MEVKUN NUCM

YILDIZLARIN MEVK
MUHYDDN BNL ARAB

Abdullah Th FERAZOLU

KTSAN

-1-

SUNU Kymetli okurlarmz... Hazret-i e-eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.)'nun "MEVK'UN NUCM Yldzlarn Mertebeleri" naml eserini nasipkrlarna ulatrmaya vesile klan ALLAH'a kr olsun, yaratm olduu sonsuz lemlerdeki zerreler miktrnca lemlerin nr kayna, HAK'kn Hbibi, Raslallah Efendimiz Muhammed Mustafa Aleyhisselt Vesselam'a da Selm olsun. ok sevinliyiz, ok mutluyuz. Zira ok iyi idrk etmekteyiz ki bu gibi Tasavvuf eserleri telf etmek, ner etmek, okumak ve zellikle de okunan nkteleri kavramak, onlarla zdeleerek yaamak ancak ve ancak ok byk bir ltf-u ilh, ikrm- ilh, tevfik-i ilh ve himmet sayesinde mmkndr. te bu ltf-u ilhye ve ikrama nil olabilenlere Selm olsun. Allah cmlemizi bu yolda daim eylesin. MN'imiz olsun. Hazret-i e-eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.) bu kymetli eserini mehur eseri "FUTUHAT"da gerek mevzsu gerekse konulara aklk getirmek iin bir ok yerinde defalarca zikrederek tantmtr. Adet Futuhat'da anlalamayan mevzularn daha da iyi anlalabilmesi iin bavurulacak eser olarak "Mevk'un Nucm"u tavsiye etmitir. Dolaysyla eyh'ul Ekber Muhyiddin-i bn Arab (K.S.) bu tantmlarnn bazlarn SUNU blmne koyarak eserin muhtevasn yani Eserin tantmn ancak Hazret-i eyh'in yapabileceinin bilincinde olarak sz ona brakyoruz... Mevk'un Nucm'da zikr ettiimiz herey, bu almann verdiinin ancak bir ksmdr... lim ve mrifet'in ve bu ikisi arasndaki farkn tahkik edilmesini isteyenlerin zerine, bize it Mevk'un Nucm kitabn okumak gerekir. Allah'a ait samedn (ebed) tecellde marifetler, hakktlar, ziya srrlar vesireden (doan) bu menzilin tazammum ettiine vakf olmak isteyen Mevki'un Nucm kitabnda bb'l kalb -Kalb'in Felei iinde onu mtla etsin... Biz bunlar (uzuvlarla ilgili) tam olarak, onlara it, nurlar, menziller, srtlar ve tecelliler ile birlikte, Mevk'un Nucm isimli kitabmzda beyn ettik... Onu, Ramazan aynda, Meriyye ehrinde (H.595. M. 1199) ylnda onbir gnde kayd ettim. O std'tan mstanidir (hocasz okunabilir). Belki stad ona muhtatr. Bu kitap, bir stadn bulunabilecei en yksek makamdadr.

-2-

Hz. Raslullah'n iaret ettii gibi, "Salt iin TAM abdest alanlar, sonra iki rek'at rk edenlere, bu iki rek'tta onlara Cennette'ki gklerin kaplar alm olur. Hangisinden isterse girerler" bu ahsa bylece tahareti mkemmel ve srr temiz oluunda uzuvlarn ilemlerinden (cennet kaplar, mertebeler) alr. Uzuvlar iin bu nemli mertebeleri, Mevki'un Nucm kitabnda beyan ettik... nsandaki ana kuvvetler , sekz tanedir. Be tane hiss kuvvet ve ayrca akl, mfekkire ve hayal kuvvetleri. Bu kuvvelerden mdas, bu sekiz kuvvet iin gardiyan gibidir. Bu kuvvetler her ne kadar ana kuvvetler ise de, bunlarda dierlerinden baka gardiyan ve ktd bir mertebe vardr. Bu nevlerdeki fazilet ma 'lmdur. Her uzuvda kendisine mahsus bir amel olmas gibi, ilem iin dah, kevn'den yana kendisine mahsus bir netice vardr ki ona keramet ad verilir. Bunu intc eden, bu ilemin hlidir. Mkellef uzuv ve bu uzva mahsus olan ilemin hli, bu kerametle mnsibdir. Mevki'un Nucm kitabnda bu kerametlerin fasllarn zikr ettik; onun mertebelirin ve intc ettii eyleri beyn ettik. Bunu "mnsebet" zere bina ettik. Zira mnsebet, lem'in varlnn ve lemden mucizelerin asldr...Onun yan ilemin, Hakk'dan yana bir neticesi vardr ki MENZL adn alr. Bunu da bu ilem'in makam intc etmektedir. Bu menzil dah, Allah'n indinde sorumlu uzuv ile balantldr. Bu uzva mahsus olan makamn tafsilt eit eit menzilleri birinden ayrr. Btn bunlar bize it Mevki'un Nucm kitabnda beyan ettik. Bu kitap, talebe iin hoca yerine kim olur. Talebe gle urad zaman, std da bu kitab eline ald alp onu Mrifet'e hidyet ettirir. Bu, doru yollu,faydas byk, cirmi kk bir kitaptr. Kur'n; Allah kelmdr. Bylece, Allah'n kelmnda Vhid, lfz bulunduundan bunun hkm bundaki lafz itirak sebebi ile Ehadiyet hkmndedir. Vah id, Allah'tan baka hi kimsenin isimlenmedii Allah ismi gibi olur. Allah'a mahsus bu tenzhden ortaya kan bu menzile mteallik eyden de, Mevki'un Nucm kitabnda zikrettiimiz marifetler hsl olur... M. bn ARAB

-3-

HAK'tan niyazmz, Hazreti eyh'in bu okurlarmza ve cmlemize rehber olmasdr...

eserinin

seyr-i

slk

ALLAH, bu hakki yolda siz okurlarmzla beraber cmlemize kabiliyet, samimi niyet, gayret, himmet, tevfk ve inayet nasib etsin. Kolaylatrsn, hazmn versin. lmiyle aml olan "MUHAKKK" m'min olmay ALLAH (C.C) herkese nasip eylesin. Raslullah Efendimizin, Ashabnn ve evldlarnn halleriyle cmlemizi hllendirsin... Yaynevimiz KTSAN'a da bu kymetli zevt- kiram'dan olan ztlarn eserlerini hatasz olarak yaynlamay ve bu eserlerin ksmetlilerine ulamalarna vesile olmay dam nasb eylesin. Raslullah Efendimiz Muhammed Mustafa Sallallahu Aleyhisselm'a zerreler miktrnca Salt-u Selm olsun.. Gzide Al''nin, Ashab Kirm'n, Raslullah evld olan bata Abdulkdir Geylni (K.S.) hazretleri, eyh'l Ekber bn'l Arab (K.S) hazretleri olmak zere tm zevt- kiramn, ALLAH ilminin nasipkrlarna ulamalarna vesile olan kardelerimizin, hrete intikl eden okurlarmzn ve tm m'min kardelerimizin rhaniyyetleri iin EL-FATHA. KTSAN

-4-

MEVKUN NUCM
Hamdler Hayy ve Kayyum olan ALLAHa mahssdur. yle ALLAH ki; sabit ve gezgin olan yldzlarla yemin eden, yce mevkilerden balayarak yldzlarn altndaki cisimlerin karanlnda gizlenmi ruhlara Rabbani hikmetleri balayan, rsum ve himmet ehl arasnda ok aydnlatc hakikt nurunu yadran, hibir arta balanmakszn diledii kuluna hikmeti verendir. zellikle HKMET, diledii kullar iin takdr ettii bir rzktr. "O" ALLAH Aliym ve Hakiym'dir. Allah'n salt beyaz cevher ve yeil zebercedin zerine olsun. yle cevher ve zeberced ki, yerleri ve gkleri dolduran nr ve onlar aydnlatan k Sahibidir. Ve mm- Ezher, tevbe-i efhar sahibi, iksiri devlet ve Kibrit-i Ahmer olan MUHAMMED BN ABDULLAHdr. yle ahsiyet sahibi ki ma'sm- pak ve seilmi Neb'dir. yle Nebki, Kadmin huzurunda Yce Makamda daha kinat icd ve hibir ey taksm edilmeden, kendisine Hilfet Sanca verilendir. Artk planlandrlan ve cisimlendirilen lemde zdrap ve ihsan srr- ile zahir oldu. Ve bu lemde Yce Rabbi ve Mucidiyle ecel-i merkumu zamanna kadar hi kimseyi dost edinmeksizin yaad. Sonra, bu tertib ve cisimlerden oluan lem den Kerm Mucidine dnd. Ki, bu dnmn Mabdundan hibir gerekletirdi. ekilde ayrlmakszn

Ve "O" Neb kendisinden sonra srr ve anlay ehl olan 'r'y mamet Sancan emnet olarak terk etti. Artk mamet Sancan asil ve erefyb olanlar ve ilh yaknla erenler nbetleerek alrlar. Nbeti bu surette devr alp vermeleri, Kyamet gnne kadar srecektir. yle MUHAMMED bin Abdullah Sallallh Aleyh ve Sellem ki Nbvvet ile Velayeti birletiren sekin ve merhametli babaya benzeyen felek trabiyi devrann hatmedendir.

-5-

Sallallh Aleyhi ve Al lh Efdale Saltn ve Selleme E'mmete teslimin emm ba'du. Ey Akl selim sahibi ve gzel sfat ve ahlakla sslenmi Dostum!.. Ben MEVK-UN NUCM adl Risalemi dorular aratran, engin idrk sahibi olanlar, ilimde zirveye ulaanlar ve ieceini ayn saf iyeden ienler veya ieceini kfur ve tesnim ile kark ienler iin yazdm. Bu Risalede bahs mevzu olan Yldzlar idrk sahibi olan aratrmaclar iindir. Uhlet ise, ilimler ve ahlklarn srlarna vkf olup o ilim ve ahlk mucibince kendisine eki dzen veren, Rabbn terbiye ile yeti en Hakmler iindir. Ve ben bu Risalede ahmak olanlar ile Hakkn srarla arayanlar arasndaki mnakaalara cevp vermekten de geri kalmyorum. Usul ve Fur'da muhalif olmayanlar hakknda necat ve hilmi elde etmekle hkm ettim. Muhalif olanlar ise, izmi olduklar hayat safhalarna neyi ilemilerse onunla, onlar hakknda hkm ettim. Yldzlara mahss mertebelerden, her bir mevk iin mhrleyici ve mhrlenen gzel tedbir alc yamurlar vardr. Her mevk iin, erefli mefhmlar ve mhrl olmas gerekli olan yldzlarn domas kanlmaz bir gerektir.. Her eyin muayyen bir mr vardr. Ben, bu risaleyi bunun idrk edilmesi iin yazdm. Kularn kafeslerinden (*) ayrlp gitmeleri ve mahede bahesinde dostlarna kavuup dudak dudaa konumalar da bize mrn snrl olduunu tasdik ediyor. Rabbani kef ve lh mhadede vukuf sahibi olan; lim ve Ariflerin huzuruna ulatrmaya vesile olmasn temenni ederek yazdm. Mutlak dorularn sahibi, her eyin mucd'i her eyin yok edicisi, her eyde kudretiyle tasarruf eden, her eye hakm olup hibir eyin "O'na hkim olamayaca Zt ve mminlere efkat ve merhametle muamele eden Ezel ve Ebed Sultnn rzasn celb etmeye bu risalenin vesile olmas iin telifine c'ret gsterdim.
Not: Kudan maksat "Ruh", kafesten maksatda "beden'dir.

Bu risle, gne misli klar yayar oldu. Seyr edilmesi doyumsuz baheler gibi kendisini tem edenlerin her birine ayr ayr hazlar takdim eder. Bu risalenin nurunun ulelerini ve ieklerinin gzelliklerini; ancak ana, baba, yr, yaran ve vatann terk ve Hakkn rzsn kullardan tecerrud

-6-

edilmi olarak taleb edenler elde edebilirler.. O halde, btn kondurulmu snrlar kaldrp yakanlar, baharlar usuz bucaksz konaklara vsl olmak iin binek edinenler, beden karalarnn avazn her eyin en doruuna ulatranlar, huzr-u ilhi ye vsl edecek nder ve ieriye almas iin kap kulu arayanlar ve kendi kendisine hem Resul hem de Mrsel olanlar iin Rab'lerini bilmek talebi kalblerinde "O'nu bilmeye davetisi olmutur" hkm verilmekten baka sylenecek bir ey kalmyor. te bu risale byle olan kimseler iinde bir Rehberdir.. O kimselerden biri de temiz zhid ve fazilet sahibi olan Ebu Muhammed bin Abdullah bin Nadr Abdullah Habeil Harranil Temm, vakfa-ki tlim esnasnda ALLAH ona sddklra has olan tevfkni versin bana "Allah'a kalb-i selimle kavumann mans nedir?" diye sordu.. ALLAH, bizlerin herbirine ulalmas g olan hikmet ilmiyle ihsanda bulunsun. AMN Biz Kitabn ana konusunu gelecek blmden sonra yazacaz. Ancak, bu gelecek ksmda bu kitabn yazlmasna sebeb olan ynlendiricileri izah edeceiz.. Srat- Mstakime insanlar ulatrmak ancak "Hd" olan Allah'a mahss'dur. yle ise biz dim Allah'tan bizi slm zerine dosdoru klmasn temenni ve niyaz ederiz. AMN

-7-

KTABN TELF SEBEB

Vakta ki ALLAH Subhaneh bu kitabn vcda kmasn diledi ve kerem hazinelerinde ki bereketli halka diledii kulun eliyle hediye vermeyi irde etti, kervanlarn Mrsiliyye'den Murebbiye'ye uzanp gitmelerine sebeb olacak hareketle kalbimi hareketlendirdi.. Artk ben de devenin palanlarna binip en temiz ve erefli bir toplulukla yola koyuldum.. Bu yolculuk 595 senesinde gerekleti. Dndklerimi gerekletirmek iin ne zaman ki Murebbiye'ye vardm, yce Ramazan ay hilliyle beni karlad. Ramazan erf'in kna dein orada Ramazan aynn geceleri benimle dostluk ederek musafah etti.. Bylece bana Ramazan- erf'in bereketiyle kolaylatran As-y Musa misli bir as verildi. orada hereyi

Madem ki bu ay beni bu kadar bereket ve ihsanlarla kar lad artk ben de zikr ve istifar en iyi arkada ve en gzel enis edinerek zikr ve istifar etmeye baladm. Allah'n yceltilmelerine zin verdii evlerde huu ve havf ile hereyle alkam keserek Allah'a huu ve havf ile ibdet etmekle megul iken, Allah Subhnehu, kalbime ilham elisini kasd ettiim telifi yapmam teyid ettirici olarak gnderdi. Artk Ramazan- erifin on nc gn olmutu.. Evet, bu ayn faziletini bilen Allah'n slih kullar, o ayn gndz ve gecelerini Allah ve insan haklarna riyet ederek kulluk vazifeleriyle megul olanlar Ramazan- erf'in feyz ve bereketiyle byk kazan elde ederler. Allah'n bana ltfettii ilhamn mislini takva sahibi olan Abdullah El Habe'ye ryada gstermesi yapmak istediim telifi yazmam iin ikinci bir te'yd olmutur.. Zira, ryas ilhamma muvafk olmutu. yle ise bu bir tevfuk- ilhidir. Daha sonra, bu kitabda bahs edilecek hikmetler ilhm- ilhi eseri olarak, gnlme en gzel bir tarzda manzume olarak dodu. Bata belirttiim gibi... "ALLAH" DLED KULUN VASITASIYLA BU KTABI BR HEDYE OLARAK VCDA GETRR. te btn bu olan bitenlerin esnasnda bu kitabn aa kmasna beni vasta kldn idrk ettim. Bu hikmetlerin bekisi olduumun ve tayin edilen planda bana tasarruf etme yetkisinin verildiinin uuruna vardm. Ey Aziz!.. Allah'n sonsuz ltfuyla o kitabn ruhu kalbime dkld ve irdemin semsnda Allah'n yardmyla nurlar saan dolunay dodu..

-8-

Bylece, akl- ruhi bu kitabn tasnifini kabullendi. Ayrca onun te'lf edilmesine sebeb olan davet ediciler gitgide oalnca bu te'lf in yazlmasnn terk edilmeyecek bir hakikt olduunu grdm ve kitab te'lf ettim. Rh-u fikri, kitabn yce keyfiyetini ve emsalsiz nazmnn gzelliini tefekkr ederek kitab mertebeye taksim ederek tertibledi. Bu tertibi en salim slbu seerek slk etti. Birinci Mertebe: NAYET MERTEBE sidir. O da TEVFK'tir. kinci Mertebe: HDYET MERTEBE'sidir. O da TAHKK LMdir. nc Mertebe: VELAYET MERTEBE'sidir. O da Sddklarm Makamna ulatrmaya vesile bulunan SALH AMEL lerdir. Gzel szler ALLAH'n katna ycelirler. Bu Mertebeyi Dokuz Felekte cereyan ettirdim. yle dokuz felek ki, merkezleri olan ekim alanlaryla fezada dolaplar gibi dnp dururlar.. Bu (dokuz) feleklerden ; SLM'dir. Birinci, drdnc ve yedinci felekler. Bunlardan de; MN'dir. kinci, beinci ve sekizinci felekler. Bunlarn dier de; HSN'dir. nc, beinci ve sekizinci felekler. slm olan felekler, bdayet yldzlarnn doduu yerlerdir. Dier feleklere gelince onlar ise nihayet ehlinin doulardr., yle ise felekleri yle zetleyebiliriz.. slm' Felekler Cismni'dir. mni Felekler Nefsan'dir. hsni Felekler Ruhandir. hsni Feleklerin her birisinin snd ve baland kalasn ihsni Feleklerin her birisinden sonra zikr ettim. Her bir mertebenin birinci hillini her ayn son gnnde ki hilli kldm..
NOT: Yani her bir mertebenin bir balangc ve sonu vardr. Burada eyh- Ekber mertebeleri Kmer-i aylara benzetmitir. Nasl ki Kmer-i aylarn balangc ve sonu Hilalin domasyla belli oluyor. Bu mertebelerin de her birinin kendisine has birer almetleri vardr. Bu almetlerden biri o mertebenin balangcn ve dier bir almet ise, sonunu gsterir. (Mtercim)

-9-

Yine her bir Mertebenin ikinci Hillim btn afatlardan gzetilen Hilli yaptm. te bu iki makamdan dolay, her bir mertebe iin iki hilli mnasib grdm. Beinci feleki sekiz nurla merreftendi.. Bu nurlar grsel ve gayb olarak dier sekiz felekte yzerler ve slm' mevki'nin nc mertebesine devran ederler. Daha sonra bu kitab gzel bir faslla bitirdim.. Bu Faslda Yldzlarn yerlerinden ve delillerle tertipleyerek mulak meseleleri izah edici srr ehlinin dou yerlerinden bahsettim. Bu izahlarda u yolu kasd ettim; nesir ve nazmen bu kitabda geen kokular kemli vuzuhla akladm ki benden bakasna bu kokularla alkal ihtiyatan istina etsin. Allah'n ltfu keremiyle aynen kasdettiim uslbla bu kitab vcda geldi. Ey Aziz!.. Ben bu kitab ve dier eserlerimi Mabud-u Zini'nin meleklere ilk ettii hikmetleri direkt kendisinden telakki ederek yazdm. ALLAH'n Rahmetine muhta kul dedi: Vakfa ki kitab ve fasllarnn tertiblenmesi bitti ereflendirmeme vesile olan minbere kp ehli tevfk ve ilimler deryas zevata zeki ve mbarek olum olan Bedreddin tantmaya ynelerek kalabalk bir topluluk huzurunda u dizeleri irticalen okudum.. Biz Vucd-u Ebedin (kudretiyle zahir olan) srr- ezeliyiz. Biz, ykselmekle Makam- Kudsiye'ye eit olduk. Bize balananlar, Bedr-i Habei'nin sr Nardr. Biz onu zeki reislere eli gnderdik. Yazdm kitabla (yle kitab ki okuyucusunu) iinde ki ilimlerle sahibul hikmet ztlara muhta brakmaz. Bu kitab, insanlara varlklarnn sebebi olan amellere kavumaya rabet ettirir. Ve en son ulaabilecekleri ahlk makamlara onlar ynlendirir. Halbuki lemde yce ve dk btn varlklarda Zt-i Esmalar tecelli eder. nsanlardan o isimlere imn edenleri o isimlerin hayatyla hayatdar olurlar. Ve o isimlerden i'rz edenler hibir eyi elde etmeyen (hsran ehli olurlar), MUHYDDN BN'LARAB

- 10 -

KTABIN FHRST
Birinci Mertebe: nayet Tevfki hakkndadr. Tevfkin birinci mevki'nin unvan lem-i ehdet'te tedbirci olan mm'n kalbine vki olan inayet yldzdr, O kalbin her tarafn rerek kapatr. Bu da SLM olan Feleklerin ilkidir. Vifki olan birinci Matla'n unvan lem- Ceberut ve lem-i Melekt'da tedbirci olan mm'n nefsiyle doan ayn son gnnde ki hill ki, o kalbe labet eder.. Bu da MN olan ikinci Felek'tir. ilhi olan birinci matla'n unvan lem-i Rahamt ve Rahabt berzahinde mutasarrif olan Kutbun burcunun domasyla gzetilen Hill'dir. Hill hem vermeye hem de engellemeye sebebdir. Bu da, HSN olan feleklerin ncsdr. kinci Mertebe: Hidyet Mertebesidir. ilmi olan hidyet yldzdr. Bu yldz hidyetin kabulne sebebdir. Bu da SLMI olan feleklerin drdncsdr. Yani, Ayan olan matla'larn ikincisinin nvan lem-i Ceberut ve Melekt'ta mdebbir olan mmn zatiyle doan ayn son nc gnn hillidir. Bu Hill'de hidyetin kabulne sebebdir. Bu da MN olan feleklerin beincisidir. Bu hill kuds sekiz nuru aydnlatr..' Onlar ise, Gne, Hill, Kamer, Bedir, Sabit Yldz, imek, Ate ve Src'dr. lh matlalarn birincisinin Rahamt ve Ceberut berzahinde kutbun ruhu ile doarak ykselen hilldir. Bu Hill Hidyet ve sapknla sebebtir. Bu da HSN'n Feleklerinden altncsdr. Hemen ardndan nsiyet ettii karasn zikr edeceiz.. nc Mertebe: Velayet lminin Mertebesi'n. ilmi olan mevkilerin ncsnn unvan; lem-i ehdette mdebbir olan mmn kalbiye vaki olan velayet yldzdr. Bu yldz, nehyin yaplmasna sebebdir. Bu da SLM olan feleklerin yedincisidir. Bu Mevkide; ayn zamanda mn- hill'n matlalarndan olan Beinci Felekteki sekiz nr'un felekleri de vardr. Bunlarda srasyla; itme Felei, Grme Felei, Lisn Felei, El Felei, Karn Felei, Fere (Tenasuf) Felei, Ayak Felei ve Kalb Feleidir. Ahlk olan matla'larn ikincisinin unvan Melekt ve Ceberut ilminde

- 11 -

mdebbir olan immn nefsiyle doan ayn son gnnn hill'dr. Bu hill'da nehy sebebdir. Bu da MN olan feleklerin sekizincisidir. lhi olan matla'larn ncsnn unvan Rahamt ve Rahabt berzahnda Kutbun burcuyla doan, gzetilen Hill'dir. Bu hill, zengin ve fakirlie sebebdir. Bu da HSN olan feleklerin yedincisidir. Hemen onun peinde unsiyet ettii kalasnn zikri gelecektir. Ve btn bu szlerden sonra da kitabn son faslnn zikri gelecektir. ALLAH'n Rahmetine muhta olan kul dedi ki; nAllh yazdmz bu tertib ve taksm ayn zaman da kitabn fihristi olur. Varlklar icd eden Mucd-i Ezeli ve Ebediden bize g vermesini ve yardm etmesini diliyorum.. L havle vel kuvvete ill bil'lahil aliyyi'l-azm ve hasbnallah fil klli mevtinin ve ni'mel vekl. BRNC MERTEBE Birinci Mertebe, inyet-i ilhiye vesile klnan tevfk-i lh hakkndadr. slm-i Feleklerden ilki kutbun kalbinden doan nayet Yldzdr. slm ve imnn ilk kelimesi LlLHELLLLAHdr. BSMLLHRRAHMANRRAHYM Ve Sallallah a'l Seyyiden Muhammedn ve tih ve Sahbhi ve Selleme teslman kesran. Ey Bedr Mundi'nin arsna sratle ynel ki kendini ktlklerden koruyasn. Seni Hak'ka, ulatran ni'metlerden tr nankrlerin yapamad kr vazifesini if et. Sana gelen Hak'kn nr'undan (hikmeti) al. (Bundan sonra) bo fsltlara meyi etme. Her kim ki kaz-i ilhi kendisini rz- ilhi'den geri brakmsa o murekkeble yaz yazmay terk etsin. (Madem yle) yle ise lhi Sfatlarla ahlakn gzelletirmeye al ve (sebeblere gvenmeyi kalben terk ederek) btn nesnelerde (tecelli eden) Allah'n Sfatlarna nazr ol. D'vet-i ilhiyeye muhatap olduun vakit de kulaklarn (O'nun dndaki arlardan) muhafaza et.

- 12 -

Sen ilhi d'vaya arc olduun zaman szlerinde samimi ol. Cevvad ve Vhibin ikrmlaryla hz almak diliyorsan, Mevl'nn rzs iin fakr elbisesini kendine giysi edin. Ve, Mevl'nn huzuruna fakr (zell) olarak ktnda "Ey Padih'm (senden bakasna olan) gvenimi kalbimden kaldr. Ve, "Visal arbn bana kana kana iir, yle arb ki devaml suda uzak kalanlar ekva ederler ondan.." de. (yle uzak kimseler ki) ay ieinden baka yiyecek grmediklerinden tr uzun bir mddet azksz olarak akn kalmlar.. T ki ok knayanlar ac ve zdraplarla lnceye ve dmanlk atei snnceye dein.. Sen onlara Rahmet az olmaya devam et. insanlar dallet ehli olup da inayeti ilhi ile: hidyete geldikten sonra, mrid olmalarna arrlar. l olup da dirilenler hi phesiz yok olmaktan uzaklarlar. Musa'dan bakas Tr dann eteklerinde ki Eymen vadisinde nleyn'i (ayakkablarn) karmad. Evet, (ayakkabs) nleyn'i kartlan kimsenin szleri doruluk rtbesine ular. Eer sen Haemi'nin vrisi isen, o verasetle doruluk yolundan git. Ve, papularn giyin.. Zira, papularn giyinmeyen kimse ukurlu bozuk yollarda kalr. Ve papularn giyin.. Zira, ukurlu yerlerde papucunu giyinmeyen kimse nasl yolculuk edebilir.. (1) Dikilmi elbise ile dikilmemi kuma acaba eit olabilir mi..??? Hak'kn Kudret eserlerini bu lemde mahede edemeyen kimse heiktadr. Kalb de vki olan kuds bineklerde (ilhamlarda) (nefs ve eytan'n) hilelerini grdn anda, o hileleri lhm-i Rahmni'den temyiz et. lhamlarn ilk geliin de srr'n srrlarla gizlice konutuu anlarda (ilham eseri olan) ilimleri tertible,
(1) Btn bu anlatlan eyler, nefs muhasebesinde kullanlan sluplardr. "Papu'tan" maksd, ilim olmas gerekir.. Zira halkn iine girdiin zaman bilgi silhn kuanmak gerekir.. T ki insanlara doruyu yanllardan ayrd etmeye sebeb olsun.. Allah'n huzurunda ise, Hazreti Musa gibi papularn karmas gerekir. Zira, O huzurda bilginin fideden ziyde zarar olur. (Mtercim)

Ve heran gelmek ve gitmek zellii bulunan her srrn vehminde ilimleri gzet. (1) Ve klb'e gelen ilhamlar sekr hlinde iken meclisinde bulunanlar ve bulunmayanlara hemen datma!. (2)

- 13 -

Eer sekir hlinden intibah ederek dnn sana balanrsa, hazr ve gib olanlar arasnda ayrm yap. Kheylan ile vahi eeklerin birlikte olduu zamanda develere binmekten sakn. Yani, sr'tle gelip giden bir takm ilhamlar ile srarla tekrar tekrar ayn gelen ilhamlarn ikisini brakp nefsin holanaca, kymettar surette gelen eytan'n hilelerine binmekten sakn.
(1) Kalb'e vk olan her vehm ve ilham da bir ok hikmetlere anahtar olabilecek srlar vardr.. Sakn hal. Klb'e gelen bu tr ilhamlar bo ve abes eylerdir diye kulak ard etme!. unu bilmek gerekir ilimler y bilinenleri tertibleyip o tertiple bilinmeyenleri aa karmakla elde edilebilir. Veya direk ilhamlarla gelir. Sofiler ikinci kk tercih etmilerdir. Yalnz ilhamlar slm lleriyle lmek arttr. (2) M'min, yapaca ilerde teenni ile hareket etmek zorundadr. Teenni ise, yapaca iin Allah'n emirlerine uyup uymamasn lmeye sebeb olur. Zira m'min irde ettii ii yapmak iin sr'tle Kur'n'a ve Raslullah Efendimizin Snnetlerine bavurur ve onun izni dairesinde yapaca veya yapmayaca ie teebbs eder. Konumakta bu durumdadr... yleyse klb'e gelen ilhamlar konumadan nce Kitb ve Snnet ve icm-i mmette mracaat etmek zaruridir. Mtercim.

Seni, o yarn ykseklikleri, hedefine ulamandan alkoymasn. Ve, o yar glkle elde edebilen mhimmatn kazanmaya sabrla alarak elde et. Ve (Omhimmatlara ulamak iin) ba gzn, gnl gzne balayarak sana hikmetleri balayan Zt'n kereminde tefekkr et. Ve o hikmetlerin kabul grlmesindeki hkm de, O Zt'a nisbet et ki, dayana olan kimse olasn. Yani, olan biteni kendine nisbet etme. Bu makamla alkal akladklarm hususunda, bakalarnn szleri, seni aldatmasn. Zira Hak, karmakark duruma giren kalbe nida etmi. Yani, hakikte ermek; Tevhd-i Kble etmek lzmiyetiyle gerekleir. Tevhid-i Kble ise, itimd edilen zatlardan birisinin szleriyle amel etmek suretiyle oluur. Amma bir ondan, bir bundan seyr-u suluk hususunda ihtilf gerektirecek tarzda Hakk'n nidasn anlamaya engeller oluur. Ve bu makam dernidir. Nasl ki, kheylann olmad yerde hi kimse o asil at, emsali bulunmadndan dolay tanyamaz... yle ise iddetli rzgrlarn getirdii ilim ve hlle Hak'la ol. erken Hak'kn sfatlaryla vasflan. Amma, Hak'kn zatiyle Hak'la olmaya kalkma!.. Zira, varln Hakk'n varlna mukayese etmek bizzat mhl bir kyaslamadr. "O"nun Zt'n bilmek arzu ve sevgisini tama. Zira, muhiblerin kalblerinin susuzluu iddetlidir. Hasret gerektirecek bir eye ak olan kimseye kalbin harareti dima o eyden ikyeti olur.

- 14 -

Muhabbet ettiin Zt'a ayrlk gzyle bakarsan, kulluk hikmetini bilirsin. Ve hazm etmenin, tembellik, sulhun ve celladn hikmetini de bilirsin. lemde ki ztlk hikmetini, saylar az olan hikmet sahiblerinden bakas gremez. phenin byk dz kayalarn aala vurana bak!. Ve, byle yapan gen adam diyet alandr. O genci mklen zmleyen dost edinirsen, atelemekte kendine onu tetik gibi bulursun.. Su, rh iin ilim azdr.. Cisim, ate iin azk gibidir.. Su dnya yurdundan gelip geerse, hretin iin onu bulamazsn. Velevki onun atei yatakta len kimsenin sertlemesi gibi, geceye dein devam etmede. Sen hr irde sahibi isen, ben sana yle srlar akladm ki, o srlarla tetii ateleye bilirsin. Her kim ki Hak'k ilmi zevk ile bilirse onda tuyanla hidyet birlemez. yle ise habb-i kef cihetiyle kendisine gelen kimse, uyku lezzetinin ne olduunu bilemez. Allah Rasl Aleyhisselm gibi. Zira, o Rasl'n kalbinde uyku denen ey mevcd deildi. ayet ekin tarlada olgunlarsa, insanlar o ekinin hasadyla megul olurlar.. Veyahud dman ordular bir kal'aya girse o ahali cihada sratle balar.. Allah iin syle ey halilim!. Hi halis ipekten yaplan dek ceviz aacna benzer mi? Hayr! Aynen ylede kendisine ynelmemiz emredilen Zt'n katnda iyilikler ktlkler gibi deildir. Senas yce ve esmalar mukaddes Rabbimiz yle buyurdu: Benim muvaffakatiyyetim ancak Allah'n yardtmyladr. (Hd Sresi, yet: 88) Allah Subhaneh bu yette kula verdii tevfk-i, Zt'nn esma, sfat ve fiilleriyle balants olan sm-i Azam "ALLAH" lafza- celline nisbet etti.. Niye?. Zira, Lafz- Cell taalluk iindir, tehalluk iin deildir. Yani, lfza- cell

- 15 -

kul baz alarak belirli bir ahlk elde edemez. Fakat Esm- Hsna'nn her birisinde iaret edilen ahlkla kul ahlklanabilir. Bu said yldzn hilalinde naallah Tela tevfk'in lfza- celle isnadndaki gzel hikmetlere iaret edeceiz.

BRNC FELEK
Ey necib ve hr olum!.. ALLAH sana muvaffakiyet versin. imdi, Tevffki sana izah edeceim.. Tevffk; ebedi sa'detin anahtar, Neb- Zinin yolunda slka kulu vsl edici ve ilh ahlkla ahlklanmasna rehberdir. Tevfk-i ilhi'ye nail olan kii, byk ganimeti eide etmitir. Tevfik-i ilhiden mahrum kalan kimse de hayrn tamamn yitirmitir. Ey Azz!.. Tevfk; kulun alarak elde edecei bir ey deildir. TevfTk, Allah'n kendi huzuruna setii hs kullarnn kalblerine ilk ettii bir nr-u ilhidir. Kulun kurtuluu ancak Tevfk-i lh ile gerekleir. Kul yce derece ve mertebelere de ancak Allah'n yardmyla ulaabilir. Tevfk hibe edilen bir srr ve kulun kalbinede kondurulmu bir nurdur. Kulun rdesi tevfk'in zelliklerini ve hakiktlarn bilmesi itibariyle, tevfkle vasflanmas ve tevfkin kulda peyda olmasnda Allah'n rdesinin balants vardr. Bylece de, kul iin bu irde hsl olur ve o irdeyi kendi kesbi olduunu tahayyl eder. Halbuki kulun tevfkle vasflanmasnda ki gerek sebeb; Allah Subhneh'nun iradesidir. Fakat kul, kendisini tevfkin talebine sevk eden irdesinin, lhi Tevfkin eseri olduunu bilemedi. Evet!., ilhi Tevfk olmam olsayd kulun irdesi gerekleemezdi. Zira, kulun tevfki irde etmeside lhi Tevfkdendir. Ancak insanlarn ou bunu bilincinde deildir. imdi tevfki anlattmz tarzda isbt ettiimizde, insanlar, ancak Hakm, balar yapan ve kula muaffakiyeti veren Zt'tan tevfk'in kemlini taleb edebilirler. Tevfk'in kemli ne mnya geidiini yle izah edebiliriz: Kulun btn fiil ve hllerinde tevfki ilhinin kula arkadalk etmesidir.

- 16 -

Kulun hlleri yle taksm edilmitir. 1- tikd, 2- Kalbe gelen ilhmlar, 3- Akl ve kalbinde doan nrlar, 4- Mahedeler, 6- Mkafeler, 7- Zahiri ve batini btn fiiller. Netice-i Kelm: Kul, btn hllerinde lhi Tevfk'in kendisine devaml surette arkada olmasn taleb etmesi, tevfkin keml mnsdr. yle ise, kul zten kendisine verilen muvaffakiyetin artmasn tleb eder. Yoksa tevfk blnmeyi kabul eden bir ey deildir. Zira, tevfk insanla kim olan mnlardan bir mndr. Mn ise blnmeyi kabul etmez. Tevfke nisbet edilen noksanlk ise, Tevfk-i lhinin kulun her hangi bir fiilinde kul ile kim olmas ve dier bir fiilinde kul ile kim olmamas itibariyledir. Tevfk-i lhinin kulun btn fiillerine olan beraberlii de ayn anlattmz gibidir. Artk bu izahlarmzda kulun tevfki Allah'tan istemesinin hikmeti de zahir oldu. lerde unu da izah edeceiz: Kul Allah'tan tevfki istedii vakitte kulda Tevfk-i lhin yoktu denilemez. Zira kulun isteme fiilinde yine ilhi muvaffakiyet vardr. Tevfk lfz Arap dilinde muvafakat babndan Tefti babna intikl etmek suretiyle tretilmitir. Tevfk de kulda sudur eden fiillerin peyda olmas esnasnda zten kulda kim bir mndr. Dolaysyla kulla kim bulunan o Tevfk-i lhi kulu, kuldan sudur edecek fiili hakkndaki islm llerine muhalefet etmesinden engeller. Fakat bu engellemesi sadece kendisinde sudur edecek olan fiilde gerekleir. Dier fiilleriyle alkas olmayabilir. yle ise hkm byle olan her mnya tevfk ismi verilir. Ey Oulcuum!.. Gnahkar kendisi iin meru olan her hangi bir ameli yapmaya muvafk olursa o gnahkar olmaz. Fakat meru haklarndan herhangi birisine muvafakati gereklemezse, o zaman slm'a muhalefet etmi olur. Zira kaidedir bir mahal eyden veya onun ztndan bo kalmaz. Tabiatn boluu kabul

- 17 -

etmedii gibi. Kulda yapaca fiilinin mahalidir. Dolaysyla ya o fiil slm'a muvafak veya muhalif olmas zaruridir. Bazen bir zamanda, kulun yapt bir fiilinde, tevfk kendisiyle kim olduu gibi, ayn o anda dier bir fiilinde kendisiyle kim olmayabilir. Buna misl: Gasb edilen bir evde namaz ed eden musallidir. Zira o salt ed etme fiiliyle tevfk kendisiyle kim olmutur. Fakat ayn anda salt kendisinde ed ettii yeri gasb etmesinden tr tevfk kendisiyle kim deildir. yle ise ayn anda kulda hem tevfk hem de hizlan kim olabilir. Hizlan ise; Allah'n raz olmad bir fiili kulun talebi zere Allah'n kulda muvaffakiyet vermesine denir. te bu anlattmz sebebden dolay kul, Mevtasndan tevfk'in kemlini ister.. Bylece de kul, lhi Tevfk'in kendisine btn hllerinde arkadaln istemi olur. Tki kul, hibir fiilinde eriat llerine muhalefet etmesin. Akladmz tarz zere kulla kim olan Tevfk-i lhi tam ve kmil olursa, artk o tevfk; Hfz- lhi ve ismet diye ta'bir edilir. Yani, byle olan kul, ALLAH'n korumas altnda olur. Allah Teal vakitlerin aleyhimizde geip gitmesinden ve gafletin neticelerinden cmlemizi muhafaza etsin. ALLAH, hayrlarla cmertlik yapan Cevd- Mutlakdr. Ey Oulcuum!.. Tevfk: Kul yaratlmadan nce, Allah'n katnda kul iin olan inyet-i ilhi'dir. Tevfk: Allah kulu icd ve hitb ettii esnada kulun zerine olan en yce ihsandr. Tevfk'in lhi bir inayet ve ihsan olduuna, Allah'n u buyruu dellet etmektedir. mn edenlere Rab'leri indinde kendileri iin muhakkak bir kadem-i sdk olduunu mjdele. (Yunus sresi, yet: 2) mn edenler daha yaratlmadan nce kendileri iin bu kadem lmi lhide gereklemitir. Bu kadem de Allah'n kendi Ztna yazd Rahmeti lhidir. Vakta ki Allah Teal, Kerem sfatyla Ayn- Sabiteleri icd etti ve onlarn varln aa kard, ltfuyla onlarn ihtiyalarn stlendi. Artk, Allah Azze ve Celle onlar tevfk'in hakiktlaryla donatt ve onlara, O'na ulatrc yollar aklad.

- 18 -

Enbiy'ya melekler, Evliyaya da Enbiy'lar ve meleklere de yaratllar vastasyla aklad gibi.. Bylece onlar gnee giden aydnlk yolu zere hidyeti kabullendiler. Ve Mi'raca vesile olan ykseli kanatlarna binerek uruc ettiler. Artk Tevfk, btn hllerinde onlar yalnz brakmayan sadk bir arkada olmutur. Tevfk onlar Allah'a yaklatran amellere yn vermekten de geri kalmad. Allah'n rzasna vesile olacak ameller; kalb, nefsi ve duyu organlarna mtevecih muamelattan ibarettir. Tevfk-i lhi onlar ynlendirdi.. himmetlerinin fevkine varncaya dein

Tevfk-i lhi onlar hazreti Cud ve Kerem Makamna indirdi. Onlar o ni'metler deryasnda ve Cennet nimetleri iinde gark oldular. Ve Tevfk-i lhi onlar istivaya benzer bir makama kard.. O makamda Allah'n onlara, vermeyi takdir kld nimetleri balad. Btn bu olan bitenlerin esnasnda, Hak'kn onlarn ilerini stlendiini bildiler. Halbuki daha "NSAN" namyla yd edilen bir ey deildiler.. Sonra, onlar iin du etme mahallinde Allah'a szl yaknlklar, o ilerden uzak olduklarn gsterdi. Zira, Allah'n ihsan ettii bunca cesim ve ltif nimetlere kar kr etmeyi irde ettiler. Halbuki kir mekr ve Zkir mezkr idi. Dolaysyla bu hakikt onlar, irde ettikleri szl kr'den engelledi.. Artk kul, btn gcn sarf etmesine ramen, Allah'a hamd ve sena etmekten aciz oldu. Ve, bu hlin senann fevkinde olduunu grdklerinden, aknlk ve hayret makamnda durakladlar... Sonra, insanlar kendilerinden aa kan Allah' vmeleri sena etmeleri, ancak Allah'n kendi fiiliyle Ztn sena etmesi olduunu bildiler. nsanlarn byle idrk etmelerinin lzmiyetini yazacamz yet dellet etmektedir. Zaten size az bir ilimden bakas verilmemitir. (sr Suresi, yet: 84) yle ise, az bir ilim de Allah'n inyetiyle bize balad bir terazidir. ok ilme ulamamz ise bizim iin mmkn deildir. yle ise ilimde okluk iddia edebileceimiz eylerden deildir. Muhakkik eyh, hereyi inceleyip yontandr. Fakat o, yapt ilerde samimidir. ddia sahibi ise, o da hereyi inceleyip yontar.. Fakat o, yapt ilerde samimi deildir. Bu makamda Allah Rasl Aleyhisseltu vesselam yle buyurdu;

- 19 -

Senin med ve senan sayamam, sen kendini vdn gibisin. (Eb Davud ve Tirmizi) Ve Sddk- Ekber'de - Allah ondan raz olsun- bu makamda yle buyurdu; "Allah' idrk, idrk edilemeyeceini idrk etmektir." Yaratcsn idrk etmeyi kasd edene yle syle!.. "Allah' idrk, idrk edilemeyeceini idrk etmektir. Kim Allah'a hayretle kulluk ederek yaklarsa, ite o nihayet Rahman idrk edendir. Gerekten Allah' idrk etmemek nusuk semsnda cevelan eden feleklerin dou sebebi olan duha vaktindeki Gne'tir. Tevfk'in balangc, ortas ve gayesi vardr. Ey Oulcuum!.. Tevfk, her fazilete ynlendirici, temiz sfatlara uiatnc ve gzleri cilalayan, srlan islah eden ve kalbe hulsiyeti veren btn gzel ahlklarda celb edici olduunu bii. Tevfk kalbde ki kilitleri aan, kalblerde ki ek ve pheleri gideren, kalblerin varlk hikmetini balayan ve azmet-i lhiyeyi retendir. Tevfk, kulun istikmeti taleb etmesine sevk eden, esas muharrik ve kulu selmet yoluna ulatrcdr. Tevfkle vasflanan her kul, hidyete erip doruluk zere olur. Tevfkden mahrum kalan da rezil ve rusva olur.. ALLAH emirlerine muhalif olmaktan ALLAH a snrz. Tevfkin balangc slm, ortas imn ve nihayeti ihsan sana verir. Tevfkin balangc olan slm, kan ve mal korur. Tevfkin ortas olan imn, zulmnden muhafaza eder. nefisleri saptma ve saptrma

Tevfk'in sonu olan ihsan, ruhu Allah'tan bakasna bakmaktan engelledii gibi rh'a murakabe ve Allah'tan utanmay balar. yle ise... Nefis, Cennette ehvetlerini yerine getirmekle mutlu olur. Gz, Rahman grmekle huzur bulur. Ruh, nimetlerin hakiktlarndan lezzet alr. Ey Oulcuk!..

- 20 -

Tevfkin ulatrdklarnda tefekkr et!.. yle ise, btn hllerinde seni tevfk'e davet eden, hibir iyilik yoktur ki Allah sana vermesin. Artk sana den, onlar geri evirmemektir. Tevfkin mebdei, sana ilim ve ameli ihsan eder. Ortas, seni pis hedeflerden temizler. Sonu, varlk ve ezelin srrlarm verir. Tevfkin balangc seni hislerinden, ortas nefsinden uzaklatrr ve sonu sana senin gneinle cmertlikte bulunur. Tevfkin balangc sana kerametleri ihsan eder.. Ortas, seni sfatlardan fni klar.. Sonu, seni Ztla mutlu eder. Tevfkin balangc sana Cennetle, ortas varlkla ve sonu varln fenasyla ahidlikte bulunur. ALLAH'tan baka umutlarmz balayabileceimiz bir varlk mevcd deildir. Menn ve btn nimetleri balayan ALLAH btn noksan sfatlardan mnezzehtir. TEVFK N KISIMLARI Ey Oulcuum!.. ALLAH seni muvaffak klsn. Tevfk. GENEL ve ZEL olmak zere iki ksma ayrlmaktadr.. 1) GENEL TEVFK; btn insanlarn kendisinde mterek olduklar tevfkdir. Mslman ve mslman olmayanlar eittir. Genel tevfkde iki ksma ayrlmaktadr. a) Hikmete muvafak olan tevfk. Bu tevfk, hikmetle eyann yaratlnda ki srlar bilmekle gerekleir, b) ahsn maksadna muvafk olan tevfkdir. Bu tevfkde; 1) Maksada muvafk olan, 2) Hikmete muvafk olan, diye ikiye ayrlr. 1) Maksada muvafk olan tevfki yle izah ederiz: Su bulunmayan bir yerde hangi dinde olursa olsun bir kimsenin kuyu kazp su karmas oradan gelip geen kimselerin maksadna o suyun kmas muvafkdr, 2) Hikmete muvafk olan tevfki de yle aklayabiliriz: Nesnelerin arasndaki mesafeyi ve onlarn asllarn bildii iin nesneleri birbirinden ayran kimsenin tevfkidir. Zira, bu tr bir almaya her hak sahibine

- 21 -

hakkn vermek denir. Mesel; eyann hikmetini bilen bir adam elekle su imeye ve bardakla un elemeye teebbs eden bir ahs grdnde, derhal unu elee ve suyu bardaa boaltr.. Ve o ahsa da yle der; "Bu elek un elemek ve bardak su iin yaplmtr." Grld gibi nesnelerin hikmetini bilen ahs, ilmi ve ameli olarak btn nesnelerin yaratl gayesine riayet ederek muamele eder. te bu hikmet tevfkidir. 2) ZEL TEVFK; seni zulumattan nura karan ve btn mertebeleriyle ebed saadete velev atee girsende seni ulatran tevfkdir. Bu zel tevfkde; ZEL ve GENEL olmak zere iki ksma ayrlr. a) zel Tevfik'in Genel ksm: Allah'a, Rasllere ve Allah'n katndan gelenlere imn etmekten ibarettir. b) zel Tevfk'in zel ksm: Meru olan ilimlerle amel etmekten ibarettir. yle de aklayabiliriz... 1) Genel olan zel Tevfk ki sadece Farzlarn edasndan ibarettir. Zmman ibnu Sa'lebe Allah Rasl Aleyhisselatu Vesselama; - "Farz ibdetler nelerdir?" diye sorduunda Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam da ona cevap verdikten sonra Zmmam; - "Saydklarnn dnda zerine baka Farzlar var mdr?" diye sordu. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam; - "Hayr yoktur. Yalnz dilersen nafilelerle megul olursun." buyurunca Zmmame; "Allah'a yemin ederim zerime farz olanlardan ne noksanlk ve ne de fazlalk yaparm.." dedi. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam o gittikten sonra; - "Sylediklerinde sadk olursa kurtulua erdi." buyurdu. te bu Hadis'te zel Tevfk'in Genel blmn bylece renmi bulunmaktayz. 2) zel Tevfk'in zel blmne gelince, o da kalbi tasfiyeye, marifete, bo eylerden arnmaya, riyzat ve mchedeye seni ulatrandr. Bu ksmda a) Genel ve b) zel olmak zere iki ksma

- 22 -

ayrlmaktadr. Bu ksmn a) Genel tevfki; senin iin btn ulvi ahlklar ve Rabbani sfatlar meyve verendir. Bu ksmn b) zel tevfki ise, tahkik etmek mnsn ve ahlk srlarn senin iin meyve verir. Tahkik etmek mns ve ahlk srlar da 1) zel ve 2) Genel olmak zere iki ksma ayrlmaktadr. 1) Genel ksm, sana ahlklanacan hususlar ve o ahlklarn srlarn ihsan eder. 2) zel ksm da, seni muhta olmak mlhazasndan musteni klar. yleyse, kulun zahiri ve kalbi btn hareketlerinde ve durgunluklarnda kula arkadalk eden tevfk, ilmiyle mil ve veresatu enbiy olan Ariflerin tevfkidir. Hareket ve durgunluun bazsnda kulla arkadalk eden tevfkde o ba'za nisbet edilir ve zellikle o kula varlk mertebelerinden verdii eye muzafdr. te bu da, sadece Arif, Zahid, Abid ve bunlardan ba ka suluk ve makamat erbabndan olanlarn tevfkidir. Tevfkin peyda olmas da muhakkikin ulema katnda, iki ksma ayrlmaktadr. 1) Allah'n vastal sende var ettii tevfk, 2) Allah'n vastasz olarak sende icd ettii Tevfk. Bunlar da yle aklarz: Vastal sende icd edilen tevfk; ana ve babann telkin ettikleri slm Dinini kabul etmen gibidir. Zira, her ocuk slm ftrat zere doar. Anne ve babas onu ya Yahudi ya Mecsi ya da Hristiyan yaparlar. Bu anlattklarmz Allah Raslnden rivayet edilen bir Hadis'in mefhumudur. Veya hi ummadn bir anda yoluna, seni irkin ameller ilemekten engelleyen nasihtlarda bulunan bir ahsn kmas gibi, Yaplan nasihttan tr sen gaflet uykusundan uyanrsan, Allah Subhneh, senin kalbine tevfk nurunu ilk eder... O ahsn vastasyla gnlne lk edilen tevfk nuru, seni nefsin hilelerinden kurtulmaya ve sai'dler zmresine girmeye sevk eden ilhi bir rehber olur. 2) Vastasz olarak sende hsl olan ilhi tevffk'e gelince; o da kimsenin yardm olmakszn Allah'n senin ayblann grme duygusunu sana bah etmesidir, yle duygu ki ilemi olduun irkin amellerinden tr nefsin ve hlin sana buz ettiini idrk edersin...

- 23 -

Bu duygun glendike kurtulu yoluna ve senin iin ezeli olarak takdir edilen gzel amellere seni sratle sevk eden ilhi bir rehber olur. zel Tevfk'in makamlarnn ilki hi phesiz Allah'n sana tahsil etmeni emrettii er'i ilimlerle itigl etmendir. zel tevfk'in seninle arkadalk etmesi ynyle son makam da, ayet zel tevfk'in btn makamlar tamamlanrsa, akl hibir eyin kendisiyle olumas mmkn olmayan Tevhd-i Zt sende kendi Tevhdiyle hsl olmasdr. Velev ki baz huzr-u vcdiye ve kerem-i ltfiye sende noksan olsa da bu durum deimez. Netice-i Kelm; cehaletle birlikte ne hayat ne de makam sz konusu olmaz.. Yani, er-i ilimlerden cahil olan bir ahsn ne hayatnn ne de makamnn hibir kymeti harbisi yoktur. BLM: Bu blm, zahiri ahkamlarla balants olan muamelelerde tevfkin hsl olacak neticeleri ile alkaldr. nsanlar bu neticelerin hsl olmas itibariyle iki ksma ayrlr. 1) Kendilerine tam neticelerin hasl olduu kimseler ki "Zamann Sahibi" diye iaret edilen Kutub'lardr. 2) Kutublarn dndakilerdir ki, Alm ve Hakmin onlar iin ezel ilmnde neyi takdir etmise, onlarn ona ulamasdr. Ey Oulcuum!.. Eer tevfkin shhatli olursa, - ki shhatli oluu da ancak er'i ilimleri tahsil etmekle gerekleir... Artk tevfk, sana inbeyi, inbe de tevbeyi, tevbe de hzn, hzn de havf'u, havf'da insanlardan uzaklamay, insanlardan uzaklamada, halveti, halvette tefekkr, tefekkr de huzuru, huzurda murakabeyi, murakabe de haya etmeyi, haya etmede edebi, edeb de slm'n hkmlerine riyet etmeyi, Allah'n emir ve yasaklarna riyet etmekte yaknl, yaknlkta visali, vislda ns, ns de nazlanmay, nazlanmakta istemeyi ve istemekte Allah icabet etmesini netice verir. te btn bu makamlara bir ksm Tasavvuf Ehl MARFET ve dier ksm da LM diye isimlendirmitir. istemek -du etmek- kendi asndan ok eitli olduundan kiinin bulunduu durumda kesin bildii makama bakar. Bu da kendi hlini mhade etme makamdr. Kimi bir resmi, kimi bir almeti, kimi hayret ve aknl ve kimi de

- 24 -

acziyeti du etme makamnda kendisinde mahede eder. Herkes kendi durumuna uygun olan merebini bilir. Btn bu makamlar ise ancak RESM ve ZEVK ilimleri tahsil etmekle gerekleir. RESM ilimleri iki blmde ele alabiliriz. 1) Akaid bilgilerine balants olan Akl ilimler. 2) Mkellef olduun amellerin slm da ki hkmlerini bilmekle alkal olan er'i ilimler. Bu ilimlerden ihtiyac miktar renmek zaruridir. Zaten ilim mertebesinde ilerde bu ilimlerden ne kadarn renmek gerekir naallahu Teia aklayacaz. ZEVK ilimden maksat ise, er'i ilimlerle amel etme neticeleri olan srrlardr. Bu da Allah'n senin kalbine ilk ettii ilhi bir nurdur. Sen, bu nr vastasyla mevcd mnlarn hakiktlarna, Hakk'n kullarnda gizledii srrlara ve nesnelerde ki yaratl hikmetlerine vakf olursun. Bu ilme; "LM- HL" derler. Zira kul, Esm- lhiden herhangi birisiyle ahlklanrsa kendi halini o Esma ile mahede eder. Kiinin hlinin delilleri ya onun hlinin doruluuna veya yanllna hidlik yapar. Ey Oulcuum!.. Taleb edlien saadeti ebediye veya baka bir ey iin kendisiyle tevfkin kim olduu ahsn delileri ya onun da'va ettiini tasdik veya tekzib eder. Hlinin delilleri iki ksma ayrlmaktadr. 1- Bir eyi iddia eden ahsla kim olan deliller. 2- Bakasyla kim olan deliller. Yalnz bakasnn hli, iddia edicinin iddia ettii eyleri bir fiil icraat etmekle vasfl olmas arttr. Bu hussda nc bir delil yoktur. Birinci delil: Hl sahibinin durumunu gsteren delile gelince, o da korkuda yznn sararmas, utandnda kzarmas ve ilhi hkmlerde Allah'a kar itirazlar terk etmektir. Mutlak surette kadere teslim ve kaza- ilhiyeye raz olduunu iddia eden bir kimsenin kendisine isabet eden musibetlere kar sabrl olmas da o hlinin delilidir. kinci delil, Bakasnn haliyle kim olan delildir. yle delil ki hl sahibinin bulunduu durumu, hl lisanyla bildirmektedir.

- 25 -

Bu durum yle tasvir edilebilir. Kendisinden vcd diliyle muayyen bir eyin ayrldn syleyen ahsn hli gibi.. Bu da iki eit olur. 1) Maharetiyle kendisinden ayrlan muayyen eye ulamas mmkndr. Halbuki bu kimsenin daha nceki hlinin mahedesi onda byle bir maharetin olmadn bildirmektedir. 2) Yahud o ayrlan muayyen eyin, insan gcnn haricindedir. Artk bu da tekrar ulamas ancak bir ltf ilhi gerekir. Buraya kadar yaptmz izahatlar ksaca hllerin belirtilerini bildirmek iindir. Zaten bu kitabtaki ana gayemiz, veciz bir tarz ile bu risaleyi yazp tebli etmektir. Yoksa sadece hret bulmak ve mevzular gereksiz uzatmalarla izah etmek deildir. Her ynyle mkemmel vecz kelmla maksat Allah'n izniyle hsl olur. Zira, bkknla sebebiyet ancak gereksizce kelm uzatmaktr. Hakiki Mrid ALLAH Tealdr. Ondan baka Rab'ler yoktur.

KNC FELEK
MN Feleklerin ikincisi: lem-i Melekt ve Cebertta tedbir alc Kutbun ztyla doan vifk hillinin dou yeridir ve bu hill onun kalbinin her tarafn rerek rter.. Zek ve anlay sahibi olan lim, muvafakat sabahnn nuru teneffs ettiini bilmez mi?.. Sabah nr'unun muvafakati, iindeki gzellikleri aa karp gecenin karanln giderir, Eyann suretlerinin bulunduu lem-i Misl'de tam bir benzerlikle birbirine benzeyen iki ey'in ztnn muvafakatiyle, Allah'n keremine mazhar olan keremi misl leminde onlar hakkndaki tevfk-i ilhi aa kar. Bu lem, gerek lemdir. Burada ki suretlerin glgesi, maddi ve hissi suretlerdir. Bu mertebe; bir ey'in ztnn paralanma ve blnme kabul etmeyen ekiller ile harite zuhurudur. Bu mertebeye "Misl" denmesinden maksat; ruhlar leminde bulunan her bir ferdin cisimler leminde brnecei bir eklin benzerinin bu lemde zahir olmasndan trdr. Be hazret, kudret ve onun temsilcileri yerinde kullanlan bir terimdir. Bu, Allah'tan zuhur ve sudur eden sfat ve fiillerin geirdikleri be lemdir. Bu be lem unlardr: 1- Mutlak Gayb hazreti; ilim hazret-i alemindeki yn- Sabite

- 26 -

buradadr. 2- Gayb- Muzf hazreti: Bu da iki ksmdr. 3- Ya mutlak gavba yakn olana muzf olur: Bu hazret; Ceberti ve Melekti ruhlar lemidir. Bunlar; mucerred nefisler ve akllar lemidir. 4- Ya da uhd- mutlakava yakn olana muzftr: Bu misl lemidir. Buna Melekt lemi'de denir. 5- Bu drt lemi bir araya getiren, toplayan hazrettir: Bu lem-i nsandr. yle bir insan ki, btn lemleri ve ondaki varlklar kendisinde toplamtr. Bu Hazret- Hamseden ncsnn ve drdncsnn biz bu blmde izahatna gayret sarf edeceiz. Bu iki hazret iin ikier almet vardr. 1- Eer vcd- mislinin tecellisi baz benzetimle taalluk etse, muvafakat hazret- farkda gizli ve Tevfk-i hi sonucunda mislinin lem-i Ezel'de yaratl cihetiyle tahakkuk eder. 2- Eer tecellisi kullT benzetimle ta'alluk etse muvafakat hazret- cemde hakiki olur ve vcdu mislinin lem-i Ezel'de yaratl cihetiyle gerekleir. yleyse, lem-i ehdette tezahr eden varlklarn vcdu hususundaki Tevfk-i lhi, lem-i Misldeki zlerinin muvafakat etmesinin feridir. nsanlarn bedenleri olularnn itibariyle gerekleen Tevfk-i ilhi'de onlarn ruhlarnn muvafakat- nahiyesinin neticesidir. Bu hakikta Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam bir Hadis-i erifte yle buyurarak iaret etmektedir: Ruhlar, toplanm muhtelif nevilere ayrlm zmrelerdir. Cesedler ise, salam rlm bo kalplardr. Binaenaleyh bunlardan Allah yolundan tanyanlar vasflar, huylar mttehit olanlar birbiriyle hak iin tanmlardr, aralarnda tevfuk ve tenasp bulunmayanlar da ihtilfa dm, birbirlerinden nefret edip durmulardr. (Buhari, Mslim, Cami-us Sair) yle ise, Tevfk-i lhi ebrar ve ilerinde muvafakati olanlar hakknda muamelelerde ve muvafakat- ilhi'de onlarn mnacatlarnda gerekleir. Tevfk ile muvafakat arasnda intisb vardr. yle ki: ayet bir kimsede tevfk-i ilhi ve muvafakat toplanp

- 27 -

birleirlerse, o kimsenin yapaca ilerde hayret verici eyler zahir olur. Eer her ikisi de bir kimsede ayrlsalar, onunla Hak arasnda engelleyici perdeler vak olur. Tevfk ve muvafakat'n bir kimsede toplanmalar insafa dayaldr. Ayrllar Riyaset sevgisiyle gerekletii bilinmektedir. Tevfk-i ilhi; kul hakknda kesbi olan eylerde gerekleir. Muvafakat- lhi: kul hakknda vehbi olan eylerde gerekleir. BEYT Eer said yldz hilline muvafak olursa, Her ikisinin varlklar bir akta olur. Onlardan dosta biribiriyle yaklam olmazsa, Varlk, zaid varlndan noksanlar. yle ise, kalbine bak bakalm!.. Onlarla olan hazzn birlemeden mi?.. Yoksa.. Uzaklamak leminden mi?..

NC FELEK
HSAN Feleklerden ncs:lem-i Rahamt ve Rahabt berzahnda mutesarrf olan Kutbun burcunun domasyla dou yeridir. yle hilldir ki hem ihsanda bulunur hem de men etmekte. Rahamt ve Rahabt lemlerinde ki varlk, alan sabahn nuru ve bitmekte olan gecenin aydnl olduunu ve karanlk zindanda kurulan mecliste en zarif ve ltif zinetlerle sslenmi kandillerin klarnn idrki, duyu organlarn aydnlattn hikmet ehli bilmez mi..? Ve o lemde soluklamalarnn bahesinde gizlenen ceylann yata imnlarnn vastasyla onlara zahir oldu. O lemde kendi emaillerine olan Cinsiyetlerinden tr oluan kalplar sinsice hakiktlara ulamaya engellemeye alan her azgnn hilesine kar gvenceleridir. Ve o lemde b- hayat ime duygusu ve onlarla birlikte ime arkadalarna su yatann oluumunun yeri zuhur etti. Ceylan yavrusu "Cinsiyet edilecek bir mfik ve her eyden alkasn kesen hi kimse yok mu?" diye haykrarak, eline ald mitsizlik klncyla bana vurarak

- 28 -

sallanan aacn yapraklar gibi onlardan uzaklat. Su yatandan g ettirildi.. O suya en gzel giysiler geirildi, insanlar imtihana duar oldular. Muhafzlar kskandlar. Arkadalar kibirlendi... Sizin iin hibir zarar endiesi yoktur. Ey altarlar belerle arpan kii!.. Ben insanlardan gafil deilim. Hannastan kork! Zira vesvese onun ilhamdr. Rabbiniz terazileri sonra o lemde Kutub yazl evraklar teraziyi kurmak iin okumaya balad ki o evraklarda yle yazlyd; Arn ihtiva ettii felekler kendilerine mnsip varlklarla doludur. Ve Rabb'inizin bu ihtiaml arna bakn!, yle Ar ki; koruyucu muhafzlar tarafnda korunmaya alnmtr. Bu varlklarn iinde Melek ve Hanns bir arada cem etmitir, ilhama mazhar olacaklar da hem lhm- Melek hem de lhma- Hannsa mustaid olarak yaratmtr. Yani, ilhamn aa kaca yerde Melek ve Hanns'n ilhamn birletirir. yle Rabbiniz ki; aknn ateini hazret- kuds'ye mahss kld ve nimetlere nsiyet etmeyi ondan uzaklamak azab yapt. Arifler, Rableriyle unsiyet etmekle soluk alp verirler. Artk Rabbiniz o lemde ki varl, irde deryasnda his edilmecek tarzda aktt. Aklarn hllerinin dalgalar da o deryaya vurdu.. Binaenaleyh, o irde deryas da onlar yayd. Fesahat yokuunda ki yolda Rabbinizin askerleri, fasih Arab ve Acemleri dilsiz b rakarak malp ettiler. And ederim o geri dnp aydnlk nereden, akb akb yuvalarna giden yldzlara o derya, izleri yok eden aklarn ve snm grntlerin kal'as ve snadr. O lem-i srr erbblar yaymtr. O lemde ki kselerin ayaklar ner edilmitir. O kselerde soylu develer hudus etmitir. Ve Rahman onun bana gelecek olan her boyadan nefis cevherlerle salamlatrlmtr. Veyahud onun vcdunu en ltif cevherlerle sslenmi zrhla salamlatrmtr. Bu lemin sonu, akl ile idrk edilir. n ise, mahede etmek suretiyle his edilir. yleyse, Kutub yedi yldzn varl srd mddete Kuds Deryasnda yzer. te bu lem'e ruhlar kar akl ve hiss bilgilerle geri gelirler. Bu durum, ilk hli zere haps edilen ile Arslan yatanda emin oturan arasnda baki olur.

- 29 -

nsanlar yz eki, ahmak ve mdebbir ncler arasnda gelip giden, klan Zt noksan Sfatlardan tenzih ederim. BEYT ALLAH'n Esmsyla su yznde yzen Ara bak! Ve Arn iinde devran yerletirilmesine taaccubla bak! edici murekkeb cisimlerin

O murekkeb cisimlerle birlikte Ar, gecenin zebun karanlnda ahitsiz bir deryaya yzer. O geminin ynn Hak aklarnn hlleri tyin eder. Ve o gemiyi yzdren rzgr ise, o aklarn tkettikleri ak nefesleridir. Ar, ihtiva ettii varlklarla elifinin hattndan yarna seyr edici ve bu seyrin varaca nokta ilk k yeri olduunu bil!. Arn seyr-u seferi esnasnda kendisinde aa kacak eylerin sonu yoktur. Ar sabahlar gecelerin zerine sarar ve onun sabah geceye muhta deildir. Feleklerin derinliklerinde ve ortalarnda ki seyyare olan hikmete bak! Her kim o hikmetlerin oluumlarn bilmeyi taleb ederse, o dnya da kendi idaresiyle oturur. Bylece kendi zatnda ki, ALLAH'n in ettii Felei ve sanat grr. HSANI FELEKLERDEN NCSNN UNSIYET ETT KAL ASI. Hilim sahibi olanlar bu gzel karann hakiktini bilmezler mi? Doruluk, bu kala da akan gzyalar ve zr sahibi aklardan devran eden akn ateinin scakldr. Gaddar ve yalanclar evin ve ziyretghn uzaklndan ikyeti olurlar. Halbuki seven sevgilisini arzuladnda onun ziyaretine gider. Salgn develer ne zaman doum yapar?.. Deveye katrlarn eziyeti ne zaman giderilir?.. Yldzlar ne zaman doacak?.. Yamur damlalar eziyet verici nesneleri ne zaman giderecek?.. Denizler tebih eder. Snrlarn hibir anlam kalmayacak bir tarzda

- 30 -

uzayacak. Engeller oalacak.. Yurdlardaki evler birbirleriyle birleecek.. Yazklar olsun!!! Yazklar olsun!!! nsanla oyun oynayacak. Artk byle asrlarn kendisini oyuncak yapt kimseyi seherde doan yldzlarn vaktinde riyet etmesi gereken amellerinden, bakirelerle oynamas, gzel kokulu ieklerin kokusunu koklamas, mevyelerin zlerinden lezzet almas, kularn namelerini dinlemesi ve makyaj yapan kzlarla mzik yaparak dnm yapmas, hakiktten megul ederek onu her ey'den engeller. Bylece byle olan herkes saptarak akn hlde kalr. Herkes kamaktan ikyeti oldu.. Hakm-i Mutlak'n san'atnn ve Cebbarnn sibasnn nuruyla parlayan ftar hilli gzkt. yle hill ki parlayan bileziin yans gibidir. Hill ve Dolunay'n devran ve onlarn izdii izgileri felein ortasdr. Asllarnn kuvvet yerlerinde gelip-gitmeleri kar karya gelir, O asllarnda ki g tek ynldr. Ve Dolunay ve Hill Ay'n ortasnda varlklarnda asl olan yerde bir hizaya gelip birleirler, Dolunay ve Hill ate ve sudur. Ate ve Su ise, ancak merkezlerinde asl unsurlarda ehemmiyetli bir e'nden tr karlap birleirler. Onlarn birleimleri byk bir hkmdr. Ate harb iin alevlendi. Eserleri taleb etmek iin alevleri sr'atlendi. Ve, alevler, bazen maarann sa bazen de sol taraflarna meyi ederek marada mazinin tercbesizlikleriden oluan bo nesneleri gsterdi. Orada esareti kabul edenleri salam bir tarzda balad.. Helak olmak kfirlerin sahasna bu sebebden tr kondu. Ehlinin zilletinden tr paraya karlk kendisinde sulh yaplan yurdun akibeti ne kt akibettir. mn klar yayarak o yeri aydnlatt. Israrn dmleri bu vesile ile zld. Aslan ve ceylan imn nuru ile dostlatlar. yle nr ki, onun tesiriyle ceylan kurttan uzaklamyor. Kurt'da onun tesiriyle ceylan'a kar komuluk hukukuna riyet etti. mn nurunun tesiriyle muhsin kullar, maddi ve ma'nevi faideleri elde etmekte bakalarn kendi stlerine tercih etmek ahlakyla ahlklandlar. mn nurunun bu tesirleri itibariyle Mukarribinin seyiati Ebrar'n hasenat olmaya intikl etmitir. Evet!. Evet!. Sebat, seilenlerin yksek zirvelerde ki en hayrl evleridir, yle sekinler ki, onlar arnma vadisinin ortasnda otururlar. Peyderpey nadir vaki olan olaylar ve yaygn haberler salamlat.. Duraklamann kendisine meakkatli gelmeyen seyyarlardan bir hatib

- 31 -

emr- ilhi ile kim oldu. Hrlk ve kleliin srlarn aklayc olarak bizleri da'vet etti. Tefekkr edenler ve hereye ibretle bakanlar nerede? Sabah olunca ayan ve ayarn karanlklar kayb olup nurlar belirtir. Artk o karanlklar irkin serlere konar. Ay, ne zaman bilezik gibi yusyuvarlaklar ondan nice srrlar zahir olur., yle srlar ki, izilmi olan eserlerin tamamn siler, yle izilmi eserler ki, onlar gr ve yeermek iin ldr. yle ller ki ykseklerde sabah akam k yayan byk bir fenerdir.. Abd- Muhtar, inkr istimal etti.. Dnceler onu seyyar ve mukim olmak arasnda sevk etti.. Bu hl zere intizar uzad. Artk ihbarlar o halde hibe edildi. Hibe edilen ihbarlardan bir az gnein ykseli vaktinde nuzl eder etmez hemen lemde inkr vaki olup perdeler kaldrld. insanla Hak arasnda vaki olan varlk perdeleri kaldrlnca insann teslim olmasn iltizam eden Dolunay nr'lanarak dodu. Bylece varlk leminde olanlarn tamam mjde hillini ve Melik- Kahhar'n Resullerini iza'n ettiler.
Not: Bu anlatmlar tamamen kalb duygularla alkaldr. Yani Dnyadaki nimetlere kalben yaplan nsiyetleri izah edilmitir. Hz. eyh Kuddise Srruh'nun bu tarz beynlar daima kalbin nefsin tesirlerine kar okuyucusunu ikz etmektedir. Binaenaleyh gnmzde slm'n emr ettiklerini yaamad hlde tasavvuf bilgisiyle dem vuranlara ne demeli? (Mtercim)

BEYT Ey karanlk gecelerde parlayan hill gndzleri de parla. And olsun Sen grmenin nurusun. Sen her izi yok eden ve gzler iin dolunaysn. Senin tecellinle kta imr vardr.. Srlar bahesinde mnlarn hill gzktnde ona ykselt tevazuyla yle syle; "Ey iki taraf arasnda seyr eden hill ayarn karanlklarndan ayrlma!." O hillin sarayna kle ve ayn son gnnde size ulaan izleri mahv ediciden sonra kral ol!. Bu yle bir hikmetdir ki akl onda hayrete duar olur.. Gndz ile aydnlk veren iki kandildir.. Onlar, yksekliklerde nas l grnyorlar diye taa'cub edilir.. Gnein ykseklii ise btn nurlarn mezhebidir..

- 32 -

Muhtarn varislerinin kalbine gelen nurlarn dndaki her kalbe vaki olan her nur ay yldzdr.. yle ise, ey garda fikirlerin neticelerinin balad eylere karlk ALLAHa kr et!. KNC MERTEBE kinci Mertebe: HDYET MERTEBESldir lmi olan ikinci mevkinin unvan lem-i ehdete mdebbir olan imamn kalbine gelen hidyet yldzdr. Bu yldz hidyetin kabulne sebebdir. Bu da islmi Feleklerden drdncsdr. Allah, u hakikti: Kendisinden baka hibir Tanr olmadn, adaleti ayakda tutarak (delilleriyle, yetleriyle) aklad. Melekler (bunu ikrar etti, hakk) ilim shibleri (Nebler, Alimle)de (bylece inand). Ondan baka hibir Tanr yoktur. "O" mutlak alibdir, yegane hkm ve hikmet sahibidir. (Al-i mrn Sresi, yet: 18) Bu yette Allah Subhnehu, kullarna ilmin erefini kendi Zt'n ilimle vasflayarak bildirmektedir. yle ise, Ey muvaffak ve said olum!, ilmin erefi kmille sahib olduunu itikad et. ilim sfat varl vacib, varl caiz ve varl muhal olan her eye balants bulunduundan tr, sfatlarn en kapsamlsdr. lmin dndaki hibir sfat, varl vacib, varl caiz ve varl muhal olan eylerin tamamna taalluk etmez. Belki ilmin dndaki sfatlar ya varl caiz olan eylere veya varl vacib ve caiz olanlara balants olur. Ey Aziz!. lim iin iki eref vardr. Bu ereflerden birincisi; ilmin kendisi itibariyle, kincisi; bilinen eyler ynyledir. Bunlarn aklamas: lmin kendisi itibariyle olan erefi, eyden dolay hsl olmaktadr. 1- ilmin, eyann nefs-ul emir (realite)de bulunduklar hakiktlarna seni ulatrmas, 2- Bilmek istediin eylerle alkal sende bilgisizlik varsa bilgisizlii senden gidermesi, ilim o

- 33 -

3- ilim, zanni, pheli, ilmi gereklerle ters den bilgileri ve gaflet edilen meselelerdeki gafleti izle etmesi itibariyle, ilmin bizzat kendisinde byk bir eref vardr. Bilinen eyler ynyle ilimdeki erefe gelince.. O erefi ma'lumu elde etme itibariyle hsl olan ereftir. Yani, ma'lumatlarn bir ksm, baz ksmlarna nazaran daha erefli ve stn olduu gibi, baz ilimlerde bazsndan daha stn olur. Mesel; Hak'kn Sfat ve Fiillerini bilmekten tr Hak'k bilme vasf kendisinde bulunan ahsla Zeyd'in evde olmakln bilmekten tr kendisinde Zeyd'in evde oluunu bilme vasf.. Bulunan ahs arasnda eref bakmndan ok byk fark vardr. Nasl ki bu iki malum arasnda eref bakmndan hibir mnasebet yoktur.. Aynen yle de o iki ilmin arasnda da eref cihetinde hibir alka mevcd deildir, yle ise bu ikinci eref malumdan ilme arz olan stnlk ve erefdir. Allah Teal, Kurn- Kerm'in birok yerinde alimlerden vgyle bahsetmektedir. Birok yette de kendisini ilimle vasflad gibi, kullarn da ilimle vasflyor. O yetlerden biri de mevzunun balangcnda zikr ettiimiz Al-i imrn Sresinin 18. yetidir. Bu yette Allah Subhanehu kendisini Melekleri ve insanlar ilimle vasflamtr. Zira ahidlik bir eyi grp onu itiraf etmektir. Dolaysyla burada ki itirafda ancak bilmekle oluur. yle ise bilinmeyen bir mevzuda ahidlik yaplmaz. Bu yetin iaretiyle yle bir netice zuhura gelmektedir. Hakiktte Tevhd Ehl ancak Ulem'dr. Ve byle olduunu bu yetle Allah Subhanehu Celle, bil'ire ile bizlere bildirmektedir. Tevhid kendisine ulaabilen makamlarn en ereflisidir. Tevhidin tesinde hibir makam yoktur. Fakat ikilik vardr. yle ise Tevhd yolunda itikd veya hl ynyle bir kimsenin ayaklar kayarsa hi kukusuz o kimse irkin iine der. Artk her kim ki aya inanta (itiktda) kayarsa, o ebedi olarak akilerden olur. Ve onu ebedi ateten ne efaatlarn efaati ne de baka bir ey karamaz. Her kim de hl de (yani ameli konularda) aya kayarsa o da gaflet sahibidir. yle gaflet ki Zikrullah onu giderir. Veya tevbe eder ve terk ettii eyleri yapabilir. Zira bu gafletten tr Allah'n emirlerine ve yasaklarna riyet etmeyen ahsta imn billah bakdir. mn kald mddete umulur ki Allah ona ltfuyia afveder. yle ise Allah'n Rasl Aleyhisselm'n vastasyla bizlere dinen inanlmas zaruri olan eylere inanmayan insanlar ebedi olarak atete kalacaklardr. Ancak dinen inanlmas zaruri olan eylere inand halde,

- 34 -

gereince yaayamayan insanlar ise, onlarn hli Allah'n dileine baldr, isterse onlar afveder Cennete koyar ve isterse amellerinden dolay cezalarn ektikten sonra Cennete dahil eder. ilmin faziletine dellet eden yetlerden birisi de Allah Teal'nn hazreti Musa'nn arkada hakknda ki buyruudur: Derken kullarmzdan (yle) bir kul buldular ki biz ona tarafmzdan bir Rahmet vermi, kendisine nezdimizden (haas) bir ilim retmitik. (Kehf Sresi, yet: 65) Burada ki ilim, ilhamla renilen ilimdir. yle ise lim, ilmi kesbiye shib olduu gibi ilham ve hikmete de shibdir. lmin faziletine dellet eden yetlerden biri de u yettir: Allah'tan, kullar iinde, ancak alimler korkar. (Fatr Sresi, yet: 28) yle ise ulema; ilim, ilham ve hikmete shib olduklar gibi hayete de shibdirler, ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de: te misller!. Biz onlar insanlar iin ird ediyoruz. lim olanlardan bakas onlar anlamaz. (Ankebut Sresi, yet: 43) yle ise limler Allah'n yetlerinin hkmlerini ve tafsilatlarn gereince anlarlar, ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de; ilimde yksek payeye erenler ise; "Biz "O"na inandk. Hepsi Rabb'imizin katndadr" derler. (Al-i imran Sresi, yet: 7) yle ise; limler, ilimde kk saldklar iin phe, ek gibi eyler asla onlar, ilimle mahede ettikleri hakiktlerden saptramaz. ilmin faziletine dellet eden yetlerden biri de; srail oullar bilginlerinin bunu bilmesi de onlar iin bir yet (bir dell) deil miydi? (uar Sresi, yet: 197) yle ise ulema nesnelerin varl aa kmadan nce onlarn oluumlarn bilirler ve onlar husla gelmeden oluacaklarn bildirirler. ALLAH Teal, Nebsine -Allah'n Salt ve Selm onun zerine olsun- ilimde ziydelii tleb etmesini emrederek ilim sfatnn yksek erefini bildirmektedir. Rabbi zidnilm. "Rabbim, ilmimi artr" de. (Tah Sresi, yet: 114)

- 35 -

Ey Aziz!. Cenab- Hak, Raslne ilmi sfatnn dndaki sfatlar hakknda byle bir talebi emretmemitir. Bu da bize ilmin Allah katndaki erefini izah etmektedir. ilim hakknda niye bu kadar ok beyanatta bulunduk. Zira, ilmin makam hakknda kendilerinde cehaletin glib geldii ve heva- nefsin kendileriyle oyun oynad adedleri saylmayacak kadar kimseler bu zamanda tremeye baladlar. Hatt onlar; ilmin perde olduunu sylerler. And olsun!.. Onlar, sylemi olduklar bu eye inanyorlarsa farknda olmadan doru sylemilerdir. Evet!. lim, kalbi gafletten, cehaletten ve ilmin ztt eylerden engelleyen byk bir perdedir. yle ise, ilim hakikte ulamaya kesinlikle engel deildir. Ancak, limle gururlamlmad mddete. lim ne erefli bir sfattr ki; Allah Subhaneh bizlere, ondan lezzet ve hz almakla ihsanda bulundu. Nasl olur da insan ilimden tr sevinmez. lim, yle bir sfattr ki onu elde etmek iin her ey terk edilebilir. lim iin iki yce eref vardr. yle ki: 1- Allah Teal, kendi Ztn ilimle vasflamtr. 2- Kur'an'da Enbiy ve Melekler ilimle vlmeye mazhar olmulardr. Dolaysyla Ulem, Enbiy'nn varisleridir. Ey Aziz!. Allah Teal, bizleri ilimde Enbiyya varis klmakla bize en byk nimetle ihsandan bulunmutur. Bu ihsana nail olmamz da Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam yle beyn etmitir: Enbiy ne bir dinar, ne de bir dirhem miras brakmlardr. Onlarn brakt miras, ancak ilimdir. Kim ilme nail olursa byk bir nasibe, yksek bir dereceye ular. (Tirmizi) Ey insanlar!. Allah ve Rasl'nn bizler hakknda kullandklar ismi niin deitirip yerine Arif diyorsunuz? Bu yaptnz, nefsin yaratlnda asi olan muhalefet etme zelliinden peyda olmaktadr. Zira nefis Allah'n emir ettiklerine muhalif hareket etmek zere yaratlmtr. Ve sen hal

- 36 -

"lim" demekten kanp "Arif" istimal etmekte srar ediyorsun.. Allah'a muhalefet etmekten hsl olacak mahrumiyetten Allah'a snrz. Marifet, Arap lisnnda ilmin derecesinden haddi zatnda dktr. Zira marifet tek mefu'le gei yapt iin onunla tek bir fide hsl olur. ilim ise, iki mef'ule gei salad iin onunla iki fide vcda gelir. Zikr edeceimiz yette ilim, marifetin yerinde kullanlmtr. yle ki: Hem de sizin bilmediiniz.. (Enfl Sresi, yet: 60) Aslnda ilim, iki mef'ule tesir edendir.. Fakat burada marifet yerinde niybeten istimal edildiinden tr tek mef'ule tesirde bulunmakta esas anlamna bir noksanlk peyda olmutur, ilim ve marifete her ne kadar bir eyin hakiktini olduu gibi idrk etmekte birdirler. Bize ne oluyor ki, biz Allah'n kulland ismi terk edip yerine baka bir eyi zikr ediyoruz!!! limle marifet arasnda ok ince bir fark vardr. O da ilim; klliyatlara taalluk eder. Marifet ise czivatlara. yle ise, ilmin muteallak klliyatlara nazaren cziyatlara olan muteallak itibariyle kllileri kapsamna almaz, ite bu farka binaen Allah'a "lim" denir. "Arif" denilmesi caiz deildir. ilmin kendisinde vaaz edilmesi gerekli olan makamda marifeti kullanan ahslar, Verasat- Nebevide tahkik sahibi olsaydlar o makama ilim ve makam sahibine de lim ismini verirlerdi. Bylece onlar, adb- ilhiye ile hareket etmi olurlard. Sehl bin Abdullah -Allah ondan raz olsun- bu makamda alkal sylemi olduu u cmleleri, iin hakiktini ne gzel izah etmektedir. "Kiinin rif-i Billh olmas; ilim ile ALLAH'I bilmesine baldr. lim olmas da mahlukata Rahmet ile muamele etmesiyle gerekleir." Sehl - Allah ondan raz olsun - byle dedikten sonra da; "Semlar yeryz iin, yerin ii yerin stndekiler iin, hret dnya iin, ulem cahiller iin ve Neb-i Zin - Allah'n Salt ve Selm onun zerine olsun - btn mahlkat iin Rahmet'tir." dedi. Ey Aziz!. Allah seni muvaffak klsn!. Dn, bak!.. Sehl, limi hangi makama koydu ve kime benzetti!!!.. Bu yce immn idrk ettiklerini bize de idrk ettiren Allah'a hamd olsun. yle imm ki muhakkikin soflere kar Allah'n hccetidir. Zira Ebu-I

- 37 -

Kasm Cneyd onun hakknda yle sylemitir: "Hz. Sleyman, meliklere kar, Hazreti Eyyub bellara duar olanlara kar, Hazreti MUHAMMED Aleyhisselm fukaraya kar ve Sehl bin Abdullah da soflere kar Allah'n hccet ve delilidir." Cneyd, Enbiy'y bir takm eyleri iddia edenlerin her bir grubuna kar Allah'n hccet ve delilleri olduunu sylyor. Bu sz Cneyd'in Sehl bin Abdullah'n makam iin yapt hidlik vesikasdr. imm Kuseyri "Risle-i Kueyri"de Cneyd iin; "O Seyyidu-I taifedir." Yani, "Sofilerin nderlerinden biridir." diyor, imm Kuseyri'de sofilerin nderlerinden biridir. yle ise sylediimiz bu hkmde onlara muvafk oluumuzdan tr Allah'a hamd ederiz. Sehl'in syledii bu cmlede u sonuca varyoruz.. Kiinin rif-i billh olmas ancak kendisinden nce yaam muhakkiklerin usl ve kaidelerinde, syledii eylerin denk olmas ve bu husus da onlar gibi lhi ahlkla ahlklanmasyla gerekleir. te bu ahlk gerei zahiri ve batini ilme sahib olanlara "lim" derler. Eb Tlib-i Mekk "Kut" adl kitabnda Sehl bin Abdullah'n ilim sahibleri hakknda yle dediini nakleder: 'limimiz ve bymz olan Sehl bin Abdullah; "limin tr ilmi vardr. 1) Zahir ehline rettii ilmi zahirisi, 2) Ehlinden bakasna retmedii ilm-i btn, 3) Allah ile ilim sahibi arasnda srr olan ilim ki, bu da onun imn hakiktidir. Ne zahir ehline ne de btn ehline sylemez." dedi. Grld gibi Sehl tr ilim sfatyla mevsuf olan ahs, lim ve bildiklerine de ilim ismi vermitir, ite Sehl'i byle sylemeye ynlendiren tek unsurun Ahlk- ilhi ile ahlklanmasdr. Bu erif makamdan dereceleri dk olanlar ve himmetleri ya Rab'lerine veya nefislerine taalluk edenlere, bulunduklar makam kendilerine Arif demelerine sebeb olmutur. Zira muhakkikin sofilerin katnda Bek- Resm" diye tbir edilen keml- hakik; ancak Rab'lerini ve nefislerini birlikte mahede edenlerde gerekleir. ehrzurve bakalar; "Hli itibariyle yalnz Rabbisini mahede eden kimsenin kemlat dereceleri noksandr, ve o kii fideden beridir" demilerdir. Kulun, hem nefsini hem de Rabbisini mhade etmekiiinde,

- 38 -

Hakkn kendisini kendisiyle muhadesi gerekleir. Ve bu durumda Rabb'in Gan, Kadir ve btn kemlatlara sahib ve nefsinin aciz, fakir ve btn noksanlklara sahib olduunu mhade etmekle iki fide elde etmitir. Ancak hli itibariyle yalnz Rabbisini mhade ettiine inanan kimse, kendi nefsini mhadesizliinden tr, kendisinden geip giden fideleri kazandn ZAN eder. Halbuki bu kimse, varl kesinlikle gereklemeyen bir mahedeyi iddia etmitir. Bu da mahede makamnda bir eyleri birbirine kartrmaktan ibarettir. Kendisine nefsi duygulardan arnmaktk bu mahede de onun ilerini stlendiini zan etmesidir. Artk byle bir kimse, hli ile beeri zelliklerden arnarak ilhi ahlklarla ahlklandn hayl eder.. Halbuki bu durum sahibi olan ahs, btn ilerini ve nefsini gark eden derin bir uykuya dalan ahsn hli gibidir. yle uyku ki uyuyan ahs o hlde ne hisleri ne de nefsiyle birlikte olamaz.. Aynen bu makam iddia eden ahsda, bulunduu mahede de ne nefsiyle ne de Rabbisiyle beraber deildir. His ve nefsinden alkasn kesen uykuya dalan kimseyi o ahsn hlini izah etmek iin rnek vermemiz mevzyu daha iyi idrk etmen iindir. Bu uykuda ki adam uyandnda ona yle denilecek; "Sen uyuduktan sonra his leminde bizlere peyda olan nice ilimlerden sen mahrum kaldn. Peki hayl leminden senin iin hsl olan bir fide var m? " o da; "Hayr!. Bir ey grmedim, bir ey bilmedim" diyecek. Ona bu cevptan sonra yle diyecekler; "And olsun ki, sen ne bizimle ne de nefsinle birlikte bir fide elde etmedin. Sen bu suretle vaktini boa harcamaktan baka bir ey yapmamsn." ite bu durum gereklemeyen bir mahedeyi iddia eden ahsn hlidir. Bu hli de sofilerin usl ve kaidelerini bilmeyen ve kys- fsidle meseleleri len kimseden bakas konumamtr. Veyahud hl ilmi, kendisine iltibas eden kimsenin sylemleridir, Eer bu ahs iddia ettii o mahedesinde bir fide ile gelse ve Bek- Resmi hl ile inkr etse bu adam Fena- Resme Arif olmayan ve vaktin fenas n bilendir. Mahedesi bu surette gerekdir. Fakat ona mahedesinde ilim hl ile ilTibs etmitir. yle ise bu kimse akladmz gibi noksanlk sahibidir. Keml ehli deildir. Buraya kadar hlini izah ettiimiz kimse, yalnz Rabbini mhade ettiini syleyenin durumudur. Aynen onun gibidir, ikincisinin hlide. Bu ikincisi yalnz nefsini mahede eden kimsedir. Bu da gaflet, iddia ve irk sahibidir. Byle olan muallimlerden ALLAH'a snrz. Gerekten kmil olan u kimsedir ki, kemlat ondan bakasnda mecazen bulunur. Zira gerekten kmil olanlar Rabbisini hem ilmen

- 39 -

hem de hlen ve nefsini yalnz ilmen mahede edenlerdir. Burada iaret YOK'luktur. edilen malm kesinlikle mevcd olmayan

Ebl Abbs Kasm ibn-ul Kasm El Seyyar, bu Makama yle "Akll olanlardan hi kimse mahedeyle lezzet almamlardr. Zira Hakkn mahedesi kendisinde lezzet bulunmayan yokluktur. Ancak bu mhadeyi eden kimseye, ilim mahedesi hl mahedesine galabet etmitir. Velevki her iki mahede bir anda hsl olsa da.." diyerek iaret etmektedir. Bu zt; "Akll olanlardan hi kimse mahede ile lezzet almamlardr.." szyle Bek- Resm'in hkmn ifde etmitir. yle ise, Bek- Resm yle tanmlayabiliriz; "Nefs'in arzu ve isteklerinden arnmak." Nefs'in arzularndan arnmakta Hakkn arzu ve isteklerin de YOK olmakla gerekleir. Hak'kn arzu ve isteklerinde YOK olmakta, beeri duygu ve ahlklardan arnmaktr. yle ise, mahede de lezzet edinmek nefsin hz duymasdr. Nefs'in hz aldn bir eyin Rabban olmas dnlemez. Eer bu kimse hakknda yle dersek Rabbisini hem ilmen hem de hlen mhade ettii gibi, nefsini de ilmen ve hlen mahede etti. o zaman o kimsenin mahedesi tamamen mevcd olmaya yoklua taalluk etmi olur. Yani o kimse, Bek- Resm ve Fen- Resm ile vasflanm olur. Btn bu izahatlarmzda u gerek sabit oluyor: Bu mahede sahibi M fide elde edendir. Biri zahmet ekmek dieri de lezzet almak fidesidir. Zahmet fidesinin hsl olmas esnasnda Bek- Resm ile mahede de hsl olan marifete lezzet denir. lmin iki mefule gei yapmasndan tr iki fideyeye shib olana "lim denir. lim iin hsl olan fidelerden birisini kazanana "Arif" denir. nk o, lim'in ulat ilim Makamna ulamamtr. inayet yldz mebhasnda akladmz gibi, eer o kiinin lem- i Misl'de Hak'la olan muvafakatiyeti gereklemise lem-i ehdet'te Tevfk-i lhi onun hakknda vak olur. Biz, ilmin marifetten stn olduunu sylediimiz gibi lim de rif'den stndr deriz. TENBH Sehl bin Abdullah Allahondan raz olsun- nakl ettiimiz kelm Eb Abdullah Hseyin bin Musa En Nibur "zht- Tarik f Usli Ehli Tahkik" Melmiye'lerin usl ve kaidelerini izah eden kitabda rivayet etmitir.

- 40 -

Cneyd-i Badad'nin Sehi'den nakl ettii kelm da; "Kitab Muhtehab il Esrar f Sfatssddkin vel Ebrar" adl kitapta zikr edilmitir. Eb'l Abbs El yessri'den nakl ettiimiz kelm da; "Risle-i Keyri"de mevcuttur. TEYD VE BURHAN Aada yazacaklarm arifin sddk limden derecesinin dk olduunu te'yid edecektir. Allah'n, kalbini genilettirdii kimse, lemde stn olur. Zira bu ihsana mazhr olan, dim huzr-u ilhi'de olmak artyla Hakk'n edebiyle edeblenmi olur. Hakk'n edebiyle edeblenmekte; onlarn nasl ve neler olduklarn bilmekle gerekleir. yle ise lim, btn bunlar bilen ve uygulayandr. Ahvallerden alamak, makmatlardan iitmekle imn etmek ve amellerden Allah'n rzasn kazanmak, salhlere karmak ve hidlerden yazlmak nasibi olanlar ALLAH Teal, "Arif" diye isimlendirmitir. Anlattklarmz kendisine yazacamz yetlerdir, nasib olanlara Arif denilmesine delil

Rasle indirilen (Kur'n- Kerm)i dinledikleri vakit Hakk tandklarndan tr gzlerinin yala dolup tatn grrsn onlar (yle) derler "RABBENA MENNA FEKTBN MAAHDYN - Ey Rabbimiz imn ettik. Artk bizi (Hakka) ahid olanlarla beraber yaz. (Maide suresi, yet: 83) Byle talebte bulunanlara ilim mastarndan tretilen fiili isnad edilmeyip tanmak mnsna gelen marifet mastarndan karlan "arife" fiili nisbet edilmitir. Bu da bize onlara niin Arif denildiini yani onlarn Arif diye adlandrmalarna sebeb tekil eden fiillerini gstermektedir. yetin devamnda onlarn yle dediklerini de grmekteyiz: Zaten biz, Rabbimizin bizi de salhler katarna katb koymasn unutup dururken ne diye Allah'a ve bize gelen hakikte imn etmeyelim? te Allah'n onlarn (bu) sylediklerinden dolay altndan rmaklar akan Cennetleri - kendileri iin ebed kalc olmak zere - onlara mkfat olarak ihsan etti. Bu iyi hareket edenlerin mkfatdr. (Maide Sresi, yet: 84-85) Hli byle olan kimselerin kendi nefislerinden iitmeyip Kitb- Kebr'den dinlediklerini ALLAH Subhnehu bize bu yetlerle bildirmektedir.

- 41 -

Allah Teal'nn u; te onlara mkfat olarak ihsan etti kavlinde bizden olanlara iaretler vardr. yle ki: Arifler, salhlerden ve hidlerden olmay taleb ediyorlar. Halbuki Sddkiyyetin Mertebesi bu iki sfatn mertebesinden stn olduunda hi phe yoktur. yle ise; Sddkiyyet'in Mertebesi o iki Sfatn dndadr. Hl byle olmasna ramen onlara Arif denilmitir. Kim Allah'a ve Rasl'ne itaat ederse, ite onlar, Allah'n kendilerine ni'metler verdii Nebilerle, sddklarla, hidlerle, iyi adamlarla beraberdir. Onlar ne iyi arkadatr. (Nisa Sresi, yet: 69) Sddklarn derecesinin salhler ve hidlerin derecelerinden stn olduunu yazdmz yette anlalmaktadr. Zira Allah'n kendilerine ni'met verdii kimselerin iinde en byk dereceye Nebier ve onlardan sonra sddklarn sahip olduunu yetteki sralamada anlalmaktadr. Dolaysyla sralamada nde olanlarn derecesi sonra gelenlerinkinden stndr. Bunlarn aralarndaki derece farklarn anlamak iin shhatli tefekkr etmek gerekir ki netice alnabilsin. unu da bilesin ki; Arif, ehdler ve slihler katarna girmeyi arzulayandr. Halbuki katarna girmek istedii ehdler cret ve sevabn hsl olmas karlnda amel ederler. Yani onlar, yaptklar gzel ameller karlnda cret ve sevab taleb ediyorlar. Sddklar, yaptklar gzel amelellere karlk gnllerinde cret ve sevab orzusu bulunmadndan tr, Allah Azze ve Celle onlar ivaz ve sevab beklentisinden beri klmtr. Binaenaleyh sddklar dima kendilerini kul olduklarn mahede ederler. Kulluk ise, kendilerinden aa kan fiilleri kendi g ve kuvvetleriyle olmadn kabul etmekle onlarn katnda gerekleir. Bu sebebten tr; yapm olduklar gzel amellere karlk cret ve sevab istemezler. Yapan da, veren de HAK olduuna gre HAK'k taleb etmekten daha gzel bir mkfat olabilir mi? Sddklar, kendilerini hakikaten "Abd" mecazen ise "Malk" grrler. Yani, dnyada icra ettikleri her eyi bir emnet olduunu ve kendilerini de emaneti kabul ederler. Sddklarn amellerine karlk mkfat beklemediklerine delil ise yazacamz yetdir: ALLAH ve Rasllerine imn edenler ite onlar sddklardr. (Hadd Sresi, yet: 19)

- 42 -

Allah Azze ve Celle onlarn amellerine karlk bir "ivaz" zikr etmemitir. Zira yaptklar amellerde kendi g ve kuvvetleriyle olmadn mahede ettikleri iin, gnllerinde o amellere karlk cret bulunmak endiesi asla mevcd deildir. Sddklar, yaptklar hibir eyde "biz bunu yaptk" iddiasnda bulunmaktan beridirler. Onlar, btn hareket ve durgunluklarnn HAK'kn kudretiyle olutuunu mahede ederler. Allah Azze ve Celle, ehdlerin Rab'leri katnda ecirlerinin ve nr'larnn olduunu bize Kur'n'n birok yetleriyle bildirmektedir. Arifler ise hed olmay ve onlarn divanlarnda yazlmay taleb ediyorlar. Allah Teal, onlar Hazret-i Rububiyyete hs klmtr. Allah Teal, ariflerin imnnda art kld iitmeyi, sddklarn imnnda art komad. Allah'n byle yapmas ise, bizlerin varlklarn nasl tertiplendiini ve onlara kar hangi edeble muamele etmemizin doru olduunu renmemiz iin bir hikmet'dir. Bylece biz her varln menzili ve mertebesinin istedii eyleri yerli yerince oturturuz. Ve Hak'kn onlara verdii isimlerden bakasna ynelmeyiz. O hangi isimleri kullanmsa bizler de o isimleri yd ederiz. yle ise, isimlerin bilgisi yce bir ilimdir. Ve isimlerdeki ilimle Allah'n ahlakyla ahlklanan Allah yolunun yolcusunun edebi belli olur. simlerin ilmiyle babamz Hazreti Adem Aleyhissalatu Vesselam, katra, katrn babas eek olduu iin merkeb adn vermi olsayd, Allah'n ona rettii isimleri yerinde kullanmadndan rendii ilme saygszlk etmi olurdu. yle ise Hak'n edebiyle edeblenen, ilhi edeble durur ve ilhi edeble yrr. Bylece o Hazret-i ilhiyenin hrmetine riyet etmi olur. Yani o edeble edeblenen kii, her hlinde Hakkn bildirdiklerine riyet eder. Hatta en masum bir eyin adnda bile o edebe uyar. Kendisi yeni bir ad koymaktan kanr. Bir ey'in adn bilmediinde; o ey'e bir eyle iaret edersin. Eer bir ey'e ad koyan kimse hikmet ehli ise ad koyduu ey'in mnsna yakn bir ismi yeni bir stlah olarak verebilir. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselamn; Kim nefsini tanrsa Rabbisini tanr." demekle Hak'ka kar olan edebine nazr- ibretle bak!. Hak, arife ne makam vermise Allah Rasl de ona riyet etmitir. "Kim nefsini tanrsa.." cmlesinde ki TANIRSA fiilinin Arapa karl; "ARFE"dr. Allah Rasl cmlede geen kime Arife fiilini nisbet ederek Arife verilen deere keml- edeble aklamtr.. Zira, "Kim

- 43 -

nefsini tanrsa.." cmlesinde ki "lime" fiilini kime nisbet klmakla, Arifi Hazret- Rububiyyet ve Hazret- Nefs Makamndan indirmemi oluyor. yle hazret- Nefs ki Cennette ki ni'metiere sahib olmaktan ibarettir. Zira yetlerin beyanatna binaen Nefsin arzulad herey ancak Cennette mevcd olur.. yle ise Arif, sddk lim'in gzetimi altnda arifi terbiye olunan gzel arzularn sahibidir. Ey fl!. Hakiktlarn mlhazasnda edebli ol!. TZAR (ZR) : Bir ksm sofilerin aklamasn yaptmz makam sahibine, Arif ismini verip o makam sahibine lim denilmesi her ynyle daha uygundur. O sofilerin byle o makam sahibine Arif adn koymalarnn zrn aada izah gelecek. Bu zr de ashabmzdan, o sofileri savunmak iin keif sahibi muhakkikler beyn etmilerdir. Bu makama erienlerin katnda lim ismini brakpta Arif ismine meyi etmelerinin aslnda hibir zr yoktur. Zira byle davrananlara; Allah del. ve onlar terk et!.. hitabnn hkm bu davalarnda ynelmektedir. Ve o makama ulamann art; o makamda edeb-i ilhiyeye zere hlin devam etmesidir. O makama erdikten sonra, ilhi edeblere riyet etmemek edebsizliktir. Fakat muhakkik sofiler zerine Allah yolundan giden gerek bilginleri, bakalarndan korumak taraf alabet etti. Zira onlar, lemde herhangi bir bilgiye sahib olann lim denilmesinin yaygnlatn gryorlar. Halbuki bu bilginlerin birou, ehvetler iinde yz st dalm, pheli eylerde vartalarla dolup tamlar. Bu bilginler, haramlar da ilemekten geri kalmyorlar.. Bunlar, dnya hayatn hrete tercih edip kanaatkrsz olmular. Onlara syle!. Dnya meta' azdr!!! Bu meta'n azln o bilginler de bilmektedirler. Bylece onlar, dnyalarn tamir, hretlerini de tahribkrdrlar. ite byle olan lim, szleri yaantsyla ekien kimsedir. imm Mslim'in Ebu Hureyre'den tahric ettii Hadis'in ifdesine binaen hli bu minvalde olan lim, herkesten nce Cehennem azabn tadacak snftan birini tekil etmektedir. Daha sonra bu lim tevbe etse de nefs, ona hakm ve mlik olduundan onun mchedesinin amac Cennetteki ni'metlerden hz almaktr. Btn bu olumsuz hllerine ramen bu kimseye lim (!) denilmektedir.

- 44 -

Muhakkik sofiler, sadatlar iin hsl olan yce makamn ilme ve o makama ulaanlarnda lim ismine daha uygun olduunu biliyorlard. Zaten Cenab- Hak'n o makama; ilim ve sahibine de; lim demesi de onlarn edeb- ilhiyeye riyet etmelerini gerektirmekte idi. Fakat muhakkik sofiler, lemde her hangi bir bilgi sahibi bo kimselerin bu yce makam sahiblerine isimde ortak olmalarna raz olmadlar. Eer muhakkikler, o yce makam sahiblerine "lim" ismi vermi olsaydlar, o bo bilgi sahibi kimselerle aralarnda ki makam fark temyiz edilemezdi. Artk bu durum, muhakkikleri, o yce makama; "Marifet" ve sahibine de; "Arif" demeye zorlad. Zira hakiktte; ilim ve marifet tanm asndan eittirler. Dolaysyla muhakkikler bu iki makam sahibleri arasnda ki fark da bylece oluturmulardr. yle ise muhakkiklerin bu anlatmnda unu anlamaktayz: Onlarn yce makam sahihlerine "Arif" demeleri lfz bir deyimdir. Mn bakmnda yine lim anlalmaktadr. Binaenaleyh onlarn byle davranmalarnda mnda ittifak, lfz da ihtilf vardr. Zira bu yolda mn da asla ihtilf olmaz. Eer ihtilf ifde edecek bir sz onlardan tezahr ederse o ihtilf mn bakmndan olmayp lfz bir ihtilf olduuna hami ederiz. Fakat bu anlattklarmz, o yce makam sahiblerini korumak taraf kendilerine galebet ettii esnada zerlerinde geen gaflet vaktinde kendi stlahlarn Allah'n verdii isimler zerine tercih edenlere nazarandr. yie ise o yce makam ehil olmayanlardan byle sylemekle tenzih etmeyi ksd ettikleri iin ehl-i huzur iin hsl olan makamlarn oniar iinde hsl olmas umulur, El hamdu lillh-il muni'mil mufaddili. Nimetleri ihsan eden ALLAH'a hamd olsun.

HDAYET
- lmin tanm ve hakikti nedir? - lim bir eyi geree uygun ekliyle alglamaktr. - lim nasl fideli olur? - lim kendisiyle amel edildiinde fide verir. limdir sa'det-i ebediyeyi sana veren. Bildiklerine zt amel etmekle muhalefet etmekten sakn. Bizim ilim hakknda bildirdiklerimiz gerekletii zaman, herkes dilediini sylesin. Yine ilim hakknda yaptmz aklamalara zt getirilen btn deliller

- 45 -

btldr. Bu btl delilleri getirenlerin Allah'tan tevbe etmeleri ve mafiret istemeleri gerekir. ALLAH, afr ve Rahiym'dir. Ey Azz!. lim ilhi bir nr'dur. Allah, o nuru kullarndan dilediinin kalbine ilk eder. lmin envari ilhi'den bir nr oluunu yazacamz yet ifde etmektedir: Bir l iken kendisini diriltdiimiz, ona insanlarn arasnda yryecei bir NR verdiimiz kimse; iinden kamaz bir hlde karanlklarda kalan kii gibi olur mu? (Enam Sresi, yet: 122) O nr ilimdir. lim, kulun nefsi natkasyla kim bir mndr. Ve bu mn kulun eya'nn hakiktini alglamasna vesiledir. Mesel; Gnein klar gzn grmesi iin ne hassalar varsa ilmin de basiret iin ayn zellikleri vardr. Belki ilmin basiret iin olan zellikleri Gnein gzlerin grmesi iin olan hususiyetlerinden daha kmil ve stndr. Ulem, ilmin malmu ynyle ilim hakknda gr beyn etmiler. Kimisi ilmin saymlar olan malmu ile birleik olduunu, kimisi ilmin saymlar olan malmu ile tekliini ve kimisi de ilmin saymlar olan malmu ile okluunu sylemiler. Her malmun bir ilmi vardr ilim, kesinlikle tek bir maluma balants vardr. ilmin bu tasnifinde ulem, Allah'n ilmini kasd etmiyor. Zira "O"nun ilmi, bu tr tasniflere tab edilemez. Belki burada insanlarn ilminden bahs edilmektedir. ilmin ma'lma olan balantsnda iki gr beyn edilmitir: 1) ilmin ma'lma balants hibir kaytla mukayyet olmakszndr. 2) limin ya iki ma'lma veya daha fazlasna balants vardr. lmin ma'lma balants da iki eittir. Ya ilmin balants, malmun eit eit olmasyla balants da eit eit olur.. Veyahut ilmin ma'lma balants malmun zamanla olan balants itibariyle gerekleir. Aslnda bu mevzu bu kitapta kendisine ihtiya duyulan meseleler deildir, yle ise biz gayretimizi toparlayp, bizi ebedi saadete ulatrmaya vesile olacak ilimleri izah edelim.

- 46 -

BLM: Bu blm: Selm yurdunda sonsuz mutluluklara vesile olacak ilimler hakkndadr. lmin eitleri oktur. Akliyat, Haber, bitki, hayvan ve felek ilimleri gibi. Ve her ilmin kendisine has blmleri vardr. Biz kitabn bu blmnde ebedi saadetimize vesile olacak ilimden bahs edeceiz. O ilmin hangi ilim olduunu anlatacaz ki onun tahsiliyle itigal edebilelim. Ey Aziz!.. ilimden bilinmesi zaruri ihtiyacmz olmayanlar, vakitlerin Allah'n izniyle lehimizde gemesi iin terk edelim. lmin blmlerinden kendisine ihtiya duyulan iki blmdr: 1) Akl ilimlere dahil olan ilm- Kelm, 2) Haber ilmine delil olan erat ilmi'dir. Bu iki ksma giren malmatlarda sekiz snfa ayrlmaktadr. 1) Vacib, 2) Caiz, 3) Muhal, 4) Zat, 5) Sfat, 6) Efal, 7) ekavet, 8) Saadet ilimleridir. Kendisinin kurtuluunu renmesi vacib'dir. arzulayan her ahsn bu ilimleri

Saadet ve ekavet ilmi sekiz eyin bilinmesine baldr. Sekiz eyden bei ahkam itibariyle bilinmesi zaruri olan ilimdir. Bunlar: 1) Farzlar, 2) Haramlar, 3) Menduplar, 4) Mekruhlar, 5) Mubahlard r. Bu be hkmn asl da eydir. 1- Kitab, 2- Mutevatir Snnet, 3- cma- mmet. nsanlar bu ilimleri tahsil etmekte iki mertebeye ayrlmaktadr. 1) lim olanlar, 2) Bir limi taklid edenler. Artk insan bu ilimleri rendii zaman teklif-i ilhinin vazifeleri onun zerine tevecch eder. yle ilhi teklifler ki, kulun sekiz organnda aa kan fiillerine balants vardr. Bu organlar unlardr: 1) Gz, 2) Kulak, 3) Dil, 4) El, 5) Karn, 6) Tenasl organ, 7) Ayak, 8) Kalb.

- 47 -

Bu organlardan aa kan fiillere balants bulunan teklift- Nahiyeyi bilmek ebedi saadete ulatrmaya nc ilimdir. naallah bu blmden sonra yazacamz velayet yldznda ilimle alkal bilgileri daha genie anlatacaz., insan bildii ilimlerle amel ederse hangi mertebelere ulaacan o blmde greceiz. lmin mfid olmas kiinin bildiklerini yaamasna baldr. Yaantsz bilgi, insann ilim sfatyla vasflanmasna yeterli sebeb deildir. Zira kiinin yaantsna tesir etmeyen bilgi tasavvuridir. Tasavvuri olan bir ey ise, sadece sureti zihinde peyda olan nesneler hkmndedir. Varl zihni olan bir ey ise haricde hibir fidesi yoktur. yle ise ilmin mcerredlikden muahhasla geii tasavvur hlinden izan ve kabul gerektirdii tasdike baldr. Tasdik ise; varl zihni olan nesneleri bir hkme balamaktr. Binaenaleyh insann ilimle vasflanmas; ilmi kendisinde somutlatrmasna baldr. lmin insanda somutlatrmas ise; o ilmin gerei yaamasyla gerekleir. Ey Oulcuum!., Allah, senin gnln ferahlandran ileyecein gzel ilerde sana tevfk versin. unu bil!. hrette saadete vesile olacak ilimleri Allah edeceimiz yette nr ile isimlendirdii muhtemeldir. 8) Yine Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam da u Hadiste; Gece karanlkta nuru tam ile mescide gidenleri mjdele ilimleri "nr'u tam" ile adlandrmtr. yle ise ilim zihinde alglanmaktan ibaret olan edilgenlikten kmas o ilmin kiinin yapaca ilerinde etkili olmaklgyia gerekleir. Bu nurlarn sekiz ad, her bir ismi iin sekiz snf insan, her bir snf iin sekiz makam ve her bir makam iin sekiz zulmet vard r. ehvetlere dknler, bu karanlklarda akndrlar. Onlarn bu hlini Cenab- Hak yle bildirmektedir: Allah nurlarn giderip (sndrp) kendilerini karanlklar iinde, grmez (ve akn)ler hlinde brakvermitir. (Bakara Sresi, yet: 17) Huzur ve inayet ehli, dima ilhi nurlarla erefyab olmaktadrlar. Onlar Allah'n onlara ihsan ettii nr zerindedirler. Subhnehu zikr

Nurlar nlerinde ve salarnda koacak.. (Tahrm Sresi, yet:

- 48 -

Bunlardan baka bir taife daha vardr. Onlar bazen gzel amel bazen de kt amel ilerler. Dolaysyla onlar bazen nr bazen de zulumat zere kark hl sahibleridirler. (Onlar) dier bir ksm da gnhlarn itiraf ettiler. Onlar iyi bir ameli baka bir kt ile kartrmlardr. Olur ki Allah onlarn tevbelerini kabul eder. (Tevbe Sresi, yet: 102) - BEYT Nur seher vaktinin askerlerini yendi, Gece de gndz aramak iin geldi.. Artk hiiekrlarn ka gibi kap gitti.. Sehere snmak iin geri dn yapt.. Nurlar sekiz felekte yzerler.. Sekiz felek iin sekiz hareket.. Sekiz dou ve bat yeri.. Ve istiva noktasnn merkezinde sekiz orta yeri vardr.. O sekiz orta yerini ayn kre-i arza en yakn noktas karlar.

NURLARIN SMLER Nurlarn sekiz ismi vardr, Bu simler unlardr: 1) Gne, 2) Hill, 3) Kamer, 4) Bedir, 5) Sabit yldz, 6) imek, 7) Sirc ve 8) Ate. Bu isimler iin de sekiz snf insan vardr. O insanlarn snf yledir: 1) Gne nuru marifet ehl, 2) Hill nuru murakabe ehli, 3) Kamer nuru hikmet ehl, 4) Bedir nuru sohbet ehl, 5) Sabit yldz nuru gzetmek ve koruma ehl, 6) Src nuru halvet ehl, 7) Ate nuru mchade ehl, 8) imek nuru ilim ehl iindir. yle ilim ehl ki anlatlan btn makamlar kendilerinde toplamakla

- 49 -

bakalarndan temyiz etmilerdir. lim ehli, Zt ehlidirler. imein nuru onlar iin dier nurlardan daha ycedir. imek, limin hatrna gelen kuvvetli bir kdr. yle k ki sabitlemez ve helak edicidir. Her ne kadar ldrc olsa da fideleri oktur. imeklerin akmasndan sonra heybetle yldrmlar ve esrar yamurlar aa kar.. Evet, btn bunlar, imein heybetle tecelli etmesinden sonra gerekleir. ayet imek tecellisi Cemal'le olursa o vakit, yamursuz buluttan baka bir ey aa kmaz, ite anlatlan ilim etbb; bu hl ve srrlar sahibi kimselerdir. Bu nurlarn dellet ettii mnlar ynyle makamlar da sekizdir. 1) Bedir nurunun mns; byk Dnya, 2) Sabit yldz nurunun mns; kk Dnya, 3) Src nurunun mns; byk Cennet, 4) Ate nurunun mns; kk Cennet, 5) Kamer nurunun mns; byk Cehennem, 6) Hill nurunun mns; kk Cehennem, 7) Gne nurunun mns; mn sfatlar, 8) imek nurunun mns; Zat sfatlardr. Bu nurlarn mnlarndan byklkle vasflananlar, kk lem olan "lem-i insan"a aittir. Kklkle vasflanlar ise, byk lem denilen "Kinat"a mensuptur. Tefekkr et gereklere ulaasn. * Bu nurlarn kart olan sekiz zulumat (karanlk) vardr. Her bir nur, kart bulunan karanl gidermektedir. 1) Gnein nuru nefsin, 2) Hillin nuru ekkin, 3) Kamerin nuru gafletin, 4) Bedrin nuru hiyanetin, 5) Yldzn nuru cehalet ve phenin, 6) Siracn nuru vesvesenin, 7) Atein nuru ahmakln 8) imein nuru tenzihin zulumatn giderir. Bu nurlar haddi zatnda oktur. ayet hepsini anlatsak kitabn yazlnda ki gayemizden karz. Zira kitab muhtasar yapmaktr

- 50 -

amacmz. MEN NR'U: imein nuru, basiretleri rter ve o nura sahib olanlar acz ve hayret denizine atar. Bu nur, kyas ve misl ile alglanamaz. Bu nr, insan haylinde ekillenmez. O nurun byle olmakl onun mahiyetinin kef edilmesine engelleyici srrdr. Bu nr, kendisini varlkta ferdniyetle ve tenzih klmakla kyas ve tebih edilmekten engelleyen mandir. yle ise varlkta hi kimse o nurun mhiyetini aklayc tbirlere asla g getiremez. Zira o nurun anna lyk marifette ikiliin bir arada birlemesi mmkn deildir. O nurun marifetinde kulun; alglamalar tbiri caiz ise: cihazlar kapaldr. Binaenaleyh kul, kendi anlay ve kavrayndan syrlmadka o nurun mahiyetini kavravamaz. Kul da dnya hayatnda olduu mddete bu anlay ve kavraytan syrlamaz. yle ise, o nurun sanna lyk marifet; bu ynyle dnyada kula almaz. Ancak kul, acziyet ve hayret deryasnda yzmekle kendi asnda o nurun mahiyetini hep hayretle seyre dalar. Her kim ki hissi ve tecrbi bilimin kyaslarylg ve ana maksattan uzak rneklerle o nr'u tanmlarsa; byk vebal altna girer ve tenzih inancna da eliik olur. Tecrbi bilimlerin kyaslaryla o nr'u lmeye devam ederse artk bu kimseye vehim musallat olur. yle ise, Allah'n varln; tecrbi bilimlere dayatarak izahat yapmaktan kanmak gerekir. Allah'n Zt ve Sfatlarnn mahiyetlerinden bahs edenler, haddi zatnda kendilerine musallat olan vehimlerin mevhum varlklarndan bahs ederler. O mevhum varlklar Allah'n Zt, Sfat ve Ef ali diye isimlendirirler. yle ise, Allah, bize kendisi hakknda hangi isimlerle hitb etmise, bizde o isimleri zikr eder keyfiyyetleri ile alkal konumaktan kanrz. ayet, Murid, aklla alglanmayan, zevk ile grdler babnda hsl olan, ilhi balardan bulunan bu srra ulamay arzularsa, unu bilsin ki kmil tevhd akl delillerle olumaz. Zira akl, bu yolda krdr. Edinecei deliller ise, kr bir ahsn gren kimseye ehrin gzelliklerini anlatmakta getirecei misllere benzer. Tevhd-i Hakik: Allah'a her ynyle teslim olmakla oluur. Ancak mridin ulamay arzulad o srra ulamasnn yolu; Rabbani vasflarla vasflanp ilhi edeplerle ahlklanmasyla gerekleir. T ki, onun gnlnde var olan ve var olmayan hibir eyin izi kalmayacaktr. Artk o kiinin gnlnde var olan ve var olmayan hibir eyin izi

- 51 -

kalmamsa o nurdan gelen yansmalar zevk etmeye lyk olur. Veyahud mahv isbt, fena ve bekas nisbetince o nr'dan bireyler tadar. yle ise o kimse balar yapann diledikleriyle lezzet alsn. Hi baln mnsn ve tadn bilmeyenin bal alp nne koyup bakmasyla ald lezzetle, bal yiyen kimsenin tatt lezzet eit olur mu?. Bal nne koyup bakan kimse baln lezzet ve tadn anlatmak iin toplarca katlarla misller yazsa da bal tadn zevk edenin zevkini hissedemez. Bir tek eyi temaa eden iki ahs arasnda da zevk ve lezzet alma bakmnda nice farklar vardr. Birisi bakt ey de ni'rnetlerin hakiktlannda uuru almasyla bir ok hikmetleri zevk eder. Dieri ise, abes ile itigal ettiinden hsrana urar. And olsun ki kendilerine verilen vazifeleri icra etmekten noksanlk yapanlar hibir zaman o vazifeleri hakkyla yapanlar geemezler. Tenbel ve gafil olanlar asla gayret sahiblerinin derecelerine ulaamazlar. nsana verilen en yce eref, insann btn varlklarn zelliklerinin kendisine yerletirilmesi ynyle lem-i Satr (kk lem) oluudur. nsan, Hakkn sfat tecellilerinin birbirine benzetilmesi mahallidir. M'minin aynas Zat ve Sfat Marifetidir. nsan en aalara indirmeye sevk eden unsur; kendisinde bulunan bunca mnlar grmekten krlemesidir. YAZIKLAR OLSUN!. nsan, Allah'n dnda ki varlklardan lezzet almasyla akilerin en by olur. Ey Oulcuum!. Allah, sana Zat imein nuruna has kimselere verdii tevfkle seni muvaffak klsn. Bil kil. Semavi nurlar ve ruhani yce kamerler insani felein heyeti var olduu mddete o feleklerde devran edecekler. Mcdele nr'u; nefsin ayplarn bilme feleinde yzer. Halvet nr'u; afatlardan korunma feleinde yzer ve o nurun devran da dousundan balayarak batya ynelir. Ve o felek doudan balayarak batya doru devran eder. Halvet nr'u afatlardan korunma feleinde yzer ve bu felekte doudan batya doru dner. Zira insann ayar ile irtibat yoksa onun halvete girmesine ihtiyac kalmaz.

- 52 -

Burada zikr edilen ayar ve afattan maksad; sebebler lemi olan zahiri varlklardr. te bundan dolay bu felein devran doudan batyadr. BLM: Feleklerin Devran Hakknda Bu feleklerin devran hem zahir hem de btna nazarandr. yle ise, bu feleklerin hareketlerinin asl batdan douyadr. Sebebler leminde zahiri ve batini mchadeye insan ynlendiren unsur; kalbin kemlat yarndaki htimam, insan seri koan kheylan ve sert kafaf deve gibi olan nefsini zayflattrmaya balad. Nefs'in zayflamasnn neticesinde; Hak'kn nevesinde ki yarta yaranlarn zmresine ulaabilsin. Gzetme ve koruma nuru muamelelerin tertibini feleinde yzer. Bu felein devran doudan batyadr. Murakabe nuru: Allah'n koyduu snrlar muhafaza etmek feleinde yzer. Bu felek de devran doudan batyadr. Hikmet nuru; amellerin mizan olan felekte yzer. Sohbet nuru; tedbirler feleinde yzer. Bu felek de doudan balayarak batya doru dner. Marifet nuru; mhade feleinde yzer. Bu felek batdan balayarak douya doru dner. Bu felekler kimi vakitlerde iki trl devran olur. Nr-u Zat-i de byledir. Nr-u Zt'i; ilim nurudur. Bu nr, TEVHD feleinde yzer. Bu nurun dousu bats yoktur. lim nr'u btn nurlarn asl maddesidir. Bu nurun maddenin asl oluunu yazacamz yette ifde etmektedir: O kandil de sanki bir inci (gibi parldayan) bir yldzdr ki gnein doduu yere de, batt yere de nisbeti olmayan mbarek bir aadan, zeytinden tututurulup yaklr. Onun ya, kendisine bir ate dokunmasa da, hemen hemen k verir. (Bu k da) nr stne nr dur. Allah kimi dilerse onu nr una kavudurur. (Nr Sresi, yet: 35) lim nr'u. onu zevk ile alglayan muhakkik ve yakn sahibi ilim erbabna zahir olur. Bu nurun neticesi; eyann hakiktlarnn iktiz ettii geree binaen o nr sahibinin katnda ilim ve hl ynyle varln fena bulmas ve eyann birbiriyle ittihadr. Byle olmas da o nr sahibinin idrknda tevhdle birlikte hibir eyin varlnn mevcd

- 53 -

olmamasdr. Zaten Tevhidin tevhd olabilmesi de ancak bu tarz ile gerekleebilir. Tevhd. varlkta aa kan hibir eyin Allah'n Zt. Sfat ve Fiillerine e. benzer ve ortak olmamasdr. Hatta varlkta aa kan eylerin de mstakil olmad ve Allah'n isimlerinin ve sfatlarnn glgeleridir. ilim nr'u, gnein batda douuna misl olduundan tr biz de o nr'a abuka kayb olan imek nr'unu misl verdik. Artk o nurla bat ark olmaya dnr ve btn cihetler aydnlk verir. Bu durumda bat yok olduunda baki olmaz. Bat yok olduunda, ztt bulunan bat da dou da, dou olmas ynyle intifa bulur. Fakat dou zat itibariyle doudur. Her hangi bir sfat ve fiilde fena bulmakta ki mhade de byledir. Bu hakikti zevk edenin mahiyeti, mkellef olduu teklifler ve zat o makamda fn olur. Zira bu makamn hakikti bu hli ihsan da bulunur. Fakat bu makamda olan insan bildiklerini halka tebli iin dndnde artk hazret- tefrikte hareket edici olmaya intikl eder. Yalnz onun hakikti fena makamnda resmen ve hkmen sakin olduu gibi, o makamda lmen ve kefen de durgundur. BU RUHAN FELEKLERN MARFET Ey Oulcuum!.. Ruhan feleklerin her birisinin kendisine zgn hareketi vardr. O hareket de bizim sana izah ettiimiz devranlardr. Sen o feleklerle ahlklandn zaman, o hareketleri, yani her felein kendisine zgn hareketini o felee yerletirmen iin senin o hareketleri renmen zaruridir. Nefsin ayblarnn feleinin hareketi; hayrl ilerde acele ile o hayrat yapmaya ynelmektir. Afatlardan korunmann feleinin hareketi; ulemnn sohbetine gitmekte yarmaktr. Gzetme ve koruma feleinin hareketi; ahde vefa etmeye cretkr olmaktr. Amellerin mizannn feleinin hareketi; nefis muhasebesinde en ayr inceliklere dalmaktr. Tedbir feledinin hareketi; gnl bo hatiratlardan temizlemeye vesile olacak kendini ve kainati okuma kabiliyetidir. Marifet feleainin hareketi; ihlasin devamlldr. lim nur'unun feleainin hareketi; daimi sukunettir. Yalniz bu

- 54 -

sukunet, tenzih ve takdis sukunetidir. Eer iin hakikatini bilmeyenlerin ifadelerinde herhangi bir gunde ilmi nur'un feleine hareket nisbet edilirse bu hareket Rahmet ve badr. in hakkatinden cahil olanlar yazacamz yetlerin ifde ettii anlamlar anlamadan cihet vehmine kalyorlar. Rabbinin emri gelib melekler saf saf dizilir. (Fecr Sresi, yet: 22) Ve kfirlerin yle dediklerini Allah Subhneh bizlere bildirmektedir: Allah buluttan glgelikler iinde geliversin. (Bakara, yet: 210) Bu tr soylemler haddi zatinda tevhd'i idrak edemeyenlerin szleridir. Tevhd ehIi, byle cihet ve mekan ifade edecek sylemlerden kanmal. Zira bu tur itikatta bulunmak tevhid'in geregi olan tenzihe ters dmektedir. Hele Allah'in Zat'min mahiyetini asla yaratlan nesnelerin hi birine ne benzerligi ne de zdlg tasavvur edilmez. Gk nedir?.. Ar kimdir?.. Fez ve insan hangi hakiktlere binaen yaratlmlardr?.. Btn bu incelikleri ancak; Allah ve Rasl'nn yolunda ittib edenler Allah ve Rasl'nn bildirdiklerine elimeyecek tarzda anlatanlar idrk edebilir. Allah Celle ve Al; Ben, kinat, ar, insan ve btn varlklar yarattm diyor. Hayr efendim, "lemde hibir ey yoktur, yalnzca ALLAH mevcuttur..." veya "Allah lem'in btnnda ve zahirinde grnmektedir.." denilebilir mi?.. Tbi ki Hayr!. Ancak, varlk Allah'n sfatlarnn glgesidir.. Dolaysyla, lemde Allah'n "El- Btn" isminin tecellisi batini ve "Ez-Zhir" isminin tecellisi zahiri olmak ynyle, lem'in batini ve zahiri zellikleri o isimlerin hakiktlarinde sabit olan hakiktlardr. Ayryetten unu da belirtmekte fide vardr. Zira Esmalar Uluhiyet Makamnda her birisi dierinin ayndr. te bu cihetle "Vahdet-i Vcd" denmektedir. Yani, Esma ve Sfatlar, Zt-i lhinin varlnda her biri bir dierinin ayndr. Orada isimlerde taaddt yoktur. Ve Ztta btn Esmalar birbirinin ayndr. lemde ki tecellilere gelince, bu varlklarn istidadna gre aa kmaktadr. yle ise, varlkta aa kan isim ve Sfatlarn zellikleri Hak'kn isim ve Sfatlarnn ayn deildir.

- 55 -

Mesel; insanda aa kan ilim Hakkn lim Sfatnn tecellisidir, fakat Hak'kn ilmi, dier btn Sfatlarn ayn olduu gibi Ezel ve Ebedi'dir, fikir yoluyla elde edilmi deildir. Bizim ilmimiz ise, sonradan olma olduundan Ezel ve Ebed deildir. Ayrca bizde aa kan ilim, bizim dier sfatlarn ayn da deildir. ayet, "bizden aa kan sfatlar ve zellikler Hakkn Sfat ve zellikleridir" dersek Hakk kayt altna sokmu oluruz.. Bu da apak olarak Tevhd'e aykrdr. Zt- lh'yi kayt altna aldktan sonra tenzh'in ne anlam kalr...???!!! Ey Oul!.. Anlatlan her nurun mar (dousu), maribi (bats) ve mutevast (ortas) mevcuttur. Biz bu blmde onlar anlatacaz. Bil ki!.. lh bir takm hususiyetler, srr'lar ve ihtimamlar vardr, Her nr'un marik, marib ve ortas olduunu tenbih etmitik.. Nefsin ayplarnn nr'unun mariki nefsi zayflatp gszletirmek, ortas susmaktr. Bu nr'un maribi de dilsiz kalmaktr. Halvet nr'unun mariki mahfillerde nefse boyun edirmek ve ortas kadeh ve o kadehten ayrlmaktr. Bu nr'un maribi de her hlde nsiyet etmektir. Gzetme ve koruma nr'unun mariki duaya ynelmek ve ortas yaplan her davete icabet etmektir. Bu nr'un bats edebl olmaktr. Murakabe nr'unun mariki btn uzuvlarn haramdan engellemek ve ortas nefsi mubahlardan engellemektir. Bu nr'un maribi kalbi gaflete vesile olacak hatratlardan muhafaza etmektir. Hikmet nr'unun mariki memleketlerde seyahat etmek ve ortas dalarn tepelerine komaktr. Bu nr'un maribi de nerde olursa olsun var olmak uurunda olmaktr. Mchade nr'unun dousu uykuyu terk edip teheccde kalkmakta sadk olmak ve ortas Hakkn kulu iittiinde n lezzet almaktr. Bu nr'un maribi de Hak'kn kulun zerine tilvet ettiine vakf olmaktr. lim nr'unun mariki Velayet ve ortas Nbvvettir. Bu nr'un maribi mde Rislettir.

- 56 -

MN FELEKLERN BENCS mn Feleklerin beincisi yan olan matla larn ikincisi lem-i Ceberut ve Melekf da mdebbir mmn zatyla doan ayn son gnn hillidir. Bu hill de hidyetin kabulne vesiledir. Bu makam da nc ve nder olan Zat bilmez mi nurlar, asillerin vglere mazhr olan meclisinde toplanarak birleir. O asillerde nurlarla mdafaa etmeye ve yorumlamaya baladlar. ite bu mecliste hazr bulunanlarn dereceleri artk yceldi. Gelen sesleri can kula ile dinlediler. Hl byle olunca artk, onlar, hakiktlar grmek ve anlamak kabiliyeti sahiblerine, o mecliste kendilerine ulaan ilhi lutflar bildirdikleri gibi, hi birisinin okunun, Allah'a hamd olsun hedeften sapmadn da sylediler.. Bylece, adalet vgleriyle dimdik duraklayp kald. Artk gnein ilk nlar nefiste gizlenenleri apak olarak ortaya kard. Gne, temizlik minberinin stne "karanlk gecelerde hisleri aydnlatc olan nefise klar salyor." diyerek ykseldi.. yle gne ki btn emsallerinden daha 'li ve daha pk idi. yle gne ki "hazret- Kuds"ta tecelli etti.. Kargaalar vk olduundan tr, insanlar onu inkr etmeye teebbs ederek gerei rttler. yle gne ki dar bir yerde oturdu ve bugn ve dn ile kaytland.. yle gne ki nasl ona dokunulur. Halbuki gizli nidalar geldi. Btn bunlardan sonra, en pk dnle o asilzade tertemiz eve Beytu'l Kuds'e girecek. Araplar hibir semeresi olmayan fasihler olduklar iin onu inkr ettiler. Fars ise, ona imn getirdiler. Allah Subhneh insanlar tevik etmek iin Risletini nereye tahsis edeceini bilir. BEYT lem de hidyet gnei klar sald, Artk o gnein douu esnasnda kalbler aydnland. Ey Mevlmn sevgisi benden yz evirme!.. Sensiz hayatn anlam yok. Sensiz hayat gzel deildir. Kalb, ancak sevgilinin tecelli ettii zaman, Ahbablaryla saf nsiyet edebilir. Ben sevgiye, zeki Ariflerin szlerinden daha mtakm. Daha sonra, gne indi ve hill visal minberine ykseldi-kt ve

- 57 -

yle dedi; "zahir ol!' Artk apak olarak gorunmesiyle ayrlmak deliliyle mutel ile birleik olmak phesini kendisinden giderdi. Hillin sfatlar misllerde serap gibi belirdi. Dolaysyla hillin misllerde ki varl seraba benzedi. Hereyi kendi hkm altna sokmak iin hcum etti. Ve uzun uzun konumalar yapt. Szleri de hell sihri gibi her iitenin kalbinin derinliklerinde ona kar hayranlk uyanyor du. Galip olmak ve mal hrs, hn siyak (sevk etmesiynlendirmesdr. ki ey vardr ki onlar, kmil insanlarn katnda ancak gzel amellerin neticesiyle ve tertemiz hllerle elde edilebilir. raf'da kital meydannda bir takm adamlar vardr. Onlar, zeval vaktinde gnein meyi ettii esnada "Haydi buyurun!." diye davet olunacaklar. EY ELI BO ADAM!.. Kahramanlarn vurumalarn kendine rnek al!. ayet visal ehli olmak dilersen, muhal eylerle megul olma. Kyam, Zekt ve Savm aynn hilli gzkt... Artk "Halim", ahsiyetler sfat isminden oru tuttular. Dar- Selm'da Zt cihetiyle orucunu aarlar. Ve orada gzel kelm ve tecelli nrlaryla gdalanrlar. Ve "Enel Hak" nidalaryla syleirler. Tek olarak dolunay tamamland esnada hill vasflaryla ondan yce oldu. Daha sonra, hill minberden indi ve kamer gayet berrak ve beyaz bir minberin stne ykselerek kt. Nurlarla gzel ol!. Konu ki sihir gibi tesir et!.. Cevher ve elmas gibi olan kelmn ipe nazm ve nesir suretiyle en gzel tarzda diz!.. Ben en byk srr, en belirten berzah ve berrak nr sahibiyim.. ALLAHEKBER!. SUBHAN!. SUBHANL insanlarn bu cihette ibret nazarlar ok deildir. yle ise, nuru her eye alabet eden Ceml'a ve mhade ve tefekkr edenlerin tamamn saran Cell'a ibretle bak ki, bu Ceml ve Cell kimden aa kacak. yle Ceml ve Cell ki, srr kader olarak gizliyor. lim kader srrdr. Marifet fikirin neticesidir. Nefis hepsini gmer. Ktlkler onlara alebet eder. Rh ise, yeertip gzelletirir. Hepsinin yk gemiler stnde geip gitti, (veyahut Atmosferde geip giden gemilerle hepsinin yk gitti.) Kaderde takdir edildii

- 58 -

iin zerine su gzlerle karlap bulutu. Dolaysyla o su gzlerimizle akp gitmektedir. Btn bunlar, gerei rtp gizleyenlere cezadr. Cisim gmldnde alar. Rh stn gelir. eme stnde btn zerreler gzya dker. Gerek haber, seher vaktinde umulmadk bir tarzda peyda olur. Ey Rh!. Muktedirin srr; beerden sefer etmekle gerekleir. Beerden uzaklamak, huzur ve kurtulutur. ieklerin stne glgelerin dt gnde, berraksular akan nehir de sururlar stnde hayatn idme et!. BEYT Kamer, gayb ayan olarak cisim ve ruh arasnda mhade etti, Cenb- Hak, katnda ki ilimle kamere o mhadeyi sevdirdi. Kamerin o ulaamadlar. mhadesine istikrarl itaatkr bundan sonra

te bu gzelliklerin tepelerinde sknet esnastnda aa kan HKMET'tir. O HKMET kendine animet bili. Daha sonra Kamer minberden indi ve dolunay minbere ykselerek kt... Ve yle konumaya balad: Ben, kadri yceyim. Ve her taraf rten elbiseler sahibi gzel yetimin eviyim. Artk ayn gecelen karard. Beni karanlk gecelerin katibi karlad. Fakr, ancak benimle boyun eerek tevazu sahibi olabilir. Arablar Kameri gecelerde konuurlar... Benim sam sadr. Benim solum soldur. Ben gzel ieklerin bakcs ve nderiyim. Med ve Cezir sahibiyim. Nehirleri uzun uzadya uzatan benim. Nehirler az olmalarna ramen oaldlar.

- 59 -

Ve yeryznn ilerini stlendiler. Byklk benimle arkada oldu da rtler kendilerini salverdiler. Her eyi sarp rten, kendisine sabr verilen ve fakr kabul eden benim dedim. Dolunaya zr beyn etme hakk sana verildi denildi. Beer geldi ve ben sarholuktan uyandm. Beerin bana gelmesiyle kymetim kaya paralarnn kymeti gibi oldu. mrmn sonuna kadar sarholukla kim kalacam. Dolunay denizde cari olmaz. Denizin bilimleriyle de snrlanamaz. Mahv'dan sonra, ona nr peyda olur. Dnp dolatktan sonra, o nr yine ona dnr. Dolunayn srlarnn temeli tr. Rab, Melik ve Tek olan ALLAH, Bu srrlar ona mahv da gerekleir. O da kendisine verilenlerden tr. O Zt- Celil'e sena eder.. O Ztta Dolunayn srlaryla abdn amurunu kemlatta vcda getirdi. Daha sonra, btnsel minberin stne Yldz ykselerek kp yle hitb etti; "Belirli bir gidiatla ana yoldan sapmayan Yldzlar dodu!. Btnsel yldz kmesi merkezde odakiaarak semlarda ki her varln gidiatnn iinde tevassutta bulundular. Hayatn her safhasnda, meyvelerin sklmasyla elde edilen zlerinden daha tatl ve leziz olan gzel kokulu azlarn salyasna gnlden itiykl kimseler, bak kaldlar. Fakat, hayatta bak kalmak, kalbi, nefsin arzularna kar meyi etmekten bktrmakla gerekleir. Zira kalb ismi gerei dima deiim de bulunur. Kalbin her deiim hlinde gzyalarn sel misli aktr. Kalb, skntlar iinde azb eken gnllerin ihtiyacn gidermee rabet eder. Artk yldza; "Her mereb de gzelle!." denildi.. Ve "Her mereb de kendine gzellikleri alp, seferine devam etmeksizin uzakla. ayet, hibir mereb de gzellemezsen. Douya ve batya ynelerek ikisi arasnda matlubuna ulamakta aknla urarsn. yle ise, senin gidiatn tarz, kendisinde hibir oyuun oyulmayan o aacn gelimesi ve yaz yazlmam tertemiz kadn pakl gibi olmaldr. T ki, arzuladn hedefine ulaabilesin.

- 60 -

YAZIKLAR OLSUN!.. aknlklar iinde kalan kimseye. Tercihin vki olmasyla parlak yldzlar elenmek ve almak arasnda yalanc oldular. Gizli yalanlarla tertib edilmemi Semavi Kitablar bu yalann hakiktini belirtmekle nutuk ettiler. phe yalandr. phe, sesli aladnda kin ve gazb kusar. Gayib olduunda ise, elbiselerinde nehirler belirir. phe giysilerindeki zehirin btnyle suyun bana geldi. Kabuklarnn soyulup atlmasn bekleyenin yerinde beklemeye balad. Pamuun tomurcuklardan patlayp aa kmas gibi, kendisinin de dnmn isteyerek zahir olmay istedi. Artk, incileri gerdanla dizerek hitb etmeye balad. Kurak topraklara berrak sular dkp kusurlarn itirafta bulundu. Suyun serabnda oluan yalan, Araplarn iinde ard. Artk tleb ettikleriyle at kk kk delikleri gidermeye alt. Karsna ksa perdeler kmaya balad... Artk szlerini ok uzatma!. Ksa kes!. Davet edildinse icabet et!.. Emr edildiklerinin icb teslim ol!.. afak kanatlarnla kendini sor. te bunlar; Rabbinin gerekletirdii delillerdir. Yakla Ey Yldz!.. Ve Yldz da bu beyitleri terennm etmeye balad: Yldz kendi zatnn tenzihiyle konutu.. Hayret de onu kabir hapsine atverdi. Mevl'snn hikmeti geceleri onun diriliiyle dodu!. O da eilip iki kat oluverdi. Yldz vecd ve evk ile ikyette bulundu. yle Vecd ve evk ki Yldz onlar kendisinin hem cinslerine kar parlatarak yceltirdi.. Hikmet'e: "Ey Hikmet bu be gnde bir nbetine ulaan ve rabet eden Mhib ve Hakiym'dir.. "denildi. yle Hikmet ki; yldz onu cilsyla alp Yaratcsnn Kuds huzurunda tenzihle kuand. Hikmet yldz ard. Yldz da ona;

- 61 -

 "Kendi zt iin bizi arzulayan Muhb merhaba!. Her hlinde Allah kr edici ol!.. Gzel dnle bu yolda slk edecein kimselerle nsiyette bulun!.." diyerek icabet etti.. Daha sonra, minberden yldz indi ve ate nurlardan oluan minberin stne ykselerek kt. O minber atee yle hitb etti: "Ey ate, ayar ve sr yaktn. Perdeleri yrttn. Bakire mevzular aa karttn. Basiret ehlne esrarlar kef ettin. oka gzyalarn tanmad hararet iinde mutlu ol. ayet o hararet aydnlanrsa aklar nefretin ikencesiyle azb ekmezler.. Ate minberi mezarn yaknlyla ve vatanlarn ttsalyla sevinmez.. Kular alamaz. Asarlar pimanlk duymaz. Yerin en gzeli o nurlar iin vcibdir.. Zira o yerler srrlnra mekndr. yle ise, tecelli nurlar ayarla ilikisi bulunan kalblerde zahir olmaz. Ancak tecelli nurlar byk muhiblerin kalbinde aa kar. " Ve, ate te u beyitleri yle terennm etmeye balad.. Kalb ve cierimde, Samed ve Vahidin rzasna itiyakndan tr ate tututu.. Ztn nuruyla bana mnferid olarak ikram da bulun!. T ki, bu ikramn beni Tevhd'den ayb etsin.. "EHAD" ile Mabd-u Zin da derhl o nurla bana ihsan eder itmez aklm cesetten gayb ettiren hakiktler ekillenmeye balad.. Artk, ben de O"nu O'nun inyetiyle uzak ve yakn her tecelli de mhade eder oldum." Daha sonra, ate minberden indi ve kandil sevgi minberine ykselerek kp yle hitaba balad: "Karanlk gecede usuz bucaksz yollarda gidebilmek iin, Tacn kendisiyle aydnlatld sabah rzgrnn sahibinin hediyesiyim. Bu gidiat benim iin, sevgi makamna yaplan en salam mi'rac'dr. yle Mira ki, baa giydirilen mcevherlerle rlm Tac ve ba ban verir. " Ondan sonra, kandile yle denildi: zdiva hikmetini ve kadeh sahibinin ltfnu bulmak iin, meni yatana yerle.. O yata, camn duruluunun kandilin saflna kanncaya dein kar sularyla yka!. Artk, mizadan gzelletiinde neticeleri gerekleir.. Ve, onlarn biribiriyle depremesinden tr

- 62 -

oluan nrlar parldamaya balar. Ve, hikmet lmbas iin Makam- Muhammediye ile sevgi tac olumaktadr. Makm- uhammediye ile mnsebet vcda gelmeden sevgi tam elde edilemez. BEYT lmin gzellii sr Gecesinde kasd edilen iin akn kandilini yakt. O geceyi kendi katnda kasrgalarn dinmesi esnasnda doan yldzlarn vaktinde gzelletirdi. Artk, her Slik sr Gecesi nin klaryla Sera Makamndan stiva Makamna ulat. Daha sonra bu seyr suluk'da ne zaman ki mustakl oldular, onlarn erefli ncleri ihtidaya dayandlar.. te bu, MUHEYM'nin bizim iimizde Kf, Dl arasnda gerekletirdi Hikmeti'dir. Daha sonra, minberine ykseklerde kp yle hitab etti: "Ayrmn boluunda parlayan imek.. Delili ardnda helak edici olarak gelen yldrmdr.. Eer dorulukta parlar sa birleik I i i aa karr.. ayet konuma da hafife gzkse yarklarda belirtir.. Varlkta, arb ve ark arasnda gidip gelir. HAK, Hakkn Ztnn srrdr. Melek vastasyla nura hizmet eder. Ahestelik baygnl giderir. imek akla gider ve hrriyeti verir, yle ise, o nurlarda yarmakta olan, yarlarn iinde her eyi kuatan Hakkn yarsdr. BEYT Yats vaktinde geceiyi gideren sabahn parlamas gibi, imek zerimize aydnlklar sald. HKM'in ismiyle o geceyi yakalad ve yazn zayflayan vaktini gizleyip k aa kard. Hikmeti bir topluluun tarlasna ekti ve o tarlaya yceliklerden olan gzellikleri giydirdi. HSN FELEKLERN ALTINCISI hsn Feleklerin altncs; lh matllarn birincisi olan Rahamt ve Ceberrt berzahnda Kutbun ruhu ile doarak ykselen hilldir. Bu hill; Hidyet ve Sapknlk sebebidir. Keke bilseydim!.. ve Bann

- 63 -

Tekrarlanmak tarz ile biribirine sorular sorup cevap veren hikmetle kuanm iki gvercinin hlini mhade bostannda grp aklayan hikmet sahibi var m? yle gvercin ki, gna bahesinin derecelerinde birinin srr dierinin srrna zt deildir. Onlardan biri, perdelerin kefi iin ykselen dieri de ediblere edebi retmek iin inendir. Onlardan biri, ekvatora kt, dieri de suyu yatanda kala kald. Artk her birisi, kendisine verilen vazife gerei eya'nn hakiktna uzand. Eyann hakiktini idrk etmeye ancak LTF ve LM ltfuyla ulalabilir. Yalnz akl kullanmak ve akl delilleri dayanak yapmakla hakiktleri kavramaya kimsenin gc yetmez. Daha sonra, iki gvercinden suyun yatana ineni, dnerek ve ekvatora ykseleni toparlayc olarak geri dndler. Ve, havada birbirini karladlar, ikizler Burcu'nun mntkasnn altnda muhabbetle kucaklatlar. Kameri ay'n sekizinci ve dokuzuncu gecesinde kum tepeciklerinin stnde vefakr kalb ile mncatta bulundular. Gkte ve yerde ki topluluklar, iki gvercinin bulunduklar yere gelip toplandlar... yle bir kalabalk- olutu ki Beth meydannn geniliini daralttlar. Ekvatora ykselen gvercin, gk ve yer ehlnin toplulua sevgi, hulsiyet ve ak merebti olanlar hidyete ulatrc bir lisnla, Ilgn aacndan yaplm minberin zerinde hitab etti. Artk bilginlerin kalblerine, kimya bilgilerini ve simyann almetlerini yamurlar gibi yadrd. Emin-ul umana Sdret-I Mnteh aacndan yaplm minberden, inip geri ekilirken, suyun makarrna inecek gvercin o minbere hitb etmek iin kt. Gizli kalan sekizinci nr, tefekkr sahasnda birbirine benzerlik arz eden meselelerle dile geldi.. Artk Melekler, Nebler ve Nebiere ittiba ederek hayatn dzenleyen Veliler sebebler halkasna mukarrenet ettiler. Artk, sebebler de kavumaya vesile klnan Bek'nn gereklemesinin almetleriyle ve fenann hakiktlerinin bilgileriyle, ktln dilinde nucaba, nukeba ve ebdallarn kaibeierine ni'met yldzlarn yamurlar gibi boaltt. Her iki gvercinin hitab bittikten sonra, o muhteem topluluk

- 64 -

muttakilerin meselelerde delil edinmeleri slbu zere delillerini al p her varln toplatlp cem edilecei ve Mahkeme-i Kbr'nn kurulaca gne dein oradan ayrldlar. Bundan sonra, iki gvercin saiam, temiz ve dpdz bym kamta birletiler. Ve, btn lemler kuatlmas eit bir tarzda kabullendiler. Biribirinden uzaklamakszn ve yaknlamakszn o iki gvercinden biri zahir oldu dieri de gizlendi. yle ise, Ey Aziz!.. Hem cinsin olan insan lemine ibretle bak ki, bahtiyarlarn hayatyla hayatn srebilesin. Zira nefsin eli seninle hep oyun oynamaktadr. phesiz insan, eytan- insi ve in'inin hilelerinden ancak; Enbiynn getirdikleriyle amel etmekle kurtulur. Senin vazifen; amme hukuku ile alkal mevzularda hi kimseye zarar vermemektir. Kendin iin arzulamadn bir eyi bakalar iin arzulayamazsn. Ey Aziz!.. Kalb leminin hikmetlerine mdrik ahslar, ammenin iine karmazlar. BU FELEN NSYET ETT KALASI zlem iinde kvranan an ve akta zevk duyan mauun yumuak srrnda yaayan iki kntl gne ziyasnn en hayrlsn hikmet sahibleri MHEYMN iin hazrlayabildiler mi?. Fakirlik zlnce dknlk zail olur. Ayrlk geldiinde itiyakn ba saa sola der. Ve itiyak kprck kemiine soluklamaya balayarak gzyalarn aktr. Beni kim slh edecek? deyimi doru olmayan bir szdr. iki kntl ktan biri, kt ahlklar giderici suyun mihrakna iniverdi.. Dieri de cmertlikte ei olmayan ve kat kat gklerde yollar aan Mteri Yldzna ykseliverdi. Gzel ahlkn k yerlerini balad ve o ahlklar sabitleti. Btn kilitler zld.. Artk ayn sonunda ki geceye girerek klar sevkiyt zere makam verdi.. Kendisine verilen hkmleri en gzel sevkiytla sevk ettiinde o makamlar zlverdi. Bineklerde semizlik vk oldu.. Yapraklar karartld. Bineklerin boyunlarna binildi. Yar balatld, at ba tbir edilecek tarzda yar meydanna koyulu verildiler. Bu yarta "Burak" hzla kouya balad ve gkleri tabaka tabaka ap geti.. Verdii sz yerine getirenin gzlerini dikip bakmas gibi baka

- 65 -

kald... Karlama gerekletiinde ayrlklar birleti ve ittifaklar infk dzeni zerine olutu.. Burak'n yldz dalga ve kp olmayan ltya yneldi... Yamur ykl bulutlar himmetlerini ktlk blgesine sarf edince esirlerin boyunlarna vurulan esaret zinciri zld. Hi kimseye kle olunmayacan aklamakla onlara serbestlii ikram ettiinden tr hrriyetleri peyda oldu.. Artk yapraklar yeerdi.. Ve onlarn btn bu rzklarn Rezzk'n rzk hazinesinden cevherler misli gerdanlklara dizilmi olarak takdm edildiini apak bildiler.

NC MERTEBE
nc Mertebe: "VELAYET" ilminin merfebesidir. Ve meli mevkilerin ncs; lem-i ehdet'te Mdebbir mmn kalbine vaki olan Velayet Yldznn yeridir. Bu yldz yasaklara sebebdir. Dediler: "Bize (Cennet) va'dinde sadk otan, bizi Cennetten neresini dilersek konmak zere bu yere miras yapan Allah'a hamd olsun, (iyi) mel (ve hareket) de bulunanlarn mkfat ne gzel" (Zmer Sresi, yet: 74) Bu yette Allah Subhneh, Allah'n t'yin ettii snrlar koruyanlara ve fililerine bakan ilhi hkmleri ile megi olup Allah'a verdikleri szleri yerine getirenlere dnya ve hret saltanatn verdiini bize bildirmektedir. Onlar lemlerin iinde kusurlardan beri klmtr. Onlar kereminin katnda ve Azz Kitabnda lisn Sdk ile anmtr. Allah yce ihsan sahibidir. Dilediini ihsanna mazhar klar. Ey Evldm!.. Allah hlinizi gzelletirsinl. unu bil kil. ALLAH Subhneh, Azz Kitabnda her hangi bir kulunun lisanyla ve Nebisinin diliyle Hadislerinde vd kimseleri ancak gzel mellerinden tr sena etmitir. yle ise, Allah Teal, kullarnda aa kan amelleri yapma gcn kullarna bah etmesine ramen amelleri kullarna nisbet etmesi Allah'n kuluna verdii apak bir Kerem ve ihsandr. Neden apak bir kerem olmasn..? Hem seni hem de amellerini yaratan "O"dur. Buna ramen, sana amelleri yapma gc veriyor ve o amellere

- 66 -

karlk seni vyor. Halbuki senin bu ileri ilemekte ne mstkil irde ne de kudretin yoktur. Zira, ALLAH Subhneh senin alnndan tutan ve sen gaflette bilinsiz olduun hlde ALLAH sende aa kmasn istedii ilere seni ynlendirendir. yle ise, kulda aa kacak btn amelleri Hakkn stlendiinin bilincinde olan kimseler, yazacamz u yette yd edilenlerdir: (yle m'minler)ki onlar namazlarna devam ederler. (M'minn Sresi, yet: 9) Niin?.. Zira onlar, lemde cereyan eden her ey de ve kendi amellerinde Fil-i Hakkyi mhade ederler ve devaml munacaatta bulunurlar. Kulda aa kan fiillerde anlattmz bilinte olmayanlar ise, yazacamz yette vasf edilenlere dahildirler: Onlar namazlarndan gafildirler. (Maun Sresi, yet: 5) Byle kimseler, "namaz kldm, oru tuttum, sadaka verdim, cihad ettim, hayrda yartm ve cemaatta hazr oldum.." der. Grld gibi byle kimseler; btn amelleri kendilerine nisbet etmekle yani "kldM - tuttuM- VerdiM -EttiM - YartM - OlduM -" demekle Fil-i Hakkden gafildirler.. Halbuki ilh ltuflar kulun her tarafn sarmtr ve kulu o nimetler, sahili olmayan ihsan deryasnda yzdrmektedir. Allah'a and olsun!.. ayet kul, her yaplan fiilde Fil-i Hakkinin messir olduunu mhade eder ve Hakkn btn varlklarn alnndan tutan olduunu grrse, kesinlikle hibir fiili nefsine nisbet etmekten ka nr. Ve, "namaz kldm, oru tuttum.." ve bu tr fiillerinde nefse hibir paye vermez. Zaten mmine lyk olan hl de budur. Zira o btn fiilleri Hakkn ltfu ve keremiyle kendisinde aa kar. Hazreti brahim Aleyhisslat Vesselm'n bu makamda syledii u szlerini; (O Rabb)ki beni yaratan ve bana doru yolu gsterendir. Bana yediren, bana iiren "O'dur. Hastalandm zaman bana if veren "O"dur. ura Sresi, yet: 78-80) bilmedin mi? Hazreti brahim Aleyhisselat Vesselm'n hastal kendi nefsine nisbet klmakla Hak'ka kar edebine dikktle tefekkr et!. Nbvvet gerei olan u hikmetli deyiine de ibretle bak!. Ceza gnnde kusurlarm yarlayacan umduum da "O'dur. (ura Sresi, yet: 80)

- 67 -

Hazreti brahim Aleyhisselat Vesselam hastalk ve kusurlar kendisine nisbet ederken afv, balamak ve if vermeyi de Cenab- Hak'ka nisbet etmitir. yle ise Allah'n ilerini stlendii slih kullarn zelliklerini elde etmeye al... Zira ALLAH, Salihlerden bir taifeyi takva ile, bir ksmn da imnla ve bir blmn de ilimle vmtr. lim de amellere dahildir. Salhlerin ALLAH katnda ki ereflerinden tr ve bizlere de onlarn zelliklerini retmek iin, Allah Subhneh, yazacamz yetlerde Salh olma vesilelerini yle aklyor: Onlar (o takva sahibleri) bollukta ve darlkta infk edenler, fkelerini yutanlar, insanlar(n kusurlarn)dan, afv ile geenlerdir. Allah iyilik edenleri sever. (Al-i imrn, yet: 134) Siz Rabbinizden bir balanmaya ve eni yerle gn eni gibi bir cennete (ulamak iin) yarn ki bu, Allah'a ve Rasullerine inananlar iin hazrlanmtr. O Allah'n ltfudur, onu diledii kimselere verir ve Allah ok byk ltuf sahibidir. (Hadd Sresi, yet: 21) Bu yetlerde kulun ancak salihlerin, Allah katndaki mertebesine gzel amelleri ilemekle ulaabileceini anlamaktayz ve Allah Teal'nn salihlerde yaratt gzel amellerle salihleri vasfladn grmekteyiz. Allah indinde kulun nail olaca makam da Allah Subhneh yetlerde hep salih amellerle birlikte zikr etmektedir. Byle zikr etmesinde u hikmet anlalmaktadr. Ey kulum, sz verdiim bu makamlara ulamann tek art vardr. O da dnya da iken bildirdiim salih amelleri ilemendir. Yalnz o amelleri kendi nefsine nisbet etmekten sakn!. Zira amelleri nefse nisbet ettiin anda amellerin ruhu olan ihls bozulur. hlssz amel ise, Benim katmda hibir deeri yoktur. Yazacamz yette salh ameller ileyenler iin byk mjdeler vardr. Onlara dnya hayatnda da hrette de mjde vardr. Allah'n szlerinde deimek yoktur; ite bu o byk kurtulu. (Yunus Sresi, yet: 64) "Rabbimiz Allah'tr" deyip de sonra doru gidenler var ya, onlara kesinlikle hibir korku yoktur ve onlar zlmeyeceklerdir. Onlar, cennetliktirler, yaptklarna mkfat olarak sonsuza dek orada kalacaklardr. (Ahkf Sresi, yet: 13-14) ALLAH Subhneh, Ashb- Rsum'u yle vasflyor: phesiz ki takva sahipleri cennetlerde, rmaklar (kenarlarn)da (drlar). (Kamer Sresi, yet: 54)

- 68 -

Ashab- Kiram, Rasller, Kutubiar ve varisleri de yle vasflyor; Hak meclisinde (ve) kudret sahibi, mlk ok yce olan (Allah)n yanndadrlar. (Kamer Sresi, yet: 55) yle ise, dereceleri bakmndan birbirinden stn olan o makamlara Allah Subhneh ancak kulun saih amellerle ulamasn dilemitir. Salh amel ilemeksizin kulun o makamlara erimesi mmkn deildir. nsanlar Allah ndinde ki yce makamlara bazen de musibetler ulatrmaya sebebtir. Halbuki "musibetler insann yapt amellerden deildir.." denilirse.. Deriz ki; bu tarz mtaal etmek hatdr. Zira bizatihi makamlar musibetler vermez ve Allah indinde de hi kimsenin deerini yceltmez. ayet Allah indinde musibetler insan makamlara ykseltmeye ve ebed saadete ulamaya sebeb olmu olsayd, musibetlere duar kalan mrik ve kfirler hakknda ki ebed azabn dnya da ta'cilidir. Niin mriklerin ve kfirlerin musibete duar olmalar onlar iin azb- ilhnin dnyada ta'cilidir?.. Zira Allah Subhneh, yazacamz yette onlara isabet eden bellar bir tr azaptr diye bizlere bildirmektedir: Allah'a ve Raslne (mminlere) harb aanlarn, yeryznde (yol kesmek suretiyle) fesdcla koanlarn cezas, ancak ldrlmeleri, ya aslmalar, yahud (sa) elleriyle (sol) ayaklarnn aprazvri kesilmesi yahud da (bulunduklar) yerden srlmeleridir. Bu onlarn dnyada ki rsvayldr. hret de ise, onlara (bakaca) pek byk bir azb da vardr. (Mide Sresi, yet: 33) yle ise mrik ve kfirin duar kald musibetler hret azaplarnn balangc olarak dnyada zdrabn tatmaya balayacaklardr. Ve hrette de o tattklar azbdan daha iddetlisine duar kalacaklardr. Musibetzede mminlere ancak Allah'n indindeki yce makamlar onlara isabet eden bellara kar sabrl ve raz olmalarndan tr verilmektedir. Verilen makamlar ise, her birisinin merebine gredir. Sabr ve rza er'n yaplmalar emredilen amellerdendir. Zira Allah Subhneh, bize isabet eden musibetlere kar sabr etmemizi emir etmektedir, Sabret!. Senin sabrn Allahdn tevfikna istinad)dan baka (bir ey) deildir. Sabrda ancak meakkat ve bellara kar gerekleir. (Nahl Sresi, yet: 127) Saadetin ess; er'n bize emr edilen ve yasaklanan hususlarda Hak'ka muvafak olmamzdr. Yani, yaptmz her amelin Hakkn irde edip ve raz olduu buyruk ve yasaklarna riayet etmemizle, rde-i lhiye ye uygun hareket etmemizdir. Zaten bu mevzyu inayet Yldznda aklamtk. Bu muvafakiyet de

- 69 -

ancak; Allah'n inyetiyle gerekleir. Fakat kulu yce makamlara ulatran esasn; kendi ameleri olmadn itikd etmesi farzdr. Kulu o makamlara ulatran ana esas; Allah'n kula olan Rahmetidir. yle Rahmet ki, kulun makamlara ulamasnn vesilesi, amelleri ileme sebebi gc kula vermesi ve o amellere karlk mkfatlandrmasna sebeb olan Tevfk-i lhidir. Ey Evld!.. Kesinlikle bil ve yaknle imn et!. hsan yurdu Cennet'e girmek ancak Allah'n Rahmetiyledir. Zira Allah Rasl Aleyhisselt Vesselam; - "Hi biriniz amellerinden Buyurduunda Sahab tr cennete girmeyecektir."

- "Ey Allah'n Rasl sen de mi?" diye sormu.. Allah Rasl Aleyhisselt Vesselamda; - "Evet, ben de. Yalnz Allah rahmetiyle beni rtp balarsa.." diye cevap verdi. yle ise, Cennet'e girmek Allah'n Rahmetiyledir. Ve Cennetteki derecelerin kiilere taksimat salh amellerine gredir. Cennetteki ebediyet ise niyetlerle gerekleir. Bu eye de makamlardan ibarettir. ekavet yurdu Cehennem'e girmek ise, Allah'n adaletiyle gerekleir. Cehennem'deki derekelerin ehline gre taksimat kt amellere gredir. Cehennem de ebed kalmakta niyetlerle gerekleir. lh azab gerektiren ana esas; kulun, Allah'n emir ve yasaklarna muhalefet etmesidir. Allah'tan bize, sana ve btn mslmanlara Allah'tan hy etmelerini ihsan etmesini, cmlemizi "O'nun rzasna muvafk salih ameller ilemeyi myesser klmasn... Allah'tan akibetimizi hayr etmesini isteyelim. Ey Evld!.. ayet muvafakat- ilhi ve tevfik-i Rabbani elinden tutmusa ilk renmen gereken farz inayet yldznda akladmz ahkamlarn ilmini t'lm etmendir. O ahkmlar rendiinde artk Allah'n o hkmler vastasyla olan hitab sana tevecch eder. lim talibi, tleb ettii ilim itibariyle amelde sebat etmeli, zira ilim talibi ancak ilimle gerekleir. yle ise, bulunduu makamda muhta olduu ahkmlarla alkal ilim

- 70 -

tahsil eden ahs, muhta olduu bilgiden fazlasn renmesin. Zira, ilimde gereinden ziydesini renmek kii iin nemli olan eylere nazaran vakti boa harcamaya sebebdir. ayet bulunduu belde de fetva ilerini stlenen biri varsa onun muhta olduu ilimlerden ziydesini renmesi, kendisini fetva vermek makamna karma arzusundan kaynaklanmaktadr. Bylece o makama tyin edilmeksizin fuzli bilgilerle megul olmakla kendi asnda daha ehemmiyetli bilgi ve amelleri zy etmi olur. Mslman ve akl bali olan herkesin ilk nce Akaid ilmini tahsil etmeleri farzdr. Akaid ilmide ya delilleri tahlil etmekle renilir veyahud bir bakasn taklit etmekle. Ftrat delilleri kavramak ve delille medlul arasnda tam bir balanty yapmaya kabiliyeti olanlar Akaid ilmini Kitab ve Snnet nda akli delilleri aratrmak suretiyle renebilir. Amma yaratlnda bu kabiliyetten mahrum olanlar ise bir bakasn taklit etmekle yetinir. Deliller ile megul olmasn iddetle men edilir. Zira byle olan bir kimse, doru ile yanl birbirine kartrmas mmkndr. Bu da onun inancna zarar verir. Tahkiki veya taklidi olarak Akaidini renip inancn hatlardan koruyan kimselere slm'n kaide ve kurallar tantlr. Artk islm'n kaide ve kurallarn bildii zaman; mkellef olduu ibdetlerin hangi vakitlerde yapldn renmesi vacibdir. Mesel: Akl bali bir mslman her hangi farz olan Namaz'n vaktini idrk ettiinde derhal abdestin veya taharet'in hkmn, abdest ve taharetin nasl yapldn ve namaz eda edebilmek iin Kur'n'dan bir miktar renmesi farz olur. Bu vakit esnasnda bu bilgilerin dnda ki bilgilerle megul olmas fuzlidir. Ramazan ayn idrk ettiinde de orucun farzlarn renmesi farzdr. Hac, zekt, nikh, ticaret ve dier btn muamelelerde muhatap olaca eylerin hkmlerini renmelidir. M'minin idrk ettii vakitlerde muhatab olaca Allah'n hkmlerini ok iyi anlamas iin uyank olmaldr. yle ise, m'min, yapmaya kalkaca her hangi i olursa olsun o ile alkal hkmleri o ie balamadan nce renmeli ki kendisini haramlardan ve yanllardan korumaya alabilsin. Bizim beyn ettiimiz tarz zere ilmi okuman ve kurtuluuna vesile olarak iyi ilere nefsini balaman sana farzdr. Herhangi bir ie balamadan nce o ile alakal ilmi tahsil etmelisin ki, baka eylerle megul olmakla vaktini boa harcama. Muhatab olduun ilerde Allah'n buyruk ve yasaklarn renmeyi terk

- 71 -

edersen yazacamz yette ki tehdide maruz olursun.. Sizi oklukla bbrleni, (o derecede) oyalad (ki) t kabirler (e kadar gidip) ziyaret ettiniz.. (Teksur Sresi, Ayet: 1-2) Yapmaya kalkacan iin hakknda ki ilhi hkmeleri renmeyi brakp gereksiz bilgilerle itigal ederek ok veya az olsun bilgi edinmen de Sizi oklukla bbrleni.. hkmnn altna girer ve byle davranmakla sana; "Allah'n ktledii ilerle megul olan kimse.." denir. Ey Evld!.. Muhatab olacan ilerin hkmlerini renmen aslnda senin iin nemi daha byk iken, sen o hkmleri renmeyi brakp, muhatab olmadn ilerle alkal ilimler tahsiliyle megul olman zamann boa harcamandr.. Zamann kymetini bu itibrle nazar- dikkate almalsn. yle ise, insann kendisi iin nemli olan ilerle megul olmakla vaktini imr etmeli. Kul, gaflet hazinelerinin kaplarnn kendisine almasna mubahlarla tasarrufta bulunduu vakitlerde kanmak ve o vakitleri zikrullah ile doldurmaya gayret etmelidir. Kul, farzlar, haramlar, mekruhlar, menduplar ve mubahlar bilmedike vakitlerini zikrullah ile dorduramaz. yle ise, kul neyin farz, olduunu renmeli ki o farzlar ed etsin. Neyin haram klndn bilmeli ki, onu ilemekten kansn. Neyin mekruh olduunu renmeli ki, kendini ondan korusun. Neyin mbh olduunu bilmeli ki, onlar ilerken gaflete dmesin. Neyin de snnet olduunu renmeli ki onlar ilemeye rabet etsin. Bu anlatlan mevzular mnlar cihetiyle Usul-u fkh ve Fkh ilminin en nemli ahkamlardr. Bunlar bilmek ancak Usul-u Fkh ile Fkh ilmini renmekle gerekleir. Usl-u fkh ile Fkhn dayan hi phesiz Kitabullah, Snnet-i Reslullh ve Ulemnn icmadr. Ey Evld!.. Artk senin katnda bu ilim sabit olduunda, muhatat? Olduun ahkamlardan bir ksmnn btn bedenini kapsadn ve bir ksmnda bedenin bazsna has olduunu bilmen de sana farzdr. Btn bedenini kapsayan ahkmlardan maksadm kendisiyle megul olduunda seni onun dndaki btn fiil ve ibdetlerden al koyan ibdetlerin hkmleridir. Bu tr ibdetlerden biri namazdr. Zira namazn edasyla itigl ettiinde, namaz, seni namazdan baka hell olan btn fiil ve hareketlerle megul olman namaz da olduun mddete haram klnmasna sebebdir. Mesel; namazla megul olduunda konumak, yrmek ve yemek yemek

- 72 -

gibi btn mbh fiiller haramdr. Bedenden baz ksmlara hs olan ahkmlardan maksadm ise, insann bir ksm uzuvlaryla ed ettii ibdetler veya edasyla megul olunduunda insdn bir takm hell fiillerden alkoyan ibdetlerdir. Bunlara misl alveri, zekt, Hac, oru ve cihaddr. Hulsa namaz dndaki btn ibdetler hemen hemen her birisi insann uzuvlarndan bir ksmyla ed edilmektedir. Veya namazn dnda ki ibdetlerin her birisi bir takm hell ileri ilemekten alkoyan Mesel; oru yemek, imek ve cinsi mnasebetten al koyduu gibi.. Amma konumak, almak ve daha baka bir takm hell fiillerin ilemesinden alkoymaz. Ey Evldl.. nsan bedeninde er-i hkmlerle mkellef olan sekiz uzuv vardr. 1) Gz, 2) Kulak, 3) El, 4) Lisn, 5) Karn, 6) Tenasl uzvu, 7) Ayak, 8) Kalbdir. Bu uzuvlardan her birisine has er-i ahkmlar vardr. O uzuvlardan her biri o hkmleri yapmak veya yapmamakla ykmldr. er- uslubla bu uzuvlar iki yerde kullanabilirsin. ki yer, ya bizatihi senin bedenindir veya senin dndaki varlklardr. ayet bu uzuvlar kendi bedeninde kullanrsan ya o tasarrufdan tr Allah indinde vgye veya Allah katnda ktlenmeye mazhr olursun. Allah indinde, vgye mazhr olmana vesile olacak tasarrufuna misl o uzuvlar namaz ve oru gibi ibdetlerde kullanmandr. Allah indinde ktlenmene sebebiyet verecek tasarrufuna da misl de kendini ldrmek iin o uzuvlar istimal etmendir. Bir de Allah katnda, ne vlmene ne de ktlenmene sebebiyet verecek tasarrufun vardr. Bu da o uzuvlar mbh ilerde kullanmandr. Son ktaki tasarrufun senden bakasna uygulanmas caiz deildir. Senden bakalar da sekiz snftr. 1) ocuklarn, 2) Anan, baban 3) Zevcen. 4) Elinin altnda ki klelerin 5) Hayvanlarn. 6) Komularn. 7) cret karlnda altrdn kimseler. 8) nsanlar Ben-i Adem olmalarndan tr kardeliin ve inan bandan tr olan kardeliindir. Ey Evld!.. Allah sana ilim ve ihlsla ilminle amel etmenin tevfkni verdiinde sana Melekt lemine alan bir kapy aar.

- 73 -

yle kap ki, seni mhadelerin de ehvetler lemine dnmeni ve o kapnn ardnda ki gaflet yollarna dmeni engeller. Ve orada hakiktlerin kefi ve varidat- iihi'nin srrlaryla itigal edersin. te bu yaklamak ve karlamaktan tr kazanlan ilim-i kefidir. yle ise, Ey Evld!.. Kalbini fuzli havatrdan korumakla, konumalarna dikkat etmekle, az yemek yemekle, gzel ve hell yiyeceklerle g da edinmekle, halvete girmekle ve devaml Zikrllh ile megul olmakla kendini bu ilmin tahsiline sal ver!.. Ey Evld!.. Szn tutacan bir mridin terbiyesinin altna gir ki, onun emredeceklerini ve yasaklayaca eyleri uygula. Zira terbiye edici mridten mahrum kaian kimse, hep aknlk iinde mrn heba eder. Dolaysyla mridin terbiyesi altnda hareket etmekle, senden sudur eden fiillerin bakasnn arzusu zerine cari olmamtr. Ve mridin ynlendirmesiyle gerekleen bir amelden dierine geiinde nefsinin arzusuyla olumaz. Mridsiz mrnce nefsinle zorluklara kar mchade etsende yaptn bu mchade aslnda nefsin arzusunun t kendisidir. ayet byle mchade ederek sana muhade ve kefin ltif srlar alsa da o kef ve muhade sana yorgunluk ve bkknlktan baka bir ey vermez. Ey Evld!. Artk bu hlle iinden klmaz bir ekle girilir.. Bu hle duar kalan kimseye mrid-i kmilden bakas yol gsteremez. yle ise sen senin benzerin olan bir stadn emirlerine itaat et ki bu kmazlara duar olma. Nefsin terbiyesi ancak bir bakasnn nefsine boyun emekle gerekleir. Zira nefs perdelerinin younluu ve baka nesnelerle ortaklnn bykl ltif ve nazik kefi idrkna engeldir. Sen!. Mutlak emrin idrkna ulancaya dein mridin emrine boyun e!. Mride itaat etmen; mutlak emri idrk etmene ulatrmaya vesile olan merdivendir.. te bu hikmete binaen baz muhakkikler yle buyurmaktadr: Bir mridin ynlendirmesiyle yaplmayan btn ameller nefsin arzu ve hevsdr. Sddklarn kalbinden en son kacak sevgi riyaset sevgisidir. Beyzd-i Bestmi Kuddise srruhu'ya Cenb- mhadesinde yle hitb ettii rivayet edilmektedir: Hak baz

Ey Beyzidl. Benim iin kendisinde zillet ve ihtiycn olmad

- 74 -

amellerle Bana yakn ol. te bu hikmet riyaset sevgisinin kalbden giderilmesine i arettir. Ey Evld!.. Seni varln lh Sfatlarla olgunlatrmaya vesile olacak bir Mrid-i kmili aramaya al!. Artk Mrid-i kmilin terbiyesine girdiinde kendini ilhi korumaya alarak her iinde tedbir-i ilh ile hareket edersin. BLM Bu blm insann mkellef olduu amelleri uzuvlarna tatbik edenlerin almetleri hakkndadr. GZN ALMETLER: Gz hakknda varid olan eriat hkmlerine riayet ettiini iddia edenlerin almeti; gz baklmas haram olanlardan muhafaza etmesidir. er'an nazar etmesi haram olan kimselere insann ilk bak zarureten muaf saylmtr. Fakat bu bakn kiinin arzu ve istei ile gereklemediinin belirtisi ise, lzumsuzca saa sola bakmamay kendisine prensip etmekdir. Gz hakknda ki ahkmlara riyet ettiini syleyenlerde akladmz hller grlyorsa yalanclardrlar. KULAIN ALMETLER: Kulak hakknda varid olan eriat hkmlerine riyet ettiini iddia edenlerin almeti; ilmi mevzular dinlemek, zikir meclislerine devaml gitmek, iittii her hayrl eylerle amel etmek ve u yettir: (O kullarm ki) onlar sze (dikktle) kulak verirler de onun en gzeline uyarlar. (Zmer Sresi, yet: 18) Bu makam iddia edenler, devaml olarak ayrldklar vatan- asllerine itiyak duyarlar ve o vatan iin hep hasret giderici nameler sylerler. Onlarn bu vatana olan itiyaklarnn belirtisi ise, ona ulamaya vesile klnan her iyi anneli iittikleri de glerinin nisbetince o iyi amelleri uygulamakdr. Zira seven, sevdiinin bulunduu yerde kendisine bir ar gelse hep o arya itiyakla kulak verir. yle ise, sevgilisi onu herhangi bir yne arrsa o derhal o arld yne evkle ynelir. Bu vasflara sahib kimse maukuna hibir eyi denk ve karlk grmez. Yani onu hibir eye karlk satmaz. Cenb- Hak, bir kimsenin halvete girmesini irde ettiinde ona "nzivaya ekil!." nidasyla seslenir. Bu niday iiten, derhl insanlardan uzaklaarak halvete girmeye byk bir itiyak duyar. Ve halvete girmeyi dier btn makmiardan stn olduunu tercih eder.

- 75 -

Bir kimse de; "Hikmet ilmiyle itigal et!." diye arlsa o insanlara danr ve bu makam kendisine tercih eder. nsanlar ise, ona hibir eyi danmazlar. Bir kimse de; "...kulluk yap!." diye nida edilse ona insanlar mracaat eder.. Ve o da bu makam kendisine seer. Fakat insanlarn ona mracaat etmeleri aslnda eziyet vermekten baka bir ey deildir. Hl byle iken her makam sahibi, edindii makmyla mutluluk duyar. Ayrca hem kendisini hem de bakalarn hep bulunduu makama arr. Zira bunlardan her zmre, nezdlerinde olanla bbrlenicidirler. Kmillerin durumu, bunlarnkinin hilafdr. Zira kmiller sadece bir makama itiyak duymazlar. Ve himmetlerini tek makama sktrmazlar. Kmiller vaktin sahibidirler. Btn hikmetleri kendilerinde toplamlardr. Kmiller, kolay kolay bakalarn bulunduklar makamlara d'vet etmezler. Ancak onlarda bulunduklar makama kar glerinin olduunu mhade ederlerse maslahat icb ya onlarn isteklerine muvafak veya muhalefet uslb ile bulunduklar makama onlar d'vet ederler. Kmiller, kendilerinde ancak zaman gerei aa kan eylerin hkm icbnca arda bulunurlar. DLN ALMET: Dil hakknda vrid olan eriatn hkmlerine riyet ettiini iddia edenlerin almeti; az konumak, Kur'n ehl ise oka Kur'n tilvetiyle megul olmak, Zikruliha devam etmek, doru konumak, bir soru kendisine sorulduunda cevap vermekte acelecilik yapmamak, birisine soru soracanda dnyas ve hreti iin fideli eyler hakknda soru sormaktr. Yalnz ilmi sohbetlerde, doruluklar tebli etmekte, iradna nsihatlarda oka konumann bir zarar yoktur. lhama mazhr kimselerin de kalblerine geleni olur olmaz konumaktan saknmalar gerekir. ELN ALMET: E! hakknda vrid olan eriat hkmlerine riayet ettiini iddia edenlerin almeti; kiiye nikh caiz olan yabanc kadnlar elle temasla bulunmamak, haksz yere insan ldrmemek, hrszlk yapmamak, yazl metinlere yazyla hile kartrmamak, kendi tenasl uzvunu sa eliyle ellememek, tuvalete ktktan sonra temizlenmek iin sa eli kullanmamak, ve uykudan uyandnda ellerini ykamadan sv nesnelerin iine daldrmamaktr. KARININ ALMET: Karn hakknda vrid olan eriat hkmlerine riyet ettiini iddia edenlerin almeti; yiyeceklerden mekruh ve phelilerden itiyak etmemek

- 76 -

iin hell yiyecekleri oka yemekten kanmak ki vera'dr; yiyecek ve ieceklerinin kendi el emeinden olmasna dikkt etmek ve karnn tkabasa yemekle doldurmamaktr. Zira byle yemek yemek insan tembelletirir. bdetlere kar tutarsz ve duyarszlatrr. Bakalarnn aln kiiye unutturmaya sebebdir. Bu hususla alkal Selefin u sz ne gzeldir: Hell gdalarla tkabasa doldurulmu kaplarn en ktsdr. TENASL UZVUNUN ALMET: Tenasl uzvu hakknda vrid olan eriat llerine riyet ettiini iddia edenlerin almeti; nikhnn altnda olmayan hr ve cariyelerle zina etmeye gitmemektir. Halbuki her insann kalbine makamnca byle yapmak arzusu gelmektedir, insann vazifeleri ise, kalbe gelen bu tr arzular fiiliyata dntrmemektir. Artk bu makam baz ahslar hakknda Havf makam, bazs hakknda Kabe makam, bazs hakknda Heybet makam ve bazs hakknda da Cell makam diye ad verilmektedir. Bu isimlendirme ise huzurda olmak artyladr.. Huzurda bulunmayan ahslar hakknda bu makama, makamlarn ihtilfnca ya Sekir makam veya Mahv makam veya Muhik makam veya Fena makam ismiyle isimlendirilmektedir. Herhangi bir ahs, bu makamlar tafsilatyla aratrp hakiktlarm kavrarsa, o makamlar onu Mevlsnn tyin ettii snrlar amaktan alkoyarlar. Bu vesile ile Mevls kulunu yasakladklaryla itigl edici ve emr ettiklerini terk edici grmez. Allah Celle ve al; Allah'n emri biilmi bir kaderdir. (Ahzb Sresi, yet: 38) kavlinin hkmn yerine getirmeyi dilediinde kulun fiillerinde zilleti gerektirecek oluumlar aa kmas iin kulun bulunduu makam ondan alkoyar ve kul gaflete duar olur. Bylece Hakim-i Mutlk'n kul iin irde ettii kaderi kul stnde icra eder. Beyzid- Bistmi Kuddise Srruh'ya; "Arifler gnh ileyebilirler mi?" diye sul edildi.. O da; "Allah'n emri biilmi bir kaderdir.." yetini okuyarak cevap verdi.. Grld gibi bu ztn cevab bizim sana anlatmaya altmz hikmeti takviye etmektedir. Daha sonra kul, inayet ve vuslat ehl ise, kendisinden alnan makam tekrar ltfu ilhi ile ona geri verilir. Artk bu hle doldurulan karn; ktlkle

- 77 -

duar olan ahsn tevbesi bulunduu makamn itibrna gredir. yle ise bu edinecei yeni makamn ycelii ve yapt tevbesinin ycelii ilemi olduu gnhn bykl nisbetindedir. Her ne kadar o kul gnh ilemi olsa da sdk ile yapt tevbeden tr sanki hi bir zarara uramam olur. Bize ulaan bilgilerin dahilinde Miz'in tevbesinin gibi bir tevbenin olmadn grmekteyiz. Zira Maiz zina suundan tr talanarak ldrlmt. Maiz ve bir kadn Allah Rasl'ne varp "Ey Allah Rasl biz zina ettik ve biz tevbe etmek istiyoruz." Allah Rasl'de onlarn recm edilmelerini emr etti. Kadn ve Maiz talanarak ldler. Bunun zerine Ashabdan bazs Allah Rasl'ne "Onlarn tevbesi kabul olundu mu?." diye sul etti. Allah Rasl; "Eer onlarn tevbesinden tr hasl olan sevb yer ve gkler ehline taksim edilirse hepsine yeterli olur." diye cevap verdi. te tevbe'nin yceliinden tr hasl olacak makamn bykl byle gereklemektedir. AYAKLARIN ALMET: Ayaklar hakknda vrid olan eriat llerine riyet etmenin almeti; mslmanlara iyilikde bulunmaya komak, ibdetlerde g sarf etmek, aile efradnn nafakasn temin etmek iin almak, mescidlere admlarn oaltarak gitmek ve cihada hazr olup kffr ve zlimlere kar cihd edip, sava meydanndan kamamaktr. KALBN ALMET: Kalb hakknda vrid olan eriat llerine riyet etmenin al'meti; gafil olmamak, tefekkr etmek, heybetli olmak, hased ve kini terk etmek, tevekklde bulunmak, ilerin oluumunu Allah'a brakmak, her eyinde Allah'a teslm olmak ve murakabe etmektir (yani devaml gzetim altnda olduunun bilincinde olmaktr.) Eer kii, halvet ehli ise, onun halka karmak duygusundan arnmas artdr. Velev ki onun halka karmasnda byk iyilikler olusa da o duyguya kulak vermeyecektir. Devaml hznl olmak da kalb almetlerindendir. Hzn makamnn nitelii de hzndr. nsann vcdunun uzuvlarndan sudur eden en gzel fiil; kalb de (uyankl) itibah tesir eder. Kalb, bu vesile ile gafletten arnr. Ey Evld!.. Anlattmz btn bu ameller insan irdesinin ve sluk'un balangcdrlar. nsan lmeden bu ameller insandan ayrlmas mmkn deildir.

- 78 -

yle ise, bir mrid hllerinde slukunda ve gidiatnda bu amelleri kayb etmise o kimse aldanmtr. Ve o kendisini gzetemiyorsa nasl Hak yolunda slk edebilir?.. Halbuki Hak yolunda slk etmenin birinci art; imn ve salh amellerdir. Kendisinin oluturaca hi bir sistemi Allah ve Rasl-i Ekrem'in bildirdiklerinin stne tercih edilir bir tarzda tebli etmemelidir. Gnmzn baz gafilleri gryoruz ki, Allah emirlerine riyet etmeye hibir ehemmiyet vermeden, insanlara bir sr nafile ibdetleri yklyorlar, Bunu da byk bir marifet sayarlar.. Siz hi mi Allah'tan utanmyorsunuz? Ey Evld!.. Allah'n emirlerini ve'O'nun pk Rasl Aleyhisseltu Vesselamn snnetlerini kendi arzunun stne tercih ederek yaa!.. Zira; "Siz Allah Rasln kendi z benliinizden daha fazla sevmedike kmil imn sahibi olamazsnz." Allah Rasln sevmek; bu makamda Onun yaadklarn yaamakla gerekleir. Ve, Onu z benliini kendisinin tanttrd tarzda idrk etmelisiniz Yoksa, haylinizde sevdiinize tb olursunuz. Bu da byk bir gaflettir. Vsl olanlara gelince.. Onlar, bildirilen eriat llerinden hibir edeb kesinlikle terk etmezler. Bir kimse, bildirilen llerin tamamn terk ederek vuslat ehli olduunu iddia ederse, bu iddias apak bir yalandr. ayet bu yalanc, bir takm hakktleri kef ederse bu onun hakknda istidracdr ve bylelikle onun ilmi onu aldatmaya vesiledir. Kul, eytan ve nefsin arzularndan ve hilelerinden arnmadka, vuslat ehli olmas mmkn deildir. O iki byk dmann errinden korunmak ancak Allah Rasl Aleyhissaltu Vesselama hem zahiri hem de btn olarak uymakla gerekleir. Vsl olduunu iddia eden yalanclarn almeti: Her i ve hareketlerinde nefsin bnlne ve hedeflerine ynelmektir. Szleriyle doru eylerden bahs ederler fakat gidiatlar, yaantlar ve insanlarla ilikileri hep nefsin holand tarzda eylerdir... Klfete katlanmazlar, kendilerinin vlmelerinden holanrlar, ar tevazulu gzkrler, syledikleri doru bir eyi bir bakas da sylediinde bbrlenirler. Onlar, "Enaniyeti terk edin!." diye emr ederler fakat z benliinde ise bu hastalkla hastadrlar. Kendilerine uyan kimselere ise alaltc bir uslbla hakaret ederler.. nsanlar hor ve hakir grrler. eriat llerine riayet eden insanlar ekilcilikle ittiham ederler.

- 79 -

Bu bedbahtlar buyurmaktadr:

hakknda

Ebu

Sleyman

Ed-Drn

yle

Bu kimselerin hakik vuslattan mahrum olularna usul-u dini zay etmelerindendir.. Yani, vsl olmamalar usulsuzluklarndandr. Gerekden vasl olanlarn almeti; onlarn beeri ahlklardan arnp Hakkn edebiyle edeblenmeleri ve er- llere riyet ederek hayatlarn dzenlemeleridir. er- llere riyette ancak Allah Rasl'ne ittiba etmekle gerekleir. Ey Evld!.. Nefsin ldrc zehirlerinden if bulmak, anca Kur'n ve Snnet ilimlerini bilmekle gerekleir. Bu iki haslet sende bulunduu zaman, hakiktle senin aranda perdeler kalkar ve sen gerekten kurtulu una vesile olacaklar Allah'n izniyle idrk edersin. SEKZ UZVUN MNEV MERTEBELER Ey Evld!.. imdi de bu blm de akladm sekiz uzvun mnevi mertebelerini ve o uzuvlar hakknda varid olan llere riyet edenlere armaan edilen ilhi nimetleri ve kerametleri aklayacaz. lhi buyruk ve yasaklara riyet edip Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselamn edebleriyle edebienenlere, ALLAH Subhaneh bir takm hikmetleri ltfu ilhi olarak balar. O Itfa emir ve yasaklara riyet etmeyenler ulaamazlar. Zira, Allah'n adeti bir ni'meti vermeyi bir takm sebeblerin olumasna balamtr. Kulun keramet ve hikmetlere nail olmasn da salih amellere riyet etmesini sebeb klmtr. Bu hikmet ve srra; gaybin hlinin ahidleri ve melekti ahlk ile ahlklanmann almeti diye isimlendirilmitir. Bu srr, Allah Rasl'ndan -Aleyhisseltu Vesselam- rivayet edilen Kudsi Hadis'in mnsdr. Kulum nafile ibdetlerle bana yaklamaya devam ederse, Ben onu severim. Onu sevdiim zaman da, onun duyan kula, gren gz, tutan eli ve yryen aya olurum. (Buhar) Allah, adeti zre hayatn ilhi buyruk ve yasaklara riayet ederek dzenleyenleri yce makamlara ulatrr. Onlara bulunduklar makamda sebat etmelerinin tevfkini verir ve onlara d lemde harikulade olan kerametler ihsan eder. Fakat Sofiler, kerameti bu makam sahibi olmann zorunlu art komuyorlar. Kimisi o makama erimi olur ancak kendisinde bu tr kerametler gzkmeyebilir. Zira, keramet Vel olmann art deildir. Belki o art bildirilen buyruk ve yasaklar ihls ile uygulamaktr.

- 80 -

yle ise biz bu blmde u sekiz uzuvdan her birisinin elde ettii bereketleri ve ruhan olan lem-i Melekti de ve beer olan lem-i Melekt- Turabi de ulatklar kerametlerden bir nebze aklayalm.. Bu srr gizlidir.. nsan, akladmz amelleri ilemekle ahlk- ilhi ile ahlklanrsa zikr edeceimiz makamlara ular. Batn olarak seyr-u slkunda mutlu olur. Kuds esrarlarn mhade etmesinde zahir sebeblere bavurarak genel adetlere intibak salar.. yle ise bu uzuvlarn feleklerini bulunduklar dzenle aklamaya balayalm.. GRME VESLES OLAN GZ FELE BEYT Perdelerle rlm Felein sahibi gzlerini yum.. Ki, btn varln, idrk etmekle aciz kaldklar, Ztn Sfatlarn kendinde mhade ederek kavra!. Eer gzlerini leme abesle itigal ederek saa sola salversen... Bil, ki bu varlk perdesi altnda gizlenir kalrsn. Ey Evld!. ALLAH Cemlini dar- kuds de sana temaa etmeyi nasip etsin. AMN. nsann kalbe gelen havatrlar ve hlleri tezkiye edilirse, sz ve fiilleri gzelleirse, bil ki byle kimse Allah'n tevfk verdii sadlerdendir. Yalnz bu gzel hli son nefesine dein devam etmelidir. Kul, gz hakknda mkellef olduu buyruk ve yasaklarn riayetinde tahkik ehli olduu zaman ve gzn tasarrufu iin Hakm-i Mutlk'n tayin ettii snrlar amad vakit ve Hakkn kula mbh kld nesnelerde kul gzlerini kullandnda -eer gc yetiyorsa gzlerini sadece kendisine vacib klnan ve snnet olan eylerden istifade etmek iin istimal ettiindeite bu hukuka riayet eden tahkik ehli kul, sofiler katnda gerek gz sahibidir. Artk kul bu makam elde ettiinde ve gz hakknda meru klnan hkmlerin snrlarn amazsa, Allah Subhneh dilerse o kula bulunduu makamdan tr gze has bir takm kerametler ihsanda bulunur ve ihsn- ilhiyeye rnazhr olanlardan bakasnn eriemeyecei menzilleri de bir ltuf olarak balar. Bu ltuf Allah'n minnetine mazhr olup, "O"nun ltfuyla hereye nazar edenlere mahsusdur.

- 81 -

Ey Evld!. yle ise menziller ancak vusul ve inayet ehlileri iin peyda olur. yle inayet ehli ki, onlar ilim de her incelie vukfiyeti olan ve ilimleri gerei iyi ameller ileyen kimselerdir. Keramet ise, ltf-u ilh olmas cihetiyle inayet ehline verilmektedir. Bazen de kfir ve fasklarda harikulade ynyle onu elde edebilirler. Olaanst olaylar Enbiydan zuhur ederse mucize denir. Allah ve Rasilerine imn edip salh amel ileyenlerde sudur ederse kermet denir. Kfir ve Fasklardan sudur eden olaanst olaylara istidrac denmektedir. Ey Evld!.. Sen daima nefsinin ayplarn tesbit etmekle megul ol!. yle ise senden olaanst bir olay sudur ederse, bu olay seni nefsinin eriat llerine kar olan durumunu tesbit etmekten engelleyen bir perde olmasn. Yani nefsini kontrol ettiinde kendinde Kitap ve Snnette ittiba edenlerin niteliklerini bulunduunu nefsin ile mkellef olduun ilhi emirler ve yasaklar arasnda tam bir uygunluu, slkun da zahiri ve batini olarak ilhi buyruklara imtisal ve yasaklardan istinab ettiini ve ilh edeblerle adablandn bildiinde senden sudur eden olaanst olay keramettir. Artk bu ni'metten tr Allah'a kr edici ol!. Ve, Allah'tan kerametlerini yapm olduun iyi amellerden tr dnya da hsl olacak hazz olmamasn ve seni keramet iin iyi amel ileyenlerden klmamasn niyaz et!. ayet sen kendini kontrol ettiinde zahiri ve btn olarak Allah'n emirlerine riayet ederek yaamadn grrsen, senden sudur eden olaanst olay, senin iin bir keramet olmadn kabul et.. Eer sen o olaydan sonra, istikmet ehl olursan, o zaman senden aa kan olaanst olay bir ikaz olduuna inan.. Senden vaki olan o olaydan sonra, istikmet ehli olmazsan o zaman o olaan st olay istidrac'dr. Fir'avun ve eytann hli gibi. Allah'tan bulunduun hlden seni Srt- Mtekime ulatrmasn iste!. Esas keramette kulun Allah'n ltfuyla bu ay idrk etmesidir. Zira manevi keramet hakiki keramet olup istikametten ibarettir. Olaanst olaylar ise, gelip geici eylerdir. Onlara aldanmamak

- 82 -

gerekir. Tabi ki kul acziyetini kabul edip, eriatn zahir ve btn hkmlerine uyarak yaarsa kendisinde kerametler sudur edebilir. Amma o onlar (kerametleri) kendisine nisbet etmemelidir. Belki Hakkn bir ltfudur demeli, ve kerametlerinden bahs etmemelidir. Zira keramet "hayz- ricl'dir denilmitir. Kerametler eit eit olmaktadr: Bir kimsenin uzak mesafeden gelecek misafiri daha kendisine gelmeden nce grp haber vermesi ve youn perdelerin ardndaki nesneleri grp mahede etmesi ve namazda Kabe'yi grmesi gibi.. Turbi lem-i, Melekti ve Ruhani lem-i Melekti de ki hakiktleri mahedesi de kerametlerdendir. Bu iki lemi mahede etmekte gerekleen keramette kul iin asi olan maksat; Allah Subhaneh kulun basiretini aarak varlk alemindeki harika sanatlarn kula gstermek ve kula mahede vesilesiyle bulunduu makama kar rabetinin artmasdr. Zira isr Sresinin birinci yetinde Resul Ekrem Aleyhisseltu Vesselam isr etmesinin gerekesini Allah Subhaneh yle buyurmaktadr: Ona bizim yetlerimizin bazsn yolculuunu ona yaptrdk.. (sr/1) gstermek iin gece

yle ise isr'nn ana gayesi Allah'n Habibine birtakm srrlar gstermesidir. Kulunu bir gece Mescid-i Haramdan (alp) Mescid-i Aksa'ya kadar gtren (Zat-i Ecelle ve l her trl noksanlardan) mnezzehdir. (O Mescid-i Aksa'ki) biz onun etrafna (feyz ve) bereket verdik (ve bu gece yolculuunu) ona yetlerimizden bazsn gsterelim diye (yaptrdk) (sr Sresi, yet: 1) yle ise ittiba srrna binaen kula Allah Subhaneh o lemleri mahede ettirmesinde ki payede bir takm srlara onlarn vakf olmas iindir. Kulun Allah Rasl Aieyhisseltu Vesselama her yapaca amelinde gzelce iktidas gerekletiinde Allah Subhaneh, Raslne kemli edeble uyan kula gzel kerametleri ikramda bulunmas uzak bir ey deildir. Bilkis kulun o kerametlerle ereflenmesi Allah Rasl'nn Allah indindeki erefine intisabnn bir gstergesidir. Zira kerametler her ne kadar o kuldan sudur etsede aslnda Allah Raslne aiddir. Srr Nbvvetin Vel kulda aa kmas ancak o Velnin Nebiyi Zin'a kemli edeble her fiilinde uymasyla tahakkuk eder. Yani Vel, Vel olmas ynyle o kerametler ondan aa

- 83 -

kmamtr. Belki Velnin Nebye imn etmesi ve Onun snnetlerini kendi arzu ve isteklerinin stne tercih edip hayatn O Nebye uymakla dzenlemesi itibariyledir. Ey Evld!.. lem-i Melekt- Ruhan ve lem-i Melekt- Turabi Ruhani'ye gelince... lem-i Melekti Ruhanide ki varlklar Meleklerdir. Bazsnn grne gre, o lemdeki varlklar Melekler ile Ruhani Cinlerdir. lem- i Melekti Turabideki ruhan varlklar da Ebdallardr. Ve onlar, lem-i Melektide ki Melekleri ve Mele- ly mahede ederler. Allah Subhneh onlarn mertebesinin stnln bize yle bildirmektedir: Onlar gece gndz ara vermeyerek (Onu) tebih (ve tenzih) ediyorlar. (Enbiy Sresi, yet: 20) Melekleri, grrsn ki, Rablerine hamd ile tebih ederek arn etrafn kuatmlardr. Aralarnda hak (ve adalet)le hkm olundu ve (ehli cennet tarafndan) "lemlerin Rabb olan Allah'a hamd olsun" denildi. (Zmer Sresi, yet:75) Allah Subhneh, Mele-i lnn mertebesinin stnln u yetle de yle bildirmektedir: Ar yklenen, bir de onun etrafnda bulunan (melekler) Rablerini hamd ile (tenzih ve) tebih ederler. "O'na imn ederler. Mminlerin de yarlanmasn (ylece) isterler: "Ey Rabbimiz, Senin Rahmetin ve ilmin her eyi kuatmtr. O halde tevbe edenleri, Senin yoluna uyup gidenleri yarla, onlar cehennem azabndan koru." (M'min Sresi, yet: 7) Ey Evld!. Gafletten mutevellid her trl fturlardan ma'sum olan, bu yce insanlarla arkadalk edenlerin durumu hakknda zannn nedir?.. Bunlar, yle bir topluluk ki daima Hak'k zikrederler ve kendilerinin ilemi olduklar gzel amelleri hep kusurlu grrler. Onlar, Cell makamndan kendilerine mahede etmekle ilemi olduklar hibir ameli Cenab- Hakka lyk grmezler.. yle ise bunlara arkada olanlarn hli de kurtulutur. Zira kurtulua erenlere dost olanlarda kurtulua ermitir. Turb ruhanilerden maksadm; ictihad meydan olan dnyada

- 84 -

daima Hakkn huzurunda olma bilincine erimekle meleklerin nitelikleriyle vasflanan ve Hazreti Hzr Aleyhisselm'a has bulunan kemlatlarla nitelenen Ebdallardr. Grmyor musun, Havvastan Hazreti Hzr Aleyhisselmla buluanlar onun grmelerini kermetdir diyorlar. Havvasdan biri bir gn Hazreti Hzr Aleyhisselm'la grtnde Hzr Aleyhisselm'a yle sual etti: "Seninle grmeme hangi amelim vesile oldu?. Hazreti Hzr; "Anana olan hrmet ve hizmetin bereketi benimle grmene sebeb oldu." diye cevab verdi. yle ise, Hzr Aleyhisselm ve Meleklerle grmek, ltfu ilhi ile gerekleen bir keramet olmam olsayd havvas, Allah'tan onlarla grmeyi dua ederek taleb etmezlerdi. Ey Evladl.. Bu sdat kiram ve ncaba-i i'zamin sohbetiyle mutlu olmaya gayret etmelisin.. Ve onlarla sohbet etme erefine kavumay da Allah'n sevdii kullarna bir itfu olduundan asla phe etme. Artk bu sadat- kiram kendi yaratlnn asl olan toprak unsurlarndan Meleklerin yaratlnda asi olan nran madene intikal etmilerdir. Onlar dolaysyla beeri niteliklerden syrlp Melek! vasflarla vasflanmlardr. Onlar inayet gnei ltif mizal ve bereketli toprakla piirdi.. Artk inayet gnei bu ileviyle onlar bulunduklar merkezden kartp lem-i lya ulatrd. hsanlar da cisimlerle yaratld. Ve mezmum tabiat gerekelerinde ezeli kudretin nurlarnn kapsam altna alndlar.. Vakta ki cevher ltufyab olup hafifleti ve saflat, ycelii istedi.. Artk kahredici kuvvetin musallat olduu cismin tesiriyle o cevher kendi cismiyle olan balantsyla gizli gizli seslendi.. Dolaysyla kahredici kuvvet onu bakanlarn gzlerinden perdeleyerek o cevheri lem-i lnn sfatlarnda Meleklere ilhak etti.. Bu snfn hlini u mislle izah edebiliriz: Toprak ktlesinin iinde eit eit madenler vardr. Bu madenler iinde cevheri saf ve ltifleerek toprak yzeyinde berraklkla parldayan altundur.. Altunun toprak yzeyinde berraklkla bariz olmasna sebeb; hi phesiz gnein o cevheri mkemmel bir ekilde stmasyla piirmesidir... Ancak bu hususiyet altun dndaki madenlerde gereklemez. Zira altun olmayan madenler topran yzeyinde gne ssyla temasa getii andan itibaren berraklamaz bilkis kararrlar.. Altun madeninin cevheri aslnda bulunan saffiyetiyle gne nlaryla temas ettii zaman, onun cevherine karm olan baka madenlerden arnarak tertemiz olur. ite saf altnn oluumu bu tarz ile gerekleerek aslnn cevherine karan baka madenlerden temizlenir..

- 85 -

Kul da, altun gibi kendi toprandan zikr ettiimiz tarzda ktnda ve Meleklere iltihak ettii zaman Meleklerde yaratlnda asi olan nitelikleri onlardan kesb eder.. Kulun bu kesbi grsel olmayanlarn (gaib) grsellere (ahid) zerine o niteliklerle tesir etmesidir.. Artk kul Meleklerden kesb ettii melekt-i ltif niteliklerle ve bu surette elde ettii mahedesinde ona peyda olan aala beeri detlerden syrlp kar. yle mahede ki onu grenlerin gr alannda gizlenmesine sebebdir. Gizlenmelerinin sebebi; gr idrkyla kaim bir engeldir. yle gizlenmek ki seni arrlar sen onlar grmezsin.. Hava ve suda yrseler de farkna varmazsn.. Onlar, heyula gibi her ekle ve surete girerler. Ruhan lemdeki varlklar gibi. Cebrail Aleyhisselam bazen Hazreti Resul- Ekrem Aleyhisselm'a Dihye suretinde gelirdi.. Bazen de yer ve gk arasn kapsam byklkte teelli ederdi.. Bu halde ki tecellisinin grnmnde alt yz kanatl olduu sahih rivayetlerde sabittir. Ehl-i Snnet, ruhanlerin farkl ekillere ve suretlere brnmesini inkr etmez. Biz de bu inan zereyiz. Hazreti Hzr Aleyhisselm'da sevdii her hangi suret ve ekilde grnmektedir.. Hzr ve ruhanilerin grndkleri suret ve ekilleri kimin bulunduu makamncadr. Meleke; sana verilip sen de somutlaan fiildir. O fiil kendi yaratlnn sureti zeredir asla deiimi sz konusu olmaz. Seyr-u sulukta mubtedi olanlar, bu makamda hat ederler. Onlar n hatya dmeleri undandr: Yaratlan varlklarn bulunduklar hakikt ve suretlerine vakf olmadklarndan o varlklar deiik suretlerde grdklerini ifde ederier. Ey Oul!. Bu makamdan sana gelen herey ihsandr,. Yalnz o ihsanlar idrk etmeye engeller ise, sende mevcuttur, Bu makamdan gelenlerin senin ve btn mevcudatn stnde delilleri vardr. Bunlardan bakasn hi bir varlk stnde burhanlar yoktur. Evlad!. Nefisler yaratllar ynyle mahiyetleri birdir. Nefisler deiik mizalar zere yaratlm cisimlerde btnletii zaman, nefs, mizacn tabiatna komuluk etme yeteneine sahib olmaya intikal eder. Dolaysyla miza, nefsle mucahede etme ateini tututurur... ke bu durumda mizacn topra mutedil ise, nefs derhal ktlklerden arnarak kendi lemine ilhak eder... Artk, nefsin hayatnn ibkas iin alaca tedbirleri de onu kendisine zgn leme ulamasna engelleyici perdeler olmaktan kar.

- 86 -

Cismin halide nefsin durumu gibidir.. Amma mizacn topra mutedil deilse o zaman nefsin ktlklerden arnma mcahedesinde meakkat ve yorgunluk artar.. Ve bu zorluklar uzun uzadya devam eder... yle ise bu yolda slk edenler, ya vsl veya mukrib veya mudellis olmak zere ksma ayrlrlar. Vsl: her ii yerli yerince ileyerek btn ibdetlerinde sadece Allah'n rzasn gzeten hakikt sahibidir. Mukarib; ibdetlerini kusursuzca yapmaya alan ve ibdetlerle itigal ettii esnada bazen matlubundan kendisine imekler parldar.. O parldayan imekleri bilen ve onunla kalbi sknet bulan kimsedir. Mudellis: hi bir makam olmayan fakat makam iddia edendir. Kmil Veller -Allah, onlardan raz olsun.- nefsin yaratl gerei oluacak tenbellik ve geveklii kendilerinden arndrmak iin tedbir almaya kalkmamlar! yle tedbir ki nefsi o tembellik ve geveklikten kartp nefse zgn leme ulatrmaya vesiledir. Yani o Veller fuzuli riyazatlarla megul olmay terk edip sadece Allah'n ve Resl'nn bildirdikleri eyleri ilemekle hayatlarn dzenliyorlar.. Sehl et Tsteri -Allah ondan raz olsun- kavmin byklerinden ve nclerindendir. Ona bir mecliste yle sual edildi; "Gda nedir?.." O da "Zikrullah" diye cevab verdi. Oradakiler; "Ey Sehl bu verdiin cevap ruhlarn gdasdr.. Bizse senden cesedin gdasndan sual ettik.." deyince, o zat muhterem bir nce verdii cevab teyid edici olarak yie buyurdu; "Evi ustasna brakn!. O usta dilerse o evi imar eder ve isterse de o evi bozar.." yleyse size den; her halkrda Yaratcnn zikriyle megul olmanzdr. Dnya hayatyla alkal alacanz tedbirlerin hibir anlam yoktur. Kendi cevherinin kurtuluuna tevfik-i verilmeyenler ne mahrum kimselerdirler. Biz hayru hasenatlardan mahrum kalmaktan Allah'a snrz. GZE HAS OLAN MENZLLER Bu blmde gze has olan menziller aklanacaktr. Ey Evld!.. Sen bil ki!. nsan, kendisine zgn olan lem-i Melektunin ru'yetine (grntsne) gei yapar. Kendisine zgn lem-i Melekti yle bir lemdir ki kulun ya btn veya kuldan gayib olanlarn kulun mahede etmesinden ibarettir. Yani

- 87 -

kul kendi i dnyasnda kendisinden gizli olan srr ve hikmetlere vakf olur. Zira mahede iki trl ya Afaki veya Enfsi lemi mahede etmektir. yle ise kul, Afaki lem-i Melekti mahede etmekten Enfus lem-i Melekti mahedesine gei salar.. Bu ru'yet (grmek); kulun basiret gznn almasndan ibarettir. yle alma ki kul onun vastasyla Allah'n kulda sabit kld srrlar, dzenledii hikmetleri ve yerletirdii faideieri mahede eder. Bu hazreti ilhiyeyi grmeye engelleyen kilit vurulmu kaplar vardr.. O hazrette bulunan her bir srr, gizleyerek rten sakinleri mevcuttur. O hazrette gzleri alan kimseler hakknda basiret gzn rtecek perdeler mevcuttur, Ve aynann kendisine alm olanlar hakknda da paslar vardr.. Bu rt ve pas da izah edeceimiz tarz zere olur: Basiret gznn stndeki perdeler kalktnda, aynadaki paslar temizlendiinde, kapya vurulan kilit aldnda, iinde kapal kald odacklar yok olmasyla glgelerin kayb olduunda ve bulunduu mertebelerin stne tafsilatl olarak hakikt gnei doduunda o gnein nuru ile basiret gznn nuru birleir veya o gnein nuru ile aynann cils birleir., ikisinin nurunun birlemesiyle ru'yet, idrk ve mhr neticede hasl olur. Kula inayet ilmi geldiinde hazret-i ilhnin kapsna vurulan kilidi alr. Hikmet ehl de o kapdan ieriye girer.. O hazrete girdiinde rglerinden km ilhi sr ve nurlar hikmet ehlini o hazrette geliini sevinle karlarlar. Hikmet ehli de o hazrette kefi nisbetince ilhi nr ve srrlar ile devaml lezzet alr. Bu bak kul iin ancak, gzn Allah'n haram kld nesnelerden koruduu, -Allah'n kovduu kanunlarn snrn amad ve kulun idrki batnesi kuva- mfekkiresinin peyda ettii gerek hayller hazinesine alm yapt zaman gerekleir. Artk kulun hayl hazinesinin aynas berraklatnda ve basiret gzne ilhi nr ile srme ekildiinde de gzel rglerle perdelenmi kalb de kk salan srrlarnn hazinesine ulatrc gler kula bah edilir. Bylece hazinelerin almasndan ibaret bulunan kalb rten perdeler kaldrlr ve hayl aynasna tecelli edecek ilhi srlar ve mnlar grnr.. O srr ve mnlar kul basiret gzyle grr veya gzn idraki batmesiyle grr. te bu vesile ile bulunduu makamda; varln hakiktlerini rten karanlklar kef etme yetenei, kula ilhi bir ltuf olarak verilir. yle ise, bu

- 88 -

makamla belirginlik elde edenler, kalbe gelen hatratlar ile nitelik bakmndan ferasetle konuurlar. Yani onlarn kalbine zahir olan ilhmlaryla kendilerinin sylei yapmasdr. Bu makam sahibi ehli hikmetin kalbine bakalarnn kalblerinde hasl olan hatratlarnn keyfiyetinin husulne gelince yle gereklemektedir: Kalb gz, kendisini rten perdelerden arnd zaman kalbe mukabil olacak her kalbin durumunu hissiyat kalbiye ile idrk eder. Sen bil kil. Her kalb mazhr olduu ilhamlardan ve ilimlerden yazlm birer kitabdr. Her kalbin, mushafnn yapraklar gibi tabakalar mevcuttur. Her kalb sahibi mushafn bir an okumaktan beri olamaz.. Ya okuduu eyi okuyup geer veya onu defalarca tekrar ederek okur.. Veyahut birok meseleler kalbine tulu' eder. Artk keif sahibi hikmet ehli dahili kitab ve mushafn varlndan haberdar olur. Kendisinin o kitabn hangi sahifesinde ve o sahifenin hangi yetinde de olduuna nazar eder. Kitabnn varlndan haberdar olduu vakit de kitabn iinde yazlanlarn hayr m er mi olduunu bilmedii halde btn bunlar gerekleir. Hikmet ehli kalbinde yazlm kitablar okuyup nefsinde varl mevcud olanlar tahsil ettikten sonra, vaktin, maslat ve faidenin icabnda dilerse onlar bakalarna bildirir ve dilerse onlar gizler. Burada keifle alkal anlattklarmz, baz Ariflerin keif iin yapm olduklar tanma binaendir. BR BAKA KEYFYET Bakalarnn kalbindeki duygularn hikmet ehlinin gnlne yansmasnn bir baka keyfiyeti de yledir; Hikmet ehlinden kimi gnl paklndan tr, kendi kalblerine bakalarn kalbinden geen duygular mukbele tarz zere nak edilir. Bu hl ancak hikmet ehli gnllerini arz duygulardan arndrdklarndan ve her makama has olan varidatlar bildiklerinde ve kendilerinin bulunduklar makama zgn hatratlar tahkik ettiklerinde gerekleir. Anlatlan niteliklere sahib olan biri bulunduu makamn gerektirmedii bir duygu kalbine geldiini hissettiinde kesinlikle bilsin ki, o duygu ona ait olmayan fakat orada hazr bulunanlardan birisinin duygusudur. Onun kalbine mukabele tariz zere yansmtr.. Hikmet ehli, ne zaman makamlarn arasndaki farklar temyiz ederse, kalbe gelen duygularn hangi makama ait olduunu bilir. Fakat onun gnl aynasna yansyan duygunun kime ait olduunu bilemez. Artk o kalbine gelen duygular aklar, ki o duyguya sahib olan iitip hem hlini renir hem de makamn ve o makamda tasallut edecek vehim ve vesveselerden if bulur.

- 89 -

Hikmet ehlinden yle kimseler vardr ki, onlar gnllerine yansyan duygularn sahiblerini bilirler ve o duyguyu sadece sahibine anlatrlar. Kalbe gelen duygularn bilinmesinin asl sebebi; kalbler yaratl itibariyle asllarn bir oluundan dolay aralarnda iddetli bir mnasebetin var oluudur. Bu mnasebetin var oluu, btn kalbleri birbirine kar duygular yanstmaya sevk eder. Mride muhatap olan ahsn veya mrid olan kimsenin kalbine bir duygu geldii zaman; eer o duygu kt ise o duygu kalbden kar ve mridin gnlne bulut gibi gelir.. Mrid o ahsa kalben yneldiinde o bulut gitgide younlar.. Mrid o ahsa ynelmeyi kalben braktnda artk o bulut darmadan olup onun stnden geip gider.. Hli kendisine yansyan ahs Mrid de tanr. ayet Mridin huzurundaki adamn kalbine gelen duygu gzel ise, younlaan bulut yerine ltif ve gzel kokulu bir buhar hlinde Mridin gnlne zahir olur. yle gzel kokulu olacak ki onun kokusunu burnunla hissedecektir.. Bu hl bir ncekinin hli gibidir. Yani Mrid ona muvacehe ettiinde nasl ki youn bulutlar darmadan olup giderdi bu seferde ltif ve gzel kokulu buharda dalp gidecektir. Bu anlattklarmz ayet muhatab ahs huzurunda ise geerlidir. ayet varidatlarn kalbine geldii ahs huzurda deilse onun kalbine gelen duygularn yansmas huzurda olanlarn duygularnn yansmasndan farkldr. Mesel mescidde ibdetler iin inzivaya giren abidin ev halkndan birisinin gnlne et yeme itiyak olutuunda, abid onun gnlne gelen et yeme duygusunu kalbinde his eder. Yalnz abid kendisini byle bir ehvetten beri olduunun bilincindedir. Bylece abid gnlne yansyan bu duygunun kendisine ait olmadn ve onun aile efradndan birisine geldiini fark eder. ayet mehul bir ahs Arif hakknda byle bir temenni de bulunsa o ahs o ehvetleri satn aldndan tr Allah Subhneh onun vastasyla bu temenni ettii eyi vcda gelmesini irde eder. Her ne zaman iki ey bir birine denk geldiinde onlardan birisi iin bir benzer hasl olur ve kendisine benzerliin belirttii ahs onu tanmay arzular. Veyahut onlardan birisi iin menzili bilinen birisi rnek verilir.. Velevki bu ahs anlattmz bu snftan olmasa da. Zira o belirli bir gidiat kast etmeksizin Allah'n ynlendirdii yne dner. Ve onun kalbine gelen duygular devaml tahrik edici olur. Bu ahs gnlne yansyan duygunun sahibi veya ev halkyla karlatnda o duyguyu onlardan giderip ve oradan ekip gider.

- 90 -

KEFN BR KEYFYET Kefin ltifelirnden burada antacamzlarla iktifa et!. Bazen kalbine bir duygu gelir sen de onu uygulamay niyet edersin... Sen bu durumda iken karna keif ehlinden biri kar ve o duygunu giydiin elbiselere nak edildiini grr... Sana uygulamasn niyet ettiin o duyguyu ya "Terk et" veya "Uygula!" diye haber verir... Bu hli izah etmek iin eyh Ebu Medyen -Allah ondan raz olsunbir gn gnlne hanmn boamak geldi.. Ve o da o ii uygulamay niyet etmiken Ebul Abbas -Kuddise srruhu- ile karlayor. Ebul Abbas, onun elbisesine o duygunun nak edildiini grnce Ebul Medyen'e "Hanmn boama!.." dedi. O da o byk ustann szn dinledi. Zira o hlini kimseye arz etmemiti. Ve bylece keif ehlinin hline itminan oldu, ve hanmn boamaktan vaz geti. "lka" adl kitabm yazdm srada gnlme "Bu blmn vasf edilmesi zor ve kef edilmesi engellenir.." diye yazmam emr eden bir ilham dodu. Ben de aynen gelen ilham yazdm.. Daha sonra, ne yazacam unuttum ve bir trl hibir eyi bilmeyen bir kii oluverdim.. Bunun zerine gnlme gelecek ilhamlar beklemeye koyuluverdim. Artk nerdeyse mizacm bozulacak ve hemen hemen helak olacak bir duruma giriftar oldum.. Hl byle iken anszn nmde nurdan bir levha peyda oluverdi.. O levhann iinde yeil nurdan u metin yazlyd: "Bu blmn vasf edilmesi zor ve kef edilmesi engellenir." te "lka" adl Kitabn bu blmn sonuna kadar o levhadan istifde ederek yazd m ve ondan sonra o nurdan levha kayb oluverdi. Kefin latifelerinden burada anlatacamzlarla iktifa et!. Bu mevzyla yani "Kefin keyfiyeti" ile alkal daha geni malumat erbabndan istifde etmek gerekir. FL KEYFYET Hrszlk yapan veya zina eden veya herhangi bir haram fiili irtikab eden bir ahs, kef ehli olan birisinin yanna gittiinde keif ehli o ahsn hangi uzvuyla haram fil ilemise o uzvunun stnde siyah hatlardan baka bir ey grmez. Ebu Yri -Allah ondan raz olsun- hli ekseriyetle bu minval zere idi. Yalnz bu kef, ver'a makamnda tahkike ermi vasiline aittir. Ver'a ve takvadan noksanlk edenlerde byle bir hlin suduru mmkn deildir. Ferasetin ve havatrn marifeti iin bu makamdan baka bir makam daha vardr ki o makamn kefinin husul herkes iin gereklemez. Bu makam, inayet ehli olan Ricl-i Kmiline ait yce

- 91 -

bir makamdr. O makamn kefini tadan onunla surur bulur. Kmil insandan maksadm, Nebler veya Sddklarn bir ksmdr. Bu yce makama ait kefe; Kef-i Melek denmektedir. Kef-i Vahy Kef-i Melekden ltiftir. Kef-i Kalem Kef-i Vahyden ltiftir. Kef-i Nn Kef-i Kalem'den ltiftir. Kef-i Hakk Kef-i Nr'den ltiftir. Kef-i radi Kef-i Hakikden ltiftir. Kef-i lm Kef-i radden ltiftir. Kef-i Zti Kef-i radden ltiftir. nsan- Kmile hs bulunan bu keifler asaleten Neb ve Resullere bah edilmitir. Niyabeten onlara ittiba eden Sddklara verilmektedir. HAREKET ve DURGUNLUK MENZLLER Feraset: reisiye (stn) ve deniye (dk) olmak zere iki ksma ayrlmaktadr. Feraseti deniye de iki ksma taksim edilmektedir. Ferasat- deniye ekseriyetle insan mizac ve o mizalarn neticelerinden bahseden felsefecilerin ilmi sahasna dahildir. Biz bu kitapta ferasetin bu blmn aklamaya ihtiya duymuyoruz. Feraset-i reisiyenin hkm ise, dier ferasetin hkmnden tamamen apayrdr. yle ki: insann son hli oumuzun mehuldr. Fakat feraset-i reisiye ile vasflananlar, akibeti mehulmz olanlarn ne hle giriftar olacaklarn nceden kesinlikle bilirler. Varlklarn hakiktinin idrkna ulaan hikmet ehlinden bakasnn, anlattmz mertebeye vsl olmas mmkn deildir. Yani bu mertebeye ulamak iki art yerine getirmeye baldr. ki arttan biri; mevcudatn hakiktinin ne olduunu idrk etmektir, ikincisi; mevcudatn tamamnda ard ard dizilmi ilh hikmetlerde kendi nefsinin menzil ve kemlat zere seyr-u slk'a ayak basarak yrmesidir. Tk nefsle alkal olan btn menzl ve hlleri kavrayabilsin. Seyr-u sulukta hem kendi nefsinin hem de bakalarnn hllerine muttali olmas bu iki art hakkyla yerine getirmesi lzmdr. Dier bir deyimle hem seyr- afaki hem de seyr- enfsiyi btn mertebe ve menzillerini gemesiyle ancak ferset-i reisi'yeye ulalabilir. Seyr-u sulukta ki yryn gereklemesi ancak kiinin btn menzil ve hlleri bitmesiyle oluur. Kii, o menzil ve hlleri bildikten

- 92 -

sonra yryn selmetle yapar. Seyr-u slku tamamladktan sonra yolcu kendi nefsini tekrar tekrar gzetir ve rendii menzTI ve halleri gerekte onda ya hareketli olma bakmnda veya durgun olma bakmnda tesir ettiklerini mhade eder. Bu menziller muhteliftir. Her bir menzil de kendisine zgn deiik perdelerle son bulmaktadr. Artk seyru sulukta kii tahkk ehl olduu zaman izah ettiimiz o rtbelerle ahlklanr. O kii her bir menzl ve hlin kendilerine zgn tesirlerini bildiinde de mkemmel riyaset onun iin gerekleir. Bu makama erimi bir kmil insan varlk leminde bir ahs grd zaman -grd ahsn hareketli veya durgun olmas kanlmaz bir gerektir. Hareketlen veya durgunluu ister lisanyla, eliyle veya herhangi bir baka uzvuyla olsun- hareket veya durgunluklarla grd ahsn menzilini ve o menzillerin douraca sonucu da bilir. Artk o menzillerin vardracaklar sonularla grd ahs hakknda hkmn aklar. Artk o ahsda aynen o insan kmilin bildirdii gibi olur. eyh Ebu Medyen -Allah ondan raz olsun- bir gn meclisinde hazr olanlarn iinde sohbet esnasnda hareket eden birini grnce oradakilere "bu adam derhl meclisimizden karn.." diye emretti. O adam meclisten karldktan sonra orada hazr bulunanlara "birka yl sonra bu adamn ne hle gireceini greceksiniz" buyurdu. Orada hazr bulunanlardan bir ksm yllar sonra meclisten karlan ahsn ne durumda olduunu aratrmaya baladlar.. Bir de ne grsnler, adam, kendisinin insanlar hidyete erdirdiini iddia etmektedir. O aratrmay yapanlar, hep birden "Evet, eyh Eb Medyen'in syledii hakikt tam yirmi yl sonra bu adamda zahir oldu", ite grld gibi seyr-u sulukta mkemmel riyasete shib olan nsan- Kmil kat ettikleri ve hllerin nefsle alkal btn mertebelere hiz olduklar iin insann hl ve hareketlerinde nefsin bulunduu makam ve menzillerini tesbt ederler. Ve o menzillerin douraca sonular nceden kesinlikle bilip haber verirler. te bu ilim Ayn-el Yakn ve Hakkl Yakyn derecelerinden peyda olan ilimdir. Ve bu ilme; lhmat ilh ve Zti de denmektedir. Bu ilmin daha oalmas ise, ilhi lutflarm almnn miktarmcadr. Kul, o lutflara mazhar olduka ilminde de art olur. Yce menziller arasnda olan Furkn Mertebeside akladmz ilmi matlarndandir. Daha sonra kul, seyr-u sulukta nefsin hl ve menzillerden terakki eder. Bu terakk (ykseli) kulu her varlkta keml sfatlaryal tecelli eden Hakk Tel'nn sfatlarnn kemlatn mahede etmeye ulatrr. Halbuki bu mahededen nce olan mahede Hakk Tel'nn ef'al mertebesindedir. Yani Hakkn sfatlarn sebeblerin

- 93 -

ardnda grmektir- Bylece kul devaml infiali devrelerin sfatlarmn mahedesinden Basit'in kemlatn mahede etmeye terkki eder. Dier bir deyimle yle izah edebiliriz: Kul, nce varlk alemindeki kesretin her bir ferdin kendisine zgn vahdetini grr ve bu mahedesini yle bir hle getirir ki bu sefer lemin btnndeki kesretin tamamnda vahdeti grr. nfiali devrelerin sfatlarnn mahedesi; lemdeki her bir varln kendisine zgn durumlardr. Basaitin sfatnn kemlat ise, blnmez hakiktlere iarettir. Dolaysyla Hakk Tel'nn sfatlarna iarettir. Zira lemin tamam; Allah'n sfatlarnn glgesidir. Daha sonra kul, Cell ve Azamet mahedesine ykselir. yle Cell ve Azamet ki sebepleri kendisine akln nazarnda perdeler klmtr. Bu mahede Zatdir. Allah Rasl Aieyhisseltu Vesselam Efendimizden rivayet edilen u Hadis ite bu mahedeyi ifde etmektedir: Cennette gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii ve insann aklna hayline gelmeyecek ni'metler vardr. Bizim bu dnyadaki Cennetimiz ise, hrette Cennete girmeye vesile klnan imn ve slih amellerimizdir. Ey Evld!. Sen bil ki!.. Allah Tel'nn Ztyla alkal bilgiyi edinenler, o bilgiyi, sadece nef cihetinden edinmiler. sbt cihetiyle o bilgiyi edinmek mmkn deildir. Nef cihetiyle bilgi edinme usl de u yetlerde ifde edilmitir: "Onun benzeri yoktur." (uara Sresi, yet; 11) Yani, "Allah'n ztyla ilgili bizim bilgi edinmemiz mmkn deildir. Zira O'nun Zt akla, hayle ve vehme gelen her eyden mnezzehtir" dememiz ve itikd etmemiz lzmdr. yle ise nef'den; Allah'n btn noksan sfatlardan ber olduunu ve Ztnn da akla ve hayle gelen hibir eye benzemedii kast edilmektedir. sbt ise, h Allah'n Ztn herhangi bir varla benzetmek yoluyla Ztn idrk etmeye kalkmaktr. Bu ok tehlikelidir ve inn imnszlatrr. Allah, cmlemizi byle yanl dnce ve hareketlerden korusun. Hz. Sddk Ekber - Allah ondan raz olsun- bu hakikte iaret etmek

- 94 -

iin yie buyurdu: Seni idrkten aciz olmaktr seni idrk etmek. Resul Ekrem Aleyhisseltu Vesselam da: Ben, Seni Senin kendini vdn gibi vemedim. buyurmasda yine o hakikte iaret etmek indir. Allah Tela cmlemizi istikmet zere olanlardan etsin, Zira istikmet; kerametlerin en bydr. TME VESLES OLAN KULAK FELE BEYT: Ey kulak sahibi!.. Kulaklar sana nida ediyor... Rahmann sana mncat zamannda hitabn ykselt. Eer sana gelen hikmetleri dinleyip darcanda toplarsan, btn surlar senin iin birer felek olur. Yok o gelen hikmetlerden sarlar gibi davranp hibir ey elde etmezsen, o vakit btn varlklar ortan olur. Ey Evld!. Allah seni muvaffak klsn. itmek gds ancak huzr-u kalb ile dinlerse, hikmetleri i itir. Sylenecek szler veya gelecek srrlar kavramak iin kalbinde gaflette olmamas arttr, iitme gdsnn huzr-u kalb ile iitmesinin delili yazacamz yettir. phe yok ki, bunda elbette bir t vardr, kendisi iin bir kalb olan veya kendisi hid olarak kulak veren kimse iin. (Kaf Sresi, yet:37) yle ise iitmenin hakikti; Allah'n, insan zerinde okudularndan anlamaktr. Ey Evld!. Hakk'n senin ve ebna- cinsinin zerine olan okumasn sadece Kurana has olduunu zan etme!. Zaten Hakkn okumasn byle zannetmekte soflerin mereb deildir. Bilkis btn kinat kitabnn sahifelerini, satrlarn ve kelimelerini akl edesin diye okumaktr. Zira Allah Subhneh yle buyurmaktadr:

- 95 -

Ve u mislleri ki, onlar insanlar iin ird ediyoruz. Maamafih onlara bilginlerden bakas akl erdiremez. (Ankebt Sresi, yet:43) Senden ibaret olan kk kitaptan hibir eyin mlhazas seni o yazlm byk kitab okumaktan engellemesin. Zira Hak Tel kitab- kebr olan u kinat sana tilvet eder. Bazen de seni sana tilvette bulunur. yle ise sen hangi makamda bulunursan bulun, Rabbinin sana olan hitabna kulak ver ve hep Onun hitabna kar hazrlkl ol. Kendini ar iitmek ve sar olmak illetlerinden koru!. Sar olmak illeti, Kur'n diye tbir edilen Kitab- Kebrden Hakkn sana tilvet ettiklerini idrk etmene mandir. Ar iitmek illeti, Hakkn seni sana olan tilvetini idrk etmene engeldir. Senden ibaret olan kitabn bu ksmna "Furkan" diye tbir edilmektedir. Zira insan, kinatta ayr ayr dalm btn unsurlarn birletii yerdir. Tilvet mnsn aklayacam.. inallah bu blmden sonraki ksmda

FASIL itme duygusunda tahkk sahibi gerek bir dinleyicinin almeti: Dinlemek ile alkal varid olan ilhi buyruk ve yasaklara kulak verip ve o buyruk ve yasaklara riyet etmektir. lim, zikir, gzel vaiz, gzel sz ve Allah'a yaplan gzel vgleri dinlemek gibi.. Gerek bir dinleyici, saydmz bu hususlarla alkal buyruk ve yasaklar dinlemesi gerei, o gzel eyleri can kulayla dinler. Ve onlarn birer emr ilhi olmasndan tr derhl uygular. Yazacamz almetidir: hususlara riyet etmekte gerek bir dinleyicinin

Bo sz, gybet, iftira, bhtan, cidal ve Allah ve Rasl'nn dinlenmesini yasaklad eyleri dinlemeyi terk etmek. Allah Celle ve A'l, yce kitabnda bu sfatlarla vasflad kimseleri vmtr. Tki bakalarda onlara uysunlar. Biz de o niteliklerle vasflananlarn yoluna girdiimizde, Allah'n yce kitabnda onlara olan vglerinde bizlerinde pay olduunu bilelim. Allah Subhneh onlar yle vasflamaktadr:

- 96 -

Bunlar yaramaz lkrd(lar) iittikleri zaman ondan yzevirdiler ve "Bizim amellerimiz bize, sizin amelleriniz size aiddir. Size selm (olsun). Biz cahilleri aramayz." dediler. (Kasas Sresi, yet: 55) Bunlar, cahillerin iradndan ne zaman midsizletiler ii Allah'a havale ettiler. Ve kendileri her eyden yz evirdiler. Yalnz Allah'a yakn olmaya vesile olacak amellerle itigal ettiler. Bylece er'an cahillerden yz evirdiler ve hakikaten de selmeti buldular. Yine Allah Azze ve Celle gerek dinleyicileri yce kitabnda yle yad etmektedir. Rasie indirilen (Kur'n- Kerm)i dinledikleri vakit de Hakk tandklarndan dolay gzlerinin yala dolup tadn grrsn onlarn, (yle) derler. "Ey Rabbimiz, imn ettik. Artk bizi (Hakka) hid olanlarla beraber yaz. (Mide Sresi, yet:83) "Zaten biz, Rabbimizin bizi de salihler katarna katp koymasn umutup dururken, ne diye Allah'a ve bize gelen hakikte imn etmeyelim?" (Maide Sresi, yet:84) te Allah'n onlarn (bu) sylediklerinden dolay, altndan rmaklar akan cennetleri -kendileri iin ebed kalc olmak zere- onlara mkfat olarak ihsan etdi. Bu, iyi hareket edenlerin mkfatdr. (Maide Sresi, yet: 85) Allah Azze ve Cellenin yce Kitabnda gerek dinleyicilere nasl mertebeler verdiine bir bak ve ibret al. Onlar, yle kimseler ki iittikleri hususlar tandklarndan tr gzleri yalarla dolup taar, imn onlarn makam ve muhsinler ile onlarn varacaklar yer Cennet'tir. yle ise Hak'tan gelen hereyi can kulayla dinlemek ok nemli bir vasftr. Allah Subhneh gerek dinleyiciyi yine yle tanmlamaktadr. Ancak seni (can kula ile) dinleyenlerdir ki (davetine) icabet eder. (En'am Sresi, yet: 36) Allah Subhneh, grld gibi bu yette Allah'n da'vetilerine icabet edenleri vmektedir. Bir sonra yazacamz yette ise, da'vetilerin da'vetine icabet etmenin ilhi bir emir olduunu greceiz.

- 97 -

Ey kavmimiz, Allah'n da'vetisine icabet edin. Ona imn edin ki (Allah) sizin gnhlarnzdan bir ksmn yarlasn ve sizi ok elem verici bir azbdan kurtarsn. (Ahkf Sresi, yet:31) Hikmetin iki ey arasndaki mnasebette balants olduundan dolay Allah Subhneh, da'vetilerin da'vetine icabet edenlerin davetine bizzat kendisi icabet etmektedir. yle ise icabet edenlere, icabet edilir. Allah Subhneh'nun bu hakikti nasl beyn ettiini grmyor musun?.. Kullarm (Habibim) sana beni sorunca (haber ver ki) ite ben muhakkak yaknmdr. Bana du edince Ben o du edenin da'vetine icabet ederim. O halde onlar da Benim davetime (itaatle) icabet ve Bana imn(da devam) etsinler. Tki (o sayede) doru yola ulam olurlar. (Bakara Sresi, yet: 186) Allah Subhneh'nun da'vetine onlarn icabeti gerekletiinde Allah'n onlarn da'vetine icabeti gerekleir. te bu gerek dinleyicinin can kulayla dinlenmesinin hakikatidir. Allah, yce faziletlerin ve nimetlerin sahibidir. Allah Subhneh bir baka yette yle buyurmaktadr: O, size kitapta "Allah'n yetlerine kfredildiini ve onlarla elenildiini iittiiniz zaman onlar bundan baka bir sze dalncaya kadar, yanlarnda oturmayn. nk o zaman siz de phesiz ki onlar gibi (olursunuz)" diye (bir yet) indirmitir. (Nisa Sresi, yet: 140) yette geen "iittiiniz zaman" blmde tefekkr et. Her kim ki konumas esnasnda konuulan mevzyu can kulayla dinlemiyorsa, o kimsenin konutuklaryla inkr vadisine dp dmediini bilemez ve dava ettii eylerde tasdik olunamaz. Yani, sadece kulaklarn iitmesi hibir fide vermez. Zira Allah Subhneh yle bildirmektedir: Ve kendileri dinlemedikleri halde "dinledik" diyenler gibi olmayn. (Enfl Sresi, yet: 21) Bir baka yette dinlemeyenler yle vasflanmaktadr: Eer onlara du ederseniz duanz iitmezler, (blfarz) iitseler bile size cevp vermezler. (Fatr Sresi, yet: 14) bir baka yette de yle nitelendiriliyorlar:

- 98 -

(onlar bir sr) sardrlar, dilsizler ve krlerdir. Onun iin dnemezler. (Bakara Sresi, yet: 171) yetlerimiz hakknda (mnasebetsizlie) dalanlar grdn zaman -onlar Kuranda baka bir szle megul oluncaya kadarkendilerinden yz evir. (En'm Sresi, yet: 68) Allah Subhneh Kur'n yetleri hakknda mnasebetsizce dalanlar dinleyenlerin o mnasebetsizlii ileyenlerle ayn makamda olduklarn bildirmektedir. O mnasebetsizlerle, onlar dinleyenlerin cezalarnda bir olduunu, bu yet ve baka yetlerde anlalmaktadr. Niin bunlar o mnasebetsizlerle ayn makamda olacaklar ve onlarn cezlarda bir olacak? Zira Kur'n yetleri, hakknda mnasebetsizce dalmakta mnafklardan bakas holanmaz. Kur'n hakknda ileri geri konuanlar, kafirler ve onlar gizlice sevdiklerinden tr mnafklar dinler. Zira inkr ehlinin slm ve Kur'n ehline saldrmalarna ancak mnafklar raz olur. ite bu hakiktlere binaen Allah azze ve celle, Nisa Sresinde yle buyurmaktadr: O, size kitapta Allah'n yetlerine kfr edildiini ve onlarla elenildiini iittiiniz zaman onlar bundan baka bir sze dalncaya kadar, yanlarnda oturmayn. nk o zaman siz de phesiz ki onlar gibi (olursunuz)" diye (bir yet) indirmitir. Allah, muhakkak ki mnafklar da, kafirleri de Cehennemde toptan bir araya getirecek olandr. (Nisa Sresi, yet: 140) Sddk ve Ariflerle arkadalk eden ve onlarn gzel sohbetlerinde bulunan ve meclislerinde bulunmay arzulayanlar da, Sddk ve Ariflere verilecek btn hayr ve sevaplarda ortak olurlar. NC MERTEBE - 203 Onlar, yle bir topluluktur ki onlarla arkadalk edenler aki olmazlar. yle ise, kii, arkadalk ettii kimsenin ahlk zere olur. Zira arkadana olan muhabbeti, onu dinlemeyi ve onunla beraber bulunaca mecliste olmay dourmaktadr. Allah Rasl bu hakikte yle iaret etmektedir: "Kii sevdii kimse iledir." Arkadalk yapmann hikmetide ite budur. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam hem dnyada hem de hretteki birliktelii kasd etmektedir. Kiinin dnyada sevdii kimse ile olacak birliktelii taat ve er'i adablara riyet etmekle gerekleir. hretteki birliktelii ise, inayeti

- 99 -

ilhiyeye mazhar olmak ve kurb- uhdiye nail olmakla oluur. Duyduu ilhi emir ve yasaklar hayatna geiremiyen kimse, akll olduunu iddia etse onun bu iddias yalandan baka bir ey deildir. Bu mbarek iitmeye zgn keramet ve menziller vardr. Biz daha nce bu konuyu ilemitik. Hasan- Basri'nin bu trden nail olduu kerameti yazmtk. TMEYE AT KERAMETLER Gerek dinleyiciye hs kerametlerden biri: O kimsenin hidyet ve marifet ehli olduunun mjdesinin kendisine ilhi bir ltufla apak olarak beyn olmasdr, ite byk keramette budur. Zira o kimse hidyete erenlerden olduunun mjdesini, Cenb- Hak'kn kabul ettiini iittiinden tr Allah'n hidyet ehlini hangi sfatlarla vasflamsa o onlar can kulayla dinliyor ve o vasflar taat ve imnda sebat etmek suretiyle icabet ediyor... Ve Cenb- Hak'kn buyruk ve yasaklarna icabet edenleri neyle mjdeliyorsa, o kimse, o mjdeleri de can kulayla dinler. Ve kendisinin de mjdelenenlerden olacan mit eder. Bu akladmz mnlar anlamaya al, zira bu insann iki cihanda bahtiyar olmas iin ok gzel bir cevherdir. Bu cevherin gzelliinden anlayanlar gayet azdr. Hibir ey yapamasanda bari bu mnnn gzelliinden dolay onu anlamaya al. Allah Subhneh bu mnnn gzelliini yle beyn etmektedir: (o kullarm ki) onlar, sze (dikktle) kulak verirler de onun en gzeline uyarlar. te bunlar, Allah'n kendilerine hidyet ettii kimselerdir, ite bunlar temiz akl sahipleri olanlarn ta kendileridir. (Zmer Sresi, yet: 18) Bir baka buyurmaktadr: Haberiniz olsun ki Allah'n vel (kul)leri iin hibir korku yoktur. Onlar, mahzun da olacak deillerdir. Onlar, imn edip takvaya ermi olanlardr. Dnya hayatnda da, hretde de onlar iin mjde(ler) vardr. (Yunus Sresi, yet: 62-64) Halbuki imn, ancak imn edilecek eyleri iitip kavradktan sonra gerekleir. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam dan rivayet edilen u Hadis o hakkte iaret etmektedir. Her kim, gzellikler iin yaratlmsa, o gzellikleri elde etmesi iin kolaylklar onun iin hazrlanr. Baka bir yette de ayn bu mn teyd edilmektedir:

- 100 -

(Bundan sonra) kim verir ve saknrsa, o en gzeli de tasdk ederse, biz de onu en kolaya hazrlarz. (Leyl Sresi, yet: 5-7) yet ve Hadiste geen hususlarn bir insanda tahakku ancak o hususlarn iitilmesi ve kavranmasndan sonra mmkndr. Gerek dinleyiciye hs kerametlerden biri de: Rh sahibi olmayan varlklarn konumalarn iitmektir. Bu varlklarn her birisine kendi mertebelerine gre harikulade konuma yetenei verilmitir. Onlarn tenzh ve tebihleri de bu konumalara dahildir. lemdeki btn varlklarn, aslnda bu yetenei mevcuttur. Amma bizler kavrayamyoruz. her ne hikmetse onlarn konumalarn iitip

Bu varlklarda iki ksm olaanst olay mevcuttur. Bu olaylardan biri bizimle kimdir. Dieri de, o varlklarla kaimdir. Olaanst olaylardan insana ait olanna gelince, o da insann o varlklarn hakiktini idrk etmesinden ibarettir. O olaylardan varlklara ait olanna gelince o da, onlarn keramet ve icaz sureti ile kendi kendilerine konumalardr. te bu vcd lisndr. Bu lisn Nebler ve Nebilerin gerek varislerinden bakas anlayamaz. Bu keramet nasl zuhur ederse etsin Allah Subhneh varlk leminde zuhur ettirdii bu kerametlerle insan dinde istikmet zere olmaya rabet ettirmektedir. yle ise olaanst olaylarn varlk leminde zuhurunun faidesi bizzat bizlerin her halkrda dosdoru olmak iarn edinmemiz iindir. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselamn son miras bu tr olaanst olaylardr. Onun varislerinin de veraset srrna binaen Allah Rasl'nn hayat tarzyla hayatlarn dzenlerler ve onlardan da bu tr harikuladeler sudur eder. Allah Rasl'nn avularndaki talarn tebihi, hurma ktnn inlemesi, talarn O'na selm vermeleri ve zehirlenmi koyunun piirildii hlde dile gelmesi anlattmz olaanst olaylardandr. Yazacamz yet geen hakiktleri ne gzel izah ediyor: Yedi gkle yer ve bunlarn iinde bulunanlar onu tebih eder. Hibir ey hari deil, hepsi Ona hamd ile tebih eder. Fakat siz onlarn tebihini iyi anlamazsnz. O hakikaten Halimdir, gerekten yarlaycdr. (sr Sresi, yet: 44) nsan varln hakiktini bildii zaman, kendisine btn mevcudat mhade edecei bir hl peyda olur. insan o durumda mevcudatn

- 101 -

tamamn Zeyd ve Amer gibi konutuunu grr. Btn lemlerin tebih ettiini duyar. Onlarn konumalarn hl sahibi anlar. Baz mnkirlerin iddia ettii gibi bu anlamak; hl ile salanmaz. yle mnkirler ki tarikatte hibir ey tatmamlardr. Hlin ahitlik ettii kimsenin iitmesi ve anlamas dorudur. Yoksa mevcudatn konumalarn hl ile duymak ve anlamak doru deildir. ayet sen onlarn konumalarn bizzat kendileri konumad halde iitirsen ite bu iitmen haylin kuvvetidir. Bu kuvvet ise sende mevcuttur. Halbuki sen o kuvveti senden hari olduunu hayl etmektesin. Bahsi geen mnkirler, bu hle iaret etmektedirler. Onlar kendi hayl dnyalarnda canlandrdklar konumalar kendilerinin dnda varlklara nisbet ederler. Bu anlattmz hl aslnda zamanmzda keif iddiasnda bulunanlarn ounun hlidir. Yanlz onlar bulunduklar bu hlin uurunda deildirler. Allah Subhaneh'ya hamd-u senalar olsun. Btn bu hlleri biz yolun banda iken kendimizde mhade ettik.. Gerek dinleyiciye has kerametlerden bir dieri : Bu makam sahibinin ilhamla konuan kimse olmasdr. Yalnz Hazret- Sem'i de kendisine ilhamlar haber verenleri grmez. ayet onlar grse artk bu grme onun Hazret- Basar daki tahakkukundandr. yle ise iitmeyi, ilhama mazhar olanlarn "muhaddes" mertebesine ilhak etsin ve sana gizlice hlleri iletsinler. Bylece sen hitablar ya bedih veya senin suallerine cevap olarak iitir olursun. Artk ilham sana getirecek varlklarn (meleklerin) selamlamalarna da karlk verirsin. Allah'a hamdler olsun ki biz btn bunlar mhade ettik. Birok gvenilir kimseler bana Ebul Abbas'n muhaddes olduunu sylediler ve "muhaddeslikle n her tarafa yaylmtr.." dediler. Muhaddes, ilhama mazhar olan kimselerdir. Gerek dinleyiciye has olan kerametlerden biri de: Sariye'nin Hz. mer'in Medine'de ki konumalarn iitmesidir. Halbuki Sariye'nin bulunduu yer ran topraklarnda bir blgedir. O yerle Medine arasnda bir ka gnlk mesafe vardr. yle ise kendisinde hitabn bulunduu btn kerametler anlattmz bu blmdeki kerametlere dahildir. ayet baka bir ey hitbdan ziydeleirse o vakit o ziydeleen ey baka bir hazretin tahakkukundan olumu bir keramettir. Onu aratrdn zaman bulursun. Allah Subhaneh adetleri bize gre birbirine balamtr. Hikmet gerei eyann arasndaki mnasebette byle olmasn iktiza etmektedir. Durum byle iken aklen bu mnasebetin iktiza ettii eylerde deiimde olabilir. Bu anlattklarmz salim olarak

- 102 -

gerekletiinde btn bunlarn olmas mmkndr. Fakat bu tr kerametlerin varl art deildir. Bilkis tahkik ve vilayet, bu kerametler zuhur etmese de olabilir. Biz bu kitabda kulak ve iitme gdsnn, mertebelerini izah etmeyi kastettik, ki ayet bir kimsede bu gd ile alkal bir keramet zuhur ettiinde o kerametin kendine nereden geldiine ve o kerametin hazret- Vcdiyede hangi makamdan olduunu bilsin. Artk bu makamatlara ait olan menzillerin izahna geme vakti geldi. yle ise biz de o menzilleri aklayalm. Allah ne gzel yr ve yardmcdr. BU UZVUN MENZLLER Bu menzillerin peyda olmasnn sebeb-i aslisi, ilediin amellerinde hangi makamda olursan ol, iittiin veya grdn veya konutuun eylerde tahkik yapmana engel olacak manilerden zihnini boaltman d ir. Btn bu megalelerden zihnini boaltrsan o zaman iittiin veya grdn eylerin hakiktine vakf olursun. Zihin, bo megalelerden iitme gdsnn ilhamlara mazhar olmas iin boaltlmazsa, bedenin uzuvlar ilhi ahlkla ahlkla nmaz. Bedenin uzuvlar ilhi ahlkla ah lk lan madii vakit de tahkik gerekleemez. Tahkik iin bir birinden stn ok makamlar vardr. MENZLLER diye tbir ettiimiz aslnda tahkike ait olan makamlardr. yle ise... Ey Evld!.. Senden istenilen hakikatler iin al!. O hakikatlardan biri; iitme gds ilhamlara mazhar olmas iin zihin ve gnln bo megalelerden boaltmandr. Zihin ve kalbini bo megalelerden boaltrken hangi mekanda olursan ol durum deimez, ister yanlz bana ol. ster topluluk iersinde... ayet topluluklara katlmak sana zarar vermiyorsa ve onlarla birlikte olmakla bir takm ilhamlara mazhar olursan, onlarla oturup arkadalk yapmanda hibir saknca yoktur. Eer, onlarla arkadalk etmekte hibir ilhamla mazhar olmuyorsan derhal halvete ekil. Bu durumda halvet en gzel arkadatr. Ve halin istikamete girinceye deyin halvetten kma!. Ey Evlad!.. Araz- lzmn cevhere imtizac gibi iitmek seninle imtiza ederse, o vakit ne topluluk ne de baka bir eye aldr etme. Vakta ki sen btn menzillere ulatn Cenab- Hak seni inyetiyle korumasna alr ve sana olan hitabn dndaki btn hitblar senden uzaklatrr.

- 103 -

Tki o hitblar idrkini perdelemesinler ve senden sana olan ilhi hitblar bulunduun makam nisbetince, menzil menzil ve hl hl ve tabaka tabaka olmaya intikal eder. Onlara ne oluyor ki, iittiklerine imn etmiyorlar?.. Onlara Kur'n okunduunda onlar secdeye gitmezler?.. Cenab- Hak, kendilerine yerletirdii srr ve hikmetlerle onlar aryor. Bylece onlar kulluk etmenin hakiktini tanrlar. Bu tanma Hak'ka secde etmelerini vacip kld Ve kendi zatlarna olan nuzulu salad. Artk bu tarzla Allah'n iitici olduunu anlamak nimetiyle rzklanrsn. Senin gizlice veya hlinle nida ettiin hibir ey yok ki nida ettiin eylerin ruhu hibe edilmesin. Senin ondaki hazzn nedir? Onlarn da varlktaki hazlar nelerdir ve varlk leminde onlar ka mertebeye ayrlmaktadr?., v.s.. Bunlarn hepsi sana ilhi bir nimet olarak verilir. Bylelikle iitmenin eitlerinden devaml tarzda terakki edersin. itmenin eitleri de insanda mevcd olan Muhammedi Makamlardan ibarettir. Bu terakki, bu hayatta senin iin takdir edilen mertebeye ulamanla son bulur. Takdir edilen mertebeye ulamak yaratl kanunlarndaki ilhi makamlar, makam makam geip gitmekle ve her bir makama has sesleri iitmenle gerekleir. Artk bu sfat, Kelm- Kadmi iitmedike senden ayrlmaz. Zaten Allah Subhaneh varlndan irde ettii hakikt senin Kelm- Kadmi iitmendir. Eer elersen ki, Yarn herkes Allah'n kelmn iitecek, o zaman bana verilen zellik ne olacak? Zira o gn iitme fiilinde herkes ortak olacak. Sen bil ki sana anlattklarm dorudur. Fakat sadece faide ve zellik tannmas Hakkn bizimle olan konumasna ait deildir. Aslnda faide bizim Hak'la yapacamz konumada ve Hak'tan anladklarmzdadr. Lezzet ise, anlaylarmzn nisbetincedir. yle ise kyamet gnnde stnlk ve fazilette her kesin birbirinde ayr ayr olular vakidir. Hi phesiz Hakkn has yaranlar dierlerinden temyiz edileceklerdir. Her nekadar orada herkes ayn eylerle muhatab olsalarda mertebeleri nisbetince lezzette farklar olacaktr. Her zmre, nezdlerinde olanla ferahlanrlar. Kendi varlk perdelerinin tesinde iitmesiyle tahkike eren herkes, tahkikteki erdii mertebenin nisbetince ahlknda gzellikler tezahr eder. yle ise... Ey Evld!. Hangi zmrede olmakln irde edilmise, sende o zmreye

- 104 -

girmek iin al. Herkesin bir zmrede olmas irade edilmitir. Her bir zmrenin ferdlerinin mkellef klndklar vazifeleri ihtiyar etmeleriyle ve o vazifeleri- yerine getirmekle birbirinden ayr ayr zmreler oluur. Muhakkik kul, Hak kendisini iitinceye dein Hak ile iitir. Hak onun iitmesiyle iitir yle olur ki kul Hakkn sfatlarnn hakiktinde mevcd mefkuddur. Allah sfatlarnn hakiktlerini bizlere tahkik ettirsin. LSAN FELE Lisan, Rahmann insana yerletirdii cevherleri beere aklayan kalb elisidir. Artk sdk bazen saknmay gzel giysilerle rter. Bazen de metanet gzellikleriyle tehlikeleri rten bir rida olur. Bunlarn her ikisinin banda ate uleleri bulunan almetlerdir, ibretle bakanlarn dnda hi kimse onlardaki hikmeti idrk edemez. Drst insann gidiatna bak ve onun vard sonu ne gzeldir. Yalanc, kt her yolculukta rabet grmek iin yapt hilelerle vard sonu aldatmadan baka bir ey deildir. Halbuki yaratllar itibariyle her ikiside birdir. Yalnz keyfiyetleri ayrdr. yle ise her eye ibretle bak. Tki Hak'kn beerde yerletirdii gizli hikmetlere vakf olasn. Ey Evlad!.. Allah seni dorulua ulatrsn ve seni ok konumak belsndan korusun. Lisan sratle hareket etme kabiliyetine sahibtir. Onun hareketi insan her zaman helka yaklatrr. Zannetme ki kurtulua vesile olur. Konuurken lisann srmeleri de alabildiince oktur. Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselam ok konumann tehlikesini bir Hadis-i erifte yle beyan etmektedir: nsanlar yz st Cehennemde srnmelerine bitiklerinden baka bir ey sebeb olmamtr. dillerinin

Lisan Cenab- Hak'kn iradesinin tercmandr. Cenab- Hak, lemi ehdetde ceza veya mkafat vermeyi irde ettii kimseye lisan tercman klarak bildirir. Bir eyin tercemesi ancak man bakmnda o eyin hakiktine muvafk olmakla gerekleir. ster terceme eden sadk olsun ister deccal (ok yalanc) bu durumda bir deiiklik gerektirmez. yle ise lemde zuhur eden her varlk, ya varlk diliyle veya konumalaryla Hak'kn iradesine tercemanlk etmektedir. Zira lemin tamam ilm-i ilhide sabit olan hakiktlerinin glgeleridir. O hakiktlerde Esma-i ilhinin glgesidir.

- 105 -

Dolaysyla lem- ehdette zuhur eden her bir varlk Esma- ilhinin glgesi olan yan- Sabitenin glgesidir. Birinci glge yan- Sabitedir ki Esmalardan birisinin glgesidir. kinci glge ki yan- Sabitenin glgesi olan bizim varlklarmzdr. Bu varlkta zuhura gelen herey ayan- sabitedeki hakikatlen zeredir. Murad ilhi orada nasl tecelli etdiyse bu lemde de yle zuhur etmektedir. Dolaysyla bu lemdeki btn varlklarn konumalar iradeyi ilhinin tercemanlardr. Varlka nisbeten bu konuanlar ya doru szl veya yalancdr. Fakat Arif ve hikmet sahibi kimseler yle derler: "Ey Rabbimiz seni btn noksan sfatlardan tenzih ederiz ve bizi Cehennem azabndan koru. " Evet sylenen szler velevki yalan olsa da Arif o szde hikmetleri arar ve alr. Yalancya ise yalan kalr. Zira lemde yaratl itibariyle batl bir ey yoktur. Varlk ise bsbtn gerektir. Batl yoklua iarettir. Sen bunu tahkik ettiinde anlarsn. Bil ki!.. Lisan, kalbin kalemidir. Kudret onunla varlklarn zahirinde ki katlara irade-i ilhinin sylediklerini yazar. Yazacam beyt de ite bu makama iaret vardr. BEYT Kalemim ve levhime varlkta Allah'n kalem ve levh- mahfuzu yardm eder. Elim ise, melekut leminde Allah'n kudretidir. Dilediimi orada icra ederim. lemde grnen btn resimler ise h azlardr. Ben derim ki; kul, ilhi ilhamlarn kendisine yapld yerdir. Ve kul, mahv ve isbat levhasdr. Allah ne dilerse onu yapar. Bazsn mahv eder vcda getirmez, bazsn da vcda getirir. Ana kitab Onun nezdindedir. (Ra'd sresi, yet: 39) Kulun kalbine her hangi bir ii yapmas iin bir duygu gelir. Sonra bir baka duygu gelir ve bir nceki duyguyu kalbden siler, ilk gelen duygu mahv edilmi olur ikincisi ise sabit kalr. Bu hl kul kalbine gelen duygulara aldand ve ilhi ilhamlarn kefinden mahrum kald mddete devam eder... Nihayet duygularn kalbine (zne) gelen kul, ayet Neb ise ismet sfatyla vasflanr. ayet Vel ise o da hfz ilh ile korunmaya alnr. Neb ve Vel ismet ve hfz- ilhiyle teyid edildiklerinde onlarn kalbleri levh-i mahfuz olur. yle levh- mahfuz ki bir eyin onda yok edilmesi tasavvur edilmez ve tebdil ve tayirden beri olur. Anlattmz makama sahib olan bir Neb veya Veliden varln zahirinde bir duygunun vcda gelmesinden sonra o duygunun mahv zuhur ederse ki byle olmasda kalble kaim olan Hak'kn bir

- 106 -

takm tecellilerindendir. onlar hakknda "mahv ve isbat levhasdr" denilmez. Zira onlar keif sahibidirler. Mahv ise varln zahirinde vaki oldu, hikmeti ise kalbde bakidir. nsan lem-i Kebirin bir nshas olmasndan tr bu makamlar biz u isimlerle isimlendirdik. lem-i Kebirde u iki levha mevcuttur biri mahv dieri de isbat levhasdr. nsan da lem-i kebirin ufak bir nushasdr dolaysyla insandada lem-i kebirde bulunan iki levhann mukabili iki levha vardr. Bizim gayemiz burada sana, insanda bulunan mahv ve isbat levhalarnn yerlerini, keyfiyetlerini ve ne zaman oluacaklarn tantmaktr. Btn aklamalarmzda bu hakikte iaret etmek iindir. Ey Evlad!. Allah sana afiyet versin. Kelam, k yeri itibariyle ilenmi amellerden biridir. Melekler o ameli kayt altna alrlar. te bu hakikati yazacamz yet ifde etmektedir: O, bir sz atmaya dursun, mutlak yannda hazr bir gzc vardr. (Kaf sresi, yet: 18) Sonra melekler amelleri her sabah ve akam huzur-u ilhiye karrlar. Artk o amellerden halis olanlar lliyine koyuverirler. O amellerden halis olmayanlar da Sicciyne brakrlar. Halis olmayan ameller ise unlardr: Riya, yalan, bakalarna alm satmak iin bilgifruluk yapmak ve zulme yardm etmek iin mcadele etmek ve bunlara benzeyen amellerdir. Halis amellerin illiyin'e koyuverilmesine yazacamz yet delildir: Hakka ki iyilerin ameli kitablar, hi phesiz "illiyin "dedir. (Mutatfifin sresi, yet: 18) Halis olmayan amellerinde yazacamz u yetdir: Siccin'e brakverilmesine delil de

Sakn hileye sapmayn. hret hesabn unutmayn. nk ktlerin kitab muhakkak ki "Siccin'dedir. (Mutatfifin sresi, yet: 7) Bu felein sonunda inallah bunlar ayrca yazacam. Bu kitab ve dier kitablarn menzillerini, varlktaki mertebelerini bilmesi iin ve insan ne olursa olsun kyamet gn kitabn okumas iin arlacak. O gn Allah'n koruduklar mstesna herkes kitabn okuyacak. Allah koruyucularn hayrlsdr. Kul, dil hakknda varid olan ilhi emir ve yasaklara uyma konusunda iin hakiktini bilse ve yani dil iin tayin edilen snrlar iinde hareket etse, o zaman kul konumak hususunda

- 107 -

vacibat if edecek mevzlarla itigal eder. Vacibat da yle sralaya biliriz: Kelime-i ehdet, kimi zamanlarda Kuran okumak, emr-i bil maruf, insanlar arasnda sulhu tesis etmek, drst ahitlikte bulunmak, sapknlar irad ve selam verildiinde selama cevap vermek ve bunlar gibi dnya ve hret menfaatlarm celb edecek, zararlar def edecek hususlarla itigal eder. Kulun, sylevlerinde rabet etmesi gereken eyler de vardr. Kur'n tilaveti, devaml tebih, zikir ve vaizler gibi. Kulun konumas haram olan eylerde vardr. Gybet etmek, sz tamak, ifsada sebeb olacak iftira etmek ve sz sylemekte cahil olmak. Ve dinen yasaklanan kt konumalarn tamam. Kul, dil hakknda vasf ettiimiz bu sfatlarla iin hakiktine erdiinde diline malik ve eytan uzaklatran yldzlar olur. te byle olan kula sahib'ul-kelam "sz ustas" denir. BU UZVA AT KERAMETLER Dil iinde dier uzuvlarda olduu gibi menziller ve kerametler vardr. Dil iin kuldan istenilen iki yce menzil vardr ki onlardan stn baka menzil yoktur. Bu menzillerden birincisi bu blmde aklayacamz gibi Hakk'n sana kendi kitabn tilavet etmesidir. Bu tilvet de tayin ettii snr ve belirttii almetlerle gerekleir. kincisi, Hakk'n kitabndan diledii miktar sana tilvet etmesidir. Sen de onu iitirsin. Bizim art kotuklarmza binaen evla olan udur bu menzilin iitme idrakinde telakki edilmesidir. Zira kul iitip dinleyendir konuan mtekellim deildir. Yalnz kul ile Hakk'n tilavetteki itiraklerini bu blmn sonunda inaallah izah edeceiz. Lisana has olan kerametlerden biri: Kulun alem- ala (melekler) ile konumas ve onlarla sohbet etmesidir. Kul meleklerin dediklerini duyup iitmesini pekitirdiinde, o melekler tarafndan arlan ve kendisiyle iletiim ilikisi kurulan olur. te bu kul lem- ala arasnda karlkl konuma saland zaman; kulun meleklere syledikleri kendi lisannn hakiktine ermesinin ynyle gerekleir. Ve meleklerin sylediklerini kavramasnda kulun kendi iitmesinin hakikatine ermesinden trdr. Kulun lem- alay mahade etmeside grmesinin hakiktine ulamasndandr. Hal dier zikredilen uzuvlar hakknda da byledir. Niye dier uzuvlarda da durum byledir? Zira insan vcudunda mevcd olan her uzuv arasnda ihtiyari bir tertib vardr. te bu tertibin mnasebetiyle her bir uzuv arasnda manev ve maddi bir balant olumaktadr. Bu uzuvlardan birisinin ulat her hususa dierleride ular. Lisana zgn kerametlerden biri de; varln vcdu zuhura gelmeden nceki letafet halinde iken o varlkla olan konumaktr ve lem-i ehdette maddi varlklar husule gelmeden nce, varlklarn nasl olacaklarn bildirmekdir.

- 108 -

Varlklarn oluumu aa kmadan nce onlarla olan konumak sofilere gre ksma ayrlmaktadr. 1- lka, 2- Kitabet, 3- Lika. lka; ilham ve Vahyi kapsar. Kitabet yazmak. Lika; Kavuma, yzyze gelme ve karlama. Takyuddin bin Muhammed Allah ondan raz olsun. O bu hususu cem edenlerdendi. Hz. Hzrla arkadalk edenlerden idi ve o bu sfatyla hret bulmutur. O Hzr ile arkadalk etmi ve bu hususu kendilerinde barndran bir cemaatla bizzat grmt, Bu fakrde bu hali kendisinde defalarca mahade etti. Bu zellikle nitelenenler bu makamdan erefli bir makama intikal ederler. O gei saladklar bu erefli makamda Allah'n izniyle bir eye "Ol!.." dediklerinde o eyde Allah'n izniyle oluverir. Bu ne erefli bir makam ne yce bir mahadedir. Hz. s, Allah'n salt ve selm onun zerine oisun, lleri diriltmesi, krlerin gzlerinin almas ve ebraslarn iyilemesinde "Ol!" szn syledi ve onlarn her biri Allah'n izniyle oluverdi. Kr grr oldu, ebras iyileti ve l dirildi. Bunlarn tamam da Allah'n izniyle oldu. Hz. brahim Aleyhisselm'n halide byle idi, O birgn kular Allah'n emriyle kesti ve ayr ayr paralara blerek deiik tepelerin stne o paralar kark bir tarzda koydu. Sonra da onlara seslendi "Haydi Allah'n izniyle dirilin" dedi. Onlar da Allah'n izniyle dirilip onun huzuruna vardlar. te btn bunlarn olmas Allah'n izniyle gerekleir. Akl kaziyesinde Allah Azze ve Celle Veiilerinden birisine byle kerametleri ihsan etmesi ve diledii birisinin elinde izhr etmesi uzak bir ihtimal deildir. Yani bunu aklda kabul eder. Aslnda bu tr kerametlerden tr hasl olan eref Allah Rasl'ne aittir. Zira kul Allah Rasi'ne her hl ve hareketinde keml- ittiba ile uyduundan ve Allah Rasl'nn bildirdii snrlara riayet etmesinden tr bu hususlarla merref olmutur. Olaanst olaylarn Vellerden sudur etmesi meselesinde ulem arasnda ihtilf vardr... Kimi Allah Rasl Aleyhisselm'n mucizelerini Veller iin keramet olduunu kabul etmitir. Kimi de bunlarn tamamn inkr etmiler, kimi de Nebier iin mucize olabilen hereyi Veller iin keramet olabileceine kaildir, Ashabmza (sofilere) gelince onlar, olaanst olaylar hem kendilerinde hem de ihvanlarnda mhade ettiklerinden tr asla inkra teebbs etmezler ve ihtilaf da etmezler. Zira onlar hem keif hem de zevk sahibidirler.

- 109 -

Eer biz olaanst olaylardan mhade ettiklerimizi ve bize gvenilir kimselerden ulaanlar burada sylersek iitenler "Bu bhtandr" derler. Bu sebebden tr kendimizi cahillerin hedef tahtas haline getiririz. Onlarn bu olaylar kabul etmeleri sebebi, olaanst olaylarn zuhur eden ahsa hakaretle bakmalar ve ondan sudur eden gzellikleri nazarlarndaki noksanlklardan tr onun beer olmas hasebiyle grntsne aldanmalardr. Eer bu kimseler olaanst olaylar icra ettiren gerek faile bakarak nazarlarn olgunlatrlarsa bu olaylar onlarn da nezdinde ar gelmezdi. Demek ki onlar, gerek faili grmekte kusur iliyorlar. Sebeblere taklp kalmlardr. ada bilginlerden biriyle tantm... Onunla epey sohbet ettik. Konumamz birara kerametlerin olmas mmkn m deil mi mevzuuna temas etti. O ahs aynen yle dedi: "Eer bir ahsta olaanst bir olay bizzat grrsem derim ki: "Dimamda bir bozukluk peyda olmutur da ben aldanyorum. Yoksa bu ahsta byle mkemmel bir eyin suduru mmkn deildir.." Halbuki bu ahs, dier bir mevzuda "Byle olaanst olaylar Allah Subhneh diledii kulun eliyle icra ettirir." demekteydi. Ey Evld!.. Grdn gibi bu ne edid bir inkr ve cehalettir. Allah nuruyla bizim ve onun nn aydnlatsn ki basiretimiz marifet ilmiyle nurlarsn. AMN. HMMET Varlk leminde zuhuru insana zgn olan olaanst olaylarn olumalarnn asl sebebi; kuvve- nefsin kendisine balants bulunan i gddr. Bu i gdye sofler "HMMET" ismi verirler. Kimileri de o gdy "SIDK" diye isimlendirirler. Sofilerin gerekesi Araplar bir ii yapan kimse hakknda yle demeleridir: "Falan himmetini u iin yapmasna sarf etti de o i olutu." Dierlerinin gerekesi de u sylemleridir: "Falan yapt ite sadklkla yneldi de o i de olutu." Olaanst olaylarn olumasna sebeb olan bu sfatta Neb ve Vel mterektir. Olaanst olaylara sebeb olan sfatlardan dier ikisi Neb ve Velye hastr. Onlara has olanlardan birincisi: Neb ve Velye ilmi birikimde tefekkr etmeksizin verilen ilmi kesbidir. ilmi kesbi Neb ve Velye delil ve medlul arasndaki balant olduu gibi ibdidaen verilir. Onlara bu ilmi aslnda bir gayret harcamadan bir ltuf olarak ihsan edilir. Onlara has olan ilimlerden ikincisi: nsanlarn uykuda rya olarak grdklerini Neb ve Vel uyankken grrler. Aklamasyla megul olduumuz olaanst olaylar Neb ve Veller himmetlerinin araclyla ve insan gcnn dairesinden tamamen hari olan ilhi

- 110 -

bir ltufla elde ederler. nsanda mevcd olan bu himmet iki eittir. Ve her bir himmet iin iki mertebe vardr. 1- Ftri olan himmet, 2- Ftr olmayp sonradan oluan himmetdir. Sofiler himmetin her iki ksmnn da ftr olduuna itikd ederler. Eer birisi yle sual ederse: - "Siz himmetin insan yaratlnda varolduunu sylyorsunuz. Halbuki yaratlta olan bir eyle insann temyiz gcne sahip olmas, konumak, gzel veya kt ahlakla ahlaklanmaktan sonra peyda olmamas gerekir. Himmet ise, ancak bu unsurun olumasndan sonra husule gelmektedir?.. Buna ne dersiniz?.. - Biz de deriz ki; durum sizin anladnz gibi deildir. Himmet aslnda yaradlta insanda var edilmi bir gtr. yle ki Allah Subhneh insanlardan dilediini o sfat zere yaratr. Yalnz o insan bu gcn kendisindeki varlnn bilincinde deildir. Ve o gc akladmz eylerin dndaki olaanst olaylarda harcar. Amma insan kendisinde byle bir gcn olduunu bildii zaman, mevcudatta diledii eylerde o gc sarf eder. Hz. sa Aleyhisselm'n Allah'n emriyle beikte konumas gibi, Hz. Meryem'in hamilelii dneminde maarada eit eit nimetlere ulamasna vesile olan himmeti gibi., ite bu ztlar kendilerinde mevcd, olan o gc bildiklerinden onu diledikleri eyleri peyda etmek iin sarf etmilerdir. Bu olay yle de izah edebiliriz: Nazar sahibi olan bir insan kendi hayl dnyasnda bakasnn devesini tencereye ve bakasnn ocuunuda kabre gitmesini hkmederek haylini nazar dncesinde glendirir. Artk ocua nazar ettiinde devenin akbeti tencereye ve ocuun akbeti de kabre girmek olur. Bu anlattmz Allah Rasl'nn sadece gz deme hususunda isbt ettii bir ok eylerden biridir, ite grld zere, insan i dnyasnda mevcd olan bir takm glerini farkl farkl alarda kullanmaktadr. Kimi bunun farknda olur, kimi de farknda olmaz. Olaanst olaylar hakknda bizimle bakalarnn arasnda bir fark vardr. Biz olaanst olaylarn sebeblerden bir sebeb olduuna inanrz. yle ki: Yaratlmas irde edilen her hangi bir eyin varl o sebebin varl esnasnda oluur. Dier taife ise, sebeblerin hakiki fail olduuna inanrlar. Bir eyin yaratlmasnda o sebeb klnan ey olmazsa o ey de olmaz. Burada anlalan udur: Onlar gerek faili unutup esbab perestlik etmektedirler.

- 111 -

Kuva- Nefsn olan himmetin cisimlerdeki infiali de bu hkmdendir: Yani cisimlerde infiale sebeb olan himmet de lem- esbabdandr. Vehmin tasallutuna urayan adamn durumu, iki yksek duvarn stne bir kar enindeki tahtay koyup bir duvardan dierine gemek isteyen ahsn haline benzer. Bu adam iki duvar arasna koyduu tahtann stne ktnda altna bakar ki ok yksekte olduunu anlar. Ve hep haylinde imdi derim diyerek hayl kurar... Artk yle bir hle giriftar olur ki o ykseklikten yere arp verir. Halbuki bu adam daha nceleri bir parmak kalnlndaki bir nesnenin stnde o yksekliklerde yrrd. Ve onun dmesi vak deildi. Vehim, olmam bir eyi olmu gibi kabullenmektir. Bu adam mevhum dmeyi hayline sokup sonunda gerekletirdi. Mridlere araz olan hallerde bu blmdendir. Eer ilim gzyle temaa edersen, varlktaki btn hareketlerin sebebini akladmz nkteden olduunu bilirsin. Yalnz bu nkte ok gizli bir hikmet olduundan, herkes onu anlayamaz. Olaanst olaylar btn mertebeleri zere oluturan ey: insana verilen ilhi bir kuvvet olan himmettir. Himmet insanda zahr olan bir ok Esmann birleik bir ekilde tezahrdr. Allah Subhneh baz kimseleri bu tr hikmetlerle donatarak yaratmtr. Gryoruz ki zatlar dinleyenlerde konumalar mthi tesir etmektedir... Konumalar dinleyenlerde bazen sevin bazen de glme belirtir... O sevin ve glme, dinleyenlerin cisimlerinde aa kncaya dein srer. Sultanlar saygn olmalarna ramen byle bir hle sahip olmaya g getiremezler. Fiiller cisimlerde ok byk infiallerde bulunur. yle bir infial ki nefislerde tam uyumluluk salandndan tr cisimlerin dndaki varlklarda byle bir infali grlmemitir. Bazen bu kelmn aynn syleyenlere rast gelirsin. Fakat onlarn nezdinde anlattmz manev kuvvetten bir eser yoktur. Bundan daha artc olan da udur: Kuva- maneviyesi olan kimseden bu gc grmeksizin, iitme yoluyla o kuvvetten fa'l himmetin neet etmesinin varln kabullenmektir. Buna misl ise u topluluun hlidir. "Bu sfatlarla vasflanm bir kimsenin hali kendilerine ulatnda, onlar o bilgilerden tr memnun olurlar ve nefisleri o kimseyi dinlemeyi itiyak eder. Tam bu esnada onlara bir ahs gelir ve onlara "ite bu gelmesini temenni ettiiniz kimsedir" denir. Halbuki bu ahs gelmesini arzu ettikleri kimse deildir. Ve bu ahs onlarn bekledikleri olmamasna ramen onlarla konumaya balamasndan sonra onlarda tarif edilmeyecek bir ekilde sevin ve nee peyda olur. Halbuki onlarda hasl olan bu nee ve sevin gerekte bizzat o

- 112 -

kimsenin syledikleriyle hasl olmamtr. Aslnda onlarn nefislerinde, o kimsenin konumalarnda tefekkr etmelerine engel olan haylleri onlarda o sevinci oluturmaktadr. O kimsenin konumalarn idrk etmeleri o sevinlerine sebeb deildir. Bu kimselerin halide kendisini grmeden haberini iitenlerin durumu gibidir. Hatta yle de diyebiliriz. Belki de o kimsenin konumalarn dinlemeleri musiki sesini dinlemelerine benzer. Musiki tesiri kendisinden olan ve soyut bir sestir. Musikiyi dinleyenler kendi nefislerinde onu somutlatrmaktadrlar. te bu nefsn aktr. Bunu da ancak hikmet erbablar bilir. Birisi yle itirazda bulunabilir. Olaanst olaylarn vcda gelmesini tesir eden kuva- nefse sahib bir kimse, peygamberlik iddiasnda bulunsa ve bu iddiasn harikulade ileri yapmakla teyid etmeyi arzularsa, sana gre bu kimse bu davasnda tasdik edilmesi gerekiyor. O davasn kuva- nefsin tesiriyle vcda gelen harikulade ilerle te'yd etmitir ve onun kuva nefsiyle oluan bu davas kabul grr. Halbuki deliller bu olaanst olay onun davasna uygun olarak vak olmayacana dellet etmektedir. Eer olaanst olaylarn vcda gelmesinin asl sebebi kuva- nefsdir denilirse, o zaman bu iddia sahibinin arzulad eylerin vak olmas lzmdr. nk o kii kuva- nefs sahibidir... Bu itiraza biz de yle cevap veririz: "Kuva- nefs, tek mertebeden ibaret deildir. Bilkis o kuvann ok mertebeleri vardr ve her bir mertebe dierinden kat kat stndr. Ehli akl bu hususta ittifak etmiler. Madem ki her nefsin kuvvetinde stnlk var, Hakkn Neblere hibe ettii kuvvetin derecesinin stnl apak olarak grnr. Zira Hak Subhnehu Neblere balad gc Neb olmayanlara vermemitir. tiraz edici yle demiti "Bu yalanc Nbvvetinde kendi gcyle oluacak olaanst olaylar iddia edecek ve bu olayda onun davasnn kabul edilmesine sebebdir" Biz de itiraz ediciye deriz ki: Deliller bu iin muhal olduuna dellet etmektedir yleyse iki eyden birisinin gereklemesi lzmdr. O iki eyden biri yledir. ayet kuva- nefs iddia sahibinin yaratlnda mevcdsa, Allah Subhneh o kimsenin bilemedii arz bir eyle o gle yapmak istedii eylerden onu engeller. Eer o g o kimsenin yaratlnda mevcd deilse ve o gc kesbi yollarla sonradan elde etmise Allah Subhneh o kimsenin yapmak istedii eyin zddn yaratmakla onun arzulad eyi yok eder. Bu olaya Hz. brahim Aleyhisselmn bana gelen vaka en gzel misldir. Zira Hazreti brahim Aleyhisselm' Nemrud atee atp yakmak istemiti fakat ate Hazreti yakmad. Allah Subhneh,

- 113 -

hazretin atee atlmas esnasnda atee yle emir etti: Ey ate, brahim'e kar serin ve selmet ol." (Enbiy Sresi, yet: 69) Eer Hazret kendi haline braklm olsayd ate onu yakard. Zira atein hakikti yakmaktr. Allah Subhneh atein yakcln yok edip onda selmet ve serinlii vcda getirdi. Sonradan elde edilen kuvvetin durumu da byledir. yle ise kuvva- nefsin tesiriyle hibir hakikatin kalbi (deiimi) mmkn deildir. Zira bir eyin hakikti eer her hangi baka bir hakikte geerse, o zaman btn hakiktlerin aklen deiimi sahih olurdu. Elimizde hibir eyin bilgisi kesinlikle kalmazd. Umulur ki ma'lumun hakikti deimitir. Ve hibir kalbde Tevhd'in kesinlikle sabit olmamas lzm gelir. Umulur ki Vahdaniyetin delilleri Vahdaniyete dellet etmekten kmlardr. Bu da kabul edilir bir ey deildir. Bu hikmete binaen Kelm Ulems "Eyann hakikti sabittir, deimez" demilerdir. Bizim aklamalarmz teyid eden bir ok deliden birisi Allah Rasl'nden rivayet edilen u Hadis-i eriftir: "Allah kaza ve kaderini infaz etmek murad ettiinde, kaza ve kaderinin hkmn infaz edinceye kadar, akl sahiplerinin akllarn kendilerinden alr. Emrinin hkm yerine geldikten sonra ise onlarn akllarn iade eder de onlarda nedamet vuku bulsun." (Cami'us Sar) Artk onlarda akl kalmsa onlarda ibret alma duygusu da vardr. LSANA AT OLAN MENZLLER Ey Evlad!.. Mevcd olan kitablar tanmadka o kitablarn tilavet edilmesinin menzillerini bilemezsin. O kitaplar tandnda nasl okuyacan ve kimlerden dinleyeceini bilirsin. Bir ii bilmeyi arzuluyorsan o iin hakiktine muttali olmaya gayret sarf et!. ALLAH GEREK MRD'DR. NZAL EDLEN KTABIN SMLER El MUNR: Aydnlatc, El MUBN: Apak olarak hereyi beyn edici, El MUHSI: Btn ilimleri sayan, El AZIZ: Her adan bulunmas nadir olan ve her kitaba gaiebet eden, El MERKUM: Btn ilimlere nokta koyan, El MESTUR-UL ZAHR: Zahiri olarak yazlan,

- 114 -

El MESTUR-UL BTIN: Btni olarak yazlan, El CM: Toparlayc ve kuatc kitab. nzal edilen Kitaba verilen bu isimleri tabi ki bilmek gerekir. Ve bu her bir Kitabn ihtiva ettii mnlara bir takm insanlar erbab olarak tayin edilmitir. te bu her bir Kitaba tayin edilen erbablarda bilmek lzmdr. Bunlar: Kitab'ul Mnir: Deliller Ehline, Kitab'ul Mubin: Hakikt Ehline, Kitabul Muhsi: Murakabe Ehline, Kitab'ul Aziz: smet Ehline, Kitab'ul Merkum: Rasuller ve onlarn varislerine, Mestur-ul Zahir: Tevili ve itibar cihetinde imn ehline, Mestur-ul Btn: Tevili ve itibar cihetiyle ibhe ehline, Kitab'ul Cami: Ruhanilere hastr. Huzurda bu kitablar tilvet edenlerin almetleri vardr. yleki: Kitab'ul Munr'i okuduunu iddia edenlerin almeti; mukefedir. Kitab'ul Mbin'i okuduunu iddia edenlerin almeti; temyiz ve tertibdir. Kitab'ul Muhsi'yi tilavet edenlerin belirtisi tayin edilen eriatn snrlarnda durmaktr. Kitab'ul Aziz i okuduunu iddia edenlerin almeti; kendi makamn bilmektir. Kitab'ul Merkumu okuyanlarn almeti; btn hllerde Allah'a teslm olmak ve iyilii emretmek ve ktlklerden engellemelerde bulunmaktr. Mestur-ul Zahiri okuyanlarn almeti; mcahededir. Mestur-ul Btn okuyanlarn almeti; zndklktr. Kitab'ul Camii okuyanlarn almeti; beeri vasflardan kp Meiek heyulaya dhil olmaktr. Cenab- Hakkn kendilerine kitab tilavet ettii kimselerin de almetleri vardr. Bu hususu kulakla alkal olan felekte aklamtk. Fakat bu blmde ok ksa olarak bu konuya deineceiz. Hak Subhneh'nun kendisine Kitab- Muniri okuduu kimsenin

- 115 -

almeti; nefsin arzu ve isteklerine uymaktan kanmaktr. Kitab- Mubin'in kendisine okunan kimsenin almeti; o kitabn anlatt manlar mhade etmektir. Hak'kn kendisine Kitab-ul Muhsi'yi okuduu kimsenin almeti; o Kitabn gsterdii kurtulu yolunda sulukta bulunmaktr. Kitab-ul Aziz kendisine kibirlenmekten kanmaktr. tilavet edilen ahsn almeti;

Kitab-ul Merkum kendisine tilavet edilen kiinin almeti; o Kitabda aklanan ana maksatlara vasl olmakdr. Mestur'ul Zahir kendisine tilavet edilen kimsenin almeti; Rahmeti ilhi ile kurtulua ermekdir. Mestur'ul Btn kendisine tilavet edilen ahsn almeti; eytan'n ona dostluudur. Kitab'ul Camii Hakk'n tilavetini dinleme erefine erenin almeti; ALLAH'tan bakasna iltifat etmemektir. BRNC MENZL Birinci Menzil: Kulun kitab Hakka tilavet etmesi hakkndadr. Ey Evld!. Kitabn harflerine gz gezdirmekle kitabn tyin ettii snrlara riyet etmeksizin, hatimler devirmekle ve o Kitab'n bildirdii haki ktlar anlamaya aldr etmeyerek, Kitab' Hakk'a okuyan gerek okuyuculardan olmay umuyorsundur.. Veya, sen "El hamdu lillhi rabbil alemyn" demekliin esnasnda, Hakk'n senin bu szne mukabil "Kulum bana hamd etti beni vd.." demesini hayl etmektesin... Ey Oul!. Allaha yemin ederim ki Allah Subhneh tilavet esnasnda huzurda olmayan kimsenin okuduklarna byle mukhabele etmeyecektir. Salh amellerle nefsinin kurtuluuna gayret sarf edenler mstesna. Hak Subhneh yce Kitabnda beyn ettii hikmet ve srrlan kullar ancak kendi makam, kef ve zevklerine gre anlarlar. Dolaysyla tefekkr ve zikir ehlnin anlayyla onlardan olmayanlarn anlay farkl olacaktr. Anlattmz bu hakiktleri Cenab- Hak yazacamz u yetle aklyor: (Bu Kuran), yetlerini iyiden iyi dnsnler, temiz akl sahibleri ibret alsnlar diye sana indirdiimiz feyz kayna bir kitabdr.

- 116 -

(Saad Sresi, yet: 29) Baka bir yetle de herkesin kendine gre anlama ve izah etmesine iaret edilmektedir, Her snf, su alaca yeri renmiti. (Bakara Sresi, yet: 60) Fakat ben de derim ki kul lisanyla Kur'n- tilavet etmese de itaati kendisine elbise edinir ve istikmet caddesinde oturursa o kul haliyle Hakk'a hamd edici olur ve fiiliyle de verilen ni'metlerin krn yerine getirir. Allah Subhneh bu kulun yaptklarna mukabil "Kulum bana hamd etti ve beni vd" der. Lisn "El hamdu lillhi" dediinde kalb dkkanla veya evle veya dnyevi ve nefsan herhangi bir maksatla meguldr.. Nitelii byle olan kimsenin Allah' vmesi nasl gerekleebilir? Kalbi, lisnn sylediklerinden tamamen afl olan kimsenin Hakk hamd etmesi tasavvur edilemez. Ey Oul!. Allah Teal seni muvafak klsn! Sen, Hak Subhneh'nun senin okuman iitmesini, Kitab gerekten okuyanlarn kayd edildii divna isminin yazlmasn ve Hakkn "Kulum bana hamd etti" sana demesini istiyorsan, ncelikle tilavet menzillerini, vatanlarn ve sende ki okuyucularn ka Kitab tilavet ettiini bilmelisin. Sendeki mevcd bulunan okuyucular yle taksim edebiliriz. 1- Lisn, 2- Bedenin btn uzuvlar, 3-Nefs, 4- Kalb, 5- Ruh, 6Srr, 7- Srrn srr. Lisnn tilaveti; okumasdr. mkellef insann Kitab tertil ile gzelce

Bedenin btn uzuvlarnn tilveti; insann bedenindeki her bir uzvu Kitab'taki emr edilen ve yasaklanan hususlara riyet ederek muamelesidir. Nefsin tilveti; esma ve sfat- ilhi ile ahlklanmasdr. Kalbin tilveti; ihls, tefekkr ve her eyden ibret almakdr. Ruhun tilveti; Tevhd'dir. Srrn tilveti; ittihaddr. Srrn srrnn tilveti; EDEBdir. Edeb ise, Cenab- Hak tarafndan kendisi hakknda varid olunan tenzhdir. Bu sfatlarn tamamyla vasflanan kimse gerekten kll kul olur.

- 117 -

Onun hibir czi Mevlsnn, rzasn celb edecek niteliklerden yoksun deildir. te bu adam, Rabbinin huzurunda keml-i edeble kmay bilendir. Hakk Teal'da bu kul iin "kulum bana hamd etti" der. Szl veya haliyle kulun sylediklerine Hak mukabele eder. Bu vasflarn biraz kulda bulunur ve gafletle de balants varsa o zaman bu kul klli bir kul olmaktan kar. Artk o kulda, ubudiyyetten vasfland miktardan fazlas mevcd deildir. Bu durumda Allah iin altda birisi ve baksi nefsi iin olan bir kul vardr. Bu hl yle devam ede durur. Allah iin drtte biri... Allah iin te biri ve Hak ile olmakla kesb ettii nraniyeti itibariyle yars Hak iin olan kul mevcd olur. Bu da kulun yapaca amelde kalben huzuru ilhde oluunun btn bedeninin uzuvlarna olan tesiri nisbetindedir. NYET amellerin ruhudur. Niyetin samimiyetinin tesiride samimiyetin nisbetine gredir. Eer kul yapaca amelde btn uzuvlaryla huzurda olursa, o zaman kul iin tamam hsl olur. Zira Hakk'n sana gelmesi, senin Ona gitmenin nisbetindedir. Allah Subhneh kds hadiste yle buyurmad m? "Bir kimse bana bir kar yaknlarsa ben ona bir zira yaknlarm. Bir kimse bana bir zira yaklarsa ben de ona bir kula yaklarm. Bir kimse bana yryerek gelirse ben de ona koarak gelirim." Yrmeyi sratlendirmek komaktr. Bu Hadis-i Kudsi'de iki fide mevcddur. Bunlardan biri kulun istediklerinden ok ok stn ve yce mkfatlarn kula verilmesidir. Yazacamz Hadis bu hususu tasdik etmektedir. "Cennette gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii ve beerin hatrna gelmedii eit eit nimetler vardr." Grld gibi Allah Subhneh ilmimizin dairesinde dhil olmayan bilemediimiz nice ni'metleri bize ihsan etmitir. Halbuki irde ilimde arttr. Hadis-i Kudsi'de anlatlmakta olan hakiktle alkal dier fide de udur: Hakk'n keremiyle sana gelmesi senin Hakk'a olan gidiinin miktrndadr. Zira sen Hakk'a bir kar yaklarsan Hak sana ltfuyla bir zira yaknlar. Fakat kime bir kar yaknlayorsan o ltfuyla sana o karn kendisiyle sana yaknlat gibi mkfat ve sevab bakmndan da sana o karn misliyle yaknlamaktadr. te o karn oluumu bir zirann gereklemesidir. Hadis'in metninde geen dierlerinin hlide bunun gibidir. yle ise Hak Subhneh kuldan sudur eden fiil vesilesiyle dima kula keremiyle

- 118 -

yakn olandr. Sanki Allah Subhneh bu kelmla seni uyarmaktadr. Ve sana unlar sylyor: Ey kulum bana yakn olmay irde ettiinde ve bana yaknln salayacak amellerinde beni mhade kldnda, ben de sana bir zira yakn olurum. Beni mhade etmende ancak benim senin k'kln tuttuumu ve senin hi hareket ve kudreti olmayan ller gibi olduunu idrk etmenle gerekleir. Artk ben de bunlara karlk yaptn iyi amelin misliyle seni mkfatlandrrm. Eer sen bir iyilik yapmakla bana gelirsen ben de sana iyilikle karlk veririm. ayet byle yapmazsan ben adalet ve hkm sahibiyim. Bu sizin amellerinizden baka birey deildir." Bu aklamamz mkildir. Her ne kadar bu izahata bir takm itirazlar yaplmaktaysa da bizim iaret ettiklerimizi incelersen o itirazlarn def olduunu grrsn. Bunlar aratr ve kendinde incele. Bu makamda en yce menzil kendi nefsinin kusurlarn incelemektir. Ey Oul!. Yaptn amellerde ki kasdn nereyedir? Sen Hakkn nezdinde takdim ettiklerinden bakasn bulamazsn. Halbuki sen btn menzilleri bildin. Ya tam bir kul veya noksan bir kul. te bu tilveti gzelce tefekkr et. Hayatnn btn safhalarnda o tilveti kendi nefsine uygula!. Billahi, Lillh, Mallhi, Fillahi, lllhi ve Anillh hareket et. Hep tyin edilen bu snr zere ol! Btn hareketlerinde Billahi, Lillh, Mallhi, Fillh, lllhi ve Anilih olmaya gayret gster! imdi bu kelimelerin mnlarn izah edelim ki Murid kendi nefsini hangi mertebede olduunu gzetebilirsin. Billh; Hakkn kulun yapt btn ileri stlenmesi, Lillh; kulun iledii hereyi yalnz Allah iin yapmas, Mallh; mhade ve murakabe de hep Allah ile olduunun uurunda olmak, Fillh; Allah'n sanat eserlerini tefekkr etmek, llallah!; yalnz Allah'a ynelmek ve Onu kasd etmek, Anillh; sadece Allah'a kar mkellef bulunmak. ite Ey Oul!.. Hakk'a okuman byle olmal.

- 119 -

(Zira O) gizliyi de gizlinin daha gizlisini de bilir. (Tah Sresi, yet:7) Onun raz olmad bir ameli sende mhde etmesin. Ey Oul!. Senin fiilini de, lemde olup biten hereyi icd eden faili hakki 'O'dur. Byle olmasna ramen, Hakka kar hep edebini takn ve hazret-i ilhinin iktiza ettii t'zm ve saygda kusur etmemeye gayret sarf et. Bil ki; Ey Oul!. nsanlarn iledikleri fiillerin tamamn Allah Subhneh yaratt. O fiilleri Mahmud ve Mazmum olmak zere ikiye ayrd. Mahmud ilh vgye mazhar olan fiillerdir. Mazmum da ilh yermeye mstehk olan fiillerdir. yle ise bulunduun an iinde ilemekte olduun amellere bak, eer o amel mazmum ise, bil ki sen o anda gazaba uramlardansn. Ve Allah'a ynelerek nasuh tvbe et. Eer ilemek arzusunda olduun amel Mahmud ise, bil ki sen Mahbub'sun ve buna krle mukabelede bulun. Ey Oul!. Hakkn raz olmad bir amel ilemek ilediinde kendi nefsine zem etmek ve taksirlikte bulunmakla sorgula. Zira sen byle davranmakla Hakk tarafndan mkfatlandrlrsn. Bilkis bu davran Tevhidin de hakiktidir. Zira edebli olmay gerektirmeyen Tevhd Tevhd deildir. Eer kusurlarn senden trediini grmezsen, o kusurlardan dolay nefsini yadrgamazsan ve ilemi olduun o ktlklerden piman olmazsan senin tevben sahih deildir. Tevbe etmediin zaman da sen Mahbub olamazsn. Ve bu hakiktlerden de dnyada ne de hrette sana hibir fide vermez. Ey Oul!. Okumakla tbir ettiimiz fiiln Billh Mertebesiyle sudur ederse, sen Mahv sahibi mahade edicisin. Fiilin Ma'llhi Mertebesiyle zahr olursa sen hl sahbi muridsin. Fiilin Fillh mertebesiyle mevcd olursa, sen sbt sahibisin. Fiilin llllahi Mertebesiyle vaki olursa, Himmet sahibi Arifsin. Bu makamlar Allah Subhneh bize ve sizlere myesser klsn. Hepimizi btn afatlardan muhafaza eylesin. AMN. TLAVET BLM Bu blm Hakkn kula kendi Kitabn tilvet etmesi hakkndadr. Ey Oul!. Umulur ki sen, Hakk Tel Kitabn sana tilvet etmesini

- 120 -

arzuluyorsundur. Halbuki sen her hlinle hem cinslerinle varln srdrmektesin ve her yaplan ilerde nefsini mlahaza etmektesin. Heyhat!.. Bu hlinle arzu ettiin tilvetin gereklemesi uzak bir ihtimldir. Hakkn tilveti ya sfatlar itibariyle veya fiilleri itibariyledir. Hakk Teal senin bu makamla merref olman ve sana tilvetini duyurmay irde ettiinde, seni beeri ahlklardan arndrp varlkta hibir nisbete sahib olmayan bir varlk hline getirdikten sonra sana, kendi Kitabn tilvet eder. Bu tilvet, anlattmz ilemleri sana uygulattktan sonra gerekleriir. Hakkn abd'e olan tilveti ksma ayrlr. ksmdan birincisi; Hakk'n sende gzellikleri icd etmesidir. TLVETN BRNC KISMI: Hak Tel gzellikleri sende icd ettiinde ve sen de o gzelliklerin hkmlerini kendinde zuhura getirdiinde btn gzel sfatlarla vasflanrsn, Hak Teal sende aa kan kendi fiillerinin eserleriyle "vgler sana olsun ey kulum" der. Kul da bu hli ve vasfi olan hitab mhade etmesinin esnasnda "Rabbim beni vd" der. Daha sonra kul kendisine bah edilen bu yce ni'mete karlk "El hamdu lillhi" diyerek Hakk'a mukabele eder. Kulun bu sz sylemesinin esnasnda Hak Teal'da "Kulum bana hamd etti" der. Hakeza sfatlarn sena ile sende devam eden inayetin devamyla sfatlarla mnasebeti srer. yle ise HAK; "El Hamid" ve "El Mahmud'dur. Kul ise Hamid ve Mahmud dur. Yani kulun hamd etmesinde Hakkn hamd da vardr. Yalnz Hakkn hamd etmesinde kulun hamd yoktur. Bu itibrla kulun her hamd'inde Hakkn hamd'ide mevcddur. Hakkn baz Hamdleri vardr ki kulun hamd' ona dahil deildir. Mahmudiyet Makamnda da durum deimiyor. Onun iin her ne varsa lemde topyekun Hakk'a hamd etseler Hakkyla hamd edemezler. Ancak Ztn O kemliyle hamd eder. Hamidiyyet ve Mahmudiyet ancak Hakka mahsustur. Grld zere burada ilhi iki ihtiyardan baka bir ey mevcd deildir. Ayn zamanda bu makam Hak ile kul arasn ayrd ettiren makamdr. Zira Hak Tel'y kendi varlyla hi kimse -Hak onlarda hamd etme sfatn icd etmedike- hamd edemez. Durum byle olunca Hak Subhneh bu makamda bizzat kendi fiili ile kendisine hamd edendir. Kul burada o fiilin zuhura gelme yerinden baka bir ey deildir. te bundan dolay biz makamda kula hi bir eyi nisbet klmadk. yle ise kul, yalnz hamd edicidir Mahmud deildir. Zira Allah Subhneh, kulu diledii sfatla vasflar. Kul ise bu makamda vasf edici deildir. Artk Hakk'n kula olan tilvetine balamadan nce sen tilvetin birinci ksmn anlamaya al ki ok harika meziyetler gresin.

- 121 -

TLVETN KNC KISMI: Bu ksm tilvetin birinci ksmnn kul iin peyda olmasndan sonra hsl olur. Bu tilvet yle gerekleir: Akladmz mehamidlerin tilvet edilmesinin huslu esnasnda kulda neticelendirdii srrlar, hikmetleri ve ilimlerin tertibi Hakkn kula tilvet klmasdr. Hakkn bu makamda kula olan tilveti sebeblere nisbet edilen tecellilere has olan tilvetidir. Kul akladmz niteliklerle vasflandnda Hakk Tel o kula hl lisanyla Rahman ve Rahiym gibi isimlerle hitb eder. Kulda bu esnada gzel ahlklanmas ynyle hl lisanyla yle der; "Rabbim akl sahiblerinin idrk edemeyecekleri nimetleri bana bah etmesiyle beni vd" der. yle bir halet ruhiyeye erer ki himmeti o ni'metin talebinden dolay seilmi hi bir kaytla kayd edilmemi varlk olmay arzular. Kendi beeri niteliklerden arnmay arzular ki o nimeti devaml hasl olsun. Ey Rabbim bu nimetlerinden tr bana evvelin ve ahrin iinde doruluk lisn ihsan et. Hakktte ERRAHMAN ve ERRAHYM SENsin. Kulun terennmlerinin esnasnda Rabbl Alemin yle der: "Kulum beni vd ve Bana hamd etti"... Ve bu durum Hak ile kul arasnda karlkl olarak devam eder. Bu her iki tilvet arasnda fark vardr. Birinci tilvet; ilh edeblerle ahlklanmakla gerekleir. kinci tilvet ise, hakikti tahkk etmekle oluur, ikinci tilvetle kulun vasflanmas mmkn deildir. Zira hakikt byle eyleri kabul etmez. Olsa olsa bu tilvet ancak Rabbani bir hediye ve ilhi bir varlktr. Tilvetin bu ksmnda da tefekkr et ki harikalar gresin. TLVETN NC KISMI: Tilvetin nc ksm halktan, ihtirdan ve ibda'dan haritir. Bilmek ve hakikt cihetiyle tilvetin bu ksmna dnyada ancak bir ksm muhakkikler ulaabilir. Onlarn bir ksm da ancak hrette bu tilvetin erefine erebilirler. Bu yle bir hikmettir ki srrn aklamamza bizzat kendisi engeldir. Zaten onun srrn her lim ve arifin akl tahamml etmez. yle se biz seni bu srrla babaa brakalm ki sen onu kendi nefsinde kef et ki o srra erenlerden olasn. Allah'a hamd olsun ki kitabn birinci blmn bitirmeyi bize tf etti. FELEK- YEMN BLM Bu blm Felek-i Yem'n hakkindadlr. Umulur ki "EL"inin varlkta ki yerinin nerede olduunu ve hazret- cd'ta

- 122 -

mertebesinin ne olduunu soruyorsundur... yle ise Ey Sad Olum!. Szlerime kulak ver dinle!. BEYT Her kim Rahman ile alacaklarn tutarsa o gerek gendir. kramlar onun stnde kesintisiz olarak yaar. Ondan dnyay tutmasn ve yaymasn taleb et. Ellerin bu ileri yapar!. Hayr! Hayr! Rabbiniz btn ileri yapandr. Ey Evld!. Bu ok yce ve erefli bir makamdr. Sen bu makama melek vasflar elde etmedike ulaamazsn. Melek vasflarda ancak beer kt duygularndan arnmakla kazanabilirsin. Edebin gzeliyle ahlklanmadka da onlarn hakiktini tahkik edemezsin. Sana bu edebler hakknda tevfk verilmedike de sen o adablarla edeblenemezsin. Zarif insanlarla arkadalk etmedikede muvaffak olamazsn. Sana bu melek edebler hakknda ilhi tevfk verildiinde artk sen o edeblerle edeblenirsin. Melek ahlkla ahlklandnda onlarn hikmetlerini incelersin. Onlarn hikmetlerini incelediinde de kt ahlklardan arndnda da Meleklere ilhak olursun. Meleklere ilhak olduunda da kendine nisbet ettiin btn varlklar elinden atar, kendi kendine kle olmaktan ve kt sfatlarn dairesinden karsn. Artk senin elin Hak'la veren ve Hakka engelleyen cmertlik eli olur. Ey Evld!. Murad ve muvaffak kul, "EL" hakknda varid olan emir ve yasaklara riyet etme hususunda tahkike erdiinde, ellerini ona mubah olan eylerde kullanr ve onlar kendisine farz klnan eylerde alabildiince yayar. Kendisine haram ve mekruh olan eylerde ellerini geri eker. Veya mubah olan eylerden vera'dan tr ellerini geri eker. Zira bo ve abes eyleri terk etmek kiinin slm anlamasnn gzelliindendir. Elle alkal varid olan yasaklar ksaca yle tasnif edebiliriz.

- 123 -

1-Zekt ve benzerlerini if etmek farzlardandr. 2- Nafle sadaka vermek snnetlerdendir. 3- Hrszlk yapmak ve haksz yere adam dvmek haramlardandr. 4- Kaza- hacet esnasnda veya baka bir yerde n ve arkan sa elle ellemek veya ykamak mekruhlardandr. 5- Herhangi bir insana veya arkadana, arkadan ihtiya duymamasna ramen ellerinle ona yardmc olmakta mubahlardandr. Allah'n kula mkellef kld vazifelerin snrlarn kul Rabbiyle olan ahde vefa gstererek tecavz etmezse, kulun snrlar tecavz etmemesi onun gnlnde cmertlik, zhd ve mal ile insanlara yardm etmeyi yeertir. nsan kendi eli ile ve elin komularnn isimlerinin hikmetleriyle ahlklanmadka anlattmz gzellikleri ileyemez. te bu ahlk ve anlay ancak insann gnlndeki dnyaya olan balln ban koparp atmaya ulatrr. Gnldeki dnyaya kar bulunan alkann kesilmesinin peyda olmas ise, ancak parmaklar araclyla yapaca sena, hamd ve tebihlerle gerekleir. Trnaklaryla o maln gnle tesir ettii alkalarn tutup koparmak suretiyle tasarrufu altnda olan malna kar zafer elde edebilir. Yani o mal takva ve birr yolunda harcamakla gnldeki tesirlerinden kurtulur. Velevki byle birisine iki cihan serveti verilse de o kimse o servete gnlde asla meyi ve iltifat etmez. O, o servetin malik olursa hemen elinden karverir. O, o servete kar zhd tercih eder. Selef- Salhinden bazlarnn yalnzca Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselama ittib edenler ne gzel numune- imtisaldirler. te bu zhd ve ver'a, varlkla alkal esrar ve hikmetlerin yamur misli yamasna vesiledir. O hikmetlerin kul stne yancaya deyin kulun kalble dnya ve dnya iindeki beyhude eylere meyi etmekten daima kanmal. Ve ellerini Allah'n haram kldklarna uzanmasn engelleyecek Allah'n korumasyla kendisini haram ve mekruhlardan koruyacak. Bu korumak esnasnda ise, Allah'n gerekte onu muhafaza ettiinin bilincinde olup ve hep Hakkn korumasn muhafaza edecek. Yani, kul mrnce hep Allah'n kendisini koruduunu mlhaza etmeli. Kul hayat safhasnda gei yapaca her bir mertebeye inyet-i ilhi ile ancak ulaabilir. Bu mlahazay da yle yapmal: 1- Bata Allah'n onu yaratmakla yokluktan, 2- Genel (a'mm) Tevhd'le genel (a'mm) irkten kurtarmakla,

- 124 -

3- Tevhid-i has ile irk- hastan halas etmekle, 4- mn ona ihsan etmekle nifaktan beri klmakla, 5- hsan mertebesiyle hicablardan temizlenmekle, 6- Hakk mhade vesilesi olan ihsanla kula kendi kendisini mhade vesilesi olan ihsandan, 7- Hass ve a'mm (zel ve genel) hayatla, 8- Hass ve a'mm mesirle, 9- nsaniyetle hayvanlamaktan, 10- Sfatlarla afatlardan, 11- limle cehaletten, 12- Zhd ile dnya arzu ve isteklerinden koruduunu mlhaza etmeli. ayet kul ahlk- hamidenin mertebelerini bir bir gzel ahlkla kat ederse, Allah'n onu koruduunu yle tefekkr etmeli. 1. Sabr ile telalanmaktan, 2. krle nankrlk etmekten, 3. Adil olmakla zlm ilemekten, 4. Uyanmakla uyuya kalmaktan, 5. Hatrlamakla unutmaktan, 6. Dikkatli olmakla gaflette bulunmaktan, 7. Ayklkla sarholuktan, 8. mid var olmakla umidsizlikten, 9. Gleryzl ve geni olmakla eki suratl ve skntl olmaktan, 10. Cmert olmakla varlk klesi olmaktan, 11. Unsiyetle heybetten, 12. Cemale temaa ile Celalden, 13. Mutedil olmakla Cemala takl kalmaktan, 14. Visalle arzularla yetinmekten, 15. Hatalardan geri dnmekle yerinde kalmaktan hep Allah'n onu koruduunu mlhaza etmeli ve her mertebeye gre neden korunduunu grmelidir. Kula mr boyunca peyda olabilecek btn hl ve makamlarda durum byledir, insanlar arasnda ly dorultmak ve adaleti izhr etmek

- 125 -

iin insann mkellef olduu vazifeleri kendisine zrh ve lemde zuhur eden hikmetleri Mevisna itimad ederek kendisine dost edinmeli. O zuhur eden hikmetlerin de bir ksmnn da Mevlsnn yardmyla onun iin olutuuna inanmaldr. Mutluluk ve gzellikle ilhi buyruklara yardm elini uzatmaldr. Yapt yardm da Allah'n bildiine ve grdne yetinmeledir. Dnyev ve uhrev sadetine ulatran vesileleri de eliyle glendirmelidir. Btn bu hususlar icra ederken de sa eliyle kavga etmelidir. Sol eliyle de maddi ve manev menfaatlar edinmekte ihvanlarn kendisine tercih etmelidir. imaliyle de btn hayr ve hasanat ve vgleri kendisinde toplanmaldr. Ebed saadete ulatran hikmet ve srlarla vasflananlar, elin isimlerinin sr ve hikmetlerini izah ettiimiz tarzda hep temaa ederler. Zira Allah Subhneh lemde hibir eyi batl olarak yaratmad gibi hibir eye de bo ve abes isimle ad koymad. Ey Rabbimiz, sen bunu bouna yaratmadn, seni btn eksikliklerden tenzih ederiz; o hlde bizi o ate azabndan koru. (Al-i imrn sresi, yet: 191) Hem o g, yeri ve arasndakileri oyunculuk etmek zere yaratmadk. (Sad sresi, yet: 27) Biz g, yeri ve arasndakileri oyunculuk etmek zere yaratmadk. (Enbiy sresi, yet: 16) O halele kinatta mevcd olan her bir varln kendisine has bir hikmeti vardr. yle ise, lemin tamamnda oluan intizam ve birbirlerine olan nisbeti ya zahiri veya batn bir mnsebetten dolaydr. Varlk hikmetini inceleyenlerin nc ve byklerinden olan Ebul Hamid mam Gazli'den rivayet edildii zere: Varlkta ki birbirine olan bu mnasebeti nesnenin hakiktini inceleyen hikmet ehl ara trdnda o hikmeti kef eder. Gazli'de varlklar arasnda mnsebetten bahseder ve o mnsebetler hakknda gr bildirirdi. Bir gn imam Gazali Kuddus'ta bir gvercinle kargann birbirine bitiik olarak durduklarn grd. Ve onlar birbirinden korkmadan nsiyet ediyorlard. Buna binen Gazall "Karga ve gvercin yanyana durmalarnda bir mnsebet vardr" dedi. Ondan sonra eliyle onlara iaret edince birbirlerinden ayrldlar. Onlar ayrldklarnda her birisinin topal olduklar grld. "te bunlarn yanyana olularnn hikmeti topallklardr"dedi.

- 126 -

Varlklarn birbirlerine olan mnsebetlerini inceleyenlerden biride Ebu-I Medyen diye hret bulan Marib diyarnn eyhlerinin eyhi olan Ebu-n Necadr. Birgn onun gnlne hi kimsenin arzulamayaca Allah'n gayrsyla alkal bir hatra peyda oldu. O da bu hl zere iken o duygudan uzaklamay arzulad ve gnlne peyda olan o hatr sorgulad. Bir de ne grsn kalbinde hsl olan o duyguda Allah'a irk katmay mhade etti. Derhal o hatratn hangi mnsebetten tr gnlne geldiini aratrd ve sebeblerini renir renmez o duygunun oluumuna vesile olanlar ve meknlar terk etti. yle ise varlklarn siyaknda birbirine olan mnsebetleri gerek ve doru. Yalnz eyann birbirine olan mnasebetini bilmek tarikat ehli olan havvassn makamdr. Onlarn mnasebetini bilmek ok etindir ve o mnasebet btn varlklarda mevcuttur. sim ve msemme balantsnda da vardr. Ebu Zeyd Essuheyli Allah Rasul Aleyhisseltu Vesselm'n Muhammed ve Ahmed isimleri hakknda telif ettii "El Merif ve El a'lam" kitabnda tasavvuf yolunun yabancs olmasna ramen anlattmz hakiktlere iaret etmitir. O kitabda Allah Rasl'nn isimleri ile efl ve ahlk arasndaki mnasebetleri hakknda uzun uzadya aklamalar yapmtr. yle ise tasavvuf yolunda eyann birbirlerine olan mnasebetini kabul edenler, murakabe, edeb ve kendilerinin halleriyle megul olanlarn en bykleridirler. Bu hususiyet onlarda kef- ilmi ve mahad- Melekti'den sonra hsl olur. Hususan Melmilerde bu zellik daha ak olarak belirlenir. Melmiler bata eybn R, ve Beyzd- Bestmi ve kendileriyle sohbet erefine erdiimiz El Arab, Ahmed El Mers ve Abdullah El Bercn gibi zatlardr. Ey Aziz!. Varlkla alkal akladmz hakiktlar renip ve kendi varlnda bulunan uzuvlarn isimlerinin gerektirdii ahlkla ahlklamrsan Allah Subhneh yapacan her ite seni muvaffak klar. O hlde senin zerine; zahiri ve batn varlnda asl olan karanlklar kendinden kaldrman ve gidermendir. O da bu dnyda kulun gzn rten perdelerin almna sebebdir. O perdelerin alm da Cd, Kerem, Seh ve ardr. Cd: Senden birey istenilmeden bakasna bata bulunmandr. Kerem: Bireyin senden taleb edilmesinden sonra sadece honutlukla, ilhi edeblerle ahlklanmakla ve Rabbani makamlar

- 127 -

taleb etmekle isteyen kimseye bata bulunmandr. Seh: htiya miktar olan eyi sadece muhta olana vermendir. ar: Bizat senin muhta olduun eyi bakasna ihsan etmendir. Ey Oul!. Bil!. Hz. brahim Aleyhisseltu Vesselamn dostluu cd, kerem, seh ve isrla gereklemitir. Allah Subhneh Cibrl-i emn'i bir ahsn suretinde hazrete gnderdi ve Hz. ibrahim'e yle dedi "Ey ibrahim dost ve dmana ikram ettiini gryorum" hazrette u cevab verdi "Ben iyilik yapmay Rabbimden rendim. Zira o yaratt hibir kulu rzk hususunda darlkta brakmyor. Ve onlara hep cmertlik yapmaktadr. Binenaleyh ben de onlar bu hususta skntya sokmam." Bu olayn akabinde Allah Subhneh Hz. brahim'e yle vahyetti. "Ey brahim sen gerekten benim halilimsin". Zhd sende hakkyla olutuunda; hibir eye sahib olmadnn ve sana kendisinde tasarruf etme yetkisi verilenlerde de vasta olduunun idrk ve bilincinde olursun. Dolaysyla bu idrk ve bilin sende varlk iddiasn drr. Zira Malik-i Hakk Allah Subhneh'dur. Sen ise Onun hkmnn altnda olan abd'sn. Zahri ve batn her iinde Allah'a muhta olmaklnda seni ebrar ve mukarribler menziline ykseltir. Artk sen de o menzilde Vehhab Subhaneh'nun sana balayaca hikmetlerden bakasn mahade edemezsin.Her hlinde ilh u hitaba; Sa elindekini brak (Tah / 69) muhatap ol. Her kim de kendi irdesini Mevlsnn irde deryasna brakrsa, Mevls onun ilerini ltif hikmetiyle stlenir. Ve onun zerinde ezeli inayetini icra eder. Artk o kimseyi Hak Subhneh saadet hayatyla ve tasarruf etme yetkisiyle ihya eder. Hak Subhneh o ahs ihya ettikten sonra onda bulunan btn ktlkleri, batl duygular ve elindekini attktan sonra nefsinde aldatclarn aldatmasyla peyda olacak vesvese ve haylatlar yakar ve yok eder. Onun hayat da hem cinsleri arasnda kmil erefle ereflenmesi hsl olur. te bu nefis hs kullar arasna dhil olacak Rahman'a komuluk edecek ve Cennet-i Firdevste her trl ni'metle merref olacak nefsi mutmainne, raziye ve merziyedir. O nefsin her iki eli aktr. Diledii gibi infk eder. Zira o nefis, keif mahallindedir. Keif makamnda ise her hareket izinledir. BU MAKAM SAHPLERNE AT OLAN KERAMETLER Elini koynuna sokup daha sonra ekip karr eli de grenlere bembeyaz oluverir, Hz. Musa Aieyhisselm da bu tr mucizeler sudur etti i

- 128 -

gibi baz Vellerde de onun benzeri kerametler zahrolabilir, Parmaklar arasnda suyun oalarak kaynamas da Vellerin kiminde keramet olarak grlebilir. Allah Rasl -Salt ve Selm Ona ve l'ne olsun- nden de byle mucizelerin sudur ettii sahih rivayetlerle sabittir. Dman ordularnn yzne toprak alp savurmasnn akabinde ordularn hezimete uramasda bu tr kerametlerdendir. Allah Subhneh, dost edindii kullarndan dilediini havada lem- Gayb'e alr ve o lemde altn ve gmn hakikti ona alverir. Kul, yukarda aklamas geen sfatlarla ahlklandktan sonra bu menzil ve makamlara kabilir. Artk bu durumda sa el kendi kalemini smsk tuttuunu mhade eder. O kalem de lemi, korunan vcdun levhasnda varln hakiktlarn benzerlerinden ayrtmak iin nokta nokta harf harf ve ekil ekil olarak yazmaktadr. O korunan vcdun levhasnda varln hakiktlarn benzerlerinden ayrtmak iin nokta nokta harf harf ve ekil ekil olarak yazmaktadr. O korunan vcdun levhasnda yazlan lemin trlerinden biri de insan trdr. Mesel insann yaratlndaki sib (boya)nn benzerleri ile hakiktinin farkn temyiz etmek gibi. Trlerden drt ayak sahibi olanlar olduu gibi kanat sahibi olanlar da vardr. Varlklardan canl ve camid olanlarn snflarnn durumu da aynen yukarda beyn ettiimiz gibidir. Hayatdar varlklarda geliken olmak ve geliken olmamak arasndadrlar. yle ise bu trler zatlar itibariyle noktaya muhta olmayan ayr ayr emsallerdirler. Mterek olan varlklar ise, onlar birbirinden ayrc olan zellik ve niteliklerin her bir ahsta peyda olmasna ihtiya duyulur. O niteliklere sahib olanlar yle sralayabiliriz: 1- Zhid, 2- Abid, 3- Sof, 4-Fask, 5Kfir, 6- Mmin. Bizim yolumuz ise o niteliklere sahib olanlara yle denir. Rabban, Rahmanve lh. Makamatlarda ise yle denmektedir. Melekt, Cebert ve Melek. Artk bu makam sahibi bu plana (sisteme), yce makama ve en gzel levhada harika suretlerle muhteem nizm zere icd edilen harflere srekli temaa eder. nsann mr ksadr. Vakit haddizatnda kymetlidir. Dolaysyla kul kendisi iin iki cihanda faideli olacak ilerle itigal etmesi lzmdr. Kul, kinatn hadsiz vaziyetlerinde tefekkre dald zaman, Allah Subhneh kulun kalbinde Allah'a boyun eme, Ona yalvarma ve Onun rzasn celb edecek amellere rabet etme duygusunu yayar. Bu

- 129 -

hl de kulu mevcudatn btn hikmetlerini ihtiva eden bir makama ulatrr. Kul da bu makam vesilesiyle btn vakitlerinde kendisiyle hayat ve nee bulaca hikmetler ve srrlar bir defada alr. Artk kulun bu hususlara ynelen himmeti (niyeti) sadk olur. O sdkndan dolay da her iinde Hakka taalluk etmitir. O himmet de yle der: "ayet gzn bir lahzada ihata edecei darack bir eyde varlk hikmetleri benim iin kemlyla ihtisar etmi olsaydn, ben o hikmetleri bulamazdm. Zira ben bu yce menzillerden mahrum kalarak lem-i ehdette takl kalrdm." Yani "var olmann hikmetinden uzaklamama sebeb olacak varlklarn grnen ekillerine takl kalrdm. Bu da benim o yce menzil ve makamlara ulamam engellerdi." Himmetin bu szlerinin akabinde Allah Subhneh ona yle hitab eder: "Ey himmet ite btn bu hususlar senin olsun." Himmet bu kitapla merref olur olmaz kula kendi nefsini mhade etme kaps alverir. Artk (sa el) kendi nefs- zekiyesinin ve kalbi keriminin aynasnn cilalanm olarak grr. (El Yemin burada Ruhtan kinayedir) Sa el (yemin) srekli nefsi gzetir durur. Nefs ve kalb mkemmel olarak cillandnda ve onlarn her tarafn rten kir ve paslar temizlendiinde bast eli meiet kapsna uzanverir. Bast eli meiet kapsna uzanverince de czlerin kaps ve kHlerin kaps arasnda bulunanlar ona alverdi, cilalanm o mkemmel ayna da Kllnin kapsnn ynne doru evrildi. Btn kainatn suretleri de onda aks ederek mhrlendi. Bu mhrlenme ilemi de kll kapsnn ardnda gerekleti. O kll kap, lem-i Kebrin menzillerinden baka bir ey deildir. Artk basiret gz makama tehayuz etmeyen, ban saa sola evirmeyen ve hibir cihetle balant kurmayan ey- vahidte sururla oturur. Kalb aynasna tecelli eden klar, o klar verenle birletirdiinde o aynann sureti kendisine yansyan o klardan daha ltif, gzel ve salam olur. Kalbin o gzellik ve letafet nisbetince mhadelerdeki lezzetleri artar ve o mhade lezzetlerde byr. Tecelli hkmleri ve aa kan esrarlarn kaps da cz kapdr. Hazret- ilhiye ile balants olan Rabban belirtilerden ve kudsi marifetlerden drlenlerin en bed ve en fer de cz kapdr. Czler varlk leminde tamamyla hsl olmadndan tr tkenmezler. Zira onlarn varl senin onlar anlaman ve kavramana ve de o czileri mhade etmen esnasnda Hakkn sende icd ettii eylere bakar. Yoksa onlarn varl bizzat kendilerine bakmaz. yle ise, czlerin en son gayesi: senin nezdinde olan varlklarna dellet eden srrlarn peyda olmasna sebebdir. O czler, Hak

- 130 -

Subhnehnun onlarn grnmeleriyle birlikte sende icd edecei manlar iin gelen lfz ve harflerdir. Bu kap ancak balar sunan Hakkn irde edecei miktarda alabilir. Fakat irde edilen almaktaki miktar srekli artar. Hl byle olunca artk btn lemlere ait olan makamat, belirtiler ve esrarlar ihata olunmu ve mansurdur. Felek-i Yemne sahibi olan zt bu lemden daima ilhi mevhibeleri bulunduklar mertebeler zere alrlar ve aldklar ilhi mevhibeleri mertebe ve menzilce kendilerinden dk olan fukaraya datrlar. Kevnden (varlktan) dolay oluan gaflet perdeleri onun nezdinde mukaddes el yardm edinceye dein salverilmitir. Netice de o da unu idrk eder: Onun ztndan baka her ey helak olacaktr. (Ksas sresi, yet:88) te bu esnada kevn (varlk) perdeleri ona parldamaya balar ve gaflet de nn kapatan duvar olmutu.. Bundan dolay himmet derhal o duvar delmeye ve hicablar kaldrmaya kalkt. Bu esnada hicablarn ardnda ona u nida da bulunuldu: "Eliyle bizim hazretimizden bakasna tutunan kimse bize ulaamaz. yle ise ayar terk et ki zenginlik ve rahat bulasn. lemi onu icd edene terk et." Yani lemde olup bitenlere taklp kalmaktan tr lem Yaratan Zta itiraz etme. Yoksa sen byle davranmakla lemde ikinci bir Rab m olmak istiyorsun?.. Artk kalb de bu hitab iitir iitmez iinde bulunduu duygulardan vazgeer. Hatalarnda istifar ederek niyaza da balar. Gzlerini de kendi nefsinin mlhaza etmekten ve nefs aynasyla lemi gzetmekten yumar. Yemn (sa el) bu esnada kalbin semasn drer ve kalbden varlklarn brakt izleri giderir. Ve de selim gz onun iin belirtir. O gz aa ktnda El Yemn, El Yemne (sa ele), net ve sfat net ve sfata, isim isme ve zt da zta ahitlik eder. Bunlarn tamam toplanarak ittifak ederler. Danklklar nizm bulur. Mlkn tamamna bilgi ve mhade ile muttali olur. Artk o da mlk avucunda kendi hakiktinde nak edilmi olarak bulur. Kendi hakikti ise Hak Subhnehnun onun kalb aynasna koyduu ltuflardr. Zira O hereyi Mcdinin aynasnda mhade etmektedir. yle ise o bu suretle ltfu ltfa nak etmi olur.

- 131 -

Ebul Abbas Er lekkaa yazdm bir kaside de o makam iaret yoluyla anlatmtm. Kalb aynasnda tecelli eden halkn vcdu Hak'tandr.yle ise her iinde sen Hakka itimat et. Artk o vcdun hakikti sana belirtidiinde kurtulua erersin. Her kim, ki bu makama o makamn gerei zuhur edecek man ve hakiktlere uygun hareket ederse kervanlar ona ynelir ve onun grnmesinden tr esaret zincirleri darmadan olur. Bu makam ayn zamanda Allah Subhnehnun beyn ettii ilh biatlemenin vaktidir. Her halde sana biat edenler ancak Allah'a biat etmi olurlar. Allah'n eli onlarn elleri stndedir. (Feth Sresi, yet: 10) Biz bu makamn "Mubyatui Kutb" adl kitabmzda btn inceliklerini izah ettik. Hulsa- Kelm; o makam sahibi yce immn eli Hacer-i esved, kalbi Kabe, cesed Harem-i erif, srr Arefe ve nefsi Min'dr. FELEK-UL BATN (KARINLA ALKALI FELEK) BEYT Midenin ehvetleri hakknda srrlar vardr. O surlar hi kimse bilemez. Ancak Rezzak'n bilebilirler. rzk verici olduunu mhade edenler

Gda ve onun hikmetlerinin srlar olmasayd hibir varln feri zahir olmazd ve damarlar da olmazd. Hell yiyecekleri ye ki, Hak senin kalbine Vehhab ve Hallak olarak onlarn hikmetlerini icd ederek ilham etsin. Ey Oulcuum!. Bil ki!. Allah Subhneh has kulunun yce makamlara terakki etmesini dilediinde, kulun zndeki dmanlar kula yaknlatrr. Bu sayede kulun zndeki dmanla yapaca cihad yce olur. Ve kul nce nefs olan dmanyla harb etsin. Sonra da kendisinin zndeki dmanlarn dndaki uzak dmanlaryla savasn. Ey imn edenler, kfirlerden size yakn olanlarla muharebe edin. Onlar sizde byk bir azm- iddet bulsunlar. Bilin ki Allah muhakkak takva sahibleriyle beraberdir.

- 132 -

(Tevbe sresi, yet: 123) Sofler ve salih amellerde muvaffak olan herkesin bu yetten istifde ettikleri pay ktlkleri emredici olan nefsin ayplarn ve kusurlarn grmektir. Halbuki nefsin yaratlnda muhalefet etmek esasdr. te bu duygu insan haram ve mekruh olan her eyi yapmaya, farz ve snnetleri de terk etmeye azmettirir. Nefs, insana en yakn olan kfirlerden ve dmanlardandr. Artk insan nefsiyle hakkyla cihd yaptnda ve onu kati ederse veya esir alrsa, o zaman insan bulunduu makamn gerektirdii ekilde ve edindii menzillerin verecei eyler nisbetinde bakalaryla olacak cihada ynelebilir. yle ise nefs cesaret ve hrsl olma bakmndan en edd ve gl dmandr. Bundan dolay nefsle yaplan cihad byk cihaddr. Her kim ki nefisle olan cihadda sebat gsterirse ve bu cihdn manlarn tahkik ederse Melekt leminde Melk (Padiah) ve Melekler onunla oturan dostlar olur. Yalnz inkr edici ve dman olan bu nefs-i emmarenin insan stnde kulland ok kuvvetli ve byk silhlar vardr. Onlardan ikisiyle byk adamlarn boyunlarn vurur. O ikisi mide ehveti ve tenasl ehvetidir. Bu ikisi btn halk kendilerine taptrr ve esir alrlar. mam Gazali -Allah ondan raz olsun- bu iki ehvetin tehlikesine binen "hya-u Ulumu-ddin" adl kitabnda "ehvetleri teskin edici" ad altnda mstekil bir blm yazmtr. Selefin byk limleri de -Allah hepsinden raz olsun- bu iki ehvetin tehlikeli olularndan tr onlarla mcahade etmeye ok nem vermilerdir. Her an hcum edenlerden biri olan mide ehvetini aklamaya balayalm. Konuya keskin kl olan mide ehvetiyle girii yaptk.. Ondan sonra tenasl ehveti gelmektedir. Geen blm akladmz slup zere bu blmde keramet ve menzilleriyle tek tek izah edeceiz. Ey Oulcuum!. Allah seni te'yid askerleriyle glendirsin ve tevhd-i ihya etmen iin sana yardm etsin. Bil ki. insan diye isimlendirilen bu aciz ve miskin kula Allah Subhneh iki byk ehveti ve afeti musallat etmitir. nsanlarn ou bu iki beldan dolay helak olmaktadr. Onlar, mide ve tenasl ehvetleridir. Yalnz tenasl ehveti her ne kadar byk gnh ve onun gnh olmasnn delilleri kuvvetli de olsada tesir bakmndan mide ehvetinden kktr. Zira ehvet- fere (tenasl) iin ehvet-i batn (mide)

- 133 -

teyid edecek tesir yoktur. Eer midenin ehveti olan bu dman galebet ederse tenasl uzvundaki iddet ve sertlii azaltr. Belki de tamamen yok olmasn salar. te ehvet- batn (mide) sahibini yemekle midesini tka basa doidurtur. Halbuki o da biliyor ki dini ve tabii olan btn hastalklarn ana sebebi hazmszlktr, insan cesedinin bozulmas olan tabi hastalklar hazmszlk peyda eder. yle ki insan eit eit yemeklerle midesini doldurur. Ondan sonra hazm edemediinden midede pis kokular ve kt buharlar oluur. Bunlarda bnye kaldrmadndan dolay iten ie vurular oluturur. te bu vurularda insann helak olmasna vesile olan aclar ve arlarnn oluumuna sebebdir. Sleyman bin Abdil Melik bin Mervan ok obur birisiydi. Bir gn seferde giderken kervanda bulunan bineklerden birisinin stnde ii piirilmi yumurta ile dolu bir zenbil grd. Adamlarna "hemen bana incir getir" dedi sonra her bir yumurtay bir incirle yemeye balad.. Tki zenbiiin iindeki yumurtalar bitinceye kadar.. O bir de ne hissetsin kendisinde mthi bir arlk. Hl byle olunca akibeti lmle sonuland. Bak ite ehvet-i batn insan nasl helak ettirir. Allah'tan dini dnyav ve uhrev selmet ve afiyet vermesini niyaz ederim. mm iblye -Allah ondan raz olsun"Olunun dn gece ok yemekten tr midesi zehirlendi" denildiinde., imm yle cevap verdi "O lseydi onun cenaze namazn klmazdm." Sanki imm olunun yapt bu ii kendisini ldrmeye teebbs olduunu telakki etmi ve ondan tr onu ayplyor. ehvet-i batnda (midede) hsl olan bu tr hastalklar tabi hastalklardr. Bu ehvetten hsl olacak dini hastalklar ise unlardr. Bu ehvet insan fuzuli nazara, kelma, yrmeye ve cimya ve bunlardan daha baka eziyet verici hareketlere sevk eder. yle ise bu ehvet madem ki bu haldedir her akl sahibine karnn yemek ve iecekle doldurmamas vacibdir. Eer bu akl sahibi dine mensubiyetinden tr dnya ve hrette kurtuluunu arzuluyorsa ona haramlar terk etmek ve zan yoluyla pheli olan eylerden de kanmak vacib olur. ayet haramlndan phe edilen ey zan ile deilde phesi tahkikle sabit olursa, o zaman bu tr pheli eyleri kesinlikle terk etmesi ne durumda olursa olsun vacib olur. Zira insann bana ne gelirse karn belsndan gelmektedir. Dnyann aldatc gzelliklerine olan rabet, kazncnda hell ve haramlara dikkt etmemek ve Allah'n tayin ettii snrlar amak hep o ehvetten tremektedir.

- 134 -

Ey Oul!. Allah hakk iin sylyorum. Sen sen ol trl trl yemeklerden ve eit eit elbiselerden edinecein gzel gday azalt. Zira, insan bedeni yiyeceklerden nasl ki gda ediniyorsa elbiselerden de souk ve scaktan korunma asndan da gda edinmektedir. O souk ve scaklk da alk, tokluk, susuzluk ve kana kana su imek mesabesindedir. yle ise cisminin ibdetlerde sebat etmesi iin ye, i ve giyin. Yoksa nefsin arzularn yerine getirmek iin deil. Zira, cismin soukluk ve scaklktan koruyacak llere haiz elbiseyle ihtiyacn gidermekten baka bir arzusu yoktur, ister bu elbise ssl ister aba olsun asi olan onun kendisini koruma ihtiyacn gidermesidir. Kezlik cisim yemek ve ieceklerden de ihtiyacn giderecek miktara yetinir. O yemek ve iecekler ister ok leziz eyler olsun ister arpa ekmei asi olan onun aln ve susuzluunu gidermesidir. Nefis ise yiyecekler, iecekler, manzaralar, meskenler ve bineklerin iinde en alml ve gzel olanlarndan bakasn arzulamaz. Nefs, her eyin en gzel, en yce ve en pahalsn ister. Nefs, hi kimsenin edinemeyecei bunlarn en gzellerinin tamamn elde etmeye hususunda kusur etmez. nde olmak, babuluk, bakalarnn kendisine nazar etmelerini salamak ve parmaklarla gsterilmek gds nefsi bunlar ilemeye sevk eder. Bunlar yaparken de hibir eye ehemmiyet vermez ve yapt ilerin hell m, haram m olduuna aldr etmez. Cismin durumu byle deildir. O sadece edindii yiyecek, giyecek, binekler ve meskenlerle korunmay arzular. yle ise cismin (bedenin) tek bunlar yapmakta yalnzca korunmay murad etmektedir. Akl- er'i bedeni yemek, iecek, giyeceklerinde onu yediren, iirten ve giydiren olur. ayet nefis bedeni gzeten ve gdalandran olursa onu pheli eyleri yapmaya daldrr ve kesin haram olanlarda da vartaya sevk eder. Yani "bu ey haram deildir.." dncesiyle iletirir. Zira nefis ktlkleri ilemeye emr edicidir ve neva ile itminan bulur. Artk nefs byle yapmakla iki cihanda hem helak olur hem de helak edici. nk bazen arzuladklarn elde edemeye bilir. Rzk taksim edilmitir. Kime ne verilecekse o malmdur. Herkesin ise muayyen bir mr vardr. Dolaysyla hi kimse taksim edilmi rzktan ve tayin edilen mrden fazlasn elde edemez. ayet akl- er' bedenin ihtiyalarn yerine getirmekte nderlik ederse, kesinlikle ahkmlarla ileyecei hereyi kayt altna alr. htiyac olanlar da hell kazantan alp yerli yerine kullanr. Yiyeceklerinden hell olanlarn dahi takva gerei azaltr. Al toklua, sert elbiseyi yumuak olanlarna tercih eder. Artk byle olann elbisesi pazusu yaptdr. Bu

- 135 -

kimsenin himmeti ebed olarak Mevlsnn katnda kymetli olanlara ynelir. Ebed kalc ni'metlerin en faziletlisi hi phesiz r'yettir. Nefsin durumu akl- sernin aksinedir. Zira nefs her ne kadar hl hazrda himmeti nesnelerin en gzellerine taalluk etsede onlarn sonu ou zaman irkeflikle grnmekle ve o nesneler ebed kalmazlar. Zira nefs nikahlanaca kimseye baktnda sadece onun ryp yok olacak beden ve gzelliine bakar, Deerli kumalarla yaplan elbiselerin akbeti ple atlma olan sslerine, mimarisi mkemmel olan binalarn akbeti harabat olmalarna ve lezzetli yiyeceklerin akibeti olan pis kokulu ynlerine takl kalr. Nefsin dnyada elde edecei btn gzel eylerin akibeti grld gibi ya ryp yok olmak ya ple atlacak paavralar veya pis kokular yayacak pisliklerdir. ayet nefs sadece ehvan duyguyla bunlara sahip olmay arzularsa hret hayatna onlarn intikal edecei hibir faidesi rnevcd olmaz. te bundan dolay nefsin arzu ve isteklerine boyun ememek gerekir. Onun her arzu ve istei hi kukusuz ehvetten ve hevdan ileri gelmektedir. Biz ise bize tebli edilen Kitab ve Snnet'e uyarak hayatmz dzenlemeliyiz. Keke nefs dnyada yaad srete snrlara riayet ederek yaasayd da hrette ynlendirilecek u suallerin skntlarna duar kalmasn. Her nefis sahibi kazancndan, ilminden, infakndan ve insanlk yapp yapmadndan sorguya ekilecektir. En kymetsiz olan hurma ekirdei zerindeki zarda efkat etmek ve bakma muhta olan kitmir hakknda bile sorgu edilerek hesab verecektir. nsan dnyada kendisine verilen en yce ni'met ve en dk ni'metler, en basit iyilik ve ktlklerden hisab vereceini hibir an hatrndan gidermemesi lzm. Artk dnyada verilen meskenlerin akibetinin harabe, ssl psl elbiselerin paavra, nikhlanlan elerin sonu rmek ve yiyecek ve ieceklerin de akibeti pislik olduklarn grmez misin!... Ey Rabbim bize dnyann aldatc olan bu gzelliklerine gnl balamamay ihsan et ve bizi afiyet zere dam eyle!. AMN. Halbuki her insan hayatn btn safhalarnda bu durumlar mahade etmesi bizat insann aleyhinde oluan net delillerdir. Bunlar szden ibaret deildir. Szden ibaret olmu olsayd kimi zrlerin olma ihtimali vuku bulurdu. Dolaysyla bu hususla alkal zr beyn etmek yoktur. Btn bunlarn bizden taayyn edii mahade edilen hallerin deiimindendir. yle ise her akl sahibinin lehinde veya aleyhinde sabit olan deliler bizzat kendisinde mevcuttur. Yeterki o, bunlar fark etsin. Keke nefs btn bunlar kendi haline brakverseydi.

- 136 -

Nefsin iinde bulunduu hallerin en kts, dnyada arzulad eylerin kendisine verilmesi ve lmle hem bu hayattan hem de o verilen eylerden ayrlmasdr, ite bu da nefs iin en byk felket ve mzmin hastalktr. Nefs bu yurttan dnya hayatnda ilemi olduu salih amellerden bakasnn kendisini karlamayaca hret yurduna geer. Onun ihtiaml binalar, gzel hanmlar ve leziz yiyeceklerinin hibir faides olamaz. ayet nefs, dnyada salh ameller ilememise hret yurdunda snaca bir meskeni olamaz. Zira o, dnyada hrette kendisine lzm olacak bir evi satn almamtr. Onu kazanmak iinde almamtr. Allah'n meietinde o berzah da haps edilmi olarak kalverir. Ey Oul!.. Senin haram veya pheli yiyecekleri terk etmen farz olduu gibi giyeceklerini de azaltman lzmdr ki Vera' Mertebesine eresin. te bu mertebe, her mridin kendisine ihtiya duyduklar mertebedir. Asli ihtiyalardan edinilen fazlalklara hikimse muhta deildir. O fazlalklar ister ev olsun ister daha baka eyler... Zira Allah Subhneh onlar iin maara, snak ve mescidleri yaratmtr. Mrid iin mesken edinme slk vaktinde asli ihtiyadan deildir, insanlarn tamamna mil olan asl ihtiya giyecek ve yiyecek ihtiyacdr. ite buna binaen Allah Subhneh yle buyurmaktadr: nk senin ackmaman, plak kalmaman hep oradadr. Ve sen hakikaten burada susamayacaksn, Gnetin sca altnda) kalmayacaksn. (Tah Sresi, yet; 118-119) Allah Subhnehu insann hayatn idame etmesi iin asl ihtiyatan fazlasn zikretmemitir, Zaruri ihtiyalar izah ettiklerimizden baka birey deildir. Asli ihtiyalardan fazlasna ihtiya duyulmadka zaruri deildir, Zaruri ihtiyatan maksat, olmazsa olmaz anlamna gelen temel gereksimlerdir. Fazlalklar ise o ihtiyalar gibi deildir. Fakat bazen fazlalklarda ihtiya olabilir. Subhanel olsun -: Hakem-il Adl. -brahim bin Edhem -Allah ondan raz

Nefsinle mcadele etmekten tr akam yemeinden bir lokmay terk etmen o geceyi ibdetle ihya etmenden hayrldr." buyurmutur. Terk edilen lokmann hell yiyeceklerden olmas artyla. Haram yiyeceklere gelince onun hakknda sylenen bir sz deildir.

- 137 -

Zira m'minin zaten haram ilemekten kanmas farzdr, Srekli haram ileyen bir adamn bir lokmasn terk etmesinde ne hayr olabilir? Hell yiyecek ve iecekle tka basa doldurulan ktlklerle doldurulmu kaplarn en ktsdr." mide,

te bu o zatn nefisle mcahade etmek iin hell yiyecekleri tavsiye eden szdr. O zt ki necat yolunun nclerindendir. Yine o ztn gzel kazan iin buyurduu u kelma da ibretle bakmak lzm. "Kazancnn tayyib olmasna bak ve dikkat et!." Byle davrandnda nafile ibdetlerin ister namaz ister oru olsun seni geip gitmelerine aldr etme.. yle ise, hell tayyibdir. Tayyib olanlarda tayyib eyeri hsl ederler. Kt kadnlar (ve kt szlere), temiz kadnlar (ve temiz kelimeler) ise temiz erkeklere, temiz erkeklerde temiz kad nlara (ve temiz kelimelere yakr). (Nr Sresi, yet:26) Bu yette anlatacamz hususlarda sof ve ilh mahade ehline ibretler vardr. Allah katnda habislerden olan bir kimse ancak habis (kt) yiyeceklerle gdaianr. Habis fiiller de sadece habislerden sudur eder. Allah nezdinde tayyiblerden (temizlerden) olan bir kimse de tayyib (temiz) yiyeceklerle gdaianr. Tayyibler ise onlardan sadece temiz fiiller sudur eder. Gda veya bu yiyeceklerin bizat kendileri kt yiyecek olan haramlar kt insanlara lyk etti. Nasl ki o habisler de (kt ahslarda) kt gdalara ehil klnd gibi. Temiz insanlarnda temiz yiyeceklerle olan durumu da byledir. Zira kim neye ehil klnmsa, o eyde ona lyk olmutur. ayet insan yiyeceklerin hellyla gdalanrsa ve onu da azaltarak yerse kalb mncata, bedenin uzuvlar ibdetle, dili tilvet ve zikre ve gzleri seher vaktinde uykuyu terk etmeye ynelir. yle ise, hell yiyeceklerle gdalanmak insan ibdet etmeye rabet ettirir. O yiyecekleri azaltmak da o ibdetlerdekl ak arttrr ve ibdetlere kar olan tenbellii giderir. Artk bu iki faideden daha byk hangi faide olabilir?. Bize de onlar tahsil etmek der ve Allah'dan onlarn devamn taleb etmek de.. Ey Oul!.. Allah iki cihann mutluluunu bize ve size bah etsin. Sen sen ol!. Ne olduunu bilmediin gdalardan yeme! Zira, dinde en byk sermaye Ver'a ve Zhd'dr. Ver'a'nn arkadalk etmedii amellerin sahibi aldanmtr. Ver'a ve Zhd iki

- 138 -

cihandaki hsl olacak her faidenin saikidir. Ey Evlad!.. yle ise, eer sen bir sanat sahibi isen kendi el emeinden yel. Btn gayretini hell kazan elde etmek iin sarf et!. Eer bir sanatn yoksa bostan ve tarlan koru teebbs edecein ilerde istikamet yolu zerinde sebat et ve her amelinde kalblerde thmet eserini gideren kmil ve f olan Ver'a'y terk etme!. Muflihlerden olmay arzuluyorsan kesinlikle bu anlattklarm yapmalsn. Bu anlattklarmz ancak kazancn hangi tr hell olduunu ve kazanlan nesnelerin hell m yoksa haram m olduunu bilinmedike gereklemez. yle ise, hell ve haramlara alkal olan ilmi tahsil etmek de farzdr. Buraya kadar anlattmz slupla amel etmen ayet sen bir mride bal deilsen senin iin kanlmaz bir yntemdir. Btn hallerinde korunmaya alnm bir mride bal isen, onun buyruklarna itaat et. Zira o her eyde senin maslahatn gzetir. Hevsndan birey sylemez. Mrid-i kmil Allah ve Allah Raslnn -Aleyhisselm- tayyin ettii snrlar amaz. Snrlar atracak bir ii de emr etmez. Mrid-i kmil, takva, ver'a ve zhde sahib olmal. Bakalar da onun bu faziletlerine ahidlik etmeli. Bizzat yaants da kendisinde grnen ve duyulan o faziletlere mutabk olmal. Sen ona kar nefsinde sayg hissediyorsan yle sayg ki senin kurtuluuna vesiledir. Sen gnlnde ona kar sayg gstermeyi his etmezsen baka bir mrid ara. Sayg gsteremeyecein mrid insanlarn en faziletlisi ve en bilgini de olsa sen ondan istifade edemezsin. Gnlnde kendisine sayg gstereceini his ettiin bir mridi tandnda derhal ona hizmet et ve onun huzurunda l gibi ol. O mride tab olduktan sonra nefsin iin sen tedbiri terk et. O senin iin her eyin akibetini dnerek tedbirini alr ve onlar sana syler. Sen de o sylenen eyleri yaptnda said ve bahtiyar olursun. Mrid-i kmil bir meslei renmeni ve onu icra etmeni sana emrederse derhal onun emrini uygula. O, sana her eyden alkan kesip bir kede oturman emr ederse her eyden alkan keserek bir keye ekilip otur. O senin hevna gre emr etmemitir. Bilkis o hep senin iin akibeti gzei olacak maslahatlar syler. Btn bunlar icra etmeyi de mridin emrettii iin yap. Kendi arzunmu diye deil. Mrid senin iin olan maslahatlar senden daha iyi bilir. O maslahatlarda seni Allah'a yaklatracak olanlar da herkesten daha rabet edicidir. Artk sen mridin nurlarndan bir nr oluverirsin. Bunlar iitip uyguladnda da "Din nasihattir" Hadisindeki hakiktle de ereflenmi olursun. O mridin de hrette bu hkm yerine getirmesinden hsl olacak dereceleri artar. O

- 139 -

seni hisab gnnde terazisinin hafif olan kefesini ar veren olarak bastran grr. O, senin ona ittiba etmenle kendisine tbi olanlarn oalmasn taleb edebilir. Zira ulema Enbiy'nn varisleridirler. Allah Rasl Aleyhisselam: "Ben sizin okluunuzla kyamet gnnde iftihar ederim." buyurmutur. Mrid senin ve bakalarnn onun vesilesiyle slah olmalarn taleb etmesinde Allah Rasl Aleyhisselm'a tab olanlarn oalmasndan baka bir arzu tamamtr. O, zikr ettiimiz Hadis-i iittiinden tr bu ie kalkmtr. Mrid kendisine tbi olanlarn oalmasn ancak Allah Rasl Aleyhisselm'n kadrini yceltmek ve O'nun saygnl iin taleb edebilir. Bu makam nefsi arzu ve itiyaklarn huslundan lidir ycedir. Mridin niyeti bu amaca balandndan da Allah Subhneh onu makamnn gerei mkfatlandrr. Akladmz llere ve niyetine gre verilecek mkfatlara ramen mrid nasl az nasihat etsin diye ittiham edilebilir? Yani mrid, ne kadar ok nasihatta bulunursa o kadar iyidir. Mrid ancak nasihati azaltt ve makamnda taksirat ettiinde ittiham edilebilir. Ittiham edilme sebebierinden biri de maksattan uzak kalan talebesi iin alanlar mahde etmesidir. Halbuki o talebesine yllarca hizmet etmitir. Talebenin mhadesi edilen almlara ulamamas ya mridin ahsnda bulunan bir takm illetlerdir. Veya mridin mridi iin arzulad makamdandr. Halbuki insan ilerinde ok aceieci olarak yaratlmtr. Mrid de buna ramen istenilen makama ulamakta geri kalmaktadr ve sratle ona ulamay temenni etmektedir, Heyhat!.. Heyhat!.. Nasl olabilir?.. Sen hibir gayret sarf etmeyeceksin.. Sabr sebatta bulunmayacaksn amma yce makam ve mertebelere ulamay hemen istiyorsun!!!... Gerekten ok yazk!!!.. Cneyd-i Badadiye -Allah ondan raz olsun- "Ulatn makama neyle ulatn?" diye soruldu o da u cevb verdi: "Ben bu makama u merdivenin altnda otuz yl oturmamla elde ettim." Beyazd- Bestm -Allah ondan raz olsun- on iki yl nefsinin demircisi oldu. Ondan sonra elli yl terzisi. Ondan sonra zahiri znnary sekiz ylda kesmeye gayret sarf etti ondan sonra da Batn-i Zannarini bir ylda kesti. Ondan sonra ulaabildii en byk nimetlere ulat ve onlar kendisinde toplad.. yle ise, Ey Tlib sana ne oluyorda kendine bakmyorsun. O byk ztlarla kendini karlatr bakalm!.. Senin Allah hakkna ve kul hakkna olan riyetine ve onlarn gayretlerine bir bak bakalm senin itihadnla

- 140 -

onlarn itihatlar bir midir???!!!... Nefsine hep kusurlarla bak. Onun fethe (almlara) ehil olmadn gr!. Kendini yadrga. Nefsine "Eer sen byk sdt'n makamlarn arzu ediyorsan o zaman onlarn yolunda slk ederdin. Mridine ey nefsim saygyle bak. Ondan vgyle bahs et. Mridim benim hakkmda bir iyilik iitirse mutlaka syler. Ey nefsim eer sen bu kt durumda olduun hlde sana o iyilikleri iittirirse sen derhl o iyilikten yz evirirsin.. Fakat senin durumun ne olursa olsun sevin. Zira mridin her eye ramen yine himmet etmektedir. Mridin sana olan bu tevecch aslnda byk bir mjdedir. Zira mrid eer senin slih amel etmediini hayl etseydi sana yaklamazd ve seni kendisine yaklatrmazd. O senden hep mitli oldu. Senden bir takm maslahatlarn sudurunu temenni etti. Onlarn senden zuhurunu ve senin fideli olman iin gayret sarf etti. O hep seni gzetir. Umulur ki Allah Subhneh almlarla sana ihsan eder. Artk sen de mflihlerden olursun." Her an nerede olursan ol nefsini bu tarz azarla. Ye'se de d rme. Zira Allah'n rahmetinden kfirlerden bakas midini kesmez. Artk sen gnlne Allah Subhnehunun nefsini azarlamal ilham ettiini grdn bil ki sen muradsn. Allah Subhneh bu ilham senin elinde tutmak iin gnlne aktarmtr. O ilhamlardan sonra ilham edilen eyler hakknda sana tevfk verilmennise ve (fiillerini) amellerini o dorultuda icra etmemisen nefsinden bakasn yadrgama. Mridinin hakknda kt zan besleme. Bu durumda mridine kt zan edersen dnya ve hrette hsrana urarsn. yle ise, Ey Evld!. Sana sylediklerimi ezberle. Yaplmasn tavsiye ettiklerimi uygulamayla megul ol. Sana yaplmas gereken hibir nasihati gzard etmedim.. Artk ey Tlib bekle!.. Allah sana almlar ihsan etsin. Bu beklemen velevki mrnce olsa da her an uyank ol. Allah'n rahmetinde mitsizlie dme. Ver'a Mertebesine nail olmak iin gsterilen gayrete binaen helllerden gda lan ma k pek az ve nadirdir. O mertebeye nail olmak iin yaplan harcamalarn israf *e tebzire ihtimali yoktur. Yani israf ve tebziri ileyen bir kimsenin ver'a sahibi olamaz. Bilakis sen takva sahibi olan ver'a ehlinin ver'ada terk etmedikleri eylerden uzaklarsan israf edicilikle vasflanrsn. Artk senin gndelik ihtiyacn olan butun senin kusurlarna ramen her gn sana teslim edilmektedir. Nasl olurda sen o verilen kutu nefsi arzularna ulamaya sarf edersin. Ver'a ehlinden Muhsib Hars bin Esed, ver'a'nn mahiyetini idrk etmemiz iin fiilini hatrat olarak zikr edelim.. Hars bin Esad Sofilerin imamlarndandr. Babas zengin bir ahsd. ldnde bir ok menkl ve

- 141 -

gayr menkul mal varislerine kald. Kalan terikeden Harsn pay olarak bin dirhem dyordu. Hars o maldan hibir ey almad. Ona soruldu "Babann mirasndan sana den payn niin almyorsun?" o da "Babam kaderi inkr edenlerdendi. Allah Rasl iki farkl dine mensub olanlar birbirine varis olamazlar. diye cevb verdi." ite ver'a ehl byle titiz davranan kimselerdir. Dier bir hatratda bu mevzyla alkal zikr edelim. Mlik bin Enes'in talebesi bn-ul Kasmn -Allah ikisindende raz olsun- babas zengin bir tccar idi. Babas vefat ettiinde bn-ul Kasm'a birok mal ve bin dinar miras kald, ibn-ul Kasm kendisine kalan mirastan hibir ey almad. Ona "niin sana kalan payn almyorsun?" diye soruldu o da, "babam alverile alkal ilmi olmayan bir tccard. Hatta alveriine dikkt etmezdi. Dolaysyla onun kazancna rib (faiz) bulam olabilir. Artk ben nasi o mal alabilirim?" dedi. bn-ul Kasmdan bir baka hatrat da rnevzyla alkal nakl edelim. Birgn bn-ul Kasm bir yere gitmek iin at kiralar. Adamn biri onun yanna gelerek yle der. "Duydum ki sen falan yere gidecekmisin ltfen benim u mektubumu da orada bulunan falan ahsa verir misin?" bn-ul Kasm "Ben o at kiraladmda byle bir art komadm. Dolaysyla o mektubu tayamam." O adamda meseleyi husn kabulle dinledikten sonra "haklsnz" deyip gitti. Ver'a ile alkal bir hatratta Beyazd- Bestami'den nakledelim. Komusunun bahesinin meyveleri onun bahesinin meyvelerine kartndan dolay kendi bahesinde elde ettii btn meyveleri komusuna vermi. Muassrlanmzdan olan Eb'ul Medyen'den de bir hatrat nakledelim. Eb'ul Medyen - Allah ondan raz olsun- Ketif veya kutuf denilen bir sebzeyi mrnde hi yememi. Zr o sebzeye "rum baklas" diye ad koymulard. Kutuf veya ketif diye isimlendirilen bu bitki aslnda devirmekle elde edilen bir mahsldr. te btn bunlar ver'a hakknda iittiklerimizdir. Yanlz bunlarn iinde herhalde ver'a da en kmil olan Eb'ul Medyen'in yaptdr. Kavmin (sofilerin) ver'a da tutunduklar tavr budur. Allah'a Allah'a sn! Pahal ve leziz gdalarla nefsin kendi ehvetini tatmin etmesine arkadalk etme. O seni ehvetin buyruu altna sokmay hep arzular. Onun buyruu altna girdin mi seni usuz bucaksz tehlikelerin iine atverir. Sana dmanlndan tr o tehlikeli vadide ne kadar irkin eyler varsa hepsini sana irin gsterir. Gnlne yle tahakkm eder ki artk sana haramlar ilemek iin bask uygular. Sen de onun bu aldatmalarna kanar kesin haramlar bile tevl etmeye kalkrsn. Zira yasaklanan bir yerin snrnda otlanann nihyetinde o yere girmesi kanlmaz bir gerektir.

- 142 -

Her eyin bir snr vardr. Allah'n ilenmesi haram olan eylere de bir snr koymutur. Senin vazife-i asliyen o snrlar amamak ve ona yaklamamaktr. yle ise bu durumda sen derhl o snrlarda nefsin atrd kaplar kapatman lzmdr. Hell gdalar ise mkellef olduun kulluk vazifelerini yerine getirmek iin ye. Ver'a mertebesine nail olmak istiyorsan o helllar da azaltman gerekir. Giysilerin durumu da byledir. Aile efradna harcadn nafakan tertemiz helllerden olsa da onda israf etme. Zira israf ktdr. Onu ileyende ktlenen mubezzirdir. Zira Allah Subhneh israf edenler hakknda yle buyurmaktadr: nk sap savuranlar eytanlarn biraderleri olmulardr. eytan ise Rabbine kar ok nankrdr. (sr sresi, yet:27) Allah Subhneh bir baka yette de yle buyurmaktadr: Ey ademouliar her mescid huzurunda zinetinizi aln (giyin). Yeyin, iin, israf etmeyin. nk O (Allah) israf edenleri sevmez. (A'rf sresi,yet: 31) Bu yetteki emir yemek, iecek ve giysileri de kapsamaktadr. yle ise insan iledii amel hangi boyutta olursa olsun israf da bulunmayacaktr ki Hakk'n rzasna nail olabilsin. Mide, nefs ve tenasl uzuvlarndan sonra en byk dmanl iler. Allah bizi btn ehvetlere kaplanlardan etmesin ve bizi bu afetlerden muhafaza etsin. AMN. MDENN KERAMETLER Her bir uzva ait kerametler vardr bu uzvada ait bir ok kerametler mevcuttur. Bu kerametlerden biri udur. Bu kerametin bizzat kendisi kiinin haram ve pheli olan yiyecek ve ieceklerden korumasdr. Bu keramete asla mekr ve istidra karmaz. Bu kerametin gereklemesi ise yledir. Allah Subhneh bir takm almetleri ya o insann kendisine veya haram ve pheyle vasflanan nesneleri yerletirir. Artk ister bu almetler onunla kaim olsun ister yiyecek ve giyilecek eylerde kii temiz olan nesnelerden bakasyla gdalanmasn. Bu almetler cziyatlar bir kayidede zabd edilmeyecek kadar ok ve dankdr. O cziyatlarn asllar yukarda beyn ettiklerimiz ki onlar bir takm hatratlarla anmtk. Haris bin Esed El Muhasib'ye pheli bir yiyecek takdm edildiinde parmaklarnn stndeki damarlar atmaya balard. Beyazd- Bestm'nin annesi Beyazd'ten hamile iken elini kesinlikle haram bir eye uzatannamtr. Kimi Veller haram veya pheli yemekleri

- 143 -

ylan ve daha baka hayvanlarn suretinde mhade ederler. Kimi de o tr yemekleri grdklerinde karnlar bulanr nerdeyse kusacak olurlar. Kimi de gaybtan yle nidalar iitirler "Sakn bu yemei yeme" Grld gibi Allah Subhneh bu almetleri kullarndan setii kimselere vermitir. Bu almetlerin ana temelleri ksma dntrlebilir. Bir, insann bizzat kendisinde mevcudiyeti. ki, kanlmas gereken nesnelerde. , hari veya dahilde ilenilmesi arzu edilen ilerde ki haram veya pheyi ikz edici da'vetler. Bu almetlerin ana esaslar da kendi keyfiyetleri asndaki ksmlarn da "Miftah'ul Ekfal-ut Tevhd" adl kitabmzda genie izah ettik. Bu kitab Beyzd- Bestmnin hllerini erh etmek iin yazdk. Bu uzva ait kerametlerden biri de az yemekle kalabalk topluluklarn doymasdr. Byklerden birisine dostlar ziyarete gidiyorlar. O ztn yannda ise ancak bir kiiye yetecek miktarda yiyecek varm. O zt o yiyecei mendil ile rterek onlarn nne koyuveriyor. Onlarda mendil ile rtl olan yiyecekten yemeye balyorlar. Ve herkes doyuyor. O yiyecek hi azalmadan aynen kalmtr. Bu Vellerden sudur eden Aleyhisselm'dan onlara mirasdr. kerametler Allah Rasl

Sahh-i Mslim'de rivayet edilen bir Hadis-i erifte ktlk gnlerinden birinde Allah Rasl Ashabna "Herkes yannda ne varsa u hasrn stnde toplasnlar" dedi. Ashab'da ellerinde avularnda ne varsa o hasrn stne koydular. Toplanan erzak azck bir eyden baka deildi. Sonra Allah Rasl da etti ve Ashabna "Herkes kendi ihtiyac olan miktarnca bu erzaktan alsn" Ashabn her biri kendi ihtiyac olan miktar kaplarn doldurup doldurup aldlar. O toplanan erzak yine aynen yle duruyordu. te bu bereket Allah Rasl'nn dasyla gerekleti. Her hareketinde Allah Rasl'ne uyan Evliya ve Asfiyda da bu tr bereketler Allah Rasl'ne uymalarnn bereketi olarak zuhur eder. Bu makama ait kerametlerden biri de sofraya konulan yemekleri yiyen kimsenin damak ve gz zevkine gre eit eit renk ve tatlara tebdil edilmesidir. Bu makama ait kerametlerden biri de tuzlu ve ac suyu ok tatl ve leziz suya tahvil edilmesidir. Bu makama ait olan kerametlerden biri de Zyed, Amr'n yerinde yemek yer. Amr onun yannda olmamasna ramen aynen o yemein damak zevkini- hissederek doyar. Bu makama ait olan bu kabilden saylmayacak kadar ok kerametler mevcuttur. Bu makamn tahkiki yledir. Her kim el emei olan hell gdayla veya tevhd gerei olan ver'a ile bu makamda inceden inceye aratrsa, o phesiz hell yiyecek ve giyecekleri azaltr. Hell gda ve tevhid gerei olan ver'a da tahkik ettiinde artk onun himmetinde Allah Subhneh ibdet zevkine ve neesine g verir. O da Rz-

- 144 -

Bari iin ceht etmeye balar. Bu da en byk ltufdur kul iin. Sadece Allah'a hamd olsun. yle Allah ki Vahd'dir; eriki olmad ve olmayacaktr. BU MAKAMIN MENZLLER Bu makamn ilki brhm menzildir. Bek- Nefsin kendisiyle oluacak ruhan gdaya ulancaya deyin insan cismn gdalarn tertibinde aratrma yapmaktan beri olamaz. Cisman gdalarn yaratllarnda^ tertibte aratrma yaparak ruhan gdalara ulamakta insan cisman gdalardan ve o gdalarn his ve muahas olan muktezasndan istina eder. Fakat insan cisman gdalardan vazife-i aslisi olan kulluk grevlerini yerine getirmek iin yedii itii miktar hari. Zira Ruhan gdalarn peyda olmas cismani gdalarn asl vazifelerdeki kullanmndan tr gerekleir. Bu menzillerden ilk karlalacak makam; yeeren ve byyen nesnelerin sr ve hikmetine vakf olmakdr. Topraa serpilen tohumlara yamur ykl bulutlara ve o bulutlar ihtiya duyulan yerlere sevk eden rzgarlara bakmyor musun? Ne mkemmel bir intizamla emredilenleri harfiyen yerine getirmektedirler. Tohum topraa serpildikten sonra gklerde yamur ykl bulutlar ar emrine imtisal ederek tohumlarn nevu nema etmeleri iin rzgarlarn vesilesiyle derhl o blgeye ynelirler. htiya miktar suyu boalttktan sonra gnein o tohumlara verecei farkl gdalar iin bulutlar bu sefer farkl blgeye ynelirler. O bitkilerin tohumlar toprak altnda yava yava alp filiz vermeye balarlar. Artk filizlenmeye balarlar bu ne sr ve hikmettir. nsann btn bunlarn gzel ve ahenkli hizmetlerinde dehete dmemesi mmkn deildir. Her ne kadar o tohumlar ufack nesneler olsa da btn kinat ve iinde var olan nesneler ona hizmet eri misli hizmet eder. O tohum topraktan yamurdan rzgardan ve gneten kendisine has gdalar alr ve byr. nsan iin cisman gda olan her hangi bir yiyecek veya meyve veya sebze olur, O tohumun geirdi i devreler hi phesiz onu icd eden Mcid-i Hakknin tasarrufuyla olmaktadr. O'nun tasarruflar olmam olsayd ne bu kinat ne de iindeki bu nesnelerden hibir eyin varl aa kamazd. Yce Yaratc'nn kinat ve iindeki nesnelerin varlk hazinesi kldn grmek elbette insana byk bir surur vermektedir. Sof, varlk alemindeki bu hususlara vakf olduunda ve hereyin stnde Kadr-i Mutlak'n sanat mhrn mhade ettiinde zuhura gelen ne varsa hepsinin Kudret eseri olduunu ve onlarn srlarn lmel-Yaknle bilir. Bu ilim byk ilimdir. Semeresi de en yce semeredir. Her eyin bir ilac ve tedavisi vardr. Bu ilim de nefsin kmil ifasdr.

- 145 -

Sof varlk leminde oluan bu muhteem sanat kendi varlndaki hikmetlere dellet eden deliller olduunun muhazasyla tefekkrle terakki etmeyi irde ettiinde ve tefekkre balandnda, kendi varlnda kef edemedii baka menzilleri mhade edip o menzillere ykselir. O menzillerde nefsinin sahih akaidle gzelletiimde grr. mna dellet eden deliller artk onun iin uhd olur. Varlk leminde mevcd olanlarla onunla mnasebeti olanlar tesbit edip onlar kendi nefsinde tatbik etmeli. Tevfk kalbe gelen tohum gibidir. O ilhi hikmetleri aramaya sevk ettiren evk- tefehhusdur. O tohumu gnlnde his eder etmez derhal kendisinden gizli ve bilinmesi arzu olunan ilhi hikmetleri aramaya balar. Bu hikmet Enbiy ile Ulemnn arasndaki mertebe farkna gre sevablarm oluumu salar. Hikmet ehl, o tohumu beden tarlasna serptiinde ver'a bulutlar olan saih amellerle tohumu sulamaya balar. yle bulut ki inayet rzgr onu sevk eder. O vakit Tevhd de ihls meyveleri yeermeye balar. Bedenin btn uzuvlar da o meyvelerden gdalanr. Artk hikmet ehl bu vesile ile ilhi srlar, Rabban hikmetler ve Furkni nurlar elde etmeye g getirir. Bu menzilde sulku sahh olanlarn hilleti (dostluu) gerekleir. Allah'a hamd olsun. Bu Makama ait menzillerden biri de Mikil Menzildir. MKL MENZL Mikil Menzil, adalet menzilidir. Bu menzil her varln kendi mertebesine gre vastalarla rzk taksimi iin vazifeli olan Melek mhade etmekten ibarettir. O melek her varlk iin ne takdir edilmise onu iler. O takdir edilende ne noksanlk ne de fazlalk edemez. Artk kulun bu menzilleri mhade etmesinde u hikmet "Her ey yerli yerine konulmutur" ve "Her hak sahibine hakk er' ve akl ller zere verilmektedir" hasl olur. Bu makamda ok byk faideler vardr. yle faide ki Allah Subhneh bize yazacamz yetle tenbh etmitir. Allah'n dini(ni tatbik) hususunda acyacanz tutmasn. (Nr sresi, yet:2) Allah Rasl Aleyhisselm bu menzilden tr olu brahim'in vefat zamannda kalbi hznlendi. Gzleri yala doldu. "Ey brahim ben senin vefatndan tr mahzun oldum. Amma Rabbimizin raz olmayaca bir eyi syleyemeyiz. Bu mbarek menzilin nihayeti Abd- hussnin (zel kulun) Hakk iin Rezzak Esmasnn tecelli hazretinde El Adi, El Hakm, El Muksit ve El Cam'i isimlerin mhade etmekdir. Kinata cereyan eden

- 146 -

hadisatlarn icrasnda Hakkn elini keyfiyetsizce ve akla hayle gelen hibir eye benzetmeksizin mhade etmekte bu makama eren Abd hussnin niteliklerindendir. Artk her Vel kendisine tahsis edilen Mertebeyi bu makamda alr. Her dman da onun iin tyin edilen snr ve taksim edilen dmanlktaki payn alr. Bu makam bu bakmdan her varln hakiktinde kendisine gizli kalan srlar bildirmeye vesiledir. Alm ilmini, cahl cehaletini, zan ehl zarnm, pheci phesini, gafil gafletini, mmin imnn, mnafk nifakn, gz grmesini ve lisan nutkunu bu srra binen alrlar. Grld gibi herey yerli yerince en mkemmel bir sanat olarak konulmutur. Btn mevcudat hayatnn ve beksnn kendisiyle gerekleecei eyleri az ak olarak kabul etmeye hazrdr. Hatta cisim btnsellii oluturan czlerini, cevher arazn, mevsuf sfatn, Neb nbvvetini ve Rasl Risletini kabule hazrdr. Mevcudattan kimisinin ihtiyac tabidir. Kiminin ihtiyacn varlk hikmeti vermektedir. Tabi ihtiya yaratlnda muhta ve acziyet var demektir. Varlk hikmetinin verdii ihtiya ise sonrada muhta olduu eylere iretdir. Her cins bulunduu makamda ve kendisine zgn olan hakiktinin verdii eylere gre faziletlidir. Her cins iin kendisine has trleri vardr. Her ahsn altnda arazi bir mertebeyi gerektiren hakiktler vardr. En son tr ahsla birlikte cinsin trle birlikte olan hli gibidir. Anla!. Hakik Mrd Allah Subhneh'dur. MENZL Bu menzillerde ayarn mlahazas ve ekvann mbaereti bulunduundan tr kul Hak Subhneh'dan onu bu menzillerden daha ltif gdalarla gdalanm makamlarna intikal etmesini taleb eder. O ltif gda ise gdalarn gdasdr. Bunu ma'nas udur: Hayattar olan varlklarn aklen er'an ve adeten (rfen) gdas hayatn bekasna sebebdir. Aklen hayatn bekasna dell illet ve ma'lul gibi er'an delili itaat edenlere sevab asilere azap ve adeten delil susaynca su imek duygusu, acknca yemek gibi. Ea'rilerin izah ettikleri akaid usul zere biz de bu mevzya temas ettik. Allah onlarn basiretini nrlandrsn ve onlardan raz olsun. Artk gdalanan kimse gday kayb ettiinde bu onun iin yoklukdan ibarettir. Bu sr gda alan ile gda arasndaki mnasebet ve gda alan iin gdann kendisiyle vcda geldii latifeye taalluk eden nisbetdir. Zira gdalar ok muhtelif ubeleri vardr. jSda alann kendisiyle gday temesuk ettii sr tekdir. Nasl ki gda alann gda almaya muhta kld sebeb de tek olduu gibi.

- 147 -

Alm ve Arf'in nazar daima bu srradr. Bu makam erf Makamdr. Bu Makamn kymetini bil. TENBH Bil ki bir eyin srr ya o eyin hakiktinden ibarettir veya o eyin semeresinden. Srr ayet eyin hakiktinden ibaretse bize o eyden fazla bir faide salamaz. ayet srr o eyin semeresinden ibaretse o zaman katmzda o eyle alkal bilmediklerimizi bildirmeye vesile olur. Biz de bu hikmete binne deriz ki balangta gdann srr hayatn bekasdr. Gdadan iki ey peyda olmaktadr. Biri Hayat dieride hayatn bekasdr. yle ise gda oluum mertebesinde hayattan daha byktr. Gdaya has olan Felek kinattaki her oluumu ihata etmesi bakmnda hayata has olan Felekten daha azimdir. yle ise hayat camid ve camid olmayan btn varlklarda cereyan etmektedir. Fakat hayat baz varlklarda mahhas olarak zuhur eder. Kiminde ise manen. Hayatn en bariz tezahr insann hayvan? cisminde (bedeninde) gerekleir. Bitkilerdeki Hayat insan bedenindeki hayata oranla daha gizlidir. Cemadattaki hayat da bitkilerin hayatna oranla pek aikr deildir. Ukuldaki (ma'nev varlklar) hayat ise cemadatn hayatna oranla daha gizlidir. nsan ve insan olmayan varhklardaki hayatn varl birdir. Hep srr olarak karmzda durmaktadr. Amma bu varlklarn edindikleri btn gdalar ilim yoluyla vakf olmak gerekten zor bir itir. O gdalarn varlklarn oluumundaki incelikleri aratrmak yoluyla ve keifle kolaydr. Siz bir varl incelemeden nasl olutuunu, neyle beslendii bilemezsiniz. Varlk hikmeti ilmini pratie geirmek gerekir. Yoksa tasavvuri (teoride) kald mddete varlklarn neyle beslendiklerini kef edemezsiniz. yle ise lemin devrelerinde srekli olarak hayat ve gda en dk lemden terakki ederler. Onlarn terakkisi gdalarn gdas olan ilk gdaya ulancaya deyin srer. O ilk gda da Zt- Mutlakdr. Gdann bir eyin varlnn oluumunun sebebi olduunu kesinlikle bildiimizde kinatn gdasnn varl kinatta varlklarn ekil ve sureti iin var olduunu grrz. Nefislerin gdas gzel ahlkdr. Gzel ahlk yoksa nefislerin bekas sz konusu olamaz. Nefsin de gzel ahlkla ahlklanmas ancak kalbin ihls ile beslenirse. Kalbin de bu besinle beslenmesi de Ruh fevhdle beslenmedike mmkn deildir. Ruhun bu besini sr tevhidte kamil balant oluturmad mddete Ruhun tevhidie beslenmesi noksan olur. Srrnda balants noksan olur srrn srr edeble beslenmedike...

- 148 -

Bu srlar idrk ettiysen senin iin artk hayatn ve gdalarn tanmak ve ona gre yaamak der. Allah ne gzel yr ve yardmcdr. Yalnzca Ondan yardm taleb ederiz ve sadece Ona kulluk ederiz. Allah bizi istikmet zere sabit eylesin. AMN. TENASUL FELEK Furuc Feleki Altnc Felekdir Ey Evlad!.. Bil ki cinsi mnasebete sevk eden ehvet haddi zatnda zayfdr. nk onda kendisinde kaynaklanan bir hareket kabiliyeti yoktur. ehveti ynlendiren esas muharrik kalbe gelen duygulardr. Kalbe gelen duygular ehveti harekete geirir ve o da nikhlanmay arzular. Kalbe gelen ehveti tahrik eden duygular da gzn baklar, elin dokunular ve ehvetengiz sohbetleri diniemek dourur. Bunlarn olumasnn ana sebebi tka basa karn doldurmaktr. yle ise karn doldurmak ehveti ynlendiren her hareketin ana esasdr. Karn tka basa doldurmak ne zaman gerekleirse gz kalbe gelen o duyguyu tatmin etmek iin nazar etmeye, el dokunmaya ve kulak o tr konu malar dinlemeyi arzular. Bunlardan her birisi gerekletiinde ehvet suitan glenir. ehveti glenen ister erkek olsun ister bayan sultana boyun eerek arzu ve duygudan baret olan o hareket uzuvlarna sirayet eder. Ondan sonra uzuvlar harekete geer. Artk o uzuv neye doru harekete gemise onu arar. ayet ehvetini hell liki ile giderirse o kimse hfz ilhi de olur. Bir kimse de ehveti azdrc yollarn tamam kapatlm olursa o asla byle bir arzu iin harekete gemez. Bata da yazdmz gibi btn bunlarn ana sebebi karn tka basa doldurmakdr. Karn tka basa doldurulunca insann nefsinde bo ve fuzuli dnceler peyda olur. Artk bedenin uzuvlar da o fuzuli ve bo eylerin trlerinin hakiktleri zere harekete geer. Karn a kaldnda gzler o duygulara kapanr. Lisn konumaz ve kulaklar sar olur. El ve ayaklar kendilerini geri ekerler. Dolaysyla fere ehvetide yok oluverir. Fuzuli ve bo duygularda giderilmi olurlar. Bu hikmete binen Allah Rasl Aleyhisselm yle buyurmaktadr: "eytan insann kan damarlarnda dolar. eytann dolama yollarn alk ve susuzlukla kapatn." Yani tokluk eytana emredecei ktlk ve fehaya yardmcdr. Allah Rasl Aleyhisselm bir baka Hadis de de yle buyurmaktadr: "Evleniniz. Zira evlilik gz bakalarna bakmaktan alkoyar ve

- 149 -

ferci de muhafaza eder. Evlenmeye g getiremeyeniz de oru tutsun. Zira oru onun iin bir zrhdr. "Bir baka Hadis de de yle buyurmutur: "Oru kalkandr." Allah Rasl Aleyhisselm bu Hadislerle bu hasis ehvetin fevran etmesinin ana sebebinin yemek ve ieceklerin olduunu ikaz etmektedir. Eer alk nefs ile mcahade etmek iin olursa kalb nrlanr ve lem- gaybde keifler onun iin gerekleir. Zira bu alk bir gayeyi kast etmekten tr hsl olmutur. Artk o hikmetlerden Allah'n onun iin dilediklerine muttali olur. O sr ve hikmetleri mhade eder. Bu yet ite bu srra iaret etmektedir: (Mahlukat) Onun ilminden yalnz kendisinin dilediinden baka hibir ey'i (kabil deil) kavrayamazlar. (Bakara sresi, yet: 255) Eer alk zorunlulukla gerekleirse bu kitabta biz bu tr alktan bahsetmiyoruz. Yalnz zorunlulukla a kalan ehli tarik olursa onun al inyet-i ilhidir. Ve Hak'tan ona bir hediyedir. Meayhn kimi yle demiler: ayet alk pazarda satlan bir nesne olsayd, mridlerin pazarda alveri yaptklarnda alktan baka bir eyi almalar caiz olmazd. Alk ve fakr ancak tadanlar tanr. Onlar yle bir gayeye sahibdirler ki o gayeyi snrlamak ve idrk etmek mmkn deildir. Madem ki tercin ehveti byle zayf bir eydir. yle ise sen ona iltifat etme. Nefsinde o ehvete doru alan kaplar izah ettiimiz llerle kapatmakla megul ol. TENBH ve TAHKK Ey Evlad!.. Allah bize ve sana tevfk versin. Kevn ve fesad leminde tefekkr et. Bu lemdeki btn varlklar canls, insan ve hayvann hepsi izilmi harflerdir. Bu lem de yazlm bir kitabdr. Ve sen o kitab okumaya gayret sarf etmelisin. O harflerden oluan kelimeleri ve o kelimelerden oluan cmleleri Allah Subhneh varlk (vucd) levhasnda yazmtr. ahsiyeti beeriyeyi ve besinlerle beslenen cismi hassas izen kalem ikidir. Bu kalemden biri Nefh (frmek)le isimlendirilenidir. Dieri de zeker (penis) diye. Zeker diye adlanan kalemle beerin ilk anasnn levhasnda beerin ilk babas olan Hz. Adem yazy yazd. Fakat bu kalemin izdii hatlar ekilsiz ve suretsiz bir heyuladr. Bilkis Allah Subhneh'nun dedii gibi olumaktadr.

- 150 -

(O Rabbine karOki seni yaratan, sana (u) salim uzuvlar veren, (onlar birbiriyle denk yapmak suretiyle) sana u nizam ve i'tidal bah edendir O. (nfitar sresi, yet:7) Bu yette geen: "Sana (u) salim uzuvlar veren (onlar birbiriyle denk yapmak suretiyle sana u nizam ve i'tidal bah edendir O" bu blmde Allah Subhneh o heyulann snrlarn tayin etmektedir. Yazacamz yet yaratl kanunlar diye tbir edilen ilhi kalemin yazd nshalardan bir nsha olduuna dellet vardr. Seni diledii herhangi bir sufetde terkib edendir O. (nfitar sresi, yet: 8) Bu kalem heyula olarak zekerin brakt eye ekil verir. Ve nefh kalemin de mcmel olarak ilka ettiinin tafsilatn yapar. Artk zekerin ilka ettii o heyula rahimde fitil gibi uzanrda nefh diye tabir edilen kalem- ruhiyi ilh onda hatlarn izer. te bu safhalara gelen hayvan rhdur. O hayvan rhdan halk edilende edilmeyende olur. Byle olmasnn hikmeti udur. lemde vcda gelen hibir ey olmasn ki onun hakknda meieti ilhi olmasn. lemde icd edilenlerin vcdu Allah'n meietiyle gerekleir. O dilemedike hibir eyin olmas mmkn deildir. Btn bunlar ayn zamanda dnya hayatnda zahir olan bilen basireti kr olanlarn gzlerini rten perde ve sebeblerdir. lim, insann basiret gznde bu rtleri kaldrmaya ve sebeblerin esnasnda bu eylerin olumasn stlenenin Hak Subhaneh olduuna ulatrandr. Sebeblern varl bize nazarandr. Btn bunlar yaratan Hak'dr. O yarattklaryla dilediini saptrr dilediini de hidyet verir. Mlk "O"nundur. "O" yaptklarnn hakknda suale tab klnmaz. Onlar iin zlme hasrete dme. Allah onlarn ilediklerini hakkyla bilendir. Kalem Adamdr. Levha ise kadndr. Bazen de adam levha olur nefh diye tabir edilen kaleme. Meryem ve sa Aleyhisselm gibi. yle ise bu mahhas olan kalemin mahhas levhalarda ki izgilerinde hikimse beri deildir. Ancak bu izgilerden ahsiyet mstesnadr. Bunlardan biri Adem Aleyhisselam'dr. Allah Subhaneh onu kendi eliyle yaratt. "Buyurdu: Ey iblis, iki elimle yarattm (yni bizazt) yarattma secde etmenden seni hangi ey men'etti? Kibirlenmek mi istedin?" (Sad sresi, yet: 75) Bu nden biri de Havva anamzdr. Onlardan biri de sa Aleyhisselam'dr. Bu minvelde yaratlanlardan ikisi ki onlar Havva ve sa

- 151 -

Aleyhisselam'dr. Onlar bu kalemin izdii hattn yarsndan olumulardr. Yalnz Hz. isa Aleyhisselm'a zel nefhin derecelerinden bir zellik peyda olmutur o da udur: Meryem anamzn fercini korumasdr. Allah Subhaneh'nun buyurduu gibi. Namusunu muhkem bir kal'a gibi muhafaza eden mran kz Meryem'i de (Allah bir misl olarak ird buyurdu.) Biz bundan dolay ona ruhumuzdan frdk. (Tahrim sresi, yet: 12) te bu ona frlen zel ruhdur. Irzn (bir kala gibi) koruyan o kz da (yad et)ki biz ona ruhumuzdan flemi, kendisini de, olunu da lemlere ibret klmtk. (Enbiy sresi, yet: 91) Havva anamz ve Hz. isa o kalemin izdii hattn yarsndan yaratlmlard. Fakat isa Aleyhisselm'a bu yaratlta has bir derece ihsan edilmitir. O da bu yetlerin ifde ettii zel Ruh'dur. Bu yetlerde ocuk ancak ana babadan doar diyenlere red vardr. Zira Hz. sa Melein frmesi ve Meryem'den domutur. ayet bole diyenler ancak ocuk iki eyden doar deseydiler szleri doru olurdu. Bu aratrlmas gereken bir hussdur. Bu makamda sofnin menzili aratrmak ve tahkikdir. Sofi bu makamda rzn muhafaza ettiinde o kendi levhasn pak olarak muhafaza eden birini kasd eder. Sof levhasn pakladnda ve onda bulunan kirleri giderdiinde onu zel hatlar izen kalemin yazacaklarn kabul etmeye hazr bir tarzda brakm olur. Allah Subhneh onun levhasna kendi katndaki ruhu fler ve yine kendi kelmndan diledii szleri onun levhasna nak eder. lleri Allah'n izniyle diriltmek, krleri iyiletirmek ve alacalklar gidermenin srr bu ruhun flenmesiyle gerekleir. Bu ruhun flenmesi ayn zamanda Allah ile megul olmaya engel olan eyleri terk etmeye de sebebdir. Bu makamn kerametlerinden en ycesi de bunlardr. Bu makamn alameti ise dnya ve ehlini terk etmek, kelam ve nasihatlarda dinleyenlerin ounda tesir etmesidir. Talebe ve mridler bu makama ermi stad ve eyhlerin levhalardrlar. O stad ve eyhler o levhalara srrlarn ruhunu ve kudsi manalarn harflerini srekli nak ederler. Bu makamda stad ve eyhler "Hallak" ve "Hakm" isimleriyle muttasf olurlar. Bu isimler bu uzva bakarlar. Bunlar aratr kamil irada ersin

- 152 -

FELEK- KADEM (AYAK FELE) Ey Evlad!. Aklnla eya arasnda tercihte bulunduun, nefsinin hevasna kulluk ettiin, eytann izdii yollara tbi olarak lezzet putlarna tapndn, isyan ve muhalefet vadisinde karanlklar ierisinde yzdn, gurur ayaklaryla her eye koruun ve her eyin kendisine dn yapaca Zttan gafil olduun halde ayaklarnn hakiktine vakf olmak istiyorsun!!!... Heyhat!!!.. Heyhat!!!.. Bu ne garipsenecek bir hl!. Ayaklar hakknda varid olan hkmleri riayet etmekle mkellef olduun vazifeleri icra edebilirsin. O hkmlerin kimi yasaklar kimi de buyruklara ayrlmaktadr. Biz sana burada ksa bir mukaddime ile onlara iaret edeceiz. Ayan dndaki uzuvlarda yaptmz gibi. Sen de mkellef olduun vazifeleri bildiinde o hkmlere riayet ederek mcahade meydannda at kotura bilirsin. Bu kanlmaz bir gerekdir. Asla bunlar kulak ard etme. Kalbin gzellii bedenin uzuvlaryla tezahr edebilir. Onun iin biz bu kitabda bedenin uzuvlarnn ana umdelerini olanlar tek tek ele aldk ki okuyucuyu Allah nezdinde ki kendi kymetini bilmesini salayacak nktelere ynlendirsin. Sen Allah'n hkmlerini ne kadar icra ediyorsan Onun katnda o kadar deerin olur. Onun buyruklarna boyun emelisin. Yoksa szl iddialarn hibir kymeti yoktur Onun katnda.Varlnda tezahr eden fiillerle szlerin uyum iinde olmal. yle ise sen ayan haram ilerin ilendii yerlerden kes. eytan ve avanesinin peine taklma. Mescidlere admlarn artrarak git. Her namazn cemaatle kl. Gece karanlkta mescide yryenlerden ol ki susmakla mjdenenlerden ol. Mslman kardeinin ihtiyalarn gider. oluk ocuun nafakasn temin etmek iin al. Harb meydanndan kama. Srat- mustakiymde yr. Mustakiym yolun haricindeki yollara dalma. Yeryznde kibirlenerek alm satma. Bu akladmz eylerde yryn salamlatrrsan yarn kyamette kldan ince kltan keskin olan kpr de salam olarak yrr geersin. O kpr belki daha ince ve daha gizlidir. Bu tarz hayatn dzenlersen Allah Subhneh dilerse sana bir takm kerametleri de ikram eder. Dier uzuvlarda olduu gibi seni bir takm menzillerle ereflendirir. Btn bunlar sadece kalbin itminan bulsun diye sana bah eder. Bu makama ait olan kerametler temelde ksma ayrlr. 1- Su stnde yrmek, 2- Tayy mekan, uzun mesafeyi ksaltmak, 3- Havada yrmekdir.

- 153 -

Evliy'nn bu makama ait olan menkbeleri mehurdur. Biz onlar zikr etmeyeceiz. Zira Evliya hayatlarn anlatan Tabakat kitablar bunlarla doludur. Allah'n yle dostlar vardr ki Allah Subhneh onlara btn bunlar bir ihsan olarak yaratr. Bizim gayemiz ksa bir slupla mevzular izah etmek olduu iin artk bu Felekin menzillerini aklayalm. BU FELEKN MENZL Ey Evlad!.. Said ve bahtiyar muvaffklar, srekli bu kerametlerde at koturur ve onlarn srlarna muttali olmaktan beri olmaz. O bahtiyar, aklanan gzel ahlklarla muttasf olduunda ona lem-i Melekta alan bir kap alverir.. Artk onun lem-i Melekttaki say ve gayreti lem-i ehdette hayrl ileri sratle yapmasnn miktarnca tahakkuk eder. lem-i Melekttaki ileri grme sratinin lsne gre keifleri olur. Burada Kre-i Arz kendisi iin drlen bu makam sahibine Ruhan lemde cisimlerin arz onun iin toparlanm olur. O da onlarn hakiktlerini bu vesile ile bilir. Onlarn zahiri ve batini tabakatlarna vakf olur. Onlarn gizliliklerini tanr. Allah'n onlara yerletirdii ltif hikmetleri ve erif srlar mcmel ve mufassal olarak tamamn bilir. Hepsini ilmi olarak ihata eder. Bu ne mthi bir sr. Herkes o srra kadem basamaz. Ancak Allah Subhneh inystiyle bir kula yardm ederse o zaman btn bunlarn olumasnda hibir zorluk yoktur. lem-i ehdette kul anlatlan zellik ve nitelikleri kazanmaya gayret sarf etmeli ve o nitelikler Allah'n raz olduu llerde olursa onun iin Melekt leminde seyr etmek kolay olur. Su stnde yrmeyin ehdet leminde husluna vesile olduu fazilet ve ahlklarda kul yrmeye gayret sarf ederse Melekt leminde suya yerletirilen srlara ve hayatn hikmetlerine bir kap alrsa, lezzet ve elemleri his eden cismin varla bal olan hayat tanrsa ilimle adlandrlan ltif hayat bilirse, varlklarn marifeti srrna erirse ve ltif bir slupla btn varlklarda his edilen lezzet ve elemleri birletirirse bu makam sahibini tanr. O bu hazrette ki btn ilimlerin mertebesini de bilir. O varlkta hazznn nerede olduunu, neye balandn, kime yneldiini ve ondan nasl sudur edeceini de bilir. O kulun bu ilimlere olan vukufu ve onlar tahsii etmekle onun iin malumatlar hasl olur. lem-i ehdette su yznde yryen her Velye Allah Subhneh lem-i Melektta anlattklanmz ihsan eder. Yalnz Velnin lem-i Melektra bu hikmetlere vakf olmasnn art hayatn Kur'n ve Snnet-i Seniye ile dzenlemesidir. lh ahlkla

- 154 -

ahlklanmak Allah Rasl'nn Snnetlerini icra etmekle gerekle ir. Dolaysyla, bu ahlakla ahlkn dzenleyemeyen insann lem-i Melektta hikmet ve srlar bahs etmesi nasl mmkn olabilir. Allah Rasl'nn Snnetlerini kmseyen ve onlar icra etmeyenler ancak nefs ve eytann avaneleridirler. En kmil insan Allah Rasul'dr. Kemlat sahibi olduunu iddia edenler acaba hi mi dnmyorlar? -Allah Rasl bugn hayatta olsayd nasl yaayacak, Zamann gerei bir takm eylerde deiiklikler oldu. Ve o deiiklikleri Allah Rasl'de uygulard" diyorlar. Bu sz syleyenler Allah Rasl'nn Hatemu-l Enbiy oluunun srrn idrk etmemi sufl bir takm nefisperest kimselerdir. Madem ki O Hatem-ul Enbiy'dr Onun getirdikleri kemlat asnda en son ve mkemmeldir. En son ve mkemmel olanlar icra etmesi ister Stayatta olsun istei' olmasn deimez. Muhal farz Allah Rasl gnmzde yaasayd da en mkemmel olanlar yine icra ederdi. Hayatn o gn nasl duzenlemise bugn de aynen dzenlerdi. Btn bunlar anlatmamzdaki ama iem-i ehadette su da (ilim)de yzenlerin iin hakiktine vakf olmalar iindir. iin hakiktine vakf olduktan sonra ayaklarn! salam yere basar. lem-i Melektta hsl olacak ilimlerde noksanlk olursa lem-i ehadette de icra ettii sfatlara bakmal. O sfatlan ve ahlklar hakkyla icra ediyor mu etmiyor mu?.. Zira kusur onun kendisindedir. Derhal o kusurlar n tesbit etmeli ve onlar telafi etmeye airnai. Hangi sfat ve ahlk icra ettiinde eer onda kemlata ermiyorsa o icra ettii sfat ve ahlkta ait olan fitneleri gidersin. Ondan sonra Melekt lemine ynetsin. yle ise, lem-i ehadette icra ettiklerimiz lem-i Melekttaki hakiktlere ulamann basamaklardr. in ehl olanlar, yapacaklar iin balangc ve sonucunu tesbit ederek yaparlar. Amma bizim iin nemli olan; bu balang ve sonu zerinde fazla kalmamak. Allah Rasl neyi tavsiye etmise biz onu yaparz. Yapmamzda evkimizin artmas iin hikmetlerine bakarz. Yoksa Onun tavsiye ettiklerinin shhatli m, deil mi tartmasna girmek olan cidal etmememiz lzm. Gnl leminde sabit kadem olan ehdet leminde ilim ve amel ile sslenir. ehdet leminde ilim deryasnda hakikt ve eriat lleri zere hareket eden de Melekt leminde eyann hakiktlerine vakf olur. Havada yrmenin gerektirdii fazilet ve ahlklarda gayret sarf

- 155 -

ederse ona Melekt leminde ki lem-i Ervaha alan kaplar alr. O da kaplarn almasyla varlk srrnn hakiktlerini, o leme ykselii, o lemde inii, o lemde istiva etmeyi, orada yardm taleb etmenin srrn, oradaki tedbiri, tehiri ve kavumann keyfiyetinin ne olduunu bilir. Orada tekliflerin nereden sudur ettiini renir. Kendisine istiva edilenin haysiyyetiyle istivada duraklar. stiva eden Rahmann istivas haysiyyetiyle bu duraklamak gereklemez. Zira o istivann keyfiyetini ancak Allah bilir. Bu makamn sahibi asla Krs'yi gemez. Ar da, o Ar ki bu makamdan sonra zikr edeceimiz Kalb Makamnn sahibine aittir. Eer bu srlardan noksanlk ederse tekrar ilk balangca dnmeli. Su yznde yryenin hasletlerini izah etmemizde bu dnm nasl yapacan uzunca yazmtk. Artk hangi sfatta noksanlk etmise o sfat salamlatrsin ki lem-i Ervahta ki Makam da salam olsun. Artk bunlardan aka anlalan udur ki bu lemin srrna iara! etmek zor ulalan bir eydir. Artk gaflete uyan kimse iin ne va'd edilmise o hasl olur. Her kim ki bu hakiktlere vakf olursa, himmetinin ayayla kat mkl olan bu yolda sebatla yrse ve o yolculukla Rezzak ve Hkim-i Mutlak'n rzasn kazanmay amalayp sra ederse ite o kimse; bacak, ayak ve kadem sahibidir. O dur hakikt meydannda at koturan. O dur tarikat esrarlaryla vasflanan. O dur kendisinin sfatlarnda tahkike eren. O dur akranlar arasnda mehul olan asker. Allah Subhneh bu sfatlarla vasflananlarn hrmetine kendi katnda bize hediyeler bah etsin. Eer biz kalemi bu makamn douraca neticelere uzatrsak ve bacak, kalem ve na'leyni karma hususunda konuursak konuyu uzatrz. Bu da bkknla sebebdir. Gayemiz ise bu kitab ksa olarak yazmakt. eriat dairesi iinde kan btn yollar Allah'a varr. Hamdler yanlzca Allah'a mahsusdur. KALB FELE Muhakkikin kalbi nazar edenlerin aynas olur, O kalbde ruh ve suretleri icd edeni grr, Varlk paslar kalbden giderildiinde, Artk bu kalbin sahibinin sfatlan Hakkn sfatlar zere olur, Gerekten ibret almak ve hikmetlere vakf olmak, Bu kalbe sahib olan hikmet ehline aittir. Ey Oul!.. Bil ki!..

- 156 -

Kalb Rahmann parmaklar arasndadr. Dilerse kalbi dorultur. Dilerse saptrr. ayet saptrrsa kalb eytan'n evi, hsranlarn mahalli, rahmetten uzaklaann nazargah, vesveselerin kayna ve aldanmann hazinesi olur. ayet kalbi Allah Subhneh dorultursa bu kalb muttaki ve ver'a sahibi m'minin kalbidir. Bu kalb yle bir kalb ki Allah Subhneh onu yle vaslyor. Beni ne gk ne de yer iine sdramad. Beni m'min kulumun kalbi iine sdrd.. yle ise Kadimi iine sdran bu kalb nasl varl sonradan olanlar mevcd olarak hissedebilir? Bu makamn hakiktine eren Babu Vellerinden biri olan Byezd-i Bistm -Allah ondan raz olsun- yle buyurmaktadr. "Ar ve ar'n ihtiva ettii herey Arifin kalbinin bir zaviyesinde toplansa Arif onlarn varln his etmez." yle ise abd- hussinin kalbi Allah'n evi, nazargah, ilimlerin ma'den, srlarnn bekisi, meleklerinin ini yeri, nurlarnn hazinesi, kasd edilen k'besi ve mehd olan a'rafatdr. Bu kalb, cismin babuu ve melkidir. O kalb bedenin bir eyi yapmasn hkm ettiinde o eye "Ol!" der. O da selmetle oluverir. Onun shhatli oluu bedenin shhatli oluuna sebebdir. Onun buzulmas cesedin bozulmasna illetdir. nsan bedeninde zuhur eden hibir ey O'nun emri olmadan zuhur edemez. Ne hkm ne tesir ne emniyet ne de baka eyler. Kalb irde etmedike aa kamazlar. O'dur kabz ve bastn, rec ve havfn, kr ve sabrn mahalli. O'dur imn ve tevhdin, tenzh ve tecridin yeri. O'dur sarholuk ve ayklkla, bir eyi isbt etmek ve gidermekle, isr etmek ve nuzulla vasflanan. O'dur cell ve ceml, ns ve heybet, tecelli ve mihenk sahibi. O dur engelleyici ve tahkim edenin, inen ve ykselenin, nazlanan ve karlayann, edeb ve srrn, kavuan ve ayrlann ve gayret ve hayretin ta kendisidir. Btn bu manlar yklenen odur. Allah ona nazar etmediinde de cehaletin ve gafletin, zan ve ekkin, kibirlenmek ve inkr etmenin, nifak ve riyann, ucb ve hasedin, kartrmak ve telalanmann sahibidir. Hidyet ve inayetten mahrum kaldnda da btn kt niteliklerin mahallidir. Kalb Hakk'n cisme gnderdii elisidir. Ya sadkdr. Ya deccaldr. Ya da mudilidir. Ya da haddir. Artk o kalb ayet kermse ikram eder. Sulh edici olursa teslm olur. Kalb, eer iyilik ve hidyet elisi olursa beden kafasndaki askerlerini Allah'a itaat etmeye harekete geirir. Kalbin sefirleri de kendisinin lem-i gyb da ve lem-i ehdette mevcd olan on emirine ehl snnet vel cemaatta istikmet zere olmay ihtiva eden

- 157 -

mektubu gnderir. O mektubda her bir emirin hakiktinin gerektirdii hikmet ve onlarn her birisine lyk olan teklifleri iermektedir. O emirler on tanedir. Bei lem-i Melektta, bei de lem-i Mlk de mevcddur. Melekt leminde mevcd olanlara ervah denir. Mlk leminde mevcd bulunanlara da hassalar ad verilmektedir. Bunlardan iitme hassas, grme hassas, koku almak hassas, tat alma hassas ve dokunma hassasdr. Ksacas be duyu organnn hassalardr. Melelt leminde olanlar ise yledir. Rh-i hayvani (nefs), rh-i hayli, rh-i fikri, rh-i akl, ve rh-i kudsdir. Artk ilh bir hkm bunlardan birine nfs edince kalb kalbe tesir eder ve kendi hakiktinin hasebince ona varid olan hkm yerine getirmeye sratle ynelir. O sefirler ise kalbe gelen mehur havatrlardr (duygulardr). Ey Oul!.. Allah seni hayrl ileri yapmaya muvaffak etsin, kalbini nrlandrsm, gsn geniletsin, elbiselerini tahr etsin ve senin srrn mnezzeh klsn. Bil ki; geen blmlerde her bir uzuv iin zikr ettiimiz keramet ve menzillerin hepsinin merkezi kalbdir ve onlar haddizatnda kalbe aittirler. Eer kalb mevcd olmazsa o uzuvlardan sudur eden bu olaanst olaylarn hibiri mevcd olamaz. Zira o uzuvlardan aa kan her amelin ruhu ihlstr. hls ise, katbi bir ameldir. Amel ihlssz olursa, salp yaylan toz taneleri gibi hibir kymeti yoktur. Byle olan amellerden hibir hayrl sonu elde edilemez. Bu ameller insan iin edeb mutlulua vesile olamazlar. Zira Allah Subhneh ilenen amellerin ihlsla olmasn emretmitir. Halbuki onlar Allah'a, onun dininde ihls (ve samimiyyet) erbab ve muvahhidler olarak ibdet etmelerinden, namaz dosdoru klmalarndan, zekt vermelerinden bakasyla emr olunmamlard. En doru din de budur. (Beyyine Sresi, yet: 5) Allah Rasl Aleyhisseltu Vesselamda amellerdeki ihlsa iaret etmek iin yle buyurmaktadr: "Amellerin shhatleri, kymetleri ancak niyetlere gredir. Herkes iin ancak niyet ettii ey vardr. Onun elde edecei ancak ondan ibarettir. Artk her kimin hicreti Cenab- Allah'a ve Onun Rasl'ne mteveccih ise hicreti Allah Telaya ve Onun Rasl'ne olmu olur. Ve her kimin hicreti kendisine isabet edecek dnyaya ise veya evlenecei bir kadna ise artk onun hicreti kasd etmi olduu eye ait bulunmu olur." (Buhri, Mslm)

- 158 -

Artk bu hakiktlerle net olarak u hikmet anlalmaktadr. Kalb-i eylemler zahir ve btn olan amelleri ya tezkiye eder veya bozar. yle ise insann uzuvlarndan sudur eden ne kadar hareket ve durgunluk varsa hepsinin mene kalbdir. Kalbde ilk nce yaplacak bir amelin duygusu doar. Kalb de nce tahkik eder ve aratrdktan sonra o ameli yapmay kast ettiinde artk o duyguya has olan ameli yapacak uzva nazar eder etmez, o uzuv, o ameli ilemek iin harekete geer. Bu amel ya ibdettir veya gnh. Uzvun harekete gemesinden sonra ondan zuhur eden amele karlk ya sevap veya ikab yazlr. Grmyor musun? Yabanc namahrem kadnlara bakmak haramdr. Fakat insann kasdsz olarak gzne ilien kadnlara olan ilk bakn Allah Subhneh afv etmitir. Zira o bak kalbinde bir kasd olmakszn gereklemitir, ilk baktan sonra ki baklarn durumu byle deildir. Zira onlarda artk bir kalbi kast mevcddur. Unutarak yaplan amelde de kalb kast yoktur, insann kalbine herhangi bir gnh ilemeye sevk eden duygu doarsa o insan o duyguda srar edici olmad mddete afv edilir. nsan kalbine o duyguyu ilemedii mddete veya o gnh konumad mddete kendisine o duygudan dolay ne ikab yazlr ne de hesaba ekilir, ibdet ve taatlerle alkal gelen duygulardan tr kula mkfat verilmektedir, insan eer bir kt ameli ilemeye niyet etse ve sonra onu terk ederse ona bir hasene yazlr. Allah Rasl bir Hadisde bu hakikti yle ifde ediyor: "Kul gzel bir ameli ilemeyi niyet edipde ilemezse ona o niyetinden tr bir hasene yazlr. Eer niyet ettii o gzel ameli ilerse onun iin on kat fazlas hasene yazlr. Eer kul kt bir ameli ilemeyi niyet edipde onu ilerse ona bir ktlk yazlr. Eer niyet ettii o kt ameli ilemezse ona hibir ey yazlmayacaktr. O esnada Allah Subhneh vazifeli meleklere yle emredecek o kulum iin bir hasene yazn. Zira o kulum o kt ameli benim rzam iin ilemedi." (Mslm) Allah Rasl bir Hadisde de yle buyurmaktadr: "Allah Subhneh mmetimin unutarak ve yanllkla ilemi olduklar amelleri ve kalblerine gelen vesveseleri afv etmitir." (Mslm) Tehdit edilen bir ahsn iledii amel de afv edilen amellerdendir. Zira bu ahs o fiili ldrlmek korkusuyla ilemitir. Allah katnda o bu amelden mesul deildir. Zira bu ameli kalben kasd ederek ilememitir. O bu ameli ilemeye cebr edilmitir. Allah Subhneh yce kitabnda bu hususu yle beyn etmektedir:

- 159 -

Kalb imn zere (sabit ve bununla) mutmain ve msterih olduu halde (cebr-li) ikrahe (tehdite) uratlanlar mstesna olmak zere kim imnndan sonra Allah' tanmaz, fakat kfre sine(-i kabul) aarsa Allah'n gazab onlarn basnadr. Onlar iin en byk bir azab ve vardr. (Nahl Sresi, yet: 106) Btn bunlardan net olarak anlalmakta olan udur: Kalb bedenin babuudur, insanda ilhi emir ve yasaklara muhatab olan odur. Allah' tanyan odur. Beden yurdunda itaat edilen Melk odur. Allah Rasi bir Hadiste kalb hakknda yle buyurmaktadr: "nsan bedeninde bir et paras vardr. O et paras iyi ve shhatli olduunda bedenin tamam iyi ve shhatli olur. O et paras kt ve shhatsiz olursa bedenin tamam da kt ve shhatsiz olur. Dikkat edin o et paras kalbdir." Madem ki kalb bu hususiyetlere sahibdir. yle ise insan bedeninde sudur eden ne kadar keramet varsa ve ne kadar nail olduu menzl mevcd ise hepsi kalbe aittir. Artk kalbe zgn keramet ve menzillerin olmas da gereklidir. yle keramet ve menziller ki kalbin dndaki hibir uzvun onlara ynelmesi mmkn deildir. Kalblerin bedendeki konumu bir memleketin padiahnn konumu gibidir. O memlekette padiah namna hareket eden herkese zgn nimetlerin tamam padiaha aittir. Fakat padiahn kendisine has bir takm nimetleri vardr ki onun duunda hi kimse onlara ulaamaz. Biz bu konuyu "Tedbrt- lhiyye" adl kitabmzn bir blmnde genie izah ettik. Merak edenler ona mracaat etsinler. Fakat biz burada kalbe has olan baz kerametleri ve menzilleri yazacaz. Kalbe ait olan menzillerin varl o menzillerin bir ok artlarnn oluumuyladr. yle artlar ki kalbin dndaki uzuvlarn olumasnda art koulmamlardr. Kalbin dndaki uzuvlarn menzilleri o uzuvlara has olan kerametlerin peyda olmakszn gerekleebilir. Amma kalblerin menzilleri kalbe has olan menzillerin varl kalbe ait olan baz kerametlerin varlna baldr. Allah'n izniyle biz bu kitabta bir nebze de olsa kalbe has olan keramet ve menzillerden bahs edeceiz. Kalbe has olan keramet ve menziller i iedir. Dier uzuvlarn keramet ve menzillerinin durumu byle deildir. Onlarn menzil ve kerametlerini ayr ayr izah etmitik. Kalbe has olan kerametlerin tatllndan ve menzillerle iice olularndan tr sanki o keramet ve menziller baka bir heyet olmulardr. Onlar biribirinden ayrmak g bir idir.

- 160 -

KALBN MENZL VE KERAMETLER Bu kerametlerden ilki kevni (varl ve nesneleri) daha olumadan nce bilmesidir. Bir eyin varla aa kmadan nce o eyi bilmek kalbe ait bir keramettir. Bu da srr ilminin mertebesinin stnde olan haf ilmidir. lm-i haf'nin mertebesinin stnde de ilm-i ahf (1) mertebesi vardr. lm-i ahf da kendi iinde bir ok mertebeleri vardr. O mertebelerin en stnde Allah'n kendisine setii ilm-i ahf mertebesi mevcddur. Allah'n kendisine setii ilm-i ahf ilimleri kullarndan setii kimselere verir. Onlarn dnda hi kimse bu ilme muttali olamaz. yle ise ahf ilminin ilk mertebesi Hakkn bah ettii bir keramettir. Bu kimselerin dndakiler bu ilimden krdrler. Bu ilim, Hakka nisbet edilmesi itibariyle srrdr. Zira Hak o ilmi srr mertebesinde mhade eder. Kul ise o ilme haf mertebesinde muttal olur. Amma sofiler bu ilme edeben srrn srr ilmi diye ad verdiler. Zira onlar Hakk'n kendisine setii ilmi ahf diye isimlendirmiler.
(1) lm-i ahf: En gizli, insanlarda bulunan yedi latfeden biri.

Ben de kalemimi bu edeb ile icra etmekteyim. Halbuki ben bu srra ahf adn burada zikr ettim. Byle zikr etmemin hikmeti udur. Dinleyici ve okuyucuyu bu srrn mansna ikaz etmek iindir. yle ise srrn srr olan ilim, bu ve onun fevkindeki ilm-i ahfdr. lm-i ahf ile Hak temeyyz etmitir. Yani her insann haf kalan srr mevcddur. Ve o srr Allah'tan bakas bilemez. Heyhat!.. Levh-i mahfuzun, kalemin, Melein lmmes ve eytann lmmesinin hikmeti nerede kald?.. Evet zevken her insana ait srlar vardr. O srlar o insann dndaki yaratlan varlklarn hibiri bilemez. Yalnz Allah Subhneh bu srrlar dilediine rettiinde bilinmemesi iin hibir engel kalmaz. yle ise gnl erbablar, Allah'n bildirdikleriyle srrlar bilirler. Onlar nefislerinin gizlediklerini de Allah'n ltf ile bilirler. Basar feleinde izah ettiklerimizi hatrlatarak meseleyi daha iyi anlatm oluruz. Gnl erbablarndan birinin, gnllerden gelip geen duygulardan ve nefislerinin gizlediklerinden bildiklerini gnl erbab olmayanlarn hibiri bilemez. Ayrca gnl erbab bunlarn hangi keyfiyet zere aa kacan da bilir. Artk bu imm, Levh-i mahfz'u bizzat kalbiyle mukabele eder. Levh-i Mahfuzda olanlar da onun gnlne kefinin miktarnca nak edilir. Bu

- 161 -

makam mhade edenin mhade esnasnda onun hibir uzvu hareket etmez. Ancak gznn hareket etmesi lzmdr, Yalnz gzn hareketinide salayacak olan basiret gz olmaldr. Bu da makamn gerektirdii kuvvetle olur. Levh-i mahfuza alan yolda slk edenlerin kimi srekli ona baka kalr, byle olandan asla istifde edilmez. Kimi de bazen Levh-i mhade eder, bazen de etmez. Kimi bir defa bakar bir daha Levh-Mahfza nazar edemez. Kimi de nazarn sadece yazlan satrlarna brakr. Burada da iki mertebe vardr. Bu mertebelerden biri sadece neyin yazldna bakanlarn mertebesidir. Biri de kalemin nasl bir hat izdiine bakanlarn mertebesidir. Bu makam sahibi gayet mcmel kelmla konutuu iin kimse onun kelmn anlayamaz. Bu makamda Rasllerin iecei, Neblerin iecei ve muhakkik vars soflerin iecei vardr. Bu makamatlardan her bir makama has bir edeb vardr. Keml sahibi mhade ediciler buna hidlik ederler. Biz bunlar izah etmekten kandk. Bu kanmamz da bir edebdir. Hatta iddia edicilik ve onun lzumu olan eylerle ittiham edilmeyelim. Ben buraya kadar izah ettiklerimle bu makamlarn tahsil edilmesi iindir. Ne zamon ve nasl alacan izah etmeyi fevk ettim. Bu hususu kastl olarak kapal braktm. Bunlar zevk edenlerin da'vas dorudur ve o bizim ketm ettiklerimizi bilir. Allah cmlemizi iyilerden etsin. Bu kitabta kalb perdelerden ve hallerde oluan gafletlerden bahs etmedik arzularsan "Minhac'ul stikamet" adl kitabmzdan bu hususlar istifade edebilirsin. Allah ne gzel vekldir. LH OLAN MTLLARIN NCS lh olan mtllarn ncs; Rahamt ve Rahabt berzahnda mdebbir olan kutbun burcunda doan Hilaldir. Bu hill zengin ve fakirlie sebebdir. Temennim udur: Birbirine benzeyen ve denk iki hakikt temiz, zeki ve rza sahibi imma gzkt m- Yine muhtelif iki hakikt ona belirti mi? ki kesif ey birleemedi tk iki ltif eyle birleir. Raman hikmetlerini ayan iin zahir etti. Zihinlerde aks eden tabiatn varln zaman ihtiva edemez. Bunlarn havan ard ardnca tasavvur edilmesi ancak burhanlarla mmkndr. Gnller yaknlatmld. Ateler tututuruldu. Yani peyda olan gzellikler hcum ettiler. Ztlar bulutu. Birbirine benzeyenler icd edildiler. Ayr ayr gruplar kendi nesillerini rettiler. Bunlar kymetli gayb emesinden aa ktlar. Yakn ve uzak olanlar grdler. Kalp ve ikinciyi vurmaktan emin oldular. Putlar inkr ettiler. Gzel bahelerde koklatlar. hsana sndlar. mn nimetiyle mkfatlandlar. Eman zrhyla korundular. ki eyin

- 162 -

birlemesinde belirginsizlikten baka bir ey zuhur etmez. Kuran inzal edildi. Furkan belirginsizlikleri giderdi. Kur'n ve Furkan en mkemmel murebbi oldular. Reyhan ve gl bahelerinde ki en gzellerini sundular. O bahedeki gzelliklerden onlar engelleyecek hibir perde yoktur. Bu gzellikler insan bedeninde haps edildiler. nsanda onlar aramak iin yeryzne yayld. Asrlar insanl iine ekerek zamin oldular. Onlarn adrlar krmz, direkleri beyazdr. nsanlar Mennan'n ltfuyla nimete erdiler. Fazilet ve stnle ak oldular. nsan!. "Hsrana ilhak ol!" nidasyla arld. nsanda atld derya iinde ayara maliktik etmek iddiasyla yzd. Gzlerini tavaf eden gazalleri grmekten alkoydu. nsan helak oldu. Gz, uzvuyla o hakikatlere iaret eder oldu. Eer insan vucd srryla nikah kysa ona tahtlar dikildi. Eylemleri ona ar geldi. Ondan doan ocuklar onu zayi ettiler. O hakikatlerden insan ve cin varl neet etti. Onlardan kimi taatte kimi de isyanda oldular. Bu itaat ve isyanda Adnana mensub olan Burhan Sahibi zata kar ilenmektedir. Bunlarn tamamnn hkm insandan zahir oldu. BU MATLAIN NSYET ETT KALASI Akl sahibi hakm dedi ki: "Mehirsiz nikah znadr. Mehir olarak miskalleri ver. Bu Mutal'ln muhimmatndandr. Bak ki o nasl ehemmiyyet vermekte gr. Veya lemdeki infiallere nazar et. Ben de dedim ki; "Ey felein sultan!. Bu nefs senin iin hazrlanmtr. O senin arndr, haydi arna yksel. Ona galebet et. Ey padiah sen mkemmel dolunaysn. Ben felein zym. Eer burada vatanszlk gelir ise orada sultan terif eder. Mina berzahnda hayat sr. Sana mal kemalin hakikatidir. O maln makam infialdir. Zekat hallerdir. Madeni kamil erlerdir. Sultan visaldir. Cemal iinde yzer. Dilin dolunay kum sahibi oldu. Onu zeval gazelleri rtt. O gelen ge balad. Pahal pahal satldlar. Onda perdeler zayi oldu. Dolunay ve hilal arasnda ekiller deiti. Kemalat dolunay sfat ve esmalarn glgesidir. Meyi edenlerin meyle ve dallar ona doru yneldiler. Onlarn ii gizli gizli gitti. Misller alabildiine inceldiler. Hayaller ltifleti. Unsiyet edebiyle sorularnda

- 163 -

alabildiince yumuad. Perdeler onlar st ste rtt. Vaktin uzamasndan ikayeti oldular. Bu darda onlara azabda uzad. Vusiata engeldir bu dnya. Gzler hicran yamuru yadrd. Bu firakla oian szleri iitilmedi. Mal ile levha deitirildi. Derhal ona giysiler giydirildi. O giysiler ona Vacibul vucdun mmknle mmknm ki sen bu tafebde bulunuyorsun?. denildi. birlemesi

Hi Vacib'ul vucd sonradan olanlarla birleebilir mi?. O da o giysileri bin mskal ile tasdik etti. yle denildi erefliler yle derler; "Allah'a verdii nimetlerinden tr hamd ederiz" syledi. FURKAN MEVAK'UL NCM Kitabmz Kuran yetferiyle sona erdirdik ki kullarna bir vasiyet hkmnde olsun. Ey Evlad!. Hak Subhanehu'nun kitabnda zikr ettii vasaya muttali ol ki hayatn Kur'n ahlk ile dzenleyesin. Sz odur. Hkm odur. Mutlak dorular onun ifde ettikleridir. yle ise biz btn himmetimizi onu anlamaya ve yaamaya sarf etmeliyiz. Rabbin, "Kendinden bakasna kulluk etmeyin. Ana ve babaya iyi muamele edin" diye hkm etti. Eer onlardan biri veya her ikisi senin nezdinde ihtiyarla ererse onlara "f" bile deme. Onlar azarlama. Onlara ok gzel (ve tatl) sz syle. (sra sresi, yer: 23) Onlara acyarak tevazu kr nadim (yerlere kadar) indir. Ve "Yarab, onlar beni ocukken nasl terbiye ettilerse sen de kendilerini (ylece) esirge" de. (sra sresi, yet: 24) Hsma, yoksula, yolda kalma hak (lar)n ver. (Maln) israf ile sap savurma. (sra sresi, yet: 26) Elini boynuna bal olarak asma. Onu bsbtn de ap sama. (sra sresi, yet: 29) Zinaya yaklamayn. nk o, bhesiz bir hayaszlktr, kt bir yoldur. (isra sresi, yet: 23)

- 164 -

Evladlarnz fakrlik korkusuyla ldrmeyin. Onlar da, sizi de rzklandrrz. Hakkat, onlar ldrmek byk bir sudur. (sra sresi, yet: 2) Yetimin, erginlik ana eriinceye kadar, malna yaklamayn. Meer ki bu, en iyi bir suretle ola. Bir de ahdi yerine getirin. nk ahid(den caymak) sorumludur. (isra sresi, yet: 34) Allah'n kymayn. haram kld cana, hakl bir sebeb olmadka,

(isra sresi, yet: 33) ldnz vakit de lei tam yapn. Doru terazi ile tartn. (isra sresi, yet: 35) Senin iin hakknda bir bilgi hasl olmayan eyin ardna dme. nk kulak, gz, kalb: Bunlarn her biri bundan mesuldr. (sra sresi, yet: 36) Yeryznde kibr- azametle yrme. nk (ne kadar bassan) arz cidden yaramazsn, boyca da asla dalara eremezsin. (isra sresi, yet: 37) O halde insanlar arasnda hak (ve adlet)le hkmet. (Hkmde) hev (ve heves)e (hissiyatna) tab olma ki bu seni Allah yolundan saptrr. (Sad sresi, yet: 26) marma. nk Allah marklar sevmez. (Kasas sresi, yet: 76) Allah'n sana verdii (maldan harcayp) hret yurdunu ara. Dnyadan nasibini de unutma. Allah'n sana ihsan ettii gibi sende (insanlara infakta bulunarak) ihsan et. Yeryznde fesad arama. nk Allah fesadlar sevmez. (Kasas sresi, yet: 77) Nasn eyasn (mallarn, hakkn) eksiltmeyin. Yeryznde ise fesadclar olarak fenalk yapmayn. (Hud sresi, yet: 85) nsanlardan yzn evirme. Yeryznde mark yrme. Zira Allah her kibir taslayan, kendini beenip vneni sevmez. (Lokman sresi, yet: 18)

- 165 -

Yrynde mutedil ol. Sesini alalt. Seslerin en irkini hakikat, eeklerin anrdr. (Lokman sresi, yet: 19) phesiz ki (emrettiim) bu (yol) benim dosdoru yolumdur. O halde ona uy. (Baka aykr) yollara tab olmayn. Sonra sizi Onun (Allah'n) yolundan ayrr. lerinden zulmedenler mstesna olmak zere ehl- kitab ile en gzel (savadan) baka bir suretle mcadele etmeyin. Ve deyin ki: "Bize indirilene de size indirilene de inandk. Bizim ilhmz da sizin ilhnz da birdir, (u kadar ki) biz Ona teslim olanlarz. (Ankebt sresi, yet: 46) nsanlara gzellikle syleyin, dosdoru namaz kln, zekt verin. Sana (bu emir ve nehiy sebebiyle) isabet eden eylere katlan. (Lokman sresi, yet: 17) Nefislerine hainlik etmi kimselerden yana mcadele etme. nk Allah hainlikde ileri gitmi gnahkarlar sevmez. (Nisa sresi, yet: 107) Sabah, akam Rablerine, (srf) Onun cemlini dileyerek, dua edenlerle beraber candan sabr(u sebat) et. Dnya hayatnn zinetini arzu edib de gzlerim onlardan ayrma. Kalbine bizi anmaktan gaflet verdiimiz, hev ve hevesine uymu, iinde haddi am kimselere boyun eme. (Kehf sresi, yet: 28) De ki: "Ben dinimde, kendine ihlas edeci olarak, ancak Allah'a ibdet ederim. (Zmer sresi, yet: 14) De ki: "Ben bu (tebliime) kar sizden hibir cret istemiyorum. Ancak Rabbine (doru) bir yol tutmay dileyen adamlar (istiyorum). (Furkan sresi, yet: 57) (Habibim) sen (gl deil) kolayl (salayan yolu) tut. yilii emret. Cahillerden yz evir. (A'raf sresi, yet: 199)

- 166 -

Size azab gelib atmazdan evvel Rabbinize dnn, Ona teslim olun. Sonra yardm edilmezsiniz. (Zmer sresi, yet: 54) Allah Subhneh'nun kitabnda byle tavsiyeleri ihtiva eden daha ok yetler mevcddur. Biz kitabmz Hakkn tavsiyeleriyle bitirdik. Umulur ki bize ve okuyup amel edenlere faideli olur. Allah'n Rahmetine muhta olan abd- aciz der ki "bu kitab hakkndaki ilhi ilkalar ve ruhani ilhamlar burada sona erdi. Her kalb kendi merebini bilir. Herkes neyin talebinde ise onun srrn edinir. Bedenin uzuvlar da taat ve ibdetlerle neesini bulur. Bu vesile ile Hakka yaknlar. Rza ve ndvan makamna kesintisiz olarak, feyizlerle ular. Masum ve tahir olan Seyyidimiz Muhammed bin Abdillah bin Abdilmuttalik'e Salt ve Selm olsun. yle Seyyid ki bizi bu l makamlara ve kuds manlara ulatrmaya vesile odur. lemlerin Rabbi Allah'a hamdler olsun. A. Tah Feraizolu Sultanahmet / STANBUL 02 Aralk Perembe 1999

- 167 -