ait Belgeler da. Sadaret med Kalemi Belgeleri (A.AMD.) med Kalemi, Nezaret dnemi ncesinde reislkttba bal olup onun sadrazam nmna yazd tahrirt tebyiz eden ve kaleme alan Reislkttblk ile ilgili btn yaz ilerini yrten kalemdir. Bb- l tekilatnda ise, med kaleminin vazifelerinde deiiklik olmu, selhiyeti genileyerek ehemmiyeti artm ve Sadaret ile Saray arasnda yaplan yazmalar yrtr olmutur. Saray ile muhberata memur olduu iin Sadaret'in en mtena ve en mhim kalemleri arasnda ve dierlerinin fevkinde yer almtr. "med-i Divn- Hmayn" da denilen medci Efendi "Ricl-i Bb- l" denilen be byk memurdan biri olmutur. II. Merutiyet'ten sonra ttihd ve Terakk'nin yapt tekilat deiiklii ile "Meclis-i Vkel ve Maruzat Kalemi" adn almtr. Amedci Efendi de "Meclis-i Vkel ve Maruzat Baktibi" nvann almtr. Fakat bilhare 1912 ylnda eski nvan ve ismi iade edilmitir. med Kalemi evrakn, umumiyetle Sadaret'ten Saray'a gnderilen tezkire-i smiler, Saray'dan Sadaret'e giden tezkireler, yabanc devlet reislerine yazlan nme-i hmaynlar, hatt- hmaynlar ve maruzat- rikbiye hlsalar tekil etmektedir.
Katalog Genel No. 577 578 1009 533 Tarih Tasnifin Kodu A.AMD. Hicr 1258 - 1267 1268 - 1275 1275 - 1278 1256 - 1278 Milad 1842 - 1850 1851 - 1858 1858 - 1861 1840 - 1861 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 3.100 madde 5.826 m 398 m 94/10.377 DES. Analitik Envan.

369

sayfa

534 535 535

1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1341

1862 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1922

438/61.091 721/99.998 99/11.695

db. med Kalemi Meclis-i Vkel Yazmalarna Ait Belgeler (A.AMD.MV.) med Kalemi'nin ayn zamanda Meclis-i Vkel kitbetini yrten kalem olmas sebebi ile, orijinal med paketlerinden kan, Meclis-i Vkel msvedde mazbatalar ile "Meclis-i Mahsus'a" havlesini tayan vesikalar bu blmn evrakn tekil etmektedir.
Katalog Genel No. 534 535 535 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1331 Milad 1862 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1912 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 71/14.538 136/24.189 30/585

A.AMD.MV.

DES.

Meclis-i Vkel'nn kendi bnyesinde oluan belgeler iin bkz. "Bb- l Bnyesindeki Dier Dairelere Ait Belgeler" ksm "Meclis-i Vkel Belgeleri".

e. Sadaret Terifat Kalemi Belgeleri (A.TF.) Kanun devrinden beri var olan Terift- Divn- Hmayn makamnn kalemi olup, III. Ahmed zamannda nceden beri bal bulunduu Divn- Hmayn'dan Bb- saf'ye (Paa Kaps'na) nakledilmitir. Bb- l tekilatnn kurulmasyla da ayn vazifeyi mparatorluun sonuna kadar devam ettirmitir. Bu kalem Terifat'nn taht- riysetinde idi128. Bu kalemin evrak olarak protokol listelerini, meclis ve merasimler iin hazrlanan davetiyeleri, bayram ve ylba gibi zel gnler ve tayinler sebebiyle gnderilen tebrikleri ve Terifat Kalemi'ne verilen ilmhaberleri saymak mmkndr. Bu kaleme ait belgeler "BEO. Sadaret Evrak Terifat Kalemi Katalou"nda toplanmtr.
Katalog Genel No. 575 576 533 Tarih Tasnifin Kodu A.TF. Hicr 1256 - 1270 1271 - 1278 1256 - 1278 Milad 1840 - 1853 1854 - 1861 1840 - 1861 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 3.170 madde 3.171 m. 38/5.954 Analitik Envan. DES.

128 Geni bilgi iin bkz. Filiz ALIKAN, Terifat Kalemi, Yksek Lisans Tezi, stanbul . Edebiyat Fak. Tarih Blm., stanbul 1991.

370

sayfa

534 535 535

1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1341

1862 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1922

112/17.848 136/24.189 30/5.850

f. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi Belgeleri (A.MTZ.) Eylt- Mmtze, idare ekilleri muhede ve imtiyazlarla belirlenmi ve dahil idreleri husus kanunlara tbi olan yerler hakknda kullanlr bir tabirdir. "Vilyt- Mmtze ve Muhtre" de denirdi. 1908 Temmuz inklbna kadar her trl imtiyaza mazhar olan yerler unlard: Msr Hidivlii, Sisam Beylii, Cebel-i Lbnan Mutasarrfl, Kbrs Adas, Bulgaristan Prenslii ile Bosna ve Hersek. Bu eyaletlere taalluk eden iler, Bb- l'de "Eylt- Mmtze Kalemi Mdrl" tarafndan grlrd. Eylt- Mmtze'ye mteallik evrak, Bb- l'nin dier kalemlerinde olduu gibi, "leffiyle tahrirt" veya "melinden bahisle tezkire" sretinde havale olunmaz; "Vilyt- Mmtze Kalemi'ne" tarznda kaleme tevdi edilirdi. sahipleri de dorudan doruya kalem mdrne mracaat ederdi. Kalemce tetkikat yaplarak, havle olunan evrak ve yaplan mracaat zerine ne yaplmak, ne yazlmak lzm gelecei tayin edilerek yazlr; lzm grlen hllerde Mstearlk, yahut Sadaret makamndan istzn olunarak ona gre icb icra edilirdi129. Eylt- Mmtze Kalemi'ne, bu eyaletlerden hemen her mevzuda (bilhassa adl, iktisad, asker, marif vs.) tahrirt havale olunur ve icb eden yerlere sevkolunurdu. Bu fonda, her eyalet iin, o eyalete ait tahrirt kaytlarn ihtiva eden kataloglar tekil olunmutur.

fa. Bulgaristan (A.MTZ. 04.) Bulgaristan Prenslii, M. 1877-1878 Trk-Rus Harbi'nin sonucu olarak 17 Temmuz 1878 Berlin Muhedesi'yle kurulmutur. Merkezi Filibe'dir. Bulgaristan Evrak, bu dnemden, istiklllerini iln edecekleri 3 Ekim 1908 ylna gelinceye kadarki yazmalar ihtiva etmektedir. Bulgaristan Emreti, yazmalarn BEO. Mmtze Kalemi ile yapmaktayd. Bulgaristan Emreti'ne ait fon, 185 dosya (14.378 gmlek) iinde 49.174 adet

129 M. Zeki PAKALIN, a.g.e., c. I., s. 577.

371

sayfa

belgeden olumaktadr. Tasnifi provenans sistemine gre yaplmtr. Ancak orijinal tomarlar datlmadan birinci cildin hemen banda yer almtr. Bulgaristan evrak belgelerinde bu eyaletle alkal hemen her mevzda (adl, asker, haric, iktisad) tertip olunmu tahrirt kaytlar mevcuttur. Bulgaristan Evrak Defterleri'nin "BEO. Mmtze Kalemi Bulgaristan Evrak" ismiyle 6 ciltlik katalou bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 579 580 581 582 583 584 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1292 - 1314 1314 - 1318 1318 - 1321 1321 - 1322 1322 - 1304 1296 - 1336 Milad 1875 - 1896 1896 - 1900 1900 - 1903 1903 - 1904 1904 - 1906 1879 - 1918 Belge Adedi 15.028 7.173 6.351 6.672 6.016 7.998 Katalog Tertibi

A.MTZ.04

Analitik Envan.

fb. Cebel-i Lbnan (A.MTZ.CBL.) Bu serde Cebel-i Lbnan'la alakal muhtelif mevzulardaki (ticar, marif, mal, adl, asker) belgeler bulunmaktadr. H. 1283-1337/M. 1866-1919 tarihleri arasndaki 7.728 adet vesikay ihtiva eden katalog kronolojik sra takip etmemektedir.
Katalog Genel No. 586 Tarih Tasnifin Kodu A.MTZ.CBL. Hicr 1283 - 1337 Milad 1866 - 1919 Belge Adedi 7.728 Katalog Tertibi Analitik Envan.

fc. Girid (A.MTZ.GR.) Bu tasnif, H. 1298-1330/M. 1880-1912 tarihleri arasndaki Girid'le ilgili yazmalar ihtiva etmektedir. Girid'le alkal muhtelif mevzular hav bu ksm 5.900 vesikadan ibarettir.
Katalog Genel No. 586 Tarih Tasnifin Kodu A.MTZ.GR. Hicr 1298 - 1330 Milad 1880 - 1912 Belge Adedi 5.900 Katalog Tertibi Analitik Envan.

372

sayfa

fd. Kbrs ve Bosna (A.MTZ.KB. - A.MTZ.BN.) Kbrs ve Bosna eyaletlerine ait vesikalar ihtiva etmektedir. Katalog 2 ksmda tekil olunmutur. Birinci ksm; Kbrs'a ait H. 1310-1338/M. 1892-1919 tarihleri arasndaki 7 dosyay ihtiva ederken, ikinci ksm; Bosna'ya ait belgelerden mteekkil olup, H. 1310-1326/M. 1892-1908 tarihlerini hav 2 dosyadan ibarettir. Kbrs ve Bosna Katalou, yekn 2.148 vesikay muhtevdir.
Katalog Genel No. 587 Tarih Tasnifin Kodu A.MTZ.KB. A.MTZ.BN. Hicr 1310 - 1338 1310 - 1326 Milad 1892 - 1919 1892 - 1908 Belge Adedi 2.148 Katalog Tertibi
Analitik Envanter

fe. Msr (A.MTZ. 05) Bu katalog H. 1257-1341/M. 1841-1922 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, Msr eyaletine mahsus Sadaret evraknn bir araya getirilmesinden meydana gelmitir.
Katalog Genel No. 590 Tarih Tasnifin Kodu AMTZ. 05 Hicr 1298 1341 Milad 1841 - 1922 Belge Adedi 25.831 Katalog Tertibi
Analitik Envanter

ff. Sisam (A.MTZ.SM.) Sisam evrak, H. 1298-1338/M. 1880-1919 tarihleri arasnda Sadaret'in Sisam'la ilgili olarak, eitli nezaret, daireler ve Sisam adas idresi ile yapt yazmalardan meydana gelmitir. Bu fon iin hazrlanan katalog 5.520 vesikay ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 589 Tarih Katalog Ad A.MTZ.SM. Hicr 1298 - 1338 Milad 1880 - 1919 Vesika Adedi 5.520 Katalog Tertibi
Analitik Envanter

fg. ark Rumeli (A.MTZ.R.)

373

sayfa

1877-78 Trk Rus Harbi sonucu olarak 13 Haziran 1878 Berlin Kongresi'nde Balkanlar ile Bat Trakya'nn kuzey hududu arasnda ark Rumeli vilayetinin kurulmas kabul edildi. Vilayet; Filibe, Pazarck, Zara-i Atik, Hasky, slimye ve Bergos sancaklarna tbi 28 kaza ve bunlara bal yaklak 1.300 kyden tekil edilmiti. "ark Rumeli Nizamnmesi" Osmanl Devleti, Almanya, Avusturya, ngiltere, Fransa, talya ve Rusya tarafndan 26 Nisan 1879'da imzaland. Aleko Paa vali tayin edilerek ark Rumeli vilayeti resmen 17 Mays 1879'da kuruldu. Ancak daha sonra Aleko Paa'nn Rus kumandan ile ibirlii yapmas sonucu blge, Bulgar nfuzuna girmeye balad. Aleko Paa grev sresini doldurup ayrlnca Vilayet Mstear Gavril Efendi vezir rtbesi ile vali tayin edildi. Bir sre sonra milislerin desteine gvenen Bulgar Liberal Partisi'nin 18 Eyll 1885'te yapt bir hkmet darbesi ile vali tutuklanarak ark Rumeli vilayeti Bulgaristan ile birletirildi. ark Rumeli belgeleri H. 1296-1327/M. 1879-1909 tarihleri arasndaki muhabert kaytlarn ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 585 Tasnifin Kodu A.MTZ.R. Tarih Hicr Milad 1296 - 1327 1879 - 1909 Vesika Adedi 7.781 Katalog Tertibi Analitik Envan.

fh. Trablusgarb (A.MTZ.TG.) Bu ser, Trablusgarb ve Bingazi vilayetlerinin eitli meseleleri ile ilgili olarak H. 1244-1339/M. 1828-1920 tarihleri arasnda Sadaret'in eitli kalemlerinden yaplan yazmalarn kalem ve son muamele tarihleri esas alnarak kronolojik bir ekilde sraya konulmasndan meydana gelmitir. Fonda lefleriyle birlikte 4.863 adet vesika mevcuttur. Trablusgarb Katalou'nda zikredilen muhtelif nezaretlere ait belgeler tarih ve adetleriyle birlikte aadaki izelgede verilmitir.
Katalog Genel No. KaleminAd Ksm/Kod Yer/Kod Bingazi (BZ.) Trablusgarb (TG.) Tarih Hicr 1290 - 1326 1244 - 1329 1314 1293 - 1293 1293 Trablusgarb (TG.) 1293 1322 - 1329 1330 - 1339 Adliye ve Mezhib (AM. ) Bahriye (BH.) 1323 - 1334 1326 - 1331 Belge Adedi 56 213 3 5 6 5 346 293 92 6 Katalog Tertibi Analitik Envanter

591

Dahiliye (DH.)

BEO. Sadaret Mektub Terifat (TF.) Bingazi (BZ.) Kalemi (A.MKT.) Trablusgarb (TG.) Evkf (EV.) Zaptiye (ZB.) Sadaret Mmtze Kalemi (A. MTZ.) Trablusgarb (TG.)

374

sayfa

Katalog Genel No.

KaleminAd

Ksm/Kod

Yer/Kod Defter-i Hakan (DF.) Dahiliye (DH.) Evkf (EV.) Harbiye (HB.)

Tarih Hicr 1329 - 1329 1322 - 1329 1330 - 1334 1331 - 1333 1321 - 1330 1331 1332 - 1335 1322 - 1331 1332 - 1338 1323 - 1325 1322 1331 - 1331 1323 - 1331 1332 - 1339 1328 - 1333 1325 - 1334 1323 - 1326 1332 - 1333 1331 - 1332 1306 1296 - 1328 1263 - 1329

Belge Adedi 9 465 216 43 593 274 279 325 261 16 3 90 253 237 27 119 149 16 12 2 111 338

Katalog Tertibi

Hariciye (HR.) Trablusgarb (TG.) Mteferrik (M.) Sadaret Mmtze Kalemi (A. MTZ.) Mlkiye ve Asker Tbbiye (MAT.) Marif (MF.) Maliye (ML. Mehat (M.) Mehat (M.) Posta ve Telg.(PT.) Sarayla Yazma Trablusgarb (TG.) Shhiye (SH.) Ticaret ve Ziraat (TZT.) Ticaret ve Nfia (TNF.) Sadaret Evrak (A.VRK) Dahiliye (DH.) Sadaret Evrak Dahiliye (DH.) Bingazi (BZ.) Trablusgarb (TG.)

591

Analitik Envanter

g. Sadaret Muhasebe Kalemi Belgeleri (A.MH.) 1322 yl salnmelerinde ad bulunan "Muhasebe Mdrl" evrak'nn 1319 ylndan itibaren Sadaret Evrak ierisinde yer ald grlmektedir. Bundan dolay 1319 ylndan itibaren bu kalemin evrak MH. kodu verilerek tasnif edilmitir. Bu blmde, "muhasebt"a havalesi bulunan tahrirtlar ile "varidt ve masrift cetvelleri" vb. belgeler toplanmtr. Bu blmdeki evrakn kaytlar "BEO. Gelen-Giden Defterleri" sersinde bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 550 550 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1319 - 1327 A.MH. 1319 - 1327 Milad 1901 - 1909 1901 - 1909 Dosya/Belge Katalog Adedi Tertibi 96/18.754 2/187 DES.

375

sayfa

h. Sadaret Evrak Kalemi Belgeleri (A.VRK.) Sadaret tekilat bnyesinde ilk defa bir evrak mdr, 22 Ramazan 1267 tarihinde130 grevlendirilmitir. Bu tarihten sonra "Bb- l Evrak Odas" ad ile tekilatta rasladmz bu birimin ilk nizamnmesi 1277 tarihini tamaktadr. 1289 senesine kadar Bb- l'de evrak giri-k ilemleri Dahiliye Kalemi ve Bb- l Evrak Odas olmak zere iki odada yaplmaktayd. Dahiliye Kalemi; Bb- l ile tara arasnda yaplan yazmalar, Bb- l Evrak Odas ise; stanbul ierisinde daireler ve nezaretlerle Bb- l arasndaki yazmalar yrtmekteydi. 1289 senesinde kan bir nizamnme ile bu i tamamen braklmtr. Bylece bu oda, Bb- l'de evrak akn salayan tek merkez haline gelmitir. 1256-1309 dnemi Sadaret Evrak tasnif edilirken, evraka ait kstaslarn yetersizlii nedeniyle birbirinin eki durumunda olan belgelerin ayrlmas gibi olumsuz bir durumla karlalmamas iin Mektub Kalemi ile BEO. Evrak, Mektub Kalemi ad altnda birlikte tasnif edilmitir. 12 evval 1309 tarihinden 1341 tarihine kadar Mektub Kalemi ve Mektub Mhimme Kalemi evrak Osmanl dneminden orijinal tasnifli olarak intikal ettii iin Evrak Odas belgelerini Mektub Kalemi evrakndan ayrmak mmkn olmutur. Bylece bu evrak "Sadaret Evrak Kalemi" ad altnda tasnif edilmitir. Bu blmde mlk, asker, idar, mal konular ihtiva eden ve BEO. tarafndan herhangi bir birime havale edilmeksizin sonulanan belgeler (tahrirt, tezkire, mazbata, arzuhal, evrak takip pusulalar vs.) yer almaktadr. Bu blmdeki evrakn kaytlar "BEO. Gelen-Giden Defterleri" sersinde bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 550 Tarih Tasnifin Kodu A.VRK. EKLER Hicr 1309 - 1341 Milad 1891 - 1922 Dosya/Belge Adedi 864/ 172.196 27/ 6.394 DES. Katalog Tertibi

130 Takvim-i Vekyi, 1267.N.22.

376

sayfa

. Sadaret Mteferrik Belgeler (A.M.) "Mteferrik" ad altnda toplanan evrak, bir kalem evrak deildir. Sadaret kalemlerinden hangisinden olduu tespit edilemeyen, fakat ileride ortaya kacak bir ksm malmatla kalemlerden birine dahil edilebilecek olan evraktr. Tevch ve nian konular haricinde yazlm pusulalar, vesikas bulunamayan zarflar, Sadaret'e gelmedii aka belli olan, fakat kim tarafndan nereye yazld tespit edilemeyen evrak ile defterdar, vali gibi grevlilere kendi yrelerinde yazlm tahrirt vs., "Mteferrik" ksmnda zikredilmitir. Fona ait bir adet katalog karlmtr. Kataloun dkm u ekildedir:
Katalog Genel No. 525 1007 548 549 550 550 (ek) Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1256 - 1271 1271 - 1279 1256 - 1278 1279 - 1309 1310 - 1341 1256 - 1341 Milad 1840 - 1854 1854 - 1862 1840 - 1861 1862 - 1891 1892 - 1922 1840 - 1922 Dosya/Belge Adedi 1.558 madde 1.404 m. 26/ 3.578 224/ 35.625 71/ 16.736 216/ 32.296 Katalog Tertibi Analitik Envanter

A.M.

DES.

2. BB-I L EVRAK ODASI (ARV) BELGELER

a. 1308-1334 Yllar Belgeleri Bb- l Evrak Odas, Sadaret'in en nemli dairelerinden birisidir. Sadaret'in dier nezaret ve devlet daireleri ile yapt btn resm yazmalar bu merkezden tanzim ve idre edilirdi. Bilindii zere Bb- l Evrak Odas H. 24 evval 1277/M. 5 Mays 1861 tarihli bir nizamnme ile kurulmutur. H. 1308/M. 1890 tarihinden itibaren Sadaret'e gelen tahrirtn ve giden cevap msveddelerinin muntazam dosyalar eklinde korunmasna balanmtr. Bu sayede, H. 1308-1334 yllar arasnda BEO. belgeleri herhangi bir guruplamaya tbi tutulmadan bir araya getirilmitir. Bu fona ait belgeler muntazam tertip edilmi dosyalar halinde olup 350.000 adet belgeyi ihtiva eder.

377

sayfa

BEO.'na ait belgeleri istemek iin BEO. Vride ve Sdra Defterlerinden (Nezaret ve Devir) istifde etmek gerekir. Zira bu defterler birer katalog hviyetinde olup, gelen-giden evrakn kaydedilmesi sonucu teekkl etmitir. Yine BEO.'na ait ve birer katalog hviyetinde olan "Vilayet Gelen-Giden Defterleri" de bu fona ait evrakn kaydedilmesinden mteekkildir. Her iki defter sersi131 de (BEO. Vride ve Sdra (Nezaret ve Devir) ve BEO. Vilyt Gelen Giden) hem H. 1308-1334 yllar aras BEO. belgelerini, hem de aada zikredeceimiz H. 1334 yl sonras BEO. belgelerini ihtiva eden orijinal ve Osmanlca olan katalog gruplardr. b. 1334 Yl Sonras Belgeleri H. 1334/M. 1915 ylndan balamak zere Bb- l Evrak Odas'ndaki belgeler gruplara blnmek suretiyle tanzim edilmitir. Bylece drt ana ser oluturulmutur. Bu serlere ait belgelere ulaabilmek iin yukarda zikrettiimiz yolu izlemek icap etmektedir. ba. Hukuk Ksm Belgeleri Bu fon nezaretler gelen-giden defterleri ile vilayetler gelen-giden defterlerinde mevcut olan H. 1332/M. 1914 sonrasna ait evrakn hukuk meselelerle ilgili olanlarnn idar tekilata gre dosyalanmasndan meydana gelmi olup 89 dosyadan mteekkildir. Fonun dosya adlar ve numaralar aada verilmitir.
Dosyann Ad stanbul Edirne Erzurum Adana Ankara Aydn Bitlis Basra Badad Beyrut Dosya No 1, 2 3, 4 5, 6 7, 8 9, 10 11, 12 13, 14 15, 16 17, 18 19, 20 Katalog Tertibi

DES.

DES.

131 Bu serleri daha nce defterler ksmnda zikretmitik. Gerekli bilgi iin bkz. "Bb- l Evrak Odas GelenGiden Defterleri".

378

sayfa

Dosyann Ad Cezir-i Bahr-i Sefd Halep Hicaz Hdvendigr Diyarbekir Suriye Sivas Trabzon Kastamonu Konya Mmuret'l-azz Musul Van Yemen Urfa zmit Bolu Canik Cebel-i Lbnan atalca Zor Asir Kuds Karasi Kala-i Sultaniye Mentee Medine-i Mnevvere Eylt- Mmtze Antalya Kayseri Karahisar- Sahib el Ktahya Mara Eskiehir

Dosya No 21, 22 23, 24 25, 26 27, 28 29, 30 31, 32 33, 34 35, 36 37, 38 39, 40 41, 42 43, 44 45, 46 47, 48 49, 50 51, 52 53, 54 55, 56 57, 58 59, 60 61, 62 63, 64 65, 66 67, 68 69, 70 71, 72 73, 74 75, 76 77, 78 79, 80 81, 82 83, 84 85, 86 87, 88 89, 90

Katalog Tertibi

bb. dre Ksm Belgeleri

379

sayfa

Bu fonda, nezaretler ve vilayetler gelen-giden defterlerinde yer alan H. 1332/M. 1914 sonras evraknn idar konularla ilgili olanlar toplanm bulunmaktadr. Toplam dosya adedi 147'dir. Fonun dosya adlar ve numaralar aada verilmitir.
Dosyann Ad
Umr- Bahriye Umr- Shhiye Umr- Zaptiye Umr- Mliye Umr- Nfia Usl- Muhabert- Resmiye Umr- Askeriye Umr- Vakfiye Emlk ve Arazi leri Usl- dre ve Taksimat ve Tekilat nhisarlar, Kaaklk, Esliha ve Mevdd- Mtaile naat, Mbyat, Mnkast ve Mukvelt Posta ve Telgraf ve Telefon Tbiiyyet Ticaret ve Sanayi Cemiyyt- Fenniyye ve Hayriyye Hizmet-i Devlet-i Aliyye'ye Alnacak Ecnb ehremneti ve Belediye leri Rsm ve Teklif Zirat Jandarma ve Polis Umr- Adliye Kavnn ve Nizamt Gmrkler Muamelt Mskirt ve Petrol Mesili Matbut Mezhib Marif Messest- Tedrisiyye ve Hayriyye-i Ecnebiyye skn- Muhcirn ve Ayir Nfus ve Pasaport Muamelt Kongre ve Konferanslar Umr- eriyye Meclis-i Mill-i Osman Sergiler

Dosya No
1, 2, 3, 4 5, 6, 7, 8, 9 10, 11, 12 13, 14, 15, 16, 106, 107, 108, 117, 124, 125, 128, 129, 132, 134, 143 17, 18, 19, 20, 115, 116, 141 21, 22 23, 24, 25, 26, 114, 130, 133 27, 28, 29, 30, 31, 121, 147 32, 33, 123, 126, 136, 142, 144, 146, 148 34, 35, 36 37, 38, 39 40, 41, 45, 145 42, 43, 112 44, 45 46, 47, 48, 49, 50, 135 51, 52 53, 54 55, 56, 57, 58, 59 60, 61, 62, 63, 64, 127 65, 66, 67, 68, 69, 70, 120, 122, 131, 137, 140 71, 72, 73 74, 75 76, 77, 119 78, 79 80, 81 82, 83 84, 85, 86, 87, 88, 89 90, 91, 92, 93 94, 95 96, 97 98, 99, 100 101, 104, 105 102, 103 109, 110, 111 113, 118

Katalog Tertibi

DES.

DES.

380

sayfa

Dosyann Ad
e-i Umumiye

Dosya No
138, 139

Katalog Tertibi

bc. Siyas Ksm Belgeleri Bu fon, nezaretler ve vilayetler gelen-giden defterlerinde yer alan H. 1332/M. 1915 sonras evraknn, Osmanl Devleti'ni megul eden balca siyas meseleler ile ecneb devletlere gre tanzim edilen dosyalarndan meydana gelmitir. Toplam dosya adedi 73'tr. (Mkerrer dosyalar bu rakama dahil deildir.) Fonun dosya adlar ve numaralar aada verilmitir.
Dosyann Ad
Arz- Filistin Adakala Boazlar Bahr-i Ahmer Cebel-i Lbnan Htta-i Irakiye Htta-i Hicaziye Rumeli Suriye ve Havalisi Vilyt- arkiyye Yemen ve Asir Sevhili ve Aden Msr Fesede ve Firarler ve Fesat Cemiyetleri ve tiat Firk ve Cemiyyt- Siyasyye ve timt Matbut Mezhib Evrak- Muhtelife-i Siysiyye talya ran Fransa Arnavutluk Bulgaristan Yunanistan Srbistan ngiltere Rusya Cezyir ve Fas

Dosya No
1, 2 3, 4 5, 6 7, 8 9, 10 11, 12 13, 14 15, 16 17, 18 19, 20 21, 22 23, 24 25, 26 27, 28 29, 30 31, 32 33, 34, 53 35, 36 37, 38 39, 40 41, 42 43, 44 45, 46 47 48 49, 50 51

Katalog Tertibi

DES.

DES.

381

sayfa

Dosyann Ad
Romanya Avusturya svire ve sve, Norve ve spanya ve Belika ve Flemenk ve Portekiz vs. Almanya Trablusgarb ve Bingazi Ukrayna Azerbaycan Ermeniler Cumhuriyeti Papalk Buhara ve Afganistan Estonya, Letonya ve ekoslovakya Amerika Finlandiya, Lehistan ve Cemiyet-i Akvm Bahr-i Sefd Bahr-i Siyah

Dosya No
52 54 55 56 57 58, 59 60, 61 61 65 63 69 71 73 75 77

Katalog Tertibi

bd. Mtenevvia Ksm Belgeleri H. 1332/M. 1914 sonras Bb- l Evrak Odas evraknn, daha ok protokol ve brokrasi ile ilgili vesikalarnn daha nce anlatlan dzen iinde topland mtenevvia ksmnda 96 dosya mevcuttur. Aada dosyalarn konu balklar ve numaralar verilmitir.
Dosyann Ad
Memurn-i Osmaniyye'nin Tayin ve nfisalleri Memurn vesairlerin Nian vesair ile Taltifleri Memurn-i Osmaniyye'ye Ait ler Memurn-i Ecnebiyye'ye Ait ler Hkmt- Ecnebiyye Tarafndan Memurn vesaireye Verilen Nianlar Memurn-i Mlkiye ve Askerye'den ikyt Seyahat Sancak ekme nt Hedy ve Aty Tebeddlt- Vkel

Dosya No
56, 57, 58, 62, 68, 88, 90, 100, 106 5, 89 8, 9, 72, 76, 84, 85, 86, 91, 94, 102 10, 11, 12, 13, 14, 15 17 19, 20, 21, 92 24, 25 27 29, 30 32 73

Katalog Tertibi
DES.

382

sayfa

Hey'et-i Mahssa Eyym- Mahssa-i Osmaniyye Tavsiye ve Tebrik ve Teekkr ve Takdirt Mutlebt- Umumiyye Hareket-i Arz ve Feyzan- Miyah ve ft- Semviyye Harik ve Kaza-y Berr ve Bahr Eyym- Mahssa- Ecnebiyye Mersim-i Teriftiye Huzr- Hmayn'a Kabul Edilecek Zevt Nianlanmak ve zdiva Vefat Evrak- Muhtelife-i Mtenevvia Hanedan- Saltant- Seniyye'ye Ait Husust

34 36, 37, 38 40 42 44, 45 47, 48 50 52 54 55 65 66 95

3. BB-I L BNYESNDEK DER DARELERE AT BELGELER

a. Deav Nezareti Belgeleri Osmanl Devlet tekilatnda en eski memurlardan olan avuba, Divn- Hmayn'da dzeni salamak ve terifat icra etmek, grlecek davalarn gndemini hazrlamak, davac ve davaclar Divn'a getirmek, mbirlik, verilen cezalar infaz ve malikane sisteminin denetimi gibi hizmetleri yerine getirirdi. 27 Receb 1252-9 Ramazan 1252 tarihleri arasnda tam olarak tespit edilemeyen bir tarihte avubalk memuriyetinin Divn- Deav Nezareti'ne tahvil edildii grlyor. avubaln nezarete dntrlmesinden sonra maiyyeti altnda bulunan avu emini, avu katibi, davac, klavuz avuluk memuriyetleri varlklarn nezaret bnyesinde de devam ettirmilerdi. Deav Nezareti'nin grevi hukuku ilgilendiren konular eyhlislam nezdindeki mahkemeye havale etmek, sonulanan ve karar verilen davalar hakknda alnan karar uygulamak ve mahkeme masraflarn tahsil etmekti. Yani esas grevi icra keyfiyetiydi. Srgn edilen kiiler, nezaret maiyyetindeki avular araclyla srgn yerine gnderilirdi. 14 Safer 1259 tarihinde, bu zamana kadar nezaret tarafndan idare edilen hapishnelerle ilgili baz inzibat hususlar stanbul Muhafzl'na devredildi.

383

sayfa

Nezaret, 6 aban 1287 lavedilerek, yerine Divn- Ahkm- Adliye'ye bal olmak zere cra Cemiyeti tekil edildi. Deav Nezareti'nin belgeleri tasnif edilmi olup, katalou hazrlanmaktadr.

Katalog Genel No. --

Tarih Tasnifin Kodu Deav Nezareti Hicr 1256 1287 Milad 1840 - 1870

Dosya/Vesika Adedi 104/18.042

Katalog Tertibi DES.

Sadaret adna Deav Nezareti tarafndan eitli makamlara gnderilmek zere kaleme alnan tahrirat ve tezkireler iin bkz. "Sadaret Mektub Kalemi Deav Yazmalarna Ait Belgeler".

b. Meclis-i Vl Riyseti Belgeleri (MVL.) Meclis-i Vl belgelerinin tasnifinde uygulanan usul u ekildedir: Dank halde bulunan evrak, provenans tasnif sistemi prensiplerine uygun olarak, defter kaytlar esas alnmak suretiyle belli bir dzene kavuturulmutur. Daha sonra esas alnan kayt defterlerindeki hlsalarn karlarna vesikalarn dosya ve gmlek numaralar yazlmtr. Neticede birbirinden ayrlm bulunan vesikalar bir araya getirildii gibi, bu defterlerin evraka ulamada birer vasta olarak kullanlabilmesi ve evrakn geirmi olduu muamelelerin takip edilebilmesi salanmtr. Tasnife esas alnan "Meclis-i Vl Gelen Evrak Hlsa Kayt Defterleri" yllar arasnda mahiyet itibariyle farkllklar gsterirler. Bu durum gz nne alndnda birbirinden farkl defter tutma usullerinin uyguland dnem ortaya kmaktadr ki, bunlar srasyla unlardr: 1. H. 1257-1265 yllar arasnda evrak, esas olarak geldii blgelere gre snflandrlarak; Anadolu/Anadolu Katl-Sirkat ve Rumeli/Rumeli Katl-Sirkat, adlaryla alan defterlere kaydedilmitir. 2. H. 1265-1274 yllar arasndaki evrak ise, geldii yere baklmakszn, ihtiva ettii kanunun ehemiyyet ve eidine gre; Ad, Mhimme, Kanun ve Takrr olmak zere drt ayr deftere kaydedilmitir. 3. H. 1274-1285 yllar arasna tekabl eden son dnemde hem evrakn geldii yere gre, hem de konu ve eidine gre defter tutmann beraberce uyguland grlmektedir. 384

sayfa

Defterlerin bu tr bir karmak yap arzetmesi muhtevalarna dair aadaki aklamann verilmesini gerekli klmtr: - H. 1257-1265 yllarn ihtiva eden Rumeli defterlerine; Rumeli, Cezir-i Bahr-i Sefd ve Dersadet'ten gelen evrak, Anadolu Defterlerine de; Anadolu ile Arabistan ve Irak tarafndan gelen evrak kaytldr. - H. 1265-1274 yllar arasndaki Ad defterlerine istidlar kaydedilirken, mevdd- mhimme, Mhimme defterlerine kaydedilmitir. Kanun defterleri ise mevdd- ceziyye de denilen katl ve sirkat ile ilgili konular havdir. Takrr defterleri de genellikle Maliye ve Evkf nezaretlerinden gelen ve maa, masrift vs. tediyesine dair olan takrirleri ihtiva etmektedir. - H. 1274-1284 yllar arasnda ise yukarda zikredilen her iki usl bir arada tatbik edilmitir: Ad defterleri H. 1277'den sonra stid adn alrlar. Anadolu ve Rumeli defterlerinin yansra Dersadet, Arabistan ve Cezir-i Bahr-i Sefd defterleri de almtr. Halbuki, ilk dnemde Dersadet ve Cezir ile ilgili konular Rumeli defterlerine, Arabistan ile ilgili konular da Anadolu defterlerine kaydediliyordu. H. 1274'te balayan Dersadet sersinin 11. numaradan sonra H. 1276'da Mhimme Defteri olarak devam ettii, H. 1282'deki 10. Mhimme Defteri'nden sonra sernin tekrar Dersadet adn ald grlmektedir. Bu dnemde sz konusu edilen balca defter serlerinin dnda, H. 1281'de balayan Hazin Defterleri'ne; Maliye, Evkf nezaretleri, Divn- Muhsebt gibi yerlerden gelen ve maa, masrift, muhasebe vb. mal konular hav evrak kaytldr. Muhkemt ve Kavnn Defterleri ise; Meclis-i Vl'nn bu ad tayan dairelerine havale edilen evrakn kaydedildii defterlerdir. Bunlarn yannda, H. 1281'den itibaren vilayet meslihinin kaydedildii, her vilayetin kendi adna alan defterler de tutulmaya balanmtr. Defterler incelendiinde baz hlsalarn karlarnda dosya ve gmlek numaralarnn bulunmad grlecektir. Bunun sebeblerinin banda, daha nce yaplan tasnifler esnasnda bir ksm evrakn Meclis-i Vl irdeleri ierisine dahil edilmesi, bir ksmnn da Sadaret fonuna karm olmas gelmektedir. Ayrca evrak muamele grd srada baka birimlere gnderilmi de olabilmektedir ki, byle durumlar defterde, hlsann karsnda belirtilmektedir. Dier bir sebep de bir konuyla ilgili yazma tamamlandktan sonra daha ileriki tarihlerde ayn konuda yeniden yaplan yazma evraknn nceki evrakyla birletirilerek muhafaza edilmesidir. Tasnif esnasnda bu durum aynen korunmutur. Birletirmelerin yapld defter ve numara da yine ayn ekilde hlsalarn karlarnda belirtilmektedir. 385

sayfa

Meclis-i Vl'nn bir ksm msveddeleriyle (mazbata, tahrirat, tezkire), defterler arasndaki irtibat salanamayan mteferrik evrakn kronolojik envanteri de bir katalog halinde hlsa defterlerinin sonuna ilave edilmitir. Meclis-i Vl'dan kan bir yaznn msveddesi, defterde gsterilen dosya/gmlek numarasnda bulunmuyorsa, mukabili tarihlerin taranmas suretiyle burada aranmaldr.
Katalog Tasnifin (Fonun) Ad Genel No 956 Meclis-i Vl Evrak, Anadolu (II, III, IV) Meclis-i Vl Evrak, Anadolu (VI, VII, 957 VIII) 958 Meclis-i Vl Evrak, Anadolu (X) Meclis-i Vl Evrak, Anadolu Katl959 Sirkat (IV) Meclis-i Vl Evrak, Rumeli (VII, VIII, 960 IX) 961 Meclis-i Vl Evrak, Rumeli (X, XI) Meclis-i Vl Evrak, Rumeli (XIII, XIV, 1010 XV) Meclis-i Vl Evrak, Rumeli Katl-Sirkat 1011 (II, III, IV, V) 1012 Meclis-i Vl Evrak, Ad (I, II) 1013 Meclis-i Vl Evrak, Ad (III, IV) 1014 Meclis-i Vl Evrak, Ad (V, VI) 1023 Meclis-i Vl Evrak, Ad (VII, VIII) 1024 Meclis-i Vl Evrak, Ad (IX, X) 1026 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XI, XII) 1027 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XIII) 1029 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XIV) 1030 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XV) 1031 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XVI) 1037 Meclis-i Vl Evrak, Ad (XVII) Tarih Hicr 1258 1262 1262 1264 1264 1265 1260 1262 1262 1263 1263 1264 1265 1258 1265 1265 1266 1266 - 1267 1267 1267 - 1268 1268 1268 1268 - 1269 1269 1269 1269 Milad 1842 1846 1846 1848 1848 1849 1844 1846 1846 1847 1847 1848 - 1849 1842 1849 1849 1850 1850 1851 1851 1851 1852 1852 1852 1852 1853 1853 1853 1853 Analitik Envanter Katalog Tertibi

Analitik Envanter

Meclis-i Vl tarafndan Sadaret'e takdim edilen mazbatalar, Sadaret adna Meclis-i Vl tarafndan eitli makamlara yazlan tahrirat ile tezkire-i samler ve Sadaret ile Meclis-i Vl arasndaki yazmalara ait belgeler iin bkz. "Sadaret Mektub Kalemi Meclis-i Vl Yazmalarna Ait Belgeler".

c. ra-y Devlet Belgeleri ra-y Devlet'e gelen ve giden evrakn izledii yolun u ekilde olduu anlalmaktadr: Sadaret'ten ra-y Devlet'e havale olunan evrak, evrak odasnda, 386

sayfa

geldii devir ya da vilayetler itibariyle ilgili defterine hlsaten kaydedilerek konusuna gre ait olduu daireye gnderilmektedir. Burada da dairenin hlsa defterine kaydedilen evrakn mzakeresi neticesinde yazlan mazbata, tezkire vs. iin de ayrca hlsa defterleri tutulmutur. Evrak zerinde bu kaytlarn hepsi bir arada grlebildii gibi sadece biri ya da ikisi de grlebilmektedir. Tasnifte uygulanan usul u ekildedir: Dzenli-dzensiz dosyalar ve torbalar ierisinde bulunan evrakn tamam, provnans tasnif sistemi prensiplerine uygun olarak orijinal kayt defterleri esas alnmak suretiyle, teekkl safhasndaki asl dzenine kavuturulmutur. Daha sonra bu kayt defterlerindeki zetlerin karlarna vesikalarn "dosya ve gmlek numaralar" yazlmtr. Bylece, birbirinden ayrlm bulunan vesikalar bir araya getirildii gibi bu defterlerin evraka ulamada vasta olarak kullanlabilmesi ve evrakn geirmi olduu muamelelerin seyrinin takip edilebilmesi salanmtr. Defterler incelendiinde; baz zetlerin karlarnda belirtilen "dosya ve gmlek" numaralarnn bulunmad grlecektir. Bunun sebebi birinci olarak; ok nadir de olsa tasnif esnasnda evrakn bulunamam olmasdr. kinci olarak; zamannda baka birimlere gnderilmi olmas (Bu durum defterlerin "karar- mzkere" blmnde gsterilmitir). nc olarak da; bir konuyla ilgili yazma tamamlandktan sonra daha ilerki tarihlerde ayn konuda yeniden yaplan yazmalarla oluan evrakn, bu eski dosya ile birletirilerek arivlenmesindendir. Tasnif esnasnda bu durum aynen korunmutur. Birletirmeler bazen ayn defterin ilerideki numaralarnda olabilecei gibi bazen de yazmann yapld yerin farkl olmasna bal olarak ayr defterlerde olabilmektedir. Bu durum, defterlerin "icr-y karar stunlarnda "......defterinin..... numaras ile birletirilmitir" eklinde not dlerek belirtilmektedir. Bu ekilde birletirilmelerden dolay karlarnda dosya ve gmlek numaralar bulunmayan evraka ulaabilmek iin, zetin karsnda "karar- mzakere" veya "icr-y karar" stununda belirtilen "defter ad" ile o defterdeki sadan ikinci stunda "defter numaras" blmnde yer alan numarasndan aranmas gerekmektedir.
Katalog Genel No. 686-687 688-691 692-694 695- 723 724-732 733-735 Tasnifin Kodu ra-y Devlet Bahriye ra-y Devlet Dahiliye ra-y Devlet Defter-i Hakan ra-y Devlet Dersadet ra-y Devlet Bahriye ra-y Devlet Marif Tarih Hicr Milad 1285 - 1341 1868 - 1922 1324 - 1341 1906 - 1922 1321 - 1341 1903 - 1922 1285 - 1341 1868 - 1922 1294 - 1341 1877 - 1922 1285 - 1341 1868 - 1922 Katalog Tertibi Analitik Envanter

387

sayfa

Katalog Genel No. 736-756 1015 757 758-759 760-762 763-767 768-773 774-781 782 783-791 792 793-795 796-799 800-803 804-807 808-811 812-815 816-820 821-823 824-830 831-834 835-839 840-842 843-845 846-847 848-851 852 853 854-856 857 858 859-863 864 865 866-867 868-870 871-875 876-879 880-881 882-887 888-889 890-892 893

Tasnifin Kodu ra-y Devlet Maliye ra-y Devlet Meclis-i Mebusn ra-y Devlet Nfia ra-y Devlet Orman Medin Nezareti ra-y Devlet Rsumt ra-y Devlet Seraskerlik ra-y Devlet ehremneti ra-y Devlet Techizt- Askeriye ra-y Devlet Tekd ra-y Devlet Ma'zuln ra-y Devlet Telgraf ra-y Devlet Ticaret ra-y Devlet Ticaret ve Ziraat ra-y Devlet Zaptiye-Emniyet ra-y Devlet Ankara ra-y Devlet Aydn ra-y Devlet Diyarbakr ra-y Devlet Erzurum ra-y Devlet Hdavendigar ra-y Devlet Kastamonu ra-y Devlet Konya ra-y Devlet Sivas ra-y Devlet Trabzon ra-y Devlet Van ra-y Devlet Edirne ra-y Devlet stanbul ra-y Devlet kodra ra-y Devlet Kosova ra-y Devlet Prizrin ra-y Devlet Rumeli-i ark ra-y Devlet Selanik ra-y Devlet Tuna ra-y Devlet skp ra-y Devlet Yanya ra-y Devlet Adana ra-y Devlet Badat ra-y Devlet Halep ra-y Devlet Hicaz ve Yemen ra-y Devlet Suriye ra-y Devlet Trablusgarb ra-y Devlet Cezir-i Bahr-i Sefd ra-y Devlet Girid

Tarih Hicr Milad 1294 1341 1877 1922 1288 - 1291 1909 - 1922 1326 - 1339 1908 - 1921 1285 - 1341 1868 - 1922 1310 - 1329 1892 - 1911 1285 - 1341 1868 - 1922 1285 - 1341 1868 - 1922 1285 - 1341 1868 - 1922 1322 - 1326 1904 - 1908 1300 - 1329 1883 - 1911 1309 - 1328 1891 - 1910 1314 - 1341 1896 - 1922 1295 - 1329 1878 - 1911 1329 - 1341 1911 - 1922 1285 - 1341 1868 - 1922 1285 - 1338 1868 - 1920 1285 - 1339 1868 - 1921 1284 - 1338 1867 - 1920 1285 - 1338 1868 - 1920 1285 - 1341 1868 - 1922 1285 - 1338 1868 - 1920 1285 - 1338 1868 - 1920 1295 - 1339 1878 - 1921 1285 - 1338 1868 - 1920 1295 1338 1878 - 1920 1285 1340 1868 - 1922 1327 1341 1909 - 1922 1295 1330 1878 - 1912 1294 1331 1877 - 1913 1286 1294 1867 - 1877 1296 1302 1879 - 1885 1285 - 1331 1868 - 1913 1285 1295 1868 - 1878 1285 1287 1868 - 1870 1285 1330 1868 - 1912 1286 - 1340 1869 - 1922 1285 - 1337 1868 - 1919 1285 - 1338 1868 - 1920 1295 1340 1878 - 1922 1285 1336 1868 - 1918 1285 1340 1868 - 1922 1285 1331 1868 - 1913 1285 1315 1868 - 1897

Katalog Tertibi

Analitik Envanter

388

sayfa

Katalog Genel No. 894 895 896-943 944 945 946

Tasnifin Kodu ra-y Devlet Kbrs ra-y Devlet Dersadet Mteferrikas ra-y Devlet stida ra-y Devlet Merci-i Dava ra-y Devlet Mteferrika ra-y Devlet Pul-Kayt

Tarih Hicr Milad 1287 1295 1870- 1878 1335 1341 1917 - 1922 1285 -1341 1868 - 1922 1335 - 1336 1917 - 1918 1309 1329 1891 - 1911 1325 - 1328 1907 - 1910

Katalog Tertibi

ra-y Devlet tarafndan Sadaret'e takdim edilen mazbatalar ile bu mazbatalar zerine Sadaret tarafndan kaleme alnan tahrirat, tezkire ve buyruldular iin bkz. "Sadaret Mektub Kalemi ra-y Devlet Yazmalarna Ait Belgeler".

d. Divn- Ahkm- Adliye Belgeleri Divn- Ahkm- Adliye belgeleri orijinal defterleri dikkate alnarak tasnif edilmi olup, yaknda aratrmaya alacaktr.
Katalog Genel No. Tarih Tasnifin Kodu Divn- Ahkm- Adliye Hicr 1284 - 1293 Milad 1868 - 1876 Dosya/Vesika Adedi 104/18.044

Divn- Ahkm- Adliye tarafndan Sadaret'e takdim edilen mazbatalar ile kaleme alnan tahrirat, tezkire ve buyruldular iin bkz. "Sadaret Mektub Kalemi Divn- Ahkm- Adliye Yazmalarna Ait Belgeler".

e. Meclis-i Vkel Mazbatalar (MV.) Meclis-i Vkel; sadrazamn riyseti altnda eyhlislm ile nzrlardan mrekkep olan ve devletin i ve d siyasetinde ve mhim ilere mteallik hususlar hakknda karar veren meclisin addr. Bu meclise, "Meclis-i Has" veya "Meclis-i Hass- Vkel" da denirdi ki bugnk mnda "Bakanlar Kurulu" demektir. 1908 Temmuz inklb zerine kurulan Merutiyet rejiminde bu meclis, grevlerinden dolay padiaha ve Mebsn Meclisi'ne kar mterek bir mesuliyet altna sokulmutur. Meclis-i Vkel heyetinde zaman zaman deiiklik de olmutur. Sultan Abdlaziz dneminde sadrazam, eyhlislm, serasker, kaptan- derya, Tophne miri, Meclis-i Vl-y Ahkm- Adliye reisi, Hariciye nazr, Ticaret nazr, Zaptiye

389

sayfa

miri, Sadaret mstear, vlide kethds ile Sadaret mzllerinden bazlar "Meclis-i l-i Memriyet" nvanyla Meclis-i Vkel zsndan addolunurlard132. Meclis-i Vkel Mazbatalar aadaki listede verilen kayt defterlerine kaydedilmitir. Bu fon zerinde almalar hlen devam etmekte olup, u ana kadar yaplan almalar neticesinde 7 ciltlik bir katalou hazrlanmtr.
Katalog Genel No. 948 949 950 951 952 953 954 Cilt Sra No. 1 2 3 4 5 6 7 MV. Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1302 - 1305 1305 - 1308 1308 - 1313 1313 - 1317 1327 - 1331 1332 - 1341 1298 - 1336 Milad 1885 - 1888 1889 - 1891 1891 - 1896 1896 - 1909 1909 - 1913 1914 - 1922 1881-1918 Belge Adedi 2.279 2.454 2.355 3.452 4.408 5.394 5.089 Analitik Envanter Katalog Tertibi

Meclis-i Vkel belgeleri iin ayrca bkz. "Sadaret Amed Kalemi Meclis-i Vkel Yazmalarna Ait Belgeler".

132 Fatma ALYYE, Ahmed Cevdet Paa ve Zaman, Dersadet 1333, s. II.

390

sayfa

IV. YILDIZ SARAYI ARV BELGELER

II. Abdlhamid devrinde (1876-1909) Yldz Saray'nda biriken defter, belge ve gazetelerden oluan fondur. Bu fonda, II. Abdlhamid'in zel olarak ilgilendii konular, Sadaret'ten Saray'a sunulmu, ancak irdeleri sdr olmam tezkireler, ahslarn Yldz Saray'na sunduklar eitli arza, rapor ve ihbarlar, Kmil Paa, Cevdet Paa, Namk Kemal, Midhat Paa vb. nemli ahsiyetlerin metrukt, d basnda Devlet-i Aliyye ile ilgili kan yazlar, albm ve resimler, kanun ve nizamnme suretleri, Abdlhamid'e ait husus el defterleri ve czdanlar ile haritalar bulunmaktadr. Devletleraras ilikiler, ark Rumeli, Ermeni ve Msr meseleleri, Girid hadisesi, snr olaylar gibi nemli devlet proplemlerinden zaptiye jurnallerinde geen ad vukuata kadar bu dnemin eitli zelliklerini yanstan bir fondur. Sultan II. Abdlhamid (1876-1909), tahta kndan bir mddet sonra ikmet mahalli olarak Yldz Saray'n semi ve devleti buradan idre etmitir. 33 yllk saltanat srasnda hkmdarn btn meseleler hakknda bilgi edinmek ve karar vermek arzusu, Yldz Saray'nda belge says her sene artan bir ariv teekklne sebep olmutur. Yldz Arivi'nde oluan belgeler be gurupta ele alnmtr. 1. Yldz Esas ve Sadrazam Kmil Paa Evrak, a.Yldz Esas Evrak, b. Sadrazam Kmil Paa Evrak (Yldz Esas Evrak'na ek), 2. Sadaret Resm Maruzat Evrak, 3. Sadaret Husus Maruzat Evrak, 4. Mtenevv Maruzat Evrak, 5. Yldz Perakende Evrak, Bu ksmlar ve tasnifleri hakknda malmt yeri geldike verilecektir.

1. YILDIZ ESAS VE SADRAZAM KML PAA EVRAKI (Y.EE.)

Hkmdarn, resm devlet muamelt dnda, ahsen ve husus olarak megul olduu mevzlarda, resm makam veya husus ahslarn saraya sunduklar arzalarla,

391

sayfa

baz mhim mevkilerde bulunmu devlet ve hkmet riclinin lmlerini mteakip saraya aldrlan evrakndan ibarettir. Bu blmde, padiahn zel olarak ilgi duyduu iler hakknda bizzat kendisi tarafndan memur edilmi ahslarn, yerli ve yabanc devlet adamlar ve elilerle yaptklar mlkatlara ait raporlarla, mtalaanmeler, teklifler, jurnaller, istirhamlar, ihbarlar ve vefat etmi baz riclin metrkt ve bunlara benzer vesika ve risleler mevcuttur. a. Yldz Esas Evrak Bu fon, zellikle ahslara ve mevzlara gre sralanarak tasnif edilmitir. Mahmud Kemal bakanlnda yaplan ilk tasnifte, vesikalar tli guruplara blnerek 40 guruba ayrlmtr. Bu tasnife de "Esas Evrak Blm" denilmitir. Bu tasnif ayn zamanda Yldz Saray Evrak blmne ait ilk almadr. Yldz Esas Evrak iin 1 ciltlik katalog hazrlanmtr. Bu kataloun tarihi ve ihtiva ettii hususlar aada gsterilmitir. Yldz Esas Evrak Katalou revizyona alnm olup, bilgisayar ortamnda yeni katalou hazrlanmaktadr.

Yldz Tasnifi "Yldz Esas Evrak Blm" Belge ve Defter Katalou izelgesi
Katalog Genel No. 479 Cilt Sra No. 1 Tarih Tasnifin Kodu Yldz Esas Evr. Hicr 1274 - 1335 Milad 1857 - 1916 Katalog Tertibi Analitik Envanter

"Yldz Esas Evrak Katalou" Detayl Dkm

No 1 2 3 4 5 6 7 8 M u h t e v a rde-i Seniyyeleri eref-snh etmi Meclis-i Vkel mazbatalar ve arz tezkireleri Mesil-i siyasiyeye dair olup irde-i seniyyeleri taalluk etmeyen mazbatalar ve tezkir-i mrza Encmen ve Meclis-i Vkel'dan tanzim olunup, irde-i seniyyesi kmayan mesil-i mteferrikaya dair mazbatalar Mesil-i mteferrikaya dair olup, irde-i seniyyeleri kmayan arz tezkireleri Tezkir-i mrza-i hususiyye Mesil-i mtenevviaya dair vaktiyle takdim klnm olan mazbata ve tezkir-i mrzann bilhare Mbeyn-i Hmayn'dan vaki olan talep zerine takdim klnan sretleri Ferman ve menurlar Vekyi-i slifeye dair al-tarki'l-iml taraf- hmayndan yazdrlm olan htrt

392

sayfa

No 9 10 11 12 13 14 15 16 17

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

31

32 33 34 35 36 37 38

Vekyi-i hzra hakknda ittihz olunacak hatt- harekete dair taraf- hmayndan yazdrlm olan muhtralar Hazne-i Hmayn'dan Saray'a alnan ve Yldz Mzesi'nde mevcut eyaya dair komisyonlarn evrak ve deftiri rde-i seniyyeyi mbelli Bakitbet'in tezkir ve muharrert- hususiyesi ve telgrafnmeleri msveddt Albmlerle resimleri hav kartonlar Mbeyn-i Hmayn'dan baz zevta verilen talimatnmeler Vkel ve baz sfer-y ecnebiyye ile zevt- saire tarafndan mesil-i resmiyyeye dair takdm edilmi olan lyiha ve arzalar Vkel ve zevt- saire tarafndan ictisrt ve istirhmt hav takdim edilen arzalar Baz zevt ve makamt tarafndan takdim olunan risleler Sultan Abdlaziz Han'n hal'i ve ehdetine, Sultan Murad Han'a, Ali Suavi'ye ve Taif'e defnedilenlere dair evrak Safvet Paa, Cevdet Paa, Sadk Paa, Hamdi Paa, Mahmud Celleddin Paa, Zht Paa, Agop Paa, Hac zzet Paa, Midhat Paa, Sadullah Paa, aml zzet Paa, Mehmed Ali Paa, Ahmed Refik Paa, Namk Kemal Bey, Keolu Agop Efendi ve Hristaki Zoranos Efendi'nin metrkt meyannda alnm olan evrak Evrak- mtenevvia-i perkende Hkmdrndan gelen nmeler Haritalar Mevdd- muhtelife hakknda memrn-i mahssa tarafndan icra klnan tahkikat hav evrak 1293 ve 1326 tarihlerinde iln olunan Mertiyet'e dair evrak Sadaret ve devir maruzatnn hlsa defterleri Muhedt ve mukvelt asllar ve sretleri Baz mesil-i mhimme mzkeresi iin akdolunan husus encmen ve komisyonlarn mazbatalar Sadaret teekkrn hav sadrazamlarn arzalar hat, nme ve telgrafnme-i hmayn sretleri. Rusya muharebesine dair evrak ve msveddt Baz komisyon ve meclisler tarafndan mevdd- muhtelifeye dair tanzim ve takdim klnan mazbatalar Mevdd- muhletifeye dair muharrert- resmiyye Safvet, Cevdet, Midhat, Rt, Hayreddin, Fuad, Halil Paazde Damad Mahmud, Fethi Paazde, Damad Mahmud Nedim, Said, Memduh, Kmil, Ahmed Muhtar, Mir akir, Prens Halim, Hidiv smail, Damad Kemal paalarla, seltn ve ehzdegn, Hasan Hayrullah, Emr-i Mekke-i Mkerreme erif Abdulmuttalib Efendilere ve Sadrazam Halil, Midhat, Cevad, Ferid ve Damad Nr ve Hseyin Hilmi paalara ait evrak ve mrun-ileyhim tarafndan takdim klnan levyh Hkmdrn- ecnebiyyenin vrdunda ve sr- hmaynlar vesair mersimlerde icr klnan terifat muameltna dair evrak Baz tarih evrak- kadme Vkel ve sfer ve kurendan bazlar versetiyle vaki olan sullere verilen cevaplar hav zabtnmeler ve Mbeyn ricli tarafndan baz meslih-i resmiyyeye dair takdim olunan arza ve pusulalar Balca mesile dair bir araya toplanm evrak Mevdd- muhtelifeye dair evrak- resmiyye ve hususiyyeye rapdedilmi olan defter ve kartonlar Kanun ve nizamnme sreti ve lyihalar Sultan Abdlhamid Han Hazretlerine ait husus el defterleri ve czdanlar

393

sayfa

No 39 40

Hazne-i Evrak'ta mevcut dosyalarla birletirilen Yunan, Girid, Bulgar ilerine dair evrak Msr ileri

b. Sadrazam Kmil Paa Evrak (Yldz Esas Evrakna Ek) Sadrazam M. Kmil Paa (1832-1913) I. ve II. Mertiyet dnemlerinde Sadaret makamnda bulunmu, uzun seneler devlet hizmeti yapm, Osmanl Devleti'nin son devir mehur devlet adamlarndandr. Drlaceze'nin kuruluu, Polis Tekilat'nn eitimi, Ziraat Bankas'nn tekilatlanmas gibi nemli bir takm hizmetler onun sadareti dneminde tahakkuk etmitir. 1985 ylnda Osmanl Arivi'ne intikal eden Kmil Paa Evrak, Yldz Evrak dosyalarnn 86.'snda Kmil Paa'ya ait hayli miktarda arz tezkireleri bulunmas mnsebetiyle bahsi geen dosyaya 86/1, 86/2 eklinde numaralanarak ilve edilmitir. Vesikalarn byk ounluu, Kmil Paa'nn Aydn Valilii dnemine ait olup ifreleri zlm telgraflardan ve Paa'nn kendi el yazsyla kaleme ald msvedde hlde bulunan yazma, lyiha ve tezkirelerden meydana gelmitir. Belgeler arasnda son dneme ait hemen btn konularda Kmil Paa'nn grlerini aksettiren lyihalar, mtlaalar mevcuttur. Zararl yaynlarn yurda sokulmamas, ark Rumeli, Msr ve Makedonya meseleleri, Ermeni fesat ve anari hareketleri, Devlet-i Aliyye'de yaplacak slahatlar, mal skntlara kar tedbirler, akrcal isyan gibi konular, belgelerin belli bal mevzularn tekil etmektedir. Kmil Paa Evrak 41 dosyadan ve iki ciltten ibaret olup, H. 1274-1335/M. 1857-1917 yllar arasn ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No 477 478 Tarih Tasnifin Kodu Kmil Paa Evrak (Yldz Esas Evrakna Ek) Hicr 1274 - 1322 1322 - 1335 Milad 1857 - 1904 1904 - 1917 Katalog Tertibi Analitik Envanter

2. SADARET RESM MARUZAT EVRAKI (Y.A.RES.)

H. 8 Ra. 1296/M. 1 Mart 1879 tarihli "Meclis-i Vkel Dahil Nizamnmesi" hkmetin btn icraatn, hkmdarn msaadesi artna balam olduundan hkmetce herhangi bir ie giriilmeden nce Sadaret makamnn istizan maksadyla Saray'a sunduu resm tezkireler bu blmde toplanmtr.

394

sayfa

Yldz Arivi'nde mevcut Sadaret resm tezkireleri, irdeleri kmad iin Saray'da kalan tezkirelerdir. rdeleri km olan Sadaret Resm Maruzat, "rdeler Tasnifi" blmnde bulunmaktadr. Yldz Sadaret Resm Maruzat Evrak'n mbeyyin 3 ciltlik katalog sersi hazrlanmtr. Bu kataloglar H. 1292-1327/M. 1876-1909 tarihleri arasndaki belgeleri ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 461 462 463 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1293 - 1308 1308 - 1317 1317 - 1327 Milad 1876 - 1891 1891 - 1899 1899 - 1909 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Y.A.RES.

3. SADARET HUSUS MARUZAT EVRAKI (Y.A.HUS.)

Sadaret makamnn, yaplan ilerin neticeleri, dahil veya haric baz mesele ve hdiseler hakknda padiaha bilgi vermek maksadyla, Saray'a takdim ettii husus maruzat muhtev olup, umumiyetle beyn- hl ve arz- malmattan ibarettir. Yldz Sadaret Husus Maruzat byk bir ekseriyetle haric meseleler, zellikle ark Rumeli, Ermeni meseleleri, Girid hdist, Msr meselesi, talya'nn Afrika'ya dahli ve benzeri hdiseler, devletleraras mnasebetler ve Osmanl Devleti'nin takip ettii siyaset bakmndan ve ayrca, d basnda Osmanl Devleti'ni ilgilendiren yazlar ve bunlarla ilgili yazmalar cihetiyle ehemmiyet arzeder. Bu evraka ait, "Yldz Sadaret Husus Maruzat Evrak" ismiyle 13 cilt katalog hazrlanm olup, bu katalog H. 1294-1323/M. 1877-1905 tarihleri arasndaki belgeleri ihtiva etmektedir. Kataloglarn dkm u ekildedir:
Katalog Genel No. 464 465 466 467 468 Tarih Tasnifin Kodu Y.A.HUS. Hicr 1294 - 1302 1302 - 1304 1304 - 1307 1307 - 1309 1309 - 1311 Milad 1877 - 1885 1885 - 1887 1887 - 1890 1890 - 1892 1892 - 1893

Katalog Tertibi Analitik Envanter

395

sayfa

469 470 471 472 473 474 475 476 1019 1020

1311 - 1312 1312 - 1312 1312 - 1313 1313 - 1315 1315 - 1318 1318 - 1320 1320 - 1321 1321 - 1323 1323 - 1325 1325 - 1326

1893 - 1894 1894 - 1894 1895 - 1896 1896 - 1897 1897 - 1900 1900 - 1903 1903 - 1904 1904 - 1905 1905 - 1907 1907 - 1908

4. MTENEVV MARUZAT EVRAKI (Y.MTV.)

Mtenevv Maruzat Evrak; daha evvel bahsi geen Yldz Tasnifi blmlerinin ihtiva ettii vesikalarn dnda kalan Seraskerlik, Bahriye, Tophne-i mire, Adliye ve Mezhib Nezareti, Evkf, Marif, Ticaret-Nfia ve Zaptiye Nezaretleri ile dier nezaretler ve Mehat Dairesi'nce Mbeyn'e dorudan sunulan tezkire, arza, istzn, ve benzeri vesikalardan olumaktadr. Ayrca ahalinin Mbeyn'e dorudan gnderdikleri arzuhl, ikayet, teekkrnme ve mahzar gibi vesikalar da bu blm evrak arasnda bulunmaktadr. Mtenevv Maruzat Evrak'nn eksersi asker konularla alkaldr. Bunlar genellikle ite ve dta cereyan eden hdiseler, syi konular, Ermeni meselesi ve ekvet hdiseleri, snr hdiseleri, ataemiliterlerin bulunduklar lkelerin asker ahvline dair verdii bilgilerden olumaktadr. Vesikalardaki dier belli bal konular ise u ekilde sralamak mmkndr: - Adl Konular: Adliye ve Mezhib Nezareti jurnallerinde grld gibi mahkemelere intikal eden meseleler. Zaptiye jurnallerindeki gibi muhtelif yerlerde cereyan eden ad vukuat. - idar ve Mlk Konular: Tyin, terfi, nian, taltif ve benzeri hususlar ile Gmrk idrelerindeki muamelt. Ayrca shhiye jurnallerinde grld zere salk ve lm hadiseleri. - Mal Konular: Hazne-i Hssa'ca Saray erknna, ehzdelere, vlide sultanlara ayrlan tahsisatlar, saraylarn tamirine vesaireye yaplan demeler ile Maliye Haznesi'nce denen memur maalar, asker erzak ve tyinatlar, mhimmat ve cephneler iin yaplan demeler, fabrikalarn tevsi iin harcamalar.

396

sayfa

- Haric Konular: Osmanl Devleti'nin muhtelif vesilelerle yabanc devletlerden ve Devlet-i Aliyye'ye bal hidivlik ve prensliklerden ald muhaberta dair bilgiler ile Bulgaristan Komiserlii'nden o blge ahvli hakknda gnderilen jurnaller. Bu fona ait, Yldz Mtenevv Maruzat Evrak ismiyle 14 ciltlik katalog sersi hazrlanm olup, H. 1293-1319/M. 1876-1909 tarihleri arasndaki maruzat evrakn mbeyyindir.
Katalog Genel No. 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 Y.MTV. Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1293 - 1304 1304 - 1308 1308 - 1310 1310 - 1311 1311 - 1312 1312 - 1313 1313 - 1314 1314 - 1315 1315 - 1316 1316 - 1318 1318 - 1319 1320 - 1321 1321 - 1323 1323 - 1327 Milad 1876 - 1887 1887 - 1891 1891 - 1892 1892 - 1893 1893 - 1894 1894 - 1895 1895 - 1896 1896 - 1897 1897 - 1898 1899 - 1901 1901 - 1902 1902 - 1903 1903 - 1905 1905 - 1909 Analitik Envanter Katalog Tertibi

5. YILDIZ PERKENDE EVRAKI

a. Yldz Perkende Evrak Perakende Evrak Blm, Sultan II. Abdlhamid'in saltanat yllarna ait (18761909), "maruzat" adyla Saray'a sunulan yazlar ile Mbeyn-i Hmayn'da gnlk muamelt neticesinde biriken evrak ihtiva eder. Yldz fonlar arasnda dosya says asndan en fazla, belge cinsi asndan da eitlilik arzeden blmdr. Perakende Evrak'n provenans sisteme gre ksmlar emas aada verilmitir. Perakende Evrak Blm'ne ait olan belgelerin analitik tasnifi tamamlanm olup, kataloglar bilgisayar ortamnda hazrlanmaktadr. 397

sayfa

398

sayfa

YILDIZ PERAKENDE EVRAKI'NIN PROVENANS SSTEME GRE KISIMLAR EMASI

MBEYN EVRAKI

SADARET, NEZARET ve DEVR MARUZATI

1. MBEYN BAKTBET (Y.PRK.BK.) 2. FRE ODASI (Y.PRK.FR.) 3. TERFT-I UMUMYE DARES (Y.PRK.TF.) 4. TAHRRAT-I ECNEBYE ve MBEYN MTERCML (Y.PRK.TKM.) 5. MBEYN MRYET (Y.PRK.MM.) 6. MBEYN ERKNI VE SARAY GREVLLER ARZALARI (Y.PRK.SGE.) 7. SERKURENALIK EVRAKI (Y.PRK.KRN.) 8. YVERAN ve MAYYET- SENYYE ERKN-I HARBYE DARES (Y.PRK.MYD.) 9. NME- HMAYNLAR 10. ARZUHAL ve JURNALLER (Y.PRK.AZJ.) 11. MBEYN CEDVELLER (Y.PRK.MBC.) a. Hlsa-i maruzat cetvelleri b. Mbeyn Bakitbeti'ne ait olup iindeki evrak karlm zarflar c. Baveklet'in tezkireleri zerine sdr olan irdeleri hav hmi ve suretleri. d. Bb- l ile sair devir-i mlkiyeden ve Harbiye Nezreti ile sair devir-i askeriyeden Bakitbet'e gelen tezkire-i hususiye hlsalar

e. Bakitbet'ten Baveklet'e yazlan tezkire-i hususiyeler f. Padiaha takdim olunan maruzatn hlsalar g. Hlsa-i maruzat- hususiye h. Bb- l'den takdim olunan maruzat- hususiye mzekkireleri . rdesi kan maruzatn Bakitbet tarafndan teslim alndna dair arzalar. j. Bakitbet'ten yazlan tezkir ve muharreratn hlsa kayt cetvelleri k. Sadaret'e takdim olunan tezkirden mhim olanlarn mbeyyin cetveller. l. Cevapl maruzat- resmiye hlsalar. m. Sadaret'in resm ve husus surette tebli ettii irde-i seniyyelerin Mbeyn'e takdim olunan hlsa pusulalar. n. Mbeyn'e devir, vilayet ve muhtelif mahallerden gelen evrakn takdimine dair gnlk hlsa listeleri o. Mbeyn'e gelen ve giden evrak iin muhtelif ekillerde tutulmu cetveller.

1. SADARET MARUZATI (Y.PRK.A.) 2. DAHLYE NEZARET MARUZATI (Y.PRK.DH.) 3. HARCYE NEZARET MARUZATI (Y.PRK.HR.) 4. RA-YI DEVLET MARUZATI (Y.PRK.D.) 5. HAZNE- HASSA NEZARET MARUZATI (Y.PRK.HH.) 6. ASKER MARUZAT (Y.PRK.ASK.) 7. EVKF NEZARET MARUZATI (Y.PRK.EV.) 8. MEHAT DARES MARUZATI (Y.PRK.M.) 9. ADLYE ve MEZAHB NEZARET MARUZATI (Y.PRK.AZN. 10. ZAPTYE NEZARET MARUZATI (Y.PRKZB.) 11. MALYE NEZARET MARUZATI (Y.PRK.ML.) 12. MAARF NEZARET MARUZATI (Y.PRK.MF.) 13. POSTA ve TELGRAF NEZARET MARUZATI (Y.PRK.PT.) 14. TCARET ve NFA NEZARET MARUZATI (Y.PRK.TNF.) 15. ORMAN, MEDN ve ZRAAT NEZARET MARUZATI (Y.PRK.OMZ.) 16. SIHHYE NEZARET MARUZATI (Y.PRK.SH. 17.DEFTER- HAKAN NEZARET MARUZATI (Y.PRK.DFE.) 18. EHREMANET MARUZATI (Y.PRK.H.) 19. KOMSYONLAR MARUZATI (Y.PRK.KOM.) 20. ELLK ve EHBENDERLK TAHRRATI (Y.PRK.EA.) 21. MFETTLK ve KOMSERLKLER TAHRRATI (Y.PRK.MK.) 22. UMUM VLAYETLER TAHRRATI (Y.PRK.UM.) 23. GAZETELER KISMI (Y.PRK.GZT.) 24. MTEFERRK EVRAK

b. Mbeyn Cetvelleri (Y.PRK.MBC.) Yldz Perakende Evrak blm iinde mbeyn cetvelleri ayr bir yer tutmaktadr. Deiik maksatla H. 1295-1328 yllar arasnda hazrlanm 15.754 adet 399

sayfa

cetvel, liste, zarf, telhis gurubu vs. evrak, 15 ana balk altnda toplanmak suretiyle tasnif edilmitir. Mbeyn; Padiah Saray'nn Selamlk Dairesi hakknda kullanlan bir tabirdir. Son devir Osmanl devlet tekilatnda Mbeyn denilince Saray kastedilmitir. Yldz Saray dneminde yaymlanan salnmelerde "Mbeyn-i Hmayn- Cenb- Mlkne" bal altnda zikredilen dairede; Mbeyn Mirlii, Drssade Aal, Serkurenlk, Bakitbet ve Tahrirt- Ecnebiye Kitbeti, Hazne-i Hmayn Kethdl vesair makamlarn grevlilerinin adlarna yer verilmitir. Fakat Mbeyn Dairesi'ndeki brolarn bunlardan ibaret olmad Perakende Evrak iindeki belgelerden ve Saray katiplerinin yazdklar "hatrat" tr eserlerden anlalmaktadr. ifre Odas, Mtercimlik, Maruzat- Rikbiye Dairesi, Terift- Umumiye ve Yavern Daireleri, belgelerine rastlanan dier Mbeyn birimleri olarak grlmektedir. Bunlarn iinde grevi, "Mbeyn Daire-i Kitbeti'nin Vezifine Dair Nizamnme" ile belirlenmi olan Bakitbet Dairesi, mbeyn cetvellerinin tutulduu ve biriktirildii makam olarak zikredilebilir. Resm evrakn giri-k kaydn tutan, Daire-i Husus (padiah makam) ile devlet daireleri ve ahslar arasndaki yazmay idare eden "Bakitbet" makam, Saray Hazne-i Evrak'n elinde bulundurmaktadr. Mbeyn'in eitli brolarna ve Saray dna havale edilen yazlarn Bakitbet tarafndan takip edilmesi defterler ile yapld gibi bu katalogda yer alan cetvel ve listeler ile de yaplmtr. Katalogda, iinden karlan belgelerin muhtevas zet halinde verilen bo zarflar, devrin belge saklama usullerine iaret etmektedir. Resm ve husus tarzda takdim olunan tezkirelerin, telgraf, tahrirat ve arzuhallerin kaydna mahsus; gnderilen makam, ilem cinsi ve zel gnler iin deiik ekillerde dzenlenen bu cetvel ve listeler, Saray Sekreterlii'nin alma usullerini ortaya koymaktadr. Cetvellerin tertibinden Daire-i Hususiye, Bakitbet ve devlet daireleri arasnda belge teslim ve takdimi ile bilgi verme konularndaki muamele seyrini takip etmek mmkndr.

Yldz Tasnifi "Perakende Evrak Mbeyn Cetvelleri" Belge Katalou izelgesi

Katalog Genel No. Tarih Tasnifin Kodu Hicr Milad Dosya/Belge Adedi Katalog Tertibi

400

sayfa

495

Y.PRK.MBC.

1295 - 1327

1878 - 1909

103/10.305

DES. (Konu Balkl)

Yldz Tasnifi "Perakende Evrak Mbeyn Cetvelleri Katalou"nun Detayl Dkm

Cilt No 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Konu Balklar Hlsa-i maruzat cetvelleri Tarih Hicr 1295 - 1320 Milad 1878 - 1902 1879 - 1909 1875 - 1881 1880 - 1881 1880 - 1880 1880 - 1894 1885 - 1905 1885 - 1893 1890 - 1910 1891 - 1908 1891 - 1908 1878 - 1909 1893 - 1895 1875 - 1893 1878 - 1909

Mbeyn Bakitbeti'ne ait olup, iindeki evrak karlm olan 1296 - 1327 bo zarflar Bavekalet tezkireleri zerine sdr olan irdeleri hav hmi ve 1296 - 1298 suretleri Bakitbet'e, Bb- l ve dier baz dairelerden gelen tezkire-i 1297 - 1298 hususiye hlsalar Bakitbet'ten, Bavekalet'e yazlan tezkire-i hususiyeler Padiaha takdim olunan maruzatn hlsalar Hlsa-i maruzat- hususiye Bb- l'den takdim olunan maruzat- hususiye mzekkereleri 1297 - 1298 1297 - 1312 1303 - 1327 1303 - 1311

rdesi kan maruzatn Bakitbet tarafndan teslim alndna 1308 - 1328 dair arzalar Bakitbet'ten yazlan tezkir ve muharrertn hlsa kayt 1309 - 1326 cetvelleri Sadaret'e takdim olunan tezkireden mhim olanlar mbeyyin 1310 - 1326 cetveller Cevapl maruzat- resmiye hlsalar 1296 - 1327

Sadaret'in Resm ve Husus surette tebli ettii irde-i 1311 - 1313 seniyyelerin Mbeyn'e takdim olunan hlsa pusulalar Mbeyn'e devir, vilayet ve muhtelif mahallerden gelen evrakn 1296 - 1311 takdimine dair gnlk hlsa listeleri Mbeyn'e gelen ve giden evrak iin muhtelif ekillerde 1295 - 1327 tutulmu cetveller

c. Gazeteler Ksm (Y.PRK.GZT.)133 Bu fona ait ariv malzemesi Almanca, Arapa, Bulgarca, Ermenice, Farsa, Franszca, ngilizce, spanyolca, talyanca, Rusa, Srpa, Trke, Urduca ve Yunanca yazlm gazete, gazete kprleri ve mecmualardan mrekkep 64 dosya 3.215 gmlekten olumaktadr.

133 Bu gazeteler dnda ayrca ktphhemizde de bol miktarda gazete koleksiyonu bulunmaktadr.

401

sayfa

ounlukla Sultan II. Abdlhamit devrini ve ksmen sonraki devri kapsayan bu gazetelerin bir ksm kpr ya da tek sayfa halindedir. Bir ounun kenarlarna kalem grevlileri tarafndan notlar dlmtr. Gazeteler koleksiyonu 64 dosya olup, 2 blm halinde tasnif edilmitir. lk 46 dosyadaki gazeteler Bat dillerinde kaleme alnm yabanc gazeteler olup, milad tarihe gre kronolojik sraya konulmutur. Bu gazeteler 13 Austos 18508 Temmuz 1922 tarihleri arasndaki gnleri ihtiva etmektedir. 47 numarada 64 numaral dosyaya kadar olan gazeteler Trke olup az miktarda Arapa, Farsa ve Urduca gazeteler de vard. Bu gazeteler ise hicr tarihe gre kronolojik sraya konulmutur. 1275 Za. 5 ile 1340 Z. 7 tarihleri arasndaki gnleri ihtiva etmektedir. 64 numaral dosya ise; sonradan ortaya kan gazetelerin dahil edilmesiyle oluturulmutur. Bu dosyadaki gazeteler kendi ierisinde kronolojik sraya konularak kataloa yazlmtr. 1279 S. 20 ile 1340 Z. 7 tarihleri arasndaki gnleri ihtiva etmektedir. Kataloa, gazetelerin dosya ve gmlek sra numaralar, tarihleri, belge ve evrak adetleri ile gazete ve mecmuann ismi, basld ehir ve lisan yazlmtr.
Katalog Genel No. 496 Tarih Tasnifin Kodu Y.PRK.GZT. Hicr 1266 - 1340 Milad 1850 - 1922 Katalog Tertibi DES. (Konu Balkl)

402

sayfa

V. NEZARETLER, VLAYET-MFETTLKLER (TARA ARVLER) VE BYK DARELERE AT BELGELER

A. NEZARETLER
1. DAHLYE NEZARET BELGELER (DH.)
Gerek Sadaret'e bal olduu dnemde gerekse mstakil olduu dnemde, Dahiliye Nezareti'nin grev alan anlalaca zere iilerine mteallik konulardr. Emniyet-i Umumiye, Muhabert- Umumiye, Matbut, Heyet-i Teftiiye gibi kalemlerce ilerini yrten Dahiliye Nezareti'nin bu birimlere ait evrak gruplar, memur tayinleri, asker ve jandarma tensiki, ekirge istilas, sansr, ete faaliyetleri, mezhep atmalar, asayi vukuat, doal fetler ve zarar gren ahaliye yaplan yardmlar, surre alaylarnn hazrlklar, arkeolojik kaz izinleri vb. konular ihtiva eder. Ayrca nezaretin yazmalarnn hlsa kaytlarn ihtiva eden Gelen-Giden Defterleri, teslim alnan evrakn kaytl olduu Zimmet Defterleri; ifre anahtarlarnn yazl bulunduu ifre Defterleri; gnlk haftalk ya da aylk olarak dzenlenen, asayi olaylar, limanlara gelen ve giden yolcu saylar ile eyann kaytlarnn tutulduu Jurnal Defterleri; devlet tekilatnda grev alan memurlarn sicillerinin tutulduu Sicill-i Ahval Komisyonu Defterleri, 1877-1925 yllarn kapsayan dnemde, bu nezaretin almalar hakknda eitli bilgileri ihtiva eder. Bu balamda, zaptiye ve belediye ilerinden matbuata; mlk memurlarn tayininden yeni kurulan vilayetlerin nizamtnn tekiline; seferberlik, yangn ve deprem gibi durumlarda gerekli muamelenin icrasndan eitim ve retim ilerine kadar uzanan geni bir yelpaze iinde ilgili kurumlarla gerekli yazmalar yapmak, Sadaret'in dahiliyeye ait direktiflerini uygulamakla mkelleftir. Ayrca ra-y Devlet ve Divn- Ahkm- Adliye'den Sadaret'e takdim klnacak mazbatalarn muamelt da Dahiliye Nezareti vastasyla icra olunur.

403

sayfa

Bu nezaretin nemli birimlerinden birisi olan Kalem-i Mahsus Mdriyeti'ne ait katalogda itilaf devletlerinin igal hareketleri, Kuv-y Milliye faaliyetleri, Yunan igali ve mezalimi, etecilik faaliyetleri gibi imparatorluun, son yllarnda karlat meseleler yer almaktadr. Katalou hazrlanan kalem ve dairelere ait belgelere dair muhteva bilgileri ve izelgeler aadadr. a. Kalem-i Mahss Mdriyeti Belgeleri (DH.KMS.) Kalem-i Mahss Mdriyeti, Dahiliye nazrnn dahil ve haric ileri ile gizli ve husus haberlemesini temin ve nzr ile yaplacak grmeleri dzenlemek iin 22 Muharrem 1332'de kurulmutur. Kalem-i Mahss Mdriyeti ile ilgili katalogda, H. 1332-1341/M. 1913-1922 yllarn hav toplam 28.000 adet belge bulunmaktadr. Belgelerin muhtevas u ekildedir: a. tilf Devletleri'nin igal hareketleri, b. Kuv-y Milliye faaliyetleri, c. Yunan igali ve mezlimi, d. etecilik faaliyetleri, e. Memur tayin ve azilleri, f. Madalya i'tas ile muhtelif konular. Kalem-i Mahss Mdriyeti Katalou'ndaki belgeler kronolojik sral olup, katoloun sonunda genel indeks verilmitir.
Katalog Genel No. 666 Tarih Tasnifin Kodu DH.KMS. Hicr 1332 - 1341 Milad 1913 - 1922 Belge Adedi 28.000 Katalog Tertibi Analitik Envanter

b. Muhabert- Umumiye daresi Belgeleri (DH.MU.) Dahiliye Nezareti Mektub Kalemi, nezaretin kendi tekilat iindeki yazmalaryla dier daireler, vilayetler ve nezaretlerle ilgili yazmalar yapard. Mektub Kalemi, H. 1327 /M. 1909 tarihinde idar sistemde yaplan deiiklik sonunda yerini Muhabert- Umumiye Dairesi'ne brakm ve bu tarihten sonra Mektub Kalemi'nin grevini bu daire yklenmitir.

404

sayfa

Dahiliye Nezareti Evrak Odas'nda tutulan ve gelen-giden evrakn kaytlarnn tutulduu kayt defterlerinde Rum Austos 1325 tarihinden balayarak 25.944 umum numarasna kadar olan vesikalar Muhabert- Umumiye ismiyle tasnif edilmitir. Rumi Eyll 1326 (Hicr 1328) tarihinden itibaren ise bu daire; dare, Siyas, Hukuk ve Mtenevvia olarak drt ubeye ayrlmtr. Bunlar defterlerde ve msvedde belgelerinden rumuzlarla Siyas (Sin), dar (Elif), Hukuk (Ha) ve Mtenevvia ise (Mim) ile gsterilmitir. Bu belgeler Muhabert- Umumiye Dairesi Evrak ile ayn zellikleri gstermekte olup konularna gre ayrlmtr. Bu evrakn msvedde belgelerinde de Muhabert- Umumiye Dairesi anteti vardr. Fakat bu drt ubenin tasnifi ayr olarak yaplm ve kataloglar hazrlanmtr. Tasnif srasnda orijinal 112 ve 122 numaral dosyalar kmamtr.
Katalog Genel No. 667 668 669 670 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1327 - 1328 1327 - 1328 1327 - 1328 1329 Milad 1909 - 1910 1909 - 1910 1909 - 1910 1910 Belge Adedi 2.689 3.286 3.395 2.831 Katalog Tertibi

DH.MU.

Analitik Envanter

ba. Hukuk Ksm Belgeleri (DH.H.) Hukuk ksm belgeleri; ayr bir kalem veya daireye ait belgeler olmayp, Muhabert- Umumiye'nin, evrak memurlarnca ayrlm ve fihrist defterlerinde rumuzlanm belgelerdir. Hukuk blmndeki vesikalarn ekseriyeti, inzibat vakalara aittir. Ayrca, bu blmde kamu ve ahs hukukunun korunmas iin Dahiliye Nezareti ile tara tekilat ve mahall idreler arasndaki yazmalarla ilgili vesikalar da mevcuttur. Alt yllk bir dnemi ihtiv eden bu kaleme ait "Dahiliye Nezareti Hukuk Kalemi Evrak" ismiyle 2 ciltlik katalog hazrlanmtr.
Katalog Genel No. 674 675 Tarih Tasnifin Kodu DH.H. Hicr 1328 - 1331 1328 - 1333 Milad 1910 - 1912 1910 - 1915 Belge Adedi 11.517 8.040 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bb. Siyas Ksm Belgeleri (DH.SYS.)

405

sayfa

Dahiliye Nezareti'nin siyas ilerine bakan mstakil bir kalemi yoktu. Kataloglar aratrmaya sunulan siyas vesikalar; Dahiliye Nezareti'nin mstakil kalemi olmayp, Muhabert- Umumiye Dairesi'nin evrak memurlarnca konularna gre siyas, hukuk, idar ve mtenevvia diye ayrlarak siyasler biraraya getirilmi ve zerlerine orijinal karton ve dosya numaralar verilmi olanlardr. Belgeler H. 1327-1334/M. 1909-1916 tarihleri arasndadr.
Katalog Genel No 654 655 Tarih Tasnifin Kodu DH.SYS. Hicr 1327 - 1333 1327 - 1334 Milad 1909 - 1915 1909 - 1916 Belge Adedi 22.126 43.905 Katalog Tertibi Analitik Envanter

bc. dar Ksm Belgeleri (DH.D.) Dahiliye Nezareti dare Evrak bir ok deiik konular ihtiva etmektedir. Bunlardan; mlk taksimattaki dzenlemeler, belediye meclisleri ile idare meclisleri azalarnn seimi, gayr-i mslim ve ecnebilere ait mektepler ile kilise inalarna ruhsat verilmesi, Osmanl topraklarnda eitli arkeolojik kazlara msaade edilmesi ve eski eser kaaklnn nlenmesi gibi deiik konular zikredebiliriz. dar Ksm Belgeleri'nin 3 cilt katalou bulunmaktadr.
Katalog Genel No. 681 682 683 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1327 - 1340 1328 - 1335 1328 - 1335 Milad 1909 - 1921 1910 - 1917 1910 - 1917 Belge Adedi 3.738 3.582 3.552 Katalog Tertibi Analitik Envanter

DH.D.

bd. Mtenevvia Ksm Belgeleri (DH.MTV.) Mtenevvia ksm evrak orijinaline sadk kalnarak tasnif edilmitir. Bu sebeple kataloun balangcndaki H. 1320-1323 ve 1327 tarihli belgeler, tarihi itibari ile Mtenevvia ierisinde mtalaa edilmemesi gerekirken orijinalliine binen burada yer almtr. Mtenevvia tasnifi ierisinde yer alan belgeler hemen her trl konuyu ihtiva etmektedir. Ancak arlk itibari ile u konulara rastlanmaktadr.

406

sayfa

Tabi afetler ve yaplan yardmlar; memurlarn tayin, azl, izin, muhakeme vs. meseleleri; tensikat; arazi davalar; madalya, nian verilmesi ve dier taltifler; Hicaz demiryolu; iltica haberleri; yabanc seyyahlara tannan kolaylklar. Katalog toplam 3.503 adet zet, 15.903 belgeden olumaktadr, 66 adet orijinal dosya ierisinde bulunan bu belgeler baz dosyalar kabark olduundan 76 dosyaya yerletirilmitir. Tasnif srasnda dosyalarn orijinal tertibi muhafaza edilmitir. Her dosya kendi iinde kronolojik sraya konulmutur. Katalogda belgeler kronolojik sra ierisinde verilmi ve indeks hazrlanmtr.
Katalog Genel No. 643 Tarih Tasnifin Kodu DH.MTV. Hicr 1320 - 1339 Milad 1902 - 1921 Belge Adedi 15.903 Katalog Tertibi Analitik Envanter

c. dre-i Umumiye Belgeleri (DH.UM.) Bu fon iinde; memurlarn tyin, azl ve taltifleri; emlk ve arazi ileri; zehir ve ielerin toplanarak sevkedilmeleri; askeriyenin ihtiyalarnn karlanmas; eitim ve retim; vakflar, ky, nahiye ve kaza tekilleri; askere alma ilemleri ve seferberlik; igal altnda kalma; deprem, yangn, sel felketi gibi durumlarda gerekli muamele icrs ile dr'l-eytm vesair konulara rastlamak mmkndr.
Katalog Genel No. 646 647 648 649 650 651 652 653 Tarih Tasnifin Kodu Hicr 1332 - 1341 1332 - 1341 1333 - 1341 1332 - 1341 1330 - 1336 1329 - 1336 1335 - 1336 1329 - 1341 Milad 1914 - 1912 1914 - 1922 1914 - 1922 1914 - 1922 1912 - 1917 1912 - 1916 1916 - 1917 1911 - 1922 Belge Adedi 13.000 11.615 10.465 9.239 8.336 6.475 9.251 11.322 Katalog Tertibi

DH.UM.

Analitik Envanter

d. Umr- Mahalliye-i Vilyt Mdriyeti Belgeleri (DH.UMUM.) Hicr 1331'de meydana gelen devletin idar tekilatndaki deiikliklerden sonra Dahiliye Nezareti bnyesinde ihdas edilen "Umr- Mahalliye-i Vilyt Mdriyeti"nin grevleri 22 Muharrem 1332'de yrle giren Dahiliye Nezareti Nizamnmesi'nde belirtilmitir. Buna gre; vilayet btesinin tetkik ve tasdiki; kad ve tamiri Nfia Nezareti'ne ait umum yollarn dndaki vilayet dahilindeki yollarn 407

sayfa

yaplmas; vilayet dahilindeki gl ve bataklklarn slah, arazinin sulanmas; ehir ve kasabalarda geliri belediyeye ait olmak zere klandrma, ime suyu, tramvay, otobs, otomobil iletmek ve muhtelif sanayi kollarna ait fabrikalar tesisi iin ruhsat vermek; vilayet dahilinde ziraatn gelimesi ve slah iin gerekli almalarn yaplmas; sanayi mektepleri, sanayi odalarnn almas, mahall ihtiyalara muvafk sanayiin talimi; icap eden yerlere ticaret odalar ve ticaret borsalar tesisi, pazar ve panayrlar ihdas ve ticaretin gelimesi iin gerekli sair ilemlerin yaplmas; amele ve fukaraya mahsus gece mektepleri ve liva idadileri tesisi ve bunlarn idaresi; vilyt dahilinde eytamhne, hastane, bimarhne ve drlaceze gibi hayr messeselerinin tesisi; vilyta ait bilcmle emlak, akar ve emvalin idaresi velhasl bilcmle umr- belediyeye ve hdemat- mahalliyeye mteallik ilerin takibi ile bu babda nezaretin hakk- murakebesini istimal ve icra ve dier nezaretler ve vilayetlerle muhabertn idare ve ifa etmek mdriyetin vazifesidir.
Katalog Genel No. 684 Tasnifin Kodu DH.UMVM. Tarih Hicr 1331 - 1341 Milad 1913 - 1922 Belge Adedi 4.020 Katalog Tertibi Analitik Envanter

e. Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi Belgeleri (DH.SN.) Dahiliye Nezareti Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi belgeleri, Tahrirat Kalemi (DH.SN.THR) ve Mteferrik (DH.SN.M.)balklar altnda tasnif edilmitir. Bu birimde bulunan evraka ve salnmelere gre, H. 1326'dan itibaren Sicill-i Nfus daresi'ne bal olarak "statistik Kalemi" ve "Tahrirat Kalemi" bulunmaktadr. statistik (Hesbt) Kalemi'ne ait evrak katalog tekil edebilecek bir sayda zuhur etmediinden Sicill-i Nfus dre-i Umumiyesi DH.SN.M. kodu altnda tasnife tbi tutulmutur. Dahiliye Nezareti Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi veya Dahiliye Nezareti Nfus dare-i Umumiyesi balkl msvedde evrak ve ayn ifadeyi tayan antetli evrak ile il nfus mdrlkleri ve ile nfus memurluklaryla yaplan yazmalar ihtiva eden nfus fonu, genel olarak u eitlerden olumaktadr: Mahalle imam ve muhtarlar tarafndan verilen ilmuhaberler, ehremanetinden gelen hastalk, doum ve lm kaytlar, shhiye jurnalleri; ihtida ve irtidad hadiselerinde bu ahslarn isimlerini hav listeler, semenli veya semensiz tezkire-i Osmaniye, bkir veya seyyib mnkahat ilmuhaberi, tecdd-i mnkahak ilmuhaberi, tevelldat ve vefayt

408

sayfa

ilmuhaberi, tebdil-i mekan ilmuhaberi, taahhdt ilmuhaberi, tbiiyyet ilmuhaberi, mrr tezkiresi, semenli ve semensiz pasaport ve pasavan.
Katalog Genel No. 676 677 678 679 Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad 1326 - 1330 1908 - 1912 1330 - 1333 1912 - 1915 1333 - 1336 1915 - 1918 1287 - 1341 1870 - 1922 Belge Adedi 3.177 3.121 3.273 5.324 Katalog Tertibi Analitik Envanter

DH.SN.THR. DH.SN.M.

f. Mebn-i Emriye ve Hapishneler Mdriyeti Belgeleri (DH.MB.HPS.) Meclis-i Mebusan'da 1327 senesi btesi grlrken, Dhiliye Nazr Halil Bey'in teklifi zerine yaplan mzakerede Dhiliye Nezareti'ne bal olmak zere "Hapishneler daresi" adyla bir idare tekil edilmitir. Bir mddet sonra da taradaki hkmet konaklarnn inaat, tamirat ve icrtna dair muhabert bu idareye devredilerek Hapishneler daresi'ne "Mebn-i Emriye ve Hapishneler daresi" nvan verilmitir. Mebn-i Emriye ve Hapishneler dre-i Umumiyyesi bir ube mdrnn idaresinde bir muavinlii hav iki kalemden mteekkildir. dre Kalemi: Hesbat, dosya ve tahrirat olmak zere ; Fen Kalemi ise Heyet-i Fenniye ve statistik olmak zere iki ksmdan mteekkildir.
Katalog Genel No. 671 672 673 Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad 1327 - 1342 1909 - 1922 1327 - 1342 1909 - 1922 1327 - 1342 1909 - 1922 Belge Adedi 4.265 4.178 3.487 Katalog Tertibi Analitik Envanter

DH.MB.HPS.M.

g. Emniyet-i Umumiye Mdriyeti Belgeleri (DH.EUM.) Zaptiye Nezareti'nin H. 1326 senesinde lavedilmesinden sonra Osmanl Devleti'nde asayi ve gvenlikle ilgili muamelelerin yrtlmesi iin Dahiliye Nezareti'ne bal olarek H. 1327 senesinde "Emniyet-i Umumiye Mdriyeti" tekil edilmitir. Asayi ve gvenlie ait konularn eitliliinin yan sra polislerle ilgili ilemlerin (zlk haklar, tayin, terfi, ceza, emeklilik vs.) yrtlmesi de grev alanna

409

sayfa

girdiinden Emniyet-i kurulmutur.

Umumiye

Mdriyeti

bnyesinde

muhtelif

ubeler

Belgeler ihtiva ettikleri konular itibaryla ait olduklar ube mdriyetlerine gre tasnife tbi tutulmutur, Bunlar: Emniyet ubesi, Polis Mecmuas Kalemi ve Takibt- Adliye Kalemi'dir.

ga. Emniyet Kalemi Belgeleri (DH.EUM.EMN.) H. 1329 senesinde tesis edilen Emniyet Kalemi; Osmanl Devleti dahilinde emniyet ve asayiin temini ile ilgili ubedir. H. 1332 ylnda merkez tekilatnda yaplan deiiklikler sonucu lavedilmitir. Evraknn ayn mahiyyette olmas sebebiyle stitlat ubesi'ne ait evrak da bu kalemin evrak arasnda tasnif edilmitir. Emniyet Kalemi evrak, vilayetlerce her ay tanzim edilen ve merkeze gnderilen cinayet istatistik cetvelleri; meydana gelen siyas olaylara ait raporlar; katil, yaralama ve gasp olaylar ile bunlarn failleri hakknda yaplan muameleler; jandarma muamelt, ekiya ile jandarma arasndaki atmalar; kr bekileri ve reji kolcular; Osmanl tebeasndan olup yurtdnda bulunan (Belika-Romanya) ahslarn durumlar hakknda yaplan muhabert; Bulgar ekiyasnn saldrlar, gasbettikleri mallarn geri alnmas; yeni karakollar ina edilmesi, firarlerin takip ve yakalanmalar ile ilgili konular ihtiva eder.
Katalog Genel No. 685 Tasnifin Kodu DH.EUM.EMN. Tarih Hicr 1329 - 1332 Milad 1911 - 1914 Belge Adedi 2.934 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gb. Polis Mecmuas Kalemi Belgeleri (DH.EUM.PMC.) Polis Mecmuas Mdriyeti, Emniyet-i Umumiye merkez tekilatnda H. 1331 senesinde yaplan deiikliklerden sonra kurulan ubelerdendir. Grevi; Polis Mecmuas'nn zamannda ve dzenli yaynlanmasn salamak, mecmua abone defterlerini muntazaman tutmak ve abonelere ait yazmalar yrtmekti.

410

sayfa

Belgeleri; polis mecmuasnn yayn, abone kayd ve abone creti tahsilatyla ilgili muameleleri, eitli blgelerden gelen mecmua talepleri ve bu taleplerin karlanmas gibi konular ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 1017 Tasnifin Kodu DH.EUM.PMC. Tarih Hicr 1331 - 1342 Milad 1913 - 1922 Belge Adedi 838 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gc. Takibt- Adliye Kalemi Belgeleri (DH.EUM.ADL.) Emniyet-i Umumiye Mdriyeti siyas ksmnda bulunan Tatbikat- Adliye Mdriyeti H. 1333 ylnda Muhabert ve Tensikat Mdriyeti'nin lavyla kurulmutur. Grevi; siyas ve adl istatistiklerle ilgili muameleleri yrtmek, yabanc devletlerden srlen ahslarn aratrlmas, aranlan sulularn yakalanmas iin gerekli faaliyetlerde bulunmaktr. Belgeleri; cerim-i umumiye ve vukuat- diye istatistik cetvelleri; durumu pheli grlenler, isiz ve serserilerle dilencilerin memleketlerine veya uygun blgelere gnderilmeleri; firarlerin takibi ve yakalanmas; dolandrclk, yankesicilik, hrszlk gibi sular ve sulularla ilgili muameleler ile halktan msdere edilen silahlara ait listelerden olumaktadr.
Katalog Genel No. 1018 Tasnifin Kodu DH.EUM.ADL. Tarih Hicr 1333 - 1338 Milad 1914 - 1919 Belge Adedi 1.942 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gd. Tahrirat Kalemi Belgeleri (DH.EUM.THR.) Tahrirat Kalemi Emniyet-i Umumiye'nin merkez ve tara ile olan muhaberatn yerine getirirdi. H. 1327'de kurulmu olup, H. 1331'de lavedilmi ve yerine ayn vazifeyi ifa edecek olan "Muhabert ve Tenskt Mdriyeti" kurulmutur. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Vilayetlerden her ay gnderilen hrszlk, yaralama ve gasp gibi sulara ait cerim istatistik cetvelleri; vilayetlerce tanzim edilip gnderilen intihar, yangn, deniz kazas ve kazen telef gibi olaylara ait vukuat istatistik cetvelleri ile polis okullaryla alkal her trl muamelt.

411

sayfa

Katalog Genel No. 1021 1032

Tasnifin Kodu DH.EUM.THR.

Tarih Hicr Milad 1327 1328 1909 - 1910 1328 1331 1910 - 1913

Dosya/ zet Adedi 40/ 2.467 49/ 3.237

Katalog Tertibi Analitik Envanter

ge. Muhabert ve Tenskt Mdriyeti Belgeleri (DH.EUM.MTK.) Muhabert ve Tenskt Mdriyeti H. 1331'de Tahrirat Kalemi'nin lavedilmesiyle onun yerine kurulmu olup, H. 1333 ylna kadar devam etmitir. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Cinayet hari dier adl sularla ilgili olarak vilayetlerce tanzim edilip merkeze gnderilen cerim-i umumiye istatistik cetvelleri (yaralama, hrszlk, kz karma vs.); vukut- zabta istatistik cetvelleri (yangn, deniz kazalar, intihar vs.); polis nizamnmesinin hazrlanmas ve vilayetlere gnderilmesi; vilayet polis kadrolarnn azaltlmas, arttrlmas, polis karakollarnn durumlar; polis mektepleri ile ilgili ilemler; yaynlanan genelgelerin ilgili birimlere teblii.
Katalog Genel No. 1033 Tasnifin Kodu DH.EUM.MTK. Tarih Hicr 1331 1336 Milad 1912 - 1917 Dosya/ zet Adedi 80/ 2.757 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gf. Emniyet-i Umumiye Mdiriyeti Evrak Odas Belgeleri (DH.EUM.VRK.) Evrak Mdiriyeti, Emniyet-i Umumiye'ye gelen veya gnderilen evrakn kaydedildii ubedir. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Polis olmak isteyen kimselerin verdikleri arzuhaller; polis memurlarnn tayin, nakil, maa zamm vs. ile ilgili talepleri; adaba aykr hareketlerde bulunanlarla ilgili belgeler (Ramazan'da alenen oru yiyenler, ikili elenceler tertipleyerek halk rahatsz edenler, ocuklarna geleneklere uygun olmayan kyafetler giydirenler vs.); dier ubelerin grev alanna girmeyen muhtelif konular (kandillerde camilerin klandrlmas, yeni hicr yln tebrik merasimleri, tiyatro faaliyetleri iin izin talepleri vs.).
Katalog Genel No. 1022 Tasnifin Kodu DH.EUM.VRK. Tarih Hicr 1327 1340 Milad 1909 - 1921 Dosya/ zet Adedi 24/ 2.222 Katalog Tertibi Analitik Envanter

412

sayfa

gg. Asayi Kalemi Belgeleri (DH.EUM.AY.) Asayi Mdriyeti, Emniyet-i Umumiye'de H. 1337 ylnda yaplan yeni dzenleme neticesinde kurulmutur. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: ekvet ve eteler; katil, yaralama, hrszlk ve tecavz olaylar; cerim istatistik cetvelleri ve vukuat raporlar; cemiyetlerin faaliyetleri ve bunlarn takibi; igal kuvvetlerinin kontrol ve bu igal kuvvetlerinin halka kar muameleleri ile jandarma kuvvetlerine ve resm grevlilere ynelik kt muamelelerinin takibi; jandarma kuvvetleri muamelt (komutan tayinleri vs.); Kuv-y Milliye'nin faaliyetleri; dman donanmalarnn faaliyetleri; Anadolu'nun muhtelif yerlerinde Rumlar ve Ermenilerin mslman halka tecavzleri.
Katalog Genel No. 1034 1035 Tasnifin Kodu DH.EUM.AY. Tarih Hicr Milad 1337 1338 1919 - 1920 1337 1338 1919 - 1920 Dosya/ zet Adedi 34/ 3.466 30/ 2.410 Katalog Tertibi Analitik Envanter

gh. Sicil Kalemi Belgeleri (DH.EUM.SCL.) Sicil Kalemi H. 1327 ylnda kurulmu, H. 1329 ylnda da lavedilerek yerine Memurn Mdriyeti kurulmutur. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Polislerin sicilleri ile ilgili muameleler; tayin, terfi, azil, yer deitirme gibi konularla ilgili ilemler; polislere ait taltif, tecziye, vukuat cetvelleri ve knye defterleri.
Katalog Genel No. 1036 Tasnifin Kodu DH.EUM.SCL. Tarih Hicr 1327 1329 Milad 1909 - 1911 Dosya/ zet Adedi 14/ 1.261 Katalog Tertibi Analitik Envanter

g. Memurn Kalemi Belgeleri (DH.EUM.MEM.) Memurn Kalemi Mdriyeti H. 1329 ylnda, lavedilen Sicil Kalemi'nin yerine kurulmutur. Bu fonda bulunan belgeler genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Polislerin sicilleri ile ilgili muameleler; tayin, terfi, azil, emeklilik, yer deitirme gibi

413

sayfa

konularla ilgili ilemler; polislere ait taltif, tecziye, vukuat cetvelleri ve knye defterleri.
Katalog Genel No. 1041 1042 1043 Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad 1329 1332 1911 - 1913 1332 1335 1913 - 1916 1335 1342 1916 - 1924 Dosya/ zet Adedi 40/ 3.250 40/ 3.152 48/ 3.753 Katalog Tertibi Analitik Envanter

DH.EUM.MEM.

h. ifre Kalemi Belgeleri (DH.FR.) Dahiliye Nezareti'ne bal kalemler arasnda yer alan ifre Kalemi'nin mstakil bir kalem olarak tekilat ierisinde yer almas 1914 yllarna rastlar. Devlet tekilatnda brokrasinin deime artlarna ve devlet ihtiyalarna gre ekillenmesi srasnda deiik safhalardan gemi olan ifre Odas, devlet tekilat iinde, Dahiliye Nezareti'nin alt birimleri arasnda, deiik bro ve mdrlkler iinde yer almtr. Bilhassa Osmanl Devleti ynetiminin tara birimleri ile cil yapt muhberatta, telgraf ile haberlemenin ve bu usln devlet muhberatna girmesiyle "ifre Kalemi"nin nemi de artmtr. ifre Kalemi'nin, H. 1332-1334/M. 1914-1915 tarihleri arasnda, Kalem-i Mahsus ve Evrak Odas aracl ile Dahiliye nazrna bal olarak alan mstakil bir bro eklinde hizmet verdii grlmektedir. ifre Kalemi'nin, umumiyetle Dahiliye Nezareti'nin ve ona bal alt birimlerin dier vilayetler ve mutasarrflklar ile yapt muhberatta arac olduu anlalmaktadr. Ancak, bu almalarn yannda bazen dier nezaret ve devlet dairelerinin acele ve gizli muhabertnn ifrelendii bir arac bro durumunda da bulunmaktadr. ifre kalemi belgeleri 20.640 vesikadan ibarettir. Umumiyetle Dahiliye Nezareti'ne "ifre" ile ekilen telgraflarn asllarn havdir. ifre Kalemi'nin u ana kadar 10 cilt katalou hazrlanarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur.
Katalog Genel No 656 657 658 659 660 661 Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad 1332 1914 1332 - 1333 1914 - 1915 1333 1915 1333 - 1334 1915 - 1916 1334 - 1335 1916 - 1916 1335 1916 - 1917 Belge Adedi 2.005 2.015 2.172 1.977 2.088 2.006 Katalog Tertibi

DH.FR.

Analitik Envanter

DH.FR.

Analitik Envanter

414

sayfa

Katalog Genel No 662 663 664 665

Tasnifin Kodu

Tarih Hicr Milad 1335 - 1336 1917 - 1918 1336 - 1337 1918 - 1918 1337 - 1337 1918 - 1919 1337 - 1340 1919 - 1922

Belge Adedi 2.000 2.020 2.034 2.323

Katalog Tertibi Envanter

. Dahiliye Nezareti Hukuk Mavirlii Belgeleri (DH.HM.) H. 1327-1328/M. 1909-1910 tarihlerinde idar tekilatn yeniden dzenlemesi muvacehesinde, Dahiliye Nezareti'ne ait kanun, nizam, tlimat lyihalar ve evmir-i umumiyye mecmualarn tanzim etmek, kanun meseleler ve idar nizamlar hakknda mtlaa beyan etmek ve nezarete ait davalar ikme ve tkip etmek zere "Hukuk Mvirlii Kalemi" ihds edilmitir. Bu kalemin grd vazifeler daha nce "Nezaret Dava Vekili" tarafndan if ediliyordu. Hukuk Mavirlii belgelerinin tasnifini yaparken, mmkn olduu kadar kalemin orijinal tasnifine uygun olarak hareket edilmeye allmtr. Bu kalemde 28 dosya ierisinde 5.150 adet belge mevcuttur. lk 9 dosya, kendi ierisinde kronolojik sraya konularak; bundan sonra gelen dosyalar ise konularna gre, her konu kendi iinde kronolojik sraya konularak tasnif edilmitir. Konular da konu balna gre alfabetik olarak sralanmtr. H. 1305-1342/M. 1887-1924 tarihleri arasndaki vesikalar ihtiva eden bu fonun 2 cilt katalou hazrlanarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur.
Katalog Genel No. 644 645 Tasnifin Kodu DH.HM. Tarih Hicr Milad 1308 - 1340 1890 - 1921 1305 - 1342 1887 - 1922 Belge Adedi 2.869 3.435 Katalog Tertibi Analitik Envanter

2. HARCYE NEZARET BELGELER

Hariciye Nezareti Arivi, Tanzimat'la birlikte tekilatlanan Hariciye Nezareti'ne paralel olarak oluan "merkez arivi" ile sefret ve konsolosluklarda teekkl eden "tara arivi" olmak zere iki grupta toplanmaktadr. ok az miktarda Tanzimat ncesi dneme ait evrak bulunmakla birlikte gerek merkez, gerekse tara arivlerindeki evrak, Tanzimat sonras seksen yllk bir dnemi kapsamaktadr. Osmanl Devleti'nin Tanzimat ncesi dneminin d ilikilerine ait

415

sayfa

evrak, Sadaret Arivi'nin fonlar ierisinde bulunmaktadr. Bu nedenle Hariciye Nezareti Arivi devletin d ilikileriyle ilgili, Sadaret Arivi fonlar ierisinde bulunan belgeleri kronolojik olarak tamamlayc niteliktedir. Merkez Arivi evraknn bir ksm, gnmze kadar genel olarak dzenli bir ekilde korunmu, tara arivlerine ait evraklarn ise tahribattan kurtarlmas iin 1950'li yllarda Trkiye'ye nakli dnlmtr. Bu dnce dorultusunda Atina, Belgrad ve Viyana eliliklerindeki Osmanl dnemi belgeleri ile Cakarta'dan bir miktar ilem grmemi evrak getirilmitir. 1985 ylna kadar Dileri Bakanl bnyesinde bulunan Hariciye Nezareti Arivi, bu tarihten itibaren Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl'na devredilmitir. 1885 (H. 1303) tarihli, "Sefret-i Seniyyelerdeki Evrakn Hfz ve Kayd" hakkndaki talimatnme ile, Osmanl dneminden belli bir tasnif dzeni ierisinde gnmze intikal eden dosya ve fihristlerin incelenmesi sonucu, ayr serler halinde dosyalanm olan Mektub Kalemi, Hukuk Mavirlii stiare Odas, Umr- Hukukiye-i Muhtalita Mdriyeti ve Tercme Odas gibi birimlerin dndaki Hariciye Nezareti evraknn dzenli blmnn, Osmanl dneminde, Siyas, dar, Hukuk ve Mtenevvia adlar altnda aada akland ekilde ksmlara ayrlarak dosyaland anlalmaktadr. Hariciye Nezareti fonunda, siyas, hukuk, idar konulardaki ok nemli meselelerin yansra, ticaret anlamalar; sefret ve ehbenderliklerle yaplan yazmalar; kle ticaretinin men'i; Srbistan'daki mslman halkn din meseleleri; yabanc devlet bakanlarna gnderilen ve onlardan gelen, daha ok doum, vefat, cls, evlilik konularndaki nmeler; rtbe, nian ve madalya tevcihleri; snrlarn dnda kalan topraklara ait tapu tahkikleri yer alr. a. Mektub Kalemi Belgeleri (HR.MKT.) 1251 (1835) ylnda Reislkttablk'n yerine kurulan Hariciye Nezareti 1295 ylna kadar Bb- l'nin iinde yer alm ve Sadaret'le i ie vazife icra etmitir. Bu yldan sonra btn kurum ve kurulularyla mstakil bir hal almtr. Nzrn zel Kalem Mdrl'n yrten Mektub Kalemi, zel kalem mdr durumundaki mektub efendinin maiyyetinde alan msevvid, mbeyyiz, mmeyyiz, serhalife ve mhimme mdrnden olumaktadr. Evrakn hfzyla grevli olan Mektub Hariciye Evrak Odas da mektub efendiye bal olarak almaktadr. 416

sayfa

Mektub Kalemi, nezaretin kuruluunu mteakip teekkl ettirilmitir. Kalemin mdr olan mektub ilk defa 1268 yl Devlet Salnmesi'nde yer almtr. Kalem 1327 (1909) ylnda Kalem-i Mahsus Mdrl'ne evrilmitir. Kalem-i Mahsus evrak deiek konu tasniflerinin iinde yer almtr. Mektub Kalemi 1919 yl Devlet Salnmesi'nde Kalem-i Mahsus Mdrl ile beraber tekrar yer almtr. Kalemin grevi, nazr adna yazlacak yazlar hazrlamak ve gerekli onaylar aldktan sonra Evrak Odas vastasyla ilgili yerlere gnderilmesini salamaktadr. Mektub Kalemi nezaretin gerek stanbul'daki dier nezaret ve dairelerle gerekse taradaki kurum ve kurulularla olan yazmalarn salayan nemli bir kalemdir. Tara yazmalar valilik, mutasarrflk, kaymakamlk ve dier idar kurulularla sefret-i seniyye, ehbenderlikler ve nezaretin stanbul dndaki grevlileriyle yapt yazmalardan olumaktadr. Maliye Nezareti, Dahiliye Nezareti, Rsmt Emaneti, Sadaret, Zaptiye Nezareti, Seraskerlik, Rum Patriklii, Ermeni Patriklii gibi nezaret ve devirle yapt yazmalar da merkez yazmalardr. Hariciye Nezareti 1295 ylna kadar Sadaret'le i ie vazife icra ettiinden direkt kendi adna yazma kabul edip, cevap verdii gibi Sadaret adna da yazmalar yapmtr. Bu yazmalar sadrazamn onayndan sonra ilgili yerlere gnderilmitir. lk yllarda Mektub Kalemi evraknn arka yznde "hariciye" kayd bulunmaktadr (1254-1263). 1263 ylndan itibaren belgenin arka yznde hlsas bulunmakta ve kalem evraknn sonuna kadar bu usul devam etmektedir. Belgelerin bir dier zellii de; arka yzlerinde, defter kaytlarna uygun olarak "mesalih", "Yunan", "Ermeni", "Rum", "talya", "ngiltere", "Rusya", "sve ve Norve", "ran", "telgraf" gibi kaytlar bulunmasdr. Ancak bu usul 1295 ylnda terkedilmitir. Ayn ekilde Sadaret adna tezkire ve tahrirat yazma usul de terkedilmi ve nezaret sadece kendi adna yazma yapmaya balamtr. Mektub Kalemi yazmalarnn muhteviyat, arlkl olarak ahs ve tal meselelerden olumaktadr. nk konusu siyas, umum, harb, mtareke ve idar gibi daha nemli konular hiz mektub evrak, konularla ilgili fonlar iinde yer almtr. Fon evraknda alacak tahsilleri say itibariyle olduka fazla bir yer igal etmektedir. Gerek Osmanl tebeasndan olan yabanclarn, gerekse baka tebeallarn birbirinden ve Osmanl tebeal mslmanlardan olan alacaklarnn tahsili ve maa anlamazlklarnn giderilmesi bu kabildendir ki ilgili sefretlerin mracaatlarna mebn, nezaret konuyu ilgili nezaret, daire ve valiliklere ileterek hallini temin etmektedir. Osmanl topraklarnda yaayan yabanclarn haklarnn korunmas, kilise

417

sayfa

yapm ve tamiri ile ilgili evrak da say itibariyle olduka nemli bir yer igal etmektedir. Belgelerde geen dier konular u balklar altnda vermek mmkndr: Zararl yaynlarn gmrkten gei ve intiarna frsat verilmemesi; ser-y zenciye ticaretinin men'i; sultanlarn clsu mnasebetiyle yaynlanan hatt- hmaynlarn halka duyurulmas; bayram ve ylba dolaysyla gnderilen tebriklere teekkr yazlar; dier devletlerin Osmanl Devleti hakknda takndklar tavr ve politikalar, snr anlamazlklarnn giderilmesi; memleketin eitli yerlerinde yaplan inceleme ve tefti raporlar; sefret-i seniyye, ehbenderlik ve konsolosluk grevlilerinin tayini ve zlk haklarnn temini, terfi ve gerekenler iin nian imalinin salanmas; sefrethne, ehbenderhne ve konsolosluklarn kira, mefruat, personel giderleri ve dzenlenen balo ve parti masraflarnn karlanmas; Topkap Saray- Hmaynu, selatn camileri ve mzeleri gezmek isteyen yabanclara ruhsat temini; telgraf hatlarnn inasnda alan grevlilerin zlk haklarnn salanmas; ihra edilen mhimmat ve makinalarla ilgili sefret takrirlerinin ilgili kurumlara irsali ile ilgili yazlar; i takibinde bulunan baz zevata tavassut.
Katalog Genel No. 971 972 973 Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad 1254 - 1268 1838 - 1851 1268 - 1270 1851 - 1853 1270 - 1271 1853 - 1854 Belge Adedi 3.734 3.023 2.999 Katalog Tertibi Analitik Envanter

HR.MKT.

b. Hukuk Mavirlii tiare Odas Belgeleri (HR.HM.ISO.) XIX. asrn son eyreinden sonra, devletleraras ilikilerde milletleraras hukukun n plna kmas ve batl devletlerin Osmanl Devleti zerindeki basklarnn artmaya balamas zerine bu hukukun bilinmesi, Osmanl brokrasisinin daha iyi ilemesi iin ihtiya haline gelmitir. nk her messesenin geliiminde ve problemlerinin zmnde milletleraras hukukun bilinmesi ve bu sahada uzman kadrolarn yetitirilmesi gerekli grlmekte idi. Bu devirden sonra idar organlar genileyen Hariciye Nezareti'nin vazifeleri hem kemiyet hem de keyfiyet bakmndan artarak yeni beler ihds edilmeye balamtr. Hariciye Nezareti'ne bal kalem olarak ihds edilen "stiare Odas" devlet salnmelerine gre 1883 (H. 1301) tarihinde kurulmutur. 418

sayfa

Hukuk mvirleri, stiare Odas mdr, muavinler, evrak memurlar ve ktiplerden mteekkil personele sahip olan stiare Odas'nda, Hukuk Mavirlii bir st kurul olup, itiar organ niteliindedir. tiare Odas'na havale edilen herhangi bir hukuk mevzuyu hukuk mavirleri tetkik ederek o mevzu hakknda rey ve grlerini belirtip muavinlere havale ederler. Muavinler de mavirlerin izahat dorultusunda ilgili merclere grlerini Trke veya Franszca olarak bildirirlerdi. tiare Odas'na ait belgelerin balang tarihi H. 1299/M. 1883'tr. Biti tarihi H. 1340/M. 1921 olmasna ramen az da olsa bu tarihten sonraki yllara ait belegelere rastlanmaktadr. Fakat bu belgeler daha ok kitap, gazete, dergi vs. malzemedir. Bu fonda, Boazlar meselesi, Fas meselesi, kapitlasyonlarn lav, Lahey Konferans, Beynelmilel Paris Shhiye Konferans, Umum Harp neticesinde yaplan muhedeler, adalar meselesi, Brezilya ile yaplan sulh ve dostluk mukvelesi, Osmanl Devleti'nde ecneb messeselere ait ve benzeri konulardaki belgeler yer almaktadr. stiare Odas evrak, kuruluundan itibaren tekil edilen orijinal bir tasnif sistemi ile devralnmtr. Konu ve tarih btnlne gre tertip edilen belge takmlar gmleklenerek "zel dosyalara" yerletirilmi ve "umum numara" ile mteselsilen numaralandrlmtr. Bu dosyalarn da bir veya bir ka bir araya getirilerek karton kutulara yerletirilmitir ki toplamn 84 adettir. Hazrlanan katalogda zel dosya numaralar "orijinal karton no" stununda gsterilmitir. stiare Odas'nn tasnif ve katalog almas iki aamada olmutur. Birinci aamada; "zel dosyalar" ierisindeki gmleklerin zerinde yazlan zetler esas alnarak ve dili de sadeletirilerek stiare Odas Katalou hazrlanmtr. Bu ekilde belgeler mevcut dosyalara yerletirilerek yeniden mteselsilen numaralandrlmtr. Toplam dosya adedi 158 adettir. 1.222 ana gmlek iinde 41.428 adet belge, 78.799 varak ihtiva etmektedir. kinci aamada ise, Dosya Envanter Sistemi dikkate alnarak ve tasnifin orijinalitesi bozulmadan belge ve gmleklere tarih, kod ve numara verilerek tasnif almas tamamlanmtr.
Katalog Genel No 970 Tasnifin Kodu HR.HM.O. Tarih Hicr 1290 - 1342 Milad 1873 - 1923 Dosya/ Belge Adedi 158/41.428 Katalog Tertibi DES.

c. Hukuk Ksm Belgeleri (HR.H.)

419

sayfa

Bu katalog Hariciye Nezareti Hukuk Ksm'nn "Osmanl Sefretleri" ve "Osmanl ehbenderlikleri" blmlerine ait evraknn dosya usl envanteridir. Bu blmlere ait evrak M. 1846-1922/H. 1262-1341 yllarn kapsamaktadr. Hukuk Ksm Evrak: Hariciye Nezareti'nin, esas itibariyle ahs davalara mnhasr olmak zere Osmanl sefretleri, Osmanl ehbenderlikleri, ecneb sefretleri, nezaretler, vilayetler, mstakil mutasarrflklar, resm ve gayr-i resm irketler ve kurumlarla adl, hukuk konularda yapt yazmalardan olumutur. Hukuk ksm evraknn katalou iki cilt olarak hazrlanmtr. Birinci cilt; Hariciye Nezareti'nin Osmanl sefretleri ve Osmanl ehbenderlikleri ile yapt yazmalardan, ikinci cilt ise; ecnebi sefretleri, nezaretler, vilayetler, mstakil mutasarrflklar, resm ve gayr-i resm irket ve kurumlarla yapt yazmalardan olumaktadr. Hukuk ksm evraknn 1919 ylnda hazrland anlalan, ikisi asl evraka ait Franszca ve ksmen Osmanlca, dieri de; tercmesi yaplm evraka ait olmak zere adet endikatr gnmze intikal etmitir. Gerek evrakn tasnifi yaplrken gerekse bu kataloun hazrlanmasnda yukarda zikredilen endikatrlerin sistemi ile blm ve konu balklarna byk oranda sadk kalnmtr. Eski muhafaza veya kutular arasndaki vesikalar, gmleklenerek tarihlenip kodlanm, yeniden dosyalanarak tasnifi tamamlanmtr. Daha sonra endikatrdeki Franszca ve Osmanlca metinlerin tercme ve transkripsiyonlar yaplarak bu katalog hazrlanmtr. Bylece, analitik envanter almas gibi uzun zaman ve masraf gerektiren bir alma yaplmadan, bu yntemle, evrakn byk bir ksmnn daha ksa yoldan analitik olarak aratrmaya almas gerekletirilmitir. Aratrmaya sunulan bu katalo iki blmden olumutur: 1. Blm: Osmanl Sefretleri: Hariciye Nezareti'nin Osmanl sefretleri ile yapt yazmalardan meydana gelmektedir. Bu blmde sefretler alfabetik olarak sralanp tasnif edilmitir. Katalogda konu bal tekil eden sefretlerden bazlar Atina, Belgrad, Berlin, Brksel, Bkre, Kiev, Lahey, Stokholm, Londra, Madrid ve Paris sefretleridir. 2. Blm: Osmanl ehbenderlikleri: Hariciye Nezareti'nin Osmanl ehbenderlikleri ile yapt yazmalardan olumaktadr. Bu blmde, ehbenderliklerin bulunduu lkeler, ehirler ve daha kk birimler alfabetik olarak sralanmtr. Katalogda konu bal tekil eden ehbenderliklerden bazlar Almanya,

420

sayfa

Amerika, Avusturya-Macaristan, Belika, Bulgaristan, Fransa, Habeistan ve Hollanda'daki Osmanl ehbenderlikleridir. Hukuk Ksm Evrak'nn, Hariciye Nezareti'ne ait evrak gruplarnda olduu gibi yabanc dildeki asllar ile tercmeleri ayr ayr muhafaza edildiinden, "Tercme Evrak" da ayr bir blm halinde tasnif edilerek Hukuk Ksm Evrak'nn ikinci katalounun sonuna konulmutur. Tercme blmnde, vesikann konu balklarnn asl evrakn bulunduu blmlerdeki balklaryla benzer olmas gzetilmi, bylece evrakn tercmesinin asllar ile irtibatlandrlmas salanmtr.
Katalog Genel No. 975 Tasnifin Kodu HR.H. Tarih Hicr Milad 1262 - 1341 1846 - 1922 Dosya/ Belge Adedi 319/81.756 Katalog Tertibi DES.

d. Mtenevvia Ksm Belgeleri (HR.MTV.) Mtenevvia Ksm Evrak; Hariciye Nezareti memurlar ve ecneb temsilcilerin nasb ve tayinleri; rtbe ve nian verilmesi; terifat mersimleri ve dier kutlamalar; Hariciye memurlar hakknda yaplan ikayetler; baz suikastler; Osmanl padiah ve ehzdelerinin seyahatleri; deniz kazalar ve tabi fetlerde yaplan yardmlarla ilgili evraklarn yannda Hariciye Nezareti'nin Siyas, dar ve Hukuk ksmlarna dahil olmayan evraklardan olumutur. Mtenevvia ksm evraknn 1919 ylnda hazrland anlalan, birisi asl evraklara ait ve Franszca; dieri de tercmesi yaplm evraklara ait Osmanlca olmak zere iki adet endikatr gnmze intikal etmitir. Gerek evrakn tasnifi yaplrken, gerekse bu kataloun hazrlanmasnda yukarda zikredilen endikatrlerin sistemi ile blm ve konu balklarna byk oranda sadk kalnmtr. Endikatrdeki Franszca ve Osmanlca metinlerin tercmesi ve transkripsiyonlar yaplarak bu katalog hazrlanmtr. Mtenevvia Katalou alt blm halinde dzenlenmitir. Bunlar: I. Blm: Osmanl ve Yabanc Temsilcilikler ile lgili Konular: Osmanl Devleti'nin d temsilcileri ile yabanc lke temsilcilerinin grevleri gerei katldklar eitli trenlerle ilgili yazmalar ve bunlarn urad suikast ve kazalar ile zlk ileri hakkndaki belgelerden olumaktadr. Katalogda yer alan konu balklarndan bazlar: Kabuller, nutuklar, tahta klar, doumlar, temsilcilikler ihdas ve ilgasdr.

421

sayfa

II. Blm: Nmeler: Yabanc elilerin gven mektuplar, kabulleri, cls ve ta giyme tebrikleri, vefat taziyeleri; evlenme ve doumlarda yaplan kutlamalar; tarih ve nemli yerleri ziyaret iin yabanclara verilen izinler ve baz ticar muhedeler hakkndaki yabanc lke hkmdarlaryla Osmanl hkmdarlarnn mektup ve belgelerinden olumaktadr. Katalogda yer alan konu balklarndan bazlar: Amerika, Avusturya, Belika, Danimarka, Fransa, Hollanda, ngiltere, ran, spanya, sve, talya, Napoli ve Rusya'dr. Ayrca Mtenevvia endikatrnde kaytl olan nmelerin dnda Hariciye evraknn dier blmlerinde yer alan nmeler tespit edilerek bu blmde toplanmtr. Belgelerle alakal lkeler, isimlerine gre alfabetik olarak sraya konulmu, her lkeye ait vesikalar kendi ierisinde kronolojik olarak dzenlenmitir. III. Blm: Nianlar, Madalyalar, Rtbeler: Osmanl Devleti ile dier devletler arasnda karlkl olarak verilen nianlar, rtbeler ve nvanlar; rtbe tevcihi ve tenzili hakknda teklifler; hediye ve ihsanlara ait belgelerle bu husustaki nizamnmelerden olumutur. Katalogda yer alan konu balklarndan bazlar, nianlar-madalyalar, tahlisiye, senet ve dier madalyalar, nvanlar ve nvan talepleridir. IV. Blm: Yabanc ve Osmanl Konsolosluk Heyetleri ile Temsilciliklerine Ait Meseleler: Osmanl Devleti tarafndan gnderilen ve dier lkelerden gelen temsilcilerin yola klar ve grev yerlerine ulamalar; dier lkelerdeki Osmanl vatandalaryla Osmanl Devleti'ndeki yabanc uyruklularn himayeleri; bu temsilciler hakknda ikayetler; yabanc konsolosluk ve manastr grevlilerinin kabul ve tayinleri hakknda yaplan yazmalardan olumutur. V. Blm: Muhtelif Konular: Devlet adamlar ve hanedan mensuplarnn seyahatleri; protokoller; gsteriler; devletler arasnda karlkl verilen arsa ve arazilere ait belgelerden olumutur. VI. Blm: Tercme Evrak: Bu katalogdaki dier blmlerde kaytl (ou Franszca olmak zere) yabanc dillerde yaplan yazmalardan gerekli grlenlerin Tercme Odas tarafndan yaplan tercmeleridir. Kabine deiikleri; Osmanl padiah ve ehzadelerinin seyahatler; Osmanl terifat; yapanc protokol; niformalar ve ianeler bu katalogda yer alan konu balklarndan bazlardr. Mtenevvia Ksm Evrak'nn, Hariciye Nezareti'ne ait dier evrak gruplarnda olduu gibi yabanc dildeki asllar ile tercmeleri ayr ayr muhafaza edildiinden, bu usl gzetilerek "tercme evrak" ayr bir blm halinde dzenlenmitir. Tercme blmnde, vesikann konu balklarnn asl evrakn bulunduu blmlerdeki konu 422

sayfa

balklaryla benzer olmas gzetilmi, bylece evrakn tercmesi asllar ile irtibatlandrlmtr.
Katalog Genel No. 974 Tasnifin Kodu HR.MTV. Tarih Hicr Milad 1257 - 1341 1842 - 1922 Dosya/ Belge Adedi 754/157.000 Katalog Tertibi DES.

3. EVKF-I HMAYN NEZARET BELGELER

Arivimizde, Evkf- Hmayn Nezareti'ne ait alt milyona yakn belge bulunmakta olup, tasnifi devam etmektedir. "Vakfiyeler", Evkf- Hmayn deerlendirilmi ve tasnifi yaplmtr. Nezareti belgelerinden ayr olarak

Arivimizde bulunan vakfiyeler bir araya toplanarak "Vakfiyeler Katalou" oluturulmutur. Bu katalogda H. 440 1331/M. 10481913 yllarna ait 1.309 adet vakfiye yer almaktadr. Katalog; genel sra no, kronolojik sra ve vakf adlarna gre olmak zere ekilde ve tek cilt olarak hazrlanmtr. Bu vakfiyelerin dosya numaralar, vkf, vakf, yeri ve tarihi gibi ayrntl bilgiler katalogda verilmitir.
Katalog Genel No. 962 Tasnifin Kodu Vakfiyeler Tarih Hicr 440 - 1331 Milad 1048 - 1913 Vakfiye Adedi 1.309 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Ayrca, Bb- Defter Haremeyn Muhasebesi Defterleri arasnda da vakfiyeler bulunmaktadr.

4. TCARET, NFA, ORMAN, NEZARETLERNE AT BELGELER

MEDN

VE

ZRAT

1839 Mays'nda kurulan Ticaret Nezareti ilk dnemlerde ticar davalara bakan bir kurum niteliindeydi. 1846 ylnda kurulan Zirat ve 1848'de kurulan Nfia Nezaretleri bir sre sonra lavedilerek Ticaret Nezareti'ne ilhak olundu. Daha sonra Orman ve Medin Nezaretleri de bu birime dahil oldu. Bylece ticaret, tarm, nfia ve maden gibi lkenin reforma ihtiya duyan nemli alanlar ayn birim tarafndan ynetilmeye baland.

423

sayfa

Fabrikalarn tesisine; esnaf ve sanatkar cemiyetleri ile sanayi ve ticaret odalarnn kurulmasna; kk sanayinin modernize edilmesine ynelik almalar; meslek okullarnn almas; maden arama izinleri; yol, kpr ve demiryollarnn tamiri; Gmhacky, Samsun, Ergani vb. madenlerin yeri, muhasebeleri ve mltezimlerinin kaytlar; Paris, Frankfurt, Venedik, Katana vb. maden piyasas fiyatlar ve mukvelenmeler bu fonun defter ve belgelerinin konularndan bazlardr. Ayrca Hicaz Demiryolu ile irket-i Hayriye gibi ulam an oluturan kurumlara ait belgeler de bu fon iinde yer alrlar. Tasnif almalar srasnda belgelerinden ayrlm, mstakil ve dosya iine yerletirilemeyecek halde bulunan, resm ve sivil binalarn (Sirkeci Postanesi) plnlar, Konya ve Hindiye-Habbaniye (Frat ve Dicle zerine kurulmu) sulama projeleri arivdeki "Harita, Pln ve Kroki Katalou"na ilave edilmek zere ayrlmlardr. Bu nezaretin 2.311 defteri, 832.258 adet belgesi bulunmaktadr.
Katalog Genel No 997 Tasnifin (Fonun) Ad Ticret, Nfia, Zirat, Orman Medin Nezaretleri Belgeleri Tarih Hicr 1255 - 1328 Milad 1839 - 1910 Belge Adedi 832.258 Katalog Tertibi Analitik Envanter

5. SIHHYE NEZARET BELGELER (SH.)

Nezaretin devlet daireleriyle, vilayet, mutasarrflk ve karantinalarla yapt yazmalarn kayt defterlerinin yansra; hastalarn etnik ve din kkenleri ile hastalk ve vefat istatistikleri; masarft makbuzlar; vefat ilmuhabirleri ve muhasebe kaytlar bulunmaktadr. Shhye Nezareti'ne ait 762.598 adet evrak bulunmakta olup, belgelerin tasnifi devam etmektedir.

6. ZAPTYE NEZARET BELGELER (ZB.)

Zaptiye Nezareti'ne ait mevcut ariv malzemesinin ekserisini, nezarete dier nezaret, devir ve vilayetlerden gelip gerekli muameleleri yaplan yazmalar ile esas itibariyle bu yazlara verilen cevaplar hav Mektub ve Muhasebe kalemleri msveddeleri ve Muhasebe Kalemi'nin muameltna ait makbuz, teslim ve tesellm senetleri gibi evrakn oluturduu grlmektedir.

424

sayfa

Zaptiye Nezareti'nin sz edilen birimlerle yapt yazmalara dair gelen evrakn, her nezaret ve daire ile vilayetlerin adlarna gre alm "Gelen Evrak Hlsa Kayt Defterleri"ne kaydedilip numara verildikten sonra gerekli muameleleri tamamlanarak muhafaza edildii anlalmaktadr. 188.394 adet evrak bulunmakta olup, belgelerin tasnifi devam etmektedir.

B. BYK DARELERE AT BELGELER 1. MLL EMLAK'TAN DEVRALINAN BELGELER

Nisan 1941 tarihinde Babakanlk Osmanl Arivi'ne Mill Emlk Mdrl'nden 36 adet ariv malzemesi intikal etmitir. ntikal eden belgelerin 13 adedi defter, 23 adedi ise vesikadr. Bu belgeler H. 1156-1288 /M. 1743-1871 tarihleri arasndadr. Bu belge ve defterler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmi olup, fona ait dkm cetveli aada verilmitir.

Mill Emlk'tan Devralnan Belgeler Tasnifine Ait Liste

Sra No Konusu Abdlmecid'in kaht felketine yardm olarak bin altn 12 gndermesi sebebiyle rlanda asilzdegn ve ahalisi tarafndan yazlan teekkrnme Avrupa seyahatinden avdeti dolaysyla arz- sadkat ve sityiten bahis olarak stanbul Rum Patrii Gregorius ve 13 Patrikhne Sinod heyetini tekil eden Metropolitler mhrleriyle Rum cemaati namna Sultan Abdlaziz'e sunulan teekkr ve kran arzas stanbul'da kolera felketi srasnda her trl tedbir-i shhiye ile fukar ve ahalinin korunmasndan mtevellit 14 kranlarna muhtarlarnn teekkrnme. dair skdar cihetindeki Abdlaziz'e mahalle sunulan Teekkrnme 1282 1865 mhrleriyle kran arzas 1284 1867 Teekkrnme 1849 Nevi Tarih Hicr Milad

425

sayfa

Sra No

Konusu

Nevi

Tarih Hicr Milad

15

16

17

18

19

20

21

22 23 24 25 26 27 28

29 30

Girid Valisi Mustafa Naili Paa'nn Kandiye'de doan olu olup, Kandiye Kaymakaml'nda bulunan eski Bosna Valisi Veliyddin Rfat Paa'nn Kandiye'de Mahzar ibks istirhamna dair, Kandiye slm ve Yahudi ahalisi namna mtebern mhrleriyle Abdlmecid'e sunulan mahzar stanbul'da kolerann tedavisi hususunda her trl shh tedbirlerin ittihazndan dolay stanbul Rum cemaatinin kranlarn hav patrik ve metropolidlerin ve cemaat Teekkrnme muteberlerinin imzalaryla Abdlaziz'e sunulan teekkrnme Avrupa seyahatinden avdeti vesilesiyle Yahudilerin sevin ve kranlarna dair Hahamba Kaymakam ve Teekkrnme Musevi cemaatinin mteberlerinin mhr ve imzalaryla Abdlaziz'e sunulan teekkrnme Bulgar Eksarhl'nn teekklnden ve Eksarhla Eftim Efendi'nin tyininden dolay Trnova kazas Bulgar Arza cemaati mtebern ve muhtarlarnn Abdlaziz'e sunduklar kran arzas Ayn meseleden Kstendil, tib, Kozana, Kratova, Radomir kazalar Bulgar reis-i ruhanleriyle cemaat Teekkrnme mteberlerinin sunduklar teekkrnme Ayn meseleden dolay Leskofa, Vlasotina kazalar Bulgar reis-i ruhani ve muteberlerinin mhryle kran arzas Abdlaziz'e sunulan kran arzas talyan Hayat Sigorta Kumpanyasnn 1869 tarihinde Milano'dan Abdlaziz'e gnderdii hrmet izhrn Yaldzl matbua mutazammn yaldzl matbua Bulgar Eksarhlnn teekklnden dolay Yanbolu, Zara-i Cedd, Karinbd, Aydos kazalar ve slimye Teekkrnme sanca namna Abdlaziz'e sunulan teekkrnme Ayn meseleden dolay Samako kazas ahalisi namna Teekkrnme sunulan teekkrnme Ayn meseleden dolay skp, vranya, Palanka, Teekkrnme Kumanova kazalar namna sunulan teekkrnme Padiahn haremlerinden altnc kadna bir kratn drtte Tevch biri mikdarnda feret-i erife tevcihine dair ehzde Ahmed Cemleddin Efendi'ye bir kratn drtte Tevch biri mikdarnda feret-i erife tevchine dair Mnire Sultan'a bir kratn drtte biri mikdarnda Tevch feret-i erife tevchine dair Journal de Constantinople gazetesinin, Abdlaziz'in seyahatten avdeti mnasebetiyle ipek zerine baslm -neriyat Fransa Hkmeti'nin stanbul Sefiri De la Valette'in geri arlmas hakknda III. Napolyon'un Abdlaziz'e Nme gnderdii nme Fransa Hkmeti'nin stanbul Elisi olarak gnderdii timadnme De Mastier'in III. Napolyon'dan getirdii itimadnme

1268

1851

1282

1865

1284

1867

1288

1871

1288

1871

1288

1871

--

--

1288 1288 1288 1260 1264 1262 --

1871 1871 1871 1844 1847 1845 --

1861 1861

426

sayfa

Sra No 31

Konusu Fransa mparatoru III. Napolyon tarafndan Abdlaziz'e tevch olunan Legion d'Honneur niannn byk kordon rtbesinin gnderilmesi vesilesiyle dostne temenniyat izhrn mutazammn nme Fransa mparatoru III. Napolyon'un, Abdlaziz tarafndan tevch olunan Nin- li-i Osman dolaysyla teekkrn hav nmesi "Venedik'in ayn- Dikkat Binalar" adl eserden bir nshann Abdlaziz'e takdimi vesilesi ile Antonski imzasyla gnderilen mektup spanya Devleti tarafndan stanbul Fevklede Murahhas Bykelilii'ne tayin olunan Gerarda de Sauza'nn takdim ettii spanyolca itimadnme

Nevi

Tarih Hicr Milad 1862

Nme

32

Nme

1863

33

Mektup

1864

34

timadnme

1862

C. VLAYET VE MFETTLKLERE (TARA ARVLER) AT BELGELER

Bilindii gibi Osmanl Arivi'nde muhafaza edilen ariv malzemesinin byk ounluu, Osmanl Devleti'nin stanbul'daki merkez devlet dairelerine aittir. stanbul dndan getirilen belge ve defterler tara evrak olmas dolaysyla, merkez evrak fonlarndan ayr tutularak tara evrak (TR.) kodu altnda tasnif edilmitir. Arivimizde bulunan tara arivleri evrak, Kbrs ve Rumeli Mfettilii evrakdr.

1. KIBRIS MUTASARRIFLII BELGELER (TARADAN GELEN BELGELER) (TR.KB.) 4 Haziran 1878 tarihinde ngiltere'ye devredilen Kbrs'n, mutasarrflk olarak ynetildii dneme ait biriken evrak bu tarihte Sadaret Yveri Sami Paa tarafndan teslim alnarak stanbul'daki Hazne-i Evrak'a teslim edilmitir. Bu belgeler tasnif edilirken, kayt defterlerinin tertibi gz nne alnarak aada gsterildii ekilde drt ana grup halinde toplanmtr. Guruplandrlan belgeler, ayrca gelen-giden olarak ayrlm ve bu gruplarn baz blmleri kayt numaras bulunan ve bulunmayan evrak olarak ayrlarak snflandrlmtr. a. Kbrs Mutasarrfl'nn Lefkoe'de Bulunan Birimlerinin Evrak ile Konsolosluk ve Kaza Kaymakamlklaryla Yapt Yazmalar Bu blm evrak ayr balk altnda toplanmtr. 427

sayfa

1. Birinci balkta toplanan; mutasarrfln merkez birimlerinin evrak ile Lefkoe'deki dier dairelerle yapt yazmalardan olumutur. Belgeler tertip edilirken cins olarak zellikleri bulunanlar ser tekil edecek ekilde dzenlenmitir. Bylece aratrmaclarn belgelere kolaylkla ulaabilmeleri amalanmtr. Bu serler; mutasarrfln taradan ve Bb- l'den postayla gelen evrakn konularn ihtiva eden hlsa varakalar, Kbrs dare Meclisi'nin karar msveddeleri, mutasarrfln kendine bal kaza kaymakamlklarna gnderdii genelgeler, Kbrs Muhasebecilii'nin derkenar msveddeleri, varidt-masarift cetvelleri, memur ve asker maalarnn dendiine dair teslim-tesellm senetleri, arzuhaller ile bunlarn haricindeki; r Mdrl, Topu Kaymakaml, Evkf Muhasebecilii, Mahkeme-i Ticret Riyaseti, Liman Riyaseti, Tahrir Mmeyyizlii, Nfs Mukayyidlii, Meclis-i Temyiz, Nakib'l-erflk, Mftlk, Piskoposluk, Defter-i Hakan Memuriyeti, Kbrs Muhasebecilii, Bank- Osmani ubesi vb. dairelerle yaplan yazmalardr. Bu gruba giren belgeler, "Mutasarrfln Lefkoe'deki dier dairelerle yapt yazmalar" balnda toplanmtr. 2. kinci balkta, kaza kaymakamlklaryla yaplan yazmalar, alfabetik sraya dizilerek Baf, Deirmenlik, Girne, Limason Magosa ve Tuzla Kaymakamlklar ad altnda ve evraklar gelen-giden eklinde ayrlarak dzenlenmitir. Gelen-giden olarak ayrlan belgeler, kendi ierisinde kayt numaras bulunan ve bulunmayan belgeler olarak ayr ayr ele alnarak tasnif edilmitir. Telgraf yazmalar da ilgili olduu kaymakamln belgelerinin sonuna getirilmitir. Kbrs Rsumt Nezareti, H. 1290/M. 1873 ylna kadar mdriyet veya memuriyet nvanlaryla tek elden idare olunagelmi iken, daha sonra, Lefkoe'deki merkez memurluunun haricinde Limason ve Tuzla'da olmak zere iki ayr daire daha oluturulmutur. Bu dairelerin evraklar da ayr ayr tasnif edilmitir. 3. Kbrs'ta bulunan yabanc devletlerin konsolosluklaryla Mutasarrfl arasndaki yazmalar da ayr bir balk altnda toplanmtr. b. Dersadet'teki Devirle Yaplan Yazmalar Kbrs Mutasarrfl'nn stanbul'da bulunan merkez devlet daireleriyle yapt yazmalar iki balk halinde dzenlenmitir. Birincisi nemine binen Mbeyn ve Sadaret'le yaplan yazmalar, ikinci olarak da nezaret ve devairle yaplan yazmalardr. Btn bu evrak nezaret ve devirin adlarna gre alfabetik sraya dizilerek tasnif edilmitir. Telgraflar da blmlerin sonlarnda yer almtr. Bunlar: A. Mbeyn ve Sadaret Kbrs

428

sayfa

B. Nezaretler ve Devir 1. Bahriye Nezareti 2. Dahiliye Nezareti 3. Deav Nezareti ile Defter-i Hakan Nezareti 4. Divn- Ahkm- Adliye 5. Evkf Nezareti 6. Hariciye Nezareti 7. Hazne-i Hassa 8. Maarif Nezareti 9. Maliye Nezareti 10. Meihat 11. Posta ve Telgraf Nezareti 12. Rsmt Nezareti 13. Seraskerlik 14. Shhiye Nezareti 15. ehremaneti ve ra-y Devlet 16. Ticaret ve Nfia 17. Tophne-i mire 18. Zaptiye Nezareti 19. Kbrs Kap Kethdl c. Cezir-i Bahr-i Sefd ve Dier dar Merkezlerle Yaplan Yazmalar Cezir-i Bahr-i Sefd vilayeti ile yaplan yazmalar defter kaytlar gznne alnarak snflandrlmtr. Buna gre Dersaadet'den yazlan ve vilayet araclyla gelen genelge sretleri "numara" ile; Vilayet'den yazlan genelge sretlerininde "umum" eklinde ayr defterlere kaydedildikleri grlmtr. Ayrca vilayete bal orman mfettilii ve bakaya memurluu'nun mutasarrflk ile direkt yazma yaptklar evrakn ayr bir deftere kaydedildii tespit edilmi ve evrak bu sistem dahilinde dzenlenmitir. Ayrca yazmalar, kendi ierisinde kayt numaral ve kayt numarasz evrak olarak dzenlenmi, telgraf muhabertlar her iki grup evrakn sonlarnda yer almtr. d. Kaza Kaymakamlklar Haricindeki Dier Kk Yerleim Birimleriyle Yaplan Yazmalar Kbrs'ta bulunan kaza kaymakamlklar haricindeki kk yerleim yerleriyle yaplan yazmalar alfabetik sraya gre dzenlenmitir. Bunlarn haricinde kalan ve hibir blme dahil edilmeyen evrak ise bu blmde "dier evrak" bal altnda toplanmtr. "Kbrs Mutasarrfl" Belge Katalou izelgesi
Katalog Genel No. Tasnifin Kodu Tarih Dosya/ Belge Adedi Katalog Tertibi

429

sayfa

Genel No. 994 TR.KB.

Hicr 1259 - 1295

Milad 1843 - 1878

Adedi 268/51.936

Tertibi DES.

2. RUMEL BELGELER) (TFR.)

MFETTL

BELGELER

(TARADAN

GELEN

1902 ylnda ihdas edilen Rumeli Mfettilii; Manastr, Selanik, Kosova, Yanya, Edirne ve kodra ile bu bu vilayetlere bal sancak, kaza ve nahiye ve kylerine ait tahrirat kaytlarn ihtiva etmektedir. Rumeli Mfettilii buralardan Bulgar, Rum, Srp ve Arnavut ekiya eteleri ile fesat komitelerinin zararl faaliyetleri; yabanc devletlerin zabitleri tarafndan yrtlen jandarma ve polis tekilat; konsoloslarn faaliyetleri; Patrikhne faaliyetleri gibi nemli konularda gelen yazlarn dnda, dier idar, mal, iktisad, siyas, zira, adl ve ticar konulardaki btn resm yazlar ihtiva etmektedir. Kendisini aan konularda padiah ve sadrazamn emirlerine gre hareket eden Rumeli Mfettilii, ilerin sratle yaplabilmesi iin iyi bir denetleyici ve organizatr olmutur. Rumeli Mfettilii Evrak'nda, umumiyetle u hususlar yer almaktadr: Tyin ve terf ileri, maa talepleri, ete ve ekiy faaliyetleri, vergi ve iltizm ileri, RumBulgar mezheb atmalar, ad trden adl ve hukuk vakalar, idar yolsuzluklar, jandarma ve polis tenkisat, blgenin imr faaliyetleri, Rum ve Bulgar papaz ve daskallarnn blc faaliyetleri vs. Rumeli Mfettilii 12 kalemden ibaret olup, evrak u ksmlara ayrlmtr: 1. Rumeli Mfettilii Arzuhalleri, 2. Rumeli Mfettilii Edirne, Yanya ve kodra Evrak, 3. Rumeli Mfettilii Jandarma Miriyet ve Kumandanl Evrak, 4. Rumeli Mfettilii Konsolosluk, Sefret ve Mfettilikler Evrak, 5. Rumeli Mfettilii Kosova Evrak, 6. Rumeli Mfettilii Makmt Evrak, 7. Rumeli Mfettilii Manastr Evrak, 8. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak, 9. Rumeli Mfettilii Sadaret ve Bakitbet Evrak, 10. Rumeli Mfettilii Selanik Evrak, 11. Rumeli Mfettilii Umum Evrak, 12. Rumeli Mfettilii Defterleri Katalou. 288.213 belge 244 deftere sahip bu fonun 37 adet belge, 1 adet de defter katalou vardr. Kataloglara dair bilgiler aada verilmitir. 430

sayfa

a. Rumeli Mfettilii Arzuhalleri (TFR.1.KT.) Arzuhaller, H. 1318-1327/M. 1900-1909 tarihleri arasndaki Mfetti-i Umumlik kaydn tayan pul ve baz zel mhrleri hav dileke yahut telgraf nevinden veya mektup trnden evraktr. Bunlardan resm messeselerce tanzim edilen evrak, mazbata; gayr-i resm ve ahslar tarafndan takdim edilen evrak, durumuna gre istid veya mahzar olarak belirtilmitir. Muhteviyat genellikle tyin ve terfi istekleri, maa talepleri, ete ve ekiy faaliyetleri, vergi ve iltizm hususundaki talepleri, Rum-Bulgar mezhep ekimeleri, ad trden adl ve hukuk vakalar, idar yolsuzluk ikayetleri vesairedir. Bu fona ait kataloglar 6 ciltten mteekkil olup, TFR.1.KT. olarak kodlanmtr.
Katalog Genel No 445 446 447 448 449 450 TFR.1.KT. Tasnifin Kodu Tarih Hicr 1318 - 1322 1322 - 1323 1329 1323 - 1324 1325 1320 - 1327 Milad 1900 - 1904 1904 - 1905 1905 1905 - 1906 1906 1902 - 1909 Belge Adedi 4.574 3.618 2.534 3.428 4.770 3.981 Analitik Envanter Katalog Tertibi

b. Rumeli Mfettilii Edirne, Yanya ve kodra Evrak (TFR.1.ED. TFR.1.YN. - TFR.1..) Dier vilayetlerin evrak mevcudu daha az olmasna ramen, bu vilayetin kataloglar daha derli toplu olmas sebebiyle birletirilmitir. Konu itibariyle; ekiy olaylar, tabi fetler, ad sular, imar faaliyetlerii, adl, ml, idar ve asker her trl resm yazmalar havdir. Baka kalemlerin evrakna karp da sonradan farkedilen belgeler, kataloun en son ksmnda "Zeyl" bal altnda toplanmtr. Ekleri bulunmayan evrakn ekleri iin, hem "Zeyl" ksmna, hem de Mteferrik (TFR.1.M.) katalouna bakmak gerekmektedir.

431

sayfa

Katalog H. 1319-1327/M. 1902-1909 tarihleri arasndaki belgeleri ihtiva etmekte olup, Edirne, Yanya ve kodra'ya ait evrakn dkm aadaki ekildedir:
Katalog Genel No Tasnifin Kodu Edirne (TFR.1.ED.) 456 Yanya (TFR.1.YN.) kodra (TFR.1..) Tarih Hicr 1320 - 1327 1319 - 1327 1320 - 1327 Milad 1902 - 1909 1901 - 1909 1902 - 1909 Belge Adedi 1.787 2.780 1.366 Analitik Envanter Katalog Tertibi

c. Rumeli Mfettilii Jandarma Miriyet ve Kumandanl Evrak (TFR.1.AS.) Rumeli Mfettilii ile Miriyet, Kumandanlk, Tenskat ve bunlara bal kumandanlklar aras yazmalar bu blmde yer almtr. Tensikat, Berlin Anlamas'nn 23. Maddesi'nin Rumeli'de Islahat yaplmasn ngrmesi ve byk devletlerin basklaryla 1904 ylnda Avusturya ve Rusya'nn bir araya gelerek hazrladklar bir slahat hareketini yrtmek zere atad umum mfettiin yannda bir Rus ve bir Avusturyal memurun bulunmas; Makedonya'daki polis ve jandarma rgtlerinin slah iinin bir Avrupal genarale verilmesi ve bunun emrine gerei kadar yabanc subayn atanmas gibi maddelerden olumaktadr. Bunun zerine talyan De Corci Paa Tensikt'n bana getirilmi ve Makedonya blgelere ayrlarak gvenlik bu generalin emrindeki Avusturyal, talyan, Rus, Fransz ve ngiliz subaylarn da bulunduu jandarma birliklerine verilmitir. Jandarma Miriyet ve Kumandanl'na ait fon, 3 katalogdan mteekkil olup TFR.1.AS. olarak kodlanmtr. Bu fona ait evrak H. 1318-1327 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 453 454 455 TFR.1.AS. Tasnifin Kodu Tarih Hicr 1318 - 1323 1324 - 1325 1326 - 1327 Milad 1900 - 1905 1906 - 1908 1908 - 1909 Belge Adedi 11.054 10.734 8.124 Analitik Envanter Katalog Tertibi

d. Rumeli Mfettilii Konsolosluk, Sefret ve Mfettilikler Evrak (TFR.1.KNS. - TFR.1.SFR. - TFR.1.TF.)

432

sayfa

Bu fon; sefret ve konsolosluklarla yaplan yazmalar hav olmakla birlikte inzibat, adliye, maliye, hudut, orman, polis, banka, nfia, posta ve telgraf mfettilikleriyle yaplan resm yazmalar da ihtiva etmektedir. Baka kalemlerin evrakna karp da sonradan farkedilen evrak, katoloun en son ksmnda "Zeyl" bal altnda toplanmtr. Fona ait evrak bir ciltte toplanm olup, H. 1320-1327/M. 1902-1909 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. Tasnifin Kodu TFR.1.KNS. 457 TFR.1.SFR. TFR.1.TF. Tarih Hicr 1321 - 1327 1320 - 1327 1320 - 1327 Milad 1903 - 1909 1902 - 1909 1902 - 1909 Belge Adedi 1.667 1.051 1.066 Analitik Envanter Katalog Tertibi

e. Rumeli Mfettilii Kosova Evrak (TFR.1.KV.) Kosova evraknda Kosova'ya bal sancak, kaza ve nahiyelerin yazmalar yer almaktadr. Rumeli Mfettilii'nin kurulduu yllarda Mfettiliin merkezinin Kosova olmas sebebiyle, bu vilayetten yaplan yazmalar, dier vilayetlere nispetle daha fazladr. Kosova vilayeti evraknn tasnifi srasnda genel olarak u konular tespit edilmitir: ekvet hareketleri ve ekiynn takibi, Bulgar, Rum, Srp ve Arnavut etelerinin faaliyetleri ile bu etelerle yaplan msdemeler; Rum ve Bulgar daskal ve papazlarn fesat faaliyetleri, kiliseler arasndaki ekimeler; Avusturya ve Rus konsoloslarnn, aznlklar bahne ederek Mfettiliin ilerine karmalar; jandarma ve polis tekilat; vergi tahsilatlar, yeni btelerin hazrlanmas; beki, muhtar ve ihtiyar meclisi zlarnn seimi; vilayet dahilinde yaplan imar faaliyetleri; baz ldrme, yaralama, kundaklama gibi mteferrik olaylar; Bulgaristan'a firar edip tekrar geri dnenler. Bu fona ait kataloglar 8 ciltten mteekkil olup, TFR.1.KV. olarak kodlanmtr. Kosova evrak belgeleri H. 1306-1327/M. 1889-1909 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 430 Tasnifin Kodu TFR.1.KV. Tarih Hicr 1306 - 1321 Milad 1889 - 1903 Belge Adedi 5.129 Katalog Tertibi Analitik Envanter

433

sayfa

431 432 433 434 435 436 437

1321 - 1322 1322 1323 1324 1325 1326 1327

1903 - 1904 1904 - 1905 1905 - 1906 1906 - 1907 1907 - 1908 1908 - 1909 1909

5.273 7.500 8.634 9.152 9.824 8.857 4.756

Envanter

f. Rumeli Mfettilii Makmt Evrak (TFR.1.MKM.) Makmt evrak, Rumeli Mfetti-i Umumlii ile nezaretler arasnda yaplan yazmalar havdir. Evrakn muhtevs genel olarak yledir: Asker ve mlk memurlarn tyin, nakil, terfi, taltif ve emeklilik ilemleri; yabanc zabitler vastasyla yrtlen jandarma tensikt ile polis ve orman tensikat; Rum, Bulgar, Ulah gibi gayr-i mslimlerin eitim, retim ve din meseleleri; blgede yaplan imar-iskn faaliyetleri ile meydana gelen siyas-d olaylar ve benzeri btn idr, ml, iktisad, zir, siyas, ticar konularda ilgili nezaretlerle yaplan yazmalar; yine bunlarla irtibatl olarak konularna gre cetveller, hesap pusulalar, harita ve projeler, tahkikt raporlar, knyeler ve baz nezaretlerin genelgeleri. Makmt Evrak Katalou 1 cilt olup, TFR.1.MKM. olarak kodlanmtr. Bu katalogdaki belgeler H. 1320-1327/M. 1902-1909 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 458 Tasnifin Kodu TFR.1.MKM. Tarih Hicr 1320 - 1327 Milad 1902 - 1909 Belge Adedi 18.261 Katalog Tertibi Analitik Envanter

g. Rumeli Mfettilii Manastr Evrak (TFR.1.MN.) Bu katalogda H. 1319-1325/M. 1902-1907 tarihleri arasnda Rumeli Mfettilii ile Manastr Valilii ve Manastr'a bal sancak, kaza ve nahiyelerin yazmalar yer almaktadr. Manastr'a ait kataloglar 6 ciltten mteekkil olup, TFR.1.MN. olarak kodlanmtr.

434

sayfa

Katalog Genel No. 424 425 426 427 428 429

Tasnifin Kodu

Tarih Hicr 1319 - 1322 1322 - 1323 Milad 1902 - 1904 1904 - 1905 1905 - 1906 1906 - 1907 1907 - 1908 1908 - 1909

Belge Adedi 8.076 5.732 6.552 7.414 10.013 12.758

Katalog Tertibi

TF.1.MN.

1323 1324 1325 1326 - 1327

Analitik Envanter

h. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak (TFR 1.M. TFR. 1.FT.)134 Bu ser, vilayetlerin rejimi; Rsmt; Duyn- Umumiye; Orman ve Medin; Posta ve Telgraf nezaretleri ile Osmanl ve Ziraat bankalar; Kap Kethdlklar; Maliye Kupon dresi; Muamelt- Maliye Direktrl gibi resm messeselerle yaplan resm yazmalarla birlikte dier fonlara konulmayan veya dier fondaki evraka ait olup da birletirilemeyen baz kopuk belgeler ile hesap pusulalar ve gelirgider cetvellerini ihtiva etmektedir. Ayrca, Bulgar, Srp ve Rum tebeann sivil ajanlara, konsoloslara ve ruhan reislere verdikleri arzuhalleri ve ikayet mektuplarn, komitelerin ve ete reislerinin birbirlerine yazdklar gizli mektuplar, ecneb fabrikalar ve bankalarn Franszca yazlarn da havdir. Mteferrik evrak belgeleri 1 cilt katalogda toplanm olup, TFR.1.M. olarak kodlanmtr. Katalogda ayrca Rumeli Mfettilii ile alkal fotoraflar da bulunmaktadr. Belgeler H. 1297-1338/M. 1880-1920 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmektedir.
Katalog Genel No. 460 Tasnifin Kodu Mteferrik (TFR.1.M.) Fotoraflar (TFR.1.FT.) Tarih Hicr 1297 - 1338 1313 - 1325 Milad 1880 - 1920 1895 - 1907 Belge Adedi 7.654 97 Katalog Tertibi Analitik Envanter

. Rumeli Mfettilii Sadaret ve Bakitbet Evrak(TFR 1.A.) Bu fon H. 1320-1327/M. 1902-1909 tarihleri arasnda Rumeli Mfettilii'nin Bakitbet ve Sadaret ile yapt yazmalar havdir.
134 Bu kataloglar iin bkz. Albmler ve fotoraflar ksm.

435

sayfa

Bu fon 2 ciltten mteekkil olup TFR.1.A. olarak kodlanmtr.

Katalog Genel No. 451 452 Tasnifin Kodu TFR.1.A Tarih Hicr 1320 - 1323 1324 - 1327 Milad 1902 - 1906 1906 - 1909 Belge Adedi 12.581 5.865 Katalog Tertibi Analitik Envanter

j. Rumeli Mfettilii Selnik Evrak(TFR.1.SL.) Selnik Evrak H. 1320-1327/M. 1902-1909 tarihleri arasndaki Rumeli Mfettilii ile Selnik Valilii ve Selnik'e bal sancak (mutasarrflk) kaza ve nahiyelere ait resm yazmalar ihtiva etmektedir. Selnik vilayeti, Mfettiliin alma yapt yllarda fikr guruplardaki canllk, Dersaadet'le yakn ilikisi, ounluun Mslman Trklerden olumas, denizle balants ve zellikle Bulgaristan snrndaki ekiy hareketleri bakmndan ok dikkat eken nemli bir merkezdir. Ulam, fikr tesiri gibi ynleriyle, Umum Mfettilik iinde byk bir nemi vardr. Selnik vilayeti evrak genel olarak u konular ihtiva etmektedir: Bulgar, Rum, Srp ve Arnavud etelerinin faaliyetleri, bunlarla yaplan msdemeler ve ekiynn takibi; Rum ve Bulgar papaz ve retmenlerinin menf faaliyetleri ve kiliseler arasndaki ekimeler; siyas ve d olarak ilenen ldrme, yaralama, kundaklama, bombalama, yollar tahrip etme, meskene tecavz, telgraf tellerini kesme gibi sular; zellikle Avusturya ve Rus konsoloslarnn, aznlklarn ikayetlerini bahane ederek Mfettiliin ilerine karmalar; jandarma ve polis tensikt; Bulgaristan'a firar edip tekrar geri dnenler; beki, muhtar, ihtiyar meclisi zlarnn seimi ve bunlarn vazifeleriyle ilgili yazmalar; vilayet tahsilat, yeni btelerin hazrlanmas; vilayet dahilinde yaplan bayndrlk ve imar almalar; resm ve gayr-i resm ahslar hakknda yaplan tahkikatlar; hapishneler ve mahkmlar hakknda bilgiler; ihtid hareketleri, vukuat olmadna dair bilgi, maalarn denmesi gibi mteferrik konular. Bu fona ait evrak 7 cilt katalogda toplanm olup, TFR.1.SL. olarak kodlanmtr.
Katalog Genel No. 438 439 440 Tasnifin Kodu TFR.1.SL. Tarih Hicr 1320 - 1321 1321 - 1322 1322 Milad 1902 - 1904 1904 - 1905 1905 - 1906 Belge Adedi 6.057 7.054 7.362 Katalog Tertibi Analitik Envanter

436

sayfa

441 442 443 444

1324 1324 - 1325 1325 - 1326 1327

1906 - 1907 1907 - 1908 1908 - 1909 1909

8.848 8.899 8.000 4.161

k. Rumeli Mfettilii Umum Evrak (TFR 1.UM.) Umum evrak, esas itibariyle Vilayet-i Selse olarak bilinen Selnik, Manastr ve Kosova vilayetleriyle yaplan her trl resm yazmalar havdir. Burada sz edilen evrak, Edirne, kodra ve Yanya vilayetleriyle 3. Ordu Miriyyeti, Tensikt Dairesi, Jandarma Kumandanlklar, Maliye Komisyonu, Osmanl ve Ziraat Bankalar gibi messeselere tamim eklinde gnderildii iin "Umum Evrak" adn almtr. Baka kalemlerin evrakna karp da sonrada farkedilen evraklar, kataloun en son ksmnda "Zeyl" bal altnda toplanmtr.
Katalog Genel No 459 Tasnifin Kodu TFR.1.UM. Tarih Hicr 1320 - 1327 Milad 1902 - 1909 Belge Adedi 21.174 Katalog Tertibi Analitik Envanter

437

sayfa

VI. DER BELGE TASNFLER

A. AL EMR TASNF BELGELER Ali Emir Efendi bakanlnda bir heyet tarafndan 1918-1921 seneleri arasnda gerekletirilen bir tasnif olmasndan dolay "Ali Emir Tasnifi" ad verilmitir. Osmanl Devleti'nin kurulu yllarndan balayarak Abdlmecid zamanna kadar gelen vesikalar ihtiva eder. Vesikalar, padiahlarn saltanat sralar esas alnarak tasnif edilmitir. Tasnif, padiahlara gre kronolojik olmasna ramen, her padiaha ait vesikalar kendi ilerinde tam kronolojik deildir. Padiah deitike sra numaras 1'den balanarak numaralanmtr. Vesikalar, IV. Mehmed dneminden itibaren oalmaya balar. Ali Emir Tasnifi'nde siyas ve asker konulara ait belgeler; timar ve zemet tevcihleri; yabanc lkelerle mnasebetler; Divn- Hmayn'a ait meseleler; marif, ina ve tamir gibi konularda vesikalar bulunmaktadr. Belgeler analitik envanter sisteme gre tasnif edilmitir. 54 katalog olarak aratrmaya alan bu fonun 54. cildi kataloglarn indeksidir. II. Ahmed'e kadar olan dnemi ihtiva eden ilk 7 katalog Latin harflerine evrilmitir. Ayrca birinci cildin sonunda o kataloa ait indeks mevcuttur.
Katalog Genel No 1 1 Tarih Padiah Devri I. Osman'dan nce I. Osman Orhan I. Murad Hicr 676 - 681 699 739 - 758 761 - 788 Milad 1278 - 1282 1300 1338 - 1357 1360 - 1386 Belge Adedi 2 1 5 13

Ali Emir: 1857'de Diyarbakr'da domu ve 1924'te stanbul'da vefat etmi byk bir ktphneci, edebiyat aratrmacs ve tarihidir. Muhtelif Anadolu ve Rumeli vilayetlerinde ktiplik ve muhasebecilik grevlerinde bulunmutur. Harput ve Erzurum'da defterdarlk, Yanya, kodra ve Yemen'de maliye mfettilii yapm, her gittii yerden kitap toplamtr. Satn alamadklarn istinsah etmitir. Evinde 721 adet istinsah ettii eser mevcuttu. 1916'da Fatih'te kurduu Millet Ktphnesi'nin mdrln vefatna kadar yapt. Ali Emir, "Tarih ve Edebiyat" adl bir dergi karm, "Nevdir-i Eslf ve Levmi'l-Hamidiyye", "Osmanl Vilayt- arkiyesi" ve "eyh Emin-i Tokad Hazretleri'nin Tercme-i Hli" gibi eserler yazmtr.

438

sayfa

Katalog Genel No I. Byezd

Tarih Padiah Devri Hicr 792 811 815 811 - 823 826 - 853 855 - 885 886 - 920 918 - 926 927 - 976 974 - 982 982 - 1003 1003 - 1012 1012 - 1026 1031 - 1032 1027 - 1031 1032 - 1048 1049 - 1058 1056 - 1099 1099 - 1102 1102 - 1107 1105 - 1115 1115 - 1145 1143 - 1168 1168 - 1171 1171 - 1187 1187 - 1203 1203 - 1222 1222 - 1223 1224 - 1255 1255 - 1277 Milad 1390 1409 1412 1409 - 1420 1423 - 1449 1451 - 1480 1481 - 1514 1512 - 1520 1521 - 1569 1567 - 1574 1574 - 1595 1595 - 1604 1603 - 1617 1621 - 1623 1617 - 1622 1622 - 1639 1639 - 1648 1646 - 1688 1688 - 1691 1691 - 1695 1694 - 1703 1703 - 1733 1730 - 1755 1754 - 1758 1757 - 1774 1773 - 1789 1789 - 1807 1807 - 1808 1809 - 1839 1839 - 1860 -

Belge Adedi 1 1 1 5 15 71 90 37 625 71 597 328 886 38 48 941 579 12.522 3.195 2.336 15.534 22.090 21.516 7.381 29.501 25.906 24.741 1.932 10.107 123 -

Emir Sleyman Musa elebi elebi Mehmed II. Murad II. Mehmed II. Byezd I. Selim I. Sleyman II. Selim III. Murad III. Mehmed 2 I. Ahmed I. Mustafa II. Osman IV. Murad Sultan brahim 3-6 7 8 9-12 13-18 19-23 24-26 27-34 35-41 42-48 49 50-52 53 54 IV. Mehmed II. Sleyman II. Ahmed II. Mustafa III. Ahmed I. Mahmud III. Osman III. Mustafa I. Abdlhamid III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud Sultan Abdlmecid NDEKS

439

sayfa

B. BNLEMN TASNF BELGELER bnlemin Mahmud Kemal'in bakanlnda kurulan tasnif heyeti, 1921 ylndan itibaren belgeleri konularna gre tasnif etmitir. bnlemin Tasnifi 23 ana blm altnda toplanm olup, her konu kendi blm iinde kaba bir kronolojik sra takip etmektedir. 30 katalou bulunan bu tasnifin, H. 829-1290/M. 1425-1873 yllar arasndaki muhtelif konular hav 47.125 adet belgesi vardr.

Katalog Genel No 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 Adliye Askeriye

Tarih Mahiyeti Hicr 896 - 1143 957 - 1143 1100 - 1143 1093 - 1143 930 - 1228 933 - 1287 1003 - 1255 995 - 1225 905 - 1142 1009 - 1140 947 - 1141 902 - 1119 1060 - 1260 829 - 1141 906 - 1290 906 - 1138 1019-1248 941 - 1141 903 - 1143 899 - 1143 986 - 1280 1012 - 1142 953 - 1147 1116 - 1217 876 - 1142 Milad 1491 - 1730 1550 - 1730 1689 - 1730 1682 - 1730 1523 - 1813 1527 - 1870 1594 - 1839 1586 - 1810 1500 - 1729 1601 - 1728 1540 - 1728 1496 - 1707 1650 - 1844 1426 - 1729 1500 - 1873 1501 - 1726 1610-1832 1534 - 1729 1498 - 1730 1494 - 1730 1578 - 1864 1603 - 1730 1546 - 1735 1704 - 1803 1472 - 1730 Belge Adedi 916 8.245 1.690 3.089 204 50 110 113 147 3.311 786 2.010 329 569 248 12.250 191 2.701 1.217 Analitik Envanter Katalog Tertibi

Bahriye Dahiliye Darphne Defter-i Atka Muhalleft Muharrert- Umumiye Mufiyet ve mtiyazt Saray Meslihi Ensab Hariciye Hatt- Hmayn Hil'at Me'din Maliye Shhiye Tevciht Timar ve Zemet

Analitik Envanter

bnlemin Mahmud Kemal NAL: Trk tarihisi ve yazar.(stanbul 1870-1957) ehzadeba Rtiyesi'ni bitirdi, bir sre Mlkiye'de okudu. Hukuk Mektebi'ne devam etti. zel olarak Arapa, Farsa, Franszca, din bilimleri, hadis ve hat sanatn rendi. Vilyt- Mmtze ve Muhtre Kalemi'nde (1892), Vilyet-i Sitte-yi Tefti ve Islahat Komisyonu'nda (1895-1896) alt. Sadaret Mektub Kalemi mdr muavini (1908) Vilyt- Mmtze Kalemi mdr oldu. Trk-slam Eserleri Mzesi'ni kurdu ve mzenin mdrln yapt. Biyografi ve tarih alannda bir ok eserler verdi.

440

sayfa

Katalog Genel No 80 81 82 83 84 Vakf

Tarih Mahiyeti Hicr 866 - 1140 1106 - 1261 931 - 1255 953 - 1242 993 - 1135 Milad 1462 - 1728 1695 - 1845 1525 - 1839 1547 - 1827 1584 - 1723 Belge Adedi 7.903 98 665 303 Katalog Tertibi

Umr- Nfia kr ikayet Msted'iyt

Bu fonla ilgili olarak Mustafa YRK tarafndan hazrlanan "bnlemin Tasnifi'nde Geen Vakf Adlar" adl indeks almas 1.025 katalog numaras ile aratrmaclarn hizmetine sunulmutur.

C. MUALLM CEVDET TASNF BELGELER 1931 ylnda Maliye deposundaki bir ksm belgelerin ihmal ve gaflet sonucu Bulgaristan'a satlmas zerine 8 Ekim 1932 tarihli cra Vekilleri Heyeti kararyla Muallim Cevdet'in bakanlnda yeni bir tasnif heyeti oluturulmutur. Kilisli Muallim Rfat, emekli baz devlet memurlar ve tarih merakls kimseler bu heyette yer almtr. Muallim Cevdet 1935'te istifa ederek ayrld halde tasnif 1937 ylna kadar srmtr. "Cevdet Tasnifi" ad verilen bu almada belgeler konularna gre tasnif edilmi, fakat kronolojik olarak kataloglarna geirilmemitir. Bu tasnif, 17 ana blm altnda H. 960-1322/M. 1553-1904 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva eden 216.572 adet belgeden olumaktadr. Latin harfleriyle yazlm 34 ciltlik katalou mevcuttur. Baz ciltlerin indeksleri kartlmtr. Cevdet Tasnifi Belge Kataloglar Listesi
Katalog Genel Mahiyeti Tarih Belge Adedi Katalog Tertibi

Muallim Cevdet NANALP: 1883 ylnda Bolu'da doan eitimci, yazar ve ktphneci Muallim Cevdet, stanbul Drlmuallimn (Erkek Muallim Mektebi) Edebiyat Blm'n birincilikle bitirdi. Bak slm Cemaati'nin davetiyle Bak'ye gitti (1907) ve Azerbaycan'n uyan hareketlerinde nemli rol oynayan Drlmuallimn'in almasn salad. Bu mektebin programn yapt ve orada gerekli olan din ve mill neriyatn temini iin bir matbaa tesis ettirdi. Bu arada Rusa ve Latince rendi. Pedagoji ve tarih aratrmalar yapt. Aaolu Ahmed'in gazetesinde makaleler yazd, konferanslar verdi. Rus Hkmeti'nin phelenmesi zerine memlekete dnd ve atrd okul kapatld. Avrupa'ya giderek Cenevre'de pedagoji tahsili yapt. 1916-1931 ylar arasnda eitli okullarda retmenlik yapt. 1932 ylnda Ariv'de Tasnif Hey'eti Reislii'ne getirilen ve burada yl alan Muallim Cevdet, shh sebeplerle 1935 ylnda memuriyetten ayrld. 3 ay sonra stanbul Ktphneleri Tasnif Heyeti Reislii'ne getirilen Muallim Cevdet, bu grevi ancak 3 ay yrtebildi ve 52 yanda iken vefat etti. Yaynlanm pek ok eseri bulunmaktadr.

441

sayfa

Hicr 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 Adliye 1123 - 1293 1037 - 1294 1096 - 1293 1103 - 1305 1072 - 1286 1075 - 1295 960 - 1314 1066 - 1304 1083 - 1297 1095 - 1302 1015 - 1304 1067 - 1295 1012 - 1297 1056 - 1298 1111 - 1296 1075 - 1282 1067 - 1322 1060 - 1291 1084 - 1291 1085 - 1291 1112 - 1288 1025 - 1306 1096 - 1313 1063 - 1293 989 - 1304 1008 - 1295 1012 - 1305 980 - 1303 965 - 1298 1106 - 1320 1070 - 1306 1002 - 1310 981 - 1299 1012 - 1299 1063 - 1293 1070 - 1306 1012 - 1299

Milad 1711 - 1876 1627 - 1877 1685 - 1876 1691 - 1888 1661 - 1870 1664 - 1878 1553 - 1897 1655 - 1887 1672 - 1880 1684 - 1885 1606 - 1887 1656 - 1878 1603 - 1880 1646 - 1881 1699 - 1879 1664 - 1866 1656 - 1904 1650 - 1874 1673 - 1874 1674 - 1874 1700 - 1871 1616 - 1889 1685 - 1896 1653 - 1876 1581 - 1887 1599 - 1878 1603 - 1888 1572 - 1886 1557 - 1881 1597 - 1903 1659 - 1889 1593 - 1893 1573 - 1882 1603 - 1882 1653 - 1876 1659 - 1889 1603 - 1882 6.731

Askeriye

54.984

Bahriye Belediye Dahiliye Darphne*

12.743 7.597 17.486 3.281

Analitik Envanter

Evkf

33.351

Eyalet-i Mmtze* Hariciye ktisat* Marif

1.032 9.328 2.261 9.242

Maliye

31.937

Nfia* Shhiye* Saray Timar* Zaptiye ktisat ndeksi Shhye ndeksi Zaptiye ndeksi

2.785 1.451 9.019 8.794 4.550 ---Analitik Envanter

Kataloglarn arkasnda indeksleri mevcuttur.

442

sayfa

D. HATT-I HMAYN TASNF (HH.) Hatt- Hmayn; umumiyetle padiahlarn el yazlarna verilen isim olup, padiahlarn yazl emirleri anlamnda kullanlmaktadr. Hatt- hmaynlar sadrazamlarn tahrir olarak ve ksaca arzettikleri meseleler dolaysyla telhis denilen kdan zerine yazld gibi, dorudan doruya da sdr olurdu. Bu ikincisine beyaz zerine hatt- hmayn denirdi. III. Murad devrine kadar padiahlar nadiren ve pek mahdut meseleler dolaysyla yazl emirler verirlerken, bu padiahla beraber hatt- hmaynlar oalmtr. Osmanl Arivi'nin en nemli tasniflerinden biri olan Hatt- Hmayn Tasnifi belgeleri, Amed Kalemi'nin evrak olan hatt- hmaynlarn toplanmasndan meydana gelmitir. Bu tasnif; I. Mahmud'dan II. Mahmud devri sonuna kadar olan 112 senelik dnemi ihtiva etmekle beraber, vesikalarn ou, III. Selim ve II. Mahmud devirlerine aittir. stisna olarak, I. Mahmud'dan nceye ve II. Mahmud devrinden sonraya ait vesikalara da rastlanmaktadr. Hatt- hmaynlarla ilgili ilk tasnif 1883 ylnda yaplm olup, bu tarihte hazrlanan fihrist defterleri 1940 ylna kadar kullanlmtr. 1939-1941 yllar arasnda yaplan tasnif ile hatt- hmaynlarn zetleri kartlarak 31 cilt katalog halinde aratrmaya almtr. 1987 ylndan itibaren yaplan depo almalar esnasnda bu fona dahil edilmedii grlen 1.027 adet hatt- hmayn ve Amed Odas belgeleri ile Tanzimat ncesi Merkez Tekilat Evrak 1992 ylnda tasnif edilerek bir ek katalou hazrlanm ve 32 numara ile bu serye dahil edilmitir. Son yllarda yaplan almalar ile 32 ciltlik hatt- hmayn kataloglarnn tamam bilgisayar ortamna aktarlmtr. u ana kadar, 34.000 hatt- hmaynu ihtiva eden 9 cilt katalog bilgisayar kl ve indeksli olarak aratrmaya sunulmutur. Aratrmaclarn bu ciltlerden sonraki belgeleri eski kataloglardan takip etmeleri gerekmektedir. Hatt- Hmayn Tasnifi Belgeleri Bilgisayar kl zet ve ndeks Kataloglar
Katalog Genel No 401 402 403 Cilt Sra No 1 2 3 Tasnifin Kodu HH. Belge Adedi 1-3.000 3.001-6.000 6.001-9.000 Katalog Tertibi Analitik Envanter

443

sayfa

404 405 406 407 408 409 421

4 5 6 7 8 9 1-7 (indeks)

9.001-15.000 15.001-20.000 20.001-23.000 23.001-28.000 28.001-30.000 30.001-34.000 1-28.000

Hatt- Hmayn Tasnifi Katalog Listesi

CiltNo I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII XIII XIV XV XVI XVII XVIII XIX XX XXI XXII XXIII XXIV XXV XXVI XXVII XXVIII XXIX XXX XXXI XXXII Tarih Hicr 1145 - 1254 1125 - 1256 1154 - 1241 1120 - 1233 1154 - 1259 1193 - 1224 1202 - 1259 1203 - 1253 1202 - 1297 1215 - 1255 1223 - 1261 1222 - 1255 1219 - 1260 1207 - 1271 1223 - 1257 1210 - 1257 1223 - 1255 1203 - 1255 1135 - 1270 1215 - 1270 1201 - 1255 1161 - 1250 1202 - 1254 1185 - 1260 1180 - 1255 1152 - 1256 1206 - 1273 1207 - 1256 1202 - 1256 1193 - 1265 1135 - 1270 1110 - 1256 Milad 1732 - 1838 1713 - 1840 1741 - 1826 1708 - 1818 1741 - 1843 1779 - 1809 1787 - 1843 1789 - 1837 1787 - 1880 1800 - 1839 1808 - 1845 1807 - 1839 1804 - 1844 1793 - 1855 1808 - 1841 1795 - 1841 1808 - 1839 1788 - 1839 1723 - 1854 1800 - 1854 1786 - 1839 1748 - 1834 1788 - 1838 1771 - 1844 1766 - 1839 1739 - 1840 1792 - 1857 1793 - 1840 1788 - 1840 1779 - 1849 1723 - 1854 1698 - 1854 Hatt- Hm. Adedi 1.431 1.635 2.404 1.654 2.265 3.144 2.374 1.227 2.005 1.753 1.129 1.403 2.514 2.931 3.152 2.313 2.392 838 1.152 2.261 1.335 1.264 1.121 1.205 1.177 1.308 1.007 2.608 1.804 2.971 2.604 1.027 Toplam Ves. Adedi 1.802 2.757 3.795 2.501 2.524 3.352 2.699 1.376 2.584 2.956 2.795 3.114 3.715 4.226 4.248 3.831 4.388 1.554 3.436 4.829 2.800 2.530 2.644 3.058 2.198 2.715 2.429 3.935 2.831 3.080 2.949 1.027

444

sayfa

E. MZEHHEB FERMANLAR Tasnifler srasnda kan tezhibli ferman ve beratlarn kronolojik bir dzen iinde bir araya getirilmesiyle tekil olmutur. Mzehheb fermanlar Arivimizdeki belge fonlarnn en kymetli serlerindendir. Bu belgeler H. 970-1324/M. 1526-1906 tarihleri arasndaki kaytlar ihtiva etmekte olup, toplam 829 adet fermandan mteekkildir. Fermanlarda ok az miktarda Arapa ve Farsa ibare olup bir ksm hatt- hmaynla sslenmitir. Bazlarnn zerinde de yldz ve armalar vardr. Bu ser iin, bir cildlik katalog hazrlanmtr. Katalogda ferman, arz, nme, berat, surnme, nin- hmayn, hatt- hmayn, mlk-nme, nme-i ahi, mlikne berat, siyadet sicilli gibi belge eitleri bulunmaktadr.
Katalog Genel No Tasnifin Kodu Mzehheb Fermanlar Tarih Hicr 970 - 1324 Milad 1526 - 1906 Belge Adedi 829 Katalog Tertibi Analitik Envanter

F. MUHEDELER TASNF Bu ser, 1783-1921 yllar arasnda Osmanl Devleti ile eitli yabanc devletler arasnda akdolunan muhedelerin orijinal belgeleridir. Katalogda, 430 adet muhede, tasdiknme ve protokoln yapldklar tarih ve zetleri yeralmaktadr.
Katalog Genel No Tasnifin Kodu Muhedenme Tarih Milad 1797 - 1920 Belge Adedi 430 Katalog Tertibi Analitik Envanter

1783 ylndan nceki anlamalar ile bu kalogda yer almayan anlamalara ait bilgi ve belgeleri Nme-i Hmayn, Mhimme ve Dvel-i Ecnebiye Defterlerinde bulmak mmkndr.

445

sayfa

NC BLM
OSMANLI ARV'NDE BULUNAN DER ARV MALZEMES LE BAZI ARV MERKEZLERNE AT KATALOGLAR

446

sayfa

447

sayfa

OSMANLI ARV'NDE BULUNAN DER ARV MALZEMES LE BAZI ARV MERKEZLERNE AT KATALOGLAR
Osmanl Arivi'nde bulunan belge ve defter serlerinin yansra dier ariv malzemesi, ana serleri tamamlayan bir mahiyet arzetmektedir. Bunlar srasyla aada verilmitir.

I. HARTA, PLN-PROJE-KROK, ALBM ve FOTORAF HTVA EDEN KATALOGLAR

Osmanl Arivi'nde hazrlanan mstakil kataloglar, harita ve pln-proje-kroki kataloglardr. Fotoraf ve mhrler ise muhtelif kataloglarda birer blm halindedir. Aada sra ile bunlarn muhteva bilgileri ve izelgeleri verilmitir. A. HARTALAR Trkiye'de ilk ayrntl yeni atlas 1800'l yllarda Mderris Abdurrahman Efendi tarafndan, skdar'da yaptrlan Tabhne-i Hmayn'da baslmtr. Bu atlas, bir ok kaynaklardan ve Avrupa'da yaplan atlaslardan istifadeyle meydana getirilmitir. Haritaclk almalar, asker ihtiyalardan domu, Harp Okulu'nun kuruluundan sonra Bat bilim ve tekniine ynelme ihtiyac duyularak, gen subaylar Fransa, ngiltere ve Prusya'ya renime gnderilmitir. 1880 ylnda Erkn- Harb 5. ubesi kurulmu ve zamann ihtiyalarn karlamak zere bu ubeye Bat Anadolu ve Balkanlar blgesindeki Trk topraklarnn haritalarn yapmak grevi verilmitir. 1885 ylna kadar Erkn- Harb'in lzm grd yerlerin mevz haritalar ve blge plnlar yaplm, bu haritalar o gnk ihtiyalar karlamtr. Bu tarihte Fransa'dan getirilen harita uzmanlar ve harita renimi gren Trk haritaclar bir araya getirilerek "Harita Komisyonu" tekil edilmitir.

448

sayfa

1909 tarihinde Harita Komisyonu bnyesindeki Nirengi Ksm, (haritas karlacak yerleri genler halinde blmek) lkenin nirengi ebekesini kurmakla, Osmanl mparatorluu'nun Anadolu ve Asya blmndeki topraklarnn1/200.000 leindeki istikaf haritalarn meydana getirmekle grevlendirilmitir. Komisyon'un hazrlad prorama gre: 1. nemli blgelerin 1/25.000. 2. Rumeli, Anadolu, Suriye ve Irak'n 1/50.000. 3. Arabistan yarmadas ile Trablusgarb ve Bingazi'nin 1/100.000. 4. Osmanl Devleti'nin Asya ktasndaki topraklarnn 1/200.000. 5. Balkan Harbi'nden sonra Rumeli'de kalan topraklarn 1/25.000 lekli haritalar yaplacak, bu haritalarn yapmnda Bonn projeksiyon metodu kullanlacak, boylam balangc olarak Ayasofya Cmii kubbesi aleminden geen boylam dairesi alnacak ve btn paftalar 40x50 cm. lsnde yaplacakt. Bu proram gereince arazi almalarna balanm ve ilk olarak stanbul ve evresinin nirengisi kartlmtr. Bu almalar aralklarla devam etmi ve 365.000 km2 lik alann eitli leklerde haritalar yaplmtr135. Hazrlanan Haritalar Katalou'nda anlamalara gre hudut deiiklikleri, baz blgelerin mufassal haritalarn ihtiv eden Divn- Hmayn'a ait haritalarla, belgelere ekli olmas gerektii hlde, muhafazas iin veya hacmi itibariyle belgelerle beraber tasnif edilemeyen haritalar yer almaktadr. Haritalar 720 adet olup her numarada bir veya birden fazla harita yahut pafta mevcuttur. En erken tarihli harita 1739 senesine aittir. Cumhuriyet dneminde hazrlanan baz haritalar da bu katalogda yer alm olup, kataloun indeksi mevcuttur. Katalogda bulunan haritalarn kodlar aadaki gibi dzenlenmitir: "Haritalar Katalou"nun indekiler Ksm
135 Bu konuda geni bilgi iin bkz. Fikret SARICAOLU 'Harita" DA., c. XVI, s. 205-216 ve Trk Ansiklopedisi, "Harita Maddesi", c. XVIII, s. 504-508.

449

sayfa

Genel Sra No 1-2 3-10/a 11-19 20-22 23-24 25-26 27-28 29-33 34 35 36-37 38-39 40 41 42-46 47-50 51-54 55-56 57 58 59 60-62 63 64 65-68 69 70 71 72 73 74 75 76-77 78 79-80a 81-82 83-86 87 88 89-92 93-97 98

Harita Ad Kint Dnya Avrupa Avrupa-Kuzey-Bat Avrupa-Dou Avrupa-Orta Avrupa-Gneydou Avrupa'nn Denizleri, Krfezleri, Kanallar Almanya Almanya-Kuzey Romanya Romanya-Dou Romanya-Gney Banat Dobruca Montenegro (Karada) Srbia (Srbistan) Yunanistan Yunanistan Kuzey Yunanistan (Eriboz) Epirus (Epir) Teselya Britanya (ngiltere) ngiltere ve Gal Memleketi Fransa spanya svire talya talya-Kuzeydou talya-Veneto Polonya Polonya-Gneybat Rusya Rusya-Gney Rusya-Gneydou Rusya-Gneybat Rusya-Kafkasya Rusya-Ermenistan Rusya-Moldavya Rusya-Ukrayna Asya Asya-Dou

Kodu A B1 C1 C1: 3 C1: 4 C1: 5 C1: 8 C2 C3 C3:1 C9 C9: 4 C9:7 C9:10 C9:14 C10:15 C10:16 C11 C11:1 C11:10 C11:11 C11:14 C17 C19 C25 C28 C33 C34 C34: 2 C34: 28 C37 C37: 9 C38 C38: 7 C38: 8 C38: 9 C38:12 C38:14 C38:18 C38:19 D1 D1: 4

Genel Sra No 98a 99 100 101-102 103-103a 104 105 106 107 108 109-113 114 115 116-117 118 119 120-121 122 123-125 126 127 128 129 130-142a 144 145 146-147 148-150 151-175 176-180 181-191 192-195 196-202 203-208 209-213

Harita Ad Asya-Bat Asya-Gney Bat in-Kwang-Tung Irak ran ran-Kuzey ran-Kirmanah Kore Rusya-Sibirya Rusya-Trkmenistan Afrika Afrika-Kuzey Gney Afrika Birlii Fas Msr Tunus Tunus-Kuzey Aba-Kolorado Kanada-Kuzey Antiller Arjantin Avustralya Byk Okyanus Osmanl Devleti Osmanl DevletiKuzey Osmanl DevletiKuzey-Bat Osmanl DevletiGney Osmanl DevletiGney-Dou Osmanl Devleti Avrupas Osmanl Devleti Avrupas-Kuzey Osmanl Devleti Avrupas-Kuzey Dou Osmanl Devleti Avrupas-Kuzey Bat Osmanl Devleti Avrupas-Dou Osmanl Devleti Avrupas-Orta Osmanl Devleti Avrupas-Bat

Kodu D1: 6 D1: 9 D10: 22 D13 D14 D14:1 D14:14 D18 D26: 3 D26: 5 E1 E1:1 E10 E12 E23 E34 E34:1 F3: 26 F4:1 G2 H2 I1 J1 O1 O1:1 O1: 3 O1: 7 O1: 8 OC1 OC1:1 OC1: 2 OC1: 3 OC1: 4 OC1: 5 OC1: 6

450

sayfa

Genel Sra No 214-234a 235-248 249-251 252 253-254 255 256 257-260 261 262 263 264-265 266 267-268 269 270-274 275-277 278 279-280 281-283 284 285 286 287-298 299 300-301 302 302/a 302/b

Harita Ad Osmanl Devleti Avrupas-Gney Osmanl Devleti Avrupas-GneyDou Osmanl Devleti Avrupas-Gney- Bat Bosna-Hersek Vilayeti Bosna-Hersek Vilayeti-Orta Bosna-Hersek Vilayeti-Gney Dou Bosna-Hersekzvorvik Bulgaristan EyaletiKuzey Bulgaristan EyaletiKuzeybat Bulgaristan Eyaletibat Bulgaristan EyaletiGneybat Cezir-i Bahr-i Sefd Vilayeti Cezir-i Bahr-i Sefd Vilayeti-Gney Cezir- i Bahr-i SefdMidilli Cezir-i Bahr-i SefdRodos Edirne Vilayeti Edirne Vilayeti-Kuzey Edirne VilayetiGney Edirne-Gelibolu Girit Vilayeti Girit Vilayeti-Kuzey Girit VilayetiKuzeybat kodra Vilayeti kodra VilayetiKuzey kodra VilayetiKuzeydou kodra VilayetiKuzeybat kodra-Dra Kosova Vilayeti

Kodu OC1: 7 OC1: 8 OC1: 9 OC: 2 OC2: 5 OC2: 8 OC2:14 OC3:1 OC3: 3 OC3: 6 OC3: 9 OC:4 OC4:7 OC4:11 OC4:12 OC6 OC6:1 OC6: 7 OC6:12 OC7 OC7:1 OC7: 3 OC8 OC8:1 OC8: 2 OC8: 3 OC8:10 OC9

Genel Sra No 303 304 305 306-307 307a 308-309 310 311-313 314-315 316 317-320 321-328 329 330 331 332 333-338 339-344 345-347 348 349-350 351-352 353 354 355-380 381-409 410-420 421-433 434-460

Harita Ad Kosova VilayetiKuzey Kosova VilayetiKuzeydou Kosova VilayetiGney Kosova-Piritine Manastr Vilayeti Manastr VilayetiKuzey Manastr VilayetiOrta Rumeli VilayetiKuzey Rumeli VilayetiGney Rumeli-Bergos Rumeli-Filipe Selnik Vilayeti Selnik VilayetiKuzey Selnik VilayetiKuzeydou Selnik VilayetiKuzeybat Selnik Vilayeti- Orta Selnik Vilayeti-Bat Selnik VilayetiGney Selnik VilayetiGneybat Selnik-Drama Selnik-Siroz Yanya Vilayeti Yanya VilayetiKuzeybat Yanya-Preveze Osmanl Devleti Asyas Osmanl Devleti Asyas-Kuzey Osmanl Devleti Asyas-Kuzeydou Osmanl Devleti Asyas-Kuzeybat Osmanl Devleti Asyas-Dou

Kodu OC9:1 OC9: 2 OC9: 7 OC9:11 OC10 OC10:1 OC10: 5 OC11:1 OC11: 7 OC11:10 OC11:12 OC12 OC12:1 OC12:2 OC12:3 OC12:5 OC12:6 OC12:7 OC12:9 OC12:10 OC12:12 OC13 OC13:3 OC13:12 OD1 OD1:1 OD1:2 OD1:3 OD1:4

451

sayfa

Genel Sra No 461-465 466-477 478 479-482 483 484-487 488-489 490 491 492 493 494 495 496 497-499 506 507-509 510-513 514 515-517 518-521 523-524 525-526 527 528-529 530 531 532 533 534 535 536-537 537a 538 539

Harita Ad Osmanl Devleti Asyas-Orta Osmanl Devleti Asyas-Bat Osmanl Devleti Asyas-Gney Osmanl Devleti Asyas-Gneydou Osmanl Devleti Asyas-Gneybat Adana Vilayeti Adana Vilayeti-Orta Adana Vilayeti-Gney Adana Vilayeti Gneydou Adana-Silifke Adana-Mersin Ankara Vilayeti Ankara Vilayeti-Bat Ankara-Kayseri Aydn Vilayeti Aydn-zmir Aydn-Mentee (Mula) Badat Vilayeti Badat Vilayeti-Dou Basra Vilayeti Beyrut Vilayeti Beyrut Vilayeti-Gney Beyrut-Akk Beyrut-Lazkiye Beyrut-Nablus Biga Mutasarrfl Biga Mutasarrfl Kuzeybat Bitlis Vilayeti Cebel-i Lbnan Mutasarrfl Diyarbakr-Ergani Madeni Erzurum Vilayeti Halep Vilayeti Halep Vilayeti-Orta Halep Vilayeti-Gney Bat Halep-Mara

Kodu OD1:5 OD1:6 OD1:6 OD1:8 OD1:9 OD2 OD2:5 OD2:7 OD2:8 OD2:12 OD2:14 OD3 OD3: 6 OD3:12 OD4 OD4:12 OD4:13 OD5 OD5: 4 OD6 OD7 OD7:7 OD7:10 OD7:12 OD7:13 OD8 OD8: 3 OD9 OD10 OD11:11 OD12 OD13 OD13: 5 OD13: 9 OD13:11

Genel Sra No 540 541 542-544 545-550 551-558 559-560 561-571 572-573 574-575 576-579 580 581-582 583-584 585-586 587 588 589 590 591 592 593 594 595-596 597-598 599-600 601 602 603-604 605-607 608-609

Harita Ad Hicaz Vilayeti-Kuzey Hicaz - Mekke-i Mkerreme Hdvendigr Vilayeti Hdvendigr Vilayeti-Kuzey Hdvendigr Vilayeti-Kuzeydou Hdvendigr Vilayeti-Kuzeybat Hdvendigr-Bursa Hdvendigr Bilecik HdvendigrAfyonkarahisar Hdvendigr Balkesir HdvendigrKtahya zmit Mutasarrfl zmit MutasarrflOrta Kastamonu Vilayeti Kastamonu VilayetiKuzey Kastamonu VilayetiKuzeydou Kastamonu VilayetiKuzeybat Kastamonu VilayetiBat Kastamonu-Sinop Kbrs Adas Konya Vilayeti Konya Vilayeti-Kuzey Konya Vilayeti Kuzeydou Konya Vilayeti-Orta Konya Vilayeti bat Konya Vilayeti-Gney Konya VilayetiGneydou Konya-Antalya Konya Vilayeti-Konya Kuds-i erif Mutasarrfl

Kodu OD14:1 OD14:12 OD15 OD15:1 OD15: 2 OD15: 3 OD15:10 OD15:11 OD15:12 OD15:13 OD15:14 OD16 OD16: 5 OD17 OD17:1 OD17: 2 OD17: 3 OD17: 6 OD17:13 OD18 OD19 OD19:1 OD19: 2 OD19: 5 OD19: 5 OD19: 7 OD19: 8 OD19:11 OD19:14 OD20

452

sayfa

Genel Sra No 610 611-612 613 614 615 616 617

618-618a

Harita Ad Kuds-i erif Mutasarrfl Kuzeydou Kuds-i erif Mutasarrfl Dou Mamratlaziz Vilayeti Mamratlaziz Vilayeti Kuzeybat Mamratlaziz Vilayeti Gney Musul Vilayeti-Musul Musul-Sleymaniye Sivas Vilayeti Suriye-Hama Suriye-Havran Trabzon VilayetiKuzey Trabzon Vilayeti Kuzeydou Trabzon VilayetiKuzeybat Trabzon VilayetiTrabzon Van Vilayeti Van Vilayeti-Van Yemen Vilayeti Yemen VilayetiKuzey Yemen VilayetiGneybat

Kodu OD20: 2 OD20: 4 OD21

Genel Sra No 642 643-646 647 648-650 651

Harita Ad Yemen-Asir (Abha) Yemen-Taizz Osmanl Devleti Afrikas Osmanl Devleti Afrikas-Kuzey Osmanl Afrikas Kuzeydou Osmanl AfrikasKuzeybat Bingazi Mutasarrfl Bingazi Mutasarrfl-Kuzey Msr Hidiviyeti Msr Hidiviyeti Kuzey Msr HidiviyetiKuzeydou Msr Hidiviyeti-Dou Trablusgarb Vilayeti Trablusgarb VilayetiKuzey Trablusgarb VilayetiKuzeybat stanbul stanbul-Asya stanbul-Avrupa Osmanl Denizleri Kuzey, Orta ve Gney Amerika

Kodu OD28:10 OD28:12 OE1 OE1:1 OE1: 2 OE1: 3 OE2 OE2:1 OE4 OE4:1 OE4: 2 OE4: 4 OE5 OE5:1 OE5: 3 OST1 OST1:1 OST1: 2 OZ P

OD21: 3 652 OD21: 7 OD22:11 OD22:12 OD24 OD25:10 OD25:11 OD26:1 OD26: 2 OD26: 3 667 OD26:13 OD27 OD27:11 OD28 OD28:1 OD28: 9 668-683 684-686 687-703 704-718 719-720 653 654 655-656 657-658 659-660 661 662-664 665-666

619
620-622a

623-626 627 628-629 629a 630 631 632-636 637 639-641

B. PLN, PROJE VE KROKLER Osmanl Arivi'nde bulunan pln, proje ve krokilere ait kataloun hazrlanmasnda, bu katalogda 3 numarada kaytl 1311 tarihli Dnya Atlas'ndan istifade edilmitir. Bu haritada Osmanl Devleti'nin mlk taksimtna gre vilayetlerin tespiti yaplmtr. Katalog hazrlanrken "Coraf Terimler Szl"ndeki pln, proje ve kroki tanmlar esas alnmtr. izimlerin zerinde bulunan aklayc bilgiler aynen kaydedilmi olup, Katalog Osmanl siyas snrlar dahilindeki vilayetlerin alfabetik sralanna gre numaralanmtr. 453

sayfa

Tasnif edilen malzeme 1.099 adet olup, H. 1207-1330 /M. 1792-1912 yllarn ihtiv etmektedir. Pln, proje ve krokilerin ou stanbul ile alkaldr. Bunlar u ekilde blmlere ayrlmtr; 1. Osmanl siyas snrlar dahilindeki pln, proje ve krokiler. 2. Osmanl siyas snrlar haricindeki pln, proje ve krokiler. 3. Kale plnlar. 4. Ait olduklar blge ve sahas tespit edilemeyen proje ve krokiler. 5. Cetvel, levha, jurnal, fotoraf, resim, vs. Katalog alfabetik olup, indeksi mevcuttur.

Pln, Proje ve Krokilerin Ait Olduklar Yerler

Katalog Genel No Adana Ankara Aydn Badat Beyrut Biga Bosna Bulgaristan Cezir-i Bahr-i Sefd Edirne Erzurum Halep Hicaz Hdvendigr stanbul zmit Kafkasya Kastamonu Kosova Kuds-i erif Selnik Suriye Trabzon Yanya Galos Krfezi Kafkasya Karada Kstence Liverpol Malta Moldavan Ni Paris Romanya Trnova Tolc Katalog Tertibi

985

Analitik Envanter

C. ALBMLER VE FOTORAFLAR Bugne kadar yaplan tasnifler neticesinde baz fonlarda fotoraf ve resimlere rastlanlmtr. Fotoraf ve albmler genellikle yeni yaplan bina ve kprler; mektep ve manastr resimleri; yol yapm almalar sebebiyle ekilen resimler ile ele geen baz ekiyaya ait fotoraflardan olumaktadr. Fotoraf ve resimler H. 1313-1325/ M. 18951908 tarihlerini ihtiv etmekte olup, toplam 137 adettir. Bu malzemeler Arivimizde genel olarak u fonlarda bulunmaktadr. a. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak. b. Yldz Esas Evrak Sadrazam Kmil Paa Evrak. c. Yldz Tasnifi Defterleri.

454

a. Rumeli Mfettilii Mteferrik Evrak Katalou'nda Bulunan Resimler

Katalog Dosya Sra Genel Tarih No No No 1 460 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 1313 1315 1320 1320 1320 1320 1320 1320 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1321 1322 1322 1322 1322 Adet 1 4 1 1 2 1 1 1 1 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Konu skp'te ele geirilen ekiya ve malzemelerini gsteren fotoraf. Pirlepe kazas ky bekilerinden birine ait fotoraf. Trnovack yolu zerindeki Domuz Deresi iniinde yol yapmn gsterir fotoraf. Trnovack yolu zerindeki Domuz ve eytan dereleri mevkiinde yol dzenlemesini gsterir fotoraf. Bir mektebin al trenini gsterir resim. Bir bina resmi. Trnovack yolu zerinde Domuz Deresi'ndeki yol almalarn gsterir fotoraf. Dean Manastr'nn fotoraf. Krbulak-Vardar demiryolu kprsnn fotoraf. Vilyt- Selse jandarma tensikinde vazifeli ecnebi subaylar gsterir fotoraf. Komanova-Palanka yolu zerinde Eridere'nin iftehanlar Kprs'n gsterir fotoraf. Eridere mevkiindeki selden yklan yolun tamirat almalarn gsterir fotoraf. Palanga-Devebardan yolunda Cedilova Deresi zerinde gei yeri olarak kullanlan blm gsterir fotoraflar. Palanka-Komanova yolunda aa Deresi mevkiinde yaplan kprnn fotoraf. Erafdan birinin ilesini gsteren resim. Komanova-Palanka yolunda Mustanie Deresi zerine ina olunan kprnn resmi. iftehanlar-Palanka arasnda kenarlar kaldrml araba yolunun resmi. Devebardan-Palanka yolundaki tepenin slhnda alanlar gsterir fotoraf. Devebardan-Palanka yolu zerinde yol ama almalarn gsterir fotoraf. Kesriye Hastanesi heyet-i shhiyesi ile hastalarnn fotoraf. Razlk'da ina edilmekde olan hapishne ve jandarma dairesini gsterir fotoraf. Manastr-Dihova-Prepol yolu zerinde ina olunan bask kemerli krgir kprnn resmi. Manastr-Yanya yolu zerinde ina olunan tam kemerli krgir kprnn resmi. Manastr-Yanya yolunda yeniden ina olunan bask kemerli kprnn resmi. Katalog Tertibi

Analitik Envanter

460

Analitik Envanter

455

sayfa

Katalog Dosya Sra Genel Tarih No No No 1 1 1 1 1 1 1 1 25 26 27 28 29 30 31 32 1322 1322 1322 1322 1322 1322 1322 1322

Adet 1 1 1 1 1 2 1 1

Konu Manastr-Yanya yolunda Carayzover Deresi zerinde ina olunan kprnn resmi. Manastr-Yanya yolunda Britandol Deresi zerinde yeniden ina olunan kprnn resmi. Manastr-Yanya yolu zerinde ina olunan tam kemerli kargir kprnn resmi. Manastr-Serfie-Alasonya yolu zerinde ina olunan bask kemerli krgir kprnn resmi. Zelenkova'da halkn yardmlaryla ina edilmekte bulunan hkmet konann resmi. Manastr ehri civarnda Kurd Deresi zerinde ina olunan kprlerin resmi. Al yaplan Gmlcine hkmet konann resmi. Manastr-Selnik yolunda Besterie Deresi zerinde ina olunan krgir kprnn resmi. Manastr-Pirlepe-Krbulak yolu emenie Deresi zerinde vaki olup, zeri demirden yaplacak olan kprnn mceddiden ina olunan krgir ayaklarnn ve muvakkat geidin resmi. Manastr-Selnik yolu Bokova Deresi zerinde vaki olup bir ksm tamir ve bir ksm da yeniden ina edilen krgir kprnn resmi. skp'de ina ve ikmal olunarak al yaplan Hamidiye Mekteb-i Sanayii'nin resmi. Manastr-Ekisu-Florina yolunda Bokova Deresi zerinde vaki olup ksmen yeniden ina olunan kprnn resmi. Manastr-Selnik yolunun Satsilova Deresi zerinde yeniden ina olunan kprnn resmi. Drama'da cls- hmayn mnasebetiyle icra klnan trenin resmi. Gmlcine jandarma ve polis dairesini gsterir fotoraf. Gmlcine sanca hkmet dairesinin aln gsterir fotoraf. Yklm baz bina ve cesed fotoraflar. Bir ky bekisinin be adet fotoraf. Yakalanan bir grup Srp ekiyasnn resmi. Karasu zerinde ina olunan 137 metre uzunluundaki ahap kprnn resmi. Manastr'da bir asker treni gsterir fotoraf. Hristo Mato ve skp Komite Reisi Elisova Tanof'a ait iki adet fotoraf ve fotoraflar gnderen ahsn mektubu. Florina'da ina olunan merkez jandarma dairesinin resmi.

Katalog Tertibi

1 460 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 460 1 1 1 1

33

1322

Analitik Envanter

34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47

1322 1322 1322 1322 1322 1322 1322 1323 1323 1323 1323 1323 1324 1324

1 1 1 1 1 1 1 2 5 1 2 3 1

Analitik Envanter

456

Katalog Dosya Sra Genel Tarih No No No 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 1324 1324 1324 1324 1324 1324 1324 1324 1324 1324 1325 1325 1325 1325 1325

Adet 1 1

Konu l ve sa olarak ele geirilen Srp ekiysn gsterir fotoraf. Florina'da ahalinin yardmlaryla ina edilip al yaplan asker hastanenin resmi. Krova kazasn gsterir fotoraf. Manastr ehri civarnda ve Otlukhne yaknlarnda ina olunan bask kemerli krgir kprnn resmi. Srp ekiysnn ektirmi olduu bir fotoraf. Bir yol yapm almas esnasnda ekilmi olan grevli drt ahsn resmi. Bir Srp bekiye ait adet fotoraf. l olarak bulunan bir ahsa ait fotoraf. Selnik'te yakalanan bir grup kaaknn ve askerlerin resmi. Bir grup asker resmi. skp Jandarma Kumandanlar Mektebi'nin nnde yaplan asker bir tren esnasnda ekilen fotoraf. Yeni ina edilmekte bulunan bir hkmet konann resmi. Abdu, Besim ve Talha adlarnda bekinin toplu fotoraf. skp Jandarma Kumandanlar Mektebi nnde yaplan bir trenin fotoraf. Cls- Hmayn yldnm mnasebetiyle yaplan trenden alnan fotoraf. eitli sulardan yakalanm Nikola, Tako, Resnaki, lko, Todorosine, Sabovonko, stoyan Eltalharsete, Resna, Traye adl ahslarn toplu resmi. Trnovack yolu zerinde vki eytan Deresi Geidi'nde ina olunacak kpr mevkiiyle deirmen binasn gsterir fotoraf. Betyote kynde yakalanan ve Drapos cinayetini ileyen Yunanl ekiynn resmi. tip klasnda yaplan su yolunun aln gsteren fotoraflar. 1325 senesinde Siroz'da ina olunan hapishnenin resimleri. (16.846 numaral Selnik evraknn ekidir). Jivko Tsuki adl Srb'a ait pasaport. Florina'da yaplan resm daireleri gsterir fotoraf. Manastr'da bir kla resmi. Manastr Guraba Hastanesi'nin eitli blmlerini ve alanlarn gsterir fotoraflar.

Katalog Tertibi

1 1 1 3 1 1 1 1 1 1 1 1

63

1325

460

1 1 1 1 1 1 1 1

64 65 66 67 68 69 70 71

1325 1325 1325 1325 1325 1325 1325 1325 4 1 3 2 1 1

Analitik Envanter

457

sayfa

Katalog Dosya Sra Genel Tarih No No No 1 1 1 1 1 72 73 74 75 76 1325 1325 1325 1325 --

Adet 1 1 3 1 1

Konu Yksek rtbeli olduu tahmin edilen bir ahsa ait fotoraf sureti. Ekiy olmas muhtemel bir topluluk resmi. Bir Hristiyan ky bekisinin adet fotoraf Bir Srp ky bekisinin fotoraf. Bir kpr inasn gsteren fotoraf.

Katalog Tertibi

b. Yldz Esas Evrak-Sadrazam M. Kmil Paa Evrak'ndaki Resimler

Katalog Dosya SraNo Gen.No No 477 86/41 4102 86/41 86/41 478 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 86/41 4105 4106 4107 4108 4109 4110 4111 4112 4113 4114 4116 4117 4118 4119 4120 4121 1 1 1 1 1 1 1 1 4 3 1 1 8 1 4 1 4103 4104 Adet 1 2 1 Konu Kmil Paa'nn olu Said Paa'nn fotoraf. Kmil Paa'nn Aydn Valilii dneminde, Almanlarn yapt bir kazy denetleme srasnda ekilmi fotoraf (Eref Paa, Kmil Paa'nn olu Said Paa ve Abdullah Bey mevcud.) Eski zmir'in asansrden grnn hav kartpostal. Aydn Kuvve-i Takibiyye ve akrcal'nn tenkiline ait Kumandan Binba Anzavur'un ngiltere sefirine verdii fotoraf. Kmil Paa'nn Halep Valilii dnemine ait fotoraf. Veliahd Abdlmecid'in, Kmil Paa'ya verdii kendi fotoraf. Kmil Paa'nn I. Sadaret dnemine ait fotoraf. Kmil Paa'nn stanbul'dan polis tazyikiyle ikinci ayrlnda Beyrut'tan geerken htiram Ktas ve Vali Hazm Bey tarafndan karlann gsterir fotoraf. eyh Snusi'nin Haydarpaa'da karlann gsteren fotoraf. (Enver ve Cemal Paalar da mevcud) Kmil Paa'nn mutasarrflk zamanna ait fotoraf. Pierre Loti'den bir manzaray hav kartpostal. Yusuf Hikmet Bayur'a ait baz resimler. Kmil Paa'nn eitli dnemlere ait fotoraf. Krm'da Alupka kasabasna dair kartpostal. Krm'da Yalta kasabasna dair kartpostal. Hilmi Kmil Bayur'un Moskova elilii dnemine ait fotoraflarn negatifi. Trk Parlementosu'nun bir grntsn hav fotoraf. Dolmabahe Saray, Galata Kprs ve Boaz manzarasn hav kartpostallar. Kmil Paa'ya ait fotoraf. Katalog Tertibi

Analitik Envanter

478

Analitik Envanter

458

c. Yldz Tasnifi Defterleri'ndeki Resimler

Katalog Dosya Gen. No No Sra No 404 405 406 407 408 409 410 411 412 --413 414 Tarih Adet 1317 1314 1320 1323 6 31 28 9 1 7 2 20 33 7 Konu Yanya'da ina olunan Hamidiye Kz Rdiye Mektebi'ne ait 33 fotoraf hav albm. zmid'den yaplan asker sevkiyata dair kuvve cedvellerini hav defter. Berlin'de bir hastahne inasna dair pln ve yazmalar. Krehir'de alan halk sergisine ait fotoraflar. Drlaceze'ye ait albm. Drlaceze'ye ait albm. Selanik Hamidiye Cmi-i erifi'nin fotoraflarn hav albm. ikago sergisine itirak eden devletler adna sergi yerinde yaptrlan binalarla mezkur devlet hkmdarlarnn resimlerini hav levha. 1321 ylnda Diyarbekir'de yaplan Ziraat ve Sanayii Sergisi'ne ait albm. 1320 ylnda Erzurum'da yaplan hastahne ve Sanayi Mektebi'nin resimlerini hav albm. Erzurum'da krgir olarak yaplan 114 kprden her birine ve ehrin tezynine mteallik baz inaat fotoraflarlarn hav albm. 1901 ylnda stanbul'da meydana gelen veba salgn hakknda tanzm edilmi olan resimli istatistik. Karadeniz Boaz'nda Telli mevkiinde denemeleri yaplan projektrlerin albm. Avusturya-Macaristan mparatoru Fransua Jozef'in saltanatnn 60. yldnm mnasebetiyle Viyana'da dzenlenen geit trenine ait albm (1. cilt). Avusturya-Macaristan mparatoru Fransua Jozef'in saltanatnn 60. yldnm mnasebetiyle Viyana'da dzenlenen geit trenine ait albm (2. cilt). Asker bir binaya ait fotoraf Sofya'da mftlk yapan bir ztn trbesine ait fotoraf. Bir nahiye merkezine ait fotoraf. Resm bir binaya ait fotoraf. Komitaclara ait Manastr'da ekilen fotoraf. Komitaclara ait Manastr'da ekilen fotoraf. Komitaclara ait Manastr'da ekilen fotoraf. zerinde yet ve dualar bulunan flamalara ait fotoraf. Katalog Tertibi

--

--

Analitik Envanter

1321 1309 1321 1322 1321

Analitik Envanter

415 416

1319 1324

37 15

417

1326

36

418

1326

34 1

419 420 421 422 423 424 425 426 1321

1 1 1 1 1 1 1

459

sayfa

Katalog Dosya Gen. No No

Sra No 427 428 429

Tarih Adet 1 1 1

Konu Demirkap Vapuru'nun fotoraf. Komitaclarn toplu fotoraf. Bkre Arnavud Komitesi'nin Filibe ubesi yelerinin fotoraf.

Katalog Tertibi

Ayrca Ali Fuat TRKGELD ve Cavit BAYSUN'dan satn alnan evrak ierisinde de resimler bulunmaktadr.

II. ZEL AHISLARDAN NTKAL EDEN (SATIN ALINAN) ARV MALZEMES

Devlet Arivleri Genel Mdrl, grevlerini belirleyen 3056 Sayl Kanun'da, "eitli kamu kurum ve kurulular ile zel ahslarn elinde bulunan ariv malzemesini tespit etmek, toplamak, gerektiinde satn almak" ifadesiyle verilen yetkiye dayanarak, yazma yoluyla veya ahslarn direkt bavurusu zerine arivlik deer tayan malzemeyi deerlendirmeye tbi tutmak suretiyle kabul etmektedir. Bu kabulde kriter, Devlet Ariv Hizmetleri Hakknda Ynetmelik'in 3. maddesinde tarif edilen malzemelerdir. Buna gre; "Ariv malzemesi: Trk devlet ve millet hayatn ilgilendiren ve en son ilem tarihi zerinden otuz yl gemi veya zerinden onbe yl getikten sonra kesin sonuca balanm olup, kamu kurum ve kurulularnn ilemleri sonucunda teekkl eden ve onlar tarafndan muhafazas gereken, Trk Milleti'nin geleceine tarih, siyas, sosyal, kltrel, hukuk ve teknik deer olarak intikal etmesi gereken belgeler ve devlet haklar ile milletleraras haklar belgelemeye, bunlarla ilgili ilem ve mnasebetler bakmndan tarih, hukuk, idar, asker, din, ilm, edeb, estetik, kltrel, biyografik, jeneolojik ve teknik herhangi bir konuyu aydnlatmaya, dzenlemeye, tespite yarayan, ayrca ait olduu devrin ahlk, rf ve detlerini veya eitli sosyal zelliklerini belirten her trl yazl evrak, defter, pln, harita, proje, mhr, damga, fotoraf, film, ses ve grnt band, bask ve benzeri belgeleri ve malzemeyi" ifade etmektedir. Perakende ve toplu halde bir ok zel ve tzel kiilerden satn alnan ariv malzemesinin, bir ksmnn katalou hazrlanm, bir ksm da ilgili blmlere ilave edilmitir. Bunlarn balcalar unlardr:

460

A. AL FUAT TRKGELD EVRAKI Ali Fuad Trkgeldi'nin torunu Glbin Trkgeldi'den 06. XII. 1991 tarihinde satn alnan 3.167 adet belge, 19 adet defter, 60 resim ve bir albmden mrekkeb ariv malzemesi tasnif edilerek katalou hazrlanm olup, tasnifi aadaki ekilde gruplandrlarak yaplmtr. 1. Belgeler Vesikalar kronolojik olarak tarih srasna gre dizilmitir. 1-6. dosyalardaki belgelerin tarihi hicr tarihe evrilmitir. 7-9. dosyalarda tarihsiz belgeler vardr. 10-15. dosyalarda hatt- dest denilen mektuplar bulunmaktadr. Bunlarn sralamasnda orijinal numaralarn muhafazas izin tarih sras esas alnmamtr. 16-17. dosyalar Cumhuriyet dnemi evrak olup milad tarihle kronolojik sralama yaplmtr. 19. dosyadaki evrak daha sonra bu kataloa eklendiinden kendi iinde bir tarih sralama yaplmtr. 2. Defterler Hatrt, muhtelif konularda yazlan mtalat ve msveddelerden oluan defterler 19 adettir ve 18. dosyada bulunmaktadr. 3. Fotoraflar 1 den 54'e kadar numara verilen resimlerin says 60'tr. Satnalma komisyonunca numara verilen resimlerden 25 numaral resim iki adet, 37, 38 ve 39 numaralardaki resimler ise 8 adettir. Resimlerden dosya iine koyulabilenler 20 ve 21. dosyaya yerletirilmilerdir.
Katalog Genel No. Tasnifin Kodu Tarih Hicr Milad Belge Adedi 19 defter 3.167 belge 60 resim 1 albm Katalog Tertibi Analitik Envanter

991

Ali Fuat Trkgeldi Evrak

1080 - 1380

1670 - 1961

Ali Fuat TRKGELD: Tanzimat devri riclinden Dahiliye Mstear Cell Bey'in torunu ve Tercme Odas Mhimme Mdr Cemal Bey'in oludur. 8 Temmuz 1867'de stanbul-Acbadem'de domutur. Soukeme Asker Rdiyesi ile Lisan Mektebi'ni bitirdi. 5 Aralk 1901'de mlzemetle Dahiliye Mektub Kalemi'ne girdi. 28 Haziran 1901'de Dahiliye Mektubusu oldu, 9 Temmuz 1903'te Dahiliye Mstearl'na vekleti ile Merutiyet'in ilanna kadar bu iki vazifeyi birden gtrd. 8 Eyll 1909'da Dahiliye Mstear oldu, 31 Temmuz 1912'de Mbeyn Bakitbeti'ne tayin edildi. Kuv-y Milliye'yi s ilan eden hatt- hmayna itiraz yznden 1920'de ra-y Devlet Maliye ve Nfia Dairesi Riyaseti'ne nakille Saray'dan karld. 27 Ekim 1920'de Sadaret Mstearl'na tayin olunarak stanbul Hkmeti'nin ilgasna kadar bu vazifede kald. 3 ubat 1935'de vefat etmitir.

461

sayfa

B. Prof. Dr. CAVT BAYSUN* EVRAKI Osmanl Arivi'nde Ord. Prof. Dr. Cavid Baysun'un terekesinden satn alma yoluyla intikal ederek katalou hazrlanan evrak, deiik zamanlarda eitli makamlardan toplanm Osmanl dnemi ariv malzemesini ihtiva etmektedir. Yakn tarihimizin aydnlanmasna k tutacak olan bu tereke evrak incelendiinde, daha ok mahall idareler ve ahslarn elinde bulunan evrak ihtiva ettii anlalmaktadr. Mahall idareler evrak olarak Karesi vilayeti, Halep vilayeti Tahkik Memuriyeti, Merkezi am ehri olan Beinci Ordu Komutanl evrak zikredilebilir. Tereke evrak, malzemenin niteliine gre iki ana blmde deerlendirilmitir. Birinci blm; Osmanl dnemine ait muhtelif resm belgelerdir. Bu belgeler, hatt- hmayn, nme-i hmayn, berat, buyruldu, tezkire, tahrirt, telgraf, mazbata, nizamnme, i'lm, muhede, kayt defterleri, arzuhaller, ehadetnmeler vb. gibi Osmanl diplomatii bakmndan eitlilik arzeden vesikalardr. Konu olarak da; eitim, maliye, asker, maden iletmecilii, imar faaliyetleri, isyan haberleri, tahkikat ve istintak raporlar, tayin, terfi azl ve memuriyet talebleri, terifat, taltift, teekkr, vakf muamelt, Hicaz, Msr, Yemen ahvli, muhasebe kaytlar, baz kiilere tevcih olunan nianlar, muhacirlerin idre, ie ve isknlar iin komisyon tekili gibi hususlar iermektedir. Cavit Baysun terekesinin ilk belgesi, H. 788 tarihiyle Sultan Murad Hdvendigar'n hatt- hmayn suretidir. En nemli belgeler arasnda Saray Terifatbas ve Divn- Hmayn Tercman olan Mnir Bey'e Belika, Avusturya, Almanya, spanya, Fransa, Danimarka, Hollanda gibi eitli lkelerin devlet bakanlarndan gnderilen nianlarn beratlar, talyanlarla Osmanllar arasnda yaplan Adalar ve Trablusgarb'a dair anlamann gizli maddelerini gsteren defter bulunmaktadr. Bu blmdeki 766 adet belge kronolojik olarak tasnif edilerek aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Genellikle Franszca yazl olan yabanc dil belgeler, kataloun sonunda yer almtr.

* M. Cavit BAYSUN: Tarihi, retim yesi ve aratrmac olan M. Cavit Baysun (1899-1968), Drlfnn Hukuk Fakltesi'ni bitirdikten sonra 1937'de . . Edebiyat Fakltesi Ortaa Tarih Krss'nde doentlie atanm bilim adamlarmzdandr. Bizans, Ortaa ve Yenia tarihi dallarnda dersler veren ve aratrmalar yapan Baysun, 1960'ta ordinarys profesr oldu. Bu arada Trkiyt Enstits Mdrl ve slam Ansiklopedisi Murahhas Mdrl'nde bulundu. slam Ansiklopedisi'nde tarih alanndaki pek ok maddenin yazar olan Baysun, baz nemli eski metinleri de yaymlad. Bunlar arasnda Mustafa Reit Paa'nn siyasal yazlar, Cevdet Paa'nn "Tezkir"i ve Gelibolu'lu Ali'nin "Mevid'n-Nefis fi Kavidi'l-Meclis"i nemlidir.

462

kinci blm ise; ariv malzemesi nitelii tamayan, Cavit Baysun'a, arkadalarna ve baz ahslara ait zel evrak, biyografi, mikrofilm, muhtelif trde manzumeler, mektuplar, derlemeler ve fotoraflardr. zel ariv nitelii tayan bu evraklar hazrlanan kataloa alnmam ayr dosyalar iinde muhafaza edilmitir.
Katalog Genel No. 993 Tarih Hicr 788 - 1332 Milad 1386 - 1914 Dosya/ Belge Adedi 4/766 Katalog Tertibi Analitik Envanter

Tasnifin Kodu Cavit Baysun Evrak

C. SVASLI AL BABA ZAVYES EVRAKI Osmanl Arivi tarafndan Cavit AVCI'dan satn alnan Ali Baba Zaviyesi Evrak, H. 980-1334/M. 1572-1916 yllar arasnda zaviyeye ve mahall idarelere ait ferman, berat, buyruldu, tezkire, hccet, ilm, fetv, mrsele senedi, temessk ve dier evrakdan mteekkil olup 804 adettir. Bu belgeler, TE.ABZ. (Tara Evrak Ali Baba Zaviyesi) kodu altnda cinslerine gre 8 dosya hlinde tasnif edilmitir. Kataloun Fihristi Belge Cinsi Fermanlar Beratlar Buyruldular (Beylerbeyi) Tezkireler Hccet ve lamlar Fetvalar Mrsele Senetleri Mteferrik Tarihi 1081-1252 115-1284 1050-1266 1090-1309 1063-1286 Tarihsiz 1074-1255 980-1334 Adedi 57 53 37 60 74 294 52 135

Sivasl Ali Baba Zaviyesi ile ilgili geni bilgi iin baknz Saim SAVA, "16. Asrda Sivas'ta Kurulan Ali Baba Zaviyesi'nin Din Sosyal ve Ekonomik Fonksiyonlar Hakknda Bir Aratrma". Ankara . Sosyal Bilimler Enstits, Ankara 1990, baslmam doktora tezi.

463

sayfa

Katalog Genel No. 992

Tasnifin Kodu Hicr Sivas'l Ali Baba Zaviyesi Evrak

Tarih Milad 1572 - 1916

Dosya/ Belge Adedi 8/804

Katalog Tertibi Analitik Envanter

980 - 1334

III. YURT VE YURT DII ARV MERKEZLERNE AT ARV MALZEMES VE KATALOGLAR

A. YURT ARVLERNE AT KATALOGLAR Osmanl Arivi'nden baka, bnyelerinde Osmanl ve Cumhuriyetdnemlerine ait ariv malzemesi bulunduran kurumlarn bu dneme ait kardklar kataloglar Arivimizde aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Kataloglarn ihtiva ettii belgelerin orijinalleri ilgili kurumlarda olup; bu kataloglar, aratrmaclar dier kurumlardaki Osmanl ve Cumhuriyet dnemi ariv malzemesi hakknda bilgilendirmek gayesiyle kurumumuzda bulundurulmaktadr. 1. Tapu Kadastro Genel Mdrl Arivi Tahrir Defterleri Katalou Aslhan DOAN tarafndan lisans tezi olarak hazrlanan "Tapu Kadastro Kuyud- Kadm Arivi Mufassal, cml, Evkf ve Derdest Defterleri'nin Toplu Katalou"nda 203 cilt Mufassal, 162 cilt icml, 169 cilt derdest, 51 cilt vakf, 88 cilt cebe, 1364 cilt ruzname, 80 cilt mustahfazat, 3 cilt Anadolu ve Rumeli yoklama, 202 cilt vakf- cedd olmak zere toplam 2.322 adet tahrir defterine ait ayrntl bilgi bulunmaktadr. 2. Vakflar Genel Mdrl Vakfiyeler Katalou Vaklar Genel Mdrl tarafndan hazrlanan bu katologlar 10 cilt olup vakfn ad dikkate alnarak alfabetik olarak hazrlanmtr. 3.Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl Kataloglar a. Bakanlar Kurulu Kararlar Katalou

464

Katalog, Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Cumhuriyet arivi Daire Bakanl, "Temel Belge Sistemine" aktarlan Bakanlar Kurulu Kararlar'na ait bilgilerin, bilgisayar ortamnda alnan indeksli dkmdr. Tasnif edilmi ve tad tarihin zerinden (50) yl gemi Bakanlar Kurulu Kararlar'nn, aratrma hizmetine sunulmas maksadyla bu katalog hazrlanmtr. Bakanlar Kurulu'nca karara balanan ve bu katalogda yer alan ilerden bazlar unlardr: Hkmetlerin kanun teklifleri, tzklerin kabul, birden fazla bakanl ilgilendiren ynetmelikler, vatandala alma, vatandalktan karma, valilerin, elilerin ve orgenerallerin tyinleri, fahr konsolosluk ihdas, ihtisas mevklerinin tespiti, kadro ihdaslar, yabanclarn altrlmas, emeklilik erteleme, il btelerinin tasdiki, btelerdeki deneklerde aktarma yaplmas, gelecek yllara sr taahhde girilmesi, Trk parasnn kymetinin korunmas, dviz ileri, ihalelerin muteber saylmas, pazarlkla satn alma yetkisi verilmesi, emaneten i yaptrma yetkisi verilmesi, gmrk muafiyetleri, belediyelere terk edilecek arazi ve arsalar, vakf mallarnn satlmas veya baka bir kuruma tahsisi, inas illere braklan yollar iin verilecek denekler, afetzedelere yardm ve borlarn ertelenmesi, orman kyllerine kerestelik aa verilmesi ve irtifa hakk, irket, kooperatif, banka kurulmas ve szlemelerinin tasdiki, szlemelerde yaplacak deiiklikler, bulac hastalklarla ve zararl haeratla mcadele, derneklerin kamu yararna saylmas, maden imtiyazlar, vergi nesbetleri, madenlerin veya hisselerinin devri, gmen ileri, iskan, Ankara imar plnlarnn tasdiki, hkmet adna kongre, konferans, konsey toplantlarna katlacaklarn tespiti, diplomatik pasaport verilmesi, yurt dnda geici grevlendirilen memurlara verilecek harcrahlar, yurt dna gnderilecek rencilere verilecek denekler, milletleraras emlk, dostluk, kltr, ticaret vb. anlamalar, skynetim iln, uzatlmas ve kaldrlms, seferberlik tedbirleri, askerlik sreleri, erken terhis, teciller, hudut olaylar, yasak yaynlar, cezalarn aff. Bu fon, 1923-1944 yllar arasndaki bakanlar kurulu kararlarn ihtiva etmekte olup 12 cilttir. Katalog iki ayr dzende hazrlanmtr. Kronolojik olarak hazrlanm olan katalogdaki knyeler, kararnmenin tarih ve saysna; kurumlara gre hazrlanm katalogdaki knyeler ise, kararnmenin ilgili olduu kurum ve kurulua gre dzenlenmitir.

465

sayfa

Ciltlerin sonunda ayr bir blm halinde indekslere yer verilmitir. Kurumlara gre dzenlenen kataloun indeksleri ise toplu olarak hazrlanmtr.

b. Mterek Kararnemeler Katalou Mterek Kararnmeler; cumhurbakannn imzasndan baka, babakan ile ilgili bakann imzasn tar. Bu kararnmeler babakan veya ilgili bakan tarafndan yrtlr. Mterek Kararnmelerin hazrlanmasna ait mevzuat zamanla deimitir. Bu mevzuata bal olarak, Mterek Kararnme konularnda farkllklar olmutur. Ynetici tayinleri, snr tespitleri, yer adlarnda yaplacak deiiklikler, belediye kurulmas, subayla nasb, cezalarn kaldrlmas, uyumazlk, btelerde yaplacak deiiklikler, stikll Madalyas verilmesi vb. konularda Mterek Kararnmeler karlmaktadr. Bu katalog; yneticilerin biyografilerinin ve kurumlarn tarihelerinin hazrlanmasnda, yer adlarnda yaplan deiikliklerin tespitinde, ilelerin idar ballklarnn ve bte deiikliklerinin incelenmesinde vb. konularda yaplacak ilm aratrmalarda kullanlacak orijinal belgelere ulamak iin, aratrmaclarn hizmetine sunulan birinci el kaynaktr. Katalog iki ayr dzende hazrlanmtr. Kronolojik olarak hazrlanm olan katalogdaki knyeler, kararnmenin tarih ve saysna; kurumlara gre hazrlanm katalogdaki knyeler ise, kararnmenin ilgili olduu kurum ve kurulua gre dzenlenmitir.

c. Babakanlk zel Kalem Mdrl Katalou Babakanlk Tekilatnda nemli bir yere haiz olan, Babakanlk zel Kalem Mdrl'nn 1924-1949 yllar arasnda oluan evrak olup kataloun sonunda indeksi mevcuttur. Bu katalogtaki belgelerin, 1924-1949 yllar arasnda babakanlk yapm ahsiyetlerin yapt hizmetleri, halkla olan ilikileri, halkn hkmetten, dolays ile devletten beklentilerinin neler olduunu gstermesi asndan nemi byktr.

d. Bayndrlk Bakanl Katalou

466

Bu katalogda yer alan ariv malzemesi, Osmanl Devleti'nin son dnemleri ile Cumhuriyet'in ilk yllarndan itibaren Cumhuriyet'in onuncu ve onbeinci kurulu yllarna ait istanbul ve zmir illeri bata olmak zere Bursa, Konya ve Trabzon gibi baz illerin ehirleme, ehir ii ulam, demiryolu, denizyolu, rhtm ve liman tesisleri kurulmas, tramvay ve tnel iletmeleri, su temini, ehirlerin aydnlatlmas, elektrik retimi, trafo merkezleri kurulmas, elektrik datm, ziraatn gelitirilmesi iin akar sulardan ve gllerden yararlanma, bataklklarn kurutulmas, yurt ii ve yurt d hava ulatrmas, gllerde tamaclk yaplmas, bu ilere ait fiyat tarifeleri, sz konusu ileri yrten irketler ve altrdklar elemanlarn kimlikleri, toplantlarnn gndemi, alnan kararlar ile yabanc uyruklu teknik elemanlarn almalaryla ilgili deiik konulara ait ayrntl belgeleri ihtiva etmektedir. Bu fondaki ariv malzemesinin Osmanl Devleti'nin sonu ve Cumhuriyet dneminin ilk yllarn kapsamas sebebiyle, yukarda saylan ileri yrten kurulular, bunlarn altrdklar elemanlar, irketlerin millleme safhalar, stanbul Boaz'na ait ilk tp geit projesi, memleket dahilinde btn irketlerin ihale ilemlerinde Trke'yi kullanmalar gibi orijinal ve deiik konulu belgeler ortaya konulmaktadr. Bu katalogda yer alan belgelerin 1928 yl harf inklbna kadar olan ksm Osmanlca, bu tarihten sonraki dneme ait belgeler ise yeni harflidir.

e. Toprak skan Genel Mdrl Katalou Bu fonda, kaybedilen Osmanl topraklaryla, Trklerin bulunduu Kafkasya, ran, Krm ve dier yerlerden gelen mlteci, muhacir, mbdil ve gayr-i mbadillerin lkemiz topraklarna yerletirilmesi, tehcire urayan veya iskan yerleri deitirilen Arap, Rum ve Ermenilerin iae, iskan, tedavi ve nakil masraflarnn karlanmas ile ilgili belgeler bulunmaktadr. Ayrca, mbadil anlamas erevesinde Balkanlardan gelen mbadillere Rumlardan kalan emvl-i metrkenin datm, yurt dnda zellikle Yemen'de kalan memur ve ailelerinin Trkiye'ye getirilmesi, srgn edilen veya askere alnan ahslarn ailelerine yardm edilmesi, lkeye gelen muhacir, mbadil ve mltecilerin retici hale getirilmesi ile bunlar arasnda grlen salgn hastalklarla mcadele edilmesi gibi konular da ihtiva etmektedir. Bu fon 1907-1944 yllar arasndaki belgeleri ihtiva etmekte olup 2 cilttir. Ayrca bir ciltlik indeksi mevcuttur.

467

sayfa

f. Diyanet leri Bakanl Katalou Diyanet leri Bakanl'ndan Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl'na devredilen ve bu katalogda yer alan ariv malzemesi, baz il ve ilelere ait merkezde oluan evrak ve defterlerden meydana gelmektedir. Fonun tekilinde iller baz alnarak, il ve ile mftlklerine ait evrak kendi ierisinde tarih srasna gre tasnif edilmitir. Katalogda yer alan belgelerin ait olduu iller srasyla; Amasya, Antalya, Artvin, Bilecik, Bolu, Bursa, Diyarbakr, Edirne, Erzurum, Giresun, Isparta, el, stanbul, zmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Ktahya, Manisa, Mula, Ordu, Sakarya, Samsun, Siirt, Tekirda, Zonguldak; Defterler ise Erzurum, Kocaeli, Mula, Fatsa, Adapazar, Devrek ve Beyolu Mftlklerine aittir. Bu fondaki ariv malzemesinin 1928 Harf nklb'na kadar olan ksm Osmanlca, bu tarihten sonrakiler ise yeni harflidir. Fondaki konular ise; personel, zlk ileri, yaplan inklplarn Diyanet camiasndaki etkileri ve uygulamalar, Diyanet-Ordu, Diyanet-Cemiyetler ilikileri, ezan, Kur'an, ramazan, zekat, fitre, kurban gibi din konular ihtiva etmektedir.

4. Deniz Kuvvetleri Komutanl Kataloglar Deniz Kuvetleri Komutanl'nn, aada balklar verilen 6 cilt katalou mevcuttur. 1. Tarih Deniz Arivi Belge Katalou 2. Islahat Umum Evrak ve Mektepler, Muhakemt ve Hukuk Mavirlii Blmleri Katalou 3. Muhasebe Blm Katalou 4. Komodorluk, Fabrikalar, Divn- Harp, Sandklar ve Mteferrik Blmler Katalou 5. Gemiler, Erkn- Harbiye, Tersne, Limanlar, Daireler, (I; II; III; IV) Blm 6. ra-i Bahr Blm Katalou

B. YURT DII ARV MERKEZLERNE AT KATALOGLAR

468

Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn arivcilik konusunda eitli devletlerle yapt ikili ibirlii protokolleri erevesinde, bu lkelere gnderdii uzmanlarn yaptklar almalar neticesi, arivimize getirilen belge fotokopisi ve mikrofilmlerin kataloglar hazrlanarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. Bu Kataloglar;

1. Bulgaristan Arivlerindeki Osmanl Evrak Bu lke arivlerindeki Osmanl Devleti dneminde oluan mahall evrak ile 1931 ylnda lkemiz tarafndan Bulgaristan'a satlan Osmanl dnemi evrakndan alnan fotokopi ve mikrofilmlerin katalou hazrlanarak "Bulgaristan'daki Osmanl Evrak" adyla neredilmitir. 2. Kbrs eriye Sicilleri Kbrs arivlerinde bulunan H. 988-1238/M. 1580-1823 yllar arasndaki 31 adet eriye Sicili'nin fotokopileri arivimize kazandrlarak aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. 3. Macaristan Mill Arivi'nde Bulunan Trk Tarihi ile lgili Belgeler Macaristan Mill Arivi tarafndan ngilizce olarak hazrlanm olan "Macaristan Milli Arivin'de Bulunan Trk Tarihi ile lgili Belgelerin Listesi" adl katalog, aratrmaclarn bu lke arivlerindeki Osmanl evrak hakknda fikir edinebilmelerini salamak dncesiyle 993 numara ile aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. 4. Makedonya Devlet Arivi'ndeki Osmanl Evrak Bu lke arivlerinde bulunan Osmanl dnemine ait ariv malzemelerinin fotokopi ve mikrofilmleri alnarak katalou hazrlanm ve "Makedonya'daki Osmanl Evrak" adyla neredilmitir. 5. Rusya Federasyonu Arivlerindeki Osmanl Evrak Rusya Federasyonu arivlerinden fotokopileri getirilen belgelerden oluan bu katalog H. 1023-1309/M. 1614-1892 yllar arasnda Osmanl-Rus mnasebetiyle ilgili belgeleri ihtiva etmekte olup 998 numara ile aratrmaclarn hizmetine sunulmutur. 6. Grcistan Arivlerindeki Trkiye ile lgili Belgeler

469

sayfa

Grcistan arivlerinden fotokopileri getirilen belgelerden oluan bu katalog XVI.-XX. yzyllar arasndaki Osmanl-Grc mnasebetiyle ilgili belgeleri ihtiva etmekte olup 1052 numara ile aratrmaclarn hizmetine sunulmutur.

470

DRDNC BLM
DEVLET ARVLER GENEL MDRL

471

sayfa

472

DEVLET ARVLER GENEL MDRL

Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn dar Yaps

Babakanln ana hizmet birimlerinden olan Devlet Arivleri Genel Mdrl daire bakanlndan olumaktadr. stanbul'da Osmanl Arivi, Ankara'da ise Cumhuriyet Arivi ve Dokmantasyon Daire Bakanlklar bulunmaktadr.

Osmanl Arivi Daire Bakanl'nn Adresi: Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Osmanl Arivi Daire Bakanl Ticarethane Sokak, No: 12, 34410 Sultanahmet-STANBUL. Telefon: (0212) 514 00 98 (Direkt), (0212) 513 88 70-72 (Santral, 3 hat) Faks: (0212) 511 75 86

Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl'nn Adresi: Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl vedik Caddesi, No: 59, 06180 Yenimahalle-ANKARA. Telefon: (0312) 344 16 46 (Direkt), (0312) 344 59 09 (Santral, 15 hat) Faks: (0312) 315 10 00

Dokmantasyon Daire Bakanl'nn Adresi: Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl Dokmantasyon Daire Bakanl vedik Caddesi, No: 59, 06180 Yenimahalle-ANKARA. Telefon: (0312) 315 10 32 (Direkt), (0312) 344 59 09 (Santral, 15 hat). Faks: (0312) 315 10 00

473

sayfa

DEVLET ARV HZMETLER LE LGL KANUNLAR

3056 SAYILI BABAKANLIK TEKLTI HAKKINDA KANUN HKMNDE KARARNEME'NN DETRLEREK KABUL HAKKINDA KANUN'LA BABAKANLIA VE DEVLET ARVLER GENEL MDRL'NE VERLEN GREVLER

Kabul Tarihi: 10.10.1984 Resm Gazete'de Yaym Tarihi: 19.10.1984 Says: 18550

3056 Sayl Babakanlk Tekilt Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'nin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'un 2. maddesinin (g) fkrasnda; Babakanln Asl Grevleri Arasnda Devlet Ariv Hizmetleri: "Trk Devlet ve millet hayatn ilgilendiren, tarih, hukuk, idar, ekonomik, ilm dokman ve belgeleri toplamak, deerlendirmek ve dzenlemek; film, mikrofilm gibi ileri teknikleri uygulayarak ariv malzemesini tek nsha olmaktan kurtarmak, bunlarn tahribini nleyecek ariv laboratuvar kurmak; milletleraras arivcilik ile ilgili hareketleri takip etmek, nemli ariv malzemesini yurt ve dnya bilim evrelerine sunmak" eklinde yer almtr. Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn Grevleri: 3056 Sayl Babakanlk Tekilt Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'nin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'un 11. maddesinde Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn grevleri u ekilde belirtilmitir: a) Mill ariv politikasnn esaslarn belirlemek, bu esaslarn uygulanmasn takip etmek ve denetlemek, b) Devlet ve millet hayatn ilgilendiren her trl bilgi ve belgeleri toplamak, deerlendirmek ve saklamak,

474

c) eitli kamu kurum ve kurulular ile zel ahslarn elinde bulunan ariv malzemesini tespit etmek, toplamak, gerektiinde satn almak, bunlarn tamir ve restorasyonunu yapmak, tasnif ve tercme etmek, uygun grlenleri yaynlamak, d) Yurt ii ve yurt d arivcilik ve bununla ilgili bilimsel gelimeleri takip etmek, bu alandaki eserleri tercme etmek, yaynlamak, nemli ve deerli ariv malzemesini yurt ve dnya bilim evrelerine sunmak, e) Tarih, kltrel ve estetik deeri olan ariv malzemesinden koleksiyonlar yapmak, gerektiinde ariv mzesi kurmak ve sergiler amak, f) Ariv malzemesinin tahribini nleyecek tedbirleri almak, ariv labaratuvar kurmak, g) Ariv malzemesinin kopyalarn kararak devamlln salamak ve bunlar kk hacimlere dndrmek iin film, mikrofilm, fotokopi ve gerektiinde dier ileri teknikleri uygulamak, h) Devlet arivlerinden yararlanma esaslarn belirlemek, arivlerdeki aratrma taleplerini deerlendirmek ve gerektiinde izin vermek, i) Her trl bilgi ve ariv malzemesini derlemek, ayklamak ve her an kullanlr hale gelecek ekilde tasnif ederek muhafaza etmek, j) Kamu kurum ve kurulularnn arivlerinde ayklama, saklama ve imha ilemlerini denetlemek, k) Makamca verilen benzeri grevleri yapmak.

DEVLET ARV HZMETLERNN HUKUK DAYANAI

lkemizde ariv konusu ve hizmetleri ile ilgili olarak, yakn zamanlara kadar yrrle konmu olan mevzuat, btn iyi niyetlere ramen, maalesef ariv meselelerimize temelden zm getirecek hviyette olmamtr. 19.10.1984 tarih ve 18550 sayl Resm Gazete'de yaymlanan "3056 sayl Babakanlk Tekilt Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'nin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun" erevesinde Devlet Arivleri Genel Mdrl kurulmutur. Mill arivlerimizin korunmas ve deerlendirilmesiyle ilgili her trl grev, 3056 sayl Kanunun 2. maddesinin (g) frkas ile Babakanla ve 11. maddesi ile de 475

sayfa

Devlet Arivleri Genel Mdrl'ne verilmi olup, bununla mill arivlerimiz konusunda bir reform hareketinin alt yaps kurulmutur. 3056 sayl Kanun, ayrca idar, hukuk ve teknik ariv uygulamasna imkn verecek yeni mevzuat dzenlemelerinin yaplmasna k tutmu, zemin hazrlamtr. Bu erevede; - Babakanlka, 6696 sayl Kanun yerine, 4 Nisan 1988 tarihli Resm Gazete'de yaymlanan 316 sayl "Muhafazasna Lzum Kalmayan Evrak ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakknda Kanun Hkmnde Kararname" hazrlanmtr. Bu Kararnamede, ama ve kapsam yeniden belirlenerek, yaplmak istenen yeni dzenlemelere uygunluk salanm, eski kanundan doan tereddtler giderilmek suretiyle, kurum ve kurulularn arivlerinde, ariv malzemesi ve arivlik malzeme hviyeti tamayan, muhafazasna lzum grlmeyen, yok edilecek evrak ve her trl malzemenin ayklama ve imha ilemlerine dir usl ve esaslarn belirlenmesine imkn salanm; ayrca, ariv malzemesi ve arivlik malzemenin tarifleri yaplmtr. Sz konusu Kararname, 28 Eyll 1988 tarihinde kanunlamtr. Esasen, mill ariv politikasnn esaslarn belirlemek, bu esaslarn uygulanmasn takip etmek ve denetlemek grevini kanunla stlenmi bulunan Devlet Arivleri Genel Mdrlnn, grevlerini istenilen istikmette ve salkl bir ekilde neticelendirilebilmesi iin, bir dizi dzenleme yapma zarureti de kendiliinden domutur. - Bir baka dzenleme de, Babakanlk tarafndan hazrlanarak 16 Mays 1988 tarihli Resm Gazete'de yaymlanarak yrrle konulan "Devlet Ariv Hizmetleri Hakknda Ynetmelik"tir. Bu dzenleme ile de, kamu kurum ve kurulular ile ahslar elinde bulunan ariv malzemesinin ve ileride ariv malzemesi haline gelecek arivlik malzemenin tespiti, bunlarn kayba uramamalarnn salanmas, gerekli artlar altnda korunmalar, Devlet Arivleri Genel Mdrl'nn bu konulardaki grev ve yetkileri, kurum ve kurulularla olan mnasebetleri, kurum ve kurulularn yklenecekleri sorumluluklar, ariv malzemesinin devletin, gerek ve tzel kiilerin ve ilmin hizmetinde deerlendirilmeleri, bunlarn yan sra muhafazasna lzum grlmeyen malzemenin ayklanmasna ve imhasna dir usl ve esaslar hkme balanmtr. Bylece mill arivlerimizin gelecei emniyet altna alnrken, ariv hizmetlerimiz modern arivciliin ilm disiplinine balanmaktadr.

476

- Babakanlk'a getirilen bir dier yeni dzenleme de, "Devlet Arivleri'nde lm Aratrma ve nceleme Yapmak, rnek Almak steyen Yerli ve Yabanc Hakik ve Hkm ahslarn Tbi Olacaklar Esaslar" konusundadr. Bilindii gibi, "Trkiye'de lm Aratrma, nceleme Yapmak ve Film ekmek steyen Yabanclarn veya Yabanclar Adna Bavuranlarn Tbi Olacaklar Esaslar" 83/5963 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yrrle konulmu ve sz konusu esaslar Dileri Bakanl'nca yrtlmtr. 3056 sayl Kanunun 11. maddesinin (h) fkras, "Devlet Arivleri'nden yararlanma esaslarn belirlemek, arivlerdeki aratrma taleplerini deerlendirmek ve gerektiinde izin vermek" yetkisini Babakanla, dolaysyla Devlet Arivleri Genel Mdrl'ne vermitir. Babakanlk, kanunun kendisine verdii bu yetkiye dayanarak, daha nce ifade edildii gibi, bu esaslar yeniden dzenlemi, 83/5963 sayl Bakanlar Kurulu Karar yerine, 89/14269 sayl Bakanlar Kurulu Karar yrrle konulmutur. Bylece "Devlet Ariv Hizmetleri" iki adet kanun, bir adet ynetmelik ve 1 adet bakanlar kurulu karar ile hukuk yapya kavuturulmutur.

477

sayfa

ARATIRMACILARA N BLGLER

alma Saatleri: Osmanl Arivi Daire Bakanl'nn alma saatleri 8.3017.00'dir. Giri: Aratrmac, bina giriinde bulunan mracaat memuruna kimliini vererek, "Aratrmac Giri Kart"n alr ve kayt defterini imzalar. Aratrma Salonu ve Ktphane: Aratrma salonu ve ktphane Genel Mdrlk binasnn B Blok 1. katndadr. Belgelerden Yararlanma: Devlet Arivleri Genel Mdrl ile aratrmaya ak dier arivlerde aratrma veya inceleme yapmak, rnek almak isteyen Trk ve yabanc gerek ve tzel kiilerin tbi olacaklar esas ve usuller bu brorn sonunda verilen 89/ 14269 sayl Bakanlar Kurulu Karar eki "Devlet Arivlerinde Aratrma veya nceleme Yapmak steyen Trk veya Yabanc Uyruklu Gerek veya Tzel Kiilerin Tbi Olacaklar Esaslar" ile belirlenmitir. Sabah saat 10.00'a kadar yaplan belge istekleri, ayn gn saat 14.00'te, leden sonra saat 16.00'ya kadar olan istekler ise, ertesi gn saat 9.00'da karlanr. Fotokopi stekleri: Ariv belgelerinin fotokopi veya mikrofilmleri salon grevlilerinden alnacak "fotokopi" veya "mikrofilm istek formlar" doldurmak suretiyle creti karlnda temin edilir. Dier mknlar: Osmanl Arivi'nde aratrmaclar iin kafeterya bulunmaktadr. Ayrca, 12.30-13.00 aras imknlar nispetinde yemekhaneden istifade edilebilir.

478

DEVLET ARVLER'NDE ARATIRMA VEYA NCELEME YAPMAK STEYEN TRK VEYA YABANCI UYRUKLU GEREK VEYA TZEL KLERN TB OLACAKLARI ESASLAR

Resmi Gazetede Yaym Tarihi: 18 Eyll 1989 Says: 20286 Ama: Madde 1- Devlet Arivleri'nde ve aratrmaya ak dier arivlerde aratrma ve inceleme yapmak, rnek almak isteyen Trk ve yabanc gerek ve tzel kiilerin tbi olacaklar esas ve usulleri tespit etmektedir. Kapsam: Madde 2- Bu esaslar, tasnif edilmi ve tad tarihin zerinden en az elli sene gemi ariv malzemesi zerinde Trk uyruklu gerek veya tzel kiiler ile Trkiye'ye girmesi yasak olmayan yabanc uyruklu gerek veya tzel kiiler tarafndan yaplacak aratrma ve inceleme faaliyetlerine ilikin esas ve usulleri kapsar. Dayanak: Madde 3- Bu Esaslar, 16/5/1988 tarihli ve 19816 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Devlet Ariv Hizmetleri Hakknda Ynetmelik'in 10. maddesi uyarnca hazrlanmtr. Mracaat ekli: Madde 4- Yurt iinde bulunan ve Devlet Arivleri'nde aratrma ve inceleme yapmak isteyen gerek veya tzel kii1erden Trk veya yabanc uyruklu olanlar ile vekilleri mracaat formunu doldurmak suretiyle; a) Devlet Arivleri Genel Mdrl e1indeki ariv malzemesi zerinde aratrma ve inceleme yapmak iin bu genel mdrle, b) Ad geen genel mdrlk dndaki aratrmaya ak arivlerde inceleme ve aratrma yapmak iin, bunlarn bal olduu bakanlk veya kurulua, bizzat veya posta ile mracaatta bulunurlar.

479

sayfa

Bu mracaatlar, yurt dnda T.C. bykelilik veya bakonsolosluklarna yaplr. Bu temsilcilikler, birinci fkrada belirtilen usule uygun olarak doldurulan formla yaplan mracaat, varsa grleriyle birlikte, sratle Dileri Bakanl'na gnderirler. Dileri Bakanl da mracaat, en ser vasta ile, Devlet Arivleri Genel Mdrl'ne veya aratrma yaplacak arivin bal olduu bakanlk veya kurulua intikal ettirir. Mracaatlarn ileme konulmas: Madde 5-a) Devlet Arivleri Genel Mdrl'nde yaplacak her trl aratrma, inceleme ve rnek alma talepleri bu genel mdrlke ileme konulur. b) Devlet Arivleri Genel Mdrl dndaki aratrmaya ak arivlerde yaplacak mracaatlar ile ilgili ilemler ise, sz konusu arivin bal olduu bakanlk veya kurulua yerine getirilir. c) Devlet Arivleri Genel Mdrl ile (b) bendinde belirtilen ilgili bakanlk ve kurulular, bu esaslarda ngrlen hkmleri de gz nnde bulundurmak suretiyle, aratrma ve inceleme taleplerini aynen veya snrlandrmak suretiyle kabul veya reddedebilirler. Mracaatlarn reddini gerektiren durumlar: Madde 6-a) Henz tasnifi tamamlanmam veya yararlanlamayacak derecede hasara uram ariv malzemesinin sz konusu olduu, b) Aratrma ve inceleme talebinde bulunan kiinin on sekiz yandan kk olduu veya meden haklar kullanma ehliyetine sahip bulunmad (ilgili retim kurumunun mracaatta bulunmas kaydyla, 18 yandan kk rencilerin durumu sakldr.) c) l0. madde hkmne uyulmadnn anlald hallerde, Devlet Arivleri'ndeki aratrma ve inceleme talepleri reddolunur. Mracaatlarn cevaplandrma sreleri: Madde 7-a) Trk veya yabanc uyruklu gerek veya tzel kiiler tarafndan yurt iinde yaplan mracaatlar, ilgili ariv kurumunca mracaatn yapld gn veya en ge bunu izleyen iki i gn zarfnda karara balanr. b) Dileri Bakanl; yurt dndaki T.C. bykelilikleri veya bakonsolosluklar kanalyla, Devlet Arivleri'nde aratrma ve inceleme talebinde bulunan Trk veya yabanc uyruklu gerek veya tzel kiiler ile vekillerine, 480

mracaatlarnn sonucunu en ge otuz gn iinde duyurur. Bu sre, mracaatlarn ilgili T.C. temsilciliince alnd tarihten itibaren balar. Taahhtname, aratrma sresi ve giri kart: Madde 8-a) Aratrmaclara, arivdeki almalarnda uymak zorunda bulunduklar artlar ve ykmllkler bildirilir ve kendilerine bu ykmllklere uyacaklarn tevsik eden taahhtname imzalatlr. b) Aratrmaclar iin, bir yl sreli "Arive Giri Kart " tanzim edilir ve bu kart arivde muhafaza edilir. Kartlarn sreleri yeniden birer yllk dnemler iin uzatlabilir. c) Ariv giri kartlar, arive her girite bir kimlik belgesi karlnda aratrmacya teslim edilir. Aratrmac, arivde bulunduu srece bu kart grnebilecek ekilde zerinde tar. Aratrma ve incelemelerde uyulacak esaslar: Madde 9- Aratrma ve incelemelerde aadaki esaslar uygulanr. a) Tasnifi tamamlanmam ariv malzemesi veya yararlanlamayacak derecede hasara uram belgeler incelemeye verilmez. Ancak, bu malzeme ve belgelerin, bir devlet hizmetinin grlmesinde veya bir hakkn korunmasnda ve ispatnda delil olarak kullanlacann anlalmas halinde, grevli personelin nezaretinde incelemeye verilebilir. b) Kataloglarda kaytl bulunsa dahi, onarma alnm ariv malzemesi ile revize edilmekte olan fonlara ait malzemeler, bu ilemler bitene kadar aratrmaclara verilemez. c) Aratrma ve inceleme ilke olarak ariv malzemesinin fotokopisi veya mikrofilmi zerinden yaplr. Evrakn asl ancak karlatrma talebinde bulunulmas halinde gsterilir. Bununla birlikte, fotokopi ve mikrofilmin temin edilememesi halinde aratrma ve inceleme evrakn asl zerinden de yaplabilir. d) Aratrmaclar, ancak kendi konular ile ilgili ariv malzemesi zerinde aratrma ve inceleme yapabilirler. Bu almalar srasnda, konu ile ilgili ariv malzemesinin tamamn kendi adlarna ayrttramazlar. e) Ariv malzemesi talepleri, tarih ve saatine gre sraya konularak karlanr ve istenen belgelerin hangi gn ve saatte verilebilecei aratrmacya bildirilir.

481

sayfa

f) Aratrmaclar, bir gn iinde en ok on be vesika talep edebilirler. g) Aratrmaclar, kendilerine teslim edilen vesikalarn tamamn iade etmeden yenilerini talep edemezler. Ancak, alnm olan belgelerle ilikisi bulunan ve birlikte incelenmesi gereken dier bir ksm belgelerin talep edilebilmesi iin, ilk alnanlardan ayn sayda belgenin iade edilmesi ve yeniden sraya girilmesi gerekir. h) Aratrmaclar, vesikalar sayarak teslim alrlar ve ayn ekilde teslim ederler. Kendilerine teslim edilen vesikann kaybolmas halinde sorumluluk aratrmacya aittir. ) Aratrmac, kendisine teslim edilen ariv malzemesini baka bir aratrmacya veremez, vesika zerinden kopya karamaz ve fotoraf ekemez. i) Aratrmac, kendisine teslim edilen ariv malzemesini her trl tahribat ve tahrifattan korumak zorundadr. j) Aratrma ve incelemelerde sadece kurun kalem ve silgi kullanlr. k) Aratrma mahalline anta, yaz ve fotoraf makinas, pa1to ve benzeri eyalarla girilemez. l) Ariv malzemesi, hibir ekilde aratrmaclara tahsis edilen mahalden darya karlamaz. m) Aratrmaclara tahsis edilen mahalle, grevlilerden ve aratrmaclardan bakas giremez. n) almalarna bir haftadan fazla ara verecek aratrmac, elindeki belgeleri, ariv depolarndaki asl yerlerine konulmak zere iade etmek zorundadr. Yukardaki artlardan birinin ihlali halinde inceleme durdurulur ve aratrmac hakknda mevzuat uyarnca gerekli ilem yaplr. Aratrmaclarn mkellefiyeti: Madde 10- Devlet Arivleri'nde aratrma ve inceleme yapan Trk veya yabanc uyruklu aratrmaclar, bu almalar neticesinde hazrladklar ve yaymladklar eserlerden ilgili arive ve Devlet Arivleri Genel Mdrl'ne birer nsha vermek zorundadrlar. Yabanc aratrmaclar ayrca Dileri Bakanl'na da bir nsha gnderirler. Bu madde hkmlerine uymayanlara, bir daha aratrma ve inceleme imkn tannmaz. 482

Fotokopi ve mikrofilm verilmesi: Madde 11- Aratrma ve inceleme yapan Trk veya yabanc uyruklu kiilere aratrma ve incelemeye alan belgelerin fotokopi veya mikrofilmleri, belirlenen cret karlnda verilir veya gnderilir. Bu fotokopi ve mikrofilmler, oaltlp ticar amala satlamaz. Ancak, bir fonun, bir dosyann veya bir defterin tamamn hedefleyen sayda fotokopi veya mikrofilm verilemez. Yrrlkten kaldrlan esaslar: Madde l2- 12/5/1989 tarihli ve 20163 sayl Resm Gazete'de yaymlanan 19/4/1989 tarihli ve 89/ 14028 sayl Bakanlar Kurulu karar ile yrrle konulan "Devlet Arivleri'nde Aratrma veya inceleme Yapmak isteyen Trk veya Yabanc Uyruklu Gerek veya Tzel Kiilerin Tbi Olacaklar Esaslar" yrrlkten kaldrlmtr. Yrrlk: Madde 13- Bu esaslar yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme: Madde 14- Bu esaslar Babakanlk yrtr.

483

sayfa

T.C. BABAKANLIK DEVLET ARVLERI GENEL MDRL'NDE ARATIRMA TALEBNDE BULUNANLAR N MRACAAT FORMU

Adnz, Soyadnz: ................................................................................................... Uyruunuz: ............................................................................................................. Greviniz: ............................................................................................................... Tahsil Durumunuz: ................................................................................................. Devaml Adresiniz: ................................................................................................. Trkiye'deki kametghnz (Yabanclar iin): ....................................................... Nfus Czdan Numaranz: ...................................................................................... Pasaport Numaranz (Yabanclar iin): ................................................................... yesi bulunduunuz lm Kurulular: .................................................................... Yapmak stediiniz almann Konusu ve Sresi: ................................................ .................................................................................................................................. Arivimizde Daha nce alma Yaptysanz Tarihi ve Konusu: .................. ....... ..................................................................................................................................

Beyann doruluunu kabul ederim. Tarih: ..... / ..... /200.. mza

484

TAAHHTNAME

"Arivde Aratrma veya nceleme Yapmak, rnek Almak steyen Trkiye Cumhuriyeti veya Yabanc Uyruklu Gerek veya Tzel Kiilerin Uymak Zorunda Olduklar Hkmler"i dikkatle okudum. Bu hkmlere ve kurumun i alma dzenine uyacam ve bunlarn tarafmdan ihlli halinde doacak sorumluluk ve ykmllkleri aynen kabul edeceimi beyan ederim.

Beyan Sahibinin Ad Soyad: ............................................................................................................. Nfus Czdan No: ................................................................................................. Uyruu: ................................................................................................................... Pasaport No: ............................................................................................................ Adresi: ................................................................................................................. ..................................................................................................................................

Beyan Tarihi ..... / ..... /200..

mzas Devaml Adresi: .................................................... ...............................................................................

485

sayfa

486

EKLER
EK I

1. Padiah ve Sadrazamlarn Saltanat Yllar

Sra 1 I. Osman Aleddin Paa 2 Orhan Gazi 1- Aleddin Paa 2- Nizmeddin Ahmed Paa 3- Hac Paa 3 I. Murad 1- Sinaneddin Yusuf Paa 2- andarl Hayreddin Kara Halil Paa 3- andarl Ali Paa 4 I. Byezd 1- andarl Ali Paa 2- Osmanckl mamzde Halil Paa FETRET 5 I. Mehmed Amasyal Byezd Paa 6 II. Murad 1- andarl brahim Paa 2- Amasyal Hzr Danimend olu Koca Mehmed Nizmeddn Paa 832-842 1429-1439 10 yl Ad Tarih Hicr 680-727 723 727-761 Dev.-732 732-749 749-761 761-792 761-? 770-789 789-Devam 792-805 Devam-809 809 DEVR 1413-6.1421 ?-1421 1421-3.2.1451 1421-1429 8 yl ? 30 yl 8 yl Milad 1281-1326 1323 1326-1359 Dev.-1331 1331-1348 1348-1360 1359-1389 13601368-1387 1387-Devam 1389-1402 Devam-809 1406 33 yl 9 yl 18 yl 13 yl 30 yl ? 20 yl Devam 13 yl 20 yl ? Saltanat Sresi 45 yl

816-5.824 ?-824 824-1.1.855 824-832

487

sayfa

Sra

Ad 3- andarl Halil Paa

Tarih Hicr 842-857 16.1.855-4.3.886 842-857 857-871 871-874 874-877 877-878 879-882 882-886 22.4.886-7.2.918 886-887 887-902 902-903 903-905 905-907 907-909 909-912 912-917 917-918 7.2.918-? 926 918-9.9.920 1.11.920-18.12.981 29.7.921-8.9.1515 23.3.922-28.12.922 29.12.922-26.8.923 13.1.924-Davam 17.10.926-21.2.974 Milad 1439-1453 18.2.1451-3.5.1481 1439-1453 1453-1466 1466-1469 1469-1472 1472-1473 1474-1477 1477-1481 21.5.1481-24.4.1512 1481-1482 1482-1497 1497-1498 1498-1499 1499-1501 1501-1503 1503-1506 1506-1511 1511-1512 24.4.1512-22.9.1520 1512-28.11.1514 18.12.1514-18.13.1515 23.3.922-26.4.1516 26.4.1516-22.1.1517 23.1.1517-13.9.1517 25.1.1518-Devam 30.9.1520-7.9.1566

Saltanat Sresi 14 yl 30 yl 14 yl 13 yl 3 yl 3 yl 1 yl 3 yl 4 yl 31 yl 1 yl 15 yl 1 yl 1 yl 2 yl 2 yl 3 yl 5 yl 1 yl 8 yl 2 yl 1 yl 1 yl 1 yl 9 ay 2 yl 46 yl

II. Mehmed 1- andarl Halil Paa 2- Mahmud Paa (1) 3- Rum Mehmed Paa 4- shak Paa (1) 5- Mahmud Paa (2) 6- Gedik Ahmed Paa 7- Karamni Mehmed Paa

II. Byezd 1- shak Paa (2) 2- Davud Paa 3- Hersekzde Ahmed Paa (1) 4- andarl brahim Paa 5- Mesih Paa 6- Hadm Ali Paa 7- Hersekzde Ahmed Paa (2) 8- Hadm Ali Paa (2) 9- Hersekzde Ahmed Paa (3)

I. Selim 1- Hersekzde Ahmed Paa (4) 2- Dukakinolu Ahmed Paa 3- Hersekzde Ahmed Paa (5) 4- Hadm Sinan Paa 5- Yunus Paa 6- Pr Mehmed Paa

10

I. Sleyman

488

Sra

Ad 1- Pr Mehmed Paa 2- Frenk brahim Paa 3- Ayas Mehmed Paa 4- Ltfi Paa 5- Hadm Sleyman Paa 6- Rstem Paa (1) 7- Kara Ahmed Paa 8- Rstem Paa (2) 9- Semiz Ali Paa 10- Sokollu Mehmed Paa

Tarih Hicr 13.1.924-13.8.929 13.8.929-21.9.942 22.9.942-26.2.946 26.2.946-M.948 1.948-13.9.951 13.9.951-23.10.960 27.10.960-13.11.962 13.11.962-26.10.968 26.10.968-29.11.972 29.11.972-Devam 9.3.974-10.10.982 Devam 8.9.982-6.5.1003 Devam 21.8.987-13.3.988 14.7.988-10.11.990 28.11.990-17.7.992 20.7.992-5.11.993 8.12.993-24.4.994 25.4.994-16.5.997 16.5.997-10.10.999 10.10.999-21.6.1000 21.6.1000-24.4.1001 24.4.1001-6.6.1003 16.5.1003-18.7.1012 6.6.1003-29.10.1003 29.10.1003-25.3.1004 Milad 25.1.1518-27.6.1523 29.6.1523-14.3.1536 15.3.1536-13.7.1539 13.7.1339-4.1541 4.1541-28.11.1544 28.11.1544-6.10.1553 6.10.1553-29.9.1555 29.9.1555-10.7.1561 10.7.1561-28.6.1565 28.6.1565-Devam 24.9.1566-12.1574 Devam 22.12.1574-16.1.1595 Devam-12.10.1579 13.10.1579-28.4.1580 25.8.1580-6.12.1582 24.12.1582-25.7.1584 28.7.1584-29.10.1585 1.11.1585-14.4.1586 15.4.1586-2.4.1589 2.4.1589-1.8.1591 1.8.1591-4.4.1592 4.4.1592-28.1.1593 28.1.1593-16.2.1595 27.1.1595-21.10.1603 16.2.1595-7.7.1595 7.7.1595-28.11.1595

Saltanat Sresi 3 yl 13 yl 3 yl 2 yl 3 yl 9 yl 2 yl 6 yl 4 yl 1 yl 8 yl 8 yl 21 yl 5 yl 1 yl 2 yl 2 yl 1 yl 1 yl 3 yl 2 yl 1 yl 1 yl 2 yl 9 yl 5 ay 4 ay

11

II. Selim Sokollu Mehmed Paa

I2

III.Murad 1- Sokollu Mehmed Paa 2- Semiz Ahmed Paa 3- Koca Sinan Paa (1) 4- Kanijeli Siyavu Paa 5- zdemirolu Osman Paa 6- Hadm Mesih Paa 7- Kanijeli Siyavu Paa (2) 8- Koca Sinan Paa (2) 9- Ferhad Paa (1) kez 10- Kanijeli Siyavu Paa (3) 11- Koca Sinan Paa (3)

13

III. Mehmed 1- Ferhad Paa (2) 2- Koca Sinan Paa (4)

489

sayfa

Sra

Ad 3- Lala Mehmed Paa 4- Koca Sinan Paa (5) 5- Damad brahim Paa (1) 6- Caalolu Yusuf Sinan Paa 7- Damad brahim Paa (2) 8- Hadm Hasan Paa 9- Cerrh Mehmed Paa 10- Damad brahim Paa (3) 11- Yemii Hasan Paa

Tarih Hicr 16.3.1004-25.3.1004 28.3.1004-4.8.1004 5.8.1004-5.3.1005 5.3.1005-14.4.1005 14.4.1005-23.3.1006 23.3.1006-3.9.1006 3.9.1006-8.6.1007 8.6.1007-9.1.1010 21.1.1010-27.4.1012 18.7.1012-22.11.1026 10.5.1012-28.2.1013 9.3.1013-14.2.1015 14.2.1015-8.8.1015 10.8.1015-25.5.1020 12.6.1020-13.9.1023 13.9.1023-8.11.1025 23.11.1026-1.3.1027 8.11.1025-Devam 1.3.1027-8.7.1031 Devam-1.2.1028 1.2.1028-16.1.1029 16.1.1029-15.4.1030 15.4.1030-1.11.1030 1.11.1030-8.7.1031 8.7.1031-14.11.1032 9.7.1031-3.8.1031 3.8.1031-28.28.1031 Milad 19.11.1595-28.11.1595 1.12.1595-3.4.1596 4.4.1596-27.10.1596 27.10.1596-5.12.1596 5.12.1596-3.11.1597 3.11.1597-9.4.1598 9.4.1598-6.1.1599 6.1.1599-10.7.1601 22.7.1601-4.10.1603 22.1.1603-21.12.1617 16.10.1603-26.7.1604 5.8.1604-21.6.1606 21.6.1606-9.12.1606 11.12.1606-5.8.1611 22.8.1611-17.10.1614 17.10.1614-17.11.1616 22.11.1617-26.2.1618 17.11.1616-Devam 26.2.1618-19.5.1622 Devam-18.1.1619 18.1.1619-23.12.1619 23.121619-9.3.1621 9.3.1621-17.9.1621 17.9.1621-13.6.1622 19.5.1622-10.9.1623 20.5.1622-13.6.1622 13.6.1622-8.8.1622

Saltanat Sresi 9 gn 1 yl 6 ay 2 ay 1 yl 7 ay 1 yl 3 yl 2 yl 14 1 yl 2 yl 6 ay 5 yl 3yl 2 yl 3 ay 1 yl 4 yl 2 yl 11 ay 1 yl 6 ay 1 yl 1 yl 1 ay 2 ay

14

I. Ahmed 1- Malko Ali Paa 2- Lala Mehmed Paa 3- Dervi Mehmed Paa 4- Kuyucu Murad Paa 5- Nasuh Paa 6- Kara Mehmed Paa (1)

15

I. Mustafa (1. Kez) Halil Paa

16

II. Osman 1- Halil Paa 2- Kara Mehmed Paa (2) 3- Gzelce Ali Paa 4- Ohrili Hseyin Paa 5- Dilver Paa

(15)

I. Mustafa (2. Kez) 1- Kara Davud Paa 2- Mere Hseyin Paa (1)

490

Sra

Ad 3- Lefkeli Mustafa Paa 4- Hadm Mehmed Paa 5- Mere Hseyin Paa (2) 6- Kemanke Kara Ali Paa

Tarih Hicr 28.8.1031-15.11.1031 15.11.1031-4.4.1032 4.4.1032-4.11.1032 4.11.1032-Devam 14.11.1032-10.1049 Devam-14.6.1033 14.6.1033-18.4.1034 29.4.1034-12.3.1036 12.3.1036-1.8.1037 1.8.1037-29.3.1041 29.3.1041-19.7.1041 19.7.1041-28.10.1041 28.10.1041-7.9.1046 7.9.1046-15.4.1048 16.4.1048-16.8.1048 16.8.1048-Devam 16.10.1049-18.7.1058 21.11.1053-Devam 21.11.1053-28.10.1055 28.10.1055-16.8.1057 16.8.1057-21.8.1057 21.8.1057-17.7.1058 18.7.1058-2.1.1099 17.7.1058-9.5.1059 9.5.1059-7.8.1060 Milad 8.8.1622-21.9.1622 21.9.1622-5.2.1623 5.2.1623-30.8.1623 30.8.1623-Devam 9.9.1623-2.1640 Devam-3.4.1624 3.4.1624-28.1.1625 8.2.1625-1.12.1626 1.12.1626-6.4.1628 6.4.1628-25.10.1631 25.10.1631-10.2.1632 10.2.1632-18.5.1632 18.5.1632-2.2.1637 2.2.1637-26.8.1638 27.8.1638-23.12.1638 23.12.1638-Devam 8.2.1640-8.8.1648 31.1.1644-Devam 31.1.1644-17.12.1645 17.12.1645-16.9.1647 16.9.1647-21.9.1647 21.9.1647-7.8.1648 8.8.1648-8.11.1687 7.8.1648-21.5.1649 21.5.1649-5.8.1650

Saltanat Sresi 1 ay 5 ay 7 ay 17 yl 7 ay 1 yl 1 yl 2 yl 3 yl 4 ay 3 ay 5 yl 6 ay 4 ay 8 yl 4 yl 1 yl 2 yl 5 gn 1 yl 39 yl 1 yl 1 yl

17

IV. Murad 1- Kemanke Kara Ali Paa 2- erkes Mehmed Paa 3- Mezzinzde Hfz Ahmed Paa (1) 4- Halil Paa 5- Hsrev Paa 6- Mezzinzde Hfz Ahmed Paa (2) 7- Topal Recep Paa 8- Taban Yass Mehmed Paa 9- Bayram Paa 10- Tayyar Mehmed Paa 11- Kemanke Kara Mustafa Paa

18

I. brahim 1- Kemanke Kara Mustafa Paa 2- Sultanzde Semiz Mehmed Paa 3- Salih Paa 4- Kara Musa Paa 5- Hezrpre Ahmed Paa

19

IV. Mehmed 1- Sofu Mehmed Paa 2- Kara Murad Paa (1)

491

sayfa

Sra

Ad 3- Melek Ahmed Paa 4- Siyavu Paa (1) 5- Grc Mehmed Paa 6- Tarhuncu Ahmed Paa 7- Dervi Mehmed Paa 8- pir Mustafa Paa 9- Kara Murad Paa (2) 10- Ermeni Sleyman Paa 11- Deli Hseyin Paa 11- Zurnzen Mustafa Paa 12- Siyavu Paa (2) 13- Boynu Yaral Mehmed Paa 14- Kprl Mehmed Paa 15- Kprlzde Fzl Ahmed Paa 16- Merzifonlu Kara Mustafa Paa 17- Kara brahim Paa 18- Sar Sleyman Paa

Tarih Hicr 7.8.1060-4.9.1061 4.9.1061-15.10.1061 15.10.1061-13.7.1062 13.7.1062-21.4.1063 21.4.1063-16.12.1064 16.12.1064-5.7.1065 5.7.1065-16.10.1065 16.10.1065-3.5.1066 3.5.1066-9.5.1066 9.5.1066-9.5.1066 9.5.1066-1.7.1066 2.7.1066-26.11.1066 26.11.1066-5.3.1072 6.3.1072-25.8.1087 Milad 5.8.1650-21.8.1651 21.8.1651-27.9.1651 27.9.1651-20.6.1652 20.6.1652-21.3.1653 21.3.1653-28.10.1654 28.10.1654-11.5.1655 11.5.1655-19.8.1655 19.8.1655-28.2.1656 28.2.1656-5.3.1656 5.3.1656-5.5.1656 5.3.1656-25.4.1656 26.4.1656-15.9.1656 15.9.1656-29.10.1661 30.10.1661-2.11.1676

Saltanat Sresi 1 yl 1 ay 1 yl 1 yl 1 yl 7 ay 3 ay 1 yl 1 ay 1 ay 1 ay 5 ay 5 yl 5 yl

27.8.1094-24.12.1094

4.11.1676-14.12.1683

7 yl 2 yl 2 yl 4 yl 6 ay 2 ay 1 yl -4 yl 2 yl

25.12.1094-21.1.1097 15.12.1683-18.12.1685 21.1.1097-11.11.1098 2.1.1099-26.9.1102 16.11.1098-27.4.1099 28.4.1099-1.7.1099 1.7.1099-11.1.1101 11.1.1101-Devam 26.9.1102-22.6.1106 Devam-24.11.1102 18.12.1685-18.9.1687 8.11.1687-22.6.1691 23.9.1687-1.3.1688 2.3.1688-2.5.1688 1.5.1688-25.10.1689 25.10.1689-Devam 23.6.1691-6.2.1695 Devam-19.8.1691

20

II. Sleyman 1- Kprl Damad Siyavu Paa 2- Ninc smail Paa 3- Tekirdal Bekr Mustafa Paa 4- Kprlzde Fazl Mustafa Paa

21

II. Ahmed 1- Kprlzde Fazl Mustafa Paa

492

Sra

Ad 2- Arabac Ali Paa 3- Hac Ali Paa 4- Srmeli Ali Paa 5- Bozoklu Mustafa Paa

Tarih Hicr 5.12.1102-9.7.1103 9.7.1103-20.7.1104 17.7.1105-18.9.1106 20.7.1104-17.7.1105 22.6.1106-10.4.1115 18.6.1106-24.2.1109 2.3.1109-11.4.1114 11.4.1114-6.9.1114 6.9.1114-6.4.1115 10.4.1115-18.3.1143 -9.4.1115-8.7.1115 8.8.1115-28.5.1116 28.5.1116-27.8.1116 27.8.1116-19.1.1118 19.1.1118-18.4.1122 18.4.1122-22.6.1122 22.6.1122-9.10.1123 Milad 30.8.1691-27.3.1692 27.3.1692-27.3.1693 14.3.1694-2.5.1695 27.3.1693-14.3.1694 6.2.1695-23.6.1703 2.5.1695-11.9.1697 18.9.1697-4.9.1702 4.9.1702-24.1.1703 24.1.1703-19.8.1703 23.6.1703-1.10.1730 -22.8.1703-17.11.1703 17.11.1703-28.9.1704 28.9.1704-25.12.1704 25.12.1704-3.5.1706 3.5.1706-18.8.1710 16.6.1710-18.8.1710 18.8.1710-20.11.1711

Saltanat Sresi 7 ay 1 yl 1 yl 1 yl 8 yl 2 yl 5 yl 4 ay 8 ay 27 yl 2 ay 4 ay 1 yl 3 ay 2 yl 4 yl 2 ay 1 yl 1 yl 6 ay 21 gn 3 yl 1 yl 2 yl 12 yl 24 yl

22

II. Mustafa 1- Elmas Mehmed Paa 2- Amcazde Hseyin Paa 3- Daltaban Mustafa Paa 4- Rmi Mehmed Paa

23

III. Ahmed 1- Rmi Mehmed Paa 2- Ninc Ahmed Paa 3- Damad Hasan Paa 4- Kalaylkoz Ahmed Paa 5- Baltac Mehmed Paa (1) 6- orlulu Ali Paa 7- Kprlzde Numan Paa 8- Baltac Mehmed Paa (2) 9- Aa Yusuf Paa 10- Silhdar Sleyman Paa 11- Hoca brahim Paa 12- Damad Ali Paa 13- Hac Halil Paa 14- Ninc Mehmed Paa 15- Nevehirli Damad brahim Paa

9.10.1123-12.10.1124 20.11.1711-12.11.1712 12.10.1124-10.3.1125 10.3.1125-1.4.1128 1.4.1125-16.8.1128 4.9.1128-18.9.1129 18.9.1129-8.6.1130 8.6.1130-17.3.1143 19.3.1143-27.2.1168 12.11.1712-6.4.1713 6.4.1713-27.4.1713 27.4.1713-5.8.1716 22.8.1716-26.8.1717 26.8.1717-9.5.1718 9.5.1718-30.9.1730 1.10.1730-13.12.1754

24

I. Mahmud

493

sayfa

Sra

Ad 1- Silhdar Mehmed Paa 2- Kabakulak brahim Paa 3- Topal Osman Paa 4- Hekimolu Ali Paa (1) 5- Grc smail Paa 6- Silhdar Seyyid Mehmed Paa 7- Muhsinzde Abdullah Paa 8- Yeen Mehmed Paa 9- Hac vaz Mehmed Paa 10- Ninc Hac Ahmed Paa 11- Hekimolu Ali Paa (2) 12- Seyyid Hasan Paa 13- Tiryaki Hac Mehmed Paa 14- Boynu Eri Seyyid Abdullah Paa 15- Divitdar Mehmed Emin Paa 16- Kse Bhir Mustafa Paa (1)

Tarih Hicr 18.3.1143-13.7.1143 13.7.1143-8.3.1144 8.3.1144-15.9.1144 15.9.1144-20.2.1148 20.2.1148-8.8.1148 24.8.1148-8.4.1150 8.4.1150-26.8.1150 26.8.1150-11.12.1151 11.12.1151-28.3.1153 28.3.1153-15.2.1155 15.2.1155-4.8.1156 4.8.1156-21.7.1159 21.7.1159-17.8.1160 17.8.1160-24.1.1163 24.1.1163-18.8.1165 18.8.1165-Devam 28.2.1168-16.2.1171 Devam-19.4.1170 3.5.1168-6.8.1168 6.8.1168-16.11.1168 16.11.1168-19.1.1169 19.1.1169-1.7.1169 1.7.1169-19.4.1170 16.2.1171-8.11.1187 19.4.1170-23.9.1176 24.9.1176-24.4.1177 Milad 1.10.1730-22.1.1731 22.1.1731-10.9.1731 10.9.1731-12.3.1732 12.3.1732-12.7.1735 12.7.1735-24.12.1735 9.1.1736-6.8.1737 6.8.1737-19.12.1737 19.12.1737-22.3.1739 22.3.1739-23.6.1940 23.6.1740-21.4.1742 21.4.1742-23.9.1743 23.9.1743-9.8.1746 9.8.1746-24.8.1747 24.8.1747-3.1.1750 3.1.1750-1.7.1752 1.7.1752-Devam 14.12.1754-20.10.1757 Devam-11.1.1755 15.2.1755-18.5.1755 18.5.1755-24.8.1755 24.8.1755-25.10.1755 25.10.1755-1.4.1756 1.4.1756-11.1.1757 30.10.1757-21.1.1774 11.1.1757-7.4.1763 8.4.1763-1.11.1763

Saltanat Sresi 4 ay 9 ay 6 ay 3 yl 5 ay 1 yl 4 ay 2 yl 1 yl 1 yl 1 yl 3 yl 1 yl 3 yl 2 yl 2 yl 3 yl 1 yl 3 ay 3 ay 2 ay 1 yl 8 ay 17 yl 6 yl 7 ay

25

III. Osman 1- Kse Bhir Mustafa Paa(1) 2- Hekimolu Ali Paa (3) 3- Nili Abdullah Paa 4- Bykl Ali Paa 5- Yirmisekizzde Mehmed Said Paa 6- Kse Bahir Mustafa Paa (2)

26

III. Mustafa 1- Koca Ragb Mehmed Paa 2- Tevk' Hamza Hmd Paa

494

Sra

Ad 3- Kse Bahir Mustafa Paa (3) 4- Muhsinzde Mehmed Paa (1) 5- Silhdar Hamza Mhir Paa 6- Yalkzde Ninc Hac Mehmed Emin Paa 7- Moldavanc Ali Paa 8- vazzde Halil Paa 9- Silhdar Mehmed Paa 10- Muhsinzde Mehmed Paa (2)

Tarih Hicr 24.4.1177-5.10.1178 5.10.1178-23.3.1182 23.3.1182-8.6.1182 8.6.1182-9.4.1183 9.4.1183-13.8.1183 13.8.1183-5.7.1184 5.7.1184-4.9.1185 4.9.1185-26.5.1188 8.11.1187-11.7.1203 2.6.1188-7.5.1189 7.5.1189-25.11.1190 25.11.1190-8.8.1192 8.8.1192-8.8.1193 8.8.1193-24.2.1195 25.2.1195-16.9.1196 16.9.1196-25.1.1197 25.1.1197-20.5.1199 20.5.1199-23.3.1200 23.3.1200-13.9.1203 11.7.1203-21.3.1222 13.9.1203-15.3.1204 15.3.1204-13.7.1204 1.8.1204-10.6.1205 23.6.1205-12.9.1206 12.9.1206-24.3.1209 Milad 1.11.1763-28.3.1765 28.3.1765-7.8.1768 7.8.1768-20.10.1768 20.10.1768-12.8.1769 12.8.1769-12.12.1769 12.12.1769-25.10.1770 25.10.1770-11.12.1771 11.12.1771-4.8.1774 21.1.1774-7.4.1789 10.8.1774-6.7.1775 6.7.1775-5.1.1777 5.1.1777-1.9.1779 1.9.1778-21.8.1779 21.8.1779-19.2.1781 20.2.1781-25.8.1782 25.8.1782-31.12.1782 31.12.1782-31.3.1785 31.3.1785-23.3.1786 23.3.1786-7.7.1789 7.4.1789-29.5.1807 7.7.1789-3.12.1789 3.12.1789-19.3.1790 16.4.1790-14.2.1791 27.2.1791-4.5.1792 4.5.1792-19.10.1794

Saltanat Sresi 1 yl 4 yl 3 ay 10 ay 4 ay 11 ay 1 yl 3 yl 15 yl 11 ay 1 yl 2 yl 1 yl 2 yl 1 yl 4 ay 2 yl 1 yl 3 yl 19 yl 6 ay 4 ay 10 ay 1 yl 3 yl

27

I. Abdlhamid 1- zzet Mehmed Paa (1) 2- Dervi Mehmed Paa 3- Drendeli Cebecizde Mehmed Paa 4- Kalafat Mehmed Paa 5- Karavezir Seyyid Mehmed Paa 6- zzet Mehmed Paa (2) 7- Hac Yeen Mehmed Paa 8- Halil Hamid Paa 9- Haznedr ahin Ali Paa 10- Koca Yusuf Paa (1)

28

III. Selim 1- Meyyit Hasan Paa 2- Cezyirli Gazi Hasan Paa 3- elebizde erf Hasan Paa 4- Koca Yusuf Paa (2) 5- Damad Melek Mehmed Paa

495

sayfa

Sra

Ad 6- zzet Mehmed Paa (3) 7- Kr Yusuf Paa (1) 8- Bostancba Hfz smail Paa 9- Keiboynuzu Aa ibrahim Hilmi Paa

Tarih Hicr 24.3.1209-18.3.1212 18.3.1213-24.1.1220 24.1.1220-1.7.1221 1.7.1221-11.4.1222 21.3.1222-4.6.1223 11.4.1222-4.6.1223 4.6.1223-26.9.12234.5.1223-17.4.1255 3.10.1223-14.11.1223 14.11.1223-16.3.1226 16.3.1226-27.8.1227 27.8.1227-20.4.1230 20.4.1230-26.2.1233 26.2.1233-19.3.1235 19.3.1235-23.6.1236 23.6.1236-27.7.1236 27.7.1236-24.2.1238 24.2.1238-26.6.1238 26.6.1238-9.4.1239 9.4.1239-20.1.1240 20.1.1240-14.4.1244 Milad 19.10.1794-30.8.1798 30.8.1798-24.4.1805 24.4.1805-14.11.1806 14.11.1806-18.6.1807 29.5.1807-28.7.1808 18.6.1807-28.7.1808 28.7.1808-15.11.1808 28.7.1808-30.7. 1839 22.11.1808-1.1.1809 1.1.1809-10.4.1811 10.4.1811-1.9.1812 5.9.1812-1.4.1815 1.4.1815-5.2.1818 5.2.2828-5.2.1820 5.2.1820-28.3.1821 28.3.1821-30.4.1821 30.4.1821-10.11.1822 10.11.1822-10.3.1823 10.3.1823-13.11.1823 13.11.1823-14.9.1824 14.9.1824-24.10.1828

Saltanat Sresi 4 yl 7 yl 6 ay 1 yl 1 yl 1 yl 4 ay 31 yl 1 ay 2 yl 1 yl 3 yl 3 yl 2 yl 1 yl 1 ay 1 yl 4 ay 10 ay 10 ay 4 yl

29

IV. Mustafa 1- elebi Mustafa Paa 2- Alemdr Mustafa Paa

30

II. Mahmud 1- Memi Paa 2- Kr Yusuf Paa (2) 3- Laz Ahmed Paa 4- Hurid Ahmed Paa 5- Mehmed Emin Rauf Paa (1) 6- Dervi Mehmed Paa 7- Seyyid Ali Paa 8- Benderli Ali Paa 9- Hac Salih Paa 10- Bostancba Deli Abdullah (Hamdullah) Paa 11- Silhdar Ali Paa 12- Mehmed Said Glib Paa 13- Benderli Mehmed Selim Srr Paa 14- Drendeli Topal zzet Mehmed Paa (1) 15- Reid Mehmed Paa 16- Mehmed Emin Raf Paa (2)

14.4.1244-22.7.1244 22.7.1244-28.9.1248 28.9.1248-19.4.1255

24.10.1828-28.1.1829 28.1.1829-18.2.1833 18.2.1833-2.7.1839

3 ay 4 yl 6 yl

496

Sra 31 Abdlmecd

Ad

Tarih Hicr 18.4.1255-16.11.1277 19.4.1255-7.4.1256 7.4.1256-19.10.1257 19.10.1257-23.7.1258 23.7.1257-7.10.1262 7.10.1262-24.5.1264 25.5.1264-11.9.1264 12.9.1264-3.4.1268 3.4.1268-13.5.1268 13.5.1268-18.10.1268 18.10.1268-18.12.1268 18.12.1268-4.8.1269 5.8.1269-1.10.1269 3.10.1269-2.9.1270 2.9.1270-2.3.1271 2.3.1271-14.8.1271 14.8.1271-3.3.1273 3.3.1273-10.12.1273 10.12.1273-3.3.1274 3.3.1274-21.5.1274 25.6.1274-21.3.1276 Milad 1.8.1839-25.6.1861 2.7.1839-8.6.1840 8.6.1840-4.12.1841 4.12.1841-30.8.1842 30.8.1842-28.9.1846 28.9.1846-28.4.1848 29.4.1848-11.8.1848 12.8.1848-26.1.1852 26.1.1852-5.3.1852 5.3.1852-5.8.1852 5.8.1852-3.10.1852 3.10.1852-3.5.1853 14.5.1853-8.7.1853 10.7.1853-29.5.1854 29.5.1854-23.11.1854 23.11.1854-2.5.1855 2.5.1855-1.11.1856 1.11.1856-6.8.1857 6.8.1857-22.10.1857 22.10.1857-7.1.1858 11.1.1858-8.10.1859 18.10.1859-23.12.1859 24.12.1859-27.5.1860 28.5.1860-6.8.1861 6.8.1861-22.11.1861 25.6.1861-30.5.1876

Saltanat Sresi 22 yl 1 yl 1 yl 8 ay 4 yl 2 yl 4 ay 4 yl 2 ay 5 ay 2 ay 8 ay 2 ay 11 ay 6 ay 5 ay 1,5 yl 9 ay 3 ay 3 ay 1,5 yl 2 ay 6 ay 1,5 yl 4 ay 15 yl

1- Koca Hsrev Mehmed Paa 2- Mehmed Emin Raf Paa (3) 3- Topal zzet Mehmed Paa (2) 4- Mehmed Emin Raf Paa (4) 5- Koca Mustafa Red Paa (1) 6- brahim Srim Paa 7- Koca Mustafa Reid Paa 8- Mehmed Emin Raf Paa (5) 9- Koca Mustafa Reid Paa (3) 10- Mehmed Emin Ali Paa (1) 11- Damad Mehmed Ali Paa 12- Giridli Mustafa Nili Paa (1) 13- Giridli Mustafa Nili Paa (2) 14- Kbrsl Mehmed Emin Paa (1) 15- Koca Mustafa Reid Paa (4) 16- Mehmed Emin Ali Paa (2) 17- Koca Mustafa Reid Paa (5) 18- Giridli Mustafa Nili Paa (3) 19- Koca Mustafa Reid Paa (6) 20- Mehmed Emin Ali Paa(3)

21- Kbrsl Mehmed Emin Paa (2) 21.3.1276-28.5.1276 22- Mtercim Mehmed Rdi Paa (1) 29.5.1276-7.11.1276

23- Kbrsl Mehmed Emin Paa (3) 8.11.1276-29.1.1278 24- Mehmed Emin Ali Paa(4) 32 Abdlazz 29.1.1278-19.5.1278 16.11.1277-6.5.1293

497

sayfa

Sra

Ad 1- Keecizde Mehmed Emin Fuad Paa (1) 2- Yusuf Kmil Paa 3- Keecizde Mehmed Emin Fuad Paa (2) 4- Mtercim Mehmed Rdi Paa (2) 5- Mehmed Emin Ali Paa(5) 6- Mahmud Nedim Paa (1) 7- Ahmed efik Midhat Paa (1) 8- Mtercim Mehmed Rdi Paa (3) 9- Sakzl Ahmed Esad Paa (1) 10- irvanizde Mehmed Rdi Paa 11- Hseyin Avni Paa 12- Sakzl Ahmed Esad Paa (2) 13- Mahmud Nedim Paa (2)

Tarih Hicr 19.5.178-11.7.1279 14.7.1279-13.12.1279 13.12.1279-20.1.1283 Milad 22.11.1861-1.6.1863 5.1.1863-1.6.1863 1.6.1863-4.6.1866

Saltanat Sresi 1,5 yl 5 ay 3 yl

21.1.1283-6.10.1283 6.10.1283-21.6.1288 22.6.1288-24.5.1289 25.5.1289-16.8.1289 16.8.1289-17.12.1289 17.12.1289-16.2.1290 16.2.1290-25.12.1290 27.12.1290-19.3.1292 20.3.1292-23.7.1292 24.7.1292-16.4.1293 6.5.1293-10.10.1293 17.4.1293-1.12.1293 10.10.1293-6.4.1327 1.12.1293-21.1.1295 21.1.1294-7.1.1295 7.1.1295-1.2.1295 1.2.1295-15.4.1295 15.4.1295-26.5.1295 26.5.1295-3.6.1295

5.6.1866-11.2.1867 11.2.1867-7.9.1871 8.9.1871-30.7.1872 31.7.1872-19.10.1872 19.10.1872-15.2.1873 15.2.1873-15.4.1873 15.4.1873-13.2.1874 15.2.1874-25.4.1875 26.4.1875-25.8.1875 26.8.1875-11.5.1876 30.5.1876-31.8.1876 12.5.1876-19.12.1876 31.8.1876-27.4.1909 19.12.1876-5.2.1877 5.2.1877-11.1.1878 11.1.1878-4.2.1878 4.2.1878-18.4.1878 18.41.878-28.5.1878 28.5.1878-4.6.1878

10 ay 5 yl 1 yl 3 ay 4 ay 2 ay 10 ay 1 yl 4 ay 1 yl 3 ay 8 ay 33 yl 1 yl 1 yl 1 ay 2 ay 1 ay 1 ay

33

V. Murad Mtercim Mehmed Rdi Paa (4)

34

II. Abdlhamid 1- Ahmed efik Midhat Paa (2) 2- brahim Edhem Paa 3- Ahmed Hamdi Paa 4- Ahmed Vefik Paa 5- Mehmed Sadk Paa 6- Mtercim Mehmed Rdi Paa (5)

498

Sra

Ad 7- Mehmed Esad evket Paa 8- Tunuslu Hayreddn Paa 9- Ahmed Arif Paa 10- Mehmed Said Paa (1) 11- Cennzde Mehmed Kadri Paa 12- Mehmed Said Paa (2) 13- Abdurrahman Nureddin Paa 14- Mehmed Said Paa (3) 15- Ahmed Vefik Paa (2) 16- Mehmed Said Paa (4) 17- Mehmed Kmil Paa (1) 18- Kabaaalzde Ahmed Cevat Paa 19- Mehmed Said Paa (5) 20- Mehmed Kmil Paa (2) 21- Halil Rfat Paa 22- Mehmed Said Paa (6) 23- Mehmed Ferid Paa 24- Mehmed Said Paa (7) 25- Mehmed Kmil Paa (3) 26- Hseyin Hilmi Paa (1) 27- Ahmed Tevfik Paa(1)

Tarih Hicr 3.6.1295-9.12.1295 9.12.1295-9.8.1296 9.8.1296-2.11.1296 2.11.1296-1.7.1297 1.7.1297-7.10.1297 7.10.1297-13.6.1299 13.6.1299-23.8.1299 25.8.1299-19.1.1300 19.1.1300-21.1.1300 22.1.1300-14.12.1302 15.2.1302-8.1.1309 29.1.1309-14.12.1312 14.12.1312-10.4.1313 12.4.1313-19.5.1313 19.5.1313-27.7.1319 6.8.1319-14.10.1320 14.10.1320-22.6.1326 22.6.1326-6.7.1326 7.7.1326-22.1.1327 23.1.1327-22.3.1327 23.3.1327-Devam 6.4.1327-24.9.1336 Devam-14.4.1327 14.4.1327-15.12.1327 30.12.1327-5.10.1329 6.10.1329-9.1.1330 Milad 4.6.1878-4.12.1878 4.12.1878-29.7.1879 29.7.1879-18.10.1879 18.10.1879-9.6.1880 9.6.1880-12.9.1880 12.9.1880-2.5.1882 2.5.1882-10.7.1882 12.7.1882-30.12.1882 30.12.1882-2.12.1882 3.12.1882-24.9.1885 25.9.1885-3.9.1891 14.9.1891-8.6.1895 8.6.1895-30.9.1895 2.10.1895-7.11.1895 7.11.1895-9.11.1901 18.11.1901-14.1.1903 14.1.1903-22.7.1908 22.7.1908-4.8.1908 5.8.1908-13.2.1909 14.2.1909-13.4.1909 13.4.1909-Devam 27.4.1909-3.7.1918 Devam-5.5.1909 5.5.1909-28.12.1909 12.1.1910-29.9.1911 30.9.1911-30.12.1911

Saltanat Sresi 6 ay 8 ay 3 ay 8 ay 3 ay 2 yl 2 ay 5 ay 3 gn 2 yl 6 yl 4 yl 5 ay 1 ay 6 yl 1 yl 5 yl 1 ay 16 ay 2 ay 9 yl 1 ay 8 ay 1 yl 4 ay

35

V. Mehmed (Read) 1- Ahmed Tevfik Paa (2) 2- Hseyin Hilmi Paa (2) 3- brahim Hakk Paa 4- Mehmed Said Paa (8)

499

sayfa

Sra

Ad 5- Mehmed Said Paa (9) 6- Katrcolu Gazi Ahmed Muhtar Paa 7- Mehmed Kmil Paa (4) 8- Mahmud evket Paa 9- Msrl Said Halim Paa 10- Mehmed Tal'at Paa

Tarih Hicr 10.1.1330-1.8.1330 7.8.1330-18.11.1330 18.11.1330-14.2.1331 14.2.1331-6.7.1331 7.7.1331-10.4.1335 11.4.1335-Devam 25.9.1336-11.3.1341 Devam-2.1.1337 8.1.1337-3.2.1337 6.2.1337-9.4.1337 10.4.1337-30.5.1337 1.6.1337-14.8.1337 18.8.1337-21.10.1337 22.10.1337-5.1.1338 7.1.1338-12.6.1338 17.6.1338-3.7.1338 16.7.1338-14.11.1338 15.11.1338-3.2.1339 7.2.1339-14.3.1341 Milad 31.12.1911-16.7.1912 22.7.1912-29.10.1912 29.10.1912-23.1.1913 23.1.1913-11.6.1913 12.6.1913-3.2.1917 4.2.1917-Devam 4.7.1918-1922 Devam-8.10.1918 14.10.1918-8.11.1918 11.11.1918-12.1.1919 13.1.1919-3.3.1919 4.3.1919-15.5.1919 19.5.1919-20.7.1919 21.7.1919-30.9.1919 2.10.1919-3.3.1920 8.3.1920-2.4.1920 5.4.1920-30.7.1920 31.7.1920-17.10.1920 21.10.1920-4.11.1922

Saltanat Sresi 8 ay 3 ay 3 ay 6 ay 4 yl 1 yl 4 yl 3 ay 1 ay 2 ay 2 ay 2 ay 2 ay 2 ay 6 ay 1 ay 4 ay 3 ay 2 yl

36

VI. Mehmed (Vhideddn) 1- Mehmed Tal'at Paa 2- Ahmed zzed Paa 3- Ahmed Tevfik Paa (3) 4- Ahmed Tevfik Paa (4) 5- Damad Ferid Paa (1) 6- Damad Ferid Paa (2) 7- Damad Ferid Paa (3) 8- Ali Rza Paa 9- Salih Huls Paa 10- Damad Ferid Paa (4) 11- Damad Ferid Paa (5) 12- Ahmed Tevfik Paa (5)

500

EK II Kanun'den XIX. Yzyla Kadar Onar Yllk XIX. Yzyldan Osmanl Devleti'nin Yklna Kadar se Her Yla Gre Dzenlenmi Hicr, Milad ve Rum Takvim Kanun'den tibaren Tanzimat'a Kadar
Hicr Ay-Yl Muharrem -926 Muharrem -936 Muharrem -946 Muharrem -956 Muharrem -966 Muharrem -976 Muharrem -986 Muharrem -996 Muharrem -1006 Muharrem -1016 Muharrem -1026 Muharrem -1036 Muharrem -1046 Muharrem -1056 Muharrem -1066 Muharrem -1076 Muharrem -1086 Milad Ay-Yl 12-1519 9-1529 5-1539 1-1549 10-1558 6-1568 3-1578 12-1587 8-1597 4-1607 1-1617 9.1626 6-1636 2-1646 10-1655 7-1665 3-1675 Hicr Ay-Yl Muharrem -1096 Muharrem -1106 Muharrem -1116 Muharrem -1126 Muharrem -1136 Muharrem -1146 Muharrem -1156 Muharrem -1166 Muharrem -1176 Muharrem -1186 Muharrem -1196 Muharrem -1206 Muharrem -1216 Muharrem -1226 Muharrem -1236 Muharrem -1246 Muharrem -1255 Milad Ay-Yl 7-1684 8-1694 5-1704 1-1714 10-1723 6-1733 2-1743 11-1752 12-1762 4-1772 12-1781 8-1791 5-1801 1-1811 10-1820 6-1830 3-1839

501

sayfa

Tanzimat Sonras
Hicr Ay -Yl Muharrem -1256 Muharrem -1257 Muharrem -1258 Muharrem -1259 Muharrem -1260 Muharrem -1261 Muharrem -1262 Muharrem -1263 Muharrem -1264 Muharrem -1265 Muharrem -1266 Muharrem -1267 Muharrem -1268 Muharrem -1269 Muharrem -1270 Muharrem -1271 Muharrem -1272 Muharrem -1273 Muharrem -1274 Muharrem -1275 Muharrem -1276 Muharrem -1277 Muharrem -1278 Muharrem -1279 Muharrem -1280 Muharrem -1281 Muharrem -1282 Muharrem -1283 Muharrem -1284 Muharrem -1285 Muharrem -1286 Muharrem -1287 Milad Ay -Yl 3-1840 2-1841 2-1842 2-1843 1-1844 1-1845 12-1845 12-1846 12-1847 11-1848 11-1849 11-1850 10-1851 10-1852 10-1853 9-1854 9-1855 9-1856 8-1857 8-1858 7-1859 7-1860 7-1861 6-1862 6-1863 6-1864 5-1865 5-1866 5-1867 4-1868 4-1869 4-1870 Rum Ay -Yl ubat-1256 ubat-1257 Knn-i Sni -1257 Knn- Sni-1258 Knn- Sni-1259 Knn- Evvel-1260 Knn- Evvel-1261 Knn- Evvel-1262 Terin-i Sni-1263 Terin-i Sni-1264 Terin-i Sni-1265 Terin-i Evvel-1266 Terin-i Evvel-1267 Terin-i Evvel-1268 Eyll-1269 Eyll-1270 Eyll-1271 Austos-1272 Austos-1273 Temmuz-1274 Temmuz-1275 Temmuz-1276 Haziran-1277 Haziran-1278 Haziran-1279 Mays-1280 Mays-1281 Mays-1282 Nisan-1283 Nisan-1284 Nisan-1285 Mart-1286

502

Hicr Ay -Yl Muharrem -1288 Muharrem -1289 Muharrem -1290 Muharrem -1291 Muharrem -1292 Muharrem -1293 Muharrem -1294 Muharrem -1295 Muharrem -1296 Muharrem -1297 Muharrem -1298 Muharrem -1299 Muharrem -1300 Muharrem -1301 Muharrem -1302 Muharrem -1303 Muharrem -1304 Muharrem -1305 Muharrem -1306 Muharrem -1307 Muharrem -1307 Muharrem -1308 Muharrem -1309 Muharrem -1310 Muharrem -1311 Muharrem -1312 Muharrem -1313 Muharrem -1314 Muharrem -1315 Muharrem -1316 Muharrem -1317 Muharrem -1318 Muharrem -1319 Muharrem -1320 Muharrem -1321 Muharrem -1322

Milad Ay -Yl 3-1871 3-1872 3-1873 2-1874 2-1875 1-1876 1-1877 1-1878 12-1878 12-1879 12-1880 11-1881 11-1882 11-1883 10-1884 10-1885 9-1886 9-1887 9-1888 8-1889 8-1889 8-1890 8-1891 7-1892 7-1893 7-1894 6-1895 6-1896 6-1897 5-1898 5-1899 5-1900 4-1901 4-1902 3-1903 3-1904

Rum Ay -Yl Mart-1287 ubat-1287 ubat-1288 ubat-1289 Knn-i Sni-1290 Knn-i Sni-1291 Knn-i Sni-1292 Knn-i Evvel-1293 Knn-i Evvel-1294 Knn-i Evvel-1295 Terin-i Sni-1296 Terin-i Sni-1297 Terin-i Evvel-1298 Terin-i Evvel-1299 Terin-i Evvel-1300 Eyll-1301 Eyll-1302 Eyll-1303 Austos-1304 Austos-1305 Austos-1305 Austos-1306 Temmuz-1307 Temmuz-1308 Temmuz-1309 Haziran-1310 Haziran-1311 Mays-1312 Mays-1313 Mays-1314 Nisan-1315 Nisan-1316 Nisan-1317 Mart-1318 Mart-1319 Mart-1320

503

sayfa

Hicr Ay -Yl Muharrem -1323 Muharrem -1324 Muharrem -1325 Muharrem -1326 Muharrem -1327 Muharrem -1328 Muharrem -1329 Muharrem -1330 Muharrem -1332 Muharrem -1332 Muharrem -1333 Muharrem -1334 Muharrem -1335 Muharrem -1336 Muharrem -1337 Muharrem -1338 Muharrem -1339 Muharrem -1340 Muharrem -1341

Milad Ay -Yl 3-1905 2-1906 2-1907 2-1908 1-1909 1-1910 1-1911 12-1911 12-1912 11-1913 11-1914 11-1915 10-1916 10-1917 10-1918 9-1919 9-1920 9-1921 8-1922

Rum Ay -Yl ubat-1320 ubat-1321 ubat-1322 Knn-i Sni-1323 Knn-i Sni-1324 Knn-i Evvel-1325 Knn-i Evvel-1326 Knn-i Evvel-1327 Terin-i Sni-1328 Terin-i Sni-1329 Terin-i Sni-1330 Terin-i Evvel-1331 Terin-i Evvel-1332 Terin-i Evvel-1333 Eyll-1334 Eyll-1335 Eyll-1336 Austos-1337 Austos-1338

Not: Bu izelge fazla muhteviyatl olmayp, yalnzca aratrcya yardmc olabilmek maksadyla hazrlanmtr.

Burada yer alan Milad ve Rum (Tanzimat'tan sonras iin) sene karlklar her Hicr senenin 1 Muharrem'i esas alnarak tertip olunmutur. Rum yl karlklar belirtilirken, bu takvim sisteminde ylba mart ay olduu ve bizim kullandmz ay sistemini takip etmedii iin, tekbl eden ayn ismini zikretmeyi uygun grdk. Tanzimat ncesi devre iin, Kanun'nin tahta k tarihi esas alnp, 10'ar sene atlayarak Tanzimat tarihine kadar getirilmi ve bu ksmda Rum karlklar verilmemitir. Tanzimat sonras devre iin ise, 1255'den itibaren her hicr senenin 1341 senesine kadar 1 Muharrem'i esas alnarak Milad ve Rum karlklar bulunmutur.

504

BBLYOGRAFYA

Abdurrahman eref, "Evrk- Atka ve Vesik-i Trhiyyemiz", TOEM, 1. cz, 1 Knn- Evvel (1326), s. 265, stanbul 1328. Trke neri iin bkz. smet BNARK, "Arivlerimizin Deeri ve Son Vakanvis Abdurrahman eref Bey'in "Evrk- Atka ve Vesik-i Trhiyyemiz Adl Yazs", Trk Ktphaneciler Dernei Blteni, XXIX, 1 (1980). AFYONCU, Erhan, "Defterhne", DA., c. IX, s. 100. , Erhan, Osmanl Devlet Tekiltnda Defterhne-i mire (XVIXVIII.Yzyllar), Marmara . Sosyal Bilimler Enstits, stanbul 1997. Baslmam doktora tezi. AKTA, Necati, "Osmanl Dneminde Arivciliimiz ve Tasnif almalar", Belgelerle Trk Tarihi Dergisi, Mart 1985, say I, , NecatiBNARK, smet, el-Arf'l-Osmn (Ottoman ArchivesBabakanlk Arivi), Amman, H. 1406 /M. 1986. , NecatiHALAOLU, Yusuf, "Babakanlk Osmanl Arivi", DA., c.V, s.122-126. , NecatiKAHRAMAN, Seyit Ali, Bulgaristan'daki Osmanl Evrak, Ankara 1994. AKYILDIZ Ali, Tanzimat Dnemi Osmanl Merkez Tekilatnda Reform, stanbul 1993. ALYOT, Halim, Trkiye'de Zabta (Tarih Geliim ve Bugnk Durum), Ankara 1947. BLASKOVC, J., "Osmanl Hakimiyeti Devrinde Slovakyadaki Vergi Sistemi Hakknda" .. Edebiyat Fak. Tarih Dergisi, stanbul 1979, say 32. ALIKAN, Filiz, Terifat Kalemi, stanbul . Edebiyat Fak. Tarih Blm., stanbul 1991. Baslmam yksek lisans tezi,

505

sayfa

ETN, Atilla, "II. Merutiyet Dneminde Arivlerimize Ait Belgeler", Trk Dnyas Aratrmalar Dergisi, ubat 1985, say 34. , Atilla, "Trkiye Byk Millet Meclisi Hkmeti'nin, Osmanl Devlet Arivi ve Mlg Sadret Evraknn Muhafazas Hakknda Ald Kararlara Ait Baz Belgeler", stanbul . Edebiyat Fak. Tarih Enstits Dergisi, say: 12, stanbul 1982. , Atill, Babakanlk Arivi Klavuzu, stanbul 1979. ORBACIOLU, Mesude, "Osmanl Devlet Tekilatnda Mevcut Kalemler ve Grevleri" Tarih Boyunca Paleografya ve Diplomatik Semineri, stanbul 1988, s. 74. DALI, Ycel-ER, Cumhure, Tarih evirme Klavuzu, c. III, IV, V., Ankara 1997. ELKER, Salahaddin, "Mustafa Reit Paa ve Trk Arivcilii", IV. Trk Tarih Kongresi, Ankara 1952. EMECEN, Feridun M.,"Sefere Gtrlen Defterlerin Defteri" Prof. Dr. Bekir KTKOLU'na Armaan, stanbul 1991, s. 241-268. Fatma ALYYE, Ahmed Cevdet Paa ve Zaman, Dersadet 1333, s. II. Fndkll Mehmed Aa, Silahdr Tarihi I, stanbul 1334. GEN, Yusuf hsanMUTAF Abdlmecid vd., Babakanlk Osmanl Arivi Rehberi, Ankara 1992. GKBLGN, Tayyib, "Tanzimat Hareketinin Osmanl Messeselerine ve Tekilatna Etkileri", Belleten, XXXI/121 (1967), s. 102. GYN, Nejat, "Defter" DA., c. IX, s. 90. GNDAY, Dndar, Ariv Belgelerinde Siyakat Yazs zellikleri ve Divn Rakamlar, Ankara 1974. bn'l-Emin Mahmud Kemal NAL, Osmanl Devrinde Son Sadrazamlar, stanbul 1954. PRL, Mehmet, "Bbli", DA., c. IV, s. 378-386 , Mehmet, "Klasik Dnem Osmanl Devlet Tekilat", Osmanl Devleti ve Medeniyeti Tarihi, c. I.

506

, Mehmet, "XVI. Asrn kinci Yarsnda Krek Cezas ile lgili Hkmler", stanbul . Edebiyat Fak. Tarih Enstits Dergisi, say 12, stanbul 1982, s. 203-248. stanbul Mftl eriye Sicilleri Arivi, stanbul Kadl Defterleri, nr. 334. Kannnme, tf Efendi Ktp., nr. 1734. KTKOLU, Bekir, "Vekyinvs" A., c. XIII, s. 271-287. KTKOLU, Mbahat S., "Defterdar", DA., c. IX, s. 95. Mecelle-i Ahkm- Adliyye, md. 1814. Nam, Tarih-i Nam IV. stanbul 1280. Osmanl Arivleri ve Osmanl Aratrmalar Sempozyumu, stanbul 1985. Z, Tahsin, "Yldz Maruzt Dairesi Arivi", IV. Trk Tarih Kongresi-1948-, Ankara 1952. ZCAN, Abdlkadir, "Fatih'in Tekilat Kanunnmesi ve Nizm- lemin Karde Katli Meselesi", Tarih Dergisi, say 33. PAKALIN, Mehmet Zeki, Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, c. I, II, III, stanbul 1983. SAHLLOLU, Halil, "Darphne", DA., c. VIII, s. 501-505 SAKN, OrhanDEMRBA, Uurhan, Makedonya'daki Osmanl Evrak, Ankara 1996. SARICAOLU, Fikret, "Harita", DA., c. XVI, s. 205-216. SAVA, Saim, 16. Asrda Sivas'ta Kurulan Ali Baba Zaviyesi'nin Din Sosyal ve Ekonomik Fonksiyonlar Hakknda Bir Aratrma, Ankara . Sosyal Bilimler Enstits, Ankara 1990. Baslmam doktora tezi. SERTOLU, Midhat, Muhteva Bakmndan Baveklet Arivi, Ankara 1955. , Midhat, Osmanl Tarih Lgat, stanbul 1986. , Midhat, Resimli Osmanl Tarihi Ansiklopedisi, stanbul 1958. Takvim-i Vekyi, 1267. N. 22.

507

sayfa

TEMELKURAN, Tevfik, "Divn- Hmayn ve Kalemleri", stanbul . Edebiyat Fak.Tarih Enstits Dergisi, Say 6, stanbul 1975, s. 129-175. TERZ (TOZDUMAN),Arzu, "Hazne-i Hssa", DA., cilt XVII, s. 137-141. ,Arzu, Hazne-i Hssa Nezareti, stanbul . Sosyal Bilimler Enstits, stanbul 1997. Baslmam doktara tezi. TORUNLAR, Mehmet-ELK, Erol, Bulgaristan'a Satlan Evrak ve Cumhuriyet Dnemi Ariv almalar, Ankara 1993. Trk Ansiklopedisi, "Harita Maddesi", c. XVIII, s. 504-508. UZUNARILI, . H., Osmanl Devleti'nin Merkez ve Bahriye Tekilat, Ankara 1948. , smail Hakk, Kapkulu Ocaklar I, Ankara 1943.

508

NDEKS

NDEKS
A
Aba-Kolorado haritas, 421. Abdi Paa, Serasker, Rumeli Valisi, 62, 65. Abdullah Paa, Anadolu Valisi, 91. Abdullah Paa, Kprlzde, 63. Abdurrahman Efendi, Mderris, 419. Abdlaziz, 395, 396, 397. 'e sunulan kran arzas, 396. 'e sunulan teekkrnme, 395, 396. 'in hali ve ehdeti, 363. 'in Avrupa seyahati, 395, 396, 397. Abdlhamid I, 409. evkf defterleri, 168. Abdlhamid II, 233, 258, 317, 361, 364, 368, 372. Abdlmecid, 395, 409. 'e sunulan mahzar, 396. 'in fotoraf, 430. Acemi Oca, 150, 182, 306. Acemiyn (Saray) Defteri, 273. Acere-i Sfla Tahrir Defteri, 99. Acere-i Ulya Tahrir Defteri, 99. Aclun Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 99. Ada kazas Tahrir Defteri, 99. Adakala, 350. Adala Ahkm Defteri, 29. Adalar, 220. meselesi, 389. Tahrir Defteri, 99. ve Trablusgarb'a dair (talya ile) yaplan anlamann gizli maddeleri, 435. Adana, 327, 347, 358. Ahkm Defteri, 26. Ayniyt Defteri, 204. Gmhnesi, 152. Hass- Hmayn, 61. -Mersin haritas, 423. mukarrer defteri, 58, 59. pln-proje ve krokiler, 426. sefere gelmeyenlerin kaytlar, 59. -Silifke haritas, 423. Tahrir Defteri, 99. Tahvil Defteri, 71.

509

sayfa

, telgraf, 223. , timar defteri, 59, 60, 62, 64. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. vilayet btesi, 321. vilayeti haritas, 423. Adapazar, 160. Aden, 350. det-i anm, 165, 170, 297, 298, 300. bedeli, 300. bedeli defterleri, 170. ve mir anm defteri, 274. dilcevaz, 54. Tahrir Defteri, 99. adl konular, 341, 366. Adliye, 206, 207, 208, 213, 221, 319, 320, 349, 403, 410, 412. Adliye Nezareti, 205. Adliye ve Mezhib, 343. irdeleri, 315. Nezareti, 366, 369. jurnalleri, 366. ft- Semviyye, 352. Afganistan, 351. Afrika (Osmanl Devleti) haritas, 424. haritas, 421. Afv- l, 266. Afyonkarahisar haritas, 424. Agop Efendi (Keolu), 363. Agop Paa, 363. Aa Kaps, 257. aa, 174. Aalar Defteri, 83. Ariboz (Eriboz), 292. Ahkm Defteri, 30. haritas, 421. Kalesi, 66. muktaalar, 140. Tahrir Defteri, 99. , yoklama defteri, 54. Ahrkap, 147. Ahsha kalelerinin mustahfzn ve mukatat defteri, 51. ahidnme(ler), 30, 84.

-i hmayn kayd, 86. defterleri, 34, 35, 36, 37. Ahkm Defter(ler)i, 24, 25, 26, 32, 267, 271, 276. , Amerika, 34. , Anadolu, 25. , Ayntab ve Malatya'datimar tevchine dair, 65. , Belika, 34. , Dubrovnik, 34. , Rum, 34. , Rumeli, 25. ahkm- ikayet, 150. Ahmed Bey, Kostanta Beyi, 327. Ahmed Cemleddin Efendi, ehzade, 396. Ahmed I, 409. Ahmed II, 409. Ahmed III, 409. Ahmed Muhtar Paa, 363. Ahmed Paa, ran'a eli tayin olunan Sivas Valisi, 88. Ahmed Paa, Timar Defteri, 62. Ahmed Refik Paa, 221, 363. Ahmed akir Paa, Kaymakam, 91. Ahmet Cevdet Paa, Vakanvis, 94, 230. Ahstbd Tahrir Defteri, 99. Ahyolu, 158. Memlehas, 272. Muktaas belgeleri, 294. Muktaas defterleri, 159. aidat defteri, 210. ajanlar, 405. Akabe, 321. akar ve emvalin idaresi, 378. Akaabad Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 99. Akakale Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 99. Akakzanlk Tahrir Defteri, 99. Akaehir Tahrir Defteri, 99. Akda Madeni'nin masraf defteri, 261. Tahrir Defteri, 99.

482

Akdeniz adalar, 160. Akhisar Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 99. Akka haritas, 423. Tahrir Defteri, 99. Akkirman Ahkm Defteri, 31. Muktaas defterleri, 159. Tahrir Defteri, 99. Akkpr Tahrir Defteri, 99. Aklm- Seba, 179. Aksaray Ahkm Defteri, 29. Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 99. timar yoklamas, 55. Akehir Ahkm Defteri, 29. Cebel Defteri, 63, 66. Elektrik Baraj, 318. Tahrir Defteri, 99. sipahi yoklamas, 54. Akyaz Tahrir Defteri, 100. Alacahan Tahrir Defteri, 100. Alacahisar Ahkm Defteri, 31. Cebel Defteri, 64. Tahrir Defteri, 100. alacak tahsili, 283. Alaam Tahrir Defteri, 100. Alada Tahrir Defteri, 100. Aliye, 169. Tahrir Defteri, 100. , timar icmal defteri, 60. Alan (Van) Tahrir Defteri, 100. Alara Tahrir Defteri, 100. Alasonya -Serfie- Manastr yolu, 428. Alaehir Tahrir Defteri, 100. Alaybeyilik defteri, 49, 62, 63, 64, 68. mhr tatbik defteri, 51. albm(ler), 419, 431, 233.

ve fotoraflar, 361, 363, 426. Aleko Paa, 343. Alem Cemaati (Saray) mevcibi defteri, 276. Alemdarlar, 73, 178. Ali Emir Tasnifi belgeleri, 408. Ali Fuad Trkgeldi evrak, 433. Ali Galip Bey, 233. l Paa, 242. Ali Paa, Vezir-i zam, 56, 59, 60, 100. Ali Suavi, 363. Almanca Gazete, 372. Almanya, 319, 330, 351, 435. haritas, 421. ehbenderlii, 391. , sefret ve ehbenderlik ihds, 318. altn, 162, 170. Altunz Tahrir Defteri, 100. Alucra Ahkm Defteri, 31. Alupka kasabasna dair kartpostal, 431. Amasra Tahrir Defteri, 100. Amasya Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. Tahrir Defteri, 100. Timar Yoklamas, 55, 60. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. ambar, 149. medci Efendi, 338. med Kalemi belgeleri, 282, 288, 338. defterleri, 84, 85, 186, 209. irde-i seniyye ve muhtelif defterleri, 209. Krm Hanl belgeleri, 288. Meclis-i Vkel yazmalarna ait belgeler, 339. med-i Divn- Hmayn, 338. mediye resmi, 253. Amerika, 33, 330, 351, 392. Ahkm Defteri, 34. (Kuzey, Orta ve Gney) haritas, 425. Nian Defteri, 34. ehbenderlii, 391. mid Ahkm Defteri, 27.

483

sayfa

Tahrir Defteri, 100. Ammre Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Anadolu, 62, 165, 203, 228, 301, 354. Ahkm Defteri, 25, 26. Ayniyt Defterleri, 203, 206, 208. Cebel Defteri, 65, 67, 69. avular, 55. defterdar, 136. Defterdarl, 250. gelmedik ve firr edenlerin kayd, 58. , gney, 142. haritas, 420. slahat layihalar, 322. jurnal, 48. jurnal memurlar, 218. kaleleri, 138. katl-sirkat, 354, 355. kpt cizyeleri, 172. mahllt kaytlar, 56. Muhtelife Defteri, 58. Mukarrer Defteri, 57, 58, 59. Ordu, 69. piyadeleri ve yayalar defterleri, 271. sefere gelmeyenlerin kaytlar, 59. sbyn ve mtekidn kaytlar, 61. sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 100. tahrirt kaytlar, 90, 91. tahrirt msveddeleri, 91. Tahvil Defteri, 69, 70, 71. Tefti Komisyonu, 215. telgraf, 223. Timar Defteri, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 64, 68. timar kaytlar, 57. timar yoklamas, 55. valilikleri, 204. vakf, 172. vefayt kuydt, 55. vilayet fihristi, 72. yoklama defteri, 55. Anadolu Vilyt gelen-giden defteri, 218, 223. memurn, 218.

, telgraf, 222. Anadolu Muhasebesi, 269. defterleri, 269. Edirne Gmr defterleri, 269. stanbul Gmr defterleri, 269. ttn defterleri, 269. Anadolu Muhasebesi Kalemi, 138. belgeleri, 291. defterleri, 138. Anamur Ahkm Defteri, 26. Anapoli Tahrir Defteri, 100. Anavarin Tahrir Defteri, 100. Anavarza Tahrir Defteri, 100. Anbar- mire (Saray) Defteri, 276. Anbarkaya Madeni'nin masraf defteri, 261. Andrn Ahkm Defteri, 28. Andresa (Mora) Tahrir Defteri, 100. Ane (Badad) Tahrir Defteri, 100. Ank Tahrir Defteri, 101. Ankara, 204, 327, 347, 358. Ahkm Defteri, 26. Alaybeyi, mhr tatbik defteri, 60. Cebel Defteri, 64, 65. Tahrir Defteri, 101. Tapu Kadastro Arivi Tahrir Defterleri Fihristi, 98. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 57, 60, 62, 67, 69. timar kaytlar. , pln-proje ve krokiler, 426. vilayeti haritas, 423. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. , vilayet btesi, 321. -Kayseri haritas, 423. anlama(lar), 84, 86, 193, 331. (talyanlarla Osmanllar arasnda), 435. ngiltere, 86. Antakya Ahkm Defteri, 28. Rum Patriklii, 38. Tahrir Defteri, 101. Antalya, 348. muktaa, 169.

484

Antiller haritas, 421. Antonski, 397. araba yolu resmi, 427. arabac defteri, 274. Arabacba, 148, 303. defterleri, 147, 177. Araban Tahrir Defteri, 101. Arabgir sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 101. timar yoklamas, 55. Arab ekiyas, 244. oymaklar, 244. Arabistan, 228, 354. Ayniyt Defterleri, 206, 208. haritas, 420. , telgraf, 222, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Ara (Kastamonu) Tahrir Defteri, 101. Arak (rak), 155. Arapa Gazete, 372. Arasbar /Ersibar (Gence) Tahrir Defteri, 101. arazi, 392. davalar, 377. ileri, 377. kanunnmes, 50. tahriri, 95, 270, 303. nin sulanmas, 378. Ardahan Tahrir Defteri, 101. ve Ahsha kalelerinin mustahfzn ve mukatat defteri, 51. Arhavi Tahrir Defteri, 101. Arhos (Mora) Tahrir Defteri, 101. Arif Muhiddin Bey, Saray Ktibi, 261. Arjantin haritas, 421. Arkadya (Mora) Tahrir Defteri, 101. arkeolojik kaz, 376. denetlemesi srasnda ekilmi fotoraf, 430. izinleri, 373. Arnavut eteleri, 400, 403, 406. Arnavutluk, 161, 351.

arpa, 176. defteri, 271. Emaneti defterleri, 144, 269. emini, 142, 143, 147, 148, 173. emini defterleri, 147. Arpaz (Aydn) Tahrir Defteri, 101. arsa, 392. Arsenik Madeni (Bolu), 318. Arsus (Arsuz-ili) Tahrir Defteri, 101. arsne resmi, 253. arz, 415. tezkireleri, 362. arz sureti defterleri, 96. arzuhl, 216, 400, 401. defterleri, 187, 188, 216, 222. ve jurnaller, 369. Askir, ayrca bkz. asker(ler). -i mansre, 20, 140, 157, 257. -i Mansre Kalemi belgeleri, 292. -i Mansre Kalemi defterleri, 138, 139, 140. -i muntazama, 248. -i muntazama nakli ve imdadiye defteri, 274. -i mhimme, 43. -i mrettebe, 20. -i nizamiye nizamnmesi, 43. -i nizmiyye-i hne, 325. -i redfe, 20, 249. -i rikb mhimmesi, 19. -i hne, 265. -i zaptiye, 249. Asr- Atka Hafriyat, 321. asayi Kalemi belgeleri, 383. konular, 366. ve gvenlik, 379. vukuat, 373. Asir, 348, 350. (Abha) haritas, 424. sitne, 155. asker(ler), 256. e ait yoklamalar, 255. e alma ilemleri, 377. cemi, 91.

485

sayfa

oca, 150. resmi, 429. tertbt, 91. ve jandarma tensiki, 373. asker, 341. binalar, 149. bir binaya ait fotoraf, 432. tren fotoraf, 429. birlikler, 265. defterler, 270. erzak ve tyinatlar, 367. ine defterleri, 270. irdeler, 315. kanunnme defterleri, 43. konular, 366. mahkeme, 216. maruzat, 369. mecid esmi, 226. mektep(ler), 71, 208. memurlar, 252. mevzular hav mteferrik defterler, 236. muhasebe, 43. Mhimme Defterleri, 19. nizamnme, 51. ruzname ruzname defteri, 32. Ruzname Kalemi belgeleri, 282, 283. sevkiyata dair kuvve cedvellerini hav defter, 431. Tekd Sand, 207, 208, 215. Tbbiye, 344. ve mlk memurlarn tyin ve nakilleri, 404. yoklama ve terhis defterleri, 271. Askeriye, 322, 349. Defteri, 203, 272, 274, 357, 410, 412. nin ihtiyalarnn karlanmas, 377. nin zahire ihtiyac, 177. Assan Tahrir Defteri, 101. Astiye Tahrir Defteri, 101. Asya haritas, 421. (Osmanl Devleti) haritas, 420. Air, 327. ve muhacirn, 319.

in iskn, 275, 350. ar, 318. mdrl, 398. a evleri heyeti, 247. airet, 255. Audi Tahrir Defteri, 101. Atak Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 101. ataemiliterler, 366. Aty-y Seniyye, 318. Atik Ali Paa Evkf, 299. Defteri, 168. Atik Paa Tahvil Defteri, 71. Atik ikayet Defterleri, 24, 51. Atina Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 101. ve Sis Murahhasl, 38. atiyye, 252, 318. defteri, 210. ve sadaka defteri, 274. atlas, 419. Atl Mukbelesi, 180. Atranos Tahrir Defteri, 101. Avans Defteri, 51. avrz, 147, 165, 174, 175, 176, 297, 303. avrzhne(ler), 175, 303. defteri, 277. Avc blkleri, 73. Avlonya, 295. Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 101. Timar Defteri, 53, 67. Gmr Kalemi belgeleri, 292. Gmr ve Avlonya Muktaas kalemlerine ait defterler, 140. Avlonya Muktaas Kalemi belgeleri, 292. defterleri, 269. Avrethisar Tahrir Defteri, 101. Avretpazar Tahrir Defteri, 101. Avrupa Ahkm Defteri, 37.

486

 haritas, 421. seyahati (Abdlaziz'in), 395, 396, 397. tccarlar, 251. Avar Tahrir Defteri, 101. Avustralya haritas, 421. Avusturya, 33, 326, 330, 351, 392, 402, 435. konsoloslar, 404, 407. grme zabtlar, 86. l mlteciler, 322. l subaylar, 402. -Macaristan mparatoru Fransua Jozef'in saltanatnn 60. yldnm mnasebetiyle Viyana'da dzenlenen geit trenine ait albm, 432. -Macaristan ehbenderlii, 391. ayd- resmiye, 318. Ayandon Tahrir Defteri, 101. Ayas Tahrir Defteri, 101. Ayaslu Tahrir Defteri, 101. Ayasofya Tahrir Defteri, 102. Cmii kubbesi alemi, 420. evkf, 299. evkf defterleri, 168. Ayazmend Tahrir Defteri, 102. Aydn, 304, 327, 347, 358, 364. Ahkm Defteri, 26. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 63. , muktaa, 171, 177. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 102. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 59, 60, 62, 67. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. vilayet btesi, 321. haritas, 423. Zmpara Madeni, 318. -zmir haritas, 423. -Mentee (Mula) haritas, 423. aydnlatma, 190. Aydos, 396. Aylk Defteri, 272.

Aynaroz Emaneti, 323. Tahrir Defteri, 102. Ayniyat Defterleri, 185, 202, 203, 204, 208. Ayntab Ahkm Defteri, 28, 29. Cebel Defteri, 63, 65. Gmhnesi, 152. Tahrir Defteri, 102, 117. Timar Defteri, 65. Ayvalk Ahkm Defteri, 27. Ayniyt Defterleri, 204. Azak haznesi, 152. Tahrir Defteri, 102. Azatlu Baruthnesi, 153. Azerbaycan, 351. Azz Tahrir Defteri, 102. aznlklar, 404. n ikayetleri, 407. Aziziye Ahkm Defteri, 31.

B
Baalbek Tahrir Defteri, 102. Bab Tahrir Defteri, 102. Babaeski Tahrir Defteri, 102. Baban Tahrir Defteri, 102. Bb- l belgeleri, 308. bnyesindeki dier dairelere ait belgeler, 352. bnyesindeki dier dairelere ait defterler, 226. defterleri, 185. grevlileri, 190. Mektub-i Sadr- l Kalemi defterleri, 90, 267. Memurn-i Mlkiye Komisyonu, 212. Sadaret Dairesi kalemlerine ait belgeler, 309. Sadaret Dairesi kalemlerine ait defterler, 186.

487

sayfa

Tercme Odas, 242. Teshilt Sand Komisyonu, 212. , telgraf, 222. , Terifat Kalemi belgeleri, 305. Bb- l Evrak Odas (Arivi), 345. belgeleri, 346, 347. defterleri, 185, 213. Hukuk Ksm belgeleri, 347. dre Ksm belgeleri, 349. Mtenevvia Ksm belgeleri, 351. Siyas Ksm belgeleri, 350. Bb- saf belgeleri, 281. defterleri, 5. Bb- Cubul Ahkm Defteri, 28. Bb- Defter (Maliye Dairesi), 136, 165, 171. ve bal birimlerine ait belgeler, 291. ve bal birimlerine ait defterler, 138. Bamuhasebe Kalemi Muktat Haznesi defterleri, 157. Bb- Serasker (Serasker Kaps), 257. defterleri, 257. Bbssade (Kap) Aas, 72, 172, 243, 302. bc - derbend resmi, 253. - kil resmi, 253. - pazar resmi, 253. Bac Tahrir Defteri, 102. Badra Tahrir Defteri, 102. Badrack Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 102. Baf, 262, 398. Tahrir Defteri, 102. Bafra Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 102. Badat, 160, 179, 295, 327, 348, 358. Ayniyt Defterleri, 204. cizyesi, 164. haritas, 423. haznesi, 152. , mukarrer defteri, 58. , pln-proje ve krokiler, 426.

Tahrir Defteri, 102. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Bahr-i Ahmer, 350. Karantinalar, 248. Bahr-i Sefd, 351. ve Siyah Karantinalar, 248. Bahr-i Siyah, 351. ve Sefd Karantinalar, 248. Bahriye, 205, 206, 207, 208, 213, 343, 349, 357, 366, 410, 412. irdeleri, 315. , Mehkim-i Askeriye, 322. Mfettilii, 318. mtekaidn, 322. Nezareti, 399. (Tersne Emneti) defterleri, 269, 274. (Tevcihat, Terfit, Taltifat), 322. Bahi ve namt Defteri, 275. Bakanlar Kurulu Kararlar Katalou, 437. bakya defterleri, 293. tahsili defterleri, 271. bak defterleri, 293. bakkulu, 141. Bakr Madeni (Trabzon), 318. bkir veya seyyib mnkahat ilmuhaberi, 378. Bakri Tahrir Defteri, 102. , timar, 59. bal, 176. Bl Tahrir Defteri, 102. Balagirive Tahrir Defteri, 102. Balat (Sla) Tahrir Defteri, 102. Balk Muktaas, 294. defterleri, 159. Balkesir haritas, 424. Tahrir Defteri, 102. Balis Tahrir Defteri, 102. , timar, 60. Balkai, 49. balo ve parti masraflar, 388.

488

Balya Tahrir Defteri, 102. Balyabadra Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 102. Bana (Tatarpazarck) Tahrir Defteri, 102. Banaluka Ahkm Defteri, 26. Banat haritas, 421. Bandrma Ahkm Defteri, 29. banka(lar), 403, 405. clk, 190. defteri, 273. Bank- Osman, 398. Bar Tahrir Defteri, 102. baraj (Akehir), 318. Barnlu (Hdavendigar) Tahrir Defteri, 102. Bargir(n), 174, 274. Barin Tahrir Defteri, 102. Barit Tahrir Defteri, 102. Barnavar Tahrir Defteri, 102. Barsum Tahrir Defteri, 102. barut, 153. baruthne(ler), 142, 153, 294. defterleri, 153, 270, 275. emaneti, 144. Basn (d), 365. Basra, 179, 348. , Ayniyt Defterleri, 204. cizyesi, 164. haritas, 423. haznesi, 152. Tahrir Defteri, 102. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Babakanlk zel Kalem Mdrl Katalou, 439. Babakkulu defterleri, 268. Kalemi belgeleri, 293. Kalemi defterleri, 141. Badefterdar, 136, 250. Bakitbet, 234, 363, 369, 370. evrak, 406. Bambeyn, 222.

Bamuhasebe, 268. 'ye bal emnetlere ait defterler, 144. Bamuhasebe Kalemi, 143, 144. 'ne bal birimlere ait belgeler, 293. 'ne bal halifeliklere ait defterler, 143. belgeleri, 293, 294. defterleri, 142, 143, 268. Mlikne Halifesi Defterleri, 268. Muktat Haznesi Defterleri, 157. Zimmet Halifesi Defterleri, 268. Bamuktaa Kalemi, 158. belgeleri, 294. defterleri, 269. ve bal birimlerine ait belgeler, 294. Bapiskoposluk, 38. Batine ve Zevidi Defteri, 273. Baveklet, 369. Baya Tahrir Defteri, 103. bataklklarn slah, 378. Batnoz (Sakz) Tahrir Defteri, 103. Batum mukarrer defteri, 58. Tahrir Defteri, 103. Bavyera, Sefret ve ehbenderlik hds, 318. Bayburd Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 103. Timar Defteri, 64. Byezd Ahkm Defteri, 28. Byezd I, 409. Byezd II, 409. - Veli Evkf Defterleri, 168. Bayndr Tahrir Defteri, 103. Bayndrlk Bakanl Katalou, 439. bayndrlk, 407. Bayraktar Mevcib Defteri, 276. Bayram Paa, timar kaytlar, 57. Bayramlu Tahrir Defteri, 103. Baytar Mdriyeti, 245. bazdar, 135. Bazdrn Defteri, 273. Bekerek Tahrir Defteri, 103. Bedelt- Askeriyye, Bahriye Defteri, 274. bedel

489

sayfa

ve zahire-i srsat defterleri, 271. -i beldrn defteri, 275. -i ltizam, 276. -i itir, 175, 176. -i nzl, 174, 175, 303. -i nzl defteri, 276. -i srsat, 175, 176. Bedirhan Ayniyt Defterleri, 203. Behisni Tahrir Defteri, 103. Behram Tahrir Defteri, 103. Behramah Tahrir Defteri, 103. beki, 404. seimi, 407. Bekiri Tahrir Defteri, 103. Belika, 33, 330, 351, 392, 435. Ahidnme defteri, 34. Ahkm Defteri, 34. ehbenderlii, 391. Beldrn Bedeli Defteri, 275. belediye, 150, 349, 378, 412. ileri, 373. meclisleri seimi, 376. resmi, 253. Belgrad haznesi, 152. Tahrir Defteri, 103. Timar Defteri, 53, 62, 66. Belih Tahrir Defteri, 103. Belkavak Tahrir Defteri, 103. Belviran Tahrir Defteri, 103. bend, 149. Bender, 91. Ahkm Defteri, 31. Alaybeyilii Defteri, 63. Tahrir Defteri, 103. , Timar Defteri, 64. Benefe Tahrir Defteri, 103. Beni Atike Tahrir Defteri, 103. Beni Beare Tahrir Defteri, 103. Beni Cehim Tahrir Defteri, 103. Beni Knane Tahrir Defteri, 103. Ben Raba Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 103.

Bb- l Evrak Odas med Kalemi Defterleri, 186. Nezaret ve Devair Gelen-Giden Kayt Defterleri, 185. Vilyt Gelen-Giden Kayt Defterleri, 185. berat, 68, 328, 415, 436. l Avrupallar, 37. lu defteri, 36. defteri, 34, 49, 225. kaytlar, 146. resmi, 253. tecddi, 251. - l, 72. Berka Ahkm Defteri, 26. Berda Tahrir Defteri, 103. Bereketl Madeni'nin Masraf Defteri, 261. Berendi Tahrir Defteri, 103. berevt rsmu, 150. Bergama Tahrir Defteri, 103. Bergos, 342. haritas, 422. Tahrir Defteri, 103. Berkofa Tahrir Defteri, 103. Berlin, 431. Anlamas, 402. Konferans, 322. Besat ve Raht Defteri, 275. Beikta, 155. Beinci Ordu Komutanl, 435. Beir Aa Evkf, 299. defterleri, 168. Beiri Ahkm Defteri, 27. Belyn Aal Defteri, 272. Betyote ky, 430. bevvbn, 180. -i Bb- Hmayn, 180. -i Dergh- l, 180. -i Sary- Atik, 180. -i sofra-i kule, 180. Bey Tahrir Defteri, 103. Beyannme-i Hmayn, 317. beygir, 176. Beykoz Ahkm Defteri, 29. Beylan Ahkm Defteri, 28.

490

beylerbeyi, 180. Beyliki (Divn) Kalemi belgeleri, 282, 283, 328. defterleri, 6, 7. Beyolu Ahkm Defteri, 29. Bidyet Mahkemesi, 230. Beypazar Tahrir Defteri, 103. Beyrut, 348. Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. Muktaas, 152. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 103. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. , vilayet btesi, 321. vilayeti haritas, 423. -Akk haritas, 423. -Lazkiye haritas, 423. -Nablus haritas, 423. Beyehri Ahkm Defteri, 29, 30. Cebel Defteri, 63, 66. , sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 103. Timar Defteri, 61. , timar yoklamas, 55. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. Beyt'l-ml defterleri, 268. resmi, 253. -i Muhalleft Defteri, 274. Biga Ahkm Defteri, 27. Ayniyt Defterleri, 204. muktaa defteri, 160. mutasarrfl haritas, 423. mutasarrfl kuzeybat haritas, 423. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 103. , Timar Defteri, 67. Bihilite (Bihilite) Tahrir Defteri, 104. Bihke Ahkm Defteri, 26.

Bihor Tahrir Defteri, 104. Bilecik haritas, 424. Tahrir Defteri, 104. Bileke Ahkm Defteri, 26. bimarhne, 378. bina (keif - ina - tamir), 252. Bina Emni, 142, 149, 151, 299. evkf defteri, 168. bina resimleri, 426. Bingazi, 217, 343, 344, 351. haritas, 420. Mutasarrfl haritas, 425. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Birecik Ahkm Defteri, 27, 28. Tahrir Defteri, 104. Biret'l-Frad Tahrir Defteri, 104. Birgi Tahrir Defteri, 104. Brn, 173. Haznesi, 88. bitki, 174. Bitlis, 347. haritas, 423. Tahrir Defteri, 104. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. Blasia Madeni Tahrir Defteri, 120. Blene Ahkm Defteri, 26. Bodrum Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 104. Boazkesen Tahrir Defteri, 104. boazlar, 350. meselesi, 389. n mesdudiyeti, 322. Bodan, 91, 326. Ahkm Defteri, 30, 37. cizyesi, 164, 173, 302. Defteri, 36. , kefere cizyeleri, 172. Voyvodal, 152. Bokay Tahrir Defteri, 104.

491

sayfa

Bokova Deresi zerinde ina olunan kprnn resmi, 428. Bolayr Ahkm Defteri, 27. Bolu, 348. Ahkm Defteri, 26. Arsenik Madeni, 318. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 63, 64, 65. Muktaa Defteri, 160. Tahrir Defteri, 104. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 60, 62, 65. Vilayet Btesi, 321. Bolvadin, 304. , muktaa defteri, 177. Bolvan Tahrir Defteri, 104. bombalama, 407. Bonn projeksiyon metodu, 420. Borac Tahrir Defteri, 104. Boraksit Madeni (Karesi), 318. Boran Tahrir Defteri, 104. Borana Tahrir Defteri, 104. Borlu Tahrir Defteri, 104. Bosna (Bosna-Hersek) , 160, 217, 295, 327, 323, 340, 341. Ahkm Defterleri, 26. Ayniyt Defterleri, 204. haznesi, 152. Mufassal Haslar Defteri, 272. Tahrir Defteri, 104, 117, 118. Tahvil Defteri, 70. , timar, 53, 58, 59. Timar Defteri, 62, 63. Timar Kaytlar, 53. , asker tertbt, 91. , pln-proje ve krokiler, 426. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. vilayeti haritas, 422. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. -zvorvik haritas, 422. bostancba, 248. Bostancoca, 150. Boyabad Tahrir Defteri, 105. Bozabad Tahrir Defteri, 105.

Bozapa Tatarlar Tahrir Defteri, 105. Bozcaada Ahkm Defteri, 27. , Mukarrer Defteri, 58. Tahrir Defteri, 105. Bozdoan Tahrir Defteri, 105. Bozok sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 105. , timar, 60. , timar yoklamas, 55. Bozyk Tahrir Defteri, 105. Bozulus, 143. Tahrir Defteri, 105. Brlce Tahrir Defteri, 105. blc faaliyetler, 400. Bratar Tahrir Defteri, 105. Brezilya, 33, 389. Nian Defteri, 34. Britandol Deresi zerinde ina olunan kprnn resmi, 428. Budakz Tahrir Defteri, 105. Budin, 295. haznesi, 152. Tahrir Defteri, 105. , timar, 58, 59. , timar tevcht, 55. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. , zem ve timarn yoklamas, 54. Bugoyna Ahkm Defteri, 26. Buhara, 351. Bulank Ahkm Defteri, 26. Bulgar, 364, 396, 404, 405. eteleri, 265, 400, 403, 404, 406. Eksarhl, 396. ekiyasnn saldrlar, 380. Liberal Partisi, 343. mahkmlar (Diyarbakr Hapishanesi'nde), 266. papazlar, 406. reis-i ruhanleri, 396. ve Rum papaz ve daskallarnn blc faaliyetleri, 400. -Rum mezheb atmalar, 400, 401.

492

Bulgarca gazete, 372. Bulgarda Madeni'nin masraf defteri, 261. Bulgaristan, 33, 319, 343, 351, 406.. Arivlerindeki Osmanl Evrak, 441. Berat Defteri, 34. eyaleti haritas, 422. rdeleri, 187, 323, 324. Kalemi, 216. Komiserlii, 215, 367. Konsolosluk Defteri, 34. Muharrert Defteri, 217. Nizam Defteri, 216. , pln-proje ve krokiler, 426. Prenslii, 323, 340. ehbenderlii, 391. Tezkir Defterleri, 216. 'a firar edenler, 407. Bulgarl Tahrir Defteri, 105. Burban Ahkm Defteri, 27. Burdur Tahrir Defteri, 105. Bursa haritas, 424. Medreseleri, 81, 83. Mizan- Harri, 138, 269. , Muktaa Defteri, 160. Muktaas, 140, 292. Muktaas Kalemi belgeleri, 295. Muktaas Kalemi defterleri, 160, 269. , mderrislik, 84. Tahrir Defteri, 105. buyruldu, 203, 225, 436. defteri, 201, 204, 216. Buyruldu ve lmuhaber Defterleri, 201. Buzcuba, 145. Bkre Arnavud Komitesi'nin Filibe ubesi yelerinin fotoraf, 432. Bnyan- Hamid Ahkm Defteri, 31. btce(ler) (vilayet), 321. (muvzene) defterleri, 251, 256, 257. hazrlanmas, 404, 407. byk dairelere ait belgeler, 395. Byk Kale Kalemi, 160, 295. belgeleri, 295.

defterleri, 160, 269. Byk Okyanus haritas, 421. Byk Ruzname Kalemi, 179, 296. belgeleri, 296. defterleri, 161. Hazne defterleri, 268. Byk ve Kk Tezkirecilik Kalemi belgeleri, 282, 289. defterleri, 93.

C
Caber Tahrir Defteri, 105. Cafer Bey, tevki (haslar), 59. cmey, 178. cami(ler), 149, 167. e giri izni, 388. in klandrlmas, 382. canavar resmi, 253. Candar Tahrir Defteri, 105. Canik, 67, 348. Ahkm Defteri, 32. Alaybeyi, mhr tatbik defteri, 60. Ayniyt Defterleri, 204. Yoklama Defteri, 62. Tahrir Defteri, 105. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. vilayet btesi, 321. Carayzover Deresi zerinde ina olunan kprnn resmi, 428. Cavid Baysun Evrak, 434, 435. Cebe Defter(ler)i, 65, 96. cebeci, 72, 178, 304.. Cebehne Defteri, 276. Cebehne-i mire, 153, 154, 156. Cebele Tahrir Defteri, 105. Cebel-i Al (Halep) Tahrir Defteri, 105. Cebel-i Bereket Ahkm Defteri, 26. Cebel-i Hnzr Tahrir Defteri, 105. Cebel-i Kozlu Madeni'nin Masraf Defteri, 261. Cebel-i Lbnan, 217, 326, 341, 348, 350. Ayniyt Defterleri, 204. rdeleri, 187, 323, 324.

493

sayfa

Mutasarrfl, 323, 340. Mutasarrfl haritas, 423. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Cebel-i Seman (Halep) Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 105. cebel, 61, 62, 134. bedeli, 142, 152, 153. bedeliyesi defterleri, 271. defteri, 63, 64, 65, 67, 69. ve defterli kaytlar, Erdel Seferi, 59. Cedd Valide Sultan Evkf, 300. Celebken anm muktaalar, 166, 299. - anm defteri, 272. vergisi, 298. Cemhir-i Ahkm- Selse Defteri, 34. Cemhir-i Nin- Selse Defteri, 34. Cemal Paa'nn fotoraf, 431. Cemale Tahrir Defteri, 105. cemiyet(ler), 321. in faaliyetleri, 383. -i Akvm, 351. -i Tbbiye, 247. Cemiyyt- Fenniyye ve Hayriyye, 349. Cemmse Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 106. Cemid Tahrir Defteri, 106. Ceneviz, 33. Ahidnme ve Nian Defteri, 37. cephne, 160, 295, 367. Cerim Defteri, (Kosova, Manastr, Selanik), 265. cerim istatistik cetvelleri, 381, 382, 383. Cerde Defterleri, 255. muhasebesi, 251. Muhasebesi defterleri, 270. Odas belgeleri, 297. Odas defterleri, 163, 251, 255. cerrahlar, 73. Cevad Paa, 363. Cevazir Tahrir Defteri, 106.

Cevdet Paa, Vakanvis, 94, 361, 363. Cevdet Tasnifi Belgeleri, 411. Ceyb-i Hmayn Haznesi, 258. Ceza afv, 321. Ceza Kanunu, 320. Cezir Eyaleti Timar Defteri, 62. Cezir ve Rakka Ahkm Defterleri, 27. Cezir-i Bahr-i Sefd, 263, 327, 348, 354, 358, 399. Ayniyt Defterleri, 204. -Midilli haritas, 422. , pln-proje ve krokiler, 426. -Rodos haritas, 422. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. vilayeti haritas, 422. Cezayir, 179, 327, 351, 365. Eyaleti Tahrir Defteri, 106. Kalemi, 59. Tahvil Defteri, 70, 71. Timar Defteri, 62. ve Tunus'un igali, 321. Cezire Tahrir Defteri, 106. Cezire-i Koyun Tahrir Defteri, 106. Cica Tahrir Defteri, 106. Cidde, 327. cihad, 81. cihdiye resmi, 253. cinayet, 382. istatistik cetvelleri, 380. Cincife (Erzincan) Tahrir Defteri, 106. Cisr-i Ergene Tahrir Defteri, 106. Cisr-i Mustafa Paa Tahrir Defteri, 106. Cisr-i ugur Ahkm Defteri, 28. Civanrud Tahrir Defteri, 106. Cizre Ahkm Defteri, 28. cizye, 147, 163, 164, 253. Babakkulluu, 141. Defterleri, 251, 254, 255. tahsili, 255. -i Gebrn Defteri, 277. Cizye Muhasebesi Kalemi, 297. belgeleri, 297.

494

 defterleri, 163, 164, 268, 269. Cizye Ziydesi Kalemi belgeleri, 297. defterleri, 165. Corci Paa, 221, 264. Cubas Tahrir Defteri, 106. Culap Tahrir Defteri, 106. Cum Tahrir Defteri, 106. Cumhuriyet Arivi Daire Bakanl Kataloglar, 437. cls, 146, 317, 386, 388, 392. cls- hmayn, 251. yldnm mnasebetiyle yaplan trene ait fotoraf, 429. Cnin Tahrir Defteri, 106.

adrclk, 142. aa Tahrir Defteri, 106. akrcal'nn tenkiline ait fotoraf, 430. akrc, 183. rus kaytlar, 77. Timar Defteri, 67. ve ahinci (saray) Defterleri, 270. aldran Tahrir Defteri, 106. amarc(lar), 73, 178, 304. amurlu Tahrir Defteri, 106. an Tahrir Defteri, 106. anad Tahrir Defteri, 106. ania Ahkm Defteri, 26. ankr bkz. Kengiri. anl Kilise Murahhasl, 38. apakur Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 106. aramba Ahkm Defteri, 32. nigrler, 73, 162. atalca, 348. Ahkm Defteri, 29, 30. Tahrir Defteri, 106. vilayet btesi, 321. avun

Rumeli, 60. Defterleri, 271. Timar Defteri, 68. zemetler, 49. avuba(lk) defterleri, 93, 268. Kalemi belgeleri, 282, 289. ayhisar Tahrir Defteri, 106. aynite Tahrir Defteri, 106. ekirge istilas, 373. ekmece-i Kebr Ahkm Defteri, 27. ekoslovakya, 351. elebi Mehmed, 409. Evkf, 300. elebipazar Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 106. eltik kaytlar (Drama) defteri, 275. Muhasebesi Kalemi, 298. nehirleri, 165. nehirleri reisleri, 306. reisleri, 181, 306. resmi, 253. Rsmu Kalemi belgeleri, 298. Rsmu Kalemi defterleri, 165. emigezek Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 106. epne Tahrir Defteri, 106. ermik Ahkm Defteri, 27, 28. ernovi Tahrir Defteri, 106. eska Tahrir Defteri, 106. eme Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 106. eme, 149. ete(ler), 265, 383. faaliyetleri, 373, 374, 400, 401. reisleri, 405. etroz Tahrir Defteri, 106. ldr Mukarrer Defteri, 58. Tahrir Defteri, 106.

495

sayfa

ift resmi, 253. iftehanlar-Palanga Yolu, 427. iftlik, 146, 301, 303. muktaalar, 171. iftlikt- Hmayn Defteri, 273. imenili Tahrir Defteri, 106. ine Tahrir Defteri, 106. ingne Tahrir Defteri, 106. in-Kwang-Tung haritas, 421. irmen Ahkm Defteri, 30, 31. Cebel Deteri, 66. Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 106. Timar Defteri, 68. irmk Tahrir Defteri, 106. okunya Tahrir Defteri, 106. orlu Tahrir Defteri, 106. orlulu Ali Paa Evkf Defterleri, 168. or Tahrir Defteri, 106. orum Tahrir Defteri, 106. Timar Defteri, 60. ke Tahrir Defteri, 106. ubuk Tahrir Defteri, 106. ubukbd Tahrir Defteri, 106.

D
Daday Tahrir Defteri, 106. Dabeyi Tahrir Defteri, 106. Dastan Tahrir Defteri, 106. Dahiliye, 187, 205, 206, 207, 208, 222, 319, 343, 344, 357, 410, 412. Dairesi, 229. irdeleri, 312, 315. Kalemi, 345. (Memurn Taltifat), 320. Memurlar, 318. , Nezaretler Gelen-Giden Defterleri, 214. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. Dahiliye Nezareti, 92, 238, 369, 399. Asayi Kalemi Belgeleri, 383.

Belgeleri, 373, 374. Defterleri, 238, 239, 240. Emniyet-i Umumiye Mdiriyeti Evrak Odas Belgeleri, 382. Emniyet-i Umumiye Mdriyeti Belgeleri, 379. Emniyet-i Umumiye Mdriyeti Emniyet Kalemi Belgeleri, 380. Hukuk Ksm Belgeleri, 375. Hukuk Mavirlii Belgeleri, 385. dre-i Umumiye Belgeleri, 377. dar Ksm Belgeleri, 376. Kalem-i Mahss Mdriyeti Belgeleri, 374. Mebn-i Emriye ve Hapishneler Mdriyeti Belgeleri, 379. Muhabert ve Tenskt Mdriyeti Belgeler, 382. Muhabert- Umumiye daresi Belgeleri, 374. Mtenevvia Ksm Belgeleri, 376. Nezaret Genel Kalemleri Defterleri, 239. Nizamnmesi, 377. Polis Mecmuas Kalemi Belgeleri, 380. Sicil Kalemi Belgeleri, 383. Sicill-i Ahvl Komisyonu Defterleri, 240. Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi belgeleri, 378. Siyas Ksm Belgeleri, 376. ifre Kalemi Belgeleri, 384. Takibt- Adliye Kalemi Belgeleri, 381. Umr- Mahalliye-i Vilyt Mdriyeti Belgeleri, 377. Daireler ve Komisyonlar Tekilat, 320. Damad Kemal Paa, 363. Damad Mahmud Paa, 363. Damat brahim Paa Evkf, 299. damatlar, 318. Damga Matbaas, 260. damga resmi (rsumu), 160, 252, 253. Damgal Varaka-i Sahiha Defterleri, 270. Danimarka, 33, 326, 330, 392, 435. Ahidnme Defteri, 34. Danimentli Trkmenleri, 143. Darb- Damga, 46. Darende

496

 Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 106. Dr- ra, 205. Darphne (-i mire), 142, 151, 250, 259, 260, 410, 412. Defteri, 259, 260, 261, 269, 274, 277. emini, 142, 173, 302. muktaalar, 172. Nezareti, 260. -i Mill, 260. Dr'd-darp, 259. Drlaceze, 318, 378. 'nin kuruluu, 364. 'ye ait albm, 431. dr'l-eytm, 321, 377. Darsade aas, 243. vakflar, 167, 299. Drssade Aal, 370. Drafaka, 208. daskal ve papazlarn fesat faaliyetleri, 404. daskallarn blc faaliyetleri, 400. Davud Paa, rs kaytlar, 75. Davudpaa Tahrir Defteri, 106. Davutpaa Sahras, 90. De Bnnak, Fransz Elisi, 30. De Corci Paa (talyan), 402. De la Valette (Fransa'nn stanbul Sefiri), 397. De Mastier (Fransa'nn stanbul Elisi), 397. Dev (Nezareti), 203, 205 333, 334, 399. belgeleri, 352, 353. defterleri, 227. yazmalarna ait belgeler, 336. debbahne resmi, 253. Debre, Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Debrein Tahrir Defteri, 107. Dean Manastr'nn fotoraf, 427. Defter Emni, 95, 290. defterdar, 141, 250. Defterdar Avni Efendi Evkf, 299. Defterdar Mektub Kalemi belgeleri, 298. defterleri, 165. defterdarlk, 136. Defterhne(-i mire), 95, 96, 135, 205.

belgeleri, 282, 290. defterleri, 95. emni, 290. defter -i atka, 410. -i mste'men der-rikb, 51. -i zt- mste'men rikb defteri, 37. Defter-i Hakan, 206, 207, 208, 215, 290, 319, 343, 357. irdeleri, 315. ktipleri ve kirdleri, 60. ktipleri, 76. memuriyeti, 398. Nezareti, 369, 399. Deirmenci Defteri, 272. Deirmencik Tahrir Defteri, 107. Deirmenlik, Kbrs 262, 398. Dellalbalk, 251. Delvine Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 107. Timar Defteri, 53, 59, 60. Demirhisar Tahrir Defteri, 107. Demirkap vapurunun fotoraf, 432. demiryolu(lar), 190, 245, 321. imtiyaz ve mukveleleri, 322. inas, 189. kprs (Krbulak-Vardar) fotoraf, 427. nn tamiri, 394. deniz kazas, 352, 381, 382, 391. Deniz Kuvvetleri Komutanl Kataloglar, 441. Denizli Krom Madeni, 318. deprem, 373, 377. Derbend Ahkm Defteri, 26. Derbentlerin Muhafazas Defteri, 273. Derbisak Tahrir Defteri, 107. Derin, Gmrk Muktaas, 172. Derdest Defterleri, 96. Dergh- l avular, 56, 59. kapcbalar, 296. ktipleri, 59. mteferrikalar, 59, 61. kirdleri, 59.

497

sayfa

Derik Ahkm Defteri, 28. Derinkuyu Tahrir Defteri, 120. Derkenar Defteri, 225. Dersadet, 228, 354, 357. Bidyet Mahkemesi, 230. Jandarma Alay, 249. Mteferrikas, 216, 358. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Dersim, 223. Derya meras, 305. Dee Defteri, 276. Devir, 205, 206, 207, 224, 225, 363. memrni, 217. mhimme, 207. tezkire hlsa, 224. ve te'kdt defterleri, 221. , Vilyt Gelen-Giden Defterleri, 221. -Nezaret Gelen-Giden Defterleri, 213. deve, 148. ve ester itas (sefer iin) defteri, 273. Devebardan-Palanga yolu, 427. Deveciba, 148. Develi Tahrir Defteri, 107. Devlet hizmetindeki ecneb tebea, 319. Devrekni Tahrir Defteri, 107. Deyrikaraman Tahrir Defteri, 107. Dezmar Tahrir Defteri, 107. d basn, 365. D Hazne masraflar, 88. D Kt Emini, 150, 151. d siyaset, 359. d temsilciler, 391. Dzak Tahrir Defteri, 107. Dicle ve Frat sulama projelesi, 394. Dihova-Prepol-Manastr yolu, 427. dilenciler, 381. Dimetoka Tahrir Defteri, 107. Dimitrofa Tahrir Defteri, 107. din grevlileri, 167, 177, 304. hizmetlileri, 255. din meseleler, 386, 404. Direger Tahrir Defteri, 107. Direnofa Tahrir Defteri, 107.

Divn, 69, 70. avular, 73, 162. defterleri, 49. Memurlarna Ait Sicil ve Knye Defterleri, 32. Mzekkire Defteri, 49. ktip(ler)i, 68. ktipleri defterleri, 49. Divn (Beyliki) Kalemi belgeleri, 282, 283, 328. defterleri, 5, 6, 7, 187, 188, 267. Divn- Ahkm- Adliye, 228, 229, 230, 334, 353, 399. belgeleri, 359. defterleri, 229, 231. irdeleri, 312. yazmalar, 337. Divn- Harp, 322, 441. Divn- Hmayn, 84, 281, 305. Ahkm Defterleri, 267. Kalemleri, 201. ktipleri, 60, 61, 65, 68, 73. ktiplerine ait zemetler, 49. memurlarn gsterir defter, 48. peykn, 162. sakalar, 73. kirdn, 61. tercman, 435. ve Bb- saf Belgeleri, 281. ve Bb- saf Defterleri, 5. Divn- Muhsebt, 205, 207, 208, 215, 319. Divrii Ahkm Defteri, 31. , sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 107. Timar Defteri, 55, 60, 61, 67. Diyadin Ahkm Defteri, 28. Diyanet leri Bakanl Katalou, 440. diynet memurlar, 166, 298. Diyarbekir, 295, 327, 348, 358, 431. Ahkm Defterleri, 27. , Ayniyt Defterleri, 204. -Ergani Madeni haritas, 423. Hapishnesi, 266.

498

 haznesi, 152. , Mahllt Defteri, 61. , Tahrir Defteri, 107. , telgraf, 223. , Timar Defteri, 61. ,Vridt ve Masrift Defteri, 85. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Dobrican Tahrir Defteri, 107. Dobrovnik, 172. Dobruca haritas, 421. doal fetler, 373. Doanclar Defteri, 273. doum(lar), 386, 391. kaytlar, 378. da yaplan kutlamalar, 392. dolandrclk, 381. Dolca Tahrir Defteri, 107. Dolie Tahrir Defteri, 107. Domuz Deresi yol yapm, fotoraf, 426. donanma, 54, 180, 322. , zahire ihtiyac, 177. ya gnderilen Yenieriler, 275. Donanma-y Osman Muvenet-i Milliye Madalyas, 197. Dosya Usl rdeler, 317, 318, 319, 320, 322. dkmhne, 252. Dmeke Tahrir Defteri, 107. Dnm-i bn Defteri, 273. Dra haritas, 422. Drama, 181, 306. eltik kaytlar, 275. haritas, 423. 'da cls- hmayn mnasebetiyle icra klnan trenin resmi, 428. -Zihne (Selanik) Tahrir Defteri, 107. Draman Tahrir Defteri, 107. dug(yn), 138, 177, 304. defteri, 272. ve mtekid aylklar, 297. Dubnitsa Tahrir Defteri, 107. Dubrovnik, 33, 41. Ahkm defteri, 34. cizyesi, 164.

duhan dnm, 173, 302. Dukakin Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 107. Duragan Tahrir Defteri, 107. duyn- umumiye, 322, 405. vridt, 253. dn, 156. Dndarlu Tahrir Defteri, 107. Dnya haritas, 421. dstr, 198. Dkaya Tahrir Defteri, 107. dman donanmalarnn faaliyetleri, 383. dvel-i ecnebiye, 41, 251. belgeleri, 283, 329. defterleri, 33. Kalemi belgeleri, 282. dvel-i mtehabbe, 326. dvel-i selse, 203. Dyn- Atika Defteri, 274.

E
ebn-i siphiyn, 180. ebniye (keif - ina - tamir), 252. ebniye-i Emiriye masrifi, 325. Ebri Tahrir Defteri, 107. Ebruman Tahrir Defteri, 107. ecneb(ler), 318, 349, 350. fabrikalar, 405. hkmdarlar, 363. hkmetler tarafndan verilen nianlar, 352. mecid esmi, 226. memurlar, 352. messeseler, 194, 319. Nian Defterleri, 195, 226. Nian Esmi Defteri, 210. nianlar, 197. subaylar gsterir fotoraf, 427. tebea (devlet hizmetinde), 319. temsilciler, 391. Timarlar urt Defteri, 51. Tccarlar urt Defteri, 37, 49.

499

sayfa

e mahsus gnler, 352. e verilen nianlar, 320. ecnebi devletler, 251. ce verilen taltifatlar, 320. e gnderilen fevkalade memurlar, 319. eczahne, 252. Edincik Tahrir Defteri, 107. Edirne, 264, 265, 266, 301, 327, 347, 358, 400, 402, 407. Ahkm Defteri, 27, 29. , asker tertbt, 91. Ayniyt Defterleri, 204. Gmr, 138, 269. Gmr ttn ve kahve rsmu, 138. haritas, 422. , medreseler, 81, 83. , mderrislik, 84. , petrol madeni, 318. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 107. , telgraf, 224. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 60. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. vilayeti haritas, 422. Efendi Dairesi, 182, 306. Eflk, 326. Ahkm Defteri, 30. -Bodan Voyvodal, 323. cizyesi, 164, 172, 173, 302. Defteri, 36. Muktaas, 294. Tahrir Defteri, 108. voyvodal, 152. Eflkn Defteri, 272. Eftim Efendi, Bulgar Eksarh, 396. eitim ve retim, 373, 377, 404. Eri Tahrir Defteri, 108. , timar, 58. Eriboz, bkz. Ariboz. Eridere iftehanlar Kprs'n gsterir fotoraf, 427. Eridere, 427.

Erigz Tahrir Defteri, 108. ehl-i href, 73, 305. Ekmeki Defteri, 272. Ekmekiba, 144, 145. Ekrd ve Air, 327. Eksarhlk, 396. Ekisu-Manastr-Florina yolu, 428. Elbasan Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 108. , Timar Defteri, 59. elbise defteri, 271. Elbistan Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 108. eli(ler), 84, 86, 397. , Ahmed Paa, 88. defteri, 274. kabul, 180, 317. tahsisatlar, 305. in gven mektuplar, 392. elilik ve ehbenderlik tahrirat, 369. elektrik, 319. baraj (Akehir), 318. Elekird Ahkm Defteri, 28. Elisova Tanof'a (skp Komite Reisi) ait fotoraf, 429. elviye-i gayr-i mlhaka btceleri, 321. emanet ve dyn- atika defteri, 274. emeklilik ilemleri, 200. eminlikler, 294. Emir Sultan Evkf, 299. emirnme, 204. -i sm kaytlar, 222. emlk, 108, 378. resmi, 253. ve arazi ileri, 349, 377. ve iftlikt- hmayn defteri, 273. ve emvl defterleri, 271. ve mlknmeler defteri, 271. ve sat defterleri, 271. - ahne, 258. emlk- hmayn, 147, 258, 318. defterleri, 146.

500

Emniyet, 358. Kalemi belgeleri, 380. Emniyet-i Umumiye, 373. Mdiriyeti Evrak Odas belgeleri, 382. Mdriyeti belgeleri, 379. emr-i l, 328. defter(ler)i, 204, 225. Emsl defterleri, 207. emtia, 251. gmr, 172. encmen, 221, 362. mazbatalar, 363. Enderun(- Hmayn), 173, 250. serkilercisi, 72. Enekli Ahkm Defteri, 30. enfiye defteri, 274. Engrs Seferi, 91. En-naha Tahrir Defteri, 108. Ensab, 410. Enver Paa'nn fotoraf, 431. Epir (Epirus) haritas, 421. Erbaa Ahkm Defteri, 31. Erciyes Tahrir Defteri, 108. Erdalan Tahrir Defteri, 108. Erdebil Tahrir Defteri, 108. Erdek Ahkm Defteri, 27. Erdel Krall, 172, 323. Seferi, cebel ve defterli kaytlar, 59. Ereli kmr madenleri, 319. Tahrir Defteri, 108. Ergani Madeni (Ergani), 152, 394. Ahkm Defteri, 27, 28. , Darphne Defterleri, 260. haritas, 423. Tahrir Defteri, 108. Ergene Tahrir Defteri, 108. Ergiri Kasr Timar Defteri, 53. Erkm Defterleri, 162. Erkm- Varidt ve Masrift Defteri, 275. Erkn- Harb 5. ubesi, 419. Erkn- Harbiye, 441. Dairesi, 369.

Ermenek Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 108. Ermeni(ler), 326, 351, 361, 387. fesat ve anari hareketleri, 364. hareketleri, 322. meselesi, 365, 366. Patriklii, 38. in Ahkm defteri, 39. in Atik Ahkm Defterleri, 39. in Berat Defteri, 39. in mslman halka tecavzleri, 383. Ermenice gazete, 372. Ermenistan haritas, 421. Ersibar (Arasbar) (Gence) Tahrir Defteri, 101. erzak, 144, 160, 251, 295. cemi, 91. ve Anbar- mire (Saray) Defteri, 276. Erzincan Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 108. , Timar Defteri, 64. Erzurum, 295, 327, 347, 358, 432. Ahkm Defterleri, 28. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 64. Gmr Defteri, 275. haritas, 423. haznesi, 152. mahllt defteri, 61. , pln-proje ve krokiler, 426. , rs kaytlar, 75. Tahrir Defteri, 108. Tahvil Defteri, 70. , teklif kaytlar, 85. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 57, 64, 67. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. , zemet ve timar defteri, 69. 'da krgir olarak yaplan 114 kprnn fotoraflar, 432. Erzurum Gmhnesi, 152.

501

sayfa

Erzurumbd Tahrir Defteri, 108. Esam Defterleri, 271. esmi-i hurf, 84. eshm, 184. beratlar, 166. Defteri, 275. fiz tevziat, 184. Kalemi defterleri, 155, 157. kuponlar, 252. Muhasebesi defterleri, 269. mutasarrflar, tatbik mhr, 184. tevziat defteri, 183. eski eser(ler), 321. kaakl, 376. Eski Menderes Tahrir Defteri, 108. Eski Saray kapclar, 73. Eskihisar Tahrir Defteri, 108. Eskiil Tahrir Defteri, 108. Eskiehir, 348. Tahrir Defteri, 108. Eskizara Tahrir Defteri, 108. esliha, 274, 349. tezkiresi koan, 266. esnaf, 46. defter(ler)i, 46, 47, 272. kethdalar, 73. ve sanatkar cemiyetleri, 394. Espiye Madeni, 152. ester itas (sefer iin) defteri, 273. Estergon Tahrir Defteri, 108. , timar, 59. Estonya, 351. ekinci(yn), 70. defteri, 274. li mlk, 152. li vakf, 152. ekiya, 380. defteri, 274. faaliyetleri, 400, 401. fotoraflar, 426, 428, 429, 430. hareketleri, 406. ile jandarma arasndaki atmalar, 380. olaylar, 402.

saldrlar, 380. nn takibi, 403, 406. eya, 251. ve zahire nakli, 283. Evamir Defteri, 49. Evmir-i Maliye Kalemi belgeleri, 298. defterleri, 166, 251. Evkf(- Hmayn), 72, 77, 78, 79, 80, 82, 166, 205, 207, 208, 214, 221, 319, 321, 343, 344, 366, 412. defterleri, 50, 243, 271. hazinesi, 325. irdeleri, 315. , memurn taltifat, 320. Muhasebecilii, 398. Muhasebesi defterleri, 167. Mfettilii, 29. Nezareti, 243, 369, 399. Nezareti belgeleri, 393. Nezareti defterleri, 242. evld- fatihn, 300. defteri, 275. evlenme ve doumlarda yaplan kutlamalar, 392. evlilik, 386. Evliy vakflar, 167, 299.. Evrak Odas, Dahiliye Nezareti, 239. Evrak- Nakdiye Defterleri, 270. Evrak- Nakdiye Faizleri Defteri, 275. Evree Tahrir Defteri, 108. Eylt- Mmtze, 187, 348, 412. rdeleri, 323. Kalemi belgeleri, 340. Kalemi defterleri, 210. eyalet valileri, 305. Eyinvar Tahrir Defteri, 108. eytamhne, 378. Eyb li Tahrir Defteri, 108. Eyb Sultan (Has.) Tahrir Defteri, 108. Evkf, 299. Evkf Defterleri, 168. Eyp Kads, 72. Eyp Paa, Timar Defteri, 61.

502

eyym - mahssa- ecnebiyye, 318, 352. - mahssa-i Osmaniyye, 352. - mbreke ve a'yd- resmiye, 318. Ezinepazar Tahrir Defteri, 108.

F
fabrika(lar), 190, 325, 405, 441. inas, 189. n tesisi, 378, 394. n tevsi, 367. fiz, 275. tevziat, 183, 184. Farsa gazete, 372. Fas, 351. haritas, 421. meselesi, 389. Fatih Sultan Mehmed evkf, 300. Fatma Sultan evkf defterleri, 168. Fatsa Ahkm Defteri, 32. Feke Tahrir Defteri, 109. Fener Tahrir Defteri, 109. fera ve intikal vergisi, 253. feret-i erife tevcihi, 396. Ferhad Paa, 75. Ferid Paa, 363. ferman, 276, 328, 415, 436. fesat cemiyetleri, 350. faaliyetleri, 404. komiteleri, 400. Feslek Tahrir Defteri, 109. fetv, 436. fevkalade memurlar, 319. feyezn- miyah, 352. Frat ve Dicle sulama projelesi, 394. Fili Tahrir Defteri, 109. fikr guruplar, 406. Filek Tahrir Defteri, 109. , timar, 59. Filibe, 306, 342.

haritas, 423. muktaas, 294. muktaas defterleri, 159. pirin sahalar, 158. Tahrir Defteri, 109. Filistin, 350. Finlandiya, 351. firar edenler (Bulgaristan'a), 404. firarler, 350, 381. in takip ve yakalanmalar, 380. Firecik Tahrir Defteri, 109. flama fotoraflar, 432. Flemenk, 33, 351.. Ahidnme defteri, 35. Ahkm Defteri, 35. Nian Defteri, 35. Florina Tahrir Defteri, 109. -Ekisu-Manastr yolu, 428. 'da ina edilen asker hastanenin resmi, 429. 'da ina olunan merkez jandarma dairesinin resmi, 429. 'da yaplan resm daireleri gsterir fotoraf, 430. Foa Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 109. Timar Defteri, 67. fotoraf, 406, 419, 425, 432, 434, 435. lar ve albmler, 426. Fotra Tahrir Defteri, 109. Foynia Ahkm Defteri, 26. Frankfurt maden piyasas fiyatlar, 394. Fransa, 33, 41, 326, 330, 351, 392, 435. Ahidnme ve Nian Defteri, 35. Ahkm Defteri, 35. Atik Ahkm Defteri, 35. Atik Nian ve Ahkm Defteri, 35. elisi, 86. Elisi De Bnnak, 30. , grme zabtlar, 86. haritas, 421. Hkmeti, 397.

503

sayfa

mparatoru III. Napolyon, 397. konsoloslar, 86. Konsolosluklar Defteri, 35, 37, 51. Nian Defteri, 35. piskoposluu, 38. , siyas meseleler, 321. subaylar, 402. ehbenderlii, 391. tcirleri, 86. tercmanlar, 86. Franszca gazete, 372. Fransua Jozef, Avusturya-Macaristan mparatoru, 432. Fuad Paa, 242, 256, 363. Furuncu Esnaf Defteri, 272. Fruht Defteri, 274.

G
Gaka Ahkm Defteri, 26. Gallerharitas, 421. Galata, 155. Ahkm Defteri, 27, 29. kads, 72. Tahrir Defteri, 109. Galata Saray, 150. kapclar, 73. Galos Tahrir Defteri, 109. Galos Krfezi, pln-proje ve krokiler, 426. Ganem Kitbeti (Mevkuft Kalemi) defterleri, 268. Ganem Muktaas Kalemi belgeleri, 299. ve bal birimlerine ait belgeler, 298. Gargajal Tahrir Defteri, 109. gasp, 380, 381. Gavril Efendi, 343. gayr-i mslim cemat(ler), 39, 266321. mahkemeleri, 230. e ait defterler, 38, 188. e ait mektepler, 376. e ait din ve hayr iler belgeleri, 282, 284. in eitim, retim ve din meseleleri, 404. Gaz ve Tahliye Defteri, 266.

gazete(ler), 361, 369, 372. Gazi Sultan Sleyman evkf, 76. Gazi Sleyman Paa evkf, 168, 299. Gazi Turhan Bey evkf defterleri, 168. Gazi Turhan Bey ve mer Bey Evkf, 299. Gazze Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 109. Gebze Ahkm Defteri, 29. Tahrir Defteri, 109. gece mektepleri (amele ve fukaraya mahsus), 378. geit treni, 432. Gemelik Tahrir Defteri, 109. Gevan (Kars) Tahrir Defteri, 109. gedik, 72, 272. bedeli, 142. gedikli, 76. mteferrika(lar), 60, 296. Divn- Hmayn Ktipleri, 65. Gelibolu Ahkm Defteri, 27. Baruthnesi, 153, 154. haritas, 422. Tahrir Defteri, 109. , Timar Defteri, 67. Gelinkirasa Tahrir Defteri, 109. Gelmiim Tahrir Defteri, 109. gemi(ler), 41, 148, 149, 180, 441. Gence Tahrir Defteri, 106, 109. Timar Defteri, 63. Gerarda de Sauza (stanbul Fevklede Murahhas Bykelisi), 397. Gerede Tahrir Defteri, 109. Gerger Tahrir Defteri, 109. Germen Timar Defteri, 60. Germk Tahrir Defteri, 116. Gernovi Tahrir Defteri, 109. Gersin Tahrir Defteri, 109. Geva Tahrir Defteri, 109. Geyve Tahrir Defteri, 109. Gdames, Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219.

504

Glman Defteri, 275. Glmnn ve Acemiyn (Saray) Defteri, 273. Gilan, 262. Giresun Ahkm Defteri, 32. Girid, 217, 341, 358, 364, 396. Ahkm Defteri, 27. Ayniyt Defterleri, 204. hadisesi, 361, 365. haritas, 422. haznesi, 152. irdeleri, 187, 323, 324. Tahrir Defteri, 109. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Girne 262, 398. Tahrir Defteri, 110. gizli muhabert, 384. Glamoc Ahkm Defteri, 26. Gksu Tahrir Defteri, 110. Gksun Tahrir Defteri, 110. gl ve bataklklarn slah, 378. Gl Tahrir Defteri, 110. Gle Tahrir Defteri, 110. Glegiren Tahrir Defteri, 110. Gnen Tahrir Defteri, 110. Gnllyn mevcib defteri, 276. Grdes, timar, 58. Grdos Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 110. Grele Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 110. Gri Tahrir Defteri, 110. Grice Tahrir Defteri, 110. Gzene Tahrir Defteri, 110. Graania Ahkm Defteri, 26. Grad Tahrir Defteri, 110. Gradaa Ahkm Defteri, 26. Gradika Ahkm Defteri, 26. Grebene Tahrir Defteri, 109. Gregorius, stanbul Rum Patrii, 395. Gur Tahrir Defteri, 110.

gureb-i yemn, 180. gureb-i yesr, 180. gherile, 153, 174. defteri, 275. Glbahar Hatun evkf, 299. defterleri, 168. Glek Tahrir Defteri, 110. Glekboaz Madeni'nin masraf defteri, 261. Glhne Hatt- Hmaynu, 50. Glnar Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 110. Gmerkan Tahrir Defteri, 110. gmrk(ler), 72, 152, 160, 170, 172, 294, 301, 349, 367, 388. defterleri, 269. Emini (stanbul), 302. Eminlii, 152. muktaas, 172. resmi, 253. tarifesi, 251. vergisi, 251. Gmrk, Tahrir Defteri, 110. Gmlcine hkmet konann resmi, 428. jandarma ve polis dairesinin resmi, 428. sanca hkmet dairesinin al resmi, 428. Tahrir Defteri, 110. Timar Defter, 60. gm, 162, 170. imtiyaz madalyas, 226. liykat madalyas, 225. Tahrir Defteri, 110. Madeni Tahrir Defteri, 110. Gmhacky Ahkm Defteri, 31. Madeni, 394. Madeni'nin masraf defteri, 261. Gmhne Ahkm Defteri, 32. Darphne Defterleri, 260. Madeni'nin Masraf Defteri, 261. Tahrir Defteri, 110.

505

sayfa

Gney Afrika Birlii haritas, 421. Gney Tahrir Defteri, 110. Gney Penbik Tahrir Defteri, 110. Gneydou Anadolu, muktaa, 170. gnlk, Rus Seferi, 86. Gnyz Tahrir Defteri, 110. Grcistan Tahrir Defteri, 110. Grn Ahkm Defteri, 31. Gvercinlik Tahrir Defteri, 110. Gzelhisar Tahrir Defteri, 110.

H
haberleme, 384. Habe, 179. Habur Ahkm Defteri, 27. Hac, 169. yollar, 244. Hac zzet Paa, 363. Haclu Tahrir Defteri, 110. Hacolu Pazar, Timar Defteri, 65. Hain Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 110. Hadariye Defterleri, 41. -seferiye, 41. hademe-i hayrt vezifi, 272. hafy Anadolu, 203. Rumeli, 203. Hafik Ahkm Defteri, 31. Hahamba kaymakam, 396. Hakkari, telgraf, 223. Hakkeri (Gence) Tahrir Defteri, 110. Halep, 25, 66, 295, 327, 348, 358. Ahkm Defterleri, 25, 28. , Ayniyt Defterleri, 204. , cebel defteri, 63, 65. Gmr, 152. haznesi, 152. muhassll, 152. -Mara haritas, 423. , Mukarrer Defteri, 58, 59.

, pln-proje ve krokiler, 426. , sefere gelmeyenlerin kaytlar, 59. Tahrir Defteri, 110. , Tahvil Defteri, 69, 71. , telgraf, 223. Timar Defteri, 59, 62, 66. valilii, 430. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. , vilayet btesi, 321. vilayeti haritas, 423. vilayeti tahkik memuriyeti, 435. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Halhana (Erdebil) Tahrir Defteri, 110. halifelikler, Bamuhasebe Kalemi, 294. Halil Paa, 56, 60, 363. Halilr-rahman Tahrir Defteri, 110. Halim (Prens), 363. halk sergisine ait fotoraflar, 431. Halkulvd Seferi, 55. , rs kaytlar, 74. Halomi Tahrir Defteri, 110. Halonik Tahrir Defteri, 110. Hama haritas, 424. Tahrir Defteri, 110. hamam, 150. Hamamlu Tahrir Defteri, 111. Hamdi Paa, 363. Hamdullah Bey, 56. Hamedan Tahrir Defteri, 111. Hamid, 304. Ahkm Defteri, 26. , muktaa, 177. Tahrir Defteri, 111. Timar Defteri, 56, 62, 67. timar ve muktat hisseleri, 67. Hamidili Tahrir Defteri, 111. Hamidiye Ahkm Defteri, 26, 31. Hamidiye Cmi-i erifi'nin (Selanik) fotoraflarn hav albm, 431. Hamidiye Kz Rdiye Mektebi (Yanya) fotoraflar, 431.

506

Hamidiye Mekteb-i Sanayii'nin (skp) resmi, 428. hamr, 155. resmi, 253. Hamur Ahkm Defteri, 28. han, 149, 150. Hn aileleri, Salyne Kalemi belgeleri, 305. Hanedn defterleri, 189. mensuplarnn seyahatleri, 392. - Osman Nian ve imtiyaz, 196. - Saltant- Seniyye'ye ait husust, 352. Hani Tahrir Defteri, 111. Hanya Tahrir Defteri, 111. hapis, 93. hapishne(ler), 353, 407. daresi, 379. resimleri, 430. ve jandarma dairesini gsterir fotoraf, 427. ve Meban-i Emriye Mdriyeti, 240. Hapsamane Tahrir Defteri, 111. Hara Tezkerileri Defteri, 275. Harbiye, 206, 214, 344. bl, 71. irdeleri, 315. mteferrika, 322. , mtekaidn, 322. Nezareti, 233, 234, 257, 369. tekilat, terhis, mteferrika, 322. tevcihat, terfiat, taltifat, 322. harc- bb, 253. Harc- Berat Defteri, 272. Harc- Hssa Ruznamesi Kalemi, 161. Harcrah, Ayniyt Defterleri, 203. Har Defteri, 210. hareket-i arz, 352. Haremeyn, 167, 244, 321. mlikneleri, 167. muhalefeti, 299. Muhasebecilii (evkf ) defterleri, 243. Muhasebesi belgeleri, 300. Muhasebesi defterleri, 168, 268. Muhasebesi Kalemi belgeleri, 299. Muhasebesi Kalemi defterleri, 167.

muktaalar, 151. Muktaas defterleri, 268. Muktaas Kalemi belgeler, 300. Muktaas Kalemi defterleri, 169. Mfettilii, 29. Ruzname Evkf defterleri, 168. ruznamesi, 299. Tahrir Defteri, 111. tevliyetleri, 151. haric konular, 367. mesil-i siyasiyye, 321. meseleler, 365. Hariciye, 187, 222, 319, 344, 410, 412. , Ayniyt Defterleri, 206, 207, 208. irdeleri, 312, 315. ktipleri, 205. , memurn taltifat, 320. mteferrikas, 215. nazr, 359. , Nezaretler Gelen-Giden Defterleri, 214. Hariciye Nezareti, 247, 369, 399. Arivi, 386. , Ayniyt Defterleri, 205. belgeleri, 385. defterleri, 241, 242. Hukuk Ksm belgeleri, 390. Hukuk Mavirlii tiare Odas belgeleri, 388. Mektub Kalemi belgeleri, 386. Mtenevvia Ksm belgeleri, 391. hark, 352. mteferrikas, 215. Harikzedegn iane defteri, 225. Harim Ahkm defteri, 28. harita, 363, 404, 419. komisyonu, 419. , pln-proje-kroki, albm ve fotoraf kataloglar, 419. harp gemisi, 148. vergisi, 252. Harput Ahkm Defteri, 27.

507

sayfa

Tahrir Defteri, 111. Timar Defteri, 55, 61. Harran Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 111. has, 69, 158, 297. ahur grevlileri, 178. bahe (Saray) defterleri, 270. defterleri, 53, 272. ve timar kaytlar, 53. Hasan Hayrullah, 363. Hasan Paa, 90. Hasanbd Tahrir Defteri, 111. Hasanda Tahrir Defteri, 111. Haslt Defterleri, 271. Hasky, 342. Tahrir Defteri, 111. Haslar (Eyb Sultan) Tahrir Defteri, 111. Defteri, 271, 272. Kalemi, 295. Haslar Muktaas defterleri, 268. Kalemi belgeleri, 300. Kalemi defterleri, 170. Hssa Ahkm Defteri, 26. bostanclar, 182. amarclar, 73. mumcubalar, 143. terzileri, 178, 304. vergiler, 253. Hass- Hmayn, Adana, 61, 66, 60. Hass- Mahmud Paa Tahrir Defteri, 111. hasta, 394. hastane, 378. fotoraflar, 430. resmi, 429. inasna dair pln (Berlin), 431. ve Sanayi Mektebi'nin resimlerini hav albm, 432. hastalk kaytlar, 378. haha rsmu muktaas, 172. hat, Yldz Esas Evrak, 363.

hatab defteri, 275. htrt, Yldz Esas Evrak, 363. Hatman Tahrir Defteri, 111. hatt- hmayn, 80, 338, 410, 415. sureti, 435. tasnifi, 413, 414. Hatun li Tahrir Defteri, 111. Hatunsaray Tahrir Defteri, 111. Hatvan, timar, 59. havale, 276. Havar Tahrir Defteri, 111. Havss- Cedde Kalemi belgeleri, 300. havra, 39. Havran, 219. haritas, 424. Tahrir Defteri, 111. Havza Ahkm Defteri, 31. Hayat Sigorta Kumpanyas, 396. Haymane-i Padiah Tahrir Defteri, 111. hayme (adr) mehterleri, 178, 305. Hayrabolu ahalisi, 183. Tahrir Defteri, 111. Hayreddin Paa, 363. hayvan, 147, 156, 174, 176. Hazale Tahrir Defteri, 111. Hazergrad Tahrir Defteri, 112. Hazm Bey'in (vali) fotoraf, 431. hazne(ler), 72, 152, 158, 162, 174, 176, 253, 256, 277, 294, 303. masraflar, 88. 'nin matlubt ve mansrenin icmli defteri, 273. mevcudu defteri, 274. tezkiresi, 160, 305. -i Celle-i Maliye, 325. -i evkf, 325. Haznedarba(lk), 152, 296. belgeleri, 296. Hazne-i mire, 151, 174. Defterdarl, 250. ktipleri, 158. Hazne-i Evrk, 187, 233, 234, 325, 397. Mdrl, 311.

508

'a dair sdr olan irdeler, 49. Hazne-i Hssa, 205, 206, 207, 208, 214, 258, 260, 261, 325, 367, 399. sicil fihristleri, 259. Knye ve Maa Defterleri, 259. Mteferrik Defterleri, 236. Hazne-i Hassa Nezareti, 369. defterleri, 258, 259. genel defterleri, 259. Umum Mdrl, 258. Hazne-i Hmayn, 363. Kethdl, 370. mbyat defteri, 88. Hazne-i Mansre Defterdarl, 250. defteri, 274. hedy ve aty, 352. hediye ve ihsanlar, 392. hekimba, 247. Helb Tahrir Defteri, 112. Hemin Tahrir Defteri, 112. Herse Tahrir Defteri, 112. Hersek, 161, 217, 220. Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 69, 112. Tahvil Defteri, 70. , timar, 59. Hetrud Tahrir Defteri, 112. Hey'et-i Mahssa, 352. Heyet-i Teftiiye, 240, 373. Heyet-i Vkel, 318. Hfzssha-i Umumiye Mfettilii, 247. Hlle Tahrir Defteri, 112. Hns Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 112. Hnzri Tahrir Defteri, 112. Hristiyan ahalinin arzuhal defteri, 266. cemaatinin ruhan liderleri, 298. cematler, 38. din adamlar, 304. Hristo Mato'nun fotoraf, 429. hrszlk, 381, 382, 383.

Hrsova Tahrir Defteri, 112. Hsn- Keyf Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 112. Hsn- Mansur (Adyaman) Tahrir Defteri, 112. Hzrbeyli,Tahrir Defteri, 112. Hicaz, 348, 350, 358. , Ayniyt Defterleri, 204. demiryolu, 215, 321, 377, 394. demiryolu madalyas, 225. -Mekke-i Mkerreme haritas, 423. , pln-proje ve krokiler, 426. , telgraf, 223. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. vilayeti-kuzey haritas, 423. Hidiv smail Paa, 363. hidivlik, 367. hikyt ve makalt- mntehabe ve iir defteri, 274. Hill-i Ahmer madalyas, 197. , taltifat, 320. hil'at, 88, 296, 305, 410. defteri, 88, 275. n'am defteri, 88. in'am ve masraf kaytlar, 88. ve samur muhasebesi, 88, 89. ve samur postu mubyaas, 88. Hilmi Kmil Bayur'a ait fotoraflarn negatifi, 431. Hindiye-Habbaniye sulama projelesi, 394. Hisariye Ahkm Defteri, 27. hisse senedi, 155. hitabet tevcihat, 321. Hoca Tahrir Defteri, 112. Hovan Tahrir Defteri, 112. Hokand, 330. Hollanda, 330, 392, 435. ehbenderlii, 391. Holomie Ahkm Defteri, 30. Honaz Tahrir Defteri, 112. Hopa Ahkm Defteri, 32. Horpite Tahrir Defteri, 112. Hoalay Tahrir Defteri, 112. Hotin

509

sayfa

alaybeyilii defteri, 49, 68. , asker tertbt, 91. haznesi, 152. Seferi, 65. Tahrir Defteri, 112. Hoy Tahrir Defteri, 112. Hristaki Zoranos Efendi, 363. huddmn, 138. hududnme, 113. hudud, 403. tashihi, Lehistan, 86. ve Sahiller Genel Mdrl, 248. - raniye ve Basra Krfezi Karantinalar, 248. Hukuk Ksm Belgeleri, 347, 375, 390. Hukuk Mavirlii, 240, 245, 441. belgeleri, 385. tiare Odas belgeleri, 388. hukuk- memna, 321. hukuk meseleler, 386. Humbarac, 68, 70, 71. defteri, 274. Oca ve Mhendishne Kanunnmeleri, 86. Humus Tahrir Defteri, 112. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Hurrembd Tahrir Defteri, 112. Hurit Ahmed Paa, Serdar- Ekrem, 91. husus irdeler, 315. Hutt- Hmayn, 317. Huzr- Hmayn'a kabul edilecek zevt, 352. hccet, 436. defteri, 272. -i zahriyye(ler), 292, 293, 295, 303. Hdavendigr, 65, 72, 327, 348, 358. Ahkm Defteri, 26. -Afyonkarahisar haritas, 424. , Ayniyt Defterleri, 204. - Balkesir haritas, 424. - Bilecik haritas, 424. -Bursa haritas, 424. , Cebel Defteri, 63, 64. -Ktahya haritas, 424.

mevcudt defteri, 54. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 112. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 62, 68. , Timar Tevcht, 55. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. vilayeti haritas, 424. hkkm, 143. hkmet kona resmi, 428, 429. hkm, 328. ve maruzat defteri, 276. hkmdrndan gelen nmeler, 363. Hseyin Hilmi Paa, 363. Hseyin Paa, 58. Hseyinbd Tahrir Defteri, 112.

I
Irak, 350, 354. haritas, 420, 421. slhat(lar), 198, 228, 364, 402. almalar, 264. komisyonu, 212, 216. layihalar (Anadolu), 322. Islh- Sanayi Komisyonu, 212. Islahiye Ahkm Defteri, 26. Isparta (msadere edilmi esliha), 274. Istabl- mire, 147, 180. defteri, 273. Mdrl, 76. Mdrl ve Kapcbalk defteri, 50. Istolni Belgrad, timar, 59. klandrma, 378.

iade-i hukuk- memna, 321. iane(ler) (int), 252, 352, 392. (asker) defterleri, 270. defteri, harikzedegn, 225. resmi, 253.

510

 -i askeriye, 253. -i umumiye ve imdd- seferiye defteri, 272. ie, 174, 216, 252, 319, 377. -i umumiye, 350. bnlemin Tasnifi Belgeleri, 410. brahim (Osmanl Padiah), 409. brahim smet Efendi, murahhas- san, 86. brahim Paa, Tahrir Defteri, 112. bril, 158. defterleri, 159. Muktaas, 294. ibriim, 156. btida tezkiresi, 275. icml defterleri, 54, 96, 99, 271. -i muhasebe defteri, 276. cra defterleri, 228. i siyaset, 359. el (il), 348. Ahkm Defteri, 26, 54.. Tahrir Defteri, 112. Timar Defteri, 60. vilayet btesi, 321. ki, 155. li elenceler, 382. ime suyu, 378. idadi tesisi, 378. idam, 93, 321. dre encmeni, 212, 221. meclisleri azalarnn seimi, 376. ve Muhasebe-i Askeriye Nizamnmesi, 43. -i rfiye kanunlar, 321. -i Umumiyye-i Dahiliye Mdriyeti, 240. dre Ksm Belgeleri, BEO. Hukuk Ksm, 349. dre, BEO. dre Ksm Belgeleri, 349. dre-i Umumiye belgeleri, Dahiliye Nez., 377. dar Ksm Belgeleri, Dahiliye Nez., 376. idar ve mlk konular, 367. dlib Ahkm Defteri, 28. ftihar Madalyas, 225. hbrt Defteri, 225. ihbarlar, 362. hlevne Ahkm Defteri, 26.

hrcat, 251. ihtid hareketleri, 407. ihtid ve irtidd hadiseleri, 378. htiman Tahrir Defteri, 113. htisb defter(ler)i, 46, 47. Nezareti, 150. resmi, 253, 272. ve gmrk ileri, 301. ihtiyar meclisi zlar, 404. nn seimi, 407. htiyat Haznesi, 151. iktisad ve zira durum, 245. ktisat, 412. ilm, Sivas'l Ali Baba Zaviyesi Evrak, 436. lna Tahrir Defteri, 113. lant Defterleri, 225. ilii Tahrir Defteri, 113. ilmiye (memurn taltifat), 320. irdeleri, 315. ilmuhaber(ler), 378. defter(ler)i, 83, 201, 202, 277. kaytlar, 68. lok Tahrir Defteri, 113. iltica haberleri, 377. iltizm, 144, 251, 301, 400, 401. bedelleri, 253. defteri, 276. ve emaneten idare defteri, 272. imam, 177, 304. imar faaliyetleri (almalar), 400, 402, 404, 407. mret, 216. imdd- hadariye, 41. imdd- seferiye, 41. defteri, 272. mdadiye defteri, 274. mroz Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 113. imtiyaz(t), 328, 410. Defter(ler)i, 51, 189. Madalyas, 197, 226. ve Mukvelt rdeleri, 315. ve Mukveleler, demiryolu, 322.

511

sayfa

imtiyazt ve mukvelt, (liman, rhtm), 318. , (telefon, tramvay, su, elektrik, Osmanl Bankas), 319. , (vapurlar, kprler ecneb messeseler), 319. mtiyazat ve Mukvelt- Medin, 318. mza ve statistik Defterleri, 210. nmt, 88. defteri, 88, 275. , Ahkm Defteri, 30. , rs kaytlar, 74. Tahrir Defteri, 113. Timar Defteri, 63, 66. nebolu Tahrir Defteri, 113. negl muktaa, 177, 304. Tahrir Defteri, 113. ngiliz, 86. konsoloslar, 35. sefne defteri, 35. subaylar, 402. ngilizce gazete, 372. ngiltere, 33, 41, 319, 326, 330, 351, 387, 392. Ahidnme defteri, 35. Ahkm Defteri, 35. , andlama, 86. defteri, 34. elisi, 30, 86. , grme zabtlar, 86. haritas, 421. , konsolosluk berat, 35. kral, 86. mahlt defteri, 35. nian defteri, 35. , sefret ve ehbenderlik ihds, 318. inhisarlar, 349. nik Tahrir Defteri, 113. nn Tahrir Defteri, 113. nsuyu Tahrir Defteri, 113. inaat, 349. ve tamirat defterleri, 271. ntab Ahkm Defteri, 28. ntihb- Mebusn, 320. ntihb- Memurn Komisyonu, 238, 239.

intihar, 381, 382. inzibat, 403. inzibat hususlar, 353. ipek, 170. kapan muktas, 160. pek Tahrir Defteri, 113. psala Tahrir Defteri, 113. ird defteri, 210. ve masraf defteri, 275. rde(ler), 49, 162, 187, 236, 311, 312, 314, 315, 316, 317, 323, 324, 325. defterleri, Yldz Tasnifi, 236. -i hususiyye, 214. -i seniyye, 214. -i seniyye defterleri, 209. kaytlar, rs- hmayn, 84. rd- Cedd Haznesi, 151, 155, 276. defterleri, 154. ran, 33, 88, 326, 330, 351, 387, 392. Ahkm Defteri, 35. Devleti Konsolosluk Defteri, 35. , grme sabtlar, 86. haritas, 421. nian defteri, 35. , sefret ve ehbenderlik ihds, 318. sefiri, 86. Tahrir Defteri, 113. ve Basra Krfezi karantinalar, 248. rlanda asilzdegn ve ahalisi, 395. irsaliye defteri, 275. sak, 158. sfirlek Tahrir Defteri, 113. shaklu Tahrir Defteri, 113. iskn defteri, 275. faaliyetleri, 404. - muhcirn ve ayir, 350. skefser Tahrir Defteri, 113. iskele ve tuzla, 158. skenderiye (kodra) Tahrir Defteri, 113. skenderiye Patriklii, 38. skenderiye, timar, 58. skenderun Ahkm Defteri, 28.

512

 Tahrir Defteri, 113. skinoz Ahkm Defteri, 27. slm ahalinin arzuhl defteri, 266. ve yahudi ahalisi (Kandiye), 396. slimye, 342, 396. smail Paa, Sadrazam, 60. spanya, 33, 330, 351, 392, 397, 435. Ahkm Defteri, 36. haritas, 421. nian defteri, 36. spanyolca gazete, 372. itimadnme, 397. ispen resmi, 253. ispene defteri, 277. spir Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 113. stabl- mire, 142. stanbul, 155, 156, 216, 228, 244, 249, 276, 301, 347, 358, 396. Acemi Oca, 150. Aas, 150, 151. Ahkm Defterleri, 28. Baruthnesi, 153, 154. Beytlmal, 152. Ermeni Patriklii, 38. Gmr, 138, 172,. 269 Gmr Defteri, 275. Gmrk Emini, 173, 302. Gmrk Eminlii, 152. haritas, 425. htisab, 170. htisab Muktaas, 170, 301. htisab defterleri, 171. kads, 72, 243. , (kolera felketi), 395. medreseleri, 83. muhafzl, 353. Muktaas, 171, 301. Muktaas Kalemi belgeleri, 301. Muktaas Kalemi defterleri, 170, 171. , mderrislik, 84.

Rum Patrii, 395. Rum Patriklii, 38. Simkehnesi defterleri, 156, 157. niversitesi Ktphanesi, 233. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 113. , vakf, 167, 172. vilayet btesi, 321. , zahire ihtiyac, 177. 'da meydana gelen veba salgn hakknda tanzm edilmi olan resimli istatistik, 432. standil Ahkm Defteri, 27. stanky Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 113. istatistik cetvelleri (cerim), 381, 382. defterleri, 236. Mdriyeti, 245. stefe Ahkm Defteri, 30. istida, 358. defterleri, 228. istidanmeler, Yldz Tasnifi, 236. stikraz(t), 51. defteri, 273. tahvilleri, 155. istimre resmi, 253. stinf Mahkemesi, 205, 230. istiridye, 172. stiare Odas mdr, 389. stiye Tahrir Defteri, 101. stola Ahkm Defteri, 26. stolni Belgrad Tahrir Defteri, 113. sve, 33, 330, 351, 387, 392. Ahidnme Defteri, 36. Ahkm Defteri, 36. kral, 86. svire, 351. haritas, 421. igal, 377. hareketleri, 374. kuvvetlerinin kontrol, 383. gradin Tahrir Defteri, 113. kodra, 264, 265, 266, 327, 358, 400, 402, 407.

513

sayfa

Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. haritas, 422. Tahrir Defteri, 113. , telgraf, 224. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. tib, 396. Tahrir Defteri, 113. klasnda yaplan su yolunun aln gsteren fotoraflar, 430. itir, 176. defteri, 275. talya, 330, 351, 365, 387, 392. Ahkm Defteri, 36. haritas, 421. , sefret ve ehbenderlik ihds, 318. -Veneto haritas, 421. talyan(lar), 435. Hayat Sigorta Kumpanyas, 396. subaylar, 402. talyanca gazete, 372. thalt, 251. tibr- Mill Bankas, 321. tilf Devletleri'nin igal hareketleri, 374. itimadnme, 397. vanye Ahkm Defteri, 28. vraca Tahrir Defteri, 113. vranya, 396. Tahrir Defteri, 113. iydiyye ve hedy defteri, 275. zdin Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 113. izdiva, 352. izinler, 392. zmir Gmr, 183. haritas, 423. Kurun Madeni, 318. , muktaa, 169. Tahrir Defteri, 113. 'in asansrden grnn hav kartpostal, 430. zmirlik Tahrir Defteri, 114.

zmit, 348. Ahkm Defteri, 27. Ayniyt Defterleri, 204. 'den yaplan asker sevkiyata dair kuvve cedvellerini hav defter, 431. mutasarrfl haritas, 424. , pln-proje ve krokiler, 426. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 218. vilayet btesi, 321. znebol Tahrir Defteri, 114. izn-i sefne (sefyin), 42, 328. defterleri, 41, 42, 190. znik (znikmid), 304. Tahrir Defteri, 114. , Muktaa Defteri, 177. zvornik Ahkm Defteri, 26. haritas, 422. , has ve timar kaytlar, 53. Tahrir Defteri, 114. Tahvil Defteri, 70. , timar, 59. Timar Defteri, 62. zzet Mehmed Paa, Sadrazam, 90. zzet Paa (aml), 363. zz Sleyman Efendi, Reislkttab, 63.

J
jandarma, 349, 380, 383, 402. alay erkn, 225. Alay, 249, 265. dairesini gsterir fotoraf, 427. kumandanlklar, 407. Kumandanlar Mektebi (skp), 429. Miriyet ve Kumandanl, 400. Miriyet ve Kumandanl evrak, 402. , taltifat, 322. tensikt, 221, 373, 400, 404, 407. tekilat, 400, 404. Jejne (Rjana) Tahrir Defteri, 124. Jivko Tsuki adl Srb'a ait pasaport, 430.

514

Jobe Ahkm Defteri, 26. Jopanya Ahkm Defteri, 26. Journal de Constantinople gazetesi, 397. jurnal(ler), 48, 49, 224, 225, 233, 361, 362, 366, 367, 369, 425. defterleri, 211, 240, 272, 373. memurlar (Anadolu), 218, 219, 220.

K
Kabakoz Tahrir Defteri, 114. kabine(ler), 318. deiikleri, 392. kabuller, 391. kaak ve askerlerin resmi, 429. kaaklk, 349. kad, 71. lk tevcht, 58. kadn efendiler, 318. kadnlara verilen taltifatlar, 320. Kafkasya, pln-proje ve krokiler, 426. Kaftancba, 181. kt, 150. Emini, 150, 151. ktba, 143, 150, 151. Kazman (Kuzey ve Gney) Tahrir Defteri, 114. kaht felketi (rlanda), 395. Khta (Ghta) Tahrir Defteri, 114. kahve, 183. defteri, 274. rsmu, 138. rsmu defterleri, 269. kime defteri, 157, 274. kint haritas, 421. Kakun Tahrir Defteri, 114. Kalabend defterleri, 42, 43. Kalemi belgeleri, 282, 284. Kala-i Sultaniye, 348. Ahkm Defteri, 27, 29. Kalairita Tahrir Defteri, 118. Kalamata Tahrir Defteri, 114.

kale(ler), 149, 291, 295. in yllk muhasebeleri, 138. muhafz (mustahfzn), 72, 276. mustahfzn tatbik mhrleri defteri, 274. plnlar, 425. Kalecik Tahrir Defteri, 114. kalem, 150. nizamnmesi, 50. Kalem-i Mahsus, Dahiliye Nez., 240. Mdriyeti belgeleri, 374. Kalem-i Mahsus Mdrl, Hariciye Nez., 387. Kalem-i Maliye, 304. Kalemiye Dairesi belgeleri, 301. defterleri, 171. kalemiye resmi, 171, 301. Kalkandelen Tahrir Defteri, 114. Kalonya Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 114. Kaloyan Tahrir Defteri, 114. kalyon(lar), 294. halifesi, 148. ktibi defterleri, 148, 149. Kamme, 39, 40. defteri, 51. Kamanie haznesi, 152. Tahrir Defteri, 114. Kambiyo Defteri, 273. Kmil Kepeci Tasnifi defterleri, 267, 268, 269, 270. Katalou, 5. Kmil Paa (Sadrazam), 361, 363, 364. evrak, 361, 364. 'nn fotoraf, 430, 431. Kn Tahrir Defteri, 114. Kanad Tahrir Defteri, 114. Kanada haritas, 421. Kandra Tahrir Defteri, 114. kandillerde camilerin klandrlmas, 382. Kandiye, 396. Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 114.

515

sayfa

Kangal Ahkm Defteri, 31. Kanije, timar, 58. kantar resmi, 172, 253. kanun, 193, 198, 385. lar hav defterler, 236. ve nizamt irdeleri, 316. ve nizamnme sreti, 364. ve Nizm- Esnaf Defteri, 272. Kanun- Esas, 320. Kanun- Kalemiye Defteri, 50. kanunnme, 86, 331. -i arazi, 50. -i asker, 43. -i asker defterleri, 43. Kap (Bbssade) Aas, 243. Kap Kethdlar, 205. Kap Kethdlklar, 405. Kapcbalk Defteri, 50. kapclar, 73, 76. Kapkulu askerleri, 149. efrad, 178. Oca, 180. svari blkleri, 72. svarileri, 305. kapitlasyonlarn lav, 389. kaptanpaa, 149, 179, 248. eyaleti, 174, 303. kaptan- (kapudn-) dery, 359. (Mensuht) Kalemi belgeleri, 303. (Mensuht) Kalemi defterleri, 173. Kapulubk Tahrir Defteri, 114. Kara Kilise Ahkm Defteri, 28. Kara Mustafa Paa Evkf Defterleri, 168. kara ve deniz kazalar, 352. Karaba Tahrir Defteri, 106. Karacada Tahrir Defteri, 114. Karacakoyunlu Tahrir Defteri, 114. Karacaehir Tahrir Defteri, 114. Karada Berat- Ahkm Defteri, 36. Karada, 72, 322, 326. haritas, 421. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 114.

Karadeniz Boaz'nda Telli mevkiinde denemeleri yaplan projektrlerin albm, 432. Karadeniz ve Tuna nehri demiryolu, nizamnme, 50. Karadonlu Tahrir Defteri, 114. Karaferye Tahrir Defteri, 114. Karagz Yrkleri (Tanrda) Tahrir Defteri, 129. Karahalil Tahrir Defteri, 114. Karahisar Tahrir Defteri, 114. Karahisar- Sahib, 348. Ahkm Defteri, 26. Cebel Deteri, 65. Tahrir Defteri, 114. Timar Defteri, 62. Karahisar- ark Ahkm Defteri, 27, 31. livas mstahfzlar, 60. Tahrir Defteri, 115. Timar Defteri, 64. Karaisal Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 115. Karaky Tahrir Defteri, 115. Karaman Ahkm Defteri, 27, 29. Mukarrer Defteri, 58, 59. Mtekidn Cebel Defteri, 63. , sefere gelmeyenlerin kaytlar, 59. , sipahi ve avu yoklamas, 54. sipahileri, 54. Tahrir Defteri, 115. Tahvil Defteri, 69, 70, 71. , timar, 59. Timar Defteri, 61, 62. Timar Kaytlar, 57. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. yoklama defteri, 61. Karamrsel Ahkm Defteri, 29. Tahrir Defteri, 115. karantina(lar), 248, 394. Defteri, 50, 208. Nezareti, 247.

516

 Nezareti Defterleri, 271. Nizam, 328. resmi, 253. Karapnar Tahrir Defteri, 115. Kararnemeler Katalou, 438. Karasi, 348. Ayniyt Defterleri, 204. Timar Defteri, 62. Karasu Tahrir Defteri, 115. zerinde ina olunan kprnn resmi, 429. Karata Tahrir Defteri, 115. Karayaz Tahrir Defteri, 115. Karay Defteri, 39. karayolu, 190. Karekveyk Ahkm Defteri, 31. Karesi 435. Ahkm Defteri, 26. Boraksit Madeni, 318. ve Hdavendigar Mevcudt Defteri, 54. Cebel Defteri, 64. Tahrir Defteri, 115. , timar, 59. Vilayet Btesi, 321. Karinbd, 396. Tahrir Defteri, 115. Karine Ahkm Defteri, 27. Karinova Tahrir Defteri, 115. Karl Tahrir Defteri, 115. Karlili Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 115. Timar Defteri, 66, 67. Karpas, 262. Kars, 295. Ahkm Defteri, 26. Cebel Defteri, 63, 65. , mukarrer defteri, 58. Tahrir Defteri, 115, 120. Timar Defteri, 64. Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Kars- Z'l-Kadriye Ahkm Defteri, 29. Tahrir Defteri, 115.

Kartal Ahkm Defteri, 29. Kartine (Mora) Tahrir Defteri, 115. karye resmi, 253. kasab, 156. ba, 145, 299. Kasaba Tahrir Defteri, 115. Kasabbalk, 142, 143, 299. defterleri, 166, 167, 270. Kalemi, 144. kasr- yed resmi, 253. Kasrkal Tahrir Defteri, 115. Kastamonu, 152, 219, 327, 348, 358. Ahkm Defteri, 26. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 64, 65. haritas, 424. Kmr Madeni, 318. muktaa Defteri, 160. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 115. , telgraf, 223. Timar Defteri, 62, 63, 67. , timar yoklamas, 55. , timar, 60. vilayet btesi, 321. Kastelbahri Tahrir Defteri, 116. Katana maden piyasas fiyatlar, 394. Ktib, 71, 73, 76, 158, 205. Ktibn, Divn- Hmayn, 61. katil, 383. katl ve sirkat, 203, 354, 355. Katolik Ahkm Defterleri, 39. Berat Defterleri, 39. meselesi, 326. Patriklikleri, 38. ve Musev Defteri, 39. Kavala Tahrir Defteri, 116. Kavnn, 320. defterleri, 199, 200, 355. ve nizam defterleri, 199. ve nizamt, 349. -i muvakkata, 320. Kavurgal Tahrir Defteri, 116.

517

sayfa

kayd- hayat, 301. Kayili Tahrir Defteri, 116. kaymakam, 253. Kaymakamlk(lar), 319. Mhimmesi, 8. Kayseri (Kayseriye), 348. Ahkm Defteri, 29. Cebel Defteri, 63, 66. haritas, 423. Tahrir Defteri, 116. , timar yoklamas, 55. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. kaza tekilleri, 377. kazan vergisi, 254. kazaskerler, 162. kaza-y berr ve bahr, 352. kaz almalar, 321. denetlemesi srasnda ekilmi fotoraf, 430. Keban, 260. Madeni, 152. Madeni'nin masraf defteri, 261. Kebsud Tahrir Defteri, 116. kei, 156. Kekemek Tahrir Defteri, 116. keflet senedt, 276. Kefe, 49, 177, 304. Ahkm Defteri, 30. Muktaas, 170, 301. Muktaas Kalemi belgeleri, 301. Muktaas Kalemi defterleri, 171, 269. Tahrir Defteri, 116. kefere cizyeleri, 172. Kelkit Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 116. Kelmeriye (Selanik) Tahrir Defteri, 109. Kemah Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 116. Zemet ve Timar Defteri, 69. Kemal Paa (damat), 363.

kemer, 149. Kengiri (ankr) Ahkm Defteri, 26. Cebel Defteri, 64, 65. Muktaa Defteri, 160. Tahrir Defteri, 116. Timar Defteri, 62, 67. , timar, 59. , yoklama defteri, 62. kereste resmi, 253. ve hatab defteri, 275. Kerkk Tahrir Defteri, 116. Kermud Tahrir Defteri, 116. Kermek Tahrir Defteri, 116. Ker Tahrir Defteri, 116. Kese Kalemi (Tahvil Kalemi), 52. Keskim Ahkm Defteri, 28. Kesriye Hastanesi heyet-i shhiyesi ile hastalarnn fotoraf, 427. Kestane Tahrir Defteri, 116. Kestel, 116. Kesterye Tahrir Defteri, 116. Kean Tahrir Defteri, 116. keif defteri, 274. msveddeleri, 265. Kei, Tr- Sina, 38. Keilik Tahrir Defteri, 116. kethd ktibi, 289. Kethd Kitbeti Kalemi, 289. defterleri, 92. Keyvenan Tahrir Defteri, 116. Kbrs, 217, 323, 340, 341, 358. Ahkm Defteri, 27. Ayniyt Defterleri, 204. Bapiskoposluu, 38. Emvli Defterleri, 156, 157. haritas, 424. kaleleri, 156. kaleleri defterleri, 157. Kap Kethdl, 399. Kofla iftlii, 156. Muhasebecilii, 398.

518

 Muhassl Osman Aa, 52. Mutasarrfl Arzuhal Kayt Defteri, 262. Mutasarrfl belgeleri, 397. Mutasarrfl defterleri, 261, 262, 263. Mhimme Ksm belgeleri, 284. Mhimmesi Kalemi, 282. eriye sicilleri, 442. ikayeti Kalemi belgeleri, 282. ikayeti Ksm belgeleri, 284. Tahrir Defteri, 110, 116, 120. Timar Defteri, 62. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Kbtiyn cizyesi, 164, 302. defterleri, 173. Knk Tahrir Defteri, 116. kr bekileri ve reji kolcular, 380. Kraova Tahrir Defteri, 116. Krbulak-Pirlepe-Manastr yolu, 428. Krova kazasn gsterir fotoraf, 429. Tahrir Defteri, 116. Krm, 128, 282. hanlar, 179, 305.. Hanl, 323. Hanl (med Kalemi) belgeleri, 288. Hanl defteri, 43. Hanl Kalemi belgeleri, 282, 285. 'da Alupka kasabasna dair kartpostal, 431. 'da Yalta kasabasna dair kartpostal, 431. Krka Tahrir Defteri, 117. Krkeme suyu, 277. Krkkilise Ahkm Defteri, 30, 31. Cebel Deteri, 66. Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 117. Timar Defteri, 60, 68. Krehir (Krehri) Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 117. , sipahiyoklamas, 54. , timar yoklamas, 55. 'de alan halk sergisine ait fotoraflar, 431. krtasiye, 296.

defteri, 273. ksas, 321, 328. defterleri, 42, 194. kla resmi, 430. Klak Emini Defterleri, 167. Klak Eminlii, 299. kyafet, 382. kz karma, 382. Kz Rdiye Mektebi fotoraflar, Yanya, 431. Kzlaa Tahrir Defteri, 117. Kzlca (Tuzla) Tahrir Defteri, 117. Kzlhisar Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 117. Kzlz Tahrir Defteri, 117. Kzkulesi Tahrir Defteri, 117. Kzuan Tahrir Defteri, 117. Kigalk Ktas, 208. Ktas defteri, 50. meselesi, 326. Ki Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 117. Kilr- mire iin zahire mbyaas, 275. Kilef Tahrir Defteri, 117. kiler, 304. hizmetisi, 178. Kili, 158. ve Akkirman, 294. ve Akkirman Muktaas defterleri, 159. Kilidbahir Tahrir Defteri, 117. Kilira Tahrir Defteri, 117. Kilis Ahkm Defteri, 28. Cebel Deteri, 65. Tahrir Defteri, 117. , timar, 60. kilise(ler), 30, 178, 284, 304. arasndaki ekimeler, 404, 406. defterleri, 39, 188, 189, 225. inalar, 376. Kilisli Muallim Rfat, 411. Kirijer, ngiliz General, 86.

519

sayfa

Kirmanah haritas, 421. Tahrir Defteri, 117. Kirmasti Tahrir Defteri, 117. Kirpas Tevziat Defteri, 276. kisve bahalar, 142. kitap, 233. Kladani Ahkm Defteri, 26. Klis (Bosna) Tahrir Defteri, 117. Tahvil Defteri, 70. , timar, 59. Kliva Ahkm Defteri, 26. Klopotnik Tahrir Defteri, 117. Koburg, Prens, 86. Kocack Yrkleri Tahrir Defteri, 117. Kocaeli Ayniyt Defterleri, 204. Tahrir Defteri, 117. Timar Defteri, 60. Koanya Tahrir Defteri, 117. Kohisar Tahrir Defteri, 117. Kofla iftlii, Kbrs, 156. kolera, 396. felketi (stanbul), 395. Kolorado haritas, 421. Komanat Tahrir Defteri, 117. Komanova-Palanga yolu, 427. komiserlikler, 369. Komisyon(lar), 369. Kalemi, 239. mazbatalar, 363. ve meclisler, 363. a ait defterler, 212. - mahsus, 239, 240. Komitaclara ait Manastr'da ekilen fotoraf, 432. Komitaclarn toplu fotoraf, 432. komite(ler), 400, 405. fotoraf, 432. Komodorluk, 441. Konar Tahrir Defteri, 117. Konferanslar, 321, 350. Kongre ve Konferanslar, 321, 350. Konia Ahkm Defteri, 26.

Koniye Tahrir Defteri, 117. konsolos(lar), 84, 86, 264, 328, 400, 404, 405. tayinleri, 329. konsolosluk, 194, 388, 392, 401, 403. defteri, 34, 37. grevlileri, 388. heyetleri ile temsilciliklerine ait meseleler, 392. Konya, 348, 358. Ahkm Defteri, 29. idar adl ileri, 204. haritas, 424. Cebel Defteri, 63. , Sipahi yoklamas, 54. sulama projesi, 394. Tahrir Defteri, 117. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 68. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Kopan Tahrir Defteri, 118. Timar Defteri, 59. Kore haritas, 421. Korintos (Mora) Tahrir Defteri, 115, 118. Korita Tahrir Defteri, 118. Koron Tahrir Defteri, 118. Kosova, 264, 265, 266, 358, 407. Cerim Defteri, 265. cerim ve mahkeme cetvelleri, 265. evrak, 401, 403. haritas, 422. , pln-proje ve krokiler, 426. , telgraf, 224. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Kostania Ahkm Defteri, 26. Kostanta Beyi Ahmed Bey, 327. Kosun Tahrir Defteri, 118. Kotur Tahrir Defteri, 118. Kovack Tahrir Defteri, 118. Koyulhisar Ahkm Defteri, 31.

520

 Tahrir Defteri, 118. Koyun Adas Tahrir Defteri, 106, 118. koyun, 156, 166, 174, 176. eti, 176. postu, 153. Kozan Ahkm Defteri, 26. Kozana, 396. Kozeli Tahrir Defteri, 118. Koznik Tahrir Defteri, 118. Kozyaka Tahrir Defteri, 118. Kknas Tahrir Defteri, 118. Kkas Tahrir Defteri, 118. kle ticaretinin meni, 386. kmr, 153. madeni (Kastamonu), 318. madenleri (Ereli), 319. Kpr Ahkm Defteri, 31. kpr, 149, 394. fotoraflar, 319, 426, 427, 428, 430, 432. Kpr Tahrir Defteri, 118. Kprba Mevkii, 75. Kprl Tahrir Defteri, 118. Kstence, 426. Liman Kumpanyas, nizamnme, 50. Kstendil, 396. Ahkm Defteri, 31. , Cebel bedeli, 152. Cebel Defteri, 65. , Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 118. , timar, 60. ky beki fotoraf, 426, 430. ky tekili, 377. Kral (Bosna) Tahrir Defteri, 118. Kratorya Tahrir Defteri, 118. Kratova 158, 396. Madeni'nin Masraf Defteri, 261. Tahrir Defteri, 118. Krilova Tahrir Defteri, 118. krokiler, 419, 425. Krom Madeni (Denizli), 318. (Mentee), 318. Krupa Ahkm Defteri, 26. Kucack Tahrir Defteri, 118.

Kuds, 327, 348. Ahkm Defteri, 31. Ermeni Patriklii, 38. haritas, 424. , pln-proje ve krokiler, 426. Rum Patriklii, 38. , Surre Defterleri, 244. Tahrir Defteri, 118. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Kulp Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 118. Kumandanlk(lar), 221, 264. Kumanova, 396. kuma, 88, 162. Kumkap, 155. kundaklama, 404, 407. Kupon dresi, 405. Kurd Deresi (Manastr) zerinde ina olunan kprlerin resmi, 428. kuren, 364. Kurey-z Tahrir Defteri, 118. Kuri-i Hmayn Defteri, 273. Kurun Madeni (zmir), 318. Kurunlu Tahrir Defteri, 118. Kuruay Ahkm Defteri, 28. Kusun Tahrir Defteri, 118. Kutimur Tahrir Defteri, 118. kutlama(lar), Hariciye Nezareti Belgeleri, 317, 391. Kuv-y Milliye faaliyetleri, 374, 383. Kuzeyalabert Tahrir Defteri, 118. Kuzeypenbik Tahrir Defteri, 118. Kuzican Ahkm Defteri, 28. Kk Ardahan Tahrir Defteri, 118. Kk ekmece Ahkm Defteri, 29. Kk Evkf Kalemi belgeleri, 301. defterleri, 172. Kk Kale Kalemi, 160. belgeleri, 295. defterleri, 161, 269. Kk Kale Tezkirecilii, 179.

521

sayfa

Kk Muhasebe Kalemi, 172. Kk Ruzname, 179. Kalemi belgeleri, 296. Kalemi defterleri, 162, 268. rslar, 73. kk sanayi, 394. kkrt, 153. Knye Defteri, 225. Kpdere Tahrir Defteri, 118. Kpeli Tahrir Defteri, 118. Krdistan Ayniyt Defterleri, 203. meselesi, 326. Kre Tahrir Defteri, 119. Kre-i Nhas, 152. Madeni'nin masraf defteri, 261. krek cezas, 203. Krekiyn Defteri, 273. krk, 296. Ktahya, 304, 348. Ahkm Defteri, 26. Cebel Defteri, 64, 66. haritas, 424. , muktaa, 177. , sipahi yoklama defteri, 54. Tahrir Defteri, 119. Timar Defteri, 62. Ktbhne Defteri, 273. Kveyt, 321. Kwang-Tung haritas, 421.

L
Ladik Ahkm Defteri, 31. Ladie Ahkm Defteri, 27. lamc, 68. defteri, 274. , tahvil defteri, 71. Lahey Konferans, 389. Lahsa, 179, 295. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Laleli Evkf, 300. defterleri, 168.

Lando, siyas meseleler, 321. Lapseki Ahkm Defteri, 27. Larende Tahrir Defteri, 119. Latin Patriklii defterleri, 39. reay, 326. lyiha(lar), 363, 364, 385. Lazkiye haritas, 423. Lecun Ahkm Defteri, 31. Lefke, 262. Lefkoe, 398. Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 119. Legion d'Honneur nian (Abdlaziz'e tevch olunan), 397. Leh Musleha Protokol, 85. Tahrir Defteri, 119. Lehistan, 33, 351. Ahidnmesi Defteri, 36. , hudut tashihi, 86. Lemberd Tahrir Defteri, 119. Leskofa, 396. Tahrir Defteri, 119. Letonya, 351. Levzm daresi, Dahiliye Nezareti, 240. levzmt, Masrift Muhasebecilii defterleri, 252. Levent iftlii Tekilat, 66. levha, 425. Lice Ahkm Defteri, 28. liman(lar), 190, 318, 441. riyaseti, 398. a gelen ve giden yolcu saylar, 373. Limanhisar Tahrir Defteri, 119. Limason (Limasol), 262, 398. Tahrir Defteri, 119. Limni Ahkm Defteri, 27. Limnos Tahrir Defteri, 119. Lipova Tahrir Defteri, 119. Litova Tahrir Defteri, 119. Livadya (Livdiye) Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 119.

522

Livna Tahrir Defteri, 119. Live Tahrir Defteri, 119. Liverpol, pln-proje ve krokiler, 426. Liykat Madalyas Defterleri, 225. Liyobuka Ahkm Defteri, 26. Lomni Tahrir Defteri, 119. Londar Tahrir Defteri, 119. Lori Tahrir Defteri, 119. Lubin Ahkm Defteri, 26. Luristan Tahrir Defteri, 119. Lbnan, 217, 323, 326, 340, 341, 350. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Lhm ve Bedel-i Tayint Defterleri, 204.

M
mabir, 245. Marif, 205, 206, 207, 208, 214, 319, 341, 344, 350, 357, 366, 412. irdeleri, 316. Nezareti, 369, 399. Nezareti Defterleri, 250. Nian Esm, 197. Nianlar rde Kaytlar, 226. -i Umumiye Nezareti, 233. Maarra Tahrir Defteri, 119. Maarret'n-Numan Ahkm Defteri, 28. maa(t), 160, 162, 177, 273. defterleri, 190, 210. Masrift Muhasebecilii defterleri, 252. talepleri, 400. ve salyne ve aylk defteri, 272. ve masrift- yevmiyye defteri, 275. Mbeyn(-i Hmayn), 264, 362, 363, 366, 369. baktibi, 234. Bakitbeti, 235, 369. cetvelleri, 369, 370. Daire-i Kitbeti'nin Vezifine Dair Nizamnme, 235, 370. defterleri, 236. erkn ve Saray grevlileri, 369. irdeleri, 316.

Miriyeti, 369. Mirlii, 370. Mtercimlii, 369. zimmet defteri, 236. Macar Mltecilerin Mrettebat Defteri, 276. Macaristan Mill Arivi'nde Bulunan Trk Tarihi ile lgili Belgeler, 442. Seferi, 91. Tahrir Defteri, 119. Main, 158. madalya, 198, 210, 225, 377, 392. defter(ler)i, 195, 210, 225. ecneb esm defteri, 197. i'tas, 374. kaytlar, 226. tevcihleri, 386. ve nian beratlar, 225. ve nian defterleri, 226. ve nianlar, 319. maden(ler), 318, 394. arama izinleri, 394. iletme imtiyaz, 189. piyasas fiyatlar, 394. ve Gherile Defteri, 275. in Masraf Defterleri, 261. Maden Kalemi, 164, 172, 179. Defterleri, 269. stanbul Gmr Defterleri, 269. maden muktaas, 172. belgeleri, 302. Kalemi Defterleri, 172. madencilik, 190. Magley Ahkm Defteri, 26. Magosa, 262, 398. Tahrir Defteri, 120. mahall idareler, 435. mahbsn defteri, 276. mhiye, Masrift Muhasebecilii Defterleri, 252. mahkeme(ler), 230, 353. -i btidiye, 230. -i stinf, 205, 230. -i Nizmiye, 230. -i Temyiz, 229, 337.

523

sayfa

-i Ticret Riyaseti, 398. mahkmlar, 148, 284, 407. n yiyecekleri, 318. mahllt defteri, 61, 269, 272. ve muhtelife defteri, zi, 59. mahlt defter, 49. mahlta mhimmesi, 18, 51. -i kuyd defteri, 34. Mahmud Celleddin Paa, 363. Mahmud I, 409. Mahmud II, 261, 409. Mahmud Nedim Paa, 363. Mahmud Paa, 88. Mahmud Paa Tahrir Defteri, 111. Mahmud evket Paa, 233. Mahmudlar Tahrir Defteri, 120. Mahmut Paa-y Vel Evkf, 168, 300. mahsult, 251. defterleri, 272. mahzar, 143. mahzen defterleri, 5. makalt- mntehabe ve iir defteri, 274. Makedonya, 364, 402. Devlet Arivi'ndeki Osmanl Evrak, 442. Makri Timar cmal Defteri, 60. Maka Ahkm Defteri, 27. maktut defteri, 275. Mak Tahrir Defteri, 120. Malakas Tahrir Defteri, 120. Malatya Ahkm Defteri, 29. Cebel Defteri, 63, 65. Tahrir Defteri, 120. Timar Defteri, 65. Malazgirt Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 120. ml- makt, 253. mal, 341. konular, 367. nizamnmeler, 256.

skntlar kar tedbirler, 364. mlikne beratlar, 142, 299, 415. defteri, 273. Halifelii, 143. halifesi, 142, 146, 147, 268. Kalemi, 142. muktaalar, 171. resmi, 253. Maliye, 203, 205, 206, 207, 208, 214, 319, 325, 344, 349, 357, 403, 410, 412. btesi, 273. defteri, 276. , Gelen-Giden defteri, 222. haznesi, 250, 258, 367. irdeleri, 316. Kalemi, 166. Kalemi Defterleri, 268. Katipleri Defterleri, 49. Ksm Defterleri, 251. Ksm Mteferrik Defterleri, 256. Komisyonu, 216, 407. Kupon dresi, 405. , memurn taltifat, 320. takrirleri, 276. , Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. ve Harcrah Defteri, 276. Maliye Nezareti, 250, 369, 399. defterleri, 250, 255, 256. Maliye'den Mdevver Defterler, 270, 271. Katalou, 5. Malkara Tahrir Defteri, 120. Malta pln-proje ve krokiler, 426. Seferi, Tahvil Defteri, 49, 68. Mamervan (Kars) Tahrir Defteri, 120. Mmuret'l-Azz, 219, 348. Ayniyt Defterleri, 204. haritas, 424. , telgraf, 223. Mana Tahrir Defteri, 120. manastr, 178, 304. grevlileri, 392. resimleri, 426.

524

Manastr, 221, 264, 265, 266, 407, 428. Ayniyt Defterleri, 204. cerim defteri, 265. evrak, 401. Guraba Hastanesi'nin fotoraflar, 430. haritas, 422. hesbt defteri, 265. mahkeme kayt defteri, 265. posta defteri, 266. , komitaclara ait fotoraf, 432. Tahrir Defteri, 120. , telgraf, 224. 'da bir asker treni gsterir fotoraf, 429. 'da bir kla resmi, 430. -Ekisu-Florina yolu, 428. -Selnik yolu, 428. -Serfie-Alasonya yolu, 428. -Yanya yolu, 427, 428. Manavaya Tahrir Defteri, 120. Manavgat Tahrir Defteri, 120. Mancnk Tahrir Defteri, 120. mnde defteri, 59. Manisa Tahrir Defteri, 120. Mansre defteri, 277. Defterdarl, 158. svarisi, 68. Manye Tahrir Defteri, 120. Maran Ahkm Defteri, 28. Mara, 327, 348. Ahkm Defteri, 28, 29. haritas, 423. , cebel bedeli, 152. Cebel Defteri, 63, 64, 65. mukarrer defteri, 58. Tahrir Defteri, 120. Tahvil Defteri, 69, 71. Timar Defteri, 53, 58, 61, 63, 65, 66. Vilayet Btesi, 321. Mardin Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 120. Timar Defteri, 54. ve Nusaybin Muktaas, 299.

ve Nusaybin Mukataalar Defterleri, 168. Margl Tahrir Defteri, 120. Marmara Ahkm Defteri, 27. Maruzat Defterleri, 228, 236. Fihristi, 234. Maruzat Kayt Defterleri, 236. maruzat- rikbiye, 338. Dairesi, 370. Masrift Defter(ler)i, 88, 251, 273. Masrift Muhasebecilii Defterleri, 140, 252. Masrift Muhasebesi Defterleri, 269. Masrift Nzrl, 157. Masraf- ehriyr Kalemi belgeleri, 302. Kalemi defterleri, 173. ktibi, 173, 302. Mastura Tahrir Defteri, 120. Matbh(- mire), 142, 144, 145, 178, 304. miri, 302. Emaneti, 144. emini, 142, 173. masraf defteri, 275. defteri, 274. grevlileri, 178. ve kiler defterleri, 146, 270. matb eserler, Yldz Tasnifi, 236. matbut, 349, 350, 373. - Dahiliye Mdriyeti, 239. mazbata defteri, 49. sureti defteri, 234. mazln, 205, 357. defteri, 210. medin, 208, 214, 245, 318, 357, 410. defteri, 51. Mdriyeti, 245. ve Orman irdeleri, 316. Medin Nezareti defterleri, 245. 'ne ait belgeler, 393. Mebn-i Emriye ve Hapishneler Mdriyeti Belgeleri, 379. Mebus Seilme Kanunu, 320. Meclis-i l-i Memriyet, 359.

525

sayfa

Mecelle, 320. Mecengered (Mecinker) Tahrir Defteri, 120. Mecid asker nian defteri, 197. atik ecneb defteri, 196. beinci rtbe defteri, 196. ecneb esm defteri, 197. mlkiye ve ilmiye esm defteri, 197. nian, 196, 226. nian esmi defteri, 210. nian mlkiye esm, 226. tebea-i ecnebiyye nian berat defteri, 196. ve Osman ecneb esm defteri, 197. ve Osman nian defterleri, 195. Mecidz Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 120. Meclis(ler), 205, 363. -i Ahkm- Adliye, 228, 231. -i l-i Hazin, 221. -i yn, 214. -i Has, 359. -i Hass- Vkel, 359. -i icraat ve Tanzimat defteri, 232. -i dare, 245. -i Mebusan, 214, 357. -i Mill-i Osman, 350. -i Muvakkat, 203. -i Tanzimat defterleri, 232. -i Temyiz, 398. -i Umr- Nfia, 245. Meclis-i li-i craat, 212. mazbata ve mzekkire defteri, 221. Meclis-i l-i Tanzimat, 228, 231. ve Mezbit, 221. Meclis-i Mahsus, 187, 221. irdeleri, 312, 316. Meclis-i Tbbiye-i Mlkiye ve Shhiye-i Umumiye, 247. Meclis-i Umum, 318. irdeleri, 316. Meclis-i Vl, 187, 222, 203, 334. aynen kayt defterleri, 228. defterleri, 228.

evrak, 355, 356. hlsa defterleri, 228. irdeleri, 312. mazbatalar, 333. Riyseti belgeleri, 353. Riyaseti defterleri, 227. yazmalarna ait belgeler, 335. -y Anadolu, 203. -y Rumeli, 203. Meclis-i Vl-y Ahkm- Adliye, 228, 229. reisi, 359. Meclis-i Vkel, 222, 237. zs, 359. Dahil Nizamnmesi, 365. heyeti, 359. mazbatalar, 359, 360, 362. ve maruzat baktibi, 338. ve Maruzat Kalemi, 338. yazmalar, 339. Mecmua(lar), 372, 385. medrese(ler) (medris), 81, 82, 83. -i sitne-i Aliyye, 83. -i Edirne Rsu, 83. -i Edirne ve Bursa, 81, 83. Medine(-i Mnevvere), 120, 167, 169, 244, 348. Evkf, 299, 300. Evkf Defteri, 168. Vakf, 120. ve Msr Evkf, 167, 299. Medu Tahrir Defteri, 120. Medve Tahrir Defteri, 120. mefruat, 388. ve tamirat (Saray) defteri, 274. Mehkim -i askeriye, 322. -i kanuniye, 230. Mehmed Aa, Ser-kaftn, 88. Mehmed Ali Paa, Msr Valisi, 86, 363. Mehmed I, 409. Mehmed II, 409. Mehmed III, 409. Mehmed IV, 317, 409. Mehmed V, 317. Mehmed Paa, Sadrazam, 75.

526

Mehmed Paa, Satrc, 75. Mehmed Rt Paa, Kaymakam, 91. Mehmed Said Pertev Efendi, 238. Mehmed Srr Efendi, Reislkttab, 62. Mehmed Vahid Paa, 67. mehter(ler), 73, 143, 305. Mehtern ve Alem Cemaati (Saray) Mevcibi Defteri, 276. mehterhne, 142. Mekkri Defterleri, 271. Mekkrici cret Defteri, 276. Mekkriciba, 148, 303. defterleri, 148. Mekke(-i Mkerreme), 120, 167, 169, 216, 244, 318, 363. emaneti, 204. haritas, 423. eriflii, 323. Meksika, 33. Ticaret Defteri, 36. mekteb(ler) (mektib), 321, 376, 441. resimleri, 426, 427. -i Askeriye, 208, 216. -i Sanayii'nin resmi, skp, 428. -i Tbbiye, 205. Mektub Defterleri, Maliye Nez., 251. Mektub Kalemi, 224, 225, 267. belgeleri, Sadaret, 282, 288, 332. belgeleri, Hariciye Nez., 386. defterleri, 89. defterleri, Maliye Nez., 251. defterleri, Sadaret, 201. , Dahiliye Nez., 238, 240. , Deav, 334. , Hariciye Nez., 386. , Meclis-i Vl, 334. , Mhimme Odas, 333. , nezaret ve devir, 334. , umum vilayet, 333. 'nden yazlan mektuplarn msveddt, 51. Mektub-i Sadr- l Kalemi Defterleri, 90. Mektum Mhimme, 17, 21. Melbst Defteri, 273. Melegb (Derinkuyu) Tahrir Defteri, 120.

Melendos Tahrir Defteri, 120. Melgave Tahrir Defteri, 120. Melkid Rum Katolik Berat Defterleri, 38. Melvan Tahrir Defteri, 120. Memduh Paa, 363. memlaha resmi, 253. Memleketeyn Nizamnmesi, 50. memur(lar) (memurn), 241, 255. esm kayt defteri, 210. , idar - asker, 252. Kalemi belgeleri, 383. maalar, 367. Mdriyeti, 240, 383. Mteferrikas, 224. nakil ve tayinlerine dair vukt defteri, 225. Nian ve Taltif, 320, 352. tayin ve azilleri, 373, 374, 377. , tayin ve maa defteri, 225. ve Siciller Ahvl Md., 240. Vilyt Gelen Defteri, 218. n muhakemesi, 228. -i Ecnebiyye, 352. -i Mlkiye Komisyonu, 212, 215, 240. -i Osmaniyye'nin tayin ve infisalleri, 352. in Azl ve Muhakemesi, 321. Mensb defteri, 83. - divniyye, 84. - divniyye defteri, 83. - Hmayn, 319. - mlkiye tevcihat, 319, 320. Menbie Ahkm Defteri, 28. Mendilcin Tahrir Defteri, 120. Mendos Tahrir Defteri, 120. Mengen Tahrir Defteri, 120. Menkb Tahrir Defteri, 120. Menlik Tahrir Defteri, 120. Mensuht (Kapudn- Dery) Kalemi belgeleri, 303. defterleri, 173. Mensuht iftlikleri, 303. Mensuht Defteri, 273. Menr(- Hmayn), 70, 72. Mentee, 169, 348.

527

sayfa

Ahkm Defteri 26. Cebel Defteri, 66. haritas, 423. Krom Madeni, 318. Tahrir Defteri, 120. Timar Defteri, 59, 60, 62. Menzil defterleri, 47, 176, 271. Halifelii, 175. kaytlar, 174. nizamnmesi, 50. tekilat, 175. ve memurn zahire tevzi defteri, 275. ve yol kalemi belgeleri, 282, 287. menzilhne resmi, 253. Meraga Tahrir Defteri, 121. merasim(ler), 339, 363. -i Teriftiye, 352. Mercbeni-mir Tahrir Defteri, 121. Mersin Ahkm Defteri, 26. haritas, 423. Merzifon Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 121. Merzuman Tahrir Defteri, 121. mesil-i huddiye, 326. Mesil-i Mhimme rdeleri, 187, 325. Mesarye, 262. Mesbut Mdriyeti, 240. meskene tecavz, 407. Meskkt Defteri, 274. meslek okullar, 394. Mead Tahrir Defteri, 121. meyih, 157. Mehat, 183, 205, 206, 207, 208, 214, 344, 399. Dairesi, 366, 369. irdeleri, 316. Mertiyet, 363. Metropolit(ler), 38, 178, 222, 264, 304, 395, 396. metrkt, 362. mevcib, 270. defteri, 272, 276. hesaplar, 160, 161.

Mevdd- Askeriye, 20, 21. Mevcudt Defteri, Karesi ve Hdavendigar, 54. mevkf ake, 174. Mevkufat Kalemi, 166, 171, 177, 298. belgeleri, 303. defterleri, 174, 176, 268. Ganem Kitbeti defterleri, 268. Mevkuft ve Hazne-i Mansre defteri, 274. Mevlana Celaleddin-i Rum evkf, 300. Mevsud Tahrir Defteri, 121. Meyafarikn Ahkm Defteri, 27. Meyane Tahrir Defteri, 121. meyhne, 155. mezhib, 349, 350. mezalim, 374. mezarlk, 39. mezat kimesi, 143. mezbaha defteri, 274. mezhep atmalar, 373, 400. Mezistre Ahkm Defteri, 30. Tahrir Defteri, 121. Timar Defteri, 60, 62. Mezopotamya, 142. Msr, 121, 179, 204, 217, 223, 286, 295, 327, 342, 350, 364. Ahkm Defteri, 27. belgeleri, 286. cizyesi, 164. evkf, 167, 299. haritas, 421. haznesi, 152, 180. irdeleri, 187, 323, 324. irsaliyesi, 286. leri, 216. Komiserlii, 215. meselesi, 203, 220, 361, 365. Mhimmesi, 22, 23, 40. Ordu Mhimmesi, 16. Patriklii, 38. taltifat irdeleri, 187. Tahvil Defteri, 69. Valilii Kalemi Belgeleri, 282, 286. Valisi Mehmed Ali Paa, 86.

528

 Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219, 220. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Msr Hidiviyeti, 217, 323, 340. haritas, 425. Hlsa Defterleri, 217. Tezkir Defterleri, 217. Midhat Paa, 361, 363. Midilli Ahkm Defteri, 27. , muktaa, 169. Tahrir Defteri, 121. Timar Defteri, 66. Midyat Ahkm Defteri, 28. midye karcl, 172. Mihali (Mihalik) Tahrir Defteri, 121. Mihran Tahrir Defteri, 121. Mihriah Sultan Evkf Defterleri, 169. Mikail Tahrir Defteri, 121. Milan Tahrir Defteri, 121. Milano, 396. Milas Tahrir Defteri, 121. Mill Emlk'tan devralnan belgeler, 395. defterler, 260. mimar, 162. Miralay Defteri, 61. Mir anm defteri, 274. arazi, 146. tyint, 303. Misyaf Tahrir Defteri, 121. mzan rsmu, 170. - adl, 162. - harr muktas, 160, 172. Modava Tahrir Defteri, 121. Moha Tahrir Defteri, 121. Moldavan, pln-proje ve krokiler, 426. Moldavya haritas, 421. Molova Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 121. Montenegro (Karada) haritas, 421. Mora, 161, 295.

Ahkm Defteri, 29, 30, 31. skelesi gmr, 170. Muhassll, 152. Vakas, 86. Tahrir Defteri, 115, 118, 121. Timar Defteri, 53, 62, 63. Moran Tahrir Defteri, 121. Mostar Tahrir Defteri, 121. Moton Tahrir Defteri, 121. Muaccelt Defteri, 272. mufiyet ve imtiyazt, 410. muafiyet-i rsmiye, 321. muahedt ve ukd- dveliyye, 319. Muhede(ler), 331, 363, 389, 392. defteri, 51. -i umum defter, 51. tasnifi, 416. Muhedenme, 416. Muallim Cevdet Tasnifi Belgeleri, 411. Muallim Rfat, Kilisli, 411. Muamelt- Maliye Direktrl, 405. Mud Tahrir Defteri, 121. Mufassal Defterler, 96. muhabert, 380, 384. , (Rusya, Srbistan, Karada), 322. ve Tenskt Mdriyeti belgeleri, 382. - Resmiye, 349. - Umumiye, 373. - Umumiye daresi Belgeleri, 374. - Umumiyye Mdriyeti, 240. muhacir (muhcirn), 205, 252, 255, 319. e yardm defteri, 274. Komisyonu, 207, 216. Nezareti, 222. ve ayir iskan, 350. muhakeme (muhakemt), 377, 441. Defterleri, 355. - Ceziye ve Hukk Daireleri, 230. Muhalleft, 410. Defterleri, 268, 271. Halifelii, 143. Halifesi Defterleri, 146. muharrert, 203, 217. - resmiyye, 363.

529

sayfa

- umumiye, 49, 51, 72, 208, 410. muhasebe, 221, 441. , asker, 43. defter(ler)i, 272, 275. -i evvel, 142. Kalemi, 238, 344. Mdriyeti, 240. Muhsebt- Askeriye Defteri, 265. Muhassest Defteri, 274. muhassl, 86, 251. Muhassllk(lar), 294. defterleri, 269. muhtcn mevcib defteri, 276. muhtar, 404. seimi, 407. muhtelif defterler, Sadaret kalemlerine ait, 212. muhtelif ve mtenevv defterler, 48. muhtelife defteri, 58, 61. Muhzr Mhimme, 18, 51. Mukarrer Defteri, 58. Mukarrert- Umumiyye ve Hccet Defteri, 272. muktaa(lar) (mukatat), 77, 78, 79, 80, 81, 82, 140, 146, 147, 166, 170, 177, 251, 294. beratlarnn yenilenmesi, 251. defterleri, 159, 160, 272, 276. haznesi defterleri, 157, 158. hesaplar, 158. hisseleri, 67. ktipleri, 73. kaytlar, 142. Muhasebesi, 159. mltezimleri, 274. ve tevcht- divniye, 80. ve Timar Defteri, 68. Muktaac-y Evvel Kalemi, 158. Muktaa-i Cedd-i l Kalemi belgeleri, 304. defterleri, 177. mukvele(ler) (mukvelt), 322, 349, 363, 389, 394. defterleri, 51, 191. ve mtiyaz irdeleri, 315. - diye, 318. - medin, 318.

ksm belgeleri (Sadaret Divn- Hmayn Kalemi), 331. mukvelenme(ler), 394. defterleri, 191. ve mukvelt defterleri, 190, 191. muktez, 194, 328. Defter(ler)i, 49, 51, 192, 193. Konsolosluk, 194. Messest- Ecnebiye, 194. Mhimme, 51, 194. mumcubalar, 143. Murad Hdvendigar'n hatt- hmayn sureti, 435. Murad I, 409. Murad II, 409. Murad III, 409. Murad IV, 409. Murad V, 363. Murad Paa, timar, 56. Muradpaa Tahrir Defteri, 121. Musa elebi (Osmanl Padiah), 409. Musevi cemaati, 396. defteri, 39. ve Karay defteri, 39. Musk Encmeni, 318. Mustafa I, 409. Mustafa II, 409. Mustafa III, 409. Mustafa IV, 261, 409. Mustafa Naili Paa, Girid Valisi, 396. Mustafa Paa, Sadrazam, 60. Mustafa Paa, timar kaytlar, 57, 58. Mustafa Reit Paa Evrak, 322. Mustafapaa Tahrir Defteri, 122. mustahfz, 77, 135. - Atik (Anadolu), 79. Mustanie Deresi zerine ina olunan kprnn resmi, 427. Musul, 295, 327, 348. haritas, 424. haznesi, 152. Tahrir Defteri, 122. , telgraf, 223.

530

, timar yoklamas, 55. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. , yoklama defteri, 62. Mu Tahrir Defteri, 122. Mutlebt- Umumiyye, 352. mutasarrflar, 319. Muvzene (Bte) Defterleri, 251, 256. Muvzene-i Umumiye, 320. Defteri, 273. Mbadele ve Meskkt Defteri, 274. Mbyaa Mbairi, 177, 303, 304. Mbayat, 274, 349. Defteri, 88. mcrimlerin cezas defteri, 272. mctemia resmi, 253. mderrislik, 84. mdevvert, 216. mebbed, 321. messest- ecnebiye, 194. mezzin, 177, 304. Mfetti-i Umum, 266. Mfettilikler, 222, 264, 401, 403, 407. ve Komiserlikler, 369. Mfredt Defterleri, 272. Mfredt Muvzenesi, 265. Mftlk, 398. Mhendishne, 49, 68. Kanunu, 51. Nizamnmesi, 43. ve Humbarac Oca Kanunnmeleri, 86. mhimmat, 367. - Tophne 276. Mhimme, (Defterleri), 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 25, 41, 83, 203, 205, 207, 216. , Anadolu, 203. , Kaymakamlk, 8. , Mahlta, 51. , Muhzr, 51. , Muktez, 51. Mdrl, 330. Odas, 333. , Ordu, 8.

, Rikb, 8. Zeyli Defterleri, 18, 45. -i Askir, 19, 20, 43, 325. -i Mektme Defterleri, 19, 21. -i Msr Defterleri, 22, 23. -i Muktez, 194. -i Ordu-y Askir, 20. -i Zehir Defteri, 47. Mhimme Kalemi, 174, 224, 330, 334. belgeleri, 282, 285, 330. kayt defteri, 216. Mhimme (Kbrs) Kalemi (Ksm) belgeleri, 282, 284. Mhrni Ahkm Defteri, 27. Mhr Tatbik (Defteri), 51, 60, 67, 183, 184. mlk davas, 283. mlk konular, 367. memurlarn tayini, 373. Mlkiye dairesi, 229. , memurn taltifat, 320. memurlar, 200. Nazrl, 238. Nezareti, 92. Osman nian, 226. Tekd Sand, 215. ve Asker Tbbiye, 344. ve Askerye'den ikyt, 352. mlknme(-i hmayn), 143, 415. Defterleri, 271. Mlteci, Avusturyal, 322. Mlteci (Macar) Mrettebat Defteri, 276. mltezim, 274. kaytlar, 394. mmtze, 216, 217. Hariciye Mteferrikas, 215. Kalemi jurnal, 225. mteferrikas, 215. Mnkast, 349. Mnir Bey, Divn- Hmayn Tercman, 435. Mnire Sultan, 396. mrsele senedi, 436. mrekkep, 150.

531

sayfa

mrted meselesi, 326. mrr tezkiresi, 328, 379. Msdemt Defteri, 265. msdere edilen silahlar, 381. Msellemn Defteri, 275. mskirt, 155, 349. rsmu defteri, 273. mslman halkn din meseleleri (Srbistan), 386. Mstahdemn ve Glmnn ve Acemiyn (Saray) Defteri, 273. Msted'iyt, 321, 411. Mste'men tarifesi, 183. Mstearlktan Yazlan Ayniyt Defterleri, 203. mherehorn, 162. defterleri, 272. Mir akir Paa, 363. Miriyyet, 264. Mterek Kararnemeler Katalou, 438. mtareke, Rusya, 90. Mteferrik Defterler, 183, 210. Mteferrika(lar), 68, 72, 76, 206, 207, 208, 216, 296, 318, 322, 358. Anadolu Tefti Komisyonu, 215. Defteri, 274. rslar, 73. zemetler, 49. Mtekid(n), defteri, 277 ve dugyn defteri, 272. ve dugynn aylklar, 297. ve cebel defteri, 63. Mtenevvia Ksm Belgeleri, 351. Mtercimlik, 370. mtesellim, 248. Mtesellimlik, 49, 68. mzakert, 319. mzehheb fermanlar, 415. Mzekkire, 84, 224. mzelere giri izni, 388.

N
Nablus Ahkm Defteri, 31. haritas, 423. Tahrir Defteri, 122. Timar Defteri, 67.

nfia, 205, 206, 214, 319, 349, 357, 403, 411, 412. irdeleri, 316. komisyonu, 206, 207. Nfia Nezareti, 246. defterleri, 245. 'ne ait belgeler, 393. Nagikalva Tahrir Defteri, 122. Nahcivan Tahrir Defteri, 122. Seferi, sipahi yoklama defteri, 54. Seferi, timar defteri, 54. nahiye Tekili, 377. Nakib'l-erflk, 398. Nake Tahrir Defteri, 122. Naldken Yrkleri Tahrir Defteri, 122. Namarvan Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 122. nme(ler), 363, 386, 392, 397, 415. -i ahi, 415. Nme-i Hmayn, 45, 317, 338, 369. Defterleri, 44, 51. Kalemi belgeleri, 282. kaytlar, 86. ksm belgeleri, 286, 331. Namk Kemal, 361, 363. Nn Ktibi, 303. Napoli, 392. Napolyon III, 397. Narda Tahrir Defteri, 122. narh, 256. Nasturi Murahhasl, 38. navlun cretleri, 303. Navul Kalemi, 174, 304. defterleri, 177. nefert, 252. - kla' ve glman defteri, 275. nefy, 93, 328. ve ksas defterleri, 42, 194. Nehricedd Tahrir Defteri, 122. Nehrlcevaz Tahrir Defteri, 122. Neme, 86, 122. Ahidnme Defteri, 36.

532

 Ahkm Defteri, 36. elisi, 86. Nian Defteri, 36. Nemrun Tahrir Defteri, 122. Nemrut Tahrir Defteri, 122. Nevrekob Tahrir Defteri, 122. Nevehir Ahkm Defteri, 29. Nezaretler, 320. Gelen-Giden Defterleri, 213, 214. Genel Kalemleri Defterleri, Dahiliye Nezareti, 239. ve devir memrni, 217. , Vilayet-Mfettilikler (Tara Arivleri) ve byk dairelere ait belgeler, 373. , Vilayet-Mfettilikler (Tara Arivleri) ve byk dairelere ait defterler, 237. Nezaret ve Devir, Sadaret Mektub Kalemi Belgeleri, 333, 334. Gelen-Giden Defterleri, 213. Gelen-Giden Kayt Defterleri, 185. yazmalarna ait belgeler, 335. Giden Defterler, 202. Nibolu Ahkm Defteri, 30, 31. Cebel Defteri, 64, 65. Kanunnmesi, 85. Muktaas, 294. Muktaas Defterleri, 159. Mtekidn Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 122. Timar Defteri, 53, 60, 66. timar yoklamas, 55. Nide Ahkm Defteri, 29. Cebel Defteri, 63, 64. , sipahiyoklamas, 54. Tahrir Defteri, 122. , timar yoklamas, 55. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. Niksar Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 122. nirengi ksm (harita komisyonu), 420. Ni, 327.

haznesi, 152. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 122. Temettut Defteri, 254. nian(lar) (nin- hmayn), 70, 189, 198, 210, 252, 276, 320, 328, 352, 367, 377, 386, 388, 391, 392, 415. defterleri, 34, 50, 195, 196, 197, 210, 226. harlar defteri, 275. tevcht defteri, 225. berat koan defterleri, 195. ve taltif, 352. zimmet defteri, 195, 210. tecddi, 251. - li-i Osman (Fransa mparatoru III. Napolyon'a verilen), 397. - ller Nizamnmesi, 50. - Osman Defteri, 197. nian beratlar, 435. koan defteri, 195. suret kayt defteri, 195. Nian ve Madalya(lar), 319. beratlar, 225. defterleri, 225, 226. fihristi, 196. , 225. Nian Kalemi, 52. defterleri, 267. , (Tahvil) belgeleri, 282, 287. , (Tahvil) defterleri, 53, 69. , (Ordu) belgeleri, 282, 287. nianc, 95, 96. nianlanma, 352. nizam(lar) (nizamt), 70, 80, 174, 318, 349, 385. defterleri, 50, 198, 199, 200, 216, 217. defterleri fihristi, 83. ve kanun irdeleri, 316. ve talimat defterleri, 199. - belediye, 325. Nizm- Cedd Defterdarl, 250. Haznesi, 154. Nizm- Esnaf Defteri, 272. nizmiye mahkemeleri, 230.

533

sayfa

Nizamnme(ler), 50, 192, 228, 232, 328, 331, 365, 392. , Askir-i Nizamiye, 43. , idare ve muhasebe-i askeriye, 43. , Mabeyn Daire-i Kitbeti'nin vezifine dair, 235. , mal, 256. , memleketeyn, 50. , menzil, 50. , Mhendishne, 43. , nin- ller, 50. , polis, 382. sreti, 364. ve talimatnme, 50. , zemetler, 50. -i asker, 43, 51. Nogeri Tahrir Defteri, 122. Norve, 33, 330, 351, 387. Ahkm Defteri, 36. Nova Tahrir Defteri, 122. Novasin Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 122. Novigrad Tahrir Defteri, 122. , timar, 59. Novoberda Tahrir Defteri, 122. Nuh Paa, timar, 56. Nr- Osmaniye Evkf, 300. defteri, 168. Nuri Paa, 363. Nusaybin Ahkm Defteri, 27, 28. Mukataalar Defterleri, 168. Tahrir Defteri, 123. ve Mardin Muktaas, 299. nutuklar, 391. nfus, 86, 350. defterleri, 163, 270, 274. mukayyidlii, 398. talimat defteri, 50. yoklamas, 255. nkd, 276. nzl

akesi, 150. Emneti, 142, 144. emini, 155, 177, 303. emini defterleri, 154. vergisi, 175.

O
ocaklk, 179, 295. berat, 143. defteri, 272. haslt, 253. mevcibi, 161. odun, 153, 176. anbar (saray) defterleri, 270. defterleri, 271. emini, 150, 151, 177, 303, 304. Of Ahkm Defteri, 32. Ofcabolu Yrkleri Tahrir Defteri, 123. Ohri Ahkm Defteri i, 31. Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 123. , timar, 53, 60. okul(lar), 39, 284, 394. resimleri, 426. Olofa Tahrir Defteri, 123. Oltu Tahrir Defteri, 123. onarm, 160. Opar Tahrir Defteri, 123. Ordu (Bayramlu) Tahrir Defteri, 123. Ordu Ahkm Defteri, 32. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. Ordu(-y Hmayn), 70, 150, 174. , Anadolu Tahvil Defteri, 69. haznesi, 152. Komutanl (V.), 435. Mhimmesi, 8, 13, 14, 15, 16, 17. Miriyeti, 407. Nian Kalemi belgeleri, 282, 287. rslar, 72. , sefer mersimi, 88.

534

, tahrirt kaytlar, 90. ve rikab ikayet defteri, 24. , yazlan emirnmeler, 204. Orhan (Osmanl padiah), 408. orman, 403. Mdriyeti, 245. Mfetti-i Umumilii, 245. tensikat, 404. Orman Nezareti belgeleri, 393. defterleri, 245. Orman ve Medin Nezareti, 246, 357. dare-i Umumiyesi, 245. irdeleri, 316. Orman ve Medin ve Zirat Nezareti, 208, 214, 245, 246, 369, 405. Ora Ahkm Defteri, 27. Ortaky Tahrir Defteri, 123. oru yiyenler, 382. Osad Tahrir Defteri, 123. Osman Aa, silahtar, Kbrs muhasl, 52. Osman I, 408. Osman II, 409. Osman III, 409. Osman Paa, kaymakam, 91. Osman Paa, rs kaytlar, 74. Osman esm defteri, 197. Osman ve ecneb esm defteri, 197. Osman nian, 226. ve imtiyaz, 196. defterleri, 195. esmi defteri, 210. Osmaniye Ahkm Defteri, 26. Osmanl asker esm defteri, 197. denizleri haritas, 425. Donanma Cemiyeti, 320. tibar- Mill Bankas, 321. Mill Meclisi, 350. mlkiye ve ilmiye esm defteri, 197. padiah ve ehzadelerinin seyahatleri, 392. sefretleri, 390. sehbenderlikleri, 390, 391.

ve yabanc temsilcilikler ile ilgili konular, 391. Osmanl Bankas, 319, 405, 407. Osmanl Devleti Afrikas haritas, 424, 425. Asya ktas haritas, 420. Asyas haritas, 423. Avrupas haritas, 422. Gney haritas, 421. Gney-Dou haritas, 422. haritas, 421. Kuzey haritas, 421. Kuzey-Bat haritas, 421. Ostrova Tahrir Defteri, 123. ot, 147, 174. otobs, 378. otomobil, 378.

retim, 377. ldrme, 404, 406. lm hadiseleri, 367. kaytlar, 378. mer Bey Evkf, 299. defterleri, 168. mer Paa, ruzname, 59. rf haslat, 295. vergiler, 174. sek Tahrir Defteri, 123. r-i maa, 253. r, 253, 295. zel ahslardan ntikal Eden (Satn Alnan) Ariv Malzemesi, 433. zi asker tertbt, 91. Mahllt ve Muhtelife Defteri, 59. Tahrir Defteri, 123. Tahvil Defteri, 70, 71. Timar Defteri, 58, 62, 65. ve Silistre Ahkm Defterleri, 30.

535

sayfa

zlk haklar, 388.

P
padiah, 189, 244. clsu, 180. ve ehzadelerinin seyahatleri, 391, 392. Palanka, 149, 396. - iftehanlar yolu, 427. - Devebardan yolu, 427. - Komanova yolu, 427. Palu Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 123. panayr, 378. resmi, 253. Pane Tahrir Defteri, 123. Papa, 326. Papalk, 351. papaz(lar) daskallarnn blc faaliyetleri, 400. n fesat faaliyetleri, 404. n menf propagandalar, 406. para, 123, 162. ve eya defteri, 275. Paris maden piyasas fiyatlar, 394. Sefrethanesi ifre Defteri, 261. Shhiye Konferans, 389. , pln-proje ve krokiler, 426. Parlemento'nun bir grntsn hav fotoraf, 431. pasaport, 318, 350, 379. Pasarofa Muhedesi, 86. Pasbanan, 123. Pasin (Pasinbd) Tahrir Defteri, 123. Pasinler Ahkm Defteri, 28. Pasova Tahrir Defteri, 123. Pastuh Tahrir Defteri, 123. Paa livas (sanca) Ahkm Defteri, 31. Cebel Defteri, 64, 67. Tahrir Defteri, 123.

Timar Defteri, 53, 68. Patnos Ahkm Defteri, 28. patrik, 38, 178, 396. Patrikhne faaliyetleri, 400. Sinod heyeti, 395. Payas Ahkm Defteri, 26. pye tevcihi, 328. pazar ve panayrlar, 378. Pazarck, 342. Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 123. Pazarky Tahrir Defteri, 123. Pazarsuyu Tahrir Defteri, 123. Pecin Tahrir Defteri, 123. Peev Vekyinmesi, 94. Peuy Tahrir Defteri, 123. peksimet, 177. Emini, 145, 303, 304. Emini Defterleri, 145. Penbik Tahrir Defteri, 118, 123. penikli, 143. Pepecik Tahrir Defteri, 123. Pertek Ahkm Defteri, 27. Pervane Tahrir Defteri, 123. Pesban Ahkm Defteri, 27. Pete Tahrir Defteri, 123. Petremeran Tahrir Defteri, 123. Petri, 266. Petrol Madeni 318, 349. Petro Tahrir Defteri, 123. Petrova Ahkm Defteri, 26. Pnarhisar Tahrir Defteri, 123. Pierre Loti'den bir manzaray hav kartpostal, 431. Pilo Tahrir Defteri, 123. Pire Ahkm Defteri, 27. pirin, 165. sahalar, 158. Piritine haritas, 422. Pirlepe, 426. Tahrir Defteri, 123, 124. -Krbulak yolu, 428. -Manastr-Krbulak yolu, 428. Piskoposluk, 38, 398.

536

 Muktaas defterleri, 268. Kalemi belgeleri, 304. Kalemi defterleri, 178. pke, 165, 181, 306. beratlar, 306. Piyade Mukbelecilii, 178, 179. Piyade Mukbelesi defterleri, 268. Kalemi belgeleri, 304. Kalemi defterleri, 178. Piyade Muktaas Kalemi, 178. Piyade Rslar, 73. Piyade ve Yaya Defterleri, 271. Plamude Tahrir Defteri, 124. pln(lar), 394. , proje ve krokiler, 425. -proje, 419. Plastine Tahrir Defteri, 124. Platomana Tahrir Defteri, 124. Podgorice, 160. Tahrir Defteri, 124. Pojega Tahrir Defteri, 124. polie, 276. polis, 349, 379, 402, 403, 404. Mecmuas Kalemi belgeleri, 380. mdriyet(ler)i, 319, 320. nizamnmesi, 382. okullar 381. tenkisat, 400, 407. tekilat, 249, 400, 404. Tekilat'nn eitimi, 364. Polonya haritas, 421. Portekiz, 326, 330, 351. Konsolosluk Defteri, 36. posta, 162. defterleri, 271. potahne varidt, 253. posta ve telgraf, 205, 208, 214, 245, 319, 344, 403, 405. irdeleri, 317. Nezareti, 369, 399. ve telefon, 349. Potemkin, 86. Pravite Tahrir Defteri, 124.

Prens Halim, 363. prenslikler, 367. Prepol Tahrir Defteri, 124. -Manastr-Dihova yolu, 427. Prepolya Tahrir Defteri, 124. Presne, 124. Prespe Tahrir Defteri, 124. Prevadi Tahrir Defteri, 124. Preveze haritas, 423. Tahrir Defteri, 124. Preznik Tahrir Defteri, 124. Pridor Ahkm Defteri, 26. Prinyavor Ahkm Defteri, 26. Pritine Tahrir Defteri, 124. Prizren, 358. Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. Tahrir Defteri, 124. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. proje(ler), 265, 404, 425. projektr albm, 432. Protestan Milleti, 326. protokol(ler), 84. listeleri, 339. Prozor Ahkm Defteri, 26. Prusya, 330. Ahidnmesi Defteri, 36. Ahkm Defteri, 36. Konsolosluk Defteri, 36. mesili, 326. Nian Defteri, 36. Prut, 61. Tahrir Defteri, 124. pul vergisi, 253. -kayt, 358.

R
Raab Tahrir Defteri, 124. Radomir, 396. raht

537

sayfa

defteri, 275. takmlar, 147. rak, 155. Rakka Ahkm Defteri, 27, 28. Tahrir Defteri, 124. ve Cezayir Ahkm Defterleri, 27. Ramle Tahrir Defteri, 124. Razlk, 427. Redf, 21. Refahiye Ahkm Defteri, 28. reftiye resmi, 253. Reisikttab, 241. Reislkttablk, 338, 386. Kalemi belgeleri, 282, 289. Kalemi defterleri, 93. reji kolcular, 380. Renbas Tahrir Defteri, 124. Resava Tahrir Defteri, 124. resim(ler), Yldz Esas Evrak, 361, 363, 425, 426, 431. resm, 253. -i al, 165. -i ihtisb, 46. -i mzn, 46. resm merasim, 210. Resmo Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 124. Revan haznesi, 152. Tahrir Defteri, 124. rhtm, 318. Rikb, 47, 77. defteri, 37, 62. Mhimmesi, 8, 13, 14, 15, 16, 17, 19. rslar, 72. ikayet Defteri, 24. - Hmayn, 77. risle, 363. Rivan Tahrir Defteri, 124. Riyset-i Divn- Muhasebt, 205. Rize Ahkm Defteri, 32. Rjana (Jejne), Tahrir Defteri, 124.

Rodos Ahkm Defteri, 27. haritas, 422. cml Defteri, 54. , sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 124. Timar Defteri, 66. Roma mparatoru, 86. Romanya, 33, 41, 351. Ahkm Defteri, 37. Atik Bodan Defteri, 36. Berat Defteri, 37. Bodan Ahkm Defteri, 37. Eflk Defteri, 36. haritas, 421. , pln-proje ve krokiler, 426. Rudnik Tahrir Defteri, 124. Ruha (Urfa) Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 124, 129. Timar Defteri, 61. ruhan liderler, 298. reisler, 165, 306, 405. Rum(lar), 326, 387, 404, 405. cemaati, milleti, 203, 395, 396. eteleri, 265, 400, 403, 406. fesad, 208. fesad defteri, 50. papazlar, 406. Patriklii, Antakya, 38. Patriklii, stanbul, 38. Patriklii, Kuds, 38. ve Bulgar daskal ve papazlarn fesat ve blc faaliyetleri, 400, 404. ve Ermenilerin mslman halka tecavzleri, 383. -Bulgar mezheb atmalar, 400, 401. n Ahkm Defteri, 34, 38. n Atik Ahkm Defterleri, 38. n Berat Defterleri, 38. Rum Tahrir Defteri, 124. Rum Timar Kaytlar, 57. Rumahiye Tahrir Defteri, 124.

538

Rumeli 58, 60, 158, 160, 165, 228, 301, 350, 354, 355. Ayniyt Defterleri, 203, 206, 208. Ahkam Defterleri, 25, 30. Asker Mektebi, 71. Cebel Defteri, 67. avu Defteri, 55. Defterdarl, 250. eyaleti, 266. eyaleti tekadleri, 61. gelmedik ve firar edenlerin kayd, 58. haritas, 420, 422. , jurnal, 49. , katl-sirkat, 354, 355. kpt cizyeleri, 172. mahllt kaytlar, 56. mahllt, 56, 57, 58. muhtelife defteri, 58, 61. , muktaa, 170. , sbyn ve mtekidn cebelleri, 61. , sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 124. , tahrirt kaytlar, 90, 91. Tahvil Defteri, 70, 71. , tatbik mhr, 67. , telgraf, 222, 223, 224. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63, 66, 67, 68. , timar icmli, 55. , vakf, 167, 172. valilikleri, 204. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. , zem ve sipahiyn yoklamas, 55. , zem ve timar yoklamas, 55. -Bergos haritas, 422. 'de slahat, 402. -Filipe haritas, 423. Rumeli (ark) bkz. ark Rumeli Rumeli Mfettilii, 263, 264. arzuhalleri, 401. aynen kayt defteri, 265. belgeleri, 400. defterleri, 263, 264, 266.

Edirne, Yanya ve kodra evrak, 402. Jandarma Miriyet ve Kumandanl evrak, 402. Konsolosluk, Sefret ve Mfettilikler evrak, 403. Kosova evrak, 403. Makmt evrak, 404. Mteferrik evrak, 405. Sadaret ve Bakitbet evrak, 406. Selnik evrak, 406. Umum evrak, 407. 'nin evrak ve defterlerinin kayt defteri, 266. Rumkala Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 125. Rus konsoloslar, 404, 407. Seferi, 86. subaylar, 402. tebeal zabitn esmi kayt defteri, 225. Rusa Gazete, 372. Rusuk, 294. Rusya, 33, 319, 322, 330, 351, 387, 392, 402. Ahidnme Defteri, 37. Ahkm Defteri, 37. Ayniyt Defterleri, 203. Federasyonu Arivlerindeki Osmanl Evrak, 442. , Feldmareal Potemkin'e gnderilen mektup kayd, 86. , grme zabtlar, 86. haritas, 421. imparatoriesi, 86. meselesi, 86, 326. muharebesi, 363. mtarekesi, 90. Nian Defteri, 37. -Ermenistan haritas, 421. -Gney haritas, 421. -Kafkasya haritas, 421. -Sibirya haritas, 421. -Trkmenistan haritas, 421. Ruzname, 66, 134. (asker) belgeleri, 283. defter(ler)i, 32, 59, 96, 161, 272.

539

sayfa

(timar ve zemet tevcihi) defterleri, 134. -i evvel, 296. -i hmayn, 296. Res-y Meclis, 206. Rsm Kalemi defterleri, 174. muafiyeti, 321. ve harc- berat defteri, 272. ve teklif, 349. - berevt defteri, 273. - damga defteri, 274. - eflkn defteri, 272. - rfiye, 134. - er'iye, 134. Rsmt, 205, 206, 207, 208, 215, 319, 320, 357, 405. irdeleri, 316. Nezareti, 262, 399. Rt Paa, 363. rtbe(ler), 84, 197, 317, 328, 386, 391, 392. defteri, 83, 275. ve mensb, 84. rs(- hmayn), 77, 78, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 225, 318. defter(ler)i, 50, 73, 74, 77. haslt, 253. irdeleri kaytlar, 84. Kalemi belgeleri, 282, 287. kalemi defterleri, 72, 267. Kalemi rslar, 72. kaytlar, 76, 77. , umum, 80.

S
sadaka defteri, 274. tevliyetleri, 172, 301. Sadaret, 90, 202, 205, 222, 225, 264, 274, 319, 363, 369. Arzuhl Defterleri, 187. defterleri, 185, 195, 209, 212, 213. Hazne-i Evrk Mdrl irde kayt defterleri, 186.

husus maruzat evrak, 361, 365. dare Encmeni, 212. irdeleri, 316. kalemlerine ait muhtelif defterler, 212. kethds, 289. maruzat, 369. mzlleri, 359. mteferrik belgeler, 346. mteferrik defterleri, 210, 268. mstear, 359. resm maruzat evrak, 361, 365. , ifre telgraf, 215. tahrirt kaytlar, 90. tekilat belgeleri, 320. tekilat, 320. ve Bakitbet evrak, 401, 406. 'e bal komisyonlara ait defterler, 212. Sadaret med Kalemi belgeleri, 338. defterleri, 209. Sadaret Divn (Beyliki) Kalemi belgeleri, 328. Kalemlerine ait muhtelif defterler, 201. Kalemi mukvele ksm belgeleri, 331. Mhimme Kalemi belgeleri, 330. nme-i hmayn ksm belgeleri, 331. Sadaret Eylt- Mmtze Kalemi belgeleri, 340. defterleri, 210. Sadaret Evrak Kalemi belgeleri, 345. Sadaret Kethdl (Kethd Kitbeti) Kalemi belgeleri, 282., 289. defterleri, 92. Ktibi, 267. Sadaret Mektub Kalemi, 91, 185, 282. belgeleri, 288, 332. Deav yazmalarna ait belgeler, 336. defterleri, 89, 201, 267. Divn- Ahkm- Adliye yazmalarna ait belgeler, 337. Meclis-i Vl yazmalarna ait belgeler, 335. Mhimme Kalemi, 334.

540

 Nezaret ve Devir yazmalarna ait belgeler, 335. ra-y Devlet yazmalarna ait belgeler, 337. umum vilayet yazmalarna ait belgeler, 334. 'nden yazlan mektuplarn msveddt, 51. Mhimme Kalemi kayt defteri, 216. Sadaret Muhasebe Kalemi belgeleri, 344. Sadaret Terifat Kalemi belgeleri, 339. defterleri, 209. sdt defteri, 275. - kirm, 138. Sadk Paa, 363. Sadklar Tahrir Defteri, 125. Sadrazam(lar), 243, 322, 359. vakflar, 299. ve eyhlislm vakflar, 167. Sadrazam Kmil Paa Evrak, 361, 364. Sadr- l Nezareti, 243. Sadullah Paa, 363. Safed Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 125. Safvet Paa, 242, 363. Sa Kol, 299. shib-i arz, 134. Sahil Kinyolu, 125. Sahra Tahrir Defteri, 125. Sahr-y Karaku Tahrir Defteri, 125. Said Paa, 363. 'nn fotoraf, 430. Saidbd Tahrir Defteri, 125. Saidili Tahrir Defteri, 125. sakalar, 73. sakatat, 156. Sakz Ahkm Defteri, 27. , muktaa, 169. Tahrir Defteri, 125. Saknos Ahkm Defteri, 27. Salhne Ktibi Defterleri, 156, 157.

Saline Ahkm Defteri, 30. salyne, 70, 158, 179, 297. defterleri, 46. ve aylk defteri, 272. Kalemi, 179. Kalemi belgeleri, 305. defterleri, 179, 269. Samako, 396. Muktaas, 294. Muktaas defterleri, 159. Tahrir Defteri, 125. saman, 147, 174, 176. Samatya, 155. Sambor Tahrir Defteri, 125. Sami Paa, Sadaret Yaveri, 261, 397. Samsad Tahrir Defteri, 125. Samsun Ahkm Defteri, 32. Madeni, 394. Tahrir Defteri, 125. samur muhasebesi, 88, 89. postu mbyaas, 88. sanat ehli, 178. , (Saray) defterleri, 270. sanatkarlar, 73. sanayi, 378, 394. Mektebi'nin resimlerini hav albm, 432. mektepleri, 378. Mdriyeti, 245. odalar, 378. ve ticaret, 349. ve ticaret odalar, 394. sancakbey(ler)i, 248, 305. sancak ekme, 352. Sancak Tahvil Defteri, 70. Saneskimoet Ahkm Defteri, 26. sansr, 373. Santorin Tahrir Defteri, 125. Sarab Tahrir Defteri, 125. saraciye, 142. Saray(lar) 88, 149, 150, 173, 270, 302, 305, 338, 344, 413. aas, 72.

541

sayfa

alar, 73. akrc ve ahinci defterleri, 270. defterleri, 270. ehl-i sanat defterleri, 270. erknna ayrlan tahsisatlar, 367. Erzak ve Anbar- mire defteri, 276. grevlileri, 178, 369. Has Ahur defterleri, 270. Has Bahe defterleri, 270. Kasabbalk defterleri, 270. masraf- ehriyri ve harc- hssa defterleri, 270. meslihi, 410. mutfaklar, 252. Mstahdemn ve Glmnn ve Acemiyn defteri, 273. odun anbar defterleri, 270. peykn, 162. tyint defterleri, 270. Terifatbas, 435. Yenierileri defteri, 276. - Atik, 150. - Atik cematleri, 182. - Cedd, 150. - Hmayn Matbh- mire ve Kiler defterleri, 144, 146, 270. - Hmayn- Galata, 150. n Mehtern ve Alem Cemaati mevcibi defteri, 276. n mefruat ve tamirat defteri, 274. n tamiri, 367. Saray Tahrir Defteri, 125. Saraybosna Timar Kaytlar, 53. Srbnba, 148, 303. Defterleri, 148. Sardunya, 33, 326, 330. Nian Defteri, 37. Saram Tahrir Defteri, 125. Sarkaya Tahrir Defteri, 125. Sarkorgan, 125. Sarolan Tahrir Defteri, 125. Saros Tahrir Defteri, 125. Sart Tahrir Defteri, 125. Sarucayz Tahrir Defteri, 125. Saruam Tahrir Defteri, 125.

Saruhan Ahkm Defteri, 26. Cebel Defteri, 64, 65. Tahrir Defteri, 126. Timar Defteri, 58, 60, 62, 67. Sas Madeni Tahrir Defteri, 126. Satrc Mehmed Paa'nn Varad Seferi rs kaytlar, 75. Satsilova Deresi zerinde ina olunan kprnn resmi, 428. sava esirleri, 148. masraflar, 175. Sayda, 327. Ahkm Defteri, 31. Muktaas, 152. Tahrir Defteri, 126. Saytay, 293. Sazin Ahkm Defteri, 26. Sebki Ahkm Defteri, 28. Seen Tahrir Defteri, 126. Seddlislm Tahrir Defteri, 126. sefin navl defteri, 274. sefret(ler), 264, 266, 386, 388, 390, 401, 403. ifre defteri, Paris, 261. ve ehbenderlikihds, 318. sefrethne, 388. sefer, 274, 276. masraflar, 175. mersimi, 88. seferberlik, 373, 377. Seferihisar Tahrir Defteri, 126. seferiye-hadariye, 41. sefir(ler), 242, 364, 397. Segedin Tahrir Defteri, 126. , timar, 59. Semen Ahkm Defteri, 27. Sekuy Tahrir Defteri, 126. Sekmenbd Tahrir Defteri, 126. Seksar Tahrir Defteri, 126. , timar, 59. sel felaketi, 352, 377.

542

Selamlk Dairesi, 370. Selanik, 225, 264, 265, 266, 301, 327, 358, 407, 431. Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204, 205. Baruthnesi, 153, 154. , cebel bedeli, 152. Cebel Defteri, 65. Cerim Defteri, 265. evrak, 401, 406. Gmr, 170. haritas, 423. Hesbt Defteri, 265. - Manastr yolu, 428. muhkeme cetvelleri, 265. Posta Defteri, 266. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 126. , telgraf, 224. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 53, 67. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. -Drama haritas, 423. -Siroz haritas, 423. 'te yakalanan kaak ve askerlerin resmi, 429. seltn camiler, 149, 167. e giri izni, 388. seltn petemallklar, 57. Selim I, 409. Selim II, 409. Selim III, 261, 409. Selim Tahrir Defteri, 126. Selimiye Evkf Defterleri, 168. Selimiye Tahrir Defteri, 126. Selman Tahrir Defteri, 126. Semadirek (Semendirek) Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 126. Semendire Tahrir Defteri, 126. Timar Defteri, 55, 59, 62. semenli ve semensiz pasaport ve pasavan, 379.

tezkire-i Osmaniye, 378. Ser-araba, 147. Serasker, 206, 207, 208, 222, 359. Kaps (Bb- Serasker), 257. Miriyeti, 221. Seraskerlik, 205, 357, 366, 399. Ser-bostaniyn, 29. serin ve derin resmi, 253. Serin Gmrk Muktaas, 172. Serdengeti(ler), 60. defteri, 274. Serfice Tahrir Defteri, 126. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. - Manastr-Alasonya yolu, 428. sergi, 350. defteri, 273. halifesi belgeleri, 296. Kalemi defterleri, 268. Ser-gulm-i Bak, 141. Serkurenlk, 370. Servil Tahrir Defteri, 126. seyahat(ler), 328, 352, 391, 392. , (Abdlaziz'in), 395, 396, 397. izni, 329. Seydiehri Tahrir Defteri, 126. seyyahlar, 377. seyyid, 169. Seyyidgazi Tahrir Defteri, 126. Sblaice Ahkm Defteri, 27. sbyan ve mtekidn, 68, 152. Tccar Defteri, 277. Shhye, 206, 207, 208, 214, 320, 344, 349, 367, 411, 413. irdeleri, 316. jurnalleri, 378. Konferans, 389. Mdriyeti, 240. resmi, 253. -i umumiye, 247. -i Umumiye Meclisi, 247. ve Karantina Nezareti Defterleri, 271. Shhiye Nezareti, 205, 248, 369, 399. belgeleri, 394.

543

sayfa

defterleri, 247. Sndrg Tahrir Defteri, 127. snr anlamazlklar, 388. hdiseleri, 366. olaylar, 361. Srbistan, 33, 322, 326, 351. Ahkm Defteri, 37. haritas, 421. Nian Defteri, 37. 'daki mslman halkn din meseleleri, 386. Srp, 203, 405, 430. bekiye ait fotoraf, 429. eteleri, 265, 400, 403, 406. ekiyasnn resmi, 428, 429. ky bekisinin fotoraf, 430. meselesi, 326. Srpa gazete, 372. Sibirya haritas, 421. Sicil Kalemi belgeleri, 383. kayd, 241. Mdriyeti, 245. ve knye defterleri, 32. Sicill-i Ahvl, 207, 208, 255. defterleri, 240, 241. dresi, 241. Komisyonu defterleri, 215, 240. ubesi, 239. Sicill-i Nfus dare-i Umumiyesi, 239, 240. belgeleri, 378. Sicilya Ahidnme Defteri, 37. defteri, 37. Sicilyateyn, 41, 330. Sidre Kaps Tahrir Defteri, 127. Sigetvar Seferi, yoklama defteri, 54. Tahrir Defteri, 127. timar, 59. Sigorta Kumpanyas, 396. Siird Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 127.

silah, 381. iml ve tamiri, 153. silahtar, 180. Silhdar ve Sipahi Kalemleri Defterleri, 269. Silifke Ahkm Defteri, 26. haritas, 423. Tahrir Defteri, 127. Silistre, 294. Ahkm Defteri, 30, 31. Muktaas Defterleri, 159. ve zi Ahkm Defterleri, 30. Tahrir Defteri, 127. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 60. Silivri Ahkm Defteri, 29. Tahrir Defteri, 127. Silvan Ahkm Defteri, 28. Simkehne, 156, 157. muktaas, 172. sinagog, 39, 178. Sincar Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 127. Singp, Timar, 59. Sinob Tahrir Defteri, 127. haritas, 424. sipahi, 54, 180. Mukbelecilii, 178. ve Silhdar Kalemleri Defterleri, 269. Yoklama Defteri, Nahvan Seferi, 54. yoklamas, 54. Sirem Tahrir Defteri, 127. Timar Defteri, 59, 62. sirkat, 203. ve katl, 354. Sirkeci Postanesi plnlar, 394. Siroz haritas, 423. Tahrir Defteri, 127. 'da ina olunan hapishnenin resimleri, 430.

544

Sis Ahkm Defteri, 26. Murahhasl, 38. Tahrir Defteri, 127. Timar Defteri, 60. Sisam, 217, 342. Ahidnme Defteri, 37. Ahkm Defteri, 27. Beylii, 323, 340. Defteri, 217. rdeleri, 187, 324. Karantinalar, Shhiye Nezareti, 248. Ayniyt Defterleri, 204. telgraf, 224. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219, 220. Sisorta Tahrir Defteri, 127. Sivas, 348, 358. Ahkm Defterleri, 31. cml Defteri, 99. haritas, 424. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 65, 67. Mukarrer Defteri, 58, 59. , sefere gelmeyenlerin kaytlar, 59. , sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 127. Tahvil Defteri, 69, 70, 71. , telgraf, 223. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 59, 60, 61, 62, 63, 67. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. vilayet btesi, 321. 'l Ali Baba Zaviyesi evrak, 436. Siverek Ahkm Defteri, 27, 28. Tahrir Defteri, 127. Sivrihisar Tahrir Defteri, 127. siyadet sicilli, 415. Siyas Haric Meseleler (Akabe, Kveyt), 321. Siyas Ksm Belgeleri, Bb- l Evrak Odas, 350. Siyas Ksm Belgeleri, Dahiliye Nezareti Belgeleri, 376. siyas

meseleler, 386. olaylara ait raporlar, 380. -d olaylar, 404. Sofya, 432. Ahkm Defteri, 31. Cebel Defteri, 67. Tahrir Defteri, 127. , timar, 53, 60. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. Sokol Tahrir Defteri, 128. Sol Kol, 299. solakn, 182. Solnok Tahrir Defteri, 128. , timar, 59. Sonisa Tahrir Defteri, 128. sorgu, 162. Sorgun Tahrir Defteri, 128. Sd Tahrir Defteri, 128. Sylemez Tahrir Defteri, 128. Srebrenia Ahkm Defteri, 26. su, 319. yollar, 149, 150. yolunun aln gsteren fotoraflar, 430. Sudirhemi Tahrir Defteri, 128. Sudak (Krm) Tahrir Defteri, 128. Sula Tahrir Defteri, 128. Timar Defteri, 67. suhte ekiyas, 52. suikastler, 391. sulama projelesi, 394. sulh anlamalar, 84. Sultan Ahmet Han Evkf Defterleri, 168. Sultan Byezd Tahrir Defteri, 128. Sultan Fatih Evkf Defterleri, 168. Sultan Hamid Evkf, 300. Sultan Mahmut Evkf Defterleri, 168. Sultan Mehmed, 128. Evkf, 300. Evkf Defterleri, 169. Sultan Murad Evkf, 300. Defterleri, 168. Sultan Orhan Evkf, 300.

545

sayfa

Sultan Selim Evkf, 300. Sultan Sleyman Evkf, 300. Defterleri, 169. grevlileri defteri, 50. Sultan vakflar, 138, 167, 299. Sultan Yldrm Byezid Evkf, 300. Defterleri, 169. Sultanhisar Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 128. Sultaniye Tahrir Defteri, 128. Sultann Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 128. Timar Defteri, 59, 62. Sumeysat Ahkm Defteri, 29. Sr- Hmayn, 156, 325, 363. Defterleri, 157. Suriye, 142, 348, 350, 358. Ayniyt Defterleri, 204. haritas, 420. , pln-proje ve krokiler, 426. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Vilayet Btesi, 321. -Hama haritas, 424. -Havran haritas, 424. surnme, 415. surre (surre-i hmayn), 169, 300, 321. alay, 169. alaylarnn hazrlklar, 373. defterleri, 244, 272. Suruc Ahkm Defteri, 27, 28. Tahrir Defteri, 128. Suehri Ahkm Defteri, 31. sfer, 364. Sleyman (emir), 409. Sleyman I, 409. Sleyman II, 409. Sleyman Saray, Tahrir Defteri, 128. Sleymaniye haritas, 424. Snne Tahrir Defteri, 128. snnet, 156.

srgn, 194. Srmene Ahkm Defteri, 32. srsat, 176. defterleri, 271. Sryani, Defteri, 39. Patriklii, 38. Stisa Tahrir Defteri, 128. Svari Mukbelecilii Kalemi belgeleri, 305. defterleri, 180, 269. Sveyda Tahrir Defteri, 128. Svey Kanal meselesi, 322.

aa Deresi mevkiinde yaplan kprnn fotoraf, 427. ahinci, 67, 77, 183. ler Defteri, 273. ve akrc (saray) Defterleri, 270. ar Ktibi, 177, 303. akif Tahrir Defteri 128. akir Paa, 215. kirdn, 61. am(- erf), 61, 295, 327, 435. Ahkm Defterleri, 31. haznesi, 152. Tahrir Defteri, 128. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. amard Tahrir Defteri, 129. aml zzet Paa, Y363. aphne muktaas, 172. arap, 155. ark Vilayetleri, 350. ark Karahisar, 218. ark Rumeli (Rumeli), 342, 358, 361, 364, 365. Ayniyt Defterleri, 204. defteri, 217. Nizamnmesi, 343. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. vilayeti, 343. arky Ahkm Defteri, 27. efkat Nian, 197, 226.

546

ehbenderhne, 388. ehbenderlik(ler), 386, 388, 390, 391. defterleri, 45. ihds, 318. tahrirat, 369. ehir (Ruha) Tahrir Defteri, 129. ehirky Tahrir Defteri, 129. ehremneti, 205, 206, 207, 208, 215, 319, 320, 349, 357, 369, 378, 399. defterleri, 150. irdeleri, 316. ehremini, 147, 151, 302. ehrizor Mukarrer Defteri, 58. Tahrir Defteri, 129. ehzde Ahmed Cemleddin Efendi, 396. ehzade Sultan Mehmed Evkf, 300. Defterleri, 169. ehzade(gn), 189, 318, 363. lere ayrlan tahsisatlar, 367. lerin seyahatleri, 391, 392. ekvet, 383. hdiseleri, 366, 403. emenie Deresi (Manastr-Pirlepe-Krbulak yolu), 428. emiklo Tahrir Defteri, 129. emsi Efendi, Reislkttab, 60. erif Abdulmuttalib Efendi (Mekke-i Mkerreme erifi), 363. eriye, 350. mahkemeleri, 230. ervin Tahrir Defteri, 129. etrer Tahrir Defteri, 129. eyh Snusi'nin Haydarpaa'da karlann gsteren fotoraf, 431. eyhlislam, 72, 243, 353, 359. nezareti, 243. vakflar, 299. eytan Deresi Geidi, 430. eytan Deresi yol dzenlemesi, fotoraf, 427. eyzer Tahrir Defteri, 129. kk- Evvel Defterdar, 136, 250. Defterdarl, 250. kk- rbi defterdar, 136.

kk- slis defterdar, 136. kk- san defterdar, 136, 250. Defterdarl, 250. ifre Defterleri, 211. Kalemi belgeleri, 384. Odas, Yldz, 369, 370. telgraf, Sadaret, 215. iir defteri, 274. ikago, 431. ikr- Hmayn masraf defteri, 276. ikyt, memurn-i mlkiye ve askerye'den, 352. ikayet(ler), 282, 284, 366, 391, 401, 411. Defter(ler)i, 23, 24, 51, 272, 275. Kalemi Belgeleri, 282, 286. mektuplar, 405. ile Ahkm Defteri, 29. Tahrir Defteri, 129. imontornya Tahrir Defteri, 129. , timar, 59. ira Tahrir Defteri, 129. iran Ahkm Defteri, 32. irket(ler), 190, 321, 331, 390. defteri, 273. tekili, 189. -i Hayriye, 394. irvan, 129. regey, ruzname, 59. uayib, 129. umnu, 90. Tahrir Defteri, 129. ra-i Bahr Blm Katalou, 441. ra-y Devlet, 187, 205, 206, 207, 208, 215, 228, 229, 319, 334, 358, 369, 399. belgeleri, 337, 356, 357. defterleri, 229. irdeleri, 312, 316. mazbatalar, 215. merci-i dava belgeleri, 358. uregel Tahrir Defteri, 129. urt, 71, 328.

547

sayfa

defteri, 37, 49, 70. - milel-i muhtelife defterleri, 38. kran arzas, 395.

T
taahhdt ilmuhaberi, 379. Tamiyye Defterleri, 271. Taberiye Tahrir Defteri, 129. Tabhne-i Hmayn, 419. tabi fetler, 402. ve yaplan yardmlar, 377, 391. tbiiyyet, 349. ilmuhaberi, 379. tabip, 73. Tabtab Tahrir Defteri, 129. tcir, 86. ta giyme tebrikleri, 392. tahfif-i ceza, 321. Tahkik Memuriyeti (Halep), 435. tahkikat, 363, 407. raporlar, 404. Tahlisiye Madalyalar Kaytlar, 226. tahliye edilen ehas, 266. olunan politik mahkmlarn defteri, 266. ve gaz defteri, 266. Tahmis Defteri, 274. tahmishne resmi, 253. Tahrir Defterleri, 97, 98, 99. Defterleri Katalou, 437. Mmeyyizlii, 398. -i emlk, 86. -i emlak ve nfus talimat defteri, 50. Tahrirt Kalemi, 224. Kalemi belgeleri, 381. kaytlar, 91. Mdriyeti, 245. ve Telgraf Defterleri, 271. - askeriye, 203. - Ecnebiye Kitbeti, 370.

- Ecnebiye Odas, 242. - Ecnebiye Ve Mbeyn Mtercimlii, 369. Tahsist Defteri, 273. tahta klar, 391. tahtiravancba, 143. Tahvil(t) Defteri, 49, 50, 68, 71, 88, 155, 271. Tahvil (Nian) Kalemi belgeleri, 287. defterleri, 52, 53, 69, 267. umum fihristi, 72. Tahvl-i Nizam, 72. Taif'e defnedilenler, 363. Taizz haritas, 424. takdirt, 352. Takibt- Adliye Kalemi belgeleri, 381. Takvimhne, 222. Takvim-i Vekayi, 321. daresi, 212, 239. ile nerolunan evrak, 216. tevziat, 275. Talas Tahrir Defteri, 129. talimatlar, 204. talimatnmeler, 328, 331. taltif(ler), 367, 377, 404. Taltifat, 322. irdeleri, 316. - memurn, 320. - nisvn, 320. Taman Tahrir Defteri, 129. Tamvar, 58, 59. Timar Defteri, 62. Tmm, 224. Tanrda (Karagz) Yrkleri Tahrir Defteri, 129. Tansekan Tahrir Defteri, 129. Tanzimat, 232. Dairesi, 229. Defteri, 232. - Hayriye Defteri, 231. - Hayriye ve Meclis-i Tanzimat Defterleri, 231. - Mlkiyye, 325. Tapu Kadastro Arivi, 98.

548

Genel Mdrl Arivi Tahrir Defterleri Katalou, 437. Genel Mdrl Kuyd-i Kadime Arivi, 97. Kuyd- Kadm Arivi Mufassal, cmal, Evkf ve Derdest Defterleri, 98. Tapu resmi, 253. tahkikleri (snrlarn dnda kalan), 386. Tahrir Defterleri Fihristi, 97. Taraklborlu, 129. tarm rnleri, 174. tarife (Gmrk), 251. tarihi eser hafriyat, 321. Tarih Deniz Arivi Belge Katalou, 441. tark bedeli, 253. Tarsus Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 129. Timar Defteri, 60, 67. , Van Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. tama, 303. Tar Tahrir Defteri, 129. Tail, 129. Takpr Tahrir Defteri, 129. Taoz Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 129. Taz Ahkm Defteri, 27. Tatarck Tahrir Defteri, 129. Tatarpazar, 306. Tahrir Defteri, 129. tatbik mhr (kale mustahfzn) defteri, 274. Tavanl, 304. , muktaa, 177. tavuk, 174. tayin, 328, 352, 367. defteri, 225. ve maa defteri, 225. ve aziller, 374, 377. ve terf ileri, 400. Tayint bahas, 252. Defterleri, 204, 270.

ve Erzak Defteri, 277. tebdil-i mekan ilmuhaberi, 379. Tebea- Ecnebiye, 320. ye verilen nianlar, 320. Tebea-i Osman, nian, 226. Tebea-i hne Mecid Esm Nian Defteri, 196. Tebeddlt- Vkel, 352. teberdrn, 182. Teberrt Defteri, 277. tebrik, 352, 388. merasimleri, 382. Tebriz Tahrir Defteri, 129. tecavz, 383. tecdd-i mnkahak ilmuhaberi, 378. Techiz ve Tekfin Masraf Defteri, 276. Techizt, 216. - askeriye, 253. Tediyt Defteri, 273. Tediyt- Mecbre Defteri, 273. Tediye ve Mbadele ve Meskkt Defteri, 274. Tedkk-i Evrak Komisyonu, 233, 234. Tedmr Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 129. Tedris, 350. tefti raporlar, 388. Teklif, 349. kaytlar, Erzurum, 85. -i rfiye, 175. Tekrir Kayt Defteri, 210. tekd, 328, 357. Defterleri, 200. Sand, 206, 207, 208, 215. Sand irdeleri, 317. Teke, 67, 304. Ahkm Defteri, 26. , muktaa, 177. Tahrir Defteri, 129. Timar Defteri, 55, 59, 60, 62. Tekeyolu Ahkm Defteri, 30. Tekfurda Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 130. Tekfurgl Tahrir Defteri, 130.

549

sayfa

Tekdt Defterleri, 221. Tekman Tahrir Defteri, 130. Tekrit Tahrir Defteri, 130. Telbar Tahrir Defteri, 130. telefon, 319, 349. telgraf, 205, 216, 222, 224, 357, 384. defterleri, 271. hatlarnn inasnda alan grevlilerin zlk haklar, 388. hatt inas, 189. iletmecilii, 190. tellerini kesme, 407. ve Posta irdeleri, 317. telgrafnme, 208. temessk, 436. Temesskt Defteri, 273. temett resmi, 253. Temettut Defterleri, 251, 254, 276. temsilcilikler, 391. Temyz Mahkemesi, 230. Tenos Ahkm Defteri, 31. Tensikt, 264, 325, 377, 402. Dairesi, 407. Tenun, 130. Tepedelenli Ali Paa, 203. Tercan Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 130. Timar Defteri, 64. Tercil Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 130. Tercman, Fransa, 86. Tercmn- Dvel Defteri, 36, 49. Tercme Evrak, Hariciye Nezareti Belgeleri, 392. Tercme Odas, Bb- l, 242. Tercmeler, Yldz Tasnifi, 236. tereke, 142, 146. defteri, Kbrs Muhassl Silahdar Osman Aa'nn, 52. eyas ve Beyt'l-Mal-i muhalleft defteri, 274. terhis, 322. Terme Ahkm Defteri, 32.

Tersne(-i mire), 49, 62, 71, 73, 142, 151, 322, 325, 441. Defteri, 275. Emaneti, 144. Emneti (Bahriye) Defterleri, 269. Emini, 142, 149. inas, 189. Zindan, 148, 149. Teselya, 292. haritas, 421. , muktaalar, 140. Teshilt Sand, 222. Komisyonu, 212. Tesr-i Muamelt ve Islahat Komisyonu, 239. teekkr, 352. teekkrnme, 366. Tekilat- Mehkim, 319. Tene Ahkm Defteri, 26. Terifat, 83, 216, 343, 352, 363. Defter(ler)i, 89, 210. Kalemi belgeleri, 288, 305, 339. Kalemi defterleri, 87, 180, 181, 209, 268. merasimi kayt defteri, 210. mersimleri, 391. ve inmt defteri, 88. a tbitahvilt defteri, 88. - Hriciye, Nian- Ecneb, 226. - Umumiye, 370. - Umumiye Dairesi, 369. Terifatba, 435. Terifatlk, 88. Defterleri, 267. Tevciht, 322, 328, 411. ve btida Tezkiresi Defteri, 275. - askeriye, 20, 21. - mlkiye defterleri, 200. tevelldat ilmuhaberi, 379. tevelldat ve vefayt ilmuhaberi, 379. Tevhd-i Mbyaa, 216. tevkif, 225. Tevkift Defteri, 272, 273. Tevki Cafer Bey Haslar, 59. tevliyet, 172, 291. ve muktat, 77.

550

Tevzit, 274. Defterleri, 46. Tezkir, 318. ve Evmir Msveddeleri, 205. ve Tekrir Kayt Defteri, 210. Tezkireci, 289. tezkire defterleri, 203, 228. -i ahkm, 166. -i evvel, 290. -i Osmaniye, 378. -i smiye, 216. -i san, 290. Tb, 183. Tbbiye, 205, 206, 208, 216, 344. Tmvar, 295. Tahrir Defteri, 130. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Trhala, 181, 306, 327. Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 205. Tatarlar, 130. Muktat ve Timar Defteri, 68. Tahrir Defteri, 130. Timar Defteri, 69. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. , yoklama defteri, 54. Trnova, 396, 426. Tahrir Defteri, 130. Trnovack yolu, 430. ticaret, 205, 214, 320, 341, 357. anlamalar, 386. beratlar, 328. borsalar, 378. gemileri, 41. mahkemeleri, 230. mdriyeti, 245. odalar, 378. ve sanayi, 245, 349. nazr, 359. Nezareti, 245, 246, 247. Ticaret ve Nfia, 205, 207, 208, 214, 344, 399. irdeleri, 317. Nezareti, 245, 246, 369.

ve Zaptiye Nezaretleri, 366. Ticret ve Orman Nezareti, 246. Ticaret ve Zirat, 319, 344, 358. Nezareti, 245, 246. irdeleri, 317. ve Orman ve Medin Nezareti, 246. Ticaret, Nfia, Orman, Medin ve Zirat Nezaretlerine ait, belgeler, 393, 394. defterler, 245, 246. Ticaret, Nfia, Shhiye, Ayniyt Defterleri, 205. Ticarethne Mesili, 325. ticar davalar, 393. muhedeler, 392. Tiflis Ahkam Defteri, 25. Tahrir Defteri, 130. Tikve, Tahrir Defteri, 130. Timar, 51, 53, 72, 134, 152, 253, 413. ahkm, 41. baky muhasebesi, 68. bedeli defterleri, 152, 153. defteri, 53, 54, 66, 67. gedii bedelleri, 143. icml defteri, 60. ihlesi, 68. kaytlar, 53, 60, 95. ruzname defterleri, 135. sahipleri, 252. tevcht, 55, 56, 57, 59, 60, 62, 65, 66, 283. tezkireleri, 150. ve muktat hisseleri, 67. ve zemet, 411. ve zemet defterleri, 271. ve zemet tevcihi defterleri, 134, 135. yoklamas, 55, 255. Timu Tahrir Defteri, 130. Tire Tahrir Defteri, 130. Tirebolu Ahkm Defteri, 32. Tirgovite Tahrir Defteri, 130. tiyatro izin talapleri, 382. Tokad

551

sayfa

Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 130. Voyvodal, 152. Tolc, 158. , pln-proje ve krokiler, 426. Tolna Tahrir Defteri, 130. Tonuzlu Tahrir Defteri, 130. top ve yuvalak dkmleri, 276. top arabacs, 72, 178. Oca, 147, 304. topu, 72, 178, 304. Topu Kaymakaml, 398. Tophne(-i mire), 142, 147, 154, 156, 205, 206, 207, 208, 215, 222, 325, 252, 366, 399. Emaneti, 144. miri, 359. ve top ve yuvalak dkmleri, 276. ve Topular Defterleri, 269. irdeleri, 317. Miriyeti, 247. Topkap, 130. Saray'na giri izni, 388. Topolin Tahrir Defteri, 130. Toprak skan Genel Mdrl Katalou, 440. Toragan Tahrir Defteri, 130. Tortum, 69 Tahrir Defteri, 130. Torul Ahkm Defteri, 32. Toskana (Toskalk), 33, 330. Ahidnme Defteri, 37. Ahkm Defteri, 37. Dkas, 86. meselesi, 326. Toyhisar Tahrir Defteri, 130. trenler, 391. Trabie Ahkm Defteri, 30. Trablus, 327. Tahrir Defteri, 130. Trablusgarb, 179, 217, 318, 343, 344, 351, 358. Ayniyt Defterleri, 204. belgeleri, 343, 344. haritas, 420, 425. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220.

'a dair (talya ile) anlamann gizli maddeleri, 435. Trablusam Gmr, 152. (has) defteri, 272. Haznesi, 152. Tahrir Defteri, 130. Trabolice Ahkm Defteri, 27. Trabzon, 328, 348, 358. Ahkm Defterleri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. Bakr Madeni, 318. , cebel bedeli, 152. haritas, 424. Mahllt Defteri, 61. , pln-proje ve krokiler, 426. Tahrir Defteri, 130. , telgraf, 223. Timar Defteri, 57, 60, 61. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. vilayet btesi, 321. tramvay, 319, 378. Travnik Ahkm Defteri, 26. Trebin Ahkm Defteri, 26. Trepolie Tahrir Defteri, 131. Tubin, siyas meseleler, 321. Tulumbac Defterleri, 271. Tuna nehri, 158. Tuna Ayniyt Defterleri, 204. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. Tunus, 179, 327, 365. haritas, 421. Muharebesi, 74. ve Cezayir'in igali, 321. Ayniyt Defterleri, 204. , telgraf, 223. Tur Muharebesi, 56. Tahrir Defteri, 131. Turgut Tahrir Defteri, 131. Turhal Tahrir Defteri, 131. Tr- Sina Keileri, 38. turk, 245.

552

Tuzhisar Tahrir Defteri, 131. tuzla, 160. Tuzla, 262, 398. Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 117, 131. tccar, 84, 251, 264. defteri, 277. sefneleri, 30. urt defteri, 37. Vekilleri, 222. tfenghne, 252. trbe fotoraf, 432. Trk Parlementosu'nun fotoraf, 431. Trke gazete, 372. Trkmenistan haritas, 421. ttn, 269. defteri, 274. satan dkkanlar, 272. ve kahve rsmu, 138.

Umr- Nfia Komisyonu, 222. Nezareti, 245. Umr- Shhye-i Dahiliye, 247. Hariciye, 248. un, 176. Urduca gazete, 372. Urfa, 348. Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 124. Vilayet Btesi, 321. Urmiye Ahkm Defteri, 30. Ustrumca Tahrir Defteri, 131. Uyvar haznesi, 152. Tahrir Defteri, 131. , timar, 59. Uzie Tahrir Defteri, 131. Uzun Tahrir Defteri, 131.

U
Ukrayna, 351. haritas, 421. Ulah, 404. Ula Tahrir Defteri, 131. ulam, 406. ulem, 70. Ulubat Tahrir Defteri, 131. ulfe, 153, 295. defteri, 272. ulfeciyn- yemn, 180. yesr, 180. Uluky Tahrir Defteri, 131. umum vilayet yazmalarna ait belgeler, 334. umum vilayetler tahrirat, 369. umr- ayir, 240. Umr- Hariciye Nezareti, 241. Umr- dariye Kalemi, 224. Umr- Mahalliye-i Vilyt Mdriyeti belgeleri, 377. Umr- Mlkiye Nezareti, 238. crt Defteri, 273. Kilise Katogikosluu, 38. nc Ordu Miriyeti, 407. lgn Tahrir Defteri, 131. mer-i derya, 305. niformalar, 392. nye Ahkm Defteri, 32. Tahrir Defteri, 131. rgb Tahrir Defteri, 131. re Tahrir Defteri, 131. ser, 143. skdar, 395. Ahkm Defteri, 27, 29. Bidyet Mahkemesi, 230. kads, 72. , rs kaytlar, 75. Tahrir Defteri, 131. n hudud arazisi, 276. skp, 265, 327, 396, 426, 428.

553

sayfa

Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 204. Cebel Defteri, 63, 64, 65. Hapishnesi, 266. Jandarma Kumandanlar Mektebi nnde yaplan trenin fotoraf, 429. Komite Reisi Elisova Tanof'a ait fotoraf, 429. Muktaas, 294. Muktaas Defterleri, 159. Mtekidn ve Cebel Defteri, 63. Tahrir Defteri, 131. Temettut Defteri, 254. Timar Defteri, 53, 64. zeyr Timar Defteri, 60. zitsa Tahrir Defteri, 131.

V
Va Tahrir Defteri, 131. Vadriyan, 149. Vahdeddin, 258. Vakanvs notlar, 95. Vakanvislik belgeleri, 282. Kalemi belgeleri, 290. Kalemi defterleri, 94. Vakf- Hmayn, 299. evkf defterleri, 169. Vakfkebir Ahkm Defteri, 32. vakfiye(ler), 299, 349, 393. Katalou, 437. Vakf(lar), 72, 79, 80, 81, 138, 165, 166, 167, 172, 286, 291, 297, 298, 299, 300, 301, 319, 377, 411. muamelt, 95. muktaalar, 151. ve muktaa, 77, 78, 79, 80, 81. Vakflar Genel Mdrl Vakfiyeler Katalou, 437. vali, 253, 305. Valide Handan Sultan Evkf, 300. vlide(ler), 189. kethds, 359.

sultanlara ayrlan tahsisatlar, 367. Valide Sultan Evkf, 300. defterleri, 169. Valpova Tahrir Defteri, 131. Van, 125, 295, 348, 358. Ayniyt Defterleri, 204. haritas, 424. , mukarrer defteri, 58. Seferi'ne katlmayan sipahilerin esamisi, 54. , Sipahi yoklamas, 54. Tahrir Defteri, 131. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219. , Yerli Kulu askerleri yoklamas, 160. Vapur (Demirkap) fotoraf, 432. vapur, 319. iletmesi, 189. Varad Seferi rs kaytlar, 75. Tahrir Defteri, 131. Varadin Tahrir Defteri, 131. Varidt Defteri, 277. Muhasebecilii Defterleri, 269. Muhasebesi, 255. Muhasebesi defterleri, 251, 253. Varidat ve Masrift Defteri, 85, 274, 275. Vridt- Salih Kalemi, 181. belgeleri, 306. defterleri, 181. Vridt- kk Evvel Kalemi belgeleri, 306. defterleri, 181, 182. Vridt- kk- San Kalemi, 165, 298. belgeleri, 306. defterleri, 181, 182. Varna, 158. Muktaas, 294. Muktaas Defterleri, 159. Tahrir Defteri, 131. Vsf Ahmed Efendi, Vakanvis, 94. vassle, 96. Vatikan, 318.

554

veba salgn (stanbul) hakknda tanzim edilmi olan resimli istatistik, 432. vefat, 352, 386. ilmuhaberleri, 394. istatistikleri, 394. taziyeleri, 392. vefayt ilmuhaberi, 379. Vekyinme, 94, 95. Veldet-i Hmayn, 328. Veliyddin Rfat Paa, Bosna Valisi, 396. Venedik, 33. Ahidnme Defteri, 35. Defteri, 35. Hududnme defteri, 35. maden piyasas fiyatlar, 394. Tahrir Defteri, 131. -Dubrovnik defteri, 34, 35. 'in ayn- Dikkat Binalar adl eser, 397. Veneto haritas, 421. Verende Tahrir Defteri, 131. Verest Defteri, 274. vergi, 41, 86, 253, 303. defteri, 277. emneti, 207. tahsilatlar, 404. toplanmas, 283. ve iltizm, 400, 401. Verian Tahrir Defteri, 131. vezir, 180. kethdl, 238. kethds, 238. vakflar, 138. Vlk Tahrir Defteri, 131. Vigrad Ahkm Defteri, 26. Vidin, 90. Ahkm Defteri, 31. haznesi, 152. Muktaas, 294. Tahrir Defteri, 131. Temettut Defteri, 254. vilyet(ler) (vilyt), 204, 206, 207, 208, 225, 333. btesinin tetkik ve tasdiki, 377. btceleri, 321. Gelen-Giden Defterleri, 217, 218.

Gelen-Giden Kayt Defterleri, 185. Giden Defterler, 202. , memrn, 218. mteferrikas, 216. tahrirat, 369. tahsilat, 407. , telgraf, 222. tekilat, 319. ve elviye-i gayr-i mlhaka btceleri, 321. , jurnal, 224, 225. -i mmtze, 216, 217, 224. in nizamt, 373. Vilayet ve Mfettiliklere (Tara Arivleri) ait belgeler, 397. defterler, 261. Vilyt- Selse, 265, 266, 427. Hesbt Defteri, 265. Muhkeme Cetvelleri, 265. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 221. Vilyt- arkiyye, 350. Vinmah Tahrir Defteri, 131. Viranehir Tahrir Defteri, 131. Virian Tahrir Defteri, 131. Visoka Ahkm Defteri, 26. Tahrir Defteri, 132. Viegrad Tahrir Defteri, 132. Viyana, 432. htilli, 327. Vize, 66. Ahkm Defteri, 30, 31. Tahrir Defteri, 132. , timar, 60. Vlasenie Ahkm Defteri, 26. Vlasotina, 396. Voynugn Defterleri, 271. Voyvodalklar, 294. Vrad Timar Defteri, 59. vukuat cetvelleri, 407. istatistik cetvelleri, 381. raporlar, 383. - diye istatistik cetvelleri, 381. - zabta istatistik cetvelleri, 382.

555

sayfa

Vultrn Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 132. Timar Defteri, 59, 60. Vulkain Tahrir Defteri, 132. vkel, 352, 364. vzer ve mrimran esmisi defteri, 273. , Tahvil Defteri, 69, 70, 71, 72.

Y
yabanc devlet bakanlar, 386, 331. devlet reislerine yazlan nme-i hmaynlar, 338. elilerin gven mektuplar, 392. seyyahlar, 377. tebea, 266. temsilcilikler ile ilgili konular, 391. tccar, 84. uyruklularn himayeleri, 392. ve Osmanl konsolosluk heyetleri ile temsilciliklerine ait meseleler, 392. lara verilen izinler, 392. Yamurderesi Tahrir Defteri, 132. Yahikargn Tahrir Defteri, 132. Yahudi(ler), 396. ahalisi (Kandiye), 396. meselesi, 326. ve Sryani Patriklii, 38. yakacak, 176. Yakub ve Sryan Defteri, 39. Yalak Tahrir Defteri, 132. Yalakbd Tahrir Defteri, 132. Yalta kasabasna dair kartpostal, 431. yamak mevcibi, 276. Yanbolu, 396. rs kaytlar, 74. Tahrir Defteri, 132. yangn, 373, 377, 381, 382. yankesicilik, 381. Yanova Tahrir Defteri, 132.

Yanya, 220, 221, 264, 265, 266, 327, 358, 400, 402, 407. Ahkm Defteri, 31. Ayniyt Defterleri, 205. Cebel Deteri, 65, 66. haritas, 423. - Manastr yolu, 427, 428. , pln-proje ve krokiler, 426. -Preveze haritas, 423. Tahrir Defteri, 132. , telgraf, 224. Timar Defteri, 68. , yoklama defteri, 62. 'da ina olunan Hamidiye Kz Rdiye Mektebi fotoraflar, 431. Yanyalu Esnek, Tahrir Defteri, 132. yaralama, 380, 381, 382, 383, 404, 407. yardmlar, 373, 377, 391. Yarhisar Tahrir Defteri, 132. Yarpus Ahkm Defteri, 26. Yve Defteri, 273. Yveran, 369. Dairesi, 370. Yaya Defterleri, 271. Yaye Ahkm Defteri, 26. yaynlar (zararl), 364. Yedi Adalar Ahkm ve Berat Defteri, 37. yem, 147, 174, 176. yemek, 144. Yemen, 179, 348, 350, 358. Ayniyt Defterleri, 204. haritas, 424. kahvesi, 183. meselesi, 326. , telgraf, 223. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 219, 220. Yeni l Trkmnn- Halep Muktaas, 299. Yeni Saray Aas, 72. Yenice Tahrir Defteri, 132. Yenice Zara Tahrir Defteri, 132. Yenicehisar Tahrir Defteri, 132. Yenice-i Karasu, 181, 306. Tahrir Defteri, 132. Yenice-i Vardar Tahrir Defteri, 132.

556

Yenieri(ler), 150, 178, 270, 275. aas, 150, 248. Defteri, 276. Efendisi Defterleri, 270. Kalemi Defterleri, 182. Ktiblii, 179. mevcibi, 276. Muktaas Kalemi, 182. Oca, 157, 248, 257, 304. (Saray) Defteri, 276. sekbanlar, 182. ve Yamak mevcibi, 276. Yeniil Tahrir Defteri, 132. Trkmenn- Halep Evkf Defterleri, 169. Yenipazar Ayniyt Defterleri, 204. Tahrir Defteri, 132. Yeniehir, 304. , muktaa, 177. Tahrir Defteri, 132. Yerli Kulu askerleri, 160, 161, 295. yetimhne, 284. yevmiye, 177. defteri, 88, 222. Ylanluca Tahrir Defteri, 132. Yldrm Beyazid Han, 244. Yldz (Yldz Saray, Yldz Arivi, Yldz tasnifi), 233, 234, 235. belgeleri, 361. defterleri, 233, 234, 235, 236 defterlerindeki resimler, 431. esas evrak, 361, 362, 363. evrak, 234. fonu, 234. gazeteler ksm, 372. mbeyn cetvelleri, 370. Maruzat Defterleri Fihristi, 234. Maruzat Defterleri, 234. Mtenevv Maruzat Evrak, 361, 366. Mzesi, 363. Perakende Evrak, 361, 368, 369. Perakende Evrak Mbeyn Cetvelleri, 371.

Sadaret resm maruzt evrak, 361, 365. Sadaret hususi maruzt evrak, 361, 365. Sadrazam Kmil Paa evrak, 361, 364. Yldz Tahrir Defteri, 132. Yldzeli Ahkm Defteri, 31. yiyecek , 176. yoklama, 160. defteri, 54, 62, 96. yol(lar), 394. almalarn gsterir fotoraflar, 378, 426, 427. ve kpr yapm, 265. tahrip etme, 407. Yol ve Menzil Kalemi belgeleri, 282, 287. defterleri, 47. yolsuzluk(lar), 400, 401. Yoncalu Tahrir Defteri, 132. Yoros Tahrir Defteri, 132. Yrkn Cemaati ve Evld- Fatihn Defteri, 275. yulaf, 147. Yunan, 326, 364, 387. hududunun tashihi, 322. igali ve mezalimi, 374. l ekiynn resmi, 430. Yunanca gazete, 372. Yunanistan, 33, 330, 351. Ahkm defteri, 37. haritas, 421. irdeleri, 187, 324. Nian Defteri, 37. Yund Ahkm Defteri, 27. Tahrir Defteri, 133. Yurt d ariv merkezlerine ait kataloglar, 441. Yurt ii ariv merkezlerine ait ariv malzemesi ve kataloglar, 437. yurtluk haslat, 253. Yusuf Hikmet Bayur'a ait baz resimler, 431. Yusuf zettin Efendi evrak, 322. Yreir Tahrir Defteri, 133.

Z 557

sayfa

zabtlar, 86. zabtnmeler, 364. zabit(n), 73. masrift muhasebecilii defterleri, 252. esmi kayt defteri, Rus, 225. knye defteri, 225. tayin defteri, 225. Zablana Tahrir Defteri, 133. Zagor Tahrir Defteri, 133. Zagorye Tahrir Defteri, 133. Zaanospaa Tahrir Defteri, 133. Zara Tahrir Defteri, 133. -i Atik, 342. -i Cedd, 396. -i Eskihisar Tahrir Defteri, 133. zahire, 154, 175, 176, 177, 275, 303. haznesi, 177, 178, 269. mbyaas defteri, 275. mbayat defteri, 272. nakli, 283. navl defteri, 273. nezareti, 245. rsmunun toplanmas, 283. tevzi defteri, 275. ve Nzl Emaneti, 144. -i srsat defterleri, 271. Zalim Tahrir Defteri, 133. Zamant Tahrir Defteri, 133. Zaptiye, 205, 206, 208, 215, 343, 349, 358, 413. defterleri, 270. irdeleri, 317. jurnalleri, 361. miri, 359. Miriyeti, 248, 249. Zaptiye Nezareti, 249, 366, 369, 379, 399. belgeleri, 394. defterleri, 248. Zara Ahkm Defteri, 31. Zararl yaynlar 364, 388. Zartana Tahrir Defteri, 133. Zarviin Tahrir Defteri, 133. zemet, 49, 72, 134, 152, 251, 256, 411.

avuan- l, 80. ve Timar Defteri, 69, 271. Nizamnmesi, 50. Zecriye, 155. defterleri, 269. resmi, 253. Rsmu Kalemi defterleri, 155. zehir, 377. defterleri, 46. mhimmesi, 47. -i rikb, 47. Zelenkova, 428. Zemistni Defteri, 272. zenci esir ticaretinin meni, 388. Zengicik Tahrir Defteri, 133. Zenia Ahkm Defteri, 26. Zenkbd Tahrir Defteri, 133. Zenta, 95. Zernia Tahrir Defteri, 133. zeytin ya, 275. Zeytun Ahkm Defteri, 28. Tahrir Defteri, 133. Zmpara Madeni (Aydn), 318. Zihne (Selanik) Tahrir Defteri, 133. Zile Ahkm Defteri, 31. Tahrir Defteri, 133. Zimemt Defteri, 274. Zimmet Defter(ler)i, 211, 236, 240, 276, 373. Halifelii, 143. Halifelii Defterleri, 147. halifesi, 147, 268. zindanc, 149. Zirat, 208, 214, 245, 319, 320, 344, 349, 358. heyet-i fenniyesi, 245. mektebi inas, 189. mfetti-i umumilii, 245. Nezareti, 369. Nezareti defterleri, 245. Nezareti'ne ait belgeler, 393. ve Medin Mdriyeti, 245. ve Sanayii Sergisi'ne ait albm, 431.

558

 ve Ticaret irdeleri, 317. n gelimesi ve slah, 378. Zirat Bankas, 364, 405, 407. zir, 404. ve iktisad durum, 245. Zitovi Tahrir Defteri, 133. ziyafet, 88, 210. Znepolje Tahrir Defteri, 114. Zor, 348. Vilyt Gelen-Giden Defteri, 220. Zht Paa, 363. Zlkadriye Tahrir Defteri, 133. Timar Defteri, 55, 57.

559

sayfa

560