Fevai̇hu'l Cemal Ve Fevati̇hu'l Celal Necmeddin İ Kubra

FEVHUL CEMAL VE
FEVTHUL CELAL
NECMEDDNKBR
Kaddesellhsrrahulazz

Hazrlayan
hramczde
HacsmailHakk
ALTUNTA

SBN:
ismailhakkialtuntas@gmail.com
http://ismailhakkialtuntas.com
Dizgi :H.smailHakkAltunta
Kapak :
BaskCilt:
2010
NECMEDDNKBR
Kaddesellhsrrahulazz
Necmeddni Kbr (540/1145618/1221),
hicr altnc asrn ikinci yars ile yedinci yzyln
balarnda Harezmahlar Devleti (1097
1231)nin hkim olduu Harezm blgesinde
ird faaliyetlerinde bulunmu dikkate deer
birmutasavvftr.Gerekyetitirdiihalifelerive
gerekse verdii eserlerle tasavvuf tarihinde
adndan ska sz ettirmektedir. Ayrca henz
tarikatlarn teekkl srecinde yaam olmas
ve kendisine Kbreviyye adnda bir tarikatn
nispet edilmesi onun nemini bir kat daha art
trmaktadr.
1
eyh Necmeddni Kbr kaddesellh

srrahul azzin birok eseri vardr. Bunlar ieri
sinde FevihulCeml ve FevtihulCell
kitab, ba eseri olarak isimlendirebilir. Kitab
eyhin bir takm mnev tecrbelerinin yazya
aktarlmasndan meydana gelmitir. Aslnda
kitap, seyru slk yapan slikin makamlar,
haller, vkalar ve zellikle de halvet esnasnda
tecrbe edecei alglar, grntler ve haller
hakknda bilgilendirmeyi amalamaktadr.
Sflerbugizlitecrbelerinigenelliklegizlemei
tercih ettii iin, eserin bu bakmdan tasavvuf
tarihindeki yeri ok nemli ve nadir eserler
dendir.

1
Daha geni bilgi iin; GKBULUT Sleyman
Necmeddni Kbr Ve Kbrevlik [Kitap]. zmir:
Dokuz Eyll niversitesi Sosyal Bilimler Enstits
TemelslamBilimleriAnabilimDal236071Doktora
Tezi,2009.
4FevihulCemlveFevtihulCell
Fritz Meierin Arapa metnini yaynlad bu
eser, hem Farsaya
2
hem de Trkeye evril
mitir. Fevihin, ktphnelerde farkl isimler
altnda kaytlara girmi yazma nshalar da
bulunmaktadr:
1 SeyrsSluk, Sleymaniye Ktp., Hac
MahmudEfendi,nr.2278,vr.1b10b.
2 SrrlHads, Beyazd Ktp., Veliyyddin
Efendi,nr.1814,vr.183190.331
3KitbsSeyrvesSlk,stanbulniver
sitesiMerkezKtp.,Arapa,nr.3688,vr.2b20b.
4 Risle FitTasavvuf, Sleymaniye Ktp.,
ehid Ali Paa, nr. 2800, vr. 816. 5 Fevihul
Ceml ve FevtihulCell, Sleymaniye Ktp.,
ehidAliPaa,nr.2800,vr.72107.
BukitaptaNecmeddniKbrkaddesellh
srrahul azzin eserlerinden olan Fevihul
Ceml ve FevtihulCell eserini, Prof. Dr.
Yusuf Zeydan tarafndan yaplm tahkikli neir
esas alnarak
3
tekrar Trkeletirmeye ala
caz.AyrcaProf.Dr.MustafaKarannhazrla
d,TasavvufHayat(UsluAere,Rislelel
Him, FevihulCeml),
4
adl almada bavu
rukitabmzolmutur.
TevfikveinyetAllahTeldandr
hramczde
smailHakkALTUNTA
Esenler/stanbul

2
Bkz. FevihulCeml ve FevtihulCell, ev.
Muhammed Bkr Sad Horasn, ntirt Merv,
Tahran,1368.
3
DruSadisSabh,Kahire,1993
4
DerghYaynlar,stanbul,2.Bask1996.

FEVHUL CEMAL VE
FEVTHUL CELAL

(Ceml Meyveleri ve Cell Fetihleri)

Seyr u Slkte geen
ruhn olaylar

.
.

Allah Telya krler olsun ki, bize

mantkuttayr (ku dili)
5
retti. Bakalaryla
megul olmaktan emin kld. Bize seyr
slknalmetveiaretlerinigsterdi.
AllahTelyasayszveebedihamdolsun.
Salt,Resulneebed,sonsuz,dimidir.
eyhimizEfendimizYcemam,dinvemille
timizinyldz,mslmanlarnveslmnkutbu,
tarikatn burhan ve delili, snnetin dirilticisi,
Hakkn hcceti, Necmddni Kbra, diye me
hur EbulCennb Ahmed b. mer b. Muham
med b. Abdullah Sf Hayvek Havarizm ve
annebabasndanAllahTelrazolsundedi:

5
Neml,16
eyhNecmeddniKbr7
SofininHakikatleri
EySevgili,iyibilki;
Allah Tel, sevdii ve raz olduu iin seni
baaryaulatrd.Murd,AllahTel,mridise
Ondan gelen bir nurdur. Allah Tel hibir
kimseyezulmetmemitir.nkhepsinekendi
sinden bir ruh vermitir. Ve kulu iin bir akl
verdii gibi onlar iin kulak, gz ve kalpler
yaratmtr.
6
Allah Telnn kendilerinden perdeyi kal

drd kimselerin dnda kalan btn insanlar
karanlktadr. Bu perde kendilerinden ayr ol
mad gibi, belki kendileridir. Bu ise kendi v
cutlarnnkaranldr.
Ruhtecrbeler
EySevgili,ikigznkapavebak,bakalm
negryorsun
Eer u an hibir ey grmyorum diyor
san, grememedeki hata senden ileri geliyor,
demektir.
Aslnda sen o anda gryorsun. Fakat
vcut karanl onu senin basiretinden ve
gznden uzaklatryor, bundan dolay da onu
vegrmeibulamyorsun.
Eer Allah Tely bulmak ve grmek isti
yorsan vcudundan bir eyler noksanlatr,
bakabirifadeilebirtakmeylerivcudundan
uzaklatr. Bu eksiltme ve uzaklatrmann yolu
mchededir.

6
Kendilerinekulaklar,gzlervekalplervermi
tik.Ahkaf,26
Mchede demek ayar yani Allah Te
ldanbakahereyikovarak,ldrerek,cehd
vegayretsarfetmekdemektir.
Ayarisevcuttur,nefistir,eytandr.
Mcahedeyolu
yollayaplr:
1Gdalarnyavayava,vcudualtraal
tra azaltlmas. nk vcudun nefis ve eyta
nn kuvvet kayna gdadr. Eer gda azalrsa
bunlarnsaltanatvehkmdarldaazalr.
2Seme, irde ve ihtiyar terk etmek.
irdeyigvenilir,teblieyetkilibireyhvemr
ide senin iin doru olan tercih etmesi iin
fen klmaktr. nk balangta mrid kk
ocuk gibidir. Bul ana henz ermemi
olana, israf sefih kiilere vas ve veli tayini
veya emrindeki olanlara sultan nasl gerekiyor
samridiindeeyhylegereklidir.
3Cneyd Badadi kaddesellh srrahul
azzin tarikat olarak bilinen sekiz art yerine
getirmektir.Buartlarunlardr.
1.Devamlabdestliolmak,
2.Devamloruluolmak,
3.Devamlsusmak,
4.Devamlhalvettebulunmak,
5. Devaml zikretmek (La ilahe illallah de
mek),
6. Devaml eyhle kalb rabta ve ballk
halindeolmak.Kenditasarrufunueyhintasar
rufunda yok etmek, ilmi vakat (hadiseler)
konusundaondanfaydalanmak
7. Devaml olarak havatr (kt fikirleri),
eyhNecmeddniKbr9
akla gelen eyleri unutmak, onlar hatrlama
mak,
8. Allah Teldan gelen eye faydamza
da olsa zararmza da olsa itiraz etmemek.
Yine Ondan Cenneti istemek veya Cehennem
den Ona snmak gibi istekleri bir tarafa b
rakmak.
Farklar
Mahedemakamndavcutnefisveey
tanarasndakifark
Vcut, yani insan bedeni, ilk nce zifiri ka
ranlktr. Temizlenip artldka siyah bulut hali
ne gelir. Beden eytann ar haline geldii
zaman krmzlar. Biraz daha slah edilir, mad
d haz ve lezzetlerden fen bulur ve haklarla
bak olursa saflar, beyazlar ve yamur bulu
tugibiolur.
Nefis, balangta rengi gk rengidir, mavi
diresaskaynaktanfkransuyunfkrmasgibi
bir fkrmas vardr. eytann Ar haline
geldimi,karanlktanveatetenbirmaddeimi
gibi bir hal alr. Bunlarn fkrlar daha azdr.
eytandahayryoktur.
Nefis temizlenip saflanca kendisini hayr
kaplar ve kendisinden hayr ve yararl iler
meydanagelir.ervektlkkaplayncadaer
hslolur.
eytan, azametli ekilde kfr bulutlarnn
birbirine girmesinden meydana gelen ve saf
olmayanbiratetir.nndeuzunbirzencigibi
teekkleder.Bykbirheyetivardr.Birtavr
la iine girecekmi gibi koar gelir. Eer ondan
o anda uzaklamak ve ayr kalmak istersen,
kalbindenuekildeyalvar:

Eyimdatdileyenlerinyardmcs,yeti!
Hemensendenkaar.
Onun seni grdn senin de onu grd
n unutma. Onun elbisesi, senin elbisene
dikilmitir. ki elbiseyi birbirinden ayrrsan,
gz kr olur, gremez. Elbisesinden onu soy
malsn
Bunun dnda nerede olursan o da seninle
olur ve anlar. Sana ilgi duyar. Bazen o sana
vurur, seninle beraber i yapmak, oynamak ve
yaryapmakister.Onalanetokuduun,amar
attn ve konutuun zaman o da seninle ko
nuur ve seninle sakalar, lanetten kuvvet bu
lurveseninleolaniiuzatr.
teozamansusarsn.Osanavurursenona
vurmaz, Allah Telya tevekkl edersin. Bu
durumdaosanavuramazvesendenuzaklar.
teozamantekrarkalbinle:

Eyimdatdileyenlerinyardmcs,yeti!
dersin.Rabbnasnrsnodasendenkaar
gider.
ZikirAtei
Zikirateiileeytanateiarasndakifark
Zikir atei, saf, sratli ve yukarlara doru
ykselenbiratetir.
eytan atei ise, bulank, puslu, karanlk ve
eyhNecmeddniKbr11
arhareketlidir.
Bu iki ate arasndaki fark ise ancak hl ile
bilinir.
Seyyr
7
zerinde zikirle birlikte byk bir
arlk ve gs darl hissederse, kalbi ferah
lamaz,gnlrahatlamaz.Sankibtnorganlar
taileatr atrkrlyorgibibiranyaarsa,bu
haliindekaranlkbiratemahedeederkibu
eytanateidir.
BazenSeyyr,bununaksinebirhafiflikbiri
rahatlbirkalpgzelliivedoygunluuhisset
tiinde yukarlara ykselen saf bir ate grr.
Kuruodununateigibiolursabudakalbinfeza
vesemasndakizikirateidir.
Zikir atei, her eyi yakp yok eden,
8
bir
atetir.Girdiindeevdeunusyler:
Ben varm, artk benimle baka hibir ey
olmayacak. Bunun manas La ilahe illallh
(Allahtan baka hibir ilh yoktur) demektir.
Eer evde odun varsa onu yakar, odun ate
olur.Eerevkaranlkisezikirnurolup,karanl
yokeder,evinuraboar.Evdenuroluncatabii
kionaztverakipolamayacaktr.
Bunun gibi zikir, zkir (zikreden kii), me
kur (zikredilen, Allah) dost olurlarsa o zaman
Nurstnenur
9
olur.
Zikirhaktr,sfatdahaktr.Zikirnefsinhaz
larn sfatlarn yok ederken, haklarn baki b

7
Seyyr:Bellibiryeriolmayan,gezici,gezgin.Bura
da manev makam ve hallerde gezinen dervi, slik
demektir.
8
Mddessir,28
9
Nur,35
rakr.Haklararasndaztlkyoktur.Hazlardaise
varla ait bir takm fazlalklardr ki israftan ve
arlktan meydana gelirler. Dolaysyla zikir
atei ieri dnce hepsini yok eder. Haram
lokmalardan meydana gelmi olan paralar da
byledir. Zikrin sultan hazlarn iine der ve
onlar yok eder. Fakat hell lokmalardan mey
dana gelen czlere, kimse el uzatamad zikir
ateidedokunmaz.nkbunlarhaklardr.
Vcudunrumuzlar(aretleri)
Vcut drt unsurdan meydana gelmitir ki
hepsiKaranlklarstnekaranlktr
10
Toprak,su,ate,hava.
Sen btn bu unsurlarn (hkimiyeti) altn
dasn. Onlardan ayrlarak baka bir eye de
tamah edemezsin. Ancak hakk hak sahibine
ulatrmaklaolurkibuda,paraybtneula
trmaktanibarettir.Bylecetopraktoprakln,
susuluunu,ateateliini,havahavalnalr.
Bunlardanherbirikendinasibinialdm,btn
buyklerdenayrlr.
Bizim tarikatmz ve yolumuz, kimya (unsur
larbazsndierindenayrma,insanailkyarat
lta flenen nefes olan rabbn latif nuru
karma)yoludur.
Dalar arasndan nuran ve latf eyleri
karmak arttr. Toprakla ilgili hazzn yok olunca
bir sahra grrsn. Bu sahray katederken, bu
sefer sahra senin altnda yrr. Sanki l senin
ayann altndan geip gidiyor. Hlbuki geip

10
Nur,40
eyhNecmeddniKbr13
giden l deil sensin. Nasl ki, gemi ile giden
bir kimse de, geminin deil kardaki sahillerin
hareketettiinizanneder.Dalargrrsnve
onlar cansz, donmu zannedersin. Hlbuki
onlarbulutlargibiakmaktadrlar...
11
Yineoandakendiniyukardanaayadoru
inen, fakat aslnda aadan yukarya doru
kanbirkuyudaimigibihissedersin.
Yine zerinden inen ve altnda yok olan bir
ky, bir belde ve bir evde, olduunu grrsn.
Tpk deniz kenarnda olan, oraya den ve
batanbirduvargrdngibi.
EySevgili,iyibilki!sonvebyklmhari,
bu drt unsurdan; hava ate, su ve topran
varlndan kendini asla kurtaramazsn. Bu
lm sendeki unsurlarla ilgili baz eyleri yok
eder. Ve ondan sonra sen daha nce aklla bil
diin ve duyduun eyi bizzat gzle mahede
edersin.
12
Ykselitekimahedeler
Eer bir deniz grr ve kar tarafa gemek
isterken boulduunu mahede edersen, iyi
bilkibusuileilgilihazznfenbulmasdr.Eer
deniz saf ve iinde gneler veya nurlar veya
atelerbatmvegmlmse,iyibilkiomari
fetdenizidir.
Yaan yamur grdn vakit, bil ki, o ya
mur rahmetin mevcut olduu kaynaktan, l

11
Neml,88
12
Andolsunsenbundangafletteidin;derhalbiz
seninperdenikaldrdk.Bugnartkgznkeskin
dir(denir).Kf,22
araziyebenzeyenkalpleriihyaiinyamaktadr.
inedtnvesonraktnbiratem
ahede edersen bil ki bu ate (unsuru) ile ilgili
hazlarnfensdr.
nnde geni bir uzay, engin bir genilik,
onun da stnde berrak bir hava ve baknn
sonunda da bir takm yeil, krmz, sar, mavi
gibi renkler grrsen, bil ki, artk sen bu hava
dan o renklere geeceksin. Aslnda renkler ise
hllerinrengidir.
Yeilrenk,kalbinhayat,
Saf ate rengi olan krmz, himmet hayat,
Himmetin manas ise kudrettir. Eer bu renk
bulank bir krmz ise bu iddetin ateidir. Bu
ise Seyyrn, nefis ve eytanla yapt
mchedenin sertlii ve yorgunluu manasna
gelir.
Mavirenk,nefishayat
Sarrenkzayfl;temsileder.
Btn bu renkler nefsin zevkle ve ma
hedelisanilesahibiilebizzatkonuanmana
lardr.
Buzevkvemahedeikidilahittir.nk
sengznlemahedeettiininefsinletadyor,
nefsinletattnbasiretinlegryorsun.
Mesela yeil grdn zaman kalbinde bir
rahatlk, gnlnde bir ferahlk, iinde bir gzel
lik, ruhunda bir lezzet ve gznde bir aydnlk
mahede ediyorsun. Btn bunlar hayatn
sfatlardr.
Bu durumda bitkilerin hallerini delil getire
rek u ekilde diyebiliriz: Bitkinin yeil olmas,
canl, kuvvetli ve hzl gelimeye msait oldu
eyhNecmeddniKbr15
unu;saroluuise,kendisindekibazsebepve
arzalarsebebiylezaafauradngsterir.
Yine bunun gibi yzlerin kzarmas da, ya
hayveutanmaktan,yakorkudan,yasevinten
veya zntden ileri gelen haller sebebiyle
hslolur.
yi bil ki! rengin birlemesi istikamete ve o
hlintamvecemiyetineiarettir.
Renklerinbiraradatoplanmasvebirbaka
sna karp bir renk haline gelmesi ise telvin
denir.
Yeil renk deimeden srekli olarak ayn
ekildekalrsabudatemkindenir.
Yeil renk, bak kalan sonuncu renktir. Bu
renkten imek akmas gibi parltlar ve aydn
lklardoar.
Yeilrenklersaf,bulankdaolabilir.Safolu
u Hakkn nurunu stnlnden, bulank
oluu ise vcut karanlklarnn galibiyeti ve h
kimiyetindenmeydanagelir.
Kalpve(Kalb)VcudKuyusu
Latife
13
Kalpdediimizeydir.nkkalp
latiftir. Kalp, suyun iinde bulunduu kabn
rengini al gibi ve gkyznn, dalarn yani
KafDannrengindeoluugibibirhaldenba
ka bir hale inklp edebilir. Bu deiiklii kabul
etmesebebiylekalbeKalpdenilmitir.Ayrca
kalp vcudun ve manann z olduu iin bu
isimleanlmtr.

13
nsann ok ince ve hassas olup kalbe bal bir
duygusu.
Kalp, latiftir. Etrafndaki mana ve eyay ak
settirir.Eyayveeyaetrafndadnendolaan
manalar yanstr. Bu suretlerin aynada ve ber
rak suda aksedii ve yansmasna benzer. Bir
eyin rengi, o eyin karsnda bulunan latifede
suret bulur, ekil alr. Tpk suretlerin saf suda
veaynadayansdgibi.
Vcut kuyusunun iindeki kalbin nuru ol
duu iin de, ayn ekilde kalbe kalp ad veril
mitir.AynYusufaleyhisselmnkuyudakinuru
gibidir.
14
yi bil ki! vcut kuyusu,

15
nnde, yz

14
Yusuf,1015
15
Vcud Kuyusu Teozofide kullanlan Aura ola
bilir. Canllarn bedenlerinden yayld varsaylan
nmla oluan ve gitgide yaylan tesir kuaklar
tarznda kendini gsteren elektromanyetik alana
verilenaddr.Auraokumakiseaura'hissedebilmek
tir.
Metapsiikilerin"eflv"adnverdikleripartikl
lerin nmyla (radyasyon) oluan bu alan,
Teozoflara ve Kirlian Fotorafl zerinde alan
aratrmaclaragre,yaamenerjisiolarakadlandr
lanbirtrenerjininorganizmalardaninsangznn
gremedii bir frekans dzeyinde titreen nlar
tarznda yaylmasyla oluur. Aura, eflv ve psiik
radyasyon terimlerinin sk sk kartrld grlr.
Buterimarasndakiilikiuekildeaklanr:
Bedendenyaylannmavebunmnyaylma
olaynaradyasyon(psiikradyasyon)adverilir.
Bunlaravenlaroluturanpartikllereeflv
adverilir.
eyhNecmeddniKbr17
nn hizasnda derin olarak grnr. ehadet
(dnya) leminde ondan daha derin bir ey
gremezsin.
Bu kuyu nceleri bann stnde, olur son
ra nnden zuhur eder, daha sonra da ayakla
rnnaltndaolur.
Bu,yolunsonundavcutkuyusunundibinde
yeil bir nur grrsn. Bu varln ve hudsun
(sonradan yaratlan varlklar) sonu, kdemin de
balangcdr.
Bu kuyu sana yakaza (uyanklk) halinde
tecell ederse, houna gider ve onunla yaknlk

Bu yaylma olaynn meydana geldii medyum
larca grlebilen g ve etki alanna ise aura ad
verilir.
Renklihalelervemalartarzndakendinigste
ren aurann esas olarak ksmdan olutuu kabul
edilir:
Yapk aura: Vcudu bir zarf gibi saran 0.5 cm.
kalnlnda, koyu bir blgedir. Sptil bedenin sptil
ikiz denilen ksmdr. Aurann Kirlian fotoraflk
tekniiyleekilebilenksmdr.
aura: Yapk auray evreleyen blgedir. Kii
leregre3ile8cm.arasndadeienkalnlktakibir
blgedir.
D aura: Ykseklii nsan bedeninin iki misli ge
niliinsanbedeninindrtmisliolupOval,yumurta
biimindedir.
Tam d aura: Bedenden yaylan nm alannn
tm;snrszkabuledilir.Auragrebilmeyetenei
nesahipolduuilerisrlenmedyumlar,aurarenk
lerinin kiilerin ruhsal tekml durumlarna, karak
terlerineveheyecanhallerinebalolarakdeiiklik
gsterdiklerinibelirtirler.
kurarsn.
Gaybet (kendini kaybetme) halinde iken
tecell ettiinde, ondan geen bir heybet, bir
iddet ve sarsnt seni tesiri altna alr. O anda
ruhunayrlacakgibiolur,mecalinkalmaz.Birin
cihaldenbuhalekadarzikirdenbakasnaca
eybulunmaz.
Bu kuyuda melekt leminin acayiplikleri
ve ceberut leminin gariplikleri sana gr
nr. Bunlar hibir zaman unutmazsn. nk
bu uurda ok iddetli kuvvet, korku ve sknt
larlakarkaryagelmibulunuyorsun.Bylece
onunla sevinirsin, ondan korkarsn, onunla
nsiyetedersin.Busebeplebirhldeikenbirbi
rinezthllerizevkedersin.
Bazen o kuyu, mahedenin ilk zamanlarn
dadengesizbirhaldebykbirgrnmiinde
olan karanlk bir bina gibi tecelli eder. Daha
sonra bina bu karanlklarn gitmesiyle dzelir,
st ste konan kerpilerle nizama girer. Daha
sonraisebinavekerpilerleilgilibtnekiller
yok olur da nurdan veya yeillikten hsl olan
birkuyudanbakabireygremezsin.
lk zamanlar karanlk olmasnn sebebi ora
nn eytan makam olmasndan idi. Daha
sonra oras rahmet ve meleklerin inme yeri
halinegeldiiiinyeilolduvenurland.
VcutMertebeleri
yibil ki!Vcutyalnzbireydeildir.Vcu
dunstndeHakknvcudunavarncayakadar
daha ondan hususi ve daha gzel baka vcut
lar vardr. Her vcut iin de bu yolda kuyular
eyhNecmeddniKbr19
vardr.
Vcuduneitlerinegreyedidir.
Yer ve gk saysnn yedi ile snrlanm ol
masndadabunaiaretvardr.Vcuteitlerini
temsil eden bu yedi kuyudan semaya ykseltil
diin zaman, sana rubbiyet ve kudret
sems grnr. Bu semnn hava tabakas,
hayatn zat ndan olan koyu yeil bir
nurdur. bu nurlarn bazlar, srekli olarak
dierlerine doru yrr gider. Orada ruhlarn
tahammledemeyeceibirkuvvetvardr.Buna
ramen ruhlar zevke dayanan derin bir akla
onaktrlar.
Yine gkyznde ateten daha krmz
noktalar ve uyumlu ekilde beer beer
(adet) dizilmi lal ve akk talar vardr. Hl
sahibi iten onlara arzu duyar, evk duyar ve
onlarakavumakister.
yi bil ki! Seyyr bu kudret ve rubbiyet
makamna drt melek karr. Biri sanda,
birisolunda,birialtnda,dieridearkasndadr.
BumakamaykselttiklerizamanSeyyr,kulluk
takiacziyetiilediliunudedi:

Sen Rabbimsin ve bana kadir ve gcn

yetervesahibimsin
Eeristersenbeniyaatr
Dilersenbenildrrsn!..
Seyyarosradaokglveiddetlibirkuv
vetle kar karya kalmaktan korkar! Ruhunun
alnmasn ve oraya braklmasn temenni ve
arzu eder. Kendisinden, ruhunun veya nefsinin
alnmasnn keyfiyetini hisseder. Ne zaman o
leme gitmek iin, kuyudan karlsa, onda ruh
veya nefs kalmaz. Sonra oradan lemi
ehadetedndrlr.
Mehed
16
Seyyra kuyuda iken ilk gelen nurlar, ba

nn stnden gelen tecelli makamndaki izzet
nurlardr. Kendisine vrid olan bu nurlarn
verdii dehet ve korku sebebiyle, sarslr,
izdrap duyar ve kabz haline geer. ster iste
mez secdeye kapanr. Sonra kuyudan yukar
doru karlr. Zira karanlk olan eyler, temiz
lenip nurlanmadka ve nur cinsinden bir ey
olmadka, nuran olana ulaamazlar. Ancak
bundansonraonavslolurlar.
Genellikle meleklerin gelii insann arkasn
dan, bazen da stndendir. Melekler toplulu
undan ibaret olan seknette byledir.
17
Seknet kalbe iner. O zaman kalpte bir rahatlk

ve tatmin olma halini bulursun. O anda varl
ndan alnr sz ve hareket serbestlii sona
erer, dncelerin Hakktan baka herhangi bir

16
Mehed: Sahne; grnm, grn, grnt,
gr,bak
17
Bakara,248;Tevbe,26
eyhNecmeddniKbr21
ciheteynelebilmesiartkmmkndeildir.
Bunda Raslllah sallallh aleyhi ve
selleminseninleberaberolduununalmetiise
gayr ihtiyar olarak dilinle Ona olan salt ve
selmndevametmendir.
rnek
Bir gn bir melek beni ykseltmiti. Arkam
dan gelip beni tutmu ve srtna almt. Sonra
nmegetibenipt.Nurubasiretimesald.
Bundansonra
.
Bismillahillez la ilhe illh ver
RahmanurRahm
Kendinden baka ilah olmayan Rahman ve
RahimolanAllahnismiyle
dedi.Birazykselttisonrabenibrakt.
Yine bir gn seher vakti halvette zikreder

ken meleklerin tesbihini iitmitim. Hakk Tel
sanki dnya semsna inmi, melekler de; ba
baskzpkendisinidveceinianlayanocuun
tevbe ettim, tevbe ettim deyip
korkmasgibikorkanvekurtuluutalepvearzu
eden hallerle szlerini suratla sylemeye ba
lamlard.
Sonrakorkulariddetlenenmeleklerin

YaKdir,YaKdir,YaKdirYaMuktedir,
diyeyalvarmalarnduydum.
Nezamanbukorkuhlibitincedeuekilde
duaettiler:

Allahm, sevap olarak bize cennetlerini
ltfet,azaptandaeminkl.
Havtr(Dncelerlhmlar)
Htr nefs Htr eytan arasndaki
fark
HtrHakkileHtrnefsarasndaki
fark
Htr Hakka, Htr kalb ile htr melek
dhildir.
Htr nefs, htr eytana dhil deildir.
Aralarndabirazfarkvardr.
Htr kalb ve htr melek Aziz ve cell
olan Allah Telnn izniyledir. Bu ikisi gnah
ilemeyen,AllahTelnnkendilerineemrettii
eyi yapan ve Ona kar gelmeyen iki melektir
18
Saf htr Hakk ilhamla olur. lham da

sahihtir.Gelenilhamaakl,nefs,eytan,kalpve
melekitirazedemezvereddedemez.
Bazen bu ilham gaybet hlinde iken gelir. O
zaman daha net bir ekilde hissedilir ve zevk
hlinedahayaknolur.
Bundakisrveincelik,Hakknhavtrnilmi

18
Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakt insan
lar ve talar olan ateten koruyun. Onun banda,
acmasz, gl, Allah'n kendilerine buyurduuna
kargelmeyenveemredildikleriniyapanmelekler
vardr.Tahrim,6
eyhNecmeddniKbr23
lednn olmasdr. Yani ilham gerekte htr
deildir, Allah Telnn ruhlara elest
bezminde Ben sizin Rabbnz deil miyim
diye hitap ettii
19
ve Allah, deme btn
isimleri retti...
20
yetinin iaret ettii ezel
ilimdir. Ruhlar da bunu byle rendi. Ruhlar,
ilmi lednnyi u anda da renebilecek du
rumdadrlar. Ancak bu ilim, bazen vcut ve
varlk karanl ile rtlr. Seyyr, vcuttan
uzaklapgiboluptemizlendiizamanlednn
ilim veya onun hkm ve hikmetlerinden bir
hikmet ortaya kar. Bu ilim ilhamdr. Seyyr
daha sonra beraberinde bu ilim ve ilham oldu
u halde tekrar vcuduna dner. Artk bu v
cut,tozvekirdengrnmezhlegelenbirtah
tadaki tozlarn silinmesiyle yeniden yaznn
okunurhalegelmesinebenzemektedir.
rnek
Bir kere gaybet hlinde iken Hz. Raslllah
sallallh aleyhi ve sellemi yannda Hz. Ali
kerremellh veche olduu halde grdm.
Hemen koup Hz. Ali kerremellh vechenin
elinitutupmusafahaettim.Oandabanailham
geldi:
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemden
gelen haberlerde u ekilde bir ey iitir gibi
oldum.

Kim Ali ile musafaha ederse Cennete gi

19
Araf,172
20
Bakara,31
rer
DndmHz.Alikerremellhvecheye
Bu hadis sahih midir? diye sormaya ba
ladm.
Evet, Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem doru sylemitir, Reslllah doru
sylemitir. Benimle musafaha eden Cennete
girerdedi.
21
Ek:
Velilerin ruhlarnn nebilerin ruhlarndan is
tifade edileri gibi tbi olan ruhlar erefli ruh
lardan bilgi alrlar.
22
Bu bilgi alverii u anda
da devam etmektedir. Fakat bu ehadet le
minde deil gayb lemindedir. Seyyr varln
dangiboluncabunutadarvehisseder.
lham,bazenhuzurhlindedevakiolur.Fa
katbutipilhamncekiekilden,gaybethlinde
iken vaki olan ilhamdan daha kapal ve gizlidir.
Bununla beraber, iteki olan eyler yani nefis,
ruh ve eytan ona itiraz edemez, organlar ona
teslimolur,nefislerboyuneer,gnlleronun
laferahlarvekalplertatminolur.
Nefsin istememesine ramen Htr Melek
srekli olarak iyi ve yararl olan eyleri tevik

21
Ktb Sittede bulunmayan bu hadis mehur
hadislerdendir.radlKulb,s.257
. .
( ) .
22
Hervelibirnebininhkmaltndadr.Bunedenle
Muhammed,sev,Musev.isimleriverilmesigibi.
eyhNecmeddniKbr25
eder. Ancak nefis tezkiye olup arnd zaman
hatrlarnfarklarkendisinegizlikalmaz,(htr
melek midir, htr eytan mdr bunu ayrt
eder).
Htr Kalp, Htr melek gibidir. Ancak kalp
melekdenuzelliklerleayrlr:
ehvette, evkte, haninde, tayte,
tayarnda, insbabda, rabette muhabbette,
akda,valeh,cnnveHakkdacnnda.
23
Mminlerin meleklerden daha stn oluu

nunsebebideburadadr.
rnek
Ebu Hasan Harakan kaddesellh srrahul
azz(hyt.
24
425/1033)unudedi:
Bir gn le zeri ara ykseldim, tavaf
etmeye baladm. Bin veya bine yakn tavaf
ettim. Bu esnada arn etrafnda, tavaflarn
beenmediim halde benim tavaflarmn sra
tinden aran sakin ve mutmain bir topluluk
grdmvesordum:
Kimsiniz, tavafnzdaki bu soukluk ve
arlknedir.?
Biz meleiz dediler, biz nuruz, tabiatmz
byledir. Bundan daha farkl bir ey yapmaya
gcmzyetmez,dediler.Budefaonlar;
Sen kimsin, tavafndaki bu srat ve hare
ketnedir?
Ben demoluyum. Bende nur ve nr

23
Istlahlar iin bk. Kelbz, Sleyman Uluda",
Dou devrinde Tasavvuf (Taarruf), s. 278308 (st.
1979).
24
HakkaYryTarihi
zellii vardr. Sratim ise evk ateinin sonu
cudur
25
Onun iin melekler iin asla arzu ve ehvet

dnlmez.
26
Ek:
Htr nefs, rahat ve istirahat sonucunu
meydana getiren bir hatrdr. Temizlense, arn
sa ve teslim olsa bile durum deimez. Ancak
temizlendii zaman istirahatn ibadet snfla
rnda ve hayr ilerinde yapar, rahatn bu gibi
yerlerde arar ve bulur. Habis ve pis olduu za
man ise ktl emreder.
27
Temizlendikten
sonrahtrnefsyineiyiolur.Bunundaalme
ti kendisinden emin olduu halde kalbin rahat
lk, ferahlk ve tatmin bulmasdr. Tezkiye edil
meyip temizlenmedii zaman ise htr kt
olur. Bunun da almeti kalbin elem, ruhun da
bir sknt, organlarnda bir szlama nefsde bir
korkubulunmasdr.Muhakkaknefis,ineveya
yumurta alan ocuun korkusundan suu in
kr etmesi gibi korkaktr, inkrcdr. Byle bir
nefsesahipolankimseiki cihannveiindevar
olaneylerinkendisineitirazettiinihisseder.
Htr eytan, bazen ibadet ekillerinde,
hayrlieitlerinde,kuvvetvekerametarzu
sunda olur. Bu durum, kii gerekten ihls sa

25
Attar, Tezkiretlevliya, s. 253, 254 (Leiden
1907); Ali Hemedan, Rislei nsan kmil, Sley
maniyeKtp.AyasofyaKit,no.2873,420a.
26
Abdlkerim Cil, erhi Mkilt Futuht
Mekkiyye,DrssaadeseSabah,s.204)
27
Yusuf,53
eyhNecmeddniKbr27
hibioluncayakadardevameder.Kiiihlssahi
bi olunca, bu hl ondan ayrlr ve artk o ahsa
tamah etmez. Hlbuki eytan, nefsin hatrna
muvafakateder.Eerhatrktisetevikeder
ve ona hkim olur. Kty iyi olarak gsterir,
htr eytan, htr nefisten daha zordur.
nk nefsin hatr bir tek hner ve oyundur.
eytannkiisepekokhnerlerveoyunlardr.
Nefis ocuk gibidir. Dman olan eytan
onabireyimusallatklar,nefsdekklve
nemsizlii sebebiyle onu tasdik eder. nk
eytan tuzak ve hileler konusunda mahir ve
ustadr. hls kaps hari her yol ve kapdan
insanaulaabilir.
Eysevgili,ihlslol!Eerihlszereisenke
sinliklekendiniihlsmakamndagrmemelisin.
nkbudaihlsniinbirkusurdur.Eerby
leolursaneytanidnyanagirer.
Htreytannalmeti
Bu nevi bir hatr geldii zaman tela verir,
acele ettirir. Buna kar kalbinde bir rahatlk
bulamazsn.Karanlklarlakarkaryakalmsn
gibi, olursun, riya ile hairneir olursun,
Hakkn dndaki eylere ynelirsin. Onun sana
geliisebebiyleorganlarnkrlpparalanr.
eytannHakYolaHizmeti
Allah Tel bazen, iindeki incelik ve hik
metingereiolarakeytanvastasilekullarn
kurbmakamnaulatrr.
eytan halka kar riya gayesi ile o kullarn
kalplerine ibadet sevgisini yerletirir. Bylece
onlardahalkniltifatiinibadetederler.Halkn
onlara iltifat ve ilgisi arttka ibadete olan ra
betleri de artar. Bunun tadn aldktan sonra
gerek kulluunderyasnadalarlar.Diertaraf
tan ibadet sadece Hakk iin olmak ister, baka
trl olmaktan kanr. Bu ekilde zikirlerle
Hakkaibadetetmeninlezzetinitadarlar.
limler, srlar ve nur nevinden olan zikir ve
ibadetlerin gerei zuhur etmitir. Bylece halk
tan yz evirip Hakka ynelmi olurlar. Unut
maki;
Bu dnyadan en ufak bir ey, seninle be
raber olduu mddete eytann hilelerinden
eminolamazsn!
Hikye
Nakledilirki,Hz.saaleyhisselmbirgnba
n bir tulann zerine koyarak uyumutu.
Korku ile uyannca lan eytan baucunda g
rnce:
Niinyanmageldin?Neiinvardiyesor
du.eytan
Seni (yoldan karmaya) tamahm var,
deyinceHz.saaleyhisselm:
Ey melun ben Allahn ruhuyum, bana na
sltamahediyorsun,diyesormutu.eytan:
yi ama benim kumam aldn onun iin
seninyannageldim.Hz.saaleyhisselm:
Nedirokuma?,eytan:
ubannaltndakitula,deyincehemen
Hz. sa aleyhisselm tulay ald, frlatt ve par
eyhNecmeddniKbr29
alad.
28
rnek
Bir gn halvette dnyadan kesilmi Allah
Tel ile olarak zikirle megulken lin eytan
geldi.Halvetvezikirhayatmkartrpbozmak
iinhilevetuzaklarnartrd.Oandaelimdebir
himmet klc hsl oldu. Ucundan kabzasna
kadar zerinde: Allah, Allah kelimeleri
yazl idi. O klla, beni megul eden ve Allah
Tely zikirden alkoyan dnceleri kovuyor
dum.
O anda kalbime Hyelulmerd alel
mrd (Azgn eytann mrid iin kurduu
tuzaklar)ismiilehalvettebirkitapyazmakhat
rmageldi.eyhimizniolmadanbylebirkitap
yazmamsahiholmaz,dedim.
Benimleeyhimarasndakirabtannshhatli
olmas sebebiyle gaibte (rabta yolu ile) dan
nca,sesiniiittim.unudedi:
Bu dnceyi brak. Allah Tel bundan
uzaktr. Bu dnce eytandandr. eytan,
kendisine merid (azgn ve inatc gibi irkin ve
kt) bir isim verdi. Bylece eytan kendine
svmez (kt isim vermez) zannettin onun
byle yapacan uzak bir ihtimal saydn. Ga
yesi seni (kitap yazmakla) megul edip Hakk
zikirdenalkoymakveiinisarpasarmaktr.

28
EbuTalibMekk,Ktu'lKulb,II,192(Msr1932);
Gaznev Sena, Hadikatu'lhakika, s. 392 vd. (Tahran
1329)
Bu hikyedeki hisse, sofilerin madd olan btn
eylerdenbantlarnkoparmalaristenmektedir.
Bununzerineuyandmvevazgetim.
Ek:
Gnlnn fezasnda veya kalbinde bir hatr
hissettiinzamanhemeneyhinlemavereet.
O, bu htr Hakktr derse, bil ki, o yledir. Bu
htrnefsdirveudur,budurdediizamaniyi
bilkionunsylediidorudur.
te zevke ulancaya kadar senin iin kaide
bu yol ve usldr. Zevke vasl olduun zaman
hatr tadar, tanr ve (hak) hatr ile (hak) hatr
olmayanarasndakifarkgrrsn.
Bu petekteki bal ile Ebucehil Karpuzu ara
sndaki fark tatmakla bilindii gibidir. Bunlarn
farknkelimelerleanlatmakoldukazordur.
Mesel: Sen fark konusunda: u tatldr u
da acdr diyeceksin. Ama o zaman sana soru
lur.
Acvetatlnedir?Bunlartarifet!
Budefa,sadecealmetveneticelerinihatr
layp anlatmadan te, acln ve tatlln haki
katiniizahedemezsinonuniinuekildediye
ceksin:
Ac, nefsin kendisinden tiksindii, kand
, skld ve houna gitmedii eydir. Tatl
isenefsinholandveferahladeydir.
Veyaderki;buhoturmuvafktr,umuha
liftir, ho deildir, bu keser, ayrr ve rahatsz
eder. u onarr, bir araya getirir, teskin eder.
Bunu mide kabul eder, unu kabul etmez,
v.s..Byleceaciletatlyanlatmayaalrsn.
ki eit ac ile iki trl tatl arasndaki fark,
zevki Selim bulunduu mddete ayrt etmek
eyhNecmeddniKbr31
mmkndr. Fakat bu zevk bozulursa o takdir
de bazen tatly ac bulursun. Bu konuda air
unusyledi:
Hastal sebebiyle az kt olan ahs
tatlsuyu,acbulur
29
Bu ekilde, tasavvuf hayatn balangc so

nunanispetlebyledir.phesizkionundaba
hastalk sonu shhattir. Zira balangta kalp
hastadr. in ehli tabip durumunda olan eyh
tarafndan tedavi edildiinde shhate ve sel
mete kavuur. Bu sebeple (balang halindeki
sofi)balangtaibadettekilezzetiac,gnahta
kiacldatatlbulur.Fakatkalpshhatekavu
ur ve zevk selm oldu mu, (bunlara) tabi olan
hereyvebtnorganlardaselameteerer.
Mesele
Velyet mertebesine ulaan havasstan
(namazveorugibi)gnlkibadetyapma
sorumluluukalkarm?.
Evet,teklifder.
Yani, teklif, meakkat manasna gelen kl
fetten alnm olmas manasnda der. Zira
veliler klfet ve meakkat olmakszn ibadet
ederler, tersine, ibadetten zevk alr, bundan
holanrlar.
(Buanlamdateklifder).
phesizkinamazbirmnacattr.Lkiniba
det eden eytana uyup, Rahmana muhalif ol
duu srece mnacatn lezzetini tadamaz, ak

29
DivanuEbitTayyibMtenebb,Nr.Abdulvahhab
Uzam,s.130(Kahire1944)
sineonaykolurmeakkatverir.Ziramuhalifin
mnacatbedeniinzorvegtr.Fakatibadet
edenRahmanamuvafakat,eytanadmanlk
etti mi, onun hakknda mnacattr. Lezzetlerin
eniyisidebudur.Namaz,onunhakkndasevgili
ilesohbethalinialr.Enlezzetlieybudur.
Hikye
Hadramrahimehullahdediki:
Birksminsanlarbenimhululiolduumu
sylyorlar. Benisekullardantekliflerinde
ceinisylyorum.
Peki, Allah Teldan baka bir varlk gr
mediimhaldenaslbenhululiolabiliyorum?
ocukluumdan bugne kadar hi kar
madmvirdimvezikrimolduuhaldeteklifin
dtnnaslsyleyebilirim?
Evet,amabenunudemek:istiyorum:
Allahn has kullarnn ibadetinde klfet
yoktur.

eyhNecmeddniKbr33
ZEVKTEBDL(Deiim)
Mahede ile zevk beraber bulunurlar. An
cak mahedenin sebebi, kalbi kaplayan per
denin kaldrlmasyla kalp gznn almas,
zevkinsebebiisevcutveruhlarndeitirilme
sidir.
Zevk sana gelen bir eyi bulutur. (vicdan,
sana gelen eydir.) Bu tebdil ve deiiklik duyu
organlarmz iin de geerlidir. Zira be duyu
organmz baka duyu organlar ile yer deiti
rebilir.
Bunaherkesiingeerliolanuyku(gzel)bir
rnektir. nsan uyuduu, az da olsa vcudun
arlklarndan kurtulduu ve vcut denizi ile
duygular kapand zaman, gz, kulak, tatma,
az,el,ayakvedierbirbedennevinden,gayb
lemine baka duyu organlar alr. O bu or
ganlarla) grr ve iitir. Gaybdan yemek alr ve
yer. Bazen yemekten sonra uykudan kalktktan
sonra bile azndaki bu yemein tadn bulur.
Konuur, yrr, tutar, uzak yerlere gider, uzak
lk onun iin engel tekil etmez. O vcut, bu
vcudumuzdan daha mkemmeldir. nk
ou defa bu vcut havada uma, denizde y
rmeveateegiripyanmamagcnkendinde
bulur.Bunusamabirszzannetme!Bilakisbir
hakikattir. Ve uyku lmn kardeidir, (lm
hissiyokettiigibibuvcuttadahisolmaz).
Avam, ad vcudunun kuvvetiyle uykuda
iken bulduu eyi, Seyyr uyku ile yakaza ara
snda bulur. Cismn vcudunun zayf oluu
dier ruhn vcudunun kuvveti ile bu gc
kendinde bulabilir. Sonra bu ruhn vcut kuv
vetlenir artk lemi gaybta olduu gibi lemi
ehadette de bu eit hareketler vaki olur. Ne
tice olarak havada uar, su zerinde yrr,
atee girdii halde zarar grmez, yanmaz. G
rr, iitir, alr, kar, iner, himmet eliyle tasar
rufta bulunur! Onunla beraber bulunan bir
ahs kesif vcutla rtl olduu iin bunu bu
lamazvegremez.
Bilki!Mahedencesuret,ekilvehayal
lerle olur, renkler zuhur edince de zatlarla
olur.Dahasonrazatlardabirzattafenbulur.
Suret ve hayalin sebebi, bata akla hizmet
edenikikuvvettir.Bunlareyayakliinzabtve
kaydederler. Bu, avcnn ipine ve ana benzer.
Suretvehayaleyayalr,akldabununzerin
detasarrufeder.
Nazar(tefekkrveistidlal)iseavcnnkpe
ine benzer: Varlklardan bizzat manalar geldi
inde, akl hemen tasavvur ve hayal etme g
cn onlarn zerine atar veya nazar kpeini
onlarnpeinetakar,arkalarndakoturur,by
lece onlar tasavvur ve hayal etme gcnn
dileri ile avlar. Daha sonra zerinde akln ta
sarrufetmesiiinhafzavehatragcomana
larmuhafazaeder.Tkiaklonlarayani,mana
lara nerede ne oldular diye sorar. Sonra
akl bu manalar zerinde hkmeder, hayretini
giderir.
Muhayyile gc bir manay, o manaya lyk
bir kyafet iinde hayal eder, tasavvur gc o
manayasuretveekilverir.Mesel:
dibirdman,kpeksuretinde,
Haysiyetlibirdman,aslaneklinde,
eyhNecmeddniKbr35
Bykadam,dabiiminde,
Padiah,denizhalinde,
Faydalbiradam,meyveliaaeklinde,
Faydaszadam,meyvesizaabiiminde,
Faydaverzk,yemekhalinde,
Dnya, necaset ve koca kar vaziyetinde...
Tasavvur edilir, byle suretlerde grlr. Tabir
ilmindekisrbudur.
Aklihtiyacn,haddinivesrpuzaklatrma
iiniyerinegetirip,tambirhayretiindekald
zaman, kendisine, grdnden, iittiinden,
tattndan ve bulduundan baka bir varlk
yoktur, diyen ilk his ve idrkin ona yalan sy
lediiniderhalanlar.Hlbukidahaevvelaklbu
ilkhisleuzunsrearkadalketmi,arzdeolsa
onu durmadan tasdik etmiti. imdi baka bir
ilim, manev ve ulv dier bir his bulunca, akl
onutasdiketmitir.yleki,bugaybhissiinkr
edecek olsa, gaybn rakipleri, ona, hakikatlerin
var olduunu iddia edenlerin Sofistlere yaptk
lar ii tatbik ederler. (Eyann hakikatlerini
inkr eden) Sofistlerin karn bakla drtlr,
kafas dvlr, klla vurulur ve balanr. By
leceacduysundahakikatleritasdiketsin,diye
zorlanr.
Bunu bilince, akl ilk hissi ve idrki yalanlar,
ondan yz evirir, hissi eyleri avlamaktan geri
durur. Uzun bir sre sonra tasarruf gc zayf
lar. Bylece suret ve hayal lemine yani maddi
leme kar bir bkknlk haline der. Netice
olarak da av kpeklerini ve alarn avlanma
iinde kullanamaz hale gelir. (Hayal etme ve
tasavvur gc ile d lemde faaliyet gster
mez). Bunun zerine manalar zuhur eder. Zira
bu manalarla basiret arasnda rabta elbisesi
vardr
Sonra bu manalar da mana kaynanda yok
olur.Bukaynaktakalptir.Olaybirrenkzerin
de tamam hle gelir. Bu renk ise kalbin hayat
ve canllnn sembol olan yeil rengidir. Bu
renkten sonra akk tann rengi kalr. Bu da
aklkebrin(bykakl)rengidir.Birkimseakl
kebrinrengiilemuttasfolursa,buaklsahibini
var olmasn istedii eyi yapmaya sevk eder.
Sahibi istesin veya istemesin meydana gelme
siniarzuetmediihereyedeengelolur.Daha
akas, ona hi bir konuda kar duramaz.
Hakikatte sen de ateten saknman art ile
rahattankanmazsn.
Bu renk zorluktan sonraki kolaylkla ortaya
kar. Buradaki zorluk mchedenin zorluu
dur. Mcahede eden sdk ile ihls cephesinde
nbet tutmaya balad zaman byk dalar
gibi zerine ar vridler iner. Bunlarn altnda
ezilir,yerindibinegeer.Bunasabreder,hibir
zaman szlanmaz, bir mddet yle sakin ve
hareketsiz kalr. Bu byk akln (akl kebr)
onunzerineinmesigereibudur.
Akl kebrin rengi aln hizasnda, zerinde
akik ta kadar krmz noktalar olan siyah bir
levha gibi grlr. Perdesini yrtt nispette
byr, klr. Bu perde perdelerin en salam
ve yrtlmas en zor olandr. Bu rengi gaybet
halinde grd zaman renk Seyyr datr,
paralar, sarsar ve silkeler. Bunun da sebebi
udur: Zayf olan, kuvvetli olana nazar etmeye
eyhNecmeddniKbr37
takat yetirememesidir. Fakat bu durum ilk za
manlar deil (tasavvuf hayatn) sonlarnda
meydanagelir.

STRAK(KendindenGeme)
Birincistirak:
Zikirde vcudun istirakdr. Bu da sadece
vcut ve varlktaki habis ve pis paralarn yok
edildii, gzel ve iyilerinin brakld zaman
meydanagelir.Ozamanvarlnzikriniiitir
sin.Herparavezerreden,borazannflemesi
veya davulun sesi gibi zikir sesini duyarsn.
Bunlarn zikri tam dzgn olunca, bu ses bal
arsnnvzltshalinegelir.
Dzgn hale gelmeden evvel, zikir ba dai
resinde vukua gelir. nk ba yksek yerde
dir.Oradan,ks,boruvedebdebesesleriiitir
sin. Zikir bir sultan ve kraldr. Debdebe ve
grkemihergittiiyerdekendisiyleberaberdir.
Nice kereler bu durum, delirme ve lm tehli
kesi oluncaya kadar devam eder. Fakat sdk
kimselerebyledurumlarzararvermez.
rnek
Halvette zikrederken, iddetli bir ba ars
ile beraber, buna benzer sesler duydum. Hl
buki ben, bu hususta sadk ve samimi idim, o
huzurdaki ayaklarn toprana kendimi feda
etmitim.
Busesveskntlareyhimeanlattm.
lmeden ve akln oynatmadan nce he
menhalvettenk,zikribrak,dedi.Ben,
Yoldaikenlmem,herhangibir(tasavvuf
makamda ve) konakta iken lmemden daha
iyidir,dedim.Bununzerineeyh:
Ben u andaki i durumundan haber veri
eyhNecmeddniKbr39
yorum.Yok,eerbuyoldacannfedaetmeye
samimi olarak azmetmi isen, bu gibi eylere
nedenaldryorsun,eklindekarlkverdi.
Bu durum ve skntlar Allah Tel bu d
mznceyekadarbirhaftadevametti. Zikir
tekrar bama doru indi, yerleti. Mutluluk,
nefsin istekleri, ruhlarn lezzetleri ve kalplerin
gzelliklerizuhuretti.
Bukapnnalsebebiiseognlerdeihls
ta samim olarak sebatkr olmamdr. Onun
yardm ve inyetinden baka, bu kapnn al
masnnsebebinibilmiyorum.
aret
Bu kuvvetli seslerin srr ise zikrin Hakkn
masivasnn zdd olmasdr. O bir yere geldii
zaman ilk ii zddn yok etmektir. Gerekten
ate ile su birletirildiinde ki durumu grr
sn. (Zikir Allah Telnn dndaki her eyi
yakar,tketir).
Ek
Bu davul ve boru seslerini mteakip eitli
sesler duyarsn. Su rlts, rzgr sesi, yanmak
zereolanateinatrts,geyiksesi,atveyav
rusunun uyurken kard ses, frtnal havalar
darzgrnsalladaayapraklarnnkard
ses...v.b.gibi.
Bununsrrdaudur:
nsanolu kymetli kymetsiz eitli unsur
lardan meydana gelmitir. Yer, gk ve ikisi ara
sndaki eyler bu unsurlardandr. Btn bu
sesler, cevherlerin, unsurlarn zikirlerinden
ibarettir. Bu sesleri iiten kimse Allah Tely
her lisanla (btn varlklarn sesleriyle) tesbih
vetakdisetmitir.Buanlaytarikatnartlarn
dandr. Bu istirak kuvvetli bir ekilde yaplan
lisanzikrininbirneticesidir.
kincistirak
Bundan sonra zikir, ban yan tarafndan
daireye benzer yuvarlak bir kap aar. Buraya
yukardanncebirkaranlk,sonrabiratedaha
sonradabiryeillikiner.
Karanlkvcudunkaranl,
Atezikrinatei,
Yeillikisekalbinyeilliidir.
nce ban stnden bir kap alr. nk
zikir gzel bir kelime oluu ve bizzat Ona yk
selii
30
dolaysyla hususi yn yukarsdr, ba
nyanksmdr!
Gzel kelime olan zikir Allah Telya yk
selir. Allah Telda kuds nurlar ve ruh
vridlerden meydana gelen fazl ve rahmeti ile
onu mkfatlandrr. Bandan ayana kadar
onu emniyet, iman, rabet, evk, muhabbet,
yakn bilgi, salam ve irfan ile doldurur, o da
dolar.
Kalp bu esnada ferahlk hisseder balarn
dan zlr. Shhatli olmas halinde Allah Te
lya rabet eder. Bu istirak fen anlamndaki
istirakdeil,kalptemeydanagelenzikrinisti
rakdr.
Kalp,birkuyu,zikiriseiindekisuyasarkt

30
brahim,24
eyhNecmeddniKbr41
lan ve su karlan, boaltan bir kova gibi his
sedilir. Bu anda organlarda uma hissi meyda
na gelir, allmn dnda titreyen kiinin is
temsiz hareketleri gibi zarur hareketler gr
lr,
Sen ne zaman zikirden susarsan, skt ha
linegeersen,anakarnndakiocuunhareketi
gibigstekikalpzikirtalepetmekiinhare
kete geer. nk kalp Hz. sa b. Meryem
aleyhisselm, zikir ise onun beslendii st
gibidir.
Kalp, byr ve kuvvetlenirse ondan kan
iniltiler, Hakka ykselir, zikre ve zikredilene
duyulan itiyakn tesiri ile hasl olan kendinden
gemeler ve sesler ona kar. Kalbin sahibi
zikirden ve Allah Teldan gafil ise, de, yani
bununfarkndaolmasabiledurumbudur.
KALBN ZKR, ARI VIZILTISINA BENZER. Ne
ok yksek perdeden kark bir ses ne de ar
derecedealakvegizlibirsestir.
Kalptemeydanagelenzikrinalmetveia
reti, nnde sratli bir ekilde nur saan bir
kaynak mahede etmendir. Seyyr onda tat
minbulurveonukendinedostedinir.
Bir baka almet ve iareti udur: Zikir sa
taraf, aar ve oray damgalar. Tpk sende bir
ban kt zaman brakt iz gibi bir iaret
brakr.Veoradanzikirnurlarfkrr.Sonrabu
iz dne dne kalpteki zikir iinin yanna varp,
zikirle beraber kalp hizasna varr. Oradan yan
dan arkaya doru bir dn yapar. O anda
Seyyr dhilde ve harite bunu hisseder. Kalp
ve kuds ruh bu kapdan kar. Bylece binici,
binein zerine ykselir, hlbuki daha nce bu
binein altnda bulunuyordu. Burada binici ile
latifei natka, binek ile de vcudu kastediyo
rum.Dahasonrabununlabubineklehuzurlara,
ycemakamlara,Hakknhuzurunavetecellile
rineykselir.
ncistirak
Zikrinsrdazuhuretmesidir.BudaAllahTe
lya ulaan zkirin zikirden kayboluudur.
Onda gark, olmas ve ak aknl iinde bu
lunmasdr.
aretleri
1Sen zikri braksan bile zikrin seni brak
mamasdr.
Bu sana gaybet hlinden huzur haline gei
ini hatrlatmak iin zikrin sende, i dnyanda
umasdr.
2 Zikrin ban ve dier organlarn bala
masdr. Bu durumda ip ve balarla sk sk
balanmbirigibiolursun.
3Artkzikirateisnmezvenurlargitmez.
Aksine srekli olarak bir taraftan yukar kan,
dier taraftan aa men nurlar grrsn. Etra
fndakiatelersaftr,tutuurveyanar,durur.
uhalde
Dilin zikri; huzur hli olmakszn harflerle
yaplanzikirdir,
Kalbinzikri;kalptekihuzurunzikridir.
Srrn zikri; mezkrda huzurdan gaybet zik
ridir.
eyhNecmeddniKbr43
DereceDme(TenziliRtbe)
Huzur hline dndn zaman zikir anlal
yorsa bir derece inersin. Eer huzurdan da Al
lah Teldan da gafil olursan, sadece dilin lak
lakas ile urayorsun, demektir ki bir derece
dahadersin
Bilki;
Zikir sadece dil ile sylense bile byk bir
saltanat vardr. Fakat vcut ve varln perde
leri,zikirsultannnperdelerindendahakalnve
kuvvetliolduuiinonunyanndazuhuretmesi
mmkndeildir.
Seyyr, uyku veya gaybet hli ile vcudu
perdelerden soyununca vcudun bu zayf ha
linden istifade ile zikir sultan ortaya kar. Bu
bir nurdur ki, ya stten veya arkadan veyahut
dandenseyyrnzerineder.
(Seyyr) o anda titrer, sarslr ve korkunun
verdii aresizlik iinde zaruri olarak unu der:
La ilahe illallh. Bundan sonra kendinde,
muazzam bir kuvvet, dehetli bir kudret bulur.
te o zaman bunun tesiriyle secdeye kapanr,
tevbe eder, ismi aziz olan Allah Telya teslim
olur, mmin olur. Bu durum zikre hizmeti ol
duu ve ona devam ettii miktarda zuhur ede
cektir.

NEFSMERTEBELER
Nefishaldedir.
Nefsiemmre
Ktlkemredennefis.Umumiyetleherkes
te bulunur. Karanlktan ibarettir. Zikirle (kar
karya) kalnca aydnlanr. nk zikir karanlk
birevdetututurulmuolankandilebenzer.O
zaman nefs, levvme olur. Necaset, kpek,
domuz, pars, panter, eek, kz, fil ve vcutta
bulunanbtndierkteylerledoluolduu
nugrr.
NefsiLevvme
Bunefisyrtclnhereidiningetirdiiya
ralamalar ve pisliklerin her trnn brakt
kirleri temizlemek, bu evden kovmak iin gay
ret sarf eder. Onun iin durmadan Hakk zikir
ve ona tevbe ile megul olur. Bylece zikir sul
tanonlaraglibgelirveoradandarkarr.
NefsiMutmainne
Ev ssleninceye kadar, ev eyas toplamak
iin durmadan alr. Bylece bu eya ile ev
ziynetleir, sultann orada konaklamasna uy
gunhalegelirvesultanorayainer.Sultangelip
Hakktecelledinceodatatminolur.
aretler
yi bil ki! nefsi emmrenin mahede ma
hallerinde de bir takm almet ve iaretleri
vardr. O senin nnden doan zift gibi simsi
yah byk bir daire gibidir. Bir mddet sonra
yok olur. O, yine n tarafndan bir bulut gibi
eyhNecmeddniKbr45
tekrardoar.Dahasonrabubuluthalindeiken
yanndanaygibibireyzuhureder.Sonrayine
doar,budefahilalgibibireyortayakar.Bu
ey, bulutlar arasndan uc gsterir ve sonuta
hilalhalinegelir.
Seyyr nefsini knaynca, bu dire sa ya
naktan, ssn yananda hissedecek derecede
bir gne krmzl ile doar. Bu byk dire
kimi zaman kulak ynnden, kimi zaman aln
istikametindenbazendabanstndendoar.
Bunefsilevvmeakldediimizeydir.
Nefsi mutmainne iin de, mahede halle
rinde almetler vardr. Bazen, kendisinden
nurlarn fkrd byk su kaynaklarndaki
dairelere benzer bir ekilde nnden douve
rir. Bazen da onu, gaybet halinde parlak bir
ayna gibi saf bir nur olarak yznn etrafnda
grrsn. Bu, yzne doru ykseldii ve yz
bundafaniolduuzaman,ozamanseninyzn
nefsi mutmainne olur. Bir baka gaybet hlin
dedeonusendenuzakgrrsn.Sankiseninle
onun dairesi arasnda binlerce konak varm
gibi.Onabirkonakyaklasanyakar.
yi bil ki! seyr slkun sonunda yzde zu
hur eden bir takm daireler vardr. Her saa ve
sola bakanda grlen nurdan yaplm iki gz
dairesi bunlardandr. ki gz ile iki ka arasn
danzuhuredenHakknnurudairesidebun
lardandr. Yalnz bu dairenin gzde olduu gibi
ortasnda nokta yoktur. Bazen gzn iki dairesi
bunoktadayokolur.Bazennoktakalr,daireler
yokolur.
Ruh dairesi ise burun hizasnda ortaya
kar.Dilinnuruisemutlaknurdurdairedeildir.
Srf bir damla halindedir, dairesi yoktur. itme
nurunun da dairesi yoktur. ki gz dairesinin
arkasndanortayakannurdanikinoktadr.
rnek
Bir gn halvette iken gaybet hline girdim.
Sonra ykseltildim, doan bir gnein nne
kadargetirildim.Onuniddetlivebykkuvve
tine gs gerdikten sonra gnee sokuldum.
SonrabunueyhimAmmarYasirkaddesellh
srrahulazze(hyt.582/1186)sordum.
Elhamdlillhdedi.
Ben de bu gece ikimiz birlikte Mekkeye
gittiimizi grdm. Gne gn tam ortasn
daolduubirsradaMekkedeHaremierifte
banaylededin.
Ey eyh ben kimim?, Beni tanyor mu
sun?
Senkimsin,dedim.Bununzerinesen:
Bengktekiugneimdiyekarlkver
din.
Buikiolaynbirbirineuygundmesineey
him Ammar memnun oldu. Sevindi ve bana u
hlinianlatt:
Kalbleminesokuldum,geceleriAllahTe
l iin mchede ettim. Gkyz iime girin
ceye kadar devaml olarak ona bakyordum
hatta kendimi zevken gkyz olarak hissedi
yordum
Bakagecelerdeonuuandayukardagr
dm gibi kendi altmda grnceye kadar
onabakardm.
eyhNecmeddniKbr47
Bakagecelerdedearzabakar,acabaone
dir,diyerekonuaklamayaalrdm.Nurdan
bir direde fni oluncaya kadar bu halim s
rpgiderdi.
Aklama
Buhallerdenilminalacahisseudur.
Kudsruhlatiftir,semavdir.Himmetkuvveti
ile dolup tat zaman, semya bitiir ve sem
onda gark olur. Aslnda ruh ile sem ayn ey
dir. Bu ruh, srekli olarak uar, ykselir, besle
nir ve geliir, semnn erefinden daha stn
bir eref kazanmak iin bu hal devam eder.
Sonutasemnnstnekar.
Aklama
Veyauekildediyebiliriz:
Her bir maden sahibi, kendi cinsinden
olan cevheri arar. rdesi ve talebi samimi ve
ciddi olursa asl bulur ve ona kavuur. Semy,
altnda ve iinde, ancak u hallerden sonra
grdm:
Ben hangi ey iin semda veya semdan
dahabykolaneydeveyasemnnstnde
kibubenimstmdevarolaneyegredei
ir deilim?, diye iimde bir bir istek ve azar
lama hali kim oldu. Bunun zerine, madenle
rine kar zlem duyan garip cevherler, samimi
olarakhveiniltihalinegirdilervebendeora
yaulatm.
Arzn,kendisindefnolduudaireisekud
retdairesidir.
MAHEDEKISIMLARI
Bilki;mahedekitrldr:Edn,Ala.
Edn(endkyerdeki)mahede
Arzda bulunan eylerle ilgili olan mahe
dedir. Bununla ehdet lemindeki yeryz
deil gayb lemindekini kastediyorum: O arz
daki ekiller, renkler, denizler, ateler, ller,
ehirler, kyler, kkler v.s. gibi eylerin tema
asbumahedeyedhildir.
Ala(enyksek,yukardaki)mahede
Gkyznde bulunan varlklarla ilgili ma
hededir. Gne, ay yldzlar, burlar, ay yrn
gesi vs. ve sadece bir ksmn grp mahede
ettiin her ey bu ksma dhildir. Nitekim u
ekildedemitik:
Cevher,sadecekendimadeninimahede
eder. Cevher, sadece kendi madenini arzu
eder,ancakkendimadeninezlemduyar.
yet,gkyzn,yeryzn,gnei, yldz
lar ve ay mahede edersen bil ki, o maden
den sende var olan bir para temizlenmi de
mektir (Bu temizleme olmasayd, mahede
vakiolmazd).
Gaybethlindeikenmahedeettiingk
yzn; semy u grdn sem zannetme.
Gayb leminde daha latf daha yeil, daha saf
dahaparlaksayszvehesapszgklervardr.
Kendi i safln artrdka ve ilerlettike
gkyz de sana daha ak, gzel ve saf gr
nr. Bu durumun Allah Telnn safasn sey
redinceye kadar devam eder. Allah Telnn
safasnda seyr, seyr slkun sonudur. Asln
eyhNecmeddniKbr49
daiseAllahTelnnsafasnnsonuyoktur.
Sakn ulatn makamn arkasnda ondan
dahabakamakamlarnolmadnzannetme!
RabbnHuzurdakiTecelliler
yi bil ki! Allah Telnn bir takm huzur
tecellighlar vardr. Bunlar sfatlarn tecelli
ettii yerlerdir. Bir huzur yerini, dierinden
hlinleayrtedebilirsin.Bumakamaykseldiin
zaman,elindeolmakszndilindenohuzuryeri
nin ve onunla ismi ve sfat kverir. Sonra hu
zuryerinevetecellisfatnaularsn.
O zaman Allah Tely onunla tesbih eder
sin.Birdefasnda
Sbhnealiyylkebr(YcevebykAl
lah Telm seni noksanlktan tenzih ederim)
dersin,bakabirzaman
Sbhane aliyyulala, (Ycelerden yce
Allah Telm seni noksanlktan tenzih ederim)
kimizaman
Rabb ve Kadir, (Sahibim ve bana kadir
olan)sonutabazende
Ehad, Ehad, (Tek olan Allah Telm, Tek
olan Allah Telm) dersin. Bu dualar btn
huzuryerleriiingeerlidir.
Kalpiin,AllahnAzzevecellezatvesfatla
rndan bir nasip vardr. Ve bu hisse srekli ola
rakoalr.KalpErbbnndurumlarbukonuda
ve huzur yerlerinin sfatlar hususunda ok e
itlilikarzeder.
Hakkn her sfatndan da kalbin bir hissesi
vardr. Dolaysyla bu sfat kalpteki nasip ve
blmvastasylatecellieder.Busuretlesfat
lar sfatlar iin, ztlar ztlar iin tecelli eder.
BazensfatlarOnumahedeeder,kimizaman
dasfatlarnhuzuryerlerinimahedeeder.
Tecelli
lknceilimleolur.Sfatlaronugrsnveya
sfatlarn huzur yerlerini grsn, diye tecelli
mahedeilevukuagelir.
Sonra ittisaf (sfatlanma) ile tecelli hsl
olur. O da, Fadl ve adl (cemli ve celli tecelli
ve) sfatlardan olan tekvin, icd, ldrme di
riltme, merhamet etme cezalandrma... v.b.
gibifiilleriicraetmeksuretiyle kalbinbuahlk
larla ardaklanmas ve bu sfatlarla muttasf
olmassuretiyleolur.
ttisaf(sfatlanma)
derecelidir:
1 nsann birtakm manalar deitirme ko
nusunda kendine nispetle baz sfatlarla mut
tasfolmasdr.
2 Bir takm manalar deitirmede kendisi
ve dier insanlara nispetle baz sfatlarla mut
tasfolmasdr.
3Mutlakolarak,renkvemanalaratasarruf
gcne ynelik sfatlarn kazanlmasdr. Bu
konudakeml,ismiAzizolanAllahaaittir.
yibilki!Birinennurvardr,birdeykselen
nurvardr.
Ykselennur,kalptenykselir.
nennur,artaniner.
Vcut ise Ar ile kalp arasnda bulunan bir
eyhNecmeddniKbr51
perdedir.Aradakibuvcutdelindiivekalpten
Ara bir kap ald vakit, bir cins, kendi cinsi
nezlemduyar.Ozamannurnuraykselir,nur
nurainernurstnenurolur.
Cemiyetin(birlemenin)hakikatiudur:
Kalp Ara zlem duyar, Ar da kalbe itiyak
duyar. Aralarndaki vcud ve nefs bylece cem
edilmi olur. Daha akas, aralarndaki eyler
yok olup ortadan kalkar. Gerekten iki el ara
snda da hava vardr. Fakat iki elini birbirine
vurursan aradaki bu hava yok olur. ki ta ara
sndaki yemekte byledir. Deirmendeki talar
birbirine kavuunca yemek aralarndan kar,
ezilirgider.
SeyrinveCezbeninSrr
Sahip olduun deerli cevherler sende ak,
muhabbet ve evk atei gibi bir takm cevhere
benzer hlveyasemdaki mahedelerinmey
danagelmesinigerekliklar.
Ne zaman senden nur ykselse, sana bir
nur iner, ne vakit senden ateler ykselse,
sana ateler iner. Ancak gkyzndeki cevher
lersayldr,birsnrvardronugemez,sende
ki cevherler aksine belli sayya smaz. nk
sende bulunan cevherler gelimeyi ve fazlala
may kabul eder. Eer gkyzndeki cevherin
benzeri olan sendeki cevherden daha kuvvetli
ve deerli olursa sendeki eksik cevher tam
olana zlem duyar, kuvvetli de zayf kendine
eker.
Eerglerieitise,herikisidebirbirinei
tiyak duyar her biri, dierini kendine eker,
bylece yolun ortasnda karlarlar. Bu zlem
rahmetin sfat, cezbe ise, kuvvetin kudreti
oluununeseridir.
Sendeki cevherler fazlalanca, bu cevher,
semdakikendicinsindenolancevherenazaran
her ey haline gelir. Bu sefer cevher semdan
zlem duyar, o cevheri senin cevherin kendine
eker,odasanainer.
Seyr ve cezbedeki sr budur. Zira seyr, ma
lum olsun diye cevheri tasfiye etmekten baka
bir ey deildir. Bu fiilin sonunda cevher fazla
isecezbeder,noksanisezlemduyar.
aret
Ebu Bekir Vast kaddesellh ruhh dedi:
ki(hyt:320/932dennce)
AllahTelnncemlvecellsfatlarar
pt. Bu arpmadan ruh dodu. Oul, para
yaannebabaiseaslavebtneiareteder.
Ek
Yz dairesi saf ve temiz hle gelince su kay
nannparlaklveberraklgibinursaar,iki
ka ve iki gz arasnda olan bu nur kayna se
bebiyle Seyyr nur kaynan kendi yznde
hisseder. Daha sonra yz tamamen nura gark
olur, nnden yznn hizasna kadar olan
ksmbylecenurdanbiryzolur.
Yine, nurlar fkrr. O zaman ince bir rt
nn ardndan salncak gibi gelip giden gne
grlr.Gerektebuyzseninyzn,bugne
isebedendegidipgelenruhgneidir.Daha
sonra bu saflk ve safiyet btn bedeni kaplar
eyhNecmeddniKbr53
ve nnde kendisinden nurlar kan bir ahs
mahedeedersin.Seyyrbuanda,vcudunun
her yerinden bu ekilde nurlar fkrdn his
seder. Nice kereler olur ki btn benlik perde
leri ortadan kalkar, ite o zaman btn bede
ninlebtnylegrrsn.
Basiretinalgzdenbalar.Sonrasrayla
yz,gs,dahasonraisebtnvcuttaorta
ya kar. nndeki bu nuran ahs sflerce
mukaddem,eyhulgayb,yadamizanul
gaybdiyeisimlendirilir.
Seyr u slkun ilk dnemlerinde bu nurni
adam senin karna kar. Fakat zenci gibi sim
siyah bir renkle seni karlar. Sonra o senden
gizlenir. Bu ahs aslnda senden kaybolmu
deildir. Tam tersine sen o olmusundur. O
senin iine girer ve seninle birleir, tek varlk
halinegelir.O,srfbedenvevcutelbisesinden
dolay siyahtr. Sen ondan vcudu fani kldn,
evk ve zikir atei onu elbisesini yakp tkettii
zaman elbisenin iindeki cevher plak olarak
ortaya kar da bylece grdn gibi nurn
birhalegelir.
Hakikat
yibilki!Melek,nefisveeytansendenay
r ve senin dnda bir varlk deil, aksine sen
onlarsn. Bunun gibi, yer, gk, Krs, Cennet,
Cehennem,hayat,lm...desenindndaolan
eyler deil, sende bulunan eylerdir. nallah,
seyredipsaflatnzamanbusrsanaaklana
caktr.

Nurlar
yibilki!Allahyerinvegklerinnurudur
31
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin nuru

Onun izzet nurundan, velilerin ve mminlerin
nuru ise Raslllahn nurundandr. Buna gre
nur ancak Allah Telnndr. u iki yetin srr
dabudur:
zzet isteyen kimse bilsin ki izzet (eref,
kuvvet)Allahndr
32
...eref Allahndr, Raslnn ve mmin

lerindir
33
eyhulgayb(Gaybahitleri)
yi bil ki! Her Seyyrn ahidi vardr. Ona
eyhulgayb, denir. O Seyyr gkyzne
ykseltir. Gkyznde zuhur eder. eyhul
gaybn,Seyyrnahidioluunun,hattaonuno
olmasnndeliliudur:
Seyyronunhareketiilehareketeder,onun
durmasyladurur,onunfeyziilefeyizlenir.Onu
bulmakla bast (genilik) hlini yaar, onu kay
betmekle kabz (darlk) hline geer. Saf hle
geldiivenurlandzamanterazininarbast
ngsterir.Karard,saklandveyaperdele
rin arkasna gizlendii zaman, bu mizann hafif
kaldnaiareteder.
Bunun gibi yolun ortasnda da iki gz dai
resi vardr. Bunlar zuhur edince, bu gzel bir
hale dellet eder, gizlendikleri zaman ise kt

31
Nur,35
32
Fatr,10
33
Mnafikn,8
eyhNecmeddniKbr55
bir hale ve vcudun galibiyetine iaret ederler.
Bu daireler byr, oalr, bazen da klr ve
azalrlar. Bu ise terazinin ar basmasn ve bir
tarafn, eksik kalmasn gsterir. Ancak akl
kebr (Byk Akl) in arl Seyyra hcum
ettii zamanki durum bunun dndadr. O za
mandairelergizlikalr,mizanarbasar.Bunun
almet ve iareti gz kapaklarn kapal olarak
saa sola evirmesidir. O zaman akl kebrin
akktarengindekinoktalarngrr.
Aln hizas
34
bu noktalarn grlmesine
tahsis edildii iin ancak orada grlebilirler.
nk gr buradan yaplmaktadr. Bu akl
sar (Kk Akl)dir. Daha nce u ekilde de
mitik:
Cevheri ancak kendi cinsinden olan bir
varlk grebilir. O da ancak onu kendi cinsin
denolanbireylegrebilir.
KtblGayb(GaybKitaplar)
Gayb leminde Allah Talnn yazd ki
taplar vardr. Bir ksm noktalarla, bir ksm
hareketlerle, bir ksm da harflerle yazlmtr.
Fakat bu ifadelerin dnda bu kitaplarn ok
garipisimleridevardr:
Yenbuulebrr,(yilerinPnarlar)
Mecmalesrar,(SrlarMecmuas)
Kitabulmehd,(YeryzKitab)
Kitabulfelek,(FeleklerKitab)
Frhatulebrar,(yilerinMutluluu)
Nzhetlesrar,(NeeliSrlar)

34
kikanaras,nefsinatka
Kitabulazim, (Ktlklere engel olma ki
tab)
Kitabulak,(AkKitab)
Kitabussihr,(SihirKitab)
Burhanulkebr(BykHccetler)
ve yldzlarn hkmlerinden konu eden
Kitabulekl(ekillerKitab)...v.b.gibi.
Seyyr nce Kur'n Kerim gibi yazlan, an
lalan ve idrk edilen kitaplar grr. Sonra sr
vaki olur. Onu bazen anlar. Bazen da vcut ve
varln unutturucu karanlndan dolay onu
anlayamaz. Sonra nokta, kare ve daha baka
ekilde hareketlerle yazlan bir takm kitaplar
grr,ondansonradanoktalarlayazlankitap
lar grr. Onlar anlar ve okur, bylece ilmi
lednnyi renir. Ancak tekrar vcuduna dn
d zaman hepsini unutur. Fakat kalbindeki
buanlayntatlldevameder.Onainanr.Bu
durum,rabet,ak,evkvemuhabbetetesirini
veneticesinimeydanagetirir.
Mahedeler
Bazen Seyyra yldzlarla dolu bir gkyz
grnr. Bu Kur'n Kerim'dir. Onu noktalar
yardmyla okur ve anlar. Eer bu zorlua sa
mim olarak sabrederse bazen de gaybet hli
nin zor ve etinliinin iinde altn ve gm
rengi grr. Bunlar sdk ve ihlsn rengidir.
Kimi zaman ise zikrin Sheyl Yldz uzaklardan
doar, Seyyr da Sheyl yldznn titreyii gibi
titrer. Bu zikrin sneyi yldz, iman, ikan ve
eyhNecmeddniKbr57
irfanYemenindendoar.
35
Bazen da Zhal Himmet Yldz uzaktan gizli

olarakdoar.Buyksekoluncadnyannsonu
dur. Sana yaklatka byr, o zaman Mteri
Yldz(Jpiter) gibiolur,yukardaniner.
Himmet (Zhal=Satrn) yldznn almeti
udur:
Sennereyebakarsanbakbaktnyerdeonu
grrsn. Bazen kavga ve kan dkme, yani
Sava Yldz (Merih) ortaya kar. Bu durum
SeyyrdayokiseFakir(veli,sf)olamaz.eyh
lerderlerki:
Fakir(Veli),diriltipldremiyorsafakirve
lisaylmaz.
Bazen Gne doar, bu ruhun veya kalbin
gneidir. Kimi zaman da Allah Tel ile bera
ber olmann verdii nee, sevin ve cokunlu
un yldz grlr, bu Zhre Yldzdr. (Vens)
BazendalimUtaritiveVcudAyzuhureder.
aretlerveTabirleri
Kimi zaman Seyyr, kendisini eee binmi
olarak grr. Bu, onun ehvet meliki ve kral
olduununalmetidir.
Katra binmi olarak grrse bu da nefis
kralnnalmetidir.
Altnda bir kii lrse bu onun lmnn
iaretidir.
Atabinmiisebukalpseyrininalmeti,

35
Buhar, Megaz, B. 74; Mslim, man, 81, 82.
imanYemenlidir,hadisineiaretvardr.
Deveyebinmiseevkileseyrettiininiare
ti,
Uuyorsabuhimmethayatnnalmetidir.
Hviyetin (kendi ahsnn) kendisini br
dn ve zerine dkldn gryorsa bu
daistenilenvesevgiliolduunugsterir.
Denizde bir gemiye bindiini grrse, bu
gemi eriattr, geminin altndaki deniz ise tari
kattr.
yibilki!eriathikmetinkanunudur.
Hikmet ise sflerin dilinde kudret anlamn
dakullanlanhimmetintemelivekanunudur.
smizam
yi bil ki! Seyyrlardan herbirine ismi
zamlardanbirtaneverilmitir.
smizamkalplerdenfkrr.
smi zam, yetlerin btnnn bir araya
gelmesiylehslolur.
lemi gayb ve lemi ahadetteki btn
yetler ismi zamn harflerinden biridir. Bu
almet, yet ve delillerin ortaya k nispetine
gre ismi zam da artar ve oalr. Marifetin
veismizamnazalmaseitvedengelidir.in
sonuisemarifetvemuhabbettir.
Muhabbet marifetin meyvesidir. nk
bilmeyensevemez.Onun(AllahTelnn)bize
olan muhabbeti bizim Ona olan muhabbeti
mizden daha ncedir. Kii sevdii eyi sk sk
zikreder ve anar. Allah Sbhaneh ve Tel
buyurduki;
Beni sevdiini iddia ettii halde hava ka
rardnda yatp uyuyan yalan demi, demek
eyhNecmeddniKbr59
tir.nkseveninalmetiilimolarakdeilde
hl olarak Ondan baka bir ey grmemesi
dir
36
Kerametler
Rivyet edilir ki Semnun Muhib (?)
37
, mu
habbetten bahsettii zaman unuziyye Cami
min kandilleri saa sola gidip gelmeye balar
lard.
38
Ona,
Muhabbetten sz et, dendiinde unu
demiti:
Yeryzndebukonuda(dinlemeye)yetkili
bir ahs olabileceini dnemiyorum. O
andannebirkugeldi.Semnun:
imdi oldu, muhabbet buna anlatlabilir,
dedi. Muhabbetten bahsetmeye balad. Ku
gagasn yere vurmaya balad. Sonuta gaga
sndankanaktveld.
MuhabbetveFen
Gayblemiveehadetlemindekiyetlerin
zuhuru, iman, kesin bili ve irfan sonucunu
dourur. hsan ve nimetler irfan ile ortaya
kar. Bu muhabbeti meydana getirir, muhabbet
fenay dourur. Daha dorusu fen hem mu
habbetinhakikativehemdeneticesidir.

36
Kueyr,Risale,s.176(Msr1346)
37
Kueyr,a.g.e,s.146;Hucvir,Kefulmahcub,s.
173(Leningrat1926);Attor,a.g.e.II,83.
38
Kelbz, etTaarruf, s. 125 (Msr 1933); Kueyr,
a.g.e.s.146;Attar,a.g.e.II,83
Fenikieittir
Ferdniyette Fen: Hakkn sfatlarnda,
(beer)sfatlardanfaniolmaktr.
VahdaniyetteFen:Onunzatndaikens
fatndanfniolmaktr.
Zt tecell edince heybetiyle tecell eder.
Bunun zerine Seyyr ufalr, yok olur. Klr
ve lecek gibi olur. O anda u ekilde bir ses
iitir. Ehad, Ehad... (Bir, Bir!.). Ztndan fn
oluncaOnunlabakolurveOnunlayaar.
Bazen Seyyr gaybet hline girer, o zaman
Hakk Onu kendisine ykseltir. Oda kendinde
rubbiyeti tadar. Bu zevk bir anda olur. Allah
Telnn(azzeismuhu=enyceismini)buzevki
kuluna tattrmas makamlarn ve kerametlerin
en ykseidir. Srekli olarak azarlama ve cidal
de de Allah Tal ile beraber bulunan Seyyr
unuder:
Seninrab,benimkul,seninHlik(yaratc)
benim mahlk, senin kadm benim muhdes
(sonradan yaratlm) olmam gerektiren ey
nedir? Bunun zerine Allah Tel ona bu tad
tattrr. Meselenin asln ilham eder, bu hayret
veazarlamadinlenmesinevesileolur.
Arif, dururken, hayrette olan ise yrr.
Mutlak arif ise Allahtr. Onun dndakiler,
arifgeinir.
39
Bir sonraki makam daima bir nceki ma

39
eyh Kbra, bu fikri eyhi Ruzibihandan almtr.
Bk.SleymaniyeKtp.ehidAliPaaKitnu.1395,64
a.
eyhNecmeddniKbr61
kamdan daha stndr. Kdem ve rubbiyyet
iinolanzevkiyive parlak isede bu zevkinde
vamondandahaiyivemuhteemdir.
Bu meydan Onda helak olmadka ve Ona
dnmedike haddi, snr idrk edilemeyen
usuz bucaksz bir meydandr. Helak ise ancak
(byk) korkulardan sonra idrk edilebilir. Bu
ise ruhun feda edilmesi ile olur. Hseyin b.
Mansur (Halla) n (hyt. 309/922) EnelHakk
sznde yapt gibidir. Bu noktada helak ile
Fenayneydir.
Halla,birmncaatndadiyorki:
Nstiyyetim lhtiyetinde helak oldu.
Lhtiyyetin zerindeki nstiyyetim hakk
iinbenimldrlmemiisteyenleriaffet.
40
stihlk(TkenmekFed)
Muhabbetin eseridir. Muhabbette ilk adm
nefs iin sevgilinin arzu edilmesidir. Sonra nef
sinkendisinefededilmesidir.Dahasonraikili
i unutmasdr. En son merhale ise vahdniy
yette (Allah Telnn birliinde) fen bulmas
dr. Mahlklarda kesintisiz ve srekli bir hl
olmakzerebirhlolarakbizBunutattk.
Fakatbu,eldeedilmesiyaknvekolaysnr
na ulalmas mmkn bir meydandr.
Ferdniyyet (Allah Telnn ztnda) meydan
ise yukarda sylediimiz gibi idrk edilmekten
uzaktr. Dediimiz gibi Her meta kendi deeri

40
AhbarulHallac, Nr. L. Massignon, s. 8 (Paris
1935).
ilesatlr.
MuhabbettenAka
Cneyd Badad kaddesellh ruhh ye
(hyt.297/909)
Aknedir,diyesorulduundaylededi:
Akn ne olduunu bilmiyorum. Fakat bir
ocua k olan kr bir adam grmtm.
Kendisine balanmayan ocua yle seslen
miti:
Sevgilimbendenneistiyorsun?ocuk,
ruhunu, diye karlk verince, derhal
ruhdanayrld,cannfedetti
41
Ak
nsanniinivecieriniyakanbiratetir.Akl
aknklar,yandrr,gzkreder.itmeduy
gusunu giderir. Byk korkular insana kk
gsterir. nsann boazn skar, nefesten baka
bir ey oradan gemez, lecek gibi olur. Btn
himmeti mauk ve sevgili zerine toplar, sevgi
lisini kskand iin onun hakknda kt zan
besler,buhaldahadaartar,dzenibozar,a
knl getirir, sonuta unutkan olur ye lm
hogrr.
Vuslat
Ak ateini sndrr, sevgilinin svme,

41
Slem, Kitabulftvve, Ayasofya, nu. 2049, 83b
(Bu risale Sleyman Ate tarafndan tercme edile
rek metniyle beraber baslmtr. Snmez Yaynlar,
Ank.1977)
eyhNecmeddniKbr63
dvme ve azarlamas bunlar azaltr. Bakalar
ona ulamasn, diye k, keke sevgilim olma
sa,diyearzueder.

SenbenimRabbimsin.SendenbakaRab
bim yok diyebilecek bir noktaya ulatrr. Bir
mahlkhakkndabilebuifadekfrdr.
42
Fakat
hl ve zaruretin neticesinde istek dnda sy
lenmitir, ihtiyar ve irad deildir. Bunu syle
yenkdeil,akateidir.
Ak ateinin terbiyesi ve gelimesi sevgili
dengelir.ksadecelisanhlileunuder:
Senbenimdinvednyamnhelakisin.Be
nim kfrm, imanm arzum ve rabetimin
gayesisin.Vesenbensin.
Halladiyorki:

Sanaayorumbenibenden(alp)sende
fankldn.
Benikendineodereceyaklatrdnkiseni
benzannettim
43

42
AllahTelykendinehasklmas
43
Sleymaniye Ktp. ehit Ali Paa Kit. nu. 1395,
117a; DivanulHalla, Nr. L. Massignon, Journal
asiatigue,1931.

Bazen k akta fni olur. O zaman k
akhlinegelir.Sonraakmauktafanolur.
Hatra
Msrda, Nil nehrinin sahil kylerinden olan
bircariyeyekolmutum.Gnlerceyemekve
imekten kesildim. Ak ateim o derece yk
selmiti ki nefesim bile ate kesilmiti. Bu atei
teneffsettikesankigkyzndendezerime
bir ate daha flyorlard. Bu iki ate nmde
karlayordu, nme gkyznden geleni
tanyamadm. Fakat semdaki ahidim olduu
nu zannediyorum. Orada olan kimdir, nerede
karlayorlar, bilmiyordum. Sonuta anladm
ki,obenimsemdakihidimdir.
AkveMuhabbettinSonu
Muhabbetin sonu akn balangcdr. Mu
habbet kalp iin, ak ise ruh iindir. Sr, sevgili
leribiryeretoplar.Himmetisecem(birleme
nin)eseridir.uekildebirsorusorulur:
Buiinsonunedir?
Buiinsonubatarafadnmektir.Vebuiin
balangc cinsin kendi cinsini istek ve arzu et
mesidir. Bu ise o cinsten (Ondan) bir nur ve
lutufdur. Bu da ehvetle temenni, yrekle
(fuad) irde, kalble (gnle) sevgi, ruhla ak,
srla vuslat, himmetle tasarruf, sfatla saflk,
zatla fen ve onunla bek, hlini meydana ge
tirmesidir.

eyhNecmeddniKbr65
HL MAKM VAKT ARASINDAK
FARKLAR
Hl
Deriz ki, hl, yiyecek iecek ve binektir.
Seyyrbunlarlaglenir.Kllvehakikmatluba
giden manev yolculuunda ona yardm eder
ler. G ve kuvvet olmadan yolculuk yapmak
haramdr. G, kuvvet ve takat suflere gre
malvehlileolur.
Hl, ehvetin nefsin, kalbin veya ruhun
kuvvetidir.
Malisebilindiigibisadecenefisveehveti
takviyeedenbireydir.
Tabiatyla hl, daha kuvvetli bir g ve ta
kattir.nkhl;
bakiolandan,bakiolandavebakiolana;
malise
fni olandan, fn olanda ve fni olana
verilenbirkuvvettir.
Buradakibakolandan,Hakktanolandan,
demektir.Bueliolarakgelenkimseyesultann
ikramgibidir.
Bak olanda, ifadesinden kalp ve ruhu
kastediyorum. (Yukarda hlin kuvvetinden sz
ederkennefisveehvetidekalpveruhunyan
nailveetmitik).
imdiuekildebirsorusorulabilir:
Nefisveehvetindebakiolmazelliivar
m ki bunu ayn tasnife soktunuz? Cevap ola
rakderizki:
Nefisbugayeyikendisinegayeedinirse,tez
kiye edilir, temize kar. Temizlenen kendini
knar(nefsilevvme),knayanzikreder,tatmin
olurvekalbednr.ehvettebunungibidir,
fnidenbakyeindiisrecekalbteevk,zlem
verabethlinegelir. Ozamankalbtenatinil
tisine benzer bir ses iitir. Bu nefse takvann
ilham edilmesinin ve eytann mslman olu
ununsrrdr.
Fniden,fnide,fniye,ifadesinegelince,
fniden, maldan demektir, mal fnide
olanbirfnidir.Vemalnefisveehvetinkuvve
tidir. Her ikisi de fnidir. Bunlar doru ynden
ve hak yoldan ktklar zaman heybet sahrala
rndayokolurgiderler.
Buradauekildebirsorudahasorulabilir:
Heybetkalpveruha(giden)yoldadeilmi
dir?
Cevapolarakderizki:
Evet, fakat kalp ve ruh, ikisi sadece Hakk
arayan, Ona si olmayan ve Onun emrettii
nin dnda bir ey yapmayan Hakk talepte
cehdsarfedenikihaktr.
Heybet parltlar bunlarn zerine doduu
zaman, fazilet, rahmet ve ceml nurlar ikisine
de kavuur. Allah Telnn ltuf ve ihsan ola
rak bulunduklar yerde korku ve endie hisset
mezler.
Hevveehvetkalpveruhlaberaberolmak
istedii ve heybet varidi ile onlar sevk ettii
zaman, inbe (gnah terk ve ynelmen)in ha
kikati ve heva ve ehvette Allah Telya sn
mann srr ortaya kar. Bundan sonra hev ve
eyhNecmeddniKbr67
ehvetkalpveruhuneteklerineyaprlar,by
lece, ruhlarn ruhu ve kalplerin kalbine besle
nen hsni zanla beraber, kalpte ve ruhta te
vekkl,rza,tefviz,teslimiyethavivekuvvetten
teberinin (yz evirmenin) srr ortaya kar. O
zamancemlinnuruverahmetionakavuurve
onunla dost olur. Artk kalp ve ruh Rabbi ile
hev ve ehvet te kalp ve ruhla bak olur. By
lece hepsi de kurtulmu olurlar. Ayn zaman
daonlarylebirKavimdirlerki,onlarlaoturup
kalkan bedbaht olmaz. Bu, arkadaln srr
yoldabelliolur,demektir.
44
Makam
Makam, yolculuk yorgunluunu atmak iin
istirahatvekonaklamaktr.
Hl,yolculuunsebepleriyse,makamyolda
kikonaklargibidir.uekildediyebiliriz:
Hl,kuunikikanad,makamiseyuvasgi
bidir.
Seyyr iin, bir manadan fkran tek bir ha
lette iki muhtelif kuvvetin bulunmas arttr.
Seyyr ister yolun banda olsun, ister ortasn
daistersesonundaolsundurumdeimez.
eyenibalayankimseyolocuudur.
Ortadaolanolgunkiidir.
Sonakavumuolaniseyoleyhidir(ihtiyar).
Bu iki kuvvet terazinin kefeleri gibi eit ol
maldr. Bu srrn kefedilmesinden mizan (kav
ram)tecellieder.Budauszlebilinir:

44
Tirmiz,Davat,129;bnHanbel,II,252,359,383.
Sratkldanince,kltankeskincedir.
45
Yavrunun kanad, orta yalnn kanad gibi,

orta yalnn kanad da mntehinin kanad gibi
deildir.Artkherkesinkanadilebuaskuunun
(KkKu)kanadn,bunakyaset.
Yavrununkanatlarhavfrec,(Korkumit)
Orta yalnn kanatlar kabzbast, (Darlk
Genilik)
htiyarn kanatlar ise ns ve heybet (Yakn
lksevinciUzaklamaKorkusu)tir.
Onlardan sonra marifet, muhabbet fen
bek,vaslfasl,sahvsekr,mahvisbatkanatla
rnaykselir(vebukanatlarlauar).
Bu iki kanatla uabilmek iin her ikisinin de
zatvehareketleriynndeneitolmasgerekir.
Kanatlarn ya zatlar veya sfatlar deiik olur
sa,buSeyyrvebukanatlauandadeiiklie
uratr. nk ar olan taraf aaya doru
eker, hafif olan taraf yukar doru karr. Ve
dengesibozulur.Biridierindenkuvvetliolursa,
kuvvetli olan ne geer dieri geride kalr. Bu
iseSeyyrndurmasnasebepolur.
Eerikikanattanbiribrndendahahare
ketli ise, bu farkllk, kltan ince olan srat
mstakim ve doru yoldan sapmaya sebebtir.
Bu yol kldan incedir. Kl kadar olsayd sapma
makiinbirgenilikmevcutolurdu.
Bir kimsenin havf (Korku) taraf reca (mit)
tarafnaarbasarsa,karakgibisoukfikirlere
der. Aksine, reca havfa nazaran ar basarsa
mstakimden yuvarlanarak aldanma cehen

45
Mslim,man,302;bnHanbel,VI,110.
eyhNecmeddniKbr69
nemineder.
Adil olan Hakkn sfat, azab iddetli,
lutfu bol olmaktadr.
46
u halde Allah Te
lnn azab Seyyrn havf kanadna, lutfu ise
recakanadnasahipolmasngerektirmektedir.
yibilki!Buikikanatocukmeydanndadr,
bunlar onda dzelmedike deimezler. stika
metvedzgnlkkprdengeisebebidir.Ya
gnah ilenerek ayak srer, korku artar veya
ibadetinealdanr,byleceayakayar,birdaha
geietamahvegayretetmez.ocuklarndeti
byledir.Birmddetkarakabenzeyenhavfta,
bir mddet cehenneme benzeyen recann s
caklnda, kalrlar bir mddet orada mstakim
ve dzgn hale gelirler. Bu onlarn zaaf ve ek
sikliklerinden ileri gelir. Havf ve reca (Korku
mit) makamndaki, telvn (halden hale ge
i) makam budur. Her makam ve hl sahibi
nin de balangta renkli sonuta ise mstakim
ve yerlemi olmas kanlmazdr. stikamet
ve temkin (durulma) hsl olunca, Srattan
gemekdeimkndhilinegirmiolur.
Havf ve reca (Korkumit) makamndaki is
tikamettamamlanncaSeyyrortayallksnr
larnnbalangnoktasnaular.Budakabzve
basttr.Kabzvebastndaartlarvardr.Bunlar
la ilgili aklamalar, havf ve recada olduu gibi
dir.
Kabz ve bast orta yal kimsenin iki kanad
haline gelmi ve onun ilerini dengeleyen bir
terazi gibi olmu, ikisi arasnda bir yol tekil

46
Gafir,3
etmiondansaaveyasolasapmakSeyyriin
bir scaklk veya soukluk halini atmtr. Zira
bunun sebebi her ikisinde yani kabz ve bastn
havfverecadan,dereceynndenbirmertebe
stnoluudur.Sebebideudur:
Havf ve recann (Korkumit) sebebi ilim
dir, kabz ve bastn sebebi ie Seyyrdaki
kadmkudretintasarrufudur.
Seyyrdaki ilme, unutmak veya ilmin zdd,
muhalifi olan eylerle megul olmak, gibi
fetler arz olur. Bununla beraber ilim irde
sahibininbirfiilidir.Hlbukikabzvebastabyle
bir tehlike yol bulmaz. Kadm kudretten kay
nakland iin bir arza bir engel v.b. fet sz
konusu deildir. Zaten o noktada Seyyrn de
il, Vhidulkahhar olan Allahn irde ve
dilemesigeerlidir
47
Birdierfarkdaudur:
Kabz ve bastn zevki hem kalp iin hem de
vcut iin geerlidir. Hlbuki havf ve recann
zevkivcuttahissedilmezsadecekalpleduyulur
vetadlr.
uekildebirsorusorulsa:
Anlald ki havf ve recy bir tek hal ola
rak grmek ikisi arasnda bir istikametin varl
n kabul etmek mmkn olmaktadr. Acaba
bu durum bir araya gelmez iki zt olmakla be
raber,kabzvebastdammknmdr?
Cevapolarakderizki:
Bumeydanagiriinilkgnlerindekalpbazen

47
Bk.Yusuf,39;Gfir,16
eyhNecmeddniKbr71
izveeseriyzdegrlecekekildebasthlinde,
bazen da yine izleri yzde tezahr edecek e
kilde kabz hlinde olur. Bu, kabz ve bast mey
danndaki telvn
48
makamdr. Mstakim
olan kimse burada hem kabz hem de bast hli
iinde olur. Fakat cahil bir kimse onu grd
nde sadece kabz hlinde olduunu, hlden
anlayan bir kimse onu grdnde hemen
onun iinde bast cevheri bulunan bir kabz hali
iinde olduunu alnndan okur. nk o ahs
onunulatmakamadahanceulam,onun
tattntatmtr.Bununsebebiudur:
AllahTelnnhaskullarbtnmanevha
zinevedefinelerinyerlerinibilselervebunlarn
ebed olarak bitmez tkenmez bir ekilde de
vamedeceinirenselerbileyineyanlarndaki
ile kanat eder, bununla sevinir. Daha fazlasn
aramak iin yola karlar ama vakara yaprlar,
srlarn ayara zahir olmasndan korktuklar ve
bunu kskandklar iin o hazineleri aklamak
tankanrlar.Ceberutvekibriyasfatlaronlar
yceltir onlar ise, ceml ve rahmet sfatlarn
gizlerler. Sanki hatrlama, ar davranma ve
vakardaki iddetten dolay zincirle balanm
gibi bedenleriyle kabz halindedirler. Rzgrn
estii bir yerde gzel koku satan kimse gibi de
ruhlarylabasthalindedirler.
Heybet ve cebertun onlar ykseltmesi,

48
Telvin: szlk anlam renklerdir. Tasavvufta
kianlamise"haldenhalegemek"demektir.
onlarn ise ceml, fazl ve rahmet sfatlarn
gizlemelerinigerektireneynedir?
Cevapolarakderizki:
Ceml fazl ve rahmet sfatlar haremdeki
asaletsahibigzelvenazlkadnlardr.Perdeve
pee ile rtnrler ki, yabanclar onlara tamah
edipdefitneyedrmesin.
uekildesorulsa:
Peki, bu heybet ve ceberut istenilen ve
makbuldeilmidir?
Cevapolarakderizki:
Tabii. Fakat ayar onlarn manalarn deil
suretlerini grr. Suretleri ise ylan, aslan ve
akrep gibi korkuntur. Ayar bu tip eylerden
uzak dururlar. Hlbuki ceml sfatlarnda du
rum bunun tersinedir. Ceml sfatlarn cell
sfatlara nispeti suret ve d gzellikleri ynn
den kadnerkek arasndaki gzellie benzer.
Mana itibariyle ise, durum bunun tersidir, (Er
kekkadndan,cellcemldandahagzeldir).
SzlerveHaller
Cneyd Badad kaddesellh ruhh dedi
ki:
inde olduumuz durumu sultanlar bil
seydi, o hali elde etmek iin muhakkak bize
kllarylasavaaarlard.
Denildiki;
Cneyd bir gn bir ksm dostlarnn sem
meclisinde bulunuyordu. Derviler cotu ve
raksa kalktlar. Cneyd yerinden hi kmlda
eyhNecmeddniKbr73
mad.
49
Bu durumu gren mridler onun raks
haram saydn zannettiler. Ve raksa kalkma
masnn sebebini sordular. Cneyd u yet ile
busoruyakarlkverdi:
Dalar grr, onlar hareketsiz donmu
zannedersin. Hlbuki onlar bulutun yrmesi
gibiyrmektedirler...
50
Raks eden ahsa bast malik olur ve onu h

kimiyeti altna alr. eyhe ise hibir ey hkim
olamaz,aksineohalleremlikvehkimolur.
Yine bir gn Ebu Hasan Nuri (hyt. 295/907)
semmeclisindebulunduusradadostlarraks
ve deverana baladlar. O hi yerinden kalkma
d. Cansz bir varlkm gibi hi kmldamad.
Yanndakilersemdanetkilenmediinizannetti
ler. Bir mddet sonra alnndan ter boand ve
rengi utu. Renginin umas, o andaki haletinin
ykselerekzirveyeulamasnaiaretti.
Hal, nihyete erdi mi ki haletin (halin) ma
kam ruhtur. Kan (umas) da ruhun Ardr, o
zamandamarlaralrvedolar.Haletiinorada
bir mecal ve dolama sahas kalmaynca da
fkrr.
KabzBast
Kabz, sadece suret ve hllere hastr. nk
kesafet, iddet, kasavet ve kuvvet bakmndan,
eyann en dayankls odur. (yani suret ve hl
dir). Kabz hli ayn cinsten olma durumu ger

49
Serrac, elLuma fittasavvuf, s. 294 (Leiden
1914);Gazali,hya,II,266(Msr1289).
50
Neml,88
ekletiiiinonu(kuvvet,kasavet...gibieyle
ri) bir araya toplar. Hlbuki manalar, nurlar,
kalpler ve ruhlarda durum byle deildir. Bun
larlatifeylerdirvelatifolularnnkemldere
cede bulunmalar sebebiyledir ki, kibriyann
heybetiileolandurummstesna,almaveba
lamahalindenkurtulmulardr.
Letafete nisbeti sabit olduu iin ns(iyet
arkadalk)onunlabirarayageldi.Ortayalzat
bu iki kanatla eyh meydanna doru uar. Ve
oradakabzbast,heybetnsileyerdeitirir.
Heybetvens
Heybetvenskabzvebastnbirstderece
sidir. nk heybet ve nste vicdan, zevk ve
mahedenevindenolanhidlerdaha oktur.
Bastda ise hidler azdr. nk kabz ve bastn
hidleri sadece vicdan ve evktir. ns ve hey
betinbyklbumanadadr.
eyh olan kimse dahi bu iki kanatla srat
mstakim ve istikametten sapabilir, saa sola
kayar. Bu onun telvini ve temkinidir. Telvn
bazen, kerem, ltuf, rahmet ve fazl gibi ceml
sfatlarnntecellisiileolur.Buhaldeeyhnse
garkolur.Bazendakuvvetlibirtutu,ezicikuv
vet, izzet, byklk, ycelik, g, kudret gibi
cellsfatlarnntecellietmesiyleolur.Ozaman
daeyhheybethlinegarkolur.Kimizamanzat
tecelli edince ancak o zaman sfatlar mezcedil
mi hale gelir. nk sfatlarn esas ve toplan
dyerzattr.
Hem korkan hem mid eden slm
makmndadr.
eyhNecmeddniKbr75
Kabzvebasthlindeolanimanikn(bilme)
makmndadr.
nsveheybetsahibimuttakibirariftir.
Muhsin, ihsan irfan ve takva sahibi olan bu
kimseyeAllahTaltecellettiizamankalbve
ruhundan en ok sevdii bir ey alnsa bile bu
durumu o kulun, houna gider. nk bu halin
byklnveululuunugrmvetatmtr.
Busevgivemuhabbetonunnsdr,sevgi
linin,onualdaheybetidir.Heybetvensten,
muhabbet ve marifet kanatlarna ve fenbek
kanatlarnaykselir.
Dahancensveheybetineyhinikikanad
durumunda olduunu, bunlarn Zatn tecellisi
nin netice ve meyveleri olduunu, eyhin Zata
ulaan ve Ona ulatran bir kimse olduunu,
bunun da niha gaye olduunu sylemi ve
szmzeunuilaveetmitik:
Kabzvebastisesfatlarnmeyvesidir.Onun
iin bu noktada Seyyr orta yal bir kimse du
rumundadr.Zirasfatlaravslolmutur.
Havfvereca
Havf ve reca (Korkumit) sahibi ise ocuk
tur.nkhavfverecailmin meyvevenetice
leridir. Yukarda zikrettiimiz gibi fet ve musi
betlerbuikisinearzolur.
Havfn tam ve mkemmel oluu devaml
ilimle, kabz ve bastn tamamll ise devaml
olarakyaplansabrvekrebaldr.
nsveheybetinmkemmeloluununsebe
bi de devaml rz ve tefviz (i Allah Telya
havaleetme)dir.
Rzvetefvizbazenheybetve nsnseme
re ve neticesi haline dnr. nk irdenin
kendisinden alnmas suretiyle, ismi aziz olann
nimet ve belalarm gren eyh, kazaya rza,
nimete kr, bela karsnda kendi iini ona
havale ederek sabretme aresi ve hkm ile
Hakkatemellkederekunuder:
SenbenimRabbimvekdirimsin.Dilersen
beniyaatistersenldr.
Marifet ve muhabbet kanatlar ayn yerde
ve ayn hizada beraberce bulunmazlar. Daima
marifet kanad muhabbet kanadndan nde
dir. Bununla beraber tpk aslna fazlalk ve
eksiklikte ortak olan bir eyin glgesi gibi ona
bitiik ve yapktr. Fenbek da byledir. Kii
baka eylerden fni olduu nispette Onunla
baki olur. Ona ulat oranda dier eylerden
ayrlr, dier varlklardan ayrld lde de
Onabitiir.
eyh, Onun dndaki varlklar sebebiyle
sahv (ayklk) hline geldike Onun mahede
arab ile tekrar sekr (Sarholuk) hline girer.
Hakk onu mahv ettii nispette var klar. (Onu
ne kadar ok yok ederse, o kadar fazla var
klmolur).
Saydmz bu mahv, isbat, sahv, sekr ma
kamlarfenbekdanncedir.
evk
Birsorusorulursa:
Hertabirinbireibirikincikanadvar.Pe
ki,evkineinedir?Yoksaeiolmayantekbir
kanatmdr?
eyhNecmeddniKbr77
Cevapolarakderizki:
Omuhabbetyerindedir,eideirfandr.Zi
rairfanmiktarncaevkvezlemduyulur.
rfan
derecevardr:
Umumun irfan (rfan amme): Zahirdeki
yetlerledelilgetirmevehkmkarmadr.
Havassn irfan (rfan hassa): Hem zahiri
yetler ve hem de gaybte gizli olan yetlerle
delilgetirmevehkmkarmadr.
Hassatulhassann irfan: yetler stne
yetlerle delil getirenlerin yoludur. Bu tkann
(salamyapanlarn)irfandr.
Havassulhasseden olanlar, her eyi
Onunla tanmlardr, yoksa onu hi bir eyle
tanmdeillerdir.
Budurumsukayna,denizvearkarasnda
ki mnasebete benzer, Ark gren, onun suyu
nubiryerdenaldnbilir.Bubireitirfandr.
Fakat eksiktir. nk o arka su veren bir yerin
olduunu biliyor, ama bunun miktarn bilmi
yor.
Acabaoarkgibimidir?Arknkendisimidir?
Yoksaarknstndeokbykbireymidir?
Buhusushakkndabilgisiyoktur.Budurum
daki slik, arka kaynaklk eden denize ulanca
ya kadar ark takip eder. Denizi grnce bu
seferonunbyklnvesuyununbolluunu
garipser,fakatyinedeunuder:
Bu deniz byk ama sonuta snrl olmas
bakmndan o da ark cinsinden bir eydir. By
lece, denizin bykl denizin kaynann
byklnedeliltekileder.Budabirirfandr.
Fakat bu da eksiktir. nk esas kayna ve
merkezigrmedi.
Acaba kaynak bu deniz kadar mdr ondan
bykmdr,kkmdr?
Bu durum ve bu aray, btn denizlerin ve
rmaklarn kendisinden fkrd esas kaynaa
ulancayakadardevameder.Denizvenehirle
rin Ondan olduunu imdi anlar. Hlbuki daha
evvelarkvedenizvastasylaonutanmaktaidi.
Sylemekistediimizudur:
Herirfankendigcoranndamuhabbetve
evki beraberinde getirir. Veya u ekilde diye
lim:
Talip evkte yahut marifet muhabbette fni
olur.nkirfanvasfgerektirir,muhabbetise
vasf yok eder ve sfattan daha yce olmay
gerektirir. Mevcut sfatta, verimli, meyvede
fniolduuzaman;bu,tpkevkvemuhabbet
teirfannfniolmasgibiolur.Sfatsrekliola
rak vasflanan ister. Seven kimse sevgide fni
olunca, sevgisi, sevgilisinin sevgisi ile birlee
cek ve btnleecektir. Artk o zaman ne ku
nedekanatvardr.Butakdirdeonunuuuve
sevgisi kulun Allah Telya olan muhabbeti ile
deil Hakkn kendisine olan muhabbeti ile
Hakkaaittir:

Ben sevdiim kimseyim, sevdiim kimse
debendir.
51

51
DivanHalla,s.92.
eyhNecmeddniKbr79
..Ondanbakahereyhelakolacaktr...
52
evk, muhabbetin balangcdr. Eksiklii se

bebiyle nce tevecchle beraber bulunur. Mu
habbet ve ak hline gelince tevecch brakr
ve her ynden her yne uan ku hline gelir,
zira sevgili buradadr, nden, arkadan, stten,
alttan, sadan, soldan, iten, dtan uar. n
k sevgili ona her cihetten, her cihette, her
cihete doru, her cihet iin ve her cihetten
tecellieder.
Sonu
Hl seni bir makamdan dier bir makama
nakledeneydir.Makamiseyorulduunzaman
oturduunvedinlendiinyerdir.
Vakt
Vakit keskin bir kltr. Eer keskin olma
sayd dnp tanncaya kadar seni beklerdi.
Hlbukizamankeskinbirklgibigeipgidiyor,
hkmnicraediyor.
Aklamas
Sf ibnulvakttr, vaktin oludur. nk
onunlaberaberdner.O,gemiede,gelecee

52
Gafr,88
debakmaz.nkonungemieveyagelecee
bakmas, dnmesi u andaki vaktinin boa
harcanmas demektir. ok defa da birok za
mann zayi olmasna yol aar. Bu durum mura
kabeninshhatinindaartdr.
Murakabemufaalaveznindegelir.
53
Dola
ysyla murakabe sevgili olan Hakk ile sfnin
karlklbirbirinigzetlemesidemektir.
Hayr, er, bakasna kulak verme ve ynel
me eidinden kulun yapt her eyi Hakk
Tal gzetlemekte ve denetlemektedir. O
Rakb(Gzetleyen)dir.
Sfdebelvedostluktrndenzerimene
gelecek diye Hakk gzetlemekte onun rakibi
olmaktadr.
Bunlar,yolunbandasabrvekrle,
Yolun ortasnda kr ve isr (ho grmek)
ile,
Bakabirzamandabtnbunlartekbirhal
olarakkarlar.
Buhturdediki:

Hangi hl ve durumda olursam olaym,
Leylnniyiliklerinidektlklerinideseviyo
rum
54
Bir zamanlar mauku tarafndan sille tokat

dvldke, bu, hali ile halka kar vnen ve
glenbirkgrmtm.k,halindenmem

53
Arapasarfkaidesi
54
DivanBuhtur,s.254(stanbul.1300).
eyhNecmeddniKbr81
nunmuasna,(Sevgilim)hakkmvermedeve
demedehidekusuretmiyor,diyordu.
uekildebirszvardr.
Sfninhimmetiayanilerigemez.
Bu szden sfnin himmetinin adilii mana
sn zannetme! nk sfnin iki ayandan biri
sondadr. Dieri ise sonsuzluktadr. Dolaysyla
o, hi bir zaman himmetinden ayrlmaz. nk
Seyyrbinicidir,himmetiisebindiiattr.
HimmetinBeyan
Himmetin ba ve sonu vardr. Balangc
irde sonra talep, sonra rabt, sonra tasarruf,
sonrakevn(lem)dir.
Himmet kudrettir. Srr ise Hakkn kudretini
ve himmeti bir araya getirir. rde ve talep
kalpten olur. Ruh gizli deildir. Ancak zevke
dayanan bir ilgi ve ba ile aikr olabilir, gr
lebilir.
Bizderizki:
rde glenir ve talepteki samimiyet de
kuvvetli olursa himmet sahibi ile matlub ara
snda (madd veya manev) bir rabta meydana
gelir.Burabtayaicatvevaretmeveyaifnave
yok etme suretinde hsl olur. Tpk iki ey ara
sndaki silsile gibi veya bir sava ile hasmnn
gs arasnda hsl olan mzrak veyahut ok
gibiveyadagneleyerarasndakikgibidir.
Allah Tel kendisine dnenlerin kalplerini,
kendisinden gelen bir nur ile balar. O zaman
Seyyr kendisi ile gkyz arasndaki rabtay,
sanki ikisi bir eymi gibi tadar. Bazen da gk
yzndenkalbinedoruinenvekendisininde
tutunduu zincir grr. Bu, Allah Telnn
ipi dir. Bu semav paralarn tezkiye ve temiz
lenmesindensonravukuagelir.
55
Himmeti,herlahzavenefesaldkabizden
ayrlan ve ge doru ykselen bir adam ek
linde mahede etmitim. Bu hadise tekvin
(varetme)halindevakiolmutu.
Hatra
Kkken ssz bir evdeki bir ksm eyay
beklemek iin orda tek bama gecelemitim.
Eve hrsz girecek, diye durmadan eytan ves
vese,nefsimisevehimveriyordu.Hlbukikap
lardakapalidi.Bendegaybduygularnortaya
k, hislerin yanlmas ve korkunun iddetin
den olacak ki hrszn var olduunu zannettim.
Sanki adamn tkrtsn duyuyordum. Kapnn
yannageldi,kapyald,kapalolduunuanla
d, sonra srg ile oynamaya balad, sonuta
kapy at ve ieri girdi. Aklm bamdan utu,
bayldm. Ertesi gn leyin aklm bama gel
diizamankendikendime
bananeoldu,dedim.Oandagecehrszn
eve giriini ve baz eyay aln hatrladm.
Hemen eyaya baktm. Hepsi yerli yerinde du
ruyor. Kapya kotum o da kapal. O zaman
bunuhimmetiminyaptnanladm.
ok korkulduu zaman, (hayal) korkun a
hslarn zuhur etmesinin ve grnmesinin srr,
busr(vevehim)dir.

55
(Bk.limran,103,112).
eyhNecmeddniKbr83
Himmet, cemiyetin meyvas, belki
cemiyetinsrrdr.Zddisetefrikadr.Cemiyet
gibi nimet, tefrika gibi azab yoktur. Cemiyet
kalbin Ara ulamas, baka bir ifade ile Arn
kalbe kavumasdr. Veya yolun ortasnda ikisi
ninkarlamasdr.(Cemiyetulcemiyet).
Cemulcem ise kalp ve arn Hakkta yok
olmasdr. Bu ise Hakkn her ikisi zerine istiva
etmesidir.
Allah Telnn Ar istiva etmesi
56
kalp
leriistivaetmesinegredir.AllahTelnnAr
istiva etmesi celli, kalpleri istiva etmesi ise
cemlidir. Bu da Rahman ve Rahim in
mnsdr.
Rahman Ara istiva eden, Rahim kalpte
tecelledendir.
Rahman ve Rahm kelimelerindeki elif ve
yann manas budur. (Rahmanda elif, Rahim
deyavardr).
Bu, zevk ve tatmayla ilgili bir srdr. Mesel;
rahman kelimesini sylediin ve bir bakasn
dan iittiin zaman, byklk, ycelik, kudret,
azamet, kuvvetlice yakalama ve tutma gibi
btn ceml sfatlarnn toplamn o kelimede
bulurvehissedersin.
Ayn ekilde rahm kelimesini sylediin ve
ya bakasndan duyduun zaman ise, nimet,
selmet,atfet,kerem,ltuf,rahmetgibiceml
sfatlarnntmntadarvehissedersin.
Elifgkleilgilidir;yaiseyerileilgilidir.

56
Furkan,59;Th,5
Bunun gibi Ar semavdir, kalb
arazdir.(yerleilgilidir)
Bunun iin elif, (Arapa gramerinde)
nasba, (dikelme, alma, yorulma) ya ise
cerre,(ekme,tama,yklenme)almettir.
Vav ise ref (ykselme) almetidir. Ref
nasb ile kesr arasnda bulunur. Vav ruhun
ismidir, elif Hakkn, ya ise halkn ismidir.
Bunun iin ruhlar, srlarn mahalleri ve halk ile
Hakk arasndaki alkalar ve balar haline geti
rilmilerdir. Bu kinat ile onu meydana getiren
arasndakibiritir.
BusylediimmanayAllahTelnnuifa
desisanadahaiyiaklar:
...Sana ruhun mahiyetinden sorarlar. De
ki,oRabbiminemrindenibarettir...
57
Buifade,ruhunmanaskonusundabirskt
ve susma deil, aksine onu bir tefsirdir. Fakat
Allah Tel ile Raslllah sallallh aleyhi ve
sellem ve mminler arasndaki srdan dolay
cevapvermektenoksusmayabenzer.
Bundandolayeyhlerruhkonusundaihtilaf
etmilerdir.Bencebusylenenlerinendorusu
Cneyd Badad kaddesellh ruhhu u ke
lamdr:
Ruh iin kadmdir de demiyoruz, mahlk
(hadis)tirdedemiyoruz.
Hulsa, ruhun Hakka ve halka nisbeti
vavnelifveyaya,bakabirdeyilerefin
nasbvecerrenispetigibidir.BusuretleSeyyr,

57
sr,85
eyhNecmeddniKbr85
harflerinsrlarnadoruynelmiolur.
HarflerinSrlarndakiMeseleler
Ayn harfi (kaynak, zat) diresi birden
ortaya kmaz, yava yava zuhur eder, tedri
cenartar.Tpkaynilkgndahakk,2,3,4.
gnde gittike bymesi gibidir. Bu esnada
Seyyr,aynveayaaitgktekimenzillerintad
n tadar. Zaman zaman bu daire (ayn dairesi)
byr,geniler,bazendaklr,yokolur.
Btn bunlar, Seyyrdaki ayn ve aya ait fe
lein,menzillerinveburlarnrnekleridir.
Seyyr bilir ki yirmisekiz veya yirmi dokuz
olan harfler, kameri felek (Ay Felei) denilen
birinci gkyznden domaktadr. Kelm
(Kur'nKerim)dayedisemvardr.
Birinci kat harflere aittir, bundan dolay
harfler, hem suret hem de mana olarak, ayn
menzillerindeki sapmalarn nakleder ve aks
ettirirler. Ayn kendi ekseni etrafnda dn
nn zaman ile harflerin k yeri olan azdaki
dilerinotuztaneolmasndadayineaynkonu
yaiaretvardr.
Artaki harfler tahtasnn snr dudaktan
kalbe, baka bir ifade ile be den heye ka
dardr.
Bu tahta ve levha zerindeki harfler, insan
irde ve ihtiyar vastas ile tespit edilir. nsan
vasflar yok olduunda ise vastasz, iradesiz ve
Hakkn kalemi nasl gerektirirse o ekilde ve o
yolla tespit edilir. Hakkn kaleminin gerisinde
Hakknirdesivardr.Hakknkudretideonun
kalemininarkasndadr.
Artk o anda sonradan ortaya km ktip
fni olmutur. Kadm (eski) katip (olan Allah
Tel) yazar... Dediini, diledii gibi ve diledii
ekildeyazar.
rnek
Bu makama ulatm ruh levhimde yazlan
ilkyazuidi:
Bismillahirrahmanirrahm
Besmeledeki Allah kelimesinin manas
Rahman ve Rahim diye aklanyordu. Yani
Allah Tel bilinen ceml ve cell sfatlaryla
mevsuftur. Bundan dolay onun btn harfleri
tm ile marifet harfleridir. (Bismillahir
rahmanirrahimdemeklesanki)uekildedemi
oluyordu:
Yerde bilinen, gkte bilinen, Arta bilinen
vekalbtebilinenAllahnadyla...
Bir gn gaybet halinde iken Raslllah
sallallhaleyhivesellemveashabn grdm.
Sordum:
YaRaslallahRahmannanlamnedir?
Raslllahcevaben:
OAraistivaedendir
58
dedi.Budefa:
Rahmnedemektir?Bunakarlkta:
O mminler iin Rahmdir,
59
diye bana
yetlerlekarlkverdi.

58
Th,5;Frkan,59
59
Ahzab,43
eyhNecmeddniKbr87
aret
Bu harfler bylece sabit olduktan sonra, o
zaman Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin
Allah Teldan rivyet ettii u szn manas
akaortacakar.
...Kulumbenimlekonuur...
60
AynDairesi
Bu daire, ayn (zat) dairesidir. Hl, durum ve
miktar ayn kalmaz. Aksine, seyri nispetinde
artar ve geliir. Burada ayn dairesi olduuna,
yedi tabakaya ve yedi kat ge iaret vardr.
Hertabakannhersemgibiharflerivardr.
Semav bir cz tedrici olarak saflanca n
ceki tabakaya gre semnn rengi ve miktar
zuhur eder. Bu daha evvel konusu geen yz
dairesiningarkolmasnakadardevameder.
Bazen iddetten sonra ferahlk, heybetten
sonra ns, kabzdan sonra bast, fetretten sonra
rabet, hllerinden sonra, Allah Telya yne
len kimse iin vechinin btn daireleri sanki
tesbih imi ve tesbih ediyormu gibi ortaya
karlar. O zaman Allahn mbarek vechinin
nurlar tecelli eder. O zaman seyyrn dilinden
iradesizukelimelerdklr:
Sbhan,sbhan,mazamaan
(Kendimi tenzih ederim. Benim anm ne
ycedir).
Bu, Seyyrn tamamen ve her eyi ile isti
rak hline girdii zamandr. Fakat Seyyr, ko
runmu ise, Allah Telnn muhafazasnda

60
Buhar,Rekak,B.38. KurbuNevfilhadisi
olursaozamanuekildeder:
Subhneh, Subhneh ma zama
anh
(Onu tenzih ederim. Onu tenzih ederim.
Onunanneycedir.)
Zikrinncelikleri
Halvette bulunan zkir, zikre balar ve zikri
de kalbe ular basireti ve kalb gz alr. Hal
vetle nsiyet eder sadece zarur ihtiyalar iin
halvetten kar. Sonra tekrar halvete girer ve
zikre balarsa ekirge srs gibi zikir ordular
Seyyra hcum ederler. Bunlar, ar vzltsna
benzerbirseskarrlar.Ordu,aynateinodu
nu kuatt gibi seyyrn arkasndan dolanarak
onusarar,epeevrekuatr.
Seyyr bazen geceleyin halvetten kp bo
sahralarda yrrken sandan, solundan kendi
sine gz krpldn grr. Bu, kalpteki eytan
gibidir.
oudefadahalvetindndavridlerinh
cumunaurar.
Neticedeeyakendisindengibolur,olurda
o anda cam iinde camdan baka bir ey gre
mez. Varln safsnn son merhalesi, onun
camrenginialmasdr.Bundansonraruhgne
iniarkasndagrr.
Yeryznn iinde bir ate vardr, gkyz
nnenykseknoktasnda dabiratevardrve
zikir ateinin gizlendii bir yer haline gelince,
oraya ateler iner, demirci ocandan kan
kvlcmlar,gibiyerdendeatefkrr.
eyhNecmeddniKbr89
rnek
hlsevi,altndanyaplmbirevdir.Seyyr
vcut ve varlk eitlerini delik deik etmeden
onugeemez.Varlk,yuvarlakbirkalkanaben
zerekildeSeyyrnnnegelir.Seyyr,lm
tatmadan ona geemez. Heybetin tadlmas
byledir.
Bir gn ona giden yoldaki engelleri ve per
delerikendiirdemolmadanapgetim.Daha
dorubirifadeilebuperdelertesilemegei
rildim ve orada lmn tadn tattm. Sonra, o
hazrete gzm iliince, bana bir rahatlama hali
ulat. Bunun rahmet hazreti olduu bana il
ham edildi. Orada bir eyh vard, onun Rdvan
(Cenneti,AllahTelrzas),yineoradakibekr
lar topluluunun da hu gzl huriler olduklar
banailhamedildi.Birimstesnabenigrdkle
ri zaman hemen peelerini rttler. Topran
arlklarndan kurtularak, kefene sarl bir e
kilde yerle gk arasnda uuyor gibi idim. Yer
yzne yaklatm zaman O ahu gzl gelip
benialdveKrszerindeoturttu.Dahasonra
eyh kalkt, srtmn arka tarafna oturdu beni
rttvekalbime:
HadiRabbnayalvar,yakar,diyefsldad.
O zaman, beni hazreti rubbiyyet ve
ulhiyyetegnderdiinianladm.
Sonra tekrar vcuda (normal hlime) dn
dm. Btn yorgunluklar atm sevinli, evk,
yaknkullukvehayretiledoluidim.
Kalb ve ruh topraa ait para ve arlklar
dan kurtulduu ve ruh kuvvetlerle takviye
edildii mddete Seyyr da oturma, uykusuz
kalma ve zikir yapma hline devam eder.
Uyumak iin yann yere koyup yatt zaman
bile, kesinlikle bilir ki, yerde yatm olmakla
beraber Aziz ve Cell olan Allahn zikri ile otur
maktadr.Buhalesonderecehayreteder.Son
rabudurumuntasavvuredebildiinidnme
ye balar. Neticede oturan yatana dnr.
Byleceikisibiraradatoplanmolur.
Bunun gibi kim zikir iin ayakta durmay
det haline getirir, sonra oturursa, kendisini
devaml ayakta hisseder. te o zaman Hay ve
Kayym
61
olan, kendisini bir uyku ve uyukla
mannolmad
62
zatonatecelleder.
Daima kim olan kyam dim olan da
byledir. (Seyyr, Allah Telnn Kayym,
dimakaim,Hayveuyumayansfatlarnnmaz
harolur).
Seyyr, seyr u slk hayatnn ilk zamanla
rnda kendi istei ile uyumay terk eder. Bu
terk, rahmet bekilerinin kendisini yatrncaya
kadardevameder.Uyandzamanyayantara
fna yatm bir haldedir veya secde halindedir.
Sa tarafa yatmak sol tarafa yatmaktan daha
iyidir. Fakat sol tarafa yatt halde uyandrlan
Seyyrn hli, kendi irde ve istei ile uyuyann
hlinden yine de iyidir. Secde hali ise hepsin
deniyivegzeldir.
Buuykununsebebideudur:
Nefs, toprakla yorulmutur, toprak ise
topra isteyip yatar. Nefs topraktan kurtulup

61
Bk.Alimran2;Bakara,255
62
Bakara,255
eyhNecmeddniKbr91
temizleninceiseyukardaanlattmzgibiolur.
Seyrhayatnnbalangvebitimertebeleri
arasndakiSeyyrndurumunagelince:
Yatrlmazveokuyutulmaz.
Kendiirdeveisteiileyattzamanises
tndenetrafnepeevresaranzikiraskerlerini
grr. Onlarn ar vzltsna veya rzgr sesine
benzeyen seslerini iitir. Artk bu seslerden
uyku kat iin uyuyamaz. Bu durum zahir
duygularn zayf, batn hislerin, kalbi duygula
rnkuvvetliolduuzamanmeydanagelir.
HalvetinSrr
Her eyi brakp Allah Telya ynelen ve
halvete giren, huzurda ve gaybette vehm ve
mahedeilegrrkihalvetharicindearkada
lk yapt ahslar, kendisini nceden bulundu
uhaledavetetmekteler.Eerirdeynnden
zayf ise onu kendilerine ekip cezbederler ve
onu yeniden oyun ve elenceye sevkederler.
Dahanceoynadklargibionunlaoynar,kendi
lerini helak ettikleri gibi onu da helak ve peri
an ederler. Fakat irde ynnden kuvvetli ise
gcyettiiorandaonlarakarkoyar.
Eer halvet hayatn tamamlar neticeye
ulatrrsa, hepsinden daha kuvvetli olduunu,
tamamlayamad takdirde ise onlarn kendi
sinden daha kuvvetli olduunu anlamas gere
kir.
Halvetin ilk zamanlarnda eyh sayesinde
seyyrkuvvetliolur.nkseyyrhlocuk
tur.
Seyyr arkadalarn zler ve halvetten
karsa bu, eyhin kusur ve zayf oluundandr.
nk mridi cezbeden ve eken eylerle olan
ilikisini kesmeden onu halvet hayatna sok
mu,demektir.
Bununlaberabereyhbazensadecemridin
iini tamamlamak veya baz faydalar iin onu
halvete sokar. Bazen da herhangi bir fayda
gzeterek halvete balatr. Mesel; mridin ii
kt eyle dolu olur, eyh de bu gibi eyleri,
halvet sopasndan baka bir vasta ile skp
atmaya kadir olamaz, onun iin mridi halvete
sokar.
Hatra
Halveteilkolarakgirdiimzamaniimdebir
neviriyvehretduygusu,butarikatminber
lerden insanlara anlatma ve aktarma arzusu
vard. Onlardan biri deildim ama yine de on
lardansaylmaktaidim.
Sonra anlayabildiim kadaryla Bu yol do
rudur diye bende bir keif meydana geldi.
Fakat halvetin temeli bozuktu. nk gayem
sahih ve niyetim sadk deildi. Halvetin dnda
bir miktar kitaplarm vard, onlar dnr du
rurdum.Bukitaplaronbirkerrebenihalvetten
kardlar. Ve halvet darbesinin acs benden
zail oluncaya kadar halvetin dnda kaldm.
Sonra tekrar halvete girmek istedim. O zaman
kendikendimeuekildededim:
Eerhalvetedahancegirdiimgibigirer
sem, yine karldm gibi karlrm. Fakat
girilen yere sdk ile girmeliyim ki, oradan sdk
eyhNecmeddniKbr93
ile kabileyim
63
Bunun zerine niyetimi saf
ve samimi hale getirdim. Ruhumu ele aldm ve
kendi kendime: te o budur al onu dedim
Kitaplarmvakfettimelbiselerimihediyeettim.
Paralar sadaka olarak dattm. Dnyay arka
ma ittim kyameti nme getirdim. Ar ve na
mus elbisesini kardm, insanlar hakkmda u
ekildednsnlerdedim:
Perian ve zelil oldu, boyun edi veya ak
ln yitirdi, olaca bu idi zaten. Kendimi ey
hinnndeteneirtahtasndakilgibihisset
tim.unudedim:
imdikabregireceimvekyametkopma
dan oradan kamayacam. Sonuta, geriye
kalan zerimdeki bu elbise benim kefenimdir.
Eer halvetten kmak iin aklma bir eyler
gelirvebunlardakuvvetlenirseinsanlarnyan
naplakkmaktanhayedipkmamakiinu
zerimdeki elbiseyi yrtar para para ederim.
Ozamansadecehalvethneninduvarlarbenim
iinelbisevazifesinigrr,diyedndm.
Btn bunlar kurtulu ve necata kar olan
arevkiminneticesiyleolmutur.
Budncelerlegirdiimhalvetteneyhimin
izin ve msaadesi olmadan kmadm, ayrlma
dm.
eyhim Ammar Yasir kaddesellh srrahul
azz,banauekildedemiti:
Halvete girdiin zaman sakn nefsinle ko
numa. Krk gnlk halveti tamamlayncaya
kadar buna uy. Nefsiyle konuan kimse daha

63
Bk.sra,80
ilk gn halvetten karlr. Eer konuacaksa
nefsineunudesin.
Buras kyamet gnne kadar senin kab
rindir.Bunuiyibil.
Sonraszneunuekledi:
Buokincebirnoktadrvebununlaancak
(Hakka)ulaanlarikazolunur.
Seyyr,dahancegrd,tand,dostluk
ve arkadalk yapt malik olduu kimselerle
mcadelesi ve sava devam ettii srece hal
vetlensiyetpeydaedemez.Ondanhazalamaz
onaharpilanederler.nkhalvetncesiilh
onlaridi.
yle ki, seyyr her eyden yz evirip sade
ce Allah Telya yneldii zaman bile, her ey
onun yanna gelir ve onu Allah Tely brakp
kendisinekulkleolmayadaveteder.
Seyyr mchedesine devam edip ve Allah
Tel da onlara kar kendisine yardm ederse,
halvetishhatliolurveonlardakendisiniyalnz
brakrlar. Bylece de halvete snr. Halvete
snd zaman onun zdd olan eylerden skl
mayabalar. Bundansonrakendisiiinhalvete
girdii zatn zikri ile nsiyet kurar. Bu Hakk
SbhnehuveTelnnzikridir.
Bazen zikir nsn bile nne geer. Fakat
umumiyetle birlikte yansr ve birbirlerini takip
ederler.Bumsabakannsrrdaudur:
Seyyr yolun banda ztlardan sklr, uzak
kalr ve halvetle nsiyet kurar daha sonra dost
aramaya balar. Bazen da daha yolun banda
iken Hakkn kefi vaki olur. Sonra dostun zikri
eyhNecmeddniKbr95
ile nsiyet kurar, daha sonra ztlar dostun sev
gisini kartrp ve karmakark hale getirirler.
Bundan dolay halvette nsiyet etmek ister.
Srekli olarak zikir ve halvetle nsiyet eder.
Sonuta dier ilahlar ve ztlarla tamamyla ilgi
sinikeser.Bunlaraaithatrlaytakesinlikleterk
edilmi olur. O zaman ns Hakk ile olur. Bu
halvetmeydannnsonubudur.Manevhalve
tinbalamanoktasdaburasdr.Seyyreklen
ayar ile beraber olur. Fakat manen ariflerle
beraberbulunmaktadr.
Cneyd Badad kaddesellh ruhh, hal
vettebulunanmridlerineuekildederdi:
Ey halvet sahipleri! Halvette iken halvetle
dost olursanz halvetten ktnz zaman bu
dostlukvensiyetikaybedersiniz.Eerhalvet
te iken Onunla dost olursanz sizin iin
halvethnelerlesahralareitolur.
Ebu Necib Suhreverdnin (hyt. 563/1168)
yannda halvet ehli olan bir zattan bahsedilmi
veuekildedenilmiti:
Zikirdeki istirak o hadde ulamtr ki,
gsnden zikir iitiliyor. Fakat madd lemle
ilgilibireygrdveyabireyiittiizaman
hemen zikir (dnyas) karyor, bulanyor,
cansklyor,kzyorveinkrediyor.
Bunun zerine eyh mridlerine u yolda
tavsiyelerdebulundu:
Bunun gibi olmaynz. Bunun anlam u
dur:
Onunlansiyetinizshhatliolsunkihibir
eyzihninizikartrmasn.
Nasl ki, Allah Tely brakarak saf zikri,
ahidleriniveuuunukendinemabudyapm
t. Onun iin bir ey grd, bir ses iittii ve
kalbine bir hatr geldii zaman, i dnyasnn
karmaskanlmazolmutur.
ZikrinSrlar
Zikirle megul olan Seyyr kendisine u e
kildeseslenilenbirmakamaular:
Zikrin, seni nasl zikrettiini grmek iin
zikretme. nk o mezkrdur. Zkir deildir.
nsan devaml olarak Hakkn mezkrudur.
Ancak Allah Tel ile aralarndaki koyu karan
lklar ve kesif perdeler sebebi ile bunu iite
memekte ve duyamamaktadr. Onlar iitmez
lervebuhlihissetmezler.
Mrid, zikirde istirak hline ulat zaman
slk kesintiye urayanlarn kaldklar yerde
kalmasn,diyezikribrakmasneyhonaemre
der. nk sfatlarda durmak, zattan ayr kal
maygerektirir.
Seyyr dil ile yapt zikirle uzun bir zaman
geirdikten sonra, kalbin bu zikirden bkp
usand bir noktaya ular. Artk dil ile yaplan
zikirkalbikartrr,karklauratr.Onuniin
dili, zikretmekten alkoyar, kalpteki huzuru
devam eder senelerce dil ile zikredemez. Bu
ahs mmin, mukn (kat bilen) ve mutkn
(takvalihtiyatl) dr. Ancak o, farz namazlar
kalp takvas ile fiilen eda eder. nk KALP,
FARZLARIN TERK EDLMES YOLUNDA ASLA
FETVA VERMEZ. Bunun yannda hibir zaman
phelikonulardadafetvavermemitir.

eyhNecmeddniKbr97
TASAVVUFTAHUMDCUMD
64
Cumd
Nefs atei, eytanlk atei, alk ve susuzluk
kpei atei, ehvet atei ve btn bunlarn
kapsamna giren irkin huylar trnden olan
kt ateleri sndrdkten sonra meydana
gelir.
Durum byle olunca, biri semya kan, di
eri oradan inen iki soukla, dhil ve btn se
rinler, harareti gider. O zaman Seyyr, soukta
donukbirhalegelir.Buafsoukluuveserinli
idir. Nee, sevin, hafiflik ve rahatlk iinde ve
ktolmayan,iyiolanbirekildeSeyyrdonar.
Bu donuklua elbiselerin okluu veya evin
scakl fayda vermez. Hatta atee de girse
durum deimez. O zaman, Raslllah
sallallhaleyhiveselleminuduasnnhakika
tiortayakar:

64
AtullhelskenderikaddesellhsrrahulazzEl
HikemlAtiyyedebuyurduki;
.
Vcudunumiskintopraadefinet.nktop
raa gmlmeyen bir tohumun yeerdii grlme
mitir. (Hem toprak ol, hem de toprakta srlan
demektir.)
tembellik,miskinlik.Toprantembelliihaka
rete, ezaya tepkisiz olmas demektir. Ne atlrsa
kabuleder.
Tohumun yeermesi iin topran sakin kalmas
gerekir.Eerkkhavaalrsabyyemez.

Rabbimbenisoukvekarsuyuileyka.
65
Humd
Bahsedilenbuateinsnmesidir.
Humd ve cumd birbirini izleyen iki hl
dir.
Atesndkeyerleri,zerikllenir.Biryer,
bir eyle onun zddndan hali olmaz. Bu iki hl
edeb olarak souk ve scan zarar vermedii
bir hle ulancaya kadar Seyyrla beraber bu
lunurlar. Seyyr, cumd ve humddan, cumd
ve humdun bulunmad yani ne scak ne de
souk olan bir hale ykselir. Bu ise bir takm
erkn ve unsurlardan syrlp katksz saf ya
ulaldzamanmeydanagelir.
Buatelerbtnlerinparalardr,tamamen
yok olmazlar, tersine btnlerle birleirler. Bu
btnler, kendileriyle mcrim ve gnahkrlara
azab edilecek olan atelerdir. O mcrimler su
ilemi ve bylece atein gvdesini bytm
lerdi. Burada byk ve kn srr ortaya
kyor.nkbykatekkategibideil
dir. Bunun iin namaz aydnl ve neesi bu
atein tamamn deilse bile bir ksmn snd
rrbrlerinekfigelmez.Onlarnsnmesiiin
ksas, had, keffaret ve hepsine tevbe etme so
utucularnaihtiyavardr.
Tevbepimanlktr.Tevbebirzabttr.
Yakt, ta kesilen kalpler ve insanlardan

65
Buhr,Ezan,B.89;Daavat,39,44,46;Ms
lim,Salat,204;Mesacid,147;Zikir,48.

eyhNecmeddniKbr99
meydana gelen ate tututurulunca, kalbin
sahibiRabbnunuturvebyleceateyiyecei
niveyaktntemineder.
66
Ate doyunca heyecan sknet bulur, o

zaman gnahkr olan durumunu hatrlar,
btldan yz evirip Hakka ynelmeye gayret
eder. Pimandr artk. Rabbna pimanln u
ekildearzeder:
Seninle ok yaptm i ne fen, hlbuki
eskiden ve yeniden seninle ne gzel anlama
yapmtm.(Elestbezini)
67
Beni affet, benim iin merhametli ve ef

katliolRabbim..Arzumvemidimbudur.
Bu soukluk da bir czdr, onun da yok ol
mayanbirtmvardr.Ancakbudatmekat
lr. O tm Cehennemdeki Zemherr (souk yer)
dir.
Seyyr madd erkn ve unsurlarn yk ve
arlndan kurtulunca drt melek onu Kudret
veRubbiyetinhuzurunakarrlar.Buunsurla
rn terbiyesi de bu rubbiyetle ilgilidir. Yk
seltmedetutulanbuyol darbirdaireeklinde
dir. Vcudun burlar ve tabiatn kuyular bun
lardr,naslifadeedersenedebilirsin.
Seyyr bundan sonra Arn veya kalbin saf
oluunu temaa ederek srekli olarak huzur ve
gaybet hlinde bulunur. Bu saflktan dolay
lemi ehdette (dnyada) nereye bakarsa
baksn, o ey kalb meydanna nakolunur ve o
ekli gz kapaklar ister ak olsun ister kapal

66
Tahrim,6
67
Araf,172
birmddet,nndemahedeeder.Sonrayok
olur. Bylece halvetin faydas da gereklemi
oldu.nkhalvetileSeyyrnaklabalioldu
u, dnya ve dnyada bulunan eylerle lfet
ettiizamandanberikalpaynasnanakedilmi
olaneyler,halvetvastasylacilalanmolmak
tadr. Bu ekiller stste olan ve bir terkib
meydanagetirenkaranlklardrkikalbinpasda
bunlardan hsl olan gaflet dediimiz ey de
budur.
Halvet, zikir, oru, temizlik, susma, hatrlar
kovma ve yok etme, rabta ve arzulan tevhid
etmekle kalbin aynas bu pastan temizlenip
parlatlr.
Zikiratetir,trpdrveekitir.
Halvet,demirciocadr.
Oruiseivedtemizlik,cilalamaletidir.
Susma ve hatrlar kovma ve yok etme ise
Seyyragelenkaranlkvridleriyoketmektir.
Rabta talebedir, istekleri tevhd etmek de
retmendir.
Hikye
Bir defasnda Maribde iken birine k ol
mutum.Himmetimi(vemanevgcm)onun
zerine musallat kldm. Himmetim onu ald,
balad ve benim dmdaki her eyden menet
ti. Fakat baka rkibleri bulunduu iin sustu,
ak ak konuamad. Bununla beraber lisan
hl ile benimle konumaya balad. Konutu
umu anlyordu. Ayn ekilde ben de onunla
konuuyorveobunuanlyordu.Bui,beno,o
ise ben oluncaya kadar devam etti. Bu durum
eyhNecmeddniKbr101
daakruhunmutlaksaflnadmoldu.
Onun ruhu, bir seher vakti bana geldi, yz
topraasrmekteidi
Eyeyhelamn,elamn!Benildrdn,
yeti!diyordu.Neistiyorsun,dedim.
Gelip ayan pmek iin beni arman
istiyorum dedi. zin verdim. stediini yapt.
Sonra yzn kaldrd gnlmden tatmin olup
rahatlayncayakadarkendisiniptm!

.ALLAHSMHAKKINDA
steyerekdeistemeyerekdecanllarnnefis
lerindeki zikir, alp verdikleri nefeslerdir. kan
vegirenhersoluktaAllahTelnnismivardr.
Budahesesidir.kanheninkaynakalp
tir,inenheninkaynaiseArtr.
H kelimesindeki vav ise ruhun ismidir.
nk Hazreti rubbiyetin hizmetilerinden
dir.Onuniindebuvuslatkazandrmtr.
eyhlerden biri, Sehl b. Abdullah Tster
(hyt. 283/986) olduunu zannediyorum
mridlerineunudemiti:
Size bir bel ve musibet geldii zaman sa
kn ah! (Hrlayarak=H) demeyin. nk
bu eytann ismidir. ah! (Gsten=He)
deyin.BuAllahnismidirvah,vuh
dabyledir.nkbu,H nun
tersdnmeklidir.
Dil bir harf ile zikretmek iin kfi gelmez.
nk lisan ift olan eylerdendir, (kk dil,
byk dil). Kalb ise byle deildir. Zikr iin bir
harf ona kfidir. nk kendisi de herkesin
gsboluundabirtanedir.
68
Allah . kelimesindeki he bu

68
Bk.Ahzab,4

eyhNecmeddniKbr103
hedir. Elif ile lm ( )harfi tariftir. kinci l
mn eddesi tarifi kuvvetlendirmek iindir. Bu
durumda sondaki he ile tarif lm sakindir.
Arapagramerinegreikisakinharfyanyana
gelincebirincisikesreileharekelenir.Ozaman
Elihe olur.Amabutakdirdefiilebenzer
ve vezninden kar. Daha sonra bir lm ilave
edilirvebulmkardeiolanbrlmaeklenir
ve birinci aslna uygun olarak cezm edilmi
halde kalr, ikincisi harekelenir. Btn bunlar
ismiazamnh olduunadikkatiekmek
iindir.
He sakindir dedik, zira onun asl
kalbtendir. Kalp daire biimindedir. He
harfinin yazltaki eklinin yuvarlak oluu bu
manaya iaret etmektedir; Daire, merkezi ve
asl olan noktadan ayrlmaz, hareket etmez.
KalpdairesininmerkeznoktasiseHakktr.
uekildeifadeedilebilir:
Daire gibi bir sakin, bir de harekeli vardr.
Daire ise bir nokta etrafnda bulunur. Dire,
deirmen tan eviren demirin evresindeki
tatr. Veya dire kuzeygney kutup direleri
arasndaki iki noktadr. Kastettiimiz Ha
, azmzla sylediimiz he deildir.
nkbuhehveeliftenmeydanagelen
iki harftir. Bununla biz asl itibariyle bir olan,
dildendeilkalptekiaslynndentekolanve
iftler lemine kafiyen kmayan kastediyoruz.
nk kalp, birlerle iftler arasnda bir vasta
dr. Bununla ismi aziz olan Allah Telnn u
byksrrortayakyor:
Her eyden ift ift yarattk ki iyice d
nesiniz.OhaldehemenAllahakanz.
69
Yani
ikiliklerdenbirliekounuz.
Kalp kelimesinin szlk anlam bir eyin, e
kil ve mana ynnden ortas ve z (adl) de
mektir.
Buradahe harfideebcedhesaby
la be rakamnn ismidir. Be ise tek rakaml
harflerin (19) tam ortasnda yer alr. Be vakit
namazn srr da buradan zuhur ediyor. slm
be temel zerine kurulmutur hadisi de y
ledir.
70
Hviyetikidir:
Onunhviyeti,seninhviyetin.
Kendi hviyet ve kiiliini yok edersen
Onun zt ile baki olursun. La ilahe illallh
sznn manas da budur. Yani Onun hviye
tinin dnda gerek hviyet yok. u yette ona
iareteder:
Onunvechindenbakahereyhelakolu
cudur
71
Onun dndaki herey yok olunca
ylebuyuracak:

69
Zariyat,49,50
70
Buhar,man,B.1,2;Mslim,man,1922.
71
Kasas,88
eyhNecmeddniKbr105
...Bugnmlkvesaltanatkimindir?Birve
KahharolanAllahndr
72
Kendi hviyetini yok ettiin oranda Onun

hviyeti seni brr. Bylece, nce iyi olsun
kt olsun kendi sfatlarnn hviyetleri fni
olur. O zaman Onun ceml ve cell sfatlar
seni brr. Daha sonra zatndan fni olursun,
da Onun hviyeti seni brr. O anda sadece
Onun hviyeti vardr. Onun dnda hibir ey
yoktur.Oandavadnakdolarak,veresiyeolan
peinhaldebulursun:
Bugnmlkvesaltanatkimin?Cevap:
Bir ve Kahhar olan Allahn... (kyamet
gn sylenilecek bu sz, imdi syleniyor
grrsn).
ZtntecellisimakamndaAllahvhidma
nasnagelir.nkbirolanhibiryndendier
bir ikincinin varln gerektirmez. nk halis
birlie zt der. Buradaki kahhar, bir ve tek
anlamndadr.ZiraO,vahdaniyetiileferdaniyet
makamnda olanlar kahr eder. Bunu peinden
Allah Tel onlar mahv ettikten, isbt, ifna
ettikten sonra icad edince u ekilde feryad
ederler:
.
SadecekahharolanbirtaneAllahvar!
Kelmullh
Allah Telnn kelm ve sz, gayb lemin
deelbisedensoyununca,Seyyrsankikulann

72
Gafir,16
zar patlyormuasna birtakm sesler iitir.
Seyyroandaistesedeistemesedekendinden
geerek secdeye kapanr. Sonra Hakkn cemli
onaularveonuisbatederekvarklar.(mahv
isbat). Bu durum Seyyrn takati ve manev
gc orannda olur. Allah, kelmndaki tecrid
(soyutlama) halini devam ettirirse Seyyr lr.
Hz. Musa aleyhisselmn durumu ona kefen
gsterilir.
smi aziz olan Allah Hz. Musaya u ekilde
demitir
Bizseninleonbininsannkuvvetiylekonu
uruz. Bunu biraz daha oaltsaydk muhak
kaklrdn.
O zaman srun nefhas
73
yani sura fleme
ninhakikativeAllahngnleri
74
tecelleder.
Allah Telnn gnleri, Onun helak ettii
gnahkr kavimlerin zaman ve alarn ifade
eder.lgiliyetteAllahTeluekildebuyuru
yor:
Onlarkorkunbirgrltyakalad...
75
,
Onlar korkun bir zelzele yakalayver
di....
76
Yani Allah Telnn lutfu onlara ula
madvederhalhepsild,yokoldu.
Bu hl, ismi aziz olan Allahtan bir ltuf ve
ikramolarak,Seyyrnsebat,kuvveti,imanve
irfan artsn iindir. Allah Telya ynelenler
gerektenOnusaysnvehakkiyleOndankork

73
Zmer,68
74
brahim,5;Casiye,14
75
Hud,94
76
Araf,91
eyhNecmeddniKbr107
sundiyeverilir.Busruyettendeanlalr.
Rasllerinhaberlerindenseninkalbinisa
lamlatracakvetatminedecekhaberlerisana
anlatyoruz...
77
Raslllah sallallh aleyhi ve
sellemdebuhaberlerdenzevkvetatminibulu
yordu. Bu konuda bir hadisinde u ekilde bu
yuruyor:
Hud suresi ve kardei olan dier sureler
beniihtiyarlatt.
78
Butatvekorkudan,salar
na ak dmt. nk Allah Tel bu surede
Onauekildeemrediyordu:
Bunun iin sen ve seninle beraber olanlar
emrolunduun gibi doru olun. Ar gitme
yin...
79
Tuster(Kaddesellhruhh)ninsz
Tusteryukardademitiki:
AhAllahTelnnismidir.Sebebini
anlatmtm. Ah
80
(Hrlayarak=H) de
meyin. nk bu eytann ismidir. nk h
nnkyerikalpdediinizkurbmakamn
danuzaktr.
Bunun iin mesel azndan balgam atmak

77
Hud,120
78
Tirmiz,TefsirisureiVaka,6.
79
Hud,112
80
MustafaKarabukelimeyiOholarakevirmitir.
YusufZeydanntahkiklieserindeisebizimyazd
mzgibidir.
isteyen kimse ona yardm ediyor ve memnun
olmad iin kovuyormuasna Ah
(Hrlayarak=H) diye bir ses karr. Yine insan
holanmadbireyigrdveonukendisin
den uzaklatrmak istedii vakit, Ah
(Hrlayarak=H) der ve bylece ona tkrr.
Ayrca h harfinin k yeri de eytann
kibir ve byklk taslamasna uygun olarak
boaz harflerin k yerlerinin en stnde ve
enyukarsndadr.
Nefis rahat bulunca istirahat eder, keyifle
nir ve: Oh! (Hrlayarak)
81
der, yan
gelipyatar.nkeytannsevgilisivedostubu
(hrlamal seslerdir) kelimedir. Kadehleri karde
inin ve dostunun ismi ile yudumlar. Kendisine
musibet ve bel oku isabet edince yine
Oh!der.Hlbukinefsimutmainneisebilakis
darda kald zaman Allah, Allah der. u
yettekisrbudur:
...Sabredenleri mjdele ki onlara bir bel
eritii zaman Biz Allah iiniz ve biz Ona d
neceiz,derler
82

81
Buradaohmetinebenzemesedeuygundt.
82
Bakara,155,156
eyhNecmeddniKbr109
HaSesi
Bu isim, yani ha, smi zama biti
ecek kadar bir noktaya ular. smi zamn
balangc da Allah Teldandr. nk Allah
kelimesi btn ceml ve cell sfatlarn iine
alanzatismidir.Fakatdahasonrakefinartma
sylamanasaklkkazanr,Allahkelimesinin
harfleri azalr ve o zaman sen h der
sin. h hazr, yakin ve sabit olan Zata
iarettir,(gaibeiaretdeildir).
Bu h kelimesindeki vavn
silinmesi ve ortadan kaldrlmasyla da harfler
deki okluk, terkib, telaffuz ve dudak kmlda
mas sona erer. Artk zikir ve kalbin huzuru
yalnzbana kalr.Sonrabudurumkalptekuv
vet bulur ve sr noktasna ular. Oradan him
met ve kudrete intikal eder. Sonuta smi
zamlabirleir.Harflerveokluksebebiyle
vavsilinerekazaltmadurumuvakiolur.
Bylece he harfindeki kesret, terkib ve
onu telaffuz etme hali ortadan kalkar. te o
zaman sf zikr ve kalb huzuru vki olur. Sonra
bu durum kalpte kuvvetlenir ve oradan srra
intikaleder.Srdaglenincehimmetevekud
reteintikalederekismebitiir.
Seyyr, zaman zaman isim denizine d
t vakit kalbinden kendi irde ve isteine
balolmadanbirsayhaveseskar.lkzaman
lar bu gsteki bir hkrk gibidir. Sonra
(Heharfi)kuvvetlenirvesrafilinsrununnefe
sigibiSeyyrveyabakalarnldrebilecekbir
makama ykselir. smi zam ile balant ve
birleme zayf olduu zaman bir kab (ses per
desi), kuvvetli olduu zaman ise yksek iki ses
perdesi,bitimeninokluunaiaretetmekiin
dezamanzamansesperdesiolur.
Bu sayha ve ses de kendisine riya ve hret
hissinin karp karmamas orannda da kuv
vetli veya zayf olur. Bu konu iin u yette bir
iaretvardr:
kidenizisalverdi.Birbirinetemasediyor
lar.Aralarndabirengelvardr,birbirinegeip
karmyorlar
83
.
Buikieyhudslemiilekdemlemidir.
84
Kdem lemi kalbe galip geldii mddete

hudslemininkalpzerinegalebevegalibiye
ti azalr. Yani kalp bundan boaldka ondan

83
Rahman,1920
84
Hudus:Yenidenmeydanagelme.Sonradanpeyda
olma.Yokikenvcudagelme.
Kdem: "ncelik ve eskilik. * Evveli bulunmamak.
Ezeli olmak. * Bakasndan daha nce olmak. Za
manca daha evvelki olmak. Rtbece daha yksek
olmak. * Cenab Hakkn ""Kdem"" sfat, yni;
ebedveezeloluu."

eyhNecmeddniKbr111
dolar, ondan boaldka oradan dolar. Bununla
uyeteiaretvardr:
O gn ne mal fayda verir ne de oullar.
Ancak Allaha pk ve selim bir kalb ile varan
mstesna
85
EbuNecibSuhreverdi,kaddesellhruhah
uekildedemiti:
Kalbim srf Onun iin bo bir kuyu gibi
dir,.
Cezbeligibibaranlarnsrr
Kalplerin ismi zamla bitimesinden kan
busayhavefignlar,istekveirdeaibesinden
safveuzakolursasafvehalisolur.Eeristekve
irdeilekarsa,busayhalarihlssaraynaasla
giremez.
kisi arasndaki farka gelince, irde ve iste
imizin dnda meydana gelen ses ve sayha,
haberin yokken arpan ve ne zaman balad
mdabilmediiniki tanbirbirinearpmasn
dan meydana gelen ses gibidir. Seyyr tesbih
ettii zaman baladn bilmediin ve tatmad
n, kulaklara korku salacak derecede veya
tesbih ettii zaman, iddetli ses karan gk
grlemesine benzer, yle ki, kulaklara zarar
vermesinden korkulur. Hlbuki sen balangta
bunu bulmu ve tatm olmazsn, balamasn
bilmezsin.
Fakatinsannkendiistekveirdesiilekar
d sese gelince, bunun iin balangta bir
lfet ve ilk zamanda bir niyeti vardr. Bunlar

85
uara,88,89
irdesi ile hareket edenle zarur hareket edene
benzer. Aradaki fark kesin bir biimde idrk
edersin.
Bu iki sayhadan birincisi temizdir, oluun
ve yaratlan lemin dndadr. kincisi ise riy
vehretpisliiilekirlenmitir.
phesiz kalpler ve ruhlar birincisini kabul
eder, nefis ona boyun eer. stekle olan ikinci
sini ise kalp ve ruhlar benimsemez. Bunu
irdenin galibiyeti sebebiyle nefisler onu kabul
eder.
Birinci tabi seslerin stnde hayret verici
birsayhaneticesinimeydanagetirir.
kincisi tabiatta benzeri bulunan seslerdir.
Fakat bu sesler harikulade ve olaanst bir
ekildekmazlar.
Temiz dediimiz birinci ekil sayha, eyhin
irdesinde kendi irdesini yok ettii zaman
Seyyraikramedilir.
Cneyd Badad kaddesellh ruhh ye
dervilerin sayhalarndan soruldu. u ekilde
cevapverdi:
Osmizamdr.Onukiminkrederveya
kt grrse kyamet gnndeki sayhann
lezzetinibulamaz.
HznleOlanns
Hzn mutlak susmadr. Onda sayha yok,
sadecenefesdarlhastalnatutulanbirkim
se gibi nefes alrverir. Sadece korku sebebiyle
uzun uzun nefes alp vermeler vardr. Bu hl
kuvvetlenince, ses rann anngrak sesi
haline gelir. Rann noktasn da anca hzn
eyhNecmeddniKbr113
sona erer. O zaman hznle ns hlinin ortaya
kmas iin, nee, cokunluk ve ferahlk halleri
bastrr,hcumeder.
Hzn, arzu edilen bir ey elden karld
zamandr. Bunun hakikati kalbin sevgiliye z
lemvehasretduymasgibidir.Ancakohalinde,
zlem duyduuna vasl olduu iin artk zlem
duymaz. Ama ayrld zaman ayrl sebebiyle
hznlenir.
Hzn elbisedir veya d kabuktur. ve z
ise ya zlemdir veya zleyendir. Baka bir de
yilehznlokmadr.kolokmayyiyenkim
sedir veya hzn arabtr. Ak veya k bunu
ienkimsedir.
Elbisegiyenkuvvetleninceelbiseyiatarveya
zerindeki rtleri yrtar. nk sevgililerin
yanndaelbiselerbirperdeveengeldir.Veyai
ve z byynce d kabuu yarar veya bir da
ne geliir, byr, ta ve topra delerek biter.
Bu yumurtadaki civcivin byyp canlanmas
ve kabuunu krmas gibidir. Veya zleyenin
zlemi srekli olarak hznn lokma ve suyu ile
kuvvetlenince hemen lfet ve dostlua admn
atmasdr. Onun sayhas ve feryad, kendi
irdesi dnda ona doru admn atm olma
sndandr. Bunun gibi btn kulardan kan
seslergslerindekizlemdenkaynaklanr.Bu
sesler, ya ncesinde hzn bulunmayan bir
zevkvesafanneseridirveyancesindeglen
dirici bir hzn bulunan haz ve zevkin neticesi
dir.
Seyyrn, kendisinden ku seslerinin kt
bir hle ulamas, Allah Tel ile ns ve bast
hlinin ondan da te Onunla olan ferah ve
sevincinbirneticesivemeyvesidir.
Haller
Kerbelyolundaikenbirdervitenbylebir
ses duyardm, kt grp inkr etmi ve duru
mukendisindensormutum.
Hayrl olur inaallah bu, sadece mbarek
bir eydir, diye karlk verdi. Benim o maka
ma henz ulamadm feraseti ile tespit edin
cebanabuszlerindndahibireysyleme
di. Gerekten bir zaman sonra o makama ula
nca, ku seslerini iitme hlini tecrbe ile
rendiimzamanoderviinsayhasnndoruve
sahih olduunu anladm. Pimanlkla parma
msrdm.Hayretvedehetiindekalanlargibi
Subhnellah dedim. in garip taraf bu iten
haberiolanlarmstesnainsanlararasndaadm
mecnunvedeliyekt.
Bu gzel bir hldir. Ancak bunun stnde
dahaycehllervardr.Bu,mlklhlhl
lere mlik olmaktr. nk kiinin hle hkim
ve glib olmas hlin o kimseye mlik ve glib
olmasndan daha kuvvetlidir. Bu da u ekilde
olur:
Bir ahs nce irdesini Hakkn irdesinde
yok eder, bundan sonra daha da ilerleyerek
Hakknirdesiilevasflanr.Hakknihtiyarnda
fn olmaktan da ycedir. Bu, byk hcumlar,
cell sahalarnda koumalar, byklk mey
danlarnda yarmalar, hviyetin havasnda
umalar gibi imtihan ve denemelerle tamamla
nr. Neticede Seyyr ilh vasflarla sfatlanma
eyhNecmeddniKbr115
elbisesinigiyerve(ilh)ihtiyarhilationagiydi
rilir.Hakikimanadatarikattahalifeoolmutur.
AllahTelbunaiaretleylebuyuruyor:
Allahsiziyeryzndehalifekld..
86
Benyeryzndebirhalifeyaratacam
87

86
Neml,62;Fatr,39
87
Bakara,30
KNATLALGLMAHEDELER
Gaybet hlinde iken baz semlar grlr.
Onlarda yldzlar, gneler, aylar vardr. Hepsi
yaknin sebeplerindendir. Fakat bu yldzlar iin
eitli tefsir ve yorumlar vardr: Bazen Kur'n
Kerim, bazen da insanlardan baz kimselerin
cevherleriolurlar.
Bir yldz, kendi semsnda sabit iken ve
Seyyra hcum etmeden ona grnrse,
Seyyr ona gider ve ziyaret eder. Eer ona h
cum eder ve iine girerse bu sefer o Seyyra
gelmi ve onu ziyaret etmi olur. O yldzn b
ykl kkl, saf oluu, gizli oluu, nuru,
okluu, azl, toplu veya ayr oluunda ziya
retilerde mevcut olan byk kk, saf, gizli,
nur, okluk, azlk, toplu, dankl iin yetler
vealmetlervardr.
Bazen Seyyr burlar, menziller ve bunlara
dhil olan yedi gezegen mahede eder.
Bunlar, Seyyr karlayan ve vaka ve mana
denilen eylerdir. Bu vaka ve mana yaknda
vcudleminedhilolacakdemektir.
rnek
Birgngaybethalindeiken,gneigrdm.
Bir kavs ve burtan kt olak burcuna girdi.
Sonra beni ziyaret etmek iin o blgenin sulta
nnn veziri yanma geldi. O gnlerde halvette
idim. Anladm ki bu, sultann bu fakire gster
diitevazuvealakgnllktr.
RuhlarnZiyareti
Cesetlerden nce ruhlarn bir araya toplan
eyhNecmeddniKbr117
mas, yine cesetlerden nce birbirlerini ziyaret
etmelerinin srr, ruhlarn cesede olan stnl
dr. Btn insanlar iin durum byledir. An
cakzevkibozulanlarbunuhissedemezler.Varlk
hastalnnalglamazerinekmesisebebiyle
gzkrolanlardabunugremezler.Buruhla
rn meclisinden ancak gc nispetinde nasibini
alr. Meerki insanlardan her biri, ruhlarn bir
lemesinden kendi miktarlarnca pay alm
olsunlar.
u halde avam aklla hatrlar ve dille zikre
der. Avama ruhlar hcum ederek gelince, u
atasznsylerler:
Dostunuvesevdiinizikrettin,ohaldeku
ruzmhazrla!
Bununmanasudur:Oseniruhuileziyaret
etmitirveyasenonuruhunlaziyaretetmisin
dir,ziyaretyakndaahslarvebedenlerarasn
davakiolacaktr.
Havashakkndakidurumyledir:
Kardeini ve dostunu ziyaret edecek veya
dostu onu ziyaret edecek ve aralarnda birta
km hususlar cereyan edecek, diye havastan
olan zat iinde bir his bulur, veya zerine vaki
olan bir vakar bulur da kardeini zikretmekle
beraber itminan bulur. Sonra bu vakar biraz
byr, beyaz bulut gibi grlr, nne gelir,
deprenir, artar. Daha sonra nnde hareket
eder, k saan bir nur haline gelir. nsan ok
garip ve dikkat ekici bir eye bakt veya m
kemmel bir eyi dinledii gibi hayret ve dehet
iindeonabakmayabalar.Oandagrmeduy
gusu da deiiklie urar. Hi gz kapaklarn
krpmadan bir noktaya bakar, dalar gider. O
zamanruhlarlemindesrlarnbirarayagelme
sinden dolay her eyi, hatta kendini bile unu
tur. Ve o zaman havas kendileri ile kardeleri
arasnda madd lemde ve bedenler arasnda
birziyaretincereyanedeceinivebununvukua
gelen ruhlarn ziyaretinden ibaret olduunu
anlar.
Hatra
eyh Ammr Ysir elBitlis kaddesellh
ruhhnun hizmetine aralksz devam etmeye
baladm zamanlarda bu anlattklarmn do
ru mu, yanl m, diye tereddt ediyordum. O
gnlerde de eyh bir kye gitmi sonra dn
mt. eyh bizim olduumuz ehre yaklanca
onun vakar ve himmeti bir da gibi zerime
kt. Bu durum karsnda hi kmldayama
dm. O anda bana bunun eyh olduu, misafir
olarak gittii kyden dnmekte olduu ve bu
rayayaklatilhamedildi.Vearkadalara:
Haydi, eyhimiz geliyor karlayalm, de
dim.
Sana bunu kim haber verdi, dediler. Ben
de:
Onunvakarzerimedt,deyincealay
edercesine gldler. Benim cidd olduumu
grdklerinde ise bu sylediimin gerek olup
olmadn denemek iin yola dtler. ehrin
dnakarkmazatabinmiolaneyh,gne
gibi bir tepeden zerimize dodu. Mridler ve
dervilerbudurumugrnceardlarvebiraz
nceyaptklarnapimanoldular.
eyhNecmeddniKbr119
Mahedeler
Havas hakknda ruhlarn ekilleri ay, gne,
beakn(hamseimutehayyr)gibisemda
sabitolanyldzlarbiimindezuhureder.Bunun
balangnoktalarvebitinoktalardardr.
Seyyr gaybet hlinde iken balangta bir
nokta gibi grlr, daha sonra byr, yldz
haline gelirler. Bazen da gaybet hlinde olma
d, fakat gz kapaklarnn kapal olduu za
manlarda ortaya karlar. Daha sonra oalrlar
ve bu yldzlar Seyyra gndzn ortasnda
zuhur ederler. Artk gzleri kapal deildir. O
zamandilindendeuszlerdklr:
Subhanellah, velhamdlillah, ve l ilahe
illallhu vallahu ekber, ve l havle ve l kuv
veteillabillahilaliyyilazm.
Seyyriinbirhlhslolurvebuhaldeiler
ler. Onun himmeti ile ruhlar isteseler de iste
meseler de huzura gelirler. Sonra hli daha da
ilerler ve llerle dirilerin ruhlarn ayrt edebi
lir.Nebilerleehitlerinvedierinsanlarnruh
lararasndakifarkgrr.
Seyyraadaolduuhaldegkvegkteki
yldzlargrnrse,bukullardatasarrufgcve
yetkisi olmakszn onlarn hllerini murakabe
etmesininbalangnoktasdr.
Bu grn kendiyle ayn zuhur ederse ve
tadarak bunun o olduunu anlarsa, bu kendi
hlininonlarnhalleriyleeitolmasdemektir.
Seyyragkvegktekiyldzlaraltndang
rnrse, bu, kmil bir murakabedir, onlar ze
rinde, tasarruf yetkisinin ona verilmesidir. u
yetoradantecelleder:
O kullar zerinde Kahhrdr. Yegne ta
sarrufsahibidir...
88
Seyyra tasarruf gc verilmesinin almet

veiaretibazendeuekildeolur:
nnde iki kutup ile bur ve menziller g
rr. Elini teker teker bunlarn iine sokar ve
iindekilerdenhaberalr.
rnek
Gaybet hlinde iken limlerinden birini gr
dm. Gkyz berrak ve yldzlarla dolu idi.
lim,
Bu gne ve yldzlarn manasn anlyor
musun?dedi.
Buyurunsyleyindedim.unudedi:
Allah gece ve gndz kullarna bakar,
Onun gece bak yldzlar, gndz nazar et
mesiisegnetir.
Yinegaybethlindeiken,yldzlbirgkyz
grdm. O semdaki yldzlardan, Kur'n Ke
rim'ianladmyetelkrsuekildeidi:
Harfsizvekelimesizyazlmt.
BirbakagaybethlindedegkyzKur'n
Kerim' kitab gibi ortaya kt. Drt ke ekil
lervenoktalarlauekildeyazlmt:

88
Enam,1861

eyhNecmeddniKbr121
BuThsuresininuyetiidi:
...Gzmn nnde byyesin diye senin
zerinebendenbirsevgikoydum...
89
Bunu anlyor ve okuyordum. Bunun, tand

m bir kadna dair olduu bana ilham edildi.
Kadnn ismi Benefe (meneke) idi. Gayb le
mindekiismiilesteftiynidi.
SeyyrnGaybsimlesimlenmesi
Seyyrmakbulhalinegelincegaybleminde
ona isim ve knye verirler. eytann ismi ile
AllahTalnnismizamonatarifedilir.
Benimgaybtakiismim Kantarndur.
Knyemegelinceonunhikyesideyledir:
Hafz Silef sfahan (hyt. 576/1180) den s
kenderiyede hadis dinliyordum. Bu yal lim
mezhepte afi, itikadda Selefi idi. Ya yzn
stndeidi.
Yine gaybet hlinde olduum bir srada
Raslllah sallallh aleyhi ve sellemi, yannda
ikinin ikincisi
90
(Hz. Ebu Bekir radiyallh anh)
olduu halde benimle oturur bir vaziyette gr
dm.Okadarkidizidizimededi.Oandabana,

89
Taha,3940
90
Bk. Tevbe, 40; Raslllah sallallh aleyhi ve
selleminseyrindeenyaknolan
her gn Kuran Kermden Onun iin okudu
um eitli virdlerimin olduu ilham edildi.
Hemen virdimi okumaya baladm. Bitince,
bunuokiyibulduunuifadeederek:
Byle gndzn hadis dinle ve gece
KuranKermokudedi.
Daha sonra kendisinden knyemi sormam
ilhamedildivesordum:
YaRaslallah,benimknyemEbulCenb
mdr, yoksa EbulCennb mdr? Benim nef
sim EbulCenb (ycelik babas) eklinde ol
masnistiyor.
Hayrdedi;
Knyen EbulCennb (korkanlarn babas)
dr,dedi.Ozamanyanndakiarkadada,
Evet,YaRaslallahoEbulCennbtr.
Buikiisimdnyavehiretinsrrnasahiptir.
EbulCenbdeseydibendnyayasahipolacak
tm. EbulCennb dedii iin, inaallah ikisin
dendeuzakkalyorum.
eytannismi
Yine bir gn gaybet hlinde iken eytan
grdm ve tandm. Fakat doru syleyip sy
lemediini denemek iin tanmamazlktan gel
dimveonasordum:
Kimsinveadnnedir?.
Garipbiradamm,ismimdeYunak
HayrsenAzzlsindediimzamanderhal
zerimeatldve:
EvetbenAzzlim,neyapacaksn?
Aramzda maceralar geti, bunlardan biri
eyhNecmeddniKbr123
udur:
Bedenim bedenine ve yenlerim yenlerine
gelecekekildeelbisemin,onunelbisesinedikili
olduunu grdm. Kurtulmak isteyen aciz bir
kimse gibi, ona kurtuluun ve necatn yolunu
sordum:
nsansendennaslkurtulur?dediki;
Ancak elbisesini elbisemden ayrd za
man.
Hemen elbisemi ektim. O da ekti ve elbi
sem elbisesinden koptu. Elbisesinden knca
plakhalegeldi,gzdekroldu.
Bu olay Raslllah sallallh aleyhi ve
selleminuhadisiiletefsirveizahedilmitir:
eytan, kan gibi, insanolunun damarla
rndadolar.Dikkatliolunuzvebuyoluorula
daraltnz
91
u hadisin manas da bunu izah
eder.

man plak (bir insan gibi)dr. Elbisesi
takvadr.
92
Takva,eytanekimesikarsndagnllere
birsnaktr.
SofilerinHrkas
Benim elbisem zerimde olan yrtk elbise
hrkam (murakka) dr. Bu yrtk g ve kuvvet
tendolaymeydanagelendeil,acizlikvezayf

91
Mslim,Selm,23,25;EbuDavud,Snnet,1718;
Edeb,81;Savm,79;timMace,Siyam65.
92
Kaynatespitedilemedi
lktan meydana gelendir. Sflerin yrtk elbise
giymeninsrrdabudur.
Bununyorumu:
Mmin ve mslmanlar, yeryznde Allah
Telnn gz ve casusudurlar. Tekkelerde suf
(yn) tan yaplm elbise giyen fsk bir kimse
grdkleri zaman, onu iddetle tenkit edip,
knarlar,hattaheyecanlarndahadailerigt
rerek ayn tekkede yaam olsalar bile dvp
hrpalamakisterler.
Onun zdd olan birini grdklerinde, bu
kimse srren ve btnen veli bile olsa, manaya
suretle itibar ederek onu azarlarlar. Bu zahir
engelleri(giydiivelilikhrkas)ondanuzaklar.
Hakkn gnahkrlara olan efkati, merhameti
veonlarnkusurlarnrtmesindenyararlanma
ya alan lan, yani eytan onu kendine eke
rek aldatmak istemektedir. (Yrtk elbiseli Sofi
bunaengelolur)Umulurki,bundansonraAllah
Telokiinintevbesinikabulederdekurtulur.
Nefisvesmet
Nefis, lmeyen bir ylandr. Ef denilen
zehirli ylan buna gzel bir misldir. Bu ylan
kesilse, ba ezilse, yumuak bir ekilde dvl
se, sonra derisi bedeninden soyulsa, eti piiril
se, yense ve bu derisinin zerinde birka yl
getikten sonra gnein altna konsa hemen
hareket etmeye balar. Nefis de tpk bunun
gibidir.
Bunedenlelmgrnennefsehev,eh
vet ve eytanlk atei vurduunda hemen can
lanp, harekete geer. Sonra nefis vcudun
eyhNecmeddniKbr125
organlarna zulm etmeye devam eder, organ
lardaki gcn ve gdasn geri alr ve Sonuta
ayaakalkar.
Bu takdirde bu iin kknden tedavisi an
caksuretiveeklideitirmekleolur.Budau
szmzn srrdr: Gcnn yetmemesi is
mettendir.
smet,
93
nebilerin ve meleklerin ismeti gibi
bazenvastaszolur.
Bazen silsilede olduu gibi biri kiinin vas
tasylaolur.
Uyank ve dikkatli Seyyar, bu silsileyi (n
olaylarn sebebini) grr. Cahil, gafil ve akn
kiibusilsileyiunutur.
Birincisi sadece Rabbn, ikincisi ise sadece
nefsinigrr.
Seyyr nceleri sebebi, daha sonra ise m
sebbibi mahede eder. Zamanla sebep ile
msebbibi ayn anda mahede edecek biim
de onlarla iliki ve lfet kurar. Daha sonra ise
fani olan brakr bak olan tercih eder ve artk
sadece msebbibi grr. Baz eyhlerin u sz
lerininanlamdabudur.
HereydensonraAllahTelygrdm,
Sonra Allah Tely her eyle beraber gr
dm.
Daha sonra ise her eyden nce Allah Te
lygrdm.
94

93
smet:Gnahilememe,masumvemahfuzolmak
94
Sofilerdebuszlerutertipzeredir.
(Bahsedilen makamlarn lisanlarda sylenii u
ekildedir.)
Bu,AllahTelnntevhidindefnivezikrin
deistirakhlindebulunduuiinbyleolmu
tur.
Buunabenzer:
Birkimsegzelbirahsgrr.Onailkbak
ta yzn, boynunu ve yzde bulunan gz,
burun, yanak ve az gibi yerleri birer birer g

Cemlisannda;
.
Bir ey grmedim, ancak nce Allah Te
ly grdm. (Her zaman nce Allah Tely
grdm,kesretigrmedim)
Hazertlcemlisannda;
.
Bir ey grmedim, ancak sonra Allah Te
ly grdm. (Allah Teldan nce kesreti
grdm.)
Cemlcemlisannda;
.
BireygrmedimancakhereyiAllahTe
lyberabergrdm.(AllahTelilekesreti
berabergrdm.)
Ehdiyetlcemlisan;
.
Bir ey grmedim ancak ne grdmse
muhakkak Allah Tel (olarak) grdm.
(Burhnusslikn Seyyid Muhammed Nrl
Arab,hzl.hramczdesmailHakk)

eyhNecmeddniKbr127
rr, Onu zamanla beenir ve holanr. Bu be
enme, gzel vasflara sahip olan zata kar
kalbin iinde bir sevgi meydana getirir. Bu su
retle btn vasflar dolalr. Tm vasflar dola
lp beenme ii tamamlandktan sonra, ona
kar olan akn kemle erdirir. Seyredilen zat
seyredenin kalbinde yerleir, bir mddet onu
buekildemahedeederekbuhalzerekalr,
bu vasflarn sahibini huzur ve tezekkr ile sey
reder.
Sonuta vasflarn tezekkr ve mtalaa
edilmesi fn olur ve mezkrun zikri bak kalr.
Seyyr da byledir, yetlerin tezekkr ondan
fn olur, yetlerin yaratcsnn tezekkr bak
kalr.

VELNNALMETLER
1AllahTeltarafndankorunmas.
Bu korunma durumu zincirleme olan bir ta
kmilerleolur.SeyyrbuilerinAllahTelnn
muhafazassebebiyleolduunubilir.
2AllahTelnneiteitltuflarylaonu
talepetmesivearamas.
zerinde kt bir ey cereyan etmeden n
ce bahedilen ikram mahiyetindeki bu nevi
lutuflarsonsuzvesayszdr.
BudurumvelininAllahTelyadnmesive
ynelmesi neticesini dourur. Bu hal ona veya
bakasnabirmakamolur.Bumakamdayaptk
larna kar Hakkn ona bir korkutmas ve tem
bihivardr.BudayaptitendolayAllahTe
lnnbirikazveuyarmasolur.oukerekt
ilerin neticesinde meydana gelen yakn hli,
iyi ilerin sonunda hsl olan yaknden daha
kuvvetliolmaktadr.
Buunabenzer:
Kle efendisinin hizmetini iyi yapabilirse,
efendisi ona hilat giydirir. Yapamazsa, onu d
ver,azarlar,hapsederveyabiryerebalar.Her
ikihaldedeefendininmkfatveyacezas,kal
binde klesine kar duyduu ilgiyi gsterir.
Ancak dayak atmas ikramda bulunmasndan
daha manaldr. nk ikramn klenin efendi
sine olan hizmetine bal olmas ile mmkn
dr ve efendinin kereminin neticesi olmas da
caizdir. Ayn ekilde efendinin kleye duyduu
alkanntezahrdeolabilir.
Dayak atmak ise sadece efendinin kleye
alka duyduuna ve onu sevdiine dellet
eyhNecmeddniKbr129
eder. nk efendi sadece verdii emirlere
uyulmasn istemektedir. Zaten muhabbet de,
sevenin sevgilisine muvafakat etmesinden
bakabireydeildir.
Bunun gibi, kendi uykusunda veya kardei
nin uykusunda Rabbi bir Seyyr azarlar veya
kendisine bir uursuzluk ve musibet isabet
ederse Allah Telnn ihsannda bulamayaca
yakn derecesini bulur. Zira ihsan ve ikram
Onun sfatlarndandr. Hlbuki kence etmek
onunsfatdeildir.
3Duasnnkabuledilmesi.
Bu konuda da Allah Telnn velileri ksm
ksmdr. Onlardan kiminin duasna annda,
kimininkine gnde, bazsna bir haftada, bir
ayda, bir senede, bundan daha az veya daha
uzunbirzamaniindeicabetedilmiolabilir.Bu
zamanlama onlarn menzil ve makamlar ile
ilgilidir.Buradakiduadankastmzdasadece,
Rabbm unu, unu yapman istiyorum ek
linde olan dua deildir. Bu sadece kalbindeki
duaya delil tekil eder. Bir beyitte denilmekte
dirki:

phesiz sz kalptedir. Dil ise kalbe delil
oldu
95
4. Bir baka almeti kendisine smi

zamnverilmiolmasdr.
Velilerden her birine Allah Telnn isimle

95
Bk.irulAhfal,Nr.AntonSalhan,s.503(Beyrut
1891);L.Massgnon,LaPassiondalHallac,s.605
(Paris,1922)
rinden bir smi azm (byk isim) verilir. Veli
de onunla Ona dua eder. Allah Tel da kulu
nunduasnaicabeteder.
96
smizamrnekleri
Badat unuziyye mescidinde halvette iken
zerinde iftehbihann kelimesinin
yazl olduu bir kt grdm. Hemen bu keli
meyi bir kda yazarak tekkenin hizmetisine
gtrdm ve Bu Allahn en byk ismi, de
dim. Ban nne edi ve iinden bir eyler
fsldamayabalad.
Bir mddet sonra evinin kapsn bir adam
ald, izin verdik, girdi. Adamn nereden geldi
ini anlayamadk. Yanmza bir kt brakt ve
gitti. Elimizle yokladmzda bir de ne grelim,
on dinar. Hizmeti dt bayld. Bir saat sonra
hayretteveaknbirekildeayld
Neoldusana,dedim.
AzncebuAllahnenbykismidirdedi
in zaman phe etmitim. Ve kendi kendime
unu demitim: Ya Rabbi gerekten bu smi
zamsauandabanaondinargnder,dervi
leredataym.
Tekke hizmetisi bir mddet sonra bana u

96
Bir ahs Bayezid Bistamye gelerek Ona smi
zamnneolduunusordu.Bistam:
Banabirismisar(enkkisim)gsterben
de sana smi zam gstereyim dedi. Adam bu
szkarsndaaakald.Ve
Evet,Onunbtnisimleribyktr,dedi.

eyhNecmeddniKbr131
ekildebireydahaanlatmt:
Uykudaki olan kiinin grd gibi ahslar
grmm. Onlarn melekler olduklarn zan
netmiim.
Biz filan kimseye smi zam verdik,
demiler ve benim ismimi vermiler. Hizmeti
dahasonraunudedi:
Seni kskanarak onlara yle dedim: yi
ama onu bana deil ona verdiniz. u ekilde
karlkverdiler:
O pek ok mahede ve riyazet yapmak
tadr. Sen ise byle bir ey yapmadn. Sen de
AllahTeliinmchedeyolunagirersenona
verdiimizisanadaveririz.
Veliye smi zam verildii gibi gayb lemin
deki isim ve knyesi ile melek, cin gibi ruhani
varlklarnisimleridetarifedilir.

VeliliinOlumas
Seyyr iin velyetinin derecede tamam
layderecelerhakkndaderizki;
1.Derece 2.Derece 3.Derece

Telvin Temkin Tekvin
lim Hl
Fen amlhleti
flmuhavvil
Mhadei
suver
Mhedei
meni
Fenanilmenfi
manalmen
Tecrd Tefrd Tevhd
HavfReca KabzBast nsHeybet
lmelyakn
(Kazanmakla)
Hakkal
yakn
(Haldir)
Aynelyakn
(Fendr)
97
badet Ubudiyet Ubdet

Talebulabd
Kabulul
Hakklilabd
Fenfi'lHakk
Katulalk
ittisal bi'l
hakk
Fen anilhakaik fi
hakklhakik
Taabbud Ubdiyyet Hrriyet
Tezekkr Zikir stirakfilmezkr

97
Bilindii gibi tasavvufta yaygn olan tarz ilmel
yakn, aynelyakn, hakkalyakn tarznda olandr.
Viyana nshasnda sralama, byledir. Bk.
Fevatihulceml.Nr.F.Meier,85/3

eyhNecmeddniKbr133
Fenu sfatl
abd
Fen fi sfa
tlHakk
FenfiZatih
baret aret Gayb
98
Huzur Gaybet hzar

uhd Gaybet Ihad
Tehalli Tecelli Tevell
BilkiSeyyrancakkendisinekn(ol)em
ri verildii zaman velyetle vasflanr. Bu ise u
yettekiAllahTelnnemridir.
Biz bir eyin olmasn istediimiz zaman
onasadeceolderizveoluverir
99
Veli irdesini Hakkn irdesinde yok ettii

zaman kendisine kn emri verilir. Seyyr
irdesiniHakknirdesindeyokedinceirdesi
Hakknirdesiolur.ArtkHakknheristedii,
kulun da istedii ey, kulun her istedii de
Hakknirdeettiieyhalinegelir.
uyettebunaiaretediliyor:
lemlerin Rabb olan Allah istemedike,
sizhibireyisteyemezsiniz.
100
veKfveNundanmeydanage
lenknemriniAllahTelnntelaffuz

98
Bu ifade de eyhi Ammardan iktibastr. Bk. ehit
AliPasanu.1395,80a.
99
Yasin,40
100
Kuvviret,30
etmesi caiz deildir. Bu bir ii sratli olarak
yapmak anlamndadr. Ve bu kelimedeki kf
kevn(dnya)inkfi,NuniseOnun nurudur.
Birhadistedeuifadevardr:

Eyhereyinyaratcs,eyhereydevegiz
liolan!.
ftehbihann, Yunak, Kantarn,

steftyn kelimelerinin anlalan bir takm
manalar vardr. Ancak bunu zevk hl ile iiten
kimsebilir.Mesel;
ftahbihann Yunak hilede lutf ve latife
yapan,
Kantarn, vridlerin kabulne dknlk
gsteren,
steftyn Zamann Aiesi anlamna gel
mektedir.
Diyorsun ki, ftehbihann smi
zamdr. Peki, o zaman iftahbihannin anla
mna nasl gelebiliyor? smi zamn manas
olmasnaslsahiholur?
Bizderizki:
Bunu biz zevk ve tatma yoluyla rendik.
Allah zikir, kalbe vki olana kadar Allah Te
ly zikrettik ve sustuumuz zaman kalbten
hkrk sesine benzer bir ses duyduk. Sonra
azamet ve kibriya vridleri, kalbin celli ve ce
mali tecellilere mazhar olmas, zahir ve btn
yetlerinonazuhuretmesi,sebebiylekalpkuv
eyhNecmeddniKbr135
vetlenincebuhalartt.
Hakikat denizinden arap iince sarho hli
ne girilir. Bu sarholuk byklk ve ycelikler
iinduyduususuzluuifadeeder.
Uukudretininvehimmetininyceolmas,
sebebi, o azamet ve celli hatrladka, ona
ulamak iin, ondan bir hann, (zlem
ifadesi,inilti)sudureder.Bu,diideveveksra
n (yavrusuna kar duyduu zlemin ifadesi
olan iniltiye ve) hanine benzer. ftah
bihann (inilti ve zlem ile a) ifadesinin ma
nasbudur.
Bundanakauanlalr:
Her eyin smi zam onun yakni cell s
fatlarnn menzillerini ve ceml sfatlarnn
mazharlarn tanmas miktarnca olacak de
mektir.
Raslllahsallallhaleyhiveselleme
sa aleyhisselm su zerinde yryordu,
denilinceuekildebuyurdu:
Yakni ok olsayd (su zerinde deil) ha
vadayrrd.
eceretlYakn
Tevekkl, yaknin meyvesidir. Meyva ise
aacnkuvvetioranndadr.
Tevekkl, Seyyrn vad ve vad konusunda
Allah Telya gvenmesi, kendisine gelecek
olan hi bir eyin elden kamayacana inan
masdr.Byleceonu zmez.Eldeettiieyden
dolaydasevinmez.nkiinaslnabakar,iin
asldaudur:
Herkese, yaptnn karln veren de
Odur.
Kim zerre kadar hayr ilerse onu grr
kim de zerre miktar ktlk ilerse o da onu
grr
101
Bu nedenle Seyyr kendisine ktlk ya

pan ahs Allah Telya havale eder. nk
hakettiicezannmiktarnancakObilir.Ken
disine iyilik yapldnda da durum byledir.
Yani bu iyilii o insandan deil de Ondan bilir.
Hatta iyilii Allah Teldan bilmek daha uy
gundur. Btn bunlarn aklamas smi ziz
olanAllahTelnnuszndevardr:
Yeryznevesizinbanzagelenherhangi
bir musibet yoktur ki biz onu yaratmadan n
ce o kitapta bulunmasn. Dorusu bu Allaha
kolaydr. Bu kaybettiinize zlmemeniz ve
Allahn size verdii nimetlerle marmamanz
iindir...
102
Hikye
uekildebirhikyeanlatlr:
103
Adamn biri baka bir adamn sarn alar

ve dou tarafndaki yerleme alanna gider.
Sarn sahibi ise bat tarafndaki mezarlklar
blgesine doru koar. Onu kabirlerin yannda
grenbirahs:

101
Zilzl,7
102
Hadid,22,23
103
Sena, Hadikatulhakika, s. 673; Georg
Rosen,ElemantaPersica,s.60(Leipzg1915).

eyhNecmeddniKbr137
Be adam, senin sarn alan dou tara
fndaki evine gitti, sen tam aksi istikamette
batdakimezarlklardaonuaryorsun?,deyin
ce:
Ey temiz kalpli insan, o nereye kaacak?
Onu gzetlemee baladm (nereye kaarsa
kasn) eninde sonunda buraya, bu kabre ge
lecek,diyekarlkverdi.
Buhikyedeunaiaretvardr:
KalplerinkapsnacaklartekyerHakktr.
MasviindebavurulacakyerOdur.
AllahTelbuyurduki:
...Onunyz(zat)ndenbakahereyhe
lak olacaktr. Hkm Onundur ve Ona dn
drleceksiniz
104
Tefviz,
105
teslim, rz, sabr, kr de tevek
kle dhildir. Btn bunlar yakn aacnda bu
lunandalveyapraklardr.
ZikrinSonu
Zikir,srraulanca,Seyyrnsukuthalindeki
zikri, ine batrlarak dilde yaplan naklar gibi
olmas veya btn yznn dil haline gelmesi
ve ondan feyzler dalan, taan bir nur ile zik
retmesidir.
SeyrinSonu
Seyyr,safhalegelipkendisiiinhimmeteli

104
Kasas,88
105
Tefviz:Birisinebrakma.*iniAllahTelya
havleetme.*Sipariveihleetme.

ortaya knca, bu elden bedel baka eller bu
lur. Bu kalbin elidir. Orada (gnl leminde)
gaybtaalr,gaybaverirvegaybtanyer.
Bu el geliip kuvvetlenince Seyyrn nn
dekiyetlerialrcasnaorayauzanr.
Baz zamanlar da buna hayretin sonunda
Seyyrda u ekilde bir hl ortaya kar: Sanki
bu elde bulunan ate dolu bir kap vardr, onu
yeryzne vuruyor. Gkyz ise yaknin gale
besinden ve kendisine hcum eden yetler
ordusununiddetvekuvvetindenkandkyor,
grr.
Hayretinareti
Hayret son haddine ulanca u ekilde bir
halbanagelir.
Bu elde ateten bir tokmak vardr. El, bu
tokmakla yeryzn ve semy dvmektedir.
Seyyr, yaknin galebesi ve yetler ordusunun
iddetli hcumu sebebiyle sanki kan dkl
yormu gibi olur. Bazen tokman vurulduu
yerde, ii ya dolu bir kavanoz bulunur, sanki
Seyyr arzda ve semda bulunan her eyi bu
yalayakmakisteyenbiryacdr.
Buradakisrudur:
Sdk, ihlsl ve k olan Seyyrn, maksut
ve matluba ulamasna hibir ey perde ve en
gelolamaz,
(lk zamanlar) Allah Telya bakt zaman
yetvealmetleronuperdeler.Artkoyetve
almetlerin arabn imi, sarho olmu sonra
dv karm sonra sekrden sahv haline
dnm,sonratekrarsekrhaliniavdetetmitir.
eyhNecmeddniKbr139
Sonuta pe pee tekrar edip duran eylerden
bkm ve usanmtr. Bundan dolay Seyyra
rehber olmu bulunsalar bile sdk, ak ve ihls,
ondan baka olan yetlerin ve delillerin kendi
sinden kovulmasn gerektirir. nk delil reh
ber ve mrid Allah Telya giden yol anlal
mazvebilinmezolduuzamanaranrveistenir.
Yolbilinince, dahadorusuO(Hakk)bunutarif
edince,artkdelilveyetonuniinbirengelve
perde tekil eder ki, kovulmas ve uzaklatrl
mas gerekir. nk bu noktada deliller (yet)
verehbervelilerindmandr.
Hakk Sbhanehu ve Tel ehadet ve gayb
lemlerindedelilveyetlerleperdelenmitir.
Yani, gayb leminde batin yetlerle,
ehadetlemindeisezahiryetlerle.
nk ehadet lemi nur ve karanlktan
meydanagelir.kisideperdedir.Gayblemide
ayndr.
ehadet lemindeki nur, ve karanlk gayb
lemindekinurvekaranlnismi,
gayblemindekinurvekaranlkiseehadet
lemindekibuikiisminmanalardr.
Manalarn manas, ruhlarn ruhu ve
kalblerin kalbi budur. Bu sebeple dnya
hiretinismidir,hiretisednyannmanasve
nihyet btn manalaryla hiret Hakk
Talnnismidir.
Seyyr, marifetini gayb yetlerin zuhuru ile
arttrr. Daha sonra azamet ve kibriyann h
cumlarnda gayb yetlerin yok oluu (fen) ile
marifetini oaltr. Bylece zahir yetlerin du
rumuna nisbetle gayb yetlerin Seyyrn ze
rindeki durumu harikulade bir ey olur. Zat ve
sfatntecellisiisegaybyetlereoranlaolur.Ve
bu durum isim ile mana ayn ey oluncaya
kadar devam eder ve tamam olur. Artk zahir
yetlerebaktzamankihayreti,kefleminde
gaybyetlerebaktzamandakihayretinispe
tindedir. Zt ve sfatlar tecell edince de nisbet
yinebyleolur.
Seyyr bu noktada yaknin isimden deil de
manadan meydana geldiinin farkna varr.
Onun iin nazarnda ikisi ayn ey ise de ismi
aziz olan Allah Telnn mahlklarn insanlar
yine gayb yetlere arr, zahir yetlere y
nelmesini istemez. Zira bilir ki onlarn kendine
olan yaknleri ancak bu yoldan fazlalar. Zaten
esas gaye yaknin elde edilmesi ve irfann ziya
delemesidir.
KaideiZevkiyye
Tarikatta slk etmeyen, gayb leminde iyi
ve kt eyleri grmeyen, heybet, lm ve
fenann byk taarruzlarna gs germeyen
kimsenin eyh olmas, insanlar bu konuda ter
biyeetmesiasladorudeildir.
Meczubuneyhliidedorudeildir.
Aslndameczubmaksuda ulambirkimse
dir. Onu tatmtr. Fakat maksuda giden yolu
tatmamtr. Bu nedenle onun eyhlii ve
mridliiolamaz.nkeyhlikyolbekiliive
yolgstericiliidir.
HayretinSonu
Seyyr, zahir ve batn yetlerden hazzn
eyhNecmeddniKbr141
alpzatvesfatlarntecellisinemazharolduktan
sonrahayrethlineulatveOnaolanitiyak
daha da artt zaman, artk yer ve gk, kendi
sinin iinde mahkm ve mahbus olarak kald
birhapishane,birzindanbirkuyu,birhisar,bir
kale hline dnr. Oradan kamak, firar et
mek ve kurtulmak iin bir k yeri bulmaya
teebbs ettike, yer, gk ve bu ikisinde bulu
nan ate, nur, hayvan, bitki, ta, toprak gibi
yetvealmetlerinperdeleriseyyrnkarsna
kar.Birtrloradandarkamaz.
Seyyr, hayret hlinde iken bazen yetlerle
uyumiindeolur,bazenhznhlindeikende
ona elik eder, hatta bu hlde iken onlar dola
ysylaalamahisseder.Kimizamanbuyetler:
Haydi Ona! der. Kimi zaman da onlarn
herbirindenuekildebirsesduyar:
Bana gel ve bak! bendeki acayiplikleri
say!. Btn bunlar tuhaf ve garip eylerdir.
steryeryzndekibirpolsun,isterhavada
kibirzerre.
Zaman zaman Seyyrn gayret ve himmeti
artar.yetleronuniinegirerveyaoyetlerin
iineogirer.Veyagktekiyldzlarzerinesa
lrveyagkyzonunzerineiner.
Bazen gkyzn gnlnn iinde hisseder,
kimi zaman da kendini gkyznn stnde
grr. Bununla beraber yere bakar. Yeryz
onadostolur.Veyleder:
Banavebendekiacayipliklerebak!
Dn, Allah Tel sana ikramda bulundu
dabenimzerimdeyryorsun:
Nasloluyorbu?
Hlbuki ben senin annenim ve senden da
ha bym. Ve ben neyin zerinde duruyo
rum?
Bazen nnde dalgalanan bir deniz gibi

olur. Seyyr batmadan onun zerinde durur.
Szne kulak vermedii veya hayret snrna
ulaacak ekilde onun szn dinledii zaman
Seyyr,kendisinidenizolarakzuhurvetemes
sl eder. Seyyr durmadan denize bakar, so
nuta arzdaki ruhanler (cinler) ona kar k
vehamleederler.Fakato,sdkveihlskalesin
de kendisini korur, onun iin onu ele geire
mezler. En sonunda kudret dairesinde arz fni
olur.Bundakimaksatudur:
Seyyrn gayreti ve kskanmas iddetlenip
himmeti yce olunca, ilim ve ihtiyar yolu ile
deil, halet yolu ile yet ve almetlerin yzne
vurmak onun iin hell olur. Fakat bu vuru
himmetiledir,yoksacssevebedenledeildir.
MakamlarSnrszdr
Hllerindebalanglarvesonlarvardr.
Balangc uykudur, sonra uyku ile uyanklk
arasnda olan vakadr. Bunu, halet, onu vecd
ve vicdann galebeleri, bunu kudreti mahede
ve sonra kudretle sfatlanma, btn bunlardan
sonradatekvintakipeder.
Eer biz burada Seyyrn, seyr slk es
nasnda bulduu her eyi tafsilatl olarak alp
yazsaydk, bu beyaz ktlara smazd. nk
bu yetleri kefetmek ve aklamak Allah Te
lnn zahir ve btn himmetlerindendir. Bunlar
eyhNecmeddniKbr143
da u yetin iaret ettii gibi saysz ve sonsuz
dur:
...Allahnnimetlerinisayacakolursanzbi
tiremezsiniz...
106
Seyyrbirmakamaulatzamankendisine
harfveseslerledeilvaslvefaslyoluyladur
denir. Buradaki vasl dan Seyyrn vahdaniyete
ulamas, fasl dan ise insan hkm ve zellik
lerden ayrlmas kast edilmektedir. Bu insann
gyetiremediibiritir.Hattadillerdahibunu
vasfetmeyetakatgetiremez.Orada
Gzlerin grmedii, kulaklarn iitmedii
veinsanaklndangemeyeneylervardr
107
Btn medreseleri gezdim, btn ilim yu

varlarna gz gezdirdim. Elini hayretinden
akana dayam veya skntsndan dilerini
ekip karan insanlardan baka kimseyi gr
medim
108
HAllahTelnn,kendisindengeleneli

106
brahim,34;Nahl,18
107
Buhar,Bedulhalk,B.8;Tevhid,B.35;Ms
lim,man,312;Cennet,56.
108
Ebu Ferec ehristan, Nihayetulikdam, Nr.
AlfredGudllaume,s.3(Oxford1934).

lerinin ard arkas kesilmez. Aksine her an ve
herzamanelignderir.BunlarOnunltuflar,
iaretleri,uyarmalardr.

eyhNecmeddniKbr145
SonSz
Buraya kadar anlattmz yet, iaret ve
almetler kul ile Allah Telnn iyi ve kt ili
kileri ile Onunla olan sohbetinin hkmlerinin
neticeleridir.
BizimanlattklarmzAllahTelyaynelen
leriinsadecebirrneklerdir.Bunlarlabuzevki
tadanlarn zevki, klarn ak, ariflerin nuru,
sevenlerin atei, zlem duyanlarn srati, vecd
hlini yaayanlarn vecdi, mchede edenlerin,
kefehlininmeyveleri,mnacatedenlerinsrla
rvenecataerenlerinslbubilinir.
Bu Kitaba Allah Telya ynelenler iin bir
ibret vesilesi, ihlsl olanlara da yol gstersin
diye Fevihulceml ve fevtihulcell,
isminiverdim.
La ilahe illallah Muhammedur
raslllah, diyen herkese ve btn Muham
medsallallhaleyhivesellemmmetinedn
ya ve ahirette, af, afiyet, mafiret ve rahmet
diliyorum. Btn mahlkata da hidyet istiyo
rum. Muhakkak Allah Tel, Kerim, Mennn,
MecdveHannndr.
109
AllahTelyahamd,setiideerlikullarna
daselmolsun.
.
HamdlemlerinRabbinedir.
110

109
Buisimlerbuterkiplebirrivayettesmizamdr.
110
Hata ve kusurlar ahsma aittir. Aura Gn.
16.12.2010AuraGn.
indekiler
SofininHakikatleri...............................................7
Ruhtecrbeler....................................................7
Mcahedeyolu....................................................8
Farklar..................................................................9
Mahedemakamndavcutnefisveeytan
arasndakifark.................................................9
ZikirAtei...........................................................10
Zikirateiileeytanateiarasndakifark......10
Vcudunrumuzlar(aretleri)..........................12
Ykselitekimahedeler..................................13
Kalpve(Kalb)VcudKuyusu............................15
VcutMertebeleri.............................................18
Mehed.............................................................20
rnek............................................................21
Havtr(Dncelerlhmlar)...........................22
HtrnefsHtreytanarasndakifark....22
HtrHakkileHtrnefsarasndakifark..22
rnek............................................................23
Ek:.................................................................24
rnek............................................................25
Ek:.................................................................26
Htreytannalmeti.................................27
eytannHakYolaHizmeti............................27
Hikye...........................................................28
rnek............................................................29
Ek:.................................................................30
Mesele...............................................................31
Velyetmertebesineulaanhavasstan(namaz
veorugibi)gnlkibadetyapmasorumluluu
kalkarm?......................................................31
Hikye...........................................................32
ZEVKTEBDL(Deiim)......................................33
STRAK(KendindenGeme)...........................38
Birincistirak................................................38
rnek............................................................38
aret.............................................................39
Ek...................................................................39
kincistirak.................................................40
ncistirak..............................................42
DereceDme(TenziliRtbe).....................43
NEFSMERTEBELER..........................................44
Nefsiemmre..............................................44
NefsiLevvme..............................................44
NefsiMutmainne.........................................44
aretler.........................................................44
rnek............................................................46
Aklama........................................................47
Aklama........................................................47
MAHEDEKISIMLARI.......................................48
Edn(endkyerdeki)mahede..............48
Ala(enyksek,yukardaki)mahede..........48
RabbnHuzurdakiTecelliler.............................49
Tecelli................................................................50
ttisaf(sfatlanma).............................................50
SeyrinveCezbeninSrr.....................................51
aret.............................................................52
Ek...................................................................52
Hakikat...............................................................53
eyhNecmeddniKbr149
Nurlar................................................................54
eyhulgayb(Gaybahitleri)............................54
KtblGayb(GaybKitaplar)..........................55
Mahedeler.....................................................56
aretlerveTabirleri......................................57
smizam.........................................................58
Kerametler....................................................59
MuhabbetveFen............................................59
Fenikieittir..............................................60
FerdniyetteFen:........................................60
VahdaniyetteFen:.......................................60
stihlk(TkenmekFed)..............................61
MuhabbettenAka............................................62
Ak.................................................................62
Vuslat............................................................62
Hatra............................................................64
AkveMuhabbettinSonu.................................64
HLMAKMVAKTARASINDAKFARKLAR....65
Hl.....................................................................65
Makam..............................................................67
SzlerveHaller..................................................72
KabzBast...........................................................73
Heybetvens....................................................74
Havfvereca.......................................................75
evk...................................................................76
rfan...................................................................77
Sonu.............................................................79
Vakt...................................................................79
Aklamas.....................................................79
HimmetinBeyan...............................................81
Hatra............................................................82
HarflerinSrlarndakiMeseleler.........................85
rnek............................................................86
aret.............................................................87
AynDairesi.........................................................87
Zikrinncelikleri.................................................88
rnek............................................................89
HalvetinSrr......................................................91
Hatra............................................................92
ZikrinSrlar........................................................96
TASAVVUFTAHUMDCUMD.........................97
Cumd...............................................................97
Humd...............................................................98
Hikye.........................................................100
.ALLAHSMHAKKINDA...............................102
Kelmullh.......................................................105
Tuster(Kaddesellhruhh)ninsz.........107
HaSesi..................................................109
Cezbeligibibaranlarnsrr.......................111
HznleOlanns............................................112
Haller...........................................................114
KNATLALGLMAHEDELER.....................116
rnek..........................................................116
RuhlarnZiyareti..............................................116
Hatra..........................................................118
Mahedeler...............................................119
rnek..........................................................120
eyhNecmeddniKbr151
SeyyrnGaybsimlesimlenmesi..................121
eytannismi...................................................122
SofilerinHrkas................................................123
Nefisvesmet..................................................124
VELNNALMETLER......................................128
smizamrnekleri..................................130
VeliliinOlumas............................................132
eceretlYakn...............................................135
Hikye.........................................................136
ZikrinSonu.......................................................137
SeyrinSonu......................................................137
Hayretinareti................................................138
KaideiZevkiyye...............................................140
HayretinSonu..................................................140
MakamlarSnrszdr........................................142
SonSz............................................................145

Fevai̇hu'l Cemal Ve Fevati̇hu'l Celal Necmeddin İ Kubra

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fevai̇hu'l Cemal Ve Fevati̇hu'l Celal Necmeddin İ Kubra

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FEVHUL CEMAL VE

eyh Necmeddni Kbr kaddesellh

Allah Telya krler olsun ki, bize

Allah Telnn kendilerinden perdeyi kal

yi bil ki! vcut kuyusu,

Sen Rabbimsin ve bana kadir ve gcn

Seyyra kuyuda iken ilk gelen nurlar, ba

Seknet kalbe iner. O zaman kalpte bir rahatlk

Yine bir gn seher vakti halvette zikreder

Saf htr Hakk ilhamla olur. lham da

Mminlerin meleklerden daha stn oluu

Onun iin melekler iin asla arzu ve ehvet

Bu ekilde, tasavvuf hayatn balangc so

Raslllah sallallh aleyhi ve sellemin nuru

...eref Allahndr, Raslnn ve mmin

Bazen da Zhal Himmet Yldz uzaktan gizli

Bir sonraki makam daima bir nceki ma

Yavrunun kanad, orta yalnn kanad gibi,

Raks eden ahsa bast malik olur ve onu h

evk, muhabbetin balangcdr. Eksiklii se

Bir zamanlar mauku tarafndan sille tokat

Ate doyunca heyecan sknet bulur, o

Beni affet, benim iin merhametli ve ef

Kendi hviyetini yok ettiin oranda Onun

Kdem lemi kalbe galip geldii mddete

Seyyra tasarruf gc verilmesinin almet

Bunu anlyor ve okuyordum. Bunun, tand

4. Bir baka almeti kendisine smi

1.Derece 2.Derece 3.Derece

badet Ubudiyet Ubdet

Huzur Gaybet hzar

Veli irdesini Hakkn irdesinde yok ettii

ftehbihann, Yunak, Kantarn,

Bu nedenle Seyyr kendisine ktlk ya

Adamn biri baka bir adamn sarn alar

Bazen nnde dalgalanan bir deniz gibi

Btn medreseleri gezdim, btn ilim yu

You might also like